ARHITEKTURA CRNOJEVIĆA

U godinama poslije smrti Balše III, vladavinu nad Zetom preuzimaju Crnojevići 1427-1496.g., čije je
utvrđenje bilo na Žabljaku na Skadarsko jezeru. Najznačajiniji gradovi-utvrđenje u tom periodu su:
Žabljak, Đurđevac – visoko iznad Budve, Soko – iznad Štitara, Riječki grad – Obod i Cetinje, koje jedino
nije izgrađeno na litici ali je i kao takvo imalo dobre fortifikacione karakteristike. U gradovima su se
nalazile male jednobrodne crkve skladnih razmjera bez kubeta. I pored čestih napada od strane Turaka sa
jedne i Mletaka sa druge, Crnojevići su uvijek imali interesovanja za gradnju crkava i manastira. Među
najznačajnijim spomenicima ovog doba su: manastir Kom i crkva Sv. Bogorodice na ostrvu Beška, crkva
Sv. Đorđa, crkva u Soko gradu iznad Štitara, crkva u gradu Obodu iznad Rijeke Crnojevića, Dvorac
Crnojevića i Manastir Crnojevića.
Kom
Đurađ i Lješ Crnojević su oko 1415 i 1427 sagradili manastir sa crkvom Uspenja Bogorodice na ostrvu
Kom na Skadarskom jezeru, gdje je kratko bilo i sjedište Zetske mitropolije. Crkva je jednobrodne osnove
dimezija 4,5x7m sa polukružnom apsidom na istoku i bez naglašenog zvonika na zapadu. Glani brod je
zasveden poluobličastim prelomljenim
gotičkim svodom. Glavni brod je sa dva para
pilastera podijeljen na tri traveja. Prozorski
otvori i vrata su malih dimenzija a naglašeni
su fino klesanim kamenim gredama. Crkva je
zidana od sitnijih kamenih blokova tufa siga,
zidanih u relativno pravilne horizontalne
redove. U XV vijeku su dograđene dvije
kapele širine 2m koje su služile za
sahranjivanje. Sjeverna je duža i ima
polukružnu apsidu za razliku od južne koja je
pravougaona a ulaz je direktan iz oltarskog
prostora. Kasnije je dograđen i drveni trijem
Beška
Crkvu sv. Bogorodice podigla je Jelena Balšić 1440.g. na brdu Beška kod Skadarskog jezera nakon smrti
njenog muža Sandalja Hranića. Crkva Sv. Bogorodice je jednobrodna manja crkva, skladnih proporcija sa
polukružnom apsidom na istoku i naglašenom zapadnom fasadom sa jednodjelnim zvonikom na preslicu,
slijepom rozetom i sa tri lučno završene niše iznad
ulaznog portala. Osnova dimenzija 4,5x6,5m je
izdijeljena na dva traveja parom pilastera, zasvedena
prelomljenim gotičkim svodom sa strmim krovom.
Zidana je od lijepo klesanog kamena, slaganog u
pravilne horizontalne redove. Uz južni zid, u zoni
drugog traveja, nalazi se u podu nadgrobna ploča i
grob Jelene Balšić. Polovinom XV vijeka crkvi su
dozidane priprata i bočne kapele sa apsidama od
kojih je sjeverna zatvorena a južna poluotvorena.
Obje su kapele pokrivene jednovodnim krovom.
Vranjina
Na krajnjem jugoistočnom dijelu jedinog danas naseljenog ostrva na Skadarskom jezeru sagrađen je
manastir Vranjina. Manastir sa crkvom Sv. Nikole podigao je 1233. godine Zetski episkop Ilarion
Roganović, koji je tu i sahranjen. Manastir do danas nije očuvan u izvornom obliku nakon što je dvaput
stradao, posljednji put 1862.godine u najezdi Turaka. Prema kazivanju episkopa Ilariona Roganovića to je
bila mala jednobrodna crkva, bez kupole i zvonika, građena od jednostavnog kamena bez arhitektonske
plastike. Petnaestom vijeku, u vremenu i području Crnojevića, pripada izvjestan broj malih jednobrodnih
crkava sa Skadarskog jezera, iz okoline Bara, u Spiču i iz oblasti plemena Mrkojevića. Sve su istog tipa i
približno iste veličine. Imaju polukružnu apsidu i
podužni blago prelomljeni svod koji je ponegdje
na sredini ojačan lukom. Izgrađene su od
lomljenog i pritesanog kamena, a na zidovima su
manji pravougaoni prozori. Među najpoznatije
crkve spadaju: Tekiša na Maskišu do oblasti
Skadarskog jezera, hram Sv. Petke u Spiču, crkva
Sv. Petke u selu Šušanj kod Bara, crkva Sv.
