Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
LATĪNĀ
FLORILEGIVM I
LECTIŌNĒS, EXERCITIA ET VOCABVLA
CL - LATÍN I
O B J E T I V O S G E NE R A L E S
Que el alumno adquiera un conocimiento amplio del origen, estructura y evolución de la lengua
española; así como también se inicie en el estudio de la estructura morfosintáctica del latín para
realizar de manera satisfactoria la lectura de comprensión de oraciones y textos latinos, y además
aprenda el uso correcto de locuciones latinas empleadas en nuestra lengua.
OBJETIVOS ESPECÍFICOS
CONTENIDOS TEMÁTICOS
largas ā, ē, ī, ō, ū, (y)
breves ă, ĕ, ĭ, ŏ, ŭ, (y)
fuertes a, e, o
débiles i, u
abiertas a, e, o
cerradas i, u
anteriores e, i
centrales a
posteriores o, u
Diptongos
Un diptongo es un grupo de dos vocales que pertenecen a la misma sílaba. En latín sólo hay
estos:
comunes æ / au / œ
poco usados ei / eu / ui
En latín no existe acento gráfico. Por consiguiente hay que atender a otras reglas para
acentuar bien en la pronunciación.
1. Los monosílabos, naturalmente, tienen su acento en su única sílaba: ars, est, aut, quæ,
non, pars, sunt, per, se, cum, ut, et, his, dum, quas, fit, vel, etcétera.
2. Las palabras bisílabas lo tienen siempre en la primera: urbis, Romæ, omnis, potest,
scribi, vocis, mutæ, harum, duæ, inter, Iuno, vates, omnes, possunt, quidem,
autem, una, novem, esse, nota, Græcæ, namque, unde, putant, quidam, plures,
decem, tribus, longæ, etcétera.
numĕrus numĕrī m.
humus humī f.
puer puĕrī m. II -ī
vir virī m.
verbum verbī n.
homo homĭnis m. f.
cultus cultūs m.
1
De las terminaciones de las cinco declinaciones: Ofrecen por distintivo / todas las Declinaciones / las
varias terminaciones / del Singular Genitivo. / Æ Diptongo la primera, / Ī formará la segunda, / IS la
tercera fecunda, / ŪS la cuarta, EĪ la postrera.
7
7) mens sana in corpore sano 8) res, non verba 9) ars longa, vita brevis
10) modus vivendi 11) modus operandi 12) ius semper loquitur
16) ora pro nobis 17) Vrbi et orbi 18) mea culpa
22) nemo potest scire omnia 23) omnia vincit amor 24) qui scribit, bis legit
25) sursum corda 26) in vino veritas 27) sol lucet omnibus
Ælius Donātus
No se conocen ni el año ni el lugar donde nació este famoso gramático, el “gramático de la ciudad
de Roma” por antonomasia, a quien su discípulo San Jerónimo llamaba con reverencia magister
meus y le sitúa en su apogeo en el 353 d.C. Escribió Ars grammatica (Ars minor y Ars maior), siendo
esta obra el curso antiguo de gramática latina más completo y que se destaca tanto por su método
y fines didácticos, que fue elogiado por sus contemporáneos e incluso fue el libro de texto en las
escuelas hasta la Edad Media y aún con posterioridad. Otras de sus obras son Comentario a Terencio
que nos ha llegado incompleta, y Comentario a Virgilio.
Littera est pars minima vōcis articulātæ. Litterārum aliæ sunt vōcālēs aliæ cōnsonantēs.
Cōnsonantium aliæ sunt sēmivōcālēs aliæ mūtæ.
Vōcālēs sunt quæ per sē prōferuntur et per sē syllabam faciunt. Sunt autem numerō
quīnque a e i o u; hārum duæ i et u trānseunt in cōnsonantium potestātem, cum aut ipsæ
inter sē geminantur aut cum aliīs vōcālibus iunguntur, ut Iūnō vātēs... Latīnæ vōcālēs
omnēs et prōdūcī et corripī possunt...
