Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Para hablar un idioma, sea el que sea, necesitamos aprender palabras, y esto siempre cuesta.
Pero en esperanto la imaginación es muchísimo más importante que la memoria, porque
podemos inventarnos palabras y teniendo la seguridad de que nos van a entender, incluso
aunque no las hayamos oído nunca.
En 1979, Zlatko Tišljar comprobó científicamente que el 95% de una conversación normal
en esperanto se basa en menos de 500 raíces y que, con estas, literalmente multiplicamos
varias veces el vocabulario que hemos aprendido. Dos ejemplos:
[1]
Bono (bondad) Malbono (maldad)
Bona (bueno/a) Malbona (malo/a)
Bone (bien) Malbone (mal)
[2]
Sano (salud), sana (sano/a), malsano (enfermedad), malsana (enfermo/a), sanigi(curar), san
iĝi (curarse), malsaniĝi (ponerse enfermo/a), sanigilo (medicina), malsanulejo (hospital)…
Se utilizaron los resultados en los años ochenta para crear el curso Zagreba metodo, y se
llegó a dos conclusiones:
Lo que yo haré a continuación será poner en una lista los morfemas resultantes del
experimento, ordenados de una manera particular, asociados cuando convenga, con enlaces
ampliatorios y haciendo algunos cambios (el contexto del registro no era ni habitual ni
neutral, por lo que por ejemplo he suprimido alguna raíz).
Nota: hay que tener en cuenta que se trata de raíces, no palabras, por lo que la palabra tan
común eble (quizá, puede ser, tal vez) no aparece, sino que solo se hace mención a -ebl-
(sufijo de posibilidad). Este no es el modo natural de aprenderlo.
TERMINACIONES
‒o (sustantivo)
‒a (adjetivo)
‒j (plural)
‒is (pasado), ‒as (presente), ‒os (futuro)
‒n (acusativo)
‒u (volitivo)
‒us (condicional)
‒e (adverbio)
‒i (infinitivo)
CONJUNCIONES
Kaj (y)
Ĉu (hacer preguntas de sí/no)
Ke (que)
Kiu (el cual ~ que)
Sed (pero)
Do (por lo tanto, así que)
Ĉar... (porque...)
Se... (si...)
Aŭ (o)
Tamen (sin embargo)
Ol (que [comparación])
PRONOMBRES
Mi (yo)
Vi (tú)
Li (él)
Ŝi (ella)
Ĝi ("ello")
Ni (nosotros)
Vi (vosotros)
Ili (ellos)
Oni (la gente, uno)
Si (se [reflexivo])
DETERMINANTES
La (artículo: el, la, los, las)
Correlativos
OTROS
Números: 1-10, 100, 1.000
Interjecciones: ha (ah), nu (bueno..., pues...), ho (oh)
AFIJOS
‒ig‒ (hacer), ‒iĝ‒ (hacerse)
‒ebl‒ (posibilidad)
‒ad‒ (duración)
‒ist‒ (ocupación)
‒et‒ (diminutivo), ‒eg‒ (aumentativo)
‒uj‒ (recipiente)
‒in‒ (femenino), ‒iĉ‒ (masculino) [*]
‒aĵ‒ (cosa concreta)
‒ec‒ (cualidad)
mal‒ (contrario), ‒ar‒ (conjunto), ‒ej‒ (lugar), ‒il‒
(herramienta)
‒ul‒ (individuo)
‒an‒ (miembro)
‒ind‒ (digno)
‒estr‒ (jefe)
dis‒ (separación)
ek‒ (comienzo)
‒on‒ (fracción), ‒op‒ (conjunto), ‒obl‒ (múltiplo)
‒aĉ‒ (asco [aspecto]), fi‒ (asco [moral])
eks‒ (anterior)
‒er‒ (partícula)
‒em‒ (tendencia)
‒end‒ (obligación)
‒ism‒ (movimiento)
‒id‒ (descendiente)
bo‒ (familia)
mis‒ (incorrectamente)
‒ing‒ (contenedor parcial)
Frases frecuentes en esperanto
Aquí te traigo algunas de las frases más frecuentes en esperanto, que te serán útiles para
empezar a hablar. Te animo a lanzarte a ello; yo empecé repitiendo frases simples y me ha
ido muy bien.
Junto con este artículo te puede ser de utilidad mi lección sobre pronunciación en esperanto.
Frases cordiales
» Saluton! (¡Hola!)
» Bonan matenon (Buenos días)
» Bonan tagon (Buenos días) [a partir de las doce]
» Bonan vesperon (Buenas tardes) [incluso a la hora de cenar]
» Bonan nokton (Buenas noches) [al acostarse]
» Kiel vi fartas? (¿Cómo [tú] estás / Qué tal / Cómo te va?)
» Mi fartas bone (Estoy bien)
» Kaj vi? (¿Y tú?)