Nikole u mahali lisice kod Dobrih Voda blizu
bara, Sv. Ilija iznad Veljeg sela. Sve one imaju zapadnjački karakter sa romanskim konceptom i gotičkim
rješenjem svodova i lukova. Nakon vojvode Stefana Crnojevića, na vlast dolazi njegov sin Ivan, koji je pod
najezdom Turaka bio prinuđen da se preseli u Obod iznad Riječkog grada, a potom i na Cetinje gdje je
1482 sagradio dvorac a dije godine kasnije i manastir koji je jedno vrijeme bio sjedište Zetske mitropolije.
Dvorac Crnojevića
Sagrađen 1482. godine što se računa i kao začetak stvaranja Cetinja. Smatra se da se nalazio na lokaciji kod
Cetinjskog manastira, jednom stranom priljubljen uz Orlov krš koji mu je objezbeđivao povolju strategijsku
tačku. Jedini dokument koji govori o izgledu dvorca Crnojevića jeste gravura iz Oktoiha petoglasnika iz
1494.g. Dvorac je bio tipična feudalna građevina tog vremena , sa visokim odbrambenim ulaznim kulama i
visokim zidovima. Građen je od velikih kamenih blokova sa debelim zidovima na kojima se na vrhu
nalazila šetnica za stražu.
Manastir Crnojevića
Sagradio ga je 1484.g. Ivan Crnojević. O njemu nalazimo podatke baš kao i o dvorcu na graviru u Oktoihu
petoglasniku iz 1494.g., ali i iz plana manastira F. Barbijerija iz 1692.g. Sa gravire se vidi da je manastirska
crkva bila jednobrodna bazilika, sa najvišim srednjim brodom pokriveni dvovodnim krovom a na njegovom
nadzitku je niz od pet polukružno završenih prozora sa obije strane. Na sredini glavnog broda je kupola sa
tamburom bez postolja i osam prozora. Bočni zidovi sa jednovodnim krovom imaju veće prozore sa
prelomljenim gotičkim lukom. Na glavnoj, zapadnoj, fasadi je naglašeni lombardijsko venecijanski i
renesansni portal naglašen prislonjenim stubovima iznad kojih je niša sa isklesanim krstom. Iznad portala je
i kružna osmokraka rozeta. Crkva je građena od fino klesanih kamenih blokova slaganih u pravilne
horizontalne redove. Sa Barbirijevijevog plana uočavamo da se u sredini manastirskog dvorišta nalazila
trobrodna bazilika sa tri polukružne apside. Crkva je bila opkoljena trijemom sa kolonadom stubova. Sa
lijeve strane ulaza u manastir je manje jednobrodna crkva Sv. Petra. Manastirski kompleks je bio ograđen
debelim odbrambenim zidovima na kojima su bile puškarnice. Sa južne i istočne strane ga okružuje rijeka
Cetina. Cetinjski manastir je bio najveća i najambicioznija građevina Crnojevića. Imao je veliki uticaj na
manastire XVI vijeka u Polimlju i Hercegovini.
ARHITEKTURA KOSAČA
Do pada Hercegovine pod Turke 1482. godine, porodica Kosača je vladala na prostoru između Neretve i
Lima. Stanovništvo je bilo pretežno pravoslavno, ali ne u potpunosti. Kosače su u istoriji smatrali
bogumilima ali im je vjersko opredeljenje bilo bliže pravoslavlju. Većina današnjih ostataka građevina iz
ovog perioda je u ruševinama, a i za one koji su koliko toliko očuvani teško je utvrditi njihovo porijeklo.
Među najpoznatijim ostacima građevina iz ovog perioda su: crkva u Soko-gradu u Konvalima koju je
Sandalj Hranić sagradio 1421.g., crkva Sv. Luke u Smokovcu iznad Risna, hram Sv. Georgija u Sopotnici,
crkva Sv. Mitra u selu Pičete.