Sēmivōcālēs sunt quæ per sē quidem prōferuntur sed per sē syllabam nōn faciunt.
Sunt autem numerō septem f l m n r s x. Ex hīs ūna duplex est, x...
Mūtæ sunt quae nec per sē prōferuntur nec per sē syllabam faciunt. Sunt autem
numerō novem b c d g h k p q t. Ex hīs supervacuæ quibusdam videntur k et q, quī
nesciunt quotiēns a sequitur, k litteram praepōnendam esse, nōn q; quotiēns u sequitur,
per q nōn per k scrībendum. H interdum cōnsonāns interdum adspīrātiōnis crēditur nota.
Y et z remanent, quās litterās propter Graeca nōmina admīsimus: altera namque vōcālis,
altera est cōnsonāns duplex. Vnde fit ut quīdam putant Latīnās litterās nōn plūrēs esse
quam decem et septem, sī quidem ex vīgintī et tribus ūna adspīrātiōnis nota est, ūna
duplex, duæ supervacuæ, duæ Graecæ...
Syllaba est comprehēnsiō litterārum vel ūnīus vōcālis ēnūntiātiō temporum capāx.
Syllabārum aliæ sunt brevēs, aliæ longæ, aliæ commūnēs.
Don. A. G. I. 1-3
17
VOCABVLVM: ARS GRAMMATICA
a littera letra a
admittĕre: admīsimus admitir
adspīrātiō: adspīrātiōnis aspiración
aēr: aēr aire
alius: aliīs otro (de muchos)
alius...alius: aliae... aliae uno...otro (de muchos)
alter...alter: altera... altera uno...el otro (de dos)
ars: ars arte
ars grammatica el arte gramatical = gramática
articulāre: articulāta, articulātae articular
audīre: auditū oír
aut o
autem pero, pues, en efecto
b littera (be) letra b
brevis: brevēs breve
c littera (ce) letra c
capāx: capax capaz, que contiene
commūnis: commūnēs común
comprehendĕre: comprehendī unir, abarcar, comprender
comprehēnsiō: comprehēnsiō unión
cōnfundĕre: cōnfūsa confundir
cōnsonāns: cōnsonāns, cōnsonantēs, consonante
corripĕre: corripī abreviar, arrebatar
crēdĕre: crēditur confiar, creer
cum con
cum cuando, como, aunque, mientras
d littera (de) letra d
decem diez
Dōnātus: Dōnātī Donato
duo: duæ dos
duplex: duplex doble
e littera letra e
ēnūntiātiō: ēnūntiātio enunciación, enunciado
esse: est, sunt ser, estar, haber, existir
et y
et... et tanto... como
ex desde, (fuera) de
f littera (ef) letra f
facĕre: faciunt hacer
fierī: fit ser hecho, hacerse, suceder
g littera (ge) letra g
gemināre: geminantur doblar, duplicar
Graecus: Graeca, Graecæ griego
grammaticus: grammatica gramático, gramatical
18
ars grammatica el arte gramatical = la gramática
grammaticus: grammaticī el gramático: el que enseña la gramática
h littera (ha) letra h
hīc: hārum, hīs éste
i littera letra i
in a, hacia
inter entre
interdum a veces
ipse: ipsæ él mismo
iungĕre: iungūntur unir, juntar, asociar
Iūnō: Iūnō Juno
K littera (ka) letra k
l littera (el) letra l
Latīnus: Latīnæ, Latīnās latino
lēctiō: lēctiō lectura, lección
littera: littera, litteram, litterārum, litterās, letra
litterīs
longus: longae largo
m littera (em) letra m
minimus: minima muy pequeño, el más pequeño
mūtus: mūtae mudo
n littera (en) letra n
namque pues
nec y no, ni
nescīre: nesciunt ignorar, no saber
nōmen: nōmina nombre
nōn no
nota: nota marca, nota
novem nueve
numerus: numerō número, serie, rango
o littera letra o
omnis: ommēs, omnis todo, cada
p littera (pe) letra p
pars: pars parte
per por
plūrēs: plūrēs más, los más
posse: potest, possunt poder, ser poderoso; valer
potestās: potestātem poder, potestad, cualidad, autoridad
praepōnĕre: praepōnendam esse anteponer
prīmus: prīma primero (de muchos)
prōdūcĕre: prōdūcī alargar, producir
prōferre: prōferuntur llevar hacia delante, pronunciar, producir
propter por, a causa de
putāre: putant (calcular) pensar, opinar
q littera (cu) letra q
quam que, como
19
quī: quae, quās, quī quien, que, el cual
quīdam: quīdam, quibusdam cierto, alguno
quidem ciertamente
quīnque cinco
quotiēns cuantas veces
r littera (er) letra r
remanēre: remanent quedar, permanecer
Rōma: Rōmae Roma
s littera (es) letra s
scrībĕre: scrībendum, scrībī escribir
sed pero, mas
sēmivōcālis: sēmivōcālēs semivocal
sēnsibilis: sensibilis sensible
septem siete
sequī: sequitur seguir
sī si
suī: sē a sí, se
supervacuus: supervacuae superfluo
syllaba: syllabam, syllabārum sílaba
t littera (te) letra t
tempus: tempŏrum tiempo
trānsīre: trānseunt pasar
trēs: tribus tres
u littera letra u
unde de donde, desde donde
ūnus: ūna, ūnīus uno, uno solo, único
urbs: urbis urbe = Roma
ut que, porque, para que, aunque; como
vātēs: vātes vate, poeta, adivino
vel o, incluso, por ejemplo
vidērī: videntur parecer
vīgintī veinte
vōcālis: vōcālēs, vōcālibus, vōcālis vocal
vōx: vōx, vōcis voz
x littera (ix) letra x
y littera i graecum
z littera (dseta) letra dseta
20
Respōnde Donātī verbīs
R. Las vocales son las letras que se pronuncian por sí solas y por sí solas forman sílaba
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Nōmen est pars ōrātiōnis cum cāsū, corpus aut rem propriē commūniterve
sīgnificāns... Genera nōminum sunt quattuor, masculīnum fēminīnum neutrum commūne...
Numerī sunt duo, singulāris et plūrālis... Cāsūs sunt sex, nōminātīvus genetīvus datīvus
accūsātīvus vocātīvus ablātīvus.
Prōnōmen est pars ōrātiōnis, quæ prō nōmine posita tantundem paene sīgnificat
persōnamque interdum recipit...
Verbum est pars ōrātiōnis cum tempore et persōnā sine cāsū, aut agere aliquid aut patī
aut neutrum sīgnificāns...
Adverbium est pars ōrātiōnis, quae adiecta verbō sīgnificātiōnem eius explānat atque
implet... Adverbia aut ā sē nāscuntur, ut herī hodiē nūper, aut ab aliīs partibus ōrātiōnis
veniunt...
Participium est pars ōrātiōnis dicta, quod partem capiat nōminis partem verbī. Recipit
enim ā nōmine genera et cāsūs, ā verbō tempora et sīgnificātiōnēs, ab utrōque numerum...
Praepositiō est pars ōrātiōnis, quae praeposita aliīs partibus ōrātiōnis sīgnificātiōnem
eārum aut mūtat aut complet aut minuit...
-que conj. y
quī, quæ, quod pron.:quae quien, que, el cual
quod conj. porque
re|cipĕre: recipit recibir, admitir
rēctus, a, um: rēctī recto, correcto
reliquus, a, um: reliquī restante
rēs, ēī f.: rem cosa, asunto, posesión
Rōma, ae f.: Rōmae Roma
sē pron. a sí, se
sententia, ae f.: sententiam pensamiento, opinion, sentencia
sex num. seis
sīgnificāre: sīgnificat, sīgnificāns significar, expresar
sīgnificātiō, ōnis f.:sīgnificātiōnem, significación, expresión
sīgnificātiōnēs
sine prep. sin
singulāris, e: singulāris singular, aislado
tantusdem, tantadem, tantundem pron. otro tanto, igualmente grande
tempus, temporis n.:tempora, tempore tiempo
trēs, tria num. tres
urbs, urbis f.:urbis urbe = Roma
ut conj. que, porque, para que, aunque; como
uterque, utraque, utrumque pron.: utroque uno y otro, los dos
-ve conj. o
venīre: veniunt venir, llegar
verbum, ī n.: verbī, verbō, verbum palabra, verbo
vērum conj. pero, no obstante
vocātīvus, a, um: vocātīvus vocativo
26
Respōnde Donātī verbīs
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
27
7. Genera nōminum quot sunt?
R. Cuatro.____________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
y el ablativo.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
28
14. Verbum quid est?
R. El verbo es la parte de la oración con tiempo y persona, sin caso, que indica hacer algo, o
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
significado.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
29
FUNCIÓN CASO
Relación entre
nombres y
sujeto predicado: NOMINATIVO
aquello de lo que
se habla
Núcleo del
predicado predicado: NOMINATIVO
nominal nombre que se
predica del sujeto
Relación entre un
verbo y un preposición: A
nombre: persona ACUSATIVO (o ninguna)
complemento o cosa a quien
directo afecta
directamente la
acción de un
verbo transitivo.
Persona o cosa a
que se destina la
complemento acción, en cuyo DATIVO A = PARA
indirecto interés se realiza
la acción de un
verbo
verbum
ardēre, arsī, arsum: arder
________________________________ carpĕre, carpsī, carptum: arrancar, tomar, asir
deficĕre, defēcī, defēctum: quitar, disminuir, faltar
depāscī, depāscor, depāstus sum: consumir, devorar
________________________________ esse, sum, fuī: ser, estar, haber
loquī, loquor, locūtus sum: hablar
movēre, mōvī, mōtum: mover
________________________________ perīre, perĕō, periī, perĭtum: perecer, arruinarse
poscĕre, popōscī: pedir, exigir
ruĕre, ruī, rutum: caer, arruinarse, desmoronarse
________________________________
sīccāre, sīccāvī, sīccātum: secar
sinĕre, siī, situm: dejar, permitir
________________________________ subsidĕre, subsēdī, subsēssum: quedar abajo, hundirse
pronōmen
________________________________ alĭqui, alĭqua, alĭquod pron. indef.: alguien, alguna, algún
hīc, hæc, hoc pron. dem.: este, esta, esto
nihil / nīl pron. indef.: nada
________________________________ nūllus, nūlla, nūllum pron. indef.: ninguno, ninguna, ningún
quis, quid pron. interrogativo: ¿quién? ¿qué? ¿por qué?
________________________________ suus, sua, suum pron. pos.: suyo, suya, su
præpositio
________________________________ dē prep. abl.: de, acerca de
coniunctio
et conj. coordinante: y
________________________________ adverbium
diū adv. tiempo: por largo tiempo, por mucho tiempo
non adv. énfasis: no
repēntē adv.modo: de repente, repentinamente
tam adv. [tam…parva: cosas tan pequeñas]
31
I. Escribe la declinación a la que pertenecen y el significado de los siguientes sustantivos
latinos
hacer________________________________ ir __________________________________
ANIMALIA
¿Qué animales reconoces?