» Tre bone / Ankaŭ bone (Muy bien / También estoy bien)
» Dankon (Gracias)
» Koran dankon / Dankegon (Muchas gracias)
» Nedankinde (De nada, no hay de qué)
» Ĝis (Adiós)
» Mi bedaŭras (Lo siento)
» Pardonu (Perdona)
» Plezuro koni vin (Encantado de conocerte)
» Bonvolu (Por favor)
Conocerse
» Kiel vi nomiĝas? (¿Cómo te llamas)
/ Kio estas via nomo? (¿Cuál es tu nombre?)
» Mi nomiĝas Enric (Me llamo Enric)
/ Mia nomo estas Enric (mi nombre es Enric)
» Kie vi loĝas? (¿Dónde vives?)
/ El kie vi estas? (¿De dónde eres?)
/ De kie vi venas? (¿De dónde vienes?)
» Mi loĝas en Katalunio (Vivo en Cataluña) | +Nombre de países
/ Mi estas el Katalunio (Soy de Cataluña)
/ Mi venas de Katalunio (Vengo de Cataluña)
/ Mi estas kataluno (Soy catalán)
» Kiom vi aĝas? (¿Qué edad tienes?) | +Números
» Mi aĝas 22 (Tengo 22 años)
» Ĉu vi parolas la anglan? (¿Hablas inglés?) | +Nombre idiomas
/ Ĉu vi parolas Esperanton? (¿Hablas el esperanto?)
» Jes (Sí)
» Ne (No)
» Iom (Un poco)
» Ĉu vi studas aŭ laboras? (¿Estudias o trabajas?)
/ Kion vi studas? (¿Qué estudias?)
/ Kio estas via profesio? (¿En qué trabajas?)
» Ĉu vi ŝatas ___? (¿Te gusta ___?)
» Kion vi faras en via libertempo? (¿Qué haces en tu tiempo
libre?)
» Kio novas? (¿Qué hay de nuevo? / ¿Qué te cuentas?)
Entenderse
» Kion vi celas diri? (¿Qué quieres decir?)
» Mi ne komprenas (No entiendo)
» Mi ne scias (No sé)
» [Tio] Ne gravas (No importa)
» Ne zorgu (No te preocupes)
» Kiel diri ___ en Esperanto? (¿Cómo se dice ___ en
esperanto?)
» Kion signifas ___? (¿Qué significa ___?)
» Ĉu vi povus rediri? (¿Podrías repetirlo?)
» Ĉu vi povus paroli pli malrapide? (¿Podrás hablar más
despacio?)
Felicitar y deseos
» Feliĉan naskiĝtagon! (¡Feliz cumpleaños!)
» Bonan ŝancon! (¡Buena suerte!) | +Palabra "suerte"
» Gratulon (Enhorabuena)
» Gratulojn (Felicidades)
» Feliĉan novjaron (Feliz año nuevo)
» Feliĉan Kristnaskon (Feliz Navidad)
Otras frases
» Ĉu vi volas ___? (¿Quieres ___?)
» Ĉu vi povas helpi min? (¿Puedes ayudarme?)
» Kiom ĝi kostas? (¿Cuánto cuesta?)
» Ĝi kostas ___ eŭrojn (Cuesta ___ euros)
» Mi estas laca (Estoy cansado)
» Mi soifas (Tengo sed)
» Mi malsatas (Tengo hambre)
» Mi estas malsana (Estoy enfermo)
» Mi estas feliĉa / trista (Estoy feliz / triste)
» Pluvas (Llueve)
» Neĝas (Nieva)
» Ĉu vi uzas Facebook? (¿Tienes Facebook?)
» Kio estas via telefonnumero? (¿Cuál es tu número?)
» Atentu! (¡Cuidado!)
» Vi estas stulta (Eres tonto/estúpido)
ESPERANTO CASTELLANO
Vekiĝi Despertarse
Ellitiĝi Levantarse
Demeti… Quitarse…
la piĵamon el pijama
la ĉemizon la camisa
la pantalonon los pantalones
la ŝuojn los zapatos
Iri al…
Ir a…
La hejmo (= iri hejmen)
Casa
La laborejo
El trabajo
La universitato
La universidad
La oficejo
La oficina
Klasejo (sin “la” si el otro
Clase
no sabe a cuál vas)
Comer
Manĝi (sin “al”: iri manĝi)
Preni… Coger/Tomar…
buson el autobús
trajnon el tren
metroon* el metro*
Bicikli Ir en bicicleta
Matenmanĝi Desayunar
Tagmanĝi Comer (a mediodía)
Vespermanĝi Cenar
Spekti… Ver…
televidon la televisión
televidserion una serie
videojn vídeos
Preni kafon / Preni tason da kafo Tomar café / Tomar una taza de café
Studi Estudiar
Legi… Leer…
libron un libro
revuon una revista
magazinon un magazine
Kuiri Cocinar
Dormi Dormir
Sonĝi Soñar
Ripozi Descansar
ESPERANTO CASTELLANO
[1] Cuando vas al baño para usar el retrete se suele usar “necesejo” (retrete).
[2] Si usas un cepillo, di brosi (cepillar); si es un peine, di kombi (peinar)
PARTÍCULA TRADUCCIÓN
KIU Quién
(individuo) –
KIEL Cómo
(manera) –
KIAM Cuándo
(tiempo) –
KIO Qué
(cosa) –
KIE Dónde
(lugar) –
Kio responde con un sustantivo: Kio estas tio? Tio estas floro.