Crkva Sv. Luke u Smokovcu iznad Risna
Raška graditeljska koncepcija, sa visokim
prelomljenim podužnim gotičkim svodom.
Pravougaone je osnove, sa polukružnom
apsidom, nešto užom od broda crkve. Bočne
pijevnice grade poprečni transept. Prelomljeni
gotički svod se oslanja neposredno na
podužne zidove. Priprata i zvonik na preslicu
su kasnije dozidani. Crkva je zidana
pritesanim kamenom iz lokalnih majdana. Na
crkvi se nalaze tri prozora polukružno
završena, jedan na apsidi i dva na pijevnicama. U starom dijelu crkve su primjetni i ostaci freskoslikarstva.
Crkva Sv. Stefana u Šćepan Polju
Crkva je sagrađena u prvoj deceniji XV v., a
njen ktitor je najvjerovatnije bio Sandali
Hranić koji je u ovoj crkvi i sahranjen. Do
danas je ostao mali dio svjedočanstava o
ovom objektu. Imala je pravougaonu osnovu
sa polukružnom apsidom na istoku i bočnim
plitkim pijevnicama. U vrijeme hercega
Stefana Vukčića Kosače, koji je stolovao u
Soko Gradu iznad Šćepan Polja, uz crkvu je
dozidana veća prostrana priprata sa tri
poltara, a uz sjevernu pijevnicu dozidana je i bočna
kapela. Oko crkve se nalazila nekropola stećaka.
Crkva pod Sokolom
Nije poznato tačno vrijeme njene gradnje, a vezuje
se za Stefana Vukčića Kosača koji je stolovao u
Soko Gradu nakon Sandelja Hranića. Danas je
objekat u ruševinama. Jednobrodna osnove se sužava
ka zapadu, te je zapadni travej za 2m uži od
oltarskog. Osnova je podijeljena na tri traveja, od
kojih je oltarski najširi i završava se apsidom iznutra
kružnom, a spolja trostranom. Središnji dio oltarskog
prostora je zasveden podužnim šiljatim gotičkim svodom, dok su niše proskomidije i đakonikona
zasvedene poluobličastim svodom. Potkupolni pravougaoni prostor ima složenu konstrukciju koja je
omogućila da se iz osmotrane osnove tambura pređe u kružnu osnovu kalote kubeta. Crkva ima zidani
ikonostas sa nizom arkada i niša. Uz sjevernu stranu je naknadno dozidana manja kapela sa polukružnom
apsidom.
Manastir Savina kod Herceg Novog
Nalazi se na 2km od centra Herceg Novog, jedan je od najljepših kompleksa u Boki, a sastoji se od dvije
crkve posvećene Uspenju Bogorodice i crkve Sv. Save.
Mala crkva Uspenja Bogorodice sagrađena je sredinom XV vijeka u vrijeme vladavine Hercega Stefana.
To je jednobrodna crkva sa polukružnom apsidom i malim zvonikom na preslicu na zapadnoj strani.
Unutrašnji prostor je zasveden podužnim prelomljenim svodom, i izdijeljen na dva traveja sa jednim parom
pilastera i ojačavajućim lukom. Na unutrašnjim zidovima su slojevi freskoslikarstva iz XV i XVI vijeka.
Crkva Sv. Save je manji u odnosu na crkvu Uspenja Bogorodice. Crkva je jednobrodna građevina, sa
polukružnom apsidom na istoku i malim zvonikom na preslicu na zapadu. Zasvedena je blago prelomljenim
podužnim svodom. Uz zapadnu fasadu je naknadno dograđen otvoreni trijem. Crkva je sazidana pritesanim
kamenim blokovima.

Crkva Sv. Srđ i Vakha u selu Podi

Nalazi se u blizini Herceg Novog. To je jednobrodna građevina sa polukružnom apsidom na istoku, a
unutrašnji prostor je zasveden bačvastim svodom, visokim transeptom i kupolom. Podužni svodovi
oltarskog i zapadnog traveja se oslanjaju na duboke prislonjene lukove bočnih zidova. Dva para isturenih
pilastera nose lukove iznad kojih se uzdiže kružno
tube oslonjeno na kvadratno postolje. Kube ima kružni
tambur sa šest prozora. Zbog naglašene vertikalnosti
crkva podsjeća na gotske krstoobrazne crkve. Crkva je
sazidana od fino klesanih pravilnih kamenih blokova
slaganih u pravilne horizontalne redove.Naknadno je
dozidan barokni zvonik a prozori prošireni što je
narušilo prvobitan izgled.
Arhitektonski koncept
Sakralna arhitektura Kosača se je izdvajala od tadašnjih prosječnih građevina svojom veličinom a nerijetko
i neobičnošću. Za razliku od srpske arhitekture XII vijeka njihove crkve nemaju priprate sa bočnim
kapelama kao ni pomoćne prostorije. Graditelji su obično bili primorski majstori sa jednostavnim
rješenjima, jednobrodna osnova zasvedena prelomljenim gotičkim svodom, na bokovima pravougaoni
pijevnice poluobličasto zasvedene.
ARHITEKTURA BALŠIĆA
Poslije maričke bitke, i smrti cara Uroša, na teritoriji Zete se počeo razvijati novi umjetnički polet u
graditeljstvu. U ovo vrijeme na čelu Zete nalazili su se Balšići. Oni su tokom osme i devete decenije XIV
vijeka gradili značajne sakralne zadužbine na ostrvima Skadarskog jezera. Ovaj novi tip crkve imao je
osnovu trikonhosnog tipa sa jednom ili tri oltarske apside, bočne polukružne pijevnice i ulaznu pripratu.
Gradeći svoje hramove na Skadarskom jezeru, Balšići se najviše oslanjaju na graditelje, zidare i klesare iz
primorskih gradova, koji su i unijeli u trikonhosni tip crkve zapadnjački karakter. Izgrađeni od pravilnih
tesanika ili samo pritesanog kamena, s tipom svodova, lukova, zvonika i prozora, velikim dijelom
preuzetim iz onovremene savremene gotike. Najveće zasluge za osobenost ovog tipa trikonhosnog hrama
duguje se majstorima sa Svete Gore, i njihovoj saradnji sa domaćim graditeljima. Prema istorijskim
podacima, sredinom XV vijeka, na ostrvima i obalama Skadarskog jezera bilo je oko dvadeset značajnih
manastira i crkava, koji su zbog svoje velike umjetničke i kulturne vrijednosti nazvani “zetska Sveta Gora”.
Starčevo
Na ostrvu Starčevo (Starčeva gorica) sagrađen je Bogorodičin manastir negdje oko 1376 i 1378 godine,
zaslugom starca Makarija, koji je ovdje došao sa Svete Gore, i sa sobom donio trikonhosni tip crkve. Za
svog života na Starčevu bavio se značajnim
prepisivačkim poslom toga perioda. Sahranjen je u
južnoj kapeli crkve. Od svih trikonhosnih crkvi na
Skadarskom jezeru Bogorodičina crkva ima
najjednostavniju osnovu. Osnova je jednobrodna, iz
nje izlaze tri polukružne apside, dvije na bokovima i
jenda (oltarska) na istoku. Na presjeku broda i bočnih
apsida uzdiže se kružna kupola sa četiri prozora i
kružnim tamburom. Kupola se oslanja na svod i
podužne zidove glavnog broda. Crkva je građena od
lijepo klesanog kamena zidanog u pravilne
horizontalne redove sa krovnim vijencem. Prozorski
otvori i vrata su naglašeni i uokvireni kamenim lijepo
klesanim gredama. Nekoliko godina kasnije, ispred crkve dozidana je priprata sa podužnim poluobličastim
svodom od kojih je u južnoj grob Božidara Vukovića uglednog crnogorskog stampara. Na kraju se može
konstatovati, da Bogorodičina crkva na Starčevu djeluje monumentalno svojim spoljnim i unutrašnjim
izgledom, iako je malih razmjera, lijepo proporcionalna svedena na osnovne geomtrijske oblike.
Beška
Nedaleko od Starčeva, na ostrvu Beška, sagrađena je
crkva Sv. Đorđa u XV v. čiji su ktitori Đurađ II
Stracimirović Balšić i njegova žena Jelena (kćerka
cara Lazara) u kojoj je Đurađ i sahranjen.Crkva je
većih dimenzija, osnova jednobrodne trikonhonhne
osnove sa bočnim apsidama, oltarskom istočnom
apsidom i uporedmo izgrađenom pripratom. Glavni
brod crkve zasveden je poluobličastim svodom dok
bočne apside čine bočni brod. Na presjeku ova dva
broda izdiže se kupola oslonjena na vrlo isturene
pilastre unutar crkve i polukupole bočnih apsida. Kupola ima, kvadratno postolje od koga se formira kružni
tambur sa kupolom na kome su tri prozora. Priprata je zasvedena krstastim svodom. Na njenom čelu je
kasnije izgrađen trodijelni zvonik, zidan od fino klesanog kamena slaganog u ne mnogo pravilne
horizontalne redove.
Prečista Krajinska
U priobalnom području Skadarskog jezera u
blizini današnjeg sela Ostros, u Krajini,
nalaze se ostaci najstarijeg i najvećeg
manastirskog kompleksa, za koji je vezana
dirljiva ljubavna legenda o Vladimiru i
Kosari. Današnji ostaci ovog manastira su
razrušeni zidni ostaci i polusrušena kula-
zvonik. Osnova je jednobrodna sa bočnim
apsidama koje formiraju poprečni transept,
gdje je bila kupola oslonjena na isturene pilastre i polukupole apsida. Oltasrki je mnogo veći sa
polukružnom apsidom na istoku. Priprata je velika i izdužena koja je otvorena prema untrašnjosti crkve,
vjerovatno je iz razloga za većim prostorm za okupljanjim vjernika.
Moračnik
Na ostrvu Moračnik sagrađena je, početkom XV vijeka,
manastir i crkva Sv. Bogorodice koja je najmanja od
crkava na Skadarskom jezeru. Osnova je simetrična,
jednobrodna i trolisna sa poluobličastim svodom, bočnim
apsidama sa polukupolama i sa poluobličastim svodom
koji u krovnoj ravni pravi bočni transept. Oltarski prostor
je nepravilnog oblika sa polukružnom apsidom i
polukupolom na istoku. Na presjeku broda i transept je
kupola sa kružnim postoljem, zakošenim vijencem i
tamburom na kome su četiri veća prozora. Priprata, bočna
kapela crkve i kula-zvonik su danas ostaci ruševina, ali se
može vidjeti da je priprata bila šira od crkve. U dvorištu se
nalazile pomoćne prostorije.
Tophala
Sagrađena je na najudaljenijem istočnom ostrvu na Skadarskom
jezeru, moćna i visoka kula-prig, štitila je prilaz sa istoka od
Skadra i sagrađena je u istom periodu kad i manastiri sa istom
tehnikom zidanja. Kvadratna osnova sa stranama od 12m i
debelim zidom od 2m, zidana je lomljenim kamenom sa
malterom u nepravilne horizontalne redove. Karakteristična po
svojim 1m izbačenim ugaonim srednjim zidnim pilastrima sliči
odbrambenim kulama na Svetoj Gori.
BAROKNA ARHITEKTURA U CRNOJ GORI
Barokni stil došao je kasno u CG u XVII vijeku da bi se u cijelom XVIII vijeku gradilo u ovom
stilu.Stil je sazdan od obilja bogastva arhitektonskih oblika koji često prelaze u dekorativni karakter.To je
stil raskoša bez mjere i do granica pretrpanosti.Uovom periodu dolazi do miješanja ovog i prethodnog stila
a to je renesanse i baroka.
ARHITEKTONSKI KONCEPT
U građevinskom pogledu u odnosu na renesansu se ništa ne mijenja .Crkva je sada vrlo moćan ekonomski i
društveni faktor koja za gradnju naručuje crkve i nadbiskupske dvorove.U hrvatskom primorju i kod nas se
grade trobrodne i petobrodne crkve sa kubetom i jednobrodne bez kubeta.Primjenjuje se vizantijski upisani
krst u osnovi,brodovi se dijele na traveje sa polukružnim lucima i presvode sa poluobličastim i krstastim
svodovima bez rebara i sa kalotama.Stubovi ponekad kvadratnog presjeka,fasade su kamene a ponekad i
malterisane.Pilastri i stubovi su dekorativni i nose teške vijence.Fasadni vijenci se često postavljaju i gdje
treba i gdje ne treba.
Palata Vujovića u Perastu-poklonila je mletačka republika 1693.god.Vicku Vujoviću koja je imala
prizemlje i 2 sprata.Uprizemlju je monumentalni trijem sa stubovima i svodovima a iznad trijema je
terasa.Palata je zidana fino tesanim kamenom ,koncipirana u potpuno simetričnoj formi i osnovi.Fasade su
sa baroknom dekoracijom-gradio je italijanski arhitekta Đovani Fonta.
Palata Grgurina-Palata je sagrađena u stilu zrelog baroka u simetričnu kompoziciju sa naglaskom. Na
vertikalnoj osi dominiraju balkoni profilisani portali.Građena je od finog profilisanog klesanog
kamena.Unutrašnji raspored karakteriše posebno 1 sprat.Za barokne palate u Boki oko centralnog salona su
se nalazile 4 prostorije.Velika kamena terasa i ograđeni vrt sa kortikulturom dopunjavale su barokni
prostorni utisak.
Palata Pima –sagradila je porodica Pima,nekadašnji izgled dobila krajem XVIII posebno inpozantno
djelo.Zapadnu fasadu karakterišu istureni trijem ,velika terasa na 2 spratu,dugački balkon sa ogradom od
kovanog željeza i ukrasnim konzolama ispod balkona.Građena je od lijepo klesanog korčulanskog kamena
kao i sve kotorske palate .Unutrašnji raspored prostorija –dvorište i stepenište ukazuju na renesansni
zakašnjeli stil,vješto ukonponovan u barokne okvire.
Crkva Sv. Antuana u Perastu- 1679.god je građena od lijepo klesanog kamena iznad profilisanog portala
nalazi se manja niša sa kipom svete Varvare a iznad grb porodice Mazarović.Ucrkvi su 3 oltara od kojih su
glavni i jedan sporedni od mermera iz Venecije u baroknom maniru.
Gospa od Škrpjela- Nekadašnji izgled u XVI vj.a 1630 poprima današnji izgled.Početkom XVIII
vj.zvonik presjeka sa horizontalnim vijencima i puškarnicama koji je imao sakralnu osmatračku
funkciju.Zvonik je završen kupolom sa stubovima i arkadama .U tom vremenu su dograđeni osmostrani
prezbiteri sa kupolom .U glavnom oltaru se nalazi kupola gospe od Škrpjela djelo Lovra Dobričevića iz XV
vj.Unutrašnjost crkve zidove i tavanicu pokrivaju slike na platnu Tripa Kokolje sa 68 kompozicija.
Palata Zmajevića - Radila je peraštanska porodica Zmajević 1664.god. kada je dekorisan portal.Kuća je
imala kapelu kao i svećanu dvoranu koju je oslikao Tripo Kokolja.
Palata Smekja - Trospratna sa pročeljem prema moru 1764.god.od fino klesanog korčulanskog
kamena.Prizemlje istureno prema moru ,a nad njim velika ograđena terasa.Ima profilisane portale i prozore
u prizemnom dijelu –okulusni otvori .Na spratovima balkoni sa balusterima i gredama.
Bogorodičin hram u Prčnju- Počela 1780.god. a završena 1909.Crkva ima trobrodnu osnovu sa latinskim
krstom i kupolom na mjestu ukrštanja srednjeg broda i transepta.Kupola sa lanternom na vrhu dovršena je
1885.god od lijepo klesanog korčulankog kamena sagrađena pod uticajem rimskog baroka.Glavnu fasadu
čine pilastri i korintski stubovi i jonski u gornjem užem pojau a završni elemenat je trouglasti timpanski
zabat.Fasadu upotpunjuju niše i portal sa profilacijom i velikom bogato ukrašenom rozetom.
Palata Dabinović - kraj XVII i početak XVIII ,P+1+viđenica .Barokna arhitektura se prepoznaje po
fasadnoj dekoraciji portala okulusa po viđenici sa volutastim ispustima i po unutrašnjem rasporedu gdje su
oko centralnog salona 4 prostorije.
Palata Tripković u Dobroti - P+2+viđenica koja se završava baroknim volutama i dekoracijama.Barokni
balkoni i konzole kao i ritmički složeni vrata i prozori.
Palata Ivanović - nalazi se pri samom kraju Dobrote .Kompleks palate predstavlja skladan barokni
ambijent,glavna zgrada sa aneksom ,terasasti vrt sa bistijernom.Upalatu se ulazi kroz svečano ukrašen
portal-P+2+V završena trouglastim profilisanim zabatom i okulusom u sredini.Glavna fasada je od lijepog
kamena,pravilan ritam prozora,vrata i okvira vijenaca i balkona.
Crkva Sv. Eustahija - nalazi se u Dobroti kraj XVIII vijeka na mjestu crkve iz XIV vj.Crkva ima
jednobrodnu osnovu sa kvadratnom apsidom širine broda.Unutrašnjost je ukrašena sa mermernim pločama
i profilisanim vijencima .Naos crkve je završen ravnom tavanicom.Zapadnu fasadu čini profilisani portal 2
prozora,mala rozeta i 2 volutasta ukrasa na ivicama fasade.
RENESANSNA ARHITEKTURA U CRNOJ GORI
Stigla je u naše krajeve krajem XV vijeka i početkom XVI v. zajedno sa idejama humanizma. Najviše
uticaja imala je na primorju, u Sloveniji i Hrvatskoj. Primorski gradovi u to vrijeme prestavljaju još uvijek
ekonomski snažne komine, a njihovi imućni staleži su trgovci, zanatlije i plemstvo. Zbog pritiska Turaka
gradovi sve više počinju misliti o bezbjednosti te grade utvrđenja i objekte za slučaj opsade kao što su:
velike cisterne, žitnice, gradske utvrde i sl. Angažuju se majstori iz Italije, a u nekim gradovima se razvijala
i islamska arhitektura po uticajem Turaka.
Arhitektonski koncept
Revolucionarne ideje humaizma su u to vrijem donijele izvjesno oslobađanje od crkve. Zbog tog procesa,
koji je počeo još u periodu prodora gotike, u doba renesanse grade se gradske vijećnice i palate za bogate
trgovce, zanatlije i plemiće. Nedovršene katedrale dobijaju završne elemente u novom renesansnom stilu.
Nastaju bitne promjene u konstrukcijama palata za stanovanje, najviše se uočavaju na spoljnoj obradi, a
naročito otvora, prozora i portala. Primjenjuje se ravna arhitravna linija ali i ravna linija uopšte. Stubovi na
fasadama postaju dio dekoracije i nose još samo završne vijence, a sva opterećenja prenijeta su na zidove i
stubove. Cio pokret renesanse počiva na primjeni starih klasičnih elemenata, te ona ne donosi originalnost u
odnosu na gotiku. Koriste se klasični dekorativni motivi: astogati, jajasti štap, lezbijska kima, girlande i
školjke. U obradi tavanica koriste se sistemi sa kasetama. Stubovi imaju visoku stopu, a iznad kapitela su
elementi produžetka arhitrava i friza. Novi elementi renesanse, balusteri, primjenjuju se kao ograde na
balkonima i kao dekorativni elementi iznad završnog vijenca. Najznačajniji objekti ovog stila izgrađeni su
u Kotoru i Perastu.
Palatu Bizanti sagradila je ugledna kotorska porodica Bizanti na “Trgu od oružja”, u XIV vijeku a
adaptirana je u XVII vijeku. Reprezentativnosti zgrade dodatno doprinosi bogato ukrašeni ulazni portal.
Palatu Buća*gotickom stilu- sagradila je ugledna porodica Buća na “Trgu od brašna” u XIV i XV vijeku.
Ova velika palata se sastoji od tri dijela. Prizemlje je zidano u romaničkom a spratovi u gotičkom stilu.
Palata Drago je vlasništvo čuvene kotorske plemićke porodice Drago, smještena na trgu Sv. Tripuna. Ima
sačuvanih detalja kasne i zrele gotike iz XV vijeka.
Crkva Sv. Ivana Krstitelja nalazi se u perast a pominje se prvi put 1595.godine.
Palata Tri sestre sagrađena je uz more u istočnom dijelu Prčnja, a prvi put se pominje u XVI vijeku, abila
je ljetnikovac porodice Buća. Ova gotička palata je najvjerovatnije sagrađena u XV vijeku.
Gradski toranj u Kotoru je sagrađen 1602. godine, i predstavlja trospratni u osnovi kvadratni toranj sa
satom, zidan tehnikom “bunjato” masivnim kamenim kvaderima udubljenih fuga. Na vrhu je otvorena lođa
sa satnim mehanizmom pokrivena četvorovodnim krovom. Spratovi su i na fasadi odvojeni vijencima.