præpositio
coniunctio
et conj. coordinante: y
ut conj. subordinante: cuando
34
PHÆDRĪ VOCABVLA
FĀBVLÆ ÆSŌPIÆ
nōmen substantīvum
canis per fluvium carnem ferens avidĭtas, aviditātis f. codicia, avaricia
canis, canis m. f. perro
caro, carnis f. carne
amīttit merĭtō proprium quī aliēnum adpĕtit. cibus, cibī m. comida
flūmen, flūmĭnis n. río, corriente
canis per flūmen carnem cum ferret natans, fluvium, fluviī n. agua corriente, río, arroyo
lympha, lymphæ f. agua cristalina
lymphārum in specŭlō vīdit simulācrum suum, ōs, ōris n. boca
præda, prædæ f. presa
simulācrum, simulācrī n. imagen
aliamque prædam iam ab aliō ferrī putans
speculum, speculī n. espejo
eripĕre voluit; verum decēpta avidĭtas nōmen adiectīvum
aliēnus, aliēna, aliēnum: ajeno, extraño
et quem tenēbat ōre dimīsit cibum proprius, propria, proprium: propio, particular
______________________________________ pronōmen
alius, alia, aliud: otro, otra (de muchos)
______________________________________ quī, quæ, quod: el que, la que, lo que/ quien
suus, sua, suum: suyo, suya, su
______________________________________
præpositio
______________________________________ a, ab prep. abl.: de, desde, por
in prep. abl.: en
______________________________________ per prep. acus.: por, a través de
coniunctio
______________________________________ cum conj. subordinante: cuando, como, mientras
et conj. coordinante: y
______________________________________ nec conj. coordinante: y no, ni
-que conj. enclítica: y
______________________________________ verum conj. coordinante: pero, no obstante
35
Presentación del autor
Cayo Plinio Cecilio Segundo (62-113 d.C.) nos ha transmitido en sus cartas (Epistulæ) una imagen fiel
y grata de la buena sociedad, intelectual y culta, de la época del emperador Trajano, contribuyendo la
resonancia alcanzada por sus cartas a la fama de sus amigos literatos, Tácito y Suetonio, y al prestigio
de las personalidades políticas y de los miembros de familias ilustres, cuyos nombres encabezan las
mismas. Repartidas en nueve libros, Plinio nos revela en ellas su carácter de hombre honrado y probo
funcionario, propenso al optimismo, cordial con los demás y filántropo en el uso de sus enormes
riquezas. Su estilo es ameno y lleno de crónicas de la vida que llevaba en Roma. Nació en Comum y
fue sobrino de Plinio el Viejo. Sabemos que Plinio era un buen orador y que publicó sus discursos y
que también escribió versos; sin embargo de sus obras solamente han llegado a nosotros el Panegírico
a Trajano, discurso con que elogia a este emperador y una colección de 247 cartas, en éstas se refleja
la vida de la sociedad del siglo I: en ellas hay descripciones, anécdotas, recomendaciones y crítica
literaria.
C. PLĪNIĪ SECVNDĪ
EPISTVLAE
[...] Proximē cum in patriā meā fuī, vēnit ad mē salūtandum mūnicipis meī fīlius praetextātus.
Huic ego “Studēs?” inquam. Respondit: “Etiam.” “Vbi?” “Mediolānī.” “Cūr nōn hīc?” Et pater
eius (erat enim ūnā atque etiam ipse addūxerat puerum): “Quia nūllōs hīc magīstrōs habēmus.”
“Quārē nūllōs? Nam vehementer intererat vestrā quī patrēs estis” (et opportūnē complūrēs
patrēs audiēbant) “līberōs vestrōs hīc potissimum discere. Vbi enim aut iūcundius morārentur
quam in patriā aut pudīcius continērentur quam sub oculīs parentum aut minōre sūmptū quam
domī? Quantulum est ergō collātā pecūniā condūcere magīstrōs, quodque nunc in habitātiōnēs,
in viātica, in ea quae peregrē emuntur (omnia autem peregrē emuntur) impenditis, adicere
mercēdibus? Atque adeō ego, quī nōndum līberōs habeō, parātus sum prō rē pūblicā nostrā,
quasi prō fīliā vel parente, tertiam partem eius quod cōnferre vōbīs placēbit dare [...] Proinde
cōnsentīte cōnspīrāte māiōremque animum ex meō sūmite, quī cupiō esse quam plūrimum,
quod dēbeam cōnferre. Nihil honestius praestāre līberīs vestrīs, nihil grātius patriae potestis.
Ēducentur hīc quī hīc nāscuntur, statimque ab īnfantiā nātāle solum amāre frequentāre
cōnsuēscant. Atque utinam tam clārōs magīstrōs indūcātis, ut in fīnitimīs oppidīs studia hinc
petantur, utque nunc līberī vestrī aliēna in loca ita mox aliēnī in hunc locum cōnfluant!" [...]
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
40
9. Num Plīnius habet līberōs?
______________________________________________________________________________________
R. Los muchachos deben ser educados en su patria porque en ninguna parte morarían más
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
vocabulario:
─ne partícula interrogativa, ¿acaso…? resp.: sí o no nusquam adv., en ninguna parte, a ninguna parte
nōnne partícula interrogativa, ¿acaso…? resp.: sí quis, quid pron. interrogativo, quién, qué
III. Clasifica los siguientes verbos (1ª, 2ª, 3ª y 4ª conjugación: -āre, -ēre, -ĕre, -īre)
El poeta Cayo Valerio Catulo nació en Verona en el año 87 a.C. Es el escritor lírico más vivo y original de toda
la literatura latina. Hijo de una familia notable, antes de haber cumplido los 20 años llegó a Roma, provisto de
dinero y de ingenio, y pasó a formar parte de un círculo de jóvenes refinados en cuanto a gustos y cultura,
inquietos, de una escuela poética, la “neotérica”, que había de tener en Catulo a su más insigne representante. Se
trata de una poesía que reacciona frente la tradición nacional y antigua y que tiende al individualismo, sensible a
los problemas inquietantes de la crisis republicana. Lírica y subjetiva, expresaba las pasiones con un rigor
distinto al de las composiciones helenísticas.
C. VALERIĪ CATVLLĪ
CARMINA
Lūgēte, ō Venerēs Cupīdinēsque,
Carmen XLIX
Carmen LXX
Carmen LXXXV
45
VOCABVLVM: Catūllī Carmĭna
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
Catulo dice que el gorrión es de miel porque él conocía a su dueña como una niña a su madre, y
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
El gorrión va ahora por el camino tenebroso, hacia allí, de donde dicen que ninguno regresa.
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Catulo está triste porque el gorrión de su niña ha muerto y porque los ojitos de ella se enrojecen por
el llanto.
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
49
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
Marco Tulio Cicerón fue el más elocuente y el mejor de todos los abogados romanos.
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
La mujer de Catulo dice que ella con nadie quisiera casarse más que con él.
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
Lo que dice la mujer al amante deseoso, conviene escribirlo en el viento y en el agua rauda.
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
10. - Catūllus ōdit et amat; sī quis requīrat quārē poēta id faciat, quid Catūllus respondēbit?
Si alguien pregunta por qué Catulo hace eso, el poeta responderá: « no sé, pero siento que se hace, y
me torturo »
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
vocabulario:
Gaius Iulius Caesar nació en el año 100 a.C. Siguió la carrera política (cursus honorum). En el año 60
a. C. formó, de manera privada, una alianza con Pompeyo (Gnaeus Pompeius Magnus) y Craso
(Marcus Licinius Crasus). Craso murió en el año 53, y César y Pompeyo se enfrentaron en una guerra
civil que duró del año 49 al 45. En este año, César venció a las tropas de Pompeyo en la batalla de
Farsalia; posteriormente, Pompeyo fue asesinado en Egipto por los esbirros del rey Tolomeo. A partir
del año 46, como dictador, comenzó a promover sus ideas para el gobierno de Roma. Sin embargo, a
raíz de una conspiración republicana, en la cual participaron especialmente Casio (Gaius Cassius
Longinus) y Bruto (Marcus Iunius Brutus), fue asesinado el 15 de marzo del año 44 a.C., en los Idus
(Idus) de marzo.
Escribió sobre muchas cosas, entre otras, sobre gramática, astronomía, oratoria y teatro.
Desafortunadamente, sólo sobreviven dos obras que tratan sobre la guerra de las Galias y sobre la
guerra Civil: los Comentarios sobre la Guerra Gálica (Commentāriī dē Bellō Gallicō), en siete libros,
y los Comentarios sobre la Guerra Civil (Commentāriī dē Bellō Cīvīlī) en tres libros.
C. IVLII CAESARIS
DĒ BELLŌ GALLICŌ COMMENTĀRIĪ
Gallia est omnis dīvīsa in partēs trēs, quārum ūnam incolunt Belgæ aliam Aquitānī, tertiam quī
ipsōrum linguā Celtæ nostrā Gallī appellantur. Hī omnēs linguā, īnstitūtīs, lēgibus inter sē
differunt. Gallōs ab Aquitānīs Garumna flūmen, ā Belgīs Matrona et Sequana dīvidit. Hōrum
omnium fortissimī sunt Belgæ proptereā quod ā cultū atque hūmānitāte prōvinciælongissimē
absunt, minimēque ad eōs mercātōrēs saepe commeant atque ea quae ad effēminandōs animōs
pertinent important, proximīque sunt Germānīs, quī trāns Rhēnum incolunt, quibuscum
continenter bellum gerunt. Quā dē causā Helvetiī quoque reliquōs Gallōs virtūte praecēdunt,
quod ferē cōtidiānīs proeliīs cum Germānīs contendunt, cum aut suīs fīnibus eōs prohibent aut
ipsī in eōrum fīnibus bellum gerunt.
Los belgas son los más fuertes de todos los galos porque están muy lejos de la cultura y de la
civilización de la provincia, y de ninguna manera llegan a ellos los mercaderes ni importan lo que
sirve para debilitar los ánimos.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________ ___
____________________________________________________________________________________________________ ___
_______________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________ ____
____________________________________________________________________________________________________ ___
____________________________________________________________________________________________________ ___
____________________________________________________________________________________________________ ___
____________________________________________________________________________________________________ __
9) o mn ĭa vinc it a mo r ( Vir g il io )
575 ac. pl. 797 211
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________ __
____________________________________________________________________________________________________ __
13) ne mo pot est duo bus do mĭn īs ser vīr e ( Vulgat a, Mat t . )
VIII,1 822 ( a dos) 112 (se rvi r)
____________________________________________________________________________________________________ __
____________________________________________________________________________________________________ __
56
15) quī vit ĭa o d it , ho mĭnes o dit ( P lin io )
IV 200 (od i a) 267 (od i a)
________________________ _______________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________ _____________
________________________________________________________________________________________ ______________
__________________________________________________________________________________________________ ____
____________________________________________________________________________________________________ __
____________________________________________________________________________________________________ __
____________________________________________________________________________________________________ __
____________________________________________________________________________________________________ __
____________________________________________________________________________________________________ ___
____________________________________________________________________________________________________ ___
____________________________________________________________________________________________________ ___
____________________________________________________________________________________________________ ___
____________________________________________________________________________________________________ ___
_______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
57
30) in pr inc ip ĭō cr eā vit Deus cæ lu m et t er r am. ( Gen. )
165 611 110 103 82
_________________________________________________ ______________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________ ______
_____________________________________________________________________________________________
3 3) cæ lō t eg ĭt ur qu ī no n ha bet u r na m. (Luca no )
103 790 IV 699 urna
____________________________________________________________________________________________________ ___
____________________________________________________________________________________________________ ___
____________________________________________________________________________________________________ ___
__________________________ _____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________ __________________
____________________________________________________________________________________________________ ___
____________________________________________________________________________________________________ ___
____________________________________________________________________________________________________ ___
____________________________________________________________________________________________________ ___
____________________________________________________________________________________________________ ___
58
43) timĕo homĭnem unīus librī (frase atribuida a Santo Tomás de Aquino)
725 267 VII 135
____________________________________________________________________________________________________ ___
44) turpe est aliud loquī, aliud sentīre; sed turpĭus aliud scribĕre, aliud sentīre (Sen. Ep. 24, 19)
579 821 VII 836 VII 818 conj. 579 VII 783 VII 818
____________________________________________________________________________________________________ ___
45) Omnes homĭnes, quī sese student præstāre cetĕrīs animalĭbus, summā ope nitī decet ne vitam
silentĭō transĕant veluti pecŏra, quæ natūra prona atque ventrī oboedentĭa finxit. (Salustio)
_______________________________________________________________________ ________________________________
____________________________________________________________________________________________________ ___
____________________________________________________________________________________________________ ___
59