Kia responde con un adjetivo: Kia ŝi estas? Ŝi estas bela.
Kiel, evidentemente, con un adverbio: Kiel vi fartas? Mi fartas bone.
Veamos ahora, con las palabras que acabamos de aprender, algunas preguntas corrientes:
El resto de partículas, más avanzadas y que de momento solo quiero que las leas para que te
suenen, son:
PARTÍCULA TRADUCCIÓN
KIOM Cuánto
(kiom) –
KIES De quién
(posesion) –
De nuevo, veamos algunos ejemplos de preguntas:
Cuando tenía nivel medio de esperanto, leí un libro buenísimo llamado Nuevo método de
esperanto para clases y autodidactas, de Fernando de Diego que, si quieres, te puedo ayudar
a conseguir. Y en este libro encontré la siguiente explicación para
diferenciar tio y ĝi (realmente ya sabía la diferencia, pero de manera superficial en
comparación a lo que aprendí):
Pero si quieres saber cuándo usar exactamente tio y cuándo ĝi, lee a continuación las reglas
que he deducido:
Sustituimos un ke...
Mi scias ke vi venos (sé que vendrás)
=> Mi scias tion (sé eso / lo sé)
Sustituimos un verbo:
Mi scias kanti (sé cantar)
=> Mi scias (fari) tion (sé [hacer] eso)
Fumi estas malbone (fumar es malo)
=> Tio estas malbona (eso es malo)
USAMOS ĜI CUANDO…
Hacemos referencia a algo (sin verbo):
Mi havas domon (tengo una casa)
=> Mi havas ĝin (la tengo)
Parece que la confusión nace de que ambas comparten un mismo significado (el de señalar /
hacer referencia):
En la urbo
EN en (interior)
(en la ciudad)
La libro de Juán
DE de (propiedad)
(el libro de Juán)
Mi iras al Parizo
AL hacia, a
(voy a París)
Floro por vi
POR por, para
(una flor para ti)
Mi iras kun ŝi
KUN con
(voy con ella)
Kuko el pomo
EL de (origen)
(tarta de manzana)
Post la festo
POST después de, en
(después de la fiesta)
Iom da pano
DA de (cantidad)
(un poco de pan)
Inter du muroj
INTER entre
(entre dos paredes)
Mi batalas kontraŭ vi
KONTRAŬ contra
(lucho contra ti)
Sub la lito
SUB debajo de, bajo
(bajo la cama)
Preni ĉe la orelo
ĈE de (tocando o muy cerca)
(coger de la oreja)
ESPERANTO CASTELLANO EJEMPLO
Mi estas apud vi
APUD al lado de
(estoy a tu lado)
Malantaŭ la domo
MALANTAŬ detrás de
(detrás de la casa)
Ekster la domo
EKSTER fuera de
(fuera de la casa)
Preter la montaro
PRETER más allá de
(más allá de la cordillera)
ESPERANTO CASTELLANO EJEMPLO
Como puedes ver, pri no significa solo de, sino en cuanto a. Esto es porque en castellano lo
segundo se llama locución prepositiva, y esto no existe en esperanto.
Otra cosa que debes saber es que existe la preposición je, que es como un comodín.
Ahora que hemos visto la tabla, te voy a poner un ejemplo de por qué digo que es solamente
orientativa para empezar:
Comparativo en esperanto
Comparar es decir por ejemplo que me gusta más el chocolate que las galletas. ¿Pero cómo
construimos estas comparaciones y qué tipo de comparaciones podemos hacer?
o
-|-
_|_
(yo)
o
-|- o
| -|-
_|_ _|_
(yo) (Enanito)
Mi estas pli alta ol Enanito
(yo soy más alto que Enanito)
Utilizamos la partícula PLI, que significa más. Y usamos OL, el quecomparativo.
Pero resulta que tenemos un amigo, llamado Altote, que es incluso más alto que nosotros:
o o
-|- -|-
| |
_|_ |
_|_
(yo) (Altote)
Mi estas malpli alta ol Altote
(yo soy menos alto que Altote)
Se dice igual que antes pero, en vez de utilizar PLI (más), decimos MALPLI(menos).
Un último caso: hoy me ha tocado de compañero de clase a Yosito, que es tan alto como yo:
o o
-|- -|-
| |
_|_ _|_
(yo) (Yosito)
Mi estas tiel alta kiel Yosito
(yo soy tan alto como Altote)
Resumiendo, estas son las maneras en las que podemos hacer comparaciones:
Por último, una cosa que debes aprender es que en castellano hay unas pocas palabras que ya
llevan incluida la comparación. Por ejemplo:
Mi estas pli bona futbalisto ol vi
(soy mejor futbolista que tú)
Superlativo en esperanto
Ahora vamos a ver el superlativo, es decir, cuando somos el más o el menos de toooodos.
Ejemplos:
Y de nuevo nos encontramos con palabras en castellano que incluyen el superlativo, como
por ejemplo: