Scribd Logo
Importer

Bienvenue sur Scribd !

  • Migne. Patrologia Latina Tomus XIX.

    Transféré par

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    1K vues517 pages
    Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Titre original

    019. Migne. Patrologia Latina Tomus XIX.

    Copyright

    © Attribution Non-Commercial (BY-NC)

    Formats disponibles

    PDF, TXT ou lisez en ligne sur Scribd

    Avez-vous trouvé ce document utile ?

    Ce contenu est-il inapproprié ?

    Signaler ce document
    Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Droits d'auteur :

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Téléchargez comme PDF, TXT ou lisez en ligne sur Scribd
    Signaler comme contenu inapproprié
    1K vues517 pages

    Migne. Patrologia Latina Tomus XIX.

    Transféré par

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Droits d'auteur :

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Téléchargez comme PDF, TXT ou lisez en ligne sur Scribd
    Signaler comme contenu inapproprié
    sur 517

    Optatien, Publilius Porphyrius Optatianus.

    Quarti saeculi poetarum christianorum Juvenci, Sedulii, Optatiani, Severi et Faltoniae Probae Opera omnia... Accedunt D. Ausonii,...
    opuscula omnia.... 1846.

    1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
    BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
    *La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
    *La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
    élaborés ou de fourniture de service.

    Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

    2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

    3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

    *des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
    l'autorisation préalable du titulaire des droits.
    *des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
    municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

    4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

    5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
    de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

    6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
    respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

    7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.


    PATROLOGIA

    CURSUS COMPLETUS
    SIVE
    BIRLlOTHECA UNIVERSALE, INTEGRA , UNIFORMIS , COMMODA, OEGONOMICA,

    OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORCM SCRIPTORUMQUE

    ECCLESIASTICORUM
    QUI AB /EVO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTII III TEMPORA
    FLORUERUNT;
    REGUSIO CHRONOLOGICA OMNIUM QILE
    EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICJE TRADITIONIS PER DUODECIM
    PRIORA ECCLESLE SPECULA,
    JUXTAED1T10NES INTEBSECUMQUE
    ACCURAT1SSIMAS, NONNULL1S C0D1CIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM
    DIL1GENTER CASTIGATA ;
    COMMENTARIO
    DISSERT.VTIONIBUS, LECTIONIBUSQUE VAR1ANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ;
    OMNIBUSOPER1BUS POSTAMPL1SSIMASEDITIONES QVM,TRIBUS NOVISSIMA SJGCULISDEBENTUR ABSOLUTAS
    DETECTIS, AUCTA ;
    INDIC1BUSPARTICULAR1BUS
    ANALYTIC1S,SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOHENTI
    SUBSEQUENTIBUS, DONATA ;
    CAHTULIS INTRAirSLHTEXTUM RITEDISPOSIT1S,
    NECNON ETTITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEN SUPERIORKM
    DISTINGUENT1BUS
    SUBJECTAMQUE MATERIA»)
    SIGNIF1CANT1BUS, ADORNATA ",
    OPERIBUS f.UMDCB1ISTUHAPOCRTfPHIS,ALIQUA VEROAUCTORITATE INORDINE ADTRADITIONEH
    "ECCLESIASTICAMPOLLENTIBUS, AMPLIFICATA ; .
    DUOBUS1NDIC1BUSGENERALIBUSLOCUPLETATA : ALTEROSC1LICET RERUM, ODOCONSULTO , QWDQDID
    UNUSQUISQUEPATHOM INQUODLIBET THEHA SCRIPSERIT
    UNOINTUITO CON3PICIATUR ; ALTERO
    SCRII'TUKiE SACR^E, EXQUOLECTORI COMPEP.IRE SITOBVIUM QUINAM PATRES ETIN
    QUIBUSOPERUM SL'ORIIM
    LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUH SCRIPTUR*
    TEXTUS COMMENTATI SINT,
    F.NLTIO
    ACCURATISSIMA, CASTERISQUEOMNIBUSFACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR : CHARACTERUM NITIDITAS
    ,
    CHARTYE QUAL1TAS, WTEGR1TAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTION1S, OPERUM RECUSFLHUM TUM VAMP -S^^^
    TUHNUMERUS, FORMA VOLUMINUMPERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTOOPRRIS DECURSL' CONSTAN IR U/P/S
    PRETIIEXIGU1TAS,
    SIMILIS. PR/ESERT1MQUE ISTACOLLECTIO, UNA,METHODICA ET CHRONOLOGICA A</FE
    SEXCENTORUM FRAGMENTORUMOPUSCL'LORUMQUE HACTENUS UIC1LLICSPARSORUM, PRIMUM #J<JJN5?;
    ÀUTEM INNOSTRA BIBLIOTHECA,EXOPERIBUS A»OMNES STATES, LOCOS, I.INGUAS "^-^
    FORMASQUE PERT1NENTIBUS, COADUNATOKUM. ^A F*
    SERIES
    PRIMA, **\ :%
    **\ •£
    IN QUA PRODEUNTPATRES, DOCTORESSCRIPTORESQUE ECCLESIALATINA Z#\ ?
    A TERTULLIANOAD GREGORIUM MAGNUM. ~A *
    ACCURANTE J.-P. MIGNE, Guwuum Gompletouim IN SINGULOS SCIENTMK^*\
    ECCLESIASTICA RAMOS EDITORE. ~

    PATROLOGIA TOM US XIX.

    POETÀRUM: JUVENCI, OPTATIANI, SEDULII, SEVERI RHETORIS, FALTONI.E ,*


    AUSONII,
    TOMOSUNICTJS.

    PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,


    /iY VIA DICTA D'AMBOISE, PRÈS LA BARRIÈRE DT.NFER,
    ou PETIT-MONTROUGE.

    1846.
    QUARTI SICULI

    POETÀRUM

    CHRISTIANORUM,

    JUVENCI, SEDUL1I, OPTATIANI, SEVERI

    ET

    FALTONI/EPROBJE,

    OPERA OMNIA,

    ADFIDEM

    AREVALENSIS ET PISAURENSIS EDlTIONUM

    EXrRESSA
    RECOGNITA, ET EMENDATA.

    ACCEDUNT

    D. AUSONII RURDIGALENSIS OPUSCULA OMNIA,

    TASI SOLUTOQDAM.STRICTOSERMONESCRIPTA,

    EXVAR1IS
    RECENSIONIBUS
    INTERSE DILIGENTE!!
    C0LLAT1S ET CURAQUAPARERATCASTIGATA.'
    COLLECTA,

    TOMUS UNICUS.

    PARISIIS , VENIT APUD EDITOREM ,


    IN VIA DICTA D'AMBOISE;,PRÈS LA1BARRIÉRE D'ENFER,
    ou PETIT-MONTROUGE.

    1846.
    ELENCHUS QPEflUM

    QVJE IN HOC TOMO CONTINENTUR.

    JUVENCUS.
    Historia Evangelica. Col. 53
    Liber in Genesim. 345
    Carmen de Laudibus Domini. • 379.
    OI'TATIANUS.
    Panegyricus Constammo Augusto dictus. 395

    SE^ULIUS.
    Carmen Paschale fijm O^eff EascbaJi j^nclfiiri.
    ' 533
    Elegia. 753
    Hymnus. 763
    Epigramma. 771
    Carmen de Incarnatione. 773
    SÈVERUS RHETOR.
    Carmen Rucolicum de virtule signi prjicjs. 797

    FALTQNf4 EROBA.
    Centones Virgiliani. 80.")
    AUSONIUS.
    Epigrammata, Idyllia. Epistola^, nec non et alia opuscula varii generis. 817

    Imprimerlede VBATBT DISDRCT et 0«,


    rue de Sèvres,57, k Pari*.
    ANNODOMINICCCXXIX.

    C. T. JUVENCUS,
    AQUIL.
    PRESRYTER HISPANUS.
    ( Juxta editionemArevalo.)

    Illustrissimo et reverendissimo domino D. Gregorio Alphonso VILLAGOMEZ LORENZANA, equiti preclari regii
    ordiuis Hispanici Caroli 111, arcidiacono Calalravse, canonico Tolelano, eie., FAUSTINUS AREVALUS.
    Ltangelicam Historiam, Gregari, vir amplissime, quarti Lalinis versibusJuvencus presbyler reddidit, cum ad
    velerà esemplarla recognoscere,sitbjectisque notalionibus, quod proxime in Draconlio, nec multo ante in Pru-
    dentio, feceram, illustrare conslituissem,jamqueadeo in eo essem, ut deedilione cogitarem; argumenti diflicul-
    tate non minus quam majestate subilo deterrilus, Omninoab hoc mente destitissem, nisi tu pio eo, quo es in
    oranelilterarum genus, tum vel maxime in lias sanctiores studio, inlercessisses,slimulosque mila cum ad alia
    opera absolvenda, tum prmserlimad hoc perficiendumadmovisses. Ilaque, quod faciendum erat liomini, tot no-
    minibus libi obstricto, quique tantum judicio alque amori tuo tribuit, quantum quampaucissimorum,statini libi
    parui, ac Juvencum meumqualitercumqueabsolutum typographicis operis excudendum tradidi ; quem modo a
    prwlo recenlemtibisislo, virtuti, ut ail ille, ac merilis dedicans librum luis. Fateor sane, ejus eftiiionem non
    Ulani quidem ad unguemperfectam, aut numeris suis omnibus absolulam fuhse: sed lamen omnium, qua; adirne
    procurala?sunt, locupletissimam,et ad eam perfectionem, quasique fastigium, quod a me exspeclari poluit, prò
    virili mea parte, ut tibi obsequerer, esse perductam, nemo, opinor, inficiabilur. Qua in re non solum me quam
    gratissimumerga te cognosci cupio; sed edam spero, opto quidem certe, memorem videri beneficiorum, quosab
    emiiienlissimocardinale Francisco Antonio Lorenzana^ archiepiscopo Tolelano, tuo avunculo, luiqne amantissi-
    mo, in me coltala sunt, quwqueego memoriacolumsempiterna. Quid aulein mini gratius et oplalius, quid ju-
    cundiusuccidere poluit, quam ut velustissimumChristiana!poeseos monumenium, a nobilissimopresbylero His-
    pano Juvenco, profanis perinde ac sacris litieris opprime excullo, sub ipsa inilia pacis a Constammo imperatore
    Ecclesia}reddito; elaboralum, et nunc denique a me recensilum, le hortatore "et auspice, qui ea decora omnia
    quibus Juvencus maxime éxcelluit, in le ipso collecta refers, prodeal in lucem, communemquereipublicw Chri-
    stiana; uliliiatem? Ut enim preclara illa avita; nobititatis tua; monumenta, et trophwa prmeream, qumjam inde
    aprimis Hispanorum prwtiis contro Mauros in oppido Mogroveioadhuc visuntur, habes pròfedo in majoribus
    tuis, quibusjure, et merito gloriali possis, duos egregios viros Sanclorum fastis ascriplos, Turibium Alphonsum
    Mogroveium,archiepiscopum Limonimi, et Vincemium Lorenzana, abbatem ordinis S. Benedicti, cujus reli-
    giosum cultum domus tua materna sacello, ara, sacrisque concelebrai. Habes clarissimos duos aniìstites, Pe-
    trum Villagomez,qui in archiepiscopatus Limoni pwvincia S. Turibio avunculo suo successit, et inulta ingenti,
    doclrinaque sua; monumenta lilteris consigliala posterilali commendavit; et Ferdinandum Villagomez,episco-
    pumTlaxcalensem, qui concila u Mexicani pars magna fuit, cujus decreta et cancnes in ordinem formamque
    digessil. Habes, atque intueris, ut de aliis laceam, duo illa [ulgentissima Hispanim lumina, par nobile fralrum
    avunculostuos, eminentisshnum, quem modo nominabam, card. Franciscum Antonium Lorenzana, hujusque
    non minus meritis quam nascendi sorte germanum, Thomam anlistitem Gerundensem. Tot lamque prwclaris
    domesticis exemplisexcilatus, quid miremur, si pluraalia ornamenta virtute et ingenio parta tibi comparaveris,
    ut multo maiueris tuis merilis quam tuorum laudibus commendari? Magnam equidem de te jam multo ante
    opinionemcomprehenderam,quem non nesciremexcellenli ingenio prxdilum, incredibili discendi desiderio in-
    censum, prmclarisjaciis pueritim et adolescentim fundamentis, etoquentia; laude omatum, cujus non illa qui-
    dem multa, sed sane illuslria monumenta in vulgus prodierunt, ita in graviores facultates, prwserlim vero in
    theologicas loto animo incubuìsse, ut a primis juventutis annis gravissimum munus quwrendi in omni theoto-
    g\02genere, et judicandi de iis qui in amplissima dicacesiToletana ad animarum curarli assumendi promoven-
    dique sunt, magna cum gloria, ac nominisexistimatione sustineas. Verum opinionem meam longe vicit perspecta
    mihi singularis ingenti lui vis, et sacra; doctrina; uberlas; cum te Roma; mullis mensibus commoranlem, fere
    quotidie de altissimis religionis nostra; mysteriis, ut occasiosese dabal, ex tempore subliliter disserenlemaudie-
    rim, atque ita difficillimaquoque ad vivumresecantem, eaque facili et profluenli oralione expedienlem, ut inge-
    nium videreris (Augusti verbis ular) in numerato habere. Nec secus exislimarunt tot UHviri principes, Eccle-
    sia; et Htterarumdecora, quorum in consuetudinem, doctrina; amore duclus, te libenti animo dabds, et quibus
    ipseimpetisecliarus. acceplusque eras propler ingenti prceslantiam candoremque animi bene constituti. Mirari
    PATROL. XIX. 1
    11 C. VETTIUS AQU1L1NHSJUVENCUS. l'i
    eliam in te tìcuil avidumstudium Romanas antiquitales qua sacras, qua profanas investigando,judicium exqui-
    situm in liberalium arlium operibus ceslimandis, ardens desiderimi! introspiciendi omnia pielatis opera, qua;
    multa ac.varia Roma; sunt ad hominum airumnas sublevandas sapienler iintilula ; ut maximopere optandum
    sii, lales e# Hispania huc ventilare viros, qui vichsim et bonam exislhnalionem de genie nostra apud exteros
    inferanl, et Itine in palriam reduces boni aliquid lamqsam ex mercatura bònarum arlium reportent.
    Utinam vero mea limein Juvencum exercìlaiio, qua; tuo eliam itineri Romano accepta referri debel, cwteris
    tuis cogilationibus et curis responderel ! Veruni si quid in ea deerit, vel poiius quidquid decrit, deerunt enim
    multa, facile spero, le mihi condonaturum, vel propter ardui operis difficullatem, quamipse in Breviario Isi-
    doriano, inS. Martino Legionensi,in Palribus Toletanis recognoscendis ,ut emineniissimi editoris Lorenzana
    laborem aliqua ex parte relevares, diu expertus es, vel propter singularem humanilalem, qua honorum
    litterarum cultores compierti solesr ei me.cum multi», vel dicam, neparum gralus v'idear, cum primis benigne
    complecti voluisti. Vale.
    Romae iv kal. Octobr. MDCCXCII.

    PRQLEGQMEHA IN C, VETTIUM AQUILTNUM JUVENCUM.

    CAPUT I. A nostri gestis dictisqueenarrandis cenfereiidum qui-


    &. Hwr.onymi de Imeneo, testimonia-expendimtur. dem a me esse intelligo ; sed adjumenlum hoc valde
    Opimo de religioso citte olim Junenco' pxmslilo,re- exjgiium ad tantum onus subeundum esse facile per-
    jkitur. spicui, eum istiusm«di tractationen* non nisi timide
    J, 1. Post Prudenliuni et Dracontiunii ad velerà et pedeteniim- quivk quamvis experienlissirnus de-
    esemplarla, recognitos et, quoque modo pomi,, illus- beai aggredì. Sequar igitur ducem Juvencum non
    tratos, non, lam a me reddenda.est ratio,, curnnnc: quidem passibus acquis, sed lame» ut poterò.. Com-
    Juvencum simili eultu ornatimi edamvqiianiicur lam- ratìtìfcibioneS'in. Seduliunv, Araiorem, aliosque sa-
    diu,djslulerim,.auialioS;illi preetuierim,. EsfeenimJu- eros, poetasi in alind- tempus- differam,. ne milri ali-
    vencus,, ul.poelarum cbrisliaiioru.m,omnium», quosi qjHS-exprobrel-,quod Antonio Nebrissensi Nicol. An-
    inter Latinos quidem exstilisse cer.tonov.imus, anliv- toni*® G'bjiciebat Bibliotli.. vet. K nve. 4," pari, i,
    quissimus, itaetiani nitoreverèor-imii Eleganzaslylij numi,Uè :: Nìilinm<va'o>liaelenu»habuisseJuvencum,
    e) veteri quadarm simplieilate, ad divinum sui ear- qwcrìtica;•mdmtrife.-,. ani explicaiionis focem , qua
    minis argumenlum piane acoommodatav pTsestuntis- indigfÀ,.ei pr.wluceret;.prcelerunum,Barthiumex parte
    simuSi In ejus aulem poema-te'non feliim mirar! li- alitjua', et>Ealìi'iciumlevi ninna*in>re umm>, eo magis
    cei primami, saltem iuler Latinos, quatuor evangelio-B; miror , quod: c«wn.Anlonius N'etirissensipnoster , qui
    rum, concordiamo, adsGujus-imiiationem-inmimer;e' poluit', debuitque.'imwcum Sminilo^ei<Aratore-multo
    alias pastea ppodierunl,, verum etiampeculiares quas- magis1.Juvencum'civem simili'commendare,pih-ketori-
    daiiijnterprefaliones sacrarum Iitierarum vetustaie bus>a>seesplunai.mn, in Sedulio quid&ìi industriie
    sua,,CQ.iu.mendabiles.,. varielalem piia?Jerea,leetiowiSv sua; operam posleritali trammis-eril,-in Araioremconi-
    in volumioe-, Evangelioranv,. quo illè suo tempore;, mentaria. parata-se haberv.alicubi testatila fuerik: Ju-
    ineunte scilicet saeciilo>iv,iitebatun. wneo. aulem.HAspanonullus suppetias wisse referalur.
    2.,,Veruni Pr.udentioprineipatumiinler poeta* etoi-4 Ne-vero meo mori desini, bis Eroleg<imeriiscom-
    stiai.ios>,q.u,em.vOlim,>libens.cuin plerisque-asserui ol) picciar quiqukl- de^eo, de ejusioperibus^. aodieibus
    mirabiliem rerum, et earminunii varieia-teins,aeutis- msss, editionibiisque, multisi in: Incisadispersimi'.
    simujrii,Uigeniujii:, ingeales. sp.irilus>2>'p°eticoSvet coHegù
    singulareindofò'riiiaimt nec.nunc<|uid«mi<nega,ì'e,,:iuti i. Nonvexigiua-sIaas Juvenoi esi, quod^a S. Hiero-'
    in du,bi«mire>voiGiii'e, estsanimus. Ul.amemrproxime. nyjmonon.seniel' nee perfanclorie laudatus foerit :
    posi JPraden 1iuni e mea*manu->prodiretsDracontiusj. ncque* enii» de'ejuss 3 vita q;iidquam aliud explo-
    illa; me. raiio impulita quod.hujus.carmiuaduabus, ratnm babenius, qsiamquod. de eo tradidil Hieronyt-
    pai;,lib,us.auetiora, quajji (|uaoaMeaprodieranl, insG m-us. Ila • ergo: pr.iecla.rusbic doelor de Vir. illustri
    cpdic>bustnis.s,a.me reperla* exqwibus omnino aljusr c«p. S^v'om. n, col. 909 : Juvencus, nobilissimige-
    D.r-ac,ouiiii&tappaRet, muUfi'.majflreimuii.lilatemSI*H neris^ Hispamsi presbyler; quatuor Evangelia hexa-
    c1i.os.isvdpclrii)W5- visajsunt' meiris >versibus*-
    e.t.,:i!.iliqiiitai-Js.sacjft8D;-niitiii. pene, ad'verbumtransferens? quatuor-
    ullalur.a,.,,qnani,; cimiweniatóoiie&iullatvnmae itnalixis» libros composuk;; et imnnulla-.eodem-metroaé'sacra-
    chrjsiian,ognppeLaj5,-Joi(iii.or,um-,ipne8i vkcaliud agere; menionmvordineim pertinmitiw.Floruit'sub-Gonstan*-
    Iicetr ni.sivvelefve.ro!leciionem, codicibusopUniff.notte.' liiw principei. Iroxpiodatn»Jtivenci endice hoc-testi--
    iiiópectis,_consti,uiere> meniuiwexprimilur cum aliqua«varietate, ut referao)"
    3-..,D<eterr^b,a1tlimeretiàm>ab.editione.Juvenci ma- tram. SOr
    j^stas.Jpsa argjjjfleBtiiiQuodsi iismetvexereilatione-" Sv V^lJarsins'in notis-aniniadvei'ti't, exfipso gcnii-
    in,buc.ige(ie.re;alii}uidi,proféci,id.jolumin Salvatori» iitio nomine saiis'apparei'e, Juvencum fuisse nobi^
    45 PROLEGOMENA. 4i
    Issimi generisi quia in libris antiquis, Jureto lèste,- AVlium
    1 nomen Juvenci, adeoque Veltius, aut Veciius
    appellatur C. Veltius Aquilinus Juvencus. Certe H're- scribendum est, quamvis eliam Veitus, et Vetus, et
    ronymi tesiim'tfniiim de nobili genere Jirvenci pro- Vetuus in veieribus nonnullis inonumenlis reperia-
    batorie non indiget. Veruni argumentnin aliquod lur : nam genlilitia nomina ab aliis derivari sole-
    prò eadem nobiliiate non quidem ontuino perspi- bant, ut CorneliuSjTullius, Claudius, Julius, JEmi-
    cùufiì, sed probabile peiitur ex qunttior nominibws; liits, eie. De nomine vero Vettii, aut Veciii nihil
    quibus in veluslis m'embranis insignitus est Jdvèn-- alitid ha beo quod ex anliquis proferam, nisi quod
    cus. Race ameni nomina non eodem modo ab omni- Glandorpius in Onomast. Rom. nomen fainiliaeRo-
    bus efferunttir. Joannes Albertus Fsbrìcins in B't- llarne plebeise tradit esse, quoe tandem sub impera-
    blioth. Lnt. libr. ìv, cap. 2, ex Jurtìfo pa'g.275, ad loribus respicere ad bonores coepit. Plutes lamen
    Symmach., et Paulo Colomesio iir Paralipomenis ad Veclios illusires nominati-.InJuvenco id nomen ma-
    Cliartophylaeerii Giiilielmi Cavei, et ad dialóg. 5 Gy- gis, ut dixi, gentilitium est, quam familia), adeoque
    raldi de poelis, intrgrum Juvenci nomen ait esse curii bsecnomina gentilitia plerumque ex loco aliquo,
    Aquilinus Caius Veltius Juvencus. aut gente manaveriul, ut Tarquinius a Tarquiniis,
    6. In codicibus niss. referendis, ìium. 50G et non inepta conjeciura duci potesl, Juvencum ex Ve-
    seqq., modo proleTtiir appellalio G. Veciii Juvenci, B 1 clonibus seu Vellonibus populis Lusitani;» antiqua;
    modciAquilini Juvenci, modo Q. Velli AquiliiJuven- Inter Duriuin et Tagum 5 originem suani traxissc.
    ci-, modo Gai Veca Aquilini, modo 0, Velili Aquilini Ac l'orlasse haeefuil causa cur iiennulli pairiam Ju-
    Juvenci, modo C. Velli Aquilini Juvenci, modo C. venci Olivam fuisseconfiuxerinf; iiipaulo post oslen-
    Veciii Aquilini Juvenci. Remigius Ceillierius, de' dam. In Ilisloria ecclesiastica Nalalis Alexnndri sal-
    Siipl. eccl. ioni. ìv, asserii, éjus nomen in qni- dilo IV, cap. 6j art. i, nomen hoc Juvenci effertur
    iiusdam mss. esse Aquilinus Caius Vettius: Neque Vesiins, et tertio loco ponitur, sci licei Caius Aquili-
    omiitendiim, in duobus codicibus màhnscriptisFlo- nus Vestius Juvencus ; uli eliam ex Petro Pilboeo
    rentinis addi V. Cr, qua: noia; innuunt vtrum claris- Iradidil Labbeus, de Scripi. eccles., qui lamen ex
    sitnum: de quo limbi dixi ad Prudcntium, in Pro- veleii alio'exemplari proferì Oaium Vectium Aqui-
    legom. nuni. SOseq. Sed, ut ego suspicor, Juvencus linum.
    vir clarissimus non a veieribus, sed a recenti aliquo 9. Romani pranoniine el nomine non conienti ;
    librario vocalus est. In codice Vaticano regina; Suc- addiderunt cognomen. Ilujusmodi cognomina aut
    cise, quem describam num. 48; sic nomina Juvenci ab animo, aut a corpore, aula casu imponi sole-
    invènio : Gai Velli Aquilini Inventi ; in Olioboniano banl. Videlicet a colore dicii sunt Rutilus, Ebur-
    vero, de quo agam num. 49, ila : Gai Velli Aquilini 'G-nus, Aquilinus, Albus ,• Niger, Rufus t Flavus , ut
    Juvenci-. Diserimen sólum est in Juvenli, et Juvenci explicat Sigonius, de Noni. Rom. Fesius prcenomen
    nomine: 4 nanl Gai VroCai dare in utroquelegiiur : Aquilius ail esse : Aquilius prmnomen ab aquilo co-
    et eodem modo legilur in veteri alio exemplari, quod lore, idest nigro, dietimi. Melius inicrpretaberis <o-
    ex Labbeo, num. 56, indicabo. lorem aquilum rufum , aut subnigrum. Ncque sem-
    7. liaque praenomen Juvenci Gaiiis scribi posset. per Aquilius est pranomen, ut cernere licei in
    Elsi enim prsepomen hoc; quod in nomen aliquando C. Aquilio , a quo Aquilia lex exslat Dig. libr. ìx,
    transit, plerumque Caius scribauir; tamen reperilur tit. 2 ; qui tolus est de lege Aquilia, ave ad legem
    eliam per G scriptum , ut in Cenotapbio Pisano C. Aquiliam. Glandorpius in Omini. Rotili,piures Aqui-
    Ca?sàris: Duce equestres inauratie Gai et Ludi Cwsa- Iios recenset, in quorum plerisque Aquilius nomen
    riim statua; ponanlur. Quiniilianus ; libr. i, cap. 7, est, non pnrnomeu : hoc ipsum observo in veieri-
    docel Gaius pronuiiiiari, etiam si Caius sciibairir ; bus inscriptioaibus , in quibus nonnumquani Aquil-
    ei Grseciquidem per G semper effertinl rtóo?; et non- lius reperilur scriptum. Sabotilo iv floriili Aquilius
    nulli a jiaioo, gaudeo, quasi a gaudio parentum de- Severus, scriplor (lispnnus, a S. Hieronymo, de
    dnctum hoc vocabuluin voldnt. Vàlerius Maximtis, Script, eccles. e. 5, et a Nic. Antonio, 1. n, e. 2 ,
    sivé àuciór sit Tilus Probus, aut Julius Paris, in "paia, i, Bibl. Veli llisp. làudaliis. In iioiiiiullis mssi
    epitoma de pramominihus id annotalum réliqtiit, et is dicilur Achillius, in aliis Acitius.
    siiiiileniscribendi varielalem in Gueus animadvertil : 10. Juvenci agitomeli; ut codiees pléi'ique con-
    Alti RECM,olii GNEUH, alti CNEUMscribiint. Qui G at- seniiunt, non Aquilius est, quod nomen apud anti;
    tera in hoc pronomine uliinlur, amiquitatem sequi vi- qnitires ROniartòsmagis in Usu erat, sed Aquilinus.
    denlur, qua; mulium eu litlwa usa est . -.. Qui C, GoìdasiUs làméii Aquiiium vocat, cujus verba affe-
    corrupiionesyllaba; deleciari videnlur. Gonfer-,si pla- ram nuiii. 57. Ili Aclis Sanctoruin et Martyrologiis
    cet, Norisium, de Cenoiaplt. Pis. disserti 4-, éap. S; plilviiiii occurriiiit Aquilini elicti ; nec desimi qui
    noias Dionysii Goiholredi ad Festimi; verbo Gàio eodeiti nòniine voeentur ili elliiiicorum antiquis ih-
    Cmcilia; et Sigonium, de Nom. Rum. sclipiioiiibus àliisque monumentisi Sed omiitendus
    8. Nomen secundum Juvenci ; quod a veieribus; a nobis non èst is, qui cUm Jiireiico iribus primis
    Romanis simpliciter nomen Uicebatttf ; ut priinumi nomiliibus convenit, G. Veltius Aquilinus, consul
    prxnoineii, non Velini, sed Vellius est', nisi Si follei cum Q. ìiiriio Rùstico anno Glirisii {62; Ih Fastis
    cui magis arrideat Vcclius. !d vidfetiiresse genlili- sohitu SppdlaUir Vctiius -Aquilinus,sed apud Gru-
    IS C. VETTIUS AQUILINUSJUVENCUS. 16
    terum exstat inscriptio peninens ad tempora Marci, A multis modis alioquin corruptum reperitur, ut prò
    et Commodi AA., quam Lipsius vidil Romeoad lem- Juvenci, vel Juventii saepe reperias Eventii, Inucii-
    plum S. Ludovici in oedibusQ privalis : in qua in- lii, Yvenlii, Hivenlii, Quentii, Yentii, Hyvenlis ,
    ler xv virus STLIT.JUDIC,ut videtur, aul inler aliosi Venunlii. Nosler eliam Juvencus non solum alicubi
    1
    cnllegii xx virorum secundo loco nominatili C. Vét- Juventius appellalur, sed etiani Hiveniius, el ali-
    tius Aquilinus, qui, ut ad marginerà iiolalur, fuit quando Juvenis, ut colligilur ex MonifiiuconioBibl.
    consul anno Urbis 9L4; atque ita vocaiur a Pagio, Biblioth. pag. 508, ubi ex biblioteca Ambrosiana
    qui prsenomen Junii Rustici Lucium inscribil. Alius Mediolanensirecensei Aquilini Juvenis poema de Ac-
    fuit Q. Vellius Aquilinus consul anno Clirisli 123, iis aposlolorum. Intelligo aulem codicein illuni
    alius Veltius Aquilinus consul 286. De bis omnibus complecli Aquilini Juvenci poema de quaiuor Evan-
    conferri possunt noia; Mansii ad Pagiuin , anno Ur- geliis, el Araioris de Aclis Aposlolorum. Ac for-
    bis 878, 91S, 1059. tasse error est in Monifauconio , non in codice ve-
    11. Fonasse ul a C. Vetiio Aquilino consule, aut teri : in indice quidem Monlfauconii is codex dare
    ab aliis ejusdem susogenlis Venia; et familice Aqui- Juvenco aliribuilur.
    linoinm Juvencus distinguereiur, additimi iliì est 14. Alius fuit Juvencus Ccelius Dalmata, quem
    hoc ipsum nomen Juvenci, quod quartini! est, ac B diversum esse a Juvenco presbylero observavii Fa-
    cognomen recte diceiur. Kevera Juveniius nomen bricius Biblioth. Lat. libi1,iv, cap. 2. Scriplor eliam
    est inler Romanos noiius nobiliusque : et hoc no- is ciiristianus fuit, vitamque Aitila; oralione soluta
    men Juvenco nostro asserere possemus ex codice composuii, cujus saepe mentionem facii Barthius in
    anliquibsimo Vaticano regina; Sueciso, ubi in line Adversariis, Juvencum CcelinmCalanum auclorem
    patrius ejus nominis casus effeilur Juvenii. Juven- vocans. De hoc Juvenco scriptore Vilac Aitila;,
    ìium veterem poetam comicum ex Cbarisio , libr. II, ejusque ediiionibus videndus est Joannes Vogi.de
    laudai Barthius Advers. libr. xxi, cap. S, col. 1025. Libr. rarior. Typis eam Vilam commissam fuisse
    Sed cum omnes alii codices et codex ipse regina! Nic. Anionius, cum de Juvenco scripsii, iguoiabal:
    Sueciie in principio Juvencum exbibeant, nefas esset quae lamen longe ante piodierat, scilicet Ingolsla-
    a tam recepto vocabulo discedere : praesertim quia dii 1604, in 4°. Sidonius libr. ix, epist. 14, comme-
    rationem habet in veteri Romanoruni consuetudine, morat Juvenci Martialis hisloriam, vel, ul alii le-
    qui multa cognomina ab uimque pecore, majore et gunt, Juveniii, aut Vmentii. Savaro ad eum locum
    minore, sumebani. Ascribam verba Yarronis libr. n Juvencum a Martiali dislinguit, pulalque hunc
    de Re rusl. cap. 1, ex correciione Sigonii de No- esse Gargilium Marlialem, cujus Lampridius et Yo-
    '
    mili. Rom.: Nomina multaItabemusab uiroque pecore, C piscus meniinerunt. g Sirmondus in not., eumdeni
    a majore et minore: a minore Porcius, Uvinius, scriplorem asserii Juveiiliura Marlialem , ac conjicit
    Caprilius. Sic a majore Equilius, Asinius. Est aulem esse hunc ipsum Gargilium Marlialem ab aliis me-
    ìnlelligendum, cumdicimus Capram, Taurum, Vitu- moraium.
    lum, cognomina adsignificari, quod dicuntur Annii 15. Cum quatuor Juvenci nomina siiigillatim ex-
    Capra;, Stalilii Tauri, Pomponii Viluli : sic a pecu- posueriinus, illud nunc addere supervacaneum non
    dibus alii multi. Paulo aliler id in editis legilur. est, saepius mares apud Romanos quatuor nomina
    12. Juvencus ergo a juvenco cognominalus est, ut habuisse, prsenomen, agnomen, cognomen, el no-
    Moscbus poeta Grsecus : nam p.ò<rjo?juvencum men, idque nobiliialem generis arguere, ut cum
    sìgnificat. Hoc verbo lusus est Barlliius libr. vm Alexandre ab Alexamlro notavi Prolegom. ad Pru-
    Epidorpidum, num. 74: deniium, num. 41. Eodemloco docui cum Sirmondo
    et Marcinone Scipione Maffeio, media; aelalis nomi-
    Teuere araira digniorvirotaurus
    i" ; Jugo JuveucusODclit UicAratorem. nimi propriam liane quodamraodo legem-fuisse, ut
    proprium cujusque nomen in ultimum locum conji-
    Sermo illi esl de duobus bis poelis chrislianis Ju- cerelur, ul in Marco Aurelio Cassiodorio Senatore
    venco et Araiore. Neque vero ignoium omnino esl " (nam Senaior nomen proprium Cassiodorii a Maffeio
    Juvenci vocabulum iuler 7 nomina propria Latino- dicitur), et in Marco Aurelio Clemente Prudentio.
    rum. Papise Celebris esl memoria S. Juvenci epi- Ila ergo seiiiiendum est de Caio Vetiio Aquilino Ju-
    scopi Papiensis. De hoc accipio, quod Monifauconius venco , quamvis hic ordo nominum in Juvenco, uti
    in Biblioth. Biblioth. Mss. pag. 1245 , col. 2, inler in aliis, aliquando inversus reperialur : solebat
    libros mss. monasierii S. Peiri Carnulensis refert enim id fieri eliam apud antiquiores Romanos.
    Ilaymonia Exposiiionem in Episiolas S. Palili, eie, 16. Ilactenus de nomine Juvenci, quod Hierony-
    In cujus principio, ail, sunt hymni de passione mus expressil, deque aliis tribus quae tacuil, aede
    Chrisli, de S. Dionysio, et de S. Juvenco episcopo. nobilitale generis, quam diserte afurmavii, Alia
    15. Adveriendum lamen esl, in Mariyrologio Ro- nunc noia Vallarsi! expendenda esl, qua ad verbum
    mano legi ad dieui 8 Februarii : Papioi S. Juventii Ilieronymi quaiuor, eie, adjecit : Yerius, notante
    episcopi; el ad diem 12 Seplenibris : Apud Tkinum Fabricio, dixissel : Hisloriam evangelicamquatuor
    S. Juventii episcopi. In aliis tainen Marlyrologiis, et libris digessit, Matthwi seriem prm cmteris sccuius:
    in multis mss.„Lnomen Juvenci^exprimitur, quod non singulis evangelistis sinqulos libros imvendit.
    17 PROLEGOMENA. 18
    Equidem non video qua rat'one Fabricius et Vallar- A riistoria decerpias. De Carmine in Acta IO aposto-
    sius Hieronymo impulent, quod aut dixeril, aut lorum , quod Aratoris esl, el per errorem Juvenco
    dixisse videatur, Juvencum singulis evangelislis in quodam ms. codice iribuilur, lege num. 13 et 41.
    singulos libros impendisse. Quod enim quaiuor Major controversia orilur de Carmine in Genesin,
    Evangelia iransferens Juvencus quaiuor libros com- quod in Collcct. vel. script. Edmundi Martene
    posuerii, id vere asseritur, etiamsi non singulis tomo IX, col. 15 seqq., sub Juvenci nomineedilur
    evangelislis singulos libros impenderit, sed concor- ex codice Corbeiensi anle nongenios vel nunc qui-
    diam evangelisiarum suo ordine exposuerii. Mat- dem mille annos exarato; quod confirmaiur codice
    thseumquidem praeca'teris secutus esl, non quia or- infra num. 43 indicando : et in eamdem rem traili
    dinerà iiuem habet Matthaeus, semper praetulerit, potesi, qui num. 44 laudatur, codex Juvenci in ve-
    nam seriem vita; Jesu Chrisli apposile ex quatuor tus Testamentum, nisi error hic sit prò in novum
    evangelislis digerii, sed quia plura ex Mattha30su- Teslamentum, de quo redibit sermo eo loco. In hac
    mit, quam ex aliis : siquidem Evangelium Malibsei controversia quid ego senserim, dixi in Prolegom.
    singulis aliis tribus locupleiius esl. Andreas Gallan- ad Prudenlium cap. 25, n. 220. Alii id opus Tertul-
    diu's, qui tomo IV suse Bibliothecse Patrum Juven- liano , alii Cypriano, Elias Pinius ex conjectura Sal-
    cum inseruii, 9 eumque summopere laudai, in ii viano Massiliensi , quod Allixius eliam pulabat.
    Prolegomenis ad cum lomum, cap. 15 monet, Juven- Georgius Fabricius inler poetas Cbristianos iniiium
    cum plura omisisse, quia omnia D. N. Jesu Chrisli hujus poemalis protulii, Cyprianoque adjudicavit.
    gesta, non omnia dieta exprimere voluit. Prseler Andreas Rivinus, qui Tertulliaui opuscula poetica
    hisloriam quatuor Evangeliorum Hieronymus in Ju- notis illustrata Lipsia; 1651, in 8°, vulgavit, locum
    venci elogio indicai nonnulla eodemmetro (versibus in bis dedit buie imperfeclo libro in Genesin.
    hexameiris) ad sacrameniorum ordinem perlinenlia. 17. Editor colleeiionis Pisaurensis poetarum non
    Ha;c adhuc laieni, aui, ut magis pulo, inlercide- solum Cypriani nomen eidem carmini proemiilit, ve-
    runt. In Montfauconii Biblioth. mss. ex bibliotlieca rum eliam in noia ad caput Joannis Alb. Fabricii de
    Vaticana regina; Sueciae num. 1254 annotalur, Cypriano in Prolegomenis ad toni. Valfirmat, ma-
    Anonymi iiber compendiosus de septem sacramenlis nuscripta , tcstibus omnibus ediloribus, Cypriani
    metrice compilalus, qui vocatur communiterDecretale nomen praeferre , neque raiionem suppetere, cur a
    ad informalionem sacerdolum cum exposilione. Qui manuscriptis recedamus. Ignorabai scilicet collector
    Iiber, ut ex vel sola inscriptione colligere libet, Pisaurensis, poema in Genesin Ionge auclius editimi
    minime Juvenci videlur esse. Relinquamus etiam sub Juvenci nomine in Collectione vet. Script.
    auciori suo Ilildeberto versus, quos sub ejus no- G Edmundi Marlene, et iniiium ejnsdem in multis edi-
    mine ex eadem bibliotlieca laudat Montfauconius lionibus Tertulliani ex mss. repraeseniari. Illud vero
    num. 88 : Prosperi Aquitani epigrammalumlibri ìv... Marlenius bono more, lideque oplima effecit, quod
    Hildeberti versus de sacramenlis. Petrus Crinitus in ms. codicem exacte exbibuit : nam primi edilores
    Vita Juvenci ail : Aliquotbymnos fedi, quibus facile poelaruni Chrislianorum niagnam sibi licenliam ar-
    indicamise oplime merilum de religione Christiana. rogarmi, et ad regulas metri, quas ipsi didicerant,
    Paciaudus De cultu S. Joann. Bapt. dissert. 4, versus retìogebant, quin saltem seripiuram veierem
    cap. 6, referi, Georgiuni Wicelium in Hagiologio, a se in membranis repeilam indicarent. Jant poema
    sive De Sanctis vel. el nov. Testam. , Mogun- in Genesin, quale ex codice Corbeiensi Marlenius cx-
    liae1541, exseribere hymnos in honorem S. Joannis prompsil, ad sa?culumvi, ani post facile rejiciet,
    Baptisiae, quos cmleslimentis insiinctu el artificiosa qui poetarum Chrislianorum stylum et consueiudi-
    verborum conclusione fuderunl Juvencus presbyter nem in arte metrica per diversas eorum seiates probe
    sub Coiislaiitinoet Adaiuus a S. Victore. In Hymno- calleat. Idem judicium nieuni esto de carminibus
    dia Ilispanica §23, pag. 102, id mihi salis non li- aliis , quae -sub Tertulliani et Cypriani nominibus
    quere affirmavi. Wicelii istius Hayiologiumnondum solenl laudari : quae fonasse alium Terlullianum ,
    reperire poiui : sed baud invilus mihi persuadeo, D alium Cypriauum \\ auclores habuerunt, non eos,
    hymnum vel hymnos Juvenci in honorem S. Joan- qui sa^culo ni vixenint. Non alienum ab hoc loco
    nis Baptisiae excerptos esse ex libro i Historiae esse pino, ut ostendam nullum esse poetam sacrimi
    evangelica;, ubi Juvencus narrai Elisabettiani ex inler Laiinos, quem Juvenco antiquiorem esse con-
    Zacharia mirabili modo concepisse, a Maria Virgine stet. Nam Lacianlius eodem tempore vivebai, ncque
    deinde visiiatam, ac demum praecursorem Domini ejus esse carmina, quae vulgo illi (ribuunlur,
    Joannem Bapiistnm in lucent edidisse. Ex eodem multi viri docli censent. Commodianus vix inler
    libro peiilus etiam esl Juvenci hymnus in Annun- poelas locum meretur, cum solum versus poliiicos,
    tialinnem, quem Fabricius Biblicrth. vet. libr. ìv, ul Gricci vocant, effuderil, servato quidem numero
    e. 2, num. 1 , referl ab Andrea Wilkio in priori hexameiri, neglecia vero quantitaie syllabarum.
    parie suae lleortograpliiae edita; anno 1610, in 8°, Adde Commodìanum a Gennadio cap. 15 de Script,
    fuisse insemini : de quo vide num. 85. Neque alios eccles. post Lactantium collocari, quamvis nunc
    hymnos crediderim vidisse Crinitum, nisi hujus- coiijici.uit nominili Iloruisse eum tertio saeculo.
    niodi aliqua fragmenla, aut pariiculas ex evangelica G. Fabricius in Comment. poet. Christ. Viclorinutì
    1-9 C. VETTIUS AQUILINUSJUVENCUS. 20
    Pietaviensem, quem alii Petavionensem dicunt, ex Arsoli ilio principe a Jnve:.co confeeiaiii fuisse diserte
    Hicrouytno ante Laclamium el Juvencum claruisse Iradit idem Hlernnymus in epist. 70, al. M, ad
    tradit, eique Carmen de Jesu Chrislo Deo et no- Magnum oralorem urbis Rom*, cui rationem red-
    mine ascribil. Sed mulli alii tum hoc Carmen, limi dit cor in opusculis suis ssecularium liilerarum po-
    alia sub Vieloriui nomine vulgata Mario Vicarino llai exempla, ostendens quorum exemplo id faciat,
    Afro, qui saeculoìv (aliente senex (idemClirislianam el post multos egregios virus laudaios sic pergit :
    amplcxus est, adjudicant. Ci illierius non dubiiat af- Juvencus presbyler sub Constanlinohisloriam Domini
    iirmare Juvencum antiquissimum esse omnium Salvatoris versibusexplicavit: nec pertimuil Evangelii
    poetarum Chrislianorum qui exstant. Quod allinei majestatem. s&b metri leges miltere. De ca!teris vel
    ad Carmen in Genesin, quouiam a multis Juvenci morluis, vel viventibuslacco : quorum in scriplis suis
    opus diciiur, referendum illud est inler opera Ju- et vires manifesta;sunt, el volunlas. Sic auclorilate
    venci dubia , el mea quidem senlenlia inler suppo- Juvenci sese lueiur Ilieronymns.
    sitiva: cujus rei non aliud magis effieax argunienlum 21. Quo in elogio nolaium inverno apud Arnlze-
    a me proferri poiest, quam ip-a conlenlio liiijus nium Misceli, cap. 5, ex Heumanno in Poecil.
    poeinatis cum [{istoria evangelica. toni. Il, libr. in, pag. 549, in nonnullis mss. legi
    18. Libentius collocabo inter opera dubia Juvenci B Evangelii verilatem prò Evangelii majestatem. J3
    Carmen auctoris incerti De laudibus Domini, quod Hoc lamen praeferl Arnlzenius ; el Vallarsius nullam
    inler poelas Gbrislianos edidit Fabricius pag. 765. varielalem lectionis agnovii : neque porro sollici-
    Auctor enim scribebat eliam sub Consianiino, alque fanda est scriptura vulgata , quam mulli alii reli-
    ad Juvenci stylum accedil ; simili etiam modo ac neui, quia eadem verba Hieronymi, ul Juvencum
    Juvencus, in fine poematis Conslanlini Inudes cele- laudent, usurpant. Hoc ipsum innuit Foriuuatus
    brai. Qua: caiiones si idonea; non sunl, ut dubitare libr. i VitaeS. Martini initio :
    possimus, an auctor sii Juvencus, saliera id efficiuni, Majeslatisopus metri canitarte Juvencus.
    ut non muliori loco, quam post Juiencum, pauci 22. De anno eliam, quo carmen suoni io Evan-
    illi versus poeta; incerti, et Juvenci aeqnalis, collo-
    gelia scribebal Juvencus, llieronymus testimonium
    ceniup. reddiilil in addiiione ad Chronicum Eusebii toni, Vili
    19. In ediiione Basileensi Juvenci, Sedulii el operum, col. 787, uhi ad annuiti Domini552 alt :
    Araioris per Tlicod. Poelinaniium slatini post Ju- Juvencus
    presbyler, nalione Hispnnus . Evangelia he-
    vencum addilur aliud poemalion inscriplum : Trium- roicis versibus
    explica!. Mirifico haec omnia confir-
    plius Chrisli heroicus; ad cujus margiiiem 12 haec mantur ex epilogo 11istorile evangelica;:
    osi noia : In exemplari auctoris nomen non erat C Haeciniliipax-ChrisliIribuit, pax haicmihisaecli,
    ascriplum. Idem carmen eodem lindo reperilur post Quamfovét indulgensterra rcgnaloraperta;
    Juveiicuni in ediiione BasileGiisiSedulii et Juvenci Constantipus,adest cui gratiadìgna morenti.
    per Barlhnloina-uiii Wesibemerum anno 1541. Vi- Id de Conslantino eo polissimuni tempore prscdieari
    deniur ergo hi versus in veieri aliquo esemplari potui!, quo Liciniiim debellavit, nìmirum anno 524,
    eadem forma ac Juvencus exarali : qui lamen in quem anno sequénti occidijussii. Ex eo enim lenipore
    colleclionu poetirum Chrislianorum F-abriciana, fere ad obilum usque pacem per universum orbem
    aliisque praelermissi sunl. Ratio metri ac Lalinila- Romanum fovil Conslanliuus, dictus propterea se-
    tis non male constai in hoc Carmine : sed subve- curilalis a'ternae fundalor, ul noial Fabricius in
    reor ne opus receniioris alicujus sii, qui sai- Comment. poet. Ghrisl., qui nescio quid sibi velit,
    culo xiv vixerit, et liane appendicem [{istoria; evan- dum ail, Juvencum Cnnsiantini imperaloris suonimi
    gelica1.Juvenci suhnectere voluerit. Non enim salis le-inporum meminisse : ponlificis Silvestri meniio-
    mihi liquet de anliquitate codicis, ex quo bujus- nem pmisisse, quia ejus nonduni fuit regia in impe-
    modi carmen cum Juvenco exiracium esl. Ini crea rio aut in orbe Chrisliano potentia atque auclori-
    illud inler opera dubia aut supposililia Juvenci re- las. Naevebemenier ille errai, si colligere ex silen-
    pellere minime pigebit, prsosertim cum obviuin non D lio Juvenci vull, nullum fuisse lune Romani ponlifi-
    sii. In codicebiblioiheiae San-Germanensis num. 45 cis principatum in orbe Chrisliano. Niliil enim era!
    descriliondo indicatur carmen Juvencide Ascensione; causa; cur Juvencus pacem saldi hiudaiuriis, ex
    quodnihil pulo pertinere ad hunc IriumphumChrisli, qua otium vacandi musis saciis nacius fuerii, au-
    inimo neque ad Juvencum. Fonasse enim versus cto.ritatem Romani ponlificis in loto orbe Chrisliano
    aliqui sunt ex primo libro Aratoris excerpli, et Ju- commemorarci. Conler notas ad epilogum Historise
    venci nomen prò Aratore posilum est. Eodem evangelica;.
    num. 43, codex alius San-Germanensis Juvenco 25. Sexlus Rufus in Epilom. baud dissimili modo
    affingit procemium in Opus paschale, quod Sedulio liane lemporis illius pacem exponit : Conslanlinus
    restiluere oporlet. rerum dominus exlremosua; vita; tempore expeditio-
    20. Post opera Juvenci desoripla ejus ceialem sic nem paravit in Persas : loto enim orbe pacalis genti-
    statuii Iliero.nymus : Ftoruil sub Constammo prin- bus, el recenti de Golhis gloriosior Victoria,multis in
    cipe. Mendnm quippe est, quod in nounullis editio- Persas descendebatagminibus. Apud Carolum Pali-
    nibus legilur sub Consianiw. Hisloriam evangelicam num Numism. Imperat. pag. 465 seqq. plures videre
    21 PROLEGOMENA. 22
    lieet 14 nummos Constanlini, quorum inscriptio- ii ul puto, in aliquo bono auciore reperit, sed ex in-
    nes pacem a Consianlino l'undatam testantur : VBI- quinatissimis fontibus derivalum. Dexter igitur conl-
    QVE VICTOR.FVNDATORPACIS. BEATATRAN- mentiiius ad annum 537 sic habet : Salmanticcein
    QVILLITAS.In Historia eccles. Naialis Alexandri, Vettonia S. Juvencus presbyler moritur , qui juxta
    et in Diciionario apparalus ad eam Hisloriam asse- nonnullos interfuit conciliolliberilano. Idem Pseudo-
    ritur, Juvencum Constanlino suum carmen nuncu- Dexler ad annum 407 iterimi Juvenci menlionem
    passe. Sed cum solum fiat mentio Constantini, ut injicit : Cmsarobrigai,qua; nunc prope Ambraciamin
    indicelur tempus, quo poema conscribebatur, ejus- VettoniaOliva dicilur, Juvencus aliquol annos agii, el
    modi asserlio imbecillo nititur fundamento. Sic Vir- natus ibi dicilur. Inde petit Salmanlicam, ubi floret
    gilius in fine libri ìv Georg., quem singillalim cum impense dodi sancliqueviri memoria.
    tribus aliis C. Mecoenasconsecraverat, se canere ea 26. His duobus lesiimoniis inter secollalis, vide-
    notai, tnr Dexter sibi esse cohtrarius. Sed occurrit inler-
    Cassardum magnusad altura pres Bivarius, el monct ad annum 407 referri prse-
    FulminaiEuphralera,etc.
    claram memoriam , quae lune erat, Juvenci, cujus
    24. Petrus Crinitus selaient Juvenci sic definit : alia gesta obiter enarranlur. Hsec eadem confirmat
    Prcecipue floridi, impet-anlibus Constando et Con- B Tamayus de Salazar in Martyr. Hisp. ad diem
    stante: qua tempestatein eloquentia apud Latinos clari 12 Sept. epigramntate, quod ex ms. codice apud se
    fuerunt Tiberiunus, Nazarius, et Flavius Vópiscus, exslanle producil :
    qui de gestis Romanorum principimi libros campo- In laudem S. Juvenci presbyterì el confessoris
    suil. Sed quo auciore ad imperaiores Constantiuni epigramma.
    et Conslaniem Juvenci tempora differat, non expli- Ca.'sarisecceBrigaurbs poslbajcvenerandaJuvencum
    cat Criniius, neque puto ullum esse ejus rei ido- Presbylerumnoscitpiguus et esse suum.
    neum lestem. Syxius Senensis libr. tv Biblioth. Hic igitur natum lenuil Sahnanticaclarum
    Doctrinis,sanclumet pietaie virum.
    Sanct. facilius ad Hieronymi sentemiam traiti po- IlliberisccetusPairumcognoviiet illum
    Decretisdoclamadhihuissemanum.
    lesi : Juvencus poeta sui o?viceleberrimus. . . Con- Deniqueconfessorsanctusconscenditolympum,
    slantino principe, et filiis ejus imperaiUibusanno 350. Laudibusut Vetto gaudeatipse suis.
    Qui aut id exprimit, quod Hieronymus dixit, aut 16 27. Pervulgatum esl, Tamayum nullam fidem
    expriuiere cene voluit. Alioquin anno 550 filii Con- in bis mereri, quse profert ex mss., quae penes se
    stanlini caesares quidem eranl, non vero imperato- esse affirmat : sive
    hujusmodi veierum scriplorum
    res. ab aliis confida bona fide acceperit, sive mala
    25. Incerlum ergo esl, quem ad annum Juvencus operaconfinxerit.
    ipse Csesarohriga, quae nunc Oliva dici-
    vilam produxerìl. Incerlum pariter, an alia munera
    lur, oppidum esl a Placentia octo millia passimm di-
    praeler presbyleraius of'ficiumgesseril. Ab Alcuino, stans. Ratio conjiciendi, in Vettonia Juvencum na-
    quem num. 94 allcgabo, presbyler, el scholaslicus tum, aut inde originem traxisse , commemorata a
    vocaiur. Scholaslicus olim dicebalur is, qui in fo- nobis est num. 8. Poluil illa
    ipsa ratio architeclis
    rensi exerciiatione versatus erat, ut probavi in Pro- falsorum Chronicorum ansam
    prsebuisse, ut Olivam
    legom. ad Priideniium num. 48, pag. 31. Quo sensu natale Juvenci solum fuisse comminiscerenlur. Ac-
    non puto Juvencum ab Alenino vocari scholasticum. ceda
    pec diaris conjeciura , quae ex inscriptione
    Tribuebalur eliam ea vox rhetori, et erudito; et id
    apud Gruierum pag. 958, num. 7 , desumi potesi :
    magis convenit Juvenco, episcopatum Salmanticen- nam in ea inscriptione, quse in pago Oliva reperta
    sem, quem Pseudo-Ilatibertus ad ami. 557 Juvenco dicilur , el ex Resendio profertur , Vellus quidam
    affinxit, nemo jam non irrideat cum Nic. Antonio : !au latur :
    qui pariter innuit, Jacobum Philippum Bergomen- L. DOMITIVST. F.
    sem, MarinoeumSìculum, el Eisengreiniuni asseren-
    GAL.VETTO. OTO
    les, Juvencum S. R. E. cardinalem fuisse, nullo in-
    niti fundamento. Neque enim 15 ullo modo cotligi D BESANl. H. S. E. S. T.
    T. L. DOMITIVS
    polest, eum Romanse Ecclesia; presbylerum fuisse,
    aut Romani aliquando venisse, ut nihil nunc dicam FORTVNAT.PA
    de lilulo aut appellaiione c.irdinalis, quae multo re- TRONO.D. S. F.
    ceniior esl. Sed exponendane a nobis sunl alia In indice nominum Gruteri dare Veltus nomen in
    mendacia, qua; in commenttlio Chronico Dextri re- nominandi casu enunliatur.
    perinntur? Nemo certe fidem illis prestai ; sed expo- 28. InAntiquitalibus vero LusitanisResendii, qua;
    nenda tamen sunl, quoniam late ea in probos alios in syslcmate Hispanise illustrala; inserta; sunt, duo-
    scriptores manarunl, et multi incauli decipiunlur, bus tantum versibus eadem inscriptio concluditur,
    nisi periculi admoneantur; ut non mulirs ante annìs et ila a Resendio explicaiur : Lucius Domitius Tilt
    poela nobilis Hispanus Gregorius Salas, cium conter- filius Galeria VelloOtobesani Me silus esl. Sit-Tibi
    raneos suos, meosque, viros scilicet illusires Pro- terra levis. Domitius Foriunaius patrono de suo fecit.
    vincia; Extremadurae recensebau nobis adjudicavit Sane eodem loco Rcscndius aliam inscripiionem
    Juvencum tamquam in oppido Oliva natum ; quod, evulgat ex ruinis Capereusibus in eodem oppido
    25 C. VETT1US AQUILINUSJUVENCUS. 24
    Oliva, in qua sine ulla controversia quidam CceciliusA Sanclis annumeret, sed ut a Juvenco episcopo di-
    Vello, non Vettus nominaiur. Utrolibel modo id no- slinguat. Felicius in suo Calendario, sive Ephenie-
    men in Olivauis inscriptionibus exaratum reperia- ride Urbini 1577, ad 12 septembris sic habel : Gio-
    inr, Veitus,aulVeHo, suspicio aliqua.leviscerte,inde venco/' altro si nomina , che era prete, quale scrisse
    oriri poierit, ut originem Caii Velli AquiliniJuvenci in versi gli Evangeli, e fu chiaro in Spagna al tempo
    ex eo oppido repeiamus : fingendi vero , aut certo di Constammo.
    asserendi, quod ignores, nulla umquam subest ratio. 52. Majnrem difficullalem creai episcopus Equi-
    29. Accuratius di-serendum est de religioso cultu, linus : quem saiis esse ad antiquum cultum confir-
    quem olim in Hispania Juvenco prscslilum nounulli niaudum, Bollandiani fatentur. Reponunt vero, eum
    liiterisconsignariint. 17 Ita enim negare hujusmodi in catalogo suo non solos Sanctus reeensuisse , nec
    cultura in animo babeo , ut non oegre l'eram , si ali- lam accuralum esse, ut necesse sii in ejus verba ju-
    ciuà salicm dubilalio de eo in aliorum rnentibus ex- rare. Prima ratio idonea non est : nani epi>,copus
    citetur acresideat. Utenim Hispani aliqui scriplores Equilinus de Juvenco perinde ac de aliis Sanclis
    saeculi proxime elapsi nimium se ingeniosos prae- loquiiur. Bis eum memorai, primum cap. 69,
    buerurtt in catalogo Sanciorum Hispanorum au- libr. 8, sub hoc lituio : De Sanclo Hivenlio pres-
    gendo, sic contra ceuseo, majores noslros non mul- B bytero. Hiventius presbyler in Hispania claruil sub
    ta m adliibuisse diligemiam, ut memoriam virtutum, tempore Consiantini imperaloris. Qui tir salt-
    quibus primi Palres Ecclesia; Hispania; clarueruni, elliate insignis, et sapienlia clarus, rhetoricostylo co-
    posteritati mandarenl. Quamquam multa primitiva; piosus, generenobilissimus,quaiuorEvangelia heroico
    Ecclesia; monumenta temporumnon lam vetusiaie, metro quaiuorlibris pene ad verbumtranstulit, et apud
    quam infortunio, el mirabili quadam rerum regno- Hispanias darò fine in pace quievit. Iterimi libr. xi,
    rumque conversione periisse, nemo est qui ambigat. cap. 121 : De Sanclo Juvenco presbylero.Juvencus
    llli praelerea viri, quamvis sanctilaie conspicui, qui presbyler apud Hispaniam claruil. Hic sanclis pollens
    eo tempore floruerunt quo culius marlyrum vel so- operibus quaiuor Evangelia, etc. El apud Hispanias
    lum , vel potissimum in usu erat, prsesertim si confessorisnomine Celebrishabelur. Hwc ubi supra
    episcopali honore non preefulseninl, non ita facile ( Hieronymus , de Vir. illustr. ). Ila legilur in edi-
    venerationem cullumque publicunt adepli sunl. tione antiqua sine loco et anno : in alia vero sinii-
    50. Tamayus de Salazar, in Mariyr. Ilisp., com- liler antiqua sine loco et anno : Hic sanctus pollens
    memorationem B. Juvenci, ut vocat,diei 12 sep- operibus. Prior lectio magis placei.
    tembris assignat, refellilque llieronymum Roman 35. Dubium ergo non est quin Juvencus ab epi-
    de la Higuera, qui in Manyrologio suo llispanoms. G scopo Equilino inier Sanctos rel'eratur, cujus scilicet
    die 1 Junìi Juvencum coli voluerat. Hsecduo Mar- memoria confessoris nomine in Hispania celebrala
    tyrologia HispanaTamayi el Higuerae,uti eliam epi- fuerit. Aliud senliendum est de Potrò Crinito, quem
    gramma ms. penes Tamayum , de quo palilo anle ail Tamayus de Salazar inler sacerdotes caiholicos,
    dixi, et Dextri Chronicum eodem in loco omnia po- hoc est, confessores( sic enim interpretautr ) locum
    nenda sunt ; quaecausaecultus Juvenci magis obsunt, Juvenco dedisse. AccipeCriniti verba : Nequedubium
    quam prosunl : certe cauliores nos reddunt, ut alia est, (uisse illuni (Juvencum) inler sacerdotesdiri-
    monumenta, qua; prò eodem afferuntur, maturo exa- stianos, ut veleres \Q auclores lestantur. Quid lisce
    mine perpendamus. sibi voluni ? nihil aliud, nùi Juvencum fuisse pres-
    51. Piiilippus Ferrarius in Catalogo gener. San- bylerum, ul passim auclores veteres nurrant. Cum
    ciorum ad dietn 12 Septembris sic habei : In Hispa- episcopo tamen Equilino facit Jacobus Faber, qui in
    nia S. Juvenci presbyieri, et in nota ail, cum scri- epistola ad FabrumStapulensem pracmissaAldhelmo
    psisse nobileillud poemain Evangelia,eie. Sanctilalis de virginilate, edile Davenlriae1512, in 4, ait : Con-
    Juvenci tesles laudai Franciscum Maurolycum, et siderans ego fructumilluni, qui emersilex ediiioneilla
    Conslantium Felicium in suis Martyrologiis, necnon DIVIJuvenci, eie., ut referl Fabricius in Biblioth.
    Pelrum de Nalalibus episcopum Equilinum in Cata- r* vel. Lai. libr. ìv, cap. 2.
    logo Sanciorum. Bollandiani ad diem 12 Septembris 54. Quod ailinet ad episcopum Equilinum, certa
    inler prselermissos Juvencum referunt, quamvis esl raiio illa secunda Bollandianorum, eum non ita
    eum Sancium in Manyrologio Germanico vocari accuralum esse, ut in ejus verba necesse sit jurare :
    fateanlur. Addunt, Maurolycumel Felicium ab aliale qui animadverlunt eliam, non percipi, quo paelo
    auctoritatem non Itabere ad veiustum cultum slabi- cultus Juvenci, si tempore Pelei de Nalalibus vi-
    liendum. Maurolycus quidem nec cultum Juvenci guisset in Hispania, non perseverasse! ad nostra us-
    presbyieri asserere 18 voluisse mihi videtur. Sic que tempora. Illud praelerea considerandum, Pe-
    enim ait ad diem 12 Septembris : Apud Ticinum, lrum de Nalalibus secundo loco, ubi menlionem
    qua; nunc Papia dicilur, SanciorumSyri Papiensis Juvenci facil, llieronymum auciorem laudare, apud
    episcopi, et Juvenci, qui inox Syro successil...Juven- quem cene nihil de cultu Juvenci reperilur. Cum
    cus aulem presbysler, qui meirice scripsit Evangelia, ameni ille sseculoxiv extra Hispaniam scripserit, el
    claruil in Hispania tempore Consumimi.Obiler igitur nulli auctores Hispani ejus lemporis, aut quod pro-
    Juvencum presbylerum conimemorat, non ut eum xime successi!, veneraiionem Juvenco in Hispnnist
    25 . PROLEGOMENA. 26
    praeslitam e .;enlur, neque. :<\tu Breviario Eccle -A 58. Monlfauconius in Bibliotheca Biblioth. mss.
    sia Hispane ex his, qiisejaa nos ^ervenerunl, ejui> pag. 219 , 21 ex bibliotlieca Cassinensi indicat Ju-
    memoria ncolaiur, nullurin solidum argumenlum e:: venci presbyleri poema xi smculo. Ilem ejusdem car-
    episcopo Equilino, aliisi ,-.ie, qui eum secuti sunt mina 600 annorum. Et pag. 225, num 526, ex eadem
    eruilur ad culium veierem Juvenci slabiliendum. bibliotlieca, poema heroicumJuvenci pretbyleri in qua-
    55. Re vera in primis Bibliothecis Palrum , ir tuor Evangelia; el pag. 229, num. 509, Juvenci ver-
    quibus Divi tilulus vulgo ei temere multis scriptori- sus super quaiuor Evangelia ; qui duo codices diversi
    bus tribuebatur, que::i proinde deieri pluribus in non videntur a duobus supra memoralis bibliotheca;
    locis in Indice Expurgatorio Brasichellensis jussum Cassinensis.
    est, Juvencus tamen numquam Divus, aut Sanctus 59. Ex bibliotheca D. Valletta; Neapoli idem Monl-
    appellatits esl. Nonnulli scriplores virtulem quidem fauconius, pag. 231, nolnt codicem ms. membra-
    Juvenci laudani, sed de cultu ejus publico omnino naceum C. Veliti Aquilini Juvenci in quaiuor Evan-
    taceni, nt Franciscus Tarapha, de Regib. Hisp., gelia.
    sub Constanlino, Juvencus Hispanus poeta el presby- 40. In Bibliotheca S. Marci Dominicanorum Fio-
    ler, genere quidem nobilis, sed viriate et doctrina no- renti»;, Monlfauconius, pag. 425, col. 1, indicat :
    bilior, per hoc lempus admodum clarus exisiens. Ea B C. Veciii Aquilini Juvenci v. e. presbiteri carmina in
    quidem pietas ac religio in Juvenci carminibus elu- membr. In fine : Proba; cento ex carminibus P. Vir-
    cei, ut virlutis laude eum floruisse consentaneum gilii. Ad calcem libri : Conno; de Medicis Joannes
    sit credere. Veliera lamen posse id cerlioribus au- Arelinus hunc librum Florcntim idib. februarii absòl-
    ctoribus, et qui ad illius tempora propius accessis- vit feliciler. Annum non invenio. Codex alius ejus-
    scnl, confirmare. dem biblioihecae, pag. 497, Moiitfauconii, sic com-
    20 CAPUT II. memoralur : Exposilio Aquilini Juvenci presbyleri
    Codicesmss. Juvenci recensenlur. super Evangelia hexameiris versibus.Ex quodam Bi-
    56. In disserlalione Isagogica in ioni. I Thesaur. blioihecae S. Marci codice Reinesius, ul Schoettge-
    Anecdoi. Bernardi Pezii, num. 28, inter libros nius nolavit, lalem lilulum exseripsit : G. Wetii
    marni exaratos monasteri! Tigurini hic tnenioraiur : Aquilini Juvenii v. e. presbyleri. Hic est codex priori
    Juvenci libcr quartus (furie libri quaiuor) Hisioriw loco a Montfauconio exposilus, ul arbitror.
    evangelica;, Macrobii Saturnalia, Ciceronis invertiva; 41. Inter libros biblioihecaePatavina; cathedralis
    in Catilinam a seplingenlis annis. Yidentur haecom- Monlfauconius, pag. 485 , relert codicem Juvenci
    nia opera uno codice, qui septingenios annos lia- Hispani super quatuor Evangelia, cui alius addi po-
    buerii, contineri. Ceillierius, toni. IV, laudat codi- *-*lesi in bibliotheca, quae lune erat canonicorum La-
    cem ms. Juvenci biblioihecae abbatise de Monstier- leran. ex Thomasino, de Biblioth. Palavin. In Am-
    Ramey en Champagne : qui non vidclur diversus ab brosiana vero biblioiheca, pag. 508 : Aquilini Juve-
    eo quem memorat Labbeus de Script, eccles., qui nis poema de Aciis Aposlolorumpergam. bis. In indice
    ait, in veteri exemplari Aremacensis in Campania Iribuilur Juvenco hic codex, qui, ut puto, Juvencum
    ccenobiiscriptum baberi, Gai Vedi Aquilini presby- et Aralorem complectiiur. Vide, supra, num. 15. In
    leri Evangeliorum libri iv. eadem biblioiheca Ambrosiana, pag. 519 : Juvenci
    57. Marlenius, in Iiin. liner, tom. I, pag. 65, in presbyleri in Evangelia lib. quaiuor pergam. anliq.
    monaslerio S. Beuedicli prope Ligerim codicem ms. bis bomb.
    Juvenci exstare memorat, aliumque similem ioni. II, 42. Ex bibliotheca regis Angliae, pag. 659, me-
    pag. 112, in abbalia Melensi S. Arnoldi. Goldaslus morai Monlfauconius : Juvenci presbyleri Evangelica;
    in epistola ad Weilzium, qua; editioni Dracontii ab hisioriw poemalum libr. quatuor. Ex Bodlciana, pag.
    hoc procurala; prseftxa est, sic Itabel : De Prudenliis 65tf : Juvenci poema de quaiuor Evangeliis. Ex bi-
    rescribam, ubi plus olii naclus fuero. Q. Velli Aqui- bliotheca Collegii S. Benedica apud Canlabrigiam,
    la Juvenci el Araloris membranasnon habeo inlegras : pag. 671, col. 1 : CodicemJuvenci, aliumque, pag.
    tamen quia eas a me tanto conlendis opere, addico, et '-*685, in mss. Eduardi Bernardi, et in Adibus Jaco-
    cum occasione ad le perferendas curabo. In catalogo bacis, pag. 686 : Juvenci quaiuor Evangelia metrico.
    codicum mss., qui in monasterio Bobiensi asserva- 22 Reuschius ait codicem Caniabrigiensein, qui
    bantur, sseculox circiler exaralo, apud Muraiorium, quodam in Collegio asservatur, aniiquissimutn esse,
    tom. Ili Anliquit. Italie, medii aevi, pag. 818 seq., et litteris uncialibus exaralum, alterimi Caniabri-
    invenio ex bibliotlieca veieri LibrumJuvenci i, nempe giensein exstne in biblioiheca Universitalis.
    codicem Juvenci unum : ex bibliotlieca vero nova, 45. Bibliotheca San-Germanensis pag. 1155, apud
    seu libris quos Dungalus oblulit beatissimo Colom- Moiiifaueonium, inler aliti Itabet : Juvenci presbyleri
    bano, scilicet monaslerio Bobiensi, a S. Columbano prommium in opus paschale. Non uubiio, quin legen-
    fundato, Librum Fortunali unum, in quo est Pauli- dum sit Sedulii presbyleri, eie. In codice vero 675,
    nus, Arator, Juvencus, el Cato. Ibidem ex libris pag. 1156 : JUVENCI,aut sane Cypriani hhloria Ge-
    Benedicti presbyleri, Juvenci unum .... Se- neris. Epistola;qumdamS. lìieronymi el S. Auguslini.
    dulii, Juvencii, el Prosperi, ac Prudentii, el aliorum S. Cypriani qumdam. JUVENCI carmen de Ascensione.
    bersificaloruaiIiber unus. Sibylla' versus de die judicii. De hisioria metrica
    27 C. VETTIUS AQUILINUS JUVENCUS. \ 2S
    Genesis, qua; a plerisque Cypriano, aul Tertulliano A deum in Juvenco (forte\ in Juvencumyjcoà. 6465 :
    ascribitur, a nonnullis Juvenco, confer dieta num. Juvenci presbyteri libros iy. Oxoniensis >odex, quem
    16. Carmen de Ascensione quid ego opiner esse, ex- ex Spizclio indicai ReuscMiius, fonasse' aliquis Ito-
    posui num. 19. In Prolegomen. ad Draconiinm, rum est, qui hoc catalogo refeiuntur. In catalogo
    num. 75, explìcui, quinam sint Sibyllse versus de mss. biblioiheca; Regia; IParisiensis ioni, iv, num.
    die judicii. 8521, codex partim chartaceus, partim membrana-
    44. Codex quidam monaslerii Mediani in Vosago eeus, olim Colberliniis refòrlur, in quo inler alia in-
    Ordinis S. Benedirti, teste eodem Montfauconio dicalur Juvenci presbyleriHisloria evangelicalibris ìv,
    pag. 1180, repruesenlat Sedulii carmina, Juvenci! el versibus heroicis; ejus carmina rum. 544 ejusdem
    presbyleri carmina. Alius bibliolhecse Divio-Benig- catalogi indicaniur. De codice ms. Gandavensi, quo-
    niana;, ibid., pag. 1286 : Juvenci presbyteri libros cum collatus est Juvencus a Poelmanno, constile
    quatuor Evangeliorum metro. Ibidem, pag. 1375, ex num. 70. Fabricius in Comm. Poetar. Clirist. verbo
    biblioiheca S. Vicloris Parisiensi indicatur : Juven- Debilis duos codices mss. laudat Gandavensem et
    cus metrice in quatuor Evangelia; et pag. 1408, ex Mersburgicum. Codex quo usus est Barthius, et quo
    bibliotheca monaslerii S. Petri Corbeiensis : Carmina; meliorem exstare vix pulat Advers. libr. LIX, cap. 5,
    Juvenci in vetus Testamenlum, quibus succedunl Cote B Cygnese lalitabal, dum Reu:.chius scribebai. Alius
    goriw Aristolelis, cod. membr. smculix. Aliquis con- Coloniensis laudatur a Barlltio Advers. libr. xm,
    jiciet, sermonem esse de carmine Juvenci in Gene- cap. 19 : MembranmColonienses,ait, quas laudamus,
    sin, quod, me invito, nonnulli Juvenco aflìngunl, ut scriplm 24 si'"' sub LudovicoPio, Magni Caroti filio,
    animadverlì num. 16. Veroni facilius est suspicari quibus si quis anliquiores habet aliler scriplas, cedemus
    mendum subesse, ac Iegendum : Juvenci carmina in veriiale. Confer ejusdem Bartbii verba a nobis relala
    novum Testamenlum. in not. ad v. 9 1. i, et ad v. 2 1. H. Diviouensem co-
    45. Angelus Maria Bandinius in Catalogo mss. bi- dicem in Monaslerio S. Benigni vidii Jurelus ad
    blioiheca; Laurenlianae Medicseaetom. 1, col. 722, Paulinnm Pelrocorium de Vita S. Martini I. ut,
    notai in cod. membran. saeculi xv, pag. 161 : C. v. 62, p. 245, 255. Fuldensem Joachimus Zehnerus
    Vectii Juvenci Evangeliorum libros quaiuor heroico diligeniissime conlulit, ut Reuschius teslatur. Idem
    carmine. In libro ìv deest ultimus versus, Per Do- Reuschius codicem Florentinum Anlonii Magliabec-
    minum, eie. Ibidem, col. 772, cod. 22, sseculi xv : chi non adeo antiquum vocai. Pilhceano codice usus
    Quatuor Evangelia versibus hexametris, auciore Ju- esl Jurelus ad Paulinum Petroc. pag. 255.
    venco, libris quatuor. In principio legilur teslimo- 47. In biblioiheca Vaticana tres tantum reperi co-
    nium S. Hieronymi de Juvenco, ex cap. 84 de Vir. C dices Juvenci, vel polius duos : nani primus solum
    illuslr. [n fine : Finis. Versus tria millia septingenli. conlinei posi Horatii opera Oralionem Dominicam
    Hos duos 23 codices esse opinor, quos sic descri- hoc tilulo : Paternoster Juvenci. Incipit : Sic secreta
    bil Monlfauconius pag. 289, ubi loquitur de biblio- domus, eie., nsque ad Cedere nec durum erratis im-
    theca Laurenliana Mediciea : C. Velli Aquilini Ju- pendere pectus, ut observare potes lib. i a v. 620.
    venci e. v. Evangeliorum libri ìv heroico cannine; Codex hic esl chartaceus non optimse noia 1 inter co-
    el p. 291 cod. papyr : Juvenci presbyleri nobilissimi dices regina; Suecise numer. 1783. Monlfauconius
    generis Hispani quaiuor Evangelia liexamelrisversibus recensebat pag. 45, num. 1395 regime Sueciae :
    tribus mille septingenlis pene ad verbum. Nisi error Juvenci presbyleri libros ìv in Evangelia Carmine. Se-
    est in numeris, longe edilis exemplaribus auctior duliì libros ìv veleris el novi Testamenti. Ìbidem
    est hic codex Juvenci : nam in editis versus sunt num. 1596 Reg. Suec. : Juvenci presbyteri carmina
    circiler ter mille sexdecim. Ut a nobis editor Ju- in quaiuor Evangelia. Ibid. pag. 50, num 1597 Reg.
    vencus, constai versibus 5221. De altero ex his co- Succ. : Excerpta conciliorum, eie, carmina nonnulla
    dicibus sic Reuschius : Florenlinus in biblioihecaS. Auguslini, Plalonis , Aviti, Juvenci, et Fortvnati.
    Lamentìi, non adeo anliquus, nitidissime litteris ini- Chronicabrevis IsidoriHispatensis. Ibid. in biblioiheca
    tialibus auro, el purpura perpolitus. In eodem libro •D Vaiicana Alexandri Pelavii pag. 67 : Juvenci presbyteri
    membranaceo Prudenlii carmina lyrica, Aratoris Ac- in quatuor Evangelia versibus 803, 1095, 95. Ibid.
    lus Aposlolorum, el Seduliiì opera leguntur. Vocalur in bibliotheca Vaiicana Oltohoniana pag. 190: Sedu-
    Nosier ibi : Caius Vellus Juvencm, el in fine Caius lius, Juvencus, codex vetus. Ex bis solum nunc appa-
    Vettus Aquilinus. De eodem, opinor, codice Omei- rent codex quem dixi, et duo alii, quos proxime
    sius : Ex ms. Florenl. S. Laurenlii lalem titillimi de- describam.
    scripsit iltuslris quidam faulor : Caii Velli Juvenci i8. Codex regina; Suecià; memhranaceus in 4*,
    prmfalio in Evangeliorum libris. Plenius aulem in fine num. 555, compleclìlur opera Juvenci,'et Sedulii.
    ejusdem codicis nomen poelmlegilur: Caii Velli Aqui- Juvencus hoc iniiium habet : Incipit prmfatio Ju-
    lini Iiber quartus, et uliimus feliciler explicit. Deo venci presbyteri. Subjiciunlur odo versus, quos nos
    semper gralias. Amen. prò prima prsefalioneponimus, Maliheusinsiiluh'.,eie.
    46. Caialogus mss. codicum bibliotlieca? Bodleia- Consentimi! alii tres codices mss,, ut dicam in nota
    nse nobis exhibet cod. 2219 : Juvenci poema in qua- ad primam liane prsefalionem. Post hos versus :
    tuor Evangelia: cod. 5137 .-GtossariumLalino-Fran- Item prmfalio, qua; est praefatio vulgata, Immortale
    20 PROLEGOMENA. SO
    liihil, de., usijiie ad vers. UulcisJordanis, post quem A Tota uaniquedeumdesignaivoce lalinum,
    Parte sed ablalaGtprolesDauniaprima;
    addii tir : Explicil prmfalio, el sine alio litulo sequi- Subbio medio,remsnet contrariusjegro;'
    lur : Rex fuit, eie. Io fine : Explicil %& Iiber \y Extrcmo,reslat, quod prandiacunctarecusat,
    Evangeliorum versibus Gaii Velli Aquilini Juvenli Explicaiio senigmalispraeiniliitur epigrammati, scili-
    presbyteri. Ratio scribendi haecfere est in hoc codice: cei Saturnus , qui est deus Laiiuus : ex qua voce fit
    ttancfus prò naclus, Malheus, presbiteri, genelrix, Tumus, ablala parie prima; ablalo medio, sanus ;
    inmorlale, conjunx, nonnumquam ad prò al, et com- ablato extretno, sainr. Terlius versus planius proce-
    peta prò compila. Nulle virgulto, nulla pimela a derei: Parte sed ablala prima, (il Daunia proles. Hic
    prima maini, aul rara, dipbihongi solutae. Capita codex Ottobonianus, sive Oli. a nobis dicetur.
    Evangeliorum non indicantur, neque ulli sunt lituli, 50. Codex alius, quo usi sumus, exslat in biblio-
    qui in plerisque edilis apparent. Inler lineas quae- theca Collegii Romani, et coniinet carmina Araloris,
    dam sunt glossa?, quartini nobis aliquis erit usus. Juvenci, et Sedulii. Aule Juvencum refertur lliero-
    yEtas codicis ad vm, aul ix saeculum referenda est. nymi de eo leslimonium exposilum num, 4, hoc
    Formam characieris seri incisam exhibemus. Hunc tantum discrimine : Juvencus genere nobilissimus
    codicem in variis lectionibus Regina Sueciw, sive Hispanus presbylerfuit, quatuor, etc. Titulus hic ap-
    per compendium Reg, appellabimus. Orto versus, B poniiur : Incipit Iiber primus Juvenci Hispani presby-
    quos prò prima prsefalione hic codex oxbibel, G. leri, ac generenobilissimi,el primo prommium,Immor-
    Fabricius jn Qomment. ppet. Christ. verbo Evanye- tale, etc. Finito hoc procemìo: Incipit hìsloria, ac pri-
    listmolim edideral, quos ail a se repertos in antiquo mus /i&er.QuarlusIiberconcluditurversii 751, Miliiibus
    codice : sed cujus auctoris hip fueril codex, non lerror sensum discluserat omnem, post quem illieo
    explicat. Eos ilidem reperio post Sedulium in edi- additur : Explicil Juvencus. Seilicet mancus eral, ut
    iione Basijeensi, curante Pnelmanno, eum lise nota videtur, codex vetus, ex quo hic descriplus esl :
    ad margine»! : Auctoris nomen non erat additimi in nani hic chartaceus est, ad so&culumxv pertinens.
    exemplari. Proferto Sedulii non sunt : nani is in fine In fine Sedulii nolalur : Iste Iiber esl monaslerii S.
    libri primi similem senleuliam jam versibus couclu- Georgii Majoris de Vcn. Congregalione S. Juslinm.
    seral. Resljluendj ergo sunt illi versus Juvenco, Veruni diversus esl characier Sedulii a eharactere
    cpianivis plerique eodices incipiant a seconda pra:- Araloris, el Juvenci, et fortasse hi tres poeta; Chri-
    fatioue, Immortale, etc. De Ime consuetudine; qua stian'! e iliversis voluminibusin unum comparti sunt.
    vcleres poeta; duas praefaliones carminibus suis an- Ad marginerà Juvencinonnulla; sunt noiae, ac 27 va_
    poiiebant, adisis Prolegom. in Pr.tconiium.punì. il>. rite leetiones. Hunc codicem Romani Collegii, sive
    Sccundus prologus Immortale, ole, qua lemeriiate, G Rom. vocabimus.
    aut negligenti:)anlea operibus Ausonii insertus fue- 51. Reuschius cum codices mss. Juvenci, de
    ril, jure miratili' G. Fabricius. i quibus ille quidem scire potuerat, recensuisset :
    49. ReginaeSueciaeerai eliam codex num. 1596, Casterum,ail, dubiumnullum est, quin plures hinc
    qui nunc iuter Ottoboniaitos relatus esl sub num. 55, inde exslenl membrana1: uullus siquidem hic ex Vin-
    membraniiceus in 4°, in quo pariter suoi carmina dobonensl, Romana, Gallica, aliisque bibliolhecisce-
    Sedulii, el Juvenci. Tilulus Juvenci hic est : In- leberrimiscodex esl nolalus : ex iis ilaque, qui plu-
    cipit prmfalio Juvenci presbyteri, nempe praefalio, rium copioni nancìsci poterit, meliorem parare edilio-
    quae in edilis vulgo legilur, Immortale nihil, etc. nem studeat. Ipse vero Reuschius Trenehiniensi
    Postea, Explicil prmfalio, et hoc loco inserìtur S. papyraceo codice monachalibus litteris usus fuerai,
    llieronymi elogium de Juvenco ex libr. de Vir. il- descripto ex alio exemplari, quod possederai Joan-
    lustr., ut a nobis descriptum fuit num. 4. Seribilur nes Hadikius. Eum codicem cum Reuschio commu-
    compela, subolem,alque alia fere ul in codice supe- nicaverat Dan. Guil. Mollerus : sed lyrannidem
    riori Regina; Suecia;, nisi quod in hoc sunt puncta. glossatorìs passus erat, qui plures lecliones varian-
    Desunl etiam tiluli, neque indicanlur capita Evange- tes ex suo ingenio inlruseral, v. g., ubi Juvencus
    liorum. In principio codicis noialum invenio : Co- D voce antiqua plebes usus est, ibi semper turba, vel
    dex admodum 26 aniiquus ante 700. Ejusdem fere vocem similem subsiituit. Bene aulem habet, quod
    seiaiis, ac codex superior, mihi videiur esse. In fine Reuschius ei codici soli numquam credidit. Neque
    legitur : Finii. Explicil Iiber ìv Evangeliorumversibus lamen plebes in nomìnandi casu singularis numeri
    Gaii Veni Aquilini Juvenci. In codice superiori post prò plebs vox antiqua dici debet, ut dicam ad v. 694
    Juvencum sequilur Sediilius , in hoc Ottoboniano lib. ìv. Poelinannus in sua ediiione , quatti referam
    Juvencum praecedil Sedulius, et inler utrumque in- num. 70, usus videtur codice ms. qui fuit biblio-
    sertimi esl senigma quoddam sine auciore : nani theca; Gandavensis. Cura codice Rottendorphii col-
    Arnulfi nomen, quod apparel deletum, non videtur lata est editio Basileensis anni 1545 , de qua nu-
    positura prò nomine auctoris. Nescio, an alicubi lypis mer. 74. Sauberlus plurimas varias lecliones ex
    sii impressum hoc epigramma: sed vel ob hòc optima membrana Helmstadiensi collegerat, quibus
    ipsum quia id nescio, hoc loco opportune a me usus esl Omeisiiis n. 51 et 60 laudandus. Codicis
    edeiur : Fuldensis nonnulla; lecliones a Zehnero exscriptse
    Quatuoruna simuldat dictio nominarebus. usui fuerunt eidem Omeisio, ad quem etiam pervenit
    31 C. VETTIUS AQUILINUSJUVENCUS. 3-2
    collatio duorum codicum Cantabrigiensium, ul loc. A roicis versibusconcludens. Venalesreperiuntur in vico
    cit. referam. Joan. Fr. Grunerus in Act. Soc. Lat. S. Jacobi apud Leonem Argentami. In 4". Sunt no-
    Ien. voi. Ili, opusc. 2, 1. i Observat.Critic.cap. 6, vem quaterniones usque ad i, praelerea li lernio, et
    nonnulla loca Juvenci ex codicibus mss. Cant., et Un., / duo. In fronte est stemma curii epigraphe Jehan
    quos in Anglia Benzelius evolvit, diligenler illu- Petit. Sequuntur Iria Juvenci elogia ex S. Hierony-
    strai : allegai etiam codicem D., qui, nescio, an di- mo, item aliud ex Joanne Tritenltem, seti Triie-
    versus sita duobus mss. Anglicis Un., el Cant. mio, aliud ex Baplisia Mantuano, aliud ex Fran-
    Laudat quidem Grunerus induslriam Reuschii : sed cisco Pelrarcha. Poslea : Incipit prologus Juvenci
    addit : Reuschium egregia sua ejus poelm (Juvenci) presbyteri in quaiuor Evangelia. Tum : Juvenci His-
    ediiione non omnia librariorum vitia sustulisse facile pani presbyleri quaiuor Evangelia Chrisli hexamelris
    credent, qui, quantus labor sii veleresaucloresad codi- versibustransferenlis Iiber primus. Adsunl liluli, sive
    ces mss. recensereaccuralius sciunt. capita rerum, quae carminibus explicanlur.
    55. In fine est Hermauni Buscbii Monaslerien. in
    28 CAPUT IH. presbylerum Juvencum Hispanum epigramma ad
    Editiones CurminumJuvenci. lectorem : .
    52. Prima editio. Bayerius in nolis ad Biblioth. p Nectite,Pierides,hederas, et carpilelauros :
    Caslaliusliquidasporrigataltusaqnas,
    veter. Nic. Antonii ail, se babere ediiionem vele- Insoliloquenemuslolla!juga beta virare,
    rem Juvenci sine ulla epigraphe, aut inscriptione, Quostetit alatusBelleropltontisequus.
    Permessusnitidisirroret graminalymphis,
    sine loco, et anno circa annum, ut ipsi videlur, Liltora Cephisicome,l'Italia, lui.
    1490 peraclam simul cum Cypriano De Ugnocrucis, Cyrrliaferal florps,violas,el liba, circum
    Araloris Hislo- Spirent innumerisDelpbicarura rosis.
    Psycbomachia Prudentii, apostolica Aura levi flaaiIota regionesusurret,
    ria, Anionii Nebrissensis ^osmographia, Columella Slillent Cecropiisroboraquerna favis.
    de Culiu horiorum, Palladio de Insitione, et Val. Applaudatreduci tellus HispanaJuvenco,
    Ncgleetumcujussqualoredebal opus.
    Probo de Compendiis litlerarum in forma quarta. Quimodocaitilievullttsabeunle beatos
    Joannes Albertus Fabricius inler alias Juvenci edi- Induit, et forma;pristinamembrasuse.
    Fulgel apolliueisilerumconiadigna corymbis,
    tiones recensei editionem antiqtiam sine locoet anno, Et manusauralampulsaieburna lyrani.
    Desinemirari, supplexsi nioveritOrpheus
    in 4°, hoc titillo : Juvencuspresbyler immensamEvan- Tartara, et inferniflebile,tiumenagri.
    gelii majestatem heroicis versibus concludens. Haec 30 Vanaquidemaelhereum sunt haec,sed gloria lama Juvenco
    videlur esse editio vetus, qua; exstat in bibliotheca Advolet, qui movetore deum.
    56. Denique Fauslus, qui Juvencum in schola
    Vaticana, de qua dicam num. 61.
    55. Secunda editio anno 1499, ex Fabricio, qui ait, P praeleciurus erat, sic lectorem alloquitur:
    Paiisiis eo annoeditum fuisse Juvencum infoi, cum F.4USTUS LECTORI SALUTEM.
    Sedutili, et P. Barri Paeanibus quinque festorum B. Cave, mi Icclor, cave, inquam, ne lam caslum, lam-
    Virginis, edeule Jacobo Fabro, qui in epistola ad que calholicumpoetam ridiculo ilio Ululo dehonestes.
    Fabrum Siapulensem praemissa Aldltelmo de Virgi- Sic enim attilulandus esl Iiber : Juvenci presbyleri
    nitaie edito Daventriae1512, in 4°, ait : Considerans Hispani poelm celeberrimide Evangelica historia Iiber
    ego fructum illuni, qui emersitex ediiioneilla diviJu- primus. Si quid aliud vel lemporum, vel impressorum
    venci, quem ego ante multos annos primus omnium incuria depravatimi fueril, id publica, quotidianaque
    pubiicavi, qui erat mihi mulilalus, et imperfeclusob leclione non incasligalum prmtermiilam. Tu autem
    antiquitalem : quocirca in eam formamredegi, qua et cum ex Christianis parentibus Chrislianus nalus sìs,
    hic, el in aliis locis circumferlur. Qumenim el immu- Juvencum et Christìanum poetam, et de Christiana
    tala sunt in eo, el qum ad imperfecios versus accesse- fide disserenlemnocturna versalo manu, versalodiur-
    runt propter exemplaris depravationem, non facile na, ne semper gentiles tum poetas, tum oratoresvel
    dixerim. Alqui diccre omniuo debuil, ut nobis con- legere, velaudire videaris. Nihil pròfedo pulchrius,
    starci, quid ille ex voleri exemplari mutilalo,pm- venusliusque est, quam divina mysteria eleganti car-
    perfecio, et depravalo ediderit, quid ex ingenio suo, D mine illustrata non ignorare. Cmterum non solum
    el penu adjecerit. liane editionem Parisiensem mihi ipsi, veruni etiam fralri Alphonso Hispano do-
    anno 1499, infoi., cumSedulio,etaliis piisoperibus, ttissimo quidem iheologo agendm sunl non vulgares
    cura Jacobi Le FèvreCeillierius eliam recenset. Di- gralim. Ex eoenimjam diu quwsituma me Juvencum
    simela ergo esl haecediiio ab alia ediiione Parisiensi, accepi, acceplumpubiicavi,publicaium non sine maxi-
    quam nunc exponani. Reuschius monei, Nic. Ilein- ma diligenliainlerpretabor, ul ex ofjidnamea non lam
    sium liane editionem possedisse, uii ex Catalogo il- smculares,quam sacra}litlerm exiissevideanlur. Vale.
    lius librorum constai. 29 Meminit ejusdem Coni, a 57. Nonsatis intelligilur, quo parto Fauslus diu
    Beugbem in Incunabulis lypngraphicis p. 80. Titulus qusesieriljuvencuin.ciim Jacobus Fabcr primus om-
    est : P. Barri Pmanes quinque festorum D. Virginis; nium eum ediderit Parisiis anno 1499, ul nihil dicam
    Juvenci, el Sedulii presbylericarmina, Beroaldi, alio- de ediiione, quam num. 52 Bayerius ad annum 1490
    rumque, et Properlius. referebat. In exemplari hujtis edilionis, quod asser-
    54. Tenia ediiio anno 1500 circiter : Juvencus valur in bibliotheca Angelica Roma; simul eompa-
    presbyler immensamevangelica;legis majestatem he* cise sunl saiirrc Persii cum interprelaìione Joannis
    53 PROLEGOMENA. 31
    Brilaiinici, et Jodoci Badii Ascensii, qui in prsefa- j^ Prudenlius continetur, ul fustus expltcui in Prole-
    tione I ttidat Faustum prmcipuumGalliarum specimen, gom. ad Prudenlium num. 104. Hic recusus est in
    ac Ulleralurm pmsidium, regium, dico, illuni musi- 8° sine loco et anno cum Aldi epistola. In secundo
    cum, ac vaiem clarissimumParrhisios tot annos eru- volumine sunt Sedulius, Juvencus, Aralor, Proba;
    dienlem. Subscribit Ascensius ex officina Lugdunensi FalconiaeCento; Lactanlius FirinianiisdeRcsurrectio-
    149!). Typi, quibus excusus est Juvencus, iidem nisdominicaedie, et de Passione; CyprianusdeLigno
    omnino esse videnlur, ac illi, quibus descripta; sunt crucis, Deprecatoria Tipherni ad Virginem, Oralio
    salirà; Persii : hae aulem excusoa dicuntur in nobi- ad bealissimam Virginem ; Precatio malulina ad
    lissimo Parrliisiorum gymnasio anno MD, 31 ad omnipotentem Deifm, Omnipotens, quem mente colo,
    quarlum idus Maias, solerli opera Thielmanni Keruer. eie, qua; inter Ausonii carmina reperilur; Damasus
    In fronte Satirarum Persii esl idem slemma, ac in de laudibus Pauli apostoli, Elegia in Hierusalem,
    Juvenco, et noia hsec : Venditur in Leone Argenteo, nonnulli hymni sappiaci Raphaelis Zouenzonii. In
    et Pellicano regionis Divi Jacobi Parrltisiis. Edilio line : Venetiis apud Aldum 1501, mense Januario.
    nitida est, sed mendosa muliis in locis. Ab hae Ju- Addidit Aldus, ut eodem volumine comprebende-
    venci ediiione diversam non censeo eam, quam Ca- rentur, Viiam S. Martini non versibus, ut putabal
    lalogus bibliolheeae Regiae Parisiensis sic indicai : g Ceillierius, sed prosa oraiione a Severo Sulpicio
    Juvenci presbyteri historia evangelicaIwoicis versibus confeclam, Yitam S. Nicolai e Gracco sermone in
    descripta, Parisiis Joannes Petit, in 4°. Non exprimi- Lalinum conversam a Leonardo Jusliniano, et Ho-
    tur annus. De Joanne Parvo, seu Petit, consulen- merocentones Graece, et Latine. Reuschius Aldinain
    dus Michael Mailaire Annal. lyp. t. II, part. ì, Juvenci editionem anno 1502 adjudical, et aliam
    p. 84. editionem Aldinam ejusdem poelse anni 1582exstare
    58. Quisnam fuerit Fausius ille Juvenci enarra- se legisse ait, nisi numerus a lypographis mutatus.
    lor, et quisnam frater Alpbonsus Hispanus, a quo Celle mutatus est : non enim Aldus Juvencum edi-
    Fausius accepit Juvencum, elsi minus esl necessa- dit, nisi anno 1501. De Aldo judicium hoc esl Barlhti,
    rium, lamen opus est quaererc, Puhlius Fausius An- 1. xxvi Advers. e. 27 : Is Aldus, ejusque asseclm, ut
    drelinusForolivtensis, poeta, utoa tempora ferebant, non raro corruperint auclores audacia corrigendi, ita
    egregius, in universitale Parisiensi ab anno 1489, lamen ul optimorum Itatim codicum subsidio nixi,
    litieras humaniores spatio Iriginta annorum magno nobis, recensenlibusenucleate omnia, non sunt piane
    cura plausu professus est. Hic ergo est Fausius in- insuper habendi.
    terpres Juvenci, de cujus vita plura congerunl Maz- 61. Editio quinta anno circiter 1505. Haecexstat
    zuchellius De Scriptor. Italie, et Tiraboschius tom. G in biblioiheca Vaiicana in 4°, sine loco et anno. Ti-
    Vlllist. liner, pari, li, libr. vi, cap. 5, num. 64. lulus idem ac in ediiione Parisina nuper memorala,
    Confer eliam Maitairium loc. cil. pag. 91. Verba cum iisdem etiam Juvenci elogiis. Eodem pariter
    Fausti, quae retulimus, Tirabosehium follasse la- modo prologus, et iniiium libri primi prsenolantur.
    tuerunt, quibus certe mi potu'u ad ejusmores conlra In fine Hermanni Buschii epilogus ad lectorem, sive
    Erasnti dicleria vindicandos : nani aliac rationes, epigramma supra descriptum. Orto sunt quaternio-
    quas proferì, imbecilliores sunt. nes integri ab a ad li. In hoc exemplari Vaticano si-
    59. Alpboiisum illum, a quo Faustus Juvencum mul compacla sunt alia opera ediia Daventriae anno
    accepit, crediderim esse Alphonsum de Cordova, 1505, et circiler per Rilhardum Pafraet, quse simili
    Ordinis Augusiiniani, qui suscepto Doctoratus bollo- charartere, ac Juvencus, excusa apparent. Ex Parisi-
    re in urbe Parisiorum, Salmanlicse cathedram rexit na 33 Joannis Petit videlur haec editio repelila. Ti-
    Gregorii Ariminensis propter doctrinae ejus celebri- luli.quibuscapila rerum disiinguunlur,diversi sunl ab
    taiem ibi olim instilulam, et decessi! Abulse anno Aldinis, el Poelmannianis. Primi vero liluli hi sunl :
    1542, utreferl Nicol. Antonius. Petrus Ciaconius in DeSS.ParenlibusJoannisBaplistm, et de ipsius prm-
    Historia ms. Universiialis Salmantinae, quam penes cursoris Domini concepitone.Lucmw; —Annunciano
    se habebat Petrus Madariaga Ordinis Augustiniani D Maria;; — Visitatio Marim, eie. Omeisius posside-
    nuper Assislens, narrai, anno 1508, Parisiis Sal- bat editionem Juvenci sine loco et anno, quam ipse
    manlicam adductos homines doclos, qui philoso- Colonia; ante finem saeculi xv confeclam existima-
    pbiam, et theologiam Nominalium docerent, actunc bat, ut dicam num. 85; sed fonasse diversa non est
    erectam cathedram, qua legebalur Gregorius Ari- ab hae, quam Daventriensem ego censeo. Reuschius
    minensis. Ratio ergo temporum suadel, ut Alphon- quidem affirmai, editionem, quam possidebai Omei-
    sum de Cordova, sive de Corduba', Nominalium pa- sius , exstare eliam in bibliothecis Vaticana, et
    tronum, a Fausto laudalum fuisse credamus. Paulina Lipsiensi.
    60. Editio quarta anno 1501. Haec est ediiio al i 62. Editio sexta anno 1505 Lipsia; in fol. excata-
    Aldo peracta 32 in 4°, quse a nonnullis anno 15021 logo biblioihecae Francof. ad Viadrum, quem alle-
    assignaiur, quia hoc anno publicaia est, ut constai; gat Fabricius. Ceillierius liane edilionem comme-
    ex epist. Aldi ad Danielem Clarium data mense morat fonasse ex Fabricio : Reuschius etiam, qui,
    Junio 1502. Collectio lisce est plurium poetarumi ut opinor, eam vidit.
    Chrislianorum in duos tomos divisa, quorum primot 63. Editio septima anno 1506 Parisiis in 4" ex
    ™~— -
    M) C.WETTIUS AQUILINUSJUVENCUS. 36
    biblioiheca Manarsiana pag, 335, apud Fabricium.. A ex biblioiheca selecla, et locupletissima emineniit-
    Adbseret Ceillierius. simi cardinalis Yalentis Gonzaga. Exstai etiam in bi-
    64: Edilio ornava anno 1509 Rothomngi in 4°° bliolheca Angelica.Repetita est,ul videlur,aniiol542.
    cum itdlis Jodbci Bàdii A^ceiisii ex Fabricio, elt 69. Editio decima lertia anno 1557 : Juvenci
    Ceillierio. Ha'rie có'tilulit G. Fabricii/s,'ut ex com- Hispani, et Sedulii Scotigenm presbylerorum,el poe-
    niénl: in pciet; Chiùsi, verbo compleo colligilur. tarum chrislianissimorumhistorimevangclicm,versibus
    Eàmdfemlaudai KeUseUiUs. heroicisadamussim expressm: jam lersiores, et exvele-
    65: Editio nòria anno 1511 Lipsise in 4° peip rum aliquot iibrorum collatione multo casligaliores in
    Mèìcli. Lotieiiim, adjifncto Hermanni Buscbìi epi- lucem protalm. Colouimapud Eucharium anno 1557,
    gramtnaiè in Juvencum. liane èdiiionem sine leu'ì- mens. Jul. In 8°. Editor est Reinhardus Lorichius
    pòris nòia videral Fabricius, cui Itìcurii, el tempu's<5 iladamarius, cujus lamen epistola dedicatoriaavul-
    itfdio.a'vftJoannés Mollerus. Eam quoque recensei[ sa esl ab esemplari quo utor, sed exstat in ediiione
    Ceillierius, sed ex Fabricio, ut opinor. Christopho- Poelmahni, quatti nunc exponam. Typogtaphus Èu-
    rus OèMariusih Curis poster, verbo sanciificus cilatt charii Cervicorni nomine nolus esl.
    dtlas ètliiiones Lipsiènses, alleram anno. 1512, al- 70. Edilio decima quarta eodem anno 1557, aul
    terarti 1817. Sed fonasse in ediiione P.inorniilanai B circiter. Juvenci Hispani evangeliemhistoria}libri ìv.
    Celiarli prò anno 1511 excidii 1512. Reuschius an- Cxlii Sedulii. mirabilium divinorum, sive Paschalis
    nuiti 1511 Itujus edilionis indicat. In editiòne Pari- carminislibri ìv una cum hymnis aliquot. Araloris in
    sien'si anni 1545,' qu'am mox refentn, praefalusWol- Ada Apostolicalibri duo. Venantii Honorii Fortunali
    l'gangus Gulden Zcuigksuien. Magister, eie; qui subi liymni duo per G. Cassandrum integritaii sumresti-
    sciibil Lipizlz seeunda Januarii anno ùndecimo su- tuii. Omnia per Theodorum PoelmunnumCranenbur-
    pra sesqtiimillesimtim.Wolfgangusiia disserto, quasi[ gensem recognita. Basilem. In b°. Nulla est nota
    ipse primus omnium Juvencum ediderit : ignorabatl lemporis : sed Reinhardus 35 Lorichius liadatna-
    scilicet àlias editiones Juvenci. Lipsiehsis ergo edi- rius epislolau dedicatoria; ad D. Joaiinem Comilem
    tio anni 1511 ea esse videtur, quam procuiavii; a Yueda subsciibit Marpurgi nonis Juli'.s anno
    Wolfgangus. ti. D. xxxvn, qui ail, Juvencum, et Sedulium a se
    3'4 66. Editio decima aftnò Ì517 Lipsia;ex Cellario, edi non paucis, quas a librariis, voi cbalcolypis ac-
    paulo tinte laudalo, et ex Catalogo biblioihecae Bu- ceperanl, mendaruin injuriis vindicaios, el suo stu-
    navianse tom. I, col 2018, ex quo palei, eam esse: dio reslilulos. Juvencus igitur cum Sedtdio prodiil
    in 4°,' et per Jacóbum Thanner procuralam. Eo ipso Colonia; 1557, ex recensione Hadamarii, cujus edi-
    antì'o repetita fuit Salmantlca;ediiio Juvenci cum no- G lionem seculus poslea fuit Poelmannus Basilea;, ad-
    tis Badii,1 cujus inemini nùm. 64. Joseph Rodriguez ditis variis leclionibus in Juvencum, et Sedulium,
    de Castro, Biblioth. Hisp. tom. Il, pag. 176, titulum sed prsecipue in Juvencum. In Poelmanni Basileensi
    hunc refert : Juvencus presbyler immensamevangeli- ediiione sine anni nota praeter varias bas lecliones,
    ca; legis majeslàtem heroicis versibus concludens ab el episiolam dedicatoriam Hadamarii sunl duo epi—
    Jodoco Radio Ascensio paucis elucidalus. In fine : grammata, aliud Poelmanni, aliud Hadamarii de
    Liber Juvenci fmèm optalum accepit : Sàlmanlica in utiliiate legendi poetas sacros. Post Juvencum esl
    civitaUi in officinavenerabilisJóannis de Porrs. Anno carmen inscriplum, Triumphus Chrisli heroicus, de
    Domini MDXVII KalèndisJanuàrli xvii. In hae ediiione quo vide num. 19. Fortasse ediiio haec differenda
    Passio'D. N. .1. C. quodammodo a reliquo poemaie est ad annum 1551, ut n. 7ò explicabo. De ea sic
    separata est,- fere ut inedition'eParisteiisi anni 1545, G. Fabricius comnient. in poel.jfChrisl. verbo Ju-
    quam num; 73 recensebo. Typographi nomen est vencus : Leclionis diversitalem in Juvencum Basilem
    Joannes de Porres, vel Pdrras; impressimi collegeral TheodorusPoelmannus ex edi-
    67. Edilio undecima1arino 1419 Vienna; ex Cata- iione, ni fallar, Rothomagensi, aul ex manuscripto,
    logo Bodleiami apud Fabricium: Eam sic describit quod cumea ediiioneconsensil:id autem manuscriptum
    Maitairios tom: Il Minai. Typógr: pati, i, pag. 551 : D e bibliotliecaGandavensefuisse, ipse posteuannotavi/.
    Juvenci presbyteri Hispani de Evangèlica Historia li- 71. Edilio decima quinta anno 1541 : CoeliiSedu-
    bri quaiuor : per Joawwii Singrcnium; expensisejus- lii presbyteri cum pìissimi, tum doclissimi padellale
    dem; in 4P, Vienna; Patìnoniae 1519. opus , seu mirabilium divinorum libri quinque cum
    68. Edilio duodecima anno 1557 : Juvenci pres- enarralionibus luculentissimis JElii Aiilonii Nebris-
    byteri Hispani poetm Chrisliani lib. IH (corrige IV) de sensis. Adjunximus eliam Juvenci Hispani presbyteri
    historia evangelica; emendati, et multis erroribus pur- evangelicam hisloriam ejusdem argumeini, additis et
    gati. Araloris subdiaconi libri ii, Acid apostolica com- in eamdem commentatìis. Omnia ad vetustissima
    plcctenles, aiilea in Germania non excusi: Aurelii exemplaria coltala, el castigala. Cum indice locuple-
    PrUdentii Clemviik Mnsttlaris viri ( corrige clarissi- tissima. Basilemanno M.D. XL.I In S: Post Sedulium
    mi viri) Encheiridion veleria, et nòvi Insiriimenti; haecest inscriptio : Juvenci presbyleri Hispani Poe-
    ScholmChristiaiié nccéssariilibèlli.UasilemuphdBar- tm Chrisliani lib. m (corrige ìv) de historia evangelica
    tholommumWesthemerum, el Nicolaum Brylingerum emendali; el multis erroribus purgali. Posi Juvenci
    anno'M.D. XXXVII, ih 8" parva. Hae ediiione usus sum elogia : Juvenci Hispani presbyteri in quaiuor Evan-
    li PROLEGOMENA. 38
    gelia dominicalia prolegus. Commentar» Jodoci Ba- Aan A diversa; sint hae editiottesj an Barthius prò Basi-
    dii Ascensii subjiciunlur, vel inlerseruntur. Post leensi scripseril Ltigdunensem.
    Juvencum carmen , Triumphus Chrisli heroicus, de 76. Editio vigesima anno 1553 : C. Juvenci^ Cmlii
    quo num. 19. Iti fine : Basilem apud Bartholonwtm Sedulii, Araloris sacra poesis recògnila, et collata.
    Westhemerumanno M. D. XLI.Prsefatur is ipse West- Lugduni 1553; In 12, ani 16, apud Joanltem Tornse-
    henierus, qui alios poelas Cbrislianos in lucem edere sium, el Gulielmum Gttzeium. liane editionem con-
    cogitabat. 36 Titoli rerum in hae ediiione, in Al- tulerai Laliitius, ut ex sua biblioiheca Co'nstat. In
    do, in ediiione Vaticana veteri , seu Daventrieusi, Bibliotheca Regia Parisiensi asservathr exemplar
    in Poelmanno, et in Hadamario diversi sunt. Mar- hujus editionis cum variis leclionibus mss. in C. Ju-
    gini ascripia; sunt varia; lecliones. Westhemerus vencum manu P. Rupellensis collatura. Repetiia est
    jam anno 1557, ediderat Juvencum, ut vidimus. Ex haec editio an. 1566, ut mini. 78, aniint.dvertam.
    hujus editionis Ululo hallucinaius est Kuhnius, qui, 77. Edilio vigesima prima anno 1564, Basilea;,- iti
    ut referam in var. Iect. ad vers. 540 , 1.m , allegai 4°, inler poeias Clirisiianoseum commenlariis Geor-
    editionem Aniouii Nebrissensis, qum prima, ait, cum gii Fabricii, quam editionem alii dicuul in fol., alii
    enarralionibus suis dedit Juvencum. Nebrissensis anno 1562 ascribuni : de qua plura ego dissenti in
    enarrationes sunt in Sedulium : nani Juvencum ille B E Prolegom. ad Prudeiitium n. 111. Judiciuìn Barlhii
    numquam commentatus est, ut cum Nic. Antonio de Fabricio proferam in noia ad v. 179 libr. i.
    observavi num. 5. 78. Editio vigesima sècunda an'ito 1566 : C: Ju-
    72. Editio decima sexta anno 1542 Basilea; cum venci, Cmlii Sedulii, Araloris sacra poesis, sninma cu-
    Ditloehaeo, sive Encbiridio Prudeulii repetita ex ra, et diligentia recògnila, et coltala. Lugduni apud
    Basileensi anni 1557, ut ex Ludewigio renili in Pro- JoannemTornmsium 1566. In l'orma minore, aul 16.
    Iegom. ad Prudeniium num. HO. Neque a Fabricio, Exslat haec ediiio in bibliotheca Gasaitatensr : qua
    neque a Ceillierio haec ediiio in suis catalogis com- ego eliam usus sum ex bibliotlieca emineitlissimi
    memoralur. et commendalissimi eardinalis Valeniis Go'nzaga.
    73. Edilio decima septima anno 1545 : Juvenci Dicala est Georgio Armagnacio S. R. E. cardinali
    Hispani presbyleri Historia evangelica vsrsu heroico anno 1553, kalendis Februarii. Re?tovala ergo est ex
    descriptaParisiis excudebatPetrus Gallerus prò Jeanne prima Tornsesiana , et eo anno 1555 , vulgata , nisi
    Barbmo. et Claudio Garamonlio 1543. In 16 , vel 12. forte eadem omuincr est, mutata solum prima froiì-
    Prafalur Wolfgangus Gulden, ad cujus editionem te : quse solel esse fraus bibfiopolarum. Ceillierius
    Lipsiensem anni 1511 , haec Parisiensis conforma- bis liane editionem anni 1566 numerai , et ail esse
    lur. Confer num. 65. Finis libri ìv ascribilur post C ( in 18. Nic. Antonius ulebatur editiòne Tornassiana
    vers. 405 : Cuncla Pharismis rerum miracula nar- anni 1564, in 24, quam diversam ab bis',*q-irasdixi,
    rant. Tum sequitur, Passio D. N. Jesu Chrisli a Ju- non existimo.
    vencopresbylero metrice composita. Sed cum versus 38 ?9- Edilio vigesima tenia anno 1569 : Juven-
    404 per parliculam ergo conneclaiur cum praeceden- ci, et Araloris sacra poesis: Mediolani hnprhvebai Pa-
    libus, iueple finis 1. ìv ante eum slatuitur. Addun- cificus Pontius stDtxix. In 8°. In fine exstat Jacobi
    lur elogia Juvenci ex S. Hieronymo , Trithemio, Sannazarii de morleChristiDomini ad'mortales lamen-
    JoanneBapt. Mantuano , el Francisco Petrarcha, et lalio. Indicatimi- loca Evangeliorum, sed lituli non
    Laclanlii carmen de passione Domini. Tituli frequen- explanantur. In fine laudatur Juvencus a S. Hiero-
    tiores, et uberioies sunt, quam in plerisque editio- nymn, Trithemio, Petto Crinito, Jeanne Bapt. Man-
    nibus, ab Editore, ut conjicio, appositi. luano, et-Francisco Pelrarcba , ut in ediiione Tor-
    74. Editio decima octava anno eodem 1545 Basilea;Ì naesiana, ad quam conformala haec Mediolanensis
    in 8°, cum Sedulio, et Aratore, collata cum codiceÌ editio mihi conferenti visa est. Asservatur Roma;
    Rotlendorphii, et.aliis mss. ex Fabricio, et Reusclìio. in celebri bibliotheca Barberina, el Collegii Romani.
    75. Editio decima nona anno 1551 : Juvenci Hi- _ 80. Edilio vigesima-quarta' anno 1575 : Jùvèniì
    J
    spani libr. ìv evangelicmlìislorim. . . . omnia recóg- Impani evangelicmHistorimlibri ìv. CmliiSedulii, etc.
    nita, et variis leclionibus illustrala studio Theodórii Omnia- per Theodorum Poelmannum Granenburgen-
    Poelmanni Basilem i'55'i, in 8°', cfùiiiSedulio/Ara- se.-n recògnila Catari MDLXXIII. Excudebat VincenliiW
    tore, et duobus hymnis Fortunati per ^7 G- Cas- Sembeninus Salodiensis impressor R. D. Nicolai Ca-
    sandrum restimi is. Ex Catalogo Biblioiheca; Regia;! nyelles, Vie. Gener.- Sede vacante. In 8°. Ba'riditiius
    Parisiensis. Videtur luec ediiio repelila ex prima) in Catalogo mss. bibliotheca1Medicaeseinnuìt, Tlieo-
    edilionePoelmanniana recensita num. 70, quaeprodiitt dorum Poel^lallnum, curasse liane editionein'Cala-
    sine anni noia, ut lune dixi, nisi si forte in exem- ritanam : qttod ila intclligas, ul Poeliiiatinus'ediikr-
    plari-bibliotheca; Regia; Parisiensis appositus fueritt nem B-asileensemrelaiam num. 70 curaverity ad'cu-
    verus attnus editionis priiiitc iiianu alicujns , qui idì jus itormam haec editio Calaritanà confeela fiieiìV
    noveri!. Barthius libr. XLIXAdvers., cap. 5, laudaii expresso eliam- primo litulo op'eris.- Satis- quidénr
    editionem Lugdun<-nsem anni 1551, quae auctoress correda- est haec ediiio Galariiaiia\ qua; èxstot in
    tres Aratorem, Sedulium, Juvencum prorsus reno- bibliotlieca Sapieniiai, et Angelfce Ronise.
    valos ad leclionem mss. prae se feri. Haud scio sanee 81. Edilio vigesima quinta anno 1575 in Biblici
    89 C. VETTIUS AQUILINUSJUVENCUS. 40
    theca P.itrum Parisiensi, repetita in aliis editionibus A labores inedilos id mihi juris sumere nolui, ut aliquid
    biblioihecae Patrum, ut Parisiis 1589, Colonia;1618, exiisdemerem, aul mularem. Hoc enim si mihi permi-
    Parisiis 1624, 1644, et 1654, Lugduni 1677. An au- sissem, mutata parumper facie Juvencus prodiisset.40
    lem hae onincs editiones Bibliotheca; Palrum reapse Omisissemquasdam locorumcommunium deductiones
    inter se disiincta; sint, dubitavi in Prolegom. ad omniuqueea, qumlongius pelila videri possenl.Addii,
    Dracontium num. 60, neque adhuc veruni iuvenire Omeisium in expendendis variis leclionibus parcio-
    potui. Biblioiheca Palrum edita anno 1589 in Indice rem fuisse, et morie praevenlumsecundas curas adhi-
    expurgatorio Brasichellensis recensita, et expurgala bere non poluisse. Non tam se conjecluras altulisse
    est, sed iniaclis Juvenci carminibus. Inter Biblio- ait Reuschius, quam polius lecliones, in codicibus
    ihecas Patrum reponi polest opus, quod Thomas reperlas, judicii lance ponderasse. Paucìssimas ve-
    Iliigius recenset in libro De Bibliolhecis, et Caienis ro lectiones varia? in notis ascripsii, quia animus
    Palrum : Divorum Palrum, et DoctorumEcclesim,qui illi erat, libellum earum ab Omeisio colleclum, notis
    ligula oralione scripserunt, paraphrases, et medilalio- subjicere: sed, inimineniibus nundinis, illum lypis
    nes in Evangelia dominicalia colleclm a M. Joanne excudere non poluit. Cogilabat eliam peculiarem Dis-
    Zehnero 1602. Lipsim. Quo in sysiemate carminum serlalionem de poetarum Chrislianorum characlere
    sacrorum Juvencus 39 insertus est, aul aliquid ejus. B edere, qua prsestaniiam Juvenci commonsirarel.
    Eodem perlinet, quod Andreas YVilkius anno 1610 85. Omeisius in prsefatione sua ref'ert, avunculum
    edidit lleorlographiam in 8°, in cujus priore parte suumJuan. Saubertum consiliumde edendo Juvenco
    legitur hymnus Juvenci De Annunciatione. Confer multo ante cepisse ex opiima membrana, edjtionum-
    num. 16. Prodiit eliam Dominici Scliram Benedi- que collatione, ut declaravil in variis suis leclioni-
    ciini Analysis operum SS. Patrum et Scriptorum bus in Mailhseum pag. 259, et sub iniiium pnefa-
    ecclesiaslicorum in 8°, Augusta; Vindelicorum , el lionis ad lectorem palseslrsesuse theologico-philo-
    Ionie IX, anno 1786, analysis operum Juvenci ex soph. Ex hujus suppelleciile libraria Omeisius sibi
    Gallandii ediiione. Schramus qusedam reformare vo- comparavit ediiionem vetustam Juvenci forma ma-
    luit, pleraque vitiose. jore oclava, sine loco el anno impressionis, quam
    fl|82. Editio vigesima sexia anno 1588: C. Juvenci, ipse conjiciebat Colonia; 3nte finem sseculi quinii
    CmliiSedulii, Araloris sacra poesis. Laclantii Fir- decimi peractam. Hujus ediiionis margini salis am-
    miani carmen de beneficiisChrisli : omnia recògnila , pio Saubertus variarum iectionum qnaniplurimas
    et collata cum variis editionibus, et mss. codicibus. ex optima illa membrana inclylse Julia; adjecerai,
    Accedunt Probm Falconim Cenlones in qumdam hi- quibus non paucas subjunxil alias ex Hadamarii po-
    storim sacrm capila. Lugduni JoannesTornmsius1588. " lissimum ediiione. Kcenigius, praceplor Omeisii,
    In 16. Ex Catalogo biblioihecae Regia; Parisiensis, Altdorfii publice Juvencum pradegeral, eleruditasin
    et ex Ceillierio, qui, opinor, liane intelligit, cum illuni, easque potissinium philologicas, dictaverat
    laudat editionem Lugdunensem anni 1588 , in 8°, aniniadversiones, quas cum Omeisio communicavit.
    neque fortasse diversa editio ea est, quam Reu- Omeisius anno 1705 in prselertionibus suis poelicis
    schius refen Genevse 1588, in 12 : conjungit enim Juvencum inlerprelari coepii, euntque tum sele-
    liane cum aliis Tornsesianis. Idem aliam ediiionem ciioribus Ascensii Fabricii, et Andr. Wilkii, qui
    Venetam in 12, sine anno recenset : quam in hunc part. i Heorlographiae pag. 197, Lipsia; 1676, hi-
    quoque loeum conjicere visum est. sloriam de Annunciatione B. Marise a Juvenco de-
    83. Editio vigesima sepiima anno 1605, in Cor- scriplam nolis phìlologicis exornavil, tum Koenigii
    pore Latinorum poetarum Lugduni in 4°. Quo spe- inlegris, suisque multo copiosioribus animadversio-
    ctanl aliseediiiones Juvenci in Corpore, el Choro La- nìbus illustrare. Consuluii eliam, prseler alios, Joan-
    tinorum poetarum, ut Genevse 1611 in 4°, Lug- nis Pricsei commentarium in variosN. T. libros Lon-
    duni 1616 in 4,Genevae 1627 et 1640 in 4°, Londini dini 1660.
    1713 in fol., Pisauri 1766 in 4°, tom.V. Ceillierius U 86. De codicibus mss. , quorum, prseler Helms-
    recenseiediiionem Juvenci Lugdunensem anni 1616, tadiensem, quo scilicet Saubertus usus filerai, in va-
    in 4°, sed non pulo, diversam eam esse ab editiòne riis leclionibus 41 Omeisii fit mentici, is narrai,
    Chori poetarum Latinorum eo anno ab Alexandro se exemplum Juvenci accepisse a Dan. Gul. Mol-
    Fichetlo, suo suppresso nomine, procurata. lerò, quod Trenchinii in urbe Hungarise ex antiquo
    84. Editio duodetrigesima anno 1710 : C. Velli papyraceo ms. codice, exsianle in bibliotheca Jo.
    Aquilini Juvenci, Hispani presbyleri, Historim evange- Hadikii, ipsemet Mollerus manu sua pure descri-
    licm libri ìv, cum notis inlegris Georgii Matlhimlim- pseral. Praelerea Godofredus Thomasius, ex biblio-
    nigii, Magni Danietis Omeisii, et Chrisliani Schmlt- iheca Schleusingensium, Corpus poetarum chrislia-
    genii; itemque Jodoci Budii Ascensii, Georgii Fabri- norum Omeisio procuraverat, cujus orse Joach. Zeh-
    cii, aliorumque selectioribus. Erhardus Reusch recen- nerus ex codice Fuldensi, et una alleraque editiòne
    suil, et memoriam Omeisianamcum duobus indicibus variantes lecliones ascripseral. Jo. Albertus Fabri-
    adjecit. Prostai Francofurti, et Lipsim apud Wolgan- cius collalionem cura duobus codicibus Cantabri-
    gum Michaelles. bibliop. Norim. ctoioccx. In 8°. giensibus ab Erico Benzelio accurate insliiulam
    Reuschius in prsefatione ait : In tanlorum virorum iransntiserat. Fabricius ipse in Biblioth. vel. Lai.
    il PROLEGOMENI. i%
    paulo .'fiiler id narrat. In animo habuerat novam Ju- Aj siaslicis et apocryphìs , quod sub Hormisdse no-
    venci ediLionem, ad mss. codices, el ad veteresedi- mine ex quodam codice a Francisco Jttreio edi-
    liones castigatati!, slud.osis offerre. Posiea Omeisio timi esl, sic de Juvenco : liem Juvenci nihilominus
    collationes codicis Helmstadiensis, quas a rev. abh. laboriosum opus non spernimus , sed miramur. Col-
    Joanne Fabricioacceperat, etcodicisCanlabrigiensis, latura esl hoc decterum cura codice Vaticano a
    quas ab Erico Benzelio babuerai, exbibuit. Episto- Fonlaniiio in Append. ad Antiqui!. Hortae, el post-,
    lam Omeisii ad abb. Joatmem Fabricium, (|ua de ea aceuratius a Josepho Blauchinio in quodam
    suis commentariis ad Juvencum loquitur, ediiam exemplari Foiitaniui penes ci. Praesulem Reg-
    fuisse, Fabricius commemorai. Omeisius moriens cu- gimi!, cui manu varias lectiones adjecerat, quas
    ram edendi Juvenci Reuschio commisi!, qui Sehoetl- eliam insertili in Proleg. toni. IV Anaslasii : nihil
    genii notas, ab Omeisio non visas, adjecit, alque tamen in bis verbis noia!, nisi lavoriosum prò labo-
    elogium ipsius Omeisii atiexuit : ex quo annotare riosum ex codice Fiorentino. In decrelo Gratinili
    non pisteai, Ouieisiuin in tori communioncm asci- 43 caP- Sancla Romana Ecclesia, distincl. 15, oliai
    visse Mariani Doroiheain Uosiiam, in celebri His-- itti legebantur haec verba : Item Vinceulii labo-
    paniaeemporio S. Lucar hodie appellalo, a piis et riosum opus non spernimus, sed imitamur. Padilla,
    honeslis pareuiibus ediiam, el Conradi Pilnhuberi B 1 in Histor. eccles. Ilisp., cent. 4, cap. 45, cerrexit
    vìduain, virlulibusac forma egrcgiam. Juvenci prò Vincent», et advei til, male ncinnullos
    87. Edilio undeirigesima in Biblioiheca Palrum, id explicnisse de Speculo ILslor. Vinceulii Bello-
    Gallandii cura el studio, Veniiiis ab anno 1765 et vacettsis, qui sxculo xm floruit. Reliquit auiem Pa-
    seqq., tomo IV in Prolegomenis, cap. 15, agit de dilla iiitactiim verbum imitamur. Verain leciionem
    Juvenco. Profert carmen in Genesin, lainquam cer- aperuerat jam Antoniiis Ai-gusiinus, et anie hunc
    tuni Juvenci opus , ex Marieuio cum hujus notis. Ad- Covarruvias, libr. ìv Yar. Resol., cap. 16, qua; dia ni
    dii in fineJuvenci epigramma de quatuor Evangelislis exstat apud Burchardum et Ivouem, in eodem de-
    ex Georg. Fabricio, et Barioni, llistoriae evange- creto Gelasii, et Chii'fleiium, ad Vigilimi) Taps.,
    lica; Juvenci breves noias subjungii. Etsi ergo alia; p. 149.
    ediiioues Juvenci in Bibliolhecis Patrum simul in 91. Venantius Forlunatus, lib. i de Vita S. Mar
    unum locum omnes a nobis conjecise merini, lamen lini, iniiio :
    Gallandiana ediiio, peculiari siudio et cura ador-
    Primus enimdocilidistinguensordinecarmen
    nata, distinclum locum debuii obiinere. Majestatisopus metri cantiarie Juvencus.
    Hinc quoque conspicuiradiavil lingua Seduli.
    42 CAPUT IV. (
    C
    Elogia Juvenci ex veieribus scriptoribus, ac nonnul- Forlunatus non solum ait Juvencum primum om-
    tis recentibus, petila. nium evangelicain majesiaiem melri legibus conclu-
    88. Laudes, quibus S. Hieronymns Juvencum sissc, veruni innuil eliam , Sedulium imiialione
    prosequimr, cap. 1 commemorata; sunt. Sed non Juvenci opus pascbale concinnasse; quo magis mi-
    omiitendiim hoc loco, quoti ail comment. in Manli, randumesi Sedulium, in ptaefatìone ad Macedooium,
    libr. i, cap. n, 11, lom. VII, col. 14: Pulcherrime quodauiinodo dissimulasse, sibi nonni) fuisse Juven-
    munerum sacramenta Juvencus presby'.er uno versi - cum, rum tamen se versalum in S. Hieronymo, qui
    culo comprehendit: Juvencum saepe laudavit, oslendat. Aldus, in Vita
    Araloris prsemissa Colleciioni portar, christ., ubi
    Tlins, annuii, myrrhamregique, horoinique,Deoque
    Donaferunt. qusediimadjungit de Sednlio, sic hanc conjecturam
    89. Prosper, in Cbronico, ad ami. 551, c'ualura exponil : Conjicimus tamen ex ejus epistola ad Macc-
    donium presbylerum, Juvenci libros de historia evan-
    nonnullU, lamquam laudaverii Juvencum. In Chro-
    nico Pro-peri nihil invenio. Fortasse inielligunt gelica non vidisse Sedulium: Nani cum in ea epistola
    coniinttaiionem Chronici Eusebiani, alidore Hiero- causam reddil, cur versibusEvangelium scripserit, Ju-
    idem feceral, haudquaquam meminii. Non
    nymo, cujus verba attuti, unni. 22. Falsimi eliam D venci, qui
    enim culpa vacaret, si id sciens prmtermisissel : et
    puto, quod Vasaeusin Chronico tradit, Juvencum a
    Severo Sulpicio celebratimi fuisse. Ab Aratore Ju- eo magis cum locus ipe exigerel, ut Juvencum,- quem
    vencum ei Sedulium laudams fuisse, nonnulli colli- imitaretur, habere se diceret. Certe nonnulla occasio
    guttt ex Aldi relaiione, qui in Vita Araloris prse- Sednlio oblata est, ul Juvencum distincte noniinaret,
    missa Cobeclioni poetarum ehristiaitoriim sic ail : cuti) dixit : Raro, pater optìme, sicut veslra quoque
    Conlulisse.aulem se ad scribemtos Actus Aposlolorum perilia leciionis assiduilate cognoscil, divinm mimerà
    ideirco versibus Arator dicilur, quod ferisse idem in pieiaiis stylo quisquam hujus modulaiionis aptavil; et
    EvangelioJuvencum ac Sedulium vidissel. Id vero in mulli sunl, quos studiorum smcularium disciplina per
    eo Aratore licei videre , qui Venelìis el in D. Georgii poeticas magis delicias, et carminum volupiates oble-
    cognomenloMajoris el Deiparm semper Virginis in ctai. Dubitare aliquis polerit, an etiam Orentiiis Ju-
    Hortis biblioiheca alligatus est. vencum semulaiusfuerit ex senlenlia Fortunali, 44
    90. Gelasius Papa, in celebri decreto quod in qui subinde addii :
    concilio Romano edidit de libris canonicis, eccle- Paucaqueperstrinxit BorenteOrentius ore.
    PATROL, XIX. 2
    15 C. VETTIUS AQUILINUS JUVENCUS. Ù
    92. Isidorus, in versibus qui olim in Bibliotheca ,A Isidori.... Sedei Juvenci presbyteri, alqueoplimi scho-
    ejus legebanlur : lastici, quem beaius Hieronymuslaudai, carminaevan-
    Perlege facutidistudiosumcarmenAviti: gelicm historim prospeximus, qui in quodam versa
    Ecce Juvencusadest, Seduliusquetibi. Christum proprium Filium Dei calliolicoore non for-
    Ambopares lingua, florenlesversibusambo,
    Fonte evangelicopoculalarga ferunt. midavit appellare. Eminenli-simus cardinalis Loren-
    Desine geiililibusergo inseritissepoelis, zana, cujus patrocinio et auxiliis pitiriunìin haec
    Dumbonalama potes,quid libi Calliroen?
    studia debent, in pererudila prsefatione ad
    De bis versibus plura disserui in nolis ad Dracon- nostra
    toni. I Palrum Toletanorum, opportune Alcuiui au-
    tiura, libr.ide Deo, v.176, pag. 143. Sed, tttaliquid
    novi addam, advertendum esl, sex pritnos versus, cloriiaieuliiur, utdemonsirel Palreseoncilii Fianco-
    fordiensis errore farti lapsos fuisse, dura crediderunt,
    quos proxime ab Eugenio de Levis, in suis Anecdo-
    Palres Tolelanos Impresitide Chrisli lilia-
    tis, numerilo prò ioediiis habitos, et S. D.nnaso al- tione docuisse. Alcuinus alibiadopiiva Juvencum imilatus
    Iribulos, notavi, ab eo aliqua ex parte ediios fuisse versu ejus laudato, ut notabo ad libr. i, v. 50.
    correciiores : nam quintus versus in editiòne matri- est,
    96. Inler veleres, qui Juvenci aucloriiate et ver-
    tensi operum S. Isidori, ilahabet:
    sibus usi sunl, connumeratur etiam Lupus abbas
    Hic gemmreradianl venerandavoluminalegis.
    MelittsLevisius ex suo codice, in quoS. Damaso illì B Ferrariensis : sed ejus verba exbibebo ad lib. i,
    v. 702.
    versus ascribebantur :
    Hic gemina;radiant venerandavoluminalegis. 97. Ado Viennensis, in Chron., sub Conslantino:
    Relicius Augustodunensis episcopus celeberrimmfa-
    Senno eiim est de lege velcri, et uova, ul ex vers.
    mm Imbellir, el Juvencus presbyler Hispauus, qui
    seq. dare palei :
    hexametris versibus quatuor libros Evangelii compo-
    Conditasuut pariter hic novacumveteri. suit.
    In versibus, quos nunc proluli, correxi alium eno- 98. Freculphus episcopus Lexoviensis, in Chron.,
    rem editionis malritensis, in qua legilur : Ambo toni. I, 46 libr. ni, cap. 21, de diversis doctoribus
    lingua pares. Metrum poscil : Ambo pares lingua. Pro sub Conslantino imperatore agii, ci de Juvenco
    geniilibus aliud etiam mallem, ut metro consuleiem: verba Hieronymi ex libro de Vir. illuslr. exscribil.
    sed hic fonasse error esl poeloe.Quid autem is sibi Exstat toni. XIV Biblioth. Patrum Lugd. pag.
    velit bis verbis, Quid tibi Calliroen, inlelliget, qui 1171.
    versimi ultimimi satira* prima; Persii inielligal : 99. EulogiusCordubensis, in Memorial. Sanclor.
    His maneediclum,postprandiaCalliroendo. libr. ì, num. 3, versimi Juvenci referi, illud philoso-
    G phicum appellans, ul disiincitus. memorabo ad libr.
    Quidam putanl, Calliroen esse nomen merelrieis,
    alii comcedise cujusdam. Id magis congruit versili i, v. 50.
    Isidoriano. 100. Theodulfus Aurelianensis, lib. ìv, carni, i,
    95. lonas Scotus, in Vita S. Columbi)»!, e. 14, al. v. 11 :
    Curadecens Patrum nec erat postremapiorura,
    num. 22, citai Juvenci vers. 44,1.1, ut ad eum locum Quorumsunt sttbternominascripia, vide.
    recolam. Seduiius,Ruiilus,Paulintis,Araior, Avitus,
    El Forlunatus,luque, Juvencetonans.
    94. Beda non semel Juvenci versus usurpavit, ut
    exponam in var. lect. ad v. 540, I. 3 ; et not., ad. S'innondo, in noi. ad hunc locum, ignolum esl, quis-
    v. 632, 1. 4, eie. nam sit Ruiilus chrislianus poela. Nonnulli puiaui,
    Seduiius ruiilus, Paulinus, eie, ut ruiilus
    45 95. Alcuinus in prsel'at. in libros seplem ad- legendum
    versus FelieemadCarolum Magnimi,apud Baluzium, . siladjeclivum cohserens cura Sedulio. Idcom probari
    Misce'lan. libr. ìv, pag. mihi 416 : In. hoc namque poiest ex versu Fortunati, num. 91 :
    catholicm verilatem ex sanciorum Pa- Bine quoquecouspieutradiavitlingua Seduli.
    opusculo fidei
    lrum cerlissimis probare testimoniis nisus sum, id est, Ut enim Forlunatus Sedulium conspicuum vocat, sic
    beali Hieronymi.... necnon et Isidori Hispaniensis, et etimdem ruiilum Theodulfus videtur appellare, for-
    Juvenci ejusdem provincimscholusliei.Idem Alcuinus, bisse Forluuaiuui, quem pariter nominai, imilatus.
    libr. il adversus Felicem : Al si mundi doctorìbus Arnizenius, in pr;efat. ad Sedulium p. 9, batic in-
    cmterisvobisnon libel crédere, veslrissaltemdoctissimis lerpteiationem non probat.
    viris credite. CecinitJuvencus presbyler et doctissinius 101. Nolkerus B.tlbuliis, tom. I, col. 9, Tbesaur.
    Hispatius scholaslicus in Carmineevangelicohoc modo: Anccdot. Bernardi Pezii, cap. 7 libri de iiiterpret.
    Nam tua concipient, eie. (Vide lib. i, v. 95.) Floridi Script. Juvencum, et Sedulium,Aratorem, hymnosque
    vir iste temporibus Constantinì principis. Videtis qui- Ambrosianas, scio, quia jam memoria; commendasti.
    dem ista : needum adoplionis, vel nuncupalionis hos- Locus corruptus esl. Lego : Juvencum et Sedulium,
    resis in Hispania fuit. Aut islnm, qui apud vos doctis- Ara/orcm, hymnosque, etc. Scribebat autem Noikerus
    sinius exstai magisier, hmrelicum j-udkate, eie. Rur- ad Salomonem diseipuluni suum, poslea Consian-
    s:is libr. li advers. Elipanduiii, idem Alcuinus : liti liensis Ecclesiae episcopum.
    ( P-aire.-tHispani ) sua habuerunl tempora, nobìsque 102. Luilpratidus, in Vilis Pontifieum, cap. SI,
    prmclara sui sudoris in sancta conversatione retique- de Gelasio : Item Orosii Hisloriam laudai, el opim
    ruitt vestigia, quos tmtdamm, amamus....Beali.kaque Sedidii, et Juvenci.
    ir. PROLEGOMENI. iti
    103. Honorius AugutSlodunensis, l. 1, e. 84, ex ti ; ler alia poemata qum dicmlur ab eo edita, scripsil
    Ilier.mymo : Juvet»-''s nobilissimi generis Hispanus quatuor evangelio hexametrisversibus : quii in re ma-
    presbyler, quaiuor Evangelia hexumetrisversibuscom- jori diligentia usus est in servando rerum historia,
    positi!, et nonnulla eodem metro ad sacramenlorum quam in demonslranda ingenti sui elegantia. Idem Ju-
    ordinem pertinenti ' Finfuit sub Constammo. vencus aliquot hymnos fecit, quibusfacile indicavit se
    101. Franciscus ' -rcha, eclog. i0,quac inscri- opiime medium de religione Christiana. Neque dubium
    bitur Laurea occidc. . > habet de multis poelis est, fuisse illuni relalum inler sacerdotes christianos,
    cliristianis, ac postremo de Juvenco : ut veteres auctores lestanlur, DivusHieronymusalicubi
    repelli Juvenci carmina, eumqueut eruditum et ele-
    47 Longe ibi trans iluviiimregum inter busta seoisutn,
    litius erat ruiilus diviniruris Arator, gantem poctam commendai.
    Qui pinguemscabrosulcabatvomere campum. 108. Reinhardus Loricllius Hadaniarius, in epi-
    Huiccoiueshinc Prudens, bineSedulusaller aranti
    Certabantrigidogiebas convellererastro. stola dedicatoria ad Joannem Cornilem a Vueda,
    Terra ferax, lassique boves, et laurea nusquam, prremissa ediiioni Juvenci ; Lonye lulius ac consul-
    NusquamLettera:,aul myrtus; viriiiisnani gloriaserti, ti us ad eos aucloresadhmrescere,qnidoclissiinorumlw-
    Notisludiuminnssefragilisvox, area sacro
    Fonie recens, atque alla domus, lum pinea late minum judiciis numquam a possessione,ut ferunl, de-
    Silvavirens, dulcesqueelese, gremioquedecorum
    Clarafovensroseo pnerumstai limine Virgo. B jecti, multis jam smeulis florenles inclaruerunt. In
    Haecmatronafuit horlis,quaeleda reniotis quorum numero si non prima» ferunl Juvencus hic no-
    Vimineiscalatltistempio aurea pomasacravi!.
    Miraloquar,supraqtiefidem,sed carminavidi ster, ac Seduiius, certe mea senleniia non lamen in
    Hic hominis,parileruue aquila?.,bovis, atque leonis poslremis erunl : quorum allenili divus Hieronymus
    Hispanumnostramor'tilanlemvoceJuvencum. non in uno loco prmdicavit, quasi dignum Argivo, ut
    105. Baplista Manluanus, inApolog. toni. lOper.: (anni, clypco : alterum adornata Patrum sanclissimo-
    Certuni est mihi cum his pmstantibus virismalie carpi, rum decreta laudibus tukrunt in coelum. Qui si non
    quam vobiscum,o censores mei, ub imperilo vulgoprm- undique pomposo veiborum apparata intonantes, deli-
    dicari. Volo ante istorimi ociilcs Juvencum Hispanura ca/is nimium, qum magis elegantia sermonis, guani
    stalliere, quem inler illuslres viros, el in doctissiiuo- studio pielatu, sibi blandiunlur ac perplacenl, inge-
    rum vlrorum catalogo Hieronymus enumerai, ut acci- niis satisfacere videbuntur, omnia compensabuntuber-
    dat eis, quod a Persio dicilur ;: Virtulem ut vidcant, rimo coiupicum verjtatis 49 el sanetmonìa; fruetu....
    intabescaniquerelieta. Prodite, '<oZoili nostri : vidcle Quamquamnihil occurrit, quod ab auctoribus-hisce de-
    virum sacris iniliatum mysieriis,\lauro coronatimi, mu- sumpium, et purgiitis auribus imerlum, a/fendiculo
    sis undique cinclum, lyram lenenlem. Curvile ad ra- possil esse. Nihil mini a pura latinitate, nihil a legibus
    mni hoc el grande speclaculum : sed cavete ne repente C poetici»alienvm,nihil barbarum, nihil quod, quasi sca-
    culpeiis. Laudalur hic ab Hieronymo. Hic igitur im- pitimi, fugiendumille dicebai,insolens. Dilucida pina'
    mensam evangelicmlegis majestatem versibus includit sis emical, at ab omni vitio remolus sermo. Non deest
    heroicis, et idem alii fecere chrisliani, et gravissimi el veiborum ac rerum, quibus eliam critici morosiores
    solidissimi, acquiescerent, ornala dignilas. Urne omnia commenda-
    106. Joannes Trilhemius de Scriplor. eecjes, : Ju- tiora factum, ci velati solem infercnles illuminasi,
    vencuspresbyler, nalione Hispanus, vir nobilis, atque evangelica;veritalis historia- plenìs veneranda majestate
    doclissimus philosoplius, poeta, rhelor, el theologus versibusexpressm.
    insiguis, el non minus conrersalione quam scieutia 109. EusUiiMusSwartius, Analecl. J. 11,cap. 15 :
    Scripturarum Ecclesim venerabitis, edidil prò mdifi- • Dulcedo chrisliani nominis hi Paulino faci/, ut alium
    catione legenlium, lam metro quam prosa, multa prm- veri Apolliuiscygnum iracUire libido sit. Nou erit ille
    clara volumina: sed panca eorum ad notitiam mnarn poetarum summus, scio. Talis lamen erit, qualem
    pervenerunl.Legi opus insigne, quod hesametris pen- «mitrevel ob sigli sìmplicilalem quoqtus nmlhil veri
    tametrisque48 versibus composuit. De quatuor Evan- poetatimi censores, quam nescioquos lumores, elaffec-
    geliis libros quatuor. Immortale nihil. De sacramenlis talam non gravilalem, sed plumbeamdifficultaìemquo*-
    duos libros. Cmiera, qumcomposuisse dicilur, ad ma- D rumdamaliorum taluni, qui dmn aquilas meras som-
    nus ncsiras non venerunt. Claruilsub ConslantinoMa- mati!, vuliures morticini filini, nihil non eleganiiarum
    gno el filiis ejus, anno Domini 550. Juvencum prosa mulis ungidbus tradanles, unde.apud vulgus sequ-aiur
    oraiione aliquid conscripsJssc alibi non kgi. Ulfld fama virlulis, apud dodos nihil, itisi tturpis rapaci/alte
    cene faisuoi, evaitgdicam Htstoraw, cjnod iunuil incondilm coutemptus.Quem nos intelaimi diximus,
    Trithemius, versibus hexametris pentameirisque is erit bonus Juvencus, Constantini imperaloris pii plus
    constare. ienisque prmeo.
    107. Petrus Crinlius, de PoeL Latin- 1. v, e, 89 : ili). Barthius, 1. sua Advers. e. 23, col. 1973 :
    Juvencus poeta natione Hispanus, familk-a insigni Juncncus poeta esl non paulo emdiliior, @mm vulgo
    maximequeillusili notes est, ut ab Hiermiymotradilur: paletti, qmnwis slylum premat, el vsrba ipw sacrm
    Precipue floridi imperantìbm CouslantioelConstanie: S.cripturmrennere laborcl. £11. LXIX,e. 5, co.L2777 :
    qua tempestale in eloquenlia apud Laliiws dari fue- la evangdkapi Hisloriam Juvend optimi mdicis .svisi-
    ruut T'iteri:niis, Naznrius, el Flavius V.opiscus,qui dioqiuedtìin supaioribus Uhm commentalisitmas: ca'-
    de gesiisRomanorum principimi libros compusnit. lu- demus spiptori pmc-o, >t prisris mslimaio., pMtrahnt
    li C. VETTIUS AQUILINUS JUVENCUS. i»
    capite. Nec deterreanl nos homiiium umbraiicorum tiLCeillierius, de Script, eccles. t. IV, Juvenco objici
    delirio, qui hoc genusauclorum ideo damnanl, quod de hiimilem stylum, negleclum ornatus poetici,peccata
    rebus divinis non cum Marone aul Ovidio,vel el Lu- metri el latinitalis.
    cano polius loquuntur, quam Paulo, Isaia el Mollhmo: 113. Postularci hic locus, ut de prosodia el la-
    scilicet ut sese proceres Romanm eloquentimeo con- linilate Juvenci dissererem. Sed universim de stylo
    templu facianl. li enim homines imaginosumpaliuntur et poesi christiaiiorum poetarum non pauca dixi
    cum tribus scriptoribus vix lertiam parlem leclis,judi- in Prolegomenis ad Dracontinm, nimis eliam fur-
    cium sibi de omnibus rindicant : el verm pieialis slylus tàsse multti in Prolegomenis ad Prudeniium. Eo
    etiam in calhedris Tulliorum inani simpliciialem pro- autem libentius in prseseittia ab hae dispuiatione
    bal. De qua re 50 dispulabimusila alibi, ut magaam absiinebo, quia illa ipsa, quae melri el laiiiiilatis
    parlem supercilii sui pudore fatuilatis sumultro remis- peccala ab ignaris, sive, quod perinde esl, a sciolis
    suri sint, opinor, UH censorii lemurcs. Laudi etiam judicantur, longe rariora sunt in Juvenco, quam
    Juvenci veni debet, quod non solum Barthius, et aut in Draconiio, aut in Prudentio, aut in quovis
    Swartius modo memorali plura ejus loca illustrave- alio poeta chrisliano.
    rinl, ul Grunerus, Arnizeniiis, Vonckius, eie. Non- CAPUTV.
    I
    nulli etiam editionem Juvenci lenlarunt, nec lamen Mallhmilocus
    ut JoannesWeilzius, de vide nolani cap. xx, v. 28, aliter a Juvenco teclus,
    perlecerunt, quo ac nunc in Vulgata legitur.
    ad 13,v. libr. i.
    111. Plura testimonia ut facile esladdere, ila mi- 114. Laiinam sacrarum Scripttirarum inierpre-
    nime est necessarum. Quaedamalia indicare suffi- taiionem, Ilalam tiuncnpatam, ante S. Hieronymum
    ciat : Platina in Vini Marci 1 ponlificis; Lil. Gro- exsiilisse, fonasse ah ipsis Aposlolorum tempo-
    gorius Gyraldus, Histor. Poet. dial. 5; Joannes Pe- ribus prol'eclam, contra Bentleyum, el Casleynm
    trus Loiicliiu«, Biblioth. Poeiic. pan. i, pag. 76; Petrus Sabaiier erudite et nervose confirniai in
    Andreas Wilkiu«, Heonogr. pari. 1, pag. 201; pra'fat. toni. HI versionis veleris Italiese ex mss
    Geiardus Joaunes Vossius, de Poet. Lai. cap. 4; aniiquis deproniptae. Juvencus, ul fusius posiea
    Joannes Goilefridiis Olearius, in Abaco Palrolog. dicam, liane versionem Latinam veterem potius
    pag. 283; Olatts Borricbius, di-seri. Academ. de sequebaiur, quam Gra;ca exemplaria N. T. : cum
    poelis, pag. 69- llis adde Volaterranum, Eisengrei- illa certe saepe cmivenit. Insignìs locus est, quem
    nium, Hergomensem, Xysltim Senensem, Centuria- nunc referam, ex Maithseicap. xx, 27,28, 29.
    tores, Baronium, Scaligerum, Possevinura, innume- 115. Vulgata sic habet: Et qui volueril Inter vos
    rosque alios. Neque omiiias eos, quorum verba in C primus esse, erit vesier servus. Sicut filius hominis
    Juvenci laudein opportuitis in locis a nobis aliala non venil ministrali, sed ministrare, et dare animam
    sunt : Banhium, num. 12 Proleg. : Gallandium , suam redemplionem 52 Vro "'«'"'«• Et egredientibus
    num. 16; Felicium,Ferratium, Maurolycum, n.31; illis ab Jericho, secuta est eum turba multa. Vetus Italo
    episc. Equilinum, n. 52; Tarafam, num. 56; Bus- versio ex ms. Colbert. : Et qui volueril. . . . prò
    chium, num. 55; Fausium, num. 56; Banhium, ad multis. Vos aulem qumrilis de pusillo crescere, et de
    1. i, v. 9, 245, 599, G83; 1. u, v. 2, 61 ; 1. iv, v. 62, majore minores esse. Inlranles aulem, el rogali ad
    95; Badium, ad 1. i, v. 9, eie. cmnam notile recumberein locis eminentioribus, ne
    112. Paiuui igitur nobis obesse debet, quod non- forte clarior te superveniat : et accedens qui ad
    nulli de slylo Juvenci minus reciesentire udemiur, cmnamvocavit le, dical tibi : Adhuc deorsum accede;
    cura vel In i|isi utilità lem, qua: ex ejus lectione percipi et confundaris. Si aulem recubuerisin loco inferiori,
    poiesi, minime negent. Jo. Ludnvicus Yives, 1. in de et superveneril humilior te, dical tibi, qui ad cmnam
    tradenti, discipl. : Juvencus, Seduiius, Prosper, Pauli- vocavit: Accedeadhuc superius, et erit libi uiilius. Et
    nus lululenimel perlurbatm sunt aqum, salubres tamen, egredientibuseisabJ erichosecutmsunl eumturbmmulim.
    ut de quibusdam fluminibus ferunl. Philippus Brielius 116. Juvencus, ul nolum est, Maiihacuin polis-
    l.iv de Poet. Lat. deJuvenco ejusque slylo : Humilior ta simum sequiittr. Accipe igitur ejus versus lib. m,
    esl, dum Evangelii ve.bis nimis ttdhmrescil, et veriiatis v. 608 :
    quam poeseos a nanlior : quique nimis resiringìt se . Nec primusquisquam,nisi cunclisserviat,unus
    Carminemagis pio, quam eleganti. Alphon^us Garsias Esse polest. Horninhnalussic vrstra minisler
    Oliseipiiosolus propriopia ninnerà geslat,
    Matamoros, de academ., eldoct. vir. Hi-p. : Pru- Pro mullisquoammanipreliososanguine,ponit.
    denlius vero, el Juvencus, si quod mihi est 51 in hae At vosex minimisopibusIransceiiderevullis,
    El sic e suniniislapsicompreudhisitnos.
    re cum lib.rtale judicium, meliores versifiratores, Si vosquisque vocu co;naeconviviaponens,
    quam poetm videntur. Diipinius, in Nova Bibiioih. Coniibusin summisdevitel poueremembra,
    tom. I, Juvencum vocat poetam magni prelii, et pri- Quisquesapit, eie.
    niuni chrislianorum. Spiritus poelicos in ejus Car- Ex Juvenco patet, ea verba, quaein Vulgata deside-
    mine ngnoscii, niitnerumque versuinu laudai: sed rauiur, exsiilisse olim in Itala. Hoc ip-um confir-
    voces non semper essepoeticas, aliquando nec Lati- mant multi alii codices versionis antiqua;.
    nas dint. Addii tamen, vix fieri poiuisse, ut melius 117. Discrimen autem nonnullum esl in his
    et fidmius verba evangelica versibusconcluderenlur. verbis : Vos aulem qumrilis de pusillo crescere, et de
    49 PROLEGOMENA. SO
    majore minoresesse. Ila Iegiturin ms. Colbert., nisi A } ea ipsa labi qumritis, et de majore minores fieri. Vel,
    quod mendum minor esse Sabatierus correxit per Quo ipso vos qumrilis de pusillo crescere, in eo ipso
    minores esse: erai enim, ut ait, lapsus calami satis labimini, et de majore minores estis. Hsec interpre-
    apei tiis. Codex Corbeiens. 2 et Claromont. ila piane : tatio coufìrnialur exemplo subjecto ejus qui vocalus
    Vos autem qumrilis de pusillo crescere, el de majore ad ccenam primum locum occupai, ex quo
    deji-
    minores esse. Corb. 1 solum immiitat qnmretis prò citur.
    qumritìs, et de majore minores fieri prò esse. Can- 120. Neque ab hae sententia Ionge abludil versio
    tabr.: Vos aulem qumrilis de minimo crescere, el de Anglo-Saxoiiica Matthsei in quatuor mss., apud
    magno minui, quod in idem recidil. Clarior videtur Tliomaiu Mai-escallum : In rebus exiguis crescere vos
    senieniia in cod. Sangerm. 1 : Vos autem qumrilis cupilis, el in maximis rebus minui. In Biblii» eliam
    de pusillo crescere, el de minore majores fieri, 53 et polystloitis Londinensibus, tom. VI, lolidem pene
    in indice capiiulorum, artic. £8 : De fihis Zeb<dmi: verbis ac in ms. Colbenino, Grsece ex iribns apo-
    el de minimomajoresfieri : et de duobus cmcis.Favet graphis luce ipsa proferunlur : Vos autem qumrilis,
    ms. codex monaslerii S. Andrea; secus Aveiiionem : eie. Joseph Bianchii.ius, io Evaigel. Qttadrupl.
    Vos aulem qumrilis de pusillo crescere, el de magnis cum ms. ColbiTt. ei Juvenco pariter legit ex mss.
    majores esse. ] Veronensi et Yercellensi : Vos autem qumritis de
    B
    118. S. Leo utroque modo videtur legisse. In pusillo crescere, el de minore majores esse : idque
    episi. 18, ad Dormii Benevcnlanum episc, cum exsiare in duobus mss. Boilleian. al'firmat, quod
    presbyteros, juri suo el honori temere cedenles, alii quoque Iraduiit. Codex Vercellensis, qui nianu
    redargueret, sic ait : Neque enim ignorabas, dixisse: S. Eusebii exaratus dicilur. collauis etiam est ab
    Dominum, quod, Qui se humiliat, exultabilur; eum- Andrea Iricio, qui in prsefaiione el in notis de hoc
    demque dixisse : Qui vero se exallal, hiimiliabilur. ipso addiiamenlo dispulat.
    Vos aulem qumrilis de pusillo crescere, el de majoret 121. Quod sequilur in versione Itala antiqua ms.
    minores esse. Ulrumque enim inordìnaium, ulrumquet Colbertini : huranies aulem, et rogali ad cmnam,
    prmposterumesl. Sic legit, et liane lectionem luetur etc, pariter a Juvenco expressura est : Si vos quis-
    Qiiesnellus contra alios, qui edideranl : de pusilloi que vocal, etc. Etsi enim apud Lucam, e. xiv, 8
    crescere, el de honore majores esse. Idem S. Leo, in seqq. similia legantur, tamen Juvencum ex Matihseo
    episl. 79, ad Pulcheriam, e. 2 : Hmc illis lune insi- id sump-isse probat Sabatierius. Siqnidem duobus
    nuabantur, qui de pusillo volebant crescere, el de infi- versibus, quibus prius addiianienium expressii, ad-
    mis ad summa transire. Quesnellus negat, haec verbat - junxit proxime : Sì vos quisquevecat, eie. Et relielis
    de infimis ad summa transire e^sc explicationem 'C se piemibiis capilis xx Mattbsei versiculis, quibus
    iliorum de minore majores esse. Certuni polius vi- cnralio duortim coecorum enarrami-, cnniinuo venit
    detur, inquit, nihil aliud esse, quam prierum re- ad caput xxi MaUhsei, quod respondet Lucse capili
    petitionem, aliis verbis concepiam : quod ex serie. 19, non vero his quse sequunuir apud Lucani, cap.
    et couiextu epistola; probare conaiur. Richardus; xiv, ubi de primo aciubiln in eoena agiiur.
    Simouius, in Observat. ad textum et versinnes novii 122. Codici Colbertino adbcereni duo codices
    Testamenti, cap. 21, a Quesnello dissentit. Consu- Corbeienses, codex Monaslerii S. Andrea; secus
    lenda est etiam di-?ertaiio criiica Simonii, in fine> Aveuionem, Claromoniamis el Cantabrigiensis. E
    ejusdem operis, qua difficitlialibus Amonii Arnaldii codicibus Sangermanensibus major, num. 15, habet
    de codice Cantahrigienst respondet. Contra Simo- prius assumenlum : Vos autem qumritis, etc; 55
    nium vero prodiil Disserlalion crilique louchanl Icss non vero hoc secundum, lntrantes aulem, et ro-
    exemplairesgrecs, sur lesquels M. Simon pré'end que>. gali, eie. Contra codex Sangerinanensis minor
    fancienne Vulgate a èie falle, et sur le jugemenl que5 absque numerica nota refert secondimi hoc addi-
    fon doit fare du fameux manuscrit de B'eze.A Co- ianienium, Inirantes aulem. seclttso priori, Vos au-
    togne,1691. tem qumrilis. Ontnes auiem hi codices in secundo
    119. Juvencus quidem scripluram codicis Col-. D addiiainento verbis dumiaxal, aut eorum ordine a
    berlini tetiet et explicat: ms. Colbertino differunt; re, et sensu cum eo eon-
    At vosex mininiisopibusIranscendere vultis. senliunt. Haecipsa parabola Inc. cit. Maltlisei legilur
    Hoc est : Vos autem qumritis de pusillo crescere. in texlu GraccoBiblior. Polyglottor. Lo: dui., tom.
    Et sic e suinmisIapsi comprendilisimos: VI, et in versione Anglo-Saxnnica, interprete Ma-
    rescalln. Eamdem indicant ires capimlorum indices
    Nimii'um : Et de majore minores esse. Sabalieriuss praefixi Evangelio Maitba-i in mss. Colbertino, et
    sic commeniatur : Hic versus aperte reddit senientiam il duobus Corbeiensibus. Hilarius etiam comment. in
    ms. nostri Colbertini: Et de majore minores esse ;- ; Mattb., quamvis prius additamenlum, Vos autem
    immo et p'aniorem facil. 54 ^wc enim si primaa qumrilis, praelereat, lamen hoc alterum diserte ex-
    speciealiquanlum obscurilatis habet in codice Latino , ponit : el in capitulis commentario liilarii in Mat-
    ut modo exprimìtur a Juvenco, nihil offerì quod sen- tha-um praelixis, num. 20, legilur: De filiis Zebedmi;
    sum impediat. Quippe ita iulelligi potest, ac si dice--.- de primo accubilu ; de duobus cmcis. Duo vet'-res co-
    retti* ' Una embiUonevet quwitk de pusillo éremere-, >* dìces. quibus utm est Bianchini!» in Evatìgeljofj
    51 C. VETT1I AQUILINI JUVENCI 52
    quadrupl., cum priori assumente hoc alleruni exhi-1A veierem margini membraiiarum ascripsisse dedecus
    beni : lnlrantes aulem, et rogali ad cmnam, eie. Co- oppressm, addìdii : Hoc enim lecitone vis illata Vir-
    liserent duo alii codìces Latini BiWiótbecaeBodleianse gini, ul quidem videbalur bonoilli Josepho,indicalur:
    a Bianchitilo laudati. In Biblioiheca saciatissimi quod apud animum ejus erranlem a rei verilale, in ipsa
    principis D. N. Pii VI, rarìs ac seleclìs libris referla, lamen quoque falsilale excusabiliorem(aciebat Virgi-
    consului novum Testamenluni Graccumcum leclio- nem iponsam. El hoc genus variantum leclionum ob
    nibus varianiìlius et commentario Joannis Jacobi laliajp'j accuralius expendidecei, quam si alium quem-
    WeisteniiAmSielodanii 1751; tura Quatuor Evangelia piam scriptorem iractes, in talibus quidem sanclis
    Grsece cum varìafilibus a texiu leclionibus mss. mysiis. Aceedit, mitlìos libraiios, primosveedilores,
    codlctim Havniae 1788, opera Andrea; Diteli; prae- leciioni Vulgata; nostr.u assueios, s&'pe veiba Ju-
    lerea novum Tesiamentum Grsece el Latine ex mss. venci, eo traxisse, ut eum ea consentireni; cum ta-
    nunquam antea examinatis maximam pattern Mos- men ipse veierem Iialam secuius fuerit, alque alia
    quensibus, curarne Chrisliano Friderico Matthsei omnia interduni dixenì, quam quse in edilis nunc
    Rigae, in 8°. Tomus, quo Evangeliuni Matlha'i con- apparent, Ut multis in locis ex mss. demonslrabo.
    tinetur, prodi!i anno 1788. Codices Fiid. Malihaei 125. Afflrmant nonnulli, isliusmodi variis leclio-
    etBirchìi Viilgaiae cousenliunl: ac solimi Birchius B nibus annotandis omnia incerta reddi, el susquede-
    indicai ex margine cod. Assentami 1 versionis Syrse que verli. Qui an saiis intelligant, qu:e dicunl, in-
    Philoxenianse : Vos aulem qumrilis de minimo ali- cerlum mihi est. Quid enim? Cura cmiiperlum sii,
    geri, el de magno minui, cum parabola sequenti. veterum scripla ignoranlia, inculiti, aut perversitate
    Wels'leniiis reperii: Vos aulem qumritis de minimo exseriptorum, temporis etiam injtiria muliis in lu-
    crescere, el de majore minores esse, cum reliquo ad- cia corrupta esse, nonne salius est vera a (alsis,
    ditameiito in codice regio 3955, Colbeilino 4051 et certa ab incerlis, probabilia ab absurdis, quantum
    1895, et in codice Collegii Ludovici Magni, lune quidem fieri poiest, secernere, qu un omnia sine
    Jesuiiarum. ullo examine recipere? Nec propterea negaverim,
    56 CAPUT VI. hoc eliam in studio peccari posse. Coniemnendum
    minime esl judicium Barilài, I. xxxvi Advers. e.
    Utilitas confermai codices mss. Juvenci. Methodus
    20, col. 16C9 : El sane hoc dicam semel, niruinm li-
    hujus editionis. bris illis cascis a plerisque, limestudia colenlibus, tri-
    123. Qui veieres scripiores typis primi commisc- buitur. Non culpanda quidemjudicia existimo varimi-
    rimi, unum ve! allei uni esemplar ms. n.tcli, sa.'pe lium lectionum, sed a quovis illas msliinari sane est
    méiidusiim, interdutn mutilimi, ita ipsi opera cor- G *
    origo in/ìnitm incerlitudinis. Ei jam eo venlum est, ut
    rìgebanl ci supplebaut, ul senlentia poscere vide- nemo exquibusvis illis esse velli; adeo omues in bici-
    batur; quiu lertores inoiierènt, quibus in locis a piti ilio monte somuiassevideri volunt.
    mss. codicibus rcceSsisseni. Digna, qu;e legamr, est 126- Equidem in variis leclionibus veterum edi-
    dissertatili Jo. Michaelìs Heusingeri, pari, 1 Actor. lionum, praseriini vero codicum mss., quos perlu-
    Kociet. Latin. Ienens. pag. 40 : Descriptoribus Grmcis stravi,' annotandis, diligeniiam maximam adhibere
    et Romanis nondum ad veierum exemptarium fidem constimi, quse fonasse aliud agentibus nimia videri
    saiis emeudalin.Quid Barthius iu hoc genere de Al- possit, sed ittuiilis minime esl, ul viri critici judi-
    dinis editionibus eensuerit, vidimus n. 61. Contra cium de re loia ferant. Inter discrepantes vero Scri-
    grammaiicum supercìlìum Georgii Fabriciì in eden- pluras, collalis mss. exemplaribus, eam plerum-
    dis ac prò libiiu corrigendis poelis chrislianis dis- que seligo, qua) ad veierem balani versionem
    puiat idem Barthius, pag. 2778, a nobis referendtts Evangeliorum, qua Juvencus utebaiur, proxime ac-
    ad 1. i, v. 179. Scilicei G. Fabricium in alienis cedi! : neque in ea explicanda iniinorari ine piget.
    operibus, quse edebal, nimis fuisse ingeniosum, cum Tarn in variis leclionibus, quatti in nolis subjeclis,
    Joanne Alberto Fabricio et Daumio uotavil Arnlze- praelerea qua 1,ad lalinilaiem piusodiainque spe-
    nius in proeiaiione ad editionem Sedulii, et multo " ciani, poiìssimum enucleanda suscipio, qua? pecu-
    ante Greiserus. In Juvenco edendo Fabcr Slapu- liarem aliquam saerse Scriplurae inteipreiaiionem a
    lensìs de seìpso hoc etiam fatetur, ut observavi Juvenco adbibiiam comincili. Plurimi enim fieri
    num. 55 : Qum enim el immutata suiti in eo, et qum debet ejus anciorilas cura in vera sacra; 58 Scri-
    ad imperfectos versus accesserunl propter exemplaiis plurae lectione consliluenda, tum in senlentia ex-
    depravatioiiem, non facile dixerim. judicium Gruneri plicanda. Nani eo tempore floruii Juvencus, quo
    de Juvenci ediiione a Reuschio adornala relege minus corrupla crani exemplaria sacra Scripuir:e ;
    num. 51. et cum dala opera ad Evangeliorum concordiam
    124.' Si quìs aulem alius scriplor, Juvencus in aggressus fuerit, oequum est credere, eum probalis-
    primis accurata recensione iiidigel. Ssepe enim ex sima exemplaria prue oeulis babuisse, easque expli-
    unius verbi tnulatione diversa aliqua oriri poiest cationes adoptasse, quae lune in Ecclesia apud san-
    saerse Scriplurae interprelaiio. Sic Barthius cum ctissimoS ejus aequales virus maxime vigeliant.
    1. 29 Advers. e. 5, anìmadvertisset, lib. i, vers. Elsì autem inter Graecos Talianus hsereiicus, Àra-
    ,171, prò dedecus oppressimi quemdam philologum monius Alexandrinusy et Theophiliis Aniipchenug
    53 EVANGELICAHISTORIA. PR^EFATIO. 54
    harmoniam quaiuor Evangeliorum composuisse di- A loqtti amai Sabatieritis, ut Vulgatam ah Ilala ver-
    cantur, tamen inler Latinos ante Juvencum nemi sione antiquiori disiinguat. Qua>ri hoc loco potest,
    nem legimus in hujusmodi arduum el diflìcillimurr. an Juvencus Italica vcr.-ione lune communi usus fue-
    opus iucubuisse. Eorum, qui post Juvencum con- rit, an Gracis cxemplaribus novi Tesiamenii. Cal-
    cordiam evangelicam adornariint, saiis amplum ca- melus in Diclionar., verbo Bibita Latina, sic habet:
    talogum exhibel Calmelus in Biblioth. sacr., ante Hi tanlummodorudes hominesLatinm versionisindi-
    Diction.Bibite. gebant : eruditi enim, quippe genere et nomine polle-
    127.Cura iiutem ediliones veleres el mss. codices batti, GrmcUmidioma callenies, ad versionem mìnime
    plerumque primis nominum litleris indicenlur, ta- confugiebani.Praelerea muli» erant versiones Lati-
    bularcihic subtexere juvabil, ut lectorum commodo na;, neque a dociissimis quidem Viris confectae, ut
    consulatnr : testatili1 S. Augusiiiius, de Doctr. chrisl. I. n, e. 11,
    ALD.Aldi editio. Vide n. 60. BARTH.Banhii Ad- n. 16 : Qui Scripluras ex Hebrma lingua in Grmcam
    versaria. BAS.Basileensis ediiio anni 1537. Vide n. verterunt, numerari possuni : Latini autem inlerpretes
    68. CA.CANT.Cautahrigienses codices apud Reus- nullo modo. Ul enim cuique primis fidei temporibus
    chiuin. Vide num. 86. DAVENTR. Daventriensis, ut in manus venit codex Grmcus, el aliquantulum facul-
    pillo, editio. Vide n. 6I.FABR. Fabricius(Georgius) B talis sibi ulriusque lingumhabere vìdebatur, ausus est
    inCorpore poetarum chrislianorum. Vide num. 77. interpreiari. Hinc mira naia confusioni perlui bai io,
    FAUST. Fausli editio. Vide num. 64 seqq. FULD.Ful- ut tot pene essent exemplariaquo!codices, ut ail Hie-
    deusis codex. Vide num. 86. GALLATO. Gallali* ronymus pr.'efai. in quatuor Evangelia. Nihilomiuus
    dii ediiio. Vide num. 87. ÌÌAD. Hadamarii editio. exislimo, Juvencum consuluisse quidem exemplaria
    Vide num. 69. HELMST. Helmsladicnsis codex. Vide Graeea,sed poiissimum sccuium fuisse balani ver-
    num. 86. OTT.Oiiobonianiis codex vaticanus. Vide sionem. Etsienim plures alias fuerint versiones Lali-
    num. 49. POELM.Poelmanni ediiio. Vide n. 70. iia1, lamen ea, quae Pala dici batur, ca-teris piaesta-
    REG.Regina; Succia; codex vaticanus,Vide mini. 48. bai, et ab homiiiibus eliam doclis in preiio habeba-
    ROM.Romani collegii codex. Vid. unni. 50. Tour». lur, quod veiborum lenucior essel cum perspicui/ale
    Tornx>sianaediiio. Vide num. 76, 78. WESTDEM. sententim, ift ait Augusiinus, de Doclr. chrisl. cap.
    Weslhemeri ediiio. Vide n. 71. 15, 1.li. Profecio Juvencus saepe a Scriptura, qua;
    59 128. Versionis Italiese veleris Evangeliorum in codicibusGraecisreperilur, aperte recedi!, ul sen-
    codices saepe ex Sabaiierio laudare coulingct, nimi- teniiam leneat, quae in plerisque mss. aniiquis Iialse
    rum Colberlinum, duos Sangermaiienses, duos ilem versionis conservami-. Varieias aulem, 60'iua; itt-
    Corbeienses, Caniabrigiensem, Claromontannm, S. 'j ter exemplaria velerà Latina occurrit, non arguii
    MauriFossaiensis, S. Gaiiani, S. Martini, et majo- veisioutim diversitaiem.ui similis varieias in textu
    ris monaslerii Turonensis. Qui d satisesi nionuisse, Graeco, non probat diversum esse texiuni.
    ut lector noias,sive primus lineias lioruin codicum, 129. In notis stepe leclorem ad Coinitienl. in Pttf-
    ubi occurraut, facile perse inlelligat. Sabalieiius dentium notasque in Dracontium delego, ne actum
    llalam versionem liiulo versionis veleris, vtilgatam agam, ei inutili mole opus exereseat. Juvencum enim
    noslram Vulgatmnovmprenotai : non quod liscenova ' ita edo, ut cum Prudenlio et Oraconlio continenti
    reipsa sit; est enim vetus, ut ait Syuodus Trid<niina serie ad unum cliristianoium poetarum constitueii-
    sess. 4, decrel. de edil. et us. sacr. libr., et longo dum corpus rel'eraiur.
    tot smcttlorumusu in Ecclesia ipsa probaia : sed ila

    C. IFÈTTil JUWEEIffCI
    ^QUILIITI
    HISPANI PRESBYTERI

    EVANGELICHE RISTORILE
    LIBRI IV.

    ©1 Matlheus institoit virluiuni tràmite mores, Et bene vivendi justo declit ordine leges.
    LECTIONES VAR1ANTES.
    (Vers. 1). Codex regina; Sueciae el Bartbii scribunt Maiheus, alque ila setibendum nonrrulli do
    NOT^E.
    (Vers, 1.) De hae prima prsefatione. egi in Piolrgini. pum. 48. Sabalieiius, Biblior. sacror. Lai,
    55 C V. AQU1L.JUVENCI 56
    Marcus amai terras inter coslumque volare, A Jure sacer vilulus, qui mitnia faiur Abia.
    62^1 vehemensaquila strido secai omnia lapsti. Joannes fremit ore leo, similis rugienli,
    5 Lucas uberius describil prselia Chrisli, 63 lulonat seterna; pandens mysteria vilae.
    LECTIONESVARIANTES.
    cent. Poelmannus, et Reuschius male Malhmus, fatue. Reg. , el Barili., vilulus, qui mmnia fallir
    insiituit. Ftibricius : Virtutum inslituil Malilimus avita. Sic Cantabr. , sed quia prò qui. Ex con-
    tramite mores, ex ingenio, ut puto. jeciura qui inuma faur Abim, vel qui multerà
    5. Reg vide.re,supra volare, sive sit glossa, sive falur Abia, adjeclive Abia, vel mmnera more anti-
    correc.lio. Fabricius, Infiemil ore pio Marcus, simi- quo prò ninnerà aut mmnia prò munia. Fortasse
    iisque leoni—Insonat mlernmjiandensmyslerìavitm. eiiam Abia ponitur more indeclinabili, ui v. 141,
    Aquilani Joanni Fabricius, v. 7 et 8, cum plerisque libr. i : Elisabeth, et apud Lucani : De vice Abia.
    aliis Inbuit. 7, 8. Fabr. Terras inler amai, cmlumque volare
    6. Poelm. mendo«e jura sacer. Fabr. vilulus, qui Joannes, — Et veliemens aouilm strido secai omnia
    juxta mmniafertur. Poelm. vilulus, qui juxla tumida lapsu.
    NOT.E.
    versimi., inilin Evangelii S. Marci, ex vetustissimo T1 ideirco furiasse hoc loco commemoranlur, quia, ut
    codice Saiigermanensi primos duos versus proltilil : ait Petrus Attrorarius, sive Rigetisis in prologo
    Mattheus ins'ituit, eie, quibus illieo succedimi duo Evangeliorum, apud Banhium, loc cit., Lucani de-
    alii de S. Mirco , sed in liane sentenliam : Marcus signai bos vidima, qui specialem— Maleriam sumpsit
    fremit ore leo, simitisqne radenti — Inlonat mlernm de cruce, Ckriste, tua.
    p-indens mysleria vita. Reliqui versus de duobus 6. Lucas, cap. i, 5 : Fidi in diebus Herodis, regis
    aliis Evangelisti* a Sabatterio omnino omittuntur. Judmm, sacerdos quidam nomine Zacharins de vice
    Abnormis vero est, el corruputs versus ille Marcus Abia, eie. Abia fuit iinus e poMeris Kleazari filli
    fremit, eie. Biriltius, libr. xi Advers. cap. 23, ex Aaronis, canni oclavae clasMs sacerdotimi io disiri-
    codice ms. Juvenci orto imegros versus descripsii bulione Davidis, I Paralip. xxtv, 21. Quia ergo Lu-
    l'ere, ul apud Poelmauniim. Reuschius idem epi- cas a sacrificio, et a sacerdoti; de vice Abia incipit,
    gramma in codicibus Juvenci Cantabrigiensi, et ideo sacer vilulus dicilur, qui munia fallir Ahm, vel
    Helnwadiensi inventaitestami1.Observat eliam. duo- quia munia futur Abia, ul emendava Reinesius lau-
    bus primis versibus innuere velie Juvencum, licet d.ittis a Thomasio loc. cit.
    non exprimat, hominis specie notari M-.il'Iixinnin 7. Nominili puiaiii, primam in rugio necessario
    rota Ezechiele : idque prsecipue colligit ex verbis v. esse producendam. Fonasse hae de causa Fabricius
    seq. juslo ordine. Itane vocem in Marco omisit. Pos^el ail ejus imi-
    3. Marco liguia leonis tribui solet, Joanni aquihe laiionem ila hic versus refiogi :. Joannes fremii ore
    eliam in picmris aniiquis. Juvencus aliti-r judicai. p'.o,similisqueleoni. Veruni bene est similis rugienli,
    Inieriireiaii'i'iiun addii gl»ssili>r aoliquus i.i codice /^ v«l quia versus poiest esse spnndaicu-. lacla synae-
    Bandii : Matlhaeus,quia plus moralis Imi, quam cas- resi in rugienli, vel quia<revera prima in rugio bre-
    ieri Evangelisti», idciico per animai raiimnle.id est, vis est. Aucior eai-ininis de Philomela, inler Ovidii
    hominemdesignalur. Marcus dicilur volnre inler cm- poemaia, in quihiisdam editionibus, v. 49 : Tigrides
    luni et lerram. Quia enim nalivitatem Verbi, in qua indomita}rancant, rugiuntque teones, ubi vel com-
    terram uoslrmcurnìs deiias assitmpsit,situi Matihmus, pilili1 prima, vel fu symeresis in rugiunt.
    el Lucas, non descrìpdl, quasi lerram non letigit. Et 8. Aiiimadverienduiiiesi.eo ordine quaiuor Evan-
    quia de divinitate panca dixil, nec cm'um, siati Joan- gelisias in h"C epigrammaierecenseri, quo in 'acris
    nes, peneiravit. Aquilmvero propler vetocitalem nur- ISibliisnunc exsiani. In codice Evangeliorum Canta-
    rnlionis comparatur, quia breviloquusest in omnibus. brigiensi, et in alio Corbeiensi apud Sabalierium,
    Lucas figuram viluli tenet, qui in tempio madori solel, ìniilo Evangelii S. Marci, mdo Evangeltstaium ila
    quìa lalius describit, qum in tempio, el circa leinplum nmiatur, primo loco MalthseusexsiaCdc inde Joan-
    gi'.ssìtDonunus, et plura loquitur de.passione Domini. nes, tum Lucas, postremo Marcus. Eodem ordine
    Joannes per leonem exprìmi'ur, quod quasi rugitum rel'ei'iinwr Evangelia in codice aniiquissiino Ver-
    leonis edidil dicens, In principio erat verbum. Luca; ccllensi, in quo prò Lucas scrihitur Lucanus. Iricius
    nemo, quod sciam, vitulnm negai. Thouiasitiseliam in piaefaiione ex Garbello in episio'a ad Bl.mchi-
    in dissertai, de quatuor iusignibus Evangelisiarum ni.iin, aliispie, oliin in mullis Ecclesiis ila usitalum
    affirmal, oiitiies Lucse figuram bovis ascrihere. Au- fuisse osieudit. Hiuc suspicio mihi suborla est, an
    gustinus in Joann. e. vili, irael. 56, leonem tribiiii bic idem orio a Juvenco observatus fuerit, quem
    Malthaeo, non hominem : idifiie paticos alios asse- aliquis poslea iiivenent, ul uditalo more Evange-
    risse, conlirinari poiesi. Plerique cum llìcronymo lo lUtarum immilla distriboerel. La poluit uccidere, ut
    hominem Millilitro assiimant ; Barthius auctor esl , aquila Joauui, leo Marco a Juvenco iriliuerelur :
    nonnullos aogeltim Matihtvoappingere. Veruni inler poslea vero inverso nominimi ordine, eliam figura;
    quaiuor volgala Evangelisiarum insignia angelus lo- diverso modo applicata; fuerint, ac aucior epigram-
    cum non habet. Opinionem Juvenci tribueulis leo- matis volueril. In liane seiitcìiliam facil discrepaniia
    nem Joanni, Marco aquilani, lenuerat lremrus I. ni Ieclionum, quam ex Fabricio, aliisque mss. el edilis
    advers. haerese>,cap. 11, et indicai Augu-linus 1. i annoiavi. De liguris quatuor animalium, quibus qua-
    de consensuEvangel. cap. 6, quamvis minus probet. tuor Evangelista!iiisigniuntur, videndiisBarthius libr.
    Thomasius, lue. cit., eamdem impugnai, et in epi- xi Advers. cap. 25, el Jacobus Thomasius in disserta-
    gramma hoc nostrum invelikur, quasi ab aliquo ìione eo pneside ballila Lipsia; anno 1667, el excusa
    nugatore post Augiistinum confeclum. Sed partim anno 1671, de insignibusquaiuor Evangelisiarum,et in
    istius hominis judicio tribuam, qui magniim aliquid programmale de quatuor AnimalibusEzethielis inler
    sibi conlicere visus est, dura impiigiiaiionemcon- disserlaikmes varii arguioenli, num. 58, ei in The-
    clusi! : Sed manum de tabula , ei in ima ora sub- sauio Tbeologico Philolog., sive Sylloge Disser-
    scripS't : Erasm. i>iadag. tili, lom, n, pag. S7. Ambrosiu<, in prolog ad Lucani,
    4. Strido lapsu inieliigo rapido, ut babena con- epigrammaiisiinsii-i senieniìani eodem (eie modoex-
    tenta, seu addncla strìda dicilur. Sunti eliam polesl priuiil : Aiqueila in librissingulisformaammulinilifigu-
    strido pio brevi : idque versus seq. innuit. ralur,uiun.ìuiCujusquelibriseriespropositorutiimdemur
    &. Uberiòr MarcoLucas est. Prajlia aulem Chrisli. animaliuma ut natum, aut virtutLnul aratine,aut tiiira*
    '
    57 EVANGELICA HISTOhlA. PR^FATIO. . 53

    ITEM PRjEFÀTIO.

    Immortale nihil mundi compage tenelur, A Sed tamen innumeros homines suhlìmia facta,
    64 10 N°n orbis, non regna hominum, non 15 Et virtutis honos in tempora longa frequentane
    [ aurea Roma, 65 Accumulant quorum famam , laudesque
    Non mare, non tellus, non ignea sidera codi. [poetoe.
    Nam statuii genitor rerum irrevocabile lemptts, Hos celsi canius, Smyrnse de fonte fluenies,
    Quo cunclum torrens rapiat fiamma ultima Illos Minciadae celebrai dulcedo Maronis.
    f mundum. Nec minor ipsorum discurrit gloria vatum,
    LECT[ONES VARIANTES.
    10. Otiobomanus codex orbes, bene corredimi 17. Reg., corruple, (tuentm. Libranus fonasse
    alia manti. voluit fluente.
    12. Fausti ediiio vetus non prò nam mendose. 19. Poelm., Fabr., decurrit. Reg., Oli., Barili.,
    15. Aldus , codex Rom. Colleg., Edilio Tornae- Aid., el alii, discurrit, quod eliam exsiat in Faust.,
    siana, rapial, quod tenoni Reg., el Oli.; alii ra- Poelm. prò diversa scripitira. Prsel'erenduni esl dis-
    pici. currit eliam ex senlentia Barihii : l'amamenim dicit
    15. Fausti ed. frequenlent, male. B Juvencus per omnia mundi spalia poetarum gloriano,
    16. Fausti ed., quorum et famam. differentem.
    NOT^E.
    culo convenire. Qum licei omnia in omnibus sinl, ta- gilio libr. li Georg, v. 554 rerum pulclierrima, sic
    men pleniiudoqumdamin singulis virtulum esl singula- ab aliis aurea dicilur non dissimili signifitalbine.
    rum Orium hominis alius descripsit uberius , mores Ovidius, de Arte I. 5, v. 115 . Simplicitas rudis ante
    quoque hominis prmeeplis uberioribns erndivit. Alius fuit, nunc aurea Roma — Edomili magnas possidet
    a polenlimempitexpressionedivinm, quod ex rege rex, orbis opes. Ausouius, de Urb. : Prima urbes inter,
    forlis ex forti, verus ex vero, vivida moriemvìrtule divum decus, aurea Roma.
    conterr.pserit.Ttrtins sacrificium sacerdotale prmmisit, 12. Lucrelius, 1. i, v. 469 : Alias prmlerita irrevo-
    et ipsam vituli inimolationein siglo quotiani pleniore cabilis. Quamquam apud Juvencum irrevocabile po-
    dìffudil. Quarlus coiiiosiuscmterisdivinmmiracula re- iius significai certo definitimi, el quod miliari non
    surrectionis expressit. Ambro^itts aulem a communi possit. Livius, 1. XLII,e. 62 : In casum irrevocabi-
    senlentia in dislribuendis Evangelisiarum insignibus lem sedurci. Plinius Junior, libr. ni, epist. 7 : Morbi
    non tecedit. tmdio ad moriem irrevocabili constando decucurril,
    9. Bariiiius, libr. xi Advers. cap. 25, hos versus al. decurrit, quoti meliiis est.
    explical. Sic autem exordilur : Sunl aintd me mem- 15. Mundum flanimis denique consumendnm esse
    branmveieres librornm quatuor Aquilii Juvenci, quos opinio inler eihnicos fuii, e sacris sciliceiauciorihus
    ille ila'thwum polissimum seculus, evangelicam his- pelila, ut aniinadverli in Conimeot. ad. Priideniiiim,
    loriam complecientcs metro simplici, sed adeo non hymn. xi Calli, v.106.; quem ad locum Weilzius lau-
    illatine srripsit, ul edam anliqum ejus lingum ante dai versus Sophoclis de mundi conflagralioiie, quos
    Maronis mvumusiiata; non panca in eo sint vi-siigia; P adduco, inquii, ad Juvencum prmfat. Ex quo appare!,
    unde egoconjecturaducor, plerosqne btirburismnn,qui eum commeniarios in Juvencum parasse. Vide Pro-
    in eo scriptoresunt, monachorumesse barbarorum. Li- legom. num. 57.
    ber nosler optimus esl, el ex quo multa corrupia apud 15. In tempora longa, sed qua; tandem filiera ha-
    poetam veierem, et pinne corrìgi possuni. Observat, bebunl : nani Immortale nihil mundi compage lene-
    compage s didissinutm nexuni designare, ul apud tur. Noiaiultis est usus verbi Ice. frequentant pio cele-
    Sediti. I. 5, v. 266 : Infe.rnm paniere vim. ruptmque brala , notatus jam a Barthin, cit. Idem verbum
    fatiscunt — Divisa compage pelrm. B.ulius Ascen- hae noiiotie vulgo non cognita ocniriit hoc 1. i,
    sios, Aucior in hoc proloquio. ait, facile oslendil, quo v. 152; el I. n, v. 6«5, v. 727: eli I. 5, v. 202;
    sii ingenio prmdilus, et quam auream habeal in car- el 1. ìv, v. 222. Wilechìndus, libr. : Nomen iioi't
    mina venam, nisi eam fidei, qum captival omnem sen- Reyis cum clamore valido frequeniabani. Nec absqne
    sum, et sobrielatì evangelicmcohibere malti. Vix enim melioris laliniiaiis usu , tu probat Banhius ex auc-
    quidninni aui sententiosins, aul deliciosìushoc promano iore Priapseorum, carm. 76 : Mmmm Cererem mt-
    invenias. Beda, de Melr. cap. de seaiisionibus, hunc rus frequentant. Magis ad rem nosirain Sulpicia in
    versimi in exempliim profert : Conjuncia scansio, Salyr. : Musa, quibus numerìs heroas, el arma fre-
    inq ut, qum cmteris laudabilior habetur, ea est, ubi quentas. Sic frequentare memoriam5.alicujus a pud Se-
    nusquam pes cum verbo finilur, ul Immortale ni- necam, de Cunsol. ad Marc.eliam cap. Frequentare prò
    hil , eie. narrare, iterare usurpaium esl a Vopisco, et
    10. In libro vetustissimo Barihii glossa erat : Hoc Spariiano, el in codice Theodos., ut oslendil Du-
    ideo jungilur, quia vulgomterna wbs Roma dicebaiur. cangius.
    Nil poluit magis commode, ut uolat Barthius. Summa D 17. Smyrna una ex urbibus, quse sibi Homerum
    enim itia, quae potuta, posuii Juvencus, quseque civem arrogabanl. Sialius, I. ìv, Silv. 2, v. 9 : Nec-
    niiiximam hahenl speciem seternitaiis, vel haheb.int tal adoratas el Smyrna et Manina lauros. Ferie odo-
    poiius. De mimmis veierihnscnm inscripiione Roma ralas. bine Homerus Smyrnmus vates d'ictus. Vide
    mlernm vide Commeniar. ad Prudeiiiiuni, 1. i cou- A. Gellium. 1.5, cap. Il, et disserlationem Leonis
    ira Symm.ich. v. 219. Exsiai Gali. Barri Ftancicani Allaiii de Patria Homeri.
    (sub bue nomine lalere dicilur doctissinuis eardi- 18. Minciades, Minciadm nomen a Juvenco for-
    nalis Sirlelu-. ) Liber nnus de miernitale urbis. Roma maium ex Mincio fluvio, qui Manluam allttit. Fon-
    in mdibus populi Romani, 1571. Vugdius, qui seler- lem Smyrna' el fhiùuni ManiuaeJuvencus conime-
    nitiileui .mperii Romani tattioitere pra-dicat, perilu- morat, ut v. 54 concludat, prseslanliores esse aquas
    rum tandem agnovit libr. n Geòrgie, v. 498 : Non Jordanis ad aeiernum carmen peragendum.
    rigaRominai, periluraqm reatia^tc, Ramaj tu a Vir-
    C9 C. V. AQU1L. JUVENCI 60
    20 Qua; matiel oeternae similis, dura stecla vola- ti Immortale decus iribuet, meriiumque re-
    [buiit, [pendet.
    El vertigo poli terras, atque aequora circum Nam mihi Carmencrii Chrisli vilalia gesia,
    /Eihera sidcreum jusso moderamine volvot. Divinum in populis falsi sine crimine donum.
    66 Qu°d sitam longam meruerunl carmina fa- 67 Necmelus.ulmundirapiant incendia secum
    [inam, 59 Hoc opus : hoc etenim fursan me subtrahet
    Quae veterum geslis hominum mendacia uec- [igni
    [tunt, Tunc, cum flammivoma descendei nube coru-
    25 Nobis certa fides seiernse in ssecula laudis [scans
    LECTIONES VARIANTES.
    20. Barihii codex mternum similis, quod Barthius, 22. Reg., Otiob., Barili.,Rom., Jusso moderamine:
    1.xi Advers. cap. 25, rcjicit, quia durius essel, si plerique jusin. Tormesius jam ediderat jusso.
    mternum prò mlcrnoruin ponerelur: sed 1. xxxiv, 27. Reg., Oli., Barili., Rom., erit: vulgo, erunt.
    cap. 15, prsel'eri mternum similis podice, quia sic 28. In Reg., deest in. Poelm., prò d.s., in po-
    melius Juvencus aliis poeiis consentii, qui glori.-tin g pulos.
    poetarum miernnm esse dicunt. Duelligli, opinor, 51. Romani collegii codex : Huc cum flamminea
    mternume*se adverbiuni. Malo mlernm similis: id descendei. Reg., coruscus.
    enim vuli Juvencus.
    NOTJE.
    20. Poetarum moretti esse, atlerna censere, quas ferrum, nec edax abolere vetuslas. — Cum volet illa
    canant, animadverlil Barthius, libr. xxxiv Advers. dies, qum nil nisi corporis hujus — Jus habet, incerti
    cap. 15, col. 1568, ex hoc Juvenci loco, collaiis aliis spalimi!mihi lìniat mei. — Parie lamen niellare mei
    aliorum. Propertius, libr. in, el. 1, post multa alia super alla ptrennis—Astro ferar, nonienqnecrii inde-
    concludi! : Al non inyenio qnmsilitmnomenab mvo— lebilenostrum. Juvencus poelas ethnicos imiiatus,
    Excidil ; ingenio stai sine moriedecus. Ovidius, libr. senleriiiam eo direxii, quo Chrisliani omnes spec-
    > Amor., el. 13, v. 51 : Ergo cumsilices, cum deus tare onice licheni : solimi enim desiderai lamiera
    patiewisaratri—Depereani mvo, carmina morie ca- quae in mleriia vita posila est , et quam bonis
    reni. Et I. ìv de Ponto, el. 8, v. 47 seqq., plura in operibus couseqni possumns.
    liane senleiiliam afferl. Ilora'ius, I. iv, od. 8: Di- 2tf. In pipulis, quia donum illud geiiiibus jam
    gnum laude virum musa veiat mori, — Cmlo musa cunciis cxliiliiium fuerat: adeoque sitmifiranliits id
    beat. Sic Lucauus, et alii poelm passim. esl, quam si tnpopu/os legeremus, ul pittai Reu.-chius.
    21. Ovidius 1. n Metalli, v. 70 : Adde quod assi- Falsi sine crimine, quia ipse ex Evangeliis argu-
    dua rapitur vertiginecmlum,— Siderttqltealta traiti!, metittim suum desumit. Eihuici poeite, aliique pro-
    celerique voluminelorquet. Polus a noìla, verlo, di- fani plerumquc gestis hominum jnendacia nectunt.
    cilur. G Dio Cbrysostomus oraiionem de Ilio non capto
    22. Mlliera accusativus singularis Grae o more scripsil. Virgilii hisloriam in dubium multi revo-
    prò mllurem a poelis Lalinis l'requenler usurpatili1. canl, ac magna ex parie certo falsam esse osien-
    Jussuin dicilur moderameli, ul intelligamtis, divina duiit. Hi autem duo, Homerus el Yirgilius, piae-
    provìdeiilia inuiidtiui gubernari. Omeisius, qui cipuani laudera in carminibus obiinueriint, qui
    pi-aiTerljuslo, inlelligii poiultts, mensuram ac nu- propterea proe caiteris a Juvenco commemorali
    merimi. Mox v. 41: Moderaminismqui; el I. n, v. suol.
    577: Justo moderaminel"gis. 50. Juvencum exprimil Alcuinus in ephiola ad
    25. Hi versus usque ad prologi finem reperimi- episcopum qiiemdam Traiisalpiiiuni.apnd Mabillon.,
    tur in quodam codice Vaticano regina; Sueci.ae,num. Veter. Analeci. edilion. Parisiens. 1755, pag. 405:
    29, io quo suol diversa opera pra'seriim metrica, Hoc esl opus luitm in prmsenti luce , hoc est merces
    el in bis Pelri Aurorarii Carmen de tilroque Testa- tua in mlerna gloria. Ait enim quidam poeta de opere
    mento. Prius legilur epigramma elegiactini in lau- carminis evangelici: Hoc opus , hoc eitnim forsan
    dimi argumenti sacri a poelis iraclandi : Aurea Mm- me.subtralrìt (ìege'subtraliei) igni—Tunc, cum flam-
    ónii concedant carmina valis, eie; tum Iti versus Ju- mivomajudex descendei ab arce. Dicam et ego : Hoc
    venci, sed sine auctoris nomine. Strabo, de Vita B. opus, hoc etenim non solum subtraltit igni — Te jam,
    Blaiimaieisec. ni, part. n, Actor. SS. Ord. Bene- sed fucini cmti conscendere in arcem. No-iter eliam
    dici. Mabillonii: Si lantani merueresuo pio cannine S. Kulogius G'irdubcusis, iniLioMemoriali? Saneto-
    fammi, — Quisceterosorum mores, el facta lulerunt rum : Et sicul me indignum tanto opere fa'eor, ila
    — Laudibusin cmlum, etc. n quoque sui perfeclionenon solum erui culpis confido,
    25. Beda, de Metr. cap. de scans., in hoc versu veruni eliam pmnis abslraclus, prmslanlioremgraltam
    observat scansionem mixiam, qua; ulrumque in se interventu ejus apud Dominimiinvenire spero : ut esl
    habet, ut in quibusdam conjunclus, in quibusdam illud pliitosopliicuni: Hoc opus, hoc olim forsan me
    separatus sii pes. subtrahet igni. Ubi olim prò etenim ponitur, ut sen-
    26. Allirmavil supra, immortale nihil mundi tenlia hoc versu concludatur. Eulogius vero philo-
    cOmpageteneri : nunc autem immortale decus ex sophorum nomine appellare solei Christianos , qui
    suo carmine evangelico sibi pollicelur, quia, etiam doctrina praesiaretit, quive doctores in Ecclesia es-
    cum mundus incendio peribit, sperai, se viiam se- senl, ut observat Ambrosius Murales in Scholiis ad
    (emani oh tempus ila bene collocatimi consecuiu- num. 8, I. i. Omeisius huc afferl Ovidii versus I. I
    rum. Poelis proranis familiare est immortalilatem Amor., el. 15, in fine: Ergo eliam, cum me supre-
    nominis sibi ex suis carminibus promiltere. Luca- mus adederit ignìs, — Vivant, parsque mei magna su-
    lìiis, I. ix, v. 985: Pliarsalia nostra— Vivet, el'a persles erit. Sed Ovidius de supremo igne, quo cor-
    nullo tenebrisdamnabilur mvo.Horalius, libr. in, od. pora hominum olim post obitum eremahanlur, ma-
    u!t. : lìxegi monumentimimre pereivtius,-—Regalique nifesie loquilur. De luijusmodi preci bus, quibus
    silu pyramidum attiuì; — Quod non imberedax, non scriptores veieres ecclesiasiici veniam prò exiremo
    uquilo impoiens— Possil diruere, aut inntiinerabilis juilicii die deposcere solebini, plura congessi in
    — Annorumseries, et fum lemporam. — Non omnis Prolegom. ad Prudentium, cap. 19., el in noi. ad
    moriar, etc. Ovidius in fine Meiam. Jamque opus Dracontium, 1. 5, v. 681.
    exegi, auodnec Jpois ira, nec ignes,—- Nec poterunt 31, Seripioreui, qui flammivomusdixerit, adi-
    61 EVANGELICHEHISTORIJE LIB. I. 62
    Judex, allilhrmii geniloris gloria, Cliristus. A 63Sp'r'tus'etPuromenlem rigetamnecanentis
    Ergo age, sandificus adsit mihi carminls auctor SS Dulcis Jordanis, ut Cbristo digna loquamur.
    L1BER PRIMUS.
    Rex fuit Herodes judaea in gente criieutus 40 Hujus inhaerebal ibalamis'dignissima conjux.
    Sub quo servalor jusli, lemplique sacerdos Cura his ambobus parilis moderaminis «'qui,
    69 Zacliarì.ìS,vieibus cui templum cura lucri, Ambos annexos legis praecepta lenebant.
    Digesto instabat Ieclorum ex.ordine vaium.
    LECTIONES VAR1ANTES.
    55. Codex Barili., sanciificans. libus, et constantiam denolat.
    59. Rom. Diges'o stabai, quod non displicei : nam 40. Poelm.-, prò divers. s., Cujus prò Hujus.
    slare proprie tribuitur sàcerdotibus altari inservien- 41. Reg., Oli., Aid., his : alii, m.
    NOTJE.
    quiorem Juvenco non novi. Eo vocabulo usus est Baptismatis explicel. frudentius, nymn. "l Calhem.
    Araior, 1. u, v. 551 : Flaimnivomo sub sole jacet. v. 61 : Durare nos talesjube, — Quales remolis sof-
    Nonnulli legnili Flammivolo sub sole, quasi volante dibus — Nitere prìdem jusseras, — Jordane linclos
    cum Oammis; sed elegatitms est Flanimivoino, quod t, flumine. Ad hunc Prudèniii locum plura cmnmen-
    nop solum in edilis veieribus invenio, sed eliam in lalus sum de Studio, quo veteres Chrisliani ambi-
    mss. codicibus vaiicanis. Similiter codex Collegii baul in Jordane baptizari, quia ibi baplizaius est
    Romani Aratoreni, Juvencum, ei Sedulium com- Ciiristtts. Juvenci piani batic invocalionem iniil.ilns
    plecleus, quocum Juvencum contuli, habet Flam- esl Pauliiius, deViiaS- Martini I. ìv:—Castalias pos-
    mivomosub sole jacet. Rabanus Maurus, sive alius sit ami lymphaiica pectora tymphas : Altera pocla
    aucior hymni veleris in Ascensione Christi, Juven- decent hominesJordane renalos.
    cum ittiilatur : Vi cum flammkoma nube reveneris. 55. Follasse ex imiiaiiom; Virgili! I. vi, v. 662 i
    Editusesihic liymnus a Browero inler alios Rabani, Qitiqitepii vales, et Phmbo digna loculi. Stalius, I. IV,
    52. Libr. n, v. 62 : Per palris aliiihroni nomen, sai. 21, v. 10 : Digna loquar, eie. His Juvenci ver-
    ole, et I. ni, v. 409: Aliithroni vullum uenitoris. sibus respoinieiii alii, I. tv, v. 805, in — epilogo : Has
    Yen.nititis Forlunatus a Juvenco, ul pillo, hoever- mea mens fida vìres, sanclique timoris Cepit, et in
    bum niulualus est 1. I de Yila S. Martini v. i. Cla- tantum luxil mihi grada Chrisli, — Versibusut no-
    rius imitalur Engelniodiis episcopus in vert-ibus ad slris divinm gloria legis—Ornamenta tibelts caperei
    Ratlienum Alibaiem, toni. IX Biblioth. Patrum terreslria lingum.
    pail. li, pag. 897, Colonia; 1618 : Cum rex a'tithro- 56. In plcrisque editionibus cxpriniunlur capita
    niis mundum discreveril urna — Judìcii, eie. Barlhius rerum, et imlicunlur loca Evaugvlistarnm, quos Ju-
    interpretaiur, Juvencum eo alludere, quod super vencus sequitur. A nostris codicibus abstini i-titts-
    .lordane dixil vox Dei, Malli), ni, 17: Hic esl Filius modi liluli, Eos igitiir ex ediiione Aldi suis locis
    weiis dileclus, in quo mihi compiaciti, quod Juvencu-., inseremus. Quamvis enim Juvencum poema sine his
    1. i, v. 598, sic venit : Te, nule, hodie per gaudio le- C inscriplioiiibus composuisse certuni nobis videaiur,
    sior — Ex me progeuitum : placet lime mihi gloria lamen uliles illae.sunt, et fonasse veterum scripto-
    p olis. Episl. ad Ilelir. 1, 5 : Qui cum sii splendor rum, aut gloss iloi'tim riibgeniia confeetse.
    gtorim, et figura subsiuntim ejus, eie. 5S. CAP. 1. — De piremibus, et conceplione
    55. In sanctificus produc'iuir ultima laiione etc- Joannìs Baptislm prmeursoris Domini ( Lucie i,
    surae : neque enim Barthius, libr. xi Advers. cap. 26 ). — Explicai verba Lncae De vice Alda, quod
    250, el Cellarius, de Barbar, in cuiis posici1., poslea, v. 45, exponii per verbum sorte. Barlhius,
    audiendi sunl, cum affli niaut, inelrum postulare libi1, xi Advers. cap.. 12, notai, vices istas fuisse
    sanciificans. Ulrumque vetbuin sandificus , et s«n- - diatias, vel in diem saeerdotnm sibi successione*,
    clifico an ecclesiasiicis scripioribus tantum usurpa- ad adminisirandiiin sacrificiuni et rilus debitos
    lui-, ut a Tertulliano, Prudentio, etc. Aucior incer- in temolo, ex IH Esdr. i,' 1, 2 : El feci! Jo'
    tus, de Bebiani bapiismo : Ergo ul sanciifica nitidi sias pascha.i... statuens sacerdotes per vices diermn
    renovalusab unda. Pauliiius Pelrocorius, libr. v. de slolis iimiciosin tempio Domini. Exlra canoimm nos-
    Vita S. Martini : Qumtam sandifici conservimininnerà trum iibroriini sacrorum leriitis hic Iiber Esdra; esl,
    laclus. In liurgiahoc vocabulum satis usiiaium est. 1 l'aralipom. xxiv, enumerantur viginii quaiuor
    34. Heliconis undis, Smyrnte Ibnii, ei Mincio(lu- cla>ses, seu vices in ministerio Domini a David de-
    mini opponit purum amnem dulcis Jordanis, cujus signala;, ubi, v. 3 : Et divisti eosDavid.... secundum
    aquas baurire cupii, ut carmina Cbristo digna lo- vicessuas el minislerium. Li V.7 : Exivit autem sors
    quaiur. Eccnr aulem Jordanem eam in rem laudai? prima Jojarìb, eie. Deinde, v. 10: Odava (sors) Abia,
    Glossa in codice Barihii liane allegoriam sic oxpli- •p.Rursus v. 19 : Hm vices eorum secundum minisieria
    cal : Per Jordanem tuli inlelligi Spiritimi sunrtum. sua. Eucherius in liislruclionibus, sive de Quai'st.
    Jordanis a duobus fluviis nomen sorlilur : quorum uovi Tesiam : Quid est, quod scribitur in Luca de
    umis JOK, alter DANIS appellami-: qui confluentesfu- Zacharia sacerdote, quod essel de vice Abia? xxiv
    cinili Jordanem. Sic el Spiritus sanctus a Pane pro- sorlibus in minislerium templi distribuii fuerant sa-
    cedil, et Filio. Non enim dicilur, quod vel Pater sit cerdotes, ut in ordine vicis sum quisque sacerdotali
    Filii, el Spiritus sancii, vel quod Filius sit Palris, el fuiigeretur officio.In hoc ergo ordine oclavam sorlem
    Spiritus sancii. Sed veraciler confitemur, quod san- Abia Imbuii, de qua viceZacharias sacerdos fuit.
    ctus Spirilus sit Patris, el Filii, quod ex utroque pro- 59. Sacerdotes sfe|>e Juvencus vales appellai, ut
    cedtt. Jordanis vero interpretatiti' descensns, quod h. I., v. 221, 527; I. ni, v. 292; 1. ìv, v. 405, 524.
    nomen conventi Spiritui sanclo, quia qui se ad aquas 41. Moderameli prò moderaiione, l'rudenlius ,
    Baplismì fiumitiaiil, in hoc /il divinm gratile, ci beni- Psyeh. v. 274 : Al virlus placidi moderaminis.
    gnilalis descensus, qum specialiter Spiritui sanclo al- 42. Annexos Barlhius interpretaiur , libr, xun
    Inbuilur. Corrigit Barlhius quippe qui se ad aquas Advers. cap. 25, ei soli cinse mancipalos, nullius
    Baptìsmi humilians , in hoc fìt. lucerla eliam est alterius studii sltidiosos, quia Juvencus alludi! ad
    elymologia Jmdanis, quseafiertur. Negant enim cri- jus vetus Romanum, quo nexi erant mancipio per
    liei seriplores, Jordanem ex duobus amnihus cou- a;s et libram acquisiti, velili obslricti imperio : de
    flari, aut liliqtiem esse amnem, qui Dan appelleiur. quo videndus Turnebus, I. xx Advers. cap. 19. Milli
    Juvencus aquam jordanis commemorai, m graiiain yideiur .juvencus expliuare yoUiisse, verba ^Lucsg
    63 C V. AQUIL. JUVENCI 64
    70 Nec ft" 1ms soboles, jam tum vergenlibus, A 71 Zacharias, visus coelodescendere aperto
    [annis , Nuntius, et soli jussas perferre loquelas,
    Gratius ut donum jam desperanlibus esset. (Caelera nam foribus plebes astrala rogabal : )
    45 Sed cum sorte adytis, arisque inferrei odores Quem libi terribilis concussil corde pavorem
    LECTIONES VARIANTES.
    45. Reg., Olt., Aid., His. : alii, iis. Reg. jam tum : eliam Tom., et Reg., se.dcorde prò corda, et Reg.
    alii jam lune, Oli., Boni., Aid., jam tot. Sabalierms placai prn placet, ei glossa pavorem d iectal. Fausti
    ediiln, jam lune urgenlibus, el prò tl.s., vergenlibus, esilio : Quid libi terribilis concussu corda pavore—
    quod alti prail'eruiii, et prale-rendimi videtur. Visus: tum Imti sermouis miniere placat? Reii»c!iius :
    45. Codex Bulli., Aid., Torti., minus bene, Forte Quid libi terribilis concusrii corda parare — Visus,
    adytis. In ms. Cautabrig. Evangelii legilur eliam cum Imtisermoni»gratin placet? Omeisius cum Fab. :
    Forte accidil., eie. Quid libi terribilis concussi corda pavore— Visus,
    46. Fabr., AUL, Tom., Reg., Oli., visus. Poelm., cum Imtisermouis grada placet? Codex Barihii : Qui
    jussus, quod minus placet. Iti quodam ms. S. Gat. libi terribilis concussilcorde pavorem — Visus, eum
    (veleris Italica;) legilur visus esl prò appaimi, hoc Imti sermouis grada placet. Barlhius resiiltiil.: Qui
    cap. S. Luca;. tibi terribilis concussilcorda pavore— Visuseum, eie.
    47. Oli. a prima manu, Soli jussus. Ita Fausti edi- Poelm., pio d. s. : Quid libi terribilis concussicorda
    tio. B pavore,— Visus? tum Imti sermouis-munere placat.
    48. Codex Barihii, Foribus lum plebs prostrata. Scripiuia Ottob. vera videtur : Quem libi terribilis
    Reg., foribus lune plebsadstrala. Olt., Rom., foribus concussil corde pavorem — Visus, eum Imti sermouis
    plebes adstrala. Aid., Poelm., Tom., Fabr., foribus grada placet, quod placuil Latini", et Aldo, qui
    plebes astrala. Lalmius in Bibl., foribus plebes abs- inendose habet pavore, et placai. In Rom. eadem
    tracla, ex conjeclura, ut puto, sed que probari po- esl seri plura, sed placai prò placet. Verba Lma? i,
    tesi. Siamverba Luca; sunt : Et omitis multitudo po- 11 sunt : Ne timeas, Zacharia, quoniam exaudita est
    poli erat orans foris hora incensi. Pro plebs ponitur deprecatio tuo. Barlhius puiahai, nulli ex lot edi-
    plebes : de quo vide I. ìv, v. 694. tionibus venisse in memem, Iegendum eum pio cum.
    49. Poelm. Quem libi terribilis concussil corda pa- In Basileensi etiam anni 1557, legitur eum, sed cum
    vorem— Visus, cum Imti sermouis grada placet? Ila errore Aldi pavore.
    NOTJE.
    sine querela. In textu Grtrco id dicilur ap.ey.izToi,
    quod consumai mente, quod dislabal m sexu; et in tnoribus
    plerique vernini sine reprehensione,et in codice Can- erat unum, quod geminabalaspeclus: ac virtus redde-
    tabrigiensi Evangeliorum, apud Sibaiieriuin, sine bat pares, impares detterai quos natura. Eo autem
    macula. Sed cum fere omnes versiones veieres, magis noiandum est, vixissehosconjuges niianimes,
    Sanciique Patres Latini cum Vulgata exbiheant sine et sine querela, quia proces^eranl ambo in diebtis
    querela, idqne otiiime respondeal verbo Graeeo, nani suis, el non erat illis filius. Dedecori enim, el pro-
    esl nulla querela, Juvencus exposmi annexos, ' bi o feminis, proeserliiujuda-is, verteba!ur,sislerilcs
    ap.ey.ifia.
    hoc est uiianimes, et nullo unquam jurgio inier se " esseot.
    discordes. Similis senieniia, li. I. v. 5ìl : Ad pro- 45. Lueanus, I. i, v. 150 : Nec coierepares : alter
    prium sempercogensnectebat amorem. Formula fre- vergenlibusannis — Insellimi. Tacilus, Annil. il,
    quens esl in inscripiionibusanliquis adsignilicandam Cap. s5, simpliciter dixit : Nam suoni minteinvrgere,
    Cmieordiam conjugmn, Cum qua vixil sine querela. Drusi nonsaiis adolevisse. JElalem vergere prò incli-
    Apud Gruterum, pag. 1145, num. 8 : Coujugi dul- nare in senium.
    cissimo, cum quo adoixil sine querela per amios vi- 44. Barlhius, lib. XLIIIAdvers. cap. 25, similem
    gintt. Plures alice similes videri possimi apud euni- versum Prosperi allegit : Gratior est frucius, quem
    dem Gruterum, et apud Manuiium, el Cellarium in spes productior edit. Juvenci versum laudai Jonas
    Orthogr. Fabretius, pag. 256seqq., 15 iuscriptioncs Scotus, monachus Bobieusis, in Vita S. Colnmbani,
    profert, quibus ea formula sine querela, ani sine ulta num. 22 : Huic sobolesnulla irai, ut Juvencusde
    querela, vel, ul in lapidibus scribiiur, quereliliconju- Elisabeth et Zacharia ail : Gratius ut donum, eie.
    gum consiatiiem concordiam significai. Hoc semu Beda, ad h. I., ex Juvenco, ut poto : Quatenus ino-
    Apuleius, libr. n Floridor. : Proinde seduto consu- pinato prolis oriti et ipsis donum gratius exisleret, et
    leret, ne post querelmcausam caperei. Ita Craies Hip- cmteros miraculi slupor futuri prophelm pararet
    parchem virginem, conjiigium opluntem, admone- auditui,
    bat. Hnratius non dissimili modo de concordia 45. Sic.etiam [renaeus, I. in, cap 10 : Secundum
    amatilimn. I. i, od. 15 : Felices ter, el amplius, — consiietiidineiusacerdotii SORTEexivit, ul incensimi
    Quos irrupla lenel copula, nec malis — Divulsus que- panerei, et venti, uti sacrificurel, ìntrans in templum
    rimoniis — Suprema cidiis solvet amor die. Elsi D Domìni. Sic eliam Vulgata, et antiqua Itala versio
    ameni querelmvocubulum non dicatur proprium esse in multis mss., sorte exiit. Sanciuariuni parseral
    de animi offensa coniugali amori interveniente, ut templi secrelior, quam ingredi soli siimmosacerdoti
    vult Petrus Clovius, ad loc. cit. Apuleii, lamen ne- licebal. Sancium a sanetmiriovelo dividebainr; el in
    gari nequit, frequentissime ita accipi,ulcum sermo siinctum simplires eiiam sacerdotes, non vero laici,
    est de conjugibus, ea significalo pneferendu sit. Cri- ingrediebuiiur.Id voeahanieihnici ailyium, et adyla,
    liei interpreies, qui hunc locum expeniliint. panini quod voealiiilum chrisliani eliam scriplmes usur-
    ohscura lisce esse verba dicunl, ut Valla; partim pali!,.Patiiintis, pneni. 55, de Obitu Celsi : Tunc et
    exp munì innoxios, inlemeratos, iniegros, insontes, discisso nudala (al. discussonudata, al. nudalo di-
    irreprehensibiles , sine querela Dei ei nomimini, ni- scissa) attoria velo— Amiseresacri relligianem adylì.
    niirum non solum c.onscientia pura, veruni et fama In sanclo aureum altare erat, quo odóres inceiide-
    integra. Aiqui verbum ipsum Graee.umveni posset baniur. Laici ad sepium hujus loci accedebaui,
    no.'i jurgiosi; neque culiiandus est interpres Latinus, ut hostias el oblationes tjaderenl , sed inius non
    qui phrasin coinuiuninrem usurpava sine querela. peneirabant.
    Petrus Chrysol., semi. 89, inlerpreialioncmi Juvenci 48. Foribus sancii, ut ego pino. Barlhius, lib. XLIII,
    videiur amuleeti; sic enim de bis conjugibus ait : Advers. cap. 25, allumai, simile Imbuisseapud pthni-
    Est nova felicilas, et conjunium sinqularc, quando cos instilutum, quicorporaliminibus ipsis,et fiiribué
    manet in auobus una tnms, una tanctitas in duobusi tc-mplorumprosternerà eolebanb Id respicit, loeiitì
    OS EVANGELICHEHISTORIA LIB. I. 66
    50 Visus, eum Iteti sermonis grafia placet. A. Ad veruni converlet iter, dominumque Deum
    Nani me propitius rerum pater uiiicus allo [que.
    72 Acceli solio (ibi nunc in verba venire 60 Continuo primus noscel, plebemque vocabit :
    Prsecipit, et chara tibi inox ecoujnge natum 73 Nomine Joannen hunc tu vocilare memento.
    Promittit, grandis rerum cui gloria resial, Olii confusa responditraente sacerdos :
    55 Plurima qui populis nascendo gaudia quacret, ./Emula promi-sis obsistit lalibus sctas,
    Sobrius selerimm; clausum quem Spiritus ipsis Nec seuibus soboles poterit coniingere fessis,
    Visceribns malris complebil numine i-laro, 65 Quam Deus averlens primsevo in flore negavit.
    lstius bic populi parlem pleramque ducendo Haec trepidans vales; cui lalia nuntius addit :
    LECTIONES VARIANTES.
    51. Tom. : Jam me demissumrerum. Reg. : ATam populi parlem pleramque. Yeleres ediliones apud
    me demissum. Plerique : Nam me propitius. Baiibiiim, Tom., Reg., populi parlem pleramque re-
    55. Aid., Reg., Olt., Tom., Mox e. Fabr., Poelm., verti — Ad verunisuadebil iter.
    Mox de. 60. Reg., Tom., Fabr., Gali., Novabit : plerique
    56. Barihii codex, Sobrius : mternus, quse scri- Vocabil.
    piura valde mihi probabilis esl, in mternus spiritus 61. Reg., Olt., Rom., Joannem hunc tu, quod
    prò Spirilo sancto pmiaiur. Alii, repugnanle Ber- B non abhorret, et edituin esl in Tom. Plerbiuec/ucm
    illio, sobrius mternum, et in Reg. e>t glossa wlerna- tu. Rescribo Joannem hunc. Reuschius ad vers. 58
    liter, ei indicatur Spiritum dici sohrium. Aliter ego lstius Itic populi monei, hic el hunc semper cum
    iiilerpungo. digniiate aliena, et ornamento ejus de quo sermo
    57. Sabalierius edidit lamine darò, el prò d. s. esl, usurpali. Ipse ameni scribi! Joannem hunc,
    nuim.»e. In mss. el edilis lanium reperio numine, quod susiioeri poiesi per hiaium, et quia aspirai io
    qii"d confiimatur verbis Lucaai, 15 : ElSpirilu sancto vini coiisouaiiiis nonnuniquam habet. Id probat
    replebìtur adhuc ex utero malris sum. eliam Beda De meir. cap. de synalceph. hoc versu
    58. Bulli, codex , Populi parlem plebemque do- Juvenci.
    cendo—Adveruni converlet iter, quod non absonnm 6i R"g., Aid., Poelmann. prò d. s., Tom., Fabr,.,
    Barliiio videlur, sed non audet miliare plebemque soboles : ahi fmius. Reuschius sotoles pia l'eri, quia
    prò pleramque, quia continuo sequilur plebeinqtievo- v. 67 Angelus Maria; respondens eodem vocabulo
    cabit. Faust.: populi parlem maqnamque dovendo— niiliir.
    Ad rerum converlet iter. Cui consentii hic, ut siepe 65.Alii quam, scilicel sobolem; alii quem, nempe
    alibi, ediiio velus in Bibliotheca Vaiicana, quam fwluni.
    Daventriensem api elio. P«elm., Hic parlem populi 66. Aid., Fabric, Poelm. prò d. s., Oli., inferi.
    —
    plerumque ducendo Ad veruni converlet iter. Ita Alii addit. Rom. inferi, sed forte fuit infii.
    Fabr., sed pleramque; et Aid., Rom., Ott., sed hi
    NOTiE.
    nem vulgatam astrala , vel aastraia, vel prostrata, ut u, vencus recle cum alns Palribus, clausum ipsis visce-
    ms. codex Barihii habei. Verbo astemo hae sijmifi- ribus malris.
    caiione usus est Ovidius lib. n Metani., V. 545 : 58. Populi parlem pleramque, scilicet mullos filio-
    JVocfi;diequevocanl, asternuiilurque sepulcro. Apud rum Israel, ut ail Lucas. In singulari numero ple-
    Lucani nulla mentili (il Imjiia moris : vero lamen si- rusque Sallusiius, Gellius, Apuleius, el alii dtxe-
    niiliimitm est eum a Juvenco expressum fuisse. rttni.
    Rogibat simpliciler posiuim prò Deum orabat. Hinc 00. Eu verba Lucsc i, 16, 17 : Et mullos filiorum
    rogutìones preces, supplicaiiones ecclesiastica;, de Israel converletad dominum deum ipsorum. Et ipse
    quo verbo coosiilendus Ducangius. Simili modo prmeedet ante illuni in spiritu, el virtute Elim : ut
    orare absoluie ab ecclesiaslicis scriploribus usurpa- converlat corda palrum in filios, et incredulos ad pru-
    tur. de»tiam pisiorum, parare Domino plebem prrfectitm.
    50. Furiasse alludil ad illud Virgilianutn lib. xn, Ilaque sic Juvuici verba interpungo el explico, :
    V. 48 : Quam prò me emani geris, Itane, precor, op- parlem pleramque populi ad veruni iter, dominum-
    lime, pio me —Deponus. Ila certe putabal Barthius, que, deumqne converiei. Ipse primus imscei (Do-
    loc. Cll. niiiiura videlicet, doni in mero malris exsuliavii) et
    51. In Prolegom. ad Prudeniium, num. 205. os- plebem vocabit, quia vox crii clamaulis in de-
    leudi, primam ni propitius recle produci posse. Con- serto, eie, ani plebem novabit, quia Domino plebem
    fer eliam SaiUfaciionem Dracouiii, v. 14, pag. 569, perfeciam parami : nani novabit respioere potesl ali-
    et adde Guilielmum Brilouem, epist. ad Kartnlum, quo parto ad baptisinum J«aunis, vel elegans est
    vers. 18 : Hunc quoquepropilio cmleslissidere vullus ,r. mettiphora, ul ail ad b. 1. Maldonaius, quasi Joan-
    — Vel semel illustra. J nes serendum a Chrisio
    agnini proscindeiei, ac no-
    52. Veniretibi in verba iiotanda pbrasis, ut venire varei. Plerique ila distinguuut, Ad veruni converlet
    in conspeclum alicujus, venire in sermonem alicujus, iter, dominumque. deumque Continuo primus no-
    vel alleiti. scel : quod magis a verbis Evangelii recedil.
    56. Sobrius mternum ponilur prò bis Lucaeverbis, 65. Sic Virgilius I. v, vers. 4i5 : /Emula needum
    Vinumet sieeram non bibet. luterdimi mternum ad- Temporibus geminis combat sparsa seueclus.
    verbiuiii aceipilur prò assidue, valde. Virgilius, 64. Fessas siepe sonai generatimi! iueptum, in-
    lib. n Georg., v. 599 : Terque qualerque solum scin- fecuudum, ut v. 1 ìO, JEvo defessis auxit miracula
    dendola, gtebaqueveisis— jtiternuin frangendo biden- membris. Claudianus, De rapi. Proserpiiia-1.1, vers.
    tibus. Et libr. vi yEneid., vers. 400 : Licei ingens 124 : Fessaque post prìmos hmserunt viscera partus.
    jamlor antro — Mternum lalrans exsangues terieat 65. Reuschius supplel Quam Deus averlens se, et
    umbras. OmeiMiis, cui arride! mternum, inierpreta- de aversione Dei, qua; Irequenier iniiignatmnem
    lur perpetuo sobrius. Joannes enim tolo vitsc suse denotai, plura disselli. Sed polius inielligenduiu
    tempore tuit sobrius, accibi parcus. est, quam esse accusaliviun jungendum participio
    57. Evangelista ait : Ab utero malris sum, quod averlens, el verbo negavit, ut in re simili dica»»
    nonnulli hseretici inierpretanlur ab infamia sua. Ju- 1. in, v. 504, var. lect.
    67 C. V. AQUIL. JUVENCI 68
    Si libi morlalis sobolem promiiteret ullus, A. Quare promissis manet irrevocabile donum ;
    Ad desperiindum forsan cuiiclaiio mentis 75 Sed libiclaudetur trepida; vox niintia mentis,
    74 Debuerai tardis hserens insistere verbis. Donec cuncia Dei firmentur lumiera vobis.
    70 Nunc ego, quem Dominus, coeli terragne re- 75 Haecait, el sese leneris immiscuilauris.
    f pertor, Interea populus miracula longa trabebat,
    Ante suos vultus voluit parere miuistrum, Quid tantum in (empio vellet cessare sacerdos.
    Auribus ingralis hominis, visuque receplus, 80 Egressus trepide, nunien vidisse supernuni
    Supremi mandala Dei temnenda peregi. Nulibus edocuit, miserse el dispcndia vocis.
    LECTIONES YARIANTES.
    68. Barihii codex ad disperandum, qund Barihio landius cum Grunero loc. cil. ex mss. Angl. Un.,
    arridei, quia disperare esl secus sperare, ut dissentire, Cam. Plerique editi rapidm : quod Reuschius reii-
    el mille lalia usu habei laiinitas. Omeisius a Barihio tiuit, el explicat Badius, quia inens unico momento
    dissentii, quem novarum vocimi affeclorem vocal. cceios pene!rat. Trepidmsuinilur prò dnbim, incertm,
    70. Aid., Tom., Banhii codex, Reg., Rom., Oli., dubilantis.
    reperìor. quod pio d. s. posuil Poeintainus. Alii 77. Poelm.. Reg.,Oti., Rom., Fabr., Cali., el te-
    creator. Grunerus Art. Soc. Lai. leu. voi. Ili, (listiti li re lenerisiimniscnilauris. Vetus ediiio Fausti, Aid.,
    gitii quem Dominus, cmli lerrwque repcrlor. Alii do- Tom., Poclmann. prò d. s., et subilo lenues se misti
    minus coeli, tcrrmquerepertor. in am'tts.
    71. Sabatici ius edidH patere, et prò d. s. parere. 78. Reg., Olio!)., Poelm., Aid., Tom., Rom.,
    Id ìuiice veruni est, et in mss., et editis quos vidi, Daventr., populus miracula longa traliebal. Barthii
    tannini exstai. Patere metri legibus adversaiur. codex, populus miracula longa tralubanl. Fabr., po-
    72. Barlhius scribendum existimal liomini : sed puluiii miracula lunga trahebaitt.
    bene esl hominis. Barlhius iulelligii, esse dalivum 79. Fabr., Quid lamen in tempio, minus bene. In
    prò ablativo, ul siepe fit. Reg., Quid tantum tempio, deesl, in. Reuschius ait,
    75. Codex Barihii Supremimandata Deitempnanda lumen non tideo iiiconcinniini esse.
    peregi : qua scnplura aliud aliquid laiereputat Bar- 80. Reg., Progressi!*trepida.'.Barthii codex melius
    lhius. ila exhibeiit nostri codd. Reg., et Oli., sed Progressus trepide. Sic Rom.
    temnenda, vel wiipnenda, quod in mss. codd. inve- 81. Plerique editi misermel dispendio vocis. Reg.,
    niri confirmai Gallandius. Reuschius cum edilis misere dispendio vocis; ila Oli., sed post misereabra-
    Sunniti jussa Dei non conleinnendaperegi. Grunerus sum aliqu-.d videlur. Rom. miserm dispendio vocis.
    loc. cii., Supremi mandata Dei temnenda p-.regi'ì Barth.e dex misermdispendio voci, qua; genuina Icc-
    b. e., Peragere debeo? vel peregisse tiebeo? Galian- lio Barthio,videlur. Fonasse legere praeslHerit mise-
    dius Stimmi jussa Dei non contemnendaperegi ? In rie ob dispendiovocis, quae fuerit causa cui- nulibus
    Rotti, («tenda iiiendum est prò temnenda : rciiqua, edocuerit, eie. Sed leciio vulgata bene procedii. Coi-
    ul in Reg., el Ott. Omeisius fatelur, quaiuor codi- P nelitts Val. Vonck Gbserv. Misceli, cap. 51, pag.
    ces cimi nostris lacere, sed pittai legendiini Dei 118, rescribere mallel misera et dispendio-vocis: nani
    haitd leihnenda. Reuschius vero suspic.ittir Dei con- ila amai Juvencus ultimo substaniivo epithelon ne-
    templa, Keiineo Dei temnenda, nempe qu;e Zaclia- gare, ul mox v. 84, Nec dilata diu venerimilimiterà
    rias coiiiemneret, vel contemptiirus erat. prolis.
    75. Tornses., Reg., Trepidm, quod expressil Gal
    :NOTyE.
    67. Pulcbra hiec esl ìtiterprelalto veiborum Luca; ru scripti per debita currens,—Omniasmclorumseries
    cap. i, vers. 19, 20 : El respondensAngelus dixit ei: premissa traliebal. Adhuc lamen obsciirtiui remanel,
    Ego sum Gabriel qui osto ante Deum, et missiissum quid sit, popitlum miracula longa irabere. Verba Lu-
    loqui ad le, el lime libi evaligelizare. El ecceeris la- cie haec sunl : Et erat plebsex.ipeclansZacliariani, el
    cens, eie. Beda, in carminibus Juvenci versattts, liane mirubantitr quod lardarci ipse in tempio. Plures qui-
    explicalionem arripuit ad li. 1.: Vult ìnteUìgi, quod dem ac diveisae sunt siguilicationes verbi iraho;
    si homo lalia promiiteret, impune signum flagilure sed ad rem nostrani ea maxime facit, qua accipitur
    liceret : al cimi angelus promiltal, jam dubitali non prò agitare, reputare animo, considerare. S.Ulustius
    deceat. De bello Juguiih. cap. 98 : Marìus auxiui'... traher-c
    69. Reuschius exponit, Debitissel etiam lingiiam cum animosuo, omìtlereine incepium.... an fortunam
    cohibere, ut taidus ad loquendum esses. Malo, De- opperireiur. Tacilus Annal. i, cap. 76, ad liti. : Gnr
    buei-at insistere bis luis verbis, quibus lardum le ad D abslinuerit spcdaculo ipse, varie iraliebanl ; hoc est,
    credendum osiendis. varie iuierprelabunlur.
    70. Terrmque repertor, ul rerum repertor apud 79. Tantum cessare, lanlopere cessare. Vide noi.
    Virgilium, orbis repertor apud Prudentium, el si- ad Draeoutiuiii I. IH, v. 250, Et neget, Abrahamtoi-
    milia alia apud alios, qmwlongum essel recensore. tuin ferisse beatimi.
    71. Prima sìgnilìeaiìo verbi pareo esl adesse, 80. Glossa notabilis in Barthii codice hsec erat :
    prunaio esse, quse buie loco conventi. Adisis Com- * Nunien sttpenmni. Augelum sic dicil, ut in iiistui-ia
    incili, ad Prudenlium libr. n, conlra Symmach. v. Abrahami. Vel milleniem prò mis^o. Qnnniam Deum
    257, Qum sìmules parere meis viriulibus. homo videre non poterai, et vivere. Numen autem
    74. Draconiius de munere divino, fonasse Ju- miuusesi, quattisi Deum iHxisset.Nunie.i wiim quasi
    vencum iniitatus, lib. i, vers. 605 : Manet irrevoca- nuiainen Deidicilur. » Quod posiremum hit Banhius
    bile munus. ex sceleralo Paulo ille urtimi esse, qui carnificina
    77. Tenerìs auris. Sic Prudenlius Psych. vers. Festi iiinumerabiles bonas res omni posteri lalis me-
    122, Per leneroscrìspaui nolos, Confer Coiumeut. morisemale exemii, dignus optima sui pane pali,
    78- Barlhius ait, pulcberrkne usurpami» traliebal, quae Jecit illi. Ceile nmneii est ìnnus, volimias, el
    vel. quod ipse mavnli, el eleganlius quidem esl, fere dicebatur ab ellmicis de voluntate et polenti»
    Irahebcniì,quod videlicel longa videalur series lem- deorum, atque adeo de ipsis diis, et de divinitaie.
    porìs Coiillriuaia.Sic Virgilius lib. ìv Geòrgie, vers. SI. Dispendio vocis, ut famm dispendi», vwrm dis-
    392, Qum shil, qum fuerint,I.qummox venturatrahan- pendio.
    tw.''et Juvencus no-ler h. vers. 542, Interea vetc-
    69 EVANGELICA HISTORIA LIB. I. 70
    'JQinde domum remeatcompleto ex ordinevates j^ Tunc majora déhiiic idem mandata minister
    Ofiicio, amissamque levaulpromissa loquelam, Detulit, ad Marinedemis>lis Virginis aures.
    Nec draia diu venerunt munera prolis ; Haecdesponsa suo per tempora certa propinquo,
    85 Anxia sed venlris cciabal gaudia ctinjux , 90 77 Abdita virginèis casie pubescère teclis,
    Donec quinquecavam complerent lumina lunam. 7S E' servare diem jussis permìssa parenium.
    LECTIONES VARIANTES.
    82. Reg., Otti, Faust., Poelmann. prod.s., Aid., h8. Poelm. minus bene dimissus prò demissvs.
    Tom., remeat. Fabric, Poelm. in lexiu rediit. Rom., 90. Rom. , pubescère tmdis cum noia in margi-
    repedal. ne, Virginemtmdm , scilicei aniniadversione id di-
    87. Poelm. prò d. s., Nunc : melius, Tunc, gnuin esse, quasi Virgo pubescerel in nuptias.
    NOT^E.
    83. Levani, levem et toieraniiem ìacumt amissam riani cùnjugem luam, id esl, non timeas nuptias ejus
    loquelam. Virgilius 1.1, ?ers. 551 : Sis felix, noslrum- solemniler celebrare : licei alii dicaiU, quod nondum
    qne leves qumcutnquetaborem; el I. vili, vers. £09 : erat in doniuminducla, sed solum despoiisata. Priihum
    Ingrcdiens, varicque viam sermone levabal. Hinc leva- lumen magis consonai Evangelio. Opinionem, quae
    meli, consolatili. ir. magis placet S. Tiranne, conliriiial Suarius dispul,
    85. Anxia celahctt, quia occultabai se, ut ail Lucas, 7, ioni. xvn. Aliam iiiterpretaiiouem. quae ad Juveo-
    quasi erube.seerel quod in seueciule operaio liberis ctiin magis accedit, lenent et
    Anse'mus, Abulensis,
    dedisset. Scboeitgenius inni hic, tum vers. 117, an- Cajeianus, Buronitis, alii. Juvencus hoc ordine
    xia inlerprelalur Itila. Gaudio venlris, quia vere gau- reni totani mihi nauare videlur'. B. Virgo jam aule»,
    debat, graliasque Deo agebal, quod abslulisset oppro- el l'orlasse niileqiiam nubilis essel, desponsa erat
    brium ejus inler liomines. Nani oinnes uemes probro suo propinquo, sed jussis parenium abdiia virgincis
    vertebant steriliiniem l'eminarum. Inter Judaros lui— lectis pubescebat, icmpusque opporiiuiuin.mainino-
    jusmodi opprobrium eo majtis erat, quia Messiam ex mi coniraheiidi exspectabai. Hoc ipso tempore ap-
    sua genie nasciiuruin sperabani ; ac proinde lemma; panni iili angelus, et cum de Spirili! sanilo conce-
    steriles in hujus gloria; pai l'in venire non eoteranl. pisse!, illieo inati'imoniiim veruni cura sponso suo
    Prudentius Diiiocb. vers. 14, In ista —-Risii Sara Josepho coniraxii, et ad s.-ilulaiidam.Elisabettiani' se
    casa, sobolissibi gaudio sera — Ferri, et Seduiius 1. comuni. Nani si abdita virguteis teclis -ervanat diem
    H, vers. 66: Qum venire bealo— Gaudia malris ha- liujiliarum, slatini ac extra ea (erta produsse, et qui-
    bens cani virgiuitatis honore. dem in montana in civitalem Judte cum l'esiinalione
    ivis>e eognosoimus, facile inielligiiiiiis, id peraelum
    87.CAPUT IL—AngelusGabrielmitdtur a Deaad Mi-
    riam Virginem(Luci, 26-59). Qiiaiuvisidem minisier difficulias,post diem nupliarum. Re ila exposita, vix ulla erit
    quae levi negoiio non dissolvatur. Ea
    ftterii, idem angelus Gabriel, lamen ad Mariani Vir- enim, quse poslea narrai Juvencus vcì-s. 16s
    ginem majora detulit. Auuuiiliavit enim Chrisium ex coiiiniude explicantuf de Josepho jam conjuge, seqq.,
    ea nasciiuruiu. .C viro B. Virginis, qui seenni cogilavefit de Maria con- et
    89. Desponsa; verbum magis Latinum , quam de- juge sua (iimilienda.
    ponsaia: quamquam et hoc, quo Vulgata uiiiur, pro- 90. Marllalis libr. 1, epigr. 71, Vìrgineam domum
    bum est. Multi inlelligunt jam lune B. Virginem vocat virgiiium Vestalium sedes. Simili modo virgir
    nuplam fuisse, et signilieaiimie minus propria dici neis tec'is explictire possuiniis de alìqua domo , in
    despoiisam, vel desponsalam. Juvencus, cujus sane qua vìrgines simul essent, et educareniur. P. Canì-
    aucioritas conlemnenda non esl, conirariam iiinuit, siuslibr. iDe Deipara V. cap. 12, et Suarius in 5 pari.,
    vel dare eliam lenet opinionem. Eisi autem Juven- qua-st. 29, art. 2, disp. 7, ex Palribus probanl,
    cuiii, utconimuni Palrum et iheologoruni senteniise fuisse in lemplo llierosolymitano locum iti IJIIOvjr-
    coha'real, esplicare voluerimus de solemni celebia- gines Deo dicala: babitabatit, et in bis Virgineis a>
    tione miptiariim, quam etiam post veri matrimoni dibus B. Virginem ab anno seiatis sua; Icilio, quo a
    cotiiracium dibiiam esse inielligat, adhuc lamen a parentibus in lemplo praeseniaia esl, Ut pie creditur,
    plerisque hae in re dissidel, qitod in eadem domo usque ad snani riespousaiioiieiii, Vilamegissc. De bu-
    cum Joseph» non hahiiasse crediderit, etiam posl- jusmodi asceterio virgiiium i'nielligi poicsi illud
    quam desponsa idi l'uerat, aut matrinioniiim cum eo Mticbab. II, ni, 19: Accinctmqiiemulieres ciliriis pec-
    contraxertit. Negitri netjuil raiiones probabiles prò tus, per plaleas confiuebanl. Seti él virgiues, qumcon-
    utraque seuleniia ex Evangeliis peli, ut vel ex iis clusm eranl, procurrcbanl ad Ontani. Abdita ergo vìr-
    colligi potest, i|uae S. Thomas egregie disputai mi gineis hujusniodi leciis B. Virgo caste et pie vilam
    pari., quasst. 29, art. 2 : Ad lertium dicendum, quod! Iranscgil usque ad pubertatis lelnpus : sed annun-
    sicul Chrysostomusdicit super Matlhmum, Beala Virgoi vj. tiatio Verbi divini eo loco cene pèracta non est,
    sic fidi denponsaiaJoseph, quod edam essel domi ha- quandoquidem angelus missus est a Deoin civiiaien!
    biia. Nam sicul in ea, qumin domoviri contipit, inlel- Galilseie, cui nomen Nazareth. Oportel ergo, ni in-
    ligilur concepitomaritalis : sicin ea. qum exirtt domumi lelligamus eliam in civitaie Nazareth fuisse aliqnem
    concipil, est suspecta conceplio. Et ila non essel suffi- locum virginiliusediicandisacconituoilaium, vel letta
    cienlerprevistali fama B. Virginis per hoc, quod fuit! viiginea, tiuai Juvencus memorai, nihil aliud fuisse,
    desponsiita.itisietiam fuissetdomihabiia. Vnde quod di- quain eubkulum seereium in domo paterna Deipa-
    cilur, Pallet eam iraducere, melius inteltigilur, id est, ra, in quo haecsoli Deo vacahai, aiqiie osiio chiuso
    nolleleam diffamare in publicum, quam quod inlellì-- ornimiPalrem in abscondito. NalalisAlexander Sec. i
    gatur de Iraduciione in domum. Unde et Evangelistai llisior. eccles. cap. 1, art. 2, locum 1. Il Macha-
    subdit, quod voluti occulte dimitiere eam. Quamvis la- bacorum de virginilius, qua; conclusa; eraut, expli-
    men esse! domi habiia propter primam desponsationiss cai de puellis qua; pie edttcabantur, et propriis sibi
    fidem, nondum lamen inlerveneral solemnis celebrano) cnhicùlis paterna; doniUs, sive penetialihus laiebani,
    nupliarum. propter quod edam nondum carnaliler con ncque prodire loras sinebantur. De his ergo palei naa
    venerali!. Vnde, sicut Clirysosloinus dicit, non dicitt domus leciis ^qutim esi Juvencum èxponere. Vide
    Evangelista, Anlequam ducerctur in domum sponsi,, notatn ad v. 620 li. I.
    eternaiinins jam erat, Cotisueludoenim fuit veterUms, , 91. Glossa Reg., servare dìùm — Eulurum nuptia-'
    ut sponsm in sponsorum domibus haberetìtw, Et ideeo rum. Ita alii lume locum interpreiantur, piaesertim
    etiam Angelus dicit Joseph : Ne timeas accipere Ma-- Koenigiu*. Quod si teneamus, fnàtrinioiiium jam
    71 C. V. AQUIL. JUVENCI n
    Ad quam tranquillum sermonem nunlius infit : A 100 NuUosconcepfus fieri sine conjuge dicunt.
    Salve, progenie terras julura salubri, Unde igitur sobolem mibiiuet speraho venire?
    Desine conspeciu mentem turbare verendo. Nuutius luce eonlra celeri sermone faieiur :
    95 Nani lua concipieni codesti viscera jussu Vinus celsa Dei circumvolilabit obumhrans,
    Natura, quem regnare Deus per saecula cuncla, Spiritus et veuiet purus, leciissima virgo,
    79 Et propriam credi sobolem gaudetque, ju- 105 Ac libi mox puemm casto sermone jubebit
    [betque. 80 Magnificuin gigni populis, quem credere
    Hunc ubi sub lucem dederis, sii nomine lesus. [ sancium
    Ad quem Virgo debinc pavido sic inchoat ore : Supremique Dei natum vocilare necesse est.
    LECTIONES VARIANTES.
    92. Poelm. prò d. s., Aid., nuntius inferi pm infit. Grunerum, Huic, ubi sub luce dederis, sit nomen le-
    95. Poelm. in lexiu, Rom., Oltob., Fabr., Salve, sus. Barilai codex,'Grunerus b>c. cit., Ah-uinu*ad-
    progenie terras julura salubri. Aid., Toni., Poelm. vers. Elipand., Honi., Oli., Hunc ubi sub lucem de-
    prò d. s., Faust., et Davenir. Salve progeniemterris deris, sii nomine lesus. Ita Reg.; Cani., el Aid., ted
    paritura salubrem. Reg., Salve, prngeniesterras julura nomea lesus.
    salubris, ul Virgo dicaiur progenies salubris. Gru- 99. Aid., Tom., Fatisi., Rom., sic incipit. Poelm.,
    nerus loc. cit. ex mss. Un. progenie terris futura sa- B Fabr., et ahi, sic inchoat.
    lubri, el Cani, progenies terris futura salubris, legit 101. Rom., codex Barihii, Reg., Ollob., Gali.,
    progenie terris futura salubris , quod merito displi- miliimet;quod magis placet, quam mihi nuncin Aldo,
    cet Gallandio, qui preferì progenie terras julura Poelm., Tom., et aliis.
    salubri : ac. revera melrum non paiitur futura , ac 102. Tom., Faust., Rom., Aid., Fabr., Poelm. prò
    paritura videmr glossema. d. s., profutur Reg., Oli. cum aliis, [aietur.
    94. Tom., conspec'a mendose. 104. Codex Barthii, Spiritus adveniet. Rom., Spi-
    95. Alcuinus I. ii eonlra Elipandum male Non prò ritus ac veniel.
    Nam. 106. Plerique editi distinguimi giani: populis.
    96. Alcuinus loc. cit., per smcula;1. il eonlra Fe- Aid., Rom., Faust., r/iguipopulis. quem; quod seqni-
    lieem male legit per singula. tur Galiaudius ex ix, 6 lsaise, Paniulus enim nalus
    97. Rom., ul propriam. est nobis. et filius datus est nobis, et Lucse n, 11:
    98. Poelm., Faust., Gali., Tnrn., Fabr., Buie, Natus esl vobishodie Salvator. Reuschius prubal
    ubi sub lucem dederis, sit nomen lesus. Un. apud gigni: populis quem, ex Aci. Apost. iv, 12.
    NOTJE.
    tunc conlractiim fuisse, id intelligemus de die quo Vide vers. 292 li. I., el vers. 301 el 617 libi1. li;
    cseremoniae puhlicae, et solemnes niairimonii peragi quibus in locis vox sibimet occurril.
    debebanl, vel quo Joseph in domum siiam eam du- 103. Verba Luca; sunl cap. i, vers. 55 : Spiritus
    ciurus erat. Servare inlerdum smmtur prò observare, sanctus supervenietin le, el virtus Aldssmi obumbrabil
    esse in specula, exspeclare. Dies eiiam sumilur prò Q libi. Ariiullits Lexoviensis carni, i imiialiis esl Ju-
    tempore, indefinito, ul idem sii servare diem, ac ex- vencum, vel polius ipsius sacri codicis verba ipsare-
    spertare teinpus opiiorlunum. Igiiur B. Virgo jussis linuii, ul observai Barlhius libi1, ix Advers. cap.
    parenium permissa est, nempe data, seu tradna esi ; 17, col. 449. Versus Arnulfi est: Virgineumqueme-
    nam liane siguificaiionem habei hoc loco verbum per- ritili nrius sacra Palris obumbrans. Hoc verbo iiinii-
    muto, uipubescerei virgineis lectis, etservarctdiem. lurveteres oinnes versiones, et plerique Patres.
    Sic enim nroeedit sensushorum versuum, non, ul ex- Vietoriuus Al'ricanus I. i adversus Arium dixit et
    ponit Wiikiiis, abdila est pubescèreel servare,lini uitJu- obunibrabiiexìnumbrabìt.Ulrumque verbum heneLa-
    vencus, Virginem Josepho despons.imfuisse, dUmad- linum est. Rugo Grolius puial, irauslatmueiti sum-
    huc SS. ejus parentes Joachimei Anna viverent. Mulli ptam ah avibus pullos excludeiilibus. Gregonus Ma-
    tamen asserunl, paremesMariaeVirginis evita exces- gnus Moral. xvtii, Job. xvn: Velini umbrum quam-
    sisse, cum lisceannum sctatisxtvcirciier ageret,ac pro- dam libi circumfundet, qua te ab mslu libidinis refri-
    inde a sacerdolibus nupiui traditimi l'uisse Jo-epho. gerando contuiabit. Theophylaelus primuni affert
    Res inceri;) est, neque desunl scripiores autit|ui, qui simililuiìiiieiiiavis pnllos suos cotitegentis, sive alis
    affiimeni ulrumque pareniem , aut ^alieni S. An- obuiiibrainis; tura quasi dubiians propinili emupara-
    nani superstiiein fuisse ad annum quarlum viia; Sal- liouem picloris piimum delineanlis , el ilmbras iu-
    vatori* nostri. Accipio aulem vocabulum parenium duceniìs,ei deinde perl'ec.iumcolorem addeutis. BI.it-
    propria signiiicatimie, non alia minus propria , quse donatus liane Miiiililiidinem rejicit. prinitini sic re-
    sequiori sevo invaimi, qua propinqui parentes tlicun- format : Met.us fonasse dixissei. sicul solet avis ora
    lur : de qua dixi ad Draconliuin v. 5i6 libr. in. sua legete, ut ejus calore pulii gignaniur, excludun-
    •D
    92. Virgilius I. xi, vers. 242, Ila farier infit. Sic turque. Hoc adopluvii Grolius.
    alii passim cimi infinitivo : sed cura accusativo ser- 107. Auimadverienda esl explicatio verbornm Lu-
    monem infit non facile invenies. ca; l, 55 : ldeoque el quod nascelur ex le sancium, vo-
    93. A juvo participium est juius et julurus apud cabitur Filius Dei,Videtur Juvencus ila disiinxtsse et
    Tacilum, Palladium, et Colume.ilani,qui I. x, vers. quod nascelurex le, sancium vocabitur, Filius Dei.
    121 ait : Rutaque Palladim baccm juiura saporem. Aperte Teriullianus libr. ìv advers. Marcimi, pag.
    Alii habent viclura prò jutura. 701 : Proptereaquvd in le nascelur, vocabitursancium,
    95. His versibus Juvenci contra Felicem, et Eli- Filius Dei. Verbum vocabitur exponit Juvencus vo-
    pandum probat Alcuinus, Christum filiiim Dei natu- cilare necesseest. Nani in sacris litteris vocari ssepe
    ratemiesse, ut oslendi in Prolegom. num. 91. idem esl, ac esse, Hebraico scilicei idiomate, ul lsaise
    98. Nomine lesus Irissyllabo liti solet Juvencus; cap. i, vers. 26 : Postime vocaberiscivitas jusli, uibs
    atque adeo legi polesi nomen lesus. Veruni etiam fidetis, et hoc cap. i Lucse vers. 52, Filius A dssimi
    in hae scriptura nomine lesus inlelligo, lesus esse vocabitur. Sic etiam Homerus Iliad. 1. ìv, vers. 6,
    trissyllabum, elisa ultima in nomine. verba Junnuis ad Jovem referl : Ulrumque. tum
    101. B. Virgo sibi conscia erai virginilalis, eam- quod ad genus, tum quod tua conjux — Vocor.Vide-
    que Deo voverat. Hincait: Miliimetsperabo, etc, licet, Etsoror, et conjux lua sum. luierprelaiio Ju-
    quod magis energicum est, quam mihi nunc sperabo. venci ha;c esl : Sermone, et virtule Spiritus sondi
    73 EVANGELICA HISTORIA LIB. I. 74
    Sic cognata tibi, sterilis cjua; eredita cunclis, ^ Elisabeth : clausse cui proiinus anxia prolis
    Zacharise conjux mortali germine nuper Membra uteri gremio, moiu majore resultant:
    HO Avo defessis auxit miracula membris. Et simul exsiluil mater concussa tremore
    Sextus adest mensis : parent sic omnia jussis. 120 Divina; vocis : completa afflamine sanclo,
    81 Virgo dehinc : Domino famulam nunc ecce 82 Et magnum clamans : Felix o femina,
    [jubenti, trtì ! [salve,
    Ut lua verba sonant, cernis servire paralam. Felicem gestans uteri sinuamine foelum.
    Nunlius abscedens vacuis se condidit auris. Unde meam tanto voluit Deus aequushonore
    115 Illa dehinc rapidis Judaeam passibus urbem, Illustrare domum, quam mater numinis alti '
    Zachariseque domum penetrai, gravidamque 125 Yiseret! Ecce meo gaudens in viscere proles
    [salutai, | Exsultat, Marisecum prima affamina scnsii.

    LECTIONES YARIANTES.
    108. Fortasse, Sic cognata tua sleriUs. Ex quo conjici possel Divinmvocis : completa et fla-
    110. Reg., hauxit, quod videtur fuisse in Ollob., mine sanclo, sic enim omitlitur vocabulum afflamen,
    fonasse prò liausit. Sed auxit bomim est. de quo dicam in nota ad vers. 126. Ott., vocis, com-
    112. Nonnulli editi nunc esse. Fabricius eum Ald;, B pietà affamine, sed videlur fuisse afflamine. Gru-
    Fausi. edidit nunc ecce, quod confirmatum reperio nerus ex cod. D. (fori. Cani.), completa est fornirle
    in mss. Reg., Rom., et Oilobon., ubi menduni est legi vellet affamine, ul vers. 126, affamino'sensit,
    nunc et ecce. Sic etiam Lucas : Ecce ancilla Do- Gallandio viliosa haecejusdem vocis repetilio videtur.
    mini, eie. Plerique habent Divinmvocis completa afflamine san-
    117. Ollob., prolis, a sec. ni. proles, non bene. cto. Lucas ait : Et repleta est Spiritu sanclo Elisabeth.
    119. Oli., Reg., Aid., Tom., Faust., exsiluil; Et exclamavitvocemagna, et dixit. Hoc ergo est affla-
    alii, exiliit. men sancium. Nam Divinmvocisjungo cum tremore,
    120. Rom., Codex Barili., Reg., vocis completa est nempe ut audivil salutationem, eie.
    flamine sanclo. Ita etiam codex Un. apud Grunerum. 122. Rom. mendose, uteri sinu animm.

    NOTA.
    puer generabitur ex te, qui erit sanctus , et Filius Dei. in opere, quod Angelus explicuerat : quo consensu
    Nominili inlerpretes monelli, sancium jungendiim exhibito, iliico Verbum caro factum est. Puianl non-
    cum verbo nascelur, quia ita in emendatisBibliis in- nulli, verba illa, Fiat mihi secundum verbum tuum,
    lerpungiiur. Joannes Albertus Bengelius Gnom. novi innuere desiderium in Virgine. Juvencus solum con'
    Testament. ad h. 1. cum Tertulliano, interprete Sy- sensum agnoscit, quem plerique alii sequuntur. Per-
    ro, el auciore sermonis eonlra omnes hsereses apud inde enim est, ac si B. Virgo diceret : Ecce ancillam
    Atbanasium in Juvenci explicaiionem propendei, ul G Dominome exhibeo,ut fiat mini secundumverbumtuum
    sancium prò parte prcedicali habeatur. Mazochius 115. CAPUTIH. VisitMariam Elisabeth, Luc.i,3l-
    t. ni Spici!. adii. loc. ita interpuiigendiimconjiciebat, 56. Judmam urbem, videlicet Hebronem, ul plerique
    ul cap. li Lucae vers. 25 : Sicul scriptum est in lege volunt. Evangelista ait, In civitatem Judo, et in ve-
    Domini : Quia omne masculinum adaperiens vutvam, ieri Itala versione Judm, vel Judmm.
    sancium Domino vocabitur. Maldonatus liane inler- 119. Gifanius in Indice Lucretii verbo dissilui con-
    pungeudi ralionem non probat, qui eliam observat, tendi!, veteres ita saepissime loculos dissilui, exsilui,
    eam a Beda luisse rejectam. Minus vero probandum pròsilui, non dissilii, exsilii, prosila. Forcellinus
    est, quod ipse sancium vira potius adverbii, quam eliam in Lexico affirmat, tuiius, et usitatius esse
    nomiuis habere cum paucis aliis censet. exsilui, quam exsilii. Omeisius eonlra asserit legen-
    108. Cum in Vulgata Latina versione, et in Itala, dum exsilii, quia ponitur prò exsilki, ut dicilur au-
    el apud alios Patres legaiur cognata tua, non aegre dii, audivi.
    feram, si aliquis ita legai in Juvenco, Sic cognata lua, 120. Similia occurrunl 150, seq., Mox etiam as-
    sterilis qum eredita cunclis, producia scilicet ultima suelam penetrant spiracula mentem, — Completusque
    in tua ob si diclionis sequentis. S. Elisabelham canit venturi conscia dieta : et v. 250.
    sororem S. Annaematris Maria; Virginis fuisse ali- 121.Maanwm adverbii more, ul dicam ad v. 128.
    qui tradunt. Alii alio modo explicant cognalionem 122. Glossa in codice Reg. sinuamine-gremio. Ba-
    Deipara; cum S. Elisabetha. dius exponit complexurecurvo. Juvencus rursus 1. m,
    109. Mortali genuine, ut; discrimen inler conce- v. 56, Prudenlius, et Sidonius hoc vocabulo si-
    plioncni Christi, el S. Joannis Baptist» indicetur. P>nuamenusi sunt.
    110. JEVUIHsumitur eliam prò senio, sive exlre- 123. Rursus. v. 135. Et seclis voluit Deus mquui,
    ma senectuiis parte. haberi. Vide noi. ad v. 713.
    111. Parent sic omnia jussis, quia non erit impossi- 125. Viscusesl quodeumque intestinum aiiimalis:
    bile apud Deum omne verbum. Vicior. 1.1 Genes. nominalim prò mero ponilur, prseseriim in numero
    vers. 75: Plus sii libi credere semper — Posse Deum, plurali ab Ovidio, Seneca, Ulpiano, et aliis. Eccle-
    quidquid fieri non posse pulalur. sia eliam canit : Beala viscera qum portaverunt mterni
    115. His verbis consensus prsestatur a Maria Palris Filium, eie.
    Virgilio : Ecce ancilla Domini : fiat mihi secundum 126. Affamensemel, et iterum ab Apuleio usurpa-
    verbumtuum. In veieri Itala versione : contingat mihi timi lib. xi Metam. Ut igilur Juvencus affameli, si-
    secundumverbumluiim. In Juvenco secundumverbum nuamen dicit, sic afflamen vers. 120 eum dixisse
    tuum ilaexprimilur, Ut tua verba sonant, nimirum ut credendutn est. Kcenigius plura similia proferì, al-
    lua verba significanl : habet enim verbum sonareliane legamen, eructamen, frusti-amen, imprecamen, irriga-
    siguificaliouem. Cicero, 1.ni Otfìc.,cap.21 :Hmc duo meli, micamen, picluramen, quassamen, scrutanien,
    verbainier sé discrepare, re lamen unum sonare videan- surculamen, temperamen, veleramen. Sed multa ho-
    lur; el lib. il. De fiiiibus, cap. 2., al. 6 : Non inielli- rum ex recentioribus pelila sunt, neque imitalione
    gere interdum, quid sonetlimevox voluplatis. B. Virgo digna.
    Maria se Deoservire paralam oslendit ed videlicet
    PATKOt. XIX. 3
    78 C. V. ÀQUlL. JftVfcNtil K
    Felix, quàe credit finem mbx afforè verbis, A Bpirìtùs iste capii, quod medignaius in alluni
    Qtìà; Deus ad famulos -, nlàgnuiri digitando, lo- Erigere ex tramili eelsam, cunetlsqùe beatam
    fculus. 155 84Geniibus, el seclisvoluiiBeusseqnus haberi.
    Illa iraheiis ànimum per gaudia tóixtà pudóre, Susiulitecce ihrohPm saevfe,iregivqire snperbos,
    13tì 83 Suppressae vocis pavitàtitia dieta volulat : Largifluis liurtiìes lópibùs dilavil égerttes.
    Màìpiificaslaudes animus, graiesque celebrai Tuneìllie mansitlrinos ex ordine menses,
    Immensi Dominò mundi. Vix 'gaudia tanta Ad^ropTiamque dómuni n^iéfdatjàlii cèftaftiiuri.
    LECTIONES VARIANTES.
    127. Codex Un., Felix qui credit. Grunerus ex vis Reuschius putet loquendi hunc moduni nimium
    conjectura mallet qum credis ex Beala, qum eredi- popularem esse, et Juvenco indignum; cujus dirti
    tasti. Vulgata, Poelm. prò div. script., Fabr., qum raìiohemtoullam affert. Vide Virgi!. 1. 4, An. 285.
    confisa fidem mox. Plerique, qum credit finem mox af- Poelm. prò div. scr., Dav., Aid., Faust, lllatrahens
    forè verbis. Fabr.; verbo prò verbis, e'tvers. seq. atìimtiin per gaudia multa pudore — Suppresso, vocis
    quod prò quse. pavilanlia dieta volulat. Ita Fab.,sedmia;to'pro multa,
    128-. Barthius el-si legerit cUm suo cod. verbis, qua scriptura Fàbricii Suam ton'ge melioiem esse
    nunc legi't quod. Rejicrt lòcutus prò 'loquelur in Fa- ait Barlhius. Ego màllem Suppressa voce.
    brizio', qtiia i'H'ud«eleni in praeterita solum dceìàrài, 151. Oli. a p. m., Reg., Rom., animo, quod edi-
    hpcaùiehì elmid'emetiam ìirsequeniis ditìgft. Fabri- dit Tòni. Plerique, animus. Faust., 'Bora., Oli.,
    cius ex ingenio, Hitarbitrar, ptrsoit heutus 'ut expri- R Reg., Ald., Poelm., prò div. s. celebrai. Tom. et
    nieret verba Lucas i, 45 : Et betta qum credidisti.1 " alii, rependit, quae est glossa in Reg.
    Cielerum in veleri editiòne FàVsli «etiam legitui Ì52. Codex Barili., Rom., Olt., torri. Immensi-:
    quod, sed supra verbis, et inox i-dqìwtùr.HeuSc'hius ila Reg. cum glossa, toiius. Alii, Immenso. Faust.
    Siclegit ': -QumDeusad famuiam; magnum dignando, disiinguit, Immenso Domino: limnéi.
    iàculus, exlextu Gracco-."Ozie&'roa'rtkdutTig rat; ),s).«- 155. Poelm., prò d. scrip., vix gaudia tota—Ip-
    Xufiévotfau-ri)Ka.pà.'KvpiQv. Idem noiàverat Oi'neis'fus. sumte caperent, quod exstai.'etiam in ed. Fausti cum
    Saltem locùtus rétinendutìi est. Aliqùi mss. Luca; Virendò tapéranl. Reuschius ctitìi aliis, 'vix gaudia
    delent i//i, aut Ubi. tanta'-^ Spiritus isti'capii-, videlicet animus ; nèr
    129. Codex Barth., Reg. a p. m. : Illa trahens gaique, cum Un. legendum ipse pio iste. Sciendum
    animo per gaudia mixla pudorem, sitpressm vobis pavi- qtiippe esl, pronomen iste aliquando prò hic poni,
    lantia dieta valutai. Ila eliam Tom., ubi tamen legì- ul contra hic pio iste.
    tur swppressemendose, ut puio? prò supressm. Rom. 156. Ald. Abslulit: alii, Suslulit. Poelm., prò d.
    Illa trahens animo per gaudia inixlà pudore —Sop- s., servis prò smvis.; idprobum est. Rom., serus.
    presse vocis. Omeisius scripturam Barihii in codice 157. Poelm., prò d. s., Immensis humiles.
    Fuldensi invento, eànique reliquis pràuitìit. Accedit 158. Faust., Fabr., lernos ex.
    Reuschius, qui interpretaiur, pudoréih ex agn'uioiie 159. Faust., Ollob., Reg-, Poelm., prod. script.,
    indignitalis ortum : qui tamen indignitaiis sensus Tom., ;fabr., Rom., Ald., et alii, repedat, quod
    gaudio admixtus erat, quod Dominus ipsam respexii. verius videtur, quam remeat, ul legilur in aliis, et
    Edilio Coloniensis Hadamarii anni 1557 : Illa tra- in veleri èliain codice Ba'rlhii : qui falelur quidem,
    hens animimi per gàudiamìxia pudorem—Suppresso, C re.pedareesse verbum anliquum, et probe Lalinum,
    votis, quòd'Poelm. admisit in text'ii. Reg. a se;1, m., sed ilio lui locis ali scalere chrislianos scriplores,
    el Olt. Illa trahens animimiper gaudia mixla pudore^ ul saepe in ilhiruni locis aliud legere velit.
    — Suppressmvocis : quse leciio mihi placet, quam-

    NOTA.
    127. Finis, ail Barlhius, est propter qiìem datur Reuschius id coiilirm'al, quia Si Hnlincliis iminciiMis,
    quid : quo effato seriplur'am ediiam confirmai. 'Ite- quantus erit ille, qui eum coiididir? Prndeniiu^,
    rum Juvènc'ùs.hoc I. vers. 1238, Finemque imponere 1.1 centra Svinili. : 'Magniqueimmensa creaveril orbis.
    verbis — Dignetur cum pace suis. Ovidius, 1.ìiMèt. v. 35': Ille reférl': 0 lux immensi
    128. Magnimiadverbii more prò valde. Val. Fiac- publica mundi.
    cus 1.1, vers. 265, MagnunìquesomiMs. Adde Plau- 134. Plerique verba Ddpara?, 'Quia respexit hunii-
    lum, Gellium, alròs. litsiem mciltm sum, inielligunt ite viriate humili-
    150. Suppressm vocis dieta ismit verba protela tatis : Maldonatos cum Juvenco, et aliis de abjecla,
    summissa voce. Quod clarius dici potuto, et in ego viliq ne condi tione.
    conjicio, dixii iJuvencus Soppressa vóce •pamtaniiu 156. Fregil snperbos eleganier, ut frangere host-es,
    dieta volulat, producta ntiima in 'Voceralione cae- naiiones. -tìicero, l'Gatiliii. cap. tì: Te ut ulta res
    surse : quae i]uidein ita apud auliquó's iiisolens est, frangal? Tu u-l-tanqitamte-córrigàs? DfeVoce ihronns
    sed frequens apud poeias sequioris sevi, et freqnen- videCoiiim. t-'d Prudentium, v. 102. Apoth.
    tior apparerei, si librarli audàoès, ejusqne consne- 157. Largìftuus vox esl veteiùm Lucreiii, el Pa-
    D
    tudiiiis ignari, mullos versus non coiTupissent. De- eirvii.
    notatili' modestia Virginis in colloquio. Cicero, prò 15S»In Vulgata liabenvus quasimensìbus trìbns. In
    Svita , -cap. 10 : Qui cwmsuppressa voce de scelere mitltis exemplari bus >veterisllalictu deesi ^?t«5i, ut
    P. Leàluli, de audacia conjuralorum omnium dixisset, hic apud Juvencuni et S. Ambrosiiim, libr. li in Lu-
    tantummodo ut vos, qui ea probatis, exaudire pos- cani. Ssepeapud Juvencum oecurit adjeciivum hoc
    selis : de supplicìo P. -Lenlutì, de carcere magna, el numerale t-rinus, quod disiiibutivum osi, veruni
    queribunda vocedicebat. Vox -propiia poelarum est niterdum poniiur extra disiribuiionem, ut hoc, et
    pavilanlia, sed honorum lamén poeiarum, ut Vir* aliis iti Incisa Juvenco. Idem significai, ti eodem
    gilii,-Lucretli, Terenlii, Valerli Flacci, Seneca; Tra- modo accipi sedei teriius sive disifibntive, sive ex-
    gici. tra tìistribuiioneiii ;exqno accidere solet, ul iu mss.
    152. Immensi mundi, ut in oralione Engenii To- itoli isolum Juvenci, sed eliam alioruin iiuum prò
    letani ex opilmisexeniplaribns,--Rex Deus, immensi alteropoli'atiir, ac discrepeni iitter se velerà excm-
    quo conslat machina mundi, non, ut in aliis legitur, pkria.
    Rex Deus immense, quos constai machinamundi. Vide ISU.'lFa'briciusin Com-nteniar. poel. chrisi. ail,
    Prolegom. in Draconlium, n. 66, pag, 49 seq. repèdhre %sse pedibus domum renieare. Origo qui-
    sg EVANGELICA HISTORIA LIB L 78
    140 Jamque aderat tempus, quo jussum fundere A Ingemmai. Placuit muli tunc jussa parentis
    [foetum Consulere, scripioq'ue rogant edicere nomen.
    85 Elisabeth volvenda dies in luminis auras Sed, prohmira fides ! tabulis cura scribereteu-
    Ccigeret. -Ad partus famam eollecla cucurrit. [tat,
    Turba propiiiquoram,, tum gaudia mira frequen 86 Implieitam. solvil per verba sonanlia lin-
    '[tes [guam.
    Concelebrante toonienciue pfeent geniloris ha- 150 Mox eliam assuetam penelranl spiracula men-
    [bere. [lem,
    145 A4>ntiiihoc genitrix, sed Joannes voeitetur,
    LECTÌONES VAMAN'fES.
    140. R%g.,Oli.-, Rom., Reuschius tum «quinque nal. Hadamarii Ed. , Rota., Poèmi. , ili lextu ,
    codicibus. Barili'., Poetai^ prò div. s.^ 'qwojjussum cunclis tunc. Plerique, i)iuli lune,
    fundere fmlum— Elisabeth volvenda dies in luminis 147. B.eg. , Oli., Poelm. , prò d. script. , Tom.,
    auras—Cogeret: ad partus famam eollecla. Ila Tom., Fabr., Consulere, scriptoque rogant edicere.nomen,
    sed dislinguii Coderei ad partus famam: cdWebta, 'qwtìdfeóniiinesl, producto e postremo in consulere
    minus bene; pejus vero, quod scribiteum aliis Eli- JJ oh duas consonanies vocis sequeiilis. Barilài codex,
    zabéth'pra Éiistibeth, quM poscii m'etrùni. etAld., Gons'ulei'enì-, scrìpìoque ràgan'i. l'ioni., 'Coniulere , et
    Faust., Fabr., Poelm. in —Vextu,'DàVeiitr., alii, scriptóq'ùe Yoq'aiit. Ald., Faus't., Poemi., pr'ò alia
    quo sorcina deserai alium Elisabeth liqiiidas sol- scrittura, Co'nsùìere, Vii scrip't'o r'tigììàntcjue edicere
    vendo in luminis aiirns : —Ad partus fama tànios eol- iiòméii, Poehn., m leWir, tìa'daìiiaVnis, in scriptoque
    lecla. Barthius, qui liane scripiuram alibi falsata, rogant.
    judicavii, quasi eiroreni peperisse't notatiti tilinàveth 148. Barlhius alienti legit duià prò c'unì.
    indeclinabile positura, postea, I. tvi, cap. 17, eam- 149. Meiidiim credideritii ih Fiibrieio 'sonentia prò
    dem videtur admittere : sed pn» deserai legit i'eseret sor.àmia, quamvis só);erepib saliere dixevìn'i veteres,
    a verbo deserare, recludere, residuare, quod póseit Ut multa similia, epìsòtibieloco cotig'erit Sclirtcligc-
    solvendi verbum de altero versu sese ingerens. Idem nius.
    Barthius in Fulgeulio corrigli, Descraie flosculis pio 150. Fabr., unendosi), penelrans. Cótlèx Barihii ,
    Reserale, libr. iMylhol., el a.iud Àpul., 1.1 Metani., penetrimi spiracula Ihigiumi. Toni., essìceì'am,linda-
    hentiulli legiinl dèsèmlus prò reseraìus. mariti.S, assuefa , qUoVIéttidii étiam Wesiheinerlis
    143. Poelm., prò d. s., per gaudia. Barthii codex prò divers. script,, Ròta., às'snelàm penetrunt sphi-
    talia metileni : sed fonasse prius lui! spiracula,
    frequenlans prò frequenles. :
    145. Reuschius dislinguit Abnuit hoc geniirix ; quod unice probo. Non maleessel ossitela, produci»,
    sed, Joannes voeitetur, — Ingemmai. Alii, sed Joan- ultima ratione csesurce. Sed osswe/Kmcontinuai ver-
    sus 720, 1. H.
    nes.
    146. Olt., fwfjethttil,recle correclum per ingemi-
    NOTA.
    dem verbi hsec videtur esse, quasi pedem ret'raftere, C Itala in plerisque ms., sed in Gantabr. : Et cani pe-
    sed simpliciler pouitur prò reverti. llùc verbuihj a tisset tabulam scripsit : Joannes est nomen ejus. Am-
    Lucilio et Pacuvio iisilaltnn-, deinde in nbsoletis po- brosius in Lue. : El accepit pugillares, eie , quod
    siluui, iti Usuradenique reddxerunt cadenlis laiiiii- magis Latinum esl : nam ih singolari heuiritm est
    latis scriplores, Juvencus, Ammianus , Damasus, pugillar. Subaudiri iiutétn p'olest tabelloni in pugitla-
    alii. Vide Gellariunij Cur. Posteriore et Jo. Ludò- remt Nam eliam pugillares adjeciivum est, eisub-
    vicum de la Cerda, Advers. sacr;, cap. 21, num; 6. audiiur tabella;; codicilli, aut uliquiti simili'. Pru-
    Reversa vero est Deipara in domum suàni ^"oin deniins, bymn. 9, Perisiepb: de S. Cassiano, v. 15:
    eerta futuri, non quod antea certa non essett sed Vnde pugillares Soliti pertuirere ceras. Fur< èlliiius
    ait : Corripit hic Prudentiiis ptimam, malus nucior
    quia experientia didicR* vera esse; quse àngelus
    de Elisabetba pronutlliaverai. prosodimi Ego vero non video, cur repieheiideitdus
    140.CAPUTIV. Joannis Bapiislm nadvitas. Lucse i, sii Prudeniius, cum pugillar ja put/illo-, seu pugno
    56, 80. Pbrasis Fundere fmlum facililatem etìendi dicatur, et in pnqilló prima sit brevis. Computo
    IrJelum itinuiu Dfaeoniius; 1. i^ v. 682, de eodem elidili Ausonius ih iambico ditnetro ; epigr. 146 ,
    parlu S. Elisabeihse : Ftuidatttr de ventre puer sub Bipaiens pugillur expedì. I)é hujus nitidi labellis cera
    sorte beòta. illitis, quibus vetmes scriliebanl , vide Commeni.
    141. Elisabeth indeclinabile : scilieet volvenda ad cit. bymn. S. Cassiani. Jhveiici seuieniia ila
    dies eogerei Elisabeibani fundere luetuin. Fofienrio exponenda esl, ut Zacharias simili et scripserit
    dies habei vnn itistarilis leinporis; ut observaviiGi- nonieh -, et, recuperata facilitate loqueudi, illud
    l'aiiius,lud: Lucrelii, verbo volvenda. Virgilius I. ix ; n pronuniiaverii; Hoc itiiiuil Evangelici,;! : Scri-
    v. 6 : Turne, quod optanti DnìUmpromilterenemo— p'sit dicens : Joannes est nomen ejus-. Et mirali sunt
    Auderet, volvenda dies en attutii ultra. Avitus; 1. v, universi: Et videtur poiior fuisse ratio, cur mira-
    v. 411 , al. 416 : Maxima livciumas jampars exeye- rentur, quod nomen próiiutiliaverii, quam quod
    rathoràSi— El volvendadies instabal sorte propinqua. scl'ipsrril: Pulerhnt enim Zacharias ci Elisabeth
    142. Nolandus esl mos a Gra'ciSj Lalihis, et Ju- ìitiiu et scripto alilea intcr se consensisse de nomi-
    dseis usilattis, quod propinqui convenire solebant ne Joannis impoiiendó. Et|iiidein non satis inielligo
    ad vìsendas puerperas, ci adesse, eum posi otto * raliórienì S. Ambrosii incOmmcni. ad li. 1. : Et
    vel novera dies* infami nomen imponebatur; quidem ille mutus intinlare vocabttlum filii nequkii
    145. Suniii pariieulam sed ex Evangelio : Dixit, uxori : sed per projiheddm Elisabeth didirit,ttuod non
    Nequaquam, sed Joannes vocubìturi didiceral a marito.Ratio Ambrosii cimfiiimui polerit,
    147. Mal lotiitus ad butte Evangelista; locum sic si dicaiiir. itti Zacliariam Ulisse inuiutii, ul non so-
    ail : Juvencus scripto exislimat Zacharium interrogu- luta non ioquij et non atidire} sed neque sèribeie
    lum. MetisJuvenci alia iitiiii videtur, iiimirum Za- quldeh'i póssei. Veriim id neque ab Ambrosio expii-
    cliaiiaiii mu-ibus rogatuiii, ul scripid nometi piléri miiiir, neque, (il ego censeo,- ab evangelisia innui-
    edicerei. lur.
    148. Vulgata, Et posluldhs pugilldrém : sic élìam
    79 C. V. AQUIL. JUVENCI 80
    Completusque canit venturi conscia dieta : [tent j4. Dicere, et Dominum mox prsegrediere viando.
    Concelehrent cuncti laudes, gralesque frequen- Illius el populum duces per lumen apertum :
    Asirorum, et lerrse, ponlique,hominumque pa- Errorem per le spernenl, mortisque lenebras
    [renti : Abrumpent omnes, lua qui praecepla sequenlur.
    Visere quod voluit, propriamque absolvere 165 Exbinc secrelis in vallibus abdila semper
    [p'ebem. Vita fuit puero, donec, poscentibus annis,
    155 En beat antiquam genlem, comuque salutis Valis ad officium pieno pubesceret sevo.
    Erecto, iudulget Davidis origine lumen. Inlerea Maria; sponso miracula menlem
    Hoc est, quod prisci cecinere ex ordine vates : Sollicilant, manifesta uteri quod pondera vidil :
    Hsecest illa salus, qua; nos ex hostibus airis 170 Et secum volvit, quanam ratione propinqua;
    Lripit, ut juste juslo servire queamus. Dedecus oppressum celet, tbalamosque recuset.
    16087 El lu, parve puer, sanctus, diguusquepropheia 88 Talia iractanli torpescunt membra sopore,

    LECTIONES VARIANTES.
    151. Barthii membrana;, CompletusqueDei ventu- El in codice Cantata1., apud Sabalierium, Anlecedes
    ro conscia dieta, ex quo Barthius reslituere vult enim ante (aciem Domini. Faustus cum Aldo facit,
    Dei venturi conscia diclat. Tom., ventura.viliose. alii cum aliis, prmgrediere.
    152.0ti. concelebrant et frequentant, minus bene. 162. Ald., Roman., Tom. per limen. Plerique per
    154. Tom., Rom., Reg., Olt., quod: alii, qui. JJ lumen, quod ad verba Lucae i, 79, propius accedit.
    160. Poelm., Rom., Ahi., Fabr., Et tu. Reg., 165. Plerique scribunt, Exhinc : Sabatierius, prò
    Oli. cura Tom., Al tu. Versiones Vulgata, et Itala, d. s., Exin.
    Et tu, puer. Codex Canlrabr., Et tu aulem, infans. 168. Roman, el codex Barthii, Morite sponsi,quod
    161.Tom-, Reg.,Ollobon., Dicere, etDominummox lantumdem est, ut ail Barthius, cap. 5, libr. LXIX
    prmgrediereviando. Ald. ita, sed progrediere. Cum Advers.
    Aldo facto Rom., sed mendose progredire. Poelm., 171. Barthii codicis margini apposila erat conje-
    Diceris, Dominum mox prmgrediere viando, el prò ctura philologi veleris Dedecusoppressm.qua indica-
    div. s., progrediere. Prmgredierepraeferendum esl ex lur, S. Josephum existimasse vini illalam fuisse
    verbis Lucse i, 76: Praibis enim aule (aciemDomini. Virgini. In Rom., cedei, error, prò celet.
    NOTA.
    154. Visere et visitare in myslerio lncarnalionis melius essel repudiare : nam repudiari eliam poiest
    exponendo sa;pe usurpaiur. Confer Commentar, fuiunmi mairimonium. In codice Canlabr., Et nollel
    hymu. xi Cathem. Prudenti'!, v. 52 : Dignalus orbem eam prmpalare. Hilarius, in Mallo, i : El dictum hoc
    viseret. Joseph volenti eam abjicere, quia juslus ipse nollel in
    15r>.Comu salutis, ex sacro endice. Comu He- eam lege decerni. Augustinus, episl. 155 : Et nollel
    braica phrasi potentiam el regnimi significai. eam divulgare. Vigilius Taps., lib. xn de Triu. ; Et
    156. Verba Luete sunt : Et erexit comu salutis in C nollel eam detegere. Secum igitur cogilabat Joseph,
    domo David pueri sui. Versio Itala ex ms. Colbert., quanam ratione dedecus Maria' celarel, eamque. di-
    in domum. Erigit ergo Deus poteniiam et saluiem , milieret, aul ejus coiijugium abjiceret. Hsec esl ex-
    indiilgelque lumen ex familia David. posiiio Juvenci, qui propierea non approhat senten-
    161. De verbo viare egi in comment. ad Pruden- liam nonnulloium, qui explicanl nollel eamiraducere,
    tium, praefal. 2 Apolli., vers. 15. Adde Cerdam Ad- hoc est, nollet eam in domum suam ducere. Bar-
    vers. sacr., cap. 144, n. 54. lhius, libr. xxxxiv Advers. eap. 9, probat, traducere
    164. Abrumpent, disculient, dispellent ; e tenebris verbum nuptiale esse ex Prudenlio Juniore Hispano
    cmergent. puto, inVita B.Mariaevirginis.Verunihicauctor,ut ego
    166. Trigesimo acialis anno eos, qui ex ordine traducere dixit, ut explicaret, iiovani nuplam in
    sacerdotali eranl, Judaeiad officiumsacerdotis admit- aliam l'amiliam transiisse, quia jam tum aliqui verba
    tere solehant. Numer. cap. ìv, vers. 5 et 47. Mallhaci,Et nollel eam traducere sic accipiebant. Alii
    167. Pieno mvo, piena sciale, plenis annis, ut Vir- existimant, Josephum nihil mali de B. Virgine indi-
    gilius dixilde Lavinia, Jam plenis nubitis annis. Vide casse, vel quia iniellexerat, eam concepisse de Spi-
    notala a nobis ad vers. 584,1. i Dracontii. rilu sancto, vel quia eximia Virginis sanctitaie per-
    168. CAPUT V. Joseph cogitai relinquere Mariani. motus omne judicium susiinuit. Abbis eliam dissentit
    Mailbaìi i, 19-24. Juvencus, qui polius cum Chrysostomo, Ambrosio,
    169. Onus uteri hoc pariter modo dicunt Ovidius, Augustiuo, Justino, aliisqoe Palribus et inlerpreli-
    Gellius, Sidonius, Avitus, Seduiius, quorum loca an- bus lenet, Josephum sibi persuasisse Mariani con-
    noiavi! Omeisius. Ovidius, 1.ni Fasi. vers. 42 : Cm-jjj cepisse exadulierio. Menochius ab opinione philologi
    lesti tumidus pondere venlereral. CunsuleArntzenium, veleris , qui in Juvenco conjiciebai Dedecus op-
    ad Sedulium, 1.1, vers. 96. pressm, non abhorret. Fonasse, ail, exislimavitJo-
    171. Glossa in codice Reg. esl, thalumos — spon- seph, Marim vini illalam, atque ila absque illius pec-
    salia. Sponsalia proprie sunl promissio et slipulalio calo gravidam esse. In novo Thesauro Theologieo-
    fiiturarum nupliarum. Juvenalis, sai. 6, vers. 25 : Pltilologii-oinserta esl dissertano Fraucisci Baringii
    Conventumtamen. el paelum, et sponsulia nostra — De paradiqmaiismo, seu repudio sponsm adullerm.
    Tempestaleparas. Glossa continuali poiest versu 178: 172. Ditinum hoc esl, ail Barlhius pag. 2778 : Quod
    lime prmcepia sequens servat sponsalia poeta. Verba indicat, nonsomnium solum, sed ipsum eliam somnum
    Maithsei sunt : Joseph aulem vir ejus, cum esset ju- homini immissum a Deo : quo poeto smpius ad ca-
    stus, et nollel eam traducere, voluit occulte dimiiiere pienda per soporem monito, et prmsagia divina homi-
    eam. Pro traducere Grsece esl napc/.SeiiJ.axitjcu,quod numanimi disptmunlurex sementitigaìldium poetarum,
    est ignominia; exponere, osleitdere in exemplum, ul Homerus lx Aio?vnvov appellarti. De somniis, quae
    infamare. Dimiitere, quod omnes exhibent, in lexiu a Deo in veleri, et novo Testamento immissa esse
    Graccoest K7roXu5m : quod si sermo sit de conjuge, constai, agii Durantus in iracl. De visionili, cap. 9,
    veni posset divortium cum ea [acere, si de sponsa, et Benedictus XIV, de Beaiif. libr. m, cap. 51.
    81 EVANGELICA HISTORIA LIB. I. 82
    Audivilque Dei super horrida somnia vocem : A NOBISCUM DEUSest nomen cui. Protinus ille
    89 Accipe conjugium nullo cum crimine 90- Haec praecepta sequens, servai sponsalia
    [pactse, | [parta.
    175 Spiritus implevit sancto cui viscera fcelu. Sed tum forte novi capitimi discussio census
    Hanc cecini! vales venturam exvirgineprolem; 180 Caesaris Augusti jussis per plurima terra;
    LECTIONES VARIANTES.
    173. Poelm., prò d. s., Fabr., ita legunt hunc pnuciio nomen cui : protinus, cum glossa cui—proli.
    versum : Mox stertenie. Dei vox est audita mo- 179. Poel., Hadam., Sed tum forle novi capilum
    neniis, quem spurium esse recte judicat Barlhius discussio census, quse scriplura approbalur a Barihio
    loc. cit. ex suis menibranis, el exstat in Oli., in Tom., ubi
    174. Tom., padum ; alii, pactm. Poelm., prò div. mendose furie, el discussio exaraiur, et in Aldo, qui
    s., ita legit : Tu sponsam capias, vacai omni paclio cum habet prò tum. Aldo aduserei Rom., sed ad
    frande. marg. prò capilum corrigitur capitur. In Reg. non
    175. Codex Barihii sanctus, quod Barlhius prse- contemnenda est varieias NODO capilum discussio
    feri sondo; idque ab sciolis correclonbus posiium censii. Fabric, FaiM., novus, capitum discussio, cen-
    affirmai, sed non confirmat. Favei illi, quod apud sus , quod expriinilur a Poelm., prò d. s., Sed cum
    M.<lihseum(egitur, Quod enim in ea natum esl, de forle novus, età Barthio, libr. xi Advers. cap. 20.
    Spìrilu sancloest. Hoc (amen ipsum innuil nostra scri- D 180. Reg. CmsarisAngustiexjussis. Faust., Poelm.
    ptura verbis sanclo {mtu. " prò d. s. : Cmsareque Augusto jussus per plurima
    177. Rom. et edili omnes, quos vidi, ila habent: scribi, quod spurium videtur. Plerique Cmsaris Au-
    Nobiscum Deus est cui nomen, proiinus ille. Reg., el gusti jussis per plurima lerrm, qu;e est inierpretatio
    Ott. : Nobiscum Deusest nomen cui proiinus ille, eia verborum Luca; n, 1 : Ut describereturuniversut or-
    pr. m. ita videtur esse scriptum , ut inielligatur cui bis. Fabricius edidii jussu prò jussis, secuiusque eum
    sciliceli)irgiiu,sedasec. m. in Reg. addila esiinter- est Sabaiierius.
    NOTA.
    173. In scriplo codice Barihii glossa hsecerat : tor- nevai, celai silentio, cujus myslerium nesciebat. Hic
    rido somnia—quod soninodubietatis premebalur: quae simpliciier vocat uxorem Mariani , cum paulo ante
    Ioquilur de illa suspicione, quam de vitiala conjuge fuluram uxorem appellasse!. Nescio vero, au probari
    liabeb.it Joseph , adeoque ad hunc locum parimi , possi!, nomine fulurm uxoris ab Hieronymo inlelligi
    aul nihil poiius facit, ut animadverlit Barlhius. Vo- fuluram mairem aul matrem familias : Hieronymus
    cem horrida poeiicam dicit idem Barlhius, et ex re enim in futura uxore raiionem innuil cur Joseph
    ipsa uaiam, cujus quidam velili horror ansam dede- omnia sciveril.
    ril mutationi. Juvencus Rerum hoc libr. versi 286 , 177. Mallhar.us, i, 25 : Et vocabunt nomen ejus
    de Magis, Totani mox horrida somnia nodelli — Sol- Emmanuel, quod est interpretatum, NobiscumDeus. In
    licitant. Adde, honorem de ntetu religioso dici, et codice Barthii glossa eral Homo-Deus. Relaiivum
    saepecumveueratione conjungi. Valer. Flaccus, 1. n, cui in fine periodi rarum est, ted aliquaudo tamen
    vers. 432 : Threiciis arcana sacris: hic numinisingens— „ usitaium, ut a Prudeniio hymn. 2 Perist. v. 299:
    Horror. ConferComment. ad Prudenlium, 1.1eonlra. '-' Gemmas consci luminis, —Ornalur hoc lemplumqui-
    Svinili, vers. Ib9. bus : quo versu claudiiur strnpha.
    174. In codice ms. Barihii glossa erat, Posse hìnc 178. Sponsaliapada : si proprieiatem verborum al-
    concludi inler consponsos solum, firmum lamen esse tendas, rursus censebis Juvencum in ea fuisse opi-
    conjiigium. Nescio quo haee periineani, nisi l'orlasse nione, B. Virginem nondum Josepho nupsisse, cum
    innuiiur, nondum fuisse mairiinonium venim inier is ejus ihalamos recusare, et ab sponsalibus recedere
    Josephum et .Mariani.Plerique lamen senliiint, cum cogitabat. Sed necesse non est, ut in Juvenco. magis
    Joseph eam animo volvebal cogiiaiionem, raium ma- quam in Evangelio proprieiatem verborum relinea-
    irimonium jam fuisse conlracium, et verba Malthsei, mus. Confer notam. ad vers. 174.
    Accipereconjuyem tuam interprelantur relinere, non 179. CAPUT VI. Ediclum Augusti Cmsaris. Lucse
    diinittere; et uuoniam animo jam cogitaverat eam li, 1-7. Novum censum vocal Juvencus, ut explicet
    dimiiiere. jubeiur ab Angelo eam cogiiaiionem ab- verba Luca; cap. cit., v. 2 : Hmc prof'essioprima facla
    jicere. Poeta proprie erat puella, quando de nuptiis est, eie. Ex his versibus, ut ail Barlhius 1. LXIX,cap.
    cena conditione convenerat : sponsa, cura solem- 5, clarissime docemur, el quid discussio sii in lali-
    nes siipiìlationes, quae sponsalia dicebantur, arce- bus seriptorum locis, el qua; illa recensio fuerit po-
    deboTnt.Hoc lamen discrimen a bonis scriptoribus puloruni sub Angusto : quali vix multis verborum
    non semper observari, demotislrat Reuschius , qui periodis descripserint alii. Addii, discussiunem uovi
    etiam lenet, conjugium pactm dici prò conjugem pa- census dici, quia non talis discussio census fuerat
    ctam more Grsecoruin. Hieronymus bacili re dubius per lerrarum orbem ulla temporum memoria audita.
    mihi videlur in cap. i Matthaei : Martyr Ignalius j) Invehiiur deinde contraGeorg. Fabricium, quod aut
    etiam quartam addii causam, cur a desponsata conce- mutaverit ipse veram scripliiram , autvitiosam pri-
    ptussit: Ut partus, inquiens,ejuscelaretur diabolo, dum scain ediiionem sequi voluerit. Certe, inquii , suspi-
    eum palai, non de virgine, sed de uxore generaium. Hic cor, nimia licenlia in auclores , quos scholmcommen-
    astimiur matrimonium rallini. Diaboius enim , qui dubal, ipsum illusum a scholastico supercilio. Cui ge-
    non ubique prsesens esl, el ignorat eaquae, ubi ipse neri hominum parum abest, quin honorum auclorum
    non est, aguniur, videus, Mariani uxorem esse recensio semper aliquid superbimculpabilis induerit.
    Josephi, putare poluit, parlum non de virgine, sed Ciitiiolici scriptores, qui ita de Fabricio judicarunt,
    de uxore generaium.- Addit Hieronymus : Antequam auctoritale acatbolici hominis Barihii facile suum
    convenirenl, inventa est in utero liabens de Spirilu judicium tueri possunt. Discussioautem quid sit, ex-
    sancto. Non ab alio inventa est nisi a Joseph, qui pene plicalBarlhius locis ciiatis. Erat enim quoddam offi-
    licenlia mariiali fulurm uxoris omnia noverai. Intelligo ciuni disciissoris, iienipe inspecioris, censoris , aut
    liceniiapeiiemariiali, quia sponsus erat, non inaritus, . quaesloris ; ac pentade discus-io est inspeciio , cen-
    quod clarius exprimitttr verbis fulurm uxoris. Non- sio, census, diligentior examinaiio, scrutinio. Vide
    dum ergo Maria uxor erai. Poslea lumen suhjimgil : 1. x Cod. , lit. 50, leg. 1, etc. Macrobius , Symma-
    Quomodo Joseph, cum crimen celaret uxoris, jtislus chus, Julius Firmicus vocabulum discussiohacsigni-
    scribilur ! Sed hoc testimonium Marimest, quod Jo- ficatione usurpant.
    seph sciens illius castilatem, et admirans, quod ève* 180. Plurima terrm^ ut ameena (scorant; aspera
    85 Ci V\ AQUIL. JlìVENGli 84
    Describebatur, Syriam cum jure regebat & Desponsamque, sibi scribens, gravidamquepro-
    91 Cyrinus, proprioseui- tota per oppidEfe fines [fes,sjus.
    Edebant populi, vires, nomenque, genusque. Hosflitiiim amborum Bethlehem sub mcenibus
    Urbs est Judsese Bethlebem, Davida-canorum [urbis
    185 Quse genuit, generis quae censurr»jure, peiebal. 92 Augusti fuerant pweparva habiiacula, ruris.
    Edidit hic Mariani Davidis origine Joseph, Vèto.Illie virgo novo completo in tempore fcetu.

    LEGTIONESVAKIANTES.
    181. Rpm., Syrim hoc tum jure regebat. Omeisius bat, — Desponsamque, etc. Sclicettgenius reslituere
    cum uno Cantabrigiensi,, Describebatur. Syriam.lune volebat : Oblulii hic illuni Davidis origine Cmsqr,—
    jure : quse lecita se Reuscliio approbab.il, sed pro- Addiditel Mariani, genus lime quod uUrque Irahebat :
    pter oi.io.sampa.rlicula;lune repetitiouem edidit cum videlicet me, Belhlehemi; ILLUM,censum. Ila vero
    Poelm., Ald., Tom,, Hadam., Fabr., Syrim,quam, ordiiiem versuiim seqq. collocai : Desponsamque—
    ut inielligaiur ieri\mSyrim.-In R<?g.est. Syri'a , sed Illic cum duobus seqq — Hospitium. — Augusti —
    videlur fuisse Syrim. Oli., probe, Describebatur, Sy- Circo.
    riam cumjure r.egebal: nani plurima terrm, id est, loca, 188. Reg-, hospitio amborumeum co,!. Barihii, et
    vel aljud simile innuunt verba Lucse universiisorbis! Rom. Ald., perperam, Hospitum amborum.
    Fausius &\\ó\\...Describ.ebaiurSyrie : quam, ut sii Sy- 189. Editi plerique, et Rom. perparva. In cod.
    rie prò, Syfia. Reg. est prmparva, idemque videtur esse in Olt. Co-
    182. Poelm., pio div. script.,,,prqprii, ut intelli- B dex Barthii, prmparva habiiacula arvì : quo postremo
    ganlur popuji, quod lenent Ald..,:Tom. In utroque laiere àliam vocem Barthius censei. Aliquid cogiia-
    Canlabi1.e' Reg-,Cyrinus proprio, minus recle, quasi bat de antro. Gonjicere libel, ut niorem illi geram,
    propriojure. Reiine proprios, videlicet fines. Angusto fuerant
    ' prmparva habiiacula in antro. Ald.,
    185. Poelm.. Ald., Tom-, Hadamar., Fabr. , el filerai.
    n\\\, Addebani. Vera ledi», Edebant, quae exsiai in 190. Et seqq. Olt., Reg., Codex Barihii, el apud
    Barihii codice, et in, nostro, Ouol),. Edere verbum hun.GLugdunensis editio anni 1551, Poelm., prò d.
    proprium in censii, et pa^lo post recu,i;rit, ubi ali-, s., Tom.,, Illic virgo,novo completo in tempore fmlu
    qui legnili, Oblulii liìc-illunu Ro«i|., perpetra,, vires, — Solvittir, el puermn veleri cun.abulq texlu — In-
    genusque, itoinenque. volmtnl, duroque dalur prmsepe cubili. In Ott., a pr.
    185. Oli., qim'gennìl.- Mtarifequm-censum. Reg.., in., cubile, el videtur fuisse cqmplelq, quoti dare le-
    qum genuit, generis qum censitili;.Aldus, Rom., et gitur in Reg. el Rom. Ad sexii casus, coiicursum yi-
    alii, qum genuit, generis censum qum. landuro Reuschius edidit completa in tempora : sèd
    : Oblulii hic illuni : gcnu,s,liinciiter- verairvlecitone») auiumal : Illic virgo novum com-
    18ij. Daven.lt1..
    que traliebal. Tom., Porli»,., Iladamar., Fato1., 06,- pleto in tempore fmlum— Solvimi-,per syneedoclien.
    tnlit hic illuni, gen<u&Itine- quod uterque Irahebat. In Tom., el seeunda sciipiiira Pòelm., completo ìn
    Olt. :•Edidil Itic i/lain D.avid-isorigine Josepli. Reg. tempore. Alci., Hadamar., Fabr., Poelm., in texlu,
    Edidit Mariam Bdvldis,origine Joseph: a sec. m,., Illic \ir.go novitmcompleto.temporefmlum— Edidit,
    <uni glossa in BtfiJileem. A.ld.us, t£didji et leni pannoso legatine :nolu — Texil', cui durum cu-
    hic Ma,r,itmi.
    Ine Mariani. Dtuidk origine Joseph : sed piincliim „ nas prmsepeministrai. Fabr., folu p,ro molli; Hada-
    post Mariani memlose,uppicluui.vkjd^ir. Code* Bar- C mar., villose, complures pro completo. Daveulr., cui
    ihii ila sine punclo, cui,consona,!,Rom., etduo.Can- cunas'durum. Schoénge.nius: Edi Ut, atque levi pan-
    iibr. Sabalierius ex tura.que lecitale duos versus noso. tegminé folu. Bti'rthius imam liane ledionem
    effecit : Edidit hic Mariani : D:av(disorigine Joseph tainquam spurìam mento rejicii.
    — Oblulit hic Ulani, genus Itine quod uterque Irahe-
    NOTA.
    belli, infra vers. 262, per longa viarum, el s'milia. Virg. : Est specus haud ingens parvm sub mmnibus
    P/ttrimtts'cum genitivo legilur apud Silium, libr. xvi, urbis. Juvencus opinionem eorum sequitur, qui Sal-
    vers. 362 : Insignis multa cerviceel plurimus idem valorem in suburbiis Bethlehem natimi affirmant.
    — Ludentis per colla jubm. Innuil aulem diversorium, de quo Lucas, fuisse spe-
    183. Edebant, hoc est, profitebaniiir, promulga- luncam quamdam, aut terra; foramen : ita enim alii
    baul, exponebant. Est verbum forense. Ulpianus , eliam tradunt. Nonnulli dnceul, in ipsa urbe Be-
    Dig. libr. il, lit. 13, qui totus esl de ede.ndo,leg. i : tblehem Dominum natum fuisse. Beda,cap. 8 de Lo-
    Edere est edam copionidescribendi(acere, velin libello cis sanclis, narrai diversorium fuisse quasi nalurale
    complecd, et dare, vel diclqre. Pliiiius, libi1, x, episi. semianlr.nm, in orientali angolo Bethlehem siliim.
    yi : Cum annos ejus, el censum, sicut prmeeperas, Juvenci senlentia el communior fuit inler veieres,
    ìderem, admonilussum a perilioribus, etc. Alii crede- et inler caiholicos nunc saiis est recepia. Nihil la-
    -';iji, minus bene. men certi ex sacris litieris eruitur, ul ejusmodi opi-
    184. Possis ita explicare, Beiblehem urbs Judseae D niones confirmentur. Vide Suarium, toni, xvn,
    est. Sed furiasse Juvencus legit, In Belhleliem Ju- qusest. 55, disput. 15, sect. 5, ul plures omiltam ex
    dmm: ita enim legilur in versione vetcri ras. Canta- Proteslanlibns, qui peculiares disserialiones de Loco
    br., et in lextu Grseco. Et liane leciionera lueiur natali Jesu Chrisli conscripserunt, Strauchium , Go-
    Mazochius, t. in Spie. Bibl., ad Matlh. n, 5, eonlra tbol'redum Wegnerum, Joannem llenricum Krause,
    S. Hieroiiymttm, qui eriorem librariorum exisiima- Samuelem Scheifliuni. Inter catholicos prò suburbio
    bat Judmm prò Judo, aut Judm. Davida canorum, ut slatti Tillemoniiiis, Serryus, et alii : [irò urbe Peia-
    I. n, vers. 572: Legislis certe in tempio Davidacuno- vius, Sandiniu's aliique plurimi.
    rum. Alii variaut in quaniitatesyllubarum vocis Da- 190. Sacer lexlus : Cum essent ibi, impleti sunt
    vidis. dies, ut parerei. Et peperil filium suum primogenitum,
    187. Desponsa hoc loco de uxore certe dicilur. et pannis eum involvil, elreclinavil eum in prmsepio:
    Lucas, vers. 5 : Utprofilereiur cum Maria desponsaio quia non erat eis locus in diversorio. Videri possunt
    sibi uxore prmgnante. Pro/iteri verbum censuale est. Joannis Cbristophori Letschii Exerciiatio philologi-
    189. De voce habilaculuin dixi in Commentar, ad ca de CunabulisChrisli ; Danielis Vogelii disserlalio
    Prudcniium, bymn. 10 Calhem. vers. 40. Sannaza- de Stabulo Betlileltemilico, in quo Immani generis
    rius fonasse Juvencum imiiatus est 1. n de Pan. Redemptor natus est ; Ern. Salom. Cypriani disser-
    85 EVANGELICA HISTORIA LIB. I. 86
    Solvitur, et pueruni veleri cunabula texlu A Nam genitus pu.er esl Davidis origine clara,
    93 Involvunt, duroqueMatur prsesepe cubili. Qui populis Incera mox, lauitiamque propaget.
    Circa spllicilaepeeorum custodia noctis Hoc signum dicam, puerum quod cernere vobis
    Pastores tenuto vigiles per pascua Iseta. Jam licei,.impleniem gracili prsésepia voce.
    195 Ecce Dei monilu visusdescendere ccelo 205 Talia dicenti junguntar niillia plebis
    Nuntius, et subilus lerror iremefacta pavore Ccelestis, cunctique Deum laudanlque, rpganl-
    Proslravit viridi pastorum corpora terrae. [que,
    94 Talis et attonilis ccelo vox missa cucurrit : Talis etuniti vox agminis aera compie! :
    Ponile terrorem mentis : mea sumile dieta, Gloria supremum. comite(ur debita pairem,
    200 Pastores, quibus haec ingentia gaudia porto. Q5 In terris justos hominespax digna sequatur.
    LECTIONES VAR1ANTES.
    195. Ald., Rom. cura sollicilm, ut cura sii in au- 204. Vonckius rescribere mallet prmsepia folu,
    l'ereudi casu. Plerique circa. Evangelista in Itala quia vocis nulla menilo apud Lucani, el Juvencus
    vetcri, in illa regione, in Vulgata in eadem regione. exponil illa verba : Et hoc vobis signum : Invenieds
    Adverbii more ssepe adhibetur circa sine casn. Ad ihfantem pannis involutum, el posìium in prmsepio.
    clariorem synlaxin conjiciebam Circa sollicilospeeo- g Reponil Gallandius. explicari id posse cum Badio
    rum, nempe sollicilos de pecoribus. Ald., Poelm. de infantili vagitu. Quod autem Vonckius ait, supra
    prò d. s., Rom. pecudum, Tom., pecudes ; alii, pe- eliam legi legminefolu, id solum invenitur in scri-
    eorum. ptura suppositiva, quam seculus est Fabricius. Vide
    195. Reg., Olt., Rom., Barihii membrana;, Edi- supra vers. 191. Gracilem voccm, sive ejulalum
    lio Lugdunensis anni 1551, Poelm., prò d. s., Tom., expressit auctor antiquus Homiliaein Occursum Do-
    Ald., visus ; nonnulli ed., jussus. mini : Infaniem ejulantem, ac vilam mundo, gau-
    196. Ald.,. et subito; Fabr., ac subito ; Tom., diumque largienlem.
    Poelm. in lexlu, ac subilus. Oli., Rom.. et subilus;; 208. Reg., el Olt., comitalur, sed vers. seq., se-
    Reg., al subilus. quaiur, quod poscere videlur comitelur. Rom., co-
    198. Rom , d aitonitos, minus bene. mitalur, et vers. se,t\.,sequelur.
    201. Rom., Jam puer esl genitus D. 209. Ald., Rom., sequelur; alii, sequatur.
    202. Tom., viliose, propagai.
    NOTA.
    tatto de Fasciis Chrisli; Georgii Goetn Lurubratio suum. lieuscliius agnoscit, duos genitivos peeorum,
    de prmsepioChrisli; Francisci Bianchini'! disserlaiio sollicilm noctis ab uno substanlivo regi, ut 1. in,vers.
    de Translatione sacrorum cunabulorum, oc prmsepis 569, lncubuit, mentisque simul convulsa vetiena—
    Domini, necnoncorporis B. HieronymiabecclesiaBeih-C Dmmonis.horrendi, purgalo corde, fugavil. Omeisius
    lehemilicaad basilicam Liberianam , tom. ni Ana- sic verba ordinati Custodianoctis lenuil pastores pe-
    stasia eorum, etc.
    191. Quod cunabula veleri lexlu involverint pue- 197. Viridi terrm, ut vers. 194, pascua Imta- Neque
    rum, difficulialem àniiqtiis librariis creavit, qui esl, cur dubitai Schoeligenius, àn Bethlehemitico
    propterea locum hunc mtitarnnl. Sed adverlendum in agro viride solum fucrit, quamvis hibèrno tem-
    est, cunabula stimi eliam prò ipso lecitilo Infamimi, pore natus fueril Salvator : cum in ea regione cce-
    aut prò fasciis, quibus involvuntur. Plautus Ampli, lum sii temperatura. Multo minus unum hoc verbum
    art. v, sceu. 1, vers. al : Sed puer ille, quem ego rios cogeret a communi sententia recedere de die, et
    lavi, ut magiius est, et mullum valel! — Neque eum mense na!alis Domini, quamvis tot hae in re inler
    quisquam colligare quivil in cunubulis: ubi alii le- se discrepent senlentia;, ut, excepto Julio, nullum
    gnili quivit incunabulis, ul in Trucul. art. v, scen. sciam esse menseni, qui defensorem aliquein non
    1, vers. 11 : Nunc opus esl carbonìbus, fasciis, opus habent. Eas omnes sententias expendit Tronibellius
    est pulvinis,— Cunis, incunabulis. Ila etiam legi pos- in Vita Deipare, t. HI, pari, i, dissert. 18, cap. 1
    set in Juvenco veleri incunabulo lexlu, etc. Beda de seqq., apud quem plures alii videri possunt.
    Orthographia : Cunabula sunl panni infantim, sed 198. Hunc versum laudat Omeisius, similemque
    Joannes Conslanlinopolitanusepiscopusscribil, Lazo- dicit illi Maronis libr. xi, vers. 296 : Variusqueper
    rum in monuméntocunabulis involutum. Ad bare ver- ora cucurrit—Ausonidum turbala fremor. Infra, v.
    ba Cerila, Advers. cap. 121, num. 68, ait : Tu hic 396 : Tunc vox missa Dei longum per inane cu -
    rimare, quid sint. Opinor, a noniiullis sumi cunabula n" curril.
    prò qiiibusvisfasciis. Veleri lexlu paupertatein deno- 200. Portare proprie est gestare, sed accipilur
    tai, quam immerilo nonnulli a Jesu Chrisli parenti- saepe prò all'erre. Ovidius, libr. in ex Ponto eleg. 4,
    bus removere lenlani. Juvenco accinto Seduiius I. vers. 1 : Hmctibi non vanam porlanlia verbo salulem
    il, vers. 57 : Omnia qui propriis vestii nascendo dg- — Naso Tomilana millit ab urbe tuus. Terentius
    nis, — Obsitusexiguishabuit velamina pannis. Andr. act. n, se. 2, vers. 1 : Dii boni, boni quid
    192. Cubile, seu prsesepe, in quo jacuit Dominus, porlo ?
    Juvencus vocàt durum : quod minime evinci!, non 205. Plebs cmleslisypeantur angeli per tapinosiu,
    fuisse ligneum, ut eonlra Basnagiuniostendi in Com- quse est rei magnaehumilis explicatio. Epitbetiim
    mentario ad Prudenlium hymnT9 Cathem. vers.77, vero cmleslisfacto, ut cum dignitate id dicatnr. Sic
    ubi ad v. 80, pag. 374, aeri incisimi exhilui imagì- in gurgite vastode mari aple dixit Virgilius.
    nem antiquam lignei prsesepis Saivaioris, quam 207. Agminisvidelicet ccelestis. In Vulgata, Mul-
    cotnmendalissimus cardinalis Borgia e locupleti tìtudo militim cmleslis; in Itala versione : Mullitudo
    suo museo prò singulari si tulio quo saeras lille- exercitns cmleslis. Angelos dici, et èsse militiam
    ras colil, et fovet, mecum liberaliter commuiiica- cmli docui in nolis ad Dracontium 1. u, vers. 475.
    ver.it. Astra etiam, et sol militia poli vocantur ab eodem
    193. CAPUTVII. Angelus nativilalem Chrisli pa- Draconlio lib. ì, vers. 229, et lib. II, vers. 25 et
    storibus nunliat. Lue. n. 8-20. Syntaxis nonnibil v. 553.
    implexa esl peeorumcustodia sollicilmnoctis. In sacro 209. In plerisque mss. Graeci lexlus legilur h
    codice : Custodientes vigilias noctis super gregem «v6/sw7tois eùSoxfa,in homiuibus bona volunlas.In non-
    S7 C. V. AQUIL. JUVENCI 88
    210. El simul his dictis coelisecreta revisunt. A 215. Omnia noclurnis monilis quod*vera recur-
    Pastores propere veniunt, puerumque jacen- [rant.
    [tem 96 Viderat octavam lucem puer : ecce recidi
    Praesepisgremio cernunt: post inde sequentes Ad morem legis, nomenqueapiare necesse est:
    Dispergunt late celeris vaga semina fama;. Imposilumque illi est, monilis coeleslibus olim
    Mirantes laudata, laetantes constupuerunt, Quod Maria; vox missa Deo pnecepit, lesus.
    LECTIONES VARIANTES.
    210. Ald., Rom., Afa; alii, iis. In Tom., his nia, dein hic Mirantes.
    doctis, mendum puto. 216. Barihii codex, atque recidi, quam scripturarn
    212. Poelm. prò d. s., inde sequentes. unice probat Barthius. Plerique, ecce recidi, quod
    215. Tom., Ott., Reg., codex Barthii, celeris; aeque bnnum est.
    plerique edili, Celebris,quod in Olt. videlur fuisse a 218. Tom., illi. monitis, sine esl.
    pr. m., et est in Rom. Omeisius prsefert etiam Cele- 219. Reg., missa a Deo, contra melrum, immisso
    bris, quia vox vagaceleritatem jam indicat. a ex aiiqua glossa in lextum.
    214. In Ottobon. prius ponitur versus seq., Om-
    NOTA.
    nullis lamen, ut in Vulgata, et in Itala versione ]i munt dare, circnmcisiim fuisse puerum Jesum :
    hominibusbonmvoluntatis, eùSoxioc?. Vulgata; magno Et poslquamconsumatalisunl dies odo, ul circumei-
    consensu accinunt Patres. Juvencus etiam justos ho- deretur puer, vocatumest nomenejus Jesus. Aperiius
    mines cumdicit, intelligil in terra pax hominibusbo- circumeisio indicaiur in texlu Gracco, ubi post puer
    nm voluntatis. Menochius sic textus Latini sensum est parlicula el,1qua qundammodoasseriiur circum-
    expmiit : In terra pax hominibus bonm voluntatis eisio, el additili impostolo nominis : Juvencus certe
    divinm, et beneplacitidivini, id esl, pax hominibus circitmcisionem astruil; quae fide divina credenda
    quos Deus amai, et jam gratos habet, et in quibus sibi est, cum universa Ecclesia ita verba Luca; inlelle-
    complacet. Maldonàlus idem leniierat, qui ad prae- xerit. Quod aulem necesse fueril, Christnm ad mo-
    deslinalos hunc locum refert. Alii bonm voluntatis relli legis circumeidi, commoda disiinclione expli-
    homines appellata, qui bonam habeant voluntatem, candum est. Christus enim praecepto circumeisionis
    et ad recipiendam pacem, quseannuniiabalur , pro- siibiecius non erat, adeoque parentes ejus non fue-
    pensam. Weisleniu sscripluram in mss. Grseciscom- runt obligati ad illuni circumeidendum. Nam pra;-
    munem acriter defendii. lerquam quod Deus erat, non fuerat ex semine virili
    210. Vulgata, Discesserunt ab eis angeli in cm- generatus. Nihìlomiims Suarius toni. XVII, disp.
    lum. Simili modo texius graecus. Ai Itala velus in 15, sect. 1, ducei, quamvisper se non fueril necessa-
    nonnullis mss. in singulari, Di&cessitangelus. Cmli rium parentibus Chrisli puerum circiimddere, per ac-
    secreta; phrasisab aliis eliam poelis usurpala, uldixi cidens lamen ad vitandum scandalummerito existi-
    ad Draconlinm lib. n, vers. 4, Qum cmlisecreta le- mari poluisse necessaiium.Praelerea maxime decuil,
    gunl. A poelis alii id acceperunt, ulGregoriusMagnus p Christnm circumeidi. S. Thomas part. in, qusest.
    lib. il Diabig. cip. 55, Cmlisecreta penetrare. Appo- 37, ari. i, theologica illa sua gravitale, et singulari
    site etiam revisunt dicium de angelis, qui ad lo- ingenii perspicacia, quo res ad vivum resecare so-
    cum suum, uude veiierunl, redeunl. Virgilius non tei, seplem causas disimele memorat, oh quas Chri-
    semel hoc verbo usus est tali significatu. stus debuto circumeidi. Id aulem satis est, ut aliquo
    212. Gremiumeleganter iransl'ertur, el de rebus sensu necessarium fuisse dicatur, Christum ad mo-
    inanimis dicilur, ut gremium lerrm, gremium urbis, rem legis recidi. Apiare nomen videlur muluaius
    gremium Grmcim.Silius lib. vili, vers. 192, de flu- pseudo - Cyprianus in traclatu de cardinalibus
    mine : Dancearenoso (sic fama) NttmiciusUlani— Chrisli Operib., cap. de ratione circumeisionis : Hoc
    Suscepit gremio, vitreisqueabscondilin antris. In re cum oclava die jussum sit, celebrati, et nomencìr-
    nostra, cum senno sit de pucro, majorem venusla- cumeiso apiari, etc.
    tem habel Prmsepisgremio cernunt puerumjacentem. 218. Iinposituin illi esl nomen, quod vox praccc-
    215. Juvencus vini verbi Grseci complexus est : pit, etc, scilicet Jesus.
    nam §ieyvó>pia-uv ambiguum esi, et significai cogno- 219. Jlfissa Deo prò a Deo, dalivus prò ablativo,
    verunl, ac simul nota aliis feceruni; quod utrumque quod Juvenco familiare est in hujusmodi verbis pas-
    Juvencus expressit. sivis. De hae voce missaa Deo vide vers. 98. Lucas,
    214. Constupuerunt a constupeo, quod verbum, qui hisloriam Magorum peuilus omiltii, post cir-
    nescio, an alium auclorem hab^at prseter Juvencum. cumeisionem illieo purificationem Maria; enarrat.
    Et poluit quidem is dicere Imlanies obslupuerunt : Vocatum est nomenejus Jesus, quod vocaivmest, ab
    sed maluit conslupueruni, ut simul omnes stupuisse angelo priusquam in utero conciperetnr. Et poslquam
    declararet. D impleti sunl dies purgadonis ejus secundum legem
    215. Stupebant pastores, quod omnia monitis Moysi , lulerunt illuni in Jerusalem, ut sislerenl
    nocturnis respondercnl ; vera nimiritin essent ea, eum Domino. Al Malthseus, qui purificationem
    deqmbus nociu adinoniii fuerant. Hic autem stupir Maria;sileulio prseteriit, siaiim post orlum Salva-
    narrari videtur de die, aul diebussequeniibus. Cura toris Domini magorum advenlum commemora!, et
    enim pastores vidissenl puerum jacentem, posi, ut subinde fugam illius in Agyptum. Cum ergo naius
    vers. 212 dicilur, disperserunt vaga semina celeris esselJesus in BethlehemJudo in diebus Herodis regis,
    famm. Inde sequitor, Lmiantesobslupuerunt, — Om- ecce magiab Oriente venerunl Jerosolymam,eie. Qui
    nia noclurnismonitisquod vera recurrant. Ordo idem cum recessissenl, ecce angelus Domini apparuit in
    expositus esse videlur in sacro codice, Vera recur- somnisJoseph dìcens: Surge, el accipe puerum, et
    rant, ul lib. il vers. 769, Ut diciumIsaim merita de. matrem ejus, et fuge in JEgyplum. Difficultas hsec
    pleberecurrat. jam diu lorquet interpretesj priome fueril puri(ìca-
    216. CAPUT Vili. Circuincisio Domini. Lue. H, lio advenlu magorum, an adveiilus.niagorumpurifi-
    21. caiione. Si dicamus, primus venisse inagos, quam
    217. Exstant peculiares Dissertaiiones De.circum- Christus in tempio oblatus fueril, non intelligitur,
    cisioneDominia Guil. Lysero, AntonioBynaeo,Dan. qui fieri poluerit, ul post advenlum magorum Chri-
    Gerilesio consrjriplae.Verba Evangelista; non expri- stus prajseuiàlus fueril in lemplo, cum ei iierodes
    89 EVANGELICA HISTORIA LIB. I. 90
    22097 Scripserat antiqua; Mosesmoderamina legis, A. Coelestesvoces, cui quondam prsescia rerum
    3Sinterquse, primos priscode sanguine vatum, Virtus prodiderat, quod carcere corporis segri
    Observare dedit, fetus offerre sacrandos, Deposito, moriem Iiber, requiemque videret,
    Implumesquesimul ferread delubra columbas. Cura primum coeli laudem,terraequesalut'em,
    Hsecubi per Mariani-tempio servata ferunlur, 250 99 Omnia quem vatum spondent oracula,
    225 Ecce senex Simeon, dignus comprendere [Christum
    [sensu Vidisset tempio solemnes ferre palumbes.

    LECT10NES VARIANTES.
    221. Sabalienus , Atqueinter primos, et prò d. s. lesteis, ex quo tarlasse natura est cmleslisvocis, et
    Inter qumprimos, quod unum in mss., et editis in- priusfactum sensumex sensu. Poelm. eliam prò d. s.,
    venio. sensu — Cmlesleisvoces. In Olt. mendum est dignis
    225. Ald., Tom., Rom., Reg. , Ott., sed a sec. prò dignus, uli ibicorrectum apparet.
    ni., ut videlur, codex Barihii, et alii sensu — Cm- 251. Reg., Rom., palumbes. Ott., Tom., Ald.,
    lestes voces. Hadamar., Poelm., Fabr., sensum— Poelm. prò d. s., Fabr., palumbos. Poelm. in texlu,
    Cmleslisvocis.Codex Barthii prò cozlestesscribit cm- Hadam., columbas.
    B
    NOTA.
    illusus a magis illum qusereret ad perdendum eum , miniscuntur, oblaiionem Chrisli in tempio lune per-
    et Joseph, poslquam recesserunt magi, admonitus actam, cum jam irimus essel, ea fere sciale qua
    fueritab angelo fugere in Agypliim. Prseterea quod Anna filium smini Samuelem ad lemplum adduxit.
    Herodes jussil, uccidi iufanies omnes a bimatu, et Eorum inlerpretatioiiein l'use exponii, el refellit
    infra, oslendil, magos non slalim ac puer naiusesi, Trombellius de vita Deipara; t. IH p. 1, diss. 22.
    venisse Jerosolyinani. Contra si asserì mus, ante 220. CAPUTIX. Purificano Marim. Lue n, 9-59.
    magorum advenlum Chrisli prsesentationein, el pu- Verior esset inscriptio PrmseulatioChrisli in tempio :
    rificationem Maria; peractam, explicandum est, qua nani de purilicalione Matite vix loquitur Juvencus.
    ratione acciderit, quod magi in civiiaie Belhlehem 221. Conslructio obscura , nec satis clara senlen-
    infaiiiemJesum adoraverint. Addit enim Lucas post tia. Evangelista sic habet v. 25: Sicul scriptum esl in
    oblaiionem in lemplo cominemoraiani cap. 2, lege Domini: quia omnemasculinum adaperiens vul-
    vers. 39 : Et, ut perfecerunl omnia secundumlegem vani, sancium Dominovocabitur.Elut darent hosliam,
    Domini, reversi sunt in fialilmam'An civitaiemsuam sccunduinquoddiciumestin lege Domini,par tuiiurum,
    Nazareth. Hae difficuliale non deterrilus Juvencus, aul duos pullos columbarum. Sensus ergo verborum
    primum praeseutalionem in tempio rel'erl, limi ad- Juvenci hic erui poiest; inler qua: moderamina an-
    ventum magorum. Revera cum Mariae purificano tiqua; legis Moysesdedit, ut id observarent, quod
    quadragesimo die post Jesum nalum secundum le- primos l'etus ii, qui sunl prisco de semine sacerdo-
    gem acciderit, quod Lucas narrai, parentes Jesu in tum offerrenl Deo sacrandos. Lex enim ipsa Levil.
    Galihram revertisse , poiest quidem id ila accipi, ut p xn, 6, sic concepia esl: Cumqueexpleti fuerint dies
    slatini reverleriut, sed poslea, verterne anno, eo purificalionis sum, sive pio fido, sive prò filìa, deferet
    fere tempore, quo natus fuerai Salvator, in civita- ognuni anniculumin holocauslum, et piillumcolumbm,
    iem Belhlehem redierinl, ut idem narrai Lucas 4! : sive turturem prò peccalo ad oslium labernaculi lesti-
    El ibanl parentes ejus per omnes annos in Jcrusalem monii, et tradel sacerdoti. Qui afferei illa corani Do-
    in die solemni paschm.S. Epipiianius, qui I. 1 Haeres. mino, e! orabit, etc.
    50, num. 29, affinimi, exaclo biennio venisse magos 222. Observarededii, Grsucismus, ut Ferre sui dc-
    ad Christum adorandttm, tradii eliam, Josephum, et derat monumentum, et p'gnus amoris, Magnum dal
    Miriam cum infame quolannis, vel certe primo, et ferre lalenlum. Virgilius , et alii. Vide infra v. 509.
    secundo anno eo tempore, quo puer natus erat, 224. Quamvis nec Chrislus lege pra'scnlaiionis in
    Bethlebemum accessisse. Alii ameni polius arbiiran- tempio, neque Maria lege purificalionis compteben-
    lur, Lucani posi narraiam purifìcationem illieo relu- dcretur, tamen maxime decuil, eam legem a Mariti
    li-sc, parentes Jesu cum puero in Galila'am remeas- prò filiti, el prò se observari, ut de circumeisioue
    se, quia nihil de fuga in Agyplum diclurus erat : de diximus ad v. 217. Agunt hae de re iheologi in iti
    qua in soinnis admonilus fuit Joseph post pisesenta- pan. S. Thomse, qutesi 57, art. 5 et 4.
    lionem in tempio, antequam in Galila;am revenis- 225. Simeon significai audieniem, obedientem:
    senl. Ila scnliunl Augustiuus de coosens. Evan- ad quod elymon fonasse resp-cii Juvencus , duin
    gelist. lib. II, cap. 5. Beda, Jansenius Gandavensis, ait, eum fuisse digiuni) comprendere sensu coelestes
    Cajetanus, et alii plures. Etsi ergo plerique exisii- voces.
    ment, adoraiionem magorum aut die 15 posi orlimi 227. Carceremcorporis vocat phrasi familiari sa-
    Salvaioris, aul saliera anie quadragesimum diem D cris et ecclesiasticis scriptoribus , de qua plura in
    comigisse, tamen conlenincr.da non est ratio concor- Comment. ad Prudentium v. 41 proosmii pag. 235.
    dia; a Juvenco, antiquissimo interprete, itala. Con- 2-28. Modem viderel ex sacra pagina, Non visu-
    ferii in liane rem possunt llermanni Rombacliii rum se mortem, quod eodem modo in texlu Graeco
    opus : Primiuce genliuin, sive historia, et encontium dicilur. Fonasse haec locniio »d iltam figuram per-
    Sanciorum trium magorum; Petti de Marca Disser- linel , qua interdum iinus seusm, vel aclus ejus
    latio De adventu magorum ad Chrisium, et an reges pio alio ponilur. Sumiiur videre prò experiri,ut
    fuerint ; Floreniinii Exercitatio 5, De Magorum ad psalm. xv, vers. IO, Nec dabis sondimi tuum rìdere
    Chrisium venienlium historia, itìnerisqiie tempore; corruptionem.
    Alplinnsiisde Memioza De magorumhistoria; Steplta- 229. Cmlilaudem, nimirum quem coelilaudani.
    nus ;Salazar De advenlu magorum; Leichnerus De 250. Infra, v. 272, Omnia veniurumspondentquem
    tempore magorum; Augustiuus Catmei in Disserta- oracula valimi. De vaticiiiantibus, el vatibus id
    lione De magis; Balthasar Slolberg ; Daniel Roden verbum spondere saepe dici solet.
    De iìsdem magis; Laurentius Beitediclus Triebel De 251. In lege scriptum erat , Par lurlurum, aut
    Magispost Jesum in tempio reprmsentalum advenien- duos pullos columbarum; el paulo aule Juvencus ait
    libus in novo Thesauro iheologico-pbilologico. Pe- Implumesque simul ferre ad delubra columbas.Cur
    culiaris estopinio Harduitii, et Berruyeiiij qui com- ergo nunc dici! palumbes?Oimìiir. quia pauperlatem
    91 C. V. AQUILi JUVENCI 92
    Isque ubi, curvalo defessus corpore, templum A Corporis e vinclis, Gnemque imponere verbis
    Jam gravior penetrai, mnnuit quod spiritus Digtietur cura pace suis. En splendida uoslros
    [aucior, 240 Lux oculos tua circumstat, radiisque refulget,
    Ecce simul par.vum gremio genitricis Iesum Quam cunclis hominum luslratis gentibus addel
    235 100 Ad templum sensil venisse, irementibus Israelilarum cumulata; gloria plebis.
    [ulnis 101 Quid tantum Maria; stupuerunt pectora
    Accepit puerum, lselusque hsec dieta profalur: [malris?
    Nunc, nunc me famulum Dominus nunc liberei Hic puer ad populi casum dalur : iste renasci
    [arclis 245 Concedei populis : dieta in contraria signum
    LECTIONES VARIANTES.
    252. Trombellius in Vita V. Deipara;, tom. ni, diisque renitet, nisi emendes renidet, ul videtur
    dissert. 22, legit, Ipse ubi curvato, el prò d. s., factum in Rom. Koenigius ex niembranis Barthii
    Isque ubi, quod alii pra;ferunl. Crediderim, a Ju- prolulit renidet, ediium eliam a Reuscbio.
    venco scriptum Is ubi, producto monosyllabo is, 241. Poelm. prò d. s., Rom;, Oli. a pr. ni.,
    ni in siniilibus alibi dicam. Tom., ubi curalo per- Tom., Ald., Fabr., addèl. Reg., Hadam., et alii,
    peram. Sensus enim poscit cnrvulo. addit. Ald. meiitibus prò gentibus.
    255. Trombellius in Vita Deipara;, 1.e. dissert. B 242, Furiasse cumulala, vel cumulale. Post hunc
    22, q. 7, cap. 1, legit movil, el prò d. s. monvil; versum in Poelm., Ald., Tom., Fabr., Davenlr.,
    proli ti movit, nempe Deus vires corpori Simeouis legilur hic alius, Hinc ait : Rmc quid, virgo, libi
    addidit. Leclio communis monitil verio'r etiam est. lam miravidentur?'qui ab aliquo sciolo iiitmsus est,
    Verba Evangelista; sunt : El verniin spirilu in tem- ut cum Evangelista serrno Simeouis ad Virginem
    plum. conversus ostendeiur. Deest in cod. Barthii, in
    257. Torn., Nuncme famulum, repugnante metro. nostris Reg., Rom., Oli. Omissus eliam fuit in
    Grunero magis arridel leclio cod. Un., Nunc, nunc editiòne Reuschiana, quod lypographi vilio evenisse
    jam famulum. Ald., Poetai, iu textu, Reg., Rum., minus recle suspicalus esl Gallandius.
    Hadamar.,atris.Tom.,Fabr., arclis. In Otl. deletum 243. In Aldo deest hic versus : Quid tantum Maria;.
    est arclis , et factum atris. Magis placet arclis. In Barthius libr. LVIII,C. 5, ait, vulgo scriptum esse
    Rom. mendura Deus prò Dominus. Sabalierius, li- viscera malris : quod ego ne in Fabricio quidem in-
    berat arctis; sed poslea v. 239, Dignetur. Mss. et venio, cujus editionem ilio loco Barlhius plerumque
    editi exhibeni liberei, et mox Dignetur. Sed verbis emendat.
    Lucse magis convenit liberal.. . Dìgnatur. Versiones 24i. Codex Barthii, Rom., ad casum populi dalur,
    veteres, etPatres conslanter habent, Nunc dimillis quod edidit Tom. Alii, ad populi casum. AL, Da-
    servum luum, Domine, secundum verbum tuum in venlr., ad casum populis dalur.
    pace. Ambrosiuslamen libi1.De Josue, cap. in', legil : 245. Reg., Concedeipopnlos, cum Tom. Plerique,
    Nunc, Domine, dimitle servum tuum in pace, et ila populis. Grunerus cum codd. Augi, prsefert populos.
    eliam libr. II in Lucani. Alibi autem cura aliis f.icit. 0 Tom., Ald., Fabr., Davenlr., posi populos, vel po-
    258. In Otiob. et Reg. vinculis reme correclum pulis, ila legunt, illi signum esse negabunt -~ Fmde-
    est per vinclis. ris, hi contra cmlo venisse tenebunt. — Livor edax
    240. Ald., Tom.. Fabr., Reg., Poelm. prò d. s., faciet, lellium ut percurrat amarum : — Atque am-
    radiisque refulget. Hadamar., Poelm. in lexlu, ra- mani, eie. Ila etiam Poelm. prò d. s., sed cum Aldo,
    diusque refulget. Otiob. contra rationem metri ra- et Tom. legit, Alque titani [ulgens animam, mihi
    NOTA.
    Virginis ila magis declarare voluit. Esl enim pa- peeius, et brachia, gremium est complexus ventns
    lumbes, vel palumbus Columbussilveslris, in arbo- et lemintim , quem sedentes efficimus. Si proprie-
    ribus, ac sepibus nidilicans. Ex Evangelio quidem tas verborum servetur, hic prò gremio dicendum
    non liquet, an Deipara turtures, an columbas, an esset sinu. Sed unum prò aliero siepe ponilur,
    palumbes obtulerit. Suarius in in pari., qusest. 57, quidquid c.mtra dispute.i Yalta Eleganl. 1. ìv, e, 57,
    disp. 16, sed. 1 : Est autem, inqnit, observatione quem videlur sequi Badius : quamquam is inter-
    dignum , cur Evangelista non definite, sed sub dis- pretaiur, inferiorem pueri paitem in gremio foveri
    junctione eoruin oblaiionem reluleril : lex enim sub poluisse, dum pars super.or in brachiis reeubabat.
    disjunctionefuit lata, quia voluit hoc offerenliumvo 258. Corporis e vinclis, ut v. 227, carcere corporis.
    [untali relinquere, lamen in effcelli non servabalur, Vide etiam Barthiiim Advers. pag. 10,64, ubi pro-
    nisi definitealterumeorvm offerendo. Cum ergo Lucas ]0 bai, viucula procorporibus, seu poiius vilis, ut ai',
    non legislaloris , sed historiographi munus exerceal, poni.
    cur non definite retulit quid Virgo obtulerit? Revera 259. Evangelista ail, in pace: qure formula e
    nulla alia est ratio, itisi quia solum voluit significare p^alrais, aliisque sacra; Scriptune locis petita , a
    Virginis pauperlalem, quod nobisesse poterai utile. Chrisiianis semper adhibita fuit, et in elogiis sepul-
    Nani quod obtulerit lurturem, aul pullum columbm, cralihus passim inscripta. Confer Lupium Diss. 1,
    nihil ad nostrani instilulionemreferebal. De baptisier., num. 138 seq.
    252. Seneclus Simeouis descrihitnr. Ex senio 2ìl. Lusiralis, purgalis, a scelere expiatis; aul
    cnrvalur corpus. Silicernium hominem decrepilum iUustraiis. Vide v. 280.
    dietimi pulant, quasi silicem cernat. Senem fuisse 242. De leniti syllaba in Israelilarum lilem movet
    Simeonem ex Evangelio colligi potasi, et canii Koenigius,quasi necessario sii longa. Sed prseter-
    Ecclesia in antiphoua ad Magnificat in primis Ve- qtiam quod nullum esset peccatimi, si secunda, et
    speris Purificalionis. In leclionibus 2 nocturni ejus- tenia compianta! 1, potasi eliam persynaresin utra-
    dem lesti ex quodam sermone, qui S. Auguslini di- que vocalis contraili , ut primus pes sit spondseus:
    cilur, sed nunc hujus esse non ereditur, id asseri- quod ipse Koenigius concedere videlur, dura ex a,
    tur : In lemplo prmsenlabalur, el a Simeone sene, eudiphlhongtim fieri posseaniniadveriit. Pari omni-
    famoso, annoso, probaio, coronalo aqnoscebalur.Cur- no modo Israelilarum in suis versibus hexametris
    tius S. Augustini est sermo 20 de Tempore, ubi ait: dixerunt Dracontius, Foriunalus, Drepanius, et alii.
    Simeon ille senex diu vixeral. 243. Tantum, tantopere, ut supra v. 79.
    233. Gremium a sinu differì, quia sinus est intra 245. Verba Lucse sunt : Ecce positus est hic
    93 EVANGELICA IIIsTORIA LIB. I. 94
    lstius, adven.iet; percurret debita letho, A. Destituii viduam mors immalrra marili.
    102 Atipie animam malris ferro, fulgente Casta sed in tempio semper prò conjuge vita,
    [ macb.sera; 103 Et cultus cessereDei; quse mimine jussa
    Quo,pateanl ledi tenebrosa volumina cordis. 255 Cognov.ilChrisium, et simili sermone locuta est.
    Haecait in Simeone D,eus : mox ecce prophetae Inde ubi solemnem pueri prò nomine legem
    250 Femineamsanclo compiei spiramine mentem. Compievi! geniirix, et Joseph omnia mirans,
    Anna fuil natu gravior, quam in flore juvenla; Ad patriam Iseii repedant, puerumque reporlant.
    LECTIONES VARIANTES.
    crede, machmra,prò quo alii Atque animmn malris ecce prophelm,—Femineam, etc. Explicatur id in
    ferro fulgente machmra. Codex Barthii, Poelm. in glossa Reg., prophelm—Prophetissm.Annm: scilicet
    texlu, Rom., Olt., Hadamar., populis, dieta in con- Deus complevit femineam mentem Annsc prophetis-
    traria signum — lstius advernel,percurrens debita le- soe. Cum.non inlelligerenl librari!, propheten dici
    tho, — Atqueammanimalris ferro fulgente machmra.; de Cemina, ut sacerdotem,vatem, et similia, versum
    — Quo pateani., eie. Ita Reg., sed, ut dixi aniea, corruperunt, posilo vox prò mox.
    pppitlos,et mox percurret debita, mi etiam Inbei B 252. Poelm. prò div. script., Ald., Daventr.,
    Olt. In Rom. est aiiimum prò animata. Barlhius sui Conslituil viduam.
    codicis lecliouem iis expendendam relinquii, qui 233. EiBii, Hìnc fruttar casta, charo prò conj-age,
    optimum Chrisli valem, ul ait, et antiquitati aesti- vita, — Con.liniioque.Dei cultu : qum numine ducla —
    mabilem nova aliquando recensione ex'inabnnl. Coqnovit.Apud Reiischiuin nonnulli codices, ul hic
    Eamdem leciionem in ediiione Reuschiana minus innuit, et nostri Reg., Rom., Olt. ila legunt Casta
    reciam putal Gallandius. Teneo scripturam brevio- sed in tempio semper prò conjuge vita, — Et cultus. 5
    rem; nani alia longior videtur esse facta, ul Juvenci cessere Dei, qum numinejussa —-Cognovit.Et glossa
    versus, aliquantulum obscuri, clariores reddanlur. in Reg., i cessere, accessere illi ieminac; jussà,
    249. Editi omnes, quos vidi, ila habenl, Hmcait compulsa, i
    in SimeoneDeus : voxecceprophelm.Rartbius in suo 257. Rom., geniirix, Joseph, deest et.
    codice corruplutn id reperii, Hmc Simeon dixit mox 238. Poelm. in texlu, Hadam., redeunt ; plerique,
    Deus ecceprophelm : veram scripturam ex aliis co- repedant. Barthii codex, repeiunl : sic cum praeposi-
    dicibus in medium reduccndam sperabat. Eam éxhi- tioue ad usurpata verbum repeto Virgilius, Gratius,
    beut tres codices apud Reuschinm, el ires nostri el alii. Rom., mendose, Ad primam Imti.
    Rom., Reg., el Oli., Hmc ait in Simeone Deus : mox
    NOTA.
    in ruinam el resurre.ciionemmultorum in Israel, et in pntebunt. Voluminacordis nove furiasse diclum, sed
    signum, cui confradicetur.' His respondent versus eleganler. Voltimeliest, quidquid in gyrum flectl-
    Jtu enei, Hic puer usquead adveniet. Seqiiilur Lu.'-as:iC tur. Translale quoque Pliniusl. vii, cap. 45, Magna
    El luam ipsius animam pertransibil gladius, ut i;eve- sortis humanmvolumina.
    leniur ex multis cordibuscogiiationes.'Vetus Italica in, 249. Cur prophela, vel propheles, prophelm de l'e-
    ms. Colbert., El luam, el ipsius animam peilransiel, mina dici non possit, tulliani idoneam raiionem vi-
    etc., et in ras. Caitlabr., Et («imi ipsius.autem am- deo. Reuschius non dubitassel nostrani scripturam
    mani. Juvencus hoc ita reildii, Machmra ferro ful- seqtti, si bie usus vocaboli propheles probaius illi
    gente percurret debita telbo, atque animam malris. fuisset. Aiqui llilarius in psalm. xiv, num. 4, aper-
    inielligo debita letho-,vilam filii, qu;c letho debita te ait, Anna propheles. Yelus Italica in ms. Cantata,
    crai, ut dicilur Deb.ituxnnalurm persolvere: quae est habet, Anna próplietis; gepitivus erit prophelis, vel
    inierpretaiio Reuschii. Haec autem ipsa machaera prophetidis. Possis ergo ita legere mox ecce prophe-
    crii signiim, quo demonslralur puerum butte esse lis. Sed cura auctorem Ililariuni habeamus, com-
    Messiam: sed nonnulli negatami, eam machseram muni voce utiniur prophelm,quae per sequenlem
    esse signum Messia1. Signum dieta in contraria ex dirtioneoi Femineam mentemad feminam prophe-
    Grsecotexlu peiitum est, crjjfistov nem- ten restringi tur. Yossius I. i de Anal. e. 19, ex
    fairà£yàp.eyoi>,
    pe signum, de quo in utramque parlem disceplabi- "Aschilo proferì ras npof-nra;, ex Tertulliano pro-
    lur. Ila quidem idem Reuschius, suam scripturam pheles non semel, et ex Sidonio psaltes.
    secuius. Sed verius cum Maldonato interpretar, 250. Vide notam ad v. 120.
    Christum positura esse in signum, in quod ompes 254. Cessere, §ticcessere , evenere, accessere,
    fere Judoei non solum lingua, sed etiam marni tela lamquani sòrs pplima in locum conjugis. Nepos in
    sua coiijicerent : non enim contenti ssupe blaspbe- TVVila Daiam. cap. 1 : Ea, qum prospere et cesserunl..
    masse, eliam crucifixerunt. Christus enim in pas- Virgilius 1.ni Aneid.v. 355 : MorteNeoptolemiregno-
    sione similis scopo fuit, cui contradici, id esl, de rum reddito cessit — Pars Heleno. Hujus signilica-
    quo (eriendo, confìgendoque certari solet. Ipsa'vero lionis ignoratio aiisam'cpiTumpeudi locum librariìs
    passio vehemenlem adeo dolorem Mariic atiulit, ut dedit. Numine jussa, quasi Dei nulu, el volunlate
    lamquam gladius animam ejus perlransieril. Christo jubente, ut v. 299, Divinonumine jussus.
    autem ita pallente, apparuit, quoquisque erga illum 256. Pueripro nomine, prò ipsa pueri persona, ut
    animo, qua fide fueril. Apocalyps. cap. ni, vers. 4. Confer, quse hanc in
    247. Machmrain Vulgata, et veteri Itala versione rem disserta iu Hymnod. Hisp. in noi. ad hymnum
    dicilur gladius, a Paulinoepist. 50, al. 45, framea, S. Isidori pag. 275.
    vel gladius, ab Augustinoepist. 149, framea, in lexlu 258. Ad patriam, videlicet Nazareth. Sequitur
    Graecopoppala, rhomphma. Machmraest gladius lon- enim Lucani cap. n.'vers 59 : Et ul perfecerunl om-
    gus ah una parte aculns, framea, et rhomphmabas- nia secundumlegem Uomini, reversi sunl in Galilmam
    ite genus, sed tempore Augnslini framea etiam, et in civiintem suoni Nazareth. Quid ergo fieri PPiuit,
    rhonipbmaquoddam gladii genus significabanl. Vide ut Beihlehemi Christus posi praesentalipnem in tem-
    epist. Augustini 120, cap. 16, e(, Isidorum I. xvui pio a Magis adoralus fueril? Pro Juvenco respon-
    Orig., cap. 6. deat Epipbanius, qui, ut dixi ad v. 220, parentes
    248. Noia, quo paciq Juvencus interprelatur verba Jesu cura eo Bethleltemum e Galilspaiterimi venisse
    Evangelii, Vi revelentur /non éiiìm pariicijla Vt est opiiiatur.
    causalis hoc in loco. Quo pateanl idem esl, ac Tunc
    95 C. V. AQU1L.JUVENCI 96
    Gens estulterior, surgeliti conscia soli, A Qua; regio imperio puerum Judaea (enerel
    260 104 Astrorum solers ortusque, obitusque no- 265 Progenitum : sese stella; fulgenlis ab ortu
    mare. 105 Admonitos venisse viam, quo supplice
    Hujus primores nomen tenuere Magorum. [dexlra
    Hinc lecti proceres Solymos per longa viarum Exorlum terris venerabile numen adorenl.
    Deveniunt, regemque adeunt, orantque doceri, Terriius Herodes Solymorum culmina valimi,
    LECTIONES VARIANTES.
    259. Reg., Rom., Ott., Poelm. prò d. s., Tom., sese. Poelm. prò d. s., Fabr. Progenitum; et sese.
    Gens est ulterior, sorgenti consciasoli. Ita' Aldus, sed Eleganlius Ald., Tom. cum Reg., et Olt. Progeni-
    proxima prò conscia. Fabr., Poetai,in textu, Hadam. tum : sesesine et. Sic eliam Rom., et Dav. Rerum
    Gens est eoi Phwboorto proxima regni. Forte surgen- v. 274. Progigni maneat.
    tis consciasolis. 266. Oli. apr. ni., via. Melius, viam. Trombellius
    261. Barlhius, libr. LVIIAdvers. cap, 2, edidit de Vila Deip. toni, iti, part. i, dissert. 25, nescio,
    Quorum primores, nescio, an casu prò Hujus pri- unde edidit venissediem : prò d. s. indicai viam.
    mores. 268. Poetai, in lexlu, Ald., Hadam., Fabr., He-
    262. Poelm. prò d. s.,Ottobon., Rom., Solymos. rodes vatum, legumqueperiios. Tom. , Poelm. prò
    Reg., Tunc hi delecti Solymos,et prius videtur fuisse d. s., Reg.,Rom., Ott., Herodes Solymorumculmina
    dilecii. Alii, Solymas. vatum.
    265. Hadam., Poelm. in textu Jam genitum : et
    NOTA.
    259. CAPUT X. Magi cum muneribus veniunt. fi lig'lur, non fuisse reges, quam fuisse. A regibus
    Manli, n, 1-12. Reuschius in liane propeudet iuter- proximam dignitatem Magoshabuisse, censei Fabri-
    pretatiouem, quod gens illa dicatur conscia soli nas- cius in Commentar, poetar. Clirisiianor.
    centi, quia ejus ortum callebat. Melius puio, quia 262. Inouit Juvencus, magos tamquani legaios, a
    velini contermina erat soli nascenti. Oraiio de Magis suis gentibus delecios, venisse, ul Christum adora-
    ex Oriente habiia a Samuele Durrio, moderante rent. Gaudenlius Brixianus ad Pauluni frairem
    Omeisio, excusaest Allfordii anno 1686. De iisdem serm. 19 : Herodes persequitur parvulum : sed siel-
    Magis scripserunt plures auciores, quos indicavi ad Im obsequenlis fulgor magnum. decloraiDeum; quem
    v. 220. Antonius Collinus impudentissime vcrilalem legali universarumgentium Magi suppliciter adoranles
    historise Magorum negavit, quam in Evangelium cmlesliregi debitam honorificenliam,oblaiìone mysii-
    Matlbaeiintrusain fuisse probare conaius esl. Intole- corum munerum, deferebanl. Hoc eliam obscurum
    rabilis hic error, ul aliorum veterum rairum, sic est : neque enim ab universis genlibus reipsa missi
    ctiara auctoritate minime suspecta Juvenci refellilur. sunl Magi. His tamen genles significanlur. Per longa
    Adisis eruditam Dissertationem Liberali Fassonii viarum , ut supra v. 180, Per plurima terrm. Palse-
    De ventate , atque divinìtalehistorim Magorum, qum stinae urbs princeps Hierusalem dicebatur eliam So-
    esl apud Mailhmum. Romm 1758. Magos remotis lyma, Soly norum. Popoli PalaeslinseSolymi appeila-
    Orientìs pariibus venisse Juvencus sentii, cum eo- banlur. Tacitus 1. v Hist. cap. 2.: Solymos,carmini-
    rum geniem ulleriorem dicat. nascenliquesoli con- bus Homericelebraiamgeniem, condiimurbi Hieroso-
    suoni. Paulo posi v. 276, eos Persas vocai: quo no- lymam nomene suo ferisse. Hinc Solynius adjei-iive.
    mine omnes orientales extra Romanum imperium _ Juveualis sai. 6, v. 543 : lnlerpres legum Solyma-
    nationes Juvenci tempore censebaniur, ut exisiimai Ci rum.
    Bartiiius 1. LVIII,cap. 2. At Juvencum prò veris Pcr- 264. Scboetigeniusexplical, QumJuda-a, quaepars
    sis eo,s habuisse f mile crediderim. Quin etiam Prtt- Judacoe,tenerci puerum regio imperio : scilicet invilis
    deuiium puio imiiatione Juvenci sic eccitasse musis. Expono. Qum regio Judma, etc.
    hymn. 12, Cath., v. 25 : En Persici ex orbis sinu, 2G5.Oraiio de Stella Magorum duce habita a Gui-
    — Sol unde siimit januam,— Cernunt periti inler- lielmn Frizio, moderante Omeisio, lypis edita foto
    preles—Regale vexillumMagi. Confer nostrum Com- Allfordii anno 1663.
    incnt. ad bune Pruiientii locum. 266. Venisseviam, ul ire iter, viverevitam, servire
    260. Solers notare. Horaiius libr. ìv, od. 8, vers. 7. servitulem.Cicero Philipp, n, cap. 25 : Venisse tot
    Hic saxo, liquìdis ille coloribus— Solers nunc homi- dierum viam. Revera eleganlius id a Cicerone dici-
    nem ponere, nunc Deum. Sic Ovidius, Silius, aliique lur, quia addiiur tot dierum, ul eleganlius dicilur
    poela; loculi sum. Diversarum geniium sapienlrs, vivovilam infelicem,quam simpliciler vivovilam; et
    qui sacris prseerant, cairemoniasque dirigéhahl, et infra Juvencus Gaudio magna Magitgaudenl,quod ve-
    rccondilis disciplinis addirti erant, Magiappellaban- nusiius esl, quam sidixisset Gaudia Magi gaudent
    lur. Juvencus astrononiam, et malhematicas con- sine ullo adjeciivo,quodvicem adverbii gerai.
    templaiiones illis attribuii, idemque Tertullianus, 267. Numenadorenl. Sic v. 277, Monstrare colen-
    S. Leo, Sicardus Cremonensis, Amoldus Abbas dum; et v. 285, Regique,hominique,Deoque— Dona
    Bonaevallis,alqne S. Thomas, cui scholasiici pleri- dabanf. Ila Juvencus, ila alii Palres in Evangelio
    que adhscrent, senscrunl. Prudentius Apoth. v. 617, legunt, Christum a Magisadorainm lamquam Deum.
    de Magis : Diriguil irepidans chaldmoin vertice per- 13 Recle igitur impudeniem lemerilatem Basitagli ,
    nox — Astrologps: quem ad locum Weiizius proferì Clerici, et Ritbardi Simonis coarguuni, et refellunt
    versiculum : Ille penes Persas magus est, qui sidera Joann. Franciscus Buddeus Medii. sacr. pag. 56 ,
    noria. Magicum olim voeabatur, quidquid arcanum Honoratus a S. Maria ioni, n Animadvers. in reg.
    erat, et a vulgi caplu remolum. Sic Lucanus, 1. in erit. 1. in, dissert. 4, ari. 5, el Fassoniitsin peculiari
    Pliai-salise, hierogiyphicas Agyptiorum sculpiuras - dissertalione de Cultu Jesu Chrisloa Magis adhibito,
    vocal magicaslinguas : ila enim ait v. 223 : Et saxis Romm1756, ut alios omittam.
    tantum volucresque,fermque,— Sculptaque servabant 268. Sacerdotes eihnicorum vales , ,et proptielse
    magicas ammalia linguas. dicebanlur. Macrobius 1. vii Samrn. e. 15 : Adeo ,
    261. Etiara id in coulroversiam vocalur, fuerintne inquit, Disari, veruni ita ul dicis JEgyplios opinari,
    reges Magi. Ita vulgo ereditar : sed hsecopinio vete- ut ego sacerdoteseorum, quos prophetas vocant, cum
    rum certa auctoritate caret. Juvencus' Primores illius vidissem,eie. Cum ameni v. 27d dicit Juvencus im-
    genlis vocat, a veneratione, ait Bartiiius col. 2722, perioaccttos, mutai genus, quia ad sensum respicii,
    siudiorum sapientiae, quibus Magi erant populis non ad verba. Vide Commetti, ad Prud. 1. u, contra
    orientalibus accepth Profecto ex Juvenco potius col- Symm. v. l'Oi, et not. ad Draconiium Rleg. v; 155.
    97 EVANGELICA HISTORIA LIB. I. 98
    Quique prophetarum vclerum prsedictarecenseni A Ecce ileris medio stellam prsecurrere cernunt.
    270 Imperio accitos jubet omnia quserere legis, Sulcantem flanunis auras, quae culmine summo
    Queis pateat, quse sint genilalia mcenia Cbristo; 280 Restitit, el pueri lustrala habiiacula monstral.
    Omnia veniurum spondent quem oracula vatum. Gaudia magna Magigaudent, sidusque salutata :
    106 Tunc raanifeslatur,Bethlehem quod moe- 107 Et postquam puerum videre sub ubere
    [nibus illuni [matris,
    Progigni maneat, cui sacram ducere plebem Dejecti prono texerunt corpore terram.
    275 Israelitarum sancta virtute necesse est. ' Summissique simul quaesunt : lum munera
    Tunc jubet Herodes, Persas pertendere gres- [trina,
    [sum, 285 Thus, aurum, myrrham regique, hominique,
    Invenlumque sibi puerum monstrare colendum. [Deoque
    LECTIONES VARIANTES.
    269. Ald., cum aliis, prmsagianoscunt.Reg., Rom., deunl; lege cum Rom., Reg., Olt., Ald., Tom. et
    Oti. cum aliis, prmdictarecensenl. aliis, magna Magi gaudent.
    270. Hadam., Poelm. omnia acquifere, quod lex 282. Reg., Ott. cum Tom., Et poslquam. Rom.
    metri respuit. Sabalierius prò d. s. notavit etiam et alii, Ai.
    omnia acquirere. Pro omnia conjici licet omina. r, 284. Ald., Tom., Hadamar., Dav., Poelm., in
    •"
    271. Ald., Tom., quo pateat. Fabr., qua pateat. lexlu, Fabr., Summissiquesimul mox myslica munera
    Hadam., Poelm., Oli., Reg., Rom., queis, vel qiiis promuut. Poelm., prò d. s. : Summissique simul
    pateat cum glossa in Reg. quibus sacerdolibuscomper- qumrunt tunc munera trina. Ita Reg., Rom., Olt.,
    lum sit; sei melius intelligetur, quibus prmsagiis, sed qumsunt prò qumrunt : in Olt. prius fuit simulque
    vel prophetiis legis. sunt, sed correcium fuit per simul qumsunt. Haecvera
    272. Oli., mendose, spondenlqueoracula. scriptum videtur : poniiur qumsunt prò orant, ut
    273. Reg., Ald., Ottob. scribunt Rethleem ; alii, qumso, qumsumus, qumsil apud Lucretium, qumsere
    Beihlem; Rom., Belheleem. apud Plauium.
    275. Hadamar,, Poelm. in textu, Fabr. sacra: 285. Poetai., in textu, Hadam., Tom., Fabr. :
    Ott., Ald., Tom., Rom., Dav., sanclo ; Reg., prom- Aurum, thus, myrrham regique, Deoque, hominique,
    pla virtute. quod aptius videtur Labbeo de Script, eccles., ubi
    276. Ald., Reg., Poelm. prò d. s., Tunc jubet. agit de Juvenco, ut singola membra sibi invicem
    Rom., Ott., et alii, Hinc jubet. Mallem Huc jubet. respoudeant. Ald. Daventr. cum nostris Oltob.,
    Sacer texlus : Et miliens illos in Bethlehem. Rom., Reg., Thus, aurum, myrrham regique, homini-
    d.
    277. l'oelm. prò s., videndum ; plerique, co- que, Deoque. Ila fuit in memhranis Barthii, qui libr.
    lendum, quod ex ipso Evangelio peiitmn est. LVin,cap. 2, melius versum collocandum ait, si le-
    278. Poelm. prò d. s., Ald., ecce ite. Reg., Olt. gatur Aurum, myrrham, thus regique, hominique,
    cum aliis ecceileris. In Wes,iheuiero iterum prò d. Deoque. S. Hieronymus, qui hunc versum laudat,
    s. fonasse mendum est prò ileris: in lexlu habet ila eitin lesto, ut in nosiris codicibus exstal. Isido-
    vix. In Rom. eliam esl iterum : ibidem percurrere G rus, I. ì Orig. cap. 11, postrema verba sic referti
    prò prmcurrere. Sabalierius etiam edidit percurrere : Subjunciivm dicnnlur , quia subjunguntur, utque :
    sed Evangelio magis congruit prmcurrere. dicimus enim, Regique, hominique, Deoque : non dici-
    179. Poelm., Hadam., auram. R>g., Ott., Ald., et mus, que regi, que Uomini,que Deo. Alcuinus, dedivin.
    alii auras. Reg., et, ul videlur, Oltob., qumculmine, Ol'fic, cap. 5 : Hmc dona Juvencus presbyler mire (al.
    Editi, quos y\d\, qumin culmine. metro) conclusit : Aurum, thus, myrrham regique,
    281. Poelm. in texlu, Hadam., magna Magis re- Deoque, hominique— Dona ferunl.
    NOTA.
    269. Cicero ii de Leg. e. 8 : Interpretati falidico- animadverli ad vers. 266. Inter epislolas familiares
    rum, el vatum effala incognita. Ciceronis 1. vili, epist. 2, quse Coelii est ad Cice-
    270. Omnia legis prò omneni legem, vel omnes le- ronem , Vt suum gaudium gauderemus. Terenlius
    ges, ut v. 262, longa viarum, et v. 180, plurima Andr. scen. 5, act. v, in fine : Nani hunc scio mea
    terrm. solidesolum gavisurum gaudia. Adde A. Gellium, 1.
    274. Maneat, lixum sit. Cicero non semel, Maneat ix, e. 9 : Gaudium gaudeatgenuinum et imimum.
    ergo, Illud maneat; quem alii imitanlur. 282. Videre verbum notandum. Etsi enim Vul-
    276. Pertendere gressum, ut tendere iter, tendere TJ gala babeat invenerunt, tameu videritnl reperilur in
    cursum. plerisque mss. Grsecis apud Wetsteiiiuin, Biichium,
    278. Iteris prò ilineris, quod usilalius est. Obli- et Matthseium. Veiustissimura exemplar Vaticanuni
    quis iteris, etc, usi sunl Lucrelius, Propenius, Ac- 1209 pariter exhibel viderunt, uti etiam versio La-
    cius, Yarro, Nsevius, Julius Hyginus. De stella, quse tina antiqui codicis Cantabr., etAuctorOper. imperi',
    Magis appartai, videndse sunl DisserltUioiiesJoannis in MaUh.
    Friderici Frenzel, Elise Berirandi, et Jac.EIsneri. 285. Cum munera a magis oblata myslice innuant
    279. Sulcantem auras, elegans metaphora. Virgi- Deum, regem, hominem, minime dubium esl, quin
    lius !. ii Aneid. vers. 694 seqq. : Siella facem du- thus Deum significei, aurum regem, myrrha homi-
    censmulta cum luce cucurrit Tum longo limite nem, quocumque tandem ordine ea dona comnie-
    sulcus — Dat lucem. Similia Lueanus, Val. Flaccus, morenlur. Eamdem signilìcalionem bis muneribus
    Prudentius, aliique boni poeta; habent. tributo Prudentius in Dittnchteo, neque lamen ordi-
    280. Lustrata, nempe ab ipsa stella veluli iilu- nera servai : Hic pretiosa magi sub Virginis ubere
    Sliala. Ssepe enim verbum simplex prò composilo Chrislo — Dona ferunl puero, myrrhmque, et thuris,
    ponitnr, ut vedo prò everta. Neque albini significalio- et aurì, — Miratur goniirix tot casti venlris honores,
    nem vetbo lustro iribuo, cum ail Virgilius I. ìv An. — Seque Deum genuisse, hominem, regem quoque
    v. 607: Sol, qui terrarum flammis opera omnialusiras; summum. De hae muueruin oblalione plura dixi
    eli. vii, vers. 148: Posterà cum prima luslrabat in Comment. ad Prudenlium , hymn. 12 [ Calli,
    lampade terras — Orla dies. vers. 69.
    281. Gaudia magna gaudenl, eleganler dicluin, ul
    $9 G. V. AfUML JUVENCI Ì60
    Bona dabant. Totani mox horrida somnia no- A $95 Horritoilem jussit Bethlehem per compita cae-
    fetem j [dem,
    Sollicilaiu, ssevumque jubent vitare Ivratamni. 109 i« fanics mandams, leneramque sub ubere
    108 Reni'#ue >diversisHerodis ealliltas aulam [plebem
    Diffugiunt, palriamque magi rediere iaienles. Avelli ferro «tallo sub crimine culp*.
    290 Ipsum eliam puerum monitis coeiestibus aclus tìtoeciellata csedes olim praescripla manebat,
    Agyplura cum inatre sinml traiisportat Joseph. Quam bonus flieremias, divino nnmine j'ussus,
    At ferus Herodes sibiniet succeder* credit, 300 Compierai, misero sobolis prò funere «iiatreS
    Quem callens aslris qusesisset cura magorum. Ilorrendis«giaviterpoetata pulsare querelis.
    -Quorumprsecautó 4isces.su sollicitatus, Asl ubi sopitus furor est, el sseva lyranni
    LECTIONES VARIANTES.
    286. Ott., Reg., Poelm., prò d. s., Dona dabant. ies, etc, ul in Reg.; el poslea Innocuam, ut in
    Portasse Donabtint; niita supra prsecessit tornerà. Aldo.
    Ald. cum plerisque Dona ferititi, ulì eliam legitur 299. Ou., Rom.-, 'Quam bonus Hierémias divino
    apud Hierenywium et Atteuimmi. inuminejussus :«oh;crèt Reg., sed scribil Heremias.
    287. Rom. Sollicitatit, scevunvquejubenl : ila solet Editi, quos videre licori, Num pius -lianeiiates divinò
    scribere Rom. *ce»Msprò smvus: 'et saepe in mss. numine doclus : in Tom. esljicssns pio doctus. Sic
    tee vocabula sitat interse «ontosa, videlicet scmvus B '. vers. 348, h. 1.: Istami vales cecinìt quod numine
    el smvus. jussus : etters. 254: Numine jnssa. Hoc verbo jus-
    iS9> Ald.-,rediere lalenier. Rom., male, magi redire sus Juveiventa delecta'rì consiai. Rètinéo leciionCfii
    imimiies. codd. Vail., et Rom., quam l'oliasse mulariini, fitti
    295. Rota, admarg., Qvm prò tQuem. non inlellexentnt recle procedere ìnetrtaii cum ie-
    295. Reg., Rom., ©ilota : HorribiUm jussil Belh- remias, facla synacresi in duabus primis vocalibus,
    ieem per compita caMem, — Infanies maimans, lene- ut in Jesus siepe fe'cit Prudeiilftis.
    ramque sub ubere plebem — Avelli ferro nullo sub 500. Sabalierius, Compierai, el. pio d. s. , Ctìm-
    crimine culpm. In Rom. est cmictos pru mandans, et plor-at, qu'ocìunum iineditis el mss. reperio. Ald.,
    eveìti proaueffi. In ©it. est teneram sub, sed addendum Poetai., prò d. s., miserm. Reg., Rom., et alii, mi-
    «si ^««.iH.MietWCOnsulawnPoelm.,ititexltt,Hadam. : sero : in Olt., l'orlasse a pr. m., fuit «lisci'-*,auiwi-
    Crudeli tinxìl Bethlemica compita cmde, •—hifantes seras, a sec. m. , esl misera, rjuod -susitaeri ivcquii.
    cunoìos, tèmramque sub ubere plebem-—EveMitferm Aldus flìiserasìnielligil maires, ul ex Scriptura véfs.
    nullo'sub crimine vutpm. AW., Toni., Fabr. ita, sed seq. liquet.
    mmdwns, teneramqwesub -ubereplebem— Tnnocmm 501. Ald.., Poelm., prod. %., Hortenda graviter
    in sinibus rigido succumbere ferro. Fabricius legil pulsabuM minerà voce. Alii, tìorrendis graviter coì-
    temro'qve, et mox in sinubus. Poetai., prò d. s., con- lum pulsare querelis.
    jìunxit utramque lectionem Horrìbìlem, etc. ; Infan- 302. Rota., et scmvaìyranni.
    NOTA.
    288. Ditiersìs Herodis caUibus anlam : Irajeelio iC chen, a Juvenco tautuatus est, pag, 42 : Euméem
    verborum non nihil impiega prò sdieersiscallibns Herodis insidiis appetililm, quem callens ùslrìs qumsi-
    anioni Herodis. Similes locutiones non raro apud vit cara magorum, eie. -Collereprò perfectescire me-
    poetas (iccurrunt. lius jungilur cum accusativo, «juam citai ablativo.
    290. CAPUT XI. Joseph ab Anqdo in somnis ad- Reperilur tamen coni ablativo apud Justimim, Soli-
    monitus cum puero el matre ejus in JUgyptnm fugit, num, Valerium Maximum , Apuleium. Figurala con-
    et infantes occidunlur. Manli, n, 19. Iiifainicidium structio esl : cura callens magorum prò cura mago-
    Herodianum, quod lamquam apocryphum, et Evan- rum callentium. Figurate eliam punitur aslris prò
    gelio Mttoibaeì assuium nonnemo impie refeilebat, astronomia.
    Cena, ac divina 'fidecrèdendum esse, demonslrant 295. Jussit cmdem, ut imperai tributa. Taciius,
    Joannes Fidalke, in Historia infanlicidiì Herodiani ; Anna!. 1. ìv, e. 72 : Tribulum iis Drusus jusserat, et
    Car. Gollieb Hoffnann, in dissertatione, Cur Jose- 1. xiu, cap. 15 : Neque jubere cmdem fralris palam
    phus aedem infanium Beihleheinitaruiìitacuerii ; el audebai, el in Vita Agricola;»cap. 45 : Nerojassit
    Caslus Innocens Ansaldi, In Viniiciis Herodiani in- scelera, non spedarli.
    fanticida : sic ènìm detensìonemìiìslorise de infanti- 296. Juvencus libenter easdem phrases repèlii.
    cidio Herodiano inscribere voluit. Paulo ante, vers. 282 : Videresub ubere malrist
    291. JEgyptum prò hi Mgypium. Ejusmodi prsepo- 297. Grimen hic suini potest prò causa, seu prse-
    silio a poelis non raro omiliitur, nonnumquam eliam lexlu. Virgilius , 1, vii, vers. 539 : Disjice composi*
    ab històricis. TraiispoWarecommuni tisu de iis diei- lam pacem: sere crimina belli. Tuilius etiam dixit,
    lur, quse navi trans mare, vel {lumen vehuntur. Ju- „" notante Reuschio, Suscipere crimèn culpWi
    vencus ulilur prò porto. 299. Bonusest probus, iac fonasse hoc loco mise-
    292. Stimile!empbasin liabel, ul vers, 101 : Vnde ricors, quud indicat verbum comptorau Saepe èliam
    igiìut sobolemmilùmel sperabo ienlre? Juvencus tem- bonm significai beneficun), facilem, élenienleii).
    puS mutai succedere prò successurum : quae mutaiio 500. Funere, morte : qua; significati» obvia est.
    fempórum lamiriarisfult poelischrisiìanis, etaliquan- 301. Pulsare regiiur a compierai, Videlicet plorai
    doab antiquioribusscrìp'tóribiis usi tata, ut notavi ad Jeremias, quod vox in Rama audila èsi, e!c> Reus-
    Dracmitiiim, libi1, in, v. ?'76.Simili ratione cum nas- ebras ait, subaudiendum hic esse ./«éeia. Similem
    cènte Augusto deiitìiiiìalum fuìssel, regeni populoRo- femiueum ululalum describit ex Ennio Virgilius j
    taiiiio uatiirata parturire, senatus exierrìius ceiisnii, libr. il An. vers. 486 ; At domus interior gemitìi,
    Né quìs ilio annogeuiiuseducaretur. Suetpntas, in Au- miseroquetumulili—Miscetur. Statius., Silv, 5,1, 2i:
    gusta, cap. 94, ila rèferi, el addii, eos, qui g'ravidas Injustos rabidis pulsare querelk — Cmlicolussolameli
    nxores.babeieiil, quo ad se quisque spem iraheret, erat. Maldonatus innuil, Juvencum respoxisse ad si-
    Curasse, né seiialusconsultum ad aerarium deferrelur. gnificaiionein vocis Rama, excelimi!-,quasi vox usque
    293. Huui' versum Vigilius, 1. iv, eonlra Euiy- ad ccelos perveuerit» Vide noi. ad L ui, v. 142.1
    tot EVANGELICHEHISTORIA LIB. I. 103
    Infantum bombili feritas satiata cruore A Agyplo ex alla terris Inmenque, salusque.
    Exslinxisseputat cunctos, quos primus,et alter Crescebat rapidis annorum gressibus infans,
    505 HO Annus lethiferi miseros oppresserat sevi : Occurrens sevumsapientia prseveniebat,
    Mirandis rursus devinctus membra sopore 315 Gratiaque in vultu,ei verbis veneranda micabat.
    Urgelur monitis Mariani, puerumque loseph Et jam bissenos sevi compreuder.it annos,
    Agyplo ad palriam vociare,, ubi Nazara felix Cum pàscila; ritunl Servare ex more parenies
    Olim praediclum puero dedil adderò nomen. Ad templum lseti puerum perducere festis
    310 Dixit et alterius quondam praenuntia valis Omnibus annorum vicibus de more solebanl.
    HI Vox instincta Deo : Veniet, vcwet mea 320 Eiigeadera.nl pascila; pariter, •cunclisque diebus
    [ proles Festorum implelis patriam remeateparabant.

    LECTIONES VAR1ANTES.
    503. Ald., Poetai., prò d. s. , roseo : plerique nalaipha : quem Reuschius pula! de industria a Ju-
    horribili. venco atimissum. Editi : Joseph urgelur monilis Ma-
    304. Reuschius edidit unus, et alter, quod ipse , riani, puerumque.
    Kcenigius et Schcetlgenius explicanl de binario , B 308. Poetai., tacndose, vietare.
    quamvis lis sit inler philologos, num hae Toculione 309. Ald. , Toro., Poetala un. , prò d. s. , Fabr ,
    binarius , an ternariiis uumertis explicetur. Nostri prmdicium , quod exstat eliam in Reg., et Oli. , et
    codd. habent primus, et alter, cum aliis edilis, ut 1. significai prmnimtiaiKinnomai : Quoniam Nazarwits
    4, v. 256 : Tum primus, el alter. vocabitur. Hadam. , Poelm., in lèxtu , prmdicto, mi-
    505. Poelm., in textu. Hadam. , Fahr. , misere iius bene. In Rom. menduni est puro prò puero.
    snppresserat. Ald., Oli., Rom., miseros oppresserat. 511. Ald., Poelm., prò. d. s., insiructa prò in-
    Tom., miseros suppresseral. Reg., miserahdiis pres- siincta: quod pos'treinuni Ionge melius esl. Rom.,
    serai. Fonasse prsestabil Iegere lattiferi miserandos eòrfup'tc, Mox ìnstincla.
    presserat. oI4. Rom., Procurrens : Ald., Fabric, Prmcur-
    306. Poelm., Hadam., rursum. Reg., Rom., Oli. rens: aìu, Occurrens. lo Aldo et Rom. mendtira est
    citai aliis, rursus. Reuschius, prò d. s. , devictus, proveniebat.
    quod non censet abstirdum , ut apud Ovidium , 1. ì 315. Poelm., prò. d. s., Omniuquein vulva et verbis
    Metani, vers. 684, de Mercurio , Servando lumina venerandamicabant.
    (Argi) tentai vincere, et v. 685 : Pugnai mollèsevin- 516, Ald., Tom., Reg., Oltob., 'Rom., Ik j-am.
    cere somnos. Alii, At jam.
    307. Reg., Rom., Urgelur monitis Mariani, pue- 317. Ald., Tom., Rom., servando prò servare,
    rumqueJoseph ; ila eliam Olt., sed mendose qum prò quem graecisinum infinitivi prò gerundio vocal
    que, Forle legendum puerumqueJosephus, aut hiatus Reuschius.
    admiitendus esl in puerumque Joseph, neglecta sy> 318. Ald., Oli., Imli: alii, Imtis.

    NOTA.
    305. Lethiferum mvum vocal uetatem infantium , C confugisse mullorum, eliam veleruiii, est «pinta.
    quia Herodes jusseral occidi omnes a bimniu, et in- Vel Agypi'um vocat altara, li. e. ppofundam, sive
    fra. inl'erioreniJiidiea, ex phrasi sacra- Sci iplura:•descen-
    506. CAPUTXII. Joseph in somnis moitiius pue- dere in jEgyplum : ascendere ex JEgyplo.
    rum , et malrem ejus iti palriam l'educit. Matlhneiu , 515. Hi tres versus desurnpii sunt ex Lue. n,, 40.
    19-25. Juvencus ita narralionem dispouii. Ex Lucanccipii,
    307. Urgeo cum infinitivo: de quo videsis imi. ad et coniinenter niiTrat 'nativiiatem Chrisli, eircum-
    Draconlium, 1. ni, v. 446. cisionem, «t prsesentaiionem m tempio usque ad
    50ìS. /Egypiotine praepositione ex, ul ili re simili v. 39 icap. li : Et, mi pei-feoeruui .omnia secundum
    dixi supra ad vers. 308. N-axara, seti Nazareth felix, legem Domini, reversisunt in GalUamm, in civitatem
    ut iterum 1. u, vers. 106 , quia ibi<habilavitJesus , suam. Tum inierseritinragorum advenlum, et adora-
    nomenque Nazarsei illi dedit, sive polius addidil. l'onem, iiifaulicii'JrumHerodiairum, fugaiii 'in Àgy-
    309. Dedit adderà simili syniaxi, ac supra, v.'222: plitai, acregressum in civitatem Nazareth ex Matlhato.
    Observarededil. Snbinde ex Lucse cit. v. 40 e. n , pergit narrare res
    510. Conjuiigii Juvencus duas:has pr'sedictiones, ge>las in pneritia Jesu.
    quse seursum ab EvangelUta taeinoraniur ; nempe 316. CAPUT XIII. Jesus quo?silus a parentibus
    vers. lo , cap. 2, ai! Maiihaeus , -V-l -adimpler-etur invenitur in medio tioctorum dispulans. Luca; u,
    quod dìctumestu Dominoper prophel-amdicenlem: Ex 42—51.
    Mgypto vocuvifilimn meum : quod ex Osea xi, l, pe- 317. Cum, et poste» ferebanl in indicativo, quia
    tilmii esl. -Rursus Mallhams, li, 23 : Ut adimpleretur nieniio tempotis prsecessit. Vide noi,, a<J!. H, v. 6.
    quod dictum èst per próphetas : Qubnium Nazarmus D 519. Omnibusannorum vicibus, nempe per omnes
    vocabitur. Evangelista numerimi -mullitudinis prò uhnos, ut ait Evangelista. Vices saepe significaiit
    singulari usurpai, ut Juvencus Camaliis iuierpreti- vicissitudiiiem, aUcriiationem. Plinius, i. xii, e. 14 :
    bus expouit. Intelligilur antera Laias, xi, 1, ul mulli Per vices annorum, quod «ixpoiiilur -alternis annis.
    voluta. Fonasse Juvencus exeinplar Mattliiei vidii, Interdum lamen vices denolant lempora, quibus
    in quo scriptum esset per propheiam ; nani versio aliquid fu. lloratius, libr. ìv, od. 14, v. 13 : Dejecit
    vetus in hìss.Golb., el Corb. et lexius Crsecus in acer plus vice simplici. Columella, I. ni, cap. ul!.,
    ms. 1, Bodl., in singulari exliibent perproplieìam. AiiHwnwe, scilicetomnibus -annis-.ÌNonoilmino cer-
    311. lnstìnda , verbum ab opiiinis scriploribus tuni est, Chrisium per singulos annos Jerusak-m
    usiiaiutii, et ssepc adliibitmn, Citai senno issi de asoendisse. Sed id ab Evangelista quodammodo
    affiata divino, qui eliam instinclus divinus a Cice- indiintaiiir,atque ila eliam sentii Beda cum Juvenco.
    rone dicilur. Ìnstincla Deo >prOa Deo, ut sUpra, 521. Patriam prò in palriam, -ut observaium >T«it
    vers. '219 : Vox missa Deo. ad v. 291. Virgilius, I. si, v. 763 : Patriam remeabo
    "òli. Mgypto ex alla. Fonasse innuil Agyplum inglorius urbem. Statius, I. m, siiv. ult., v.42. Anne
    superiorem, nimirum Thebaidem, quo Dominum quod Euboicos fessiti remeare penaies—Auwuror?
    105 C V. AQUIL. JUVENCI 104
    H2Cnm puer in populo comilis vestigia malris A 530 De pueri verbis senibus fuit. At pia mater,
    Deseruit, tempHqiìe libens secreta petivii. Nate, ait, amissum lacrymis le qusero profusis
    Illuni per vicos urbis, perque abdiia teda, Anxia cum genitore gemens : quae causa paren-
    325 Perque ileris stratas, per notos, perque propin- [lum
    [quos Secernit gressu, lemplique in sede retentat?
    Quaerebai geniirix : sed lux ubi tertia venit, Ille autem : Quid me tantum, quid quaerilis?
    113 Ad templum propere remeat; vatumque [ inquit.
    [choreis 335 An nondum sentis, genitrix, quod jure palernis
    Invento insertum, legumque obscura senili Sedibus, et domibus natum inhabitare necesse
    Tractantem coetu. Vix admiralio digna [esl?
    LECTIONES VARIANTES.
    322. Poelm., prò d. s., Reg., Olt., Rom., Cum 336. Ald., Tom., Hadam., Dav., et alii, Sedibus,
    puer. Ald., et alii, Dumpuer. et domibus natum esl habitare necesse. Reg., et Ott.
    324. Reg., per ricos, urbes, et glossa, et urbes. veteres mss. cum recentiori codice Romani collegii:
    Ott., Ald., Tom., Rom., per vicos urbis, perque. Sedibus, el domibusnatum inhabitare necesseest. Ita
    Poelm., Fabr., per vicos,urbisque per abdita. Hadam. edidit Fabricius, nisi quod inilio legit mdibus, atque
    contra melrum, per vicos urbisque perque abdita domo. Melius est Sedibus, nam templum sedes Do-
    teda. B mini appellatur, et paulo ante dicilur templique in
    525. Ald. perette vim: lege perque ileris cum ple- sede. Idem Fabricius, in indice, sive commentario,
    risque. In Weslhemero, perque ilineris ad marg. verbo inhabitare, nolat, primam apud Juvencum
    mendum est, aut glossa. Sabalierius ex ingenio, ut esse longam, itti apud Foriunalum, de gaudiis vitae
    puto, Perque vias slraias : quod necessarium non est; seternae: Virgineam gaudens inhabitare domum.Bar-
    nam vers. 350 idem sine uias legit stratas. thius, libr. xxi, cap. 17, similibus exemplis Auso-
    327. Fabr., Poelm., pio d. s., vatumque coronm, nii, Altbelmi, Jonse Aurelii ostendit, apud scripto-
    quod praeferunt Koenigius et Schoeitgenius, quia co- res, praeserlim cadentis lalinitaiis li in versibus
    rona coetum denotai. valuisse litteram, ac juvisse, ut syllaba producere-
    331. Westhemenis, prò div. script., te qumso, tur : laudatque hunc ipsum Juvenci versum. Bec-
    quod antiquum verbum est prò qumro, ut dictum manus, cap. 4, Manuduct. in ling. Lat., probat,
    ad v. 284. innnerito h eximi e sensu litterarum, cura ob alias
    333. Tom. secrevit, quod invenio in Reg. cum rationes, tum quia ssepe positionem efficit, ut apud
    glossa separavit : sed fonasse fuit a pr. m. secernit, Virgiiium, eclog. 6, vers. 53 : Ille lalus niveum molli
    quod habenl Ott., Rom., et alii. fulius hyacintho.
    NOTA.
    322. Inpopulo, in mulliludine, in turba. Hanc C sius in cod. Theod., Victor Vilensis, Alcuinus, el
    enim significaiionem habel etiam populus, ut ostendi alii. Confer Cellarium, de barbar. Cur post., et
    ad Prudent. bymn. xi Perisiepb. vers. 5. Omeisius Ducangium.
    minus apte haec verba in populo refert ad Evange- 326. Verbum Evangelista; Requirebant eum inter
    lista; verbi in comitalu. Schoettgenius Juvencum cognalos et notos, majorem animi attenlionem innuit,
    redarguit, quod staiuat, Christum jam fuisse in via, quam simplex verbum qumrebal. Addii lamen Juven-
    et deinde reversum esse Hierosolymam : quod cum cus, ul diligentiam, etsedulitatem significei, Perque
    Evangelista pugnai, quippe qui diserte asserto, iteris stratas.
    Christum statim in tempio mansisse. At vere Juvenco 327. Chorea hoc loco significai chorum, a quo
    cum Evangelista optime convenire, perlectis Evan- dicilur chorea, nempe ccelum, seu comitatum. Si
    gelii verbis, aperte convincitur. Sic ail Lucas il, legas vatumque coronm, explicare poieris Evange-
    43 seq. : Consummatisque diebus, cum redirent, re- lista; verbis, In medio doclorum.
    mansil puer Jesus in Jerusalem, el non cognoverunt 328. Legum obscura, vide vers. 180.
    parentes ejus. Exislimanles aulem, illum esse in comi- 529. Tractantem, verbum ecclesiasticum. Vide
    tatù, venerunt iter diei. Juvencus ait, quod puer comi- comm. Prud. 13 Perist. 101.
    lis vestigia malris deseruit, lemplique libens secreta 330. Fabricius in Commentar, poet. etirisi, acci-
    petivii. Id fieri potuto, sive puer in lemplo deserueril pit adjective senibus, et interpretaiur uerdis homini
    vestigia malris, ac secretiora templi loca petiverit, seni convenienlibus.Nihil ineplius dici poluit. Sensus
    sive extra templum in urbe a matre recesserit, ac verus est: Vix senes saiis digneadmirabantur verba
    sese in templum receperit : quod poslremum Evan- •p pueri. Evangelista ait : Stupebant aulem omnes, qui
    gelista et Juvencus innuunt. Falsum enim est,man- ex eum audiebani, eie.
    Evangelio constare, puerum statim in lemplo 532. S. Joseph, ut pater putatus Jesu Chrisli di-
    sisse. Quod autem ail Juvencus, puerum vestigia citur, ita genitor puiaius a Juvenco dicilur. Non
    malris deseruisse, fonasse denotare vult singulàrem tamen facile hsec appellano extra melrum usnrpari
    pueri amorem erga matrem, cujus vestigia numquam debet : nam S. Joseph pater eliam aliis ratiouibus
    alias deserebat. Narrant Judaù, hunc olim morem dici poluit, at genilor solum, quia ila vulgo puia-
    fuisse, ul seorsum viri, ac seorsum feminae iter batur. Adisis Silurimi) tom. XVII, part. li, de Incar-
    facerent, cum Hierosolymam peterent, aul inde nai, quaest. 29, disp. 8, sect. 1.
    reverterentur. Pueri, ut credere par est, malribus 333. Retentare verbum frequentativum a relineo
    adhaerebant. Puer Jesus', cum jam esset annorum eadem fere significalioneamullis bonis scriptoribus
    duodecim, vestigia matris deseruit, ut lemplum usurpaium. Alio sensu reteniare est iterum teniare.
    pelerei. Mater, ut videtur, exislimabat, hoc illuni 334. Tantum, lantopere, ut supra v. 79.
    ferisse, ut se viris adjungeret. 536. Verba Vulgata; sunt, Nescìebatis, quiain his,
    525. Sfrata, stratm prò via, ex quo Iiali, Hispa- qum Palris mei sunt, oporlet meesse ? Consentii Ita-
    nique vocanl strada, estrada. Antiquiores Latini lica in plerisque codicibus : sed in Corbeiens., quia
    dicebant strato via : Virgilius, poelice, 1.1, vers. 426 : in Patris mei oportet me esse? Teriullianus, libr.
    Strato viarum, ut Opaca locorum. Sequioris sevi contra Prax., quod in Patris mei me esse oportet?
    scripiores passim eo vocabulo strafa, stratm uteban- Ambrosius, quia in propria Palris mei oporlet me
    tur, ul Eutropius, imperalores Honorius etTheodo- esse? S. Leo Magnus, episl. 16, in quodam cod.
    105 EVANGELICA HISTORIA LIB. I. 106
    114 Hsec ait, et gressum social, patriamque A Isaias vates cecinit quod numine jussus :
    [revisit: Vox laleresonat deserlis vallibus; amplas
    Nec geniirix tanti persensit pondera verbi, 350 Instruile stratas, omnis sii recla viarum
    Ordine cuiicla lamen cordis secreta reservant. Semita, quse Domini digne vestigia geslel.
    340 At puer obsequiis apte prsedulcibus ambos Subsident colles, vallis completami1omnis :
    Ad proprium semper cogens neclebai amorem. Corrigel anfractus iteris bona linea redi,
    Interea veleris scripti per debila currens Corporeisque oculis lumen traclare serenum
    Omnia seclorum series promissa Irahebat. 355 116 Omnibus iudulget Genitor, Dominusque
    115 Zacharise soboles desertis vallibus omnes [ salutis.
    345"Ad deponendas maculas clamore vocabat, Ergo adeianl populi, passimque hinc inde ruenles
    Fluminis ut liquidi caperenl miranda lavacra, Coniplebant ripas, avidique lavacra pelebant.
    Queis anima; species ablula sorde niteret, Texta camelorum fuerant velamina selis,

    LECTIONES VARIANTES.
    339. Davenlr. reservant : plerique reservat. Vix 347. Reg. : Queis animm virlus. In Tom. men-
    dubito, quin legendum sit reservant, ut intelligatur, ]B dum est specie.
    arcana cordis reserva<se cuucia verba, quae Virgo 34ti. Alii, Esaias, alii Isaias scribunt.
    amberai. Mentis secreta, et cordis secreta non semel 350. Placet leclio codd. Vali., Reg., et Ott. cum
    occiirrit apud Juvencum. In codice quidem Vat., Rom : Instruile stratas. Melius sane est instruere
    Reg., videtur quoddam signum supra reservai, ex stratas, uimirum construere, ornare, parare, quam
    quo colligi possit alia stripiura reservant. Conjiciat sternere stratas. In edilis solum invenio Sternile jam
    aliquis secretocorde reservat : sed id a codimim ver- stratas, quod a librariis factum videlur, quod pu-
    bis nimium discrepai. Omeisius tamen in coti. Un. tarent, melrum non procedere cum Instruite stra-
    inventocordesecretoreservat, vacillante metro. Idem tas. Verum exploratum esl, ultimanti in instruite
    conjiciebal cuncia intra cordis secreta reservat. Wes- produci posse, et ex quorumdani seiileniia deliere
    Ibemerus in texlu edidit reservant, ad margiuem ob si dictionis sequentis. Ex ejus rei ignoratone
    reservai. nonnulli versus in Prudenlio corrupti fuerant. Vide
    341. Poelm., prò d. s., vedabal. Westhemerus quae notata a me sunt in Protagora, ad Prudent.,
    ad marg., vedebai, in lexiu neclebai, cum aliis, quod pag. 186 et seq.
    melius usi. Hadamar., mendose, semperque cogens. 551. Ald., Poelm., prod. d. s., qum Domini planlis
    Rom,, nedabat prò neclebai, aut veclabal. calcando beatis. Reg., Rom., Otiob. cum plertsque,
    544. Nonnulli iiiierpimgunt Zachtirim soboles, de- qum Domini digne vestigia gestet.
    serlis vailibus, omnes : quod sustioeri ne<iuii. Clama- 355. Reg., Rom., Óu., Tom., ileris. Alii cum
    bat enim Joannes in ipsis deserlis vallibus, seu lo- Aldo, callis.
    cis. 354. Rom., corrupte, tradate sereniler.
    NOTA.
    Atlrcb. S. Vedasti : Nescitis, guod in domo Patris C propinquans. Veferisscripli, videlicet veleris Testa-
    mei oporlet me esse? Significans, ejus se esse filium, menti.
    cujus essetel templum. Armeni elimi, Syri ci Persa; 514. MaUh. in : Venii Joannes prmdicans in de-
    legunl, In domo Palris mei. Neque alium sensum serto Judmm. Marc, i : Fuit Joannes in deserto bapli-
    babeut verba lexlus Grscci h rof? TOUTTKT/IÓS- p-ov, zans el prmdicans. Juvencus poetarum more sine
    ut idoneis exemplis continuai Lamyus, in llarmon., prsepositione in usurpat deserlis vallibus prò in de-
    ad hunc locum. Videndus eliam Spencerus, de leg. serlis vallibus. Rursus v. 549 : Vox late resonai de-
    hebr. Rit. pig. 1186. Plerique inlerpreles ila expo- serlis vallibus.
    nunt : Nesciebatis, me in his negotiis esse oporiere, 346. De nomine lavacrum, quo bapiismus solet
    quse mihi a Palre commissa sunl? A quibus ullro appellari, egregie disserto Àntonius Maria Luptus,
    disseulio, ut Juvenci interpretaiionein sequar. iiidKserlatioiitì italica de sacris baptisleriis, quanì
    558. Pondera verbi, ut apud Ciceronem, ii de ausilivit, erudiiisque notis ornavit v. e. Franciscus
    Orai. cap. 17 : Omnium sentendurum gravitale, om- AniOHIii^ Zacharias.
    nium verborumponderibus est ulendum. Hoc sensu 347. Species anima}, pulchritudo.
    Horaiius, in Art. poei. \ers. 519 : Fabula nullius 548. Numine jussus, ut v. 299.
    veneris, sine pondere et arte. 554. Luca-, in, 6 : Et videbit omnis caro salutare
    540. Prmduldbus; hoc vocabulo Lucretius, Vir- Dei. Phra-is noianda est oculis traclare lumen prò
    gilius, abique opl'ini scriplbres usi sunt. videre, aut lumen accipere. Pertinet tracture ad sen-
    541. Ad proprium cogens amorem, impellebai, ul sum attreciandi. Cicero, v Tuscul. e. 38 : Ea
    eum aiuareiit : inni cogere prò compellere, vini al- qum gustamus. olfacimus, traclamus, audimns, in ea
    ferre ad aliquid facienùuin poni solet. Neaebnt ha- D ipsa, ubi senttmus, parte versamur. Ssepe aulem unus
    bere potasi sigoiGcaiionem, quam ex B.irihio expli- sensus prò alio ponilur.
    cui ad v. 42. Videmr idem accusaiiviis cum praepo- 356. Passimqiie Itine inde : hoc exemplo, ait
    siiione ad regi a vei b >neclebat, el participio praesenli Reuschius, augeri potest Index \k\tuv CVOSUVKUOÙO-ÌÌV
    cogens. Vide lect. var., ad vers. 504 1. ni. queiti Vechnerus exhibet, llellenolex. i, 6, pag. 9Ì
    Mi. CAPUT XIV. Baplisma Joannis in Jordane, seqq. Ruere interdum accipitur prò ardenier ac fes-
    elviclus, habilusqueejusdem. ltem Christus bapliza- tinanter ire. Cicero, ad Attic. 1. vii, ep. 19, al. 20 :
    tur, cmlumaperilur, vox Palris auditur. Malto, in, Al illuni mere nuntìant, et jam jamque adesse. Poe-
    1 seqq.; Marc. ì, 1 sqq.; Lue. ni, 1 sqq, ; Joann. ì, lis id familiare est. Post. v. 363: Irruere ad fiu-
    19 sqq. vium.
    543. Ordo verborum hic est : Inlerea series sede- 35S. Maitheus, loc. cit. : Ipse aulem Joannes ha-
    rum, currens per debita, trahebat omnia promissa bebat vesdmenluin de pilis camelorum. Id nonnulli
    veteris scripli. Per debila currens, explens, quse in ita explicant, ut pellem cameli prò vesle habuerit
    lege veleri prsedicta erant, sive debito tempore ap- Joannes. Verior est inierpretalio Juvenci, qui ves-
    PATROL. XIX. 4
    io? e. y. AftJJIL- JUVEN01 m
    Et zonse pelles medium cinxerc prophetam, A Nam facile e saxis etiam prò nomine plebes
    360 Arvis qui solitus ruralilms esse locuslas, Succedenlvestro, soboles, quiadegener errai. "
    117'Ettenuem victum praebent silvestria niella. 370 Proxima roboreis jam jam radicjbus instat
    Isque ubi tot populos diversis sedibus ortos Cunctorum aule oculos, aciesque levata securis.
    Irruere ad fluvium cernii, sic increpat ore : Caedentursilvsesieriles, ignemque fovebunl.'
    Viperea; gentis soboles, quis debita vobis 118 Nunc ego prseteritus maculas in fluitane
    565 Supplichi, urgentesque iras evadere monstrat ? Abluere instimi : veniet sed l'ordor alier, [puro
    Sed facile, o miseri, fructum, si poenitet, aptum, 575 Cujus vincla pedum non sum conlingere di-
    Nee generis vestri lollai fiducia menles. [giuis.
    LECTIONES VAIUANTES.
    559. Reg., pelles : in Ott., peltìs, sed a veleri v. 252.
    maini factum pelles. Sic zona; erit casus gignendi 563. Rotti., sic incipit ore.
    in numero singulari. Alii : El zonmpellis. Evange- 567. Iti Olt., prò d. s., videlur esse vestras lol-
    lista Matlhaeus ait : Et zonam pelliceam circa Inni- la!.
    bos suos. 368. Reg.,- Ott., Tom., Poetai., prò d. s., Nam
    360.Reg.,.Davenlr.,Ott.,Rom.,A!d.t'dereioc«s/as facile e saxis eliam prò nomine plebes — Succedei!t
    solilus ruralibus arvis : sed in Oli. versus ila a restro, .soboles quia degener errai. In Reg. scribkur
    mauu eadem veleri in fitte pagina?, ascribiiur; r. so.bplk, et in Oli. plebis, sed id facilini plebes. Aldus
    nam suo loco omnino deest. In eodem Oli. hedere cum aliis : Nani polis est dura supemm rex cole
    pónilur prò edere. Tom., Hadam., Poetai., Fabr., creare—Progeniem, quando sobolessua degener er-
    el alii, ATOSqui solilus riiralìbiis esse locuslas : quse rai, quam iedionempreferchai Sclicetigenius, quia
    scriptum verior mihi videlur; nani prima in edere proxime ad verba Evangelista; ac.cedjl.,dissentiente
    prò coinederecorripienda esset, et Latini prò coni- Reuscbio, ccuiethiiieismu.s videlur pjirasis Superimi
    edere dicebant esse, non edere. Fonasse quia prima rex, io Juvenco non fereu.dus. Sabatieriius edidit, rese
    in locusta brevis a plerisque ereditar, nonnulli caule, ei, prò d. s.., degener crai.: id cura metro
    substitueruni Edere locuslas, etc. Veruni elsi apud non stai.
    veteres Latinos Locusta, nomen femiusp, occttrral, 571- Tom., Poelm., in lexlu, Hadam.. aciesque
    prima producia, non lamen facile osiendes, pri- levala. Ald., Westh., in lexta, Fabr., Poelm., pr,o
    mam in locusta insecio, necessario esse protraben- d, s.„ apies subiata, Reg., Ou., Rum., acies levala,
    dam. Eam computo Prudentius, in Diliocli. v. 117. resistente metro, ul in Daventr. aci.esque elevata.
    Conici1eommetnarium meum in cum locum. Poiest Li Reg. est glossa subre.daprò levala. FiOrlasse prius
    niliilomiiius sustineri lecliocodicttm mss. auctorj- fuit sìtbrecla, cuj.usglossa Inerii levata : nani id ver-
    late Itustici Helpidii in Hislor. vel. et nov. Teslam. bum glossam sapit, jjuae poslea in lesinili commi-
    v. 17: Discus habet, qum cuncta jubet Pater edere grarit. Conjici potesti arics elala, vel Cunctorum ante
    Pelrum. oculos, [aciesquelevata seenris,
    361. Toni., Fabr., Poelm., prò d. s., viclum sil- 572. Itag., Olt., Rom., cmdunlur : lege cmdenlur,
    vestriamandere niella. Reg., Ott., 'Rom. cum Ald. et nani sequiiur foveftunf.'Ytilgaia,Excidelur, et inig-
    aliis, vietimi prmbenl silvestria niella. Conjici po!esl„ C nem mittetur. Codex Cantata1,el Saugerm. 1, el Lu-
    Cui lenuem prò Et lenuem. cifer Calaritanus, 1.n prò S. Alhanasio : Excinditur
    562. k\A.,Vsque ubi tot populos miiius bene, For- et in igneìii mitiilur.
    lasse Juvencus scripsit Is ubi. Vide vai1, lec.i. ad 374. Tom., corruple, imtììuti.

    MOTA.
    lem Joannis pilis camelorum conlexlam reproeseu- sta ail :Jam enimsecurisad radicemarborwn posilaest.
    lal. Ila etiam Hilarius, in Malth. : Pilis camelorum 575. Mald.onalusobjicieutes, Prudaniium, et Ju-
    vesds adtexta. ElPaulinus, in carni, vide S. Jeanne vencum baptisinum Joauais Bnpjismo Chris-li videri
    Baptista : Vcsiis crai curvi selis conlexta cameli, al. acquinarasse, sic r.efellil : Possem respondere. non
    conserta. Couferri possunt disserlaiioncs, sive subliliter, sed podice loculos. Sed non opus est poesi
    exercitationes Bilthasaris Holberg de amicai et sententiam excusare, cum possimusin boiiain parlem
    vìclu Joannis Baplistm; Conradi Oldii de domicilio, interpretali. Multi enim veteres auclores eodem modo
    vieta et amictu ejusdem, Frideriei Spatiltemii, de eo- loculi sunl... Dicunt enim, baplisnimnJoannis dalum
    dem argumenio; Salomonis Deylingi, de Joannis fuisse in pmiiileuliam, in rentissionem peccutorum,
    Baplistmnalalibus, educaiione, eie.; Pauli R.ibe, de Lue. in, non quod per illuni peccala rcmillerentur,
    vìclu el vestiti!ejusdem. 'Vile.mfuisse nniictum , vic- sed quod ad pmiiitenliamexciiaret. Adi.-is coinmeut.
    lumque eonlra nonnullos lenendum esl. ' ad IVudenitam, bymn. 7 Caibem, v. 7<l.
    13560. Rursus, v. 578-, occurril ruralis. Hoc vocabulo D 57ò.Sicexponit verba Evangelistarum. Manli.ail:
    utuntur Macrobius, Nemesianus, Aminituius, Ju- Cujus non sum dignus calceamenla portare. Marcus :
    lius Firniicus, et ex fide quorumdam excniplariuni Cujus non sum dignus procumbens solverecoirigiam
    Csrsar, 1.in B. Gali. e. 14, apud quem plerique non calceanien'orumejus. Lucas :Cujusnonsumdignus sol-
    ruraliani, sed muralium legnili. In codice Reg. verecortigianicalceamentorumejus.Balduimis, deCal-
    glossa est locuslas—uzillas, vel aves parvas; l'orlasse cco auiiquo,e. 11, probai, \incula a poelis prò nuo-
    legendum acndas ex verbo Grateo, quo locusisesi- vis calceo usurpari, sed prseciptie pio soleis. Calcei
    gnifìeanttir. De hujiismodi locuslis et incile siives- Hebroeorumplaulas pedum solimi legebant, leieii-
    ti-i. quibus Joannes vescebniur, legesis Comincili. bus habeuis, seu cortigiis supra coiligaii : ai-me
    nosir. in Piudentium hyinn. 7 Perisl. v. 69. adeo similes emnl soleis Roiuanorum. Figuram ejus-
    566. Facile fructum ; hebraismum hunc esse ait mudi calceoruin Lauiyus exiàbel in Jiarm. Evang.
    Schceiigenius, ui cap. i Genes. 11. Ejusiuodi opera ad hunc locuni. Prudeniius, liyinii. 5 Caihem. v. 55,
    pcenileniia; distiticiins euuineranlur,a Paulo F.phes. de Moyse ila habet : Jussus nexa pedumsolverevin-
    v, 8 : Fruclus enim lucis, eie. cula. Aratar, 1. n, v, 81 : Qumligai excelsas iiumilis
    567. Virgilius, An. lib. i, v, 156 : Tanlane vos corrigia planias. Cicero vocat corrigias calceamenii-,
    generis tenui! fiducia vestri ? i'elronius calceamentorumv'incula. Eral autem fa-
    070.Roboreis,species arboris prò genere.Evangeli- inuloi.um inunus non solimi vincula calceoruni sol-
    m EVANGELICA HISTORIA LIB. I. . 119
    Abinetille hominessancloin spiraminemergens, ^385 Time «eis manibus .dignaris mergier undis,
    Flammarumque globis purgabit noxia corda. Cum tua me nielius possili t purgare lavacra ?
    1,19 Illius el manibus ruralis'pala lenelur. Dixil Joannes, cui lalia reddit lesus.
    El propria ipsiusfurgabitur «area .fiugum, Nunc sine; nani decet hoc: sic sancla per
    380 Horreaque implebil secreti copia farris, [omnia nobis
    Atemusque leves paleas populabittir ignis. J usti lise conseclandus compklriiur onta,
    Ilice ail, et properis per silvam-passibus ipsum 390 120 Hsec memorans, vilreas penelrabal flu-
    Cernii Jordanis veneranda lavacra peienteta. [ minis undas.
    Sed velai increpitans vatcs, et lalia fato : genti manifesta -dei fwajseaiia cìaret.

    LÉCTIONES VAR1ANTE5.
    376. Reg., Rom., cum edilis, sanclo spìramine. '58tì. Sabalierius edidit mundare, et prò d. s. pur-
    Oli., sancto inspiramine, ex quo ila lego sanclo in gare, quod plures alii prieferunl.
    spiramine. MaUh. ni, 11 : Ipse vos baptizabit in Spi- '337. Rom., reddìdìì lesus, quod non videlur ex
    riiu sondo, ettgni. Ila etiam Versionesveteres. S. Am- iisu Juvenci. P.rudeiithiS quidem ila ssepe JCSMS exiu-
    brosius siepe in Spiritu, sed in libr. de Spirita sancto lìl, ut ex primis duabus vocalitais ima fieret per
    sine praeposiiioiiefiajta'safiii Spiriiu ;el eodem modo synseresin.
    Vigilius Tapscnsis, 1. n de Triti. ILscoiifìrmari po- •390. Cotlex Ilei rasi., penelrabal flumen in undas :
    iest leclio volgata Juvenci. B quse, ait Reuschius, mira est empitasi-;, qua illaquo-
    3b2.- Ald., Rom.,, propert; alii, properis, ruindam interpreium obsenalio immiiur, seipsimi
    585. Poelm. prò d. s., Cernii JoatmeSr Cumini immersisse: neullqiiain vero a Joaune fuisse
    585. Hadamar., Tom., Fabr., Poelm., digneris. submersum. Sed obstat supra v. 585.
    Reg., Rom., Olt. cum Aldo, dignaris.
    NOTA.
    vere, sed etiam eos portare, quo domini jussisseiil, rdis : — Iiurepel absumpluinnec sua mater It.yn. Ju-
    ulta conviviis, aut abis in loeis diverso caleeoruni vencus infra v. 456. Nunliat, mcrepilnns prmconw
    genere uleretaur. i-:tcrai id quidem V'dissimimimi- larga salutis.
    nisietium, ut videri poiest apud Joano. Christopho- 588. Verba Malthsei sunt : Sine modo : sic enim
    ruin Woluum,Cur.Pbilolog.adN.T.,aliosque ibi cita- decet MOS implere omnemjutiitiam. Reuschius dubi-
    los. Aliquand« etiam domini propter locum sacrum lat,itimi Juvencus sacramenta intellexerit : sed mal-
    caiceos depouebaiit, quos inlerea portare lainulus lei, ad omnia legis prAcepla eum respexisse.
    jubebatur : vel cene cura dominus loca sacra iugre- 590. Epitheton vitreus prò pellucido siepe aquis
    deretur, famulus calceamentorum ligutas solvcbat, tritali tur a poelis.
    easque servabat. Apud Ilebrseos discipuli magisttis 591. Glossa Reg-, Surgelili — elevanti capai Chri-
    suis, el inferiores dignilate superioribus honoris sto. Tiia disimele affinimi Juvencus, tiiauife=iain
    causa deìrahere caiceos solebant.uti primi Chrisliani r Dei prseseiitiam claiuisse , ccelos aperlos fuisse, et
    episcopi»,et adhuc subdiaconus episcopo celebrami. L Spiritimi sancium corporati specie siciucoiumbam
    In Smyrnseorum epistola, de S. Polycarpi passione : descendissc. Videlur ergo aliquid in Evaugeliis Ic-
    Caiceos edam sibi ipsi deìrahere lentabai : quod qui- gisse, cpiod mine non exstat. Maithaetishsec refert :
    dem antea minime consueverat, quippe cum singulifi- Baptizatus aulem Jesus confestiinascendit de aqua, et
    delium quotidie iuter se ambitiose ceriarent, quisnam ecceapertisuntcceli, el vidil Spiiitum Deidescendenlem
    prior corporis ipsius cuiem conlingerel. Huie consue- sicul cottimbam,et venientemsuper se. Marcus vero:
    tudini osculimi pedum Romani Ponlificis successjsse El baptizatus est a Joanne in Jordane. El stallili
    cmijicitur. Praiter scriptores de catceo antiquo, Bal- asceudens de aqua, vidil cmlos aperlos, el Spiritum
    di)inuni et Bynaeum, legi poiest clisserlalio Joannis tamquaìn columbam descendenlem, et muneiiiein in
    Adami Jluenigii, de ri/a porlandi caiceos. ipso. Luc"as aulem : Et Jesu bapliznto , et orante ,
    378. Pala est instrumentum ferrami, quo terra apertum esl cmlum. El éesceiulit Spiritus sanctus cor-
    versatur, etegeritur, sed tigone lalius, ci piantai.. porali specie, sicul columba in ipsum. Juvencus igi-
    Hujus instrumenii imilalione erant alise pala; Jigneae, tur furiasse nadiis fuit codicem Evangelii S. Mat-
    quas Calo De re rustica cap. 11 memorai; quse ad thaei similem Sansermanenst 1 apud Sahaiicrium et
    ventilandoli! in area frumeuium uliles erant. Ter- Marliaiui'um : Et cum baptizarelur Jesus, lumen
    lulitaiius de Prsescript. cap. 5 : Palam in marniportai magnimi fulgebal de aqua : ita ul limerent omnes,
    ad purgandam aream suoni. Isidorus libr. xx Orig. qui congregali erant. liis concilili codex Evangelio-
    cap. 14 : Pala, qum veniilabium vulgo dicilur, a ven- nini manu, ut ereditar, S. Eusebii Vcrcx'llensisexa-
    lilandis paleis nominata. Apud Terlulliaiium nonnulli ralus col. 2: El cum bap'izaretur, lumen ingens
    mss. habent veiitiiabrum, sed palam prsefeit Pame- D cìrcumfulsit de aqua ita ut dmcrent omnes, qui udve-
    lius ex libro ejusdem Terminata de Fuga in perse- nerqnt. Manifesta piasentia Dei, quae claruil, et
    cut., ac praelerea ex Cypriano et Hieroiiymo. lumen magnum fulgeus de aqua non mulinili inler
    5SÒ. Secreti, separali a paleis. Etiam prò eximio, se differirai, vel unum, idemque sunl. Videndus est
    selecto adhibeiur secrelus a Quintiliano 1. ix, e. 5. ad butte locum Millius in Protagora, ad nuvum Te-
    581. Populor de igne cousiimeiitc saiis frejjuen- stamenium grsecum num. 7(J6, pag. 75, ubi de Ju-
    ler usurpatur, ut a Floro I. n, e. 2, Ovidio n Me- venco iigit, et Grolius ad li. 1., qui in Liturgia
    tani, v. 519. Adde Senecam Tragicum , Virgiiium Syrorum idem narrari ohseiral, Joannes Andreas
    el alios. Iricius io pra-fal., et not. ad codicem Vercel-
    3ò5. (Juvencus, el alii prodticuul a in Jordanis. lensein , et in primis Jusliuus Martyr Dialog. cum
    Teriullianus 1. in cotitta Marcio.n. corripit: Jordane Trypli. § 88. Fabricius Cod. aptu ryph. noviTe-Lim.
    percussopedibusviafadaregressus.Bapiisinus Joannis p. 547, t. I.CUIHDodwello negat, Jiistinuni ex Evan-
    voeatur lavacra veneranda, ul v. 346, miranda lavacra. gelio Ebionitarum suam nairaiioneni acccpisse. Est
    584. /iicre^itaits, elamans , dictiians, iutonans; enim paululum -diversa, et ex alia tradiuone vide-
    esl enim eju-dcui fere signiftcalionis, atque increpo, lur desiimpia. Non aulem repugnabo, siquis ita Ju-
    quod prò dictUo usurpami 1 a Propenio libr. in, vencum exponal, ut hic versus sit voluti e-xplicaiio
    eleg. 8, v. 9 ; Alcyonumpositis requiescaiil ora que- sequentis, quo magis ad verbum textus evaugelicus
    HI C. V. AQUIL. JUVENCI H2
    Scindiiur auricolor coeli septemplicis selhra, A. Tum vox missa Dei longum per inane cucurrit,
    121 Corporeamque gerens speciem descendit Ablulumque undis Christum , flaiuque per-
    [ ab alto [unctum.
    Spiritus, aeream simulans ex nube colum Alloquitur : Te, nate, hodie per gaudia testar
    [barn, 122 Ex me progenitum; placet haec mihi
    395 Et sancto flatu corpus perfudil lesu. [ gloria prolis.
    LECTIONES VARIANTES.
    392. Poelm. mendose auriculor. Ald., Poelm. prò rem, et reverenliorem. Sed verior prseferenda
    d. s., septemplicis mlhera cmli. Alii, cmli septempli- est.
    cis eihra,-sed in Reg. miher prò mthra. 395. Rom., perfundil. Alii, perfudil.
    594. Reg., Tom., aeream simulans. Ald., Rom. et 396. Legerem, si haberem exemplar ms., quod
    alii, aeream similans; in Oli. a sec. manti veteri, sequerer, eoa;missa Deo. Supra v. 219. Quod Marim
    celhereamsimulans. Magisplacet simulans, quam si- vox missa Deo prmeepit; et v. 311, «0.1;ìnstincla
    milans. Infra occurrit simulatio eodem sensu libr. n, Deo.
    v. 548. Vide etiam 1. in, vers.266. Reuschius veram 597. Poelmann. prò d. s. , ambitumque un-
    liane leclionem putat, sed alleram similans caslio- dis.

    NOTA.
    exprimitur: Et ecce aperti sunt ri cmli, quod Sua- B quo mihi compiami. Marcus : Et vox facla est in cm-
    rius io 111pari., qusesi. 39, disp. 27, seri. 1, expo- lis :Tu es Filius meus dilectus, in le eomplacui. Lucas:
    nit de mulatione aliqna in aere supra Salvaiorem Et voxde cmlo facla est : Tu es filius meus dilectus,
    facla, atque omnibus, qui prsesentes aderanl, mani- in te eomplacui mihi. Huic qiiaestioni respnndelnr,
    festa. Quod enim Vulgata habet aperti sunt eì, ex inliala veleri versione ms. Caniabrig^ liane leclio-
    textu Gracco veni possel aperti sunl supra eum, et nem exhilieri apud Lucani : Factum est cuiem,
    in multis mss. veleris versionis simpliciier dicilur cum baptizatus esset omnis populus, el Jesu bapti-
    aperti sunt cmli sine et. Scboettgenius pula!, Ju- zaio, et oratile, aperiri cmlum, et descendere Spiriium
    vencum manilesia hae prsesenlia respexisse ad anti- sancium corporali figura quasi columbam in eum : et
    quati) Iradilionem, quam eliauinum servali! imagi- «oceinde cmlo factum : Filius meus es tu, ego hodie
    nes, Deum nempe Palrem una cura S. Spirita se genitite. Respondet liisiexiiisGraecus in eodem codice.
    conspicieiidum prsebui-se. Ail enim, Dei prse-en- Cohserei codex Colbert. El vox de cmlo facla est :
    liam visam, postquam Salvator ex aquis ascendi!. Filius meuses tu, ego hodie gami te. In codice Ver-
    392. Ccelum sepiemplex cur a veieribus dicium cellensi post verbum eomplacui in Mauliteo aliquid
    iuerit, explicui in noi. ad Dracont. I. 1, vers. 5, et vetustaie consiiniptum e.-t, quod ad liane ipsam
    in Comment. ad Prudeul. hymn. 7 Salii, vers. 56 : scripiuram perliimisse non numerilo conjicii Iricius.
    Non ante cmli principali septemplicis. Non reperio Ila etiam legerat Hilarius libr. vni de Trinit. num.
    scriplorem Juvenco aiitiquiorem, qui verbo aurico- 25, el rursus lib. xi, num. 18. Ascendenteeo de Jor-
    lor usus fueril : sed recle illud formatimi esl, et ex dane, vox Dei Patris audita esl : Filius meus ès tu,
    analogia, ut versicolor, unicolor. p ego hodie genui te, ut per hoc leslinioidum sanclificalm
    594. S. Thomas, quem multi scholastici sequun- in eo carnis unclio spìriialis vìrlulis cognosceretur;
    lur, 111,p. qusesl. 59, art. 7, ducei columbam , in et in psalm. 11,num: 29, el in Commeui. ad .Mainisi
    qua Spiritus sanctus apparuit, fuisse veruni animai. cap. 11.Concimi Juslinus Manyr dial. eonlra Trypb.:
    Anibrnsius id aperte negai I. I de Sacram.cap. 5 : Postquiim namque Christusex amne Jordane ascendil,
    Non columba descendit, sed quasi columba. Christus voce de eo edita, Filius meus es tu, ego hodie genui
    carnem suscepit, non sicut cameni, sed carnis verità- te. Eanidem scripiuram agnov'uLaciauiius I. ìv, cap.
    lem. Spiritus autem sanctus in specie columbm.non in 15, et Fausius ManichaeusapudS. Augusiinum l.xxm
    ventale columbm. liane inleriireiationem magis pro- couira ipsum Fausium. Ipse Augusiinus De eonsen-
    ba! Suarius ad toc. cil. S. Tlimna; disp. 27, seci. 2, su Evangel. lib. il, num. 51 : Illud vero quod non-
    quam seculus etiam i'uerat S. Thomas in 1. d. 16, nulli codices habeni secundum Lucani, hoc illa voce
    a. 5, q. unica, el multi interpretes ampleciuntiir. sonuisse, quod in psalmoscriptum est : Filius meuses
    Pra'ivil Juvencus, tleqanler admodum, ac graphice tu, ego hodie genui le :qnami\vam in nntiquiorìbusco-
    liane apparidonem Spiritus sancii depingens, ut ail dicibus Grmcìsnon inveitili perhibeaiur, tamen si ali-
    Ausi. Yarenns in Dissert. De Columba super caput quibus fide dignis exempluribuscon/innari possit, quid
    Chrisli descendeme. aliud, quam ulrumque inielligendum esl quolibelver-
    595. Corpus perfudil lesu, quia descendit super borum ordine de cmlosonuisse?An vero in Evangelio
    ipsum, et mansii in ipso. Mailhsei hsec ipsa verba. Filius meus es tu, ego ho-
    596. Inane prò aere. Vide not. ad Dracont. 1.1, die genui te, aliquando exsliierint, res est miiiiis ex-
    vers. 152. ploiaia:elt-ieminex Empiiamohseresi30constai,Ehio-
    597. Flaiuque perunctum, ut supra flatu corpus D neos in Evangelio Manhaei,quo uno uiebauiur, ila le-
    perfudil. Hieronymus in Evangelio , quod sermone gisse.limieni|iseEpipbaiiiusadvi'riil,hocEbioniiarum
    Heliraco consciipium legebaiit Nazarsei, haec reperii, Evangelium itilei-potatura fuisse., multis<|ue in locis
    in Isaiamcap. xi. ioni. HI : Facilini est aulem. cum comiptum. Vide Sabaiierium in noiis ad Maiihaeum,
    ascendisset Dominus de aqua, descendit fons omnis el Lucimi, et Fabricium Cod. Apocryph. novi Tesia-
    Spiritus sancii, et requievil super eum.. liilaiiusad menli tom. 1, pag. 347 seq., ubi ex Epiphanio Irag-
    hunc locum Maiihseisic habet : Ordo eliam in eo ar- menium Evangelii Ebionilarum exscnbii, el scrip-
    cani cielestis exprimitur : nani baptizato eo, resera is tores iionnullos
    - recensel, qui de hoc arguraeulo
    cmlorum aditìbus, Spiritus sanctus emitiitur, et specie agunl.
    columbm visibilis agnoscitur, el istinsmodi pnlernm 599. Barlhius, lib. XLVIII Advers. cap. 9, explicat
    pietath unclione perfundilur : vox deinde de cmlis ita versiciilum Mailhsei: Hic est Filius meus dilectus, in
    oquilur. quo mihi eomplacui,quem taierpres Geruianicus male
    598. Quseral aliquis, undenam Juvencus id sum- reddiderat, eum non aliud innueril, nisi quod Paler
    pseril : Te, naie, hodie per gaudia tesioi%—Ex me Filio deleeieiur. Ex senleniia vero MailhseiPaler in
    progenitum. Nani Maithseus solum habet : Et ecce Filio sibi complacuit, atque adeo ui per eum, qui
    vox de cmlis dicens : Hic est Filius meus dilectus, in sapienlia ejus ipsius, et virlus est, condiderit anie,
    113 EVANGELICA HISTORIA LIB. I. 114
    400 Tum petit umbrosos montes, et lustra ferarum, A 410 Horrendi interea sceleris fallacia lentans,
    Obsequiumque illi Palris praebere min'slri 124 Si te prò certo genuit Deus, omnibus, inquii,
    123 Cerlabant, rabidi mox livor dsemonis His poteris saxis forti sermone jubere
    [atram Usura triticei, formamque capessere panis.
    Cum lerrore rapii mentem, nec defuit segro Christus ad hsec fatur Nil me jam lalia terreni.
    Teiitandi interea Christum versuiia fallax. 415 Nam memini scriptum, Quoniam non sola te-
    403 Quadraginta illi fuerant ex ordine soles, [nebit
    Ex quo nulla cibi, polusve alimenta dabantur : Vilam credeniis facilis substanlia panisi
    Sed cuntexta simul firmi jejunia cordis Sed sermone Dei compiei pia pectora virtus.
    Terrarum ad regnum mentis secreta tenebant. Rursus at ille dolos versuiis arlibus apians
    Tunc epulas demum montai conquirere corpus. Nectere tentalor properat. Nani mcenibus urbis
    LECTIONES VARIANTES.
    400. Ald., nunc; alii, tutn, vel timc. conquirere epulas. Verbum Evangelisiarum est Esu-
    401. Ottoboii., putrii, sed prius videtur fuisse riit.
    Palris. Ulriiuilihet bmiumest. 413. Ald. scribit capescere.
    402. R'-g., Rom., Ottob. cura Ald., Tom., atram, 414 Reg. nihil, quod retineri potest per synav-
    quam leciionem SchceUgenius probat. Htidam., H resi.i. Rom., me tam lalia, non male.
    Poelmaun., el ali:, aler. Nec , inilii displieerei atro 415. Ald., Poelm. prò d. s., scriptum, quod non
    cum terrore. Marius Victor libr. in , col. 344 ediiio- sii sola datura.
    nis Fabrieii, Exlerrelque animOs niger horror ; idem 419. Barlhius , lib. xxvi, cap. 7, corrigit properat,
    eod. I. col. 545 : Ecce niger lerror, Iremor horridus. quam mmnibitsurbis—Moxinferre pedtm tendi!: vis,
    In Reg. meudum est Certabal rapidi cum glossa eie, quia Milihseiis refert, Dominuma diabolo as-
    celeres supra rapidi. Corrigi potest Cerlabant rapidi, sumpinin in sanclani civitatem, non ipsum eam in-
    mox. Rom., Cerlabant: rapidi mox. Plerique, Cer- gressum fuisse. Inlelligit ameni Barlhius tmesin in
    labant. rabidi mox. quam inox, quam librarli non adverterint, adeoque
    405. Oti. a pr. m., furrunt, quod defendi posset : veram scripiuram corruperint. Paulo post apud
    sed melius est fuerant. Forte, illic fuerat. Aldum eccomi lendit prò suasit, aut fedi. Veruni
    406. Oli. a pr. ni., polusque, quod edidil Fabri- Barthii correciio necessaria non est: seniiobat enim
    cius. diabolus, Christum, ab eo assumptum, pedein in
    41-8. Ott., Rom., cordis secreta. urbem intulisse. Neque vero Christus ducius, aut
    409. Reg., Rom., Oli., Tuncque epulas. Ald., et assuniptiis esl quasi coaclus, sed libens, ul multi in-
    alii, Tunc epulas, quod habet Oli. a pr. in. Rom., terpreles senliuui, quibus facile asseniior : et flir-
    dmmon, aul demon prò demum. Nonnulli ita inter- tasse liane iiiierpreiaiionem miniere voluit Juven-
    pungimi, quisi fallacia monueril corpus conquirere cus. Rerum v. 434 redit idem verbum sensìi, ea-
    epulas. Sensus verus est : Corpus monuit Christum demque conlroversia.
    NOTA.
    et nunc conserve! omnia, ut per eum genus huma- G hymn. 7, v. 189 : Firmans salubri sciliceljejunio —
    num benedixerit : Sentenliam, addii, hujus versiculi Vas avpelendis imbecillum gaudiis. Glo-sa in Reg.,
    elegantissimeexpressit paraphrastes, poedeus quidem, Terrarum ad regnum, ad desiriiendum diaboli re-
    sed quem egoprò opiiino explanalore multis mihi locis gnum, lenebani, coiifirmabani. Possis etiam intei\-
    salis[ecissememini, Juvencus Aquilius. Hsx ergo Ju- prciari ail obtinendum lerrariim regnum, vel ad
    venci verba, Placet hmc mihi gloria prolis prò npti- regnum graiise bis in lerris ineboandum. Fonasse
    ma explicatione versiculi Mailbsei non numerilo ha- etiam mentis secretan<l nominaiivus, a quo regiiur
    bebat Barlhius. verbum lenebanl, non contra jejunia : ac sensns erii,
    400. CAPUT XV. Post jejunium quadraginta die- Mens secreta lenebal, seu observabai jejunia cordis
    rum, et nocliumJesus lenlalur a diabolo. Manli, vi, 1 continuata ad terrarum regnum : Mentis secreta, ul
    seqq.; Marc, i, 12 seq. ; Lue. ìv, 1 seqq. Quod ait vers. 559, Cordis secreta.
    Juvencus et lustra ferarum, ex Evangelio Marci pe.ti- 410. Sceleris fallacia figurale prò sceleraii falla-
    tum esl : El lentabalur a Satana, eralque cum besiiis, cia. Vide leclion. variant. ad vers. 644, 1. tv.
    quod de daimonihus minus bene alii exponunl. Mon- 411. Noia; sunt hae phrases prò certo scire, prò
    tóni Quaraiitana locum desenum esse, in uno Chris- certo habere, prò certo pittare, prò certo credere, prò
    tus jejunavii, iraditione veteri consiat. De Chrisli cerio dicere, prò certo negare, prò certo polliceri. Ta-
    tcniniionis hisloria legendus Saloni. Deylingus Obser- men tionnihil esl diversero prò certo genuit, uhi prò
    vat. sue. lom. II, cap. 27, et alii, quorum exslanl certo idem esl ac certo ; sed non mtilium dissimile
    Disserlaiiooes in Thesaur. Theolog. Ihilobg. esl prò cerio polliceri.
    402. Barlhius 1. xxxni Advers. cap. 19, observal, r. 415. Quoniam prò quia. S. Ambrosius libr. ìv in
    veteres omnia male graia aut contraria, nigra el Lue. : Respondil dicens : Scriptum esl: Quoniam non
    atra, appellare consuevisse, precipue poetas Chris- in solo pane vivit homo. Pro vivii nonnulli codices
    lia'uos. lialsc Versionis in Luca, et plerique in Manlisco le-
    405. Livor hucilluc menlem daenionis trnhebal, gunt tiitiet, ut legit Juvencus. Grsece ciani, '^trert/.t.
    cum de Christi divittitale et redemp-ione humani Augustimis pariter 1. n de Cons. Evangelist., et
    generis suspicaretur. JEqer loc. loco ponitur prò Arnohius Annoi, in Evangel., vivet pio vivit. Tenebit
    sollicitii, invido, tristi : quae signifiratio satis obvia viiam, cusiodiel, coiiservabit. Martialis 1. xiv, ep.
    esl prii'serlim apud poetas, aliosque idoneos auc- 108 : Qum non sollicilus leneoi, servelque minisler,
    lores, ul observal Reuschius. — Suine saguniino pocula fida luto.
    405. Quadraginta soles, dies, phrasi a honis poetis 416. Substanlia panis, ut hoe libr. vers. 651 :
    usilala. Vitalisque hodie sancii substanlia panis. Pro cibo
    407. Conlexta, continuala virtute divina, vel etiam usurpat eliam substantiam Prudentius liymii. 7 Ca-
    a Deo Patre jussa, ac veluti parala. Illud prius ma- llietn. v. 40 : Omnicarentem cernerei substanlia : ubi
    gis placet, in 1. in, vers. 580 : Mullaquerobustijeju- Iso apponii glossimicibo, ciborum.Confer cod. Theo-
    nia peclorisarcent. dos. til. 3 leg. ult. de Cusi.reor., et u't. 27 leg. 2 de
    408. Prudentius de eodem jejunio Chrisli Calhem. Alim., et Ducangium verbo Subitantiu, alimentimi:!,
    115 Gi, V. AftOTL. J'UVENef 116
    420 Mox inferro pedem sensit, vis lìvida Christnm A Ne vires Domita fìdeiis audacia lenlet.
    125 Culmine marmoreo suasit consistere lem.- Rursus in abrupti iitontis consistere celsis
    [Pli- Mox furìbunda jugis sensit fallacia Christum,
    Tunc sic aggreditnr vocis fallente venen-o-: 455' Oslendens illi fulgenlia regna per orbem,
    Si deus est vere geuilor libi, culmine t'empii Cèrnis, ail, qua; sit tantarum gloria rerum ?
    Aera per vacuura; salta jacuiabere corpus. Ciiìicta tuo possimi-jamjam concedere regno,
    425 Teslis eril scriplura libi, quse spondei aperte Talia donanlem me si veneratus adores.
    Mandatimi stimmi-genftoris l'ale niiuisiris, Tum sic instan-temdictis rejecit Jesus :
    Ut lapsum studeant casiidefendere corpus, 440 Effuge, pestiferi rabies vesana veneni,
    Et fainulis manibus curent tua membra levare, Hiereaf ut semper mibis imtnTobilejiissum,
    Ne rapidis i«dsat siimmas ofìétisio planlas-. Bl: jiistus cceli Domiivum;dtevot'usadsorel,
    450 Reddidit bis Christus dictis coniraria dieta : (ilìniiiseì famulans veneretur nunien in scviim.
    126 Me: memiiiisse magis, scripli' cceiesiis, Talibu» excussus fugjiiipei;devia;dacnuMU
    f oporlet-, 445 127' Pte'Ubi'J'oanueto eognoviicareeris umbris

    LECTIONES YARIANTES.
    42U. un. viuetur ila distinguere scusa vis livida B sensit eadem excitan potest conjecinca, qua; supra
    Christuin, quod minus prohalur ; nani vis livida ad ex Bartlìio propesila est ad vers. 420» In Rom. le-
    solum verbum suasit melius accommoda.lur. gilur scensit. Hoc vero loco libentius legato suasit,
    421. Alci.,.Davenlr., Poelm. pio d'. s., marmoreo aut feci!, aul tendit, ut vers. 421. Bad'ius verba.
    tendit. Tom., Oli., marmoreo fedi, in Oli. supra Evangelista;, i'/emm asìiimpsit' eiun diabolus inler-
    suasit. Reg., Rom. marmoreo suasit. Fabr., Poelm. preiaiui1., ui iila, Assumpsil Jesus discipulos suos,_
    in texlu cum Hai!'., ul solel, marmorei suasit. nempe non portandos, sed comiies.
    422. Hic veisus, et sequens deeranl in Reg., sed' 455. Reg.,; Ott., Ald., Toni., itti. Hadamar.,
    a manu veteri addili sunt margini'. Poelm., et alii, olii, quod perinde est.
    426. Tom., Aid., P'oelmaiin. prò d. s.,Jd esse prò 457. Ald., Poelmann. prò d. s., Fabr., libi prò
    tale. Rom. non inepte tale, ministri— Vi lapsum tuo, el regna prò regno.
    studeant. In Tom. numdatum est meiidum. 438. Sabalierius cum Aldo, si me : prò d» s. assi-
    427. Toni., discendere corpus, corrige defend'ere. gnai me si, quod in reliqnis invenitur.
    450. Ald., Tom., His dictisChristus: Alii, his Chris- 441. Olt., Hmreat, ul nobis semper :. postea factum
    tus dictis, ul semper nobis. Ueg. male Hmreat semper ut nobis.
    451. Rom., Te meminisse. Alii, Me meniì'nisse.In Ih Olt., donum. supra j'ussum.
    1
    Reg. prius ponimi Ne vires, eie. ; deiu,. Me memi- 442. Reg.., Dominumcmli.
    nisse. In Rom. deest1 versus Ne vires. 443. Reg., Rom., Oli., nunien cum Aldo. In Olt.
    454. Aid , Poelm. d. s. iimais prò jugis. De verbo; a,, pr. m. fuit nomen, quod habenl plerique editi.

    NOTJG.
    420,. Plerique palata Chrisium a; diaboli) fuisse-C hàbet' verbum offensio: sed buie loco,magis cotignuit
    asportatimi vel:ih manibus, vel super humeros, veti pi-ima.
    ila uCdiiilMus-iiuimlSirrnin corpore Chrisli impres- 450. Supra v. 245 : jOic(ain contraria.
    scrit, quo delatus fuerit in pinhaculiim templi. Miil- 454r Furìbunda fallacia, figurale prò dmmon furi-
    donatus emu Origene, Eullìymio, et Anselmo een- bundus et fallux, ut v. 410, Sceleris fallacia-, v. 420,
    sei, Clirrstimi ibi a diabolo diiclum, in suis ipse Vis livida.
    pedibus tiev egerit. Vis livida, ut vers. 402', Rabidi 456. Iuiiiaitane Yirgilii libr. iv Ma-, vers. 272 :
    mox livor d'mmonìs.Haec loquendi ratio saepe ad-hi- Si-te nulla-movei tanlarum gloria rerum.
    belur a poelis, ut vis equi prò equo, tu's animi prò 440. Eliam id figurate dictum, ut vers. 434, furì-
    animo, DÌSflammea prò-fiamma, seu niaxtaio igni, bunda fallacia.
    uis canum prò canibus. Confer Cil'antani Ind. Luci1, 442. Devolus,deditus, nddictus, voto conseeratiis:
    verbo vis. quo sensu ab optimis scriptóribus lime vox ustirp-a-
    422. Venenum voci invidi et maledici s-xpe iri- tur. Pro pio, religioso verbum est proprium Cltris-
    buiiur. Ovidius de invidia libr. ii Metani-, v. 777 : lianorum, Arnobii, Lactanlii, Pruiieniii, Hieronymi
    Peotora felle virenl, lìngua est snffusiiveneno. Silius 1. et a'qualitim, ac multo magis postei'iorum.
    vii, v. 21Ì0 : Fruudisque veneno—Aggredilurmentes. 444, Excussus, vi- ac veiuti quaiiendo ejecius,
    Prudentius Dittoch. v. 1 : Eva columba fidi tum can- dejecius. Hilarius, in MaUh. ìv. Post liane ergo dia-
    dida; pigra deinde — Facto- per anguinam malesuada boli fugam. Angeli Clnislo minislranl. In Evangelio
    fraude venenum. Sic alii passim. solum iegitur, Reliquit eum diabolus, aut dimisil eum,
    424. Joculari, vi emili-ere. Libr. in, vers. 406 : p. aut dìscessit ab eo, aut recessil ab eo. Prudenlius
    Prmeipitemque-maris sese jaculelur in-undas. Fforus eamilem Iuguli dsemonis sic expressii hymit. 7 Ca-
    libi1, r, cap'. 1l : In conferiissiina se lioslium tela ja- themer. vers. 195 : Sed, increpata fraude-, post ler-
    culaius. Pt-iuinslibr. II, cap. 25 : In quas paries sese gum mi: Prudenlium veruni lapsum diaboli in
    jaculelur. Bartiiius libr. xxxiii Advers. cap. 19obser- lergum- aflìrmasse, puiabat Mazocliius, ul in Com-
    vat', ex Democriti philosopliia poetas Latinos dicere nieni. ad eum locum expticui. Confer Centoncm
    Aera vacuimi, quos eltarus poetarum Giiiistianorum Proba;.
    secutus est. 445. CAPUT XVI. Jesws, Jeanne capto , secedit in
    427. Propria significaiio verbi defendv esl prohi- Galilmam. Manli. ìv, 12 seqq. ; Mare, i, 14 ; Lue. ìv,
    eere,. arcere, propulsare, quod cxemplis cotairmare 14. Lamyus in Harmon. Evang. contra omnium
    supei'vacaneum est. inlerpretum senleiiliam , ut profitetìir, astruii, car-
    42;S. Adjective famulus; ut apiid'Ovidlum non se- cere™, de quo hic flt-seimo, non fuisse llerodiamim.
    mel, et Piudentium vers. 80 Hamariig. Putai enim, bis ta carcerem Joannem traditimi
    429". Offensio lapidis, incursus in lapidem , vel fuisse, primum a proceribusjsynedi-ii.Hierosoiymi-
    noxa ex hoc incursti. Ctramque enim significaiionem tnnj, deinde, iiiterposito aliquo tempore, ab Herode
    117 EVANGELICA HISTOR1/E LIB. 1. 118
    Immersum, tristi compressi! corda dolore, A Prseteriensque videt ponti per littora fratres,
    Finibus et slattatZabulonum ponere sedes, PrscsolidiiiiiqtìeSimon, digitata cognófflìne Pe-
    Ut dicium Isaia; concorrerei ordine sedi : rori ,
    Terra Zabulonum,elregionisNephibala nomen, Aiidreataque simul, sinuosa vofnmina'lini,
    450 Et via trans pelagtis longe , Galilseiaque arva, 460 Piscibus iiisidias disponere marmoris undis.
    128 Trans el Jordanem gentes, populique Nunc, inquii, pisces capilis mar'fs aestibusaltis :
    [tenebris 129 Sed me si libeaf sectari, fonìa vobis
    Inclusi, magnum lumen, subitumque videbunl: Provenient hominum praepulclira indagine lucra.
    In morlisque illis umbra resideiitibus alma Mi contesimi firmato pectore certi,
    Exoriiur fidèi resplendens luce vóluntàs. 465 Reiibos abjeclis, pariter prsecepta seqmmtur.
    455 Ergo instare Dei regnanlis munera Christus Post fratres Jacobum, Joannemque marinis
    Nuutiat, increpilans prseconia larga salutis. Insidias gregibus maculoso innectere textu
    LECTIONES VARIANTES.
    446. Hadam., Poelnian.. Ald., Fabric, Snbmer- fi pugnai melrum.
    sum. Tom. , Reg., Demersum. Ott., Rom., Immer- 455. Oli., a pr. m. , miniere; a sec. m., munera,
    sum. Poelm., in texlu, Hadam., Eabr., Reg., Ott. a cum multis. Rom:., Bas., Ald., munia.
    sec. ni., tristi compressil corda dolore. A!d., Tom. , 457. Rom., vidit : retinendum videt. Sabatiertas
    Ott. a pr. m., Rom. corde dolorem : quasi dolOrem edidit geminos, et, prò d. s. ; ponti, quod alii edili
    signis et verbis non manil'estaveril, quatti poeta; et mss. exliibent.
    mentem non esse. Reuschius censet. Cseteroquin 458. Rom. Prosotidum : lege Prmsólidum. Aldus
    comprimerecorda dolore pio concipere,.accìpere,phra- edidit : Prmsólidum Simonemdrammi cognominéPe-
    sis panini usitata est. tri; correxit in Erralis Prmsoliduntque Simonem di-
    449. Hadam., Reuschius, Poelnian. in textu, gnumcognominePetri; sed furiasse voluit corrigere
    Fabr. : Terra Zàbulon, et regio cui Nephlhala nomen. Prmsolidunique Simonem, dignum nomine Pelri,
    Ila Ald., Davenlr., et Tom-.-, sed Zabulonum prò correpio si , ul.ab aliis fieri solet, vel Prmsólidum-
    Zàbulon, el Tom., mendose, Nephthalìa. Rom. et que Simon, indeclinabili modo. Juvencus alibi in
    Vali. Reg,, et Oli., ila haheiit : Tèrra Zabulonum , Simonis primain semper corripit, secundam produ-
    et regionis Nephlhala nomen. In qualibel ex bis Scri- ca. Vide not. ad Diaconi. 1. in,, v. 230, ubi de
    pluris diverso intervallo quantilatis effeetur Zubulsn qiiantitaie prima; et seduta* in.trac voce disserta.
    in hoc versu , et in versu 447, quod in aliis numini- Legi posset Prmsólidum Simonem, dignum nominei
    bus propriis lecisse Juvencum liquet. Ca'leriim cum 461. Reg., altos, el glossa,, profundos.
    in sacris lilleris proferaiuv Zàbulon indeclinabile , 405. Rom. perpulchra: plerique prmpulchrH,qnod
    et secimda ejus nominis Graece per dipbthougum ex uso Juvenci ail Gallandius esse, pio perputdìra-,
    scribatur, possem ita hi versus restituì : Finibus et C ut v. 458, prmsólidum prò persolidum.
    stantii Zàbulon poneresedes. Terra Zàbulon, regio cui 466. Ald., Rom. Bas., Tom., Post fratres geininos
    Nephlhala nomen.Nolandum eliam,a interra produ- Jacobum, Joannemque marinis. Ita etiam Ott., a sec.
    ci obts diclionis sequenlis, quii' vira duplicis conse- ni., nisi fratres appositi™ sto prò diversa scriplura,
    nanlis obtinel. vel glossa. Plerique: Post fratres Jacobum, Joannem-
    450. Barthii codex, Rom., Reg., Oli., Basi!., que marinis: Poelm.,. prò diversa lecitane, Reus-
    Ald.. Gatilmaquearva, ex quo Barlhius recle couji- chius: Post geminos Jacobum, etc. In hae scriplnra
    cit Galilmiaquearva. Edili plerique Galilmaquerum. B idius ail, Jacobum quaiuor syllabarum vocem esse,
    Tom., mendose, Galilmmj.uerura. Nonnulli scrl- quaium tertia longa. Si© et Clatidianus (vel alius
    buiil Galilcarjue. polius) Ne laceres versus, dux Jacobe; meos. Poterli
    451. Reg. dislinguit : Jordanem. Gentes, Alii: tamen esse trisyllabum lam Jacobum, quam Joan-
    Jordanem gentes. nem, productis duabus primis in Jaccbum, Mirtini
    453. Rum., In morleque illius umbra., quod raen- quantum poeue chrisliani varieiil ini quaniiiate syl-
    dosum est. labarum hujus vocis.
    454. Reg., et, a pr. m. , Ott., splendens : sed.re-
    NOTiE.
    Ila ergo ordinem histonae collocai : Post Chrisn 458. Prmsólidum: alludit ad nomen Petri, et ad
    jijuniiim Joannes se pnecursorem Chrisli esse ju- verba Chrisli : Tu es Petrus, et super liane petram
    dseis asseruit, el testimonimi) de Jesi*Cifrista' Mes- mdificabo-Ecclesiam meam'.
    sia reddidit : quo testimonio andito, Petrus, et D 459. Sinuosa volumina: de serpente divit Virgi-
    Andreas, Joannis discipulr, secuii sunt Salvaloreta'-. lius , I. xi, v. 755 : Saucius al serpetts sinuosa tiólù-
    Cura autem pauto post, aut die sequenti post levli- mina versut. Pro linea piscatoria1,"ex qua pendei
    monium. Joannis de eo audivisset, Joannem in c.w- bamus , linoni sfmplieiter ponilur alìquando, ut
    cerem conjectiini' fuisse (setacei a proceribus syne'- apud Ovidium , libr. xni' Metani. V. 923 : rViinc in
    drii Hierosolymitani, ) in Galibeam secessto. Juvcn' mole sedens moder'abar arundine Unum, et palilo
    cus , ut vides ,. aliier hisloriam cnntexii ; quem nos posi, Cespite consedi, dum linamadenliasicco. Adde
    libeniibiis animis sequimur, nei a communi omnium Juvenaleni, Sedulium, Fortimatum , Solpicium Se-
    interprelum senlentia recedamus. verum.
    448. Concurrere eodem sensu libr. n, v. 546-: 460. Marmor prò mari a poetis ssepe adliibetar,
    Ille ubi cognovilceriumconcurrere leinpus; et ibidem ut notavi ail'Dracont'. v. 578-, libi1.ì.
    v. &2S: Órdine seclorunijussis concurrererebus-. 463. Indago est vox venalorum propria : iiaeniin
    452. Inclusi, immersi. Simili modo hoc libr., vocaiit inctasionem ferarum in aliquem locum, ex
    v. 165 : Morlisque lenebras— Abrumpent omnes. quo ferie evadere non possimi ; quacinciiisio diVerris
    456. Increpilans, praedicans, itiionans. Vide nota- modis (ieri-sole*. Virgilius, lib. ìv JEa. V. 121: Bum
    la ad v. 584. trepidimi alm, saltusqucind'agìne cingunt. Hic sonai
    457. CAPUT XVII. Peirum et Andream, Joan- inquisiiioiiem-.NOVaiidiim quoi|ue forvia-tucra.
    nem et Jacobum piscatores convocai. Màtth. ìv, 18 467. GrtgWusmarinis; piscibu?, quos Proteu's gre-
    seqq. ; Marc, i, 16 seqq. gaiim ageie dicilur. Maculmsunt fóramina rèìis,
    119 C. V. AQU1L.JUVENCI 120
    Ul vidil, similemque dedil de littore vocem, A Jamque anima; ipsius morbi, saeviquefurores,
    Illi Zebedeum genitorem in puppe relinquunl Et luna; cursum comilata insania menlis
    470 Illico, sectantes pulcherrima jussa salulis. Discessere gravi sermonis pondere jussa.
    Exin per terram Galilseaesancta serebat 131 IUurtisiipuntes miracula magna movenlem
    Insinuans populis regni praeconia Christus, 485 Mixtaeséclantur turbse, Solyinique, Syrique,
    Donabalque ebani fessis, aegrisquentedelam, Et Judctìa frequens populis, Galilseaqueplebes,
    130 Et mox crebra procul Syriam jam fama te- Quos el Jordanis dirimil siagnante fluenlo.
    [nebat, Hos popnlosceriiens, prsecelsain ruperesedit,
    475 Mille sonans linguis praesenlia munera Cbrisii. Ac sic discipulis gremium ciugentihus infil:
    Denique certaiim languoris tabe peresos, 490 Felices humiles, pauper quos spiritus ambii:
    Diversisque malis nexos, queis longa dolorum Illos nani coeli regnum sublime receptat.
    Absumpsii populans membioriim robora labes, His similes iniies, quos mansueiudo coronai,
    Monstrabant Cbristo : facili sed munere cunctos Quorum debeiur juri pulcherrima tellus.
    480 Reddebal propere miranda ad gaudia sauos. Hos modo lugenles solatia digna sequenlur.
    LECT10NES VARIANTES.
    469. In nonnullis editis male scriptum est Zebe- B 476. Ald. Bas., languores.Mss. el plerique edili,
    dmum. languoris.
    477. Reg., Tom., dolorum. Oli., doloris. Rom.
    471. Reg., Olt., per terram Galileam. Rom. cum cum pleiisque editis, dolore.
    edilis Galilem, vel Galilmm. Poetai., prò diversa le- 479. Rom., Monstrabant: Christus facili sed mur-
    citane, sancta :
    ferebal qua; leclio incommodanon est, murc cunctos,el correemm id per Christusfacile sub
    sed melior est serebat. munere cunctos. Reliqui omnes , quos vidi, Monstra-
    473. Reg., Tom., citam fessis,mgrisque; et glossa bant Christo: facili sed munerecunctos.
    Reg., invalidis supra fessis. Plerique citam invalidis, 480. Rom., sanclos: corrige, sanos,
    mgrisque. 494. Reg., Hoc modolugenlessolatio digna sequen-
    XOTM.
    Hispaiiice mallas, ul explicui ad Prudent. hymn. 5 cabulumsumpsit, quod mentem apprehendens, pariler
    Cathem., v. 42. Hinc maculosus lextus prò maculis, et corpus possìdeal.
    seu reti : quo lamen sensu non invenio, quisnam 483. Saipe Juvencus hoc verbum adhibet, ul vini
    alius maculosus dixeril. divini imperii ostendat. Confer Ovidium, Mei. u,
    469. Eodem intervallo syllabarum iterum occurrit 844 ; in , 105 et 130. Conirarium est injussus de iis,
    Zebedeus, libr. in, v. 516 : Pelrum Zebedeìqueduos quaesponie proveniunt.
    per devia natos, quod non damilo. I21 48b. Plebes in numinaiivo singulari ; de quo di-
    471. CAPUT XV111.Jesus Galilmamcircuiens, pm- cam ad v. 694 1. ìv. in var. lec-.i.
    nilentiamprmdical, elvarios languoreshominumcurai. 488. CAPUT XIX. Qui beati futuri sita. Matth. v,
    Matlh. ìv, 25, seq. ; Marc in, 7 ; Lue. vi, 17. 1 seqq. ; Luca; vi, 20 seqq. Videtur innnere Juven-
    474. Servius, ad v. 10 jEneid., lib. vi, pulat, pro- cus, in mouie sermonem hunc babilum. Magnaqui-
    cul diiplicem signilicaiinuem habere et juxla, et lon- dem est inierpretum hae in re dissensio, quorum
    ge, quasi porro ab oculis, aut prm oculis. Alii reclius diversa; opinìones legi tsossunlapud Nic. Alberlum
    existimani, procul el parvam, el magnani disianliam de Viia Chrisli p. 2, num. 101. Nonnulli ptaanl,
    significare. Hoc loco a Juvenco procul sumitur prò Christum sermonem habuisse ad discipulos supra
    longe lateque: nam verba Mailhseisunl : Et ubiil opi- montóni, ui ait Mailhseus, quem ad tiirbas in loco
    mo ejus in totani Syriam. Reuschius alio sensu ex- campestri, ut ail Lucas, repeiiverii.
    plicat: Fama per Syriam prope adjaceniem, vel cir- 489. Ovidius libr. ìv ex Pomo eleg. 9, v. 17: Dum-
    cumjacentem dispersa eral; quod minus placet. que latus sancii cìnget libi turba senaius. Sic cingere
    475. Famse mille linguse, hoc est, mulise iribuun- sinum, vel gremium,quamvis neminem alium ila lo-
    tur. Virgilius, lib. ìv Mnttià. v. 181, de fama : Mon- queniem mvenerim. Badius exponit gremium cin-
    slrum horrendumingens: cui quol sunlcorpore plumm, gemibus, hoc est, in circuim sedeulibus.
    — Tot vigiles oculi subler (mirabile dictu), — Tot 490. Mulli auclores harmoniaruin Evanaelicarum
    lingum, totidemora sonant, tot subrigit aures. Ovi- hunc sermonem serius a Dominofactum exisiimant.
    dius, 1. xn -'Melani.47, de fama : Tota fremii, voces- Lamyus fere cum Juvenco facto. Qui novani legem,
    que refert, iteratque, quod'audit. Cenlum, el mille .." inquit, prolatnrus venerai, slatini ac plures discipu-
    poeta; adbibere solent prò plurimis, ut oratores, et los collegii, el miraculis suis obtinuit, ul credereiur,
    liisiorici sexcenla. cur illam legem non protulissel, opiima docirina
    478. Membrorum robora, membra, vini membro- imbuens discipulos, el plebem, quseeos sequebatur?
    rum. Sic Lucretius prò saxo, aul durilia saxi, dixil An aulem in prima hae beatitudine pauperes spirita
    I. I, v. 881 : robur saxi. Virgilius, prò ferro, 1. VII, omnes illi inielligantur, qui tumore animi cai enl, an
    v. 609, roiora/em. VideGifanium,Ind. Lucret., veri). illi, qui vere penuria laboram, sed lamen sorte sua
    robur saxi, el vis morbi. sunt conienti, disputatimi est inler inlerpretes. Ju-
    481. Morbianimi a Latinis cupiditates, perlurba- vencus priorem exposilionem potius exprimit, mi
    liones animi, el vitia interdum dicuntur, quamvis eliam sentiuni Augusiinus, Hieronyihus, Cluysoslo-
    Cicero, in Tuscul. e. 4, liane,traiislaiioneiu minus mus, llilarius, Basilius, Gregorius, aliique plures
    probel. Ipse cene ssepe ea uiitur. Juvencus uiorbos. patres. Confer Hcinsium in Exercit. sacr. ad hunc
    anima; vocat eos, qui mentem e suo sialo natiitali Matlh. locum cap. ìv, pag. 25.
    dejicium, ut insaniam, furores, vel viiia mentis ex 491. Receptat,tarlasse ex imilalione Lucrelii libr.
    diuturna daemonispra;senlia contrada. il v. 9y8 : Quod inissumest ex-miherisoris — Id rur-
    482. Lnnaiicus morbus describilur. Nonnulli de sum cmlirellatiim tempia receptant.
    epileplieis exponuin. Isidorus, Orig. ìv, 7 : Hos (epi- 492. Observaudum, Juvencum non lexlum Grsc-
    lepticos) vulgus lunaticos vocat, quod pio lunm cursu cuin sequi, in quo baie beaiitudo sequenii posiponi-
    comitelurinsania : quod tonasse ex hoc Juvenci loco lur, sed ltalam versionem veierem, in qua idem
    i diluiti est. Prsecédil enim in Isidoro : Epilepsia vo- ordo at in Volgala, servaiur.
    121 EVANGELICA [USTORIA LIB. I. 122
    495 132 Pabula justitiae qui nunc, polusque re- A Namque prophelarum fuit insectatio talis.
    [quirunt, Discile, vos hae in terra saiis esse saporem.
    Illos piena manet saturandos copia mensse. Hic sapor aniissa si jam virtute senescit,
    Felix, qui miseri doluto de pectore sortem : 510 Qua; saiis absumplos acuel substantia gustus?
    Illuni nam Dominimiseratili larga manetta. Nec quisquam vani pusl hsec superesl saiis usus,
    Felices, puro qui coelumcorde luentur : Ni louge abjectum cuncia ut vestigia calcenl.
    S00 YisibilisDeus iis per sseeulacuncta patebit. Vos eslis mundi clarum (ne abscondite) lu-
    Pacìficos Deus io numerimi sibi prolis adoplat. [men.
    Felices nimium, quos inseclatio frendens Nam quis prsccelsis imposlam rupibus urbem
    Propter jusiiiiam premit : iis mox regia coeli 515 Occultare queal? Vestrum sed lumen ad omnes
    Pandetur. Gaudete, operum quos justa lenentes 134 Perveniat, rerumque decus sub luce serena
    505 Urgebit praeceps siimulis injuria saevis. Ponatur. Cunclis geniloris gloria vestri
    133 Plurima nam merces vobis servalur in Laudetur, celsi ibronus est cui regia coeli.
    » [setbra ; Non ego nunc priscas leges dissolvere veni,

    LECTIONES VARIANTES.
    tur. Ila etiam Rom., sed magis videlur solatia, quam g 509. Reg., senescet.
    solatio. Glossa in Reg. est Hoc modo — tali modo, 511. Reg. prò div. script., Nequicqttamvani. Reus-
    et solatio— consolatìo.Fonasse legeiidum Hocmodo chius censet, Parisina; leciionem, Nec cuiquam non
    lugenlessolatio digita sequelur. Reliqui omnes, quos incommodam esse, el fonasse reliquis prseslare. Pro
    vidi, habenl Hic modolugenlessolatia digna sequentur. vani nonnulli legnili fatui, leste Reuschio, qui ait,
    499. Reg., Rom., Otl., puro qui cmlum. Editi, codices lueri vani. Sabalierius fatui, prò d. s. vani.
    puro cmlumqui. 512. Sabalierius, abjecti, prò d. s. abjectum, quod
    500. Reg., Olt., Rom., patebit. Edili, manebit, reliqui 514.
    praeferunt.
    Westhem. in texlu Nani qui, ad marg. Nani
    quod prsecessil, et minus placet. quis.
    501. Ald., Pacificum. 516. Ald., Provenial; alii, Perveniat. Tom., re-
    505. Ald., Bas., premei ; alii, premit. rumque decus. Rom., rerum decus, mendose.
    508. Reg. a pr. ni., Dicile vos. 518. Rum., llironi esl : lege thronitsest.
    tiOTJE.
    495. Pabula el polus, meiaphora, intensa») cupi- justorum operibus per graiiam Dei faclis gloria, seu
    ditalem nolans. Hnraiius 1. i, ep. 18, v. 25 : Quem viia a'ierna conceditur lamquam merces. Definimm
    tenel argenti silis importuna, famesque. aperte id est in concilio Tridentino sess. 6. can. 53 :
    •497.De pectore: interdirai de supeifluum est, ut Si quis dixerit, hominis justificaiì bona, opera ita esse
    notavi in Comment. ad Prudenl. Psychom. v. 5, _ dona Dei, ul non sint etiam bona ipsiusjusiificali me-
    interdirai ponitur prò ex, ut apud Propertium, na- d rila, aut ipsumjusdficatum bonis operibus, qum ob eo
    tante Koeiiigin. per Dei gradoni, et per Jesu Chrisli mt-ritum, cujus
    499. Itala velus, el Vulgata; Beali mundo corde vivummembrumest, fiunt, non vere mereri augmenium
    S. Cyprianus episi. 46 tiicii, Bealos esse puros corde: gratim, viiam mternam, et ipsius vìtmmternm[si tamen
    el S. Augusiinus semi. 12 ioni. V, Beali, qui puro in grada decesseril) consecuiionem,atque eliam glorim
    sunt corde. Tueri saepesignificai avide et cum summa augmenium, anaihema sii. Meriitiin hujusmodi viise
    allenitane conspicere. aeterna; condigmim esse, quamvis conceptis verbis
    501. Hic versus exemplum est scansionis mixlse defiiiiium non sit, lamen ex sacris li11eris, conciliis,
    apud Bedani De metr. cap. de scansiouib. Vide su- acPairibus evidentissime colligiiur. Quod satis fuerit
    pra uot. ad v. 25. contra Kceuigii nolani hoc loco indicasse.
    502. Insectatio iterum v. 507. D. Brutus in epist. 508. CAPUT XX. Apnstolos sol terrm vocat.
    famil. Cicer. libr. xi, epist. 1, Tanta esl hominum Mailh. v, 13; Marc, ix, 49.; Lue. xiv, 54. Quod
    insolenlia, et nostri inseclalìo. Ila alii optimi scripio- ail Juvencus hae in terra, iulelligo in hoc mun-
    res loculi sunl. do. Evangelista sic habet : Vos eslis sai terrm, ut
    504. Operumjusta prò operajusta : quse loquendi paulo post : l'os eslis lux mundi. Ponitur aulem sa-
    raiio familiaris esl Juvenco. Schcettgenius hendia- iis sapor, ul infra saiis substanlia, pio sale. In liane
    dyn vocare voluit. rem exslal dissertata) Vatcrii Greissengii inscripla :
    503. Lucanus libr. i, v. 262 : Dubimquein prmlia Sai iiifaiuatum. Scliostlgeiiius, cum Lomeicro ex-
    menti— Vrgenlesaddunt stimulos. Juvencus slimulos ponit hae in terra, li. e., in Juda'a, non in universa
    snudi prò molestia, vexalioue, inseciaiione : sic sli- D terra.
    mulos doloris Cicero, aliique dicuul. Expriniit Ju- 510. Saiis subslantia eo mododictum, quo v. 410,
    vencus v. 11 Maith. v: Beati eslis, cum maledixerini 1). 1. substanlia panis.
    robis , et persecuti vos fuerint , et dixerinl omne 511. Versio Itala, el Vulgata, Quod si sai evanue-
    malum adoersus vos menttehies propter me. De ril : veruni Itala in nonnullis mss., el mulli Patres :
    quibus omnibus siltiisse. Juvencum numeriti) pro- Quod si sai infaluatum fueril,
    nnniiai Sabalierius, qui ad versieulum 12 ejusdem 512. Vestigia, meionymice prò ima pedis parte,,
    cap. 5 refert haecverba : Gaudete, operumquosjusta et prò ipsis pedibus.
    lenentes— Vrgebit prmeepssiimulis injuria smvis,si- 515. CAPUT XXI. lidem apostoli lumina mundi
    mul cum duobus versibus sequeniibus. Sequiiur Ju- dicunlur. Matlh. v, 14; Marc. ìv, 21 ; Lucae vili, 16,
    vencus versionem veierem, qualem exhibel codex el xi, 33.
    ms. Colbert., Dicent omnemalum adversusvos, pro- 517. Cunclis prò a cunclis : daiivus prò ablativo
    pter juslidam : cui conciliiini codex Sangenn. l,Can- in bis verbis passivis saepe a Juvenco adhibetur.
    tabrig., Uilarius, Anibrosius, Ambro-iaster, Sym- 518. Thronus : dixi de hae vuce ad Prudcniium
    machus pontifex et alii a Sabatierio relaii. v. 102 Apolli.
    506. Utilur verbo Evangelista; : Candele, elexul- 519. CAPUT XXII. Quodnon veneritsolverelegem,
    . late, quoniam mercesvestra copiosaest in cmlis.Bonis sed adimplere. Malti), v* 17 seqq.
    123 C. V. AQUIL. 1DVENC1 121
    520 Vertere necìveteres ponunlquaejussa prophelae. .S 550 Inviolata simol tradel prseeepla priorum,
    Omnia nani vobis per me coniplenda manebunt. Magimserit, magnique feret trans sidera nomen.
    Vera loquor, donec coeli, terrseque, marisque Audisiis velerisjussum moderamine legis:
    Interitus venìat, legis ne filiera saliera, Humano si quis macularit sanguine palnias,
    Aut apicis parvi gracilis distinctio deerit, Ille reus ferro persolvel vindice pcenas.
    525 Omnia quii) fiant digesta ex ordine ssecli. 535 Astego prsecipiam, ne quis consurgere in iras
    Siqiiis enim minima-mmandali solvere partem Audeat, alque odio fratris fervente moveri.
    Aususerit, parilerqnehòminessuadendodocebil, 136 Nam reus hic sequo pcenas sub judice
    135 Nta minimi nomen ccelesliin sedelenebit. [reddel.
    At quicumque operis propri! moderamina scr- Nec minor illoruin cornicia fiamma sequeiur,
    ivalis, Qui fatui, mìserive eient sub nomine fialrem.
    LECTIONES VARIANTES.
    522. Rom., Verba loquor minus.bene. 550. Tom., etBgs., piorum : catoeri melius, prio-
    525. Reg., el a pr. ni. Ott., legumnec. Rom., ulla rum.
    nec. Plerique, legis ne. 555. Bas., palmos: reline palmas.
    525. Rom., Omnia quando fiant : corrige quin fiant. 555. Sabalierius edidit prmeipio, el prò d. s., prm-
    Rom., et Ald., digesto, ut hoc libro v. 39. cipiam, quod in aliis exiai. Exisiimo, Sabaiicrium
    527. Reg., audendo, Oltob., suadendo cum pleris- has muiationes ex ingenio inlerdum invehere. Prm-
    que, sed supra audendo, quod praefert Reuschius cipiam.magispoelicum est, necmuianduiii.
    cura tribus codicibus : uui exponto audendo, hoc est, .B 557, Reg. et, ut videtur, Ot. , mque pmnas.
    malo exemplo. Evangelista poiius dislinguit opus Rom., pendei,quod edidit etiam Fabricius.
    pravum, el pravain doclrinam. 559. Oli. a pr. m. miserique, a sec. m. miserive.
    529. Ott. a sec. m. , moderamine. Ordo videtur exposcere Qui miseri, fatuive.
    NOT,E.
    521. Omnia per me complencla vobis manebunt, bis, quia omnisqui irascìtur frolli suo sine causa, Reus
    ut vos ila eliam ea implealis. Deusenim per graliam erit judicio. In Vulgata, et in probaiissimis codicibus
    suain siipernaluralem facto nos legem itnplere. lexlus Gra'ci deest sine cawsa: quam Iectionerii pro-
    523. Noiànda signilicalio pariicube sallem, quse tiare vide'ur Augusiinus libi1,i Retracl. cap. 19, et
    hoc loco significai solum, tantum, tanlummodo.Cel- aporie defendil Hieronymus Comment. in Matlh. In
    larius in Cur. posier. append. misceli, de line signi- quibusdam codicibusaddiiur SINECAUSA : cmlerumin
    fìcaliune eonlra Btirrichiiim disputai. Borricbius Vir- veris definita senleiitia est, el ira penilus tollitur, di-
    giiium , el Ovidium ila locutos existimat : Cellariiis ecineScriptum : Qui irascìtur fratti suo, reus erit, etc.
    vix argenteo siedilo ita dici cceptum concedi!. Infe- Radendum est ergo SINECAUSA, liane scripiuram con-
    riorem laliniiaiem ab hoc minus abhoiruisse, exem- firmant hi versus Juvenci, aniiquiiate sua veneia-
    plo Hieronymi, et Apuleii confirmat. Forceflinus om- biles. Nonnulli ila explicani hsec veiba Evangelii,
    nia loca, quse prò hae significalione affermimi1,alitar p*- ut qui irascitur fratri suo, sit dignus, ul in judicio
    posse explicari couiendit. Equidcm non video, quem ejus exploretur causa. Malilonaius inlerprelaiiouem
    alium sensum apud Juvencum hoc loco habeat par- Juvenci et Eutliymii' piaceri, reum esse peemr.ca-
    ticola sallem. pitalis, qasc contra lioniicidas in judicio decerne-
    524. Gracilis distinctio apicis parvi, quia apex erat batur. Significai Christus, eum qui in Evangelio sola
    gracilis virgula appicta supra vocaletn, ul brevis a occidit voluntate, non minore dignum e*se pcena,
    longa distinguereiur, ul docel Scaurus io fine sua; (piani qui re ipsa occ!deliat in Lege.
    Orlliograpbia;. Quiuiilianus lib. ì, cap. 7, al. 15 : 557. Pmnas reddel, dabit. Sallustius de BelloJu-
    MALUS uirum orborem significet, an hominem non bo- gurtb. e. 17 : Impietaiis in parentali nostrum graves
    riimi, apice dislinguitur. Nonnulli pimela Ilebrseorum pmnas reddal. Evangelisia; verba sunl: Reus erilju-
    inuui exisiiniaruni : quse optalo omnino rejicienda dicio, quod inierprelcs refernnt ad quoddam tribu-
    est. nal, ab Hebrseis Mispat, id est, judicium nuncupa-
    528. Minimi nomen lenebil, vocabitur minimus, tum. Ila eliam alia verba Reus erit concilioexponunl
    quod idem sonat, ac erit minimus, ut expiiciii ad v. de graviori alio tribunali, quod Synedrion diceba-
    107. Minimus vero esl itovissimus, prope nullus, vel lur. Significai ergo Evangelista, solermi poemi pu-
    poiius nullus. Hilarius Comment. in Malth : Fuiuros niendtim, qui gravi odio fral-risuo iraitis fuerit ; sed.
    minimos,id esl, novissimos,ac pene nullos denumians graviorem [Ceuam its esse iiifligendam, qui-in veiba
    minima solven'es. Koenigiusliebraismuni esseait mi- comumelke ernmpuni. Eanidem senienliam expn-
    nimus prò nullus, sive unitimi locum haheiis. mil' .tavencus, sed de tribunali judicii el concila,
    529. Moderamina : frequens usus hujus vocis seti Sauedrim disimele nihil expromii. Etenim verba
    apud Juvencum, neque obvise sign-ifìcationis.Paulo '[) mquo sub judice de Deo poiius accipio.
    post v. 55-i : Moderaminelegis. Hoc loco Operis prò- 538. Nec minor, hoc esi, major; liane enim vini,
    prii moderamina servans idem est, ac qui fecerit man- ut poto, babent haec verba.
    dala. 559. Glossa in mss. Reg., cieni—vocanl. Ovidius
    530. Priorum, majorum : qua; significalio prubai, libr. ìv Fasi., v. 484: Clamai, el altentis nomen
    et cognita est ex Virgilio, Tacilo, Plinio Juniore. ulrumque del. Suetoiiins io Nerone cap. 46: Exau-
    531. Trans sidera, in regno ccelorum, ail Evan- diia vox est-,nomine eum cieniis.Redundat sub iti Ju-
    gelista. venco sub-nomine, ut saipc apud Dracoiiiium, in cu-
    532. CAPUT XXIII. De homicidio.Matih. v, 21 jus indice 1verborum plura loco-notala sunl verbo
    seqq. sui. Corifei eliam Comment. ad Prudeut. 1. n con-
    555. Ego ex Evangelio sum plinti, quod empitasin tra Symmadi. v. 102. Hoc versu Juvencus duplex
    habet. Dmiaius ad Terent. Euirach. v, &: Quod Ego convìciuni cmiipreheiwlii, ab Evangelista- sic ex-po-
    addidit, co diclo usus est, quo uli solent, qui plus in ne- siliim : Qui aulem dixerit frolli suo, Roca, reus crii
    golio videm. Consurgerein iras, ut I. rv, v.564 : Coii- concilio. Qui autem dixerit. Faine, reus erit gelieiinw
    surgat in iras —Rclligio. ignis. Juvencus prius fallatili proferì, inni Raca,
    536.Itala ycius in niultismss.: Ego ameni dico-vo- quod inlerprelalur miserum, videlicet calamilosum,
    K"> EVANGELICHEWJSTORLELIB. I. 126
    540 Sin offerrevoles,. vcasrans aliarla donis, A Dum rapidi» leeoni gradit'or per compila vita*.
    Et tua lune tacila; mentis petieiralia, tanget, 550 138 Accusabit enim peduli corporis usus,
    Quod libi sii-cum fraire domi siiscepta simul las, Et le sublimi statuet sub judice viuclum.
    137 iMuuera cuncta illic adytis admota relin- Damnalum rapient ad v'incula sseva ministri,
    [que: Nec prius e leuebris solveris carceris atri,
    Et prius, ad pacem properans transcurre peten- Ultima quam minimi reddatur perdo nummi.
    [dam. 555 Hauti ignota, reor, vobis stai cautio legis,
    545 Fraterno demum jam eonciliaius amori, Corpus adulterio prohibens : sed mine mea jussa
    Offer grata deo tranquillo pectore dona. Occulta interna; frenent molimina mentis :
    Est libi praelerea virlus contraria semper Nec minus optali, quam facii pcena luenda.
    Corporis : hoc casti celeri curelur amore, Si te forle oculi dextri laqueaveril error,
    LEGTIONES VARIANTES.
    540. Reg., el,. ul videtur, Ott. a pr. ni., coleus. cum sequeniibus, ubi Christo sermo est de adulte-
    Log. voles. Reg., munus , et prò div. script., donis. rio. Intelligit Reuschius per Virlutemcontrariain co-
    541. Aldi.,Bas., tangent : Rom., languiti. In Reg. gitatamelo inalano, cui-remedium hoc parami1.
    el Oli. , tangent correcium per langei. 549. Reg., Ollob., Rom., rapide; sed diphlliengi
    542. Rom. in texlu fratre cum aliis omnibus : ad g in bis codd. modo omitluntur, modo abundaut. Edili,
    marg., fraude. rapidoe. Rom., Cum prò Duin.
    5i5. Alti., cuncta adytis illic admota, cum Tom., 550. Olt. a pr. ni., Accusabatenim.
    et Bas. hi aliis edilis cuncta adytis illis admota. Mss. 553. Rom., Fabr., Ald., solveris: qua.'esl diversa
    Reg., Oltob., Rom., cuncta illic-adytisadmota. leclio in .Reg-., Oli., Poetai., in quibus a pr. ni. est
    547. Ald., Rom., Poelm., pio div. s., Davenlr., mitleris. Ex v. praec. colligi poiest, solverisledionem
    semper contraria virlus : pierique virlus contraria esse magis genuiuam.
    semper. 554. Rom. Ultra quam minimi : legi'.Ultimaquam.
    54s. Rom., Reg., Oltobon., Ald., Davenlr., Bas., 557. Oli. interne ferianl : corrige frenenl. Rom,
    Corporis: lioc casti.. Poelm. cum aliis edilis, Corporis eliam interne prò,interim.
    limecasti, quam inierpunclionem praefertReuschius:; 558. Reg., el Oli. luenda.: Rom. cum editis luenda
    quia Juvencus conuectit liane textus sacri parlem est.
    NOTJS.
    Danimnosum.Aliiracaseu, radia exponuni hominem modo in concordiam rediguntur. Virtus corporis po-
    vacuai» l'èrebi1»,,vammi-,hoiimucioiieni:alii ex Grae- nimi- prò corpus, utv. 478, Membrorum-robora prò
    c<>- òay.og,pannus, hominem-panperoni et paimosum: membra. Vide nolani ad cum versimi. Omeisiusex-
    quo CorUit-se. respinto juvencus, Evangeli-ta tresgia- plicatiuiiem Juvenci hodie recipi negai. Maldonaius
    dus peclomm, ci pce larum ila dislinguit, ut primus plures interpreiaiioncs proferì, ac faielur, opinio-
    sii ira in verba.non cruuipens, judicbi punienda, se nem batic Juvenci, adveisarium esse cameni, qua;
    ciuidus verlmm coninmeliosuni, quo fraier raca, le- Ij eoncupiscil adversus spirilnni, teneri etiam ab At-
    vi<, incoiisians, aut iufelix, misen homo dicilur, con- hanasio qunesl.62, quam H.eroiiyinus quoque in com-
    dili pcena, seti sementili dignum , lenius verbum ment. ad hunc tacuin videlur apprettare.
    magis conlumeliosuni, quo fraier faluus appellata!', 549. Glossa Keg. : graditili-—illavirlus contraria.
    geheima ignis pniiiendiim. Elsi aulem idem sii pce-- Seilicet corpus, seu virtus corporis, ul ego quidem
    ne genus, nenipe mors seierna, gradus lamen pGe- interpretar. Per compila viime>l exposilio ejus, quod
    me ex diversa gravitale distiiiguiintur. ait Maitiueiis in via. Hilarius Comment. in Manli. :
    540. CAPUTXXIV.De obUttìone.Manli, v, 23, 24. Cito in omnivide nosirmvia reconciliari.nos adversario
    Offerre prò consecrare Deo vox a Clirisiiartis siepe benigniialeprmeepit.
    usurpala, et in re liturgica, p.issim obvia. Pruden- 550. Polhtli corporis usus, adversarius luus libi
    tius liymn. 5 Calhem. v. 15T. Lumen , quod fa- repugmuis. Caro enim eoncupiscil adversus spiritali),
    mulans offero. suscipe. In Juvenco subiulelligi poiest nisi casiiialis amore curelur : lune enim iuter se con-
    dona, seu munera, ul v. 54G: Offer grato Deo tran- sentami caro, et spiritus. Innuil Juvencus libkìiuem,
    quillo pectore dona. Evangelista ait : Si offers munus et fornicaiionem :• connetti i enim liane sacri lexlus
    tuum ad altare, vel in il ala versione : Si offeres mu- parlem cum sequeniibus de adulterio.
    nus tuum ad,altare. Christus de veieribus Judaìorum 554. Evangelii' veiba sunl : Donec reddas novissi-
    sacrificiis loquiiur : sei multa, magis id iiitelligere iiìum quadrantem. Tenullianus, el (Jyprianus habeul
    oportet de Eiicharislia. ulliinum quadrantem. Pro novissimus, et uliimus non
    547. CAPSJT XXV. Adversario, virimi scilicel, et male esl minimus. Vide nolani ad vers. 528 : Hic
    ralioni; qum viliis adversantur, consendendumessein r. minimi nomen cmlesti'-insede teiu.bit. Prudeulius Ha-
    via, hoc est, in vita. M-itib. v, 25.seq. Glossa in co- mari. v. 950 : Cuncta cxuciurus ad usque—Quadran-
    dice Reg. Virtus contraria—sermo divinus libi, dum tem minimum. Forlunatus de-ex Iremo Judicio : Co-
    vadis cum adversario ino in via. Ita. etiam verba gentur minimi quadrantem solverenummi. Sic eliam
    Evangelista; interpretami- S. Paultaus. Matihiuussic auctor libri de Quadraginta man-ion. : Dico, libi,
    habet : Esio consenliens adversario tuo cito, dum es Non exics inde , donec eliam minimum quadrantem
    in via cum co : ne forle iradal te adversariusjudici, reddas.
    el judex iradal le ministro, et in. carcerali mitiaris. 555. CAPUT XXVI. Adulleriumfugìeiidum.Matlh»
    Pio cslo.consenliensnonnulli babenl eslo benevolus, v, 27 seq,. Vulgata : Dietum est anliquis. Plerique
    ani concorda cum adversario tuo. Exposilio commu- Grseciornitiuni anliquis.
    nis obvia est. Juvencus aliam sequi videlur, nimi- 556. Sic Juvencus reddil verba Maltinta : Omnis,
    riim per vinutem corporis contrariai!! bollitaliintel- qui videril mulierem ad concupiteendum eam , jam
    ligit carnis coiicupisceutiain,qusece'etu amore casii, mmcliatusest eam in cordesuo.
    seu casiiialis curanda esl. Ratio ergo*coiiseniieiìdi 557. Molimina a poelis potissiinum usurpami' prò
    buie adversario, seu concordami!cura,ilio, aiJuvenco moliltauc, conati). Fo verbo, saepe ulitur Juvencus.
    in co collocatur, quod casiiialis-amor pravas coglia^ Libr. li, vers. Is : Geiilis sic sunt moliminaveslrm.
    tioncs exriellat : sic enim coi pus et anima quodain- 559. CAPUT XXVIJ. Eruendum esse oculum-,et
    127 C, V. AQUIL. JUVENCI 128
    560 Auclorem misera; properans convellilo labis, A Scribere discidium, juris fcralia verba.
    139 Et jaculare procul. Nam membrum per- Sola viri recte discedei adultera leclis,
    dere refert 570140 A.stalise maneant : nam casti jura pudoris
    Exiguum, flammis quam lolum dedere corpus, Auctore amiitet mulier deserta marito.
    Perpeiuisque animam pariter convolvere pcenis. Aniiquie leges prohibent perjuria linguis.
    Et si dexlra niaiius mentem per devia ducit, Sed noslris cedaljurandi audacia jussis ;
    565 Erroris causam praeslat decidere ferro, Nec fas est boraini ccelum jurare per alium ,
    Quam totani selcinis corpus concedere flammis. 575 Quod sedes Dominiesl, nec quse vestigia geslat
    Prsecipiunt veteres, siquis connubia rumpet, Terra Dei, SolymsequeUrbis venerabile nomen,

    LECTIONESVARIANTES.
    561. Reg., Ott., Rom., et Poelm. prò div. s. , 571. Ott., amitlit: alii, amiitet.
    refert ; edili plerique prmstat. 575. Sabalierius perperam, et contra regulam
    562. Ald., tradere corpus. metri, Sed nosirisjurandi cedal audacia jussis.
    565. In Onob. facilini est prmsla ex prmstat : sed 575. Tom. cormpte, sede Domini. Reg., Rom.,
    hoc retinendiim est. Poelm. prò d. s., causam magis o Bas. , Ott. , Ald., Dominiesl , nec. Alii edili, Do-
    utile veliere ferro. mini, nec sine est. Hadamar, nec qui, Poetatami, prò
    567. Poelm. prò div. s., Permittunt veteres. Reg., div. s., nec quod. Rom., geslat. ad marg., gestel.
    Oli., Rom., Ald., rumpet. Alii, rumpit. 576. Reg., Terra : Solymmve, sopra Dei, ut sit
    568. Reg., Oli., Dav., Rom., Ald., Ras. , dis- Terra Dei : sed vers. prsec. glossa inepia nostra ad
    cidium: alii, dissidium. Omeisio reciius videlur dis- vestigia, nani sunt vestigia Dei. In Oli. orbis corre-
    cidium. cium per urbis.

    W1M.
    amputandam essemanum, si erraverint. Matlh. v, 29 tara viro ; quod cum fit, mairimonii vincnlum non
    seq. Verbum laqueo , laqueas deest in Fornellino , dissolvilur , quod natura sua indissolubile est ; et a
    deest in Ducangio : sed apposite fonnatum esi ex Clirislo novis suis legibus indissolubile declaralur.
    laqueas. Composilo illaqueo uluulur Horaiiu%et Pru- Vir aulem, qui sine causa fornicaiionts, atti alia
    dentius, et illaqueatus Cicero , ul laquealus Colu- pari, vel majori, uxorem a se dimillit, facil eam
    mella , el Solinus. Hinc laqueatores in circo ditti, mcechari, quia sine uba uxoris culpa eam li-
    qui laqueis alios implicare didicerant. Alio sensu bidini sua; permitiii. Juvencus rionnihil obscurus
    laquealus esl laquearibus ornaius. Juvencus alibi est, sed ad liane certe sementami esl revocamlus.
    dixii Erroris laqueosprò scandalis. Vide 1. HI, vers. 571. Muliersine causa idonea deserta , aul e viri
    12, cura noia. C domo ejecia , si alteri nubal, aut mcecheiur, amii-
    561. Jaculare , projice. Vide nolani ad v. 421 h. teljura casti pudoris, hoc est, violabit pudorem ,
    1. Notanda esl consiructio ha-c, Refert perdere mem- auciore marito. Videlicetculpsemarito dabilur, quod
    brum, quam prò magis refert. quam. Ita eliam Vul- uxor ejus vinlel pudorem.BadiusexponiwAmillel,eie,
    gata, et Italica vetus: Expedit enim libi, ulpereat non ducetur abalio, quia qui dimissamduxerit, adulte-
    unum membrorumtuoruin, quam corpus totani luum rai. Juveuc. I. ni,vers. 47tì,iieruindeliocargumeiilo:
    eoi in gehennam. Boni eliam scripiores Latini ali- IVamemereexsolvelcastiqui jura cubilis,—\tteraque il-
    quando in comparationibusejusmodi magis vel poiius lius thalamissociabituruxor, — Crimenadulteritipopulo
    omitlunt. Tacitiis Annal. i, cap. 58 : Pacem , quam sublestesubibit.Fonasse ergo senlentia hujus lociesl:
    betlumprobabam. Console Forcellinum verbo quam, Mulier perlibellum repudii deserta, auciore marito ,
    et poiius. Prima in refero comniunis est : sic enim amitiei jura casti pudoris, sive cubilis. aut coojugii.
    mulli exi-limant de praepositione re. Impersonale 572. CAPUTXXIX. Non«ssejurandum ulto modo,
    refert semper producilur. sed Est, et Non est, dicendum. Mutili, v , 55, seqq.
    565. Perpeluis pmnis: quia in Evangelio fìt men- 575. Vestigia, pedes , seu imam pedum parlem.
    tio geliennae, sive ignis perpetui. Sabatierius suspi- Vide noi. ad vers. 512.
    cainr, Juvencum legisse quam corpus lotum luum , 576. Judaei summopere vitabant jurare per
    et anima millalurin gehennam, quod oi^quaui repe- Deum : sed tacile , et temere jiirabanl per coelum ,
    rilur. Veruni Juvencus nihil aliud agii, nisi ul vul- lerram, Hierosolymam , caput proprium : qua; vera
    galatti lectioneni evplicct. juramenia esse non credehanl. Maimouidesin trac-
    507. CAPUTXXVIII. Uxorem non nisi ob adulle- Txlato Shebuoth , sive De jurameniis cap. 12 , num. 5
    rium diimllendam. Manli, v, 31, xix, 7 seqq. ; et 4 : Si quis juraverit per cmlum, et terram , et so-
    Marc, x, 11, 12; Lue. xvi , 18. lem, et similia, torneisi cogilaverit tantum de eo, qui
    568. Maliliteusv, 51: Quìcumque dimìserit uxo- ea creavìv, juramenlum niliilominusnon est. Ha-cest
    rem suoni, det ei libellumrepudii. Verba, quibus li- causa, cur Mariialis I. xi, epigr. 95 , Verpum , sive
    bellus repudii scribeliatur , dicuntur feralia , hoc Judieum sic alloqnilur: Ecce negus, jurasque mihi
    es', funesta , iristia, dira,et fonasse litibus obuoxia. per tempia Tonaniis.—A'oucredo. Jura , l'eipe, per
    Inter alia vir uxori libellum repudii tradebal, in quo Ancldalum, Sic vocal juraineiilura per Deum, quod
    scriptum eral : Dedi illi libellum repudii in maini , Hebraeiila formabant An chi alon, Non : vivit Al-
    schedata abscissiotiis,sigiiaculumdivirionis. Alioquin tissimus. Alii AnchialumHebraice sonare aiuul per
    libellus repudii conferehat mulieri jus ad alias nu- Deum viventem, vel per eum, qui vivit in mternum.
    ptias. Confer noi. ad 1. ni, vers. 475. Isaac Vossius ad Pompon. Melam. 1. 1, e. 8, conigit
    509. Manliasi luce verba sunt : Omnis, qui dimi- Ancharium, li. e., asinum : quia Judaeis impuiaha-
    serit uxoremsuam, exceptafornicalioiiis causa, facil lur, quod asinum adorarenl. 'Christus prohibet om-
    eam mwchari: el qui dimissam duxerit, adulterai. nia haec juramenia , quae vere esse juramenta de-
    Imerpretes caiholici id ila exponunl. Sola fornica- clarat: prohibet, inqtiam, non solimi ne falso , sed
    lionis , sive adulicrii causa , aut quse buie par, gra- etiam ne lemere, et sine causa emitianlur. Juris-
    viorve ea sit, idonea esse potest, ut uxor, quan- jurandi exempluui per lerram apud Theocrilum oc-
    tum quidem ad torutn el domum altinet, separé- eurrit K« à«v dorice prò v«rfiv.
    129 EVANGELICHEHISTORIA LIB. I. 150
    Quodregis magni propria est, jurabilur unquam. ,IV.590 Cede libens, pariierque ferat tua pallia secum.
    141 Nec capul in proprium cuiquam jurare Si te forle aliquis passus per mille jubebit
    flicebit, Ire viam , gravidique oneris perferre laborem ,
    Namque poteslalem minimi non esse capilli Mox perges, aliudque iteris comiiabere du-
    580 Cernitis, albumve, aut nigrum mutare colo- [ plum.
    [rem. Siquis egens poscet, vel se simulabit egenlem,
    Est, est, sufficiat; quod non est, dicite, Non 595. Ex animo miserans largire ; aul mutua si quis
    [est. Orabit, tribue , et miteni ne sublrahe vultum.
    Quod superesl islis, totani fallaciter segro Nec libi sii piacinini solis succurrere amicis,
    Suggerii obreptans animo vis tetra veneta. AulcsBcis odiis inimicos ducere diguos.
    Pervulgaia diu legis praecepla tenetis, 143 Qum eo° praccipiam' blando super esse
    585 Liedentein semper similis vindicta sequatur. [per omnes
    Sed tranquilla malum melius patienlia vincet. 600 Obsequio, precibusque Deum mollire benignis
    Ac si quis parlem palma percusserit oris, Pro vita ipsorum, qui vos excindere gaudent,
    142 M°x aliam parlem vultus praebere me- Adversisque truces animis, odiisque sequuntur.
    [ mento, B Nam genitor noster communia lumina solis,
    Auferat aul lunicam si quis vi judicis itisians, Communesque dedit pluvias justisque malisque.
    LECTIONES VARIANTES.
    577. Rom. , Olt., propria est. Reg. cum plerisque serit in dexleram maxillam luam , prmbe et illi al-
    editis patria est. Gallaudio magis placet propria est terala. Et Lucaecap.vi, vers. 29 :El qui le perculit in
    ex Manli, v, 35 ; Neque per Jerosolymam, quia civiias maxillam, prmbeet afteram.Nihilominusleclio codicillo
    est magni regis, et Ps.ilm. XLVII,3 : Civitas regis elediiionum Ac siquis. bene procedere mihi videtur.
    magni. Haeclamen utramlibei leciionem seque con- 589. Reg., Auferat aut tunicam siquis libi : litico
    lirmani. Koenigiusprò propria addii cap. vi, vers. 6 cuncta - Cede libms, el glossa cuncta - vestimento.
    I. Il Paralip., et Virgiiium, in ^Eneid. v. 85 : Da Caeteri ut edituui est. 0;t. a sec. m. scribit tonicam.
    propriam, Thymbrme, domum, hoc est, sedera, quam In Rom. error est Aufert prò Auferat.
    jure meo teneàm. '592. Edili, gratis atque oneris. Rom. depravate,
    580. Iteg., albumque, aul. grandiqneoneris. Reg.,graviduinqueoneris.Olt., gravi-
    581. Ald., Est, est, ferie quod est : quod non est, dique oneris, qmid magis an-idel, ut gravidus po-
    dicite, non esl. Alii, ut editimi est; sed Tom. et natur prò gravis : mima gravis dicitur gravidus.
    Poetai, prò div. s.. dicere non est. Vide, num prae- 595. Mss. nostri aliudque iteris cura noniiiillis edi-
    Slei interpungere. Esl? est, sufficiat. tis. Ald., Poelm., et alii aliudque vim.
    581. Rom. , tenebal: lege lenelis. 591. Reg., Oti. a pr. in-, Tom., Bas., Ald. vel si.
    585. Rom., sequetur: retine sequatur ex Evangelii Ott. a sec. ni., Rom., Poelmann., et alii vel se.
    veriiis. 596. Reg., et tristem, melius , et miteni.
    587. Rom., Te siquis parlem, quod sensu ca- C 5i)S. Ald., Nec cmcis.
    rd. Ald. si libi quis partcm. Reg., Oitob., el ple- 599. Davenlr., Ald. et alii editi, prmcipiam sem-
    rique editi, Ac si quis partem. Barlhius libi1, xxvi, per blando esse. Conira mss. Rom., Reg., Olt., prm-
    cap. 7, eoi. 1265, ex senlen ia id emaculandiim ail: cipiam blando super esse; et glossa in Reg., super
    Hanc si quis partem; quod et eleganlius, et verbis —
    esse super eminere.Sic restituii Reuschius, qui su-
    Evangelii convenieinius esse aflirmat. Verba Mat- per accipii prò insuper , et per omnes prò in omnes ,
    thsei sunl cap. v. vers. 59 : Sed si quis le percus- quod latinius est.
    NOTiE.
    573. Manialisl. ix, epigi1.49 : Per lua jurares te , ne averlaris. Nonnulli etiam prima verba expli-
    sacra, capuique tuum. canldeeo, qui petit, ut sibi aliquid commodetur.
    583. Obreptans. Plauti Ciceronisque verbum. Vis Juvencus diserte refert ad eleeniosynain , quse fa-
    tetra veneta, ut vers. 420, Vis livida; et vers. 440, cienda est illis quoque, qui se egenles simulata.
    Effuge, pestiferi rabies vesana veneni. Etiam hoc loco Nam in nonnullis Iialae mss. ila hsec verba expri-
    sermo de diabolo esse videtur. Matibseus ait: Quod muutiir : Ornili qui petit a te , vel Omni petenti.
    aulem his abundanlius est, amalo esl. Maldonatus Isidorus libr. ni. Sentent. cap. 60, num. 13 :
    eamdem inierprei-ittanem cum Theophylactu luelur. Quicumiue non egens poscit , eliamsi indigentem
    Alii alio modo expommi. se simulel, ex loto illi corde commisereri oportet. Et
    - 584. CAPUT XXX. Qualem quisque inflixerit pm- licei ille fonasse falsam indigentis speciem prmferat,
    nam, taleni et ipse sustinere cogebatur ; quia par pari is tamen. qui simpliciter imperlit, fructum misericor-
    veleri Lge referendum. Manli, v, 38 se.iq. dia}non ami'tit. Fortasse legendiim Quicumque egens
    585. Sequatur, ul vers. 55s : Nec minor illorum poscit, vel Quicumqueposcit, eliamsi, etc.
    conviciafiammasequetur. Vide not. ad Qracónt. 1. il, 597. CAPUT XXXIII. Diligendos esse Inimicos.
    v. 470. Manli, v, 43 seqq; Luca; vi, Ì7.
    588. Prmbere, passim usitaium in re simili, ul 598. Cmcusad al'fecliisanimi, qui hominescircos,
    prabere collimicullro prmberejugulum , prmberecer- et praiciiiiies faciunt, sa'pe tralntur, ut cmca cupidi-
    vicali , os ad coiitiime.liam. las, ira , avarino, et similia.
    591. CAPUTXXXI. Jubenti ire viam, onusveferre, Q 601. Excindere eleganter, quasi de urbe aliqua di-
    parendum. Matthsei,v, 41. ruendti agatar.
    592. Ire viam, ul vers. 266. li. 1., Venisse viam. 6u2. .Seguiadversis animis, odiisque, scilicet perse-
    59». CAPUT XXXII. Eleemosynas erogandas, et qui, insettari. Taciius libr. ìv Hisi. cap. 29, Hostem
    muluuni dandum gratis. Maith. v, 42. Evangelista; pilo sequi. Sic loculi Virgilius, Ovidius, Csesar, Florus.
    verba sunt : Petenti a te, da et, et volentimutuali a 60 ì. Confer nolani ad I. ii, vers. 560.
    m & -V. AQUIL. JUVENCI i&
    605 Quod si conjunclos lantani veneramur amicos, ^ Et precibuspropriis gaudent assistere lurbas,
    Quis locus hic justa; poierit mercedis Italieri ? Multifluisquediem verbis ducendo faligant.
    Servit amicitioetantum gens dedita lucris. His v-olispompa; fructus succedit inanis.
    Sed vos perfetto similes estole parenti. 620 Sed secreta domus precitati penetralia castis
    .Sicubi justiliie pundetur pulchra faenltas, 145 Claudnnlur, paucisque Deum veneraberfi
    610 Devitate oculos hominnm : nani nulla manebil [verbis.
    144 Merces, posieiius qua; factum tale sequa- Seit Pater ipse, lui guse sii trepidalio cordis.
    [tar. Nil, absente Deo, loquimur, nil abdita clausum
    Applaudet tantum sterilis laudatio vulgi. Pectoris antra legunt : pnesens Deus omnia
    Sed tu quod dextra facias,, nescire sinisiram [cernii.
    Convento, et justls merilis lune digna rependet 625 His igitur votum placeat concludere verbis :
    615 Occulti solus scruialor proemia cordis. Sidereo genitor residens in vertice coeli,
    Sunl, quos prseiumida; tallii jaclaiio mentis, Nominis, oramus, veueratio sanciifìcelur
    LECTIONES VARIANTES.
    606. Ald.,/iic/«sle. B strani —Conventi, ci jusiis. Sensus exìgerel, Sed tu,
    • 608. Poelm. prò diu. script., perfecli. eie. Et ila placet baie scriplura. Reliqui, Sed quod
    609. Basii., Sicui : ita ediderat Aldus, sed in Er- dextra facil, facias nescire sinistram, de.
    ratis emendavit Sicubi, vel Sic ubi. Poelm., Sicubi, et 014. Aid., Poelm., Hadam., Ott., sinistram, —
    prò div. script., Si libi. Rom. cum Hadamar., Poetai, Conveniet:— jusds. Reg., ut vers. praec. dixi. Boni.,
    et aliisjusta.Reg., Oii.ctmiAld. eialiisediiis, pulchra. sinistram. Cum veniet, jnsiis. Iiaedidil Fabricius.
    Westhemerus in lexlu, Si libi,jusliiim pendelur justa Ald., Rom. a sec. ni., condigna : alii, timi digna.
    faculias. ad marg., Sicubijusliiim pandeiur pulchra fa- 616. Reg., jadaiilia, pro div. script., jadatio cum
    CMftas.Baditis, Sicubijusliiimpendelurpulchra facullas. aliis.
    el interpretaiur pendette) 1, b.c., impendelur, «17. Toni., gaudel, lege gaudent.
    610. Plerique, Devitaie. Pueimann. prò d. s., De- 61S. Rom., Multiftuìque; melius, Multifluisque.
    vitcs. Westbemerus in lexlu D'wites; opinor, corri- 619. Hadam., mend,ise, His vocis pompm. Rom.;
    gendum Deviles, ad marg. , lievitare. In Rom. a succedei.
    pr. ni. est Devitale,a sec. in. Devitare. 621. Poelm., Hadam., Clatidenlur. Codice; mss.,
    611.. Reg., Oltob., Rom., Poelm., prò div. script., et multi edili, Clandanlm.
    Merces posteriusqum. Ald,, et plerique edili, Merces 622. Reg. , Olt., Torn , Bas., Rom., Ald., ipse,
    in erniaqum. lui. Poelm., Hadam., ipse, libi.
    612. Rom-, Ald., Bas., Ut lauda tantum. Li Torn. 625. In codicealtero vaticano Regime Sueciie num.
    menduni esl Vt audei. Ott., Reg. cum multis edilis, 1785, in quo parici hi versus commentai-, legilur nil
    Applaudet tantum. Rom., Reg., Olt., Fabr., laudatio abdila cimisi.
    vulgi. Ald., Poelm., el alii jactalio vulgi. Schcettge- G 027. Reuschius, vulgata inierpuiictioìie rejecla, ut
    nius mallet, Si laudet tantum sterilis juciatio vulgi. ail, distìnguil sanciificelur—In nobis, paler alle, lui:
    613. Reg., Sed te quod dextra facias, nescire siili- tranquillaque.Ila fere jam dislinxeriitPoelm. curaaliis.
    NOT;£.
    1)03. Plerique mss. Gncci, el Patres apud Welste- precum, qua multis verbis multa pelunlur, aul ea-
    nram legunt cap. v Matlh. vers. 47, amicos, pro dem verba iterum, atque iterum inani sono lepetun-
    fratres. tur.
    607. Hic versus explicandus est ex Evangelii tex- 620. Ilebrscorum mos erat secrela cubicula intra
    tu : Nonne el publicani hoc facilini? scilicet diligere sedes quasi oratoria habere. Vide Judith cap. vili,
    amicos. Gens ergo dedita lucris, hoc. est publicani vers. 5. Ovidius n Metam. vers. 757, Pars secreta
    servimi! lamuni amicis. domus, ex quoeamdein consiietudiiiem apud eilmicos
    608. Perfecius, nunieris omnibus absolutus, etiam viguisse colligilur. In hunc Maithoeilocum expetiden-
    de. homine dicilur. Cicero de Oflic. libr. ì, cap. 15 : dae sunl observaiiones B.dlhasaris Italberg , el Sa-
    Quoniam vivilur non cum perfeclis hominibus, plcne- loni. Deylingii De battologiaprecum. Disitaguendani
    que sapìenlibus, eie. quippe esl mulliloqiiium inane, quod jure reprehen-
    609. CAPUT XXXIV. Osienladoneminanan in bo- ditur, a jttgi precatioue ad pietalis regulas confor-
    nis operibusdevilandam esse. Manli, vi, 1 seqq. Jus- mala. Auguslinus episi. 131), al. 121, cap. 10 : Ab-
    titiae nomine elecmosynam bue loco tatetligi, pleri- sil enim ab oralione multa locutio, sed non desìi multa
    que doceni : Hebrseietani simili vocabulo eleemosy- precotto, si fervens perseverai intendo. Nam multimi
    nam appellabanl. loqui esl in orando rem necessariam superfluis agere
    611. Posterius more adverbii prò post, poslea, Ci- D verbis. Multimi aulem precari est ad eum, quem pre-
    cero, Nepos, Plauius, aitarne usurpa»!. Ut pcenacri- camur, diuturna et pia cordis exerciialionepulsare.
    inen sequitur, sic merces borami opus. Sallusiius in 622. Trepidaiio, iremor, palpitalo cordis rei ali-
    orai. Pliilippi coutra Lepidum ante med. libr. i cujus desiderio, vel meta commoli. Esieuiui cor se-
    Fragmeiii. llistor. cap. 14 : Ubi malos prmmia se- des affecluum.Tibullus 1.1, eleg. -il, v. 11 : ATeciristia
    quiintur, hauti facilequisquam grattalo bonusesl. nossem— Arma, nec audissem corde micanle tubain.
    616. CAfUT XXXV. Caplalionem laudum in ora- Plauius Aulul. ìv,, 5, 3, Confinilo meum cor empii
    lione declinandola.Matti), vi, 5 seqq. Verbum prm- arlem facere ludicram, — Atque in peclus amicare.
    lumidus apud Claudianum non semel occurrit. 625. Votum interdirai esl optatami, desideiium,
    617. Glossa Reg., assistere — adessesibi. Haecest volunias : aliquamlo precario. Uirolibet modo hic
    propria significano verbi assisto , quasi prò osto, vi- siimi poiest : sed rectius videtur, ul pio precibus
    dimili me siilo. Esemplorum opiimorum piena ubi- sumatur.
    que sunl Lexica. 626. CAPUT XXXVI. Oratio dominica. Mail, vi,
    618 Mullifluis,ul vers. 137, Largìfluis. Arator 1. II, 9 seqq.; Lucse xi, 2 seqq.
    vers. £,064 : Poetila dot de vasesuo, cunciosquerigori 627. Sanciificelur : de hoc verbo recole uolmi ad
    — Muitifluo sermone jubet. Sic Draconktas effinxit vers. 55. b. 1.
    dulcifluus libr. i, vers. 164. Sermo est de battologia
    MS EVkWFmM HMOBìM LIB. I. tèi
    In nobis, pater alte, tai ; iranq.ujll.acjuèmundo A 147 Sedprjopriam multi faciemfoedarelaboraui,
    Adveniat, regni.que ini lux alma palesali, Quo vammi captenl hominum jejunia famam.
    650 Sic, ccelo ul, (erris tua fiat Clara voiuni.as, Tu vero el grato erinem nilefacius olivo,
    14S Vilalisque hodie sancii substanlia panis Laeianlem puris de fontjbusablue vulliim :
    Proveniat nobis, tua mox largilio solvat 645 Ul solus .genilor devoli pectoris aptum
    Iiinumera indulgens erroris debila pravi ; Serviiium cernens, laudem , meritumque re-
    Et nos haud aliler concedere fenera fas esl, [pendai.
    655 Tetri sseva procul tenlaiio daenioijis absii, Valium est defossis terra invigilare talenlis :
    Eque malis lua nos in lucem dexlcra lollat. Illic certigo, et tinese dominaniur edaces,
    Sic etenim genilor populis delieta remittei, Cunclaque diripìunt fures egesla latebris.
    Si vestra alterni vobis peccata velilis 650 Condita tbesauros vobis in vertice coeli.
    Cedere, nec durum erralis impendere pectas. Non serugo jllos, lineaeve, aut horrida furimi
    640 Sunt eliam pergraia Deo jejunia pietas. Factio diripiel. Vobis ubi condita res est,

    LECTJONES VARIANTES.
    629. Oli., Poelm., Fabr., lux ampia patescat. B remiltel. Nonnulli, Tunc etenim genilor popitl.it pec-
    Ald., Reg., ataia palescal, et glossa, seu diversa lec- cata remittet.
    lio in Reg., lux sancla redundei, in quo a pr. m. in 658. Conjici potasi allernis.
    lexlu videlur fuisse lux ampia. Rom., et codex aitar 659. Badius pro cedere, r-emitlere, legit credere
    Reg. num. 1785 , lux alma redundei. Reuschius con- cum inlerprctaltone in confessione.Reg., Ald., Fabr.,
    gruenti ns putat lux alma. Toni., Basi!., intendere, nempe indurare per odtam,
    650. Ald. dislinguit Sic, cmlo, ul terris fiat. Ex et iracundiain : alii ms-s.et edili impendere.
    Evangelii verbis oporlet interpungere Sic, cm'iout 643. Ald., Poelm. prò d.script. Basii, madefaclus.
    terris. Reg., Oli-, Rom., tua fiat. Codex alter Regi- Mss., et plerique edili, nilefacius , -quod reiinen-
    nae Succise num. 17iS5,In cmlo, el terris tua fiat. dtini.
    Edili plerique, Sic, cmlo ul, terris firn tua. •646. Oli., Ald., Rom. ad marg., la^tdet, meritum-
    634. Reg., fenera fas esl melius, quam alii omnes que rependat, quod fonasse vet untesi. Rom. men-
    fenera nostris. dose, merilumqHerepeudet.
    153(5.Fabr.. Dequemalis; alii, Eque malis. 6v7. Reg., Toni., terrm; alii, terra.
    657. Poelm., lladaiiiar., Fabr., Ald., TM«Cetenim 649. Oli. scribil deripiuni.
    genilorpopulis delieta remiltel, Reg., Sic etenim ge- 65i. Ald., Poetatami., Fata1., Hadam., Reg., Ott.,
    nilor populis peccata remine'.. Olt., Sic etenim geni- Padio. Rum., Toni., Factio, quod probum videtur :
    lor populis delieta remiitit. Codex alter Regina; Suc- el Juvencus quidem siepe hoc vocibulo factio utitar.
    cise num. 1785; Sic eienim qeitilor populis delieta Vide Indicem verborum.

    NOTM.
    bai. In nonnullis mss. Italica; v-etens ver-sicmis(] ad hunc loc. verbum EXTERMJNANT, quod in ccclesia-
    legilur : Panetti nostrum supersubslanlialem da nobis slicis scripiuris villo interpre.tum tritimi est, aliud
    hodie pro Panem nostrum quotidianum, eie. Grasce multo significai, quam vulgointelligitur : exterminan-
    est ÈTTtous-tov, quod nonnulli reddunl superveuientetn, lur quippe exuies, qui tnUtuntur extra terminos. Pro
    alii craslimmi, alii substantivum, alii egregium, ple- hoc ergo sermone demoliunlur semper accipere debe-
    rique supersubslanlialem. Pillai Sabatierius, aditane mus. Re vera in nonnullis mss. legilur demoliunlur.
    Ieciioueui respicere Juvencum. Sed incerta res est : In Juvenco fmdare est explicaiio utriuslibei verbi,
    nam Juvencus prò pane dixil vers. 416, subslantia sive demoliunlur, sweextermhtaM.TiìrwHus Phorm.
    panis, et pro sale vers. 550, subs'.anlia saiis. Scboeil- i, 2, id dixil formam exslinguere, Matjvjjimeolurem
    geuius putat , vilulem did panem vita spirituali, in pallorem convcrtere alicujus medicataiejUiartificio
    quia sanctus vocalur. veteres didieeraul.-
    655. Debilitiliabsoluie esl res debita, sesalienuin. JJ45. Nilefacius m nilefado.. Gellius !.. uni, eli:
    In plurali raro usurpaiur ab aniiquiorjbus, Venlusmare cmmleumcrispicanslìiiefacil,$>iffiiiin apud
    654. Fenus est lucrum ex pecunia preveniens : alios sunt inanefactus, cadefaetns, aliefadm, ardefa-
    ponilur et pro ipsa sorte. Verba Eyaiigelii sunt : clus. Kceuigius nilefacio alienili inveuiri ignorabat.
    SicHiet nos dimildinus debitoribus nostris. Kcenigiiis 644. De abuudai, ut sa'pe apud poetas Uiiisiiauos.
    /iettereiprò debito abusive posiium ait : et deesse Haecautem vel de privaiis jejuniis tateUiguniu-r, vel
    puiat fac, aut aliqutidaliud, scilicet in vulgata scri- eo speciant, ut jcjunanies non affecteui pallorem
    ptum.Locus bica uobis resiituius bonosensu procedil. vulius.
    055. Exponit verba : Et ne nos inducas in leiita- 647. CAPUT XXXVIII. Terreno ih.esauro non esse
    tionem. In ìtala versione : El ne passus nos fueris in- '.D immiueiidum,sed cedesti. Malih. vi, 19 seqq. ; Lue.
    duci in tenlaiionem. Hilarius ju Psatm. cxvm : Non xii, 55.
    derdinqttas nos in lenlalione, quam ferre non possimits. 648. Serentis Sntnmonicus De medie, prodiixàt
    Coiictauiit alii Paires, qui lui-tasse magis sensum, primam in linea: Natura, -interno cum viscere linea
    quam verba or.iiionis liomtaioae exliibent. serpens. Coha'ret Seduiius iy, 20 ; Non morda/e
    636. Illa verba ora liotas Doniinica;, Lìberanos amalo mrugo vorat, non linea sulcal. Computo Prudentius
    cxGrtr.co multi expouut!i,;Libe!'a nos a dsemone,'qui Psycli.om. vers.GQQ:Maieriein,lineh eliam marsupio
    malus antonmuustice dicilur. Juvencus cum pleris- crebris. CorripueruiUauiiquiores floralius, Ovidius,
    que a malo accepit neutro genere. Lux hic, et alibi Juvenalis, nisi malis synsgresiji agu«scere , i-\mm
    statarli prosperimi denotai. pai-iter in Juvenco et Prudentio debes admiiiere.
    640. CAPUT XXXYil. Jejuiuindum esse, non ta- Sei) potuis lenendum est, primam esse Jirevem :
    menad captandovifamam, ul faciunt hypecritm,Matlh, nam apud Serenum legendum est lamia serpens,
    vi, 16 seqq. 652. Res pro re familiari,, opSbits„censii, patrimu-
    641. Fmdare loco verbi «stermino, quod Itala ver- nio, bonis sa3j>eupud poetas et .quosFis uli©s Scvir
    sta , ci Vulgataproferunt. Hieronymus in Comineiii. ptones occurrit.
    135 C. V. AQUIL. JUVENCI Ì36
    148 '"IC corda eliam simili dittane teneninr. A 665 149 Inservire simul. Sed vos hsec jussa tenete.
    Corporis esl lumen, quopublica lumina cernis : Sollicilet proprio ne vos pro corpore vestis,
    655 Sed si pura acies oculis, simplexque niiebit, Neu faciles viclus segradisquirite cura.
    Totius dare splendebuni corporis arius. Nonne animam pluris facimus, quam corporis
    Sin vero nequam fueril, pravumque videhit, [escas ?
    Ohscuraeincumbent super omnia membra le- Aut dubiiat corpus quisquam praeponere vesti ?
    [nebrse. 670 Aerias speciemus aves ; non vomere presso
    In nigras lumen sed si converlitur umbras, Terga soli subigunt, jaciunl aut semina farris,
    660 Ipsis horror erit quantus sine luce lenebris? Aut segetum culmos incurva falce reciduta.
    Nemo poiest dominis aeque servire duobus: Proveniet tamen his satias potusque, cibique.
    Unius aut odiis cedei, vel cedet amori. Nonne Deo magis est hominum curaiio cordi?
    Nec pariter dominum servus paiietur utrumque. 675 150 Nec dignum fueral veslis suspendere cu-
    Haud unqitam poterit quis divitiisque, Deoque [ram

    LECTIONES VARIANTES.
    655. Poelm., Had., Fabr., Sed si pura acies oculi, B 669. Poelm., Ald., Hadam., Reg., Ott., Aut dubiiat.
    simplexque. Olt., Ald., Bas., Torn., Sed si pura acies Reg. a sec. m., Aul dubitel. Rom..Haud dubiiat. Tom.,
    oculis, simplexque. Reg., Sed si pura oculis acies , haud dubitel. Si legatur Haud dubitat, sine inlerroga-
    simplexque. Rom., Quod si pura oculos acies, sim- lione id efferendum est. Furie praesiabii scrtbere An
    plexque ,sed oculos dare mendum est pro oculis. dubitai, vel An dubilei. Sententia eadem esl.
    656. Poetai., Fabr., Ald., Davenlr., Ilad., aliique 670. Oli., et a sec. ni. Reg, scrihunt Aerias; alii,
    edili, Giare totius splendebunl. Codices mss. variata. Aereas. Bas., Ald., num vomere presso — Terga soli
    Reg., Toliusdare; ad marg. eadem veleri manu, subigunt ? Alii, non vomere, sine inierrogatione, quse
    Tunc totius dare. Rum., Et totius dare. Oli., Totius, eliam a lexlu Evangelii abesi. Reuschius, num, cum
    dare; sed a pr. m. fuit, Tunc totius dare, aut Et to- inierrogalinne prie reliquis leclionibus digit.
    liusdare: nam anta totius aliquid abrasum est. For- 671. Rom., subeunt : corrige, subigunt. Poetai, in
    tasse ila scriptum fuii a Juvenco, Tunc totius dare, texlu, Hadam., Toni., haud. Mss., Bas., Poelm., pro
    aut Et totius dare, ut inouosyliabum sit fotias per div. script., aul. Fabr., nec. Sensus idem est. Aldus
    syriseresin. Sed cum me necessarium non sit El, vel interrogationem pergit adliibere jaciunt aut semina
    Tunc, omitlaiur, per licei. farris ? Sic etiam v. seq.
    657. Basii., pronKmaae videbìl : retine pravumque 673. Reg., Proveniet his lamen sades, quod metri
    videbit. ratio non patitur. Fabr., Proventi el tamen his sa-
    662. Oli. a pr. ni., aut odiis cedit, aut cedit amore: tias. Alii., Rom., Tom., Bas., Proveniet tamen his
    correctum supra veleri manu. cedei, vel cedei amori. sades. Ott., Poelm., Proveniet tamen his satias. Magis
    Furiasse, cedei, aul cedet. Aliquaudo lamen post. p, probalum est satias, quam safies.
    unum aut sequitur vel. 674. Rom., Numne Deo magis est hominumcuratio
    664. Basii., poteris quis. cordis? quod profecio sustineri nequii.
    665. Rom., sed hmc vos jussa; alii, sed vos hmc 675. Vide, num meiius, Et dignum fuerit veslis
    jussa. suspendere curam, hoc est, differre curam.
    667. Oli., iVea facilis; lege Neu faciles.
    NOTJE.
    657. Oculus nequam, viliosus, aut inutilis, et ad lius libr. 1. Georg, vers. 97 : Et qui proscisso qum
    videndura inepms. Pravum adverbii more: quod Ju- susntat mquore terga, — Rursus in obliquimi verso
    venco frequens est. perrumpil aratro. Et libr. il, vers. 250 : Glebas cun-
    658. Incumbcre pro instare, ingruere, ut lempestas clantes, crassaqueterga — Exspecla, et vaddis terroni
    incubuit, venti incubuerunl. Reuschius tmesim agno- proscinde juvencis. Juvencus saepe idem vocabulum
    scit in incumbent super: sed melius est super membra ad lerr.e superfieiem indicandam adliibet. Columelta
    incumbent. 1. H, cap. 2, vers. fin.: Exiguis vomeribus, et dentali-
    660. Sine luce lenebris; quia tenebra; nullam un- bus terram subigere.
    quain lucenti habeni, aut habere possunt. Matlhaeus 675.Cellarius De Barbarism. in Cur. poster, aii, iun
    ail : Si ergo lumen, quod in te esl, tenebrmsunt : ipsm saiis constaredeamloriiale verbisaties pro sutietas. At
    tenebrmqnanlm eruni ? TJ verbum satias prò satietas probai idem Cellarius, quia
    661. CAPUT XXXIX. Non posse quemqiiamservire non solum aniiquissinmrum est Teremii et Lncretii,
    duobus domìnrs. Ilem nìiniam ciborum , et vestium sed eliam Livii, et Tacili. Alios addii Forcelliuus.
    curam e corde eliminandam, nec plus mquo sollicilos t>74.Curatio proprie est cura, admiiiisirati». Hinc
    esse oportere. Matlh. vi, 24 seqq., Lucae xu, 22, transl'ertur ad illam curam, qu;e morbis adhibetur.
    et xvi, 13. 675. Senlentia inversa est in Juvenco, aiti tra-
    666. Sollicilet .-idem verbum in simili argumenlo jecta sunl verba, et aliquod hemistichium deesl.
    apud Pi-udeniium, el Columbanuin, ul leges in noi. Evangelista ait : Nonne vos magis pluris eslis illis ?
    ad v. 685, h. 1. Quis autem vestrum cogiians palesi adjicere ad stalu-
    667. Faciles viclus, quia viclus uomini necessa- ram suam cubitum unum ? Et de vestimentoquid sol-
    rius facilis est, et parabilis, sive facile obtinetur. lìac liciti eslis ? Considerale lilla agri, quomodo crescimi:
    significaiione viclus dicilur tara in singulari, quam non laborant, neque nenl, eie. Igiiurhaec verba, Nec
    in plurali. dignum fueral vestis suspenderecuram , conjmigenda
    670. Virgilius 1. ì Georg, vers. 45 : Depresso inci- sunl cum verbis, Cernile per pingues, eie. Obscuruin
    piat jam tum mihi laurus aratro — Ingemere. Plinius eliam est, Nec dignum fueral vestis suspendere cu-
    1. xvii, cap. 4, dixil vomeremimprimere. Hoc sensu ram — Pecloribus prò Nec dignum fueral curam de
    vomere presso pro depresso, aut impresso. vesterelinere pectore. Verbum autem cubilalia pro-
    671. Terga prò superfìcie, ut terga maris. Virgi- bum est : quo uluntur Livius, Plinius, Palladius.
    157 EVANGELICA HISTORLE LIB. I. 158
    Pectoribus nostris. Numquid cubilalia possunt A Genlibus infìdis terrenam linquite curam.
    Incremenia suis bomines imponere membris ? Vos poiius digne coelestia quserile regna,
    Cernite, per pingues agros ut liba (lorent. Justitiamque Dei : spontanea cselera currenl :
    Non ulti tamen iis umquam incubuere labores. 690 Crastina nec vobis curelur copia rerum.
    6s0 Nec Salomona iltum, cum regni divilis aula 152 Quisque dies sibimet satis est pro fraude
    151 AIDuerel, talis conlexit gratia veslis. [diurna.
    Naturale bonum lerris commune placehit. Judicium vesirum fugiat damnatio sseva.
    Quod si pralorum, frulicumque virenlia lseta Nam Dominus juris vestri documenta sequetur.
    Ipse Deus vestit, nostris obnoxia flammis, Quse vos in lerris siaiuetis tempore capii,
    685 Cur vobis poiior non est fiducia patris ? 695 Hiec eadem vobis Genilor servabii in aethra.
    Ergo cibum,polum,vestemque, et inania cuncta, Mensuram libi, quam ponis, portare necesse est.
    LECTIONES VARIANTES.
    676. Oli., Pectoribus nostris non sicubilalia possent, B Juvencus 1. ti, vers. 84.
    ut xix appareat distinctio in sicubitalia. Reg., necsi- b79. Reg., Ott.. Poelmann. pro d. s., Rom., labo-
    cubitalia, fere eodem modo, sed glossa inepta supra res. Ald., Had., Fabr. et alii, lìgones. Conjiciat ali-
    si ubicumque.Rom., nani sicubi talia possent. Fabr., quis, tigone.
    Poetatami, in lexlu, Hadam., num sicubitalia pos- 680. Ald., Fabr., Hadam., Poelmann. in texlu,
    sunt. Poelm. pro d. s., Ald., Tom., Bas., Pectoribus, Davenlr., et alii, Nec Salomona gravem. Reg., Oli.,
    si nunc habilam transire figuram — Per se nemo po- Nec Salomona illuni. Rom., Nec Salomon illuni. Ex
    test, aut quicquam imponere membro. Koenigius con- vulgata lectione Nec Salomona gravemconjici poiest.
    jecil, Peclorioas nostris. Numquid cubilalia possunt Nec Salomona tamen. Poelm. pro d. s. posuit JVec
    — Incrementa suis homines imponere membris? Quam Salomona illuni, quod eliam amptexus est Omeisius.
    conjeciuram coufinnavii Reuschius ex codd. Helmst., Vide lect. var. 1. II, vers. 712.
    el Fuld. Favent nostri codices Vali., Reg.,Ott.Suspi- 682. Abest hic versus ab edilis, eliam ab ediiione
    cabiiur aliquis, nani sic cubilalia possunt, etc. Reus- Reuscliiana. Sedcumadsitin nosiris mss. Reg., Oli.,
    chius ex suis codicibus legit Pectoribus nosiris : non, Rom., cur eum diutius abesse patiemur?
    si cubitalinpossent, eie, eteonimenialur : Ne dignum 685. Rom., Car nobis poiior non est fiducia prm-
    quidem esl discipulo meo curis angi, si vel maxime sens ? Retine quod editum est.
    efflcere posset, ut siaturam suam excederet, atque 689. Ald., Bas., currunt? alii, currenl.
    corporis altitudini partem allerius adderet. Pro 695. Mss. nostri Reg., Olt., Rom., juris vestii.
    Pectoribus nostris melius videlur Pectoribus vestris. Edili, Destrijuris.
    677. Ita Poelm. in lextu, Fabr., Hadam., et alii 694. Ott., Bas., Tom., Ald., Poelm. pro d. s.,
    u
    cum mss. nostris. Aldus et alii editi Perse, eie, ut Qumcumque in lerris. Reg., Rom. et alii, Qum vos
    nuper explicui. in terris. Ald., Bas., tempora ; alii, tempore. Badins
    678. Reg., Ulta fulgent. Tentaham ordinem horum exliibet, et explicat tempora, hoc est temporalia
    versuuni ila resiituere : Nonne Deo magis est homi- judicia : capii, hoc esl, illecebris, et divitiis. Reu-
    num curatio cordi ? — Pectoribus, noslis , numquid schius prsel'erl staluetis, tempore capti, ubi lempiis
    cubitalìa possint — Incrementa suis homines imponere meionymice sumilur pro eo, quod male fit in tem-
    membris?—Et dignum fueral vestis suspendere cu- pore, ul in ilio : o tempora, o mores!
    ram. — Cernile per pingues, eie. (nielligli Pectoribus, 696. Vulgo mute hic versus inierpungitur. Sensus
    cogitanles, aut cogitando : quamvis enim id durum enim est : necesse libi est portare mensuram quam
    sii, lamen referlur ad Evangelium : Numquid potest ponis, scilicet aliis imponis.
    homo cogitans, etc. Pro cogitalione peclora posuit
    NOTiE.
    680. Inleltigo, cum Salomon affinerei regni divi- cont. I. i, vers. 184 : Nostris obnoxia flammis, quia
    tis aula, ut aula sit in au l'erelidi casu. Evangelista Mallhaeus ail : Si aulem fmnum agri,
    681. Grada pro elegantia, venustate, pulchritu- quod hodie est, et cras in clibanum miltitur, Deus sic
    dine. Sic hoc verbum accipiunt Plinius, Celsus, vestii, eie. Nempe in furnum miltitur. Clarius Itala
    Quiniiliaiius, Apuleius, et sequales. Hinc ires Gratiae vetus in ms. 1 Sangerm., Et cras in ignem miltitur.
    nomen iraxerunl. ]D Badius de exuslione solis verba Juvenci prseposieru
    685 Barlhius libr. xxxv Advers. cap. 12 hsec exponebai.
    observat : Neminì non -ìgnarissimo non est notum 689. Spontaneus, Seneca;, et posieriorum verbum.
    CULTA poetis loca fertilia, fecunda, el subacla esse. At A Cellario siedilo argenteo restituitili 1 contra Ves-
    vero non est proletarium, L^ETA. eadem significati. Ju- simi! : sed locus Plinto, quem allegai ex Borrichio '
    vencuslibr. i : Quod si pralorum, frulicumque virenlia incerta; lectionis est.
    lata — Ipse Deus vestit, Et in talibus lales scriplores 690. Prudentius Psych. v. 615 : Arecte sollicilet
    non sunt aspernandi, quos vulgus nulla ratione con- res crastina. Columbamis : Nec le sollicilet circumflua
    lemnit : essentaulem majoiis auciorilatis, nisi per tot copia rerum : quod ex cit. loco Prudenti! sumpiuni,
    barbaras monachorummanus ad nos pervenissenl.Ro- et ex alio llamarlig. v. 533 : Et nilidis fallens cir-
    garem a Banbio, per quas alias doctiores manus ad cumfluacopia rebus.
    nos pervenire poluissenl haeccarmina ? Aul quo pa- 691. Evangelii lexlus esl : Craslinus enim dies tol-
    tto nos ea nunc baberemus , nisi per monachorum licitus erit sibi ipsi : sufficit enim dici malitia sua.
    manus ad nos tandem essenl delaia ? Neiiue vero Grsece pro malitia est -/.axi«,afflictio, molestia. Recle
    probo, quod ai! Bartldus, Imta poetis esse loca fertilia ergo Juvencus pro fraude : nam fraus dainnum eliam
    ex hoc loco Juvenci : nam cum Imta conjungatur significai. Confer noi. ad Dracont. 1. in, v. 326.
    cum virenlia, hoc poiius nomen absolute posilum 692. CAPUT XL. Non esse temere judicandum.
    esse censeudum est, ut 1. ii, vers. 8i7 : Seminibus- Tum cernere nos feslucam in alieno oculo, trabem vero
    que illud minus omnibusesse«trentuni. Colmnellalibr. in nosiro non sentire. Iiem non jaciendas esse porcìs
    i, cap. 5 : Armentts, et virentibus, eorumquefruciibus. margarìias. Manli, VII, 1 seqq. ; Lucse vi, 57 ;
    Et I. in, cap. 8 : Natura parem legemfecundilads di- Marc. ìv, 24.
    xit virentibus, atque hominibus, cmterisqueanimalibus. 695. Juris vestri documentasequetur : judicabit vos
    684. Vestii : de hae metaphora vide not. ad Dra- in judicio, quo vos judicavcrilis. Par pari referet.
    PATROL. XIX. 5
    139 C- V, AOJUiL.JUVENCI 140
    Cernìs adhaerentem feslucam in lumine frairis, 4 Durities, vestris dabilis semper bona natis.
    Nec tamen in proprio tignimi consistere senIis? Indulgens hominum Genilor bona milia digne
    Atque oculum prius allerius purgare laboras ? Quam prsestare magis gaudei poseentibus scquis!
    700 Diripe sed proprio fallaxde lumine tignimi. Qusecnpilis vobis hominum benefacta venire,
    Tum minimam allerius curabis demere aristam. 715 154 Wa;ceadem vestrocunclis praestaiefavore.
    Ne canibus sancium dederilis, neve velilis Hseclegis summa est, hoc jus dixere propbetsc.
    153 Turpiter immundis jactare monjlia porcis. Ite per angustimi, jusii, supra sidera porlam.
    Nanique illa in cceno pedibus subjecta jacebunt, Quam laia, el spaliosa via esl, quse limite Isevo
    705 Conversique sues vasto vos vulncre rumpent. Prseruptam convolvil iter caligine morlis,
    Poscenti dabilur, quaerens inventa lenebil, 720 limumerseque illam penetrant per prona ca-
    Pulsantique aditus foribus pandelur aperlis. [lervse !
    Vos homines natis panem poscenlibus omnes Viialis vaslis stipalur semita saxis,
    Num lapidem dabilis , piscemve pelenlibus, Celsaqtae vix paucos ducii per scrupea virlus.
    [anguem ? At si quos tamtam fallax, illexque malorum
    710 Vos, inquam, rigidi, quibus alle esl insila cordi Planities suasit deformi lubrica lapsu,
    LECTIONES VARIANTES.
    697. Ott. scribi! fisiucqm. Ji 709. Reg., Ott., Rom., Non lapidem dabilis, pis-
    698. Badius legit Ugnimi, seti conjiciebat legeu cemvepetenlibus, anguem. Editi, Num lapidem dabi-
    dum tignum, guod liabeni reliqui. lis, piscemve petenlibus, anguem? Id magis accedil
    699. Rom., labores ; alii, laboras, Poelm., et alii ad lexlum Evangelii : el SS. Paires eiiam ple-
    laboras ? cum interrogationis noia, qua; in Evangelio ruinque cuoi inierrogalione liane sciiienliani effe-
    etiam exstat. Nonnulli laboras sine inierrogalione, min.
    700. Poelm. pro d. s., Eripe; in textu, Diripe, cura 711. Fabr., dabilis dona optima natis : nescio a quo
    plerisque. Olt., Deripe. Reg., Oli., Ald , Davenlr., id muUiatus fueril; nani mss. el edili liabenl dabilis
    Bas., luminetrabem: quod mirum est, nani a in trabem semper bona nalis, quod probum est.
    compitar. Rom., Had., Poelm,, et alii recie, tignum. 715. Fonasse, poscenlibusmquus, \eì poscenlibus
    702. Lupus abbas Ferrariensis legebat Ne sancium a>qua.
    canibus. In mss. nostris et edilis invenio : Ne canibus 711. Poelm, in texlu hominum cum plerisque:
    sancium. prò d. s., hominì.
    703. Reg., et a sec. m. Oli. scrihunt muttilia pro 717. Reg., Olt., Rom., supra sidera. Edili, super
    monilia. mthera.
    704. Hadam., Namque ilio in cmno: lege cum 7)8. Poelm. in textu cum aliis Quam, prò d. s.,
    aliis illa. Quod.
    705. Bas., conversiquesuosmendose. Fabr., Toni-, 721. Reg., strìclis, supra pro d. s., vaslis, quod
    Conversique canes. Poelm. prò d. s., Conversmque exsial in Oli., Rom. el edilis.
    sues, in textu curii mss, et plerisque editis, Conver-' -' 1%%.Reg., Rum., et, Olt. a s. m., ducii, quod edi-
    sique sues. dil torn. Alii plerique edili cum Oli. in lexlu ducei.
    707. Bas., adylus, quo fonasse respicit Rom., Ott. et Rom. scrihunt scropm.
    adytis. Sed adìlus veruni esl. In Rom. est aperte, el 723, In mss. Reg., Olt., Rom. scribilur inlex pro
    supra tamquam diversa leclio aperiìs. illex.
    NOTJE.
    702. Audiendus hoc loco est Lupus abbas Ferra- est- Evangelista ait : latrale per angustam porlam,
    riensis epist. 8 : Servius auctor est, qui in eo versu, quia lata porla, el spatiosa via est, qum ducii ad per-
    ubi Virgiliussystoleiifedi his verbis, Egerimus, nosli, dilionein, et multi sunl, qui introni per eam. Al in
    el nimium meminìssenecesseesl, Ri, inquit, metri ne- versiculo seq. cum admiraiione : Quam angusta por-
    cessitale corripuit. llem Juvencus : Ne sanctum cani- la, el arda via est, qumducii ad vilam ; el pauci sunt,
    bus dederilis , neve velilis, licei quidam prmleritum qui inveniuni eam ! Crediderim lamen, abesse posse
    perfectum subjunctivi, el fuiurum differre scribant. eliam a lexlu sacro eam nolani admiraiionis : nani
    Quidquid id esl, grammalices tuia regnla est, Ri sub- reclus est hic scnsus, Valde angusta porla, el arda
    junctivi poierii variare poesis. Exempla in oplimis qui- via est, eam enim vim haliel parlicula quam. Ilaque
    busque poelis invenire licei. in hae ipsa senlentia exprimenda eam particulam
    703. Monilia : hoc esl, inargaritas, quibus ornati- omitlunl flilarius, Ambrosius , Leo Magnus , el alii.
    tur monilia. Plerique mss. codices G.rseci apud Welstenium , et
    705. Rumpent, laceratami. Ovidius in ibin v.—603 : Malihoeiimhabentnon óVcsed TI.Hsecparlicula inier-
    Quidque Lycurgiden l.elliavitet arbore natum , Mar- Id- rogatìoiiem, vel admiraiionem eliam in Juvenco ar-
    monaqiie audacem, le quoquerumpat aper. Adde guere potest.
    lialem 1. xn, epigf. 14. 720. Per prona, per declive, quia facilis descensus
    706. CAPUT XL1. Petendum, qumrendum,el pitl- aventi. Silius libr. xv, 254 : Pugiiabul natura soti,
    sandum esse. Manti, vii, 7 seqq., xxi, 22 ; Marc, xi, parvoque superne— Bellanlumnisu, passim ver prona
    —
    24 ; Lue. xi, 9 ; Juan, xtv, 15. •p.voluti Truncato instabiles fundebanlcarpare vilam.
    711. Durities, quii homines rigidi, et duri sunl, Seneca epist. 123 : Qui per proiiumeunl, resupinant
    hoc est. ad benigniialeni parimi proclives. corpora, qui in arditimi, incumbunt.
    713. Quam magis gaudei, hoc est, quanto magis : 722. Scrupus est saxum aspeium : bine scrupeus,
    nani quam proprie significai quantum, quauiopere. saxis asperis plenus , et scrupea loca adita difficilia
    Pro bmiis, jusiis adhibetur mquis. Virgilius jEueid. vaslis saxis horrida. Celsocura virlus poiius coujim-
    lib. vi, 129 : Pauci, quos mquus, amavil — Jupiter, geiidiiin, quatti cum scrupea.
    Vide 125 I). 1. 725. Illex ab illiciendo : vide comment. ad Pru-
    717. CAPUT XL1I. Lutimiesse w'am, qum dadi ad dent v. 528 Psychom. Cum genitivo apud Apuleium
    perdiiionein, angustam vero, qum ad salulem. Mal-Ili. in Apologo : Illex animi Vcnus.
    vii, 13 seqq. ; Lue. xm, 24. 72i. Sitasti cum accusativo loco dativi. Sic etiam
    748. Quam lata, forte valde lata, et spaliosa via Apuleius, Terlullianus, el alii loculi sunt. Si sequa-
    U« EVANGELICA HISTORIA LIB. I. ii9.
    7"i5 155 Arripit hos, pronosque trahit, veliti im- A 740 Non ego palpanium verbis, et honore mo-
    [petus amnis, [vebor,
    Aul alacer sonipes ruplis effrenus babenis, Nec me quod Dominum pérblanda adulatio dicit.
    Aut rectoris egens ventosa per sequoia puppis. Praemia ccelestis capiet spontanea sedis.
    Observale illos, falso qui nomine vobis Illi sed merito gaudebunl munere regni,
    Insidias facilini, appellanturque prophetae. Qui faciuut nostri Geniloris jussa volenles.
    750 Hos ovium species vestit, sed sseva luporum 745 Adveniet mox summa dies, quaejure severo
    Peclora fraude legunt , laceranlque incauta Praemia justitise tribuel, scelerique gehennam.
    [trabeities Tum mihi multonim clamabit lalia fle'tus.
    Agmina credenluin, ssevns quos decipiterror. Nonne luo quondam magnse sub nomine nobis
    Fruclibus e propriis noscuntttr talia moustra : Virtuies sanctis domuerunl omnia jussis?
    Quemque pelai filiera fallax doctrina, viden- 750 Saepe etiam nostra est vox annumerala pro-
    [ dum. [ phetis :
    755 Quapropter rerum molitio perspiciaiur. Servivilque tuo nobis sub nomine daemon.
    Nam neque de iribulis ficus, nec sentibus uvas Tunc jurabo illis, quod lalis cognila numquam
    Provenisse umquam ruris per terga notastis. B 157 Vita oiihi est bominum, gestis qua; sor -
    Uique arbor proprio vesiilur germine pomi, [det iniquis.
    156 Sic clolus ilIorUm fructu monstrante pa- Quisque meis monilis auresque, el fatta dicabit,
    [ leseli. 755 Hunc sequtiboviro, solidis fundamina saxis

    LECTIONES VARIANTES.

    726. Fabr. effrenis : mss. et alii edili effrenus, servat Omeisius. Reg. scribi* adolatio : el baie scri-
    quod unitari non debuto. ptum magis congruit metro, quam adulatio, ut lia-
    752. In Oli. factum esl cedentum tarlasse ex cre- benl cseteri mss. et edili : nam seeunda in adulatio
    denluin : nam aliquid est abrasimi. Magis probo esl longa. A Juvenco per systolen corripi, Omeisius
    credenlum. astruit. Rom., qum Dominum, ncque aliud flirtasse
    734. Olt., videndum sine est, quod eleganliam voluit Aldus in nexu Iitterarum. Reg., a s. m.
    pnr-fert. Plerique tamen videndumest. Rom., dicci : alii, dicit.
    755. Hic versus Quapropter in Olt. virgula inclu- 743. Poelm., in textu, Olii : plerique, UH.
    sus est, et cireumscriptus. In aliis nostris mss. el 744. Codex Helmst., volenter, quo adverbio Apu-
    edilis sine ulla noia reperilur. Omeisius el Schcett- lehis etiam usus est.
    geuius Fabricium et codd. Helmst. el Ca. secuii, 745 Bas. awa.-lege qum. In Reg. non saiis ex-
    illuni commode abesse posse censuerunl. Reuschius, primitur, an sellerò, an severa, an aliud legendum sii.
    quamvis hsesitans, rettami lamen, et sermonem esse Q - 748. Reg., Oit., Rom., —
    Poelm. pro d. s. quondam
    ail de illis, qui vilam corruptam dissimulata : quos magnm sub nomine nobis Virtuies sanclis domuerunt
    ut caveamus, non solum doctrina, sed el vita est omnia jussis. Alti., Hadam., Fabr., et alii edili quon-
    inspicienda. dam nobis sub nomine virlus — Exslidt, et nostris pa-
    756. Fabr., ficus, de sentibus. Alii, ficus, nec sen- rebant omnia jussis. Priorem lectionem lueinr Reu-
    tibus. schius, qui ail, nobis esse dativttni persona;, cui
    738. Reg., c7f<?ue arbor veslitur proprio; emenda: aliquid aeqniritur. Noiatur arrogantia istorum bo-
    Vtque arbor proprio vestitur. minum, qui virtuies, quas per eos Deus operalus
    740. Sabalierius ad cip. vu Matlh. edidit Non esl, sibi transcribere non verenlur : quo etiam v.
    ergo : sed lex metri exigit Non ego. seq. respiciunt verba sanctis jussis.
    '741. Reg., Oli., Rum., Fabr., pérblanda. Ald. et 753. Rom ; genids : corrige gestis.
    alii edili, prmblanda, quam vocein novam esse ob- 754. Reg., mentis; lege monitis.

    NOTtE.

    tur infinitivus-, tane non ita ramni est suadeo cum mine, intraluros in regnum cmlorum, sed qui faciunt
    accusativo persona;, ul Suadeo le qitiescere. Semper jussa Dei. Matlh. VII, 21 seqq. Omeisius per hen-
    tamen melius est Suadeo libi. diadyn ex ponto verbis, et honore, videlicet verbis
    725. Pronosque, ul v. 720, per prona. honorificis.
    726. Sonipes poeticum pro equo. Hsec a Juvenco 742. Spontanea : vide noi. ad v. 6*9.
    addila sunl, ut senientiam evangelicam confìrmet. 745. Virgilius, libr. II ^Eneid. v. 524 : Venti
    Quo loco saiis oslendil, quam sublimi slylo canore .D siouma dies, et ineludabile lempus.
    potuissei, si liberi-us vagari voluissei. 749. Virtutes : hoc vocabulum ii| sacris litteris,
    727. Hoialius, 1. ni, od. 4, v. 45 : Qui lerram et ab ecclesiastieis seiipiorrbus passim miraculis
    inerlem, qui mare temperai—Ventosum. tribuiiur.
    728. CAPUT XLIII. De pseudopropheiis et hypo- 755. Res gestmet gesta sunt insigniora qusedam
    crilis. Manli, vii, 15 seq.; Ime. vi, 44. Observare acla. Ideirco Baditis melius piiiaret faclis, quia de
    aliquein inlerdiuii est venerari et colere : sed ali- privalis loquilur.
    quandi) significai considerare, et Speculari, ut ab 754. CAPUT XLY. Domum supra petranimdiftca-
    ejus insidiis caveal is, qui observat. tam manei-eillmsam, supra arenani'vero mere. Matth.
    755. Molitio, conatus : de re bona et mstla pro- VII, 24, seqq., Lue. vi, 47 seqq. De vocabolo quisque
    miscue adìiibeiur. tasidianiium non solum doctrina prò qmsquis vide not. ad Dracont. libi1, n. 719, el
    perspicienda esl, sed etiam mores explorundi. comment. ad Prudent. hymn. 7 Catti', v. 216.
    7ó7. Rtiiis per terga : Vide not. ad v. 671. 755. Fundamina vox poetica Virgili!, Ovidii el
    740. CAPUT XL1V.Non qui dicunt, Domine, Do- alioi'um.
    U* C. V. AQUIL. JUVENCI 144

    Ponenti, librala super quae meenia surgent. A 770 Denique linquenlem celsi fasligia monlis
    Illa domus pluviis, ventisque illscsa manebit, Slipabat gaudens populurum turba sequenlum.
    Torrentumque ihinas firmato robote vincet : Ecce sed horrenda confixus visceri) tabe,
    Haerenl immota; quoniam fundamina pelrse. Quem loto obsessum foedaral corpore lepra,
    760 Qui vero audilu tantum mea jussa lenebit, Procubuil venerans juvenis, Chrisiumquc pre-
    Diversisque procul factis per lubrica perget, [calur ;
    Hunc similem facìam volucri qui futcil arena 775 Ut caream tandem languoris pondere tanti,
    Fundamenta domus, primo cui flamine venti, Sufficiat voluisse luum. Tum dexlera Chrisli
    Et pluvia effusis ccepit cum incumbere rivis, Atladu solo purgavil lurida membra.
    765 Omnis subverso procumbit pondere moles, Incoliimique dehinc , celarel gaudia, jussii,
    rui-
    158 Insequiturque gravi tectorum strage 159 El legi parens offerret munera lemplo.
    [na. 780 Inde recedenti supplex se proiinus offert
    Talia dicenlem magna admiratio plebis Ceuturio, et precibus projeclus lalibus orai.
    Immensum slupuil, quoniam trascenderai Impubis pueri cruciami1 spiritus seger,
    [alle Cujus cuncta repens membrorum munialanguor
    Doclrinam veterum Chrislo conce ssa potesti is. Dissolvit, vitamque tenei jam pcena supersles.
    LEGTIONESVARIANTES.
    756. Bas., ponente, mendose.Rom.,: super cui, mi- ]B vis alii omnes habeanl careat.
    nus bene. Poelm., prò d. s., surqunl immola. alii, surgent. 776. Poelm., prod.s., sufficiet: plerique, Suffi-
    759. Ald., immoto. Tom., Bas., Pleri- ciai.
    que immoim.Ald., fundamine : sic etiam Bas., et 778. Reg., Ott., a sec. m. scrihunt Incolomi.
    Torli. Alii, fundamina. Poelm. in textu immola}q. Poetai., — in textu, Tom., Italiani., celare lime g-iudia
    immolo q. fundamine. Et legi pnrens offerii miniera lemplo.
    fundamina, pro d. s.,: cseteri. jussii,
    761. R''g-, pergil perget. Poetai., pro d. s., Fabr., celarel gaudia... offerret.
    762. Fabr. Hunc : emenda Hunc. — Reg., a pr. in., celare gaudio... offerret. Reg., ex
    705. Ou., primo cui flamine venti , Et pluvia ef- correttimi!', Olt., Daveiìir., Ald., Rom., Bas., celare
    fusis empìteun incumbere rivis. Reg. sic, sed infusis lime... offerret.
    òro effusis, el glossa in venti—cum emperuntincum- 781. Ald., projectìs.
    bere. In Oli., a pr. ni., tane tato flamina, ex quo 785. Ald., Davenlr. , Had, , Poelm. . et plerique
    facilini esl flamine. Rom., Fundamentacum domus, cui editi, tepens. Fabricius edidit repens , tarlasse pro
    flamineverni, —El pluvia; fusis empii incumbe- repente , non a repo , quod exstai etiam in Reg. et
    re rivis. Deesi primo, in editis aliter id expressum Ouobou. Consonai Rom. , ubi mendum esl reperis
    cui mox ut flamina pro repens, el pro Cujus legilur Ejus. Duo etiam
    est iienipe Fundamenta domus ; incumbere
    venti — El plana effusis ampere rivis. codices apud Omeisiuiti exbilienl repens. Reuschius
    76ti. Reg., Oli-, Rom., Ald., grani. Fabr., Poelm., edidit tepens , el explicai remitiens: sed adverlit,
    et nonnulli alii, gravis. . Priidentimn corripiiisseetiam priimunin repo, bymn.
    .... ,
    767. Reg- : Talia dicane fixa admiratio ; el glossa, p^ 5 Perist. v. 161 : Emicai inde columba repens. Milli
    dìcaite— Domino. non satis id constai : nani eo in loco repens fonasse
    768. Reg-, Oli., Rom., transcenderal; editi , positura esl prò repente : et Louis vetus glossa ex-
    trascenderei. ., plicai repens—subita. In not. ad Dracoiiiiuui, libr. i
    Ut. Conjicere licei Vt v. 28J : El maculosa repit squamis per pisceràser-
    775. Rom., Et, ad marg. Adorabat
    caream. Malihaeusenim ait :mandare. Simili eum dicens: pens, oslendi noiinullam esse rationem, cui- prima in
    Domine , si vis , poles me modo repo corripi possil. Repo per meiaihesin a verbo
    Marcus el Lucas. liaque conjecluram sequor, quam- grseco épm>originem (ratiere coitfirmai Forcellinus.
    NOT^E.
    756. Librala, quasi ad libram collocala , ad li- Dracont. libr. i, v. 567.
    bram condita , ut nuiare nequeant , libellse inslrti- 777. Virgilius, libr. vii, v. 350 : Volvilur attactu
    mènio aiquata. Surgent , ex Virgilio , 1.1 JEaeid. v. nullo. Varrò eliam ablativo attactu usus est : ac ne-
    411 : O fortunati, quorum jam mmniaconirariis
    surgunl. gai Forcellinus , extra ablativiim casum exempla re-
    761. Diversi*: uempe oppositis , , nani perir'!... Purgare verbum est buie rei accommodatis-
    hae etiam significalionenomen diversusgaudei, quod simum, ut notavii Ainizenius, Observal. Spec. cap.
    multis exemplis Lexicograpbi coulirmant, Lubiicum 9. Cypnanus, dentai. Vanii., Leprosospurgnret.
    substanlivi mure dixerunl Plinius , Macrobius, Ul- 7òU. CAPUTXLV1I.Puerum centurioitis paralyli-
    pianus el alii. cumcuraium. Matlh. viti, 5 seqq.; Luca; VII,1.
    76S. Iinmensumadverbii more eflemnl Sallusliiis, 7i>2.Quem Malihaeuspuerum semper, Lucas ple-
    Ovidius Taci'.us et alii. Slupuil de stupore ex ad- runique servum, aliquando pueràm vocat. Romani
    nnralioiie orto cura accusativo iterum 1. n, v. 297: " servus suos eliam senes vocabaut pueros. Confer
    Stupuere magisirum.Matlhaeusail : trai enim docens comment. ad cur Prudent. Itymn. 9 Caibem. v. 1. Non
    709. Evangeìisia igitur video, Juvencus impubem puerum dicat
    eos sicul potestalem habens, et non sicul scribm centiirionis servum. Siepe juvenem vocal hominem
    eorùni, et pharismi. luielligii ergo Juvencus i-ete- adulttim : al puer impubesad veram pueriliain om-
    rum nòmine scribas , el pbarisaeos, aut etiam se- nino referendum est.
    niores. 784. Dissolvit: verbum proprium ad paralysin ex-
    770. CAPUTXbVl. DescendensJesus de monte , plicaudam. Vide noi. ad Dracont. I. lì, v. 118 -.Ossi-
    leprosum curai. Maith. vm , 1. seqq., Marc, i, 40; bus et nervisresoluta carne reteciis. Quod pmna su-
    Luc.v , 12. . persies viiani leuerei, ila inlelligo, in membris pa-
    774. Juvenis . tanno tur plenus lepra, ut an Lucas. ralysi resoluii-, et morttiis poenain fuisse, quaesu-
    Adisis not. ad l. n v. 532, 419, de hae voce juve- persles erat vitaealiorum membrorum. Cunler not,
    nis. ad v. 6U5t. II.
    776. Voluisse luum , volunlas tua. Vide noi. ad
    lir, EVANGELICA HISTORLE LIB. I. 146
    785 Sed jussii miserere, precor: nani lecta subire A Dentibus horrendum stridens , fletumque fre-
    Crimina nosira velata viiae, lucisque pareniern. [quenlans
    Nunc verbo saiis est jubeas remeare salutóni. Perpetuis pcenam cruciaiibus atta subibit.
    Subjeclos mihi saepe viros sic nostra poteslas 800 Al libi jam juveiii menlis virtute fidelis,
    Ofliciis verlio jussis parere coegit. 161 Ut credis, veniet fractus curaluce salutis.
    790 Dixerat: ille viri motus precibusque , fideque, Dixerat, el dicio cilius cum voce loquentis
    Talia conversus populo dat elicla sequenli. Ad puerum celeris transcurriint ninnerà verbi.
    Haud umqnam tatara memini megeniis aviiae Ingressusque domum iniles properante reeursu
    160 Invenisse fidem : sed veris discite dictis , 805 Pisevenis>e Dei lselatur dona medenlis.
    Quod mullos homines diversis partibus orbis yEdes inde Petri sanctus penetrabat lesus,
    *795 Progenilos coeli regnum sublime vocabit Cujus anhela soerus sesta, febrique jacebat.
    Cum palribus nostris vitali accumbere mensa; : Utque illi dexlram teligli Salvator lesus,
    Progenies quorum caecisdemersa tenebris 809 Sana ministerium prsebebat femiiia mensis.

    LECTIONES VARIANTES.
    794. Reg., OH., Rom., Ald., Tom., Bas., Quod \B Aclibi. Ald. , Fabr., Rom. , Tom. , Bas., juvenis.
    multos. Hadam. , Fabr. , Poelm. , prò d. s. , Quam Alii, jureni. In Reg. ex fidelis factum fideli, scilicet
    mnltos. virtute. Reuschius, At tibi jam jureni menlis vintile
    796. Ald., veslris : alii, nostris. fidelis, etc. Scilicet, Tibi, o ceolurio, fidei tuie l'ruc-
    797. Toni., Fabr., sciibuni demersa : plerique , tus veniei : juvenis, quem adeo fldelem tibi ei obse-
    dimersa. Bas. , diverso, inimis bene, quamvis liono qiientem predicasti, accipiet lucem salulis, sive sa-
    aliquo sensu explicari id possit, nempe apposita, niiaiem. Duo dativi eidem verbo adjungunmr in hae
    ani in parie contraria el apposita. Vide noi. ad v. 761. Reuscbii scriptum el exposiiione.
    798. Olt., a pr. m., fletamque, in Reg., a pr. ni., 805. Ald., Bas., Poeta»., pro d. s., percurrunt :
    fonasse fuit ftenlumqiie. Sctiplura cominuuis , fle- alii, Iranscurrunl.
    tumque. 805. Rum., Provenisse : melius casieri Prmvenisse.
    7y9. Reg., pmnm; reliqui, pmnam. 808. Reg., Servator : reliqui, Salvator.
    800. Reg., Olt., Rom. , Ald., At libi. Ita etiam 809. Post hunc v. Reg. : Explicil Iiber i, Incipit
    Torn., et Bas. Alii cum Hadam. Poelm. , in texiu , Iiber n.

    N0T.E.
    791. Dat dieta : aliquando dare verba significai lo- 288 : Horrendumstridens. Millo alios.
    qui, nonfiliere. Exempla protali in not. ad Dracont. 799. Ada, coatta, impulsa, subatta. Has enim
    libi-, in, v. 456. signilicaiiooes aliasque id verbum babel.
    792. Meminime invenisse: elegans esset cum infi- 802. 6'HIHvoce: vide var. Lect. ad 1. n,v. 597, Cum
    nitivo prtcsenii, eliamsi de re praeierita sermo sit. i-i dicto.
    Verunietiam cura iufiniiivo prseierilo apud Cicero- 804. Recitrsus proprie significai redilum, qui cur-
    netti, Virgiiiumaliosque probos scriptores reperilur. reudo fil. Mailliaus in Yulgatasoliini babel: El dixil
    795. Cmli regnum sublime figurale pio regnator Jesus centurioni : Vade. et sicul credidisii, fiat libi :
    cmlisubtimis. Reuschius supplehat, Vel cmliregnum etsanaiiis est puerili illa hora. Itila in nonnuilis mss.,
    lenensvocabit,vel Paler cmleslisad cmliregnum voca- pli-rique Greci codices, Versio ^Eihiopica, el Syra
    bil. Nolaodiim vocabitcum infinitivo accumberevitali altera, addimi : Et conversuscemurio in domumsuoni,
    mensm.Horalius, libr.il. od. 18, in (in., de (.baronie: eadem hora inveiti!puerum saniini.
    Hic levare /'anelimi— Paupertm laboribus— Vocalus, 805. Lmiaitir coni iufiniiivo saiis usilatiim est.
    alque non vocalusaudit. Nonnulli ila ordinem collo- 806. CAPUT XLVIH. Socruin Petri febricitanlem
    cani : Charonvocalus, alque nonvocalusaudii levare , laciu tiberaiam. Matt. VIII,14 seq.; Marc, i, 50 seq.;
    etc. Alii, melius: Vocalus levare pauperem fuuclum Lue. ìv. 5».
    laboribus,alque non vocalus, audit. Nimiriiin paupe- 807. Seduiius, libr. ni v. 35 : Forte Petri validm
    rem a laboribus sublevut, sive ad id voceiur, sive torrebal lampadis mstu — Febris anhela socrum. Pro-
    non voceiur. Noiandum eliam verbum ipsum i-oca- prie anhela est iinhelans, ut soerus anhela. Seduiius
    bit, quod absolute positura solemne est pro invitare febrim anhelam vocat, quia anhelare facil. Consule
    ad cmnam. Mine vocalor, et vocalio. Exempla, qui notas in ediiione Arnizenii. Jacebat apposite eliam
    voles, leges apud Forcelliniim, aliosve lexicugra- didimi : nani hoc verbum sa'pe adliibetur, cum de
    plios. segris sermo est.
    796. Virgilius, I Mn. v. 85: Tu das epulis accum- 808. Salvator : vox anliquioribus ignota, a ebris-
    bere Divum. D lianis scripinrihus, Tertulliano. Laclanlio, el aliis
    797. Malihaeushic, el cap. XXH,v. 13, vocat le- nsurpari rQ'pta : cujus proinde usura egregie
    nebras exleriores. Mazoebius, ad Manli, vili, 12, vindicat Augusiinus, semi. 299, sect. 6. Proferìur
    lom. ni Spicil., liane appellaiionera desumit ex eo, eliam veius inscriptio ex Gruiero, pag. 15, num. 5 :
    quod Incus carceris secrelior, et oliscurior erat ve- Jori custodi Quirino Salvatori pro salute CmsarisNer-
    1liLìcareer exira carcerem. Ada S. Vinceulii, sect. vm Trajani,e\c. Isidorus, 1. vii Orig. cs.p.2, eum
    8 : Qumrite locum tenebrosiim,et oppressimi urgente S. Angustino idem verbum defendit. Annoialor Isi-
    leclura, ab ornitipublica luce seposilum, perpeluaque dori adverlil, solerà, seu Salvatorellinon saiis expri-
    noele damnaium, realtà ejuspeculiarem, extra videli- nii servalorisvoce.
    cet carcerescarcerem. 809. Ministerium prmbere dixit Ulpianus, ul alii
    798. Horrendum adverbii more. Virgilius, lib. vi, ministeriumprmslare,facere.
    *47 C. V. AQWL. JUVENCI 118

    LIBER SECUNDUS.

    162 Jamque dies prono decedens lumine, A Omnibus indulgens prsebebal munera Patris.
    [ponluin Ecce sed exorlus major cum luce lumultas
    Inciderat,furvamque super nox cceiula pallimi 10 Gralatilis populi cum (urbis : anxius ille
    Sidereis piclam flammis per inane Irahebat : In mare velivolum celsam deducere jussii
    Citai mullos homines, menlis languore ruentes, Discipiilis pitppim. Precibus tara scriba profusis*
    5 Devinclosque animam scelerata da;moois arte, Navigio Sancii parilcr poscebat abire.
    163 Certaiim pbpuli csecajam nocte ferebanl. Olii Chrisius ait : Quo me tu, scriba, seqneris ?
    Sèd verbum Chrisli, lauto languore remoto, 15 164 Vulpibus in salta rupes excisa latebram
    LECTIONES VARIANTES.
    2. Reg., Toni., Coniigerat, et in Reg. supra tam- 10. Plerique sic inlerpungunl Gralanlis populi, cum
    quam glossa Inciderai, vel inlraverat. Communis lec- titrbis anxius ille : quod sic exponendum est, cum
    lio Inciderai proba est. Apud Reiis.chinra nonnulli ille anxius pro turbis. Distinguo , Gralanlis populi
    cum Aldo Wmulu: sed còirula epilheton noeti con- cum lurbis : anxius ille.
    veiiieiilissimurn esse, ex Graécorum appellalione 12. Plerique, Discipulis; nonnulli apud Omeisium,
    apposita nolavit Koenigius. Discipulos. Ulrumque recium esl. Rum., profusus .-
    5. Reg., Oli., Rimi., Poetai., prò d. s., Devinc- B reeliusalii, profusis.
    iosquè anhiluìn, qui Grsecismus est vulgo uotus. Ple- 15. Omeisius leslalur, noniieiiiinein legere malte
    , rique edili Devinctasque animas. In Tom. menduui 'sancio prò Sancti : quo nomine Juvencus per anto-
    videlur De.viclasqueanimas. nomasiam Christum frequentar appellai. Et haecest
    —
    7. Rom., ferebant Ad verbumChrisli : tactu lan- glossa Reg., Sancti—Christi.
    guore remolo. 14. Hic, et aliis in locis variata mss., et edili-:
    8. in Poelm. error vidéinr munere : ili aliis est modo olii, modo illi scribilur.
    munera, et glossa iti Reg. saniìàtes. •15.Reg-, Oti. scrihunt rupis. Observat Reuschius,
    9. Oli., Rom., To~ni., èxorla. Reg. exlorla , noti in Fuldensi non male legi rupes exesa, ntexesuman-
    bene. Aldus edidit exorlas in Erralis correxit exoftus, irum apud Seuecam Tiagieutii, exesa saxa apud Se-
    quod habent Hadam., Poetili, in lexiu, el alii. necam Philosophum.
    NOTTUE.
    1. CAPUT I. Plufiinos wtìroìos ctìrhlós, oc vei-ba nec vidisseopìnamur.
    Domini ad scribarìi,qui fai» segai volebal.Manli, viti, 5. Fiamma, el ignis ab anliquis, sed prsesertim a
    16, seqq.; Mare.! , 32; Lue. ix, 58. AdVeriendumcsl, poelis passim sideribus tribuilur. Permane;ideliam
    in èa distinttione capitoni Evangelii Mailhsei, qua poelicum est pro per aerem. Vide 1. i, v. 596.
    nunc ulimtir, librimi secundum Juvenci ineboari v. (rj 6. Cmcanocte, obscura. Ferebant : adverbium lém-
    46 cip, VIH.Al-olim alio mudo fcapiìaìndichbanlttr, poris bum indicativo juugilur , cum meniio lém-
    ut videre licei apnd Manianienrii et Sabaiierium. poris praecessil. Vide.I. i vers. 517 seqq.
    Jii'venoùs igitai-, MaitiiseumpoUssimiimsecutns, pri- 9. Libro i, vers. 80J : Cimi luce salulis.
    inum libmini perdu'xìt ad capta xx Mailinci jnxt.i ve- 10. Graiimlis, giatulaniis, vel poiius gralias agen-
    ierem captoimniflkiineiioneiu : inde a cap. xxi exor- tis, Nam gr/ttor liane etiam siguificaiioncm habet,
    sus sesi librii'in secundum 'sui earrnhiis, quem per- quamvis dubia nonnullis vidcalur lectio apud Ovi-
    duxit ad capili usque xt. Librum ili a cap. xLi ad diuml. in. Fast. vers. 418. qui pro Gralare iegunt
    caput txit conlinuavit. Postremù's Iiber bi.siorise Cralcra. Anxius, ut alii distinguimi, ponitur cum
    evangèlicse.rcliipia Mawhaeicapila a e. i,xnt ad capul dativo. Ovidius lleroid. epist. 20, vers. 198 , Ansia
    ultiin'ùm LXX-IV' comprèhendit. In primo liujiis libri sant vilmpedora nostra tum, hoc est, pro tua vita.
    versu nolandum est prono lumine : nani prona dies, 11. ìlare velivolum,ex Virgilio. Vide noi. ad Dra-
    pronum sidus, 'pròna lux elfeganter a poetis dicilur, cont. 1. n vers. Dedueerepuppim ; pbrasis nau-
    eum ea prope occasum sunt. Badius ait : Descriplio tica, cura naves 185, ex navalibus, seu pomi in mare du-
    lémporis vespertini, qua nihil eleganlius. cuniur. Loca similia scriplotum Lexicographi indi -
    -2. Incìderai pontum pro 'Inciderai in pontum : sic cant.
    Evangelista paucis ait : Videns aulem Jesus
    posilea, v. 591 : Foveain si forle pecuscula vestra — liirbas mulias circum-se,'jussii ire trans freluin. Versio
    Inciderint, Prudentius, Psychom. v.^O: Hunc eques, antiqua : Jussii discipulos suos ire trans (return.
    illa dolimi, dum ferlurprmpele cursu, —fiicid.ir.Nepos
    in Attico,'cap. l<k Nequodpericulùmiiiciderct,quod rv Omeisius15. Navigium de quovis navis genere dicilur.
    noctu fiebal, praesidium'ei misit, Quiedam alla Virgilii navigio pro navi morescripiorum sequioris
    et Lucreiii ailegantur, sed dubise leciionis. 'Super iatinitaiis posiium ail.
    videlur hic posinim prò desuper. Noeti tribuitur 14. Inlerpretalio verborum Matlh.i'i : Et accedens
    palla, qua; est vestis muliebris. Vide hot, ad Dra- auas scriba, ail UH: Magisler, segnar te quocumque
    cont. t. il '«. 521-,el comment. ad PruUeni.liymn. 5 ieris, Et dicit ei Jesus : Vulpes foveas habent, et vo-
    Catliem. v. 27,-28,(f|tio loco Prudetaius Juvencum lucres cmlinidos : filius aulem hominisnon habet, ubi
    visus -est Gi.selino Militari: A'bsentimquediem lux reclinet caput. Simili modo explicai Hieronymus,tinnì
    agit amala-, Baribius, libr. x Advers. cap. 20 : Pe- Jfesum sic 'taquentewi inducii : Quid me prop'er divi-
    plum illuni (noctis) non ineleganierdescribit Juvencus lias, el smculi lucra.sequi vis, cum nechospitiolumha-
    inilio 1. n : N'cquisinpoetaiìltrìsiu'in professoins'olens beain. Juvencus aulem potius notare videlur perfi-
    hoc opinetur. Jamque, eie. Eleganwr tpiidera; et non diam Judieorum eum ìnseciantium : ait enim vers.
    panca in eo poeta, qumpressisse ingenium in graliain 18 : Gejiìissic sunl moliminaveslrm.
    malerim arguitili, ut docebimiis aliquando prolixius, 15. Lalebrm in plurali magis usiiatum : sed toi
    prmeipuecum optimo exemplari membraneosimus in - sunt exempla singularis tatebra apud probatissimos
    slrucli, quo melius iteminemhactenus contutisse, sed scripiores. ut in conlroversiam id vocari non debeat.
    149 EVANGELICHERISTORILE LIB. II. 450
    Prsebet, et aeriis avibus dal sìlva quietem, A Pontus , et immensis hinc inde tumescere
    Ast hominis nato nullis succedere teclis [ventis
    Esl lieilum : gentis sic sunt molimina vesirse. Instat, et ad coolumrabidos suslollere nionies.
    Tunc e discipulis unus sic ore rogabat : 3)9 Et mine mole ferii puppim, nunc turbine pro-
    20 Ultima defuncto debentur munera patri. frani,
    Hinc spalium iribuat nobis tua, Sancte, volunlas, Illisosque super laterum tabulata receplant
    Ut liceat miseri geniloris condere corpus. Flucuis, disjeetoque aperiiur (erra profundo.
    Christus ad hsec : Iliner potius comilahere nos- Inierea in puppi somitum' carpebat lesus.
    El sinedetanciis defunclos condere terree, [irum, Illuni discipuli pariter, nautseque paventes
    25 165 Conscendunt navem , ventoque infiala 35 Evigilare rogant, pontique pericula monslrant.
    [tumescunt lite dehinc : Quam nulla stibesl fiducia vobis!
    Vela suo,flucluque volai stridente carina. 166 lufidos animos timor irruii ! Inde proceltis
    Poslquam altum tenuto puppis, consurgere in tmperat, et placidam siernit super sequora pa-
    [iras [cem.

    LECTIONES VARIANTES.

    16. Rom., JElhereis avibus prmbet ut silva quietem, B cero dixit pariter immensus aer, Virgilius immensa
    non inepte, el fonasse legendum est ac silva. Prius uubes.
    fuit silvani. Alii aeriis, alii aereis scrihunt. 29. Reg., Instai, et ad cmlum rapidos sustollere.
    i7. Bas., secedereteclis : melius casieri, succedere. Ald., Bas., Torn., Colpii,el ad cmlumrapidos. Rom.,
    18. Ollob., Poelm. pro d. s., gentis sic est inlentio Oli., Had. , Poelm. in lexlu, et alii, lnsiat, et ad
    vestrm.Ahi. gentissic sunt inoliiniiiaveslrm.Infra vers. cmlum rabidos. Fabr., Cmpit, et abruptos ad cmlum
    310, Ille sed interna; cernens molimina mentis. Alibi lollere monles. Poelm. prò d. s. ires versus appunto
    pariler eodem vocabulo ulitur Juvencus. pro hoc solo , scilicet, Veniorum rabies, mixiis Itine
    21. Rom., Ahi., Bas , Sed : alii Hinc. Ott., Reg., inde procellis.— Cmpit,el ad cmlumrapidos suslollere
    Rom., Ald. , Torn. Bas. , nobis tua. Rad., Fabr., monles: — Pontus el abruplos tollit trans sidera mon-
    Poelm., tua nobis. Plerique, sonda ; in Oli. videlur tes. Omeisius ail, verbum suslollere probum esse,
    esse Sonde, quod, ut puto , a manu Juvenci esl : quo et antiquiores usi, et Juvencus 1. n, vers. 599,
    nani solet ila Christum appellale : el infra vers.181 libi1, HI, vers. 536.
    simili modo ait : Haud dubium est, quin larga Dei te, 51. Poelm. pro d. s., receptat : melius receptant ,
    Sancte, volunlas, eie. Consule, si placet, uotam ad nempe tabulata super, vet desuper receptant. Id
    vers. 9tì bymni 5 Cathemerinwii Prudentii : Nos igi- placebal eliam Reuschio, qui in nonnullis codd. ait
    tur tua, Sancte, n anus. legi receptat. Non aulem absurdum censet, si super
    23. Ollob. a pr. m., ilener, correclum per iliner, Griecorum more cum casu secundo laterum con-
    quod habent plerique. Bas., Poelm. pro d. s., cai- struatur. Vide Vossium de Conslruct. cap. 65,
    lem. Aldus, calcem. Fabricius legit iliner, el in com- p. 585.
    ment. observal, prò ilineris passim ileris apud Juven- 0 52. Poelm. pro d. s., Tom. , dìssedoque : alii,
    cum reposuisse Georgitim Cassandrum : se aulem disjccioqne,quod melius est.
    ail in suo vetusto codice aliier inverasse : nimirum 53. Rom , capiebat : cseteri, carpebat.
    vide , aut aliquid aliud. Vide lect. vai1, ad vers. 325 36. Reg., Otiob., Rom., Poelm. pro d. s., quam
    I. i. Rom. depravale. Christus ad hmc: itinere melius nulla subesl. Ald., el plerique edili, quamparva sub-
    controllorenaiuram. Tom., ttiiier melius comitabere est. Nullus ssepe esl levis, exiguus, inanis. Teren-
    nostrum. Alii poiius pro melius. tius ilee. v, ò, 2 : Obrem nullam misit.
    24. Rom., Tom., Bas., Ald., terrm. Alii , terra. 57. Fabr., timor arguii: mss. et omnes alii edili,
    Vide 1. in, vers. 69, ubi omnes legunt Discipuli con- timor irruit,el in Reg. glossa, Mirantisvox.Fabricius
    ditili terrm. tarlasse ex Virgilio ìv Mn. vers. 13 arguti stimpsit :
    25. Rom. seribit navim. Degeueres animos timor arguii. Omeisius vulgatam
    26. Olt. pro d. s., flatuque volai. lectioneni, quse codicura aucloriiate nitilur, praefe-
    28. Reg., ci iininissishic ;Torn., el imntissishinc : rendam recle existimat. Nonnulli cum inlerrogatio-
    alii, el immensishinc : quod mavult Reuschius, ut nis noia efferunt Infidos animos timor irruit?
    repetita; voculae tumesceresignificatus augeatur. Ci-

    NOT^E.

    17. Succedere, subire, de eo, qui domum aliqnam ;D 25. CAPUT III. Jesum in navi dormientem excitaut
    subit, frequenler usurpaiuin. Cicero Pro domo sua discipuli, quolempeslalemsedei.Manli, vili, 25 seqq.;
    cap. 44 : Vi is, qui in Marsis, ubi natus est, leclum Marc. ìv, 35 seqq.; Lue. vm, 22 seqq.
    quoimbris vitandi causa succederei, nulluin haberet, 26. Verbis in re nautica maxime propriis utiiur,
    mdesin Palalio nobilissimascitasse se diceret. Virgilius Conscendunt, volai, stridente, ete., quibus explican-
    libr. i ^Eneid. vers. 631 : Quare agile, o teclis, ju- dis diulius immorari nos non licet.
    venes,succedile nostris. 27. Libr. t,vers. 535 : Ne quisconsurgerein iras—
    18. Molimina vide 1. i vers. 557. Audeat.
    19. CAPUTIL Jesus discipulo^prmcipil,ut sequatur, 51. Tabulatum est superfìcies, labulis junclis
    patre inhunmto relieto. Matlh. vin, 21 seq.; Lue. ix, consirata.
    59 seq. 52. Profundnm prò mari. Vide not. ad Dracont.
    20. Munera ultima, sive officia suprema de funere 1. i, vers. 394.
    scile dicium. Virgilius libr. vi vers. 213 : Et cineri 56. Evangelii hsec sunt verba, Quid timidi eslis,
    ingrato suprema ferebal. Munera. Confer comment. modiemfidei?
    ad Prud. hymn. 10 Calli, vers. il, Honor ultimus 38. Slernere mquor, undas vulgo notimi. Siernit
    accipit artu's. pacem, id est, tranquillitatem indiicit.
    151 C. V. AQU1L. JUVENCI 1,52
    Illi inter sese limidis miracula miscenl A Et jam compedibus levis insultare solulis
    40 Colloquiis : quse lanla idi permissa poteslas, Ludus erat, saxisque ferum concidere pecius.
    Quodve sit imperium , cui sic frela concila Isque ubi pergeniem Christum per lillora vidil,
    [venlis, Cum clamore ruit, longeque accurrii adorans :
    Ereetseque minis summiiiant colla procella;. 55 Regnantis semper Domini certissima proles,
    Jam Gernsenorum sieterat sub littore puppis; Oramus, ne nos solita: regionis ab oris
    Ecce sed egresso juvenis (mirabile dieta) Excuiias, longe lormenlis exerueiatos.
    45 Occurrit, miseram cui mentem spiritus aler 168 Nam nomen Legio est nobis, mullosque
    167 Immunda implebat lacerans vintile furoris. [sub uno
    Illi graia domus tetris habiiare sepulcris : Nomine consociai flatus vis sola nocendi.
    Nec poterai rabidum quisquam retinere furorem. 60 Cernis, ut imniundi subigant haec pascua porci?
    Fortia quin etiam rumpebat vincula ferri, His sallem liceat rabiem satiare repulsam,
    50 Scindebalque graves, ul lanea fila, caienas. Per Palris allithroni nomen sublime rogamus.
    LECTIONES VARIANTES.
    59. Oli., timidi; alii, limidis. B 49. Sabatierius edidit rumpebanl,quod mendosum
    40. Ald., Had., Fabr., Poelm., el alii editi, qum est. Rom., Olt., Ald., Poelm. prò d. s., Fortia....
    tanta illi permissa. Reg., qum lanla sibi esl permissa. (erri. Reg. cum aliis, Ferrea.... vincula membris.
    Rom., qum tanta sibi permissa. Oit., qum lama silei 50. Rom., Reg., Oli., Ald., lanea fila. Hadam.,
    permissa, ut videlur. Aliud prius erat, sed abrasum Poetai., Fabr., linea fila.
    est. In Reg., sibi est pro ei. . 51. Mss. Torn. et Poelm. pro d. s., solulis.
    42. Ald., Torn., Bas., nimis. Alii edili cum mss., Plerique editi soluto.
    minis. 52. Oli., Nudaiis : saxisque. Alii, Ludus erat,
    43. Reg. scribit, Jerasenorum. saxisque. Rom., feris.
    45. Reg. a pr. m., el Olt. a pr. ni., misero cui , 55. Poelm. pro d. s., ibi: alii, ubi. Libenlerlegc-
    uterque a sec. m., miseram cui cum Rom. et aliis. rein Is ubi.
    Ott., acer pro aler. 56. Hadam., Poelm., Fabr., solilmne nos. Aldus
    46. Editi plerique, Immunda implebat, quod etiam cura mss., ne nos solilm.
    in Rom. legilur. Poel.-pro d. s., Reg., Il orrenda, et 57. Reg., Exlrudas longe. Olt., Rom., Hadam.,
    in Reg. glossa vavenda. In Olt. forle fuit lmmundam, Excutias longe. Aldus, Exculias, valde.
    nunc est Immunda. 60. Ald., Poelm., Had., Fabr., et alii edili, safci-
    47. Aldus edidit lerris pro tetris : in Erratis sic gunt. Mss. Ouob., Reg.,Rom., subigant. In Olt. prae-
    legit hunc versum Illi grata domus habitare sepulcris: lennissiis fueral hic versus, sed adjectus esl in
    1
    desideratili tetris. principio paginae.Interrogatili deesl in aliis.
    48. Tom., Fabr. cum mss. Reg., el Olt., rabidum. 61. Poelm. pro d. s-, sallem lìbeal.
    Alii, rapidum. In Reg. videlur fuisse poterant pro 62. In Reg. videtur fuisse numen pro nomen.
    poterai.
    NOTJE.
    39. UH inler sese: hemistichium Yirgilianumlibr. i2 lamen scapitar. Slalius libr. xi Theb. inil.: Posl-
    vili, vers. 452. quammagnanimus furìas virlutis iniqum—Consimipsit
    42. Summiiiant colla : desumptum ex more veleri Capaneiis.
    trimnplianlium, quorum pedibus colla bello caplo- 51. Sacer textus apud Marcimi : Quoniam smpe
    rum proterebantur. Vide not. ad Dracontii Satisfact. compedibuset catenis vinctus, dirupissel catenas , el
    v. 167. compedescomminidssel,el nemo poterai eum domare.
    45. CAPUT IV. In terra Gerasenorum ammonioab Igitur illi uomini a daemoneobsesso, soluiis compe-
    homineexpulsa, et in porcos missa. Mutili, vm, 28 dibus, levis ludus erat insidiare eos qui eum domare
    seqq.; Marc, v, 11; Lue. vm, 3'2. Apud Juvencum , vellenl. Insultare aliquem, vel in aliquemest vexare,
    ejusque sequales sub siepe redundat,aut ponitur pro infestare.
    in, ut sleieral sub Ultore puppis. 52. Ludus erat : facile erat. Phrasis bene Latina.
    44. /«Denis. Lucas ail vir quidam, neque aliunde Cicero lib. i de Fin. cap. $ : Cum prmser.im illa
    conslat fuisse juvenem. Sed Juvencus pio homine perdiscerc ludus esset. Silius libi1, xvi, vers. 575, al.
    alibi eliam ponto Juvenem, ut paulo posi v. 76, el 1. 560 : Cai ludus indiani cursu non tollere damam. Vir-
    i, vers. 774. Duos dseinoniacos lune a Domino sa- gilius 1. ìx, vers. 600 : Fleclere ludus equos.
    natos narrai Matihseus, unius tantum meulionem 56. Regionis ab oris : beitdiadys, unum per duo.
    faciuut Lucas et Marcus, vel quia uuus ssevior,.no- Vide not. ad Draconi. vers. 21, lib. in.
    tiorque fuerat, vel quia satis esseduxeriint, si unum 57. Marcus sic babel : Adjuro te per Deum, ne me
    commemorassenl. Fabricius in Comment. poet. lorqueas. Sic etiam obsessi alii exorcismis se lor-
    Chrisi. verbo Bustialis, el in expositione ad hymii. - queri professi sunt. Vide commenl. ad vers. 415
    9 Caihem. Pnideniii vers. 52 observavit, Sedulium *L*Apoiheos. Prudentii.
    cum Marco (corrige cwmMaithmo)duos dscnioniacos 59. Multos flatus, seu spiritus sub uno nomine
    postasse, Prudentium, el Juvencum cum Luca et consociat vis sola nocendi.
    Mallhseo(corrige et Marco) unum tantum. In expo- 60. Subigant pascua, quia lerram quasi aratro
    sitione hymni 10 Peristeph. v. 57 recte ail, Pruden- versata. Id enim significai subìgere arva. Denotat
    tium, et Juvencum cum Marcode uno tantum dse- etiam subigo, in alluni ago, quod buie loco cougruere
    mouiaco loqui. poiest.
    45. Spiritus aler de dsemone.Seduiius I. ìv, vers. 61. Glossa Reg., His—porcis—repulsam—abho
    160 : Nec tantumhoc gaudete, viri, quodspiritus aler mine.
    — Subjaceal vobis. Chrisliani dscmonetn nigrum , 62. Allithroni : vide not. ad. 1. i, vers. 32. Rat-
    airum, aeibiopemappellare solent. benus carni. 2 edilionis Rivini non solum hae voce
    46. Virlus in rnalam parlem raro j aliquando atiithronus, sed etiam eekilhronu*\mm e§i,
    153 EVANGELICA HISTORIA LIB. II. 154
    Imperai iis hominis mentem dimittere Christus, A Ecce revertenli juvenis torpentia membra',
    Porcornmque sinil gregibus finire furores. Officiumquorum morbus dissolverai acer,
    65 Jamque hominis slupidum , decusso dsemone, Ante pedes Chrisli ledo posuere cubantem.
    [peclus Quem miserans animo verbis compellat lesus :
    Insperata suse veneraturdona salutis. 80 Adsit cerla luse, juvenis, constatala menti,
    Et jam praccipites scopulorum margine porci Nani libi prseterilus vilie donabitur error.
    In mare dejecii properant disperdere viias. l70H°C(l'ctum Scribse menlis, peroperta ma-
    At vero e speculis miracula lanla pavenles ligna;
    70 DifTugiunt,urbisque ruunt ad lecia subulci, Carpebant, quod verba Dei virtute ferenda
    Et famam accendimi, populosque ad liitora Prenderai. Cbrislus sed pectora lalia cemens,
    [cogunt. 85 Hoc, inquii, verbum Scribarum ditta relraclant.
    169 Insanum vero juvenem poslquam resipisse Quod quanto levius fueril dixisse, sequenlis
    Credere cementimi populorum turba concia est, Et dicli, et fatti pariter virlule probabunl,
    Orabant pavidi, regionem linqueret illam. Et iiìilii concessum peccata remittere cernent.
    75 Inde domum repedat terrarum lumen lesus.
    LECTIONES VARIANTES.
    65. Pro decusso Koenigius suspicatur disclnso. B banda ledo. Reuschius priorem lectionem genuinam
    Sic I. ni, vers. 193 legit, Virginis el mentem, discluso esse Juvenci confìrmat : qua synihesis generis ele-
    aminone, virlus. Alii, discusso. Pro expellere alibi gantissima fit. Niniirum juvenis torpentia membra po-
    eliam Juvencus usurpai discludere,ul\.IH, vers. 162. silum est pro juvene habente torpentia membra. De
    68. Reg., In mare conjecii. Ald., Poelm. pro d. s., ejusmodi mulalione generis vide not. ad Dracont.
    vitam; alii, vitas. vers. 153. Salisfuct. Eadem figura alibi eliam occur-
    69. Reg., At vero ex scopulis. Rotti., Al vero sco- rit apud Juvencum.
    pulis. Oli. cura edilis, At veroe speculis. 85. Sabalierius, nescio, unde profert virlule ve-
    71. Reg., Olt., Rom., Tom., Et famam accendunt. renda. Probum esl ferenda , hoc est, proferenda.
    Plerique edili, Et famam spargimi. Poelm. pro d. s., 84. Editi interpungimi, Prolulerat Chrislus : sed
    Et famam inlendunt, quod in Pnrisina reperlum pectora. Melius videiur cura Rom., Prolulerat. Chris-
    Omeisio non displicebat, ut apud Tacitimi, Intendi- tus sed pectora.
    tur socordia, bue est, aogetur. Ila eliam edidit 85. Alii. cura nonnullis relrectani; alii, relraclant.
    Reuschius. Veruni accendunt eadem signìficatione Rom., mendose , retraelans.
    eleganlius videlur. Sic dicilur accendere tiduciam, 86. Ald. , Poelm. pro d. s., Bas. , Quod quantum
    alacritatem, stoini, spera, curam, desiderium, vitia, facile fueril dixisse. Rom., Sed quanto levius fueral,
    pretium. dixisse. Olt. , Quod quanto levius dixisse , supra in-
    72. Mss. Reg., Oli., Rom. cum edilis Bas. , Ald., sertimi fuerit inler levius , ci dixisse. Reg., lladam,
    Poelm. pro d. s. , Insanum vero juvenem poslquam Poelm. in lexlu , Tom., Quod quanto levius fueril
    resipisse. Hadamar., Torn., Fabr., Poelm. in texlu , 'G dixisse.
    Retiseli., Insanum juvenem poslquam resipisse vide- 87. Ald. , Fabr., Had. , Poelm. in texlu, Tom. ,
    bant. probabo... Poelm, pro. d. s. cum mss. Rom., Reg.,
    74. Rom., regionemul linqueret illam. Oli., probabunl : glossa in Beg., probabunl—Scribm;
    77. I\eg., dissolveraimger. in Oli. a pr. ni. fuit probabant. Reuschius suslinel
    78. Reg., Olt. , Rom. cura Poelmann. pro d. s., probabunl, nini quia sequitur cernati, limi quia Do-
    Ante pedes Chrisli ledo posuere ctibuniem. Ald. et mini laudes populus celebrasse dicilur vers. 93 seq.
    fere omnes alii edili, Ante pedesponuni tepido recu- 88. Ald. , Fabr. , ceniinit. Poelm., Hadam, cer-
    NOTJE.
    65. Hominis peclus figurale pro homo stupidus. modo venuslius est. Donabitur error, remilielur, ut
    Virgilius I. xi, vers. 215: Hic cltara sororum— 1. in, vers. 436 : Sed deruplala super donentur vul-
    Pectora mmrenlum, puerique parentibus orbi. nera frali-i. Alia indicai Anitzeniiis ad Sedulium 1.n
    66. Dona salutis : scilicet datorem saluiis. vers. 26. Similia exempla attilli ad Dracont 1. n
    68. Viias in plurali ramni; sed ab A. Gellio non vers. 550, Doualque reulum. Addo nunc, ex hae si-
    semel usurpatimi, et in edilis a Cornelio Nepole : gnìficatione verbi dono militili, quoti sequiori sseculo
    nani codices mss. hujus vitam proeferre, nonnulli pro verdoniconcederemulli usurpaverint perdonare;
    lesianiur. de quo vide Diicangiitm. Yocabuli 1iis panici perdon,
    69. E speculis: vide vers. 715, 1. ìv. et perdonar alium originem incassimi alii quierunl.
    72. liesipiscere esl ad pristìoum sensuuni slalnm D 82. Operluin subsiantivi moie. Cicero Parad. iv
    redire. Priuteritum verbi resipisco, el resipio esl re- sub fin., Prudentius hynin. Il Pelisi, vers. 169.
    sipivi, resipii, resipui; hinc per contraclionem resi- Vide comment. ad biine locum Priidenlii.
    pisse. Plauius Mil. ìv, S , 55 : Jam resipìsli ? Syn- 84. Malihaeusait : Et cum vidìssel Jesus cogilalio-
    laxis hortim versuum est : Poslquam turba centellinili nes eorum, ole. Niniiruni pectore Consilia, ei cogi-
    populorumcoacla est credere, insanitilijuvenem resi- l.iiiones versari veteres, presentai poeta;, dicebaìit.
    pisse, orabant pavidi, eie. Qttare peclus prò cogiiaiione, et Consilio nonnuni-
    75. CAPUTV. Jesas paralylico sanalo jussii abire, quam sumiiitr. Livius 1. i, cap. 59 : Ibi oraiio ha-
    hinneris imposilo ledo. Matib. ix , 1, etc. ; Marc, n , biia , nequaquam ejus pecloris, iiigeiiiique, quod
    1, etc. ; Lue. v, 17 seqq. Jesas terrarum lumen pos- simiilatumad cani diem fuerat.
    lea etiam dicitur vers. 755 li. I. 85. Relraciare praeter alias signifìcalioncs denotai
    76. Juvenis, scilicet homo, qui erat paralylicus, eliam improbare , reprehendere , reprobare. Gel-
    ut ail Lucas. Confer noi. ad vers. 44. lius 1. xiv, e. 5 : Eo facto, scriptoque ejus usque adeo
    77. Dissolverai, paralysi conveniens verbum , ut permolnm esse Plalonem ferunl , ul quodam in libro
    dixiad vers. 784 libr. i. mentioiieCyri regis habiia retraclandi, levandiqueejus
    81. Prmtcriitts vita;error ; figurale, et poluit qui- operis grada , eie. Videlicet ul CyropasctiamXeno"
    dem dixisse pmi&itm viim donabitur error. ecd filio phortii» nctoarei; ae- reprehenderel.
    155 C. V. AQÙIL. JUVENCI 156
    Quapropter juvenis, firmalo corporis usu, A Ut primum justo concurril Nathanaeli,
    90 Surge vigens, stf aiiraique luum sub tetta referto. 172 Eu nostris, inquit, concessum est visere
    Surrexit, leclutnque bumeris jam fortibus aptal, [seclis,
    171 Per mediumque vigens populi miraniis Quem voces veterum, et sancii cecinere pro-
    [abibat. < [phetse.
    Tunc timor, el laudes Dominiper pectora plehis 105 Hunc genuit veniens Davidis origine Ioseph.
    Concelebrata, similimiracula laetafrequentata. Nazara cui felix patria est, el nomen lesus.
    95 Progrediens lune inde ad veciigalia, vidit Ille refert : Genuit quidquam si Nazara , miror,
    Coiisessu in medio Matthseum: protinus illi Quod dignum tanlis iimqiiam virlulibus esset.
    Discipulis haerere jubet; nihil ille recusans Inde Phìlippus ait: Cernes, dubitare quiesce :
    Imperio Chrisli paret, gaudetque secutus. HO Progrediensque vide ; nani oculis spedare li-
    Indeileringrediens, simili sermonePhilippum [cebit.
    100 Hortalur, comitènique suis ascivit amicis. Illuni ubi leuJeitteni longe respexit lesus :
    Ille ubitcognovil Chrisli viresque, viamque, Vir venil huc justus, cui pectora nescia falsi,
    LECTIONES VARIANTES.
    neiit, sed Poetai, pro d. s., cernani, Mss. Rom. , ft quiesce. Ott., Reg., a sec. m., Davenlr., cernis :
    Reg., Olt. cernetti, sed in Reg., et Ott. prius luto dubitare quiesce. Ald., Bas., cernensdubitare quiesce.
    cernunt. Qui legnili cernant, prsemitlunt Vt ; qui Pro desine dubitare recte usurpatur dubitare quiesce.
    cernent, prsemitlunt Et. A. Gellins , 1. n , cap. 28 : Staiuere , et edicere
    90. Poelm. prod. s., Fabr. , sub leda reporta. quiescebanl.Sacer lexltis habet, Veni, el vide. Con-
    1
    96. Mss. Reg., Olt., Rum. constante! scrihunt jiciebam cernens dubitare quiesces, ornisso versu
    Maliheum. seq. , qui inulilis est. Hadamar. , Poel. , in lextu ,
    98. Reg. gaudet secutus : emenda gaudetque se* cernensnoli dubitare.
    cwtas, quod lex metri posiulat. 110. In mss. ila legilur hic versus : Progrediens
    102. Ald., Had., Twin primum. Rom., Reg. cum vide, nam oculis lucri licebil: in Rom., Progre-
    aliis edilis Vi primum, et glossa in Reg, postquam.- diensque, in Oli. factum luere ex taeri. Edili omnes,
    Oli., El primum. Poelm., in lextu , Tum primum , Progrediensque vide, nam oculis spedare licebil. For-
    pro d. s., Vt primum. tasse toius hic versus glossa est, qnie ab aliquo in
    105. Reg., In nostris surgere seclis. Ott., lexiiim invecta fueril.
    En nostris . . . visere, sed videlur prius fuisse, Et 112. Rom., Otl. , Reg. . Vir venit huc justus, cui
    nostris. Rom., In nostris. . . . visere. Edili plerique, nescia pectora falsi, subaudiio ail, vel dixit. In Reg.
    En nostris . . . visere. Poelm. , pro d. s. , Et no- videtur fuisse buie , aut hunc prò huc. Poelm., in
    stris .. . surgere. lexlu ; Hadam., Fabr., Vir venil hic justus., Poelm.,
    101. Oltob., Qumvoces: melius , Quemvoces. pro d. s., Torn., Vere, ail, hic justus. Ald. , Bas.,
    105. Rom., Oli., Tom., Bas., Ald., Poelm. , l'ir, ait, hicjustus. Reuschius ait, ad.scriptoris divini
    pro d. s., Hunc genuit veniensDavidis origineJoseph. C verba magisaccedere Vere, ail, hic justus: sed vereiur,
    Sic Hadam., F.ibr., Poelm. in textu, sed virgo pro ne Juvencus scripserit : Vir venil hic justus. Poelm.,
    Joseph. Reg., Filius inventusDavidis origineJoseph. pro d. s. , Parisina ediiio apud Reiischium, nescia
    106. Rom., patria, el nomine Jesus non bene. fellis , quod haud inepium esl, ul Reuscbio videlur.
    109. Rom., Vnde : alii Inde. Rom., Reg., a pr. Leclio vulgata verior esl ex sacro textu : In quo
    m., Fabr., Poelm., d. s. , Toni., cernes, dubitare dolus non est.
    NOTJE.
    90. Straluni proprie esl id , quo leclus operilur : fecisse, Juvencus vocationem Petri multo ante narra-
    sed prò letto ipso accipi solei. vii; poslea plura addidii miracula a Clirislo palraia:
    91. Fortibus, bene valenlibus , robustis : elsi tic tandem vccalionem Mailhsei, Philippi et Natha-
    enim foriis ad animmn plerumque referaiur, tamen naetis recenset. Non ig'nur putabat, miraculum in
    de robore corporis inlerdum ab optimis scriptoribus Cana Galilseae,quo aquam in vinum convertii, fuisse
    usurpatili-. primum emum omnium, qua; palam fecit Jesus, sed
    92. Quinliliainis, libr. ìv, cap. 2 : Necliceat ire primum eorum , quse fecit in Cana Galilaese: non-
    per medium. nulli enim sic interprelaninr Joannem. Plerique
    95. CAPUT VI. Malllimusad apostolalum vocatur. 1n lamen inlelligunt, revera conversionem aquae in
    Manli, ix , 9, eie. ; Marc, li, 13 , eie. ; Lue. v, 27, '" vinum in Cana Galilaesefuisse primum omnium mi-
    seqq. raculorum , quae saliera publice fecit Jesus, ut se a
    99. CAPUT VII. Phìlippus ad apostolalum vo- Paire missum ostenderet.
    catur : et verba Clirisd ad Nathanaelem. Joann. i, 45 101. Viam, ratìonem vitse, aut etiam legem, aut
    seqq. Stalim post vocationem Petri narrai Joannes vo- mores : nani in sacris lilieris tiia-has aliasque similes
    cationem Pliilippi;/ntmta,;aaic.'iieiimJesas, dixit:Tu habet sigiiificaiiones.
    es Simon filiusJona : tu vocaberisCephas;quod inter- 102. Concurrit Naihanaelì, convento Nathanaelem.
    pretaiur Petrus. In crastinum voluitexireìnGalilmain , Terenlius, Eunuci), n , 2, 25 : ConcurruntImti mihi,
    etin venil Ph'dippum.Etdicii eiJesus : Sequereme,eie. obviaincupedinurii.
    Lamyus huncipsum ordinem lenel: elsi enim alii evan- 105. Phìlippus dixit Nathanaeli : iitueiiiwMS/esiti»
    gelista; narrent, Jesum secessisse in Galilaeam,post- filium Joseph a Nazareth. Pulabal lune Phìlippus,
    quam audieral, Joannem carceri Iraditum esse, lamen Jesum a Josepho geniium. Hoc certe Juvencus Phi-
    id ila interpretaiur, ul dical, bisJoannem in carcerem lippo tributo.
    fuisse conjeclum , piimum a proceribus synedrii 107. Miror si Ciceronianimi est.
    Hierosolymitani, postea procedente tempore ab 111. Tendere pro iter facere , pergere , venire.
    Herode/Alii , rejecia hae Lamyi opinione, censent, Saepelamen hoc sensu accusalivum aliquem habet ,
    eadem die Christum el a Judsea in Galilseam mi- quem hic facile supplebis : illuni ubi lendenlem ad
    grasse, el Philippimi Aposiolura vocasse, el ad nup- se e longinquo,eie.
    tias invitatura miraculum illud mutata; in vinum aqua;
    157 EVANGELICA HISTORIA LIB. IL 158
    173 Virlulcm puram servans , sine fraude A Cbrislus ad hsec : Facilis suasil libi credere
    [maligna. [virlus,
    Ille sub haec : Ubinam , vel quo me tempore Arborea quod te vidi recubare sub umbra.
    [nosti? 174 Sed majora dehinc rerum miracula re-
    115 Cui Dominusdieta haecdivino pectore promit : [stant.
    Cum te diffusaelegerent umbracula ficus, 125 Cernetis, pariter lotum se scindere ccelum,
    Ante eliam quam le vociiarent verba Philippi, Atque Dei celcres sethram penetrare minisiros,
    Vidit, et elegil comilem le spiritus aucior. Inde hominis nulo claram deferre coronam. •
    Talibus attoniti sequitur vox Nathanaelis : Interea tbalamisconnubia festa par.ibant
    120 Progenies veneranda Dei, rex inelyle gentis, In regione Canan, ubi clari maler lesu
    Tu populi, terrseque salus, vilsequemagister. 150 Nato cura pariter convivia concelebrabat.

    LECTIONES VARIANTES.

    113. Reg., Torn., servant, quod videlur fuisse in B Versus hic si ita edatar Cam nato pariter convivia
    Olt., ubi nunc apparet servans cum Rom. el edilis. concìlebrabatesl fislularis : ita enim vocatur versus,
    Reg., sine fraude nocendi. Ott., Rom., sine fraude. in quo syltabarum tiumems citai singulis verbis creì-
    maligna. Poelm. pro d. s., maligni, ve! reueni. Edili cit ; qualis esl, apud Prudenlium. Apolli, vers 86 :
    plerique maligna. Reuschius edidit maligni cimi Ba- A'cecapiihnmanìs angoribusexeruciari. Exislimo, Ju-
    die, qui diabolura iiuiui existimat : sed leciionem vencum scripsis-e Nato cum parila-, ul poslponalur
    ParisiuaeneHeii!non inconvenientem esse dicit. cum, quia scilicet Cicero in Orai. cap. 45, el Quin-
    115. Rom., Cai Deus: lege Cui Dominus. lilianus libr. vm, cap. 5, plaudentibus grammaiicis,
    116. Reg., Oli., diffusa, et glossa in Reg., ex- veiaui, jungi cum vocihus ab n incipienlibus, vel
    pansa. Boni, cum edilis difj'usm,quod reiineri poiest. quia otaceenius conctirrerent liiteriE, ul ail Cicero,
    121. Reg., Rom., Ald., Toni., Bas., Tu populis. vel poiius quia, ut ait. Quintilianiis, tollera m labris
    Olt., cimi aliis, Tu populi. coeuntibus exptimi debet, adeoque nos intcrsisiere
    125. In Olt. ex Cernitisrecto factum Cernetis. cogii, si sequatur iittera n, quae labris aperlis prol'er-
    126..Otiob. scritta celeris : clarius est celeres, lur, ani in naturam hujus linerie n corrunipiiur. Ob-
    riempe miiiistros. servalum tamen est, a Cicerone cap. 9. Pro domo
    129. Toni., Bas., Ald., Fabr. milis. Mss.cura Had., siiti didimi : Cum nominibus.Alia exempla ex eodem
    Poetai., clari : quo cpilhelo usus eli miesl Juvencus Cicerone indicai Turscllinus Panie, cap. 40, num.
    l.iu, vers. 3. II. Pro domo sua ad Poulif., Cum neque servus ;
    150. Rom., Ollob., Nato cum pariter. Reg., Nato Verr. ull., Cum nihil ; 5 leg., Cam nullo magìsiralu.
    compuriler, et glossa, nolo—cum.Editi, Cumnotopa- Plura ex aliis facile essel proferre.
    riter, sed in Ald. el Dav. mendose concelebrabanl.C

    NOT;£.
    116. Libr. ni, vers. 653 : Tendentem diffusa um- n ui liquet.
    bracula fienili. Macrobius, libr. vi Saltini, cap. 4 : 125. Sescindere cmlum.Virgilius ì /En. vers. 591 :
    Visne, en, qum restanl, in illis alnorum umbructilis Scindil se iiubes,et in mlherapurgai aperlum.
    prosequaniur? quae verba ex Cicerone prolttiii, ut 127. Joannis verba sunt : Videbiliscmlumaperlum,
    «.simulai, non prinumi fuisse Virgiiium, qui iioc vo- el angelos Dei ascendenles, el descendentessupra Fi-
    Cabulousu*fueril. Allegai eliam Varronem. dimi hominis.Nntanda Juvenci interpretalio : Angeli
    118. Spiritus aucior, spiritus divinus qui in me est. in codimi ascendeni, et inde, descendentes deferent
    VocationemNathanaelis eisdem verbis Juvencus ex- coronai» Filio hominis. Ila enim explicat verba su-
    ponit, ac vocationem Philippi vers 100 b. I. : Comi- pra filium hominis. Quo tempore id acciderit, incer-
    temquesuis ascivitainicis. Joannes solum id refert: lum. Nominili pulunt, sermonem esse de ascensione
    Priasquam te Phìlippus vocaret, cum essessub fica, Domini, el per angelus ascendenles, ci dcscendenies
    vidi te. Fonasse Juvencus in ea erai opinione, hunc significali iiiinisteriirai angeloriim Cbristo faraulan-
    Naihatiaelem distincium non esse a' Barlholnmseo tium, ut Jacob videbat in scala angelos ascendenles
    apostolo, cujus vocatio nullo alio Evangelii loco de- et descendentes, videlicet minisiranies Deo. Ascen-
    scripta esl, cura aliorum omnium aposlolorum voca- dere et descendere, cum deangelis dicitur, significai
    tio diamele referaiur. Ita quidem seniiuni Ritperius, niinisierium ordiiiarium angeloruin, ul ingredi, et
    Abulensis, Jansenius, Cornelius a Lapide, et alii : egredi tniuisierium ordiiiarium hominum, quoephra-
    quorum tamen senleniiam Maldonaius cum S. Au- sis frequens est in sacra pagina. Alii Joannis hunc
    guslino rejieit. rj locum ad diem judicii extremi referunl, curii Chris-
    120. Gentis: antonomasiice pro gente Israeliiica : tus cura angelis sibi ministranlibiis venturiis est, ut
    Tu es filius Dei, tu es rex Israel. Vide Dilherr. Far- mundum judice!. Jansenius cum aliis existimat, liane
    rag. rit. sacror., el stecul. I. n cap. 6, el Dictionar. visioneni Cbristo quidem in terris obiigisse, sed ab
    sacr. Script. Caroli Mure, veri), gens. Evangelislis sileiilio fuisse praiiermissani. Tbeophy-
    122. Facilis virlus : facile prodigium, facile, sive lacttis ad h.l. : Porro lime in cruce, el ascensione
    non arduiim miraculum. Virtits pio miiaculo siepe evsnerunt. Nam et ante lempus passionis angelus de
    in sacris litieris , et ab ecclesiaslieìs scriptoribus cmlo coiìforlavileum, ei in sepulcro visi sunl angeli,
    usurpalur. Console noi. ad Diaconi. 1. in vera, 211. et in assumplione,sicut Lucas prodil.
    Omeisius explicabat : Virlus niea ubique praesens, 128. CAPUT Vili. Jesus cum discipulis vocalusad
    qua le sub ficu vidi, facile libi persuasil, utere- nuptias, aquam in vinumconvertii. Joann. il, 1, etc.
    deres. Non ad venerei», festa adjectivum esse, et connubio
    123. Joannes ila : Quia dixi tibi : Vidi te sub ficu, substaniiviim, nisi Omeisius contea docuisset, con-
    credis. Majus his videbis. Ambrosius libr. i de Gain nubio adjectivum esse, hoc est, connubialia : quod
    cap. 8 : Priusquam stares sub arbore fici, eie. Fuit minime mihi probatur.
    quidem Nallianael sub ficu, slans vero, an recubans,
    159 C. V. AQUIL. JUVENCI 160
    175 Vina sed interea convivis defìciebanl. A Prseceptis parent juvenes, undasque coronant,
    Tunc mater Chrisium per talia dieta prccatur : Completis labiis lapidum : tirai spuma per oras
    Cernis, laetitiacjam defecisse Iiquorem ? 145 Commixias undis auras ad summa volulat.
    Adsint, naie, bonis ex te data munera mensis Hinc jubet, ulsummo tradanl gusianda ministro.
    135 Olii respondit terrarum gloria Christus : 177 l"e UDipercepii venerandi dona saporis.
    Fesiinas, geniirix ; nondum me talia cogit Nescius, in vini gratuiti transisse Iiquorem
    Ad viclus hominum lempus concedere dona. B Egeslas nuper puris de fontibus undas,
    Meusarum lune inde vocat lanata ministros 150 Increpat ignarum sponsum, quod pulchra re-
    Mater, el imperiis nuli parere jubebat. [servans,
    140 Sex illic fderant saxis prsepulcbra cavatis Deteriora prius per mensas viita dedisset.
    176 Vascula, quse ternis aperirenl ilia inetris His signis digne credenlum discipulorum
    Hsec jubet e fonlis gremio compiere mini Perpeluam slabili firmavil robore mentem.
    [stros. Inde ubi Judseis aderant solemnia paschse,
    LECTIONES VARIANTES.
    131. Deesl hic versus in Reg., sed in fine pagina; B Poetai., prò d. s., et Rom., ubi error esl labis pro
    suppleiur. labiis. Alii, Completislapidum labiis.
    135. Alii, Olii respondei; alii, Olii respondit; alii, 145. Reg., undis, aurasque ad summa. Forle ita
    Illi respondit, vel respondet. inielligendiim esl : Spuma volutat (subinlellecto se)
    141. Mss. cum edilis, aperirenl illia melrìs, et in per oras commixias undis, el per auras. Veruni
    Reg. glossa , ilia — caviialemsui quasi venlris. — quamvis in participio praisenti volvensssepe se sub-
    metris — metreiis, vel mensuris. Fabricius edidit atiiliaiur , lamen in aliis temporibus verbi volvo,
    aperirenl ora metreiis, sed, ut opinor, ex conjectura, aut volalo non facile id adtniserim.
    non ex fide codicum. Sic Ara'.or, libr. II, v. 892 : 146. Fabr., magislro : reliqui ministro: quod prse-
    Sic etenim ternas capiunl sex vaso metretas. Iteus- ferendiitn est ; praecedit euim sunimo.
    chius legit i7t'a meiretis, ut i/ia sii disyllabum per 149. Rom., Agqeslas. Alii, Egestas.
    synseresin, nisi hic pro spondaeoanaptestum agnos- 150. Mss. et plerique edili, quod. Poelm., quid,
    cere velimus. Ponitur ilio pro cavitale , seu venire, minus bene.
    quia hujusmodi vasis plura nomina ex humanis 154. Reg., Inde ubi aderant Judmis. Oli., Inde
    membris translata assignantur, ul v. 144 : lapidum ubi aderant, el supra inler ubi el aderant insertimi
    labiis. Judmis, quod rectum esl.
    144. Reg., Olt., Completis labiis lapidum cum
    NOTTE.
    132. Per lalia dieta : latibus dictis , sic enim traile dai Cimiteri di Roma 1737.
    usitaiitis dicilur. Seduiius, I. v vers. 217 : Alteri 3 141. De sex hydriarum capacitale scripsit Mal-
    adoralo per verba precanlia Chrislo. thneus llosius. Joannes Taliingiiis, De hydriis in
    1
    135. Lmlilim Iiquorem : vinum cui ila dicalur, Canti Gallianoin NovoTbes. Tbeol. Ph'.l.
    vide noi. ad Dracont. 1. i, v. 172: Minieralmlilim,eie. 142. Fontis gremio, quasi sinu. Confer noi. ad
    154. Bonis mensis : aniicis mensis, lauiis, lac-iis. 1.1, v. 212, el Gifaniiindicem in Lucret., verbo gre-
    Plauius, Mensechiii.n, 2, dixii bonitmprandium. mjitm terrm.
    Ioli. Joannes, loc. cit. : Quid mihi, ei libi est, 145. Ex Virgilio, 1. i iEueid. v. 728, Crateras
    mulier? Nondum venit hora mea. Augiisiiiius, libr. magnos statuitili, et vinocoronant, hoc esl, usque ad
    de ver. Relig. ioni, i, col. 757 : Recedea me, mulier? marginimi impletit. Alia osi interpretata), Serio, aut
    uditi, el tibi quid est? Nondum venithora mea. Juven- corona cingimi pocula. Juvencus priori adbacsii.
    cus explicai : Fesiinas, geniirix, eie. Cur aulem non Locrclius, I. in v. 92S : Hoc etiam facilini, tibidis-
    redimii mulier? Potuto enim elicere Fesiinas, mulier. cubuere, icnentqitc— Pocula smpe.homines, el inum-
    Fonasse innnere voluit interprolationem Tlieophy- braìil ora coronis, secundam poiius raiionem coro-
    lacti : Dicit enim, Si non adest vinum, oportet illos nandi respicit.
    ipsos, quibus deest, accedere, et rogare, et non te mn- 145. Commixiasundis auras : physica haecesl ra-
    trem. Nani quando liortantur domestici,scandalum fu tio, cui1 spuma fìat, quia aune undis commiscenlur,
    videnlibus: quando autem hi rogant, qui opus habent, Descripiione ergo niiiur, ut spitmain indicet.
    suspicioneres card. 146. Stimino ministro : ardi .iridino, ut ait Joan-
    Ìù8. Lmtata : elsi enim responsio filii repreben- nes. Nominili inielliguiit, esse eum, qui enrator,
    sionis quadatn formula concepia essel, ut plerique nu seu inagister erat convivii , et cibos ac vina prae-
    iinerpretes doceni, lamen iniellexit Deipara, suis gusiabat. Pignorius, de Servis pag. 54, docci, plu-
    preeibus fittomifuisse permoiutn , ul vinum procu- res fuisse se.rvos tricliiiiares, quorum aliqui aquani
    rarci. Maldonatus versum hunc Juvenci hoc sensu in rnanus iiifundebant, aliqui lercnla inferehanl, in-
    accipit. Lmlalam enim dìcil Chrisli responso, quia (erlores appellati, etc. Servus triclinio prtefecius in
    cognovìt,eumvelie facere miraculum. Ex quo colligii, veleri ep'giainiuate noniinaliir Iricliuiarclia. Hic ertio
    Malrem a Cbristo non foiose reprehensam. a Juvenco dicitur sanimas minister. Alius erat rex
    140. Prmpulchra, ut vers. 465 libr. i, Saxis ca- convivii.
    vatis : hydria', sive vasa aquari» fieri solebant e la- 150. Pulchra vina : bona. Accipilur enim ali-
    pidibus exeavalis, ni cernere adirne licei in multis, quando pulchriim prò borni in qnocumque genere.
    qute exslant. Confer Ohservalmnes Angeli M. Man- Horaiius, libr. i epist. 15, v. 41 : Cam sit obeso—
    dimi in anliqumi tabulam eburnenm, in qua hoc Nil melius lurdo, nil vulva pulchrins ampia. Calo,
    Cbristi miraculum exbibeiur. Juvencus Evangelii De Re rust. cap. 104 : Acetum acerrimumet pulclter-
    verba expressit : Erant autem illic lapidem hydiim rìmum erit. Infra , v. 5u5 : pulchri cibi, et v. 517 :
    sex. Ad liane regulam judicandum est de vasis, qua; pulcher labor.
    inter cinielia sacra in nonnullis ecclesiis nsiendun- 151. Per mensas : hoc ipsum dixil mensadm,I. ut,
    1
    tur, lamquam ea fuerint, qua: in Cana Galilsea nii- v. 214. Frcqiiens haec est adverbii circumlocutio
    raculo inservieruni. In picturis et monunientis anli- tara apud Graecos, quam apud Laiinos.
    quis hoc miraculum ssepe reperilur expressum , ut de.154. CAPUTIX. Jesus emcnleeet vendtnles ejeril
    cernerò licei in. opere ; Sculture e- pitture sagre es* lemplo, .loumiié '»*,ÌZ\ etcì Mitili*,sxc't?,
    161 EVANGELICA HISTORIA LIB. II. 163
    153 Ad Solymos direxil iter, temploque subibat. A Ut meus hic Genitor, non sordida lucra, co-
    Repperil lue populum venalia multa locantem : [lalur.
    Pars vendcbal oves, pars corpora magna ju- Tunc poscens signum plebes Juda?a fremebat,
    [vencum, 165 Quo fidens animos in lalia fatta levaret.
    178 Pars rnhians nummis artem numerare Ventura nbscuris tunc Christus lalia miscel :
    [vacabat. Solvite pollulis manibus venerabile templum
    Reslibus hic Christus conneciit verbera ilagri, 179 Hoc: ego restituam cum lerlia lumina solis
    ìOO Et lales populos sancta proturbat ab sede, Incipient rutitam terris infundere lucem..
    Et mensas vertens, seris profundii acervos, 170 Illi inter sese iraclantes murmure cseco,
    Et superincrepitans : Procul haec auferte, pro- Hoc , aiuta, vix sex et quadraginta per annos
    fani, Cunsiructum veleris regni molimine templum
    LECTIONES VARIANTES.
    155. Reg., OH., deflexit : in Olt., supra, direxit, 162. Ott., Tum super increpìtans.
    cum Rom èl edilis. Reg., Ott. cum aliis, temploque. 165. In Ott., cnlaiur, factum ex colanlur. Rom.,
    Rom. cura reliquis, templuinque. Ulrolibet modo unice, colulur. Scilicet, Vi meus hic Genitor, non
    recle dicitur. B sordida lucra, colaiur. Plerique colanlur.
    158. Reg., Ott., Pars inliìaiis nummis artem nu- 104. Bas., Ald., A'auc poscens : lege Tunc.
    merarevacabat.CobaeretRom., ubi estorte pro artem. 166. Reg., tane Christustempora miscel, el glossa
    In Reg., glossa est arlem—predi, vel qumslus con- in obscuris—temporibus.
    quirendi. Edili omnes : Pars inhìans nummis mensas 16S. Poelm. dislinguit templum — Hoc, ego re-
    oneraveralmre. Reuschius vulgalam liane scripiuram stituam. Alduset alii, templum:—Hoc ego restituam.
    edidit, sed non dissimulai, priorem, quam, ut opi- Distiiiciionem Poeliiianni pra'ferl Kcenigiits, qui pu-
    nor, in mss. invento, doctiorem videri. Inielligit, tat Christum id dixisse digitis corpus suum mon-
    artem per inetaleiisiu denotare pecuniam , dolo el strando. Joannes ail : Solvile templumhoc, et in tri-
    fraude partam. Vide, num liceat resc.ribere arti bus diebusexcilaboillud.
    numerare, scilicet vacabat arti numerandi. 169. Mss., Poelm., in lexlu, et alii editi, rutilam
    160. Rom., Tom., proturbai : alii, periurbat. Illud terris infundere lucem. Aldus, cura cseieris, rutilum
    maiiis placet. lerris infundere lumen. Sed v. prox. jam praoeessit
    161. Rom., Oli., Ac pro El. Olt., menses, cor- lumina.
    rectum per mensas. Reg., mres corredimi per mris. 170. Wesihemerus, in lextu, et Poet., pro d. s.,
    Rei;., Oli., Fabr., profundii. Rom., Had., Poelm., Hoc inler. Coinmiinis seripiura, ul supra, v. 39 :
    proludit. Ald., Torn., Bas., mrisque profudii. A Illi inter sese, quam babel Westli. ad marg.
    Lucilio quidem et aliis prima in profudit compitar, 171. Ald., Wesib., in textu, Bas. , Illud aiunl.
    sed piodueitiir a Catullo aliisque miitiis. Melius Wesih., ad marg., cura plerisque, Hoc aiunl , quod
    ergo enEt mensasvertensmris profundii acervos. lex metri exigiì. Rom., lime aiunt : Vix sex, eie.
    NOT.E.
    Marc, xi, 15; Lue. xix, 45. Juvencus pergil narra- C| seris, in mensis habebant, quibus qusestum f'acerent
    lionem cnnlcxere ex Joanne, qui post nupiias in peenniis penniilandis.
    Cana celebralas Jesum in urbem Capliarnaum cum 162. Superincrepitans, formatimi ex analogia cum
    matre el discipulis suis descendisse refert. Et ibi, aliis similibus verbis, superincunibo, superingero,
    ait, manserunlnon multis diebus. Et propc erat pas- superiinpono. li, qui a sacris removebaiiiur, profuni
    cila Judivorum,et ascendìl Jesus Hierosolymam, eie. vocari solebant : Procul, o procul este profani, Vir-
    Nonnulli ea verba, El prope erat pascila ita inier- gilius vi, 258.
    prelantur, ul sensus sit, El quando prope (uh pas- 104. CAPUTX. Judmi a Jesu signum pelunt. Joan.
    cila. Alii aiunt, evangelisti^ soeperes dissitas con- II, 18 seq. ; Manli, xxvi, 61; xxvu, 40; Marc, xiv,
    tinua narratione conjungere,cum de tempore, quod 58; xv, 29. Plebes pro plebs, ut siepe alias.
    intercessi!, inentiouem non tacere decrevenml. Sic 105. In talia facto levaret : excilaret. Reuschius
    opinatur l.amyus, qui inler nupiias Cuna, et ad- inlerpreiaiur lalibus faciis. Vide noi. ad v. 223 li.
    venlum buuc Ciirisii in urbem llierusalem multarti 1. Marini, Excilaret ad exsequenda facla, quse Jesus
    temporis, ac plura gesta Chrisli intercessisse sta- praiscribebal.
    tuii. Theopbylt.ctus duo facla distinguii, alterimi 167. Venerabile templum. Badius adverlit, in
    quod narrai Joannes in inilio signoroni, allerum Evangelio templum non dici venerabile , ne de se
    quod Maillut'uscommemorai propelempus passionis. Christus arroganter, aul de tempio jacianier loqui
    Ila eliam exislimat Toleius ad cap. n Joannis. videalur.
    156. Locantem, coilocaniem, vel addiceniem iis, 168. Tenia lumina solis pro tenia die, vel sole
    qui freiio dato emeienl. p. terlio die resttrgenie. Lucrclitis, I. vi vers. 1195: Oc-
    157. Corporajuvencum : hoc esl, corpora juven- tavoqne(ere candenti lumine solis, — Aut edam nona
    corum. Idem autem est corpora magna juvencorum, reddebat lampadevilam.
    ac juvenci inagnis corporibus. Sic corpora germana 109. Videtur aslruere , Christum e mortuis sur-
    sepie»!prò sepiem Germani li. I. vers. 751. Virgi- rexisse sub solis, aut saliera sub aurora; ortum.
    lius, Imr. li ./Eneid. v. 18 : Huc delccia virum sortiti Tenebra; quidem erant, cum resurrexii, ut ex sa-
    corpora. Sic corpus Turni apud euiudem Virgiiium, cris litieris constai. Id autem lune ipsum accidisse,
    1. vn., v. 050, corpus Divum apud Lucrelium,v. cura iiiciler splendescere creperai, inter lenebras
    1014 ì. i. Iuterduiii corpora pro animalibiis simpli- scilicet, et lucem , probabilis esl opinio, quam con-
    citer pouuniur. Graeci etiam diclini corpus fluviì, firmavi in not. ad Dracont. vers. 542 lib. n.
    corpus venti. 170. Murmure emeo, quod atidiri non poierat, ut
    159. Verberaflagri : heudiadys, ut vulgo vocant, inleriiretaiur Schceitgenius, vel inconsulto.
    unum perduo. 171. Quadraginta : posireinam esse couimuiiem
    161. Joannes, loc. cit. : Et nummulariorumeffudit cenis exemplis probaiur. Radius licenter a Juvenco
    as, et mensassubverlil.Numuiularii, sive trapeziiae, corripi, nulla ratione duclus , affirmavil.
    sic dicii a mensis, acervos pecunia; minuta;, sive 172. Quserì potest, de quo veteri regno Juvencus
    Ì65 C. V. AQUIL JUVENCI 164
    180 Tu poteris tribus in spatiis renovare die- • Nec quisquam tantis tribuit miracula signis ,
    [rum? 181 Ni Gomitata Dei jubeat splendesccre
    Hoc verbum quondam post tempora debita digiti [ virlus.
    175 Cognovere viri, proprio de corpore Chri- 185 Christus ad haec : Iteris jusli si culmina quaeris,
    [slum Nullus ad excelsum polerto conscendere regnum,
    Delubrum dixisse Dei : sed signa videnies Reddila ni penetret nascendi exordia rursus,
    Tunc multi cepere fidem , Sanctumque secuti. Alque novara capiat divino munere vilam.
    Nocte sub obscura celso sublatus honote Ille autem tantis slupefaclus corda loquelis,
    Primorum procerum Judsei nominis unus 190 Hoc, inquit, noslrse non esl coinpreheiiderc
    180 Venit, et ad Christum summissa voce profa- [ menlis.
    [lur : Quis poterà ccepisnrevocare exordia vitte ?
    Haud dubium est, quin larga Dei te , Sancte , An rursus senior matris correptel in alvum,
    [ voltmtas Ut novus in lucem veniat, vilamque resumat?
    Humanis lucem concessit surgere rebus, Ille sub hsec : Liquido si quis de fonte renatus,

    LECTIONES VARIANTES.
    173. Reg., Ott., Rom., Ald., Daventr., Weslh., B conjunctivo ponere. Confer Vossium, m de Analog.
    in texlu, Tu poteris tribus in spatiis renovare dierum? e. 15, el Freinshemium , ad Pbsndrum , 1. i fab.
    Hadam., Poelm., in lextu, et alii : Tu polerisne 14.
    trium spalio renovare dierum? Reuschius liane con- 183. In Reg et Ott. videtur fuisse, a pr. m., tri-
    slruetionem sine prsepositione in usiiatiorem esse buat.
    animadvertit, sed priorem scripiuram edidit. 184. Ald., diu : corrige Dei*.
    174. In Reg. et Oli. prius erat verbo , postea fac- 185. Mss. Reg., Olt., Rom., iteris: edili Col-
    tum verbum. lis.
    176. Ott., sed tanta videnies. 192. Fabr., Poelm., pro d. s., correpet. Mss. et
    177. Keg., Oli., Ald., scribunl empere, al cepere plerique edili, correptet : Reg. scrihit compiasi,
    veruni esl. Toro, correpiel, ut videlur.
    178. Oli.: Nocte sed obscura, sed forle fuit sub pro 193. Reg., vitamque resolval, supra glossa, vel di-
    sed, et sensus poiius postulai sub. versa leclio, resumat. Rom., mendose, vilaque resu-
    180. Rom. prostrami- : corrige profaiur. mat. Reuschius Icstalur plures ediliones legere t'i-
    181. Oli., Reg., Rom., Ald., le, Sancte, volunlas. lariiqicerevolvai, quod ad Parcarum fabulam alludere
    Hadam. el alii edili, te sonda volunlas. In Daventr., videlur. Tuelur vero vitamque resumal, quia scriplo-
    te, Sonde, el manu glossatoris factum te'sancla. res sacri crebrins vitam sumere, el vilam ponere di-
    Ald., Bas., Toni., quin; alii, quod, male, ul ait xeriint, ut Prudentius, hymn. 5 Perist. circa fin.;
    Reuschius. Concessitdicilur pro concesseriiarebaismo Seduiius, libr. ìv iniiio ; Juvencus saepe.
    notissimo. Neque poetis inusiialum iiidicativum prò
    NOTiE.
    loqualur. Joannes tantum ail : Quadraginta et sex an- G Jtidmum nomen de gente Judaea usurpaiur. Unus prò
    nis mdificalumest templum hoc , el lu in tribus diebus aliquis , quidam.
    eascitaWsi/tud.'Existimo,Juvencum lisecverba intelle- 182. Surgere pro oriri, nasci, exislereobvium est.
    xisse de tempio, quodZorobabel subCyro inchoavìt, Concessit Dei volunlas, te, tamquam lucem, surgere
    et sexio anno Darii post annos sex et quadraginta ab- humanis rebus. Jo. Vorstius, de Lai. merito sus-
    solvii : ea scilicet ratione, quam exponil Sigonius, pecta.c. 20 p. 180, 181 : Latini, inquii, non dicunt,
    de Republ. Hebneor. 1. u cap. 5. Jtidmi cumredar- Surrexil malus logicus, sed Exslidt, exortus eslmalus
    guere Chrisium vetlail , et scirent, lempiumprimum a logicus. Sed Juvencus, ut,a nobis exponilur, repre-
    Salomone condilum spalto sepiemannorum, secundum hensione hae vacai.
    a Zorobabele quadraginta sex, lerlium ab Ila-ode 1S3. Joannes , toc. cit. : Nemo enim potest lime
    unius anni, et paulo amplìus , neque primum , neque signa facere, qumlu (acis, nisi fueril Deuscum eo.
    tertium nominaruni ,utea, qum parum causm sum fa- Miracula tantis signis videtur esse hendiadys. Tri-
    verent, sed secundum : multo enim longius absunl buit hic est facil, prmstat, distribuii, impendit, ex-
    tres dies a quadraginta sex annis , quam ab uno. Non- hìbet. Infra , vers. 641 : El potiora dehinc tribuet mi-
    nulli pillata, Herodeni templum vetus amplificasse, racula rerum.
    non aulem novum condidisse , velcre desimelo , ut 187. Reddila rursus, pleonasnius frequens, de quo
    narrai Josepbus. Alii, ne Josephum in re lam insigni in not. ad Diaconi. 1. i vers. IH.
    mendacii arguant, ac Judseos lam ineplos fingant, 189. Slupefactus corda : Grsecismus Juvenco fa-
    ut de templi Zorobabelis aedificaltane loculi fuerint, miliaris.
    cum senno esset de tempio lune presenti, conieii- r. 192. Correpo esl irrepo, occulte iniro : compio
    dunt probare , ab armo quo Herodes ccepil tempiiim eadem sigiiilicatioiie, quod a Forcellino rejecium
    reficere, usque ad annum quo Christo iure Judtri est ad barbara.Ul a repo formalur reptq, sic correplo
    objiciebant, quadraginta sex annos effluxisse : quo a correpo : sedreplo honorum scripionira aaclorita-
    loto tempore semper aliquid tempio additimi fuit, le se lueiur, ei elegante!- adhibetar, eum de infau-
    neque perfecluni illud esl, nisi sub Agrippa juniore. libus, sed jam naiis, esl sermo. Juvencus tarlasse
    Haec autem opimo verbis Juvenci parum congruil : huc respexit. In alvum, in ulerum. Cicero., Li de
    non enim lune dixisset, Veteris regni'moliatine. Divin. e. 20: Cumprmgnanshunc ipsumDiouysiumalvo
    177. Sancium , Christum : sic enim Cbristuin vo- coiitineret. Adde Plauium, et alios, qui alvum prò
    care solet Juvencus. muliebri ulero accipiunl.
    178. CAPUT XI. Jesus Nicodenmm alloquitur de 194. Phrasis est ecclesiastica De fonte renasci, pro
    baplismale et aliis multis..Juana, in, 1 seipj,. aqiiis lusiralibtis ablui. Raptisterii numeu maxime
    179. Unus primorum procerum Judmi iio.ninis. Ut notimi in ecclesia esl (onsb.aptismalis. Vide disser-
    Latinum nomen de Laiinìs, sive gente Lai ina, sic tai. Anlonii M. Lupi de sacri» bapiisieriis.
    16S EVANGELICA HISTORIA LJB. II. 166
    195 El fiata sancto, rudibus consistere membris A Tune eliam metileni vilse de lumine raptam
    Cceperit, selheream Iiber conscendei in aulam. Demergis praeceps furvis miserande lenebris,
    Terrenum corpus terreno corpore natura est. 210 Nec poies obtuso comprendere lalia sensu?
    Spiritus band alitar similem general sibi flaium, Eccelides nulla esl, tantum tei restria dixi.
    182 Spiritus hic Deus esl, cui parent omnia Quid, si ccelestis vires conscendere senno
    [ mundi. Cceperit, et superas rerum comprendere for-
    200 Hic, ubi vult, quocumque volat, vocemque per [mas?
    [ auras Quis vestrumduram poterit inibì pandere men-
    Jactat, sed uescis, quae siili exordia vocis, [tem ?
    Quamque petaut ejus currenda (lamina parlem. 215 Accipile ergo, novis quse sii senlentia rebus.
    Quisque igitur justse repelit primordia vilse, Sidereum nullus poterit conscendere ccelum,
    Hunc similem sancii flatus revigescere certum Ni solus, coelivenit qui missus ab aula,
    [est. Idem hominis natus, coeli qui in sede moralur.
    205 Et Judseus ad hsec : Nihil horum cernere possum. Ul serpens olim regionibus in deserlis
    Talia lum Christus : Solymorum magnemagister, 220 184 Mosei manibus summo sublatus bonoi e
    183 Israelitarum sublimis gloria gentis, [esi,
    LECTIONES VARIANTES.
    196. Bas., Ald., conscendit. Oli., conscendei-et,vel B Weslh. ad marg. cum mss. el aliis edilis, Demergis,
    conscendere. in Ald. mìserandm, et in Rom. miseram de emenda
    197. Plerique nataiit esl. Poetai., prò d. s., natum, per miserande.
    sine est. 210. Reg., Olt., obtunso Rom. eum edilis, obtu-
    199. Rom., citi palali : lege, parent, ad regulas so. Apud alios pariler scriplores nonnulli ex mss. le-
    metri. Ott., mandi, cum reliquis, sed pro d. s., vel gunt obtunso: sed plerique obtuso.
    glossa, rerum : quam lectionem apud alios etium 212. Rom. Quod si cmteslesvires descendere senno.
    invento Koenigius,qui eam non improbat. Non male essei quod : sed in aliis melius esl cmleslis,
    200. Poelm., prod. s., Rie, cum vult, quocumque el conscendere.Reuseliio non displicet cmlesies hoc
    volat. Eamdem sigiiificationem babere poiest. Hic, sensu : si senno meus ad virtuies coelestes enarrau-
    ubi vult, quocumquevolat. das asceoderit. Texlus sacer : Quomodo, si dixero
    201. Ald. Bas., qum sunt exordia : plerique qum vobis cmleslia, credelis?
    sint. 215. Ott., Tom : , Accipe: legeudum Accipite, tu
    202. Reg., ejus coiicurrentìa, sed non satis clarum versus consiet. Omeisius, Koenigius, et Reusebiiis
    est, an ejus, an ei sit scriptum. Matura admillunt Accipeergo, cujus apud .solum Vir-
    204. Oltob.', Rom. Ald., rei'iuiscere. Reg. rerisues- giiium 43 exempla Nic. Eiythrtcus observavit. Sed
    cere, ex quo factum revisviscere, el glossa renasci. cum prsecedal Quis vestrum, sensus ipse exigere vi-
    Veruni cura meiro non stai revisviscere, aul revi- delur Accipite.
    vescere, immo nec reviviseere, nisi contra suam na- 217. Oli., Reg., Nisi solus : correclum utrobique
    turami secunda corripiatur. Hinc est, quod Hadam. p per Ni solus. Ald., cmli qui missusvenit : plerique,
    et plerique edili habent revigescere.Omeisius id vo- ^ cmli veni! qui missus.
    lebat, quamvis apud aiiliquiorem Juvenco scriplo- 219. Plerique edili, Ul serpens olim vastm regionis
    rem eam vocem non Iegissei : sed Nonius, cap. 9, in oris : ubi est hendiadys, sive una res per duo no-
    n. 12, apud Cicerone)», l. i Tusctil. cap. 16, tege- mina regionis et oris. Poetai., pro d. s., Ut serpens
    bat reviguit, pro quo alii habent sic vìguii. Reuseliio in desertis regionibus olim. Tom., Oli., Reg., Rimi.,
    ex conjectura magis placehai revirescere, quod certa venusto verso spondaicn. Vi serpens olim regionibus
    verbum et metro congrui!, el a muliis usurpaiur in desertis: sed Rom., mendose, inque prò in.
    pro renasci, renovari, reviviseere. 220. In edilis fere omnibus, Moseis. Poetai., prò
    205. Rom., possim : lege possum. d. s., Moysi, ul Vlysses, Ulyssi, vel Vlyssis, Reg.,
    206. In Reg., hic el sequens versus manu glossa- Oli., Mosei, ìi\ Oli., supra, factum est Moysei. Ora-
    toris videntur addili. contius bis usus est Moscoin casu daudi el aufereti-
    209. Bas., Wesihem. in lexlu, Ald., Demerges. di, scilicet libr. il, v. 162, et in eleg. vers 17.
    NOTiE.
    195. Rudibus, novis, receitlibus. Conl'ercomment. vers. 669, conjunxil : Ad sonìium vocis.
    ad Psycli. Prudeniii vers. 219. 203. Quisque, quicumque, ut alibi dicium.
    199. Joann. ni, 6: Quod natum est ex carne, caro 205. Cernere, intelligere. Cerno pro videre ssepe ad
    est, et quod natum est exspiritu, spiritus est. In codice animum iransfertur. Cicero, lib. ni de Orai. cap. 31:
    Verceliensi additili1, Quod natum esl de spiritu, spi- Neque tanta tamen {est)in rebus obscuriltis, ut eas non
    ritus est, quia Deus spiritus esl, et ex Deo natus est. penilus acri vir ingenio cernat, sì modo
    Sic legerai Juvencus, et Hilarius 1. VII de Tritai., D lerdum additar animo cernere. aspexerit. In-
    et codex Corbdensis. Vide Ivonem, epist. i, el Iri- 207. Libi1,t vers 242 : Israelitarum cumulata; glo-
    cium, in predai, et noi. ad codicem Vercelten-em. ria plebis.
    Eamdem lectionem luetur Ambrosius, 1. n de Spi- 208. Raptam, abreptam, excsecalamOmeisius sus-
    rita sancto e. 7, el I. tu, e. 10 : Ipse Dominus dixit picatur Juvencum respexisse ad originem animae
    in Evangelio : QuoniamDeus spiritus est. Quem locum cum allusione ad fabulam Promettici.
    ila expresse.Ariani, testificamini esse de Spiritu, ul 215. A'ouis rebus, hoc èst, de novis rebus. Di
    eum de vestris codicibusauferalis : atque utiuani de enim aliquandoabundat, aliqiiando subaudiltir. Vel
    veslris, et non etiam de Ecclesimcodicibustollerelis... intellige poiius : Accipile, qtite subsii senlentia re-
    El (orlasse hoc edam in Oriente fedstis. bus novis liacteiius dictis.
    200. Sacer lexlus : Spiritus, ubi vult, spirai, et 220. Summo sublatus honore : hemislichiuni rupe-
    vocemejus audis, et.-. Tribuilur vox spiritai, quia lilum ex vers. 178.
    vox pro quovis sono accipitur. Virgilius, in ^Eiieid.
    167 f C. V. AQUIL. JUVENCI 168
    Sic hominis natum tolli in sublime necesse est, .A Et magis amplexi csecas lenuere latebras.
    Ul quicumque fidem menlis penelralibus altis Sic quicumque malis mentem maculaveril aclis,
    Illius ad numen statuii, sub turbine sedi 240 Ad lenebras pavidus refugit, ne lumine claro
    Proculcet pedibus lethum, et trans sidera sur- Sordida poìlutse paieant contagia mentis.
    [gens At quicumque pia; tenuit vestigia vilae,
    225 Sublimis capiat donum inviolabile vitae. Ad medium properat, lucemque nilescere gau-
    Namque Deus mundum tanto dilexit amore, [det,
    Ejus ut in terras descenderet unica proles, Splendeat ul claris virtuiis gloria faelis.
    Credentes Dominovilae junclura perenni. 245 Inde Galilseam repetit Salvator lesus :
    Nec Deus hunc naium disquirere jure severo, 186 Prseleriens sed forle venit Samarilida
    230 Judiciove truci terras expendere mìsil : [Sichem.
    185 Mitia sed populis veniant ut munera vilse. Illic fundus erat, Jacob de nomine pollens,]
    Namque ubi cena fides merit complexa salutem, Et puteus gelido demersus in abdila fonte.
    Non erit ulla illic anceps agitatio juris. Sederat hic rapido Servator anhelus in sesta :
    Ast ubi dona procul fuerint exclusa medelse, 250 Discipulique escas meicantes meenibus urbis
    235 Jam propria ipsorum menietn damnatio torquet. .B Passim dispersi, solum liquere magisirum.
    Unica nam Domini fuit his incognita proles. Meenibus egrediens Samaritis femina venit,
    Advenlum lucis miseri fugete superbi, Haurilura cavis pulei penelralibus undas.
    LECTIONES VARIANTKS.
    222. Ott., penelrabilibus: ila ìuit euam in neg., 2a8. Rom., lenebras : alii, latebras.
    sed rette poslea correctum per penelralibus. 240. Rom., e lumine: lege ne lumine.
    IS223. Reg., Tom., Bas., Ald., Rom., sialaet ; 243. Poelm., pro d. s., In medium: in lexlu cum
    Oli., cum aliis edilis, statuii : quod magis congruit aliis. Ad medium.
    lextui evangelico : Vi omnis, qui credilinipsum, non 244. Oli., caris, a pr. m., ex quo factum claris.
    pereat, sed habeat vilam miernam. Cyprianus tamen, 245. Reg., pelili servator, sed ex peliti factum re-
    libr. li Teslim. : Ut omnisqui crediderit in Filium, petil.
    habeat vitam mtemam. 246. Reg., Sichm, Olt., Sicmni, supra Sichmm:
    224. Ald., Poelm., pro d. s.,Conculcet : alii, Pro- alii, Sichem: sic appellabant Samaritani; Judaei vero
    culcet., Rom., depravate, Propulcher. Reg., lethum Stellar per ludibrium, quasi urbem ebriorum.
    trans, et scribil Imtum. 247. Reg., Oli., Rom., Ald., Fabr. Torn., Jacob
    225. Ald., capici : retine capiat. de nomine pollens. Poelm., in lexlu, Hadam. Jacob
    226. Otiob., Nam Dominusmundum. Reg., Rom. cognomine pollens. In Ott., a pr. ni., fuerat Jacobi
    cum editis, Namque Deus. de nomine pollens: quod non esl absoitam, el exsiat
    228. Ott., Credentes Dominum. Melius Domino. in codice Caniuariensi. Sic Forlunalus duas priores
    Reuschius posi Domino posituram, seu virgulam computo in Jacobus, 1. ìv de Judicio extremo: Di-
    collocavit ex prseceplo, ut ait, grammalicorum, ne G rigit el Jacobos terra beala sacros. Reuschius prsefert
    quis Domino perenni, aul Domino vitm conjungeret. Jacobi nomine pollens, ut 1.m vers. 258 : Clara Phi-
    Ex saerse Scriplurse slylo diceudum esset credentesin lippmoqumpollati nomine rura.
    Dominum. 248. Variani mss. et editi : nam alii habent dimer-
    231. Rom., Diva sed populis, et forte fuit Divm, sus, alii melius demersus.
    vel Dim, quod minus inepium est. 249. Arnizenius ad Sedulium, libr. u vers. 58,
    233. Ald., ulta anceps illic. emendari jubel hoc loco rabido pro rapido: cui ta-
    254. Rom., excussa: alii, exclusa. men morem non gerani. Rom., Salvator : alii, Ser-
    236. Mss. et nonnulli edili, fuit his: in aliis vator, quod habel eliam Rom. ad marg.
    fuit iis. 253. Ald., Poelm., pro d. s., Extraclura. Mss. el
    237. Mss. Reg.,Ott., Rom..Poetai., pro d.s.,sapci- plerique editi, Hauritura. Prscteriium haurivi et su-
    bi. Ald. el alii editi superna;.Koenigiusconjicitsaperoe piiiuni hauritum minus sunt in usu; sed lamen non
    adverbialiter. Reuschius liane conjeciuram nonsper- est, cur rejiciamus scripturam codictim Hauritura,
    nendam ail, sed prsefert supernm, et per lucem su- cum apud bonos auclores id reperialur. In Rom.,
    pernara inielligit Chrisium, vel Evangelium, quod e male, est cavis puleis; et in Ott., penelrabilibus.
    ccelo demissum omnia collustrat.
    NOTJE.
    222. Staiius libr. in, silv. ull. vers. 56 : Animi.D agitatio, ut agilalioues fliictuiim, et similia. Perinde
    penelralibus imis. est, ac si dicat, Non condemnabilur. Joannes ail:
    225. Statuere fidem ad numen, pro credere nove Qui credit in eum, non judicatur : qui aulem non cre-
    dietimi. Reuschius sic accipiebat versum 165 li. 1. dit, jam judicalus esl.
    Animos in talia facla levarci. 237. Miseri superbi, peccatores superbi. Rursus
    224. Proculcet pedibus."triumphantium ritu, de h. 1. v. 663 : Judicioque gravi miseros exurgere pra-
    quo ad vers. 42 h. 1. vos. Slylo ecclesiastico veleri peccatores vocari mi-
    229. Disquirere terras : in disquisitionem vocare. seros ostendi ad Dracont. 1. i vers. 11 , ei I. u
    Eo verbo usus esl Horaiius. vers. 150.
    230. Exponit verba Joannis : Non enimmisit Deus 258. Amplexi tennere energice dietnm : ac notan-
    Filium suum in mundum, ut judicel mundum, sed ut dum, eumdem casum accusandi regi a duobus ver-
    salvelur mundus per ipsum. Grseceesl he. v.ph-g,ul bis ; quod apud Juvencum non semel occurrii.
    damnet mundum, poenas abeo exigai. Primus Chri- 243. Ad medium, ad lucem publicani. Cicero, Fa-
    sli advenlus fuit, ul salvaret mundum : secundus mil. xv, ep. 2 : Se lamen ante illud lanpus eam rem
    erit, ul judicel mundum. Expendere est quasi pen- numquam in mediumpropler periculi metani protulisse.
    dendo examiiiare. Vide comment. ad Prudentium Eodem perlinet ponere in medio , sumere de me-
    hymn. 4 Perisleph. vers. Il : Gentibus justam posi- dio, etc.
    turus mquo— Pondere libroni. 245. CALPUTXII. Jesas cum muliere Samaritana
    233. Agitatio, commotio : recte de jure anceps lnquilur. Joann. ìv, 1 seqq.
    169 EVANGELICHEHlSTORl/E LIB. IL 170
    Olii Christus ail: Lalicis da, femina, polum. A 188 Ex isla piene nullus satiabitur linda,
    255 Respondeusmulier: Mirummihi prsecipis, inquit, Nam rursus siliet : sed noslri dona liquoris
    Ut libi Judseo mulier Samarilica polum, 270 Ardorem excludent seterna in seda bibendi.
    Dispernens veterum Samaritum jussa, miui- Dulcia provenient nostri cui poetila fonlis,
    [slrem. Largior inde fluet vitalis gralia fluclus.
    187 Tum Servator ait : Dominisi munera nosses, Sed desiderium nostra; si te capto undse,
    El quis te sitiens putealia pocula poscat, Excilus veniat tecum mox urbe marilus.
    260 Tu potius peteres, vivam libi traderet undam. 275 Conjugio sese mulier negat esse revinclam.
    Illa sub hsec : Puteus gremium sinuatur in alium, Tum sic prosequilur mentis perspector lesus :
    Urceus est nullus, nec sunl libi vincula funis. Femina, veridicis loqceris de conjuge verbis.
    Unde igilur poteris undam mihi trattare vivam? Nani lu connubiis nexa es jam quinque virorum,
    Num tu major eris nostri virtute parenlis? Nunc aliena super ihalamorum vincula tollis.
    265 Hunc Jacob etenim puleum cum prole bibebal, 280 Tura mulier : Sancium te cerumi est esse pro-
    Et proprios huc ssepegreges ad pocula duxit. [plielam.
    Olii respondit mundi regnator lesus : Sed nostri istius venerandum mentis in arce
    LECTIONES VARIANTES,
    254. Ald., Poelm., in lextu ; Bas., Olii Christus B Torn., Fabr., Hoc etenim Jacob puteo. Westh., in
    ait: Laticis da, femina, polum. Had. Olii Christus ail textu, Hoc Jacob enim puteo, productis duabus pri-
    lalius: Da, femina,polum, quod mendosum esl. Rom. mis in Jacob, et correpta postrema. Reuschius nia-
    SicolimChrisius:Lalicis da, (emina polum. Wesihem., vull puteum, quam puteo, ut bibere aquam, pocula, et
    in textu, ait laticis da: ad marg. ait lalus da, quod similia. Omeisius relinet Hoc etenim Jacob puteum
    nullutn recium sensum habet. Poelm. pro d. s., ex Varrone, qui neutro genere puteum dixit.
    Torn., Illam deposcit polum sibi tradere Christus. 267. Bas., sminili regnator olympi. Ald., UH re-
    Reg., et Òli. utrumque versum conjungunt: Ulani spondit sunniti regnator olympi. Plerique, Olii respon-
    deposcit polum sibi tradere Christus — UH Christus dit mundi regnator lesus.
    ait: Lalicis da, (emina polum. Reuschius posteriorem 268. Reg.,p/ane; et glossa, certe : alii piene. Ald.,
    omiltit, priorem prsefert, quia Juvencus ssepius ita corruple, plenm.
    loqui ani.it, ul 1. n, vers. 259, 536, 430. Aliud lenéo. 270. Ott., llbendì .-corrige bibendi.
    256. Poelm. in textu, Reg.. Hadam., Fabr., Ju- 272. Ald., Tom., Bas., unde. Mss. et alii edili,
    dmo mulier Samaritica potum. Ald., Bas., Judmo Sa- inde. Rom., luel; emenda fluet.
    mariiis feminapolum. Poelm., pro d. s., Olt., mulier 276. Torn. prospedor : qua; vox occurrit apud
    Samaritida polum, quod nullo modo est admittendum. Apuleium, et Tertullianum. Omeisius cum meliori-
    In Rom. ita legunlur hi duo versus: Vi tibi nunclri- bus mavult perspector, quod apud anliquiurem Ji>
    buam mulier Samaritida polum— Disperdens veterum venco non legilur.
    Samaritum jussa ministrum. 278. Reg. vivoritm ; corrige virorum.
    258. Reg., Olt., Rom., in textu; Ald., Bas., Ser- 281. In Reg. glossa est prmeeptum venerandum—
    vator. Poelm. el alii edili, Salvator, quod exstat Q adorandi : ex quoconjicio, legendum venerandi,scili-
    eliam in Rom. ad marg. Pro nosses, Rom. el Tom., cet liquere nobis prseceplum venerandi, seti adorandi
    nosces. in arce nostri istius monlis. Infra, vers. 286 : Om-
    260. In Reg. et Ott. ex tradere factum recle trade- nibus et Solymìs aberil veneratio longe. Venerarì pio
    ret. Rom., Vivam ut tibi traderet undam. colere, orare usitaium esl a probis latinitatis auciori-
    265. Olt., Rom., Ald., Bas., Hunc Jacob etenim pu- bus. In lecitane vulgata sensus esl, Liquere prsecep-
    leum. Poelm., in textu; Hadam., Reg., Westh., ad lum, venerandum esse, etc, ut vers. 285, Òrandum
    marg., Hoc etenim Jacob puteum. Poelm., pro d. s., dicilis. Nonnulli Plauto altribuunl venero activum.
    NO™.
    257. Dispernens ; participio disprelus usus esl Gel- 266. Pocula, potus. Virgilius, eclog. 8, vers. 27 :
    lius I. VII, cap. 18, ubi alii legunt discerpd, non di- Cum canibus timidi veitieiit ad pocula damm.
    spreti. Ambrosius, serra. 27, al. 18, toner serraones 268. Ex abundal, ul saepe de.
    ipsiadscriptosin Append. edit. Maur. : Prmcepta ejus 272. Omiltilur pronomeri ei : videlicet Largior
    minime dispernamus. Samaritum vel est contracium gratta fluet ei, cui provenient, eie.
    prò Samaritarum a Samariia, aut Samarites, vel est 274. Excilus : secunda produda ab excìo; quse cor-
    a Samarites in plurali, ut Caretes, Curetum. Rursus p. ripiiur, cum est ab excieo.
    vers. 524 : Ecce Samaritum populi, ubi secunda pro- 277. Veridicis : proba vox, qua Cicero eliam tiLi—
    ducimi1, cum alibi corripiatur. Vide var. lecl., ad tur. Calullus, carm. 63, deNupt. Pel. clThet. dixit,
    vers. 456. Oraclum veridicum.
    269. l'osco cum duobus accusativis. Vide var. lecl., 278. Nexa ul supra revinclam, malrimonii vincn-
    ad vers. 254 li. I. lura denoiat, et significanlius esl, quam si dixisset,
    261. Gremium de puteo, ut supra, vers 142, fonlis juncta es.
    gremio. 279. Conferenda sunt cum Juvenco verba Evan-
    265. Bai lliius, libr. xxxv Advers. cap. 16, gelii : Dicit ei Jesus : Bene dixisli, quianon habeo vi-
    pag. 1616; vivus, ait, apud Christianos poelas, imila- rum. Quinque enim viros habuisli, et nunc quemhabes,
    lione cmterorum, iiigenuum,floreniem suis opibus, vi- non est tuus vir. Nimirum is, quo libidinis explendse
    vidumque denotai. Allegatque Paulinum, Marium causa uteris, non est tuus vir, sed concubiiiariits.
    Victorem, Tertullianum, ac Juvencum hoc loco. Al Ita ergo Juvencum inlelligo : Nunc super te lollis,
    Juvencus Evangeliuni potius sequilur : Et dedìsset seu fers aliena vincula thalamorum. Ac l'orlasse iu-
    Ubi aquam vivam. Dicilur autem aqua viva, ut fonles ntiii, virum, quo Samaritana abutebatur, fuisse ma-
    perennes fontes vivi. ritimi allerius. Sic exponunt Schoeitgenius el Reus-
    264. Noslri virtute parenlis, hoc esl, nostro parente chius, qui Samaritanam causam fuisse, cur scortator
    Jacob, cujus virlus tsniopere celebratur. Horatius, ejus uxorem legiiime ductam dimisisset, arbiiran-
    libr. n, sat. t : Quin ubi se a vulgo et scena in secreta lur. Super esl insuper.
    remoranl — Virlus Scipiadm, el milis sapicnlia Lmli. 281. In arce, in vertice. A poelis prseseriini aia;
    PATROL. XIX. 6
    in fi- V. AQUIL. JUVENCI m
    189 Prcocepmin nobis quondam liquore paren- A. Ei jam discipuli reduees slupuere mngisirunij
    [tes. Quod secreta illius poteretur femina verbis.
    Al vos in Solymis orandum dicitis oris. At properans umani mulier prò Tonte reliquit,
    Talia dicenli mox talia reddit lesus : 300 Et populum totis eduxil meenibus urbis.
    285 En aderii lempus, monliscum vertice vestri, Omnia nani memorat sibimcl sermonepropheta;.
    Omnibus et Solymis aberit veneralio longe. Gesserai ipsa prius quaecumque,ex ordine dieta.
    Sed nunc cena salus Judseis surgit ab oris. Tum propere Christum fusa; petiere caterva;.
    El nunc instanti? cursus jam temporis' urget, Discipuli interea mgiiabanl sumerei escas.
    Cum veri sancium Genitoreni, errore remolo, 505 Ille satis sibi pulchrorum supercsse ciborum
    290 Cullores, justis armali legibus, orent. Respondit. Sed lum miranlum discipulorum
    Spiritus his, ac piena fides erit, el Paler alius Inler se occullis currebat sermo loqudis :
    Talia conquirit cultaium pectora lerris. 191 Eorie aliquis prior hic epulas dedit aule
    Illa dehinc : Scimus, quod Christus niinlius [magislro,
    [orbi Noslras ut merito satiatus respuat escas.
    190 Adventu proprio vitalja secnla pandet. 510 Ille sed interna; cernens molimina mentis :
    295 Et lune peccanlum largus miseralor lesus jj Haemihi sunl epulse, peclus satiabitur islud,
    Se lumen terris Christum venisse fatelur. Si faciam piagni Geniioris jussa per oibem.

    LECTIONES VARIANTES.
    285. Rom,, Et vos : alii, Al vos. bene,essel secreto, vel secreto.
    28*. Rom., reddìdil lesus, quasi dissyllabum 299. Rum., mulier cum fonte reliquit. Reg., mulier
    sii lesus, ul siepe apud Prudenltoim. Juvencus irisyl- prope fonte reliquit. Olt., mulier prò fonie reliquit,
    labum solet effene lesus. quam leciionem exhibuil Keuscliius ex cod. Helms-
    287. Reg., venit ab oris. lad. Eadem scriptum probabatur eiiam Gallandio ;
    291. Olt., Christushis, correctum Spiritus his, Pro sic infra, vers, 586 : Pro limine cernii, el vers.
    his alii habent iis. 728 : Pro (oribus mater cum (rairibus astìtil Ulte. Ci-
    292. Oli., Rom., Ald , Toni., Bas., cott.yttiret; cero, prò Sidone, iiiilio ; Illa prmsidìa, qua; pro lenir
    Reg., et alii, conquirit. plis omnibuscernìtis. In editionibus veieribus legilur
    297. Rom., At; alii, Et. fonlem prope liquit,
    298. Ott.,ì'//iws, sed fattura illis. In Reg., illis et 501. Mss. Reg., Rom., Ollobon., Ald., Bas.,
    glossa, pro illius. Rom., t'Hiscura mullis editis. Ald. rogitabant sumerei escas. (ladani, et alii, rogitanl ul
    cum aliis, piis. Reuschius umilino legeudtim ceuset sumerei escas : quse leclio, ail Reuschius, ut ut cura
    illius, ex mss. Cani. ; ne lamen aliquem offeudat regulis grapiinaiicorum pugnare videaiur, eonlra
    crasis illius, in lexlu ponenduni ctiravit ejus, ex auctorilatem vciernm non e.-t.
    cod. Un. Ex glossa Reg., supra secreta, nenipe sola, C 509. Reg- sociqtos, ex quo factum sociatus. Ott.
    conjici possel Q.iod sola illius. Mss. Reg., Rom., prius sociatus, lum satiatus. Idem Oli., respuii, su-
    Oli. cum multis edilis, polìrelur. Sed melrum exigit pra, respuat. Lege satiatus respuat.
    poleretur cura Hadam. et aliis, a poiior poteris ler- 511. In Reg. ex sociabiiur factum satiabitur.
    liaj conjugalionis, non a poiior potiris. Pro secreta
    NOTJE.
    decadutane nioniis siepe dicilur. Virgilius, de sep- cullores tali pectore, vel talcm coastaiiiiani in cul-
    iem cnllibus Roma;, libi1,u Georg, vers. 535 : sep- lorihus. Vide vers. Si h. I. : Sed lalia pectora cer-
    lemque una sibi muro circumdedit arces. nens, et noi. ad vers. 65 h. I.
    283. Orandum, simpliciter de oraiione, seu pre- 295. Miseralor : ante Juvencum usus hoc. voca-
    cibus ad Deum fadis. Vide noi. ad l. i, vers. 48. bulo est Tertollianus, libr. v contra Marcimi, cap. II.
    Reuschius expanii adorandum. 297. Stupeo, pro valde admirari, regit accusa-
    288. Nunc jam pleonasmus, qui alibi eliam oc- livitm apud poetas, quod exemplis confirmare super-
    currit. vacaneum esset.
    :
    289. Duriuscul.t syntaxis inlelligtour enim, quod 500. Figurale populum totis eduxil mwnibus, pro
    veri cultofes, errore remolo, orent sancium Geni- populumtotum, eie.
    lorem. D 505. Fusm, hoc esl, effusa;, mulise. Cicero, 1. n
    290. Leges muiiiu.nl, ac defendunt, Vide Com- de Orai. cap. 58 : Genussermouis offerì non liquidum,
    ment. ad Prudent. 1. II, conira Synim, vers. 179, non fusimi, ac profluens, sed ex-ile,aridum, concisum,
    ubi pneter alia in hinc senlcntiam rei'ernnlur verba ac ininutuin.
    Trebellii Pollimiis : liiiperatoriam'iivijeslutem non 305. Pulchrorum ciborum : vide nolani ad vers.
    solum annis decoraiam, sed e! legibusoportet esse ar- . 150.
    maiam. Illud autem qiiacrcndiim, cur veros Dei cul- ó07. Inter se reciprocum pro relaiivo inler illos,
    tores Juvencus dical justis armatas legibus? Sacer qtto.t aliquando u urpaiur, frustra repugitanie Valla.
    icxiits ila babot : Sed venil hora, et nunc esl, quando 508. Prior ante, pleonasmus, ut apud Virgiiium,
    veri aioralores adurabunt Palrem in spirita el ve- l. ìv jEneid. vers. 24: Vel lellus, optem, prius ima
    ritaie. Nani et Palei- lales qumrit, qui adorenl eum. dehiscat... Aule puclor, quam te violo.
    Sìdritus osi Deus : et eos, qui udorant eum, in spi- 509. Respuat, repiidiet, non admitiat ; liane enim
    riti! el veritaie oporlet adorare. Juvencus in veritaie signilicationem prseler alias babel respv.o.Ncque as-
    ex poni! errore remolo : superesi ergo, ut jusds ar- seulior Reuseliio, qui annotai : Durior vox, quam
    mali legibus sii interpretatici horura verborum in casligaiiores veterumaures vix ferrent.
    spiritu: quari Spiritus ac religio Christiana id jubeat, 310. Molimina mentis, vide vers. 18.
    qua veri cnliores armali intrepide Deum tibique 511. Peclus islud ; praislilisscl dicere peclus hoc ;
    ailarabuni. Huc etiam revocati potest, quoti Pater nani de se loquilur Christus. Veruni esl nihiluminus
    til'us talia conquirit culloruin pectora. lerris. iuterdum a Cicerone el aliis iste pro hic poni, el con-
    292. Conquirit, requirit. Talia cuitomm peclora, ila hic pro iste.
    PS EVANGELICA HISTORIA LIB. lf. m
    Quatuor hinc menses Iseta;ad primordio messis A Nec jam femineis lanium coneredere verbis
    Frugifera; sestalis certa superesse pulaiis. lpso=, sed corani virlus manifesta docebat,
    515 Ericite ergo oculos, alhenles cernite campus, Venisset sedi quod jam Servator lesus.
    192 Cuiicl.ique maturati! jam tura exposcere 330 Jamque Galilaeam remeaverai in regionem,
    [messem, 193 Quondam ubi fonlanns vino mulaverat un-
    Nunc quicumque metal, pulchri mercede la- [das.
    [boris, Regius hic juvenis, cui naium morbus anhelo
    Vilalique dehinc gauilebit fruge redundans, Ardore extremis vilae torrebat in oris,
    Et sator accipiet messnrnm gaudia laetus. Comperii ut Chrisium cerio remeasse recursu,
    520 Vos ego nunc misi gravidam succidere messem. 335 Advolai, el precibus soholjs prò sorta profusis
    Quaenon esl vestro suleis inserla labore. Orabai, celeris deposceus dona salutis,
    Vos aliena bonoe ditabunt numera frugis. Ne pitis ad leilium natus Irahereiur acerbum.
    Talibus alioquiis comitum dura pectora complet, Christus ad luce : Signis nisi suadeat omnia
    Ecce Samaritum populi venere rogantes, [virlus,
    325 Exorantque illic geminos impendere soles. Non erit ulla fides : sed perge, et sospite vita
    Jamque fides mullos plebis fundaveral alia, 340 ^Edibus in vestris dulcem complectere natum'
    I.ECTIONES VARIANTES.
    315. Oli , lite. Reg., Boni., editi, Itine. B 327. Ald. distingui! verbis, — Ipsos sed.
    514. Reg., Rum., Olt., mslatis : videlicet primat- 529. Reg., Rom., Olt., Servator. Editi, Salvator.
    dìa messis msiads frugiferm, vel sunl duo genitivi, 550. Reg., Jamque iterum lerram remeaveraiin Gali-
    qui coiìjuiiguiiiiir cum primordio. Vide not. ad I. 1 Imam. Oli., Rom. cimi edilis, Jamque Gali'mam re-
    vers. 195. Edili plerique mslati, hoc esl, uS'iue ad meaveraiin regionem.
    sesiatem. 531. Rum., vinum: forle, (omanam in vinum
    519. Ald., excipiet, pro accipiet. mulaverat undam, vel vinum in Rom. e.-l noniinaii-
    5z0. M-s. cum plerisuue editis, Vos ego. Poelm., vus. Nihil lamen mulo.
    Fabr., Hos ego. Rom., supra, ergo pro ego impu- 552. In Ollob. ex morbis rccie fai limi morbus.
    gnante metro. 535. Duo codd. apud Reuscbium, horis, sed oris
    322. Reg., a pr. m , bona : forte legendiim : Vos magis poelicum est; el in mss. aspirati» tollera saepe
    aliena bona ditabunt miniera fruge, nenipe fruge vocalibiis adjungiiiir, ssepe deiraliitur, velini ha-
    bona. rundo, ymnus. Postea vers. 544. Luminis oras.
    325. Mss. Reg., Rom., Oli., impendere soles, quod 357. Rum., IVeprius : alii, Ne pius. Apud Virgi-
    melius est pro insumcre, quam expendere, quod edili iium et alios, pius et prins inler se permutala sunl.
    exhibenl. Suelonius, in August. cap. 98 : Caprearum Reuschius digit prius ex codice sacro, Priusquam
    secessuìquatriduum impendit. Reuschius, ex Fuld., morialur. Alimi malo. •
    impendere; et quadam ediiione illis conjiciebal cum 559. Ald., JVoiieroi itila fides : alii, erit.
    Zelinero, illis geminosimpendere soles. 540. Rom., Sedibus: alii, /Edibus.
    NOTJE.
    515. Joann. loc. cit : Nonne vosdicitis, quod adhuc G die. et ivsiu. Silius, 1. xv vers. 556: Immatura seges
    quatuor menses sunl, et messis venit ? Ecce dico vobis: rapido succidilur ense.
    Levateoculosveslros, et videte regiones, quia albmsunl 324. Supra non semel duas prituas in Samaritum,
    jam ad messem.Ila eliam Pala veitis. Explical id Ju- el Samariiis corripuii. Coitici1var. lecl. ad vers. 436.
    vencus, posi quatuor menses futura primordi-i messis. 523. Exoram, oblineut, orando iiupciiaiit. .Io ui-
    Lamyus, in ilarmoniti Evang., ex gneco texlu, TET/JK- nes, loc. cit: Cimi venisseniergo,ad illuni Samaritani,
    fiiivov,quadrimestrespalmili, sieexplicat : Proverbiulis rogaverunt eum, ut ibi mimerei, et maiisit duos dies.
    est sermo : quasi dixerit Christus: Inter vos irilus est 226. Noianda phrasis mullos plebis, pro mullos e
    senno : Adhuc quadrimestre est spalium. per quod mes- plebe.
    sis colligi poiest ; messis venit, sed non prm'-eiiil: ila 530. CAPUTXIII. Filium Reguli a mo:te liberatimi.
    nunc celerilaleopus non est. Mazocliius, ad II. 1. qua- Joann.ìv, 46 seqq.
    iuor non amplius menses in Judsea sementali) inter 532. Evangelii veiba sunt : Erat quidam regutus,
    ac messem intercessisse putii, atque ita exponit: cujus filius ìnfirmabalur, etc. Gra-ce pro Reguius
    Vos, saliente (oda, irituni illud :
    usurpatis Qum suleis fìatiù.iY.hc,al. ^7.a-ìlixrx.og.
    Juvencus regiilutii vo-
    mandaviinus,exiis post quaiuor mensesfructum deme- cili regium juvenem, videlicet virimi ex aula regia ,
    lemus : at salionis spìritualis fructus longe prmcocìor; - fonasse Herodis. Siepe Juvencus juveitept prò homi-
    jam enim regiones(lavescuni ad messem. Processerai ne, seti viro, ponto, in dixi ad vers, 44 h. I. Cicero,
    Maldouatus, qui simile proverbimi! Laiinum proferì : li Famil., ad Curioiiem jam 54 annos ìialntii, ot ob-
    Adhuc seges in herba est. servat Gothofredus : Vt mtas nostra iiigravescens Ut
    1
    315. Atbentes messes, flavescenles. Uiitm verbo n" adolescentiatua conquiescal. Confer e!iam noi. ad |.
    Evangelii albm. Hieronymus, coniment. in Mieli, VII: ni -vers 55.
    Videte regiones,quia jam candidm sunl ad inelendum. 535. Ovidius. fleroid. epist. ult. vers. 169 : At
    Mazocliius, ad h. 1., observal, genus tritici in regno mihi {vmmiserm !) torrenliir febribus arlus. Sic msius
    Neapoliiano esse, quod album.vulgo appellata : cujus (ebris, l.i, vers. 799.
    seges dura messem exspeciai, albicai, non tlavescit. 535. Pro sorte , prò stata, pio salute. Portasse eo
    Non tamen inde colligain, ejus generis fuisse (ritienili respexil Juvencus, quod soboles sor» patiis diceba-
    judaicum. tur. Ovidius, 1. vi Fast. vers. 29 : Si genus aspici-
    517. Pulchri laboris, ut pulchra liberlas apud Vir- tur, Saturnum prima pareqtcm — Feci'. Saturni sors
    giiium, el similia, de quibus ad vers. 150. ego prima fui.
    319. Joannes ail : Vi el qui seminai, simul gaudeal, 557. Lethum acerbum, funtis imitialiirum : elegan-
    el qui medi, ili saiores sunl propheta', qui olim pri- tia noia.
    ma semina verbi divini jecerant. 5Ì0. /Edibus in vestris, pio tuis, ea loquemli ra-
    520. \ irgilius, 1.i Georg, vers. 2'j7 : At rubicunda tione, quse.jcadenloInimitate, iiiYalescereccepto. Vel
    Ceres medio succidilur mslu, hoc esl, meiitur medio intcllige tuis, el luormn.
    175 C. V. AQUIL. JUVENCI 476
    His verbis fructum mox perceptura salutis A 555 195 Ille sed inspiciens, quid pectora saeva te-
    Pulchra fides animum Isetanli in pectore firmat. [uerent,
    Jamque iter ingresso properanlibus obvia servis Non, inquii, medicis opus est, ubi fortia membra
    194 Nuntia fama venil, pueroque in luminis Intemerata salus vegetat virlulis honore.
    [oras jEgris sed merito miserans adhibenda medelaesl.
    345 Limine de mortis subitam remeassesalutem. Discitenuncsaltem.jubeantquid verba prophelae:
    Ille ubi cognovit, certum concurrere tempus 560 Non ego sacra magis, quam milia pectora quaero.
    Sananlis Chrisli verbis, seseque. domumque Haud etenim justos veni ad diretta vianles ,
    Sed revocare malos peccanlum a limine gress.us.
    Mancipat, amplexus fidei venerabile donum.
    Ecce sed e numero miranlum munera Chrisli
    Forte dies epulis mullos sociaveral una,
    Unus Joannis qucerehat discipulorum,
    550 Publica conductis qui vecligalia lucris 565 Cur ipsi legis jejunia crebra tenerent,
    Professi, rapiunt alieno nomine prsedam. Nullaque sub Cbristo plebes jejunia ferrei.
    Hos cum discipulis simul accipiebat lesus. Christus ad hseccontra placido sic ore profatur :
    Ecce Pharissei occulto reprehendere nisu, Qui sponsi lselis comilantur vola choreis,
    Quod legis doctor convivia lalia iniret. 196N°n, prsesenle ilio, jejunia nistia portata.
    LECTIONES VARIANTES.
    541. Rom., fralrem : lege fructum. g adirei.
    342. Rom., male, animi, pro animum. Oli., Im- 555. Ald., Fabric, Bus., Poelm., pro d. s., clausa.
    miti pectore, sine in. Mss. cum aliis edilis, smva : quod prsefero, quamvis
    344. Ald., Bas., Poetai., pro d. s., puero reso- non displiceai clausa, hoc est, leda et fitta.
    nai que jacenli. Reg., Otiob. cum aliis editis, pueroque 556. Un. apud Retischiuni, per mierrogalionem :
    in luminis oras : Rom., perperam, puerumque. Non Numquid, ait, medicis opus est, eie
    male esset paero sub luminis oras, eie. In lectione 357. Rom., Reg., Ollob., Poetai., prod. s., vegetai
    commiiniori subinlelligi potest refert, vel narrai virtiilis honore. In Ollob., pro d. s., vegetaiviresque
    remeasse salulem. ministrai, quod reperilur in plerisque edilis. Reus-
    347. Reg., Sanati. In Ott. videtur fuisse Sanalis. chius amplexus est virlulis honore, hoc est, virtute
    Rom., Sdnantis, cum edilis. et viribus. Similis locuiio apud Ovidinm , n Metani.
    349. Reg-, Rom., Ott., Torn., Poelm., pro d. vers. 285, al. 285.
    s., una : alii, anas. Mss. cum plerisque editis, so- 558. Wopkensius, ad Sedulium, 1.1 vers. 22, con-
    ciaveral. Ald., Torn., Bas., saliaverai. In Davenlr., jiciebai miseris pro miserans.
    sociaverat unus ; sed glossa mss. repleveral videtur 559. Reg. scribit sabini.
    fatta pro saliaverat, quod minus probo. 564. In OH. ex Joannes rette faelum Joannis.
    353. Mss. et edili conslanler, occulto reprehen- 566. Reg., Ott., Tom., Fabr., ferrei. Rom. cum
    dere risii. Sed quid rogo, est occultus hic risus ? Nul- Ald., et aliis editis ferrent, quod fonasse fuit inOll., a
    lus dubita, quin legere oporteat occulto reprehen- pr. m. Sed, ut opinor, ferrent a librariis scriptum ,
    dere nisu , scilicet occulta molatane et conam. Su- C qui plebes in nominativo plurali esse pulaverint.
    pra vers. 18 : Geniis sic sunl molimina vestrm , et Hauti equidem negaverim, eleganter cum plebes seu
    vers. 310 : Ille sed inlemm molimina mentis. Lib. in populus in singulari posse conjungi verbum ferrent
    vers. 152 seq., pariter legam, Quod verba loquentis in plurali. Sed cum de hae elegantia non constat,
    —Occulto carponi scribarum pectora nisu. aegre eam admitiam in poelis chrisiianis. Elsi autem
    354. Reg., Olt., velici: in Oli., supra, iniret, plebes in plurali aliquando dictum fuerit, lamen
    quod habent plerique edili. Poelm: pro d. s., Fabr., longe usitaiius est in singulari.
    NOT;E.
    542. Pulchra fides ea significatione, quae vers. 150, 560. Rursus vers. 581 : Quod non sacra Deus, sed
    et 317 explicata est. malici milia corda.
    546. Concurrere, congrucre, convenire. Vide I. i 365. CAPUT XV. Discipulis Joannis interrogan-
    vers. 448, eih. 1. n vers. 831. tibus, quare non jejunarent discipuli ejus, parabola
    348. Glossa in cod. Reg., Mancipat-subdit Clnisto. proponilur panni scìssurm,et ulris. Malti). ìx, 14 seq.;
    349. CAPUT XIV. Jesas pliarìsmis murmuranlibus Marc, II, 18 seq.; Lue. v, 53 seq.
    de convivio publicanorum dicit, non opus esse sanis 568. Sponsi vota : sic nuptise appellatala 1 in cod.
    medico. Manli, ix, 10, eie. ; Marc, n, 15, etc. Tbeodos. 1. HI, til. 5, leg. 7. Apuleius, 1.ìv Metam.,
    350. Pulchra descriptio publicanorum, qui pro- post med. : Vods nuptialibus pacln jugali pridem
    fessi publica vecligalia conductis lucris, rapiunt sibi destinatus. Malihaeus et Lucas comiles sponsi, qui
    praidam nomine fìsci. Jansenius Gandavensis hoc ip- 2) eum laeiis choreis comilabantur et ad ibalamum de-
    sum lenei, Judoeis publtcanos invisos, quod vi, et ducebani, vocant fìlios sponsi, Marcus vero filios
    rapini? -grassarentur. nupliarum. De hoc ritu deducendi et comiiandi
    551. Quaestus publicanorum recle prmdam vocat. sponsum cum lampadibus, seu facibus, choreis
    Cicero v in Verr,, al. 1. in cap. 50 : Maximos qum- et canlieis, consule Martinum Roa, 1. II Singular.
    stus, prmdasque ferisse. Vide noi. ad Dracont. 1. n e. 21.
    vers. 769. 569. Vulgata Evangelii Malth,«i: Et ail illis Jesus :
    552. Videtur hypallage, quasi velil Juvencus di- Numquid possunt filii sponsilugere, quamdiu cum illis
    cere : Hi accipiebant convivio Je^um cum discipulis. esl sponsus? Venieniautem dies, cum auferetur ab eis
    Sed poiius Juvencus verba Evangelii exprimere vo- sponsns, et lune jejunabunl. Itala vetus : Numquid
    lueril. Millhaeus : Et factum est, discumbenteeo in possimifilii sponsi jejuiiare. Hilarius ad lume locum :
    domo, multi publicani et peccatores venerimi, et re- Prmsenle sponso, jejiinandi necessitatemdiscipulis non
    cumbebanl cum Jesu, et cum discipulis ejus. Marcus esse respondet Ablato aulem se, jejunaluros'esse
    addit -.Erantenim multi, qui et sequebanlur eum. dicit.
    177 EVANGELICHEIIISTORLE LIB. II. 178
    570 Jamque dies aderii, cura sponsus turbine ssecli A Talia iraclanli perculsus pectora luctu
    E medio comilum rapielur : Iristibus illi 380 Ecce sacerdotum princeps procumbit adorans ;
    Languida concipient animis jejunia flenles. Et sibi defunctam , funus miserabile , naiam
    Quam slullum esl rudibus veteres subtexere Impiotar lacrymans, cerlamque venire saiutem
    fpannis, Defunctis eliam poscebal munera Christi.
    Veslibusul turpis pejus scissura paiescal ? Haud mora, consurgens gradi tur Servator lesus.
    575 Aut uirihus calidum trilis commillere ntuslum, 385 Progressi mulier sequitur vestigia servans ,
    197 Queis ruptis lolum sequitttr disperdere 198 Quam languore gravi ,bis sex labemibus
    [vinum? [annis
    Sed rudibus recium estulribus spumanlia musta Carpebat fluxus, laceranssine fine, cruoris,
    Condere : sic vinum conservata fonia vasa. •Viribus absumptis , et loto corpore fessam.
    LECTIONES VARIANTES.
    371. Poetai, in lextu, Dauvenlr., Hadam., Ald., B corripiaiur, ut nuper aiebam.
    Fabr., Tristibusilli—Tuncquedubunlanimos lacrymis 580. In Ollob. videlur factum ad oras pro adorans.
    honore ciborum, — Languida concipient animis jeju- 581. Rom. Ut sibi defunctam. Bas., Et sibi de-
    —
    nia flenles. Quam stullum. In Rom., el Poelm., a funclum. Lege El sibi defunctam.
    sec. in., Spondebunl pro Tuncque dabuni. In Ott. 382. Koenigiuseonjicii, Comploratlacrymis.
    eliam , Spondebunt, sed deest versus Languida. In 585. In Rom. deest hic versus. Reg., Ollob., De-
    Reg. pariter, Spondebunt, sed prius ponitur versus functis eliam poscebal mimerà Chrisli, quod edidit
    Languida; lum alius Spondebunt. Sane alteruier su- Poelm. pro d. s. Plerique editi, Defundm vita posce-
    perfluus est : sed magis spurius milii videtur Spon- bal munere Chrisli. Hadam., Defilitelovita, poscebal
    debuntanimoslacrymishorrore ciborum.Kcenigiuscoii- munera Christi.
    jieiebai Sponte dubunlanimos. lu cod. Ca. scriptum 584. Rom. a pr. m., Ald., Davenlr., Reg., Olt.,
    erat Languida concupieni. Bas., Servator : alii, Salvator.
    575. Reg., a sec. ni., Ott., pannis, — Fesliutisat 585. Mss.et plerique edili, Progressi. Hadamar.,
    turpis pejus scissura paiescal : quse videlur proba Poelm., in texlu, Progressos ; quam lectionem iole-
    leclio, el distinctio. Alii pannos— Veslibus, ut. rari posse ail Reuschius : sed aliam prsefert hae
    oli. Rom., Torn., Vestibus,ul turpis pejor scissura syniaxi : Progressi Salvaioris vestigia servans mutici-
    patescal. Codex Fuld., ul pejor turpis. Codex Cani., sequitur, ut aiisorbealur alter accusandi casus , qui
    at ruptis pejor. Poelm. in lexlu, Hadam., ul veleris facile suppleri potest. Vel die eumdem accusaiivum
    pejor scissura paiescal, quod exponit Reuschius, vestigiaregi a duobus verbis.
    uova scissura pejor veleri scissura , per consiruciio- 587. Reg., Rom., Fabr., Carpebatfluxus lacerans
    G
    nem comparativi cum genitivo. Ald., Poelm. , pro d. sine fine cruoris. Ald., Ras., Torquebal fluxus mace-
    script., ut turpis pejusscissura notetur. Teneoscripiu- rans sine fine cruoris. Rum., Hadamar., Poetai.,
    rani, quam ex mss. Reg. el Olt. vers. pi-iec.indicavi!. Carpebatfluxus lacerans sine fine cruoris. In macero ,
    375. Mss. Rom., Reg., Oli., Aul ulribus calidum. a producitur : bue ratione rejeci etiam liymn. 8 Ca-
    Editi, Viribus aut calidum. Fonasse id factum ab thein. Prudeitiii vers. 22 : Sordidus cultu macerare
    ediioribus, quia ptilabani, priniam iti ulribus neces- frontali, ut legit Nebrissensis : prò quo alii, melius,
    sario esse longam : quod lamen liiiidamento caret, Sordidus cultu lacerare frontem. Koenigiussuspicar
    quamvis in aniiquioribus exempluni non occnrral, tur : mananssine fine. Post hunc versum in Poelm.,
    ex quo liqueat. corripi eam posse. Hadam., Tom., inseritur alius, scilicet : Torquebat
    577. Oli., Rom., Sed rudibus recium esl ulribus solvensmorbus pallore virenlem : sed Torn. et, pro
    spumanlia musta. Ita Reg. sed sine est, el cum d. s. , Poelm. legit Torquebalquegravi morbus. In
    glossa rudibus — novis. Edili, Ulribus esl reclum ru- plerisque deest hic versus.
    dibus spumantia musta, ne scilicet prima in ntribus 588. Ald., Tom., Bas., Rom., fessa — Pectoris
    NOT^E.
    570. Turbine smeli, iti ul vers. 225 li. 1. filiam principis sacerdotum, mulierem a profluvio
    "72. Ferie jejunia, portare, conciperepro jejunare. sanguiiiis sanatJesus. Matlh. ìx , 18 seq. ; Maic. v,
    573. Matlhseiis: Nemo autem immitlil commissu- 22 seq. ; Lue. vm, 41 seq. De verbo tracio slylo ec-
    rali pnini rudis investimenlum velus: lollit enim ple- clesiastico pro dissero vide comment. ad Prudent.
    nitudiiHinejitsa vestimento,et pejor scissura fit. Hsec]0 hymn. 15 Peiist. vers. 101.
    senieniia melius furiasse cxpriineretur sic : Quam 380. Ab Evangelislis dicilur arebisynagogus, sive
    slullum est rudes pannos veieribus subtexere? Pan- princeps synagogse, qui scilicet caput erai synago-
    nns novus assiiius panno veleri eam panni veleris gae, cujus jussu res in synagoga fieri solita; decer-
    panem auferre solet, cui per suiuram adhseret. Id nebaniur.
    autem accidii, sive ex duplici panno veleri, el novo 582. Implorai lacrymans est pleonasmus : nam in
    veslis fiai, sive panno veslis jam trita: novus, el implorai jam Iacrymae intelliguiilur. Noianda vero
    rudis paiuius assualur. Juvencus igitur subtexere hoc loco significata) non obvia verbi imploro : idem
    usurpai pio conlexere : et ulroque modo recium esl enim implorai naiam, ac nominai, appellat cum
    est, sive rudes pannos veieribus conlexere, sive ve- lacrvrais naiam, et numen ejus ri-petit. Cicero,
    teres pannos novis. Reuschius existimat, non lam Verr. VII,al. libr. v cap. 49 : Me suamsalulem appel-
    sciluiu fuisse veterum suendi mudimi, quam quidem liins, le suum carnificemnominaiis,filii nomen tmpto-
    apud nos est, sed crassius fuisse TÒTÙ^papa,quod rans. Reuschius explical, Implorai lacrymans, b. e.,
    inserenduin erai ve.slimenlo veleri, adeo ut proinde lacrymis et suspiriis continuai veruni esse id quud
    exslaiiiius essel, el vesiem ciiius deiereret. de morie filinedicit. Seduiius Juvencum imitami-,
    Ó75. Pro calidummuslumin sacro lextu esl vimini 1. IH, vers. 298, Imploratquegemens; quem ad locum
    novum. videndus Wopkensius.
    576. Disperdere pro disperdi per enallagen, ul ait 585. Vestigiaservans , observans.
    Reuschius. 587. Sine fine: pìirasis ecclesiasticis scriptoribus
    579. CAPUTXVI. Inter eundum ad suscitandam familiaris. Vide noi. ad Dracont. vers. 21 libr. i.
    179 C. V. AQUiL. JUVENCI ISO
    Pecloris lisce tamtam volvebal credula mentem A Ultima supremi» cOlcbrabaiil'mimerà pompae;
    590 Arcano, secumque fide jam certa lenebat, Abscedant, inquii, teetis liane Irisliii vestris.
    Acluium fesso fugerei quod corpore tabes, Namquepnella jacet placido demersa sopore ,
    Exiremam Chrisli posset si tangere vesiem. 200 Defunctam retar flentum quam nescia
    Hsecubi per populum sunnui peiulemia pepli [plebes.
    Fila manu trepida tractiivit, proiinus alle, 405 Talia clicenlemridentum turba reliquit,
    595 139 El causas morbi et crcdeiUia pettora Quod morte abreptam dixil dormire puellam.
    [cernens, Sed Christus tethi vicior, vitaque repertor
    Concessi! celerem tali cura voce saluiem : Frigeniis dexiram dignalus prendere dextra,
    Accipe, quod meruit (ideieonslaniia , munus, Surgere mox jussii miranda ad gaudia palris*
    Et mox restriclo viguerunt sanguine vena;, [gens 410 Inde reyerlenti clamor se prolittus offerì
    Poslquam pervenlum est, ubi funera virginis in - Ca'cormn pariter gressu tallente duoruin.
    400 Plangentis populi fremilus, clangorque lubarum Illis Christus ait : Sicredunt pectora ve;lra ,
    LECTIONESVARIANTES.
    hmc, eie. Alii, (éssam. — Pecloris. Reuschius, fessa. li ] pungendum ubi funera virginis, ingens, scilicel uhi
    — Pcctoris, in sexto casti fessa, ut subinielligatur erant funera virginis. Melius vero legelur vers. 401,
    mulicre : <quodnon probo. munera pompm.
    389. Oit., hic, recie factum hmc. 401. in Reg., el Olt. factum esl celebrabal ex
    590. Reg., Daventr., Tom., Ras., Poelm-, prò d. celebrabanl. Edili, et mss., funera : sed Iibeuicr le-
    s. ; Ald., Falli'., Arcana, secumquefide. In Oli., Ar- gnili miniera. Quid enim sunl ultima funera supremm
    cano, secumque fide, et forte fuit fidem. In l>om., pompm? At munera ultima scile positura est.ex dic-
    Arcanum secumque fides. Hadam., Poelm. in lextu, tis ad vers. 20 hujus libri : Ultima defilitelodebentnr
    ircanaque fide secum. Coirjicialaliquis Arcana sccu- munera patri. Est autem miniera aceusativus apposi-
    ra file. Ctuerum scripiui-a Olt. cmteris melior vide- lus ; el sensus est : Poslquam pervenlum est, ubi
    lur. Arcano advei-biumest a Plauti), Cassare , et Ci- fremilus, clangorque celebrabaut funera virginis,
    cerone usurpaiuffl : quamquam ap,ud hunc incerla ultima munera, etc. Porto batic coìijecluram, qua;
    est leclio. Potasi aulem interpungi vel mentein — olim Rivini eliam fuit, Codd. Caiilabrigienses ful-
    Arcano; vel mentem,—Arcano. ciunt, et seculus esl Reuschius.
    392,Rom., si posset : alii, possct si. 405. Le;;o potius demersacura oiss. nostris, quam
    3y.T. Reg., causam, sed videtur fuisse causas. dimersa, quod liabenl Ald., et arto.
    398. Mss. nostri , et alii restriclo . Ald. , et non- 404. Puelm. pro d. s., ferlur: sed sensus exigil
    nulli editi, coiismao; alii, consiriclm. Fabr.-pro »i- retar.
    guerunt babel rigiieruni, nescio an ex conjectura, 403. Rom., reliuquit, quod eliam videtur a pr. in.
    an ex fide alicuj s codicis.Hane scripturam canlimiat p fuisse io Oli. prò reliquit.
    Reuschius,, quamvis .albini ipse lenoni, ex Lucanoi 'J 411. Mss. nostri, et Poetai, pro d. !»., Cmcorum
    I. IV: Sicca rigensastrìnxil minerà sanguis. In Westh. pariter gressu. Edili plerique, Lumine capiorumgres-
    ad marg. ju-o consirido in lextu legilur ronsiani.im, su. iiweiicus t'orlasse scripsit gressu labanie, .pro-
    quod videlur uieudum. duci» prima io labanle, tu I. li. vers. 457, et 1. ili,
    399. JAute funere. Reg. cum Ald., et aliis .distin- vers. 573 , Labal quìa pectore vestro — Juslt-bilis
    gua, fmier-aviiginis , ingens, Sed .cum poslea vers. fidei nulans per lubrica gressns-
    401 «eourrat firn-erapumpm, videlur huc loco intar- 412. Fabr., Westb. in lexlu, Atque iis Christus
    NOT^E.
    589. Pecloris mentem, cogiiaiionem, Heodiadys , listam Mni-lha;um in Vulgata, tamen multis ex locis
    unum per duo, ul siepe alibi occurrit, nisi malis jiec- constai, adbibilam quoque fuisse tribuni. Virgilius
    ,oris arcano, 1. xi, vers. 92, de funere Pallantis : li cmlo clamor-
    591. Fabricius in Comment., verbo Acluium, ail que virum clangorquelubarum. Adde Ovidium, IIo-
    dictionem liane esse coinicam , qua eliam usus esl ralium, Pcrsium , ci alios. Notai vero Gellius 1. xx ,
    Alcinius libr. ì : Adulimi suovi producens omnia (m- e 2 , eos , qui apud silos canere solili essenl, hoc
    tu. Veruni- eamdem vocem usurparunt Cicero, Li- esl, vita functos, el sepultos, sideines dictos, diver-
    vius, Virgilius, aliique non comici. sumque a ca;teris tuba; genus habuisse. lricius in
    393. Per populum: Marcus ait : Vena in turba re- codice Vercellensi Versionis llalse apud Matihseum
    tro, el'tetìgii vestìmentum-ejus.Peplum quodvisami- invelili lubicines, sed prsel'erendiimail libìcinescura
    culum dici, ex hoc. versu probaL Barlhius I. xxxiv Vulgata, quia minoris iclalis funera ad libiain , ma-
    Advers. ca.p. 4, col. 1532. Fabricius, in comment. , r. jorìs ad lubam proferebanlur ex Servio ad v ALn.
    verbo Peplum, ail esse vestein ftaxam el laiarem , Laudumquearreda cupido. Sed, ul veruni sit hoc
    sine manieis, vir'is feminisque communem. Univer- discrimeu, ex Vulgata non constai, puellam, de qua
    sali stimimi1peplum pro quacumque veste laxa. agimus, in minori setate fuisse consiiiulam. Favet
    594. Descripiio fimbrìae: Fila pendentia sanimi lamen lextus graccus pttellula, filiola ; al Marcus
    .pepli. Nam extrema vestium, praesertim si iticisuras aperte ait eam fuisse annorum duodecim. Servius
    habeanl, fimbria dicutttur. Traciavit, teligli ; eadem autem per ininorem seialem intelligere videtur in-
    signilìcalioiie 1. i, vers. 554: Corporeisqueoca/isTa- f'ataes. Vide Berald ad Stai, vi Theb. 121.
    wen traclare serenai». 407. Ul diabolus mortis repertor, sic eonlra Chris-
    7>9h.Caitsmaliquando pro morbis simpliciler po- tus lethi Victor, vilmquerepertor dicilur. Vide quse hi
    nuntur, ul coniitmavi ad Prudent. hymn. ì Peri- liane rem disi comment. ad Prudera, liynm. 4 Calli,
    steph- vers.^0 •.Supplicumcausaspeiilis qummedelis v. 9.
    irriganl. 408. Frigentìs, h. e. mortuae. Virgilius libr. vi
    596. Tali.cum voce, ut libr. h, v. 597, Cam dicto. vers. 219 : Corpusqae làvant frigentìs, el ungunt.
    400. MusicanoTunebrem lubarum sonoexornaiam Hinc frìgida mors ab effecta.
    fuisse, ex hoc loco arguii Barlhius 1. xx.xiv, cap. 5. 410. CAPUTXVII. Duo emeìliberantur. Malta, ix,
    Sed quamvis.usus tibia!in fmieribus frequentici- fue- 27, eie.
    tto, atque adeo menilo libìcinum fiat apud evange- 411. Gressu labenie ; ecctir ita? An Claudi eliam
    !8I EVANGELICA HISTORIA LIB. II. ÌU
    Nunc virtute mea se reddel lumen adempium. A 425 Ingenito, ut ruris Dominus, cui pascua lana
    liti firmato se credere corde fatenlur. Innumerae tondelli pecudes, rectoris egentes.
    415 Tùm Christus fallir : Credenlcs cernile lueem , Tunc ad discipulos depromit lalia verba i
    201 Nec cuiquam nostrum post haec edicite Quam lacla;segetes ruris per terga palescunt!
    [nomen. 202 Sed rarusmessorfrugissuperaiur acervo.
    Dixit : sed major per gaudia lanla videntum 430 Jam superest dominum segelis deposcere tantae,
    Ardor inexplelus famam per cuncla ferebat. Ut sua rura velit numero compiere colentum.
    Offerturque dehinc juvenis, cui rapia sonora; Haecfalus, populo ex omni delecla seorsum
    420 Dsemonisincursu fueral substanlia vocis. Fonia conglomerai bisseno pectora coelu.
    Asi ubi propulsus fugil de pectore daemon, Hos ubi delegit, prueceptis talibus implet :
    Confestim sanseredierunl miniera lingua;. 435 Deviiate iliner, quod gentes perfidiosa;,
    Talia mirantis populi stipante tumulili El Samaritarum fraudis vestigia calcant.
    Vallatur : cernens sed millia tanta virorum, Pergile, qua palrii pecoris custodia labal.
    LECT10NES VARIANTES.
    ail ; ad marg., Ollis Christus ail. Ald., Bas., Islis ; B factam colentum. Pierique, «amero compiere colen-
    alii, Illis, vel Ollis. In Reg., el Tom. elegantercum tum.
    inlerrogatione : Quidcredunt pectora ves'.ra? — IVam 452. In Olt. ex dìlecta factum delecla. Ibidem
    virlule mea se reddel lumen adempium? Ila a pr. m. dose scornilipro seorsum. Nonineptain esset men_
    fuit, ut videtur, inOit. Plerique sineinterrogaiione: suorum,
    Malihaeus : Et convocalìsduodecim discipulis suis, eie]
    Si credimi pectora veslra, — Nunc virane mease red-
    del lumen adempium. Mailhaeiisait: Creditis, quia 453. Editi, el mss. plerique, Fortia conglomerai
    hoc possimi(acere vobis? Nilii'ominus Reuschius ma- bisseno pectora—cmlu, — Bis sex consociai fidorum
    vult sitte inlerrogatione. Alii, eliamsi scribatur si corda virorum. Hos ubi, eie. Oli. prius habet
    Bis sex, tum Fortia. In Tom. deest hic ver-
    credimi, inleirogationem apponunl, quia si acci- versimi sus Fortia, qui eliam omissus esl a Fabricio, ncque
    piunl prò nam, ut I. ìv, vers. 355.
    . 414. Alii, Olii; alii, UH. est certe valde necessarins. Poiest etiam hic reti-
    415. Ott., Tom., Bas., Ald., el alii, lucem. Reg,, neri, et oniìIti versus Bis sex, eie. Iti igitur sequor.
    Rom., Had., et alti, lumen. 434. Oli., dilegil, a sec. m., delegit.
    416. Rom., Nec cuiquam vestrum videlur mendum 435. Mss., et plerique edili, Devitale iliner, quod.
    pro nostrum. Oltob., post limevos dicite. Ald., Falli1., Deviiateviam, quam.
    417. Reg., Toni., Rom., Bas., Ald., sei! propere. 430. Reg , Oli., El Samaritum, sed in Reg. forte
    Oli. cum aliis edilis, sed major. fuit Et Samaritarum. Rom., Ald., Bas., Et Samarita-
    418. Rom., per cuncla serebat; ad marg. diversa rum. Ilad., Poetai., in lexlu, Alque Samaritum, ut
    leclio, vel eorrectio ferebat. supra vers. 524, Ecce Samaritum, nisi eo loco legere
    419. Alti.. Poelm. prod. s., Affertnrque; plerique, C malis En Samaritarum. Juvencus socpiusduas primas
    Offeriurque.Ald., sonore, corrige sonorm. corripit. Alii aiio modo. In Oli., fraudes; in Torn.,
    421. Reg., Rom., Oli., Ald., Torn., Bas., Asl ubi fraudibus, pro fraudis, quod reiinendtim esl.
    propulsus. Poetai, in lexlu, Fabr., Alque ubi propul- 457. Mss.nostri Reg., Bora., Ollob. cura Davenlr.,
    sus. Hadam., Poelm. pro d. s., Alquepropulsus ubi. Wesih. in lexlu, Ald., labat, cum glossa in Reg.,
    Lex melri ulrumque patilur. deficit : sed in hoc eodem Reg. forle fuit baiai, quod
    425. In Oli. ex Ingemmi rette, factum Inganit. exsiai in Hadam , Poelm., el aliis edilis. Videtur
    . 427. Rom., Ald., et alii, lalia dieta. prsefcreiulum labat ex lexlu Evangelii Manli, x, 6 :
    428. Ald., Bas., Quam late segetes ruris per tergi Sed poiius ile ad oves, qum perienmi domus Israel.
    laiescunt. Tom., En late segetesruris per terga pa- Obsiat prima in labal, quae brevis esl. Sed quid est
    lescunt, quod habet etiam Poelm. pro d. s. Plerique baiai custodia? Milli enim dubium non est, quin cas-.
    editi cura mss. nostris, Quam Imimsegetesruris per todia significet ciislodes.Tcnco igitur labat, producia
    terga patescunt! prima contra aiitiquioruni usura. Koenigius rettaci
    451. Reg., numeros; sed videtur correctum per custodia baiai, el custodiam accipit passive prò re
    numerocum glossa de numero. In Oli., ex colentem custodita. Verum eliam sic Evangelii senlentia non
    NOT^E.
    crani? Silel Evangelista. Labebatur ergo, sivelaba- iium i Georg. 15.
    bai, aut nuiabat gressus eorum , quia, ctim cseci 428. Lmim segetes, ut dixi ad v. 425, fìaris per
    essent, non ila expetlite ambulare polerant. •p.terga, ut I. ì vers. 671.
    418. Per cuncta, per omnia, ubique. Dixi de hae 450. Sacer textus ail : Rogale ergo dominummes-
    loquendi ratione ad Dracont. lib. i, vers. 292. sis, ut titillai operarios in messem suoni. Usus verbi
    419. CAPUT XVIII. Dmmoniummulum ejeclurn,el deposcereexigeret a domino messis. Orare ulrumque
    lurbam ad Jesum confluxisse. Mutili, ix, 52 seqq.; admitlil, rogare petit accusalivuin.
    Lue. xi, 14, eie. Juvencus juvenem vocai hominem 431. Numerus pro muliiiiidine, et copia ssepepo-
    mulum, daenioniumliaheniem, ul ail Malihaeus.Vide niuir, ul numerus frumenti, numerus vini.
    noi. ad I. ì vers. 774, et li. 1.vers. 532. 432. CAPUT XIX. Quid (aduri siili, prmeipit dis-
    420. Substanlia vocis, vox, -ut sitbstantia saiis cipulis. Manli, x, 1, etc; Marc, in, 1>, vi, 8; Lue.
    libr-i vers. 510. Vide nolani ad vers. 651 libr. i. vi, 13, ix, 1.
    425. Tumullushoc loco significai tiirham, et mul- 455. Conglomerai: hoc verbo usi sunt Liicnelius,
    liludiiiem discursaiiiitim, et sirepentinm oh adniira- el Enuius, conylomeralus Celsus, conglomeratio Co-
    liutiem. Liicanusl. ni, vers. 102 : Non fidas Imiovo- dex Jusiiuianams. Juvencus hoc I. vers. 579 : Veslra;
    ces simularelumultu. gloineruiio turba},el alibi siepe glomerandi verbum
    424. Tanta pro tot: vide noi. ad Dracont. 1. in, usurpai.
    vers 554, ubi occurrit quanti prò quoi. 456. Samaritarnin fraudis vestigia,videlicet fraudu-
    425. Pascuu Imta, ul Virgilius libr. i Georg, letaa vestigia Samariianoruiii, vel vesiigia fraudis
    vers. 1 : Quid factat Imlas segetes, eie. Saniariianoruni. Videntur esse duo genitui, qui al)
    426. Tondelli, carpuul, pascunlur : qua; hujus; eodem nomine rcguniur. Vide supra v. 513.
    Verbi signiticaiio poetis faniiliaris esl. Vide Virgi-
    183 C. V. AQL'IL. JUVENCI 184
    203 Pergenles vero similem mihi sumite A Diffugiet, veslrumque abitimi pax vestra se-
    [mentem, f quetur.
    Ut vobis subigat virtuies daemonisatri Excludel quicumque ferus vos limine tedi,
    440 Sancta fides, curamque piani languoribus apiet. Auribus aut duris spernet viialia verba :
    Hsevires nulla vobis mercede dabuntur. 455 Exculile egressi domibus vestigia vestra,
    Et vos haud aliter gratis impendile dona. Hsereat injusle ne vobis porlio viias.
    Non ami, argeniive domei possessio mentem , Illos deierior Sodomorum pcena manebit
    Nec vos iiummorum subigat scelerala cupido : Suppliciis, veniel mundo cum lerminusonmi.
    445 Nec geminas vesles, nec plantis legmina bina Pergitis en, ut oves, sa-vorum praeda luporum :
    Virtutis nuda; cupial servare minister. 460 Sed vos arguto serpentum corde vigele,
    Ingressi miiros urbis, perquirite semper, 205 Simplicitate lamen dulces superale co-
    '
    Hospitio quorum par sii succedere juslis. [lumbas.
    Ingressique dehinc pacem sub tetta vocale : Nam saepe incumbet vobis injuria prscceps,
    450 Si tranquilla domus fueril, pax illa manebit. Conciliisquebominum slatuenlur corpora veslra.
    204 Si» crii indignis habitanlum moribus hor- Vos flagris, vindisque feris, durisque lyrannis
    [rens, 465 Frendens urgebit pro me violentai saccli.
    LECTIONES VARIANTES.
    saiis exprimilur. Posset ex conjectura restitui cas- B —Hospiiiique (ocos miscerc gravala vetabil. Absunt
    lodia lapsat : sed hoc verbum minus significat, quam ab Aldo, et a nostris mss. Rom., Reg., Oli., et
    labal. Libr. iv, vers. 501, mss. nostri seque relerunt ab aliis prseslanlissimis codicibus mss. ex fide Rcu-
    sed corpus debilelabat, pro quo nonnulli edili habent scliii : itaque eos loco line expellere oportet, ui-
    lapsat. Confer eliam vers. 573 I. ni. pote spurios, prseserlim cura Evangelii senlentia
    439. Poelm., pro d. s., virtulem: in lexlu, cum sine eis egregie sii explicata a Juvenco. Manli, x,
    aliis, virtuies. 14 : Et quicumque non receperit vos, ncque atidierit
    441. Tom., vocis: lege vobis. sermonesveslros: exeuntes (oras de domo, vel civiiale,
    442. Olt., gravita pendile, corredimi per gratuita exculile pulverem de pedibus vestris ; et simili mo-
    pendile. Reg., gratuita impendile; sed pro Iri'bnsex- do Marc, vi, 11 : El quicumquenon receperintvos,
    tremis lilleris in impendite aliud fuisse videtur. neque audierint vos, exeunies inde, exculile pulverem
    Rom. , gratis impendite. Editi omnes , quos vidi, de pedibus vestris, eie. In priori versu e duobus,
    cunclis impendite. Prseferendum, opinor cum Rom., quos rejicio, Poelm. noiat diversam leciionem,
    gratis impendite, ex Mallh. x, 8: Gratis accepislis, Sive adversa pro Sive aversa.
    gratis date. 455. Poelm. pro d. s., egresso ; in lexlu cum
    445. Ald., Non geminas. Ald., Poetai, pro d. s. reliquis, egressi.
    cura mss. Oli., Rom., legmina bina— Virlulis nudm 456. Ott., vobisne. Reg., Rom. cum edilis, ne
    cupìat servareminister. Sic Reg,, sed portare pro ser- vobis.
    vare. Hadam., aliique edili legmina bina, — Virtuli 457. Apud Kcenigium alii Illos, sdii Illis. Rom.
    nudm cupial servire minister. p horridior, cseleri deierior.
    452. Rom., Oli., hcg. seribunt Imbiutili, et in 458. Sabatierius legit omnis, quod tarlasse casu
    Reg. glossa apponilur sanctilalis. Ex edilis etiam illi excidit: nani alii habent ornai.
    Ald., Davenlr., Vesta, in lextu prseferunt habiium. 459. Rom., Ald., Bas., Pergile nunc, ut oves.
    Hadam., Poelm., et alii, abilum. Haec scriptura Alii, Pergitis en, ul oves, quod magis accedil ad ver-
    proba est, eiEvangelii verbis consonans. Manli, x, ba Evangelii Malli), x, 16: Ecce ego milto vos, sicut
    15 : El siquidem fueril domus illa digna , valici pax ovesin medio luporum ; et Lucie x , 5 : Ile ; ecceego
    cestro super eam : si autem non fueril digna, pax ve- milto vos, quemadmodumagnos in medio luporum. In
    slra revertelur ad vos. Apud liilarium in hunc lo- hoc eodem versu Rom., Reg., cum multis edilis,
    cum : Qum si digna esl, el pacis communionesit di- habent smvorum; Ott., cura aliis, durorum.
    gita : si indigna, pax invicemrevertatur. 461. Reg., Oli. cum Poelm. in texlu, Hadam.,
    455. Reg. , Rom., Olt., Poelm. pro d. s., ferus ; dulces; Rom. dulci, scilicet simplicilate. Ald., cura
    alii, ferox. Rom., de limine: melius, cum reliquis, aliis edilis, puras; ita eliam edidit Fabricius ex ma-
    voslimine. nuscripto, ul ait: qui etiara observal, non aliter Ie-
    454. Reg., Olt., Rum., Ald., Daventr., spernet. gissc Ravisium.
    Hadam., Poelm. in texlu,- el nonnulli alii, penetra. 463. Poelm. pro d. s., consistetti; in textu cum
    Post hunc versum in edilis Daventr., Poelm., et aliis, stalucniur.
    aliis inseruntur duo alii versus ejusdem senlentia;, 461. Ott., dirisque, sed videtur fuisse durisque.
    videlicet, Sive aversa Dei famulos succedereteclis,
    mim:
    459. Dmmonisatri: supra vers. 45, Spiritus aler; \0 Succedere tectis.
    et infra v. 616, Si dmmonepellilur atro. 450. Inlelligi poiest, Pax manebit illa teda.
    445. Tegmina bina: sic exponil Matihseum, Nc- 456. Reddit raiionem, cur discipuli exculere pul-
    que duos tunicas, neque calceamenta. Nam Marcus verem e pedibus jubeantur.
    e. vi ait: Sed calceatossandalìis. Non ergo veianlur 461. Cur simplicitas columbselaudelur, lege Bar-
    calceamenla discipulis, sed bina calceamenta, ut tbium I. XXXIII Adv. cap. li.
    binse tunica;. Hujus opinionis ducem Juvencum se- 462. Incumbel: Scaliger I. iv, e. 16 Poetic. noiat,
    qiiuiiittr S. Thomas, Cajetanus, etMaldonalus, ut hoc verbum, quo sa-pius Maro ulitur, grave, el sonu-
    notavi! Julius Nigronus de Caliga cap. 2, num. 52. rum esse. Eodem Juvencus pariter delectaiur.
    446. Virlus nuda, simplex. Lacianlius init. libr. 463. Slatuenlur corpora veslra : sialuemini. Saepe
    i lnsiitul. : Ul sotam, nudamque virtutem nudi, expe- Juvencus corpora ponto pro hominibus, aut supposi-
    diliquesequerentur: alii veritaiempro virtulem. lis, qua; corpore, el anima constata. Staluentur: pro
    448. Hospitio succedere.Cmil'ernoi. ad vers. 17, sklcre ponitur stadio: nani sistere verbum juris est.
    183 EVANGELICA H1ST0R1/E LIB. II. 180
    Cum vos prodiderint, verborum ponitecuram: A Discipulo saiis est vires sequare magislri,
    Spente fluens dabitur sermonis grafia vobis. 480 Vel domini similem virlutem prendere servo.
    Spiritus in vobis pro vobis digna loquelur. Pectoribus vesiris semper timor omnis aberret :
    Prodetenim fralrem sceleraia insania frairis, Nani nudala suis pronninlur cuncta lalebris.
    470 Ad lethumque dabunl genitorum corpora nati. In lenebris lacite vobis qasecumquejubentur,
    Vos odiaurgebunt semper pro nomine nostro, 207 Dicite preclaro nitidi sub lumine solis.
    Sed (inora (ideicomitatur gloria vilse. 485 Auribus et vestris dicam qusccumque susur-
    Profugiie ex teclis, quse vos sectabitur, urbis : [ rans ,
    206 h'de aliam, mox inde aliam conquiriie se- Excelso in populos sparganlur culmine tetti.
    [dem. Despìcile illnrum rabiem, qui corpora vestra
    475 Nam vobis urbes semper superesse necesse est, Prosternimi ferro : non est his ulla poieslas
    Israelitarum quse dent sub nomine plebem. Vivacem letho pariter demitlere mentem :
    Discipulus numquam iranscendil celsa magislri 490 Illuni sed poiius cordis secreta pavescant,
    Culmina, nec Dominum tentd propellere ser- Corporis est, animooque simul cui cuncta po-
    [vus. [testas.
    LECTIONES VARIANTES.
    566. Ald., cum nonnullis, tradiderint'-: Mss. nostri, B enim operium esl, quod non revelelur, et occultum,
    et meliores apud Reuscliium cura plerisque editis, quod non scialar ; et ex mss. Corti., Niliil esl enim
    prodiderint. operium, quod nonrevelelur: et occullum, quod non
    4U9. Poetai, prò d. s., Fralrem autem (radei : in manifesteiur. Consonai eliam auctor operis imperf.
    lexlu cura caeteris, Prodel enim fralrem. in Manli, boni. 25 : Nihil operium, quod non revele-
    470. In Aldo meiiduui puto genilorem pro genito- lur; et occultum,quod nonscialur. Necdissimili modo
    rum. luce exponimtur Marc. ìv, 22, et Lue. vili, 17, xn,
    471. Ald., Bas., Poelm. pro d. s., odio; alii edili 2. Poelm. in textu Label cuncla cum aliis; pro d. s.
    cum mss., odia, quod majoretti cmphasin liabei. lata, quod minus placet. Suspicor autem, irrepsisse
    475. Edili, e (ectis; mss. Reg., Rom., Olt., ex errorem typographi, quo diversa leclio lata pro
    teclis. cunclabuie versili nflingaiur, cimi ea magis propria
    477. Rom., Iranscendil ; alii mss. et edili, transcen- sii versus 491, Corporis, eie.
    dut: uijvers. seq., teutei. Mihilamen non displicet hoc 484. Rom., sub nomine; codd. nonnulli apud Reu-
    vers. iranscendil, elvers. seq. tenlel : nam iranscendil schium, sub limine ; lege sub lumine.
    positura videtur pro est super apud Manli, x, 2ì: 486. Ald., Ras., spargenlur : quo special Rom.,
    Non est discipulussuper magistrum, nec servus super quamvis depravale scribat populo speigentar.Reliqni,
    dominum suum. Aliud est de verbo tentai': non enim sparganlur.
    rette dicelur, servus non tentai praecelleredominum 488. Reg., Rom., Prosternimi. Oltob., cum edi-
    suum, ul sigtiilicetur id, Servus non esl super domi- tis, Prosternent. Iu Vulgata est, Occidunt corpus.
    num suum. P Patres alii ita, alii; Qui possunt occidere corpus;
    482. Rom., Jam; ahi, Nam. Ott., Reg., Rom., nonnulli, Qui corpus occidant. Reg., et Oli., non his
    promunlur. Edili onines, promenlur. H.TCleclio ma- est itila. Rom., cura edilis, non esl his, vel iis.
    gis congruil Vulgalse Manli, x, 26; Niliil enim esl 489. Rom., dimiiterè: melius alii, demitlere.
    operiumquod non revclabiiur, el occullum, quod non 491. Reg. a pr. m., itemque Oiiobon. a pr. m.,
    scielur. Reiineo tanien scripiuramcodicum nostro- animique pro animmqite.Ald., Bas., loia pro cuncla.
    rum mss., quae magis consentanea esl versioni Itali- Confer. leclioncin variiun ad v. 482.
    eseex ras. Colbert.apud Sabaiieiiuin hoc loco: Nihil
    NOT^E.
    4G6. Ponile, deponile. Ponere curas dixit Livius succedent.
    1. !., e. 19. Alii, ponere melum, moras, arma,eie. 480. Vel pio et. Vide not. ad Dracont. 1.1, vers.
    469. Insania frutris, insanus frater. 266: Virtulem similem Domini, videlicet similem
    470. Genitorumcorpora, genitores, ul paulo ante vintili Domini. Noti dissimile esl, quod vers. 458
    v. 465, Corpora vestra.Nolanda eliam phrasis, Ad le- dixit: Similemmihi sumilememem.
    thum dabunt, ut ned, letho demitlere. 486. Culmine ledi : sacer textus, saper teda. Co-
    472. Hunc verborum ordinein stimo: Gloria (idei dex Cantata1., in teclis. Andiendus Hieronymus ep.
    comitatur lineili vilae. Mattlia-us babel: Qui autem 106, al. 4J5, num. 65, ad Sun. et Fretell., post
    perseveraverilusque in finem, hic salvus erit. medium : In JEgypto, el Palmsdnu... non habent in
    475. Seclari vel pro asseciari, eicomiiari, vel pro teclis culmina, sed domala qum Rommvel solarla, vel
    insettari, et urgere accipitur. Uiraqtte signilicalio menianavocanl, id esl, plana teda, qumtransversistra-
    proba est : secunda hoc loco obtinet. bibus suslenianiur. Hinc in Evangelio : Qum auditis
    474. Accipe verba Evangelii Mailhsei: Cimiaulem D iu aure, dicetis super domata.Grsece esl ÈTTI TWV Sap.à-
    persequentur vos in civitate ista, fughe in aliam. Ju- TGJV. Nihilominus Juvencus citimeli letti nomiuat,
    vencus veierem Ilalam legerat, qualis in ras. Corb. quia re vera citimeliaccipi solet pro altiore domus
    reperilur: Cam autem persequentur vosincivìiale ista, parte, et pro quocumque ledo. Juvencus ergo eam-
    fugile in aliam: quod si in aliam persequentur vos, fu- dem inierpretaiioiiem lenet, ac Hieronymus. In le-
    gite in alteram. Concintint in re ipsa duo mss. San- clis domorum soliti erant Jodaei confabulari ; sed
    germ., Ciaromont., S.Gat., et Maj. Mon., versioAn- cum facile a vicinis audiri possent, minime secreta
    glo-Saxonica, ras. Cantata., textus Grsecus in era ut, de quibus ibi sermonem babebant.
    pluribus mss., Hilarius, Ambrosius, etc. 489. Leiho demitlere. Virgilius n, Ma. 85, demi-
    475. Pergit Malihaeus: Amen dico vobis: Non con- sere ned. Similia alii poeta; passim.
    summubiiiscivilales Israel, donec venialfilius hominis. 4U0.Cordissecreta.Libr. 1, vers. 559, el 1. ut, vers.
    Quae verba elegauler, ait Scboeiigenius, explicat 146, Cordissecreta. Lib. i, vers. 4l)8, Menlissecreta.
    Juvencus. Semper vobis usque ad diem novissimum Lib. in, vers. 169. Secreto cordis.
    r-hint urbes, et populi, qui in JUdaeurum populurh
    187 C V. AQUIL. JUVENCI 18S
    Passeribus pretini», -nummi vis porli» paj'va A Contemnet quicumque animam prò nomine
    Pwveniel : non est tamen unum credere di- InveitociJaelaflorentem fruge salutis. [nostro,
    [gnum, 209 Qui vfls suscipiet, me suscepisse benignis
    Ni JMSSU Donimi, laqueos incurrere vestros. Obsequiis, idem me pro Genitore supremo
    493 208 Quis dubitai sapiens Domini sub pe- 510 Suscepisse sibi gaudebil perpete vila.
    . [ctore multis Talia discipulis bis sex cimi jussa dedisset,
    Credere pentiatis hominem pro milibus unum ? Justus Joannes cacci de carceris umbris
    Qui me confessus fueril sub judice lerne, Settantuni e numero deisdos lalia ditta
    Hunc ego non aliter corani Genitore fatebor. Ad Chrisium portare jubet, verumque referre :
    Sic iiidem corani Genitore negabo negantem. 515 Tune piis animis requies, quam regia cedi
    500 Non ego nunc pacem lerris immitiere veni, PoUicila est lerris, nostro sub tempore fulges ?
    Sed glatliiim, patrio diriniai qui pectore natum, An aliam superest posihac sperare salutóni 1
    El dulcetn natam .dirimat qui pectore matris. Talibus hsecChrisms dictis mandata remillit.
    Si quis amore meo genilorem pluris habebii, Csecorumtenebra; mutanlur lumine Iucis,
    Vel mali-i, sobolive menni posinone! amorem, 520 Debiliumque vigenl firmalo robore membra.
    50i Sentiet burribilem nostra de sede repulsam. B Lurida disculilur squamoso corpore lepra,

    LECTIONES VARIANTES.
    494. Mss. Rom., Reg., cnm plerisque edilis, Ni 504. Rom., Vel malris, sobolisve meum : elarius
    jussu ; et glossa io Reg., itisi cum jussione. In Oli., est Vel mairi, sobolive. Idem Rom. posiponil, pio
    apparei jussu, et abrasimi esl ni, imi aliud. Ald,, quo melius alii poslponel.
    Bas., Injussu, quod pnvferl, el optimum dicit Gal- 507. Rom., Ald., florentem fruge salulein. Reg.,
    laiidius, elegans Reuschius, ut Injussu populi.Veruni Ott. cum plerisque editis florentem fruge salutis,-vt
    verba Evangelii seque bene explicaulur,sive Injussu, explical glossa in Reg., florentem—animamvelvitam.
    sive Ni jussu legamus. Manli, x, 29 : Nonne duo In Ott. prius forte fuit salutali.
    passeres asse vernimi: et unus ex illis non cadii super 509. Rom., ilidem, prò idem.
    terram sine voluniate Palris vestri ? 512. Olt., Rom., Alci., Bas., cmcis. Reg., Had.,
    495. Sehoeltgenins ad verba, Quis dubitel, ail, Poetili., emei, quod pisetulil Reuschius.
    nullam piane in hoc versu esse diificuliaiem, si le- 516. Daventr., Torti., Largitili-terris. Mss. el ple-
    gamus vel judicel, vel dical : sed si vers. seq. legatur rique edili, PoUicila est lerris. Reg., Oli., fulgens;
    Credere, sic bene est dubitel, pro quo melrum non alii, fulges.
    paitourjadicet. Rom., multos : corrige multis. 517. Hadam., Poetai., Fabr., An superesl aliam
    496. Gallandius reclius ail esse Cederecura Omei- posihac. Reg., Daventr., An aliam superest posthac.
    sio, quam Credere. Equidem credere in ms. Rom. Olt., Ald., Bas., Anne aliam superesl posi hmc spe-
    invenio, in edilis cedere. Olt. male scribit cmdere. rare. Sic Toni., et Rom., sed posihac pro posi hmc.
    In Reg. glossa est, cedere—antecedere.Idem Gallan- Milli placet leclio Reg., An aliam superest posthac.
    dius ex editane Pi ristorasiallegai prm milibus: ple- p Neque obstai, quod an corripi soleat : nani el quse-
    rique habent pro milibus. Reg., Olt., Daventr., Ald., dam exempla sunl, quibus producilur, licei nonnulli
    Toni., hominem, quod magis placet, quatti homi- in scriptum varient, legeuies amie, el mihi valde
    num iti Rom., Poelm., et aliis. probabile est, hujusmodi tnouo<yllatoa,qua; brevia
    502. Rom., Davenlr., Hadam., Poelm., Etdulcem a plerisque dieunlur, communi gaudere intervallo
    natam dirimai qui pectore malris. Sic Reg., etOito- qunufiiaiis, ut dixi ad Dracouiium, vers. 557 libr. i
    bon., sed dulci prò dulcetn. Ald., Toni., Bas., Et Carrainis de Deo. JuvenCus alibi etiam pioducit an,
    dulcem malris dirimai qui pectore natam. ut vers. 526, 682, 1. tu, et 529 I. ìv.

    NOTJE.
    492. Passeribus pretium, etc. Manìlius de pauperi- saepe perpes prò perpetuo usurpane Vide Indicem
    bjis aviculas venales cireumf'erenlibus lib. v, vers. verborum Draconlii.
    580 : Tolamqueper urbem—Qui gestant caveis volu- 511. CAPUT XX. Joannes ad Jesum discipulos
    cres ad jussa paratas,—Quorum omnis parvo consisiil miidi, el Jesus de Joanne ad lurbas loquilur. Mallli.
    passere census. xi, 7, eie; Lue. VII, 24, eie.
    496. Similis versus his, quos Ovidius proferì lib. 514. Portare, ferre, ul portare preces, salutem,
    i Mei. v. 525 : Et superesse videi de tot modo mi- eie. Vtogilius, 1. ix, vers. 512 : Multa patri portando
    libus unum, — El superessevidet de tot modo milibus dabal mandala.
    imam. 516. Sub vel superfiuum est, vel ponitur pro in.
    502. Dulcis epiihetoii filiis maxime conveniens : Draconiius, l. i, vers. 230 : Sub temporeprimo; I. il,
    quo alibi etiam utilur Juvencus. f.
    u vers. 356 : Sub tempore parvo.
    505. Matthoeus: Qui amai patrem, aut malrem, 517. Virgilius, 1. ii Mne'id. vers. 554 : Una salus
    plusquam me, non esl me dignus, eie. Juvencus ergo vìclisnullam sperare salutali.
    sic fere : Si quis pluris habebit genilorem, quam 519. Lumine lucis, liendiadys.
    amare me, eie, Amor meus poiest esse vel amor 521. Latini antiquioreS in plurali miniero semper
    quo ego amo, vel amor quo alius me amaL Hoc se- lepras proferebanl. Scribonius Largus, compos. 250,
    cando sensu Deus ait : Si quis amore meogenilorem in singulari lepram dixit. Juvencus et alii chrisliani
    pluris habebii. scripiores plerumqiie ita efferunl. Dicilur antera
    5U7. Invenio pro acquirere, adipisci, ut nomenin- lepra a Xaroj, vel Wì?, squama, quia lepra; sse/ie
    venti eie., et similia nonnulla. cutem asperam ei squamòsam reciduta:ex quo scile
    510. Sifii gaudebil, suo boni) gaudebil. Sibi ila Juvencus. squamosocorpore. In liane senlenliam dis-
    sape abundai, sed deganier lumen adhibelur ni serto Goillelnius Ader, de jEgroiis et Morbis in
    quid sibi vult? quid sibi quarit? Poelse chrisliani Evangelio, pan. ni, enarrai. 1, pag. 267.
    "
    183 EVANGELICA UISTOBJJE LIB. II. 190
    2 j.0 Aerise vocis penetrai sttrdas gonns aures. A Cur eliam molli vestitura veste videre?
    Reddilur amissse Ielhi posi funera vilse In domibus regum molli cum veste tenentur.
    Deposilum repeiens anima; substanlia corpus, Ille prophetanim solus transcendere vires
    525 Pauperibusque suis non dediguaia palescit 555 Indicio veleris scripti promitlilur olim.
    Fulgenlis splendens advenlus gloria nostri. Hunc etenim memorat veneranda; leetiovocis:
    Ille beatus erit, quem non deceperit error. En ego milto meum stratas aptare minìslrum
    Talia discipuli referunl mandala magisiro. Ante luos vulltis : genuit nec femina quemquam,
    Hoc super ad populum deprom'n talia Christus: Major Joannis nostri qui viribus esset.
    550 Cur in deserto voluisiis visore nuper 540 212 Sed minor hoc coeli Bel sublimior aula.
    211Stranienaruiidineura venlo vibrante nioveri? Hujus ab exorlu vim coeli regia seniit,
    LECTIONES VARIANTES.
    523. Reg., Rom., amissm [etili post funera vita;, disimele nominant. Juvencus ulrumque videlur ex-
    quod teneo, et Davisius ex quodam ms. reposuerat primere voluisse. Slramen est stipula, culmus, et
    ad cap. 70 § 6 Csesaris, de Bell. Alexandr. Vide alia similia, quse letto rustico sterilendo deservir*
    Arnizenium, ad Sedulium, libr. ìv, vers. 157 : Alii sotent. Stamen per metaphoram dicunlur fibra; in
    amissa Utili posi (unera vita. Post lume versum in 15 ligno, et fila iu herbis, et floribus recio ordine in
    Reg. et Rom. legilur : Deposilum repetens anima; lungum protensa : adempie .aliquopatto possel etiam
    subslantia corpus, Ad corpus remeans anima} jam li- suslineri Stamen arundineum.
    bera virtits. In Poetai., Hadam.. Davenlr. et aliis, 552. In Oli. prius fuit videri, recle emendalum per
    S'idemsunl versus, sed inx'erso ordine, prius Ad cor- videre.
    pus, (uni Depositimi.Ott., Ald., Bas., Fabr., omnino 53ì. A!d., Bas., Poetai., prod. s., Falidiris longe
    omitluni versum Deposilum, et stilimi referunl ver- prmponilur ille prophetis, — Vt veteris quondam ce-
    simi Ad corpus; quse scriptum reìineri possei. Sed cinereoracula scripti. Mss. el plerique edili, lite pro-
    versus Deposilum, eie. magis redole! aniiquiialem, phetarum solus transcendere vires — Indicio veteris
    et Juvenci slylum : allei 1versus Ad corpus glossema scripli promitlilur olim. Reuschius prò solus alienili
    sapil. Chr'sliaui antiqui corpus defiiuclorum deposi- invento socius, qm d rejicil. Hoc ipsuro advenii Si-
    lum scilicet ad diem judicii ssepe dicebam. Constile gebertus llavercampus, luci. crii, in Sallustiuui,
    noi. ad Dracont. 1.1 vers. 681 : Animmsubslantia a verb. indicare: qui ex optimis membranis reponit
    Juvenco dicitar, ut vers. 420 li. 1., subslantia vocis; solus. Toni., viris, male, prò vires. Reg., et Rom ,
    libr. ì vers. 510, subslantia solis, etc. Reuschius cum Judicio veteris, quod non displicet. In-dìciuinet jadi-
    aliis versum Ad corpus renimi!, alternili Deposilum cium in veteribus exemplaribus saepe contundi, ob-
    repeiens rejecit. servaium ab aliis, observaium eliam a me esl in noi.
    52d. Mss. Reg., Rum., Ott., Poelm., prò d. s., ad Diacontium, vers. 560 libr. il Carni, de Deo. Hoc
    nostri. Ald. et plerique edili, lerris, quod melius pu- ameni loco pneferam Indicio.
    tat Reuscbius. 535. Oli., a pr. ni., Hinc; a sec. m., cum aliis
    529. Rom. cum plerisque edilis Hmc super. Reg., G mss. et plerisque edilis, Rune. Poelm., prò d. «.,
    Oli., Hoc super, quod Omeisio elGallandin placato; Nunc.
    el Gallaiidi-us ait, id esse ex contexui Evangelii. 657. Ald-, Rum., Bas., mitio illuni : alii, milto
    Malta, xi, 7. in versane Itala ; Abcuulibusautem il- meum, quod magis verbis Evangelii consenianeuffl
    lis, empii Jesus dicere de Joanne Baplisla : Quid exi- esl. Manli, x, 10: Hic est enim, de quo scriptum est:
    stis in desertum videre, eie. Hilarius in Mino locuin • Ecce ego milto angelum menni ante (aciem luam, eie.
    Abeunùbus illis, ad turbas de co locutus est : Quid 559. Poelm., pro d. s., Qui major nostris Joanne
    ex:slis iu desertum videre, eie. Itaque hoc super idem hoc viribus esset; in lextu cum reliquis, Major Joan-
    est ac de hoc niagistro, scilicet Jeanne Bapiista. nis nostri qui viribus esset.
    550. Mss. Reg., Ott., Rom., deserto, quod edidit ft40. Poelm., prnd. s., Fabr., Sed minimus cmli
    etiam Ald. Laiiuius quidem esl desertis, in habent qui in regno est, major habelur. Mss. ei plerique edili,
    Hadam., Poelm-, in lexlu, el alii : sed praeferendum Sed minor hoc cmli fiet sublimior aura. In Rom. el
    esl deserto, quo verbo utiiur eliam Hilarius ; et ver- Ald., prò hoc est lime,el in Rom. ad marg. fecit pro
    i-io antiqua sacra; Scripnirm quae tempore Juvenci fiet. Syntaxis implexa ed, ilaexplicanda : Sed minor
    videlur fuisse in imi, apud Sabatierium : Quid exislis {in) coeli aula fiet sublimior hoc, Joanne scilicet. In
    in desertum videre ? Graccoesl minor, non minimus. Reuscbius sic ordi-
    551. Rom., stameli : in Oli. eliam, stamen factum ìicm collocai : 0_ui minor est hoc Jeanne in aula
    ex slramen. Eadem tedio exstabat in codice Barthii, cedi fìd, esistei, erit in tota bealilale sublimior,
    quam is approbare videim-, cjuando iti margine ap- auguslior, bealior. Quae explicatio vix clarior est
    posuit Oplime, ut refert Koenigius. Reg. cimi editis, n ipso Juvenci versu.
    stramen. Verba versionis Italica; sunt, Arundinema v 544. Rom., Cujus : alii, Hujus. Mss. Rom., Reg.,
    vento agitavi; Vulgata;, Arundinem vento agitaiam. Oli., sentii. Edili sensit. Meliusest sentii. Sic Manli,
    Ilieriiiiymus, iu Ezechiel. XL: Calamum vento agitali. xi,12: A diebusaulem Joannis Baplistmusquenunc re-
    Aucior operis imperfetti, in Maitli., boni. 27 : Cala- gnum cwlorum,vimpalitur, et violenti rapiunt illud.
    mum a vento mot-eri. Alto plerique Patres arundinem
    NOT^E.
    522. Voxaeria a causa, vel a natura ipsa. Seneca, 539. Joannis viribus, pro Joanne, ut alibi virlus
    libr, il Nat. Quaesl. cap. 29 : Cam vox nihil aliud animm, scribarumpeclcra, vis vulneris, robur saxi.
    sit, quam ictus aer. 511. Maltinta Evangelium : A diebus autem Joan-
    525. Seduiius, 1. ìv, vers. 437 : El licei amissa} nis Baplisla; usque nunc regnum cmlorumxim palitur,
    passits discrimina vitm. Lelld post funera : Reuschius et violenti rapiunt illud. Versta antiqua codicis Col-
    lethi abslraclum accipii pro concreto leihalia. bert., Regnum cmlorum cogitur, et cogenlesdiripiunt
    555. Malihaeus : Ecce qui mollìbus vesliuntur, in illud. Sic mulli alii, et consumer Ambrosiiis multis
    domibus regimi sunl. Apud Juvencum igitur molli cuin in locis. Omeisius tini sensit cxponil : Homines ma-
    vest-eidem esl ac ii qui molli veste utuiitur : tenentur, gno numero, et quasi violenti, in costanti irrumpunl.
    sunt, existunt, degtinl. Animadverlenda; enim sunt Maldoi.alus inierpielaiur, regnum ccdoruin omnibus
    istiusinodi significatione» minus ohviae. exuosituin esse, ut quicumque velil, iriuai iu illud.
    191 C V. AQUIL. JUVENCI 132
    Et coeli regnum violentia diripit atrox. A 214Celasti nunc quodsapienlibusisla superbis,
    Lex omnis siimmam Baplisla; a tempore cepit, Parvulaqueinfantumvishseccomprenderecorda.
    Atque prophetarum finis concludilur idem. Jam mihi regnanlis sunl omnia tradita Palris,
    515 Si vultis volucris penelralia noscere ssecli, 555 Necquisquam Domini poterit cognoscere Natum,
    Corpus Joannis felix habitabile sumpsit Ni solus Genilor; Genilorem mente videbit
    213 Elias, quondamquem turbine jussa corusco Filius, aul idem pandel cui lalia Natus.
    Flammipedum rapuii simulaiio quadrijugornni. Huc omnes veniant, oneris quos sarcina vasti
    Audiat haec dictis pandens vilalibus aures. Comprimi!, is poterit virtus mea munere Palris
    550 Nunc tibi confiteor, Genilor, cui gloria servit 560 Anliquas vires talari reparare quiete.
    Fulgenlis coeli, et terrarum frugiferenlum, Sumile forle jugum, levis esl mea sarcina juslis,
    LECT10NES VARIANTES.
    545. Reg., Ott., Ald., Bas., Lex omnis suminam, 547. Rom., Oli., missa, quod in Ott. factum esl ex
    Baplistm a tempore cepit. Hadam., Poelm. in textu, misso. Reg. cum plerisque edilis, jussa : quo verbo
    Westh. ad marg., ad tempora. Torn., a temporecm• deleclatur Juvencus. Aplum quidem hoc est ad si-
    pit. Poetai., pro d. s., in tempore. Bas., Lex omni. mulatameli! quadrijugorum exprimendam, qusejussu
    Rum., Vox omnis summa Baptislm a temporeempii. divino peracta est. Aldus vero edidit missa.
    544. Ald., Bas., conclusus eodem. Casieri, conclu- E>i8.Rom. quadrigarum. Alii quadrijugorum, quod
    dilur idem. B melius cohaerel cum Flammipedum,
    545. In Reg. hic versus et seqq., usque ad versum 551. Hadam., Poelm., Fabr., et alii frugi/erarum.
    Quanto igitur nobis, desimi, et in folio aiinexo sup- Mss. omnes nosiricum Ald. et Davenlr., frugiferen-
    plcli sunl reeentiorì manu. lum, quod arridebat etiam Gallandio, quia hsec vox
    546. Posi vers. Si vultis, Ilad., Poetai., Ipse est Lucretii est libr. i vers. 5 : Qummare navigerum,
    Elias felix venlurus in mvum,— Corpus Joannis felix qum terras frugiferentes.
    habitabile sumpsit — Elias quondam. Sic Davenlr., 552. Toni., Poetili., prò d. s., Namque abscondisti.
    sed Ipse est Joannes, pro Ipse esl Elias. Rom., Reg., Westli., in lexlu, ita; ad marg., Cmlestinunc quod,
    Corpus Joannes felix habitabile sumpsit, — Ipse est mendose, pro Celasti nunc quod, quod exhibenl mss.
    Joannes (elix venlurus in mvum — Elias quondam. et plerique edili. In Ott., post hunc versum, inseritur
    Oli., el Ald., post vers. Si vultis, omisso ninnino hic alius : Occulislimequondamparvesapienlibusorsa,
    versu Ipse est, statim legunt : Corpus Joannis (elix —Parvulaque, eie. Fonasse, prave sapienlibus.
    habitabile sumpsit — Elias, quondam. Id magis vi- 555. Reg. Parvula qui infantimi,quod subobscure
    delur esse ex lextu Manli, xi, lì : Et si vultis reci- indicami1in Rum., ubi mendiim esl vix pro vis.
    pere, ipse est Elias, qui venlurus est. Reuschius pulat, 554. Conjiciel aliquis ex textu Evangelii, Jam mihi
    poetam per hypallagen inverso ordine dietimi Christi regnanti sunl omnia tradita Patri, pro a regnante Pa-
    de Elia novi Foederis testimonium enuniiare : quod lle. Solet enim Juvencus bis dativi* pro abl.ttivis uli.
    artificium, addit, glossatoridisplicuil, qui ideo verba In re presemi nimis implexa sic evaderei syntaxis,
    textus accuraiius exprimere satagens, hunc versimi el parum clara senlentia.
    obirusil : Ipse esl Elias , (elix venlurus in mvum. Su- Q 559. Poetai., Olt., a pr. ni., manera, ex quo in Olt.
    spicabar : Si vultisvolucris penelralia noscere smeli, recte factum munere, consentieniibus aliis mss. et
    — Ipse esl Joannes (elix venlurus in mvum — Elias editis.
    quondam quem, etc. 561. Schoettgeniusstispicalur ferre pro forte : hoc
    NOT^E.
    5i2. Atrox, in bonain parlem, vebemens, con- tione analogia; formatura. Simulaiio inlerdum simili?
    stans. Horalius, I. n, od. 1, vers. 25 : El cuncla ludinemimilaiionemque significai; quod hoc Juvenci
    terrarum subada — Prmler alrocem animum Calonis. versu continuai Forcellinus. Glossa in cod. Reg. est
    Silius, 1. vi, vers. 378: Airoxilla fides. simulaiio—sicafuisasest. Libr. ni, vers. 265, ineodem
    545. Summam, finem, complementum. Quintilia- argumenio : Quem prmpele curru—Turbine cmlesti
    nus, 1. in e. 2: Huic sludium, el incrementumdederil quondam simulata quadrigis— Aslris insertiti rapidm
    ulilitas, summamrado et exercitado. Confer Barlhium vis fervida flaminm. Seduiius, i, 165 : Aurea flammi-
    et Burmannum, ad Grulli Cyneget. vers. 517. geris eveciusin astra quadrigis. Arnlzenius, ad li. I.,
    545. Malihaeus solum lisce; Ei si vultis recipere. non dissimile ail esse hoc Juvenci, sed legit Flam-
    Versta vetus in cod. Cellieri, cimi Tertulliano, I. de migerumrapuii. Conl'erendusesl eliam Muncker ad
    Anima cap. 55: Et si vultis audire. Codex Sangerm. Ftilgeut. I. i Mylbol. p. 616.
    1, cum Claramont., El si vultis scire. 549. Supra, vers. 454 : Auribits aul duris spernet
    546. Verba Mattaticisunt: Ipse esl Elias, qui ven- D vìtalìa verba.
    lurus est. Quod autem Elias sumpserit habiiabile 550. CAPUT XXI. ConfessioJesu ad Palrem, el
    corpusJoannis, nielempsychosinredolei.Eraiquidcin jugum Dominileveesse. Manli, xi, 25 seq.; Lue. x, 21
    hoc dogma saiis frequens inter JudseosChrisli selate: seqq.
    qui propterea putabant Christum esse Joannem Bap- 554. Omnia Palris, nempe omnia, qusePatris sunt,
    lislain, ani Jeremiam, aut Ebani, aut alium ex pro- ut 1.li. vers. 199 : Omnia mundi; el 1. ìv, vers. 218 :
    pbeiis. Eodem pertinet quod Herodes dicebal Mat- Omnia pompm. Malthseus ait : Omnia mihi tradita
    lliaei xiv, 2 : Hic est Joannes Baplisla: ipse surrexit sunl a Palle.
    a mortuis. Christus de Joanne eodem modo ail: Ipse 560. Malthseus: Et egoreficiam vos. Sangerm. 2 :
    est Elias ; sed cura addai : Qui habet aures audiendi, Et ego reficiam, vos requiescere(aciam. Hieronymus,
    audiat, mystice illud iuielligendum esse aperie de- in Isaiam LVHI: El ego vobis dabo requiem: hoc enim
    clami. Eadem inlerpreialio quadrat in Juvencum, significai, ait ipse, KW.KKVO-M vp.ag. Cobserent Prai-
    qui illieo subjuugìt: Audiat hmcdictis pandens vila- destinatus, libr. in, toni. I Sirtnondi, aucior operis
    libus aures. Reuscbius lamen suspicaiur ex hoc loco, imperfetti in Man., el hoc loco Juvencus. Schcell-
    et ex vers. 524, Jtivencum ex Plutnnis sdraia pro- genius observat, eleganier Juvencum circumscripsisse
    ibisse : agnoscil enim apenam melempsychnsiii eo TÒàvanava-u cum interprete Syro. Simile quid ani-
    vers. 524, nuem sic legit : Ad corpus remeans animm niadvenit ad cap. v Mail. 45 : Qui solem suum oriri
    jam libera virlus. (acit super bonoset malos.
    t 548. Flammipes, vocabuluni novum a Juvenco ra- 961. Forte accipiendum est adverbii more*pro fot --
    195 EVANGELICA HISTORIA LIB. II. 194
    Namque burnito dulcem largibor corde saluiem. A Cura populo quondam panes sumpsisse sacratos,
    215 Bxc nùi dieta dedit, messis per culla Et propriam comitumque famem sedasse ; sed
    [ gravata; [ illos
    Prscterit, et populus seclantum discipulorum 575 Hlicitum cuiquam fueral conlingere panes,
    565 Spicarurn gravidam carpebat in ordine frugem. Sumere quos solus poterat de lege sacerdos.
    Ille dies veteri poscebal lege quietem : 216 Ejusdem scriptum est justo moderamine
    Sabbaia nam priscis repetebant olia jussis. [legis :
    Ecce phaiissei corani reprehendere Christum, Sabbaia profanata lemplo sine crimine vales.
    Quod sancta; legis calcarent jussa metenles Nec minor est isthic vestrae glomeralio turba;,
    570 Discipuli. Legum sed lune completar lesus 580 Quam templi virlus. Caperent si pectora vestra,
    Incipit, his veteris scripli monumenta retexens:: Quod non sacra Deus, sed mallet mitia corda,
    Legislis certe, in lemplo Davida canorum Non lam saepe viros damnasset factio sacros,

    LECTIONES VARIANTES.
    esl, ad ferendum.'Reuschius relinet forte, nempe fane/, etc. Poelm., Fabr., Vales in lemplo sine cri-
    bonum et salutare, vel adverbii more pro (ortiter, mine (està profanali; sic Westh., Ald., ei Bas., sed
    constanti animo. profananl. Magis consonat Evangelii verbis profa-
    562. Torn. cum mss. nostris omnibus , largibor. nata, quam profanati. Manli, xn, 5 : Aut non legistis
    Plerique edili, largitur. Plauius usus est largibor, a' in lege, quia sabbatis sacerdotes in lemplo sabbatum
    Bach. ìv, 7, SO. Sic prisci in verbis quarta; faclita- violant, et sine crimine sunl ? Elsi aulem prima in
    bant. Gallandius edidii largibor, sed ex quadam edi- profano corripi soleai, lamen censeo veram esse no-
    tiòne Parisiensi pro diversa lectione annotai prm- stromi» mss. codicum lectionem Sabbaia profananl :
    bebo. non enim video, cur produci ea non possit, ul saepe
    567. Olt., Sabbati, rette emendalum per Sabbaia. producimi 1in propino, profundo, procuro, etaliquan-
    568. Poelm. in textu , Hadam., Fabr., curant. do in profari, profiteor, profugio, profectus. Immo in
    Mss. omnes nosiricum prsestaniissimis editis, corani: Latinis plerumque protrahilur, ut in promoveo, pro-
    quia scilicet iuielligilur cmperuni, aut aliud simile fero.
    verimni. Alii scribunl reprehendere; alii reprendere. 579. Rom. ista ; alii, istic, vel isthic. In eodem
    569. Ald., Qui : lege Qaod. Rom., mendose, minorem pro minor est.
    571. Puelm., iis. Ald., cura mss., his. 581. Reg., Toni., malit. Ott., malet; supra, mal-
    574. Reg., Rom., Et comitum, propriamque fa- let, cum aliis.
    mem. Ott., cum editis, Et propriam comitumquefa- 582. On. vìres; supra, recle, viros. Idem Ott.,
    mem. Ald., Daventr., Bas-, Rom., faedo sacros, quod dis-
    577. Reg., scriptum justo : alii, scriptum esljuslo. plicel Reuseliio, quia sequitur Expertes culpw. Reg.
    578. Olt., Tom., Hadàm., Sabbata profanali tem- factio prmeeps cura glossa, vel diversa lectione veslra.
    pio sine crimine vates. Reg., eiRom. ila, sed profa- Poelm. in textu, Had., factio vestra.
    nant; Westhemerus aulem, ad marg., Sabbaia pro-

    NO™.
    tiler. Cum enim sarcina dicalur levis, jugum nullo <" C 577. Justo moderamine: vide lecl. var. et not. ad
    commodo sensu furie appellari poiest, quamvis Reu- 1. i, vers. 22.
    schius aliter opinetur. 579. Adipe verba Mallhaei : Amen dico vobis,
    562. Inielligo : Largibor dulcem salutem ei, qui quia lemplo major est hic. Sic versta vetus in codic.
    est humilis corde. Colbert. Codex Sangerm. 1, cum Clarom., et Cori».
    563. CAPUT XXII. Discipuli spicas vellunt. Matt. 2 : Quia sabbato major est hic. Corb. 1 : Quia majus
    xn, 1 seq.; Marc, u, 25; Lue. vi, Ì.Culta, absolule est hic, quam templum. Cantabrig. : Quia a tempio
    suutagri culti non solum apud poetas,
    —
    sed et apud major esl hic. Irenseus, lib. ìv, cap. 9 : Plus est enim
    alios. In Reg. glossa est'gl'anatre matura:. tempiohic. Hilarius, in Matlh. : Templum seipsumin-
    564. Prmlerit per culla. Plauius, Mere, v, 4, 46 : dicat.... quia major ipse sit sabbato. Hieronymus, in
    Qui prmlereaniper vias. Populus significai, mulliiu- Malth. : Hic non pronomen, sed adverbium loci legen-
    dinem, ul I. i, vers. 322 et alibi. dum, quod major tempio sit locus, qui Dominum
    565. Virgilius, I. Hi Georg, vers. 176 : Sed fru- templi laieat. In Graeco lextu alii mss. habent major;
    mentomanu carpes sala. Sic alii verbo carpo eadem alii, majus. Juvencus ergo legit, Quia majus tempio
    significatione utuntur. Addit Juvencus in ordine, quia est hic, el interprelatur, Quia in hoc loco majus ali-
    id licebat judaeis. Deuteron. xxm, 24 seq. : Ingres- quid est tempio : ipsa videlicet turba discipulorum
    sus vineam proximi lui, comede uvas, quantum libi praiferenda esl tempio : sunt enim justi templum
    placuerit : (oras autem ne auferas lecum. Si intraveris vivum Dei. Poterani ergo esurientes sibi veliere spi-
    in segetemamici tui,(ranges spicas, et manu conteres: cas sabbato, quin peccareut, ul sacerdotes non pec-
    (alce autem non metes. Omeisius aliud pulabat. In cabant, dum sabbato ea facerent, quae (empii culmi
    ordine : Non extra viam, inquit, vagabanlur disci- J) erant necessaria. Huicinterpretalioni accedit eliam
    puli. Reuschius. Glomeralio, apud Plinium, 1. vili, e. 42,
    570. Completor: nemo Juvenco anliquior , quod in fin., esl acius glomerandi : huc loco est congre-
    sciam, hoc verbo usus est. gano, quia glomero, liti conglomero, agglomero, pro
    571. Retexens, denuo explicans, recensens, evol- cogere, congregare, sumuntur.Confer vers. 435,723
    vens. Hanc sigilificalionem verbo relexo tribuunt h. 1.; et 581, 756, Lui.
    Claudianus, Ausouius, Apuleius, aliique sequales : 581. Recole vers. 360 h. I., ubi eadem expressa
    immo Cicero. esl senteulia.
    572. Libr. i, vers. 184, simili modo, Davida cano- 582. Ssepe hoc vocabulum factio in malam parlem
    rum. usurpat Juvencus : et paulo posi, vers. 608 : Cmca
    576. De lege pro ex lege ; aul de superfluum est,, pharismmcognovitfactio gentis.
    ut same evento.
    iSS C. V. AQUIL. JUVENCI |9§
    r. 217 Expertes euipae. Sed nunc ego sabbaia A Quanto igitur nobis hominum curano major
    [cuncla, 595 Ad benefacia animos tollens accendere debet !
    Sponle mea dominans, legis sub jure lenebo. Ergoage tu, juvenis, sanam protendilo dexiram.
    585 Tunc conveniicula ipsorum post lalia dieta Cimi ditto palmam sanus porrexit utramque.
    Ingredilur : mox hic juvenem pro limine cernii, 218 H's lum Pro signis, quae vix veneratio
    Siccalum ex humero cui poitdus iniiiile palma: [posset
    Pendebat : sed tura dittis tentando dolosis, Miraniisdigno populi suslollere cultu,
    jEgris an liceal per sabbaia ferre medelam, 600 Conciliis trucibus conclamanidecipiendiini.
    590 Quserunl, calcata; ut legis viudida maneret. Talia prospiciens procerum molimina Christus,
    Christus ad hsec : Foveam si furie pecuscula Discedens, variis hominum languoribus aplai
    [vestra Concessam in populos patria virlule medelam.
    Incidermi, certe transibilis olia legis, 219 Oblatusque ibidem est, quem damoiiis
    V S,El pecus abrupto tolletis vile profundo. [horrida vinus
    LECTIONES VARIANTES.
    585, Ald., Puelm., pro d. s.,i//orutn..Mss., et alii 1B nempe pbarissei. Eidem Reuschin conjeclura Badiiar-
    editi, ipsorum. ridet, omniiio vero displicet istis. Deinde Ald., Bas.,
    ^586. Rimi., Torn., pro lumine. Poelnian., pro d. signis quem vix : plerique signis , qumvix ; Rom. , mi-
    S., de limine; in texlu, cum plerisque, pro Untine,ea rais opportune signisqumvisveneratio.Reline qum vix.
    signtoicatioiiequa; ad vers. 299 hujus libri notataes|. 600. Pro Conciliisl'orlasse reponeiidum Consiliis,
    587. Rom., Cmcatum; corrige Siccalum :nec male quovocabulo utiiur Evangelista. Sabalierius quidem
    essei Siccqim. edidit Consiliis, tarlasse casu , aul ex conjucitiia. Ol-
    592. Reg. Oli, Inciderenl. Oli., supra, Rom. lob., a pr. ni., despicienditm,ani dispiciendum; prò
    cupi edilis, Incìdermi. Alii apudOmeisium, Inciderit, d. s., decìpien imi, quod exsiai in plerisque mss. et
    ut pecuscula sii feniintaum singularis numeri, quod edilis.GallandiuscumTorn. edidit daipiendum, neque
    insoiilum est. approbai decipiendum. Veruni mihi i i magis placet
    595. Kceoigio suspeclum esl tollens: qui prop- quam alimi. Verba Malli), xn, 54, ha-c suol : Exeun-
    lerea conjicil molles. Reuschius existimat tollens les aulem pilatismi consUiumfaciebaul advirsus eum,
    respicere ad lollelis vers. 593. quomodoeum perderent. Sumilur scilicet verbum hoc
    596. Mss. Rom., Reg., 0\\., juvenis, sanam proten- decìperepro cireuinvenire, et capere fraude.
    dilo dexiram, quod indicavit Poelm., pro d. s. 601. Reg., Perspicieus, sed forle fuit Prospiciens :
    Alii editi, Juvenis, redivivamexlenditodexiram, quod nani aliquid est abrasimi.
    minus placet. C02. Hadam., Fabr., Poelm., in textu, Decedens.
    597. Poelm. prò d. s., Cum dixit. Alii mss. et Poelm., prad. s-, Decessi!.Mss. nostri Rom., Reg.,
    edili, Cumdieta, quod probuni esl, el qualer ab, «l'Oli.,u Discedens, quod YVesihcmerus,ad marg-, po-
    Apuleio, libr. i, usitatum, Ut observavil Barlhius, suil. Ald., Tom., Bas., Westh., in lextu, Discessìl:
    libr. xxxv Advers. cap. 14, col. 1612, olii similem quod praemlil Reuscbius , pulans, muialianein pra;-
    locuiionem proferì ex Juvenco, lib. ìv, vers. 512 : leriii in participium naiam ex inuiaiione lemporis,
    Cam diclo Judas numero stipante calerxm— Advenil. poelis non infrequenii.
    Marliamis Capella eliam usurpavi! Cam diclo pro 603. Ald., Bis., Poelmann., pro d. s., in populis;
    nulla inlerposita mora, libi1, ix, inilio, pag. 302. Ita- Rum., in populo ; plerique, in populos. Ald. primo ;
    que elsi possit conjici Quo diclo , lamen reiiuenda Rimi., in texlu, oliscine, patria; ad marg., propria;
    esl veius srripiura. Juvencus, libr. i, vers. S02, alii mss. el editi, patria virtute quod recte se habet.
    eamdem pbrasin usurpai : Dixerat, el diclo citius cum 604. Davenlr., Oblatusque ibidem inox dmmonis.
    voceloquenlis,eie. Re™.,Oli, Fabr., Poelm., Hadam., Ald. , Oblaiusqueibidem nox dmmonis. Oli., Rom.,
    palmam sanus porrexit utramque. Reuschius, Rom., Oblatusque ibidem est, quem dm»tottis. Reg. culti
    palmam sanam porrexit utramque. Ahi., Davenlr., mtillis editis , Oblaiusque illi esl, queii,'.; quod t'or-
    Toni., Bas., palmas sanas porrexit ulrasque. lleus- lasse facilini , ne secunda in ibidem ccirripiatur. Al
    chius aliquam cinphasin in1repelhìone palmam sanam constai ex mss. nostris òmnibus , ac praeslaulissi-
    reperii. Sed cum addami utramque, li.ee vere non mis editionibus , compi a Juvenco, libr. ui vers.
    esl repelilio. Melius ergo esl palmam sanus porrexit 80 : Ille jubet cunclis ibidem convivioponi, quamvis
    utramque, el eam, qua; sanala luto, et alteram qua; aliqui eiiam eo loco muleni Ulte, aul iiidem prò
    sana semper fueral. ibidem. In cannine Claudiani Marnerei, seu Mamer-
    598. Reg., Oltob., His lum pro signis : quod prae- li, quod eliam Paulino Nolano adscribilur, vers.
    fero aliis leclionibus, et praclulit etiam Gallandius, 1^ 84 : Cognoscesibidem , ne pagai tradere fcitis. Vos-
    ex-codice Helmst. Reuschius immisi) Justum pro sius, pari. ì de ArC grammat. 1. li, e. 20, lume
    signis : quod habet Poelm., pro d. s. In Rom., Ald., Juvenci versuip ila reformaiidum puiabal : Obla-
    Davenlr., ut videlur, lstuiii pro signis. Poelm. in tusque ibi mox, yuan. Was'uis., Senar, e. 15, a
    lexlu , Hadam., Fabr., Istis pio signis. Badius suspi- Piamo correptum ibidem prpbat.'
    caiur Chrisium pro signis; Reuschius Isti pro signis,
    NOT^E.
    585. CAPUT XXIII. Mainivi aridam hominis sana- benefacia. Sic enim persaepe Juvencus eidem accu-
    tati!esse, JUaUi'-su » 9 seqq. ; Marc, ni, 1 ; Lue. vi, satovi)duo verba accommodat.
    6. Conventiculum,el in plurali conveniicula Lalinis 598. CAPUT XXIV. Hominem a ammonio, el cm-
    est, qund Graecissynagoga. cum, el mutimicuralos esse, et inprincìpe dmtnoiiioruni
    589. Per sabbaia,•diesabbati. id facete opìnantes refellisse. Manli, xn, 14 seqq. ;
    591. Pecnscntun dimiimtiviim, quod ante Juven- Marc. ni. 22 seq.; Lue. xi, 15.
    cum noi! reperilur. 601. Molimina: vide lecl. var. ad vers. 18 li. I.
    593. Prpfundiiiii, absolule prò -loco profundo, vel 604. Dmmonishorrida virlus, sic ver.-. 420 1. i : vis
    fovea. livida, de damione.
    595. Delie! accendere nobis animor, tollens eos ad
    m EVANGELICA HISTORIA LIB. ffe 4ag
    605 Et iingua , et vì>u iruncatum vivere pcenae, & Quis poterit praedam teetis auferre virorum ,
    Et propriis escara cruciatibus esse volebal, Ni prius aggressus eustodum brachia nodis
    Hunc uhi curatum, visuque el voce vigenlem 620 Vincial , ut facilis venial direplio prsedoe?
    Cseca pharisseaccognovil faciio gentis , Quisque meis aberil discretus miles ab annis ,
    Dsemonisausilio, qui princeps dsemonioruni Hoslis in adversa consisiet frcfnieduelli.
    610 Solus nequitiae vires dittane teneret, Quisque meis gregibus cogendis Iiber aberrai,
    Hsecilluni fecisse ferunl, Sed lalia Christus Disjicit ille mei pecoris per devia paslus.
    Veridicis aperto coni incens peciora verbis : 625 Sed quicumque hominum fueril super omnibus
    Si gemina regnum dislraclum parie dehiscat, [error,
    Et scissa adversum sese divista pugnet, 22 IDimilli poterit: tantum ne Spiritus unquam
    615 Disrtiptis propere labentur cuncta medultis. Yocibus insana laceretur mente profusis.
    220 Horridus el dsemon si dsemone pellitur Sive furens hominis Nato convicia quisqiiam
    [alro, Ingeret, haec eliam polenrat peccala remilti.
    Adversa sibimel scissus virlule repugnat. 630 Spiritus at sanctus tanlum cuicumque profana

    LECTI0NES VARIANTES.
    605. Ald. vivere pene , videlicet pene pro fere , B h. e., huc illuc vagatili1, ci rejicit aberrai. Westh.,
    vel poiius vix, ut Hispani dicunt apenas , quod ab in texlu perperam , cogentibus; ad marg., cogen-
    hoc adverbio originem fortasse trahit. Rectius scri- dis.
    bilur pmneex quorumdam opinione. Rom. tarlasse 624. Reg., Oli., Dissicet, quo respicit Rom., Dis-
    bue respicit viverepone. Plerique, rir-erepmnm,quod silet. In Reg., glossa, dispergit. Plures editi , Disji-
    senleniise apposite congruit, et clarius e.xpliealur cit ; Ald. Disjket ; Ras., Dejiciel, quod metro a'd-
    vers. seq. Poelm. pro d. s., Bas., afflixit amare, versatur. Mail!', xn , 30 : Qui non est mecum , con-
    quod a Juvenci maini alienimi videlur. tro me est : el qui non congregai mecum , spargi/-: el
    608. Reg., Pharìswm cognoscunl pectora plebis: in versione antiqua ex ms. Colbert. apud Sabalie-
    alii , pharismmcognovit (aedo gentis, quod magis sa- rium : Et qui mecum non cdligìt, dispergit. Reiinco
    pit slylum Juvenci. igiiur Disjicit, quamvis non negem scribi eliam
    614. Fabr., distraedo ; Reg., divulsio , sed aliud posse Uissicit, ut apud alios quoque scripiores iu
    prius fuit, et, prò d. s., ponitur divisio. Editi et multis veieribus exemplaribu! exaraium legilur. De
    mss. plerique divisio. quo verbo rfissicit, aui disiai cura uno s , prò quo
    615. Rom., Dìruplis : alii , Disruptis. Ulrolibet nonnulli scribuiu dissecai, constile comment. ad
    modo scribi solel et poiest, diriimpo , et dìsrumpo. Prudeniii liymn. i Cailietn. vers. 97, et hynin. 2
    617. Rom., non male, repugnet, pro repugnat. Perisieph. vers. 20) ; et Priscianum, libr. xiv , in" ' D
    Supra, labentur. 1002 , edit. Putsch.
    619. Reg., aggressus, voluti aggrediens ; escieri 625. Rom., horror ; retine error , prò crimine.
    aggressor, quod ramni vocabiilum ail Omeisius
    1 , a „u 629. Rom., Ingeret; Reg., Ingerat; reliqui, Inge-
    nemine veterum usurpaiuni. Sed fallimi : nam eo rit. Prsefereiidum videtur Ingeret, aul Ingerat, ex
    utitur saepeUlpianus in Digest., qui prò prsedone et Matlh. xn, 52 : Et quicumquedixerit- verbum contra
    raptoreilbidspeciaiim adbibet 1. XLVH,tit. 9, leg. 5. filium hominis, remiUeturei. Sic vers. 6s5, (uerit; et
    Nihilominus prsnferoaggressus. Rom., nobis, corrige 631, violabilur. In Ott. fuit, a pr. ni., relinqui, cor're-
    nodis. ctiira remilti.
    620. Ald., Bus,, et facilis, pro ul facilis. Verba 610. Sabalierius edidit tanlum a quocumque, et,
    Manli, xn , 29, hsec sunl : Aat quomodo palesi quis- prò d. s., tantum cuicumque.,quod sotam. invento ili
    quam mirare in domum fortis , et vaso ejus diripere , mss., et editis, pro quo, mendose, Rum.', cujuscum-
    nisi prius alligaverit fortem ? el lune domimiillius di- que. Et est phrasis propria Juvenci clandi casus pro
    ripiel. Qusesèriptitrx Aldi l'avelli. Reuschius etiam casti auferendi cum verbo passivo. Pottjiur quidem
    mallet et (acilis veniel. cuicumque pro a quocumque significationc sutis. usi-
    623. Mss. et plerique editi, aberrai. Ald., Bas., lata salteni a seqùioris aivi scriptoribus.
    oberrans ; Toni., oberral. Reuschius digit oberrat,
    NOTJE.
    605. Plinius, 1. xvt, e. 1 : Multis (oriuna pardi in bellum, vel duellum. Scripiores sequioris sevi duellum
    pmnam , quod sumptum esl ex Laberio: Fortuna ad bellum inier duos restringere coeperunl, quae
    multis parcere iiipmnam solel. Paulinus, de obilu significano iu vulgares linguas permanuvit.
    Celsi vers. 569 : Vita erit his sine fine mori, el mors 623. Nottinda esl interprelatio Juvenci. Mallliseus
    vivere pmnis Juvencus, 1. j, vers. 784 : Viia-.nquele- JJ tantum ait: El qui non congregai mecum, spargi!.
    ne!jam pmna superstes, pro vitam supersiiteni per JuvenciisTeeie exponto de gregibus , quus Domtaus
    hypallagen ,' ut explicat Omeisius. congregatane adveueral.
    610. Neqititimvires : alios dsemouas. 627. Spiritus sanctus laceratur vocibus insana
    615. Medullis, ex comparaiione regni cura Ira- mente profusis, cum opera ejus daemoni attribuuii-
    niano corpore. Civitatem cum corpore htimana com- tur; quod l'aciebant Judiei, cum dicebani, in Beelze-
    parai eliam elegauter Maximus Tyrius, serra. 41. bith principedsemuiiioi-uiii Chrisium ojicere liaimo-
    616. Dminqneatro , supra , vers. 45 ci 459. nes. Tanta est hsec iniquità», ul vi.x uiriquam et
    622. Fabricius in comment., duellum exponit bel- difficillime reniitiatur ; et cum excusaiionem uuliam
    lum inter duos, quo! hoc versu confumat. Sed habeat, qualis solel in aliis peccatis esse , natura sua
    Juvencus duellum prò bello simpliciier accipit, veniain non meretur : quo sensu explicanda sunt
    cum dical in (ionie,durili, nempc in prima acie hos- verini Salvaioris. Alii aliter.
    lium : ei luce esl vera signilicaliQhujii > vocis duel- 628. Sive conflaium esl ex si, et ne/; ut icipsa inter-
    lum. Veteres enim prò b intardum du adhibebant ; duui poniiii;- prò vel si, et si. Hasc sigpifìcaiio buie
    qui usus in duellum permansit, et promiscue dicilur loco congruit.
    §99 C. V. AQUIL. JUVENCI 200
    Verborum rabie violabitur, irrevocatis A Qusevolet, ad superos surgeliti» corpora ducei.
    Suppliciis, nunc et semper lorrebilur igni. 645 223 Nec Genitor quemquam veslri, se judice,
    Quando veneniferi serpentis sseva propago [quserit,
    Sermonum dulci poterit mitescere fructu? Sed dedit hsec Nato quserendi jura per orbem,
    635 Nam bona thesauris promuntur dulcia justis, Gloria quo maneat similis Naloque, Palrique.
    Et mala lelhifero proceduta ore venena. Namque repulsus erit veslro si Nalus honore,
    222 Verborum merilis veniet sub judice vita, Improbilate pari Genilorem despicieiis.
    Verborum mertois dabitur sub judice pcena. 650 Sed sui nostra fidem sermouis gralia tìgit,
    QuseGenitor faciet, sectabilur omnia Natus. Mux me mitienlìs Genitoris dona paiesceni.
    640 Namque idem Nato manifestat cuncta videnda, jEtemamque dabit prsesens constanlia vitam.
    El poliora dehinc tribuet miracula rerum. Judiciumque illi non esl, sed migrat ab atra
    Sicul enim Genilor demorlua corpora reddit Morte procul, lucisque vigens ad liniina tendit.
    Ad claram vita; lucem, sic omnia Natus, 655 Adveniet tempus, cum mortua corpora vocem
    LECTIONES VARIANTES.
    652. Reg., torrebìlur igni, quod editum fuit a Fa- B fonasse ut effugeret aliquis librarius, mutavit Geni-
    bricio, et mihi arridet, quia magis concinit Matthseo tor emorlua in Genilor demorlua. Sed quoniam fide
    xn, 32 : Qui autem dixerit cantra Spiritual sancium, codicis ms. Reg. meri possumus danortua, id liberai
    non remittetur ei neque in hoc smculo, neque in futuro. animo retinemus. Olt., reddel : alii, reddit.
    Alii : Suppliciis nunc et semper torrebìlur ignis. 644. Reg., ad lumen surgentia. Ald., ducit, quod
    653. Rom. venenifici: alii, veneniferi, quod magis fuii in Ott., ex quo factum ducei, quae est commu-
    Latinum esl, et ab Ovidio, libr. ni Metam. vers. 85, nis leclio. Legerem, si per mss. licerci, Qum vult,
    usurpaium. Fabricius, mendose, sare, pro smva. ad Superos surgentia corpora ducit, ex Joann. v, 21 :
    654. Ott., a pr. ni., miliscere; a sec. m., mite- Sic et Filius, quos vult, vivificat. Reuschius faletur,
    scere. in Grseco texlu esse lempus prsesens; sed putat, Ju-
    ' 635. Reg., promuntur congruajustis. vencum ad judicium novissimum id retulisse.
    637. Rom., Ald., Bas., referunt hunc versum : 645. Reg., Rom., Poelm., pro d. s., quemquam
    Verborummerilis dabitur sub judice vita, et omitiunt veslri. Ott., quicquam vestii. Plures editi, quemquam
    versum sequeniem. Olt. Solum habet : Verborum veslrum. Reg., quarti' ; cseteri, qumrel. Magis acce-
    mentis dabitur subjudice pmna, supra pmna , et in dil ad verba Evangelii queeril. Joann. v, 22 : Neque
    principio pagina; idem versus describiiur cum voce enim Pater judical quemquam: sedjudicium omne de-
    pmna. Hic solus versus sai judice pmna exstat in dil Fido.
    Toni. In Reg. sunt hi duo : Verborummerilis veniel 650. Fabr., figit, cum Poetai, et Oltob., a pr. m.,
    sub judice vita, —•Verborum merilis dabitur sub ju- ex quo in Ott. videtur factum figet, quod habent alii
    dice pmna. In Davenlr., inverso ordine, Verborum Q mss. et edili. Joannes ait : Qui verbummeum audit,
    merilis veniet sub judice pmna, — Verborum merilis et credit ei, qui misit me. Reuscbius lextum sacrum
    dabitur sub judice vita, sed mendose sub indice vita. secutus, cessante enallàge, quam in prsccedenlihus
    Poelm., Had,am., Fabr. : Verborummerilis dabitur sub admiserat, prasens pro futuro recepii. Nec refert,
    judice vita,— Tertiorwinmerilis venietsub judice pmna. quod vers. seq. sit patescenl. Ita enim Latini loqui
    Matlh. xn, 57 : Vnusquisqueenimverbissuis justificabi- amant, Si das, accipies.
    tur, aut verbissuis condemnabitur.Hinc scrìpturaReg. 651. Codex Un., ilio»;me emitlentìs. Reuschius ex
    autlladain. praeferendaest.Prseierquam quod frequen- codd. restituit dona patescenl, quod nostri mss. Rom.,
    teserantapud veteres poetas isliusmodi repetitiones. Rag., Ott., comprobani, Veteres ediliones dona vi-
    639. Bas., facial : lege faciet. debit. Omisit Juvencus daudi casum et ; quod aliis
    641. Oltob., pr. m., tributi : a sec. m., tribuet, eliam scriptoribus familiare est.
    cum reliquis mss. et editis. 652. In Oltob., a pr. m., videtur fuisse JElernum-
    642. Ott., Ald., Bas., emorlua. Reg., Hadam. et que, quod more adverbii non essel coniemnendum.
    plerique editi, demorlua. Rom., male, Genitor sua 654. Tom., Rom., lumina, quod Schoettgenio dis-
    mortua corpora. Verbum Ciceronis est demorluus; plicet. Plerique mss. et edili, Umilia.Non dissimu-
    sed mihi noii displicerei emorlua in Juvenco, de quo lato lamen, b. 1.vers. 519, a Juvenco dieium lumine
    vocabulo confer, si lubet, qua; notavi ad Dracontium, lucis.
    libr. ii, vers. 623. Solemne est nostris cbristianis 655. Reg., Olt., Rom., lempus cum mortua. Ald.,
    poetis, ut ratione ceesuraebrevcm producanl : quod Hadam., Poelm., Fabiic. tempusquo mortua. Accom-
    NOT,iE.
    631. JiTetiocatis; bue voce Horatius et Ovidius D 639. CAPUT XXV. QumcumquePater fecerit-, fa-
    ululimi-. Juvencus irrevocatis ponit pro irrevocabi- cturum et Filium, et nunc esse horam, qua morlui au-
    libus. dient vocemfilii Dei, et alia item multa dicit Jesus
    635. Thesauris justis : Evangelista ait, De bona Judmis. Joan. v, 19. Sectabilur idem esl ac faciei,
    thesauro. imitabitur, exsequelur.
    656. Venenum ssepe in malam parlem accipilur ; 645. Notandus est ablativus absolntus se judice,
    sed ex prima signifìcalione vox est media, quse in nempe ipse judex. Plura similia ex Avita, Aratore,
    utramque partem suini potest. Libr. LDig. tit. 16, Fortunato prolert Arntzenius ad Sedulium, I. ìv,
    de verbor. signif. leg. 256 : Qui venenumdicit, adji- vers. 8, Se judice prmstat. In inscriptiombus non
    cere debet, uirum malum, an bonum: nam et medica- ramni esl se vivo, fecit. Qumrit, in qusestionem vo-
    menta venena sunt. Cicero, pro Cluenlio cap. 54 , ex cat, inquirit in quemquam. Saiis vulgata esl hsec
    veteri lege : Qui venenum malum fecit, fecerit. significano verbi qumro : ex quo qumstio, et qumsi-
    637. Sabalierius observal, Juvencum practermi- lores dicuntur.
    sisse vers. 56 Maithsei : Dico aulem vobis , quoniam 648. Repulsus honore pro repulsus ab honore. Ovi-
    omne verbum oliosum, quod loculi fuerint homines, dius, in Amor., eleg. 11, vers. 9 : Ergo ego sitslinui
    reddent rationem de eo in die judicii ; Sed Juvencus foribus lam smpe repulsus , etc. Adde Horalium,
    hoc el seq. vers. saiis senieniiam liane ipsam Evan- Serm. 1. n, sat. 7 : Foribusque repulsum — Per-
    gelii comprehendit. futidit gelida.
    901 F.VANCF.T.ir.^.HlRTftni/F. T.1R.II. 902
    224 Accipient nostrani, et vilam cum voce A j Falsa loquar;aliusque itidem quia teslis habetur.
    [tenebunt. 225 Pr0 nobis , recle mihi lalia temnere
    Nam sicut Genitor vitam sibi possidet in se, [fas esl.
    Sic tribuit Nato vilam, et jus dicere jussit 670 Nani veris operum signis manifestior omiii
    In lerris, hominis quoniam de corpore venil. Luce nitet prsesens nostris leslalio faciis.
    660 Nec vobis mintili videalur, corpora cuncta Talia concedens Genitor mihi lestis adhseret,
    Vocis ad audilum propriis exsurgere buslis, Qui me dimisit terris sua ponere jussa.
    Justorumque animas redivivo corpore netti, Hujus enim vocem numquam comprendere
    Judicioque gravi miseros exsurgere pravos. [ quistis,
    Nec mihi judicium tribuit mea sola polestas ; 675 Nec speciem propriam concessit visere vobis.
    665 Arbitrio quoniam Geniloris cuncla jubentur, Nec sermo ipsius potuit per vestra sedere
    Qui me justitiam lerris disquirere jussit. Pectora , credendi quoniam substanlia nulla est.
    . Namque ego .si proprio lestis pro nomine sur- Quaeratur veterum scriptorum leclio vobis ,
    Perpeluam cunclis vitam quam ferre pulatig.

    .LECTIONES VARIANTES.

    modatius videlur ad lextum Evangelii eam, quam quo. ]B habetur, nescio, an casu, an de industria : nam in
    Joannis v, 25: Amen, amen dico vobis, quia venit mss. et edilis solum reperio quia tesds. Verba apud
    bora, et mine est, quando morlui audient vocemFilii Joannem, v, 31, sunt : Si ego lestimonium perhibeo
    Dei: et in versione antiqua, ex ms. Caniabr., apud de meipso, teslimoniummeum non est verum. Itaque
    Sabalierium : Quoniam venit hora, el nunc est, cum retineo Falsa loquor..Illico vers. seq. : Alius est, qui
    morlui audient, eie. Non tamen ineptum est ano ; lestimoniumperhibet de me, et scio quia verum esl te~
    simili enim modo nonnulli Patres eum locum exhi- stiinoniumquod perhibet de me. Furiasse legeiidum
    bent. est Falsa loquor, alius itidem quia lestis habetur,
    657. Rom., Genitor sibi vitam possidel: alii, Geni- omissa conjunctione que posi alius, qua; superflua
    tor vitamsibi possidel. esl. Ratione csesura; produci potest secunda in lo-
    659. Reg., Rom., Poelmann., prod. s., In terras, quor, et tenia in atias, quod non advertentes librarli
    quod edidit Reuschius, quia Joannes indicare vult leciiunem veram corruperunt.
    reum, non locum judicii. Ott. cum plerisque edilis, 669. Ald., Pro vobis: emenda Pro nobis. In Bas.,
    In terris, quod rettoratoGallandius. Nonnulli sic in- fai» vero , mendum , pro temnere. Reg., semper prò
    terpungimi jus dicere jussit, — In terras hominis, vel recle, non male. Rom., temnere talia, sed corrupte
    In terris hominis. Ald., Daventr., Bis., Toni., Gal- tenere pro temnere. Plerique mss. et editi, talia
    landius, cani corpore. Mss. nostri cum Hadamar., et temnere.
    multis aliis editis, de corpore. Senlentia eadem est. 672. Oli., lestes , bene ibidem correclum per
    662. Hi duo versus Justorumque, Judicioque omissi lestis.
    erant in Ott., sed suppleti sunt eadem veieri manu (p, 673. Rom., Ald., Fabr., demisil : alii dimisit '
    in fine pagina;. eadem significalione.
    665. Tom., Judicioque gravi: corrige Judicioque. 676. Rom., poterai : Olt. cum plerisque poterti,
    664. Torn., cum mss. Reg., Rom., tribuit: Oli., pro d. s., poluit. Bene est poluit : sed suspicabar
    tribuat : editi plures, tribuei. Reg., voluntas: alii, polis est; quam phrasin nonnulli librarii non intel-
    poteslas. Uiraque leclio snstineri poiest. Joannis v, ligentes in quibusdam mss. exemplarihus, aliam
    30 : Non possumego a me ipso facere quidquam. Sicut leciionem invexerunt. Verba Joann. v, 5tf, lempus
    audio, judico : el judicium meumjuslum est : quia non praesens innuunt : El verbum ejus non habelis in vo-
    qumro voluniatem meam, sed voluntateinejus qui misti bis manens.
    me. Magis placet tribuit, quam tribuet; rejiciendum -679. Reg., Pcrpetuam cuncti vita quam, el glossa
    vero esl tribuat. in pulalis: vobis, quod aul obscurum, aut corruptum
    668. Reg., Olt., Daventr., Ald., Falsa loquor, est. Rom., Perpeluam cuncti vitam qua ferre putatis.
    alìusque itidem quia. Sic Rom., sed inde minus bene Id satis accedit ad texlum Joann. v, 39 : Scruta-
    pro itidem. Hadam., Poelm., Fabr. : Falsa loquipos- mini Scripluras, gaia vos pulalis in ipsis vitam mter-
    sem: osialius quia. Sic Tom., sed est pro ast. Saba- nam habere. Communis lectio eodem recidii : Perpe-
    tierius edidit Falsa loqui possem: est alius, qui lestis luam cunclisvilam quam ferre pulalis.

    NOT^E.

    656. Accipient, audient, intelligent. Obvia hsec D 671. Testatìo , testimonii dictio. Verbum in iuris-
    signiticalio verbi accipìo apud Ciceronem, et alios. consultomm libris frequens.
    Tenebunt,asseqiieniur. Usus verbi teneomirimi quan- 672. Adhmrel, pro me stai, meas parles a<*it °
    tum palei. Hic est oblinebunl.Obiinebimt ergo vilam Elegantissima melaphora , ait Reuschius.
    camroce, cum ditto, ut supra, vers. 597. 675. Joannes, loc. cit. : Nec speciemejus vidistis.
    659. Joannes, loc. cit. ; Et potesiatem dedit eiju- Versio vetus in nonnullis mss., et aliqui SS. Patres'
    dicium facere, quìa Filius hominisesl. Cbrisius Filius paulo aiiler, neque figuram ejus, vel negae formatti
    esl hominis, quia ex Maria virgine natus est, adeoque ejus, vel negae (aciem ejus.
    hominis de corpore venit. 676. Per vestra sedere pectora, vestris pecloribus
    665. Miserospravos: ut 1. ìv, vers. 504 : jElernum insidere, itifigi.
    tntseri pmna fodienlnr iniqui. Vide lect. var. ad vers. 677. Joannes : Quia quem misit ille, huic vos non
    257 I. b. : Miseri fugere superbi. creditis. Varius est usus hujus vocis subslantia apud
    666. Joannes : Qaia non qumro votuntatem meam, Juvencum. Vide 1. i, vers. 416. Cyprianus, de Bono
    sed voluulatemejus qui misil me. patientiae, p. 216, palicniiam vocat sustinendi iole-
    669. Talia temnere, cilumtiias Jtidaeorum, et fal- randique substaniiam.
    siloquia", seu falsa hominum de me judicia.
    PATROL.XIX. T
    303 C- V, AQDIL. JUVENCI 204
    680 226 Ha;c eliam nostrum lesta tur leclio donum. A 695 Vocibus indubitata fides comilabitur islis,
    Nec lamen audelis propius consistere nobis , Si virlus certis firmei miracula signis.
    Ne verse vobis contingat gralia vitse. Ille dehinc : Polluta malis generatio quaeril
    Non mihi captatur terrena; gloria laudis. Signa sibi : rebus stabunt sed signa futuris,
    Namque ego quod summiGenitoris nomine veni, Namque propbeta cavo quantum sub pectore
    685 Respirar a vobis : veniet sed discolor alier, ceti
    Nomine quem Cultura proprio gens vestra se- 700 Temporis absumpsit, terra; in penelralibus aliis.
    [quetur. Progenies hominis, tantum demersa manebit.
    Alterna; vobis captatur gloria famse, Adveniel lempus, cum surgel reddila vita;
    Unius et solatìi fugilis disquirere laudem. Gens hominum, propriis in fletum dedila geslis.
    Nec vos arguerim corani Genitore, sed illic Haecislam digno damnahit crimine gentem,
    690 Àccusator erto, quem spes modo vestra cele- 705 228 Q"od maris e fundo surgeutis voce pro-
    brai , [plielse
    227 M°ses>quem fidei nullo servalis honore. Commonila, in lacrymas Dominum projecia re-
    Ejus enim scriplis vesier si crederet error, [flexil.
    Crederei el nobis, Mosei quem scripla f'requen- B Hic et Jonaeis monitis potiora jubenlur,
    [tani. Coniemutoque feris animis gens impia lucem.
    Talia lum contra scribarum verba sequuntur: Et regina noti viiales surgel in oras.
    LECTIONES VARIANTES.
    682. Mss. Rom., Reg., Olt. , Contingatgrada vi- cum aliis, Are DOS , pro d. s., A'ec vos. Ulrumvis
    im. Editi, conlingant gaudia vilm. elige.
    684. Reg. , Rom. , Ottobon. , Namque ego quod 691. Alii, Moyses; alii Moses scribunt. Ald.,
    sunniti : hoc ipsum videtur voluisse Aldus iu uexu Poelm.', pro d. s., servasds : plerique servalis.
    lìtterarum. Alii Namque ego, qui sanimi. 693. Reg., liosei;OH., Moysei; Rum., Moysi; alii,
    685. Mss. nostri cura Ald. , Bas., Davenlr., Res- ilfosi, quod in edilis maxime apparili.
    puitur vobis, et glossa in Reg., scilicet mea prmdica- 697. Olt. Pollala malis, quod a Fabricio posi Da-
    tio. Vel inlellige , respuilur a vobis , quod ego veni, venlr. editimi esl i cirieri l'oliala magis. Malilni'us:
    eie. Alii liabeni Respuor a vobis : quod concimi ver- Generaliomala ci adultera signum qumril, eie. Kceni-
    bis Joannis v , 43: Ego ventili nomine Patris mei, et gius conjiciebat eiiam Polluta malis, —
    ex I.iv, vers.
    non accìpitis me. Poelm. , Fabr., ueiiiefsed/ dyseo- 564 : Politila malis consurgal in iras Relligio.
    lus alter : sic Ald., Davenlr., Bas. , Badius, Ha- 700. Reg. absumil : reline absumpsit. Oli., pene-
    dam. , qui scribuul discolus. Nostri codices mss. irabilibus : ila eliam toeg., sed in hoc scile corre-
    Rom., Olt., a sec. m. , vel pro d. s., cum Tom., ttimi penelralibus.
    Reuschio, veniet seddiscolor alter : quod magis pla- 701. Ald., diversa, quod error videlur pio de-
    cet, quasi varius, diversus, dissimili*. Cap. cit. 'C mersa.
    Joann. ve.rs. cod. 45 : Si alius venerii in nominesuo, 702. Poetai., Advenii lempus : Rom. cura pleris-
    illum accipieiis. Nullus hic est locus vocabolo dyèco- que, Advenieltempus, quod consenlaiieum est verbis
    lus, pravus, dijficilis, quod ad barbara a Porcellino Evangelii Matti), xn, 41 : Viri Nmilitai surgent in
    rejeclum est. In membranis vaiieanis Reg. et Oltob., judicio cum generatione, etc. Ex quo rejiei debelsur-
    a pr. m., ucm'etsed decolor alter, quasi lurpis. Sic. i/ititi Rom., el legi surget cum aliis.
    Cani. unus. 704. Rom., Nec islum : lege Hmc islam.
    687. Edili et mss. , Al/ernmin vobis, Vera lamen 705. Rom., Sed maris : corrige Quod maris.
    mihi leclio est Aliernm vobis captami-, ul vers. 685. 706. Ras., Communita, mendose, prò commonila.
    Nonmilii captatur terrenm gloria laudis.Sacer textus: 707. Rom., Sic el : alii, Hic et.
    Qaomodo vos poleslis credere, qui gloriam ab inviceli! 709. In Oli. ex surgii probe facium surgel, ex
    qum a solo Deo est, non qumri- Evangelii sententi;!. In Rum., ad marg., pio oras
    àccipitis, el gloriam, vobis.
    tis? Forte , Alternis diversa leclio, sive correctio, exhibeiur auras: sed
    689. Rum., Ald., Hadamar. , A'ecvos : Poelm. oras alii preferitili.
    aOTM.
    688. Sacer codex : Et gloriam, qum a solo Deo 701. Crimine, accusatione : ila enim crimen non
    esl, non qumrilis. Cantabr. , Et gloriam ab unico Deo raro accipilur.
    nan qumritis. Hilarius, lib. x de Triuit. : Et ho- 706. Qui lacrymis aliquid oblinere voluta, plerum-
    norem ejus , qui est solus Deus , non qumrilis. Huic que project!, seu prostrati (leni. Cassar, I. vii Bell.
    leciioni favet Juvencus, r. Gali. cap. 26 : Matresfamilias repente in publicum
    690. Joannes : In quo vos spcratis. procurrerunt, flentesque projeclm ad pedes suorum ;
    692. Si crederei error : si vos, qui nunc erralis, el I. ut Dell, cìvil, cap. 98 : Passisque palmis, prò-
    crederetis, nobis etiam crederelis,
    quia non creditis, error. jecli ad lerram, flenles ab eo pelierunl salulem. Reus-
    adeoque cessaret cbius ex Livio allegai, Se in muliebresflelus-projicere:
    694. CAPUT XXVI. Pharismis, signum petenlibus, explicat vero reflexit, animimi ad Dominumrdvoca-
    Janm et Niniviiarum signum tradii. Manli, xn, 38 vii, vet mente Dominum respexit. Refledo proprie
    seqq.; Lue. xi, 29; Marc, vili, 11. est incurvo.
    695. Comilor cura daiivo, ut libr. ìv, vers. 219 : 707. Joannes : El ecce plusquam Jonas hic. Hila-
    El spomo tantum comitaiur (aclio prudens. Console rius, in psalm. n : El ecce major Iona hic. Sed ex
    lecl. var. ad eum versum. lextu Gracco constai, hic in Lalinis versionibus uon
    699. Celns, celi, in singulari, cete in plurali. esse protioiiien, sed adverbium, videlicet hoc in loco.
    705 Gens'hominum, Ninivite. Inler gentes terra; Rette ergo Juvencus per adverbium reddit, el es-
    a Rabbinis Ninivitas numerari observat Omeisius. plicai : Rie et Jonatis monitis potiorajubenlur.
    In fletum dedita : Ovidius, u Mei. 584 : Dalque ani- 709. Itala versio et Vulgata cousianter exhibent
    viuni in luctut. regina austri. Idem veulus qui Lalinis ausler dicilur,
    205 EVANGELICA HISTOKLE LIB. II. 206
    710 Illius ad specimen damnabilur effera plebes, A. At si forle suis obnoxia corda venenis,
    Finibus extremis Libyse quod venerit illa, 230 Ornatuque levi ridentia liniina cernii,
    Ul Salomona pium, pra;ceplis dedita justis, Associai septem siniilesglomeraiido furores
    229 Audirei: potior nunc esl Sa lomone poiestas Vis inimica bombii, peneiratque in viscera ser-
    Et lamen oblusa; decantar peclora plebis. [pens.
    715 Expulsus siquando fugit de pectore daemon, 723 Sic genus hoc vero sensu cum degener errai,
    Quem lurbat sanctus purgato corpore flatus, Vincula perpeiuis deflebil subdila pcenis.
    Ille venenalis colluslrat passibus oras, Alque ea dum populis viialia dieta frequentai,
    Qua nulla excurril fontani gurgitis unda, Pro foribus maler cum fralrihiis asiitii illic,
    Nec requiem placida; sedis sibi repperit ardens. El miscere foris sermonem cominus orai.
    720 Tunc repetil suetse siiiens habiiacula menlis. 730 Talia lum matris mandatis dicla remittil :

    LECTIONES VARIANTES.
    710. Reg., el Oli. speciem, prò d. s., specimen, in Reg., placitm pro placidm. Scriplura nostrorum
    cum Rom. el edilis. Defeudi potesi speciem,sed pras- eodicum magis congruil Evangelii verbis Manli, xn,
    fcrendum est specimenproexemplo. In Rom., plebes 45 : Ambulai per loca arida, qumrens r.quiem, et non
    corrisi videtur per profes. Reliqui, plebes. inverni. Reuscbius mavult Si prò poslquam, cum :
    712, Reg., Vt Salomona regem : metri lex id pro- quia Juvencus numero oratorio conclusit, qua- di-
    hibet, fonasse pr.-csiilerii legere Vi Salomon regem. ctione simplici grammatica Christus protulit.
    Sed cum idem Reg., pro d. s.,referat Vt Salomona B 720. Reg. repetit suetm qumrens habiiacula, sed
    pium, consenlienlibus aliis mss. et editis, id sane corrupte habicula prò habiiacula : alii omnes, repe-
    retineamus, accipiamusqiie pium pro pacifico, itali : tit suetm siiiens habiiacula.
    de qua significalione hujus vocis plura dixi in notis 721. In Olt. videtur prius fuisse .4c si pro Al si.
    ad Dracoulium, libr. i, vers. 11. Nonnulli scribunt Rom., Et si.
    Solomonn, et palilo posi Salomone, quod eliam acci- 725. Poelm., Had., similis. Rum. cum plerisque
    dil in quibusdam veieribus exemplaribus Biblioruni, editis, simiies.
    iilmirum exGraco lextu. Confer var. lecl. ad vers. 724. Edili, homini. Mss. Rom., Reg., hominis:
    680 1. i. ila eliam fonasse fuit in Oltob., ubi nunc est ho-
    714. Reg., El tamen obtusocmcalur pectore plebes. mini. Prscferam homini. Rom., penetrai qui viscera
    Alii, Et lamen obiusmcmcanlur pectora plebis; sed in serpens : retine peneiratque inviscera serpens.
    Ott. scribilur obiunsm, quod perinde est. Nec mihi 723. Olt. : Sic genus hoc vero mentis cum degener
    displiceret : Et tamen oblusa cmcanlur pectora plebis. errai : alii, scusa prò mentis. Suspicor hoc véri sensu
    Virgilius, i. Ma. 571 : Non obtuso adeo gestamuspe- cum. Reuschius in suis mss. invento eliam vero men-
    ctora Pmni. tis, quam leciionem non inconciiinam dicit, nempe
    7i5. In Olt. fuit expulsis, bene inde factum ex- a vero, a veritaie. Aule hunc versum Sic qenns, in
    pulsus. Rom. legilur hic alius abnormis : .Sic erit hmc gene-
    716. Reg., Oli., purgato pectore. Oli., pro d. s., ratio deteriora priorum. Idem versus, cura hoc solo
    Davenlr. , Ald. , purgalo corpore. Rom., purgato e discrimine Sic ista getteratto, eie, exsial in Re<*.
    pectore. Poelm., et alii edili, purgalo e corpore. Co- nL posi hunc versum Sic genus. Fonasse aliquis ver"
    dex Un. Qaempurgai sanctus prolalo e corpore flatus, sus a poeta addtous fuit, in expiicaret verba Manli,
    ubi forle legendum prolulo e corpore, ut conjicit xu, 45 : Et fimii novissimahominis illius pejora pi-io',
    Reuscbius : qui lamen cominodum sensum inde erui ribus. Nani qua; sequuntur, Sic crii et geiieraiioni
    posse negai : ul de pleonasmo' ne quid dicamus. huic pessimm, compreliendtiniur bis duobus versi-
    717. Torn,, venenalus : ila eliam edidit Aldus, bus, Sic genus, et Vincula.
    sed in Emendatis recle eorrexit venenalis, id enim 727. Poelm., prod. s., Atgue lime; in lexlu, Al-
    longe eleganlius esl. que ea. Ahi., Bas., Rum., dum : alii cimi.
    719. Aldus cum aliis edilis : Si requiem placidm 729. Ott., a pr. in. , misceli : probe factum mi-
    sedis non repperit, ardens. Mss. Reg., Oli., Rom,, scere.
    A'ec requiemplacidm sedis sibi repperit ardens : sed

    NOT^E.
    grsecis est notus, quo vocabulo poeta; Latini fre - nane. Sed si alio modo, quem dixi, Juvencus scri-
    quenier utunlur. Qund Juvencus ait vitales surgel in p~issel,niliilominus exscriptoresejus rei ignari ver-
    oras, sacer lextns refert surgel in judicio. sum corrupissenl.
    710. Ad specimen, compar.nione fatta cum ea. 7io*. Turbai, exiurb.il : verbum simplex pro com-
    Omeisius conimenlalur; ad illius respeclum, proba- postoli. Sanctus flatus, quia Chrisliani in more lia-
    lionem, exeinpluui. beiitin exorcismis insufflare daemonas : de quo vide
    71i. M.illliicus ait : Quia venil a finibus terrm. D coinmenl. ad Prudeniiiim liyiun. 10, Perisl. vers.
    Juvencus Libyamdesignat. Eam reginam, Nicaulam 920 : Insufflai, ipsos ceu viderel dmmones.
    nomine, ex /Eihiopia' Hierosolymam adiisse multi 720. Suetm mentis, ul libr. ì, vers. 150 : Mox
    iiarruni. Alii eam Arabia; reginam fuisse aiunt, et edam assuelam penetram spiracula mentem.
    ab Arabibus Balkis nuncupaltim memorata. Juven- 722. Ridentia; noia, sed elegans metapbora.
    cus priorem opinionem tenet, et Libyae nomine uni— 725. Glomerando: confer not. ad Vers. 579. Fu-
    versam Africani inteltjgit, ut Virgilius, 1. I Georg, rores, spiritus nequiures se, ui ail Malihaeus, vel spi-
    vers. 240 : Mundus ut ad Scythiam, Riiiplimasque ritus furenles, ut scelus pro sedesti).
    arduus arces—Coiisurgii,premiturLibym devexus in 727. CAPUT XXVH. Mairem, et fratres esse eos,
    austros. Ex Libris Reg. solum constai, reginam Saba qui aiidiunt, el furimi! verbum Dei. Manli,
    eam dietatu. Marc, 31. Lue. xn, 46.
    seq.; in, ; vm, 20. 728. Pro foribus :
    715. Malihicus : Et ecce plusquam Salomon hic, constile lec. var. advers. 299 htijuslibri.
    ubi /deest adverbium, ut plinto aule. vers. 707. Ac 7i8. El foris orant miscere cominus sermonem.
    poluit suie seripsisse Juvencus : Audirei : potior hic Matlh eus : Staban; forh, qumreniesloqui ei.
    est Salomone poiestas. Senienlia fere eadem cum
    207 C. V.',AQUIL. JUVENCI 208
    Hic mecum geniirix, mecum germana residnnt A.740 Ecce sator proprio commendat semina ruri,
    Corpora. Nani patria impletur cuicumque vo- Illa caduta diversa solo, sorlemque locorum
    [lunlas. Pro viriute feruta. Nani sicubi Irita viarum
    231 u'e me0 proprium connectil sanguine cor- 232SU.D pedibus solido denselur limite tellus,
    pus, Aeriis avibus nuda dant semina prsedam.
    Et malris, generisque mei sub nomine ha- 745 Ast ubi perienui velanlur pulvere saxa,
    [betur. Farra quidem viridem depromunl germinis
    735 Progredilur tempio terrarum lumen lesus, [ortum ;
    Et maris extrema, lerrseque resedit in ora, Sed quia nulla subest siccis sublanlia glebis,
    Innumerseque illuc plebis fluxere caterva;. Inserta arescunt radicum (ila calore.
    Ille sed excelsam scandens, quse proxima, Cunciaque mox apicum labuntur acumina leiho,
    [puppim, 750 Semi.nibusque aliis conlingunt aspera rura:
    Lillora compienti depromil talia plebi : Sentibus hic, spinisque feris velocius exit
    LECTIONES VARIANTES.
    731. Olt., a sec. ni,, resìdent : veruni lex metri B eranl, seu diverso modoproveniebant. In Bas., sole
    exigii residuili, a resido, residis. Virgilius, libr. vm, error est pro solo. Hadam., Poelm., in lextu, Fabr.,
    vers. 467 : Congressi jungunt dextras, mediisqueaul re- sorlesque. Mss. el pleraeque editiones, sorlemque.
    siduili — JEdibus. Sic alii vulgo, in Reg. glossa, 742. Davenlr., Weslh., in textu, Ald., etenim si
    diversa' lectio est mecam et germana, pro mecumger- ubi trita.adReg., Olt., nani sic ubi trita. Rom., Wes-
    mana. tbem., marg., et multi alii editi, nam sicubi trita.
    752. In Rom., ad marg., annotatili' tamquam di- Rom., minus bene, seranf pro ferunl.
    versa scriplura propria, el cajascumf/ne pro patria, 743. Codex Un., non incongrue, solito prò so-
    el caicumgne ; ulrumque inepium. Senlenlia Clara ndo.
    est auiul Manli, xn, 50 : Quicumque enimmeus fecerit vo- 744. Hadam., Poelm., danlvilem semina. Ott., a
    lunlalem Palris mei, qui in cm'.isesl, ipse (ratei- sec. m., avibus nudam dant semina ; Ald., avibus
    et soror, et mater est. dant nudam semina. Reg., avibus dant nuda semina,
    735. Schcetlgenius volebat Egreditur ledo, sede- quia male ; nec melius Rom., avibus dant nudnquesemi-
    Matlhvus ait : In ilio die exiens Jesus de domo,Italica; na. Reuscbius cum Aldo facto, et hunc verborum et
    bai secus mare. Mulli codices mss. versionisesl con- senieuiiaft ordinem coliocat : Sicubi lellus deoseiur
    omiltuii! de domo. Nihilominiis probabilis sub pedibus solito, vel solido limite, iriia viarum
    Juvencum verba dant, expoiiiini semina, prsedam avibus. Vix dubito
    fettura Schaeilgenii, nisidedicamus,
    illa de domo exposuisse domo Dei, seu lemplo. quin legendum sit avibus dant nudam semina, aut
    756. Tom, residil : melius resedit. avibus nudam doni semina ani potius avibus nuda
    737. Rom., cinxere pro fluxere: l'orlasse, illuni ft dant semina, scilicet a est in nada producilo ratione cse-
    sorse, quod freuuens chrisiianis poelis. Senlen-
    plebis cinxere.
    738- Reg., Rom., scandens in proxima puppim. lia liquel ex Manli,secus xm, 4 seq : Et dum seminai,
    qum pro- qumdam ceciderunt viam. et venerunl volucres
    Oli., Hadam., Poelm., in lextu, scandens, comederunt ea. Alia autem ceciderunt in pe-
    xima, puppim. Ald., Poelmann., pro d. s., scandens cmliet ubi non habebanlterram muliam, eie. Semina
    celeri pede puppim. trosa,
    739. Tom., mendose, complectit pro compienti. ergo qua; cecideruut secus viain, nuda erant, quia
    740. Olt., propria, alii, proprio. Scriplura pro- terra non eranl cooperta, cum eo loco neque aratro
    ex Lucie vm, 5 : Ea;iitgai seminai, snbacta fuerit iena : adeoque facile volucres coeliea
    pria confìrmatursuum.
    seminare semai Aeeedii versio Itala in ms. S. comederunt. Hanc interpreiaiionem continuai ver-
    Germani 1, apud Sabatierum: Ecce exiit qui Exivit semi- sus sequens, Asi ubi perienui velanlur pulvere saxa :
    nai, seminare semen suum. etili elms.inCantata. camdemuue eodem vocabulo Prudentius expressit
    seminatoi-seminare semen suum, Gnecis exem- vers. 1051, libr. n, contra Simm. Et ne jactavim
    ó TOÙ TÒV aitipov sparganlur in aggere grana: — Hmc avibus quia nuda
    'EijÀMev
    planbus: aucior amipav oTretpoci
    KikoOt'et operis imperfetti in Matlh. hoin. patait, passimque vorantur.
    25: Exivit seminatoi- seminare semen suum. Lectio 746. Conjiciai aliquis viridis depronuint ger-
    conimunior est proprio, quse etiam comprubaturEcce ex minis.
    vers. 798, 81C., et Ambrosio iu Psalm. xxxvi: 747. Reg., safiest duris subslantia: editi, subesl
    exiii qui seminai, seminare agrum suum. siccis substantia. Rom., subesl succi substanlia ; qua;
    741. Diversa melius, quam divisa in nonnullis leclio si vera non esl, certe acumine non caret.
    semina non quidem in D 750. Melius Seminìbus aliis.
    apud Reuschiura: illa enimcondilione
    se, sed pro varia sorte, seu soli diversa
    NOT^E.
    751. Germana corpora ; sic I. ìv, vers. 20 : Sep- mile viarum. Denselur hoc loco està denso, densas.
    ie»! germana fuerunt — Ccrpora. Vide not. ad vers. Dicilur eliam denseo, denses.
    157. I. b. 747. Subslantia hic accipiiur pro succo, in quo
    753. Connectit de conjunrtione consangninitalis. arisise viia consistil. Confer vers. 631 I. 1.
    Tacitus, Annal. 1. ìv, cap. 66: Claris majoribus, et 748. Filum de re quapiain sitatili et filosimili di-
    Varo connexus. cilur. Ovidius, 1. i Fast. vers. 342 : A'ec (uerant ru-
    755. CAPUT XXVIII. Sedens in navicala Jesus bri cognita fila croci. Marlialis, libi1, xi. epigr. 55.:
    lurbis pnrabolas exponi/. Matlh. sin, 1 seqq. ; Marc Porris fila reseda suis. Cotainella, libr. x, vers.
    ìv, 1. Lue. 8, 5. 575 : Asparagi corruda simillima filo.
    736. Recle littus vocat exlremam maris, terrmque 749. Labuntur letho, moriuntur : meiaphora nota
    oravi. de berbis, quae arescunl. Apicum acumina, acu-
    745, Sensus est : Sicubi, vel ubi tellus trita via- mina arislarum. Inlelliguniur arista; ipsae, cui-
    rum solido limile sub pedibus densetur, eie; vel mis.
    eliam: tellus trita sub pedibus denselur solido li-
    209 EVANGELICA HISTORIA LIB. IL 2i0
    233 Roboris aiigmentum, frugemque interne- fi.L Illis pro merito claudunlur lumina menlis.
    [cat angens. Si quis habet dignus, capiet potiora redundans.
    Uberibus vero quaedanlur semina glebis, 765 Qui vero experies ccelestis muneris errant,
    Illa ferunt pulchram segetem, cui laela frequen- Amillent eliam,proprium quodcumquereteniant,
    ta t Idcirco obscuris cooperta ambagihus, illuni
    755 Incrementa sui cenleno copia fcetu. Prseslringii populum sermonis gralia noslri,
    Audiat hsec, aures mentis qui gestal apertas. Ut dicium Isaia; merita de plebe recurrat.
    Talia discipuli mirantes ditta, requirunt, 770 En populi mentes velanlur ad omnia crassis
    Implicitis populo cur clauderel omnia verbis, 235 Objicibus, sensu ne langant munera vitse.
    Ille sed, admota credenlum plebe, profatur : Auribus assislunt clausis, oculisque gravalis,
    760 Vobis, qui firmo robustam pectore nienlem Ne conversa bono sanetur noxia plebes.
    234 A<1capienda Dei penelralia constabili- Quam vestra; nunc sunl aures, oeulique beali !
    [stis , 775 Nam multi veteres justi, sanclique prophetse,
    Concessum esl adytis penitus consistere regni. Qua; vobis clarent, orarunt cernere dona.
    LECTIONES VARIANTES.
    752. Bas., auqens : quod emendandum est per B riunì regni cmlorum. Tcrtullianus , libr. de Prse-
    angens. script., cap. 22 : Illis datum esl cognoscere arcana,
    755. Rom., Ald., Bas., Fabr., danlur qum : alii, qumpopulo intelligere non consistere
    liceret. Koenigius prsefert
    qum danlur. liminavilm, quia prsecessit adytis , et 1. ìv,
    754. Iu Reg. el Olt. videlur, a pr. ni., fuisse fre- vers. 443, Juvencus ail : Si numquam terris teligisset
    quentane ki sensus postulai frequentai. In Rom. sa- limino viim.
    iis clareest/reguentant, cum haetamen dislinctionecai 76i. Mss. Reg , Rom., Oli. cum Ald. , Daventr.,
    Imtafrequentant—Incrementasui, cenleno copiaJfmlu. Si quis habet dignus. Hadam., aliique edili, Si quid
    755. Torn., cenlena : lege cenleno, ul metro sen- habet dignus. Pnd'ero Siquis, ex loc. cit. Malth. xn:
    stiique consulas. Qui enim habet, dabitur ei. In Reg. sic legilur hic
    759. Rom. , aminola credentum plebeprofalus. Su- versus : Si quis liabel dignus merilis, potiora capesse!:
    spicari aliquis pnssit, an legere oimrieat aiuola. Po- correcium videtur menlis pio meri is.
    slea (tiiideni inler discipulus el plebem in fine para- 768. Edili omnes, Promiliir in populum. Mss. no-
    1
    bola hsec fto distinctio vers. 796 : Hmc tum discipu- slri Reg., OtU , Prmsiring'u pnpulum; Rom., Per-
    lis plebtque lime iusuper addii; el clarins libr. in, stringit populum. De diversa hae scribendi raiione
    vers. 74 seqq. : Ille ubi credentum lurbctsin valle re- prmstringo, el prestringo, dixi ad Priideniium vers.
    mota — Convenissevidet.... Discipuli Christo sua- £07 Psycliom. Hoc loco pimslringit esl leviier langit,
    dent dimittere lurbas. Revera Reuscbius legit amola, velini iranseundo altingit, in iraiiscursu radil, quia
    idque ex mente poeiae reclius esse judicat. Non ia- graiia sermonis non piene cum populo cnmnmiiica-
    men ausiin miliare admota in aiuola, pnesertim quia _ batur. itane significatameli! librarii ignoranies, e
    ea , quae in Evangelio el Juvenco sequuntur, non " suo iiigenio exscripseiuni Promiiur in populum.
    apte cadimi in plebem credentum , ni.si credentes Sdirei (genius , el Reuscbius eduni Perstriligii, aut
    dicanlur ii qui, vers. 772, Auribus assislunt clausis , Prmstringii, sedexsponunihebeiai,obiundit,excsecat.
    oculisquegravalis. Juvencus plebem el populum de di- 7b9. Oli., recurrant : quod solum possei tusiineri,
    scipulis saepe dicit. Conferì, n , vers. 564; Lui, si legeretur dieta pro dicium.
    vers. 494; I. ìv, vers. 52. 770. Ald., populi mentis : rectius pepati mentes.
    763. Reg. , Rom., Poelm., pro d. s., lumina men- 771. In mss. nosiris et Ald. scribilur Obicibus,non
    tis. Otiob., liminomentis. Ald. cum plerisque edilis, Objicibus.
    liminov'um.Magis ex Evangelii senlentia est lumina 775. Ald., Torn., Bas., veterum; alii, veteres,Rom.,
    mentis. Manli, xm, 11 : Vobisdatimiest nosse myste- veteressancti, justique prophelm.
    ria regni cmlorum: illis aulem non est datum. In aliis 776. Omeisio non displicet optarunt cernere, uti
    versionibus veteribus , Scire arcana Dei, scìremysle- esl in Had.
    NOTJE.
    752. In Reg., glosa , angens — suffocans. Scilicet 761. Dei penelralia: Malthseus: masteriam regni
    augmenium spinarum angens , seu sull'ocans, inier- cmlorum. In nonnullis rass. antiqua; lialicae versio-
    necat friigem. Idem accusaiivus frugali regilur a nis, arcana Dei, aut arcana regni cmlorum.
    verbo inlernecal, el a participio angens : quod ssepe ]Q 760. Betenlanl, frequenlaliviim a redimo, ejusdem-
    in Juvenco observamr. Barlhius, libi1,xxxv Advers. que significationis. Sumiiur eliam pro retracio , re-
    cap. 19, col. 1621 , adverlil, in hoc Juvenci versu sumo.
    internecare esse necare, aul enecare. Eodem verbo 769. Recurrat, verum esse ostendaltir. Vide vers.
    usus est Prudentius, Apolli, praefat. 2, vers 49 : Ne 215, 1. i,
    forte culmum fibra inanis spiceum— Simul revulsa 770. Crassis objicibus , ex Mailhsei lexlu: Incras-
    internerei. De verbo angens pro suffocans disserit saium est enim cor populi, eie. Apuleius , inii. I. ì
    idem Barlhius , 1. xxiv, cap. 19, col. 1272 seq. Co- Meiam. : Tu vero crassis auribus el obstinato corde
    lumella, 1. x. Iterbarnaiigeiitemnominai. Proprie ali- respuis, qum (orsilan vere perhibeanlur.
    gere est strangolare , suffocare , sed translale sunto- 771. Glossa Reg., Objicibus—obslaculis dubietatis.
    tur pro coniristari , vexare. Simile quid accidil in Mattha'us : Ne quando videant oculis, el auribus au-
    sugqillo , quod est slrangulo, sulfoco, ei translale diaut, et corde intelligont, el converlanlur, et sanem
    moiesiia alficio, consiringo. Ex qi.o inielligilur, eos. Itine mimerà vilm, vitam.
    quod ail Lucas , xvm , 5 : Tamen quia molesto est 776. Cari-ut, manifesta sunt. Lib. ìv, vers. 148:
    mihi limevidua , vìndicaboUlani, ne in novissimove- clarebunt. Nescio cur antiquum verbum vocel Koeni-
    niens suggillel me : Confer , si placet, Diicangiuin, gius. Lucreiius, I. vi, vers. 937 : Quodinprimo quo-
    verbo suggillo, et not. ad 1, ni, vers. 448. que carmine darei. Claudianus, de ìv Constant. Hono-
    •—
    754. Pulchram segetem: dicium de eo epilheto ad rii 191 : Ventura poiestas Claruil Ascanio. Alio
    Vers. 130. sensu dovere est lucere, alio illuslrem, celebrerò, sei!
    "ìhG.Geslat, ejusdem fere significationis ne gerii. clarum esse.
    211 C. V. AQUIL. JUVENCI 212
    Accipile ergo animis, qui sit de semine sètisus. A 790 Semina sic noslri sermonis pressa gravatimi-,
    Quisque meum verbum sunmias dimillìt in aures, Nec fructus sequitur spinarum horrore necalus.
    Nec sensus rccipit slabili praccepta vigore, - Pinguia sic itidem paribtis stani viribus arva.
    780 Eripit illius lotuni de peclore datatali. Illis, qui dare capimi! prsecepla salutis,
    23G Hic agro esl similiSj duro qui germina Qua; penetrata animum sensu trattata tenaci,
    [calle 795 237 Cenltiplicemque ferunt virlulis roborè
    Exponit rapidis avibus sine fruge rapinai». [frugem.
    Sunl alii, telo qui pectore nostra receptant, Hsec tunc discipulis, plebique haec insuper addit.
    Sed brevis est illis percepì»; gralia Trugis. Agricola; simile esl regnum sublime Tonanlis.
    785 Nani si dura premal menlem slrictura coercens Ille jacit proprio mandans bona semina ruri :
    Continuo trepidi pruduta sibi credila leibó. Sed post subrepeus hominum insidiando sopori
    His saxosus ager simili levitate virescii. 800 Trux inimicus adii, loliumque inspergil amàrum.
    At spinosus ager curarono mole gravalis Ecce sed ad fruttimi culmis cum spiceus horror
    Respondei, pressata rjuos pondera divitiarum. Processit, lolio messis maculala redundat.

    LECTIONES VARIANTES.
    ' 777. Reusih., Alti., gais sii : alii, qui sit. Litteràm B ] deiitio, 1.II contra Syftim. vers. 286, prò ipsa liin-
    s in fine, et itiiiio vocuin coiiCUrrenlemexscripiores sione massa; candenlis, el nietaphorice ab aliis pro
    interdum non dnplicabant : quse laméu merito dupli- qtmvis conslriciione, seu compressione, ut a Codio
    canda, ut ail Reuschius. Aureliano, I. i Aculor., et alibi. Verum in Juvenco
    778. Mss. noslri, dimillit : editi partim, dimillìt, resiituendum puto tritura ex texlu gf;«eo ffktyts, tri-
    parlim demìldi. [ladani., Fabr., Poetai., in lexm, butano, tritura.
    in auras. Mss. noslri cura Aldo, in aures. Hirc est 786i Reg., Oltob., Rom., Poelm., pro d, s., credito
    genuina scriplura. Matlh. xm, 19 : Omnis, qui audii letho : satium, et mors herbis passim tribuilur. Alii
    verbum regni, et non itiielligit, venil malus, eie. Hoc cura Aldo et Davenlr., eredita (arra.
    esl verbum Domini snmmas ilimiltere in aures. Nam, 792. In Reg. nunc quidem est stani viribus ano:
    ni senno bene inlelligalur, debet intimas aures pene- sed aliud apparta abrasimi.
    trare, et non in exierna parte residere. Hoc sensu 795. Oli. efare, prò d. s., darà, In Rom. el Ald.
    Seiiéca, lilir. i de Ira clip, ull: Noti ex allo venire eliam scriplura est date, non clarm, ul in plerisque
    nequitiam, sed summo, quod aiunt, animo inhmrere, editis inveitomi1: et melius certe e?i dare, vel darà.
    videlicet non penetrare. Virgilius, libr. xii, vers. "i94. Rom., animam: alii, animam. Reg., Rom,
    434 : Summaaue per galeoni ddibans oscula, (alur. frodata: ila etiam fuit in Oli., sed hic factum cum
    Hinc proveibium Summis labiis aliquid degustare. In editis est truciolile.
    eadem parabola explicanda Prmletiiitis, 1. n contra 795. Rum., Cènliplicemque: ila eliam scribilur
    Symm. vers. 10T)5: Jus cmlesiePatris noti summa in- prò Cenluplicem. Vide comment. ad Prudenlium
    telligit aure, — Sed simul el cordis segetemdisponii, hymn. 7 Caibem.vers. ull. Dilutquefructus(mneranlem
    et agri, — Ne minus interno iiiteanl prmeordia culla. p*-"cemupkx, ubi pariter itonnulli scrihunt ccniiplex.
    Adisis comment. ad lume locum. 798. Poelm., mendose, jacet pro jacit,
    779. Reg., Nec velox i'ecipil; el glossa, desiderio 799. Rom., Quod posi : alii, Sed post. Ald., et
    (ervens. Eaitém leclio exslat iu Rom. Edili cimi Oli : plerique editi, subiipiens {homini insidiando) sapo-
    Nec sensus recipìt : intelligo slabili vigore sensus, sive rem,'foeim., pro d. s., Tom., hominum insidiando
    interni audilus, aut etiam mentis, et inielligunliso. sapori. Oli., Rom., hominum insidiando sopori : quo
    Mailliseus: Omnis, qui audit verbum Dei, el non in- respicit Reg., hominum insidiare sopori. Sabalierius
    telligit. edidit nomini insidiando soporeni : sed tarlasse voluit
    780. Reg. Illius èripiet totani ; Malthseus in pre- edere saporem. Genuina leclio esl hominuminsidiando
    semi rapii. saporii ex Malth. xm, 25 : Cam autem dormirenl ho-
    781. Mss. cump'.uribus edilis, Hic agro est similis, mines, venil inimicus ejus, eie. Verum pro subripiens
    duro qui germina calle: quse leclio proba est ; innui- maiosubrepens, ex coiijecmia. Reuschius, in lectione
    tur eiiim setaeti, quod secus viam acetato. Ald., Talis vulgata surripiens intelligit bona semina, quod ex
    agro esl similis duro, qui germina farris. Aldo itanci- Evangelio non constai» aut in lecitane alia sarripiens
    ii11Basileelisis ediiio, sed in llac desiderallir qui. saporem, hoc Osi, sensum et intelligeniiain.
    785. Reg , mentem tribulalio cordis, quod ab ali- 800. Hadam,, Fabr., Poetai,, scrihunt inspargil :
    quo fonasse factum, qui nescierit quid sit striduta ulss. el alii edili, inspergil.
    coercens, vel glossalo in texium invexeril. Favel la- 801. Hadam., Fabric., Poelm., culinus cum spi-
    men buie scriplura; evangelicus lextus Màtihsei: Facto ceus {horror) — Processit. Mss. noslri, Ald., Da-
    autem iribulalioiieei perseculionepropter verbum, con- D venir., Bas., recta, culmis cum spiceus horror —
    tinuò scahdàtizaiuf. Slrictura proprie est tiiàssa lei ri Processit : el glossa in Reg., horror — asperiias.
    rudis, quse malleo siringitur : bine poiiilur a Pru- Vide supra, verS. 791.

    NOTJ;. *

    781. Collis, ex Servio ad iv h. vers. 405 : est se- horror. Horror esl asperiias.
    mita tenuior, tallo peeorum prmdwata. Sumituf prò 797. CAPUT XXIX. Parabola de trittco el zitania.
    quavis via. Manli, xm, lì seq. ; Marc. ìv, 26. Chrisiianis poelis
    782. Sine fruge, quia antequam semen ili frugem Tonans est Deus. Confer noi. ad Draconi. i. i,
    èvadai, volucres illud comeduni. vers. 1.
    786. Produnt letho, perduta, quia a dottrina sus- 800. Lolium amaruth est. Zizunia, ail Comelius a
    cepta receduta. Lapide, ad cap. xm Maitli., saa amaritie et maligni-
    789. Pressant, premunì. Gaudèt hujusmodi fre- tale lerram, et consequenlertriticum ex ea germinans,
    quentativis Juvencus, ut receptant, rdenlanl. inficiunl, corrumpunt, strangulant.
    791. Paulo post, vers. sol : Culmis cum spiceus
    213 EVANGELICA BISTORTI LIB. II. 214
    Tum Domino famuli, mirantes lalia, fantur : A Creditur : ai justi mox incrementa viroris
    Nonne bonum terra; semen per terga dedisti t 23d Sumpserii, eretto transcendit vertice
    805 Unde igilurlolio turpi lua ruragravantur? [cunctas
    Sed jam, sijubeas, messem purgabimus omnem, 820 Agrorum fruges, ramis ul plumea lurba
    Triticcusque nitor, selecla sorde, resistei. Colluda!, possilque umbras habiiare virehles.
    238 Tum Dominus miti contra sermone pro- Fermento par esl munus cedeste salubri,
    [ fatar : Quod magna condii mulier sub mole farina;.
    Hic dolus esl, inimice, luus, sed farra sinamus Illa dehinc modico fermenti mixta calore
    810 Crescere cum lolio : pieno nam tempore messis 825 Conducto, unius coalescit corpore massa;.
    Secretum lolium connexo fasce jubebo Talia timi populo perplexis condita verbis
    Iguibus exuri : al noslro de semine messor Promebat, veleris quo possent ditta prophelse
    Horrea nostra dehinc purgala fruge replebil. Ordine seclomm jussis concurrere rebus :
    Haud alitar simile esl, cordis si panditis aures, Os aperire meum dignabor, condita mundi
    815 Praeparvigrano regnum cedeste sinapis, 830 Convolvel ructans varii sermonis imago.
    Quod proprio insinuans disponit cullor agello. Inde domum repelit serus, turbasque reliquit.
    Seminibusqueillud minus omnibus esse virentum
    LECTIONES VARIANTES.
    804. Planius essel bonumsemai terrm per terga. li goris. Sed viror verbum esl bene Laiinum, nuod
    807. Reg., nitor, eleda sorde, nilebil; et glossa, osiendi in not. ad Dracontiiiin, Satisfact. vers. 251:
    seorsum leda. Oli., nitor, selecla sorde, resistet. Numquid mox nalas segetesviror armai uristis ? Koe-
    Rom-, nilor, seleda sorde, nilebil. Sic edili, nisi quod nigius aucioritaie Palladii, I. ni, ito. 24, el Apuleii,
    Hadam., Poetai., prò nilebil prosternili nilescei. Pro in Floridis, rejicii Burertira, qui nimis liberaliler
    selecla, vel elecia, bene eliara essel secreto sorde, ut asseruerat, ntillum exemplum hujus vocabuli re-
    vers. 811 : Secretimilodimi, vel colicela, ex Manli, peri ri.
    xm, 28 : Vis, imus, et colligimusea ? nenipe zizania. 821. Reg,, Conludat; et glossa, ibi habilans.
    Non autem probo nitor nitebit, aito nilor nilescel. Ob- Cohaerei Rom., in quo scribilur Colludai. Alii, Con-
    scurum est triliceas nilor resistet : sed id magis pla- sidat.
    cet, ac fonasse ideo ah ignaris exscriploribus mola- 822. Rom., ad marg., par erit.
    tura esl, quia ab eis non taielligebalur. Resisto 825. Poelm., in texlu, Hadam., Quodcondii magna
    significai manere, permanere. Cicero, 1. v Tusciil. mulier. Mss. et edili magno numero, Qaod magna
    e. 28 : Fila beala .... virlulibus omnibus sine ullo condit mulier.
    omini terrore ad cruciatimi profectis, resistei exlrà (o- 824. Reg., colore; recenti manu, calore.
    res, ut ante dixi, limenquecarce'is. Plauius, Triti, iv, 826. Ald., Bas., Poetai., pro d. s., cfam; reliqui,
    4 : Hic meohero ainicus solus firmus restilil , neque lum.
    demulavilanimumde firma fide. 827. Reg., Oli., possinl: Rom. cum edilis, possent.
    810. Poelm., in lextu messis, pro d. s., messor, In Reg., veteres error esl pro veteris : nani glossa,
    minus bene. _ in prophelm—David psalmograplii aperta postulai
    812. Ald., Bas., messis: alii, messor. C veteris. Meiidumeliam esl in Had., guo poscent.
    817. Fonasse, Seminibusillud. 850. Olt., Convolvit,ex quo videlur factum Ginn
    818. Rom., Reg., Oli., al justi mox incrementavi- volvet. Iu Rum., vani sermonis, corrige per twii
    roris : in Reg. videlur fuisse ac, et in Oli. scribilur sermonis.
    ad pro al. Edili omnes , al justi mox ut cremenia vi- 831. Ahi., Toni., Bas., sero : eleganlius alii,
    roris : quam scripiuram Bartiiius approbat libr. iv, senis, nani poeta; adjeciiva iiiierdum luco adverbio-
    cap. 24, col. 205, similihus exemplis Araloris et ruin usurpata. Lucanus, Horatius, serus prò sero.
    Strabonis, Fuldensis poelic. Utimr eliam vocabulo Rom., reliquit: Reg., Ott., ulramque lectionem re-
    cremenlumDraconlius, Saiisfact. vers. 257. Confer. praisenliinl, relinquii el reliquit : ediliones varimi!.
    nolani ad eum locum. Sed cura mss. nobis exbibeanl Senteniia eadem esl. Reg., OH., Explicil Iibersecun-
    incrementa, id relinere prseslat Rom., pro viroris, dus. Incipit Iiber terlius.
    ad marg., habet nitoris. Oppnrtunius certe esset vi-
    NOT^,.
    804. Terra; per terga ; recole not. ad vers. 671, gens plumea Imtaper auras.
    1. i. 822. CAPUT XXXI. Parabola de fermento, Malth.
    811. Secretum, separatati! a tritico. xm, 35 seq. ; Lucae xnt, 20.
    814. CAPUT XXX. Parabola de grano sinapis. 825. Glossa Reg., Conducto—mixto simul. Reus-
    Manli, xm, 51 seqq.; Marc iv, 51 ; Lue. xm, 19. j%dito noia hsec est : Ex quanliiaie farina; discreta (il
    815. Prmparvi : non liquei, alium anta Juvencum panis quautitas conlinuata.
    hoc vocabulo usum. Alii diciint perparvus : sed Ju- 828. Supra, vers. 346, concurrerelempus.
    vencus alio modo solel hsec nomina formare, ut 83'J. Ruclans, ex sacro codice : Aperiam in para-
    prmsolidus,eie. bolis os meum: eruciabo abscondita a conslitittione
    St6. Insinuans, inserens, injieiens, ac velili in si- mundi, liane nieiaphoram e sacris liiteris pelitam
    num terne condens. Eleganier ila poni hoc verbum, indecoram non esse in Latino idiomale, probavi eon-
    ait Koenigius. lra Cellarium iu comment. ad Prudent. vers. 95,
    817. Viratimi, subslanlivi more. Confer noi. ad Apolli. : Proludi imperiai» patrio ructala profundo.
    1.1, vers. 682. Eadem esl ratio de pbrasi evomereverbo, quam toner
    ; 820. Draconlius, 1. n, vers. 240 : Exilit indevolans hebraismos nonnulli recensent..
    !H3 C. V. AQUIL. JUVENCI 216

    LIBER TERTIUS

    A Denlibus hic stridor semper, flelusqueperennis :


    240 Fuderat in terras roseum jubar ignico-
    [ inns sol. 15 Secretisque piis veniet lux aurea vilse,
    Discipulirogitant, Lolii quid quaestiovelici, Sedibus ut ccelivibranlur lumina solis.
    El segelis : clarus quibus hsec depromii lesus; Hsecdocuit,palriamqueredit Salvatorin urbem,
    Optimaqui farris commendat semina glebis, Illic expediens populis (mirabile dictu)
    5 Filius est hominis : mundum sub nomine ruris Juslilise leges, vitxque salubria jussa,
    Accipile, atque homines puro pro semine justos. 20 Virtutes patrias simul insinuando docebat.
    At Lolium infelix cooperti dsemonisarte Tunc livore gravi plebes commuta suorum,
    Sunt homines : inimicus erit, vis horrida, dae- Praesentisquesimul Domini miracula volvens,
    [mon. El generis noli reputans ex ordine geniem,
    Extremus mundi finis pro tempore messis. Hsecinter sese mussanti voce susurrant :
    10 Messores pairii venient per rura ministri, 25 242 Nonne hic est fabri soboles, cui nomen
    Quos hominis natus proprii de corpore regni [loseph ?
    Colligere erroris laqueos, labeinque jubebit, Non Maria est geniirix ?non fratrumnota propago
    241 CollectosquesimuLrapidisexurereflammis. [est ?
    LECTIONESVARIANTES.
    Versu I. OH., Rom., in terris: Reg. cum edilis, B lextu, Retiseli., Tom., sesesummissavocevolutant.
    in terras. Fabric., Poelmannus, pro d. s., Gallandius sese
    2. Ott., velit, faclum, ut videlur ex velici. Lex mussanti vocevolutant. Placet prse caeteris scriplura
    carminis poscit velici. Reg., sesemussanti vocesusurrant. Mussare est clam
    3. Reg., Et segelis,Christusquibus ; cseleri, clarus, murmurare, apud Virgiiium ei alios. Inde fit fre-
    pro Christus. quentativum musilo, quod in Oli. et Rom. male ex*
    10. Mss. Reg., Ott., Rom.cum Tom., Poelmann., primitur per musitanli : neque melrum palitur, ut
    pro d. s., et Gallandio, pairii. Ald., Daventi., Ha- dicatur niussitaiili. Susurrare simili modo est oc-
    dam., patris. Pro venientAld., Bas., tieniant.Relineo culte sermones serere. Ovidius, Heroid. epist. ultim.
    venient. vers. 233 : Is quoque, nescio quam, nunc ut vaga
    12. Ott., Corrigere : in Reg. fonasse etiam fuit (amasusurrat, —Neglectamquerilnr lestishaberefidem.
    Corrigere, nunc est Colligere, quod verbum ex re Hinc susurrones ab scriptoribus chrislianis ditti, qui
    ipsa et ex senlentia Evangelii unice verum esse occulte maledicunt, eldissensionessusurris interalios
    osiendilur. moliunlur.
    14. Rom., Reg., Ald., Poelm., pro d, s., fletusque 25. Rom., Nun hic : fortasse librarius scribere
    perennis. Alii cura Ott., luclusqueperennis. Tura in voluit Numne hic. Ald., Bas., soboles fabri ; alii,
    Vulgata, lum in versionibus anliquis hoc loco voca- fabri soboles.
    bulum /tetus adbibetur. Putabam Dentibushic. 26. Olt., Non Maria geneirix? sine est. Rom.,
    17. Reg., Rom., Servator : alii cum Olt. Salvator. Ald., Num Maria est geniirix? num fratrum nota pro-
    In Rom., primamgne mendtim videlur pro palriam- p^ pago esl? Alii, Non Maria est geuitrix? non fratrum
    que. nota propago esl ? Omino Valium, qui Marianiin no-
    20. Rom., primas : lege patrias. minativo semper legendum putat, ut Adam, Abra-
    24. Oli», Rom., sese.musilautivocevolutant. Reg., ham.
    sesemussantivocesusurrant. Ald., Hadam.,Poetai., in
    NOTJE.
    Vers. 1. CAPUT I. Inierprelatur discipulis'para- vers. 98 : Crcdulitaslaqueiserranlum prmdpitetur.
    bolamde zizania.Matthieixm, 56 seqq. Primum hunc 15. Secrelis, segregatis. Mox.vers. 96 : Secrelusquc
    versum Juvencus de suo addidit. Malthseus solum dehincGenilorisnumen adorai. Virgilius, I. vm, vers.
    ait : Tane dimissisturbis, venitin domum; el accesse- 670 : Secreiosquepios, his dantemjura Catonem.
    runt ad eum discipuli ejus dicenies; Edissere nobis 16. Sacer codex : Tane justi (ulgebunt, sicut sol
    parabolam zizaniorumagri. Lib. iv, vers. 151,et stella; in regno Patris eorum. Pro fulgeni ponitur vibranlur,
    dicunlur ignicomm.Voce ignicomus Ausoniùs NR- pro quo alii dicunt vibranl, ubi intelligtouraccusa-
    mesianus usi sunt, Avienus eliam ignicomansdixit. tiva flammas, aut aliquid simile. Vibrare proprie est
    Cotnas soli, stellis, immo et igni passim iribuunt projicere, conculere. Virgilius, vii Mn. vers. 524 :
    poeta;. Hinc eliam sol auricomus. Vibralus ab mlhere fulgor.
    7. Virgilius, eclog. 5, vers. 57 : In(elix lolium, et 17. CAPUT IL Prophelam in patria sua sine ho-
    steriles dominanlur avenm.Isidorus, libr. xvn. Oiig. nore esse. Manli, xm, 55 seq. ; Marc, vi, 1 ; Lue.
    cap. 9, num. 152 : Zizania, quod poelmsemperinfelix iv, 16; Joann. vi, 42.
    loliumdicunt,quod sit inutile, et infmcundum.Synlaxis 18. Expediens, explicans , exponens. Elegantia
    est : Homines cooperti arie dsemonis sunt lolium noia.
    infelix, inutile. Coopertidmmonisarte ab Evangelista 20. Insinuare se est aditimi sibi facere ad cau-
    dicunlur filli nequam. sam. Interdum usurpaiur tnsinaare neulrorum more
    8. Sensus est: Inimicus erit dsemon, vis horrida. sine accusalivo, qui facile subauditur. Hoc loco po-
    Vis horrida casus apposilus. Libr. i, vers. 420, ri test idem accusativus virtutes deservire pro iusi-
    dsemondicilur vis livida. nuando, el docebat, ul ssepe evento apud Juvencum.
    12. Hoc1. vers. 58: Erroris tabem, el vers. 402, Insinuaiio rheiorica quid sii, docet Cicero, 1.1 de
    Erroris laqueos; el 1. iv, vers. 732, rursus Erroris Iuvent. cap. 15.
    laqueos. Sic expontovocem scandalo, ul 1. i, vers. 21. Siioi-am, civium scilicet. De simili loquendi
    S59: Si te forte oculi dextri laqueaveriterror ; et hiv, ratione consule noi. ad Dracont. I. in, vers. 255.
    217 EVANGELICHEHISTORIA LIB. HI. 218
    Unde igitur legis doctor, tantaeque minister A Et facile injusti penetrans babitacula cordis,
    Virtutis, cedit cui labes vieta laborum ? Accumulare feris subigil sederà inopia gestis.
    Nazara sic plebes : cui talia reddit lesus : Arserai illicito Herodes accensus amore
    50 Temnunlur propriis miracula semper in oris, In lualamos fratris, sancto quod jure vetabat
    El sine honore manent patria sub sede prophetae. 45 Doclus Joannes. Feritassed nescia recti
    Talibus indigaans pressit sua munera Christus. Subjecil leges pedibus, fruiturque nefandis
    Inlerea ad regem volilabal fama superbum, Connubiis, ipsnmque super, quia prava ve-
    Quod mala cuncla illius virtus divina domaret. [labat,
    35 243 Sed putat Herodes, lelhi quod lege re- 244 Carceris immersil lenebris, vinclisque gra-
    [missus [vavit.
    Tanta, ut Joannes, virtutis dona leneret. Sanguine nam justi primo compressa timore
    Nam quondam cernens livenli pectore dsemon, 50 Abslinuit siiiens ferilas, quia magna prophetam
    Erroris labem puris quod solverei undis Plebis Joannem veneratio suspiciebat.
    Justus Joannes, damnis accensa malorum Natali sed forte die cum lsela tyrannus
    40 Tunc petit Herodem pestis savissima regem, Herodes celsis struerel convivia teclis,

    LECTIONES VARIANTES.
    27. Reg., Ollob., Daventr., tantmque minister. B Malthseus ait : Hic est Joannes Raptisla : ipse sur-
    Rom. et plerseque ediiiones tantmque magister. Mat- rexil a mortuis, et ideo virtutes operantur in eo. Le-
    thseus solum ait : Vnde igitur buie omnia ista? Com- clio vulgata hunc sensum"reddere potest : Puiat
    prehendil aulem doclrinam, et miraculorum pote- Herodes, quod leneret virtutis lanla dona, ut Joan-
    slatem. Lego igilur minister, quod Reuschius etiam nes lelhi lege remissus.
    praetulii. 42. Olt., subegit, correttimi per subigit, quod ha-
    28. Reg., Rom., labes cuncla : editi cum Ott., la- bent alii. Rom., subiil, minus bene.
    bes vieta.Reg., Otiob., Hadam., Poelm:, in lexlu, la- 44. Reg.. Ald., Torn., l5as.,Reusch., casto. Ott.,
    borum. Rom., Ald., alii, malorum. Reuschius lenet Rom. cura aliis edilis, sanclo.
    laborum, quia labores prò malis , ipsisque morbis 45. Reg., Torn., Sanctus Joannes. Alii, Doclus
    siepe ponuutur. Confer infra, vers. 209, el 1. iv, Joannes : ita eliam Oli., ubi., a pr. rn. , scriptum
    vers. 282. fueral Dotus. Suspicari licei sanclo quodjure vetabat
    29. Reg., Gazara : lege Nazara. In Ott. fuit sii, —CaslasJoannes.Ccmjiciebaranescia(ledi : sed ubique
    supra factum sic. invenio nescia recti, neque id sane mibi displicet.
    51. Rom., patria, cum reliquis, sed ad marg., pro- 47. Mss., pluresque edili, ipsumque.Ald., Hadam.,
    pria. alii, justumque. Pro quia legilur gai in Hadam., et
    54. Mss. noslri cura editis, illic, et glossa in Reg., Poelm.. in lexlu.
    in regno ejus. Caniabr. , itti, quod prsetulil Reu- 48. Oit., gravabil : lege gravavit.
    schius; nempe quod virlus divina Cbristo,vel in gra- 49. Poelm., pro div. s., justi promotio pressa ti-
    liatn Chrisli domaret omnia mala : de qua conslru- r more. Lectio aliorum omnium clarior, et verior est
    c.iione legendi grammatici Scioppius et Sanclius. G justi primo compressa timore. Reuschius aliam Ieclio-
    Prsestal legere illius, duabus posireniis syllabis per neni innuil, promolo pressa timore, videlicet conti-
    synaeresin conlractis, ut libr. li, vers. 298, in eadem nualo timore : sic enim hariolalur.
    voce dicium esl. Mailhseiverba sunl xiv, 1 : Audivit 51.Olt.,Rom.cura plerisque editis, suscipiefcaf.Reg.,
    Herodes tetrarcha famam Jesu; el Marci vi, 14 : Et suspiciebat, quod in Toni, edilum esl, et mibi magis
    audivit rex Herodes {manifestumenim factum esl no- probaiur.Facile h;cc duo suscipere et suspicere.in mss.
    men ejus), et dicebat : et in versione antiqua ex ms. confundiinlur. Malthseus, xiv, 5,sic habet : Et volens
    Colberl. : Cum audisset aulem Herodes rex {manife- illuni occidere, timidi populum, quia sicut prophetam
    stimi enim fueral ei nomen ejus), et dicebat : ex alio illuni habebanl. Confer vers. 685 hujus libri. .
    vero ms. Corbei. : El audivit rex Herodes (manife- 55. Reg., celsis inslrueret convivio mensis , supra
    statimi enim {iterai illi nomen ejus), et dicebant. Sic tecfis lamqtiam diversa lectio : sed inslrueret cum
    Sabalierius : fonasse scrihendum fuit et dicebat. metro non cohserel. . . .,. s
    36. Crederem, tegeudum TantmJoannes. Hoc loco
    NOTJI.
    51. Sub pro in : non semel id notatum in Ju- 46. Virgilius, I. II, Georg, vers. 491 : Atgwe«ic-
    — Subjecil pe-
    venco, et in Dracontio, ac sane nolalione dignum tus omnes et inexorabile fatum
    esl. dibus.
    52. Pressit, suppressit : simplex pro composito, 47. Fortasse ex eodem Virgilio, libr. n Mn. vers.
    ul vertere pio evertere. "n 84 ; Quia bella vetabat; ul passim multa alia ex prin-
    55. CAPUT IH. Joannis caput in disco posìtum. cipe poetarum sum'u, quorum quaedam, ut sese
    Matlh. xiv, 1 seq. ; Marc, vi, 14; Lue. in, 19. nobis offert occasio, indicamus, omnia influitimi
    53. Lelhi leqe. Albinovanus de morte Drusi ad esset persequi.
    Liviam, vers. 560 : Omnia sub leges mors vocal atra 52. Naiales dies olim magno apparata et pompa
    suas. Sic lex tartari, legesinferorum. celebrabantnr. Scripsil Censorinus'de die untali :
    59. Dsemon, pestis soavissima damnis accensa scripsil etiam inler recenliores Marlinus Roa, qui
    malorum. eie. Orcus insaliabilis e.-t. Draconlius, 1. peculiarem librum iuscripsit De die natali sacro et
    n, vers. 551 : Tartarus infetix nuniquam salìabilis profano.
    iimdris. Adisis iiotam ad hunc locum. 55. Struere et instruere verba propria de conviviis
    42. Subigit, adigit Herodem. Per sederà impia no- el mensis. Sic struere penum. mensam, altaria donis.
    tatur impudicilia, per fera gesta crudeliias. Rursus, Tacilns 1. xv Annal. e. 37, dixii eliam struere con-
    vers. 61 : Illa sed horrendm servans sederà impia vivio. Conler commentar, ad Prudeni. hymn.Év Ca-
    malris. Sceliis de Venere a scripioribus sequioris them. vers. 140.
    Svi frequentar usurpaturi
    219 C. V, AQU1L.JUVENCI 220
    Luxuria; quoniam conjuncia superbia gaudei, A 65 Jurandique memor juris tamen, imperai aegre,
    55 In medio juvenum regime fìlia virgo, Insonlis caput inferri, iradique puellae.
    Alternos Ialerum celerans sinuainine molus, Illa (nefas I) malris sceleraia ad gaudia portai.
    Composiias lusit canili modulante choreas. 246 Corporis al lacerum flenles sine nomine
    Ipse sed in primis, mirala virginis arte, [truncum
    245 Allonilus stupitoli lune prsemia cuncla pa- Discipulicondrali lerra;,Chrislumquesequu!iiur.
    pere 70 Ille ubi cngnovii justi miserabile lethum,
    60 Juraius spondet, qnsecumque puella petisset. Deseril bisonti pollulam sanguine lerram,
    Illa sed borrendaeservans scelera impia malris, Frondosaque latel secreta; vallis in umbra.
    ' Sed
    Urget, Joannis caput a cervice revelli, populi immensa; virlulis dona sequuntur.
    Et lance inferri prsesentia munera poscil. Ille ubi credentum lurbas in valle remota
    Pracsenlum Herodes procerum sub pendere tris- 75 Convenisse videi, morborum tabe repulsa,
    [lis, Corpora subjecil miseraius multa medelse.
    LECTIONES VARIANTES.
    57. Mss. nostri Reg., Oltobon., Rom., Compositas B 65. Poetai., prod. s. mger : in lexlu cura reliquis
    lusit canlu modulante choreas. Edili omnes, Compo- mgre. Nonnulli sic inlerpungunt : Jurandique memor
    sitas c'.tharajungit modulantechoreas. juris, lamen imperat mgre.
    58. Reg., miratus virginis alieni, quod eleganlius 67. Fere omnes ila edunt hunc versum : Illa nefas
    esl, quam mirata virginis arie : sed cura id in aliis malris sceleraia ad gaudia poriat. Fabricius apposite
    mss., el edilis consumer asseralur, nihil esl causae, dislinxil: Illa {nefas) malris sceleraia ad gaudio por-
    cur leciionem comniunem sollicilemus, praeserlim tai, ci in securidoIndice animadvenit, hoc loco nefas
    cura apud aiiliquos,Varronem, et Pomponium, miro, per pareiìihesin esse indignanlis parlicubim. Ul ma-
    miras, in usu fueril, quod passim acetato in similibus twin, sic nefas interdum sermoni inlerseritur more
    verbis depcinenlibus. Infra, vers. 85 : Genitore pre- inierjeciiouis. Virgilius, libi1, vili, vers. 688 : Badra
    calo. vcliit, sequilurque ( nefas ! ) A^gypda conjux. In Oli.
    59. Poetai., Fabr., mine: melius alii cura Rom., nunc legilur inaili, sed furiasse fuit malris. Semen-
    lune. Edili cura Reg., patere. Oli., Rom., parare, tilieadem esl, sive mairi, sive malris legamus. Pro-
    quod exbibeni tres codices apud Reuscbium, pro pa- babilius lamen esl, Juvencum scripsisse matris, ut
    raturiiin esse.Is lamen a Vulgata non recedit. Ila lo- 1. n, vers. 409 : Surgere mox jussit miranda ad gaudia
    quiiur Cicero, pro Balbo, e. 9 : His prminiis... qum patris.
    pateanl slipendiariis , pateanl hostibus, pateunt smpe 68. Ald., ac, pro at.
    servis. 71. Reg., Oli., Hadam., Poelmann., in texlu,
    60. Poelm., lratus spondil : lege Juraius spondei. Reuschius, insoliti. Rom., Ald., Torn., Bas., in-
    63. Reg., Oli., poscens, non absurde, si ila tater- '„ sonlis.
    puugas : Urget, Joannis caput a cervice revelli,— Et ^ 72. Reg., secreta, ex quo factum secrelm.Jam enim
    lance inferri prmsenlìa munera poscens. Rom. cura praccessit Frondosa..
    edilis, poscit. 75. Oli., vidil; supra, recle, videi.
    H01M.
    55. Mallhneuslineebreviler : Die aulem milalis He- Misitque, et decollamiJoannem in carcere. El allatuih
    rodis sallavit fìlia Herodiadis in medio, et placuil He- est caput ejus in disco, el datum esl puellm, et alludi
    rodi. De voci; juvenum pro virorum , lioininiim, di- mairi sum.Codex Colbert. Italieseversionis sic nar-
    ttimi est ad vers. 532 I. n. Hic significare poiest pro- raiionem contrabil : Jussit dori puellm. Puella aulem
    ceres, ex vers. (i4 : Prmsenlum Herodes procerum. attuili mairi sum. liane contraciam narraiionem con-
    Lipsius, Elect. n, 1, notai, equites iuierdum juvenes cinnai Juvencus, uli etiam Hilarius, qui ad hunc
    vocari. Filia virgo est filia puella, ul vocamr a locum solum ail : Et Herodes, Irislis licei, sacramento
    Marco. fidem reddidit. El mairi puella munus exhibuil. Elsi
    56. Elegaus descriptio puella; scite sallantis. Do- enim poslea Hilarius dicat : Inter reliqua dissoluti
    cebanlur enim olim, ut nunc, puellaesaltare. Hora- populi gaudia in discoJoannis caput affertur, lamen
    tius, 1. in, oil. 6 : Molus doceri gaudei lonicos — hoc ex antecedenlibus, Vers. 8, petitum esl : Ai illa
    Matura virgo, el fingitur artubus — Jam nunc, et in- prmmonita a maire sua, Da mihi, iitquil, in disco
    cesto*amores — De tenero nieditalur ungiti. Confer O caput Joannis Baplistm.
    Juvenalera, sat. li, vers. 162 seqq.; Staiiura, lib.i, 68. Glossa Reg., sine nomine—capite,vel cognitione.
    silv. ull. vers 71 ; el Marlialem, multis in locis de Juvencus Virgiiium tonìlatur 1. n /En. vers. 557 :
    puellis, prseseitim Gadilanis. Jacet ingens littore trunciis, — Avu/sumgne humeris
    6i). Petisset. Conferri bue pissimi, quae Ovidius caput, el sine nomine corpus. Adisis noi. ad Dracont.
    cecinil de juramenio, quo se Phcebus Pbaelonli obli- 1. ni. vers. 473. Reuscbius pulabat, referri id posse
    gavit Metani, liv. II, vers. 44 seqq. ad discipulos, quorum nomina non innotuerunt.
    61. Servans, observans : scelera impili, supra, 69. Condunt terrm : vide vers. 24 I. H.
    vers. 42. 70. CAPUTIV. Quinquepanibus el duobus piscibus
    64. Sacer lextus Mailhseisic habet, El comristalus quinque hominum milita Jesum sodasse. Maltb. xiv,
    est rex: propter juramenlum aulem, et eos, qui simul 15 seqq.; Marc, vi, 51 ; Lue. ìx, 10 ; Joaun. vi, 1.
    recumbebanl,jussit dori. Juvencus innnere videlur, 72. Secrelm,separata), occuliai.
    Herodem contrislaium propier praisenles proceres , 75. Dona sequunlur, videlicet ipsum auclorem do-
    nisi ita verba disponas : Herodes iristis, tamen sub ìtorum. Voi appelunl doni : nani id eliam significai
    pondere prmsentum procerum, memorquejiirisjuran- sequor.
    di, eie. lulelligi eliam poiest, Herodem contrislaium . 76. Corpora multa, nempe mullos iiomincs. Pas-
    fuisse propier proceres, et juramenlum, quia his sim enim eoipas pro homine usurpai. Subjecilmedelm
    ipsis causis se impelli seniiebal ad csedem Joannis pro sanavi!, aut curavi! : nove hoc et aliis locis a
    Bapiistse iiuperandam. Juvenco dictum videaiur, cum de salute divinitus
    67, Iu Vulgata sic pergil Malthseus: Jussii dori. concessa sermo sit. i
    221 EVANGELICHERISTORILELIB HI. 222
    Jamque sub extremo labcniis lumine A RelliqUiasque dehinc mensis legere ministri,
    DiscipuliCbristo suadenl dimiitere turbas, 90 Bissenosque sinus copliinorum fragminis im-
    Utsibiquisqueparetquaerensper compila viclum. [ plent.
    80 247 l"e Ju°d cunclis ibidem convivia poni. 248 Coenalimi numerus lum niillia quinque
    Discipuli ostendunt, nihil amplius esse ciborum [virorum,
    Ni piscesgeniinos et farris fragratolaquinque. Praelerea populus malrum fuit et puerorum.
    Hoc, inqu'i, satis "est. Tum mox discumbere Discipulis lune inde jubet conscendere navem,
    [ plebem, Et transire fretum, donec dimilteret omnes,
    Gramineisqiie loris jussit coniponere membra. 95 In sua quemque, viros. Tunc monlis celsa pe-
    85 Suspiciensquedehinc ccelum, Genitore precalo, [ tivii,
    Ipse duos pisces el quinque ex ordine panes Secrelusque dehinc Genitoris nunien adorai.
    Dividit, et dapibus mensas oneravit opimis. Jamque soporata lorpebant omnia nocle,
    Janique expleta jacei (dictu mirabile) plebes, Gum puppis medio sulcabat in sequoré fluclus,
    LECTIONES VARIANTES.
    79. Reg., Oli., compela.Rorii., compita. B mililer complelus apud Juvencum, li. I. vers. 253
    80.Ald., Daventr., Tom., Bas., Reusch cum no- seq. : Sportasquc referri— Vidistisrursus complelas
    stris mss., (bidetn: edili alii, illic, de qua varia le- relliquiarum. Possis eliam conjicere copliinorum(ro-
    ctione vide notata ad libr. il, vers. 604. Conferen- gatine compiali.
    dus Vossius, de ari. Gramm. 1. II, p. 249, e. 20, 95. Reg., lune ipsejubet ; ci glossa, ipse—Chri-
    qui nonnullos legere itidem alfirmat. stas. Alii omnes, lune inde jubet. Rom. cum non-
    81. Reg., Olt., nil : Rom., nihil, quod editi refe- nullis edilis scribil naviin.
    runl. In Rum., mendose, condunt, pro ostendunt. 95. Ott., In sua qumqueviros : sed videtur cor-
    82. Aid., Bas., Quam pisces: reliqui JVi. reclum per In sua quemque viros, quod eleganlius
    85. Rom., inguaui; ad marg., inquii, cura csele- est Frustra alios id mularecotiaios esse hoc modo:
    ris. Alii, lune; alii, taiu scribuut. In sua qumque viros, obseivatum fuit a Kcenigio
    85. Ott., Suscipiensque,bene correctum, sec. ms., Suum esl res sua cujusque; sic sua in plurali.
    Saspicicusgtie. Joann. xix, 27 ; Accepiteam discipulus in sua. Tex-
    90. Ald,, Bis senosquesinus copliinorum (ragmina tus Òraccus,inpropria. Vide nolani Vulpii, ad carm.
    campielli. Alii, copliinorumfragminis. implent. Fa- 63 Catulli, vers 277. Eleganter eliam dicilur om-
    bricius ita etiam edidit, el in comincili, notai, fra- nes viros, qunnque in sua. Ovidius, in, Trisl. el. 4,
    gminis esse gisecismum, ul hoc ipso libro, vers. 760, vers 6ì : Dicere quoscupio nomine quemque suo. In
    cuinpieo iuveuilur cura genilivo : Complentur men- Reg , monlis; emenda per monles.
    sminixlm sine nomine plebis. Monet tamen Fabri- 96. Reg., Oli., Daventr., Ald., Tom., Bas., no-
    cius, ulrumque locum in ediiione Roiomageusi esse p'J mai. Rom. cum Hadam., Poelm., Fabr., numen :
    ululatimi. Crediderim, Roiomagensein ediiionem quod relinendiim censeo, quamvis non mihi displi-
    cum Aldina facere. Implco cum genilivo usurpavi! ceai nomen, quasi orat nomen Genitoris; nani adorai
    Virgilius lib. i JEi\. vers. 219 : Impleniur veleris prò orai poni poiest, et Evangelista;, Mallhseus el
    bacchi, pinguis'ue (eriiim. Sic etiam compleo cum Joannes verbo orare utunlur.
    genitivi) non semel occurrit apud Plautum, ei si- 98. Oli., fluclum; supra, fludiis.
    NOT^E.
    77. Libr. ni, vers. 564 : Ultima labenlis reslabal mensas onerabatinempiis; et 1. ni ^Eneid. vers 224 :
    portio lucis. Exstruimusqueloros, dapibusqueepulaniuropimis.
    79. Per compita : Mallhseusail: Eunlesin castella. 88. Virgilius, l.m JEtieid. vers. 630 : iVam si-
    Conipitum,el sirpius in plurali compila, est locus ubi mul expleius dapibus. Conler noi. ad Dracont. I. ni,
    plures via; confinimi, seu competimi. Sed cum in vers. 71 : Dapibusconvivareplelus.
    pagis agrestes conveuirenl ad compila, buccina con- 90. Fragminis, fraguienlorum, ut legilur in Evan-
    vocati, vel ul concilia sua hab-reui, vel ludi, aul gelio. De voce copltin-tsvide not. ad vers. 249 li. 1.
    sacrificii causa, inni absurde id nomen ad castella 92. Populus, multando magna. Vide not. ad
    designanda trahitur. Virgilius, li Georg. 582 : Prm- vers 522 1. ì : l'emina;, el pueri numerari non so»
    miaque ingente»pagos, el compila circum—Theseidm lebanl. Constilenot. ad vers. 219 li. 1. : Nec nume-
    posuere.Koenigiusstatuii, compila pro vicis et pàgis ro quisquam malres, puerosquenolavit. Nomine ma-
    abusive a Juvenco poni. lrum l'eminasqiinsvisa poelis comprehendi,notumest.
    80. Conviviaponi, hotfest, apponi. Martialis, 1.vili, D 93. CAPUT V. Jesus super mare ambulai, et Pe-
    epigr. 22 : Invitas ad aprum : ponis mihi, Gallice, trum mergeiitem manu npprehendiu Manli, xiv, 22
    porCum.Sic hoc verbo Calo, Juveoalis , alii ulunuir. seqq., Marc, vi, 45 ; Joann. vi, 15.
    De verbo appono tali sensu plufa exempla profert 96. Secrelus : vide noi. ad vers. 15 li. I.
    Afulzenius ad Sedulii prologum, vers. lì, pag. 29. 97. Meliuscohoerebitsoporata cura omnia, quam
    82. Fragmina. Scheetigenius putat, Juvencum al- cum nocte: quamvis sic oporteat producere ultimami
    ludere ad panes Hebrsp.orum,qui ita prseparati erant, in soporata ratione solius caesune, quod non obstare
    ut facilius, quam nostri, frangi possent. Koenigiuscensel. Omeisius ex Lucano 1. n. profert
    84. Virgilius, 1. viti, vers. 176 : Dapes jubet, el noa; sopora : Virgilius eiiàm I. vi Mn. vers. 590.
    sublata reponi — Pocula, gramineoque viros locat Umbrarum hic locus est, somiii, noelisque soporm.
    ipse sedili. Sed aliud essel noa;soporata.
    85. Precalo, passive, ut precanlur passive apud 98. Solcare apie tribuilur navi secami fluclus.
    Nomimi, e. 7, n 104, ex Eumeiiid. Van-onis. Pri- Medium esl, quod sequaliter disiai a duobus exire-
    sciauus etiam, 1. vm, lestaiur, veieres dixisse preco rais : sed accipi solet pro eo, quod est toner duo,
    pro precor. Ausonius , in Ephemer. : Deus precandus vel plura, quamvis non sequaliter ab omnibus disici.
    est mihi. in JEiì- vers. 270 : Jam medio apparel
    80. Ex ordine : Mallhseus ait : Et dedit discipulis Virgilius
    fluctu nemorosaZacynthas, el L. x, vers. 505 ; SoU
    panes, discipuli aulem turbis. vitur, alque viros mediis exponil in undis,
    87. Virgilius, I. iv Georg, vers. 155 : Dapibus
    225 C. V. AQUIL. JUVENCI 2?4
    249 Jadata adverso surgentis (lamine venti. A Verum ubi tantarum mentem miracula rerum
    100 Ast ubi jam vigilum quarta statione premebat Terrificata, ventique minas crebrescere cernii,
    Nodis iter, rapidos allollens lucifer orlus, Paulaiim ceduta duino liquefatta timore,
    Fluclibus in liquidis sicco vestigia gressu Quse validum (idei geslabant sequora robur.
    Suspensus carpebat iter, mirabile viso ! 120 Jamque Simon, medio summersuscorpore, eia-
    Jamque propinquabat puppi, sed nescia nauta; [mat :
    105 Attoniti tremulo vibrabant corda pavore, Fruciibus horrendis pereuntem deripe, Christe.
    Clamoremque simul confusa voce dederunt. Dextera confestim protenditur obvia Pelro,
    Tum pavidis Christus loquitur : Timor omnis El dubitala fides verbis mulcetur amaris,
    [abesio, Ascensseque rati contraria (lamina cedunt.
    Credenlumqueregatvegelansconslantia mentem. 125 251 Prsesentemque dei sobolem slupuere ro-
    En ego sum, veslra; doctorem noscite lucis. [ganles
    HO 250 Olii confidens respondei lalia Petrus : Cuncli, navigio socios quos casus babebat.
    Si tua nos vere dignalur visere virlus, Transierat tandem sulcans freta fervida puppis,
    Me pariter peritane tuo super sequorajussu Optatumque gravis comprenderai anchora por-
    Fluclibus in liquidis immersos figere gressus. fi [lum.
    Annuii bis Dominus :navem moxlinquere Petrus Conveniunt populi rapido per Iiilora cursu,
    115 Audet, el innixus figit vestigia ponto. 150 Portantes aegros, vestisque attingere (ila
    LECTIONES VARIANTES.
    101. Ott., altollit; legendum, attollens. 122. In Ollob. videlur fuisse a pr. m. prmlendilur :
    103. Reg., mirabile didu : melius caeteri, mirabile quod sane non displicet. Communis scriplura est
    visu. protendimi-.
    106. Ald., confusa niente. 124. Olt., et Rom. scribunt Ascenseque,non As-
    107. Mss-, Tarn; edili, Cam, vel Tarn. censmque : tarlasse legendum Ascensaquerati in au-
    108. Reg., Credentumregat : inetri lex exigit Cre- ferendi casu. In Reg. glossa est Ascensmque—a Chri-
    dentumqueregal.Oti. eia pr. m. Reg. scrihunt vegitans. sto. Manli, xiv, 52 : Etcìim ascendissentin naviculam,
    110. Rom., Ald., respondit : alii, respondet. cessavil venlus. In antiqua vero versione ex ms.
    115. Reg., non mersos; reliqui immersos : cujus Coli)., Ei cum ascendisset in naviculam, cessavilven-
    glossa, sive explicalio, est non mersos.Re veraimmer- lus. Sic etiam, aul simili modo alii veteres codices :
    sus apud plerosque scripiores idem est, ac mersus. sed Ciniabr., Et asccndeiitibusin navi, quievit venlus.
    Sed prseposilioin in hnjiismodi composilis iulerdum Sabalierius pro d. s. in Juvenco exliibet flamina, et
    negat : ex quo duplex contraria orilnr significano, ipse prsefen (lumina, quod, nescio, nbinam invene-
    ul intectus accipilur pro ledo, el pro non ledo. In ril : nam mss., et edili, quos vidi, habent flamina,
    Tom. mendiim erat vigere, quod Latinius in Biblio- el textus Evangelii requirit flamina.
    theca sua emendavit per figere. C 126. Ald., Cuncli navigio sodi, quos : melius alii
    114. Reg., posi pro inox. Rom. scribit navim. socios, sed in—plerisque minus opportune distingui-
    119. Rom., mquore : sensus postulai mquora. lur rogantes, Cuncli navigio socios quos casus ha-
    121. Reg., Olt. cum multis editis deripe ; Rom. bebat.
    cum aliis diripe. 150. Rom., adjungere : lege attingere.
    NOTA;.
    100. Mallhseus : Quarta aulem vigilia noctis. Qua- 117. Terrificant : verbum Lucretii, Virgilii, Sfatii,
    tuor eranl vigilia; noctis, quarum singulsetribus ho- et aliorum poetarum. Probum pariter verbum est
    ris consiabant : liseautem tres borse sesiivotempore crebrescere,sive, ul alii scrihunt, crebescere.
    breviorès eranl, hiemali longiores. Stulio est locus, 118. Liquefacla, quia Petruin antea sustiuueranl,
    ubi milites stani prsesidiicausa, ei s limitar prò ipsis mi - perinde quasi solida essent.
    liiibus, pro custodia, el vigilia. Hinc origo uominis 119. Validum fidei robur, (idem , cum robusta
    slationumecclesiasticarum.dequibusmagnadoctrinse erat, et valida. Similis phrasis occurrit b. I. vers.
    copia agii V. C. D. Gaspar Bertalazone Can. Reg. Lai. 191, 277. Vide noi. ad 1. i vers. 478.
    Abbas perpeiuusin Dissert. de Feslis part. n, cap. 5., 122. Mallhseus : Exlendens manum, apprehendit
    ac rursus in opere De jejunio. eum. Juvencus dexteram nominai, qua saepiusauxi-
    103. Saspensas, sublatus, non mersus. Virgilius jr»lium prsesiatur; qua; eliam fidei, et.poieniia; signum
    1. vii, vers 810 : Vel mare per medium(lucilisuspensa est.
    lumenli — Ferret iter. Plinius I. vm, ep. 20 : Radix 123. Dubitala, dubia. Non dissimili significata alii
    aqua pariter suspensa, et incisa. hoc participio usi sunt. Albinovanus ad Liviam eleg.
    105. Naulm vibrabant corda pavore videlur figurale i, vers. 84 : El concors pietas, nec dubilaius amor.
    dittimi pro pavor vibrabal corda nautarum. Claudia- Contraria aulem inler se v'idenltir mulcetur, el verbis
    nus I. ni de Rapt. Pros. v. 152 : lmis vibrai tremor amaris. Juvencus in ipsa uhjurgalione ctemenliam
    ossa medullis. Ovidius Heroid. epist. 11, vers. 77 : Salvaloris collaudai.
    Sic mea vibrali pallentia membra videres. 125. Stupuere, admiraii sunt, ul alibi dictum. Sed
    107. Timor omnis abesto ex Virgilio 1. xi. Vide quid sibi vult rogantes? Nam Mallhseus solum ait :
    eliam Prudentium 1.n centra Symm, v. 756. Qui autem in iiaviculaerant, venerunt, et adoraverunl
    108. Matlliseus: Habete fiduciam : ego sum : nolite eum, dicenles: Vere filius Dei es. Sumit ergo Juven-
    timere. Juvencus aliam versionem vidcrat, quse ex- cus rogantes pro adoranles. De hoc verbo rogare
    siai in mss. Sangerm. i, Corb. i et 2, Claroni., simplic.iier posilo pro rogare Deum vide noi. ad 1.1
    Consiantes eslote : notile timere : ego sum; sed in vers.. 48.
    Corb. i solum est : Constanteseslote, et nolite liniere. 127. Fervida epilhelon proprium freli, quod a fer-
    Hilarius ad hunc locum : Quibus mox Dominuslocu- vendo dicilur, ul docet Varrò 1. vi num. 15 ling.
    tus est, el conslaiiles esse jussit ; et poslea : Dicet : Lat., cap. 3.
    Eqo sum. Vegetgns conslantia est fides, qua; vers. 150. Vestis fila exlrema, fimbriam , ul loquilur
    677 1. u ditta est creddidi subslàntiai Mattbaeus.Vide 1. !is versi 393 et seq.
    225 i. EVANGELICA HISTORIA LIB. IH. 226
    Extrcma exoptant, miroque hoc munere cuncli A. Pie sub haec fatar : Magis hoc est qnscrerc
    Credentes referunl plenam per membrasalutem. [dignum,
    Ecce Pharisaei, Scribseque hinc inde dolosi Trangrcssi prsecepta Dei quod proditis omnes.
    Capianies Chrisium, promunt fallacia dieta : 140 Namque Deus mortem defixa lege minatur,
    135 252 Cur lua discipulos patilur dottrina labaro Si genitor cuiquam verbo laedaiur amaro,
    Praeceptisveierum ? manibus quos cura lavandis Vel geniirix nati verbis pulsetur acerbis.
    Praelerit, assumunlque staiulcum sordibus escas. 253 Irrita Y0Sisihsec facilis perversa docendo.
    LECTIONES VARIANTES.
    151. Mss., miroque, cum multis edilis. Ald., cum cara ; sed tarlasse fuit nam cura, ul habent alii. Cla-
    aliis, mirumque. Fabricius ila, sed , ut adverlit in rius esl gaos.
    Comment., per parenlhesin exoptant (mirumque) , 139. Ald., Poelm. pro d. s., mandata. Mss., et
    hoc munere, ac similia profert ex Tertulliano , et alii edili, prmeepta. Olt. gaorf, sed correcium per
    Paulino. Reuschius propier que adjeclum mavult gaid, quod in nexu litterarum Rom. innuere videtur.
    miroque. Plerique quod.
    152. Hadam., piena : corrige plenam. 140. Hadam., Poelm., defixa morte ; alii editi cum
    135. Poelm. in textu cum aliis , patitar doctrina mss., defixa lege. Matti), xv, 4 : Honora pattern, et
    labore, prò d. s., lapsare ferunt documenta. Ila legit malrem : et qui maledixeril patri, vel matri, morte
    Badius, et sic explicat, lapsare, id esl, frequenter mqrialur : ex Exodixx,12, et Dentei1, v, 16.
    labare. Ferunl, paiiunlnr. Eam lectionem non ma- [line fonasse aliqui commenti sunl : Namque Deus
    lum esse, pura?,anliquilalis servalitem vesiigia, ait mortem defixa morte minatur, sed melius esl defixa
    Reuschius : qui observat, neque de documento, ne- " lege.
    que de dottrina quidquam legi apud Evangelislas. 141. Reg., cujusquam : corrige cuiquam ; hae
    Alibi Juvencus primam producit iu labat, ut dicam phrasi non semel usus esl Juvencus, ut cuiquam pro
    ad vers. 375 h. I. a quoquam usurpel.
    136. Rom., labare? — Prmcepti veteris manibus. 145. Rum., ista hmc; Reg., Oli., Ald., ista pro
    Reliqui, labare — Prmceptis veterum? manibus, vel isthmc, quod habent plerique edili. In ista produce-
    iabare? —Prmceptis veterum manibus. Reg., gaos retur ultima ralione csesurse.
    NOTA.
    151. Omeisiusneque mandalum Dei hahere, neque dicitis : Quicumque dixerit patri, vel mairi, Munus
    promissiunem ail, quod reliquia; sanciorum post quodeumque esl ex me, libi proderil ; el non honorili-
    mortem ipsorum prosint ad pellendos morltos. Sed cabit palrem suum, aul malrem suam : et irritum
    cum Deus auctor sii rniraculoruni, quid prohibet fa (ecislis mandalum Dei propier tradilionem vestram.
    teri, reliquias sanctorum eliam posi mortem ipso- Marcus VII, 11, 12,13 : Vos autem dicitis : Si dixe-
    rum prodesse? Immo sancios in ccelo existentes rit homo patri, aul mairi, corban {quod est donum )
    rette, et utiliier invocar! a nobis, eorumqiie reli- quodeumqueex me tibi profuerit. Et ultra non dimil-
    quias religioso cullu colere maxime honestum esse, tilis, eum quidquam facere patri suo, aul mairi : re-
    ex sacrisiitteris, traditione apostolica, et communi scindentes verbumDei per tradilionem vestram, quam
    Ecclesia; usu exploralum est. Adisis Pichlerum tradidistis : et similia hujusmodi multa facilis. Pulat
    Theolog. Polem. pari, II, controvers. 2. Sabalierius, Juvencum versum 5Matlhtei, et 11 ac
    133. CAPUT VI. Lavaudas esse manus. Ilem qum p 12 Marci non reddidisse. Sed Juvencus loiam sen-
    ex ore exeunt, non qumintroni, hominem coinquinare. ^ tentiam coiuprehendit line versu, Irrita vos isthmc
    Matih. xv, 1 seqq. ; Marc, VII, 1, eie. Prima pars facilis perversa docendo. Deus dixerat in Exodo xx,
    melius exponemr : Accusalosdiscipulos, quod manus 12 : Honora palrem, et malrem , eie. Hoc Dei prse-
    non lavoretti, Christus defendit. ceptum Scribse et Pharissei perversa sua dottrina
    154. Caplantes Chrisium, conanles capliosis verbis irritum faciebanl. Qusenam autem erat illa perversa
    illaqueare. Plauius Ampli. ì, 1.269 : Quid me caplas, doctrina? Statuebant, Filium, qui Deo ea bona
    carnufex? Vide noi. ad vers. 684 li. 1. vovisset, ex quibus parentes alere lenebalur, neque
    156. Mailhsei verba sunt : Quare discipuli lui ultra teneri,neque posse parentes exejusmodi con-
    transgrediunlur tradilionem seniorum ! Non enim la- secratis bonis alere. Exstant adirne in Talmude sa-
    vani manus suas, cum panem manducante Koenigius crilegi hujus dogmalis non obscura vesiigia. Maldo-
    exponii, Cara prmterit, scilicet eos, vel prmterit po- nams, qui plures alias inlerpretaliones refert, cum
    sbum pro negligitur, omittilur. Senlentia a Juvenco Strabo, litigone, et Lyrano aliter exponit : Quod-
    non saiis dare exponilur : sed l'orlasse locus in eumque ex me, li. e., quodeumque obtulero Deo,
    menciocubai. libi proderil, perinde erit ac si libi dedissem. Nam
    139. Transgressi prodiiis prsecepia Dei. Idem ac- ii, pro quibus sacrilìcium offerebaiur, sacrificio,
    cusatovi^ regiiur a duobus verbis. Prodere pro dese- nisi holocauslum esset, vescebantur. Is ergo, qui
    rere. Cicero iv Acad. e. 8 : Vir bonus, qui statuii ita dicat, et ultra pareti tibus non aliis modis bene
    omneincruciatum preferre, inlolerabili dolore lacerali fecerit, culpa vacabit, nimiruni ex perversa do-
    potius, quamaul officiumprodat, aut fidem. Matlhaeus ttrina Pharisseorum. Peculiaris esl lectio in Evan-
    ail : Transgredimini mandatimi Dei. Irenseus 1. ìv, D geliario vetusiissiino Tridentino apud Maiibseum
    cap. 9 : Frustramini prmeeptum Domini. Hieronymusi hoc loco : Vos aulem dicitis : Quicumque dixerit
    in Isaiam cap. xxix : Prmteritis mandalum Dei. Au- patri, aul mairi : Donum meum proficiei tibi, non
    gustiuus in Galai., toni, m : Dissolvenlesmandalumi honoravit palrem suum. Et evacuastis verbum Dei
    Dei. Siricius Papa ep. 10 : Rejecislis mandalumi propier tradilionem vestram. Apographum hujus
    Dei. Evangeliarii exemplar mecum perhumaniicr com-
    142. Pulsetur, vexetur, el quasi incusetur. Senecat municavit ci, praesul Simon de Magisiris, episcopus
    Hercul. Oct. v.l 671: Superos, el ipsum vocibuspul- Cyrenensis : cujus mihi in posterum imnnullus erit
    sans Jovem. Claudianus in prologo I. 2 in Eulrop. usus. Codicem autograplram describit in prsefatione
    v. 51 : Improbe, quid pulsas muliebribus astra que- ms. Bonellus a Cavalesio Relormaisc provincia; S.
    reli»? Vide not. ad I. 1, vers 301, et vers. 172 h. 1, Vigilii, qui subscribit Tridenti ad S. Bernardinum
    145. Explicandus nunc est locus Evangelii, quemi 11 Maii 1762. Codex igitur est membraneus ab aliis
    conlrahit Juvencus. Malihaeus xv, 5, 6 : Vos autemi membraneis codicibus vel ob subtilitatem diversus.
    2?7 C. V. AQUIL. JUVENCI 228
    254 (tanni manifesta vigent de vobis dieta pro- A 255 Decidet infoveam, pariter demersus uter-
    pilene! [que.
    145 Me populus summis labiis sublimai honore, Tunc petit absolvi Petrus, quid quaestio vellet,
    Sed diversa procul cordis secreta perorami. 160 Ipse Pharisaeis quam mox, scribisque dedisset.
    Accipile ergo omnes, auresque advertile cordis: Tran saior aeternse respondit talia vita; ;
    Non illata homini, fuerint quaecumque, pu- Vos eliam duro discludilis omnia corde
    [dendis Jussa, uec admillit menlis dubiiatio lucem?
    Sordibus aspergenl, vilaeve, animovesedebiint: Nani qusecumque hominum veiiiunt exlrinsecus
    150 Erumpunt hominum sed quse penelralibus oris, [ori,
    Inicrnam misere maculabunt edita mentem. 165 In venirem cedunt, animoque incognita cur-
    Discipuli Christo memorant, quod verba lo- [ rum.
    [quenlis Qua; vero interno conceplae pectore proinunt
    Occulta carpata Scribarum pectora nisu. Ora hominum, mentem possunt aspergine labis
    Ille dehinc : Genitor piantarmi! semina nosler, Polluere, immundoque hominem maculare pia-
    155 Quse non ipse sui consevil in sequore ruris, Secreto cordis promuntur noxia vita; [ciò.
    Abjiciet peuitus radicibus erula longe. 170 Consilia, et csedes, et furia nefanda to.rorum,
    Csecus forle ducem caecura si naclus oberret, B Eifraudes,rallaxque hominum pro testibuserror,
    LECTIONES VARIANTES.
    144. In Reg. videlur fuisse urgent pro vigent. est.
    146. Rom., pereirai, retine pererranl. 157. Reg. scribit nanclus, quod in Olt. videlur
    148. Poelm. pro d. s., Iioinines, scilicet. Illala t scripium a pr. m. Pro oberret, Ald., Bus., oberrans.
    non aspergenl sordibus homines, eie. Mss., cura aliist 158. Reg. eia pr. ni. Oli., Decidit. Rum. , cum
    edilis, homini. edilis, Decidet. Lege demersus, cum mss., poiius
    150. Reg., Olt., penelrabilibus : qui error alibi quam dimersus, cum nonnullis ediiiouibus.,
    eliam in nostris mss. occurrii pro penelralibus. 159. Oli., velli, sed videlur fuisse vellet, quod
    153. Reg., Occulto carponi, el glossa, detrahunt. unice verum esl.
    Alii, Occulto Irahereni. Pro risii, quod habent omnes, 105. Alii inierrogationis notam posi lucem appo-
    redimo ex conjeclura nisu ex dictis ad 1. n, vers. nuni, alii secus. Aiatihseus: Adirneel vossine intel-
    553. Malihaeus ail : Audito verbo hoc, scandalizali lectu estis ?
    sunt. 1(J4. In Reg. a pr. ni. videlur fuisse oris pro ori.
    154. In Reg. fuil plantatarum, sed correclum per 166. Rom., concepia pectore; lege, concepta e
    plantarum. pectore, ut versus constai. Aldus inierpurigil pro-
    155. Reg., suo, ex quo factum sai. mani,—Ora hominum mentem; melius alii, promunt
    156. Rom., Penilus abjiciet : emenda Abjiciet pe- — Ora hominum mentem.
    uitus. Weslh., longa; ad'marg., longe, quod melius G 170. Reg., Concilia; caeteri, Consilia.

    NOM.
    sine tegumento, ac modo serico tantum velo invo- 155. /Equor planiliem designai. Adists comment.
    lutus, ex quo factum, ul Evangelium Multbsei, quod ad hymn. H Perìst. Prudentii vers. 185. Virgilius
    esl primum, el Evangelium Marci, quod esl ulli- 1. vii, vers. 781 : Filius ardente» haud secius mquore
    inum, manca sint, atque imperfetta. Formam ha- campì — Exercebat equo» : el sine addito campi, vel
    bet inter oblongam, ac quadratam mediani, duubus ruris I. i Georg, vers. 97 : Et qui proscisso qum sus-
    columnis uirimque digesius, quaruin omnes iniiiales citat mquore terga — Rursus in obliquimi verso per-
    cubiiales sunl. Colorem exbibel purpureum, et rumpil aratro.
    modo ex velustale in plerisque locis suhobscurum, 159. Absolvi,definiri, demonstrari. Solinus cap.
    argenteis characieribus, quorum specimen Bonellus il, al. 8 : Bocclmsabsolvil Gallorum veterum propugi-
    ipse dederat voi. II operis Notizie Istorico—Critiche nem umbros esse. Bamabas Brissonius ex leg. 59,
    pag. 62, nonnullis etiam aureis. Ordo Evangeliorum § 1, de immuni, testam. observal, absolvereesse
    perantiquus, scilicet secundum Maithamin, se- verbum juris prò satisl'acere quaesiioni proposito;.
    cundum Joannem, secundum Lucani, (sic enim Verba Digest, loc. cit. sunl : Videlur absolvisseet
    scribilur ) secundum Marcirai. Velusiam quoque id, de quo qumritur.
    ortliograpliiani perpetuo custodii. Nulla , aut rara 160. Mox prò paolo ante rarum esl. Columella 1.
    sunt verba contratta. Bonellus exemplum ad uor- IH, e. 20 : De altero , quod mox proposueram, nihil
    mani autographi ea, qua par erai, lìdelitate, dili- dubito.
    gentia , ac religione quam exaclissimum exbibuit : 162. Discludilis, excluditis. Macrobius I. vi Sa-
    notas vero quasdain margini àdjeclas secunda manu, tarn. cap. 4 affirmai, verbum hoc discludo ferire
    sed non posi millesiinum exaralas, prselermisit. D aures, ut novum : sed illud in Virgilio tuelur au-
    145. Sublimai : verbum Ennii, etCaioiiis, quod ctoritate Lucreiii. Adde Csesarem, Ciceronem, alios.
    cadenUs Laliualis scripiores, iinprobante Erasmo, Forcellinus incaule Macrobio ufftagii, quod in ver-
    reduxeruni, Apuleius, Mamertiuus, Macrobius, Pi u- bum discludo novum esse asseruerli.
    demius, silique. 109. Secreto cordis, ut alibi in plurali, Cordis se-
    146. Cordis secreta: libr. n, vers. 490. creta.
    147. Aures cordis : Mallhseus; Audile, et inielli- 170. Farla, concubiius toltomiapud poetas passim.
    gile. Puulinus in Panegyr. Gelsi: Ergo oculosmentis Prudentius hymn. 10 Pensi, vers. 185 : Incesta
    Christo reseremus, et aures. (ervenl, furto mmchorumcalent.
    151. Edita, foras etnissa, divulgata. 171. Fallax error hominum pio testibus, falsa te-
    155. Scribarum pectora, h. e. Scrihse. Ila enim stimonia, ul loquitur Malihaeus.
    loqui amai Juvencus.;
    oóo EVANGELICHEHISTORIA LIB. 111. 230
    25S F'1 rabida; coelum pulsans insania vocis. A Redderet, et miserie tandem resipisse liceret :
    Hsecsunl, quse maculata hominem, quae sordi- Tunc eliam precibus seciimlum discipulorum
    [ bus itnplenl. Respondit, proprias genitoris malie bidentes
    Illotis aulem manibus non polluto umqmmi Cogere , quas vanus late dispevserat error.
    175 Corporis arbitrio terrenum sumere vietimi. 185 Crebrius instanti tum lalia fallir lesus :
    Haecubi ditta dedit, pulcherrima rura Syro- Natis quisque suis panem non detraimi um-
    [rum [quam,
    S'tàonemque, Tyrumque peiii : cum femina Et canibus jaciet. Tum lalia femina fatar :
    [ fusis Micarum saltem canibus sua portio mensa;
    Crinibus, et precibus, natam causala jaceniem, Decidil, et niltilo domiiiorum ccena grava tur.
    Volvilur, et lacilum non desinit anxiaChri- 190 258 Tum Dominus loquitur : Venianl libi
    [stuni [digna salutis
    180 257 Orare, ut menlem vexatam dsemone Prsemia, quse (idei meruerunt robora tanlic.
    [saevo Talia Salvator verbis , et voce loculus ,
    LECTIONES VARIANTES.
    172. Reg., Rom., cum pluribus editis, Et rapidm li munis scriplura CSI resipisse, rangisque probamia.
    cmlumpulsans insania vocis. Oli. a pr. m., Et rabida Resipio el resipisco iuierdum significata ad priorem
    cmlum pulsans insania voce, a sec m., Et rabidm mentis statuiti redire : sed resipio hoc sensu fere in
    cmlum pulsans insania vocis, quod Ald., Bas.. Toni., prsererilis adliibeiur, in aliis temporibus frequenlius
    Poetai, pro d. s. exprimunt. Iti Evangelio blasphe- adbibeltir resipisco. Vide not. ad vers. 72 1. n : In-
    mim dicunlur, quse hoc versu explicaniur : itaque sanum verojuvenem poslquamresipisse.
    rabidm vocis aplius videlur, quam rapidw vocis. 184. Rom., Corrigere , quas , ripugnante metro.
    175. Fabr., maculali: corrige, maculanl. Olt. , gaos ; pro d. s. , gaas ; sensus gaas postulai.
    174. Reg-, Ottobon. seribunl, Inloiis. Davenlr., 185. Olt. , tum Jesus talia fatui- : rasura indicai ,
    mendose, palluit prò polluit. ita fuisse in Reg. , a pr. in. Edili cum Rom., lum
    177. Aldus edidit cum plerisque Sidonem, Ty- lalia fatui- lesus , quod teiicndum osi. Elsi enim
    rumque petit, in Erratis vero emendavi! Sidonemque, scriplura Oilob. susiiiteri possit, lamen ea siylum
    Tyrumque petit, quod secutus est Omeisius, plau- Juvenci non redolet , cum Juvencus nomen Jesus tri-
    dente Galiandio. Haecleclio confirmalur nostro co- syllabum semper Caciai.
    dice Reg., ubi scribitur Sydonemque. Revera sic 186. Rom., panes pro panem. Ald. , Bis, , de-
    melius metro consulilur: nam prima in Tyrus cor- lrali.it : plerique , detiahet.
    ripilur ab Avieno, Prisciano, et Prudentio v. 496 187. Reg. , £t canibus jacial : melius Rum., Ald.,
    llamart. : A'ou illuni regina Tyri. Possel smlineri Bas., Ul canibus jaciai. Leclio Oli. cura aliis editis
    lectio, quse coinmuuioresi, Sidonem, Tyrumque pe- rette procedil, Et canibus jaciet.
    tit : nam in ltujusinodi norainibus propriis diverso r 189. Olt., Poelm. , in textu , Toni., Hadam. ,
    Ci
    intervallo quaniilaiis efferendis neque Juvencus, ne- Decidet , et niltilo dominorum cmna gravatur. Ald. ,
    que alii poetai Chrisliani, immo ncque alii profani Bas. , Decidil, atque nihil dominorum cmna gravatur.
    Chrislianorum poeiarum sequales, tamtam religiosi Poelm., pro d. s. , Decidit, et milito dominorum
    fuerunl. Sed hoc loco Juvencus videtur corripere cmna gravetur : sic Rum. , sed gravatur. Reg. : De-
    voluisse primam iu Tijrum: alioquindixisseLTurum, cidil, el nihil dominorum cmna gravator, supra gra-
    Sidonenique petit, seculus ordiuem Evangelista; : vatur. Reuscbius Decidit, et niltilo dominorum cmna
    Secessii in parles Tyri, el Sidonis. Rom., Ald., Bas., gravami- hoc sensu : Catellis porliones de mensis
    tarn (emina; alii, cum femina. projiciuulur, nec siimptus ideo major est iinpen-
    179. Rum., Solvitur: reline, cum aliis, Volvilur, dendus, neque dapidus mensa magis oneranda. Non
    nisi forte iutelligatur, fusis crinibus , et precibus sol- lamen improbal Badii lectionem ; Deridat, atgae
    vimi-, ul li. 1. v. 554, Fktuque solulus, eie. Rom. , mihi dominorum cmna gravetur. Quasi dical mulier :
    Reg., Oltob., desimi, quodeditum est a Fabricio. Cauis insiar micas de mensis dominorum deciden-
    Plerseque ediiiones, deserit. tes colligere gestii).
    181. Oli., Resipire ; supra, pro d. s., resipisse. 192. Reg., verbis cmlestibus edit, quod editimi
    In Rom. eliam puto fuisse , a pr. m., resipire. Coni- exslat iu Tom. Reliqui, verbis, et voce loculus.
    NOTM.
    172. Pulchra descripiio blasphemiic. De verbo Mattbaius solimi ail : A finibus illis egresso, clamavil
    pulsans confer noi. ad v. 142 hujus libri. aicens, eie. Postea: Discipuli ejus rogabanl eum,
    176. CAPUT VII. Fìliam muticris Syrophmnisma dicentes: Dimìtte eam, quia clamai post nos.
    ammonio curalam. Mailhsei xv, 21 seqq. ; Marc, 185. Bidentes: sic Juvencus alibi , sic alii oves
    vìi, 25. .p. appellata.
    177. Fasis crinibus, el precibus: venuste duo J" 184. Cogere: verbum proprium pastorum con-
    hsec diversa eidem verbo applicanlur. Ovidius n gregamiiim oves dispersas. Virgilius, eccl ni, vers.
    Her. v. 25: Demopltoon,venlis ci verba et vela dedi- 20 : Tilyre , coge pecus : el vers, 98 : oves ,
    — Vela verba carere Coglie
    sli, queror reditu, fide. pueri. Juvencus simili modo idem vocabuiuni siepe
    178. Causala, iu causam afferens. Causor esl af- adhibet.
    ferre lamquam causam ; qiiod accidere potest, sive 187. Iu sacro codice est miltere canibus. Sigutoi-
    vera sii causa , sive falsa. Natam jacentem, x'gro- cantius esl jaeere panem canibus, netupe projicere ,
    taiiiem: nani jaeere hae signilicaiioue ssepe usurpai et quasi jacturam tacere. Tertulliatuis , I. de Prsu-
    Juvencus. Morbus aulem puella; erai, quod a dse- script., cap. 8 : Nondum canibus jadabat panem filio-
    monio tenebatur, seu vexabaiur, ntaii Evangelista, rum. Apulcius , 7 Metani., pósi med. : Intestina
    el poslea explicil. Juvencus. Qusedam iuierdum canibus nostris jacla. Phaedrus , libr. m , lab. 7 :
    addii Juvencus, quaesimilia vero sunt, sed ab Evan- De mensa sua—Dal ossa dominus, frusta jacla fumi.
    gelislis non dare etiarrantur. Ha. Sic ja, tare pecuniam, opes, pro eO'uudere
    179. Volvilur, prosiernitur humi, aul agitalur. 191. Supra, vers. 119: Validum fidei robur.
    231 C. V. AQUIL. JUVENCI 252
    Virginis et mentem, decusso daemone, virlus A Discipulos Christus cogens in vertice monlis,
    Complexam implevit donis fcecunda salutis. 205 Secreta alloquitur : Plebis miseralio multa esl;
    195 Inde Galilaeasrepedat Servator in oras, Terlia nani terris remeant jam lumina solis,
    Prsecelsiqueprocul montis conscendil in arcem. Ex quo nulla sibi summit alimenta ciborum.
    Haud mora , conveniuni populi, secumque tra- Jejunam nolim lantani dimitlere plebem,
    [licbant Ne labor affida! populos per longa viantes.
    Pars captos oculis, et crurum debile vulgus, 210 Discipuli Cbristo ostendunt sepiem sibi panes
    Elinguesque alii, morbique vocabula mille. Esse, et pisciculos alimenta ad proxima paucos.
    200 Omnibus ille tamen languores dempsii amaros, Tum populum jussit terra;'per terga cubare,
    Viribus et validis venerando munere donai. QuodqueCuit, totum propriisdiscerperepalmis,
    Tura populi pariter miracula tanta frequentant, 280 Et cuncla; curat mensatim dedere plebi.
    '
    259 -lEiernoque Patri laudes , gralesque ce- 215 Discipuli ponuiit epulas, populusque replelur
    lebrata. Adsaliera dapibus : relegunt mox fragmiua panis
    LECTIONES VARIANTES.
    195. Reg., Olt., decusso dmmone, quod magis 200. Beg., acerbos: alii, amaros.
    placet quam discusso in Rom. et editis. Sic Pruden- 201. Reg. , mirando, sed fonasse fuil venerando.
    tius, praef. libr. i eonlra Symm. vers. 57 : Excus- 204. Ott., DiscipulosChristus agens ; supra, jDisci-
    sumque procul deculil aspidem. Eodem verbo uiun- • pulos lune Christus agens: ila enim lex metri posiulat,
    tur aniiquiores Livius , Properlius , Ovidius , Pli- 'g saiisque id senlenlise convento. Vide vers. 4-20 li. I.
    nius. Reuschius edidit discluso; quod Omeisio pia- 205. Reg. , Secretoalloquitur. Edili cura aids ras.,
    cebat, quia hoc verbo ssepius ulilur Juvencus. Vide Secrele alloquimr. Lalinuin ulrumque esl, sed magis
    I. II, vers 65. secreto, quam secrele, quod a Tertulliano, aliisque
    194. Reg., secunda; el glossa, prospera. At me- sequioris sevi adhibeiur. Secreto a melioribns scri-
    trum postulai fmeunda , quod congruenlius etiam ptoribus usurpaiur.
    sensni est. 206. Rom., remeaniia lumina : lege remeant jam
    195- Reg., Galilem repedat Salvator : Olt., Gali- lumina.
    leas repedat Servator. Alii etiam variata in Salvator 207. Reg., a pr. m., sumani; a sec. m. recle su-
    ci Servator. mmit.
    196. Ald., Bas. , Retiseli., consedilin arce, quod 215. Reg,, Ott., discerpere : Rom. cum edilis, de-
    opinor eliam fuisse a pr. m. in Reg. Contraiti Rum., cerpere. Huic loco magis consenlaneum esl discerpe-
    a pr. ni., esl conscendilin arce; a sec. m., consedil re, hoc est, in diversas partes carpere : nam decapo
    in arce. Plerique, conscendilin arcem. Mallhseus proprie significai carpendo detrahere, ut poma ex
    ail : Et asceitdensin monlein, sedebal ibi. arbore decerpuulur.
    198. Mss. nostri, et crurum debile vulgus : ex edi- 214. Reg., curam : quod suslineri potasi, si sup-
    lis partim sic, partim et vulgus debile ermo , quod pleatur empii, quod vers. precedenti ad discerpere
    amplexusei Reuschius cum Koanigio. Millia Juvenci supplebat Gallandius. Reg., Ollob., Rom., dedere
    manu videlur esse et crurum debile vulgvs eo modo, plebi. Edili, tradere plebi. In omnibus mss. et editis
    quo dicilur, Integer vilm, scelerisquepurus, et alia invenio mensatim; el in Rum. , ex mundo, mensan-
    sunt similia adjecliva, quae genilivo gaudent prae- Q firn fattura mensatim. Possel conjici per mensas: sed
    serlim apud poetas. Fabricius id etiam secutus esl retinendum est mensatim, a Forcellino inter verba
    ex mss. Mersburgico et Gandavensi, ut lestatur in Latina Juvenci noslri aucioriiaie collocami». Plura
    comment. verbo Debilis. similia sunl adverbia, ìilvicalim, oslialim, iribulim ,
    199. Rom., Hadam., Poelm., in texlu , alios. properalim.
    Reg., Olt., Ald., Bas., alii, scilicet alii irahebant 216. Nonnulli scrihunt Ad saciem : plerique, Ad
    elingues. Sic infra, vers. 267 : Jeremiam dixere alii, saliem. Vetus ediiio apud Omeisium, Ad faciem,
    pars esse prophetam. quod mendosum est.
    NOTJE.
    195. iCAPUT Vili. Secus mare Galilmmemeos , menta proxima, qui etiam sibi, vel suis proximis
    claudos, mutos sanalos, septemquepanxbusac paucis alimenlis pauci additimi erant. Sic accipit Reuschius, qui
    piscibusquatuor hominum millia saturata. Manli, xv , sibi significanter ail. Saltem Juvencus in-
    50 seqq. ; Marc, vm, 1 seq. nuit, sepiem illos panes, et paucos pisciculos ab A-
    199. Vocabula, nomina. Virgilius, I. 7 , vers 557. postolis fuisse comportatos, ut alerentur. Nonnulli
    205. Tacitus conjungit etiam laudes , et grafes , enim putant, eos panes et pisces apud aliquem e
    ut 1. I Annal. cap. 69 : laudes et grates alicui habe- turba taisse venales.
    re; et 1. xn Annal. cap. 57 : Laudibus gratibusque 212. Terrm per terga. Vide noi. ad 1.1, vers. 671.
    venerali aliquem. Novum certe videtur celebrare gra- Cubare, moreveierum, qui discumbentes cibum su-
    tes alicui, sed taudes gralesque celebrare conjuiittim iiiebani.
    facilius defendi poterit. Latini usitalius dicunt cele- 215. Texlus Mailhsei sic refert : Fregit, el dedit
    brare aliquem laudibus. discipulis suis. el discipuli dederunt populo. Juvencus
    204. Cogens, ea significationequa; exposita esl ad D hsec omnia dislincle exponit. Christus curai pro-
    vers. 184 priis discerpere manibus , el dedere mensatim cun-
    205. Matta est, magna est. Vide not. ad Dracont. cta; plebi per discipulos, qui ponimi epulas. Poiest
    vers. 651. n. eliam intelligi, dedere positura esse pro dedi, hoc est,
    207. Sibi superftaum est, sed elegantia; causa dari , vel tradì. Schceligenius exponit curai discer-
    addimi1. pere, li. e., discerpit. Reuschius ila, vel per enalla-
    209. Viantes : confer noi. ad 1.1, vers. 161. gen discerpere,Ti. e., discerpebat.
    211. Verba Matihaeisunl : Et ail i'lis Jesus : Quot 215. Ponuni, verbum in conviviis usitalum, ul
    panes habelis? At illi dixerunt : Sepiem, et paucos dictum ad vers. 80 li. I. De verbo replelur dictum
    pisciculos. Juvencus interpretaiur, sepiem sibi esse pariter ad vers. 88 h. I.
    panes, et piseiculos pancos a se prseparalos ad ali- 216. Ad saliemconfer vers. b75 1.1.
    255 EVANGELICA HISTORIA LIB. 111. 254
    El sportas referunl cumulato pondere sepiem. A 230 Venlorum rabicm, tempestalumque furores.
    J Quaituor ex ornili fuerant tum millia plebe, Fallaces, noslis faciem discernere coeli,
    Nec numero quisquam rnatres, puerosque nota- Saeclorum vero nesciiis tempora signis
    [vil. Explorare suis? Sed vobis signa dabunlur,
    220 Inde Magedarum navi Iranscurril in oras. QUJBmaris immenso quondam venere profundo,
    Ecce Pharissei, Sadducseìque dolosi 255 Betonacum tenuto ventris sub carcere valenti.
    Haecait, et propere puppis relinacula solvens,
    Poscere lentanles instanl ccelestia signa.
    Trans frela conlendil rapido comprendere cursu
    Sed Christus, cernens fallacia peciora, fatur :
    262 Arva Pbilipporum, sociisque haec talia
    Convexum quoties claudit nox humida ccelum ,
    [fatur :
    225 261 Si ruber astrifero procedi! vesper olympo, Sollicite vobis vilenlur noxia farra,
    Dicitis : Adveniel ventura luce serenum. 240 Fernienlumque ferox vestris avertile mensis.
    Jamque sub exortu solis si Iristia rubro Illa Pharissei, Sadducaeique dolosi
    Nubila miscentur confusa luce colori, Admiscent escis, fallunlque in nomine panis.
    Dicitis, agricolis, naiitisque venire fragosam Cur vobis lacitas volvil cunctatio mentes?
    LECTIONES VARIANTES.
    217. Ott. scribit, comulato ; supra factum cumu- \B quin legendum sii Convexum.Hinc convexa cmli; qua
    lato. de re vide noi. ad Dracont. libr. i, vers. 156.
    218. Reg., plebe ; Ott., plebi; Rom. cum plerisque 225. Reg., a sec. m.,et, ut videlur, Oli., proce-
    edilis, plebis. Fabricius edidit plebe : vel id, vel pìe- dei. Edili cum Rom., procedit.
    biiv. auferendi casu retinendum esl. Non enim pla- 227. Reg., solis ubi distia, non male, pioducta ul
    cet quod Reuschius exponit ex omni scilicei regione, lima in sotis ratione csesurse.
    fuerant, aderant. In Torn. mendum esl fuerat, pro 229. Ott., fragosa : lege fragosam.
    fuerani. 255. Alii, sat's, sine inierrog-itione.
    220. Reg., Rom.', Tom., Ald., Magedarum. Ha- 241. Olt., Illud Pharisei : alii, Illa Pharismi, quod
    dam., Poelm., Mageddarum. Olt., Magidarum, Bas., melius est, ul vers. 221 : Ecce Pharismi.
    Magedarum. Prsestat legere Magedarum, quia in 245. Reg., tacilam volvil cunclalio mentem : Oli.,
    Vulgata et in plerisque versionihus antiquis Mage- tacita volvilcunctatio mentes: Rom. cum edilis , laci-
    dan hic locus appellami1. tas volvil cunctatio mentes. Pro cunclalio alii scribimt
    224. Rom., Ald., Bas., Connexum: vix dubium conctatio, alii conlalio.
    NOTA.
    219. Mons erat feminas et pueros non numerare. gilius, Claudianus, Ovidius, Gratius, el alii veteres.
    Hieronymus, ad h. I. : Mulieres aulem , et parvuli, 251. Facies tribuitur ccelo , mari et monti, aliis-
    sexus fragilis, et mlas minor numero indigni sunt. que rebus inanimis.
    Vnde el in Numeroruin libro quoties saeerdoies, alque 234. Profundo, subslanlive. Draconlius, I. r, vers.
    Levitm, el exercilus, vel turbm pugnanlium describun- 151 : Eruitur tellus vasto demersa profundo.
    lur, servi, et mulieres, et parvuli, et vulgus ignobile IC 255. Nomine bellum intelligitur balama, tu expo-
    absquenumero prmtermittilur. sui in not. ad Draconlium, I. II, vers. 159 : Horrida
    220. CAPUT IX. De signo Jonm prophelm. Manli. monslra naienl, el belino gestiat ingens:
    xvi, 1 seqq. ; Marc, vili, 11 ; Lue. xn, 54. 258. Qmerilur cur Juvencus vocet arva Philip-
    221. Sadducmi : producilur prima, quse compi- porum, cura Matlbseus in singulari proferat cap. xvi,
    tar 1. iv, vers. 14, apud aliquos. vers. 15 : Venit aulem Jesus in partes CmsarmmPhi-
    224. Coni'exum cmlum, nox humida. Epithelon lippi. El Marcus, vm, 27 : El egressus esl Jesus, el
    utrumque aplum , et ex Virgilio desuniptum. Con- discipuli ejus incastella CmsarmmPhilippi. liane ur-
    vexum esl rotundum , aliis cavum. Adverlendum bem prope Jordanis fontcs Pliilippus letrarcba vel
    est, versum secundum, et lertium Matthsei, quos condidit, vel ornavit, el a Tiberii Csisaris nomine
    Juvencus exponit a versu Convexum ad vers. Cmsarmamvocavil. Poslea Juvencus sic eanidem ci-
    Fallaces, deesse in aliquibus exemplaribus. Immo vitatem memorat vers. 258 : Clara Philippteo qum
    llieronymus in comment. ad hunc locum, relatis pollenl nomine rura. Hoc loco plurale Philipporuin
    quatuor primis versibus cap. xvi Maltbaei, suhdit : pro singulari Philippi posuit, nisi malis emendare
    Hoc in plerisque codicibus non habetur, sensusque ArvaPhilippma, sociisque. Soiemne erat poetis hujus
    manifetlus esl, quod ex elemenlorum ordine alque temporis vocalem brevem producere ratione sotius
    consianda possiiil et sereni, et pluvhe dies prmnosci. csesurse : quod magisnunc iu ipsis deprebenderetur,
    Ea aulem legebat Hilarius iu li. I. : Multa eosde na- nisi librarli audaces, hujus consuetudinis ignari,
    tura cmli conjicere solere respondit, cum rubicundo plures versus corrupissent.
    aul oriu, aat vespere, serenum nimbosumve pronun- jv 259. Vobis, a vobis : quod familiare est Juvenco.
    tieni. 242. Audiamus evangelisiam Slaitbseum : Qui dixit
    225. Aslrifer, verbum Slatii, Marlialis; astriger, illis : Inluemini, el caveie a fermento Pharismorum et
    Siaiii, Claudiani, Solini. Procedit vesper olympo, ex Sadduemorum. Al illi cvgitabanl inda se dicentes :
    Virgilio eclog. 6, vers. ultim : Et invilo processitvesper Quia panes non accepimus. In ms. Corb. 1 : At UH
    olympo. cog'uabanlintra se dicentes: Ideo hoc dici!, quia panes
    226. Ventura luce : Auctor Mordi, vers. 4 : Tris- non attulimus. Evangeliarium veius Tridenlinum :
    tia ventura! meluensjejunia lucis. Serenum pro se- Tunc reputubant apud se dicentes : Quia panes non
    renitaie. Vide not. ad Dracont. I. i, vérs. 586. emimus. Juvencus, ulexplicet fermenti Pharisaeoruin
    227. Trislia, eie. Malihaeus ail : Rutilat enim nomine discipulos inteliexisse panem, quem exhibe-
    triste cmlum. bant, aut fortasse veiidebaiiiPliarissei, addit, Illa...
    229. Fragosam, fragoris, slrepilusque plenam, admiscent escis, faltuntque in nomine panis. Idem est
    vel eliam perniciosam agricolis, nautisque. Koenigius aulem iu nomine panis ac in pane. Badius reponit :
    vocem raram esse ail : sed praeler Valerium Ftac- Dicerei sub nomine, nisi versus vetaret. Sed Juven-
    cum, et Quintilianum, quos allegai, eaulunlur Vir- cus promiscue usurpat in pro sub, et sub pro in.
    PÀTROI,. XIX. 8
    255 C. V. AQUIL. JUVENCI S5il
    Probi quam parva fides, sensu torpente, fa- ^ Vidistis rursus complelas relliquiarum.
    [ liscit ! 264 Sed moueo istorimi semper fermenta ca-
    255 Dicitis adversi, navi quod tollere panes dere.
    263 Non fueril vobis vacuum, farrisque ca- 255 Discipuli tandem, vitalia verba secuti,
    [vendas Dottrinano cernunt fermenti nomine dictam.
    Insidias jubeam : meminisse et scire pulabam, Inde ubi pervenlum liquidi per terga profundi
    Quod panes quinque plebis mihi raillia quinque Clara, Philippseo qua; pollenl nomine, tura,
    implerinl dapibus, cophinisque superflua lantis Cogil concilium sectanium discipulorum,
    250 Fragmenla ad cumulum fuerint colletta ciborum 260 Et quserit quem se populorum fama putaret.
    Quattuor el rursum crenanlum millia panes Respondent, muitas plebis lune esse loquelas :
    Quod facile impleriiil septem, sportasque referri Crebrius audisse, et mullos firmare, quod esset

    LECTIONES VARIANTES.
    244. Reg., Ottob.,Rom., Pro qua ;el glossa Reg., 249. Rom., Ottob., el, a pr. ni., Reg., Implerenl:
    pro qua cundatione. Sic eliam Hadam.Proli edidit. Ald., editi, Inipleriut. Sensui congruenlius est Implerint.
    Davenlr., Pio gao. Fabr., Poelm., quam par- 252. Boni. Quod facile implerenl quinque spm-ias-
    va. Pro torpente, mendose, Oli. lorpenti. Idem Ott. que referri. Vera lectio esl sepiem, non quinque :
    scribit (alesai, pro (aliseli. In Rom., facessit ; error H meiilio enim nunc fu de sepiem panibus, 'ini in qua-
    videtur pro fatescil, vel (aliseli. tuor millia hominum suftecerunl. Implerint eliam
    245. Reg., Rom., Toni., adversi. Otl. cum Ald., Ime loco retinendum cura plerisque.
    Hadam., Poetai., Daventr., aversi. Reuschius, aversi, 255. Rom., completa : emenda complelas.
    sed eunidem sensum agnoscit in adversi. Mente, ac 254. Rom., caveri; Reg., Oli., cavere; editi, ca-
    cogilatione aversi, adversi, vel alieni1 erant a navi- venda.
    gio. Quod si cura Paris'ma distinguami aversi , navi, 257. Reg., Oli., pervenlumliquidi, Rom. cum edi-
    tunc quidem nari tollere panes erit panes in navan in- lis, perventum est liquidi-
    ferro. Badius interprctabatur adversi navi, applicili 258. Reg., Oli., a pr. m., Rom., qum : videlicet
    ad navem : Schceugenius adversi, ad vos invicem. pervenlum est rara pro ad rara. Vide I. i, vers. 291,
    Malthaeus ait : At UH cogitabant intra se dicentes : et h. 1. vers. 581. Ex edilis Ald., Bas., Davenlr.,
    Quia panes non accepimus. Poiest explieari Dicitis quo; Hadam., Fabr., Poelm., qua, quod eliam in
    adversi, hoc esl, Dicitis adversis animis. Oli., a sec. ni., exsiat, el Badius expiicai qua p-.trte.
    248. Mss. nostri Reg., Rom., Oltob., Quoti panes Idem Oli., pillent, quod mendum recte emendatimi
    quinque plebis mihi millia quinque. lisce est genuina ibi esl per pollenl.
    leclio, preditela ultima iu quinque\e\ ratione caesurse, 259. Tom., minus bene, consilìum, prò conci-
    vet potius quia muta et liquida in diclioue proxime lium.
    sequenii vira habent produceudi, aut comniiinem 260. Rom., g»em discipulorum (ama pularenl : re-
    el'ficiendi vocalem breveni diciionis pnecedeniis. Id liqui, gaem se populorum (ama putaret, quod probum
    non inlelligenleslibrarli alii aliter inularunl. Poelm., esl.
    in lexlu, Tom., Hadam., Fabr., Quod panes quitti ( ] 261. Toni., mate, Respoudens. ISeg. et Ott., Re-
    plebis mihi millia quinque. Poetai., prò ti. s., Ald., spondent multi ; et glossa Reg., matti—discipulorum.
    Daventr., Bas. : Panes quinque mihi plebis quod mil- Sed aptius huic loco est muitas cum Rom. el editis.
    lia quinque. In Otl. ex plebes recie factum plebis.

    NOTA.
    f-?246. Vacuimi fueril, vacaverit. Tacilus, nllisl., e. 255.Secati.assec itti: verbtimsimplex pro composita.
    58 : Subaclo orbe, et mmitlis nrbibus, regibusve exci- 257. CAPUT X. Pelrum post confessionali, quia
    sìs, securas opes concupìscere vacuum fuit.remolo
    Sullusiius, Christus Dei esse! Filius, beutum appellai Jesus. Hinc
    apud Gellium, I. ix,c. 12 : Postquam, metu diclo, ne vellet sua membra cruciatibus affici, dure
    Punico, simultates exercere vacuum fuit. Marlianus increpai, dicens, Vade retro, Satana. Matlh. xvi, 15
    Capella, libr. i : At prmscire deis vacuimi (idi. Ele- seqq.; Marc, vili, 27; Lue. ix, 18;Joa vi, 69.
    gantia non pronità, ait Kcenigius. Ul alibi siepe dicil terrm per terga, sic nunc per terga
    247. De fermento, seu pane Phsirisaeorum, dice- profundi, sive maris. Conter comment. ad . Prnden-
    banl intra se discipuli : Loculus est Dominus, quia tiuin, praefat. libr. li, eonlra Symmach., vers. 45 :
    panes nondum attulimus, ul scilicet curaJesus eos eme- Tergum per tumidum (reti, lnlelligit aulem Juvencus
    inus, caveamus ab insidiis Piiarisaeorum. vero Chrisium ad regionem CmsarseiePhilippi pervenisse
    eos reprebendit, quod animum in panes inletidcrent, per Jordanem et lacum Scmechon, ei idiotismo pro-
    utjieque verba ejus inlel'igerent, neque meniinissent, li prin Hebraeorum mare, sive profumium, vocat quam-
    paulo aule quinque panes millia quinque plebis iibet paulo majorem colleciionem aqnarum.
    implevisse, eie. Non ergo de panibus lanioperesol- 262. Cur Juvencus ail, Crefcriasaudisse . . . quod
    liciti esse debebani. essel Joannes Baplisla? Matihacus ail : At UH dixe-
    249. Cophinus, vas magnimi vimineum, videlur rinit : Alti Joannem Baplistam, alii autem Eliam, etc.
    in magno usu fuisse apud Judaeos, de quibus Juve- Veram in nonnullis exemphiribus versionis Itala-,
    nalis, sai. 5, vers. 14 : Quorum cophinus, fenumque b'gilnr : Al UH dixerunl : Joannem Baplislam , alii
    : Capitino (eno.jiie re- aulem Eliam, etc. Evangeliarium Trideiitinum : UH
    supellex; et sat. 6, vers. 5ì2 aulem dixerunl : Joannepi Baplistam, alii Eliam, etc.
    lieto. Omeisius adveriii, in priori iniraeulo, a Mat-
    lliseo et Marco cophiiios nominari, in hoc seeuudo Simili modo id efieriint Marcus el Lucas, qui prop-
    terea videnlur significare, commimiiirem liane inva-
    sporlas. luisse opinionem, Chrisium esse Joannem Baplis-
    255. Compleo cura genitivo. Vide lecl. var., ad
    vers. 90 li. 1. Usi hoc verbo suoi cum genitivo Ci- lam. Vigebat quippe apud judseos dottrina de me-
    cero et Lucrelius. lempsychosi. Firmare hic positura est prò affinnare :
    254. Mtillhscus, loe. cit. : Quare non intelligitìs, verbum simplex pro composito, ut verta pro everta.
    Eamdem significatameli! verbo firmo iribuunl tlirlius,
    quia non de pane dixi vobis?: Cavetea fermento Pha-
    rismorumtt Sadduemorum Palladius, Tacilus, ul alios omiliam.
    257 EVANGELICA HISTORIA LIB. III. 258
    Jusius Joannes, populos qui fluitane lavit. A 275 Hunianus sanguis, vel, terne porlio, corpus
    265 Pars memorat volucris famse sibi cogitila Haud umquam poterit. Genitoris munera sola
    [verba, Possunt tam validum fidei concedere robur.
    265. Eliam venisse iterum, quem prsepete curru Tu nomen Pelri digna virtute lueris.
    Turbine codesto quondam simulala quadrigis Hae in mole mihi, -saxiquein robore ponam
    Aslris inscruit rapida.' vis fervida flammee. 280 Semper mansuras aeternis meenibus sedes.
    Jeremiam dixere alii, pars esse prophetam. Inferuis domus haec non exsuperabile porlis
    Tum Christus, cunclis arridens pettine blando, Clauslrum perpetuo munitimi robore habebii :
    270 Conquirit, quaesit senlentia discipulorum. Ccelesiisque libi claves commillere regni
    Sed stabilis Peirus : Tu Sancii Filius, inquil, Est animus, lerrisque tuo quse nexa relinqucs
    266Cbrisius,magnifico lerras qui lumine com- 285 267 Arbitrio ccelo pariter nudala manebunt ;
    [ples. Solverit et rursus tua quaesenlentia terris,
    Tum Dominus forti respondit talia Pelro : Haud alitar venient coeli sub sede snluia.
    Pelre, beatuseris : nam ialiti pandere certe Sed vos discipuli Christum me dicere cunclis

    LECTIONES VARIANTES.

    264. Ald., Bas., Pars trepidai memori servans ora- B 276. Ott., poterinl; flirtasse librarius voluit poie-
    culo mente. Mss. nostri cum Hadam., Poelm. et runt, quod non male esset pro poterit.
    aliis, Pars memorai volucris (amm sibi cognita verba. 279. Reg., Hacmole, apie correci um \ierHacin mole.
    Torn. ulrumque versum conjunxil, prius Pars me- 281. Omeisius rejicil inferni, quia infermali sub—
    morai, tura Pars trepidai. Badius omisit Pars memo- sianlive prò carcere damualurum minus rette dici -
    rai, plaudentibus Omeisio et Sebceligenio. Reus- tur. Fabricius elSabatierius edidenint Inferni: quod
    cbius uli umqiie versum Juvenci esse arbitraiur. voeabuliim substantive reperilur in Latina; veteris
    265. In Rotn.i'éTum, mei.dura prò iterimi: id enim versionis mss. Corb. 2, et Germ. 2, et apud flilarium
    a metro exigitur. Reg., Oli., prmpete curru, quod iu lume locum. Observandum ex Cellario verbo in(er-
    placet. Edili cum Rom., prmpele cursu. nus, lulius esse infernum subslaulive neulro more,
    268. Oli., Jeremiam dixere adi apparuisse prophe- quam infernus masculino, quamvis hoc etiam Chris-
    tam. Reg., Rom., cura edilis, Jeremiam dixere alii : liani veieres passim usi fuerint.
    pars èsse prophetam. Possel sitsitoieri scriplura Olt., 282. Reg., Rom., robur habebit, sed iu Rum. fuit
    coniraclis iu apparuisse lerlia et quarta vocali per robor a pr. in. Reliqui, robore nude/ut. Probabilis est
    synseresin. Verum leclio conmuinis comprobalur leclio robur habebii, si ila inlerpungas, Infernis domus
    Manli, xvi, 14: Aiilli dixerunt: Alii Joannem Bapli- lime non exsuperabile porlis — Claustrum, perpetuo
    stam, alii aulem Edam, alii vero Jeremiam, aul unum inuniium robur, habebit.
    ex prophelis. 285. Ald., permillere pro commillere.
    269. In Aldo Tu Christus error esl, in Basileensi 284. Ott., relinquis: melius Reg. cura multis edi-
    eliam ediiione exscriplus, quem tamen ip^e Aldus in Q tis relinques. Rom. cum Ald., gaa; nexa manebunt.
    Erratis jam emendaverat. Reg , cunctosaffalus: alii, 285. Otl. cmli : lege cmlo cura Reg., Rom., Da-
    cunclis arridens. venlr., Ald., aul e»;/is cum Hadam., Poelm., Fabr.
    275. MMS.,respondit, cum pluribus editis. Hadam, In Rom., nudala; erralum est pro nodala.
    Poelm., respondet. In Reg. forle bene correctuni est 286. Reg., at : alii mss. et edili, et.
    per (orli. 287. Ott. cmlestisede ; caelericmli sub sede.

    NOTA.
    265. Lavit aliquaiidu est in praesenli a lavo, luvls, Verilalem demonsiravi in Comment. ad Prudentium
    et lune compitar prima, aliquando in proderilo per- hymn. ì Cath., vers. 65. Idem argumenlum egregie
    iodo a lavo, lavas, vel eliam a lavo, lavis, et tunc pertraelai eminentissiraus cardinalis Genito in Opere
    producitiir. Exempla ulrinque obvia sunt. Confutazione di due libelli diretti contro il breve, Su-
    266. Simulala, assimilata. Vide noi. ad I. II vers. per so'iditale, eie, quo novalorum cavillos inviclis
    548, et 1. 1 vers. 594. arginiientis ac mirabili ideologica gravitale refellil,
    267. Vis flammm pro fiamma. Vide noi. ad 1.1 penilusqiie cli.jicil.
    vers. 478, et Gitati. Indie. Lucrel. verbo Vis morbi. 275. Koenigius docet Rabbinicaui batic esse de-
    269. Arridens, placidutii viilium oslendens. Chris- scripiionein honiinis, Caro et sanguis.
    ium aliquando risissc non legilur, ail Koenigius. 277. Sopra vers. 119: Qumvalidum fi.iei gestabant
    Sed neque ex Juvenco colligilur risisse. osquorarobur. Confer nolani.
    271. Siabilis Petrus : innuil eaiiiolicam expositio- 279. Robur saxi prò saxo, ut robur fidei, ci libr. i
    nem verborum Domini: Tu es Petrus, el super liane W vers. 478, Membrorumrobora. Confer nolani.
    ptlram mdificaboEcclesiam meam, ut super Petratti 282. Perpetuo robore, quia portm inferì non prmva-
    aedificala Ecclesia esse inlelligaiur. Evangeliarium lebunt adversus eam. Porte ro!>ore.efirma: ceuseban-
    Tridenliniim apenius : Tu es Petrus , el super islam lur. Ovidius 1.n Amor., el. i : Carminibus cessere (o-
    pelram mdificaboEcclesiam meam, el perite inferorum res: inserlagne posti, — Quumvisrobur era!, Carmine
    non Vincent eam. Poeta addit forti Pedo , el cla- vico sera est.
    rius, cum ad rem ipsum aggreditur: Tu nomenPedi 2s5. Nodala, togata in nodus. Hoc verbo Virgi-
    digna virlule lueris, —Hae in mole mihi, saxique in lius, Ovidius, pluresque alii antiqui usi sunl.
    robore ponam — Semper mansuras mlernis manibus 287. Venient soluta, erunl solida. Loculio poetica
    mdes.Sic eiiam libr. i, vers. 458: Prasolidumque Si- Properii-i familiari-i,ut notai Scaliger l n,el. 1, vers.
    mon, digitimi cognomine Pelri. Omeisius exponit : 2 : Vnde meus veuiutmollis in ore Iiber. Marius Victor
    Super (idem, el confessionemponam, eie. Juvencus Priefai. carni, in Gones. : Nec lanini arbitrii natura,
    dare ad personali) Petri referi. Ex nratiunibus Ec- iu ulrumque valenti*. — Accusando-venit nobis.
    clesia; ac precibus lilurgicis hujus iulerpretalionis
    239 C. V. AQUIL. JUVENCI - 240
    Parcite, quo soli cognoscant lalia digni. A Nil divina tibi mentem pmdentia tangit,
    290 Jam lux adveniel properis mihi cursìbus in- Sed terrena sapis, mollique timore tremiscis.
    [ stans, Sed si quis vestrum vestigia nostra sequelur,
    Meenibus in Solymis rabies cum prona l'u- Abneget ipse sibi, corpusque animamque recu-
    [ rore
    *- [sans,
    t
    Eximios vatum saturabit sanguine ìiostro. 305 Atque crucem propriam comilaiibus addere
    Astubi lucifluum reddet sol lerlius orium, [nostris
    : Consurget radiis pariter redimita salutis Gaudeat, amissam redimet cui gloria vitam.
    295 Vita mihi, cunctisque dabit sua munera terris. Nam servala perii terris possessio lucis.
    Tum Petrus, magno perculsus corda dolore : 269 Sed quid profìcienl saecli mortalia lucra,
    Absint, Christe, tuis, inquit, tam trislia san- Si damnum parianl vitae, lucisque perennis?
    [ctis 310 Vel quse digna queunl anima; commercia poni?
    268 Monslra procul membris ; nec fas esl cre- Filius huc hominis veniet sub nomine Patris],
    [ dere tantum, Coeleslesque illuni fremitu Gomitanteministri
    Nec tibi tam durus poterit contingere casus. Siipabunt , reddetque hominum sua debila
    300 Christus ad haec : Procul bine, inquit, procul R [vitse.
    [efluge, dsemon, Vera loquor : cerlos isthic sub limine lucis
    LECTIONES VARIANTES.
    289. Ott., Had., Poelm. in textu guorf ; plerique 302. Reg., Olt., Iremescis; Rom. cum aliis, tre-
    guo. Rom. digna, corrige digni. miscis.
    291. Rom. in lextu,Oltob., Hadam.,Poelm., prona, 503. Rom., Ald., Bas., At siquis ; alii, Sed siquis,
    quod a Reg. el Daventr. indicalur iu nexu litterarum. quod duriusest, sed lenendum.
    Ald., Bas., Rom., ad marg. prod. s., piena, quod lice- 504. Editi , Abneget hic sese. Mss. nostri Rom. ,
    nigio magis arridebat. Badius prona exponii percila. Reg., Ott., Abnegetipse sibi. Id leneo, quamvis me-
    295. Non dubium, quin legendum sit luciftuuni, lius tarlasse essel, Se neget ipse sibi. Manli, cap. xvt
    non tucdfluum, quod videlur fuisse a pr. m. in Reg., in versione Itala ex ms. Coib. : St'gais vult venire
    el ab Hadam. el Poelm. editimi esl, uli etiam a Reu- posi me, abneget se sibi; sic alii mss. veleres el Pa-
    seliio. Sic l. iv. vers. 119 : Testati lucifluo sandm tres, abneget seipsum sibi, abneget semelipsum sibi,
    sermone salutis. Fabricius versum hunc ila deprava- neget se sibi. Evangeliarium Trideiiiitmm : Denegel
    tutu excudii : Ast ubi sol reddet tertius lucifluum se sibi. In Juvenco corpusque, animamque ponitur pro
    ortum. seipsum, desi accusativus pro verbo abneget, et par-
    296. Rom., Reg. a sec. m., Ald., Poelm., percaf- ticipio prsesenli recusans, ut vers. 425 occurrit si-
    sus. OH., percussas, quod fonasse luto in Reg. a pr. milis locuiio. Vide etiam libr. i, vers. 65, 341; 1. il,
    in. Menduin videlur in Torn., peru«/sus. Rom., Oli., vers. 258, 752; 1. ni, vers. 79, 159.
    Hadam., Poelm-, corde,quod in Reg. eliam a pr. m. Q 307. Torti., locis : emenda, lucis.
    opinor fuisse. Nunc in Reg. est corda, et glossa per 508. Reg. R-mi., Ollob., cum multis editis, profi-
    corda. Ald., Fabr., Toni., Davenlr., Bas., corda. cieni. Hadam., Poelm. in textu, proficiunl. Poelm.
    Reuschius prselulii perculsus corda. Qu., pavore, et pro d. s. , Daventr., Commoda sed quid erunt.
    pro d. s. dolore, quod reliqui nobisneexhibent. 509. Olt., Rom., Ald., subeant, pro parianl in
    298. Rom., nefas est : lege, metrum cor- Reg. et aliis. Reuscbius, si legalur subeant, exponi
    rimi pas, nec fas est. vult, subire (ariani possessoressuos. Olt., Rom., fwcis
    300. Mss., cum praeslantissimis editionibus, Chris- vilmqueperennis : cseieri vitm lucisqueperennis.
    tus ad hmc : Procul Itine, inquit, proculeffuge, dmmon. 510. In Rom. videtur factum queant ex queunl ;
    Sed iu Rom. est inquam in textu, ad marg., inquit. alii omnes, queunl.
    Hadam., Poelm., Christus ad limeinquit : Procul, o, 313. Mss. el plures editi, hominum; in Reg. a pr.
    procul effuge, dmmon. ni. fuit hominem, mendose. Hadam., Poelm., homini.
    501. Mss. el plerique edili, Nil divina libi, sed in 314. Olt-, isihinc pio isthic. Rom., Reg., suo lumine
    \\c". Non pro Nil. Ald., Bas., Nil divina luam. tucis.Oil.,sub limine lucis, seda pr. ni.fonasse scriptum
    Poelm. in textu, Nil divina libi, prò d. s., Nil lua fuit sub lumine. Edili, sub nominelucis; Fabricius vero,
    divinam. Reuschius tuetur Nil divina libi : quse syn- sub liminelucis. Verba Maithseixvi, 28, sunt : Sunl qui-
    taxis alibi occurrit apud Juvencum. dam de hic slaniibus, qui non gustabunl mortem, etc.
    NOTA.
    292. Texlus sacer habet, Multa pati a seniori- quosdam, donec videant Filium liominis. Malth. xvi,
    bus et scribis, et principibus sacerdotum. Ad vers. 24 seqq.; Marc, viti, 59; Lue. ix, 25, etc.
    S9,'l. i, observavi sacerdotes a Juvenco vates appel- 505. Propriam, suam, ul veleres frequentius dice-
    bant. Nam proprius est perlinens ad aliquem solum,
    297. Mallhseus: Absit a le, Domine : non erit libi JJ peculiaris. Sexlus Rufus , Ammianus Marcellinus,
    hoc. Arabica versta : Absit libi, Domine, ut fiat libi aliique ejusdem terapnris proprium prosao usurpa-
    hoc: cui accedil Juvencus. Evangeliarium Tridenii- runi, poelse eliam boni, Horalius, Lucrelius, Ovi-
    num : Propitius eslo, Domine : non erit tibi istud. dius.
    Praeposiliu a plerunique exprimilur, ut absint a tuis 310. Matlhseus: Aul quam dabit homo commutatio-
    membris ; sed nonnumqutim omiltitur, cum insto iiem pro anima sua?
    verbo ipsi absum. 311. Sub nomine pro in nomine.
    298. Nec fas est credere tantum. Virgilius 1. m 512. Fremo, et fremilus in pbrasu et lsetitia non-
    Georg., vers. 591 : Si credere dignum esl. numquam usurpaniur. Virgilius 1- vm, vers. 717 :
    6
    500. Vide Prudentium hymn. Calliem., vers. 157: Lmlilia , ludisqite vim, plausuquefremebanl; et I. v
    Procul, o, procul vaganlum, etc. vers. liS : Tum piausu, fremiluquevirum, sludiisque
    303. CAPUT XI. Debereunumqiiemquetollere cru- favenlum— Consonaiomnenemus.
    cem suain, el sequi Dominum. Item non morituro»
    241 EVANGELICA HISTORIA LIB. III. 241
    315 Inveniain, cedi fulgens cum regna capessam. A An isthic tanta; spectacula cernere molis
    Hsecubi dieta dedit, passus,bis terna dierum Conveniat : Irina lamen hic lentoria vobis,
    Lumina eonvexo lerras transcurrere ccelo, Si jubeas, frondis facilini diversa paratu ,
    Tum secum jubet abruplum conscendere mon- Singula sub nociem quse vos aulaea receptent.
    [lem 530 Talia dum loquitur, ccelo prsefulgida nubes
    Petrum , Zebedeique duos per devia nalos. 271 Circumjecta oculis veslibat lumine mon-
    520 270 m(le ubi pervenlum secreti monlis in [tem,
    [arcem, Et vox e medio lucis manifesta cucurrit :
    Continuo Chrislus faciem fulgore corusco Unicus hic meus est Nalus, mea sola voluntas ;
    Mulalur, vesiisque nivis candore nilescit. Hujusjusliliam justo comprendile corde.
    Respiciunt comites, mediumque assistere san- 555 Discipuli pavido presseruni corpore terram*
    [ctis Nec prius e prono vultus sustollere casu
    Elise, Mosique vident. Tum lalia Petrus : Audebanl, sancto Christi nisi dextera lactu
    525 Respice, num nobis potius discedere longe, Demulcens blandis firmasset pectora verbis :

    LECTIONESVARIANTES.
    Itaque vera lectio videtur sub limine lucis, ut libr. II,, B eliam in Reg., sed in hoc emendalum fuit per di-
    vers. 654 : Lucisquevigens ad limino. Et poiest id versa paratu. Error quonue videlur esse in Ott.
    intelligi de fine ipso vit;c, ut apud Apuleium libr. xi fronde faciam pro frondis (ariani.
    Metani., posi med. : Transaclis vitm temporibusjam 529. In Oitob., sub nocte, ei in Rom. receptant
    in ipso finilm lucis limine conslitutos. Matih;ei tex- corrige per sub nociem, et receptent.
    lum alii de exorlu Evangelii, alii de gloria ascen- 531. Reg., vestiebat, quod ila flirtasse scriptum
    sionis : itera altode Joanne Evangelisia, alii de un- fuit in Ott. Edili plerique cum Ott. a sec. in., Rum.,
    decim aposiolis exponunt : nonnulli de Transfigura- veslibai. Davenlr., Poelm. prò d. s., condebal. Pro-
    tione, quae paulo post secuia est. buiii esl véstibal pro vestiebat. Virgilius: Tarn mihi
    517. Plerique converso: Ott. prod.s., Fabr., eon- prima genas veslibat florejuventa.
    vexo, quod ex codice Helmst. magis arrisil Reuseliio. 533. Ald., Bis, Weslb. in textu, Vivens hic meus
    In Rum. mendum comie.voindicat eliam eonvexo. est. Alii editi, Westh. ad marg. cum mss. nostris,
    Vide sopra v. 224. Vnicus hic meus esl. Ald., Bis., Poelm. prod.s.,
    520. Reg., Oli., pementwmsecreti : ut v. 257 h. L: Torn., voluptas. Mss. noslri cum aliis edilis, volunlas;
    Inde ubi perventum liquidi. Rom., cura edilis, per- et glossa in Reg., in quo mihi bene eomplacui. Elsi
    venlum secreti est. In Olt. el, ut videlur, in Reg. voluptas videalur magis proprium, tamen auctoriia-
    scripiumfuilseeretiiiimonlis, sed poslea delelum in. tem mss. exemplarium seqtiamtir, praesertim quia
    521. In Ouob. a pr. m., nisi faltor, exaralum ad voluntatem peninet, qund dieitur, in quo mihi
    fuit facie, a sec. m., (aciem: quse est vera lectio per bene eomplacui. In primo liemislichio sine dubio
    Grsecisiniimusuatimi. p
    '-' poiior esl scriplura codicura mss., nani verbum
    522. Rom., vestis niveo; reliqui, vesiisquenivis. Vnicus expriniil, quod in Evangelio dicilur, Hic est
    524. Oit.,Jl/oseigue;Rom., Moysique;aiii,Mosique. Filius meus dilectus, aul dileciissimus; ul inversione
    526. Mss. el plerique editi, An isthic. Torn., antiqua ex codice Colbert , vel charissimns ex codice
    Poelm., Hadam., Anne isthic, quod fonasse ab ali- Corb. i. Evangeliarium Tridentinum : Hic est filius
    quo factum, ne an producami-: posse autern an, el meus dileclissimus,in quo bene sensi.
    similia monosyllaba, qua; brevia censentur, ali- 557. Rom., ni; Reg., Oli. cum nonnullis editis,
    quando produci, osiendi ad libr. n, vers. 517. itisi. Poelm. pro d. s., Ald., Fabr., Bis., Torn.,
    527.
    1 Reg., trino tamen Ine lentoria vobis, el glos- quam. Equidera bene Laiinam exisiimo liane loquen-
    salo! indicai trino apparatu. Oli., Daventr., Ald., di ratitmem, Nec prius audebanl, nisi dextera firmas-
    Bas., Wesih. in texlu, trina lamen hic lentoria vobis, set, etc. Non sum cene mimino similia, sed tamen
    producto scilicet a iu Irina raiione caesnrse. Hadam., non sunt valde dissimilia hsee : Csesar libr. i Bell.
    Poelm., Fabr., Weslb. ad marg., Tom., trina alia- Gallio., cap. 51 : Non posse ejus imperia diutius susti-
    melihic lentoria vobis. Rom., lumen hic vobislentoria neri, nisi quid in Cmsaresit auxilii. Alii alio modo in-
    trina. terpungimi. Horaiius lib. i, sai. 5, vers. 79 : Num-
    528. Reg., fronde», bene correctum per frondis. quamerepsemus, nisinos vicina Trivici— Villa rece-
    Iu Oli. mendose, diverso paratu, quod mendum erat pisse/.
    NOTA.]
    516. CAPUT XII. Transfigurasse se Jesum in celliuo inter verba Latina collocatur. Omeisius eam
    monte. Matlh. xvii, 1 seqq. ; Marc, ix , 1 : Lue. ix , vocem tributo eliam Julio Finnico. Latini prmfulgens
    28. potius dicunt.
    317. Lumina bis terna dierum , positura id est pro 551. Veslibatluminemonlem : elegans metaphora.
    sex dies. Virgilius 1. vi, vers. 640 : Largior hic campos mtlier
    523. Assistere, adesse : eodem modo libr. i, et lumine vestit — Purpureo , solemquesuum sua si-
    vers. 617 : Et precibus gaudii gaudent assistere tur- '.to dera noruni. Adde Lucreiium 1. it, vers 142 : Conves-
    bas. tire sua perlundais omnia luce.
    525. Malihaeus : Respondens aulem Petrus, dixit 552. Libr. i, vers. 596 : Tam vox missa Dei loti -
    ad Jesum : Domine , bonumesl nos hic esse : si vis, gum per inane cucurrit.
    faciamushic tria tabernacolo, libi unum, Moysiunum, 533. Vnicus, unigenilus, adeoque impense, et enree
    et lìlim unum. Juvencus id amplilicat : sed cur ail, dilectus.
    Respice, num nobis poiius, eie? Fonasse interroga- 536. Prono , quo proni ceciderani in faciem
    tive legebat, Domine, bonumest nos hic esse? sua in.
    528. Po. atu, apparata. Val. Flaccus 1. ti, vers. 358. Demulcens firmasset pectora : idem accù-
    —
    652. Mensmqueparatu Regifico. sativus a duplici verbo regilur , ul ssepe vidi-
    530. Prmfulqidus solius Juvenci auctoritate a For- nms.
    "
    243 C V. AQUIL. JUVENCI 254
    Surgile, et abjeclum forles calcale timorem, A Curscriplis velenim Scribaruni faciio cerfei,
    540 Nec cuiquam prsesens pandatur visio vobis, 345 Eliam primum coeli de sede reverti
    272 Ni prius huc hominis soboles speciosa In terras, Chrislique dehinc consurgere lucem.
    [ reporlet Chrislus ad hsec : Veniet certo sub tempore
    273 'n lucem referens mortis de sede iropsea. [juslus
    Consurgunt, solumque videnl, et vpce requi- Elias, reddens mox omnia debila saeelp.
    [nint, Sed si quis credit, jam venerai ante renascens,
    LECTIONES VARIANTES.
    340. Otl., vetus codex post vers. Surgile iilico ex- ler usurpata appareal, sequum est coujicere, aliquem
    primil lume Nec cuiquam, omisso quovis alio versu : glossatnrem versum Juvenci, Nec cuiquam prmsens
    sic eliam edidit Ald., et Ras, Alii inter yersum Sar- pandatur visiovobis, ila exp'icnisge : Horomatis hujus
    gile el Nec cuiquam inseruut alium versimi, quo experles reddite cunctos, aut, si versum noluit co'ni-
    hsec eadem senlentia conlinetur, Nec cuiquam prm- ponere, (acile cunctos. Procedente tempore hic ver-
    sens pandatur visiovobis.Variata aulem mss. codices, sus simul cum altero genuino iu lexium inirusus est;
    et ediiiones in hoc versu intrudendo. Reg., Rom., et curo ea. (licita horama ipinus postea fuissemsitala,
    Horoinulis hujus experles (arile cunctos. In Reg. esl aliqui clarius rescripserùnl : Glorim ei hujusce ex-
    glossa : Horomatis—oracoli, vel visionis; in Rum, B pertes reddite cunctos : ex qua mutatione eliam fit,
    scribitur Horromatis. Versus ita expositus absonus ut expressa mentio visionis in utroque versu non oc-
    est, e! exlex, adeo iue Juvenco indignus. Alii ergo currai. Horama, vel poiius orama sine aspiratione
    alio modo reformariiiit. Poelm, prod. scripu, Ora- ab scripioribus infimi sevi diverso qnantiiafis inter-
    m'Uìsquehujusce experlesreddite cunctos. Toni., Ilo- vallo edemi) 1. Aldhelmus de Laude virg., cap. 26 :
    ramalis hujus experles vos reddite cunctos : omini Orama per rtoctem cemebat rile superman. Gualdo
    debet vos, ul versus conglet. Fabricius, Da- monachus Corbeieusis in Vita S. Ansc-barii, cap, 16:
    venl., Poelm. in lexlu, Hadam., Glorim et hujusce Pmna mali vindex [idi hujus orommis index. Nonnulli
    experles vos reddite cunctos. Reda Retract. in Ad. scribebant aroma. De hujus vocaboli usu apud scri-
    Apost. cap. ix, vers. 11 et 12: Ecce enim orai : et- piores medii, et indilli ;evi Diicangius plura proferì
    vidil virum Ananiam, sic ail : In Grmcohabetur ita : ex passione SS. Perpetua; et Fdiciiaiis, ex Vita
    Et vidil in visti viruni, hoc est, èv opùp.uxi,quod no- S. Willebrodi, ex S- Gerardo, ex Rodolpho Tortario,
    men el Juvencus presbyler in evangelicoCarmineposuit ex Uguiipne, ex Olberto Abbate Gsmblac, ex Ful-
    dicens : Horomatis hujus experles reddite cunctos. cuino, ex Fridegodo, el JGrnienrica. De versu vero,
    Labbens De scripi. eccles. ubi de Juvenco agit, olir qui vere Juvenci est, hoc nolanduni, mirifìce eo ex-
    servat liane lectionem a vulgata versione abesse, piicari verba Matlh. xvn, si: Nemini dixeriiis visiouem.
    scilicet a plerisque vijtg.nis edili uiibus Juvenci, Hsec eadem diclio nisio, aul pi um in aliis veieribus
    quia impcrilns librarius, aul temerariiis correcior, versionibus saerse Scriplura; reperilur, in nulla au-
    e.ira dictionem h >raimtiscum ignorarci, in gloriam lem earum orama.
    vertere niikiit, quam iu Imo liierere. Scbcettgenius 5i3. Mss., cum plerisque ediljs, solumquevidenl,
    eliam puiat Juvencum reiinuisse liormnatis verbum G et voce requirunt, Hadam., Poetai, in texlu solidum-
    ex lexlu Givcu. Contra Omeisius et Joacb. Kubuius que videnl. Poelmann. pro d. s., Weslh. in lextu,
    iu litieris ad Kosiigium daiis lume versum tjmquaiiì solumque videnies voce requirunt. Weslh. ad marg.,
    spurium rejieiuut, quem in suo codice m-n exsiare solidupiquevidenlesvocerequirunt. Reuschius conjicit
    al'firmat Kubuius. Quod aulem is asserii, ediiionem éolitumqiievident, hoc esl, solita specie, suda figura.
    Anioni! Nebrissensis, quse prima cum enarralionibus Sed sacer fextus aijud suad.et Manli, xvu, 8: Levan-
    suis dedit Juvencum, e margine in texlum hung tes oculos nentinem viderunt, nisi solum Jesum : quod
    versum recepisse, id falsimi oninino esse, osiendi paulo aule dictum, sed a Juvenco hoc loco oppoi lune
    in Protagora, n. 71, cura nulla quidem exsiiierit referlur.
    ediiio Juvenci cum enarralionibus Nebrissensis, 544. Rom., sane/io : lege faciio, ut s.acpealibi hoc
    Magnum protetto pondus ex aucloriiate Bedae acce- vocabulum occurrit.
    dit Uuicversoi Horomatis hujus experles reddite cun- 547. Oli., certe; alii, certo.
    ctos. Nibilominus censeo, eum spurium esse, ci anie 348. Westh. in lexlu cmlo, ad marg. smelo. Reu-
    Bedae tempora in aliquos codices irreps.isse. Cum schius cmlocum Badio reciperel, si quidem codices
    enim hsec vox horama bonis Laiintoatis auctorilius hanc teelionem firmarent : nam propius ea accedit
    ignota sit, el sequiori seyo apud monachus frequeo- ad lexium Grsecum.
    NOTA.
    359. Abjectum, ab effeclu; qui eos abjecerat. T) est, donecadvauens Elias illuni unxerit et manifestimi
    540. Vobis prò a vobis : pbrasis Juvenco valde l'a- oninibusreddiderit. Pulabant eiiam Eliam anle Chri-
    miliaris. stum omnia reslitulurnm in meliorem slamili. Hinc
    541. Huc, in G-alilaeam,exponit Schceilgentas ex discipuli, cum vidjssent Eliam protinus evanpisse,
    Marc, xvi, 7 : Quia prmcediivosin Galilmam; ibi eum interrogabant, cur Scriba; ex tradiiiooe seiiiorum
    videbids. Meliuslameu inlerpretabimur/iwc, in pr.bg.ui advenlum Messia; posi Etne advenlum docerent.
    terrarum, in terras, ut tue ab inferis disihigiiuntur. 546- Chrisli lucem, Chrisium in carne manifesta-
    542. (tieni accusalivus tropma cupi duobus verbis timi, qui vera lux est mundi. Libr. iv, vers. ull :
    reporlet referens, ut nuper observabam. Per Dominum lucis Christum.
    344. MaliIncus ; El iiiterrogatierunteum discipuli, 547. Aulo secundum Domini advenlum Elias re-
    dicentes : Quid ergo Scribm diclini, quod Edam opor- stituet omnia : quo special propbelia Malachia; iv,
    lea-lprimim venire? Marcus -:Et ìnlerrocjabaat eum, 5 ; Ecce ego mitlam vobisEliam prophetam, anlequam
    dicentes : Quid ergo dicunt Pharismi et Scriba;, quia vernai dies Domini magnus et horribilis. Reuscbius
    Edam oportet venire prinium ? Hsec nenipe erài se- smeloaccipit pro hujus vtosecondìtioue, vel pro ho-
    niorum iradiiio, quam Juvencus vocal scripla minibus in siculo viveniibus.
    velerum, ul h. J, vers. 136 prmcepla veterum. 549. Renasceus : Omeisius vel pro simplici na$-
    Hanc iraditionem Judaeorum sic exponii Try- cens accipit, yel metempsychoseos semina aguoscit,
    pho in Dialogo cum Justipo Marlyre : Christus siqui- quam certa ut in Juvenco agnpscamur,, nulla tun
    dem natus est, et alieubi exstat, Ignotus est, ac ne ipse cogli ratio. Nihil enim aliud exprimit, nisi venisse
    quidem seipsum sdì, neque polestate aliqua orm.iilus Joannem in virtuie Elise ex: cap. t Lucse, vers, 17,
    245 EVANGELICA HISTORIA LIB. HI. 216
    550 274 Ignotum veluii rnbies quem cieca furoris A 275 Tum Cbrislus, magno commouis corda
    Demersit letho;-inox ssevior altera sedes [ dolore :
    En hominis nato trucibus laniatibus instai. 565 0 gens nullius fidei, gens edera semper,
    Hsec ait, et populum repelit, monlemquere- En etiam paiiar, vobiscum me fore lerris ?
    [linquil. Sic ail, el puerum mandat perferre parenti
    Ecce sed inflexis genibus, fleluque solulus Ante suos vullus. Tum vocis pondere multo
    555 Vir senior, precibus Christumveneralusadorai: Incubuit, mentisque simul convulsa venena
    Davidis soboles, hominum luntenquesalusque, 570 Daemonishorrendi, purgalo corde , fugavit.
    Te precor, horribilem nati de corpore morbum Discipuli rogitanl cur non successerit illis
    Prolurbes, reddasque seni solatia vitse. Ejusdem pueri tolies tentata medela.
    Nam cursus luna; natum mihi dsemonis arte Respondil Dominus : Labal quia pectore veslro
    360 Torquei, et in liquidas dejeclum projicit onda*-, Instabilis fidei nulans per lubrica gressus.
    Aut miserimi medio projectum volvit in igni. 575 Nani si certa foret credendi portio vobis,
    Nam tua discipuli sectantes jussa, frequentar 2761nstarquaeminimi posset prasiare sinapis,
    Connìxi, nulla in solidum mihi dona dederunt. Istius hinc monlis posselis veliere verbo,
    LECTIONES VARIANTES.
    551. Variata mss. et editi : sed melius est de- B lectio videlur esse labat, non titubai, quamvis ad ra-
    mersit, quam dimersit. Conjiciebam Demisit letho, ut tionem metri propius accedat tilubat, aul eliam
    vers. 489, letho demittere. Verum Iloratius I. in, lapsat.
    od. 16, dixit. Demersaexcidio. 575. Rom., Jam si; Torn., Sed si ; alii, Nam si,
    552. Ott., Inque hominis: reline En hominis. Ald., Ott., Rom., certa (oret ; reliqui, toma foret. Reus-
    Bas., laniantibus, retine laniatibus. Weslh. in texlu, chius prsefert cena , quia pracessil titubare , vel Io-
    instai; ad marg., instar, nescio quo sensu. bare, instabilis, nulans. Hadam., et Poelm. prod. s.,
    556. Reg., sobolispro soboles,ul in aliis veteribus nobis, minus bene pro vobis.
    codicibus (amis pro fames, el similia. 576. Ald., Bas., Poelmann. prò d. s., Qum mi-
    557. Rom., natum, supra nato; alto, nati. nimi posselgranimiprmstaresinapis, Reg., Rom,,Oli.,
    558. Mss.cum Tom., Pro/urbes, ut hostem pro- cum plerisque edilis, Instar qum minimi posset prm-
    turbare apud Livium, et Virgiiium. Aldus, cum aliis stare sinapis. In Rom. est. Instar quod; in Oltoboii,,
    editis, Perturbes. possit ; in Reg. glossa , prmstare—-scilicet hoc vobis,
    559. Boni., Nani lunm cursus natimi; alii, Nam In vulgata lectione intelligi poiest. Si lama vobis
    cursus lunm. essel fides,quse instar minimi sinapis posset prmstare,
    560. Rom., prolraltit; cieieri, projicit; Reg. el hoc est, eminere, vel etiam prodesse : nam prmstare
    Oli. scrihunt proicit, pro prodesse aliquando sinipliciter ponitur, ut docta
    564. Rom., Hadam., Poelm. in lexlu, corde; Ot^ ad Dracoiiliuin vers. 607, carm. de Deo, libr. il, el
    toh., Reg. a sec. m., Ald., Torn., Bas., corda ; et vers. 64. Satisfact. Koenigius melius explicat, quaj
    glossa Reg., p;r corda. p'J posset prsesiare instar (similitudinem) minimi siua-
    566. Rum., An eliam paiiar ; melius alii, En pis : nam instar occurril in nominativo , el accusa^
    eliam. tivo. Pro sinapis fonasse legendum sinapi : nam sj~
    567. Oli., prmferre, quod fonasse fuit eliam in napi neutro genere indeclinabile est, sinapis, sinapis
    Reg. A'ii, perferre. cum declinami1,feminei generis est, adeoquedeberet
    568. Rom., ponderemagno; reliqui, ponderemulto, reponi miiiimm.Verum sinape,sinapis neutro genere
    569. Reg., mentisque sinu ; et glossa , id esl, a declinabile multi adiniilunt ex Petronio , et Apicio,
    corde, et poslea alia glossa in convulsa, scilicet nonnulli etiam ex Columella, Adisis Forceliinum
    ejecla. veri). Sinapi.
    575. Mss. omnes noslri cum Davenlr., Ald., Ras., 577. Olt. a pr. m. hic, a sec. m. hinc cum cseleris.
    labal. Iladam. , Toni., Poelm., Fabr., titubai. Alibi Mss. nostri cura Ald., Torn., Bas., possetis, Hadam.,
    eliam ex fide nonnulloruin codicmn labal occurrit Poelm., Fabr., potenti», sic poterimus occurrit apud
    prima producia , ufi. n, vers. 457. Genuina igitur Juvencum, lerlia producili.
    NOTA.
    de Joanne Baplisla : Et ipse prmcedet ante illuni in Virgilius LII Georg., vers, 78: Antrnrsnmenodes (run-
    spiritu, et virtute Elim. ci resecantur, et alle — Findilur in solidumcuneisvia,
    550. Mallhseus: Dico miteni vobis, quia Elias joii} ubi subaudiiur Ugnimi,vel robur. Ex usu forensi in
    venit, et non cognoverunteum, sed fecerunt in eo qum- solidum sumiltir prò in totum, aul onmino. Omei-
    cumquevoluerunl. Sic el Filius hominis passurus esl sius explicat: Milli solide satis(qcerenonpotuerunl,
    ab eìs. Est igiiur comparatio vedili referenda ad a[- ?.68. Malthseus: Et increpavil illuni Jesus, et exjil
    leram cmdem, etc. D ab eo dminoniuiii.Evangeliarium Tridentinum : Et
    553. CAPUT XHt. Puerum lunalicum cura'min corripuit illuni Jesus, el exivit ab eo dmmonium.Ili—
    esse: monlemquee locomovere posse, qui tanlam ha- larius in hunc loc. : Objurgalis his, el increpalo dm-
    beat fidepi,quantum es! sinapis granum. M-illb..xvn, mone, sanus puer [actus est.
    li 'eqq. ; Marc, ix, *6; Lue. ix, 36. 569. Mentisconvulsavenenadmmonishorrendi: duo
    555. Lucas ail: Vir de turba cxclaniavii.Juvencus genitivi ab eodem subsiantivo reguniur in communi
    seniorem vocal, l'orlasse quia el vir erai, et paler, hae scriplura, ni observatum etiam filila Reuseliio
    Iterum vers. 558 : Reddasqueseni solatia viim. Hoc I. i, vers. 195. Vide eiiani libr. li, vers, 515, 436.
    etiam loco idem accusalivus Deum eonjungiiur duo- 570. Dmmonishorrendi : alibi dsemon dicimr aia-,
    bus verbis venératusadorat. ul I. II, vers. 459.
    556. Libr. i, vers. 512 : Terris lumeiique, salus- 571 Illis pro ipsis pnsitam , ul adverlit Omei-
    que. sius.
    559. Libr. i, vers. 482 : Nani lunmcursum comi- 374. Liibricum substantivi more accipbmt Plinius
    tata insania mentis. Junior, Macrobius, Ulniauiis, Papinianus, ut veleres
    563. In solidum pro solide, piane, integre, vere. scripiores Christianos omiflam.
    Apuleius adverbii more dixit solidum 1. v Metani.
    <ztì C. V. AQU1L. JUVENCI 24S
    Inque alias sedes cunctam iransvolveremolem. A Scandatur libi stimma, Simon, hainusque pro-
    Nani genus hoc morbi precibus sine fine fidesque, [fundo
    580 Multaque robusti jejunia pecloris arcent. Stamine setarum connexus praccipitelur.
    Inde Capharnaum gradiens pervenerat oras. Hseserit et curvo qui primus acuitane piscis,
    Convenere Petrum, quibus inslat cura tributi, Hujus pandanlur scissi penelralia venlris.
    Solvere poscenles solilura pro nomine Chrisli. 39S Illic inventarli duplex dissolve tribuium.
    277 Pie sed ad Pelrum conversus, lalia fatur : 278 Discipuli post inde rogant, quis maxi-
    385 Die, inquit, reges, quorum dependere nalos, [mus allo
    Externos, propriosne sibi jussere tributa ? In coeli regno merilis pro qualibus esset.
    Respondit Peirus : Alienos solvere certuni est. Tum Christus medio puerum consistere costa
    Cernis, ail Christus, natura non solvere regis ? Praecipit, et placido dottor sermone proratur :
    Sed ne quem laedam, praeceptum suscipe no- 400 Quisque cupil celsam cedi conscendere sedem,
    strum : En hujus pueri similem se fingere certet:
    590 En maris undisoni rupes quse prodit in alluni, Erroris laqueos sseclisincrescere certum esl.
    LECTIONES VARIANTES.
    578. Reg., Hincque alias sedes ; lege Jngae alias. B qum prodit in mqua, sed factum in alluni eadem ve-
    379. Tom., Poelm. pro d. s., Fabr., Nani genus tcri manu. Poelm, in lexlu in alluni: pro d. s., in
    hoc morbi dumlàxal vota, precesque.Otl., cura Ald. et mquor.
    plerisque edilis, Nam genus hoc morbi precibus sine 594. Oli., pandatur; supra, pandanlur.
    fine,.fideque.Vera scriplura exstat in Rom. el Reg., 595. Ald., Poelm. pro d. s., Tom., Bas., invailo,
    iVamgenas hoc morbi precibussine fine, fidesque,qaoi nimiruin solve tribuium ea re, quam illic invencris.
    explicat glossa in Reg., El fides cum precibus, et Plerique, cum mss., iutienfum.
    multajejunia arcent. 597. Ott., IH cmlisregno; lege, In cmliregno. Bas.
    581. Fabr., Capharnitum pro Capharnaum. Mss., eonlra melrum merilisquepro ex Aldo scilicet, qui
    perveneratoras. Sic etiam nonnulla; edilìoues. Aldus ila edidit, sed Aldus errorera in Erralis aniinadver-
    cum Torn., Bas,, Poelm. pro d. s., pervenil ad oras. tit, et cniendavii.
    Sed pervenio invenilur eliam cum accusativo sine 599. Reg., Prmcepil et placido, resistente metro.
    prsepositione. Ovidius in Mei., vers. 462: Verbare- 400. Reg. , Otl. hunc ordinem servata , primum
    fers aures non perveniendanoslras. Quisquecupit, lum En hujus. Rum., cum edilis, priori
    585. Mss., et plerique edili, solitimi. Ott. etiam loco, En hujus; posteriori, Quisquecupil. Aldus.edi-
    ad marg., solitimi, in textu verbum abrasum esl. dit , Quisque cupit celsam cmli conscenderesedem ;
    Hadam. , Poel., Fabr., solidum. Inteliigunt hi edi- in Erralis reposuit, Qui cupil excelsanicmli conscen-
    lores nummum aureura integrimi, et justi ponderis, dere sedem. Sed genuina leclio esl Quisgae cupit :
    qui posteriore sevo solidus dicebalur, et cujus valor nani a Juvenco , el sequalibus ejus quisquepro qui-
    non idem quovis tempore fuit. In Evangelio fil men- C cumque ssepe adhibelur, utoslendi in Cominenl. ad
    tio didracbmse, non solidi : didrachma autem , ut Prudeniium hymn. 7 Calli, vers. 216, etili noi. ad
    suppuiai Calmetus in Diction. Bibl., solidis decem, Draconlium libr. II, vers. 719.
    etdenariis duobus respondebat. Proeslat igitur legere 401. Reg., Rom. ad marg., En hujus pueri simi-
    solilum, videlicet tribuium. lem se fingere cedei. Ald., Davenlr., Toni., Hadam.,
    385. Oli., rependere; alii, dependere,quod metro Bas., En hujus similem pueri se reddere certet. Rom.
    magis congruit. Alioquin re in composiiis noniium- in texlu, istias en pueri similemse moribus aptel,
    quara produciiur. quod videlur voluisse Otl., ubi esl sermonibuspro se
    586. Ald., Bas., propriosve;alii, propriosne.Weslh. moribus. In Olt. pro d. s. indicalum esl Istius en
    in lexlu, sive; ad marg., rette, sibi. Rom. in lexlu, pueri similem se fingere caiet. Ila edidit Fabricius,
    passere;ad marg., misere, aut mendose missere,quod sed fingeremulavil in reddere. Omeisio non displiee-
    non ita clarum est. Mulari non debet passere. bat leclio quorumdam codicum suorum pueri simi-
    587. Poetai, pro d. s., Petrus his : alienos. Deest lem se moribus aplet, nempe animo , qualis pueris
    his in plerisque, et necessarium quidem non est. esse solei, simplicissimo. In nostra lectione fingere
    590. Mss., cum Ald. el aliis, En maris. Hadam., esl formare, quod non intelleclum varielalem scri-
    Poelm., Fabr., Et maris. Rom. ad marg., undosum pturse peperit.
    pro undisoni, videlicet undosumin alluni. Olt., rupis
    NOT/E.
    578. Transvolvere. Prudentius hymn. Caldera, D mitte Immuni: et eum piscem, qui primus ascenderli,
    vers. 29 : Donecrotata annalium—fransvòlvereiiiur lolle, et, aperto ore ejus, inveniesstalerem: illuni su-
    smcula. mens, da eis pro me, et le.
    380. Robusti pedoris, ut 1. i, vers. 407 : Sed con- 594. Cur penetralia venlris, cum sermo tantum sii
    lexla simul firmi jejunia cordis. de ore ? Sic enim Vulgata : Et aperto ore ejus, inve-
    581. CAPUT XIV. Pelrum in piscis ore nummum nies stalerem. Intelligit Juvencus os aperiendum, ut
    invenisse,quo tribuium solverei.Maltb. xvn, 25. Ra- e penelralibus venlris statar exlrabatur. Quod l'or-
    dius noiat, Capharnaum, penultima producla, poni, lasse innuil Itala in Evangeliario Tridentino: Elas-
    ut Menelaus. cendenlem primum piscem affa-, et aperi os ejus, et
    386. Ordo hic est: Die, reges quorum natos jus- inveniensin ilio stalerem, suine illuni, eie.
    sere sibi dependere tributa, exiernos, propriosne? 595. Dissolvereperline! ad ses alieniti)), ut dissol-
    Senlentia clara est. vere pecuniam, ms alìenum, et similia.
    389. Malthseus: Vt aulem non scandalizemuseos. 596. CAPUTXV. Qui in cmlum ascendere velli,
    Ambrosius in psalmum XLVIII : Vt autem non facia- liìimilem, qualis puer esl, esse oportere, ac ne unum
    mus illis offendiculum.. . mille Immuni, etc. Eodem quidemdedpiendumpiierulum, et qui deceperit,dignas
    sensu Juvencus, Sed ne quem Imdam. pmnas dalurum. Matlh. XVIII,1, eie; Marc. ìx, 55;
    590. Vndisoiii: hae voce usi sunl Propertius, Sta- Lue. ìx, 46, xvn, 2.
    tius, Val. Flaccus, Draconlius. AmplificaiJuvencus 402. Erroris laqueos: vide noi. ad li. 1. vers. 12,
    verba Malthaei,qui ila solimi ail : Vade ad mare, et Smclis pro hoc mundi). Vmmundo a scandali», eie.
    249 EVANGELICA HISTORIA LIB. IH. 250
    Sed lamen infelix, per quem generabilur error. A 280 Quam pro cunctarum numero quod nulla
    Qui vero e parvis istis deceperit unum, [ resedit :
    405 Si sapiat, nectat saxo sua colla molari, Ex istis parvis Genilor sic perdere quemquam ì
    279 Praecipitemque maris sese jaculelur in Non palitur, gaudetque suis increscere regnis.
    [undas. Si fralrem proprium delitto commaculalum
    Nec quisquam fasta parvos conlempserit isios. 420 Cernis, secreta mox dictis corripe solus.
    Horum cuslodes ccelesti in sede luenlur Si lua verborum paiiens moderamina laudai,
    Altithroni vullum genitoris sidera supra. Labentis mentem frater lucrabere fratris.
    410 Sed siquis pastai1, cui pascua eredita tondent Sin tua solius contemnet verba relinquens,
    Cenlum balantes, unam cum forte seorsum Tunc alius monitor pariter pia jussa frequenlet.
    Nescius error habet, qusesilor deserit omnes, 425 Sed si decutiel dottorimi frena duorum,
    Unius et lolis luslrat vesiigia silvis ; 281 Tunc ad concilium referantur crimina
    Illam si magno possit reperire labore, [plenum,
    415 Laetitiainventa; major lum nascitur agnse, Ut populi salteni sanetur pondere viclus.
    LECTIONES VARIANTES.
    405. Reg., collo; lege colla. B 420. Rom., secretìs, quo fonasse respicit Reg.
    410. Olt., Et siquis; Ald., Bas., Sed siquas ; Reg., secretila; quamquam hoc ipsum adverbium secrelim
    cum aliis, Sed siquis; in Reg. lamen mendose scrip- a Tertulliano el Ammiano usurpalum esl. De adver-
    tum esl Sei. Alti., tondant ; plerique, tondent ; in bio secreto nonnihil dixi ad vers. 205 libri hujus.
    Rom. error est toiidet. Sabalierius edidit, Sed siquis 425. Reg. a sec. m., coulemnil; videtur prius fuisse
    pastor : cui pascuacredila, londens— Cenlumbalantes, contemnet. Ollobon., Reg., Rom., Davenlr., el Ald.,
    quod, opinor, ex ingenio ejus est. relinquens ; alii editi, reluctans. Reiineo relinquens, ut
    416. Ald., Quod pro, poslea obscure quod nulla, idem accusalivus veiba pro verbo contemnet, et par-
    vel gaam nulla. Alii Quam pro cunctarum numero ticipio praeseuli relinquensdeserviat, ul iu phrasi si-
    quod. Ald., Bas., Poelm. pro d. s., recessi!, casieri mili dietimi vers. 504 li. 1. Abnegetipse sibi, corpusque
    resedit : quod amplecliiur Reuscbius. Oves enim a animamquerecusans.
    grege raro, aut numquam soleni, recedere. Reg. dis- 424. Mss. Reg., Rom., Oli., Tunc alius monitor
    —
    linguit, numero, quod nulla resedit Ea;istis : parvis pariter ; in Ott. esl Tum, quod meiro non congruil,
    cum glossa in parvis — ex pusillis. Parum commoda el Mtalios, ex quo factumalius. Fabr., Tane aliuspa-
    est hsec disiinciio. riler monitor ; plerique editi, Tane aliis pariter moni-
    418. Ott., concrescere; alii, increscere, ut vers. tor. Tom., [requentes; emenda, frequente!.
    402, pro crescere. 425. Rum., discutìat ; Oli., dicutiel ; sed fonasse
    419. Reg., Olt., proprium, quod magis placet, fuit discutici. Reg., desculiel. Edili, decutiel, quod
    quam proprio cum Rom., et editis. Respondet aulem verbum in discrepatala codicum mss. praifcrendum
    verbum proprium verbo luum. Manli, xvm, lo: Si n videlur : siquidem occurrileiiam libro hoc vers. 193.
    aulem peccaverit iu te (raler lutis... lucratus eris fra- 426. West, in lexlu, Tinte ad coiisiliuiiì; ad
    treni tuum ; ei vers. 21 : Si peccaverit in me frater marg., reciius, Tunc ad concilium. Rom. iu texlu,
    meus. concilium; ad marg., judicium.
    NOT^E.
    Certuniesl poni solet pro definitimi, deliberatimiest. pergit: Et si scandaliz'iveril te inanus tua, abscìde
    Hic significai necesse est. Obscrvaiidum, Juvencum illam. Bonum est libi debilemintroire in vilam, quam
    senlentias irajicere : nam apud Mali'nseumprius re- duas manus habenlaii ire in gehainani: et Lucas aper-
    perilur , Qui scandalizaverìt unum de pusillis istis, lius : Vlilius esl illi, si lapis molaris imponalur circa
    eie, quod postea refert Juvencus v. 404. collimi ejus , et projicialur in mare, quam ut scanda-
    405. Generabilur: Quinlilianus libr. vii, cap. 5: Hzet unum de pusillis istis. Quod in Evangeliario Tri-
    Verba qum lilem generant. dentino sic referiur : Expedil, ut lapis molm cir-
    404. Parvis, pueris. Vide not. ad Dracont., I. n, cumjedus sii circa collumejus, el projcclussit in mare,
    vers. 515. quam ul scundalizel unum ex pusillis istis.
    405. Saaiomolari. Sic Prudentius, de S. Quirino, 406. Sesejaculelur : vide I. 1vers. 424.
    hymn. 7 Peristeph., vers. 21 : Summo ponti»ab ardui 409. Altitlironi, ut 1. i, vers. 52. Sidera supra,
    — Sanclm plebis episcopus— In prmeepsfluvio da- D prsepositio postposita. Virgilius I. xi, vers. 509 : Est
    tar, — Saspensam laqueo gerens — Ingenlis lapidem omnia quando — Iste animus saprà.
    molm.Et Laclantiusc. 15 de Mortili. Persecut. : Do- 411. Balantes pro ovibus poeticum esl. Cenlum pro
    mestici, alligalis ad collimimolaribus lapidibus , mari numero indefinito accipit Omeisius. Idem numerus
    mergebantur. Lucas vocal lapidem molarem, Mal- in Evangelio referiur.
    ihaeus et Marcus molain asinariam. quia lapis supe- 415. Agnm, riempe ovis.
    rior mola; 'ivo;Grsece, hoc est, asinus appellabatur. 416. Ablaiivus cum parliculis gaam pro eleganler
    Calo de Re ritst. e. 10, Molas asiitarias unas, el tru- pnnilur post comparativum. Livius libr. x, e. 14,
    satiles unas; al., duos. Quod allinei ad sententiam, Minor cmdesguani pro tanta Victoria(idi.
    Juvencus ait, Si rapial, neclal, eie, sesejaculelur, 419. CAPUT XVI. Quonam modoaliena villa corri-
    eie. Mallhseusait: Expedilei, ut suspendatur mola gere oporleat. Manli, xvin. 15 seqq. ; Lue. xvn, 5.
    asinaria in collo ejus, et demergalur in profundum Fralres ei sorores se inviccni appcllabant Chrisliani
    maris. Marcus: Ronum esl ei magis, si circumdarelur veteres. Constile Comment. ad Prudent. hymn. 2 Per.
    mola asinaria collo ejus, el in mare mitleretur. Sen- vers. 75.
    sus esl : Qui scandalizaverit unum ex his pusillis, 425. Sin lua solius, etc, ti contemnet lua verba,
    majores pcenas dabit, quam si mola asinaria suspen- cum solus, et secreto eum corripis.
    dereiur collo ejus, etc. Juvencus videlur sic inter- 424. Alius monitor : Malihaeusail : Adhibe adhuc
    preiari: Poiius eligere deberes demergi in profun- tecum unum, vel duos, quod versu seq. explicat Ju-
    dum maris ; eie. , quam unum ex bis pusillis scan- vencus.
    daliiare. Favei buie inierpretaiioni Marcus , qui ita 427. Populi, ìtampe mulliludinis.
    251 C. V. AQUIL, JUYENfil 252
    Sin et ruulioium contempserii efferus qra. A Tum servus dominum prostrato corpore adorai,
    Sii libi divisse mulclalus nomine gentis. Et sppndgt, spatii sibi si foret ulla faculias,
    430 Namqne in concilimi! semper prseseniia nostra Omnem nummorum doniino dissolvere sun>
    Adveniet, mediumque duuin me slare necesse [mani.
    [est, 445 Commovit dominum famuli miseratio flentis,
    Sive trioni fuerit coetussub nomine nosiro. Cunctaque trans merilum concessit debita servo.
    Tnm Petrus qiiaerit, quot fralri errata re- Ille sed egrediens 'conservimi limine in ipso
    fimi ita t, Nactus constringit : lum debita fortior urgct
    Vel septem lapsus liominum si ferre lieeret. 283 Persolvi, precibusque locum irneulenlus
    455 Clirislus prosequitur : Non septem crimina tan- [abegit,
    [ tura, •450Carceri? et mersum tenebris , pcenisque pre-
    Sed deenplata super donenlur vulnera frafri. [mebat.
    282 Naniccel' regnimi Domini prxdivitis aulse Quae postquam q"qminus famulorum noscere
    Consimile est, nummi rationem qui sibi poni [verbis
    Jusserit, et servum, debentem multa talenta, Incipit, adducto ingessit justissima servo
    440 Praecipil abreptum cum eonjuge, progenieque, R Diciadolens, iramquemovet, jussisque severis
    Alque opibus cunctis venali nomine sisti. In tormenta feruni detrusit , cuncta revolvens
    LECTIONER VARIANTES.
    429. Olt., Rom. ad marg., diversa;: melius divisai. mss., eoque etiam magis, quia eadem phrasi usus
    Ott., Reg., a pr. ni., mutatili. Rom. cuni e'dilis pro- est h. 1. vers. 595 : Tumquceril Christus, calicem si
    be, multalus, vel mulctatus. sumere possent.
    455. Bas., eorrupie, Tum Petrus quarti, quod fra- 457. Mss. omnes nostri, domini; et glossa Reg.,
    tri permUtat. prò domino. Edili, domino,non male; sed retinere
    454. Mss. nostri omnes, Velseptem lapsus liomi- pi'sesiat codicmn mss. lentionem.
    fittilisi ferre lieeret : et glossa Reg., ferre—suslinere. Mi. Rom., Aid., Bas., persolvere; alii, dissolvere,
    Edili, An septem lapsus liomini indulgere lieeret. Ri- ut supra v. 595, dissolve.
    rum quidem est si prò an cuni qnwro, et bujusmodi 447. Ras., limile in ipso minus bene, et fonasse
    verbis, sed invenitur taineii a bonisscriptoribus usurr incnilose.
    patum. Livius libr. xxxi, cap. 9 : Ad cottegium 448. Hadam., Poelm. in lextu, Fabr., fortius. Mss.,
    pontificuin referre consul jussus, si posset recte votmn et plerique edili, forlior.
    incerta; pecunia}suscipì; et libr. xxxix, cap. 50 : Ac- 450. Reg., Carceris immersimitenebris ; alii , Car-
    ceplo poetilo, nihil aliud loculum feritili, quam qua;- ceriset mersum tenebris. Rom., mendnse , Carceris
    sisse, si incolumis Lycorlas..,. equilesqueevasissent. et emersimi.
    Restituenda ergo estJuvenco sua scriptum ex codd.
    WTM.
    429. Juvencus prò exeommumeato accipit, ut ex^ G ( servus me, adorabat eum, dicens.
    ponii Koenigius. 44'j. Trans meritimi, ultra, prseter meritum. Saepe
    451. Diium prò duorum. Prisciaiiusl. vii docet, in trans arcusalivuin loci regil. Translaie aucior Decla-
    neutris solum dici Unum, in masculinis duorum. Si'd maiionum sub Qiiiiitiliani nomine deci. 6, e. 10 :
    apud antiquo* reperilurelrfuorum in neutris, pi duum Non itisi ab ultimo parricidio exigitur posilatrans ho-
    in masculinis. Confer Cbarisium 1. i, etCiceronem in minem, nempe ultra vilam hominis, seu poslquam
    Orai., cap. 46. limilo esse desiit. Koenigiusiuicrprelalur trans me-
    455. CAPUT XVII. Veniam dandam erranti rilum, li. e., gratis, pneter, vel supra merilum.
    sepluagies seplies. Jlaltb. xvm, 21, etc. ; Lue. 448. Mallhxus : Et lenen's suffucabateum, quia ad
    xvn, 4. solvendoli! adigebat. Hinc constringit, quod significai
    456. Deenplata, decupla, decies in se conlinens etiam soffocare, suggilhre, ut dixi in noi. ad libr.
    numerum septem, adioque sepluagies seplies, ut il, vers. 752. Metapliorice antem bsec dicuutur, ut
    in Evangelio legilur. Apud Juvenco atiliqiiiores non Il ispanico Mesofoca, -No me deja respirar. Apuìeius
    ìnyoriiiur decuplalus. Koanigiusex Angustino proferì Metani. 1. ix : Philebum, cwlerosquecomitcsejits in-
    nu'merusdecuplalus. Livius lib. xxxix, e. 44, dixil: volani avidi, colloqueconslriclo... idenlidem urgenti
    ea
    Vii quoque decuplo tanto pluris, quam quanti es- sermone comprimimi, eie. Cui loco uiraque sigiiilì-
    sali, mstìmareiilur. Quam scripturam, a Manuiio et caiio congrui!.. De lice verbo suggillo alia legi pos-
    Scheffero probaiam, a Grutero et Gronovio sollici- simi apud Mazocbiumioni, i Spicil. Biblic, e. XXVII,
    latam, bic locus Juvenci tuelur. Alii apud Livium Genes. vers. 58,59. In Kvangeliario Tridentino
    legunl decem tanto, alii aliier. Super, ut alibi dicium, ,.," bic locus ila exhibetur : Et delinens illuni, suffocabat
    esl insuper, praeterea. Donenlur, condonentur : de illuni, dicens : Redde inilti, quod debes.
    quo vide not. ad 1. n, vers. 81. Sabatierius conjun- 449. Abigo cum dativo. Silius libr. vili, vers. 124:
    git sìiperdonenlur. De voce vulnus prò injuria, ca- Quce dum abigo menti. Reuschius ait : Rem duram
    sibus adversis, etc, vide Cominent. ad Prudepi. duro, et inusitato verbo expressit.
    Psychoin. vers. C95, et hynin. 9. Peristepli. v. 7. 452. Ingessil dicia, ut apud llnratium I. i. sai. 5,
    Sumitur etiam prò scelere, et crimine, ut probat vers. 11 , ingerere cornicia, apud Livium I. 2, e. 43,
    Amlzenius ad Sedutiuni libr. ìv, \vrs. 77. ingèrere probra.
    457. CAPUT XVIII. Parabola, Cuinam simile sit 455. Dieta aliquaiido soni ennvicia. Plaiilns Psend.
    regnimi ccelorum. Maltboeie. xvm, vers. 25, seqq. i, 5, 125 : Jam ego le differam diclis més, impudica.
    441. Sisii: verbum forense. Iramque movel , scilicet acuii, allollit, sibi concitat
    442. Adorai : sacer tcxius : Orubal eum. Versiones iram.
    veieres vel sic. vel Roaabnt eum. Evsngeliarium. 454. Debitores olim a crediloribus tradebanlur
    Trideniinum : Et obsecrnvitdominumsuum , dicens. non solimi in carcerem, sed etiam in tormenta,.
    In C.antabr. invenio verbum Juvenci : Co ens amem
    S.S5 EVANGELICA HISTUIUvE L1B. IH. |5i
    435 Debita, dum dignjs lueret per vincula peenis. A Hpecubi percepii, depromil talia Cbrjstps :
    Sic vobis facict Genilor, qui culmina cceli Principio Deus in leni» par dispare sexq
    Possidel, immites ssovosi pectore fratrum Consiituit, jussitque uno de corpore necti,
    Peccala orantum dure punire voletis. 470 Amborumque animas junctis inolescere mem-
    Taliadieta dedit, Galilajiaque arva reliquit : [bris.
    460 Judoeamquepetit, qua pinguia rura silenler Quod Deus ergo jubel proprio concrescerc
    284 AgmineJord.inisviridis [>errumpitamoeno. [verbo ;
    Nec minus in stralis a?gros donare salute , 285 Wicitum est hominum feedo secernere
    Sublimisque Palris concedere munera persia!. [luxu.
    Ecce Pbarisaei tentanles qunerere pergunt, Moses prpecepit, quod peclora dura viderei,
    465 Conjugis an liceat rejecluin scindere viiiclum , Scribere discidium, quo saxea corda revinci
    Quidquid erit, Iaesitangit quod corda mariti. 475. Per proprios apices possini sub judice flammee.
    LECTIONES VARIANTES.
    455. Aid., Bas., Reusch., qua; prò dum. Plevjque, benler admitlerem : sed altera clarior est,
    dignis lueret per vincula posiiis. Fabriciu ; mutavi! 470. Reg., Rom., et a pr. m. Ott., animas. Edili,
    scribens , dum dignas lueretper v'incidapnenas: quod animos. Rom. cum aliis in lextn, inolescere; sed ad
    minus placuil Reuscbio. Melius enim diejtur ìuere marg., increscere.
    peccata, quam luere poenas. 472. Reg., Ottob., hominum, quod ediium esl
    458. Rom. mendose volentis: qui error in Aldi B ab Aldo. Rom., cum plerisque edilis, liomini.
    texlum irrepsil, el inde in Basileensi editione tran- 475. Reg.. Oli., Moysesproscepit.Aid., et alii editi,
    scriptus est. Aldus in Erraris mendum enrrexit, sed Mosesproscepit.Rom., Moyseproscepit.Posset scribi,
    novo errare scrinsiic/iinE punire volelis prò dure. Moseusproscepit. Pro proscepit bene essel permisil :
    459. Reg., Galilemquearra ; Oli., Galileaquearva boc enim viM*bo sacra Seripiura ulitur Manli, xix, 7
    sed vidotur fuisse Galilemquearva. Itom., Aid., Da- seq. : DicuntMi : Quid ergo Moysesmandavit dare
    veuir., Tirn., Bis., Gaiilmaquerura, quod verbum libellum repudii, el dimillerè? Ait ìllis : Quoniam
    v. seq. occurril. Reuscbius edidii , Galilmaquearva Moyses ad duriliam cordis vestri permisit vobisdi-
    cum biatu. Omeisius Bartbio tribuii Galilmiaquearva millerè uxores vestras: ab initio aulem non fuit sic.
    quod ninlius est. (ladani., Fabr., Ihitìhw.,Galilmmque In Evangeliario Tridentino : Aiunt UH: Quare ergo
    arm. Rpuscbinscum Canlabr. relinquit; alii, reliquit. Moysesproscepit.dare libellum repudii, el dimitiere ?
    460. Reu-chins scrihr-ndummonel pelii prò peiiit, Dicil illis : l'ropier duriliam cordis vesiri permisit
    si v. superiori scibatur reliquit. Sed parimi sibi vobis Moysesremillere uxores veslras : ab inilio enim
    constai ; nani v. su|>. scribit relinquit, ncque obstare non ila fucium esl. Diserbiteli rilriusque verbi nut.ivit
    ait , quod pnecessit dedit , quod mille exemplis auctor operis imperfecli in Malti), homil. 52 : Bene
    probari posse ait. dir ergo scribi non poteri! petit dixit : Quia Moyseshoc permisil,non proscepit.Nibilo-
    in presenti, quamvis processerà reliquit in praete- ininus retineo verbum proscepitquo etiam Tertul-
    riio "?Rom., silentis, fonasse librarius voluit silenti, lianus libr. iv advers. Marcimi, usus est : Moyses
    scilicei ayiiinc. Non vide." sano , neq -e indicant propter duriliam cordis vestri proscepit libellum re-
    lexicognplii, quisnam Juvenci auiiquinr adverbiiim 'J_ pudii duri ; a primordio aulem non (uh sic. Accedit,
    sitenter usurpavoril. Marcum aliis verbis rem baite exponere : Al ille re-
    46!. Mss., perrumpit ; Aid., Fabr., Retiseli., spondens,dixit eìs : Quid vobisproscepitMoyses! Qui
    Poelm. prò d. s., prorumpit. lladam., l'oebn. in dixcrunt : Moysespermisil libellum repudii scribere,
    lextn, pi-onipit. Reg., umwnos, sed glossa indicai, el dimitiere. QttibusrespondensJesus ail : Ad duriliam
    conjungi cum ognune, adeoque legendnm amano. cordis vestri scripsil vobis prasceplum istud. Moyses
    462. Otl., osgros,sed coireclunì est asgris: sic le- igilur pisecepit, scribi discidium , si vir repudiare
    gendum pnstea salutoni. Rom., Aid. , mgris donare vellet uxorem, non vero praecepii repudium ipsum.
    saluiem. Reg., Ilari., Poelm., osgrosdonare salute. 474. Mss., cum plerisque edilis, discidium; non-
    465. Rnm., Davenli'., Reusch., Westh. ad marg,, * nulli edili, dissidium. Vide I. i, vers. 568.
    perstat ; Reg., Ottnb., cum aliis edilis, prasslal. 475. Rum., Aid., Bas., possenl; alii, possint.
    465, Tom., releclum .-corrige, rejecluin. Rom., cuoi multis edilis, fiamma. Reg., Ott., flani'
    460. in Otto!»., et Reg. videtur fuisse, Quidquid mas; et glossa in Reg., fiamma;— ira; uiriusque, viri,
    erit tale si tangit; corredino deinde, Quidquid erit et uxoris. Alia glossa in Heg., opices—repudii.Wesih.
    lassi tangit quod. In Ott. facium, laiigel' ex tangit, in textu, flammee; ad marg., flummas,quod mendum
    Rom., Quidquid erit, Imsi tangit quee. Had., Da- videuir prò fiamma. Locus obscurtis, siquisalius. Di-
    venlr., Poelm., Quidquiderit, lassilangelquod. Aid., vinabam subjudice flammei.Erat enim flammeumve-
    Bas., Siquid erit, lassilanguì quod. Aid., Bas., Siquid limicroceum, seu luleutn, quod novaenupuu gesiabant
    erit, lassi tangal quod. Evangelio magis congruit in signtim indissolubilisconjugii. Judex ergo (lammei
    Quidquid eril. Primam scripliiram Oli., et Reg. li- erit, qui de mairimonii legiiimasoluone cognoscebat.
    NOTyE.
    459. CAPUT XIX. Uxorem non dimittendam nisi D ] usilatum està Silio, et aliis.
    ob fornicationem. Ilem non arcendos esse a benedi- 465. In rejecluin primam producil exemnlo Vir-
    ctioneinfanles. Manli, xix, ì, seqq. ; Marc, x, 1, etc; gilii, et aliorum, quod io similibus compositis sa;pe
    Lue. xvrn, 15. accidit.
    460. Silenler : similia adverbia a lexicographis 466. Corda mariti, b. e., maritimi. Persius sat. 6,
    omissa colligit Koenigius, ut urgenler ex Cypriano, vers. 10 : Cor jubel hoc Emù. Sic Marlialis, et alii.
    profcienler ex Auguslino , accidenter, et consenlien- 470. Inolescere, adoleseere, coalesceie, copular!,
    ter ex Boetbio. adb*rere, apud Virgiliuni,;CoIuniellam,Siliurp, Prn-
    461. Agmenaquospoetae vocanl perennis fluvii vi- dontium. Vers. seq. concrèscereidem significai,
    cem ; quos imitantur Christiani, Juvenctis, Cypria- 475. Innuit Juvenctis, repudium solim; fuisse per-
    iius, Victor, et Auctor de Laudibus Domini, ut ob- missum Judajis in foro politico e; civili, non in fori)
    servat Bariliios 1. xxxv Advers. cap. 16, pag. 1(.17. conscieniiDC.Non ergo Moyses abusimi lume pro-
    465. Perstat prò pergit, perseverai cum infinitivo bavit, sed potius certis limilibus circumscripsit.ine
    255 C. V. AQUIL. JUVENCI 256
    286 Nam temere exsolvet casti quijuracubilis, A Namque alios lales progigni in Iuminis oras
    Alteraque illius Ihalamis sociabilur uxor, Comperimus : plerosque hominum vis ferrea
    Crimen adullerii populo sub leste subibit. [sexu
    Discipuli referuut : Urget lex isla virorum, Exuit : ast alios ipsos sibi demere constat
    480 Serviiiique premit non aequo pondere parlem, Pro ccali regnis pronum de pectore amorem.
    Ut melius fuerit tbalamis caruisse perosis. 490 Quisque capax fuerit, celsa virlute capessat, '
    287 Respondit Dominus : Non omnes pondere Quod paucis, leclisque Deus vult pandere mu-
    [tanto [nus.
    Subjicient humeros : lectse sunt talia dona Hsc ait, etpueros, quosgaudens cura parenium
    Virtutis. Trino truncanlur corpora more, Cum precibus Isetiscerlatim bine inde ferebal,
    485 Quaenulla gaudent genitali lege lororum. Suscipil, et plebem sectantum, quod prohiberet,
    LECTIONES VARIANTES.
    476. Ott., exsolvit, inde factum exsolvet. leciio, Iuminisoras.
    481. Aid., et Bas. cum interrogationis noia pe- 488. Rom., Aid., Tom., alque alios, plerique, ast
    rosis? Alibi deest ea nota. alios. Aid., Tom., Bas., jpsis sibi. Mss. cum aliis
    485. Poelm., alia, mendose prò talia. Plerique, edilis, ipsos sibi.
    lectas; Poelm. prò d. s. cum Oli. a pr. m., laslas. 491. Westh. in lexlu Imtisque Deus, in marg.,
    Rom., lectis : quod etiam vult Reg., ubi esl ledi, B ImliqueDeus. Neutrum quidem ferri polest.
    sed glossa . perfectisviris indicai lectis. Distinguimi 492. Rom., Aid., Bas., gaudens quos ; alii quos
    vero Rom. et Reg-, lectis sunt talia dona. — Virtu- gaudens.
    tis trino truncanlur corpora more : quee dislinctio 493. Mss. cum plerisque edilis, Imtis; nonnulli
    inepta est. editi, lasii. Reg., Tom., Fabr., Poelm. in textu,
    484. Hic versus ita corruptus legitur in Rom. : lfadam., ferebant; Rom., Oli., cum aliis, ferebal. Si
    Vir luus trino truncalur corpore amore. Reg., Virtu- legas lasli certaiim Itine inde ferebant, intellige esse
    tis trino truncanlur corpora amore. Lege, cum aliis, niutaiionem generis et numeri.
    Virtutis. Trino truncanlur corpora more. 494. Sabalierius edidit sectantem, et prò d. s. ad-
    485. Koenigiussuspicatur , geniali lege. dit sectantum, quod onice in nosiris mss., et edilis
    486. Poelm. prò d. s., Iuminis auras : communis invenitur. Vide v. 5641.II. Rom. non maleprohiberent.
    NOTA.
    Hceniius vagaretur. Conslituil enim, libellum repudii aulem ne dimissis quidem fas est nubere, nisi prioris
    necessario scribendum ab iis esse, qui uxores repu- viri permissu. Cum ergo prò viris lex repudii data
    diarent, ut res sub judice posset cognosei. Huc per- esset, quo magis licentia repudiandi coerceiur, co
    tinet, quod Juvencns 1.1, vers. 567, ait : Praicipiunt gravius esl viris vinculum malrimonii. Clirisius ergo
    veleres, siquis connubia rumpit, — Scribere disci- uxorum causam relinquebai in eo staiu, in quo erat,
    dium, juris feralia verba. Lex repudii Deuter. xxiv, quantum quidem ad. libertatem repudiandi special ;
    i, eie., bsecerat : Si acceperil homo uxorem , et non G al virorum causam difiiciliorem reddebai. Putabant
    inveneril graliam ante oculos ejus propler aliquam /te- autem Judyei, hac in re magis concedendum esse
    dilatali, scribit libellum repudii, et dabit in manu viro, qui caput esl l'emina?,quam feminaj, quae viro
    illius, et dimitlet eam de domo sua. Cumque egresso subjecia esse debet : adeoque sagre ferebant, ipsis
    alterum marilum duxeril, el ille quoqueoderit eam, repudium , et polygantiam probiberi. Aliai etiam
    dederilque libellum repudii... vel certe morluus fuerit, genles viris divorlium permittebani, non uxoribus.
    non poleril prior marilus recipere eam in uxorem, eie. Hinc Medea apud Euripideo)v. 250querebalur: Quas-
    In bujus legis inierpretalione Judaai inter se discre- cumque sunt ammalia metile prosdita, — Miserritnnm
    pabant. Alii lenebant, repudium solum permini ex horum mulierum genus suinus. — Grandi pecunia ante
    aliquo gravi crimine contra honesiatem. Alii defen- omnia namqueadigimur —— Einere marilum, hoc esl,
    debant, quamvis leviorem milioreinque causam suf- dominum einere corporis. rum gravius istud, ac
    ficere, vel eam etiam , quod uxor minus graia viro periculoshts, — Quodjacilur ancipiti exitu semel alea,
    videretur. Clirislus legem de causa fornicationis — Bottonenubas, an malo : nani repudia — Inhonesta
    inielligi docuit, ac simul ex interpretatione Juvenci nobis, necnostrumesldivertere. Lege Christiana sepa-
    osiendit, eam causam non valere ad perfectam ma- ralo lori asque uxori ac viro permiltitur certis de
    trimoni! dissoltitionem in foro eonscientiae. Aliud causis. Cornelius a Lapide ex veieruin dictis osien-
    esl de divortio, seu separaiione tori. dit, ob feminarum ineptias malrimonii onus gravius
    476. Libr. ì, vers. 570: Nani casti jura pudoris, eie. esse viris quam mulieribus.
    Sensus est : Qui sine libello repudii dimiitii uxorem, 481. Perosis, odio dignis. Perosus est, qui odio
    aliamque ducil, aduller palam judicabilur. 'p liab'et : sed hic passive sumitur, ul a Tertulliano non
    479. Sensus est : Lex isla conjugii perpetui urget semel.
    parlem virorum, eamqne premit non aaquo pondere 482. Pondere, li. e., sub pondere. Omeisius ex
    servitii. Maithseus ait : Dicuniei discipuli ejus : Si Virgilio 1. vi, vers. 465 profert : Teque aspe'ctune
    ila esl causa hominis cum uxore, non expedii nubere. subirahe nostro, et ex Ennio : Esurienle leone excuU
    Nubere proprium est femiiiae: sed reperilur a Chri- pere prosdam.Sed ha3calio pertinent.
    siianis usuriiatum de viro. Gra?ceest •j/apjcaj, uxo- 484. Verbum truncare Cellarius contra nonnullos
    rem ducere. Hieronymus epist. ad Amand. lom. iv : aureai Laiinilali resiituit.
    Si ita esl, non expedii liomini uxorem accipere. Au- 487. Vis ferrea hominum, nempe homines ferro,
    gustinus in psalm. cui : Sì lalis esl causa cum uxore, etc, sive acies ferri aut cttlter.
    non expedii ducere. Cur aulem bsec lex viro, et fe- 489. Pronum, scilicet ad venerem.
    minaenon sequa dicelur? Nam sicut viro non licet a 490. Ovidius 1. vili Mei., vers. 245 : Animi ad
    matrimonio resilire, ila neque uxori. Adveriendum prascepta capacis. Yerba Matlhaei sunt, Qui polest
    esl, non licuisse feminis repudiare viros, ut testalur capere, capiat. Juvenctis exponit, Qui potest acci-
    Joseplius Antiquit. 1.xv, e. 11 : Salomelibellumrepudii pere, accipiat. Mazochiusad h. 1. capere accipit prò
    marito mittil proster tegilimum moretti patrios. Lex glttlire, concoquere,quod de durioribus dicilur, quae
    enim nostra soiisnlnriiis hoc jus permiltit, mulieribu< non possunt concoqui, sive facile credi.
    257 EVANGELICA HISTOMA LIB. HI. '258
    495 288IncrePal> ac l3uesaffirmat regna mereri À 510 Ilio debinc : Cuncla lineesemper mihi perpete
    Aulae coelesiis. Sanclas bis ordine palmas [ cura
    Imponit, rcdditque humeris portare parentum. Observata reor, sed nequid forte relictum
    Eccesedepopulojuvenis,cuirura, doinusque, Desit, praesenli liceat me voce moneri.
    Et gaza slabat, rerum possessio fulgens, Tum Cbristus falur : Nunc si perfecta requiris
    SOOAccedit, Christumque palam summissus adorat : Prendere praecelsismerilis fastigia vita?,
    0 bone prseceptor, die nunc quae facla sequa- 515 Omnia, quae proprio retines solus dominato,
    [mur, Distraile, et ad miseros confer securus egentes.
    Ut mihi perpeluam liceat comprendere vilam? 290 Tum thesaurus erit cceli libi condilus arce,
    Huic auclor vitaa lum talia reddil lesus : Virtutisque tenax vestigia nostra sequeris.
    289 Nunc demum quseris, veteri quae lege Hascadolescentis veniunt ubi dieta per aures,
    [tenentur? 520 Dejecit vullum, Iristisque in tecta refugit,
    505 Non hominis perimes vilam, non furta tororum Tum sic discipulis vilse Spes unica fallir :
    Invades, quaestumvealienis noxia rebus Difficileest lerris affixos divite gaza
    Mens, aul dextra leget, non leslis falsa loqueris. Avelli, ccelique Ieves in regna venire.
    Sit genilor, genitrixque tuo sublimis honore, Nam citius tenuis per acus transire forameli
    Proximus et puro prò le tibi cedat amore. 525 Deformis polerunt immania membra cameli,
    LECTIONES VARIANTES.
    £ 496. Fabr., lune; alii, his. B ced. de Syllaba dixerat : Nam et z quolies in eadem
    497. Deest bic versus in Tom. Pulabat Gallan- parte orationis brevetti sequilur vocalem, polest eam
    dius eum desiderari in editionibus, quae edilionem producere, si ila volucrii poeta, ut GAZA. Verum, dis-
    ReuMÌiii proecesserant : sed adest in Aid., Fabr., sentientibus inter sese codicibus mss., et libris edilis,
    Hadam., Poelm., Daventr., el aliis. E mss. nostris ampleetor scripturam Aldi, Et gaza stabai, quam
    Ott., Reg., redditque humeris; Rom., cum edilis, forlasse librarii niutarunl, quia ausurdum ipsis vide-
    redditque ulnis. Veram censeo lectionein, redditque batur, quod ultima in gaza produceretur.
    humeris portare : nani humerus proprie est lacerlus, 505. Mss. nostri, Hic auctor. Edili, Huic auclor.
    sive os superius bracini ab scapula ad cubilum. 504. Rom., Tunc demum; lege, Nunc demum.
    Pr.cterea alio sensu communiori humeris possunt Bas., Tom., qua, et Tom. cum interrogationis noia,
    filli porlari. tenentur ? Reline quoslege tenentur? Interrogano ab
    498. Reg., jura ; melius, rum. aliis omiititur, sedrecleexEvangelii texluadbibetur.
    499. Ott., Rom., Bas., El gaza dislabal rerum pos- 507. Reg., Rom., Ott., a pr. ni. , Hget, quod ab
    sessiofulgens. Tom., Elgazas, et rerum slabat pos- Aid., et Bas. edilum est. Alii editi, leget. Rom., men-
    sessio fulgens. Reg.,£f gazeeaslabanl rerum possessio dose, Mens liaud dextra, prò Mens, aul dextra. Idem
    fulgens. Hadam., Fabric., Poelmanu., Et gaza; sla- Rom., toquaris, prò loqueris.
    bat rerum possessio fulgens. Aid., Reusch., Et gaza 510. Reg., isthic ; Rom., isla hasc, Ott., cuncla
    stabai rerum possessiofulgens, produco videlicet ul- hasc, sed videlur luisse cuncla istlia;c,qu()dmetro ad-
    tima in gaza ob si diclionis sequeniis. Beda de Arte versarelur. In Reg. etiam videlur abrasum cuncta.
    nietr. ait, Juvencum corripuisse primam in gaza : _ Edili, istalimc, aulisthosc. Magisaccedit ad verba Mat-
    videral aliquem codicem, in quo hic versus legeba- ^ thaei cuncta hasc: sic enim babet cap. xix, vers. 20.
    lur, ut in Ott., el Rom., Et gaza dislabal. Sed cum Omnia hasc custodivi, eie. Evangeliarium Tridenti-
    Juvencus paolo post primam in gaza producat, nc- num : Omnia isla observavia juventute mea.
    que buie loco satis congruat verbum disiabat, in eam 514. Rom., mendose, Prmtendere, prò Prendere.
    descendo sententiam, ut credam, corruplam eam Poelm. prod. s., prò celsis : leciio communis pras-
    esse lectionem. Bedaeverba sunt cap. de Common, celsis. Et Juvencus quidem ita solet loqui, ut pros-
    syllab. : Octavusmodus est, cum correptam vocalem stupìdus, prmpulclier. Mss. nostri cum Aid., Daventr.
    in eadem parte orulionis sequilur z consonansCresca fastigia vilos.Radamar., Fabr., Poelm., vestigia vitas.
    duplex. Esl enim longa in hoc Juvenci: Difficile esl Illud magis placet ex Matlh. xix, 21 : Si vis perfeclus
    lerris affixos divite gaza. Est brevis in hoc ejusdem : esse, eie.
    Et gaza disiabat rerum possessiofulgens. Cap. prae- 516. In Fabr. mendum est Distraile, el miseros.
    NOTA.
    f 493. Mereri; Kcenigius probare vult, hoc verbum nus eadem significatione proximus usurpari a Val.
    prò impetrare sine itilo respeeiu ad merilum proprie MaximoI. vi, e. 9, età Quintiliano declam. 259 ob-
    dictum a scriploribus ecclesiaslicis usurpari. El servat. Matthaeusait : Ditigesproximum tuum, sicul te
    aliquando quidem ita accidit : scepe taraen operibus ipsum, quod non satis dare a Juvenco hoc versu ex-
    justorum verum merilum tribuitur. primilur.
    498. CAPUT XX. Divitem difficile introire in 516. Distraile, vende. Vide not. ad Dracont. v.
    regnum ccelorum.Malth. xix, 16seqq. ; Marc, x, 17; ;D 510,1. ii.
    Lue. xvm, 18. 519. Notanda phrasis, veniunt per aures, prò ve-
    505. Furia tororum : vide v. 170 li. I. cum nota. niunt ad aures.
    506. Invades: confer not. ad Dracont., 1. ni, vers. 522. Inierpretatnr Evangelium de divitibus, qui
    519, invasar thalami. lerris divitiisque afflxi sunt.
    508. Piaeceptum de honorandis parenlibus Juven- 525. Glossa Reg., Ieves— volenies, fonasse vo-
    cus eleganter ila iranstulit, ut aii Uellarius Latiitit. lantes.
    Graciss , et poet. in posierior. cur., ubi cum Valla 524. Sic Sedulius 1. iv, vers. 9: Namque foramen
    observat, genilor, et genitrix poelis quam oratoribus acus sicut penetrare camelus— Membrorumpras mole
    ftequenliota esse. nequit : sic dives, opima — Fertililale tumens, lenuem
    509. Proximus substanlivum soli ecclesiastici scri- non possil adire — Cosleslisregni ducentem ad Umilia
    ptores habeni ex imiiatione Grecismi sacri, ut noiat callem. Nonnulli evangelicum proverbium accipiunt
    Cellarius Poster, cur. Latin, ecclesiast. At Forcelli- de fune nautico : nam proverbium Talmudicum est :
    259 C. V. AQUIL. JUVENCI SCO
    Quam queat ut dives coelestia regna videre. A Vos quicumque meum mentis penetralibus aliis
    Talibus attoniti comites, siupidiquesilebani, 540 Credenles servalis iter, cum sederiialle
    Volvenies, quae tanta forel sub peciore virtus Progenies hominis, celso quem cingel honore
    Rumano, lalem possit quae prendere vilam. Majestas, bis sex illic pulcherrima virtus
    550 Respicit aciernaejnslorum Gloria vitae, Constiluei vobis sublimi in vertice sédes,
    Atque ait: llsrc liomini forsan videantur acerba, Judiciumque hominum pariler traclare licebil.
    291 Sed Deus electis facilem praepandil in 5ì5 292 R'c quicumque sui linquet generisque,
    [ailhra, [domusque
    Possibilemque viam, virlusquam celsa capessal. Gazas, affectnsque omnes pio nomine nostro,
    Tum Petrus, fidei munilus inoenibus, inlit : Centuplicala dettine capiel, viiamque perennem,
    555 Omnia noslrorum projeela reliquimus omnes, Primorum merilum postremi traiisgredièiitur,
    Et tua jussa sequi nobis spes unica restai. Ultima praeierili capieni vix proemiaprimi.
    Quid nosiris animis superesl? die, Cbriste, 550 Sedubis ut ru,ris dominus, cui dulcia fuiidutii
    [precamur. Pinguibus in campis late vineta coronant,
    Talibus ad PelrurtTverbis respondit lesus : Hic, ubi progressus primo cum lumine solis,

    LECTIONES VARIANTES.
    526. Hadam., mendose., Quam queat dives. Aid. B 558. Mss., respondit; edili, respondet.
    cum aliis, Quum vale.aldives. Mss. cum Poelm. in 541. Helmst., quam; alii, quem, eodem senso per
    texiu, Quam queul ut dives. Weslb. in lexlu, Quum syotbesiii seu muiaiionem generis, ut si praecessis-
    (lives valeal; ad marg., Quam queat dives. set, Filius hominis. Rom., Olt. a pr. in., cingil ; me-
    529. Reg., Humanum; corrige , fiumano. Rom., lius, cingel, in Oli. a sec. in. et aliis,
    Reg., Olt. a pr. m., Tom., Aid-, Bas., possil; alii, 545. Toro., corrupie, sublimis in vertice. Reg.,
    possel. Rotti., qua; possit ; reliqui, possit quos. sublimi vertice. In Ott. ex sublime vertice facilini su-
    552. Forte praesiarel legere aslhram. blimi in vertice.
    555. Rom., capesset, Reg , Oli., Daventr., Tom., 545. Rotti., Aid., Sic; alii, Hic; Oli., linquil prò
    Aid.; capessat. Hadam., Poelm., capessil. linquet.
    554. Ott., moniius, bene emendatimi per munilus. 552. Rom., Sicubi progressus, quod rcciius vide-
    Rom. in lexlu, Aid., inquit : Rom., ad marg., cum tur, quam Hic ubi progressus in aliis. Id aulem reli-
    aliis, infu. neri potesl coiiintoda inierpunclione. In Ba^ii., gres-
    555. Poelm. prò d. s., Fabr., Aid., «ostia o/im. sus, prò progressus; ei in Tom., SQIUÌ,prò solis,
    Alii cum mss., noslrorum. Rom., relinquimus : cor- mendum.
    rige, reliquimus.
    NOTA.
    Gravis est exìlus anima; ex corpore, ul rudenlis per fo- G 557. Quid nostris animis superesl? videlieei Quid
    rameli angustum. Sed cum funis naulictis, sive ru- ergo erit nobis? ut ait Malthoaiis.
    dens apud Suidam dicatur v.à.p.ù.og, camilos per iota, 544. Traclare praler alia significai etiam exer-
    non w.p.ri),og,camelosper e longum, et aliunde pro- cere, adminislrare.
    verbimi! etiam Talmudicum sii, Non esl Elephas, 546. Servius ad v. 7651. n Aneid. affirmat, ga-
    quiintiel per forameli acus, de cautelo bestia cum zam singularis tantum numeri esse. Al in plurali
    plerisque veteribus receniibusque interpretibus pro- gazas dixerunt Lucrelius, lloralius bis, Seneca Tra-
    verbium evangelictim asquum est explicare. Exstanl gicus ter, eie, Affeclus omnesvocat fraires, ani so-
    diiir.de hoc proverbio dissertaliones , altera Joann. rores, aut palreni, aut matrem, aul filios. Apuleius
    Pltilippi Pfeiffer, aliera Joannis Sommorin. Evati- I. il de Dogntal. Piai. : Charissimisorbatus affeclibus.
    geliarium Tridentinumsic nobis exhibet bunc Incuoi: Capilolinus in Antonino Pltilos. e. 24 : Non est satis
    Facilius est camelo per cavernaacus perlransire, quatti motus defediate Cassii, nec in ejus uffectus sa'Viil,
    divilem introire in regna coslorum. Correclio veteri el in Maximino cap. 23 : Milites quorum affeclus in
    maini cavernam. Proprie aulem caverna esl locus ca- Albano monte crani. Hieronymus libr. m in Manli.,
    vus, el prò foramine aliquando accipitur. e- x : Qui ergopropler fidem Christi. et prasdicaiionem
    552. ProspandU: dclectalur Juvencus verliis com- Evangelii omnesaffeclus conlcinpserinl,atquedivitias,
    posiiis proepositione prm, ut dixi ad vers. 514 li. 1. el smelili voluptates, isti cenluplum recipieni, eie.
    Alioquin prwpando verbum esl Cicerouis, Lucri lii, Plures alios allegata Koenigius, el Schoetlgenius.
    Plinii. JElhra est accusativus per syncopeit sbastlter, 547. Centuplicata : vox Fulgenlii Mythologi, Prti-
    wllieris, astlieraGraecomore. Libr. iv, vers. 68, dixil " demii, etsimilium. Plinius libr. vi, cap. 23, adver-
    simililer in ostina, ul ex nostris mss. legiinus. bium centuplicalousurpavil.
    555. Quiniilianos 1. in, e. 8 ; Nostri possibileno- 548. Reuschius obscuritalem in Juvenco notai :
    minanti qua ul dura videalur appellatio, lamen sola sed clariora non suiti verba Mailba>i: Multi aulem
    esl. Jurispcriii veieres Irequenter ea voce usi suol. erunl primi novissimi, et novissimi primi.
    Pro eadem voce àllegatur Pomponius I. C. Omino 55l). CAPUT XXII. Parabola de operariis in vinea
    Chrisiianos Lacianiium, Prudeoiium, Sedulium, conductis. Manli, xx, 1, etc.
    alios. Durius verbum esl possibililas, quod lamen 551. Coronant, cingimi. Lucrelius 1. ix vers. 555:
    apud Ammianuin, Palladium, Manianum Capellam, Lacum myrleln coronant. Virgilius 1. ix vers. 581!:
    Arnoltium reperire licei, Virlusquam celsa capessat, Adiluin custode coronant. Fonasse apud Juvencum
    repeiiluni ex v. 490, Celsa virtuie capessat. coronant ponilur prò implent, ul 1. u vers. 145 : Un-
    534. CAPUT XXI. Jesus promillil cenluplum rece- dasque coronant. Vinetum vero in hoc a vinea differì,
    pturum, qui bona omnia reliqueril propler Deum: et quiid plures viueas conlineat, ut totum a parte. In-
    primos [ieri novis&imos.Malth. xix, 27, eie. ; Marc, fra vers. 712 : Cui jugera limila nilenlis—Yinelisepes
    X, 51 , Lue. xui, 50 : Petrus fidei munilus mosnibus, circum densala coercei.
    Utv. 271, Sed slabilis Petrus.
    §8! EVANGELICA HISTORIA L1B. III. 262
    Conduxit juvenum fortissima robora, paclus A 294Tuncetiamjussit. Sed vespereprotinus orto,
    Unius in lucis certa mercede laborem, 570 Prsecipit, ut cuncti capcrent mercedi*honorem,
    555 Et sua lum jussit cullu vineta polire. Aqualique omnes porlarenl praemia nummo.
    293'Psesedeorediens, ubi tenia venerai bora, Tum manusilla virum, prima quae luce laborem
    Invc.nit ecce alios, operique accrescere jussit, Sustulerat, factisque diem loleraverat n'quum ,
    Pro mentis operum promittens pramiia digna , Indignans, secum lali cum murmure falur :
    Illi non aliter lasti praecepta sequuntur. 575 Injusluin esl, istos similem, ut nos, quairere
    560 Ast ubi sexta debinc lucis trausfluxerai bora, [itummum,
    Haudsecus bine alios' juvenes conducere per- Ultima quos operi seroconduxerat bora.
    [gii. Tom dominus ruris sedato pectore fatur :
    Horaque nona dehinc ubi solis cursibus acla est, Illibata libi mercedis portio salvae
    Tunc alios piriier conducios jussit adire. Redditur, et pacti servantur jura fidelis.
    Ultima labenlis restabat porlio lucis : 580 Islis de nostro liceat concedere tantum,
    5tì5 Egressus cernit juvenes, causasqtie requiril, Exlima quos operis glomcravit portio ruri.
    Cur pigris manibus lorperent otia lenta. Nam mullos homines dignatio sanela vocavit,
    Aiunl, condueioris quod praecepia fuissenl 295 E queis perminimam dignum esl secei-
    Nulla sibi. Dominus mox lios insistere ruri fnere parlem.
    LECTIONES VAR1ANTES.
    355. Rom., pacisi emenda, paclus. B ribusedilionibus corruptuni esse.
    354. Rom., laborum, non bene, prò laborem, 568. Plerique, sibi Dominus. Aid., Bas., Jussa.
    555. Aid., politi. Suo dominus.
    556. Hadauiar., veneril, \irovenerai. Poelm. itiram- 575. Reg., rnquiSjnon ila bene, prò asquum.
    quelectionem indicai venerai, al veneril. 575. Reg., Ott. a pr. ni., similemnos quosrere.Olì.
    557. Mss. nostri cum Cautabr. apud Reuscbitim, supra, ei editi, similemul nos, quosrere. Rom., non
    operique accrescere jussit. Toni., Poelm. prò d. s., ila bene, Injusluin cum islis similem nos quosrere
    operiqueadulescerejussii. Hadam., Poelm., in textu, nummum, fonasse librai ius omisit esl posi Jnjustum.
    ad opus quos ire jubebat- Aid. Daventr., Poelm. prò Suspicari libel, tnjusium esl islis similem nos quosrere
    (I.s. adopusquibus ire jubebat. Reuscbio non displice- nummum. Mulihxus ait: Pares illos nobis fccisli.
    bat in Parisina, adolescere, prò accrescere, eadem si- 576. Mss. Reg., Rom., Ott., operis. Reg , seri,
    gnificnlione. sed videtur fuisse a pr. m., sero. Rom., et alii co-
    558. Reg., Promerilis operis promittens, quod reti- dices apud Reuscbium, conjunxerat ; rotine condii-
    neri possel : sed melius est cum aliis, Pro meritis xerat. Adjunctum temporis ponimi' prò eo, quod
    operum, ut apud Draconlium 1. i, vers. 1"2: Pro me- paterfamilias in illa bora peregerai, ut exponil
    ntis morum. Reuscbius.
    564. Ottob., labentes, corredimi per labenlis. 579. Reg., et Ott., pactis, sed in Reg., glossa, pro-
    566. Reg., lorpere; corrige, lorperent, missionismem innuit pacti, quod sensus etiam pos-
    567. Reg., Ott., Tom., Aiunl, condueioris quod tulai.
    prosceplafuissenl — Nulla sibi, Dominus. Rom., con- C 581. Rom., Exirema quos : lege, Exiima quos.
    tra metri regulam, Condueioris aiunl quod non pras- 585. Rum., Quis per minimum. In Reg. fuit Ec-
    cepta fuissent—Ullasibi : Dominus.Poelm. in lexlu, quìs, ul pitto, nulle est e quis, el glossa ex quibus.
    Hadam., Aid., el Daventr., Conductor, reddunl, ipsis Tom., Poelm., Hadam., Daventr. dividunl permi-
    quod nulla dedissel. Poelm. — prò d. s., Aìunt quod nimam. Aid., el Bas. legunl, per nimiam. Reg., Ott.,
    condueiorisprosceplafuissent Nulla sibi Dominus. perminimam, quod edidil Fabricius; qui inCouimeiit.
    Fabricius, Conductorreddunl ipsi, quod nulla dedissel addii, liane esse insolitam conipositionem. Vera haec
    — Jussa sibi. Dominus el in comment. observat, esl scriptum JE queis perminimam, et Kva'igeilo con-
    sumi reddunl prò respondent, el butte locum in prio- seniiens; Multi sunl vocati, pauci vero electi. Etsi
    NOTA.
    553. Juvenum robora, juvenes robustos. Vide not. tegrimi totum, cui nulla pars deesset. Columella
    ad 1. ivers. 478. dixit operasjustas.
    555. Polire, excoleie, verbum rei rustica? pro- 575. Quosrere, lucrari. Cicero Paradox, vi, e. 2 :
    prium. Nonius cap. 2, n. 559 : Poliiiones, agrorum Qui honesle rem qumrunt mercaluris faciendis. Hinc
    cultus diligenles, ut palila omnia dicimus èxculla, el qucesluslumini.
    ad niiore.ti deducia. Euuius Salir, libr. in : Luti 578. Illibata, integra. Cicero prò Scxt. e. 45 : Ul
    campi, quos gerii Africa terra poliios. Idem Annalium eorum veteres, illibalasque divilius in prajundissimum
    1. via : Raslvos dente jaber capsii causa poliendi agri ; libidinumsuarum gttrgitem profundat.
    al., fabres capsii. llinc polilor agri apuli Caionem de 580. Tantum, tanluimlem, tantum, quantum vobis.
    Re rustica, cap. 5. 581. Exiima, exirema. Sic enim hoc vocabulum
    560. Trausfluxerai : Claudianus episi. 4, vers 5, optimi scripiores usurpanl. Glomerare verbum a
    Transfluxere dies. Eodem verbo proprie utilur Pli- Juvenco alibi adliibitum. Vide noi. ad I. n vers.
    nius prò Iransire fluendo. 579, 725.
    Ù6>.Ada est : Virgilio 1. ni Aneid., vers. 512 : 582. Dignatio pleruinqne esl bona existimalio ,
    Necdumorbem medium nox horis ucia subibal. qua aliquis ex aliorum opinione gaudet. Nonnunt-
    564. Prudenlius liymn. 8 Caijiemer. vers. 11 : quatn aetive est opiuio, qua aliquis aliuin bonore
    Quarta devexosupcresl in axe — Portio lucis. dignum censet. Suelonius in Calig. cap. 24 : Reli-
    569. Vespereono vet.perliesperus, stella. Veuus est, quas sororesnec cupidìtate lauta, nec dignatione dilexit.
    quae ntatutiuo tempore liiciler diciittp.— Huraiius p. Jiisiinus sub liu. I. XXVIII : In suturila dignatione re-
    "
    libr. il od. 9, vers. 10 ;.Nec libi respero Surgelile gh vixil. Alii diguitate minus bene. Apud juvenciini
    decedunl amores. Virgilius 1. i Georg, vers. 251 : dignatio sancta esl Dei bonitas , qua hoiiiines ad
    Iltic sera rubens accendil lumina vesper. ccelum vocare dignatur.
    575. Susluleral a Bufferò. Diem asquum, diem in-
    265 C. V. AQUIL. JUVENCI 264
    lisce ait, et Solymos repeiit, comitesque A 296Quem sibipraeeeplisinstarelsumerePatris.
    [seorsum 595 Respondenl se posse simili. Tum lalia Christus :
    585 Alloquitur, Solymisque iterum regionibus, infi!, Vos nostrum calicem fas est polare, sed aliis
    Ingredimur gnari, truculentaque mcetiia adi- Sedibus aequali mecum considere honore,
    [mus. Non hoc nostra dabit cuiquam prò munere vir-
    Filius lue hominis prodetur ad ultima mortis, [tus.
    Scribarum, procerumque ferens ludibria mem- Haeccerlis Genilor sublimia dona reservat.
    [bris, 600 Esiline discipulos, diclis prò talibus omnes
    Affixusque cruci posi tertia lumina surget. Commotos, tali sermonis mulcet honore :
    590 Hinc lum Zebedei conjux summissà rogabat, Gentibus infidis celsa ditione potestas
    Ul Christo medio coeli sublimis in arce Imponit quoscumque super dominanlur eorum,
    Felices nati dextra, laevaque sederent, Exercentque truceni subjectis urbibus iram.
    Tum qutfrit Christus, calicem si sumere pos- G05 297 Vos hinc sed Ionge: Iranquillior aequora
    [sent, [vitae
    LECTIONES VARIANTES.
    aulem esempla compositionis perminimam in anti- B minanlur eorum, et possimi hsec duo verba conjungi
    quioribus Juvenco fonasse non occurrant, lamen superdominanlur ut superingerere,superaddere, super-
    similia passim occurrunl, ut permirus. ducere, et similia. Eorum, non earum habent.Vol-
    585. Reg., iteris, sed videtur fuisse iterum, quod gala, et veleres aliaeversione» Matth. xx, 25: Prin-
    certe muiandum non erat. Reuschius (amen cum cipesgentium dominanlur eorum persynesin : perinde
    Koenigiolegit solitisque iteris, non Solymisque iterum. quasi dixisset: Principes gentilium dominanlur eorum.
    Mallhx'us nominatilo ait : Et ascendens Jesus Hiero- 605, 606. Reg., Vos hic sed longe : iranquillior
    solymatn, asstimpsit duodecim discipulos secreto, el osquoravitos— Concordi slernit mitis moderatio pace;
    ait illis: Ecce ascendhnus Hierosolymam, eie. Hoc et glossaeme — in prmseniisasculo; LONGE — estisab
    ergo est : Solymis regionibus ingredimur. Additur illis; MQUORA — planities; STERNIT — vobis. Scilicet
    iterum ex Marco : Et assumèns iterum duodecim, moderatio steroit aoquora. Ad liane leclionetn respi-
    cospil illis dicere, etc. cii Rom., sed admixiis erroribus, Voshic sed longe
    587. Mss. nostri prodelur : editi tradelur, qua3est Iranquillior mquore vilas — Concordislernet mitis mi-
    glossa in Reg. seralio pace. Eamdem scripturam Reg. expressit
    590. Mss. nostri, Hinc lum ; editi, Hic lune. Reuschius, sed edidit mquore. Kcenigius reiinebat
    591. Aid., Clirisii media. mquora, sed resiituere volebat Vobissed longe. Ollob.
    595. Ott., possint prò possent : sic babet, Nos ittler longe iranquilliora osquora vilas
    594. Badius, Quem si ; melius alii, Quem sibi. — Concordescernii mitis moderatio
    pacis, quod cor-
    596. Reg., portare: dubito, an ila eliam a pr. m. rupium sane est. Quod allinei ad priorem versero,
    scriptum fuerit in Ott., sed non dubium quin legen- p^ cobaerentCantabr., el Fuld., sed hic seri bit iranquil-
    dum sii potare. liora, uterque Vosinter. Aldus, Vos hic sed longm
    597. Ollob., consedere; correclum per considere. iranquillior osquoravilas— Concordisterilii mitis mo-
    598. Rom., Reg. a sec. m., Tom., Aid., Bas., derano pace. Daventr., Had., Tom. ita, sedscribunt
    prò munere. Olt. et alii, prò nomine. longe, ut accedant ad codicem Reg., nisiquod sino
    599. Aid., Bas., paucis ; plerique, cerlis. Rom., inlerpunciione exhibent longe iranquillior, Poelm.,
    His cerlis; melius, Hmc cerlis. Ceni homines ali - Fabr. sic etiam, sed inchoaut versum Vosinter longe
    quando sunt homines fideles. iranquillior. Recilemus verba Manli, xx, 26: Non
    600. Mss. nostri, Exhinc ; alii, Exin. ita erit inter vos: sed quicumquevoluerilinler vos ma-
    601. Mss. nostri, tuli, quod in Tom., et Fabr. edi- jor fieri, sii vester minister. Ampleclor igitur scrip-
    lum video. Plerique editi, stabili, quod a pr. ni. in 'luram cod. Reg., mutato hic in hinc, scilicet, Vos
    nonnullis mss. fuisse suspicor ex rasura. hinc sed longe : Iranquillior mquora viim — Concordi
    605. Mss. nostri, quoscumque super dominanlur sternit mitis moderatio pace, Inielligo longe hinc poni
    eorum, sed in Reg- eorum mulalum esl in earum cupi prò procul hinc. Cicero prò Quinlio, cap. 25 : Quam
    glossa quibus principantur. Hadam., Poelm. in textu, longe esl Itinein saltimi Gallicanum? Sic longe abesse,
    Imponit, quemeumquesuper dominanlur eorum. Aid., longe abire. Pro slernit non inepta esl lectio Rom.
    Poelm. prò d. s., Reusch., Imponit quoscumquevelit stemet ex Evangeliario Tridentino: Erit vester mi-
    dominenlur eorum. Sic Fabr., sed dominanlur prò nister.... Erit vesier servus: quo special Vulgata : Sii
    dominenlur. Lego, cum mss., quoscumquesuper do- vester minister Erit vesier servus....
    NOTA.
    '
    584. CAPUT XXIII. Jesus prosdicit discipulis pas- D frequenler subit.
    sionemsuam. Matih. xx, 17, etc. ; Marc, x, 51 ; Lue. 597. Considerea consìdó, considis.
    xvm, 31. . . ,. . 600. Pro talibus diclis, ul vers. 416 li. 1. prò nu-
    587. Ultima substantivi more, ut ultima pati, ul- mero. Sensus est : discipulos vebemenlius commo-
    tima exsperiri, expectare, etc. Aurelius Victor deCse- los, quam his dictis commoveri oportuissei. Ex
    sarib. cap. 40 : Constaniium patrem ultima vilasage- Evangelio autem iiuelligendum est, discipulos non
    bani. Calpurnius eclog. 5, vers. 91: Lycidas habel verbis Chrisii commotos fuisse, sed verbis mairis
    ultima rerum. Hoc sensu Juvencus ait ultima mortis. filiorum Zebedaci prò liliis suis.
    Horatius I. i, ep. 16, vers. ult., mors ultima linea 602. Dilionis vocabulum recle prò imperio, seu
    rerum est. Consule not. Burmanni ad Calpurnium. jorisdictione usurpai. Potestas meionymice prò ma-
    590. CAPUT XXIV. Pelitio uxoris Zebedwi prò fi- gislratu ponitur, ut apud Salvianuin, el alios.
    liis. Mann, xx, 20 ; Marc. 10, 52. 604. Subjectis urbibus, intellige in subjectisurbibus.
    595. Calix prò tormentis, morie, passione vox Recle enim dicitur exercere odium, iram in aliquo,
    ecclesiastica e sacris litteris petita, quae occurrit I. vel in aliquem. Vulgata Matlhaei: poteslatemexercent
    iv, vers. 491 : Quasrocum si prò an rarum est, ut in eos. Itala in plerisque exemplaribus mss., el Hie-
    dixi in lect. var. ad vers. 434 h. 1. Grsecorum imi- ronymus epist. ad Damasum toni, iv, pag. 159, Po-
    tatione idfit, quibus stvicem particulse inierrogandi teslatemexercent in eis.
    265 EVANGELICA HISTORIA LIB. III. 466
    Concordi slernit mitis moderatio pace : A Et sic e summis lapsi comprendilis imos.
    Magnus et obsequiis crescit super alla minister. Si vos quisque vocat coenoeconvivia ponens,
    Nec primus quisquaoi, itisi cunctis serviat, 615 Cornibus in summis devilet ponere membra,
    [unus 299 Quisquesapit. Veniet forsan si nobilis alter,
    Esse potesi. Hominis natus sic vestra minister Turpiier eximio cogetur cedere cornu,
    610 Obsequio solus proprio pia munera gestat, Quem tumor infiali cordis per summa iocarat.
    298 Pro multisque animam pretioso sanguine Sin conlentus erit mediocria prendere coenae,
    [ponit. 620 Inferiorque dehinc si inox conviva subibit,
    At vos ex minimis opibus transcendere vultis, Ad potiora pudens transibit strafa tororum.
    LECTIONES VAWANTES
    607. Rom., crescel prò crescit. ~"-! Uler autem eorum magis' Juvencum re-
    609. Mss., sic vestra ministrai: edili, sic cuncta ; expungainr.
    doleal, non ausim dijudicarc. Relineo vero Pro mul-
    Westh. in textu, nate sic cuncla; ad marg., natus sic tisque, quia pluribus lestimoniis
    cuncta. Rom. codex sic habei, sic vestra minister — chius ait, in aliis libris legi noncomprobalur. Reus-
    pessimum
    Obsequio solus proprio pia munera aesial, quae scri- j. El mullos redimens pretioso sanguine servat,versuni,
    ubi iti
    ptura praeferenda videiur, et confìrmatnr lecl'ione •° servire, quod priecessit, et servare auctor lusit ; quos
    mss. Reg., et Ott., vers. seqq., et prò d. s. indica- Iusus saeculum xi sapere affirmal.
    tur a Poelm. 612. Rom., Et vos; melius, Ai vos. '
    610. Rom., Poelm. prò d. s., Reg., Olt., gestat; 613. Ott., est summis; fonasse librarius voluit, ex
    alii gestans. summis. Edili, et mss., e summis.
    611. Hic versus in Reg. omissus fueral, sed inser- 616. Rom., Quisquissapit, quod melrum non pa-
    lus postea fuit inter lineas. Ejus loco a pr. m. hic litur. Vera leciio, Quisque sapit,
    versus adest in Reg. : Et mullos redimens pretioso in textu exhibuit; sed in Erratis quam Aldus eliam
    importune correxit
    sanguine salvai. In mss. Rom. el Olt. prius ponimi- Qui sapit, adveniet, quia scilicet ignorabat quisque
    Pro mtdtisque, lum additur Et multos, eie, sed ser- siimi prò quisquis, ut in poeiis christianis
    vat prò salvat. In editis deest hic versus Et multos, observatur, et in Juvenco animadversum passim
    certe necessarius nisi Pro mutlis jam fuit ad
    neque est, prior libr. ni, vers. 400.
    NOTA.
    606. Reuschius lolum hunc locum sic ferme ex- epulo suo circensibusludis interessemus. Primus tace-
    ponit: Potestas celsa editione, li. e., Deus imponit, bai cornu sinistro consul ordinarius Severinus... Juxla
    seu prnpponit gentibus infidelibus quoscumque eo- eum Magnus, olim ex prmfecto, nuper ex consule....
    rum, sive, ex iis ipsis populis incredulis, velit ut do- 'C recumbentepost se Camillo,ftlio fralris. Pmonius hinc
    minenltir in genies illas iufidas, vel dominentur ur- propler. Atque hincAlhenius. Hunc sequebatur Gratia-
    bibus subjectis: et hi principes exercent in eas ur- nensis omni ab infamia vir sequestrando, qui Severi-
    bes iram vehemenlem Patris mei. At vos non irae num sicut honore posiibal, ita favore prmcesseral. Ultì-
    ministri, sed clementine estis. Moderatio mitis, re- mus ego jacebam, qua purpurati (imperaloris) ìasvum
    gimen benignum. Tranquillior concordi aquore vilas, laiusin dextra margine porrigebaiur. Sirmondus hunc
    Iranquillior qualibet vita placide traducla. Sternit, locum illustrai, ex quo haec colligo: In sigmale, seu
    insternit, implet, vos, qui mei discipuli estis, hic, hoc slibadio, hoc est, ledo semirolundo, duo erant exirema
    sermone jam, hac in vita, pace, quam mundus dare velia cornua. Hi primi accubilus censebanlur. Honora-
    nequit. tissimus slibadii locus eral cornu dexlrum, proximus
    608. Quisquamunus, h. e., unus quisquam. sinistrum. Id novum videri queat, et ab usu nostro re-
    611. Ponit animam, impendit, dal. Phrasis eccle- motius, quod terlius, quarlus, ac reliqui deinceps illuni
    siastica. Augusiinus inJoann.121 :SiculFilius homi- ordine subsequantur, qui primus est in cornu sinistro.
    nis non venit minislrari, sed ministrare, et animam G. Fabricius nove a Juvenco dicium putabal cornua
    suain ponere prò mullis. sùmma prò primo accubito. Vide ejus Comment.
    612. De his versibus peculiarem dissertalionem Poetar, christ., verbo cornua. Consule eliam Pe-
    conjeci in proleg., e. 5. Cum nuper viderim apogra- trum Chacon, de Triclin. Rom., cum appendice Ful-
    pbuin Evangeliarii Tridentini noridum edili, operae vii Ursini, Hieronymi Merciirialisdisserialionem de
    pretium duco scripturam versionis Italae, quam secu- accubitus in ccenaOrigine, et plures alios quos lau-
    tus est Juvencus, denuo conlìrmare verbis ejus-rn dat Fabricius, Bibliograph. Antiq., e. 19, n. 3.
    Evangeliariiexseriptis: Sicul Filius hominis nonvenit " 618. Tumor infiali cordis, superbia. Sic Pru-
    minislrari, sed ministrare, et dare animam suam prò denlius, aliique chrisliani scriptores loquuulur. Per
    multis redempiionem. Vos enim quasritis de pusillo summa, ut vers. 615 , Cornibusin summis.
    crescere, et de majore minerari. Intrantes autem, ro- 619. Mediocria, nempe loca inl'eriora. Mediocrh
    gali ad cosiiam,nolilerecumbere in eminentioribuslo* saepeprò exiguo ponilur.
    cìs, ne forte Itonoraliorle superveniai, et accedens,qui 620. Ex hoc versu colligo , Juvencum parabolani
    ad cosnamle vocavil, dieal libi : Accede deorsum, et sumpsisse ex MatthaeiItala versione, non ex Luca
    confundaris. Si autem in loco inferiore recubueris, et cap. xiv. Nam, ut vidimus , in Evangeliario Triden-
    superv'enerithumilior te, lunedicci libi,qui le ad cosnam tino id exprimitur apud Matthaeum : Si autem in loco
    vocavil: Accedesuperius. El lune erit libi gloria coram inferiore recubueris, el supervenerit humilior le, lune
    dìscumbenlibus.
    ' EicumegredereturJesusabHierico,elc. dicci libi, qui te ad cosnamvocavil : Accedesuperius.
    614. CAPUT XXV. In novissimoloco recumben- Lucas solimiait: Sed cumvocatusfueris, vade,recumb'e
    duin. Mattb. xx in Itala, et Lue. xiv, 7, eie. Vocat,et in 'novissimo loco, ul cum venerit qui te invitavit
    conviviaponens verba propria in ccenis. Vide not. ad dicat libi: Amice,ascendesuperius. Paulo aliter Evan-
    l.i, vers. 795, el 1. m, vers. 80. geliarium Tridenlinum : In novissimumlocumrecumbe'
    613. Cornua saepe dicuntur de extremis cujusque ut cumvenerit qui te et illuni invitavit, dicat tìbi.
    rei panibus, ul cornua aciei, classis, etc. Livius libr. 621. Pudens , verecundus : transibit ad potiorem
    xxv, cap. 5, ad fin. : Et forte in cornu primus sedebal strati et tori locum, quia pudenter inferiorem elegit.
    Casca. Apoilinaris Sidonius 1. i, epist. 11, sive ult. Boni viri est pudore suffundi cum gloria ei quasi
    Sic conviviumdescribit: Poslridie jussit Auguslus, ut invilo tribuitur.
    PATROL. XIX. 9
    26? C V.'AQUIL. JUVENCI SoS
    Proxima tum Solymis conscendit culmina A Insternunl placidum pullum , praebenlque se-
    [montis , [dendum.
    Ordinibus lucenl quae glaucicomaulis olivse. 301 "'nc veleris quondam fluxit vox noniia
    300 Ri"c lectis jussit sectaium discipulorum, [valis :
    625 Obvia castelli monslrans habilacula Christus , Ecce venit placidus tibi rex, quem terga se-
    Inde asinam pariler fostu Comilanle reperlam [denlem
    Ducere : vel si, quis caus;amdisquir;ere vellet, 655 Praemitis gestani asinae, pullique sequeiitis.
    Cur sua tam.subito quoquam'junientairabantur, Tum popoli slralas prseiexunt vesiibus omnes,
    Dicere , lune operam Dominum sibi sumere QiiaqueilerestChrisiOjSubnexafrondecoroiianl.
    [velie. Proxima lune alii spoliant palmeia vir'ore,
    650 Discipuli celeri complent praccepta paraiu. Conclamanique onines : Davidis origine creio
    Adducunt, mollique super velamine vestis 640 Rosanna excelsissit gloria Ijeia tropba'is!

    LÉCTIONESVARIANTES.
    625. Reg., quo; et glossa, quo monte. Sensus Iogendom Reddere non reddant : praccessil enim
    exigit qum- Rom., corruple : Ordinibus lucent glauci copulativa vel. Verum cuoi leclio codicum mss. bona
    comanlisolivas. sii, nulla esl causa cur eam deserere debeamus.
    626. Rotti., Unde, lege Inde. 651. Rom. , Aid., mollique super velamine vestis.
    628. Otl. , trahunlur ; Rom. , tralialur : lege g Hadam., Poelm. el alii, mollisquesuper velaminaves-
    trahanlur. tis. Prior leciiomelior est, et confirmatur quamvis
    629. Mss. Reg., Olt., Rom., Dicere, lune operam obscure a ntss. Reg., 'Ott. Elegantiuseliam osi molli
    Dominumsibi sumere velie. Sic eliam Aid. , Toro. , velamine, qtiain mollis vestis. Super vel est insuper,
    Ras., Poelm., prò d. s., sed nonnulli interpungimi vel per Irnesin superinsternuiii,\elad pullum referiur!
    Dicere lune : operam. liane leclionem exslare in 655. Alp., Bas., Huic non ita bene, ac Hinc.
    quiri'que impressis el qitaluor codicibus confinilat 657. Rom., Aid., subnixa: alii, subnexa. KGP.IIÌ-
    Reuschius , quam poetico magis ballilo incedere gius suspicalur subjecta : Reuschius lenel subnixa,
    potai. Hadam. , Weslli. , ad marg. : Huic reddas , hoc esl, falciente, et quasi gestante.
    nostro nunc iis opus esse magislro. Ila Daventr., sed 640. Rog.. Otl., a pr. ni., Osanna in excclsis.
    Huic reddant, quod Wesibemerus in textu expressil. Rom. cuoi edilis, Osanna excelsisvel Hosanna excel-
    Ila eliam Poelm., in temo, èl Fabr., sed ulerque sis, vel Oschanna excelsis, ut edil Fabricius. Scri-
    Reddere huic. liane scriplnram ttieiur Fabricius, in plura Osanna in excclsismetro adversaiur, nisi-seri-
    Conili)., vèrbo reddo, prò respoodeo, et locum lame bere velimns Osano, ut daclylos inde fiat. Sed
    ante depravaium fuisse affinimi : eamdem secuius vers. 647, Reg. et Ollob. exliibenl Osanna excelsa.
    est Scoehttgetlius, et "Reuschius , qui observal , Vulgata scribil Hosanna.

    NOTA.
    '
    622,. CAPUT XXVI. Christo pullo asina; insidenle, Q menta , ci sedebal super eum. liane leclionem le-
    populó,sslravisse viam, qua ibat , suis vesiibus.Malt. nuerunl Auctor opcr. imperf. in Mail!)., et Arnobbis
    xxi, i'seqq; Marc, xi, i; Lue. ix, 29;Juann. xxit,15. Afer Annoi, in Evangel. Alii Evangelista? fuper
    625. Ordo. de disposinone arborum scile dicitur. pullum asinae sedisse Jesum diserlis verbis nar-
    Cicero, prò Caecina, cap, 8. Ejus fnndì exlremam rati!. Poslea Juvencus, Isaia vaiicinium reddens ,
    parlem oìeas directo ordine depniuni. Confer nolani sic ait: Quem terga sedenlem — Prmmitis gesianl
    Passerai'». Virgilius , li Georg., vers. 276 : Sin asinaspulirne sequenlis. Probabilis inierpretaiio esl,
    lumulis acclivesolimi, collesquesupinos : — Indulge Jesum prius usuiti fuisse asina , sequente pullo :
    ordinibus. Lucent, b. e., cpnspicua sunl, nileot. deinde in civiiatem ingressuin super pullum ,
    Campi bene culti,; et ipsae etiam arbores nitere seqitenie asina. Mysterii hujiis plures causas
    dicuntur. Plinius, l.,xyii, cap. 4 : JVoiiutique Imluni assignanl veleres,' recenlesque interprete*. In
    solimi esl, in quo procerasarbores nilenl. Sic campi veierum cbrisiìanorum monumentis serpe expressa
    nitidi, niientes, terra herba, nitens; el Juvencus , apparet imago Salvatoris asino vel asinae insidenlis ;
    infra, vers. 712, nitenlis vineti. Glaucicomans, vox eaque sic evstat in quodam cochleari antiquissinto ,
    a Juvenco formala, ut 1. iv, v. 201 : fianimico- ferruminalo argento insciilpta,apud v. e. Giovenaz-
    >nans. zium, quiejus modicoclileaiead sacram synaxin po«
    624. Lectis discipulorum, h. e., ex discipulis, vel pulo veteri more impefliendam oliin adhibituni fuisse
    positivum esl prò superlativo quasi leclissiinisdisci- pTUdefllissiiiieconjiciebat. Ita enim fideles ad tan-
    pulorum , ut li. 1. vers. 295 : Éximios vatuin. Vir- tum mysterium aecedentes in menioriam revocare
    gilius, I. ix, vers. 47 : Turnus, ul antevolans tardum po eraul verba Matlhaef: Ecce rex luus venil libi
    prascesseratagmen, — Vigilililectis equilumcomitalus, Vmansuetus, sedens super asiuam, el pullum pliant
    et urbi — Improvisus adest. subjugaRs.
    C25. Obvia, quae ex adverso , seu contra erani. 635. Prmmitis: sic haec nomina formare amai
    Ilice enim est propria significano Inijos vocabuli. Jovencus, ut non semel notatimi.
    Mallhxus ail: Ile in caslellumquod contra vos esl. 636. Stratas, vias, ut alibi didimi.
    627. Vel si, prò el si. Vel prò et ab idonei^auclo- 657. De boi: irtumpfio Salvatoris, de more vele-
    ribus aliquando adbibetur. rimi praetexen'divias Qoribus, et de acclamaiione
    032. Maithaeus ail : Et adduxerunt asiuam , el pueroriim Hosanna legendus est Maninus Roa, libr.
    pullum ; el imposuerunl super,eps vestimenlàsua , et il Singul.tr. cap., 13.
    éum desupir sedere, fecerunl-..Versio antiqua in ms. 658. Juda'a iiàlmetis abundabat. Horatius, I. n,
    (ìolbemino : Et adduxerunt. asinam, el pullum ejus , ep. 2, vers.- 184: Ungi— Pra'ferat Herodis paline-
    et imposuerunl super eos veslimenlasua, el sedebitl iis pingnibus. Plinius, libr. v, cap. 14: Hiericun-
    super eumJesus. Plerique alii mss. cimi Evangeliario t'em palmeiis consìlam. De voce riror di'cium l.-ii,
    Tridentino legunl, El imposuerunl super eum vestì- vers. 818-.
    m EVANGELICA lilSTORIA LIB. HI. . gjg
    Sic adeo ingreditur Solymornm mceniaChristus. A Uree ait, ingraiam linquens cimi civibus ur-
    Ingresso occurrit, primo sub limine templi, [beni,
    302 Cruribus atque oculis cerialim debile Beihaniamqiic petit, rediensque, in margine cer-
    [vulgus. [nit
    Quos ubi lam subilo gressu, visuque vigentes 055 Siraise, lendenfem diffusa umbraciila, ficum.
    645 Cuncta sacerdotum cognovit factio mirans, Illic forte cibi perlentans corda voliintas,
    Et pueros templi coniplentes teda canore : Arboris iitireciat ramos : sed nulla facultas
    Hosanna egregia Davidis stirpe creato, Pomorum sterilis frondis concreverat umbra.
    Ipsum percuncianl cimeli, quae causa canoris Ol'i Chrisius ait : Non sii libi fruetibus uni -
    Impuliem tanta tollat per gaudia plebem. [quam
    650 Chrislusad liane,Legts,inqnit, vosscriplà lenere (60 Copia pronìemiis. Timi proiinus aruit arbos.
    Credilis, infantam quae dicit abore venire, Discipuli ceierem (iiiranlur in arbore mortein.
    303 Lactenlum et linguis Justi Consurgere lau- Sed Christus stupidis assistens talia fallir :
    [dem. Nunc Ugni istiuS nostro stupuislìs honore
    Li.CTIONES VARIANTtS.

    641. Aid., Poelm., pio d s., Sic lune: casieri Sic; B ratione caesurae produci posse, prse enim ex con-
    adeo. suetudine poeiarum inferioris aevi.
    642. Roto. Ingresso primo occurrit: alii, Ingresso 630. Rom., Oli. cum' Hadam., Poelm., in textu
    occurrit primo. Tom., lumitie : lege limine. Legis, inquit, vos. Reg. cimi AUL, Tom., leqit;mnckis
    644. Bis., jam prò tatti. Reg., in tesili , Cam vos.
    aliis, gressu visuque; sopra, maiiu velcri, visuque et 651. Reg. cum Toro.. Poetili., prò d. s\, Credilis.
    voce. Boni., Oli. cum Aid., Credilur. Rom. cum Aid. et
    646. M>s. omne-ì nostri, codex ms. Divionensis, aliis ita interpungii: venire—Lactenlum, et tinquis.
    el alias P. Pitlixi a Jurcio colliltis, teda clamore: Sed aliter Scriptura dislinguit, Ex ore infanliu'm, et
    editi, teda canore. Pi-ima in clamor longa est, el. a laclentium.
    Juvenco eliam producimi' libr. n, vers. 410; I. 4, 652. Keg., lactantum : Rom., Oit. cum edilis
    vers. 590, 702. Retineniliiui ergo esl canore, quod lactenlum. Versiones veteres apud Sabatieriitm om-
    verbum est Virgilii, Lucretii, Ovidii, el aliorunì nes babenl lactantium, quod pariler Iegitnr in Evan-
    pr.cserlim poeiarum. VUe noi. ad vers. 648. geliario Tridentino, ex quo Confirmaiur lactantum
    647. De voce Hosanna, vel Osanna, vide v.irias in Reg. Sed mulii Palres antiqui cum Vulgata exhi-
    leeiiones vers. 640. Aid., Bas., create, prò crealo. bent lacientum, el prò eo, qui lac sugit, certitis vo-
    648.Reg.,Ott., Rom.; Ipsum percunclnnlcuncti qitas cabulum esl laclens, quànì laclans : tiam de hoc ali -
    causa clamoris. Legam cinti editis quoscausa canoris, qui dubiianl. Nominili apud Reuscliium juslis : re-
    ut vers. 646, teda canore, el I. iv, vers. 592: Reslilit tine juM, vidcliccl Christi.
    adverso complens cava saxa canore. Juretns, libr. iv (_ 655. Poelm., prò d. s., Slare exiendenlem. Vera
    Pauliiii Pelrocorii de Vita S. Martini, vers. 172, ex ^* lectb) Strato;, leudenlem. Nescio an aiiud voluerit
    ms. codice S. Benigni Divionensis, his in locis legit Aldus S'rafi; lendentem. Alibi eliam apud Juvencum
    clamoris et clamore, cui favel Cantaltrig., el alio- occurrit slrata, strato; prò via, ili paolo ante vers.
    rum poeiarum auctoritas, qui primam ejus vocis (>5G.
    svllabam corripiunt. Paulinus Peirocorius, loc. cil. : 056. Rom. sopra corda indicai corde, quod non
    Verterà casdentumresonabanl, verba clamanlum. Ter- admiscrim. Reuschius prò volunlas conjicit volupias'
    ittllhrnus, de Jona el Ninive, vers. 42. Naulicus in- hoc esl, appetentia.
    lerea geminus clamor omnia tentai. Plerique edili : 638. Reg., Ott., Daventr., Aid., sterilis frondis
    Tunc percunclaniur cuncl'i; Hadam. prasconianiur, concreverat umbra;. Sic Rom., sed f.terili, Had.
    quod non bene Laiiuìtin est. Poelm., prò d. s., co- Poelm., in lextn, Fabr., sterili frondis concreverat
    dex Barlhii : Ipsum p'crconUmtcuncti. Alii scribuul umbra. In Reg.. glossa naie' esl UMBRIE — in umbra.
    percunclor, alii perconclor. Verbum aciivum per- 660. Reg., Oli., arbos .-Rum., arbor.
    cuncio, el passivimi percunclor, non ndmodmn usi- 665. Omeisiiis suspicatur Nunc Ugni stirpem,
    taluni est: niliilominus non dubito quiu Juvenci sii, Reuschius Nunc lignumistius, nc'mpe arboris. Alio-
    cum iterum percunctaia passive oecttrrat vers. 679. quin supplendiim arborati : Nube slupuisiis, arbo-
    Idem verbum usurpanl Nativius, Gellius, et Apu- rem lig-iiiislius aucioritate nostra desisse ad vires
    ieius. ducere lerrenos snecos. Putabam Nunc Ugni istius
    649. Kom. cum edilis tantum; Reg., tantum; nostro sttipuistis honore— Desisse vires lerrenos du-
    Oli., tanta. Id jirae caeteris placet, quod absciolisli- cere succos, quod, prodncla ultima in desisse oh c:e-
    brarìis mntaltim, quia nesciebant, ultimamiin larila ID surani, optimum videiur.

    NOTA.
    644. Quos, synesis, sive muiatio numeri et gene- vite, libri, eie.
    ris: quasi non praecessissel debile vulgus, sed homi- 635. Lib il, vers. 116 : C«»nle diffusa; tegerent uni-
    nes debilese vulgo. bracnla ficus.
    t>47. Crealo, genito. H;ee esl enim propria liiijus 057. Facultas, nulla vis prodticcndi (ionia con-'
    verbi ngnificatin : quamvis non quidquid genitum est, crovorat frondis sicrilis umbra!.
    creatimi quoque dici possit. 638. Pomum de quovisfniclit. Vide not. ad Drac.
    653. CAPUT XXVII. Chrislum maledixisse fi- lili. i, vers 186.
    enili, quia forel sterilis, atque Ulani confestim e.ra- 661. De senio el morie arboruni vide noi. ad lib.
    ruisse. Manli. x\t, t7 seqq.; Marc. \i, 15. li, vers. 719, ci Gruneriini, ad Seduliuni, lib. i,
    654. In margine slrata'. Toxlus sacef, secusvìam. vers. 13.
    Ms. Cantalo-.g., super viain. Margo proprie est cx- G62. Stupidis, valde mirantibus, ut vers. seq. itu-
    Ircina ora rujuslibcl rei, ni marqo (Invìi, aqrì, puisth.
    271 C. V. AQUIL. JUVENCI 272
    304 Desisse ad vires lerrenos ducere succos. A Percunciaia prius'paucis senlentia solvat.
    665 Sed veris verbis ilerumque iterumque monebo : 680 Nuper Joannes , puro qui gurgile lavit
    Namque fides si certa animi consislet in arce, Sordenlis populi maculas, divina potestas,
    Nec dubiis nulans vitiis tremebunda jacebil, An hominis polius vobis fallacia visa est?
    Arboris istius vobis substanlia cedet. Haecait, ancipiti verborum pondere claudens
    Nec tantum islius, sed montis celsa revelli Caplantum procerum mentem ; nam magna pro-
    670 Credentum verbo poterunt, imdisque profundi [ phelam
    Cum silvis pariter, saxisque, ferisquerecondi. 685 Plebis Joannem veneralio suscipiebat,
    Et quaecumque fldes robusto pectore poscet Nec polerant ejus fallacem dicere vitam.
    Credentum, semper digna virtute tenebit. Rursus sublimeni dixissent esse prophetam,
    Haecubi dieta dedit, templi semeenibusinfert. 3060cc'dlsse'1'umtra'leretconfóssiocuIpam.
    675 Confestim proceres populi, miracula rerum, Se nescire lamen respondit faelio fallax.
    Collecti inquirunt, virtus quae tanta dedissel. 690 TumChrislus: Nonestinjuslumclauderevocem,
    Ollis Christus ait : Quaerentibus omnia vobis Cum mihi claudantur procerum responsa su-
    305 Dicere jam facile esl, si nobis vestra vi- [perba.
    [cissim Nam geminaeprolis genilor majoris in aures
    LECTIONES VARIANTES.
    665. Reg., iterum iterumque : rescribe ilerumque B vem diclionis prcecedeniis.
    iterumque. 685. Olt., ludens , prò claudens , et forlasse a pr.
    666. Reg., anima;, prò animi. Daventr. cum. ni. fuit laudens , vel claudens. Facile in mss. inierse
    mss. Reg., Oltob., consislit. Aid., Bas. cum Rum., confunduntur ludens et claudens, et, quod idem
    consistat. Ilad., Fabr., Poelm. consislet. est, cludens. Neque hoc loco mihi displiceret lu-
    667. Wetlb., in textu, mulans; ad marg., nu- dens. Sed multo magis placet claudens. Sic I. iv,
    tans, quod unum probandum est. vers. 8 : Cur tenlalis, ail, nunc me concludereverbis?
    670. Aid. verbis : alii, verbo. Aid., Bas., profun- 685. Reg. , Olt., a pr. ni., Tom., suspiciebal :
    dis : melius, profundi, nempe maris. Rom. , cum plerisque editis, suscipiebat. Bartbius ,
    675. Rom., Credendum: lege Credentum, ac libr. xxvi Advers., cap. 7, col. 1265, prò suscipiebat
    fonasse praestiterii interpungere poscel,— Creden- correxit etiam suspiciebal : quod verbum , inquil,
    tum semper digna virtute tenebit. Paulo ante, Creden- corruptum et in Ligno vilae apud Cyprianum , sive
    tum verbo. alitini poelam chrislianum : Circum spalianles gra-
    676. Poelm., prò d. s., Miranles rogilant, qua vir- mine molli — Suscipìunt alta pendentes arbore fru-
    tute efficisista; in lextu, cum mss. et aliis editis, ctus. Legendum Suspiciunt. Vide libr. ni, vers. 51,
    Collecti inquirunt, virtus qum tanta dedissel. ubi idem legiiur versus.
    678. Aid., nobis si. 687. Reg., contra metri rationem , sublimati si
    679. Rom. , Prascunctata : lege Percunclata, aut dixissent esse. Olt., a pr. ni., Rursus sublimem dixis-
    Percontata, ex dictis ad vers. 648. Mss. cura plerisque sent esse prophetam, quod genuinuni vide!tir : neces-
    editis , solvat : Had., Poelm., solvei. p
    ^ saria enim non est parlicula si. In Olt., ut in editis,
    680. Tom., Joannis prò Joannes. apponilur supra si inler dixissent, et esse. Parlicula
    681. Reg., Ott., Rom., Sordenlis : editi, Sor- si eleganler saepe omini tur non solitili a poetis, sed
    dentes. eliam ab aliis. Virgilius, 1. vt, vers. 51 : jPortem.
    682. Reg., Ott. , Aid., Bas., An hominis. Rom., opere in tanto , sinerel dolor, Icare, haberes. Ovidius,
    An Joannis. Hadam., Fabr., Poelm., Anne homi- vi Fast., vers. 115 : Huic aliquis juvenum dixissel
    nis. Probtim esl An hominis : quod enim an produci amantia verba, — Reddebat tales prolinus illa sonos.
    possit, dixi ad libr. 2, vers. 517. Hoc autem loco Cicero, Philipp, xm, e. 11 : Recesseris, undique om-
    peculiaris est ratio ob aspirationem dictionis se- nes insequenlur : manseris, hasrebis.
    nuenlis quae vini habet producendi aliquando bre- 689. Tom., Poelm., prò d. s., iqilur, prò tamen.
    NOTA.''
    665. Virgilius, ni Aneid., vers456: Prcedicam, et h. 1. vers. 154. Inlerdum captare conalum indicai,
    repetens iterumqueilerumque monebo. capere effectum.
    666. Animivi arce, quasi in fastigio et apice ani- 688. Confessio occisionis prophetae argueret cul-
    mi. Statius, lib. ii, silv. 2, vers. 151. Celsa tu mentis pam. Sed qusenam culpa seniorutn fuit, quod Joan-
    ab arce— Despicis errantes, humanaque gaudia rides. nes ab Herode occisus fuerit? Satis ex Evangelistis
    6ti8. Arboris subslanlia, arbor. Vide not. ad lib. hoc loco constat, Ssribas et Pharisaeos Joamii non
    1, vers. 41G, 651. credidisse. Ait enim Lucas : Al UHcogitabani intra
    669. Celsa montis. De vocabulo celsa subslantive se dicenles: Quia si dixerìmus, De casto, dicci : Quare
    dixi ad Draconi., lib. H, vers. 5. ergo non credidistis UH? Si autem dixerìmus , Ex
    674. CAPUT XXVIH. Jesum inlerrogatum, qua hominibus, plebs universa lapidabit nos. Certi sunt
    potestate hasc faceret, respondisse : Facile erit, qua; " enim Joannem prophetam esse. Probabile ergo esl,
    qumritis, dicere, si prius, qumnos inletrogabimus, sol- eos moriern Joannis, quoque poterant modo, pro-
    veriiis de Joannis baptismate. Manli, xxi, 25 seqq. ; curasse. Lamyus bine suam senteitiiam coofirmat,
    Marc, xi, 21 ; Lue. xx, 2; Joaon. xiv, 15 ; xvi, 25. Joannem bis in carcerem fuisse conjectum, primum
    675. Ordo esl : Continuo proceres, sive seniores aScribis et Pharisaeis, tum ab Herode, cum Scribae
    populi collecti inquirunt, quae tanta virtus dedisset et Pharisoei illum dimisissent, quia timebant ple-
    miracula rerum, vel quae virtus dedisset lanla mira- bem.
    tuia rerum. 691. Responsa superba, quia ipsi superbi sunt,
    680. Supra , vers. 265 : Justus loannes, populos et aut non respondent, aut superbe respondent.
    qui fluminelavit. Confer notam. 692. CAPUT XXIX. De eo , qui filios habens , in
    685. Ancipiti, qui in utramque partem premebat. vineam ire eos jussit. Item publicanos el meretrice»
    Vide not. ad 1. H , vers. S33. crediluros in Chrislum, Judasos vero obstinatos fore.
    684. Caplantum, capere volentium. Adisis not. ad Malth. xxi, 28 seq.
    273 EVANGELICA HISTORIA LIB. IH. 274
    Talia dieta dedil : Vitis mihi portio major A Annuit his juvenis, nec diclis facla repensat.
    Semipulala jacet. Sed perge, etrobore foni Dicite, quis potius geniloris jussa sequalur ?
    695 Nunc scrobibus, nunc falce premens, vineta re- Illi collaudani responsuni posterioris.
    [tonde. 308 Prosequitur Christus : Nunc vera adver»
    Tum juvenis sese lam sordida vincla laboris [tile dieta.
    Nolle pali memorat. Posi omnia jussa parentis 705 Jam magis hinc COÌHsedera comprendere cer-
    307 Exsequilur, damnansque sibi responsa tuni est
    [coercet. Corporis e viliis quaerenles sordida lucra ,
    Post alium natum simili sermone jubebat Quamvestrumquemquam. Vobis namvenerat ante
    700 Ad vineta sui dependere jussa laboris. Juslus Joannes : sed non est credere vestrum.
    LECTIONES VARIANTES.
    695. Rom., retonde; Helmst., reconde; alii re- busque aliis recentioribus, necnon ex versione Co-
    tunde. Reuschio magis arridel retunde prò tonde. Id pta, Armena , Saxonicà, Arabica, ac prseierea ex
    verbum iribuilur Plauto, et reloiisas a Plinio usur- Damasceno, Pseudo-Athanasio contra Ariuni, Vie-
    pattir libr. xvm , cap. 17, de segete. Vitis tondelur, fi lorino et Hippolyto, in Genesin. Accedit none
    cum putaiur. Columella, libr. iv, cap. 21 : Vitis in Evangeliarium Tridenlinum , saepe a me laudatimi.
    pollicemlondealur. Plinius , libr. xv, cap. 1 : Oleas Thomas Marescallus animadvertit, in versione An-
    tondentur, cum el viles. Sic tonsa ilex, lonsa mijrtus , glo-Sax. Iegi : Tum dicebant UH: Poslerior. Omino
    et similia. In scriptura communi et vulgata eumdem versiones, Arabicam in nonnullis exemplavibus,
    sensum habet retunde : et quantum quidem ad scro- et Agypiiacam, in quibus unius et alterius filii in-
    bes allinei, dici potest vilem retuudi, cum pro- verlitur responsio , adeoquemirum non est, laudari
    slerhilur. Columella, libr. iv, cap. 4 : Facto in pasti- responsum posterioris. Mss. Latinis plerisque , in
    nato scrobe, loia vitis a media fere parie sulci pro- - quibus sine ulla perturbatione versiculorum 29 et
    sternami-. Scrobibus vineta premere esl federe, ac 50, consianter subditur , Dicunl ei, Novissimus , et
    pastinare, seu venere terratn. non Primus, Sabatierius adjungit S. Aiigusiinum ,
    698. Mss. nostri omnes cum Tom. : Exsequilur, libr. v Locui. , lotti. 5, pan. i, col. 568 ; et clarius
    damnunsquesibi responsa coercet, nimirum corrigit a Hilarium, io Commenl. , col. 716. S. Hieronymus
    se responsa. Plerique editi, Exsequilur, dura; dam- agnoverat etiam liane leclionem, quamvis in aliis
    nans responsaloquela;.Conjiciebam : Exsequilur, dam- exemplaribtis , quae ipse vera vocat, aliier Iegi as-
    natque sùm responsa loquela;. seratComment. in Mallh., toni. IV, col. 101 : Quod
    702. Poelm. , prò d. s., Fabr. , uter potius; in dicilur : Quis ex duobus fecit voluntatem patris, et
    lextu eum caeteris, quis potius. Rom., corrupte , gè- illi dicunl : Novissimus; sciendum est, in veris exem-
    niloris gloriamquesequatur. plaribus non haberi NOVISSIHUM , sed PRIMUSI , ul pro-
    705. Reg., Olii coulaudant responsum posterioris; G i prio judicio condemnenlur.Si autem NOVISSIMUM VO-
    sic Oit., sed responsa contra melrum. Rom., simi- luerimus legere , manifesta est interprelatio, ut dica-
    Iiier: UH collaudanl responsa posterioris. Poelm., mus intelligere quidem veritalem Jnaasos, sed tergi-
    in textu, Daventr., Aid., Hadam :1ilicollaudantnalire- versali , et nolle dicere , quod sentiunt : sicul et bap-
    sponsaprimis.Poelm., inlexlu, Davenir.,Aid.,Hadam: lismum Joannis scienlesesse de coslo,dicere noluerunl.
    1Ili collaudanl naiiresponsaprioris. Poelm.,prodiv. s. : Sabatierius Juvencum adduxitpro lectione Vulgate,
    Olii non laudani responsumposterioris. Resiituenda el quia scilicet exemplaria cod. mss. Juvenci non vi-
    Juvenco sua leclioex nosiris mss. : Illi collaudanl re- derat : ex bis ameni constat, eum legisse, Dicunt
    sponsum posterioris. Librarli veieres, aul primi edi- ei : Novissimus. Reuschius vulgatam Juvenci scri-
    tores Juvenci, qui sacrae Scriplurae vulgatam versio- pluram retinuit , quamvis non dubitaverit, ut ait,
    nem noverant, nonaliam, hunc versum corruperunt. quin genuinus sit versus Juvenci a nobis exhibitus.
    Verba in Vulgata sunt Matiit. xxi, 51 : Quis ex duo- Sic aulem inlerpretaiur : Responsum videlicet , et
    bus fecit volunlatem palris? Dicunt ei. Primus. Con- verba posterioris collaudarunt, sed non factum. Eo
    sentii versiti antiqua ex codice Colbert., el S. Ger- ipso autem facilini prioris proliant. Chrislianus Fri-
    man. 2; al ex ms. Corheicns. 1 et 2, et S. German. dericus Matihaeus in novo Testamento Grieco et
    1, ex Claroni., ex Cautabr. , ex cod. S. Aodreae Latino afflrmat, in nonnullis suis mss. responsio-
    Aven. , prò Dicimt ei, Primus, exhib'etur Dicunt ei, nem filiorum inverti, et Itane transposiiionem or-
    Novissimus. Ila etiam legitur in codice Verceliensi tam esse ex Commeiilariis inlerpretum, qui hunc
    ab Iricio edito, et in Veronensi a Blancbinio lypis locum de popolo Israelitico , el de gentilibus acci-
    excuso. Birebius , in opere Qualuor Evangelia , etc. _ piunt. Quo posilo, exoriebalur quaestio, utri prius
    prò eadem scriptura laudai celeberrimtim codicem ***vocati essent.
    Vaiicammi Graecum 1209, qui optimus est omnium 705. Ott., Reg. , comprendere possunl , Rom.
    quotquot exslant, Vind. Lamb. 51, et versionem cum editis , comprendere cerium est.
    Syram Hierosolymilanain. Welsienius, in Testa- 707. Ott., Reg. , quisquam : alii, quemquam, ut
    mento novograeco, eamdem lectionem commemorat bic versus versui 705 respondeat. In Ott. forlasse
    ex codicibus Graecis Canlabrigiensi antiquo, duo- fuit quemquam.
    NOTA.
    694. Virgilius, eclog. 2 , vers. 70 :SemipulataUbi dere jussa sui laboris: nempe jubebat ire in vine-
    frondosa vitis in ulmoest. tum, ul laboraret. Dependere significat eliam insu-
    695. Premens vineta retonde : idem accusalivus mere, ul dependere operam. Fonasse hoc sibi vult
    cum duobus verbis. dependere jussa laboris.
    696. Sordida non sunt vincla laboris rustici, si 701. Repensat, frequeniaiivum a rependo eadem
    Sordidus accipiatur prò infami, lurpi, foedo. Alio fere significalione. Nec facit, ul diclis facla respon-
    sensu rura dicuntur sordida , aratro sordida , olia deant, aut paria sint.
    sordida ruris, sordida leda villa;, casm, eie. , quia 706. Qumstus de professione merelricia frequen-
    nullus ruri mundiliarum cullus. Vincla laboris peti- ter dicilur. Plautus, Poan. v, 5 , 20 : Facerentque
    tuin videtur ex lloratio, 1. i, epist. 7, vers. 67 : Ex- indignimi genere qumslutncorpore.
    cusare laborem , et mercenaria vincla. 708. Non est vestrum. Terentius ,.Heaulont. ni ,
    700. Noianda Iconio : Jubebat ad vinelli depèn- 2: Noli esl mentiri ineun.
    :
    $75 fi. V. 4QUJ1*, JUVESCf 2T6
    Namque fideni potius meretricum pectora cer- A Praccipit, et rtirsum mercedis pacta reposcit.
    [ tain 725 310 Major at in plures audax injtiria surgit.
    7t0 llausertint, sqrdesqueanimi posuere pudendas. Ultima jam domino naium dimitiere mens est,
    Al vos tanlfli'urnscelerum ni! pcenitet umquam. Quod sobolem, partemque sui vis digna pudoris
    Sic quidam dives , cui jugera multa nitenlis Cultorum cordi venerandam poscerel esse.
    Vineti sepes circimi densaia coercel, Sed contri illorum jam mens maculala cruore ,
    309 Jn medio turrem , pnelunique , et dolia 750 Progenie exslincla domini, sibi post dominalum
    [ fecii , Cedere credenies, crudeli vulnere lixum
    715 Citlloresque dedit, fructusque locavilhabendos. Obtruncanl, jaciiinique foras trans sepia ca-
    Impositam staiuens niercedis solvere legem. [ daver.
    Tum looginqua petii, sed fruclus tempore certo Posi haec jam dominus venict, poenasque re-
    Actores famttlos niiltil , queis portio, salva [ poscet
    Cultorum certa ruris mercede, darelur. Taiitoruni gcelerum. Sed vobis tradita quondani
    720 Ecce colonorum rabies hos verbere saevo, 755 Fulgeotis regni sedes Iranslaia fereltir
    Ast alios lapidum prolerrent iindique lelis. Ad gentem , dignos possit quaereddere fruclus.
    Denique leiliali prosiernunt vulnero multos. fi Ul rex, qui nato tlialamorum viucula necieus,
    Tom dominus ruris plures incedere servos Praecepit, proceres convivia lata freijuenleni,
    LECTIONES VARIANTES.
    710. Reg. et Ott. scribtint Auserai. Reg., animai, credenies. Esl figura synlhesis Credenies, quasi pr:c-
    prò animi. ccssisset non mens illorum, sed UH habenles meuietn
    715. Rom., ccheret : lege coercel. Nonnulli con- maculatavi, etc.
    junguul circumdensata. S'id circum potius adverbii 755. Rom., refertur; melius celeri feretur; id.
    more posilum videtur. enim poscit sentenlia Evangelii.
    718. Plerique scribiiul quis; nominili, queis. "56. Reg., Rom., Tom., Aid., Ad placidam gen-
    720. Reg., verbere servos. Rom., Ott., cum editis, tem , possit quosreddere fruclus. Ott., cuoi aliis eililis,
    verbere smvo. Ad gentem, dignos possit qua; reddere fruclus.
    721. lieg., Oltob., Hadam., Poelm , Fabr., pro- 757. Rom., Hadam., Fabr., ì'oelm. in lextu, Al
    lerrent : quo fonasse pertinel mendum in Rum., rex. Reg., Oil., Aid.,-Toro., Bas., Ul rex. Sic prac-
    prosternit, nìsi legeudimi sii prosternimi, quod ta- siat U-gere. Poslea quidetti non addiiur sic, aut si-
    ntum minus placet, cuitt v. seq occurral. Aid., Bas., mile aliqttid, quo pars sectiiiila «oiuparalioois es-
    diverberat. Pro suhmovere, expellere poniinr pro- plicetur : sed jam intolligitor, bic comparali re-
    lerrent. Terentins lleaul. 5 , i : Pro/erruisri hinc, fi- gnum coelorum regi qui fecit nupiias Qli-usuo, ut
    ntini scilicet. v. 712 li. 1., Sic quidam dives non dissimili modo
    725. Faltr., inendose, domiuos , tiro dominus. exponitur parabola vinea-.
    724. Rom., Olt., Aid., rursus; alii, rursum. Oli., 758. Obscitra est conslruclio lntjus vi-rsns el seq.
    PraseepU, bene correciuut per Prascipit. Cogiiabam, Prasc'pii, ul proceres conviv.a lasla (ré-
    726. Reg., demiitere, fonasse melius quam dimìl- Q queiilcnt, —Accilos famulis, eie, vel Proscepit, pro-
    lere. Arntzenios ad Sedolium v, i93 , vis ullauidi- ceres conviviaImla (requenies, — Accilosfamulos, ani
    versitateui in bis verbis agnoscit. famulis. In scripiura volgala varianl tempora: Pras-
    750. Rom., Progeniem exslinctam; alii Progenie ex- eepit, proceresfrequentati, pra'cepiiqueaccilos famulos
    slincla. concelebrare. Sciioetlgeoius repeiendmu ail Prascipit
    751. Mss. nostri, Cedere credentum; edili, Cedere concelebrare, non Proscepit.
    NOTA.
    710. Sordes animi, culpas, elimina , scelera , sibi vindicasse servum aciorem, ac recte .Inveitemi!
    avari|iam. Hoc loco recto de corporis et animi Ìin- inierpretalum l'uisse actores servos a pairefamilias
    piiritatibos dicilur. missos ad colonos agricolas , ut vineti fruclus perci-
    712. CAPUT XXX. Parabola de vinilqribus , qui perent.
    inlerficiuni ad se missos ad poscendam locati ruris 721. Lapidimi telis. Nonius e. 6, n. 5 : Tela etiam
    mercédem. Manli, xxi, 55 seqq. ; Marc, xii, 1 ; Lue. lapideedici posse auctorilas docuit, el omnia, qumja
    xx, 9. Nitenlis vineti, vide noi. ad vers. 025 li. I. ciunlur. Sisenn. Histor. I. iv : Manuales lapides dispar-
    715. Supra, vers. 550 : Cui dulciti fuiidum—Pin- tii , proplerea quodis ager omnis ejusmodi lelis indi-
    guibus in campis late vineta coronant. gebal. Gaius lib. oli. Digest. Ih. 16, de Verb. signi-
    717. Fruclus tempore certo, neiiipe tempore suo, ficai., leg. 255 : Teliim vulgo quidem id appellatili-,
    seti vimlcnmr. Ovidìus de Remed., v. 189 : Tempo- quod ab arca miliilur. Sed nunc omne signifìcalur,
    ribus certis maluram rusticus uvam —Coltigli, eie. _" quod miliilur maiiu. Ila sequilur, ul et tapis, clligiium,
    718. Actores, verbum maxime proprium de servis., et fermili hoc nomine conlinealur.
    qui pecimins et fundi redilus adiitinistraut, Vide 727. Fijius pars dicilur patris. Vis digita pudoris
    Digeslor. I. xxxtn, ('[['.7, le.g.20, ubi aperte Scaevola ponitur prò pudor, aul'virtus pudoris. Confer noi. ad
    aciorem a villico,disiingiiit, quamvis aciorem eliam 1. i, vers 420.
    niimet-etinter iiistrucli fondi officia. Primis Ecplesiac 728. Venerandampassive, ni v.281 1. n. Videvar.
    saeculis multi Christiani scriptores in foro versati lect. ibi.
    fueraut, jttsque dixerani, aut defepderanl, In Pru- 732. Sepia, sepes. Varrò de Re rosi. 1. i, cap. 14 ;
    deniio, Dracontio, et Juvenco sa>peverba et phra- Nunc de seplis, quos liUandì fundi causa, aut parlis
    ses e; leguni intima coguiiione pelilas osservavi. patti dìcam.
    719. Sensus, el ordo est : Queis portio ruris dare- 757. CAPUT XXXI. Parabola de inviiatis , qui
    lur , salva, sive excepia cena mercede cultorum , li. contemnunt venire ad nuptias. Mutili, xxn, i, etc.;
    e., debita culloribus. Pignorius de Servis, pag. 118 Lue. xiv , 16 : Tlialamorum rincula nectens; de his
    seq., prohal, iti rei dominici; procuralione prinias inatrimoiiii vincitlis confer not. ad v. 278, libr. il.
    2T7 EVANGELICA H STORIA LIB. HI. 278
    311 Accilos famulis voti regalis honorem A 755 Ite igittir propere per publica sepia viarum ,
    740 Concelebrare simul : cuncti sed adite reeiisant Et quoscumque illic casus glomeraverit, omnes
    Regales ihalamos, regalis pocula mensae. Hoc laelis nati tlialamis adhihele vocanles.
    Post alios mitili, sese largissima c'ititela , Progressi famuli per compila cuncla viarum
    Magniflcasquedapes, convivia laeta parasse. Invenlos duxere simul. Jam denique «incise
    Illi, negleclis dapibus, diversa petebant. 760 Complenlur mensaemixtan sine nomine plebis.
    745 Hiecedes proprias, bic ruris teda propinqui, Hic justi injuslique simul cubuere vocali.
    Ast alius potius nicrces ac lucra revisit. At rex ingressus convivia laeta revisit.
    Multi praeterea missos, qui ad Ioniavocarent, Hic videi indulum polluta?.veslis amictu,
    Insonles famulos rapiunt, et corpora ferro Laditite tbalami fueral quae dissona longe.
    In moitcm cruciant. Tum rex, ubi comperit 765 Isque ubi regalis sermonis pondere causas
    [acta, Reddere prò vestis maenlis, et labe jubetur,
    750 Millibusarmatis cives cum meenibus ipsis 313 Oppresso tacuit non puripectoris ore.
    Subruil, effusi famulorum sanguinis ultor. Ei lum eonversus famulis rex praecipit illuni
    Tum servis fatur : Nunc festa jngalia cceuat Connexis manibus, pedibusque, et corpore
    Praelargis opibus qu.T'cumqueinsiruximus illis, B [ loto
    312 Contempscre ineis proceres coniingere 770 In tenebras raptum mox praecipitare profundas.
    linensis. Illic stridor erit vasti sine fine doloris,
    LECTIONES VARIANTES.
    759. Reg., Rom., Accilos famulis ; et glossa in editi, compila cuncla.
    Reg., accilos—vocalosa famulis. Placet baselectio, 760. Rom., Oli., a pr. m., Fabr., Had., Poelm. in
    quia similis loquendi ralio familiaris est Juvenco, et lextu, Complenlurmensasmixiassine nomine plebis;
    senlentia sicplanior procedil. Coniniunis scriptura sic eiiain Rfg., et Oli. a sec. in., sed plebesprò ple-
    est, Accilos famulos; in Oli. ex Accilos facilini bi;, hoc fonasse senso : Mixias erant sine nomine
    Accilis. Bas., Poelm., pio d. s., Complenlur
    plebes. Aid., sine
    740. Hic, et sequens versus deerant in Reg., sed iiiensmmixlu nomine plebe. Displicet lia;c leciio
    additi sunt. Fabncio, qui in Commeni., alfirinai, verbum com-
    745. Koenigiiis conjieiebai convivia lauta; nani pleo slare hoc loco com genitivo plebis. Vide a no-
    conviviaImlajam praecessii. uis nota-a in varia leclioue vers. 90 bttjus libri, el
    744. Mss. nostri, Poelinann., prò d. s. , opibus; vers. 253 in not.
    plerique editi, dapibus, quod senleiilia; magis con- 761.011. , Hucjusli, injustique simul venere; el,
    gni, l. prò il. s., cubuere. Rom., Aid., Bas., Sic justi. Reg.,
    74(5.Aid. , mercespolius. Had., Poelm., Rie justi. Plerique ntss., et editi, cu-
    7i7. Oli. cum caeieris, vocarent : sed, a sec. m., buere.
    vocarant. 702. Rom., Et rex; alti, Al rex.
    751. Reg., Oli., et fusi : lune disiingtiendum erit, 765. Rom., Reg., Olt., a pr. ut., vidit : recte a sec.
    et fusi faniuloritni sanguinis ultor , — Tunc servis fa- ni. Oli., videi.
    llir. Melius laiiien esl effusi cum Rom., et editis. 764. Reg. , Lmtiiiis, prò Loslilim.Oli. a sec. m.,
    755. Mss. nostri, opibus; edili, dapibus. Hoc loco G Had., l'oeim. in textu, Wesiltem. ad marg., Fabr.,
    libeiiiins atnpleciar opibus. Oli. , Aid. , inslruximus, qum dissona. R>-g., Rom. , et, ul videiur , Oli. a pi.
    UH— Coiitempsere.Alii plerique mss., el editi , in. in. cum Aid. , Weslb. in textu , Bas. , cui dissona ,
    slrtucimusillis, — Contempsere. Rng. , Rom. cum plerisque edilis longe: in Ott. a
    754. Reg., proceris, prò proceres. pr. m. (n'\l lingua, prò d. s., vel tainquam coneclio
    756. Ollob., glomcraveral; supra recle, glamera- esl longe. Aid., dissona valde.
    verii. 767. Otu, puro ; stìpra, puri, coni aliis.
    738. Rom., Torti., Aid., Bus., compila lata, ut 1. 768. In Ottob. proscepitbene emendatum perpra?-
    iv, vers. 206 , per compita lata viarum; alii mss. , et cipil.
    NOTA.
    739. Volimide nnpliis solemne verbum, ut notavi 765. Veslis amictu, hendiadys.
    ad I. ii, vers. 568. < 764. Dissona , discrepans. Claudianus de consul.
    740. Adire : Sedulius in prolog. v. 5 : Adi so- Mallii, vers. 249 : Riiu dissona barbaries.
    lemnia mensm.Plura ibi Ariiizenius. 765. Sermonis pondere, ul 1. n, vers. 483 : Cicero
    744. Diversa, opposita, vel alia omnia. prò Ligario e. 7 : Verborum lamen ipsorunt pondus
    747. Vocarent, et vers. 757, vocanles, et v. 761 , stisiinerenon possel.
    vocali, eie. , verbum prnprium lotiviviorum, ut no- D 769. Libr. iv, v. 595:Connexismanibus, pedibusque.
    tatimi esi ad libr. i. vers. 795, Revocare, de iis dic- 770. Tenebrasexteriores iuterprcialur Mazocbius
    ium, qui prandii viceui reddunt, ex Cicerone, Phse- I. in Spie, ad h. I. conipara te ad lucernarum jubar,
    ilro , el Laclantio observat Mazoehius Spiri!, toni, quod noclu i-cenaiilibnsaffulgebat, ut qui foras eji-
    in, ad e. 14, vers. 12, Luce cerertiur, e is in tenebris vers.iri oporlerel. Alia est
    732. Festa jugalia , nupiialia. Caliillus Carm. 65 ejusdeni Mazochii explicatio , exposita I. i, v. 797,
    de Nupt. Pel. et Tnel.s v. 502 : Tmdas celebrare in nota, cui favet Juvencus ulroque loco. Ioierpre-
    jugales. Frequens est usus liujus signilicaiionis apud latio vero, quam h. I. adhibet, propria ejus non esl,
    poetas. sed communis cum Maldonato, aliisque. Habebal
    755. Prmlargus prius a Persio usurpatimi fueral. hoc M.iZDCliius , ut interdum quasdam exposiliones
    Instritere verbum de cooviviis passim aclhihituni, ut lamquim ab aliis prtutermissas sibi adjudicarct,
    dixi ad I. li, vers. 35. iguorans, vel dissimulans se scire, eas in eelebcni-
    756. Glomeraverit,verbum familiare Juvenco.Vide mis iulerpretibus.obviasesse. Et tameit iseratMt-
    noi. ad v. 579, 1. 2. zochius, qui aliorum pennis ornaci minime iudi-
    760. Libr. 1, vers. 485. Mixim sedatimi- lurbw. gerel.
    Sedulius Juvencum imitatur 1.4, vers, 2. Sine nomine 771. Vasti, magni. Sic plerique alii loquunttir.
    —
    vulqus Mixlum, eie.
    279 C. V. AQUIL. JUVENCI 280
    El semper fletus. Mullisnam sape vocatis, 773 Paucorum felix hominum selectio liei.
    LECTIONES VARIANTES.
    772. Tom. , jam; rescribe , nam. rum liber tertius. Incipit liber quarlus. Ottob. Expli-
    775. Posi huncversum Reg. , Explicit evangelio- cit liberili. Incipit ejusdem liber iv.
    NOTA.
    775. Seleclio contraria est rejeclioni. Utroque hoc vocabulo utitur Cicero.

    LIBER QUARTUS.

    314 Talia dicentem confeslim factio frendens Cur lentalis, ait, nunc me concludere verbis ,
    Tentare aggreditur verbis cum fraude malignis : Fallaces ? mentis prodit fallacia fructum.
    Certuni est, veridicum te nunc venisse magis- 10 315 Inspirile en nummum, sculplique nomis-
    [truni. fmalis aera.
    Nec quemquam metuens, Domini vestigia ser- Csesaris expressum promplum est ibi cernere
    [vas. [vultuni.
    5 Die ergo, an liceat noslrae dissolvere gemi Solvile nunc illi propria sub lege tributum,
    Caesaris urgenlis semper sub lege tributum? Atque Deo proprium Iegis servetis honorem.
    Ille sed inspiciens saevi penetralia cordis, Post Sadducaei tali cinxere lalratu :
    LECTIONES VARIANTES.
    Versu 5. Oli., veridicum, ex quo non recle factumi 11. Rom., facile est ubi; Aid., facile esl ibi; Fabr.,
    veredicum. proprium est ibi; plerique promplum esl ibi. Reu-
    4. Rom. Ott., meluis , Domini vestigia servatt's. schius tribus his versibus 11, 12,13, voeem liane
    reiinendam ail. Nam hujusmodi repeiilio-
    Poelm., prò d. s., tueris , Domini vestigia servans. proprium
    nes sunt apud Juvencum, Homerum el
    Plerique edili, cum Reg., metuens Domini vestigia| alios,frequenteset venustalem babenl.
    servas. B 12. Rom., Fabr., Had., Poelm. in lexlu prò-
    6. Reg., non male, semper ex lege.
    9. Edili cum Reg., Otl. Fallacis mentis. Putabam1 est, prium. Reg., Oli. cum plerisque editis, propria, hoc
    Pellacis mentis : nam postea est fallacia. Sed inRoni. peculiari, aut eliam sua : nam hac sìguilicaiione
    Juvencus vocabulum proprius adhibet.
    vera videlur esse lectio Fallaces ? mentis prodit fal- saepe 15. Fabr., Poelm., Had., servelis. Mss. cum Aid.,
    lacia fructum. Nimirum cur, fallaces, lentalis, etc. In' Daventr., Tom., Bas., et aliis, servemus.
    Aldo esl perdit prò prodit. 14."Reg., Ollob., Tom., Posi Saducai hinc inde
    10. Reg., Olt., Inspicite in nummum. Aid., Fab., latralibus urgenl. Sic etiam Rom., el Poelm. prò
    Hadam., Poelm., Aspicite en nummum. Daventr. in- d. s., sed Rom. scribit, Saducei. Poelm., Sadducosi.
    terpungil, Aspicite : en nummum. Rom., Aspicite in Aid., Bas., Inde Saducasi tali cinxere lalratu. Sic
    nummum. A manu Juvenci fonasse est Aspicite eliam Hadam. Poelm. in lextu, Fabr. Daventr. ; sed
    nummum, vel Inspicite nummum; produclo e ratione Hadam., ineboat, Inde Sadducmi, quod sustineri ne -
    caesurae. Revera Cani, legil Inspicite minimum, et quii; Poelm., et Fabr., Post Sadducasi; Davenlr. ,
    Reuscbio etiam, qui edidil Aspiciteen nummum, su- Inde Saducei. In Vulgata, et in aliis plerisque velerì-
    perfluum en videtur. Rom., sculpiinusmisinatis; lege, bus versionibus scribitur Sadducmi : sed melius
    sculptique numismalis, vel nomismalis. Pro ara le- scribeiur Saducasi, vel Saducei, qui sic dicli situi a
    gerem libenter, si per mss. lieeret, ora. Plerique Sadoc, eorum auctore. Reuschius mavull, Inde Sa-
    scribunt jiuinismatis, sed Aid., Bas., seribuni nomis- duernitali cinxere latralu. Libro ni, vers. 221 : Ecce
    matis, quod exstat etiam in ms. Otl. Eamdem scri- Pharismi, Sadducmiquedolosi. Sed fonasse Juvencus
    bendi ralionem tenui, el defendi in Commenl. ad Q alia quantilaie syllabarum id nonien proprium nunc
    Prudentium bymn. 2 Perist. v. 50 et 96, Nomisma effert. Cingere verbum proprium venaiorum esl, et
    nummis indilum, ubi de hac voce, el re ipsa dis- tatratus prò incondito sono, vel impudenti clamore
    senti. poni solet.
    NOTA.
    Versu 1. CAPUT I. Interrogala Christus, an liceatl Damasi moniiis aures prmbetebenignas. In Hieronymi
    reddere tributimi Casari. Matlh. xxn, 15, eie. ; Marc. vero.cpigrammate pracedit : Quisquesitii, veniat : cu-
    XII, 15; Lue. xx, 20. piens haurire fiuenta — Inveitici laiices, servant qui
    5. Libr. HI, vers. 395: Dissolve tributum. Eusthat. dulcia niella. Praesiabit ergo hic legere: Sordibus hi
    Swartius Aitalect. 1. u, e. 15, contendit scribenduin posilis purganl penetrabilia cordis, nimirum laiices.
    esse hoc, et innumeris aliis locis disolve, non dissolve, 8. M-.tllhaeusail : Quid me lentalis, hypocritmì Su-
    ut dinumerare, diluere. Opinionem liane suatn non- pra vers. 2: Tentare aggreditur. Concludereverbis esl
    dum plerisque aliis persuasit. verbis capere, constringere, ac velut ad inciias re-
    7. Penetralia cordis. Vide. 1.1, vers. 541, Damasus digere. Libr. ni, v. 685 : Ancipiti verborum pondere
    carni. 1 poslr. edit. Rom. : Sedibus depositis purganl claudens. Terenlius Hecyr. ìv, 4, 80: Tot me mine
    penetralia cordis; et carm. 15: Virlus tenuit penetra- rebus miserum concludit pater.
    lia cordis. Primus versus in epigrammate S. Hiero- 14. CAPUT H. De muliere, quee seplem fralribus
    nymi nomine legilur correctior, Sordibus expositis, n nupsìl. Manli, xxn, 25, eie; Marc, XII, 19; Lue.
    etc. Aul legendum Sordibus lime positis, scilicet xx, 28.
    tuonila: prac-cediteniiti in Damasi Carmine: Nunc
    EVANGELICA H1ST0RIA LIB. IV. 282
    15 Mosea, qui legum posuil praecepta, jubere, A 317 Goncidit, et cimeli jacuere ex ordine fra-
    31©Siquis conjugium properata morte relin- [tres.
    [quel, 25 Unius et cunclos flelus gemuere marilse :
    Pignoribusmediis nondum de germino crelis, Post ipsam rapuit gelidaeinclementia mortis.
    Hujus germano rursus sociabile vinclum Si venient igitur cuncti sub lumina viise,
    Deberi, generis pereat ne portio lapsi. Cujus connubiis mulier reddenda resurgel?
    20 Finibus in nosiris septem germana fuerunt Illis Christus ait : Errori obnoxia pravo,
    Corpora : sed major primus moxvincula nuptae 50 Legibus et jussis Dominimens dura resisiit.
    Sumpsit, praeceleri cecidit sub acuminemorlis. Namque sequenda deliinc laetae reparatio vilae
    Post alius frater tlialamis sine fructibus isdem Non thalamos novit, non lerrae gaudia vana :

    LECTIONES VARIANTES.

    15.Reg., Moysea; Rom., Moyseia minus bene; hi eo v. multi legnili lumina vilas, et pariler lumina
    Poelm. prò d. s., Moseti; in lextu cum codice Oli., vilm dixit Juvencus v. 755 et 757.(h, 1.
    el plerisque editis : Moseaqui legumposuit'proscepla 28. Reg. Cujus conjugio ; alii, Cujus connubiis.
    jubere. Si inielligat Moseaesse adjeeiivum cobaerens 29. Alii, Ollis ; alii, Illis.
    cuoi proscepla,rejiciendus hic sensus e>t. Nani Sad- 50. Plerique mss. el edili, Legibus et jussis Do-
    ducei dicebant, Manli, xxn, 24 : Magister, Moyses mini mens dura resistili Olt. , repugnat prò resistii.
    dixit. B Poelm. prò d. s., Nescia virtulum, et legum mens
    16. Rom. Aid., Bas., Connubium.Alii, conjugium. decolorerrai. Aid., Bas., Tom. conjungiini hos duos
    17. Reg. scribit, Pigneribus. versus, prius Legibus, lum Nescia. Rom., post vers.
    18. Rom., mendose, Cujusprò Hujus, el sociabere Legibus, el jussis, addii hunc, Legibusel virlule Dei
    prò sociabile. mensdecolorerrai. Kuuiigius in versu omisso Nescia
    21. Mss. nostri Corpora : sed major primus nìòx comnienlatiir decolor, i. e., turpis, feeda. Eusthalius
    vvicula; el glossa in Reg., mox — ut. Editi, Sed Swartius Analect. ii, 15, in eodem versu prò mens
    major nalu cum rincula nuptas. decolor legerc jubebat gensdecolor. Reuschius eum
    25. Reg., Poelm. prò d. s., titillamisine fruciibus ornisi! cum codd. Helmst., et Cantabr. Si Iegascum
    isdem.Aid., Poelm.in lexlu, Daventr., Had., Fabr., Swartio gens decolor, sensus erit gens abominabilis:
    thalamìsine fruciibusau/ue.Veramleclionem eruoex nani decolorconvicii loco aliqnando ponimi-,ul 1. II,
    Ott., et Rom., ihalamissine fruciibusisrfem,videiicel vers. 685, ex quorumdain mss. lectione, Venielsed
    concidit isdem ihalamis sine fruciibus. decoloralter, quod de Aniicliristo inlelligilur.
    25. Poelm. pr. d. s., Weslb. in lexlu, Utque ma- 51. Rom., Namquesecando, quod forlasse melius
    rilm uni flelusomnesgemuissent.Poelm. in lexlu cum est quam sequenda, hoc est, scotitura, ul Omeisius
    coeleris, unius el cunclosfielusgemueremaritai, ut ge- inlerpretatur. Swartius loc. cii. reponebat Namque
    mere malum suum, el similia. Weslh. ad marg., secutadeliinc. Oomino vero rejicii in aliis Namque
    unius cunclossine et. Ulrolibclmodo dici potesl sive secunda, quia nulla est reparatio, quae prior dici
    cum et, sive sine et. possit. Al Wassius in cdiiioue Sallusiii per Haver-
    27. Rom., sub luniine vilm; Oli., sub liminovitm; >-, campimi cap. 100 de Bello Jugiirlh. ex nienibranis
    *
    Reg., cum edilis, sub lumina vita;. Gallandius cum Collegii Corporis Cbrisli Iegi jubel secunda prò se-
    Koenigio,et codd. praesianlioribus Omeisii praelulit quenda.
    Umiliavilm, quod occurril eliam v. 443. Sed eliam

    NOTA.
    15. Posuil prmcepia, statuii. Sic leges ponerepròi Badius, qui cum edilis legit major nalu, reponit : La-
    condere apud Iloralium, et alios. linius dixissel, Maximusnalu: nani demultis loquitur.
    16. Conjugiumrelinquet, conjugem relinquel. Pro- Verum boni alii auclores Latiniialis, etiam cum de
    perlius, libr. 5, eleg. 11, vers. 18: Uxorum positis pluribus loquuntur, major nalu dicunl. Hoc eliam
    slat pia turba comis.—Et cerlamenhabent lethi, qum loco syulhesis adverienda est, major primus, quasi
    vivasequalur — Conjugium; scilicet virimi. Tacitus; praccessisseiseptemfraires, el non seplemcorpora.
    1. XIIAiutai, e. 63 : Quod conjugiumprincipis devo- 22. Prasceleri: sic etiam aule Juvencum Plinius,
    lionibuspeiivissel; videiicel uxorem. Conjux super- et Statitis. Morti lelum tribuitnr : bine acumen , ci
    sles dicilur relinqui, vel destituì. Libr. i, vers. 251 : aculeusmorlis, ul in hymno TeDeum laitdamus: Tu,
    Quamin fiore juvenlm — Destituii viduam mors im- deviclo mortis aculeo , aperuisli credentibus regna
    matura mariti. coslorum. Ep. I ad Cor. e. xv, vers. 55 : Ubi est,
    17. Pignora de liberis frequenter dicium. Pignora mors, stimulus luus? Terliillianus de Resurrect.
    media sunt conimunia utrique conjugi. Propertius **caro., cap. 54. Ubi est, mors, aculeus luus?
    1. iv, leg. 11, vers. 69 : Nunc libi commendocom- 25. Alius, ut vers. 175, Ignarusque alius. Optimi
    munio pignora nalos. auctores prò alter nonuuuiquainadhibcnt alius. Dis-
    18. Sociabile vinclum, nuplias. Ssepius eo voca- crimen hoc est inter alius, et alter, quod alius de
    bulo utitur ad conjugium signiOcandum. Sociabile mullis dicilur, alter de duobus tantum. Sed, ut dixi,
    vox esl Livii, Seneca; et aliorum. alius prò alter aliquando ponilur, et contra alter prò
    19. Lapsi. Mutlhseusail : Et suscilet semen fralri alius.
    suo. In versione vero Italica veleri ex ms. Colb., 24. Jacuere, obiere. Ila enim jacere interdum su-
    semenfralris sui; et in Detti, xxv, 5 : Et suscilabil miiur prò obire.
    semen fralris sui, quod magis ad Juvencum accedit. 25. Maritai, uxoris. Horalius epod. VIII,vers. 15:
    Labi prò deficere, obire aVirgilo usurpatoli). Generis Nec sii marita , qumrolundioribns— Onusta baccis
    lapsi, h. e-, exsiincti. ambulel. OvidiusI. li Fast., vers. 159 : Tu rapìs, hic
    21. Corpora germanaseptem pio germaniseptem. castas duce se jubel esse maritas; et Heroid. ep. 4,
    Notaium id saepe, ut 1. n, vers. 751 : Mecumger- vers. 154, de Junone : El fasomtie facil fratte mu-
    mana residuat —Corpora. Major primus, Mailhieus rila soror. Plura similia in antiquis inscripiio-
    ait : Et primus, eie. Ita etiam Marcus, ci Lucas. nibus.
    285 C, V. AQUIL, JUVENCI 2M4
    318 Sedjsimiles levibus Genitoris jusia ininis- A Prosequinir Christus : Cur illuni dieere David
    [Iris Divinoflatuscriptum est Dominumque Deunique:
    Consliluet regni virtus sublimis in aula. 50 Quod proprio patrem non xquum est dicere
    55 Nee Deus illorum doiiiinuin se ponere ma- [ nato?
    culi , Talia Salvator : cuncti obslupuere silentes.
    Qui terram proni meruerunt sumere uiortem, Ille sed, accila credentum plebe, profalur :
    Sed potius vilae possunl qui prendere lucem. Aspirile seribas sublimi sede superbos.
    Ecce alii rogilant, quae siili firmissima legis. Hi quaecuniqqedocent, justmn esl comprendete
    Ule indefessus nulli responsa negabili : [cordis
    40 Sublimeni ccelì Dominum devoiio cordis 55 Obsequio, macuias ipsorum lemnile-vilae.
    Diligai; esl ista lianevirtus firmissinta legis. Abrupta imponunl humeris nani pondera vestris,
    Consimile est isti : Magno teneantur amore Ipsi qqaedigito saltem contingere nolunl.
    Ad jus fralernum juste penetralia mentis : Accubitu primo coena-,fastuque superbo,
    His elenim geminis dependeul omnia jussis. Atque salulaiitum vano tollunlur honore,
    45 319 Sed vobis cujus soimles veinura videtur CO 320 Et itomeli sublime volunt geslare ma-
    Christus, quem cuudi spondent in saecla pro- il [gislri.
    [pbelae! Sed vos noluerim praecelsi nominis arcem
    Respondent, illuni Davidis genuine nasci. Affectare lamen : vobis esl una magistri

    LECTIONES VARIANTES.
    55. In Reg., et Olt., a pr. m., prò (usta videtur 47. Rom.. a pr. m., rum aliis, Davidis genuine;
    scriptum fuisse juncta. Wassius loc. citai, ex eod. a sec. ni., Davidis de genuine, quod non esl absur-
    cod. legit jMX'o,li. e., aique. duio, correpiWdiiahus primis in Davidis. Veruni
    55. Aid., Poelm , prò d. s., poscit ; alii, tnavult. Juvencus olramque solei producere, ac potius
    56. Mss. nostri cimi Aid., Poelmaun., Qui terram dixisset David de genuine.
    proni; in ms. Olt. in proni abrasuin esl ro. Tom., 50. Rom., Alti., proprium ; alii, proprio. Ollob.,
    el alii editi , Qui letram proni. Cogitabam, Qui in asquum dicere; caderi, asquumest dicere.
    terram proni, vel Qui proni in terram, vel Qui ter- 55. Poelm., prò d. s., Aspicenunc seribas; in tex-
    rat proni in casu dandi terra;. Dubiutu ameni semper lu cum aliis reele , Aspicite seribas; nani exirema
    erit, quid sii proni, nisì eo senso accipiamus, quo in Aspiciteproduci debet, ul mitili affirmant, cerle
    prona dìes dicilur, quie prope oceasiint esl. Outei- polest, ul nemo negai, ob se diclionis sequentis. In
    sius expical terram proni voluptaiibus lerrenis de- eodem Poelm. error esl sublime prò sublimi.
    diti. 54. Reg., quodeumque; alii, quoscumque.
    58. Edili, ci mss. plerique, qum siiti finitissima Sii. Rom., Obrupla; alii, Abrupta.
    legis. Hadam., Poelm., qum sii prntissima legis. Id ii"l. Reg., contigere; emenda, contingere. Swar-
    secuitis esl Fabricius, sed addidit versimi, qui in lius loc. cit. reponebai saltem uno prendere nolint,
    calieri-; nou apparet, et melilo expiiti!;endus est, C quia scilicel verant scriiittiram contingere igttorabat,
    qumsii finitissimalegis — Regala quod suiniuumcom- et alicobi legerayga/lem comprendere"nolint.
    pren.lat costeràverbum.Coujici possnl qum sii (irniìs- 61. Rom. QuòU minus bene pio Sed. Bis. men-
    sima legum, vel qumvis finitissima legis, ul v. 41, dose nos prò vos.
    esl isla hasc virtus firnii-ainta legis. Verba Maiióaei 62. Reg., Oli. distinguimi Affectare lamen : vo-
    xxn, 56, haec sunt : Magisler, quod est mandatimi bis esl una magistri. Nescio lamen an a pr. maini.
    magnimi in lege? Barlliitts quidem Advers. libr. xis, cap. 5, col. 976,
    59. Rom., indeficiens; melius alii, indefessus Oli., ita bos versus dislingtiendos ait, qui vulgo male
    nullis, prò nulli. ballili. Editi enim cuoi Rom. interpungunl Affecta-
    41. Aid. cum Reg., Rom., isla /«ec;alii, isilimc. re : Uimciivobis est una magistri. Vide variato le-
    Reg., Rom., fortissima; plerique, firniissima. clionem li. 1. vers 150, ubi similis loquendi ralio
    45. Olt. scribil subolis prò scboles. animadvertitiir.

    NOTA.
    54. Jusla sublimis virtus : duo epilbeta uni nomini 52. Confer I. n vers. 759 : lite sed odinola cre-
    atlributa. Vide Coinm. ad Priidentium, vers 169, 1.i dentum plebe.
    coolra Symmach. Vel intellige, inaula regni sublimis. 56. Mallbanus : Alligaiil enim onera gravia , et im-
    55. Glossa cod. Reg., illorum — inoriuorum: quod
    v. seq. declamine poriabilia, et imponunl in humeros hominum. Badius
    D exponit abrupta — gravia , quasi a monte rupia.
    38. CAPUT IH. Duo esse proscepla.quibus omnia Baribios ad Clamlian. pag. 1566 ail, nhriiplum
    pon-
    dependenl : et Christus cujus filius sii. Manli, xxn, a
    dus pulclire Juvenco diri, quod in abniplum agii
    55seqi|. ; Marc, XII,28; Lue. x, 25. onere suo ferentem.
    40. Devotiocordis, ni I. i vers. 442 : ul juslus costi
    Dominimidevolusadoret. Confer nolani. 59. Frequenles erant apud veteres salulaiioiies,
    45. Ad jus fralernum : sacer lextus : Diliges pro- quibus proceres hoiiorali.-inlur. Plinius 1.vii. episl.
    xtinuin tuum, sieul leipsum. 5 : Saluta panlisper, quo sii libi jncundius salutari.
    46. Libr. i, vers. 250: Omnia quemvaium spon- De salutaiionibns veteriioi plures snipsenmt, quo-
    dent oracula Chtislnm. rum nomina, ei opera indicai Fabricius Biblio-
    51. CAPUT IV. Qua; Pharismi dicunt, (acien a graph. nniiquar. c:ip., 22.
    i sse, el non, qum (aduni. Hinc increpanlur Scriba; 61. Nominis arcem, apieem, ut I. in, vers. 666,
    el Pliurismi, Manli, xxn, 46, et XXIII,1 seqq. ; Lue. animi arce.
    xi, 46,
    2t?i EVANGELICI.; HISTORIA LIB. IV. 286
    Imposiia aeterituni roe'i de |ege potestas, A Vos similes dioam lectis sp.endore sepuicris,
    Vos eadem i'ralriim parili conjunxil ainore. 75 Queis facies nitida esl, iniernaque sordida buslis.
    65 Unus itemPaleres|,-coeli qui in culmine regnai. Sic vox velatur justae sub imagine viiae,
    In vobis si quis sublimia colla levabit, Atque adytis mentis celaniur sordida corda.
    Decidet, et barathri mergetitr ad ultima cceno. 0 Solytni, Solymi, ferro qui saepe prophelas
    Asi bumilis clarum conscendet liber in aelhra. Ad vestram missos vilam sine line necaslis,
    Deflendi semper scriba;, el lacrymabilis covi 80 Quam volui vestram gentem, populumque lucri,
    70 CaecaPharisaeaecunclis fallacia plebis. Ales ut molli solita est sub corpore pullos
    Nam vobis iliner elausum quia jure negatili*, Objice pennarum circum complexa fovere !
    321 ^"on sinitis, quemqtiam penetrare per ar- 322 Sed vobis semper coelesiia munera sor-
    [ dua lucis , [ dent.
    Et cunctos trabitis saeva*ad consortia flammee Deserilur jam nunc domns h;cc vaslala ruinis,
    LECTIONES VARIANTES.
    64. In Reg. deeranthi duo versus Vos eadem, B 78. Reg., 0 Solymi, o Solymi.
    et unus item, sed inserti sunt inter lineas. 79. Oli., Rom., Aid., Bas., necqtis: Reg, cupi Da-
    65. Reg., qui culmine : qui in vertice; Oli., cuoi ventr., el aliis, necaslis, quod nsiiaiiini esi.^
    edilis, qui in culmine. 82. Alii Obice, alii Objice scrinimi; quae varietas
    6i. Apud Koanigium nominili, ad infima cmno. alibi etiam occurrit. Barlhius libr. xix Advers.,cap.
    68. Reg., cum editis, claram conscendet liber in li, col. 958, lutile versimi Juvenci laudai, et in hac
    mlliram. Ollob., Rom., clarum conscendet liber in dictione rìdiculos ait nonnullos esse, qui ubique una
    osthra : quae scriptura vera mihi esse videtur. Ni- filiera i scribendani dicunt; coni omnino quotìes pro-
    mirum acciisativus Graecus miher, mtlieris, est mthe- duciitn a poetis pouitur, duplici sii notanda : argu-
    ra, et per coniractionem anitra : ex quo mtlira, mento ejus, quod cum correplam voluti!, eidem al-
    (èlitra},uontiulli factum pulaut. Vide., 1. in, v.552 terimi iota tollero consuevernni, ilidein ut- in adicil,
    cuoi noia. obicil, et aliis lalis uoiae. Unde ei objex, cum produ-
    69. Rotti., lacrymabilis ejus; alii, lacrymabilis ciior, noniinandi quoque caso scribeodum puiat
    a-vi. Bartliiits, cui facile asseniior. Pro circum complexa
    71. Poelm., prò d. s., catlis clausus ; in lexlu cum in Rom. mendum esl circomplexa,quod Bas. expres-
    aliis, iliner clausum. sii. Kcenigiusconjtmcliin legit circumcomplexa, Reu-
    74. Rom., Oli., splendere ; in Olt. diversa lectio, schius circumadverhialiter positum ail.
    voi conecihi esl splendore, quod sensus ipse po- - 84. Mss., et edili omnes, vaslala. Seti Barlhius
    sluiai. libr. xilt, Advers. cap. 19, col. 744 : "Mendum est,
    75. lìnm., His; alii, Queis, vel Quis. Plerique r iiiquit, apud Juvencum auctorem piissimutn cum in
    so dida busùs. Hadam., Fabr , Poelm., cum Oli., a conciane Salvatoris VASTATA TEMPLAdicit. 'Al'firiual
    pr. ni., iurpiabuslis. Rom., sordida busti; sed inen- igilur seribeiitloiu vaslanda. Cum enim a Domino
    dinii viileiur busti prò buslis. (lesereretin-, non vasiaitnn erat. tenipltim, sed ab ipso
    7fi. Rom., Aid., Ras., Hic vox. Roti), celiitur prò ei praedicebalttr lalis v.isiaiio, ut nec lapis aniplius
    velatur. Omeisius et Reuschius ex conjecuira Swar- lapidi cohaesurus esset. Ememlaiinneiii Baitini Koe-
    lii, Sic nox relutur, b. e., oliscimi vilìa Iita fulgore nigios, et Reuseliins seeuli sunt. Noiidiuu lamen :pl-
    quodam inendacii teguutur. dueor ul, repugnan'iibus mss., et edilis omnibus,
    77. Swartius loc. cil. rescrìbebat, Atque adyli me- resciiliaio vaslanda pr.i vaslala. Juvencus enim Sal-
    rìiis celaniur iurpia corda, i. e. , liminìs ipsins men- vatorelli indurii pradiceuietn quid m futuraut vasta-
    luis virtutibus corda viliis obsita celaniur. Merita lionem templi, ned narrantcm eam velini prac>en-
    enim aliquindo prò virlulibus accipiuniiir. Aid:-, lem : Deserilur, eie. Manli, xxm, 58 : Ecce reliìique-
    Ras., Rom., sordida lucra : casieri sordida corda : in tur vobis domus vestra deserta. Cum Juvenco lumen
    Ott. pio d. s., turpia corda. In Evangeliario Triden- in pra*-enti facilini . qmedam exemplaria Gracca
    tino sic invenio : ila et vos aj'oris quidem paretis ho- 'iSoù «ytsTct, el lrenaeus libr. iv, cap. 50 : Ecce re-
    minibus quasijusti; inirinsecus autem pieni eslis iw mitiilur vobisdomusvestra deserta. Favet versio velus
    pina, etiiiiquitale. Sic ergo legeuditm opiuor: Sic cor ex ms. 2 Corbeiensi apud Sabalieriuni : Ecce relin-
    velaturjuslm sub imagine vilm, — Atqueadytis mentis quilur vobisdomus vestra, absque seq. deserta.
    celaniur sordida lucra.
    NOTA.
    64. Glossa Reg., eadem — lex, vel charitas. Me- D candida sepuicris praetendi consuevisse ; ex quo se-
    lius eadem pniestas. pukra dealbaia in Evangelio dicunlur. Disserui hac
    66. Levabit, attollet, efferet. Cervix elata sigiutm de re ad Prudent. liymn, 10. Cathem vers. 45. os-
    esl superbiae, demissa animi bumilis, aulahjecti. 75. Texius evangelicus : lnlus vero piena sunt
    67. Mergetur cceno barathri iisque ad infiinunt lo- sibus morluorum, el orniti spurcilia. Evangeliarium
    otim,.Consule noi. ad. v. 587 libr. ni, Ad ultima Trideniinuni, immundiiia prò spurcilia. Bustum pro-
    mortis. prie esl locus, in quo mortiti comburuniur, et iton-
    68. De voce ecclesiastica humilis conferì Com- numqiiam accipilur prò ipsa coinbusiione, et prò
    ment. in Prudenlii Psycli., v. 199. corpore combusto. Statius I. xn, vers. 247 : Et ege-
    69. Infra vers. 127 : Deflendm jam sunt, etc. na sepulcri —Busta jacerereor. Juvenctis làlius usur-
    Reuschius observat, bioos generandi casus mvi, el pai prò quovis corpore def'unelo.
    plebis ab uno subsiantivo regi. 76. Glossa Reg., vox — hypocrllas verbo.
    70. Pharismm plebis, factiouis cceuts. Alibi plebs 82. Objice pennarum prò fotti, et quasi micia nove
    credentum vocaniur diseij>uli. dicium ait Fabricius in Coimuent. Hericus, laudaius
    72. Ardua lucis, ut libr. ni, vers. 6i,9, ceka mon- a Rarihio loe. cil., in allocutione libelli sui : Tanti
    tili, et li. I. v. 115, sublimia lucis. nominis objicem prolervm non- ausiiit sprevisse pitti-
    74. Tectis splendore sepuicris. Codex sacer -.Simi- lauges.
    les eslis sepuicris dealbalis, qum aforis parent liomini- 83. Ex Virgilio eclog. 2, v. 44. Et {acid : quo-
    bus speciosa. Nonnulli pulaut, apud Hebraeos vela niam sordenl libi munera nostra.
    287 C. V. AQU1L.JUVENCI 288
    85 Nec nostrum vobis fas ultra est cernere vuliurn. A Observate dolum, falso ne nomine capta
    Egreditur tempio, cujus praecelsa notantes Credulitas, laqueis errantum praecipitetur.
    Mceniadiscipulos tali sermone docebat : Discurrent cunctis bellorum incendia lerris.
    Haecoperum vobis miracula digna videntur 100 324 Sed vos praevalidoconsistile robore cor-
    Obtulu stupido; veris sed discile dictis, [dis.
    90 Quod inox cuncta solo passim disjecta jacebunt. Ne mens ad eoeptosjaceat turbata ttimnlius.
    323 R*c ad Olivetidicens pervenerat arcem. ; Non etenim prima iinponent mox praelia finem,
    Discipuli solum postquam videre, rogabant, Gentibus et gentes, el regibus obvia reges
    Ut sibi venturi tempus distingueret sevi, Signa ferent, nec tutu morbi corrumpere irac-
    Promissa ipsius quo poscant prendere finem, [ tum
    95 Ejus et adventus terree consumerei orbem. 105 Aeris, aut pestes prosternere corpora parcent.
    Quaerenlum verbis respondit talia Christus : Fixa eliam solido per inania pondere lellus
    LECTIONES VARIANTES.
    85".Reg., Ott., Rom., Nec nostrum vobis fas ultra sumas. Addit Barlhius, confunerelverbum esse non
    est. Edili, Nec vobisnostrum fas ultra est. insuper habendum. Profecto ex bac Carlini emen-
    90. Poelm. prò d. s., Quam mox ; in textu cum datione Forcellinus verbum confunero inier Latina
    aliis, Quod mox. Reuschiofere convenienlior videtur reposuil, et senlenlia sic dare -M-ocedil.Sed Bar-
    Bariliiani codicis leclio dejecta prò disjecta. j> thius ipse alibi non semel observat, mulaiionem
    95. Barlhius libr. XHIAdvers., cap. 90, col. 745, temporum scriptoribus cadenlis sevi familiarem
    observat, prò distinguerei, quod vulgo scribitur, esse.
    membranasColonienses praeferrediscinqeret, scilicet 96. Plerique mss., et edili respondit : nonnulli
    expediret : quod ipse reducendum putai. Addit, non respondet.
    exslare auctorescorruptiores istis poetis Christianis, 97. Rom. mendose capto prò falso.
    qui ubique omnibus era ut in manibus. Verum hu- 98. Reg. errorum prò errantum, quod fonasse
    jusce emendalionis ohlitus erat, dum.libr. un, cap. exaraium fuila pr. ni.
    11 Advers., hunc Juvenci verbum relulil, ut proba- 100. Olt. scribil robure prò robore.
    rei, distinguere esse doeere, interpretari. Ex hoc 101. Oli., Rom., cum plerisque edilis, Ne mens
    eliam Juvenci loco putat, ila esse capiendum Gui- acceplojaceat turbata tumultu. Reg., et Tom., Ne
    lielmum Briionem libr. 5 : Se quoque passurum mens ad cosptosjaceat turbata tumultui ; quod magis
    promittil mente benigna,— Quidquid eis super his e re videtur esse.
    —
    Francorum curia dicel, Qum regni proceres dis- 104. Reg., Oli., nec morbi lune. Rom., cum edi-
    tinguere debet, el ipsum. Hoc est, inter eos liiem lis, nec lune morbi. Rom., traclus ; alii tracium.
    finire, verum eos jus doeere, ul odia animis de- 106. Hadam., Poelm., Fabric, Fissa : alii cum
    ponant. Adde, distinguere proprie esse discrimen mss. nostris Fixa, quod indicat etiam Poelm. prò
    apponere, rem distincte exponère : quae sigoificatio d. s., Fissa a findo esl, fixa a figo. Barlhius libr.
    huic loco maxime congruil. Lucanus libr. v, vers. XHIAdvers., cap. 19, ait, ubique Iegi Fisso etiam
    599 : Menslruusin fastos distinguit smcula consul. ^ solido per inania pondere lellus, et cum membranis
    94. Reg., Oli., quo. Ollob., prò d. s., Rom. cum L<Coloniensibus praefert Fissa eliam solido per (lamina
    edilis, quem. pondere. In qua scriptura oplimam senlenliam de-
    95. Reg., Rom., Oli. Ejus et advenlus. Aid., prehendebat, in vulgari, quomodo solido pondero
    Bas., Tom. Ejus ut adventus. Hadam., Fabr., Poelm. per inania telltis findatur, assequi non poterai.
    Cujus et advenlus. Mss. nostri el edili, consumerei. Barlbio adhseret Sclioeltgenius. At si legalur Fixa,
    Barlhius I. xtu Advers. cap. 19, col. 745, cum mem- ut multi etiam ante Barihiiini legerani, darà red-
    bra nis Coloniensibus praefert Ejus ut advenlusterrai ditur senlenlia. Pro pondere Aid. cum Rom. legit
    confunerei orbem : quia id ordo Lalinitatis poscit, pondera, sed nullo sensu. Alii recle, solidoper inania
    illud rcspuit. Nani quis ita loquaiur, Velini scire, pondere, el glossa in Reg. inania — loca. Ovidius I.
    promissa tua quem finemposcant, ul consumeresad- il Met. vers. 506 : Et celeri raplas per inania vento
    ventu tuo orbem terrarum? Dicendum esset, .ul con- — lmposuil «ce/o.
    NOTA.
    86. CAPUTV. De templi slructura, cujus subversio Virtulesque,virosque, el tanti incendia betti. Aralor
    prmdicitur. Manli, e. 24, v. 1 seqq. ; Marc. cap. xm, ex Juvenco, ul videtur, 1.1, vers. 25, sive vers. 1,
    v. 1 ; Lue. cap. 21, vers. 5. praefat. 2 : Mosnibus undisonis bellorum incendia
    89. Fonasse ex Virgilio 1. i, An. v. 499 : Dui» cernens.
    slupet, obtutuquehasret defixus in uno. Auctor de 105. Obvia, contraria. Vide noi. ad libr. m, vers.
    Bebiani bapiismo apud Fabricium Poel. Cbrist. col. 625. Lucanus inilio libr. i : Infeslisque obvia signis
    782 : Et cmlumstupide suspiciensail. Barlhius 1. xm, D — Signa, pares aquilas, et pila minantia pilis. Sintilis
    Advers. e. 19 observat., obtutum stupidum Juvenco senlentia apud Virgilium 1. iv. An. v, 628 : Litlora
    esse admiraiionc in sluporem datimi, quo paclonon liltoribus contraria, fludibus undas — Imprecor, arma
    sine elegantia loculi inulti Latinorum. Vide eumdem armis, pugnentipsiquenepoles.
    Barthium 1. XLVI,C. 16. 104. Maliltseus: Et erutti pestilenti®,el fames, et
    97. CAPUT VI. Sigila, quas in die judicii futura terrmmolus per loca. In nonnullis mss. anliquae Ver-
    sunt, prmdicunlur. Manli, xxiv, 4, etc; Lue. xxi, sionis : Et erttnt fames, et lerrmmolusper loca. In
    12 et 20; Marc, xm, 14 : Observare dolum, scilicet Evangeliario Tridentino : Et erunl fames, et terras-
    ut caveatis. Observareprò cavere saepe adiiibet Ju- molusper singula loca. Juvencus oemulalurVirgilium
    vencus. libr. ni Aneid. vers. 157 : Subito cum labida mem-
    98. Laqueis errantum : scaudala laqueos erroris bris, — Corrupto costi traelu, miserandaque venii—
    Juvencussoleivocare. Videnolani advers. 12libr. in. Arboribusquesathque lues, èl pestiferannus.
    99. Bellorum incendia : pulchra metaphora ab 105. Pesles in plurali numero non debet rejici a
    aliis eliam adhihiia. Cicero prò Marcello, cap. 9 : grammaticis, cum reperialur apud Ciceronem, VirA
    Belli civilisincèndhim. Virgilius 1. i A in vers. 570: gilium, et Columellam.
    289 EVANGELICA HISTORIA LìB. IV. 290
    Per diversa loci, molu quassanle, ireroiscel. A Tesiem lticifluo sanctae sermone salulis :
    325 -7,xc '" primitiis tenlamina parva mane- 120 Et lune finis erit, curreniia saecula solvens.
    [ bunt. Adveniet janilum trislis defeciio terra,
    Prodentur multi vestrum, Iethoque dabunlur, 326 Quam Danielis babent jussa verissima
    110 Proque meo vobis incumbere nomine genles |[vocem.
    Tormenlis, pcenisque feris, odiisque necesse Haec dignus tantum poterit cognoscere leclor.
    [est. Judaea longe fugiant, monlesque capessant,
    Livor enim lerris, erroribus omnia piena, 125 Nec quisquam domibus repelat sustollere sc-
    El falsi surgent populorum labe prophelae. [cum,
    Haec inlersiquis proteclum avulnere pectus Quaefuga consociet, veslemve, aut mobile quid.
    115 Ad finem servare queat, sublimia lucis [ quam.
    Aternis vitac senis redimitùs adibit. Deflendaejam sunt uleri cum pondere malres,
    Regnorum coeli celebralio pervolilabit Et miseros fcelus dulci quaelacte rigabunt.
    In cunctas lerrae melas ; gens omnis habebit Poscite jam precibus, trislis ne frigore brumae

    LECTIONES VARIANTES.

    107. Westb. in textu, locis; in marg., loci, cum B sed suspicabatur deleiio; Reuschius edidit defeciio
    eaeleris editis, et mss. Ego legerem loca, quia hic est terrm, sed conjiciebat dejeclio. Maltbaeusail: Cum
    Stylus poeiarum inferioris aevi, ut ssepe ratione ergo viderilis abominationem desoialionis, etc. Malo
    solius caesuraebrevem prodncani. Phrasis scripluroc ergo defectio, quam defieetio, quamvis vers. 154 le-
    esl, Terrasmotus per loca, et in mullis veleribus gam defietio.
    versionibus et Palribus antiquioribus per singula 12-2.Poelm. in lextu, Aid., Hadam., Fabr., Da-
    loca. Mss. nostri scribunt, tremescel; alii, tremiscet. venir., Toro., Qum Danielis habet jussam verissima
    Conjiciebam eliam, molu quassala. vocem. Poelm. prò d. s. , QumDanielis habet jussa
    Iu8. Poelm. in texlu, Hadam., Hascin primilias. verissima voce: sic Ott. in principio pagina* reeen-'
    Plerique, lime in primitiis. Aid. , Bas., Rom. ad liori manu, nam suo loco deerat bic versus . Sic
    niarg., Hmcih principiis. Matihaeus ail: Urne aulem eliam Rom., sed habenl prò habet. Reg., Quam Da-
    omnia inilia suiti dolorum. nielis habent jussa verissima vocem, producto a in
    109. Aid., Poelm. prò d. s., Tradentur, plerique, jussa ralione caesurae. Haec lectio placet prae coe-
    Prodentur. Scriptores ecclesiastici frequentcr trado leris.
    usurpani prò prodo: inde traditores dicii. 124. Rom-, Judma; alii, Judwi. Hadam., Poelm.,
    Ili. Aid., protectum vulnere. fugient, monlesquecapessent. Plerique, fugiant, mon-
    116. In Olt. videiur fuisse abibil prò adibii. Rom. tesquecapessant, quod praefereudum est. Sed et Ju-
    scribit adhibil. dma malo, cum solo Rom., quam Judasi cum caete-
    117. Reg., male, pervolulabit. ris. Sic enim melius explicanlur verba Domini apud
    120. Rom., Ottob. cum mullis edilis smcula sol- p^ Manli, xxiv, 16: Tunc qui in Judma sunt, fugianl
    vens. Aid., Bas., smela resolvens. Reg., smcula ad niontes. In veteri versione ex ms. 2 S. Germ.,
    volvens; el glossa, abbrevians, vel complens. Mat- Fugient ad montes, ex quo defendi aliquo pacto
    ihaeus ail : El lune erit consummaiio. posset fugient, monlesquecapessent.
    12I.; Oli., Advenial, sed aliud fueral prius scri- 125. Reg., Nec quìcquam; lege , Nec quisquam.
    ptum. Plerique defeciio lerrm. Aid., Bas., defeciio Poelm., repetet, ul vers. sup. fugient; plerique, repelat.
    lerris. Poelm. prò d. s., defieetio lerrm, quod etiam 127. Fabr., Deflendm lune sunt ; reliqui, Deflen-
    Cant., et Rom. a pr. m. exhibent. In Reg. fuit de- dm jam sunt. Reg., veniris prò uteri, et videiur prius
    fieetio, correctum per defeciio. In Rom. ex defietio fuisse ventres.ll
    facium defieetio. Schoeltgenius retinebal defietio, 129. Reg., tristi; alii, trislis.

    NOTA.

    110. Incumbere prò premere, urgere, vexare. geliario .Tridentino Quos dieta èst per Danìltel pro-
    Summam vini hoc verbum continet. phetam.
    115. Labe, damno, in perniciem populorum. Pru- 125. Barthius I. 15. Advers. cap. 19, putat hoc
    denlius in praefat.ad carmina, vers. 41 : Labem, Ro- loco repetere posi tum esse singulari quodam modo,
    ma, luis inferat idolis. Confer Comment. ut apud Gratium Cynegetico, et apud Virgilium in
    114. A vulnere, a scelere. Vide noi. ad v. 456, Culice, ubi ait : Ima susurrantis repetebant ad vada
    libr. IH. D lymphm. Kcenigius a Barthio dissentii, et interpre-
    115. Sublimia lucis: paulo ante v. 72, ardua lucis. tatur : Domibus repetat, h. e., afferai e domibus,
    116. Banhius libr. II Advers. cap. 2, observat, quod secum in fugam sumai. Ha;c verior esl explì-
    coromre apud Cbrislianos esse vita aelerna donare, catio.
    el coronant designare ipsam aeiernam felicitatemi: 126. Mobile, verbum proprium jurisconsulforum,
    quod hoc Juvenci versu, aliorumque verbis probat. qui mobilia bona vocanl ea, quae solo non coniinen-
    119. Libr. in, vers. 295 : Ast ubi lucifluum reddet tur. Disiinguunl vero mobilia se moventia, ut ser-
    sol lertius orbem. Drepanius psal. xxn: Lucifluusque vos, jumeuta, etc, et non se moventia, utpecuniam,
    calix pieno me proluat liaustu. Apud Prudeniium veslem, vasa, etc.. Adisis Digest, libr. vi til. 1, libr.
    Psycb. vers. 625 nonnulli legunt: Quasrite lucifluum xxi, tit. 1, leg. 1.
    coslestidogmate pastoni. Milli melius visum fuil luci- 127. Supra vers. 69 : Deflendi semper Scribm.
    ferum. fcleganlissimam liane Evangelii descriptio- Pondus uteri, ut 1.1 vers. 169 : Manifesta uteri quod
    nem vocat Omeisius. pondera vidit.
    122. Danielis: nonnulli Danielis nomen apud Mat- 129. Virgilius libr. IH An., vers/261
    ' : Sed votis
    tliaeumomittendum esse inepte censent. Versio velus precibusquejubent exposcerepacem.
    in omnibus mss. Danielis nomen exprimit. In Evan-
    PI- C. V. AQUIL. JUVENCI &S|
    150 327 Adveniat fuga vestra lamen, neu sabbaia ^ 140 Quaeforsan leclos capient miracula joslos.
    [lesta. En praedicla patentinslantia saeculavobis.
    Anceps praecipiti turbet trepidatio cursu. 328Deserlis siquis Cbristuin peragrare loquelur,
    Nam cunclis venient saevissima pondera lerris. Occultisque procul penetralibus esse repostum,
    Tale malum non sseclaprius, nec posterà nomili. Longe credulitas absit vani--siina vobis.
    El ni sublimis Genilor decerpere lempns, 145 Sicut enim fulgur coslum tiansctirrit aperlum,
    155 El ntimeruni miserans vellel breviave dieruni, Et cerni facile est canctis, orientis ab oris
    Nulla deliinc trepida: superarent corpora viisc. Usque sub occiduum coelivergentis in Orbem,
    Sed propler leclos veniel miserali-- justns. Sic ràpido adventu clarebunt lumina Christi.
    Nomine fallentes Christi, falsique prophelae 329 Abscondel furvis ruiilos umbris radios sol,
    Exsurgent lerris, elmonstra potenlia fingent, 150 Amillet cursum lunaris grafia lucis,
    LECTIONES VARIANTES.
    150. In Rom. desideralur unum verbum : Adve- Coloniensis, leetionem Deserti, quasi id ad TÒpene-
    niat fuga, lanieri neu sabbaia festa. Reg., Oli., Adve- tralibus essel trabendum, cui ego iieuliqoam assen-
    niat fuga vestra lamen neu sabbata festa; el in Reg. lior. Nam et implicata essel base syniaxis, el Evan-
    indicatur, inielligendum esse poscite in lamen. Eam- gelitini aperte dislinguit desertiim a penetralibus.
    dem scripluram referunt Hadam. et Poelm., in lexlu, D Matib. xxiv, 26 : Si ergo dixerint vobis, Ecce in de-
    sed ne prò neu. Aid., Tom., Ras., Fabr., Adveniat serto est, notile esire; Ecce in penetralibus, notile
    fuga vestra, aut ne lune sabbaia festa. Ginn io mss. credere. Consonaut veiéres versìones, sed prò pene-
    nosiris sii lamen, id reiiuebo, el distingualo, cum tralibus nonnulla! babeni in cubiculis, ani in cubiculo,
    Reiiscbio, Adveniat fuga vestra lamen, neu sabbaia aul in hospiiio, el Evangeliarium Trideniinum : Ecce
    festa : nimirum postile lamen, ne adveniat fuga ves- in deserto esl, uolile exire : eccein promtuariis, notile
    tra frigore bruma;. Haec dislinclio innuilur etiam in credere; sic eniiti sciibitur pio prompluariis. Hila-
    glossa Reg., et simili* iransposilio pariiculac lamen rius in hot: rap. Manli. : Nunc in desertis esse di-
    observalur vers. 61 seq. hujus libri : Sed vos nolue- centes, ut errore depravenl; nunc in penetralibus
    ritìi prmcelsinominisarcem — Affectare lamen : vobis asserentes : quod facil, ut Desertis non ila oegre
    est una magistri, eie. relineam.
    151. Ahi., perperam, turbm, prò lurbel. 145. Oli., Occullisve,prò Occultisque; el corruple,
    153. Weslh., in lexlu, Aid., nec poslea norunl. penelrabilibus prò penetralibus,
    Mss. cum plerisque edilis et Weslh., ad marg., nec 145. Ollob. et, a pr. ni., Reg., minus bene, fulgor,
    posterà norunt. prò fulgur.
    154. Aid., Bas., Rom., Et nisi : alii, El ni. 146. Rom., Ul cernì : lege Et cerni. Reuschius
    159. Pro fingent codex Barlhii exhibet fieni, ul baie verba Et cerni facile esl cunclis apte per paren-
    lestàtur Koenigitis. ihesiti elsignificanier ioierseii posse affirmai.
    140. Rom., juslos capient miracula leclos : alii, 147. Àld., Bas. : Occiduumdiclocilius volitare sub
    leclos capient miracula juslos. orbem. Commiinis leciio mss. el edilorum : Usque
    141. Aid., Ras., Tom. : En prmdìciadoccitiinstall- G sub occiduumcosti vergéniis in orbem. Reuschius in-
    ila smelilauo/tis,scilicet, co vobis praediuia docent sie- ler colli, et vergentis perspicuilaiis gralia comma
    dila insiantia, vel en insinuila doceni saecula vobis posuit. Vergere in orbem dicilur ccelum deceplione-
    pr.-cdìcia.Mss.cuinpluribus edilis : Enprasàicla paienl oculorum, quasi ccelum terram ipsam conlingeret.
    inslanlia smcula vobis; seti nounulli edili male dis- Glossator aliquis bina procposilionesub, eliti offen-
    tinguimi : En prmdicia paient, instantia smculavobis. sus, de hac deceplione non cogitavi!, et alium ver-
    Reuschius elegit docciti, quia vobis coniponendum simi supposuil.
    est cimi iiistaiitifi. 149. Mss. nostri cum Tom., Poelm., prò d. s. :
    142. Aid., Daventr., Bas., Fabr., Deserlum. Abscondelfurvis ruiilos umbrisrudios sol. Aid., Had.,
    Rom., mendose, Disenus. Plerique Desenis. Ego Fabr., Poelm., io lexlu, Sol ruiilus furvis radios
    inalicm Deserlum, vel Deserto, quae vox magis pro- abscondelin umbris. Poei.-eveleres, cum solis nien-
    pria esl sacra; Scriplurae el poeiarum ci'irisliaiiorum. lioneiti facilini, ejus nonieii ih finemversus conjicere
    In auferendi casu deserto, vel desertisrarior est con- soleni, quod observavit eiiam Juvencus, I. ni, vers.
    struciio. Barthius, libr. 15 Advers., cap. 19, cum no- 1; I. iv, vers. 587. Notavit id Kcenigius post Bar-
    tasse!, verbo peragrandi Juvencum itti absolule, ihiuin, in noi. adClaudian., pag. 206.
    addidit, coiiteinnendam non esse bis. libri, pulo
    NOTA.
    152. Maitbaeus habet : Erit enim lunclribulaiio D animi el inconslaoiia indicatur. Sic Omeisius.
    magna. Évangéliariuni Tridentinuni : Erit enim lune 146. Syntaxis est, Et facile esl cerni cunclis, hoc
    pressura magna. Hilarius in hunc locum : Gravis vexa- esl, a cunclis. Nam Juvencus frequenter cum verbis
    lio incumbeì, el hilolcrabilhcunclis. Translale pondus, passivis daiivum prò ablativo conjungit. Adverte in-
    qua onus significàt, calamilatibus applicaiur. Seneca, terpreta tionem quam Julianus Toletaous seciilus est
    in Herc. OÈl. vérs. 250 : Vires pepul'u—Pondusque I. ni Progoost. cap. 5, ex Clirysostomo, homil. i de
    mali, casusanimo — Qui lulil mquo. Crucerei Latrone : Quemadmodumenim cum fulgur
    133. Verbo breviureusi su it Maniliiis,Quinlilianus, emicueril,non egemusinquireresi facto sii coruscalio:.
    ac posteriore? Iti Vcgetiiis.^Laclanlius, Orosius, qui ita cum revelatio prassenlimejus effulserit, non indige-
    eliam breviàiordixii. Vide Celiarium, Post. cur. La- mus interrogare an venerit Christus. SÌGin antiquis-
    tin, càd. siino coi. ms., quem in notis ad Draconluim non
    136. Superarent, stipercssent, siiperviverenl. Vir- semel laudavi. Edili paolo aliter.
    gilius, 1. il An. vers. 642 : Satis una, superque — 148. Clarebunt, manifesta erunl. Recole not. ad
    Vidimilaexc'idia, et capim superavipuisurbi. I. n, vers. 776. Paulo post, h. 1. ìv, vers. 154 : Cla-
    159. Monstra potenlia, efficàcia ad sodiicendum. retti, alio senso, iìlustris appareat.
    Ovidins, l.iu Amor,, oleg.lj, vers. 51 -.Desine 150. Lux a Draconlio, 1.1, vers. 120,.dicilur grutia
    blaiidilias, et verba potenlia'quondam—•Perdere, solis. Prudeniius, byniii, li Calli, vers. 3 : lieti
    141. Vanissimo,apti's'siinùinepilhelon, quo levila? quam fugacemgratiam — Festina volveboldiesi Mal-
    S9S EVANGELICA HISTORIA LiB. IV. §§l
    Ignicnmaaqueruent stella;, coelumquerelinquent. A Sed mea non umquain solvenlur ab ordine dieta.
    Omnis iiem virtus cceli commoia superni Quis erit ille dies, nescire esl omnibus acquimi,
    Signa dabii, proles hominis queis vertice cceli Ni soli rerum Domino, qui sidera lorquel.
    Clareat : oninigenasque tribus defietio jugis 163 331 Ut quondam lerras undae involvere l'ti-
    155 Urgebit; veniet lune nubibus ignicoloris [rentes,
    330 Majeslatepotens hominis per sidera tialus. Et diversa sibi traclanies munera cunclos
    Tunc tuba terrifico stridens clangore vocaios Diluvii rapuit subito violentia tractu,
    " Juslos
    quadrifido mundi glomerabit ab axe. Sic subitus flammas volvens descendel ab aeibra
    Praterie! nec enim praesens generatio ssecli, Advenlus nosler : nec cunclos ille sub una
    160 Donec cuncla sequens claudal sibi debita finis. 170 Condilicne premet. Nam tunc ubi jogera bela
    Haeclellus, «elumque super solvenlur in ignes, lnfindeni gemini depresso vomere sulcis,
    LECTIONES VARIANTES.
    151. Rom., Ignicommrueni : corrige lgnicommque lerum sacra* Seriplurse, immo et pluriiim antiquio-
    ruent. rum auctoriiatem, qui in compositi» verbi eo, io fu-
    155. Reg., qui : lege queis, vel eodem sensu quis. turo prò ibo interdilli! jam usurpabaui, ut iuietur,
    154. Reg., defieetiojugis. Ott., defieetiovttlgi, prò iransiei, redies, el similia. Etsi enilti dubia plertmi-
    d.s. ; vel tamquam correetio, defieetio lucis, cum g que ledili est, lamen cum Tertullianus, advers. Jud.
    Davenlnensi. Rom. cum plerisque editis, defeciio lu- cap. 15, ila locuius fuerit, ei in veleribus inserì -
    cis. Restituo defietiojugis, ex Evangelio Malli), xxiv, plionibus qua-dam hujus geneiis cxempla appareani,
    30 : Et tunc parebit signum Filli hominis in costo: et tenendum omnino est, eam consucliidinerii bonis au-
    lune piangali omnestribus lerrm, el videbunt Filium cioribus innìti. Vide Tibulluni, l.i,eleg. 4,ciimnoiis.
    hominis venieitlemin nubibus cmli cum virtute mnlla 165. Mss. nostri ; Quis crii ille dies : editi : Quis
    el majeslate. kdefieo e>l defietio, atque liane vocem sit al ille dies. Monosyllaha, quoe brevia esse dicun-
    ex Juvenco, vers. 121 Itujus libri inler Latina For- inr, inihi coiiioiunia videri, alibi ostenili, nec video
    cellious reposuii : sed clarius hoc loco legendum est cur quis produci non possi!. In ms. lamen Oli. vi-
    defietio, quam cit. vers. 121. Bartbii codex, tes-le deiur prius fuisse alind, ubi nunc est Quis erit ille
    Roenigio, simili modo praefert defietio, dies. Juvencus l'orlasse scripsil more suo nesciri esl
    155. Daventr., Aid., Bas., Poelniann., prò d. s. : omnibus asquum, li. e., acquino esl nesciri ab omni-
    Urgebit, quando venieinube ignicolori, sed Daventr., bus, liane conjeciurani ver-us seq. confirmat.
    qitoniam prò quando. Mss. nostri cum aliis edilis : •104. Mss., Ni soli rerum : Rom., mendose, Sii
    Urgebit; veniei lune nubibus ignicoloris : in Toni., soli. Editi plerique, Ni solimi. Fabricius lamen edi-
    igni coloris. Molalus, corruplusque est hic versus a dii Ni soli. Reg., fecit, prò lorquel, quod cuoi c;c-
    iiomiiillis librariis, qund ncscirent, recte dici ignico- leris praefero, ex Virgilio, I. ìx, vers. 95 : Torquel
    lorus, et non solum ignicolor. Sic unicolorus, versico- qui sidera mundi.
    lori^, decotorus, Iripeclorus, de quibus confer Coni- 166. Mss. cuoi nonnullis edilis, munera. Alii edili,
    inenf. ad Prudenlii Hamarligeniam, vers. 819. Pro munia.
    lune Ott. et editi babent cum. Sed amplector lune C 167. Rom., fractti : emenda tracia.
    cum mss. Rum. el Reg., quia id senlentiae Evangelii 168. Reg., Ollob., subitus. Edili cuoi Rom., su-
    magis congruit. Id eiiam expressit Tichonius, reg. bitas, quod etiam fuit in Ottob., a [ir. ni., ut pillo.
    1, ex ms. B. M. Rem., apud Sabatierium : Piangati Reuschius , ex Barihio proferì , sed non approbat
    se omnestribus terra', et lune videbunt Filium hominis Sic subitus, flammas volitans, li. e., instar llaoimae
    venienlemin nubibuscosli. voliians.
    159. Mss.noslri Reg., Ott., Rom. coni Toro., Nec 169. Rom., ne : lege nec.
    prasieribilenim, quod magis Laliniim est quam Prm- 170. Reg., Rom., el furiasse Ollob., a pr. m.,
    leriel tue enim in plerisque edilis, sed metro non con- Imla. Edili cum Oli., a sec. m., lata. Melius est
    gruit. Ilaque praefero Prmleriel, coque eliam magis Imla, ut lib. i, vers. 191, pascila tasta; I. u, vers. 425,
    quia in cod. ms. Cantabr. legitnr, Coslumel terra iterum pascua Imta; el ibid., vers. 428, lasiassegeles.
    iransieiU,verba aulem meanon transient : in Evange- 171. Oli. : Iiipndenl gemini depresso vomeresulcis.
    lia™ veleri Tridentino, Cmlum el iena iransiei, ser- Roto., Reg., liipndcnl duo depresso sub vomeresul-
    monesautem mei non transient: et apud S. llilarium, eia. Edili. : Infindenl duo depressis sub vomere sul-
    in Psalm. cxxm : Cmlum et terra pra'lerienl, verba cis : sed Aid., el Bas., lucis, prò sulcis. Placet scri-
    aulem mea non transient. Missale Goiliicuui, Doni. 4 ptum Olt. Sic Virgilius I. i Georg., vers. 45 : De-
    Advenlus, Quoniam non Iransiei generatio lime. Ila presso incipiatjam lum titillilaurtts aratro—Ingemere,
    eliam sap. 1, 8 : Nec prmleriel illuni corripiensjudi- et sulco altritus splendescere vomer. Alia syntaxi
    cium, el Eccle. xxxix, 57 : Non prmtertenl verbum. eclog. 4 , vers. 52 : Qum cingere muris — Oppida]
    Secuius ergo Juventus esl lectioneni versioiitim ve- qumjubeant telluri infindere sulcos.
    NOTA.
    thaeus solum ait : El luna non dabil lumen sunm. D Virgilii, Val. Flacci, Claudiani.
    Lactanlius, lib. vii, cap. 16 : Luna sanguine offusa 100.Mallhaeus: Donec omnia limepani. Batthius,
    meatus exlraordinarios peraget. I. xxn, cap. 19, hoc affert illud Hofatii : Debemur
    151. Relege noi. ad 1. ni, vers. 1, ubi t-oì ignico- morti nos, nostraqtie.
    mus dicilur. 161. Furiasse sensus est Super lime, printer harc,
    152. Matllucus : Et virlules costicommovebvntnr. aut super est insuper, autscribendtim supersolrcniur.
    154. Supra, vers. 148 : Clarebiini lumina Christi'. De hac plirasi, solvi in ignes, console not. ad Dra-
    156. Ordo est : Hominis natus majeslate potens cont., 1. ut, vers. 445.
    veniei per sidera, eie. 166. Diversa sibi iractantes : videiur sii'perfluiim
    157. Ttibae slridor et clangor iribuinir. Lucanus, sibi. Mallhaeus: Sicul erant enim in diebus ante dilu-
    1. i, vers. 451 : Quosmre recurvo — Slridenles acuere viumcomedentesel bibentes,nubenlesel nuptui Iraden-
    lubm. De clangore dixi ad 1. u, vers. 400. Utrunique tes, eie. Fonasse Juvencus innuit, homines lune
    Juvencus hoc versu comprehendil, et asperiiaiem alitid, vel alias res egisse, ul loquuolur Latini Ormi-
    soniius aptUsiniis verbis expressit. sius exponit contraria sibi.
    158. Quadrifido : vox haec poetica esl, nimirum
    295 ... C. V. AQUIL. JUVENCI 296
    Unus correplo tolletur corpore arator, A Ades, et famulos voluit per Ionga profectus
    Ignarusque alius vasto linquelur in agro. Vir pater ipse domus : sapiens, nimiumque
    Uno quiu etiam recubanlcs stramine ledi [beatus,
    175 Dispai' judicium diversa sorte subibunl. Quem veniens Dominus servanlem jussa vide-
    Unus enim socium quaeret per strala reliclus. [bil.
    Idcirco famuli vigilent, quia nescius illis Illuni majori famulum redimibit honore.
    332 Advenlus Domini subitas descendet in 190 Ast ille infelix, qui sordida luxuriatus,
    [lioras. 333 Tardanlem contemnit herum, famulosquc
    Si sciret'certum furis insistere lempus [faligat
    180 Quisque domus cuslos, vigilaret, et obvia ferret Verberibus, segnique indulgens ebrieiati,
    Arma procul, ruptas ne quis penelraret in aedes. Luxuriosorum convivia concelebrabat.
    Sed vos intentis animis assistite semper. Adveniet dominus, servumque incauta furentem
    Namque repentinus vobis subitusque recurret 195 Praecipilem dignis poenarum cladibus abdel.
    Filius huc hominis, justis sua praemia servans. Illum perpeluus fletus, stridorque manebit.
    185 Ille fidelis erit servus, cui credere cunctas Conferri possunt ccelestia regna puellis
    LECTIONES VARIANTES.
    172. Aid., Bas., aratro, Weslh., in textu, arato ; B gemens. Nonnulli opprime scribunt, eliam cum ul-
    ad marg., arator, cum plerisque. tima corripitur, ut inferne a Lucretio, saperne a Lu-
    178. Pro descendel, Reg. , a pr. m., descendit. cretio et Horalio corripiunlur. Haec ratione non
    Mss. nostri, in oras ; editi in horas, quod praaslat ineple rescribi posset cum Oli. a pr. m. qui sordide
    retinere. luxuriatus, correpla scilicet ultima in sordide. Qnae
    179. Mss. nostri, Si schei cerlum furis insistere Iectio in Cantabr. Sclioettgenio se probabat, quia in
    lempus; sed Rom., Si scirent. Tom., Si sciret cer- hoc bonis poetis usilalum est, ul adverbia in e corri-
    lum furis si insistere lempus, ubi superfluum est al- piani. Confer v. 194 et 547, h. 1.
    lenimi si, et in furis ultima recle producilur raiione 191. Rom., conlemnal herum, famulosque faligat;
    eoesiira*.Editi plerique : Prasmonitum furis lempus Reg. , contemnel . . . (atigans; Olt., contemnat . . .
    si insistere sciret; ita eliam Weslh. ; sedili textu fatiget, prò div. s. contemnit. . . faligat: sic editi.
    Per monilum, ad marg. Prmmouitum. 192. Mss., segnique. sed in Reg. fonasse fuit se-
    180. Rom., Quisquis : corrige Quisque, prò quili- gnisque , quod edili praeferunt. Reuschius restituii
    bet, ut non semel jam occurrit. Mendumeliam est in segnique per metouymiani effectus.
    eodem Rom., Obviam, prò o6i>ia. 195. Poelm., Aid., aliique edili, cum mss. nostris,
    182. Aid., perperam, assistere. concelebrabat. Olt. prò d. s., concelebrari. Hadam.,
    189. Aid., Fabr., Poelm., prò d. s., cumulabit. concelebrando. Westh., in texlti, concelebrabat; ad
    Poel., in textu, cum mss. et aliis editis , redimibit, marg., concelebrando.Sensus videiur postulare con-
    quod prò redimici positura est. Sic Virgilius, I. x, celebrabit, praeserlim cum contemnel.
    vers. 558 : Infula cui sacra redimibat tempora vitla ; 'r, 194. Reg., Fabr., Oli., a sec. m., AdvenietDomi-
    et Ausonius, epigr. 94 : Punica lurgenles redimibat -1 nus, servumqueincauta furentem cum glossa in Reg.,
    zona papillas. incauta adverbium est. In Tom. mendose incavia prò
    190. Reg., Rom., qui sordida luxuriatus : Olt., qui incauta. Rom., et Ott., a pr. m., incaute prò incauta.
    sordide luxoriatus, sed correctum sordida luxuriatus. Poelm., Hadam., AdvenietDominus subilo, servum-
    Editi qui obscene luxuriatus. Ex mss. restituendoli! que furentem. Aid., Adveniet Dominus, stolide ser-
    est sordida. Glossa in Reg. est sordida conviviacele- vumque furentem : sic Daventr. , sed non clare, an
    brabat, ut sordida cohaereat cum conviviavers. 195. sioliaum, an stolide, an stolido. Vera Iectio ex mss.
    Verum haec consirnclio nimis implicata esset. Sor- petilur; et ponitur incauta prò incaute , nisi aliquis
    dida ergo more adverbi ponilur prò sordide, ut op- velit etiam incaute reponere. De uiraque hac voce
    prima prò opprime, sera prò sero apud Virgilium dici polest, quod de sordida et sordide dixi ad
    Georg, lib. iv, vers 122 ; ellcrebra prò crebro ib. lib. v. 190.
    in, vers. 500. Sic torva tuens, acerba sonans, multa
    NOTA.
    175. Ignarusque alius : cum sermo est de duobus, qui nimios el insolenles in cibum el cullum sumptns
    alter dici solet prò alius. Vide vers. 25 il. 1. faciunt. Pignorius, de Servis, pag. 161, exetnplis
    177. Nescius, passive prò ignoralus, incognilus. confirmat, apud veteres servos dispensatores intpe-
    Tacilus, Aunal. libr. i, e. 59 : Aliis geniibus, igno- gisse aliquando in scopulos merelricios non sine
    rantia imperii Romani, inexperta esse supplicia, nescia pj magna rei dominicaejactura.
    tributa. Plaulus, Capi, li, 2, 15 : Si quid nescivi, id 192. Indulgens, licenter inserviens. Ila enim di-
    neseium iradam Ubi. cilur indulgere sonino, vino, choreis, eie.
    180. Obvia ut vers. 105, Obvia signa. De servis 195. Kcenigius notai, hunc versum gravitatem
    custodibus publicis urbium, et privatis domorum vi- quamdam prae se ferre. Imitari conatur Sidonius :
    dendus Pignorius in opere de Servis, pag. 145 seq.; Imiumerabilibus legionibus imperitabat. Ruiilius in
    qui totum hoc argumenium diligenter esponi t. Itioer. Bellerophonteissollicitudinibus. Bolislao Lob-
    182. Assistite, adeste. Vide not. ad 1. i, vers. 617. kowizio tribuitur dislichum quaiuor his verbis : Con-
    186. Per longa, per longum lempus. Silius, 1. II, turbabantur Conslanlinopolilani — Innumerabilibus
    vers. 465 : Per longum celala fames : et 1. xn, vers. sollicitudinibus.
    294 : At consueta graves per longum audire suorum— 195. Cladibus abdel, quia in inferos detrudet, et
    Eventus Roma. Rursus, 1. xv, vers. 787 : Rabidi ceu quasi abscondel. Sic Tacitus II Anna). 85 dixit : Ea-
    bellua ponti—Per longum sterili ad paslus jactata pro- que ininsulam Seriplionabditaesi. PrudenliusApoih.
    fondo. v. 771 : Abde negalores Chrisli, nano invidet, abde,
    187. Pater ipse, energice,^uli in ilio Ma'ronis: Vir — Utere sorte tua, blaspltemis nocle tenendis— Per-
    pater ipse gregis. petua. Sic mortem eo loco alloquitur.
    190. Luxurio et luxurior, frequens verbum de iis 197. CAPUT VII. De dècemvirginibus. Matih. xxv,
    297 EVANGELICA IIISTORIA LIB. IV. 29S
    334 Bis quinis, quartini pars est sapienlioruna, \ Jam noclis medio clamor crebrescere magnus
    Altera prsestupido pars est stolidissima corde. Exorilur, laeloque deliinc occurrere voto
    200 Occurrere illaevotis sponsalibus omnes, Admonuit, ttedisque vias ornare coruscis :
    Ornatu aerinola* laedarum flammicomaiitum. 210 Surgere virginibus properatum, et lumina taedis
    335 Sed sapiens pars illa, sibi quo lumina 336 Instruere, et flammas pingui componere
    (fiamma* [olivo.
    Susciperet, portare simul curabal olivum. Tunc stolida* rogitant olei sibi cedere parlem,
    Slullarum vero non est prudenlia lalis. Prudenies secum quod lune geslare videbani.
    205 Cumque moraretursponsus, lum membra sopore Sed quoniam sapiens pavilal chorus, omnibus
    Solvuntur cuncta* per compila lata viarum. [aeque
    LECTIONES VARIANTES.
    198. Aid., pars esl quartini. Imla. Rom., cum edilis, per compita lata. Vide vers.
    199. Westh. in lextu, prasstupido ; ad marg., prm- 758 1. ni.
    stupido. Badius cum Aid., prm studio, quia segni- 208. Fabr., Incospit; alii editi, cum mss., Exorilur.
    liei, ei vitiis studebanl: neque enim per naiuram Reg., cooccurrcre,quod a pr. m. videtur fuisse in
    crani insipieutes. 15Olt. prò occurrere.Non invenio alibi cooccurrcre; sed
    200. Mss., cum Aid., illm; alii edili, UH, quod ex posset nihilominus admitli per analogiam.
    Grsecopraeferendum ail Gallandius. Sed melius esl 209. Reg. scribit choriscis, sed in glossa habet
    illm, quod tenuit etiam Reuschius. Matti), xxv, 1: splendidis.
    Exierunt obviam sponso, el sponsm. Pro sponso, el 210. Reg., Rom., Surgere virginibusproperaiim el
    sponsmail Juvencus votis sponsalibus, ul v.208, Lm- lumina tmdis.Ita Olt., sed apr. in. hic eodex videiur
    toque deliincoccurrere volo, lo versionibus antiquis habuisse properantum, vel properatum, quae verior
    pariter legitur sponso, et sponsm.Exemplaria Graeca esl Iectio. Glossa in Reg. in surgere esl dignum erat.
    variant : pleraque habent tantum sponso, sed alia Sed id parum verbis Evangelii convenil, Tunc sur-
    addimi et sponsm. Cerle in Juvenco cum non prae- rexerunt, etc. Lego igilur Surgere virginibuspropera-
    cesseril Spoiist vocabulum, non polest inlelligi illi tum prò Virgines pi operarunt surgere.SaepeJuvencus
    de sponso, adeoque legere oporiebit illm. liane phrasin usurpai, uldalivuni verbo passivo prò
    203. Reg., lum per membra, sed follasse per ex ablativo apponat. Edili sic habent, Surgere lune pro-
    glossa in lextum transiit : nam v. s»*q.Reg. habet peranl, et clan lumino Imdas. Ex hac scriptura, ci
    Solvuntur conctm, ac proinde explicatio est per in mss. Reg., Ott., Rom. non inepta conjectura est,
    membra. Surgere lune properalim, et cloro lumine Imdas, eie.,
    206. Reg., Solvuntur cuncla;: sed fuit Solvenlur. ut supplealur cmperunl, vel surgere ponaiur prò sur-
    Ou:,'Solvuutur comptm,prod. s. cunclos.Rom., Sol- rexerunt per figurain eliam bistoricis nolani. Prope-
    vuntur cunclm. Edili, Solvuntur cunclis, quod minus ralim adverbium veterum esl Caecilii,Pomponii, Sisen-
    placet, quam Solvuntur cuncla;, quamvis non negem, nae. El Juvencus simili modo formavil mensalim 1.
    recle dici solvuntur membra sopore. Reg., per competaC in vers. 214.
    lalas. Olt., per competalata, sed prius fuit per compila 215. Olt.,mendose, jeslare prò gestore.
    NOTA.
    l,elc: Puellas nomen virginibus saepe tribuilur : lamum , ferrenlque ante eam circiler decem baculos
    aliquando etiam noti virginibus, atque iis omnibus, ligneos , in uniuscujusque summitate vasculuminstar
    quae in ea sunt aetate, ul parere possinl. sculellm habenles, in quo esl segmentimi panni cum
    198. Sapientior, sapiens. Comparaiivum prò po- oleo, et pice. Ex his accensis(aceiiipras(erunl.Othoal-
    sitivo. legatlibrum Aruch, etR. Salomon inKelim. Formain
    199. Pmslupido : vide similia in Indice verborum, Inijusmodilanipadumexaniiquisnionumenlisexpres-
    sic nove praepositionepras a Juvenco formata. sam exbibet Lamyus : qui praeterea addit, virgines
    200. Votis de conjugio vide I. ni, vers. 759. prudentes cum lampadibus accepisse oleum in vasis
    201. Flammicomantum:verbum novum, ut 1. in, suis, dislinctis scilicet a lampadibus : ncque enim,
    vers. 625, glaucicomanlis.Prudenlius v. 775 Psych. ait, lampades istae lucerna; erant, quales nostra*,
    dixit, (lammieomosignes, et Apolli, v. 495, puero- quibus in multas horas oleum infunditur. Id autem
    rumfiammiéomanlum, ex fide quorumdam exempla- non satis liquel ex verbis Olhonis. Is enim in sum-
    rium. Verum ad eum loc. ostendi, legendum puero- mitaie baculi lignei vasculum instar scutella*statuii,
    rum flavkoinanium. Nuptias noclu olim celebrar-!„ in quo erat segmentum panni cum oleo, et pice :
    solitas observat cum aliis Wolfius Cur. philolog. ad quae, ul pino, in aliqnod idoneum lempus sufficere
    N. T. Marlinus Roa libr. n Siogular. cap. 21 seq. poierant, quin aliis vasculis opus esset. Quibus ila
    plures quaesiionesin hac parabola ex veteri ritu ex- conslitutis, inlelligilur, Juvencum scile, et ex vete-
    plicanda agitai: Exierintoe virgines obviam sponso rum more descriptos baculos ligneos tosdas appel-
    simul, et sponsae? Unde exierint isla*, hi vero quo lasse. Siquidem tmda dicitur arbor piceni l'erens,
    irent? Cur decem, nec plures, paueioresve? Cur el faces ex toeda, vel taedaefacem procferenles erant
    lampades, ac non potius laedae,vel faces ? Cum cla- illae omnes, quae, accensa pice, ardebanl. In nuptiis
    mor facius est, sponsuiii venire; quid sit, veneritne frequenlissimum verbum esl lasda, adeo ni etiam
    in sponsaedomum, an in suam ? Solusne, an simul prò nupliis ponslur. A;cdem faces lampades eliam,
    cimi sponsa ? Nupiiae ubi celebratae, apud liane, an sed minus frequenter dicunlur. Stalius prò primis
    apud illum ? Veruni nostra polius interest quaerere, nuptiis dixit. 1. iv, silv. 8, vers. 59, Lampade prima.
    cur Juvencus taedas prò lampadibus ponat, cum sa- 206. Solvuntur sopore : vide not. ad Dracont. libr.
    cer codex lampadas nominet, et Juvenctis ipse paulo i, vers. 572. Quaeri hic polest de loco, in quo dor-
    post olivum, et oleum, quo lumina fiamma*suscipe- milaverunt,etdormierunihae virgines. Juvencus aper-
    reni, seu flammas componerent. Quaestiohaec resol- te ait, Per compila lata viarum. Exisiimat ergo, vir-
    vilur ex Lexico Rabbinico Henrici Ollionis, ubi gines sponso, domum sponsam deducenli, obvium
    mos deduceudi sponsam sic exponitur : In terra proecssisse, ut viam luminibus omareni : Lmtoque
    Jsmaelilicamos erat, ul sponsamducerai! a domo pa- deliincoccurrere volo — Admonuit, imdisque vias or-
    Iris sui in domumsponsi ante inlroduciionemin llta- nare coruscis.
    PATROL. XIX. 10
    299 C. V. AQl'IL. JUVENCI 300
    215 Ne desini clarae nulrimina pingtiia flammae, A 225 Non ipse sponsus voluit. Vigilale limentes,
    Ex parvo sequalis si detur ponio cunclis : Advenlus vobis quod non esl certior bora.
    Tum pergunl stultse, liquidum mercantur oli- Sicut enim longas cui conligit ire profeclo
    [vurn. In lerras, credens servis tractanda lalenia;
    Dum pergunl, laeta*transcurrunt omnia pompsc, Uni quinque dedit, duo cepit et alter habenda,
    Et sponsum tantum comitaiur factio prudens. 250 Terlius unius curaro iractare talenti
    220 337 Adveniunt brutaesero post tempore segnes, Suscepit, vires quoniam diversa merenlur.
    El sponsi pulsare fores, et Umilia clausa 338 Sed major quibus esl concredila portio
    Nequicquam ingeminant, preeibtisque ingrata [nummi,
    [frequentant, Certalim duplis auxerunt incrementis.
    Ut liceai miseris penetrare in limina lieta. Ille sed, unius cui credila cura talenti est,
    Illas non comitum sponsi cognoscere quisquam, 235 Telluri infodiens.condii sine fruciibus aera.
    LECTIONES VARIANTES.
    215. Ott., parvm, prò d. s., claras. Reg., nutri- inde nomen traxisse, quia L. Junius faliium se simu-
    mento, quod fuit eliam in Rom., sed in hoc bene lavi!, notimi esl. In Rom., sero post tempora segnes.
    correctum per nutrimina. 225. Mss. nostri, et alii apud Omeisium cum edi-
    217. Rom., Oli., Dum pergunl slulim, el liquidimi. lione Daventr., iVon ipze sponsus voluit. Vigilate
    mercaniur olivum. Reg. a sec. ni., Du.n pergunl siul- ri limentes: quai proba est leelio. Plet ique edili iitepte
    tm, ul liquidimi mercenlur olivum. Reg., a pr. m., mularunt. Poelm. in lexlu, Tom., Hadam., Weslh.
    Tom., Poelm. io lexlu, Hadam., Tum pergunt stul- ad marg., Non ipsus sponsus voluti : vigilale limentes;
    tm, liquidimi ut mercenlur olivnm. Aid. sic, sed edi- sed Westb. habet vigilare, quod tnendumesi.Poelm.
    deral mercaniur, quod in Erraiis correxit per mer- prò d. s., Weslh. in lexlu, Aid., Fabr., Bas., Non
    cenlur. In Bas. permansii error mercaniur, mi eiìam sponsus voluit : quare vigilale timenies.
    in Daveniriensi. 229. Reg., cepiialter, quod metri lex non patilur.
    218. Suspicabar omina prò omnia. Rom., recle, cum aliis, cepit el alter; sed a sec. ni.,
    219. Reg., El sponsum tantum comitaiur podio pru- male, cospit. Baditis conjiciebai allei- alenila, incre-
    dens. Plerique, El sponso tantum comitaiur faciiopru- menio scilicei usurae.
    dens. Advertii Fabricius, comitali hoc loco esse cum 252. Reg , quibus esl; Ott., quis esl ; alii, queis
    daiivo more graeco. Idem Juvencus I. n vers. 695 : esl. Roto., ntendose, quis concredita sine esl.
    Vocibus indubitata fides comiiabilnr islis. Cicero v 235. Aid., Daventr., Bas., Reusch., Poelm. prò
    Tuscul. cap. 36 : Costerà, qum comilaniur huic vilas. d. s., Certalim-duplis auxerunt asta luceltis. Fabr.,
    Poiesl etiam intelligi, apud Juvencum comiior snmi Hadam., Poelm. in textu, Certalim duplis auxerunt
    passive, ut apud Ovidìiim ni Trist. eìeg. 7, vers. miniera donis, nimirum pcrhendiadyii, sive unum per
    47 : higenio lamen ipse meo comiloique, (ruorque. Nec duo;qualia indicavi ad Draconlium vers.21 Lui. Vera
    miliari debel (actio in podio : etsi enim faciio ple- tameu leclio destimilur ex mss. Reuschii, quos is de-
    rumqtie accipitur in malam pattern prò caterva, et scrnit, et ex nostris: natii Rom.,Reg.,Oti.consianter
    conspiratione malorum, el hoc sensu saepe fac'ioitis -i referuni auxerunt incrementis: qui versus spoudaicus
    vocabulo usus est Juvencus, lamen initio honestum ,J est, ut hoc libr. vers. 427, Illi continuo slaluunt
    vocabulum id fuit, ul notavil Feslus : unde faeliones ter data argenti. Beda de Arte metrica in hujusmodi
    medicorum, nobilumi, bislrionum, etc. Hoc sensu versibus dactylum quinto loco male agnoscit : vult
    lìinius lib. xxix, cap. i : Alia faciio (ab experiineutis eiiini pronunciati inceremeiitis, ut dicam ad loc. cil.
    cognominanl Empiricen) cospilinAdveniunt.Mss.
    Scilla. 234. Otl., cum edilis^ cura esl. Reg., Rom. , cura
    220. Tom., At veniunt; alii, coni sine est, et glossa in Reg., cui — scilicet est. Sed in
    Poelm. in lextu, Hadam ,brutte. Aid.,Fabr., Poelm. Reg. a pr. m. fuit cura est.
    prò d. s., Bas., falum. Genuina Iectio videiur esse 255. Olt., Tettare, sed factum Telluri. Rom..
    bruim : nam, ut ait Feslus, Brutum antiqui gravem Poelm. prò d. s., servai; plerique, condii, lo Rom.
    dicebanl. Hinc ammalia stupida bruta appellantur. ad marg. prò servai in textu nolalur seminai, quod
    Homines eliam hebetes, et stolidi bruti vocanlur a cum meiro slare nequit.
    Pacuvio, Seneca, Apuleio, et aliis. Brulorum familiam
    NOTA.
    215. JV«in'me»tomusitaiiusest; sed nutrimen usur- adverbii more adbiberi. Nempe precibus ingrato, seu
    patili eliam fuil ab Ovidio. De re ipsa Prudeniium moleste frequentati!, li. e. , pelunl, ut liceat, etc.
    hymn. 5 Catbem. vers. 15 : Pinguis quos ohi rore Vide var. Iect. v. 190, h. I.
    madeniibus — Lyclinis, aut facibus pascimus aridis... 224. Cognoscere, agnoscere, recoguoscere. In
    Vivax fiamma vigel, seu cavatesela-—Succimilinleo- sacris Litlèris cognoscereest eliam approbare, nescire
    —-
    lo suggerii ebrio, Seu pinus piceam(eri alimonium. reprobare.
    Virgilius i An. vers. 179 : Suscepilqueignem foliis, D 226. Certior prò certa; vel referlur ad dieta.
    atque arida circum — Nutrimento dedit. Ovidins 1. xv Evangelista ail : Vigilaleitaque, quia nescitis diem,
    Metani, vers. 552 : Nempe ubi terra cibos, alimentaque ncque horam.
    — Non clabil, absuinptisper longum 227. CAPUT. Vili. Talenta, qum servis data sunt
    pìnguia fiamma —
    viribus mvum, Nalurasque sum nutrimen deerìl eda- ad exerecndum. Matth. xxv, 14 seqq. ; Lue. xix, 12.
    ci, eie. Ordo hic esl : Sicut is, cui profecto conligit ire in
    218. Omnia pompm,ut I. n vers. 554, omnia palris, longas lerras, credens servis, eie. Scilicei pnstquain
    Recte Imlwpompm: nato crai et pompa trislis, seu discesserai, vel prol'ectus fueral, couiigh illi ire in
    funebris, de qua 1. n vers. 401 : Ultima suprema: ce- Iongiuquas lerras.
    lebrubant munera pompm. 228. Infra vers. 249 : Ul fructum nobis /radala
    221. Apud sponsum convivimi] impilale celebra- pecunia ferrei. Apud Ciceronem traclare pecuniamest
    baiur ut notum est. procurare, adminislrare, Divinai. Verr. e. 10 : Eros
    222. Nequicquam,frustra. Ingeminant, vox poetica : enim tu quasslor: pecuniam publicam Iractabas.
    prò accusativo poniiur pulsare. Exislimo, ingraia
    SOI EVANGELICA HISTORIA LIB. IV. 302
    Jamque aderat praesens dominus : tum primus, A 255 Al cui parva subést segni substantìa corde,
    [et alter Id minimum penilus jusie tollelurab ilio.
    Se geminasse illi pariter coucrediia monslrant. At nequam servus tenebras demersus ad imas,
    Illos laudai herus, potioraque credere lantae Perpetuos flelus poenaestridore frequentet.
    Promitlii fidei. Sed lertius ille refodit, En hominis natus veniei, Patrisque minislris
    240 El domino reddit tali cum voce lalentum : 260 Siipattts, celsa judex in sede sedebil.
    1
    Quod scirem, domino memet servire severo, 340 1*"*°gentes cunctaediversis panibus orbis
    Qui melerei segetes alieno semine crelas, Convenient, justosque omnes de labe malorum
    Exlimui, argentumque itmm concredere terra; Secernei, dextraque libens in parte locabit :
    Malui,quod salvum semper libi reddere possem. Al pravos 1-cvadespectosparte relinqtict ;
    245 339 Tuoi Dominus famulo respondens talibus 265 Ul pastor pecoris disceruii paseua mixii,
    [infit : Lanigeris dextri permitteus molila prati,
    Si nescire meos auderes dicere mores, At laevoshirtis dumos londere capeilis.
    Neqniliaelantae veitiam concedere possem. Sed rex ad dexlros conversus, talia dicel :
    Hoc igitur gnarum potius praesiare decebal, Huc venianl sancii, jamdudum debita sumant
    Ut fjruclumnobis tractala pecunia ferret. |* 270 Dona Palris, mundi quae soni aoqusevanitenlis,
    230 Quapropler segni tollalur porlio nostri, Et justis primo promissa paranturab ortu.
    Prodenlique dehittc detur possessio maior, Namque fame fessum quondam me grata re-
    Quem duplis cumulasse lucris mea quinque [fecit
    [talenta Haecplebes, potuque sititi! mihi saepe removit,
    Inveni: namque est certuni, poliora mereri, llosphioque domus patuit mihi saepe vocalo,
    Queis res uberior cumulata* sorlis abundai. 275 Et nudus vestis blandissima tegmina sumpsi,
    LECTIONES VARIANTES.
    258. Reg. Iieros, poliora credere, el glossa heros — 254. Rom., Reg., Aid., Bas., Quis res, el glossa
    — quibus.
    ille dominus. Legendum herus, nam prima in heros in Reg., Quis
    producilur. Postrema in poliora produci poteri! oh 257. Noiinulli Et prò At, vel Ast. Lege demersus
    duas consonantes dictiouis semtenlis. Sed veriorest cum Reg., Tom., Rom., potius quam dimersus cum
    leclio potioraque credere. aliis.
    259. Tom., resedil; alii, refodii, quo verbo Co- 238. Olt., Perpetuo prò Perpetuos.
    lumella ei Plinius uiuntur. 259. Rom., Olt., palriisque. Reg., cum edilis, pa-
    240. Fabr. Reddidit et domino: reliqui Et reddit trisque.
    domino. 262. Aìd., Poelm. prò d. s, justosque deliinc ; Fa-
    242. Tom., meteres prò melerei. G bric, justosque orniti; plerique, justosque omnes.,
    244. Aid., Daventr., Bas., Malui, quo semper 264. Ollob., despectos, ex quo factum diipecios.
    salvum libi. Rom. Malui, quo salvum semper libi. 266. Mss. nostri cum Aid., Tom., et Bas., dextri
    Reg., Malui,quod salvimisemper libi. Oli. Malui, quod permillens molila piali, et glossa in Reg., paseua ju-
    salvumlibi semper. Hadam., l'oelni., Fabric, Malui, cun'.a. Haec scriptura versui seq. maxime cohaeret.
    mi semper salvum libi. Reiinenduni est Malui, quod, Poeloiann. in lexlu, Hadam., Fabr., dexlras permil-
    vel quo ex mss., facto spoodaao in Malui per syn;e- lens motlia parli. Poelm. prò d. s., Daveiilr., dex-
    resin. Ila eliam volebat Kcenigiiis, cui mòrem non tra; pcrmitlens molila partis.
    gessit Reuschius. Rom., Aid., Bas., Toro., possimi 267. Rum., Et ieveshircus dumos londere capeilis,
    alii, possem. quod corruplum est.
    250. Aid., Ras. cum Reg., el Ollob., porlio nostri; 270. Reg., mendose, mqua prò asqumva.Rog., Ol-
    ei gtossa in Reg., nostri — latenti. Had., Poelm., lob., Rom., mundi..,, nilenlis, et glossa Reg., novi.
    Fabr., porlio nostra. Rom., porlio vestri. Forte, por- Editi, mundo.... nitenii. Ulrolibet modo dici potesti
    tio nummi. Ut (nqualis cum genitivo interdum conjungiuir, sic
    252. Mss. nostri, Quemduplis cumulasselucris. Ple- eliaoi mquasvus.
    rique edili, Quem cumulasse duplis lucris. Prima in 274. Aid., fabr., Hospiliumquedomus; alii, [Hos-
    -.-. ••,.•
    lucris communis est. pilioque domus,
    NOTA.
    259. Fidei: Mallhaeussic habet : Euge, serve bone, Dele.
    et fidelis, quia super panca fuisti fidelis, super multa 260. Notanda esl complosio sede sedebit. Saepe
    te eonstilnam. apud Juvencum occurrii ejusmodi cacophoiiia non
    247. Nequiliam prò inertia hic suini, certuni pulo. tamen ita aspera, ut duae syllabic in utraque'voce
    Vide, quae de toc vocabulo disserui in Prolegom. ad repelanlur. Frequenler conjungil verbum, quod fi-
    Prudent. num. 46. nii in re cum alio, quod incipit eliam a re.'
    255. Explicat verba Malihoei: Omni enim habenli 262. De labe malorum: Virgilius 1. II Aneid. vers
    dabiiur, el abundabit; ei autem, qui non habet, et quod 97 : Hmc mihi prima muli iabes.
    videiur liabere, auferetur ab eo. 266. Lanigeris prò ovibus.
    234. Sors significai primum pecuniam, quae con- 270. Mailliacus: Possidde paralum vobis regnimi a
    fertur, ul inde Ittcruni fiat. Accipittir etiam prò pa- coiistilulionemundi. Italica versio in quibusdun tnss
    trimonio. babel ab inilio mundi, in aliis ab origine mundi. Res
    255. Juvencus voesbulo substanlia vsrios tribuit eodem recidil. Juvencus per muiulum nilentein ori-
    significato?. Hoc loco accipilur prò facitllatibus, ginein,uilere sive initiuni mundi intellirit. Ea, qua; nova
    censu, bonis : qua: satis recepla esl ejus vocis signi- suni, solent.
    ucatìo. 274. Vocalo, mihi ad hospiliuin. Virgilius 1.1 M-
    259- -CAPIIf iX. hi diejudicii bonosin parte dex- neid. vers. 502: Utque novmpaleant Canhaqiiiis' ar-
    tra locaiumtri, malos veroin sinistra. Matlh. xxv, 51, ce* — Hospiiio Teucri.
    503 C. V. AQU1L. JUVENCI 304
    341 Carceris et poenis horum solatia cepi. A Tegmina de magnis gracili prò parte dabanlur.
    Tum Domino tali respondent voce beali : Carceris aut septo claustris, morbisve jaccnli
    Non nieminii nostrum quisquam te viserenudum Umquam visendi solatia vestra fuerunt.
    Nec famis oppressum dura ditione nolavit, His damnata dehinc respondet faciio verbis :
    280 Carceris aut poenis ineminit vidisse revinctum. 295 Haud equidem nostrum meminit te visere quis-
    Respondens illis dicet tum talia judex : [ quam
    Fralribus istameis, humiles miserando labores Aul sitis, aut saevaefamis aagrum agitare labo-
    Qui fecit, cerlum est dulcem midi ponere fru- [rem,
    [ cluni. Hospila vel fessis errare per oppida rebus,
    At vos, injusti, justis succedile flammis, Carceris aut mersum pcenis,morbove gravatimi,
    285 »Et poenis semper mentem lorreie malignami, Ut tibisollicilo fierel miseratio jusla.
    Quas Pater horrendis barathri per stagna pro- 500 His rerum dicet Dominus : Cum vestra superbo
    [ fundi 343 Anguslis rebus feritas sub corde lumebal,
    Daemonishorrendi sociis, ipsique paravil. Calcavitque humiles minimos, me sprevit in
    Namque silim passo quondam mihi pocula nulla [iliis.
    Nec famis in pcena parui miseramina panis, B Haecubi dicla dabit, merilis sua praemia reddet.
    290 342 Aut peregrina mihi tecti, vestive parum- Aternum miseri poena fodientur iniqui,
    LPer 505 Atemumque salus justis concessa manebit.
    LECTIONES VARIANTES.
    27.6. Weslh. in textu cum Aid., Carceris inposnis; babat, Aut pegrinanti ledi, quod Koenigioin menlem
    ad marg. cum aliis, Carceris et poenis. venerat, el Reuschio placebat, qui nihil cerlius Koe-
    281. Mss. nostri cum Tom., dicet. Aid., aliique nigii conjectura affirmat, sed a vulgata non recedit.
    editi, dicil. Badius scripturam communem peregrina inlerpreta-
    286.Reg.,Westh. ad marg., Ott. a sec. m.,Rom., lur, tegmina mihi peregrino exhibila : quae interpre-
    Poelm., et alii, horrendis barathri. Aid.,Bas., West. tatio non displicei; sed magis placeret Iectio, Aut
    in lextu, horrendus. Olt. a sec. ni., Tom., horrendi. peregrinanti tecti, eie, si per mss. codices lieeret.
    Reg., Ott., profundis. Rom. cum edilis, profundi. 292. Poelm. in textu aul, et vers. seq., Numquam:
    287. Aid., Bas., sociisque, ipsique; alii, sociis, ip- prod. s. haud, et vers. seq. Umquam. Mss. nostri
    sique, videiicel ipsi dsemoni. aut, el v. seq. Umquam. Edili variant. Senlenlia
    289. Mss. nostri cum Aid., Daventr., Bas., parvi eadem intelligitur. Rom., mendose, cosptm prò
    miseramina panis, quo respiriti codex Barlhii parvum seplo.
    seramina panis. Ex quo acute conjiciebat Kosnigius, (G 294. Reg., el a pr. m. Ott., respondit. Alii, re-
    Nec famis in pmnismihi parva secamina panis. Poel- spondet, quod forlasse ponilur prò respondebit, a re-
    man., aliique edili, parui mihi fragmina panis. Non spondo.
    reperio quidem apud veleres verbum miseramen, sed 295. Ott., Poelm. prò d.s., Haud equidem nostrum;
    genuinum puto in Juvenco prò miseratio, Poetsc Plerique, Haud umquam nostrum. Reg. scribit Aut.
    Christiani more Lucretii hujuscemodi vocabulaama- Reuschius lenet Haud equidem, quod longe signifi-
    bant, Ut peccameli, augmen, lateramen, momen, voca- cantitis putat, quam Haud umquam.
    men, glomeramen, durameli, de quibus vide Corni-» 298. Oli., morboque; alii, morbove.
    meni, ad Prudenliuni 1.u contra Symm. vers. 1042. 500. Mss., His rerum dicet dominus. In Ott. a pr.
    Verum cum Juvencus alibi fragmina farris el fra- m. fuit dicil. Editi, His rerum Dominus dicet.
    gminapaiiis dixerit, conjectura non mala esl, Nec 501. Reuschius cum Òmeisio Augustisrebus, h. e.,
    famis in posna parvissima fragmina panis. Facile floreniibus. Alii, Anguslis rebus, nempe aliorum.
    exscriptores deterruerit verbum parvissima, quo ta- 505. Hadam., Poelm. io lextu, Aid. dedit. Melius
    men usus est Varrò, nec semel Lucrelius. mss. nostri cum Tom., Fabr., dabil.Reuschius pra>
    290. Reg., Ottob., Daventr., Aid., Fabr., Hadam., fert dedit.
    Poelm., Aut peregrina mihi. Rom., corrupte, Aul pe- 504."Ott., posnm,supra pmna. Fabricius legit M-
    regrina mihi tectìsve parumper. Weslh. etiam edidit, terna (miserum)posna, el advertit in Comment. verbo
    Aul peregrina mihi; sed Badius ut ex notis colligitur* miserum, liane vocem esse pariiculam dolentis in
    legerat, aut suspicatus fuerat, Aul peregrinanti tecti, parenlhesi. Sed mss. nostri cum aliis edilis habent
    eie. Gallandius edidit, Aut peregrina mihi, sed pro- JElernum miseri vosna. auod maais eliam nlacet.
    NOTA.
    276. Pcenis iterum vers. 280 : Carceris aut poenis.D parvum etiam aliquando denotai. Vide 1. i, vers.
    Hic posnaprò malo ponilur : nam justis proprie pce- 524.
    na non infligitur. 296. Agitare laborem, videlicet te agitari, vexari
    278. Rursus vers. 295 : Haud equidem nostrum segro labore. Reuschius exponit, cum laboribus col-
    meminit te visere quisquam. luclari. Sic dicilur, Adi laboresjucundi.
    279. Ditione, imperio, et quasi tyrannide. Notavit £97. Hospitus, adjeciivum a poelis usurpatimi.
    animadverlit, vidit, observavit. Fessis rebus, afflictis. Plinius 1. n, e. 7 : Vespasia-
    282. Labores, calamilates, aerumnas. Confer var. ni^ Auguslus fessis rebus subveniens. Virgilius I. xi,
    lect. ad vers. 28 1.ni. vers. 555 : Consulite in medium, et fessis succurrite
    285. Ponere, prò posuisse, ut Badius explical, rebus.
    lempus prò tempore ex usu cadentis Latinitatis. 299. Sollicito, anxio curis affecto.
    286. PoetaeGraeciinferas damnalorum domos ba- 302. Humiles minimos. Vulgata : Uni de minoribus
    rathrum, nempe voraginem profundam, vocabant. his. Versio Itala vetus : Uni ex minimis his, aul uni
    Inde Latini poeta*traduxerunt.,praecipue Christiani, de minimis islis, aut uni horum minimorum.
    ut exemplis Juvenci, et aliorum probat Barlhius I. 304. Libr. ii, v. 663 : Judicioque gravi miseros
    xxxv Advers. cap. 8, col. 1646. exsurgere pravos. Fodere siguilicat eliam pungere,
    ' 288. Sitim passo, ut famen passus.
    ±m siimulare, iransfodere, et hoc loco vexare, tor-
    291. Gracili prò parte, prò exigua parte. Gracilis quere.
    SOS EVANGELICA IIISTORIA LIB. IV. 506
    Talia dum loquilur, scissos lacerata capillos A 345 Dilectum Christo juvenem per trislia
    Pro fralris morbo justis soror anxia curis [morbi,
    Hortatur juvenem rapido praecnrrere gressu, 515 Et lethi, et vilse confinia summa tenentem.
    Casibus ut tantis Christus servaret amicum. Lazarus hic habuit nomen , sed Christus ama-
    310 Nam fuerat mulier meritis accepla benignis, tris
    344 Obsequio cujus fratremque, domumque Perculsus verbis : Non est, si credilis, inquit,
    [merentem Ad lethum ducens isthaecviolentia morbi :
    Amplexus, pieno Christus relinebat amore. Sed Deusut digno justis celebretur honore,
    Nuntius adveniens perfert, exirema jacere 520 Et soboles hominis sancta virtule nilescal.
    LECTIONES VARIANTES.
    508. Rom., Tom., Aid., Bas., percurrere; Reg., potius cohaeret cum trislia morbi, nimirum jacere
    Otlob., cum aliis editis, prmcurrere. per exirema trislia morbi. Jacere de cegrotantibus
    311. Rom., male, fralrem, domumque. saepeJuvencus, siepe alii dicunt.
    512. Mss. codices nostri, Amplexus, edili Com- 514. In Otlob., a pr. m., fuit juvenum prò juve-
    plexus. nem.
    513. Mss. omnes nostri, Nuntius adveniens perfert 315. Mss. nostri, tenentem: editi, tenere. Prsefero
    exirema jacere. Favent codices Reuscbii, qui liane £ tenentem. Rom., mondose, somnia , prò summa.
    leclionem non ineptam dicit, sed aliarci sequilur. 516. Rom., Lazarus habuit : lege Lazarus hic ha-
    Editi, Nuntius adveniensnarrai sub agonejacere. Aid., buit.
    Bas.,narrat in agone. Fabricius legit etiam sub agone, 517. Rom. a sec. m., Reg., et, ut videtur, Olt.
    et in Comment. notai, hic ggon significare luctamen a pr. m., Percussus. Edili, Perculsus. In Rom., a
    spirilus extremi in bomioe, animam jam agente. pr. m., fuit Perearsws.
    Hinc agonizare prò animam agere, quod verbum ad 518. Reg., Rom. cum Aid., Tom., Bas., isla hasc
    Laiinitatem incertam Cellarius rejecil. Parum eliam Olt. cum aliis edilis, isthme. Reuschius putal, Ju-
    probatur Cellario agon prò luclamine mortis, quam- vencum Graecorum more nonnumquam binis verbis
    vis a Juvenco hoc vocabulum usurpatomi concedal. scripsisse isla hmc.
    Revera cum haecvox in mss. nostris non appareat, 519. Rom., Bas., justus : alii plerique justis; quae
    valde suspecta ea est. Restiluo igitur, perfert ex- phrasis esl Juvenco familiaris, ut verbo passivo da-
    trenta jacere, ubi estrema vel ponilur more adverbii tivum prò ablativo apponat.
    prò extremum,ut vers. 190, sordida, prò sordide, vel
    NOTA.
    506. CAPUTX. Lazarum suscitatum esse, cumjam id accidisse post Lazari resurrectionem, clare docet
    feleret. Joan. xi, 1, etc. Juvencus ait : Talia dum .lo- r, Joannes xii, 1, eie. Qui Mariam sororem Lazari a
    quilur, sed inielligere oportet; Dum his, aul simi- peccatrice distinctam voluut, asserunt, Joannem
    libus rebus, etcolloquiis intentus essel Jesus. Addit ante Lazari resurrectionem meniionem unctionis
    Poeta, scissoslacerata capillos ex verisimili, et veteri pedtim Jesu ferisse per aiilicipalionem, ncque de
    more, quo feminaedolentes capillos lacerabant. alia unctione loqui, nisi de illa, quam cap. xii post
    507. Soror, h. e. sorores, singularis prò plurali. Lazari resurrectionem commemorai Juvencus con-
    Evangelii verba sunt : Miserunt ergo sorores ejus ad tra, et, ut mihixi videtur, recte sentii, unctionem quam
    eum dicenies. Vel Juvencus, quod utraque fecit, iri- Joannes cap. recenset, ante Lazari resurrectio-
    buit poùssimutn Maria* Magdalenae, de qua pergit nem vere accidisse. In Evangeliario Trideniino ita
    dicere vers. 510 : Nani fuerat mulier, etc. Jusim cu- clare id explicatur, ut in dubium revocari non de-
    ra;, ex Cicerone peiilum est : juriseonsulti dicunt beat : Hmc autem eroi Maria, qum unxerat Dominum
    justissimus dolor, quod animadvertit Reuschius. unguento, et exterseral capillis suis pedes ejus : cujus
    508. Neque id sane constat, juvenem fuisse mis- fraler Lazarus infirmabatur. Millivero satis esl men-
    sum. Hoc lamen loco famuluoi inielligere possumus lem Juvenci aperire. De questione ipsa multi agunt.
    cum Pignorio De servis pag. 127. Tres feminas distincias, nempe mulierem peccatri-
    509. Amicum : Virgilius 1. ì Aneid. vers. 490 : cem, Mariam Magdalenam, et Mariam sororem La-
    Ut spolia, ut currus, ulque ipsum, corpus amici... zari, agnoscunt Faber Slapulensis, Jodocus Clichto-
    Coiispexit. Ubi Servius : Amici, plus est, quam si veus, Lonnet, Casaubonus, Estius, Launoyus, Bu-
    Hedorem dìxisset. lengerus, Ttirrianus, Zegerus, Salmeron, Maucon-
    510. Ohservanda est interprelatio Juvenci, qui p. u duii, Anqueiin, Tillemont, Baillet, Calmetus. Uni-
    tenet, Mariani sororem Lazari eamdem fuisse, ac eam Mariam Magdalenam peccatricem sororem La-
    mulierem illam, quae erat in rivitale peccalrix de zari tuenlur Joannes Fischerus episcopus Roffensis,
    qua Lucas vii, 56, eie. Ail Juvencus, Mariam soro- Balthazar Sorius, Laurenlius Surius, Jacobus, epi-
    rem Lazari Chrislo acceptam fuisse meritis beni- scopus Viennensis, Marcus Grandivàllus, Baronìus,
    gnis : cujus proplerea obsequio Lazarum, domumque Jansenius Gandavensis, Maldonatus, NatalisSolle- Ale-
    merentem amore complectebalur. Exponit, ut vides xander, Lamyus, Mauduit, Pezron, Trevel,
    vers. 2 cap. hujus xi Joannis : Maria autem erat, quos rius. Confer Biblioth.select.ZachariaeiiiSupplement.
    unxit Dominumunguento, et exlersit pedesejuscapillis ad Natalem Alexandrum.
    suis : cujus frater Lazarus infirmabatur. Praecesseral 315. Extremum vita; periculum egregie explicaiur.
    ergo hoc factum, neque aliud esse potest, nisi quod Confine, substantive. Val. Flaccus, libr. vi, vers.
    narrai Lucas loc. cit. : Et ecce mulier, qum erat in 574 : Inde Lycen ferit ad confine papilla;. Apud Ju-
    civitate peccalrix, ut cognovit, quod accubuisset in vencum potius esl a confinium, confimi : quod ma-
    domo Pharismi, attutii alabaslrum unguenti. Et stans gis in usu esl. Quintilianus Derlam. 8, cap. 19 :
    retro secus pedes ejus, lacrymis cospit rigare pedes Animam in confiuio mortis, ac vilm librato doloresus-
    ejus, et capillis capitis sui tergebat... Oleocaput meum penderei. Ammianus, 1. 17 : Inter vilm morlisque coiw
    non unxisti, lime aulem unguento unxit pedes meos. finia.
    Rerum eadem Maria unxit pedes Jesu, et capillis 518. Volgala, Infirmila! hmc, non est ad morlem ;
    suis extersit, in domo Simonis leprosi, cum effudit Evangeliarium Tridentinum, Hmc infirmitasnon est
    etiam alabaslrum unguenti super illius caput : sed usque ad morlem.
    S07 C. V. AQUIL. JUVENCI 508
    Tunc ad discipulos, Dormii jam Lazaruss in- Ài Cogamur, lotiés quod gens Judaea mioalur.
    [quit, 347 R*e ait> et cuncti, Christo praeeunle,
    Sed ebaniti) juvenem faciam consurgere rur- [sequtinlur.
    [sus. JamqueaderalChristus, fueratsed forte sepullo
    Aiunl discipuli : Sonino succedere piena , 555 Quarta dies, mersasque atris de morte lenebris
    Et remeare salus poierit; nee mente sequun- Germanas luctus, lacrymosaque lecta tenebant.
    [ tur, Convenere illue solatia debita dantes
    525 346 Quod rnoiiem soimii dixit sub nomine Judaeaegentis proceres, cliarique propinqui.
    [Christus. Sed Martha, nudilo Christiim venisse , cucurrit
    Errorem quorum (ali sermone removit : 540 Obvia, deseruitque domum, meestamque soro-
    Lazarus in lelhum cecidit, sed gaudia menti [rem.
    Hinc veniunt, vCslramque fidem mihi fonios Et prócul : 0 ulinain praesens virtus tua nobis
    [armant, Afforet, el fratrem morti rapuisset acerbae.
    Cernitis absenteni longe quod cuncta videro. Nam quidquid posris, cerlum est.libi posse ve-
    550 Sed properemus, ail. Didymus lune lalia fà- [nire.
    [tur: B Quam Dominus tali solatur voce gementem :
    Pergamus, parilerque omnes proeumbere Jeiho 545 Robustara meniem, mulier, vintile resumé.
    LECTIONES VARIANTES.
    522. Post bone versum Omeisius alicubi legerat : lune talia fatur, Sequor interpunclionem codicom
    Hmc ail : et cimeli Christo prmeunte sequunlur, qui . mss., vel ciarius distinguo : Sed properemus, ait.
    post vers. 553 occurrit. Omeisius vero existimabat, Didymustunc talia falur. Siccnim Joann. xi, 15 seq. :
    posse lume versum esse intercalarem, qualis hic Ul credatis, quoniam non eram ibi : sed eamus ad
    apud Virgilium : Incipe Mmnalios mecum, mea tibia, eum. Dixit ergo Thomas, qui dicitur Didymus, ad
    versus. condiscipulos : Eamus el nos, ut moriamur cum
    525. Mss. noslri, Aiunl. Edili yarianl ; alii, ilio.-
    Aiunt; alii, Reddunt. Olt., a sec. m., somnuin prò 555, Reg., cuncta. Ol(. cum aliis, cuncti, sed ver-
    sonino. sus addims est in fine pàgina*.
    529. Reg., Olt., longe quod cuncta videre. Roin., 555. Aid., Bas., mersisque. Oli., a pr. m,, mersus-
    longe per cuncla. Aid., Ras., longe qui cuncla. Poel- que, elvers. seq., a pr. in. siinililer, Germanus.
    mann., Fabr., Hadam., longe quoque cuncla. Lego : Olt., a see. in., cum aliis mss. et edilis, mersasque...
    Gernilis abìeulem longe quod cuncla videre, ul quod Germanas. Badius el Koenigius suspicanltir de more
    ponaiùr prò quoniam, vel quia, itisi velis etiam vers. prode morte. Et bic sane alicubi vigetmos, ul luctus
    praec. legero armai prò armant, hoc sensu, Quod funebris fenestris domus ferme omnino clausis au-
    cernitisi abseùtem ine longe cóncia videre, armai ge.itiir.
    ittitii Ibrtius véstraiii fidem".Jbarin. xi, 14 : Gaudeo 541. Mss., prassens virtus tua nobis. Poelm. in
    propler vos, ut credatis, qtioniam non erotti ibi. Et in lexlu, Hadam., Fabr., prmsens nobis tua virtus.
    versione antiqua, ex nts. Colbert. : Ut credatis, £ Poelm. prò d. s., Aid., Bas., prassenshic, Christe,
    quia non ibi fui. Reuschius relitmit longe quòque, séd fuisses.
    addidit, codicuin suo'rum leciioriem longe quod non 542. Reg., Afforel,et fratrem morti rapuisset acer-
    iiicoiiveiiientet'i esse, hoc ordine, quod cernitis, me ba;. Sic Poelm. io textu, (ladani., ROiu., Oit.; sed
    absenienl longe videre. Poelm., el Hadam., el moni fratrem; Rom., ac fra-
    350. OilobL, Rom. scrimini Dìdimus : Reg., Dydi- trem morti ; Olt., ac morii fratrem. Fabricius Afferei :
    nius : aiii passim } Didymus. Mss. cum Toro., Aid., haud morti frater cessissel acerbm. Poelm. prò d. s.,
    Bas., disiiilguuiìt ; Sed properemus, hit : Didymus Aid., Bas., Clainilat : haud morii frater cessissel
    lune talia fallir. Poelm., Hadani. : Sed properemus, acerbm. Conjicerc libet : Afforel! lime fratrem morii
    ait Didymus, dum'ialià falur. Poèlitì., prò d. s. , rapuisset acérbos.
    NOTA.
    5?2. Javetiem prò domine àccipit, ut libr. ti, petentibus non denegassem, et Lazarus moriuus non
    vers'. 419; et alibi: Potamius, in tràcia tu fleLazaro, fuissel. Vestra autem fides magis aogebitur ex re-
    in ap'p'endiceOpèrlim S. Zetlóiiis , Lazarum, quèni surrectione Lazari, quam si morbum ab eo expttlis-
    quadrageiiàritim' diserai, vocat eliam juvenem. Bal- sem. liiierpretaiioni Juvenci adliaerent S. Augusli-
    lerini!, ih nota, juventuiem inler annuii! 50 ei 40 itus, Bedà, el alii. Altera interpreta fio conimunior
    collocati aiunt ex Varrone. (sidorus , Orig. 1. xi, e. videtur : quae ciarius indicatur in Evangeliario Tri-
    2, juveiilotèm iti quinquagesimo anno finire asserii. '.D dentino : Lazarus moriuus est, et ego gaudeo vestri
    Cotlsurgei-erursus, resuscitali. Prtidentiiis, de re- càusa, quod ibi non fili, ni credatis. Sed eamusad il-
    surreciioiié, in fine Apolli., vèrs. 1065: IVosco, luni. Menócliitìs ail, verba Vulgata;, Quoniam non
    menni in Christo corpus consurgere. Iterum juvèitcus, eram ibi neCieilda cum gaudeo : scilicet laelor, me
    vers. 457 : In nova me rursus Còncedant surgere non adftiisse, cum moriuus est-, ut ilio exstinclo mi-
    vina. racoli patrandi sese offerret occasio.
    S24. Séquiititùr, asséquunlur, ut àlibi. Verbum 551. Pergamus, etc. Exponil verba Joannis, Ut
    simplex prò' composilo. moriamur cum eo. Versio Vetus, eliam Evangeliarii
    527. In lettiùrn cedidit. Cicero, lib. lTùscul. e. 52, Tridentini, et Auguslitìus in hunc loc. : Elmoriamux
    dixit cadere hi ìitorbum. Àlioquiii cadere prò mori cum ilio. Rélaiivuni cum eo, el cum ilio, spedare
    simplieiter Usurpari sblel. i pòtesl vel ad Christum ,i vel ad Lazarum. Sed utro-
    529. Textùs Eyàngelicus : Ei gaudeo propter vos, libet modo senteniia esl : Eamus parali subire mor-
    al credatis, quoliiamnon eram ibi : sed eamus ad eum. lem , quam Jud.ci Christo, ejusqoe discipulis minan-
    Iuterpretaiio Juvenci haecesl : Vestra fides validior lur.
    dine erit, quoniam inteiligetis, me eliam absentem 343. Tibi venire, ut suprà, vers. 327 : Gaudia memi
    cógnóvissé, Lazarum esse liiórluum. Alii expliéànt : veniunt.
    Gautieo, non fuisse illic : quia lune ópem sororibus
    309 EVANGELICA 1IISTOR1A LIB. IV. 510
    Lazarus haec vitae rediviva in lumina surget. A 349 Prosili! Illa foras, audilo nomine Chrisli.
    Et mulier: Certe surgenl in munera vilae Prosequiitirque simul Solimorum turba gemen-
    Morlalescuncli, venietcum lerminus orbi. [tem,
    Chrislus item sancto deprotnit pectore vocem 565 Credentum tumulo flelus inferre sorores.
    550 348 En ego sum riarse vobis reparatio vilae. Illa saluliferum postquam conspexit lesimi,
    In me qui credit, morlem deponere sumplam, Procidil aule pedes, rupitque liane pectore vo-
    Et vilam poterit jugi comprendere serio. [cem:
    At quicumque fidem vivo sub pectore sumet, Si mihi germanum potuisses visere vivum,
    Horrida non unquam coiilinget limimi morlis. Lazarus haud poterai durae succumbere morti.
    355 Isla haecsi eredis puro de pectore, Martha ? 570 Fletibus his Christus socians de corde dolorem,
    Illa debinc : Ra*cuna fldes mea corda lenebit, Inquirit tumuli sedem, quo condita nuper
    Sublimis veneranda Dei quod venerit in te Membra forenl, animsevolucris spollaia calore.
    Ccelestis soboles Celso sub nomine Chrisli. Haud mora, demonsiranl Denti, mcesioque
    Haec ait, et Mariani cursu molura fororem, [sepulcrum
    560 Interiora petit, sanctum venisse magisirum, Rupe sub excisa, lapidis quod pondere clausura.
    Et pariler luclu oppressam vocitare sororem B 375 350 Ut vidit Sanctus, multo mox vede moveri
    Admonuit, tacito designans omnia nulu. Praecipil : at Marthaetalis vox verberat aures :
    LECTIONES VARIANTES.
    546. Mss. et edili omnes, lumina vilm. Nonnemo corrupte, cursu Martha sororem. Verius videiur mo-
    lame» suspicabitur Umilia vilas, ex vers. 554. Vide lura : nam vers. 562, occurrit Admonuit. Ponilur
    var. lect., ad vers. 27 h. 1. igiiur molura prò excilalura, vel vocalura. Aldus,
    547. Aid., Bas., cerlm : alii, certe, quod praefe- mendose, et Maralliam cursu nionilura.
    rendum est. 361. Reg., pressam, sed fonasse prius scriptum
    551. Reg., a pr. ni., credet prò credit. fuit oppressam.
    552. Rom., l'ila : corrige vilam. 564. Reg. gemenlum, cum glossa, qua indicatur
    555. Mss., lsta lime. Editi alii ila, alii Istilate, Solymorum gemenlum el credentum.Sed longe melius
    Fabr., cum inierrogatione, tslhasc num eredis puro esl gementem.
    de pectore, Martha? Poelm., Had. : Islliwc si eredis 565. In Ouob. ex Credentem recle factum Cre-
    puro de pectore, Martha. Rom. cum Aldo : Isla hasc dentum. Pro flelus Otlob. habet luctus.
    si eredis, puro die pectore, Martha. Aldus interroga- 567. Ott. : Rupitque hac voce dolorem , quod in
    lionis nolani post Martha apponit. Ita eliam Reus- Bartbii codice repertum Kcenigius non improbabat.
    chius, qui edidit: Isla hasc si eredis puro de pectore, Alii rupitque liane pectore vocem, sed Rom., Aid.,
    Martha? Observa, si esse prò num, ul l. li, vers. rumpitque.
    412 ; aliqui pulanl si credunt. 370. Fabr., Hadam., Poelm., hic. Mss. cum aliis
    358. Poelm., prò d. s., lenebat; in lexlu cum re- edilis, his. Reuschius cum Koanigio prius illud ,le-
    liquis tenebit. Aldus distingiiil tenebit — Sublimis nuit.
    veneranda Dei, quod veneritin te, quod non placet. 572. Otl., volucri, sedfortassefuii volucris; Reg.,
    557. Reg., venerande prò veneranda. C colore : lege calore.
    558. Tom., Cmlesii: lege Coslestis. 575. Reg.,corrupie (lenii esloquesepulcrum, Rom.,-
    559. Editi, cursu monìiura sororem. Reg. el, a pr. flelu mmsioque, quod pariler mendosum est.
    m., Olt., cursu molura; et glossa Reg., vocalura. In 376. Rom., ac. Ita eliam fuit in Olt,, sed in hoc
    Oli., molura correctum videtur per matura. Rom., correclum est per ai.

    NOTA.
    347. In munera : in prò ad, el vicissim ad prò in, qua dixi in noi. ad Dracont. 1; i, vers. 689.
    sequioris saeculi idiolismus a Reuschio dicitur. 571. Sedes de tumulo saepe adhibelur. Virgilius,
    550, Joannes : Ego sum resurrectio el vita : el I 1. vi, vers. 152 : Sedibus hunc refer ante suis, et
    Cor. i, 50 : Christus dicilur nobis faclus Juslilia, el coudcsepulcro. Vide not. ad vers. 378 li. I., et vers.
    sanciificatio, el redemplio. 759, ei Epislolain antiquarii Romàni ( Cajelani Sla-
    551. Morlem sumplam : morlemsumere prò mori rinii) Romae editarci anno 1790, qua docle explìcat
    de qnocumque morlis genere dicitur. inscriptionem paulo ante repenam, et de sèpulcrò'
    554. Limino mortis : Lucrelius , libr. vi, vers. inlelligii priniitm versum inscripiionis : Perpeiudirt
    1206 : metuentes limino lelhi. Sedem nutritor possides ipse.
    357. In te : Badius accipit in ablativo , quasi in 572. Glossa Reg., volucris — fugìentis a corpore.
    tua per.'Onaj quod veriorem sensum reddii, quam Vita deficit, cum caler vilalis omnino abesl : ex quo
    in accusativo. homo exsiingui dicitur, et anima igni coinparaiur.
    558. Ordo hic esse polest : Soboles veneranda D Kcenigius explicat volucris, li, e. celeris, laudalque
    Dei sublimis sub nomine ccelesiis Christi : nisi ifialis eleganlem liane cadaveris descriptionem.
    duo vel l'ria adjecliva venerandaj sublimis, coslestis 574. Annotai Quaresmius, apud Reuscliium, se hi
    ad sobolem referre. Judaea observasse, pleraque sep'ulcra, qua; in monti-
    562. Joannes : Vocavil Mariam sororemsuatn sìlen- bus et rubibus excisa in regione montana visuntiir ,
    lio, dicens: Magister adesl, el vocat le. ostia erecta habere , ut ostia domorum : monu-
    565. Evangelisia, desola Maria : Secuii sunt eam menti autem ostium, iti quo' situs òlim Lazarus ,
    dicenles: Quìa vadilad monumentimi,tu plorel ibi. Sed esse in ipso lerne pavimento. Aliud colligilur ex
    cum a Manna vacata prosiluissel^ de oiraque id dici viiro antiquo Buonarriioiii in sepolcro Lazari, lab. 7.
    poiesl. 576. Plautus, Amphiir. i, 1, 177: Hinc enim mihi
    566. Saluliferum ex ipso nomine Jesus, quod dextera vox aures, ut videtur, verberat. Plerunique de
    sonai Dominussalvator. ingrato sermone id dicilur.
    567. Rumperepectore vocem : phrasis poetica, de
    SU C. V. AQUIL. JUVENCI 512
    Quaiuor en luces, lotidemque ex'ordine noctes A En animam, tuque ipse foras te prome sepulcro.
    Praetereunt, quo membra solo composta quies- 595 Necmora,connexismanibus,pedibusquerepenle
    [cunt. Procedit tumulo, vultum cui linea lexta,
    Crediderim, corpus, moto fugienle caloris, Et tolum gracilis connectit fascia corpus.
    580 Foetorem miserum liquel'actisreddere membris. Tum solvi jussit, laetumque ad teda remillit.
    His diclis conlra depromit talia Christus : Judaei postqttam factum venerabile cernunl,
    Jam loties dicium est, magnis consistere rebus 400 Qui tanti fueranl Mariani, Marthamque sectiti,
    Credentum virtute fidem : sed gloria summi Pars credens sequilur sanctoe virtutis hono-
    Jam genitoris adest, fidei si robur habelis. [rem :
    583 Haecubi dieta dedil, saxumque immane revulsis Ast alii repelunturbem, procerumque superbis
    Objicibus patuil, virtus mox conscia coelum 352 Cuncla Pharisaeis rerum miracula nar-
    Suspicit, el lali gehilorem voce precalur : [rant.
    Eximias grales, Genitor, Ubi, sancle, fatemur. Ergo ad concilium Scribae,plebisque vocatur
    Me placidus semper venerandis auribus audis. 405 Jam gravior nurqerus, qua vaium principis alle
    590 Sedpopulus praesensme missum credere discat. Pulchra Caiphaea;collucent airia sedis.
    Haecubi dieta dedit, tumuli inox limine in ipso Illic complaeuit Christum prosternere lelho:
    Restilil, adverso complens cava saxa canore : Sed vitare dies paschae, ne plebe frequenti
    351 Lazare, sopilis redeimtem suscipe mem- R Discordes populi raperent in bella furorem.
    [bris 410 Ille Simonis erat lectis, quem lurida Iepra
    LECTIONES VARIANTES.
    578. Badius videiur prò solo malie solido, li. e., Reuschii, Qui tanti; et glossa in Reg., tanti — multi.
    lapideo sepulcro. Repugnat lex melri. Reg., compo- . Haecproba est leciio et interpretatio. Jonnn. xi, 45:
    sila : emenda composta. Multi ergo ex Judmis, qui veneranl ad Mariam el
    579. Tom., Credideram : alii, Crediderim, quod Martham, elviderant qum fecit Jesus, crediderunt in
    sensui consentaneum est. eum. Etsi aulem pleraque exemplaria versionis an-
    582. Reg., Namtotiens. Rom. et Olt., scribunt tiquae, etiam in Evangeliario Tridentino, el textus
    etiam totiens, sed Jam cum caeteris. Graecus Martham hoc loco non nominent, tamen.
    a
    587. Olt., apr. ni., Suscipit ; sec. in., Suspicil ms. S. Mart. et unus ms. Graecusapud Sabatierium
    cimi aliis. babenl Mariam, el Mariliam, uli etiam legit Juven-
    592.Mss>nostri,Reg., Rom.,Otlob., clamore: edili, cus. Tanti prò multi, aul tot, ut quanti prò. quot, non
    canore. Hoc metro congruit, illud adversalur. De abhorret a lingua Latina, ut exemplis Plauli, Lu-
    simili varietale lcclionis vide var. lec, ad vers. 646 p cani, Yalcrii Fiacri, Slatti, Draeoniii et aliorum
    et 648 lib. m. "-1polest confirmari. Lingua Hispana et Itala ex tanti
    396. Aid., Bas., Westh., in textu, linea lexit, ni- prò tot sumpsenint tantos, tanti.
    mirum linea fascia. Sed edili alii cum mss., linea^ 401. Reg., honore; et glossa, per, vel propter.
    lexta. Alii, honorem. Non male esset lantm virtutis.
    597. Olt. scribitglacilis. 404. Omeisius prò concilium alicubi reperit consi-
    398. Reg., Lmtumve, quod prò d. s. indicatur in lium, quod slare etiam posse ait. Olt., vocantur. In
    Olt. hoc ms. Ott. desunt seqq. versus usque ad vers.
    400. Daventr. Si tantum. Rom. cum plerisque 415.
    edilis, Qui tantum. Reg. et Olt. cum nonnullis mss. 405. Rom., mendose, natum prò valum.
    NOTA.
    377. Ul lux prò die in singulari, ila lucesin plurali dibus Dominivers. 21 seqq.
    prò diebus usurpalur. Vide Horatium, 1. iv, od. 6, 596. Pnidentius, Apolli, vers. 742, procede se-
    vers. 42. pulcro,— Lazare. Viciorinus Pictaviensis, Procede
    578. Composilus, el per syncopen compostus, et sepulcro,—Lazare, clamai. Hoc alterum fuit mira-
    compono prò sepullus, sepelìre frequenter :adhiben- culum, quod Lazarus manibus pedibusque devinc-
    lur. Valer. Flacus, 1. 7, vers. 203, al. 207 Ossaque ... iis, ac fasciis involutus, prodierii tumulo.
    — 402. Adverte loculionem procerumsuperbis Phari-
    queis lauri, smvusquepepercerit ignis, Componam,
    sedemquedabo. smis, ut exiiniosvalum, etc.
    384. Fideirobur, ut libr. in, vers. 277. 404. CAPUTXI. Passio Domini nostri Jesu Christi.
    588. Evangelista ait : Pater gralias ago libi, quo- Manli. 26; Mare, xiv ; Lue xxn; Joann. xi. Cotwe-
    niam audisli me. niuntin unum Scribm,el Pharismi, ut Jesum occidant.
    592. Libr. 5, vers. 646 : Et pueros templi com- Et Magdulenaunguento pretioso ungit pedes Domini.
    plentes teda canore. Adverso, h. e., tendente in ad- Nonnulli finem libri iv ante hunc versum collocaut,
    versum; ut dicitur adverso corpore, pectore. Cava quod tolerari nequit, ut dixi n. 73 Prolegom.
    saxa : in carni, de Laud. Domini, in append. li, 405. Gravior numerus, nempe seniorum et eorum
    vers. 14 : Tum vir sollicitus largo jubet ore cavavi. qui gravitale et Consilio pollere videbantur. Valum
    — Post mortem punì qummembrishospitasaxa. Pru- principis, nimirum saeerdotum principis.
    denlius, hymn. 10 Calli, vers. 55 : Quidnam sibi 409. Malihaeus ait : Dicebani aulem: Non in de-
    saxa cavala, —Quid pulchra volunl monumenta? testo, ne forte tumultus perei in populo. Populi rape-
    594. Infra, vers 574: Ille negai, lectisqueforas se reni furorem, esl figurata construclio : nam furor ra-
    promeretentai. pit populos, aut populi rapiunlur furore. Horalius.
    395. Libr. in, vers 769, Connexismanibuspedibus- Epod. VII,vers. 15: Furorne emeus,an rapii vis acrior.
    que. Imago Lazari resurgenlis saepe occurrit in ve- Badius Juvencum exponit: Ne populi traherent com-
    teribus monumenlis, apud Aringhlum, Rom. Sub- motionem ammonirciad arma.
    lerr. Consule in appendice serunda carmen de Lau-
    513 EVANGELICA HISTORIA LIB. IV. 514
    Virlute ipsius diffugerat. Ecce jacenli A.420 Sed me non semper tribuetur visere vobis.
    Accedit mulier propius, frangensque alabas- Funeris isla mei multimi laudanda minislrat
    [trum, Officio, muudumqne implebunt lalia facta.
    353 Quo preliosa ineranl late fragranlis olivi Tunc e discipulis unus se subtrahit amens
    Unguenta ab summoperfudit vertice Chrisluni. Judas, qui ad proceres tali cum voce cucurrit :
    415 Discipuli increpilant, fantes, potuissejuvari 425 Quod prelium sperare datur, si tradere vobis,
    De pretio unguenti miserorum corpora egen- Quassilumquediu possim monstrare magislrum?
    [tum. 354 Rli continuo siatuunt ter dena argenti
    Has Dominus prohibet voces, faclumque pro- Pondera : iis Judas sceleri se subdidit allo.
    [bavit : Jamque dies paschaeprimo processerai ortu :
    Desinile obsequio juslam prohibere puellam. 450 Discipuli rogitant, ubi cornarcisumere pascila*
    Pauperibus semper dabitur succurrere lempus, Vellet; at ille sibi quemdam sine nomine quaeri,
    LECTIONES VARIANTES.
    411. Rom., defugerat.Reg. cum editis, diffugerat. B que Reuschii, cum editis Had., Poelm. in texlu,
    Rom., Reg., eccejacenli ; el glossa Reg., jacenli — Wesih. ad marg., versum spondaicum exliibent :
    recumbenii.Fabr., eccecubanti. Plerique edili, en Illi continuo slaluunl ter dena argenti : quae vera est
    recubanti. Reuschius suorum etiam codicum leclio- scriptura, et textui Graecoac Vulgata*respondens :
    nem ecce jacenli piane improbabat, sed immerito. sed cum structura hujus versus a librariis non in-
    Jacere de mensae accumbentibus apposite dicilur. lelligeretur, licenter eum corruperunt. Beda, de Ar-
    Silius, 1. xi, vers. 545 seqq. : Fallii le, mensasinter te metrica, cap. de conjunct. et dissolut. syllab.,
    quod eredis inermem .... Quid tanto in casu co- legit etiam ter dena argenti. Verum in hoc ab eo
    mitum, juxtaque jacentum— Torpebunt dextrae ? dissentio, quod pulat, id sonare denarigenti, ut quin-
    412. Reg., Rom., Tom., sanclumque alabastro. to loco non spondaeus,sed dactylus saltem sono
    Edili plerique, frangensquealabaslrum. percipiaiur. Lege notam n. 207 dissert. nostraede
    415. Reg., Rooi., Davenlr., et alii, fragranlis : hymnis.
    sed Reg. scribit fiagranlis, aique ita hoc verbum 428. Mss. nostri : Pondera : his Judas, quo paclo
    scribilur in mullis mss. antiquis. Poelm. cum aliis, h vimcoosonaniis habet. Vel lege Pondera : iis, sci-
    fragrantia. licet ponderibus, sive triginta argenteis. Hoc eliam
    414. Aid., Bas., perfundit : alii perfudil, loco reponerem Juda, correpta postrema oh se dic-
    416. Reg., Oli., corpus : Ott., prò d. s., cum aliis, lionis seq. Edili habent : Pondera : deliinc Judas.
    corpora. In Aldo, Pondere, fonasse menduin esl prò pon-
    418. Mss. cum Aid. juslam, ul vers. 421, multimi dera.
    laudanda. Plerique edili, juslo. 430. Rom., Poelm. in texlu, Hadam., Fabr.:
    424. Mss. nostri cum Tom., Judas, el ad proceres. ^ Discipuli qumrunt, ubi cosnamsumere pasclim. Sic
    Edili plerique Judas, qui ad proceres. Legerem li- Reg., sed rogilanl prò qumrunt. Olt., Poelm. prò d.
    benter Juda, atque ad proceres: nam poetae christia- s. : Discipuli Christo qumrunt, ubi sumere pascila.
    ni, ut Prudenlius et Draconlius, Judo in nominativo Aid., Daventr., Bas. : Discipuli a Christo qpmrunt,
    amant efferre. ubi sumere pascila. In Otlob. fonasse abrasum està,
    427. Aid., Fabr., Bas., Poelm. prò d. s., Wes- vel legendum etiam : Discipuli Christo qumsunl,ubi
    ihem. in textu, Argenti ter detta UHmox polliceban- sumere pascila : do quo verdo qumsunlvide lectionem
    tur : quod lex meiri rejieit. Emendarunt ergo aliqui variantem ad vers. 284 libr. ì.
    moxpollicitanturAhs. nostri cum Barthiicod., aliis- 451. Oli., Velii, recte correclum per vellet.
    NOTA.
    411. Id ex evangelio non conslat. Vocalur quidem meare probal. Vide not. ad vers. 197 li. 1.
    Simon Leprosus, sed non explicant Evangelistae, 422. Funeris officiumde exsequiis apte dicitur.
    unde hoc cognomen habuerit. Plerique veteres le- 425. CAPUT XII. Judas prelium petit, ul Jesum
    prosum aniea fuisse putant, sed a Chrisio sanaium. tradat, qui cosnanstradiium iri se ab uno discipulorum
    Alii nomen familia*esse censent, ul erant apud Ro- prmdicil. Hinc corporis el sanguinis sui sacramenlum
    inanos Claudii, eie. instiluit, et a Pelro ter se, anlequam gallus cantei,
    412. Alabaslrumdicebaiur genns quoddam pyxi- negatum iri prmdicil. Manli, xxvi, 14 ; Marc, xiv, 10;
    dis unguentaria* pyro s'nnilis, sine ansulis. Fieri Lue. xxn, 5; Joann. xvm.
    haecvasa solebant ex ouyche marmore, quod prop- ]D 426. Monstrare prò deferre, indicare surnitur. Ta-
    lerea alabastrites appellatur. Fortasse vero vascu- citus, 1. iv iìistor. cap. 1 : Pessimi servitiorumpro-
    lum unguenlarium Maria; Magdalenocvitreum erat, dere nitro dites dominos: alii ab amicis monslraban-
    quod facilius frangi poterai. Verum etiam vasa ex lur.
    alabastrite lapide non diffienller franguniur. 428. Pondera, geuus pio specie. Se subdidit sceleri,
    415. Malthaeus ait, alabaslrum unguenti prctìosi; elegans meiaphora : summisit, et obligavit se scele-
    Marcus, alabaslrum unguenti nardi spicaii pretiosi; ri gravi, quod alte ad praecordia usque resedil.
    Joannes, libroni unguenti nardi pislici preiiosi, el in 429. Mattbosus: Prima die azymorum. Lucas :
    EvangeliarioTridentino,libroni pislici unguenti,omis- Vetiii autem dies azymorum. Missale Golltico-His-
    so nardi, et pretiosi. Juvencus olivum nominai, quia panum, sive Isidorianum, fer. 5 in Ccena Domini,
    prò unguento olivum accipi solei. Catullus carm. 6, codd. Vercellensis et Verooensis, dies pascila;. Ju-
    vers. 8 : Serlis, ac Syrio fragrans olivo. Propertius, vencus id ita inlelligit, ut a l'eriae quintae vespere
    1. HI, el. 15, vers. 51 : Leuis odoralo cervis manabit primuin diem paschse numerel. Alii alio modo. Vide
    olivo. infra, vers. 600.
    415. Miserorumcorporaegenlum,prò miserosegen- 451. Mailhaeiis:Ite incivitalem ad quemdam, el di-
    tes, ut 1. n, vers. 731, germana corpora, etc. che ei. In versione veteri ms. Claroni., Ile in civiia-
    418. Puellam : sic Arator de Samaritana, 1. i, tem ad Dinan, et dicite ei ; scilicet ex Graeco irpòe
    vers. 912: cum pulci super ora sedens per vasa puellm TÒV Ssìva. Quod perinde est, ac siquis Hispanice di-
    — Ponila qumritaquas, et ibid., vers. 1115, de Ma- cat a (ulano, aut apud alios a N, quod significat no-
    ria Magdaleiia: Quem prima puella — A tenebrisre- men, et ex libris antiquis peiilum est. Antiquiores
    315 C. V. AQUIL, JUVENCI 516
    Ulama qui Domini caperei mandata, jubebat. .k Supplicia ad lempus. Miserabilis ille per
    355 Vespere mox primo bis sex rectibanlibus [cevum,
    [una Qui juslum dedit : quanto felicior essel,
    Discipulis, tali divinai voce magisler : Si numquam terris teligisset limina vita; !
    455 En urget lempus, Cbristum quum tradere 356 Et Judas graviter lum conscia peclora
    [morti [pressus,
    E vobis unus sceleralo corde voluta!. 445 Numquid, ait, Judam talis suspicio langit ?
    Continuo cuncti quaerunl, quis talibus ausis Respondit Dominus : Te talia dicere cento.
    Insano tantum cepissel corde venenum. Hiec ubi dieta dedit, palmis sibi frangere pa-
    Ille deliinc : Epulis mecum nunc vescitur, in- [neni,
    [quil. Divisumque deliinc tradii, sanciumque preca-
    440 Sed soboles hominis quondam praescripla su - [tus,
    [bibit Discipulos docuil, proprium sibi dedere corpus.
    LECTIONES VARIANTES.
    455. Reg., Vespere sed primo. Alii. Vesperemox B 445. Mss. nostri cum Aldo, Tom., el Bas., suspi-
    primo. In Rom. desideratur hic versus. cio; alii edili, suspeclio.Paulinus poem. 11, epist. ad
    454.011., Discipulisfalur vocedivina magisler. Sed Ausonium, secunda longa, vocabulosuspiciousus est :
    ul constel versus, legendum falur divinavocemagis- Ducerei in sanctum suspicio falsa parentali. Simili
    ter. Alii, Discipulis tali divinai voce magisler. Rota. modo producuniPlauius, Martialis, Ausonius, neque
    non bene divina prò divinai. a se inventimi poelam ullnni Laiinum, qui eam syl-
    455. Sabalierìus Exurget lempus; prò d. s., En labam corripuerit, affirmat Forcellinus. Qui ergo in
    urge! lempus. Hanc secundam leclionem ubique in- Paolino, Ausonio, et Juvenco legunl suspeclio, fal-
    veoio. Rom., prodere prò tradere. Iuntur, si exisiimant, id meiro necessarium esse.
    457. Rom. ausus; ad marg. prò d. s. ausis, quod Omeisius adverlii, bas voces suspicio, et suspectio
    unice verum esl. etiam apud Ciceronem Philipp. ì, C3p. 5. inter se
    442. Mss. nostri unanimi consensi!, Qui juslum permtitari.
    dedit; quanto, et glossa in Reg., dedit—tradidit. 446. Ueg., Dominus : talia le dicere. Ita videiur
    Fonasse legendum dedit : el quanto, vel dedit est fuis-e in Oli., sed bene emendatimi te talia.
    praesens verbi dodo. Edili habenl tradet prò dedit. 417. Rom., Hmcubi dieta : capit palmis sibi fran-
    Sequor mss. codices, et dedit aceipio in pnesenli a gere panein. Alii Hmc ubi dieta dedit, palmis. Mss.
    dedo, dedis. Versio veius in mss. Canlabr., et S. cimi plerisque edilis , frangere; nonnnlli edili, tan-
    Gemi. 1, el S. Gal. pariler habet in praesenii : Vos gere. Inlelligilur autem empiifrangere. Omeisiussibi
    autem liominiUH, per quem filius hominisIradilur. exponit illis discipulis, eis, vel sibi, ut piane obsignel
    Vide var, lect. ad vers. 510 li. 1. sibi credenies,velabundat sibi. Kcenigiusarbitratur,
    445. Mss. nostri cum Daventr. Si numquam lerris C post hunc versum unum, vel duos excidisse.
    teligisset lumina vilm: sic Aid., et Bas., sed limina 448. Reg., Ott. a sec. ni., Rom., sandumque pre-
    prò lumina. Had., Fabr., Poelm., Si numquam in catus. Edili panini sic, partirci sancteque precalus.
    tetris tctigissciUmiliavilm.Vide var. lect. ad vers. 27 Ubi esl sanctum, adverbii more id positum censeo.
    b. I. Preferendoti) videiur hoc loro Umilia vilas, In Rom. tradidit errorest prò tradii.
    eliamsi alibi occurral lumina vilm. Inspice noias 449. Mss. nostri, proprium sibi dedere corpus. Yi-
    Wopkensii,ei Aniizenii ad Scduliiim I. in vers. 290. delicei sibi, eis, utpaulo ante vers. 447, vel proprium
    Mi. Reg., Otl., Et Judas; Rom., cum editis, Al sibi. li. e., proprium suunt. Editi alii, se dedere;
    Judas. Reuschius Et, quia e'prò at adversaiivae vini alii, se tradere.
    habet, ut li. I. vers. 58i, Et Petrus jurans.
    NOTA.
    pronomen ille osurpabant, ul Hispani el tal. Vide Rex erit. Is qui sit, signo, non nominedicant.
    Mazochium, ad I Samuel, xxi, 2. Possel aliquis su- 458. Venenum, nocendi cupidilatera. Sic avarilios,
    spicari, a Christo nomen fuisse exprcssum, quod invidim,fraudis, desidia;venenum.
    Evangelista*,tacuerint. Juvencus aliud sentire vide- 444. Conscia, sibi sceleris. Vide noi. ad Dracont.
    tur : et ex Marco el Luca potius concludimi', ejus. 1. i, yers. 558 : Consciusascivit socius,
    hominis nomen a Christo fuisse omissuni. p. 446. Mallhaeus: Ail illi : Tu dixisti. Infra v. 594,
    452. Ex Matthtpo : Magisler dicil : Tempus meum Veslris hmc audio verbis. Cerno est video, inielligo.
    prope est ; apud le facio pascila cum discipulis meis. Libr. n, vers, 203, Nihil horum cernere possum. fije
    Vel respiciLJuvencus verba Christi in ablutione pe- polest accipi prò audio.
    doni-apud Joannem xm, 54, ete. Ex quibus manda- 447. Palmis sibi frangere panem, fortasse indicatur
    timi vocari solebant ritus, qui in Coena Domini, et modus peculiaris frangendi panem, ut itoniiulliexpo-
    ablutione pedum fiunt. Synodus Aquisgrau, enn.20: nunt verba Luca; xxiv, 35 : Et quomodocognoverunl
    In CosnaDomini pedes (ratrum post mandatum abbas eum in fractioiie panis. Deforma panis Judaiei, buc-
    lavet, etosculelur. Cbilienusmoiiachusin vita S. BrU cellatini disimeli, el ad fraclionem opti, legendus
    gidace. ~2 : Proxima Cmna fuit Domini, qua Sanda esl Robr'ms De pictore errante t, Il Thesaur. Dispu-
    solebat Mandatum Chrisli calido compiere lavacro, tatioo. p. 868. Vide prieterea alios indicatos a Fabri-
    Hispanum idioma, Lalinilalis media* retinenlissi-- cio Bibliograph. Anliq, cap. 19, u,6. necnon Baro-
    mum.endem vocabolo uiilur. C-mfer Diiconginniver^ ninni, et Aiinghium.
    bo Mandatum. In Ecclesia iiispana anliquissimus fuit 448.Maldooatusad li. 1. Maiiha*i,inlerpreiationem
    hic usus, ul episeopus pedes presbyterorum, el dia- Juvenci contra ha*reticosurget, et exponit sancium-
    conoFitmin Ccena Domini lavarci eo rilu, qui in que precaiits, h. e., prece sanclificans.
    MissaliIsidoriano desctlbitur. Hunc ipsum riiuni il' 449. Observat Ceillierins de Script, ecclesiast.,
    lustrai Lesleus in notis. ubi agii de Juvepco, veram doctrinam de sacramento
    456. Simile quid apud Ovidittm 1. xv Mei. vers. eucbàristiae eisdem verbis ab eo proponi, quibus Ca-
    ^94 : En, ail, hic unus, quemvos nisi pellilis urbe, — tbolica Ecclesia eam profìleiur.
    517 EVANGELICA BISTORTA LIB. IV. 318
    4'0 357 R'"c calicem sumii Dominus, vinoque A Sic etenim scriptum esl : Pasloris casibus om-
    [replelum [nes
    Gratis sanciificat verbis, polumqueministrat, In diversa fugamcapient per rura bidenles.
    Edocuitque, suum se divisisse cruorem. 465 Post ubi vita novos cceli mihi reddel honores ,
    Atque ait : Hic sanguis populi delicla redemit ; Praeveniam, veslrosque choros geniialibus ar-
    Hoc potale meum. Nam veris credite diclis, [vis
    455 Post haec.non umquam vilis guslabo liquorem, Grata Galilaea*volifans per rura docebo.
    Donec regna Patris melioris miniere vita?. Respondit Petrus : Cuncli, si credere fas est ,
    In nova me rursus concedant surgere vina. Quod tua labenles possunt prascepla negare,
    Exin cantato sanctisconcf-niibus hymno , 470 Sed mea non umquam mulabit peclora casus.
    MoniisOliveli conscenduni culmina cuncii. Ille deliinc : Nox haec, quae lucida sidera terris
    460 358 Talia tum Christus depromit pectore ver- Inducet, lucemque premens nunc incubat undis,
    [ba: 359 Audiet, ul trinis pavidus mendacia
    Omnes pnesentis noctis vos tempore longe . [ verbis
    Disperge! misere, deserto principe, terror. Dices, el Christum, fortissimePetre, negabis.

    LECTIONES VARIANTES.
    451. Poelm. prò d. s., Magnis sanctificat verbis; B 457. Ollob., Rom., Aid., Bas., concedant. Reg.,
    in lexlu cum plerisque, Gratis sanctificat verbis. cum aliis, concedent.
    Aid., Bas. , Sanctificat gratis verbis. Badius Magnis 458. Reg. el Olt., scribunt ymno.
    explicai magnaniefflcaciamhubeiilibiu. 460. Mss., cum plerisque edilis, lum. Poelm. in
    455. Reg., redemit : ita etiam Oli. ex correctio- tesiti, cimi nonnullis, dum.
    ne, ubi prius videtur fuisse redimet. Rom., coni ple- 465. Poelm. prò d. s., Aid., Bas., Hinc cum. Mss.,
    risque edilis , remittet, quod praferl Gallandius ex cum aliis edilis, Posi ubi.
    Mattli. xxvi, 28 : Hic est enim sanguis meus novi 467. Reg. , vadens. Oli., Rom., cum editis, voli-
    Testamenti, qui prò multis effundelur in remissìonem lans.
    peccatorum. Refellit aulem Gallandius Retiscliium , 468. Pro Respondit, 'quod nostri omnes habent-,
    quod is redemit verbis Evangelii aperte congiuere Sabatierius edidit Respondei'; sed prò d. s. notai
    ìffirmaverit. Magis quidem congrui! remillet, sed Respondit. Mss., cum plerisoue cditi<, cunclos, si
    ti iiiime alienilo) est redemit: quod editum està Da- credere fas esl, — Quod tua. RODI., Qui tua. Aid.,
    veiitr. et Poelm. prò d. s. Cteternui Reuschius Ras., Cunclos (sic credere fas est) — Qui tua. Toni.,
    exacie etiin Evangelista convenire totani liane lec- Quod tua. Apud Alduui bic polest esse sensus:
    lionem dnruil, Hic sanguis populi delicla redemit,— Cunclos(sic credere (as est) qui tua labenles passini
    Hunc potatemeum: de qua nunc dicam. Neque enim prascepla negare, mulabit casus, sed mea peclora
    de verbo redemitsollicilus crai. numquaminutabit. Apud alios ila est disiingiiendiiiu :
    454. R'-g. , Oli. , Hoc potale ineum; Rom. , cimi Cunclos, (si credere fas esl, quod tua labenles possimi
    editis, Hunc potale meum, quam i-criplurani luetitr P prmcepia negare) mutabil casus, sed mea peclora non
    lìeuschius. Poeluiann. prò d. s., Hoc potale inerum. mulabit. Alii alio modo inierptinguni, sed nullo bo-
    Veram poto leclionem Hoc potate meum : nani in llo sensu. Ex Evangelii. ila rostiiiiendum arbiiror:
    lexlu Gra'ro apud MaithoMim,et Marcimiid sic legi- Cuncli, si credere fai esl, — Quod tua labenles pos-
    lur, ut dici possi!, Hoc est sanguis meus, el ila dili- sunt prasceplanegare, — Sed mea non umquammula-
    gi uetiler verteudum fuisse censei Jansenius e. 131 bit pedoni casus. Verba Manli, xxvi, 35, sunt : Elsi
    Concord. In versione Itala ex ms. Cantabr. apud omnesscandalizati fuerint in le , ego numquam scan-
    Sabalierium similiter legitur, Hoc esl enim sanguis dalizabor.
    meus. Multi tbeologi, quos referi, et sequitur Sua- 469. Aid., Qui; alii, Quod. Mss., possimi : ex edi-
    rez lom. xvm de Sacrarci., qusest. 78, disp. 58, art. lis alii, posami; alii, possimi.
    1, sect. 7, censeni, verba conseeraiiouis, Hoc est 470. Fabr., non utlus ; alii, non umquam.
    corpus meum, reddere hunc sensum, Hoc, quod sub 471. Rom. in lexlu sidera : quod cum bene sii ,
    his accidenlibuscontinetur, esl corpus meum. Necdis- nescio cur ad marg. tamquam diversa Iectio ascri-
    simili ralione explicanl verba, Hic esl sanguis meus, batur peclora.
    vel cum lextu Graeco, Hoc est sanguis meus. Aid. , 472. Rom., Aid., Bas., Inducit, quod amplectilur
    Rom., jam veris ; plerique, nam veris, vel noni ver- Reuschius: sequitur enim, ut ait, incubat. Alii, in-
    bis ; variant enim mss., et edili. Sed melius est ducet.
    veris. 475. Mss,, trini»; edili partirci trinis, partim ler-
    455. Reg., Ott., Rom., Postltmc; vel Post hmc^ nis. Mallem equidem trina pavidis, vel trina pa-
    quod Aldus edidit. Alii, Postime. vidus.
    456. Rom., munera; lege, munere. D

    NOTiE.
    456.Maltha*usait: Usque in diemillum,ele.,&icl.i, crari; et apud Aminiantim libr. xxvu, e. 5, al. 11,
    v. 522 : Vera loquor, Doneccceli, lerrmque,marisque Geuitalisterra.
    — Inierilus venial, etc. Hoc est, nunquam. 472. lloratius 1. i, sai. 5, vers. 9 : Jam nox indù-
    437. Rursus surgere, ul supra v, 522, consurgere cere terris •— Umbras, et costodiffunderesigna para-
    rursus ; el vers, 547, Certe surgent in munera vilm. bat. Virgilius 1. I Aneid. vers 95 : Ponto nox incu-
    465. Casibus, mina, periculo, casibus adversis. bai atra.
    Petrus respondit : Sed mea non umquammulabitpec- 475. Audiet : elegantissima melonyntia, ait Reus-
    lora casus. chius, nisi maIis hoc loqueudi genus cum Aristotele
    4 66. Geniialibus, pairiis. Hoc fere sensu Pruden- et Quintiliano vocare nieiapboram. Similia soni
    lius bymn. 10 Calbem. v. 167, Genitaliin sede sa- consciasidera. et plura hujus generis.
    s*9 C. V. AQUIL. JUVENCI 520
    475 Et prius, alitibus resonent quam tecta domo- A Sollicilamque simul vigilando ducile noctem.
    [rum. Haec ail, et paulum procedens, corpore terram
    At Petrus : Duram mortem mihi sumere ma- 490 Deprimit, et tali projecius voce precalur :
    [lim. Si fas est, genilor, calicis me transeat hujus
    Vox oblita suum quam deneget isla magis- Ineumbens valido nobis violentia tractu.
    [ irum. Sed lamen adveniat potius, quam nostra voluntas
    Has vires cordis perstant promitlere cuncli. Quaelibi decreta est tantis senlenlia rebus.
    Nominis Hebraeisunt Gethsemaneia rura. 495 Tunc ad discipulos repedat, sed soninus
    480 Ilio progreditur vitae, lucisque repertor,
    [ anhelis
    Quem mox discipuli, Juda fugienle, sequuntur. Prostratos terra membris dissolverai omnes.
    Atque illic reliquos jussit residere niinislros. Tunc ait ad Pelrum : Non est mihi ponere
    Ille sedassumplo longe procedere Petro, [virtus
    360 Zebedeique simul natis, per devia tendit. 361 Unam pervigilem tantis sub casibus ho-
    485 Tunc angore gravi mceslus, sic voce profatur : [ ram?
    Tristiliam volvens animus mihi pectora turbai Sed vigilate, precor, ne vos tentalio raplos
    Morte lenus; sed nunc vos segnem excludite B 500 Horrida praecipitet saevae per lubrica morlis.
    [ somnum, Spirilus iste viget, sed corpus debile labat.

    rrcr.TinNF.K VARIANTES.

    475- Mss. cod. nostri, et editi plerique, alitibus. Trìstitìa nunc volvens,quod multis meliusvidebilur ;
    Reuschius nescio cur mavult allilibus, quod Badius, sed scripturam exemplarium mss. non facile muta-
    et Schcettgenius referunt adaves domesticas, inter verim, vel si mutare libeat, rescribam Trislia jam
    quas galli, et gallime. Prudentius hymn. ICalheni. volvens,quod magis accedit ad tristiliam.
    vers. 1, Ales dieinuniius, etc. Properlius lib. i, eleg. 489. Rom., paululum : corrige, paulum. In Otl. ex
    16, vers. 46 : El matulinis obstrepit alitibus. Juven- procidensrecte factum procedens.
    cus iterum vers. 584 : Ales prosequitur cantu, etc. 490. Reg., profatur .-melius alii, precalur.
    Relinendttm ergo alitibus. 491. Fabr., calicis pertranseat ; reliqui', calicis me
    4-76.Rom., Et Petrus; alii, Al Petrus. transeat.
    477. Ott., audita; sed fonasse fuit prius oblita, 492. Rom., tracia; emenda, tractu.
    quod reliqui praeferunt : nimirum vox obliviscalur, 495. Reg., mendose, Tua sed jam veniat. Olt., Jam
    et deneget suum magislrum. Non semel Juvencus tua sedveniat. Edili, Sed tua jam veniat. In Rom.
    eumdem accusaiivum verbo , et pariicipio ap- invenio scripturam, quaemagis probetur, Sed lamen
    positi!. adveniat polius, quam nostra voluntas, — Qumlibide-
    479. Reg., Sunt Cestemania rura. Ott., sunt Ges. creta est tantis senteiuiarebus.
    scmaneiarura, sed fonasse prius scriptum fuit Ges- 495. Poelmann. prò d. s., Tom., Aid., Bas., an-
    semaneida. Rom. , Getzemaneida. Edili plerique, helus ; inss., cum aliis editis, anhelis.
    Gethsemaneida,quia, ut ait Omeisius, poetaefrequen- 496. Reg., Proslratis; alii, Prostratos. Badius
    ter patronymica loco possessivorum formant. lo r lerrm adverbialiler, sicut, humi, vel in dativo, ut
    Vulgata nomen vici hujus in moine Oliveii est Virgilius libr. v, vers. 48, Condidimuslerrm. Pleri-
    Geth-semani , vel Gelhsemani. In Italae versionis que, terra.
    mss. vel ita, vel Geisamani, vel Gessamani, vel 497. Reg., Rom., non esl mihi ponere virtus cum
    Gelhsaniani. Legi ergo polest Gethsemaneia, vel, glossa in Reg., virtù*-vobis. Olt., cum edilis, non
    cum Otl., Getsemaneia,\eiGelhsemanka. Nani Gelh- est Ubi ponere virtus. Priori leciione aplios exprimi-
    semanida generis feminei esl. lur senlenlia Evangeli'!Manli, xxvi, 40 : Sic non po-
    480. Mss. nostri, vilm, lucisquerepertor; nonnulli tuistis una hora vigilare mecum?Ac notandum, prò
    editi sic; alii, lucis, vilmquerepertor. mecum a Juvenco poni mihi eadem significatione. In
    482. Ott., resedere : ex quo factum residere. nonnullis versionibus aniiquis legitur potuisli, sed
    483. Reg., Ipse, quod fonasse a pr. m. fuit in in aliis eliam antiquis, et in Vulgata, necnon in lex-
    Olt. Plerique, Ille. lu graeco poluistis.
    484. Rom., Zebedeoque simul noctis per devia 501. Rom., sed labat debile corpus. Reg. , Otlob.,
    tendit. Lege ex Evangelio Zebedeique simul naiis, Tom., Daventr., Aid., Bas., sed corpus debile labat.
    quod reliqui codices exprioiunt. Fabric, Hadam., Poelm., sed corpus debile lapsat ;
    485. Codex Bartbii apud Omeisiumsic ore profa- Weslh. in texlu debile labat , ad marginem debile
    tur, proni Virgiliussaepeloquitur. lapsat. Metri regulam magis servat lapsat, quam la-
    486. Mss. nostri omnes Tristitiam volvens. Editi, bai. Vide 1. II, vers. 457.

    NOTA.
    •475.Prudentius hymn. i Calli, vers 13, Vox isla, D 492. Mutatur numerus me, et mox nobis : de qua
    qua slrepuntaves, —Slaittes sub ipso culmine. Virgi- mutaiione vide not. ad Dracont. Eleg., siveSalisf.
    lius I. vili, vers. 456 : Et niatutini volucrumsub cul- vers. 19 el 299.
    mine cantus. 493. Adveniat, eveniat, fiat.
    476. Sumere mortem : vide lect. var. ad 1. n, 495. CAPUT XIV. Judas Jesum osculo tradii.
    vers. 195. Mattb. xxvi, 40, etc. ; Marc, xiv, 45; Lue. xxn, 27 ;
    479. CAPUT XIII. Jes?(ssecedit in villani Gethse- Joann. xvm, 9.
    mani, el in horto orai Palrem. Malli), xxvi, 36; 498. Taniis sub casibus: Virgilius 1. ìv, An. vers.
    Marc, xiv, 42; Lue. xxn, 40; Joann. xvm, 1. 560 : Nate dea, potes hoc sub casu duceresomnos?
    487. Morte lenus, usque ad mortem. Consule 500. Lubricum substantivi more multi idonei au-
    comment. ad Prudent, hymn. 10 Perisl. v. 45. etores dicunl apud Cellarium, el lexicographos.
    521 EVANGELICA H1ST0RIA LIB. IV. 322
    Secessil rursus secreti montis in arcem, A 515 Signa sequebantur Judae promissa furenlis.
    Orabalque Palrem : Rerum mitissime rector, Oscula nam pepigit sese contingere Chrisli,
    Hunc quoniam calicem non est transire pote- Quo facile ignolum caperet miserabile vulgus.
    [ stas, Ille ubi dissimulans blanda cum voce salutai,
    505 Jam tua proveniat nostra de sorte voluntas. Altigit et labiis justi venerabilis ora,
    Rursus discipulos somni sub pondere pressos 520 Continuo Christus : Tolum compiere licebil,
    Invenit, et rursus idem, genitore precato, Huc venisse tuo quaecumqueest causa paralu.
    Alloquilur fesso nexos languore quietis : 363 lojecere manum turbae, Christumque
    Jam dormire licet, sociosque revisere vestros. [prehendunl.
    510 Nam venit ecce, meum qui dedat ad omnia! Tunc e discipulis unus fulgente machaera
    [corpus, Occurrit valis famulo sublaius in iram,
    362 Qusemaculata meis imponet lactio mem- 525 Tempore et excussam rapuit vi vulneris aurem.
    [bris. Olii Chrislus ait : Gladium tu ponito , noster :
    Cum dicto Judas, numero stipante caterva*, Nam quicumque ferox confidet vindice ferro,
    Advenii procerum jussu, populique ferocis. Hunc justi similis ferri vindicta manebit.
    Pars strictisgladiis, pars fidens pondere clausa* B An ego non possim ccelesiia castra vocare,
    LECTIONES VARIANTES.
    504. Reg., Ottob., potestas; Rom., cum editis, 516. Mss., Oscula nam pepigitsese coniingere Chri-
    facultas. sti. Consenliunt editi; sed Poelmann. prò d. s. afferl,
    505. Mss., cum Tom., proveniat; Had., Poelm. Dulcia nam Chrisli tadurum se oscula paclus. Reu-
    in lextu prmveniat; Aid., Bas., Poelm. prò d. s., schius exponil pepigit, pula condilionein , ut pacem,
    perveniflf. Ha;c discrepanza inde provenit, quod in socielatempungere. Oscula prò ore. Addit, binas bas
    mss. codicibus prò, prm, et per in nexu linerarum vdces male inlelleclas ansam mutandi dedisse. Ve-
    non dissimili modo saepe scribtmlur. rum in diversa scriptura Poelnianni eadem inlerpre-
    507. Reg., Otlobon., Daventr., rursus idem. Rom., tatio locum habet.
    cum plerisque editis, isdem, vel iisdem. Magisplacet 518. Mss., ac multi editi, Ille ubi dissimulans
    idem, nempe Chrislus, ut explicat glossa in Reg. blanda cumvocesalutat. Aid., Bas., Poelm. pròd.s.,
    Fabricius, ul pulo, ex conjectura edidit, et rursus Hic ubi dixissel simulata voce saluiem, repugnante
    per idem. Reuschio.
    508. Aid., fessosnexo.In Reg., mendum, longuore. 519. Reg., el a pr. ni. Oli., venerabilis.Olt. a sec.
    510. Rom., Jam venit; alii, Nam venit.Poelm. prò m., Rom. cum edilis, miserabili», nempe Judas mi-
    d. s., ille; in lexlu, ecce, cum reliquis. Rom., Reg., serabilis, ut ante vers. 517, Quo facile ignolumcape-
    Ottob. a sec. m., Fabr., dedat. Oli. a pr. m., dedit. ret miserabilevulgus, el de ipso Juda vers. 441, Jlfi-
    Plerique editi, iradet. Fonasse ex mss. rescribendum serabilisille per mvum. Nihilominus malo jusli vene-
    est, qui dedel, vel dedit in presenti a dedo. Bene rabilis.
    etiam est dedal eadem significatione, ac dedet.Confer (P 525. Reg. scribil macera: Rom., Ott., machera.
    var. lect. ad vers. 442 h. 1. 524. Aid., Bas., famulo, et sublatus; Mss. cum
    511. Olt., et apr. m. Reg., imponit. Reg. a sec. ^iliis edilis, famulo sublaius, quod meliori sensu
    m., Rom. cuoi edilis, imponet. procedit.
    512. Aid., Hoc dicto; Bas., Quo dicto. Mss,, cum 525. Mss. cimi mullis editis, et excussam: Poel-
    aliis edilis, Cumdicto, quam scripturam probam esse mann., in lextu cum aliis, et excisam; prò d. s. ei
    ostendiadl.n, v. 597, Cum diclo, eie., uli etiam cmsam.
    Aldus legil eo loco. In Rom., misero prò numero 527. Mss., confidet: sic multi editi, alii confidìi.
    mendum est, ac fonasse eliam caterva in Tom. prò In versionibus antiquis similis varielas reperi tur.
    calervm. Rom., ad marg., judice prò vindice.
    515. Aid., Bas., Advenit, el procerum. Superflua 528. Rom. ad marg. Nunc proHunc. Reline Zfwic.
    esl conjunciio et. 529. Reg., possem; Ott., Fabr., possim; Rom.,
    515. Reg., sequebalur; alii, sequebantur. possum, quod editi plerique praeferunt.
    NOTA.
    505. Proveniat, succedat, fiat. Tacitus 1. u Hisl. Matih. xxvi, 51 seq. ; Marc, xiv, 47 ; Lue. xxn ,
    cap. 16 : Inani auxilio, eliamsi provenisset. 49; Joann. xvm, 10. Libr.i, vers.247, simili modo:
    507. Libr. HI, vers. 85, pariler passive, Genitore Atque animam matris ferro fulgentemachasra.
    precalo. 524. Vatis, sacerdotis. Badius ait, valem Cai-
    509. Conjungit, et explicat verba Matlhaei: Dor- pham vocari propler vaticiriium : Expedit ut unus
    mitejam, el requìescile. .. Surgite, eamus. homo morialur prò populo. Sublatus in iram; pulchrc
    J
    v
    511. Infra vers. 545 : Queis morteminsonli possenl dictum.
    impoiiereChristo. 525. Tempore : quia auriculam unam abstulit.
    512. Numerocaterva;, mulliludine. Aliquando etiam lempus in singulari utmmque lem-
    514. Pignorius de Servis pag. 120 seq. inter ser- pus significai.
    vos militares rceenset caculas, calones, clavatores, 526. Noster cum emphasi ponilur. Terenlius,
    galearios, qui fuslibus, clavisque ligneis solerent Adelph. 5, 8 : Bonus est, noster est.
    armari ad cuslodiam dominomi!), quod hoc quoque 527. Confiditvindiceferro.Kcenigiusprobat, Latine
    versu Juvenci confirmal. dicium confidit cum ablativo, ferrum prò gladio, et
    516. Oscula coniingere, ora coniingere, Paulo post vindex adjective recte poni.
    vers. 519, Altigit et labiisjusli venerabilisora. 529. Badius notat, licenter produci an, quae ex
    520. Tolumvalet omnia. Exempla plurima dabit ejus opinione compi debet. Hanc opinionem imbe-
    Wopkensius ad Sedulium 1. ni, v. 115, Qui tolum cillo nifi fundamento, alibi ostendi. Vide var. lect.
    prmstarepotes. vers. 517, I. 2. Cmlestiacastra: sic angeli in sacra
    521. Causavenisse, h. e., causa veniendi : paratu, pagina vocantur. Legesis not. ad Dracont. 1. II ,
    apparaiu, ut alibi. vers. 475.
    525. CAPUTXV. Petrus auriculam servo abscindit.
    323 C. V. AQUIL, JUVENCI 324
    550 El Patris innumeras in praelia ducere (urmas? A Incumbuni, fietasque volunt conlexcre catisas,
    Sed Scriptura meis complenda esl debita rebus. 545 365 tìueis mortem insonti possent imponere
    Vos autem strieto qui me comprendere ferro, [Chrislo.
    364 Fustibus, el gladiis_concurritis, enego Sed nullus tanto visus satis esse furori.
    [ vobis Ultima prosiliunt testes, qui dicere Chrislum
    Occorri, templi media qui semper in arce Audissenl, lemplum quod solus vertere posset,
    555 Vobiscum residens docui, nec lalia quisquam Et versum trinisi iterimi instaurare diebus.
    In solum tantis circum lalrantibus ausus. 550 Ipse saeerdotum princeps urgere tacenleiii
    Discipuli passim Christo fugere relieto. Insisti! fervens furiis, ac talia fatur :
    Jamque Caiphaca sleleral Salvator in aula : Cur nihii ad lanlas nunc respondere querelas
    Convenere omnes Scribae, proceresque vocali. Convicius veris procerum sub leslibus audes?
    540 At Petrus longe servans vestigia solus, Adjurabo lamen summi per regna Tonanlis,
    Occulte mceslus sedil cum plebe ministra, 555 Ul fateare palarci, si fas le credere Chrislum.
    Exiremum opperiens tanto sub turbine finem. Ille deliinc tali compellat voce superbum:
    Ecce sacerdotes falsos conquirere testes Islbaee sola libi procedunt pectore verba
    IPr.TInNF.K VARIANTRS
    551. Poelm. prò d. s. dedita, in lexlu cum aliis T3 540. Nonnulli edili parum commode dislinguunl
    debita. Reuschius non incongruam vocem dicit esse vestigia, solus—Occultemosstussedil, eie.
    dedita, sed legendum debito ex Matlliaeo, Quia sic 546. Olt. nullo; a m. sec, recle, nullus. Reg., w-
    oporlel fieri. sus superesse,quod ila furiasse a pr. m. fuil in Oli. :
    552. Aid., Bas., Toro., Fabr,, Poelm. prò d. s., Alii visus satis esse.
    siclegunl, et iuterpuoguiit : Vosaulem strido quid 547, Reg., Olt., Tom., Aid,. Uliima prosiliunt.
    me comprendereferro,-Fustibus, el gladiis concurri- Rom., mendose, Ultimi prosiliunt. Bas., Ultimo pro-
    lis ? En ego vobis — Occurram , vel Occurro. Mss, siliunt, quod suslineri posse!, correpia ultima, in in
    cum aliis edilis : Vos aulem strido qui me compren- postremo. Fabr., Hadam., Poelm., et alii, ut buie
    dere ferro,— Fustibus et gladiis concurrilis, en ego difficoltali oceurrant, legunt Tandem prosiliunt. Sed
    vobis—Occurram, vel Occurri. Rom. : Vos autem qui deserenda non esl scriplura codicum veìerum Ul-
    me strido, eie. Prior leclio planici*, el clarior esl : tima prosiliunt, ubi poniiur Ultima adverbii more, ut
    sed aliera verior videtur, in re simili dicium ad vers. 190 h. 1.In Reg. glossa,
    554.Fabr., Occurro; Reg., et ex correctione, Otl., ultima—adverbium, postremo. Reuschius eliam hunc
    Occurri. Rom., Otl. a pr. m., cum plerisque edilis , graeeismum recipit, sed simul notai, ultimoet ultime
    Occurram. iìidem recle dici. Adverbia enim in o el e mtiiqttio-
    556. Aid. et plerique edili, Insonutl. Poelm. prò res brevi mora inlerdum efferelsanl. Reg., Oli., di-
    d. '&.,Tom., In solimi, quod a Reitscbio etiam edi- cere Jesum. Rom. eum editis, dicere Chrislum.
    tum, dissentiente Gallandio, qui id sine aucloritale 518. Ottob. api*, in., Westb. in lexto, possi';
    codicum factum pillai. Nostri qnidein codices ita pL communis scriptura possèt.
    omnes legunt, el in Reg. glossa esito solum - contro 5'(9. Aid., Bas., Weslh. in lexlu, Rom. a sec.
    ine, cum essemsolus. Rom. el Otl., a pr. m., latran, m., ternis. Plerique mss. et editi, irinìs.
    libus, quodjEOrrecium est per lalralibus, ul plerique 555. Rom., Edicasque paloni: melius, Ut-fateare
    legunt. Veroni mihi multo magis arridei lalrantibus, paloni: Olt., a sec. ni., cum edilis, si fas te credere
    nimirum tot circum lalrantibus, quod placebat eliam Chrislum. Reg., si fas esl le credere Chrislum, repu-
    Koenigio , qui ex epist. 156 Àttgustini excitat, Gir- gnanie metro, quod etiam a pr. m. fuit in Ott., ut
    ciunlalranies hasreliei.Melius lamen esl circum adver- videiur. Rom., si fas esl credere Chrislum.
    bii more accipere. Non dissioiolandum lamen, laira- 557. Rum., Reg., Aid., Tom., Isla lime. Ott. el
    tus occorrere h. 1.vers. 14. Tatui prò tot multi scrip- alii, Isthasc. Mss. et editi sic distinguili : lsihmcsola
    tores Latini dixerunt, dixil etiam Juvenctis hoc 1. libi procedunt pectore verba.— Vera lamen, eie. Sed
    vers. 400. Multi editi babeni audax; sed ntss. cum interpungenduin ceoseo cum Reuschìo : Isthmc sola
    aliis edilis exhibeut ausus, quod in nostra lectione Ubi procedunt pectoreverba—Vera:lamenveniet, eie. ;
    omnino relinendum est. vel cum cod. Reg., Vera tuo: veniet, eie. Sed Vera:
    558. Rom., Ott., Reg. supra, Caìphea, vel Cay- tameti veniet magis Evangelii verbis consenlaiieum
    phea. Reg., in textu, Caiplia. Editi, Caiplima.Rom., est. M.ttib. xxvi, 64 : Dicit illi Jesus : Tu divisti :
    Ott., cum nonnullis edilis, astiteral, Reg. cum aliis verumtamendico vobis, eie. In nonnullis aiiietn vete-
    editis, sWerat. ribus versionibus legildr, Tu dixisli : amen dico vo-
    559. Westhem. Cum venere; ad marg., Convenere. bis. Verba Salvatoris, Tu dixisli, commerci respon-
    Reuschius praafert Cum venere, quia pulat, id sen- sionem, qua coneed'u veruni esse id, quod Pontifex
    sum exigere. Mihi aliud visum. 1I) inierrogabal, nimirum se esse Chrislum Filium Dei :
    NOTA-
    558. CAPUT XVI. In domo Caiphcecondemnaiur, 545. Confer vers. 511 h. 1.
    blaspliemaiur, cmditur. Manli, xxvi, 57 seq. ; Marc, 551. Insisto prò persie, persisto cum infinitivo fre-
    xiv, 50 seq. ; Lue, xxn, 54; Joann. xvm, 24. quens est.
    540. Virgilius, 1.n An. vers. 711 > Ellongeservet 553. Veris sub testibus: explicat Reuschius : quia
    vestigia coftjux. Christus eos falsitatis non arguebal, rogatur, num
    541. Ministra adjeclive : vide noi. ad Dracont. tacendo veruni illorum lestimonium esse fateaiur.
    1 in, vers. 642. 554. Malthaeiisail : Adjuro te per Deum vivum.Ju-
    542. Turbine : Ovidio?, 1. vii. Mei. vers. 614, Al- rare autem per ccelum juramenium veruni est. Sic
    tonitus tanto miserorum turbine rerum. Frequeus est Juvencus, libi*, i, vers. 574: Nec fas est liominicos-
    usus hujus nominis iti .hac iranslata signi;ficaiione. lum jurare per attuili, — Quod sedes Dominiesl.
    544. lncumbunt cum inunilivo. Virgilitis, I. ìv 555. Si fas, li. e., an fas, more Graeoruin, ut 1. n,
    Georg, vers. 249: lnemnberi.1generis lapsi sarcire ruir vers. 412: Si credunl prò an credimi, ul multi le-
    nas.Contexere, confingere. Cicero prò Dejotaro, e. 6: gunt.
    Ónain festivecrimencontexiturt
    325 EVANGELICA BISTORTA LIB. IV. 526
    366 Vera : tanien veniet vobis visenda per A At Pelrum mulier iristem quod viderat intus,
    [auras Tune etiam, juvenis, fuerascomes addilus, in-
    Majestasprolis hominis, cum dexlera sanctae [quit,
    560 Virimi assidet sub nubibus ignicoloris. Isti, quem ludens procerum senlenlia dantnat?
    Talibus audilis, scindi! de pectore vestem, Ille negai, teetisque foras se promere lenlat.
    Insultai furiis, et ccecocorde sacerdos, 575 Ecce sed egressuin primo sub liiminecernens
    Atque ait : Audislis pugnanlis foeda profani Altera consimili prodebat voce ministris.
    Verba Deo : pollula malis consurgat in iras Rursus ail, jurans illuni se nosse negabal.
    565 Religio, et vestram cuncti jam pandiie meutem. 368 Tum percunclaitlum multi accesscre se-
    Conclamali! omnes, morlique addicere cerlant. [ queiit<*s,
    367 Toni sanelam Christi faciem sputa im- Eque sono vocis sese cognoscere dicunt,
    [ proba complent, 580 Cuncla Galilajaui slreperent quod verba loquc-
    El palma*malis, colapbique in vertice crebri [ la ni.
    Insultarci, verbisque omnes illudere certant. Et Petrus jurans devolis omnia verbis
    570 Christe, propbeiabis, cujus libi palma sonarii. Nescire affirniat, quisquis forct ille, negando.
    LECTIONES VARIANTES.
    adeoque adjectivum vera conjungendum esl cum B 570. Mss. nostri, cujus libi pedina sonoril. Alii
    verba, praesertimquia vocabulum sola indicai, solum editi, cujus le palma cecidil, quod ail Reuschius ca-
    id vere a Pontifice dicium fuisse. pere glossarci; qui scripturam nostrani confirmai ex
    558. Reg. et, ut videiur, Ott., a pr. m., Vera tuo Ovidio Heroid. ep. 10, vers. 15: Proiinus adductis
    veniet vobis. Rom., Oltob. a sec. ni., cum edilis, sonuerunt peclorapalmis. Frequenlius sono habet so-
    Vera lamenveniei vobis. nni, sed habei eliam sonavi.
    559. Reg., Onob-, Tom., Rom., Majestas prolis - 571. Mss. nostri, Ad Pelrum. Edili, Al Pelrum.
    hominis cum dexlera sanctm — Virluti assidei sub Rom., viderii : alii, viderat.
    nubibusignicoloris.In Roti)., proles prò prolis. Poelm., 572. Rom., Reg., el, a pr. in., Otl., Tunc etiam
    prò d. s. : Majestas prolis hominis dum dexlera sanc- juvenis, quod inlelligo sine inlerrogaiione, ut in
    tm —Virtutis sidei sub nubibusignicoloris. Poelm. in Evangelio : El tu cumJesu Galilmoeras. Olt., a sec .ni.
    texlu, Fabr., Hadam., Majestas, proles hominis vir- cum editis, Tune eliam, eie. cum interrogalionis nota.
    tutis ad altm— Cum sedeat dexiram per nubes igni- 575. In Ilelmst., laudens, ex quo Reuschius s;t-
    colores. Sic Aid., Daventr., Reusch., Bas., sed ho- spicatur gaudens, Sive hoc, sive ludens oppouilur
    minis proles prò proles hominis. Scriptura mss. Peiro insti.
    exemplariunì retinenda est, in qua assidet esl fiitunim 576. Rotti., Altera lum simili : alii, Altera consimili.
    ab assido,assidis; el ignicoloris esl ab ignicolorus, quo 577. M.-rs., Rursus ait, jurans. Sic plures edili ;
    vocabulo usus esl Juvencus li. 1. vers. 155; Dexlera nonnulli, Rursus perjurans cum Toro., Poelni. prò
    non est subsianiive, sed adjeciive accipiendnm, sci- d. s. Mss. nostri, negabal : edili alii sic; alii, ne-
    licet cum majestas prolis hominis dexlera assidet gavit.
    sanctae virluti : sic enim reddit verba : Sedentem a 578. Rom., Tutu percunclanlum; Reg., Aid., Tum
    dextris viitiilis Dei. „ percoiitantum;Oil.,Tiiinpercuiilanlum. Plerique edili,
    "
    565. Reg. el, a pr. ni., Rom., auditis : caeteri au- Tunc percunctalum, vel percoiilatam, quod supiuuin
    dislis, quoìl magis accedit ad sentenliam Evangelii, vuli Omeisius contra Baditim, qui passive accipiebat.
    etiam in antiquis versionibus. Rom., Aid., Bas., frequenles. Alii mss. et edili, se-
    56i. Reg., Rom., Aid., pollula magis : alii cum quentes.
    Oli. pollula malis. 579. Fabr., Deque sono : Rom., Alqui sono, ex
    565. Rom. vidi : emenda cuncli. quo conjicio Atque sono. Plerique mss. el edili, Eque
    568. Mss., Et palma; malis. Editi, Etpalmm inmalis. sono.
    NOTA.
    560. Confer vers. 155 li. 1. viderat intus. Supra, vers. 541 : Occultemosslussedil
    565. Pugnanlis Deo : li. e., repugnantis, adver- cum plebe ministra.
    saniis. Poeiicum est hoc sensu pugnare cum dativo, 574. Supra, vers, 594, Tuque ipse foras te pronte
    sed a mullis usurpatum, Catullo, Virgilio, Ovidio, sepulcro.
    Slatio, Silio : adeoque eleganler sic adhibetur. 575. Marcus posi primam itegalionem ait : Et
    564. Libr. li, vers. 697 : Pollula malis generatio exìii foras ante airiiim, et gallus cantavi!. Juvencus
    qumril. Hoc I. ìv, vers. 615 : Plebs incensa malo; 'pj exponit primo sub limine. Recesserai ergo ab atrio
    lib. I, vers. 555 : Nequis consurgere in iras— Audeal. Petrus, et in vestibulo domus iterum interrogaiur.
    568. Colaphi iuQigunlur manu in pugnimi com- Mailhaeusila narrai: Exeunie aulem ilio januam, vi-
    pressa; alapas manu expansa, et io maxillain in- dìt eum alia ancilla, etc.
    cussa. Utrumque Juvencus explicat, mi Sedulius 581. Devolis verbis : Mailhams ait : Cospildeles-
    1. v, vers. 96 : Non denique passim—Vel colaphìs lari, et jurare. Marcus : Ille aulem cospilaitaihemali-
    pulsare caput, vel cmderepalmis, —Aut spuere in fa- zare, et jurare. Versio Itala Mandai : Tutte cospil
    ciemplebsexsecrandaquìevil. devolare se, el jurare, quod non nossel hominem.
    570. Prophelabìs : de hoc verbo dixi in commerci, Idem verbum devotare se legilur in Versione velcri
    ad Prudenl. hymn. 15 Pelisi, vers. 101. Marci, lode Juvencus suntpsil, jurans devolis omnia
    571. CAPUT XVII. Petrus ter Chrislum abnegai. verbis; Petrus euitii se diris devovebat, alque omnia
    Manh. xxvi, 69; Marc, xtv, 68; Lue. xxn, 55; mala sibi precabalur, si verum non erat, quod as-
    Joann. xvm, 25. Juvencus probabilem r.itionem al- serebat. Proprie devolus est diris, et imprecalioni-
    l'eri, cor ancilla eogooverii, Pelrum discì-puluniJesu bus itopetilus : quo sensu passim oecurrii hoc ver-
    esse, Tristeui quod viderat. Mallhacus ail : Petrus bum apud anliquos. Catullus, carni. 65, de nuptiis
    vero sedebat foris in atrio, videiicel extra locum, Pel. et Thet., vers. 155 : Immcmor, ab devola do-
    in quo Christus interrogabalur, sed in atrio, adeo- mum perjuria porlas. Apud Juvencun* devolis verbis
    que intra palatimi), quod ail Juvencus, Tristem quod videtur positum prò verbis quibus Petrus se devovit.
    "
    327 C. V. AQUIL. JUVENCI 328
    Rane vocem, plausum qualiens sub culmine ^ Talia Pilati verbis excepit Iesus : ...._.
    [ledi, Tu fex Judaeaegenlis, quod dicilur , astas ?
    Ales prosequitur cantu, mentemque Simonis Respondit Chrislus : Vestris hk}c>audia-verbis.
    585 Circumstant iristem vera praesagia Chrisli ; 595 370 Exin terribilis.justi. accusatio?surgens
    Egressum deliinc ploratus habebat amarus. Infremit, et sanctum scelerum facundia pressai.
    369 Sidera jam luci concedunt, et rapidus Respondere nihil irucibus dignatur Iesus.
    [sol Pilatus quaerit, quae sit lum causa lacendi.
    Progredilur,radiisterrastrepidantibus implens. Ille magis perstans miranda silentia servai.
    Jamque e concilio Chrislum post terga re- 600 Solemni sed forte die concedere leges
    ^ [vinctttm Unum damnati capitis de more jubebant.
    590 Prsesidis ad gremium magno clamore trahebant. Et fuit in vinclis famoso nomine latro ,
    Interea celstim Dominus stans ante tribunal Quem Christo infensus populus dimiltere vite
    LECTIONES VARIANTES.
    585. Rom., Circumstant verba Irisiem prassagia 592. Reg., Poelm. in texlu, Fabr., Hadam.,
    Chrisli. Reg., a sec. mss. Circumstant Iristem vera Talibus excepium Pilatus vocibus ursil. Sic Tom. ,
    prmsagia, sed fortasse fuit verbis prò vera. Otl., (ii- sed orsit, quod mendum videtur prò ursit, uti in Sa-
    stem muneri prassagia, diversa scriptura, vel cor- balierio arsii. Hunc versum planum esse confirmai
    reclio ibidem apponitur verbis prò muneri, quod g Reuschius, si excepium capiamus prò audilum. At-
    certe ineplum est. Edili Circumstant irisiem verbis que ila crebrior Chrisli, vel Jesu denontinalio de-
    prassagia Chrisli. Malo iristem vera prmsagia, produ- vitalur. Rom., 0,toh., Aid., Bas., Talia Piloti ver-
    cta ultima in itera tum ratione caesurae, tum ob duas bis excepit Iesus. Daventr. utramque leclionem con-
    consonantes diclionis sequenlis. Vel veri prò vera. tribunal, — Talibus excepium Pi-
    jungil : stans ante —
    586. Editi plerique : Egressusque deliinc ploratus latus vocibusursil, Talia Pitali verbisexcepitJesus.
    Reg., a pr. ni., Tom.:
    fudit amaros. Rom., Otlobon., habebat —Tu rex, eie. Ita eliam Badius. Codices Reuschii
    Egressusque deliinc ploratus amaros. Vera nostrisconcinunt. Sensus est : Jesus audivit talia ex
    quidem ralio prosodia! vetat, corripi uliimam in verbis Filati.
    ploratus numeri pluralis, sed apud poelas sequioris 593. Mss. nostri, Aid., Bas., Poelm., prò d. s. ,
    sevi nonnulla exempla similia occurrunt. Posset igi- quod dicilur. Tom. ita, et distingui! genlis (quod di-
    lur hajc scriptura suslineri. Nihilominits praefero cilur) astas ? In Reg. glossa, quod — dicium. Alii
    correctionem codicis Reg. veteri manu factam : editi , qui dicitur.
    Egressumque deliinc ploratus habebat amarus, cum ~ 594. Reg., Otl. , Respondil Jesus , quod Juven-
    glossa Egressumque—Pelrum. cum non redolet : nam is irisyllabum nomen Iesus
    587. Mss. nostri, jam luci, sed in Reg. fortasse saepe alias effert.
    fuit lucis. Ex editis aliijam luci, alii jam cmli, ex quo 596. Mss. nostri, scelerata facundia , Tom. scete-
    aliquis conjicere poleril jam cmlo. Sed bene est jam rosa facundia. Editi plerique , mendax facundia ,
    luci concedunt, quod verbum ponilur prò cedunt. Sa- quod metri legibus congruit. Scelerata, aut scelerosa
    batierus, lucis, minus bene. facundia non facile ad prosodia; regolas suslineri po-
    588. Mss., Aid., Bas., irepidantibus. Tom., Da- C terit. Sed cum ea Iectio auctoritale codicum inniia-
    ventr. , Retiseli. , Poelmann., et alii, crepitantibus. lur, libet inde colligere et sanctum scelerum facundia
    Prsestat legere trepidantibus, videlicet tremuli».Non- pressai, nimirum scelerumprò sceleralorum.Vide var.
    nulli malunt vibranlibus. Barthius, 1. vili Advers. e. lect., ad vers. 644 h. 1., et not. ad Dracont. 1. n ,
    i, tuetur crepitantibus. Etsi enim, inquit,lamen nemo uu- vers. 421 : Inter tot scelerum turbas'pius unus , el in-
    quam crepiianiem solem audiverit, quia suo illiprae- sons. In Rom. mendum est perstat prò pressai.
    cellenlissimus ignis est, poeta hoc jure iri- 598. Fabr., qumril, qumnam sii causa. Rom. cor-
    buii, quod flamniaeflorescenlis proprium est. rupte, Pilatus qum lum sit causa tacendi, Aid. , quw-
    591. Rom., celsus: melius celsum. Reg., stelli : rit qum lum sii.
    alii, stans. Veruni si versu seq. legas Talibus exce- 601. Fortasse, Unum damiiutumcapitis. " -
    ptum'"ele., hoc loco reponere debebis stelit prò stans. 605. Reg., :
    infessus lege infensus.
    Sabatierius edidit dominum slanlem.
    " NOTA.
    585. De plausu avium vide not. ad Dracont. 1. i, 590. Ad gremium, ad tribunal, ad Pilatura setleti-
    vers. 257. Supra, vers. 4-75,eliam collocatur gallus tem. Badius ait : ad medium complexum , vel plc-
    in teclis domorum. Consule ci. Franciscum Cancel- nam potestatem.
    lierium, in erudito elegantique opere de Secrelariis 595. Astas, stas : quod verbum judiciale est. Ho-
    BasilicaliValicanae, 1. u, e. 14, ubi disputai, Cur ve- ,J^ ratius, 1. i, sai. 9, vers. 58: Inteream si—\Aul valco
    teres Christiani turribus campanariis gallos impone-J slare,aut novi civiliajura. Polest eliam astas simplici-
    reni. Montfauconius in Biblioteca Bibliotb. Mss. ter accipi proes, ut eas'as apud Draconlium non se-
    col. 196, inter codices mss. Bibliolbecae Valicanae mel , ui ex Indice apparet.
    recenset opus inscriptum : Quare gallus solel poni 594. Vestris prò lui». Vide not. ad vers. 492 h. 1.
    super domum Domini, i. e., S. Eccte&iam. 600. Mallhaeus: Per diem autem solemnem, eie.
    587. CAPUT XVIII. Jesus ad Pitaium vinclus du- Molti hinc colligunl , Chrislum ipso die paschaiis
    cimi., eorum ilio accusalur , ab eo ìnlerrogaiur , an Jiida-orumenicifixuin fuisse : quorum sententi»*favet
    essel rex Judmorum. ltem Pilato dicente Judmis, so- Juvencus , ut dixi ad vers. 429 li. I. Alii a vespere
    lere eos tunc temporis unum ex coudemnatis donare feriae sextae, sive ejus diei, quo Salvator mortem sub-
    vita, ulrum absolvi, Jesumne , an Barabbam vellent, iii, inilium paschae ducunt. Confer hac de re dis-
    conclamant Barabbam, et CrucifigaturChrislus.Manli. sertationem Calmeli.
    xxvu, 1 seqq.; Marc, xv, 1; Lue. 25 , 1; Joann. 602. Famoso nomine, infami. Mallhaeus : llabe-
    xvm, 28. bant autem lune vindum insignem,eie. Famosus latro,
    589. Virgilius , 1. n An. vers. 57 : Ecce manus famosus prasdo , satis obvium est.
    juvenem interea posi terga revinclum.
    529 r EVANGELICA H1ST0R1A LIB. IV. 350
    Ardehal : trucibus sonino sed terrila visis A Qui regis nomen cuperet, qui Caesaris hostem
    605 Pilali conjux, jusli discedere posna Confessus, sese proprio damnaverit ore.
    Mandalis.; precibusque virum suspensa rogabat. Denique vi viclus, detestalusqtie cruenlum
    Tum judex iterum procerum disquirere men- 620 Oflìcium, increpilat, se libera sanguinis hujus
    [lem Corda tenere sibi, coramque a crimine pal-
    Tenlai, et instanti cuperent quem solvere poena, [mas
    Plebis ad arbilrium millil de lege requiri. Abluit, ut genti tantum macula illa maneret.
    610 Sed proceres popiilum fusa ambilione rogabant, 372 R°c magis inclamant : Nos, nos cruor
    371 Lalronem Iegi pelerent, Chrisiumque [iste sequaiur,
    [necarent. Et genus in nostrum scelus hoc, et culpa- re-
    At postquam procerum incendil senlenlia vul- [ dundet.
    [gus, 625 Pilatus donai plebi, legique Barabbam,
    Latronisque petit potius sibi cedere vitam, El crucis ad pcenam vinclum concedi! Iesum.
    Consuluit praeses populum, quid vellet lesu. Proditor al Judas, postquam se talia cernii,
    615. Plebs incensa malo, saevos miscere lumultus, Acceplo sceleris pretio, signasse furentem,
    El crucis ad poenas ilerumque, iterumque pe- B Infelix aagris damnans sua gesla querelis,
    [tebat 630 Projecil tempio tutu detestans argentum.
    LECTIONES VARIANTES.
    610. Reg., Oli., Tom., Sed proceres. Rom. et 622. Rom,, genlis : alii, genti; quod longe melius
    plerique edili, At proceres. est.
    Gii. Reg., negarent, quod videtur fuisse in Olt., 625. Mss. et editi, plebi, legique : Fabr., men-
    ex quo factum necarent cum Rom. et editis. Favet dose, plebi lenique. Sabatierius, nescio qua aucto-
    texlus Evangelii : Jesimi vero perderent. Aliarti le- riiale, plebi, solvitque.
    clionem negarent lueri possumiis ex Act. Apost. 626. Rom., Reg. et, a pr. m., Oltob., Victus,
    ni, 15, 14. Deus patrum noslrorum glorificavil Fi- et glossa, Reg., viclus—ipse a Judasis. Oli., a sec.
    lium suum Jesum, quem vos quidem tradidislis, el ne- ni., cum editis, vinclum. In Evangelio non expri-
    gasti» ante faciemPilati, judicante ilio dimilii. Vos mitiir dare vinclum, sed tantum, Jesum autem fla-
    autem sanctum et justum negastis, et petistis virum gellatum tradidit eis, ul crucifigerelur. Vide, num me-
    honiicidam donari vobis. lius sit vicluin concedit Iesum : nam de Pilato jam
    615. Rom., Laironis potiusque petit sibi. Planius, vers. 619, dicium est Denique vi victus. Caeleroqui
    alii, Latronisque petit potius sibi. rei ipsi satis consentaneum est vinclum : nam vers.
    614. Rom., Iesum ; ahi, lesu. 589, didimi jam est, Chrislum posi terga revinctum.
    616. Reg., Ouob., Rom., iterum, iterumque. Sed 628. Mss. et Tom., signasse, el glossa in Reg.,
    vix est dubium quin legendum sit cuoi edilis ile- talia—scelera. Daventr., Hadam., generasse. Aid.,
    rumque, ilerumque, quod moiri lex postulai., et ex Bas., ferisse. Poelm., in texlu, generasse ; prò d. s.,
    Virgilio Juvencus destimi!. Ita etiam referl Oli., a signasse, quam Reuschius amplectitur, el explicat
    sec. in. Beda tameti aliler in Virgilio legebat de „ Kcenigius Designasse, perpetrasse. Simplex prò
    Metr. cap. de Aucloriiate : si, ubi voluit, in fine ^ composito. Significai etiam signore indicare, esten-
    verbi posilam a supervenientisvocabuliabsumptionere- dere; ac pra'terea sigillo obMgnare, et ìrauslate
    servavil (Virgilius,) ut : Iterum iterumque monebo. firmare. Fonasse haec significatio buie loco potius
    618. Tom., damnaveral : alii, damnaveril. convelli!, quia Judas id scelus coniractu firmavit.
    619. Reg., Oli., Denique victus : a sec. manu 650. Poelm., Daventr., Hadam., Aid., Fabr. :
    additimi Deniquevi victus. Tom., meudose, Denique . Argentum el culpans sacram projecil in asdem. Mss.
    ut victus. nostri : Projecil tempio lum detestans argentum.
    620. Mss., se libera sanguinis hujus. Edili, se li- Versus Ine spondaicus est, qui injniss. Reuscliii
    bera sanguine ab hujus. Rom., sed, minus bene, etiam exstabat, el illi aplissimus videbalur, quam-
    prò se. Rarum esl liber cum genitivo, sed poetico vis aliitm ediderii. In Rom. mendum est detestatus
    more adutitti poterit, ut Integer vilas, scelerìsque argentum prò detestans argentum. In Reg. glossa
    purus. detestans — scelesium: quo sensu legendum eril de-
    [NOTA.
    609. Nomine legis consueludo intelligitur, ut v. (riginla argenteos, postpomt. Mallhaeus ila rem
    600, 611, 625. disponi! : Et vinclum adduxerunt eum, et Iradiderunl
    610. Fuso ambilione, effuso studio captandi suffra- Ponilo Pilato prmsidi. Tunc videns Judas, qui eum
    gia prò Barabba, el contra Christum. tradidit, eie. Jesus autem stelil ante prassidem, el in-
    612. Virgilius, 1. iv An., vers. 177 : Incenditque lerrogavit eum prasses,eie. Plerique ergo ita concor-
    animimi didis, atque aggeral iras. Obvinm est incen- diam ineunl, ut Judas prius relulerit triginla ar-
    dere prò commovere, concitare vehementer. Accen- p. genteos, quain Pilatus mone Jesum coudemnaverit.
    dottesdicti, qui gladiaiores ad pugnarci exciiabant. Immo Lamyus putai, a Caiphaaaedibus non recta ad
    Sic restituii Salniasitis apud Teriullianum, de Pal- Pilatum ducium Jesum, sed prius in templum , ubi
    lio cap. ulu, ubi alii legunt cerdones. eral sedes synedrii : quo tempore Judas pceuiien-
    620. Increpilans, clam.ins, ut 1.1, vers. 402. lia duclus principes sacerdoiuni et seniores conve-
    622. Manco de iis, quae imminent, praeserlim in nit, qui propterea argenteos in tempio projecisse
    adversis, eleganter dicilur; et saepe cum accusativo dicitur. Magis id repugnat Evangelisiarum verbis ,
    effertur, alienando cum dativo. Genti prò populo quam concordia a Juvenco iniia. Malthaeus enim,
    Israelitico, uldictum ad I. n, vers. 120. cum Jesum ad Pilatum ducium narrasse), aniequam
    627. CAPUTXIX.Judas pmnilentiaduclus, nummos seriem lotius passionis deinde conlexeret, Juda*
    reddit, el iaqueose de ficu suspendit, el pecunia, qua poeniteniiam anticipavit; quae fonasse solum acri-
    Chrislus venditus esl, ager, in quo cadavera damnalo- di!, cum jam Chrislus morti a Pilato addiclus erat,
    rum sepeliantur, emitur. Alatili, xxvn, 3 seq. Juven- sed nondum eam subierat.
    cus totam banc narraiionem de Juda, restituente
    PATBOL. XIX. 11
    851 C. V. AQUIL. JUVENCI S52
    373 Exorsusque jiuas laqueo sibi sumere pce- A 374 Haecquondam cooperili canens vox vera
    [nas, [ proplicla;,
    Informem rapuit ficus de vertice mortem. Evenlum rerum palefecil iti ordine saeeli:
    Inde sacerdoles, prelium quod sanguinis es- 640 Argenli Iriginta minas posuere profani,
    sel, Hoc prelium pretiosi corporis instiiuenles,
    llliciliim fantes adytis jam condere templi, Quod mox ad figlili rursus iransfertur agellum.
    655 Quod dare lum liciluui, dum sanguis distrahe- Traditus est triicibus juslus, scelerisque mi-
    [reiur, [nistris
    Credebant, agni in mercati nomine vero Militibus : scelerum ludibria corpore perfert,
    Sanguinis, horrendo signant scelera impia facto 645 375 Purpureamque illi tunicam, chlaniydem-
    [que rubenlem
    LECTIONES VARIANTES.
    testatum argentum, ac fortasse Mie perlinet scri- chius liane esse veram leclionem Cciiset, quia sen-
    ptura Rom. detestatus argentimi. Seti bene est de- sus exigii paniciilam osi vel al, Juvenco frequeniem.
    testans attive : nam Juvencus eumdem accusalivum Hoc loco certe superflua ea est.
    solet et verbo et participio applicare. 6Ì5. Mss. nostri Militibusscelerata ludibria corpore
    651. Ronl. post hunc versimi inserii alium : prmbel: sed Otl., prasbenl,quod à pr. m. fonasse
    Nexibusel laqueisjuslas consumerepasnas,utc. — In- fuit in Reg. Editi, Militibusscelerata opprobria cor-
    formem, eie, qui siiperviicaneusest. B pare prmbel: sed Fabr., Innocua», prò Militibus; idem
    655. Rotti., Aid., Bus., Saldare. Alii, Qttoddàre. Fabr., Poelm., et Westb., ad marg., perfert prò prm-
    Rom., Aid., cum prò dum. Reg., Ott., delrqherelnr. bel. Constans scriptura codicum mss. ludìbrio vermi
    Àpftos vcrbuiìi est quod bàbel Rom. cuoi editis, dis- liane esse leclionem coufirmal; pr-eserlim quia in
    traherelur. Sic Draconlius, in eodem argomento, OH., a pr., m., fuii lidibria, quod manu veleri corre-
    1. II, vers. 510 : Sanguinedistradi maculatur venditor, ctum est per ludibria. Sed credetmisne, Juvencum
    èìhplor. primam in ludibria corripuissc? Equidem non ita
    636. Aid., Bas., agri; reliqui, agrum. cènseo : nani paulo posi ludibria prima prodncla
    658, Reg. : lime condonicoqpertd. Olt., Hascquon- vers. 651 ette-ri. Legarciigitur Militibus, scelerumlu-
    dam comperta. Rom. cum editis, Hmc quondam eoo- dibria corpore perfert:, nempe sceleralorum ludibria,
    perla. Poelm., prò d. s., cadens; in texlu cuoi ple- ul vers. 596 notavi. Ignoratio hujus significaiionis
    risque, c.ihens. librarios eo tra xii, nlprimum scelerata prò scelerum
    645. Aid.. Traditili- injuslis jUsiits: alii. Tradititii scriberent, tiiin, ui metro consulerenl, opprobria prò
    Ut Irucibusjuslus. Fabr. Traditus ai truciolisi Reus- ludibria intruderei)!.
    NOTA.
    652. Nonnuiii tradideriint Judam se ex sambuco 656. Badius bue tradii iilml Virgili! I. ì Aa. vers.
    siispendissè, alii ex syconioro, plerique ex (leu, 371 : Mercaliquesolum, facli de nomine Byrsàm.
    qùam in valle Josaphai nostris quoque temporibus 658. Fonasse Juvencus codices legeral, in quibus
    estendi Hiorit.Juveiicus auclOr litijus opinionis vide- prophetae nomen expressum non erat. Nunc enim
    tur, quem lamen iiattuulli podice lòcuium dicunt., in plerisque Jeremias iiic propbeia nominami Hie-
    Ut imam arboris spec'iem prò gehetè posuerit. Con- .. i'onymus in hunc loc. Mattbsei existimat^ lesiinio-
    tra Beda, de Loc. sàiici. e. 4: Potlani David ègre- '0 nitìm desumptuniex Zacharia; non ex Jeremia. Au-
    dienlibns fons òccurtii in aiistrum per vallonidireclus, gusiinus, 1. VIIdeConsensti Evangelisi. cap. 2, sic
    ad cujus medièlutemab occttsu Judas se suspendisse disserti : Si guis aulem moveltir,quod hoc leslimo-
    natrttiur. Nam et ficus magna ibi, ac vèiuÉtissiriiastai, ninni non inve'nilurin Scriptura Jeretnimprophetas, et
    juxtà quod Juvencus ail : hi (orniellirapuit, eie. Ex ideo palai, fidei Evangelìstmaliquid derogalldum,pri-
    Juvenco et Reda proba! BarOnius,Arcn;il.ami. Chrisli mo noverit, non omnes codices Évaiigeliorum haberc,
    34, liiiih'.76,majoiiim ifaditlóiie aceépium,arboreni, quod per Jeremiam dicium sii, sed lanluinmodoper
    ili qua Judas laqueo se suspetidit, fuisse ficiini. Coh- prophetam. Posseinus ergo dicere, hi» polins codicibus
    fifmàt poluisse licum adlitie temporibus Beila*su- èsse credendum,qui Jeretnimitomelinonhabent: dicluin
    péFstitétn fuisse, ex Tacito, 1. xm, Aonal., ili fine, estenim hoc per prophetam, sed ZacItaliani. Niliilo-
    qui de licu quae Romuli Remique iiffafitiam iéxèfai, miiiiis dice defensio non placet Augusiino, qui apud
    simile àliquid narràt. De gènere mortis Jiidae vide Jeremiam testimonium non verbis, sed reipsa inve-
    notata ad vers. 564 I. H Draconlii, et Tbeophilum fi.iificontendi!.
    Raynaudum, toni. ix. Suspendium informem mortem 640. Sacer lextus habet iriginta argenteos, nimi-
    vocatJuveiicil'i ex Virgilio I. xii, vérs. 603 : Ethoduhi rum siclos, qui ex quorumdam suppuialione 52 so-
    informi» kihilrabèhèéiil db atta.Simili mòdoTacitus-, lidis et sex denariis corcstabam. Mina Ilebraeoruni
    l. ViAnnal. e. 49 : Pàpinitts repenlinùm et infórmém vàlébat 60 siclos, sive argenieos, mina Attica ma-
    exiluih delegil, jactò in prascèps corpore. Hujusntodi jor 100 drachmas, minor 75 drachmas cominella!.
    'itiortèm imparato vocarHoiiieruS, Odyss. x, 464. Olia*drachma* medium fere siclum aequabant. Jo-
    Plora alia proferìMazochitis, Ioni. ì Spicil. Bibl. cap. Q vencus ergo unum moneta; genus prò alio posuil, vel
    ìx Genes. 4, qui ptuàl, liane gèntium opinionem nà- speciem prò specie, ul supra 427 seq,, ter dena ar-
    tainexpraecepfoNoè liliis, ctposieris dato: Excèptó, genti pondera, genus prò specie.
    quod cariiém cum sanguine non comedelis. S. Leo, 642. Rursus, quia prius fuil prelium sanguinis,
    semi. 52, sive 3, de Passione, cap. 5, l'orlasseJii- posiea agri.
    vencutn imiiattir, ubi sic de Juda : lnfòfiliis lelhi 645. CAPUT XX. Jesus u militibusderideiur, dita-
    suspendium disttilissés. Alia Ime scitù digna afferri nude coccineginduilur, spiniscoronalur. Mattìi.xxvn,
    possimi ex Càsauboili Exercit. àdver'sus Bafoiiiuiii. 27 seq j.; Mare, xv, 16; Joann. xix, seq.
    635. Ita elisiti Jmhros ùrge!8. Brulli)Àsfensis, ad 645. Matlbseusait : Chlainydemcocciueamcircum-
    Mail li^ torci,li Oper. edit. Ronl. postrema; p. 129: dederunt ei; Marcus: Et induunl eum purpura ; Joan-
    Dico ego: Si non licei miliere eos in corbahan, quia nes : Et vestepurpurea circumdederunteum.Inter co-
    prelium sanguinis est, nèqìiclicuit éos traherè de car- loiém cocciueum, et plirpnreum parvum discrimeit
    bonati, ut prelium sanguinis fierent. Vulgata scribit notàtùr : aliquando eliam coccineus propter affmila-
    corbonam,lextus Graecuset Itala corbanan. -, lem cimi purpureo coofundilur, Purpureus aulem co-
    533 EVANGELICA IltéfORIÀ LIB. IV. 33i
    indueruiit, spinisquè capbt cinxere crUénlis, À 655 Cyrena gèhiiutn, lignumque afferrejubebant;
    luqtieviceni seeptri dexlram comitaiur arando. Qiiò doiiiinuiu lucis jussis sttffigere saevis
    Tulli genibùs nixi regeiii doniìnuthijtte saiulant InSians urgebat ssecliihiiiiùlàbilis ordo.
    Judaeaegenlis -.facietti iavere salivis, At postqiiani venlum est , ubi ruris Golgolba
    650 Vertice et ili saiicto plagfs lusère nefaiidis. [nomen,
    ìlice ubi irànsegit mlles ludibria denieiis, Permixlum felli vinum dant poetila Christo.
    376 Iudutiiiiiiifopriaedttceba'rilteginine vestis, 660 Illé Sed in sUmniogùslìi li-Sciata i-ecusat;
    Et crucis ad pcènani sanelUin jlistumque ti'a- Ut satis arcitqUiSiié'fe'i per talia dictis,
    [hébàiit; Nec lamen insultans hominum furor omnia pos-
    Ecce sèd egrèssi quentdàiii cepéré Simohém [set.
    LECTIONES VARIANTES.
    646<IfìReg: videtur fuis-.e/ritu-ei-uit',-è'xquo nulic figere claiii'sculli Aititi- fJitrthius; Kàeuigio leste, rci.i-
    reliianel liiduunt.Tom., Bis., Rom. pariler Induiml, lebat gumpltissuffigereswvis:Gtimpllus,sive gbmphus,
    quod Aldus etiam ediderat, sed io Erralis correxit verbum.Grsecum, claviim denotai.
    per indiieritiit. Neqiiè eriiin lliduliitl cinti metro slare 058".Ròm., Ast postquam perveniuniest; lege, Al
    potesl. Ott., Poelm. in lextu, Daventr., Fabr., Ha- poslcjuainvenlum est. Reg. scribil Gulgolha, Oli. ,
    dam., Inducimi. Germanam leclionem exislìitid (*§se Pbelm. Golgotha, Ott. prò d. s., Rom. cum aliis
    Indueruiit, correpta tenia, ut in similibus praeierilis B Golgotlta.qweescriptura in veleribus eliam versioni-
    a poetis fieri solet. bus reperitur.
    648. Rotti. , Aid., dominum, regmque àaluiàni. 659. Reg. apr. in., Òli. a pr. ni., Rom., felle vi-
    Reg., Olt., Fabr., reqem. dominuinque. Hadam. , num, quod non dispiicet, produrla ultima,in felle ra-
    Poelm., regeiii, dominumve. tione cesura?. Èditi omnes cum Reg., et Òli. a s. m.
    649. R<'g.,Judeagenlis, correcluth Jude mgeitlis, felli, quoti eliam probiim est.
    follasse ul inlelligattir Judmm genlis. Rom., Reg. a 660. Poelni. prò d. s. iractaré, in texlu cum aliis
    sec. in., Àld., Tom., Bas., fuciemqué lavere : quo iractaia.
    respicii Daventr., facieinqtielavare. 0;i., Reg. a pr. 602. Plerique, insultans hominum furor. Tom.,
    ni., Fabr., (ladani., Poelni., jaciem lavere. Id teiieii- hominem, prò hominum. Àld., Poelm., prò d. s.,
    diim : nam in pneteriio lavere prima esl lunga".La- Bas., immani»plebis furor-in Rom., insultans homi-
    vii, cimi compilili* piiuta, esl pracsens a lavo, lavis, num omnia; deest furor. Aid., Bas.,Tom., Daventr.,
    652. Rom., propere ; iege pròpria;. Rom., Ott., omnia possit. Fabr.,-Hadam , Poelmann., omnia pos-
    Reg. a pr. m., Aid., Ras., torli. , ducebunt, quod ta. Rom., omnia poscel. Reg., Ottobon., omnia pos-
    efegans esl. Reg. a sec. in. cuoi nonnullis edilis cil,i>etlfuriasse in utroque futi omnia possei, aut pos-
    ducebai. cel. Existimo irajectionein verstium hoc loco esse ;
    653. Reg. irahebai. Rom., Off., cum plerisque edi- quos ego ila disponerem. lite sed in summo gusta
    lis, trabebanl. trdeiata recusat. — Nec lamen insultans hominumfu-
    654. Poelm., casperé; corrige, cepere. ror omnia poscit. — Jamque cruxi fixum pendebal in
    6o3. Olt., Cyrinemgenlis, lignumqueufferre. R un., P arbore corpus,-—Intactmque dedit tunica) sub sorte
    Cyretteageniluni, eie., Reg., Cyrina genitum, eie'., per omnes—Militis unius servans possessio texluin,
    (lini glossa ex pàtria. Ita Dayenlr. et Westhem. — Ut satis antiquis fieret per talia dictis. —•El seri-
    in texlu. Fabr., Ci/rene. Hadàni., Poelni., Cyrè- pittili, eie. Recole verba Maliliali xxxvn, 54 el 55:
    hm. Aid., Bas. , Cy'fenageniium : ila eiiain Tom., Et deaerimi-ei vinumciim (vile mixtum. Et cum gustas-
    sed prò lignumque afferre habet el ligiiuin deferr'e. se:, iioluit Ubere. Postquam aulem crucifixeruni eum,
    Reùscliiùs, geiiiiiimtìgnumdeferre. Verba aniiquaruirc divisérunl vestimentoejus, sortali mittente», ut imple-
    versionuin sunl/iomiiiem Cyrenmum,ut legilur etiaiii retur quod didatti est per prophetam dicenlem: Divi-
    in Vulgata,velCj/rmé«»i,velQiiiriiimnm,\elCyrinasum. sermtl sibi vestimentomea, el super veslemmeam mise-
    656. Mss. nostri, jussis suffigere smvU, sed in Off. ruhl sorlem. Ac l'orlasse servalo reliquo ordine ver-
    prius erat figere.Edili partirci sic, panini diiris siif- stium, quem posui, posi vers. Ut satis praestiterit
    tNOTA.
    lor ex liquore pisciculi flebal, ejusque rubor erà'i secundum Malthmum comprehenditur manu ejus, vel
    nigrior et inlensior cocciueq, qui ex grano cocci secundumMarcimicaput ejus perculit. tliriiinque sci-
    iVi'itiriS,Siyeéx vèrftìicnlis adhaDrehiibusconficièha- licei fieb:il, et uiruinquea Juvenco exprimilur : ad-
    tur. interdilli! purpiife'uS color c'occine'nsupèrn'dde'- dii eniiti pìtsiea, Vertice el in sondo plagis lusere
    batù'r, ut graiior essel. Ex bis Evangelista-)' facile uefqndis.
    Co'h'ciitaMùx.Noiìnulli existibianl, Chiistuiii veste 631. CAPUT X&(. Jesus a Pilato judicatnr, ad
    purpùrea imbiutilifuisse, iiiSnperchlahiyde c(;Cciiieap erneifigendumdicilur. Simon Cyratmus tignimicrucis
    cirCiitndatum: namchla'mys pallium militare fruì ro- '(èrre jubelu-r, Jesus item (elle, ci aceto poialar : iti
    tundulii, quo milites quO'daoimodo'circumdaièiitur. medio duorum lalrònum cfuci affìgitur; super ejus
    Juvencus buie inlerpretaiiOui favel. Certuni est, inl- resleni-sors mittilur : bfaspltemalur. Sol obscuratur,
    peraiores promiscue cocco CI purpura indui consue- terra concutitur. Hinc Domini clamor ad Patretu, el
    visse. Milues vero exprobfa'rc Jesu vó'liienint, quod niò'isejus, et alia, qum in morie ejus coniigerunt.
    regnimi affectasset. Ex Juvenco conlirmatur versio Manli, XXVII, 51 seqq.; Marc. xv,20; Lue. xxiu,2«;
    Jla'la codicis Vercellensis in Matthaeo: El indueruiit Joann. xix,10.
    euiii tunicam purputeaiii, el chlamydemcoccineamcii-- 657. Urgcoeam infinitivo : vide not. ad vers. 446
    citindederiiitiei. ita fere cndes TuronensiS S. Galiani, 1. ni DraCnnlii.
    et Origenes, ili observat IrieitrS iti not. ad rodieehi 058. Terltillianus in Golgotha mediani produxil :
    Vercellensein. Accedi! Sedulius 1. v, vers. 164 : melius Juvencus, Cyprianus, el alii corripiunt.
    Cumquedatùssicvisad posnamsatictus atiìrel — Miti' 000. Tradala, couirectaia, t-ict». Horalius 1. n,
    UbiiS,viìeinrubri sub lègmiiiècocci —. Vesiilur clila- ep. 1, vers. 255 : Traclala nolani, lubeinquehmiii.unt
    hlciinad cruthlas — Mortis imagofó- — Àtfaineiila.
    niijdetlt,:-.pecies
    rei. Ubialii legunt conjimctmVètibtcìjntìiìe. 662. Àeripe inicrpreialioueiu Siboèilgercii: Chri-
    647. Ambrosius1. x io Lue., Armido quoque vel stus ideo gustami acchitti, primo ut imptereiur ieri-
    535 C. V. AQUIL. JUVENCI 336
    377 Jamque cruci fixum pendebat in arbore A, Et crucis e pcena corpusque, animamque re-
    [corpus, [solvat.
    '
    Inlaclaeque dedit tunica* sub sorte per omnes 675 Haecvulgi proceres vecordis dieta sequunlur;
    665 Miliiis unius servans possessio textum. Atque Pharisaei, Scribaeque, el faciio demens
    Et scriptum causae titulum , merilique loca- Illudunt, motuque caput, linguasque loquelis
    tami , lnsanis quaiiunl neternsead vincula pcenae.
    Quod rex Judaeaeplebis, gentisque fuisset. Nonne alios quondam trueibus servare solebat
    378 Accidit, ut poenaepariler consortia fer- 680 Morborum vinclis ? proli! sese solvere poenis
    [rent Non valet. En regem nostraequem credere genlis
    Lalrones hinc inde duo : sed caecafureutis Debuimus : solvat ligni de robore corpus,
    670 Insultai plebis lìxo vesania Chrislo : Tunc sanclis digne poierimus credere signis.
    Hic est, qui templum poterai dissolvere solus, 379 Confidit genitore Deo : dimiltere poena
    Hic est, qui trino lucis reparare meatu. 685 Cur propriam non vult sobolem veneranda po-
    Sed nunc descendat soboles veneranda To- [iestas[?
    [naniis, Necminus increpitant dexlra, Uevaquegementes

    LECTIONES VARIANTES.
    legere : Nec tamen insultans hominum furor omnia B 675. Reg., sobolisvenerando : Rom., soboles vene-
    aul posset : quia scilicei inlaciam luiiicam re- randi, Ott. cum edilis proles veneranda.
    iqueruttl, sortem super eam miuentes.
    fioscit, 676. Olt. : At Pharisei, Scribmque simul, el faciio
    663. Poelm., prò d. s. , Tom. , Cruci affixum. demens. Coeteri, ul ediiitm est.
    Plerique mss. el edili, crucifixum, sed scpanuida* 678. Hadam., Poeliiianit., mterna. Mss. cum ple-
    sunt diciiones cruci fixum, ut postrema in cruci pro- risque editis, mlemm , et glossa in Reg , mlemm —
    ducane, quae iocompositione crucifixumcorripienda quare hoc? Obscurus sane locus est. Fiutasse innuit
    esset ex regulis prosodia?. Juvencus, id a Pharisscis facilini, ut augerent poe-
    664. Poelm., in lexlu, Daventr., Aid. et. alii, In- nam. Aldus distiuguii Insani» quatiunl, mlerna ad vin-
    taciamque dedit tunicam. Mss. nostri, et Poelm., prò- cula pmnm — Nonne alios quondam trueibus servare
    d. s., lnlaclmque dedit tunìcm. Sensus nostrae Iectio solebat — Morborum vinclis?
    nis est : Sub sorte per omnes, seti missa sorte prò 680. Aid., Poelni., Hadam. : Morborum vinclis?
    omnibus, possessio, quae uni scilicet militi conligit, sese cur solvere vinclis. Ila Rom., Fabr., sed solvere
    dedit iniactae tunicae textum, videlicet conservava posnis. Oli. : Morborum vinclis? proprias cur vincere
    tunicae suum lextum. Ila enim factum est, ut non pmnas, el prius fuit cor prò cur. Reg. : Morborum
    dividereiur. Reuschius priorem scripturam praefert vinclis ? prò sese solvere pmnìs , et videiur fuisse pos-
    hac explicatione : Ut miles unicns textum integrarci nas. Itnelligo, prò esse proli!
    possideret, hinc factum est, ut possessio affectala a 681. Tom., et regem : lege en regem.
    pluribus, quae tamen uni solum cedere debi-bat, ac 682. Rei., Ottob., Daventr., Tom., Aid., Bas,,
    poterai, daret, seu mitieret inlaciam tunicam sub r*- Debuimus. Rom. cum nonnullis editis, Debemus.
    sorte per omnes, hoc est, aequalejus. unicuique tri- 685. M-ÌS.cum Torn., poierimus credere signis.
    buebat. Poelm., Fabr., Hadam., poierimus credere «eifris.
    667. Plerique, plebis, gentisque. Reuschius, genlis, Aid., Bas., Daventr., valeamus credere verbis, quod
    plebisque, ut cum regem Jndinie genlis dixissel, ex etiam in Rotomagensi reperiri lestattir Fabricius in
    mente implorarci Judaeorum velini corrigeret, non Couimeni., verbo Poierimus penultima longa. Pro
    genlis rex l'uil, sed plebis. Id Juvenco in menlem ve- verbis melius est signis : ila enim Judaei dicebant
    nisse non credo. Manli, xxvn, 42 : Si rex Israel est, descendat nunede
    668. Reg., Oli., posnaspariler. Rom. pariler pmnm. cruce, et credimus ei.
    Edili etiam sic variati!. 685. Aid., Cui-non vult propriam.
    669. Rom., duos : corrige duo. 686. Rom., dexlera : emenda deaero.
    672.Mss., trino: sic edili plures; Aid. et alii, terno.
    NOTA.
    ptura : detnde primis tantum labris degustavit, ne 686. Glossa Reg., Increpitant — increpant, vel
    omnia faceret, que (urori plebis salisfacerenl : de quo ingeminant. Mallhaeus et Marcus aperte affirmant,
    tamen meum judicium suspendo. lalrones, qui simul crucifixi erant, Jesu impape-
    665. Texlum, substantive prò panno, veste texla rasse. NonnuHi inierpreianlur, eos neglexisse indi-
    passim occurrit apud poetas. Joannes ail : Erat care liane circumsiaiitiam, quod unus tantum blas-
    autem tunica inconsutilis desuper contexta per tolum; phemaverit, quam Lucas non omisit. Sed hoc paclo
    scilicet simili fere opere, quo nunc fumi libialia acu D concordia recie inter evangelisias non inilur. Si
    texta. Videri potest Braunius, libr. i, cap. 16, de enim unus tantum blasphemavit, falsimi est, quod
    Vest. sacerd. Hebraeor., n. 14. duo blasphemaverint. Aiunt ergo alii, Maltbaeumet
    666. Maithaeus sic habet : Et imposuerunt super Maretini pluraletn prò si ligulari posuis->emore He-
    caput ejus causam ipsius scriplam. Tilulus et c,:iusa bracortim, qui ita aliquando loqutiniur. Juvencus
    Iiac in re promiscue usurpaniur. Confer dispntaiio- utrumque lationem vere blasphemasse credidil, cum
    nem Hankii de Ululo crucis, el dissertatiouem Sam. dicat dexlra, Imvaque. Et id simile vero est, initio
    Reyheri de crucìfixi Jesu litulis, et de bora cruci- utrumque blasphemasse : sed poslea cum unus blas-
    ftxionis. phemare pergeret, alterum divino luinine illustra-
    674. Resolval, solvat, liberei. Hac enim significa- timi verilaiem agnovis.se, quod tene! Badius. Mal-
    tione gaudet verbum resolvo. donaltis itane opinionem tribuit Juvenco, Origeni,
    682. Ligni de robore : vide not. ad I. i, vers. 478. Athanasio, Euluymio, Theophilaclo, Hilario, Chry-
    684 Confidit genitore Deo, ut li. libr. vers. 527 : sostomo quam etiam probabilem censuerunt Ambro-
    Confidit vindice ferro, cum ablativo : cujus constru- sius, Hieronymus, Beda.
    clionis multa sunt exempla.
    337 EVANGELICA BISTORTA LIB. IV. 338
    Affixicrucibus scelerum prò sorte lalrones. A Athereis animam commitem comiscuil auris,
    Jam medium cursus lucis conscenderat orbem, Scinduniur pariter sancti volantina templi,
    Cum subito ex oculis fugit, furvisque tenebris 705 381 Carbasaque in geminas partes disrupta
    690 Induitur, trepidumque diem sol nocie recondit. [dehisennt,
    Ast ubi ttirbalus nomini conscenderai horam, Et tremebunda omni concussa est pondere lei-
    Conslernata suo redierunt lumina mundo. [lus,
    Et Chrislus magna Genitorem voce vocabat Dissiliuntque suo ruptae de corpore cautes.
    Hebraea*in morem lingua; : sed nescia plebes Tum velerum monumenta virum patuere re-
    695 380 Eliam vocitare putat. Tura coneitus unus [pulsis
    Cogebal' spongo turpi, calamoque revinclo Objicibus, juslaeque anima* per membra re-
    Impressum labiis acidum potare saporcm. [ verste,
    Caetera turba furens (ali cum voce cachinnat. 710 El visum passaepopuli per meenia lata*
    Spectemu-ipariler, cesio ne forle retnissus Erravere urbis : sic terreni omnia mundiim.
    700 Elias veniat, celsa qui in sede quiescit. Militibus primis quatiiinlur corda pavore,
    Liberet et miserum confixum stipile regem. Dedita qui saevie servabant corpora pcenae,
    Tum clamor Domini magno conamine missus El sobolem dixere Dei, Cbristumque falentur.
    LECTIONES VARIANTES.
    688. Aid. ediderat cum alus, cursus lucis, in Er- ',B 700. Aid., qui sede.
    ralis emendavit cursu lucis : scilicet sol conscende- 701. Rom., e miserum; Oli., et miserum, prò et
    rat cursu lucis medium orbem , eie. Westhem. , in mìsero in aliis. Aid. , Poelm. , prò d. s. crucifixum :
    texlu , conscenderat, quod mss. et editi praeferunt; alii cum mss., confixum.
    ad marg., transiverat. 703. Alti., in lextu, JElliereis; in Erralis, Milte-
    689. Daventr., Cum subito fugeret oculis. Bas. , riis. Uirolibei modo scribi potesi. Plerique edili cum
    Cum subila fugeret oculis : ila Aldus edidit, sed in mss.noslris Al/iereis. Rom., JEihereisque, ubi su-
    Erratis resenpsit : Cum subito aufugil oculis. Reg., pervacanea esl conjunctio que.
    Ott., Rom. Cum subito ex oculis fugit. Editi pleri- 704. Rom., Finduntur prò Scinduniur, quod ve-
    que : Cumsubilofugìi ex oculis. Scriptura noslrorum rìus est.
    codicum proba est, quamv.'Sfugit sii in praeieriio. 703. Reg., derupta. Rom., Ott., disrupta: edili
    691. Reg., Olt., conscenderat : sic Aldus et non- partirci sic, partito dirupta; sic Teruilliantis, contra
    nulli edili. Poelm. cimi aliis , transiverat, quo re- Jud. e. 13: El monumenta dirupta sunt.
    spicil inondimi in Rom. iransieral. 706. Roto., excussa: lege concussa, nisi malis
    693. Rom., Bas., Aid., At : alii, Et. legere omnis excussa est pondere tellus.
    691. Rom., sed nescim plebes — Eliam vocitare pu- 708. Mss. cum plerisque editis, monumenta: non-
    lam : corrige sed nescia plebes... putat. Error eliam nulli editi monimenia.
    in Tom. plebsprò plebes. Probe enim plebes dicitur 709. Mss., justosque animm : ila etiam Aid., Bas.
    in nominativo singolari eliam ab oplimis latinilatis et Reuschius, quod placebat Gallandio, quamvis
    aucioribus, Cicerone, Sallustio. Hirtio, Livio, Plice- n cum plerisque edilis ipse ediderit vivaque animm.
    dro, Lucano, Floro, Sialio, Plinio, Claudiano, et tile%:nuasjnsimque animm, favet Evangelium : Et
    aliis. Noniinalivus singularis plebis legilor eliam in multa corpora sanclorum qui dormierant, surrexe-
    velerib^ts inscriplionibus. Vide num. 51 Prolegom., runl... et apparuerunl mullis.
    ubi ex Reitschio narravi, in quodam ms. codice im- 710. Rom., mendose: El jussu pasce populi. Bar-
    perile scriptum esse tutba, aul aliquam vocem simi- lhius, in noi. ad Paulinum Petrocorium p. 187. ad-
    lem prò plebes. julus codice suo corrigebat : El visaspassim populo,
    696. In Ou. , ex spongo factum esl spungo, uli quod Si liceiIgenius opunium pulahai. Reuschius
    etiam legebaiur in codice Bartlui. Facile enim In- reiinuit Ei visum passm populi : sic Laiini dicunt
    tera' u et o inter se periniiianlur. Communior scri- pati contacium. Mss. nostri, lalm, sed Oli., prò d.
    ptura esl spongo. Grasce ita dteiiur cTzóyyo;,sed La- s., lata. Ex editis alii lalm, alii late.
    tine vociiri solet spongia. Nec difliculter credimi a 711. Vide num recta sit conjeclura sic terreni
    Juvenco scriptum spongia, duabus posiremis per sy- ominomundum.
    na:resin conlraeiis : hoc enim vocabulo spongia Vul- 714. Rom., dextreDei: corrigendum est dixere
    gaia et Pala utunlur. Dei.
    697. Rom., portare : corrige potare.
    NOTA.
    692. Consternata, perturbata, confusa. jOvidius, fuisse, quod plerique non de velo' anle inlimum
    I. li Met., vers. 514, de solis equis eadem voce adyium oppanso, sed de velo exieriori exponunt.
    utitiir. Juvencus podice, ut puto, velaiuina in plurali po-
    694. Plebes : nonnulli pulant, hos fuisse miliies D suil prò velamen.
    Romanos, qui linguam Hebraeam nesciebani. 705. Rarthius, 1. xxxv Advers. cap. 10, obser-
    698. Cachinno el cachinnor esl inmioderale rideo. vat, poelis carbqsvm quodvis velimi notare, aut
    die siimilur prò irridere. Apuleius , l. in Met., si- quamvis lexiurant lenuem. Carfcasus, el in plurali
    mili senlenlia , Exilium meum cachinnat. Carbusa, esl genus lini lenuissimi, quod primuni
    699. A'e prò num poni observat Kcenigius. Mat- in Hispania Tarraconeosi nperium docet Plinius
    ihaeus habei : Sine , videamus, an veniat Elias, etc. 1. xix, e. 1. Hinc prò vesle et velo e lino tenui sumi
    705. Anima con es auris aelltereis dicitur, quia est solet. Telani Baptisie, Totle baliste Gallice , Latine
    spirilualis, et nulli rei a nobis melius comparali carbasuin recle appellati ail Harduinus ad cil. loc.
    potesl, quam auris, qua; eliam spirilus dicunlur. Plioii.
    Confer Prolegom. ad Prudent. cap. 15. 707. Suo de corpore, a monte ipso divulsae cautes
    70ì. Duo erant vela in tempio : aliud quo san- dissiliunt, vel de integro monle ruoipunlur, et d.s-
    cluarium, sive sancla sanclorum a saneto divide- siliuni. Peironius Arbiier, carni, de bello civil. :
    bantur; aliud quod in foribus ipsissauciidepeudebat. Rupia lonabanl—Verlicibus lapsis montis tuga.
    Evangelista; solimi dieunt, velum templi scissum
    539 C. V. ADUIL, JUVENCI 540
    715 E speculis malres miracula (anta luenlur A 750 Nulla sed inimiiis procerum furor olia servai.
    382 Pmnes, pbseqiiinm Christo qua* l'erre so- Conveniunt, oneraiuque simul sic judiris aures :
    [lebatit, Erroris laqueos juslissiiiia pcena resohit,
    Jam def edemi vesper succedere soli Nqiic meniinisse decet, quoniam planus ille
    Cpeper-at, et proceruin solus tuni jtlSlior aodet [solebat
    Corpus ad extremum mnnns deposcere Christi. Vulgari seniper jactaiis proroillere plebi,
    720 Hip ab Aripiathia nouicn gestabat loseph, 755 E morlis sese lepebris ad lumina vilae
    Qui quondam verbis aures pricstabal leso. Cum trino solis pariler remeare recursn.
    Pilatum lune iste rogai, sibi cedere membra, Sed pelimus, cusios miles uova lunera servet,
    Queis nuper lulerat vilam vis horrida pcenae. Ne fera discipulis furaurii audacia corpus
    Concessit praeses, et corpus fulgida lino Consurgai, mrbeique recens insania plebeni.
    725 Texta legunt, saxique novo componiltir antro. 740 Et Pilatus ad haec : Miles permiuiiur, inquH :
    Limen eoncluduni irniiiepsa volumina pelrae, Servate, ut yuUis, corpus lellure sepulium,
    E speculis servant rap-tres, ei cuncta luenlur. 384 Conveniunt, saxique ingenua pondera
    Janiqqe dies rutilo eoniplebai lumine lerras, [volvunt,
    383 olia qui semper prisca de lege jubebat : B El limen signis, et saxum milite servant.
    LECTIONES VARIANTES.
    715. Rorct., Et speculis, prò E speculis. vocabulum aple sumaiur, non video cor Fabricius
    717. Boni., Jumque decedenti, Reg.. Oli., Jamque in Coinment. ad hunc versum verbo planus asserat,
    decidenli: neotrtim metro congruità Ott., a s. ni., a Plani cnjusdam protervia id vocabulum sumptum.
    Poelni., prò Ti, s., Jam decedenti : alii edili, Jamque Scio, nonnemineni ila olirci exislimasse. Sed raiio-
    recedenti. nem desidero, non auctoriiatem.
    720, Tom., ab Axìmaihea; alii, ab Arimatliia : 735. Reuschius mone!, legendum lumina vilm,
    Aldus vero scribil Abarimatltìa. Vulgata habet Ari- non Umilia : teitebroe enim, et lumen iiic dare op-
    mathma ; versiorces veteres alias, Arimalhia; alle, ponunlur. In aliis pariler lumina invelilo, licrutii
    Arimatltma. vers. 757, /«mina vilm; el vers. 762, Iuminisoras.
    721, Mss. cum Toro., prasbebat lesu. In Oli., a 756. Reg., Rotti., Davenir., Alti., Bas., Cum trino
    pr- m., full prmbeal, quod neqne sensus, neque me- solis. Oltob., Clou solis trino. Alti editi, Cum terno
    tri ratio a Juvenco usurpala terre polest. Plerique solis.
    edili, prmstabai lesu. 757. Rom., Sed prothius .-corrige Sed pelimus.
    724. Oli., pwses, et corpus, quod placet, cor- 759. Reg., replens : quod fonasse fuii eliam in
    retta scilicet postrema in prmses raiione caesurae. Olt., ubi-nunc e»t rtcens cuti) Rom, et edilis. Haec
    Reg., Rom. cuoi edilis, prmses, sed. vera esl Iectio : Et erit novissimuserrar pejor priore.
    726. Aid-, Bas., Concluduiii limen. Alii edili eum 741. Mss. nostri cum Daventr., Aid., Bas., Ser-
    inss. Limen concludimi. rare, ut vuliis. Poelm., Had., Fabr., Tom., Servate,
    735. Aid., Tom., el Bas., Grece scribtint TÙMOC : P utvullis: quod praefero. Sic enim Evangelinrci : Air
    sed minime id necesse est, : Scribilur enim plana» illis Pilatus : Habelis cuslodiam, ile, custodite, sicut
    lilteris Laiinis a Cicerone, Gellio , Petronio, llora* scilis : elio antiquis versionibus. Habelis cusiodes,
    lio, Plinio, Capitolino, Arnobio. Ne,,uè oporiuit, Habelis mililes. Quod umetti Juvencus ait : Servate,
    verba a Sabiilierio ita irajiei : Nunc meniinissedecet, utvullis, non ituieni, Servale., ni scilis, quod eliam,
    planus quoniam Ille solebatlubei: nam planus prò nebu- stante meiro, pelerai, id ila ab eo facilini, ut rem
    lose, sycopbattia primam brevem. Horaiius, ipsam explicaret, S. Augu^tinus semi. 44, toni. V :
    1. ì, episl, 17 : Nec semelirrisus iriviis attollere curai Ait illis Pilatus : Habetis mililes, ite, custodite, sicut
    — Fracto crure planimi. S. Augusiinus, terni. 44, vuliis.
    toni. V, col. 217, in hac ipsa re eodem vocabulo 742. In Reg., elOlt., a pr. ni., videtur fuisse
    usus est : Domine , audivimus, quia ille planus, id saxisque : mine esl saxique, tu in Rum. et edilis.
    est, ille impostar, dixit discipulis suis, quia resurree- 743. Rom.j limile : emenda milite.
    turus erit occisus. Cum autem a Gra-co sermone hoc
    NOTA.
    715. CAPUT XXH. Corpus Domini in sepulcro R5724. Ulpianus, 1. i, D., de eadaveribus punitor. :
    conditili-. Matth. xxvu, 57 seqq.; Marc, xv, 42; Eorum, in quos animadvertiiur, corpora non aliter se-
    Lue. xxiu, 50; Joann. xix, 58. Specula est bieus peliunlur, quam si fuerit pelilum el permissum.
    edilus, ex quo aliqtiid prospicinnjs, Venuste eadem 725, Componitur: vide not- ad vers. 578 hujus
    senlenlia repetilur vers. 727. E speculis servant ma- . libri.
    ires, ei cuncla luenlur. Matresdjcì solebanlquaivis '" "t'iti. Fortasse, volumina peirm dicit, ul posiea,
    feminae seniores: eralque id honoris vocabulum, vers. 742 ; Saxique ingeniia pondera volvunt. Ara-
    Apud piantimi, Rud. i, 5, nmlieres Ampelisca et lor, 1. I, vers. 573, prò — nodo : Angelus adveniens
    Palaeslra sic sacerdoiem foininain salutati! : Jube- tenebrosa volumina noclis Reppulil, et subilo mi-
    mus, le solvere, mater. Sacordos respondet : Solvete, cuerunt astra sereno. In duobus mss. inveuio alra
    puellm; idem aecidabat in nomine pallia, Utrumque prò astra.
    nomen inier Christiaiios honoris eausa religiosisviris 728. CAPUT XXIH. Sepulcrum ab armali» mitili-
    feminisque deferliir. bus custodilur. MaUh- xxvn, 62.
    717. Vesper, hesperus, vesperus ; vide noi. ad 752. Erroris laqueos, ut 1. in, vers. 12.
    1, in, vers. 569, 756. Remeare, li, e., remeaturum esse : lempus
    718. Jusiior pio juslissimus : confer cominenl. ad prò tempore, ut alibi expliculum.
    Prudent. hymn, 12 Cath, vers. 77. 759. Consurgat, surgal. Sic dicilur discordia sur-
    719. Extremum Humus, ut !, u, vers. 20 : Ultima gii, rumor suryit, dolor sitigir, sentenlia animo turgil,
    defunclo debenlur munera patri, 'iraisurgunl alieni.
    725. Vis horrida posnm: diclino de hac phrasi 745. Mallhoeusail : Signantes lapidem.
    1. i, vers. 4ì0.
    541 EVANGELICA HISTORIA LIR. IV. Si2
    Sidera jam noctis veniuro cedere soli A His diclis, visisque animos perfuderat ardens
    745 Incipiunl, tumuli malres tum visere sepluni 765 Laetitia allonilis stnpor, ancipitique pavore. *
    Concurrunt : motus sed terram prolinus omnem Denique praecipiti celerantes gaudia cursu
    Concutit, elooelo lapsus descendii aperto Talia discipulis referinit, lumultinique relin-
    Nuntius, el saxum tumuli de limine volvii : [quunt.
    Illius et facies splendei, ceu fnlguris ignis, Ecce iteris medio clarus se osiendit Iesus,
    750 Et nivis ad speciem lucent velamina vestis. Et fidas matres blande salverà jubebat.
    Militibus lerror sensum discluserat omnem, 770 Occurrunt illae, et genibus, plantisque prehen-
    Et jacuere simul, ceu fusa cadavera letlio. [sis,
    Ille sed ad malres tali cum voce profatur : 386 Victorem lelhi pavidaevenerantur Iesum.
    Vestra pavor nullus qualiens nunc corda faliget, Talibus ille deliinc praeceplis peclora firmai :
    755 Nam manifesta fides, sancium vos quaerere Merctibusabsislal fidei pavor omnis, el isla
    [corpus, Fralribus haec nostris propere mandala referte,
    Quod crucis in ligno scelerata insania fixit. 775 Nostri conspecius si cura esl, ite volentes,
    385 Surrexil Chrislus, aetemaque lumina vilae Inqoe Galilaeam propcre transcurrite terram.
    Corpore cum sancto, devicla morie, recepit. R Interea tumuli custodum exferrila corda
    Visere jam vobis licitum est, quod sede se- Mittunt e numero parlem, quae tanta referret
    [pulcri Judaeis rerum miracula : sed manus amens,
    760 Nulla islhic jaceani, fuerant qua* coniliia mem- 780 Jam semel insano penilus devota furori,
    [bra. Pnemia militibus certalim magna rependii,
    Dicite praeterea celeri, properoque recursu Et fainani argento redimii, quod limine rupto
    Discipulis, Chrislum remeasse in Iuminis oras, Fiiriim sustulerit corpus, defensa tenebris,
    Inque Galilaeam hetum praecedere terram. Occulte rapiens audacia discipulorum.
    LECTIONES VARIANTES.
    /44. Rom., mendose, qui prò jam. Heinsius, slupor telinenduni esl, iia distinguam : His diclis,
    Exercil. sacr. cap. 10, ad Marc, xvi, 2, sic alligai visisqueanimos perfuderat ardens — Loslitia àltohilòs
    hunc versum : Sidera jam noctis vicino cedere sole. slupor, ancipitique pavore, videiicel Slupor ardens
    Sed venturo rectum esl. perfudit animos laelitia, ancipitique pavore atloniloS.
    745. Sabatierius tumulo, prò d. s., tumuli, quod Vel allonilis hoc sensu, slupor feminis allonilis lae-
    reliqui exhibeni. In Reg. deesi matres. Rom., sep- tilia, ancipitique pavore perfuderat animos. Pro ar-
    tem : lege sepium. ri deus slupor mallem ingens slupor, aut aliquid simile.
    751. Hic esl postreouis versus in Rom., et illieo 766. Mss. nostri cum Tom.. Aid., Bas., celeran-
    additur, Explicit Juvencus. Fonasse librarius in tes: Fahr., Poelm., Rad., celebranles.
    codicem antiqiiiorem incidi!, cui loliuni aliquod 768. Mss. iteris medio : editi vel Iteri*, vel vias.
    deerat, et existiniavit nibil deesse. 769. Reg., salvare: lege solvere.
    752. Reg-, (osa:lege {usa. 770. Reg., i/te, genibus, sineel.
    758. Aid., sancta : corrige sancto. 771. Aid., pawidé; alii pavida;.
    760. Parisioa apud Omeisiuin, minus recle, legil 773. Fabr., et islhmc: alii, et isla.
    islhinc prò islhic. 774. Alii, Àinc; alii hasc. Divìdil Juvencus isthatc
    764. Tom., persuaderai : lege cimi reiiquis perfu- mista hmc, utalibi. #mc nullius usus esl. Aid., Bas.,
    derat. referre : alii editi cum mss. probe, referte.
    765. Reg., Oli. : Lmlitia allonilis slupor, ancipiti- 775. Mss. cum plerisque edilis : Nostri conspecius
    que pavore; el glossa Reg. ; Loslitia ardens animos si cura esl. Fabr., Rad., Poelmann., in texlu : No-
    attoniti» feminis perfudit, et slupor animos earumdem ster conspecius si curmest. Conjii itti aliquis ite volan-
    perfudit ancipiti pavore. Oli., a s. ni. Tom. : Lmlitia te»: sed volentes el'eganiius est. Aliler visum Reus-
    aitouitos slupor ancipitique pavore, nimirum animos cbio, qui liane Schceilgenii conjecluram amplexus
    altouitos lact-lia, sittporqtie peiitiditancipili pavore. esl. Multa proferì Schoellgenius, quibus probei, vo-
    Daventr., Aid. : Lmlitia aUonilis, slupido, ancipitique lare sumi prò celeriler ire, et inde corrigit etiam iti
    pavore. Fabr., Had., Poelm. : Lmlitia, attonito» stu- Slatto, Theb. iv, 692, et Josepho Iscano, v, 9i,
    pido, ancipitique favore, quod Reuschius amputi, eatndem phrasin : Ile volante», prò Ile volentes.
    explicaits favore, i. e., voce graiiam, bonaque omnia D 776. Aid., Bas., discurrile: alii transcurrite cum
    anmmtiante. Explicat Juvencus verba Evangelii C««t mss., sed in Reg., mendose, transcurril.
    timoreet gaudio magno. Igitur laetilia el pavor potius 782. Ottob., redime!: emendatum per redimii.
    quam favor, commemoranda suiti. Quod si ex mss.
    NOTA.
    744. CAPUT XXIV. Chrislus tenia die resurgit a 11":Tum ad eos is Deus, qui omnia genuit falur.
    mortuis. Malih. xxvin, 1 seqq.; Marc, xvi, 1; Lue. 759. Sede sepulcri ; ut vers. 371 b. 1., tumuli se-
    xxiv, 1 ; Joann. xx, 1. detti.
    745. Tumuli septum : solebanl enim ita fieri tu- 767. Prius posierius ; prius enim reliquerunt fe-
    muli, ut septo cóncliidereiiliir. Maldonatus, ade. miioe lunmlum, lum visa discipulis reìulerum.
    vili Mailh., ex forma veteriim sepulcroruin osiendit, 777. CAPUT XXV. Custode» pecunia corrumpun-
    ea fuisse ani in rupibus excisa, aut lapideo, seu tur, ul resurrectionem ceto. Malili. xxviu, il seqq.
    lateritio opere camerata, quales nunc sunt cellae Corda custodum: li. e., custodes, ul 1. ni, vers. 155:
    vinaria* : ex quo colligitur, facile in sepuicris dae- Scribarum peclora.
    mottiacos habilare poluisse. 780. Devota: Virgilius, 1. i An. vers. 716 : Pesti
    751. Discluserat : occurrit hoc ipsum verbum devota fulurm.
    1. m, vers. 162. 783. De/efisalene/iris;Draeoniius, 1. ni, vers. 276,
    755. Prolalur ad malres : sic Cicero de Univ. e. munita tenebris.
    545 C. V. AQUIL. JUVENCI 344
    785 Jamque Galilaeosconscenderat anxia montes A Nomine sub sanclo Palris, Nalique lavate.
    Mandatis Chrisli concurrens turba suorum : Vivifici pariter currant spiramina Flatus.
    387 Cerniiur ecce suis proles veneranda To- Ablulisque deliinc nostra insinuate docentes
    [nantis. 800 Praecepia, ut vilarci possint agitare perennem.
    Illuni procumbens sanctus chorus omnis ado- Nec vobis umquam nostra praesentia deeril.
    [rat, 388 Donec consumens dissolvai saeculafinis.
    Nec lamen in cunclis pariler fiindala manebat Has mea mens fidei vires, sanctique limoris
    790 Pectoribus virtus : nani pars dubiiabat eorum. Cepit, el in tantum luxit mihi gratia Chrisli,
    Tum sic discipulos clarus compellai Iesus : 805 Versibus ul nostris divinai gloria legis
    In ccelo, et lerris Genitor mihi cuncla subegit, Ornamenta libens caperei terrestria lingua;.
    Me pater esl vobis dignaius mittere luceiu. Haec mihi pax Chrisli tribuit, pax haecmihi set-
    Geiilibtis haud aliter nunc vos ego mitiere cunclis [eli,
    795 lnslitui, vestrumcstcunctasmihijungeregentes: Quam fovet indulgens terra; regnalor aperta;
    Pergile, et ablutos homines purgantibus undis Constantinus, adest cui gratia digna inerenti,
    LECTIONES VARIANTES.
    786. Reg., Ollob., Daventr., Tom., Aid., Bas., 801. Reg., nostra prossentìa, quod verum pulo,
    concurrens turba: Fabr., Hadam., Poelm., in lexlu, producta ultima in nostra sive ralione caesurae,sive
    coneiirsaiisturba. potius ob duas consoiiantes dictionis sequenlis. Edili
    787. Aid., Bas., esse ; alii ecce. cum Otlob., nostri prmseniia. Evangelii verba sunl :
    788. Plerique edili, sawtus chorus. Fabric, sancle. j> Ecce ego vobiscumsum omnibusdiebus usque ad con-
    In mss. Reg. el Olt., a pr. ni., videiur fuisse san- summutionemimculi.
    ctum prò sfliictontm,jvei,sannu**rnenipeilluni : a sec. 803. Rarlhius codici suo ascripserat : Hmc clou-
    m. in Olt. est sonde; in Reg., sanctus. sula non est in meo ms. Non dubito tamen esse Ju-
    790. Reg., pars credebat eorum : melius dubiiabat, venci. Exstai in omnibus impressis el reliquis manu
    ex Evangelio. exaratis codicibus, quos Omeisius viderat.
    796. Reuschius suspicalur ablatos homines, h. e., 804. Aid., Cospil: lege Cepit. Reg., Ott., in tan-
    a mundi cceno abductos. Legerem polius addudos, tum lucei; sed in Oli., a pr. m., in tantam, men-
    vel adjundos. Scripturam communeni, ne rebapti- dose. Editi, in tantum luxit.
    zationem innual, Reuschius explicat de ablutione 805. Weslh., in textu, gratia legis; ad marg., cum
    sordium, et de baptismo, seu lavacro ignis et spi- aliis, gloria legis.
    ritus. 806. Aid., Bas., tulerit : alii, caperei.
    798. Aid., Bas., Poelm., prò d. s., vivant : alii 808. Ott., Quem : correctum Quam.
    edili cum mss.,currant. Tom. spiramine, nempe vi- 809. Reg., Olt., Aid., Tom., West., Bas., Davent.,
    vifici Flatus currant spiramine : melius plerique, Fabr., Had., Poelmann., in textu , gratia digita ine-
    spiramina. Reuschius non adeo improbat vivant spi- renti. Poelmami., prò d. s., gloriadigna. Cani., gratta
    ramine, si inlelliganlur homines abluli. Sed alia est diva, quod a glossatore aliquo esse censel Reuschius.
    senlenlia Evangelii.
    NOTA.
    785. CAPUT XXVI. Jesus in Galilasadiscipulisap- G ex Aldo, post schol. in comment. Caesaris. Hac au-
    paret, prmeipiens,ut Evangelium prwdicent, et creden- tem ìhscriptione non solum rcfellitnr calunnia Zo-
    tes in nomine Palris, et Filii, et Spiritus sancii bapii- simi, qui tradii, Constanlinum novis semper vexasse
    %enl.Matlh. xxvin, 16 seq. ; Marc, xvi, 15. popolino iributis, verum etiam mirarci in medimi
    797. Sub prò in, ut alibi dicium. confirmatur, eum omni officiorum el beneficiorum
    798. Vivifici : vox Ammiani et Apuleii, a mullis genere dechrisìiana religione optime merilum fuisse.
    scriptoribus Christiana» praeserlim in libris liturgicis Placet hoc loco inscriplionem ipsam repraesentare,
    usurpata. quamvis, ut puto, fideliter exscripia non fuerit.
    799. Malthaeusait : Euntes ergo doceteomnes gen- IMP.CAES. FLAV1VS
    te», baplizanles eos in nomine Palris, eie. Docentes CONSTANTI!*. AVG.
    eos servare omnia qumeumque mandavi vobis. Reu- PACIS ETIVSTITIAE
    schius aniniadverlit praecepisse Chrislum, ut prius CVLT.PVB.QV1ET1S
    edoctos pruecepia Dei sacro feederis novi lavacro FVND:REL1GIONIS
    abluerent. Hoc ipsum animadvenit in Juvenco Ri- ET FIDE!AVCTOR
    chardus Simonius, Hislor. Crii. Commetit. N. T. e. REMISSO VBIQVE
    23, quasi Juvencus ordinem inverterit. Al Maiihauis TRIBVTOFINITISI.
    doctrinae ante el post baplismum meminit. PROV1NC. ITER.
    801. Deeril : sic dissyllabum a poelis adhiberi con- RESTAVR. FEC-,
    suevit. CXIII1.
    802. Consumens, consumnians. Usque ad consunt- p. Baronius nimis effusum tiliiliim auctoris religionis et
    mationem sasculi. u fidei ait esse : sed recle exponit, ila Conslànlinuni
    805. CAPUT XXVII, sive Epilogus. Juvencus fa- vocali, quod pietatis Christiana*mirificus illuslrator
    llisse sibi Chrislum, ut exigerel hoc opus, glorialur. esset ac propagalor. Idem Constantinus Roma; in
    Hinc Conslanttnumimperatoremlaudai. arcu suolriumpbali Fundator quietis dicitur.
    804. In tantum : de hac pbrasi dixi in comment. 808. Terrm apertm, paienlis.
    ad Prudent. vers. 155 Hamart., et in not. ad Dra- 809. Qui Constanlini baplismum ad obituni ejus di-
    cont. 1. II, vers. 659. Juvencus Spirilus sancii gra- latum nnlunt, nonnullum argumenlum ex hoc loco
    tulili sibi adesse postulaverat 1.1, vers. 54. petere possunt. Certe vix majus aliquid de homine
    807. Amulalur Virgilium, in fin. I. ìv Georg., sed ebristiauo perfecto dici potuisset. Non multis ante
    majori elogio Cousiautinum ornai, cui pacein siculi, annis Malthams Aiinericltius, doctrinae magna et
    et rebgionis christianae incrementimi ascribit. Eme- diuturna laude conspicuus, post suum Novum Lexi-
    ritae in Hispania egregia de Constantino inscriplio con llisioricum et Criticum, disseriationem edidit
    exstabal, relata a Baronio ad annum 512, num. 86, de duplici Conslantini Magni bapiismate, Romano
    '
    3i5 LIBER1IN GENESIM. 546
    810 389 Qui solus regum sacri sibi nominis hor- A Aternam capiat divina in saecula vitam
    [ret 813 Per Dominum lucis Chrislum, qui in saecula
    Imponi pondus, quo justis dignior aclis [ regnat.
    LECTIONESVARIANTES.
    810. Ott., Had., Poelmann., numinis, quod for- edilis, quo justis.
    tasse fuii, a pr. ni., in Reg., ubi nunc esl nominis, 813. Reg., Oit., Torn., Aid., Bas., Daventr.,
    ut in Aid., Davenir., Wesìii., Torn., Fabr., Bas., Fabr. , Per dominum luci» Chrislum. Hadam. ,
    aliisque. Revera magis placet nominis,ut recie vers. Poelm., io texlu, Per Dominumnostrum Chrislum.
    seq. respondeant base verba, Quo justis dignior Prior scriptura verior esl. Sic eliam hoc libr. iv,
    aclis. Sive autem inteliigas, Consianlinum pnhlifi- vers. 656 : Quo dominum lucis jussis suffigere smvis.
    caium maximum recusasse, sive noluisse, se deum Chrislus saqie auclor, repertor. dominuslucis dicitur.
    appellar!, ut priores imperatores consueveraot, re- Legesis Wopkeusii nolani ad Sedulium, I. in, vers.
    cle procedil Iectio : Qui solus regum sacri sibi nomi- 114. Post ultimimi hunc versum, Reg. el Ott. : Fi-
    nis horrel—Imponi pondus. Reuschius edidit sacri nii, etc., ut in Proleg. num. 48, 49, exposui. In
    sub nominis; sed cum discrepanliam lectionis non quodam codice bibliothecae Laurentianae Mediceae
    advertat, credere oportet, excidisse sub prò sibi. desideratnr uliimos versus Per dominum lucis, ut
    811. Reg., Oli., qui justis: Olt., a sec. m., cum observavi num. 45 Prolegomenwii.
    NOT.E.
    tino, Nicomediensialtero. Contrarium est paradoxon B iis probat Jacobus Gothofredus, in epistola ad An-
    doela; feininae Gabrielis CarolaePatiniae in epistola dream Rivenirci, de inlerdicla Chrisiianorum cum
    de Phcenice, quaenegai, Consianiinumchristianaere- Gcntilibus comniunione, et tuetur Pagius ad Baronii
    ligioni addicium fuisse, merito ab aliis rejecluin. Annal., anno 312, ut alios omittam.
    Juvencus innuere videtur, Cousiautinum nomen 812. Epitbeia commutai: aplius enim videreltir
    Pontificis maximi recusasse : quam sententiam mul- divinam vilam, mlernasmcula.

    APPENDIX.

    JUVENCO OPERA ATTRIBUTA.

    LIBER IN GENESIN.

    CAP. I. Principio Dominuscoslurn,lerramque locavil: Q Florea venlosisconsurgunl germina campis,


    Namqueerat informi»,fiuctuqueabscondilalellus, Pomiferique sitimi procurvant brachia rami.
    ImmensusqueDeus super mquora vasta meabat; 15 Quarta die general solis cum lampade lunam,
    Dum chaos, et nigrm fuscabanl cuncta lenebrm, El slellas tremulo radiantes lumine pingil.
    5 Has dum sidereo disjungil cardine, falur : Hmc elemento dedit subjecloinsignia mundo,
    Lux pai, el latto nituerunl omnia mundo. Tempora qum doceanl varios mutando per ortus.
    CumqueDeus primi complessetfacla dici, Quinta die accipiunl liquenlia (lumina pisces,
    Gondìditalbentemnebulisnasceniibus axem. 20 Et volucres varia suspendunl corpora penna.
    Accipitimmensuserranlia lillora ponlus, Sexta pater gelidos in spiras lubricai angues,
    10 Multiplicesrapìens validis cum traclibus omnes. Quadripedumquegreges tolos diffundil in agros,
    Tenia lux faciem lerrarum fulva retexit. Cunctaquemultiplici mandavi! crescere passim
    Arida mox pòsito narralur nomineterra. Genuine, et immensiserrare, et pascere terris.
    De hoc Carmine sermonem habui Prolegomen. 6. Edili, darò et, proquo Moreliuslegii clare. MART.
    num. 16 seq. Prima quatuor capita ex veteribus edi- — Fabricius legit Lux fiat, et darò. Junius apud
    tionibus edidit Andreas Rivinti1!hoc titubi: Cmcilii Rivintilo, Lux fiat, cloro nituerunl.
    Cypriani, seu potius Q. Scpiimii Florenlis Tertulliani 7. Fabr. : CumDominus primi. Sic etiam Morelius.
    Genesis.Subjicio Marlenii notas, quibus paucas meas j) 9. Edil., verentia. MART.— Lege verrentia. Sic
    addo, aul iuiersero. enim Fahr., verrentia liltora post Morelium.
    Vers. 1. Edili legunt creavit, quam vocem usur- 13. Rivinus ex ingenio reponil gramina prò ger-
    pai Vulgata versio, Juvenco ignota. MARTENE. — mina.
    Itala versio fecit. 15. Nihil notai Marlenius: sed Fabricius habei
    2. In Vulgata edilione Iegimus, Terra autem erat Quarta dies, quod metro cohaeret.
    inanis et vacua. At antiqua versio Italica, quam ci- Iti. Edil., pngil. MART.— Longe melius esl pingil.
    tai Atigiislinus, habet : Terra autem eroi invisibilis 19. Edil., Al quinta, omisso die, non ila bene.
    et incomposila. MART.— Riviniis ex conjeeiura le- MART.— Ediiores veteres , ut metro consulerent,
    gii Jamque prò Namque. Cum Angustino legunt alii rescripserinil. At quinta accipiunl.
    apud Sahaiierium. 20. Hunc versimi ita legit Pamelius : Et volucres
    5. Paulo alner hunc versimi legit Pamelius, hoc varias suspendunl aere peimas. MART.—Cum Pame-
    nimirum modo : Has dum disjungijussit de cardine, lio facii Fabricius, sed corpore pio aere.
    falur. MART.Anle Pauielitim sic legerant Morelius 21. Edil., Sexta prmgelidos.MART.
    et Fabricius. 22. Fabr., Quadrupedumque.
    347 APPENDIX AD OPERA JUVENCI. 348
    Hascubi conslìtuit divina potenlia jussit, A Posi hunc /Ethiopas Gehon allapsus opimat.
    Reciorem inspiciens inuiidanis defore rebus, Tertius esl Tigris, Eupnraiì adjunctus amosno,
    Hasc memorai: Hominemnostris faciamus in un- Assyriamceleri discrelim flumine sulcans.
    [guem Hic posìlus cuslosAdamuscum conjugefida ;
    Vullibus assimilati, loto qui regnel in orbe. 65 Atque opifex tali formatur voceTonanlis:
    Et licei hunc soto possel componereverbo, Ne trepidate simul licitos prmeerperefruclus,
    50 Ipse tamen scinda dignatus ducere dexlra, Quos nemus inlonsum ramo frondenlecreavit,
    Inspirai bruium divino a pectore peclus. Solliciti, ne forte mainili noxale legatur,
    CAP. li. Quem postquum effigie formalum ceu sua Quod viret ex gemino discreta ad mania succo.
    [ vidit. 70 iVecminus interea coscosnox alla lenebal,
    Meiilur solum mordaces volvcre curas. Acmodo fornwlos vestisnon lexeral arlus.
    ilicet irriguo perfundìt lumina sonino, CAP. IH. Has inter sedes, et bocci»mitibushortos
    55 Mollìus ul vulsa formelur femina costa, Spumeus astuto vincensammalia sensu,
    Atque artus mixta geminossubslanlia firmet, Serpebat tacite spiris frigenlibusanguis ;
    lnditur el nomen, vilm quod dicilur, Eva. 75 Livida mordaci volvensmendacia sensu,
    Quapropier nati linquunl de more parentes, R Femineotentai sub pectoremollia corda :
    Conjugibusquesuis posilis cum sedibus hasrent. Die mihi, cur meluas fetida germina mali ?
    •40 Septima luce Deus faclorum fine quievìl, Numquid poma Deus non omnia naia sacravil?
    Sacraiam sialuens venturiad gaudia smeli. Alquì si sludeas melliloscarpere viclus,
    Ilicel exhìbilisanimanlum ex ordine turbis, 80 Aureus aslrigero redibit cardine mmidus.
    Viritim cunclis nomen, quod permane!, indit Illa negai, velilosquetimet contingere ramos ;
    Adamus, donata sibi prudenlia solers. Sed tamen infirmo vincuntur pectora sensu.
    45 Quem Deus atloquio,junclam dignalur et Evam : Ilicet ul niveojam milia dente momordil,
    Crescilemultimodo'ventura in temporaparta, Affulsil nulla maculatum nube serenum.
    Ut polus, el piena; veslro siiti germino lerrm, S5 Tarn sapor illecebramniellili»in faucibus indens
    Hmredesquemei, varios decerpite fruclus, Perpulii insuelo miinus deferre marito.
    Quos nemora, et pingui reddunl de cespite campi. Qiiòd simul ac sumpsil, detersa noclx, nitentes
    50 Hasc ubi disseruit, Imla paradisus in aula Emicuere ondi, mundo splendente, sereni.
    lnslruilur, pritnique aspectal luminasolis. Ergo ubi nudatum prospexit corpus ulerque ,
    Gignilnr limeinter pomis lethalibus arbos, 90 Qum pudenda vident, ficulnis (rondibus umbranl.
    Conjunclumgenerali»vilm, moriisquesuporem. Q Forte sub occiduoDominijam luminesolis
    Mdibus in medìis puro fimi agmine flumen, Agnoscunisonilum , trepidique ad devia lendunl.
    55 Quorigat insignes liquidi» de fluclibus orlui, Tum Dominuscostiinosslumcompellut Adornimi:
    Quadrìpdosque secai undanlì ex fonte meatus, Die, ubi nunc degas ? Respondit talia supplex :
    Fisonus auriferis prmdivesfluciual undis, 95 O Domine, affaius pavido sub corde Iremisco.
    Conspicuasquelerìl rauco de gurgile gemmas, Magne , tuos, nudusque metti rigente faligor.
    Prasinus huic nomen, UHestcarbunculus ardens, Tum Dominus : Quis poma dedit noxalia vobis?
    60 Perspicuisque vadis terram prmlambitEvillam. Tradidit hmc mulier, dum dicit, lumina promplim

    27. Fabr., Hmc memorai : Nostris hominemfacia- 68. Edil., legatis. MART.— Barlhius conjicit,
    mus ad unguem. Morelius ila, sed in unguem. plaudente Rivino , «e fors inalimi prò ne forte ma-
    ì9. Edil., hunc uno. MART. inili. Malum noxale, pomum noxale , ut infra vers.
    31. Edil., in pectore, longe melius noster ms. 97, Quis poma dedit noxalia vobis?
    a pectore., MART.— Fabricius jam eliderai a pe- 71. Morelius veslis nec, Fabricius nec veslis.
    ctore. 72. Edit., ortus. MART.
    52. Rivinus, Bariliii conjecturam seculus, legit r\ 78. Edit., nota sacravil. MART.
    effigiesformalum cui sua vidit. 79. In ms. nostro leghiti-: Ad qui»; edili, E queis„
    56. Edil., mixtu gemino.MART. MART.—Fabr., E ^«ts. M.irtenius in lexlu edidit
    37. Fabr., vivmprò vilm. Adqui pio Alqui.
    40. Edit., Seplima quando Deus. MART. 80. Edit., remeabit cardine, in Vulgata serpens
    41. Edit. lume versum ila b-guol : Sacrala sialuens promiuii scieniiam boni el mali, Eritis, sicut dii,
    venturi gaudia smeli. MART.— Fabricius interpungit sciente»bonum, el malum. MART.
    Sacrala, slatuens. 85. Fabr., meltilis faucibus, quod cene lex melri
    43. Rivinus conjicit, Virlulemcimeli»nomen,quod! postulai.
    permane/, indit. 86. Edit., Compulil.MART.—Rivinuscum Caucbio
    4i. Edit., paolo aliler. Adami a Domino donala insuetum prò insvelo.
    prudenlia solers. MART.— Al Fabricius, meiri solli- 90. Edit., Cin*i(7i(eputf«Hd«.MART.— Fortasse Qum-
    citus, reposuil, Adamia Domino data qumprudenlia que pudenda prò Qumcumque, ni quisque prò quis-
    solers. quis, quicumque.
    55. Barlhius prò oriti* suspicatur ornos, Rivinus 96. Edil., metu frigente. MART.
    mallet hortos. 98. Haec in Vulgata non n-perinuis dieta fuisse
    56. Fabr., nudante. Adamo a muliere ; sed ea Juvencus in antiquiori
    57. Fabr., Phison. ponili versione legerc MART.— Huc furiasse per-
    60. Edit., Evilat. MART. linei senlenlia versus 80, Aurei» aslrigero redibit
    64. Rivinus vult Adam prò Adamus. cardine mundu». Ita auctor carminis intelligil verba
    349 LIBER IS GENESIN. 350
    Candentiperfasa die, Hquidumqucserenum A Obversosquelocai, medioqueeliminai igni,
    100 Affulsissesibi, solemque, el sidera costi. In quo perceleri Cherubinevolvilurassiti,
    Protinus ira Dei lurbatam lerriial Evam, 150 Dum calidus defervetapex, flammasquevolutal.
    Auctoreiiivelili dum quceritMaximusadi. Quis Dominus, pigro ne (rigore membra rigerent,
    Illa sub hascpandit : Serpeniìs suasa lo ;uelis Consuil evulsas pecudumde viscerepelles,
    Accepi, falleme dolo, blando/tue rogala. Operiens nudo» calidis de vesiibusarlus,
    105 A'amsua viperei»inlexens verba venenis, CAP, IV. Ergo ubi conjugio sese jam fidus Adamus
    Hmc mihi proscunclis narravil dui-eiapomi». 155 Esse virum sensi', nomen genìirìcis amala;
    Ilicei Onutìpoienscondannai gesta draconis, Exhibel uxori binose genuine faslus.
    Prmc'piens, cunclis invisum viveremonslrum , Continuogenilor diversi»nuncupat orsi»:
    Pectore mox fusoprorepere, lum sola morsu Is Gain hic nomen habet, cui junclus Abelus
    HO Mandere: mansuro qumcumquein tempora bello, lnnocuas inulta servabalcura bidenles.
    Humanosinter sensus, ipsumque labentem 140 Ast alius curvo terram vertebalaratro.
    Vertice, ul abjecto pronus post entra virorum Hi cum perpetuo ferrent sua dona Tonanti,
    Serperet, et calce», dum labens cominusinstai. Dissimiles(ructus, sensu suadente, dedere.
    Femina fraudigeris misere decepla snadelis J* Nam prior, uberibus fuerant qum prosata glebis,
    115 Prmcipilur duro discrimine ponere parlimi, Obtulil; osi alius miti se devovelagno,
    Servitiumquesui studio perferre mariti. 145 Exta gerens sincera manu, adipemquenivalem,
    Tu vero,cui viso fuit senlenlia verax Confeslimqueplacet Domino pia vola Utenti.
    Conjugis, immiticessit qumvieta draconi, Quod propter gelida Gainincanduit ira,
    Deflebismiserimiperlempora longa laborem. Quem Deus alloquio dignalus, lulibus infit :
    120 A'amlibi trilicem surgel prò genuine messis Die mihi, si reclum vivas, et noxia cerna»,
    Carduus, et spinis multum paliurus acuii». 150 Degere num possisconlraclo a crimine purus ?
    Ut cum viscrribuslassis, el pectore mossto Desinemollali fratrem disperdere sensu ,
    Plurima sollicitos prmstenlsuspiria victus, Qui Ubi seu dominosubjectus colla prmbebit.
    Donecin occiduo venienlis tempore morlis, Nec lamen his fraclus fratrem deduceread arva,
    Iì5 Unde geriscorpus lerrm reddare jacenli. Atque ubi deprensum deserti in gramine vidit,
    His aclis, Dominus trepidts dal la-dia vitm, 155 Elidit' geminis freudens pia gutiura palmis.
    Dejedosque procul sacratis dimovetliortis, Quod factum Dominuscmlo speculaius ab alto,
    Genesis, Aperienlur oculi vestri. Mir, Victor I. i Ge- C viclus. Ila edidil Marienius, sed non observavil,
    ncs. : Atqitbideo augustos liomini fas cai-perefruclus aliuseditos legere sollicitos prmstelsuspiria vìcius.
    — Noluit e se Deus, ne metili» nube remala — Im- 151. Veieres, ut notai Marios Viotorintts, quis so-
    millali! in costimioculos, atque opiima noscant, —Sint- lebani prò otieis et quibus usurpare, aique ini hic
    que dei»simìles. auclor non semel. MART.
    105. Edil., loquentì»,Longe melius in nostro ms., 133. Fabr. el alii s>cribunl Opperiens, ul prima
    ioquelh. MART. proilucaiur,
    10^. Edii., visere. MART,— Barthius jam ex con- 156. Edil., bino qui gemine (lege genuine) factus.
    je.-tur:i restituerai. vivere, quod placuit etiam Rivino. MART.
    HO. Fabricius cuoi Moretto, Pandere, Pamelius, 138. Edit., Atque Gain hic nomen habet. MART.—
    Prendere, Rivinus, ex Barihii coiijeclura, Pascere. Forte Cainus hic nomenhabet.
    Addii Rivinus, minus male esse Prendere, quam 139. Edil., videntes. At veieres v litteram prò b
    Mandere. Leciio Fabiici Pandore soia, h. e., ter- persaepe usurpabaul. MART.— In nonnullis edilis,
    ram, non intelligiiur. Vulgata, Terram comedes. menduse, esl videntes,sed in Fabricio et alii-;, clare,
    Alii veieres , Terram edes, munducubis, Terra erit bidenles, hoc tamen discrimine a Martellio non
    libi ciba». Ex quo conlinnalur scriptura Mandere. animadverso : cui junclus Abelus:— lnnocuas hujus
    Virgilius 1. xi, vers. 6tì8 : Sanguinis ille vomensri- servabal cura bidenles, quod factum, ut cum cura iti
    vo»cadit, atque cruentam — Mandil Immuni. nominativo constet versus.
    111. Edil., labanlem. MART.— Rivinus conjicit, 145. Fabr. : Exta manu sinceragerens, adipemque
    ipsum esse scrpeniem, sed locum corrupluni putat. nu nivalem. Qua*discrepatala leciionisMarlenium fugit,
    Paulo posi occurrit labens, prima produci». Hoc loco et ad majorem versus eleganliatn perltnei.
    corripilur, si legaiur labentem. 147. Juiiius prò gelida malebat rapida aul gra-
    115. Edil., ut calces.MART.— Rivinus emendabat, vida.
    Serpai, at hunc calcet, dum bellans cominus in- 149. Vulgata: Nonne si bene egeris, recipìes: sin
    stai, autem male, slatini in foribus peccaium aderii? Au-
    114. Fabr., decepla loquelis. Sic enim metro con- clor carminis, ex Itala versione : Si recle offeras,
    suliiur. recle aulem non dividas, peccasti. Vide Sabatieriuni.
    116. Rivinus interpungit: Servitiumquesui studio, lòO. Fabr., non prò num.
    perferre, mariti: non enim servilium sui mariti per- 152, Fabr., daturus prò prmbebit, quod a meiro
    ferl, sed potius dominium, qnod eam facit servarci respuilur.
    esse, el liane injuriain ferre sui mariti studio. 1*5. Fabr., Fratremdeducit ad arva.
    121. Proba etiam in suo centone hunc versum 154. Edit., deserto. MART.
    mutuata esl a Virgilio, eclog. v, vers. 59 : Carduus, 155. Edil., frange», idqueexconjectura, Nam co-
    et spinis surgit paliurus acuiis. Auctor hujus carmi- dex ms. legebai (ruudans: melius codex mister freu-
    ni-; inierdum ex Virgilio et aliis beniisiichia in rem dens. MART.—Fabriciusedidil fraudans, quodappro-
    suam proferì. bat Rivinus a fronde, damno. Pamelius correverai
    123. Rivinus emendabat, sollicilusprassielsuspiria frangens.
    victus, vel cum Fabricio, soliicilos prestati suspiria 156. Fabr., celso. Morelius, reclius, costo.
    551 APPENDIX AD OPERA JUVENCI. 352
    Disquirit, quonam terra-rumdegat Abelus. A 195 Largitus Dominus, hoc se poscenlerogari
    Ille negai, posilum custodemse fore fralris. Annuii, et placidm suscepit munera mentis.
    Cui Deus effalur : Nonne vox sanguinis ejus CAP. V. Nongentos igitur postquam compierai Ada-
    160 Ad me m'issa sonai, celsumqueascendilad axem? [mus,
    Nosce igitur mansura libi prò criminetanto ; Ter denosqueanno», sopilus morte quievil.
    Nani modo qummaduil germani sanguine terra, Longmvusquedeliinc iiongenlosquinqueper anno»
    Inviso maledida libi commistanegabit 200 Enochus vixit, quem Cainanus admquans
    Semina, el absumplis fructum non proferet Quinquefùit tantum prolentis longior annis.
    [herbis. Junior hoc iterum ter denis decubaiannis.
    165 Torpidus ut multo collidensmembra tremore, Malaleelasenexter denis, deindeJarelus
    Funere ceu junclo sempersuspiria duca». Alquetribus vixit longoconslriclior mvo.
    Terrilus ille gemit, morlemquea tuonine poscit : 205 Enochus, cui cura fuit servire Potenti,
    Qum tamen infenso non est concessaTonante ; Et menlemsodare Deo, sajunior islis
    Nam malo promeritus signo fit notus inusio, Ter cenlum explicilis, si quinqueadjungerecures,
    170 Sternere ne ferro liceat cuicumquenocentem, Sexiesel denos, subita caligine lectus
    Ne majus septina parent discrimina funus. B Abdilur, et Dominomultum miseranteremolus,
    Ilicet a facie Domini, ceu perdilus, exit. 210 Felicem placido vivitcum tempore vilam.
    JEdibus obversisNaidm in cespite lerrm , Al Malusalamusnongentosporrigit orbe»,
    Nec minus.ex nalis, genilrix quos fida creavit, Seplies el denos, unum quis jungere jus est.
    175 Nomine primmvissublimemcondidit urbem. Lamechushoc patre satus, Noele crealo,
    Enochus Naida creai, ac deinde Malechum, Talia disseruil, dum valum more futura
    Quo Malusalamussensim genitoresub auras 215 Prasvidel, el sensusventurummiltil in mvum ;
    Exiit, et longas produxil tempora vilm. Hic secura dabit nobis commerciavilm,
    Ast Amalech, dirum qui perculil ense Cameni, Et durimi removebitonus, pacemque reducei,
    180 Perpelitur cmsomulinili graviora nocenle. Qum faclìs esl pulsa malis, nostroquereatu,
    Crimina nam merilum decies septina coercent. Trislibuset dexlris, quorum sulcala labore
    Conjugibushic facla gemenssese increpat nitro, 220 Terra negai fructum, Dominomaledida loquente.
    Quorum prima fuit Ada, atque altera Sella. Septies hic cenlum vixit, septemqueper anno»,
    Aelumsed prima creai, qui pastor in ani» Sepluaginta super posìlis, ut summulaposcit.
    185 Gramineis Imlapecudespascebat in herba. Hoc generante,probis Noelus nobilisactis
    Jobalus quemdeinde subit, qui musica pledra C Editur, innocuodaturus semina smelo,
    Repperil, et varioconcordesmurmurc chordas. 225 Tresquecreai nalos, Selhum, Chamumque,Jafe-
    Tobellummox Sella parit, cui fundere rivos [ lumque,
    JEris erat moris, ferrumque incude subaclum Innumerum solilosmollitumtundere ferruin,
    190 Diversis formare modis, stridente camino: Et scìnlillanlespromplim procudere massa».
    Quem Noema sequens uno genitore creala. CAP. VI. Sexies hic vate» cenlum jam vixerat
    Hascinler vegelisAdam non languidus annis, [ annis,
    Seihnm progeneraipost mortem mitis Abelis, CumDominusdiri pertmsuscrimina mundi,
    Enochum is deinde creai, cui candida corda 230 Multiniodosquehominumlonga sub luce realus,

    159. Ita eliam edidil Morelius. Edit. ex conjeciura solosque duosparenteselduos eorumnatos Scriptura
    restituunt numnam vox. MART. commemoret: respondetque, duos illos natosplures
    160. Edit., descendit: melius codex noster ascen- alios et genuisse, eorumque filìos etiam genuisse
    dil. MART.— Fabricius jam ediderat celsumqueascen- filios, etfilias, quorum nomina Scriptura nou
    dit. -p.enuniiat. MART.
    164. Fabr., assumplis, prò absumplis. 176. Unicum Enocbo natimi tribuit Vulgata, nem-
    165. Junius, ut Carmen concluderei, Torpidus et — pe Irad, Irado Maviael, Maviaeli Malhusael. MART.
    Auclor carminis fortasse scripsil: Enochus Irada
    multo collidesmembra tremore. Alii, ut multo colli- creai, Irad Maviaelvel Mavielum.
    deus, qui eliam notarunt, deesse finem. Pieliqua ex
    solo Mailenii codice proferuniur. 179. Amalech hic ponilur prò Lamech. MART.
    167. Haecprocul sunt a Vulgata versione, ubi Cain 184. Pro Aelo Vulgata habet Jobel; alque ila eliam
    non petiisse, sed tinioisse mortem repraescutalur: legit Augustinus, in libr. xv deCivitate Dei, cap. il.
    Ottwts igitur, inquii, qui inveneril me, occidet me. MART.
    MART. 188. Thobetlum eliam legit S. Augustinus, loco
    173. Juxta Vulgatam, Cain profugus habilavit in citato : prò quo Vulgata legit Tubalcaiu. MART.
    terra ad orienlalem plagam Eden. Ai juxla Hierony- 206. Forte sed junior islis. MART.
    muni, in libr. Quassùonum Hehraic., habitavil in 212. Scriptura annos dumtaxat nongentos sexa-
    terra Naid. Atque ila eliam Sepiuagircia inierpre- ginta novem iribuil Malbnsalamo : his duos addit
    les. MART.—Hieronynio concinit Eucherius Lugd. Juvencus. MART.— Forte legendum unum quis de-
    in Genes. merejus est.
    175. Quaerii S. Augustinus, in libr. Quaest. inGe- 226. Quaehic de filiis Noe narrantur, in Vulgata
    nesin, quomodo Cun potuerit conifere ciyitatem, non exslant. MART.—Pro Innumerum, legarciIn nu-
    cum civitas alieni constkuaiur hominum mulìitudini, merimi.
    353 'LIBER IN GENESIN. 354
    Constringit miserata prolixm in crimina vilm, \ 275 Cardine ab osihereo, cunctosque evolvere fontes
    Imposuìtque modum bis sexaginta per annos, Allapsu majore paro,quo grandior undis
    Vincerequem nullus nulla sub lege valere!. JEstuel Oceanus, spumosis largius omnes
    Hmc inter sandos lattai terrena voluptas, Accipiens, fusoque oblimans omnia traclu.
    235 Captivosquetenet coslesiiex arce meantes: Namque quater denis juncla cumnoele diebus
    Dum facies pulchro ridente» corpore cernunt 280 Grandine perpetua nubes complebo madentes,
    Femineas, placilisque nimis complexibushmrent, Ut quidquid vivil, tumidi» mergaturin undis.
    Progenuere sibi torva cum mole gigaiites : Hmc ubi dieta, punì Domini mandala, volente,
    Quorum criminibus Domini palienlia tandem Festinoque sene, longo qui nobilis asvo
    240 Cogilur offendi, longam dum concipit iram, Sexcenlosagitan» annos, se credidit undis,
    Atquedolet hominem dexlra formante creatuin 285 Conjunclosquesimul natos, natasque recepit,
    Siderea, sancto permolus pectore falur : Conpxus tenui quamvis forel abditus antro.
    Jus delere mihi mundi peccala nocenlis, Interea tolos laxarui}l nubìla nimbos,
    Fluclibus mquoreistolamque involvereterram, Atque abyssus riguos dimisit in mquora fontes.
    245 Humanumquegenus vastis menare fluenti», Jamque quater denis slagnantur cuncta diebus,
    Omnigenasquesimul pecudes, qum tasta per agros B 290 Non volucres levibussuspendunt corpora pennis,
    Granulia delondent, celsisdum collibuserrant. Nec (era celsijugo devilatmormora colle,
    Serpente»nex una premal, volucresque, ferasque, Omnia condunlur pelago, mors omnibus una est.
    Ul mea deletis mitescat fraudibus ira. Nec minus interea tumidum suspensa per mquor
    250 Accipitergo Dei mandata ingenlia Noe, Arca fluens clausum munibal penduta vatem,
    Duplicibus canteri» arcani compungerejussus, 295 Venturisque parens servabat semina seclis
    Qum teneat voluerummansura ad germina nidos. CAP. Vili. Naufragio secura suo. Mox rarior mther
    Ac ne fissilibus dissullent robora rimis, Nubibus in picei» cospilconstringere nimbos.
    [Inguine prospingui linuil biluminis arcani. Jamque relabenli decrescil in mquore pontus,
    255 Ipso fuit plenas ter cenlum longa per ulnas, Ac postquam modico fluitabat flamine cymba,
    Quinquaginla patens iransversam lata per alvum. 300 Emitlit senior nigranlem peclora eorvum,
    At qua sublimi surgunt fastigia ledo, Qui levibus pennis volucri dum flamine fertur,
    Edita ter denis in cmlum tvllitur ulnis, Non rediit, jusli suspendens vota prophetm.
    Assere quadralo nullis censura fluenti», Posi hunc albentem mittit per stagna columbam,
    260 Ad medium gestans facili cum cardine postes. Qum super asquoreumcampum defessa volatu
    CAP. VII. Hmc perfecta Deus postquam despexit ab C 305 Nusquam noeta solum, vali se reddidit almo.
    \astris, Cumquerecurrenlis fulgerent septima solis
    Talibus affatur miitendum in mquora vatem : Lumina, dimitlit penna plaudente volucrem,
    Scande eitus, natìque luì, natasquefluenlem Qum, neinore invento, ramis prmpinguis olivas
    Fluclibus intumidis cymbam, quia peclora vidi Ora referto lulit, cum jam per sidera vesper
    265 Jusla tibi, dudumque mihi tua nota voluntas 310 Surgeret, ac tremulo nodein prmeurreret igni.
    Emeruit majora prmsenlìbus; atque coactas Inde iterum septem transcursis rile diebus,
    Claude simul pecudes omnide genuine miles, Miliilur in pelagus ales, qum lapsa meatu
    Septenìs paribus, immundo de grege bina Perceleri, numquam socia; se reddidit aulos.
    Esse sines tecum,escamquehis omnibus in(ers, Sexcenlos igitur jam tum transgressus et unum
    270 Atque tibi suetam, ne cum per vasta fluenta 315 Orbes eroi vate», primo jam mense seculo,
    Cultio destiterit, pariler patiare molesta, Atque die mensis primo, cum libera lellus
    Provisis non ante cibis per glauca vehendis Visa aperire procul monles, ac volvere fumum,
    Salsa (amem, nam clava polo cum lumina solis Quos super undaral ter quinas pontus in ulnas :
    Seplimaprodierint, tolos diffundere nimbos~*° Decursojam mense, dettine cum trina secando

    235. Hicrespicit Juvencus ad Illa versionis Itali- D nihil tale reperire licei.
    ese verba : Videntesaulem angeli Dei filias hominum, 267. Rescribendum puto de germine mundo, ex
    quia bonmet pulchrm suiti, sumpserunt sibi uxores. Genes. VII,2 : Ex omnibusanimanlibus mundi» lolle
    Hic vero quarcit S. Auguslinus, quomodo poluerunt septena et septena, etc.
    angeli cumfiliabus hominum concumbere: respondet- 269. Forte, iitfer.
    que nonoollos Latinos et Graecos codices non an- 277. Forte, spumoso».
    gelos, sed filios Dei legere , justosque in Scriplura 285. Natasque scilicei uxores nalortim.
    el angelos, et plios Dei appellaci, ac credibile esse 305. Hic quaerit Augustinus, cur non redieril cor-
    homines juslos , concupiscemia lapsos , peccasse vus, redierit vero columba, an corvus moriuus fue-
    cum feminis. Ita in libr. Qu.est. in Genes. q. 3, rit ? Respondetque, a mullis conjici, quod cadaveri
    MART.—S. Augustinus, de Civii. Dei libr.xv.c. 25, potuerit corvus insidere, quod columba naturaliter re-
    lego quia bonmsunt, sumpserunt, etc. Explicai aulem fugit. MART.
    bonas, id esl, pulchras. 317. Virgilius, HI An., 206 ; Fisa aperire procul
    2»9, Forte, nullis cessura fluenlis. monles, ac volvere fumum. Verum hic auctor post
    2Ut>.Adeo frequens est in hoc Carmine diphthon- diluvium nescio quem fumum dicat, nisi forte exha-
    gum a; corripi, ut non excripiori, sed auctori tri- laotes vapores.
    buendum id esse videaiur. In Juvenci opere vero
    fc&S APPENDIX AD OPERA JUVENCI. 356
    320 Lumina rèstareiit, loto jam lìbera (luciti A 555 Qumtamenàd seniùthduxitsinepignore viiam.
    Terra fuit, propriuinqueosienditImlavirarem. Hos Tliar'a sollìcìlechaldeode grege diiiiisil,
    Ergo ubiiiiidatis consedil montibus arca, Duni Chaìitìlìàplaóèhtfrondosi»collibusarva.
    Araracuiii qui nònleiihabent sermone vetusto, CAP. XII. Séd Dèìis, eleciìqui sèiisitmlascerei Abros,
    Laxal claustrtt sèiiex, nova seminaterre Imperni, ul sèilesalia régibiìe capeésùi:
    325 Atque Demi gaudeniicontro se atiolleie sanatimi 560 Ilei age, (eslinàiisputrii»'le diurne tetris,
    CAP.Xi Hereumde more forel qitos ardua cefvìx, Cognatasqìiétiotnbs, et liiiiiiiusuda ttltqiie.
    Immemumque caput shblimestollei in aura». Nani proccreniimmènse fdc'Uiinle jaiìi ftìfegenlis,
    Hic Babyloii collocali Orichamquèj et Arditila Insilper his ildddiii, Ul le qùicuihquértlàlignis
    [Acalla, Vulnerai elòqitiìs, Dominimalèdidu» (iti ore,
    Sinnaclteros inter éùltus Assura deitìde 505 Trislia qUasqueferiti; ài qui sermone benigno
    330 Condii, et eximiam tecti»Niiiivèvolocavii. Commodaderidrrai, poscit lòslùset grantliór astu.
    Et Robotham, Galchamqiie, deliinc Dàsemala, Muianluf sèdes, Sycheìtìiscastra locantur,
    \quarum QumDóiniitusvati loìigumdéspohdìi in asvuiti.
    Dislinguit sallus, medioqliein limite surgiti Illic deproperaiis sacraias suscitisiaras :
    CAP*XI. Dumrjùeatacres bertóni, etnomina tnmnibu»B 370 Coiisceritlensqùe monlem,fraelas qui respuil undas,
    [ ihdùnt, El rubiciiudu iUiUeniprospècitìt lumihdsolu ;
    In campum veniunt, Sennarum nomine dicium, Hic eliam posilièfiitidalur niolibu»aitar,
    335 Molitiquecava»ad sidera lollere itirres, OralurqUeDeus , sóla cimi deiitdé per arva
    Non calcem faciunt, qua saxa inserta liganlur, Vates agii j qumterrà jàcei dièjutictdcbtotiis;
    Sed laleres tòsta lutei fornacecoquitnlùr, 575 Qumduni perpetuovèitissiticiilibusardél,
    Ut prius iiiimensis(ulgereni nimnia teciis, Iitcussil jejiina fumetti, cui ctti-àcohmrei.
    Quam novusdiscrelas facerei migratio genles. Hoc falcuiidameliiNilotica riira peluntiir.
    340 Bitumen prò calce fuit, quod velieremolli El quia coiispicuocahderet corp'.rè Sarra,
    Ducilur, el lènto constringit corpore cautes. Mandatiti-nullo nupiam se dicere vinclù,
    Namque penes cunctos sermbnesconsonalingua 580 Sed fate germanam , ne fors imiiiiinil'usausis
    Per simile»fatus, el civicaverba locata est. Effrenis turbai zeluiiinoxtilèmaritò
    DeniquedescenditDominus, et umilia vidit, Gigneret, alque minutimitrislis rivali»haberet.
    345 Prmcipiens varia» raplim prorumpere voce», Hunc mirata quìdénivènièriteinttirbh Ctinopi,
    Dìversosqùesoiios, quis genles quwqueloquunlur. OmtiimodisSarrU cùpido de Unitinelustrai.
    Ilicet impletur positis cultoribus orbisi Q 585 Alqueubi per proceres Idùdalti el tradita regikit,
    Dividuusquè locusmox est Confusio diclus. Dutcibus accipitur votis verbisquepropheta.
    Hos sequilur, Domino inulium qui credidit, Non tamen impositunivolililrex autieri»illi.
    [Abram, Nani niullis, inagnisquesimul lerrtìtìbuèaciiim
    550 Quem geiiuii prisco de nomineTkara vocalus. Proturbai regem , noxialis qui réits ansi,
    Jungiluret LolhusjunclO de sanguinefrater. 390 Objurgaiprocerein,gérmanunicur magisesse
    Hi cani jam validi fierent pnbeiilìbusannis, Dixeril uxorem>falsoqueìllusètil cisiu.
    Conjugiumjunxere sibi, Lod fosdereMelcim Inde jubel, Imliiiiiniiptam deduceresecutit,
    Gaudet, et Abramodescii conjuge Sarra : Armenia*et quidquidpairiis àdduxeral orìs.

    522. An ubi nudalis ? 539. Legam noDa.


    523. Àraralli est mons Asia* in Armenia, eslque 546. Quis prò oueis, aut quibus, uti supra obser-
    pars montis CaSp'iipfope Mediani, ei inter Artaxa- vavimus. MART'.
    tam, et Arsissam paludem. MART. 553. Hic lapsus memoria Videtur Juvencus, dum
    324. Deesl huic versoi unus pes, ncque sensus Melcham, seu MeichtmLoih Iribuit uxorehì; quae
    perfectus est. JJ nnpserat Nachor.. Sic eiiim antiqua versio Italica,
    325. Hic à'mafiuénsìs ó'scitanfià OniisSumest in- qua usùs est : Et sumpseruntAbram, el Nachor sibi
    tegrimi Geueseos caput nonum. Nani quaeseqiiuntur, uxores. Nomen mulieris Abram Sara, nomenmulieris
    noti ad Noemum perlinent, sed ad Nemrod, qui Ba- Nachor Meletta,filia Aratili MART.
    byloiìem condidii,- elOreeb, et Arcad, et Ghalanne 554. Odcscit verbum novtiiW,vel, ii! magis pitto,
    in terra Sennaat. MART. coTroptum. Cogiiabaiii el Àbramo dilesciì coniuge
    528. In Volgata non Acalla, sed Chalanne dicitur- Sana, vel Abramus diteseli,
    MART.— Probum essel Collocaihic Babyión, Ori- 556. Fort., de gréye misit.
    chamque. DominicusSchratn in Anajysi operum Pa- 3fil. Fort, suela relinque.
    tmmsic legebat iCollocttihic Nemrod Babyloh, Assura 366. Obscurosest hic versus, et Uno-pè'dcbmgfór.
    deinde: Verum bic auclor nulli nobis-usui èsse po- 370. Versus constarti ita : Et iittìniéihdècètìdens:
    lest : prò libiiu enim verba mutai, versus omini!; prò Belhel ponere videtur' fraelas undas, aiqùé adeo
    quirdam inierseril, nec semper metro, consulti. emendare oportebii fraelas qui réspicìt ilridtlè.
    351. Septuaginta Intefpreles huncGeneseos locum 575. Forte atei prò ardet.
    sic legunt : El Roboiltcivitatent, et Clialach, el Date, 595. In Vulgate insinuatur, Agyplió's- Àbramo
    bum est Ninivem, et ChalacQlt:Aliliqua vero versio : dedisse oves , et boves. Sic enim IVab'el: Abrtltìt
    Ei Robooth civitalem, et Glwtach, et Dasim interme- beneusi suiti propler Ulani ( Sarraiii ), et fiierum UH
    dìùm Ninivech, et Cltalach. MART.—Sabaiierius sic oves, et boves,-et- asini, et servi, et (aiiiulà, et adita.;
    legil : Et Roboothciviiatcm, el Cltalach. El 'ìasenì et camelli HiCvero éà SiW tanrtivni' relièta fuisse vi-
    inter medium-Ninives, et Cltalach, ex S. Augu ano. dciHur- quse ex patria ao^tóerai. MA'RT,
    557 LIBER IN GENESIN. 358
    Namque Deu» servo, semper concordia fanti, A 440 Ponlificisque Dei, sancto qui nobitis adii
    595 Ingenlès census, et maxima qumquedicarat. Melchisedeclmserat, panem, vinumque prmsen-
    CAP. XHI.Accipilet Lodus, quoscumqueadvexeratillic,. [tunl.
    Etreduces patria» tandem sistunlur ad oras, Is petit, ut capto»dignelur reddere vicior,
    Atqueibi dum gregibusiniercursanlibus erranl, Cmlera prò meritis belli sub lege lalurus.
    Pastore» pecorum sese certamine pulsaitt, Sed contenta suo viclrix morfeiaminevirtus
    400 Paseua quod fmlas arclarenl parva duorum. 445 Accipil oplatum loto prò munere fratrem.
    Sed pater indomilas cupiens componererixas, Mox sopita Deusillustrati» corda prophelm,
    Obtulil, ul frater, qumvelletj sumerel arvd. Prascipit, ut cuncla vacuet formidine peclus,
    Ille itbens paret, lordanis lillora poscens, Quandoquidem inviclmlutus sii tegmine dexlrm.
    Qui fluviusdudum Nili vice, dum lumel undis, CAP. XV. Ille alacer concessa sibi licenlia falur;
    405 Amilesuperfuso campos perdimi opimos. 450 Quid mihi prò tanta prmslanl tua dona loquela ?
    ChanannmaSenex venienti jugera sorte Nani conjuncta quatit fessimi lonymva senectus,
    Accipil, el viride»sislit armento per agros, Nec dutur emerilum post morlem linquere nuluin.
    Sed non perpeluas licilum componeresedes. g Et quia nobilibus thalamis mihi germina non suiti,
    Namquepater jussus terram lustrare tuettdo, Degener hmres erti, nobis quem serva creavi!.
    410 Flammeus e celsis quam sol ulrumque recurrens 455 Confirinat vatem Dominus, dum lalia falur ;
    Aspidi, aul geminidespectanl usque Iriones, Ne timeconfidensj servus tibi non erit hmres.
    Promissam generi tanto genitore creando, Nam si nosse valel numero carenlia quisquam
    Cujus qui numerimi gesiit comprehenderefalus, Sidera, vel lolas pelagi percurrere arena»,
    Stellarmi cilius lurbas, vel dicit arenm, Is poterit prolem solus numerare pillando,
    415 Quas pelaqus dubio nonnumquam littore nudai. 460 Qum prwslanda libi est, tolus qua tendimi- orbi»,
    Tendit el ad quercum prisco de nomine Main- Nascelurque tuo de semine, qui tua cerimi,
    [ brani , Filius, atque etiam natus sii Regis mterni :
    Perpetuoque Deo prmcelsumdedicai aliar. Namque ego sumDomiwis caslorumcondirne, el le
    CAP. XIV. Nec mora, dividuospostquam concordia Auxilio luium Chaldmaex gente reduxì.
    [ fralres 465 Credidit isla senex, nec quidquam defore verbis
    Feceral optalo» componereregna per agros, Metitur Domini sincero acumine cordis,
    420 Consurguni reges numerosa ex gente Terniqua, Subuixmquerogai, plucidis dum supplicai orsis,
    Et Sodoman mallo pugnace»mìlite vaslanl, Q Signa Dei qum mente gerat, qumcorde sequalur,
    Qum ternmqueacies bino bis principe fultos Munere prò lauto, quo natum gignal inerti
    Valletenus Salsa (errum per nubila torquenl. 470 Corpore,jam gelidi»decurta ob tempora membris.
    Quinque(tigoni copioni linquentes bella tyranni, Admonilusvilulant Irimi jam lemporis optai,
    425 Prmcipilique fuga frondosis montibus abdiint, Conjungensalacrem torva cum frànte juvencum,
    Quod potuti superesse ned ; qui nomine vero Vervecem, caprumque deliinc , hirlamque ca-
    Dicuntur Ariac, Hadacliar, Godullagoinurus. pelloni,
    Alque eliam pulchris in his gaudens Atnarfalus Colutnbas parile», simili cum turmre jdiiclas.
    [armis. 475 Corpora mox pecudum gemino in divorila (indit,
    Urne ittler, qum multa filini discrimine belli, Itlmsas tota dimiltens carne volucres,
    450 Lod eliam capitili-tota cum stirpe, domoque. Omnia dispottit, sa<sri»queallaribu» aplat,
    Quod ubi Irislifico narravil nuntius ore, Seque locai propler sensu versuluSjet aure.
    Consurgil vates, servorum de grege multo Ecce autem prima sub temporanoctis opaca;,
    Ter cenlum famulos novies bis auclius addens, 480 Candida sanciifici lerrenlur peclora valis,
    Ad bellumdux ipse del, ferrumque relraclanl. Nigraniesque ruunt confusa luce tenebra'.
    435 Nocte super media nil jam metuentibus instai, D His super aiionilus Domini solatia suinìi,
    Victoresquefugai, multosqueinterficit hostes. Dum nova venlurasprmnoscil semina genlis,
    Quirì etiam fratrem tanto discrimine demplum Per vario»casus duro sub rege locandw
    Accipil, ei prmdam lato trahit agminé secum. 485 yEgypii, cui nomen enti Pharaouis acerbi.
    Excipìtur tasta Sodomórum laude procòrum, Namque quater cenlumDomini subjecta per annos
    415. Forte, fatti. 448. Reposui luius prò tolus.
    420. Terniqua, id est, triplici' nimirum gente, 449. liane eliam lieenliun Sibi suntit hic"auctor ,
    Sennaar, Ponti, et Èiamitarum , ut conjicimus. ul a in auferendi casu corripiat, quod a Juvenco ci
    MART.— At reges fueruiit quatuor, el meìtus essel a bonis poetis numquam lacium. Mitto irinumeros
    quaterni, vel quaterna : nani terniqua non servai alios metri errores.
    metri leggili'. 454. Legam Degener hmres.
    422. Hic sensus poscit Quaternwque acies : repu- 472. Vulgata versio Abraham, hic in'sigmim lerne
    gnai meirum. prouiissse offereutein in sacrifichim vaccam irìenneni,
    427. In Vulgata quatuor liommce regum nomina ila caprain triitiam, arielem aniiorum iriiim,- tunureid
    enuntiaiitnr Amfnphel'Arioclt, Godortaltomoret Thu- quoque, et columbam, repraisental. His Juvencus
    dal. MART. addii/tMWMeuM*. irde Abraham,
    428. Tarn metro, quaiu setisuisuperfluum est in hit. MART.—Ainbrosius,-1.
    e. 8, prò vaccam triennem legit vitulum irimum.
    559 APPENDIX AD OPERA JUVENCI. 360
    Servici, ad terras rursus revocando feraces, A Maribus exhìbilis adimit prosputia ferro,
    Ac vicemutata, qum quondam serva tremebat, 535 Adjungens pariler quoscumqueex plebe seorsa.
    Sceptra reget, valida genles virtute coereens. Inde etiam tempus promissi munerìs inslat.
    490 Al tu, cum fuerit melati terminus mvi, Solvitur in tremulo» vultu crispante cachinno»,
    Sedibusin palriis [unctus mandabere busto. Dum lacitus secum promissa ingenlia volvit,
    Nam populus infensa libi de sederevulsus, Posse Deum credens, quidquid non exstilit un-
    Huc veniet, domibus veterum donandus avorum. [quam,
    Nam qua Niliacis gaudel nunc incola terris, 540 Condere, et infrados robur generare per arius.
    495 Et celer Euphrales Syrorum prmnatal orbes, CAP. XVHI. Scandebat mediumjam sol flagrantior
    Genrnospopulos, Genezeosquetenebunt, [axem,
    Chalmoneos, Chetosquejuncla cum genie Fereza, Magnificusquesenex frigus captabal in umbra»,
    Et Raffana, cui manu»esl Jebosaco harem, Cum subilo juvenes pariler tres affare cernii,
    Dileclaquesibi pelteniur sede Chananni. Sedulus in cunclos , unum plus ambii, et orai,
    EOOQuin et AmorrmusGei-gessoexirusus amico, 545 iVe puerum celeri linqual, dum prmlerit, aclu,
    Semianimis possesso dabit veuienlibusarva. Pacificusque sum dignetur tegminaquercus,
    Qua; cum sancta Deus promisisset verba pro- B Atque pedes geniinos frigenli ut perluat linda,
    [ phelm, Ac positos panes mensmdìgnclur amicm.
    Sole sub occiduo clarum dal fulminesigno. Annuitur, jussaque citus veneranda facessit.
    Nam velut undanti ferverei fiamma camino, 550 Ipse etiam properans sese dal Sarra videri.
    805 Cmsarum pecudum visa est delambere carnes. Mensurasque libans terna» ex polline proferì,
    CAP. XVI. Interea sterile»jampridem fessa peranno» Qua» dederat losio cinerum torrere vapore.
    Perdideral eliam vbtum jam Sarra parenti», Tum vitulus tumida procurvans cornua fronte
    Et quia prosgelidapartum non poneret alvo, Deligitur, nullo fuscalus lergora nmvo,
    Ad secunda suum cospillodare marilum 535 El modo constriclì ponunlur ferculo laciis.
    510 Gaudia, el inflexum cogit consortìa servm Dumque Deum trina posilum sub imagine pascit,
    Noscere, quo saltem genitor sii pignore vili. Dulcia sanclipcis delibai gaudia diclis,
    Ilicet in thalamo» JEgyptia adducitur Agar, Quid rerum nunc Sarra gerii; namque abdila
    Ismaelumque noihum fmcunda gignìt ab ulva. [lectis
    Qum cum servili dontinam contemneret asta, Tunc erat, el cosptasiterat lux vera loquelas.
    515 Verberibus duri» afflicta, et saucia fugit. 560 Euge memor valis pieno non serius anno
    Ac dum vicino legeret se devia fonte, C Mater erit, cum Imta procul sub lalia risii
    Nuntius mihereo descendit culmine costi, Femina, et annoso desperai corpore partum.
    Consultamqueprius dominorum militi ad osdes, Qumrilur hasc, iiiierfueril quoscausa cachinni,
    Quin elioni multo gaudenlem munere donat, Illa negai facili concussa in sese fore risum,
    520 Qum quia conspicuofulgentem lumine sanctum 565 Dum timet, el tacito volvit sub pectore culpam.
    Viderat, a simili narravii nomine fonlem. . Gonsurguntjuvenes parili fulgore decenles,
    CAP. XVII. Jamque novemdenos, novemqueexegeral Et Sodomam loto subjeclam lumine visunt.
    [annos • Tum Dominusvali nìl promplum non fore passus,
    Abramus vates, cum se jam jamque parentem Eloquilur, qum causa gravesse ducal ad urbes :
    Agnoscit nati magno de munere dandi, 570 Clamore immodico Sodomm , junclasque Go-
    525 TestamentoDei cui sunt concordia summi, [morrhas
    Gentibus innumeri» genitor, ductorque futurus, Excilus veni, verumque invisere curo.
    Percipiens placidas per grandia tempora sedes. Ut quod turba nocens , quod vox horrenda la-
    Quin etiam solido de nomine grandior exit [borat,
    Dum decus adjectum vocalis litterd ducit, Oppida bina simul coslesliex fulmine flagreni.
    530 El Sara qum fuerat, mandatur Sarra vocari. D Hic trepidus vates famulo sermone poposcil,
    Quin etiam patria Smaelus prò prece dives, 575 Noxia qui numerus sanclorum mosnia servet ?
    Bis seno» princeps populos generatqueregitque. Quìnquies ex denis capiens primordio summos,
    Post hmc gesta senex, cum sol oclavus adesset, Abhis quinqueviris cognoscillegatine forti

    497. Helhmos appellat Vulgata versio. Chetmos, 545. Puerum, scilicet servum. Sic enim se vo-
    seu Chetos Italica cum Juvenco. MART. cat Abraham senium Domini.
    502. Forie promisit, vel prompsisset. 550. Emenda Ipso etiam.
    505. Legam signum. 564. Fort., facili concussamse fore risa.
    512. Fort. ASgypliaducilur. 577. In Scriptura , et apud Augusliiiuni, aliosque
    530. In Vulgata editione Icgimus, Sarai uxorem sanctos Patres indulgeniiam toti civiiati Deus pro-
    luam non vocabisSarai, sed Saram : sed in versione mitlit, si in ea decem reperireniur justi: at vero
    Italica nusquam reperimus Sarai. Sed neque apud Juvencus hic ait, a quinque dumtaxal viris poluisse
    Augustinum, et eo anliquiores Paires, sed Sarra: oppressum vitiis populuni vilare ruinam. An ita
    deinceps vero non Sara, sed cum duplici rr Sarra aliquibus in Scripturae codicibus legeril ? Certe nec
    MART. quinque justi Sodomia; (fori. Sodomas) incendium
    561 LIBER IN GENESiN. 362
    " 1\
    Oppressumvilli»populum vìtare ruiham. Prima creai puerum patrio sermone Moabum,
    CAP. XIX. Ilicet ad Sodomam veniunt duo, Na- Altera disparibus Ammanumnuncupat orsi».
    [lus, el Alter , Hic palei- Ammonum, genilor Moabilibus ille
    580 Hespero submilti eum jam prorumperel igni. [esl.
    Illic prò foribus Lodus de more sedebat. 625 CAP. XX. Interea excedil positis de sedibus
    Cumquevirò»simili luslrassel corpore claros , [Abram,
    Pronus adorato» consueta ad limina duxìt, Et Gererumad lerras socia cum conjuge transil.
    Optanles media potius habitare platea , Hic Abimelechuscupiem consorlia Sarrm ,
    585 kzym quos tenui de polline candida pascli ; Principis arbitrio, germanam nam fore vates
    Sopilaque dehinc cómponunt membra cubili. Dixerat eximius, fraudati ne forma pararci.
    Ecce furens tota procurril turba Gomorrhm, 630 Conjugis innocuo, rìvales dum cavel iras,
    Sedinone truci circumdansalria Loti, Nec tamen valuil, validisterroribus actus,
    Alque viros poscens tumido dilitigal ore. Qui meniem ajficiunl, quoliesperversa libido est :
    590 Ille memorpacis tentai mollire frementes , Nam Deus immissotorsit Udore lyrannum,
    Atque etiam naia» cupide dementibusofferì, Prosequitur trepidus vatemvix mente reversa.
    Ut licito potius luxu perversavolupias B 635 Cur Sana sii dieta soror, ceu nulla marito
    jEsluet, a simili disjungens iurpia sexu- Vincla ligenl nuptam, cum sit conjuncta pro-
    Sed nil dieta movettl, (rangunlur Umiliaferro , [phetm.
    595 Acdum se glomeranl, dum fonia clauslra re- Ille docel causas, seseque a crimine purgai,
    pellimi , Menlitus nihilum, fratris nam germine creta
    Lumina sepia sibi piceìs gemuere tenebris. Sarra fuit, juncla diducens linea sanguem.
    His aclis , auferre procul sua pignora jussus , 640 Hmc ubi conslileranl, reclor dal mille talenta,
    Invitai generos sensu lorpente negante». Et famulos, his molle pecus, armentaquejungit.
    Quod tamen assiduo poluit mens blanda rogare , Jugera quin etiam lato» diffusa per agros,
    600 Eduxil nalas chara genitrice sequentes, Dummodopromeritum lenirent dona rcalum.
    - Acduni progredilur , dum scandìt culmina Collis Namque domus regis admissa pìacula pendens,
    Oppositi, secumqueputat, quid deinde sequatur, 645 Qui cum terrifico rupissel somma vìsu,
    Femina posi tergum posiias dum respicit arces , Agmine morborum parità- grassante per omnes,
    Diriguil, speciemquesalis prò corpore sumpsil. Germina femineisdudum decusserai alvis.
    605 lite subii celsmsecurus leda Segorrm. Verum ubi pacificus vates prò rege poposcil
    Mox fragor horrisono de sidere fulmina tor- G Procubus ante Deum, promplim se Imla per
    [quens, [omnes
    Sulphurcmqueruunt alido cum turbine flammm, 650 Reddidit uberlas, alvosqueimplevìl opiinas.
    Quospariler muros, alque ardua culmina lam- CAP. XXI. Ipse etiaminsuelis postrema in lem-
    [bunt. [pora votis
    Omnibusin cinerem celeri cum labe revulsis, FU pater, et lasli reputans solatia risus,
    CIO Cernebatrutilo surgenle verticeflammas Nuncupat Isaacum, mandata et numinis alti
    Eminus Abramus, memoricum pectore Iraclans , Efficil, oclavo decerpenslumine tegmen
    In verbis Domini numquam se adjungere men- 655 E veretro, stabìlesque videns jam prontere gres-
    dum. [sus.
    Nec minus et Lodus tuta composlusin aula , Conjunclus ìnler propria de stirpe propinquo»
    Solamelitenero nati» prmstabal amore , Vescilur, et mensisgenitor gralatur opimis.
    615 Qum sine conjugìbus nequìbanl edere prolem. Nani desperatis major fit gratin votis.
    Hm, cum perspicerenlsublaium germinis usuili-, Jamque puer puero junclus dum ludil olimmo ,
    Malernumquedecus, solo genitore reliclo , 660 Compulit ignito matrem turgescere (elle.
    " Et tamen invilus senior dum maxima jussa
    Componimieputas, ac promani vina parenti ,
    Nescius ul velilumnatarum noscerel usum. Observat Domini, pariler delrusit utrumque.
    620 Nec mora, femineis concrescil sorcina fibris, Al mulier postquam dòmini de sederemolo esl,
    Et parili ainbarum vilalia semine lurgent. Avia dimoio lustrai secreta regressu.

    '
    vitaveruni : sed quatuor tantum , Lolh, ejus uxor, 610. Sensus postulai surgentes prò surgelile , aut
    et duae filiae.MART.Existimo potius, auctorem poe- surgelili.
    niaiis scripsisse A 6is quinque viris. 650. Conjicio conjugis innocui rìvales dum cavet
    585. Legendum videiur Azyma. iras.
    589. Horalius ait, vers. 94 Art. poet. : Tumido 631. Forte, Nec lamen evoluii.
    delitigai ore. 639. Videlicet sanguen neutro genere, ei more
    592. Auctor fortasse scripsit lusu, non luxu. Vide antiquo.
    vers. 775. 644. Forte, percdtr.
    594. Vulgata non dicit, fractas fuisse fores , sed 658. Ex nostro Juvenco, qui elegantius lib. i,
    prope eral, ut effrangerent(lege effringereni) fores. vers. 44 : Gralius ut donum jam desperanlibus
    MART. essel.
    PATROL. XIX 12
    363 APPENDIX AB OPERA JUVENCI, 364
    665 Jamque panes cunclos, vìnumque insumpseral A l Connectilquc femui; nullam de gente Chananna
    [ornile, Jungendam nato, quoniam de stirpe parentum
    Exanimem lasso suspirans pectore.nalum, 710 SU ducendo magis; qum si (orlasse resislat,
    Deveititad puteum, cui tum Miratio nomen Miltendum costo, faciloniqui mollial iram.
    ìndiderai, mmsloqum inflevil devia qumstu: Ille alacris tumidis imponit dona camelis,
    Cum Deus affliclm lacrymis trans mlhera motus Assyriamque peliti jam cernensleda Nachorrm.
    670 Coiipnnal trepidam, natoqueingenlia dicit Dumque silens secali' Domini mandala revohit,
    Regna parata suo, cujus tumclade gemescal. 715 Conspicit eximiam venientem fonie Rebeccam,
    Ilicet irriguo scalebras eie gurgile libans Qum non tarda viro frigenles porrigìl undas,
    Erigilur, natoque simul gaudente Imlalur. InvUalque domum. Cujus sii filia, fallir.
    Procedunt pia jussa Dei, jamparvulus arcuili Jungilur hospiliojuvenis, inox munera promil.
    675 Tendere, el aligeras empii torquere sagittas. Omnibus explicilis, vadìt nuplura marito.
    Interea vates, ne quid ciani forte parare! 720 Jamque iter emensos prospecial cominus Isac,
    Duclor Abimelus, connedit fmdera pacis. Quem Iiebecca videns, dorso reflexit ab allo,
    Ut quia de puleis fuerant cerlamina mota, Obslipumquecaput tenui velaminecondii.
    Reddita securam firma-reniolia vilam. B Jungunlur tacili, Dominoqueuuctore tmlaniur.
    680 Juralur, placilmque manetit concordia pacis. CAP. XXV. Sed postquam senior cenlum iran-
    Inde senex curvo terroni dum [uomere] sulcal, [scenderal annos,
    ingentem Imlìs complevitmessibus aulam, 725 Seplies el denos, largilus munera cunclis,
    Sublimemque Deum supplex per vola precalus, Decessi!, gemini donalus sede sepolcri.
    Pliilistinoruin placidus cOiisedilin arvis. Interea palrias ìndeplus filius mdes,
    685 CAP. XXII. In quibus mtlierei lenlatur nominis Ad puleum degil, fueral cui Visio nomen.
    [ orsis, Jamque qnaier denos illic iransegeral annos,
    Unicus ut natus gladio decumbat ad aram. 750 Conjugecum dieta pairiam dilaverai aulam :
    Nec mora, cum tumidi conscenditculmina Collis, Qum cum prmeipuo canderel sidere pomm,
    Cornipedemducens (amulis, natoque vadentem, Infoscunda din nescivilgaudia matris.
    Tertia jamque dies, cum sol candenlior axe Sed cum sanctificoDominum deposcerelore,
    690 Futgerel medio , tota» dum contralti! umbras, Hasredemul juslum conjtix gravidata crearci,
    Dimiilìt pueros senior, nalumque capescii, 755 Audilur; geminis turgescit (osta Rebecca.
    '
    Ut sarmento gerens, fiamma-rumpabulo, collo, Qummirata diu crescentis pondera venlris,
    Scanderei oppositi pariler fastìgio collìs. Q Consulit oslhereisupplex responso Tonanlis,
    Jamque adeo flammis surgenlibus aitar ad ipsum Agtioscilquesuo populos in pectore binos
    695 Sislitur, evinclusmanibus post terga relortis. Disparìbus meritisad lumina surgere vilm.
    Dumque pater nalum properai difendere adiro, 740 Nani qui prima lenel meritm primordia lucis,
    Eminus albenlem prospectat sedttlus ognuni, Subdilus imperiis agitar servire minori».
    Qui melius fusocompiereisacra cruóre. Ergo ubi jam facili gignunlur pignora partu,
    CAP. XXllI. HicactisvetUlodecedilcorporeSarra. Corpore puniceo senior se promil ad auras,
    700 dunque locum busto prmslareni pignora Cetis, Nigrantes loto conserlas corpore selas,
    Dissensi!vates, pretto taxare paralus. 745 Quem pater Esaù piacilo de nomine dixit.
    Quadringenla dedit sesierlia dives Ephremo, Post fraterna tenens manibus calcarla pressi»,
    Dum soriani duplici gaudet mandare sepulcro. Nuscitur insigniprmdives menle Jacobus.
    Nomen Mambra loco veterum narraveral mlas. Lustrabat senior vucuos venatibus agros,
    705 CAP. XXIV. Ilicet e (amulis quemdam, quem Buccina raucisono dum compiei saxa tremore.
    [vita, fidesque 750 'Ast alius blandi conservali»pectoris acla,
    Fecerat bisignem, concepiis dicere verbis, Gaudebal pairiis illmsus vivere terris.
    Et jurare jubel, dexlram dum subdii amicam, D Majoretti genilor tenero palpabat amore.
    665. In vulgata versione noti vinum dedit Abra- siclus Hebrseorum moneta, cujus prelium esl qua-
    ham ancillae suae Agar, cum eam domo expulit, sed tuor Romanorum deiiariorum. Pro quibus Juvencus
    aquain in ulre : El tollens panem, el ulrem aqum, im- hie seslerlia quadringenla ponit. Sestertium autem
    postai scapulmejus. El infra : dunque consumpia es- crai pars quarta decani Romani. In codice nostro
    sel aqua in ulre, abjecil puerum. MART.Auclor for- ms. prima manu legebatnr Ephreno, quod nomen
    lasse scripsit Jam panes cundos , undamque iì:sum- propius accedit ad Vulgaiam, qua; habet Ephron.
    pscrat omnem. MART.
    668. Melius, mmsloqueimplevit devia. 705. Inter opera Hieronymi edita est epistola,
    683. Fonasse, nummi»orsis'. quatti Genuadius attribuii sacerdoti, de
    691. Melius alibi Martcniiis scribi! capessi! et quo posi Pauliiiuni agii, inEutropio ea aulem epistola spe-
    capessunl. lonca iIla duplex, quam a filiis Emor comparavi!
    697. Non agitimi ex Vulgata Versione-, Sed arie- Abraham , sepulcrum duplex dicitur non semel, ut
    tem vidit Abraham inler vepres hmrenlem cornibus. Ine apùClJuvencum. MART.
    MART. 751. Pomm mendum, ul pitto. Forte formai.
    702. In Vulgata ediiioue quadringentis siclis argenti 744. Crediderim, legendum consenti».
    sepulcrum einisse legiiur Abrahamus. Esl aulem 751. Suspicor vivereteclis.
    38S LI3ER IN GENES1N. 566
    Ast alium loto mulcebat pectore maier> ,\ 800 Adinamia»triste» e pectore trudere molus,
    Qui cum nihil jam lentcm solvisset in unda^ Invinolo tiitante Deo per bella,-per hostes.
    755 Composilosfratrem nidenlem sumerepuslus Exitus gelidosposi sommali coliìgìt artus,
    Perpulilj ut priinos sibimel deferrei honore». Et venerali»slructa Dominummox supplicat ara.
    CAP. XXVI. Hmc inter malesuada fames, et Inlerea reges veniunt Abimelus, el Ozas ,
    [prima malorum 805 Ficaio comitante simul, ferrumque gerente,
    Compu.it a palriis valem diseedere terris, Ut quia pacifico vellet se adjungere vati,-
    Philistina petit rura^ mox Gargara traiuìl, Necieret insertili concordia fmdera dextris.
    760. Abiinelechasuo qum lum sub juretenebau Excìpilur placido, mensaqiieexpleius eadem,
    Incedens darò Dominumcum lumine vidit/ Optatemireveltilposilo discrimine pacem.
    Urgenlem diclis, adeal ne regna Canopi, 810 GAP. XXVII. Hascinier medios surgit discordia
    Sed leneat solum, Dominusquodprasslitil, arvum. [ fruire».
    Nani licei ignoios inier videare moruri, Namque pater longo jamdudum grandior osvo,
    765 Aliameliimmensumgenilor mansurus in orbem Atm'ssum cuni sole diem, oculosquesepullos
    Semine mullipiici gaudebis crescere genles, Menteferensplacida,moriemqueinstare recordaus,
    Teslomenlamei sumenl quw maxima verbi. B Majorem natum, pietas quem sola videbat,
    Ilicet in Geraris socia cum conjuge degens, 815 Impelili, sumal pharelram, celeresquesagittas,
    Germanam potiuspaterni edisserit aela, Exhibeatque sibi carnes de more ferina»,
    770 iVe commotalevicupidine turba Filisli, Sumplurus patria; confes'.immunera linguai.
    Conjugium votis eorrepiis lotterei armi:;. Id Rebecca videns, cliarum dal scire Jacobum,
    At rex, dum palula lustrai secreta fenesira, Compellens,geminos ul promplim deferal hmdos,
    Ludenlem niveacernii cum conjuge vate-m, 8"'-0Ac prò fratre vago sludeal maciare parenti.
    ConiiubiumquevideiiSjeundos sub lege coercel, El ne forle dolos nudarel corpore leni,
    7/5. Ne soriani quisquam lenlel rapiate prophólw. l'ellìbus oblegil, hìrsutum quosfore prcesleni,
    Jamque (ameni dudum palriis qui fugerttt oiis, Fraternaque toga prmvelanspectus, el artus,
    Horrea molliimdum spurgil credila lerrm, Oblulit indeplas velutì venalibus escas.
    Cenlei.ostastocarpsit de casspiiefruclus. 82o Nec tamen occuluit peuilus prosnuncia corda.
    Nec minus interea placido dilescìt in aclu Namque senis juvenem tolum dum dexlera lus-
    780 Mukimodas inter pecudes, terramque feracem. [ trai,
    Continuo infelix lorqu-etdum peclora Uvei; Noscil al Esaum setìs^ sed voceJacobum.
    Irriguo» turbai puleos, atque aggere compiei, G Ac postquamcompressa fames, dimolaque mensa
    Ut procul abscedens possessor linqueret agros. [est,
    Eviians igitur tumida; discrimina rixm, Admonet, ul propius sese sistalque, locetque.
    785 Dìscessil, mansilque din convalle Gerarm, 850 lite ubi demisso suteessit vertice dexlroSj
    Et cum sollicito puleus dimillerel aclu, Candida sanciiloqui percepii dieta parenti»,
    Invenit gelida» scalebrosoe fomite tympltas. Oscula dum pressis delibai duhia labri»,
    Exceptusque dolo pasloruin deseril irasf Nam posi optala loiigmcomÈiermaVilm,
    lnausosque locos Liiis de nomine sigimi'-, Anlerior frater mìnimoservire jubelur.
    790 Proiiwvel inde graduiti, rursusque egesM pro- 855 Interea Esaù»,
    longis discursibusacius,
    [ fiindo Viscerà jam saturo porlabal capta parenti.
    Terra cavo gelidos in luce prolulit anmes. El licei officio mulinili placùisset, et aclu,
    Et quia mordaci fueral certamine irtism, Intercepla lamen non quivìt sumere dona.
    Gompellalmerilis livenlia peclora dictis. Inde ira, et lacrymaSiet fraus qumsita nocèndi :
    Ac postquamietricas fregil pax aurea tiles, 840 Quam Rebeceavidens fraterni} in pectore proditì,
    795 NomenAbundatuis sluduit iranscribereterra;. Jacobuntque nìonel cognatns visere Corra»,
    Dumquesagax mutai celeri nova grainina passa, " Labanumque sum germmtuinqumreré mairi»,
    Devenil ad colles, quibus est Juralio nomai. Donec longo die» conceplas minerei ira».
    Illic perspicuo Dominum cum lumine cernii, CAP. XXVIII. Juiigilur et mairi» tuonili» sen-
    Temporequo medio evolvimisidera cursus, [ lentìa valis,
    754. Nihil jam, fori. Niliacam. MART. 789. Fort., liifauslosque, voi Invasosque.
    755. Nìdeiilem, verbiim bàrbàraiìi, néiiipe nidore 791. Melius, in lùvein.
    permolum. 799. Lege medi'osevolvimisidera cursus, ve! medio
    759; In Vulgata scribilur Gerarci, ut-ietiam in lioc volvunlursidera cursu.
    cannine, v. 768. 801. Lege Invicio.
    7€0-. hi Vulgata Abiìnelechdicitur. 802. Lege Excìlns.
    769. Forle, fraterno edisseril aclu. 808. Melius, placide.
    775. Verbum jocaniem, seu ludenlem, ila alii etia'm 821. Melius, corpore levi, voi twvi.
    ul
    HilèTpretiiiniir, cohjugii actiis signifieelur. 822. Forte, obtexil.
    777. Lftgemhmi videtur llordea, iilqsie confir-mai 859. lliatiiin effugies, si legas fraus est qwwsiia.
    antiqua versio Italica, in qua legit S. Hieronyimis 843. Forle, iniligctiruv.
    in
    et invenit anno ilio cenluplum tiordei, MART.
    367 APPENDIX AD OPERA JUVENCI. 568
    845 Dum tranquilla docens, natum communiteroranl: A 895 Proque labore viri nalam despondei amatili.
    Ne pelc connubium, juvenis, de gente Cliananna, Ergo ubi jam mercati seplenis traxerat annis ,
    Sed memor eloquiis diari genitori» adhmre. DesponsamIbaiami deposcilfosderejungi,
    Esl locus Assi/ras , gemino qui mergilur amne , Nec mora , mentilodonatur munere Lia,
    Hic pater est malris, nobis Baluelus amicus. Luminibusgravidi»,primo sed prosala parlu.
    850 Labanusque gener, totis qui prmdia campis 900 Sed fraudis commentadoleiis concepta Jacobus,
    Lmta tenet, natasque fovet pubenlibusannis. Verbo canit soceris, frusiralus vìrgine poeta.
    Illa tibi conjux, moneo, de stirpe pelatur, Rursus in allerius prelium mercedeseorsa
    Qum genus egregium nostro de sanguine ducit. Perpetuili- longmJacobus munia vilm ,
    At juvenis mòniti» gaudens servire paternis, Percipiens meritam pulsa jam fraude Rachelem.
    855 Egredilur linquens palriam, multoque labore 905 Sed Deus mtlierimregnaior maximus aula;,
    Defessus, dulci dedinat lumina somno. Pignore multiplici dempsit dispendioformm.
    Et dum prmgelido consternit saxa cubili, Rubenumnam Lia creai, lum deinde Simonem,
    Prmduram fesso suppoitil vertice cautem, Terlius egregio Levitis pectore natus.
    Ac dum securo refoventur membrasopore, Passidei hic Domini sacrata allaria nostri.
    £60 Aspidi inlrepìdus loto de lumine mentis B 910 Nunc sequilur Juda, tribui mox indilus auclor.
    Hwrenlem scotani pure trans nubila costo, CAP. XXX. Ast alios parlus, utero quos Balla
    E gradibus cujus sublimis turba ruebal. [creavil,
    Asl alia e terris superas scandebal ad arces. Scire licet, claros nunc jus est dicere naios.
    Ac dum prmcipili volvuntur corpora casti, Post hos Issacharus parilur jam germine quinto.
    865 Omnipotensprona spectabat fronte ruenles, Sexta subii proles, nomen Zabulonis adepto,
    lime superadjungens:Ego sumrex magnusOlympi, 915 Nascitur et virgo germanis congrua Dina.
    Jampridem Dominusque luus, Dominusque pa- Tandem sera Deus largitur dona Rachelm.
    [ renlis : JElhereas tenerum Josephum gignii ad auras.
    Pelle melus, prmsles, lellus, cui membra dedisli, Ergo ubi jatn proles utraque ex conjugeparla esl,
    Gerla libi sedes, et cunclis le duce natis, Discessuma soceris , el qumqumsiveral, orai :
    870 THnuncpergememor,cmplumqueautdeseremunus. 920 Qui cum prò meritismercedemsolvere vellent,
    Me duce, dimissas iterum remeabis ad urbes. Deponunt animos, genero pascente , rogali :
    Illi somnum ingens rumpil pavor, ossaque tota Qui nihil exlernum cupiens, dìtescere sese
    Conculit burnenti perfundens membra fluore. Muneribus Domini solis teslatus, abivit,
    El super lime memorai : Domus est hic magna J Conjugepercepta tantum conlentus utraque.
    [ Tonantis, 925 Enitens, ut longo sibi momentopararet,
    875 Porlaque, qum gemino teserai de cardine cmlum. Decernit virgas rupto de corpore matrum.
    Mox lapidati, capiti fuerat qui subdilus, unguit, Mysteaprima fuit, storaci mox altera dempla esl.
    Alque Domum Domini compellans, indice saxo Tenia vulsa nuci, quo sensim lana colores
    Promìtlit, decimos dalurum se fore fruclus. Dividuos raperei virgarum palila succo.
    CAP. XXIX. Jamque iter incosptum celerans, 930 iVamper stagnapecusproperans menare balanlum,
    [ quo semita duxil, Signavit vario tinclum discrimine succi,
    880 Pervenit ad puleum, qui vasta in devia solus Invidiam propler variam, quia dixerat ejus
    Molle pecusriguis semper palpaveral undis. Esse socer mercati, mullis quam lempseral annis.
    Hi e gregibus trinis paslores sole calenli Hic cum divitiis alitos prasstaret inemptis ,
    Libabanl lenues latices, mslumquelevabant, 935 Invidiam Imvomovitlivore dolentum.
    Hisque salutatis, disquiril singula vnlis, CAP. XXXI. Dumque socer dirus lanarum veliera
    885 Incolumesque videt cunclos, quos mentequasrebal. [londil,
    Hmc inter nivea gradiens Rachela figura, _Libertas permissa viro , otta commoda ferrei
    -*
    Urgebat patrias ad pocula noia bidenles. Omnia, et incoctostosta fornace penales ,
    Quam promptimjuvenis fraterno e lumine visum Quos Syrus in palriis credebal manina Carris.
    Castos in amplexus cognata ad peclora jungit, 940 Hmc lamen involucris cohibebatcauta Rachela,
    890 Desolvenslapidem, palei qui texerat ora, Ne pater inventa punirei crimina noxm.
    Seque sitimijuncto gennanum sanguinepandit. Digressus vieto conscendit flumine collem,
    Quem procul inluilus sensu gaudente Labanus, QuemGalalum indigenmpatrio sermoneloquuntur.
    Advólal, et suda juvenem componit in aula. Tenia jamque die soceri pervenit ad aures
    Nec palitur, gratis vatem servire propinquum, 945 Discessus generi pariter, pariterque natarum.
    861. Forle, puro trans nubila (celo. 910. Pro Nunc Iegi polesi Hunc : sed non male est
    868. Malim prmsens lellus. Nunc.
    870. Emenda : emptumquehaud desere. 911. Forte, alias.
    8*>2.Corrigo : Hic gregibus. 927. Forle, Myrtea prima fuit. Vulgata ait : Vir-
    884. Vafis prò nates. gas populeas viride», et amygdalinas , et ex plalanis.
    888. Forle, fraterno lumine. 932. Locus obscurus , vel corruptus.
    890. MelitTs.Devolvete, ex sacro texlu.
    zm LIBER IN GENES1N. 570
    Ilicet auxilium fraterno ex agmine poscit, A Non potuit, soli quodjus est nosce Tonanti.
    Quwsitumquedin sexto jam lumine Nangus , Ipse locum Domini compellat nomine visi,
    Ne noceat, sanctoDomini la-rore velatur, 990 Goniigeralcujus sublimescernere vultus.
    Mitìficusquesua is, qum credit numina, poscit, Atque ubi se Dominus pulsa jam nocte removit,
    950 Et cunclisqumsita locis non cognita mosret. Egreditur longa suslentan» cuspide gressus.
    Postquam deposilis rediil pax certa querelis, Hinc Judma memordevitalmandere nervum,
    Congeriesslruilur saxis erescenlibus alta, Qui femur astrictum rigido munimine fulsit.
    Ut locus exslruclo maneat munìmine lestis, 995 CAP. XXXIII. Jamque videns fratrem vatlatum
    Ac positus limes limen discerneret agris. [cum grege lumia,
    955 CAP. XXXII. Ecce vim medio vates vidit ardua Procurvus prona Dominumcervice salutai.
    [castra, Congressi multo conjungunt peclora flelu.
    QumDeus aslrigero duclal moderamine reclor, Et jam jamque magisvario sermonerequirit,
    Indidit et nomen lestalus : lime Deus implet. Qui venianl comilanle manu, qumturba sequalur.
    Interea eleclosjuvenes prmcurrere jussit, 1000i7/e docci, nuplm quo sint genitore creata,
    Muneribusquegraves, germanum qum jubel ut is Diversique greges qua sint mercede parati,
    960 Ut reditum placido» trìbuaf; pacemquepetenti B Confesiimquenurus curvo cum poplile fusm
    Aiinuitille libens; sociis, alque agmine multo Admorunt teneros cognata ad basia nalos.
    Slipatus, fratrem conlra nil turbidus exit, At senior prolata pie dum munera vitat,
    Cumquequater cenlum terrelur turba virorum, 1005Mitificus mulcel concordis pignora vatis,
    Plus specie»,quam tela nocent famulanlibus armis. Atque libens fratre pariter comitante recurrit,
    965 Discreti»igitur gregibus, hascprima locavil, Ul vice sermonum sensim sua gesta referrent.
    Qumdonala sibi dignelur sumere frater, Sed quia lentigrado serpebant agmine faslm,
    Atque simul flexa Dominumcervicepoposcit : Subsedit vates, gregibus, (amulisque regendis,
    0 Deus, immensispes, et subslantia regni, lOlOPareof/wefrondoso posuit mapalia ledo,
    Qui Deus es sempergenitoris solus, avique, Nomine qumfixo placidi vocitare Tabernas.
    970 Cujus ab exsilio faciunl me jussa reverli, Devenit ad Sieimas, qum sunt regione Chananna,
    Grandia dilato largìlus commoda servo, Mercatus prelio confini»prmdìa lerrm,
    Jussisti lenta fluvium transmillere virgo , Atque Deum structis properans aliaribus orai.
    Jordanemque tuum illieo trammitlere gressu. 1015CAP. XXXIV. Illic improbi®»Dinam Correus
    Et nunc divìduìs cernis me degere castri», [amataui
    975 Ut varioscasus geminomuniminecasus. C Polluit, el tenerasprmeerpsit virginis usum,
    Eripe me his, invicte, malis, el spìcula fralris Conjungique volens soceris, prmpudia dempsil,
    Infraclo placìdus quam primum decule ferro, Grandia dona ferens rapla prò conjuge vati,
    Ne rapidus duro ferial mea peclora telo. Oppressus tota pariter cum pube necatur.
    Ergo ubicomposuitsocios, somnosquepetivit, 1020iVaforumferro doluil hmc gesta Jacobus,
    980 Luclantem superare Deum sub nocte laborat. Infractum fosdussocia cum gente locutus.
    Feininè nam presso, stupuit pars corporìs Ma. CAP. XXXV. Ilicet Omnipotens monuil discedere
    Cumquediu vellet membrorumsolvere nexus, [vatem,
    Is, qui pulsaral valido cerlamine vatem, Ac domum fidam Beliteli in sede locare,
    Prasslila dimissum Dominus post dona remisit. Feslinat, paretque Deo, nalosque precalur,
    985 /Vominemutato, Jacobus desinil esse, 1025Pr delubro Deum rigido firmata metallo
    Ac DominumCernens cunclorum dicilur ore; Gomminuanl, nìveoquetogas sub tegmine sumant.
    Ausus quinetiam Domini condiscere nomen, Ipse deos nullo» Terebinllti abscondit in antro,
    947. In Vulgata Laban. perseculus est diebus sep- D 988. Lege nosse.
    tem. MART. 1015. In Vulgata legitur Sichem, prò quo Juven-
    949. 0«are furalus es deos meos? inquit Scri- cus scripsit Correus, quod nomen genlis esse vide-
    ptura : ubi observat S. Auguslinus quaest. 94 in Ge- tur. Nam occurrmit in Scripluris Choraei. MART.
    nes., quod a principio libri Geneseosnunc primum in- Augustinus quaest. in Gen. 107, 405, legit, Sichem
    venìmusdeos geminili. MART. filìu» Enunor JEvmi, sed in odo mss. habet Emmor
    955. Castra hasc, inquit S. Augustinus quaest. 101 Chorrmus. In lextu graeco legitur Evatus;sed in mss.
    in Genes., nulla dubitano est, quod angelorum fue- Alex., et Sar., necnon in edit. Aldi, Corrmus.
    rit multiludo : ea quippe in Scripturis mililim cmlino- 1017. Corrige prmputia.
    minantur. MART.Facili mulatione versus constabit, 1018. Post huoc versum collocandus esl versus
    videi prò vidit. 1037, ut facile ex sacro textu intelliges.
    959. Versus corruplus, ut multi alii passim, quos 1025. Fort. Alquedomum fida.
    sine censura praetereo. Conjectura probabilis est, 1025. Melius, formata metallo.
    qumjubel nli, vel queisjubel uti. 1027. Vulgata versio : At ille infodii ea subter te-
    973. Mendum eliam hic subest. rebinthum. At versio Italica, quam citat S. Hiero-
    975. Forle, Ut varios caveam gemino. nymus contra Helvidium , Absconditea Jacob subter
    978. Magis placeret mea pignora. lerebinthum. MART.Ambrosius, epist.66,ad Romul. :
    986. DominumCernens, id est, Israel : nam Israel Jacob abscondit inaures cum simulacris gentium : et
    videns Deum interpreta tur ex Origene, Basilio, Gre- libr. ii de Jacob e. 7: Ibi deos accepilf-alienos,et
    gorio Nazianzeno, Chrysosiomo et Angustino. MART. abscondit eos sub lentisco.
    571 APPENDIX A© OPERA JUVENCI. S72
    Ingentemque videi Dominum depromere sueta }V 1070Qt(Oo«emagis cunclos inter conspeclior esse!,
    Verba sibi, vatemquefore se numinis alti Vela-baivario veslis circumflua fuco.
    iùSODitibus in terris, Dominus quas voveral Abrm. Is cum jam teneris Domino inservirei ab annis,
    Ipse loco nomen posuil, saxumque sacravil Forte videi placido sopitus lumina sonino,
    Quod venerati» liquido totvm perfundil olivo, Fratribus adniixlumsesevinche maniplos,
    Erexilque domum lurris sub teda Coderà;. 1075Dummediasinter dislringunl forra novale»,
    lime inter fìadteta gravi eonfecta dolore, Alque suum redo sttblimem surgere cono,
    tQSSFunere fado parcns Benjaminum fudit ab alvo. Quemjuxta prona fralrum cervice ruebant.
    Namque prmier noios justis de malribus orlus, Postquam juvenis placido sermone retesii,
    Tertia luce deliinc, majus quo vulnera ferrini, Commovittrepido pavitanlia corda tumultuili
    Pignora supposita vati» genitrice creavi!-. \08QMurmure lenifico regem dominumqueloquenlum,
    Agnovilquelibens socio de genuine Balla; Prodebant sederi secretam 4e(ore solum.
    iO&tìConspicuumDanem, quem Nephlalimus adurget. Quoque magis gemina irisles dimmperei ira,
    Asl alios mox Zelfa creai, Gradumque, Aserum- Somma doctiloquo ipandit perspeda parenti,
    \que. Omnibusadmotis, quo» lima sanguinis arctut.
    Oblinet hoc etiam meritis, quod defore noral, B IQBBNmnquevidebaiur roseum sibi cernere solevi,
    Ul pallio» Vitltus talliti cum prole videret; Conjunelamquesimultremulo cimi lumine lunata,
    Ut qui jam veiula fuerat genitrice crealus, Hisque decem stella», umque assurgere junclas,
    iQiSBis seno insigni» posse!gaudere nepote. Et sibi ceu domino procurva infleciere colla,
    Ergo ubi jam tandem bis noiiaginta per annos Hasc poilquem obliquogenilor cognoveralme,
    Vita fuit proceris, et longum eluda per asvum, 1090Fflss«Sadgrandiim trepidi» mox frairibvs esse,
    SoMlur, ei lasso de corpore candidus exit, Ilicet excedtmt juvenes, gregìbusquepaterni»
    Vkuvus sanctus, quas dal prudentia, sede», DisqujruiU leetnsper flerea gromma valles ;
    10.50/n quibus aslrigero rembans per smcula pulcliro, Ad quo» missus abit, dumis.quesiieiìtibuserrai,
    Invila! nivees se.euraad gaudia juslos. Edoctm,quodam Jìivenvm monslranie, recessus,
    CAP, XXXVI. Janigue jtival fratres meiatas eli- lOdbGramine mutalo (ralrum quos legerat agmen ;
    cere sedes. Quemprocul ut varia lifìiit prgsnoscereveste,
    Nani quia non poierani angusto in limile lerrm Coiisìliuminfauslum lingìfisdiscordihts aplant.
    Crescente»greijilms multo»cohibere colono», Omnibusinvjsum constai seitlenlm fmirem
    ÌOobAllleriorSyrum moliteli!posi arva Chananna Perdere, el exslinclum marsti mirrare ferarum,
    Apeipit, et lieta prosdive»paseua snniil. C HOODKUI rapidi secum ventosowurmure ptusswi ;
    Clt&naiinasuseqiieus no»- linquit regna Jacobus, Sonmifi,cernantus, pplerunt ri pellere l.etJium.
    Ut- patrio semper gauderet-mens pia ritti. R^spuil Iwc placidi» Rubemisiniiior orsis,
    CAP. X.XXyJL Hlic conspicuosJoseplmssuscìpit Frendentesquemonel prasdurum fondere ferrimi,
    [aettis, Stagnanti fiistiwraiismelius mersfirc palude.
    iOHOEffttlgetisinter tanto discrimine fratres, 1105/licei exuilur, nudusque irmolmlurulva,
    Quotilo luna nitet parva inter sidera costi. fi meinter Syricus merces mutare Sabmas
    Qui cum jam sepiem, decemqueattingerei annos, Isinaelida gravi irudebal mole canwfos,
    Servabal palrias gerbosg in granirne fostas. Dum prpperat Arabum messe»deferre Canopo.
    Omnibus meedens nalu minor, quos generosi» Ergo urbi germani spes esl affitela minori»,
    ìQfìSProgenuUihalamis genilor, vel pellice serva. \M0Judas ail, melius Josephum vendere nummi».
    El quja wnspicuus germana in classe vìrebql, Celatur genilor, veslemquein sanguine linctam
    Fraterno» sensus livoris frigore movU. Persp'tpiais, nulla mentilur fraude necalum.
    Hunc pater ex tota complectensstirpe natorvm Discindit manibus vestemRubenus aduncis ;
    Mulcebal tenerum valida inler corporeifratj-um, Nigranlesque sibi cìiicum cìrcumdal amiclum
    4055. Antiqua versio Italica: Exlendil tnberiia- D et Isidorus Ciarius in suis Ribliis. MART.
    culum suum trans iiirrim Ader. Ita apud Hicrony- 1063. Lege herboso.
    uuini Quaesl. liebraic.tom.il,p. 558. MART.SÌGeliam 1078. Forte, Posieaquam. MART.; vel lime postr
    texlus Gnectis. quam.
    1035. Melius, Benjamin. 1079. Pitto, aimultu.
    1036. Fonasse, prasier-naios juslie ile malribus 1104. E contrario Vulgata versio , Mìserunique
    orlos. eum in cistcrnam veterem, quasnon habebat aquam.
    1*057.Locus hujus versus est post vers. 1018, ut MART.Melius profeelo essel Sìccala meinorans. Am-
    tunc dixi. brosius, de Joseph cap. 5 : Exulus est tunica
    1041. Forle, Gadumqtie. MART. - Lacus aulem sif-cuseroi.
    1047. Proceris, scilicet Isaac, qui asnios cenlum HOS. Vulgata non dicil, exiitum tunc veste Jose-
    et octoginla Visti. MART. phum, sed tantum cum venditns esl Ismaeliiis. Al
    1050. Forte, smeula fulcro. cum fratres ejus sanguine linctam sistere paifi £ibi
    1062. In Vulgata edilioiie legitur Joseph cumsede- proposuerint, statiinqne exulum fuisse verosifnijius
    rini essel aimorum. At Hebraicos , Chaidaicusqtie est. MART.Etimdem narrationis ordinem lene! Ani-
    texttis, sed et Sepiuaginla iuterpretes alque edam brosius proxime laudalus.
    anliqMflversio Italica : Joseph aulem decemet septem 1114. Forte, amictu». Ac videiur 6eqnens versus
    annorum erat. Itaque legit sanctus Augustinus, homo huic praeponendiis esse.
    375 LIBER IN GENF.SIN. 574
    1115 Affliclus luclu genilor, perquiril amissum. A Cernebamviridi frondentempalmite vitem,
    Quemdudum acceplum semivir Pharaonis ha- Dum serpi!, nexaquesuo de verberependei,
    bebat, 1165P«mpi»eos inter flexus Ire» uffore fundos,
    Aurata» solilu»mensa»onerare lyranni Uvaqueneclareo pendebalflava racemo.
    Lancibus, et slrepilu ir.agnmgaudere culìnm. Inde calix regis, quo milia pocula libai,
    CAP. XXXVIII. Hmcinter Thamara parti, dum Spumabal tenero, quod pressi! dexlera, musto,
    [gaudio culpa; Quemdominus prompla susceplumpalma tenebal.
    1120La*(oplaeent, geminoqueimplelurpignore venter, l*70Omw'o lum juvenis signanler clausa revelat,
    Quorum prima puer memi' qui lumina vilm, Tres fundos tres esse dies, quibus ille secutis
    Exeruit. prasi.isilquemanum,quam [emina solers Amissumrursus relegai, repelatque favoran,
    Punicea de veste ligat, mox condilur alvo , Mixlurus placido, qumvidit, pocula regi.
    El vicemutata confeslimnascilur alter, Hoc tantum meritis prò talibus office,dixit,
    1125Anleriora Icnens, fuerat qui sorte secundus. H75r/r, cumsumpla tibi fuerit fiducia fondi,
    Hic quoniam fuerat discrctus limite quondam, Dimoveasnostrani nullo de crimine posnam:
    Zarm nomen habet, alìum dixere Pharelem. Ilebrma gens dieta mihi. Nani veitdilus exsul
    CAP. XXXIX. Servabal Domini custodia fida B ] Criminefraterno servilum nobilis ivi.
    [Josephum, Posi hmc visosibi pistorum maximus infit :
    Non passus durm subjeclum vivere Iegi. 1180Verticetrina meo visus gestore canislra,
    1150Aii'er/us nani didus herusdal cuncta ministro, Regipcisdapibus, lauloque impleta paralu,
    Necspe cassa quidem;Dominusnani mitis ab al'o Unguibus innumerai volucresqum rapta ferebant.
    Omnia, qumjuvenis servabat, largius auxit. His dictis, sai veru quidem, sed dura loefuente,
    Nec lamen obliami Pelafrelam mitis amore. Maclandumduro testatur mox fore ferro,
    Nam quia conspicuofulgerenf lumina vullv, \\85Avulsumque caput fìgenduinsljpite celso,
    1155Exorat coitimidomina male saucia servi. Quod volucrescurvo discerpanl protinus ore.
    Sed vilatjam fosdapuer, seseque recusal Reddilus ille loco, cmsus hic corpore truneo est.
    Sacratimi culpa immodicapressare cubile. CAP. XLI. Interea geminos jam tempora lapsa
    Femiita sed veiilis nequidquamperdila flammis [per annos,
    Explorat molles aditili, el temporacaptai. Rursus ad Eoo» torquebant sidera cursus,
    1140Forte domum vaciiam , solumque ut lepperit, 1190Somm'acum duetor vidit Nilalicusisla.
    [instai, Namque videbalur, fiuviumdum special amosnum
    Conserttmiquemanu cogil decumberesecum. 'C Corporibus nitidi» septemspedare juveifcas,
    Exsilit ille alacer, veslemquea corpore demi!, Tondentes viridi pupanlia gramina ripa. *
    Alqueinter dominmgemina»dilcibilur ulnas, His alias turpe» maciessubjungere gressu»,
    Femina proclamai, viresquea crimine suiifif, Ì193 Dumquesuis pigra; mirum ! vix ossibus hwrent,
    1145 Vociferali»,pnedntce decus lemerasse pudori» Eximias paiolo sorbebanlore juvencas.
    Fidentem forma juvenem,dum lubrico» mvo Somnia jungunlur paribus non dissona causis ;
    Fervet, et herilem molilur scandere lectuin. Ecce videt spicos fwcundo e genuine septem,
    Quin etiamtristi competici!voce marilum, Alque alias lenues, el farris semine cassas
    Innocuumquereum piacila}vult subdere pmnm. 1200Hon-e»dumdidu ! grqvidas ceumandere fruges.
    1150Q'«E ceu vera putans, Josephum carcereclaudit, Id visum mcestitsnequoquatnmente coercel,
    In quo jam regis cohibebal pwna ministro», Sed irepidus cunclos, qui callent, dffore ju.ssit,
    Carcerishunc cuslos blando mox pectore mulcet, Disquirens, dausis qumsii seiiteiiliarebus,
    Innocuuinijuevidens, commissi ergaslula legai. Alque ubi consultustacuit Mcmphilicusaugur l
    C^P. XL. Illic (erte duo, celsa quos torvus in 12056'arcere qui dudum laxatus, vina prmbebal,
    [aula Eloquitur juvenis, sese, pandente Josepho,
    H55 Candiderai nigro pennolus velie lyraniiu», I) Amissorediisse loco, sociumquenecqlum,
    Inclusi posnamtrepido sub corde pavebani, Milluiilur propeie, vatemqui crimine loto
    Ac dum sollicitis furantur lumina curis, Exuium, turpi celere»de fornice tollant,
    Somnia venluris videi-uninuncia rebus. 1210 Informesquegenas, et crines carcere pasto»
    Hos cum perspicuo lustrassel lumine \nmslos, Tondentes, prisca facerenf revirescereforma.
    1 ititiPerquiip causas, cogilqueocculta fateti. Ergo probus diclis consiillus talia reddit,
    Contìnuo qui vino dabat consueta lyranno, Alque docet, vacca»annorumnuncias esse,
    Eloquitur, qumvisa forent sub nocte sopora : Atque leve»spicas seplenosdisseril orùes.
    1151. Forle, ATecbpes. 1164. Pulabam nexuquesuo.
    lt55. S. Augustinus , quaest. 150 in Gcnesin , 1165. Notandoli) fundos prò propagines.
    vocat eum Putefretem , Vulgata versio Pitlipliqr. Ì195. Pupare, crescere, verbum harbarum, quod
    MART. Sndicaiur a Ducangiq ex Papia, e! Slami. Saluc. col-
    1159. Virgilius, iv An. vers. 425 : Sola viri molles lal. 7, e. 196.
    adilus, el tempora noras. 1194. Forle, turpe» macie.
    1144. lìx Juvenali, sai. 6, v. 285.
    575 APPENDIX AD OPERA JUVENCI.
    1215 Namque ita de gestis ventura insignia formis, 1A Alleganl nescire dolos, sesequefalenlur ,
    Ul septem foscundasolis sit terra per annos, Bis senos quondam fratres genitore sub mio
    Alquefamem diram parili cum tempore gignal: IWSConspicuamlenuissedomum, his oinnìbushiiiuiil
    Quis penitus lellus sitienlibusarida venis Poslremum nalu patrios servare labores,
    Pallida pulvereoconsumaigramina sulco. Asl alium celebri jam prìdem defore lelho.
    1220IVamaHeduplicibusjungunlur somniavisis, Se diram vitare famem, terramque Clianannam
    Certa Deus juncto mandat constaretonante, Exosos, tenui damnaniemseminafoia,
    Quin potius dum lempus adest, dum cura medendi 1270Poscerevenalesspecies, licitalaqueforra.
    [esl, Eloquitur vates, reclotis nominejurans, -
    Elige de cundis procerem, qui prassciushorum, Claudendasdura juvenes custodia, donec
    Judicibus positis, tolam sublimis sEgyptum Germanumexhibeanl,genitorquem mitis habebat.
    1225Tewperef,el (juinlasquacumqueexmessereposcal, Neclunlur Irina pariler sub cura luenlum,
    Ul qumprima dalur fmctindiscopia terris, 1275Laa;a(iauedeliinc, unum liquere tenendum.
    Jus teneat sterile» consumptisfrugibus annos. Nec minusocculto rumpentes corda dolore,
    Accipitur plauso procerumsenlenlia voli». Commemorant,quamjusta sibi discriminasurqunt,
    Ipse eliamtandem sedalo pectorerecior R Quodfratrem immeritumvelilo Iranscribere pace,
    1250Vera renarraniem celso sublimai honore, Commissisero pmiiassub judice pendant.
    Prmfeclumquejubet totas se ferre per urbes, ìiSOIngravathmc diclis Rubenus veraraiarrans,
    Inde anulo digilum votis fulgentecoronai, Ac scelus immensum, sese nolente, peractum.
    Byssina mox croceocircumdal pallia peplo, Fleciitur his vales, germanajurgia noscens,
    Flexilis induilur per collum circulus altri, Luminìbustacìtìs conversusflebile plaitgit.
    1235 Alque novus rector curru sublimior exstat. Hascinter media fratrum Simeonacorona
    ClainosusqueprascoIcnorem judicis auget. 1285Acapitur, fidus cunclisredeunlibusobses.
    Quin etiam legitur conjux, cui nomai Asennes, Tum pelila sibi juvenes frumento capessunt,
    Quam genuit darò Petafras stemmatevates, Immensoquegraves urgenlur pondere muli,
    Ex qua confcstimgenitor (il pignore bino. Jamque vim medio, dum solvit vincula sacci,
    1240Dicitur anlerior Manasses,junior Ephrem. Fratribus invenlos quidam dal viserenummos.
    jEgypli vatis suggeslu nobilis allo, 1290JTdcwncftfaciunt, pretto mox deinde reperto,
    Quidquidvix poluit jejunum assumere tempus, Miranles summo proceri cerlaminelaudali!.
    Horrea piena tenens, ut cum res posceret uli, Jamque adeo patria; subeuntesUmiliasedis,
    Proferret cunclis poscentibusabdita forra. C Gratalur reduces genilor, unumque requirit.
    1245 Post ubi dira fames, lolum diffusaper orbem, Omnia cognoscens,nunmiosque,el dona capessi!,
    Cogebaltrepidos, palerai quod mandier, esse, iWSConquestiisgraviter, alium jam defore natum.
    Conclamaipopulus, regemqueefflagilal escas. Aerisi cum deinde cibi, adveclaquefarro
    Ille jubel proceremmasstis dare forra Josephum,, Cogebantrursus preliis alimenta parare,
    Parentem monitis, cunclosqueexplevil ovanles. Sed revocaregraduili Memphismensnoncrai ulti,
    1250 CAP. XLII. Interea Jacobus, fleto jam funere2 JViminimum fratrem secum pater ire juberet.
    [itali, 1300QMcm cumplura gemensnoilei dimitterequoquain,
    Bis quinosjuvenes numeroso e germinemittit, Rubenus fido germanumpostulai ore,
    Qui longinqua (sibi) pi-eliofrumento pararenl : Securus gemina commilienspignora patri.
    At minimumcunctis Benjaminumnon sìnit ire, Prosequitur Judas, sese nec posse reverti
    Invalidu» dttruin nequeal ne ferre laborem. Proclamai, rigidi testalus verba Josephi.
    1255 Alqueubijam Farim perventumad mosnia lerrmi 1305 CAP. XLIII. Hmc ubi grandasvus genilor jam
    [est, [milior hausil,
    Summissi petieresolum, fratremquesalutoni, Dai juvenem, largo perfundens fluminevullvm.
    Miranles celsa sublimali sede sedentem, & Illi abeunt, secumquevehuntleveolentia thuru,
    Nec lamenagnoscunllongopost temporevisum. Incensimi, et gutlani jungenles, cum terebinllto,
    Quosubi perspexit, memoricummentepropheta Inter odoralas portantes niella vapores,
    1260 Increpat, el multa proterret voce paventes, 1510EI geminumprelium, con&ertusne forel error,
    Sdtalum venisseferens, qumcopia frugum, Condita quod clausis (ueranl numismata saccis.
    Quiveviri pingues leiieanl moderaminelerras. Quosubi conspicua vidit Josephus in aula,
    1215.Forte, ita digeslis. tur deesse aliquis versus ad sententiam expri-
    1221. Non intelligitur quid sit juncto tonante; videt mendam.
    num resiiluere oporteal certa Deus mandat junctimi 1255. Karia, seu Pharos oppidum erat jEgypti, in
    consiare lyranno. insula pene continenti juncta, quondam regia, de
    1218. Quis prò queis, vel quibus, ut alias obser- qua Lucanus, libr. x : Fama quidemgeneris Pharias
    vavimus. MART. me duxil ad urbes. MART.
    1220. Lege : Nam qum duplicibus. 1265. Forle, ea;his omnibus.
    1227. Legendum pulo, Suslineat sterile». 1278. Pace, forte paclo. MART.
    1242. Forte, afrswmerejprò assumere. Sed vide- 1507. Corrige : bene olenlia thnra.
    577 LIBER IN GENESIN. 578
    Imperai, ul Imla celebrèntconviviasecum. A CAP. XLV. Permotus precibu» vates discedere
    Mussante»venerelamen, trepidoquèrealu [cunctos
    lSISCoiijiciunt, sesestritela cum fronde vocalos, Imperat, ac sese germanum fratribus infit.
    Quod numerala prius sestertia, dataque vati, Defixiriguere metu, taciloque realu
    Sàrcinulis imposila suis non reddere quissenl, Damnantes sese, cohibent formidine voces.
    Se tamen exsortes futurum cuncta referre, 1560Pro/ecfaì moa;ille reos, propiusque vocatis,
    Nec consuesseprius suppressa viveregaza. Exigit, ut dieta porlent placilura parenti
    1520Ta/ia dicentes cohibetsermone minister, Qum sint, qum fuerinl, qum mox ventura fe-
    Seque docet nullis fraudalum noscere nummi», [raniur :
    Verumsi qua viris donarent coimnodalucrum, lnsligans, migrare semen, gregibusquecoaclis
    Nec sua, nec vatis, nec regis dicere quemquam. VicinosArabum colles venientibusofferì.
    Occurritcunclis Simeon, sesequeprassenlat, 1565i7t quia contìnuolellus foret arida lustro,
    iòSWiiinque viris lymphas, dum prmbetpabulo mulis, Pasceret agnatos congestìsfrugibus omnes.
    lngredilur inulto slipalus milite vales, Isla edida viri Imlorex pectorenoscil,
    Cujus ad aspedum promunl pia miniera fratres. Josephumquerogai, charorum assumere turbam,
    Ille ubi per cunclos placido sermone cucurril, B Et gratuita jubel germanis tradere forra.
    " \310Dantur plaustro viris, frumento, pocula, panis,
    Perquiril, si firma pater virtute volerei.
    1550Quempostquamincolumemdixere, el vìvererecle, Magnaquegeslantes desudant pondera muli.
    Confirmai cohmrereDeo prò munere vilm Dantiir quinque togmBenjamino, et quinque pa-
    Josepliusvatem, sanperque insistere reciis. [reali,
    Et vetuli notus Benjaminus non forel ipsi, Tercenlumel nummi signata ineude notali.
    Consultaijuvenes, et prompiim sciscilat, inde Ast alti juvenes mercedislaude secunda
    1555Com»iodflquasque Deum pueri prò laude pre- l'ólSAccipiunt geminosnivosmveslisamiclus.
    calur. lime ubi cognovitgenilor, dola munera sumens,
    Nec gemitus colliberevalel, nec sislere fletus, Respirat patria festinus cedere terra.
    Sed tenero affeclu seseconclavibusabdil CAP. XLVI. /Egyptuinqtie petit, Arabum qum
    Anxius, et nimio qumril (omento dolori. [jungìlur arvis,
    Posi ubi discubuil, viclum posuere ministri. Educens juvenes patria moderaminequinque
    1340Vesci(«r, et (adii proleclai peclora falò, 1580Sepries, et denos, genesis ul formula cavit.
    Dìviduasquedapes virilim exponere gaudel, Acdum festino properanl conamine lurbw,
    Porrigìt el (miri majori dedicai uni. G Procurrit Judas, et fratrum prosvolatagmen.
    CAP. XL1V.Alqueubi jam saluris amor esl com- Josephumquedocci, haud longe ostare parentem.
    [pressus edendì, lite alacri» scandit currus, atque obvius exit,
    Ut prius itnposilo presserunl pondere mulos, Ì58ò0plalam excipiensviso genitore pltalangem.
    lòbSOcculitur dalum sudo jam more talenlum CAP. XLV1I. Rcgredilurque cilus, regisque ex-
    Josephi imperio, scyplmsque absconditur ardens \[currit ad aulam,
    In rebus, Benjamine, tuis, preliosior arie. Pastores properare ferens, ul turba charorum
    Jamque iter ingressi, non mullis millibus absunt, Discrelis degat foscuudoin gramine terris.
    Cum subilo incaulos circumdal regia turba, Ipse eliam vati reclor memphilicusinstai,
    lSSOComprensosgnelenel, futgeniia pocula poscens, 1390E( jubel, uberibusfratres componeretarvis.
    Fulurum increpitant, quem neclant crimine, ser- Lòngmvuspost ista senea;,poscente lyranno,
    - [vum. Elociuilur sensim, quanti» sii prmdilus annis,
    Annuilur, cunctique simul sua pondera patidunt, Qum domus, el qumsii veniendi causa Conopimi,
    Quassitumqueet poculum retegunt, fratremque Eximiumque ducem multa cum laude decorai.
    [relinquunt, 1395A'eeminus interea Joseplius munera mitlit
    Josephumquepetunt, et qumsunt gesta, loquentes, D ' Digna suis, magnumqueduci dal ferre talentimi,"
    ÌZSSEvolvuntdiari confestimjussa parenlis. Quo ditola fuit dislraclis frugibus aula.
    1517. Forte, imposta. deesse Arabim, ex Hieronymo animadverlil Saba-
    1518. Conjicere licet, exsortes furtilum cuncla. tierius.
    1540. Fato, forle succo. MART. 1580. In Vulgata editione sepluaginta tantum
    1542. Mendosumid est, ut plura alia. Senno vi- animae cum Jacob Agyptum ingressaedicuntur : al
    detur esse de fraire minore ex sacro textu. Septuaginia interpretes, et versio Italica, quam hic
    1351. Forle, Furatum increpitant. sequilur Juvencus, sepluaginta quinque nunierant :
    1555. Schramus legit Qumsitumpoculumretegunt. quibus asiipulaturS. Stephanus, Acl. vii, 14. MART.
    Melius viderelur qumsitumquepocluni retegunt, vel, Corrigendum esl denos prò denas, et prò ut formula
    si metri raiionem habere velis, qumsitumel poclum legarci ul formula. Quod aitinet ad numerimi anima-
    retegunt. rum, quie ingressa* sunt Agypiuni, Ambrosius ali-
    1564. Terram videiicel Gessen. Sic quippe habet cubi 70 numerai, alibi 75."Revera si pronepotes >
    versio Italica : Et habilabisin terra Gessen Arabim. Joseph per prolepsin computenlur, iiumerus erit 75,
    MART.Ambrosius, de Joseph, e. 12, GessemArabim. alioquin 70.
    !ia etiànl plerique Gricci. In Ilebraeis voluminibus
    570 APPENOIX AD OPERA JUVENCI. 380
    Alque ibi jam pòpiilis deer-antuiercaiilibusmra, A l'rMAl postquampuem.valts rata commoaa sanxit,
    Certalim exhìbitis gregibus mempltitica turba Dal Sichimam, glddiumque,suo dal spicula nato.
    14U0£mit inops fruges, prelium laxanieJosepho. Clurior ut cunclis sublimemscandal honorem.
    His quoque nudali, seque, et sua prasdìa ira- CAP. XL1X.Inde vocat nalos, et cunclis prm-
    [dunl, [mia dedit,
    Semine prmcepto messes quod deinde virerenl. Bis senasque tribus ipsorum ex nomine condit.
    Sola sacerdotum non esl possessio dempta, 14250»Mii/)usexplicitis, OQUIO jam capiti» ulroque,
    Queis gratuita duci placuit non venderefarro. Pignoribuè inunsma din, prolique natorum
    ìiOoIndiiur hìncpopulo quinlarum pensio frugum, Inconcessa prius, longoqueadjudicat asvo.
    Qum manet-pxo servatur formula jure. Decessi!solo lerrenis corpore vates.
    Inlerea explela perpendens tempora vilm, CAP.L. Mosslilimquededit decies septena dieruin
    Adjural natum Jacob, ventura revolvens, 1450Z/Utnma,dum funcli veneratur turba-sepulcrum.
    Ut sua majorum componal membra sepuicris. Quin eliam noli septem luxere diebus
    14-lOAiiHuiroranti, supposila dexlera coxm, Uberibus lacrymis, pacan rèddenle Josepho
    Contingit lenlm spondens cacuinirie virym. Fralribus innocui», veleremdum negliyil iram.
    CAP. XLVIIl. Composilosque senex alterna in T> Ipse eliam postquamjam cenlumtriverat annos,
    [parie nepotes 1455Alque decem, junctimetilus tempore telai,
    Pernmlcel diclis, dum sensim basia iibat. Fratribus effalur, venlurus qui (oret ordo,
    Sed mìruiii ! palma sacralur dexlra Manasses, Quo revocaregradum valeanl, el lin^uere Nilum.
    1415Anterior nalu Imva conlingiiur Ephrein. Dummodo composiloseinere», atque ossa repor-
    Prasscia inaile senis senior servireminori [lenl,
    Cogilur, alque loco cedil spes prima secando. , Et vehanl secumvelerum condendo sepuicris.
    Quamlibet obliquus cupiens deducere patina», l440S?'c demum lonqm post tempora candida vita
    Non potuti revocarelamen pia dieta Joseplius. I4410eeessit, peliitque Deum, corpusquereliquit'-.

    1406. Forte, Qum manet, et fixo. gnabalur._MART.Eliam Sepluaginta inlerpreles le-


    1411. In Vulgata, cap. XLVII,versu ult., legitur: gnili: El adoravi! super caput vii-gassum, vel virgos
    Adorami Israel Deum conversusad ledi caput. Atque ejus.
    ila, ut ail Augustinus quaest. 162, in Hebr-co habe- 1421. Uliinium capitis XLVIII versiculum sic legit
    lur : Adoravit Israel ad caput ledi. Observai. lamen Vulgata versio : Do' tibi parlem unam extra fratres
    idem sanctus doelor, Latinos codices legete: Et ado- luos. Quae sii illa pars, ciarius explicat Italica ver-
    ravii super caput virgm sua;, vel in capile virgm sum, C sio : Do libi Sichimam pra-cipuam super omnes fra-
    sive in cacumine, vel super cacuinen , id esl, super tres luos : cui concinimi Sepluaginta inierpretes.
    cacuinen virgo; Joseph: nisi forle Jacob luterai ab eo MART.Sichima urbs eadem est ac Sichem. Ambro-
    virgam, quando ci jurabal idem filiti,;, et dum eam le- sius, Hieroiiymits el Àugusiinus legunt eliam Sichi-
    ne!, post verbajurmiiìs, nondum illa reddito, inox ado- mam prò parlem unam,
    ravi! Deum. Non enim pudebat eum [erre lantisper in- 1459. Ul versus constet,legi polest Alque vehanl,
    signe poleslalis piii sui, ubi figura magnai rei prmsi- vel El revehani.

    DE LAUDIBUS DOMINI.

    Quis querìtur sera virtutis dote juvari ? D 5 Accelerare diem, meritis qui prasmia redditi ?
    Quis promissa Dei lento procedere passu? Nobilis ingenti lestatur gloria facto.
    Quis fine humano melitur judicis umani Nani qua stagnanti prmlabiluragmineripas
    Perpetui, tardumque putat, quod smcula debelli Tardus Arar, pigrumqueDiuvix explicat amnem.

    In prolegomenis, num. 18, rationem proluli cur oculis, in utram parlem flual, judicari non possit.
    inter Juvenci poemala dubia, vel suppuriiiiia hoc Joann. Michael Brutus, in Scholiis, contendi!, le-
    Carmen, sub Consiarclino editimi, collocari possit. gendum incredibili levitale. Nihil enim minus, ail,
    Barthius hoc poema elegans, dociissimum, politìssi- Arari videtur congruerb, quatti Ienitas: ninna vero
    mum, et ciudilissinium vocat, et lr xxxv Advers, e. levitale fieri aliquando polest, ut visus iallaiur. Haec
    9, vel Paolino dignum esse pronumiat. At Paulhio an- opinio non spluni verbis Caesans refeililur, sed eliam
    liquius esse, ex ipso tempore quo scriptum est, plutium velermn aucloritaie, qui lardimi, pigrum-
    evidenler liquet. que Ararini vocanl. Plinius, 1. in, cap. 4, Segni»
    Vers. 1. Stagnanti agmine; sic Juvencus, I, IH, Arar. Silius, 1. xv, vers, 504 : Quorum serpit Arar per
    vers. 461 : AgmineJordanis viridis perrumpil amosno. mia piqerrimus undas. Cìaudionus, de Consul. Mail.
    8. Legendum polo Tardus Arar, pigrumque dio Theodori, vers. 55, Tardus Arar; et libr.n io Ruini.
    vix explicat amnem. Non enim intelligo quid sii Diu- vers. HI : Quo» Rhodaniis velox, Arari» quos lar-
    vix. Arar, nunc La S.aona, (lumen esl Galliae Celii- dior ambii. His accedi! auctor hujus poentatis , qui
    cac, de quo Caesar, I. i de Bell. Gali. cap. 12 : Fin- idem indicai vers. pia?c, stagnami agmine. Non
    men.est Arar, quod per fines Aìduornm el Sequano- enim recle Barlhius,''libr. xxi Adv. cap. 17, sia-
    rumin Rhodanum<influii incredìbili Imitale, ila ni gnanli sinipliciter accipil pio fluenti.
    5M DE LAUDIBIS DOMINICARMEN. 5*2
    Quo fratrum Riletto progignitur JEdua pube», > A Tu, quem venturum sancii cednere propltclm,
    IO Conjugium meminisummapiflale, fideque; Incorrupla Dei soboles, reclorque regentis.
    Lex divina tamen merilum cumulabal amoris : Quo sine nit magnum Genitor deliberai ingens,
    Et votumambobus, soriani prmcederemorte, Cujus ad impennili cerlis mare conslitit oris,
    Mosroriquepio curam mandare sepulcri. 40 Nec lìc'et immensoterris excurrere ponto,
    Sed prior uxorem decreti pagina legit. Planaque monlanosincludimilillora fluclus :
    15 Tirai vir sollicitus largo jubel ore cavali, Qui vario stabilem dotasti munere terram
    Post morlem fiunt qum membris, hospila saxa : In nostro» usus, largus piemiepaterna.
    Susciperet veniens, miernaque fosderajungens , Tevade, morlales commillunl semina sulcis,
    Ul quo»vivente»tsnuissel leetulus idem, 45 El novus arenti proccdil cmspileparlus :
    Post percepla Dei, bustum continuilelevaret. Tu mattarejubes fmeundonectarevites,
    20 Sensit vota sui conjux prossagamariti, Tu graie»epulis hominum, medicosquesaltili
    Magnaquetemporibus Iribuil miracula castis. Arboribus succo»,tu trudis dulcia niella.
    Nam cum defunclisjunganlur bracino membris, Tu servire jubes liomini genus ontne ammantimi ,
    Et repetita manus conslringat v'incutatrunco, 50 Insuper et gravibus luco» curvescerepomi»,
    Ne quibus humanm complenlur munera vilm, 15 Alque novos redilus nullo de semine nasci.
    25 Accidal informi»fluilatio dissodati». Tu variosamnesnostro prodesse labóri,
    Immentum dieta-, quo tempore vita peracia est, El renovare sacri» benediclum fontibus mvnm:
    Jnngendus socim prospecla sedemarini». Te duce, velivolispatuerunt osquorarostri» ,
    Poslquam morte viri reserala esl janua lethi, 55 Divisosquefrelis luslravit novità porlus.
    Horrendumquelaremjam lux ingrata retcxil : Tu, poslquam certi»sunt acla dementa pguris,
    50 Deprensa esl Imvam protendens fendila palmam, Ne torpere rudi coslestismachina vuliu
    Invitati» sodimi gestu viventi» amoris. Inciperet, vario tignasti muneremundum :
    Quia dedit affcclum lumulo? (juis vincala solvit? Et quidquid casto radiai, tua dexlera finxit.
    Unde sepulta videi ventura; conjugis timbrata? 60 His aulam Domini placuil coniexere signis.
    Tu facis hmc, tu, Chrisle Deus, tua signa mo- Jam (reta ne nullis agerenlur inhospita lerris ,
    [ventur, Assiduumquealacer numerarci novità porlum :
    55 Pattlaiimqus doccs sopita resurgere membra : Crebra satis tumido defigilur insula ponto.

    9. Expende, num rescribere opnrteai(3«a (ramni C acooii*oiodalissimum.Pra;!eniiis5uniestà Forcellino,


    Roma;progigniiv.r.Edita pubes, JE'hiì, in doctiores ncque inier barbara quidem reposiitiiii, Hoc argu-
    scribiml vel lledui, aul Edui, a senaiu Rumano fra- nientuni perlractal Julianus Tolelanus Prognosi. 1.1,
    tres, cons.iitgoiinique appellati fuerani. Crcsar, e. 18, qui ex S. Angustino ita ratiocinalur : ATon
    libr. i B. Gali. cip. 53 : in primis quod /Edito», fra- lamen conltmuenda, e! abjieienda suni corporo defun-
    trcs, coiuanguin osque sospeiiinmroa seitam appella- ciorum, nm'ximequcjustonm» atque,fiddium, quibus
    to», in servitale, alque in ditione videbal Germanorum lamquam organis, et vasis ad omnia bona opera, el
    teneri. El poslea : Si id non (ecissenl, longe iis sancla usus est Sanctus Spiriius. Sic vetuslissinius Ce-
    (Aiiois) fraternum nomen populi Romani abfulurum. dex Jnliani, quo ulor.
    Cicero, i ad Alt- ep- W, al. 49 : /Editi, nostri fra- 26. Ilic versus, et seqitens non videninr hujus esse
    tres, piignanl, lori et fiutasse corrupii sunt. Sine eis certe senlenlia
    12. In sepulcralibus inscriplionibus veterani for- belle procedii.
    mula haec frequens occurrit : Contro votum super- 55. Pro ventura! lego venturi, vel venturum.
    stes, 37, Reclorqueregentis, in mendo, ul arbitrar,) cu-
    13. Moeroripio eotijugis alterius.siipersliiis, bai hic locus.
    17. Barlhius, 1. xxvi Advers. e. 10, hunc versum 39. Explicalus hic locus est in noi. ad Dracont,
    furcillis ejicjendun) putat, sine quo omnis senlentia 1. II, vers E43.
    egregie constai sibi. Fonasse trajicicndus est hoc 50. Barlhius, lib. xxxv Advers. cip. 9, plura
    paclo Post percepta Dei bustum corninone levarci, — verba finita in escere non obvii usus proferì, ei in
    Susciperetque uniens, mlernaqu^ (cederàjungens, Re- n his curvescere ex hoc loco. Forccllinus ad vocabula
    seribo uniens dissyllabum persynaBresjmnam veniens barbara rejeciteiiriieseo,
    relineri iieqnil. Si. Redilus, fruclus, provenius. Alque ila hoc
    19. Barthius, loc. cil. , legendum ccnsel Post nomen scribitur a rodeo, prima correpla. Redditus
    prmcepiaDei: hoc est, post evocalionem, seu, ut ergo vix tolerari potest inpoelis qui primam |icen-
    Hieronymus loqui amai, dorinitionem. Sic frequen- ler producimi, ut in rdligio, reppulit.
    ler in formiliis chrislianorum lesiameniorum legi- 55. Estne sermo de sacro baptisrciate? Sic opi-
    mus : CimiDominusde me prasceperil.Quod et ipsum nor.
    ex siylo sanctorum Pairum iraductum. Adde versimi 56. An sunt ancia elemento?
    14 hujus carminis : Sed prior uxorem decreti pagina 58. Mundum, ccelum : quam significationem ex
    legit. Manilio, el aliis antiquis confirmai Barlhius, lib, xxxv
    25, Longe melius esl conslringant, quam conslrin- Advers. e. 10.
    gal : vjdelicet repelila vincula conslringant manps 59. Expende, num melius sii dexlera pinxit.
    iritncti, Id qua ratione fieri consueveiii, observare b-1. Barlhius, I. xxiv, e. 5, ex Graecis ad
    licei in velerjbus imaginibus Lazari sepulii. Reeole Latinos liane elegantiiini lraductam ail, ni efferati
    nolani ad vers, 595 I, tv Iiisloria* Evangelica; Ju- animi barbaros, alque teiros inhospilales vocareni,
    venci. allegalqtie hunc ipsum versum cum aliis aliorum.
    25. Sensus esl, Ne accidal infwmis fluilatio dis- 62. Accipe interpreiationem Barlhii lib. KLV'I,
    sociatis nienibiis, quibus complenlur miniera vita*. cap. 16 : Ne prarsus Immuni»cultibus inhospita essent
    Fluilatio verbum novum, sed ad rem exprimeudam freta, el ut assiduum, hoc esl, freqaenlem, crebmm ,
    383 APPENDIX AD OPERA JUVENCI. 584
    Nec lamen insano metuit circumdata fluctu, A Quulis es, ingenti cum torques fulmina dexlra,
    65 Exiguoque frelis innilens orbe resistit, Prmsentemquejubes directa pavescereposnam:
    Te duce confidens, cujus venerabile padani Vel cum placatus campis sitientibus imbres
    Nexum lege pari summumque, imumque perm- Dividis, el dubias sulcis producis arislas ?
    [qual, 105 Ne tamen insignem res nulla oslenderel orlum,
    Nec sinit impositosquoquam transcenderepnes. Virgilioconcipieris: non sufficit esse pndicam,
    Acne plana nimis lellus, vel nudajaceret, Nec qumnupta queat Dominoconjungerefratrem,
    70 Vilibus aplandosjussisti assurgere colles Ne procul ex utero contagio turpis abesset.
    Grandibus, el largos umbracula texere lucos. Mox ubi processufelix maluruil mtas,
    Tum ite vaslus agat silvis torpenlibus horror, 110 ladociles animosmonilis servare palernis
    Innumeros fmtus proceris saltibus addis, Aggrederis, reclamque viam labenlibus offers.
    Incoia ne nemori, neu desit prasda petenti. Alque ut missa Deo penilas prmcepla paterenl,
    75 Tum volucresmultas, et mille examina vocum Imperium tu morti adimis, morboquesoluto
    Mortali harmonia lucis resonare canoris. Desperala jubes apprendere munia vilm,
    Sic annum placuit variis intexere formis, 115 Reslituisquediem emeis,elite quid inausunt
    El vicejucunda mortalibus adderò fructum : B Restaret penilus', quo perpdus errar obirel,
    Neu semperprolixa dies nimis uréret orbem, Indtcis sensum tumuli», el condita pridem
    80 Neve brevi»juslum raperei nascenlibus ignem : Membrajubes iterum superas consurgerein auras,
    Ac ne perpetuoquoterei labor omnianisu , Agnoscunlquesuum dilecla cadaiera nomen.
    Dot requiemfessis hominum noxroscida curis : 120 Ai poslquam legemseclalor idoneus hausit,
    Utque humana salus securum ducerei mvum, Ul se mortali cmleslis spìrilus aula
    Sponte salulares de cmspilesurgitis herbm. Exuerel, Iegi inlenlum, quo cuncta doeere»
    85 Has Pater ipse serit nulu, non vomere dives. Pro stiminotoleranda Deo, recleque perennem
    Non ego ferralo tegerer si viscera muro, Contemptumorlis sibi quemque assumere vilam !
    Ferrea vox, lingumqueforali mihi mille canenli, 125 Sic completa ferens Genilorisjussa, redisli
    Munera cuncta queam veslrm pièlatis obire. Ad summìsecreta poli, qua lucidus mther
    Sed pater ille luus secreta in sede localus, Pigra velai proprio succenderenubila cmlo:
    90 Nec cuiquam visu facilis, cunctisque tremendus , Atque ul certa foret pcreuntis copia turbm,
    Te misil Dominum terris, vitmquemagistrum. Qumprmcepla Dei miserandis auribus arcet,
    Et quisquis natum juslo veneratur honore, 130 Nec nova defunctos jamprìdem jura tenerent:
    Ambobussua vota dicat, vilamqueperennem. n Carceris inferni feralia, libera nobis,
    Tu casti, reclique tenax, et (ledere leges lnnumeramque jubes tenebris emergere plebem.
    95 Post criinen facilis, si quem vecordia prmceps His tantum clausis, quos impia vita notaril :
    Depulit a vobisprmscripto limite vilm. El loca pmnarumvenlurisdividis umbris,
    Te Genilor nostra palerenlur ut ora inerì, 135 Qum tibi non credanl, vel qua; se credere pn-
    Induil humana facìe, membrisquecaducis. [ gant.
    Quis lenlaret enim fragiles atlollere visus, Sande Deus, summique Dei venerabilepignus,
    100 Si tatem Irepidis voluisselsislere terris, Ad cujus nomenviolenta morte fugalce

    velut perpeluum portum nauta scirel ubique non deesse; rae, et clarum id esl, si vers. seq. legas ul procul.
    suis laboribus, fixii insulasin ponto Creator Optimus! 112. Missa Deoprò missa a Deo, qualia multa apud
    Maximus. Juvencum observavi.
    68. Suspicor quidquam prò quoquam. 115. Ne quid inausum, ex Virgilio, I. vm, v. 205,
    71. Foriasse, Grandius. quod et alii imitati sunt.
    77. Similia habet Draconlius, Salisfact. vers. 247,, 118. Ut cadaver Lazari.
    aliique ibi a me producii. 120. Fortasse respicit verba Chrisli, Consumma-
    82. Confer not. ad Dracont. 1.m v. 27. lum est, quae ad calicem passionis perlinent.
    86. Adisis not. ad Dracont. libr. in vers. 552 : 126. Secreta poli, ut Juvencus, lib. i, vers. 210 :
    Non si mihi ferrea vox sii. D Cmlisecreta.
    94. Plora de his ad Praconi. libr. li, v. 690. 127. Corrigo succedereprò succendere.
    96. Scilicei a limite vilm prmscripto vobis prò ai 130. Animadvertenda esipeculiaris hujus aucloris
    vobis. Vel lege a nobis. opinio : Ne eos qui jam pridem defoneii fnerant,
    97. Barlhius, libr. xxv, e. 7, affirmat, lueor pas- nova Christi praecepia tenerent, aul ex eis judica-
    sive usurpari a Boelhio, et ab auclore hujus carmi- rentur, jussit Christus, loca feralia carceris inferni
    nis : quamquam de hoc cerlus non erat, cum liberr libera, et vacua nobis, scilicet bis qui post Chri-
    illi ad manum non essel. Si hunc locum innuit,, slum futuri erant, remanere inmimeris inde ex-
    meri hic aceipitur prò inlneri active. Sensus enimì iraelis et bis tantum retenlis, quos impia vita macu-
    est : ul nostra ora paierentur te tueri, Genilor te in- laverat. Loca ergo pcenarum divisit, et panem his
    .luit, etc. ila retenlis reliquit, parlem reservavit his qui in
    102. Legam delieta prò directa. Chrislum non crederent , aut fingent se cre-
    104. Pro dubias aliud mallem. dere, quia scilicet fidem bonis operibus non lene-
    105. Scilicet ul res aliqua insignem luum orlum1 bunt.
    redderel. 154. Umbras vocat defunctos, phrasi ex eilini-
    *
    107. Hicversus et;sequensobscurisunt, et fortasse eis pelila , sed qua alii christiani poeta* usi
    corrupii. Tnhuilur, Ul'puto,perpetua virginitasDeipa • sunti
    385 TRÌUMPHUSCHRISTI HEROICUS. 386
    Pectoribus propriis, alienaque peclora naclas A Imperio facilem, vivendi lege magislrum,
    Exclamant, pallenlque animm, jussmque recedimi 145 Ediclisque parem, qum lex libi condita sancit,
    140 Sicut muIla prias de te miracula produnt, Victorem,Imtumquepares mihi Constantìnum.
    Cimiterram, caslumqueinter suspensa tenentur, Hoc melius fostuterris nihil ante dedisti,
    Obslricto per le quia nil permittilur hosli. 148 Nec dabis, exmquentutinam sua pignora patrem!
    At nunc lu dominum meritis, pielateparentela,

    157. Hisex versus obscuri sunt, etvideturaliquid 145. Elogium simile Constaniini Juvencus in fine
    deesse ad sensum. Sermo, ut arbilror, est de illis, libr. iv Historiae Evangelica* adornavit.
    qui cum Christo resurrexerunt, el qui contra in ae- 145. Lex libi condita, li. e., a le condita.
    ternis poenis sunt relieti; vel potius de obsessis a 147. Imitatio Horatii, 1. iv, od. 2, de Cassare Au-
    damione, qui per graiiam Christi e cordibus homi- gusto : Quo nihil majus, meliusve terris — Fata dona-
    num pelltiur, et aliquando etiam juslorum corpora vere, bonique Divi : — Nec dabunt, quamvis redeanl
    obsidei, ab iisque in nomine Chrisli jussus recedil. in aurum — Tempora priscum.
    Vide Pauliiium, Natal. xi S. Felicis vers. 250 seqq.

    TRÌUMPHUS CHRISTI HEROICUS.

    Cum faber aslrorum mortis paleretur acerbum B Cardinibus, magnamque dedit collapsa ruinam
    In cruce supplicium, sese non posse dolores Janna, el admìttunt concussa palalia Chrislum.
    Ferre Crealoris mundus clamabal, el astra : 30 Obstupuil prior ipse Charon, seque abdit in ulva,
    Ignivomi solis lumen nox abstulit atra : El canis obstupuil claudens Irla Cerberus ora,
    5 Conlremuil lellus, scopuli, rupesque dehiscunt. Gorgonès, Harpimque tremunt, pavet ipso Me-
    Et quid opus mullis ? lugebant cuncla creata. \[gmra,
    Rex cmliut Christus Phlegethontis regna subivit, Tisiphone, Aleclo, perculsusluce molesta,
    Princeps regali Plulo prospexit ab aula, Ullrices Diras, Furias, Parcmque sorores.
    Ad sua dumsensit concurrere UmiliaChrislum: 55 Et quid molla? sileni gemilus, tormenta, dolores.
    10 0 sodi, exclamat, jam tempus sumere Ida, Quo simul ingreditur Christus, tremore omnia
    Quandoquidemhic, sanie perfusu» membra, pro- [circum.
    pinqua!, Sed gaudent anima; sanctw, manesque piorum.
    Prmdalurus opes noslras, umbrasqueanimasque. Primus Adam ante alios patmas ad sidera lostus
    Scandiie leda alacres, hostemquea limite lelis Exlulit, et Dominumdevotaest voceprecalus;
    Arcete objeclis, multa et compage serarum. 40 Exspectate venis miseris, o sancte Redemptor,
    15 Regalem interea nos hic tutabimur annis G Da requiem, pnemque malis, fer ad astra re-
    Objicibuscrebris, el duris vectibusaulam. [demptos :
    Agmine facto illi summa ad fastigio currunl, Sic pater Abramus, puer Isacus, atque Jacobus
    Vocibushorrisonis el leda et mania compUnt. Procedunt alacres, juxla formosus loseplt,
    Ecce autem Christus per tetra silenlia rupit Et Moses sanctus, et vita insignisAaron,
    20 Lumine sidereo, claraque in luce refulsil. 45 El Josue invictus, reliqui regesqueducesque,
    Heus agile, umbrarum proceres, altollìte porlas, Et palrim vindex Machabmusorigine Judas,
    Portarumque seras, et magnos demitevecles. Inde alii palres, fama super mlhera noli.
    Quid miseri audelis contra capere arma Tonan- Candidus ille chorus Chrislum reverente!-adorai.
    [tem? Regius ante alios vates, notissima proles
    Hic egorex vester, frustra est obsistere regi, 50 Stirpi» Jessmm, citharam tangebat eburno
    25 Hmc ubi dixissel, subitus pavor occupai omnes, Pedine, et ad numeros una omnes voce precali
    Turmatim effugiunt, ululatibus aera compiente Dulce melos pangunt concordi Carminevates.
    Nec mora, cum sonitu postes ceddere solutis Ante alios juvenis, qui Chrislum nuper ad undas

    De hoc Carmine, post Juvencum a Poelmanno D cui^eiiam favet Ecclesia in secundo nocturno sab-
    edito, confer Prolegom. n. 19. baif sancii, hunc psalmum recitanscumantiphonaex
    Vers. 7. Veieres poelas christianos phrases gen- hoc vers. 7.
    lilium saepeusurpasse, e! ad fabulas inlerdum re- 22. Emendo : Portarumque seras prò Porlarum
    spexisse, eliam cum de sanctissimisreligionis noslrae seras, ut edilum erat. Prima enim in seras brevis est,
    mysteriis verba facerent, ostendiin not. ad Dracont. etbrevis effertur supra, vers. 14, et infra, vers. 96.
    1. II, vers. 559, et in Addendis pag. 467. 35. Haecopinio fuit plurium veterani Pairum, die
    21. Ex psalmo xxm, 7 : Attollite portas, principes, resurrectionis dominicae pcenas damnatorum miti-
    vestras, el elevaniini, porlas mlernales, et introibil rex ga tas fuisse, ul fuse exposui in noi. ad Draccr.lium,
    gloria. Quod lamen alii intelligunl de principibus, libr. II, vers. 528, et in Addend. pag. 467.
    el portis cceli. Lorinus prò exposilione hujus aucto- 40. Ex Virgilio, 1. vi, vers. 687 : Venisti tandem,
    ris plures allegai veteres, recentesque inlerpreles : tuaque exspeclata parenti —Vicit iter durv.m pietas!
    587 P. OPTATIANUSP0RPHYR1US. SS»
    Tinxerat, hic Imlisconceniibusagnifer ibnl : xK El veluli quondam belli slatuere Iropima
    55 Salve, Èrebi Victor,domi!orsalve inclyle morlis, Magnanimi Graium proceres, regesque Latini:
    Desinicior scelerum, salve, o fortissimevindex Sic Christus statuii Celebrisviclricia pugnm
    Am'ssmvilm, salve, o spes una salulis, 85 Signa sum, signa mlernos mutismo sub annos.
    Aspiceplasma luuin, sonde, el venerande Creator, Arboris ipse cruccili posuil, venerabiletignimi,
    El post tot gemilus nos due ad regna polorum. De cujus ramìs, fraclis cervicibus, hujus
    60 Tum Christus verbisanimos a (falur amici»: Vincli dependent oculis lurgenlibus hosles.
    Ponile corde metumi irisles secludile cura» : Aule alios Siygius Pluio de stìpite pendei,
    Ipse, ubi lempus eri!, vosad meo regna reducani. 90 Arcubus nitriti», lelis, laqueis, pèdicisqùe.
    lime dicéiìs, fraclis portarum molibusinfra' tìinc alia Mortis de stipite pendei imago,
    Horrendi Dilis regnum : quem prolinus inde Pallida, emea, fèrox, clinguis, (rigore lorpens,
    65 Exlractum-,vinclis, et carcere frasnat opaco. Deiitibiisexcussis, et Irùiwis nOribusora
    Horrendumille lonahs, nequicquampalpitai arlus, ti orrida commonslrans, el liiantia guilura late.
    lmmordelque seras, indignalurque teneri. 95 Fronde alia inferni dirupli janua pendei,
    At Deus; ille Stygis domUur, PMrgmhmté fé- Pòèiìbiis ài'riiis , c'uin cafSinidiisqué, sèfisque.
    [liclo, i> Fronde alia ira Dei, et sibi mais male conscia
    Intulit Elysio raptos de carcere paires. [pendenl,
    70 Hinc redìl a tumulo rédhnvus, pervigil ipsum Omnia qum Christi roseo sunt tersa cruore.
    Miles ubi clausumstudio servabalinani. Fronde alia palris priinmvisyngruplta pendei,
    Quos tremor aitonitos sic fecero!, ul neque dictis 100 Dilaniala modi» miserh, exsliin taque prorsus.
    Auderenl contro, aul sumpli»insurgere lelis. Tandem sordifluus valido de stipile muiulus,
    Sed Solymaniingressimagnis terroribus urbem, Plenus dissidiis, et multo crimine pendei,
    75 Surrexisse aiunl magno cum robore Chrislum. Et varicepompa, et crudelia facla lyranuum.
    Inlerea sese vilm reparalor amicisj Hos hominumChrislus sasvosabsOrbìvtlhosles,
    Discipulisquesuis redirivum prasbuil, et post 105 Ut iiequejam possinl ultra danniate fedele».
    Quadraginta diescoslesliaregna revisit. His equidemtentare dalùm; sedvincerenostrumesl.
    Quem inox venturum rumini exspcclamusab allo, Id quoqueper Chrislum, cujus Victorianostra est.
    80 Arbiler ul jusia cunclis del prmmia lance. 108 CumPatte, qui miernumsanctocumFlamine reg-
    Rex ergo noster Chrislus super omnia regnai. [nai.
    5-4. Agnifer, liomen novum, sed ad similiiim nor- C ad veis. 101, Mundus; ad vers. 104, Victoria
    mali! formatimi. Respicii auclor verba Joannis Ba- Christi.
    ptist»*, Ecce Agnus Dei, etc, et irtiagines ejusdem 87. Hujus, crucis, aut Christi hosles.
    Joannis, qui cum agito solel repracseniari. 91; Corrigendum videiur alio.
    72. À numero singulari miles transil ad pluralem 100. Fotte Dilaniala modis miris: sed bene etiam
    quos : quia revèfa miles prò mullis positum est. est miserìs.
    80. Jusla lànce ex dictis ad 1. li, V. 250 Hisieria* 101. Sordifluus, ul lucifluUsapud Juvehcurii, 1. ni,
    Evangelica; Juvenci; v. 295.
    Sl.Poelmannus ad margitiem indicai ea, de quibus 106. Hmc argumenlmn peli poiesi, Carmen hoc
    in bis Versibus mentio (ìt, ut ad hunc versum Tro- aiitiqumu esse, el eo tempore factu n , quo persecu-
    phmum; ad ViSbj-Gr'fci;;ad ver»; 89, Plùló; delvers. lioues contra eliiisiianos cessaveraiu, el pax Èccle-.
    91, Mors; ad vers. 95, Infernus; ad v. 97, Mula siae sub Corcstairtinoi-edilità filerai, ulca-ìiit Juven-
    conscienlia, elira Dei; advers. 99, Chirographum; cus in fine Iustoria* Evangelica**

    P. OPTATIANUS PQRPHYRIU8.
    (Èx>dit. Ch.Aruoldiin oplimocodicePauli VelsèriNorimberga*1692excusa.)

    EPISTOLA NUNCUPATORIA.

    Viro illustri el nobili HENIUCO regis Dania in Cimbrica Chersonesoproduci.


    RANZOVIO,
    Amatili,éredó, UlgssèsIlhacam, quam pei-loidhnorum, terra mariqueexanilatàs arumnas, susthiuk repeiere,
    patria enim eroi. Sed ludus ille tamen merus el unga, prm his qua palrirn desiderio Porphyrius iste molilus
    est. Carmina dico, pntìenlim liiiscrrimm,téineritatis pene intredibil-ìs, certe, quod coiistel,nuUiUsoiife si' esem-
    pli : qitibus quod redi'luiii impetfavil exsul, stilìs eo supcrqtie posnarum expendissè, net inimici» quidem invi-
    diam ultra debere videiur. Nani nulla crux umquam conferendocum hac cruee, prm qua cordalus aliquis valide
    inclant'l, Exsilium, ul Pliiloxatus illeolim Latumias, ne Dionysii versibusum-es prmbere cogentur : O mora,
    o posna, ilerel, quisquis a limine iii'ipiciat. lndigiiuin vero visum, toni improbi laboris opus Intere dìutius, et
    m l'uciìbràttóiièm, poslerum incuria perire. Ilaque unico fieli codice, coquesol mitili»
    àìicltiri lìiHitìrimivigiliili-i't
    ?M TESTIMONIADE P. OPTÀTIANU 590
    loci» corruplo, edilionein tamen adornavimus, nmeos, qui luto polerant, sustiilimus, mala alia ulcera, qua
    iractari respuerent, non altigimus. De auctore, quidquid ex Ilieronymo et aliis observatum, prmscripsimus;
    Hieronymumenim, et poetam et librimi hunc respexisse apparel, an Fulgentii itidem loca eo quoque perli-
    iteant, eliam nunc ambigimus. Addimus prmlerea ex vi Carmine, videri exsilio fuisse mulclalum vel injuria,
    vel levide causa, his enim Conslantinum alloquìtur :
    Respiceme falsode erimine,maxime Rector,
    Exsulisaffliclumpcena: nam cseleracausae,
    Nunc objecla miti, venia venerabile nunien
    Vincepia , et solitosuperansl'alalianutu ,
    Sanclelui valisCsesarmiserere serenus.
    Librunt aule cmdemCrispi Cms. qum in annum Chrisli 524, Constaiititii 19, incidi!, scripsissc, Carmen xx os-
    iendit ; etsi Hieronymus 25 Conslanlini demuiitab exsilio revoialum fuisse annoiava ; sed m'itila in Ilieroiiy-
    mianochronieo esse perperam transposila, omnes vident ; Crispi enim sic meminit,
    Crispe avismelior...
    Inde muUain ejus et fralris Conslantinì tandem sequimlur. Cur paganus adeo visus Bedm, ul ejus altactum
    ilio nomine refugerit, non ailmodum scio : fabutm inlermixlm suiti, sed et Christiana pietalis argumenta pcr-
    midia, imprimi», irrisa Juliano in MisopogoneCliiliitera,el crux Cointaiiliniana omiiiuo integra, ea pronti»
    forma, quam Eusebius descripsit, repetila suiti loties, ul impietalis profecto nolani deprecari debuerint, cine
    eliam Carminetx, el qua alia sunt ejus generis non paucai fuissel. De reliquo, Judidum ferie, tecloris potis-
    simum parles : ausim lamen pronunliare et ego, Ausonianispropeinodumverbi*,esse hic, quod mireris (id nano
    iniquus adeo negaiurus), verum mallo magis eliam esse, paucis lilleris addilis, cujus miserearis, neque minu-
    tari velis : nani hoc postremutn, omnes Musarum pueros per spem studiorum suorum, oralo» volo enixe. Pras-
    sens et certa peslis ingeniorum, imitali velie isla talia, qua redi specie, el ipsa difficullatis illecebra, queant iu-
    caulis lenocinari, non illis, qui veram poeseos pulchriludinetii animo umquam eonceperinl. Porro ct.m patruntim
    Porphyrius quarerei, qui insuetmaudacia conatum tueri, lum posset, lum velici, et longe illi Constanlinits Aug,
    longe Crìspus et Conslantiims Cass. essent, in titani*, Vir illustri», sibi clientelala pillavi! concedendum; quod
    in tua maxime vir'.ule, humanilate, doclrina, satis sibi prmsidii ex ulroque capile esse inlelligeret. Tuum jam
    erit, supplicati non negligere, qui scias, quanti hoc genus homines Plato faciundum censueril, natura privterea
    ila sis iiiformatus, perpetuo bene omnibus faciendi usu conprmatus, ut nano quisquam tuoni opem umquam fru-
    stra imploraverit, eis qui Apolliuis sacri» operali, manu» etiam adjulrices ultra semperporrexeris. Vale.

    TESTIMONIA. DE P. OPTATIANO PORPHYRIO.

    D. Hieronymus in Chron. an. 25 Conslanlini M. A Màgneniìu» Rhabanus Mùurùs de laiidibu's Sondai


    Crude: iti prologo.
    Porphyrius, misso ad Cotisiaiilinum insigni volu-
    ìiiine, exsilio liberalur. Non recordor alicubi me ferisse in ipsis versibus
    Fulgenlius libr. xi Mylholog. de Venere, punetos, nisi ubi HVMpronomen, vel QUEconjurc-
    liane etiam in mari iialanlem piiigunt, ijiiòd òm- ciio fuit, vel us fmalis syllaba diclionis, qtiod idem
    nis libido rerum patiaiur naufragia. Unde et Por- et Porphyrius fecit, secundum cujus exemplar lille-
    phyrius in epigrammate : ras spargere didici.
    Joan. Cuspinianus in Conslanlini vila,
    Nudus,egens, Veueris naufragusin pelago.
    Cum Porphyrius insigne VolumeriConstànlino mi
    Fulgenlius de expasilione Virgiliana coiitihéiitia. sisset, exsilio est liberatus.
    Exaltatus quis in siiperbiam, diipluni eliditur.
    Unde et Porphyrius in epigrammate ait : Subscrìplumcarmini quod Vienna editttm, in advehtum
    Imp. Maximiliani primi:
    PauxillumFortuna tibi, res perfida,.Quinte, Joan. Slabius ad imilalionem Ptiblilii Oplatiani
    Mxtulitin frontemgrande supereilium.
    Naninealiudcrodam,puteumpulote quoque,Quinte, Porphyrii, nuper a sé reperti c'ontexuit.
    Quantoaltus magis es, lam magedespiceris. Li/ius Greg. Gìraldus de poel. Itisi. Dia!. 4.
    B
    Beda de Arte metrica. Constantini aetate Porphyrius poèta quidam Làli-
    Praeterea sunt melra alia perplura , qme iti libris ìius fuisse perhibelur, qui variis de rebus poemala
    cenlimetrÓTumsimplicibus móiisiratà exernplis, quis- scripsit : Inter quae ìlbrutn Gonsiàittino ipsi Caesari
    que eupiet, inveiiiet. Repérìuntur qiiaedam et in in- dedit, quo munere ipsum relegatimi ab exsilio revó-
    signi ilio voluminc P.irnhyrii poeta*,quo ad Gonslan- . eavit, ut est ah Ilieronymo et Beda in Cbronicis ob-
    linum Aiigiisium misso, meruit de exsilio liberari. servaium. Meminit hiijus el Ftiìgentins -, qui t-jus
    Quaoqnia pagana òraiit, nos tangere non libuit. Epigrammala citai, ex quibus esi hic vérsictilùs :
    39i EPISTOLA PORPHYRII AD CONSTANTINUMÌMPERATOREM. 392
    Nudus,egens, Veneris naufragusin tabula. A /nler fiagmenta Petronii Arbitri, ad illud, Crede ra•
    Cilal itera Rhabanus in mirabilium carminum pro- lem ventis, eie., iteseloquis annotami.
    logo eum enim ait punclis quibusdatn versus notate Nisi sii polius Porphyrii poeta; sub Constammo in
    soliium, et propterea illius se exemplo versus fa- exsilium missi, cujus pleraque video Petronio noslro
    clurum pollicelur. vel a Criiicis tribui.

    EPISTOLA PORPHYRH AD
    CONSTANTINUM.
    DOMINOCOSTANTINO MAXIMO,PIO, INVICTOET VENERABILI,SEMPER AUGUSTO.

    Faleor, domine Constantine , maxime invicte, etl B lutes, inter triumphos et laureas, inter legum4 san-
    non minus pielale quam virtule praecipue, quamvisì ciioues et jura, etiam Musis tibi familiaribus adeo
    avara alque ultra merilum cupida parvitatis mea* ; vacas, ut inter tot divina; majeslatis insignia, quibus
    vota, infatigabili clementiaetua*dignatione superala. inviclus semper in primis es , hujus eliam studii in
    Quippe cui satis abundeque suffecerat, Carmen quodI le micet splendor egregius. Nimirum agere gratias
    arctioribus Musarum ligaveram vinculis, quo plus> audebo^cum exili sermone ne perminimis quidem
    mihi sincerai devolionis sludium, quam ingenii meii referri digne Gpossili!, et tu, pie imperator, tanta
    parviias prscslilit, in luas, augustissime imperator, proestiteris, ut istud prò benefactis luis ne facundis-
    manus venisse victrices, legendum oculis luis. Ini simis quidem possit impleri? Etenim si ila, ul sa-
    quo mihi * prò Heliconis verlieis nemore, prò Casta- pientibus placuit, maxime imperator, aeslimanda
    ni fonlis haustu versifico, prò Apollinis lyrae Musa- sunt, non numeranda judicia, qui liujusniodi lesii-
    rum concinenlibus choris, caeterisque quae poetis moniurciconsecutus sum pielatis tua; dignationecce-
    mos est Carmen pangenlibus invocare, lui mihi no- lesli, jam iicei Parnassi juga securus ingrediar, et
    minis alterna felicilas, et ejus mulliformis cum sua ab ipsis Aonii verticis adytis deducere audeam Mu-
    veneraiione praefalio, incenlivuni cecinit ad 2 au- sas, lulus quocumque mens ibil in carmina, et di-
    dendum , et ad expediendum pariter ingenium tri- ici vina judiciorum luorum auclorilate munilus , alque
    buit et effeclum. Romana* Musae anlistes nobilis in mea blandimenla plus credulus, universo me
    Mantuaiius, serena lux vatum , et fons puri necta- orbi placuisse conlendam, qui piacere polui tolius
    3
    ris, vela fecundus in carmina exaltal, acse pluri- orbis imperatori. Denique oratus, augustissime do-
    mum jaclat, et iterum ac saepiusMeccenalistestimo- mine, temeriiali meae da vernarci, et qtise nunc
    nio glorialur. Quid ego faciam tenui pauper ingenio, quoque pielatis tuae favore ausus sum illigare , di-
    meriti nunc usque perparvi? Coslestis judicii digna- gnanler admitte : Audacia; meaefomiteiiiauctoritalis
    tione immensum mihi pondus impositum est, ejus tuaeclemenlia suscilavit. Vale.
    imperatoris testimonio, qui inter belli pacisque vir-
    1 Per Heliconis, et sic deinceps. '*Laude vacas.
    2 Audiendum. 6 ex illius sermoneperniiti.
    3 Exutlai. 0 Cujus
    Possit.

    Maxime invicte. Petri Pitboei edilio inter Veterani Quibusinvidus semper in primis es. Pilh. quibus el
    Epigrammata elPoematia, procurata Lugduni 1596, inviclus semper et primus es.
    pag. 579, omitlit maxime. Cum exili sermone.Pilli, cujus exili senti.
    Infatigabili eleni. Pilb. infaligabilis. ]
    D A'e perminimis q. r. d, possint, Pilh. promiiiimisq.
    Suffecerat. Pilli, suffeccrit. r. d. possit.
    Ligaveram. Pilli. iJHgaueram. Ne facondissimi»q. p. impleri? Pilli, ne a facund.
    Quo plus mihi. Pilh. quodprius mihi. q. p. impleri. Absque inlerrogandi signo.
    Pro Heliconis. Pith. prò Heliconii, quod Barlhius Jam liceiParnassi. Pilli, jam omiliii.
    mavult, col. 1107. Quocumquemensibil in carmina. Pilli, quocumque
    Apollinis lyra. Pilli. Apoll. lyra. mens ibit, Carmine.
    Tui mihi nominis.Pith. lui mini.... noni. Barlhius Ausus sum illigare. Pilli, ausus sum versibus illi-
    legebat tui divini nominis. gare.
    Cum sua veneraiione pra\alio. Pilli, cum sua vene- Vale. Abest a Pilh. Barthius ascripserat : t Non
    rabili.. •• prmlatio. ideo dubitandum de ingenuitale hujus epistola*,
    . Audeiidum,et exp. Tò et a Pilli, abest. quod multi Conslauliniano aevomelius Latine scri-
    Autiste»nobilis Mani. Pilh. nobis. Male. pserunl : nam et alios licei notare, et sic et pejus
    Nectaris, vela fecundus. Pith. nectaris fecundus. etiam , locutos ; ut sint exemplo, chorographia a
    Male omitlit vocem. Jacobo Gothofredo, Itinerarium Hierosolyniitnnum
    In carmina exaltat. Pith. in cannine exullat. a Petro Pithceo, promulgala opuscula. Nos inscriptis
    Tenui pauper ingenio. Pilli, tennis pauper ingenii. libriset plura talia superesse novinius, et vel om-
    Immensum mihi pondus. Pith. omitlit mihi. nium loco ponamus Commentarla in Psalmos Ar-
    Etiam Musis tibi familiaribus adeo vacas. Pilli. nobii alicujus, aelale cene minime re: eniioris istis
    Hasc a Musis libi familiaribus laudas. huc positis, litulum prscferenlia, etc. •
    PANEGYRICUSCOSTANTINO AUGUSTO DICTUS. 594

    EPISTOLA CONSTANTINI AD PORPHYRIUM.

    INVICTUSCONSTANTINUS
    AUGUSTUS
    MAXIMUS.

    Si tantum pondus et gravilas speclarentur in Car- [ nique etiam studiis meritum a me leslimonium non
    mine , et Graecapost Chium Maeoniumvevatem, et negatnr. Liber assidue cursus oraloribus fuit ; eos
    Latina post rusticum Manluanum eloquentia siluis- vero qui versibus dicerent, cerlis finibus lex metris
    set, nec frustra culpabiles forcnt, qui sibi materias sialuta contiimii.: quare non immerito illud usus
    prò ingeniorum qualitate sumenies, inani opere su- invenit, ut hoc genere dicluris,Heliconis aut Parnassi
    dassent, cimipenes pritnos facurcdiaeconditores glo- juga peterentur, cimi mortalis ingenii deficiente
    ria tota resideret, frater diarissime. Sed quoniam substaniia, necessaria viderentur auxilia divina.
    2 Gratum mihi esl siudiorum luorum faciliiatem in
    semper in propaiulo usus isiitis fuit, nec ulli nega-
    lum est, id ex ea indicere, quod possit illos etiam illud exisse, ut in pangendis versibus dum antiqua
    quos posterius aevumlulii deleeiare, non penitus a servaret, etiam nova lyra sibi conderet. Vix
    fructu favoris excludit, qui relictis gravioribus so- hoc custoditimi pluribus fuit, 3 qui modis quibus-
    nis, modos ad leviora flexere : Illigavil alter cothur- dam arctis innexi litteraruni, distinctionibus ver-
    nis et prope quotidianis acmoralibus verbis affeclus suum (qui ita medium corpus propositik occulte in-
    hominum, comcediislocutus esl quidam, inacquali termeant, ut oculorum sensus inlerstincla 5 colorum
    pede elegia cantata est, multorum digitos semilo- pigmenia deleclenl) hoc tenuere proposilum, ut lue-
    quacibus chordis amor lyrae jucundus inservit prò * sitaniiam carmini mullìplex legis observaniia non
    aequalilale modulaminis. * At non circa singulos repararet. Gratum igitur hoc mihi dicalionis tose
    quosque expeiita: Iaudis gratia redundavit. Debiti munus fuil : Exercitatio mentis el natura* facilitas
    quorumdam ingeniis imperatorum favor, qui non comprobata est. Tu cum libi videas operis tui gra-
    secus doctrinaedediias menles irrigare atque alere liam, quam ex meis peiiveras auribus non perisse ,
    consuevit, quasi clivosi tramitis supercilio rivus et provenni praesentis temporis exsultare debebis,
    elicitus, scaiurientibus venis arva arentia tempera- et non indebitam laudein ingenii exercilalione cap-
    vit. Saeculomeo scribenles dicentesque non alitei tare.
    benignus auditus, quam lenis aura prosequitur. De-
    1 An circot 4 Oculis.
    * Grata. 0 Oculorum.
    3 Ut.

    AugustusMaximus.Pilh. maximus Augusta». 2 Temperavit.Pith. lemperaverit.


    Speclarenturin. Pilh. exspeclarenlur. Non aliler ben. Pilli, haud aliter b.
    Et Gracapost. Pith. omiitii TÒel. Oraloribus fuit. Pilh. oralionibnsfuit.
    Eloquentiasiluisset. Pilli, eloq. vilesceret. Ut hoc genere dici. Pilh. ut in hoc g. d.
    Gloriatota residerat. Pilh. resederit. Pam. juga. Pith. Parnassi sacra.
    Id exea indicere.Pilh. dicere. Etiam nova lyra sibi. Pilli, etiam nova jura sibi.
    yEvumtulit deleeiare. Pith. Tòdeleeiare omisit. Qui modisqtiibusdamarctisinnexi litterarum, dislin-
    Favoris excludit. Pith. fav. exclusit. ctionibusversuum.Pilli, ut nodi» quibusdamarti» in-
    Flexere. Pilli, flexerunt. nexi dira intervenlumvitii inculpalum Carmen effun-
    Cothurniset prope quotid. Pilli, colliurnos. Allei derent. Tibi nominum difficullate proposito, numero
    propecotid. lillerarutn, dislinclionibusversuum.
    Verbisaffeclus.Pith. verbisalleclu». Proposili occulteintermeant. Pith. propositi operis
    Locutusest quidam, inmq. Pilli, locutusest : quibus- intermeant. Forte : propositi operisocculeriul.
    dam inmquali. Oculorumsensus.Pilli, ocul. sensibus.
    Elegia cantata est. Pilh. elegiaca cantala sunt. Hoc tenuere. Pith. hoc tenere.
    Insanii prò mqu. modulaminis.... At non circi Hmsitantiamcarmini. Pilh. hmsilanliacarmina.
    sing. Pilh. inseruit. Pro qualitate modulaminisad sin- Non repararet. Pith. non separarci.
    gulos q. Dicalionis. Pilli, diciaiionis.
    Ingeniis Imperatorum(av. Pilli, ing. temporum fa- Comprobataest. Pith. comprobata....
    vor. Si tu cum videas.Pilh. Tu cumtibi videas.
    Irrigare. Pilli, rigare. D Auribusnon perisse.,et prov. Pitti, auribus.,.., non
    Quasiclivosi. i'iln. qu ani si cliv. pelis, sed prov.

    PATIHU.. XIX. 13
    393 P. OPTATIANI PORPHYRU 596

    P. OPTATIANI PORPHYRU

    PANEGYRICUS

    CONSTANTINO AUGUSTO DICTUS,

    i.
    Qua*quondam i'ueras pulchro decorala libello, Horrida quod nimium * sit tua nunc facies.
    Carmen in Augusti l'erto, Thalia, manus. Quos habitus valis praesenlia fata merentur,
    Ostro * adilura nitens, argento auroque coruscis Vix locus hoc sallem praebuit unde venis.
    Sèripta notis, picio limite dieta nolans, Suppliciter lamen ire potes, Dominumque precari,
    Scriploris bene compia manu, meritoque renidens, Squalor et hae sorfles, conveniunt miseris.
    Gratifici Domini visibus apla sacris : Cum dederit clemens veniam, natumque laremque
    Pallida nunc atro chartam suffusa colore, Reddiderit, comptis ibis et ipsa comis,
    Paupere vix minio carmina dissoctans, Purpureo fulgens babitu, radianlibus intus,
    Hinc trepido pede lecta petis venerabilis aulae, Ut quondam, scriplis ambitiosa luis.
    1 Aditum. — * Fit.
    ' 17. Radiantibus intus.
    Vers. 5. Ostro adilura nit. Pilh. pag. 547. Ostro Sic et Pilhosi edilio. Bar-
    tota nilens. thios tamen legere imbibitpro intus, uncis, per quos
    10. Quod nimium sit tua nunc facies. Pilh. quo ni- intelligil umbilicos, quos ilfem'des vocat Ausonius
    mium sit tua mundilies. Prof. xxvi. Vide eum l.xxu Advers. cap. 18.
    il. Quos habitus. Pilli. Hos habitus.
    II.

    i Stendicata.—8 Quoslitant.— 3 Coarta spicula.— * Ut bora quadra;.


    Hoc Carmen abest a Pithoeana editione. IS. Normata ubique. Exacta ad normam. Barth.
    V. 10. Spiculo. Genus ferramenti marmorarii .Barth.
    III.
    597 PANEGYRICTJSCONSTANTINOAUGUSTODICTUS. 598

    Iti hoccannine primus versus ex dissyllabisparlibus oralionisconstai. Secundus ex Irisyllabis.Tertius ex letra-


    syllabis. Quartus ex penlasyllabis. Quinlus ex una, duabus, tribus, quatuor, quinquesyllabis constai, qui dicitur
    Torpaliussive Syiiiphalicus.Sextus ex quinqueparlibus oralionisconstai, quorum manente ultima, cmtera quatuor
    ordinali suum per vicesmulanl. Seplimus de Odo parlibus oralionis solus constai, nec bi&ullam partali habet,
    nec minus aliquam. Oclavusper omnes casus declinatur. Nonus et ad diredum heYòìdis, el redprocus heroicus
    est. Decimuset ad diredum penlameter esl, el redprocus aque. Undecimusél ad diredum hexameler est, el red-
    procus nulla exemplol'Uterovel syllaba fu idem penlameter.Duodecimo»heroicusèsl. Tertius decimuspenlame-
    ter, fit heroicus, et heroicus pentameter. Quarlus decimusel Quinlus decima»ad direttimi heroici sunt, dum fe-
    delini Soladici.
    1 0 luxo pia.
    Vers. 2. Auguste. Pith. p. 578, Auat-sri. Ordinemsuum per vices. Pilh. per vicesord. suum,
    5. Imperium. Pilh. Imperii. Nonus et ad dir. Tòet omitlit Pilh.
    7. Ni liqueritille. Pilli, ne lìnqueret illi. Heroicus esl. Pilh. -reest omittit.
    9. A'ofcisle. Pilli, nobistu. Decimuset ad dir. petit, est, el redprocus aque.
    10. Decuso lux. Pith. decus èl lux. Pilli. Decimus ad dir. pentameter, et redprocus nulla
    15. Dani Patri. Pilli, daul Pallia. adempia litlera vel syllaba, fit idem Penlameter.
    UH. Paris. Pith. Vates. Undecimusèl ad dir. hexameler est, el redprocus
    iiulla exeinpta littera vel syllaba fit idem Pentameter.
    IN LEMMA. CARMINI SUBJECTUM. Pilh. Undecimusad dir. hexameler et redprocus...
    Syllabis constai, qui dicitur Torp. s. SlymphOliciis. Tertius decimus penlameter,fit heroic. et Iter, pen-
    Haecnon habentur in Pithoeana. tameter. Pilli. Et Tertius decimus pentameter : sunl-
    Torpalius. Ropalicus. Barili. que recurrentes.
    Parlibus oralionisconstai. Piti), oniisit zh constai. Sotadici. Pilh. Sòladicis.
    IV.
    (In hoc et in sequentibuscarininibusìitteras minioin editioneWelseri pietasmajori ebaracteredistinximus.)

    In hoccannine a monogrammoJesu orilur principiumleclionis, ut pectore lebeturobscuritas.In qua duo versus


    599 P. OPTATIANI PORPHYRU 400
    Grmce sunt, incipiente» a lava parte monogrammi,ex quibus unus ejusdem signi reliquis parlibus funclus, media
    litlera N terminalur,
    vi Se app-evovrìvorÀ&i-D
    Tiìv vauv èst, y.óo-poy (Sic).
    Alter inde descendensad alveum navis, speciemgubernaculipanis sua fine concludil. Qui esl lalis,
    Ovpm; TEtvóp-Evov (Tris-
    àpt-rHgKvép.01;.]
    Versusvero qui aul a prora incipiunt, aul a rostro, aul a remis, aut sub prora, extremo puppis acumine termi-
    nali, texla viceré, alii vola circumcludunt. Qui sunt lales,
    Navila nunc tutus contemnat summe procellas ,
    Nigras nunc tutus contemnat summe procellas ,
    Tutus contemnat summis cumulala iropauis.
    Pulsa mente mala contemnat summe procellas.
    Spe quoque Roma bona contemnat summe procellas.
    Roma felix lloret semper votis luis.
    1 Trophaea.— * Clara*.— a Verso. — * Laus mea Asta.— s Flumin».— « Vince-siam.
    Hoc Carmen non est in Pith.
    V.

    lslud cannen tricenas quinas liiteras per omnesversus habet. Et est primus versus per anfraclum, a prima
    litlera usque ad ultimam luterani primi versus,
    Fingere Musa queat tali si Carminevultus;
    '
    Simili anfractu per acrostichidemin deorsum versum a secunda litlera usque ad penultimam,
    Augusti, et metri et versus lege manente;
    Ilem simili anfractu ullimus versusa prima litlera usque ad uliiman sui,
    Pietà elementorum vario per musica textu ;
    Admqueiterum pari anfractu in teloslichidea secunda litlera ac deorsumversum usque ad penultimam,
    Vincere Apelleas ardebit pagina ceras.
    llem ab octava decima primi versus litlera, ad diredum per mediumdeorsumversumdescendens,
    Grandia quaerenlur si vatis laeta Camena.
    Item ad oclavani decimala acrostìchidis per medium ad dìrecium versus,
    Orsa juvel, versu consignans aurea saecla.
    401 PANEGYRICUSCONSTANTINOAUGUSTODICTUS. 40-2
    In hac pagina quatuor hexagona sunt pari numero litterarum, et odo orthogona adasquepan numero litlera-
    rum per singulas liiteras crescenlia el decrescenlia.
    1 Fraglarem.—2 Solutis.— 3 Fraele.—4 Curmunere. 26. 2'anto cui munere. Pilh. t. cur mun.
    Vers. 1. Fragrarem. Pith. p. 531. fiagrarem. 50. Cito perferat. Pilli, cala perf.
    9. Lmlus.Piih. satus. Male. 52. Reddere detur. Pith. r. relur.
    20. Deviavota. Pilh. d. voto.
    IN LEMMA CARMINI SUBJECTUM. Ilem ad octavam decim. Pith. Iterum ab octava
    Tali se Carmine.Pilli, tuli si carm. Male. decima.
    Penultimam. Pilli, paneullimam. Orthogona. Pilli, odogona.
    Ad ullimamsui. Pith. ad ult. sic. Et decrescenlia. Pith. vel discrescentia.
    Penultimam. Pith. pane ullim.
    VI.

    In hoc cannine omnesversustricenarum quinarum litterarum sunt, el primi versusintera S communis est cum
    acroslichide; ultima litlera primi versus, id esl S communisesl cum leloslichide: Ultima litlera acrostichidis, id
    est S communisest cum ultimo versu: Primi versus media litlera, id est decima oclava S, caput est medii versus
    deorsumdescendenlisper mediumultimi versus : Acrostichidismedia litlera, qum est decima octava, S, caput est
    medii versusad diredum : qui medii versus vel ad direclum ire possunl, vel a medio flecli, idem sonantes. Est
    aulem versus qui per omnes parles has sonat,
    Sancte tui vatis, Coesar, miserare serenus.
    Quadrmquatuor eodem versu clausm, habent per omnes parles senas denos litleras, in quibus quadri» medii»
    octonmlittera ad direclumminio scriptum faciunl versum,
    Aurea sic mundo disponas saeculaloto.
    5 Sit nota prim.usui.
    Vers. 5. Nobis da gaudia. Pith. pag. 549, nobisad est S communis est cum telostichide: ultima litlera
    gaudia. acrostichidis , id est S communisest e. u. v. Pilh.
    9. Mosstosie sallem. Pilh. maslos hic Saltini. cum acroslichidis prima littera, id est, S cum telesti-
    11. Annuit. Pilh. Adnuil. cltidisultima littera, communisesl, id esl, S commu-
    16. Ad lalerum. Pilli, ad lai. nis esl e. u. v.
    22. /Eterna, vireset. Pith. mlerna, cui res et. Decima oclava, Pilh. octavadecima.
    26. Et sunniti laus, graia. Pith. E. s. jus, grata. Deorsum desc. p. m. ult. versus. Omittil Pilh.
    29. Dextra salutis. Pilli, dextra marilis. Decima oclavaS caput eslmediiversus ad direclum :
    INLEMMA CARMINI SUBJECTUM. q. in. v. Pilh. octava decima in capiialium medium
    Tricenarum. Pith. irigenarum. versum. q. m. v.
    Cum acroslichide: ultima littera primi versus, id Parles ha». Pith. has partes.
    403 P. OPTATIANI PORPHYRIl 404
    Clausm. Pilh. inclusa;. Disponas. Pith. disponi».
    Scriptum fac. Pilh. scriptm f.
    VII.

    In isto cai-mineIricena quinm lillermsunt, Sed acrosijchis CUMlelostiehìdejuncto [acit versum,


    Certa salus rerum, proles invida tonaniis.
    In qua secunda litlera noni versus designai,
    Orbi tu renovas felleìs tempora sa*cli.
    Ilem a secundadecimiversus littera, ad penultimam ejusdem bis aseendens,el bis descendens rubrica, conlinel
    versum hunc,
    Aurea justilia* lerris insignia donas.
    1 Justilia*et dijuum.
    Vers. 2. Dabis. Pilli, ibid. dabit. IN LEMMA CARMINI SUBJECTUM.
    5. Mox carus. Pith. Mox rarus. Litlera sunt. Pilli. Littera omnessunt.
    5. Mundo. Pilh. mundi. Noni versus designat. Pilh. noni versus per obli-
    Ibid. Nomen. Pilli, numen.
    15. Sua signa. Pith. qua signa. quine bis aseendens el descendenslubrica ( legerubrica)
    ad pernitimam ejusdem versus, designai, Orbiluren.
    15. Concordia in amen. Pith. concordimamen. Rubrica, conlinel versum hunc. Pith. lubrica conti-
    Ult. Sibijunge. Pilli, tibijuiige, ne! hunc versum.

    VIII.

    hi hoc cqrmine qerosijchishfibet.scriptum, Forlissimus Imperator; , -


    Quarta decima littera, Glementissimus Rector;
    Ultimai, Constanlinus inviclus.
    1 Nyperion.—2 Auguste.
    Vers. 4. Tu vatem. Vide Yalesiuni.ad Euseb. II. 14. Memorabile numen. Pith. memorabile diclu.
    E, pag. 169. Male.
    g. Polo divulsa. Pilh. p. 562 polo divisa. 16. Laremque, Pilli. Laremve. Male.
    8. Libera qumrunt. Pith. liber.... qumrunt. 17. Augusto. Pilli. Augusti.
    15. He». I. e. Resvublica.Sic v. 17.
    405 PANEGYRICUSCONSTANTINOAUGUSTODICTUS. 406
    IX.

    Omnipotefts genitor, tuque, o divisio mixta,


    Filius atque Pater, et sanctus Spiritus, unum :
    Faveas voiis.
    1 jEternaeijtecun*.— a Positoqueadri si operto.— 3Medillifero.—l Ponderetrantum. —6 Nec
    —' Recipitquevenitquè. sigoì. —6 Ineedfl.
    Hoc Carmen abest a Pilh.
    407 P. OPTATIANI PORPHYRlt 403
    X.

    In hoc earmine acrostichishabet scriptum,


    Dominonostro Conslaniino Perpetuo Augusto.
    Decima omniumversuum litlera, el nona decima, et vicesimx oclava, descendenlesper diredum, lilteris
    gracis tres versushabent. Et esl in decimi»omniumversuumhic versus:
    Neìp.Év<ro'ftaatìù Xpiczòg,v.vìcole Texésero-t;
    In nonis decimishic,
    Tt-itoveù<re§Hi£ àpirns TSp/3K§stov
    y.paréccn ;
    In vicesimisoclavisaulem versus hic,
    EùvofUfljapyjiv TÈv.aiKÌICTOVLOKTIV
    Kiicurcruv.
    Sed cum deorsumversum hoc ordine grmeelegantur, emdemlitlera per diversumordinali legentibus,versibus
    latinis obsequiumsuum latinorumlitterarum officioprmbentì:Ut sii hmcdiversilas,ut cum grace significato»suos,
    tum exprimanl et latine.
    * Resekent.—a Justumqueea nam.—s Mefelieem.— * Vicannia.
    Vers. 7. Fecunda resecent.Pilh. pag. 569, fec. re- lant signa cohorles.
    ferent. 51. Jura fidemque.Pilh. Plora fidemque.
    10. Te dominum bona , etc. Pilh. Te dominum, 52. Almelui spectaiit. Pilli. Almatua spectant.
    bona dona Dei, le magneparentali. IN LEMISA
    CARMINI SUBJECTUM.
    11. Grajumque orb. t. maxime Reclor. Pith. gra- Descend.per diredum. Pith. per diversum descen-
    lumqueorbem, sibi maxima semper.. denles per ordinemdiredum.
    15. Complacidì sp. hosliles. Pith. Cum placidi Omniumversuumhic versus.Pilli, omniumversuum
    speclent nos tales. lilteris versushic Grmcus.
    14. Tua Const. Pilh. tui Const. In nonis decimishic. Pith. In nonis decimisversus
    16. Servatores Tirri. Pith. Serv. Tyrii. esl hic.
    17. Cariór orbi. Pith. Karior orbi. Sic versu 15 In v. odavis autem. Pith. In v. septimis versus est
    in ulraque Edit. Ergo el hic ila scribendum erat. hic.
    18. Quietis. Pith. quiete. Sed cum deorsum, etc. Pilli. Sed cum hoc ordine
    19. Numinis. Pilh. «ominis. deorsumversum Grmca legantur , eadem litlera per
    25. Tauro. Pilli. Cauro. diversumordinemin legenlibus reclum dum in eadem
    27. Cara. Pilli, rata. Male. pagina loquuntur versibus Lalinis, obsequiumsuum
    :, 28. Sors. Pith. Fors. Latinorum litterarum officioprwbent,ut sit diversità»,
    29. Invida attollunts. coortes. Pilh. invida» aliol- cumhac Grmce.
    409 PANEGYRICUSCONSTANTINOAUGUSTODICTUS. 410
    XI.

    In hoc Carminea prima litlera primi versus rubrica descendens usque ad octavam odavi, et per amfractum
    ascendensusque ad penullimamodavi ejusdem versus habet scriptum,
    Publiiius Optalianus Porfìrius haec lusi.
    Ilem a prima novissimiversus usque ad oclavamnoni, per amfractum ascendens et descendens, usque ad pen-
    ultimamnoni versus, habet scriptum Iteroleum versum, qui dum redil fit Sotadicus, et esl hic,
    Orane genus melri tibi pangens optime Basse.
    Item a prima littera sexti versus ad leriiam odavi tres litlera Hic, el a 'erìia decima odavi ad quintam deci-
    mam sexti, Ver, el inde ad decimam seplimam odavi, Su, el inde a xxvu odavi ad vicesimamnonam sexii Sua,
    ci inde ad tricesimamprimam odavi Ri, et inde a xxxi noni ad xxix undecimi, Oco, et inde arfixxvn noni Lo,
    el indea XVIInoni ad xv undecimi Ked, et inde ad xm noni Is, et indea xm noni usque ad primam undecimi Par,
    facit hendecasyllabum,
    Hic versus vario colore dispar.

    Vers. 5. Ambiit. Pilh. p. 571, ambigit hac clau- A dem odavi versus.
    dens felicis nomine. Optime Basse. Sic et Pilh. Sed scribendum est
    6. Pyihola. Recte Pithoeus Piilioia. optume.
    8. Sed saucius. Pith. sii sanctus. Decimam seplimam odavi. Pilh. seplimam decimam
    11. Vellimedio.Pilli, velit metro. od.
    Ib. Dum in agmine. TÒM non eliditur, ut apud Ad tricesimam prima»!. Pilli, ad vicesimam prim.
    alios ejus aevi etsequentium passim. Male.
    Ib. Colocat, Pilli. Collocai. Et inde a XVIInoni. Pith. el inde ad seplimam de-
    IN LEMMA CARMINI SUBJECTUM. cimam noni.
    Rubrica. Pilli. Lubrica Male. Is, et inde a xm noni. Pith. Is et inde ad terliam
    Ascendensusque ad p. odavi ejusdem versus. Pilli. decimamnoni usque.
    Ascendensel descendensusque ad pane ullimam e.jus- Hendecasyllabum. Pilli. Hendecasyllabumhunc.

    XII.

    Hmc fistula esl versuum heroicorum quindecim, a primo versu usque ad ullimum per singulas lilleras decre
    scens.
    1 NaidumDriadumque chorosarchanaque.— * Hevvantissaliros, — 3 Thiasos.

    Hoc carmen abest a Pilli. Notarum Jos. Scaligeri ad Theocrilum p. 29, edit.
    Edidit Comelinus ex Ve/seri editione sub finem 1596, in-8.
    411 P. OPTATIANI PORPHYRH 412
    XIII.
    winceps beate placido sub axe jam nun o Jam nunc sub axe placido beate princeps,
    i—ustis serene populis l'avente mund e Mundo favente populis serene jusiis,
    -Victor triumpha tribuens salubre nume 2 Numen salubre tribuens iriumpha Victor,
    */>a*clisamore dominaus perenne fausti e» Fauslis perenne dominans amore saeclis,
    >uctor salutis oriens quietus ibi 1-3 Ibit quietus oriens salutis auctor,
    -3oiis favente dominis superne dextr ì> Dextra superne dominis favente votis,
    Oaudet subire placidum regentis onte se Omen regentis placidum subire gaudet.
    -sirtus vigore radians serena praesta H Praestat serena radians vigore virtus
    wanclis videre superis remota mund »- Mundi remota superis videre sanctis,
    Hotum sub orbe moderans salubre nume z Numen salubre moderans sub orbe tolum,
    1 -^inces ubique
    3 c/Meri superos favenie nul -<, Nutu favente superos ubique vinces,
    uni per orane dominans beale solute Solus beate dominans ' per omne saeclum.
    1 Vincere.—a SsEeulan*.—3 Omneper sseculum.
    Vers. 6. Dominis. Pith. domini. Sic el v. 18. In telestichide,
    11. Superos. Pith. supero. Sic etv. 25. Constantinus.
    Pithcei editto p. 564 praeponit haec in Velseriana Versus in Piiboeana sic collocanlur pag. 565.
    omissa : In pagina sequenti versusest-exdimidio iam- Princeps beate placide (lege placido) sub axe jam
    bico et dimidiotrochaico constans : irochaicam parlem niinC.
    in iqmbicam vertit, et iambicamin irochaicam. Eadem Jam nunc sub axe placido beate princeps. Justis se-
    pagina in acrostichide habet, rene, eie,
    Pius Auguslus : Mundo favente, eie. Et sic porro.
    XIV.

    1 ftaec occultalegens se concilattna. — * Coirjunx.—d lelis mimi.— * Conjunx.


    Hoc carmen non esl in Pith.
    XV.

    In hoc cai-minetricena quina altera per omnesversus sunt, et scriptum est in medio corpore pagina. AVI*.
    XX. CAES. X. Sed in lineis litterarum trium AVG. percurrit versus.
    415 PANEGYRICUS CONSTANTINOAUGUSTO DICTUS. 414
    Cum sic scripla placeiit, audent sibi devia Musae;
    In duarmn lequenlium, qua sunt, XX,
    Per varios signare modos, devotaque mentis;
    Ilem trium litterarum, quos sunt, CAE,
    Gaudia, quae pingens loquitur mea Phcebe Camenae.
    In duarum qum sunt quarto loco, S. X, .
    Summe parens da voce pia tricennia fari.
    1 Raodanumque.
    Vers. 1. Sidereis. Pith. pag. 555, sideriis. 50. Crisi»in. Pith, Crispi in.
    12. Versis.Pith. versus. IN LEMMA CARMINI SUBJÈCTUM.
    15. Sedei. Pith. sedit. Barthius legit dedit. Ilem irium litterarum. Pilli. In terliarum, qumsùnt
    17. Poscii. Pilli, possit. CAE.

    XVI.

    In Ime pagina tricena quìnm littera sunt : In qua Christi monogrammumrubrica depictum est, per auam a
    primi versuslittera prima ad ultimam novissimi linea decurrens continet,
    Summi Dei auxilio nutuque perpetuo tutus;
    Et a prima ultimi versuslittera ad novissimam primi per obtìquum ascendit scriptura hmc,
    Orbem tolum pacavii trucidatis lyrannis.
    A medialittera primi versus usquead mediani ultimi per direclum descendit rubrica contjnens,
    Constantinus pius et aelernus imperator ;
    Inflexio qua; gracam litteram (acit scriptum habet,
    Reparator orbis.
    1Tirannis.— s Siene. — 3Orbi, sed apparebantvestigia prius scriptum(uisse ora. —-VKeticitasxs'i.-^" Sibi ce
    dere. — 6 Et reparta juganis.
    e
    Vers. 5. Justitia in lerras. Hic versus abest a Pith. positione Syllabam, omissa una Cdiisoha'ntium cor-
    pag. 567. ripit, ut fecerunt in omitio, prò ommitto, vel obmitlo;
    7. Itala. Male Pilli. Ilali^ diserti® prò dissertus., mamillu %maimna , Ofelia,ab
    10. Invida». Pith. Inviclus offa. Et sic usi sunt Damasus HymhO Agathae : Pro
    11. Teque suplex. Pessime Pith. supplex contra misero suplica Damaso. Src Veti. edd".Ubiqui'igrióra-
    Metrum. Porphyrius imiialione Veterani longam runt hoc, rogito substituerunl. Nec atlendit id Ope-
    41S P. 0PTAT1ANIPORPHYRH 416
    rum Damasirecensitor Martius Milesius Sarazanus. .A 27. Tibi cedere. Pith. sibi cedere.
    Sic Galierus Alexandreide lib. i, 280, et lib. vin, 7; 29. Da responsobona. Pilh. Da resp. botto.
    Gul. Brinolib. i, 197; 428, 799; lib. vi, 64; lib. VII, 52. Masti divorlia,mundi. V. Valesium ad Euscb.
    S87 ; lib ix, 121; 526; l. xi, 525, eie. Noster Oplatìa- p. 169.
    nus Herum hoc Carmine, v. 25. Antepen. Volentes. Pilli, volentis. V. Nic. Heinsii
    16. Serens. Pilli. Serene. Praefai. ad nuperiimaui Virgilii Editionem.
    18. Vincasut amore. Pith. ut vincal amore. Forte : Penull. mihi felicius. Pith. miti» felic.
    utvincas amore. Siciol'ra v. 24 hoc Carmine. Ter- INLEMMA CARMINI SOBJECTUM.
    tullian. lib. ii contra Marcion. v. 186. Hilarius Ge- In qua Christi. Pilli. In qua Chrisli.
    nesi, v. 2, 95, 184. Ad quem videndus W'eitzius.Sic Rubrica dep. Pilli, lubrica dep.
    pag. 109 Epigr. veter. Pith. Per quam, etc. Pith. per quem a prima primi ver-
    25, Oplalaque mundi. Pilli. Opl. mundo. sus.
    24. Felicius mvum.Pith. felicitas avi. Et sic Vels. Ultimi versus lillera ad nov. Pilh. ult. versus ad
    MS. habuit, quod ex Nota ad oram vides. Vide jam non.
    ad 18 dieta. Usquead med.Io Pith. -rò usque abest.
    25. Ensuplices. Pith. supplices, quod neque me- Rubrica. Pilli, lubrica.
    trum, neque Optatiani artificium lolerat. Vide supra Luterani facit scriptum habet. Pilli, lilteram facil,
    hoc Carmine v. 11. habet scriptum per lubricum, Repar.

    XVII.

    In hoc Carmineomniumversuum littera Iricena quitta sunt, et per omnesparles lalerum tolidem. Iti qua a
    prima lillera primi versus ad novissimamultimi versus per obliquumdescendil versus,
    Alme salutari nunc haec libi pagina signo.
    Elrursus a prima littera ultimi versus usque ad novissimamprimi versusper obliquumascendit hic versus,
    Scripta micat, resonans nominibus domini.
    Rursus prope medielalem hic acrostichidis, illic telostichidis, scriptm lilterm ulrimque seplenm ad direclum
    in duobus lilteris I el E, et in medio, acroslichideet telostichidein S litierm lineam deformala, exprimilvr
    per has tres partes versus heroicus,
    Nate Deo solus Salvator sancte honorum.
    Rursum in linea V lilterm, qua est ad medielalemultimi versus, scriplus est,
    Tu Deus es justi, gralia tu fidei.
    Rursum per mediamGracam X luterani ad direclum virgula descendens,qua habet inflexuram quasi P lilte-
    ram gracam, habet scriptam prosam,
    Sit Victoriacomes Aug. et nalis ejus.
    417 PANEGYRICUSCONSTANTINOAUGUSTODICTUS. 418
    Qua oiiinispiclura habet monogrammumChrisli, et littera» scriplas, IESVS.
    1 Elementis.—2 Nobilesceeulum.— 3 Romaeluit.—*Dicamentiissserene.—s Pilietate polensConstanliausonia.—
    6 Serena;.
    Vers. 2. Perenne. Pith. perenni. Et rursus a prima l.u. v. u. adn. p. u.p.obl.asc. hic
    5 Summe fave. Pith. Summa fave. versus, Scripta liticai, resonans nomiiiibus Domini.
    12. Roma fluii. Pith. Roma cluit. Haecdesunt in Pith.
    16. Curissub. Pith. C'un'issub. Rursus prope mediet.Pith. Et rursus a primo versu
    18. Pietate secuia. Pith. Pielate secura, male. prope medielalemulrinque septena litlera ad direclum
    21. Tuassedes. Pilh. suas sedes. duabus lilteris, qum sunt 1 E, et jn media acro-
    25. Opes. Pilli. Opus. slichidein S luterani linea deformala : ex p. li. t. p. h.
    27. Claudius.Unde oriundus Constantinus. Infra Ad mediet. ultimi versus scriptus est. Pilli, ad me-
    Carm. diet. u. versus, el in linea litterm S, qua est in tele-
    27. Vid. Trebell. Pollio. slichidis medietale , Pentameter versus scriptus est
    29. Fili mtate potens. Pilli, et pielate potens. Bene. hic.
    Ult. Smela pii sceplri te Const. Pilli. Saecla piis Rursus per med. Pith. Rursum p. m.
    •
    eepi rile C. Habet scriplam prosam. Pilli, habel Scrituram
    IN LEMMA CARMINI SOBJECTUM. prosa.
    Tricenmquitta sunt. Pith. tric. quinm liltermsunt. Et littera» scriplas JESUS. Pith. et in imo lillera»
    Lalerumtolidem.In qua. Pith. lalerum in qua. JESUS.

    XVIII.

    I. Mixtaper anfractus diducunt carmina Musae, Vili. Bene pietà Musa metris,
    II. Seu cancellatos spatia in contraria flexus. IX. Breviter fluas ut isto
    IH. Seriem paramus ordinare acrius, X. Opus est per arta coelu.
    IV. Amor poesis spissa gaudet exigi. XI. Audeo plenas
    V. Possit coire docta rerum limile. XII. Edere formas :
    VI. Opus tuetur non negala parcilas. XIII. Pietà notabo
    VH. Speciosa sancta cultu. XIV. Jura Camenis.
    1 Premiroo ostendis.—a Divers.'pollineis.
    Hoc carmen abest a Pith.
    4113 P, OPTATIANI PORPHYRH 420
    A.M.A.%

    Alme liias làurus aetas suslollet in astra.


    Aurea lux valimi silva*mihi praemia serva.
    Atleta Deo virtus Musas magis ornai aperta.
    Aurea victoreni pietas sonat ubere lingua.
    Aonios ìaiices pietas juvat armaque diva.
    Augusti florem pietas juvat arma tropaea.
    Aónii fruticés pietas juvat ubere glaeba.
    1 Trophea. — » Tropheis.—3 Stoisttt ctdlusjn rrcuurvantibusenses.
    Hoc Carmen abest a Pilli.
    421 ìPANEGYRICUSCONSTANTINOAUGUSTO DICTUS. 422
    XX.

    In hoc cannine per omnes parte» iricena septena littera sunt, el scripta speciespalma, in qua palma duo
    primi rami quia breves videbanlur, nec versum poterant implere, adjuncla est linea per direclum et per
    obliquum,
    Castalides versu docili coneludile palmam.
    Eademlillera prima communimanente, et Mlillera ultima primi vasus communi manente, secundusramus per
    obliquumdescendensel ascendens, facit versum,
    Consumine fave, te nunc in carmina Phcebum.
    Per tertium ramum admqueper obliquumdescendit et ascendit hic versus,
    Mens vocat, ausa novas metris indicere leges.
    Per quarlum ramum adaque per obliquum descendit et ascendit hic versus,
    Limile sub parili crescenlis undique ramos.
    Per mediumtruncum descendit a media lillera primi versus ad mediamultimi hic.versus,
    Reddal ut intextus Musarum Carmine versus.

    1 Tropheum.—» Stirpe graatas. — s Solemnia.

    Vers. 6. Milesnon arm. Pilh. mitis non ai; Ut LEMMA fJARMlNiSbÉiECftlM.


    7. Sicmaguo. Pith. Sit magno. Et scripta species palma. Pith. et de minio scrip-
    8. Donetposi dira pia mina. Pith. donec post pia tae, et sunt species palmae.
    minaria demens. Barth. legebat : post pila miliario. Duo primi rami. Pilli, primi duo.rami.
    9. Helicona. Pilli. Belicene. Eadem littera pr. Pilli. Eadem C lillera pr.
    10. Composita».Recle. Pilli, male composiias. Facit versum. Pith. facit versumhunc.
    15. Texexs. Pith. lexens.
    14. Carmina. Pith. cai-mine. Adaque per obliquum dèèc. Pilli, per obliquum
    omitlit.
    20. Virtiilumjussos audax. Pilli. Virlutumju* ax. Crescenlis undique. Pilli, crèstèntès U. Sed àlictor
    21. Jussos tot. Pith. justis tot.
    27. Hos meiuis carmina, Pith. nos mentis e. scripsil crescenlis.
    Versus ad mediani, Pith. versus ùsque dd ìiiéd.
    Ult. Solennia. Pith. solemnia.
    425 , P. OPTATIANIPORPHYRII 424
    XXI.

    In hoc Carmine trigenta quinque litlera per omnes partes sunt. In qua a prima littera primi versusad ulti-
    mam «ouissimi,rubrica per obliquum descendens, habet scriptum,
    Constantine, maxime imperator et invicte.
    Ilem a prima ultimi versus per obliquum rubrica ascendens, usque ad ultimam primi versus, admque habet
    scriptum,
    ^Eterna* pacis providentissimus cuslos.
    A seplima primi versusad seplimama fine ejusdem versus per anfraclum ascendens,
    Pater imperas, avus imperes.
    Ilem a seplima ultimi versus, ad seplimama fine ejusdem versus, hoc idem habet. A tenia decima primi versus
    ad terliam decimam a fine ejusdem versushabet scriptum,
    Pius et felix.
    Eadem ralione el in ultimo versu hoc idem scriptum est. A seplima acrostichidis ad septimam a fine ucrosii-
    chidis, habet scriptum,
    Aurei saeculirestaurator.
    Hoc idem habet scriptum idenlidem a seplima telostichidis, ad septimam a fine ejusdem telostichidis. A xitt
    acrostichidis ad xm a fineejusdem acrostichidis habet scriptum,
    Omnia magnus.
    Telostichis hoc habet scriptum identidem a tedia decima telostichidis ad tertiam decimamejusdem.
    1 Inelitssachra.— * Tropheum.

    Vers. 2. Fontes. Pilh. p. 577, Fonlis. 14. Amplius en. Pilh. Amplius et.
    4. Libet. Pith. licei. 15. Tu menlem dicere. Pith. tu mentiedicere.
    9. Tarn duro. Pith. jam duro. 17. Legas nec dictis lasa. Pith. ligas nec\dictis
    13. Tulerit. Pith. Meri». lata.
    m PANEGYRICUSCONSTANTINOAUGUSTODIGTUS. *M
    18. Voti. Pith. vati. ascendens el descendenshabel scriptum, Pater i. A. i.
    20. Magnum. Pilli, magnus. Ad seplimama fine ej. Pith. ad seplimam (ineejusd.
    25. Major lua gloria. Barili, ad Claudian.rp. 507, Terliam decimam, a pne. Pith. Tò a omiltit iterum.
    2 edil. Eadem raiione et in ult. Pith. omiltit el.
    25. Cristi. Pilh. Crispi. A fine Aerosi. Pilli, pne Aerosi.
    27. Deum. Pilli, dium. Hoc idem-Aa6ef..||Pilli.Sic ordinai : Identidem a
    28. Campis«l CÌESO. Pilh. campi sub caso. sept. telestichidis ad septimam pne ej. telestichidis,
    hoc idem habet scriptum.
    IN LEMMA CARMINI SUBJECTUM. A fine ejusd. Pilli, fine ejusd.
    Rubrica. Pilli, lubrica. Telostichis hoc habet scr. Pith. Identidem tenia
    Ad seplimam a fine. Pilli, omiltit a. decima telestichidisin tenia decimaejusdem telestichi-
    Per anfraclum ascendens. Pith. per amfractum dis'Jioc habet scriptum.

    XXII.

    lithoc carmìneper omnesversustricenmquinm littera sunt : per quam paginam discurrunt duo versusde minio
    scripli, ulrique quinarv.ntpartium oralionis, qumsingulmsepienas litleras habent, quartini ultima manente, qua-
    tuor inter se vices mulant, ita ut prima si velis sit quarta, el quarta rursum prima, secunda cum velis sii tenia,
    tertia cumvelis sii secunda, et manente ultima, fiat redprocus multìfariam versus, non solum ipse se mulans,
    sed cum alio versu eamdemvarietali»oblinens ralionem, ordine servalo partium, quem mutali velis, ut possi»
    quam tis inde parlem oralionis per ordinemsuarum partium mutare. Sunt aulem versus duo hi,
    Dissona Musarum vinchi slamine gaudens,
    Grandia conabor Pboebeo carmina plectro.
    /dem versus per an[raclus variossursum el deorsum discurrit. In hoc eodemCarminequatuor quadrata in an-
    gulis sunt senarutn litterarum, duo trigona, el duo orthogonamajora dimidiala, el unum hexagonumin medio, el
    scalenaper angulosquatuor, omnia pari numero litterarum, el pari ordine crescentiavel decrescenlia, id esl om-
    nia similia, trigona trigonis, orthogona orthogonis,quadrala quadratis, scalena scalenis.
    1 Quecunqueparat sub legee. — * Trophea.
    Vers 4 Limite.Pilh. p. 555, milite. 22. ConaborPhabeo. Pith. conarer Phosbaso.
    5. Versu. Pilh. verso. 24. Ruinis. Pilli. Ruinas.
    lì. Vinciri. Pilli, vincire. Male. 25. Duro Marte. Pith. dura Morte.
    13. Sarmaiicas usuilistr. Pilli. Sarmaiicas summas 28 Celerà. Pilh. calerà.
    str. 51. Quacunque. Pith. qumeunque.
    19. Arlissima. Pith. arcissima. Ult. Placali in (ala pr. Pilh. placarint fata.
    PATROL.XIX. 14.
    «7 p, OPTATIANI PORPtìYRII 428
    Orlhogotia. Pith. oclogona. lia e. v. s.
    Drmidiala. Pilli. dimiaHalu. Per ordinem. Pilli, pio ordine.
    ! I» LEMMA CARMINI Vincili slam. Pilli, vinche stani. Male.
    SUBJECTUM. Idem versusper anfraclus varios sursum et d. Pith.
    Ulrique. Pilh. ulerque. Idem versus et per varios amfractus sursum ac d.
    Sit terliati tenia cum velis, sil.|Pith. sii'tenia el ter-

    XXIII.

    Inhoc cannine IricenmquiiiaslUtermper omnesparte»sunt, in qua-a prima littera primi versus rubrica descen-
    dens usque ad quadraturam mediani, et de-quadratura per obliquumad ullimam primi versus ascendens, facit
    versum,
    Ausoniuni.co-lumen.,lus alma, et gloria Roma?.
    Rursum ab acrostichidis lertia decima lillera, qum esl v, per obliquum ascendens usque ad primum versum
    prope medietalem, el inde per obliguum,descendensad lelosiicliid.i.sleyUiamdecimamlinerami, quasest i, facii
    versum,
    Yiriulum specimen, mitis clemenlia mundi,
    Novissima attieni parles or.ationum lùs duobus verrilmsaliernis ulraque ulrique venni-servimi!.Deindeper
    acroslichidema quarta decima littera novemlilterm ad direclum descen4.enl.es,. et contra.se. pari ordine prope in
    medio Carminealia novali; etilemulira medium Carmenpari ordine alia npvem,elitemint.elosfj.di.idealia no-
    velli, faduni versum,
    Jusiitiaeque parens, spes felix, olia rerum.
    ' Rursus a vicesimatenia litlera acrostichidis, per
    obliquimiad ullimum versum descendens, el inde paululuin
    dmeta, et.ascendensper obliquum ad' xxm telostichidis,facit versum,
    /Eiherium munus nobis per saecula missum ,
    Lillera ab ultima l nera, acrostichidis, a prima novissimiversusper, obliquimiasfiendeitlfis ad mediani qiiadra-
    turam, et paululum direcim, et per obliquumdescendenles, usque ad ullimam novissimiversus lilteram, faciunt
    versum,
    Heclorisquc Dei per te praesenliapellet.
    ' In isti);cwwmesunk hexagona pari numero*quatuor,trigona isopleura numero litterarum odo, quadralumme-
    dium, omni parie pari numero:lilterarum, unum.
    1 Ispe juva. — ' Virtules ove mas. —* Caesarnbus. — 4 Tropbea-.
    Vers. %\Jitt.or. Pili), p,,357, duetor.. 7. Picto sub cannine., Puh- picior m Cmmiine.
    429 PANEGYRICÙSCONSTANTINOAUGUSTORICTUS. 450
    8. Valum. Pith, vatem. Ad primum versum prope medielalem. Pilli, ad
    9. Copia Musa;. Pilli. costaMusa. primi versus prope medielalem.
    11. Verso aliud limo a. q. p. i. omnes. Pilli. Versu Telostichidis. Pilli, telestichidis.
    alino limo aliud quo pagina in ornili». Alternis utraque ulrique. Uiraque abest a Pith.
    12. Semina fandi. Pilli, semita fandi. Pagina alias novem. Post hac inseriintur in Pith.
    15. Juvat numen. Pilh. jubel num. el ilem ultra mediani paginata pori ordine alia novem,
    21. fwdera nutu. Pilli, (cederenutu. et item in lelestichidealia novem [ac. vers.
    23. Deus. Pilh. Deos. Ad xxin lelosiichidis f. v. Pilh. a vicesima tenia
    Ibid. Justi. Pilli, jusla. telestichidislittera (aduni versum.
    28. jl/eiifis.Pilh. mentes. Lillera ab ultima lillera Acrostichidis. Pith. Item
    Penult. Conpo».Recle. Pith. male coinpos. ab ultima lillera acrostichidis.
    Ascendertte.s.Pilli, ascendens.
    IN LEMMA CARMINI SUBJECTUM. Directa. Pilh. directa.
    In qua a prima littera pr. v. rubrica descendens. Descciidenles. Pilli, descendens.
    Pilh. in qua prima lillera primi v. per obliquum lu- In isla pagina. Pilli. In hac pagina.
    brica descend.
    XXIV. XXV.

    Ili versushabentnumerum1am- In hoc Carmineorgani speciesest xxvi versibus depicla, inqua superior pars
    bicum dinutrum cataleclieum , omnisheroico metro scripta est, cujus primus versus xxv litterarum est, et inde
    omnes litterarum decemocto- singuli per ordinem, incrementis singularum litterarum, ad quìnquaginta usque
    ruin. perveniunl, cujus numeri esl ultimus versus , qui primum versum numero du-
    plicai litterarum, cum sii pari metro. Deinde per medium diversa rubrica
    scriptus est versus,
    Augusto viclore juvat rala reddere vola.
    Qua quasi regulam organi designant.
    1 Trophea.— *Exultat.— ' Tactis.
    IN CARHWXXIV. 17. Supposilis- Pilh. subposilis,
    Vers. 7. Augusta rite saclis, omiltit hic Pith. el 19. Placidis. Pilli, placilìs.
    22. Animatqueagilans. Pilli, animmqueagitant.
    ultimo loco ponit. 24. Frequentia. Pilli, (requenter.
    12. Hac orda veste clarus. Pilli. Hinc orda veste
    darà. UH. Quidquid. Pilli, quicquid.
    16. Tarn Almaculmen Orbis. Pilh. Jam Roma cui IN LEMMA CARMINI XXVSUBJECTUM;.
    Orbis.
    22; Iniqua tanti». Pilli, iniqua lalis. Qui primum versiminumero duplicai litterarum cum
    25. Sollennibus. Pilli, sollemnibus. stipar!, metro. Pilli., qui dnplieaf numerumiitterarum
    primi versus, cimi primus versussit pari metro.
    IN LEMMA CARMINIXXIVSUBJECTUM. Qumquasir. o. designant. Pilli. Quiq.r. o. desiqtw
    Hi versushabent, etc. Omitlit isla Pilhceus hic, et Mox addii Puhoeana Edilio, qua; Velserus sùbjc-
    ponit p. 574, sed aliter ad finem Carmiuis 25, vide cerat 24. Cimimi :*
    mox. Incedimi versus qui * longuo cum labore posili
    IN CARMEN XXV. sunt, et habent metram Iambicum diamelrum catale-
    clieum : omnes litterarum oclonum denum.
    Vers. 8. Ascensuj. e. I. claudai. Pilli. Ibid. Ascen- Ad ba'C duo Carmina adhibe Buchnerum ad hym-
    siisj. e. I. cludat. num Veiiantii Fortunati de Resurr. Chrisli pag.' 27 '
    12. Isdem. Pith. ìisdem. et Barlliium ad Claudian. 2, edit. p. 179.
    lo. Canori». Pilli, sonori».
    451 P. OPT. PORPHYRHPANEGYRICUSCONST. AUG. RICTUS. 452

    XXVI.
    ARDUACOMPONUNTFELICES CARMINAMUSiE ,
    DISSONACONNECTUNTDIVERSIS VINCULAMETRIS ,'
    SCRUPEA PANGENTES TORQUENTESPECTORA VATES ,
    UNDIQUECONFUSISCONSTABUNTSINGULAVERBIS.

    Hi quatuor versus omnes pari ratione conscriplisunt ita ul manenteultima parie oralionis , cateras parte»
    omnesversuumordinibus tantum invicemmulatis, vel ad diredum , vel ad reciprocummodum variare possi»,
    ita dumtaxal, ul prima parles cum primis vel quarlis vices muletti, seconda cum secundisvel tertiis, et possis si
    velis, nulla parte oralionis addita, ex his iv versibus LXXHfacere, ita ul nullus sui similis'sit.
    Ardua componunt felices carmina Musae, Undique pangenles confusis singula Musis,
    Dissona conneclunl diversis vincula melris, Ardua felices diversis pectora melris ,
    Scrupeapangenles torqueptes peclora vates, Scrupea conslabunt conneclunt vincula vaies ,
    Undique confusigconstabunt singula verbis. Dissona torquentes componunt carmina verbis.
    Carmina felices componunt ardua Musao, Dissona lorquenles constabunt vincula Musae,
    Vincula diversis conneclunl dissona melris, Undique conneclunl componimisiugula melris,
    Pectora torquentes patigentes scrupea vates , Ardua diversis confusis carmina vates ,
    Singula constabunt confusis undique verbis. Scrupea pangenles felices pectora verbis.
    Ardua constabunt torquentes carmina Musae, Peclora conneclunl pangentes scrupea Musae,
    Dissona componunt connectunt vincula melris , Carmina confusis diversis ardua melris,
    Scrupea confusis diversis peclora vaies , Singula felices componunt undique vaies ,
    Undique felices pangentes singula verbis. Vincula constabunt torquentes ardua verbis.

    Carmina torquentes constabunt ardua Musa?, Scrupea felices diversis pectora Musae,
    Vinculaconnectunt componunt dissona melris, Ardua connectunt pangenles carmina melris,
    Peclora diversis confusis scrupea vates , Undique componunt lorquenles singula vates ,
    Singula pangentes felices undique verbis. Dissona constabunt confusis vincula verbis.

    Undique connectunt constabunt singula Musis, Vincula confusis conslabunl dissona Musae,
    Scrupea torquentes componniit pectora melris, Singula.torqueiiies componunt undique melris ,
    Dissona confusis felices vincula vaies , Carmina pangenles conneclunl ardua vaies ,
    Ardua pangentes diversis carmina verbis. Pectora diversis felices scrupea verbis.

    Singula conslabunt connectunt undique Musae, Vincula componunl conneclunl dissona Musa*,
    Pectora coniponunl torquentes scrupea melris, Singula constabunt lorquenles undique melris,
    Vincola felices confusis dissona vates , Carmina felices confusis ardua vates ,
    Carmina diversis pangenles ardua verbis. Peclora pangentes diversis scrupea verbis.

    Carmina diversis felices ardua Musae, Scrupea diversis pangenles peclora Musae,
    Vincula pangentes connectunt dissona melris, Ardua confusis felicescarmina melris ,
    Pectora torquentes componunt scrupea vates , Undique torquentes conslabunt singula vaies ,
    Singula confusis constabunt undique verbis. Dissona connectunt componunl vincula verbis.

    Ardua felices diversis carmina Musai, Peclora pangenles confusis scrupea Musse,
    Dissona connectunt pangenles vincula melris , Carmina felices diversis ardua melris,
    Scrupea componunt torquentes pectora vaies , Singola constabunt eonneciunt undique vates ,
    Undique conslabunt confusis singola verbis. Vincula lorquenles componunt dissona verbis.

    Singula confusis pangentes undique Musae, Dissona componunl lorquenles vincula Musae,
    Peeiora diversis felices ardua melris , Undique conneclunt constabunt singula melris,
    Vincula conneclunt conslabuiti scrupea vaies , Ardua diversis felices carmina vaies,
    Carmina componimi torquentes dissona verbis. Scrupea confusis pangentes peclora verbis.

    Vers. 5. Pangenles. Pilh. p. 572, pangenlis. suum ordines t.


    Ibid. Vates. Pilli. Vatis. LXXIIfacere. Pilli, oclagintaquatluor facere.
    IN LEMMA SUPERIUS. Ardua componunt. Absunt haecomnia a Pilhceana
    Omnesversuum ordinibustatti. Pilli, omniumver- editione.
    433 COELIUS SEDULIUS. — EPISTOLA DEDICATORIA. 434

    ANNODOMINICCCXCII.

    COELIUS SEDULIUS.

    (Edit. ab ArevafoRomae1791recusa.)

    <£ptgtok tolrtcatorta.

    Eminentissimoet reverendissimoprincipi et D. D. FRANCISCO ANTONIO DELORENZANA. ETBUTRON S. R. E. pres-


    byterocardinali, archiepiscopoToletano, Hispaniarum primati, cancellario majori Castella, praclari regli or-
    dini» Hispanici Caroli III, magna cruce insignito, de., FAUSTINUS AREVALUS.
    Etsi optimeinlelligo, émineiitissimeprinceps, eum le esse, qui studiorum meorum, quidquid sunt, qualiacum-
    que sunt, rationema me prope jure tuo repelere possis, meaque omnia Ubi deberi, lamen, libere ut loquar, vix
    nunc quideminducerem animimi, ut ad te, ista dìgnitale virum, tot curis, lol muneribus dislriclum, alternili hoc
    laborummeorumin Chrislianos poetas specimenmilterem, nisi ita crebri», ac magnis a te, lucubralionum hnjus-
    cemodimeo-rumnomine, cumulala» benefica»esserli, ut facile credam, te Sedulium meum, quem reverenti et
    subimmoanimo nunc afferò, benignoet placido vullu suseeplurum.
    Alque,ut alia hoc loco prmleream,unum modo commemoraremihi liceat : quod tamen non ad ullam doctrinm,
    aul ingenii mei commeiidationemdiciumvideri velim, qua quam sint exigua, sentio; sed ad tua unius singularis,
    atque incredibili»adversus Christiana; lilteralura cutlores propensionis, et beneficeniimpradicalionem. Comme-
    morare, inquam, hoc. unum mihi liceat, voluisse le, inter imagine»virorum doctrina <illuslrium,qumin publica
    islarutn luarum adium archiepiscopalium bibliolhecavisuntur, meam quoque imaginem, a pletore in primis
    darò Bonaventura Salesa ad vivum expressam, collocar!.
    0 rem praclaram, ad quam numquam, vere ul loquar, ne somnians quidemaspirassem! 0 eximiam luam, ut
    dixi, adversus Christiana litteraluras studiosospropensionem, el benevolenliam! En igitur, clementissimeprin-
    ceps, novumhunc meumconatumin ea studia, qua tantopere amas, colis, promoves.
    Quamvisaulem, ut Juvenco imitaìorem, ac discìpulum suum in sacrosanctis Evangeliis Carmine exptanandis
    adjungam, Sedulium nunc potius edam, quam unum aliquem ex antiquis Hispanis Patribus, tamen non ita a
    priori ilio meo inslitulo recessi, ut concila Romani, quod, Damaso pontifice, habitum (uit de Scrìplurarum dì-
    vinarunt canone constituendo, ex Vaiicanis monumenti»inter appendices itluslrandi occasioiwmoblalam libenti
    animo non arripuerim.
    Neque majora in Ecclesia Hispana decus, si vilam Deus, et vires sUppeditel,aggredì desìstati!, tuo maxime
    provocatusexemplo,qui innumerabìlìbuscuris amplissima tua dimceseos,aliisquenegotiis, qua peculiari raiione
    ab optimo et prudenlissimo rege Carolo 1V tibi eommissasingulari sapienlia exples, studia eliam sacra, et la-
    bores addis palaslra litteraria, in qua immortalemnominis gloriam et mullis jamdiu praclaris operibus editi»
    comparasti, el nuper leriio volumihePalmiti Toletanorum in publicam lucem, et ulìlUalememissomiruminmo-
    dum auxisti.
    : Enimveroneque immensaisla tua in sublevandis hominum arumnis munifìcenlia, neque novis ingenlìbus
    tumplibus, et subsidiis ad pròmovendumprò patria, et religione susceplum bellumsubministratis, deterrilus es,
    quominushac eliam in parte publicmMilitati prospiceres. Quippepersuasissimum libi esl, ut ad impios homines
    debellandos,qui arma contrajura omnia divina, el humana sumpserunt, necessaria suiti arma, ita ad impielatis
    seminapenitus evellenda, qua ubique terrarum, non dico, judo sunt, sed insolente!-luxuriant, evangelica legis
    documenta,ex ore polissimumvelerum magistrorumexposila, passim essenon solum offerendo, sed eliam incul-
    cando.
    Prudentissime vero a te (aduni esl, quod antiquioribus aliis Tolelanis Patribus Rodericum Ximenium, sa-
    culi xm scriptorem,conjunxeris : cujus viri, sanclitate vita aque ac doctrina insigni», inter calerà» virtute»reli-
    giosum erga sedem apostolicam Romanam obsequiumlicei admirari : quod libi exemplumimitandum quodam-
    modo proposiiumfuisse, ex iis litieris colligo, quas tua pariler erga eamdem primam sedem Pelri veneralionit
    leste», et abside»ad SS. D. N. Pium VI Pont. Max. millenda»curasti.
    Quos igitur mihi animos addes, eminentissimeprinceps, si me. ac meascommentatiuncutaslueri pergas! Nc-
    que le pluribus distinebo: sed verbistantum Sedulii ex epistola dedicatoria operis Paschalis ad Macedoniumre-
    periti», deprecabor : Fave primum, ut alii faveant, et omnium nientibus senlenlia se probaia*jugiier auclori-
    lalis infundat.
    455 COELIUS-JEDULllsS. 456

    PROLEGOMENA IN COELIUM SEDULIUM.

    '
    CAPUT I. jL nexa; sunt, quam numeri qui in ludo, Lotto quem
    Calii Sedulii vita, el gesta. dicunt, ex urna temere exlrahunlur. Est tamen
    \ 1. Intuenti mihi in varias rerum humanarum vi- aliud allquid quod corruplis hominum mentibus in
    cìssitudines, ac diu multumque consideranti cala- impiis islis scripioribus placeat : temeraria dicacitas
    mitosa, in quae nunc incidimus, tempora, ad coer- saepe insulsa, sed quae depravatis animis alte inside!,
    cendos improborum hominum conalus utile in pri- quod aul contra bonus mores, aul conlra legitimam
    mis visum esl veterum Palrum scripla per omnes polestalem, aut conlra ipsam Divinitatem verba
    ubique parles, quoad ejus fieri possit, propagare, aculeata prolerantur. Quantum inde mali conse-
    corumqiie leclionem frequenliorem reddere. Gra- qualur, quid allinei explicare? Non immerito viri
    vitar Cellarius, quamvis heterodoxus homo,ad suam pii querunlur, quod, siteu! lingua Latina dici solet
    Sedulii editioiiem in bune fere moduni praeloqueba- lingua declorato, ila lingua Gallica, qua toi scelerati
    tur : 1tiea sanetempora incidimus, quibus ima summis, libri prodierunt, lingua facla sii impiorum. Addunt
    sacra prof aids commiscentur, aut hac illis anle(erun- alii, quod de romanis sui temporis ac Syris venali-
    tar. De augustissimisenim mysteriis quam multi sunt, bus M. Cicero senex dicebal (De Oratore, l. II ), 3
    qui si non negent, frigide lamen sentimi!, quasi oliosm uno verbo vel adverbioleviter mutato, repeii nunc
    quasiiones sint, et minorem fructum ad mores el offi- jj. posse : Nostro» homine» simile»esse Syrorum vena-
    cium hominis conferant ! qua perniciosa opinio cum ex lium ; ul quisque optime Grascesciret, ila esse nequis-
    causi» aliis, lum maxime ex negleda nolilia priorum simum.
    Ecclesia temporumsuborla esl. Quam iilusirior or- 4. Huic malo maxima ex parte occurri polest, si
    deniiorquefide» majorum erat! Quam divine dislincle- niordicus reiineaiur et accurate explicelur doctrina
    que Sedulius toni Sabellium quam Arium sub finem cum aliorum Palrum, tum poet.imm cliristianorum,
    primi libri ex ore Salvatoris repressit, conpxil, pes- quos quasi alia quadam lingua loculos multi non au-
    sumdedit ! (Juid^ si Cellarius ad nostra pervenisse! denl attingere, nisi explanalio aliqua adbibeatur.
    tempora, quibus mitili non jam per occultos cuni- Igitur Prudenlio, Draconlio , el Juvenco Sedulium
    culos, sed 2 aperte non minus quam impudeuter nuncadjungimus. Ac recle quidem Juvenco, proxime
    religionem ac cultuin Dei omnem evertere co- a nobis edito, conies nunc additur Sedulius : de qui-
    nanlur ? bus in liluiis bibliothecae Isidori sic legimus :
    2. Sed ad neglcciam ooliliam priorum Ecclesia} Ambopares lingua, florentesversibusanibo:
    leniporum quod allinei, perspicuum esl, impios Forile evangelicopoculalarga ferunt.
    quosdàm homines nihil aniiquius imbuisse quam ul De Sedulio ergo more institiiioque nostro ea prius
    probatis quibusvis scripioribus, alque adeo linguae G disseremus, quiead ejus vilam et scripla poiissimum
    ipsi Latina; bellum indicerent. Ita enim fieri posse cognoscenda pertinere maxime videbunuir.
    sperabant, cum ut sua ipsorum eloquentia, iongis- 5. Codex Vaticanus Palaiinus, mini. 242, quem in
    sime sane a mascula veterum eloquentia distans, Prolegom. ad Prudentium num. 79, et in noia
    magis probaretur, lum ut sui errores difficilius pos- descripsi, ul aliorum poetarum, sic etiam Sedulii
    sem refelli. Simile quiddam est, quod de Seneca vilam breviter exponit : Laicus fuit gentilis, sed in
    Pliilosopho narrai Cuiintilianus, libr. x, cap. 1 : Italia Philosophiam didicit ; dein ad Dominum con-
    Tum aulem solus hic fere in manibus adolescenlium versus, età Macedoniopresbytero baplìzatus, inAr-
    fuit. Quem non equidem omninoconabar exculere, sed cadiam venit,'ubi hunc tibrum composuit. Videiur
    potioribus praferri non sinebam, quos ille non desli- haecesse praefatio alicujus ad Carmen paschale Se-
    teral incessere, cum diversi sibi conscius generis pia- dulii, quod ab hoc codice abesl. Race tamen, quae
    cere se in dicendo posse iis, quibus illi placerent, diffi- sic narrata in hoc codice saeculicirciler xii exstant,
    derei. solum ea parte admitii possimi, qua velusiioribus
    5. Profecto nonnulli sanctissima* religionis acque inoimmenlis confìrnienlur. Ad alios igitur codices
    ac linguae Latina; hosles jam obtinueruni, ut multi deveniamus.
    mortalium, antiquiialis studio negleclo, fucatum di- D 6. Codex Vaticanus regime Sueciae,quem Reg. 1
    cendi genus unice ameni, commissione.** scilicet me- appellare volui, post epigramma Aslerii de Sedulio,
    ras, et arenain sine calce, quod non inopie CaesarCa- el quaedam alia verba de prologo metrico Sedulii,
    ligola de seriplis Seneca*dicebal (Apud Suetonium, num. 66 proferenda, sic pergii : Hieronymusin ca-
    cap. 55), in quo orationis genere concisa* et saepe talogo scriptoriun dicit : Sedulius versificus, primo
    obscuneinstar oraculorum periodi de rebus alioquin laicus, in Italia philosophiam didicit, poslea cum
    vnlgatissimis ita congeruntur, ul eas eommiscere et aliis melrum heroicum Macedonioconsulanle {corrigo
    inier se commutare queas, quin ulla sercieniiarum consulente)docuìl in Achaia : libro»suos scripsit tem-
    connexio depereat : neque enim magis inter se con- pore Valentiniani et Theodosii. Mabillonius Analect.
    437 PROLEGOMENA. 458
    voler, lom. I, pag. 565, si-miteni nolailonem profert -jk qua, deficiente membrana hoc locò disrupta, in c'ujùs
    ex mss. codice Corbeiensis bibliothecae : 4 Hìero- tergo legitur, Incipit glossa de prosa Sedulii; et paù-
    ttymus in catalogo : Sedulius, etc. Fro metrum est cae lineae glossaruhi subjiciuntur. GeOrgius, in not.
    metromm, et Mabillonius supplet metrorum (generi- ad. Baronium , anno 494, refert verba hujùscemèt
    bus) heroicum, eie. Poslea scripsit in tempore. Error codicis , quem inter Oltobonianos notat, num. 555,
    illieo deprehendilur in Hieronymi nomine : nani Se- oliui in biblioteca reginae Suecorum num. 1596 :
    dulii Hieronymus in suo seriplorum catalogo non interpungit aulem, et legit, docuit. In Achaia libros
    meminit, neque meniinisse potuii, quippe qui eum suos scripsil in temporeimperatorum minoris Theodosìi
    longe aetate praecesserit. filii Arcadii, et Valenliniani. Constantii pax. Sed in
    7. Librarius igitur, ejus nolationis auctor, aut codice ita scriptum esl, ul ego descripsi : de quo
    exseriptor, prò Gennadio Hicronymum posuit : quae iterum. Scribitur autem Archadii et, mendose, Vale-
    ballttcinatio apud alios eliam observatur, inde , ul tiaid , vel Valeiitiani, prò Valenliniani. Mabillonius
    puto, exorta, quod Gennadius catalogum seriplorum loc. cit. Analect, , ex vetusto exemplari nionaslerii
    S. Hieronymi coiilinuaverit, et ulerque catalogus in Lirensis, verba eadem qua* sunt in Ott. 1 describit:
    unum volumen saepe compactus fuerit. Gennadium Incipit ars, eie, sed exhibet consolante prò consu-
    ipsum Tolelanum antislitem tibi linxil Notkerus Bal- le lente, et omillii in post scripsit, et verbum postre-
    bulus, quod, ut conjicere libet, Ildefonsum Tolela- mom pax.
    num antistitem, in aliquo Gennadii codice coniinua- 10. Nonnihil ab his differunl duo alii codices, al-
    lorem isliusmodi calalogi seriplorum illustrium re- ter Almeloveenianus, quem Arnlzeriius laudai ; alter
    perisset. Verba Noikerii sunt, cap. 7, de inlerpr. Rritanniciis, quem 500 minorimi dicit Cellarius , ex
    S. Scriptura* : Si lamen antiquo» auctores nosse vo- Usserio , de Bril. eccleS. primord. cap. 16. Codex
    lueris, legelibrum beali Hieronymi de iltnstribus viris Almeloveenianus sic habet : Sedulius versificus pri-
    a S. Pelro usque ad seipsum, el Gennadii Tolelani mo laicus, in Italia philosophiam didicit; postea cum
    episcopi ab Ambrosio usque ad eutndem Gennadium. aliis meirum eroicum Macedonioesulante, in Achaia
    Idem fere repetit cap. 11. libros suos scripsit in tempore Vttlenlini el Theodosìi.
    8. Refert Sirniondus, ad Ennodiutu lib. i, episi. Enìendatior est codex Britannieus , qui sic refert :
    24, ex integris Gennadii cxentplaribus se didicisse, Sedulius versificus primo laicus in ì'.alia philosophiam
    Sedulium diem suum obiisse, Theodosio juniore, cui didicit : poslea cum aliis consociis heroicum metrum,
    opus dicavi!, et Valentiniano regnanlibus. Verba Macedonioconsulente, didicit. In Achaia libros con-
    Gennadii ex integris exemplaribus Sirmondus non scripsil tempore Theodosìiel Valentinìani. His <Qaddo
    proferì : sed, ul arbitrar, apud Gennadium in exem- C codicem quemdam meum charlacewii, qui in fine
    plaribus integris legit, obiisse Sedulium, Theodosio Sedulii sic habet : Sedulius poeta, consulibu»Theo-
    juniore el Valentiniano regnanlibus : quod autem dosio et Valentiniano, in Italia philosophiam didicit.
    Sedulius Theodosio juniori opus suum dicaverit, id Inde ad fidem catholicam convèrsus, a Macedonio
    ex praconcepia sua opinione adjicere videtur Sir- presbylero baplìzatus est, et in Achaiam projeclus li-
    mondus ; qua de re alius poslea erit disserendi lo- brimihunc conlra errorem, et in Christiana fidei com-
    cus. In vulgatis Gennadii libris nihil legimus de Se- mendationem Carmine composuit. Pro Valentiniano,
    dulio, neque videiur quidquam apud eumdem Gen- in nexu litterarum, legi poiest Valentino.
    nadium reperisse Isidorus, qui in libro de Scrip. 11. Haec pauca ex veiuslis Sedulii codicibuS de
    eccles. Sedulium recenset, et eos tuniumrecensere so- ejus vi:a coliigere licei, neque alia amiquiora adsuht
    let, qui a Gennadio prselermissi sunt. Fonasse jam monumenta, ex quibus plura addamus. Sed ut quae
    tutti imperfecia plura erant exemplaiia Gennadii : de eo vulgo dicunlur, enucleatiùs explicenlur, pri-
    sed optandum maxime fuisset, ul Sirmondus inte- mum disserendum est de patria. Plerique Seduliiini
    grarci Gennadii exemplar nobis non mvidissel. Alii Seotum fuisse affirmant. At Cellarius lenei, illa
    exemplaria Gennadii, quae perfecla dicunlur, inter- ictaie lliberniam fuisse Scoiiam , et ex illa minori
    " insula nomen translatum fuisse in
    polata potius esse pulant. majorem, sive iti
    5 9. Ex Gennadio, sive alius sit auclor , corri- parlem Britannica; insula*septenlrionibus obversam:
    gendus esl codex Palaiinus, quem num. 5 excitavi, ex quo arguii, Sedulium fuisse Hibernienseni. liane
    in quo asserilur, Sedulium in Arcadiam venisse. ipsam opinionem lemierat Usserius de Britann.
    Legi enim debet in Achaiam venit ; quamvis enini eccles. primord. cap. 16 : De patria sua Sedulius
    Arcadia pars sit Achaia;, tamen Achaia nomen prae- nosier dubitare nos non sinit^ cum in vpisiolaruin sita-
    ferendum est. Consentit codex Ottobonianus, num. rum exordio ut ex Trithemio inlellexìmus, Sedulium
    55, quem Olt. 1 nomino, qui post elegiam Sedulii, Scoiigenam se nuncupet, ejusdemquein epistola» Paù-
    Cantemus, sic referl : Incipit ars Sedulii poelm, qui linas annolaliones , ex Fuldensi vetuslatis adorandè
    primo laicus in Italia philosophiamdidicit, poslea cum exemplari edìlmliane inscriplionèmpraferotti: Sedulii
    aliis metrorumgeneribusheroicum metrum, Macedonio Scoti Hibernienèìs in omnes epistola» P'auli Collecla-
    consulente, docuit in Achaia. Libros suo» scripsit in neum. Dempsieras, in Hislor. eccles. Scolor., cura
    tempore imperalorum minoris Theodosìi, piti Arcadii, de Sedulio agii, affirmat, liane vocem Scotus Hiber-
    el Valenliniani, filii Conslantii, Pax.,. Dtsu.nl reli- niemis usurpatalo non fuisse Sedulii sevo,sed poslea
    459 COELIUSSEDULIUS. 440
    ad disiinguendos Scotos silvestres, seu monlanos a A fere commentilius etiam Haubertus in Chronico, ad
    mediierraneis. Al Usserius contendi!, Hibernienses annum428.Cellarlusde fide istiusmodi Chronicorum
    ipsos diclos fuisse Scotos Hibernienses, quod jam videtur dubitare. Nic. Anlonius, Bibliot. Vel. Hisp.
    Orosii tempore videtur in usu fuisse. DislinclioDcm- lib. ni, cap. 5, num. 115, piane eam rejicii : Pro-
    psteri inter populos ipsosScotiae posieriorum tempo- clivis sum, ut credam, ait', episcopalimunerein His-
    rum est, ut ex Diclion. geograph. Ferrarii colligilur. pania tributo, Ilispanos quoquenatales subindicarevo-
    12. Arntr.enius, cum Bartbio, Dempslero, auciore luisseauctorem. Sed Ioni (ahum esl orlum apud nos
    Nolarum ad Gyralduin , Borrichio, Vossio , el aliis Sedulium, quam episcópumalicubi fuisse. Nic. Anlo-
    ccnset, Sedulii putriam fuisse partem insulae majoris nius in refellendis falsis Chronicis, qua*saeculopro-
    Btilannicae, quae nunc Scolia dicitur. Certe plerique xime elapso disseminala per Hispaniam maxime
    Scolimi cum simpliciter vocanl Sedulium , id iniel- sunt, saepe ultra, quam par esi, progressus fuit. Non
    ligere videniur, quamvis alterarci ab altera Scoliam Inerii Hispanus Sedulius : neque enim id audilum
    distinete non separenl. Huic sane senteniia; velini consial ante confictum pseudo-Dcxlrum. Sed quod
    ex 7 communi liadiiione vigenti libens accedam : alicubi episcopus fueril, graviori aucloriiale com-
    sed vellem, cani valiilioribus argumenlis posse con- probaiur, ut poslea exponam. Ilispanos ameni na-
    firmari. Poleril huc traili inlerprelaiio Barthii ad B tales Sedulii ex supposiiitiis Chronicis collegerunt
    vers. 20 libr. i, ubi verba Ridiculove Gela exponit Damianusa Goes, et Sebastianus Munsierus in de-
    de quodam ridiculo deo veterani Scolorimi, cujus script. Hisp., qui nulla dislinciioneadhibila, ul ob-
    genealogiam Asserus describii. Ex quo conjucluram servat Usserius, Sedulium poetam in Hispanorum
    ducet aliquis , Sedulium superstitionem sua*genlis numero collocariinl. Bivarius vero commentator
    noiare voluisse. Sed illa Barthii , Asserì etiam , et pseudo-Dextridubitai, an duofuerintSeduliipoelae.
    aliorum explicaiio suo loco a nobis rejicietur. Non 15. Sedulio addi solet praenomcn Calius, sive
    invenio anliquiorem Trillierctio probabilem scriplo- Calius, quod, ait Arnlzenius, melioris notae codices
    rem , qui Sedulio Scoliam patriam adjudicaveril. agnoscunt. Facile credam, proenomeitCaeliiin mullis
    Trilheniius ameni plura habet aliis ignota : Sedulius mss. reperiri : nani el velerriniaeeditiones illud ex-
    presbyter natione Scotus, Hìldeberti Scolorum archie- hibeut. Labbeus, de Script, eccles., confirmai, Se-
    piscopiab ineuntealate discipulus, vir in divini»Scrip- dulii praenomcn C, ant Calli, aut Cacilii apud re-
    turis exerciialtts,el in sacularibus lilteris eruditissima», centiores esse.Hinc fonasse in Diclion.Script, eccles.
    cannine excellens, el prosa , amore discendi Scoliam conficium fuil Gaius Cacilius Sedulius. Dempslerus,
    relinquens, venitin Francia-m,deinde Italiani perlus- in ilistor. eccles. Scot., Caium, aut Cadtium dicit.
    travil, et Asiani, postremo Achaia finibus excedensin *J Meum lamen esl prolileri, in codicibus a me visis
    urbe Roma mirabilidoctrina clarus effulsil. lale praonomen non apparere , excepto codice Vali-
    15. Non esl tanta; auctoritatis Tritliemius, cui sine cano regina; Suecorum , num. 555 , quem Reg. ì,
    alio duce fidem pracstare debeamus. Quod autem voco, in quo inverso ordine est Eeduiius Calius, et
    idem Trilbemius iuitium epistolarum Sedulii ad di- codice etiam regina;, num. 29, quem Reg. 5, appel-
    versos ait esse, Sedulius Scotigena, Sedulioque nos- labo, ubi Calius, sive Celius Sedulius nominaiur. Is
    tro attribuii Collectaneuin in epislolas Paoli, cujus autem codex recentissiiiius est, ac vix prò ms. Ita-
    auctor inscribitur Sedulius Scotus Hiberniensis, haec beri debet : censeo enim , exscriplum coni e*se ex
    rem multo magis incerlam reddunt. Consenlinnt Aldi ediiione, cene posterior ea quidem est. In quo-
    enim viri critici, haec opera non esse Sedulii nostri dam Barthii codice acrosiicbis Liberii dicilur esse de
    poeta;, sed alterius Sedulii jtinioris , de quo poslea Calìo-Sedulio, Q ut referam in Append. Apud anii-
    dicam. Suspicari ergo quisquam poteri!, Sedulium quiores Ronianos Caeliusnomen erat, non pramo-
    poetarci a Tritbemio et aliis Scolum nalione nuncu- meii, ul SI. Calius Rufus, L. CmliusAnlipaler : sed
    pari, quia ejus pulabant esse opera, quaeSedulii ju- sub imperaioribus magna invecta esl perturbalo no-
    nioris sunt, el nomen Sedulii Scoli praeferuul. Iinmo minum el praenominum.
    de eccles. toni. *-' 16. Nomen Sedulius occurrit
    Labbeus, Script, Il, aperte affìrmat, apud Ciceronem,
    recentiores, homonymia confusos, tres in unum Se- Pro domo sua cap. 50; io inscriplionibus Gruteri,
    dulios confiidisse, Sedulium poelam saeculi iv, Se- pag. 4, n. 7, P. Sedulius Julianus; et p. 181, n. 9,
    dulium cpiscopuin saeculi vm , et Sedulium inicr- Q. Sedulius ; apud Muralorium, pag. 1215, Sedulia
    prelem sacra*Seripluraesaeculiix. Lmla; el pag. 125, n. 4, ha*c legitur inscriptio pa-
    14. Sed abulemurne nos hac conjeclura, ul llis- nini correda, ut videtur :
    panis nostris Sedulium poetarci amiumerari posse Q.SEDVLIVS. FIL
    SEDVLI.MAIOR
    pronuntiemus? Minime. Veritatis enim amor eo nos DIS.MARIS. AC
    ducit, uljabulosam censeamus narraiionem Chro- AVG.ARCVM
    nici pseudo—Dexlri ad animili 428, num. 1 -.Fatadio STATVAS. IDEM
    pontipei ToletanosucceditIsicius monachusPalestiiius, M.D.D
    goni Sedulium amicumsuum, et Orelaiiumepiscópum Inter Chrislianos nonnulli appareni hoc nomine
    pradicationis gratia Toleli delinei , qui dono Dei in nuneupaii. In Dissert. Isagog. Bernardi Pezii, ad
    poesioraloriaqtieprwclnrusmultoslibro»componii.Ita toni. I. Tbesaitr. Aneed. pag. 5 seqq., recensettir
    "
    441 PROLEGOMENA. 442
    necrologium ms. Abbaliae S. Petri Salisburgi sub A dulius, qui hoc ipso tempore florebal, ab ineunte
    Anione primo archiepiscopo Salisburgensi scribi aetate magisirum habuerit llildebetium Scolorum
    ccepluni et a coaevisusque ad saeculumxn perduc- archiepiseopum ?
    lum. In ordine episcoporum el abbatum diverso- 18. Elsi autem non constat, sub cujus disciplina
    rum locotumdesignalur Sedolius episcopus: sic enim Sedulius ab ineunte setole profecerit, lamen nulla
    scribitur. Praelerea anno 721, in primo concilio Ro- causa est curcredamus eum laicum genti lem fuisse,
    mano sub Gregorio II, Sedulius Britanniae episcopus et, pnstquam philosophiam \\ didicerat, ad Deum
    conspicitur. De alio Sedulio saeculiix agii Hepidan- conversum, Sacranientum .Baptisnti a Macedonio
    nus monachus S. Galli, in Annalibus a Ducbesnio suscepisse, ul narralur in codice Vaticano, num. 5,
    edilis, Ioni. Ili Hisloric. Francia;, pag. 475. Anno relato, el in codice meo charlaceo, num. 10. Id au-
    818, Sedulius Scotus clarus Imbellir. Esi eliam ejus- tem eo minus credo, quo apertius video unde error
    dem nominis, sive cogiiomiois Ilenricus Sedulius naius fuerit. Ail Sedulius in epistola dedicatoria ad
    ordinis Minorum, scriptor saeculi xvii non valde no- Macedonium : Cimisacularibus igitur studiis occupa-
    lus, quamvis opus prò celebri libro Conformitaium tus vini impatienlis ingenii, quod Diviniiatis in me
    S. Francisci scripseril. Samuel Hundius lalere voluit proiidentiageneravil, non ulilitali anima, sed inani
    sub nomine Sedulii Numm, io opere, Bulla lnnocen- B vita dependerem, el lilleraria solertia disciplina lu-
    tii X adversusquinque proposìlìones, etc. De Sedulio sibus infructuosioperis, non alidori deservirei, tandem
    vero, qui concilio Romano sub Gregorio li interfuil, misericorsrerum Gondilorclementius fabricam sui ju-
    Labbeus itane refert subscriptionrm: Sedulius epi- rìs aspexil, el slultos in memundaita sapietiiia dìutius
    scopus Briiannia de genere Scolorum huic consiilulo haberi sensus indoluit, eie. Uoseaulem, et alia simi-
    a nobis promulgato subscripsi. In codice Val. 154-2, lia, qu;c seqtiuntur, non arguunl Sedulium hoc ipso
    est collectio eanonum, quam lOeamdem esse, quae tempore eihnicae siiperstilioni addiciumfuisse, quod
    Crescoiiiana passim a Baronio in Annalibus vocalur, gravioribus verbis debuil dcclarari ; sed solum deno-
    aliquis inilio codicis annoiavi!. Sed Ballerino, qui tarciammutii ejus profanis dediium disciplinis, ac pa-
    in edilione operum S. Leonis de colleetionibus ea- nini divinas curanlem.
    nonum eruditissime agunt, recle observant, diver- 19. Itaque quod postea addii, Macedonium allo-
    sam haoc esse ab ea, quae Cresconiana a Baronio quens, Me noveram, vel tua, pater beatissime, vel
    nuncupaiur. Pag. 191 hujus codicis sunt Tiluli de- aliorum, quos gratia similiter cmlestisillustrai, quìd-
    creiorum Gregorii papa junioris, li. e., Gregorii II. dain proferisse doctrina, id non indicai, Sedulium
    Inilio, inier episcopus recensentur Sinderado Ar- sacro Bapiismate a Macedonio abliiluni fuisse, sed
    chiepiscopo Hispania, Sedulio episcopo Britannia, " potius sacrarum lilleraruni scientiam ab eo perce-
    Fergusto episcopo Scollila. In subscriplionibus pisse. Et cum Sedulius poslea raiiones afferai cur
    vero : Sinderadus archiepiscopus regionis Hispa- Macedonio praecaeterisopus suum dedicet, nonprae-
    nia huic consiilulo, etc. ; Sedulius episcopusde ge- lermisissel clare exprimere, si veruni essel, quod
    nere Britannim huic consiilulo, etc. ; Ferguslus epi- baptizaliis ab eo fuissel : pra-serlim cum de aliis
    scopus ex genere Golliorum lime consiilulo, eie. dicat ad eumdem Macedonium : Alios intra sepia
    Pro Gotltorum legendum videiur Scolorum. In gregis tui oves fecisli.
    alio codice Val. 1541, nomiminliir eliam in hoc con- 20. Refert Trithemius, Sedulium amore discendi
    cilio Sìitderedus archiepiscopusSpania, Sedulius epi- venisse in Franciam, deinde Italiani perlustrasse,
    scopus Britannia. El Sindcrediis quidem, ila enim Asiani et Achaiam, pos-lreinoRotna>claruisse. Hanc
    in catalogis praesulum Toltìlanorum appellalur, quo narratomeli) amplilìcat, et exoroat Xyslus Senensis
    tempore Saraceni llispaniani occuparunl, Tolelana 1. iv Bibliolh. sancì., ubi de Coelio Sedulio ail :
    sede sua relieta, Romani confngit: Sedulius qua de Velia alter Apollonius Tyanwus fugienlem sapienliam
    causa Romani convenerit, inceiium mihi esl. telo terrarumorbe perquircns, Britanniam, Hìspaniam,
    17. Sedulium poetarci Hildeberli Scolorum antisti- Galliam, Italiani, Gradoni et Asiani miro discendi
    tis discipulum ab ineunte aetate fuisse, Trithemius, ardore perlustravi! : landtmque Roma diviuis el lai-
    ut vidinius, narrai. Sed id refellil Baronius ad an- manis doclrinis illuìlris sub Theodosio Augusto flo-
    nuii) 429, num. 4 ; observai enim, primum Scoliae ruit, Carmineexcellaisel prosa. Quod Sedulius inFran-
    episcópum fuisse Palladium, a Ccelesiiito Papa mis- ciam venerit, alibi non legitur: 12 sed simile vero
    sini), quod confirmai ex Prospero, in Chrniiico, sub esl, id iia accidisse, si natale solimi Sedulii Scoliam
    consulibus Theodosio et Valentiniano, el in opere dicamus esse. Plerique codices eum in Italia philo-
    adversus Collalorem, in fin., ubi Cceleslinum lau- sophiam didicisse confirmant: sed quo rnagisiro,
    datiseli : Ordinalo Scotis episcopo, dum Romanam aut qua in regione Halite, non consiat. Asiae rnenlio
    insulam studel servare calholicam, fecit eliam barba- apud Triibemium occurrit, apud alios non item. In
    ratti christianam. Britanniam vocat Romanam insu- Achaia, et, si vis codici Palatino, nuin. 5, exhibito
    lam, Scoliam Barbaram dicil, quia etsi jam olim credere, in Arcadia Sedulius vixit, post-mani phi-
    multi in Scolia Chrisli (idem amplexi fuerant, la- losophiam in Italia didicerat.
    men maxima pars ejus gentis idola venerabalur, et 21. Quid aulem Sedulius egerit in Achaia, non
    barbami uni ritti vivebat. Qui ergo fieri poiuil ulSe- uno modo codices mss. exponuiit. Alius refert :
    445 COELIUS JULIUS. 444
    Cimi lalìismetrum heroicum Macedonioconsulentedo- liA narrai in «pistola :vdMacedonium; Eustathimu au-
    cuit in Achaia. Alius : Cum aliis metroruin generibm tem pautò post €oivsla*nini saecrclunifloruisse, non-
    heroicum metrum, eie. Alius : Cumaliis -censorii»he- nullis visura -est. Neque aliud de hoc Macedonio
    roicum metrum, Macedonio consulente, dididl. In rescire licuil, -quem minus recte abbaiem appellar!
    Achaia libros conscripsit,etc. Quid ergo relinendum? in var. lect. ad titulum epist. dedicatoria*Sedulii
    Hsereo sane. Verbum eo«su/en(eeo magis me ducit, aìiìmadverlemtis. Ejusdem Micedonii borlatu Se-
    ul credam Sedulium Consilio Macedonii docuisse dulius Carmen pascliale in prosarci oraiionem con-
    alios metrum heroicum cum aliis meirorum gene- veriil, ut ex epistola dedicatoria colligitur. Ferlur
    ribus ; quo pertinet, eum mullis in locis vocari rlie- etiam, epigramma Asterii, qui Sedulii carmina post
    torem. Vide schol. ad titulum «pistola; ad Macedo- fata ejus collegi!, Macedonio dedicatoti! fuisse, cui
    nium, etin his Proleg. num. 25, 90, el sch-ol. ad Sedulius opus suum dedicaveral. Quod non ila cer-
    vers., 60 1. I. Sed probabile eliam videiur, eum, tuni esse, suo loco ostendam.
    Macedonio consulente, sive docente, simul cum 25. De tempore quo Sedulius libros suos scripsit,
    aliis consociis, seu condiseipulis, melrum heroicum haec ìiabemus e mss. codicibus. Quidam exliibel :
    didicisse. Huic lamen inlerpretationi non -nihilob- Libros suos scripsit tempore Valenlinianiel Theodosìi.
    stat, quod Sedulius in epistola dedicatoria non solum B Alius, in tempore imperatorum minoris Theodosìifilii
    non agnoscit se in bujusmodi sludiis discipulum Arcadii, et Valentiniani filii Gonslantii. Alius , In
    Macedonii, sed potius innuii, Macedonium non in tempore Valentin! elTheodosii. Alius, J4 Tempore
    has liumites disciplircas, sed in subliniiores incum- T'heodosìbelValenliniani.In bis Valeniini meiidurciest,
    bere solitum fuisse. Ex divei-sa etiam imerpunctione prò Valenliniani. Alio modo codicem Oltobon. 1 le-
    sensus aliquantulum diversus redditur. Nam si posi gebat Dominkus Georgius , ul dixi num. 9, sed
    docuit, vel didicit puncltìm apponalur, tunc inlelli- membrana; ila habent, ut exseripsi, in quibus dare
    geiur, Sedulium in Achaia libros conscripsisse. Si post Conslaniii punctum affigiiur ante verbum paa;,
    oratio couiiiiiietur, el posi Achaia punclum -collo- quod initium esl alierius periodi. Dobium ergo non
    cetur, luncsignificabiiur eumdeiu in Achaiadocuisse. est, quin Sedulius floruerii tempore Theodosìi mi-
    InOttoborc, 1 et in aliis, neque post didicit, ncque noris ci Valenliniani. Proinde Sigebertus longe
    post Achaia pimctumapponitur; sed omnia sine ulla aberravi!, qui hi libro de Script, eccles. de Sedulio
    distinclione procedunt :sed in Reg.lelareinterpungi- ail : Claruìt tempore Constanti»el Conslaniii, filiorum
    lur docaìt in Achaia; libro»suos scripsit tempore,etc. Conslanlini. Neque audiendus esl Heinsius , epist.
    22. Sed ulrovis modo perìodus interpunga tur, ad RéineSium 176, toni. V Sylloges Burnì, p. 198,
    saais inde colligitur, Sedulium in Achaia fuisse Coni-C qui cum aliis aetatem Sedulii .ad Theodosium Ma-
    nioraiurcì,'cnniomnia autpleraquecarinina saeraConV- gnimi re vocat ex dèdicatione ad Theodosium , lìo-
    posuit. Codex Palaiinus, num. 5 13 Telalus, apèrle mutidum, eie-., quam Sedulii non esse infra demons-
    ait: Veni! hiArcadìam, ubi hunc librimi compostili, Prabiier. Dempsterus pi seiéreà graviler iabicur, cum
    Ac videtur Sedulius presbyler in eadem Ecclesia sii., Sedu-liiiiiisecundum quosdam vixisse sub Theo-
    i'acius, in qua presbyler «rat Macedoiiius, antistes desio Seniore anno 450,eaniqoe veriorem esse sen-
    Ursitius, presbyleri etiam Laurenlius, Gallicamts, lenlia m : fortasse prò anno 450 ; alium indicare vo>-
    Ursinus, vel Ursicinus, et quidam Felix, qui non lui!. Alii annum 578 , quo Sedulius claruerit, alii
    appetlatur presbyler. In eadem Ecclesia, vel pro- annum 581 assignani.
    vincia, floruisse videtur Syncleiice virgo ministra, 24. Cum Valenlinianus Constainii filiiìsregnare co*-
    sive -diaconissa, quam Sedulius in epistola ad Ma- perii anno 424, Theodosius junior e Vivis excesserit
    cedonium celebra!, cani laudans, quod praeter alias anno 450, consequens est, ut intra anrmm4i4 et 450
    virlules Scripturas ecclesiasticidogmatis sitìens epo- Sedulium libros suos conscripsisse dicamus. Tritlie-
    taverit. Non ergo videiur esse diversa ab illa Syn- mius animm quo Sedulius clàrait, ila nobis indicai :
    cleiice cui Euslaihius Latinam versionem in Hexàe- Claruiisub Theodosio,alino Domini450. Juslus Fonla-
    meron S. Rasilii dedicavi!. Exstai ea Versio inter " oinus,-dè Atiliquit. Hortae 1. » , (e.5, censcl, Sedulii
    appendices ioni, i operum Basilii, recensente Ju- Carmenab ipso vulgatùm fuisse circa annum 454 ;
    liano Garnier congregaiiouis S. Mutri. Dedicano Georgius vero suspicalul-, id evenisse anno 420,
    sic incipit : Euslaihius Syndetìca Germana diaco- quod argoil ex nomine Constanti!, quod in codice
    nissa salulem in Chrisìo. Religiosus, simulque stu- Oiloboniano apparsi. Conslantiùs enim anno 417,
    diosus animus tua germanitalis, dum plenìludinem i'I.vridiam lloiiorii sororem dii.vii uxorem; anno
    ccelesliumnasse desiderai Scripturarnm, cunclosbiblio- 421, Avigustusest fci'uiniinitrs,eodemque periit. Ve-
    thecas ecclesiastica»,et earum qui (aerini conditores, limi, Uijam nioniii, Cuiistantii niènlio fit in codice
    crebris leclionibus investigali», pervenit tandem ad Ot'oboniano , ul ejus filius dicalnr esse Valenlinia-
    Hexaemeron, etc. Sed neque ex Eustathio prora de nus , tic disHffguatur a duobus Varentinianis, qui
    bac Syncleiice adderò possiinìus, neque Bollandiis, prsecessèrani, Seniore altero, altero Juniore nurceu-
    qui die 5 Januarii Syncletices a Sedulio laitdaiae in palo. Multo vero magis rejicienda est opinio Usserii,
    prnefalioneVitselS. Apollinaris Syncletices meminit, qui Sedulium ad annuivi usque 494, saltem post an-
    qiiidquam aliud proferì, nisi quod Sedulius ipse num 470, dejicit. Argumenlum pelit ex dèdicatione
    445 PROLEGOMENA. 4*6
    Asterii ad Macedonium, quem perperatn putti esse A non anlistitem simpìiciler, sed ordine in secando
    eumdem, ad quem Sedulius scripsit, ut poslmodum vocat : ex quo nonnulli fingunt, fuisse ehorepìsco-
    docebo. Xystus Senensis, 15 ipsoanno 450 Sedulium pum, sive vicarium generalem sui episcopi. Praeler-
    obiisse affirnial : alii receniiores anno 449, aul 4SI), ea episcopaius Sedulii comprobatur ex codice Ur-
    vixisse tradunt. Sed de certo anno nihil polest defi- binate 584 , olim 828, in quo passim egregius epi-
    la ri. scopus Sedulius noininalur, ut in variis lectioiii-
    25. Dubitarcinonnulli, an Sedulius sua carmina bus ad inilium et finem librorum constati!. Vide
    ediderii, an solum in ira privatos parietes conli- num. 89.
    nuerit. Sed haec controversia melius explicabilur, 27. Aperte eliam -episcópumvocal Sedulium Al-
    cum de Asterio, qui Sedulii carmina collegisse, et binus , sive Akmiiuis, in Olficiisper Cerias,sabbaio,
    divulgassedicitur, sermo instiiuetur. Investigandoci 'ibi hymnoabecedario Sedulii, Asolisorlus, titu-
    praelerea esl, cui fundamenio imtitalur assertio Tri. lum praescribii, B. episcopiSedulii tiymnus. Hunc
    tbeinii, quod Sedulius postremo Achaia finibus exce- titulum a receniiore esse maini ait Labbeus : sed
    dens in urbe Roma mirabili doctrina darus effutsit. mihi conlra videtur, ab ipsius Albini manu esse.
    Vehetrcenterhac de re dubitant plerique. Reperio His ergo codicibus, in quibus Sedulius episcopus
    tamen, confirmari id posse aucloritate Paschasii B dicilur, consona sunt Ioni epigranmiata Liberii et
    Raiberti, in libro de Partu Viiginis, qui o!im S. H- Belisarii, lum vetus inscriplio prosa* Sedulianae ex
    defonso Irimiebatur : sed emhientissimus cardinalis Pilbeeano codice : incipit prafatio Sedulii anlistitis in
    Frauciscus Lorenzana , sacrami» lilleraruni et cul- soluta oraiione paschalis carminis. Ac fonasse Sedu-
    tor, et palronus egregius , in perquam erudita et lius episcopusjam era!, cum Carmen paschale soluto
    eleganti edilione Patrum Tolelarcorum opus auctori sermone reddidit, quod adirne presbyler composuit :
    sito Raiberio restituii, atque inter alia dubia aul ex quo factum esl, ut in Carmine paschali vulgo
    supposiiilia Ildefonsi rejecit. Ratberlus ergo, toni. I presbyler tiominelur. Deinde cum Carmen paschale
    Patrum Tolel, pag. 514, ait : Hinc Sedulius rhetor in omnium manibus essel, nomen presbyteri Sedu-
    Romana Ecclesia in paschati suo opereait. Adde ex lio sdhaosit, omisso alio episcopi, quod non ita pa-
    Usserio verba referenda n. 180 seq. Leviori nililur lens erat. In appendice Biblioiheca; Palrum Marga-
    fundamenlo narratiode Sedulii divitiis, quasGuiiiel- rini De la Bignè, vocatur in indice Gtelius Sedulius
    nius Eysengrein memora! in Calai, lesi, veri!., ad Scotus presbyler, sive antistes. Mabillonius, toni. I
    ami. 412 : Cwmnihil non didicisset, ail de Sedulio, Analect. veter. pag. 565 , ex versibus acrosliebis in
    quodtheologoabsolutissimonecessariumvidebatur, at- Si-duiiom colligit, eum aniisiilem, seu episcópum
    «
    que non minus internis animi dolibu», quam externi» fuisse : sed omnino prò eodem accipil anlistitem ,
    div'ìtiaruinopibuseniteret, etc. 17 atque episcópum, ut patetex indice, et ex aite-
    26. Diversa ratio est de episcopalu Sedulii, quem irritate Sigeberli in liane senietitiam allegala. Nic.
    Nic. Arcionius, num. 14 laudalus, omnino pemegal. Anlonius objicil versum Asterii de Sedulio - Per
    Mihi contra certuni videtur, Sedulium- alirubi tan- quamjuslus ait talia Sedulius : nam Aslerius Sedu-
    dem episcópum renuntiatum fuisse. Ul enim omil- lium justi Ululo tantum non appellasse!, si episcó-
    lain, episcópum vocari a Sigeberlo, el ab auctore pum laudare voluissei. Sed haec conjectura panini
    velcri, qui decrelum Gelasii descripsil, a nobis movere debet : nam in Asterii epigrammate Sedulius
    producendo num. 152, duo suni anliquissima car- ncque presbyler vocatur : el pollili Asterius vel
    mina in laudem Sedulii, a Belisario el Liberio com- ignorare , episcópum fuisse Sedulium , vel de hac
    posita , a nobis in appendicibus exponenda. In ejus dignilaie, tamquam de re nota, neque ad sui
    ulroque est acrostichis, sive anacrostichis, nimirum epigrammatis argumenium explicandum necessaria,
    ex primis lilteris versuum, ac simililer ex poslreniis lacere. Minus movere nos dehent argumenla hyper-
    conlicitur nomen Sedulius antistes : quo etiam no- cridei Basnagii, qui toni. HI Annal. polii, ad
    mine Sedulium appellai anonymus MeHicensisSige- ami. 454 negai etiam presbyterum fuisse Sedulium,
    berli acqualis,de 16 Script, eccles. Censebanl ergo quia Macedonium preshyternm patrem vocal, et se
    Belisarius el Liberius, anlistitem fuisse Sedulium. nuUa veteris sdenlia prarogaliva snffultum, et sa-
    Christiani ameni scriplores vix umquam presbyte- cularibus studiis ocaipalum dicii. Haec enim solimi
    rum vocarunt anlistitem, sed hoc nomen proprium probant, Sedulium modeste loculum fuisse, qui Ma-
    esse voluerunl episcopi, ul videre licei in cod. Jus- cedonium presbyterum magistrum suum in ecefesias-
    lin. libr. i, Ut. 5, leg. 18, 22, 25, et alibi saepe. ticis disciplinis, el aliorum plurimi!, patrem appel-
    His Labbeus , quem Nic. Anlonius in episcopalu laverit, et se in saecularia studia, dum laicus erat,
    Sedulii negando seculus videtur, respoudet, antìsti- potisimum incubuisse professus fuerit. Grunerus
    te» ordinein secondo, hoc est, presbyteios a Sidonio exponebat, Sedulium, cum Macedonium patrem in
    in Claudiano Mamerco, et ab aliis velenbus agnosci. epistola dedicatoria vocavil, nondum fuisse presby-
    Sed eliamsi aliquando nonnulli presbyteri ab aliis terum.
    honoris eausa ila fuerint appellali, lamen negari 28. Qiionam antera in loco Sedulius episcopi imi-
    nequit, Id nomen simpìiciler positura , ut ordinem nns obieril, omninola tei: nani Oretanus episcopaius
    iudicet, episcópumsignificare. Sidonius Mamercum Sedulii fabula est a nobis explosa num. 14. Donec
    447 COELIUSSEDULIUS. 448
    aliud ciarius lumen affulgeat, conjicere Tibet, Sedu- A cumquedapes; 2° In omnes epìstolas Pauli
    prosaice
    lium in Achaia, ubi presbyler erat, et libros suos libri xiv, AntequamApostolicaverba; 5° Demiraculis
    composuit, ad sedem episcopalem fuisse evectum, Christi liber i, A solis orlus cardine; 4° Ad Theodo-
    alque ibi tandem diem supremum obiisse. Dubitet sium imperatorem liber i, Romulidum duclor clari ;
    etiam aliquis, an alicubi .Sedulio religiosus honor 5° In majus volimeli Prisciani liberi ; 6° In secundam
    proestitus luerit. Aslerius eum vocat juslum, et editionemDonati liber ì ; 7° Exhorlalorium ad pdcles
    Alcuinus Beatum, ul nuper vidimus. Ila etiam ap- liber i, Cantemus,sodi, Domino; 8° Epìstolas plures
    pellai exscriptor codicis bibliolhecac Laurenlianae ad diversosliber i, Sedulius Scotigena; 9° De mira-
    Florentinae referendi num. 86, et noster codex culis Chrisli prosaice libri n.
    Reg. 2, ut leges in Scholiis ad titulum carminis 50. Addii Trithemius, alia nonnulla Sedulium edi-
    paschalis. Mabillonius Veler. Analect: Paris. 1725, disse, qua*ad suam noliliam non venerant. Singil-
    pag. 548, ex codice Valicano annorum lune fere lalim haec ipsa nos disculiemus. Celeberrimum
    qtiingentoruni profert opus ita inscriplum;: Revelatio, Sedulii opus est Carmen paschale. In var. lect. ad
    qua ostensa esl venerabili viro Hispaniensi Eldefonso epistolam dedicaloriam observo, Macedonium, cui
    episcopo(anno 845). In hoc opere sic latidaiur Se- poema hoc dicainm est, in mss. vocari presbylerum,
    dulius : Definii sanctus Sedulius mirabìliler dicens: B ' non abbalem, ut Trithemius cum appellat. Idem
    Non quia qui summus pater est, etc. 18 Vide 1. i, Triihemius agnoscit prologum metricum, Paschales
    vers. 319. De auclore hujus operis, aut de hoc quicuniquedapes; non lamen videiur huic carmini
    episcopo Hispaniensi Ildefonso nihil aliunde ex- annectere epigramma ad Theodosium, Romulidum
    pi seari polui, nisi suspicari libeal, fuisse Adefonsum duclor, quod prò separato ac diverso libro ponit.
    episcópum Salmantinuni, cujus epilapbitim, aPetro Fabricius in Biblioih. vet. Lai. affirnial, epislolam
    Pictaviensi conscriptum, legitur lom. XXII Biblioth. praemissam ad Macedonium posi Sedulii mortem a
    Palrum Lugd. Ejus non meminit Nic. Antonius in Turcio Rufìo Asterio additam fuisse : sed fallitnr
    Biblioth. Hisp. Agiltir eo in opere de panibus in certe, hallucinatus fortasse ex epigrammate Aslerii,
    Ecclesia offerendis, el de signis, quae inesse debent Sume, sacer, ete.
    hostiae consecrandae. Incipit : Anno octingenlesimo 51. Controversia magna est de numero librorum
    quadragesimoquinto Incarnaiionis Domini nostri Jesu carminis paschalis, quos quatuor esse dicit Triihe-
    Christi... in visu apparuit mihi, eie. Vidi codicem mius. Parrhasius integrimi poema Sedulii sine ulla
    ipsum Vaticanum 1541, in quo post colleciionem disiinctionelibrorum edidil. Codex Yalicanus secun-
    Conciliorum, sreculo circiter x scripiam, characlerc dus, quem num. 65 describam, totum canneti in
    recenliori exaraia esl Revelatio Eldefonsi in fine G duos tantum libros dividit. Id seculus est Anony-
    voluminis. Mendose aulem legitur hoc et filius est mus Mellicensis cap. 55 de Script, ecclesiasl. post
    prò et filius hoc est. Quod allinet ad Sedulium, Biblioth. Benediciino - Mauriarcam Bernardi Pez :
    ejustnodi elogiajusli, beali, alque adeo sancii probi- Sedulius antistes ad Macedonium presbylerum ma-
    taiein ejus vilae possunt confirmare, non antera gistrata suum libros duos, de velcri scilicet, et novo
    eflicere, ut intelligamus, ccelestes bonores illi um- Testamento,metro conscripsiiheroico, quibus el pro-
    quam exhibitos fuisse, cum ejus nomen in nullo lixum prosaice scriptum praposuit prologum.Isidorus
    marlyrologio inscriplum inter sanctos reperialur, de Script, eccles., sive.de Vir. illustr. cap. 20, tres
    neque ejus memoria in ullis libris liiurgicis religioso! tantum libros sic distingui! : Sedulius presbyler edi-
    cultu celebrelur. Bollandiani ad diem 12 Febrnariij dit tres libros daclylico heroicometrocoinposilos,quo-
    inler praetermissos referunl C. Coelium Sedulium. rum primus signa, el virtutes veteris Testamenti pa-
    Colganus ad liane diem ejus meminit, sed tantum1 lentissimeresonai; reliqui vero gesiorum 2,0 Chrisli
    sub Ululo Venerabilis;ila quidem vocaiur inDecreto, sacramenta , vel miracula inlonanl. Suspicantur non-
    Gelasiano, ul ab Hiocmaro de non trina Deilale. nulli, in mss. codicesIsidorierroremincidisse, qui fa-
    venerandus. Dempsterus I. HIHist. Eccles. Scoi., etL Cilesolet in rciimeriscontingere unii prò ìv aut prò v
    David Camerarins 1. HI de Scot. piet. ad diem 20) 0 scriptum fuerii. Librarti autem facile numeros per
    Februarii Sanctum dicunl : Camerarius ait, ab aliis; lilteras exprimebani, ut si iuvenirent m libros, ipsi
    diem feslum poni 15 Junii. Bollandiani in nullisi describererct tres libros. Fortasse Isidorus cum Ano-
    fastis nomen Sedulii repererunt. Dempsterus loc. nymo Mellicensi Carmen paschale in duos libros di-
    cit. tradii, Joannem Gropperum l.I, deAlt. sacra ni., videbat, tertiumque addebat, elegiam nimirum, et
    pag. 560, ex versione Christopbori Cassiani Traba-. hymnum, quibus etiam vita Chrisli exponilur. Jonas
    chensis probare, Sedulium sanclis annumeratimii Aurelianensis 1. il de Culi, imaginum librum lerlium
    esse. carminis vocal, quem nos quinlum dicimus. Sed ex
    CAPUT 11. duobus mss. codicibus Isidori de Vir. illustr., quos
    Opera Sedulii recensentur. vidi, colligo, conjecturam quorumdam de errore
    29. Calalogum operum Sedulii sic coniexit Trithe-- numerorum in libro S. Isidori fondamento"nonca-
    mius : 1° Ad Macedonium Abbalem opus insignes rere. Nimirum in codice Val. Reg. 549chartaceo
    juxla seriem tolius Evangelii, 19 quod pranolaviti Miscellaneorum pag. 107 exsiat Isidori liber de Vir.
    Carmen paschale, "melrice, libri jv, Paschales qni-- illuslr. jam editioni paratus, ut ex fine palei, ubi
    443 PROLEGOMENI. 450
    legitur : Si vìdebitur R. Polii sacri palatii magislro, Ai pitula veteris Testamenti. Incipiunl capitala libri
    imprimatur. M. Anlonius Archiep. Wasin. ( obscure) primi novi Testamenti : quod a velere librario lilte-
    Vicesgerens.In hoc libro bis elogium Sedulii con- ris de minio ru benti bus ascriptum notavit Jurelus.
    texilur, scilicei cap. 11, et cap. 21; sed caput 21cum 55. Grunerus, et Arnlzetiius Carmen dividunl in
    edito elogio consentii, caput vero 11 valile differì, quinque iibros, quia ila in plerisque edilionibus di-
    alque ita habel : Sedulius presbyler, grammatica pe- visum repererunl. lpsi tamen censent, genuinani
    ritta sludiis ad perfeclumiinbulus, edidil heroico me- poematis divisionem esse in qualuor libros: prò qua
    tro quinquemìrabìlivm dìvinorum libellos, expediens opinione allegant codices mss. Arnizenianum, Al-
    in primo veterisTestamentiviriate», in reliquis autem, meloveenianum, quatuor apud Fabricinm, nimirum
    ul ipse meminit,quatuor Evaiigeliorummiracola ordi- Cbemnicensem, Gandavensem, el binos Leodienses,
    navil, eique operi nomenPaschalis carminis dedit. In ediliones 22 p'urimas anliquas, ut Velerem 1 el 2,
    alio codice Val. Regina; Sol, qui erat Petavianus in quibus lamen ex primo libro et secondo lit unus
    num. 211, in-fol. membran. saeculixm circiter, posi tantum, ut in Aldo, adeoque primus liber est veluli
    alia opera sunt libri de Vir. illustr. S. Hieronymi, introductio ad opus, cura in mss. plerisque qualuor
    cujusdam anonymi, Gennadii, et Isidori. Cap. 7 li- libri ila sint ordinati, ul liber quartus annectalur
    bri Isidori sic clare legitur : Sedulius presbyler edidil 1B tertio, tum ex quinto remanet quartus. Georgius
    quatuor libros daciylìco heroico metro, etc, ut in ex- Cassander in qualuor etiam libros Carmen paschale
    cusis. Incerta igilur est mens Isidori de numero li- divisi!.
    brorum carminis paschalis, et elogium Sedulii ex 54. Titulum poemalis Trithemius ait esse Carmen
    cap. 11 codicis Vat. Reg. 549 multo magis ad veri- paschale. Ita ipse Sedulius in epistola ad Macedo-
    latem accedit. nium : Huic autem operi, favente Domino, Paschalis
    52. In nota 95 ad epislolam dedicaloriara Sedulii carmini» nomen imposui, quia pascha nostrum imiiio-
    inter varias lectiones observabo, plerosque codices latus est Chrislus ; et in altera epistola ad Macedo-
    ejus cpistolaeexhibere, Quatuor igilur mirabilium dì- nium, prrr-missa prosae, simili modo vocat Carmen
    vinorumlibellos, quamvis alicubi eliam legalur, Mi- paschale, ipsam vero prosarci opus paschale, quod
    rabilium dìvinorumtres libellos. Funcius 21 cap. 5 animadvertendum est conlra Gyraldum, Nebrissen-
    de Veget. ling. Lai. senect. id ita accipiebat, quasi sem, et alios, qui carmini titulum affingunt opus
    Sedulius lune solum scripsissct qualuor uscjiiead paschale. Priores igilur libri, ait Sedulius, quia
    passionem, eie, quibus poslea addiderit quinlum de versu digesti sunt, nomen PASCHALIS CARMINIS aecepe-
    passione, resurrectione, et ascensione. Minus id pla- runi; sequentesaulem in prosa, nulla cursus varietale
    cet : verba enim Sedulii usoue ad passionem, eie., C conversi, PASCHALIS designanlur OPERISvocabulonun-
    ita sunt intelligeuda, ut passionem etiam, resurrec- cupaii. Hincmarus niltilominus in opere de non
    tionem, et ascensionem comprehendere volueril. Irina Deitale modo opus paschale, modo Carmenpas-
    Carmen ipsum in nostris codicibus non uno modo chale idem poema vocat. Sed quoniam Sedulius ar-
    divisum esl. Reg. 1 el Olt. 1 primum librimi velcri gumenlum operis ila proposuil, Qualuor ergo mira-
    Testamento assignant, Iibrum secundum dicunl esse bilium dìvinorum libellos, quos ex pfuribus panca
    primum novi Testamenti, alque hoc ordine proce- complexus, eie., nonnulli libros mirabilium divinoruni
    dunt usque ad ultimimi librarci, qui quartus vocatur inscripseruni, quod Asierium primum omnium fe-
    novi Testamenti, cum sit quintus poematis. Ila eliam risse suspicaiur Arnlzenius : Nebrissensis affirmat,
    refert codex opiinia*nolaein bihlioiheca Taurinensi, in omnibus prope antiquis codicibus titulum esse
    quo anliquiorem alium exstare non arbitrar ; elsi Mirabilium dìvinorum opus, in decreto vero Gelasi!
    enim Mansius in not. ad Bibl. rned. Fabr. quatuor Paschale opus : neque repugnare censet, quod uter-
    tantum hujus codicis libros dicil, tamen res alio se que verus sit tilulus ab auctore prafìxus, ut duo
    habet modo. Quinque pariter habet codex Canlua- sunt Ululi in Dialogis Platonis et Ciceronis. Decre-
    riensis apud Grunerum. Usserius quoque teslis est lum Gelasii exponam num. 155 seq. Vetusiiores
    mss. exemplaria Carmen paschale in quinque libros D quidem nostri codices Sedulii omnino ignorant lilu-
    dividere. Ex variis lcclionibus in fine uniuscujtisque lum mirabilium dìvinorum, alque adeo eo inclinai
    libri nolatis, et ex ipsa Prosa Seduliana colligitur, animus, ut credam, eum eliam Astcrio recenliorem
    distribuiionem totius carminis in quinque libros ve- esse. Confer var. lect. ad vers. 1,17, 1. i, et num.
    tuslissimamesse, el, ut videtur, ab ipso Sedulio pro- 50 Proleg., ubi ex quodam ms. poema hoc dicitur
    feclam. In hac eadem sententia sunt Barlhius, et Canticum paschale. Tilulo carminis, et operis pas-
    Poelmannus. Quoniam vero Sedulius primum Iibrum chalis deceplus esl Alva, qui in Milit. Concepì, affir-
    veteris Testamenti posuisse videtur quasi prò intro- mavit, Sedulium communiter dici Paschalem.
    ductione ad quatuor sequenles, inde fortasse in epi- 55. Nonnulli post metricum Sedulii prologum ap-
    stola ad Macedonium quatuor mirabilium dìvinorumi ponunl 23 Dedicationem ad Theodosium Augustum
    librosdixit : addit enim, qualuor evangelistarumdi- quindecim versibus hexametris, Romulidum ductor,
    eta congregansordinavi.Id secuti quodammodo suntt etc, quam Trithemius quarto loco memorai tam-
    Aldus, et alii veieres editores ; et in prosa dislin- quam Iibrum disiinctum Sedulii. Index expurgato-
    Ctius legilurad fin. liluli cap. 22 ; Explicuerunl cu-- rius libroruin per Joannem M, Brasichellensem,
    451 COELIUSSEDULIUS. 451
    etijus memini in notis ad alios Christianos poetas. A versus est, haec dedicalio omnino abest : quod Se-
    pag. 260 recensel ediiionem Sedulii in BibliolhecE dulius in epistola dedicatoria ad Macedoniumlacue-
    Palrum Margarini De la Bignè Parisiis 1589. Nihi ril, se Carmen paschale dicare etiam Theodosio :
    ibi rep.reliensione dignum in Sedulio aniraadver- quod ea dedicatio in.nullo codice ms. carminis pa-
    tilur : sed no.latur, Sedulium scripsisse sub Theo: schalis ex eis, quos. Cellarius, el Amtzenius vide-
    dosio I, carnieiique. suum Paschale eidera Auguste rimt„ exslat. : desidexaiur eliam in nostris mss. Vi-
    dedicasse ; quod asserilur manifeste liquere ex cal- deo tamen, eam ex codice perveniste biblioiheeae
    mine a Margarino exhibilo in Indice auctorum chro- Taurinensis citari ia Catalogo codicum mss. ejus
    nologico.ad fin. loia. I la v sscculo. Hoc esl epi- biblioiheeae. Post epistolam Macedonii notai auclor
    gramma ad Theodosium, Romulidum. duclor, eie. Catalogi : Sequilur prosfalioadTheodosiumAuguslum,
    lleircsius supra a uobis laudatus simili modo cense- quam Fabricius, et Cave Sedulio abjudicanl. Verum
    bat, carmeu hoc Sedulii esse, et ad Theodosium auctores ejusCaialogì, ut poslea uberius exponamr
    Majorem direclum. minus. accurate in celebri ilio codice describendo
    36- Cellarius affìrmat, Trithemium aetatemSedulii versali sunt : a quo abesse etiam epigramma Rontu-
    referre, ad. Tlieodosii Majoris tempora, dum Sedulio lidunt, certo nuntio accepi. In Biblioibeca Angelica
    liane,dedicalionem tribuit : nam Illa verba,, Tradas- g vidi codicem ms. saeculi circiter x , in quo posi Ful-
    que minori — Arcadio%Theodosium I indicant. Ve- geniium inythologum plures versus miscellanei oc-
    rum Trithemius diserlis verbis ail, claruisse Scdu- cnrrunl,, et in his.sesto loco rubrica : Versus in ca-
    Eum.anno 450,, sub Theodosio,. quod Ger. Joannes pile Sedulii scribettdi: nimirum Romulidum,eie Hinc
    Vossius. de poet. Lai. recle aceipit de Theodosio aulem nequaquam arguere possumus., eos versus
    juniore ; neque aliier accipi polest, cum cerlus an- vere Sedulii esse.
    nus 450 designetur. Dubium ergo, esse polest, ad 58. Georgius,Fabricius, qui idem epigramma edi-
    quem Theodosium ejusmodi dedicatio periineal. Ex dit in commerci, poei. Gbrist. p;ig,.25„ venni dedica-
    primis versibus liquel, imperatmem Orieniis lau lionem carminis paschalis ad Theodosium Auguslum
    dari,, Juuiorem, pulabat, praefaliunculam 25 essealterius.
    Romulidumductor,clari luxaliera solis, poeiae,qui Carmen,ipsum Sedulii imperatori, ejusque
    Eoumqui regna tenes, fi]io commendatimi esse voluerit. Exscripioris opus
    vel, ul corrigendum videiur,. Eoi qui regna tenes. esse aliquis exLlimahil ex verbis, Scrìbendumfamnla
    Ulerque Theodosius imperaior Oiieiitis fuit : sed quemjnssisli. Venircicum-supra.dcraonsiratiinil'u.eritr
    cum Theodosius Magnus filium habuerit Arcadium, Theodosium.:Maglioni,esse, cui. caruiisn dedicatur, et
    de eo poiins inleUigendum est carnieri. Dubiiandi G Sedulium solum circa annum 450 libros suos com-
    tamen locus est, quid significent verba, Spes orbis, posttisse, mi! loia. ha3cconj.eemra.de alio,poela., qui
    fralrisque decus. Qtiisnam est Ine Tlieodosii Magni hoc cannine opus paschale Sedulii dicare volueili.
    frater? Labbeus cum Usserio intelligit Valenlinia- 59. Neque vero argumenlum varminia paschalis
    inini li, cujus sororem Gallarciconnubi! participem ejus generis est, quale deseribil dedicalio ad Theo-
    habuit Theodosius. Non aegre feram, siquis id acci- dosium :
    piai de Gratiano, qui Theodosìi fraler dici potesf,, Hic libi mundi
    eum in communioneni soci.umsibi asci- Principiuni,formamquepoli, hominemquecreatum
    quod imperii Expediet lituo.
    verit. Oportet igilur colligere ex temporum catione,
    24 dedicalionem ad Theodosium scriptam fuisse Aroizenius pula!, ea, qua* versu 6.1,.e! paucis aliis-
    anno 580, aut paulo post. Fabricius in Biblioth. sequentibiis Libri,i eoniiaenlur, satis esse,, ni princi-
    med. et inf. verbo Falconia censet, dedicalionem in- piuni mundi-,forma polii,et homocreaius, ex limo:in
    scribendam esse non Theodosio,, sed Honorio Arca- dedicaiione. coinmemoieniur, licei non ex professo;
    dii fralri. Haecconjectura piane refellitur ex versu. de isla ibi materia agatur. Sed praeterquamquod ho-
    2 ; non enim Honorius,itnperium Qrientis, sed Occi- minis ex. limo crealio, illis versibus,libri i gingillatimi
    denlis tenui!. Praeterea-Carmen commendatur impe- '.*'ne. nomùiatur quidem,, verbum.Expedustiiunuii argu-
    ralori, ut illud tradat Amadio lainquam Alio minoris menlum, de quo ex professo agaiur in-opere~
    adirne aetalis. Norisius Cenoniph. Pisan. disserl. 4, 40. Validius argumentum censet esse Annlzenius,,
    cap. 2, § 1, suspicatur, legendum, Tradasque minori quod petite ex verbis Dedieaiionis :
    Arcadia : hac illa suo generi : nam Arcadia, Theo- DignareMaronem,
    Mutatumin meliusdivinoagnosceresensu.
    dosi! Juuioris soror, superstes fuit usque ad annum*
    444; et- quamvis nulli nupserit, fonasse poeta regios Haec enim verba indicant cenlonem Vixgilianunv
    liymenaeos, fuluramque prolem augurabalur.. Parum Sedulius aulem elsi Virgilium imitatus. est, lamen.
    tamen. Norisius buie co.njeclurac.tribuil, quamfabu- non ila ejus ubique verba exscribi!,, ut eum in melius
    lis propi.us exislimat. divino sensu molasse dicend'us sit. Haecratio non-
    57. His posilis,, Sedulius, qui libros suos scripsit nullos movil, ul cenlonem Virgilianum de Incamaiio-
    anno circiter 450,, auctor hujus dedicatiorcisdici ne- ne, qui ex pcrvelusto codice nionaslerii Corbeiensis
    quii. Accedunt alise rationes,, quod, a prosa Sedulii, a Martenioeditus est, Sedulio ascribant, atque hujus
    in. qua pralogus. metricus in oraiionem solutam enn- dedicalionem esse dicant memoratum Carmen ad
    455 PRQLEGOliÌENA. 45*
    Theodosium Augustuni. De isto Virgiliano centone lV Quo difficilius est, ut idem poema imperatori dica-
    sermo ilerum redibit : nunc saiis sii auimadvertere, tum voluerit, Posset lamen aliquis opinali (quod
    dedicalionem, si ad Theodosium I referaiur, ut re- anlea ircnui) Carmen hoc esse alicujus famuli ex-
    ferendam esse probavimus, non posse dici opus Se- scriptoris, quem imperator jusserit Virgilio-cenlonem.
    dulii, qui longe post Theodosium I musis sacris ope- sive Probae, sive alterius poeta; describere. Id enim
    ram dedit. Ilaque si dedicatio ad Carmen de Incarna- magis congrui! verbis Scribendum famulo quem jusr
    lione pertinet, oportet, hujus carminis auctor sit sjslL
    poeta alius Sedulio antiquior. 45. Secundo loco enumera! Trithemius libros xiv
    2g41. Superasi ex pendendo opioio,Joan, Alberti in Epìstolas Pauli oratione soluta, alque uiitiu.ni re-
    Fabricii, qui in Biblioth. vet. et in, altera m.ed. el fert, Anteqmm Apostolica verbo, quod inilium ab
    ircf..aevi arbilratur, hos versus dedicalorios esse,Pro- edilis nunc abest, ut observat Cellacius., Hoc.est Col-
    ba; Faltotiiae, ab ipsa suo centoni Virgiliano prae- l.ectaneum'Sedulii Sce-ti Ilibernleosis in omnes
    fixos, et ad Honorium Auguslum.directos. Hauc.eam- (nempe xiv ) Epistolas Pauli, quod exstat torci,.VI
    dem opinionem luettir Fontaninus de Antiq. Hort. 1. Riblicili, Palrum Lugdunens.pag. 494, ubin&taltur :
    II, e. i et 2. qui Probam Ilortanam fuisse contendil, Videtur hic Sedulius alius. apracMenli (proecesseranl
    non Romanam, et centonem ejus IIOnorio, dicalum B Carmen paschale, elegia, bymoi, e! prosa nostri Se-
    fuisse post annum 595, a Proba \ero conscriptum dulii) auclor esse hujus, Collecianei.Grunerus aperte
    jussu Arcadii Junioris. Sed, ut ex versibus ipsis li- disiiox.it. Sedulium Hibexniens.em sa:cii!;i= VUJEa Se-
    quel, cenlo jussu ejus imperatoris conscriptus fuii, dulio poeta saeculiv. Melius Labbeus,aiiclorem barum
    cui dicatus apparei. Causam, cur isiiusmodi dedica- annolaiionum digit Sedulium Scolum Hiberaiensem,
    tio ad Honorium spedare non debeat, exposui num. qui ex Uepidaiuoo flo.ruit saecula ix,. Faliilur vero
    56. Alioquin argumenliim, quod in versibus. nuneu- Ceillierius, dum asserii, igstim; Hepidarcoum Sedu-
    patoriis indicatur, consentanercm esl centoni Probae lio Colleetaneum t.ribuere. Prodi.erun!. Annotaiiones
    Faltoniae. In liane igitur sententiam propende! Arn- Sedulii in omnes D. Pauli Epìstolas Basilea: per
    Izeni'us, ut versus istos ascribat ProbaeFaltoniae,.cu- Henr. Pelrum 1527 et 15.58. Eaedem exstant ia Bi-
    jus centoni" praefixi merini. Equidem video, io quo- blioth. Palrum Paris. 1624,, voLI,. pag, 849. Calme-
    dam codice biblioiheeae Florenlinae Laurerclianae, tus in Biblioth, sacr. aule Diclion. Bibl. ita de: hoc
    num. 86referendo, in quo eliam esi Sedulius, hos Sedulio judicat : Sedulius. Scoius, vel Hihernus, ex
    versus praeponi centoni Probae. Prodiitetiam Cento Origene, S. Uierongmo,seu p.oiiusPelagio, cujus lamen
    Probae in-12, Romoe1588, recensente Julio Roscio, errores, expunxit, S. Ambrosio,,sive Hilario Diacono,
    ex codicibus Vatiean.i.s,et uno llortano, pradixa hac C et S. Angustino opus,suum compasuit. Labbeus addit
    dèdicatione. Nonduni lamen. saiis firmum argumen- Eusebium, Rufioum , Geiìuadium CP.., Joannem
    tum hoc esl : nam v. 7 auct,or ait, Scribendum famu- Cbrysosiomum., ipsum eliam S. Gregorium Magnimi,
    lo quem jussisti : quod de se femina non dixisset. ui Benediclus Justiniarcus S. I. in-1 Cor. vi, Screde
    Reponet aliquis, legendum fornata. Non repugn.-irem' observavit. Barlhius 1. xxxvi Advers. e. 12 profert
    si alia adessent, quae a Proba hos versus composiios titulum ex codice ms. : Incipit Sedulii Scoti Hiber-
    fuisse persuaderenl. Immo Fontaninus De antiq. niensis in Epìstolas apmloli Pauli Collectjimeus.28
    Horl. 1. il, e. 2, ita piane legit famuta, suaro, ut Sic sequiori saeculo hymnarius,. cubiculus, balneus
    opinor, vel Julii Roscii conjeclurain seculus. Apud apud noiinullos scriptores reperitile. In editione 1
    Roscium lilulus est: Ad Honorium TheodosìiAugusti Collectajiei Basileae 1527 in-fol.,, et in altera 1558
    Magni filium, et Arcadii Augusti fratrem. Sed Stylus in-8, inilio cujiisque epistola* praemillilur vocabu-
    diversus mihi videtur ab stylo prologi Probae. Ter in lum neulrum Colleetaneum. Ejusdem Sedulii videiur
    hac dèdicatione, Romulidum duclor, vis consonantis esse Colleetaneum in Evangelium S. MaUbaci, de
    Iribuiiur aspirazioni : quam licentiam in versibus quo sermo instituetur num. 56 seq. Auclorem
    Probaene semel quidem offendi. Roscius.quidem ali- Colleclanei Sedulium juniorem vocal Barlhius in not.
    ter eos tres versus legit, ut in scholiis dicam : sed lì ad Claudian. iv consul. Honor., vers. 261.
    in poematio hoc reformando lieenter eum versatimi 44. Tertio loco ponit Trithemius Iibrum i de Mira.-
    fuisse censeo. culis Chrisli, A solis orlus cardine. Hic est ltymnus
    42. In Indice expurgaiorio Brasicbellensis pag. abeced'arius, cui inter opera Sedulii locum damus
    265 recenselur cento Virgilianus Probae, qure ibi non post elogiarci Canlemus, sodi. Laudatiti: a Beda de
    Falcemia, ut ab aliis, praeseriim a Fbulaujiio de An- Art. metr. sul) Sedulii nomine, et ab Alcui'no inserì-
    tiq. Hort. 1. u, e. 1, sed Falionia 27 ex veteribus bilur, de Nativitate, el Baplismo,,et Virtuie, el.Tradi-
    inscripiionihus dicilur. Plura alia de eadem. addun- lioiie,.et Passione, Resurrectione, et AscensioneDomini
    tur; sed hoc ad rem nostrani, quod Virgilio-cen- nostri Jesu Christi. Olaus Borrichitis de Poet. Lat.
    lonas scripsisse videalur ad marilum ex fine, poe- siede Sedulio : Reliquit elhymnos duos Ecclesia adirne
    matis : familiare» , alterum de Nalalibus Christi, de ejusdem
    Huao sGcii.tnoremsacrorum, Epiphania alterum. Sed revera unus, idemque est hy-
    hune ipse lenet/o,
    0 duiciseonjux, et, si piotale meijentur.,, mnus, quoyitaChristi conlinetur : ex quo septem pri-
    Haccastimaneantin reiligione nepotes, mas sirophasadlaudes in Nativitate Domini, qualuor
    455 COELIUSSEDULIUS. 456
    alias ad vesperas in Epiphania caniraus, praetermis- A paschali. Post epigramma sequilur, lndpiunt carmi-
    sis caolcris. Hic Hymuus cum Elegia Sedulii proe- na ipsius, quod inlelligendum esl ipsius Sedulii, non
    termissus a Parrhasio est in sua edilione, for- Asterii;nam elsi proxime praecessil epigramma Aste-
    tasse quod haec carmina in suis codicibus non rii, id per errorem evenit. Adde, Asterium ipsum
    invenerii, aul Sedulii esse non crediderit. De Ele- loqui de versibus Sedulii. Turcio a Sedulio inscri-
    gia diibilant nonnulli : al de hoc hymno vix ulta esl plum, elmissum fuisse hoc epigramma 30 voluit
    dubitandi ratio, ut ex var. lect. patebil. Non- PanviniusinFast. Cons. Nebrissensis in noiisadliane
    nulli vocanl hunc bymnum acrosiichum, sed minus elegiam : Sunt qui dicunt, ail, hoc opusculum non
    proprie, cum ex primis lilteris versuum imlhim no- esse edituina Sedulio, sed inter illius scripta inveiitum,
    men conlìciatur. Vid. var. lect. ad titulum hymni. quod satis est ut Sedulii pulelur esse. Profecto Aldus
    45. Librum i ad Theodosium imperatorem quarto posi carmen paschale proxime ante elegiam sic ha-
    loco indicai Triihemius : qui nihil est aliud , quam bet : Hoc opusculum non a Sedulio auclorè editum
    dedicalio ad Theodosium, de qua supra satis, super- est, sed a Turlio Rufo Asterioquito (fortequinto) V. C.
    que. Quod aulem Trithemius quinto loco Iibrum i in exconsuleordinario, alque patriiio, qui id inter scripta
    majus volumen Prisciani, et sexto loco Iibrum i in Sedulii invenit. Verbum opusculum non carmini pas-
    secundam editionem Donati recenset, qualia sint haecB diali, quod praecessil, sed elegiae, quae illieo poni-
    opera, vix aliunde expiscari possnmus. Secunda lur, accommodari polest. Veruni ex var. leclion. ad
    edilio Donali ea est, quae de octo parlibus oralionis fin. carminis paschalis, et iuit. elegiae liquido palet,
    agii. Sedulius quidem in epistola ad Macedoniumse elegiam verum opus esse Sedulii. Illa aulem notalio
    olirci occupatum profitettir sacularibus siudiis, et lil- Aldi per errorem ab ipso elegiaeapplicatile cum per-
    lerarim solerlia dìsciplinm lusìbus infructuosi29 ope- tineal ad carmen paschale, aut ad colleciionem car-
    ris, non audori Deo deserviisse: quo profana quaevis minum Sedulii, uli demonstrabitur, cum de Asterio
    opera inielligere possumus. In cod. Vatic. Oltob. 1 agetur.
    post elcgiam Sedulii Canlemus, sodi, haec nota 47. Octavo loco Triihemius refert Epìstolas plures
    apponilur, incipit ars Sedulii, qui primo laicus, etc, ad diversos librum i,el Arntzenius ait, circurciferri
    ut num. 9 expositum fuit. Fortasse ars ea Se- epistolari]-**plurium ad diversos librum i. Initium
    dulii quae hic indicatur, sed non exhibelur, esl hujus libri ex Trithemio esl Sedulius Scoligena : ex
    aliquis ex libris in Priscianum et Donalum. quo intelligi potesl, eum periinere ad Sedulium ju-
    Labbeus in Dissert. histor. de Script, eccles. niorem. Aliud nihil de hoc opere reperire licuil.
    toni. Il, pag. 529 , haec ipsissima verba proferì ex 48. Nono et postremo loco a Trithemio comme-
    veteri codice Pithoei, qui fortasse distinctus non ^ morantur libri u de Miraculis Chrisli prosaice. For-
    est ab hoc nostro Vat. Otlob. 1. Idem Labbeus pag. tasse in numeris apud Trilhemium errar incidit, ut
    558, ex bibliotheca Thuana recenset ms. Commen- prò v editum fuerii n. Certe prosa Sedulii operis
    lariolum in artem Eulichii, et ex mss. Goldasti, de paschalis, sive de miraculis Christi, ut ait Trithe-
    Regimineprincipitm, el expositionemin arlem Priscia- mius, non in duos, sed in quinque libros distributa
    ni ; quae ipse Sedulio Scoto , qui anno 818 florebat, est eo fere modo, quo carmen paschale, ut num. 52
    adjudicat. Cum Labbeo facil Oudinus de Script, ec- animadverti. Redarguendus hoc loco est Sigebertus
    cles. saeculo ix, ad ann. 820, qui hos codices mss. de Script, eccles., qui prius prosimi scriptam fuisse,
    enumerat, in biblioihecaLugduno-Batava inter mss. tum carmen paschale enuntiat.: Sedulius episcopus,
    codd. ab haeredibus Isaaci Vossii eniplos cod. Latin. ail, ad Macedonium presbylerum scripsit libros de
    21, num. 5, Sedulius in Priscianum; in bibliotheca miraculis veteris el novi Testamenti, quos poslea sub
    Norfolciana Londini cod. 45, Expositio Sedulii epi- metrica lege redaclos prmlitulavil Paschale carmen.
    scopi in primam ediliónemDonali. Confer num. 88. Reparavit enim daclylicocannineomnia Dominiopera.
    46. Trithemius seplimo loco memorat Exhortaio- Rem contrario modo se Imbuisse,ex epistola ipsius
    rium ad fideles librum ì. Haecesl elegia, quae in edi- Sedulii ad Macedonium prosae praemissa intelliges :
    lionibus carmini paschali succedit, et inscribi solet " Prmcepisli, reverende mi Domine, paschalis carminis
    Collalio veteriset novi Testamenti,el seorsum excusa textum, quodofficiopura devotionissimpìicilerexsecu-
    est in ManualiBiblicoFrancofoni 1610. Hocelegiacum lus vobisobtuli perlegendum,in rheloricum me trans-
    carmen Sedulio abjudicant, el Aslerio ascribunt ferre sermonem.Sedulii prosam primus edidit Frane.
    Barlhius, Cuspinianus, Leyserus, et nonnullae edi- Juretus e ms. 31 Pilbceano : recusa ea est in ap-
    tiones, quae indicantur in catalogo biblioiheeae Lug- pendice BiblioiheeaePalrum Margarini, Parisiis, anno
    duno-Balavaepag. 30. G. Fabricius in comment. p. 1624, cum nolis Jureti. Prodiit eliam in Bibliotheca
    25affirmat, in antiquis codicibus Asterio ascribi, et Palrum Coloniensi, anno 1618, toni. V, part. i, cura
    pag. 156 in alio codice legi sub nomine Claudiani aliis operibus Sedulii, et rursus in Bibliotheca Pa-
    Mamerti. Arntzenius prò Sedulio auctore allegat co- trum Lugdunensi, sed omitlitur a plerisque editori-
    dicem Cant., aliosque, et veteres editiones. In codi- bus carminum Sedulii. Opportunum tamen duxi eam
    ce suo Arnlzeniano ad finem Carminis paschalis in- carmini paschali annectere; nam ad explicationem,
    venit Asterii epigramma male transposiium : cum et quibusdam etiam in locis ad certam emenda-
    in cod. AImel.,et alii» mss. praeponatur carmini tionem carminis utilissima esse, polest. Nolunt viri
    457 PROLEGOMENA. 458
    critici, ubique praeferri lectionem quae ex Prosa ^ repeiam quae multa dixi in Prudenlianis, et in com-
    eruilur, aut ei magis accedere videtur. Quibus au- mentario ad Dittochaeum.
    tem in locis praeferenda sit, cum occasio sese dabit, 52. Arntzenius, ex Fabricio comment. cit., pag.
    tunc melius exponeiur. Operis paschalis meminit 25, observat Nebrissensem epigramma sub Sedulii
    Beda 1. v Histor. eccles. Angl., cap. 19 : Scripsit nomine proferre, in quo legilur
    Adhelmuset de Vìrginitate librum eximium, quem in
    Breviterqueiriumplios
    exemplumSedulii geminato opere et versibus hexame- Tangit, Christe, tuos.
    tris, et prosa composuil. Hoc ipsum de Adhelmo re-
    pelit Anonymus Mellicensis, e. 50, et Sigeberlus, de Addit, id reperiri in versibus acroslichis Liberii.
    Script, eccles., cap. 66. Refert praeterea Beda, se vi- Al vero Nebrissensis non tribuil Sedulio hos versus,
    lam S. Cuihberii, exemplo Sedulii, prius heroico me- sed eos excitat ex epigrammate, quod ipsius (Sedu-
    tro, et poslmodum plano sermone descripsisse. lii) nomine scriptum reperilur : ita enim loquilur, ut
    Verba ex opere paschali Sedulii profert Paschasius indicet nomen Sedulii in primis et postremis lilteris
    Ratbertus, de Partu Virginis, inter opera dubia S. II- epigraramatis descriplum legi. Sedulii verum aliud
    defonsi, lom. 1 Patrum Toletanorum, pag. 514. et epigramma, Hmctua perpetua, post hymnurciabece-
    seq. B darium a nobis proferetur.
    49. Praeter opera quae Trithemius Sedulio attri- 55. Doctissimus vir Frane. Ani. Zacharias, in
    buii, Monifauconius, in Diar. Hai., cap. 21, el Bi- Biblioth. select. hist. eccles., prò supplemento ad
    blioth. Bibliotheearum mss., referl, ex bibliotheca Hislor. eccles. Nalal. Alexandri, cap. 2, § 1, n. 5,
    Neapolilana D. Valletta, Sedulii poelm christiani de Sedulium nostrum laudat lamquam auctorem 33
    aclibus prophelarum membranaceus. Similem titulum hymni, Lustris sex qui jamperadis, sive, ni ex cor-
    leges ex eodem Monlfauconio, num. 89. Dubitat rectione Urbani Vili nunc canircius, Lustra sex qui
    Arntzenius, an ad suppositiliorum classem hoc Car- jam peregit. Sed fonasse per errorem Sedulius illi
    men referendum sit, an sub isto Ululo lateal Car- excidit prò Fortunato, qui aucior esl hymni Pange
    men paschale. In libro quidem primo carminis pa- lingua gloriosi—Pralium cerlaminis, sive, ut in bre-
    schalis quaedamacla prophelarum enarrantur : quae viariis nunc legitur, Laui-eam cerlaminis. Hujus
    fonasse seorsum exseripta peculiarem titulum sibi hymni pars est Lustra sex qui jam peregit. Alii au-
    compararuni. Quamquam totum ipsum carmen pa- ctorem dicunt esse Claudianum Mamercum, ut ubc-
    schale in codice Ottoboniensi, de quo num. 76 agam, rius exposui in dissertatione de hymn. eccles. ,
    sic inscripium reperio, De Aclibus prophetarum, et num. 185, in noia. Major esse posset difficulias de
    loto Christi Salvatoris cursu; adeoque etiam alii G hymno Vexilla regis prodeunt', quem Angelus Roc-
    codices, qui eodem tilulo in catalogis praenotantur, ca, in Indice Theolog. et Scriptur., inter hyntnos
    carmen idem paschale, ut arbitrar, conlinent. Ita S. Ambrosii recenset: sed addit : Sani, (fui hunc
    eliam multi, decepti varietatetitulorum, praeter Car- hymnum Theodulpho ascribunt, alii Fortunato, alii
    men paschale Sedulio ascribunt 32 &e Signis el vero Sedulio. Hunc quoque hymnum Fortunali esse
    virlulibus librum i, qui est liber i carminis pascha- exislimo : egi de eo loc. cit. num. 189.
    lis : item De Gestìs et miraculis Chrisli libros ìv, qui 54. Martenius, lom. IX Colleciion., col. 126 seqq.,
    sunt quatuor libri carminis paschalis de novo Testa- producit carmen de Incarnalione ex eodem veteri
    mento. codice Corbeiercsi, ex quo carmen in Genesim de-
    50. In catalogo biblioiheeae Uffenbachianae, pag. scripsit sub nomine Juvenci, a nobis inter suppositi-
    224, recenselur volumen chartaceum in-4° saeculo va Juvenci carmina in appendicibus relalum. Car-
    xv exaratum, in quo esl Sedulius poeta de Praroga- men de Incarnalione, quod lom. VI Biblioth. Fabr.
    lione diri sexti, et canticum paschale. Meminit hujus med. et inf. aevi recusura fuit, Marienius Sedulio
    codicis Arnlzeuius, meminit et Grunerus, qui in- ascribit, quia libro i operis paschalis ( intelligo car-
    scribit : De Prarogativa diei sexti. Arntzenius prò minis paschalis) adjungilur lamquam pars ejusdem,
    certo definire non audet, an ex bujusmodi mss. car- " nulla interposila distinctione, nulla divisione, nullo
    minibus Sedulii deprompti sint versus quos sub Se- tilulo -.quod,addit, cum singulari studio perlegisse-
    dulii nomine adducit Le Moine, Var. Sacr. toni. Ili, mus, euindemin priori et in sequenli lucubralione sly-
    pag. 659. limianimadverlimus. Gallandii verba, ex dissert. de
    AbluilurJudseusodorbaplismatesacro, Sedulio ad lom. IX Bibl. Palrum liceat mihi usur-
    El novaprogeniesredditasurgitaquis.
    pare : Mallem equidem,ut indefessi edilores Beitedi-
    Sed non male suspiealur idem Arntzenius, ex fes- clini graviori argumenlorum pondereusi fuissent, qui-
    linanii calamo Sedulium prò alio poeta nominatum ; bus Sedulium hujus carminis auctorem evincerent.
    quippe sunt Fortunati. Mirari subit qua ratione eumdem siylum iti cai-mine
    31. DiitochaeumPrudeniii, quod minus bene alii de Incarnatione et in Carmine paschali Martenius
    Encliiridion, alii Diptyclioiivocant, sub Sedulii no- animadverterit : nam carmen de Incarnalione est
    mine saepe laudat G. Fabricius in Comment. poet. cento Virgilianis versibus contexlus, ut idem Marte-
    chrisl., et Sedulii opus esse suspicatus est Sichar- nius indicalis locis observal : al carmen paschale
    dus. Auctor verusest Prudentius: qua de re noi slylo proprio Sedulii fluii, quamvis aliquando he-
    PATEOL. XIX. 15
    459 COELIUSSEDULIUS. 460
    misticliia Virgilii, vel unum aut alterum versum Se- X 56. Labbeus, in Nova Bibliotheca mss., sive spe-
    dulius usurpet. Quod autem carmen de Incarnalione cial, antiq. lect., pari, i, pag. 25, in codice ms
    libro 1carminis paschalis annexum fuerit, lamquam optima? nota»se vidisse ait Sedulii Colleetaneum in
    pars ejusdem, hoc certe ex oscitatione vel ignoran- Evangelium S. Matlhaei, ex variis Patribus excerp-
    za librarii conligit. Nemo enim tam caecus 34est> lum, el in capita seu sectiones 555 divisum. Idem,
    quin videat carmen de Incarnalione ad carmen pa- de Scriptor. eccles., affirmat Collecianeum hoc Se-
    schale nullo modo pertinere posse. dulii io Mallhgeum exstare in bibl.ioibeca collegii
    55. Nonnulli, cum Martellio, ex epigrammate ad Parisiensis S. I. in nitidissimis rciembranis elegan-
    Theodosium, quod in nonnullis editionibns carmini tissima manu, et quae 700 aut 800 annos superet,
    paschali praemitiitur, ut anlea explieatum esl, ar- descriptum ; in quo citantur non modo S. Euclierius,
    gumentum desumunt, ut Sedulio carmen de Incar- S. Leo, Arnobius junior, Faustus Reiensis, S. Gre-
    natone adjudicent. Verum quidem est, carmini de gorius, S. Isidorus , Arculfus, ac Ven. Beda, sed
    Incarnalione melius convenire verba epigrammaiis, et ipse poeta Sedulius : sic enim ad illa verba, Et
    ne nos induca»in tenlalionem, ait auclor Coliectanei :
    Dignare Maronem
    Mutaturain melius divinoaguosceresensu. Hinc Sedulius egregie versibusdescribil dicens :
    B
    Atvero neque hoc epigramma auctorem habet Sedu- Nonquia nosDominuslucis, vitaequerepertor
    In laqueostentautisagat, etc.
    lium, ut jam probalum est, neque carmini de Incarna-
    lione congruere polest. Argumenlum enim hujuscar- Censet Labbeus, eunidem Sedulium esse auctorem
    minis tantum estlncarnaiio : epigramma autem plura Coliectanei in episiolas Pauli, et in Evangelium
    alia allingit, quae in poemate esseni exposita, crea- Matlhaei, qui floruerii saeculo ix, sub Carolo Magno,
    lionem mundi et hominis, vilam, miracula, mortem ejusque (ìlio Ludovico Pio : ratio enim ista expla-
    et ascensionem Jesu Chrisli. In decreto Gelasiano, nandi codices sacros sapit omnino genium saeculi
    inter alia, sic habetur : Cettlometrumde Christo Vir- ix, ad quod tertius Sedulius ab Hepidanuo re-
    giliani» compaginatum versibusapocryphum. Blanclii- fertur.
    nus Proleg. ad Anastas., toni, iv, ex cod. Vatic. Pa- 57. Monel lanieri, Aubcrtinum, pag. 911 Praesti-
    iatin. 495 , legit Cenloneni ( forte, Cenlonem) de giarum suarum de Sacramento Eiicharislia?, credi-
    Christo Virgilianis compaginatum versibus apocry- disse auctorem Coliectanei in Paulum fuisse Sedu-
    phum. In codice vetusto Fiorentino omissum erat lium episcópum, qui saeculo vili concilio Romano,
    hoc caput. Iti ms. Jurensi sic referiur, Centonesde anno 721, interfiiit. Sed cimi in Collecianeo in Mat-
    Christo Virgilianis compaginali, apocryphi. In cod. C ihaeurnverba quandoque desumantur ex Ven. Beda,
    Vatic. 5791, quem ego conluli, inveiii, Cenlonemde quiobiit anno 755, longe probabilius est, auctorem
    Chrislo Virgilianis compaginatimi versibus, apocry- hujus Coliectanei, alque adeo alterius in Paulum
    phum. Praevaluit lamen apud multos titulus Centi- (quandoquidum idem ulriusque auclor esse censenti')
    melrum, ex celilo et metrum : quod enim ait com- fuisse tertium Sedulium, qui saeculo ix 3© claruit,
    mercialor Artis metrica* Beilsc in ms. Vatic. , Ceuti- sive presbyler fuerit, sive episcopus : nihil enim
    meirum dicitur liber cenlum liabensmetro, fortasse in- certuni de eo habemus. Bajiius, in Lexico, Dupinium
    telligercdum esl de Servii Centimetro. Plerique cimi perstringil, quod assenierit, in Collecianeo in epì-
    S. Isidoro, de Vir. illustr., id accipiunl de centone stolas Pauli laudari Bedani : quod non de hoc Colle-
    Virgiliano Probae Faltoniae. In indice expurgatorio cianeo, sed de altero in MalthseumLabbeusiradideral.
    Brasichellensis conjicilur, non esse cenloneni Proba* Mabillonius, toni. I Analect. veier., pag. 564, a\ero
    Carmen a Gelasio inler apocrypha relatum. Cur no- longe aberrare ait eos, qui Sedulium auctorem Car-
    bis conjicere non liceat, carmen de Incarnalione, minis paschalis eumdein esse pulaut ac Sedulium
    quod Martenius edidil, esse Cenlomeirum vel Centi- Scotura, seu Hibernum presbylerum, ilidem poelani,
    metrum ad scripluras apocryphas a Gelasio reje- quem saeculo viti floruisse consiat. Verum eonlro-
    cluin ? Sane Gelasius argumenlum Cenionis asserit D versia potissimum esl de operibus Seduliorum :
    esse de Christo : id autem appriuie convenil Centoni nani duos vel plures Sedulios plerique distiu-
    edito a Martenio; Cento vero Probae latius exlendi- guuni. Is autem Sedulius, quem saeculo vin
    lor, ul vel ex titubi patet, Ad ^lestimonium Veteris floruisse constai, episcopus fuit : poelam ilidem
    et Novi Testamenti. Quanmam aulem auclorilaiera fuisse affirmal, sed non probai Mabillonius, qui ea,
    apud calbolicos sibi vindicel Index Brasichellensis, quae Labbeus, aliique viri crilici de Seduliis nolave-
    lege, si placet, apud Papebrochium, in responsione rant, non videtur pra* oculis habuisse : nani prò
    ad exhihitionenierrorumperSebastiauuni a S. Paulo ineditis inter poetica primo loco ponit epigrammata
    evulgaiaro, pari, li, art. 5, pag. 20. Nam Iiaeretici duo notissima acroslicha de Sedulio multo ante et
    miras, sed inanes iragoedias de hoc opere apud saepevulgata. Fortasse Mabillonius Sedulio episcopo
    ipsos rarissimo, neque apud uoslros quidem valde saeculi vili tribuebat opus;de Regimine principum,
    obvio, excitant, ut colligitur ex Observalionibus in oraiione partim ligaia, pariitn soluta compositiim,de
    rem lilierariani Halae MagdeburgicaeI70D, toni. Ili, quo cursus num. 61. Mulio magis iocerlum est, Se-
    et aliis tona. seqq. dulium hunc ipsum, qui saeculo vm claruit, esse
    461 PROLEGOMENA. 462
    auctorem operis nescio cujus de sancto Missae ca-j A nia negare, quae praedicaiioni et advenlui S. Ja-
    none, quod Dempsterus illi affingit. cobi in Hispaniam favere quoquo modo videniur.
    58. Diversum a Collectaneis bactenus relatis opus Nam Isidorus, e. 71 hujus libri, aperte ait de S. Jaco-
    est, sed eumdein Sedulium auctorem habere videiur, bo Majori : Hispania el occidenlalium gjg locorum
    quod exslat in codice Vaticano 242, al. 1556, in quo genlibus Evangelium prmdicavìt, et in occasu mundi
    esl Psycbomacbia Prudenlii, et narralio satirica de lucempradicationis infudit. Plora addere possem ex
    antistite Toletatio Grimoardo (inlelligo Bernardum) aliis mss. codicibus Vaiicanis in eamdent senten-
    et Libano papa H. Inilio voluminis sunt Explana- tiam : sed in aliud lempus ea reservare praestal.
    tiones Sedulii Scotti in qualuor Evangelistas. Incipit : 61. Goldastus , ut ex Labbeo, num. 45, liquet ,
    Liberi generaiionis. Moyses librum generationìs cali possidebat ms. opus Sedulii inscriptum : de Regi-
    et lena conscripsit. Mallliaus autem, eie. Pagina mine principum. Schoettgeniiis, qui Bibliotheeie Fa-
    9 versa legitur : Temporibus Valenliniani et Theo- bricianaemedii et infimi aevi volumen sextitm edidil,
    dosìi principum floruil, quod de Sedulio poeta di- refert, Sedulium de Rectoribus christianis, el conve-
    cium , ineptus aliquis anliquarius ad Sedulium nienlibusregulis, quibusesl respublica rile gubernanda,
    interpretem saerae Scriplurae irarcsiulit. Ibidem Lipsiae 5669 editum in-8" memorarla Fabricio:
    et seqq. explicantur prtefaiiones S. Hieronymi g l'orlasse in paucis sebedis mss., quas ad sexlum vo-
    ad Daniasum ei Eusebium. Pag. 58 : Incipit ejus- lumen paratas reliquit. Addit Schoellgemus, Frche-
    dem Sedulii Scolii explanaliuncula de breviariorum rum ad Pelrum de Audio, de Imperio Romano , n ,
    et capilulorum-, canonumque dijferenlia. Incipit bre- 16, scribere, se anno 1612 hunc librum aiicetlotum
    viarium secundumMattltaum. Natività» Chrisli. Magi ad'praelum parare , ex eodem libello odo distieba
    cum muneribusveniunt, 37 et reliqua. Perquirendum adducere Nicolaum Cusanum , de Concordantia Ca-
    est, quid inter breviarium, et capitv.tum, et canonem limi, praefat. 1. ni. Non inverilo quisnam alius librum
    distei. His elenim tribus quasi quibusdam clavibus viderit, aut de eo locutus fuerit: neque indigniitu
    cuncla evangelicivoluminis arcana reseranlur. Nam opus certe est, quod ad hujus icmporis noviiates
    sublatis breviariis, capitali» el canonibus, omniacon- convellendas recudatur. Ext.tat in codice Vaticano
    fusa erani el ambigua, etc. Palatino 591, chart. in-4°. Praecedunt Regola eccle-
    59. Neque ingràlum erit explicationem qua; stib- siastica (hoc est, canones Aposlolorum) ; Ambrosii
    jungitur describere : Breviarium esl rerum in con- Cura pastorali» ; Augustinus, de Pastoribus el ovìbus,
    lexlu Evangelii narraiarum brevi»ei compendiosaes- lum Sedalius, el postremo carmina quacdain de vir-
    postilo. Capitutum esl qualibelin Evangeliis senlenlia, tulibus et viliis, et alia Roinae olirci existentia in
    seu narralio. Canon est tilulus, quo cognosciturcon- (] i Basilica S. Pelri, pagina 99 hujus voluminis, charac-
    cardia Evangelista-rum.Deinde pag. 41 : Incipit ejus- tere rubro : Incipit operis prafalio subsequeuli». Irci-
    dem Sedulii Scolli exposiliuncula in argumenlum se- lium : Omneininisterium, trifido quod praminet orbe,
    cundum Matlltauni. Sic pag. 49 , secundum Marcimi; —Arte gubernandum : sunt arlis plurima dona.—Om-
    pag. 56 , secundumLucani. Deest expositiuncula se- nicreans Dominus lerras, mare, sidera, costo»". — Arte
    cundum Joannem. Volumenesl in forma in-12, aut creai, etc. Sunt 25versus bexamelri. Poslea: Expli-
    in-16 . noialur initio : Codex iste perlinel monasterio cUprasfatio.
    beala Maria Magdalemc in Franchenthaell ( quod Tecum priucipium,finis,rex Cbristeque,tecum,
    verbum non saiis clare legitur) iiuer Spiram et Wor- Alpbaoperis famulisis, Deus aque tui.
    muliam situatocanonìcorumregularium. De hocniona- Scriptum erat si Deus. Sequilur : Incipiunt capi-
    steriojamsuppressoagitPennoitus, Canonie. Regul. tola ejusdem libri. Index' bic conlinel 20 eapitula.
    Iiist. 1. li, e. 59, ex Trithemio in Historia Hirsaugica, Post iiidicem charactere rubro : Incipit liber Sedu-
    qui circa arcnum 1153 fuiuialum fuisse narrai. lii, de Rectoribus christianis , et convenienlibusrega-
    60. Non omiilam animadvertere, ad marginem lis , quibus esl respublica rile gubernanda. Iniliuni :
    pagina: versae 54, eodem veteri charactere, qui sae- Postquam regale sceplrnm. In fine capitis: Quam
    culi x circiter esse videtur , nominali S. Isidorum , ]D itiaìslimabilem habebit gloria polmoni, si quis Deo
    dum id referlur : Maltliain apostolus, el evangelista, amabili» rector 39 sanciam perornaverit Ecclesiali! ,
    qui etiam ex tribù sua Levi sumpsìi cognomen, eie. quia est Dei vìvi spirituale tabernaculum? Sed hac ,
    Esse ipsa verba sunt Isidori , in libro de Orlu et qum brevìter siglo prosati diximus, aliquot versuum
    Obitu Patrum, cap. 76; quod ideo notatimi volui, ut duteedine concludamus. Sequurcliir versus elegiaci ,
    Sedulius hic Scotus addatur Braulioni, Ildefonso , et sic post esiterà capita vario melro senlenlia capitis
    Bedae, Fulberto Carnotensi, Ascarico episcopo Hi- concluditur. Capite 8, mentio fit cujusdam viri, cui
    spano sasculi xi, aliisque in Bibliotheca veteri Hi- revelatum fuerat, Thcodoricum regem inter Joan-
    spana a Nic.Antonio ejusque doctissimo editore Fran- nem papam, quem in custodia occiderat, el Symma-
    cisco Perez Bayer adductis, qui omnes librum de chum patricium , quem ferro trucidaverat, vinctum
    Orlu et Obitu Patrum Isidoro adjudicant contra non- appartasse , elab illis in igtteui fuisse missuin. Ca-
    nullosrecenliores,Baronium, Natalem Alexandrum, pite 9, laudai pietaiem Caroli Magni et Ludovici.
    Cajetanum Cennium , id non alia fere ratione ne- Inlelligo Ludovicuin Piuin, Caroli Magni filium, qui
    gantes, nisi quia semel aiiiniuni induxerunl ea om- regnare coepii anno 8Ì4, adeoque Sedulius hujus
    463 COELIUS SEDULIUS. 464
    operis auctor anle saeculumxi non floruit, et videtur JL cenlior sit primo charactere, Liber sancii Columbani
    esse ille ipse quem laudat Hepidannus, et fonasse de Bobio, quod arguit, librum olircipertinuisse ad
    Sedulius Scotus , cujus manti Psalterium Graecum monasierium Bobiense , de quo vide num. 94. Etsi
    scriptum recenset MontfauconiusPalaeograph. Graec. vero in specimine characterum, quod in Catalogo
    ni, 7, pag. 256. Dempsterus Sedulium , episcópum mss. exhibetur, litterae sunt majusculae, sive Ro-
    Graecum, in Hibernia coli affirmat, cui fidem non manae, ut nunc vocamus, lamen ex specimine diver-
    adhibent Bollandiani, ad diem 15 Junii. Capite 15 , sorum locorum ad me misso constat, tria reperiri
    inemorat sanctum Germanum Anlisiodorensem epi- litterarum genera, qualia multi apud veieres Roma-
    scópum, qui cum .Bealo Lupo , episcopo Trecensis nos fuisse contendunt, quasi alia; fuerint majuscula*
    civitatis, in Britanniam ad exslirpandam Pelagianam inscriptionum maxime propria?-, aliae vulgo usiiatae,
    haeresim missus fuerat. Post caput 19, est epilogus, ut fere sunt nostrae, aliae cursivae et minutiores,
    qui tamquam caput 20 est indicatus : sed posterior eadem forma, aut parum diversa. Initio ergo car-
    manus numerum 20 delevit. Prologus totus prosa minis scriptus apparet codex litteris majusculis
    oratione conscriplus es.t, et ad quemdam regem di- quadratis, postea idem librarius formam mutavi!,
    rigilur. Finis : Explicìt Sedulius de Regimine Prin- sed 41 nonnumquam ad lilteras majusculas redit,
    cipum. B praeserlim cum versus litteris rubris scribi!, quod
    CAPUT III. interdum accidit. Finita epistola ad Macedonium,
    Codicesmanuscripti Sedulii recensenlur. slalim incipit Carmen, Cum sua genlilcs. Dedicatio
    62. Quoniam multa sunt opera quorum minime ad Theodosium, Romulidum duclor, deest omnino,
    auctor est Sedulius noster, quamvis Sedulii nomine adeoque hac in re decepti sunt auctores Calalogi.
    insignita sint, ut ex capite praecedenti liquido con- Deest etiam prologus me'.ricus Paschales; sed in
    stat, eos potissimum codices hoc loco enumerabimus ultimo codicis folio, quod non satis liquet an volu-
    qui carmina Sedulii et opus ejus paschale, sive Pro- mini superadditum fuerit, descripli sunt illi versus
    sarciconlinent : breviter indicabimus nonnullos, qui characleribus partirci rubris, partim nigris, manu
    opera dubia complectuntur : nam de aliis, quibus anliquissima, sed diversa ab ea quae carmen exara-
    sacra Scriptura exponitur, abunde dietimi est num. vit. Lilterae magna ex parte evanuerunt : sed quan-
    45, 56 seqq. Praestantissimus Sedulii codex exstat tum colligi potest, mendose scriptus est prologus
    in bibliotheca regii athenaei Taurinensis. 40 Cata- metricus. Desideranlur eliam in eodem veleri exem-
    logus codicum mss. ejus biblioiheeae editus est, plari hymnus abecedarius A solis orlus, epigramma
    cujus auctores sunt Joseplius Pasinus, Antonius Sedulii, versus acrosliehi Liberii et Belisarii. Non
    Rivautella , et Franciscus Berta. Tomo li Calalogi, G passim quidem, sed alicubi tamen margini ascri-
    pag. 244, describitur codex membranaceus 766, buntur capita rerum, quae nonnumquam recentiori,
    cujus characteris specimen exhibetur, constans fo- ut videtur, charactere indicanlur. Asterii fit mentio
    liis 56, forniae quadrata*, qui eliam ad saeculum vi in ultimo folio voluminis, ut alio loeo dicam. Anim-
    pertineredicilur. Nec dissentiiMansius, qui codicem advertit eruditus descriptor codicis, saepe occurrere
    ipsum perlustravit, in not. ad Biblioih. Fabricii. e prò i, ut explecit prò explicìt, ordenavit prò ordi-
    Hoc ordine referuntur opera Sedulii. Primo, epi- navit, atei prò a/il. In specimine characterum ad
    stola Sedulii ad Macedonem ( lege Macedonium ) me misso observo, interdum k prò e poni, ul kanant,
    scripta, sed mutila : incipit enim : Ab Scripturis paskm, et o prò u, ut Sedolius prò Sedulius : quo
    celsioribus vacans, humiliorìbus quoque te libenter perlinet in fine epistola; ad Macedoneo : nam, ut
    imperlias. Non semper aquila supra nube» data per- opinor, scriptum ita fuit prò Macedonium,etforlasse
    volilat, eie. In fine epistolae : Explicìt epistola Sedulii evanuit linea supra o. Haec aulem, et alia a me
    ad MacedoneoPbi feliciter. Post epistolam sequitur animadversa eo me ducunt, ut conjiciam, codicem
    praefalio ad Theodosium, Romulidum, etc, quam • saeculovm antiquiorem non esse. Alii majoretti an-
    Sedulii non'esse diximus. Liber ì incipit, Cum sua, tiquitatem illi tribuant, per me licet : neque deerunt
    eie. Nihil in Catalogo dicitur de prologo metrico, " similia apud alios exempla, quibus liane suam opi-
    Paschales, eie Carmen divisum est in quinque nionem lueantur. Gallandius, lom. ix Biblioth.,
    libros, ut in plerisque optimis codicibus notabimus. in dissert. de Sedulio, ex collatione codicis ab
    Post librum tertium carminis, qui secundus est auctoribus Calalogi inslituta, colligit, minus emen-
    novi Testamenti, subscriptìo haec correctoris legi- datum eum esse, neque parum ejus auctoritati offi-
    tur : Ego Abundanlius islum librum contuli feliciter. cere praemissam carmini dedicationem ad Theodo-
    Carmini paschali succedit elegia Cantemus. Hymni sium. Verum quod altinet ad dedicalionem, falso
    abecedarii A solis orlus, mentio non fit in Catalogo. eam ab auctoribus Catalogi codici ascribi jam no-
    Uberiorem magisque exaclam codicis descriplionem tavi. jEtatem Abundanlii, qui codicem contulit,
    cum desiderassero, votis meis cumulaiissime re- nequaquam reperire polui ; neque enim arbitrar
    spondit Comes Galeanus Napione de Cocconalo, esse Ahundantiuni, ad quem exstat epigramma
    egregiis edilis operibus clarus, et de omni liltera- Emioilii, qui saeculovi ineunte floruit.
    lurae genere benemerentissimus. In prima pagina 65. In Bibliotheca Vaticana praeter codicem Pala-
    codicis legitur charaefere antiquo, sed qui re- Unum, qui pauca de Sedulio refert, ut dixi num. 5,
    46S PROLEGOMENA. 466
    et duos alios, qui 42 opera allerius Sedulii exhi- A mansit folium, in quo charactere minutiori exarata
    bent, ul explicui num. 58 et 61, undecim alios co- est annotatio jam indicata, Hoc opus Sedulius, etc,
    dices contuli, quos nunc describam. Duo sunt bi- cui succedit epigramma Asterii, Sume , sacer. Post
    bliotheca* veteris Vaticana;, qui simpìiciler Vaticani hoc epigramma alia est annotatio ad prologi metrici
    dicunlur, sex biblioiheeaeReginaeSuecor. Chrislinae expositionem, quae simili modo in Oltoboniano i,
    ad Valicanam iranslatae, duo Vaticani Otlobonia- num. 75, recensendo, exprimilur : Sedulius, epistola
    ni, unus Vaticanus Urbinas. Macedonio pramissa presbylero, sedecim dehinc ver-
    64. Codex Vaticanus 1665 membranaceus in-fol. suum prologo leduros inviians, paupertalem exilis
    parvo comprehendit Aratorem, et Sedulium. Ad- ingenii olerum comparai vilitatì : ex cujus Carminede
    sunt aliquae glossa;, quae fere evanuerunt, plura singulis utriusque Testamenti miraculis hac sunt ca-
    compendialitterarum, non pauea menda, correctiones pila pranotala. Sequunlur indicia lilulorum xxv sin-
    quaedama manu velcri, diphlhongi a et ce, littera* gulis sequenlibuscapitibus ( forte deest bic aliquod
    l, b ,f,p, et similes longius exerescunt, prseserlim verbum) sive cooptata. Hieronymus, in catalogo seri-
    in primis et ultimis lineis : quod innuit codicem plorum, etc. Sic pergit codex, ut num. 6 dictum est,
    non esse valde anliquum. Crediderim, ad saecu- tituli xxv non sunt expressi. Annolationi sine ullo
    lum xi circiter pertinere : Monlfauconius vero , in B scripto litulo addili sunt versus acrosliehi Liberi! et
    Biblioth. mss., pag. 126, ad saeculum ix refert. Post Belisarii. Etsi aulem haec omnia in hunc locum con-
    Aratorem incipit, illieo prologus metricus Sedulii, jecia sunt, non dubium est lamen, quin ad libri
    ut in variis lectionibus uberius exponetur, et post initium potissimum perlineant. Exscriptores enim
    prologum metrieum liber i carminis paschalis. In fi- saepe in fine operis addebant quae in aliis codicibus
    ne : Explicìt liber Sedulii, incipit carmen ipsius : forte repererant, neque suis in locis opportune in-
    Canlemus, etc. Post elegiam sine titulo epigramma serere poluerant. Porro hic codex in var. lect. sic
    Sedulii, Hmc tua, et subinde pariter sine titulo notabitur Reg. i, nimirum codex Valicanus regina*
    hymnns, A solis orlus, quo finito incipit epistola ad Suecorum primus.
    Macedonium, sed solum procedit usque ad verba 67. In eadem bibliotheca reginae codex 500,
    De quotidiana vero misericordia. Desunt reliqua, membranaceus in-fol., exhibet Aratorem, et Sedu-
    avulso uno vel pluribus foliis. Hic mihi est in variis lium, et nonnullos versus post Sedulium. Sunt glos-
    lectionibus Vaticanus primus, sive Val. i. sae, tiluli capitum minio noi ali, diphlhongi a, e,
    65. Alter codex Vaticanus, num. 5178, saeculi xv, orthographia dampnare, adgredior, istoricum, clo-
    charlaceus est : continet Sedulii epislolam ad Mace- dum, sollempnia, inradiai, ymnus. Ordo in hoc codice
    donium, prologum metrieum, Paschales, el carmen *J est epistola ad Macedonium, prologus metricus,
    in duos libros divisum. In fine carminis nota, in aliis Paschales carmen 44 'n quinque libros divisum eo-
    etiam codicibus descripla, Hoc opus Sedulius inter dem modo atque in Reg. 1, elegia, hymnus, A solis
    chartulas, etc., de qua plura infra. Post notam sine ortus, et versus acrosticlii Liberti et Belisarii, sine
    ullo litulo elegia, Canlemus. Sequilur carmen Ra- ulla inscriptione. Monlfauconius, Ribl. mss. pag. 52,
    phaelis Zovenzonii poeiae, 0 cuslos hominum, et col. 2, inter mss. reginae Sueciae refert codicem
    liymnns, Virginis parlu. Hymnum hunc cum aliis 1687, Arali (lege Araloris), et Sedulii carmina, qui
    carminibus Zovenzonii edidit Aldus post Sedulium fortasse non est diversus a nostro. Hic codex in var.
    et alios poetas christianos. Codex ex bono exempla- lect. esl Rea. 2.
    ri videturdescriptus, sed mendis non paucis descri- 68. Tertius codex reginae, quo utimur, num. 166,
    bentis incuria inquinatus est. Hujus codicis noia in olim 1594, in-8° membranaceus, post epìstolas quas-
    var. lect. est Fai. 2. dam Sidonii, et nonnulla alia, charactere antiquiori
    60. Codex Vaticanus Reginae Suecorum, num. fortasse saeculi x, offert nobis epistolam ad Macedo-
    555, membranaceus in-4° esl ille ipse, quo in eden- nium cum glossis, et nota in fine epistolae : Hoc
    do Juvenco usus sum. Specimen characleris exhi- opus Sedulius, etc. Sequilur initium Psychomachiae
    bui in Prolegomenis ad Juvencum , 43 num. 48 , ** Prudentii, et nonnulli versus ex fine libri v Sedulii.
    pag. 24. Hic est mihi pulcherrimus codex inter Se- Subinde elegia, Canlemus, el initium hymni, A solis
    dulianos. Post Juvencum incipit epistola ad Mace- ortus. Huic codici, cum allegabitur, nomen erit
    donium, sequilur prologus metricus, Paschales, tum Reg. 5.
    carmen in quinque libros distributum, sed ita ut finito 69. Ejusdem bibliothecae reginae est codex mem-
    primo libro veteris Testamenti, alter, qui sequilur, branaceus in-4° num. 1560, quo plura opera conti-
    dicatar .primus liber novi Testamenti, et ita suo or- nentur, scilicet Calo philosophus (Dionysius), Epi-
    dine reliqui, secundus, tertius , quartus. Post stola Sedulii ad Macedonium sine principio: desunt
    carmen incipit epistola Araloris, vel potius titulus: post epistolam'aliquol l'olia, et incipit poema Sedulii,
    epistolae: nam desunt plura in hoc codice, ut ex nota a vers. 121 libri ì : Loth Sodoma,\et desinit in vers.
    margini adjecia colligitur, qua jobeinur requirere '. ultimo libri u : Ora lupi. Quaead Sedulium speclant,
    in hoc volumine elegiam Sedulii post Aratorem :: charactere antiquissimo scripla sunt, et ad saeculum
    sed desiderami' lotus Arator, et elegia et hymnus! vili revocari possunt : alia recenlioris aelatis sunt, ut
    Sedulii, qui, ut puto, elegia; succedebat. Solum re- opus, quod sequilur, Ai's Pltoca, el aliud deinde
    '
    467 COELIUSSEDULIUS. 468
    anonymum cum litulo primo De voce. Margini nota xA cjum. — Expliciunl libri Regum. Incipit liber To-
    appicta est manu, ut polo, doctissimi viri Laurentii bia. — Explicìt liber Tobia. 40 Incipit liber Danie-
    Zacagni, olirci prosfecti biblioiheeae Vaticana?.: For- lis propheta. '— Incipit liber Indilli (emina. Incipit
    tasse esl Servii Marii Honorati, cujus commentarlain liber Hesler regina.— Incipit,liber Machabceorum
    secuiidum tantum Donali orlem edita suiti. Videtur primus. — Expliciunl libri Machtibaorum et illuslrium
    quidem esse comrcienlarius in Donatum, sed auctor virorum.
    certe Servio longe recenli'or est: laudat enim Sedu- 71. Sequunlur in eodem volumine figura; Inear-
    lium, Fortunaium, et Bedani. Incipit : Locuiurus nalionis filii Dei : quarum singrclaeexprimuntur epi-
    Donatus de grammatica disposilìone, bene inchoat a grarcimatibus sic compositis, et eo artificio factis, ut
    vocs. Cum de syllabis agii, quaerercsquae corripi vel in quolibet eorum aliqua lillera omnino desit, ut
    produci possunt, Bedani potissimuro sequilur, vel in primo deesi a, in secundo b, etc. In idiomale
    potius exscribil : adeoque facile suppicri potest la- Hisparco habemns quinque fabulas ex his quaevulgo
    cuna, cum deprima in gaza ait: Longa in hoc Ju- Novelas dicunlur, ita composilas , ut in prima nul-
    venci: Difficile in terris ad.... Brevis in hoc ejusdem, lum sit a, in secunda nullum e, in tenia nullum i,
    El gaza disiabat rerum possessio fulgens. Lege, dif- in quarta nullum o, in quinta nullum «. Id ad co-
    ficile est lerris adpxos vivere gazis. Addit auclor, ul fi piani et varietateni sermonis comprobandam lam-
    primam in gaza comniuncni esse 45 prohet, imtic quam argumenlum afferri polest. Similem huic ali-
    male Lalinuni versum, Condilogaza poti, saccos va- quatenus curiosarci diligcnliam observat Barlhius,
    cuate gazarum, Dixi ad Juvencum, 1. in, vers. 499, Advers. 1. XLVI,C. 22, in ecloga Hugbaldi monachi
    Bedani in codicem corruptum Juvenci incidisse, in ad Carolum CalVnmimperatore™, cujus omnia verba
    quo legebalur : El gaza distabat prò Et gaza slabat. a littera e incipiunt, ut Carmina clarisonmcalvis can-
    Caaierumcharacler, quo hicconimentariusin Donatum tale cammtia. Ul ad codicem Valicanum redeam,
    scriptus est, videtur saeculo x non recentior. Se- sequitur ibidem epigramma inscriptum, Nomina an-
    quunttir in eodem volumine Persii nonnullae sati- tiquorum Palrum, aliud, Nomino palrum novi Testa-
    rae ; commentarli in Doiralurn ; commentari! in Be- menti, lìtico, Incipit prologus super Evangelislas :
    dani, de Melris ; Remigius in Dionysium Catonem ; Posi legem veterem respira, Petre : refulget
    Vita Persii, auclore Remigio; conìmeitiarins in Per- Lexnova:facversusde uovitatenovos.
    sicum. Hic codex in var. lect. a nobis indicabitur
    Narrami- bistorta evangelica ex quatuor Evangelistis.
    hac nota Reg. 4.
    70. Alius codex reginae, num, 29, est chartaceus In fine :
    in-fol., scriptus inilio saeculi-xvi, quem paolo aceu- C Hic loquiturde fine Jesus, IrbrOqoeMariiaeus
    ralius recensebo-, quoniam aliquad lumen indeafful- Daltìnem, Petrus fluitili ipse suora.
    gere potest iis qua?. Fabricius in Bibl. med. el inf. Adjieiuntur duo epigramma-la-de S. Anna, deque
    nevide Petro Aurorarid, siveRigensi, narrai. Primo ejus tribus filiabus , de quibus1 nonnihi-1disseriiur,
    loco hic esl littilus : Pelvi Aurorarii, doctoris theolo- uli de causis cur Deipara despóns-ifa fuerit, de ex-
    gorum eximii opus elegantissima!».Veteris el Novi Te- tremo Filii Dei judicio. Apud Gersonem, in sermone
    slamenti-arcana mysleria earmine declarans , nuper de Nativitate Deipara?( legitur et a-pprobnlitr unum
    reperlum. Iste ortus est in provincia Saxonia vacala, ex his epigrammatis de S. Anna, quod incipit, Amia
    et dicilur iste liber compositusper Pelrum de Saxo- tribus nupsit. Rejicitur lamen ea narrai io a viris
    nia. Praemiliitur epigramma elegtacum in laudem doetis.
    carminum sacrorum, sive de argumento sacro, Au- 72. In laudato codice Vaticano sequilur Ad divani
    rea Mmoniiconcedant carmina valis, etc. Tum deseri- Tlieotoconsalutatio : Salve, sancia pareti», etc, qui
    buntur .versus nonnulli ex prologo Juvenci, non in- sunt versus Sedulii 1. II, vers. 65 seqq. Tum oratio
    dicato auclore, Quod sì toni longoni,eie, usque ad Salve regina, versu elegiaco , postea oralio itlustris
    finem prologi, quibus eadem exprimilur sementia. principis beati Casimiri regis Polonias, Omni die die
    Deinde quidam versus, qui videntur hexametri, et ]D Maria, etc., quam S. Casimiro aniiquinremesse dicil,
    pentametri, sed sunt anidri, in Chrisli laudem. Suc- exPezio, in dissert. de hymn. eccles., num. 141.
    cedo*praefatio in.Pentaieucboti prosa oraiione, Fre- Aliae 47 adjectae Sunt Deipara; laudes soluto ser-
    quens sodalium meorum, eie., ut apud Fabricium, mone conscriptae , quibus succedi! de Concordia novi
    sed cum nonnulla varielate lectionis. Postea, Inci- el veteris Testamentimetricus liber, versibus hexame-
    pit liber liisloriarum Bibita AURORA vocìteitus.Finito tris leoni iris , additis glossis. Praelerca versus ele-
    Pentateucho, Expliciunl quinque libri Moysi. Incipit giaci, Semper erunt, quod erant, aterna gaudia vita,
    liber Josue regis. Post MoyseiiiJosue' poputo domino- eie. Epigramma 78 Prosperi habet, Semper etimi,
    tur. Hebrmo. Post Josue : Explieit liber Josue regis quod suiti, aterna gaudio vita. Reinde Serium Ma-
    Israel. Incipit liber Judìcwn. Post Josue de Judicibus ria virginis eleganti cannine venerabilisPetri de Riga,
    narralio fiat. Finito libro Judieum , Incipit liber sacra iheologia professoris. Versus sunt elegiaci.
    Ruth. Ad Ruth fesiinat Pelri siylus, ejus ut actus — Liber secundus inscribtiur de Evangelisti», liber ter-
    Depingat tenui cannine senno brevis. Sic, deinde, tius de Prophetis, liber quartus de Paradiso. Acce-
    Explieit liber Ruth. Incipit prologus in libros Re- dunt versus elegiaci ad Xystum pontificem, hujus
    469 PROLÈGOTWENA. 470
    qunedambulla*de immacolata conceplione Deipara;, A 76. Alter codex Oltobonianus 56, in-4° membra-
    carmen elegiacum Joannis Fiorentini ad Petrum Ti- naceus, elegantissime exaralus, plurimis litteris
    ven in lauderò B. Virginis Mariae, alia carmina aureis ac versicoloribus, figurisque ornatus. Pecu-
    •Hieronymi Patavini (Videe), et Pbilippi Beroaldi, liaris est hujus codicis litulus : Incipit liber Sedulii
    et PaeanesFrancisci Peirarchae, Carmensub Ausonii de Aclibus prophelarum, et loto Chrisli Salvatoris
    nomine, Omnipotens, quem mente colo, alia anony- cursu, de quo confer, si placet, supra, num. 49.
    ma, et Tbeobaldi episcopi sancii Pliysiologus duo- Deest epistola ad Macedonium : post prologum me-
    decim anitnalium naluras describens vario carminò. trieum, Paschales, carmen dividitur in quinque li-
    HaeePaulo oberius sic commemorata sunt, ul car- bros; sed diverso modo ab aliis codicibus, in qui-
    mina Petri Rigensis , maxintam partem non edita, bus pariler quinque libri nunieranlur, ut ex variis
    indicarentur : de quorum colleetione a nonnullis ten- lectionibus constabit. Carmini paschali addutilur
    tata dixi in Prolegom. ad Dracontium, num. 20. elegia, Canlemus, el hymnus, A solis orlus, sine ti-
    75, Igilur pag. 275 hujus voluminis exsiat Se- tulis, et versus acroslichi Liberti et Belisarii. Suc-
    dulius hoc litulo : Mirabilium divinorum liber pri- cedunl sine inscriptione hi versus corrupti, vel etiam
    mus Celii Sedulii presbyteri. Incipit : Cum sua genti- barbari :
    les, etc, Desunt epistola ad Macedonium, et prolo- B QuafileraffixusUgnojamChrislusin alto ,
    gus metricus Paschales. Carmen dividitur in qua- Seduliuscecinit, tolumeomplecteretorbem,
    Seu demonsiraretprò loto penderemundo,
    tuor libros. In fine est nota de Asterio collectore 49 Versibus
    his, mundoChristomiserantesalutem:
    carminum Sedulii, Canlemus, A solis, Hac tua, quoe Quatuorinde plagas, etc.
    hoc ordine collocanlur, scilicet paulo aliler alque Sequnntur sex versus Sedulii, ex 1. v, vers. 190, qui
    in edilione Aldi, qui epigramma Hac ina praemil- in alio quoque ms. veteri, et a Beda commendanlur,
    lit hymno, A solis orlus. Alioquin eenseo Sedulii ut referam num. 170. Illico, Finis. AnloniusSinibal-
    carmina in hoc codice ex Aldi edilione descripla dus Florentinus, Ferdinandi regis tesludo, scripsit
    esse, cui fere ubique consentiiinl. Tolus codex de- sub anno Domini 1475, die 15 Ifarfix, Neapoli. Ex
    scriplus fuit in Castro Cracoviensi a Matilda (ilio bono exemplari codex descriplus videtur, sed igno-
    Adae Sculteri, mansionario in ecclesia cathedrali rantia et incuria librarii pluribus mendis scalei. In
    Cracoviensi. Nola hujus codicis erit Reg. 5, hoc rubricis seu lilulis quaedam occurrunt in eo pecu-
    est, codex 5 reginae. liaria, quaesuis locis indicabuntur. Nomen huic co-
    74. In codice reginae Alexandrino, num. 1560 dici erit Ott. 2.
    aut 2078, membranaceo, saeculi ix, de quo egi in 77.Urbinas Sedulii codex in bibliotheca Vaticana
    Prolegomeni* ad Prudeniium, num. 78, post quos- Q unus tantum est num. 584, olim 828, membrana-
    dam versus Theodulphi Aurelianensis, 48 carmina ceus in-4°, nitido charactere exaralus, lilteris mullis
    Alcimi Aviti, Psychomachiam Pntdeniii, Orihogra- aureis et titulis elegantibus descriplus, sed a negli-
    phiam Capri, et Agroetii, pag. 79, sunt versusBe- gente aliquo librario saeculixv : nam frequenles oc-
    lesarii scholaslici: sic inscribunlur duaeacrostichides currunt errores. Posi prologum melricum Pascha-
    Liberti et-'Belisarii de Sedulio, quas in appendici- les, carmen sequilur in quatuor libros divisum. Nam
    bus subjungam collatas cum hoc codice, quem ex lertio et quarto libro fit unus, ut in mullis editio-
    Reg. 6 nuncupabò. Sequnntur in hòc codice versus rcibus. Post carmen esl elegia, Canlemus, quae dici-
    7, hoc corrupto titillo, Avidi^^Tc Adamus Cosale- lur, Paraclerium, elcgiacuniquecarmen egregii Sedulii
    gro. Est inilium Carminis Rufi Fesii Avieni Ad ami- episcopi,quo elogio quinquies aut saepius Sedulius
    cos de Agro, qiiod exstat io Anlhologia Burmanni, in hoc codice donatur. Desiderantur alia, ut epistola
    et aliis in locis. ad Macedonium, hymnus, A solis orlus, epigramma
    75. In bibliotheca Vaticana Ottobnniana duo Sedulii, Asterii, etc. Post elegiam librarius solum
    suol codices Sedulii, alter sub num. 55, de quo dixi notavit, Explevi hoc opus, etc, etc, neque am-
    in Prolegomerc.ad Juvencum, num. 49, characteris plius addidit aut de suo nomine , aut de anno quo
    forma aeri incisa. Proxime accedit hic codex ad D expletum fuit opus. Sequuntur in eodem volumine
    aétatem'codicis Reg. r. Juvenco praemittitur Sedulius Mariyrologium Bedae,versus ejusdem Bedaede Ka-
    hoc ordine : epistola ad Macedonium; annotatio, lendis, et carmina diversorum de anno, mensibus,
    Hoc opus Sedulius, etc; Asterii epigramma, Sume, etc. Nota hujus codicis in variis lectionibus est
    socer; annotatio alia de prologo metrico, Sedulius Urb.
    epistola, etc, ul ex Reg. i exposilum fuit, mini. 65; 78. Collegii Romani Bibliotheca suppeditavil no-
    hymnus, A solis orlus cardine; prologus metricus , bis codicem, quem in edendo Juvenco contulimus,
    Paschales; carmen paschale io quinque libros, eo- el descripsimus in Prolegom, num. 50. Characler,
    dem modo quo in Reg. 1 distribultim ; acrosiichis quo Sedulius exaralus esl antiquior videtur, neque
    Belisariide Sedulio, Sedulius Christi, eie,, sine ulla in Sedulio tot menda occurrunt quot in Juvenco.
    inscriptione, et omissa altera acroslichide Liberti ; Titufus est : Incipit liber poeta Sedulii: illico prolo-
    elegìa, Canlemus, sine litulo ; postremo nota, inci- gus metricus sine epistola ad Macedonium. Crebra
    pit ars, eie., quae num. 9 relata est. Hunc codicem est in earmine distinctio iilulorum , sed librorum
    voco Oti.ì. nulla : ipsi eliam liluli versus finem non sunt notati,
    471 COELIUS SEDULIUS. 472
    quamvis locus vacuus relictus fuerit. 50 P°st car~ A elegia, Canlemus, qua finita : Incipit hymnus Sedulii
    men paschale est elegia Cantemus,sine inscriptione : presbyteri, nempe A solis orlus. Hunc codicem Alba-
    post elegiam, Explicìt. Iste liber est S. Georgii Ma- niurci, sive Alb. dicam.
    joris, eie. Desideratur hymnus, A solis ortus, et can- 81. Referam nunc codices mss., quos in sua Se-
    tera omnia quaein aliis codicibus adesse solent. In dulii edilione adhibuil Arntzenius. Primum laudat
    notis ad Juvencum Rom. vocavi hunc codicem, atque codicem parenlis sui, quem is ad Plinii Panegyr.
    ita quoque nunc appellabo. xxv, 5, et XLIX, 8 , appellai antiquum, el laudandm
    79. In Biblioihec. Angelica Romae exslat codex vetustatis membranas. Codex hic membranaceus mi-
    ms. charlaceus, quem descripsi in Proleg. ad Pru- nori forma coniinebat Sedulii carmen paschale, epi-
    denliuni, num. 76. Post elegiam de Resurreelione gramma Asterii, et hymnum 1 Sedulii, sive Elegiam,
    sub Lactantii nomine sequitur prologus metricus, Cantemus. Reliqua deerant. A Petro Burmanno Se-
    Sedulii Paschales, sine ullo tilulo, lum carmen pa- cunilo accepit Arntzenius codicem Almeloveenianum
    schale in quatuor libros divisum, ul in aliis recenli- majoris forma?, quo usus jam anlea fuerat Cellarius,
    bus codicibus, ac denique elegia Canlemus, sine in- ob antiquilatera et scholia quaedam elegantissima
    scriptione, ac solum post ultimum versumearminis maxime commendandum : sed in eo desiderabanlur
    paschalis legitur, Explieit liber Sedulii. Sunt lamen iB cuncta a v. 197,1.1 : Cum spirante,'fii\. 15, 1. rv : Ni
    in Carmine paschali capita suis titulis distincta. No- genitor. Addidit idem Burmannus editionem
    Georgii
    men monachi Cisterciensis exseriptoris videtur fuisse Fabricii, cujus margini Carolus Andreas Dukerus
    Anlonius Lemos: obscure etiam indicatur, codicem varianles lectiones ex edilione Parrhasii, et schedis
    pertinuisse ad monasterium Claraevallis Mediolani Piilmanni, sive Poelmanni, ascripseral : qua? Fabri-
    ordinis Cisterciensis ; lilterae enim multis in locis cii edilio in Catalogo bibliotheca? Dukerianae in-4°,
    jam fere evanuerunt.Vidi, et excussi hunc codicem, num. 571, memorami Lectiones varia? in Poel-
    quem nominabo Angelicum, sive Ang. De alio codice manni schedis Arntzenìo videnlur ex ms. deprom-
    bibliotheca* Angelica; antiquiori, qui solum nobis ptae : nani aliquando id indicai ipse Poelmannus, ut
    exhibet carmen Romulidum duclor, etc, verba feci ad v. 276, I. v. Daumius, qui et ipse christianos poe-
    num. 57. tas edere voluit, in codd. in Sedulio, Aratore, aliis-
    80. Alium codicem chartaceum Sedulii habeo , que manum Poelmanni habuit, ut testatur in epist.
    quem mihi non multis ante annis comparavi, sae- ad Heinsium 220, toni, v Syllog. Burmaiin. Fabri-
    culo xv ineunte scriptum. Praecedit in hoc volumine cius quoque, Comment. in poel. christ., pag. 24,
    Ovidius, de Remedioamoris, cum glossis; Balracho- codices a Poelmanno collalos raemorat, quorum 52
    myomacMaHomeriLatinis versibus reddita, quae in- *C lamen lectiones diversa? sunt ab illis, quaein schedis
    cipit, Ranarum,murumgue simul crudeliabella. Sequi- reperiuntur : nam in schedis carmen Sedulii divisum
    lur Sedulius, sed deest initium usque ad vers. 45 li- est in quinque libros : in iis, de quibus Fabricius,
    bri ì : Labruscam. Margini adduntur Ululi minio no- qualuor tantum numeranlur. Non viderat Arntzenius
    tati : carminis paschalis divisio est in qualuor libros, editionem Poelmanni, quam num. 109 recensebo.
    ut in aliis reeentioribus codicibus, in quibus ex ter- Poelmannus igilur, postquam Sedulium cura variis
    tio et quarto libro fit unus tantum. Carmini paschali etiam lectionibus edidit, alia exemplaria cum edita,
    succedit elegia,quae dicitur epigramma distichon ejus- tum inedita, conlulit, ex quibus lectiones a sua edi-
    dem.Sedulii. Deinde hymnus ejusdem poetae, A so- lione varianles annolavit, de quibus saepe judicium
    lis ortus cardine, et in fine nota, Sedulius poeta, num. suum pronuntiavit.
    10 relata. Accedunt miscellanea alia sacra, et pro- 82. Misit praeterea Arntzenìo Burmannus Excerpta
    fana, in quibus quaedamSiaiii, Calphurnii, Proper- quaedam ex quatuor codicibus bibliotheca? Lugduno-
    tii et Claudiani, qui ConopeusFlorenlinus civis dici- Batava?a Nicolao Heinsio deprompta, alque ab alio
    tur. Sedulii carmina exseriptoris negligenlia parum ad oram editionis Fabriciana? ex Heinsii schedis de-
    correda sunt, sed plures lamen occurrunt varia* lec- scripta. Primus codex erat ex arca Vulcanii, reliqui
    tiones notatu digna*,51 neque alibi facile reperien- D tres ex arca Nansii ; sed inter se litteris A, B, C, D,
    dae. Hunc igitur codicem inlelligo, cum meum codi- distinguebantur. Epistola tantum ad Macedonium, et
    cemnomino. Antiquior est codex membranaceus in- Asterii epigramma his Excerplis comprehendeban-
    8°, et, ut videtur, saeculi xm, in bibliotheca excel- tur. In codice C ascriptum erat recentiori manu :
    lentissima? domus Albania? Romae asservatus, quo Argumenlumin librum Sedulii :
    etiam mihi uli licuit. Tilulus simplexjfSedu/ms, sub
    ContemnitpaìeasSedulius, eligit aptas
    quo describilur prologus metricus Paschales, et lib. Res Evangeliisedulitate'metri.
    1, cum distinclione et argumeniis rerum indicalis. In
    line libri primi rubrica : Explicil liber primus veteris Non male, ut'pulo, esset digit alta». Dono etiam Petri
    Testamenti. Incipit Testamenti novi liber de Expul- Burmanni Secundi habuit Arntzenius editionem Se-
    sione hominis de paradiso.;Dividilur carmen^in qua- dulii Cellarianam, qua usus fuerat Petri Burmanni
    tuor libros : quartus incipil versu Jam placidas, etc., Secundi patruus : cujus margo complectebatur va-
    ad finem usque. Tum : Explieit liber quartus feliciter, rias lectiones non solum ex Aldo et editione Edim-
    amen. Incipiunl carmina qumdamejusdem : scilicet burgensi, sed etiam ex codice ms. bibliotheca?
    Lug-
    475 PROLEGOMENA. 474
    duno-Balavae, qui reperitur ante opera Virgilii, et, A nus A sofis ortus, monitum Hoc opus Sedulius, ut
    ut a reliquis qualuor, de quibus dictum est, distin- alibi. Postea : Deo, et Dòmino nostro Jesu Christo
    gualur, littera E designalur. Accessit epistola in- SfcRedemplorihumani generis sit infinita laus, qui me
    edita P. Burmanni ad Gisb. Cuperum , die 28 Julii peccatorem famulum suum evangelicam dodrinam,
    1704 data, in qua plures et elegantissima? erant Bur- quam beatus Sedulius per versus ordinavit, [scribendo
    manni conjectura?. Quaedameliam ipse Petrus Bur- finire permisit : qui vìvit et regnai cum Deo Patre, etc.
    mannus Secundus eidem sua? Cellarianae editioni Snbjungitur notilia quaedam de auctoi-e poematis, et
    ascripseral. de occasione qua illud composuit : sic incipit, In ca-
    85. Grunerus, qui paulo ante Sedulium ediderat, pite uniuscujusque tibri; desinit, manifestanti- ea
    nullos codices, sive exemplaria mss. ipse viderat, qum in libris contineniur. Deinde adest praefaiio me-
    sed usus tamen fuit edilione Tornacsiana anni 1565, trica Paschales, et Carmen paschale , quatuor libris
    cum notis mss. Erici Benzelii, ex ms. Canluariensi, compreheiisum, ut in simìlibus recentis aetalis codi-
    codice Nansii, et codice Vulcanii : ex bis autem duo- cibus. Post Carmen paschale, sine litulo, elegia
    bus in solo primo, neque integro libro. Ex his ipsis Cantemus.Hujus codicis memini eliam in Prolegome-
    duobus codicibus, a Nic. Heinsio collatis, profecit nis ad Prudentium et Juvencum : qui nilidissimus
    eliam Arnlzenius, qui eos opportune laudat. B dicilur a Bandinio, cum inilialibus librorum aureis,
    5384. Cellarius ad suam editionem Sedulii, quam et ex vetustissimo exemplari, ut videtur, descriplus.
    hoc saeculo ineunle procuravit, adbibuit codicem Juvat hoc loco advertere, saeculo xv, cum bona? lit-
    ms. Sedulii, oppido antiquum, ex bibliotheca Pau- terae restituì cceperunt, magno in honore fuisse poe-
    lina Lipsiensis Academia?, librum Sedulii ex biblio- tas chrisiianos veieres , qui ex antiquissimis codici-
    theca Christiani Daumii, quem Gaspar Barlhius cum bus avide et eleganter describebantur. Àmbrosii Ca-
    scriplo codice composuerat, deinde alium, ab Erico maldulensis celebre est nomen inter eos, qui vele-
    Benzelio Canlabrigia?cum vetustis membrarcis colla- rum monumenta conservare et illustrare sludue-
    tura , el filerum alium, quem Nic. Heinsius per tres runt : is, l. II, epist. 14, torci. IH Collect. Marten.,
    priores libros ad vetustum codicem exegerat. Com- ad Michaelem monachum, qui codicum anliquorum
    memorai eliam Cellarius membranas oplima? nota?, exscriplor et corrector erat, sic scribebat : Cardina-
    quas Theodorus Jansonius ab Almeloveen misit : lis noster transcribi sibi Prudentium Seduliumque cu*
    quibus etiam usus est Arnlzenius. Cappusotus, qui pil, ornalissimis atque oplimis litteris : Juvencum
    editionem Sedulii, num. 95 recensendam , procura- udirne desiderai.
    vit, plura exemplaria mss. contulit, sed partirci mu- 87. In bibliotheca Fiorentina S. Crucis, Bandi-
    tila, partim mendis aspersa. ta nius, torn. iv, pag. 178, plut. 24, describit codicem
    85. Plures alii viri eruditi, qui Sedulii quaedam 11, quo Sedulii, Stati! et Claudiani carmina quaedam
    loca illuslrarunt, codices mss. laudant, ul Barlhius, continentur. Sedulii nostri carmina hoc ordine col-
    qui saepe duos saltem codices, alterum altero anii- locantur sine certis tiiulis: primo praefaiio metrica
    quiorem , ad versus corruptos emendandos proferì ; Paschales, secundo carmen paschale, leriio elegia
    G. Fabricius, de cujus quatuor mss. codicibus vide Cantemus, quarto epigramma Hac tua, quinto hym-
    num. 55; Wassius in sua Salluslii edilione, de quo nus A solis orlus , sexto Liber Sedulii, seu potius
    in scholiis ad vers. 29,116,1. n; Davisius.qui quos- epistola fragmentum fugientibus lilteris exaralum ad
    dam mss. codices commemorat, ul dicano ad I. i, Macedoniumpresbylerum. Sic ait Bandinius; sed, ut
    vers. 105. colligitur ex verbis epistola? ab eo adduclis, praeter
    86. Bandinius in Calalogo Biblioth. Laurent. inscriptionem epistola? ad Macedonium nihil aliud
    Florenl. t. m, pag. 722 seq., recenset codicem est Sedulii : nani qua? snbjiciuntur, ad recentiora
    membranaceum saeculi xv, quo Prudentius, Juven- tempora perlinent, ab ignarissimo aliquo librario
    cus, atque alii poeta? christiani continentur. Num. importune addita. Ila quippe legitur : Dominosancto
    8 ejus voluminis est Cento Falloniae Probae, mutilus meo patri Macedonio presbytero Sedulius salutemin
    in fine, sed initio praecedit epigramma, Romulei -*Domino. Januenses consulesconsulibu»Terdonensium,
    ductor, dori lux altera solis, quod alii lamquam de- 55 necnonel ornili poputo maJori et minori amici-
    dicalionem Sedulii ad Theodosium vendilant, sed tiam, salutem in Christo. Rogamus, et rogando depre-
    prò Romulei legunt Romulidum. In hoc vero codice catimi-, ut quam citius potestis, convenialisnobiscum.
    est prologus ad Cenlonem Probae. Post versum, Fit 88. Montfauconius,|in Bibliotheca biblioihecaruni
    sonus: ingenticoncussaesl pondere lellus, quamvis in mss., profert, pag. 672, inter mss. Lalinos Isaaci
    aliis exemplaribus alii versus addanlur, hicascrip- Vossii, Sedulius Scotus in Priscianum ; inier eosdem,
    tum esl : Explieit Centona Proba ex carminibus P. pag. 681, Sedulii episcopi in primam editionem Do-
    Virgilii : sic enim Probanti ex carminis nomine Cen- nali : de quibus ex Oudino, supra, num. 45, dixi.
    tonam voeabant. Num. 9, pagina 251 : Sedulii ca- Ceillierius laudat codicem ms. Lugduno-Batavum,
    ttolici poeta deringulis ulriusque Testamenti miracu- Explanatio episcopi Sedulii in primam editionemDo-
    lis ad Macedoniumpresbylerum libri iv, heroico cor- nali, quem non pillo diversum ab eo quem Londini
    mine. Hunc enim titulum Bandinius expromit. Ordo collocat Oudinus loc. cit. Sed, ut num. cit. 45 anim-
    operum hic nolalur : epistola ad Macedonium, liym- adversum est, ha?c minime sunt opera antiquioris
    475 COELIUS'SÉDÙLliJS. 47tì
    Sedulii, quod de commentario in Priscianum cer-1A et Sedulium. Haclenus codices mss. recensiti ex
    liss'imuin cuique esse debet : l'riscianus enim non Montfauconio.
    est iam anliquus quam|mulli vulgo pulaut. Floruit 91. In Catalogo mss. Anglia? et Hiberniae, num.
    enim saeculo vi, ut ex Cassiodorio, de Orihogr., li- 2506, inter codices Thomas Bodleii, Sedulii libri
    quel. Hoc ipsum confirmat anonymns Mellicensis, quinque : inlelligo carnieri paschale in quinque li-
    de Script, eccles., qui, cap. 18, Priscianum hunc bros distributum. Labbeus, in Nova bibliotheca
    peritissimum grammalicum inter scripiores christia- mss., suppleni. i, ex bibliotheca Caroli de Mont-
    nos collocai. Explanatio Sedulii in Donatum ab chal, cod. 84, referl, 1° Sedulii carmina, quorum
    aliis dicilur in primam arlem, sive editionem Do- prafatto plurimum differì ab edita; 2° Versus Libe-
    nati, ab aliis in secundam edilioncm Donati. Fortasse rali Scholaslici in laudem r.edulii ; 5° Versus Silvii
    Sedulius isle in ulrainque editionem scripsit. Monl- de Salvatoris cognominibus; 4° Versus B. Columbani;
    fauconius, ibid., pag. 417, ex bibliotheca monasterii 5° De die judicii versus; 6° Araloris in Ada Aposto-
    Benedìclinorum Florenliae, Sedu/iipoema sacrum; in loruin libri duo cum duabus ejusdem episiolis versibus
    codice membranaceo, pag. 485, ex bibliotheca Pata- elegiacis. Non explicat Labbeus qitodiiam sii initium
    vina S, Joannis in Viridario, Sedulius cum glossi»; praefationis, qua? multura differt ab edita. Versus
    pag. 652, ex bibliotheca regis Angiiae, Paschale jj ! Silvii de Salvatoris cognominibus, qui in eo codice
    opus (inlelligo carmen); pag. 671, ex bibliotheca S. exstnnt, indicanlur eliam a Montfauconio in biblio-
    Benedicli apud Cantabrigiam, Sedulius; pagina 675, theca mss., pag. 126, cod. 555 biblioth. Vatic, qui
    ex bibliotheca ecclesia?calhedralis Eboracensis, Se- primum 57 versum refert : Spes, ratio,via, vita, salus,
    dulius, de veteri et novo Testamento; pag. 685, ex sapienlia, judex; el ultimimi : Verbum, homo, rete,
    mss. Eduardi Bernardi, Sedulius; pag. 686, Lon- lapis, domus, omnia Chrislus, Iesus. Hi versus tri-
    diiti, in aedibus Jacobaeis, Sedulii opus paschale. buuntur S. Damaso, inter cujus carmina iti pleris-
    Monlfauconius, ut pulo, et nuper indicavi, nomine que edilionibus primus versus mendose scriptus est,
    operis paschalis non intelligit prosarci Sedulii, sed uli etiam apud Merendarci.
    ipsum carmen paschale : ita multi loquuniur. 92. Antonius Sanderus , in Bibliotheca codicum
    89. Pergit pag. 1084, ex bibliotheca Coisliniana mss. Belg-, ex bibliotheca canonicoram regularium
    Sau-Germanensi, Sedulii opus paschale ; pag. 1089, S. Àuguslini in Valle S. Martini Lovanii, refert Se-
    ibid., Sedulius, de Aclibus prophelarum. Hoc esl dulii Scoti carmina et hymni. Fabricius, in Biblioth.
    ipsissimum carmen paschale, ut dixi num. 49, ahi vel. Lai., commemorai Sedulium ms. Norimberga;,
    idem titulus proferlur ex bibliotheca D. Valletta. apud Gotfiidum Thonlasium.
    Ex eadem bibliotheca San-Germanensi, pag. 1156, C ' 95. Catalogus codicum bibliolheca?regiae Parisien-
    Sedulii episcopi gg canneti paschale, eie. Belisarii sis indicai, codice 242, Sedulii opus paschale, cum
    Scholaslici elogiumSedulii et Liberii. Corrigam Beli- glossis inter lineas saeculi xn, aut xm.1 Cod. 7558,
    sarii Scholaslici et Liberii elogium Sedulii. Ex biblio- Sedulii Carmen elegiacum de incarnalione Chrisli,
    theca Murbacensi, pagina 1176, Sedulii carmen pa- saec. ìx. Cod. 8092, Cali/ Sedulii carmen paschale li-
    bri» quatuor. Ejusdem carmen de miraculis novi Testa-
    schale, et alia ejusdem. Belezurii Scholaslici versus :
    0 menti qualuor libris : subjecta Liberati Scholaslici el
    titulus, Sedulius antistes, in-fol perg. Hi sunt versus
    acroslichi Belisarii, cujus nomen non mio modo in Silonis carmina acrosiiclia in laudem Sedulii, saie. x.
    mss. exprirnitur. Fonasse sunt duo exemplaria ejusdem operis. Quod
    90. Apud laudatuin Montfaucotiium, pag, 1180, autem passim quatuor libri tantum immerantur,
    ex bibliotheca Mediani monasterii in Vosago, Sedulii causa, ut opinor , esl ipsa;divisio operis in librum i
    carmina, cod. siculi x; pag. 1205, ex bibliotheca veteris Testamenti, et libros ìv novi. Silonis autem
    monasterii Vindocinensis SS. Triuilalis, Sedulius, nome!) prò Belisario positum videtur. Ibidem, codice
    bis ; pagina 1222, ex bibliolheca S. Albini Andega- 8095 : Cmlii Sedulii carmen paschale libris quatuor.
    vensis, Sedulii epistola ad Macedonium, sacrum opus, Veterise! novi Testamenti collalio versibus elegiacis,
    de velcri et novo Testamento, hymni duo ; pagina 1245, D aucloreeodem. Codice 8094: CmliiSedulii carmen pa-
    ex bibliotheca S. Petti Carnulensis, Incipit ars Se- schale: passim inter lineas glossa, i-asc.xi.Cnd. 85!5 :
    dulii poeta christiani. Haec est annotatio quaedam Cmlii Sedulii carmen paschale. Collalio veteriset novi
    eodem auctore, saec. xm. Cod. 8514 : Cm-
    librarti, a nobis etiam observata in Olloboti. -I, -de Testamenti,
    lii Sedulii presbyleri corineti paschale, s;ec. xm. Col-
    tjua confer num. 9 el 45. Ex bibliotheca monasterii
    etc Hymnus lotam vitsm Chrisli coniinens,
    de Lyra, pag. 1258, Sedulii paschale carmen; ex mo- lalio,
    saec. xv, ut videtur. Cod. 8515 : Carmen paschale,
    nasterio S. Peni Pratellensis, pag. 1366, Sedulii,
    Collalio, eie, eodem auclore. Cod. 8516 : Cai- en
    ut videtur, plura exempla; pag. 1270, ex monaste-
    pisellate, Collalio, eie. Cod. 8317 : Carmen paschale
    rio S. Ebrulphi Uiicensis Sedulii rhetoris opera. Se- cum schotiis, Coltatio,
    Hymnus. Cod. 8510 : Sedulii
    dulius vettts poeta noster rheior a-Raiberto et aliis hymnus de VitaClirisli. Haecquidem ad nosirum poe-
    vocatur, ut dixi num. 21. Ex bibliotheca S. Victoris- tarli pertinent : nani Sedulii commentarìolusin arlem
    Parisìensis, pag. 15?5, Sedulius; ibid., Cx biblio- Eutycis grammatici, in cod. 7850, alterius Sedulii
    theca Laudunensi, Glossa antiqua super Virgiliumi esse creditur, ul dixi num. 45.
    477 PROLEtfOMÈNA. '478
    91. Muralorius, torci, m Antiqui!. Itàl. med. aevi, A fine id notatimi erat : Valerti Marlialis poèta lepi-
    pag. 818, exscribit eaialogum bibliolheca?monasterii dissimi, electorum epigrammatum liber primus cum
    Bobiensis saeculo x, 53 circiter exaralum. Auctor Hermanni Buschii familiarissimaexposilione, in cla-
    inter veteris bibliotheca? libros recenset : Li- rìssiina Agrippinensi academìa impressus, (elicila-
    brosClaudianipoeta qualuor, el in uno ex his Sedulii explieit anno MDIX. Arnlzenius hinc conjicit, Sedu-
    qtiadam pars, et alia opuscolo. Poslea libros Sedulii iv, lium quoque eodem anno 1509 impressum fuisse :
    fortasse qualuor exemplaria. Unum ex bis fuisse sed , ut videtur , haec duo opera in Unum volunién
    pulo codicem Taurinensem descriplum num. 62. In- compacia fueranl, alque adeo certus amius édilio-
    ter libros quos Dungalus pracipuus Scotorum obtutit nis Sedulii colligi rceqiiit. Margini qùaedàm érant ab
    beatissimoColumbano,h. e., monasterio Bobiensi|: homine prorsus non indoclo ascriptà, sed lilteris
    Sedulii orlliograph. Inter libros Theodori presbyteri : ila negligenter exaratis, ut pauca ex iis excerpere
    Sedulii, Juvenci, et Prosperi, ac Prudenlii, el aliorum Arntzeiiio lieuerit, qui liane editionem vocat Monct-
    versificatorum liber unus. In var. lect. ad epibtola'm sleriensem.
    Sedulii ad Macedonium ante carmen paschale indi- 98. Editio iv, anno 1499, Lipsia?, per Jacobum
    canlnr codices mss. Biandin., Scotti, Roseweydi, et Thanner , in-4°, ex Biblioth. med. et inf. aevi Fa-
    Bollandi, quibus illa epistola illuslralur ea parte, B bricii cum Polis Mansii.
    qua agilur de Syncleiice. In Chronieo Fonlanelleiisi 99. Editio v, anno 1499, Parisiis , in-fol0, cum
    inter libros quos Wando abbas saeculovm compara- Juvenco et aliis, ut fusius dixi in Prolegom. ad Ju-
    vi!, recensentur Libri qualuor Evangeliorumexposilio- vencum, riunì. 55. Vide etiarci Màiliaire, Armai, lyp.
    nemcontinentesediiama Sedulio, viro schotastirissimo, pag. 562.
    ad Macedoniumpresbijterum. 100. Editio vi, anno 1501, Mediolani, cura Jani
    CAPUT IV. Parrhasii. liane ediiioiiem apud Batavós rarissimam
    Arntzenius frustra diu quaesivit. Romae quidem non
    Recensenti!!-ediliones Sedulii, interprete»,et conjeclu- obvia
    est, sed exstai apud ci. praesuTemReggium ,
    rarum in eum auctores. reconditioris sacra? doclrina? in paucis a-quum et
    95. Edilioi, sine anni nota, Pnrisiis in-4", ex offi- doctum aesiimaiorem : cui pluriihum haec nostra
    cina Aseensiana, recensente Nic. Cappusolo. Sic poeiarum ebristianorum sylloge debet, tum qua
    Fabricius in Bibl. vet. La!. Eam vidi in Bibliolheca piarieeto biblioiheeae Vaticana?, (uni qua selectis
    Corsinia h<;Ctilulo : Celii Sedulii presbyteri, Mira- libris ac singulari philologia? perilia inaimelo. Ti-
    biliumdivinorumlibri quinque cum hymnoel Carmine tulus est : Sedulii carmen paschale. Aurelii Prudenlii
    elegiacoejusdem, Jelian Petit. Venundaniur Parrhì- E ©0 carmina. Subjungitur decretum Gelasii de Se-
    siis invia ad dimmiJacobum sub LeoneOrgenico, et in dulio. Sequilur dedicatio , site praefaiioParrhasii ad
    moliledivi Hilarii sub Speculo. Praefatur Nic. Cappu- MichaelefiiRicciuti) Ncapolilario'ni régiuni Insubria?
    solus ad Joannem Guillardum Parisieiisem magrcsa gubernatorem : qua?in hoc exemplari déest, ac vix
    exspectationis adolescentulum. In fine : Quintoka- (juu:dam ex (ine legi possunt, nimirum : Accipein-
    ler.das marlias ex officina AseensianaapudParrhisios. lerea Sedulii nostri canneti, el alterum disertissimi
    Post carmen paschale est epigramma Sedulii, lum viri Piudenlii'i, cujus uiinam scripta omnia exslarent,
    hymnus et elegia. Cappusotus Sedulium interprelari aul saltemsitjuareperiunlur, incuria temporum depra-
    consliluerat. Mirati aulem non nequeo, ait, toni reli- vata non essent. Cene nec ego tantum laboris in emen-
    giosum,tamqueamanum scriptorem non faisse anlehac dando subissali, quique divinorum studio tenentur ,
    in yymnasiis Parisiensibus vulgatiorem.Prolert eliam nihil in eo genere desiderarem. Sed isla qualiacumque
    Sedulii elogium ex decreto Gelasiauo apud Graiia- legi malui ,quam penilus aderire, qua tu boni, quaso,
    num, in aliis editionibus repellimi!. consulas, el Junum tuum , qui le colil, ama. Bene
    59 96. Editio in-4°, sine anno el consule, ail vale , decus nostri soli. Mediolani , ldìbus Juniìs
    Arnlzenius,qui ea usus est, et id.'solum proferì ex ti- MCCCCGI. Putabat Parrhasius , Prudentium et Sedu-
    lulo : Sedulii poeta chrisiianissimì,pasclwliscarminis ì5 liuni anlea ediios non fuisse : sed falso id putabat.
    libri quatuor. Ejusdem lujmnì duo non panitendi. Ad Post praefationem : Sedulii christiani poeta carmen
    lectorem disliehon : paschale. Sequilur prologus melricus Sedulii, et
    Haectibi Sedulii, si le sacraIectioducit, sine ullo titulo aul divisione librorum carmen pa-
    Dulciadivinicarminavatis eme. schale. [In fine : Explicìt Sedulii carmen paschale.
    Seqttebatur Gelasii lesiimoniuni. Arntzenius Veterem Adduntur nonnulli hymni Prudenlii, ut explicui
    1 appellai. Comment. ad hymn. 2 Peristeph. vers. 1, ubi ex
    97. Edilio ni. Idem Arnlzenius vidit aliarcieditio- liticris eruditissimi viri Jacobi Morelli inonui, hanc
    nem sine anni noia, ad cujus calcem base legeban* editionem exsfcire in bibliotheca S. Marci Veneliis;
    tur : Hoc opus felici exilu ali industria viro Georgia Plura alia de hac edilione eodem loco observavi,
    Riclwlff,impensisLaurenlii Bornman aneis lypìs ex- qua? Roma?etiam in Bibliotheca Corsinia asservalur.
    cusumest in prmclara urbe Monastcriensi, Veslpha- Animadversiones Parrhasii in Sedulium et Pruden-
    lìa metropolinobilissima. Adjeeta erant buie edi- tium proferam num. 189 seq. Arnlzenius-varias le-
    tioni quaedam epigrammala -Marlialis , in quorum ctiones ex Parrbasio proferì, quia eas ascriplas
    479 COELIUSSEDULIUS. 480
    a docta manu invenerat in Georgii Fabricii editione j\ 62 Editio xm, anno 1516, Taurini, apud Joan-
    Poeiarum christianorum. nem Angelum el Bernardinum de Silva, curante
    101. Editio vii, anno 1501, publicata anno 1502. Joanne Brema, quam laudat ci. Zacharias in per-
    Venetiis, apud Aldum , cura aliis poelis christianis. egregio suo opere Storia Polemica delle proibizioni
    Eam descripsi in Prolegom. ad Juvencum, num. 60. de" libri, ad annum 496, n. 10, pag. 51.
    In secundo volumine poeiarum christianorum , Al- 105. Edilio xiv, anno 1524, Compiuti, in-4°, cum
    dus primum locum Sedulio dedit hoc tilulo : Cmlii paraphrasi Nebrissensis, ut refert Nic. Anlonius in
    Sedulii presbyteri Mirabiliumdivinorumliber primus. Biblioth. nova Hisp. verbo Anlonius Lebrixa, sive
    Cum sua gentiles , etc. Desunt epistola ad Macedo- Nebrixa, Latine Nebrissensis, quem edidisseait : In
    nium et prologus metricus. Capilapassim suis litu- Sedulii poemade Chrisli miraculis paraphrasis. Com-
    lis dislinguuntur. Primus liber continenler prolra- piuti, 1524, in-&°,nisi error est in numeris 1524
    hitur usque ad versum Ora lupi, qui in aliis editio- prò 1514, ut modo dicebam. Recusa paucis ante
    nibus est finis libri secundi. Post carmen paschale annis est Bibliolheca velus, et nova Nic Antonii
    est elegia Canlemus cum inscriptione, Hoc opuscu- Matrili elegantissimis typis : el Bibliolheca?quidem
    lum, eie, de qua alibi, tum Sedulii epigramma , veteri notationes suas non quidem ita multas prò rei
    quod incipit, Hac tua , postremo 61 C. Sedulii B amplitudine, sed eruditas tamen el seleclas adjecit
    presbyteri hymnus de Christo succinoleab incarnatione vir clarus Franciscus Perez Bayer. In Bibliolheca
    usque ad ascensionem.Baylius priores alias editio- nova solum appareni addiliones posihuma? ejusdem
    nes ignoravit, qui in Lexico liane primam carmi- NiC. Anlonii. Ulinam simul prodiisset, aut nunc
    num Sedulii editionem esse docuii. denique in Iucem emitteretur supplemerclum Bi-
    102. Editio vili, anno 1504 , Lipsia;, in-4°. Hujus blioiheeaenova?, de quo sermo fu in praefaiionead
    varias lectiones annotavit Grunerus. liane edilionem Mairilensem. Cura enim viri dodi,
    105. Editio ix, anno 1509 , cujus varias lectiones Thomas Anlonius Sanchez, Joannes Anlonius Pel-
    margini editionis Sedulii Tornaesiana? anni 1566 licer, et Raphael Casalbon, augenda? et corrigenda?
    ascriptas collegit Arntzenius. Ignoratur locus; ac so- Bibliolheca? nova* multam operam et laborem in-
    lum erudita manus ad prologum vers. 4 notaverat : sumpserint, ut eam tulius legere possimus, optan-
    Nusquam diphthongusncque accentus apparet in edi- dum valde est, saltem correctiones in publicam Iu-
    lione nostra anni 1509, de cujus scripluraeantiquitate cem venire.
    disseruit Salmasius, ad Sarravium epist. 185. Hanc 106. Editio xv, anno 1528. Huic anno edilionem
    edilionem Arnlzenius Veierem 2 nominat. Fonasse Sedulii Basilea? in-8°, ex recognilione Theodori
    non est diversa ab ea qua? in Biblioth. med. et inf. C Poelmanni, assignat Fabricius in Biblioth. vel.,
    a?vi Fabricii hoc anno 1509 peracla dicilur Lipsiae cum de Sedulio agit; quam repetilam innuit 1554,
    per Jacobum Thanner, in-4°. 1557, et Calari 1575. Loquitur de editione Sedulii
    Edilio x , 1509 , Colonia;, ex Biblioth. med. simul cum Juvenco, Aratore, et duobus hymnis
    Fabr. Venantii Fortunati integritali sua? per G. Cassan-
    Editio xi, 1512, Lugduni, cum commentariis drum restitutis. At ipse Fabricius dum Juvenci edi-
    Nebrissensis, in-4°, ex Biblioth. med. Fabr. For- tiones enumerat, solum refert edilionem ex recogni-
    tasse legendum Lucronii prò Lugduni. Vide n. seq. lione Poelmanni Basileae sine anni noia, praemissa
    104. Editio XII,anno 1515, in-4°, Caesaraugusta?, epistola Hadamarii, qua?repetila fuerit Calari. Con-
    cum paraphrasi Nebrissensis. Haecdescribilur a Ma- fer num. 109. Ceillierius quoque commemorat edi-
    jansio in Spec. sua? biblioiheeae p. 27. In fronte lionem BasileensemSedulii anni 1528, sed, ul con-
    conspicitur Sedulius explicans volumen cura hoc ti- jiccre licet, ex Fabricio.
    tillo : Calii Sedulii presbyteriPaschale opus : et paulo 107. Edilio xvi, anno 1554, Basilea? in-8°, ul ex
    inferius legitur : Sedulii Paschale, cum commento Fabricio nuper dixi. AdhaeretCeillierius.
    Anlonii Nebrissen.; et ad finem operis ita : Sedulii 108. Edilio xvii, anno 1557, in-8° : Juvenci Hi-
    Paschale, cum reliquis opusculis, qum exslanl Car- ^ spani et SeduliiQQScotigena presbylerorimiet poeta-
    mine conscripta, pnìunlur. Explicita Casaraugusia rum chrislianissimorumhisloria evangelica, versibus
    industria, et expensis Georgii Caci, vi Nonas Seplem- heroicisad amussim expressa : jam lersiores, et ex
    bres , anno salutis Christiana MDXV,post primam im- veterumaliquot librorum collationemulto castigaliores
    pressionali , quam castìgavit, punxìl, dispunxit, in- in lucem prolata. Colonia, apud Eucharium (Cervi-
    terpunxitque Anlonius Nebrissen., adjecilque pura- comuni). Recensuit Reinhardus Loricbius Hadama-
    phrasin in locis obscuriores(sic). Praecesserat ergoi rius. Hanc editionem explicui eliam in Prolegoiuen.
    alia ediiio, ac fonasse Compiuti 1514, qua? per er- ad Juvencum num. 69. Post Juvencum est Sedulius
    rorem in Biblioth. Nic. Anioni! alligala fuerit an- cum epistola ad Macedonium et prologo metrico.
    no 1524, aut Lucronii, vel Lugduni, ex dictis num. Carmen, ut in Aldo, in quatuor libros divisum est.
    praeced. Dempsterus ait, se non vidisse Vilam Se- Postea : Incipit hymnus ejusdem, eie. Haecest ele-
    dulii, quam a Nebrissensi confectam narrant Gesne- gia Canlemus.Denique carmen Sedulii, sive hymnus
    rus et Simlerus. Sed, ut ego puto, Nebrissensis so- alphabeticus, A solis ortus.
    lum scripsit brevem praefationemin carmina. 109. Edilio xvm, eod. an. 1557, in-8° : Juvenci
    481 PROLEGOMENA. 482
    Hispani evangelica historìa libri iv. Caliì Sedulii Mi- A. Editio xxn, anno 1545. Basilea?, in-8a, cum Ju-
    rabilium divinorum, sive paschalis carminis libri iv, venco et Aratore, collata cum codice Rollcndorphii
    una cum hymitis aliquot. Araloris in Ada Apostolica et aliis codicibus mss., ex Fabricio et Reuschio in
    libri duo. VenantiiHonorii Fortunali hymni duo per catalogo editionum Juvenci. Fonasse diversa est
    G. Cassandrum ìnlegrìtalì sua restituii. Omnia per editio Basileensis Sedulii hoc anno cum comment.
    TheodorumPoelmannum Cranenburgensemrecognila, Nebriss., qua? indicalur in Bibl. med. Fabr., verbo
    Basilea : sine certa anni noia, praemissa epistola Sedulius.
    Hadamarii ex editione Coloniensi ejusdem anni 1557. 115. Edilio xxiu, anno 1548. Basilea?, in-8°, cum
    In Prolegomenis ad Juvencum num. 70 et 75, con- Juvenco et Aratore, ex Fabricio inter editiones Se-
    jiciebam, liane edilionem differendam esse ad an- dulii. Vereor, ne in tot edilionibus Basileensibus
    num ISSI, neque nunc quidem aliter senlio, quam- aliqua subsit fraus bibliopolarum, qui saepeprimam
    vis Fabricius edilionem Sedulii et Juvenci cum Ara- frontem librorum recudunl, ut nova editio videatur.
    tore, etc, Basileensem anno 1557 referat. Acctira- Fonasse etiam error est in numeris 1548 prò 1545.
    tior enim mihividetur Fabricius, cum inter editiones 114. Editio xxiv, anno 1551. Basilea?, in-8°, cura
    Juvenci Basileensem hanc Poelmanni sine temporis et studio Poelmanni, ut dixi ad annum 1557, ex ca-
    nota dicit esse : errat tamen, quod quatuor hymnos 18 lalogo bibliotheca? 65 regia? Parisiensis. Dubitavi
    Fortunati a G. Cassandra integriiali sua?restitutos in Prolegomen. ad Juvencum, numero 75, et dubito
    asserit. In elogio Sedulii recteduos tantum commemo- etiamnum, siine haec prima ediiio Poelmanni, an re-
    rat. Poelmannus Sedulium post Juvencum collocai: petila.
    praemillitepistolamad Macedonium,lum praefationem 115. Editio xxv, anno eodem 1551. Barlhius,
    melricam. Carmen paschale divisum est in quatuor libr. XLIXAdvers., cap: 5, cilat edilionem Lugdu-
    libros , ita nimirum ut tertius coalescat ex lertio et nensera hujus anni, quae Aratorem, Sedulium et
    quarto nostra editionis. Post carmen , Calli Sedulii Juvencum ad lectionem mss. prorsus renovatos pra?-
    elegia, CANTEMOS, eie. Post elegiam, Cmlii Sedulii seferl.
    hymnus, A SOLIS,etc. Post hymnum epigramma de 116. Editio xxvi, anno 1553. Lugduni, cum Ju-
    quatuor Evangelislis, Matlhaus instiluit, etc, quod venco, in-12, quam conlulit, et Tornasianam 1 ap-
    in nostra editione Juvenci, ex vetustissimo exem- pellai Arntzenius. Conlinet eliam Aralorem. Ejus
    plari positum fuit prò prima praefalione Juvenci. In mentionem feci in Prolegom. ad Juvenc, num. 76.
    codice Poelmanni nomen auctoris ascriptum non erat. 117. Editio xxvu , anno 1554. Basilea;, ut Ceil-
    Post epigramma versus acrostichi de Sedulio, Sedu- lierius testatur.
    lius Domini, 64 et Sedulius Christi, praetermisso *J 118. Edilio XXVIII , anno 1564, cum aliis poelis
    auctorum nomine. In fine voluminis, post varias le- cbrisijanis, recensente Georgio Fabricio, ut laiius
    ctiones in Juvencum addita? sunt nunnullae alia? in in Proleg. ad Pradent., Juvenc. et Dracont. exposui.
    Sedulium, qua?margini eliam carminum suis in locis Confirmat Arnlzenius quod loc. cit. de Fabricio
    appositae apparent. dixi : Permisit sibi, ait, uno el altero loco, quod non
    110. Editio xix, anno 1558. Grunerus conlulit edi- debebat,judiceDaumio, adHeinsium epist. 225, lom. v
    tionem Sedulii Coloniensem hujus anni in-8°. Si///. Burnì. Idem quoque egit in Sedulio, iransposilis
    111. Editio xx, anno eodem 1556, Antuerpiae,apud plerumqueverbis, si metri lege» aliquid damni pale-
    Viduam Martini Ca?saris,£in-8°, ex Bibl. med. Fabr. renlur, qua ipsius Iransposiliones, licei in codicibus
    112. Editio xxi, an. 1541, in-8° : Cmlii Sedulii neutiquam (ondala, tamen a poslerioribus avide sunt
    presbytericum piissimi, tum doctissimi, paschale opus, interdum receptm. Sapìus illud in Iransposita voce
    seu Mirabilium divinorum libri quinque cum enarra- JUGISobservavi,... licei in quibusdam Fabricius cer-
    lionibusluculenlissimìsMiri AntoniiNebrissensis.Ad- tissime habuerìl praeuntes, quos secutus est.
    junximus eliam Juvenci Hispani presbyteri evangeli- 119. Editio xxix, anno 1566,'cum Juvenco et Ara-
    cam hisloriam ejusdem argumenti, addilis et in eatn- tore, in-12, aut 16, quam Tornasianam 2 Arntzenius
    dem commentariis. Omnia ad vetustissima exemplaria ** vocal. Ea etiam ego usus sum ex locupletissima bi-
    callaia et caslìgata. Basilea, anno MDXLI. Hujus edi- bliotheca optimi principis, eminentissimi cardinalis
    tionis memini quoque in Prolegom. ad Juvencum, Valeniis Gonzaga?. Confer prolegom. ad Juvencum
    num. 71. Typographus est Westhemerus, qui praefa- num. 78.
    tionem quoque adjecit. Nebrissensis enarraiiones in 120. Edilio xxx, anno 1568. Lipsia?, ut Ceillierius
    hac lanlum editione vidi : Arnlzjnius, aliique recen- refert, qui affirmat esse in-8°, cum aliis poetis chri-
    tes edilores Sedulii omnino his caruerant. Post prae- stianis, procuratam a G. Fabricio. Id nihil aliud esse
    faiionem Nebrissensis, praelermissa epistola ad Ma- censeo, nisi quod Fabricius in Bibl. Lai. 1. iv, e. 2,
    cedonium, incipit prologus metricus Sedulii Pa- inter editiones-Prudenlii commemorai : Georgii Fa-
    schales .-lum Carmenin quinque libros dislribulum; bricii in Paanas tres Prudenlii, Sedulii el Fortunati,
    deinde : Incipit hymnusejusdem, etc. Haecest elegia de Vita et Morte Christi, et in hymnos tres alios Pru-
    Cantemus.Postremo : Sedulii presbyterihymnus iam- denlii, et in Romanuni martyrem exposilio. Lipsia
    bicus dimeter, etc. Enarraiiones Nebrissensis inter 1568, M*-8°.Subjunda adagiorum notatorum centuria.
    versus collocanlur. In Biblioth. med. 66 Fabricii inter editiones Sedulii
    485 COELIUS.SEDULIUS. 484
    recensetur editio Basileensis in-4°, anno 1566, int A Prudentium num. 115. Elegia Sedulii cum hy-
    poetis christianis G. Fabricii : sed haecdiversa noni nino edita foit in Hynmario Veri. Thomasii, hym-
    esl ab edilione quam anno 156£ adjudicavi. nus etiam in Offìciis per ferias Alcuini, et Lipsia;
    121. Edilio xxxi, anno 1575, Calari repelila exi. 1522, in-8°, per Pelrum Mosellanum post librum
    editione Poelmanni, ut uberius dixi in Proleg. ad1 Cathemerinwii ex Biblioth. med. et inf. sevi Fabri-
    Juvencum, num. 80. cii , verbo Sedulius.
    122. Editio xxxii, 1575. Parisiis, in Bibliothecai Edilio xxxvi, anno 1701, Edimburgi, in-80, qnae
    Palrum, per Margarinum de la Bignè, toni., vm ubii accurata Imbellir, et refertur in Bibl. med. Fabr. ex
    exstant carmen paschale, elegia et hymnus. In aliis; GeorgioMackenieDe Scoiis eruditis voi. 1, pag. 546.
    Bibiiotbecis Palrum prodiit Sedulius cum aliquaj Haec, ut opinor, esl, quam Arnlzenius Scolati!, el
    varietale : nam in secunda editione 1589, Parisiis,, Edimburgensem appellai.
    el in Appendice ad BibliothecamMargarini, Parisiis,, 126. Editio xxxvn, anno 1704, Celiarti cura in-8°.
    1624, Sedulio tribuuntur carmen paschale, elegia ett Cmlii Sedulii poeta inler Christianos veteres elegan-
    hymnus abecedarius , el nibilominos rursus excu- tissimi Mirabiliumdivinorum libri, Paschale Carmen
    dilur elegia hoc tilulo : Tttrtì Rufi Asterii, viri con- dìcli, el hymni duo. Ghrislophorus Cellarius ex mss.
    sutaris, veteris el novi Testamenti collalio Seduliot B codd. recensuit, el annolalionibus illuslravil. Halm
    hactenus ascripta. Nolatur Asierium fuisse consulemi Magdeburgica : sumpiibus Orphaiiottophei. Accurata
    cum Flavio Praesidio. Additur ex Cuspircianoel Aldo,, esl haeceditio, et scholarum usui accommodata.
    carmen hoc editum ab Asterio, inscriplum Sedulio;; 127. Edilio xxxvui, anno 1759, Cellariana in Ger-
    ex Panvinio, Turrito inscriptum et missum ; exsiare; mania repetita , ex Arnlzenio , qui vitiis priori tur-
    mss. codices, qui Claudiani Mamerti esse dicanl. pius commacttlalam ait.
    Ila etiam editur elegia, et ,hoc ipsum annoiatur ini 128. Edilio xxxtx, an. 1747, in-8°. Calii Sedulii
    Bibliotheca Patrum Colonia?1618, sed inter operai Mirabiliumdivinorumlibri quinque, sive carmen pa-
    Sedulii in hac Bibliotheca elegia non refertur. Cn. schale. Ilem hymni duo ad codicum mss. et edìlionum
    Spinianus prò Cuspinianus, el Panninius prò Pan- velerumfidem recensuit, lectionesvarias, observulìo-
    vìnius, menda suol in his Bibliolhecis repetita. Totai ne», et indices necessario»adjecil Joannes Fridericus
    ipsa narratio falsa est, ut liquet ex num. 46 et 162. Gruner. Lipsia apud Joannem Wendleruin. Grunerus
    Sedulio in bis Bibliolhecis adjuncii sunt versus; in variantibus lectionibus annotandis diligcns esl, et
    acroslichi Liberii et Belisarii de eo; el in Bibliotheca copiosus, breves interdum , et erudiias notas sub-
    Coloniensi anni 1618, carmini paschali pra'ponitur jicit. Arnlzenius acerbiori g@ calamo Grunetuni
    praefatio ad Theodosium Auguslum , RomulidumG usura objicit in enarrandis Vonckii conjecluris :
    duclor, quam Sedulii esse negavimus. Post acro- quaedam eliam errata typolhelaran) in Carmine
    slichidem Belisarii est opus paschale Sedulii, sive exseribendo animadverlil, qua? certe non multa
    prosa ; lum Colleetaneum in Epistolas Pauli , quod sunt.
    alterius esl Sedulii. In aliis pariler Bibiiotbecis Pa- 129. Edilio XL, anno 1761, in-8°. Cmlii Seduta
    lrum typis expressus fuit Sedulius, proeserlim in Carminis paschalis libri quinque, el'Jiymni duo cum
    Lugdunensi 1677. nolis Casparis Barthii, Chrislophori Cellarii, Cornelii
    125. Edilio xxxiu, anno 1588, Lugduni, in-?2, Valerli Vonckii, Joannis Friderici Gruneri, aliorum-
    vel 16, de qua vide num. 82 Prolegom. in Juvencum. que : quibus accedunl Thomas Wopkensii Adversaria
    Hanc edilionem habuit Jo. Alb. Fabricius a Nic. emendalioramaxima ex parte adirne inedita. Curante
    Heinsio cum mss. collalam : eamdem Tornasianam 5 Ilenrico Joanne Arnlzenio, I. F., qui annoialiane», et
    Arnlzenius nominai, qui animadverlil, easdem fere observalionumspecimenadjecil. Leovardimapud II. A.
    lectiones servari in hac edilione Tornaesiana 5, et de Chalmot. Multimi debet Arnlzenio Sedulius, qui
    in Bibliotheca Maxima Patrum Lugdunensi. selectissima quoeque ex aliis collegi!, plurima
    @y. 124. Editio xxxiv, anno 1605, in Corpore etiam e sua penu adjecit supra oetaiem doctus, sed
    Latinorum poeiarum, Lugduni, in-4°. Huc revoco ** ^ ita ut, eliamsi ipse identidem id non jactarel, la-
    alias editiones Corporis , et Chori Latinorum poe- men nimis juvenem eum esse facile aguosceres. Spe-
    tarum recensitas in Prolegom. ad Juvenc, num. 83. cimen observalionum 15 capitibus comprehensum,
    Neque dissimilia sunt alia opera, quibus plura Se- quod addidit, nihil habet corninone cum Sedulio,
    dulii conlinenlur , ut Flores poeiarum , Margarita exceplo uno, et altero capile.
    poetica Alberti Eyb. Addo Hieronymi Freyeri Fa- 150. Edilio XLI, armo 1775 , cura et studio Gal-
    sciculum poemalumLatinorum, in quo selecta car- lando in Bibliotheca Patrum lom.fIX, pag. 555. Se-
    mina sunt Ausonii, Prudenlii , Claudiani, Sedulii , dulii presbylerilibri quinquepaschalecarmen inscripli,
    Boelii, etColumbani, praeter alios veteres et recen- et hymni duo ex edilione Cliristophori Cellarii, nunc
    les poetas , HaìaeSaxonum 1715. denuo recensita, et cum mss. codice bibliothecare-
    125. Editio xxxv, anno 1610. Collatio veteris et gia Taurinensis callaia, necnon CarmineDe Verbiin-
    novi Testamenti Sedulii, sive elegia Canlemus, etc, carnatione adaucta. Accesseruntlibri quinquePascha-
    in Manuali biblico Francofoni 1610, pag. 15. Edi- lis operis studio Fraudici Jureti primum edili, el no-
    tionem hujus Manualis descripsi in Proleg. ad lis illustrali, nunc vero iterum recognili, el emendali.
    48S PROLEGOMENA. 486
    Gallandius Cellarii seleclas notas adhibuil, suasque A A explicandus. Quod el ipsum lamen hic lector aqims
    nonnullas adjecil. inveniet. Sane Barthius magnani lucem scripioribus
    151. Pauca nunc addarcide conimenlatoribus Se- fere omnibus antiquis attulit, sed interdum subtili-
    dulii , et de aliis, qui observaliones, aut conjecturas, bus suis conjecturis id extorquere vult, ut veteres
    io ejus carmina conscripseraiit. In codicibus mss. auctores latti perplexe, tamque obscure loquantur,
    passim occurrunt glossa', et in nonnullis locuplelio- quam ipse loquitur. Plerumque enim facilius scri-
    res : ex quibus aliquando vera iectio eruilnr, inter- ptorurn opera, quae illustrare conatur, quam ipsos
    dum senlenlia obscura expìanatur. Kojusmodi glos- ejus commentarios inielligas.
    sis antiquis, cum opportunura visum fuit, usi fui- 15i. Daumius corpus Christianorum poeiarum
    nius. Post restitotas litteras primus iElius Anlonius emendatius edere eonstituerat, in quibus locum
    Nebrissensis de Sedulio illustrando cogitavit, edilis suum habebat Sedulius : qua de re videri possimi
    brevibus notis, et ad usum Schola? accommodatis, epistola 87 et dì Heinsii in Syll. Burmann. Egregia
    quibus lamen iheologi etiam juvari possint : neque de posteriori* aevi poetis Dauniium conferre potuisse
    tara mirandum est, eum aliquando aberrasse , quam ail Arnlzenius , licet vir majoris diligenti»;, ac do-
    tot praeclaras ircterpretationes primum omnium in ctrinae, quam judicii vidcaiur Williofio diss. de vero
    lucerciprolulisse. E distichor. Caton. auclore pag. 501. Suspicatur idem
    B
    60 152, Nebrissensi adjungimus duos alios fIispa- Arntzenius, Joannem Albertum Fabricittm quoque
    nos,quorum alter, BartholomaeusMorlaucs, commen- decus aliquod Sedulio conciliareslatnis.se, cum par-
    tarios, et notas scripsit in plures poetas, et noniinatim lem poetarnm Christianorum edere in animo habue-
    in Prudentium, AlcimtimAviluin, MariumVictorium, rit, ut refert Reimarus in ejus Vita, pag. 209.
    Juvencum, Sedulium, Aratorem, ut narravi in Prole- 155. Cornelius Valeritis Vonck Ieelionnm Latina-
    gom. ad Prudeniitim, num. 259, in nota. Poslea re- rum libros duos edidit Trajecii Viltoruin 1745, in-8",
    cusa fuit Matrili Bibliotheca Hispana Nic. Anlonii, et lib. i, cap. 6 , conjecturis Sedulium emaculare
    et ex hujus addifionibus posthumis mentio in ea studet, quas Arntzenius notis suis inseruil. Gruneri
    facta est Bartholonuei Morlanes, cnjus commenla- de Vonckio judicium libens amplector, verumque
    rios mss. Caesaraugusta?exsiare innuilur. Antiquior esse profìleor : Vonckius, inquit, nimis ad innovun-
    Mortanefuit, atque ipsi Nebrissensi aequalis alter com- dum proclivis, et de corrigendis, quam intclligendisve-
    mentator Sedulii JoannesSoprarius, cujus laiidanlur terum scripiis magis sollicitus. Tboma?Vopkensii ani-
    a Nic. Antonio in Biblioth. nova Hisp.commentaria in madversiones crilicae in Sedulium exstant in Mise.
    Sedulium poetarci ex epigrammate L. Marinei Siculi observ. Criiic.in auctores veteresel recenies lom. IV.
    1.ii Carminum, ex quo hic pauca disticlia seligo : C > Postea ad Arnlzeniuiu transmisit observalionum sua-
    Conferateximiossi quis me judice vates, rnmAdversariaemendaiiora.uinovo? Sedulii ediiioni
    _Seduliimagnaest gloria, magnus honor. deservirent. Wopkensius, ut fatelur Amlzenius,ma-
    Hsc lege, crede niilii, doctos, sanclosque,magisler, ntim
    Discipulosfacieutcarminasancta luos. potius einendairiccm sola conjecturarum ope,
    Nanisi quasfuerint occulticarminasensus, quam quidem codicum auetoriiate adjutus, admovit.
    OmniaSobrari verbasoluta dabunt. Gruneri a;quissimum estjudiciumin'Wopkensiienien-
    Sobrarium, non Soprarium vocat Mai-incus in suis dationibus multa esse praeclarediciael sumnio cum ju-
    carminibus, qua? post epistolas edita sunt Valliso- dicio : quaedam deserenda, Plures alios, qui Sedulii
    leli, anno 1514. quaedam locacorrexerunt, aul illustrariinl, longum
    155. Georgius Fabricius in commentar, poelar. esset, neque vero necessarium enumerare.
    Christ. cum reliqois nonnulla eliam loca Sedulii ex- 71 CAPUT V.
    ponit. Barlhius siepis ime, procsértim vero in Ad- De Asterio,qui carmina Seduliicollegi!;de Liberio, etBe-
    versariis versus Sedulii ex mss., et ex suis conje- lisario, qui Sedulium versibusacrostichis ornaverunl.
    cluris emendai, et explicat. Ita vero ail 1, LIVAd- 156. In multis mss. codicibus Sedulii annotatur,
    vers. cap. 7 : Faieor, in poetis veleribus me Chrislia- Asterium carmina Sedulii dispersa collegisse, ac di-
    nis amare simpticilalemipsam et diclionis, el sensuum,. r I) vulgasse : sed cum id ab aliis aliter exponalur, verba
    qua quo esl candidior, eo esl merito gralior : cum iu- ipsa codicum ad examen revocare oportel. Antiquis-
    nior ille , el eloquentia a(fcelala pìciura non sinanl[ simus codex noster Vaticanus Reg. 1 sic habet : Hoc
    animimi pura rerum duteedine, numeri» infuso-rum,. opus Sedulius in certas chartulas dispersum reliquit,
    gaudere. Volo,ut redhostimenti loco felices illa animar quod recolleclum, adunalum, alque ad omnem elegan-
    hoc a me habeaitt, ut scripla eorum mea ope legantur,,- liam divulgalum esl a Turcio Ruffo Asterio viro darò
    emendatiora. Veniatin partes, vel redeal potiti» Sedu- exconsv.leordinario, atque palrìcìo. In codice legitur
    lius, etijv.squartini! librum, etc. Et post multa : Hac;- in certa, sed mendum clarum est prò in certas. Haec
    Sedulio nostro eliam hoc loco imputavìmus. Scripsi- nota elsi ab opere separala esl in hoc codice, ut
    mus aliquando iniegras ad eum notas, ut el priore illai dixi num. 60, tamen videtur desumptaex alio codice
    Claudiani edilione indicavimus, sed ea , vereor, ne in% in quo proecedebat prologum nielrtcum. Post nolani
    alias nobis correpant, el sit auctor, nobis 'JQ lamen •i illicoexscribilur epigramma Asterii: Suine, socer meri-
    chorus, liis paucis , et lenuibus commaidandus saltaliti- tis, eie., sed non exprimilur quisnarcisit hic sacermeìi-
    posteri» a nobis, si non plerisque difficilioribus loci»s tis. Reg, 3 illico post epistola») ad Macedoniumsic re-
    487 COELIUS SEDULIUS. isg
    fert : Hoc opus Sedulius inter chartulas dispersimi A chartulas d. r. q. adomatum, atque ad omnem degan'
    reliquit. Recolleclum,adunalumatque ad omnemelegan- liamjsompositutndivulgatum esl a Turcio Rufo Aste-
    tiam divulgatum est a Turcio Rufio Asteria Quinto V. rio V. C. 73 exconsuleo. a. p. Wilihemius etiam in
    C. exconsuleordinario, atque palricio. Sequebalur, ut codice S. Albini invenit ex consule ordinario, et pa-
    videiur, carmen paschale, cujus solum exirema pars tricio, caetera, ut in codice Reraensi apud Sirmon-
    in hoc codice reperilur. Ottobonianus codex i eam- dum, quod confirmat Labbeus de Script. Eccles.,
    derci nolationem affert post epistolam ad Macedo- ubi advertit, in ms. S. Albini annolationem, et epi-
    nium et ante explicationem prologi metrici, quamvis gramma Asterii subjici Carmini Paschali, in ms.
    post hanc explicationem non slatim ponatur prolo- vero Remensi inserta esse inler epistolam ad Mace-
    gus metricus, sed hymnus A solis orlus, ut expo- donium, et praefationem metricam Sedulii. In per-
    stii num. 75; in eo vero discrepat a Reg. 1, quod prò veleri codice Taurinensi alia manus litteris panini
    in cerlas chartulas habel inter chartulas, et postea de- rubris, qua? magnam parlem evanuerant, partirci
    vulgatum, et Turilo Ruffo Asterio Quinto vicariocon- nigris, ex alio codice, ut videtur, nolani de Asterio
    sule ordinario, eie. Verba Quinto vicario, qua? in exaravit, ex qua V. C. comes Galeanus Napione haec
    nonnullis aliis codicibus etiam inveniuntur, ab igna- poluit tantum describere. Robeo ìndpelratuni opus,
    ris exseriptoribus intrusa sunt prò V. C, sive viro B id est esc vester amen lib Primus.... qua-
    durissimo, ut multi observarunl. Neque in hoc co- tuor.... Sedulius inter carlolassuas reliquid, el colliti
    dice indicatur nomen ejus, quem Asterius alloquitur, adunatique sunt a Tuscio Rufo Asterio V. C.,et ex-
    dum ait, 72 Suine, sacer meritis. In codice Valicano consol. Ord. palricio suprascriptorumeditore lìbrorum.
    2, qui satis recens est, nota eadem collocalur in fine Pro Robeo videri legendum Robio dicam in schol.
    carminis paschalis. Differt etiam a Reg. 1 in his : in- ad prolog. melric. Alia fortasse in hunc modum ex-
    ter chartulas...et adunalum, alque orniti elegantia d. plicanda sunt : Incipit Sacrum Opus, id esl, veteris
    e. aTurcio Rufio Asterio Quinto V. C. exconsule or- Testamenti liber primus. Quatuor alios ( novi Testa-
    dinario, atque palricio. menti ) Sedulius, eie. CI. Frane. Antonius Zacbarias
    157. Sirmondus in notis ad Ennodium 1. i, epist. Deprohibit. librorum ad ann. 496, n. 10, simplici-
    24, proferì ex codice Reraensi epigramma Asterii, ter negat, in codice Taurinensi monitum de Asterio
    Sume, sacer meritis, eie., quod dicit esse directum correctore Sedulii exstare ; sed vel eum fugit nota-
    ad euindem Macedonium, cui Sedulius Carmen Pa- tio, quaead me missa est, vel solum illeinlelligit, no-
    schale dedicavit. Animadvertit, posi epistolam Sedu- lationem ejusmodia prima manu exaraiam non esse.
    lii ad Macedonium esse hanc aiinotationem, Hoc 159. His ita exposilis, quaerercdumest, cur in re-
    opus, eie., ut in Reg. 1, cum hoc tamen discrimine, G centibus Sedulii editionibus epigramma Asterii sic
    inter chartulas d. r. q. r. adornatumque, a. a. o.e. d. inscriptum appareat : Turcii Rufii Asterii, qui Sedu-
    e. a Turcio Rufio Asterio V. C. consule ordinario,eie. lii carmina post fata ejus collegit, et edidit, epigram-
    Sequitur epigramma, Sume, sacer. Labbeus in Bi- ma ad eumdem Macedonium,cui Sedulius opus suum
    bliotheca Nova mss. part. i, pag. 25, se vidisse tesla- dedicaverat. In nullo ms. codice expressum est no-
    lur exemplar Operis Paschalis ( inlelligo Carmen men ejus, cui epigramma inscribilur : quod enim
    Paschale ) inilio mutilum, in cujus fine erat eadem Sirmondus ait, epigramma direclum esse ad eumdem
    nota, H. o. S. inter chartulas d. r. q. r. adunalum, a. Macedonium, cui dedicatum erat Carmen Paschale,
    a. o. e. divulgatum esl a Turilo Rufio Asterio excon- id non ex codice, ut videiur, posuil, sed ila ex eo
    sule ordinario a. p. Tum versus Asterii, Suine, sacer collegit, quod post epistolam Sedulii ad Macedonium
    meritis, etc. Bandinius in codice bibliotheca? Lauren- memoraiam annolalionem in suo ms. invenerit. Ti-
    tiana?,quem recensui num. 86, invenit eamdem no- tulum enim epigrammatis nullum ex codice promit.
    tationem, Hoc o. S. inter chartulas d. r., quodr. adu- At codices mss. non omnes eodem in loco annota-
    nalum, alque a. o. e. d. e. a Tertio Rufio Austerio V. tionem ponunt, cum alii eam in principio carminis,
    C. exconsule ordinario a. p. Usserius ex ms. Thor- alii in fine, alii alibi collocent, ut vidimus. Etiamsi
    neyensi eadem fere verba initio carminis paschalis D aulem certa sedes inscriplionis illius, sive noia? es-
    apposita |sic affert ; Hoc o. S. inter e. d. r. q. r. set post 74 epistolam ad Macedonium, lamen non
    adunalumque, a. a. o. e. d. e. a Turcio Rufino Asterio cerlum argumenlum hoc essel, Asterium eo epi-
    Quinto consule ordinario, atque palricio. grammate edilionem Sedulii Macedonio dedicasse.
    158. Barlhius in vetusiissimis membranis reperit Immo, ut observat Labbeus de Script. Eccles.,
    epigramma Asterii, operi paschali pra?missum hac quamvis in aliquo ms. mentio fieret Macedonii in ea
    inscriptione : Opus Paschale, quod recolleclum, adu- annotatione, non lamen cerio colligi posset, eumdem
    nalum, a. a. o.e. d. e. a Turcio Russio Asterio Quinto esse Macedonium, quem Sedulius et Asterius allo-
    exconsuleo. a. p. Paschalis Carminis liber primus. cuti sunt. Adde, potuisse etiam accidere (ut usu so-
    Sequitur deinde epistola? Sedulii ad Macedonium let evenire), librarium aliquem, qui epigramma A-
    fragmentum. Codex Almeloveenii sic refert : Hoc o. sterii post episiolam ad Macedonium legisset, in-
    S. inter chartulas d. r. q. adunalum a. a. o. e. d. e. a scriptionem, quae nunc exstat, finxisse, quod pula-
    Turcio Rufo Asterio Quinto, viro darissimo, consule verit epigramma Asterii eidem fuisse dicatum, cui
    o. a. p. Codex veroj Arntzenianus, Hoc o. S. inter epistola Sedulii inscripta erat.
    489 PROLEGOMENA. 480
    140. Retineamus lamen nolani epigramraati Aste-. A 142. Asterii multi occurrunt inter ethnicos, inter
    rii praemissam. In ea exscribenda codices mss. in- Cbristianos, inter sanclos, inter cpiscopos, inter
    ter se discrepane Verius puto, quod Reg. 1 effert : quosvis alios viros insignes. Sed a nobis solum quae-
    Hoc opus Sedulius in cerlas chartulas dispersimi reli- rendus est Asterius, qui post Sedulium vixerit, qui
    quit, prò quo casieri, inter chartulas. Conscripser.it constil fuerit, qui nomen habuerit Turcius Rufius
    ergo Sedulius Carmen Paschale non uno volumine Asterius. Duo saeculov Asterii consules fuerunt, al-
    conclusum, sedin certas chartulas dispersimi. Quod ter anno 449 cum Protogerce, alier anno 494 cum
    enim alibi Iegilur inter chartulas dispersimi, innueret, Praesidio. Priorem Asleiium fuisse, qui carmina
    carmen inter plures alias chartulas Sedulii disper- Sedulii collegit, lenent Sirmondus in not. ad Enrco-
    sum deliluisse, quod minus verum puto. Pergit no- diurci 1.1, epist. 24, Cellarius pag, 10 cdilionis suce,
    ster codex Reg. 1, quod recolleclum, adunalum, atque Arntzenius cap. 10 Specim. observat., qui mullis
    ad omnem eleganliamdivulgatum esl. Alii prò aduna- liane opinionem confiriiiat. Ratio Simiorcdi videtur
    lum habenl odornatutn; sed melius videtur aduiiatum : haec fuisse, quod Aslerius, qui Sedulii carmina in
    cumenim carmen in certas chartulas essel dispersum, unum corpus collecla edidil, ad eumdem Macedo»
    Asterius illud recollegii, adunaiil, etc. Quamvis autem nium, cui Sedulius carmen dicaverai, 76 ea rnise-
    Iegere velis adontavit, lamen hoc verbum, uti et se- B rit, aut direxerit. Ad aetatem aulem Sedulii, qui
    quenza ad omneme/eganlfomiulelligenda sunt de or- floruit anno circiter 450, magis accedit Aslerius con-
    nato el eleganiia codicis aut voluminis, non quod sul cum Protogene anno 449, quam Aslerius consul
    Aslerius in Sedulii verbis niutandis, aliquid sibi li- cura Praesidio anno 494.
    cere exisiimaverit. Ipse enim in epigrammate de se 145. Arntzenius hoc ipsum argumenlum promo-
    solum ail : Cujus ope et cura edita sunt populis. Col- vet, quia Asterius videtur conjunclus amicitiae vin-
    lectum igilur Carmen Paschale ex multis chartulis, culo fuisse Sedulio, et Macedonio : buie cerio ami-
    et in unum corpus redaclum, alque eleganler de- cus erat, ut probant verba epigrammaiis Asteriique
    scriplum, ab Asterio editum fuit populis, sive divul- tui, eie Fieri autem non potest, aut vix quidem po-
    gatum. Cura eiiain Asterii videiur fuisse, ul carmen test, Macedonium, quem patrem, el niagislrum mul-
    correclum ederetur. torum appellat Sedulius, ad annum 494 pervenisse,
    141. In nominibus ejus exprimendis exemplaria quo alter Asterius consul fuit. Praelerea lenendum
    velerà non satis conveniunt. Videnlurhaec esse pra?- est, eunidem esse Asierium, qui Virgilii codicem
    ferenda, Turcius Rufius Asterius : prò Turcius alii ha- emendavit, et de hac sua emendatione epigramma
    benl Turtius, aut Tertius : prò Rufius alii Ruffus, aut confecit, et Asterium, qui simili epigrammate edi-
    Rufus, aul Russius. In mss. codicibus 75 Sedulii, *-"lionera suarci Sedulii adornavit : praeserlim quia in
    uti in ipso epigrammate consumer legitur Asterius, epigrammate ad emendatum codicem Virgilii ait :
    excepto codice biblioiheeae Medicea?, in quo titulus Asteriumquesuum vivaxtransmitlitin aevum:
    exiiibet Austerio : in aliis documeniis aliquando
    versus prodit auclorem epigrammalis Sedulio
    Ausierius, aliquando Asiorias, aliquando Aterius, ali- qui
    praemissi :
    quando Auslurìus, aliquando Asterius, aliquando Asty-
    rius, aliquando Hasterius, nisi diversa haec cogno- Asteriiquetui semper meniinissejubelo.
    mina slatuamus, quod nonnulli volunt, Turciorum Quod autem Asterius, qui recensuit codicem Virgi-
    nomen clarum olim fuit, ulex veteribus inscripiio- lii Medicei, fuerit prior Aslerius, consul anno 449,
    nibus, aliisquemonumentis patet : prò quo nonnum- probal Amtzenins aoctoriiaie Ileinsii in epist. ad
    quam scribitur Turgius eo errore, quo sa?pe C in G Papebrocb. 495 lom. II Syllog. Burnì., et ad Reine-
    mulatur; apud aliosinvenias Turcicus, el Curtius Rufus sium torci. V.p. 191 et 197,et Reinesiiad lleinsium
    Apronianus, quia scilicet inscripliones aliqua? male tom. eod. ep. 178. Denique in plerisque codicibus
    descripta? sunt. Panuinius I. in Fasi, ad ami. 494 no- mss. Asterius Sedulii editor dicitur exconsul. Aste-
    minat Turcium Secundum Asterium: sed per errorem rius vero secundus consul fuit anno 494, quo anno
    Secundi nomen inlrusit. De gente Turcia Aproniana D prodiil decretum Gelasii de libris recipiendis et non
    Asteria disserti NorisiusCeitotaph. Pisan. disserl. 4, et recipiendis, ubi Sedulius, ejusque opus insigni elo-
    Muraloriusdissert. 1 ad Paulin. carni. CognomenRu/i gio commendatur.
    in mullis familiisromarcisreperilur: de quo ita Quin- 144. Ha*cfere sunt argumeiila non contemnenda
    tilianus.l. i, e. 4, al. 7 : Scrulabilur origine»nominum, prò opinione Sirmondi. Contraria lamen mihi magis
    ut qua ex habitu corporis Cicerones,Rufos, Longosque placet, quam tenuit eliam Fabricius in Biblioth.
    fecerunt. Hinc contra orthographiam videiur scribere Lat.,Fontaninus de Antiquit., Hori. 1. u, e. 5, Nori-
    Ruffus. Ex nominibus, praenominibus, el cognomi- sius de Cenoiaph. Pis. dissert. 4, Pagius ad Baron.
    nibus plura gentilitia nomina propagala sunt, ut De- anno 494, et alii. In nolis ad Baron. anno 449 edi-
    cimi!, Sexlii, Tallii, Quinctii. Hinc polius praeferen- tionis Lucensis consul hujus anni Asterius ex Re-
    dum est Rufii nomen cum mullis codicibus, quam landò, et Marcellinoila sine alio nomine dicilur asle-
    Ruficam aliis. In inscriptione Virgiliani codicis Me- rius ; ex Faslis vero Idacii, el Vicloris, et epistola
    dicei, mox num. 145 proferenda,clara sunt haec tria S. Leonis papae ad Flavianum in vetustis codicibus
    nomina Turcius Rufius Apronianus. Ecclesia? Veronensis Aslurius, ex ms. Vaticano Pro-
    PATROL. XIX. 16
    491 COELIUS SEDULIUS. 492

    speri Astyrius, ex nonnullis recenlibus fastorum A CIVS ET CONSVL ORDIN Ll-.GI_ET DISTINCXI
    conciiinaloribus 77 PI- Aslurìus, ex aliis Turcicui CODICEM FRATRIS MACIIARII VC * NON MEI
    Secundus Aslerius. In Faslis Graecis Heraclii vocatui F1DVC1ASET EIVS CV1 SI ET kO_ OMNIASVM
    Astyrius; a Sblooio epist. 6 1. vnt, Asterius. In Cod. DEVOTVS ARBITRIO XI KAL- MAI ROMAK.
    Juslin. lib. v, tit. 17, derepud., leg. 8, subscriptio P VERGILI MARONIS
    haec esl : Dal. v Id.Jan. Protogene el Asterio conss. Dìslincxi emendans. gratum mihi inunus amici susci-
    Alii habent Astori, vel Aslorio, uti apud Ferrei. piens. operi sedulus incubai.
    Mus. lapid. 3, 14. BUCOLICON- LIBER EXPLICÌT
    Temporequo penaces circo subiuiicximus. atq; scenata
    Asteriomeritarcidicatliane Octaviusaram,
    euripo exiulimus subitali!.
    prò Asterio aliqui legum Aslorio. De pnenomine Vi ludos. currusq simul variumq. ferarum cerlair.cn.
    Flavii nihil aliud proferlur ex antiquis monumen- iunciim Roma tenerci ouans.
    tis, nisi dipiychum Leodiense in eburneo Evan- Ternum qaippe sojos memi. lenta agmìna valgi. per
    geliorum operculo : FL. ASTYRIVS V. C. ET caueas plausits concinueremeos.
    INL. COM.ET MAC.VTRIVSQ. MIL. CONS. OHD. In quaestum (amae. census iaclura cucurrit. Nani
    Hoc diptychum illusiravit Willhemius : ac de eo B laudis frucluin lidia damna scruni.
    agunt Norisius, Sirmondus, qui scribit Asfurius, etPa- Sic tot consumpias seruant spectacula gazas. fislo-
    '
    gius, qui habet Astyrius cum Wilthemio, elNorisio. rumq ; tritim. permane! vna dies.
    145. Discreparti autem inter se hi auctores : nam in Asteriumq. suum. viuax iransmittit in aeuum. qui par-
    eodem diplycho Leodiensi Norisius, et Pagius agno- ca» trabeis. lam benedonai opes. .
    scimi Asterium collegam Protogenis consulem anno INCIPIT GEORGICON LIB- I FELICITER
    449, ac proplerea Flavii praenomen illi apponunl. Quisq. legis. relega»(clix. parcasq ; benigne, siqua mi-
    Willhemius hunc ipsum Asterium considera an. 449 nus vacuus praeteriit animus.
    inttìlligit, sed eumdem fuisse existimai FI. Turcium Ad v. In qumslum uolalur veluli varia scriptura In
    Rufiiim Asterium, qui qualuor haecnomina babueril. pretium, supra benigne indicatur correctio benignus.
    Sirmondus agi puiat de Asterie consule cum Presi- Hi versus a Mabillonio De rediplom., a Norisio, el
    dio an 494. Addii Asturium collegam Pr;csidii vi- ab aliis magna ex parie corrnpti exhibeniur. Stella
    deri diversum ab Aslorio, cui Ennodius misil epi- appicta initium nova?linea? indicat.
    stolam 24 libri i. Difficileesl batic quacsiionem defi- 147. Egregie de hoc codice, ejusqtte antiquitalc,
    nire nisi per conjecturas. Hoc mihi valde probibile ac praestantia Norisius loc. cil. disserit : qui obser-
    est, Flavium Asterium Iaudaiinn in diplycho diver- Qvat, scriptum videti ex sentenlia Holstenii circa
    sum e.-se a Turcio RuQo Aproniano Asterio, qui Vir- Valeniis , ani Theodosìi tempora , poslea a Macario
    gilii codicem correxit : cura enim is haec quatuor sua V. C. dono tlalum Asierio amico, qui hac de causa
    nomina distincte postterit, non omisisset nomen Fla- Macarinm primum fratrem, lum amicum appellai.
    vii, quod solum cum nomine Asterii in diplycho le Fuit is codex aliquando cinlinalis Rodulphi Carpen-
    gilur, si ila ipse vocatus fuisset. Addi etiam potest, sis; deinde cardin.ilis de Monte, qui postea fuil Ju-
    quod Flavius potius videtur esse nomen gentis Fla- lius III, ut ex litteris Cosmi I, magni Etruria? ducis,
    via?, adeoque duo diversa? genlis Asterii sunt FI. ad eum anno 1567 dalis colligitur apud Biscioniuni
    Aslerius, ei Turcius Rufius Apronianus Aslerius. Calai. Codic. Orient. biblioth. Mediceo-Laureniiana?
    Norisius saiis prudenier conjicit, A-tienimi, sive praefal. 79 pag. 59, et Bandìiiium ioni. II Calai,
    potius Asiurium consulem anno 449 esse Asturium ejusd. bibl. pag. 282 seq. Multi asserunt, eumdem
    illuni , cujus meminit Idacitts ad annum 445 : Astu codicem ad Achillem Sialium, cujus epigramma
    rio magislro ulrìusque mililìm getter ipsius successo!- inilio legitur, el ad bibliothecam Vaiicanam peni-
    ipsi miliilur (in iìispanias) Merobaudis. Aslerius, sive nuisse? qui lamen errore docepii videnlur. Et epi-
    Asiyrius laudani» in diplycho Leodiensi, cum con- gramma quidem Achillis Statii arguii, codicem non
    sul fuit, jam fuerat magisler ulriusque militile, ac ejus, sed-cardinalis Rodulphi Pii tunc fuisse. Epi-
    '} suda autem Cosmi I anno 1567 non potuii esse data
    proplerea dicilur exmagisier ulriusque mililia?.
    78 14*>-Asterius, qui Virgilii codicem disiinxil, ad cardinalem de Monte, qui deinde fuit Julius III,
    et emend-ivii, plures alios liiulos sibi ipse ascrihii, ut affirmat Biscionius, cum Julius III longe aule
    non vero titulum magistri ulriusque miliiicc. Ncque olirei il ; immo ipsi supersles fuerit cardinalis Ro-
    simile vero esl, in diplycho Leodiemi omitlendos dulphus , qui in ea epistola jam vita fnnetus dicilur.
    fuisse liiulos Turcii Rubi Aproniani Asterii, praiser- Neque ea epistola (ad alium cardinalem de Monie
    lim titulum exprmfectiurbi, a pallidi, qui nobilis- furto scripla) argumenlum omnino efiieax esl conila
    simi erant, si vere is Asterius in eo diplycho descri- Manulinm, qui eo codice usus fuerat, el ilio ipso
    beretur. Eo subscriptionem, quae exslat in vetustis- tempore in Orlhograph. verbo mthereus referebat,
    simo Virgilii codice Mediceo : a Rodulpho codicem bibliotheca? vaticana?testa-
    mi-iilo legatum fuisse : El opinar, addii, ab aliquo
    TVRCIVS RVF1VS APRONIANVS ASTKRIVS VC furto surreplum. Excusus Fiorenti* lypis esl to-
    ETJNL- EX COJ11TEDOMEST- PROTECT- I.X lus similliiiiis characierimi formis expressis, iis—
    COM PRIV LARGIT * EXPRAEF. VRBI PATRI- dein omnino distinctionibus, et corrcciionibus,
    495 PROLE-GOMENA. 494
    quas Aslerius adjeceral, recensente Peno Franciscoci t\ /} libus. Ad marginem ex velu-thsircio codice : Notitia
    Fogginio, qui in praefalione pollicelnr opus separa-i- sacrarum Scripluraium, seu librorum canonicorum,
    tori!, in quo agere cogilabat de codice, de Aste- ?- cum descripiione, vel aimolalione Gelasii papa. El
    rio, eie. Specimencbaracteris a Fogginio exhibitum n posi libros veteris novique Testamenti recensilos :
    non parum differì ab eo quod Mabilloniustab. 6 dee Gelasii papa dccrelum cum LXXepiscopis habilum de
    Re Diplomaticaprolulil. apocryphis Scripluris. Pearsonius in Vindiciis Igna-
    u lianis opinatur, hoc decretum conditum fuisse post
    148.Consiituia jam disiinclione inter Fi. Asterium
    consulem laudatoti! in diplycho Leodiensi, et Tur- synodum v anno 555 celebratam. Huc fortasse per-
    cium Rufium Apronianum Asterium consulem cor- tinet, quod Damianus Grana in praefalione ad Cen-
    reeiorem codicis Virgiliani, facile est estendere, lonem Proba?Ronue 1588 decretum Pelagii appellai :
    editorem Sedulii non FI. Asterium fuisse, sed Tur- sed similius vero esl, Grana? excidisse Pelagii no-
    cium Rufium Apronianum Asterium cum ex simili li men prò Gelasio. Baluzius codicem ras. Collectionis
    stylo epigrammaiis praemissi ci'dici Virgiliano, eti Dionysii Exigui vidit, in quo hoc decretum Damaso
    carmini Sedulii, lum ex tribus nominibus editoriss Iribuebalur, el cardinalis Baronius anno 69, n.4,
    Sedulii, Turcio Rufio A-terio : nani nomen Apro- i- refert, CresconianamColleclionem contiuere conci-
    nianus proprium esl familia?Turcia?Rufiae.Praetere.t Jj iium Romanum sub Damaso, in quo de libris apo-
    ,i jj
    honorum lituli, quibus editor Sedulii, et emendatorr cryphis agitur : sed melius dixisset, de sacri» Scri-
    codicis Virgiliani decoraulur, magis inter se conscn- pluris. Nani Concilium Romanum sub Damalo, quod
    liimt, cum uierqtie fuerit pniricius, neuier dicaturr descriplum habeo ex codice Val., canonem exhibet
    magisler ulriusque railitiae. librorum veteris ei novi Testamenti, sed de libris
    149. Nondura lamen soluta quaestio est; sed in- apocryphis omnino silel : ac censeo, canonem Da-
    vcsiigaudura superest, Flauviusne Asterius, an Tur- masi in decretum de libris apocryphis inimissuin
    cius Rulius Aslerius fuerit consul anno 449. Norisiusg fuisse. Baluzius testalur, in anliqoissimo Urgeilcnsi
    et Pagius sine ulladubitaiione respondent, Flavium, codice Hormisda? idem decretum 81 ascribi. Petrus
    Aslerium consulem fuisseanno 449, TurciumRufiuni,, Franciscus Chifflelius edidit ex codice Jurensi de-
    Asterium anno 494. Sed veliera , veleri id monu- cretum ipsum sic inscripliim : Incipit decretale in
    mento aliquo confìrmarent. Nam fasti veteres nu- urbe Ro.r.a ab Hormisda papa edilum, In codice Va-
    dum nomen Asterii utroque anno proferirai : quodr ticaoo 1341, saeculifortasse x , est Collodio c>no-
    ameni Aslerius, qui consul fuil anno 449, Asiyrius s num Hispanica, qualem Ballerinii describunl in dis-
    el Asturius alicubi dicatur, non tanti ponderis estt seri, de Colleciionibus canonum. Index decrelalium
    haec ratio, ut necessario leneamns FI. Asterium, G Romanorum piiniificum solum exhibet sinceras
    vel Asiyrium, vel Asturium consulem fuisse anno3 epìstolas, et post epistolas S. Gregorii Magni ad
    449, Turcium vero Rufium Asterium arcuo 494. Ull S. Leandrum Ilispalensern antisiitem noialur : De-
    autem dicamus, Turcium RufiumAsterium, qui Se- creta Romana sedis de recipiendis, el non recipiendis.
    dulii carmina vulgavit, consulatum gessisse annoy Nihil aliud additur, neque luce decreta in corpore
    449, urgenl raiiones ex Sirmondo, el Arnlzenio, inserta sunt : sed indicatur certe decretum de reci-
    num. 142 seq. prolaia?. Earum vini sensit etiam No- piendis, el non recipiendis libris, quod in his Col-
    ri-ius, qui proplerea probabile esse dicit, Sedulium, leciionibus antiquis Hispanicis ultimino erat inler
    circa animm 494, 80 vel paitcis ante annis el scri- decrelales epissolas Romanorum pontificum , ul ap-
    bendi, et vivendi finem ferisse. Quod enim Sirmon- paret non solom in indice hujus collcciionis ,tsed in
    dus ait, in inie,,ris Gennadii exemplaribus mss. indice etiam aliarum Collectionum uberiorum, in
    legi, Sedulium Theodosio juniore vita defiincluin, id[ quibus vcius index relentus est. Conlemnenda pro-
    Norisius censet non esse a Gennadii manu, sed abi pterea est quorumdam haereiicorum opinio, qui de-
    aliena additimi, ut nonnulla alia capila Gennadio, creium de libris apocryphis conficium pulaht, el
    adjepta esse dicit. Veruni lélalem Sedulii tamdiu dif- mercibus Isidori Mercaloris annumerant. Immo ca-
    ferri non posse, ex mullis codicibus mss. denion- "D non sacrarum Scriplurarum, qui eos potissimum
    siravimus num. 25 seq. vexal, sub Damaso confectus fuit, ut dixi, ex quo
    150. Aliud arguircelilum ex decreto Gelasii de li- Gelasius, sive alius ponlifex primam parlem Decreti
    bris recipiendis, vel non recipiendis peliluirc ila ex- de libris apocryphis, sive de libris recipiendis et
    plicant Usserius , Pearsonius, Norisius , el Pagius, non recipiendis concinnavi!. Qua in controversia di-
    ul negercl, ejusmodi decretimi produsse Asterio, et ligerctissime versaiur ci. Zacharias in opere suo
    Praesidio consulibus, sive anno 494, ut praefert ti- opiimo de Prohibiiione librorum ad an. 579 et 496.
    tulus in collectione Conciliorum. Varia?, ac discrc- 151. Pagii alioriim (uè sentenlia esl, decretum
    pantes inter se sunl doctoruin virorum opiniones de Gelasium babuisse auctorem : sed ila ut Hormisdas
    ejuscemodi decreto. In collectione ConciliorumLab- lalius promulgali curaverit. Luilpraiidus in Vitis
    bei toni, IV, col. 12C0, haec est insci iptio : Conci- Pontificum cap. 51, de Gelasio ejnsque decreto, sic
    lium Ronianumprimum, quo a LXXepiscopislibri sa- ait : Ilem Orosii Itisloriamlaudai, et opus Sedulii et
    cri, et a.itlieitiiciab apocryphissunt discreti, sub Ge- Juvenci. Nicolaus I ponlifex, Lupus Abbas Ferra*
    lasio anno Domini494, Asterioalque Prasidio consti- riensis, Hariulfus moiiacbus S. Ricbarii in Chronico
    495 COELIUSSEDULIUS. 496
    Centulensi saeculo xi apud Duchesnium, Gratianus A aeiatem Caroli Calvi non superare. Character De-
    Burchardus Wormaiiensis, multi codices mss., et creti Gelasiani recenlior videtur charactere niissalis
    omnes impressi Gelasium decreti auctorem laudant. litteris majusculis exarali, et a Blanchino dicilur
    In Cbronico Fontanellensi ioni. Ili Spicil. Dacher. perlinere ad saeculum ix circiter. Milli lotus liber
    p. 240, inler codices ccenobio Flaviniacensi sub videiur scriptus saeculo x aut xi, cum divites non-
    Ludovico Pio ab Angesiso abbate donatos, recen- nulli abbates codices praesertim sacros magnis im-
    senlur Decreta Gelasii papa de libris recipiendis et pensis, et luxu ad imilationem anliquiorum exarari
    non recipiendis. Pearsonius codicem antiquissimum jubebant. Denique Jacobus Pelitus in not. ad Pce-
    a Lantfranco ex Beccercsi monaslerio in Angliam nilenlial. Theodori Cantuariensis observat, idem
    delatum 82 legi*-»in quo hic erat titulus : Decreta decrelum Gelasio assignari a Theodoro, et in aliis
    Gelasii papa de recipiendis, el non recipiendis libris, mss. codicibus, quos enumerai.
    quas scripta sunt ab eo cum LXXeruditissimis episco- 152. Staluamus igilur, a Gelasio editum fuisse
    pi». Huic omnino consonai codex Juslelli in colle- decretum de libris recipiendis et non recipiendis;
    elione Labbeana Conciliorum ad marg. Decreti. ac difficullalem, qua? ex verbis ejus de Sedulio ori-
    Similem inscriplionem inveni ego in codice Vali- lur, alio modo , si fieri possil, explicemus. In col-
    cano 5791, ÌDfol. parvo membran. saeculix circiter. fi ] lecitone Labbeana Conciliorum sic decretum habet
    Inilium codicis est : Item incipiunt capilttla decreta- de Sedulio : Item venerabilis viri Sedulii Paschale
    lium Aposiolicorumsancta Romana sedis Ecclesia. Opus, quod heroicis descripsit versibus, insigni laude
    Post Felicis epistolam 'ad Zenonem Hispalensem praferimus. Sie eliam Gratianus dislinci. 15, sed
    episcópum legitur : In Christi nomine incipiunt de- proferimus prò praferimus : prò diversa scriptura
    creta de recipiendis el non recipiendis libris, qua scri- notalur preferimus. Codex Florentinus apud Blan-
    pla sunt a Gelasio papa cum LXXeruditissimis viris; chinino , el Jurensis apud Chifflelium praferimus :
    episcopis in sede apostolica urbis Romm. In alio cod. Vaticanus num. 1541 hoc ipsum, quamvis in com-
    Vat. Reg. 6018, saeculi circiter x, decretimi idemt pendio litterarum, quod facile ab incautis traili pos-
    ita inscriplum reperi ; Incipit confirmatione domini* sit ad proferimus. Codex Vat. Reg. 6018 dare pre-
    Gelasii papa de libris veteris ac nobi Testamenti: In' ferimus. Auctor operis de Numeris in Cod. Vat.
    principio videlicet quinquelibri Moysi, etc. Alia simi- Reg. 199 paucis immulalis : Ilem venerandi viri Se-
    lia menda occurrunt. Alius est codex Val. Reg. 199,, dulii episcopi Paschale Opus, quem (lege quod) Iheo-
    in quo post librum aucium Isidori de obitu Palrumi ricis versibus descripsit, insigni laude praferimus.
    esl quoddam opus anonymum de numeris. Auclor. Codex Vatic. Palat. apud Blanchinum in lextu refe-
    occasione binarti numeri agit de duobus modis,i C rimus, secundis curis pra(erimus : idem codex in
    quibus Iota scriptura inlelligenda est, et inseritt texlu Sedulii, sec. cur. Sydulii, in textu erroicis,
    tolum decretum Gelasii libere a se descriptum. sec. cur. eruditis, quod amplexus esl Blanchinus
    Praemittit autem : Ordo ilaqùe divinorum librorum,, prò heroicis. Pagius postrema verba sic refert in-
    quos Ecclesia calholica scribere, legere, recipere debetl signe laude praferimus : alque ila revera legitur in
    secundum iradilionem sanclorum virorum, et orlhodo- codice Vaiic. 1541, sed, ut opinor, eodem sensu,
    xorum Palrum, hoc esl, Gelasii papa cum LXXepisco- noti ut dicatur opus insigne, sed laude insigne, vel
    pis eruditissimis viris in sede apostòlica urbis Romm, , insigni. Alia discrepanlia est in hoc codice Vaticano
    el secundumtradilionem S. Athanasii episcopiAlexan- 1541, descripseril84 Pr0 descripsit,ul caeteri omnes
    dria cìvilatis. Laudatur quoque Decretale Gelasii dee exhibent : -quod omittendum a nobis non fuil; nam
    libris recipiendis, eie, inilio codicis Val. Reg. 551. inde fortasse diversa quaedam decreti inlerprelaiio
    Joseph Blanchinus in Proleg. ad t. IV Anast. opusc. erui poterti, ut nunc dicam.
    5, ex anliquissimo codice Fiorentino titulum pro- 155. Animadversum jam fuit num. 54, Sedulium
    ferì : Ìncipit decretum de recipiendis et abjiciendis s poema suum voluisse vocari Carmen Paschale, pro-
    libris, quod scriptum est a Gelasio papa cum LXXeru- sarcivero,sive inlerpretaiionem poslea edilara Opus
    ditissimisviris episcopisin sede apostolica, urbe Roma.• D Paschale. Juretus, qui primus omnium prosam Se-
    Ex codice vero Valicano Palatino n. 495, fol. 101, a dulii vulgavit, expendens verba Gelasii, qui Opus
    Justo Fontanino olim , et postea ab ipso Blanchino o Paschale, et versus heroicos, quibus descriptum
    diligentius coliate : Incipit decretatela ( sic mendosee fuit, nominai, concludit, videri Gelasium utrumque
    prò decretale) sancii Gelasii papa urbis Roma. Va- opus comprehendere voluisse. Sane proposilio Ge-
    rias lectiones ex his duobus codicibus, et ex codicee Iasii aliquantulum obscura esl, alque adeo locus
    Jurercsi Chifflelii, qui saepe Furensis errore typo- conjiciendi esse polest, an oporteat legere Opus
    graphico, ut puto, in eis Proleg. vocalur, diligenterr Paschale, et quod heroicis descripsit versibus. Cum
    83 annotavi! Blanchinus. Vidi ego eliam codicema autem in epistola ad Macedonium praemissaOperi
    Vat. Palat. num. 495, quo ante Decretum Gelasii ii Paschali, sive prosa?, Sedulius dicat, se idem opus
    contitielur M'issaleGallicanum vetus a Ven. Thoma-1_ antea versu digessisse, dubitare merito aliquis po-
    sio dicium, cujus antiquitaiem Mabillonius, et si terii, num retenia scriptura codicis Vatic. 1341,
    Thomasius vehementer exaggerant. Sed Lesleus inn quod heroicis descripseritversibus,mensGelasii fuerit
    prxl'at. ad Missale Gothicum num. 290 conjiciil U laudare Opus Pascbale, quod ex praefalione inlel-
    «7 PROLEGOMENA, 498
    lexerat versibus fuisse descriptum, quamvis Carmen lErmoldi Nigelli prò Ludovico imperatore apudMu-
    ipsum non videril. ratorium toni. II, part. n, col. 3, Hoc sacer aspiciens,
    154. Hoc paclo facile solvi posset difficullas, ex eie, et Parrhasius, cujus verba num. 190 exhibebo,
    tempore, quo decretum Gelasii prodiit, a multis simile quiddam in Prudentio animadverlil, quam-
    ohjecta. Dicitur enim decretum editum, Asterio et vis alii in Prudentii versu sacer adjectivo modo su-
    Praesidio consulibus : et Turcius Rufius Aslerius mant, ut dixi ad hymn. Perist. vers. 2. Verum
    Sedulii carmen non collegit,. et edidit, nisi post etiarasi retinealur versus, ut in plerisque mss. ex-
    consuìalum : nam elsi in nonnullis codicibus dicilur stat, tamerc probabilis eslconjeclura, Asterium Ge-
    consule ordinario, in plerisque tamen expressrcm lasio carmina Sedulii obtulisse.
    est exconsule ordinario. Nemo dubitai, quin Opus 157. Fontaninus de Antiq. Hort. 1. li, cap. 3,
    Paschale, sive prosa Sedulii sine ope et cura Aste- censet, Sedulium 86 suum carmen vulgasse circa
    rii prodieril. Poluit ergo Gelasius Opus Paschale annum 454, quod postea Aslerius ex schedis auclo-
    commendare, quamvis in vulgus editum nondum ris recogniium, et emendalum edidit, quemadmo-
    fuisset Carmen Paschale. Nihilominus probabilius dum feceral adirne consul de scriplis Virgilii. Cel-
    censeo, Gelasium vel utrumque opus, vel potissi- larius jam observarat verba ipsius Sedulii in epistola
    mum Carmen Paschale insigni illa sua laude prose- **ad Macedonium praemissa prosa? : Paschalis Carmi-
    culum fuisse : siquidem Juvencum cum Sedulio nis textum, quod officio pura devolionis simpìiciler
    conjungens , illico addidit : Item Juvenci nihilominus execulus vobis obluli perlegendum. Quid ergo colle-
    laboriosum opus non spernimus, sed miramur : quo ciore schedarum opus fuit ? reponit Cellarius. Gru-
    ianuit, Juvenci carmen nec minus laboriosum, nec nerus respondet, verbis codicum mss., dispersum
    minus laude dignum esse.
    reliquit, non nimis esse tribuendum : nam Sedulius
    155. Pagius ergo cum aliis hinc colligit decre-
    integrum carmen Macedonio oblulit perlegendum,
    tum Gelasii post consuìalum Asterii edilum fuisse. sed non edidit in
    publicum. Haec ergo cura fuit As-
    Tesialur, se vidisse codicem ms. antiquissimo cha- terii, ut Carmen Paschale vulgareiur. Arnlzenius
    ractere exaratum in bibliolheca Regia 85 Pari- adverlit, Sedulii carmen non solum colleclum, sed
    siensi, aliumque in bibliolheca Parisiensi S. Victoris, adornalum ab Aslerio fuisse, ut inscriptio cpigram-
    a quibus aberat noia illa temporis, Aslerio et Prmsi- malis praefert. Cura enim Sedulius carmen Macedo-
    dio consulibus, quam Baronius et Conciliorum col- nio obtulissel, elhic voluisset, in solutum sermonem
    leeiores decreto Gelasii ascripserunt. Duo Codices transferri, Sedulio enaia est suspicio, carmen ipsum
    Vaticani el codex Floreniinus supra commemorati Macedonio non placuisse, adeoque neglexit carmen,
    pariter ignorant ejusmodi nolani temporariam : ne- cujus proinde membra in varias parles dispersa ja-
    que video, eam ab aliquo ex designalo veleri ms. cuerunt. Asterius igitur abjectas, negleclasque char-
    produci. Quamobrem Pagius arguit, primam syno- tas collegit, atque vulgavit.
    durn Romanam sub Gelasio celebratam fuisse anno
    idus in Misenus reconciliatus 158. Ila ratiocinatur Arntzenius, quia Sedulius
    495, lertio Martii, qua in epistola prosa? praemissa,
    est cum Ecclesia, synodum secundam vel aulumno Macedonium alloquens
    vel anno in de de Carmine Paschali ait : Quod utrum placuerit,ideo
    ejusdem anni, potius sequenli, qua
    geminali volueris, an quod offenderli, ut potius arbi-
    libris apocryphis actuin. Priori inlerfuerunt episcopi
    alii tror, stylo censueris liberiore describi, sub dubio videor
    LV,posteriori LXXII,vel, ut plerique habent,
    fluduarejudìcio. Haeclamen saiis non esse videnlur,
    LXX.In Collectionibus Conciliorum ha? synodi corc-
    ut revera carmen a Sedulio edilum non fuisse cre-
    trarium ordinem servant.
    eruilur cur Gelasius lam damus : nam potius Sedulius innuit, carmen a se in
    156. Ex bis idonea ratio,
    Sedulium mactaverit : nani fortasse publicum emissuiu, cum illud Macedonio obtulit :
    praeclaro elogio et quia priores libri titulum habebanl Carminis Pa-
    rem gralam facere voluit recenli editori Sedulii,
    eliam ani- schalis, ideirco prosam inscripsit Opus Paschale.
    viro palricio el consolari Aslerio. Subit
    D Cur ergo non teneamus, edilum fuisse a Sedulio
    mura suspicari, an Asterius novam Sedulii edilio-
    ul vi- Carmen Paschale, sed in certas chartulas disper-
    nem Gelasio dicaverit : nam Aslerius Roma?,
    suum et alium sum? Inscriptio epigrammalis Aslerii non aliud
    delur, epigramma scripsit, quemnam
    ab eo nisi sum- eviucit : Jffocopus Sedulius in certas carlhulas di-
    sacerdotem appellari conjiciemus, ul num. 136 ostendimus. Ex
    mum poniificem Gelasium VIn primo versu plerique spersum reliquit, eie,
    quo colligi potest, necessarium non esse decretum
    habent,
    Gelasii de libris apocryphis post annum 494, sive
    Sume, sacer meritis, veraeisdieta poeta; :
    post consuìalum Aslerii differre. Etsi enim Aslerius
    Sirmondus e suo codice protulii veracia, el Cella- in epigrammate profìlelur, sua ope, et cura dieta
    rius e cod. Cani, palei- prò sacer. In Cod. Vaticane Sedulii fuisse populis edita, tamen id intelligendum
    Reg. 1 prò Sume legitur Summe. Non absurdurr 87 est ae editione eleganliori omnium partium car-
    esset totum versum sic reformare, minis, qua? antea in certas chartulas dispersa? erant.
    .Summesacer meritis,veri accipedieta poeta?. Ac fonasse quod ita primum carmen Sedulii disper-
    Vel Summe pater, etc. Verius tamen puto sacer sub- sum fuerat, causa est, cur tanta sit discrepantia ih
    slanlivo modo prò sacerdos. Sic in cannine elegiaci libris dìsiinguendis, et numerandis, ut consiat ex
    COELItJS'SE'DTJLIÙS. 500
    499
    nnm. 31 seq. Consule not. 12 ad dedicalioneir * Ul quidamarlificrenostrofaeiunlsajculo,
    Qui pretiumoperibusniajusinveniunt,novo
    prosa?. Si marmoriascripseruntPraxitelemsuo,
    159. Certuni quidem est, olirci plures doclos, ai Detrito Myroneinargento.
    nobiles viros operibus velerum seriplorum, quaejarc 160. Exemplum hujus fraudis satis clarum, ut
    volgi manibus terebantur, novum lumen allulisse puto, nuper inveiii. In codice Valicano Alexandrino
    exeniplaribiis denuo editis, recensilis, el emendatis. num. 1598 exstat catafogus librorum bibliotheca?,
    Aslerius ipse, de quo loquimur, distinxit, el corre- sive Archivii basilica? Vaticana?, anno circiter 1620
    xit codicem Virgili!, ut vidimus. Ex num. 62 con- scriptus. In co caialogo, pag. 16, sic enunliaiur :
    stai, Abundanlinm quemdam contulisse cndirem ve- Persii Fiacri salyra ante 1200 annos scripla, et Bar-
    tusiissimum Sedulii, qui in bibliotheca Taurinensi cellonm emendala a Flavio Julio Trebalio nominis
    asservatur. Concilii Chalcedorcensis exemplark Sabini anno Christi 416. Auclor calalogi id probat,
    conlulit, et emendavi! Rusticns diaconns saeculo vi, quia fol. 05 codicis haec inscriptio legitur : Fls lui'
    cujus verba ex mss. refert Labbeus ioni. IV Concil, Tres nns Sabiniut protecior domeslicuslemplaviemen-
    col. 309, posi primam aclioiiein : Ruslicus per gra- dare sine anligraplio meo, et annoiavi BarcellonmCoss
    tiam Dei diaconus sancta EcclesimRomana contali, DD. NN. Arcadio, el Honorio Qs. Seqttuntur in eo-
    annotavi, dislinxì. Deo gralias. Mabillonius Aniial. 5 doni codice versus Prisciani de EST,el NON,Sermo
    iìenedict. I. XII, ad ann. 721, pag. 154, num. 56, super verbis, Fili hominis, sia super pedes, eie. Prm-
    memorai Commeniarium Ambrosii in Lucani scri- cepla anis rhelorica a Judo Severiano collecia. Haec
    ptum jussu Letitcharii, sive Leodegarii abbaiis anno diverso, el receniiori chamclere sint scripla, epur-
    752, quem poslea Raiberlus manu propria emenda- ici : non enim attingere possimi anliquilalem illuni,
    vii. In mss. codicibus Terentii soepe occurrit sub- qua? saiyris Persii iribuiiur. Profecio bic codex, si
    scriptio haec CalHopìus recensiti : hunc Calliopium vera essel subscriplio, aniiquiiale excederel ccle-
    fuisse Alctiinum Caroli Magni magislrum multis berrimum codicem Virgilii Mediceum ab Aslerio
    probat B.trihius Advers. 1. vi, cap. 20. Ex schedis anno 494 emendaium : nam emendano Trebatii per-
    mss. V. C. Gioveuazzii in comment. ad Prudent. line! non ad annum 416, ul ail auclor calalogi, sed
    I. ii contra Symm. vers. 909, proluli subscriptiones ad annum 402, quo consules foernni Arcadius v el
    Nicomachi Dexiri, qui codicem Titi Livii emendavit Honoritis v, hoc enim vult, in ìnlcrpretor, nota in
    ad exemplum Clementiani parenlis sui, allerius Ni- 89 fine Qs. Rune consuìalum Arcadii, et lionorii
    comachi, qui apud Kenilani codicem eliam Tilt Livii in nonnullis codicibus Persii, ei N<nii designari
    emendavit, ac Victoriani V. C, qui dominis Symtna- animadverlil Petrus Relandus de Fast. Consular.,
    chis exemplum pariter Titi Livii emendavit. Celsuni 1nimirum ad filiera codicis ms. Persii : Flavii Jul.
    Constantiiium, virum clarissimum, commentarios N. N. Sabini Vi. proleclor domeslicuslemplavi emen-
    Caesaris correxisse ex mss. Pulcanis palei. In bi- dare sine aniigrapho, et annoiavi Barcellona coss.
    bliotheca Valicami exstat Terentius ms., quem a?vo DD. NN. Arcad. ei-Honorio quinquies. Et ad fileni
    Caroli Magni Hrodgarius scripsit, et Calliopius Nonii Marcelli : Jun. Trifon. Subiti. Protecior do-
    Scholasiicus recensuit. Paulus Conslanliiiopolilanus minic. Legi Q. cuinDD. NN. Arcad. et Honor. quin-
    exemplar ms. Lucani eadem ratione correxit. De quies coss. proul pomi sine magistro emendans anno
    hoc voleri more videri possimi Walchius diatr. de lavi anno alalis xxx el militia quarto in rivitate
    Art. crii. vel. Roman, num. 26, Philibertus de la Tolosa. Idem corrector codicis Persii, ac Nonii vi-
    Marne ep. ad Heinsiuni 595 torn. V Svi!. Burmann., deiur indicar!. Equidem prò certo habeo, subscri-
    et Fontaninus in Vindic. 88 diplomai, antiq. 1.1, piionem codicis basilici» Vaticana? supposililiam
    cap. 3, qui putat, Calliopium, correctorem Terentii, esse. Auctor fonasse non scripsit ut, vel Vi, ut cia-
    ex dignitate ecclesiastica appellaluin fuisse Scho- rius habet Relandus, sed D. e. prò vir clarissimus.
    lasiicum : nimium tamen exaggerat, cum ait, sae- Omissis aulem aliis supposiiionis imlis, verbum
    culo v morem fuisse, ul illustrino) virorum luctibra- Barcellona longe post naiircn est : nani scriptores
    tionés per librarios non ederenlur, nisi a viris in ejus lemporis, ut Ausooìus, Prudentius, et alii dice-
    dignitate consliluiis aule recogniiae, et emendatae. banl Barrino, vel Barrinoli, Barcinonis. Neque aiiri-
    Advertendtim eliam est, saepe accidere, ut ejusmodi graphum prò exemplo, vel exemplari apud scripio-
    subscriptiones correctorum non siiti auiographa? : res ejus saeculifacile invenies, neque nolani Qs prò
    nam exseriptores codicum, cum mss. aliquod exem- V, vel Quiiilum in auliquis nionumeiilis reperire li-
    plar describebant, omnia qua? in eo reperiebant, cet. Minus vero probari debet quinquies, ut Relan-
    alque adeo ipsas primorum correctorum subscri- dus scribi!. Possem hoc loco agere de codice S. Hi-
    ptiones Ddeliler exarabant. Praeterea vereor, ne larii ejusdem basilica? Vaticana? : sed pleniorem de
    inlerdum fraus eliam librariorum irrepserit, qui eo tractalionem capiti 7 reservo.
    subscripiionem alicujus viri insignis, ac veteris ef- 161. Ul redeam ad Asterium, coiicludendum esl,
    finxerini, ut ila ex aniiquiiale el correctione pre- ita a Sedulio Carmen Paschale fuisse edilum, ut ab
    lium codicis augerettir. Quo spectant Phaedri verba Asterio colleclore sched.irum, et partium carminis,
    1. v fab. 1 : qui simul cleganier, ornate, et emendate tolum cor-
    pus describi curavii, ac fortasse adjunxit elegiam et
    50! PROLEGOMENA. 502
    liynuium, Sedulii nomen multo magis ìnclarueni. il. Aarbtlralus, quam tmpielatem. ti adirne aiiqm non
    Ilaque sive jam Astcrius novahi edilionem carnj-j- mali quidem pro?sules depravalo?illius lectione (lego
    uis Seduliani perfecerat, sive in iti opus lune inn-- leclionis) hallucinatione, el allerius hujus de rasitantla
    cumbebal, simile vero esi, GelasiumPuntificeni inde de barba errore diteli, neminem sacerdoliodignutn pu-
    perniotum fuisse, ut Sedulium in paucis nominaret, tì, lant, qui vel barboni nulrial, vel versusfaCiat : tanti
    et effusa laude extolleret. Monet me Iiic locus, ut est pravam semel opinionem imbibisse.Ha;c ila exag-
    lepidam fabellam discutibili, in quam lielerodoxi xi gerata risus excitandi causa confingi ab aliquo
    occasione quavis daia, vel arrepta libenter excur- r- scurra potuerunt; credi a neniine certe debent.
    runl. Narrali!, locum Gelns-ìiper librarios corruptumm Quo magis mirari subit, Funcium cap. 5 de Veget.
    aliquaudo fuisse, qui substiluerunl : Opus Pascliale,e, Lai. ling. senect. cum solum Baylium auctorem alle-
    quod hmrelicisdescripsit versibus prò heroicis: quod ici gel, tttmen eanidem crambeni, tamquam certam
    niendum Paulum 11ad capitale poelarum odium per- r- hisioriam, recoquere, ac diversa narrantesscriplo-
    duxii, 90 ac pluribus aliis leguni professoribus is res ita eomponere, ut ulrique pontifici, Paulo II
    imposuit : quin nonnulli eorum addunt, ex decreto o et Hadriano VI , tam absurdum errorem ini-
    Gelasii ita corruplo ab Ecclesia catholica poelas ex- :- pulet.
    sulare jussos, cum multi crederent, omnes poelassB. 102. Breviter expedienda mine est alia quaestio
    esse haerelieos. Yerura quis non videat, neniini sanseE deAslerio, de qua honniliil supra num. M et 122
    mentis venire in menieiu poluisse, ut ex decretoo actum est, siine auctor elegise, Canlemussodi, eie.
    Gelasii, quo insigni laude Carmen Sedulii ornatili-, -, Norisius, quia in cod. Vaticano 1165 post Carmen
    colligerei, poelas omnes esse litereiicos ? In nuliiss Pascliale ascribilur noia, qua sigiiificalnr, Carmen
    variis lectionibus reperio, \erba Gelasii mendose e ab Aslerio edilum fuisse, et slatini subjicilur elegia,
    ila fuisse exaiata : Opus Pascliale, quod hmrelicis s arguii, incerium esse, utrum auclorem habuerit
    descripsitversibus,insigni laude prceferimus.Fac lu- illa elegia, nec vero Labbeum adeo confidenler de-
    men, alicnhì lioc nienduni inepsisse. An surio pulas,, buisse eam Turcio RufioAslerio abrogare. Loquilur,
    fuisse aliquein, quisimulcrederet, OpusPascliale ett ul opinor, de codice recenti Vaticano 3178, quem
    bareticis versibusdescriptum fuisse, ci insigni laude8 n. 65recensui. Verum quamvis aliqui sint codices,
    esse prseferendum?Qua?quidem ratio tam aperta est, ul jam nolavi, qui post Carmen Pascliale nolani
    ut Bayliusipse.cui certe cordi non ei-ai catisain Roma- illam afferani, lainen nullo modo colligi potest As-
    norum pontificum agere, lainen fabellam liane sus- terium auclorem esse elegia;. Notalio enim Aste-
    picatus fueril ab Italis litierarum Iiumaniorum cul- rium indicat carminis colleclorem, et editorem,
    toribus confictam fuisse, ut eos deriderent, qui pa-. C non auctorem. In end. Vaiic. Reg. 5, quieliam re-
    rum poelis ejns lemporis favere viderenlur. Non me; censest,et ad Aldi editionem videtur accommodalus,
    ftigit, Paulum li a Platina, aliisque viris litteralis, sic eadem nota proferiur : Turtius Ruffus Asterius
    quos illejiisiis de causis iuseciaius fuerai, ila male, Quintus sequenlia carmina inier scripla Celliì Sedu-
    habituni, ut fingerei», enm omnes lilteratos, atque liiinvenii. Sequuntur auteni elegia, bytnnus el epi-
    eleganlioris docirinse sludiosos prò hx-reticis ha- gramma Sedulii. Non difliculter credam, elegiam
    buisse. Veruni liane calumniam egregie refularunt eliam ab Aslerio fuisse collectam, ac siniul cum
    cum Raynaldus inAnnal. Eccles., tum eniiiiemissi- Cannine Pascliali eleganliori ornalu vulgatam, quod
    mus cardinalis Quiiinus in Pauli li Vita. Helerodoxi traduntLabbeus, el Goldaslus in net. ad carmina
    objeclam fabellam salis probari puianl Pierii Vale- S. Columbani. Ex nota lamen, Hoc opus Sedulius
    riani oratione prò Barbis sacerdolum. Sed in primis eie,sive Carmini Pascliali ea praeponatur, sive post-
    qii.cram, quid fuerit causoe, cur lisereliciPaulum II ponaiur, id evidenierdemouslrari non polest. Quod
    ubique numinenl, cum Yalerianus fabulain de Ha- 92 enim in nota iunuitur opus, vel onice, vel proe-
    driano VI narret? Coniperlum ist, Hadrianum VI cipue intelligi debet de Cannine Pascliali : quo per-
    severioris disciplinai amantissimum poelis, qui lune tinet sectindus versus cpigrammatis Asterii,
    temporis Roinseineptam quamdam etlinicismi imi- " Quaasine flgmenliconditasuntvilio.
    laiionein affectabant, et liberius vivebani, paruih Id enim alludit ad primum versum Sedulii post
    favìsse. Hinc poetaruni advorsum euni praeserlim prologum metricum :
    jaru niorluum dicteria : hinc Pierius Yalerianus in Cumsua geniilessludeantfìgmeniapoelse.;
    oraiione pio sacerdolum barbis Ruma; edita 1531, Niiiil ergo est
    causa;, cur Sedulio elegiam abjudice-
    pnsi Gelasti verità de Sedulio : Vulgata (amenhac- mus, quam illi adjudicant multi vetustissimi codi-
    tenus exemplaria prò HEROICIS versibusEOERETICIS ver- ,ces, ut liquet ex cap. 3, el ex variis lection. ad li-
    sibus kabuere. Quod bonìsquibusdamlegum professo- \luluni
    elegiae, Reda non semel de Arte metr., Au-
    ribus suspicionemoggessil,poemalaomnia esse licere- cior < commenl. in Bedani de Art. meir. ms. in bi-
    lica, poetasene inter pios, etiamsi sacra tractent, ne- blioteca
    ] Vaticana, auctor anonymus seeculi x, Os-
    quaquam annumerare Id quod Hadriano IV poni. ]bermis, Joannes Tinniulhensis in Vita S. Dunstani,
    maximousqueadeo persuasimiQ\ vidimus,ul liac de (Guilielmus Malmesburiensis de Vii. Ponlìlic. 1.
    i,
    causa nullum homimm gems majori prosequereiur ialiique.
    odio, quampoelas: id nominisnili'd aliud prw se (erre 163. Nimis jam mulla de Asterio : de duobus
    E03 COELll'S SEDUL1US. 50* •
    auleni aliis poelis antiquis, qui Sedulium versibus Ai asservatur
    i in aedibusprivalis D. de Ralneo. Alio mo-
    aciosiicliis laudarunt, brevius, quam opus esset, do scribilur nonien Belisariiin lapide, qui egredien-
    disserendum est. Nihil enim occurril, quo pedem libus porla Pinciana jacet a manu sinistra : Date
    figere possimus. Eos satis antiquos esse, ex obulumBelisario. Yerum luce inscript:o posteriorum
    veteribus codicibus Sedulii, in quibus versus acro- leinporum videlur esse, cum res ipsa, sciiicel quod
    siichi legunlur, liquido demonsiratur. Dempslerus Belisario eruti oculi fuerinl, et bis verbis eleemosy-
    in Hisior. Eccles. Scolor. Liberami, et Bclisarium nam petere consueverit, inter fabulas a mullis ic-
    anno 440 vixisfcaffirmai, scd nullo vel levi indicalo feralur, utaPagio ad Baronii annales ano. 561, num.
    fondamento. Non lamen inepium erit conjicere, 4, Joannes Tzeizes, poela groecus, in suis iambis
    eos poelas, qui simili Carmine veluti certalim Sedu- lisce ipsa verba refert : P-oculum ligneum delinens
    lium cominendarunt, eodem simu! tempore vixisse, clamabal plebi in stadio : Belisario 94 obulum date
    el aequalesfuisse sive ipsius Sedulii, sive ediloris imperatori. Hujusce fabellse famam vigere adhuc
    Aslerii. In indice librorum exptirgandorum Joannis Conslaniiuopoli, multi narranl.
    Maria; Brasicbellensis pag. 256 pnescribitur, dn- CAPUT. VI.
    lendum esse lilulum Divi in Liberio, el Belisario. Elogia Sedulii, ac doclorumhomuium de eo judicia.
    Nonnulli lamen adbuc vocanl 1). Liberium, D. Beli- B 164. Plura velerum de Sedulio testimonia aliala
    sarium : quippc inlelligunt, D. significare prseno- jam a nobis sunl, videlicet ex codicibus mss. Sedulii
    men Decimimi.Labbeus in quodam nis., et Usserius num. 5.
    seqq. el num. 76 ex decrelo Gelasii num.
    in alio prò Liberio reperii Liberatum, Barlbius vero
    152, ex quodam Eldefonso, sive Ildefonso, qui sie-
    Liberium. Mabillonius in Analect. t. I, Belisarium dilo ix
    floruit, num. 28 , Isidori num. 31, Sigeberli
    appellate suo ms. Bellesarium scholasticum,sive Be- num. 48, Trilheniii n. 12, Alcuini n. 27, Liiitprandi
    lisarium : alii Belafsarium,sive Bellmsarium,alii Be- n.
    151, Anonymi Mellicensisn. 51. Sedulii Junioris
    lezarium : inimo Silonem in quodam codice regio n.
    56, Xysli Senensis n. 24, Eysengreinii n. 25.
    Parisieusi vocari animadvcrli num. 93, siquidem Judicium vivis de
    Sedulio, aliisque poelis Clirislianis
    in Catalogo ejus bibliolliecae versus Liberali simul
    protuli in Prolegom, ad Juvencum n. 112. Epi-
    in eo codice recensenlur, el in codice 8094 : Belle- Asterii et versus acroslichos Belisarii el Li-
    sarii versusacroslkhi in laudcm 93 Sedulii. Non- gramma berii in appendicibus exhibemus.
    nulli codices omillunt nomina horum poetarum, 165. Cassiodorius 1. xxvn de Insiit. divin. liiter.
    alii utrumque epigramma Belisario ascribunt, utdu-
    Opus quidem, ut arbilror necessarium, sed conside-
    bitari possit an unicussit ulriusque auctor Uecimus rala
    difficullale perarduum in duobus libris compre-
    Liberius Belisarius. Non procul ab Asterii tempori- ^( hendere velie divinarum, et humanarum copio-
    bus vixit celeberrimi^ ille dux Belisarius, qui posi sissimos litterarum. Ubi Sedulii versus(ontcs UH dicendi
    Silverium ponlificem in exsilium rnissum, in se re-
    sunt, Grandìa pasco quidem, etc, Sunl versus 549,
    versus, Ecclesiam Roma; erigi curavi!, in qua ex- 550,1. i, qui in nonnullis edilionibus Cassiodoriicor-
    stal inscriplio :
    rupti legunlur. Idem Cassiodorius in exposit. psalm.
    Hancvir palriciusVilisariusurbis amicus cxm, vers. 12: Quibus etiam Sedulii {ut ila dixe-
    Obculpa;veniamcondiditEcclesiam. rim) poetai veritalisversus UHrepetendi sunl : Lignee,
    Hancidcircopedem sacrariqui ponisin aedem,
    Ut miseretureum, srepeprecare Deum. Ugnarogas, eie. Ex 1. i Sedulii vers. 268. Pralerea
    Jaiiuabeecest templiDominodefensa potenti. in Expos. psalm. xxxvi, in conclusione, profert
    Amboerrore pares, el in Expos. psalm.
    In scbedis mss. Josephi Blancbini de inscriptioni- vers. 5251. i,
    1. Grandia pa-
    bus R'imanis apud v. e. prsesulem Reggium notalum xxxvi, in conclusione, vers. 549 i,
    sco quidem.
    invenio, liane inscriptionem a Grillerò pag. 1562, n.
    166. Venantius Fortunalus 1. vincami. 9:
    10, reponi adCniciferorum tedem in Campo Mariio,i
    et non exslare. Veruni Baronius, qui eam refert ad „ QuodlonalAmbrosius,Hieroiiymusalque coruscat,
    " SiveAuguslinusfontefluenterigat :
    ami. 538, n. 10, adverlit, eam conspici in pariete; 1 Seduliusdulcis,quodOrosiusedit acutus,
    Ecclesia; Cruciferorum inler Pincium monlem, IlegulaCaesarilinea natasibi est.
    el Quirinalem ; qua; nuncupatur S. Mari:*in Trivio, Idem rursus in vita S. Martini 1.i vers. 15 :
    in cujus exieriori latere e regione a;dium Ds Comi- Primusenimdocilidistinguensordinecarnien,
    tibus elianinum cernilur. Ex inscriplionis slylo , at- 95 Hinc Majestatisopusmetri canitarte Juvencus.
    quoqueconspicuiradiavillinguaSeduli.
    que orfbographia colligi poiesi, eam circiter saccu- 167. Isidorusin versibus, quos in ejus bibliollieca
    lum ix exaratam, et collocatam fuisse. Quod si boec
    oli-maffixos fuisse multi confirmanl :
    inscriptio vere a Belisario, autab aliquoejusaequali,
    ex ea ad1 Perlege faeundisludiosumCarmenAviti,
    conscripia est, argumentum peli polest, Ecce Juvencusadest, Seduliusquelibi.
    Ambopareslingua,fiorenlesversibusambo
    antiquitatem versuum Leoninorum confirmandam. Fonie evangelicopoculalargaferunt,
    Baronius, aliique v. 4 liabent misereatur : sed in la- Desine genlilibosergo inseruissepoplis,
    Dumbonatanta potes,quidlibi Calliroem?
    pide legilur miseretur. Cajelanus Marinius in locu-
    pletissima sua colleclione inscriplionum velerumd De his versibus nonuihil a me dicium fuit in Prole-
    Chri-tlianaruni, quam jam diu viri eruditi expetunt,, goni, ad Juvencum mini. 92. Sed, ut aliquid etiam
    sic etiam legit ex simili inscripiionc a se visa , qua;: nunc addam, vix jam ullum mihi dubium, quin Isi-
    SOS PROLEGOMENA. S06
    dori sint, ex veleribus mss., cum in codiceVai. Reg. àUaudantur, ut exposui num. 76. Eosdem
    quaiuor
    215 saeculiix exeunlis inter alios versus ad syllaba- versus, Qualiter affixus, etc, ex antiquo ms. codice
    rum quaniitalcm explorandam allegatos sub Isidori Tliorneyensi siue ulta discrepanza leciionis Usse-
    nomine produci videriin : Te quoque nostra luis pro- rius proiulii. Versus autem Sedulii de Crune a vers.
    m'u bibliothecalibris, quod elogium Hieronymi est in 181, Pax crucis ipse fuit, proferuniur eliam a Dun-
    versibus Biblioiheea; Isidori, sed correctius in hoc galo, et ab Jona Aurelianensi ad cullum sacrarum
    Val. codice, mi etiam in cod. Vat. Reg. 425, sub in- imaginum probandum , ut ad eum locum dicam.
    certo auciore, elin alio Reg. 571, sub Auguslini no- Rurstis Beda in libros Regum qusest. 28, cum ex
    mine. Idem Isidorus I. Orig.xx, e. 4, afferi versimi Joanne Constaniiuopolitano episcopo relulisset,
    gra;-
    ullimuin prologi metrici : Andina vasa ex Arredo cos ex ascensu Elise finxisse currum, equos, et ra-
    municipio Italia!, dicunlur, ubi fiunt : enim ( forte dios solis, addidit : Quod enim grwce ILIOSdicilur
    eliam) rubra, de quibus Sedulius, sol, sicul eliam Sedulius, cum de Elice ascensu cone-
    Rubra quodapposilum testa ministratolus. rei, ostendit dicens, etc. Refert versum 181 el tres
    sequentes 97 libri 1. Ex eodem Beda in breviario
    363. In prseclara edilione Palrum Toletanorum, Romano in Dedicalione S. Maria; ad Nives recita-
    studio, el expensis emineniissimi cardinalis Loren- li nius : Vere enim beata sicul quidam ait :
    parens, qua;
    zaua procurala, intcr sermones dubios S. lldefonsi Enixa est
    ( ) puerpera regem, eie. Versus sunl Sedulii
    reponilur sermo 5, de assumptione B. Marine,qui 1.11, vers. 63
    inter opera Odiionis Abbaiis exsial. Ibi pag. 365 : tere seq. Quo loco opporlunum est adver-
    Circa sepulluram vero Domiaicani, multo magisquam saepe in officiisliturgicis verba Sedulii adbiberi ;
    nani praeler hymnos, qui ex Sedulio in breviario
    mulieres illas sanclas, quidam dicunt fuisse sollicitam
    Mozarabico et Romano sunt, ut in var. lection. ad
    ( Deiparam ), quorum opinionem, nisi fallar, aslruere
    Sedulii dicam, in Circumcisione Domini ad
    videtur bonus ille Sedulius, poeta evangelieus, oralor byinnum
    calhoiicus. Confer Seduliuml. responsoria 2 noclurni verba ex eodem hymno Se-
    facundus, scriplor 5, dulii
    vers. 522et561.Ildefonso etiamanonnullisascribi- repetunlur, Domus pudici pecloris, eie, et in
    introiti! Missaa votiva; Deipara;,
    lur opusculum De pariu Virginis, quod dociissimus
    editor recte monet Pascbasio Ralberlo esse tribuen- Salve, sancta parens, enixa puerpuera regem,
    dum. In hoc opere p. 314 toni. I Palrum Toletano- Qui ccelutnlerramque regit,
    rum haechabemus de Sedulio : Quod si lalibus et hu-
    ex 1. ir, v. 63, et in missalium rubrica laudalur
    juscemodipalerei puerpera lormentis, proculdubio 96 Sedulius. Nolavit eliam Nebrissensis in leclionibus
    virgo non csscl, quia virginalis inlegritas violata essel. C nocturnis Festi omnium sanctorum ita de Sedulio
    Rine Sedulius rlielor Romance Ecclesia; in pascliali
    omnia nosse,
    suo operi ah : Infans namque, eie. Unde adhuc idem : legi : Egregius vcrsificalor Dei sapientiam
    dicens : Qui slellas numeras,
    Vere divinai generalionis, eie, JSihil ergo aperlius di- alque posse considerai
    eie. Sunt versus 66 et seq. 1. 1. In breviario Ro-
    cere qiieunt, nihil manifeslius ii sancii doclores de
    mano nunc id non legitur, sed legebatur anlea, ut
    pariu Virginis, etc. Yerba deprompta sunl ex 1. li
    liquelex breviario Romano de Camera nuncupatoYe-
    Operis Pasclialis, sive prosx-. 1550 apud Juntas in fol., ubi in Vigilia om-
    169. Ab Aratore Sedulium laudatum quidam scri- neliis
    referunl : Cellarius esse ex nium sanctorum ex sermone Rabani referlur : El
    plores quod opinatur Dei omnia
    Aldi relalione in vita Araioris : Coiifurisscautem se egregius ille versificalorSedulius sapientiam
    Beda in
    ad scribendosActus aposlolorum idcirco versibusAra- posse, alque nosse, etc. Dcnique sccpissime
    suas exemplo, et au-
    lor dicilur, quod fecisse idem in Evangelio Juvencum, libro de Arie metrica rcgulas
    nomine modo tacilo,
    ac Sedulium vidisset. Id veroin eo Aratore licei videre, clorilaie Sedulii «infirmai, ejus
    modo expresso, ut in noi., et var. leclionibus mo-
    qui Vcnelii»et in D. Georgicognomento Majoris, el
    in liorlis biblioiheea nello. Bedani commentario illusiravitnescio quis au-
    Deipara; sempér Virginis alligalus voco
    est. In bibliotheca Vaticana est codex Palalinus ** tiquus scriplor in ms. codice Valicano, quem
    69. Is igilur simili modo, ac
    num. 1717, in fol. magno, saeculi xi circiter, in cu- Reg. 4, utdixi num.
    : Arator subdiaconus Beda, Sedulii versus in exemplum producit.
    jus iiiitio sic notalum invenio
    171. Ex eodem Beda num. 48 observavi, Aldhel-
    fuit sancta) Dei Romana; Ecclesia;, qui considerans,
    Sedulii librum de Yirginilale prosa,
    Juvencumel Sedulium metrico scripsisse suos libros, mum imitatione
    se Actus et metro cuniposuissc : Aldhelinus tamen prius ora-
    decrevit, versi/icescripturum Aposlolorum. conira Se-
    170. Beda comineni. in Lucani cap. 49, ad verba, tionem solutam, lum Carmen conlexuii,
    eum etc. : sane Dominus in' dulius. In Carmine Aldbelini apud Canisium antiq.
    Crucifixerunl , Qualiter Sedu-
    cruce sii positus, quidve eadem sacralissimi corporis lection. tom. V, pari. 2, pag. 857, suppresso
    lii nomine versus ejus referlur :
    posìtio regalis in se lupi contineat, Sedulius in Pa-
    scliali Carmine pulchre versibus dixit , nevequis igno- Sic, mutante Deo, mutanlur corda ferarum,
    ret, etc. Producit versum 188, et alios septem se- Quamvis stullorumtorpescantcorda virorum.
    nostro Ut quondamvates colacumcommaleprompsit:
    quentes libri v, qui in codice Otioboniano 2, Edidicerecruces prsedamservare leones.
    a versu Quatuor inde piagas seorsum recensentur, et
    qtiatuor aliis prcemissis versibus Qualiter affixus,etc. 98 Hic vates est Sedulius, ut in codice ms. Aldliel-
    ,07 COELIUS SEDULIUS. E08
    mi Vaticano Pila'ino num. 2078, ail marginem no- .A 173. Sallem imitarenlur isiiusmodi versificatores
    l.iiur, in quo eliam correctus legiinr Sedulii versus Jauiiiiiiim, qui opus melro, el prosa a se composi-
    Et didicere, etc, sic enim ait Sedulius 1.1, vers. 219. inm perquam modeste (credo, ul aliorum jaclantiam
    In prosa Aldhelnius : Ul poeta de proplicta : in litulis suis exaggerandis reiunderet) sic inscri-
    Et didicereiruee.spraedamservare Icones. psil : BibliothecaConventusSS. Joannis el Pauli Or-
    dinis Prcedicatorum Venetiis miper aperta, a Fr. la-
    Canisius ad marginem lienmiiehii, Cola cum comma-
    Aldliel- cobo Maria Jannitio, nullìus scienlim professore, mi-
    te prompsit, indicavit caput 28 Prosa), ubi
    in versalo.
    mus ail : Quod prosper per cola, et commala mellìtis nimeqne poesi
    174. In controversia inter llincmarum et Gothe-
    versuuin epigrammalibusiuculcavil. Quxrcnduni ergo
    tcalcum, in trina deilas dici possii, Sedulius quoque
    est, quid significet phrasis Àldlielmi, Colacum colli-
    in parles venil. Golhescalciis in scliedula sua ad
    male prompsii, vel Cola, el commuta inculcavit.Ex
    llincmarum : Ut est illud Sedulii fidelis poeta; lui :
    ipso Aldlielmo colligo, his verbis significari, versus
    Iste fidem ternani, etc. Hiiicmarus in opere De non
    suavi quodam artificio esse composilos ; nani in
    trina deilate verba Sedulii explical, quem non se-
    principio carminis ait : mel venerandum appellai.
    Nonrogo ruricolasversus, et commalamusas, B 175. Tbeodulphus Aurelianensis libr. iv, carni. ì,
    El paulo posi : vers. 11 :
    Coiaque cum pedibusperganl et commaialernis, Curadeeens Palrumnecerat postremapriorum,
    Daclylusexce[itodecurrat(ìneJnielroruin, Quorum sunt subler nomina scripta, vide.
    Sponiiseiquintam cottlemnat.syllabaparlem, Seduliusrulilus, Paulinus,Arator, Avilus,
    Ultimasic trocheiconcludallitlera versum, El Forlunatus,luque, Juveuce, touans.
    Exlremusjugiler qui gaudel calce teneri.
    Sicternis pedibusproperenlepigramuiatametri. 100 An rulilus sii epilheton Sedulii, an nomea
    Primus versus in vulgalis exhibel commodaprò colli- proprium alterius Chrisliani poetae, disserui io Pro-
    mata , vel cornata : utroque enim modo scribiiur. legom. ad Juvencum num. 100. Milli magis videtur
    Yeram autem significaiionem apud lexicographos esse cpitheion. Sic Petrarclia eclog. 10 :
    frustra quteres. Sergius grammaiictis, qui in codice Unuserat rulilusdiviniruris Arator.
    Valicano Palatino 1578voci lui-Serregius, nisi libra- 176. Eodem in loco n. 101 proluli lestimunium
    rius volueril scribere Servius Regius, in commenta- Nutkeri Balbuli cap. 7 de Inlerpretib. sacr. script,
    rio in 1 editionem Donati, quac est de Intera, etc, ex Tbesauro Anecd. Pezii Ioni, ix : Juvencumel Se-
    sic concludi!;: Cola aulem, el coniata ejusdem oralio- dutimi oratorem, hymnosque Ambrosianos,scio, quia
    nis siiigula;parles essenoscunlur. Verunimeminerimus,Q jam memoria;commendasti.Àdnicmui, corruptum lo-
    in prosa oraiione cola, el coniala idem esse, et unum cum esse apud Pezium, ac legendum Juvencum et
    significare: in versu vero aliud, el diversum: nam ubi Sedulium, Aralorem, eie Tom. V Biblioth. med.
    duo Lberi sunt pedes, Colon dicilur, ul apud Ilora- Fabrieii recusus esi liber Noikcri Balbuli, ibiqueje-
    tium, Terruil urbes : Coma, quando posi duos pedes, gilur : Juvencumet Sedulium Oratorem. Ac revera
    vel post ires sequilur syllaba, qua; parlem terminal rhelor in nonnullis codicibus aiuiquis vnealur Sedu-
    orationis,ulin primoversu /Eneidorum, Anna, virum- lius. Niliilominus primani meam conjeciuram non
    que cano. Ilem Arma , virumquecono, Trojcequi pri- alijicio. Scribebat Balbulus ad Salomonem Conslan-
    mus ab oris. Codex Val. sic refert ; sed in cdìlimie lienseiii episcopum (ertiuni, cujus versus exslatit
    Pntschii inter veleres graminaiicos recte vulgatum apud Canisium anliq. lection. ioni. I, el ex prologo
    est, Ilem, 99 Arma, virumquecano Trojce: sic enim satis inielligitur, Sedulium ab eo perleclum fuisse.
    post tres pedes sequilur syllaba. Ul ad Aldbelinum Vide var. leci. ad lib. i vers. 298.
    redenti, latidat Ine etiam Sedulium cap. 2 et 10 pro- 177. Inter Alcuini opera exstat liber de Caerem.
    sa;, ut dicam ad vers. 13 el 179libri i. baplism. cujus auctor creditur esse Forlunatus
    172. Aldbelmoadjungani imitaioreni alium, quam- Anialarius : sed quisquissit, ila ail : Credimus tres
    vis miuus eruditum, Sedulii ex Gregorio Turonensi D personas Patris, el Filii, el Spirilus sancii, el rece
    1. v Hist. Frane cap. 25, qui de Cliilperico Franco- pimus (for'.e recipimus)versus Sedulii, Non quia qui
    rum rege ait : Scripsit alios libros idem rex versibus, summus, 1.1 vers. 319. In Ilomiliario Alcuini ex di-
    quasi Seduliumseculus : sed versiculiUHnulli penilus versis scriptoribus colicelo et edito Colonia; 1369,
    metrica;conveniunlralioui. El rurstis libro vi cap. 46: auctor anonymus scrmonis in nàtali S. Luca?, sic
    Confecitqueduoslibros quasi Sedulium meditalus,quo- liabet : De qua Evangelista pulchre Sedulius presby-
    rum versiculi debilesnullis pedibus subsisterepossunt, ter : Jura sacerdoiis Lucas tenel ore virenti, quod
    in quibusdum non inlelligebat,prò longìs syllabasbre- mendosum est prò ore Juvenci, ut ad I. i vers. 557
    ves posuit, el prò brevibuslongns staluebat.'RuuiAvlius dicam. Correcliorts union ibidem sunl versus Pati-
    iiullam variam leciionem affert prò meditalus : sed lini de eodem Luca Nalal. S. Felicis ix vers. 424
    alii habenl imilalus. Cbilperici imprudenti.-) omui seijq. Bis medicus, eie. Artus ccnsolidul, el nunc in
    tempore communis fuii, ut merito queraiur Horaiius menlibuscegris— Composuitgeminosvila; medicami-
    libr. n, epist. 1, vers, 115. na libros : prò quo Muraiorius : Terrena curubat ope,
    Quodmedicorumest, et nunc mentibus <r</ris— Composuitgeminovitwme-
    Promiltuntmedici, iraclantfabriliafabri.
    Scribimusindotti,docliquepoematapassim. dicammo libro.
    509 PROLEGOMENA. 510
    178. Placidus Lnclan'lius , sive Lutalins scholia- \. Clirisiianomni poelarum exseripsi, quorum hi duo
    sics Slatii ad Tlieb, I. vm vers. 287 producit vers. Priideiitiuiii, el Sedulium sic ceiebranl:
    200seqq. Sedulii, ut lune eliam de Seholìaste Lu- Huic comes hinc Prudens,bine Sedulusalter aratili,
    cani dicam. Barlhius 1. xi Advers. cap. 2, col. 514, Cerlabaul rigidoglebas convellererastro.
    observat, ab.Scholiaste Horalii ad epod. 17 al. 13, Processerai elogium Araioris.
    Ilorrida lempeslas, Sedulium laudari. 185. Gerson semi. 3, de Conceptione Deipara;,
    101 ^9- Asser Menevensis in limine ViloeAl- sive quis alius sii auctor : fune surrexit seplima
    fredi regis scripsit: Getanijamdudum pagani pio Deo virgo, scilicet vera poesis, ad hoc habere se dicens
    venerabantur, cujus Sedulius poeta mentioneni facit poelrias innumeras. Nani Sedulius l. i in Carmine
    in Paschali metrico cannine, dicens : Cum sua genli- Pascliali poetice de Maria sic ail : Envelut, eie Vide
    les, eie. Eadem fere verba repelit MatthaeusWest- 1. li vers. 28 ; nani auctor hojus sermonis ex primo,
    monasteriensis in Fior, liisior. ad ami. 758, pag. ei secundo libro feeisse unum videtur, ut alii etiam
    142, ubi Gela; totani genealogiam repraosentai, et fecerunl.
    Simeon Dunelmensis de Gest. reg. Augi, ad ann. 180. Barlhius lib. x Advers. cap. 9 : Inter Cliri-
    818, ubi poetaui insignenti vocat Sedulium. Confer stianos poelas Virgilianam phrasin nemo magis comi-
    var. lect. ad vers. 19 1. i, Ridiculove Gela;. " ter servavil,quoad ejus per rerum alienilalem, sweulique
    180. Usserius de Britann. Eccles. primord. e 16, alterationem fieri poluit, quam Sedulius, optimiingenii
    ex Joanne Tinmuthensi in Vita S. Hunstani, luce inter eorum plerosque, licei nmvos eliam habeai non
    verba exseribit : Concinens illud Carmensapienlis, ac tam quidem suos, quam swculi: quod fuit etiam vele-
    senaioris Sedulii : Canlemus Domino, social, canlemus rum juJicium, ul palei ex epigrammale quopiam ve-
    honorem. Versus est primus elegia; Sedulii cum ali- tusto. Hic vero non phrasin tantum, sed ipsus poeta;
    quo discrimine a Joanne Tininuiliensi ad rem suam (Virgilii) copiosas ftguras, ornalusque loquendi ex-
    accommodalus. Floruit Tinmutlieusis sacculo xiv. Ila primil.
    eliam refert Osbertius in Vila S. Dunstani e 8, apud 187. Olaus Borricliius de Poet. Latin, sic de Se-
    BollaudianOs19 Maii, qui saltilo xi scripsit. Alius dulio judicai : Diciio ejus (acilis, ingeniosa, nume-
    anliquior auctor B. presbyler, coceuus,et lestisocula- rosa, perspìcua, sic salis munda, si excipias prosodica
    tus apud eosdem Bollandianos cap. fa' paulo aliter : quaidam delieta, et in primis Christiana; pietalis com-
    Vidi!. . . virgineas turmas in eboro gyranti ( forte mendalrix.
    gyrantes) liymnumhunc poeta; Sedulii cunilando cun- 188. Walchiiis Hisior. crii. ling.Lal.cap. 10, n. 7:
    luntes, Canlemussodi Domino, etc. Guilielnius Mai- Ncc indignum est, in Chrislianh scholis non ignorari
    niesburiensis de Vii. Poni. Angl. 1.1, p.205: ìlluclque *- Christianas auliquilales, quo nomine pensa, et tempora
    Sedulianum modulato canore concinere, el repetcre : ila distribuì possunt, ne Aurelins Prudentius ab illis
    Canlemus Domino socia;, etc Sic eliam refcrl Gui- exciudalur , el libri in primis 7.a8yu.spa>S>v. et TTS^Ì
    lielinus Thorne Cliron. e 2, non nominalo Sedulio. a-TZfàwii,qui EccleJa; veleris fata explicant, in illas
    Gervasius moiiacbus Dorobornensis Iniaginai. de 103 recipianlur. Privala leciione evolvaiur Sedulius
    Discord. inter monadi, pag. 1526 : Versus Sedulii aiuiqiiiorum imitaior, qui el verba Pttblii Maronis, et
    psallens, et dicens: Canlemus Domino, socia;, canle- contexeudi suavitatem a sceculuriad sacrum argumen-
    mus honores. Alii exhihent Aonoreni. Celeberrima tum tam scile, tam pie accommodavil: indignum sane
    fuit ea visio S. Dunstani apud rerum Auglicaruni est, christianos poetas adeo negligi, ul ne nomen qui-
    scriptores. dem juvenluli scholaslicai sii cognilum. Periculum,
    181. ^Edilwatdus in cannine ad Winfritlium : quod nominili inde bona; latiniiaiis, et poetices stu-
    di» meluuni, salis depellhur, si opportuna; nota;
    Quemadmodum mellifluis
    Herolicorumversibus subjicianiur, quibus usus opiimorum scriptorum in-
    Illustrisquondampoeta ut nominaiini de poetices studio ita
    Roma;urbis indigena diceiur, jam
    Slylicalamoslridulo juvando monuit Cellarius in praefal., qui ila pergii :
    Caraxantepersedulo p.
    Deniqueet illud temoneri, lector benevole,velini, ne de
    Sacrisinserii schedulis
    DoctiloquusSedulius. Sedulii carminìbus ex epistola ejus ad Macedonium,
    queeproefixa est, el pri.no aspeclui objicilur, judices.
    102 Sic Usserius loe cit. Secondo versu l'orlasse Solemne illius cevi est scriptoribus, ul sua-
    plerisque
    Icgendutn Heioicoruin. viores in ligula, quam in prosa oraiione sint, quod in
    182. Ex Radulpho Dttnstapulensi idem Usserius
    hoc disliclium proferì : Sidonio, in Pautino Nolano, Attimo Avilo, Prospero
    Aquitantco manifestimi est. Causam si qumris, ape-
    Surgit Sedulius,veterisque, noviquetenorem riam. Solute ex ingenio scribebani: carmina non nisi
    Te.vlusconcinnasedulitalecauit. ex leciione, ac imìtatione velerum composuerunt. Noli
    mirari, cur honiduia epistola sii Sedulii, Pas-
    185. HonoriusAuguslodunensiscap. 7 1.in eadem igitur
    chale Carmen ita planum, molle, suave, ut ad anliquo-
    fere de Sedulio verba repelit, quae ex Isidoro supra
    -um poelarum tandem, el eleganliam perveniat. Gru-
    deprompsimus. observat erudiiiotiem Sedulii
    In
    184. Prolegom. ad Juvencum num. 104 nerus in sua pisefat.
    plures
    laudem ex epistola ad Macedonium conspki : tenet ameni
    versus Francisci Peirarcliae eclog. 10 in
    SH COELIUS SEDULIUS. 512
    cum Moshemio Institul. [list. Clirist. anliq., erudi-. A piuscule dicil. Suave trisyllabum posuit, ul Horatius
    lionem v sa;culi tenuem fuisse. suelus, el Papinius suasit, Illud vero nimis audacter,
    189. Parrhasius in edilione sua Sedulii, et non- quod us in accusativo plurali quarta; inflexionis con-
    nullorum, carminum Prudenlii quaedam de ulroque traxii 105 hoc versu, Non ratio, primosque necans
    annoiavit ; qua; quoniam plerisque poelis chrislianis vagilus, et audens. Quod autem in omnibus exempla-
    communia sunt, hoc loco non importunumest adji- ribus, el in nostris eliam leges, Scribilur hi titulis
    cere : e Sedulius,'ut bine incipiam, verbis ulitur, nec super: Eie est rexJudmorum, equidem castigandum
    figuris poelicis omnino sublimibus, nec ilem sordi- censuerim, Scribilur in tilulis : Uic est rex Judmo-
    dis, ita mediani quamdam elocutionem servantibus, rum, ut reciproeus versus sit, el spondaicus imila-
    ul proprium retineanl locurn : exslat tamen in eo lione Maronis, el aliorum, ne unam, et alieram syl-
    quorumque divinorum sludium. Nani facluram dicil, labam novo exemplo corripial in Judwo.i
    factorem, deilalem, legis lestamenta, cmlos, quamvis 190. « Prudentius (sic pergit Parrhasius) tamelsi
    et hoc Lucretius non absliuuit : el ficulneam, quod- magis elaboratus in verbis esl, et minus licenliosus,
    que insolenlius est duodecim millia legìones ex ilio eadem tamen venia cariniuis ulitur in idolo, parodilo,
    Hieronymi, Ex tribù Manasseduodecim millia signati : in quo sectalorem reperii Apollinarem. Quid quod
    'magis Latine Prudenlius, qui milliamulla nolarum, B dativum relativi nominis cui bisyllabum prolulit,
    non nolas ait. Inserii etperegrinas alìquot dicliones, ultimamque in eo cqnsonanlem vertit in vocalcni
    sedachrislianisauctoribusjamreceptas, Patriarcham, ter in eodem Carmine? Ccesarauguslamvocilamusur-
    synagogam, phariswos, el prò forlunalis insulis 104 bem, — Res cui tanta esl. Praelerea : Sanguinem
    paradisum, gehennam, quod incendium signilicat, de- Justi, cui Paslor hmret. Ilem paolo post : Morsque
    nique manzeres, id est, adulterio, stuproque concc- Vincenti, cui sanguis hinc est : quod ut ignoscen-
    ptos. In quibusdam sequitur analogiam, cum ail : duni, ita ferendum non est : sicul nec illud Malorum
    Urbem libeilalis opem, id est, fecundam, quod ejus teirius omniumest. Anapaeslumquoque, et proceleus-
    contrarium sii inops, id est, egenus. In aliis, ne- maticum prò spondeeo plerumque subslituit tempo-
    gletta proportione, consuetudini sese adjungit, su- rum ralione ; quibus pares sunt, et conveniunt. In
    niitque e media plebe prmsumptorem, tradilorem : Nola, cujus priorem Yirgilins produxil, si veruni
    qua ralionc Mariani cum accento penultima; enun- Gellius iradit, hic corripit, Jamque Nolanus adest,
    liavit, cimi Claudianus semper, et ipse nonnum- licei nonnulli Ianicolanus confuso locorum ordine
    quain corripial. Idem populationem prò incondita scribanl. Tenlavit el ipse quoque faslidilis graliam
    mulliludine usurpai, Fiebat populaiio prmsens, elsi reddere. Nani volupe est prò libet ab Ennio, Plaulo-
    quibusdam legi placeat, Fiebat populus quoque prm- C que mutuatur , ul ninguidos a Lucrelio , qui, quod
    sens. Subslituit et derivativum prò suo primitivo, alii nivem, ninguem vocal : dicil el pultet prò pulset,
    Memphìlisin oris prò Memphitidi, unde defleclitur. el aliar ex analogia ; Aliar lepescit ore, saxum pec-
    Tibullus, Pubes miralur Osirim — Barbara Memphi- tore. Nec alienigena quaedam respuit, Messian, Na-
    le:n piangere docta bovem. llidem tenipus prò tem- zarenum, Levilas, charaxat, quod est ^«/>«EEV, id esl,
    pore, quod per se quisque facile deprehendet. Ob- calamorum, sudiumque fasligatis, alque subiilibus
    soleta quaedam in usum revocat, ul peniculum prò spiculis corpus infigit, quod poenacgenusadhuc ilis-
    spongia Terentii, Platttique aucioritale, prwsepe in pani retinent ; cryplam, colymbum, id est, labrum,
    casti Latino ex antiqua declinatioue, deierta capillis, quo defiuens unda excipitur, et prò tumulo lumbam,
    quod apud Ennium legerat, Terla miei galea. Pauca Nec in conseclaneis scriptoribus leclilandis operam
    quaedam novavil, ul pompare, quod ampullosius ad lusisse videri voluil : unde plcrasque dicliones acce-
    invidiam veterum poelarum confixit, simplat ; Quod pit, ecclesiam, evangelista»!,factorem, passionali, ani-
    simplex, {triplice!, quodque est triplicatile, simplel : mabus, a quo veieres lemperaverunt, psalmos, mar-
    ila namque scribendum, non simplex. A prsescriplis tyras, quos et Latine lesles inlerprelatur, ut angelos,
    numeris alienando discedit. Nani videbis apud eum et nunlios, et alia, quee tuie observabis. Sunt et ip-
    li aspiraiiouis nolam vini lilterae frequenier obli- " sius sua quaedampropria, cohmranl, id est, addicunt,
    nere, loannem prima brevi, cum per <unotetur. Sed ab aere, inicrjecta 106 aspiratione hiatus causa,
    defenditur exemplo Maronis, qui eanidem litteram arlisis prò morbo aniculari : Nodosa torquet quos
    in o mulavit, atque corripuit in Orione. Regulusdì- podagra, et arlisis, anulla ab anu diminuiivum, pro-
    gtiitaiis nomen apud eumdem anapsestus, aut tribra- sperante prò {avente, prosperare, adesse, sacrum,
    chus est, cimi rex, a quo deflectitur, omnes obliquos quem alii sacerdotem, Vidimus, o Clirisii Valleriane
    producat. Sed ex iis inlelligendum est, qua; primi- sacer : in quo nomine liquidamiduplicavi!, ut alibi
    tivi numerimi mulani, et quem accipiunt produ- in Valleriis, el relligione. Necnon sacrare prò sacrifi-
    ctum, coiitrahunt, ut dicax, lucerna, stabilis, etcont- care dicil, et sacrantem, sacrificanlem. Eslo quoque
    pluscula. Auapaustum quoque fecit in Dario, cum apud eum quorumdam sentenlia verbum, aut aflir-
    ejus media longa sit Gracca diphthongo. Ovidius : mandi particula non esl, sed horiaudi adverbium ,
    llique necalorum Darmi (rande secundi, nisi, quod nequenumeris, neque personisinserviens : Esto, pre-
    vero própius exislimo, bisyllabum prolulit : nam cor, fortes, et vincite viribus annos. Nos vero legen-
    mnlius in hujusmodi concisionibus invenitur, ut qui dum putamus, Este. Occurrent et aliqua subobscura,
    aiscipulum prò discipulorum, vesiigispvovestìgiis sac- fornìx, id est, lupanar, Soluiti prò pedis calce, ter-
    515 PROLEGOMENA. 514
    rigenm,scilicel homines, quos Deus ex luto finxisse jA.secundac. Aliquando intacto verbo codicis ex colla-
    dicilur, virginal in mulierum geniialibus pellicula rone aliorum codicum varia lectio inscribebatur :
    pudoris custos. Idem verbum invenies apud Soli- Nonnumquam suas correclor conjecturas adjiciebat.
    num. Lancinant, dilaceranl. Inde Graecumlancìna- Erant autem nota; propria; ad ejusmodi correctiones
    lores, id est, laniones. Caulis in recto singulari facile indicandas, ab Isidoro 1. i Etym., cap. 20expo-
    dixit, ul P. Victorajf/is, camurum prò curvo, hyalum silse.
    prò vitro, sudum cceli sereni'talem. Vergilium secu- 193. Codices ita emendati cum in aliorum manus
    lus, ait, et a'dituum, cui templi cura eredita sit, describendi venirenl, saepeaccidebai, ut alius aliam
    mera calce dixii, id esl, nudo pede, quóniam pura scripluram arriperet : et cum alii novi errores sui
    omnia veteres mera dicebaut. Supersunt et alia sex- cuique exseriptori exciderent, ea naia esl copia va-
    centa, qua; non est hujus lemporis, ani instituli re- riarum luclionum, quam in operibus velerum publi-
    censere. Nam tanta in eo rerum , verborumque co- candis editores critici nostra; setalis solenl conge-
    gniiio est, quaniam in quovis alio apud nos esse rere. Magna quoque mihi seges cum in aliis poetis
    conienderini. > chrislianis obvenit, 108 lum maxime in Sedulio :
    191. Haclenus Parrhasius de Sedulio, ac Pru- forlasse,quod celeberrimus hic poeta non solum As-
    denlio : qua; tamelsi non ornili ex parte probari B ] terium edilorem et correclorem suorum carminum ,
    debe.nt, ut ex Prolegomenìs ad Prudenlium, ac notis sed etiam Abundantium collalorem naclus fuerit.
    ad liunc, aliosque poelas chrislianos passim liquel, 194. Correcioribus codicum adjungere possumus
    lamen opera; pretium visum fuii transcribere, ut in corruplores : nam saepe eveniebat, ut cum corrigere
    sacri- poelis legeudis aequumjudicium ferri possil. vellenl, corrumperent. Etsi enim dubilari non po-
    CAPUT VII. test, quin multi mala fide, ut errorem suum confir-
    marcnt, aut auclorila lem contrariamdiluerent, exem-
    De codiami mss. correctoribus, et corruploribus. plaria mss. adulleraverint, lamen ssepius, ut
    ego
    Excursus in codicem S. Hilarii, qui in archivio pulo, id contigit aul ex ignoranlia, aut ex
    praejudi-
    Basilicm Vaticana;asservalur. cala opinione. Walchius cap. 7 Hisl. Crit. ling.
    192. Multosolim viros doclos, praescrtim saeculov Latin. Codices, inquit, solenl corrumpi ab 1PSIS
    exstilisse, qui codice»velerum scriptorum emenda- SU1S AUCTORIBVS, cum aberrante marni facile
    rent, el dislinguerent, 107 uteorrectioresin lucem aliud scribere possunt, ac seminili : a SCRIBIS, qui
    publicani venirenl, num. 159 demonslratum esl. perperam audiunt, orthographiam, et antìquiores litte-
    Ipsi eliam exseriptores codicum aliquando conl'erre, ras non semper assequunlur; qui scribunt, qum cogi-
    quod scripserant, el ad vetera exemplaria emendare 'G lant, non qua! audiunt : a DICTANTE, qui modo
    cogebantur. In codice Valicano Regina; Succia; 2054, scripluram non intelligil, modo sine accuratiori animi
    chariac. in fol. exslat Chronicon Eusebii Ccesariensis allenlione monumentimi legit, modo male pronunliai,
    ab Hieronymo, et Prospero continualum. Pramil- mòdo glossemata ora; libri apposita, ipsi aucloris ser-
    lilur Adjuralio Prosperi. Adjuro te, quicumque hos moni inlerponil : a LÌBRARIIS, et CRITICIS ,
    descripseris libros per Dominiminostrum Jesum Chrì- cum elegantem, el nilidam scripluram , emendata;
    slum, el gloriosum ejus advenlum, in quo venietjudi- ledionì prosferutit ; cum officio corrigendi libros aut
    care vivos et mortuos, ul conferas quod scripseris, et piane desunt, aul ìlio ita fungunlur, ut plura cor-
    emendes ad exemplaria ea, de quibus scripseris, dili- rumpanl, quam saneni : a VETUSTATE, qum in libris
    genler : el hoc adjurationis genus similiter Iranscribas, in membrana, aul diaria descriplis, vel pluriumvocum,
    et transferas in eum codicem, quem transcripseris. vel aliquot liiterarum lacunas efficit. Cum librariis, et
    Hanc adjuralionem Prosperi, sive alterius polius, criticis res nunc mihi est. Incidebat horum aliquis in
    imitalus esl MatlhaeusPalmerius in fine praefalionis locum, quem non intelligebat, aut senlentiae, quam
    ad suum Clironicon, quod nondum inlegrum editum ipse veram censebat, contrarium ; et cum verba in-
    est, ut in hoc eodem codice reperilur : Rogo igilur lacla relinquere deberet, putans, ea non esse auclo-
    illum, qui aliquando hunc librum transcribel, ut dili- D ris, sed mendose a librario posila, delebat, alque
    genler, eodemservatoordine, transcribat, et quod tran- alia subrogabat. In Juvenco animadverli, multos ver-
    scripserìt, ad exemplaria conferai, el emendel. Vide sus ila fuisse adulteratos, ut Vulgata; nostra;, quam
    eliamDucangiumin praefalioneadGlossariumnum.e, ipse prae oculis habere non potuit, conlbrmarentur.
    el Barihium 1. vi Advers., e 21, qui ex Aponio In aliis aliorum Palrum operibus pai-iter hanc sibi
    praefat. Commentar, in Cantie Canticor. similia licentiam sumebant nonnulli, ut verba sacra; Scri-
    verba proferì. Sed non una, eademque ubique fuit pturae, quae ex Itala versione proferunt, ad Vulgata;
    ratio emendandi : nam saepe verba omnino erade- noslrae exemplar reformarent : qua de re Latini
    bantur, ut quid fuisset scriptum, nullo modo, vel Lalinii querelas niliil attinet refricare.
    difficuller intelligi posset : idque fiebat, ubi verba 195. In Sedulio innumera occurrunl, qua; falsata
    aul aperte essent mendosa, aut lalia esse corrector esse manifeste evincitur, ut ex variis leclionibus pa-
    exisiimabat. Interdum verbum corrigendum solunii tet, et aliquando quidem 109 vel hac sola ralione,
    'ineola superposita notabatur , ulita leclor inlellige-. quod versus, ut a poeta conipositus erat, minus recte
    ret, falsam esse scripluram prima; nianus, veratrii videretur procedere, ul 1. iv, v. 8.
    SIS COELIUS SEDULIUS. 51G
    CiariOca,dixit, nomen tuum, magnaquecos'io. A tiori airamenlo, el diversoab eo, quo scriptus esl codcxt
    Cum aulem verba inter se aliquatenus similia sunt, el chirographumsupradiclum, snperposila esl littera R,
    quamvis diversa res significetur, lum frequentissima quam lilteram recentiorem sequunlur duce syllabm
    est permutano vocum, ut 1. i, v. 5, niella prò mala prima; manus, id esl, ATOR,quorum Uttera prima A
    a librariis male positura ostendam, et I. eod. v. 247, ex parie est Mila eodemrecentiori atramenlo, et refor-
    homo pronus adoret, prò homo plenus adoret. Scque- mala : quod evidentissimeappare!. Ex bis nihil aliud
    bantur enim librarii, quod magis ipsis clamili appa- colligere licet, nisi lilteram /{ recentiorem esse cha-
    rebat, non quod verius erat. Quod niinus mirum ractere primo codicis, et chirographi, sive subscri-
    viilebitur, si animadvertanius , in monasleriis juve- ptionis cujusdam studiosi, qui codicem se coniiili-se
    nes plerumque, in scientiis non piene versalos, mu- ait anno decimo quarto Trasamundi regis, sive anno
    neri scribendi destinatos fuisse, qui etiam impor- salnlis 510. Neque censores, a P. D. Guillclmo La-
    tune feslinabanl, ut quaiilorius ad umbilicum libri parre Procuratore Generali Maurinorum rogati, ut
    pervenirent. In cod. Vat. Reg. 254, in quo libri judicium suum pruferreni, ullam vel levissimamsuspi-
    Sententiarum, et Soliloquia Isidori, aliaqtie ex Pa- cionem de recentissima corruplione codicis indica-
    tribus excerpta continenlur, librarius pnerililcr runt. Unde ergo rumor ille, et fabella de codice Ya-
    scripsit : Explicil, expliceat : ludere scriplor eat. Ma- B ticaiia; basilica; recentissime adulterato originem
    gna eliam est codicum inter se discrepantia in ver- habere poluil? Non aliunde certe, nisi ex Diario'lil-
    bis adoplo, adoro, adorno, adaplo commulandis, ut teratorum Italia; Venetiis 1716, toni, xxm, art. 15,
    noto ad I. in, v. 294, et ad eleg. v. 31. Qua; lanien ubi enunliauir ìibcrCoiislanlii, Vindicimvelerum co-
    saepo a collutoribus, aul lectoribus prò diversa dicum confirmata;. Ila enim ibi lego de ceusoribus
    uniiisctijusqite in rebus tbcologicis opinione alitcr depulatis : Ritrovarono, che RECENTEMENTE, e MOLTO
    rescripta sunt, quam auctor volueril. DI FBESCO era slato adulteralo, e con NUOVO, E MODER-
    196. Qua; milii nunc sese occasio offerì, ul quod NISSIMO inchiostro ritoccalo. Bene autem habel, quod
    supr.i n. 160 pnlliciius sum, uberiorem sermonem niillus leslis allegalur , nisi ipsum documentimi,
    insiituam de vetusto, et celeberrimo codice S. Hila- quod relulimus, et ex quo caliminia piane convinci-
    rii in Tabulano Basilica; Vaticana; asservalo, quem tur. Incredibile autem est, quam ineple auctor ejus
    ipse inspexi, et in quo apparet nunc verbum adora- articoli HI mendacia confingai. Ul enim alia
    tur, cum antea videalur fuisse adoplalur. Res ila omillani, primas Yindicias codicum rnss. a Constan-
    mihi narrala fueral, quasi certis ime constarei, sub tio anno 1706 editas commemorai : lum refert, co-
    inilium Iitijus saeculi codicem fuisse corrupium. Le- dicem Vaticana; basilica; a palre Tellier, ut Germo-
    'C nio morem
    geram eliam in Viia veri. Cardinalis Thomasii a v. generet, observalum fuisse hebdomada
    e Antonio Francisco Yezzosio conscripta , el Iost'- majori anni 1707 : quod cum aliis suboluissei, depu-
    lulionibus ìheologicis vcn. Tliomasii praemissa, plu- tati sunl censores, qui de codice judicium suum pro-
    res fuisse censores die 15 decembris anno 1707 de- ferrent, ac documentum aulheniicum ad Maurinos
    putalo? ad inspiciendum codicem, et inter hos ven. Parisienses rnissum fuil.
    Thomasium. Hi omnes, addii Vezzosius n. 57, codi- 198. Siilijungit : Il P. Constant per abbondure in
    cem conluenlur diligenlissime, agnoscunt, fatenlurve, carità, e moderazionecon r avversario, si contentò dì
    non modo recenlem, sed R'.CENTISSIMUM essevo- far vederecos'i scritto a mano il documento avuto da
    cis ADOPTATI] R corruptorem. Rem describunl, etc. Roma senza stamparlo nelle sue prh. e Vindicie. At
    Hmc uberius exarata legunlur in ìpsoniet codice, alque qua ralione in primis Vindiciis , edilis anno 1706,
    enucleale dcscripla in Vindiciis velerum codicumcon- promulgare poluil documentum con'eclum anno
    fìrmalis HO Luleiim Purisiorum editìs anno 1715. 1707? Germonius anno 1716 epistolamad auctores
    Cum primum codicem vidi, ac locum inspexi, mira- Diarii Veneti Parisiis edidil, qua; inserta quoque
    tus valde sum, qui censores deputati judicare potue- fuit in Memoriis .Trevulliensibus, el lialice eliam
    rini, corruptorem non solum recenlem, sed recen- prodiit, qua calumniam non tam sibi, quam Tellie-
    lissimum esse ; nam contra mihi videbaiur correctio " rio, viro in primis gravi, qui Ludovici regis XIV
    recentior quidem charactere primo codicis, sed ve- consciciiliam moderalus fuerat, magisque suis scri-
    tusta niliilominus, et mullis ante nos sa?culis facta, ptis, el probatis moribus inclaruerat, inleiitatam
    ncque dissimilis aliis, qua; in eodem codici; obser- strenue retundit. Affiniial, Tellierium codicem
    vantur. Lego igiiur judicitim censorum in eodem co- S. IFilarii inspexisse, pracsentibus eminenlissimo
    dice exaraium, vel potius additimi : ac tunc magis Gozzadinio lune praefecto Archivi! basilica; Vati-
    miralus sum , cum nihil de recentissimo corruptore cana; et Zaccagnio proefeclo bibliotheca; Vali-
    invenerim, nihil, quod opinioni mese de,correctione cane. Obscrvat.Tellierium primum omnium animad-
    antiqua adversarelur. vertissc, el ìilieris ad ipsum Germoninm datis 19
    197. Ilaec sunl verba'censorum, qua; eliam pro- Aprilis 1707 nolani fecisse correclionem verbi ado-
    lulit Constantius in Vindiciis veterum codicum con- raiur ex adoplalur.
    firmatis :. Originali charactere primm manns adluic 199. Addii, non posse rationem exeogitari, cur
    legìtnr ADO,el in spailo inierjecio duarum liilerarv.m Tellierius codicem corrumperei, nisi ut ex eo corn-
    erasarum loco earum alia manu, et nigriorì, el recen- ili1dìtin aliqtiod Germonius assequerelur : nullum
    517 PROLEGQMENA. 518
    autem commodumGermonium assequi posse ex lo- A solum certo colligi polest, Felicem aliter Palrum, et
    co, quem Tellierius depravatimi demonsirai, et Ger- nohiiiiatim Hilarii verba allegasse, quam in mss.
    monius ipse priinusomiiium typis vulgavil ila corrup- exemplaribus exstarent, non autem ipsos codices
    lum reperiri. Deniqueex ipso documento, quod Con- corrupisse. Sed cum ab Alcuinode loco S. Hilarii
    stantius produxe'ral, aperte cvincit, calumniain esse urgerelur, similliiuiim vero esl, eum tentasse in ali—
    asserere, censores, pronuntiasse, corruptorem codicis quo codice, in quo legeretur adoratur, substiluere
    receniissimumesse. Sed a multi-;, ul dixi, adhuc ea adoplalur. Notinumquam eliam (ait de haereticis Isi-
    fabula narrratur, et in exemplari Vindiciaritm cott- dorus I. m, Senleni. cap. 12) blaspltemias suas la-
    firmatarum Constaniii, quod in bibliotheca Casana- tenti dolo in libris noslrorum inseritili, doclrinamque
    lensi asservatur, marni non ita recenti ascriptuni veramadulterando corrnmpunl :scilicetvel adjickndo,
    margini part. m, cap. 5, ad verba, virum doclissi- qumimpia sunl, vel aufereudo, qua' pia sunt. Id ergo
    nwm reperto: Idest,P. LeTellier Jcsuitam, H2 qui e-<i,quod Ilincmaro narranti de Felice credere rc-
    pulalur falsasselume locum. Ut autem paleat, quam id nuii Consuiiiius, quanivis tot sinl adjccla, qua; nar-
    sit lahum, remali origine repelam, et quaedama me rationem confirmcui.
    observala adjungam. Felix Li-gel lanus hacresim 203. llincmarus in 0|iere de non Irina di-itale
    suatn, ChrUlum esse filimti Dei adoplivuin, cum a'iis B adversus G -tliescalcum monaclium sic leslatur : Fe-
    tesiimoniis Patrutn, tutu hocS. Hilarii I. n de Tri- lix Orgelitanm quondam civitalis episcopus infelix, in
    nit. e 27 probabat : Aliud inielligilur, aliud videlur, libro beali Hilarii, ubi idem sanctus dixerat, CARNH
    aliud oculis, aliud animo conspicilur. Park Virgo, HUMILITAS ADORATUR, tempore Caroli Magni impera-
    parius a Deo est : infans vngit, laudantes angeli au- loris qttoscumqueItinecodices arripere poluit, in om-
    diuntur : panni sordent, Deus adoratur. Ila polestalis nibus adulterahii,c\nm$ HUMILITAS ADOPTATUR, ul quia
    dignitas non amillitur, dum carnis liumililas ado p.'-rveritatemnon poterai, de mendaciosuam asiipula-
    ptatur. retur sentenliani.
    200. Palres concilii Francofordiensis adversus 204. Rursus llincmarus rem eamdem narrai, ac
    Elipandum, et Felicem objecerunt, eos testini- uiis gravisiimos lestes exhibet in prsefat. iractat. de
    Palrum corruptis dolose abuli : Sedlempus esl, ul ad prxdesiinat. : Sicul ipsorum, qui interfuerunt concilio
    discutiendos sensus libelli vestri veniamus , in quo (Aqtiisgrancnsi) relalione didicimus , quomodo divm
    sanctorum fiairum per loca testimonia invenimus po- memorimDomnus Carolus Felicem, infelicem Orgeli-
    sila, sed malm perfidimvenenocorrupla, et inter fiores tanm civitalis episcopum, synodali decreto hmreticum
    puicherrimos fidei caiholica; anguinos erroris vestii comprobavil, alque damnulum comperit, eliam reti-
    denles inserlos. Tacuhiis nomina librerum, et nume- C climi inveiti!, quia corrupto muneribusjuniore iiblio-
    rum capilulorum, ul difftcilius errar vesler invesligare- tltecario Aquensis palatii Ubruin beali Hilarii rasil,
    tur : el ex hocsolo perspicimm est, errasse vosvoluti- et ubi scriptum erat, quia in Dei filio CARNIS HUMI-
    tarìe. El postea : Et invenimus, sicul et ante prmfali LITASADORATUR, iinmisil, CARNISHUMILITAS ADOPTA-
    sumus, certissime vos illorum sanciissìma scripta hm- TUR.
    relicai praviiatis veneno infecisse, el INTERSERUISSE 205. Itaque llincmarus affirmat , confirmatque,
    verba, qua; nusquam in eorum legimus libris. nemine tinte, ncque poslea refragame, locum Hi-
    201. Egregius calbolici dogmalis defensor conila larii depravatimi fuisse : idque de Felice ha-relico
    Felicem vigebal lune Alcuinus, qui illuni I. vi sic narrai, cujus fraudes, et perjuria aliunde perspe-
    insectatur : Insuper el qumclamcalliditalis lum ncqui- cta sunt. Cum enim Felix hacresim suam dissemina-
    tia subtralib. qum luam hmresim damnare videnlur. re!, in concilio Ratisponensi anno 792 conviclus,
    Qumdamvero consueta libi versutia immutare non li- errorem abjuravii, 114 alque iterimi eodem anno
    mes, ul in libris beali Hilarii fecisse videris: ubi ille in concilio Romano sub Hadriano ponliuYe : Fedi
    prwcipuus doclor, ci calliolicus ail, Polestalis dignitas illuni orthodoxum in vinculis libellum, anailiemali-
    noiiamittiiur, luotnninoperversissimedicis,ADOPTATUR,zrtns, el confirmans inter cmlera, nequaquamfilium
    ubi bealus Hilarius ail ADORATUR. Non ergo assentici " Dei adoplivuin esse, sicul dixerat, sed pioprium, et
    possmnus Constanlio, qui aflirmat, Alcuinum salis veruni Dominiminostrum Jesimi Chrislum Filium Dei
    significare, se nullum vidisse codicem, in quo lege- confiteor. Unde el ipsum orthodoxumsuum libellum
    relur adoplalur. Imiuo Alcuinus noti debuis.;el ita super sacrosancla Dei mystena in nostro patriarchio
    aperte, et palani Felicem redarguere, nisi ex codi- ponensjuravil sic tenere, et coufiteri. Et iterimi in con-
    cibus certus essci, llilariuin scripsisse adoratur, fessionesuper corpus beali Pelli apostoli ipsum ponens
    cum facillime possel a Felice revinci. Sic Alcuinus, orthodoxum suum libelkm, similiter et illic jurnvil,
    cuin Elipando verba quaedam ex officio Golhico ob- eie, ut narraiur in concilio Romano sub Leone
    jicienli respondei, quia codice-; ipsos non viderat, papa III, aci. 2, quod anno Coristi 799 celebratimi
    solum coujicii, aut ea verba in cmlicibus non cxstare, fuit.
    113 aut codices ejusniodi liturgicos esse corru- 208. Ex hoc ipso concilio constai, Felicem, cum
    ptos, ut poslea dicam. domum rediìsset, iierum haeresim propugnasse, tot
    202. Ex bis autem, qua; Palres concilii Franco- coufessionibus suis juralis conlemplis. Guada sy-
    fordiensis, ci Alcuinus adversus Felicem referunl, nodoFiaiicofordieiisiai)no794 rursus damnatus est:
    SI9 C0EL1USSEDULIUS. ' 520
    et cum Alcuinus epistolam adipsumdedissei, ut ad tA. nem in codice Germanensi accidisse vel lapsu libra-
    bonam l'rugem se reciperet, integro libello respon- rii, qui primo scripsit adoratur, el illieo se correxit,
    dit et pejora etiam, quam aniea, docuit. Hinc occa- aul erasionem provenisse vitto membranarum non
    stonem sumpsit Alcuinus septem libros adversus feli- salis -aequabiliter politarum, tamen in nota ad loc
    cem scribendi. Missus etiam iuitLeidradus, vel Lai- S. Hilarii 1. II, cap. 27, ila sensum suum aperuerat :
    dradus, aut Laidracus, archtepiscopus Lugdunensis, Penes nos est liber Corbeiensisante annos 800 scriptus
    Urgellam, ad sedem ipsam Felicis, ut hunc al) er- postremashasce syllabas PTATUR locoabraso exhibens.
    rore revocaret. Felix commeatum a Leidrado obti- Etti mala forsilan fide, non lamen male ascriplum est
    nuit adeundi Carolimi Magnum, adeoque in Aquis- ADOPTATUR. Loquituresua sentenlia.
    granensi palaiio congregata synodo Alcuinus cum 209. Itaque codex Germanensis, qui, Conslaniio
    Felice decertavit, eumque ad ejurandam ha;resim ipso fatenle, tempore Caroli Magni in bibliotheca
    adegit, cum paulo ante Roma; eliam eodem anno Aquisgranensi exslabal, Hincmari narraiioni, (idem
    799 haeresis Feliciana in concilio a Leone papa IH conciliai. Sed est et alius codex H6 longe ante
    fuissetproscripla. Caroli Magni tempora scriplus , Veronensis ni-
    207. Exslat Felicis in concilio Aquisgranensi ab mirum, in quoprima leclioclare esl adoratur, quam
    episcopalu jam deposili catholica fidei confessio, B aliquis in adoptatur mutare voluit. AudianiusMaffeium
    qua ait, se ad Ecclesiam ex loto corde reverli non praefat. ad Hilar. : Primum igitur prò comperlo ha-
    qualibct simulalione, sed velaminefalsilalis, sicul du- beaiur, in hoc libro ADORATUR scriptum esse, nullo
    dum, quod Deus scil, sed, ut dixi, vera cordis credu- abrasionis vestigio, nulla mperinduciiotiìssuspicione,
    lìlate, el oris professione. Atqui idem Felix Lugdu- al cum post eam diclionema capite resunialur versus,
    num exul missus diligenter, el fraudulenler inslaura- in vacuo, quod remanel, spalio, siveeadem, sive paulo
    vil, quantum in se fuit, omnem pravilalem dogmalis posteriori manu ADOPTATUR adjeclum fuisse. Priori
    sui, ut narrat Agobardus inilio libri adversus Feli- verbo nulla quidem irrogala esl contumelia, sed lineo -
    cem post hujus obilum scripti. Conslantius conlra lis superposilis, alque R in superiori margineascriplo,
    Germonium urgel, quod Albinus post coucilium ìndicatur de more, adjeclam diclionem anteriori sub-
    Aquisgranense nullam hujus criminis meniionem slituendam esse, in aliis lamen codicibuscertius adhuc
    injecerit. Respondel Germonius, Albinum noluisse teslimoniumREQUIRENDUM ... In verbo ADOPTATUR ea-
    corruplorum codicum memoriam refricare 115 ne dem litterarum figura, idem prorsus alramenli color ;
    moleslumid essetcum aliis, tum Felici, qui palino- al levicullello fuisse olim apparet, qui lilteras, et su-
    diam cecinerat, et mores ad exlernam virtutis spe perpositas lineolas abducere lenlarit, ac delere. Qum
    ciem fingens, multos in sui admirationern traxeral. « quidem omnia in has conjecluras me perlrahunl : li-
    Sed ut ego puto, Albinus, quamvis nomini Felicis quido primum, nullaque hmsilalione exaravìt lìbrarius
    pepercerit, rem lamen ipsam non obscure siguiflca- ADORATUR : at sive ab ipso, alia poslmodumexempla-
    vit 1. II adversus Elipandum, ubi de oraiionibus of- ria inspiciente, sive ab alio quopiam ADOPTATUR ad-
    licìi golhici loquens, sic habet : Et videlur a quibus- ditimi est, el simul, ul ADORATUR expungerelur, moni-
    dam corruptoribus prò ASSUMPTI hominisADOPTITI esse lum. Alter exinde accessit,qui sccunda lectio non prò-
    positum... Et forte ibi in antiquioribus exemplaribus babaiur ; proptórea verbum ADOPTATUR conalus esl
    ASSUMPTI hominis positum fuit, sed corruplum po- auferrc, abrasionis nubeculis id salis teslantibus. Ita
    slea... Ideo magis msliniandum esl, junìores quoslibel Maffeiusprudenter.
    hujus novminfidelilatis calenis colligaios, ad perditio- 210. Pro leciione adoptatur duos veteres codices
    nemsui ipsorum dieta sanctorum corrumpere docto- proferì Conslantius, Colberlinum et Carnutensem,
    rum, et suorum pessima pertinacia maculare nomeii quos ait annos prw se forre circiter mille, et antiquio-
    parenium... El hoc ex eo veri esse simile videlur, quia rcs esse Caroli Magni temporibus. Contea Germo-
    probatissimorumin Christi Ecclesia doclorum, el om- nius vehementer dubitai de lama borimi codicum
    nibus acceptabiliumcatholicas sententias vel perverso antiquitale, ut certo definiti possil, eos aule haere-
    interpretavi sensu, vel perfida vos immutare temerilate " sin Felicianam esse descripios, etiamsi annos circi-
    agnovimus, veluti in aliquibus probavimus locis, dum ter mille prae se ferant. Neque sane ejusmodi suoi
    ad nos per Felicemolim veslrum, nunc autemnostrum rationes a Constantio aliala;, qua; in tam fallaci ju-
    commilitonem,pluriores vestri erroris perveneruntlit- dicandi ratiorie probari debeant.
    lerulm. 211. Quod si ediiiones aniiquas consideremus,
    208. Omnia ergo eo nos ducunt, ut Hincmari nar- ha; potissimum scripturam adoratur praeferunl, ut
    raiioncm veram esse credamus. Profecto in codice editto Badii Ascensii Parisiis ann. 1510, duaeediiio-
    Hilarii Germanensi, qui antea fuit Corbeiensis, et nes Basileenses,qua; deinde consecuta; sunt, altera
    olim fuerat Aquisgranensis , Conslantius vestigia 1525, Erasmo recensente, altera 1555, eteditio Lu-
    corruptionis Feliciana; reperii, nimirum adoplalur dovici Miraei,quam omnibus, qum ante, el post pro-
    in loco abraso ; quin etiam suspicatur, hunc esse diere, casligalioremcensebat Constantius. Hsecrara
    codicem, quem a bibliolhecario juniore muneribus esl, H7 quam cum jam desperaret Constantius
    corruplo depravalum llincmarus conqueritur. Et detegere, in magno Carmeliiarum convenlu invenil.
    quamvis in Vindiciis Constantius affirmet, muiatio- Exstai eliam in Collegio Romano sic inscripta : D.
    mi PROLEGOMENA. S2g
    Hilarii Pùiavorum episcopi lucubrationes olim per A.cum Lud. Mimi edilìo, qua Roma; ad ejus recogni-
    Des. Erasmum Rol. haud mediocribussudoribusemen- lionem usi fuerani fratres nostri, nobisdeessel, adeoque
    datm, nunc denuo vigilantissima cura ad fidem mirai nec, quid in eo legeretur, constarci.Nequevero adleclio-
    anliquilatis exemplariumrecognitm.Parisiis, ex officina nem confirmandam, quam aliunde satis certuni scmper
    Carolm Guiltard sub Sole Aureo. Praefatur Ludovicus censuimus, codicis hujus auclorilate nos egere lune ar-
    Mirseus.Nihilominus Constantius plures alias prò bilrabamur. Nostro silenlio motus disceplalor, et, ut
    voce adoplalur profert, videlicet Martini Lipsii 1544, suspicari est, codicem illum sibi favere ratus, virum
    Griueila70,GiUoiiil572,Parisieiisesl605,lG31,1652. doctissimum, ul eum diligenter inspiceret, sollicitavit.
    Nolaverat vero Constantius, in proefaiione, Gillolium 215. Itaque cimi editio, qua; codici basilica; Va-
    lextum Hilarii illibatum reliquisse, ediiionem recu- ticana; collata fuerat, exhìbeat adoratur, el Randi-
    sam anno 1570 mendosiorem priori esse ; editioni nius, Maurinique variam lectionem ad hunc locum
    Parisiensi 1605 deinde repelilas prae multitudine men- non ascripserint, consequenter lenendum est, viros
    dorum facile anieferendas videri Basileenses. Equi- diligemes, quales Conslantius nobis describit, in co
    demincdiiioni Parisiensi 1572el 1605 mendum in hoc codice reperisse scriptum udoratur. Et quamvis
    ipso loco invento : Ila polestalis dignitas nonadtniitiiw adverterim liueram r in loco ampliori eraso a se-
    (corrige amiltilur), dum carnis humiliias adoptatur. fi cunda n\anu cxaratam fuisse , tamen id necessarium
    212. His permoius Constantius, el duobus illis non duxerunt monere, quod vera ni correciionem
    codicibus Corbeiensi et Carnuiensi, quos aule Feli- alicujus erroris putaverint esse, ut multa sunt in eo
    cem exaralos existimabai, in ediiione sua S. Hilarii codice sic correda. Sane Conslantius, qui in primo
    prajtulit lectionem adoptatur. Etsi autem idem Con- etiam libro Hilarii ediiionem Miraciallegai, aliqua-
    slantius indicaverat, codicem S. Hilarii nullum anli- tenus negligens videri. polest, quod eam ad hunc
    quiorem exstarecodice basilica; Vaticana;,etbujusco- locum secundi libri consulere non curaveril. Quid
    dicis varias lectionesRoma adse missas suis locis in- autem si consuluissei? Legisset in ea contrariuin
    serebat, lamen ad hunc locum prò scriplura adoptato' sibi verbum adoratur, et cum inler varias lecliones
    codicem basilica; Vaticana; ne nominavit quidem. Roma missas H9 nullam discrepatiliam ad hunc
    213. Germonius, qui non probaverat, a Constan- locum notasse!, concludere debuisset, in codice
    do prselatam fuisse scripluram adoptatur, cerlus basilica; Vaticana; legi adoratur.
    fieri voluit, quaenam lecito exslaret in codice basi- 216. Sed mulio ante idem verbum adoratur in eo
    lica; Vaticana;, alque ita primus ipse edoctus a Tel- codice exstiiisse, manifestimi est ex collatione,
    lierio , corruptionem ejus codicis evulgavit, in quo quam diligentissimus vir Latinus Latinius exsecuius
    nunc legiiur adoratur, sed anlea, ul videlur, lege- C est. Exstant ejus variae lectiones, et animadversio-
    batur adoptatur. Ex quo piane colligitur, nullum nes in S. Hilarium, edilionis Parisiensis sub Sole
    esse locum suspicandi fraudem ullam aut in Germo- aureo 4544 , qua; est editio Ludovici Mirai, in Bi-
    nio , aut in Tellierio. Nemo de lecitone hujus codicis blioiheea ejus sacra et profana, pag. 38seqq. Initio
    verbum ullum in hac controversia fecerat, cum haec est annolatio : Die xxn Januarii 1561, collegi ex
    Germonius pari, ii, e 9 de Cod. corrupt. scripsit : codicebasilicm S. Petri mirm veluslatis, litteris pene
    Quia tamen religio est mihi quidquam prmlermitlere, majusculis scripto , varias lectiones, qum notanlur
    quod ad veritalemelucidandoti confervepossit, nondis- noia P. De Trinitale lìber prìntus, etc. Annotat accu-
    simulato rem, qua; videlur laluìsse Conslantio, nempe ratissime Latinius varias lecliones ad 12 libros de
    in eo codiceprimitusscriptum fuisse 118 ADOPTATUR : Trinitate , ad librum conlra Gonslantium, ad duos
    ita enim accepi ab eruditissimoviro , qui librum illum libros ad Constantium, ad librum contra Arianos
    rogalu meo diligenter inspexìt. vel Auxentium/, ad epislolam Auxentii, ad librum
    2)4. Age vero, apertius hoc ipsum demonstre- de Synodis : et in hoc libro ad verba, Vere Spiritus
    mus. Constantius ad suam Hilarii ediiionem de co- sancti, hisque nominibusnon simpliciler, subjicil illieo
    dice basilica; Vaticana; in pracf. n. 2 sichabet: hoc monilum : Hactenus habel exemplar basilicm S.
    Nullus desìderarì posse videlur antiquior, quam qui in D Petri, in quo alìquot quinterniones desunl.
    archivo Vaticanm Ecclesimasservatur.... Sed in an- 217. Ut autem perspicuum sit quanta cura et
    tiquo codice non negandum est menda esse antiqua... diligenlia Latinius in codice ex pendendo, el Hilario
    Eam ob rem codicis hujus anliquilali nihil inconsulte illustrando, versatus fuerit, paucas ejus cum varias
    tribuimus, ea tantum ei concessa veneralione, ul lec- lectiones, tum conjecturas annotabo. Lib. ì, num.
    tionesPROPE OMNES , in quibus a cmleris discrepai, di- sive cap. 1 de Trini t. in ediiione Miraci: Quod aite-
    ligenter annoiaremus. Has a Joanne Baptista Bandi- rum sine altero , in codice basilica; Vaticana; quod
    nio, Vaticanm basilicmcanonico, cum novam Hilarii aliud sine altero. Sic legit Constantius, sed nullam
    ediiionempararci, collectas nobis descripserunt fratres discrepantiam scripturae observat. Ibid. in edit.
    nostri, qui Rommversanlur, el nonnulla opera per se ac- Mir. : pabulis Imla vaganiibus; in cod. basii. Vàtic. :
    curaterecognoscentes,laudaliCanonicidiligentiam pro- pabula Imte vaganiibus. Conslantius pabulis Iwta eva-
    baverunl. la secundis Vindiciis idem Conslantius sic gantibus, et solum notat ex mss. Colberiino et Ger-
    refert part. ni, e 5, de eodem codice loquens: Sed manensi vacanlibus prò evaganlibus. Ibid. Mir., ex
    de loconunc controversonos silere bonafidescompulit, pascuis, cod. bas. Vat., ex pastu. Constanlius ex
    PATROL. XIX. il
    S25 COELIUSSEDULIUS. 524
    pascuis, ac nullam variam lectionem ascribit. Ibid. tt^efferiur: ila etiam Constantius, subjecla hac nota :
    Mir. absolutissimusvìlmhumanm usus exislimabilur, Scribunt constanter velereslibri ECFERTURUC/ HECFER-
    cod. bas. Vat. abs'olulusvitm humanmusus exsisteret. TUR.Alqui Laiinius ex cod. basii. Vat. observat,
    Constantius omnino cum Miraeo, sed discrepantem JYotiumde cmlo Magis stellm lumenexorilur. Miraeus
    scripluram non indicat. et Consianlius, Gloria deinde in cmlis Deo , el pax ;
    218. Hsec quidem ex numero i libri 1, qui solum Latinius ex cod. basii. Vatic, Gloria in excelsisDeo,
    32 lineolas compleclitur, deprompsi. Sic porro deinde pax. Miraus et Constantius , Et post illam
    pergit Latinius, et cap. u ejusdem libri 1, prò inepte inanis scìenlim sum operalionem arcanam, Latinius
    ac belluinm vìlm, in editione 120 Mirtei nihil ex ex cod. basii. Vatic, Et post illa inanis scìenlimsum
    codice bas. Val. ascribit, sed conjecluram suam arcana operalione. Miraeus desuper veniens,Lai. ex
    apponil inerti* prò inepte. Constantius edidit ineptm cod. basii. Vatic. superveniens: sic etiam edidit
    ac belluinm. Eod. cap. Mir. ob quam profecto, cod. Conslantius, qui subjicit nolani, in vulgalis esse
    bas. Vat. ad quam: sed monet Latinius, ad esse de- desuper veniens.
    mendum : sic conlra in codice deest munus, et Lati- 221. Haec quidem omnia eo capile xxvn libri i a
    nius censet esse addendum. Quid plura? Viginli Latinio animadversa sunl, neque a verbo superve-
    sex sallem correctiones aut varias lecliones Lati- g niens longe distant verba humilitas adoratur in editio-
    nius expresserat usque ad cap. 10, quo primum Con- ne Miraei, quae lamquain codici consentanea Lati-
    stantius nominat codicem basilica; Vaticana; ad nius sine diversitale lectionis praeteriit. Non 'omit-
    verba ex corporum volunlale, ubi notai, Basilicm tenduni tamen, in ediiione Miraeipaulo ante legi et
    Vaticanm vetustissima codex cum plerisque aliis mss. ipsum Angelus nunlians, proquoConslanlius habet el
    VOLUPTATE: qua; varietas notata eliam fuit in sua angelus nunlians cum noia: sic mss., in vulgalis hic
    ediiione a Latinio. adjicilur idipsum. Laiinius vero non agnovit in cod.
    219. Hic tantus vir, lamque acri ingenio praedi- basii. Vatic. lectionem diversam a leciione Miraei,
    lus, ad caput 27 libri n de Trinitate cum pervenisset, et ipsumangelus. Etsi autem Bibliotheca Lalinii salis
    et cum in sua editione legeret carnis humilitas ado- per se fidetn facere debet, eum ad verbum adoiatur
    ratur, ei ad marginem humanitas prò humilitas, nihil nullam varianlem Ieciionem ex codice basilica; S.
    notavii, retinens ex codice id, quod in textum Petri apposuisse, tamen exemplar ipsum editionis
    receptum erat, carnis humilitas adoratur, neque Miraei, cujus margini scripluram codicis praefati ad-
    ullam suam conjecluram, ut aliis in Iocis, inlerpo- jecerat, per amiconi fidum explorari curavi : a quo
    suit. Et aniinadverlere quidem poluil, verbum ado- edoelus sum, hoc in loco nihil annotasse Latinium
    ratur posleriori manu ila fuisse exaraium sive ex P ad verbum adoratur. Exslat id exemplar in biblio-
    adoplalur, sive ex adornalur, sive ex adaptalur: iheea Capiluli Canonicorum Viterbiensium cum aliis
    nam in lillera o aliquod eliam vesligium apparel libris, qui ejusdem Lalinii fiterant, et quorum mar-
    poslerioris manus et recenlioris alramenli. Sed gini mullas observationes sive ex mss. codicum fide,
    qtiocumque tandem modo scriptum fuerit illud ver- sive ex conjeciura ascripserat : quos ego eliam, Vi-
    bum a prima manu, errorem arbitratusest esse La- lerbii dum essem , perlustravi. Qua; cum ila a me
    tinius bene correctum a secunda manu per adoratur. investigata ac perscripia fuissenl, casu incidi in
    Corrector enim nullo modo voluit simulare, verbum ediiionem Hilarii Parisiensem apud Sebasiianum Ni-
    adoratur fuisse scriptum a prima maini: nani eisi vellium 1572 in biblioiheea collegii 122 Romani,
    litlera r interposita antiquitateni prse se feri, ut ex sed extra ordinem et locum suum collocatam : quam
    forma colligiiuc, lamen longissime distat a forma a sunlmo critico M. Antonio Mureto eum celebri co-
    ejusdem litterae r a prima manu in eodem verbo dice Basilica; Vaticana; accuratissime collatam
    adoratur, et in aliis descrijilas. fuisse, adjectis margini variantibus leclionibus, de-
    220. Putet fonasse aliquis , Latinium in hoc ca- prehendi. Codexvocatur S. Petri, etesse hunc ipsum,
    pile xxvn 1. II recensendo dorniitasse, aut minus de quo est controversia, ex loco, ubi ìncipit , quo
    diligenlem, quam in aliis, fuisse. Non ila certe. - desinit, et ex variis lectionibus evidentissimum est.
    Mirare polius constantem obique hominis diligen- Elsi autem initio prima; pàgina; pars folii de indus-
    liam. Miroeushoc in capile legit Emmanuetem, id est tria recisa est, in qua, ut ego pulo, scriptum erat, Ex
    Nobiscum Deum: nam in Bibliotheca sacra Lalinii librisMureli : Bibl. Secret. Coli. Rom., ut in cacleris
    mendose legilur Deus, ut ex contextu el ex ipsa libris Mureli, qui in secretiori bibliotheca collegii
    editione Miraei palei. Conslantius vero Emmanuel, Romani asservantur, cernere licet, tamen character
    id est, Nobiscum Deum, quod etiam espressi! Maf- variantiuiri leclionum omnino Mureli est, ul con-
    feius. At Laiinius ex cod. basii. Vatic. notat Emtna- ferenti matiuni Mureti in aliis libris simili modo a
    nuehel, 121 'd est, NobiscumDeus. Miraeusibidem Mureto cotlatis, aliisque ejus aulographis in eadem
    Proclamai spirilus per prophelam, angelus leslis esl. bibliotheca exsistèntibus, liquido patebit. In hac er-
    Sic etiam CoiTStantiussine ulla discrepanza lectio- go ediiione exCUSUnì legiXuradoplalur, quem ad lo-
    nis. Latinius vero ex cod. basii. Vatic., Proclamai cum Muretti* nolat, s. e. factum esl ADORATUR: quod
    Spiritus sanctus per propltetam, Angelus lestatus est. ita intelligo, sic erat, factum esl ADORATUR,vel scrip-
    Mireeusibidem, Novum Magis de calo stetlm lumen tum erata factum esl, eie Certe Murelus aftìrmat,
    52S PROLEGOMENA. 526
    jam tunc factum conspici adoratur. Similes alias. A librum in Constantium imperatoremfol. 276 : Ejusdem
    correctiones aniiqua manu factas idem Muretus ob- ad Conslanlium imperaloremlibros duos fol. 288 ; Ad-
    sers'at. Optandum sane fuissei, ut varias bas Mureli versusAuxenlium Mediolanensemlibrum fot. 294 ; Li-
    lecliones cum nolis, quas inlermiscet, prae oculis brum de Synodis conlra Arianos fot. 500. In hoc vo-
    habuisset Conslantius. Nani quas Roma a sociis suis lumine habentur xvm folta diverso characlere non ita
    missas accepit, oppido rara; sunt, neque satis ad antiquo scripla, et post folium 192 desunt fotia odo.
    exemplar conformata; : ut cum 1. ix, e 65, notat : In In fine libri desunt folla 24, tn quibus erat liber de
    sotis Muri., el Bas. Val. CONSUMMABUNTUR, cum Mu- Synodis. Folio 55 inserta 124 sun( nmccarmina in
    retus ad verba cap. LIXejusdem libri, fulurm volun- tandem SS. Mauri et Benedicti: Qui benedicicupitis,
    latis agilandos, conlra animadvertai, in velcri codi- Ime festivecurriie, Benedicti palrìs opem qumrite, etc.
    ce S. Peiri deesse quaternionem usque ad verba mea Describiiur integer hymnus, cujus finis est : Quo se-
    sunt cap. 75. Praeterea Muretus, cum scriptura co- qui nos donet Christus. Casu incidi in auclorem hujus
    dicis inilio recenlior sit, prope finem libri i de Tri- hymni. Joannes Mezterus de Vir. ilfustr. monasteri'!
    nilale, ad verba Nativilatis significatio est, etc, liane S. Galli Eckerardum seniorem , qui obiit anno 966,
    nolani appingif. Hic incipit antiqua scriptura. In libro cum laudai, sic refert : Scripsit sequeniias : Qui bene-
    autem de Synodis adversus Arianos, ad verba , cer- B . dici cupitis, etc.
    lumquefilli vere filiì, eie, sic notai : Hucusque codex 224. Mabillonius de Re diplom. profert etiam in—
    S. P. Hmc (reliqua) sunl conferendo cum Vatic. codi- scriptionem anni, quo colia!us est codex Hilarii, ab
    cibus, ut revera contulit, ac discrepantiam leclionum incerto quodam libris Hilarii de frinitale (melius li-
    simili modo ex Vat. cod. margini adjecil. bro in Conslanlium dixissei) subjunctam. Àdvertit
    222. Alia deinde quaestiosuborla est de aniiquifate eum, qui catalogum ecclesia; Vaticana; ordinavi!, le-
    codicis, qui in archivio basilica; Vaticana; asservatur. gisse Contuli, etc Putialis, et explicuisse de oppido
    Ac primum adverlo, non ante saeculum xvad tabula- Puirazzio. Ipse vero, quamvis codicem non viderit,
    larium basilica; S. Petri 123 codicem S. HiTariivi- ex forma characterum ad se transmissa conlendit ,
    deri delatum : siquidenv Amlrrósius Camaldulensis , legendum apud Kasulis prò Pulzalis, el intelligit Ca-
    qui diligentissime ubivis codices veteres, pracserlim sulam urbém provincia; Bizacenàe.
    sanctorum Fair uni, invéstigabal, Roma; primum M- 225. Cum autem onlnes Consenliantin anno quar-
    blioihecam Ponlificis, deinde biblioihecam S. Petri lodecimo regis, quem plériqué Ttdsamundum, alti
    perlustravit, el de hac sic refert in Marleniana col- fransamundum, iti codice vocari affirmànt, quo colla-
    leciione Script, toni, n, col. 545, episl. 16 : Biblio- tus est codex, niill'uni videlur si'ipere'sse dubium de
    ihecam S. Petri videre volui, sperans aliquid inventu- 'G ejus aetate circa aiinum 500 coristìtuenda. Sed pos-
    t'ani novi. Audieram enim complura esse volumina : snmusne certi esse de ventale liujus inscriptionis ?
    sed nihil omninomemoriadignum inveni. Vix panca ex Saepe hujusmodi subseripitoiìes àuf ab ignaris l'ibra-
    rebus notissimis offendi, vilia, etc. Mabilloniusde Re riis addilas fuisse, aut dolo malo inveclas, ul pre-
    diplom., p. 356, in secundà aelale scriptura romana; tium codicibus quaererelur, disi supra num. 159, et
    ail, laudalum codicem scriptum esse sub finemquarti num. 160'comprobavi apertissimo exémpio àlterius
    saiculi, aut ineunte quinto : séd volai t dicere, ut ex codicis ejusdem bàsilìcae Vaticana;, qui corredus
    conlexlu ipso colligilur, sub finem quinti sceculi, aut dicilur Inilio saeculrv. MabilTonìusIpse Éùjus rei ex-
    ineunte sexto : alque ila correxit in Supplenti, de Ile peri eniisstnfus ex simili suppósifitìà inscriptione
    diplom., p. 78, 79. In fine libri in Constàntiuni legt- deceptus aliquando fuit, et ihstruinerifum anno
    (ur inscriplio cujttsdam studiósi, qui codicem con- 564 exaratum in tabulanti primae oelatis scriptura;
    tulit anno 14 Trasamundi regis, qui annus, ul obser- romana; reittlil, pulans esse tesiamerituni C. Julii
    vat Mabillonius ex flolsfenio, corivenil anno 510'. Caesaris; quam frà'udéin ipsemèf casu poslea de-
    22*. Ili codice Alexandrino Vaticana; bibliotheca;, féxit.
    «yimero 1598, chariae in S0', ìnitió exstàt calaTogus 226. Haud Ignorò equidem*,standuni esse prò vé-
    Mbfiofheca;basilica; Vaticana;, conscriptus, utvide- ** filate siibscriptioriis , nisi adsirif fundàmenta dubi-
    tur, saeculo xvn ineunte. Sic in hoc catalogo descri- fandi. Al in re nostra dubitandì adsùni nec levia
    bitur codex S. Hilarii, qui in archìvio basilica; Vati- quidem fundàmenta. Ciìàraefer codicis in spécfmine
    cana; tìtisTodilur,pag. 4 versa : S. Hilarii liber anti- exliibitus a Mabillonìo nullum prae sé fért certuni
    qnissiinócharaclere ante mille et centtim anriós scrip- indicium tanla?.vetustatis, ut ad saeculum vi révocari
    ins : folio enim 288 annoiatimi esl : Contuli in nomine possit : alque ita exislìmat non solum Germonius ,
    Uomininostri Jesu Chrisli Puirasulis const'ilutusanno sed eliam Màffeiusin praefat. ad éditìónetn S. Hila-
    quarto' decimo Transamundi regis. Ad marginem ca- rii, Neqùealiler mthivis'um est"j[àScodicem ipsuin
    taloga hujjis legitur" nota eodem characlere, Circa ìnspicieiìli. Specimen, qùotì pfa;buil Mabitlòriitis,at-
    anfimn Domini 500, et ad vocem PutraMìs alia nota que ex Mabillonìo duo Maurini aucfofes fràclatus
    eodcnv chafactere, Locus in Africa in provincia Nu- Diplomatici gàllicé (dm. IH, majorém vetusfatem
    mìditeinter Ttnietum, et arcem Guida;, hodiè vulgo prae se ferfe videtur, quam'exémpla'r ipsum basilìcas
    PUTRACCTO dittas. Pergil dehide descriptio codicis : Vaticana;. Hunc enim codicem' intelligùnf duo iIli
    Gontìmf antertt libros xn de Trmitafe conlra Arianos; Maurini, Cum pag. 263 cddiceiii ms. tatìcamm ap-
    mi COELIUS SEDULIUS. S2S
    pellant. Sane Hilarii texlus non est in duas columnas A semper fuit ratio dubitandi, an ex senlentta Hilarii
    divisus, ut sunt omnes codices, quos certo scimus ad adoratur, an adoptatur, praeslet legere. Etiamsi vero
    eam anliquilateni pervenire, et sunt eliam duo iliì aliquis velit fingere, verbum adoptatur aliqua ex
    codices Veronenses Hilarii, quorum specimen Maf- parte trahi posse ad probandam haeresim Felicis,
    feius in praefat. ad opera S. Hilarii exhibet. Omnium tamen omnes consentiunt Hilarii nientem longis-
    characterum forma sequiorem aetatem redolet : ver- sime ab ea haeresi distare, ut ex innumeris locis ejus
    ta apio intervallo inter se separata sunt, quod cer- operuin patet : quae vera est ratio interprelandi
    tissimum argumentum putatur ut codices non valde verba obscuriora quae in Patribus nonnumquam oc-
    antiqui existimentur. Si codicem attente expendas ad currunt. Proplerea Agobardus, qui, Felice vita jam
    regulas, quas Trombellius de Arte cognoscendi functo, haeresim Felicianam impugnavit, codicem
    aetatem codicum nobis tradidit, sineulla hsesitatione Hilarii nactus, in quo legebatur adoplalur, ex prao-
    colliges, codicem saeculo via aut ix esse scriptum. cedentibus et consequentibus id verbum declaravit
    227. In subscriplione ipsa multa falsitalis argu- prò assumitur. Crimen vero falsali codicis non obje-
    menla profert Germonius : nam cum in fine aliorum cit, sive id ignoraverit, sive amicos Felicis, quos
    etiam librorum Hilarii legatur characlere salis claro adhuc superesse querilur, offendere noluerit. Certe
    Contuli, vel Contuli in nomine Domini nostri Jesu B neque Illa crimina atligit, qua; in concilio Francofor-
    Clirisli, verba, qua; in fine libri conlra Conslanlium diensi adversus Felicem probaia fuerant.
    adduiilur, apud Kasulfc constilutusanno quartodecimo 250. Theologi scolastici antiqui cum S. Thoma
    Trasamundi regis, videntur esse diversa; forma; et non aliam videntur lectionem agnovisse, nisi adop-
    posterioris aetalis, ut apparet in Specimine tabula; lalur , ac S. Hilarium improprie loculum fuisse
    Mabillonianae. Hoc ipsum arguit, quod ea alio modo respondent. S. Thomas part. m, q. 33, art. 4, sic
    ab aliis leguntur et explicantur, cum priora verba argumentum proponil : Videlur quod Christus, se-
    subscriptionis illieo ab omnibus intelliganlur. Quiu cundum quod homo, sit filius Dei adoplivus. Dicit enim
    etiam Maffeiusneque Putzalis, ut legit Holstenius, Hilarius de Chrislo 127 toquens : Polestalis dignitas
    neque apud Kasulis, ul legit Mabillonius, probat, et non amiltilur, dum carnis humanitas adoplalur. Re-
    prò Trasamundi vel Transamundi aliud iiomen scri- spondei : Ad primum ergo dicendum, quod sicul filìa-
    ptum esse existimat. Praeierea in hac subscriptione lìo non proprie convenil nalurm, ila nec adoptio. Et
    nonnulla; litterac extra lineam tamlongeexcurrunt, ideo cum dicilur, quod carnis liumanilas adoptatur,
    ut nihil simile in codicibus saeculi vi aut VIIrepe- impropria esl loculio, et accipilur ibi adopiatio pio
    riri sciam. Nihil ergo ceni superest, ex quo a;tas unione humanm nalurm ad personam Filii. Ac noian-
    codicis saeculo vi defìniri possit, quamvis negari ne- (G dum S. Thomam legisse humanitas, ubi plerique
    queat veneranda; anliquiiatis eum esse, ac magno legunt humililas.
    in pretio babendum. 231. Gabriel Vasquez, theologus acuiissimus.cum
    228. Erunt fonasse, qui quaerant, ulra tandem animadvertisset, in nonnullis codicibus legi adoratur,
    lecito genuina sit Hilarii, humilitas adoptatur, an hanc lectionem longe praeferendam esse censuit
    adoratur. Maffeiusex suo codice colligit, libenter toni. I, in HI part., q. 23, disp. 89, cap. xv : Quam-
    quidem ADORATUR leclum olim fuisse : de ea lamen vis in aliquibus codicibusrecenler excusis sit verbum
    leciione antiquitus quoque, et multo ante 126 Felicem illud ADOPTATUR, in aliis lamen legilur ADORATUR : iti
    Orgelilanum dubitatum esse. Tam facìlis est permu- quo facile potuil incuria scriptorum errar aliquis irre-
    tatio harum vocum in codicibus, ut sive Hilarius pere. Hanc vero esse lectionem germanam, ex oplimo
    scripserit adoratur, sive adoptatur, valde probabile sensu, quem reddit verbum ADORATUR, mihi habeo per-
    sit utramque lectionem etiam ante Felicem in codi- suasum:cum lamen verbumADOPTATUR vix aliquembo-
    cibus exstitisse. Id satis probat codex Veronensis, nutti sensum exprimerevaleat.Judicium Vazquiiprobant
    qui unus sine controversia tempora Felicis antece- Cardinalisde Lugo'.deIncarnat. disp. 51, sect. l,et alii.
    di!. Conjicere ergo possumus, Felicem revera in ali- 232. Conlrarius quodammodo bis est eruditissi-
    quo codice reperisse adoplalur, quod verbum arri- " musPetavius, qui 1. VII de Incarnat., cap. 4, putat,
    puit, quia sua; haeresi favere existimabal. Contra minus cohaerere cum anteeedenlibus adoratur, quam
    Alcuinus in Hilario legebat adoratur, quod sensuni adoptatur, minusque aptam oralionem videri, si ver-
    quoque postulare censebat. At Felix, vel quod illi bum adoratur, quod praecedenli periodo posilum file-
    praesto non esset codex, in quo legerat adoptatur, rai, repetatur. Quod autem docet, sine idonea vete-
    vel quod vellet, ex aliis codicibus, in quibus legeba- rum codicum auctorilate noii esse reponendum
    tur adoratur, id verbum abesse, et aliud adoptatur adoratur prò adoptatur , nec temere assenliendum
    subrogari, codices Aquisgranenses corrumpi curavit, Hiiiemaro de germana lectione Hilarii, id cene fa-
    ul Hincmarus teslalur. cile admitli polest : sed in hoc cardo quaestionis ver-
    229. Post haeresim Felicianam ejusdem verbi mu- tilur, ulri lectioni magis faveant codices ante Felicem
    latto in codicibus accidit, vel quia nonnulli codices scripti, el an fides negari possit Hincmaro idem fac-
    descripti ex corruplis a Felice praoferebant adop- tum semel alque ilerum narranti, accederne Alcuini
    tatur : et catholici nonnulli verbum spurium id een- testimonio, fraudisque vesligiis in codice Aquisgra-
    ientes in adoratur converlebant, vel quia eadem nensi perseverantibus.
    5?9 PROLEGOMENA. 530
    233. Maffeiusin Prx'fal. ad opera S. Hilarii verbum A mum cxxvn sic habel : Cuiquea Palre Ecclesimhatre-
    adoptatur praeferendum censet, quia eleganti»; ora- ditas per adoptionemcorporis, quod ex vìrgine prmsum-
    toria; id magis congruit, ne idem verbum repetatur, plurus esset, desponsalasit. Ila enim ex mss. restituii
    ut aiebai eliam Petavius ; et quia Hilarius ex oppo- Constantius, cum in excusis legerelur per adeplionem
    siiis mirifieum aliquid aucupatur. Sed minime con- corporis. Lectionem Constanlii per adoptionemconCir-
    stai, an Ililario hoc loco cura ulla fuerii de oppo- mat non solum Maffeiusex codice Veronensi, sed
    sitis, neque difficile est plura verba apud eum sic eliam Muretus ex codice Vaticano, quocum editionera
    repelila reperire. 128 Mihi quidem aliud agenti Parisiensem anni 1572 ad eo collatam esse diximus.
    libro i, cap. 55, occurrit : Nativitatis significano est, CAPUT Vili.
    sola nativitatis professio est : ubi vero crealionis est Quid in nova hac Sedulii ediiione prmstitum sit.
    nomen, ibi causa ejusdem creationis anlerior est. In 257. Cum mulla sint in poelis sacris, quos adhuc
    ediiione quidem Parisiensi anni 1572 legitur professio recensiti, Prudentio, Dracontio, Juvenco, communia
    si! : sed codex S. Petri, qui ab hoc loco scripluram cum Sedulio, ea interdum indicare tantum, plerum-
    proferì antiquam, exhibet professio est, ul observat que omnino praetermitlere opportunum visum fuit.
    Muretus, alque ita Constantius et Maffeius legunt Opus igilur, Iaborque prsecipuus hujus editionis es*
    sine ulla scripiurae varietale. B veram scripturam e mss. eruere et consliluere : si
    234. Quid autem ego senliam, si aperiendum sit, quid variis leclionibus addere oportebit, id eisdem
    judicium Francisci Suarez, quo nemo solertius ra- scholiis concludetur. Cum enim carmini prosam Se-
    liones hinc inde expendere solet, libenter ampleclar dulii subjicere decrevcrim, inconcinnum esset variis
    in ni part., q. 25, disp. 48, seci. 4 : Ad Hilarium leclionibus notas commeiitariumve subjungere, prae-
    respondelD. Thomas, et communiter Scholaslici, IM- sertini cum prosa ipsa efficiat ne multis notationibus
    PROPRIE vocasseADOPTIONEM carnis graliam unionis... opus sit.
    Alii conjeclant mendosamesse lilteram Hilarii, el ubi 258. Consentaneum est prosam loco interprela-
    legilur ADOPTATUR legendumesseADORATUR... Sic enim lionis simui cum Carmine edere : ex qua non solum
    optiatequadrai ratio : oslendil enim, majestalem Chri- mens poeta; clarius perspicitur, sed et vera lecito
    sti non esse imminulam inter vagilus, eie, quando- saepissime confirmalur. Utinam alia haberemus vete-
    quidem in ipsis adoratur. El limetedio habetur in ra exempla, ad quae prosam ipsam multis in locis
    editione Parisiensi anni 1544 (Miracisub Sole Aureo). castigare possemus ! Vere enim pronunliavit Gallan-
    Juxta quam lectionem Ma parlicula, dum carnis hu- dius in Dissert. de Sedulio ad toni, ix Biblioih. Pa-
    miliias adoratur, non esl causaliler s'umenda.... Non trum : Ubi primum ad ejus ( prosa; ) lectionemaccessi-
    potest ergo Ma parlicula reddere causam, sed signum, C mus, lum illud Ciceronis succuirit : 130 &e Latinis
    ut sensussii, dum adoratur, id est, siquidemadoratur. ( libris ) quo me vertam, nescio: ila mendoseet scribun-
    El solum videri potest durum in hac leciione, quia Ma tur, etveneunl. Illud etiam incommodum accidit, quod
    parlicula in communi usu, el Latina proprielate non neque Gallandius exemplar prosa; a Jureto anno
    videlur Ulani significalionemhabere: est lamennihilo- 1585 editum vidit : neque mihi illud nancisci licuit..
    minus probabilis tedio, et responsio. Sed non est alia Gallandiuscontulit Bibliolhecam Patrum Parisiensem
    conlemnenda,quam habenl recentiorescodices, eamque anni 1624, ac Lugdunensem : bis antiquiores alias
    esse antiquam el communem constai ex D. Thoma et ego prae manibus habui, ut niox dicam. Suspicio mihi
    Scholaslicis. El potestredderc salis germanum sensum. nata est, prosam, quandoquidem eam Sedulio abju-
    Docci enim co loco Hilarius , Verbi majestalem non dicare conlra Beda;, aliorumque ejusdem fere lem-
    fuisse imminulamob assumptionem nosirm nalurm.... poris auctorilateni non lied, ab aliquo interpolataci
    Unde concludit, ex humililate carnis Verbo conjun- esse, et in quibusdam locis ad mendosam carminis
    clm, non fuisse Verbi majestatem, el potentiam-amis- scripturam accommodatam. Sane cum prosa liberius
    sani. interdum evagetur, veram carminis lectionem e solis
    255. Addii Suarius, ut doelrinae S. Thomas magis , mss. exemplaribus colligere saepissime necesse est.
    eohaoreal,graliam unionis solere inierdum perlrans- Ut autem in promptu sit explicatio notarum, quibus
    lationem et metaphoram adoptionem vocari : In editiones veteres et codices mss. in scholiis indican-
    qua metaphora, subjungit, in eo sensu sumpla nullus tur, indicem earum subtexo.
    esl errar, sed nobis cavenda est, tutu quia, ut ostendi- Alb. Codex bibliotheca; Albania;. Vide num. 80.
    mus, vere el proprie Ma non est adoptio, lum eliam — Aid. Edilio Aldi, de qua, num. 101. — Alm. Al-
    quia metaphora Ma rarissime est usitala, el potest esse meloveenii codex. Viden. 81. —Ang. Codex biblio-
    occasioerrorìs. 129 Q1,sequidem vera sunt, si de theca; Angelica;, num. 79. — Arnlz. Codex Arntze-
    significatione jurisperilorum, aut veluli theologica nii, num. 81. — Barth. Codices Barthii, num. 85,
    verbi adopiare sermo sit : alioquin apud veteres 153. — Burnì. Petri Secundi Burmanni codices, et
    Lalinos adepto inlerdum simpliciter significabat as- conjeclurae, n. 82. — Cant. Codex Canluariensis,
    sumo, interdum assumoin filium; quod discrimen ex num. 83. seq. — Capp. Editio Cappusoli, num. 95.
    argumento et re ipsa colligebatur. — Celi. Editio Cellarii, num 126. — Cod. a. b. e. d.
    236. Sanctus quidem Hilarius, etsi ssepissimever- e. Quinque Codices, ex quibus Arntzenius varias
    bum assumohac in re usurpare solet, lamen ad psal- lectiones habuit, num. 82. — Col. Edilio Coloniensis,
    531 r COELII SEDULU 552
    num. 110. -r- Edìmb. Editio Edimburgensis, n. 82, A\. sovranaluralì, com' egli dice, ci sembravenirne certa la
    125,. — Fqbr. Georgii Fabricii editio, num. 118. conseguenzadella cognizionesovranaturale ; altrimenti
    — Gali. Qallandii editio, num. 150, — Grun. Gruneri dovremo conoscerenella sola natura la forza propor-
    editfp, num. 128. — Ned. Hadamarii edijio, num. zionala per conoscere ciòche supera la cognizionedel-
    108.— Lips. cod. Codex Lipsiensis, num, 84.— Lips. la natura. Qui parlasi di cognizionecerta, non di con-
    ed. Edilio Lipsiensis, num-102. — Mab. Mabillonii ghiellurale.
    codex,, punì. 163.— Meus. Codex Oieus descriplus, 241. Quodnam, rogo.de iota hac re judicium il-
    num. 80..— 131 Mon, Monasteriensis editio, num. lorum erit, qui Latine nesciunt, el verba mea cum
    97. —- Nans. Nansii codexf num. .'82. — Nebr. JN'e- -verbisItalicis Diari! conferre non possunt ? Quodnam
    brissensis ediljo, num, 105, 111. — Olt. 1. Codex eliam eorum, qui Latine quidem sciunt, sed theolo-
    Vaticanus Ottobonianus 1. Vide num, 75. — Oli. giam aut omnino ignorant, aut leviter tantum, quod
    2. Ottobonianus 2. Vide num. 76. — Palai. Codex plerique nunc faciunt, attigerunt 1 Agam igitur cum
    Vaticanus Palatinus, num. 5 et 65. — Parili. Par- auciore ipso Diarii, non solum theologo, verum
    rhasii editio, num. 100, — Poelm. ed. Poelmanni etiam clarissimo ìheologiae professore. Asserui sen-
    editio, num. 106, 109. — Poelm. schedm,Poelmanni tentiam probabiliorem esse, qua; tenet cognitionem
    nota; mss,, num. 81. — Reg. 1, 2, 5, 4, 5, 6. Sex co- IB mysteriorum fidei, qua praeditus fuit Adamus, fuisse
    dices Yalicani Regina; Suecorum. Vide num. 06 ad veram fidem supernaturalem. Quid ergo est, quod jure
    74. — Rom. Codex bibliothecaeCollegiiRomani, num. opponere possis ? An nescis, id in quaestione positum
    78. — Scoia. Edilio esl eadem alque Edimburgensis, esse, el quosdam graves doctores negare, ejusmodi
    de qua supra. — Taur. Codex bibliotheca; Tauri- cognitionem esse veram fidem supernaturalem ? Alqui
    nensis, num. 62. — Torti. 1, 2, 5. Editiones tres niliil magis obvium est apud tbeologos, qui de opere
    Tornaesiame, n. 116,119,123. — Vat. 1. S.Duocodi- sex dierum scribunt, nominatim apud Suarium 1. ni,
    ces bibliotheca; antiqua; Vaticana;, n. 64, 65. — Vet. cap. 18, ubi multa disseril de rerum supernaturalium
    i, 2. Duaeveteres editiones, quibus usus est Arntze- eognilione, quam homo anie peccatum oblinuit.
    nius, num. 96, 105. — Urb. Codex Vaticanus Urbi- 242. Ac primum negai eam cognitionem fuisse
    nas, num. 77. — Wonck. ConjecturaeConi. Val. Von- vitionem bealificam : lum prò cerio punii fuisse co-
    ckii; num. 135. — Wopk. Animadversiones Thoma; gnitionemsupernaturalem : ac deindequaerit an fuerit
    Wopkensii, num. 155. vera fides supernaturalis, ut plerique ducent cum S.
    259. Post varias lecliones hinc inde expensas, bre- Thoma, an atiquid fide supertiaiurali perfectius, et
    vesque aliquando notas criticas, et philologicas, non- medium inter visionali bealificam el fidemsupernaUi-
    numquam accidit, ut eonlroversias quasdam theoio- C ( ralenti,ul lenoni Hugo de S. Viciore, Alensis, S. Bona-
    gicas expoiiere necessarium sii, quod sine ambilione ventura, 133 Gabriel, eie Sententiam S. Thoma;
    et faslu praestaresoleo, tannini ut dogmata calholica sequilur, quam ego etiam probabiliorem dixi. Repo-
    poetarum eliam Christianorum velerum auctoritale nis : Concessa Adamo eognilione mysteriorum super-
    confirniem, aul peculiares quasdam eorum opiniones naturalium, videlur inde certo cousequi cognitionem
    in bono lamine collocem. Elsi autem nihil mihi prius supernaturalem. Sed nonne vides, hac arguendi ra-
    est, quam ut celeberrima quseque probalissimorum tioue mutari medium, ut scholoeloquunlur ? Quaestio
    doclorum piacila sequar, tamen senlentias meas, a enim est de vera fide, non de eognilionesupernalurali,
    quibus graves aliqui iheologi disseniiunt, prò ceriis qua; poiius Adamo concessa supponimi-. Cognitio au-
    venditóre non audeo, sed eas tantum probabiliores, tem supernaturalis potest esse vel visio beatifica,
    aut communiores voco, scilicel slivam stivam, ligo- vel fides, vel ex probabili quorumdam opinione co-
    nem ligonem. Quod eos velim animadvertere, qui gliilio media inter visioneiii Dei, el fidem.
    meas notationes in examen aliquando vocant, praeser- 245. Plura addere nihil juvat : sed vereor ne, si
    lim cum rem apud vulgus agunt, cujus sane nihil in- ralionem, quam laudatus lue iheologus objicit, ta-
    terest de isliusmodi subtilioribus theologia; quaesiio- cilus praeleream, silentio eam meo videar appro-
    nibus audire. Exemplum, si placet, proferamus ex D basse. Altrimenti, ait, dovremo conoscere nella sola
    Diario ecclesiastico Romano 132 hujus anni 1795, natura la forza proporzionata per conoscere ciò che
    num. 19, in quo enunlialur Draconlius a me edilus supera la cognizionedella natura. Si nihil aliud ve
    Romae anno 4791. lit, nisi statuere, seclusa revelalione divina, my-
    240. Aucior arliculi de Dracontio diligenter totani steria supernaturalia coguosci non posse, ultro as
    editionem, carniinumque argumentum describit, ac sentior : al si existimet (quod verba immuni) nul-
    menni eliam iaboremexquisilis laudibus cotnmendat. lam posse esse cognitionem certam naturalem my-
    Unum tamen fuit, quod animadversione dignum pu- steriorum siipernaiuralium etiam post revelaiionem,
    taret. En ejus verba : Al verso 484 del libro i de Deo, id falsutn esse constai in haereiico, qui multis
    dice il eh, A. de eognilione, qua praeditus fuit Ada- mysieriis supernaturalibus cognitione certa natu-
    nius, mysteriorum supernaturalium non levis est rali assentilur. .
    quaestio : quam veram fidem supernaturalem fuisse 244. Multi quidem sunt, qui natura; humanae lap-
    probabilius est : Ci permetta, che noi pure diciamo la sa; debilitateti aut impoieniiam niniis exaggerant,
    nostra. Concessa ad Adamola cognizione dei misteri ut olim erant, qui vires cum Pelagio nimis exiolle-
    533 CARMINISPASCHALIS DÉD1CATI0. 534
    rem, Sed praeterquamquod res nunc esset de natura A concilii de jusiificattone non esse completam, ut
    integra Adami ante peccatum originale, etiam de audilum ex aliquo memini. Nam eliamsi fingere
    natura Iapsa teuenda illa doclrina est, quam SS. velis, deesse aliquid in decreto et canonibus de
    Palres nobis iradiderunt, et concilium tridenlinum justificaiione, fateri tamen debes, nihil inesse ca-
    decretis eanonibusque suis sanxit. Aperte conci- tholicae (idei contrarium. Hoc ipsum cene de S.
    lium sess. 6, e i, in decreto de Juslif. declaral, in Augustino confideniissime profileor, doctrinam ejus
    lioininibus posi Ada; peccatum liberum arbitrium de jusiificalione dodrinae concilii Tridentini ap-
    minime exstinclum esse, viribus licei allenualum, el prime congruere. Si quod tamen in ejus operibus
    inclinatum; et can. 5 : Si quis liberum hominis ar- fonasse invenialur verbum aliquanlulumobscurum,
    bitrimi!, post Adm peccatum, amissum et exstìnctum malo illud cum vero ipsius discipulo S. Thoma in-
    esse dixeril, aul rem esse de solo Ululo, immotìlu- lerpretari, quam a Lnlheranis, aut Calvinistis, inter-
    lumsine re, figinenlumdenique a Satana invecium in pretaiionem muluari. Qui autem in hujusmodi con-
    Ecclesiam, anathema sii. Quod si liberum hominis Iroversiis de unanimi Ecclesia; caiholica; consensu
    arbitrium post Adae peccatum minime amissum parum sollicili, in glorioso aliquo nomine, quod
    exstinctumque esl, quo jure natura; humanse lapsae sibi ipsi arrogant, sese magnifice jaclant, deque eo
    bona quaevis naturalia negabimus ? Neque vero de- B sibi, magis securi, quam tuli, blandiunlur, niemine-
    cet conlra caiholicam sententiam venerabili Augus- rint satyricum illud poeta; :
    tini nomine 134 abuti, aut causari doctrinani Nuncsalis est dixisse : Ego mira poematapango.

    COLLII SEDULII
    IN QUINQUE LIBRIS DISTRIBUTOM

    CARMEN PASCHALE
    cui sabjacet et continenter respondet

    OPUS PASCHALE,
    PROSAICOSERMONESCRIPTUM.

    AD MACEDONIUM.
    V
    Domino sancto ac beatissimo patri Macedonio presbytero Sedulius Coélius in Cfiristo salutetn.

    135 Priusqnam me, venerabilis pater,l operis severilatis objurges, utpote qui, nulla veteris scien-
    nostri decurso volumine censeas, el ritu forsan liaeprerogativa s suffultus, tam immènsum pàschalis
    Titulus in codice Reg. 1 est : Incipit Prologus Se- C Aid., Dominosanclo, ac venerabili patri, etc. Fafer.,
    dulii presbylerì ad Macedonium. Domino sancto, ac Domino sanclo, ac patri beatissimo Macedonio Ab-
    beatissimo patri Macedoniopresbytero Sedulius Collins Laii Cwlius Sedulius, etc Fonasse abbas hic dici-
    in Chrislo saluiem. Ottob. 1 : Dòmino meo ac bea- lur Macedonius, quia nomen patrìs monachi» iribui
    tissimo patri Macedoniopresbytero Sedulius in Chrislo solet. Veruni corninone olim erat episcopis et pres-
    saluiem. Val. 1 clini Ollob. i, sed addii meo sanclo, byteris. Trilhemius lamen lume ipsum Macedonium
    ac. Vat. 2 cum Vai. 1, sed omitiit meo, et addii, abbalem nuncupai Prolèg. n. 29. Vox aulèm Domini
    sanclo ac venerabili patri Macedonio Sedulius in et episcopis, et sanctis viris, et aliis passim, prse-
    Christo salutem plurimam dicil. Reg. 3 solum babet, serliui in epistolis tribuebalur.
    Dominomeo patri Macedonio presbytero. Reg. 2': In- 1, Reg. 1, Otl. 4, a prima manu, rite. Sic multi
    cipit epistola Sedulii poeta; eximii ad Macedonium editi. Plerique nostri cum ms. Barihii , échedis
    presbylerum. Alia, ul Vat. 1, Codex Barili» piane Poelmanni, Almeloveenii,codd. A.,B.,àpud Arnize-
    facii cum Vat. 1, nisi quod scribii prcsbyt. Codex niuni, voleri ediiione 1, el Menasi., ritu. Vait. 1 et
    N-msii B. Venerabili Macedonio presbo Sedulius in 2; Ottobon. 1, a see m.; Reg. 1, a pr. ni.; Reg. 2
    Chrislo saluiem. A codice Almeloveenii abest eliam et 3, forsan. cum nonnullis editis. Calièri, forsilan.
    vox sanclo, quae tamen a veteribus Cluisiianis fre- Fabr., rite forsilan, severeque.
    quente? et elsganter adhibebaiur. In quodam hacc ms. 2. Vel. 1, prorogativa : n-line prmrogativa,^quae
    apud Usserium el Labbeum de Script, eccles. prò speciali quodam privilegio sumitur, et dicitur
    epistola dicilur Apologelicus prologus Sedulii rlieto- ita ex more Romanorum. Pracrògativa enim Ifibus
    ris. Oinissa est in nonnullis editionibus : pleraeque erat, quae pritis ferre suffragium rogabàtur.
    eam exhibeiti. Poelm., ul Vat. I, sed sine meo.
    555 COELllSEDULII 550
    pelagus majeslalis, et viris quoqueperitissimis 13G A rei " cespilis revolvi vestigia, tOloque nisu melio-
    formidandum, parva s tiro linlre cucurrerim 4 ; hu- ris arbitrii, culìum illustrati pectoris Deo dicavi,s,
    jus apud le facti causas expurgom 8, ut, cum me non praesumptione virium sarcinam tanta; molis
    non audacem fuisse probaveris, sed devolum, in arripiens, sed onus Chrisli , quod leve nimis est,
    pectoris lui portum blanda tranquillitate recipias : humili pronus devotione complectens, culpa me
    quem, gubernanle Deo \ laetaberis nulla perlulisse scilicel arbitralus sileniii " non carere, si studiosa;
    naufragia. Cum saeeularibus igitur * siudiis occupa- menlis officium, quod vanitali delulissem, veritali
    tus, vini impatientis 8 ingenii, quod 9 divinilatis in denegarem : cum et divina reverenter -" asserì, et
    me providenlia ,0 gencravit, non militati anima;, htimana possint " honqste iraciari. Angebar rursus
    sed inani vita; dependerem, et litterariae u so- alia" animi procella turbati ", et aegros anhelilus
    lerlia disciplina;, lusibus infriicluosi operis, non illa mihi ralio *'* saepe commovebat, qua me "
    auctori, serviret "; tandem misericors Deus, re- noveram vel tua, pater beatissime, vel aliorum, quos
    rum conditor ls, clementius fabricam sui juris uas- gratia simililer coeleslis illustrai 26,quiddam profe-
    pexit, et stultos in me mondana; sapieniiae diutius cisse doclrina. Quamquamipsi cuncta monstrantes ",
    haberi sensus indoluit, ac faluum prudentiae 137 aliquem credatis ignieuluin in me posse lucere :
    mortalis ingenium coeleslis sale condivit. Mox- B sed torpor cordis oblusi s8 tamquam 138 silicis
    ls so
    que ut cordis oculos interior caligo deseruit le, per venas ", scintillam lenuem vixemiltit. El id
    oer senles dumosi ruris erranlia in herbam flo- ipsum parvi fomiiis nulrimeiitum, quod in me poluil
    SCHOLIA.
    5. Vel. 1, Monast., Poelmann., parva. Reg. 2, a Aldo, sui fabricamjuris.
    pr. ni., parvo ; plerique nostri, cimi aliis aliorum, 15. Nonnulli vulgati mox ut : caeleri moxque ul.
    parva. Utrumlibel starecurrerim.
    potest. Eleganter cordis oculos, ut Cicero, Quintilianus,
    4. Vat. 1, mendose, Metaphora poetica et alii, mentis oculos. Moxdumosi ruris, ul Virgilius
    hacc est, sed ab oraloribus etiam aliquando usur- dumosaarva, dumosa rupes.
    pata. 16. Ott. 1, deserit : retine cum reliquis omnibus
    5. Wnpkensius el Grunerns recle Cellarium ex- deseruit.
    plodunt, qui pulabat, sensum postulare liceal cxpitr- 17. Vatt. 1, 2, Aid., scheda; Poelm., floridi : alii
    gem. Siquidem expurgem hoc loco valei age, cxptir- cum Reg. 1, 2, 5, Oti. 1, florei.
    gem. Vel eliam ponilur prò expurgabo. Grunerus 18. Codex B. cum omnibus nostris mss., dicavi.
    quoque Wopkensiuni reprehendit, qui conjecerat Poelm., Arntzenius, el alti, dedicavi.
    exponam, vel expromam, quia insolentior phrasis ei 19. Scheda; Poelm., sancii arbitralus sileniii,'quoti
    videbalur expurgare (adi causas.Certe hujusmodi lo- non inielligo, nisi legendum sii tanti prò sancii. Sed
    quendi forma; isiorum temporum scriploribus salis ne tanti quidem necessarium est.
    sunl frequenles. Exponam glossa est in Vatic 1. In 20. Vat. 1, dìvina-opera reverenter.
    Reg. 1 glossa, utinatn excusem: fulurum optativi prò G 21. Aid., possimi : scheda; Poelm. possent : pleri-
    futuro indicativi. que possint.
    6. Reg. 1, gubernante Domino; alii, gubernanle 22. Almel., Yet. 1, Mon., et alii vulgati, rursus
    Deo. alia prò aliarursus.
    7. Vel. 1 et Mon., smcularibus ergo; alii, smcu- 23. Cod. B. non male procella lurbalus. Ex Vir-
    laribus igitur. Studia smallarla sunl profana, si- gilio, I. ix, vers.814, desumptumestepitheton mgros
    gnificatione frequenti apud scriptores ecclesiasticos. anhelilus; sed Virgilius in singolari ait, mger an-
    8. Codex B., patieniis; melius casieri, impatientis, helilus.
    cujus glossa in Reg. 1, ardenlis. 24. Ottobon. 1, Aid., Almel., cod. B. : Illa mihi
    9. Plerique mss. et editi, quod; Cellarius edidit smperatio ; alii, illa mihi ralio smpe. Yet. 1 et Mo-
    quam, affirmans, ila exslare in Almel: sed Arntze- nastcr. omnino omittunt smpe.
    nius eliam in Almel. deprehendit quod, idque verius 25. Reg. 5, quia me. Reg. 1, Ott. 1 , quia, sed
    esse in Addendis agnovit. facilini qua : alii nostri vel quia, vel qua, vel for-
    • 10. Cod. A., providentiain me; alii, in me pro- bisse quod in compendio litterarum. A ms. Barlltii
    videnlia. abest me, quod eleganlius esse ail Bartliius libr. xn
    11. Olt. 1, Reg. 1, 3, Almelov., litterarim. Vatt. Advers., cap. 19, praesertim cum Sedulius concise
    1, 2, Reg. 2, cum cod. Lips., littcratorim; cod. A., loquiaffectei. Aid., scheda:Poelm., quia noveramme;
    littèraiorim eiiani, sed omiitit disciplinm; cod. B., Val. 2, Reg. 2, qua, vel quia noveramme : plerique,
    liiteralis. Terlullianus dixit liileratorius ; Ccel., Au- qua me noveram.
    reliano, et Diomedes, lilteralis, sed magis Laiinuui j> 26. Val. 1, % illuminat. Oltobon. 1, Reg. 1,2, 3,
    esl lilterarius, quod ex consensu honorum codicum illustrat. Poelmann., Col. illustrami : alii edili illu-
    resiiluere praestat, quamvis plerique edili exhibeant strai. Barlhius in suo ms. inveniliffununaf, quod glos-
    lilteratorim. Arnlzenio eliam magis placebai littera- semali ascribendum censent Grunerus et Arntzenius.
    rim. Apud scriptores medii et infimi aevi, littera- 27. Ms.' Barili, quamquamvos ipsi mihi cuncta mon-
    toria ars erat grammatica. strantes , quod majori empitasi dietimi existimat
    12. Plerique mss. nostri, auctori serviret; alii, Barlhius. In Reg. 1 glossa est vossupra ipsi, elmihi
    auctori deserviret.Aid., Vat. 2, auctori Deo deserviret. _supra monstrantes. a
    Cod. B., et scheda; Poelm., auctori servirei, quod 28. Nonnulli scribunt obtunsi : plerique oblusi:
    edidit Cellarius; Deo, glossa esl in Reg. 2. de qua scrìbendi varietate dixi etiam in noi. ad Ju-
    15. Cod. A., misericorsDeusconditor rerum; alii, vencum. Communior scriptura est ottusi".
    misericors Deus rerum conditor. Arntzenius, secutus 29. Reg. 1, tamquamsilicis vena, sed prius aliud
    schedas Poelm., oniitlit Deus, quam vocem e glossa fuit. Vet. 1, Mon. silicis vena. Communis scripiura
    enatam putat. Deest etiam in Reg. 1. At nihil est tamquam silicis per venas. Vatic. 1, tamquam silicis
    cur leciionem ubique communeni deseramus. Ea per venam. Vat. 2, tamquam per venas silicis : sic
    exslat in quatuor nostris mss. eliam Aldus. Virgilius 1. vi, vers. 7 : Absirusa in
    14: Otlobon. 1, Reg. 1, 5, fabricam sui juris; venis silicis.
    accedunt alii mss. et editi. Vait. 1, 2, Reg. 2, cum 30. Almel. et ad ipsum : alii el id ipsum. Iniilalnr
    537 CARMINISPASCBALISDEDICATIO. 558
    doni coeleslis olco permanere ", nefas esse pensa- A. contemnam. Cur autem metrica voluerim haec',s ra-
    bam ", muti 33 tenacitaie silenti! cum nullo partiri, tione componere, brevilerexpedire non differam 4V.
    ne unius talenti creditam quantitatem dum nitor 34 Raro , paier oplime, sicut vestra 4S quoque pe-
    cautius custodire, culpa defossa; pecunia; non care- rilia leclionis assidiiilate cognoscit, divina; munera
    rem. Invidia; siquidem maculani de sese non abluil, polestalisstylo quisquam hujus modulationis aplavil,
    qui alteri conferre denegat, quod cum dederil, non et multi sunt, quos studiorum saecularium 40 disci-
    amittil 35.Inter diversas lamen anxiae s6 trepidalio- plina per poeticas magis delicias, et carminum volu-
    nis ambages, ad jaciendum hujus operis fundamen- plates oblectat. Hi quidquid 47 rhetorica; facundiae
    tum ob hoc maxime 37 provocatus accessi , ut illud
    alios exhortalionibus veritatis ad frugem bona; perlegunl, negligenlitis assequuniur, quoniam
    38 haud diligunt : quod autem versunm viderint 48
    niessis invilans si quando inlirmilatis humanae
    39 viliis forsilan lacessitus impugner , verbis blandimento mellitum, tanta cordis avidilale susci
    ul m a^la memoria saepiushoc iterando
    propria; dispuiationis admonilus metuam 40 : piunt, 140 49mores non
    el 4l furla fur videri el conslituant et reponant. Horum itaque
    139 Qm prohibui, verear, qui
    4a
    rectae solidilatis iter ostendi, proclivioris lubrici repudiandos aestimo, sed prò insita consuetudine,
    perieulosa seclari, el clypeo dominicce prolectionis B vel natura traclandos, ut quisque suo magis ingenio
    armatus inimica; jaculaiionis tela facili repulsione ?0 volunlarius acquiraiur Deo. Nec differì, qua quis

    SCHOLIA.
    Virgilium JEn. ì, vers. 175. Alii pariter dicuni nu- omnes metuam : el qui.
    trimenium, aliinenlumignis. 42. Arntzenius Aldo tribuere videlur alque recte
    31. Vet. 1, Monast., Fabr. permanare : mss. cum prò et qui recte. Sed Aldus mihi habet et qui recte.
    aliis editis permanere. Scheda; Poelm., Vat. 2, Aid. aliis iter : cseteri omil-
    52. Fabricium recte arguit Barlhius, quod pula- lunt aliis. Observanda esl phrasis clypeo Dominicw
    barn prò pensabamreposuerii. Pensare enim scqniori prolectionis, quae familiaris est ecclesiaslicis scri-
    saeculoesl cogitare : ex quo ea vox ad vulgares lin- ploribus ex sacris lilteris, in quibus clypeus et mu-
    guas eadem significatione Iransiit. Non dissimili rus prò pra;sidioel ititela poni solet.
    sensu usurpala eadem vox esl a Curlio I. VII, e 8. 45. Poelm. hac, Vat. 1, hoc : reliqui lime ratione.
    55. Nonnulli valgali mutui: rotine muti. Silentii 44.011.1, Reg. 1, non differam breviter expedire.
    proprium epiihetou est ntutum, quod exemplis con- Sic codex B., et scheda; Poelm.
    firrnaium voluit Arntzenius. 45. Mss. plerique vestra : nmmullaceditiones etiam
    54. Aid., Vali. 1, 2, scheda; Poelm., dum credi- veteres tua, quod probant scheda; Poelm., et Grune-
    tam quantitatem nitor. Oli. 1, creditam mihiquantita- rus : quia Sedulius in ep^lrda numero singulari uti
    tem dum nitor. Plerique mss., et editi, creditam quan- solel. Dissentii Arntzenius, qui notat, Sedulium in
    titatem dum nitor. epistola prosa; ad Macedonium sic numero plurali
    55. Almel., Vet. 1, Monast., Poelm. cum nostris pi loqui amare : quod apud alios etiam invenilur. Co-
    mss, amittil. Arntzenius cum aliis edidit amittel. dex Barthii, Reg. 1, cognovit, quod aptius esse
    56. Reg. 2, inter lias tamen diversas anxim. censet Barlhius, probante Cellario. Grunerus et
    57. Fabr. hoc maxime: rnss. cum plerisque editis Arnizeniiisrestitueriinl cognoscit. lidem rescribunt
    ob hoc maxime, quod probat Grunerus, neque im- pietalis cum nonnullis ed'uionibus : quia optime vox
    probat Barlhius, quamvis parlicula ob ab optimis pietas, li. e., benigniias, clemeniia, buie loco conve-
    scriploribus interdum ondila tur. nir Al mss. omnes nostri cum ms. Barihii, et sche-
    58. Wopkensius conjeccrai bonm mentis, qui ila dis Poelm., exhibent polestalis : in Vat. 2, per com-
    lume locum a Bartbio e suo codice ,'ciiari observat. pendium litierarum poiestatis, vel pietalis. Opportu-
    Veruni non liquet, ita in suo ms. legisse Barthium : nus hic Incus essel, iti Sedulius Juvenei primi poeta;
    is enim scripturam Fabricii refert, ac varias sui co- chrisliani meminissct, quod observavi in Proleg. ad
    dicis lectiones distinguere solet, sed de hac voce Juvencum, num. 91. Quod autem Aldus hinc suspi-
    tacel. El fortasse illi excidit mentis prò messis. caiur, Juvencum a Sedulio leclum non fuisse, mihi
    Vat. 1, mendose, bonm mensis : alii clare, bonm probabile non est. Videschol. ad vers. 58,et_l88,l. i.
    messis. 46. Vatt. 1, 2, smculariumstudiorum : alii studio-
    59. Yat. 1, 2, Aid., humanm infirmitatis : reliqui rum smcularium.Codex B. omittit quos anle studio-
    infirmitalis humanm. Almel., Vel. 1, Mouasl., Fabr. rum, et paulo post habet volupiaiem oblectat.
    vitiis necessitale forsilan lacessitus. Barlhius puiat, 47. Mss. omnes nostri, cum multis editis,-/« quid-
    lianeduo verba necessitate forsilan glossas es«e cu- quid. Poelm. hi quoquequidquid. Alicubi hi qumqne
    juspiam, viro sancto cnlpain amovenlis, sed citra rheloricm, quod minns recluti! esse nolatur in
    ipsius voluntatem. Aberant quippe ad ejus ms. Certe jD schedis Poelmanni. Aid. perlegenl prò perlegunl ;
    necessitalein nullo ex nostris mss. reperitur, neque Verba haud diligunt desiderant'ur in end. B.
    in schedis Poelm., neque in Aldo. Veruni Reg. 1, 5, 48. Scheda; Poelm. viderintversunm : sic Vatt. 1,
    reiirient forsilan; Reg. 2, Ott. 1, Vati. 1,2, forsan: 2, Reg. 2.
    sic eliam varianl edili. 49. Vat. 1, supra, Eorum itaque. Reg. 2, non re-
    40. Barlhius conjecit me luear : Cellarius conjec- spuendosmstimo.Reg. 1, non repudiandosessemslimo:
    luram inter ipsa Sedulii verba recepit. Grunerus. et plerique non repudiandosmstimo. Aldus scribit exis-
    Arntzenius ex sementia ipsa et seqnentibus verbis timo, sed Arntzenius probat multis exemplis, msli-
    veterem lectionem revocarunt. Yult enim Sedulius mare apud alios eliam posilum prò exislimare. Inter-
    admoneri, et metuere verbis propria; dispuiationis, dum tamen variant etiam apud alios scriptores mss.
    ut qui furia prohibet, fur videri veretur. Calo in codices.
    distichis : Turpe est doctori, cum culpa redargual 50. Ott. 1, Reg. 1, 2, Poelm., M(quisque suo magis
    ipsum.Cicerohac ratione ab accusando Verre Q. Cae- ingenio voluntarius acquiraiur Deo. Sic Reg. 3, sed
    cilium deterruil in Diviuatione in Yerrem. magis suo. Vat. 2, ut quisquemagis suo ingenio ac-
    41. Reg. 1, a pr. nu,Ott.l, a pr. m., codex B, me- quiraiur Deo : sic scheda; Poelm., Aid., el Vat. 1,
    tuam, ut qui: scheda; Poelm. metuam, qui. Alii sed in hoc mendose quis quos prò quisque.Codex B.,
    539 C0EL1ISEDULII , 540
    occasione B1imbuatur ad fidem , dum tamen viam A orationis vocibus alloqueris, Cur, inquiens 60, affa-
    libertatis Ba ingressus , non repeiai iniqua; servilu- bilis amice, quem grafia pura; dileciionis amplector,
    lis laqueos, quibusantea lucrai irretilusS 3. lise sunl, dum me profusius C1niteris venerari prae caeteris,
    pater egregie, operis nostri causa;, non supervacute, et fidi propositi sedulitaie sectaris, alios tamquam
    sicul didicisii, sed comniodae: qua; si probabili ra- negledos offendis, qui cum sint docirina non impa-
    tione non displicenl rA, benigniiatis tuie donen- res sa, et una mecum soleant religiosa; fidei socie-
    tttr w favore, quo paululum ab scripluris "GCelsio-' late conjungi, me potissimum ac solimi eligas, vel
    ribus vacans, humilioribus le quoque libenter imper- secernas, cui devotiouis tua; dicia commitias? Ha-
    lias. Non semper aquila super nubes elevala per- bes 63anlistitem plenum reverenda; sacerdotalis
    volilat; sed eliam remissioribus aliquando pennisde- Ursinum , qui ab aetatis suae primoeva;64tirocinio
    scenditadterram.Saipe',belligertl'milesarnìis,Iquibus regis alterni castra non deserens, vixit inter 142
    I41assuetus est dimicare, delectalur et Judere 5S. barbaros pius, inter bella pacaius G5. Accepit tesii-
    An 69 forsilan, ut ab hac te molestia perlegendi monium beali jam meriti evangelica; sacramento
    carminis, in occultis abducas, lalibus me blanda; doelrina;. Legimus enim : Rea.i pacifici, quoniam

    SCHOLIA.
    Almel. ut quisquesuo magis ingenio acquiraiur Deo. B bris imponeremiles, etc.
    Potest quidem vox volumariusesse glossa verborum 59. Scheda;Poelmann., Vatt. i el2; Reg. 2, 3;Ot-
    suo ingenio; sed Wopkensius exemplis in medium tobon, 1, a pr. ni. an : editi al, Reg. 1, al, supra an eum
    prolatis oslendit, foriasse esse pleonasmum aliis glossa interrogando, vel jocando loquitur. Alii codi-
    aliorum similem : nec video cur Arnlzenius repo- ces forsan, alii forsilan. Vat.i, ut ab le sine hac. Co-
    nat, ejusmodi pleonasmum comniode defejidi posse, dex A. perlegenda minus bene. Codex A. alloquens,
    vis tamen hoc loco. Virgilius 1. n Georg, vers. 10 : codex B. alloquaris prò alloqueris.
    Nanique àlim, nullis hominum cogeulibus, ipsm — 60. Grunerus cum nonnullis edilis malnit inquies,
    Spante sua venìunt.Cicero de Finib. n, 10 : Cumsua probante Arntzenio. Sed quamvis ea ioquendi ratio
    volunlate, nulla vi coaclus.... Carlhagìnemrevertissel. fonasse elegantior sit, lamen sequi oportet omnes
    Laclanlius v, 20 : JVoi;expeiimus, ut Deum... velit, mss. noslros, aliosque, el optimas editiones: allo-
    nolit, colai aliquis invitus. Sic alii pariter; neque queris. Cur, inquiens. In Reg. 1, est inquies, sed ea-
    Arnlzenius discriminis ralionem ullam facile afferei. dem manu factum inquiens: cujus glossa in Reg. 2,
    51. Almel., Poelm., Reg. 2, 5, Yal, 1, 2: Nec 5, est dicens.
    differì, qua quis occasione.Oli. 1, Nec differì quis- 61. Scheda;Poelm. profundius niteris. Vali. 1, 2;
    quam qualibet occasione. Reg. 1, qua occasione Ald„ Reg. 1, 2, 5, Olt. 1, el fidi proposili sedulitaie
    quis. sectaris. In Olt. 1, videlur prius fuisse fidei ; in Reg.
    52. Vat. 1, cum nonnullis editis, libertatis viam : 1. exstat glossa fidelissimmdevotiouis,et in eontexm
    alii viam libertatis. itili et fideiproposila.Plerique edili fidepropositisedu-
    55. Vait. 1, 2, Reg. 1, a pr. m., ante : scheda; p litote amicos sectaris. Codex A. fida proposili. Yocem
    Poelm., codex B. ante irretilus filerai; alii antea fue- ^ amicosexpungendam, recle censuit Grunerus, pra;-
    ral irretilus. seniiii cutn faveant Almel., et scheda; Poelm. prse-
    64. Vai.l, 2, Aid., scheda; Poelm.displicenl libi: ter mss. nosiros. Pro offendiscodex B, el, a pr. ni.,
    alii oniittunl libi. Oli. 1, offendas.
    55. Nonnulli vulgati, donanlur prò donentur. 6ì. Yal. 2, Aid., cani non sint impares: Vat 1, cum
    56. Nonnulli a scripluris: plerique ab scripluris. sint non impares : Rog. 1, 2, 5, Oli. 1, cum pini doe-
    Multaejusmodi scriptionis sunt exempla. Alii seri- lrina non impares : ila plera;que editiones.
    buut imparlius, alii imperiias. Pro super nubes Al- 63. Multa; veteres editiones, Habes autem : e mss,
    mel. , et editiones qua-dam supra nubes , scheda; alii exhibenl autem, ut Olt. 1, Reg. 1 ; alii omillunt,
    Poelmanni per nubes. Ex codice Taurinensi in Pro- ut Vati. 1 et 2.
    legom. num. 62, observare potes quoque te, el su- 64. Plerique mss. nostri, qui ab mlaiissumprimmvm.
    pra nubeselala. Pro terram Valt. 1 et 2, Aid., sche- Olt. 1, Vati. 2 cum muliis edilis oiniltit sum: sic
    da; Poelm. terras. auctor declarnat. in Sallust. cap. iv: Al hercle lap-
    57. Cellarius edidit smpe etiam bclliger, inserto sus mtatis tirocinio sese correxit. Nonnulli vulgati qui
    etiam ex antecedentibus, sed eliam remissioribus,so- ab mlaiissum primtevo.Vel. 1, Mon.qui dum abmlatis
    lemni librariorum errore. Deest eliam in nostris primmvm: codex B. qui dum ab miittis tirocinio ,
    omnibus mss- Favent lamen Cellario Almel., Vet. ontisso primmvm.Valt. 1, 2, Aid,, et scheda; Poelm.
    1, Mon. deserensdumvixit.
    58. Pro deleclatur el ludere nonnulli edili delecta- 65. Vali, 2 legit, et distingu.it pacatus, accipil.
    lur eliam ludere, prò qua scriplura Arntzenius lau- D Yal. 1, 2, Reg. 1, 3, Olio». 1, meriti evangelìcmsa-
    dai Aldtttn, in quo tamen \nven\odelectalur et ludere. cramento doctrìnm. Sic eliam codex Lips., et Aldus.
    Conjiciebat Arntzenius deleclatur el etiam ludere, cu- Glossain Reg. 2,sacraménto—statuto, confirmaiione,
    jus plnasis nonnullum forsan exsial exeniplum : non sacraiissiinofonie. Cellarius edidit leslimoniumbeali
    tamen mutai el ludere, ubi et vaici etiam. Vossius jam meriti, et evangeliemsacrameniumdoclrinm cum
    suspicatur assuelus estlmdere, delectaluret ludereper secunda veleri scriplura Reg. 1, et ms. Almel., in
    paranoinasiam, ul apud Marlia-lcm1. I epigr. 5, al. quo glossa exponit sacramentimiper mysterium.Wop-
    7. Sed dum ludit aper, Imdere novit aper. Recte ta- kensius praelert lecitonem noslroruni codicum, .sed
    men dissentii Arnlzenius, qui Sedulium illustrai si- prò bealijam meriti conjiciebat bcaiìialemmeriti: ni-
    niilibus locis. Cicero I. n de Orat. e 20: Sed vi- hil tanien mutai, quia meritimibeatum ponilur prò
    deanl quid velini, ad ludenduiiine, an ad pugnandum merito beatitaiis, usti improprio adjectivorum, Se-
    arma sint sumpluri. Ovidius 1.ìvTrist., el. i, vers. 72 : dulio aliisque poelis familiari. Sic Sedulius vocat
    Aspera mililimjuvenis certamina fugi, — Nec nisi lu- jejunos morsus, naufraga brachia, eie Grunerus ma-
    sura movimus arma manu. In nostris omnibus mss, luit per evangeliemsacramenium doclrinm. Veruni
    dimicare legilur. filine Sedulii locum acniulatur Ara- quamvis hsec sii senlenlia, necesse lamen non est
    tor in prologo ad Floriauum : Loricam solitus mem- verba miliare.
    541 CARMINISPASCHAL1SDEDICAT10. 542
    66
    ipsi filii Dei vocabunlur. Habes Laurenlium diffi- A quamplurimi, quos ad hoc suscipiendum idoneos
    cili comparatione presbyteruni, qui substantiam sui consiat esse officium. Nec Hieronymi, divina; legis
    palriuionii sic amavit *', ul ecclesiis et egenis uni- interpretis, et coeleslisbibliothecaecultoris, exempla
    versa dislribuens, tanti census effusione nihil perde- pudeal '5 imiiari, alque ad generosas quoque femi-
    rei: sapieniia pervigil, lenitale placabilis, quo et nas, et praaclarae iudolis fama subnixas, in quarum
    serpemis astuiiam 68 cum lege cusiodiat, et co- mentibus sacra; Ieclionis insiantia sobrium sapientiae
    lomba; simplicis animum non amillal. Habes quo- " domicilium collocavit, propria; dispuiaiionis trans-
    que meum 6! Gallicanum acque presbyterum, non miIfere documenta. Quis non optet, et ambiai "
    in libris saeculiribus ,0 eruditum , sed placida boni-
    exiroio Syncleiices 78, sacra; virginis et ministra;,
    late niiiissimum , catbolicae rcgulam disciplina; fac-
    ? nobi-
    tis potius edoceniem, quam sermone 71monsiran- piacere judicio quae superbi 144 sanguinis
    ad ul in coe-
    fem. Quid Ursicinidicam quoque presbyleri " anno- litatem sic humilitate provexit gloriam,
    sam 143 Palienliam, et in Christi famulatu 73non leslis patria; senatu fieri mcrealur ailecta. Vere di-
    deficiendo juvenilem seneclamV quidve Felicem re- gnum, in quo Dominus habiiet ", templum, jejuniis
    feram vere felicem, hujus sa;culi inimicum, cui cru- castigalum, orationibus refeclum M, puntale mun-
    cifixus esl mundus? Sunt et alii memorabiles ,v viri dissimum. Scripturas eliam ecclesiastici 81dogmatis

    SCHOLIA,
    66. Plerique mss. el editi, ipsi filii; alii omittunl B 77. Cellarius cum Alm. et non ambiai. Mss. alii
    ipsi. cum edilis omiilunt non, quod recte hoc pacio
    67. Vatt. 1, 2, Reg. 2, cum Aid., schedis Poelm., omini probat Arnlzenius, et saepe a librariis ineplis
    Fabr. sic erogami. Reg. 1,3, Ott. 1, sic amavit, quod eamparliculam repetitam eiintrtisam fuisseostendit.
    plerique volgali exhibent. Census recte ponitur prò 78. Vat. 1,2. Sincleticis. Reg. 1,2, et ut vi-
    patrimonio, bonisac diviiiis. delur, Oli., 1, Sincliticis. Sic eliam ms. Blanditi.
    68. Cod. B, attinia prò asiuliam. Wopkensius con- apud Bollandum die 5 Januarii, ubi in praefat. ad
    jicìl et cotumbmsiwplicilatem non amittat. Magis pia- Vitam S. Apollinaris Syncleiicesmemorai etiarnhanc,
    cent vera Sedulii verba. Vel. 1, amiitif prò amillal. quam Sedulius celebrat. Ipse legit Syncleiices. Reg.
    Alni., scheda; Poelm., non aminat animum. 5, Syngleiicis. Reg. 4, Syngleticm.Cod. B. Sindeti-
    69. Reg. %, habes meumquoque. Oli. 1, cum aliis, ca!. Aid. non Sincleìices, ut ei tributi Arnlzenius,
    habes quoquemeum. Codex B. omitlil quoque. Reg. sed Syncleiices. Vet. 1, Monast. Sindelkm. Editi alii
    2, cimi plerisque editis Gallicanum: alii mss. nos- Sindeticis. Haecvarietas panini inde orilur, quod in
    tri cum Alm,, Aid., schcd. Poelm., GalUanum, vel mss. facile ci, et d confundunlur, parlim quia e lon-
    Galianum. goni graecuih per i nonnumquarn redditur latine
    70. Wopkensius suspicatnr in litleris smcularibus; Originem noniinis Cellarius ex graco repetit a se-
    sed nihil mutandutn ail. Sic Daniel, e i, v. 17, In natu , quod ex sequentibus confirmatur; scheda;
    omni libro, et sapientia. Cod. Lips., placida benigni- Poelm. a foedere. Celiarli verior est opinio. Cassia-
    lale. mo l. VII.Coli. 10, senicntiain S. Basiliide quodam
    71. Reg. 5, diclis: alii sermone: nonnulli edili „ senatore monache sic refert : Synclelicumperdidisti,
    utrumque ignorant, sed perperam. Eleganler enim, ^ et monachumnon fecisti, S. Synch-lice saeculoiv nio-
    et frequenter haec duo opponuntur, res, ci sermo; nasierium virginum prima fuudasse traditur. Quae-
    facto, ti dieta; res, et npmen. dam SyiK-letitc niemoralur in lapide apud Viguol.
    72. Reg. 1, 2, Valt. 1,2, Aid. Ursicini dicam quo- pag. 555. Yal. 2, cum nonnullis edilis ac Dei minis-
    que. Alni. Ursiciniquoquedicam. Reg. 5,,Ott. 1, Ursini lrm, vel ci Dei ministra;. Reg. 1, 2, 5, 4, Val. 1,
    quoque dicam. Scheda; Poelm. Ursici praeferunt. Ottob. 1, cod. B. ac minislrm: ahi et mìnhlrm, omisso
    Arntzenius, Quid Ursini presbyleri quoquedicam. In Dei. Glossa in Reg. 1, minislrm—diaconistm,Confer.
    Oli. 1, ex Ursini secunda manu corredimi Ursicini. Prolegotn. num. 22. De diaconissis et viduis agit
    Idem Ollob. 1, Reg. 1, prò div. script, veteri eadem Zieglerus. Arnlzenius edidit et minislrm Dei. Pro
    manu cum mullis editis patienliam. Valt. 1, 2, Reg. gloriam Vet, 1, glorias. Aid-, et nonnulli alii edili
    2, 3, cod. B., Almel., Aid., scheda; Poelm. prò patien- alhlela prò alicela. In Reg. 5 alleta, in Reg. 1 aliud
    liam habeiil sapientiam, quod probat Petrus Burman- erat scriptum, nunc qllecta, uti legilur etiam in mss.
    IIns, et islas quidem voces in mss. nonnumquarn Blanditi, et Bnllandi, qui in quodam codice apud
    contundi jam alii observarunl. Scollimi incndum puiai aititela. In Oli. 1 nunc vide-
    75. Cod. B. famulaium. Val. 2, scheda; Poelm. lur authleta, prius aliud fuit. Scheda; Poelm. unice
    deficienlem;alii deficiendo. probaut alhlela. Sed praeferendum cum plerisque
    74. Vet, 1, Monast. venerabilcsprò memorabiles. ailecta: quo verbo i|i re simili Livius, Plinius, Sue-
    Olt. 1, esse constai. Paulo post Hieronymus dicilur lonius el veteres inscriptiones iituntiir. Alleai in se-
    coeleslisbibliothecmcullar eo senso, quo biblioiheea nalum proprie dicebamur, qui propler exiguum se-
    prò bibliis sacris ab ipso Hieronymo et ab aliis D uatorum numerum ex equestri ordine in senalutn
    passim scriploribus christianis suniebatur. Vide Du- assuntebanlur. Seneca in Agamemn. vers. 812 dixit,
    caugium. Allegi cmlo prò referri inier deos.
    75. Arntzenius ait deesse verba te pudeal a cod. 79. Nonnulliediderunt habitat : sic Ott-,1 et Reg.
    B., et edit. Aid., Vet. 1, Mon. Sed, ul pillo, solum 5, prò quo alii mss., el edili nostri exhibent habiiet,
    deest verbum te: nani in Aldo certe legilur pudeal ulcoujccit etiam Wopkensius:
    sine te, quod pariler abést a Reg. 1, 2, 3, 4, qui 80. Cellarius cum mss. Alm. el Lips. refeclum,
    hic incipit, el Vati. 1, 2. Codex Alm. pudeal te. Aid., li. e, coiifirniatum. Oli. 1 cum aliis referlum. Reg.
    Vàt. 2^ generosas feminas, otnisso quoque. Scheda; 1, a pr. m., 3 et 4, refeclum. Glossa in Olt. 1, com-
    Poelm. subnixasfama. pletum.
    76. Reg. 1, sapientim,sed a sec. m,, sapienti, cum 81. Reg. i,i:, k\mel. scripluras attieniecclesiastici:
    glossa Chrislo. Observa verbum installila prò assi- àlii etiam prò autem.Arntzenius sicannoiai. Etiam ec-
    duitaie, perseveranlia ex Plinio, Solino, Apuleio et clesiasticirecte prò et scribi moneni scheda; Poelman-
    aliis siinilibus. ni s quo furiasse inuuit, alicubi esse et prò eliam.
    543 C0EL1I SEDULII 514
    ila sitiens epolavit, ut, nisi sexus licentia 8! de- A.utpote nuptaeconvenienles ornatus , quaejam de so-
    fuisset, posset etiam edocere 8S, licet in membris rore diximus, in hujus quoque moribus invenimus.
    feminei corporis animus sit virilis. De quotidiana; Ad haecS7 ego congrua rursus ila responsione per-
    vero misericordia; dispensatione reliceo, quam sic fungar : Ne, quaeso, domine, mi pater, quem diligere
    exercet; ut sileat; sic largilur, ut laleai. Indicai 84 te profiteris, abjicias : quem fovere assoles, invi-
    tamen ejus habitus pauper, ubi census proficiat dives. diose deterreas. Nullum siquidem ex bis omnibus
    Et ut magnitudo 85tanta; prudenti»:, gemina resplen- vito, de nullius meriiis, aul insiructione S8diffido;
    dens 145 lampade, plus luceret, habet germanam sed in le cunctos aspicio. Qnosdam collatioiiibus
    nomine, meritoque Perpetuam, anuis imparem , assidua; dispuiationis ad meliora vexisli : quosdam
    faetis aequalem, aevo teneram, probitate grandae- placida; maluritale doctrinae, desiderio sanclae con-
    vam, quae, dum nominis sui dignilale pascitur , sic versationis implesli : quibusdam exemplum factus
    vivit, ut nequeat amillere, quod vocalur. lllustris es ad saluiem : alios 89 intra 146 sePta Sreg's tm
    maritali polentia, illustrior religione divina , proxi- oves fecisti : alios 90enutrisli; omnia omnibus 9I fa-
    mam virginilati8G conlinet palmam, in conjugii fe- ctus es, ut omnes salvos efficeres. Cesset, obsecro "°,
    dere manens pudica. Caetera , praeter conspicuos, plurimorum jactura verborum ; cessent deinceps
    SCHOLIA.
    82. Wopkensius suspicalur ul nisi sexui licentia B Ott., 1, sed obscure, hoc. Reg. 1, 2, Poelm., Vet. 1,
    defuisset : non enim intelligit quid sit sexus licentia. Monast. ad lime ego. Reg. 4, mendose ad hoc ego.
    Sed salis commode explicari polest, nisi virilis sexus Reg. 5, ego ad lime: sic edidit Arntzenius, qui ele-
    licentia defuisset : subjungitur enim animus sii vi- gantiam notat, quod pronomenego pracponaiur.cum
    rilis. baecverba orationis paulo gravioris speciem prae se
    83. Mss. omnes nostri, etiam Vali. 1, in quo reli- ferant. Multa quidem sunt istius modi exempla : sed
    qua hujus praefaiionisdesiderantur, posseteliam edo- non pauciora sunt, in quibus pnstponilur. In Reg. 5
    cere, sed in Reg. 4, posset eliam et edocere, quae addilur ergo, nempe, ego ad limeergo congrua; in
    videlur esse in Reg. 1, diversa lecito : cod. B. po- reliquis deest. Cod. B., perfungatur ; retine perfun-
    tuisseleliamdecere. Aid.cum mss. nosiris facit. Poelm. gar. Scheda; Poelm. delendum censeut domine mi,
    posset el edocere. Arnlzenius posse( et docere, qui Alm. habet mi domine; Reg. 2, omillil mi. Vat. 2,
    nullam variam lectionem advertit in docere.Sic eliam Aid. cimi schedis Poelm. ne, qnmso, pater , el in
    legit Bollandtis, qui ex ms. Scolli notat potuisselprò Vat. 2, videlur fuisse ne qumso le, pater. Plerique
    posset. Alni, licetin membris.Aid., Poelm. cum nos- ne qumso, domine:, alii mi pater. Reg. 2 , Vat. 2, Aid.,
    tris mss., e! cod. B., licei in membris. Arnlzenius diligere profiteris nostri mss., diligere le profi-
    cum in membris, quod planioretn senstim reddil. teris. Barlhius in suo ms. reperit deleras, quod vi-
    Reg. 1, prò div. script, licei et in membris: glossa delur approbare, quia Tacilus et Horatius ila loculi
    in Reg.3 -.licei— fluamw's.Bollandns ìnbeilicet et in sunl. Probiim nihilominus est deterreas , h. e, per
    membris, et ex mss. Scolti et Rosweydi proferì lerrorem a le rèmoveas , ul explicai Wopkensius,
    quam el in membris,quod aculius videlur. p^* qui similia eliam quaedamexempla profert.
    84. Arnlzenius noiat, schedas Poelm. monere, le- et 88. Scheda; Poelm., itisliluiione prò insirudione,
    consolationibus collatìonibus. Val. 2, factus ad
    gendum indicai, non judicat : addit Arntzenius, quo saluiem sine es. prò
    jure, non video. Equidem neque ego video, quid ipse 89. Reg. 2, alios intra sepia gregis accipìens lui
    sibi velii. Nam Aid. cum mss. nostris omnibus habet oves.
    indicai, et ipse Arnlzenius edidit indicai. Poel- Reg. 5, alios accipiensintra sepia gregis lui oves.
    inannus in texlu judicat, ad marg. indicat. Olt. 1, Reg. 1, 4, alios intra sepia lui gregisaccipiens oves.
    habitus ejus pauper : reliqui nostri mss. cum Aid. Oli. 1, Vat. 2, Àld., alios intra sepia gregis lui oves
    sine ; sed in Oli. 1, a verbo quibusdam
    ejus habitus pauper. Poelm., Arnlz. ejus pauper ha- usqueaccipiensad enutristi omnia desunt in conlextu, et mar-
    bitus. Scheda; Poelm., el ejusdem editio ad marg.
    refulgeat prò proficiat. gini addita sunt. Accipiens, quod exstat in multis
    vulgalis , aberat etiam a ms. Barlhii, qui censet
    85. In schedis Poelm. notalur, recte legi et ut melius abesse, quam adesse. Pejus quidem est in
    magnitudo, neque deleudum esse ut. Nostri mss., cod. B. aspiciens. Grtineri editio inter septa, non in-
    et editi, ita habent et ut. A ms. Boilaudi aberat ge- fra septa; scheda; Poelm., et cod. B., lui non
    gregis,
    mm«/ompade.Oit.l,Reg.l,2,3, cod.B., Alm., YaL2, gregis lui. Id significai societalem, seu conluber-
    et Aid. habet germanam : alii habet el germanameum nium. Inter Cicer. ep. ad Alt. 1. vi, ep. 1 : Ac vel-
    Reg. 4. Aliquandoquidem et omissumest a librarli*, lem, te in tuumveteremgregemrelulisses.
    cum praccedensvox iis litteris terminaiiir: aliquando 90. Val.
    lamen ex precedenti voce repelilum est. Et quam- 5, Ollob. 1,2, alios Reg, 2, alios in fide enutristi. Reg. 1,
    enutrhli. 4, alios nutristi.
    vis hoc loco prò eliam siimi possit, melius lamen D Poelm., alios salvos enulrisli :Reg. nonnulli alii vulgati,
    pillo illud omittere Reg. 2, amittere, quo vocatur : alios salvos enulrivisti. In schedis Poelm. prò variami
    caeteri quod. leciione, AL, enutrivisii, al. implesli, sed prxfere-
    86. Vat. 2, Reg. 2,4, \lA.,virg'mitali. Oli. 1, bant alios in fide enulrisli. Illa in fide abesse a cod.
    Reg. 2asec. ni., Reg. 5, Alm., virginitatis, quod B. et Aldo aflirmat Arntzenius; sed quantum qui-
    edidit Poelmannus, sed in ejus schedis improbalum dem ad Aldum altinei, mea Aldi editio exhibet alios
    apparet. Ott. 1, Aid., codex B., Alm. et alii nostri in fide enulrisli.
    mss., manens pudica. Barthii codex, manens perpu- 91. Val, 2, Reg. 2, 5, Otlobon. i, Aid, om-
    dica. Poelmanni editio et alia; , perinanenspudica : nia omnibus; alii mss. et editi, omnibusomnia.
    sed in schedis Poelm. i-eposilumfuit manens pudica. 92. Reg. 4, cesset nunc, obsecro. Reg. 1, plurium ;
    Id etiam magis placuit Ariilzenio, quia simplex, ver- supra, plurimorum. Alni, verborum jactura; idem
    bum in hac locutione usitatius occurrit. Nupim de- cum Olt. 1, cod. B., longmdeinceps. Plerique, nec
    siderato in codice B. Conjugii fxdere eleganlia pigeat te. Reg, 1, nec pigeal sine te, quod deesl
    nota, similibus exemplis ab Arntzenio compro- etiam in cod. B. et Reg. 4; sed in Reg. 1 additur
    bata. sopra. Reg. 2, 3, ne pigeat te. Reg. 4, nec pepigeal;
    87. Vat. 2, Aid., schedsePoelm. ad hoc ego : sic forte prò nec te pigeat. Pro adirne fiucluanti inverso
    545 OPERIS PASCHALIS DEDICATIO. 546
    Iongas excusaiionis ambages, nec pigeat le'post, ^ ordinavi, contra omnes aemulostuae 147 defensionl
    lami gurgilis emensa discrimina adhuc fluctuanti commendo. Huic autem operioti, favenie Domino,
    pagina; auctoritalis luaeanchoramcommodare. Qua- PASCHALIS CARMINISnomenimposui, quia PAS-
    tuor ergo 93MIRABÌLIUM DIVINORUM libellos, quos ex CHA nostrum imniolalus est Christus : cui ho-
    pluribus pauca complexus usque ad passionem , et nor 96, et gloria, cum Patre, et Spiritu sancto, per
    resurrectionem, ascensionemque Domini nostri Jesu omnia saecula saeculorum. Amen.
    Christi, quatuor evangelistarum 94 dicla congregans
    SCHOLIA.
    ordine Vat. 2, cod. B., Aid., Vet.' 1, Mon., scheda; renda. Non enim assequor, cui-ordinavi glossa cen-
    Poelm., flucluanli adhuc. Reg, 1, Oli, 1, cum non- senda sit.
    nullis edilis Commodore: alii cum Aid. , Vet. 1, 95. Nonnulli edili, Huic autem carmini; vera lec-
    Yal. 2, Mon., Poelm., accommodare. ito, operi, cujus glossa in ms. Barlhii erat, li. e.,
    95. Ott, 1, Igitur mirabìlium dìvinorumtres libel- carmini prmsenii. Sedulius non semel opus vocat
    los; sed tres appicium est supra. S. Isidorus de Yir. suum Carmen, itaque alii toquuntur. Alioquin Sedu-
    illustr. tres etiam enumerai. Nostri alii mss. Vat. lius voluit, nomen poematis, ut a prosa distinguili^,
    2, Reg. 1, 2,5: Quatuor igitur mirabìlium divino- esse Carmen Patchale, nomen vero prosa; Opus Pa-
    rum libellos. Reg. 4, Quatuor mirabìlium igitur dì- scliale. Nostri omnes mss. cum Aid., Mon., Vet. 1.,
    vinorum. Quatuor etiam cod. Almel. reccnset. In sched. PoeUu., favente Domino, alii edili favenle Deo.
    schedis Poelm. prò quatuor substiiuitur guiin/ue. Edi- Cod. B., Huic autem, favente Deo, sine operi. Olt.
    tiones pariter variaul, alia; quinque libros exliibent, g 1, cum Aid. el aliis mss. nostris, Paschalìs Carmi-
    alia; quatuor. Varielas haecin hac epistola ex nunie- nis nomen imposuì. Codex Barili., Paschalis Carmi-
    ris oriri polest, ut saepe acridil : in ipsis vero li- nis novumnomen ideo imposui. Arnizenio novum su-
    bris dislribuendis vel ex librariorum arbitrio , vel perfluum videlur, nec salis convenire. Nonnulli edi-
    ex ipsa varietale in exemplaribus hujus epistola;. ti, Paschalis Carminisideo nomen imposui.
    Vide Prolegom. num. 51 seqq. 96. Vat. 2, Reg. 1, prò see leci., vel glossa,
    94. Ollob. 1, qualuor Evangeliorum : sic Reg. 1 a Reg. 4, Aid., cui esl honor; alii mss. nostri et editi,
    pr. in., supra evangelistarum, quod caeleri habent. cui honor, sine est. Reg. 4, honor, gloriaque cum Pa-
    Plerique mss. el edili, congregans ordinavi cura tre. Ott. 1, Val. 2, Aid. cum aliis edilis, et Spiritu
    glossa in Reg. 2, iustruxì. Mss. Poelm. , congregans sanclo. Reg. 1, et cimi Spiritu sanclo in smcula smeu-
    curavi : cod. Barthii, congregans adunavi. Bartliio lorum. Amen. Alii mss. et editi, el sanclo Spiritu. A
    non displicet curavi, sed magis placet adunavi; Lips. abstint haec, cum Patre, el Spiritu sondo.
    quae vox ad ullìnium aeialis argentea; tempus refer- Idem codex, in smcula, non per omnia smcula, quod
    tur. Burmannus ad Pelron. e 58 praeferl curavi : alti tenent. Arnlzenius ail, omnia videri abundare,
    sed hujusmodi vocis usus Wopkensio non proba- sed prò recepla scriptura afferi Sedulium ipsum in
    tur : qui conjicil quis, vel quibus ex pluribus.... dicla fine epistola; dedicatoria; prosa;, Prudenlium hymn.
    congregare curavi, sei quosex pluribus... dicla con- 9 Calli, vers. ult., el cod. ms. vita; S. Odiliae. In li-
    gregans adornavi. Arntzenius rejicii adunavi, nonni- bris nostris lilurgicts nihil est frequenlius. In Vat.
    liil propendei in curavi, sed cum Cellario recipit 2 deest amen. Reg. 4, amen. Explicil epistola Sedu-
    ordinavi. Haec ipsa scriplura conimunis in nosiris lii ad Macedonium.Sic fere codex velus Taurinen-
    omnibus mss. dare exhibeiur, ac caeleris est praefe- G sis, ul dixi in Prolegom. n. 62.

    AD MACEDONIUM.
    Sancto ac beatissimo patri Macedonio presbytero Sedulius in Chrislo saluiem.

    148 Praecepisti, reverende mi domine, Pascha- lis carminis texium, quod officio pura; devotionis
    SCHOLIA.
    In Opus Pascliale notas edidit, qui primus om- Parisiis 1624; editionem Coloniensem 1618, Pari-
    nium typis illud vulgavit, Franciscus Juretus. Re- siensem 1644, Lugdunensem, et Gallandianam. Om-
    cusae eae sunt in nonnullis editinnibus Biblioiheea; nium harum editionum antiquissinia profecto est
    Patrum, el praeserlim in Bibliotheca Gallandiana. Parisiensis anni 1589, quam potissimuni sequar.
    Non viderat Gallandius primam ediiionem Operis Parisiensis anni 1624 mendosa est, sed mendosior
    Paschalis, quaea Jureto Parisiis procurata fuit anno altera anni 1644. Ex notis autem Jureti et Gallan-
    1585 ; et cum animadverlisset, in Bibliothecis Pa- D dii nihil omisi, quod ad bos libros Sedulii illustran-
    lrum, maxime in Parisiensi anni 1644, Sedulianum dos pertinere arbilratus sum. Judicium Wopkensii
    hoc opus Icedis tuendis ubique scatere, vix ut inter- de Prosa hoc est : Nec lamen Prosm huic tantum
    dum auctoris ineniem assequi possei, contulit inter Iribuo, ut illius auctoriiale emendaiiones meas smpe-
    se Bibliothecam Palrum Parisiensem anni 164i, et numero spongia damnaverim, quippe quam poematis
    Lugdunensem, notasque suas subjecil, quibus non- sensibusnon semper salis exacte adhmrere, et aliquan-
    nullos errores auferre, lunienque operi afferre cona- do etiam corruptm scriptum conformalam esse, mihi
    1us est. Ne mihi quidem licuit primam ediiionem certo persuadeam. Sic refert Arntzenius in praefatione
    Operis Paschalis consulere : contuli lamen editiones qui lamen statuii, pauca tantum in ipso Carminesu-
    BibliolhecaePalrum Margarini de la Bignè, Parisiis peresse, de quibus difficilius ex Prosa posset definiri,
    1589; Auclarium Ducaeanum ejusdem Bibliotheca;, quid veruni sit. Vide Proleg. n. 238.
    547 COEL.IISEDULII 648
    simpliciter exseculus vobis obiuli perlegendum, in A runt. Aliud est namque mutare composita, et aliud
    riieloricum me ' transferre sennonem. Quod * ulrum integrare. Nam piena quamvis spatia divina; legis
    placuerit, ideo gemiuari volueris, an quod effen- immensa, quibus dieta semper adjiciunlur, el desimi,
    derit, 149 ut potius arbilror, stylo censueris libe- velut mare fluviorum penilus incrementa non sen-
    riore describi, sub dubio videor flucluare judicio. liens, nullis lerminari sensibus queant, nullis expli-
    Sanciis tamen jussionibus non resiliens , injunctam cari linguis vàleant. Sic el nostri pror>us a sese li-
    suscepi provinciali), et procellosis adhuc imbt ibus belli non discrcpant. Sed quae defuerant primis, ad-
    concussa; ralis vela madenlia tumentis pelagi rursus dila sunt secundis. Nec 150 impares argumenlo,
    faligationi commisi per emensos cursus revoluti vet ordine, sed stylo videntur, el oraiione dissimi-
    discriminis, et Cycladas ingentes, quas praecipitanli les. Proferani igitur sua, si qui carpere niluntur
    formidine celerius anle iransieram, longa maris cir- aliena. Promplius esl omnibus judicare, quam face-
    Cuitione discurrens , ut illos portus et litlora , quae re, et de castrensi 6 munimine per lenta securo vullu
    dudum prauereundo lustravi, diligentiori opera nunc conspicere. Credo tamen, Pater egregie, nullum fore,
    viserèm. Tradita 3 siquidem multa prò metrica; ne- quamvis impudenter, obloquium ', si meruero dex-
    cessitatis angustia priori commenlario nequaqoani trum 8 pectoTis adipisci judicium. Fave primum*9,
    videntur inserta, qua; postmodum lingua; resoluiio J3 ul alii faveant, et omnium menlibus sententia se
    magis est assecuta. Dederimus hinc obtrectaloribus probatse jugiter auctoritaiis infunilat. Tu facies, ul
    viam, dicenfque nonnulli, fidem translationis esse deleciet evasisse discrimina, cum serenior cceperfs
    corruplam, quia certa videlicet sunt in oraiione, aperire tranquilla. Navigare rursus in oequore, nunc
    qua; non habentur in Carmine. Si qui tamen istud in porlu jam t0 navigem. Tandem aliquando post u-ft-
    objiciant, faciunt use 4 intelligendo, ut nihil inlelli- das calcare lieeat, nos " arenas leligimus- monles
    gant. Nani s si saeculares litleras asseeuti, aul divi- ex pelago. Tàngamus monles ex saxo, el infirmos
    nis videbuntur libris instrucli, debenl exempla vele- aquis irruentibus gressus navali posiios stallone fir-
    rum recensere, ne similia lacerare conenlur rnjnsie. memus. Priores igitur libri, quia versu digesti sunl,
    Cognoscant, HERMOGEMANUM doctissimum jurislato- nomen Paschalis Carminis acceperont. Seqnentes
    reni tres editiones sui operis confecisse. Cognoscant, autem in prosa nulla cursus varietale conversi, Pa-
    perilissiinum divini» legis Origenem tribù» nihilom-i- schalis designantur Operis vocabulo nuncupali»Utram-
    nus edttionibus prope cuncra, quae disseruit, apla- que vero materiem vobis orantiims, Domino Jesu
    visse. Nec eorum quispiam mordac's lingua; lacera- Chrislo, qui vota non recusat Iiumiliuni, ''* et grego
    lUr injuria, cum polius inde laudis consequantiir supplicai)ter, et offero, cui virfus, honor el gloria
    àugnienia, quod provenlibus uberioris ingenii dili- C cum Patre, et Spiritu sancto, per omnia saccula sx-
    genliore posteros fide noscendae verilatis insti-uxe- culorum. Àmen.
    1. Gallandius edidit me polius transferre, fonasse 6. In v. C. evAtmunirne.
    ex mendosa lecitone editionis Parisiensis anni 1644, 7. Gallandius suspicatur obloquum, malo oblò
    me poluil transferre. Superfiuum mihi videlur po- qumrn.
    tius, quod paulo post occurrit, el hoc loco omitlilur 8. Gallandius supplet dextrum (lui) pectoris.
    in coeteris editionibus Bibliotheca; Patruni. 9. Forte, Fave primus.
    2. Clarius erat, utrum quod placuerit, etc. Sed 10. Locus niajtcus, et mulilus, ut videlur ; quod
    Juretus veieris codicis lectionem retihuil, quia fà- asterisco nolatum voluii Juretus.
    miliare est buie auciori veruni et rotundiim verbo- 11. Locum mendosum sic restilueb.it Gallandius :
    rum ordinem mutare : valebat enim magis cannine, Tandem aliquando post undas calcare licent nos are-
    quam prosa. Fonasse Sedulius scripsit Quod ulrum nas, qui letìgimus monles ex pelago. Melto.3puto le-
    quod placuerit, etc. viori niuiatioiie calcare ticeut nos arenas. Teligimus
    3. Sic emendavi! Juretus : in veleri codice erat, mbnUs ex pelago : tàngamus monles ex saxo. Plerique
    Tardìtas siquidem multa. edili referunt non prò nos.
    4. Gallandius cum reliquis omnibus Bibliolhecis 12. Tesiatur Juretus,. dare esse in v. e et. grego,
    Palrum edidit, faciunt nec intelligendo ; nescio, an quodluetnr pròet congrego, iti Bibliotli. Patron»-in-
    ita eliam habeat editio Jureli. Sed cerle vera lecito veiiio et rogo : mihi piacerei erogo, vel congrego, quo
    esl nm : repetit enim Sedulius verba Terentii ex" verbo ulitur in fin. prior. epist. Haecsatis immuni, -
    Andritc prologo, ad quem redit infra, Nec impa- non niinus camienj: quam Opus Pascbale, vivente
    res, etc. Sedulio, in publlcani lucerti produsse, qùod tènui in
    5. Ex correciione Jureli Nani si ; vetus codex ha- Prolegom-v,num. 1581.
    bebai Nani sicut.
    m PROLOGUS METRICUS. 550

    AD LECTOREM.

    151 Paschales quicumque dapes conviva re- A 5 Sed modica; conlentus adi solemnia mensae,
    [quiris, Plusque libens animo, quam satiare cibo.
    Dignalus nosiris accubitare toris, Al si niagnaruin caperis dulcedine rerum,
    Pone supercilium, si te cognoscis ainicum, 153 Divitiasqtie magis deliciosus amas,
    152 Ne quaeras opus hic codicis ariificis : Nobilium nilidis doclorum vescere coenis,
    OPUS PASCHALE.
    Incipit prmfalio Sedulii antìslitis in soluta oraiione ainicus, nec opus codicis hic requiras arlificis : sed
    Paschalis Carminis ad leclorem. esigua parva; mensae solemnia laetus accipiens, con-
    Paschalibus le dapibus conviva quisquis impertis, lentus assuniens, libenlius animo saturare, quam
    aceumbere nostris non dedignatus in toris, erectuni cibo; aut si magna polius ubertate rerum caperis
    supercilii depone fasligium, si charus advenis, et opimarum, diviliàsque praecipuas deliciosus exspec-
    SCHOLIA.
    1. In cod. Reg.l, post praefationem, sive epistolam B h. e., ariificialis. Ila adjective artifex interdum a
    ad Macedonium, additur Explicil prmfalio. Incipit se- probis scriptoribus usurpalur. Suspicari aliquis
    cunda. Olt. 1, post hyuiuum deChristo, Incipit pro- possit, an Sedulius nomine codicis arlificis iniel-
    logus Sedulii; Paschales, etc. Codex Taurinensis in li-xerit commenlarium aliquem culinari uni, ul sunt
    folio ultimo extra locum , et diversa manu : Robeo. libri Apicii ùlulo insigniti. Equidem non aliter acci-
    Prmfalio operis sacri librorum novi el veteris Testa- pio versus Martini Dumiensis str.culo vi, in refectorio,
    menti. An prò Robeolegendum erit Bobeo,aul Bobio? ut habet tittilus : Non hic auratis ortumlur prandio
    Erat enim liber monasierii Bobiensis. Vat. 1, post fulcris ; — Assyrius murex nec libi sigma dedit. —
    Araloris Carmen, Incipit prologus metrictts Sedulii Nec per muliiplices abaco splendente cavernas — Po-
    catholici poetm. P. F. Pascliali (forte fuit prius Pas- nentur nilidm codicis urte dapes. Eadem videlur esse
    chalis) Carminis. Monlfauconius in Biblioth. bibl. scnienlia Sedulii. Yonckius voce piane diciatoria,
    mss. codice 1665 compendi-ani lilterarum sic refert ut ail Grunerus, ac formulis iliis, quas in bujus-
    Pro fato pascliali. Paschales, eie Sed oniitlit car- modi Criiicis Menckenitts, annotatoresque operis de
    minis : et in aliis codicibus his iiueris P. F. solet Charlataneria Erudiiorum repreliendunl. Jurare, iu-
    ind'cari praefalio. Reg. 2 : Prmfalio Paschalis Car- quit, ausim, numquam liane scripturam a.vate nostro
    minis beali Sedulii poelm. Codex Urbinas : Egregii profeclam : sed repouendumabsqueulteriori mora : Nec
    Sedulii episcopi de ulriusque testamenti hisloria pro- qumras opus hic onychis artificis. Vel si quem ne-
    logus incipit feliciter : Paschales, eie Deest praelatio glecia prima; syllabie in onychis iiuantitas offendat,
    ad Macedonium. Ott. 2 : Incipit liber Sedulii de ac- reponere jubei nobilis artificis. Ratio Vonckii esl,
    tìbus prophelarum, el loto Clirisii Salvatoris cursu : n quod Sedulius in perpetua a convivio est metaphora,
    Paschales, etc Desideralur eliam epistola ad Mace- adeoque nullus codici videlur esse locus. Veruni
    donium, ut in Rom., qui ita habel, Incipit liber poetm imbecillius hoc argumentum est, quam ut lectio
    Sedulii : Paschales, etc. omnium mss. et editorum debililari inde possit.
    2. Regvl ex choris factum llioris ; sic enim non- 5. Modica mensa est mediocris, vel polius esigua,
    nulli scribunt, sed male, prò toris. Aceumbere,di- et vilis, Adire epulas, convivium, et similia, usitata
    scumbere, recumbere verba frequenlia sunt de con- pbrasis. lu codice Taurinensi sic corruptuia esl hoc
    viviis. Hinc accubilus, et accubito, verbum formatimi disliclion : Sed modite conlentus adi sullemnia mese
    a Sedulio, quod expressit eliam Braulio in Vita S. — Plusque lebet animum quam saliare cevum.
    ^Emiliani e 24, et Sugerius in Ludovico VI : Tan- 6. Nonnulli editi cum Parrhasio, et sched. Poel.,
    quom toris accubilati. libenlì animo. Mss. omnes nostri cuoi aliis et ple-
    3. Burmannus conjiciebat.si me cognoscis. Pruden- risque editis, libensanimo. Reg. 1, 2, Vat. 1, Olt. 2,
    tius Psychont. vers. 287:Z)isre supercilium depomre. Rom., Urb., saliare. Val. 2, saturare : ila etiam fuisse
    4. Edili, Nec qumras; sic Prosa et Reg. 1, prò videlur in Vat. 1, in quo nunc legilur saturali, quod
    diversa scr., sed in conlextu, Ne qumras, quod cas- ferri nequil. Grunerus cum multis edilis saliare:
    ieri nostri mss. rélinent. Iidem nostri mss., cum Arntzenius ex prosa; verbo saluravit, et quia alibi
    plerisque edili<, opus hic codicis arlificis; Rom., etiam Sedulius verbo saturo ulitur, iienipe 1. ni, vers.
    corrupte, conditisarlifick. Alb. inverso ordine conlra 266, edidit saturare.
    melruni arlificis codicis. Poelm. ad marg. opes prò 7. In Reg. 1 fuit., Aut prò Al. la cod. Taurin.
    opus, et in Oli. 1, a pr. m., videtur fuisse opes. Re- restat adhuc Aul, ut in prosa.
    pugnat lex metri, cui non satis consulit Nebrissensis, D 8. Ddiciosus verbum Rutilii, Marliani Capellae,
    dum sic reformat, Ne qumras hic opes codicisarlificis. Araloris.
    Ignorabai Arnlzenius, quis ita hunc versum edi- 9, Vonckius, mira innovandi libidine, ut ait Gru-
    disset, cum a Savarone sic citari obscrvassei. Sed, nerus, abreplus, prò doctorum rescribi vult domino-
    utdixi, adverbium hic compi non debet. Melius rum, quia coattadoctorum respuit. Repugnant omnia
    essel, Hic nec opesqumras codicis arlificis. Caeterum exemplaria, eliam prosa : neque metaphora coente
    recte procedil versus, Ne qumras opus hic codicis ar- ita perpetua esse debelliti Sedulius dodrinaa, quam
    tificis. Grunerus exponit, Ne quaeras in hoc codice comparat coatta;, omnino obliviscatur. Addii Arnlze-
    opus arlificis : eique assentitur Arnlzenius. Sed nius, doclum dici de eo, qui arlis sua; peritus esl,
    longe melior est interpreiatio ejusdem Arntzenii, etiam de coquo. Veruni id quidem : sed, ut dixi,
    qua: adhibiia etiam fuit a Nebrissensi : Ne hic quae- Sedulius doctrinam potius, litlerarumque periliam
    ras opus codicis arlificis, h. e., codicem artìtteeni-, eoBHWMiiorat.
    vel manu artifici factum. In Ott. 1 glossa est artificis,
    BEI COELIISEDULII SS*
    10 Quorum mulliplices nec numeranlur opes. A 154 Collucentque suis aurea vasa favis.
    Illic invenies , quidquid mare nulrit edendunf, 15 Al nos exiguum de paupere carpsimus borio,
    ' Rubra
    Quidquid terra creat, quidquid ad astra volat. quod appositum testa ministrai, olus.
    Cerea gemmatis fiavescunt niella canistris,
    OPUS PASCHALE.
    las, nobilium debes coenis satiari doctorum, quorum In ipsis etiam ferculis pretiosa nimis varietale gem-
    mulliplices nequeunt referri apparatus. Illic pro- matis fiavescunt neclareis sua niella cum ceris, et
    fedo reperies, quidquid maris nulrita linda vescen- aureis appositus in canistris concolor metallo favus
    dum, quidquid terra; fcecuiiditassubminisirat, quid- b alludit. At nos de pauperis horli seminibus olus
    quid in nubibus pennali corpus libramento sustentat. vile decerpsimus, quod in rubra testa; paropside
    SCHOLIA.
    10. Nie Heinsius scribi jussit, Quorum multiplices li sis paulum seducla secundis. — Hic nux, hic mixla est
    annumeranlur opes. Reponit Wopkensius , nec prò rugosis carica palmis, — Prunaque, el in patulis re-
    non venire, ac sic loqui Commodianum Instruct. 16: dolentia mala canistris, —; El de purpureis colleclm
    Sunt alia prmlerea dmmoniafanis, — Qum nec nume- vitibus uvm. — Candidus in medio favus est. Pervul-
    ranlur. Sententia ex prosa clara est : nempe quo- gatum est proverbium, Ab ovo usque ad mala. Certe
    rum opes ne numerari quidem possunl. Rejicienda nulla causa est, cur mellis canistris apponendi Sedu-
    ergo est alia conjeclura Herm. Cannegieteri, vel nu- lius meniionem faceret, cum favum vasis aureis eol-
    meranlur, ani el numerantur. Parrh., cum Reg. 2, ila lucentem memorel ex veteri more adliibendi mei in
    dislingnit, Quorum multiplices, nec numeranlur opes, conviviis, ut de Pytliagoraeis tesiatur Jamblichus Vit.
    scilicel multiplices sunt, nec numeranlur. Indicium Pythag. e 21, n. 97 : In prandio panis erat, et mei,
    aulem magnarum opum est, quod non numerentur : aut favus. Etsi ameni Sedulius libro n, vers. 268,
    nam Pauperis esl numerare pecus, ul vulgo dici so- utrumque conjungit, Exsuperantque favos, et dulcia
    let. Horatius 1. ì, ep. 6 : Exilis domus est, ubi non metta, quasi duo synonyma verba ponens, tamen in
    et multa supersunt, — El Dominum (alluni, et prosunl praesenti minus id commodum esset, cum duas di-
    furibus. versas res exponere voluisse videatur. Quod autem
    11. Heinsius rursus conjicit miltit prò nulrit, dis- non catinis legendum sit, ut conjiciebat Nebrissen-
    sentiente pariter Vopkensio, qui observat, oh se- sis, sed canistris, praeter Ovidium suadet etiam Ci-
    quens verbum creat concinnimi esse nutrii. Plerique cero I. vi, ep. 1, ad Atl., ciré. med. Lancibus, et
    distinguunt, Illicinvenìes, quidquid mare nulrit eden- splendidissimis canistris olusculis non soles pascere;
    dum ; Burmannus non ineleganier, Illic invenies, p'J quid le in vasis ficiilibus apposilurum putem ? Huc
    quidquid mare nulrit, edendum. eliam, ut arbitrar, Sedulius respexit. Vide eliam
    13. Taurinensis vetus codex , Terea gemmatis fia- Prudenlium, hymn. 4 Perist. vers. 15 : Pretiosa
    vescuntniella canistris. Mendosum est, Terea. Poelm. portans — Dona canistris. Cerea mala dicuntur vel
    ac nonnulli alii edili, Cmtera; vera lectio Cerea ex ob coiorem cereum, quo speciat fiavescunt, vel quia
    mss. et sententia. Accedii prosa. Pro fiavescunt mollia sunt. Hoc pariter ex Virgilio videlur sumptura
    Arntz. , 'flavescenl, quod cum inveniesrecte cohae- ecl. 2, vers. 59, Addam cerea pruno. Ductus aulem
    ret. Sequilur autem collucenl in praesenti, nisi hoc ipse litterarum eo nos ducii, ut ex mala factum niella
    ipsum in futuro indicativi dicas a colluco, collucis. ab ignaris libra ras existimemus, prseseriim quia me-
    Multa enim verba sunt secundae conjugationis, qua; dio aevo malum dicebatur. melum ex Graeco p?,).ov,
    in tenia etiam a poetis maxime adhibentur. Barili, pomum : quae vox eliam in Italicum idioma transiit.
    cilat florescunt minus bene. Cum tot critici hunc Confer Ducangium.
    prologum excusserinl, ac multa verba suo loco mo- 14. Nebrissensis dubitat, an favi dicantur sui,
    vere tentaverint, mirum videri debet, nominereiin quasi sui coloris, an quia vasis aureis apponi con-
    hoc versu niella sollicitasse. Et Nebrissensis quidem sueveranì. Verum id nomen suis solum indicai, fa-
    ansam praebuit SHspicandi: Quomodo, ait, metta ca- vos tunc in vasis aureis contineri.
    nistris in coma apponantur, non video, nisi malis le- 15. Pauper hortus est lenuis, non abundans, ut
    gere CATINIS.Sed exemplaria omnia referunt canis- apud alios pauper ager, pauper mensa. Virgilius ecl.
    tris, quod tuelur etiam acroslichis Belisarii v. 6 in 7, vers. 34, Custos es pauperis horli.
    Append. In ms. Reg. 2 haecerat glossa supra cerea, 16. Reg. 1, opposilum, supra diversa lectio, vel
    favum, et supra niella, licentia poetica dicil. Omnes D correclio appositum ; quod unice lenendum. Est
    mss., quos vidi, et editi legunt metta canistris; ita enim verbum appono, uti simplex pono, frequens in
    etiam refert Aldhelmns cap. 2 Prosae de Virgin., conviviis explicandis. Vide verba Ciceronìs paulo
    ubi de arte apum conficiendi mei loquens, sic ait : anle relaia, et noi. ad Juvencum 1. in, vers. 80. In
    Cujus artis molimeli egregius poeta metrica facundia Urb. mendum clarum lestum prò lesta. Isidorus cilat
    fretus calalectico versu creditur cecinisse, cum dicerei: hunc versum, utdixi in Proìeg. num. 167; cilat
    Cerea gemmatis fiavescunt niella canistris. Et infra eliam Beda de Arte melr., sed mendose Rubrm prò
    brachycatalecto,sivecolopho,—Collucentquesuis aurea Rubra, a
    in exemplari quidem, quo utor.
    vasa (avis. At Sedulius non canit hoc loco anificium Reposui nulrit, ut subminislral, sustenlat. Alii,
    apum, sed mensas secundas : itaque vix dubito, nulrivit. b Ad hunc locum ila Jureius annotat : Sic ex ves-
    quin genuina lecito sit mala canistris, cum ob ratio-
    nem Nebrissensis, tum quia ita melius mensae se- ' tigiis detritm scriptum veteris exemplaris expressi. Ex
    cundae exprimuntur, tum denique quia id suadent quo colligi licet, neque illa quidem, qua; de melle
    aliorum scriplorum loca, quae Sedulius imitatur. praecesserunt, satis dare legi potuisse.
    Ovidius 1. vili Met., vers. 672 : Dantque locum meti-
    553 CARMENPASCHALE. LIB. I. mi

    LIBÉR PRIMUS.

    155 Cunl sua gentiles sludeant figmenla poeta; A 20 l56Ssevanefandarumrenoventconlagia rerum


    Grandisonis pompare modis, tragicoque boatu, Eiscelerum monumenta canant, riiuquemagisiro
    Ridiculove Getae, seu qualibet arte canendi Plurima Niliacis tradent mendacia biblis :
    OPUS PASCHALE.
    voto magis, quam splendore cernimus ministrare. seu ridiculi Gelsecomica fceditale , vel quibtislibei
    Cum poelarum studiosa consueludo geniiliurn fa- metrica; numeris disciplina; priscortim scelcrata tem-
    bulosa carminis nugas nobilium commendel pompa porum gesta, nonnulla eliam probra narrationis arte
    verborum, el sive clamoribus colhuriialae Iragosdiae, composita Niliaci papyro gurgitis calamo perarante
    SCHOLIA.
    17. Hic rursus nova; inscriptionesin mnliis exem- tustissimos Britannos, de quo rerum Anglicarum
    plaribtlSapparent. Reg. i, Explicit melricus prologus. scriptores aguut, et in primis Asserus in viia .Al-
    Incipit sacruin opus idem de veteriTestamento. Oli. i, fredi, qui sa culo ìx exeunte floruii, et geiiealogiam
    lnci\>iiPaschalis carminis nlriusque testamenti. Inci- Getto ponit, et hos ipsos Sedulii \ersus in cani rem
    pit liber primus Sedulii. Vai. i, Incipit sacrum opus producit. Veiba Asserì exbibuiin Prolegom., num.
    de velcri Testamento, libri primi Sedulii de singulis 179, ubi alia aliorum similia addidi. Eodem fonasse
    ulriusque testamenti miraculis. Reg. 2, Incipit sacrum B respicii, quamvis Sedulium non nomine!., Elhclre-
    opus ex veteri Testamento. Quod poeta incitili se ad dns , sive iElrodus ablias Rievallis De geneal. reg.
    scribendum. Urli., Prmfalio ejusdem arguens qeiailes. Ang. : Gela, qui et ipse ittnim siipientim, et virtulis
    Oli. 2, De figmeniis poelarum Rom., Prmfniio gen- habitus esl, ut a paganis prò deo colerelur. Asserus
    tiles arguens. = Codex biblioiheea; Lnirenlìanae tamen primum votai Geada, ex quo Gelee nomen
    apud Baiuliniiini exhibet pigmento prò figmenta: sed confidi. Grottovius Observat. in Eccles. cap. 2
    reiinendum est figmenta. Mendum panier apud Be- Barthium, aliosque sun.mos viros, qui id ainplexi
    dani de Arie metrica Cum tua. Petrus Pauhts Jnstus ftterant, rejicit : et animadvenii, omnes coniicas
    Specim. observat. cap. 21, censet leg<-nduin, Sic personas esseridiculas, et nominatim Getam ridicu-
    sua gentilessiuduerunt fida poetm : quia sic invenit liini a Menandro esse introducimi!. Ovidius I. m de
    apuil aticiorem veterem vita; B. Aiialberoiiis inter Arte vers. 351 : Nola sit el Sappilo (quid enim lasci-
    Pezii Scriptores rer. Ausir. l. II, p>g. 6. Sed non vtus illa ?) — Cuivepater vafri ludilur arie Geim. Se-
    advenii, lume auclorem verba Sedulii aliqtianiiiluni dulius dare seipsum in prosa explical : Ridiculi Ge-
    minata in rem suam iraliere, ui sic prò cum, siudue- im comica fmditate. Profccio cum praecesserit Ir ;,'!-
    runt prò sludeant, quod sensus in Sedulio exi^il. cusboalus, con-equens est, ul ridtculus hoaius Ge-
    18. Barlhius I. ii Advers. e 2, ex Gulielmo B'ito- lse de comoediaexponatur. Gruneius puiavit, Par-
    ne Sedulii imitatore profert : Si sua gemili menda- rhasiiim correxisse RidiculoveCeto, quod falsimi esl.
    cia cuique poelm— Grandisonante fuit ticilum pom- Parrhasius enim cum mss., et aliis edilimiibiis le-
    pare boaiu. De verbo pompare confer num. 189 Pro- git RidiculoveGeim, nisi quod seri bit Geie : nam in
    leg. judicium Parriiasii. Poinpaius verbum est Ter- p,^ ejus ediiione diphthongi aliquando omiiiunttir. Nec
    tulliani. Scriptores seqttioris sevi non tanliiiu pom- liquct, an Gronovius legi volueril Ridiculove Gela,
    pare, sed el pompiznre dixeiuut. Vide Ducaugium, ut Grunerus, et Arntzenius affirmaut, qui liane
    et noi. Colvenerii ad Chron. Cauierae Baldcrici. In scripturam tenuerunt. Milli sane iti parum arride).
    prologo Vita; B. Adalbcronis ex editione Joannis Non enimridiculo ail Sedulius pompare ridiculo Gela, sed
    Abhatis Libaiensis legilur Grandisonis ornare mo- pompare boatu Geim, vel renovare contagia
    dis : sed inter Scriptores rer. Austri.ic. restiiuiiini tragico boatu, aut ridiculo boalu Geim, aut qualibet
    est e ms. pompare. Pergil ameni auctor eju- Vine arte canendi. Ita enim psitius seuleiiliain, et syntaxin
    tragicoque boatu, el ritu magislro ptdchra mendacia accipio.
    suo, parumpoiterilati profutura, pulchris wnigmalum 20. Vonckius prò Scevalegi jubebat Semva, quod
    adulterare, e! includere figuris. Quae ex sequeiilibtis Bunuanno eliam placidi: el ita quidem semper in
    Sedulii versibus d>:sumpla sunl, adeoqun mintis nonnullis mss. scribilur scmvusprò swvus. Vide var.
    bene in priori ediiione scriptum full, el ritu maga,fico leci. ad Juvencum, l.i, vers.2&7,ubi simileni varieta-
    prò ei ritu magislro. Hoc vero noiaoduni, quod ver- lem notavi. li. Arntzenius, si quid iiìuiandtini ossei,
    ba Niliacis biblis v. 22 esplicare videtttr auctor per vellet sacra, e. dira. Asser. lue cit. renovunt, et v!
    pulchras xnigmalum fijuras. seq. caiiunt : utrumque male.
    19 Mss. nosiri RudculoveGeim: Rom., Ang. scri- il. Hic etiam iti scriberidi ratione varianl libri
    bunl Ridiculo vegete,quod indeortum, quia in anli- veteres, monìmenia, et melius monumenta. Aintz.
    quissimis membraius verba non sepaialiantur, et camini: lege cannnt. Nola phrasin monumenta sce-
    deeiaui interdilli diphthougi. Igitur ex Ridiculvve- lerum ni monumenta furoris, cleinenlim.
    gele inepli librarli fecerunt Ridiculo vegete, quam D 22. Uri), juliach: retine niliacis ; abund tbat quip-
    scripturam nonnulli defeudere vulnerimi, (|IMSÌser- peNilus papyro Fulgeniius I. i Mythtil., pra-fai. pag.
    ino esset de vegete, quod prò vini cado a Palladio 12 : Et quidquid libel niliacis exarare papyris. Reg.
    poni aiunt. Grunerus Vonckio videlur imputare, 1, male lrudu.nl prò Iradanl, ul cattata, reuovem,
    Mmickerus ad Fiilgetitiuni loc cit. proferì
    quod prò Ridiculove Geim li-gi jusserit Ridiculove sludeant. churtìs.
    semva.Sed si id Grunerus credid.il, l'alsus fuit ani- miraeula Sed mendacia ex mss., editis, pro-
    mi : Vonckiusenim in v. seq. Scmva prò Smva repo- sa, et senso aucloris relinendiim esl. Eli.un tiblis
    nì voluii. Pari'hasiu-i, Nebrissensis, qui adveritt, le- defendiiur e< mss., et editis, tiisi quod cod. Vulca-
    geoduin non esse Ridicalo veteri, Fatiricius, el alti nii exliibel libris. AiSedulius biblis voluii ex Lucano
    recte ediderunt RidiculoveGeim. et de comoedia ex 1. ni, vers. 222 : Nondum flumineas MemphUcome-
    Getto servi nomine inierpretati sunl. Bartliius hanc xere biblos —Noverai, ilwce biblus, seu bgblos est
    interpreiatioiiem non probat : nunirum puiai ipse, papyrus, ex qua diaria fiebat; eadenique voce liber
    Getam nomen esse ridiculi cujusdatn dei apudve- signilicabatur, ex quo bibita, bibliotheca.
    PATROL. XIX. 18
    555 COELKSEDULII 556
    157 Cur ego Davidicisassuetus cantibus odas A. Par Sjilendor, communis apex, sociale racunicn,
    Chordarum resonare decem , sancloque ve- JEquus honor, virtus eadem, sine tempore re-
    [rèn'ter [gnum,
    25 Stare choro, et placidis coeleslia psallere verbis* Semper principium , sceptrum juge , gloria
    Clara salutiferi taceam miraeula Christi ? [consors,
    Gum possim manifesta ìo'qùi, Dominumq'ue tò- 55 Majeslas simiiis : haecest via nanique saìulis,
    [naittem Haecfirmos ad dona gradus paschalia dncit.
    Sensib'us, et loto deleCtèì corde fatéri , Iitec mihi carmen erit:menles Imeveriiie cimeli.
    Qui sensus, et corda dedit, cui convenit «ni Hàiic constanter opem laesisadhibeie medullis,
    50 158 Facturam servire suam , cui jure perenni Quos lelhale malum , quos vanisdedita curis
    Arcibus aetuéreis una est cum patre poiesias, 40 Attica Cecropti serpit dodrina veneni,
    OPUS PASCHALE.
    contradant : cur ego, qui decachordo psakerio inter doris claritas, communis apicis indivisa sublimita?,
    beali dògmalis clioros Davidica;modulationis canlus honor aequus, eadem virtus, sociale fasl'gium , re-
    exercens, spiritualia reverenler dicla respondeo, n gnum temporibus infiniium, jtigi semper manens
    niirabiles Christi salubresque vir'tule's pressa voce a;ierniia!epriticiprani,scep!risocieUis, consors gloria,
    reticcam, cum veritàlis opus ampere , et fidelis in- simiiis et majestas-.Haec est ad salulis domicilium
    sirutivenia a seniionis-dona debeam coeleslis gratise dirigeus via, ba;c firniis gressibus ad paschalia dona
    non' lacere ? Nulli siquidem juslius humani cordis , pnnditur semita. Hic nostri ponimus operis fundà-
    •l sensus famulatur officium, quam omnipolemi Do- menta. H:ic igituc aegras cuncti menles advertite ,
    mino., qui sensus instituit, corda b fttndavit, ut de- batic morbis oiedicihani leihalibus àdhibete , quos
    vola semper Creatori materies proprium non relin- noxiae dispuiationis Vana serpit intendo, et Aitici
    quat auclorem, cui fabricam sui juris nec subtrabi dògmalis insanabilis disciplina Cecropia; saucial ve-
    convenit, nec perire. Cui ditione perpetua in aethe- neno dodi-ina?, ut cum vitales fturas divina; legis
    i-eis arcibus una est cum Patre potemia, par splen- spiràmento flagranlesOdote grata; suavilat^s haurilis,
    SCHOLIA.
    25. Reiinemus communem scribendi rationem ut ni epistola ad Macedonium, deleclatur et liniere.
    davidicis : alioqiiin mss. omnes nostri, exccpio re- Poelm. in textu delectal , ad inarg. delecter. Col.
    centi Urbinate, scribunt davilicis, quod eliatn legi- ( ) delectal: sic etiam Alb.
    turiti multis veteribus ediiionibus. Arnlz,, Cur 50. Cani, et scheda; Poelnl. , male, servare prò
    ego davilicasassuelisvocibusodas, qnod ait Arnlzenius servire, Ro'm. , cui jure perennis. De verbo faciura
    deicidi posse , si solummodo prò assuelis rescriba- prò opere facto dicluin jam a nobis full in noi. ad
    tur assuetus.Immo eliam cum assuelis bene proce- Prtideitiiuni, e't Ofaconlium.
    derei sententia, si poslea legatur vererer, aut vcrebor. 51. Re™.1 , mtheris , s'uptà glO-Sa, vel coTrectio
    Cur ego vererer assuelis vocibus resonare davidicas mthereis, quod recium est.
    odas decem chordarum, sanctoqueehoro state, eie? 54. Mss. omnes nostri cum plerisque editis sce-
    Àldiielmus dixil simili modo, Odas davidicas iiiodu- plrum juge, corrcpla prima in juge , quod fieri solet
    lanles Carmine sancto. Nec rejicienda lamen est re- a Sedulio. Fabricius, -uthoc metri peccatum fegercl,
    cepta lecito. saepelectionemveierem corrupit.
    24. Yule, resonare darem : corrige decem; senno 57. Sedulius videlur id muti'iari a Jttvènco I. i,
    enim est de iustrumcnio musico decachordo, quod vers. 27 : Noni mihi canneti erit Chrisii vitalìa gesta.
    non semel in psalmis coinniemoraiur. Videsis Cal- 58. Ott. 2, Imlis ; lege tmsis.
    metum dissert. de iustrum. music Hebneor. ad 59. Memi. Cannegieterus conjiciebat, Queis le-
    Commenl. n toni, in Psalm. Vali. 1,2, Reg. 1, 2, lliate malum, queis... inserpit dodrina veneni.
    Olt. 1, Ang., Asserus verenter , quo special men- 40. Pro cecropiiplerisque mss. nostri, el alii cum
    dum in Alb. , Ott.2 , Urb. verentur. Pareli., Capp'u- Parrbasio cecropei, quos andièndos non esse mo-
    sotus, Aid., el alii editi simili modo verenur , quod ntili Grunerus. Nostri omnes mss. serpit cum Cani.,
    tenuti etiam Arnlzenius. In hac scriplura verbum prò .-. Arnlz., Lips., Almel. , in quo glossa invadi!, et pie-
    assuetus erii taceam. Nola Nebrissensis hoc loco est, v risqueaniiquis ediiionibus. Codex Bartliii cepii, i\um\
    verebor, i. e., cum maxima quadernircvereniia. Sed in Cellarius, e) Arnlzenius arripuerunl. Nonnulli vul-
    textu versuum editionis Nebrissensis, qua mor, le- gati sepil. Codex Taurin., Auica emeropiiserpii doc-
    gilur verenter, et nota hoc ip;um innui't. Poelm. cum trina veneno. Canuegieieius suspicatur insirpii , ul
    nonnullis editis vererer ; scilicet cur ego assuetus nuperdiceham. Joaini. Conr. Schwartius carpsii, ex
    vererer, resonare,etc. quo Wopkensius nialebat Attica cecropns carpii doc-
    25. lu nota Nebrissensis prò placidis est placilis, irina venenìs. Veruni cum verbum serpit exsict non
    sed furiasse mendose : nani ex.plicatio 'non turbu- solum in fere omnibus mss., veruni etiam in prosa,
    lentis arguit placidis. reliiicndunl oninino est. Etsi enim frequenler hoc
    27. Nonnulli edili dotnnmque; qui ermi- fonasse verbum serpo construitur eum aliqua praposili' ne,
    nalus est ex compendio hìlerasum, quo in mss. ul serpere p.-r terroni,in arborem,aut peculiari modo
    scribilur dominumque. Arnlzenius qu.-cdartisimilia serpere'liuniì, nihil lamen obesi, quc'miìius cfi'eraiur
    exempla proferì, ut probel, versimi recte partici- cùtiì accusativo sine pra-posiliono vel ita ti! subin-
    pio finiri conlra Servimi! , sive quemvis alluni , qui tcliigatui' pra-positio per , qua; a poelis interdum
    operibus Servii multa inepla immisciiit. .outiuilur, vel aceirsaiivusille sii lanquam persona;
    28. Mss.-nostri deleclet: in aliquo lamen dnbium paiienlis. Siquidem passive serpo usurpaliir a So-
    videlur, an sit delecter. Pro delectet stani alii mss. , lino e 52, al. 55: Cum terra nullo serpaiur oiujtie.
    scheda; Poelm.>, el plures editiones. Wopkensius Cur ergo dici non poteril, Cumnuttus anguis ferram
    cum Parrli., Fabr., Yule , Lips. praefert delecter , serpat ?
    tt Legendum pulo el fidelis instrumento sermonis. h Alii insiiluil, el corda: alii sine conjunctioneet.
    587 CARMENPASCHALE. LtB. I. 5US
    159 Seclantesque magis vilam spiranlis odo- A Parcite pulverei squalenlia jugera campi ,
    [rem 50 El stertles habilare plagas , ubi gignere fruc-
    Legis , Athenaei paedorem linquite pagi. [tuni
    Quid labyrimheo , Tbesidae , erralis in antro, Arida nescit humus : nec de tcllure cruenta
    Cajcaque Dacdalei luslralis dolina tedi? Livida morliferis vellatis loxica succis,
    45 Labrnscam placidis quid adhuc proeponitis«vis, Tarlareis damnaia cibis : sed anicena vireta
    Neglecisque rosis, saliuncam sttmitis agri? 161 Florenlum semper neniorum , sedesque
    Quid lapides, alque aera coli, quid fina profa- [beatas
    [nis 55 Pcrlaiicesiniraie pios, ubi semina vita;
    160 Proderil, et mutis animas damnare me- Divinis animanlur aquis, et fonte superno
    [ìaMis? La-tificaia seges spinis mundalur ademplis,
    OPUS PASCHALE.
    Athenaei paedoris illuviem sensu deinceps puriore B jam parcite squalenlibus arenosi pulveris glebis, et
    Iiuquaiis. Quid tenebrosis crroribus labyrln'heos, sterilium nuda petfrui decitale camportim , ubi
    Tiiesid.c, circuitis anfractus, et involuti--exittt per- iK'.mqttamgravidis arva visccribus, laborem sudantis
    ennle vesiigiis, caligantia ctecis ambagibus antra agricohc fecunda norunt relevare mercede. Nec de
    lnstr-iiis? quid adhuc labruscam bona; viti pranpo- cespislis cruenti germinibus loxica Icibalis succi mi -
    niiis? quid tiilidis saliuncam rosariis anlefe.rtis? Quid trimcnla vellads, quae cibis semper amica (arlareis
    in lanideis simtikeris et aereis fìguris inani cnllu vita; nesciunt famulari , sed morti. Quin -poliusju-
    confidere , ac fana profana , venerando metallica , cunda llorei gertninis prala et amoanosbeala; sedis
    proderilanimos servilute damnare? Parcite, quacso, aecessus per liquidos puri fontis latices iniroiic, ubi
    SCHOLIA
    42. Pieri.pie el meliores mss. , ot editi, pwdo- non semel in nolis monui.
    rem ; alii felurein, quod glossato polius sapil. Cella- 48. Rom. multis, corredimi per mutis. Burman-
    rius Attienici inierprciatur Anici; sed clarius est nus legi volebal nudis, ut nutla nietalla intelliganlur,
    At/ieniensis,ul multi alii Atlienwus prò Alheuicnsi quae tiiliilpricier nietalla sunt. Idem conjiciebat dima-
    dixerunl. Pagus Alliena'us est supersdiio geiìlilium re. Retine mutis damnare; inlelligunlur enitii mula
    A-lhoniensiiitn.Chrisiiaui pagnnos ellinicos vocatunt simulaci-».Simili modo Prudeiitius l.i coniraSyititn.
    a paais , in quibus diutius idololatria perseverava. vers. 210 : Fudit, opesquesibi ceccade rupe poposcit.
    Inde poeta; Christian*!prò vana supersiitione paglini Et Perisi. hyuiii. 5, vers. OS,eie. : Coli jubclk nu-
    Ustirpabani, ut Pmdcitlius , et alii. isianiis Sedu- C C. mina — Eccelsafabrili manu, — Cavis recocla el fol-
    l'uni udetur itnitari 1.1 de Bello Trojano vers. 50 : lìbus : — Qum voce, qum gressu careni, — Immola ,
    Qt.in le cecropii identità licentia pagi ; eli. in , vers, emea, elinguia. In verbo damnare Cellarius, el Arnl-
    454, Desine, cecropiifunesta licentia pagi, — Inces- zenius putant alludi ad damriatos in nietalla, quibus
    los generare (leos. similes MIDIidotorum cultores. Melius Nebrissensis
    43. Pro Quid Arnlz. Qui : melius est Quid. Pleri- exisiintat, peiiluin id ex Virgilio ecl. 5, vers. 80 ,
    que nostri mss. scribunt laberiulheo ; Poelm., labi- Danniabis in quoque votis. Ponitur saepe damilo prò
    rnnihmo; Arnlz. , laborinlheo. cum inepla glossa, ohligo , <bnoxium reddo. Diccbauiurergo dii bonii-
    qua: in aliis eliam Cidi! reperitur, quasi labor inlus. nes damnare, reosque voli facere, cum ea , qua;
    Alii, labyrinlhmo. Vera scriplura lubyrintheo. Nostri voto peiebantur, concedebant, sibique obnoxios red-
    plerique mss.., Thcside, Aid., Tesidm; cod. E, dcliant, ut praeslaront ipsi homities ea , qua; volo
    Tltessidm.Reline Tltesidm: sic enim vocanlura Vir- pollici ii fuerant. Ait ergo Sedulius , non deos dam-
    gilio Athenieiises. nasse , sive obnoxios sibi reddidisse honiines, cum
    44. E nostris mss. alii , Dmclalìi; alii , cum edi- dii illi lapides el aera esseul, sed ipsos honiines
    lis , Dmdalei. Pro tedi Col. teclis, fonasse Dmdaleis sese mutis mclallis'obligasse.
    lustralis Umilialedis. Se.d Arntzenius observat, fa- 50. Rom. casus ; ad marg. correctio, vel diversa
    miiiarem esse pueiis liane locudonein limino ledi lectio , plagas.
    profim'wt domus. De lahyrinllio tedimi pariter dixe- 52. Aid. , mendose , velalis prò vellalis. Arnlz. ,
    runi Virgilius et Ovidius. mortiferi... succi. Nonnulli vulgati, morlifcris... fu-
    45. Pro placidis Bitrniannus in margine malebat ..cis. Veruni veneno passim succus tribailur, eterror
    ' hic librai-tortini cimmutaniium succus et
    placiiis. Pro quid Arniz. qui, ul vers. 45. focus fre-
    46. Parrh. mendose saluincam prò saliuncam. Ex quens est, inde furiasse oiius, quod multi scribunt
    Virgilio ecl. 5, vers. 16 : Lenta salix quantum pal- siicus, non succus. Toxica livida dicunlur, quod epi-
    lenti cedi! olivm,— Puniceis humilis quantum satiunca llicton passim veneno Uibuilur.
    rcseiis. 55. Reg. 1, Arnlz. , cod. E, cum aliis mss. el
    47. In Reg. 1 nunc est fono, sed videlur fuisse edili- Tartareo damnaia cibo. Olt. !, 2, Vali. 1, 2,
    tmìa : qua; fuit quoque conjeclura Wopkensii. Sed Reg. 5, cod. Mi'us in lexiu, Ang. cum Parili., Aid.,
    lttculeniiorein senstim agnovii in (aita, qunmodoi Prosi Sedulii, Tarlareis damnaia cibis, quod iimgis
    tempia idoloruni a Patribus passim appellanlur.Co- poeticutn Arnizenio videlur.-Plerique mss. scribunt
    lere tempia, fana legiiima phrasis esl , et usuala. vireclti prò vireta. Simiiis varielas in aliis ciani
    Confer var. leci., seu scimi, vers. 2-i2 li. 1. , Heu\ scriploi ibtis ocrurrii : nulli magis placet virelam,
    miseri. Aid. el Nebriss., prò(ani, videlicel o profani. quam virectum. Vhgilius I. vi, vers. 679 , Devenere
    In codice meo ins. , qui a vers. 45, Labruscam pla- locos Imtos, el ammna vireta — Fortiinalorum nemo-
    cidis, incipit,.magis videlur scriptum profani, quaml rum, sedesque beqtas. Vide noi. ad Dracuiil. 1. ili,
    pnftinis. Nebrissensis aguovii allcrain—lectionem , vers. 679.
    qua- communis est quid fana profanis Proderil?? 55. Reg. ì,inirare, supra recto mirale. Sumpsil
    Miniami quid proderil bipides, atra , et fana profa- id Arator 1. K, vers. 655: Et latices intrare pios, al.
    nis, b.,c, aipiol'anis coli. Jiivencoiamiliaretn fuisse; In latices.
    liujustnodi dativum prò ablativo cum verbis passiviss 57.'Meus adeptis : lego ademplis.
    K5d COELII SEDULn S60
    Ut messis queat esse Dei, mercisque futura; A Torpenlique solo viveniia membra dedisti,
    Maxima cenlenum cumulare per horrea fru- 70 Qui pereunlem hominem veliti dulcedine
    [ctum. [pomi
    60 Omnipotens aelerne Deus, spes unica mundi, Instanras meliore cibo , potuque sacrati
    Qui coeìi fabricaior ades, qui conditor orbis, Sangtiinis infusum depellis ab angue venenum,
    Qui maris undisonas fludu surgente procellas Qui genus humanum (praeler quos clauserat
    Mergere vicina; prohibes confida terra;, [arca)
    Qui soiem radiis, et lunam cornibus imples, Diluvii rapida spumanlis mole sepultum
    65 162 Inque dieui, ac noctem lumen meliris 75 Una iterimi de stirpe creas, ut mystica virtus ,
    [ittrumque , Quod carnis delicta necant , hoc prsesule ligno
    Qui stellas numeras, quarum tu nomina solus, 163 Monstraret liquidas renovari [tosse per
    Signa, potestates, cursus, loca, lempora misti, [undas;
    Qui diversa novam formasti in corpora terram , Totum namque lavas uno baptismate mundum :
    OPUS PASCHALE.
    vilalium seminum divinis aquis animata fecunditas B nociiqueconterminans.ulriusqiieluminis vices sacra;
    nutrii segetem, revulsa senliiim asperitate " cres- moderalionis libramento dispensas , qui stellarum
    centem, quae nimiae frugis ubertaie multiplici, Dei numerum, potesiales, signa, munera, loca, cursus,
    queat esse jam messis, ac spem fulurae mercis oppe- ac tempora solus colligis, solus agnoscis; qui rudis
    riens, centenis cumulis fruclum maximum recondat terra; membra torpentia per diversos motus vivis
    in horrea. animasti corporibus, qui hominem fructus arboreos
    Omnipotens individui Deus numinis el aeterni, qui vetiia praesumplione mandenlem poslquam morie
    totum sacro nulu contines mundum, qui machinam condemnas, melioris cibi sacramento resuseilas c, et
    coeli tuoruin digiiorum operalione firmasti, et po- a viperei morsus voluptuosa fallacia poto sanguinis
    tenlis b verbi fabricam condidisii, qui rapidam Uuc- iinmaculati cotiservas : qui Immani generis nomen ,
    luaniis pelagi insaniam limitem terrena; vicinitatis praeterqtios cusiosarca niunierat, repentina surgeniis
    obruere, tcrminis prohibes consiitulis, qui solis ra- diluvii inundaiione mersum penitus ac sepultum, ex
    dianlis aspectus, et cornigeros luna; vultus diei una rursus progenie moltiplicare resdtutuin, ut
    SCHOLIA.
    58. Vat. i, Etméssis: lege Ut. Ila fere S. Ignatius G 73. Prmler quos : vide , qua; de hac phrasi disi
    mariyr : Frumenium Christi sum; denlibus besliaruin ad Drac. 1. ut, vers. 430.
    molar, ut panis mundus invernar. 74. Meusgravida, ad marg. correctio, vel diversa
    60. Pro litulo Olt. 1 : Incipit deprecalio Sedulii lecito,rapida. Oit. 2, cum quibusdam edilis, rabida
    rhcioris. Oralio. Reg- 1. Invocatio. Rom. Invocatio prò rapida. Ila solenl librarli rapidus prò rabidus, et
    poeim. Atig. Invocatio Sedulii. Similes inscripiiones centra scribere : tic saepedubiiaiiir, quid melius sit.
    exstant in aliis mss., et editis . non ab auctore, sed Hoc loco rapida communiorcst lecito, acpra-lerenda:
    a librariis prò arbitrio confecla; : quas omnes re- inniiitur enim celeritas diluvii.
    consere siipervacaneum esset. Parrhasius nullos ha- 76. In schedis Poelm. ascriptum eral, iionnullos
    bet bujusccmodi lilulos capiiuni. —Ita fere incipit legere, Quos carnis; alios, Hos carnis- Rom. a pr. in.
    Draconlius l. n, Omnipotens mterne Deus. Quod, corredimi per Quos : ecleri Quod. Plerique
    01. Ades prò es : verbum coniposituin prò simplici, mss. et editi, prmsuleUgno.Poelm. ad marg. prmside,
    ul alibi. quod nonnulli vulgati referuni. Nebrissensis prò
    62. Explicata esl haec sententia similibus exemplis prmsule coujecerat prmstile, vel prmside. Arolzenio
    in noi. ad Drac 1. n, vers. 545. Nonnulli undiso- displicebat prmside; qui, nescio qua ratione, erro-
    nam... procellam. rem hunc esse exisiimabai. Eadem enim est sen-
    (>4.Barlhius I. xxv Advers. e 15 pio et lunam citat tenti;!, el eodem modo dici potest prmslite, prmside,
    ad lunam, errore lypographico, ut poto. Sed follasse prmsule Ugno, scilicei auxilio , presidio, ope Ugni
    voluit at lunam, quod elegins est, sed conlra mss. crucis. Ridiculus enim est Cellarius, qui interpreia-
    6").Pro meliris Cani, concedis. Wopkensius explicat _ tur prmsalieiile arca super aquas. Adeo hderodoxi a
    Inque diem, ac nociem, li. e., interdiu, ac nocte : cla- wcatholiea do,-Irina de SS. Crucis veneratone abhor-
    rini est prosa; interpreiaiio. reni. Wopkensius, qui reclam inierpreialionetii ad-
    66 Ex sacris liueris peli tum. Barlhius ail , hos versus Cellarium lueiur , eadem pra-judic.ua opi-
    versus adumbratos ex Ovidianis v Mei. Vid. Proleg. nione abreptus, coujecerat, legeuduoi prmsule signo,
    n. 170. h. e. lypo praemisso, vel ner hoc prodigium. Rejecit
    68. Gallandius ex codice Taur. prò varia leciione lamen liane ips.ni conjecluram, cum observasset,
    subjicit Qui diversa nova formasti in corpora terra: alios quoque Patresarcte diluvii lignuni crucis com-
    sic eliam noiatur in Catalogo bililiolhecae regia; Tau- parasse, ut Augiisiinuni de Civitate Dei 1. xv, e 26;
    rinensis, ex quo, ut puto, suas varias lectiones Gal- Alcimum Avituui 1. iv, vers. 500.
    landius deprompsit. 77. Meusrevocati non inepte prò renovari. In Rom.
    72. Aliq-ii vulgati ab unque : mss. et meliores meiidum renovare.
    edili cum Parrh. ab angue. Favei Prosa. 78. Codex Taurin. mendose Tolo prò Totum.
    a Sic legit et dislinxil Juretus, qui in vet. cod. in- Apostoli ad Hebr. i, 5,
    Poriansque omnia verbo virfu-
    venit Crescentemquenimiam frugis Uberlatem inulli- tis sum. Coufer Ps.il. vm, vers. 4, et Job cap.
    plicis Dei. xxxvin, vers. 11.
    *>Intelligi polest potenlis verbi operalione : vel lege 0 Alii minus bene resuscitans. Paulo post Gallan-
    potenti verbo. Gallandius conjicit potenlis verbivirane dius vult multiplicas restitutum , vel potius multipli-
    fabricam, etc, quia auclor videtur respicere verba care statuisti.
    551 CARMENPASCHALE. L1B. I. 562
    Pande salutarein paucos qua; ducit in urbem A Messorem produeet hiems : si currere musium
    80 Angusto mihi calle viam, verbique lucernai)! 90 Vernali sub sole velis, florenlibus arvis
    Da pedibus lucere meis, ut semita viise Sordidus impressas calcabit vinilor uvas,
    Ad caulas me ruris agat, qua servat amoanum Cuiictaque divinis parebunt tempora diclis.
    Pastor ovile bonus, qua veliere praavius albo Indicio est antiqua fides, el cana priorum
    Virginis agnus ovis, grexque omnis candidus Teslis origo panimi, nullisque abolemla per
    [iutrat, [aevum
    85 164 Te duce > difficilis non est via, subdilur 95 Temporibus Constant virtulum signa luarum.
    [omnis Ex quibus audaci persiringere pauca relatu
    Imperiis natura luis : riluque soluto 165 Vix miimis commino meis, silvaniqne pa-
    Transii in adversas jussu dominarne figuras. [tenlem
    Si jubeas mediis segetes arere pruiuis, Ingrediens, aliquos nitor contingere ramos.
    OPUS PASCHALE.
    myslica; demonslradone virtutis, quod carnis delieta palla tellus adoperta resplendet, gravidis vineam b
    necaveram, fida Ugni proteclione vallalum, per unum painpiuis jubeas pariurire musteo viniiori, jam nec
    lolius mundi baptisma panderes abluendum : illam repudians viscera felicis uva; nectarea , temulenlae
    mihi placidus viam , illam supplici nunc demonstra calcis graia propulsabit iuiuria. Cuiicloruuique lem-
    semitam, quae ad salularis urbis nioenia paucorum porum vices mutatis frucdlius non renuent Creatori
    dirigil anguslo calle vestigia, Hierusaleni scilicet ci- servire. Mirabìlium siquidem divinorum cana pandit
    vitalem Dominicatu, Christi passione noslrum Pas- fides indicium, et anliqua palrum lestis origo pris-
    chi gestanlem, ut per liane corporalis gratiae hospi- corum. Nec abolenda saaculis aevosenescente trans-
    taliiaient fulgeniem, ad illam spirilalis gloria; merea- actis immorlalia coelestiuni virtulum signa perdu-
    mur palriam pervenire, et sii lucerna a pedibus meis rant. Ex quibus melu Irepidanlis ingenii pauca sal-
    verbumtuum , Domine , quo recti fulgor itineris ad tem audaci relalione perstringere vix nostris animis
    illa ine Corei graminis loca perdurai, qua nilidum et cordi perinilliinus imbecilli, ul silvani magna;
    bonus pasior ovile conservai, qua virginis ovis densitatis ingrediens, aliquos euilar extrema digilo-
    aguutii nivea claritaiepurissimum grex omnis sequi- rum suminitate ramos attingere. Nani elsi humano
    lur candidatus. Non est via diffìcilis, si le ducem corpori cenium simul ora snppeditent, cenlenisque
    pra-bere digoaberis. Omnia luae subjacent poleslali. lingiiarmn motibus vox ferrea clamare non cesset,
    Omnis tuis imperiis natura succumbii, et in adver- quis cuncia vaieat expedire , quorum numeris nec
    sas species ac figuras jnssu dominante periransit. astra cceli densissima, nec bibula maris arena con-
    Si velis glacialibus segetes annuas flavere tempori- veniat? Ex quo in claram rerum faciem confusa ma-
    bus, producit, falcibus agilem hiems pigra messo- leries, quae chaos dicia est, Verbo fabricante, sur-
    rem. Si vernalis plaga; tempore cum prima fiorum rexit.
    SCHOLIA.
    80. Nonnulli vulgati Augusto : emenda Anguslo ex niuiantur. Hoc loco Indicio sine controversia reli-
    verbi'; ip-is Salvaloris. neudum est. Virgilius ì Mn. 296 dixit Cana fides :
    82. Aid. quo servai : alii qua. sic catta jura, eisimilia prò priscis, aniiquis.
    83. Otiob. 1, quo veliere : sic Reg. 1 a pr. m., sed 95. Pro Constantscheda; Poelm. exslant.
    corredimi qua. 96. Burnianiius prò relatu nialebat volntu, vel
    84. Buriuaunus conjiciebat agnus ovai. Reg. 1, et mealu, quia perstringere proprie avibus tribuilur.
    Oli. I a pr. in., oves, corredimi per ovis cum glossa Quae sane conjiciendi ratio inepta est. Sedulius fur-
    in Reg. 1 , Murim- Eadem esl glossa in Reg. 2, ea- iasse imiiatttrt laudiamolide Rapi. Pros. ini). :/u»o-
    demque scriplura ovis in caatens mss., el edilis, liti nis thalamos audaci promere canta, etc. Res divinas
    edam in Prosa. Sed l'orlasse vera est lectio oves, esplicare velie eliam filmici andaciam exisiimabant.
    grexque, hac dNliuciione: Virginis agnus oves, grex- 97. Idem Buitnannus sitspicatur Vixalis commino
    que omnis candidus inlral : nani oves in judicio Dei meis, eadem scilicet ratione ductus. Reg. 1, Drb.,
    siauienttir a parte dexlra' , ut haadi a sinistra. In polentem prò patenlem. Rom., prò d. s., sonantem.
    mss. exemplaiibtts saepe occurrit prò e positum. 98. Pro aliquos Parili, paucos ; vel hoc, vel par-
    Hne faeil Forlunatus 1. n, carni. 4 : In cruce reslituit cos, scriptum videlur in cod. É. Burmannus con-
    Virginis agnus oves. Ininio etiamsi legatur ovis, ea- _-' jeeiat paiulos, t|uod epitlielou ramis saepe tribuilur.
    dem inierpunctio, ac sententi»-sustineri polest. In Meus nitor paucos. Corippus Paneg. Anasl. inil. id
    Rom. deesl que post grex. expressit : Immensam silvani laudimi, vir jusle, lua-
    87. Meus, nominatile: lege dominante. , rum— Aspiciens, celsosnitor contingere ramos, eie.
    88. Arere prò maiurescere, ut arenles arislm. Adombrata haec ex Theocrilo observavit Barlhius
    Pruiuis prò hieme, ut alii vulgo poeta;. i de Land. Stilic , vers. 22. Clare Sedulium imila-
    89. Urli., Rom., producit : alii producei cum glossa tur auctor velus Vilae S. Theobaldi, quam vidi in
    in Reg. dnbit. Sic poslea calcabit. parebunt. codice aniiquissimo Yal. Regina- Suee 571, in fine:
    91. Ovidius n Met, 29: Slubal el Aulumnus calcatis Testem invoco habilaiorem ejus Spirilum sancitali,
    sordidus uvis. multa cognita me prmlermisisse, et de magna silva vix
    93. Oli. 2, Judicio est : facile haec inler se com- paucos ramos perslrinxisse.
    11Ex psalmo cxvm, vers. 105. Paulo anle in vulgatis est plagm temporis, et paulo
    h Animadverdi Jurelus, male esse in v. e nani infra fidei judicium, et mox corde permittimus.
    nec repudians. Sane loia bsec periodus obscura est.
    565 C0ELI1 SEDULII 564
    Nam ccnlum licei ora uiovens, vox ferrea A Frigidus annoso moiiens in torpore sanguis :
    [clamet, HO Cum, seniore virOj gelidi praecordia ventris
    ICO Centenosque sonos humanum pecius anhelef, In parlum lumuerc novum, iremebuudaque
    Cuiicla quis expedict, quorum nec lucida eceli [mater
    Sidera, nec bibula; numeris a'quaniur arena; ? Algentes onerata sintis, spem genlis opima;
    Primus ab us(|tie chao mcriiis vivacibus Enoch Edidii, et serum suspendit ad ubera iialum.
    Multa per iniiumeros jam saaculacontigit annos, Maetandumque Deo paler obtulit, at sacer
    105 1@S Natura perderne modum, quem jure [ipsam
    [creandi 115 167 Pr 0 Plie" jugulis aries macialur adaram.
    Terra tuli) : genitura sed tnors mirali» adem- 0 jusii mens sancta viri ! piélale remòta,
    [ptum. Plus pieiatis habens, contempsit vulnera nati,
    Saucia jam vetulce niarcebam viscera Sara;, Amplexus praecepla Dei, typicique crùoris
    Grandsevoconsumpla siiu, prolemque uegabal Auxilioventura docet, quod sanguine fuso
    OPUS PASCHALE.
    Enoch Deo gratissimus , el dtlcclus vivacem %'o~B cordiis nalum sera felicitate progcnilum, in spem
    rjam consecutus, per iiinumeros annorum cursus futura; genlis, el populi ad laclei potus ubera ntaier
    humanai modum natura; iransgrcdiens, nascendo tremebunda suspendit, quem geniior muntts oblulit
    terra; munns implevit, sed morti miraculum, cui Deo, cujus fuerai in desperatione prouiissio a. Steiit
    subiraclus est, concitavi!. piter ad jugulum, et faelus est aries in holocaustum.
    Marcebam Sara; jam scneciute membra languentia, 0 sancii mens intemerata Pomifieis ! bumatia re-
    et grandaevo situ sanguis exsiiuctus annosi corporis spuit, divina prospexit, filiodum vitam denegai, ae-
    venas dcspeiaiae prolis sterilitale damnaverat, cum quisivit. Abraham gladium prolulit, ut ferirei, et
    senioris viri fecundata connubio, sinum gelidi re- Dominus sacrificium sibi mutavi), ut filiumnon feri-
    pente venlris extendit, et tumidis novo parlo praa- ret. Grande scilicet gerebatur in hac parte mysle-
    SCHOLIA.
    9D. Val. i, sonet, supra veluli glossa cla.nel. Me- 108. Arnlz., sinu : retine situ, vel ex bis, qua;
    tri lex postulai clamet. Ferream vocem, ccnlum ora modo alitili ex Apuleio,
    Virgdiits el alii poeta; ad res quasdam cxplicand.ls 109. Lucanus, I. II, vers. 539, Dum sangu's inerut,
    sitl'ficeredictiut. Confer not. ad Diaconi. , I. in, dum vis materna, pereeji—Jussa, 'Cedo.
    ' non
    vers. 552, eldoctLsshnum Marlinuui de Roa Sin- 110. Urb. corrupie, Citmse moreviri. Meus cum
    gul. 1. II, e 5. Addo auclorem VilnaS. Dun- Aldo distingui! sanguis—Cum seniore viro. Gelidi.
    stani, e 5. (J Meliussanguis : — Cum, seniore viro, gelidi. Simu-
    105. Titulus in Reg. 1, Expo&itiode Enitch. Olt. lili' aulem vir prò marito, ut ab aliis passim.
    1
    1 de Enoch. Sic Rom. In Oli. 2, Explici invocatio, 112. Cid. Taurin. Algenlisex diversa scrihendi
    seu oralio poelm. Incipit liber primus. De transilu ratione prò Algentes.
    Enoch. Cod. Cani. , Incipit liber veleris Testamenti. 113. Ex Virgilio vi, 764, Quem libi longmvose-
    Ed. Lips. , Liber i, conlinens veleris legis aliquot rum Lavinia conjux — Educei siiois.
    hislorias. Pro ab usque cimo, Lips. ci alii codices 114. Poelm. hic novum lilulutn appnnil Aries prò
    a Davisio citali ad 1. i Cicer. de Nat. deor., e 55, Isaac invnolniur. Sic fere aliqui mss. In Urb. mon-
    habenl ad usque chaos. Ipse tamen Davisius rettoci dimi esl ac sacrai ipsum. Non raro depravala est
    lectionem in nosiris mss., et edilis communem. lectio in hoc codice, quod semel mónltisse salis sii.
    Rotti, ab usque chaos. Recte lamen se habet cimo, Vonckius legere nos jubet islam pio ipsam. Gruiie-
    uti apud Prtidenlium bymn. 12 Calli. , vers. 40. rus contendi!, islam locum habere hic non posse ,
    Antìquìas cmlo, el chao. Glossa in nonnullis mss. ipsam posse. Wopkensius pai-iter praafert ipsam,
    Sedulii est absque morte : seti poeta; mens polius nempe camdeni, ad quam oaateroquiii maciandus
    esl a mundi initio, sive a chao, quod mundum lsaacus fuisset. Sic Prudeniius bymn. 12 Calli.
    praecessit. Vide Prudenl. 12 Galli. 40. In Prosa vere. 131, Aram ante ipsum, eie , et bymn. 4, Pe-
    male collocatimi est milioni capitis. rist. vers. 59. Ad aram—Porriget ipsam. Freqnenler
    105. Lucrelius I. vii, vers. 552, Perdidil inde ipso et Ula a librariis permisceri observai Arnlze-
    modum cmdes. nius : etjiis coiijeciura esl ipse, hoc est, sponte sua ,
    106. Nonnulli mss., et editi, inlerpungiint : Terra rv prò ipsam, niniirum si vers. seq. placcai Vouckii
    tulit gelatimi : sed. Alii plures, Terra lutti : genilum suspicio mox statur, de qua infra. Fatelnr lamen
    sed. Arnlzenius, ipsam empitasi» habere, ul in aliis
    107. Inscriplio in Reg. 1, De Sara. Rom., De miiìiìs. Nominili edili habenl ac pio al.
    Sara. Oli. 1, De Abraham, et Sarra. Multi, Sarra, li5. Vonckius prò macialur pula! legendum mox
    et Sarrai per duplex rr exhibent : alii contea. Arnlze- statur, i. e, sislitur : quam conjecluram aliquate-
    nius suspicabauirarida prò saucia: ac pmat, Sedu- nus firmari ail Arntzenius semi. 2 Chrysol-gi : Fi-
    lium pia; ocuìis liah-.iisseOvidii locitm I. IH Trist., lius immolabatur ignarUs, fìlìus sislebollir ttescius.Sìc
    eleg. 14, vers. 55 : lugenium fregere meum mula : enim emendavit Petr. Faber5, senti. 8. Scripturam
    cujus el ante —Fons infecundus, parvaquevena fidi. receplain invento apud Isidoruiti 12, Orig- cap. 1,
    — Sed qumeumquefv.il, nidlo exercenie, refucjit, — n. 9, de ariete-: Hoc pecns a genlilibus primum est
    Et longo periti arìda facto dlu. Nihil tamen mutan- aris immolatimi. Aries, quod aris imponerelur. Unde
    doli : nani Sedulius iverius imitatili- Ap'.tleium in esl illud : Aria macialur ad urani.
    Apolog. p. 514-, Dìulino situ viscerum saucia. De 116. Sic fere Uracontius de eodem Abrahamo I.
    verbo marcebant confer noi. ad -Draconliuili, Satis- ni, vers. 102, El pius iinmilts, eie
    fact., vers. 228. 119. Omnes mss., quos vidi, cum Parrh., Aid.,
    a Mendose adi, promisso. Paulo ante in mulds editis invento, sanguinis exstinclus, quod pariter prò san-
    is mendum esse existimo.
    565 CARMENPAgRHALE. LIB. I. 566
    120 Humana prò gente pius occumberet Agnus. A Ignibus innociiis fiagrans apparuit olim.
    16S Lodi Sodoma; fugienie chaos, dum res- Non ardens ardere rubus, nec ju.ncl.acajori
    [picit uxor, Maleries alimenta dabat, nec torrida vivens
    In slatuam mutata salis, slupefacia reniansit, 130 1©9 Sensii damna frulex, sed amici fo.mids
    Adpoanamconversasuam : quia nemo relrorsum, [aaslu
    Noxia contempli viians discrimina mundi, Frondea blandita; Iambebant robora fiamma;.
    125 Aspiciens, salvandus erit, nec debet arator Mitis in immiiem virga est animala draco-?
    Dignum opus exercens, vullum in sua terga re- [nem,
    fierre. Per flexos sinuata globos , linguisque trisulcis
    OPUS PASCHALE.
    riunì, ut prò Immani generis vita sponte se Christus terili laboris ordinem dissiparit.
    milis Agnus offerrel ad viclimain. Rubus innocuis quondam ignibus involulus, non
    Lodi peritura fugiebat ex Sodoma, cujus uxor in- ardens videbatur ardere , cujus niatcries nec incen-
    cauta; pra-sumpitonis audacia, dum respicit, quae diis alimenta praastabat, nec circumfusi caloris igne
    cvasit, mutala salis reniansii in statua, non prò sa- correpta , delrinionlis exitsli roboris subjacebat. Ita
    **
    pientia, sed prò poana. Nullus enim ad contempla divini fomitis temperabalur atlaclus, ut blandienle
    semel mundi discrimina praacipiti rursus cupiditate ramis aesltiantibus fiamma, splendor in frondibus
    conversus jttcunda; salulis laetilia perfruelur. Nec cerneretur esse, non poana.
    enim dignus esl araior ille ventura fructuuin ferlili- Mitis virgaa natura traclabilis in immitem el tor-
    late gaudere, qui sulcum vomeris redo cursu for-^ li atlabilem mutata est dracononi, qua vipereos.nio-
    mandi relrorsi a vullus aversione confundens, pra;,-: tus tam sinuoso llcxu volumina, quam trisulcas vi--
    SCHOLIA.
    scbed. Poelm., et codicibus, quos Cellarius et Arnt- alicujus librarli, aut editoris, qui verba Vulgata; to-
    zenius viderunt, sanguine Christi. Poelm., cumaliis rneine habuerit, cum tamen Sedulius alianj, velerem
    vulgatis, sanguine fuso, quod tenuit Cellarius, affir- versionem sequi soleat.
    inans, Christiin mss. esse glossema : hoc ipsum le- 126. Apud Bedani de Ari. meir., menduni est
    net Arnlzenius, qui addit, glossema fonasse inde or- multimi pio vullum.
    ini)), quod aliquis supra vocem agnus in v. seq. glos-r 127. Reg. 1, Ott. l,inscrib,uui flerufeo,. Rom,, Se
    sani Christusascripserit. Certe vix comuiodu-,sensus rubo flagratile, el non ardente. Meus,Donn/ius in for-,
    enti potest, si relineatur Christi : itaque dum claritts ma igni* super rubo. — Vide Prudenl., Apolli. 55.
    aliquid affulgel, leclioni vulgata; subscribo. In meo izH. Arnlzenius recto damma Barthium, qui ad i
    cod. supra agnus glossa esl caro Christi. Facile ergo, de Rapi. Pros. 166, legit, Non audens ardere. Meus,
    poluil voxChristi poni prò ultimo verbo hujus versus. ardore : melius, ardere, lu Oli. 2, videlur vinda,
    120. Reg. 1, 8, Vali. 1, 2, Urb., Alb., Ott. 1, _ Lips. vicia; reliqui juncia. Facile haec imev se per-
    Cani., Alni., Arnlz., Lips., cum Aid., occumberet.L- muiaiitiir ex simili ductu litierarum in niss.
    Parrh., procuinberei. Iti videlur fuisse in Ang., sed 129. Meusvidens male prò vivens: nec melius Lips,
    correcium est eadem manu per occmnbsrei.Ott. 2, virens. Arnlzenius quidem defendi id posse exislima-
    succumberel,quod placuit multis editoribus, etiam bat.quiaPalladiusl. xiv delusi!., vers. 59, ait: Nam
    Cellario et Arnlzenio, qui tamen-f.iielur aplius vi- qumeumquevirens alienis (rondìkus arbor. At non ad?
    deri occumberet.In liac quidem scriplura in pius ul- vertit, primam in virens esse breve-m, ut ex: ipso
    tima producilur ratione ca-s.ur»!: Cellarius el Arntze- Pailadii versu perspicuttni esl : in versu autem Se-,
    nijis id vocant hialum, quo jure, nescio : nani hiatus dulii produci debercl, ut producitur in vivens...Di-,
    est, cum plures vocalcs coiicurrunt, quarum nulla cimi attieni Latini cespes vivus, radix viva, vivens.
    eliditur : nani ul eas proferamuf, labia diducta, frulex, cum adirne haac vegeiani, suamque vitani ve-
    aperttinique os habere debemus. Jam poelis hujus geiaiivain, ut pldlosophi voeant, vivimi. Sic conlra
    aevi familiare est, ratione csesurae vocaleiu brevem mori ea ipsa dicuntitr, ul notavi ad Juvencum 1. il,
    producere, ut in Prude-nlio, Dracontio, et Juvcnco vers. 749.
    aiiiniadvcrtimus. 150. Lips. amidi: reline amici:Follasseimilatur
    —
    121. Reg. 1, et Oli. I, prò liluio De Lollt Reg. Yirgiliuni i Mn. 180 : Rapuilque in fomiteflammam..
    1, Ott. 2, Sodomìs : sic Oli. 1, sed factum inde So- Nebrissensis noia non salis inlelligilur , Fomes est
    dami. Grunerus non improbal Sodomìs in ms. Cani. inìmicus igni, sed hic fuit amicus. Fonasse iimuii ,
    SicPrudentius Ham. vers. 725,Loi/t (ugìetisSodomìs fumilem ab igni comburi solilum, sed lune combu-
    ardentibus. Edili, cum plerisque mss., Sodomm: sic stimi non fuisse.
    edam Reg. 4, qui hic rursus incipit. Hos versus lau- D 131. Welzius ad Prudenliuni Apolli, vers. 56, al...
    dai Beda de Art. meir.., ubi mendose legitur Loih 124 , cilat blandilimprò blanditm , follasse errore
    Sedomis. lypographico. De verbo lombo , cum fiamma; appli-
    125. Yal. 1, suam est. Multi mss. cum plerisque catili- , vide noi. ad Dracont. i, 660.
    cdiiis dare quia : alii ambigue quia, vel quod. Par- 152. Reg. 1 , De virga in draconem versa.Sic Ott.
    rhasius edidit quod. 1 , sed conversa. Rom. De Virga, quam Dominm
    125. Mss. nostri Reg. 1,2,4, 5, Urb., Ang., Vali,, Moysidedil. Meus Virga Moisi mira. Pro draconem
    1, 2, Oli. 1, 2, Meus, Alb. cuoi aliis aliorum, nec- male Reg. 4, draconum. Beda, deArl. meir. laudai
    noii coni Parrh., el Aid. Aspiciens. Edili plerique vcnuslaiem hujus versus , quoti prius ponanlur epi-
    eliam veteres Respiciens, quem pleonasmum relror- dieta , tum nomina subslamiva.
    sum respiciensa manu Sedulii esse putai Arnlzenius, 153. Editio Basileensis cuoi commini. Nebrissen-
    et multa studia congedi : qualia in Dracontio, et sis habet Per flexus, sed Nebrissensis ibi expojtil,
    Jitvenco a nobis etiam notata sunl. Redimii tamen ci legit Per flexos.In Reg. 1, e! Olt. 1, videlur eliam
    Aspiciens,cum viderei omnes codices in id conspi- a pr. ni. fuisse Per flexus. Vides imìtationein Virgi-
    rare. Simile veri esl, Respicienspolius esse a manu li! hi linguisquetrisulcis, ex li JEU.475.|
    a Forte , relrorsum. Alii, firmandi.
    567 C0EL1ISEDULU 568
    Squamea colla tumens, inimicos ore chelydros A Vox Domini super exstataquas; vox denique
    135 Sorhuit, et proprii retlit in virgulla rigoris. [verbum est,
    Pervia divisi patuerunt caarubiponli 145 Verbum Christus adest, gemina; qui consona legis
    In geminutn revoluta latus, nudalaque tellus Tesiamenta regens, veicrem patefecilabyssum,
    Cognatis spolialur aquis , ac turba pedestris 171 ^t doclrinasequensplauis incederet arvis.
    170 lulrat in absenlis pelagi mare, perque Quidreferam,iunumerascoaIesii pane calervas
    [profiindum Angclicossumpsisse cibos, nimbisque superni
    140 Sicca peregrinas slupuerunt marmora plantas. 150 Nectaris, aeria populum dulcedine pastoni,
    Mulavit natura viam , mediumque peraaquor In pluviishabuisse dapes, el in imbribus escas?
    Ingrediens populus, rude jam baptismagercbal: Rursus in exusds siliens exercilus arvis,
    Cui dux Christus erat; clamai nam lectio, Mulias '
    Qua nimium loca sicca diu, qua terra negalis
    OPUS PASCHALE.
    brando linguas exercens, geminos inimica; fraudis lat? Verbum autem Christum esse quis abnegel?
    angues absorbuit, alque propriam virgulti speciem qui veleris, ac novi conditor Testamenti immensam
    rigida rursus niuiatione suscepit. b primaelegis abyssum suo patefecit adventu, quatc-
    Per media marìnis fluclibus profonda lalenlia re- R nus recenlinre doctrina, tamquam remotis undartim
    volutis in geminuni laius undis, et aaquorea diviniius niolibns iniimis, ac profundis, sequens aelas nil pe-
    aedificatione suspensis , pedestris turba transivit, rieli formidans per callem plana; libertatis incederet
    slelit undique pontus utmurus, el cognati gurgids jam secura.
    spoliata velamiue tellus permansit nuda, donec po- Quid ejusdem plebis calervas innuineras in deser-
    pulus pelago gradiens absente per pelagus, vesligiis tis lerrarnm spaiiis, et tolius victus sterilitale dam-
    hospilam peregrinis aquosaa viam carperet sicci- natis, cibos angelicos, panemque coalestis graiiae re-
    lads. Mutavit natura semilam, jussa paiilulum re- feram conseculas? Ubineciareus aeihereteutajeslatis
    laxare consiantiam , et innumera lubrici salis cam- nimbiis irrorans popolo dapes ex pluviis, et copiosas
    pos multitudo transgressa, rude baptismalis myste- ex imbribus escas effudit.
    rium nesciendo gerebat, quae per aquarum frcta sa- Per squalenlia rursus violentis arva fervoribus
    lubria, duce Cbrisio, transiverat. Ita denique pro- siliens aasiuabat exercitus, qua familiari semper ar-
    pheta cecinit, illa significans : Vox a Domini super dore negalis foniibus, jacens terra languebat, qua
    aquas multas. Vocem igitur verbum dici quis dubi- spem bibendi pariter, ac vivendi deficiens aquarum
    SCHOLIA.
    131. Virgilius, iiiEn., 381: Etcmrula colla lumen- G falsitalis increpo,—Utnonadjkiat,sive demallilleram.
    tem. Epitbeton squamensde serpente obvium esl. Reprehendit, ut videlur , codicum corrupiores.
    155. In Meo dare menduin reddit prò redit : ibi- 144. Schedai Poelm., Parrh., denuo prò denique.
    dem vigoris; fonasse aliquis voluii viroris , sed rigo- Reg. 1,4, Oli. 1 , Ang., Rom., Meus , Vai. 1.2,
    ris proboin est. Parili , Aid., et plerique edili, verbumesl Cellarius
    136. Reg. i , De mari Rubro, el popolohraeli'ko. cuui mss. Arnlz., Almel., Cani., ac. nonnullis ex
    Olt. ì. Demari Rubro , el furba. Rum., Ub populus nostris, verbumsine est, sed ila ut subaudiaiur.
    Israel siccispedibus per mare kit. Meus, Mare Ru- 145. Reg. 5 , Aid., ul est prò adest. Nonnulli vul-
    briim cedii populo Dei. In Allhelmo et aliis occurrit gali quod prò qui.
    cmrula ponti : similia sunt aversa castrorum , recta 146. Reg. 2, 5, Alb.,Val. 2, Olt. 2, Aid., Parrh.,
    monlium , flexa collium , porrecia componim, acerba gerens. Alii uiss., cum multis editis , regens; Meus,
    flucluum , convexavullium, etc. ferens. Nebrissensis legit, et explicat, gerens. Ceila-
    138. Cam., Parili., Reg. 2,5, al turba ; alii, rius'el Arnlzenius edideruut regens, quae est scri-
    ac turba ; Reg. 1, el turba. plura opliniorum codicum.
    159. Adverie taulologiam , aliis eliam poelis 147. Reg. 3, incederai; corrige, incederet.
    familiareiu , pelagus , mare , profundum , mai-mora. 148. Reg. 1, De manna. Oli. 1, Ubi panelli accc-
    140. Eleganler slupor tribuilur mari. Marmora peruni cmle-Aem. Rom., De manna cmlitusdoto. Meus,
    prò mari : vide Draconl. i, 578. Populus Dei manna pascilur in deserto.
    lit. Biirmanous conjicit natura vices.Omnes Ita- 150. Plerique mss. nostri aeria, nonnulli aerea.
    bent viam , sed in Oli. 1, prò viamaliud prius vide- Poelm. ad marg., mlherea : alii edili et scheda;
    lur fuisse. D Poelm., mtheria.
    142. Celi., Aid., hteedens cum codd. Heins. ci 151. Toni. 1, Edimb., In plumis prò In pluviis,
    Almel. No.tri omnes , et alii Ingrediens , quod ma- ut iiilelligaiitnr cotoruices : et ita bas voces apud
    gis accedit ad version. Vulgat. Exodi, et Sedulii Tibulluni 1. i Eleg. 2.vers.79,confondi mondi Bur-
    prosam. Rom., rude baptisma; lege rude jam ba- ìnaiuius. Longe timen melior esl comiuunis lectio.
    pli. ma. Meus non male dapes, in nubibusescas.
    145. Lectionotanda significationé sumilur prò sa- 152. Reg. 1, De aqua ex petra producla. Ou. 1,
    cra Sdipana , vel docirin» , uti apud Pauliniim De Ubi aquatti de petra eduxil. Rom., De Moyse, cum
    Viia S. Martini iv, 181 , Jul. Firiiiicum, etc. Hinc aqua manavil de petra. — Pro in exustis Meus ìnex-
    lectionesin oflìciis ecclesiasiicis , ledionarius, lectìo- hausiis perperani.
    nariuni. Oi-ieniiussua sacra carmina vocili leciiouem 155. Arnlz-niiis in Mi^cellaneis, quae, poslquam
    bis pulchiis iauiliieis in fin.-. Quod si quemImdil spi- Sedulii ediiionem cum notis variorum procuraverat,
    rilalìs lectio , — Ei li ebil lectionemspernere,— Non anno 1765, edidit, cap. 17, ex conjeciura corngit
    comminareleclionis(ormulum, — Angueminagistrum quia terra prò qua terra : quod minime placet.
    " Psalm. XXVIII,vers. 3. quisabneget. Infra reposui familiari semperardore prò
    b Nonnulli immeiisum: teline immensam.Paulo ardoris.
    ante praastiterit legere quis dubitel: sequitur enim
    569 CARMENPASCHALE. LIB. I. 570
    Mgra. jacebat aquis, qua spes ablata bibendi, A Fixit anhelautem dilato vespere luccm,
    155 Vivendique fuit, subilas arente melallo 165 Insolitus frenare diem, nec luna cucnrrit
    [lausit aquas, sierilique latex de rupecucurrit, 1730t'dinePi?,'asuo,donecpopulantibusarmis,
    172 Et jejuna novum vomuerunt marmora Fervidus ingentem gladius consumerei hostcm,
    [pòtum. Conjuranie polo : jam lune faniulaia videbanl
    His igilur jam sacra tribus dans munera rebus, Sidera venturuin, praainisso nomine, Jesum.
    Chrislus erat panis, Christus petra, Christus in -170 Heliam corvi quondam pavere ministri,
    [undis. Praabentes sine more dapes, alesque rapinis
    160 Angelicis tremefada minis affalur asella Dedilus, atque avido saturans cava gullura
    Sessorem per verba suum, linguaque rudenti [rostro,
    Edidit hunianas anima] pecuale loquelas. . Tradidit illaesam jejunis morsibus escam.
    Sol stetit ad Gabaon, mediique cacumine coali Nunc bonus Heliaa,qui perfidus anlea Noe,
    OPUS PASCHALE.
    natura subduxerat, cum slupenlis saxi visceribns tor- ;B luna suis legibus mola pigra; stattonis limen exco
    por inclusti^spumaniem subilo fluctuanii caule redun- dens, ordinem consueti gressus exercnit, donec gla-
    davii inlaticem,siccaequejejiinimarmorisvenaa pollini dius vicioris exerciium hosdlem l'undilus aniputaret
    ctinclis vomuere mulliplicem. His tribus ergo rebus coeleslis auxilii conjuratioiie. Vintili famulanlia de-
    jam magna sui nunlians sacramenta myslerii Chrislus nique videbanl ipsa jam sidera, per simiiis vocabuli
    erat in pelago, Chrislus in pane, Christus in saxo. sacramenium, Jesum Domiuum, nomine precedente,
    Asella, vile pecus, ac stolidum, angelica; poles- veniuruin.
    talis visione perlerrita, sessorem verbis alloquitur , Heliam practer natura; dispositum corvi diurnis
    et rudentis lingua; clamor incondilus hunianae vocis epulis transegernnt, alesque a voracis rostri rapaci-
    affatibus explieitur. tati subjectns, qui facilem praedam cavo gtittnri sub-
    Sol in medio cceli cacumine rapidos anhelaniis niinisirat, jejunis morsibus escam deferebat illaasam.
    flamniaecursus infrenans conlra Gabaon per insolitas Nunc Hcliae bonus, ac fidus, qui Noe quondam ma-
    diei moras dilato vespere lucem fixus astrinxit. Nec lus, ac perfidus, in terris abluil culpam, in aquarum
    SCHOLIA.
    155. Metallo, li. e. petra. Melallum de marniere G Forlunatus il de Martino 146.
    diciluraSilio, etStatio, de gemmis a Plinio Juniore. 163. Reg. 1, Oli. 1, De Jesu Nave. Rom., De
    Nebrissensis exponit lapidem, vel polius lapidis ve- Josue, de sianone solìs.
    nam. Vide Cerdam Adv. e 101. 165. Wopkensius su-picatur Invalidus, vel Insoli-
    lofi. Taurinensis cndexantiquissimus, Ansiiaquas, dus, qua voce posieriore usus estOvidius. Interpre-
    sierilique latex de rupe manavit. In veleribiis mss. tatur Insolitus frenare, cum jam dedicisset (legam
    codicibus aspiralio saape desideratili-, saepe redundat: dedidicissei) frenare, velregere diem. Melius Arntze-
    itaque Ausit est prò Hausit. Sed manavit, quamvis nius vulgatam lectionem exponit; qui ordine suo
    coutra ineiriiui sii, lamen in multis mss. exeniplari- servalonnn in longius tempusdiemprotrahere solet.
    bus rctiiietur. Meus, Ang., Alb., Reg. 1, 2, 4,5; Pro frenare Meus habet relinere ex aliqua l'orlasse
    Olt. 1, Vati. 1,2, Cani., cod. E., manavit, quo glossa. Arnlzenius (renare, oli etiam anhelautem
    speclat Arnlz. iiianabat. In Ott. 1 supra tamquam alludere pulatad opiniottt'in velerum, qui equos soli
    glossa est cucurrit : in Reg. 2 glossa esl eduxit, tribuebant. Veruni Sedulius non solimi a fabulis,
    cucurrit, fluxit; in Val. 1, a sec. ni., cucurrit. Urb., sed eliam anominibus fabulariim Iongissime distare
    Oli. 2, Rom. recenics mss., cucurrit. Aid. edidit solet : et potest acci pi frenare metaphoricc prò reli-
    manavit: Parrh., salivil, quod vix cuti) grammatices nere Est autem sensus, Sol non solilus rednerediem.
    regulis slare, in schedis Poelm. observalur : nam 166. Meus piena: lege pigra. Val. 1, arvis, a sec.
    salii, et salui in praeierito, raro salivi dicilur. Pleri- m. armis probe.
    que editi cucurrit, el Grunerus affirmat, manavit 167. Alti. Fervidus in gmiem; nisi error sii typo-
    glossati) esse. Assenlimr Arntzenius, qui similibus _^ graphicus pio ingentem. Venuste Fervidus gladius.
    exemplis docei, recte currere de aqua dici, el ex Lucanus vii, 502: Frigidaì inde— Slot gladius: calet
    Antonio adv. Gent. vers. 15, sive polius ex Paolino inde nocens a sanguine ferrum.
    poeto, uliim. producit locum similem : Manna cui e 168. Nonnulli jam tum: plerique jam lune. Imita-
    cmlo, el fons de rupe cucurrit. Non difliculter credimi, tur Claudianuni de ni Consul. Houorii v. tt8 : Cui
    veram scripluram esse manavit, cum primam hujus militai miIter, — El conjurati veiiiuntad classica venti.
    verbi Eitgeuius Tolelanus anlistes, aliique Christian! El de bello (jet. vers. 49 : Atti conjuralum qiierimur
    poeia; corripuerinl. splendore serenimi.
    157. Rum., vomuere; lege, vomuèrunl. 169. In Reg. i forte fuil promis'o, «urneesl prm-
    158. Vonckii conjectura est His jugiler prò His misso. In Rom. dare promisso, in Meo dubie. Confer
    igitur. Sed quamvis veruni sit, primam in jugis a Priideni. Iiyinit. xn Cadi vers. 175.
    Sedulio licenter corripi, tamen hoc loco innovaudi 170. Reg. i, Oli. 1, De Helia. MensHelìas, corvo mi-
    causa nulla esl. Parrh., scheda; Poelm., His igitur nistrante, pasciiur. Rom. De Helia, corvìs pascentibus.
    sacrata tribus, quod minus venni) pulo. 171. Pani)., scheda? Poelm., Reddenles prò Prm-
    159. Exslat hic versus apud Bedani de Art. meir. bentes. Arnlz. ms. rapinai prò rapinis, band inele-
    160. Reg. 1, Oli. 1: De asina, qumloculo est. Rom., gante!': nani apud poetasntinierussingularis interdum
    Ad Balaamdelocuiioiteasinm. Meus, Asetlaad Balaam. prò plurali pouitur.
    Kit. Meus, riidendi; retine rudenti. -- 175. Jejunis morsibus, aut corvi, ait Nebrissensis,
    162. Edere loquelasdieitur, ut edere vocem, sonos, quamv's jejuiii, aul Hello;jejuni.
    clamorem. Verbo pecualis usus edam est Venanlius 17ì. Meus, fune bonus. Cellarius cor.jiciebai ante
    a In vet. cod. fuit feraci»; sed librarius ipse cori-exitvoracis.
    571 C0EL1FSEDULII 572
    175 Abluit in terris, quidquid doSiqurt in iindi's. A 185 Convenit Heliae! inerito qui, et nomine ftilgens,
    Plamis at ille Deo, postquam miraeula terris 175 Haeope dignus erat : nani si sermonis Achivi
    174 Plura dedit, meridsque suis succedere Una per accentum imiielur liltera, sol est.
    [dignum Ultima Iabentis miserams tempora lucis,
    Haaredem propria; fecit virtulis amicum, Ter quinos quondam regi Deusarldidit annos,
    Aurea flammigeris evectus in astra qnadrigis, 190 Usus jure suo, paléfaelaque limina claudens
    180 Qaa levis aetbereos non exprimit orbila sulcos, Mortis, ab occasu viiam convertii in orlum.
    Sidoreuin peneiravit iter, eurruque corusco Jouas puppe cadens, celo sorbente voratus,
    Dexieriora pelens, spalio niajore triumphum In pelago non sensi t aquas, vitale sepulcrum ,
    Duxit, et Immani metani non contigli sevi. Ne ntorerelur, habens,tutusque in ventre ferino,
    Quam bene fulminei praalucens semita eoali 195 Depositimi,nonpraedafuit,vastumqueperaaquor
    UfUS PASCHALE.
    inunuatione contractam. At ille plenus existens , Ezechia;, regi justissimo, in extremis vita; termi-
    postquam miraeula terris plora monsiravii, stiaque nis consti imo , quiudecirn Dominus sua pietate, vel
    dignum successione per spiritimi ydui haarediiariam jure annos addidil ad saluiem, morlisque claudens
    largilatem propria; virtulis munus iransttilit in ami- Q paiefacia jam limina, vitam in occasu languenlem ad
    cum, flammeis raptus equis, et curribus per illos orlus revocavit
    originem.
    claroesereniiaiis excessus, qua levior puri iramilis
    Jonas ininai'ìiios flucius anxiae puppis trepidaiione
    via tiullos in aelhereo campo fervends rota; sulcos
    orbila demergenle conservai, dexteriora majoris jactalus, uleroque sorbentis celi reconditus, non
    sensii aquas in pelago consiitulus, vitale scilicet se-
    spatii siepedvit, ul triumphi coelestis axe resplen-
    dens, humani limilis metani longa fretus vivacilalo pulcriini, ne morerelur, ingrcssus, lulusque milis-
    contemneret. Quam bene vocabulo pariter, conve- sima sub voraci ventre custodia, depositum videba-
    nienter ac merito Heliae claritali, vel nomini fol- lur esse, non praada, bosdlique salubrius proledione
    genlis semilae majeslas arrisit ! Cui si Graeco ser- scrvatus , venti ad lerram vomitu, non carina. Cui
    mone queat una per accentuili lillera commulari, sol faclo diversitale contrario nauta ferilalem a praebuil,
    specialiter exprimi videatur. fe.r.t uavigium minislravit.
    SGHOLIA.
    ea. Sic prò posi ea aliquando a librariis invenlum fuit edilores. Reda toc. ci!, mendose fidgeni prò fulgens.
    poslea. Hoc tamen loco non maleest antea. Reg. 1, .P Ex prosa vero hujus versus lectio erui non potest :
    ante, forte ante Noemo. Nonnulli Nom, alii sine di- nam hoc loco, si mendosa non esl,-obscuracerle esl.
    phlliOngo Noe. Corvus fuil perfidus, quia egredieba- 186. Parrhas. JEihere dignus eroi: sic nonnulli
    tur, et non reverlebatur. Frustra Nebrissensis lectio- vulgati, sed mss. omnes, etiam aniiquissiitius Tau-
    nem Étehraa>runiobjicil, Egredicbatur, ei reverlebatur. rinensi* Hac ope dignus crai, videlicol flammigeris
    177. Meus Plurima dedit prò Plura dedit. quadrigis, quibus in astra eveheretur. AdhaerelBeda.
    179. In re eadem simiiis versus est Juvenci 1. II, 187. Beda loc cit. mutalur : alii muletur. Accusa-
    v. 5)8. Aldlielinus, cap. 10 Prosas deVirginil., ver- tur hoc loco Sedulius a nonnullis, quod notuinis
    sum Sedulii proferì: Ul poeto heroico hexamelro re- Elia; veram delineati! significalionem ignoraverit.
    fert. Aurea, eie Virgilius dixit aurea sidera. Sed potuit quidem id scire Sedulius , el ìiihilominus
    180. Plerique mss. aerios, vel aereos : alii mlbe- ad signifii aiionem ex Grreco sermone petilani allu-
    rios, vel mihereos. Sic pariter edili variane Ex prosa dere, quoiiiam de curru igneo mcntio erat. Neque
    lamen retiiiendum videlur mihereos. mirtini videri dehel, si linguam Hebrseam Sedulius
    181. Reg. 1, Siderium: alii Sidereum. non cailuerit. Nebrissensis per accentuili exponit,
    182. Parrh. E&Kriora minus bene: Yet. 1, Moti. quia accenius acutus in penultima iransferlur in
    Deteriora pessime. Glossa; in Reg. I, et Alm. Dex- anlepenultimam. Grasce sol esl. ®,io?,Elias scribilur
    teriora exponuiit niellerà, sive cmleslialoca. apud Sepluaginta'H),IOÙ,Eliti, a|md alios 'H).i«j.
    184. Pro bene, Alardus ad Valerium Flaccum, 1. in, 188. Reg. 1, Ott. 1, De Ezechia. Meus Ezechim
    v. 211, citai vel, errore calami, aut typographi, ut quindecimanni ad vitam addunlur. Rom. De Ezechia
    videlur : qui lamen occurrit apud Bedani in libr. regs quindecimannis. Hic versus videlur depromplus
    Reg. qtnest, 28, ubi hos versus allegai. Fulm'meum D [ ex Juvenco ni, 564: UltimaIabentisreslabat portio lucis.
    cceluinest lucidimi, el tamquam fulmine, splendens. 189. Rom. addii : corrige addtdil.
    485. Plerique nostri mss., el meliores cum ms. 190. Parrh. edidit /inuma : sic Arnlz. a sec. m.,
    Nic. lleinsii, et plerisque editionibus, Parrhasii eliam, Urli., et Rom. a pr. ni., in quo corngtlitr per limina,
    meritoque et nomine. Pro e.ideiu scriplura Arnlzenius ut in Prosa edam iegtttir. Val. 2,male potertelo Umilia.
    laud.it Aldum: sed is mihi exliibet merito qui, et no- 192. Reg. i. Oli. 1, De Jona. Rom. De Iona nau-
    mine : qua; videlur esse vera lectio, et exslat in Alm., fragante. Meus, Jonas in venireceli.— Urli., Rom.,
    Reg. 5, et ambigue in Olt, 2. In mss. cpie, et qui qnippe pio puppe, quod prò diversa scriplura appin-
    siepe simili modo exaraniur: hincallerum prò altero giiur in Rom.
    facile ponilur. Arnlz. habet meritoque qui. Alardus 11'4. Fera de piscibus non obviutn esl : occurrit
    toc. cit. refert merito qui nomine. Nic Heinsius, et tamen apud Manli, v, 189, 192.
    Mcursius in Spicil. ad Theocrit. Idyll. xxvi, p. 150, 195. Lips.,;Aniiz. a sec. m,, Aid., P.irrb. cum
    probanl merito qui, el nomine. Id tenenl receules nostris mss. Ang., Alb., Vati. 1, 2, Oli. 2, Reg. 5,
    a Vetus codex liabuit nauta verìlafem prmbuil. Jure- ics prò veriiaie, et in oraiione Eumenii prò scholis
    tus correxit (eritatem, el adverdt, in mss. aniiquis cap. 19, [erilute Fraiicorutn prò veriiaie , el apud
    saape» prò f poni ob alVniiiatetn, Hac catione emen- Arnobìum I. vi, cap. 9 , instinola feritale natura.
    dai in Panegyrico Maximiauo dictn, vel polius, ut Fraiicoruni feritute'm testaiur etiaiii Isidorusjdib. ix
    notat Gallandius, in Panegyrico Eumenii Constan- Etymol. cap. 2, a qua eos vo.calosinnuit.
    do Chloro.dicio, e 9, Virosottonila feritale trepidan-
    575 CARMENPASCHALE. LIBAI. 574
    176 Venit ad igiiolas inimico remige terras. A 205 Àrdentis fidei resdnda est fiamma camini.
    Cuin, spirante Deo, Babylonia sacra negarent Dignased immiiem inox perculil ultio regem.
    Tres una cunl mente viri, durtimquesubirent Nani quod ab humaiia vecors pielalc recessit,
    Exitium saaviChaldaaa lege lyranni, Agresies pecudum consors fuit illè per herbas,
    200 Cujus Achaemeniamr.ibies accenderat iram Aulica depasto mulans convivia feno.
    177P'usfoniacesuaimediostruduoturinignes, 210 Pronus abamne bibil, sepleuàque tempora lus-
    Nil aitdenie rogo, laiitoque ardore calenles [irans,
    Cordis, ihiagineae vincunl incendia poanaa 178- Omnibus birsulus silvis, el niondbus
    Igne animi. 0 quanta est credenlutn gloria ! [errai.
    [flanimis Nec minus et Darii furuerunt jussa lyranni.
    OPUS PASCHALE.

    Cum, spiratile coalitus Deo, trium puerorum una supplicium. ,0 quanta est credendbus salus, cum
    cordis intendo Babylonia sacra conlemnerel penitus, gloria flammis fidei pluscandentesb, restinda lorpuit
    ac ncgarei, durumque mortis exitium lyrannicaa vis camini !
    legis airociiale susciperet, cujus rabies Acliaameiiiia Auctor igilur tam nefandi judicii dignum faeds
    furoris igne succensa, torrentelli fornacis propria; g supplicium non evasit. Nam qui vecordi raptus in-
    superabat ardorem, rogo vincli tradunlur in medio, sania, Iiumanaapietalis jura despexerat, ferino vixit
    pyra jttvenes non audente comingere, qui lanlum ritu per silvas, el consorlìa pecudum seclalus agreslia,
    corde fervenles vicerunt ioiagmem peana deferente aulici deliciosa convivii paslus feno, polalus fluvio

    SCHOLIA.

    Urb., Rom., Meo, el, ut videlur, Ott. 1 a pr.m., De- 202. Ott. 1, 2., Urb., Ang., Alb., Valt. I, 2,
    posiU'.s.Alm-,Reg. 1, 2, 4, Oli. a sec ni., Arn'z. a Reg. 2, 5, Rom., Meus, Parrh.< Aid., Lips., Can-
    pr. ni., Depositimi : quaa verior esl scriplura. Idem tabr., Torunes.1,2,3, scheda; Poelm. urente. Poelm.
    vrbint! de Jona usurpatimi a S. Maximo Homil. in textu, Fabr., et alii vulgati, ardente, quod non in-
    a-s'.I de pascila, observat Grunerus : Sed pisce clegans esse pula! Arnlzenius, ac suo calcalo probat
    itlmsmncruciatile depositimi, terlia die terris refundi- Riiriiianniis. Reg. I, 4, Arnlz., edd. Veti. 1, 2, Mon.,
    tur. Ajtifisperilorum libris ad alios id nomen transiit audente, quod conlirinàt Prosa, et lenuerutU Grune-
    quo tamen Cicero , Juvenalis , aliique utiinlnr. rus et Arntzenius. In Reg. 1 glossa ili audente esl
    197. Reg. 1, Ott. 1, De tribtis pueris. Rom., De urente, in Arnlzen. Imdente.In Ott. 1 ex urente ea-
    reqeNabnchodonosor; el ires viri. Meus, Tres puerì dem veteri manu factum audente. Nec iniraiidUin, ut
    liberanlur e camino.—Pro Cumspirai!(eUrli, mendose ail Grunerus, audere de rogo dici, cum obdvionem
    Conspirante . Reg. 4, Cum inspirante,'qux. lectio for- P ^ igni trillila! Drepanius in liymno trium ptierortim :
    la-se genuina esl. Etsì enim parum elegaules certso- ì'inique suam oblilui saheios lion Imderèl igiiis. Velus
    atiiur liiijusmodi versus, in quibus prima vox tnotio- codex Taurinensis laAtumqpeardóre : quod CurtiLips.
    syllaba effereiida esl cum elisione, lamen non desimi recepii Cellarius: ncque abludit Prosa; sed commu-
    esempla in onlimis poetis. Inspirare prò divinimi nis scriptura esl tetnloque.
    Spiritimi iiiimiiinrevox est ecclesiastica, sed qua; 205. Glossa in Reg. 1 esl imaginem,quia vidèbàiur
    oiigiiiem ducil a bonis laliniiatis aucloribus , ut ardere, sed non urebat. Nebrissensis interpreiaiitr
    estendi 1.u Diaconi, vers. 15, Tu Deus inspiras. At pmnm imaginem, 1). e., propòsito: non adoraniibus
    svirare eadem significaiione, nescio an alirubi inve- imaginem Nabuchodonosor regis. Melius cum glossa
    niatur. Omnes lamen editi curo plerisque mss. refe- imaginea poana sumilur prò imagùiafia, quia vere
    runi Cumspirante Deo. tioaua non crai. Ulitur hoc eodem vocaboloimagineus
    198. Plerique mss.. el edili durumque : fave't Forlunatus li de Vii. Maia. 276. Simiiis sententia es-
    etiam Prosa. Reg. 5, Olt. 2, scheda; Poelm., Lips., ponimi- a S. Leoile in Natali S. Laurentii : Superavi
    Pani)., Aid., Oit. 1 a pr. ni-, dirumque. charitas Chrisìi fiamma non poluil, el segnior fuit
    200. Nonnulli vulgati male accenderei prò accende- ignis, qui foris ùssii, quam qui inius accendit. Tribui-
    rai. Apud Scholiasiem Stadi I. vili Theb., vers,, 287, lur aulem ardor a Palribus passim cum charitali,
    sic legilur hic versus : Cujus Achmmeniamrabiemqne tutu (idei, quam diserte nominai Sedulius.
    accenderai ira, sed mendose. Scribendum cene est 204. Parrh. cum Vat. 1, omini! O post animi.
    Achmiìieniam,scilicet Persicam, ab Aditemene Cyri 206. Reg. 1, De Nabuchodonosor: sic Rom., Meus,
    avo : quo epitheto lloralius, Val. Flacctis, Sidò- Furor Nabuchodonosor. Otlobon. 1, omillii hunc ti-
    nius, aliiqùe usi sunt. Sciioliastes Statii est Piacidns D tulum.
    L-tetmiius, sive Lulalius, cujus verba suoi : Achm- 210. Olt. 1, Vatt. 1,2, Urb., Rom., Ang., Alb.,
    meitìa ipsa est Clialdma, vocala ita a quodam crude- Parrh., Aid., Reg. 1 prò d. s., Reg. 2, lus'trans, et
    lissimo rege, de quo in Sedulio legilur : Cujus Achce- vers. seq. errans. Edili eliam variant.
    weniam, eie. Non enim poterai ejus ira p'tacari nisi 211. Reg- 4, lustrai— Omnibushirsulus silvis, in
    Intimino sanguine. Nonnulli minus bene scribunt montibuserrai.
    Acheiiieniain.Burmannus nolavit, hunc versum lau- 212. Reg. 1, Ott. 1, De Daniele. Meus, Daniel è
    dari eliaci ab Scholiaste Lucani u, 49. Producimi 1 teonum lacu liberami: Rom., De Daniel a leonìbus
    edam abScholiaste lìoralii xm Epod. ad verba, custodito. = Parrh., Edimb. cuin ms. Cantato1., (è-
    Nunc ci Achmmenia. ruerunl, qiiodarripuil-Grniiefus, quia feruere de
    201. Meus, tradunlur: melitls reliqui trudunlur. odio, et ira saape dicilur, et furuerunt videlur esse
    a Quidam editi Acliemeni.
    b Mendose cadentes in nonnullis editis. Sopra pmna deferente supplicium. Pro deferente quidam, de*
    ferienle.
    forte legendum Iruduntur, et vicerunt imagineum
    573 COELIISEDULII S76
    Ecce elenim sceleri scelus addidit ira furenlis, A Sponte venire pecus, muliebres translulil arlus
    Hebraeumquedecus Danieldecernilur insons 225 In simulacra salis : ramos incendia passos
    215 Jejunis cibus esse feris, sed bellua justo Non ardere dedit: vìrgullum solvit in anguem :
    Mitis facta viro, sanctos ne Iaaderet arlus, Per peligus siccavit iter: mirabile nimbis
    Coapit amare faniem, rabies mollila furorem Manna pluil, saxo latices produxit ab imo :
    Deposuit, saavisque in faucibus ira quievit, Quadrugedem fari plano sermone coegit :
    El didicere iruces praedamservare leones. 230 180 Suspensis rapidas elementis distillii horas :
    220 179 Die, ubi sunt, natura, tua; post laliale- Per volucres hominem pasci dedit alque coruscis
    [ges? In ccelum iransvexil equis : jam morte gra-
    Quis loties libi jura tulit? quis tartara jussii [vato
    Translatum nescire virum, sterilemque marito Adjecit irta lustra viro : praadonis in ore
    Fecundavi» anum, sacram praacepit ad aram Naufragio fundavit opem : flagrante camino '.
    OPUS PASCHALE.
    permutavi!, quem sub hujus deformitads aspeciu Die, ubi post talia inai sunt leges, pertinax o nalu-
    hirsiiium silvis el monlibus septem videruttt tem- ra, quis loties libi jura sublraxil? quis a iranslatum
    pora pervagatum. nescire virum jtt-.sk infernum, sterili mairi fecun-
    N'C minus Darii postmodum regnatoris dum praa- dam praesiilit si-neciiilem, ad aram sponte compulit
    teritain furor imilalur insaniam, Daniel, Hebrtcorum venire pecudem, muliebrem effigicinin salis simula-
    decus amplissimum, cum feris jejunio stimulalis in- « cium convenit, ramos incendiisacsiuantes non ardere
    cluditur, etsimplieis animaacorpus innoxium saevius monslravit, virgulium solviiincolubrum, per mari-
    vorandum morsibus depuiatur; bellua tamen facta nosflucius pedeslres patefecit incessus, plueniibus
    mids et placida, ne sanctos arlus insano dente lace- nimbis neclareum manna diffudil, ex arenlibus saxi
    raret esuriens, coapit amare jam famem, vuliusque visceribus undas ejecil, ora mula; quadrupedis bti-
    tcrribilis rabies mollila subiiiitlens , alque in savis mana fari verba permisil, clemenia defixis cursibus
    faucibus ira blandior conquiescens, genuina; feritalis longa siaiioue suspendit, volucrum minisleriis ho-
    immemores praedam servare docuit tunc leones. minem pavit, el in coalunicorusci equiiatus axe per-
    SCIIOLIA.
    glossa. Sed cum' omnes nosiri mss. cum plerisque ammani Christi descendisse credimus, uianimas san-
    editis teneant furuerunt, id pracstìitreduere, quamvis ctorum palrum liheraret? Scio, hoc ipsum ab baare-
    nonnulli grammatici negent praetcrituin a [uro. Nam licis nonnullis negari: sed eos egregie revincii l'ela-
    favet Prosa, et prxteriium fumi Servio tribuilur, el vius 1. XIHde lucani, e 15. Vide I. v, vers. HS.
    Plinio eiiam abHardnino. Osteudii prteierea Arntze- p 223. Otl. 2, unum Saram, prmeepit. Li aliis mss.
    nius, furorem graviori ira; Iribui, adeoque (eriierunt Saram esl glossa supra anum.
    posse esse glossam praelerili furuerunt. In Durius an- 227. Burmaiiinis putai, inierpiingendiim, mirabile!
    tiquiores primam et secundam producebant : Sedu- nimbis. Veruni non videtur interjeciioni hic locusesse
    lius, Sidonius, el alii. ulramque compiimi; quam- aptus.
    quam in Sedulio synaaresis fieri potest, aul legi Dori. 228. Reg. 5, Vat. 2, conlra metrum pluit, qui saxo.
    213. Hic versus Ecce deesl in Vat. 2, Alb., Ang., Sic edidit Aldus, qui plerumque his duobus mss.
    Reg. 4, 5, Urb., Meo, Rom., Aid., Parrh., Arnlz., consentii. Plerique mss., el edili, pluit, saxo latices
    Lips., ms. Heinsii, Cani. Addilus est in Vat. 1 re- produxit ab.imo. Minus bene Poelm. producit, et
    cendori maini, el in Oli. 1 ascriplus in fine pagina.1, Parrh. ab uno. Arnlzenius siispicabalur ab icto, quia
    el in Reg. 2 ad marginem. In Reg. 1 prius esl versus scilicet pereussuin esl saxum : sed ex ms. Arniz.
    Ecce, tum Nec im»us.*sed sigiami trajeclionis adest. rescripsii soxi latices produxit ab imo, ni hoc libro
    idem Reg. habet Ecce elenim, sed pio eleniml'urtasse vers. 502 ima profmidi, ei similia. praasertim apud
    fuit aliud. Ott. 2, codex E, et alius ms. apud Bur- poetis. In Adde.ndis tamen agnovil. frequens eiiinn
    inannnm, Ecce aliud, quod Biirinannus uimiet de- esse imum saxum, imum pulmoncm,imum profnndum.
    sumptum ex Virgilio il JEU. Ecce aliud majus. Alii duellile quis pluit manna.
    exhilieni Ecceelenim. 229-Omnes nostri tredeoim mss. cum Parrh., Ahi.,
    219. In cannine vulgato Aldhelm. de Virginit. in- et codd. Heiusii, Lips., Arnlz., Caut., plano: non
    serilur hic versus, et legilur Edidicere : sed in ms. pauci edili, pieno. Scheda; Poelm. e! Armzenius
    inveiti Et didicere. Nebrissensis ex Martiali i, ep. probaruni plano, cujus glossa esl in Reg. 1 ariicu'aio,
    105, de leone el lepore proferì : El seenrior esl in D recto, vel apio. Buruiannus pneferebat pieno, ul pinta
    ore prmda. Idem Martialis ì, cp. 7, ait : Tulus el in- voce apud Virgilium lib. i Georg, vers. 518. Addit
    genti ludit in ore lepus. Lucanum 1. vi, vers. 622.
    220. Reg. 1, Recapitulatioomnium uliionum. 0:t. 250. Nonnulliedili, Suspensus:lege Suspensis.Reg.
    1, Recapitulatioomniummiraculorum. Rom., Interro- 4, Meus, abstulil : iti Reg. 4 recenliori manu factum
    galo conlra ntituram. Meus, Epilogiis prmdiclorum. distulit.
    Ài-ilor dare imilalur Sedulium 1. 1, vers. 890, al. 251. Reg. 5, Ott. 2, Meus, Alb., Per votucremqite
    825 : Die, ubi suiti, mundana, tum, sapiemia, leges? hominem. Val. 2, Aid., Per volucremquehominem,el
    221. Edili Quis loties, vel totiens. Cod. E. cum Val. 2 addit errorem pisci prò pasci. Alii mss. cum
    Reg. 1 a pr. ni., Qui loties. In toties et totiens uiss. Pa>ih., ci plerisque edilis Per volucreshominempasci
    edam variant. Edili, qui tartara: e mss. nosiris Val. dedil, alque coruscis.Urb., Rom., dedit, ille coruscis.
    1 a pr. m., Reg. 4, Meus,quis tartara : alii cum edilis. 252. Fonasse ex Ovidio iv, Mei. 145. Oculos jam
    222. Posset sierilique marito. Cellarius, el Arnlze- morte gravatos, ubi nonnulli habent minus bette jam
    nius tartara iuierprelamur de sepulcro, vel statu in morte.
    mortuorum. Sed cur non de inferis sedibus, ad quas 23*. Urb., Naufrago: sic Oli. 1 a pr. m,, sed supra
    a Alii Qui, alii Oiiis.
    577 CARMEN.PASCHALE. LIB. I. 578
    253 Servavi! sub rore pios : per pascua regem A IIcu! miseri, qui vana colunt, qui corde si-
    Pavit, ut birsuiam pecudem, ridusque leonum, nistro
    Insiimulanie fame, jussit nescire furorem? Religiosa sibi sculpunt simulacra, suumque
    Nempe Creatori (cujtis quaecumque videntur Factorem fugiunl, et, quae fecere, verentur.
    Seu quaecumquelateni, et rerum machina ser- 245 Quis furor est, quaetanla animos demenda ludit?
    [ mo est ) 182 Ut volucrem, turpemquebovem, lorlum-
    240 181 Omne suum famulatur opus, sequilurque [que draconem,
    [jubeuds Semihominemque canem supplex homo plenus
    Imperium, quocumque Irahit sententia nulu. [adoret ?
    OPUS PASCHALE.
    duxit, morienli jam regi Iria lustra donavi!, feri nulu naluraa traxerit divina; sententia.
    praedonisin mero pontini dedit esse naufrago, rore Heu ! miseri, qui vanis cullibus inclinati slultum
    sidereo puerorttm membra proluit in camino, ccgem sinistri cordis officium sculpiis a se simulacris im-
    vagum dumosa per pascua feris ac pecoribus fecil pendunl, factoremque proprium relinquenies, suae
    esse convivam, leones praedaeparcere, et rapinam manus veneranlur effigies, qui furor est, quaa lama
    docuiinon amare? Nempe rerum conditori omnium, menti a ludit insania, ut lurpem volucrem, obsce-
    cujus cuncla , seu noia, seu latenlia verbi consiant nissimum bovem, tortuni draconem , et semihomi-
    inachiiiis fabricata, sui operis subjacent fundàmenta, nem canem homo integer membris adoret, et solem
    et sequitur jubends imperium creatura, quacumque nonnulli nebulosis mentibus obcaacalirerum genito-
    SCHOLIA.
    recte Naufragio cum caeteris nostris codicibus, et quacumque irahit sententia nutu. Reg. 4 , Oli. 2,
    multsediiis.Codd. Lips., ci Heìns. puiter, Naufra- qumcuinqueirahil sententia nulu. Parrh., et Aid. cum
    gio. Poelm., Veti. 1, 2, Mon., Fabr., et alii vulgati, Ott. 1, facilini.
    cuoi ms. Arnlz., Navifrago. Sed praaferenduin est 242. Reg. I, De diversis culloribus; Olt. 1, De di-
    Naufragio, quod expooilur prò naufrago, ut iulerdum versis hmresibus; Meus, Conlra Paganos; Rum. , De
    conjugiumoro conjuge, matrimonia prò coiijugibiis, repreliensione poetmconlra ipsos, qui colebant idola.
    servilia pio servis, mìnisleria prò minisiris, officium Ott. 1 a pr. m., Reg. 2 a sec. m., Reg. 5, Ang.,
    prò ollicialibus, phdozoplda prò plnlosopliis, et lalia Alb., Vat. ì, 2, Ott. 2, Rom., Meus, Cani., Arnt-
    plura. zen. a pr. m., Aid., fana. Alii nostrii cum Parili.,
    255. Reg. 1, de rore, quod non displicet: supra Sched. l'oelm.. Oli. 1, sopra eadem vet. m., et aliis
    glossa, vel diversa lectio sub rore. Mentis)Ut roris ex vana, quod Prosa conlirniat. In Urb. esl ana, et
    Daniel, in, 50, quasi ventum roris, eie deest prima liuera.
    236. Poelm., vklusque, emenda ridusque, prò quo IG 245. Meus, Aid., scalpimi, quod melius quidem
    mendose OH. 2, Meus, habenl rilusque. esl, si giamnialicos audiuuis : nam aliqui dubiianl,
    257. SchedaiPoelm., et nonnulli vulgati, Insliganie au Latiniiin sii sculpo. Sed plerique babi ni sculpunt,
    prò Insiimulante. et «pud alios quoque id verbum legilur, quamvis
    259. Tredecini omnes nvs. noslri constaiiler le- pleriinique varient exemplaria. Nonnulli vulgati si-
    gtini machinasermo est, el in Reg. 1 glossa est Cum mulacra deorum.
    ipse dixii, el facta sunt. Adliareul inss. Heinsii, Lips., 244. Reg. 5, Vat. 1, Meus, Aid., ea, qum; alii, et
    Catualir a sec. in., Scheda; Poelm., Parrh., Aid., qum.
    el codex aiiiiquus bibliotheca; Taurinen>i<. Favet 245. Oli. 1, animas prò animos. Olt. 2 , demenlia
    Prosa. Itaque aitdiendi non sunl Davtsius, Wopken- fallit. Arutz., demenliacepitex Virgilio 1.v JEu. vers.
    sius, et Btirmatiuus, qui cum aliquo ms., editione 465, Qum tanta animum demenlia cepii ? Arnlzenius
    qiiadaui in-4, sine anno el loco, et aliis vulgalis in- ex Prosa conjiciebat qum tanta anìmis demenlia lu-
    feriori!, nota- pru-feruiii machina serva est. Quamvis dit ?
    aulem duruni videatur m .china sermo est, lamen hoc 246. Olt. 2, Et volucrem; lege Ul. Rom., Arntz.,
    certe voluii Sedulius dicere, omnia creata solo Dei lorvumque; velluti torlumque, quod frequens est epi-
    verbo exi>lere Alienili)setva est nec satis clarum e.-l, llieinm dracouis, seu anguis. Turpis bos dicilur ex
    et non alia raiione explicari potest, nisi per lautolo- Virgilio ni Georg, vers. 52 : Forma bovis, cui turpe
    giaui Omnesuum famulatur opus. caput. Irridentur Ibis, Apis, Aiiubis. dii Ji»ypiio-
    241. Davisiusad Ciccrou. de Natur. deor. 1. ii, rum, el ^sculapius draconis nomine. Ibis est volu-
    C. 2, distinguebal, quocumqueIrahil sententia, nu- ~ " cris, Apis bos, Anubis semihomocanis. Nota; suntfa-
    lu , et nuiu cum iubeniis tonsiruebat. Wopkensius bulae.
    sub ea disiiiiclione inallei referri nuiu ad sequilur- 247. Arntzenius edidit, cum plerisque edilis et
    que, el exponit, adlevissimum divina; voluntaiis in- mss., homo pronus odore!: sed rcsiituenda esl Sedu-
    diciuni, quod .->libidicilur in lemporis, vel oculorum lio sua lecito, quae acuia, et elegans esl, homo ple-
    iclu. Idem Wopkensius conjicit, Imperli, quocumque nus adoret, quod alludii ad semihominemcanem. In
    Irahil sententia, nutum, vel sequilurque jubenlis — Reg. 1 due esl baie scriptura, quamvis altera ma-
    Imperli, quocumque irahil , pulienlia nutum. Qua; nus pronus superscrihere voluerit. Claca eliam est
    coiijecturaesicsalis sunt iuepite, pracseriim in re per glossa prò primigenia scriplura, non semis, sed ple-
    se darà. Burniannus quidem dislinciioneui Davisii nus sensu. vel ad imaginem Dei factus. In Oli. 1 et
    probaliat : sed aliud pra'ferl Prosa. E mss. no-iris Reg. "Amine quidem legilur pronus, sed videtur fuis-
    Reg. 1, Meus, Vat. 2, obscure, quocumque Irahil se a pr. m. plenus, quod apene indicai glossa in
    sententia nulu; sed in Reg. i, videlur prius fuisse Reg. 2, scilicei lotus. Recte ergo Grunerus cimi ms-
    qucincumqueirahil sententia nutum; Ott. 1 , Vat. 1 , Caiu., et Prosa, ubi esl integer, edidit plenus; a quo
    Reg..2, 5, Urb., Rom., Alb., et, ul videlur, Ang., Wopkensius, et Arntzenius disseniiuul inepta illa

    a Forte menles: nam in cannine est animos.


    579 . COETJKSEDTjLH S80
    Ast adi soleni, caacads mentibus acti, A. Ac minili,.stcHisque lilant, quae luce fugantur.
    Affirmant rerum esse patroni, quia rile videlur 26o Hic laticeni cùlil, ille larem, sed jungere sa-
    250 Clara serenali» infondere lumina lerris, [cris
    El totum lustrare polum, cum eonstet ab isds Non aiidcnt inimica suis, ne lite propinqua
    Molibus, tosiabilem rapidis discursibus igneo) Aul rogus exiguas desiccet foriior undas,
    Officium, non esse Deum, quique ordine ceno Aut validis tenues moriantur fonlibus ignes.
    Nunc oritur, nunc occiduas demissus in oras Arboreis alius pomi radicibus aras,
    255 183 PartUur cum node vices, nec semper 265 1@4 'nsiiluiique dapes, et ramos fiebilis orai,
    [ubique esl, Ut-naios, cbaranique donimi), dileetaque rura,
    Nec lumen fuit ille manens in origine mundi, Conjugiique fidem , famulos , censumque gu-
    Cum geminuni sine sole diem novùs orbis ba- [bernent.
    PTieret. Lignee, ligna rogas, surdis clamare videris,
    Sic luna; quoque vota ferunt, quam crescere A mutis responsi! peds, quaejura domorum
    [cernunt, 270 Hac ralione regunt, si coesasecuribus aclis
    OPUS PASCHALE.
    rem illa vbltntt opinione censéri, quia terrarum trac- B poribus inuienlur. Sic slellis quoque litarenon desi-
    tus, et spada Clai-a:serenltalis luce perfundens, coati nuul, quae depulsaa tioclis abscessu malutinae lucis
    plagas, ac sidera flanimigera lustrare volocitato non vultibus effuganiur. Hic aquarum cultor est, ille
    cessai; coni ab ipsa polius instabili mobilitale, quam flamniarurn. Sed species, sibi natura contrarias, non
    rapidis discursibus vagus ignis exercet, officium audent iuimicas efflcere , ne propiore discordia aul
    conslet esse, quam dominum. Quippe cerio dispen- ignis ardetuior latices dcbiliores exsiecet, aot impar
    sadonis ordine custodito , nunc oritur , nunc ad oc- undis ingentibus rogus subilo morialur exsdnclus.
    casum lioris vergendbus inclinaius, vices cum nocle Alius arboreis radicibus aras inslititcns, dapesappo-
    parlitur. Nec ubique semper esl constitutus, quique nens, ramos, ac robora fiebiliter orare non cessai, ut
    nulla iiascends vidi* mundi primordia, nisi peraclo natos, domos, rura, conjiigium, famulos, censumque
    siile sole die jam gemino, providus eum conditola cusiodiant. Lignee , ligna a quid obsecras? surdis
    teflise lucis instiluissel radiare principio. Sic eliam op 'i-ani dependis cxelamans, a mutis re.-ptmsa nihil
    luna; supervacua plerique vota dependunt, quam autlilurus exspecias. Qua; domorum coiisiaiilian'i illa
    crescere semper, tic miniti proefinilis inensium leni- tantum ratione susientanl, si-securibus amputala,
    SCHOLIA.
    ralione, quod et Sedulius alibi, et alii, hac plirasi (1 261). Meus, latices. Cannegieterus vo!cb:ii lapidem,
    munito 1, pronus adorai. Colliaere polius debuisse.nl, Sed ex seqiieniilius liquido palei, sermonem essede
    inepios librarios hac commodori plirasi deceptos aqua, et igni. Uirumquc enim ethiri-i coluerunt.
    versum corru.pisse. In Reg. 4 hic versus ponitur post Aquam iEgyplios, Seyihas, et Persas ccluisse, tra-
    vers. 272. dii Vossius De Idol. I. ri. De lare apud Romauos
    218. Val. 1, aclu, ad marg. recte odi. cullo res esl-noia. Prolsed jungere scheda) Poelm., hi
    251. Reg. 1, Oli. 1, a pr. in., constai prò conslet. jungere : praasial reii-nere sed.
    232. Val. 1, decursibus, supra discursibus. Vel. A, 2il. Meus, Nec audent . . . nec lite. Ulrumque re-
    male, discordibus. s|iuo. Posi bone versum in Meo erat -hic alius, qui
    255. Meus, Officionon esse Deum ; sed vera est ab omnibus ignoratili-, Humida vis siccum dispergiti
    lecito, Officium,non esse Deum, videlicet non esse in aero numen ; margini ^scriptum erat vacat.
    Deum, sed ministrimi, officiatoli!: quo sensu officium 265. Moriantur prò exsliiicjuanlureleganlia ab aliis
    interdum usurpami', uldixi in var. loci, ad vers. 25k quoque usurpata. Sic conlra ignis vivus, et viveredi-
    Sententia ipsa copiose, et elegante!-esplicatili- a Pru- cilur prò ardens, ci ardere.
    den'ito db. li conlra Symmach. vers. 509 seq. 264. Reg. 4, panilur : lege ponil. Vcsania elhni-
    254. Ul alias in hujusinodi coniposiiis, sic hic va- corum, qui iirbores etiam adorabant, exngilaiur a
    riata codices; alii, dimissus; plerique, demissus, Prudeniio n, conlra Symni. 1009 ; quae superstiti.)
    quod magis placet, Meus, demersus in oras, non etiamnuni quodammodo videtur renovata.
    inepte: prò oras nonnulli edili et mss., horas. -In 266. Reg. 5. charam domum: metri lex poscit
    prosa quoque scribilur lioris vergenlibus.;sed uirobi- "-.-charamque domum.
    que omini debetaspiratìo. In Reg. 1, quamvis horas' 267. 'In Oli. i, Vat. 1, censusque corredimi per
    scribatur cum aspiratone, tamen additur glossa censumque. Eliam in -Reg.2, videtur fuisse censusque
    finès, qua; oras innuit. a. pr. ni. Vai. 2, Reg., 5, Aid. censusque: plerrque
    '255. Urb., ubiquesine esl. Confer not. ad Dracont. censumque 'Nebrissensis Conjugii fidem iuierpreiaiiir
    n, 10 : Pòrtila cum fralre vices. coiijugeni fidelem. Jam alibi noialum , conjugium
    256. Meus, Hoc lumen; corrige, Nec. aliquando-pro-coiijuge usurpari.
    257. Reg. 4, Cum genilum sine sole diem : ila in 268. Wopkensius conjecerat Lignea tigna rogas;
    Vat. 1 videlur fuisse. Attg., Cumgeminam. Reliqui sed ex Prosa intellexii, vtilgatam scripturam esse
    mss.-, et onines editi, Cum geminimi ; ad quod ver- veram. qaaa eliam elegantior est. Nebrissensis expo-
    bum Nebrissensis mister notavit, non .geminimi, sed nh-rogas, id est, rogare débes. Res ,pcr se Claraest
    tres'fuisse dies. Rbv.eradiequario -feoil Deus soletti sine hac inierpreiaiione.
    et lunati), ut cap.-1 Ger.es. referlur. Sed fonasse 270. Cannegieterus solltoiiabat hunc locum, ac
    Sedulius duos dies^osi .primum.numerat : non enim legebat-)-e</«H(, sic cmsa. Nihil moies.'Meus non ma-
    placet cfèniluinsine sole diem. le, -si scissa prò si cmsa. Wopkensii conjeciura fuit
    258. Còd. 'E, qui ; Parrh., quia ; melius, quam. axis prò aclis, quam poslea recle condomnavil, et
    11Editiones minus correda;, quod.
    581 CARMENPASCHALE. LIB. I. r82
    Ardua pendcnlis sustenient culmina tedi, A. Carduus, el spinis strigai jìaliurus acuds.
    Aul subjecta focisdapibus famulentur edeiidis. 280 Jam satis humanis errOr'ibus addila nionstra
    Nonnulli venerantur plus, moilesque per horios Risimus, aut talès polius deflevitmis actus.
    Numina sicca rigant, verique hac ane videntur Nunc coaptamjuvat ire viam, moiitemque per
    275 185 Transplantaiorum -culiores esse deorum. [ alluni
    Plura referre pudel, sancloqire in cannine lon- Nilcntes firmare gradus ; properemus in urbem,
    [guin £86 Libertatis operh, radìans ubi regia vulvis
    Vel damnare nefas, ne mollia sentibus uram 285 Emicat aula tholis, ubi dantur digna petenti,
    Lilia, purpurei neu per violarla campi Quaarenfi spescerla inanet,claustrisqueremods,
    OPUS PASCHALE.
    pendentia culmina lecti suffulciant, aut fodsadhibita Ntinc per incoapd juVSt ire tram'itrs institulum,
    sumendis dapibus famuleuliir accensa. Nonnulli de- mohiemque sttblimèm firmo gradò conscendere, al-
    inenlius olerum veueratores exislunt, et in hortis que ad urbem, nostra; liber'iaiis atictorem, '(«tariti))
    numina rigantesarentia irausplantaloruin se deorum virium studio
    pervenire. Ipsa denique lrànqui!l;u
    edoceni veros esse culiores. Sed plura de talibus donius esl pacls, ipsa lutimi salntis liabilaculum, ìps.t
    jam referre pudel, ne in saucia; reiigionis pagina perpetttum libertatis obsequitim. Si enim de terrena
    dum numcrosos sltilliliaa casiigamus errores, aut li- mortalis babitaculi
    civitate, eia mortali fabrìcato-
    ba minio decore mollissima rubus aspe.r extirat, aut re fondala Poeta saaculàl-iutnita cecinil lit'leraram %
    per violarla florentis campi purpurea, carduus, et Et qua; tanta fuit ÌRotnamlibicausaVidendi1?
    spinosis armalus aculeis paiiurus exsurgat. Igitur Liberias...
    increpando jam salis est, qui humanis erroribus coli quanto magis ccaleslium in civitale regno-rami,'qnani
    mousira derisimus, vel polius lales actus miserando Deus Dominus iiislituit fabricator, jura perpetua; li-
    dellevimus. bertatis ess-e credemus! d-e^ua vates ail h spiritua-
    SCHOLIA.
    aclis prò adactis, incussis accepit. Phrasin regere lit autem cap. x : Pagani ex pagis Atheniensiiimdkii,
    jura illustrai Wopkensius ex Rtiiilio Ilio, i, 157 : Si ubi exo'rti sunl, et cap. 11 conlirmat, Cecropcui pri-
    non displicui, regercm cum jura Quirini, ubi plura mum omnium fuisse, qui simulacra reperii : quo
    Sitzinannus. versus Sedulii de Cecropio veneno, «t A'ilienao
    271. E mss. alii, sustentent, et mox famuleniur; pago, vers. 40 seqq. h. 1. melius iniclliguiuiir.
    alii, smieiiiani. . . fiunidaniur; alii, suslenlenl . . . 281. Nostri plerique mss. et editi,-aut lales polius ;
    faniiilunlur. Sic fere edili varianl. Comiiiunis lectio C alii, aul poìius lales.
    subjonciivuui preferì; sci potest etiam iudicaidvus 282. 'Reg. 1, elOtt. 1, nullum lilulum exliibent.
    relim-ri : non lamen in altero verbo subjunctivus, in Poelm., Sacram Triadem asserii. Scheda; Poelm.,
    alleni iudicativus. et ed. Lips., placet : magis pomicimi esl juvat, quod
    272. Poelm., Aut subjecta foci : prò quo scheda; Prosa eliam ampleodlur. Mendose fteg. 4, juvet ire,
    ejusdem l'oelmamii adiuonenl, legendum focis. Reg. et Arnlz., per almunt.
    4, Aul snbjuncia focis, quaa fortisse genuina est le- 285. Curtius, Quiniilianus, el alii, diclini firmare
    ctio. Nebrissensis quidem ad hunc locum notavi!, gradimi, ul Virgiliusfirmare vestigia. Rom., ad urbem.
    subjecta, tonno superinjecta. Non male esset Aiti in- 284. Reg. 1, 2, 4, Olt. 1, Rom., (Parili., Vel. 1,
    jecia [ncis ; in Prosa est adhìbìla, De verbo (atnulen- 2, Mon., Poelm., Libertatis opem. Vali, i, 2, Ott.
    lur dixi ad vers. piaaccd. 2, Reg. 5, Mens, Ang., Alb., Aid., Libertatis ope:
    275. Irridet Itane insaiiam supersiidoneni Juvena- qttodpraetulii Grunerus liacdistinciionc, Properemus
    Jis sat. xv, vers. 10. in urbem; — Libertatis ape radìans ubi, etc. Putabat
    274. Reg. 4, viridiquehac urte; relineo verique. Grunerus, Fabiieiuni Ululasse ope in opem : quod
    276. Rei;. 4, pudeut; lege pudel. Olt. 2, longitm est. falsimi esse ex m>-s., el a-uliquUsiniis ediiionibus
    Ti't. Urere prò exsiccare, humorem absuntere, comperimi) est. Wopkensius lentaverat properemus
    apud Yirgiliuin, PIintoni, alios. in urbem; — Uberttisubi opuni : sed ex Prosa intel-
    27s. Urli., Meus, ne per. lexil, a manu Sedulii esse Libertatis opem; hoc enim
    279. Vat. 1. ex spinis, bene corredini) et spinis, e^t, nuoti ait Prosa, ad urbemnoslrmlibertatis aucto-
    ex Virgilio, ecl. 5, vers. 59, a quo hunc versum imi- irj rem. Btiiniatinus quoque prò hac ipsa scriplura stai,
    inalili-Sedulius, el muluatus est auctor Carminis ci opem exponit prò re, quae aliquid dlìeit, auxibo,
    io Genesin, quod inter Carmina .luv.-.ncisuppositiva, eie. Sic Iseanus de bello Trojan, l.n, vers. 261: Hicne
    auiduhia repostii, ubi ad vers. 121 notavi, cumdem nitor chiilybìs, hoc aurum hoslile, <decor\s*—Extor-
    versum in Cenione Probaa cxsiare. Reg 4, paiiurus quebai opem. Parrhasius ait, Sediiliiiiti secutura
    acutus : sed acutis habet Virgilius, et Columeila I. x fuis?e aiialogiain, Libertatis opem, li. e, fecundam,
    deCuli.bori,, vers. 22 : Spinisquefera! paliuron acutis. cum contrariuni sit inops, 'b. e., egontis. Confer,
    280. Pro addilo Wopke.isius et Burmanniis rc- si placet, oot. ad Dracont. I. in, vers. 415 : Liberiaiis
    ponere volebaol edita, li. e, prognata. Sententia opem ner ferrea vìncla tenebant.
    eadem est, errore Immillimifalsis uuininibiis cnllmn- 285. In Vai. 1, ex tholis factum llioris : repone
    pra'slilutn fuisse Pocianim geutilium ligmeuia in tholis. Od. S, potenti, recle factum s. ni. fetenti.
    cullo deorum promovendo ni ignara lHihui-.sepactemt 28<>.Parrh.,-et scheda Poelm.-, Quaveniem, quod
    tradii Isidorus !. vm Eiym. e. li : Ju quorum eliami slare quidem potest. Sed mss., Ci ipleriqtie oditi
    laudibus accesseruntpoelm, et composìlis cormiiitbus r referunt Qumrenii, el in Val. 1, ex Qumrenlisappa*
    in emionieos sitstulerunl. i'jt infra : Sed hoc a poeliss rei-corredimi Qiuereiili.
    totum fidimi est, ut deossuos ornureiil, eie Praauiit-
    a Virgilius, cclog. i, vers.27.
    h Psalm. CXLVI, vers. 2, et psalm. seq. vers, 12 seqq. Plura hic carmini'addim'tut.
    585 COELUSEDULII S84
    Pervia pulsanti reseranlur limina cordi. A Quae Genilor socia Nati virlule peregit.
    Ilic est ille lapis reprobus, quem vertice gestat Per digesia rudis necnon miraeula legis,
    187A.ngulus, alque oculis praebel miraeula 295 188 Dicemus, sancii conjunclo Spirilus actu
    [nostris, Qute Nalus sosia Patris virtule peregit.
    290 Cujus onus leve est, cujus juga ferre suave esl. Semper ut una manens deitalis forma perennis,
    Per digesta prius veteris miraeula legis Quod simplex, triplicet, quodque est triplica-
    Rettulimus, sancii conjuncio Spirilus actu bile, simplet.
    OPUS PASCHALE.
    lium canticorum, Mdificans Hierusalem Dominus, super vos, el discile a me, quia mitis sum, et humìlis
    et in seqnenti nihilominiis psalmo simililer explana- corde ( Natili, xi, 29 ). Ilio esl, ubi regia fulvis aula
    vii, Lauda, Hierusalem, Dominum, lauda Deum tuum, tholis irradiat, uhi petens accipit, quaerens inverni,
    Sion, quoniam confortavi! seras portarum luarum, be- pulsanti mox panditur. Hic il'e, predosus enim la-
    nedixit filios luos in le, qui posuit fines luos pacem, pis , qui ab acdificanlibus reprobaius in anguli
    etc. Audiamus ipsum quoque rerum omnium condi- nilet capile consdtutus. Cujus onus nimis leve
    toreni in Evangeliis suis, sacrosancio sermone cu- n seniiiur, cujus jugum suave plurimum compro-
    jus esse memoraril hanc urbem : Dico autem vobis, ba tur.
    non jurare omnino neque per cmlum, quia thronus Dei Igitur per digesta quaedam veleris Testamenti mi-
    esl, neque per lerram, quia scabellum est pedum ejus, raeula reluliniits, quaenamPater Fidi consonili, sanc-
    neque per Hierosolymam, quia civilas magni regis esl loque Spiritu secum gesserit constilulo. Per digesta
    (Manli, v, 54 seqq. ). Tamquam si dicerct mea, qui simililer quaedam novi Testamenti miraeula refere-
    aperdus dissimulava exprimere, ut humilitate ser- iiìtis, quaanam Filius paierno consortio, saiictoque
    monis culmen suae panderet majeslalis. Ita enim Spiritu secum gesserit constituio, ul deitalis una po-
    cum doceret, adtnonuit dicens : Tollitejugum meum lentia inseparabili semper virtute conspicua, et sim-
    SCHOLIA.
    288. Nonnulli vulgati perperam inlerpungunt la- est, ex Aldi ediiione fuisse eum transcripliim. Cel-
    pis, reprobus. Glos-a in Re.g. 1. reprobus, Chrislus larius suspieabalur, a maini Sedulii esse flaminis ,
    reprobatm a Judmis. Vide Docangium verbo reprobus. ne ultima in pairio casu spirilus, qua; longa est,
    289. Reg. 4, corrupie Angelus, alque. corripialur. Repugnant vel ustissima exemplaria cum
    290. Omnes nostri mss. Cujus onus leve est, cujus in hoc versu , tum in aliis ejusdem Sedulii, ubi
    juga ferre suave esl. Ita cum Inatti pleraaque ediiio- eodem modo oecurrit spirilus in patrio casu, cor-
    nés veteres. Fabricius ex ingenio, ut videiur. tmve C repta ultima : et in Ott. 1 glossa indicai hoc ipsum.
    est prò leveest : in coniment. vero pag. 79, leve re- Barlhius bujiismodi liceniiam notavit in Proba Fal-
    linei. Apud Bedani de Ari. ine.ir. bis occorra hic conia, Fortunato, et Milano. Vide ejus lib. xv Ad-
    versus, ul in mss. legilur Cujus onus leve est. Cella- vers., e 15, et lib. XLVI,cap. 15.
    rius Grunerus, et Arntzenius comra fidem mss. 295. Simili modo Dracontius lib. n, vers, 541 :
    etediiorum iransponuiii Esl leve cujus onus. Arnlze- Ad supiros revocans animas virtule parenlis.
    nius, et Burinaiiiius conjiciuul Cujus onus lene esl : 295. Urb. corrupte, Dicendus. Reg. 5, omittit
    •
    sic Paiilinus Natal. xi, vers. 57 Quia lene jugum, hunc versum, el praacedeniem.
    et leveChristi — Est onus. Revera ila edidit Parrhasius 298. Reg. 1,4, Lips., Vet. 1, Mon., Fabr., quod-
    Cujus onus lene est. Sed cum Cellarius ipse fatealtir, que est triplicatile, simplex: quod non di-qilioebil
    ejusmodi hialum non e-.se tosoliium, et similem Arnlzenio. Olmi». 1, quodque est iriplkabilìs implet,
    libitum cum reeeiidlnis eiiam ediioribus v. 521 hu- cnrreclum iriplicabile, simplet. Vati. 1, 2, Reg. "2, 5,
    jus libri adinitiai, el cum Sedulius in Prosa, etiti Ondi. 2, Urli., Meus, Ang., Rom., Alb., simplet;
    epistola ad Macedoniumonus Christi levevocet, scri- cujus glo^sa in Oli. 1 adunet. llincmarus in opere
    pturam mss. omnium retinere prope necessariinn de non trina Deilale ita eliam legit, quamvis sus-
    duco. Alimi osi de Paulini verbis : nani hic lene ac- lino.il, haac et alia hujusmodi a poelis christianis
    cipit prò suntui, et jugo accommodat, onus vero leve dici metri necessitate et per ineioiiyuiiam. Vide var.
    appellai. Alterimi est post suave commode aliasse lecl. advers. 524li. I. In plerisque ediiionihus esisim-
    poiesi : sed ab omnibus nostris mss. retinetur. plcl. Arnlzenius Parrbasio allingit quod esl iriptka-
    tosi hunc ver-iun in Urb. sic legitur : Explìcit liber D bile : sed quamvis in contexut edilionis Panhasii
    printus egregii episcopi Sedulii de veierìs Testamenti appareat quod esl triplicatile, simplex, '.amen in Cor-
    hisioria. Incipit secundus liber ejusdem de novi Testa- rigeudis monuit, legeudum quodque est triplicatile ,
    menti historiq secundutn sanctos quatuor evangelislas, siniplel : rejicit omnino simplex, et verbum siniplare
    el primo de solidissima atque individua Triniiate. novatuin a Sedulio ait. Palladius usus est verbo
    Pmfutio. simplicare. Salomon Consianliensis episeopus ex
    291. Epigraphe in Meo, Conlra An'ium et Sabel- Sedulio, quem memoria? inandaveral, ut liquei ex
    lium ; in Rom., De Trimiate. Barlhius vellel con- Prolegomenis num. 176 : In quo personm triplani,
    jungi Perdìgesta. Merito disseutiunt Wopkensius et subsianiìa simplal. Eadem esl sementiti in fine no-
    Arntzeoius : sententia enim esl, Reiulimus per mili* sub Oro-ii nomine super Apocalypsin : Ipse ,
    quaedam digesta, sive indine suo narrala : sic diges- qui simplex est in triplicitate, el triplexin simulicilale.
    lumLucm prò ipsios Evangelio dixii Teriulliauus, ut Legitur lia^cExposilio Pauli Orosii super Apocalypsin
    notavit Olio ad § 4 Prooem. Inslit. Pro legis male in quodam codice veteri , olim S. Maria; ad Al:ir-
    Vet. 1, regis. lyres nunc Val.eano num. 6596, cujus nieminil Ba-
    292. Reg. 5, sancii conjundos flaminis actu. Aldus ronius in Martyrologio, i Novembr., el in Anna!.;
    in erralis ita edam edidit, sed, ul puto, conjinctos sed revera ea Exposiiio non Orosii est, sed H;iy-
    error typographicus est. In contexlu Aldi legitur monis , in cujus Comment. super Apocalypsin exslat
    spìritus acni, *ut in fere omnibus mss. el edids. mihi
    Co- ad cap. VII, vers. 2.
    dex Reg. 5 recenlissimusest, adeoque suspicio
    ggg CARMENPASCHALE.LIB. I. . S8G
    Haacest vera fides, hanc sprévit habere sa- A. Al Dominus, verbum, virtus, sapienda, Ghri-
    [ totem [stus,
    300 Arrius infclix, qui curva per avia rectum Et totum commune Patris, delumine lumen,
    Flectere nisus iler, foveam delapsus in atram De solo solus, cui nec minus est Patre quid-
    Corruit, el tetri mersus petit ima profundi : [quam,
    Tam vacuus sensu, justaequam tempore poana;, 315 190 Nec , quo crescal, habet, gcniius, non
    189 Yisceribus fusis, vacuus quoque ventre [quippecreatus,
    [remansit. Ipse est principium : nam sicut clarus habelur
    305 Demens, perpetui qui non imilanda parentis In genitore manens, genitor quoque clarus in
    Jura, caducorum gradibus simulavit honorum! [ipso
    Namquehoniines inter nalum genitore minorerò Permane!, et rerum caput est Deus unus ubi-
    Lex carualis habet, quoniam pater ipseparentis [que.
    Filius ante fuii : mox el qui flliusest nunc, Non quia qui summusPater esl, et Filius liic est,
    510 Afforetesse pater ; sic per genus omne nepolum 520 Sed quia quod summus Pater est, et Filius hoc
    It uova progenieset avi numeranlur avorum. [est.
    OPUS PASCHALE.
    b
    plici majeslate sii triplex, el triplici majestaie sit £\ excurrit, et avorum alavi sento numeranlur in-
    simplex. Haec est vera fides, el firma credulitas. genti. Dominus, qui verbum, virtus, sapienlia, et lo-
    Hanc saluiem infelix Arrius habere coniempsil, qui, lum commune Pairis, esl Chrislus, de Imi,inelumen
    per devios curvi callis anfraclus dum rectum nitilur exorluro, de solo solus est naius, qui nec Patre mi-
    iter avertere, letram delapsus in foveam, caliganlis nor in aliquo, nec est, quo crescat, rebus universis
    tartari secutus tenebrosa est, tam sensu vacuus, et excelsior, quippe qui genilus, non creatus, nomen
    inanis, quam tempore jusd supplicii ventre quoque habet prò summitale Principium: ita enim, secun-
    vacuusfusisvisceribusexspiravit. Demens,qui pater- dum Joannem, Judaaisrequirentibus sese dixii esse
    na; divinitatis jura, uullius exemplo similitudinisco- principium. Quid ergo principium est, nisi cacumen
    sequanda, caducis pulavit gradibus compuiari ! Inter excelsum, supra quod nihil penitus rcperilur, semper
    honiines namque carnali lege nascentes filius minor inPaire permaiiens, qui in ipso semper manet Pater,
    est patre, quoniam pater ipse, qui filium nunc prae- rerumque omnium caput, unus individua;majeslalis
    cedit, pauloanlefìliusfuil, el qui filius est, nunc cer- esl Deus, non quia Filius hic credatur esse, qui Pater
    nitili' , cum a pater fieri posse non habelur ambi- est, sed quia Filiushoccredalur esse, quod Pater est,
    guum. Sic per oiniiem nepolum seriem nova proles sicut per evangelicamipse loculus est doctrinam
    SCHOLIA.
    299. Poelm. prò lilulo : Arrii Sabelliiquehmresim(C rige, li nova. Virgilii verba sunt I. iv Georg., vers.
    laxat.— Deest hic versus in Ott. 1, sed a tri. s. iu- 208 : Et avi numeranluravorum.
    seitus esl. Paulinus Vii. S. Mari., I. ì : Aitameliore 515. Arnlz., Est totum; quod sustineri posse exi-
    fidemlenuit, velcordesalutali. sdtnat Arntzenius, si interpungami-sapienlia. Chri-
    500. Arni., cuv.claper avia, minus bene. slus — Est, lolumcontinuilePatris. Vat. 1, El totani
    501. Rom., Flectere iter nisus, non male. Vet. 1, esl communePairis. Meliuslamen vulgata lectio reti-
    Fledere visus iler, forte errore typographico.Reg. 1, nebiiur. HaacTrinitaiis explicalioconferri potest cum
    Vatic. 1, Rom., Arntz., Aid., dilcpsus, quod dam- Prudentio Apolli, vers. 278, hynin. 10 Pelisi, vers.
    nai Arntzenius. Plerique habent delapsus: sed ejus- 516 seqq.
    modi permotatio frequens est in composilispraepo- 514. Scheda; Poelm., qui nec minoresl Patre quid-
    sitione de. Reg 1, a s. in., delapsus. quam. Mss., et edili, cui nec minusest Patre quid-
    50i. Turpe mortis genus, quo periisse Artom ex quam. sed in Oli. 1 a pr. m. erat minoresl. Fonasse
    Annalihus ecclesiasdcisconstat. legendum, qui nec minorest Patre quidquam,li. e.,
    505. Reg. 4, quia non : Virgilius, quem Sedulius qui nequidquain minor est Patre. Non einm raro ne-
    imilalur, liabel qui non. quidquampio nihil, vel non ponitur.Cicero i Tuscul.
    506. Reg. 1,2, 4,5, Rom., AH)-,Val. l.cum aliis, e 51 ; Secernereuulema corporeanimumnequidquain
    siniituvit.Oli. 1 ila eliam, sed videtur, prius babuisse aliud est, quam emoti discere, sive legas cum aliis
    simulavi!,quod exslat in multis mss., atque editis. nec quidquam, sive nihil quidquam.Ex prosa aulem
    Nonnullicontendimi, similare Laiinum non esse, el, vulgata lectio defendilur.
    ubicumqueid verbum occurrii, nmiaiidiimio simu- .n"' 515. Poelm. pessime inlerpnngit habet genilus:
    lare: sed negari nequil, apud scriptores sequioris non quippe creatus.
    oetatisfrequensfuisseverbumsituilo. Hoc lamen loco 5)6. Desiderabalur hic versus in cod. E., sed ad-
    veruni videlur simulavitex Virgilio 1. vi, vers. 585 : dilusfuit margini.
    Demens,qui nimtos, et non imitabilefulmen— JEre, 519. Pater e-l idem, quod Filius, non idem, qui
    el cornipedumcursu simulamiequorum.Confer Var. Filius, quia masculiiiumidemindicai per>onani,neu-
    Leci. ad Jtivenc.1. i, vers. 594. troni naturimi. Legesisnot. ad Drae 1. n, vers. 105.
    508. Meus,parenti, non male, prò parentis. Orieniiiiscarni, de Tritolale : Non idem, sed prorsus
    509. Arnlzenius adverlil, nounullos editos habere idem. Sic distingui! idem inasciiliiium, et neuiiuin
    filius nunc es!. Metri lex postulai filius estnunc. ex diversa syllabariimquanliiate.
    oii. Poelm., Fab., In nova; Rom., Id nova: cor- 520. Olt. 1, Sed quia quod sumus; obscure quod;
    a Alii, cimi palei' fieri; alii computerfieri. Impli- percipiittr.
    cata syntaxis lani in cannine, quam in prosa, quae b Gur non serienumeranlur'!
    saepe Carmine obscurior est; sententia satisper se
    PATROL. XIX. 19
    587 COELII SEDULII 588
    Sic ait ipse docens : Ego in Patre, el Palei1in A Ostenlant esserla humeris, nil (radere dodi.
    [me est. 192 Sed tantum cenare cali, prudentia quorum
    191 Rursus : Ego, atque Pater, unum sumus. 530 Stulta jacel, quia vana Deo est sapienlia mundi.
    [ Arrius UNUM Hic loquitur nimis, ille tacel ; hic ambulai, hic
    Dèbet scire, Susiusque Sabellius esse falendum. [slat ;
    Iste fidem ternani, ast hic non amplecdiur unani. Alter amat flelus , alier crispare cachinnum,
    525 Ambo errore pares, quamquam diversa sequen- Diversisque modis par est vesania cunclis.
    [tes; Interea dum rite viam sermone levamus,
    Qualiter assued varias producere sectas, 555 Spesque, fidesque meum comitantur in ardua
    Impugnant sua dicla viri, qui brachia nudis [gressum,
    OPUS PASCHALE.
    dicens : Ego in Patre, et Pater in me (Joan. x, 58 ). longa dispulatione cenare. Quorum- prudentia jacet
    Deinde consequenter adjecit : Ego, et Pater, unum inculta, quia vana est corani Domino mundana; sa-
    sumus (Ibid., 50 ). Arrius, unum, dici audiat; Sabel- pienlia; fragilis ^disciplina. Hic plus loquitur, ille
    lius, Sumus, dici coguoscai ; alter a Trinilate refu- plus lacet. Hic ambulando disputai, ille stando pro-
    giens, alter ab udiate dissenliens : ambo pares er- nunliat. Alius semper illacrymat, alius ridere non
    rore, licet diversa sentientes. Qualiter gendlium cessai. Diversis igitur modis par vesania videlur in
    dogmatuin suis obviare dictis invicem conanlur auc- cunclis.
    tores, qui brachia nudis humeris proferenles exser- Inlerea dum viatici laboris sarcinam sermonibus
    ta, nihil docendo tradere, sed tantum 'parati sunt allevamus, spesque simul ac fides in ardua meum
    SCHOLIA.
    menduni quidem est sumus prò summus. Schedaa lius corripielur cum Prudentio Apolli, vers. 178, et
    Poelm. praeferebant summis sine ulla ratione, ut in- aliis.
    nuit Arnlzenius. Pro et filius ms. Arnlz. quia filius ; 524. Arnlz., Ille fidem; celeri, Iste. Frcquenler
    affirnial Arnlzenius, id prosam non improbare : sed in mss. iste el ille confundunlur. In hoc verso isie
    fallitili1, nani in prosa semel tantum, ul in versu, et hic viilcni alier, allei: Plerique mss. et vetustis-
    legilur quia; in ea vero leciione, quam ipse indicat simi edili, ternam; recenliores, trinam. Gothescal-
    bis quia recurrerel. Hic cus in schedina, Quod Irina deitas dici possi!, inler
    (ambigue enim loquitur),laudantur
    versus, atque praacedens in quadam Reve- opera Hincmari, pag. 417, prò se adducit, el legit
    lalìoue lldefonsi episcopi Uispaniensis saaculo ix, ut Iste fidem frnam. llincmarus, pag. t05, distingui!
    dixi in Prolegom. num. 28, sed corrupie, hoc et filius inter ternus el trìnus, quia tennis est a ter, trinus a
    est prò et filius lioc esl. Error eliam est in editione iria, vel ires, eladverdi, Sedulium non trinam, sed
    Bedae, qua utor, quidquid prò quod : commentator ternani ponere voluisse. Seti revera eadem est uir'ms-
    quidem ejus libri de Metris habet quod. Vide etiam que verbi significato, ul ex Indice verborum Ju-
    Prolcg. num. 177 teslinionium Amalarii. duo venei palei. Plura eliam dixi de bue plirasi trina
    521. Vet. 1, agii, ineple, prò ait,-qum saepe deitas in iiymuodia [{ispanica, et in (tornili, ad Pru-
    in mss. eliam pernmlantur. Omnes nostri mss. cum dentìum. Adde fr'Ioruni Diacouum Luaduiien-em
    codd. Heinsii, Lips., Arnlz., et editionibus Parrliasii, lom. 1 Aualect. Mabillonii carni. 6: Nocte, dieque
    Aldi, et aliis, hiatum admitlunl, Ego in Patre, et
    hialum sic nonnulli edili hymnis irinuniinclamanlia numen. Ciani!l Florus eo-
    Pater in me esl. Ul fugìant, (C d'em sa-culo, atque Hincmarus. In cod. Arnlz. dele-
    coni Cappusol., el Puelm., docens : El in
    ego Patre; tum erat non , quod prosa el sensus postulata.
    :
    alii, docens Ego et in Patre. Quod a Sedulii manu
    Recentes editores hoc 525. Arntz., quamvis; alii, quamquam. Reg. 1, 4,
    non esse, salis per se patd.
    loco hialum recipiunt, quem vers. 290 reciperc uo- Meus, prò d. s., Vet. i, 2, Mon. , Taur., sequentes,
    luerunt. Beda sic etiam legit, ut a nobis editimi est, quod prosa confirmat. Alii, sequanlur. Sic etiam
    Cassiodorius expos. psalm. viri, in fine. In Rom.
    sed puiai, Sedalium conlra rcgulam grammatica; di- niendum sequalur.
    sposiiionis peccasse, ut verba Uedemplorisrednerel:
    528. Reg. 1, Ostentati!, quod magis placet, quam-
    scandite.imSic ail—ipsedo—cense—ginPa.adcoque
    tedio loco aumitli! trochacum. In eadem videlur esse vis reliqui praaferanl Ostenduni. Plus enim iiinuii
    opinione commentator anonymusSedulium Reda; in codice Ostenlant, scilicet Osteuduni lerrendi, el miiiilandi
    ms. Vaticano. Existimanl enim, uoluisse causa. Brachia exseria dienniur, ul exserti lunneri ,
    recipere hiatum. Longe aliter sentio ,Beda; ut iieruni lacerti, eie Vide Cerdam not. ad Temili. He Pallio
    dicam in line Elegiaa, ubi senleutiam fusius e 3, prope finem, ubi el Sedulium nostrum et plu-
    exponam. res alios allegat.
    522. Codex Taur., sumus. Sì Arrius. Arntzenius 550. Jacet ponilurpro conleintiitur, ut apud alios.
    sollicitabat hunc versimi, vel Ego, alque Pater su- 551. Meusconlra melmmille st.i; corride hicstai.
    mus unum : Arrius unum cum liiatu inter tiiiitm, et 552. Oli. 1, Reg. 5, Aid., cuchinnos; alii, cachin-
    Arrius, vel Ego, Pater alque unum sumus. Arrius num. Priorem lectionem suadel Persius, t|ttem imi-
    unum. Veruni cui bono ejusmodi verborum irajeciio? lalur Sedulius, sai. 5, vers. 87 : Naso crispante ca-
    Quid enim iiicommodi est, si ultima in Pater ratione li chinnos. Hoc ipsum postulai (ìctus in plurali, quod
    caesuraeproducami"? ex altera parie ponitur. Inidligil Heracbium , et
    525. Reg.4, summitsqueSabellius. Parrh., schedse Democriium, quorum hic risus, ille fietus amabat.
    Poelm., simulque Sabellius; lege SUMUSOHC Sabellius: 554. Poelm., Christi militcshorlalur; in plerisque
    nam ex duobus illis verbis , unum sumus, Arrius deesl tilulus. Viam sermone levatimi, ex Virgilio vili,
    «num negabat, Sabellius sumus; scilicai Arrius uni- 100 :
    tatem essentiaa, Sabellius triiiitaiem personarum. Ingrediens, varioque viam sermone levatoi,
    555. Reg. h, comitentur.
    Reg. 5, Aid., sumus Sabellius sine conjunedone que,
    quod tolerari potest. Melius tamen prima in Sabel-
    589 CARMEN PàgfJHALE. LIB. I. 59J
    Blandiiisadèuinmamtandem pervénimds^reèm. A 194 Exiguarii t-ÒiicSfledò'riiuni, iuus incola
    En sigho sacrala crucis vexiila cdriiScàiit : [sandis
    Eri regis pia castra micant, tuba clamai herilis, Ul merear habiiare locis, alboque beali
    193 Militibus sua porta palei ; qui hiilìiat Ordinisi extreiritis cònscribi in saacula civis.
    [intret : Gi-atìdia posco quidem : sed tu dare grandia
    540 Janna vos a;terna vocat, qiiaajanua Christus. [hosli.
    Aurea perpetua; capieds praemia vilae, 550 Qtieìri magis Offendil,qtiisquis sperando fèpe-
    Arnia 4iiibÙ3Dòlhtoi lòia virlutè gerfinttir, [scit.
    Et fixum est in fronte decus. Decus, armaque Cbristè, fave vòiìs, qui mundum' iti morte jà-
    [porto, [ còiilem
    Milidaequeluaa, bone Rex, pars ultima resto. Vivificare volens, quondam terrena petisli
    545 Hic proprias sedes, hujus mihi moanibus urbis Coalitus, humanam dignatus sumere formam,
    OPUS PASCHALE.
    comitanliir incessimi, biandius ad arcis sunimaafasii- hujus urbis in moanibusèxigua dignum habilatiòné
    gium, deposita difficulitite, pervéhimus. Ecce sacra; concède. Tuus sèmpèr incoia, tùùsqùe vernaculus
    crucis vexiila jàm radiane, ecce magni regis castra parvo sanctaa iriàrisiohis in aiigulo consiiiiitus inter
    piissitna coruscum lumenosleiiduni, fiaiuque sidereo r. beati òrdinis civés albo vitalis pagina; pòstremus
    tuba tJominice slaiionis exclamal. Militibus sù'aà merear niiinieipaiis ascritti. Grandia quidem postulo,
    porla; paiet accessus ; qui militai, iiigrediaiìir intre- sed libi grandia dare siippéditat magnitudo, quein
    pidtts. J.iiiua vos aaiern'naiis invitai, quaa janua ille magis offend'it, qui spem dubiahiide tanta pietaìé
    Christus, scilicet vox paterna. Aurea perennis vilae coiiéeperit.
    remuiieraiionegattdebitis, quia coalestia Dominiviri- Chrisle, annue vods, qui,- niorienteni mundum vi-
    litef arma Iràctatis, et in fronte decus affixum, fide- vificare fesdnaùs, coalitits peìiisti terrena', liùmàn'ani
    lis sigiti sacramenta monstralis. Ettegò decus, et ar- dignatus sumere èffigièm, aliena quidem suscipiens,
    ma coalestiatua, tuaamilidoe pars minima, bone rex, sed propria non relinquens. Hoc Mailhaeusadortus
    bajùlo' consécràta. Hic proprias me sèdes accipere, imprirois, hoim'nem' gehèfa'titèr expedivit. Marcus,
    SCHOLIA.
    557. Vel. 1, ducis, prò crucis, frustra : laudat 543. In Yal. 2, et in Rom. desideràiur alterulrum
    enim Sedulius signum, seu vexillum crucis, et for- decus.
    tasse respicil vexiila militarla chrisliaiioruitì, quaa 345. Reg. 2, 5, Vatt. 1, 2, Ang., scheda; Poelnì.,
    a Gonstaiilini tempore signo crucis ornabantur. C Rom., Ott. 1, 2, Urb., Arnlz.,codd. Lips., ei Barili,
    Prudendusl. i cotilraSymmach. vers. 464 : Agnoscas, cum Parrh., Aid., Hic proprim sedis, ul neclatur
    — In quibus ef- cum domum. Cani, cum nostris Reg. 1, 4, el mtrliis
    regina, libdis meo signa, necesseesl,
    figies Crucisaul gemmatarefulgel, — Aul longiè solido edilis, llicproprias sedes,quod prteluleruiiiGrunerus,
    ex auro prmfertur in liaslis, etc. Wopkensius, et Ariiizeniti's. In Meo ms. est scri-
    558. lo Poelm. error est turba prò luta. Meus ptura, quae magis piacere debet : Hic proprim sedes,
    cantal prò clamai: sed si hoc commulanduni esset, cujus lu inmnitus uttis — Exiejuam concededomum.
    melius reponeretur clangit, quod propfium est tubtc. line eliam referri potest lectio coni'munior, Hic pro-
    Pia castra dicunt ed un Paulinus Vit. S. Man. ii, prim sedis : nam sedis ex veièrr sèribendi ratione
    425,- et Drepauius hynin. S. Mieli, ardi.; cmleslia posiium videtur prò sedes. Pro cujus bène diati) est
    castra Lacta'tiliusde Stori. Persec. e 16. hujus. yEmulaiur Sedulius Virgìliùrii, ut sa-pe alias,
    559. Meusintra! : retineo intret. 1.111/Etieid.,vers. 167 : lìm nobis'proprie sedes, Itine
    540. Urb ,- Roni., a pr. m., 7110? janua esl Chri- Dardanus orius. Ac fonasse Sedulius scripsit Hm
    stus ; et Alb., qumjauna Christusest conlra nielrum, proprim sedes. Inlelligìt aulem, coalùni esse proprias
    recepiò esl ex glossa. Oli. 2, Pavrliasìns, el, ut vide- settes lioininum, quia inde, li. e, a Deo origuieni
    lur, Meus codex, cum inierrogaiione, qum janua? Irahun't, et illue redire debent. Explicari eliam po-
    Cltristus: qua; scriplura eb'gans videlur, el a Bur- lesl lite proprimsedes, nempe libi : nani coaluilisedes
    niamo! approbatur, sed a prosa abesl interrogaiio, est Dei. Juvencus 1. 1, vers. 574 : Nec [as est homini
    et-coiiiexiusipsee.ini abesse a cannine exigit. cmlumfurare per alluni,—QuodsedesDomini esl. Pro
    541. Parrh.,- scheda; Poalm., gaudio ; caeleri prm- ,"j. alia leciione Hic proprias sedes fàcit Virgilii locus
    mia, favede pròsa. Sic eliam legit atietor antiquus I. ni, &\\. vers. 85 ; Da propriam^ Tliyhibrme, do-
    VilaeS. Gerardi apud Barouiutn ann. 959, ti. 4, qui mum; da mxnia fes'sis,—El geiiùs , el mànsuram
    ex Sedulio sumil, Aurea perpeiumul conlingal prm- urbem. Acideprosam.
    mia vitm, quod ad reni suam accommodat. Munera 347. Scheda; Poelm., alboque beari—Ordine, el
    perpetue vitm vocai'Dracòntius I. 11, vers. 569, et extrciiius, inepte. ,
    miùieramtèrnosvitm in, I. vers. 455. Sic Terlullia 548. Dempslerus'ad' Rósinum l. 1, e. 17, citai Òr-
    nùs d'éJud. Dora. vers. fin. : Sic qu'oqtiè'còèlèsiiscd- dinis exlernus : ibi exptica'l, quid sii conscribi albo
    pìetis mtttìei'avite'; ci Prudendus Hamari, vers. 295, órdiiiis beati. Méiis depravale ciitis prò civis. Videlur
    Àurea àoiia—Jus'órùiA. In' précibus lilurgieìs ob- Sedulius esplicare v'oliasselócuni Prudénin,, nlioquin
    vium est proemiavitmmternm. difficileni, Hamar't.'vers. 955 : Non pàscobeata—In
    5ì2. Paulinus ile Vii. Mar/. 1, 271, Tola vìrlule• regione domum.
    precandi ; el 11,182, Tola fidei virtule precaiur. Simi- 551. In Heinsianocodice inscribilur Pro/onus fl«a-
    lia aMCribiiWopkensius, ex declam. Quintil., totat («or evangeliorum.Oli. 2, (ave cceplis,quod mundum.
    velocitale; ex Alludano, tola celeritate; ex OpTàTtìr f 555. Cant., sumere cameni; cancri, sme.erefor-
    hoc ipsum, et praeter ea loto imporlunitate, tola secu- mam, qua; phrasis salis usilata esl non solum a Chri-
    ritate, ex Minucioloto silenlio. stiauis, sed ab elbnicis quoque poelis.
    591 COELH SEDULII 592
    Sic aliena gerens, ut nec tua linquere posses. A Fulget apex numero, menses imitatus, et horas,
    555 Hoc Maithaaus agens, hominem generaliter Omnibus ut rebus tolus libi niililet annus.
    [implet. Hinc igitur veleris recolens exordia morlis,
    195 Marcus ut alta fremit vox per deserta 565 Ad vitam properabo novam, lacrymasque se-
    [leonis, dendo,
    Jura sacerdotis Lucas tenet ore juvenci.; Gaudia longa melam : nam qui deflemus in
    More volans aquilaa, verbo petil astra Joannes. [Adam,
    Quattuor hi proceres una te voce canentes, 19G Semina miltentes, mox exsultabimus om-
    360 Temporaceutotidenijlaiunispargunturinorbem. [nes,
    Sic et apostolici semper duodenus honoris 568 Portanles nostros, Christo veniente, maniplos.
    OPUS PASCHALE.
    ut leo mirabilis, per deserta vociferalus infremuit. nus libi milite! universus. Igitur hinc vetusta memo-
    Lucas sacerdotali religionis exordio sumpsit simili- rans antiquaa morlis exordia, novam properare
    tudinem de juvenco. Joannes aquila; volantis iinpetu delector ad vitam, ut qui Qelussemiuavimus in Adam,
    coalum verbi majestaie penelravit. Quatuor isti pro- hdiiiam melamus in Chrislo, et Davidicam merea-
    ceres, ac praacoues una teavoce cautantes, ceu tem- mur dicere cantilenimi b : Qui seminant in lacrymis,
    pora loddem per laiissimam lolius mundi sparguntur in gaudio metent. Eunles ibanl, el fletanl, miltentes
    effigiem. Sic apostolici quoque culminis honoris duo- semina sua. Venienlesaulem venient in exsulialione,
    denus apex semper refulgens, numeris horas imita- portanles nìanipulos suos ( Psal. cxxm, 5, 6 ).
    titi', et menses, ul, rebus omnibus congregads, an-
    SCHOLIA.
    554. Reg. 2 supra, Reg. 4, et nonnulli editi, hil nos cogit tam insolens verbum unas, unatis, agno-
    nosses; plerique, posses; Reg. 2, a pr. m., possis. scere ; adeoque tam in prosa, quam in Carmine sepa-
    Saepe accidit, posse et «osse inter se permutati, et randa sunt verba una te, scilicet : te, Christe , una
    interdum pai-uni refert, ulrum eligas : eadem enim voce canentes.
    eruilur sementiti. 562. Urb., Rom., imilalur, el horas. Arator 1. 1
    355. In Cautabr. Explicìt de vel. Testamento : in- vers. 164 : Duodeno refulgent—Signa chori, et vers.
    cipit de quatuor evangelislis.Prologus. Alb. Invocatio 558 : Ecclesimcrescetal apex.
    novi Testamenti. Oli. 1, De quatuor evangelislis. Oli. 564. Urb. corruptu, Hic ìgìlur ne terris recolens.
    2, Invocatio Sedulii in secundo libro. Pro agensReg. Pro exordia morlis codex vetus Taur., exordia mundi,
    1 aiens cum glossa scritens, sed prius videtur scri- quod lamen minus placet.
    ptum fuisse agens. Aldus edidit aiens, el in Emen- 566. Plerique mss. el edili, nam qui deflemus in
    dandis correxit ait, qui hominem, quomodo legilur Adam; Ang., Vel. 1, nani quod; in Reg. -I videlur
    eliam in Reg. 5. Animadverie phrasin ìmplere ho- C < fuisse nam quos , sed factum esl nani qui, et supra
    minem, li. e, munus hominis, ut ìmplere amicum, nam glossa nos. Scheda; Poelm. in textum recipiunt
    Deum, judicem, compiere duces. In prosa est expe- nos prò nani, alque ila in ipsa editione Poelmanni
    divii. legilur. Urb., male, nani qui defleviniusAdam; Rom.,
    557. Reg. 1, 2, 5, Vat. 1, 2, Ott. 1, 2, Urb., Alb., conlra nielrum, nani qui deftevimusin Adam.
    Rom., Meus, sacerdolii. Codd. Cani., Arnlz., edi- 567. Araior, I. ì, v. 419, videlur Sedulium a-mu-
    tiones Parili., Aid., aliaequesimili modo sacerdolii. lari, Da seminaverbi, etc. Colligal ista manus, te (ru-
    Editio Lips., sacerdolum. Plerique editi, sacerdotis, clificanle, maniplos.
    cum Ang., Reg. 4, Alb., et, ut videtur, Ott. 1, ubi 56s. Rom., minus eleganter, Chrislo nostros prò
    nunc est sacerdolii eadem veteri manu : sed aliud nostros Chrislo. Velusiissimus codex bilnioiliecaa
    apparet deleluin. In honiilia eliam veteri, cujus me- Taurinensis : Explicìt l'iter primus velerisTestamenti.
    mini num. 177 Proleg. , est sacerdotis, d mendose Incipit liber primus noviTestamenti. Legenti vita per-
    ore virenti prò ore. juveuci. Probabile valde est, a petua. Reg. 1, Explicìt l'iter velerisTestamenti. Incipit
    Sedulio esse piofecium sacerdolii : nani eum in hu- liber primus in novo Testamento.Ott. 1, Explicìt liber
    jusmodiconcisionibus mulinili esse, adverlit Parrha- Sedulii primus velerisTestamenti. Incipit novi Testa-
    sius, alque in hiijusceinodi genitivis pra;slantiores menti liber primus. Vat. 1, Explick de veteri Testa-
    alios habiiii duces, quos imilarelur, ut Virgili, auxili, mento. Incipit de novo. In nonnullis codicibus di-
    de Quamvis aulem quadrisyllabum sii sacerdolii, D siinctio indicatur inier librum primum , et secun-
    tanieu melius ita scribelur, quam sacerdoti, ut am- dum, sed sine ulla inscriplione Aldus librum pri-
    Iiignifas omnis lollalur. muin coniinuat usque ad versum, Prima sum Domi-
    559. Juretus in prosa legit tinaie voce, atque ila nus tlialamis dignatus adesse: quo alii teriium librum
    conjunctim edam in cannine legendum contendit, et inchoanl.
    exemplaria mss. in hunc senlendani irahil. Sed ui-
    a Juretus, ut dixi, et Gallandius Iegunt unate, alii lus. Aliquando verba eadem relinquo , quamvis fa-
    edili uuila. Divido verba, sicul in cannine, una te. cile possili! ad lextum carminis relormari, ut pag.
    11Paulo ante rescripsi melainus prò mctemus. Sic 195, gaudebilis quia : potest enim ex cannine re-
    nonnuniqiiain levi unius ritienila) iiiuialioneseiisum poni gaudebilis, qui. Saapius autem ila depravata
    prosa;, alioquin certuni, planiorem reddidi, ut pag. esl prosa, ut sine aliorum mss. ope inutile sit velie
    178, imilatur prò imitatus, el depulatur prò deputa- medicinali) adhibere.
    593 CARMENPASCHALE. LIB. li. 594

    LIBER SECUNDUS.

    197 Expulerat primogenitura saevissimus an- A 10 Coapitorigo, perii, clademque a semine sum-
    [guis [psit.
    Florigera de sede virum, blandique saporis Quid numerosa dies; quid tempore proderat
    lllecebrislcdium misero polarat amarutn. [ilio
    Nec solus meritam praasumptor senserat iram Cernere nongenlos ultra feliciter annos,
    5 Mortali sub lege jacens, sed prorsus ab ipso Progeniemque senum decimam spedare nepo-
    Humanum simul omne genus. Heu ! noxia con- [lum,
    Jamque suum nescire genus, cum vieta supre-
    198 Noxia tu conjux magis, an draco perfi- [mis
    [dus ille ? 15 Cursibus, extrema; sors irreparabilis horae,
    Perfidus ille draco, sed tu quoque noxia con- Sera licet, ventura foret, longumque per arvum
    [jux. Vita brevis nil esse diti cum fine doleret?
    Proh dolor ! aeterni fuerant duo. Crescere post- Nec reducem spes ferrei opem, primique se-
    [quam [pulcrum
    OPUS PASCHALE,
    Expulerat serpens ille nequissimus de paradisi ;B crescere coapit origo, lune periit, clademque parlu-
    sede florigera primogenilum dolosis artibus virum, ìiens a semine delrimenia suscepit. Quid illa tem-
    et illecebris blandi saporis abscondiiam ninrlem pestale numerosa dies, ac mulliplex? quid felicibus
    guslari feeeral mox amara.m. Nec indignationis di- vita; spaiiis nongentos proderat annos excedere, ne-
    vinteseniendam solus praaceptitemeràtorvilcedanino polumque decima senescente progenie, sui generis
    susceperat, sed ab ipso veniens liumana progenics externum sanguinem jam videre, cum sors huniana;
    longc morlis fuerat condiiioni succumbens. Heu ! condiiionis exlrema irreparabilis horaa supremis
    conjux crudelis, et noxia ! An ille magis draco per- cursibus occupala, lied serum, nequaquam lamen
    fidus homicida? Sed tu conjux quoque crudelisnoxia. declinaret interitum, longamque leinporuni per aa-
    Proh dolor! duo tantum fuerant Edemi. Postquam talem vilae a existens brevis, nihil esse diulinum ,
    SCHOLIA.
    1. Reg. 2, Incipit liber i de expulsioneprotoplastiex C gustaturus amaram—Tempore.Quod si minus arrideat
    paradiso. Yal. 2, Sedulii presbyleri liter secundus. polarat, cerie portarat longe melius esl quam portatiti.
    Meus , Sedulii de /ustoria Domini liter secundus 4. Olt. 2, sumpseral: lege senserat.
    incipit feliciter. Ms. Nic. Hcinsii, Liter primus Se- 7. Parili, inierpiingil Noxia tu conjux, magis an
    dui i De novo Testamento.Cani. Liber primus in no- draco perfidus ille? In Virgilio, quem Sedulius imi-
    vo Testamento. Oli. 2, De novoTestamento. Arn'z., tatur, pariter distingui poteril, Crudelis maler, maqis
    Incipit libersecundus. Ott. 1, prò titillo primi capilis an puer improtus Me? Plerique comma post magis
    De Adum dicil. R"m., Quod Adam (ini ejecius de apponimi.
    paradiso. Urb., De lapin protoplasti per draconem. 12. Reg. 4 mendose, Cernere non genitor ultra.
    Hic primus versus, el sex alii sequenles producun- 13. Edili, cum plerisque mss., senum. Oli. 1, sc-
    lnr in CollectionePisaurensi poelarum, ioni. VI, p. nes, quod explicari posset : Quid proderat, quod
    2i<2,inier carmina minora inceriorum aurloiT.m ex senes speclareni progenicm decimam nepotuii), de
    Tractalu diplomatico Miurinoruni, toni. III, part. li, Burmaiinns conjeeerat senem, eadem, opinor, sen-
    secl. 4, cap. 2, art. I. Ignorabat scilicet Colleclor leniia. Opiima quaeque exemplaria spedare, nempe
    Pisaurensis, Sedulii eos es*e. videre In nonnullis vulgatis cum Ang., exspectare,
    2. Nonnulli vulgati, blandisque; mss. et plerique quod frequenler a librariis confusimi cum spedare :
    edidi,i/audi(;«e,favenieprosa. Poelm. cum quibusdam aliquando lamen exspecloprò spedo, vel aspeclo pn-
    edilis soporis: alii editi cum plerisque mss. et prosa, nilur. Vide 1.1 Draconlii 550.
    saporis, cujus verbi glossa in Reg. i est illius pomi. 14. Parrh., convida ; legendum cum vieta. Nebris-
    5. Parili. Imlomisero: caeierilethum misero. Reg. -, sensis interpretatio est: qum mulliludine annorum
    1, prò d. s , vel correctione, Vatt. 1, 2, Oltob. 2, tandem vincimi:
    Urb., Aid., Rom., Alb., Reg. 5, et Ang. portinai. 15. Reg. 4, inseparabilis horm, qui error conlra
    Reg. 2, a pr. in., ul videlur, Reg. 4, Poelm., et metrum et sensuni inde oritur, quod in niullis mss.
    alii, portabat. Meus portoni. Reg. 2, a sec. in., scribilur inreparabilis. Virgilius lib. x, versu 467:
    Parili , et furiasse Reg. 1, a pr. ni., polobat. Oli. 1, Stai sua cuiquedies,breve,et irreparabile lempus—Om-
    ad marg. potatoi, in contexiu portai, sed videtur nibus eslvitm.
    fuisse deportai: hoc ipsum deportai est diversa alia 17. Reg. 1, Yalie 2, Aid., n»7i»7 esse: plerique w7
    lectio in Reg. 1. Genuina lectio mihi videtur pola- esse, quod perinde esl. Taur., Vita brevisnihil esse
    rat, quanìvis exemplum non inveniam hujus signifi- din cum fine doloris. Mss. nosiri cum plerisque edi-
    caiioti'tsaedvaapotare alicui aquam, vimini, el uieta- tis cum fine doleret. Fabr. el nonnulli alii vulgati, do-
    pliorice lethum prò exhibere potandum, aut gtislau- cerel, repugnanle prosa.
    dum. HucfacilI. iv, vers. 180: Quippenecemparvode-
    aGallandius, vita... cumclauderetur; alii, vita:., quiclauderelur.
    595 Cfjpy} SEDULII §96
    199 Terrigena cacca sorberei fauee nepoles : A 200 ""> Q110"l«dat, habens, matremque ob-
    20 Ni pius ille sator, cttlpasiguoscere promplus, [scurai honore :
    Reddere difficilis, sua ne faclura perirei,' 30 Sic Evaa de stirpe sacra veniente Maria,
    Quaaque Deo simiiis vivens aslabat imago, Virginis antiqua; facinus nova virgo piarei :
    Dissimilis de morte foret, veniale miserlus Ul quoniam natura prior vitiata jacebat
    Instaurarci opus, pomisque velarel acerbis, Sub didone necis, Christo nascente, rgnasci
    25 Qua; mandere palres, nalorum borrescere Posset homo, et veleris maculati) deponere
    [dentes, [carpis.
    Donaretque suis semper placalus, ut unde 55 HaacyenturasenespQslqiiain dixereprophetaa,
    Culpa dedit m.priem, pietas darei inde salutem. Angelus intacla; cecidi prpperaia Marisa,
    Et velut e spinis mollis rosa surgil acutis, Et dicluni cpmitata fides, uterumque puellaa
    OPUS PASCHALE.
    qui (ine clauderetur, ingemerei? nec huic malo re- inde vita; pietas enulriret immensa. Et velut rosa
    mediqm spes ulla promitleretaffulurum. Sed primi suavis, atque mollissima de spinoso cespite n^scitur,
    terrigeni» medium sepulcrale cunclas postremi quo- idi laesura matrem, quam gratto jucunditntis obscu-
    que genninis nationes avida passim fauce sorberei, rat : ita de stirpe nncenlis EvaeMaria sacro veniente
    nisi pius ille rerum creator, etconditor, cui proprium cum lumine, prima; virginis lueni seqnens virgo di-
    est veniam deliclis infundere, quam poanaliler im- luecet, ut quae prior natura vitiis inquinala dura;
    minere, fabricam sui operis ab ipso debilem funda- necis fueral conditioni subjecta, nascente Chrislo per
    rnenlo, lirmìus per euindem lapidem rursus dignare- hominem, homo quoque posset renasci perChrisium,
    tur erigere. Ne videlicet imago, qua; ad similiiudi- originalis macula; foaditalemveluslaii corporis inno-
    nem pei facta fuerat vivens, dissimilis babereiur ex valione posilurus.
    morte, miinusque venialis indulgentiae largiretur, Haec postquam prophedea saapius vox praedixit,
    ac poma », quaa paires acerba voraverunt, filioruip el Gabriel angelus Maria; jam presenti annuniiavit,
    obstupuere dentes, areeret, donaretque ndiissimus, mox puellaa credeulis in mero fidelis verbi mansit
    ac placatus, ut unde morleni peccala contraxeraui, aspirala conceptio, prolesque siderea nascendi sub
    iSCHOLIA.
    19. Wopkensius elsi probat emea, lamen suspica- bus auclor ejus sermonis B. Yirginem sine labe
    tur smvà. ' peccati originalis concepiam fuisse pròbai. Sedulius
    20. Ottob. 1, Ne plus ; lege Ni pius. Cani., male, imilalur Virgilium, ecl. 5. v. 39.
    priUjSprp pftii. In pti. 1 Videlur prò culpas prius 29. Quidaii) nis. apud Wassiutn Ind. Sallusiii
    exaraium culpìs. Frequeniius quidem ignosco cum p verbo obscurare exliibet honorem, quod probari non
    dativo reperitili1, sed bene etiam est cum accusativo,, po.lest. Wopkensius conjicit ATi(quod lerdal habens
    praaserlìm cum sequa tur Reddere difficilis, scilicet malrem, quam obscurathonore. Sed clarior esl lectio
    culpas. communis, cujus glossa est in Reg. 1, matremque—
    21. Reddere culpas, prò punire, vindimre, phrasis surculum suum spinosum. Io cit. semi. Gers. Nil
    est ex sacris lilleris petita, ab Auguslino edam, et quod Imdit, habens, vel quod obscurat honorem, quod
    a Paulino Petrocorio, et similibus usurpata. non probo.
    23. Parrh. in Addéndis observavil prò veniale 50. Hoc loco in Olt. 1, titulus est De Eva, in
    scriptum alicubi vernale, videlicet opus servile, voi Reg. 1, De sonda. Maria. Pro sacra, ms. Arnlz., pia.
    servum, qui erat opus suum. Nexus litterarum, quo Sedulius in Maria secundam modo produci!, modo
    in nonnullis mss. scribilur veniale, huic leclioni corripit, ut vers. 49, li. I., Quis fuit ille nitor Marim.
    ansam pnaaberepotui.t. In Reg. 1 glossa esl veniale— 51. ApudGersonem loco cil., piai; lege piarei.
    recuperatile. Alii interpreianlur venia dignum. Po- 52. Parrh., scheda; Poelm., Et quoniam.
    teri! etiam accipi adverbii more. Vide noi. ad Drar 34. Otlobon. 1, Yal. 1, Urb., Possit; alii, Posse/.
    coni. Salisfact. vers. 121: Namque inimicorum culpìs In Reg. 2 jPosce|icorredimi per Posset. Reg. 1, mo-
    venialeminaris. culas prò maculam. Arntz. culpm prò carnis : sed
    25. Meus, mandare; emenda, mandere. Obscura praeferendum esl carnis ; senno est enim de veteri
    syntaxis, ex prosa explicanda, ex qua videtur le- /tornine,ut vocal Paulus e iv ad Ephes. vers. 22. Afa-
    gendum in praelerito Qummansere, vel, ut nominili cula prò dedeeore, infamia, turpitudine, a Cicerone,
    malunt, mansere, vel manduere, quod per synaeresin et aliis sunìi solet.
    slare potest. !D 55. Rom. prò titillo Ubi Maria occepit Spiritimi
    26. Donare prò condonare, remillere, elegansesi: sanclum. Meus, Annunlialio beaim Virginis. Val. 1,
    sed adjtingi solet accusandi casus, ut ìnjurias, prò Angelusad Mariani. Urb. prmdixeK enntra nielrum.
    quo hic est ut pietas darei, eie Mss. nostri cum Aid., Parrhasio, aliisque editis,
    28. Reg. 1, pis. Btirmanni cum nonnullis edilis, dixere, quod reposuit etiam Arnlzenius, cum in non-
    Et. velut in spinis. Val. 2, Reg. 5, Aid., Et vellutie nullis vulgatis ì-epcrisset cecinere.Uirumque verbum
    spinis. Plerique, El velut."espinis. Oltobon. 1, Ut apte de oraculis dicilur : sed cecinii vers. seq. oc-
    velut spinis, desideralur e, ncque bene esl Ul. Alb. curril.
    ms., Et velul ex spinis. In Gersonis serra. 5 de Con- 56. Taur. corrupte pwphela prò properala, uti
    cepitone immaculala Deipara1, sive quis alius auctor eliam legit Beda de Meir.
    ejus sermonis est, legitur £u velut e spinis nobilis 57. Val. 2, Reg. 5, Aid., didimi esl comitato,quod
    rosa : sed nobilis cum metro stare nequit. His versi- ex glossa est.
    a In vel. cod. erat acervoex illa litlerarum b el v vino distinct. 50, ubi legitur uvam prò qua pomum
    affinitate, qua; facile degeneral, ul noiat Juretus : hic habet Sedulius. Forte legendum pomis.... obstu-
    qui etiam advertit,idsumptum ex Hieremia cap. xxxi, pescere.
    vers. 30, et Ezechiele cap. xvin, vers. 2 et repeti de
    597 CARMENPASCHALE. LIB. IL 508
    201 Sidereum mox implel onus, rerumque A Quis fuil ille nitor, Maria; cum Christus ab alvo
    [ creator 50 Processi! splendore novo ? Velut ipse decoro
    Nascendi sub lege fuit ; stupet innuba lensos Sponsiis ovans thalamo, forma speciosus amoana
    40 Virgo sinus, gaudetque suum parilura parentera. Prae naiis hominum, cujus radiante figura
    Janique novem lapsis, decimi'de liminemensis Blandior in labiis diffusa esl gratia pulchris.
    Fulgebat sacrala dies, cum Virgine feta 0 facilis pietas ! ne nos servile teneret
    Promissum complevit opus Verbum caro faetum, 55 Peccalo dominante jugum, servilia summus
    In nobis habiiare volens ; lum maximus Infans Membra lulit Dominus, primique ab origine
    45 Intemerata sui conservans viscera templi, [ mundi
    Illaasumvacuavit iler, prò virgine testis Omnia qui propriis vestit nascentia donis,
    Partiis adest, clausa ingrediens, et clausa relin- 203 Obsitus exiguis habuit velamina pannis :
    [quens. Quenique procellosi non mobilis unda profundi,
    202Quaeu0va lux mundo.quse loto grafia coalo! 60 Terrarum non omne solum, spatiosaque latì
    OPUS PASCHALE.
    lege deliluit, qua; cuncla suo nasci nulu concessit. [B et conceplus, et creatus est. Quaa nova; lucis illa
    Tumebant virginis sinus, et fecundilalem suorum lune claritas mundi totitis oras implevit! quae coalo
    viscerum corpus mirabatur intaclum. Grande mundo laetida! quis ille nitor effulsit, cum Chrislus splen-
    spondebat auxilium feminei partus sine viro myste- dore sidereo, velut sponsus procedens de thalamo suo
    rium, quaa nttltius macula; naavo fuscata, tenso nu- (Psal. xvm, 6), Maria; processit ex ulero! Cujus ita
    triebatur ventre praecordia, genitoris genilrix mox species divina videbatur b praaminere, ut Davidicus
    futura. ipsum psalmus ita pronnntiet : Speciosus (orma prw
    Nonus inlerea mensis effluxerat, et decimi lumen filiis hominum. Diffusa est gratia in labiis tuis, eie.
    immortale radiabai, claruit fetu virginen spiriialis ( Piai, XLIV,5 ). Bene prm filiis hominum speciosum
    grada; manifesta promissio, el a Verbum caro factum definivit, quia licei humanae susceperil incarnaiionis
    esl, et habilavit in nobh,i& est, hab'uavit in boniine, effigiem, filiumque hominis in evangelica praadiea-
    cujus se dignatus esl carne vestiri. Infans parvus, ac tione saepe dixerit, peccaium nos tamen originale
    maximus, membris scilicet exiguus, deilale praacel- foadaverat, quod ipse non habuit, qui suae nos nad-
    stis, per hospitalis iempli sinceram defluens caslita- viiaiis puritale mundavit. 0 pietas clemens, et fa-
    tem, non laasit corpus abscedens, qui non laeserat cilis ad saluiem ! ne nos jugum diuturna; premerei
    cum venisset. Vere divìnce generationis est hoc se- C serviiulis prò condilione peccali, Dominus servi
    cretum, testis virginis partus ostenditur, qui ma- membra suscepit. Audiamus vocem Pauli diceutis
    terni pudoris cuslos, ingressus clausis visceribus, Apostoli : Semelipsum exinanivit, el formam servi
    SCHOLIA.
    58. Parrh. complevitprò mox implet, improbanii- montoni intemerata; virgidtads Deiparaa ante partum
    bus schedis Poelm. et in partii protulit ex prosa Raibertus, ut divi n.
    59. Reg. 1, Nascendo, posteriori m. Nascendi. Cel- 168 Proleg.
    larius cum solo ms. Heinsii plenos. Grunerus el Arnt- 48. In Reg. 1 videlur fuisse ut in aliis, grolla : sed
    zenius revocaruiu tensos, quod cod. Taurin. e! nos- eliam velus manus scripsit gaudio : quod sane displi-
    tri conlìrmanl, excepto Vat. 1., ubi est plenos. Utra- eere non debet, et a prosa indicaiur.
    qtte phrasis poetica est. Prosa prò lensos facit. 50. Val. 1 a pr, in., Cam., Tom. 2, decore. In
    40. Conjectura Burmaniii clauditque suum. Ego Vat. 1 factum decoro cuoi aliis nostris mss., et ple-
    contra, si ìnvenissem clauditque, conjecissem gaudet- risque editis, probantibus schedis Poelm. Vulgati
    que : adeo hoc prae ilio placet. nonnulli decora, quod non ita placet.
    41. Rom. Natalis Domini. Poelm. E Virgine nasci- J) 51. Urb. ovas : lege ovans.
    tur Christus. — Arnlzenius notai, in Vel. 1, Mon., 52. Reg. 1, Prm filiis supra diversa ledi», vet
    frustra esse decem, sed non distinguiti an decem po- correctio, Prm nalis, quod plerique alii mss. et editi
    siltini sit prò novem, an prò decimi, Uirunilibet fm- repraesentant. In Olt. 1 supra natis veluti glossa est
    prnbari debel. Idem Arnlzenius curii schedis Poelm, filiis. In ed. Lips. prodiit Prm filiis ; contraeds dita-
    de lumine: ila edam Olt. 2 recens codex. Caateri bus syllabis in imam.
    nostri cum Parrh., Aid., Edimb., ms. Arnlz., de li- 53. Parrh. In labris.
    mine. In prosa pariler malim limai prò lumen. Ne- 55. Urb., Ou. 2, cum Parrh,, damnanle: alii domi*
    brissensis explicat In principio, el nolat, praepositto- nante.
    nem prò pra-posiiione adhiberi, nempe de prò in. 56. Vat. 1, primaque.
    45. Oli. 1, dubie, Verbumcaro factum est : ita dare 58. Ott. 1, Óbvisis; supra, Obsitus. Obsitus pannis
    Reg. 5, el Aldus, fune disiinguendum eritsic :— Pro- ex Terentio ; quod, etsi multi accipitint prò Siiualido
    missumcompievi!opus Verbum, caro (aduni, est In pannis, proprie tamen obsitusesl lectus, invoititus.
    nobishabitare volens. 59. Nonnulli editi, Quem procellosi, repugnawté
    47. Ottob. 2, clausam ingrediens, clausamquerelin- metro.
    quens: quod edam Burtnanno in metileni veni!. SedI CO. Cant., Tom. 2, 3, speciosaque: magissenfénf*
    proba est lecito communis cum glossa codicum clau- tii» congrui! spatiosaque. Frequens est mutalto Ila-
    sa — viscera. In Ang. videlur clausam ingrediens : rum vocum.
    postea dare et clausa' relinquens. Hoc clarum lesd-
    a Joannis cap. 1, vers. 14. Raibertus, qui, ul dixii est, et creatus.
    Proleg. n. 168, Sedulium laudat, sic legit : Infans> b Margini edidonum adjtoitur diversa scriplura
    namque parvus... exiguus, sed dettate... abscedens,, pmnilere.
    quod non... generationis hoc... visceribus conceplus s
    6»9 COELHSEDULII 60ft
    Non capit aula poli, puerili in corpore plenus A 204 Nec primam similem visa es, nec habere
    Mansit, et angusto Deus in praasepe quievit. [sequeniem,
    Salve, sancia parens, enixa puerpera Regem, Sola sine exemplo placuisli femina Christo.
    Qui coaliim, lerramque lenei per saacula, cujus 70 Tunc prius ignaris pastoribus ille crealus
    65 Numen, el aeterno complectens omnia gyro 205 Eniluit, quia paslor erat, gregibusque
    Imperium sine fine mane); quaevenire bealo [refulsit
    Gaudia matris habens cum virginiialis honore, Agnus, et angelicus cecinit miraeula coalus.
    OPUS PASCHALE.
    Suscepit, etc. (Philipp, II, 7), quique cuncta vestii ab simis Deo. Ulique in altissimis gloria Dei permansit,
    origine mundi, nascentia pannis inveivi sua passus unde Christus veniens non recessil. Et in terra
    est membra. Et cui coalumparvus est limes, terra pax honiinitus tonm volunlalis. Terram dedendum
    deficit, maris unda non sufficit, plenus mansit in est honiines nuncupari, de qua sumus, Domino
    corpore puerili, modico Deus recubans in praasepi. fabricante, plasmali, qui Adam increpans dixil:
    Salve, parens oplima, tanti regis puerperio conse- cQuia terra es,in terram itis (Gen.in, 19).Tunc terra
    crata, qui supernis ilajugiler et infiniis dominaiur, nostra pacem meruil post illud belluni ferale, quo
    ut ejus imperium, poteslas, et nomen nec initium cecidit, quando Christus terram nosirae carnis as-
    noveri! habere, nec finem, quaa beati ventris honore sumpsit. Nani si terram. in hoc loco campos arbilrc-
    conspicuo simul el niateresseprobaris, el virgo. Cui mur diclos, et monles, quam pacem polest habere,
    nulla penitus acqualis femina reperitur, quaa tonni vel praelia, mutala moles, et pigra ? In honiines ergo
    decus simililer praecesseril, aut sequatur a, sola pla- specialiter pax illa descendii, quos bona; volunlalis
    cens singulariler Christo, nulli compararis exemplo. capaces inveneri!, ut ubi siudium sinceri proposili
    Tunc b angelici facundilate sermonis pastores primi rerum scrutaior et cordis esse conspexerit, illic do-
    gregem suum nocturnis vigiliis servantes, nattini Do- micilium sua; deleclelur instniere mansionis. Pax
    minum coguoverunt, ut et pastoribus pastor mundi esl enim, et ralio melioris arbitrii, conlra spiritimi
    claresceret, et inier greges agnus genilus appare- carnis non favere cerlamini : sed utrumque manen-
    rei Igitur, ut evangelicus senno lesiaiur, ila pro- lem concordi jugiler puntale cum spirilus domi-
    nuntians : Et subito facta est cumAngelo muliitudo nalione servare. Nec debemns tantum de carnis im-
    milìlim coeleslislaudanliumDeum, eldicenlium: Glo- p becillitate diffidere, ul de coalesti videamur auxilio
    ria in altissimis Deo, et in terra pax honiinitus tonm desperare. Omnipotens enim Dominus Jesus Chri-
    volunlalis (Lue. xi, 15, 14). Ostendit Evangelista; slus, qui Dei et hominis mediator appiobalur, ut
    fidelis assertio, de cujus ageretur hic regno, quando excusaiioneui nobis corporea; fragilitatis o(Terrei ,
    coeleslis militiaa muliitudo Deum laudai in ChrMo, siudium lantum nostra; volunlalis inquirens, pcr-
    ul licet bumana fuerii prò matris condidone crealio, fectionem boni operis sua; majesiati servavii. Apo-
    deitalis tamen una communio Patrem cognosci de- stolica namque dodrina sic explical, dicens : Velie
    monstrat in Fido. Dicebant ergo : Gloria in altis- adjacens mihi est, perficcre autemtonumnon invento,
    ìSCHOLIA.
    61. Vet. 1, 2, puerile. perium idem manet. Nebrissensis pulat, mternoad
    62. Prmsepe in ablativo, ul in eodem casu mare mundum archetypum referri, ani prò semper poni.
    dixerunt Plautus, Lucrelius et Ovidius non semel. Sed verbum gyro polius indica! motum perpetuimi,
    Poterit eliam prmsepeesse a praisepis, prmsepis le- quo res creaite agunlur. Ex prosa lamen certa hujus
    nito, gen., si legami'angusta. Confer 1. iv, vers. 501. loci inlerpreiatio erui non polest.
    . 65. Rom. Hic laudai Dominimalrem. Meus, Salu- jj 68. Platisitiilisest scriplura Parrhasii Nec primam,
    lalio. Poelm., Grandinìo ad Virginem malrem. Hi aul similemvisa es, nec hatere sequeniem.Posi-elenim
    seplem versus characlere,rubro in^codice Urb. di- accipi primam prò, priorem. Repugoanl alii omnes.
    slincli sunt. VideProleg. num. 170.' Reg. 1, ATecprimam visa es similem: celeri, uli
    64. Mss.omnes nostri, cuin plerisque aliis mss. et eliam libri liturgici, A'ecprimam similem visa es.
    edilis, tenet. Parrh., Lips., scliedaaPoelm., et editio S. Bernardus in semi. 4 de Assiimpiionesic versus
    Poelm. ad marg., MissaleRom., regit: quaa fonasse iranspouit, ut oraiioni su» accommudel: Unum est,
    glossa esl alienili, nam in Rom. glossa ad lenet est in quo Nec primam similemvisa est, nec hatere se-
    guternat. Hocsenso accipi posse tenere, ex Juslino queniem, — Gaudio matris habens cum virginiialis
    et Melaostendit Arnlzenius. Bedain Unmiliario Al- honore.
    cuini Colonia;1569, in Couimem. B. Virginis, proferì 70. Ollobon. i,Uti Pastoribus eniluit. Meus, Pas-
    hos sex versus, et scripluram recentiorem lenet regit. toribusnuniiaioi:—Ottnb. 1, ex correclione. Oli. 2,
    65. Reg. 1, Nomen, sed corredimi per Numen. Alb., Reg. 2, 4, 5, Rum., Meus, Yait. 1,2, Urb.,
    In Lips. ms. Cellarius tondi esse Nomine, vel No- Aid., Parrh., codd. Cant., Arnlz., creator. Reg. 1,
    mine. Urli., Rom., Numen mterno: desideratili' et. crealus, quod follasse fuit in Oli. 1, in quo glossa
    Meus, Numen ab mterno.Vera lecito esl, Numen, et esl secundumhumanilalem, el relineiur in plerisque
    «Eferno.Wopkensiusvellet jure prò gyro, cui minime edilis prò natus: habet enim creali hanc significalio-
    assentiar : esl enim puledra opposiiio in gyro, et nem, qoam prosa comprobat.
    manel. Siecula enim gyro ci molo perpetuo volvun- 71. Mhs. omnes nostri cum veiusiissimis edilis,
    tur; Deus aulem, ejusque nutus, seu numen, el im- ms. Heittsii, el schedis Poelm., Eniluit. Cellarius
    a Gallandius, cum reperissel signatur . prudenler h Gallandius hic caput 4 inchoai.
    conjecit et reposuit sequamr, quod sensus et Car- « Infra videlur legendum muta moles.
    men exigunt.
    601 CARMENPASCHALE. LIB. IL ; C02
    Talia Bethlaeisdum signa gerunturin oris, A 80 206 Mox sibimet, qui primus erat : tunc fronte
    Eoi venere Magi.soevumquelyrannum [serena
    75 Grandia sollicitis perturbanl nunlia dictis : Nubila mentis habens, ciani mandat ubique
    Judaicis nuper populis Orientis ab axe [requiri,
    Progenitum fulsisse ducem, hoc coalilus astra, Sicut adorandum , quem traclat fraude ne-
    Hoc slellam radiare novam. Ferus arbiler aulae [candum.
    jEstuat Hebrseae, ratus, hunc succedere posse Quid furis, Herodes ? Chrislum sermone fateris,
    OPUS PASCHALE.

    quia videlicet nostrum esl bonum velie, Dei perficere menler insanis? Chrislum siquidem lingua profile-
    qui pacem suam hominibus bona; volunlalis infun- ris, corde persequeris, mentemque teiram, el nebu-
    dit. Divinus deinde sermo prosequitur dicens: losa; caliginis obscurilale damnatam, jucundi vullus
    Cum ergo natus esset Jesus in BethleemJudm, in serenilale dissimulas. Chrislum namque mandas iu-
    diebusHerodis regis, ecce Magi at Oriente venerunt quiri non adorandum religione, quam fingis, sed ne-
    Hierosolymam,dicentes: Uti est, qui natus esl rex JJ candum fraudibus, quas moliris. Erras nimis, et fal-
    Judmorum? Vidimusenim slellam ejus in Oriente, et leris. Illum credens tibi succedere,qui regia primus
    veniinusadorare eum. Audiens aulem Herodes rex, dominatili-in sede, qui nec succedil peniitis, necde-
    turtatus est, et omnis Hierosolyma cum ilio. Et con- cedit, sed aeternus soliuni suse possidet majesialis,
    gregans omnesprincipes sacerdolum, et scritas populi, legemque legis, ac negligis, qui Regi regimi lua re-
    sciscilavitat eis uti Christus nascerelur. At Mi dixe- gna minaris. Carel verbis haec culpa, caret excusa-
    rnnt : In BeildeemJudm. Sic enim scriptum esl per lione perfidia : hunc enim conaris exslinguere,quem
    prophelam : Et tu Bethleem, terra Juda, nequaquam le promiseras adorare. Minus forte delinqueres, si
    minimaes in principitus Juda. Ex te enim exiel dux, de Christo nihil quaareres, quatenus homicida tan-
    qui regni populum meum Israel. Tunc Herodes, ciani tum velut ignoium hominem persequendo,non eliam
    vocatis Magis, didicit at eis tempus stella;, qum appa- sacrilegio esse Deo videris e offenso. Nonne legeras
    ruil eis. Et mitlens illos in Bethleemdixit : Ite, el in- eum Davitlicocantico sic nionenieml : Notile tangere
    terrogate diligenter de puero. El cum inveneriiis, re- Chrislos meos, et in prophetis meis notile malignali ?
    nuntiale milii, ut el ego veniensadorem eum a. Conve- Cur ergo divina; praeceptioni parere necesse sit, ut
    nienter scripturarum sinctioni concordans b Christi neque Chrisii ejus, neque propbetae e maligna quid-
    naiivitas ab Orienle fulgebat, qui implel, quod Za- p quam improbilate susiineani? quia videlicet spiritali
    chariae designat oratio « : Visitavit nos Oriens ex consecratos unguento nefas grande sii coiitunieliuse
    allo. Nani et Davidieus stolida contine! psalmus d : Iraclari. Quale nomen habebii hoc crimen, ni ipsum
    In sole posuit tabernaculum suum, eie. Sole vero si- Dominum Chrislum, a quo Christi sunt nuncupali,
    gnificai Orienlem, de, qua regione semper oritur ipsum vero prophelam, a quo verax propbeda de-
    dies. Quid igitur, Herodes, acuiiiis furis ? quid de- scendit, luis ambias dolis interfici? Nonne David,

    SCHOLIA.

    cum aliis vu'gatis praalnlit Emicuit ex simili Pru- neni hunc tu vocilare memento, \\l animadverti .iti
    deniii loco Caihem. hymn. ix , vers. '27 : Emical eum locum Juvenci.'
    promissus olim. Arnlzenius hoc ipsum (end , quia 78. Urb. Hmc slellam.
    emicareillì dicunlur , qui fnlininis instar illieo pro- 79. Meus, succederelerrm nullo sensu.
    deunt, el ex improviso adsuut. Veruni hoc loco 81. Reg. 1, Olt. 1, Alb., Parrh., Vet. 1, 2, Mo-
    magis genuina , et opportuna videi tir lectio com- llasi., tres Tornaasianae, el alia; editiones, hatens.
    munis velerum exemplariiim Eniluit, praaserlim si Reg. 2, 5, Urb., Ott. 2, Meus, Rom., Ang., Vati. 1,
    aitendatur ralioEniiuii pasioritns, quia pasior, et gre- 2, Cant., aiens, cum elossa in Reg, 2, nulrieiis. In
    gitus refulsilagnus. Hoc ipsum confirmai prosa clares- Ott. 1 ex habens videlur factum aiens cum glossa te-
    cerei.V:-t.l, qui pasiorerat, Vat.2 ambitine aiti velluta. gens, et in Reg. 1, aliquis in hatens voluii t conver-
    75. Rom., Cum stella viso est Magis. Meus Magis rà tere in l, ut nunc legalur halens. Reeeniiores Cella-
    sigilificalur. rius , Grunerus, Arnlzenius damiiant hatens, quasi
    74. Meus, suniimimqiielyrannum, quod nonsequor. id sit librarli. Passim quidem occiirnml hac phra<es
    Beda de Meli', conimunem lectionem edam lenet atere vulnus, aleresilim, seulenliam, amorem, curas ,
    smnimqne. malum. Veruni mihi a manu Sedulii videlur esse ha-
    77. Alb. Per genilum : lege Progenitum. Reg. 4, tens : nihil enim aliud vult significare, nisi Hero-
    ducem, oc cmlitus; Urb. ducem, lime cmlilus. Caateri dent nubila mentis serena fronte occultasse , quod
    ducem, hoc. Beda de Meir. cap. de synalceph. probat melius expiimiiur per habens , quam per aiens. Duo
    hunc hialum ratione aspiratioois vocis hoc , qua; nostri mss. vetustissimi luenlur/infreiis.Prosa iitrum-
    vini consonanlis habet, laudatque hunc versum libel admillil.
    Sedulii cumalto Juvenci I. i, vers. 61 : Nomineloan- 82. Olt. 2 male dividit Sicut ad orandum. Pro
    a Malth. cap. ii, v. 1 seqq. d Psalm. XVIII, vers. 6.
    b Nonnulli apponimi punclum post concordans: e Invenio videris apud Gallandium, el alias edi-
    nimirtim senno divinus, qui in fine capilis praace- tiones Patrum ; sed poto, legendum vidcreris.
    denlis nominatile Paulo infra reposui corde perse- t Psalm. 104, vers. 15.
    querisprò prosequeris. «Nonnulli propheta sine dio sensu. Pro snsti-
    c Lue cap. i, vers. 78. neam repotiendum videtur sustineant.
    603 COELU&PULU 604
    gQ7 Et sensu juguUre cqpis, legcmqmi }egend.o4 Herodes alius, quod. lu niolire, videbit."
    85 Negligis, el Regi regum lua regna tninaris. 203 Erga ajacres summo servantes lumina
    Ne lamen insano careant tua nomina facto, coalo
    Patrandum sub honore crucis,sed criniinegenlis, 90 Fixa Magi, sidqsque rnicang regale secuti,
    OPUS PASCHALE.
    mandalis Domini servieniem, debuisti sectari, qui facturum non roeruit oblinere, Nisi enim veris ado-
    Saul in speluncam, qua latèbat, togressum cum ila raloribus. Ppminum non coiicedilur adorare ; sicut
    a cogeretur exsiinguere, ila respondit b : Absit a me ipse Dominus nosler ad Samarilanam mulierem Io-
    omnino hoc, mihi non contingat a Domino, si fecero, cutus est, dicens a : Vos adoralis quod nescilis; nos
    vertum islud domino meo, christo Domini mei, ut in- adoramus quod scimus, quia solus ex Judmìs est. Sed
    fermii inanurn meam in eum, quia chrislus Domini hic venil hora, et nunc est, quando veri adoratores adora-
    esl. Et ille quidem pepercit inimico, se volenti peri- tunlPalrem in spiritu, el verilate. Namel Pater lales
    mere. Tu aulem insidiaris Domino, qui mundi naius qumrit, qui adorent eum. Licet ergo Dominicaeverba
    est ad saluiem. Qui si nullis, ut immemor, veterum doelrinaa manifesto sint et aperta, quod Dominum
    laugebaris exemplis, ob hoc saliera parricidalisco- ]rj nisi veritas non adoret, dqbemus tamen vini sermo-
    naius debueras arma relinquere, ne scepiri quod ge- nis diligenlius perscrulari, qui sit ° : Venil hora, et.
    vebas, dejiceres polestalem, qui uncltis agnosceris, nunc est quando veri adoratores adoratunt Patrem in
    per-sequens unctionis auclorem. Ne lamen nominis spiritu, et vernale. Arbitror ilaque jitxia sensum,
    lui cruenta perfidia land sceleris a sadelale discedat, quem meaaDeus parvilaii largilur, quod per signifi-
    sub honore crucis aalbereo, sed crimine luae gentis caiionem praasentis lemporis, quo se palato murido
    infero c, quod frustra saaviens tu moliris, Herodes monstravii, in se patrem dixerit adorari. Sic enim
    alius post videbit. sequenlibus patefecil alloquiis, dicens c : Judicium
    : Evangelicum ergo sequeus aitila capilulum : Qui omne dedit Filio, ut omnes lionorificeut Filium, sicut
    cum auelisseiit regem, abìerunl. Et ecce stella, quam honorificanlPatrem. Magni(Icevero postquam dixit in
    vìderant in Oriente, anlecedebat eos, usque dum ve- spiritu, adjecit et veritàle, quoniam spiritimi Dei ge-
    niens starei supra, ubi erat puer : videnlesautem slel- rentes veritas seqnilur, alienimi fallacia camilaiur.
    lam gavisi sunt gaudio magno valde, el inlranles do- Declaraiur et in hac Magonini persona mysierium.
    mum inveiierunt pueruin cum Maria maire ejus, elpro- Per illos namque gentiles et advenas ad se Domi-
    cidenles adoraverunt eum, et apertis ihesauris suis, nus nosler Jesus Christus ingressos graliam fuluraa
    obtulcrunl ei miniera, aurum, thus, et myrrham. Quid legis ostendit, quod omnibus ad se genlibus venien-
    esl hoc, ut pr*cederet eos stella, quam viderant, * libus aditimi jam pararit. Ita enim et per prophetas e
    nisi ut, ducalum parvi sideris iniuentes, maleriam suos, et per seipsum noscitur locuius. Per prophe-
    pieni luminis invenire-nt ? Adoraverunt autem, quia las quidem licet saapius ista praedixerat, Davidico
    vere venerarti adorare, quod Herodes se mentiendo lamen leslimoniosicexplanavil 11: Dominusdixit ad
    SCHOLIA.
    tracìal Buriiianmis conjiciebat iraclel. In Rom. ex Nec lanlum. Biblioth. Lugd. Palrum Et tamen: cor-
    traditi' videlur factum traditi. Meus cum reliquis rige JVelamen. Ott. i, Reg. 2, 4, 5, Urb., Rom.,
    trucial , sed prò d. s. teda , fonasse ut sensus sit, Aug., Meus, Vati. ì, 2, Aid., numina. Reg. 1, nomina,
    quem leda fraude mandai necandum,qui sensus parum supra voluti glossa dignitas, vel nummo : sed hoc se-
    cominodus, 'frodare est annuo agitare, consiUuere. cupduin polius est diversa lecito. In Reg. 2, supra
    84. Arnlzenius pulabai omnes cdidiuie*. pncler iiuufiiioglossa est poleslates, sed prò numina videlur
    Lips. habere Et sensu. Ipse cum prosa legitSedsensu. priUiSaliud fuisse. Nonnulli edili munia. Meus prò d.
    Ha edideral etiam Parihaius. Oli. 1, Reg. 2, Ang., s., vel ex correciione, Parrh. nomina, quod merito
    Sed sensu. Rom. Sensu sine Et, vel Sed, repugnaule probant scheda; Poelm., el recenles editores. Alius
    metro.Alii mss. Et sensu, quod eumdein sensum reddit. enim rex ejusdem nominis, li. e. alius Herodes vi-
    85. Plerique scribunl Neglegis, ex quo Ott. 1, Nec dit Chrislum occisum, quod hic Herodes Infanticida
    legis: quamvis. id aculum videri possjt, tamen vera 'jy patrare voluit. In Rotti, pio facto aliquis videtur cor-
    scriptura. est Negligis, quod salis intdli.gi.iur-expraa- rigere volmsse [alo : quaehaud inòpia conjectura est.
    fai. Dionysii C; tonis Distici). I. i : lgiiur meo pr.m- 87. Reg.4,Edtoib.,P«(raHdo.'apliusesi Patrandum.
    cepia ila l.egilo,ut inielligas. Legere eidm, et non in- 88. Multi editi Herodesque, ubi omnino superflua
    lelligere, negligere est. Sunl tamen, qui eliam hic est conjuitcìio (jue. Nonnulli vulgati Et Herodes eo-
    acuroen affecteni nec legere est prò, negligere est. .dem vitto laboranl, ac praelerea pe.ccant conlra nic-
    Scheda: Poeto), prò regna habent damna. Alii cuin ti'uni. Reg. 4, Cant. videbis: sensus exiitit videbit.
    prosa lueniur tua regna, cujus glossa est in Heg. i, 89. Rom. Ubi venerunt Magi adorare Dominum.
    polestalem, et ad miliaris — lottare.. Clarius, Nebris-. Meus, Magi slellam-sequu-nlur.
    sensis expiical : Per regni polestalem minaris te in il- 90. Reclè corripilur prima in Magi : in dedica-
    luni smvilurimu tione ad Tlieodo.iiuni, quam Sedulio abjudieavi, uti-
    86. Reg. 4, Rom., nonnulli edili Nec, lamen. Urb, iins bene producilur.
    a Forte cum ira cogeretur. In nonnullis solum e Fonasse quid sit.
    est cum cogeretur. In aliis supra male a quo christiani { Joann. cap. v, vers. 22, 23. Gallandius re-
    pròb a quo Christi. Quidam iu qua làtetal. fert sicut honorificanl patrem. Bibliotheca Palrum
    Libr. I Reg. cap. xxiv, vers. 7. Parisiensis et ali» sicut honorificavit patrem.
    c Veteres editiones bibliotheca; Palrum. AJec la- Evangelìuni15.&9, honorificanl.
    men: melius Ne tamen cum Gallandio. Infero oppo- « Metidum est in multis bibliotheeis Palrum el
    nilur mlhereo. prophetas sine per.
    d Joann. cap. iv, vers. 22 seq. h Psalm. II, vers. 7 , 8. Gallandius habet dato
    (05 CARMEN P4§CH:ALE,. LIB. II. $6
    2@9 Optalam tenuere viam quae lege futura £. Gernens cuncta. Pei!?, pra/sei^m, prisca, fu-
    Dyxit adoranies sacra ad cunabula gentes : [tura,
    Thesaurisque siinul prò redigiqne spluds, 100 Semper ajesj, semperque ftjit, ggniper-quema-
    Ipspa etiani ut ppssent species qsfendere Chr-j- [nebit
    [slum, 210 ili triplici viride si\i. TIIQCccdilus illi
    9.5 Aurea nascenti foderimi numera regi, Per somnum monili conlemnere jussa lyranni,
    Thura dedere Deo, myrrham tribueresepulcro. Per loca mutali gradientes. devia callis,
    Cur tria d.ona 'amen ? quoniam spes maxima III palriam rediere suam. Sic nos quoque san-
    [vita; est : tola ni
    Hunc numerimi confessa fides, el tempora sum- 105 Si eupimus palriam tandem conlingere, post-
    [mus [quam

    OPUS PASCHALE.

    me, Filius meuses tu, ego hodie geniti le, postula ame, B esi, idem, esse non desjnit, Nani pol.esl.ads su.aano-
    et dato libi gentes hmredUalem tuain. Haaredilatem iiieii excelsum Moysi sqUicite V pe^rquiren.li, ut
    dixit, qui per novi graliam Testamenti Dominopara- Israeli pqpulq nuiitiaret, de fiamma rubi ardenlis
    banlur acquiri. Per seipsum in Evangelio, tamquam hoc edidit c : Ego sum , r/«i sum. Et d.jxit : Sic
    bonus pasior, ila promisita: El alias o.veshateo,qum dices,ad ftlios Israel, Qui esl misit. nie ad vos.. In
    non sunt ex hoc ovili^ et illas oporlet me adduce- Evangelio nihilominiis. ad Jud$ps Ab,rah,u.nisibi-
    re , el vocem meam gudicnl, et fiet unum ovile , et mei. praappnenies aiitiqujla.ie, sic inqdt : Amen,
    unus pasior. Nec devodonem munerum divino c'a- amen dico vobis, antequam,Atraliapi fieret, ego,s,um.
    ruisse niitu credamus. Nam per illas species merito Vide distand arn utrto.sque sub(slandae, Deunidiscerr
    varia; sigtiificatioiiis oblalas Chrisii potentia p.atuit neniem, et hominem : Atraham x dixit, anlequani
    declorata. Aurum namque, si diligenlius inquira- fieret; de seips.p non dixit, Ego fui, sed Ego sum,
    mus, quid prontiiiliet atiributuin, sine dubio tam quoniam divinitatis esse est, non fuisse, qua; via
    pra-clara materies, et opuleuia metallici splendoris semper aaternitateconsisiens, nec inidis oritur, nec
    iiradians, ulpole regi mempratur illala.. Sed in hoc termtois explicatur. Teinpus enim. a Deo est, non
    rege dtiplicem faiemur esse substanliaiu. Chrislus Deus a tempore Leciionis ilaque sermo prosequi-
    enim el speeialiter regnat in coalis, el carnaliler na-1Q lur : Et responso acceplo in somnis, ne redirenl ad
    ius est rex Judaeis. Thuris miiniis., quia,religioso H-: Herodem, per aliam vìam reversi sunt in regiojìfim
    bailiini illud olim proficiebat, incensum Chrislo. da-, suum. Debemus igitur iroitari nos eliam Magorum
    tur, ut Deo. Myrrlia vero, qua; tumulandis est apla facla fidelia, el sicul iIli sonino crediderunt, nos evi-
    corporibus, humanam moriiuro per cameni septtl- dentissimis aspeclibusjani credamus, qiiaienus qui,
    crali lege. Ipsa quoque trina; quantilatis oblatio.cu.l-, Chriaiimi signa Crucis, pitaatocentem repertuni me-
    tum calhodci doguiatis pronuniiabai ex numero. ruiniiis adorare, eideinquede lliesau-risnostri cordis
    Quippe qui Deus omnipotens, qui praelerita conspi- ninnerà trinaa laudis offerre, jam minime reveria-
    cit, ac futura, semperque. manet, mansit jugiter, ae mur ad hujus mundi principem, qui nos ante sedu-
    nianebit, triplicis in una deiiaie virtulis in eorum xerat, decsplorcni. Sed prior-emsemitòni relinquen-
    temporum cursu rerum omnium posuit fiiudamen- les, per iltius callis secrela perganius, qui ad coa-
    lum, quamquam praesentia sub ejus oculis semper lestem patriam gressus dirigit coj.ifiieiido..Dehinc
    universa consislant, qui nec veiustatis seuium, nec per ordinem talLagesta narrantur ;
    juventulis suscepit iucremenlum. Sed quod semper Tunc Herodes videns, quoniam illusus essel a Ma-
    SCHOLIA.
    91. Tenereviam, ut tenere iter, cursum, prò perge- JD 98. Reg. 4, Tunc nutiierum. Urb. fides est Tem-
    re, proficisci. pora.
    05. Urb. satulis : emenda solutis. 101. Cellarius tyiplicem,vìrtutem exponit de trinis,
    94. Reg. 1, Ott. 1, possint, sed in Reg. 1 factum, temp.oris differenliis : sed haec phra.sis apud diri-.
    deinde est possent. stianos poetas adiiiberi solei ad sigiiificandam (ri-.
    96. Nonnulli vulgati, cum Fabr., sepullo. Mss. se- nitatem personarum in una essentia. Vide Schol.
    pulcro, ut apud Ruslicum de Benef. Cliristi, Per ad 1.1,,vers. 521.
    speciali documenta(erens, das ninnerà, regi — D'xxi- 105. Scheda; Poelm. monuerunt, Sicupiinus, non
    lias, das lhur,a Deo, mijrrhamque sepulcro : ubi for- muiaridum esse in Sic eupimus: quam scripluram
    tasse legendum Per species. §. Leo semi, ti Epijih. neque nos in nostris, neque Arnlzenius in suis exem-
    dixil eliam mysticas munerum species. plaribus inverni. Hic versus et alii sequcni.es usque
    97. Val. 2 trina, recte emendaium per (ria, ut.me- ad vers. 163 deerant, in codice meo ; avulsttm sd|ice^
    tro consulatur. Reg. 4, Urb., Meus, ville sine est. erat ununi foliuni.
    Nonnulli punctum post esl afligtint.
    Ubi gentes hmreditatemluam, Hmredìfatein dixit, eie. b Veius codex sottile : Juretus resliluit sollh
    Antiqua; Palrum editiones, Dato libi gentes. Hmredi- cile, vel splicite,
    tatem dixit, eie, quod minus bene procedit. c Ex cap. HI Exodi, vecs. 14, el mox ex Joann.
    8 Joann. cap. xvi, vers. 16. J cap. vni, vers. 58-
    607 COEL1ISEDULII (jOS
    Venimus ad Christum, jam non repelamus ini-. A Molle pecus , trepidaeque vocant sua pignora
    [quum. [fetae
    Ergo ubi delusura se comperit, irapius iram Nequidquam, et vacuas implent balalibusauras.
    Rex aperit, si jure queai rex ille vocari, 115 Haud secus Herodes Christo sdniulatusadempto,
    Qui pietate caret , propriam qui non regit Sternere collisas parvorum sirage calervas
    [iram ; Immerita non cessai alrox. Quo crimine sim-
    110 Erepturaque gemens facinus sibi, ceu Ieo fren- plex
    [dens, Turba perii? cur qui vix dum potuere creari,
    211 Cujus ab ore tener subito cum labitur Jam meruere mori? Furor esl in rege cruento,
    [agnus, 120 212 N°n. ratio; primosque necans vagilus, et
    In totum movet arma gregem, mandiique, Ira- [audens
    [hitque Innumerum patrare nefas, puerilia maclat
    OPUS PASCHALE.
    gis, iratus est valde, el mittens occidil omnes pueros B eminus felaa miserrimaa pignora vocantes frustra
    qui crani in Bethleem, et in omnihusfinibus ejus a bi- jam perdila , crebrisqne balatibus inanes auras ex-
    matu, et infra, secundum tcmpus, quod exquisierat a agitant. Sic Herodes de Chrislo stimulalus ablato,
    Magis. Igitur a Magis, quos crediderat illudendos, parvulorum calervas elidere sanguinolenia non de-
    illusus, dissimulatos motus ira praecipidrex impius stilit lyrannide. Quonam, rogo, crimine simplex
    publicavit. Si regem dici conveniat, qui nec piela- morii turba succnmbit? Cur qui vixdum modo sunt
    tem tenuit, nec suos regens animos lemperavit. geniti, digni sunl jam puniri? furor esito cruenlo
    Sed too saevissimtis, et cruentus, cui si tener qui- rege, non ratio, qui primis vagitibus inimicus, et
    verit forsan agnus anferri, in totum parvi sanguinis innumerum palrare nefas agressus, puerilis millia
    gregem impetus ferinos exercet, pecusque mollissi- mactavit aalatis, unoque luciti tolsimul genilrices
    mum inalidii, lacerat, decerpit, exslinguit ; stani orbavit. Haeceffusam vultibus comam miseranda di-
    SC1IOLIA.
    106. Vet. 4,2, Mon., jam nos : sententia postulat Immerita. Non male esset Immerìlas, ut apud Virgi-
    jam non. liuiiì geniemimnierilam, etc.
    107. Rom., Ubi Herodes vidit se itlusum a Magis. 118. Aitliquissimus codex Taurinensis, Cum sic
    109. Oitob. 2, qui propriam non regit iram: lege iC turta perii : vix dum potuere creari. Sed ita sensus
    propriam qui. nulliis est. Fortasse repoiiendiim eril quo crimine
    111. Constrticiio ila planitis procederet, Ut leo simplex , — CHI*sic turta perii ? vix dum potuere
    frendens, qui, cum ab ejus ore labilur, eie Sed non creari, — Jam meruere mori?
    desunl similia exempla in aliis. Prosa pariter impli- 120. Barlhius putat, legendum Non ralio, patrare
    cata est ; .in qua forte legendum sicut leo. nefas., omissis aliis, quaa intrusa exi>timai. Cella-
    112. Virgilius I. xn, vers. 6 : Tum demum movet rius conjiciebat Non ratio, primisque hostis vagiti-
    arma leo. Et I. ìx, vers. 540 : Mandilque,trali'dque— bus audet. Wonckius praeferebai primisque feroxva-
    Molte pecus. gilitus audet, aul ferus prò feioa;. Neque tamen liane
    113. Plerique disdnguunt [elm, —Nequidquain : lectionem veram esse ail, sed scribendum primosque
    ita etiam Arnlzenius, qui tamen ex prosa inierptiu- velans vagilus, el audens — Innumerum palrare ne-
    genduin pillai vocant sua pignora fetm — Nequid- fas. Insolentissimo enim dietimi arbitraiur iterare
    quain, el vacuas implent, eie Scilicet neqddquam primos vagilus. Arntzenii coiijedura e>t primosque
    vocant. Haacdistincdocoinmodior videlur. In prosa negans vagilus, el audens, vel primisque negans vagi-
    eral stantes eminus. tibus audet. Revera hi scriptores in sollicitando hoc
    114. Arnlzenius scribil Nec quidquam : sed me- loco operam perdulerunt : neque magnimi nos opera;
    lius est Nequidquain, aut Nequicquam. Reg. 4 , et prelium fecimus, quod eorum suspiciones reluleri-
    Rom. a pr. m., ballunlibus:retine balatitus. In Rom. mus.ExeinpIarium omnium scriplura proba est: plu-
    ex auras corredimi appare! aures, quod tamen re- ralis us in vagilusa Sedulio more suo corripilur conlra
    jiciendum ninnino esl. j. prosodia; ledetti, quod nimis audacie- ab ipso facilini
    116. Vassius, ad Sallusl. Jugurlh. 84, refert ex ail Parrhasius. In Alb. primos negans vagilus deside-
    ms. bibl. pubi. Canlabr. cmlkolas prò collisas, ipse ratur conjiiucito quc. Vagilus siimitur prò vagicnti-
    autem coujicii. lacteolas. Sic Prtidenliiis liymii. xn bus, ulnoiavil Wopkensius, ex Prudenlio Perisl. x,
    Calli, vers .119 : Spargi! ceretrumlacleum ci in Dit- vers. 743 : Omnescapaces essevirtulum Pater—Man-
    toch. vers. 115: Funianl ladeolo parvorum sanguine davit annos : nemìneni excepil diem, — Ipsis trium-
    cuiim, quem imitatur llariniannus Sangallensis, ut phos annaens vagitibus.Sic apud etimdem Prudenduiii
    atl eum toc. observavi. Veruni in Sedulio verior est gemìtus prò geinenlibits , cursus prò currendhus,
    lectio communis. Neque obsiare palilogiam sternere vota prò precantibus, culpa prò noxio, apud Slaliutn
    eo///sas,osiendiiWopken-ius exemplo Avieni fab. xi, lacrymm prò liicryuianiibus , gaudio prò gaudenti-
    vers. 7 : Ne lamen elisam confrintjeretarea lestam; et bus, apud Pauiinmn carni, de Vita S. Martini enscs
    Paddi I. iv, vers. 185. Propanwrum, in qiiibu-dam pio armatis, apud Sedulium naufragium prò naufra-
    editioiiibus menda est pravorum. Pro pueris parvi, go, el infinita alia ubique obvia.
    parvuli adhiberi solel, ut olim a me notatimi. 121. Plerique mss., el edili, Innumerum. Rom. In
    117. Rom., Barlhius cum suo ms., Wopkensius, numerum : alque ita legendum esse conlirinat Wop-
    ed. Lips., Lnmerita, quoti tenuil eliam Nebrissensis kensius Lucani versibus, quos Sedulius aemulatur,
    cum expdcatione, quia infaoles nihil tale inereban- 1. il, vers. 108 : Crimine quo parvi ca'dempoluereme-
    tur. Plerique mss., et editi, Immerito , et glossa in rerì ? — Sed salis est jam posse mori. Trahit ipse fu-
    Reg. indicai, esse adverbium prò collisas. Arnlze- roris — Impelus, et visum esl lenti qumsisse nocen-
    nius cimi ms. Arnlz., el schedis Poelm., restituii ; lem. — In numerum pars magna perii. Hoc esl,
    £09 CARMENPASCHALE.LIB. II. 610
    Millia, plangoremque dedit lot malribus unum. A 150 Misceri ante oculos lanlis plangoribus aaquor? j
    Hx'Claceros crines nudalo vertice rupit, Exsdnctisque tamen quamvis infaiiiibus absens,
    Illa geuas secuil, nudum ferii altera pugnis 214 Prsesens Chrislus era!, qui sancla peri-
    125 Pecius, el infelixmater (nec jam modo mater) teda semper
    Orba super gelidumfrustra prerail ubera natura. Suscipil, et poanasalieno in corpore sentii.
    213 Qu's dbi lune, lauto, cernenti lalia Ast ubi bissenos aatatis contigli annos,
    [sensus ? 155 Hoc spalium de carne trahens, aaviquemeatus
    Quosvedabas fremilus; cum vulnera ferverelaie Humana prò parte lulit, senioribus esse
    Prospiceres arce ex summa, vastumque vi- Corde videbatur senior, legisque magislros
    [deres Inier ut emerilus residebat jure magister.
    OPUS PASCHALE.
    lacerans crinalis damni foadilale nudum verlicem B cerneres inundalionecollectum? Inter necalos lamen
    sauciabat. Illa madidas lacryiiiosis imbribus genas infantes, quos occubuisse certuni est, non perisse,
    unguium proterviiale sulcabat. Duris alia pec- quamquam Chrislus ablueril, absens esse non po-
    tus sanguinolenlum verberibus infelix maler luil, qui periculis sanctorum semper insenus, alie-
    caedebat, nec jam modo maler, super unici nis prò se corporibus irrogala pio motu seudi in se
    gelidum corruens cadaver a exsiincli abscis.-.as supplica.
    uberum venas, laclis copiam, cum cruore tonde- Cura jam aitale proficiens annos duos gereret su-
    bat. Nemo calamitatis illius lam varias, tamque pra decem, cujus numeri de carne traxerat quantita-
    mulliplices potest iinagines expedire. Ubi diversis tem, aavumscilicet temporale humana ratione per-
    generibus lamentorum dolor aderal non diversus. currens, senioribus seniorem sese prudentia, ma-
    Quis libi sensus, quaave fuit mentis intendo , non gislris magisirum pandebai esse doctrina, ut legis
    jam lyranne, sed lanio ? quos fremitus eructabas ac- sua; nianifesius inlerpres, quantus esset interior, de-
    census, cum insonlium vulnera parvulorum ex arce monsiraret.
    summa prospiciens, vasiuni pelagus lacrymarum Nec post longam temporum moram ( quaenam po-
    SCIIOLIA.
    passim, ac velut ad ingentem solummodo numerum C! quo Gruterus plerasque inscriptioneschrisdanas de-
    efliciemliim : de qua forma quaedam observavit prompsit. Vera tamen est lectio codicum mss., et
    idem W"ivkensiusad Tacil. Ann. 1. xv, cap. 71. Pue- editionum, ul agnovii eliam Arnlzenius ex prosa,
    rilia millia sunl millia puerorum , ul apud Pruden- ubi esl pelagus prò mquoi: In Alb. erat a?(/ier,sed
    tium bymn. xn Calli, vers. 148 : Puerile pignus tol- eadem manus emeudavil mquoi: Cellarius in Indice
    lere. mquor per lumiiltum exposuit, quod Wopkensius et
    122. Reg. 1, Millia tum, luclumquededit, sed cor- Arnlzenius recle dainnant. Nisi obstaret prosa, ex-
    redimi per Millia, plangoremquededit. plicari posset mquor per planiliem. Wopkensius ait
    123. Reg. 2, Rotti., rumpit : alii rupil : vers. seq. Sedulium verbum Virgilii relimtisse, quia exisiima-
    variant tempora secuit, ferii. vil, mquordici posse de aquis Jordanis, aliisve, quas
    125. Ex Ovidioil Art. 93 : At pater infelix, nec trausnieare matres cimi infantibus fugientes coìia-
    jam pater, Icare, clumul. reniur. Herodes quidem praast-ns non erat : sed
    126. Prudentius Apoth. 614, dixit, ìmiuplo ubere. verba prospiceres,el videresaule oculos, non absurde
    Sic orbaubera. inlelligi possunt de oculis mentis. Iulerprelaiio
    127. Arnlz. a pr. ni., Fabr., et nonnulli edili, nunc prosa; retinenda est, Diminuii inlelligi pelagus la-
    prò lune ; ut solent haec facile inter se couftindi. crymarum inundalione collectum. Habei hoc eliam
    Sententia postulai lune, uti locus Virgili! lib. iv Hispauum idioma, ut copiosumfletum mare lacryma-
    jEneid. vers. 408 seqq., quem Sedulius exprimit. Li- rum dicat.
    berius Virgiliani imilalur Prudentius, ut notavi ad 130. Oli. 1, clanwribus, ex quo faclum piangoli-
    hyinn. v Pcristepli., vers. 421 : Quis audienti lalia,— ... bus.
    v 131. Vat. 2,
    Daliane, lune sensuslibi, eie In Breviario Romanoad Reg. 5, Exstinctis tamen sine con-
    festum Septem Dolorum B. MariaaVirginis respons. junclione que conlra legem pediam. Aldus hos co-
    1, noci. 5, simili modo : Quis liti lune sensus, dum dices secuius est, ut solet; nisi si, ut pulo, Reg. 5,
    ceriiis lalia, Virgo? sequitur Alduin. Urb. Exstìnciisque tantum : retine
    128. Scheda; Poeto)., et ed. Lips., gemilus, qua lamen. Seilicei, El lamen exstinctis infantibus, eie
    voce ulitur Virgilius toc. cit. de Didone. Praaleren- 132. Wopkensius longe venustius puliti qua : sed
    dum esl fremiluscum prosa , et plerisque exempla- qui recepium est ab omnibus, et relinelur a prosa,
    ribus, ut sic nervosius viri, immo regis, inceusus nec minus elegans est.
    ira animus exprimatur. 155. Fabr., et nonnulli alii editi, Suspicit. Solent
    129. Arnlzenius tentaverat vaslamquevideres — haac duo verba inter sese cotnniuiari. Hoc loco sen-
    Misceri ante oculos taniis plangoritus wlliram. Po- tentia exigit Suscipit. Nebrissensis exponit : sibi
    —
    luissel leviori mutalione vastumquevideres^ Mis- imputai, quod prò se alii patiuniur. Sentii, illis
    ceri ante oculoslanlis plangoribuswlhra : scilicet prò condolei.
    altiera, quo accusativoGraacoconimelo mlhra non 154. Rom, Ubi sedebat Dominus inter magislros
    semel usus esl Juvencus, ul adverti ad 1. 2, vers. 532. legis.
    Ila eliam inscriptio velus apud Gruierum pag. 1164, 137. Scriplores veteres chrisdani passim pruden-
    n. 4, Effusasquepreces mitlal ad mlhra suas, uti liam maiuriorcui juvenum senium, sive senectuicm
    eliam legilur in codice Vatic. Palat. num. 835, ex mentis, cordis aut animi, appellabant.
    a Error in antiqtiis editiouibus bibliothecaaPalrum mendum esl in nonnullis edilis. Rescripsi edam in-
    gelidum corruens cadavere. Fonasse auctor scripsit sonlium vulnera, prò quo inveni sontium.
    gelido corruens cadat'ere.jPaulo post semper incerimi
    èli COELII SÈDUL11 612
    Nec mora, (quas elenim volilans per tempora A Ut muto genitore fluèns, cui munera lingua;
    [mundus Post noni ttlcililriia din spiramiriàmensis
    140 Novit habere moras?) usus majore juvèhla j 216 Pano redduliiiir nato, hiox praediCat:
    Sex quasi lustra gerens, placidam Jordanis ad [Agnus
    [lindam Ecce Dei; véliièns pecfcrtttimiolìèré mundi.
    215 Venit »t acciperet hoc -,quod dare vene- 150 Tollere Clini dicil, qudd noti hàbel, Ìioe mihi
    rai ipso. [ lollii :
    Hunc Baplisla potens ut vidit ab amne Joannes, Noli mala Ul ipse géràt, sèd ut ipse iidòeniia
    Quem malris dum venire latel* nondunlque [pèrdat.
    [crealus Qualiter in medias cum lux praaclara lenebras
    145 Senserat, obslruso jam lune sermone prophetes, Fundilur, et proprio non offuscala sereno,
    OPUS PASCHALE.
    lesi esse mora temporibus, qua; volucri cursu fuga- munus exercens, licei loqui non posset, tamquam
    eia, nondum veniunt, janijrecedunt, ut evangelista a muti pairis a sdendo temporali descendens, procla-
    significai ?) Ipse Jesus eroi quasi jam annorum irigìn- mare ecepil, et diccre : Ecce Agnus Dei, ecce qui
    ta, ul putabalur filius Jose/)/i;praeclare nimis utruni- r. lollit peccala mundi. Cum dicil, lollit, ostendit, eum
    que verbum (quasi, el putabalur) divinilaiis servavit. non habere, qui Lollit quod quidem tulit, non ut
    Sicul enim quasi irigiuta videbalur annorum, cum ipse gereret, sed ut ipse deperderet. Sicut tenebrie
    sit aelernus, ita Joseph pulabalur, cum sii ex vir- nocturna; caecitalis orlum radianlis dici subito
    gine proereatus, Tinte Jordanis ad fluenta bapliza- videmus infuiidi, nec lamen caliginis taciu, quem
    lurus accessit, expeteus quod venerai, ul donarct, deculit, splendoris sui graliam lux amittit, ila
    abluendùs qui veniobat abluere. Hunc Joannes Bap- Dominus Jesus Chrislus, Immani generis deli-
    tisia conspiciens, quem matris in utero senseral, dum eia suscipiens, non tendi, sed fugavi!. Nam
    laleret, jam Christi conscius affuturi, propliedaa ul ignis» nietalla sordium consummatioite clarifi-
    SCHOLIA.
    159. Rom. Ubi venit Jesus ad Jordanem baptizart Seti prophelidis. Immo eliam si relinealur propheim ,
    a Joanne. Ollob. 1, Ubi Chrislus baptizatur. eadem explicaiio adhiberi poieril: nani prophetes ,
    140. Ms. Arnlz. majore seiiecla, quod Arnlzenius prophetm, de fedina'quoque dici pù'fesl. VideJuvenci
    suspicaiur esse glossema verborum majorejuventa : versum a me resliluliini lib. i, vers. 249, Moxecce
    sed ineptum esset glossema; non enim major ju- propltetm—Feiniiieamsancto compiei spiramine men-
    vcnia vocari polest senecius , proesérlinìcum sequa- lem. Ex quo etiam cum lecitone prophetes dubitar!
    lur, Sea; ouasi lustra gerens. C posset, an Joannes, an Elisabeth ea voce exprimà-
    141. Reg. S'iplacidas ad Jordanis undas. Plerique lur. Yerior tamen interprelaiio est, ipsum Joaniièm
    codd. mss., el editi, placidam Jordanis ad undam : e venire matris claùsum sensisSe quodam absiruso
    ila eliam edidit Aldus, neque video, cur in Erraìis sermone, quia exSuliavil ìli ùtero, el jam tum prtf-
    legere nos jubeat placidas ad Jordanis undas. Sedu- pbelam fuisse: quod prosa lenet.
    lius ipse paulo post, consenlienlibus omnibus exein- 14;i. Rom., Et muto genitóre prò Ùi riìulo. Mo-
    plaribus, secundam producit in Jordanis. Nonnulli nast. , mutuo, mendose. Parrh., frueiis, Nebrissen-
    lamen compiimi.Vide noi. ad 1. i Juvenci, vers. 385. sis coujecerat silens, quod nonnulli vulgati secu'fi
    Sex lustra sunl ingioia anni, ut in bytiino Lustra sunt cimi Fabricio. Pieique' edili cum mss., fluèns,-
    sex qui jam peregit, eie Arator 1 Apost. 500 , cujus glossa in nonnullis codd. esl nasceus. Scri-
    al. 2i6 : Odo lustra gerens. Alii dicuni gerere annos plura h'aacexslat etiam in vetustissimo codice Tau-
    prò agere. rinensi, et a pitosà indicami1.
    143. Rom., potens vìdil; desidera [arni. Alii qua— 147. Rom. et ed. Vet. 1, conlra metrum et seil-
    drisyllabum faciunt Joannes, prima correpta , se- sunì, Posi favi. Cant., Aid., et pauci adi editi, la-
    cunda autem producta. Joannes dicilur eliam po- cìlura, quod Nebrissensis explicat lacenlia. Plerique,
    tens a Fortunato , et aliis. taciturna. Iti Alb. desunt Verbanoni taciturna, fii'ici-
    144. Reg. 1, lalcns ; sic tonasse fuit in Reg. 2. ubi lige' muderà taciturna.
    mineest/atei. Ollob. 2, mendose, nudumque crealus. '148. Vat.2, Reg."5 et Aid.,Partii. Reg. 2, Pàridi
    143. Yet. 1 , Mon., absiruso; sed bene est ob- cud plerisque, sed ex corréctìone, Pariti. Reg. 1 ,
    slruso cum mss. et plerisque editis. Seneca philoso- D Edito , el prò d. s., Parto : sed eùni Edito nóii
    phus, Siatius el Prosper utuntur voce ebsirusus prò coftstat' versus, din Rom, Edito esl glossa supra
    recondilo , clauso ,- absiruso. Posset eliam scribi Parlò: Nebrissensis observat, in Graacis, àc veleri-
    oblrusus. Reg. 1, cum multis editis , prophetes, ni- bhs Latinis exeni pla'ribus Evangéli! peccatum"legi,
    ìnirum ipse Joannes propilei», vel prophetes sen- non' peccata.
    serat, etc. In Reg. 2 , nunc est propheim, sed for- 149. Tollere accipii Sedulius l'uni'pfopo'ffare, lum
    lasso fuit prophetes, quod iiidicat glossa' prophda, prò aufè'rre, scilicet niil'il, vel a me. Alìt alto m'odo.
    1
    vates. Plerique mss; nostri, Ott'. 1 ,-2, Vatt. 1, 2:, Godei noi. ad Dracont, I. ii, vers. 602.
    Ang., Reg. 5, Urb.,el Alb. cum Parrh., Ald.,sched. 150".Ardzenius ex Parrli'. el schedis Poelm. re-
    Poelm., propheim, quod Rom. el ms. ArnTz. in- feri duni dicit.
    nuunt in prophele. Edv Lipari, prof lieta: Reg. &;pro- 151'. Yél. 2, ut ipsa gef'at; melius, ut ipse gerat.
    phetis: quaa non ahsiirba est lectio. In nonnullis Parrli'., sclVodai'Pó'elm'., feraf prò geràl'. Rom., sed
    mss. glossa est. propheim,-Zacharìai, atque' ila hunc; ipse ; lege &<£ni' ipse.
    loculi* Nebrissensis exponit. Si legamu'sprophelis , 152. Noniiulli èditi, dum lux.-
    1
    sensus erit, scuserai- sermone Elisabeth prophdis-, 153; Reg'. 1, a' séc. ni'., Reg'. 4 , el', uf videtur ,
    " Capi in Lue, vers; 23, et snbittde Jbaiin. Cap'.f, ibuVli séqutori's aetatìs loculi sunt,, ut rsidorus, et
    1
    vers. 29, et infra Msitlli. Càp1. i1i,<éte Paulo posi Mìàrius'Toletaiius, ili quòrum edidouibus stolida
    occurrit taptizaiurus prò bapiizandus : ita scriptores: véfba nude Sppa'reht'mutala.
    6i3 CARMENPASCHALE. LIB. 11. fili
    Deculit expulsas illaasisvultibus umbras , A 160 Corpore mundavil latices, limphasque heavit
    155 Sic dedcta fugans Salvator nostra gerendo Gnrgitis, et propriis sacr'avit flumina nienibiis.
    Tersit, et attactu procul evanescere jussit. Senserunt cleinenla Deum, mare fugit, el ipse
    217 Tunc vada torrenti!m simplex ingressus Jordanis refluas curSutn convenit in undas.
    [aquarum, Namque propbeta canens : Qttidhaniest, mare,
    In se cincia lavai nostra; contagia vilae, [quod fugis, inquit,
    Ipse nihil, quod perdat, habens, sanctoque li- 165 218 Et tu, Jordanis, retro quia subtrahis ain-
    [quentes [nein ?
    OPUS PASCHALE.
    cai, ita nos ab originali contagio sua bònus opifex denlem, sicut coluinbainvenientenisuper se. El ecce
    fiamma mundavil. Tunc immaculalus aquas ingres vox de cmtis, dicens: Hic est Filius meus dileclus, in
    sus in se noslram lavit illuvioni , nihil habens quo mihi bene compiacili. Consideremus attentius,
    proprium, quod lavarel. Ipsos denique latices sacri quantum rovi lenir el in hoc loco mysieriuni. Post-
    corporis majestate purilicans , bcavil. gttrgilis lynt- quam enim Dominus de aqua baj tizaius ascendi!,
    phain, honorem Dominici baplisnialis consecìilaiii. B mox aperti sunl cedi. Quomodomox aperti suol Chri-
    Senserunl trentendam deilaiisuiidaapraa-cntram.Pon- slo, cui super sidera donius, numquain cedimi vide-
    ms recessii a littore , iluvius remeavii in fonteni. De lur occlusimi?Sed arbitror, quantum pictasejus meis
    quibus propbeta canlitans, ha;c designat.- Mare vidit, seusibus aspirare dignatur, quod ideotunc aperti sunl
    et fugit, Jordanis conversus est relrorsum. Quid est, cceli,quando Dominusascenditab aqua baptizalus, ul
    mare, quod fugisli, et tu, Jordanis, quia conversus es suis misericors doceret exemplis, Immilli,cujus effi-
    relrorsum? Evangelica; leclionis ergo lexlus ita pro- gientisumpsil, coelorumregna lune pandi, cum me-
    sequilur: Baptizalus aulem confesiimascenditde aqua, rueril spiiiialis aqua; consecradone jierfundi. Quod
    el ecceaperti sunl ei cmli, el vidit Spiritimi Dei descen- autem Spirilus Dei super eum in specie colomba;
    SCHOLIA.
    Ott. 1, a pr. m., cum Vet. 1, 2, Mon., tribus Tor- lum esl, vel lavai a lavo, lavas, vel lavit a laro,
    naesianis, Poelm., aliisque edilis, el proprium non lavis.
    offuscalaserenimi: qui usitaltis graecismus, Plerique 160. Rom., lymphamque.
    nostri mss., Reg. 1 , a pr. ni. , Ang., Reg. 2, Vatt. 161. Vontkitis citai cmrula membris, non incle-
    1, 2, Ollob. "i, Urb., Rom.cuin Parrh., Aid. , cod: gan'.er, ait Anitzenius. Sed fonasse illiexcidil cmru-
    Cani., schedis Poelm., el proprio non offuscatase- ta prò flumina, quod onice pronaot ntss., et edili.
    reno. In Oli. 1, deletis aliis , solum nunc apparai, IC Haeccausa est, cut-olim multi c.tipereni in Jordane
    el propri... sereno. Verbum offusco reperirne apud baplizari, ut expoid ad bymn. 2 Calliein. Prcdent.
    Teriuliianum e! Orosiiitn. vers. 04. Vide etiam S. Gregorium Turonenscro I. i
    154. Arnlzenius noiinullain suspicionem movet, Mirae n. 88 : Cum dies sanctus Epiplianiarum adve-
    an legendum sii Discutil.In Rom. certe legilur Dis- itissel, el omnesin Jordanem descenderentabluere toni
    cari): sed verbum decntio frequens est in poelis chri- vulnera corporis, quam anìmm cicairices, de Geor-
    siianis. Confer. var. lect. ad Juvenc. I. ni, vers. 193. gius Gemute cap. 25, 1. il Ephemer. apud Pezium
    Re;;. 1 , expulsascum caderis , supra correcium , ut Thesaur. Anecdot. toni. II, de Jordane loqiiens, sic
    videtur, per expulsans. Marlialis ulitur hoc verbo refert : Bibimusex eo, et manus, pedesque,caput, et
    expulsare. faderii ttbundeex ilio conspersimus.Adhmc et in vas-
    155. Arnlz., male, fugandoprò gerendo. culo nobiscumusque in patriam sine orniti fetore aut
    i5'i. In Roto, mundum est Tersit, el laclu. Ne- corruplìoneaquam aitulimus. Nostra aalate aquam ex
    brissensis explicai a tactujt. e. a contagiane.In sche- Jordane in Lusitaniam allattili»novimus, ut in sacro
    dis Poelmanni trillili videlur Nebrissensi aliraciu , baptismaie adhiberelur.
    nisi alleritts haeclectiosit : certe in ediiione Nebris- 165. In Reg. 1 prò Jordanis prius fuit Jordanes.
    sensis , qua ulor, non esl. Cellarius et Arntzenius NonnulliJordanus. Proreflv.asRom. re/7ue»s,cum in-
    rejiciunt atiaciu in Parrbasio. Sed proba mihi visa lerprelaiione seu glossa reverlens, minus bene
    est lectio aitactti, quam invento etiam in Reg. 1 , 164. In Reg. 4 peculiari* est lecito canens, Quid-
    ex q-ia in Reg. 2, 4, Olt. 1, 2, Alb., Urb. , factum nani esl mare, quare fugisli? Sed ultima in quare, et
    esl aiactu. Vat. 1, 2, Reg. 5, Ang., attactu, sed in rv prima in fugisli pessime corripiunlur. Plerique,
    Val. 1 prius videtur fnis<-eal adii, scilicet delieta. Quidnam est mare, quoti jugis ? inquit. Cod. ms-.
    Ex Virgiliosumpsii Sedulius hoc verbum 1. vii, vers. Arnlzenii, qtiinamesl, quod non inepluiti pittai Arnt-
    550, Volviluralladu nudo. Eodem nomine Varrò zenius, si suppleatur quintini est Deus, quod, videli-
    utilur in ablativo: nati) extra iiunc casum vix exetn- cet ob (pieni fugis. O^curissimum id esset. Si quid-
    plum reperire licet. Varronis verba sunt 1. li , R. lì. nam nmtaiidiini esset, inalleni quianam pio quare;
    cap. 5, Corittmattactu non asperum.Utilur eliam Ju- vel cur. Sic Virgilius, quem Sedulius passim imita-
    vencus 1. I, vers. 770 : Tarn dexlcra Christi—Alladu lur, 1. x, vers. 6 : Cmlicolmmagni, quianam senlen-
    solo purgarli lurida membra.In Sedulio 1. iv, vers. liu vobis— Versaretro? et 1. v, vers. 15 : Heu! <•/«-;«-
    104, omnes fere habent Alladu paniere (ores, ul fa- nam tanti ciiixeruni cediera nimbi? Ubi mala aliqi-ii
    leltir Arnlzenius, qui ibi quoque intrusit A ladu. legerunl quidnam, aut. quinam. Virgilius ex aliis an-
    157. Nebrissensis ail, legendum Tum dirada, vel liquioribiis, Nacvio,Ennio, batic vocem usurpa vii-,ut
    supp'endani pra-positionem. Hoc secuiidurii tenen- iiolartin! Servius ci Quinlilianus 1. vrn, cap-.3, ante
    dum, praesertirncnm pra-posiiio in jam insil veibo mcd. Ennius libro vii apud Festoni : Quianam dictis
    ingressus. In simplex inlellige innocens, purus vel nostris sententia flexa esl? In Sedulio-cowlìrmii-iw
    cum iirraa immaculalus. quianam ex quia vers. seq,. Goeteruitt-eum seqjia'tur
    158. Reg. 1, 4, Ott. 2, Ang., lavit; sed in Reg. 1 quoti, niliil inuìandiiiii.
    prius l'orlasseexaratmn fuit lavai. Ulrumlibet rec- 165. Cani., Reg. 1, Ollob- 1, prò d. s., nonnulli
    ' CQELHSEDULII "
    615 616
    Ergo ubi flumineum post myslica dona lava- A Per volucrem, quae felle caret, natoque vocaio
    terum Voce Pairis, triplici Deus ex ratione prohatur,
    Egrediens, siccas Dominus calcavit arenas, QuodPater, et Natus, quod spiritus est ibi Sanc-
    Confestim patuere poli, sanclusqiie columbaa tus,
    219 Spiritus in specie Chrislum vestivil ho- Quo manet indignus, qui non numeraverit unum.
    [nore, 175 220 I^e quaterdenis jam nodibus, atque
    170 Mansuetumque docet, muliumque incedere mi- [diebus
    [lem, Jejunum dapibus, sacro spiramine plenum
    OPUS PASCHALE.
    descendit, oslendiiur, quanta sii ejus bonitas, man- uno fulsil ex Deo, quo dignus non merelur existere,
    sueiudo, sirnpliciias, per volucrem, fellis amaritu- qui numeravi! Triuitalem.
    dinem non hahentem. Et ne corporaliter visus esse Tunc ductus est Jesus in desenum a spiritu, ut
    nescirelur Deus, voce Pairis asseriiur dicenlis: Hic tentarelur a diabolo. Et cum jejunasset quadraginta
    est Filius meus dileclus, in quo mihi compiami. Prae- g diebus, et quadraginta noctibus, poslea esuriit. Et
    clarus isle dileclionis affectus plenam calholicidog- accedens ad eum tentalor, dixit ei : Si Filius Dei es,
    matis continet firmilalem, unamque Pairis, et Filii, die, ul lapides isti panes fiant. Igilur lentabatur a
    pronuntiat esse virtuiem. Charilas enim, qua; in diabolo, fidei semper inimico. Neuio enim sibi ma-
    Deo consistiti, a similitudinis et scqualitalis spiritu nifesianirem discuiit, nisi qui, fallaci plenus ingenio,
    non recedit. Nani qui dixit sui lege mandati : Dili- compensa veritad non credit, sicul ipse diabolus,
    -
    ges proximum tuum, tamquam leipsum, docuit, elili qui poslea quam Jesum paterni ciarliate sermonis
    genlis el dilecii nullam fieri oporiere distantiam. Dei Filium esse coguovit, ejusdemque poteniiam
    Nani et in sequend verbo, quod addidit, in quo mihi singularem quadraginta diebus et quadraginta noc-
    complacui, iutelligitur poteslatem un'uis deitalis ex- tibus nihil vescentis expavil. Licet Moyses simililer,
    plaiiasse communem. Plus est enira complacui di- et Elias totidem dierum suslinuerint, nodiumque
    xisse, quam placui, quia compiaciti cuiivenieniia;
    verbum est, et gemina; cernii adhaarere personx. jejunium. Sed illos alieno fuliosauxilio, quamquam
    ideo vox coeleslis utd Palcr in Fi- suo merito noverat haec fecisse Jesum propria cer-
    Quod expressii,
    vanissimam
    do, et Filius complacuisse videaiur in Patre. Nara et nebat operari virlute. Spem repente
    esurivit.
    ipso lam paterna; vocis, quam Filii bapiismalis, vel r stultac lentationis arripuit, quia Dominus
    Spiritus advolands consorlio congregalo, Triuilas Nec audebal aggredì divinitatem, nisi mixluin vi-
    ISCHOLIA.
    vulgati, quìa subtrahis, quod recentiores Grunerus dere, vel jusiumque incedere. Grunerus et Arntze-
    et Arnlzenius sediti sunt. Oli. 1 in coniexlu, Arniz., nius jure disseminili.
    Ang., Alb., Oli. 2, Urb., Rom., Meus, Parrh., Aid., 171. Vet. 1,2, Mon., notoque, errore typngra-
    et plerique edili, quid sutirahis. In Val. 1 et t du- phico, certe villose. Quod ameni columba felle ca-
    bium, an quid, an quia sit legendum. In Reg. 1 a real, volgi quidem opiuio est, sed falsa, ul Iradunt,
    pr. m. furiasse Imi quid : nunc supra quia esl glos- qui hujusinodi rerum scieniiain proliieniur.
    sa, vel diversa polius scriptura quid, vel cui: Verior 172. Oli. 2, Deus ralione : ut stet versus, legen-
    est lectio quia ex prosa, et verbis psalmi cxiu : Quid dum Deusex ratione, neque male esset Deus hac ra-
    est liti, mare, quod fugisti? El tu, Jordanis, quia con- lione.
    versus es retrorsum? Similia sunt exempla in Vulga- 173. Meus, ubi; lege, ibi.
    ta versione sacrae Scriptura;, el alia ex Rufini Histor. 174. Cani., Reg. 4, Ott. 1, recenttori ni., ho-
    Eccles., in quibus quia sumiiur prò quod, vel cui: noraveril. Edili cum plerisque mss. numeraverit. In
    166. In meo codice lilulus hoc loco apponimi1, Olt. 1 prius fuit adoraverit, a»\. oraverit : supra vel
    Spirilus sanctus in specie columbm apparuit. Cani., rv glossa, vel d. s., numeraverit. Arnlzenius ail, nu-
    Arntz., scheda; Poelm., Reg. 2, 5, Vati. 1, 2, Urb., merare antiquis esse veuerari, aestimare, ex iis, quae
    Olt. 2, Alb., Rom., Meus, Parrh., Aid,, et alii edili,' noiavit Corlius ad Ciceroncm I. xn Ep. fani. II.
    fluminei post myslica dona lavacri. Reg. 1, Oli. 1, Veruni numerare prò veuerari non cum probo, prò mi-
    cum multis edilis, praeseriim recentioribus, flumi- sere, vel mslimarefacile admiilam, id, quod nu-
    neum post myslica dona lavacrum, quod mihi etiam meraiur, imer alia stolida reponilur, ut maximum
    magis arridei. beneficiumnumero in bonis numero, et similia. At
    167. Rum., Meus, Ott. 1, Reg. 2, Parrh., Aid., cum sermo est de uno Deo, difliculiaiem creai haec
    siccas Dominus; Reg. 1, et alii, Dominus siccas. phrasis,numerare unum Deum prò [aieri unum Deum.
    Arntzenius edidit siccas Dominus, et Parrltasio, aliis- Suspicor Sedulium scripsisse qui non memoraverit
    que vulgalis iribuit Dominus siccas, sed Parrh. con- unum. Sic vers. 257 li. I. Qui dominum cwti palrem
    trarium habet. memoramus, in ipso — Ja.'« [raires nos esse decet.
    169. Vonckius lentabat CVirislam investivit ho- Alitili scripluram adoraverit, vel honoraverillex car-
    nore : quam «onjecturamfacillimamessedicit Arnlze- niinis rejicii. Prosa aut obscura esl, aul inendosa :
    nius, cum nihil sit in mss. frequenlius, quam, ul m ex qua tamen liaac esplicano eruiiur: Qui numera-
    el in inter se commisceantur. Wopkensius reciius verii non unum, sive tres Deos.
    existimal, nihil hic esse muiandum. 175. Rom. Ubi diatolus lentavil Dominum jeju-
    170. Ang., multum incedere ; alii, muliumque in- nando. Meus, De tentatore, qui adiil Dominum, post-
    cedere. Wopkensius etsi faletur, multum cura ad- quam jejunavit. Olt. 1, Uti tentalur a diabolo.
    jectivis prò maxime aliquando cònstrui, tamen mal- |i{,176. Nonnulli mss., et edili Jejunium; quodinen-
    let mitemque incedere, mitem, vel humikmque ince- dum Aldus in Erratis emendavi!.
    617 CARMENPASCHALE. LIBER II. 618
    Insidiis tenlator adii, doclnsque per arlem \ Me triliueiiie, fe-es, si me prostratus adures.
    Fallaces oflerre dapes, Si fi'ius, inquit, 190 Quantum perversus, tantum pei versa loculus.
    Cerneris esse Dei, die, ut lapis isie repente Scilicet ut fragilis regni affectarel honores,
    180 In panis vertaiur opem. Miracola tamquam 222 Qu>popuds alterna'parai, nionslrumque
    Hasc eadem non semper agat, qui saxea terra; [iiefanduin
    Viscera frugiferis aniinans fecondai aristis, Pronus adorarel, cujus super aalhera sedes,
    Et panem de caute creat. Hac ergo repulsus Terra pedum locus est, quem nullus cernii, et
    221 v°ce prius, hominem non solovivere pane, [omnis
    185 Sed cuocio sermone Dei, labefactus, et amens, 195 Lautlat in excelsis sunimissa voce polesias.
    Altera vipereis inslaurans arma venenis, Christus ad haac : Tantum Domimim scriptura,
    CumDominomonlana petit,cundasque per orbcm [Deuinque
    Regnorummonsiravil opes: Hxcomnia, dicens, Jussit adorari, el soli famuiarier uni.
    OPUS PASCHALE.
    deret hominem. Mox antiquas molilus insidiascibo- Dominus Satana;, sic dixit : Scriptum est : Non in
    runi, improbus dolos fallacia susciiavii assueia. solo pane vivit homo, sed in orniti verbo, quod proce-
    Deuionsiransqtie lapides a suas magis epulas ser- dil de ore Dei. Apta iiimis , el, conipelens daia est
    pens ait : Si filius Dei es, die, ut lapides isti panes inimico responsio. Nam perctinctanti, si filius Dei
    "
    fiotti, quasi non posset hoc facere, qui tale ju- essei, velut homo respondb, quatenus per eum po-
    giier opus exercens, de saxeis terra; visceribus lius vincerelur, quem videbalur aggressus. Quo au-
    producit segeiem frugali vieto praegnantera, et dilo, fractus, et debilis, arma lamen audacia; non
    spicea messium densiiaie cautis nutrimento cre- deponit. El dnxit illuni diabolus, et ostendit ei om-
    scente panis uberem cibum de lapidimi fecundi- nia regna orbis terra; in momento lemporis , et ait
    lale borgitur. Sed maluii sapienlia singularis gloriam ei : Tibi dato potestalein liane universali!, ci gloriam
    mirabilis faeli coniemnere, ne peiidonem leu- illorum, quia mihi tradita sunl, eleni volo, do Ma. Tu
    laloris admilterel b. Deus enim credenles suscipit, ergo si adoraveris corani me, erunt tua omnia. Quid
    tentanles excludit. Nani populus Israel ob hoc Deum mirimi, si perversa sit loculus iniser, qui ne rectas
    legitur offendisse quam maxime, quia beneficiorum vias incederet, serpeniis torli elfìgiem sunipsii, regni
    ejus oblitus, tentare ausus est eum, ut cum despe- fragilis, et caduci Christuni aeslimanscupidilalecon-
    ratione peieret epulatum. De quorum Moyses in li- tingi, qui yalidom polius, et internimi suis vene-
    bris suis increduliiate non tacuit. Et David ita me- rai collaturus ? c Aul ille divitias saeculares dignare-
    morans breviicr explanavit : Et lentaverunt Deumin lur acquirere, qui docere venerai, ul perircnt. Mon-
    cordibussuis, ul peierenl escas animabus suis. Et male slrumque coelo dejeclutn adorard , cui thronus est
    loculi sunt de Deo , et dixerunt : Numquid polerit " coaliim, terra subpedaneum , inundus omnis obse-
    Deus parare mensam in deserto? eie Quid enim illi qtiium, quem nullus audet aspicere, et cunciaa sum-
    potest esse difficile,qui prò immensa rerum omnium missis vocibus laudant super sidera potestaies. At
    possibilitate voeatur omnipotens? Respondens ameni iterum Dominus eum tad responsione confudit, di-
    SCHOLIA.
    177. Dracontius i, 471, Insidiosus adit. neque sensus patilur tamen. Reg. S, Val. 2, Aid.,
    179. In nonnullis mss., lapides, et in nonnullis tantum est perversa : in aliis deest verbum subsian'
    editis, repenlem, menda sunt. livuin, quod eleganler omiltiiur.
    181. Omnes mss. nostri cum mss. Lips., Heins., 191. Reg. 1- in contextu, Reg. 2, prò d. s.. Olt. 2,
    Canlabr., et aiiliqiiissimo Taurinensi, necooii sche- Val. 2, R'g. 5, fragiles regni affectarel honores,
    dis Poelm., Aid., Parrh., Hmc eadem non semper Arnlz. fragiles mundi affectarelhonores; Reg. 4, fra-
    agni, qui. Multi edili Hmc non semper agat Dominus, gilis regna affectarel honoris. Commuuinr scriplura
    qui. Meussa.ra vitiose prò saxea. Augusiinus tract. esl fragilis regni affectarel honores, cui favei Prosa.
    21 in Joann. simili ralione laudai opero Dei mira, Ila plerique editi. Parrh., Aid., ei nonnulli alii, fra-
    e! stupenda in qnolitel seminisgrano. giles prò fragilis.
    182. Codices omnes nosiri cum Aid., Parrh., ][) 192. Cellarius in Addendis suadet, legendum ex-
    mss. Arnlzenii, Cani., et schedis Poelm., frugiferis. tema pio alterna, nisi lypotheiaruui iierùm id errori
    Nonnulli fructiferis, quos sequi maluii Arnlzenius. sii.ascribendum, utobsenai Ainizenius.
    Magis placet frugiferis : in Reg. 5, [ruìferis hoc ipsum 195. Summissa voce: dictuni id censet Nebrissen-
    illudi. sis, quia in psalmo i.xiv, vers. 2, in lextu Hebraeo
    185. Rom., lune ; ad marg. vel correctio, veld. legilur : Te decel silentium, Deus , in Sion , prò quo
    S., hoc, quod pra'fercnduni. Vulgata nostra habet, Te decel bymnus. Al in Reg. \-
    184. Rom. solum, correi lum per solo. glossa esl summissa, li. e. sursum missa, rei elevata.
    186. Arma, coosiMa,quibus noceai, si possit. Vir- Yerior est «tossa Oit. 1, summissa—supplici.In prosa
    gilius I. ii .IEII.U9 : El qumrere conscius arma. idem verbum relinelur, sunimissis vocitus.
    1H0.Toni. 3 , lamen prò tantum. In mss. passim 197. Meus.soli et;alii, et soli. Nonnulli edili jamu-
    haecduo commulanlur : sed hoc loco neque meirum, lari et uni, repugnanie metro. Reg. 5, mendose fa-
    a Suas magis
    epulas, ex^Genesi ad serpenlem : amilleret prò admilleret. Paulo post occurrunt verba
    Terram comedes. Vide notara ad Carmen Genesis, ex psalm. LXXVII,vers. 18, 19.
    quod po-itJuvencum edidi, vers. HO. « Pularcm, legendum An ille, etc. cum interroga-
    b Mendosum est in multis bibltotuecis Tatrum lione.
    PÌTROL. XIX. 20
    619 COELH SEDULII 620
    His quoque deficiens congressibus, audet ini- A Ad lapidem ne forle pedem collidere possis.
    [quus, 0 quam caecagerii nigro sub pecore corda
    Ter sese attollens, animo perslare superbo, Mens tenebris obscura suis! hunc ardua templi
    200 Terque volutus humo , fragili confiderò bello. 210 Culmina, et ereclaa quamvis fasligia pinna;
    Tunc assumpsit eum sanclam sceleralus in ur- Credidit in praaceps horrescere, maxima summi
    [bem, Curvavit qui membra poli , coalosque per
    Et statuens alti supra fasdgia templi, { omnes
    223 Si nalum genitore Deo tete asseris, Vectus in exlremaa descendil humillima terra;,
    [inquit, Inferiora pelens, sed non excelsa rdinquens.
    Impiger e summo demissus labere ledo. 215 224 Dixerat , et validi confossus cuspide
    205 Nam Scriptura docet, de te mandasse Tonan- [ verbi,
    [ lem, Quod tentare suum Dominumque, Deumque
    Angelicis subvectus eas ut tutior ulnis, [nequirel,
    OPUS PASCHALE.
    cens : Scriptum est : DominumDeum tuum adorabis, B nit, sed ancipids usus varielate sermonis simulator,
    et Mi soli servies,adhuc ex Inumanacernitur respon- ac dissiniulator invenlus, mendax suis artibus appro-
    dere persona. Dedignatus scilicet infirmum rebel- batur. Nec solius fallacia;, sed edam sluliitiaa domus
    lem virlute majori polendo; subjugare Licet hujus est cor malignum. Quid enim poteri! ineptius repe-
    quoque verbi livor ille vipereus congressione deje- riri, quam ut illuni crederet licei alla sublimis tem-
    clus nondum deposùeril lemerilatis ingenium, sed pli fasligia , et cacumen excelsi pinnaculi saliu for-
    trisulca linguarum vibradone confidens conlra vi- midare precipiti, qui ut planis videlur in terris, de
    Clricem Triniialis manum tento caput erigif saucia- summa coalorum arce descendil ? de quo clamai Da-
    tum. Tunc assumpsit eum diatolusin sandam ckila- vid , et dicil a : Et descendìt, el inclinavil cmlos,
    tem, et statuii eum supra pinnaculum templi, el dixit simul humillima coniinens, et altissima non rclin-
    ei : Si filius Dei es, mille le deorsum : scriptum esl quens. Igitur defieienlis audaciam sic eloquens per-
    enim, quia angelis suis mandavil de te, et in manitus culit vox divina : Scriptum esl : Non tenlatis Domi-
    tollenl te, ne forte offendas ad lapidem pedem tuum. num Deum tuum. Hic Dominum Deumque se esse
    O quantum caecitatis alque caliginis nigro semper jam pandens, lales dira conatus assumere prohibet
    dominalur in pectore, mensque tenebris propria; lenlatorem, suis nos admonens pius dodor exemplis,
    malignitads obscura, nescitindepreliensam custodire C spiritutn, vetusta; malignitalis àrdficem, illic huma-
    fallaciam ! Ecce dicens : Si filius Dei es, ostendit, nis proculdnbio snbjacere virlulibus, ubi fueril Deus
    hoc se nescire. Cum quaerit dicens iterum : Angelis simplicitali puri cordis infusus. Ait enim ledionis
    suis mandavil de te, confilelur, hunc esse, quem cer- insiruclio : Tunc reliquit eum diatolus, et ecceangeli
    SCHOLIA.
    mulariler. Arntz. ms. famularier Mi, quod in textu Rom. scribi! dimissus, nt in hoc, et similibus verbis
    recepii Arnlzenius, favente Prosa. Al Prosa servai praaposilione de composiiis accide.re solet,
    verba Scriplura; sacra;, poela in cai-mine ad majo- 206. Reg. 4. subjectus : reline subveclus.
    rem vini exprimendam addidit soli uni : sic enim 208. Mens, pectore, corda voces sunl fere syno-
    passim haecduo conjiinguniur, quod exemplis lacil- nymaa : sed poeta; ita saepe orationem amplificala.
    liraum esset comprobare. Ex ipsa aulem sententia 209. Commentator Bedae de Art. meir. proferì
    subintclligilur, DominoDeouni soli serviendiim e<se, hunc versum.
    1
    quin addatili Mi. p. 2i0. MeusCulminael redm, Rom. Culminaeiecim:
    198. Reg. 4, ardet, prò audet, Cant., et nonnulli lege, ut slei versus, Cidmina et eredm.
    alii inicjuis prò iniquus. Melior lectio cominunis au- 212. Membra poli, ul membraurbis apud Pruden-
    det iniquus. Nomine iniqui simplieiler posilo diabo- lium II conlra Svimi). 446. VideCoinineiitarium,
    lum imellexil edam supra vers. 106 : Jam non repela- 214. Reg. I, 2, 4, 5, Ott. 1, Val. 2, Arnlz., Aid.,
    mus iniquum. et non. Meus al non. Vat. 1, Ott. 2, Ang., Alb.,
    199. Reg. 4, Ott. 2, prmstare : lege perslare. Urb., Parrh., sed non : quod priclulii Arnlzenius,
    200. Arntzenius male consi 'ere belloprò confidere. quia facile, el siepe in mss. ex sed, aut sei (siceiim
    2(ll. Mon. Hinc : alii cum Prosa Tunc. multi librarii scribebant) fiebat et, praasertim cititi
    202. Vet. 1, Mon., vestigia,villose. in fine praaredenùs vocis liitera s erat.
    205. Rom., Urb. tuie, quod edidit Parrhasius , el 215. Meus confusus : sed verbum seq;iens cuspide
    exstai in Moti., et in ms. Arnlz. Hanc scripluram exigit confossus. In Reg. 4, mendum cospide.
    prael'erunt tres Arnlzenii, Editor Sedulii, pater ejus 216. Reg. 4, Vat. 2, Urb.,Meus, Dominum, Deum-
    ad Piiuiuui Paneg., et pairuus ejusdem ad Caion. que : lex pedia postulai Dominumque, Deumque.
    disticlt. 4,1.1. Plora siinilia congerii Arnlzenius ad Pro nequirel l{e«. 4, nequissel; Parrliasius, requi-
    lume locum. D.imiiandaquidem non esl haeclecito : ril. Aldus edidit Dominum, Deumque nequirel; iti
    sed nulla esl causa, cur a recepla, el communiori Emendalis reposuit, Dominumque,Deumquerequìret.
    codicum mss. recedamus. Veruni neque re-quirit, neque requìret huic loco
    204, Meus, delajisus,quod Parrhasius quoque vul- congruit, et fortasse error lypographicus eslulro-
    gavit. Mss. alii cum plerisque edilis demissus: sed bique.
    "Psalm. xvti, vers. 10. Vulgata, Inclinavil cmlos, ci descendit. Paulo ante prteslilerit legere videreiur
    prò videtur.
    ,-,n CARMENPASCHALE. LIBER II. 622
    Victoris fugit ora gemens. Tunc hoste repulso, A.225 Conciliai vita;, quos non ventosa loquendi
    Coalicolaaassistunl proceres, coatusque mi- Gloria, nec vana de nobilitale superbus
    [cantes Sanguis alai, sed fama tacens, humilique reful-
    AngeliciChrislo famulanlur rile ministri. [gens
    220 Proiinus ergo viros ex piscaioribus aptos Mentenitor coalo faciatde plebe propinquos.
    Humanas piscari animas, quaa lubrica mundi Namque stilila potens elegit, el infima mundi,
    Gatidiasedanles, tamquam vaga ca-rula ponti, 250 226^01'da confringens Deus, et sapienlia per-
    225 Gaacaquepraacipiles irananl incerta pro- [dens.
    [fundi, Quin etiam celerein cupiens conferre saluiem,
    Discipulosjiibet esse suos, talesque superna; Orandi pra'cept-t dedit, judexque beuigiius
    OPUS PASCHALE.
    àccesserunt, el m'misirabantei. Videlur , ul ai biiror, Namque Deus omnipotens stulta mundi polius elegit,
    in hoc diaboli fugieiuis abscessu, et minisierto con- et infirma, reiiuens, quaa sapienlia videntur, el for-
    sequenler angelico quattidani paschalis gloritc deco- ila, quia sicul Paulus aposiolus docior egregius :
    rare pra-cedeniibus sigttisiuiaginem. Nam sicut vi- Quod slultnm esl Dei, sapieniiusest hominibus, et ini-
    ciis lentalionibus, dc-pulsoque diabolo, praabuerunt becille Dei, forlius est hominibus. Et confestini ile-
    angeli miuislerium Salvatori, sic coniunieliis Judaeo- rum dixit : Qumsunl slulla hujus mundi, elegit Deus,
    rum, et poanis beata; crucis passione contemplis, ut confundul sapienles, el infirma mundi elegit Deus,
    ipsaque diaboli fraudo, el morie calcala, suri-exit ab ut confundat fortia, et ignobiliamundi, et conlempii-
    inferis, evecuis esl astris, el consueto niajcstatisim- bilia elegit Deus, et qum non sunt, tamquam non sint,
    perio Christus ab angelis adoratur in coito. ul ea, queesunt, deslrv.erel.
    Exiu discipulos ex piscaioribus quosdam sibiniet Quin diati) saluiem celerei)) misericors cupiens ad-
    sociavil acciios, humanas deinceps animas piscaiu- diterò Salvator, orandi quoque modum precesque
    ros, qua; lubricam sectanles mundi laeiiiiam, tam- constimi!., Judex piissimus breviter vull rogaci, quo
    quam nalanies vias ponti fluciuantis incerlas per cititts animai supplicanti. Sic orandiim ergo docuit
    volupluosos lapsus vagis cursibus erraverunl, (ales- pairem, suum scilicet prò natura, nostrum vero prò
    que vilaeconciliavit a teternac , quos nec generosa; gratis, honorem proprium largitus hominibus , ut,
    prosapia; orlus terremo nobilitatis inflaret, nec niior quod solus habel egregium, cunclis largirelur indul-
    eruditaafacundi;e gloria vana; garriiliialis extolleret, tum. Pater noster, qui es in cmlis. Qui coalorum per-
    sed quos sanciuni vilae simplicis insiiluluiii superba petemregnaiorem pairis audentus nomine nuncupa-
    nimishuiìdlitate conspicuos cielo facerei jam vicinos. re, primum debenius advertere, non separatili) sin-
    SCHOLIA.
    219. Aid. cum Val. 2, Angelici et Chrislo. Melius iC lens et slidlaque mundi, nec melius Meus : Nam sibi
    omildlur conjuuciio el. Arnlz. jure prò rite. stulta potenselegit, et infirma mundi. Fahricius cuin
    220. Oli. 1, Ubi ex piscatoribus feci! discipulos. nonnullis edilis Namque infirma potens. Parili. Nam
    Meus,Quomodolegit sibi discipulos. Rom. Ubi Domi- quia stolta potens: ed. Lips., Ar«mquoque slulla po-
    nus elegit discipulos. In Reg. 4, desideralur hic ver- tens. Plerique editi, eliam recenlìores, Nam qum
    sus Proiinus. slulla. Woi ke.nsiusconjecit Namque slulla. Sane Al-
    222. Cellarius cum nonnullis editis vada ccerulea, dus, et nominili alii ita edideriuil. Grunerus conjec-
    quod defendi polest. Sed praderunl vagacmrula mss. luram Wopkensii laudai; Arnlzenius eamdcm con-
    ottiues uoslri exceplo Rotti., in quo omissuni esl firmai codice ms. Arnlzenii, ubi per coiiipendium
    voga, vel vada ; consentimi! Arnlz., Parrh. , Aid., litterariim legilur Namq. stulta. Vellet lamen, alios
    Vel. 1, 2, Mon., scheda; Poelm., et alii codices consentire. Atqui fere omnes nostri ms.,
    225. Val. 1., Urli., Rom., el Poelm. ad marg., scilicel Reg. 1, 2, 5, Otiobon. 1, 2, Valt. 1, 2, Urb.,
    prmcip'uis.Plerique adi mss., elediti, prmeipites,ex Rom , Anc., el Alb., unanimi consensi! scribuni
    quo prò diversa scribeiidi ralione naittm esl prweipi- Namq. slulla-, quod per Namque sine ulla dubita-
    teis, et prmeipitis. Oli. 2, loriupte Cieca quod prm- tone cxpoiiendumest. Inepii aliqui editores, quique
    cip'uis.Reg 4, tranciti: verius est traitant. compi sciebani, pitiariint corrumpi nielrum, si ede-
    22o. Prudeiiiitts 1 conlra Svilito. 656, de elo- retiir Namque stulta. Sed cum sequattir duplex con-
    quenti;) Syiumachi, Ludere ventosos jnciu perniine sonanss(, ex senlentia quorumdam que produci de-
    sagiiias, uhi ex Petronio exclavi, ventosa loquacilas. bei, ex seutenda omnium potest, utuberius disserui
    227. Marcklaudusad Staiium 1. v, silv. 3, coni 'p. in Prolegom. ad Prudentumi. Accedit, multos exis-
    noniuillis forma tacens : sed hic. senno est de fama limare, que communi intervallo quaniiialis gaudere.
    taccole, vel tacita, qum oppouiiur gloria; ventosa; Quin eliam, ut ego opinor, et non semel in noi. ad
    loquendi. Wassitis in ind. Salitisi, verb. rumor ex ms. Dracomiiim, el juvencum, probavi, nullum est mo-
    b'Iilioth. pubi. Cantato';,proferì fama jacens, li. e, nosyllahum breve, quod produci non possit. In Rom.
    obscura; quaascriptura non debcl quidem disphtere, desideralur conjuuctio el po.il elegit.
    •sed alteri tamen est postnonenda. Fama tacens est 250. Vati. ì, 2,Urb., Reg. 5, et Aid., confundens:
    obscura. Confer notala ab aliis ad Silittin xi, 777. alii confringens, quoti videtur etiam fuisse a pr. in.
    Ille ego sanguis — Dardutiìus. Pro inflel clegaos est iti Vat. 1. Nominili tns^. in lillerarum ttextt dubio
    alai ex Virgiliov, 251 : Hos successus alii; et Silio scribunt perdens, vel prodens: sed legendum est p-r-
    Xl, 555: Animosfavor liaud obscurusalebal. dens. Sic habet Oli. I, in quo prius flirtasse fuit pro-
    228. Armz. ex glossa, et contra metri rationem deus.
    vicinosprò propinquos. 251. Meus,Tunc etiamcelerem.
    229. Reg. 4, depravate, Namq. elegit infirma po- 252. Vonckius legere nos jubd indexque benignits.
    " Ex mendo contiavitrecte Jurelus reposuit conciliavit.
    623 COELII SEDULII 024
    Indulgenda peti breviler jubet, ut cito praestet, A Germanum tractare odium, sed spiritus igne
    Sic dicens : Orate patrem, baptismaie nostrum, 240 Flagranies, abolere doli monumenta vetusti,
    235 Jure suum : propriumque horaini concessit ho- Alque novumgestare hominem, ne forsan ab allo
    [norem, Degenerent terrena Deo: cui nos, duce Chrislo,
    Et, quod solus habet, cunctos permisit habere. Fecit adoptivos coalestis gratia natos.
    227 QU1 Dominum «eli patrem memoramus, 228 Sanclificetur ubi Dominus, qui cuncla
    [in ipso [creando
    Jam fratres nos esse deCcl, nec origine carnis 245 Sancdficat, nisi corde pio, nisi pectore casto?
    OPUS PASCHALE.
    gulis, sed communiter universis domum tanti mu- Dicentes itaque pater nosler, confiiemur, nos omnes
    neris aliributum. Nani quasi a semotus a caateris, et in ipso fratres exsistere. Cujus nominis non debemus
    secrelioribus babiians lalenter in locis, Dominum affecium moina; charilatis expulsione conlemnere,
    quilibet verbis hujus oralionis imploret, non inquiet, necorìginalis odii moiiutuenta sectari,quo Cain, ger-
    Pater meus, sed Pater nosler, quoniam soli Christo mani sanguinis fusor, parricidalis macula; faclus est
    debetur hoc verbum, cujus proprie pater est Deus. B 1 inchoator. Sed mansueti spirilus igne fervenles car-
    Quamquam enim in omnibus Evangeliis hoc habea- nalis ponamus nequiliam vetustnlis, el novo homiiie
    lur asctiplum, in ilio tamen evidenler DominusJesus grntulemur indilli. Necum coaperiutacoalestibus ope-
    in capiiulo juris sui poteniiam singularem docuit, a ra degenerare terrena, tanto palre videamur indigni,
    populari permixtionediscrelam, ubi discipulos con- qui Chrislo nos duce sacra naios adnpiione suscepit.
    foriabalalloquens : Vadoad Patrem meum, el Pairem Sanciificeiur itomeli tuum. Sanctificatio quaa potest
    veslrum. Quod ail meum, hanc sibi specialem gloriam aasdmari, qua Dominussanctifìcari valeat, qui cuncla
    congrue vindicavit; quod ail veslrum, generatoli! gra- sancdficat, nisi utcorpium, miie,placidum, castum
    liam communiter cunclis esse palefecit. Similitudi- ad ejus prapparemus ingressum ? quatenus tali domi-
    ne m faciamus hic aliquam, ut ex humanis divina cilio deleclaius sanciificationissuae in nobis operetur
    capiainus. Ponamus igitur quempiam nobilem virum, augmentum ; quemadmodum ipse Dominus nosler
    cui Filius unicus, el aliquanti sint famuli. Numquid Jems Chrislus in discipulis suis se clarificaium esse
    ob hoc, quod palerfainilias appellatur, potest apud meniorabat, qui clara scraper divinilaiis luce fulge-
    eum servorum, ac filii par dilectionis esse condi'lio, bat. Nani in Evangelio secundiim Joannem, dum prò
    cum et ipse filius Dominus probeiur esse cunctorum ? discipulis supplicat patri, inter diverga, quaa prose-
    Nos igitur ulimur hac oraiione, non Christus, quo- -, culus est, verba sic inquit, Et clarificalussum in eisf
    niam prece hujus supplicaiionis ipsum quoque depo- scilicet qui b claritatem stiam in eis inveii. Uhi ergo
    scimus, qui cum Patre iinus est Dominus coaalemus. et sancdficaiionis suaa signa repererii, sanctificarese
    SCHOLIA.
    Siepe quidem Juaex el maga;,jumcium et indictum iNon accet, nos iraciare, voi sectari ooiiim, quali
    confuiidnniur; sed cuoi mss. omnes non minus Gain in origine carnis, sive inilio mundi adversus
    quam editi, exhibeant judexque, satius duco, nihil fralrcm Abelem exarsit, sed decel polius, nos igne
    mutare. spiritus flagrantes abolere monumenta sceleris ve-
    234. Arntzenius ex ms. Arnlz. edidit patrem in tusti, sive odii fraterni.
    taptismale nostrum: quia prtepnsiiio in latere poiuit 259. Reg. 1. 4, Vat. 1, Meus, Rom., Oli. 1, prò
    sub liltera praacedeuli m. Veruni caHeri eleganlius d. s., Alb., et plerique editi, tractare. Reg, o., Aid.,
    eatn prteposttionem omitiunl. Idem Arnlzenius Par- Fabr., Ang., R-g. 2., prò d. s., Parrh., gestare.
    rhasio, et ed. Lips. tribnit veslrum. Al in Parrhasio Olt. 2., Reg. 2, in texlu, sectari, quod ex ms. Arnlz.
    dare esl nostrum. Arnlzenius cimi Cellario distingui! amplexus est Arnlzenius. Eodem perline! in O-i. 1,
    nostrum; —Jure suum propriumquehomini, etc. Ex- a pr. tu., sedare. Arntzenius praifen seclari, adduc-
    ponit Cellarius, honorem esse jure suum, proprium- lis similibus exemplis, seclari bonum, vilia, charila-
    que. Sedulius alimi voluii. Orale patrem, taplismale tem. Fave.t prosa. Alii, tractare cuin mss. velnsiiori-
    —
    nostrum, Jure suum : propriumquehominiconcessit bus prò meme agitare, vel eliam prò trahere. Reg. 5.
    honorem. Niiniruin Deus est pater dirgli jure, et Aid., sed pneimialisigne, quod a recentioribus cen-
    natura, nosler in bapiisinaie, et per adoptionem. tra poeto ineniem intrusimi, ne ultima in conlra to
    Cum autem proprius Christi sit honor, ut Deum pa- casu quarta; declinationis corripiatur. Non semel
    trem appeltol, nobis concessit hunc honorem, eie batic licentiam sibi arrogat Sedulius.
    —
    Glossa in Oli. 1, est jure suum natura : ei posi ha- p. 244. Reg. 1, Ott. 1, el alii, Sanclificetur nomen
    bere — adopiive. tuum. Meus, Sanclificetur ubique Deus, nullo sensu.
    i37. Reg. 1, Ottobon. 1, Rom., Meus, Pater nos- Poelm., SnnciificaiurubiDominussine ioierrogaiiooe,
    ler, qui es in cmlis. Ott. 2, Qui Deum codi.' Aid., qua; necessaria est. Plerique nostri mss.. et edili,
    Yat. 2., Cui Dominum; corrige, Qui Dominum. scheda; Poelm., Sanclificetur ubi Dominus. Wopken-
    238. Reg. 4, Jam decel nos esse fratres : non pa- sius praeferi Sanciificaiur, cui favent Cani., AIIHZ,
    titili-uielriim , ila collocati verba. In nolis Nebris- et multi editi. In Reg. 1 glossa est, ubi poieril sondi-
    sensis legoorigine mundi: sed in ipso eontexlu hujus (icari, quod iutelligo interrogative.
    editionis esl originecarnis. Nebrissensis ait, supplen- 245. Meus, et Reg. 1, prò d. script., corpore;
    dam esse praepositionem in , vel ab. Setiteuiia est : communis lecito, pectore casio, nempe puro.
    a lo veteri codice error erat. Nam quasvise se- qui clarilaiem suam in eisinveni.Gallando]^liabel sci-
    mo/us, quem Juretus correxit. Paulo post cilauiur licei quia claritatem imam in eis inveni. Resliiuen-
    verità ex Joann. e xx, vers, 17.Superiluuiu videlur dum videlur scilicet quia clarilaiem suamin eis inve-
    unum in, in ilio... in capiiulo. rni. Series oralionis sequenlis liane lectionein coni-
    '• In plerisque biblioihecis Palrum legilur scilicet probat.
    625 CARMENPASCHALE. LIBER II. 626
    Ut mereamur eum nos sanctificare colendo, A Nobile perpelua caput amplectente corona,
    Annua! ipse prior, sicut benedicier idem Victor opima ferens gaudebit praamia miles.
    Se jubeta nobis, a quo benediciiitur omnes. 255 Hoc jugibus votis, hoc nocte , dieque prece-
    Advenial regnum jam, jamque scilicet illud, [mur,
    250 229 Morie vacans, et fine carens, cui nulla 230 Idius ut fiat coalo, terraque voluntas,
    [per aavum Qui nusquam vult esse nefas, hostemque no-
    Tempora succedunt, quia nescit tempus habere [ceniem,
    Conlinuus sinenocie dies : ubi, principe Chri- Ulque poto, sic pellai humo, ne corpora no-
    [sto, [ sira ,
    OPUS PASCHALE.
    ibidem dicit. Pielas enim illa, sine modo milissinia, morte constriclum, nec temporibus consumendum.
    sibi conferri pronunliat, quidquid suis famulis ipsa Nescit elenim tempus lucis illius dies sine nocte
    fruclificat. Simiiis itaque sensus oslenditur, el ut se conlinuus, ubi fortissimus miles, adoralo Christo,
    benedici praecipiat, cuti) ipse poiins universa benedi- diversa mundi post perioda praalio vicior exsistens
    cat. Namque trium puerorum in camino canentium caasariem beali capiiis ornaluram perpete nobiliia-
    ab omni creatura per ordinem benedicendoti) Do- tus grattilabilur jam corona. Fiat voluntas tua, sicut
    minum generali»hymniis exclainat. Advenial regnum in cmlo, et in terra. Praccedeniis et hic condnentiae
    tuum. Regnum advenire deposcimus regualoris, sensus videlur inlelligi, quod jugibus dies, noctes-
    qui regnare non desinit, ul fallacem a hujus mundi que precibus debeamus exposcere, ut illius coaliim,
    prineipem prò praesumpta puniat tyrannide, solus- lerramque volunlas adimpleai, qui nusquam vult
    que, qui solus esl, suum demonslret imperium, nec esse nequiiiam, quo dejeclum coalo diabolum noe
    SCHOLIA.
    247. Reg. 1, 2, 5, Valt. 1,2, Ang., Alb., Olt. 1, dunt, quod minus rectum putat ; id enim inumi, cum
    Urb., Rom., Meus, Aid., aliique editi, Animai, quod[ ait sine necessitate. Nosiri fere omnes, Reg. 1, 2, 4,
    frusira esse ail Arnlzenius. Ipse lenet Annuet, quodI 5, Ang., Alt)., Val. 2, Oli. 2, Meus, Rom., Succe-
    habenl edilio Poelmanni, et aliaanonnulla'. Reg. 4,, dunt, quod ex nexu liiterarum in Vai. 1 eliam col-
    Annuii : id placebat Wopkensio, ut paulo ante ,S«nc- Ugo ; in Otl. 1 fortasse est Succedanl. Probum est
    lificaiur : qui distingui!, Ui mereamur eum nos suncli- Succedunt, cujus glossa in Reg. 1 esl sutveniiint ;
    fienre colendo, — Annuii ipse prior. Alii pnnetum ap- nempe acierno Dei retano omnia sunt praasenlia, ne-
    pinzimi post colendo.Verbum annuere prò concedere, que succedunt tempora.
    iribuere, assignare a Virgilio, Prudenlio, et aliis; 252. Meus, JEicmus,prò d. s., Conlinuus.
    ustirpaiur. Q 253. Corona pio alterna felicitate a Chrisiianis
    248. Reg. 4, benedicimus; lege tenedicimur. sciipioribus solei adhiberi.
    249. Reg. 1, Ollob. 1, Advenial regnum tuum prò 255. Reg. 1, Olt. 1, Fiat voluntas tua, sicut in cmlo,
    titubi. Decem nostri mss. cimi lleins., Cantabr., et; et in terra. Communis scriptura est Hoc jugitus votis,
    multis editio, regnum jam, jamque scilicetillud, pro- correpta prima in jugìtus, ut alibi apud Sedulium.
    ducto que oli se diciioni-; sequenlis, vel quia revera Cant. precibus prò jugìtus. Cellarius Fabricio impu-
    colonnine est, ut jam alibi notatimi esl. Ila etiam le- tai, quod mutaveril Jugibus hoc votis, sed in Reg. 5
    gnili Beda, el ejus commentator de Arte metrica, ita eliam invento : quod eo eliam noiandum est,
    qui diclini, in bue versu que posatone esse longam. quia hic cotlex vix umqoam discedit ab Aldo, qui
    luepti librarli alii aliier curruperuut. Ottob. 2, re- habet Hoc jugibus votis. In editione Ascensiana Cap-
    gnum jam jam nunc scilicetillud. Parrli., regnum ecc- pusoii invento eliam Jugibus hoc votis ; eaimlem
    lesie videlicet illud. Meus, Yat. 1 recentiori manu, scripluram praaferunl scheda; Poelm., cum addunt,
    Arniz., ut videlur, el plures edili, regnum jam jam Non, hoc jugibus. Reg. 4, noetn ; corrige noele metri
    quoque scilicet illud. Nonnulli vulgati, recjuumque gratia. Rom., precamur ; retine precemur.
    luiiiiijam scitice!illud. Vera lectio elegantior quoque 256. In Reg. 4 ita depravatus esl hic versus,Illius
    cauens est. Jam jam indicai rem ìniiiiinentem , el ut fiatili cedo, et in lerra volunlas. Codex Artnz.,Jm>ius
    celerilas major indicatur, quuni alteri jam addititi- prò Illius. Arnlzenius retiiiendum ait Illius , quia
    conjiiiieiio que. Cicero Tuscul. I. i, e 7 : Cum dies, liaacvox emphasiu habel.ctini de viris inclytis,autde
    et noctescogitandola sit, jam, jamque esse niorienduni; diis, apud veteres scripiores profanos, esl setmo.
    et 1. xiv atl Anie, ep. tilt. : Quamqumipse jam, 257. In Reg. 4 vitletur ore prò esse, quod unum
    jamque adero. Ex noiis Nebrissensis arguo, eum alio D tenendum. Cant., hoslemquemalignum.
    modo legisse : ail enim : e Quod, subaudi regnum. 258.Wopkensius affinimi, in ulque allindareaue,
    Ad quod. ipse respoiulet. ^ In ediiione, qua utor, meirisoliimmodocaiisa injectuin, ut aliis in locisapud
    non iiivenioio hoc verso, prò quo ea est noia, quod, Sedulium, nempe 1. ni, vers. 89 ; I. iv, vers. et
    sed jam )nin quoque scilicet : noiae enim Nebrissensis apud Avieiium, lab. 17, vers. 13. Fortasse ut68, Itane
    recusa; hic soni, el siepe ad alia verba alludunl, qua; difficuliaiem declinareni, librarius in Reg. 5 scri-
    in textu non apparent. Polo igitur. a Nebrissensi in psit, et Aldus edidit ut cmlo, sic pellai humo. Equi-
    sua ediiione scriptum fuisse Adrenial regnimi jam, dem nullam video causani, cur ila Sedulius non
    jam. Quod? scilicetillud. Acute, sed minus vere, nd- scripseril. Repugnanl tamen vetustissima exempla-
    nusque eleganter. ria, et Sedulius non semel addit que prò etiam, ut
    251. Arnizenius cum mullis editis exldbel Succe- dicimus hodìeque. Pro ne Olt. 2, et Rom, a pr. m.,
    detti ,elex Cant., Parrh , Aid., aliisque, citai Succe- nec.
    a In vel. cod. Jurelus inverni hujus prò mundi Palrum, nec facilemulaveriiii. Ita etiam retineo infra
    prineipem; et suspicatur, auctorem scripsisse hujus adoralo Christo ex Bibliolh. Patr., prò quo Jnreins et
    mundi proprincipeni. Non placet. Paulo post reliquit Gallandius cura vet. cod. legunt odorato Christo. Re-
    scripturam mendosain veteris codicis nec morie con- cie Jurelus meniluiii prmlia vicior correxit per prce-
    siium, prò quo Gallandius conjicit necmorie constri- lio Victor.
    clum : ita revera legitur in nonnullis Bibliothecis
    627 COEfcil SEDULII 628
    Tamquam vile solum, saevussibivindieelhydrus; A.265 A Christo jejuna sub, qui corpore, et ore
    260 Sed; qui cuncta fovei, piena piel&le redulidans Nos saturai, simul ipse manens verbumqife, ci-
    Omnipotens animas pariter conservet, et arlus : [busque.
    Altera pars elenim coali sumus, altera terrae Dulcia nam Domini nostris in faucibus haercnt
    Aiinonam fidei 'speramus pane diurno, 232 Eloquia, exsuperanique favos, atque om-
    231 Ne mens nostra famem dociriiiae senliat [nia niella.
    [umquam. Debita laxari qui nobis cuncla rogamus,

    OPUS PASCHALE.
    terra padatur infensum, nec lerrenam corporis nos- loquens suos ila discipulos inter alia, quaadocebat :
    tri subslanliam, (aniquam limo concretarci, saevus Notile ergo solliciti esse in crasiinum. Crastinus enim
    coluber, ut escam sua; voraciialis invadat, ac pes- dies sotliciluserit sibi ipsi. Si vero plenius spiritaliler
    siniis nos suasionibus involutos squamosis nexibus dieta, de quibus loquimur, velimus agnoscere, sen-
    amplectatuf, et ambiai, donec Iellialibus venenis tiemUSjhunc panem divinumesse sermonem,acujns
    inebrians miserabilem vilam lambendo consumat. substantiali doctrina si vacans animus vel paululum
    Ideoque Dortiinum deprecemur assidue, ut animani jejunaverit, magna; famis penuriam sustinebii. Di-
    pariler in nobis luealur, elcarnem; altera namque stantia siquidem non pusilla inter spiritales epulas
    coali pars sumus, altera terrae semen exsistimus. Pa- et corporales exsislil. Ilas enim parcius edere, illas
    nem nostrum quolidìanum da nobis hodie. Panis ali- B L ntimquam praacipimur recusare. Hic absiineniia
    moniam quotidiani pétendbus Irlpardlus inlelligen- salubris, illic avidiias fil vitalis. Denique David ine-
    liae sensus speritur, quamqiiani scripturas divinas dilationeni Dominicaa legis exerccnli die ac noele
    sic oporleal omnes adverti. Ergo secundum lilteram beatitudini se bis verbis praedicat inhaerere : Beatus
    specialiter frumeniarii germinis panem vescendi vi- vir, qui non atiit in Consilioimpiorum, el in via pec-
    demur gratia postulare, et moraliter a ul servi Do- calorum non' sielit, et in cathedra pestileniimnon se-
    minosi deprecamur, quo di umani consequi merea- di!, sed in lege Domini volunlas ejus, et in lege ejus
    mur aiifìonam, dum lam utriusque rationis formam meditabitur die, oc nocte. Haacniediiaito iiimiruin sa-
    de spiritali noverimus procedere disciplina. Ob hoc lurai, et delectal, tamquam mellis crassa dulcedo,
    enim epulas victuales qtiolidie jubemur exposcere, tpiaa licet alvum cilo veseeiilis adimpleàl, neclarea
    nequid in crasiinum resevvantes, dubitare de divina lamen suavilale naluraa numquam probalur borrere.
    pielàtc cernamur. Quod lamen ila laboriosum pro- Audiamus hic edam, idem propbeta quiddicat: Quam
    batur, ei arduum, ut a paucis viris, atque rarissimis dulcia faucibus meis elòquio tua, Domine, super tiiel el
    lalis queat regula cusiodiri. Namque Dominus ipse favum ori meo ! Perfede verba legis defilimi inlelligi,
    fidelis in omnibus, qui filios Israel productos ex cum faucibus dulcia dicil esse, non auribus, haac su-
    jEgypto per annos in eremi sterilitale quam pluri- C per mei, et favum, ori, non auditui ministrare
    mos, sabbatico tantum parenles, quoiidianis dapi- Nametsurdi, quibus audilus minime suffiagatur,
    busrgubernavit, hoc et nobis , Si fides non deficiat, praaceplis coalesdbus per oris officium legentes im-
    se daiurum evangelicis sermonibus compromisìt, al- pleiitur simililer, et Apostolus ad Corintbios e usus
    SCHOLIA.
    259. Reg. i, sibi indicel ; correclum recentiori escmcum sole diurno.
    manu, siti vindicet. Foriasse iirimus libraritis exa- 265. Wopkensius conjiciebat pectore el ore, sed
    rare voluii sibi vindicet ; nani variant codices : ple- recepiam lectionem sic explicari posse ail : Qui dum
    rique nostri scribunt vendìcet. Cellarius et Arnlze- nobis annoìiam mentis, fideique subminisiral, corpere
    nius ediderunt hydros redo casu Gr.eco ex ms* simul, et-ore nos saturai.
    Heinsiano. Nostri omnes, Cant., et pleraaque editio- 266. Tom. 2, mendose, Non saturai. Vat. 1, Nos
    nes, hydrus. Serpens lerra vescilur : bine intellìges, salìal. Arnlzenius distingui! Nos saturai simul ipse,
    quid sibi velit, Tamquam vile solum. Vide supra ' manens, fortasse opinione Wopkensii, quam modo
    noiam prosa; respondentem versili 176 hujus li- dìcebam, ductus. Malo, Nos saturai, simul ipse ma-
    bri. nens.
    265. Reg. i, Ott. i, Panem nostrum quolidìanum j) 267. Vat. 1, Meus, namque dei nostris. Reg. 5,
    danotis hodie. Arnlzen., omnes nostri mss. cuin Aid., si faucibus prò in, nullo bono sensu.
    plerisque edilis, speramus, sed in Reg. 2 correclum 268. Arnlzen. Favos, el dulcia nulla minus ele-
    est per speremus. Id unico probat Arntzenius ; sed ganter. Praacessii jam dulcia.
    non propterea communem scripturam deserò. Post- 269. Reg. 1, Ott. 1, el alii, Et dimìlte nobis de-
    ea vers. 269 oceurrit rogamus, quod non mutai Arn- bita nostra, sicut ei nos dimiltimus debitoribusnostris.
    lzenius. Diurnus. prò quotidiano, ul apud T-idium, Arnlzen. nobis qui; alii, qui nobis.
    Ambrosium,Pf udendoli! Psychonl.vefs. 616, Redeunt
    a Erratum est in nonnullis editis mortalità' prò Laudantur verba psalmi i, vers. 1 seq., atque ilerum
    moraliter. Paulo post in vet. cod. erat Quod tamen psalm. exvili, vers. 103.
    Maboriosum protalur : emendavi! Juretus. c Infra in vet. cod. erat Quisdubilet que solus am-
    •> Ampleclor libens conjeciuram Gallandii illas bìgui : locum Jurelus restituii. Fermenti meniio
    numquam, prò quo oìnnes edili contrario sensu illas póstea oceurrit ex Manli, xvi, 6, el Apostolo I ad
    namque. Mox errorem veleris libri teatitudinis his Gorintli. v, 6;
    verbis correxit Juretus per beatitudini se his vertis.
    629 CARMEN PASCHALE. LIBER IL 630
    270 Nos quoque laxemus ; proprii nam cautio verbi A Tradere confestim lortoribus, Inque feroci
    Spondentes manifesta lenet, graviusque soluti Carcere constriclì non permitlemur abire,
    Nectimnr, alterius si solvere vincla negamus : Donec cuncla brevem reddamus ad usque qua-
    233 Incipietque pius decies millena talenta dra ntem.
    Dimiiiens Dominus, si nos affligere propter 234 Non <luia nos Dominus, lucis via, se-
    275 Denarios cenlum conservum senserit ullum, imila pacis,
    OPUS PASCHALE.
    epistola , manifeslavil, spiritales epulas esse doclri- sumptio, quam pecuniaria; quanlitalis inhonesta
    nam, dicens: El ego, fratres, non potui vobis loqui traclatio plurimis ostendit apud Dominum nexibus
    quasi spìritalibus, sed quasi carnalibus , quasi infan- involutos. Quisquis enim, prout facultas virium pon-
    tibus in Chrislo vobis potimi toc dedi, non cibum. Non- deralur, egenti fuerit inhumanus, Deo, qua; sua
    dum enim poteratis (I Cor. in, 1, 2). Quis dttbilet, sunt, inficiatus, abjurat, cujus pietas infinita misero-
    solusqne ambigat, haec omnia spiriialiler figurari? rum sic tuetur angusdas, ut quidquid pauperi dis-
    a
    neque enim fuisse illos infantes, aut lactis ab Apo- pensaiio benigna largitur, sibi profecisse lestelur.
    stolo nutrimenti sumpsisse, vel stultus aliquis po- In votis eliam , qua; premitiimus, divina beneficia
    teri! arbitrari. Sed incipientes verba legis haurire, conseculi debiiores exsisdmus, donec ea fideli mente
    ac paulatim divinis imbuì insiilulis, lactea velul in- jj solvamus. Hoecigitur, qua; de pecumariis dieta sunt
    fanles ebibere primordia scire convenit, quia sicut debitis, eliam de coderis peccatorum generibus di-
    saluiaris cibus esl bona dodrina, sic noxius esl ma- versis, quibus alterno judicio lenerour obstried, sen-
    ligna. Ideo Dominus discipdos moncbat a fermento tire nos convenit : scientes, ob hoc oerariam simililu-
    Pbarisaeorum , el Sadducaaorum spiriialiler se ea- dinem flagiiiis comparalam, quoniam h radix om-
    vere : sciens , acidi dògmalis viros lotius dulcedinis nium malorum est avaritia (I Tini, vi, 10), sine cujus
    ubertatem parvo laclu corrutnpere, quoniam secun- semine vittoso nulla propemodum scelera generaniur
    dum quod ait idemPaultis apostelus, Modicumfermen- in malo. Hic homicidium perpetrai, ut innocenti,
    lum totani massoni corruinpit : nani etsi corpus Do- quod affeclavit, eripiat. Alter praemio sodicilalus
    mini nostri Jesu Christi magis esse credamus hunc accepto mendaeis testimonii Dt jurator. Nonnullos
    panem, ab spiritali nihiloniinus ratione nequaquam ad lenociuium adulterini conimercii coiius foadaere-
    noseitur declinare, maxime quia lalis epulatio, vel dempiionis impeliti. Adi furio, se maculant, alii de-
    talis oratio nulli gendlium, nulli Judaaorum, nisi so- posilum negant. Sunt istis et plura similia, quibus
    lis divinitus tradilur Chrisiianis. Et diniitte nobis de- amica scraper l'ames auri commiliiat. Nullum tamen
    ttiti nostra, sicul et nos dimillimusdetiloritus nostris. crimen facile adntillitur, cui pecunioe ministerium
    Si diligenlins petidonis nostra; vola metianiur, vel- C minime snffragatur. Igitur divina; pietalis munus
    tribuenda nobis indulgentia, vel neganda propriis indepd, impuniiatem coeleslis indulgeniiacconseeuti,
    dignosciliu-exemplis. Hoc enim sperare jiibennir a quod accepimus, invicem non negemus, ne majorìbus
    Domino, quod cernimur dimisisse conservo. Quippe absolud, cum parva non resolvimus, maximis ilerum
    quos paris eadem lex condiiionisasiringit, ut debi- vinculis implieemur. MoxqtieDominus ille misericors
    tores sicut esse nolumus, ita nec habere cupiamus. donator, debiti non exactor, qui lalentorum nobis de-
    In aliorum namque personis aut absolvimur, aut cem millia relaxavit,'si propler denarios cenlum sen-
    ligamur. Quod si putaiur incertum, de qdbus de- serit nos sirangulare conservum, saavis tradì torlori-
    biioribus hic agatur, ponenda esl excusadonis buscunctajubeatexigendo; inque carceralem delrusi
    infirma; materies, et seu fonassis in culpa, sive pe- cuslodiam penilus egredi non sinamttr, donec luamus
    cunia, vel in quocumque libi frater reus fuerit, hoc universa usque ad modum ultimi quadrantis amissa.
    relaxa. Nam et non tam deliciorum crebra praa- Et ne nos inducas in tentationem. Non quod Dominus,
    SCHOLIA.
    271. Vet. 1, 2, Mon., tenent ; corrige, lenet. Conradus monachus apud Pezzium dissert. Isagog.
    272. Reg. 1, Oli. 2, negemus; in Reg. 2 fuit ne- ad I voi. lliesaur. Anecd. Tpag.3, ubi indicatur Car-
    gemus, sed eadem veieri manu eorreclum est per men, Quod trigmla argentei, quibus a Judavenditus
    negamus, qua; codicum nostrorum coraniunior est esl Chrislus, temporeAssyriorumrecjis(abricali fuerint.
    lectio. Sic eliam Arnlz., Partii., Aldus, et inulti TVIncipit : Denariis trigiiua Deumvendìt Galilmus.
    editi. Alii, negemus. Ulrumlibet redimi est : nam 276. Meus non male atque pio inque.
    parlicula si cura indicativo et subjundo promiscue 278. Vonckius suspicaiur levem prò brevem, me-
    ustirpatur. rilo dissentieniibusWopkensio, Grunero, et Arnlze-
    275. Urb., cwn servum; lege, conservum. Pro ul- nio. Brevis sumitur prò exigno, minuto. Vide nolani
    lum Meus illum, Arnlzen., unum. Passim haac in ad Jiivene 1.1, vers. 554. Ultima:quam minimi red-
    mss. periuiseeniur. Melius videretur unum. Non- datur podio nummi. Avienus lab. 58 : Te simul mret
    nulli putani, secuiidani in Denarios hoc loco corripi, trevi debile vulgus emet. Sic alia passim.
    ut in s'unilibus exemplis Martblis, et Dionysii Ca- 279. Reg. 1, Olt. i, Et nSnos inducas in tentalio-
    lonis. Meluis alii trisyllabum per synaeresin dicunt nem. Sedulius junior, auctor Comment. in Manli.,
    esse Denarios. Eodem modo hoc verbo usus est hos versus laudai, ut dixi Prolegom. n. 56.
    a Erai in vel. cod , sine profecisse. Jurelus repo- in mnndo. Non arbitror necessarittm veierem scrip-
    suit sibi profecisse. luratti deserere. Infra quadrantis amissa legendum
    b Edili omnes legunt generaniur in malo. Gallan- videtur admissa, hoc est, coinmissa, seu peccala.
    dius e sua conjeclura in textum immisil generaniur Sunt qui malinl amissa, h. e. dissipala.
    631 COELII SEDULII 632
    280 In laqueos tentantis agat, sed cum inala nostra A 290 Hic alit , ille necat : nani quantum sidera
    Deserit, ire sinit : nam quisquis relia mundi [terris,
    Deliciosa sequens, luxus, et gaudia blanda; Ignis aquis, lumen tenebris, concordia bellis,
    Perdiiionis amai, Deus hunc, virtulis amalor, Vita sepulluris, tantum bona longius absutit
    Linquii, et ingrediiur, qua se teniatio ducit. Dissociala malis. Dexlrum quicunique, ne-
    285 Ab hac ergo pedem retro faciamus, et arctum [cesse òsi,
    235 Corde petamus iter, tennis qua semita Ani laavum gradiatur iter. Sed destra honorum
    [raonstrat 295 236 Semita conspicuos vocat in sua gaudia
    Ire per angustarn regna ad coaleslia poriam. [jusios,
    Si eupimus vitare malum, debemus adire, Inque luos, Patriarcha, sinus: al beva malorura
    Seciarique bonuin ; hic quia liberat, ille trucidai : Exercet poanas, et ad impia tartara mitiit.
    OPUS PASCHALE.
    qui lucis'via, pacis et semita, in laqueos qiiemquam antiqua; actus. Namque fructus inlelligi evangelica
    tenlatìonis indneat, sed abltorrens divinis monitis lectio declaravit, ubi Dominus varias diversorum
    non parenles, cum eos deserit, introire perniittit. mentes aperiens, ex suis quemque fruclibus, id esl,
    Omnes enim, qui lubrica sccianles mundi contagia, ex operibus jussit agnosci, dicens : Ex fruclibus eo-
    relibus deliciosis inclusi, luxus blandae perdiiionis rum cognoscctiseos. Siquidemquanta distanlia coaluni
    affeclant, a Domino, qui pura; virtulis amator est, B separatili- a terris, ignis ab aquis, lumen a tenebris,
    derclicd, pergunt ingredi, qua se tentatio volupluosa pax a bellis, vita nihilominus c a sepulcris, tanium
    periraxeril. Ab liac igilur pedem retro nitamur ab- magna; remotionis abseessu longius bona discernun-
    ducere, semitam polius coulerentes angustarn , qua; tur a malis. Duplex etenim semper electio delibera-
    tenui calle mullis incognita cceleslium rcgnorum lionis nostra; famulalur arbitrio, quo vel dexlrum
    subii aarduam latenier ad portam. Sed libera nos a teneanius iramilem, vel siuisirum; non ignari, nec
    malo. Cum liberari nos a malo deprecami))', bmium dubii, dexlram semitam esse justorum in Abrahaa
    esse, quem pedmus, ul nos liberet, confiiemur. Nec Patriarcha; sinu laetantium : lsevamvero profundis
    imtneriio sedandus iste, qui liberat, ille fugiendus impiorum suppliciis deputatati!. Unde nullus ad aite-
    est, qui trucidat. In hoc enim per bonos fructus ar- rum d per tam grande chaos, el abruplac molis im-
    bores viiaab, in ilio per malos radix praavaricadonis mensum valeat transmearepericulum. Haacesligitur
    SCHOLIA.
    280. In Ott. i, ex agat videtur factum agit, quod iC quod metro congrueret, referumus : sed verba codi-
    slare quidem polest. cum, quaa reiineri possunt, miliari non detieni. Du-
    284. Ollob. i, Linquet, correctum ibidem Lin- bitali eliam poiesi, au Sedulius plirasi nautica usus
    quii. fuerit : nani facere pedem esl vdum expaudere, ut
    285. Cellarius, el Arnlzenius ediderunt A7oshoc ventilili c.meipiai, extensis imis funibus, qui pes
    ergo pedem retro abducamus, et arctum. Ex m<. Lip--. veli dicuulur. Fortasse ergo apud Sedulium retro
    siiiiip-dt Cellarius Nos hoc, qui conlra nielrum esse facere pedem esl navem, seu ctirsum in contrariali!
    dicil Ab hoc. Ut huic incommodo occurraol, Arni- partem dirigere Qua explicatione metaphora in se-
    zen, el Meus cxhilient Ex hoc. Pro retro faciamus, queniibus iionuibil variai.
    quod in codicibus scripiis repertum Cellarius du- 287. Fonasse imilaltoiie Juvenci 1.1, 717, al.
    ruui exisiimabai, reposuit ex Prosa retro abduca- 683 : Ite per angustani, jusli, supra sidera portam.
    mus. Sic Virgilius I. v, vers. 428, Abduxere retro. 288. Reg. 1, Oilobou. 1, Libera nos a malo.
    Al Buiiiiaiinus defendii retro faciamuses. Casaitbono Meus, Si ciipìanius: metri lex poscit, Si eupimus.
    ad Sneloiiiiim Augusi. cap. 16. Aliler hunc versum Pro diabolo adliibet masculino genere nudum, ut
    refoi'inarunt edil. Poelm., Bis., Fabr., Toni. 5, vers. seq. prò Deo bonum.
    Bilil Logdiin. P.itium. Jugibus liane igilur sludìis 295. In Heg. 4, videlur esse mulo prò malis.
    vilemus, et ardimi. Melius aulem essei ad Sedulii Faiir., Cellarius, cum m-s. Lips. , Ileins., Arnlz.,
    coiisuetum seribendi ntoreui irauspoiiere Hanc igi- citicumnue.quod WOJkeusius ei Grunerus dauinant.
    lur jugibus sludìis, ut observat Arnlzenius : nani Melius quidem esl quicunqne prò unusquisque si-
    Sedulius primam in jugis corripere solet. Vera au- n gnilicaiione salis obvia. Ex glossa ergo in Reg. 5,
    tem scriplura est, quam Cellarius et Arntzenius et Aid. inlrusuin est unusquisque. Plerique nostri
    soie necessitale deseninl, Abhoc ergo pedem retro m^s. cuoi Parrli. et plurimis aliis edilis, qukumque.
    faciamus. Ila mss. nostri Reg. 1 , 2, 4, 5. Oli. 1, Arn z. necessesine est.
    2, Vatt. I , -ì, Urb., Roin., Ang., Alb., cum alibi 294. Oli. 1, Ut ; emenda, Aut. Meus, gradiantur ;
    laudalo vetustissimo, ul vi lenir, codice Taurinensi; reline gradinila:
    Parrh., Aldo, et aids edilis. Ab pioduciitir oli aspi- 2y6. Reg. 4. Inque tuo sinus paradise : sed fur-
    ralioiiem sequeuiis vocis line, quae vini consonautis iasse voluii librarius ad metri ranonem inque luos ,
    habet. velut ad Prudenliuni, Draconitom, ol Juven- paradise, sinus. Seuteniia postulai Patriarcha : ser-
    ctim saape monili. Minus quidem usiiaium est retro mo enim est de sinu Abraham.
    pedem faciamus, quam retro pedem feramtis, ani,
    a In mullis biblioiheeis Palrum sutdil : sed vide- malos....actus. Ita quidem syntaxis iraplexa est, sed
    tur cum Gallando) legenditin subit. fortasse ex ingoino Sedulii.
    b In vel. cod. er.tt arborem vitm: in nonnullis bi- c Ila esse in vet. cod. notatimi voluii Juretus.
    blioiheeis Palrum artores vìlm. Gallandius profert d Juretus videtur redimisse veleris codicis lec-
    arbor vìim. Fortasse pra-sliterit resenbere arbor est tionem nullus adulterimi, quie sane inendosa est.
    vìlm. .1iretus vocem actus videri suspeciam ait. Re- Alii reforunt nullus ad alterimi, quod ferri potesi :
    p'OuitGallandius, legendum, vel imelligeuduin per a\ii nullus ad ullcrum nullo sensu.
    633 CARMEN PASCHALE. LIBER III. 634
    Ergo agnis, ovibusque Dei est haac sola vo- A Et bona libertas, evadere torva cruenti
    luntas, 500 Ora lupi, vitaque fruì per pascua Christi.

    OPUS PASCHALE.
    nobis libertas oplabilis, ut oves et agni summi pa- pascua largì floris amoanilate gradssima vitam car-
    storis si fuerimus digni censeri, torvos mereamur pere jam securam.
    lupi morsus evadere, alque suavissima Christi per
    SCHOLIA.'-
    297. Cant. , Reg. 4, Ott. 1, 2, Rom., Urb., et que mirabilibus signis Redemploris unigeniti Dei, et
    ed. Lips., ducit. Oti. 1, prò d. s., cum reliquis, mil- Domini nostri, et primo quomodoad nupiias invitatus,
    lit, ut Yirailius I. vi Mu. vers. 537 : At Imvamalo- lujdrias sex aqum mirabililer convertit in lene merum,
    rum — Exercet pmnas, et ad impia tartara iniltìt. In Vai. 2, Rom., et meo cod., non indicatur divisto
    Cellarius edidit miliel, quod, nescio, an casu il1i libri. In Reg.4,desideraniur reliqua.et post vers. Ora
    exciderit. lupi scqu'nur Ars Phocmgrammatici. Codex Taurinen-
    300. Post hunc versimi Reg. 1, 2, Vai. 1, Expli- sis, Explicìt liber primus novi Testamenti. Incipit liter
    cìt liber I. Incipit lì. Ott. 1, Explicìt liber Sedulii B secundus. Legenti vita perpetua. Sic in Catalogo
    primus novi Testamenti. Incipit liber II. Reg. 5, Mi- mss. ; at in descripiione dociissimi Comitis Napione
    rabilium divinorumliber secundus. Olt. 2, Finis ora- soluto lego...er Primus. Incipit liter secundus. Le-
    lionis Jesu. Incipit liber secundus. Miraeula et fac- gnili vita perpetua. In Alb. Explicìt novi Testamenti
    to Christi. Urb., Egregii Sedulii episcopi de novi liter secundus. Incipit terlius. Sed haac ita intel-
    Testamenti hisioria liber secmidusexplicìt, iraelans de ligend.i sunt,ui incipiat liber lerlius carminis, qui
    vita, vkiulibus, et conversulione Domini nostri Jesu tamen est secundus uovi Testamenti, ut in Prolego-
    Christi. Incipit ejusdem liber terlius de miruculis, at- menis uberius explicaium est.

    LIBER TERTIUS.

    237 Prima sua; Dominus, ihalamisdignalus Unda suum , largita merum , mensasque per
    [adesse, [omnes
    Virtulis documenta dedit, convivaque praesens Dulcia non nalo rubuerunt poetila musio.
    Pascere, non pasci, veniens, mirabile ! fusas Implevii sex ergo lacus hoc nectare Christus ;
    In vimini convertit àquas ; amiilere gaudent 238 Quippe ferax qui vilis erat, viride coIona
    5 Pallorem latices, mulavit laata saporem 10 Omnia fruciificans, cujus sub legmine blando
    OPUS PASCHALE.
    Prima Dominus nuptiis interesse dignalus virtulis G genita, colorem mulavit pariter, et nomen. Cunclis
    sua; documenta paiefecit, ubi conviva prtecipuus di- denique mustum dulce rnbebat in poetili*, ac per
    vinarti rcserans poteslatem, non pasci visus est, sed omnium jucunda nicnsarum captos suaviiale convi-
    pavisse. Defuerant namque vina solemnibus, el Inter vas bauslus fluminei neciaris cbriabanl. Slupehanl
    cpularuin cumulos ferculis aggregaios, tantum va- fonlium ministri sex hydrias, quas aquis impleve-
    cuati calices mera siccitate lorpebanl. Tcrrenus ab- ranl, vino redundante fuscalas, subilaque Christi
    scesseratpolus, scilicet ul ccelestis intraret. Conver- tota l'ervi-se vindemia, quippe qui vilis aderal virtu-
    tii Christus ergo tunc latices in vini speciem trans- lis coIona, nata fruciifera sub aathereaefrondis om-
    euntes. Amiserunt aquae, quod natati sunt, aquis bracolo, niitriens racenins spiriialis pampini semper
    indigeules ad potum, undaque nobilior facta, quam amoanilate vicluros.
    SCHOLIA.
    1. Vat. 1, Uti aquam in vinum convertii. Reg. 2, D aliud symboluni aplius vino rubro inveniri potuit.
    De miraculo aqum conversmin vinum. Rom. Ubi Do- 8. Lacus accioi solet prò viso ampio, in quo niu-
    minus vocatusad nuptins, convertii aquam in vinum. stum recipitur. Sto Cicero, Ovidius, Columella, Ne-
    4. Cellarius ex mss. reposuit amiilere, cura vulgo mesius, ei alii id verbum usiirparunt.
    reperisse! diinittere. Nostri eliam omnes mss. amii- 9. In Oli. 1, uerax, bene cnrrecium, ut videtur,
    lere cum editionihus Parrhasii, et A'di, nisi quod in per ferax. Plerique nostri mss. Ang., Alb., Reg. 2,
    hac mendose esl aminiitere, ut legilur etiam in cod. 5, Vatt. 1, 2, Meus, Urb., Rom., Reg. 1, prò d.
    Ang., et Alti. Script., Ott. 1, a secunda ni., cum Arntz., Parrh.,
    5. Cani., Fabr., et nonnulli alii vulgati, tmsa prò Aid., el bchedis Poelm., virtule colenda. Oli. 2, Reg.
    Imia: hoc retinendiun. Nebrissensis haec notat ad 1, a pr. in., Olt. 1, a pr. in., cotona, quoti Prosa, et
    verbum Pallorem : Qui color esl vini optimi in genere plerique edili relittenl. Nebrissensis exponit virtule
    vini albi, gilvnmappellaiil; et ad verbum rubuerunt : cotono, id est, agricolante. Ex prosa alimi arguilur:
    Qumdamhydrim in vinum gilvum, qumdam in rubrum dietur enim tiitis virtulis colono, nisi legendum sit
    mtiiaim suiti. At vero Sedulius asserii, aquas ami- vintile.
    sissepaliorem suum, non sumpsisse pallorem vini. 10. Meus, fructiferans; prò d. s. melius fructifi-
    Nolani viri eruditi, in Palaasliiia vina alia min fuisse, cans, quod Calpiimii atque Teriulliani verbum est:
    nisi rubra ; neque ad Christi sanguinem ligurandutii nam alterimi ad barbara rejici debel. \
    655 COELHSEDULII 636
    Mitis inoceidiias enutrii pampinus uvas. A 20 Non dixit, Viclurus erit, sed, Jam qda vivit,
    Post regulus nato quidam moriente rogabat More Dei, qui cuncla prius, quam nata,videndo,
    Flebilis, et supplex Dominum, quo viseret a> Praalerilum cernii, quidquid vult esse fuiurum.
    [grum Inde saluliferis incedens gressibus, urbes,
    Febre laboranlem puerum, trepidati)que ve- Oppida, rura, casas, vicos, castella peragrans,
    [ laret 25 Omnia depnlsis sanabat corpora morbis.
    15 Labi ammani de sede sua ; tunc larga poteslas, Ecce autem medie e'amans ex agmine turba;
    Credenti qu-e nulla negat, nec dona relardat, Leprosus poscebat opem, variosque per arlus
    239 Velocem comiiata fidem, sermone salu- Pius candore miser : Si vis, Domine, inquit,
    [tem [ab islis
    Concedens facili : Vivii jam filius, inquit, 240 Me maculis mundare poies. Volo, Chri-
    Perge, tuus. Quantum iniperii feri jussio Chri- [slus ut inquit,
    [ sii ! 30 Confeslim redit una cuds, proprioque decore
    OPUS PASCHALE.
    Deinde regulus quispiam Domino flebiliter suppli- B et vicos, et castra, salutiferos gressus aecommodans,
    cabat, ut aagrum morienlis filii relevaret ineommo- cuncla depnlsis morborum a viiiis membra sanabat.
    duni, deque sede corporea anxiantis aniniam labi Cum repelle de medio stipatilis turba; concilio
    prohiberet infìrmam. Tunc divinte polestalis Inulta- varia leprosus iufelicilaie perfusus, et obsceno fac-
    nilas, quaa eredenti idi denegai, nec domini dilaiione tus candore miserior,Dominum, sic inquiens, postu-
    suspendit, quod comitatu fidei non recedit, plenam labai : Domine , si vis, potes me mundare. Non fuit
    puero sospitaiem voce praastitit, sermone concessi!. supplici» isto parva fides in verbo, qui sua; munda-
    Ita namque respondit: Vade, filius tuus vivit. Quam ttonis effectum in divina tantum voliintate credidit
    imperiosa Domini poteslas est, quatnque magnifica ! instilutum. Namque, ul eum Dominus sacra contigit
    non viciurum annuii, sed jam vivere designavi!. Hoc manu, dicens, Volo, mundare, confeslim bicolor
    enim divinitatis est singulare, ut omne cernat praa- aagriiudo discessit, ponensque maculosaa culis hor-
    teritum, quidquid decreverat affiiturum. rorem peregrina corpus caruit fceditale. Cernebatur
    Inde per diversas urbes, et compita, perque rura, a populis repentino b mutatus auxilio, sanamque
    SCHOCIA.
    11. Vet. 1, Mon., et Poelm. Mitis. In Olt. 1, du- 21. Meus, quia cunda prius quam noia videndo,
    binm est Mitis, an Vitis. Vera lectio est Mitis. Virgi- minus bene. Sedulius, ut observat Nebrissensis,
    lius lib. i Georg, vers. 448, Heu ! male tum milesde- in bis verbis, prius quam nata, videtur inlelligere,
    fendei pampinus uvas. Nonnulli volgali male scribunt filium Regali non illieo sanaium fuisse. Evangelista
    in occiduas prò inocciduas-,h. e. non perituras, ul p vera Joannes, ìv, 52 seq., referi, sanatmnfuisse ea
    in glossis explicatur. Parrh., Ang., el scheda; '-' ipsa bora, qua dixit Jesus : Filius tuus vivit. Neque
    Poelm., emiitit : mss. alii nostri cum plerisque edi- certe—aliud sentii. Sedulius, cum ah : Sermone sala-
    tis melius enutrit. lem Concedens facili. Non ergo paritalis ratio
    12. Ott. i, De Fitio reguli. Meus, Atsentem liberat conlra apertali) Sedulii ineniem protraheuda esl.
    puerum reguli. Omnes nostri mss. Post regulus nato 23. Rom. De sanaiione leprosi. Meus, Leprosum
    quidam, excepto recentissimo codice Reg. 5, ubi mundal. Poelm., Varii languores lol'lunlm: Non omit-
    legitur Regulus hinc nato quidam. Aidu-s cuoi mss. tani Nebrissensis nolani : Omne oppidum esl urbs
    edideral Post regulus, in Erratis correxii Regulus prmler Romani, qum non esl oppidum. Rura, qum co-
    hinc nato. Àldum, ul poto, scculus esl Fabricius lmimi: Casas, tugurio in ogris. Vicos, qui muro non
    quamvis Cellarius Fabricio ascribere videaiur, quod sunl circuindaii, sicul dislella, qum sunt muro cincia.
    verba codicum mss. ipse transposuerit. Cappusoins, 26. Poelm. Leprosus mundatur. In aliis inscripiio
    Parrhasius, aliacque editiones veieres, cum mss. prspponiiur versui 25. Reg. 1, 2, Vati. 1, 2, Roti).,
    Arnlz., Camalli-., et Taurinensi mine anliquitatis, Ollob., 2, Ang., Canlabr., Arnlz., Alb., ed. Lips.,
    scripluram exeniplariuui mss. nostroriim confir- Parrh., Celiar., medim. Reg. 5, Meus; Aid., Vel. I,
    mant. Nihilominus Cellarius, et Arnlzenius, nteiri 2, Grunerus, et Arnlzenius, medio. Ollub. 1, medio,
    sollicili, retinuerunt Regulus Itine nato. Verior la- sed videtur correclum per medim. Prosa magis soa-
    men esl altera lectio, sive Sedulius syllaba; quaiili- d'ét medio: sed praestantiores niss* praalerunl media:
    lateni in hoc nomine, ut in quibusdam aliis, con- In Urb. meiidum est media.
    tempseril, sive originen) a rego secutus, primam in 28. Vel. i, 2, nitens : sed miser defendilur ex
    regulus compi posse existimaverit. J) mss., et Prosa. Val. 1, Deus prò Domine, quod reti-
    13. Fletilis prò flenie, ut fragilis sumiltir prò neiiduiii vel ex ipso Evangelio.
    tracio, fitgiuvus prò fugtenle vel fugato, sanabilis 29. Cellarius et Grunerus cum nonnullis edilis
    prò sanato, mutabilis prò mutato, fugax prò fugien- purgare, quod verbum buie rei accommotiauim qui-
    te, et siniilia. dem est: sed nihilominus Arnlzenius cap. 9 Specilli.
    15. Val. 2, animum; alii animam. Sic vers. 112, Observat. mullis probat, praderendora esse mundare
    Lapsamque animam. ex Prosa, ex ms. Arnlz., edd. Parili., Fabr., Mon.,
    16. Parrhas., ei scheda; Poelm. quia nulla. ei aliis. Adde mss. nostros Rotti., Mentii a pr. m.,
    17. Vat. 1, Velocemesl comiiata: melius om-iIli- Alb., Reg. 1, 2, 5, Vali. 1, 2, Oli. i, 2, et Urb.
    tur est. Meus at, melius ut.
    a Advertii Juretus, solemne fuisse librariis affi- Poslea libenter legerem vera magis in specie, suoque
    diate litlerarum t et in errare; utili vel. cod. erat minus agnosci visus esl in colore, li. e., vix, aut
    mormorum prò morborum. minus agnitus fuit, cum ad suum cotoretn rediii.
    b Pro mutatus in vet. cod. scriptum erat molaius.
    (37 CARMEN PASCtiALE. LIBER III. 638
    Laala peregrinarli umlarunt membra figurami, \ Spirituum, ne flatus alrox lacerare! iniqua
    Inque suo magis agtiilus est vix ille colore. Peste honiines, operisque Dei vexaret hono-
    Forte Petri valida; torrebat lampadis aestu rem,
    Febris anhela socrum, dubioque in funere pen- Quem norat non esse Dei ; passimque calervas,
    [dens Ut pius, innumeras pulso languore saluti
    35 Saucia sub gelidis ardebat vita periclis, 45 Reddidit, el varia populos a clade levavit.
    Inimensusque calor fiigus lelhale coquebai. 242 '"de marina petens, arentes gressibus
    241 Al poslquam fessos Domini manus altigit [algas
    [arlus, Pressit, et exiguaa conscendens robora cymbaa,
    Igneus ardor abit, lodsque cxsiincia mcdullis, Jlquoreas inlravit aquas ; Dominumque se-
    Fonte lalentis aquaececidit violenlia fiamma;. [quenles
    40 Quin etiam rabidas nigrorum depulit irasl Discipuli, placido librabant carbasa ponto.
    OPUS PASCHALE.
    proferens jam figuram, vera magis in specie quoque, B ne in diviniiatis opus insertus saeviret spiritus non
    minus agnosci visus est in colore. divinus; passimque catervis innumeris usum corpo-
    Petri soerum violenler affectam , correplis igne ris saucitli uiorbis fugienlibus reformavit, alque
    visceribus, anhela febris urgebat, validique lampas varia a populos clade languoris periculo deficiente
    ardoris aasluantibus acriler raedullis insederut. Pen- sublraxit.
    debai sors anima» irepidands ambigua inicr fuinis Dein littoreas arenosi callis oras obambulans, par-
    et viiara, gelidaaquemords advenlus nimis coqueba- va; lintris tabulata conscendit, ac, discipulis comi-
    tur fiamma meiìibrorum. At uhi Dominus negram lanlibus, coaperai transfretare. Cumque molu car-
    periculis involulatii laclu salutifero visitavil, lelhale basi lumentis impulsa procul a littore veherelur jam
    subilo fugii tocendintn, vivaci fonie restinctum, sur- carina, surgii hyemsimniilis, et aspera, totum mare
    gensque miilier sospilat», sedulis officiosa serviiiis , funtlitus proccllis exagitans, ae puppim, flueiu rece-
    quaa modo languerat, sui medici fil ministra. dente submersam , undis iierum tumentibtis alleva-
    Quin eliam diabolica; severitatis insaniani a mem- bat. Turbaverat moaslos saltis desperata discipulos,
    bris saapius humanie misericors collisionis exclusit, nulluiiique remedimn in sua prorsus arte consistere
    SCHOLIA.
    32. Arnlz. Inque suo magis agnilus est vix ipse C hoc loco bonos operis dei ponilnr prò homine, qui
    colore. Ang., Alb., Inque suo magis est vix agnilus. honos est operis Dei. Glossa in Reg. 1 est, Quem
    Alti, Inque suo magis agnilus est vix Me colore. Reg. sic vexabal. ut viderelur nescire, Dei imagiuem esse
    5, Alti., cegnititsprò nynitus. lo Reg. 1, glossa haac hominem. Cellarius exponil, Quem hominem honori-
    est, Plus in suo, quam in alieno colorevix est cogni- fice creatimi iwvit fla'us Me malus non esse Deo devo-
    lus. Ve!. 1, 2. ci Mon., male distinguimi, Inque suo lum. Melius cum prosa, quem(lalum Deus,nomi non
    (magis est) vix agnilus. Ed. Lips. mendose l'i'' agid- esse divinimi.
    lits. Wopkensius cum Cellario magis exponil per 43. Rotti., Urb. et Ang., noverai, resistente me-
    amplius, vel deinceps, ul apud Forinnatum de Cliri- tro. Val. 2, Re?;. 5, et Aid., non esse deum. Nebris-
    sii benef., Nec peccaloris mortem magis eligil au- sensis conjiciebat non esse retini, li. e., culpa di-
    ctor, — Quando suis pmnis nobis dedit arma salulis. giiKin. In editione Weslbemeri cum coinm. Nebris-
    35. Meus, Socrum Petri a febre liberal. Rom. De sensis sic referuniur in noiis verba Sedulii : Quem
    socru Petri. Barlhius ad Claudianum patt. 873, cilat notai non esse Deum. Meudum puto esse notai, cum
    Nam Petri. Arnlzenius Aldo affingil Morte Petri : metro adversetur. Scriptura eomniunis est non esse
    sed Aldus non id habet, sed More Petri, quod ex- Dei.
    slat etiam in Vat. 2, et Reg. 5, et sensus esse po- 44. Reg. 1, 2, 5, Vatt. 1, 2, Ang., Alb., Oli. 2,,
    lest, Febris more validaa lampadis torrebat aeslu Urb., Meus, Rom., Ul pius, h. e, utpole pius, nani
    socrum Pelri. Pro torrebat Cant., et nonnulli vul- daamon contra est spirilus atrox. Hanc scripturam
    gati, torquebat. Sed radio magis consenianeum est ex cod. Arnlz., schedis Poelm., Aid., et aliis, ani-
    lorrebai, ut aastus febris exprituatur. Confer Juven- p plexus est Arnlzenius conlra alios, qui ed.iderant Ul
    cum 1. i, vers. 807 : Cujus anhela socrus mslu, (etri- prius cura Parrabasio. Eamdem lectionem Ut pius
    que jaccbal. coniprobal velus codex Taurinensis, et tuetur prosa.
    54. Arnlz., socri; lege, socrum. 45. Vat. 1, a claderesolvil.
    36. Mon. mendose colebat prò coquebal, li. e, 46. Meus, Imperai tempestati. Rom. Ubi Dominus
    fovebai, vel parabat. Silitts i, 430 : Alque ubi turpe sedavit mare.
    —
    malum, Latioque extrema co<]uebunl Ccepla viri. 47. In Reg. 2, ex cymbmfactum est lynitm cum
    Sic etiam Livius, Statius, Sidonius, et alii. glossa parva navis, lintris. Veruni lymbmnihil signi-
    58. Meus, Ingens, non ila bene, alque Igneus. ficai; follasse librarius voluii seribere limbi : sic
    Reg. 5, erat; Aldus cum ederis edidit abit, in Er- enim nonnenio scribit prò /em6i. Veruni exigum po-
    raiis posila erat. scit cymbm, nisi aliquis malil lintris.
    40. Meus, Multos liberat a spiritibus. Poelm., Dm- 48. Burmannus prò sequentes conjiciebat vehen-
    nionia, omnesquemorbi depellunlur. Rom., Meus, ra- les. Al Sedulius Maithaai verba expressit cap. 8,
    pidas, quod interdum cum ratidas in mss. conimu- vers. 25 : Et ascendente eo in naviculam, scemi sunt
    tatur. Huic loco magis conventi rabidas. eum discipuli ejus.
    42. Vonckius fidenter affinimi, legendum fmdaret 49. Arnlz. Nautica discipuli librabant. Barlhius, I.
    honorem, quia honos alictijus insulse dicilur vexari. xxxv Advers. cap. 10, cilat carbasa vento. Usiiaiius
    Sed praelerquani quod novum non esl vexare fontani quidem est carbasa prmbere vento, ci sìmilia : sed
    alicujus, quod dixit Aurelius Victor Epit, cap. 52, defenditur ponto ex Seneca Med. v. 318. Pandore
    &Male in vet. cod., aqua vario, prò quo Juretus restituit, atque varia.
    G39 COELIISEDULII 641)
    50 Jam procul a lerris fuerat rads, aclaque flabris \ 60 Voce simul, Misererecilus, miserere, perimus,
    Sulcabat medium puppis secura profundum, Auxilio succurre pio : nil vota moralus,
    Cum subito fera surgit hiems, pelagusque pro- Exsurgens Dominus, vabdis milescere venlis
    [cellis Imperai, et dicto ciiius tumida aaquora placai.
    Verdtur, et trepidam quatiunt vada salsa ca- Non era! illa feri pugnax audacia ponti,
    [riuani. 65 In Dominumlumidas qua; surgere cogeret undas,
    Perculeral rannido animos, seseque putabant 244 ^ec meluenda iruces agitabant flamina
    55 Naufraga litloreis jam tendere brachia saxis. [vires;
    Ipse autem placidum carpebat peciore somnuin, Sed laetum exsiliens Christo mare, compulit
    243 Majesiate vigil, quia non dormitat in [imum
    [tevum, Obsequio fervere fretum, rapidoque volato
    Qui regitlsrael, neque prorsusdormiel umqu-mi. Moverunl avidas veulorum gaudia pennas.
    Ergo ubi pulsa quies , cunclis clainantibus una 70 Interea placido iransvccius mai-more, puppim
    OPUS PASCH.iLE.
    fateri cogebantur et nauta; ; cuncti se denique jam R suum movere nisa sunl conditorem ? absit, ut hoc
    perire, et aut tabularuin iracdbus inhaereiiles , aut elementa tenlaverint, quod injuriani ingereret ma-
    brachiali remigio pervolutos scopulosis credebant nau- jeslaii. Sed ut cuncla Christi virlutibus hunitli tle-
    votione subjecta polius censeamus, omne crediiur
    fragos littoribus collidendos. Christus aulem, verus
    fretum Domiuica navigatione laaiissinium, quod ve-
    gubernaior, ac providus», modico cervicali suffultus, neri! ac ptoeurrens ex imis undarum
    in
    fluctuanti dormiens quiescebat puppi, sopitos cor- obsequens,
    selibus aistu candidiore fervescens. Sic etiam le-
    pore, pervigil majeslale, qui secundum prophetiam vium praapes natura ventorum puppim, qua Chrislus
    Davidicam : Non dormilabit, neque dormiel,qui custo- insederat, alis volucri jucuuditaie diffusis , tam-
    dii Israel. Cumque discipulis una simul voce clamanti- quam regia ducis castra, coaiu famulanie vallaverai.
    bus, Domine, libera nos, perimus, exsurgii suscitatus, Ne|ue enim cui violeniite poiesiatis licentia sulfra-
    vends imperat ut quiescercnt, mari praccipit ut galur, imperioso facile cogatur obedire Domino, sic-
    tacerei, subitoque ponti pariter iter et aeris ino- ut aequorum c et venti, divinis Christi jussionibus
    pinata temperies presentite prodilrix fil divinaa. inclinati, cursus rapida commotione praacipites lan-
    Quid igilur convenit illa de tempestale censeri ? guenti subilo deposuere torpore.
    Numquidnam b pelagus satvas erexit procellas in C Interea quin eliam gurgilis dominus lenitale Iraus-
    Dominum , aut sediiiosum flabra luclarnen conlra vecius , relieto navigio, per oram vicini liitoris in-
    "
    SCHOLIA.
    vasto — Carbasa ponto. Quid aulem sii librare cer- clamanlitus. Vat.2, mendose, cunctisqueclamaniitns.
    tosa, intelligetur ex Ovidio ni Fast. 585. Velaca- In Rea;.2, glossa pariier est clmnanlitus, quod ar-
    dunl primo, el dutia libranlur ab aura, hoc est, non guii, aliud fuisse.
    inieiiduniur, sed laxe agitantur. 60. Parrh., scliedaa Poelm., Miserere Deus; quod
    50. Vat. 1, a terra. non placet: elsi enim in Prosa esl Domine, lamen
    52. Rom. prò d. s., Arnlzen., scheda; Poelm., discipuli Chrislum Dominumquidem, non Deum tunc
    Tunc prò Cum. Rom., perperam, subita surgii. appellaruni. Vat. 1, Olt. 2, Ang., Miserere cito : elc-
    53. Vada salsa ex Virgilio I. v, vers. 158. ganiitis alii ciins.
    54. In Monast. Perluleral, mendum esl prò Per- 63. Virgilius i JEU. 146 : Sic ait, et dicio ciiius
    culeral. tumida mqnora placai.
    56. In Reg. 1 est placidum, ut in rdiquis ; sed 68. Nonnulli edili Obsequio servire : majorem
    glossa sereno tondi placido. enipltasim hahel fervere, quo etiam etymon fieli
    57. Plerique nostri mss. cum Parrh., sched. Poelm., denotatile Vide noi. ad verba Juvenci frela fervida
    Ahi., quia non. Nonnulla; editiones eliam antiqua; 1. ni, vers. 127.
    cum prosa qui non. In Val. 2, diibiuui qui, an quia 69. Scheda; Poelm. subilas, Urb., Parili., rapidas,
    legendum. Urb. qum non, scilicet majestas. quo ducit Prosa. Plerique avidas, h. e, cupidas
    58. Schedai Poelmann. scribere jubent prorstts obedienili Chrislo. Exphcaito Celiarli, Venti gaude-
    nec. Sed praastat retinere scripluram comniunem tundi refugiunì, Chrislo imperante, contraria est
    neque prorsus. In Rom. error est rnetricus dormitat n nienti poeiae, qui ail, ventos gaudebundos solo
    umquam. obsequio in Chrislum circuiti volilanies quodam-
    59. Reg. 1, Olt. 1, codex vetustissimi^ Tauri- modo exsuliasse. Venlis tribuuntur penna;. Juvenalis
    nensis, Cani., edd. Vat. 1, 2; Mon., lacrijinantitiis. Sat. v, vers. 101, Siccat.madidas in carcere pennas.
    Mss. Alb., Reg. 2, 5; Vat. 1, Urbin., Ollob. 2, 70. Rum. Ubi Dominusliberavit hominemquem.laiii
    Rom., Ang., Meus cum Prosa, ei plerisque edilis, a legione dmmonum.Meus, Legionemdminouuniexpu-
    a Jurelus, Gallandius et alii, ac profidus; malo, Sednlio contundi!.
    ac providus, qua; est scriplura in quibusdam Biblio- c Gallandius conjectat mquorum fluclus, et venti.
    thecis Patrum, et fuit eliam conjectura Jureli. Pos- Malim sicul mquoreiventi. In cogaiur subaiidieiidum
    teti occiirruut verba ex psalmo cxx, vers. 4. In mul- est aliquis, aut prò Neque legendum Nemo, scilicet
    tis Bibliolliecis Patru n legitur non dormitavit : sed nemo cogatur obedire imperioso domino, cui vio-
    reiiiieiiduni est dormilabit. lente potesiatis licentia suffragatili', sicui, etc. Obsiat
    h Juretus lesialur, in vet. cod. sic legi Numquid- lamen, quoti omnes editi habenl violentim : quo
    nam : quam loquendi rationem similibus exemplis verbo obscurus reddiiur sensus. Paulo posi fortasse
    confinimi Arnobii, el Sedulii junioris, aucloris Col- legendum est sanissima.
    lecl. in epistolis Pauli, quem male cum nostro poeta
    611 CARMEN PASCUALE. LIBER III. C12
    Liquerat, et medios Iustrabat passibus agrns; A 80 Effìgietì repetens, quam Chrislum cernii habere.
    Cum procul e ttimulis gemino stridore rueulcs 246 Sed pecus, immunda gaudens lue, sem-
    Prosiluen; viri, quos non mala daemone pauco , [ per amicum
    245 Sed legio vexabal alrox, nexuque cruento Sordibus, alque olido consuetura vivere coeno,
    75 Saavacatenalis gestabant vincla laceriis. Pro mentis peliere suis, trislesque phalanges
    Angebal quoque poanaduplex. Heu ! dira furoris Porcilium tenuere gregem : niger, hispidus,
    Condiiio; qui vim patitur, magis ille ligatur. [ horrens
    Tunc Domini praacepta iremens, exire jubentis, 85 Talem quippe domum dignus fuit hospes ha-
    Spirilus infelix hominein non audei adire, [bere.
    OPUS PASCHALE.
    cedebat, cum repente duo viri ssevissimi turba, et debat gerere, metuens intrandi licentiam postulare,
    daemouuinlegione possessi, de sepulcralibus niouu- pecus immunda sordium obscoaniiaie laatissimum ,
    meniis fremiiu prosiluere terribili. El ob hoc ferreis etolenlis comi semper amicitiis involnium, prò suis
    calcnaruni nexibus innodali. Heu ! quam gravis est adire merilis impetravil. Quippe niger, hirsutus, et
    furoris condiiio ! Qui vim suslinet laceranlis in- horridus, propria; deformilaii consimilem sluduit
    sania;, illuni necesse esl et vinclis poenalibus sub- B eligere mansionem , trislesque continuo phalangas
    jacere Couvenienter lamen spiritus ille nequis- incursus, gregem pervasil, impulit, ac necavit in
    simus inier busta magis habitabai el ctoeres, cui marina praacipiieni fliieuia pnrcinuin. Nec imnicrilo
    nihil esl cum vita commune. Tunc domino veniente diabolus generaliler dicilur iniin'tcus , qui cunclis
    penerrilus, et a sedibus purgata; menlis exclusus, sit noxius, ut, el quos odii, impelai,- et quos amat,
    in humanam rursus effigiem, quam Chrislum vi- exsdnguat.
    SCHOLIA.
    Iti de duobustira qum invasit gregem poreorum. De- ten manu exlubei ad marginem. Arntzenius edidit
    pravate, exaralum est Lege Joanne prò Legionem. gestantes.
    72. Parrh. gemini, l'avente Prosa, sed disscnlien- 76. Reg. 1,Oli. 1, Val.2, cod. Heinsii,dura, quod ar-
    tibus mss., aliisque edilis. guilur ex Prosa gravis. Plerique dira. Poana vero
    7ò. Velusliores codices scribunt Prosiluere, alii eraldiiplex, quiaet daemonem, et vincola patiebatur.
    Prosiliere. De hac varietale scribendi dixi ad Juven- 80. Codex vetus Taurinensis Effigiemreddit. Reg.
    cum noi.ad I. i, vers. 119. Oli.l, malo, supra mala, 1 , Meus ad marg., Ville, Nans., Toni. 1, Ras.,
    ad marg. videtur diversa lectio male. Urli, ila liabet Colon, Vet. 1 ,2, Mon., scheda; Poelm., editio
    quas non male ciminonepauco. Reir. 5, disiinguit quos Poelm. in coniexiu,reddens, cujus glossa eslinRog.
    —
    non mula, daemonepauco Sed legio vexabot alrox. C 1 deserens. Reg. 2,5, Ollob. 1, 2, Vati. 1, 2,
    Vat. 1, quos non de mala dmmonepauco, — Sed legio Urb., Rom., Meus in conlexlu, Alb., Aid., Parrh.,
    vexatai alrox : sed appaici deleitini de. In Reg. 1, Ang., repetens : sed in Reg. 2, et Oli. 1, alimi vide-
    glossa est mala — peslis.—Vonckius conjectibai quos tur fuisse. quo deleio, eadem maniis velus appinxit
    non ala dmmonepauco, Sed legio vexatai airox, repetens : in Vat. 1 exaralum erat Effigiemnon repe
    correpia prima in ala, ut alibi quaiitilalem Sedulius tens, sed erasum poslea fuit non. Edilio Poelm. ad
    ncg'exil. Rejicilur a Gruuer», qui illud mala non ad marg., Tom. 5, Lips., Fabr., Bibl. Lugd. Patrum,
    legionem referendum ail, sed accusativum plura lem fugiens. Ms. Cant. liuquens. Cellarius ex conjeciura
    esse : opinor, voluit dicere uominativum pluralem, intrusi! reverens : sed conjecliiris lune demum lo-
    hoc sensu, quos non mala vexabaut da-mone pauco, cum relinquendum piiiamus, ail Grunerus, ubi in
    seti legio atrox vexabal. Wopkensio haac explicatio codd. apli piane nihil reperilur. Ipse ergo Grunerus
    parum arridei, qui proinde teniabat quos non ammo- eligil fitg'ens. Biiniiannus praafertrepeiens, vel reco-
    llili pauca, — Sed legio vexatai alrox, preluda lens , h. e., animo, mente sua reputaits : nani Cel-
    secunda in dmniuitia, ul alia solet peccare Sedulius, larius recolensalienili iuvenerat. Arlnezius puial, re-
    vel poiiiismtosnon malus ognune pauco, — Sed legio verens esse conlra metileni Sedulii : non enim ex
    vexabal mrox, niniirum ut malus prò (beinone acci- reverentia daemon exiit, sed vi roictus ex im-
    pialur Pi imam conjecluram non fucile admiserim, perio Christi. Aplìus buie loco puial fugiens , sed
    cum Sedulius alibi secundam in dmmonecoiripiat. cum idinmss. non reperiatur, ingenio aliciijus eru-
    Altera non ila inepta est : sed etiam sic durioresi diti Iribuenduin censet. Tenet igilur cum ms. Arnlz.
    cousiruciio, quaehoc paclo procedere deberei : Quos .~ linquens. Andquissinia sane esl lectio reddens , vel
    non malus agitone pauco, sed atroci legione vexabal. " reddit, neque spernenda , si reddens cum glossa ex-
    Sensus hic certe est : Quos non pauci dtcnioties, sed poni possit per deserens. Yeriini etsi reddo significai
    legio atrox diemonuni vexabal. Ex Vat. 1, foriasse residuo, emiito, edo , lamen prò deserò non facile
    lue sensus ila eroi poierit quos non de dmmonepauco, invenieiur. Retineo igilur repelenscmuplerisquemss.,
    — Sed legio vexubatatrox, videlicet quos non legio non lamen ea signifieaiione, quam Burmannus vole-
    de disinone pauco, sed alrox, sive iagens vexabat. bat. Sensus enim hic esl, Non audet udire hominem,
    Suini enim polest legio prò quavis manu, seu turba revertens in elfigieni, quam cernii Chrislum habere,
    daamoiium,qua; major, ininorve esse poiesl. Verum sive, Non audet adire hominem , et reverti in effi-
    dum melius aliquid affulgei, leneamus primam inier- giem, quam, etc. Sic paulo post ail peliere pecus, de
    preialionem ex Granerò petitam. vel polius ex Ne- 81. Horaiius i, epist. 2, vers. 26: Vìxisselcanis im-
    bris-ensi, qui exponil : Non mala, —rcpele ab infe- mundus, vel amica lutosus. Adverlil eliam Wopken-
    rìoribus, vex.itant. Pauco da-mone, — i. e., pauci sius, semper—amicum occorrere parher apud Avie-
    dmmones mali. Inlelligi etiam polest : Quos mala num , Syminachum , Aratorem , Helpidiuin per hy-
    legio vexabal, non dxinone pauco, sed alrox, hoc phen, ut graveolens, semper- avarns.
    osi, numerosa. Suspicari quoque licei quos non ma- 84. Ediut. Porcorum lenuere. Alii Porcinum, etiam
    era dmmonepauco, — Sed legio vexutai atrox. Beda de Metris , et ejus Cominenialor, qui tacito
    75. Reg. 1, Olt. 1, in coniextu, Poelm. in con- aucioris nomine, hunc versum exciiant.
    lextu, gestantes: commiinior codicum mss., et edilo- 85. Arator daemonem hospitem pariter vocat 2,
    rum scriplura est qeslatant, quam Oli. 1 eadem ve- 640 : Hosp'desii pollula suo, eie
    643 COELIISEDULII 611
    dine alias Dominus pelago delatus in oras, A Robore, peccatis primum mundavil ademptis,
    Inlravii natale solum, quo corpore nasci Qux generant augmenta malis : miseroque
    Se voluit, palriamque sibi pater ipse dicavit. [j acenti,
    247 Ecce aderant, vivum portanles, jamque 248 Surge, ail, et proprium scapulis aitolle
    [cadaver, [grabaium,
    90 Bis bina Cervice viri, lecloque cubanlem Inque tuam descende domum. Nil jussa mora-
    Vix hominem, cui vita manens sine corporis [tus,
    [usu 100 Cui fueral concessa salus, vestigia linquens
    Morlis imago fuit, resolutaque membra jace- Tandem aliena, suis laatatur vadere planlis,
    [banl Yecloremque suum graia mercede revexit.
    Officiis deserta suis, fluxosque per arlus Principis iulerea synagogacAlia, clauso
    Languida demissis pendebant vincula nervis. Funcla die, superas moriens amiserat auras.
    9o Hunc ubi virtulum Dominus conspexit egenlem 105 Al genilor, cui finis edax spem prolis adulta;
    OPUS PASCHALE.
    Hinc Dominus navigio rursus famulante subvec- B ut in hominem depulso sordium squalore mundatum,
    tus, natalis soli fines intravit, ubique R crealot- om- tamquam praeparalam sibi salus introiretin domimi.
    nium nasci se voluit, illius regionis oppidum suam Dicil ergo jacenli tunc misero, sed felici proiinus
    patriam nuncupavit. Tunc ad eum quatuor viri cer- futuro b, Surge, lolle grabaium tuum , el vade in do-
    vices ledo supposid, queradam detulere languen- mimi tuam. Nec moralus ille parere jussis, assurgii,
    tem, vix adhuc hominem , jam cadaver. Cujus vita ex imbecilli validus, ex desperato confisus , ex mo-
    moiu corporis careus funeream praaludebat imagi- ndile viclurns, iollensi|iie lectttlum , quo jacebat
    nem. Ita membra jaceniia, resolutis nervorum vin- immohilis, et ipsitts iireulis ligni robore facius ari-
    culis, ac dimissis per fluxos artus , et saucios ntor- dior, suis (anileni planlis incedere, alienis se gaudet
    boque marcidaa tabis alienos, mi propriis olficiis non caruisse vesiigiis, gralaeque mulua ledhibilione
    valebant. Quem ut dominus superna; virtulis egere mercedis veciorem proprium humeris famulaulibus
    virium restituitone conspexit, a peccatis prius cu- mox revexit.
    ravii absolvere, qua; maloruni omnium sunl radices, Hate igitur Domino facicnle miraeula , Principis
    SCHOLIA.
    86. Meus, Paralylicum liberal. Rom. Ubi DominusG Aruizeiìius ex Prosa praatulit dimissis : sed conferri
    suscitavit hominemdefunclum.Sed in hoc ululo eri-or deberel Prosa cum multis mss., ut vera lectio ex ea
    aperlusest. — Editi nonnulli, quos secutus est Cel- hoc, et aliis in locis enti posset. Alioqui frequens
    larius, pelagi".Mss. cum plerisque edilis pelago. Sic est confusìo in hujusniodi varbis dentino, dimdlo ;
    Lucanus I. 2, vers. 88, Pelago delaiusiniquo—Ho- demersiis,dimersus; delapsus, dilapsus; et quod alli-
    stilem in terram. nei quidem ad senietitiain, parum refert, utrum,
    87. Nonnulli vulgati male de corpore, prò guo cor- ulri praaferas.
    pore, videlicet quo solo voluii se nasci corpore. Mat- 95. Arnlzenius cum solo ras. Arnlz. egere, quod
    thseus cap. 9, vers. 1, ail : Et ascendensin naviculam, ilem ex Prosa confirmat. Non autem video, cur as-
    transfretavit, et venil in civitalem suam. Sedulius ex- iruat, egere ad poelarum genitim accommodalius
    ponit natale solum , sive Bethleem. Sed melius alii esse, quam egenlem, quod unanimi consensi! alii
    intelliguni Capitaniamo, in qua civiiate frequeuter mss., et odili comprohanl : ni forte sententia illi ar-
    Jesus commorabalur. rideal, a nobis alibi explosa. non bene hujusniodi
    88. Arntz. Deus, alii Palei: et glossa in Reg. 1, qui parlicipiis versum concludi. Viriuium, vel virtulis
    eam jam feceral, Nebrissensis Pater ipse, — cum di- Dominus Deus phrnses sunt ecclesiasiicaa, ci in ora-
    xit : Quoniam Nazarmus vocabiiur. Yeruin Sedulius lionibus ltturgicis receptae.
    de Bethleem loquitur , non da Nazareth. Pater igi- 9,i. Cani., Arnlz., codex Burmanni, scheda;
    lur dicavit sibi, i. e, ei Domino palriam Bethleem, Poelm., Parrli., Aid., Lips. cum mss. nostris Oli. 1,
    cura dixit: Et tu Beihlehem,terra Juda, nequaquam Yat. 1, Reg. 5, Urb., Rom., Ali)., Meo, confirmat.
    minima es in principitus Juda : ex le enim exiel dux, •p.Alii mss., et edili, mundavit, quod recentiorcs am-
    "
    qui regal populum meum Israel. Synlaxis aulem eisi plecluiiiiir ex Prosa, el simili loco I. i, vers. 57,
    b.erere videtur, non est tamen inusitata. Melius qtii- Lmlificala segesspinis inundalur ademptis.
    deii eslctim glossa pater ipse, Christus, qui eam fe- !!7. F.ibr., el quidam alii edili, mìsero inde jacenli.
    ceral, vel cum Prosa creator. 99. Edinib. discede, quae esl etiam coujectuia
    89. Viiiumcadaver oppositio verborum, de qua ad Wopkensii. Grunerus luelur descende, quia solet id
    Draconlium I. i, 648 : Finterà viva gerens, vivax in verbum poni prò ire. In Reg. 2, glossa ascende,perge,
    morie cadaver. Cbrysologus quoque DÌUUIII cadaver vade. ,.
    vocavit paralylicum serra. 50. 100. Vet. 1, confessa : lege concesa.
    90. Juvenalis sai. i, vers. 64, Sexla servicefcralur. 102. Glossa Reg. 1, Verlorcm-grabaium. Grata-
    95. Officiamemtrorum dixerunt eliam Lae.tantius, placida. Accipe nunc Nebrissensis enarrationetii :
    et Juvencus. Deserlus officiisprò deserius at officiis: Vecioremsuum, vel seipsum, vel grabutum. Mercede
    sic-pariter prfepositioneni omilluni Properdus, Sta- graia, quia ab aliis veliebatur mercede, sed non grata.
    lius, Tacilns, Phaidrns, Boetius. 1(13.Meus, Rogai Dominum princeps sacerdolum
    94. Val. 1, Meus, lieg. 2, dimissis : in Reg. 2, prò filìa def.iiuta. .Rem., De fida principis synagogm.
    prius fuit demissis, quod calieri nostri mss. cum Tiiurinens., Principis synagogmfiliam suscitai.
    Arntzen., et pracstanlissitnis ediltonibus rctiuent. 104. Nebrissensis ad verbum clauso die proferì
    0 Recie Gallandius adverdt, legendum videri, ut turo, in aliis mendose furo. Vix dubito, quin vera
    conslet .census , utique , hoc esl, et uti : ilaque id su lectio futuro, vel affuturo. Infra in ve!, cod. erat
    ampledof, quamvis .ih Omnibusvulgalis sit itique. ex teeilli [irò ex imbecillì.
    b In quibusdam edilis lego effecluro, in aliis affec-
    €45 CARMENPASCHALE. LIBER III. 6*6
    Sustulerat, sanctos Domini lacrymansque, ge- ^ Ibat inundanlem nsulievperpessa cruorem,
    [mensque Qu.aamagnas lenuarat opes, ut sanior essel,
    Corruit ante pedes, vix verba precantia fari Exhaustaque domo, nec proficiente niedela,
    Siiigullu quaiiente valens, Miserere parentis Perdiderat proprium pariter cura sanguine sen-
    Orbati, miserere senis, modo fida, dicens, [sum.
    HO Unica, virgineis nec adhuc matura sub annis, 120 Ast ubi crededis jam sano in pectore coapit
    249 Occidit, ci misero patris mihi nomen Dives adesse fides, mediis immersa catervis,
    [ademit. Niliiur aversi vel filum langere Christi :
    Alier opem, lapsamque animam per membra 250 Posteriusque lalens, subilam furala salu-
    [ refunde, [lem
    Qui lolum praaslarepoles. Haecinquit : et auctor Exlrema de veste rapii, siccisque fluenlis
    Lucis ad exsdnclaa pergebai tonerà, gressum 125 Damnavit patulas audax fiducia venas.
    115 Vix populo stipante movens : permixlaque tur- Senserat isla Deus, cujus de fonte cucurrit,
    [bis Quod virtus secreta dedit, furtumque lidele
    OPUS PASCHALE.
    synagogaafida viialibus termìnis occupata, superna; B per annos duodecim mulier sauciata quaa meden-
    lucis spiramenta perdiderat jacebatque corpus im- libus plura conferens, nil proficiens, et facullatibus
    mobile, soli jam debilitili sepulturae Tunc a miseri pariler vacuala prodibat, et sanguine Sed ubi cre-
    pignoris clade genilor sauciaius excurrens, cui finis dulo jam sani cordis arcano fidelis tcepii abuudare
    exiremus spem generis abslulerat jam florenlem , praasumplio, mediis se catervis vehenu nter inseruit,
    lacrymans, ingemensque, Domini volvebatur ad parvam sallenidesiderans summilatem Dominicicon
    pedes. Vix verba precantia singultii qtiatiente con- Ungere vesltoienli, latensque posterius, ab exlrema
    firmans , Miserere patris orbati , misereresenis , in- pendenlis ora lacinia; fiirlivam subito rapttil sospita-
    quiens , destituii. Unicom hateo, vel magis Imbuì fi- leni. 0 quam rebus arduis iinpetrandis plus esl coll-
    lìam , qummodo deficieiisin annis needum puberitus idere, quam rogare! Quippevenit ex corde fiducia,
    conslitula, paterni mihi nominis cernitili' atsiulisse ex lingua preces saapiussine corde fundunlur, fiducia
    vocabula. Confer opem, el sutveni, dilapsamque ani- sine corde non nascilur. Ecce nunc femina longaa
    mam membrisresiduejam frigent'.bus,cui lolum posse passionis supplicio desperala, venil ad medicnni,
    suppediial, cui lolum posse nil obvial. Talcs vix ille non obsecrans, non gemens, non deplorans, sed
    preces implevit, et jam Dominus conslipatus disci- tacens absttilil, quod quaerebat. Siabat in ore muto
    pulis, el calervi?, ad puellaegradiebatur tonerà sus- C silentium , et animus exclaniabat ad Dominum. .Mox
    cilandae undosi sangtiiitis rivos major fidei desiccavitalluvio,
    Ibai aulem lurbis imraixla nimio cruoris ftoenlo cuiictisque gratia; muliebris ignaris , Chrislum non

    SCHOLIA.
    versum Virgilii n JEn., Antediem clauso vespercom- junctio.
    ponei Olympo; el ad superas auras, vi Ma., Supe- 122. Oli. 2, Urb., adversi : lege aversiex Evange-
    ratqtte evaderead auras. lio : Accessitretro.
    HO. Yal. 2, necnon, manu fortasse recentiori, nec 125. Val..1, subito, manu forte eadem factum sub-
    adhuc. ilam. Arator u, 1209, Undique prmeipiles subitam
    111. Vat. 2, Reg. 5, Aid., mihi patris. Elcgans rapi'.ere talutem.
    essel, Occidit : heu ! misero pairis mihi nomen 125. Meus, Sanavit, Rem. prò d. s. Curavil, in
    ademil. lexiu Damnavit, quod mss. alii coni omnibus edilis
    113. Vonckiussollicilabat, Qui totani, vel Qui no- exhibent. B iruiruinus conjiciebat Stagnavìl , ut sta-
    (UHI;quem Woj kensius recie r eie Hit, multis pro- gnare sungiiiiiemdici notai Faber ad Justin. 1. xxxvn,
    bans, lolumpio omnia accipi.Confer. vers. 5:10, 1. iv e 11. Veruni Wopkensius recte explicai Damnavit
    Juvenci : Tonini compierelicebìt. Ita loculi Amhro- pio obsiruxil. Nebrissensis ohservai, damnosuini prò
    sius, Zeno Yeronensis, Chrysologus. Deus audorr coiislringoeKMar-.-eilo,ei Servioari Virgiliuni, eclog. v,
    reperior, dominuslucis a poelis sacris passim dicilur. ver.s.80, Dnmnubisluquoquevoti;;.Wupkenstosprò suo
    In hymiio S. Vinceulii, quem dcscripium habeo ex inlerprdaiionc laudai Prudeiiliiim bynin. n Pelisi.,
    perveteri codice Vai. Palai, mini. 855, neque edi- vers.479, Nefandadamnellimino,—Otdensmneospes-
    timi poto, simili modo : Al conlra dimicans, auclorem ]D sulos: et llamait. vers. 650, Dumiia aurcs. Poter alme,
    lucis Patrem, ejusqtienatum.— Qui solus, ac verusest meas: ci Apolli, vers. 752, Ante fores tumuli, quas saxa
    Deus, imlamius in es confessus.Qua; e-a imitatili Pru- inimania duro — Otj'ice damnaranl. Sic Araior I. ii,
    dente liynmo5, Peri l. S. Vincciitii vers. 37 seqq., vers. 195, Quin eliam custodeduio signoresepulcrnm
    Nos lucis aucioran Patroni, eie — Ad gemmimi voluere nefas, Dominoque paratain
    116. Meus, fluurem : teline cruorem. —Surgelali damnareviam.Caeterumdmunurealiquan-
    117. Parili , expendii : alii teiuuirat. In Reg. 1,. do ideili valere,ne damiium interré, llispanice donar,
    aliud fuit, sed eauein velus manus appinxil lenuarat.. osteudi ad llnconlium 1. ii, vers. 310, ubi hunc
    Rom. mendose, lenuernt. In Olt. 1, ex tenuaral fac- eliam versum Sedulii allegavi. Sed revera hoc loco
    tum esl iritaeftui. Minimeloco moveri debet tenua- sensus postulai, Damnavit explicavi per obstruxit,
    rat prò minuerat. consiriiixil, aul impedivi!, ne cruore diffluerenl.
    120. Olt. 2, credentijam sano pectore,quod ferri 126. Nonnulli vulgati, cujus in fonte ; minus
    polest. bene.
    121. Ollob. 2, mediisque : superflua est con-
    647 COELIISEDULII 648
    Landat, et egregia; tribuit sua vola rapina;. A Tibicen, plangorque frequens confederai a-des.
    Ventimi erat ad incesti lugentia culmina 155 252 Punite sollicila concepios niente dolorcs,
    [ ledi, Hic sopor est, Salvator ail, nec fuiius adesse
    130 251 Dellenlemque domum, moriens ubi virgo Credile, nec sonino positam lugeie pucllam.
    [jacebat Dixerat, et gelida constriclum morte cadaver
    Extremum sonila diem , irepidnsque tumultus Spiriius igne fovet, verhoque immobile corpus
    Omnia lainentis ululans implebat amaris, 140 Suscitai, atque semel genilam bis vivere praaslat.
    Funereosque modos canlu lacrymanle gemebant Obstupuere animis, inopinaque vola parenles
    OPUS PASCHALE.
    laluit sui muneris donura , de cujus fonte emanavil, velai, monuam Ingerì victnram. Cunclis elenim ror-
    quod spes confidends imphavit,furtuinque publicans pus videbalur exstinctum. Soli Chrislo, qui ad vitam
    tam Adele donis salularibus remuneratur vim ra- venerai largiendam, sopor apparebat infusus- Et hoc
    pinai. quidem ad ejus gloriam pentodi singularem , quod
    Vernimi erat inierea miserandaa domus ad teda defunclam dixerit dormientem, ut admirabilium sci-
    lugentia, funus ubis virginis immaiurum lacrymis ti licei facla virlutum parcnlibus monsiraiurus, minus
    omnium jacebat exposiium , coalusque flebilis, ac se donare pronunlians, quam donabal, huraanaa
    tumultus universa vocibus amaraa jnbilaiionis im- laudis declinarci injuriam. Tunc cadaver immobile,
    pleverat. Plangebanfgemiiu modulante tibicines can- corpusque gelidum, el frigidaì mortis rigore consiric-
    lus inferis blandieutes , et illaalabilis inulliludo dis- lum , spiritus igne remolliens, imperiosa; vocis
    currens crebris clamosa doloribus aades confuderat arbitrio virginem suscilavit a tartaro, semelque pro-
    infelices. Vetat Dominus, fieri somno compositam, genitam, vivere praasdlit bis puellam. Slupebant
    SCHOLIA.
    128. Fabr., et nonnulli ahi editi sua dona, quod Bibl. Lugd., ferebai. Prosa stai prò gemebant.
    ex Prosa firmari poiesi. Alii sua vola, li. e., vola ip- 134. Fabr., Tom. 3, scheda; Poelm., et, ul pulo,
    sius inulieris, ea, quaa voveral, vel opiaverat. In Nebrissensis, Tibicen , quod et mero salisfaeit, et'
    Res- 2, alimi fuit, sed vetus eadem nianiis rescri- tomo sensu usurpari potesi prò mullis libictoibus,
    psil itola. Paulo post, vers. 141, oceurrit eadem si- ul miles, el similia, sive versu praac. legas gemebat,
    gnilicaiione, Inopinaque vola parenles — Aspiciuni. sive gemebani.In Oli. 2 ex Tubines , corredimi est
    129. Edilio Poelm. ad marg., Schedaa eju-dem Tubìcines, et recenti >ri manu factum Tibicines.In
    Poelm., ed. Lips., lìminatecii : quoti quidem magis Re". 1 etsi a pr. ni. est gerebat, tamen exaralum est
    usitalum est apud poeias. Itaque Wopkensius ex Tibicines cum glossa, qua iudicatur, seCundam esse
    conjeclura volebat, miliari culmina tedi in Umilia tongam. In Ang., Ali)., et aliis mss., el edilis, cum
    tedi. Sed cuin exemplaria velerà omnia consenliant r hoc errore metri Tibicines.Defendi posset Tubìcines,
    in culmina ledi, id relinendum est : ac fonasse Se- producta prima , quia tres breves concurrunt, ut
    dulius amplitudine!) domus innuere voluit. Vide Bar- (ieri s.olei in similibus. Juvencus quidem ih hoc
    lliium ad Claud-anum1.1in Rufiuum, vers. 205 : Hmc puella; funere lubas memorai I. li, vers. 400, et in
    mihi teda—Guimìnibus majora tuis. Alioqnin culmen codice Vercellensi versionis Italie Matthaainon libici-
    ledi prò ipso domus iccto accipi solet : seil ut lectum, nes, ul in Vulgata, sed tubìcines ledlur, ul ad cum
    ila etiam culmen prò aadibus ipsis interdum usur- toc, ei in Addendis notavi. Quod aulem nonnulli
    patili-. diclini, libiam semper adliibiiam fuisse in funeribus
    130. Moriens peculiari significatu prò mortua. hominum niiuoris aatatis, id , si aoelorilate Servii
    Verbum jacere de vilajam funclis frequenier adhi- admiitatur, inlelligi debet de infantibus. Puella au-
    betur. lem , cujus meniio nunc fit, erat duodecim anno-
    151. Vatic. 1, ed. Lips.. Exlrémam, quod prarfe- rum : adenque locus jam erat lubis. In Reg. 2 prò
    rendum esse putat Arnlzenius, si regulis grammaii- frequens videlur prius fuisse fremens : quaa fonasse
    coriim stemus : quia Servius ad Yirgilium I. x , proba, el genuina est lectio. Sedulius enim imila-
    vers. 467, Slot sua cuique dies, sic habet : Dies vero lur Juvencum, sic describentem idem- funus 1. H,
    lempus vìlm: nani (emininoususest genere : cum enim vers. 400 : Plangenlis popoli fremilus, clangorquelu-
    masculinouiimur, revera diem significnmus.Sed quid- tarmi —Ultima supremm celebrabant munera pompm.
    quitl sit de hac disiinciione, quam non religiose ab 156. Reg. 2, ne funus : sed facilini receniiori ma-
    omnibus observari ipse Arnlzenius faieiur , iure nu, nec.
    praesenti ipsum diem postremuni vita; vuli signifi- D ,. 157. Poelm., mendose lugere.
    care Sedulius. Sic Horaiius 1. i, epist. 4, vers. 13 : 13S. Reg. 1, 2, 5, Oli. 1,2, Val. 2, Urb-, scheda;
    Omnemcrede diem libi diluxisse supremum. Poelm., Parrh., Aid., gelida, quod epilhetonVat.est usi-
    135. Arnlzenius ex Prosa conjicil canni modulan- taluni morlis. In Vat. 1, et, ut videlur, in 2, ex
    te, videlicet libicines gemebani canlu modularne fu- gelida faclum est gelidum,quod editto Poelm., Yel.l,
    nereos modos; nihil tamen mutandumeenset. Vai.1, 2, exlnbenl.
    Meus, Rom., Ang., Reg. 5, Urb., Oltobon. 1, ree lil. Oli. 1, animas, recie poster, in. correclum
    m., Parili., gemebant.In Oli. 1 fuil a pr. m. gemebat, animis. Wopkensiu-; conjicil parentis, ul libicines,
    quod schedaa Poelm. praderunt, sed ila , ul legatur et alti, qui aderani, obslupuerinl vota patris. Sed ex
    Tibicen, non Tibicines. Arnlz., Cant., Aid., Vel. 1, Prosa, el Evangelio Lucie cap. vili, perspicuutii esi,
    2, Monast., uiL, Lips., aliaeque plures editiones parentes obsiupuisse. Itaque recte in Vai. 1, eadem
    cuin Reg. 1, posteriori manu, et aliis mss. nostris, nianus prima parentis mutavil in parenles.
    geretant. In Reg. 1 prius erat geretat. Fabr., Tom. 3,
    a Jurelus in vel. cod. inverni Clangetant, reposuit Confer notam ad versus. Pro inferis blandienles non
    Plangebant. Priniitus diain in codice ms. erat tubi- mala esl conjeclura Gallandii inferiis blandieutes.
    cìnes : sed hhrarius poslea expressit libicines , quod Idem paulo post refert defunclam dixerit : pleraeque
    postreiiiuin rectius essepronuniiat Jiueiiis : quia'ti- bibliolhecae Patrum defunctum dixerit, quod equi-
    bia; in toner ihtts lenerioris aatatis adhiberi solebanl. dem non ausini damnare.
    649 CARMEN PASCHALE. LIB. III. 650
    Aspiciunt, versisque modis per gaudia plan- A150 Sub Domini micueremanu, tacluque sereno
    [gunt. Instaurata suis radiarunt ora lucernis.
    253 IQde pedem referens, geminos videt 254 His i'a dimissis, alius producimi 1aegei',
    [ecce sequenles Multiplici languore miser, qui voce redetus,
    Caecalosclamare viros : Fili inelyte David, Auditu vacuus, solo per inania membra
    145 Decute nocturnas exstinclis vultibus umbras, 155 Daamoneplenus erat : hunc proiinus ordine sa-
    Et clarum largire diem. Quam credere luium, [ero
    Quam sanum esl cognosse Deum ! jam corde vi- Curavit versis Deus in contraria causis,
    [debant, Daamonio vacuans, auditu, et voce reformans,
    Qui lucis sensere viam ; lune caeca precantum Nec minus interea proprios jubei omnia posse
    Lumina, diffuso ceu torpens ignis olivo, Discipulos, lolisque simul virtuiibus implens,
    OPUS PASCHALE.
    parentes in filia cimctanles credere quae videbanl, B plicita, suis lucernis radiarunt ora videnda.
    subilaque rei jncundilale permoli, gaudio lacrymis His ilaque dimissis, alius inorbis et triplicibus
    plus profusis , genus mulavere plangoris. oblalus est imbecillis, qui voce desertus, vacuatus
    Inde peracla recidiva; lucis operalione discedens, auditu, per inania raptis usibus membra, plenus
    duos conspicil viros aniissis luminibus saucialos, solo videbatur esse daamonio. Hunc, conversis in
    talibus pene vocibus deprecantes : Miserere nostri, contrarium causis, Dominus illieo sic curavi!, ul
    fili David. Illam scilicet misericordiam deprecaban- daemonio vacuasse!a ejeclo, voce pariter, et auditu
    tur, ut noctera removens caligameli, ex cunctis replevisset infuso.
    diem vultibus reformaret. Quam lulum est credere, Nec cunctatus duodecim quoque discipulis tan-
    quam sanum est in Deo studiose confidere ! Corde tundem tradere polestatis, jubet eos omnia posse
    siquidem jam videbant qui, Chrislo gradiente, lucis perficere, quaa videbant se fecisse, toiisque virtuii-
    semitam sendebant. Tunc oculi moasla supplicii caa- bus opulenlos miltit ad ovium indaginem perdilarum,
    cilale compressi, velut oleo torpens ignis infuso, domus scilicet Israel, quia needum per omnes jugi-
    tactu micuere Dominico, dextraque serenilalis ap- ter gentes hujus nominis disperserat dignitatem.
    SCHOLIA.
    142. Codicesnostri unanimi consensu, Mss. Lips., G et, ul videlur, Alb., Quam sanum est, cognosceDeum.
    Heins., Bartbii, Parrh., schedai Poelm., ac multi Neque id ferri polest. Prosa prò cognosse retori in
    edili, plangunt. Poelm. in coniextu cum aliis edilis Deo studiose confidere.
    plaudunt. Beneid esse ait Wopkensius, h. e., exsul- 148. Prima manus in Arntz. prò senserescribil vi-
    tant : neque illi displiceret pangunt, i. e, hymnos dere, invila prosa.
    canunt : praafert tamen plangunt, ul dici solet fiere, 149. Reg. 1 defuso, factum diffuso. Simililer in
    aut lacrymari gaudio : quaa eliam fuil interprelatio Vat. 1, defuso mutatimi est in difuso. Plerique alii
    Nebrissensis , et glossatoris in Reg. 1 : Ex nimio mss. diffuso. Edili eliam variant. Burinaiiniis pro-
    gaudio el admiratione flent. Huc perline!, quod su- babai defuso. De hac varietale scribendi dixi in noi-
    pra de contrario plangore ail : Plangorque frequens ad Draconiium I. m, vers. 75.
    confuderatmdes.Favet prosa, et simiiis locus Vieto- 150. Arnlz., schedai Poelm., Parrh., Meus prod.
    rini Pictaviensis de J. C. Deo et homine, vers. 39 : s., Reg. 2, Ott. 1 a sec. m., fulsere : adi micuere ;
    Jussumque cadaver — Prosilit ante oculos: Iwlus fit quod prò glossa vel d. s. in Reg. 2 apponiiur.
    pianger in omnes. 151. Arnlz., scheda; Poelm., Reg. 2, micuerunt :
    143. Rom. De duobusemeis illuminalis a Domino. in Reg. 2 glossa, vel d. s., radiarunt, qua; coramu-
    Meus, Cmciduo vident. Urb. Unde pedem. Vat. 1, nior est lectio. Edili plerique radiarunt, Parrh. mi-
    Inde pedes, ead. vet. m., pedem. cuerunt. In Olt. 1 posterior manus feci! radiarunt.
    144. Meus, clamore, quod edidit Fabricius : sed 152. Rom. De quodam mgro. Poelm. Dmmonium
    reiinendum clamare. mutuili ejicilur.
    145. Omnes mss. nostri Decute. Parrhasius et p. 156. Urb., Rom. errore metrico transponuni Deus
    plerique editi Discute. Cellarius cum pluribus raem- v versis. Meus versis Dominus contraria : sed deest sen-
    branis resiiiuit Decule. Vide 1. n, vers. 154, Decutii sus; ad marg. prò d. s. recte versis Deus in con-
    expulsas illmsisvultibusumbras. traria.
    146. Val. 1. Etdare : alii, Et clarum. Olt. 2, ed. 158. Rom. Ubi Dominusdedit polestalem discipulis
    Lips., lulum est. Meus mendose, tuum est. In Ott. 1 super omnia.
    videlur fuisse lolum, faclum lulum cum glossa sanum, 159. Vat. 1, lotis virtuiibus el simul implens. Vonc-
    firmum. Coininunis omnium scriptura lulum sine kius ail, sensum exfgere loleosque simul. Merito dis-
    esl. sentii Wopkensius, qui et ipse conjicil lolosque si-
    147. Parrh. Quam sanum sit nosseDeum. Reg. 1 mul, i. e., omnes, sed reiinel lolisque prò omnibus.
    in coniexiu, Reg. 2, 5, Olt. 1 a sec. ni., Aid., et Notionem liane vocis lolus prò omnis, seqttiori aavo
    mulli edili, Quam sanum esl cognosseDeum.Ita Arnlz. adhibiiam, in Virgilio et Cicerone frustra quairi
    sine est. Ms. Burmanni, Reg. 1 ad marg. prò d. s., affirmat idem Wopkensius. Alii similia exempla
    Quam clarum est cognosse Deum. Oli. 1 a pr. m., Plauti, Phaedri et Hiriii allegani. Conjectura Wop-
    Quam clarum novisseDeum. Meusin conlextu, Quam kensii lolosquereperiiur in meo codice ; sed eadem
    sanum novisse Deum.Meus prod. s. perperam, Quam manus correxii lolisque. Hanc lectionem confirmat
    clamili esl cognoscere Deum. Rom., Quam sanum prosa : et exponere possumus, inlegris, universis
    cognoscereDeum, correctum cognosceDeum. Vat. 1 virtuiibus implens.
    male Quam sanum esl cognoscereDeum. Vat. 2, Urb.,
    s Observat Jurelus, vacuasse! esse prò vacuarel, prò mererelur. Mutatto isthaec lemporum familiaris
    ul replevissetprò replerel, et 1. v, cap. 7, meruisset est scriptoribus sequioris aelads.
    PATROL. XIX. 21
    651 COELII SEDULII 6'2
    160 Ite, ait, et tristes morborum escludile pestes, ^ Omnipotens, utab bis jam sese auctore magislris
    Sed domus Israel (quia necdum nomine gentes In reliquum docirina fluèns decurrerel aevuni.
    255 Auxerat hoc omnes), coalorumdicite reg- Qualiter ex uno paradisi fonie legunlur
    [num, 256 Qualtuor ingentes procedere cursibus
    Daamoniisauferle locum, depellite lepram ; [amnes
    Fundaque subductac revocate cadavera vilaa. 175 Ex quibus in lotum spargunlur Quniinamundum.
    165 Sumpsislis gratis, cunclis impendile gratis. Quisquis enim deitalis opus, quod non habelex se,
    , Ac velut hoc dicens, Ego vobis quippe ministris Sed, Domino tradente,gerit, sub munere puro
    Sèrvandos comuiitlogreges, ego denique pastor Suscipiet, puro dispense! munere, possit
    Sum bonus , el proprios ad vicluni largior agros. Ut dispensalor, non ut mercator haberi,
    Nemo meis ovibus, qua; sunt mea, pascua vendat. 180 Davidisque modis viiam cantare futuram ;
    170 Haecin Apostolicas ideo prius edidit aures lnlraboin Domini requiem,quia ncscio niercem.
    OPUS PASCHALE.
    Euntes ergo, sic admonet inter alia quae jubebat, B disciplina;, ut ab eorum dehinc magisterio propagala
    prmdicale, dicenles, quia propiavit regnum cmlorum, in posleros defluerei sequenlis aevìdodrina, sicut»
    infirmos curate, morluos suscitale, leprosos mundate, derivata per lotius mundi limitem flumina vagantur
    dmmonas ejicite; gratis accepistis, gratis date. Tam- innumera. Quisquis itaque Deitalis opus exercet,
    quam si dicerei pastorali Dominus cura sollicilus : quod non proprium gerii, sed spiritali dignus tradi-
    Ego vobis operariis utpote solertibus commendo tione suscepit, puri muneris graliam conseculus,
    cautius greges bonus pastor exsistens, prò quorum puri muneris graliae sit devolus, ul dispensalor po-
    victuali solatio proprii juris agros imperito. Nullus lius, quam videalur esse mercator, et cantico Davi-
    itaque meis agnis et ovibus vendat pascua meaa po- dica; jucunditalis impleto, spem sibi vita; sic pro-
    testati subjecta, quod ideo prius Apostolica; tradidit nuntiet affulurae b : Qui non cognovi negotialioncs,
    SCHOLIA-
    Ì60. Rom. pellite, Meus expellile; alii escludile, lypographieo, cum duo sequentes ibi leganlur. Li-
    quod melius est, nam paulo post recurril depellite. dorus 1. vi Elym. , e 16, hac eadem similitudine
    161. Arntz., Olt. 2 cum Monast., Fabr., Lips., utilur : Inter cmtera aulem concilia quatuor esse sci-
    Poelm. aliisque editis, Sed domui Israel, quod de- mus venerabìlessynodos, qum totani principalità' fidem
    feiidit Wopkensius : nimirum dicite coalorum regnimi complectantiir, quasi quatuor Evangelia, vel lolidem
    domui Israel. Fere omnes nostri mss. cum Cappu- paradisi flumina. Hoc caput a Braulione, qui Elymo-
    soto, Parrh., Aid., el aliis, Sed domus Israel, quod < C logias kidori in libros digessil, accersilum videri ait
    centra Wopkcnsium tuetur Grunerus, videlicet ex- annoialo)1 Isidori Gr.iaiius. Sed raliones , quas pro-
    cludite pesies, sed domus Israel : nonduin enim ferì, minime id probant.
    gentes alia; hoc nomine appellabanlur, ut poslea 17-4. Mss. Heins. Arnlzen. irrigui prò ingentes. In
    Pautos Abraliaraum patrem gentium vocavit, gentes Yal. 2, videlur haac vox in duas divisa in genles,
    Abrahami seoien, lìlios dixit. Haac iiilerpreiatio et quod non arride.
    lectio retiuenda,qua; ex Evangelio et prosa maxime 176. Hic et sequentes quinqtie versus absunt a
    confirmatur. Quod autem in genitivo domus ultima mss. Heins., Cant., Lips. , Arnlz. , a nostris omni-
    corripiatur, id novum non esl in Sedulio. Alia est bus codicibus, eliam ab Ang. et Alb., ab aniiquis-
    conjeclura Wopkensii munere prò nomina, quae si- simo Taurinensi, ab Aldo, ab edd. Yet. 1, 2, Mon.,
    mililer a prosa dare damnatur. Lips. et aliis. Edilio Poelm. et alia; eos exliibenl:
    162. Poelm. prò d. s. Sanxeral hoc, Rom. ducile: receniiores quoque editores Cellarius, Grunerus ,
    lege diede, li. e., praadicaie Arnlzenius. Senientia eorum in prosa legilur : sed
    163. MendumeslinReg. 5, Dmmonis, et in Poelm. cum prosa iioiinumquain in alia , quaa in cannine
    ciuferre. non sunt, excurrat, merito suspicari possumiis,
    164. Cant., Parrh. , Vet. 1, Bas., Tom. 1, 2, hos versus Sedulii non esse , sed alterius , qui ex
    Cunctaque. Legendum cum plerisque Fundaque, li. prosa eos concinnaverii. Arnlzenius ex siylo pro-
    e. , defuncla. Sic enim hoc verbum sunii solet, sci- nuniiat, haec ab aliena munii panno Seduliano fuisse
    licei simplex prò composito. assuta. Equidein tam aperium discrimen inier bos
    165. Juvencus 1. n, vers. 442, Et voshaud qliter jj el versus Seddianos non video, neque difficulier
    gratis itiipendite dona. credam , ipsum Sedulium , conicela prosa , hos
    168. Mon. Cimi bonus, mendose. quoque versus carmini addidisse : ex quo accidcre
    169. Urb. queslus : lege qum sunl. . potili!., ut io niulds exemplaribtts desiderentur.
    170. Wopkensius inierpuiigendum censelAc (vel- 177, Wopkensii conjectura sub munere puro prò
    ut hoc dicens: Ego... vendat)Hmc in apostolicas, eie sub nomine puro, ut li.tbent edili, innitilur prosae
    Prosa aliam disiindioneni suadet. el toti conlextni : adeoque ea lectio recipienria a no-
    171. Ms. Arnlz. ministris : alii, favente prosa, bis est. Non enini ex solis edtlionibiis vulgatam
    magistris. seripluxam, quae minus commoda est, retiuere de-
    172. Cant. discorrerei: melius alii, decurrerel; bemus. Bespondenl, autem haec versui i65„ Sump-
    quamquam similia verba praeposiiione de el dis sislis gratis, cunclis impendile gratis.
    composila saepe inler se permulanlur, neque sem- 180. Arnlzenius ex prosa conjicil Bimdicìsque:
    per sigtiificatii disdnguuiitui-, id. certe, vel, ut in mss. plewimque scribilur, Du-
    173. Parrhasius hunc el seqq. versus odo omit- vilìcisque,magis redolei Seludiim. Editi,Davidisque.
    lit usque ad Exin conspicuam. Iti ediiione Gruneri 181-. Nsscio men'cemesl neseio mercalor esse , ut
    1
    desiderami hic versus Qualiter, sed aperto mendo paulo.anle ait, non ut mercator hateri ; vel non co-
    a In vulgalis oniissu.m esl sicut, vel ut, el sine ulto mendum est lumina prò flumina.
    senso legilur dodrina, derivala, eie Gallandius erro- b Jurelus scripturam veleris exemplaris redimii :
    rem jam adverlit. In quibusdam Palrum bibliolliecis etsì enim in Vulgata nunclegilur psalm. LXX, vers
    655 CARMENPASCHALE. LIB. III. 654
    257 Exin conspicuam synagogaa ingressus in A . En iterimi veteres instaurans lubricus artes
    [ aulam, 190 Jlle chelydrus adest, nigri qui felle veneni
    Aspicit invalidum , dimenso corpore raancum, Lividus, humano gaudet pinguescere tabo,
    Seinineceni membris, non totum vivere, cujus Quodque peralternos loties disperserataagros
    185 Arida lorpenlem damnarat dextera partem ; Virus, in unius progressus viscera fudjt :
    Imperioquemedens,gelidan)recalescerepalmam Cui vocem, lumenque lulit, triplicique furore
    Praecipit, et reduci divino more saluti, 195 Saucia membra leitens, inuluni qualiebat, et
    258 Sicut semper agii, nil tollit, et omnia reddit. f orbum.
    OPUS PASCHALE.
    ìnlroibo in potenliam Domini. Nullus namque sine Tunc imperioso potenler auxido palmam meruit,
    Domini largitale polest habere famulus, quod mini- cessanlibus alienuni in calorem sanguinis venarum
    slret, aut unde dona disiribuai, si non acceperit, motibus, animari non arte praaslilit, sed jubendo
    quaa dependat. Paulum audiamus apostolum simili- concessit, dicens : Extende manum tuam, etextendit
    ler haacdicenlem : Sic nos exisiimel homo, ut mini- manuni suam, et restiluta esl ei, sicul altera. Vere
    stros Christi, et dispensatores mysteriorum Dei. Hic Dei munus est istud singolare, quod incessanler
    jam qtiwrilur inter dispensatores, ni fidelis quis inve- exercei, qui humanaesaluti nil adintit, et semper uni-
    nialur. Ei Rerum monei idem doclor, et dicil : Quid pj versa restituii.
    aulem habes, quod non accepìslì ? quod si accepisli, Eu ilerum lubricus adest ille Chelydrus, et no-
    quid gloriaris, quasi qui non acceperis? xius insiauralor, qui livido veneno fellis uberrimus,
    Synagogam deinde Dominus cum fuisse! ingressus, labo pinguescere gaudet humano, quodque per mul-
    cernit invalidum stupore dimensi corporis mancuro, tos alternis passionibus occupalos saape virus effudit,
    membris seminecem saucialis, tolum nec vivere, in unius totum membra saeviendo congessit.cuimen-
    nec obire, cujus arentem dexlram pigri torporis gla- lem rapuit, vocem clausil, lumen exsdnxit, tripli-
    cies ampuiaverat, despcratis usibus jam sopitam. ccsqttc simul clades innectens, ntulum, caacunique
    SCHOLIA.
    gitovi negoliatwnes, ut ail prosa. est, retinen debet : ila enim expticatur : et, sicul
    182, Rom. Ubi reddìdit Dominus manum cuidain semper agii, saluti divino more reverlenti nil collii,
    manco. — Ms, Arnlz. et ed. Lips. scribunt Exhinc. et omnia reddit. Ila etiam prosa.
    Wopkensius melius putai Exin continuo, vel Exin 188. Oli. 1, semper ail : retine agii. Nebrissensis
    coniiguam. Sed nulla est causa, cur conspicuam reji- sic explicat, Nil lollit prò mercede, vel nil. diminuii.
    cialur. Hoc secondimi magis placet.
    185. Reg. 1, 2, Meus, Urb., Rom. dimenso, cu- _ 189. Rom. De cwco.,et muto. Meus, Ceccus inulus
    jus est glossa in Reg. 1,quasi mensuram nonInibente, '-' dmmoniucusliberami: — Aldus edidit, Ecce ilerum.
    et in Reg. 2, dimiuuro, In Oli. 1 etiam ex demerso 190. Arnlz., Reg. 1 a pr. m., et Oli. 1 a pr. m.,
    factum esl dimenso. Grunerus id seculns esl, quod nigro, ut apud Senecam Md. vers. 558, Et felle nigro
    eliam in ms. Burmanni exsiabat, el confirmatur ex ta'bìdumspumai jecur. In Reg. 1 et Olt. 1 correciio
    prosa. Alii mirum quantum variani. Valt. 1,2, indicai nigri, quaa est communis scriptura : et pas-
    Reg. 5, Ang., Aid., Poelm. in contextu, Lips., sim quidem nigrum venenum dicilur, quod exemplis
    Fab., Celi., demisso, quod vix idoneum sensum re- confirinare supervacaneum esl.
    cipil. Nebrissensis, Darti), e! schedae Poeto)., de- 192. Meus Quique : melius alii Quodque. Arnlz.
    messo, h. e., mutilalo, ut exponil Nebrissensis. In conlra leges pedias omiilit que. Saaiieiu codd. mss.,
    edii. Poeto), ad marg. demessos error esl prò de- id accidere observat Arntzenius. Rom. diffuderat
    messo. Cappusolus, Parrh., dimerso, vel, ul melius mgros. Sententia est, Quod alternalim plures aegros
    scribilur, in Oli. 1 a'pr. ni. demerso. Codex Arnlz. in'liciens disperserat, eie.
    demisso, a sec. m. minatimi in demso, quod forle 194. Cellarius edidit lucemque, Fabricium, Poel-
    eri! demenso.Alb., Vet. 1, 2, Mon., Oli. 2, dimisso. mannum el nonntillos alios editos secuuts. Scheda;
    184. Arnlzenius edidit nec : atque ila quidem ha- Poelm., Arnlz., Parrh. cum nostris omnibus mss.,
    bet prosa ; sed mss. nostri cum plerisque edilis melius lumenque : nam lumen, et saepius lumina in
    non. Solei autem alterimi prò altero usurpari; et in plurali, prò oculis poniiur. Tulit saepeusurpatur prò
    mss. frequente!' inter se coiifunduiilur. atstulit, nimirum simplex prò composito.
    185. Yet. 1, 2, elMon., damnarei. Ita fuit in mss. 195. Vonckius conjiciebat Saucia membra lerens.
    Oltob. l,Rom., Meo, sed emendatolo esl per dam- Sed quanto melius est lenens, li. e, occupans, et
    narat. Vat. 1, repugnanie metro, damnaverat. quasi ditione sua conlinens! Orbum simpliciter prò
    187. Reg. 1,2, 5, Ott. 1,2, Ang., Alb., Urb., emeo,prò orbo visus, aut visti band fucile invenies
    Meus,Rom., Val. 2, Cant., Arnlz., et Aid., e*reduci, D apud anliquiores Laiinos. Italico sermone orto cx-
    cujus glossa in Reg. 1, rei-erli, quaa indicai, reduci cus est. In glossis Isidori vestigiuni aliquod apparet
    esse a reduco, reducis : sed lune seconda esset produ- hujus signilicatiouis. Contrario modo orbali caacos
    cenda. In Reg. 2 glossa est remeabili a redux, redu- et excaacaios sese dicebant, quia oculis liberi aaqua-
    cis. Vat. 1, ac reddit. Parrhas. ci reddit. Fabr. eliam baniur, ut ex veteri interprete Apollonii Tyrii et
    reddit. Tom. 3, el alii, saluiem, prò saluti. Arnlze- Quintiliano observat Barlhius 1. LVII,e 6. Fnrtuna-
    nius cimi schedis Poelm. el aliis vulgalis, et reddi uis eadem signiiicatiooe, atque Sedulius, dixit lib.
    divinomore saluti : qui non inlelligi!., quid sibi velit vili, carmen 25, Juqiter Me sacris mentis illuininat
    reduci. Atqui haec scriplura, quae fere omnium mss. ortos.
    15, Quoniamnon cognovilitteraturam, ìnlroiboin po- esl Qui prò Quia, ul revera Gallandius edidit. Apo-
    tenltas Domini, tamen multi veteres, ut Hierony- stoli verba sunt ex J ad Corìnti), cap. ìv, vers. 1, 2
    rous , Augusiinus, Arnobius in Comment., el l'sal- el 7. Infra ad vers. 109 in prosa qniiqum nieitdum
    ertum Romanum, exhibent negotìatioitemprò line- videlur prò unliqua.
    ai urani. In biblioihecis Patrum fortasse mendum
    655 COELII SEDULII 656
    259 Tunc Dominus mundi, lux nostra, et ser- A 260 Cernit, et ardenlem solis reminiscilur
    e [mo parentis, [orbem,
    Sordibus exclusis, oculos atque ora novavil ; 205 Tolum erecla videns ; quia quos malus oppri-
    Verbaque per verbum, per lumen lumina sur- [mit hoslis,
    [gunt. Ima petunt ; quos Christus alit, sine labe re-
    Venerat et mulier, morbo contrada vetusto, [surgunt.
    200 Non senio, tremebunda, gemens, incurva, ca- Cumque dehinc populum sese in deserta se-
    [ducis dutimi,
    Vultibus, et solara despectans cernua terram. Ut typicus Moyses, verusque propbeta, videret
    Quaa, Domino miserante, juges post odo de- Antiquam sentire fameni, majoribus aclis
    [cemque 210 Antiquam monsiravil opem ; lune alile multo
    Membra levai messes, coalumque, ac sidera tan- Carnis opima dedit, geminis modo piscibus
    [dem [auxit.
    OPUS PASCHALE.
    compulit insanire. Hmc misericors tolms mundi sal- B tem aliquando remmiscitur se vidisse. Quid diffe-
    vator, lux nostra, sermo geniloris, obsceno spiritu rat, idola colentes, advertite, inter-Deum, quem fu-
    turbalo, visum reddidit, os novavit, perque verbum gilis, et daemonem, quem placatis, si placari lamen
    verba proficiunt, per lumen lumina reviviscunl. is possit, qui laniere non desistit. Omnes enim, quos
    Mulier quoque venerat sospiianda, veieri magis ille possidet, opprimuntur : quos Christus jugo sua-
    contrada morbo, quam senio, gestu tremula, gemi- vissimae leviiatis onerat, allevantur.
    tibus anhela , scapulis curva , vuliibus inclinata , Inde cum populum in deserta seseproseculum, ut
    semperque despectans humilem cernua depressione Moyses typicus, el propheta verus, aspiceret anii-
    lellurem. Quaa Domini virtutibus allevala post odo quaa viclus stendiate deficere, maximis antiqua so-
    juges annos, ac decem, membris erecla suspensis latia reparavit augmentis. Tunc siquidem repenti-
    costoni tuetur, ac sidera, globumque solis arden- nam multae volucris cameni, modo duorum piscium
    SCHOLIA.
    196. Poelm. ad marg., raor. ei ani noniiuin vul- tenendum ex Luca e un, ubi haacmulier annis de-
    gati, lux vera. Schedai Poelm. cum nostris mss. et cem et odo eo morbo laborasse dicilur. Messis prò
    praeslandssimis edilionibus, luxnoslra. Rom., nostra, anno saope sumitur, ut hiems, arista, eie Arntz.,
    et
    sermo : nielrum exigit nostra, sermo. Olt. 1 in contextu, et nonnulla; editiones, et ; pleri-
    197. Meus mendose Morìbus prò Sordibus. Ed. Q que mss. cum aliis editisv ac. Alb. ex glossa levai
    Lips. non male expulsis prò exclusis. Sedulius alibi annos ; deinde cmlum, ac sidera tandem.
    edam adhibet excludo prò expello. S. Damasuscarin. 204. Reg. 2, ac ; alii venustius, et.
    i, in laudem Davidis: Seditus depositis purgant pe- 205. Vel. 1, quia nos; emendandum est, quìa quos.
    netralia cordis ; qui versus in codice Valicano num. 206. Ima pelimi ex Virgilio vm, 67.
    S4, in quo est Psalterium ex versione S. Hieronymi, 207. Rom., Uti pluit manna populis Dei in deserto.
    et in quodam epigrammale subS. Hieronymi nomine, Melius Poelm., Quinque panitus quìmjue millia ci-
    melius legilur, Sordibus exposilis, eie, ac legi pos- taiitm: Hoc enim est praacipuum capilis argumen-
    set expulsis, vel exclusis. In alio Psalterio Hieronymi tum.
    cod. Vatic. 4226, epigramma editum Hieronymi no- 208. Plerique, atque vetustissimi nostri mss., Reg.
    mine tribuitur Damaso, el simili modo legitur, Sor- 1, 2, 5, Vati. 1,2, Alb., Ollobon. 1, 2, Rom., Ang.,
    ditus exposilis. Meuscum Cani., Parrh. et aliis editis, scribunt Moy-
    198. Meus corruple Umtraque per vertum, ac mi- ses, Recentiores cum Aid. et aliis praaferunt Moses,
    nus eleganicr per lucem lumina, quamvis praaces- quia, iit advenit Grunerus, Moyses trisyllabum pri-
    serit lux nostra. mam corripit, ei secundam producit. Veruni etsi
    199. Rom., De inulkre contrada. Meus, Mulier exempla quaedam sunt, ex quibus apparet, poetas
    curva eriqilur. Cappusotus, coniarla ; lege, contrada. Christianos primam in Moyses corripuisse, secun-
    Urb., ridicule, morto contrada venusto. dam produxisse, tamen difficileest in his nominibus
    200. Meus, Urb., Non senio tremetunda gemens, propriis Hebraeorum legem stalliere, ad quam versus
    sed curva caducis — Vultibus, quod probari nequit. poelarum Chrislianorum refingi debeaiil, cum poe-
    Arnlzenius interpungit incurva caducis. Vet.' i inter- D taa sequioris aaialis, edam eihnici, saape in quibusvis
    pung'it «'«curila,caducis — Vuliibus, quod non malum nominibus propriis efferendis magnani sibi Iicendam
    sensum efficit : sed prosa aliud vult. arrogaverint : qua de re,disserto pluribus in Pruden-
    202. Arnlz. seribit ./Maisprò juges ex diverso modo lianis. Quod attinet quidem ad Moyses, prima potius
    terminandi hujuscemodi casus plurales, jugeis, juges, esset produceuda, eum Graece scribaiur per omega.
    cijugis. Wopkensius recte explodit conjecluram Quidquid id est, nihil obslal, quominus Moyses sic
    Bandi, reserante Deo. Certe Domino miserante, hoc exaratum disyllabum sii per contractionem duarum
    est, beneficio Domini, probura est, magisque ex vocalium. Trisyllabum Moyses hoc eodem libro oc-
    stylo ecclesiastico. Fabricius edidit Qum, miserante eurrit vers. 285.
    Deo, juges: id secud sunt nonnulli vulgati, aedefen- 210. Arnlz., Cani, et scheda; Poelm., cum mss.
    duni schedaa Poelm., quia JUGES primam producit. At nostris Reg. 2, 5, Yalic. 2, Vat. 1 ex correctione,
    quid hoc refert, cum ex unanimi codicum consensi! Oitob. 2, Ang., Urb., Alb., multo. Sic Parrh., Aid.,
    conslet, Sedulium primam in jugis saapecorripuisse? el multa; antiqua; editiones. Alii mss. et editi, multa.
    203. Meus corrupte lavai prò levai. Cant., Reg. 1, Ulrumlibet recium est, cum ales sit lam masculini,
    Rom., Meus, Parrhas., Reg. 2 a pr. ni., obscure ; quam feminei generis.
    Vat. 1 ex correctione, Ott. 2, Urb., menses. Reg. 2 211. Yet. 1, 2, Mon., geminis modo panibus am-
    ex correcdone, Reg. 5, Aid., Vat. 2, ut videlur, Vat. plum, el v. seq. pluit, modo piscibusauxit, inverso
    i a pr. ni., Ang. et multi edili, messes, quodunice et praepostero ordine
    657 CARMENPASCHALE. LIB. HI. 658
    2GlSufficiens tunc manna pluit, modo panibus A Torva laborantem jactabant aequora puppim ,
    [amplum 225 Adversus nam flatus erat; lune noclis opaca;
    Quinque dedii viclum per radia quinque vi- Tempore calcalas Dominus superambulat undas,
    [rorum. Et vasti premit arva freti , glaucisque fluenlis
    Caatera turba latet, numero nec clauditur ulto Circumfusa sacras lambebant marmora plantas.
    215 Maximaparvorum legio, vel maxima ntatriim. Miratur slupefacia cohors, sub calle pedestri
    Quodquemagisstupeas,cophinos ablata replerunt 250 Navigeras patuisse vias : at Petrus amicalo
    Fragmina bissenos , populisque vorantibus Doctus habere fidem , Christumque agnoscere
    [aucta , [semper,
    Quaaredit a cunctis, non est data copia mensis. In medias descendil aquas, quem dextra levavit
    Jamque senescentem calidi subcaarula pomi Labentem Domini, nil tanto in gurgite passum :
    220 Oceano rapiente diem, cum pallor adesset 263 Cui portus fuit illa manus, pelagique
    Noclis, et astriferas induceret hesperus umbras, [viator
    262 Discipuli, solo terris residente magislro, 255 Libera per vilreos movit vestigia carapos.
    Undosum peliere salum, fluctuquc tumente, Genesar inde soli, Dominoveniente, coloni
    OPUS PASCHALE.
    redundare fecit quantitatem. Tunc uherrimum coalo fi cido comprimebat incessu, sacraque Christi vestigia
    manna diffudit, modo quinque panibus dislribulis, miti pelagus abluvione lambebat. Mirantur novum
    totidem virorum millibus epulas abundare concessit. subito periclitantes aspectum, pedestri sub calle vias
    Cteteraa motus turbse delituit, mulierum, parvulo- paluisse navigeras. Cunctisque nulantibus, utrum
    rumque raultiludine numerum non habenie ; quodque vere Dominus apparerei, an oculos metu discrimiuis
    magis amplius admireris, quisquis isia perlegeris, obumbralos incerta caliginis siraulacra decipereni,
    si needum libi nota didiceris, post expulsam saiu- Petrus fidei saucius, et amicus, cui familiaris graiia
    ratte plebis estiriem cophinos ablata duodecim frag- seinper Chrislum agnoscere concedebat, ut ad eum
    meniorum moles implevit. Nec tanta fuit copia, cum pergeret, poslulavit. Vocatusque, nil trepidans in
    darei, quanta fuit in reliquiis jam fastidila, cum lol- marina descendit, nulla refluentis undaa rapacitale
    litur. submersus, qui Dominicaamanus auxilio sublevatus
    Interea sub caarulosa aastuanlis unda fervoris potenlis dexteraa tudssimum conlugisset ad porium,
    oceano diem suscipiente praacipitem, cum stellalae perque vitreos salsi maris campos callem secuii,
    noctis proximum per pallidum nuntiarel adventum, contra rnentem pelagi viator existens. 0 fidei cres-
    terris magistro residente, discipuli marinimi soli centis augmentum ! pridem retia pauperis contem-
    petivere navigium, furebalque pontus expositam Ha- 'C psit, vitaa solatium; nunc ipsam renuit vilam, qua-
    bris adversantibus in cardani. Tunc umbrosaenoclis tenus vedrei ad Chrislum.
    quarta fere vigilia calcalas Dominus super undas Genesar igilur terram, coalu comitante discipulo-
    obambulans, lumidos spumosi gurgilis fluctus pia- rum , relicia Dominus navi calcabat, cujus incoiai
    SCHOLIA.
    212. Nonnulli vulgati nunc: lege tunc, ut vers. senescens, mensis senescens,cum: prope finem sunl.
    210. Yide edam, quaeproxime dixi de hoc versu, 224. Meus, corruple. Turba latraniem jacetant, et
    216. Cani., Reg 1, 5, Uri)., Rom., Vali. 1, 2, cum videtur correclum Turba ]>erPerturbata. Reg. 1, cum
    Aldo el aliis edilis. Quoquemagis. Alii, Quodque, plerisque, Torva et glossa aspera; sed videtur prius
    quod fonasse fuit a pr. m. in Reg. 1, ut in Reg. 2 fuisse Torba. In Ollob. 1 dare Turba. Urb., et Vatic.
    videtur prius fuisse Quoque.Utraque lecito bona est. 2, jaclabal. Sed lecito communis recie procedil.
    Desuinpiumid eslexJuvenali sai. 6, vers. 87 : Ulque 225. Arntz., venttis prò flatus.
    magisstitpeas. Meus mendose replent prò replerunt. 227. Vat. 2, Reg. 5, glauciquefluentis, quod edi-
    218. Arnlzenius cum Cellario ci ms. Heinsii edidit lum esl ab Aldo : sed deesl sensus , nisi legas glau-
    Reddilaque a cunclis. Reg. 1, Ott. 1 , Reddila qum cique fluenti , scilicei marmora fluenti glauci. Was-
    cunclis. Reg. 1 prò d. s. ab eadem veteri m., qum sius ad Sali. Cai. 21, p. 27, ex cod. bibl. pubi. Cant,
    redit a cunclis, quod plerique alii mss. elediti exhi- legil siccisquefluenlis, quod Grunerus et Arnlzenius
    bent. Arnlzenius prò hac lectione cilat Parrhasium : D praaferunt. Non placet, fluenta vocari sicca, quia
    sed is edidii Redditoqumcunclis. Nostra scriplura ex piante siccaa eranl : neque id placuit Wopkensio,
    prosa, cum lolliiur, dare confirmalur. qui ipse conjiciebat raucisque fluenlis, sed melius
    219. Rom., Uti Dominus amtulavit supra mare. concludit, quae integra sunl, movenda non esse.
    Reg. 1 , Meus in contexlu, calidi, cujus glossa in Arnlzenius ex Aratore prò siccisque fluentis profert
    Reg.l. (erventis,in quo lamen fortasse prius fvAlgelidi. in epist. ad Yigii., Fludibus in mediis cui via sicca
    Sic Meus prò d. s. cura reliquis. Magis erudita est fuit. Sed neque hoc loco fluctus vocantur sicci : et
    scriptura calidi : fingebant enim poeta;, aaquora le- Sedulius ipse in prosa nullo modo sicca fluenta innuit.
    pescere a sole occidente. Horalius 1. i, sat. 4, vers. 229. Plerique, calle. Poelm. , ad marg. , calce.
    29 : Hic mutai mercessurgente a sole ad eum, quo — Mens in conlextu calce , ad marg. calle , quod re-
    Vespertina tepel regio. Ovidius.l. i Mei. 65, Vesper , tineiidum.
    et occiduoqum litlora sole tepescunt.Tibuilus 1. n, el. 232. Meus, dextera : ut stet versus , reponendum
    5 : Quoque palent ortus, et qua fluilanlitus undis — dextra.
    Solis anhelaniesabluii amnisequos. Alii veteres puta- 236. Rom., Ubi Dominus sanavitquemdam mgro-
    bant, solem quolidie Oceano exslingui : ex quo mare tum. Meus, Ad tactum veslis liberantur mgroti. In
    recalescere necesse eral. Dicilur vero sol, vel dies OH. 1 scribilur Genezar, et videtur prius fuis'se Gen-
    senescens prò occidente co fere modo, quo luna neztr; Alb. exhibet Genessai: Meus Ganezar , Rom.
    659 GOELIISEDULII 600
    IiiGrmos traxere suos, ut fimbria saliera A Voxhumilis, sed celsa fides, quaa, sospite naia,
    Vixatiacia Dei morbis medereturacerbis; De cane fecitovem, gentisque in seniibus orlati)
    Et quoquot leligere, jugem sensere saluiem. 250 Compulil Hebraeide gramine vescier agri.
    264 240 Quam pretiosa fuit, quaa numquam Alla dehitic subiens montis juga, plebe se-
    [vendita vesds, guente,
    Ipsa omnes modici redimebai miniere fili! 265Mdliacaacorum, claudorum millia passim^
    Itine tyrias partes, Sidoniaque arvapetenleni Leprososque simul populos, surdasque calervas,
    Anxia prò naiaa vido, quam spirilus airis Invalidasque manus , et quidquid debile vulgi
    Yexabat slimulis, mulier Cliatianaaarogabal, 255 Venerat , in priscum componit molibus usura ,
    245 Se canibus confessa pareti, qui more sagaci Et revocala suis alteraperat organa nervis.
    Semper odorala; recubanl. ad limina mensa;, Dumque medens aagrumrefovet virtule lu-
    Assued fefluas dominorum lambere micas. [mullum ,
    OPUS PASCHALE.
    grattini suscipieliiés advenìum, sUós diversis lan- B delambentes excussas, cadeniium micariim exigui-
    guoribus imp'editos ad divinam sanandos praaseniiam tate pascanlUr. Vox humillima, sed fides excelsa,
    congregabant, ut fimbria saltelli vestimenti ejus at- quae, filia sospile, canem iransiulit mox in ovem,
    lacia morbis mederetur asperrimis. Et quisquis me- inque seniibus sua; genlis exortam , llebraai grami-
    ruil hoc poltri, compos factus est inox salutis. Quam nis fecil iniroire per pascua.
    pretiosa fuit haacvestisi vel prelium magis ista non Alla dehinc juga montis ascendens , popolo co-
    babuit, quae nullo venumdata commercio, parvi fili mitalus innumero , millia claudorum pariler et caa-
    muneribus ipsa redimebai universos. corud , surdos eliam et Ie|irosos conVentus, ac
    Hinc Tyri, Sidonisque praatereuniem regionis ili- nianibus imbeeilles, et quidquid aagnmi vulgi con-
    nera , mulier Chananaaa prò filiae vido sauciaiaa, fluxeral, usuili reformavit in pristinum , suisque
    quam spirilus ater insederai, suppliciter obsecra- nervis et motibus organa debilium statuii tempe-
    bat, se canibus postulans exaaquandam,qui domino- rala membrorum.
    rum mensas sagaciler non relinqutmt, ul veliquias Dumque mirabills operalione virlUlis agmen refo-
    SCIIOLIA.
    Genesarel.Metrum solum palliar benesar, alque ila lutali, rabneum aluseculi sunt. Yerum primam in
    cxhibet Vulgata Malti), xiv, 54 : Veneruiitìli terram IC jugis saepe corripuissc Sedulium constai.
    Genesar. Olt. 2, Ang., male, Unde Soli: pejus Urb. 240. Val. 1, nùnqtiam est vendita; alii omilllml est.
    in soli. Plerique referunt soli, scilicet coloni soli, Cur aulem ail, numquam vendilam fuisse Christi
    seu lerraa Genesar. Sed in Reg. 1,2, Vai. \, forte veste in ? Fonasse quia mililes tunicato ìnconsuiilem
    fuit solum, quod exsial in Vat. 2, Alb., Reg. 5, Aldo, scindi nolueruiil, el de illa sorlili sunl, cujus essel,
    et nonnullis aliis vulgalis, Ut hic sensus sit, Inde ut deferì Joannes xix, 25.
    Domino veniente solum Genesar, h, e, in solum, Seu 242. Rom., DeChananma. Meus Filia Chanauaa-
    terram Genesar. literalur.
    238. Rom. non inepte , Vix ac tacla. Oitoboii. 2, 243. Reg. 1, Ott. 1, Meus,alrìs; plerique alii mss.
    morbos sanarel acerbos, quod a manu glossatoris est, cura Arntz., Parrh., et Aid., alrox, sed in Reg. 2
    autalicujus inepti correcloris. Arnlzerius cum mul- prius videtur fuisse alrìs, cujus glossa nunc apparet
    lis edilis tenui! morbis medeatur acerbis, et quamvis cum pessìmis affectionibus. Id praaferenduin ceusel
    faleaiur, in ms. Arnlz., Canlabr., edilionibus Aldi, Arnlzenius. Bene essel ater cum prosa.
    Lipsiensi et aliis, uti edam in prosa, exstare mede- 244. Plerique scribunl Cananma, sed in Vulgata le-
    retur, tamen id negligi!, quia smpins ita a litrariis gitur Chaiiaiima.
    peccatum fuisse , fusius aliti docuerunt viri eruditis- 245. Planius videreltir, qui nàre sagaci— Semper
    simi. Veruni quaarendumesset, an peccaverint libra- odoranles: nani mensa odorala esset mensa odorifera.
    ri!, qui scripserunl mederetur, an qui medeatur. In Fabricius jam edidit nare, sed mss. omnes et opii-
    mss-nostris, Ang., Alb., Reg. 1,2,5, Vati. 1,2, maaquaequeediiiones praaferunt more. Prosa sogaci-
    Oli. l,Rom., invento mederetur : huc facii inendum T. ter facile in tiiramqite scripluram trahi potest.
    in ras. Urb. mederentur, et in meo codice moddere- 249. Fabricius, et cum eo nonnulli volgali, genìtis-
    tur, nisi id accipere malis prò modereiur. Parrhasius que. Sententia exigil gentisque.
    pariter edidit mederetur. In Reg. 2 prius fonasse 250. Cellarius cura Lips. cod.,' Ebraici : plerique,
    aliud fuit, sed nunC dare est mederetur cum glossa llebrmi, aut Ebrmi, aut Hetrei, prò diversa scribendi
    sonarci. In Reg. 1 simiiis esl glossa medicarelur sopra probabili ralione; sed in Ott. 1 prius videlur fuisse
    mederetur. Pro mederetursial etiam codex aiuiquissi- Hetrmo : Cellarius cura mss. Barili, el Heins., ger-
    mus Taurinensis. Haac igilur vera lectio ccnsenda inine. Ila eliam edideral Parrhasius. Grunerus recte
    est, quam velerà exemplaria unice coiifirmanl. For- comnmnem scripluram gramine tuelur; favet prosa.
    lasse oppone! aliquis , sècundam in mederetur esse 251. Rom., Uti inuliiludo mgrolaniium a Domino
    longam. Veruni id quidem est, et haac fuisse videlur recepii saluiem. Meus, Varios mgros sanai. Wopken-
    causa, cur nonnulliedilofes amplexi fuertol inedea- sius mallet subiit.
    lut: Nihilominus cum plura sint verba secundaacon- 255. Wopkensius divinaveral Venerai, his pris-
    jugationis, quaa aliquando ad lertiam iransferunlur, cum condonai rotoris usimi, vel confirmat rotoris
    ut fulgeo^ferveo, et similia, tenendurt) est Sedulium usimi : sed àdvertit receptam lectionem aprosacon-
    analogia usuili, mederetur posuisse in tenia conjuga- finnari.
    ttone, correpia seconda. 256. Poelm. ad marg., memtris , in conlexiu ner-
    259. Primus omnium videtur fuisse Fabricius, qui vis cum prosa et aliis.
    transpo'sitionem minime necessariam contra codicum 257. Rom., Ubi Dominussatiavit qualuor millia l'i-
    lidem investi, Senserunt jugem, qttoiquotteiigere, sa- rono» ex seplempanibus, el duobtispiscibus.— Arni-
    66! CARMENPASCHALE. LIB. Ili, 662
    Tenia lux aderat, sierilique in caaspite ìtullunì A Vulgus , d aiirilaa creverunt morsibus èscaa.
    Condgerat plebs lama cibum , nimiosque la- 270 Relliquiasque suas, sponaruni culmina seplem,
    [bores Expavii fugiiiva fames , ubi, fragmine sumpio,
    260 Nulribat gemiuauda fames , si saucia callem Vidit abundantem modico de semine niessem.
    Turba per ingentem dapibus jejunarediret. Nec lamen humano quamvis in corpore Chris-
    Qua llexus pietate Deus, qui semper egentum [luni ,
    Panis adest, victumquelocissinefruyibus inferi, 267 Matris ab occasu mórtatia membra ge-
    Pisciculis paucis et septeni panibus aginen [reittem,
    266 Pavil enorme virum , praeterque infirma 275 Clam fuit esse Deum, quia non absconditur un-
    [secundi [quam
    Sexus el aatatis saturavit qualtuor illic Urbs in monte sedens, modio net; subdilur ar-
    Millia vescenlum ; plus ut mireris , el auctas [dens
    Discefuisse dapes , epulas nutrivil cdendo Lycbnus,anhelautem sed spargens aldus ignem,
    OPUS PASCHALE.
    vet sauciatum , dies terlius decurrebat, et in locis B ris, auctae sunt epula;, dum voranlur, et cibos mor-
    arida siccitale jejunis nullam vicius altigerat plebs sibus entilritos fecunda mensis detrimeula genera-
    defatigata subslandain, geminisque laboribus ex- runt. Expavit proprias fames fugiiiva reliquias,
    citanduin languens inedia nulriebal incommodum, si seplem sporlarum cumulis aggregalas, ubi tanti
    per callem redituris gressibus iinminentem longam fragminis ubertaie collecta vidit parvo de semine
    penuria; saicinam populus suslinerel exbaustus a. messem redundare muliiplicem.
    Qua miseraiione flexus omnipolens, qui scraper lar- Quamvis aulem immani corporis Christus a ma-
    gus panis est indigentum, ubi cibos impertit, ubi terna; generationis occasu membra videretur ferre
    frttges sleriles necessitas abnegarli, paucis admo- mortalia , latere lamen Deus esse non poluil, quia
    dum modicisque pisciculis, et seplem panibus com- nec civiias in capite montis absconditur consultila,
    rainulis, qualuormillia virorum saiuravit, praaterfe- nec ardens cavo ponilur lucerna sub modio , sed
    minarum agmen immeusum, et parvulorum examen altius elevala vivacis fiamma; subsianlia lumen om-
    apibus coaaquandum. Ulque magis aliud plus mire- nibus administral. Tribus namque discipulis secum
    SCHOLIA.
    zen., Yal. 2 , Ang-, Reg. 5 , Aid. et alii: Cumque pturae piane oliosa esl. Veruni nostri Omnes mss.
    medens: meliores mss. nostri cum Parrh., Dumque G cum praaslanlissimis edidonibus exhibent et auctas :
    medens. in Urb. error cx/iaitslaspolius tondi, el auctas, quam
    260. Meus, Nutrienti geminala fames. Plerique , adauclas. Editio Poelmanni ad marg. adauctas , in
    Nulribat geminando fames ; sed in Reg. 1, fortasse cmuexluel auctas. Conjunciio el oliosa non est : iniino
    fuit geminando: quod eliam 'mudi glossa inullipli- eleganter adhibetur prò etiam. Ut plus mireris, disce,
    cando , vel crescendo. Nebrissensis exponit famés dapes etiam auctas fuisse.
    prmsenset futura. Virgilii est Nulribat. 271. Vet. 1, 2, Moti. Explevii : retine Expavit.
    262. Meus, scheda; l'oelm., Tmic flexus; Wopken- Meus, ut prò uti.
    sius suspicatur Quo flexa pietate, vel Cum flexus pie- 272. Rom., medico: lege modico. In meo codice
    tale: sed retine! vulgaiam scripluram hoc sensu : post hunc versum inserttntur 12 versus ex Fortu-
    Quainobrem , vel ob quod flexus pietate Deus : nato in Vila S. Martini : Primus enim docili dislin-
    quem usum pronominis relativi probat ex Hygino , guens ordine carmen, eie, qui cliaractere rubro sunl.
    Livio, Aurelio Viclore. Io nonnullis vulgalis inendum exaraii. Solenl enim in codicibus ejusmodi lususre-
    est egentem. periri, el l'urlasse librarius hos versus scripsit, quia
    26i. In Vet. 2, Mon., victum locis , desiderate in eis post elogium Juvenci laudatiti1Sedulius.
    que. Arnlz., offerì prò inferi. 275. Meus : QuomodoDominus, prmsentibus tribus
    20'5. Cani., Ott. 2, Rom., Ali)., inorine, quod vi- discipulis, est transfiguratus. Rom. De Transfigura-
    detur prius fuisse in Reg. 2 elVal. 1. Eodem perli- lione Dominiin monte.
    ne! inendum in Urb. inorbe. Munkerus ad Fulgehi. 274. Reg, 2, ab hoc casu, cum glossa, ab hoc casu
    Mylh. 1. i, e 1, liane scribendi rationem defendit. p. dicìtur, quia infantes nascentes terram petunt. In Reg.
    Plerique scribunt enorme : neque refert, primam 1, glossa esl simiiis, quando cecidìi a ventre malris,
    corripi, nam apud poelas sequioris sevi in composì- sed scriptura communis aliorum est at occasu, Po-
    lionee saepe compitili-. Vide coniinenl. ad Pruden- nilur igitur compostomi occasus prò simplici casus.
    tium Calli, bymn. 8, vers. 64, Corpus enervans, ubi In Reg. 2, ex gemenlembene correclum gerenlem.
    simililer aliqui scribunl inervans. Cod. Arnlz. prò 27(i. Arnlzenius notat, sedere non dici de locis su-
    enorme, vel inorine, habet grande, el in Reg. 2, su- blimioribus, qualis esl urbs in monte consliiula, sed
    pra enorme maiiuglossatoris exaralum est Vel grande. de depressis, et planis, ac melius puial jacens, si per
    Nebrissensis legit eliam Pavil grande. Id faclum mss. liceret. Sed quamvis aliquando sedere usurpe-
    a iibrariis, ul peccatum conlra metrum effugereiit. lur de bis, quaa in plano et humìli loco sunt, lainen
    Ea ralione plurima alia in poelis chrislianis corru- saepe adhibetur prò consistere, esse, manere in quo-
    perunt. cumque loco, sive depresso, sive excelso, quod
    266. Vat. 2 , Reg. 5 , et Arntz., Sexus , mtalis , sexcenlis velerum scriptorum exemplis posset de-
    quod Aid., Fabr. el alii ediderunl. Vera lectio est moustrari.
    Sexus, et mtalis, qiiinobsiet, quod in obliquo sexus 277. Wopkensius conjicit spargens lalius ignem,
    uiiima corripialur; nam id Sedulio familiare est. Sed cui1 displiceat altius ? nani sive jungere velis
    Meus Mi : lege Mie. spargens altius, sive anli.claniemaltius, sensus com-
    267. Vet. 1, male, [vescenlem.Grunerus ex Cant. modus eruitur, el Evangelio consentaneus. Epithe-
    et ed. Lips., mireris adauctas. Adìtaarel Arnlzenius ton anlielans saape a poelis, el nonnunqiiam ab aliis
    cuin schedis Poelmanni, quia vocula el vulgalae scri- " Mendose in vel. cod. exliausus prò exliaustus.
    663 COELII SEDULII 664
    Cunctis lumen agit : radians nam testibus ampio A 285 Quid quod et Heliam, et clarum videre Moysem?
    Discipulis fulgore tribus, velut igneus ardor Ignotos oculis viderunt tornine cordis,
    280 Solis, in aelheream versus splendore figurali), Ul major sit nostra fides, hunc esse per orbem
    Viceral ore diem, vestemque tuentibus ipsam Principium ; ac finem, hunc Alpha viderier,
    268 Candida forma nivis Domini de legmine [hunc Q.
    [fulsit. 269 Quem medium tales circumfulsere pro-
    0 merìtum sublime trium, quibus illa videre [phetae,
    Contigli in mundo, quaenon sunt eredita mundo! 290 Alter adhuc vivens, alter stans limine vita;.
    OPUS PASCHALE.
    testibus , in excelsa montis abduclis , speciem suaa cuilibetobiutusuppeditet.Christumveropropriaalucis
    gloria; transllgiiralus ostendit, et velut igneus tt so- ciarliate fulgenlem cum nequirent apostoli cernere,
    lis radiavit aspectus, nivis candorem vestibus imita- pronis in lerram vuliibus conciderunt. 0 sublimium
    tus. Cur vero divina; majeslalis splendidissimam cla- meritoruin grande fasligium, quibus data sunl haac
    rilaiem, quam nullius aspectus potest acies intueri, in mundo cognoscere, quaa mundus non merebalb
    solis et nivium figurai visibili prudenlissimus Evan- advertere! Quid quod et Heliam nihilominus, ac
    gelista contulerit, ralio mànifestior docebit. Nihil Moysem, corporalibus ignotos aspeclibus, oculis in-
    est siquidem in hoc mundo sole clarius, nive candi- terioribus cognoverunt, ul majoris fidei veritas in-
    dius, et ob hoc illud specimen summaa divinitatis notescens illum K el a, id est, initium esse finem-
    raius est conferendum , qua nihil mortalibus dira quemonstraret? Ad quem tales prophetaa visi sunt
    oculis probatur esse concessum. In tantum namque convenisse , quorum alter adhuc vivaci senio per-
    Domini fulgor ille praacipuuset solem superabat, et frualur, alterius finalem luminis metam nullus hu-
    nives, ut solera quidem nivesque conspicere facile nianae sortis excedal cursus, sidereique sermonis
    SCHOLIA.
    applicatur ign), ut ostend) in notis ad Dracontium. quod illis coniigit videre Heliam, et clarum Moysem?
    Confer Indie Viderunt lumine cordis ignotos oculis. Prosa vulgata;
    278. Vonckius conjectat lumen alii. Wopkensius lecdoni favet : neque inelegans est praeteriii repe-
    vero defendit liane phrasin lumen agii prò emitlit, liiio.
    effundit, ex Victorino Peiavionensi de J. C. Deo et 287. Parrh. hoc esse: alii, hunc esse; in Urb. men-
    homine, vers. Ili : Regia forte poli tum primum lumen ' dum est Ime esse.
    agetat, et Drepanio Floro hymn. ad Midi. Archang. : C 288. Plerique , Principium ac finem, hunc alpha
    Consumens hostes, lumen et intus agens. Reg. 1 et viderier, hunc w ; Reg. 1, Vat. 1, et prò ac. Nonnulli
    Meus dislinguunt lumen agii radians : nani testibus edili, ut Bas., Col., Fabr., Poelm., hunc simul alpha,
    ampio; et in Reg. 1, glossa conjungit radians cum ut hialum fugiant conlra voluntaiem poelae. Eodem
    lychnus, sed polest eliam conjungi cuin lumen. Edili, spectanl scheda;Poelm., finem, sic alpha. Parrhasius,
    agit : radians nam. inconc'nine, hoc esse per orbem— Alpha Deum veruni,
    280. Reg. 1, Ottob. 1, mlheriam : alii mllwream. et o principium sine fine. In Ott. I, prius erat videri,
    .Editi pariter variant. et hunc M, correclum per viderier, hunc w. In Alb. et
    284. Qum non sunt credila mundo : Nebrissensis Reg. 5 desideratur M in fine versus. Sententia haec,
    exponit : Vel incredibilia, vel quia mundus eum non qua Deus dicilur alpha et w, explicala est in Proleg.
    cognovit. Ex prosa aliud colligiiur. adPrudent. n. 214, noi. a, et in commentar, ad
    285. Fabr., Heliam, et clarum virtule Moysen. Cod. bymn. 9 Calli, vers. 11.
    Lips., Helian, el clarum lumine Mosen.Cod. Heinsii, 290. In Poelm. error esl Altero adhuc. Vat. 2,
    Arnlz., Reg. 2, Ang., Valt. 1, 2, Olt. 2, Alb., Urb., Alb., et, ut videtur,, Reg. 5,/imite, quod edidit Al-
    Rom., Heliam, et clarum videre Moysen, sed io Reg. dus, etexstatin Edimb. Alii, limine. Cant., Otl. 2,
    2 el Vat. 1,'pro et clarum aliud fuit, et glossa Vat. 1 Fabr., mortis prò vitm, quod plerique exhibent. In
    innuit, clarum esse ad verdura prò dare. Olt. 1 : He- Arnlz. prior manus dedit morlis, altera corrcxii vitm.
    liam et clarumque videre. Parrh., Heliamclarum Moy- Cellarius retinet limine vitm, et exponit, quia Helias
    senque videri —Igiioios oculis, viderunt luminecordis. (Cellarius nominai Enoch, sed Heliam, ul pino, vo-
    Wopkensius suspicatur Heliam, el clarum, ceu sidera, ty luil dicere) adhuc vivit, Moyses vero in limine vi-
    Mosen, ani Heliam, et elaro sub lumine Mosen: ob- lae èrai, nimirum mox resùrreclurus cum corpore
    servat enim Sedulium numquam fecisse trisyllabum slatini post, resurrecdonem Christi. Wopkensius ma-
    Moyses. Burniannus conjicil Helian, el clarum sidere vult limine morlis, seu leihi, nimirum exisiens, seu
    Mosen. Scheda; Poelm., Heliam, et clarum denique versans in mone : ita enim Moyses morluus opponi-
    Jl/oseu.Ediii plerique,Heliam, el clarumvidereMoysen; tur Heliaeviventi. Gallandius simili modo exponil de
    nonnulli scripluram Fabricii tenenl, quae Granerò Moyse monuo in terra Moab ex Deuler. xxxiv, 5,
    non displicebat. Mullis in recepta leciione inscilum Grunerus el Arnlzenius luenlur limine vitm, et ex
    videtur praeieritum videre in hoc versu, et illieo vide- prosa inlerpretaniur, Moysen esse in siatu viiaa
    runt in vers. sequenti. Probabilis lectio exstaiin Reg. aalernae, quia e vita hac, licei ille decesserit, tamen
    i, el in meo codice, et indicata esl in Oltob. 1 : Quid in alleram stalim iranslatus est, et ita a limine vilae
    quod et Heliam, clarumque videre Moysem? Connecli- numquam recessit. Cene obscura est sententia ver-
    tur enim praasens infinitivi videre cum coniigit. Quid, sus, nec clarior esl prosa, in qua cum legatur fina.
    a Gallandius intexuit ardor, scilicet velut igneus videri legendum illius
    speciem... conferendam vel po-
    ardor solis, eie, ut sensus, inquit, conslet. Ila quidem tius illud speciei (scilicet tum solis, lum nivis) con-
    in Carmine legitur : sed defendi polest scriptura ve- ferendum. Mihiunice placet, quod et arapleeior, illud
    tus hoc sensu; et radiavit aspectus igneus velut solis, specimen.
    nimirum velut aspeclus igneus solis : amat Sedulius h Vetus et proba est scriplura merebal, non mereba-
    similibus verborum involucris loqui. Post pauca lur: sic moderat, lucrarci apud nostrum auctorem, et
    verba idem Gallandius vulgatam lectionem reiinuit et similiaapudalios,quseJuretus indicai. Exst.n liane in
    òthoc illud speciem... conferendum;sed animadverdt, rem Nonii libellusde conlrariis generibus verborum.
    665 CARMENPASCHALE. LIB. III. 666
    Sidereoque sono, Meus est hic Filius, aiens, A 300 Nec linquit, nisi mergat aquis, aut ignibus alris
    Ostendit verbo genitum vox patria Cliristum, 271 Opprimat, atque animam dubia sub mone
    Postquam corporeos virtus regressa per artus [ fadget.
    270 Texit adoratam carnis velamine formam, Hunc , precor, expulso miseratus utrumque
    295 Seque palam Dominus populis dedit, ecce re- [furore
    cente Redde mihi, vel redde sibi, ne cseca poteslas
    Vir humilis, moasto dejeclus lumina vuliu, Expellal trepidam subtraclo lumine vitam.
    Procedit, supplexque manus, et brachia tendit, 305 Dixerat, et gema amplectens, genibusque vo-
    Imploratque gemens : unus mihi filius, unus [Itilans
    Est, Domine:horrenda lacerai quem spirilus ira, Haarebat, Dominusque pio jam pectore votis
    OPUS PASCHALE.
    oracolo coalitus prorogalo, cum dicil, Hic est Filius do morlis , vilaaque suspensus , quem spiritus ni-
    meus dileclus, in quo bene complacui, verbo docuit niium debellai inimuiidus , eumque dilacerans , aut
    Chrislum vox palerna progenitum. flammis exurere, aut in aquis nililur moleslis fre-
    At postquam corporeum Dominus resumpsit aspe- quenterexsiinguere, muliisquefatigalo periculis ter-
    ctum, carnisque velamine rursus aelheream protexit minimi macliinatur extrenium. Hunc, oro ", depulsa
    effigiem, seque palam populis denionslravii, quidam menlis insania , mihi redde, vel sibi, ne polestas
    repeiUe vir humilis, genibus inclinaius , moarore de- inimica luci, et cicca misero vitam sublrahat despe-
    jeclus, supplicans sic orabat: Unicus mihi, Domine, ralam. Haacadhuc fleiibus ille, gemiltique funde-
    superesi filius, si superesse dicendus est, in confi- bal, et Dominuspio jam pectore puerum sospitahat.
    SCHOLIA.
    lem luminis metani, locus est stabiliendaa ledioni li- (rum quidem non palilur Procidit, supplexque
    mite viim, aul conjedurae lumine vitm. Neque mihi Wopkensius conjiciebat Procideral, supplexque;
    displicet explicaiio Burmanniad Yal.Flacel.i, vers. Arnlzenius, Procninbìl, supplexque: sed ulerquesine
    825, per limen vitaa inlelligi limen quo de vita exea- libris mss. nihil muianduin censei. Matthaaiis, xvn,
    lur. Sensus ita erit, Moysen adhuc permanere, li, ail : Accessitad eum homo genibus provolulus.
    etiamsi ex hac vita decesseli!. Apud Dracoiiiium Sedulius accessit ad eum explicat per procedit, reli-
    limino morlis saepe oceurrit, uii apud Juvencum li- qua per supplexque, eie, el clarius, vers. 505 : Ge-
    mine lucis, vitm, mortis, ul ex indicibus verborum nua amplectens, genibusque rolutans — Hmrebat.
    appare. Poelm., Vet. 1, Mon,, Bas., Col., simplexque : mss.
    291. Parrh., hic esl : alii, est hic. Rom., mendose, codices, et meliores edili, supplexque, quod redo
    ul in
    agens prò aiens, passim mss. agii prò ait invc- praaferunt schedai Poelmanni.
    nittir. r 298. Meus , filius, ait, resistente metro. Arnlz.,
    292. Parrh., verbum genitum. Nebrissensis cum L*Alb., scheda; Poelmann., Ang., Reg. 1, 2, 5, Vatt.
    invenisset i-erfcogeuiluni, reposuit, Immo — verbum 1,2, Olt. 1, Urb., Rom., cum Parrli., Aid., filius
    genitum. Sed sollicilauda non est scriplura codicum unus : notatqtie Nebrissensis , liane repeiitionein
    mss. verbogenitum. Chrislus enim non solum esl unus, unus significare unicum. Otlob. 2, filius, in-
    verbum genitum, sed edam verbo genilus. Hanc lo- quit, quod plerique edili relinent, et praatulit Arnl-
    quetidi rationem a Pairibus usurpala))) llieologice zenius. Sedulius videtur imitari Juveitcuin 1.n, vers.
    explicui ad Prudenlium Cath. hynin. 3, vers. °2 : 298 : Implorat lacrymans : confer not. Wopkensius
    Omniparens, pie, verbigena; el hyinn. Il, vers, 17 : accipit Implorat prò plr-rat, nisi subinielligeiidum
    Ex ore quandibelPatris — Sis ortus, el verbo edittis. velimus ipsum. Sensus hoc loco polius est, Gemens
    [.- 293. Rom. : Cum Dominusredit in pristina»! figu- opem implorat.
    ram. MeusEjicìt spiritum immunduin ex puero. —-In 50J. Vet. I, 2, Mon., quin prò nisi. Parrh., Nunc
    Reg. 1, ex egresso recte facilini esl regressa. liquidis demergit aquis, nunc ignibus atris. Ita eliam
    294. Urb., Rom., Vel. 1, 2, Monast. adorandum. scheda: Poelm. fortasse ex Pah-basio.
    Plerique tnss. et editi, adoratam. Editio Poelm., ad 501. Parrh., scheda: Poelm., Opprimi!, el fatigat.
    marg., et ed. Lips., adornalam. Scheda: Poeiinaiini In Olt. 1, fuil fatigat, sed correclum est per faiigel.
    habenl adoratati!, cuti; explicalione , scilicei itine a In Ott. 2, Ang., Alb , (aliga!, quod defendi polest,
    tribus discipulis : et prò d. s. indicaut adorniitam, etiamsi reiiueatur Opprimat.
    el adorandam. In Olt. 1, nunc esl adoratam, sed fuit 302. Cellarius, Nunc : plerique reclius Hunc.
    adornalam, vel fortasse adoplatam, atti adaplalam. Wopkensius conjicil excluso prò expulso, quia seri -
    Frequente!' haec verba adorno, adoro', adopio, ada- D ptores inferioris aavi saepe excludo prò expello usiir-
    pto'm mss. permutata reperinniur : qua de re ube- pant. Veruni lectionem vnlgaiam non motto codices,
    rius dixi Prolegom. cap. 7, ac suspicari l'orlasse sed eliam prosa lueiur. Poeto)., Col., Bas., uirinque.
    aliquis poterit, a manu Sedulii esse adoplata :.', quod Meus, Arnlz., a sec. in., ulroque. Vera lecito est
    alii praasertim post Adoplianorum haeresim mondimi ulrumque.
    crediderinl, et, alio subrogalo verbo, eraserint. 105. Parrh., re/ra poteslas. Wopkensius suspicalur
    Prosa exponit miheream. swea : sed bene esl emea, h. e, furibunda, nullo ra-
    295. Reg. 5 et Aid., Atque palam : lege Seque pa- tionis lumine predila, ut ipse explicai.
    lam. Parrh., inverso ordine, populis Dominus. 505. Oti. 2, Vet. 1, 2, Moti., scheda' Poelm., DO-
    296. In Poelm., humili mendum est : in Oli. 1, lulus. Scriptura communio)' volutans conlirmaliir ex
    prò mms'.oaliud prius fuit. Arnlz. irausponit, vttllu Virgilio, l.iiiyEneid. vers. 607, a quo integrimi hunc
    dejectus lumina nmslo. Beda de Art. meir., et com- versum Sedulius ninluatus est. Sed Virgilius ail ge-
    meniaior ejos, sine auctoris nomine hunc versimi lino amptexus. Est autem volulans ideili, ac se volu-
    proferirai. Dejeclus lumina, ul apud Ovidium oculos tans, vel voltitalus, ut volvenlia plaustro, volvcnlibus
    dejecta, apud Staliuni vullum dejeclus, apud Virgi- annis, et alia similia.
    lium vullum dentista. 306. Olt. 2, Mereiai, fortasse librarius voluit seri-
    297. Ottob. l,Procidit, correclum Procedit. Me- bere Mmretat, sed lonae melius est Hmrebat.
    " Erat in vel. cod. Hunc ore : Juretus recte edidit oro.
    667 COELIISEDULII 66S
    Aniiuerat ; tunc praado furens, ac noxius hóstis-, A Incoia mox pelàgi pendenti.! fila momordit,
    Cui posseSsa diti esl alieni fabrica juris* Jussà tributa ferens,graviorque onerante metallo,
    Pervasa migrare domo conipulsus, in iram Vilis honor piscis predo majore pependit.
    510 Tollilur accensam, correplaque carpere membra 520 273 Discipulisque suis se percunctaniibus,
    272 Nidiur, et frustra, Domino prohibenle, [aulaa
    [ laboraus, Coaléstis regni quis possi! major haberi?
    Fugit in obscuras, puero vivente, lenebras. Ul Deus, et doclor mirabilis, Omnibus, inquit,
    Rex etiam solus regum, el Dominus domi- Celsior est humilis, cunctisque polemior ibit,
    [ nanlum Qui cunclis subjeclus erit, seseque niinorem,
    Non dedignatus, Pelró piscante, tributum 325 Deiiiissa cervice, feret, velui isle videtur
    515 Solvere Caasareura, medii de gurgile ponti Parvulus; et monstrat puerum consistere par-
    Hamuni ferre jubei, gerulum didrachtnatis aurei. [vum.
    OPUS PASCHALE.
    Tunc praado furibundus , el lurbidus, qui male ira- B lum hoc nihilominus facto sua; nos Chrislus imita-
    ctaiam juris alieni fabricam diu vexarat, perversaa (ores voluit esse duclrinaa, qui cum renuere pos-
    domus habitaculo migralurus, in iram stimulalur se! indignam hujus praebilionis injuriam (uipote cui
    accensam, correplaque membra discerpere, Do- nihil erat sociale cura plebe , nisi ut salularibus
    mino vetante, non praavalens, in inferna puero per- cunctos beneficiisadjuvarel), maluii superfluum mu-
    volavit illaaso. nus exsolvere, quam petenti euilibet aliquid negare,
    Rex eliam, qui solus est regum, et Dominus pro- ut juslidaa conditor, et magister, qui dixit: b Omni
    batur esse dominanlium, tributimi non dedignatus petenti iribue, primus insdluia suaa legis implcret.
    inferre caasareum, de marinis fluctibus piscantem Cumque simpliciler, ut solebant, cum percuucta-
    Petrumjubelerigere natanlem, didrachmalis a aurei renlur apostoli, quis major in coalorum possef regno
    porliiorem. Tuncmobilior velox habilalor undarum censeri, tamquam Deus, doctorque mirabilis, omni-
    voravil tremulas dami decipicniis insidias, a genui- bus humilem respondit esse podorem , cunclosque
    na? aaquoribus calamo flagellarne suspensus, piscis- praecellcre, quicunctis sese novissimum praastiiissel,
    que vilissimus divitem deferens pensionem , pluris velui puer infanlulus, quem spirilalis exenipli gratia
    valuil honore ponderis alieni, quam proprii. Quan- tenebat in medio consiitulum , aevi scilicei pusilli
    SCHOLIA.
    509. Oli. 2, Ang., Perversa; lege Pervasa, b. e, (;] ceni didrachma alii scribunt dìdrugma, alii didrama.
    invasa. Ulitur edam Ammianus pariicipio pervasus 317. Inepte in Bibl. Lugd. prudentia, et in Rom.,
    eadem significatione Cum Otlob. 2 facilini Cani., a pr. m., pandemia, prò pendenlia. Pro pisce, incola
    Moti., Ras., Tom. 1, 2, Edim., Bibl. Lugd., et pelagi : sic Plinius, Cicero, Phaedrus.
    prosa, ul nunc quidem legilur. Codex Biinnanui, 318. Reg. 1, honoranle, quod recte emendaiuui
    Pervasla ; ed. Lips., Provisa. Sed cum plerique no- per onerante.
    stri mss. et praaslanliores editi vocen commodio- 519. Vat. 2, mendose, piscibus. Hic ver.-us deside-
    reni Pervasa exliiboant, reiiuenda ca est : tornio, ut rala in Vet. 1, 2, Mon., exslat in omnibus noslris
    probat Arnlzenius, eliam in prosa eadem vox prò exemplaribus : neque sensus sine co procedit.
    perversa restiiuenda est. Citai Arnlzenius ex Cas- 520. Rom. : De iiilerrogalioiiedìscipulorum : Quii
    siodorio pervasus el pervasor, et ex Salviano per- major essel in regno cmlorum. Meus : Quis sii major
    vasio. futurus in regno cmlorum.— Arnlz., suis sempercun-
    510. Meus, Vel. 1, 2, Moti., corpore : reline car- claniibus : b-gc swisse pcrcunclantibus, scilicet se prò
    pere cum aliis, quod sententia et prosa exigunf. eum, ut alias suas prò ejus, sibi prò ei : quaaquidem
    315. Ubi Dominus prmcepil Pelro, solvi tributimi. loquendi ralio non temere adhibeida esl, sed dam-
    — Arnlz. Rex eliam regum solus, Dominus. Plerique nari non debet. Multi scribunt perconlanlibus : qua;
    nostri mss. cum codicibus Heiusii el Lips., Parrh., varieiasad ortbographiam perdimi. Meus, Rom.,
    Aid. et aliis optimis edilionibus, dominanium. Rom,, Cani., Vati. 1,2, Urb., Reg. 5, Parrh. el Aid.,
    dominanlium, quod fuit eliam in Reg. 1, sed in hoc tttdm. Reg. 1, 2, Ali)., Ott. 1, ul videtur, Ang.,
    ad metri meliores leges correclum esl dominanium. . auto, sed prius in bis tribus fonasse fuil aula. Plc-
    Cedex Arnlz., ed. Poelm., Tom. 1,2,5, aliique- " rique edili, aula, h. e, in aula.
    vulgati, domiiioriim : ila videtur fuisse in Oli. 1, ubi 521. Meus, Regni cmleslis. Plerique nostri mss.,
    liti ic apparel dominanium. Vai. 2, sine conjiinciione, quis possit major. Fabr., Poelm. ci plures editi, ma-
    Rex eliam solus regimi, Dominus dominanlttm. Apo- jor quis possit. Arntzenius edidit quis major possit,
    stoli^, I Titillili, vi, 15 : Solus potens, rex regum, et quod in AIb.>reperitur. Ms. Arnlz., quis posse! ma-
    Dominusdominanlium. jor : sic eliam prosa posset prò possit. Noiaudus est
    515. Ms. Arnlz. scribi! Cmsarium. usus hujus phrasis possit haberi prò habealur vel
    516. Valt. 1, 2, Ang , Alb., Reg. 5, Ott. 2, Rom., liabendus sii. Similia occurruni alibi apud Sedu-
    Meus, Lips., scheda; Poelm. , Aid., Parili., et alii lium.
    odili, ami. Reg. 1, Oli. 1, et plures edili, aurei, quod 5i2. Reg. 1, Tum; supra, prò d. s., Ut.
    videtur fuisse a pr. ni. in Reg. 2, ubi nunc est auri. 525. Vai. 1, Rom., Parrh., Dimissa, prò Demisso,
    In Reg. 1, Olt. 1, ex auri videlur faciimi aurei. Me- quod melius videtur. Cani., scheda: Poelm., Oli. 1,
    ìiu-sest aurei disyllabum per coiili-aclioiiem ; quod Ang., aliique mss., el plures edili, gerit. OH. 1, prò
    librarli non inlelligentes, in auri converierunl. Wop- d. s., Alb., Reg. 1, 2, Lips., Fabr., feret; sed in
    kensius lamen non improbal, didrachma auri usur- Reg. 2 aliud fuil, el glossa est gemi. Parrh., gerel.
    pali prò aureo, ul numisma argenti, statua salis. Yo- Recentiores praaferunt ferèt.
    a Edili, dragmatis : lego didrachmalis, uti legere h Gallandius, Omni petenti le Irìbiie, ex Vulgata ,
    jubel Gallandius ex Carmine, Lue vi, 50. Alia; editiones Sedulii omiituut le.
    COI) CARMELN PASGI1ALE. LIB. III. 670
    Scilicet ingenium teneri sectemur ul sevi ^ Inferiorque gradus, quo vultdeseendere, surgit.
    Non annis, sed mente, jubet, quia mollior Ecce hurnilem Dominus de stercore Ioidi ege-
    [àlias [num ,
    Nil pompa; mortalis amat, non ambii hono- 535 Et facit egregios inler residere lyrannos :
    [rem, Al conlra tumidum pugnaci mente rebellem
    530 274 Kec resupina tumet; sic pura; semita Praecipitem coalosub tartara jussit abire.
    [vitaa, 275 Parva loquor, si facta Dei per siiigula
    Quantum prona solo, tantum fìt proxima coalo: [curram,
    Menselenim vergens, altura pelit, allaque vcr- Et speciale bonum, cum sit generale, revol-
    fe't, [vam.
    OPUS PASCHALE.
    vel teneri, seclandum praacipiens ingenium, non aeta- tem in squaloris tartarei profunda dejecit. Ita nam-
    tem. Quoniam anni videlicet infandies exiguau a par- que lecdo divina proloquilur b : Humilibus Deus dal
    vilalis, nec rauiidanaa pompa; quid diligunt, nec ho- graliam, superbis autem resisiit. El ilerum simililer
    noris ambiiione tangunlur , nec lumore superbi memorans, tlicit : Suscìtans a terra inopem, et de
    fastus inflantur. Ideoque vita; simplicitas inclinala?* stercore erigenspauperem; ut colloceteum cum princi-
    quantum vicina fit solo, tam fìt vicina coalo. Mens B pibus, cum principibus populi sui. Omnis eniui pau-
    enim vergens erigimi-, erecla devergiiur; inferiorque perlas humililaiis socia. Audi Satoiiiouem dicenlem:
    cordis incessus, quo descendere niiitur, sublimalur. Paupertus liumiliat virum. Sed parva nimis exigua-
    Ilumilem namtjue Deus et pauperem de sordibus que referimus, si per siiigula Divinilatis facla cur-
    erigit, et polentum socielati conjungit. Cervicem rentes , specialiter revolvamtts, quaa nullis expli-
    diabolicaavere superbia; cedesti dignilaie praecipi- canda sermonibus, generaliier innotescaut.
    SCHOLIA.
    527. Meus, sectamur et : sensus postulai secle^ etiam Tacili, ut nonnullis videtur, defenditur : sed
    mur ut. laiinius est contro simpliciter. Rdinentìum ergo At
    529. Reg. 1, Cant., Oli. 1, mundalis ; in Oli. 1, contro, quaecommunis esl scriplura.
    votoli glossa, esl mortalis. Olt. 2, ntondalis. Pleri- 557. Vat. 1, Prmcipiteni e cmlo : alii, Prmcipitem
    que mss. et editi, mortalis, quod praafert Grunerus, cmlo.
    quia etsi Prosa habet mundanm, tamen mortalis est 538. Parrli., schedai Poelm., Pauca loquài:Rom.,
    magis poeticum, et mundalis apud alios non reperi- Ang., Alb., el alii, Parva loquor. Comniiinior ve-
    lur. lleruui Sedulius, 1. iv, v. 295 : Qui pompm mor- riorque Iodio, Parva loquor, cui favet prosa. Wop-
    talis honor. Mihi in Sedulio non displicerei mundalis, kensius exponit, Nimis exigua me.pròferre sentìo. Si-
    atti eliam mundialìs trisyllabum per conlractionem, donius, carni, o, Parva loquor. Quid ? quod, etC.Val.
    quo vocabolo Terliiliianus, Hiemnymus, Priidenlius, 1, si cum aliis, sed supra Videlur esse nisi. Scriplo-
    el Salviauus utunlur. r res sequioris aavi usurpabant currere per facta, per
    350. Resupinus prò supèrbo ab Ovidio el Senerà L l miraeula, eie, prò breviler recenserc, ut Severus
    usurpaiiir, ul supinus ab aliis. Purm vilm, quia puer Sulpicius, Paulinus Nolanus, Auguslinus. Nec dissi-
    a puro dicilur, ul ail Nebrissensis, vel, ut Isidorus mile esi illud Ciceronis, Verr. 5, al. 3, e 42 : Nam
    libr. xu Orig. e 2, a pulitale. per omnes ckitates, qum decumas debelli, percurrit
    351. Vat. 1, Quantum esl prona : alii omiltuni esl. oratio mea,
    Hoc Sedulii versu polest coulìrmari conjeclura, quam 359. Dracontras conjungit eliam generale et specia-
    indicavi ad Juvencum, 1. ìv, vers.36: Qui terreeproni le, l. u, vers. 183 : Et specialejubes, tamquam gene-
    prò Qui terram proni, ut in mss. legilur. Adisis va- rale, inerì. Posi hunc versum, Reg. 1 : Explicìt liber
    rias lectiones. Tantum el quantum, pVoInniel quam, secundus. Incipit liberili, in Chrislo. Reg. 2 : Explicìt
    sic SJtis usitaium. lib. li. Ollob. 1 : Finii lib. II. Incipit lib. HI. Evan-
    553. Vonckius malebslInferiorqueejradu quo vult: gelista; scquilur Ululi singulis capilibus coardari. Ila
    exemplaria velerà et prosa exigunt gradus. Nostri villose scriptum est, fonasse ut indicetur, singulis
    omnes et plerique alii quo vult deseendere, surgit. In capilibus suos litulos praaponi. Val. 1 : Hic liber
    schedis Poelm. erat notatimi, Quo , scilicet eo , vel terlius incidil secuwdumpersonas. Clarum est Hic li-
    eo porle quo : uliler, cum. Monent ea-dein scheda;, ber lertius, alia confusa et lilteris inler se permixlis
    legendum deseenderesurgit, non descende , resurgil. obst ura. Reg. 5 : Finis secundi libri. Liber terlius,
    liane varietatem Arnlzenius in suis non invenerau Divinorum mirabìlium liber terlius. Meus : Seduta
    Exslat taiueu in ediiione ipsa Poelmanni, in qua le- poetmliber secundus. Incipit ni. Codex pervetuslus
    gilur quo vult descende, resurgil, el ad marg. eum Taurinensis : Explicìt liber secundus. Incipit liber
    vult. Sed, ut opittor, error lypographicus esl de- D terlius. Ego Abundantiusisium librum contuli feliciter.
    scende, resurgil : nullus enim inde cruilur sensus. In aliis codicibus inferioris noiaahoc loco nulla est
    554. Cani.,'Arnlz., Ang., Alb., Reg. 2, 5, Va!. dislinciio libri. In editis parile-idem observattn-:
    2 et Olt. 2, egenum. Sic Oli. 1, sed correclum per nani alii a vers. Jam placidas aduni librum inclinali!,
    egenlem,quod exhibent Reg. 1 et alii. Edili simili alii secus. Liber aulem qui finilur, in mss. dicilur
    modo variant. secundus et liber qui iuchoaiur, terlius, quia primus
    535. Tyraiinos, antiqua significalione, nempe liber carminis quasi extra ordineni ponitur, et in-
    reges. scribilur liber veleris Testamenti : liber secundus
    536. Meus, Econtra, vel E conlra : quaa loquendi carminis dicitur primus novi Testamenti ; el idem
    ralio auctoriiateAurelii Vicioris, Hieronynii,Servii, , ordo deinde servatur.
    a In vet. cod. erat exigui prò exigum, el qui dili* cobi cap. ìv, vers 5. Altera ex
    psalm. cxil, vers.
    gunt prò quid diligunt. In mullis bibliotliccis Pa* 7, 8; alia denique ex Proverb. x, 4, sècimdumversio-
    irutn non diligunt ,sed deligunt scribilur. nem LXX, quam Sedulius plerumque sequilur,
    b Prima haacscriptura; verba sunt ex Epist. Ja-
    671 C0EL1I SEDULII 672

    LIBÉR QUARTUS.

    276 Jam placidas Jordanis itera transgressus A 277 Nani quidquid nalura negai, se judice,
    [arenas, [praastat.
    Judaeaasectalus iter, sine nomine mixtum Namque forameli acus sicut penetrare camelus
    Vulgus, et innumeras relevans a clade caier- 10 Membrorum prae mole nequit, sic dives, opima
    [vas, Fertilitate ttimens, tenuem non possit adire
    Suscipit infirmos, et dat discedere sanos. Coeleslisregni ducentem ad limina callem,
    5 Nil igitur sumrao de se speranlibus unquam Ni Genitor rerum (qui mundum lege coercel,
    Difficile est conferre Deo, cui prona facullas Et nulla sub lege manet, cui condere vede est,
    Ardua planare, el curva in directa referre ; 15 Quem frons nulla videi, sed tolum conspicit ipse)

    OPUS PASCHALE.
    Jam cum denuo Jordanis fluenta transgrediens, B ejus, viam scilicet cognilionum, et semitas volunla-
    Judaaaasemitoni praaieriret, passim vulgus immen- tum, qua Dominus ad mundi cordis habitaculum
    sum, et calervas ab omni varietale languoris sine recto gradilur ingressu. Cogitationes etenim et vo-
    nomine curavit innumeras, infirmos accipiens, et luntaies vioe sunt operum, quae bonum cujuspiam
    columes * remeare concedens. Nil igilur summo con- sive malum praacedere videntur effectum. Quidquid
    ferre difficile est de se speranlibus, Domino, cui fa- ergo naturaliter vis denegai, divinai facillimum sub-
    cullas prona suppeditat b ardua planare, curva diri- jacet polestati. Namque bellua Camelus immensa
    gere, quod est superbos ad bumiliora deponere, er- sicut foramen acus exiguum prò land corporis mole
    ranlibus semitam deraonslrare. Isaias namque pro- non potest transmeare, sic opulentus dives et lumi-
    pheia magnificus ila noscitur elocutus, Chrisii cura dus nequil ad regna coalestia tenuem angusti callis
    denunliaret advenlum : El erunt prava in directa, el inlroire per portam, nisi rerum providus guberna-
    aspera in vias planas. Numquid de saxis, aul seniibus, lor, qui totum lege continet, nec teneiur ipse sub
    aul inflexis viarum propheiavit anfraclibus, cura lege, quem nulla umquam facies aspicit, sed ipse
    Christus ad salvandum venerit mundum, non silvis, cuncta semper inlendit, moios hac condiiione disci-
    et mondbus, sed humanis gentibus conslitutum? pulos talibus fovisset alloquiis consolator : Apud
    Hoc est illud eliam, Vox clamanlìs in deserto, quaa G honiines hoc impossibile esl, apud Deum aulem om-
    monet, parare viam Domino, rectas facere semitas nia possìbilia sunt; non omnibus quippe divitibus

    SCHOLIA.
    1. Vat. 1 : Dedivile, qui regnum cmloruminlrarenon oceurrit apud Juvencum, Avitum, Aratorem, Fortu-
    potest. Reg. 1 : UbiDominusinnumeras ad Admsanai natum, ut veteres inscriplioues emiliani. Se vivo fe-
    calervas. Legendum Judmm prò ad Adm, ul Indicai di, eie, de quibus videri polest v. e Ignaiius Po-
    glossa. — Oli. 2, congressus; Alti., ingressus : relineo tenza, in opere erudito hoc anno 1793 edito : No-
    transgressus. Meus, mendose, iste transgressus. tìzie concernenti il sacro deposito di S. Augnslale
    2. Nonnulli, sedatiti'iter. Plerique mss. et edili, martire, eie. Cuius raarlyris sepulcrum Roma; nu-
    mixtum : et fortasse Sedulius imilalur Juvencum 1. ni per repertum fuil hoc simplici litulo : Augustalisse
    vers. 760 : Complenturmensmmìxlmsine nominepletis. vivo fedi.
    Edit. Lips., mestimi, l'orlasse promiscuo! : multi alii 10. Oli. 1, Ali)., Urb., Rom., Parrh., ms. Bur-
    edili dare inmslum.In Reg. 1, mmstum esl prima manni, prò mole: melius est/ira; mole, quamvis aliud
    scriptura, el glossa infirmuin; mixtumaltera scriplu- sii in prosa.
    ra : conlra accidit in Reg. 2. 11. Benlleius Emend. ad Cicer. Quaast. Tuscul.
    3. Arnlz., a morte; alii, a clade, ul 1. in, vers. 45 : " p. 54, prò Fertilitate subslituit Altiliiaie, quod no-
    Populos a clade levavit. vum nomen esl prò pinguedine. Recte liane mnia-
    8. Cant., Arnlz., scheda; Poelm., Parrh., Edimb., lionem Arnlzenius condemnat. Sumitur enim fertili-
    Rom., Ang., Oli. 1,2, Vat. 1, 2, Reg. 5, Alb. el tas prò abundanlia seu copia rerum. Arnlz., Parrh.,
    Uri). , A;am quidquid. Reg. 1, 2, cum.mullis edilis, AUL, Vat. 1, 2, Reg. 5 , posset : quod non displicei
    praeserlim recentioribos , El quidquid. Meus , Qui Arnlzenio. In Oli. 1, ex possit factum posse!: in
    quidquid. Vonckius ex conjeclura : Ut quidquid na- Reg. 1,2, ex possef correctum possit , quod magis
    tura negai, se judice, prmsiei. Grunerus dcfendii. Et placet prò poterit.
    quidquid, etc, elsi fatetur, duriorem esse lume ver- 15. Poelm. claiiditparenlhesin in conspicit, alii in
    borum nexum. Clarini-est lectio, quam plerique no- ipse. De voce impossibilisdixi ad Pnidenlium vers.
    stri codices tenenl, Nani quidquid , eie , magisque 853 Apodi., uti de simplici possitilis ad Juvencum
    ad prosam accedere videlur. Ablaiivus absolutus se n, 553.
    judice , prmstal prò ipse judex prmslal, simili modo
    a Vulgati omnes habente* co/umes: apud Isidorum gere, prò quo, inquit, vetus codex habebat curva di-
    1. x'Élym. exstat haec vox colomis vel columìs, prò rigere : fortasse apud Juretum legendum digerere.
    erecto et incolumi. Tribuitur eliam Plauto. Alio modo non inlelligi tur, quid emende!. Veterani
    b Jurelus ila emendai, ardua planare, curva diri- proverbium erat curva enrrìgere.
    075 CARMENPASCHALE. LIB. IV. 674
    Hoc impossibileesl homini, dixisset, at allo Nec dubie in coolumsubstanda pervenit illa,
    278 Possibile est jus omne Deo; mullisque QuaaChrislo collata datur sub paupere forma,
    [moleslum Quaa damnis augmenla capit, quae spargilur
    Divitibus(andem faceret mitescere censum. [ut sit,
    Nam proprias bene tractat opes, coaloque re- 30 Qua; perit ut maneat, quaa vitam mortua prae-
    [condi [stat.
    20 Thesaurosvull ille suos, ubi quidquid habetur, Praeterea geminos Dominusconsidere caacos,
    Non mordax aarugo vorat, non tinea sulcat, Dum quoddam transiret iter, comilanle ca-
    Nec maledefossum famulatur furibus aurum, terva,
    Jejunis quicumque cibum, sideniibus baustiim, Conspicit', exsdnctaa poscentes mimerà formaa,
    Hospitibustecium, nudis Iargilur amicluin, Flebilibusque vagas implenles vocibusauras.
    25 Solaiur nexos in carcere, perfovet aagros, 35 Nec cunctata solens pietas inferre saluiem,
    279 Alque aliis Iargus, sibi tantum constat 280 Quse sentii flagrare fidem, inox lumina
    [egenus. [langens
    OPUS PASCHALE.
    palrimonium sui census esl oneris, sed idi, qui pro- B tisque largissimus, sibi tantum pauper est et ege-
    pria; malus recior esl ubertatis. Nam cura dicil Do- nus. Nec dubitare quis debel, illam prorsus in coa-
    minus per prophelam : Aurum el argenium meum lum subsiantiam pervenire, quaesub vilissima pau-
    est, oslendit, non esse malum, quod ejus est, si peris forma Christo probatur impensa, quaa detri-
    operarius illud bonus habueril; nihil etenim differì, meniis augetur, spargendo servatur, perit ut ma-
    ulrum bonis quis operibus nil dependat, an plurima neat, vitam n mortua repraasentai.
    malignis effundat. Ille siquidem suas lulo servat Interea dum populo Dominus comilante vallalus,
    opes, et collocai, qui coalo ihesauros occullat, ac Hiericumfuisset egressus, duos oculis capios aspicit
    recondit, ubi non edacis lineaa nec aaruginis scabrae considenies in aggere, reddi sibi lumina postulantes.
    quidquammorsus absumil, nec furibus ad furandum Petebant ila confidentes gressumn cuin mobilitale
    adilus reseratur effossus, qui jejunis cibum, siden- considere b. Sed tenebrae reluclantur adversaa, nec
    iibus polum, peregrinis minislrat hospitium, moa- cunclata vel panlulurnvirtus illa, pietad nil abnuens,
    slossolatur in carcere, fovet aagros in corpore, cune- quaesaluiem consuevit inferre, qua fidem senlit ar-
    SCHOLIA.
    1(5.Plerique nostri mss. cum Arntz., AIU.,taur., U qui (erre: in schedis Poelm. asenptum erat ferre,
    el aliis editis, al alto : plerique edili, ei allo. In scilicel vult. Id non probat Arnlzenius ob sequens
    nonnullis nostris prius videtur fuisse et vel ac prò targitur. Reg. 1, in conlexiu, Oli. 1, ex corre-
    al. Wopkensius, Burmannus, Arntzenius jure prae- ctione , Ang. , quicumque, quod fonasse fui! a pr.
    ferunl al, favente prosa. In Ott. 2, dixisse, sed allo, ni. in Reg. 2, el in plerisque edilis retinetur.
    mendiiH)videlur prò dixisset, et alto. 27. Vet. 1, vitiose, Hmc prò Nec. Scheda; Poetili.,
    22. Burmannusconjicil Nec maledepostum,li. e, A'ecdubium.OH. 2, Nec dubio. Reg. 1, Nec dubim,
    quod avarus abscondit, cum deberet eo uti : aut ac- sed glossa dubitatile!'poscit dubie.
    cipiendiim ait novo sensu defodere prò effodere: 51. Roti).De duobusemeisa Dominosanalis. Meus,
    nani fures non solent e visceribus terrai aurum de- Duos civcossanai. — Wopkensius apiius puial In-
    fossuni surripere. Arnlzenius explicari posse ait terea, quod exstai quidem in prosa, sed mss. et editi
    male defossuni, ita negligente' positura , ut facilem exhibent Prmlerea. Alm. inverso ordine Dominus
    l'urlis ansarti praabeat: defendil autem lectionem geminos. Arnlz., geminoscernens , sed obstat prosa.
    liane vnlgatain ex Sedulii epistola ad Macedonium, Parrh., consisterepro.considere,quodprosa conlirmal.
    culpa defossmpecunimnon carerem. Sed in hac epi- 32. Arutz., Parrh., Cum :alii, Dum. Iter non
    stola sermo esi de pecunia, seu talento, quod ab- solum sumiiur prò actu cundi, sed eliam prò via.
    scondidil servus, qui noluit negotiari, lintensdo- Comilantecaterva Virgilianum est.
    minimi , quia austerus erat. Vera autem ratto de- 35. Wopkensius suspicalur exstinctmposcenteslu-
    fendendi scripluram recepiam desumilur ex verbis mina froniis. Sic 1. HI, vers. 145: Decute nocturnas
    ipsis Mattliaaivi, 19 seq. : Notile thesaurizarevotis U exstinctis vuliibus umbras. Favel buie conjeclura-,
    thesaurosin terra ... uti fures effodiunt, et furantur. prosa, et scriptura mei codicis, et ed. Lips., lumina
    Thesaurizale aulem votis in cmlo, . . . ubi fures non formm. Sed magis poetica esl lectio recepta : nani
    effodiunt, nec furantur. Aurum igitur male defossum caaci deformes sunt, et dici solent, ut notat idem
    esl, quod avarus, cura deberet eo bene ud, defo- Wopkensius,et hoc munus poscebant caaci, ut for-
    dit : quod fures aliquando effodiunt et furantur. marti amissis lurainibns exstinclam recuperare!)!.
    Significatio vero propria defossiauri est absconditi 34. Cant., vacuas, quod epiiheton apte a poeds
    sublus terram. Cicero, I. n de Oratore : Ul enim tribuilur auris, sed hoc loco metri lex posc.ilvagas,
    si aurum cui, quod essetmultifariamdefossum, com- nisi, ontissa con'iunclioneque, legas, ul revera le-
    monstrare vellem, salis esse deberet, si signa et no- gilur in Olt. 1, Flebilibusvacuas.
    tas ostenderemlocorum, etc. Post aurum Cellarius, 55. Meus,corrupte, Neccuncla solent; ms. Arnlz.,
    et alii vulgati affiguntpunctum, atque ila male sen- Nec cunclis cessans, quod non iueptum reputai
    sum abrumpunt. Nani Iractat, vull Me, qui, vel ille, Arnlzenius : durior enim est coiistruciio, scilicel,
    quicumque. Nec cunclata pietas solens inferre cunclis salutali.
    25. Reg. 1 , prò d. s., Reg. 2, ex correctione, Pro inferre ed. Lips. conferre.Pro Deo pio, vel divina
    Vat. 1, 2, Ott. 2, Urb., Alb., Rom., Meus, Reg. 5 pieiaie pietassiilipiiciler nonsemel a Sedulioponitur.
    et alii mss. apud Arnlzenium, cum Parrh., Aid., 56. Wopkensius prò Qumconjicit cum, vel Qua.
    a In vet. cod. erat vita prò vitam.
    b Obscurum id est, sive legas confiderecum vel. cod,, sive considere,quod Jurelus malebat.
    675 COELHSEDULII 6T6
    Evigilare jubet, quie somnus presserat ingens, A 281 Julius, ait, fructus reliquumgenerelur in
    Atque diu clausas reserans sub fronte feneslras, [aavum.
    Ingrediente die, fecit discedere noctem. 50 Confeslim viduaia suis ficulnea succis
    40 Hinc repetiia sacri gradiens per moaniatempliì Ami!, el siccis permansi! morlua ramis.
    Lumina caecatis dedit, et vestigia claudis. Omnis enim quicumque Deo nil fertile imiti!,
    Talia davidicam post facia rdiquerat urbem, Ceu sterilis trunctis, lignis aaquabilur usds.
    Beihaniaa vicina peiens : eademque reversus, At juslus palma; simiiis florebit amoanaa,
    Clarescente die, properabat visere leda. 55 Scraper habens frondes, et tamquam Liliana
    45 Ecce aulem mediis aslans sublimis in arvis, [cedrus,
    Frondea ficus erat, cujus in robore nullum Mulliplicandus adest, et vertice sidera langit.
    Repperil esuriens, lustralo stipile, pomum. 282 P°st oblatus ei virtulem sensii herilem
    Arboreisque comis, Jam nunc ex germini; Insanus sermone carens, quem faucibus arclis
    [vesiro Angebat vis clausa mali, viliumque tacendo
    OPUS PASCHALE.
    dere, diulurno lumina sonino compressa, vigili re- B spirilalibus causis convenil lex divina cognosci.
    pente laclu perexcitat, claustraque lalentium sub Quid enim maleries sine sensu peccaverat? praaser-
    fronte reserans l'enestrarum, inirante proiinus die, tim quae frudum, sicut Marcus Evangelista comme-
    noctem pcpulit caligantem. morai, incongrui ralione temporis non habehai ;
    Hinc sacra templi per moania rursus obambulans, nisi ad instructionem Dominus nostra; utililadshoc
    caacis dedit aspecium, claudis reformavit incessiim. ageret, qui faclorum sernionunique parabolis vitale
    Post haac nobilium monimcnta virlutum, davidicam nobis iter ostendit. Omnis igilur Iraniana; conversa-
    deserens civilatem, venerai in loca Beihaniaa, die- lionis industria, quaa Deo nil studel nutrire, quod
    que reineans subsequente, ad ejus urbis demo teda placcai, laniquam pigri slipilis arbor inuiilis, piena
    pergebat. Ficus haud procul a semita connexis fron- fronde, nongermine, lignis aaquabitur concremandis,
    dium velamends umbrosa, cujus in robore cum nul- quemadmodum. et illa ficus infrucluosa cnn^istens,
    lum penilus pomum Dominus carnaliier esuriens in- quam Dominus vineaa, qui eam planlaver.il, prar-ci-
    venissel, inhumaiios arboris ramos non malediclo piens iiinpuiari, sub unius anni dimisil induciis, ut
    saucial, sed praacepto contlemnal, increpans sic in si frudum vel sero reddere!, permanerei, alinquin
    eam : Nunqnam in le fructus nascenti' in miernum. merito jam perirei; at vero juxta canticum psatoii
    Confesiimque ficulnea succis viduata subtractis, in- G dicenlis : Juslus, sicul palma, florebit,et sicut cedrus,
    fecunda proiinus, et dcformis comarum posita digui- qumin Libano est, niulliplicabilur.
    tate peraruii. Non tamen haac accipiamus ad lille- Exin oblatus esl ei quidam cum furoris iiicommo-
    rara, licet manifeste credantur impiota, quoniam do, sermonis quoque subjacens detrimento, cui praa-
    SCHOLIA.
    Ed. Mon. el prosa referunl Qua. Val. 1, Que, correc- Arnlzenius. Pro germine Parrhas. minus bene gra-
    lum per Qua, vel Qum : c.aateriQum. Reg. 1, Alb., mine. Fabr. et nonnulli alii volgali, germine vasto.
    Oltob. 1, 2, Ang., sensit: sed in Oli. 1, forte fuit Melius esl vesiro prò tuo; in Urb. t-rror videtur verso
    sentii, quae est communis scriplura. Ed. Lips., ab- prò vesiro.
    surde, Quam sentii flagrare salletn. Scheda; Poelm. 50. In/icutoea subaudiri polest arbor: Latinisenini
    neganl, prò lumina tangens substituendnm munera est adjectivuni.
    lungeiis, quod nescio ubinam Poelmaimus invenerit, 55. Conjeclura Yonckii, Wopkensii et Burmanni
    neque sciebat Arnlzenius. est islis prò usiis. Parrhasius jam edideral istis, quod
    38. Feneslras oculos passim vocant scriptores ec- schedaiPoelmanni eliam exhibent. Constans lecdo co-
    clesiastici, ut dixi ad Draconl. 1. in, vers. 619. dicum est uslis, li. e, concremandis, ut prosa expo-
    40. Poelm., Cmci et Claudi sanantur. — Arnlz., nit; ani concremalis, ut glossa Almel. ; aut siccaiis,
    Ziminotempli , quaa phrasis satis poelis familiaris j. ut glossa Reg. 1 ; aut comburendis, ul Nebrissensis.
    est, sed ad aadilicii amplitudine!! explicandam me- " Ila eliam, et recte legit hunc versimi Beda in Col-
    lius est mmnia; sic Juvencus 1. ni, v. 674 : Templi ledaneis.
    se moìiiibusinferi. 54. Reg. 1, ameenas—semper habensfrondes, cum
    42. Plerique mss. scribunt daviiicam. glossa pulchras. Alii, ammnm,et nonnulli scribunt
    45. Arnlz., landemque; Parrh., eodemque; alii, ammne, quod prò adverbio accipi potesi.
    eademque.Meusreverlens, non male, prò reversus. 55. Ausonius primam corripuit in Lìbanus, Sedu-
    —
    45. Poelm., Ficus inarescil. Urli., constans prò lius producit: sed hoc magis proprium Sedulii est,
    aslans. Rom., conica meirum, slam. quod adjedivc usurpai Libano ex Libano, nomine
    46. Hic versus invenitur apud Bedani De art. me- montis. ilunc ipsum Sedulii versum produxit Reda
    trie, ci ejus Commentai., sed non indicatur aucioris in Collectan., sed inverso ordine, Frondes semper
    nomen. habenl, el tamquam Libano cedrus, etc. in numero
    47. Aid., Parrh., male scribunt exurieus. Olt. 1, plurium Inquilurquia verba Sedulii ad juslos plu-
    lustrala stipite : lege lustrato ex regulis gramma- rali numero accommodate transfert.
    lices. 56. Nonnulli, strerà vertice; alii, tangel 'pròlangit.
    48. Plerique distingiiunt pomum,—Arboreisque 57. Meus, Mutuili ejicit dmmoniuni.
    comis : Jam nunc. Burmannus orationeui ita lati- 58. Aìtn., a pr. m., Reg. 1, in conlexlu, Olt. 1,
    guere ail, quaa numeros suos habet, si post pomum Vati. 1, a pr. ni., atris, quod secuiuscst Cellarius ex
    exeal periodus, scilicet pomum.—Arboreisquecomis, scriptis codicibus,, ut ait. Verum scriplura commu-
    jam nunc ex germine vesiro. Burmanno adhaaret nis fere omnium nostrorum codicum, et Arnlz.,
    077 CARMENPASCHALE. LIB. IV. 6"8
    60 Prodideral. Sed concia solens infirma levare A Corruit amplectens vestigia,'quaaque profusis
    Conditor, obsessa pepulil de fauce lalronem , Irrigai incunibens lacrymis, el crine soldo
    Elvoci palefecit iter, nexuque soluto ^70 Nec (ergere sacras, nec cessai larabere plantas,
    Mula din lacitas effudit lingua loquelas. Unguento fragrante fovens, sententia donec
    PostDominusPharisaaapotens convivia coanaa, Laala Dei, quem ferre manum non poanilet un-
    65 Orantis dapibus sese impenivit amici. [quam,
    Tunc mulier, quam fama nocens, et plurima Si nos poanileat velerem quaasisseruinam,
    [vita; "v'aito,fides, mulier, tua (e salvavil ab onini,
    283 Mordebant delieta sua;, cleraeiitia sup- 75 284 Dixisset, quodeumque mali gessisse vi-
    [plex Ideris :
    OPUS PASCHALE.
    clusis faucium spiramenlis, nulla labiorum cymbalis gerebat obscenam. Denique corruens provotola ves-
    vox souabat, niliilque penilus ore denuntians, ta- ligiis, nec fleiu proluere, nec crinibus detergere, nec
    cendo mutam publical insaniam. Sed conditor ille pretioso quieseebal unguento pedes osculans irrigare,
    sidereus, infirma roborare consuelus, laironum an- donec promulgala Dei sententia, quem cadentibus
    guslis aiiheladbus R immineutem a faucis obsidione manum dare non poaniiei, si nos antiqua; lubricttm
    deculiens, per aperia vocis ilinera resoluiaa vinculis poanileat jam mina:, verbis indiilgentiain talibus i-e-
    linguai piena reddidit loquaci liberiate commercia. laxarel, dicens : Fides tua te salvam fedi : vade in
    Praelerea dum Pharisaù cujuspiam postulands pro- pace. 0 quantum miseris opilulalur infirmis illud
    pria Dominus sublimare! humilitale convivium, ade- confessione detegere, quod abscondiium fu lcdiale!
    rat, pròperante ingressu, peccairix mulier, el famosa, Nulrit namque sua vulnera, qui celaril, el sdoralo
    quae multis delicloriim vulneribus saìmiata, vitam doloris incertus medico nudare negligi! plagam.
    SCHOLIA.
    eliam Almel., quo ulebatur Cellarius, ex correctione liodieque cernilnr. Exempla alia ex Plinio, Tacilo,
    est ariis, vel aretis, quod perinde valet. Prosa el con- Velloio,Aurelio Viciore, proferì Forcellinus. Ilerum
    texlus hoc ipsum poscunt. Adhaerent Parrh., Aid. et Sedulius hoc libro, vers. 152 : Dìscìpulosquealios, ut
    edili meliores: sic vers. seq. Angebat; alii Urgebot. ex mss. residuarti, prò Discipulos quoquealios.
    60. Nonnulli, Sic, minus .bene, prò Sed. 70. Meus, Rom., Parrli., scheda: Poelm., Alm.,
    61. Arnlz., repulil; Reg. 1, rcppulit, sed ad metri Arni., Ang., Tergere nec sacras, nec cessai: quod
    regulas scribendum esl repulit : quae scriplura vi- G praatulit Burmaniius, quia tergo poelis usitalius est,
    delur salis probabili», quamvis altera longe sii com- quam lergeo. Tom. 5: Tergere nec cessai, necsacras
    mtinior. Ut prima in repulit producalur, scribi solet lambere plantas. Plerique mss. el edili, Nec tergere
    reppulit : ac fortasse aliqui librarli putanies, primam sacras, nec cessai lambere plantas, quod magis aures
    semper protraili, iiiuiaruni repulit in pepulil. Pro iniplet.LaM6ere,dcosculari, ut apud Paulinuui poeni.
    da-mone lalronem usurpai noster poda, ut Prudeu- 55, vers. 541 : Casluque lambenles Domini vestigia
    lius ITamarl. vers. 9i6 : Ne cernat iruculenlum ali- Christi.
    qiièm de genie laironum. 71. Mss., ul in aliis scriploribtts accidit, variant
    62. Oitob. 1, Alb., Arnlz.. Ang., vocis. Focis ill- in hoc verbo scribeudo : alii fragrante, alii flagrante;
    esi apud Virgilitini 1.vii, vers. 534.Pro t'ocifacil Ovi- alii fragrante, quod hac in re usitalius est. Versus,
    dius I. iv Mei. vers. 611:Et voci fecistis iler: quam- nescio cujus, est: Qua; flagrali!, ardati; quod fra-
    quam edam apuil Ovidium in nonnullis edilionihiis gra!, mitili odorem, ut diversa scribendi ratio praa-
    invento, El vocis fecistisiler. Edili plerique, voci, scribalur.
    Fabr. et pauci alii, vocis. Parrli., mendose, patefeci 72. Scheda; Poelm. Lata, quod ex prosa potest
    prò paiefecit. confirmari. In Oli. 1 etiam est Leila, seti male inver-
    65. Arnlzenius siispicalur placidas, li. e., tales, tilur ordo borimi versunm, nam prius pnuiiur Lata,
    quibus Deum laudaret. Saapius enim placidus in ta- lum Ungueale. Communis lectio est Lceia, et Nebris-
    cilus commutatimi esl. Nihil mulo. sensis exponil, imtamfacicnsmulierein. Conlra Juve-
    64. Rom., Ubi mulier, qumerat in civilale peccalrix, nalis sai. 2, vers. 62 : Trislis sententia ferlur. Post
    rigavi! pedesChristi lacrymis. Meus, Liberala peccatis r» hunc versimi Lmtain Rom. et Olt. 2, inseritili1 alius,
    Magdalenam.—Rom., mendose, Pharisee. quem eeieri ignorali!.,scilicet, O quam confeslimpe-
    65. Ms. Biirnianni cum Ang., Alb., scribi! impar- remi discrimina leti, vel, ut legendum arbilror,
    livìt. Plerique imperimi, sed nonnulli per compen- lethi.
    dimi! lillerarum. 75. Vet. 1, perperam, non prò nos.Rom. prò qum-
    66. Rom., pluria, con1, plurima, lnvenitur quidem sisse, non male, fccisse. Arntzenius ex quodam ms.
    pluria el complurìa prò plura et compluria. Hoc la- indicai sensisse, quod senso care.
    inen loco mediis esl sopcrlaiivum plurima. 74. Oli. 1, Rom., salvabii, errore inde orlo, quod
    68.Wopkensius snspicaiur Irruit,amCorripil:pro- b el v facile inler so muabanlur ob aflinein pro-
    bum tameu agnoscilesse Corruit, ul I. ut, vers. 107: nuntiaiionen.
    Corruil aule pedes. Idem Wopkensius in qumqueait 75. Cani., Almel., Arnlz., a pr. m., Reg. 1, ex
    encliiicum que soliimmodu metri causa injectum vi- correctione, Reg. 2, Oli. 1, 2, medi. In Vat. 1 fur-
    deri : alioqum suspicandi Incus esset quasqueprofu- iasse prius fuit mali, poslea factum csi malo, atque
    sis, scilicel plantas, ul el in verbis et crine soluto po- ilerum alius corrector restituii, mali. In Reg. 1 fuit
    naiur prò elioni. Fonasse sacras plantas est accusa- male anle correciionem. Vat. 2, Reg. 5, Urb., Oli.
    tiva appositionis. Et ea vestigia ( sacras plantas) 2, Rom., Meus, Aid. ci plerique editi, malo. Scheda;
    quaairrig.it, nec tergere cessai, nec lambere. Verior Poelmann., el Arnlz., a secunda manu corrigente
    tamen interpretalio desumitiii- ex non volgari signi- simili modo, exhibent malo. Parrh., Fabr., Tom. 5,
    ficau'onecoiijunctionis que prò edam, quoque, ut in el nonnulli adi vulgati cum Ang., Alb., malum. Re-
    a Malevelus codex anltelanlibus,itisi legerisanaus- bus. Mendum pulo laironum-prò latmnem, et poste»
    liis anhelanlibns.Meliusreposuisset Juretus anheliti- excidehomini prò exi de limitine.
    679 COELHSEDULII 680
    Ulere pace mea. Magna est medicina fateri, A Et sanctum cognosco Dei; nec plura locutus,
    Quod nocet abscondi ; quoniam sua vulnera nu- Imperio tenente, tacet, liominemque reliquit
    [trit, Pulsus, et in vacuas fugiens evanuit auras.
    Qui tegit, et plagam trepidai nudare medenli. 90 Sic eliam variis finem languoribus esse
    En pollula din, modicum purgala recessit Fecil, et exclusos semper reticere coegii
    80 Per gemitum, propriique lavansin gurgileflelus, Daamonas.ac talem prohibet se pandere teslem.
    Munda suis lacrytnis redit, et detersa capillis. Olim quippe ferox, et nigraa morlis amator
    Jamque Capharnaaaesynagogamtolraveraturbis Ille nocens anguis, dejeclus culmine coali
    Rite docens populos, quem cura vidisset iniquus 95 286 Cum pompis, sociisquesuis, omnique ne-
    Humano sub corde latens, clamore protervo fanda:
    85 285 Spiritus infrenimi, Quid nobis, et libi? Agmine militiaa, Chrislum, quem noverai illic,
    [dicens : Conspicit in terris, velamine carnis opertum,
    Perdere nos, heu ! Chrisie, venis? Scio denique, Etgeraitesse homini Dominumvirtulis amicum.
    [qui sis, Dumque Tyri iransgressus iter, Sidonia rursus
    OPUS PASCHALE.
    Ecce nunc femina diuturni contagio morbi pollula , Similiter Dominus mulds diversaa languentibus,
    parvi gemilus afflictione purgatur, suique gurgite et variaecladis calamitale vexalis opem praasiitit sa-
    flelus abluilur, et lacrymis perfusa, capillis exlersa, luiarem, multaque daemoniaverbo suaapolestalis ex-
    discedil munda, quaavenerat sordida. elusa loqui peuitus non sinebat, fidem niajesiads
    Ad urbem quoque Capharnaum nomine Dominus aaihereaelali dedignatus leste vulgari; quippe velus
    cura venisset, in qua plurinios synagogaa concilio anguis ille larlareus, vitto perditor, mortis inveiitor,
    coeleslis populos edoceret, subito per humanaavocis cum tola socialis pompa; demenlia, lotoque danraaio
    iiiinisierium corporale nequissimus ille diabolus ta- militiaafcedo satellite, coalesti dejeclus e culmine,
    lem fremuit in clamorem : Quid libi, el nobis, Jesu Chrislum, quem in illa noverat arce sidereum , stu-
    Nazarene? venisti perdere nos? Scio, quis sis, san- pebat in terris carnis Immilliate veslilum, magisque
    ctus Dei. Moxque Dominorainaciterdicenle perlerri- gemebat hinc lividus, quod virtulis Dominocernebat
    tus, atque dejeclus : Obmutesce, et excide homini, hominem sic dilectum.
    spiritus immunde, magno reboans cum mugitu, quo Dumque Tyri dehinc loca praateriens, Sidonio Do-
    divino se fateretur imperio verberatum, reliquit Ira- minus graderetur in littore, curavit oblaium gemina
    niana praacordia, fugiens in auras non videndo ob- quentdam calamitate miserriraum, qui vocis el au-
    scuras. ri'.im privalus officiis, nec sua dare, nec aliena pò-
    SCHOLIA.
    centiores praalerunt mali : Wopkensio tamen placel C 8/. Parrh., le sanclum : reliqui, Et sanctum. Ob-
    malo : nani simiiis irajeclionis exempla apud Sedu- servavi jam in noi. ad alios poetas chrislianos,
    lium et alios occurrunt. Chrislum per excellenliam sanclum simpliciler voca-
    76. Consule noi. ad :
    Dracont. i, 54 Sic impune li. Plura e sacris litteris leslimonia proferì Huelius
    reis licuit peccassefalendo. Demonslr. Evang. prop. 9, e 81, quibus Chrislus
    77. Ed. Poelm., abscondil, quod recte damuant sanctus, el sanctus Dei appellaiur.
    scheda1 ejusdem Poelmanni. Sensus enim est, Magna 88. Arntz., editio Lips., jacet : melius alii, lacci.
    est medicina fateri, quod nocel, si abscondalur. In Canlabr., Reg. 1 et nonnulli edili, relinquit, quod
    Reg. 1 fortasse fuil abscondil, nunc esl abscondi. fortasse fuil cliara in Reg. 2, in quo nunc appare!,
    Vulnera prò vitiis et peccalis dicunl Juvencus, Pru- ul in plerisque e! prosa, reliquit.
    dendns, Prosper, Aralor, et ad rem praasentem Se- 90. Meus, Sanaiqueplures languores.Poelm., Chri-
    verus Sancìus de Mori, bouin : Nani vulnus resemi, slus variis mortis medetur, dmmonesquelacere jutel.
    qui mala publicat, — Claudi!, qui tacitimi premit. in — Mss. plerique, etiam antiquissimus Taurinensis,
    prosa erat doloris inserium. et prestantissimi edili, Sic eliam. Vet. 2, Fabr. el
    79. Almel., Impolluta: alii, En pollula. nonnulli alii vulgati, Hic eliam.
    80. Rom., propriosque: lege propriique. Vat. 2 , 91. Olt. 2, Fecerat, el clausos; retine vulgaiam
    Reg. 5, Parrli. et Aid., lavans se gurgite : melius lectionem. Plirasis, fecil essefinem, prò [ecit,ut ' essel
    omiuilur se, atque ila plerique rel'erunt lavans in finis, Sedulii aequalibushaul ignota erat.
    gurgite. 92. Reg. 1, Ott. 1, pio d. s., et Vat. 1, supra
    81. Edimb., rediil detersa. Parrhasius, redit, et p. Dmmonas: plerique mss., Dmmones.Edili praalerunt
    deterla, quod ait Parrhasius ila scriptum a Sedulio, Dmmonas more Gra;co, ul postrema corripiaiur.
    quia apud Ennium legerat, Teria nitet galea. Veruni Aldusedidit ac lali prohitel se fondere lesti. Sic etiam
    hic locus est Varronis apud Nonium, e 2, n. 8ì7. Reg. 5. In Olt. 1 et, ut videtur, in Reg. 1, prius fuil
    In nostris mss- et fere omnibus ediiionibus verbum tuli, sed in utroque dare est testali. Ang., et prò ac.
    hoc scribilur detersa, non delerta. Alb., corrupie, In Poelm. menduni esl panderel teslem: alioquin co-
    redit el detensa. gilare aliquisposset ac talem, prohitel,se panderelesse.
    82. Rom., UbiDoininusìnlravìlCapharnaum.Meus, 96. Parrh., inverso ordine, quem Chrislum no-
    Dmmonem(ugat. — Scheda; Poelm. scribunt Caper- verai.
    nmm,alii, Caphernem; alii, Caphernm; alii, Capher- 99. Rom., De duobus cmcis. Verius Meus, Sanai
    nmm. mutuiliet surdum. —Arnlz., scheda; Poelm., Val.
    86. Arnlzen., nos jam : alii, nos heu ! Valt. 1, 2, 2, Reg. 5, Meus,Rom., Urb., Aid., Cumque: melio-
    Ott. 2, Meus, Parrh., quis sis : alii, qui sis. Simiiis est res mss. et editi, Dumque, etiam Parrhasius, cui
    varietas in re eadem apud Prudentium Apolli, vers. Arnlzenius male affingit Sumque. In Reg. 1 obscu-
    419 : Qui sis, quid venìas, qua nos virlute repellas, rum èst, iter, an item sit : sed iter praestat relinere
    — Novimus. In prosa mendum erat DumqueIria dehinc.
    681 CARMENPASCHALE. LIB. IV. 682
    100 Arva legens, placidas Dominus calcarei arenas, A HO SereseratsermoneDeum.turbasquefrequentes,
    Curavit gemino miserimi spiramine clausum Quaa nimis irruerant, cupiens vilare parum-
    Qui vocem non ore dabat, non aure trahebat, [per,
    Sidereaequemanus ruptis penelralibus omnes Slagna petit, parvaque sedens Simonis in
    Atiactu paiuere fores, laatusque repente [alno,
    105 Audirique loquens, meruilque audire loquentes. Littore sistentem firmabat ab aequore plebem.
    Tu quoque virtulis sensisli munus herilis, 288 Et dictis jam finis erat ; lune altius ac-
    287 Procumbens oculis, cujus in lumina Chri- cani
    [stus 115 In pelagus jubet ire ratem, vasloque pro-
    Exspuit, et speciem simulata; morlis ademit. [fundo
    Hinc majora docens populos coalestia, ve- Reiia demitli piscantia, quaa nihil omnen)
    [rum Claudere per noctem vacuo potuere labore
    OPUS PASCHALE.
    terat verba suscipere. Sed tactu manus aaiherea; B edocens instilutis, Deum sese manifesdus aperiret,
    cunclis penelralibus, qua; pernicis clauseral violen- eviians paululum surbas praecipitanler infusas, ad
    tia, disrupiis, repente fores patuere impulsa;, vena- stagnum marini gurgilis venit, parvaque Simonis re-
    rumque cuslodiis proiinus relaxaiis, qui modo mulus sidens in carina, pleben) littore permanente)) divinis
    videbaiur, ac surdus, ei ipse loqui meruit, el alios imbuebat oraculis. Tandem dieta defìniens, nuniquam
    loquenies audivit. desideriis copiosa , jubet altius cunte navicula , pe-
    Tu quoque Dominicaevirtutis dona sensisli, cujus lago roda dimilli piscantia, quaa lolius noctis evoluto
    in oculis tartarea eccitale compressis Chrislus ut circulo, nihil trahere de profundis opere valuere
    exspuit, speciem illieo simulalaamorlis exlersit. Cum- frustralo. Paret Simon sacro laaius imperio, lurbas-
    que perennis vita; suffragia sacris habere populos que ftoctivagas linea doelus obsidione concludens,
    SCHOLIA.
    100. In Oli. 1 fortasse prius fuit calcarat : nunc est quéntes.
    calcarei, ul in aliis. 112. Meliores nostri mss. cum multis editis par-
    102. Meus, Parrh., ed. Lips., nec prò non. Ele- vaque sedens Simonis in alno : nempe alnus per syn-
    gantius esl non, magisqne metro congruit : quam- ecdochen prò navi a poelis inlerdum poniliir. Rom.
    quam haac monosyllaba, quae brevia censeniur, vel contra melrum, el nullo sensu parvo sedensin Simo-
    revcra sunl comniunia, vel facile producunlur. nis alvo. Mss. Lipsiensis , et Almel., Vat. 1, Oli. 2,
    104. Arnlzenius eisi consentit. fere omnes habere < G Urb., Meus , Ang., parvaque sedens in Simonis alno.
    Alladu, lamen pnelert A tactu. Relinenda est scri- Sic Vai. 2, Alb., el Parili., sed alvo pio alno. Reg.
    plura velus Attactu, prò quo nonnulli scribunt A(a- 5, parva residénsque Simonis in alno : sic in Etralis
    ctu; et inde, ul videtur, Yalic. 2, Alb., A lactu. Ob- Aldus, sed hac interpunciione Stagna petit parva,
    servaudiim tamen, litieras niajusculas inilio ver- residénsque Simonis in alno : prius eliderai parvaque
    sunm a lùtea ejusdem verbi sequenlis nonoiliil esse sedens in Simonis alno , quod Fabricius, Cellarius,
    inlerdum separalas. Meus, Attactu, prò d. s., Ad et Arnlzenius sequuuiur. Nebrissensis legeral in Si-
    laclum. In prosa est tactu, quia attactu verbum ma- monis alno, sed corrigit, ul slet versus , residens Si-
    gis propriumpoelarum est. Confer lect. var. ad 1. II, monisin alno- De varia quantitate hujus vocis Simonis
    v. 156. vide not. ad Dracont. 1.m vers. 250, et ad Juvenc.
    105. Parrli., scheda; Poelm., loquentem. 1. ì vers. 458 var.-lect.
    —
    106. Meus, Sanat emeum. Parrhas., inverso or- 115. Cellarius tenui! firmatal cura mss., el Fa-
    dine, sensisii viriutis : schedai Poelm., pessime, bricio : et laudavit Poelmannuni prò formabal.
    sensisli virenlis. Wopkensius id accepit de ras. Poelmanni : ita eliam
    107. Codex Arnlz., Fabricius et nonnulli alii vul- Arntzenius, qui addit, omnes ed itos, quos ipse in-
    gati , in cujus; alii, cujus in, producta ultima in cu- spexerat, pr.i ferre firmabat. Verum Cellarius, ut
    jus ralione ecsuraa. Cani., Arnlz., plerique nostri ego pulo, ipsam ediiionem Poeluianni inielligit, in
    mss., Parrh., Aid., lumine, cuoi glossa in Reg. 2, qua cene est formatat. Nostri omnes mss. cuoi Ang.
    aspectu. Favet prosa. Reg. 1 ac plures edili, lumina, firmabat, et glossa in Reg. docebat: eodem perlinet
    quoti graiiiinaiicorum regulis magis esl consenia- n" menduiii in meo codice firmatii. Conseniiiini Par-
    neum. Censet tamen Caimegetierus, quaiilo quoque rbasius, Aid., et praaslaniissimi editi. Al Wopken-
    elegantior sii, et vetiistior scripior, ianio frequen- sius, Burmannus, Barlhius leoent furmabat, quod
    tius IHab eo promiscue usurpali vel cum aeusaiivi, Arnlzenius in Observat. cap. 9 late continuai. Faci-
    vel cum ablativi casti. Editor Edimburgensis pula- lis quidem, el frequens mulatto est inler haec verba
    verai, Sediilioin ila scripsisse Procumbens, eie, firmabat, et formabal : et verbum Luise docebat ap-
    imitaliune Lucani m , 715. Al Burmannus recle ani- lius exprimilur per formabal : sed iiiliiiomiiiiisdese-
    madvernt, alia de re apud Lucanum agi. Fonasse renda non esl lecito codicum firmabat. In prosa est
    alititi) locum indicare voluit editor Edimburgensis. imbuebat.
    108. Conseuiiunt plerique codices in simulala; 115. Rom., In pelago : retine In pelagus. Plerique
    alibi lamen hoc verbum scribilur svitilo, e similatus: codices scribunt ratem: nonnulli ratini.
    itisi duo disimela esse verba malis. Etiam hoc loco 116. Oli. I, a pr. m., Meus, Rom., Ang., Alb.,
    Yal. 1, siinilatm. Pro morlis Weitzius noi. ad Pru- Olt. 2, Vatt. 1, 2, Reg. 2, dimitti ; alii, demilti. Sae-
    denlium pag. 567 ciial noclis, fonasse casu. Inter- pissime oceurrit ha-c varietas in hoc verbo.
    dum lamen nox a poetis prò morte adhibetur. 117. Nonnemo coujecerat vano: sed vacuoprò vano
    109. Rura. Ubi Dominus sedens in puppi, docebat recte poni probat Wopkensius, cui adhaaret Arnlze-
    turtas. MeusJutet, Pelrum piscari. Anitz. Honiines nius, licet frequens occurrat in codicibus mss. haac
    prò populos, ex glossa fonasse. permutatio.
    110. Urb., Rom., sequentes: melius reliqui, fre-
    PATROL. XIX. 22
    685 COELIISEDULII 684
    Simon paret ovans, et aquosis genlibus in- A Conspicit efferri juvenem, gelidunique cadaver,
    [stans, Pluribus exsequiis el inani funere passum
    Linea claustrajacit,tantumque immanis aperlos 150 Triste minisleriura , ciijus sors invida inairem
    120 Implevit capiura sinus, ul praada redundans Jamdudura viduam gemina viduaverat urna.
    Turbare! geminas cumulalo pisce carinas : Nec remorata diu pietas, inimica doloris,
    Nam socia isthic puppis erat. -Six maxima Auxilium vitale tulit, tacloque feretro,
    [saape 290 Surge, ail, o juvenis ; parensque in tem-
    Gaudia non ferimus, propensaque vota timenus; pore dicto
    289 Quodque Deo facile est, honiines optare 155 Mortuus assurgii, residénsque , Ioquensque re-
    [nec audent. [ vis.il,
    125 Talibusinsignis virtuiibus, ibai in urbem, Atque comes genilricis abit : nam funere torpens,
    Qua; sit dicia Nato), popolo vallalus opimo, Et licei amissae passus discrimina vilae,
    Et grege discipulum , miseranti cura cominus Non poterat famulus, Dominoclamante, tacere,
    [ecce Nec, vita praasenle, mori. MOYagmine verso,
    OPUS PASCHALE.
    aquosi marmoris gentes murali cinclas proteclione B daver efferri vanisexsequiarum muneribus tristi mi-
    captival, tantumque piscium multitudo sinus cumu- nisterto sublimateli, cujus malrem secundo sors in-
    lavil extensos, ut et Simonis, el quaesocia puppis vida pridem marito , nunc fido gemina; viduaverat
    astabat, squamosis raolibus occupala, periculo erepla urnae miseria, nihilqne remoraia pietas, doloris ini-
    sit vix carina.Sic nos eliam plerumque perturbai ma- mica, vitale proiinus commodavit auxilium, feretro-
    ximi successus inopinata felicitas, etgaudium, quod que manu a redemplionis atiacto , dixit Dominus ad
    votive suscipimus, si modum, mensuramque tran- defunclum, Adolescens,liti dico, surge. Etresedit,
    scenderit, velut muttus intolerabile jam limemus ; qui erat mortuus, et empiiloqui, el dedit eum mairi
    quaaprompta dividiate conceduntur, meiuunt ho- sum. Licei enim juvenis luce privalus, corpore fuerit
    mines optare. pigra) morlis oppressus, et funus velierelur exslin-
    Talibus insignis, clarusque virtuiibus urbem, qua; ctura, nec famulus, Domino se vocanle, relicere, nec
    Naim dicilur, properabat mirare discipulis Dominus, spiritus, praasenle vita, polerat non redire. Mox
    populisquevallatus, cum repenie juvenis aspidi ca- igilur omnis erat Iacrymando, qui nubila factob red-
    SCHOLIA.
    118. Aid., Simo parel; caaien, Simon. Glossa co- iC cipulo adjective, quod etiam inQu. 1,,videlur fuisse
    dicis Alni., sive Burman. est : De piscibusGENTES di- a pr. il). Dracondus Salisf. vers.. 154 : Cinclus apo-
    cil, sicut Virgilius de apibus. De piscibus etiam stolica diseipulunle manu, ul habent mss. codices.
    Virgilius dixit Georg. ìv, 450, Genshumida ponti;. Sirniontlus edidit Cinclus apostolica, diseipulaquema-
    119., Mirino., inter to* conjectores neminern con- nu. OmiifisnosliL mss., Arnlz., Parrh-., Aid., pr'isa
    jecisse Linea clalhra jack:.nani dsi Caper negai, eum. Poelm. et alii vulgati lune,. Arnlzeniusiex ali-
    recte Latine dici eluikrwneutro, genere, tamen Nic. quo.ms* allegai dum.
    Heinsius in nielioribus Properlii libris inventi 1. ìv, 128. Plerique nostri mss., et oplimaaquaeqtfeedi-
    el. 5, vers. 72. Cwn [allenila meo)pollice clalhra fé- tiones efferri,, quo special Meuset [erri.. Otiobon, 1,
    reni: Alii, clauslra fovenl.. offerii, ree m.,efferri.Poelm. et alii vulgati, afferri.
    122-, Vet. 1, male, Nam socioisik quis erat, neque Sed efferri funeris verbum proprium est.
    melius Mon., Noni socio islic pius orai. 129. In Reg. l,.ex passum factum passim cura
    125-.Oli. 1, perpensaque; alii, vel propensa dare , glossa tale , vel ubique : rursus ad: marg. prò d. s.
    vel perpensa, aul propensa/in (iul)ionexu lilleraruni;. passum eum caeteris.
    In mss. schedis Poeto), ad propensa ascriplimi erat 150. Triste minisleriumdesumplum ex Virrflio vi
    magna, quae esl glossa in Rom.., et Reg. 2: in Reg. 225.
    aineni' 1, copiosa, sed Arn-izettMisliane explicationem 151. Reg. S-,.wia; corrige, urna.
    rejiiit, nisi scribaiur itnpensa : et propensa cura 152. Urb., Rom., Parili., Arnlzen., Cant., dolori,
    Woikensio exponit prospera , ut pronani forlunam, quod' praiiulit Gellatrius-.,Plerique codd. mss., et
    apud Velleium p. ti:, e 69. Sic dicilur propensus p. "
    editi doloris, qu'tdl aique bontnn est, vel meltos.
    favor, propensa munera-, propensus animus translata Max Rom., dedit; reliqui r tulli: Bibl. Lup:d., tecto-
    signiftoalione a laneibus, quarurn quae ponderosior que ; emenda-,tacloque, Error eliam est in Reg. I ,
    est, propendei, seu deprimimi1. Plerique mss., et l-acluque.
    edili limemus, quod: prosa et sententia', exignnt : 135» Meus,.residens, Ioquensque; desideralur con-
    nonnulli lenemuscum Poelmaniio;,etFabricio. juncido'^ue ad ralionem meni.
    125. Reg. 1, De fdioviduw suscitato.Meus,Resur- 156. Parrh., scheda; Poelm.,abit, non funere tor-
    gil pner. pens. — El licci. Comniodior est recepta lecito.
    126. Parrh.,. Ang., Alb., Qum fil ; adi, Qum sit 157. Plerique mss. el editi, Et licet, nonnulli vul-
    prò qum est, vel erat dicla. Nonnulli, Qum sii dieta.. gati En licet, alii CliniFahricio Ilìcet, quod iudicant
    Parrli., scheda; Poelim, Naum; adii, Naym; pleri- eliam scheda; Peeknanni. Amissmvitm dixit eliam
    que, Naim, vel Nain. Vulgata nosirai Naim. Olt. lv Juvencus n, 525. Wiipkensius observat, discrimina
    veldVus.,sed fonasse prius fuit vallalus, quod cum vitmamissm, poni prò,vita amissa-, ut apud'alios dis-
    eaateris omnibus retónendum. crimen, sive periculummortis , sanguiilis•,eie Notat
    127. Reg. 1', dìscipulo, eadem manus feci! discipu- diami discrimenab Avito , et Aratore usurpari prò
    lum cum glossa.discipu/orum.Sed non male erat dis- darano, aerunma, malo.
    * Vetuscodexmanus prò mattu. Observat praalerea B Restituit Jurelus nubila faeìe ,, eum in vet. cod.
    Juretus, redemplionis prò redemptoris a Sedulio more corrupte esset nubila facile.
    suo positum.
    6<>5 CARMENPASCflALE. LIB. IV. 6S6
    140 Depotienstrepidum recidivo tramite Iudlmi, A 150 Neverednndanlem cumulato germine messem
    Candida felicem revocavit pompa parentem. Exiguis Dominus sineret languore colonis,
    291 Nec libi parva salus, Domino medicante, 292 Discipulosquealios, quorum mens conscia
    [Maria, [recti,
    Multiplicilaasuincuravit vulnere sensum, Puraque simplicifas, numero, meritoque reful-
    Quam fera seplenìs rabies invaserat armis, [gens,
    145 Dalmonicocuneaia globo; sed sqnameus anguis Aurea libra fuit, veld agnos praacipit inter
    Imperiosa sacri fugiens miracola verbi, 155 Sanguineos properare lupos : Assumile, dicens,
    Corde tuo dcpulsus abit, volucresque per auras Jura polestalis, nullum metuads ut hostem ;
    In chaos infernaa lapsus penetrale gebennaa, Vipereasque minas, et scorpionum, atque ini-
    Seplem ingens gyros, septena volumrna traxit. [niicaa
    OPUS PASCHALE.
    dilur serenala, convenlus, et in recidivum iramitem B Tunc, ne copiosa; messis germen hberrimum rari
    posilo gressus moaroreconverlens, suis sedibus raa- cultoris opere deficiente Iangueret, alios quoque
    irein candida revocavi! pompa gaudentein. duos, et septuaginta discipulos, mente simplices, pu-
    Nec libi, Maria, salus éxigua, Domino medicatile, ntate fulgentes, qui numero, meritoque coìispicui,
    collala, mullis vulnerum plagis laasum pectoris libra digni in aurea nuncupari, velli! insontes agnos,
    curavilarcanuni, quam septena rabies, globo cuneata et miles, ad asperas hominum menles quasi lupos in-
    demonico, sepienis annorum moiibus possidebal, ler jubet ire rapiores. Talibus eos verbis Itortaius,
    Sed squainei serpens maculosus erroris , tremenda et alloquens : Ite, ecce mino vos, sicut agnos inler
    fugiensOninipolenlis imperia, tuo expulsus ex corde, lupos. Rursusque revertis, alacribusque, eis etiam
    chaos tarlarci pelivit inferni, seplem membrorum ut daemones subjaceiént, dixit, haac admonens :
    gyros torquens, seplenisque volurainibus eva- Ecce do vótis poteslalem calcandi super serpenles, et
    nescens. scorpiones, et sopra omnem virtùlem inimici, et nihil
    SCHOLIA.
    140. Reg. 1.2, 5, Vatt. 1, 2, Oit. 2, Urb., Rom., recenti maini ascriptum est, aliud fuil a pr. m. Cel-
    Ang., Alb., et Meuscum Parrh., Aid., sched. Poelm., larius cilat Lips. sive codicem, sive ediiionem prò
    ms. Lips., recidine. Oli. 1, redivivo, posteriori mano connexa, e! in Vat. 2 videlur esse cunclata loco verbi
    recidivo.Mss. Arnlz. el Burnì., cura plerisque editis, cuneata, quod reiincnduin omnino est, a cuneo miti- s
    rediuitio. Nebrissensis videlur adopiare recidivo ( in C tari, sive mulliludine peditntn to' Cuneitonnara rc-
    noiis legitur reidvo) cani explicatione remano. Nic. dacta.
    Heinsiusin pluribus membranis inverni recidivusprò 146. OH. 1, Vai. 1, codex Burmanni Imperio
    redivivus : cui in deliciis fuil recidivus prò redivivus sacri, quod fonasse fuit eliam in Reg. 2. Glossa
    subsliiuere, ut notavit (tormannus ad Samoiiicunide Yat. 1 est secundum imperium. Plerique Imperiosa
    Medie cap. 50. Cellarius Joan. Frid. Gronovio male sacri. Pro verbi Pani)'. Christi, ex gl'ossa, ut videtur.
    alliugii, quod de Nic. Heinsio narrutum est. De dis- 149. Versus Virgilii v, 85.
    crimine harum voctimvide noi. adDracont. I. ivers. 150. Reg. 1, Uti inisit discipulos LXXIIad pteedi-
    558 el I. ii vers. 655. Apud Sedulium Prosa tuetur candtim. Meus, MiHit discipulos cum.virtule. Rom.,
    recidivo.Magis qddem Lalinum est redivivus: sed Uti Dominus mittit suo's discipulosin mundum. Par-
    scriptores inferioris sevi saepe usura sui lemporis , rhas., scheda; Poelm., gramine; adi' melius, ger-
    non id, quod magis Lalinum erat, sequebantur. Adì- mine.
    sis fsidiirinn 1. xvn Eiym. cap. 6, n. 10. 152. Reg. 1, 2, 5, Ang., Alb., Vat. 1, Olt. 2,
    111. Rom., renovavii, recve emenda lum perreuo- Urb., Meus, Rom., codd. Burmanni, el Arnlzenii
    eai'it, li. e, ilerum, alque ilerum voeavii, ni exponit cura Aldo, Vet. 1, 2, Moti., Discipulosque;in Olt. 1
    Arnlzenius, vel polius, ul ego arbilrov, iiidouiunr,re- videlur ila fuisse, sed deletum est que. Mirari subii
    duxit. fro pompa Cellarius cum Gronovio , vel cum lantani codicum mss. cousensiooenVin Conjtiiictione
    Heinsio polius, edidil tueba salis inepte, in Wopken- que inirudenda, quae cene necessaria non videtur,
    sius, et Arnlzenius demonstrani ; nani de muliilu- ac proplerea in plerisque editionibus omilntur.
    dine, qua; funus cnraiiatur, pompa dici solet. Pom- lyEquideui censeo, Setolimi! ila scripsisse, ut verba
    pam candidani interprelatur Barlhius I. n, Advers. Luctc referrei e x, vers. 1 : Post hac ameni designa-
    cap. 2, quod veteres morluoruui leclos solereut Ito- vii Dominus ET alios Septuaginta duos. Sedulius que
    teis couiegere Magis lamen pitto', candidam dici prò et, aul etiam posuil, ut' jam notavi ad vers. 68
    pompati),quia laala erat, cuoi pompa fuueris tlebilis hujus libri, Mens conscia recti ex Virgilioi /En. 608.
    sii. Sic de lesta pompa Ovidius 1.ìv Fast. vers. 906 154. Cellario libra' videlur esse non stater, aut
    eodem verbo usus : Obstìlìt in mediticandida pompa exaincn, sed pondo, ht ad parabolani de talento
    via. respiciatur. Crediderim poiius, metaphoram desumi
    142. Rom., De Maria peccatrice. Meus, Liberata a libra, seu libella,- machina geomeirka, qua al il-
    seplem spirilibus Mariani. Reg. 1, De Maria Mada- ludo' maris, foiiiium, flnvionim, eie, exploraiur.
    lenm. Re vera Maria Magdalena indicami'. Vide not. Vel alludimi- ad 12 uncias libra;, quia sex 12 fa-
    ad Jnv. ìv, 510. ciunt 72.
    145. Poelman., mendose, Jesum curavit prò Im- 156. Reg. 2,' Jure, sed correclum, Jura. Edilio-
    sum. et scheda; Poelm. culli nonnullis aliis cdi'iis tinìea-
    144. Scheda; Poelm1.legi jnbenl Queni prò Quant, lis. Plerique. mss. nostri, et alti, meiuatìs. Bis apud
    invito' Arnizenit). Coininiids lecito est Quam, sed in Dracontiimi n, 257, 750, occorrit liemisiicbium,
    Ollob. 1 fonasse prius foli Quem. Jura polestalis.
    145. Urb., Rom., Meus, Dmmóniaco: lege Dmmò'-> 157. Reg. 1, 2, Yat. 2, Alb., Roto., Melis, ei'secr-
    nko, ul stet versus. Reg. 1, conjuiida, prò d. s. cu- pionum, alque inimica. Sic eliam Olt. 1, sed prius
    neata cura plerisque. In Oli. 1, prò cuneata, quodf fuit scorpion, ul videtur, el iiii'mìre. Val. i, el scoc»
    687 COELH SEDULII 688

    293 Omnia virluds sensu calcate fideli. A 170 Signa dabant non sponfe Dei, sed imagine falsa
    Nulla meis famulis ferilas adversa nocebit. Yisibus humanis raagicas tribuere figuras.
    160 Nec lanium hoc gaudete, viri, quod spirilus ater Post Pharisa'orum cujusdam principis inlrat
    Subjaceat vobis, quantum quod nomina vestra Clarificare domum, non escam sumere tantum,
    Scripsit in selenio coeleslis litlera libro. Ad quam tunc facili convenerai ille precatu.
    Jus est quippe Dei, vilam praaponere faclis. 175 Die homo perspicuo distenius venire lumebat
    Nam merito cessante bono, miraeula nil sunt, Plenus aquaa, gravidamque cutem suspenderat
    165 Quaefaciunt plerumque mali quibus arbiterorbis, [alvus
    Nescio vos, diclurus erit, discedite, cuncii Inclusam paritura neceni ; jam membra flue-
    Ariilices scelerum, rebus qui semper iniquis [banl,
    Divinum simulastis opus. Sic tempore Moysi Accrescente sinu, miserosque infusa per artus
    294Carminibusquidam vanisMemphilis in oris Turgida perflatum macies lenuaverat aegrum,
    OPUS PASCHALE.
    t'ofcisnocetunt. Verumtamen nolite gaudere, quod spi- B pliiticis vanitaiibus confidenies, Moysi coalesda nile-
    rilus vobis subjecti sunt. Gaudete, quoniam nomina baotur aamulari miraeula, dolisque magnificis fabri-
    veslra scripla sunt in cmlo. Haec est enim regula di- catas humanis visibus nebularum opponebant ima-
    vini judicii, vitam faeis anlelerre, non facta vilae gioes, et figuras.
    Inlerea cujusdam Pharisaaorum principis veniens
    praponere. Nam si merilum sancii cessaverit insti-
    tuti, nihil habent a momenti miraeula, quae proban- obsecraius ad epulas, non magis vescendi grafia,
    lur et a malignis frequenter ostensa, quibus ille se- quam ejus domum clarificare fesiinans, vidil ho-
    cretorum testis, et arbiter geslorum, sei reiributor minem falso crassiiudinis tumore distenlum, cujus,
    dictorum evangelista; praedixit eloquiis, Non novi aqua redundante, perspicuus ulris putabalur esse,
    vos, discedile a me, omnes qui operamini iniquiiatem. non ulerus, proagnansquecutis immanitas necem par-
    Talis sub ^Egyptia quondam Pharaonis aderani ly- turibat inclusam, el labesceiuium detrimento mem-
    raunideduo sceleratae societads artifices, qui Mem- brorum sinus augebaiur intmodicus. Ita macies ubi-
    SCHOLIA.
    piouum, atque inimice. Urb., el scorpio atque inimica, vitam illius... nullaumquam... explicabit oralio.
    l'orlasse mendose prò scorpion. Oti. 2, Ang., Par- 165. Meus, plerique; melius reliqui, plerumque.
    rhasius, et plerique edili, et scorpion atque inimica. 466. Vel. l,doe/«n<s; lege, diclurus.
    Re". 5, et scorpi inimica venena : ila correxii Aldus 168. Reg. 1, Olt. 1, simulati*;rectiusalii, simula-
    in Erratis, cura in conlexlu edidi«set, et scorpionum p" slis. Val. 1, a pr. ni., similastìs, a sec. ree manu,
    inimica venena. Nebrissensis correctioni Aldi adhte-.- simulastis. Plerique mss., Moysi; ediiio Poelin.,
    sit, quam etiam exhibent schedi» Poelm., Arnlzenio Jlfosi, scheda; ejusdem Poelm., Mosis ; Aldus, Mosm
    non probante. Codex Alm., et scorpion, atqueinimicm. quod tendi Nebrissensis, scilicel Moses, Mosm.uiAn-
    In tanta discrepanza velerum exemplariuni exisiimo, cliisesAnchism.Arnlzenius rejicii Moysi,quasi id metro
    a Sedulii maini esse, Vipereasque minas, et scorpio- repugnei. Sedpoiest.per synaaresin esse disyllaluim.
    num, atque inimicai— Omnia virtulis. Telia in scor- 169. Memphiiiscura substantivo aliquo solet con-
    pionum produci soleL, sed vocales i et o contraili jungi, ul Memphiiisora, aula, terra : casus vero se-
    pDSsuiii in imam syllabam per synaaresin. Omnia cundus apud aniiquioresLatitiosestMempltilidis. Se-
    virluds inimica ponilur prò omnein virtutem inimi- dulius pio regione/Egyptia novo nioresimpliciieradhi-
    cam : quales locutiones non semel observavi in Ju- bet Memphiiis,Memphiiis.Memphis urbs eral^Egypti.
    venco, ut ex indice verborum verbo omnia colligilur. 170. Parrli., schedai Poelm., falsi; alii,cura prosa
    Y'erba Lucaa sunl e x, vers. 19 : Ecce dedi vobis po- falsa.
    lestalem calcandi supra serpentes, et scorpiones, el 172. Rom., Ubi Dominus sanavit hydropicum.
    super omnem virtutem inimici : el nihil vobis nocebit. Meus, Hydropicum sanai.
    Ex quibus emendari debei inlerpunciio Arnlzenii, 174. Reg. 1, Rom., facilis, non male, prò facili.
    qu.e est hujusniodi : Assumile, dicens, —Jura po- 176. Fere omnes nostri mss. cum ms. Arnlz.,
    lestalis , nullum meluaih ut hnstem—— Vipereasque Parrli., Aid., Fabr., et aliis, agua; : in Olt. 1 est a
    minas, el scorpion : alque inimica Omnia virtutis que, sed fortasse fuil aquis. Meus, Alm., ediiio et
    sensu calcale fideli. Nani calcate conjungendura est scheda; Poelm., et multi vulgati, praeserlim recen-
    cum minas, eie D liores, aquis. Cani., Ang., ms. et ed. Lipsiensis,
    158. Cant., Meus, virtuli; Rom., virtule ; legen- Vel. 1,2, Mon., aqua. Numero singolari favel prosa.
    dum, virtulis, ul nuper dicebam. Rom., fidei prò fi- Wopkensius conjicil graviilaque, ul a ante que produ-
    deli : sic producenda essei seconda in fidei cum Pau- cami'quod iiovuin non esl. Sed rccle opponit, Arnlze-
    lino ; praaslai tamen retinere fideli. nius, in prosa, pragnansnd cutis, non ad alvus referri.
    159. Quidam edili, ferilas famulis. 177. Vat. 2; Vet. 1, Inclusa; retine, Inclusam.
    160- Nonnulli editi, quid; retine quod. Confer not. Nonnulli codices mss. scribunt, Inclausam.
    ad Juvencum n, 45. Spirilus ater, scilicel damine 178. Urb.,Rom. Arescenlesinu,nullo idoneosensu.
    161. Toni. 2, Sutjiciat votis ; corrige Sutjaceat. Infusa per arlus Yirgilianum est 1. vi, vers. 726.
    162. Ms. Biirm-miii, Reg. 1, a pr. m., Scribat. 179 Plerique, perflaium , et in Reg. 2, et Olt. 1
    Urb., Rom.. Scribit. Reg. 1, prò d. s. a manu poste- gXnsstì,valdefiatimi. In Reg. l.elsi unum .videtur ver-
    riori,'sed antiqua, ScrìpAt, quod plerique praaferunt. bum. glossa lamen est felidum anAe/itunt;quod indicai
    165. Facto res gesta; sunl memorati! dignaa, aul perflatum. lo meo codice esl perflaium, el ad maig.
    iniraculosae : oli fifa simpliciter prò bona vita ali- prod.s.per/tou. Urb., Augi, et ed. Ediuih perflaium.
    quando siimilur. Wopkenstos proferì locum Severi 180. Spalium uteri, magniiudinern, amplitudine"!,
    Sulpicii cap. 26 Vita; S. Martini : Nam elsiinteriorem
    fana il- et moleni uteri, ut apud alios spalimi) corporis, la-
    lius explicari verbis ulcumque poluerunt, teris, pianta;, rhombi, el sirailia.
    a Erat in vet. cod. monumenti prò momenti. Mox in nonnullis editis mendose doctorum prò dictorum.
    689 CARMENPASCHALE.LIB. IV. 690
    180 Inque uteri spalium lolus convenerat hydrops. A Hunc procul ut videre decem maculosa ge-
    295 Non tuli! hanc speciem mundi Paier, et [renles
    sua iransil Leprosi portenta viri, quos corporefoado
    Sabbaia non curans, hominem curare paralus Discolor obscenis lurpabai poana fìguris,
    Quem voluit magis esse suum : nani sabbata Praaceptor, miserere, poies namque omnia,
    [propler [Jesu,
    Condita sunt hominem, non est homo sabbata 195 Clamanles dixere simul : tunc ilexa potestas,
    [propler. Quaanumquam pietate vacat, clemenlior infit :
    185 Tunc pius humenteni siccala corporis unda Ile, sacerdotum conspeciibus ora referte
    Jussit abire luera : fluidiis mox viscera morbus Curaque viam peterent, subito mundata vi-
    Deserit, et vacua; resident in pectore fibrae, [cissim
    Carnalemque lacum pestis lymphala reliquit. Mirantur sua membra viri, variumque tuentes
    296 Coaperat interea Dominus, Galilaeaper 200 Esse nihil, sese pariter speculanlur, et omnes
    [arva Explorant proprias alterno lumine formas.
    190 Transgrediens, sancto quoddam pede tangere Ex quibus ulgrales ageret prò munere lanto,
    [casinim. B 297^'x unus reduci conversus tramite, pronus
    OPUS PASCHALE.
    que dominala lolum hydropem in alvum turgidam mariam, el Galilaaam, Hiericuraque transiret, quod-
    congregarat. Non ludi mundi Pater hanc speciem, se dam castrum clementer ingressus est, quem procul
    praasenle, consistere, suaque sabbaia, quaa luncade- ut decem miseri videre leprosi, maculosa corporis
    rant, non curavit, hominem festinans curare, quem obscenitate feedissimi, quos discolor sparsa vultibus
    suum magis esse desiderarci. Nec enim hominem poana turpi fecerat deformitate ponenia, simul una
    propler sabbaium Deus instiluit, sicul in alio Evan- voce clamavere flebiliter ; Jesu magisler, miserere
    gelo sancii capiiulo suis Dominus ipse verbis edo- nostri. Tunc singularis illa polentia, quae numquam
    cuit, sed sabbaia propler hominem procreavit. Tonc pietate fil a vacua , respondit, ac miseranier dixii :
    opus salulis imperiiens , Iiuraentem viscerura desic- Ite, ostendite vos sacerdoiibus. Subitoque, dum pro-
    cari jussit illuviem. Cum repente morbosa paludis pcrant, fugit omnis ex eorum membris iniquitas, et
    corporea; unda disccssit, lacusque vitrea- jam carnis muluis se visibus inluentes, alterna pariler iniinda-
    exhauslus cIymphataa pestis subito vacuatus abs- tione gaiidebant, quod in nullo quidquam ex hor-
    cessit. renda varietale remanserat. Ex quibus unus tam-
    Curaque Dominus Hierosolymam pelens, per Sa- quam decimas prae omnibus percepii muneris obla-
    SCHOLIA.
    181. Non tuia liane speciem,hennslicliium Virgi- C que verbum soleat accipi, Sedulius a lympha, sive
    lianuni II ^En. vers. 407. auua siimi! prò aquoso. Ser. Samonicus e 27, vers.
    182. Arnlz., sanare; alii, curare, quod venus- 507 : Hclletoro quoque purgatur lymphaticus error;
    tius est, cum idem verbum praecedat non curans, eie sic codices emendatiores; alii legunl humor prò er-
    184. Reg. 5, Aid., Fabr., et nonnulli ahi vulgati, ror. Prosa Sedulii f'avet recepite lectioni. Triplex
    sed non homo prò non est homo.Oli. 2, hominem,non dislinguilur hydropis species : Àsciles, cum aqua est
    homo sabbata contra metrum. In Uri), el Val. 2 de- in cawt.itibus, vel inler periionariim et inusciilos ;
    sideratur hic versus. Tyntpanites, cum membranas distendi! non aqua,
    185. Pro pius Arnlzenius suspicalur prius ob se- Sed aer; et Anasarca, cum aqua inler musculorum
    quens mox : sed rettoci pius ex prosa, el quia hoc inleistitia, ciilein, etglandulas per anibitum corporis
    epiiheioH Sedulio in deliciis erat. Parrhasius ex ali- diffundiiur. Sedulius primam, el lerliam speciem
    quo codice jam edideral prius. describere videtur.
    186. Sdiedaa Poelm. monent, legendum abire, non 189. Rom,, De decem leprosis. Meus, decemleprosi
    Antere,quia scilicel inejuscditioneexsiai habereluem. mundtiritui:Mon. corrupie. Gallica per arva.Nonnulli
    In Val. 1fuil habere, seti correclum esl per habire, quo scribunt Galilea, alii Galilma.
    tondini' abire. Cellarius cuin Alni., Lips.,el quibus- 190. Oli. 2, sanctum; lege, sanclo.
    dam vulgalis edidil (luvidus. Ila eliam scribunt Reg. 195. Arnlz., Ang., Reg. 5, Urli., Rom., cum edi-
    1,2, Val. 2, Alb., sed in Reg. 1, 2, correclum est per tionibus Parrh., Aid., Lips., turtatat minus bene.
    fluidus,quod pneferunt plerique nostri mss. cum cod. Oli. 1, torpetat, diversa scriplura, vel polius cor-
    Cani.,Parrli.,Aid., el aliis edilis. Saepeluce pennutalio rediti turpatat ; ila plerique; Meus, turparat.
    in mss., ei editis etiam aliorum scriptorum oceur- D 196. Scheda; Poelm., Reg. 5 ad marg., inquit prò
    rit : sed salius esl amplecii fluidus, nani fluvidusa infit.
    lucreiio adliibeiur, fonasse ut primam producat. 197. Editio Poelm., et nonnulli alii vulgati, re-
    Cuin igitur corripiiur, scribere praestai fluidus. ferre, quod etiamsi defeudi possit, tamen non est a
    188. Meus. locum; alii, lacum, quod probum est. manti Sedulii, ut ex prosa liquet. Scheda; edam
    Meus, lymphiiticalinquit : casieri, lymphala reliquit. Poelm. damnant referre.
    Urb., Fabricius, el quxdaiu albe editiones relinquit, 198. Arntz., curala; alii, cum prosa, mundata,
    ut v. slip., resident : sed haec imitalio lemporuni, quod verbum in re eadem adliibilirai libr. 5, vers. 29.
    saepeeleganler adhibetur. In Reg. 1 ex relinquit fa- 202. Reg. 5, Aid., agerenl.
    cilini esl reliquit. Arntzenius scripturam lymphalica 205. Wopkensius ex conjectura praafert mox unus,
    liquit quam scheda; Poelm. indicant, non inconciu- quia leprosus ille non vix, aut aagre hoc oflìcium
    nam dicil esse. Lymphaius et lymphaticus eadem si- praeslabal. Leclioiiein recepitilo explual vix quia
    gnificatione gaudenl : et quamvis prò furenti utrum- cmierorumexemplo hinc uvocalumhi credidisses, vel
    a Fortasse, fuil vacua.
    691 COELHSEDULII 692
    Sternifur ad tarpani, Dominimivirtulis adprans, A Nec, popntopi'diibcnte.iapcns, accederejussus
    205 Alque sacerdoti vero sua prolulit ora. Ad Dominum palpante nianu, visun}<jwfirece-
    Denique poiifificum princeps,summusquesacer- te,
    [dos 215 Et, nullo ducente, redit. Quam fonder instai
    Quis, nisiCbrisius, adesl?gemini libarninisauclor Importuna fides ! quidquid res dura negarit,
    Ordine Mclchisedech,cui dantur munera semper, Sola frequens volis oratio praasiat honeslis.
    Quaa sua snnt , fructus segeds , et gaudia Unadmum panem sic ille petebat amicum,
    [vilis. Qui fpribus clausis per opaca silentia noclis,
    210 Cum rgsidens caecus Timaai filius illud 220 Obnixeque din, cpnfidenterque neganti,
    Propler iler, Dominum per quod cognoverat ire, 299 Vocibus assiduis, precibusque extorsit
    298 Vociferans crebro lumen clamore pe- [anbelis.
    [tisset. Praeleriensque via; Dominus loca Samaritana;,
    OPUS PASGHALE.
    turus, grata festinalipne regrediens, ante Pominuni lanlibus conlicescens[, oculalaa sibi tribui copiam
    se prostrava in facien. Magna viri fides, inagnaque clarilaiis magis ac magis postularet, ad Chrislum
    prudentia, qui sub unius qualitatis effeelu gemina venire jussus, aliena manu perrexit, et voli compos
    lu'u devolione officium : fides, quod ob hoc se mon- acccpli, nullo fullus duce rediit. 0 confideniiaavir-
    datura credidit, quia rogavit. Prudentia, quod sa- tus infractaa, quam violente- itnpeiras, qua; oplatis,
    cerdotibus se jussus oslendere , Jesum nmtoit ado- et assiduis ex corde precibus congregatis tamquam
    rare Quis edili, nisi Dominus Christus, pontifex debitum exigis, qua posiulas % sic mereris ! Quid-
    pontificum, sacerdos saccrdotum, gemini libaminis fi qujd enim prò qualilaie diffìcile res durior abnega-
    auclor, et conditor, cujus secundum ordinem Mel- rli, soto volis simplicibtis, el honeslis oratili fre-
    chisedech inuicra, quaaprò nobis obiulil crucifixus, quens oblinet supplicantis, non quod aliquid Deo
    sui corporis consanguiiijtate offeruiitur, triliceaa difficile, sed quod magnitudo causa; sii hnmaniius
    semeitlis cibqs suavis, et amoanaavilis potus ama- desperare, sicut ille nociurnQ sileniio, qui panes
    bilis? sibi diuiinus neganle posiulans ab amico, qua; jure
    Cum Thimaa filius juxla yjani fraudatus tornine chariiaiis raercre non validi, auxilio juslus impor-
    resideret, qua Chrislum cognoverat iransmeare, lunitatis extorsit h..
    crebroque vociferans cura clamore, nec populis ve- Samaritana quoque Dominus locapraateriens, hu-
    SCIIOLIA.
    ob vilitaiem hujus alienigenm cum cmferi essentJu- C 212. Vi|(..1 petivit; caateri peiissd.
    dmi. Arnlzenius dil'ficultads nebulas removéri ail, si 214. Palpante manu , scilicel accessit palpante
    uia;consirualur cura conversus tramite, ut hic sensus manu, a lienlas,dicunt Dispaili.
    sit, Statini ut redux fuil, slernilur pronus ad lei-ram. 215. Tom, 1, 2, docenteconlra prosam, ait Arn-
    Nodum in scirpo qua'runt, vix unus valet unus tan- lzenius ; conlra nielrum edam, addere debtiii. Ex
    tum. Cicero |. su, Famil. ep. 4, a ined., Dolatella . Aldo hic error io alios permanavit ; sed Aldus in
    valle vilaperabatur, quod libi tam cito succederei; Erralis subslituit ducente. Arnlz., o quam; non pali-
    cmnvix dumlrigiuta dies in Syria fuisses. Terentius tur lex metri. Fabr., et quaedam aliae ediiiones,
    Pbwni- ìv, 2, ì' : Vix dum dimidium dixeram, intel- quum prò quam minus recto.
    lexerat. De varia significaiione verbi redux videri 216. Uri) , Rom., Meus, Ang., negaret; ila fuit in
    polest index Dracontfi. Reg. I, sed emendaium fuit per negarit cum glossa
    203. Vet. 1,2, vera ; emenda vero: Christus enim velaverit. In Ot. 1 duhiuin, an negavit, an negarit exa-
    esl verus sacerdos, ut ex seqneniibus patet. ratum fuerit. Communis, probique tedio esl negarit.
    207. Gemini litaminis, quia sicul Melchiscdech pa- Verba res dura redolent Virgilium i JEn. 207 : Res
    nem et vinum oblulit, ita Jesus Christus corpus duro, et regni novilas me lalia cogunt.
    suum, etsanguinem sub specie panis, et vini obtu- 218. Rom. De ilio, qui pelili panem ab amico. An-
    lil, sacerdos secundum ordinem Metchisedech. tiquiores nostri codices Reg. 1,2, Oli. 1, Vat. 2,
    209. Reg. 1, 2, Olt. l,Yat. 2, Ang., Alb., schedai Unanimum; alii Unanimem.Eodem modo edili va-
    Poelm., Parrh. fructus segetis,et : alii cum plerisque ria ut.
    edilis segetis fructus, et, quod furiasse ab iinperiiis P, 219. Parili., schedai Poelm. inverso ordine clau-
    librariis factum, ut ultima in segetis positione pro- sis foribns. Nox a poelis dicilur opaca , hoc est, obs-
    iucalur : frustra, nam io fructus segetis, et ratione cura : hinc opaca silentia noclis.
    -Mestinepostrema vocis segetis produci polest, et in 220. Reg. 1, Obnexoque, ex quo factum Obnixo-
    alia leciione fructus, (-.eteadem est diflicultas, siqui- que cum glossa, resistente amico ; rursus correclum
    dem ultima in fructus etiam numeri pluralis a Se- Obnixeque.In Oti. 1, aliud videlur fuisse ; sed ea-
    dulio compi sobat. Meliores codices habenl fructus dem prima manus apposuil Obnixeque.Reg. 5, con-
    segetis, et gaudio
    1 vilis, quod et planius est. Cur vi- fidensque, quod ex Aldo fortasse siimptum est ; sed
    nili)) dicami gaudia vitis, vide noi. ad Dracont i, in Aldo nexus liiierarum indicai confidenlerque: id
    172, Munera Imlilim,etc. sensus el melrum postularti. Pro neganti male Parli.
    210. Rom. De caco filio Timmi. — Arnlz. Dum ; itegavil. In Rom. fuit etiam negavit, sed correclio
    alii Cam. addila esl neganti,
    211. Male ed. Lips. prmteriter; nam prmter signi- 2i2. Reg. 1, De muliere Samaritana. Rom. Ubi
    ficai mo'ium, propler slalom in loco. Nec melius Al- Dominusvenil ad puteum. Meus, Poscil aquam, ut del
    dus prope iler ; nam id metro repugnat. eam.
    a In Gadandio invento gua quod postulas, sic me- b Mendosus vetus codex exlorsi prò extorsit, et
    reris ; in anliquis Bibliolhecis Patrum qua postulas, paulo post adorem prò ardorem, quod a Jureto no-
    sic mereris, Malim qua postulans, sic mereris. laium.
    693 CARMENPASCHALE. LIB. IV. 694
    Humanam flagrarne stlim collegerat aasiu, A 255 Erraniem populum raonitis convenit amicis,
    Foiisque perennis atiuae, modicam desiderat Ecce tiahebaiur, magna stipante caterva,
    [undam, Turpis adulterii mulier lapidanda reatu,
    225 Ut Liberei, qu=icorpus erai; tunc accola genlis Quam Pharissea manus placido sub judice
    Stans mulier, parvum puteo quaa traxerat hau- [sistens,
    [slum, Cum damnare parai, plus liberal : omnibus illis
    Cura dare cunctalur perituraa munera lymphaa, 240 Nam simul e lurbis proprio sine crimine nullus
    Agnoscens propriam numeroso conjuge vitam, Accusaior erat, saxum qui missile primus
    Orai, inexiiausii tribù! sibi dona fluenti, Sumere, obscoanaaferiens contagia moachae
    250 Aternam positura sitim, qua nemo carere 301 Nec poterat quisquam festucam veliere
    . Dignus erit, Domini nisi mersus gurgite Christi, [parvam
    300 Percipiat placidas anima;, |non corporis, Ex oculo alterius, proprio qui lumine grandem
    [ undas. 245 Sciret inesse trabem. Profugus sic die reces-
    Dumquesui media residens lesiudine templi, si
    Ore tonans patrio, direcli ad pervia^callis Impetus, el clemens donat sententia culpara,
    OPUS PASCHALE.
    manaasitis ardorem die collegerat aastuanie, fons- B Dumque hujus tonans ore salvator sacri moanibus
    que jugiter pervius, et perennis aquaa semper irri- residerei in templi, populum miseralus errantera,
    guus, undam desiderabat exiguam, qua'materiem in rectum tramite)) amica viiaa a monilione conver-
    gerebai corporis epolandam. Hic mulier illius regio- tens, ecce ducebaiur abstracta coetu magna; mulii-
    nis indigena, qua; profundo ladces liauriebat e pu- tudinis pneceps adultera ad eum deformis, legilima;
    teo, modica; cunclatur munus aquaa iribuere, eo» consuetudinis insidino lapidimi jactibus obruenda.
    gnoscens voce prophetica numeroso, vel alieno de Quam pio judici saavus accusaniium furor ingessit,
    conjuge sui criiiìinis viiani, immorlalia sibi Domi- damnare cupiens, liberavit. Nam conditione propo-
    num fluenta largiri orat, quorum numquam defi- sila ut pudendi sceleris auctor existeret, quisceleris
    ciente substanlia, sitis defieerei abolenda, ignorans nihil haberet, nullus suo judicio purus invenlus est,
    prorsus, ac nesciens, nullum tanto munere potitu- qui ferirei impuram. Nec enim ex alierius oculo
    rum, nisi qui gurgile Jesu Christi submersus, undis festucam quis audebat evellere, cura trabem sciret
    spiritalibus, anima fuerit, non corpore saliatus. in proprio permanere. Mox igilur totum rapidaa se-
    SCHOLIA.
    225. Vat. 2, Humana : corrige Humanam. Arnlz. G Dumque. Reg. 2., Oli. 1, media residens : alii residens
    conceperai,quaeglossa est in Alm, ad collegerat. Hein- media. Yat. 1, residens medii. Virgilius vero, ex quo
    sius ad Ovìd., 1. v, Met. vers. 446, citat Immensam Sedulius proficit, 1. i ^Eneid. vers. 509, Media testu-
    prò Humanam, et Arisi, sacr. cap. 20, coniraxerat dine templi. Videndus ad h. 1. Scrvius, quem Isido-
    prò collegerat. Veruni haac saape scriploribus exci- rus xv Orig. 8, describil, non ut suo nomine vendi-
    dunt, rem ipsam polius, quam verba attendenlibus; te! , qua; Servio debet, ut ait Arntzenius, sed quia
    224. Vat. 2, Fons perennis: corrige ex lege Pcdia, opus ipsum Isidori est ceulonariura.
    Fonsque perennis. 256. Ecce trahetaiur, ex Virgilio i JEn. 405. Magna
    225. Fere omnes nostri mss. cum Lips., ed. Aid. stipante caterva, ex eodem ìv JÉn. 509.
    qua corpus erat, quod prosa confirmat. Alm., Vet. 258. Scheda; Poelm. Quum prò Quam bono aliquo
    1, 2, Mon., Col. quia corpus eroi. Ila fuit in Reg. 1, senso, si v. seq. legatur Condemnare.
    sed ex quìa factum est qua. Parrh. qui corpus erat. In 259. Fabr. et quaedam alito editiones Dum dam-
    schedis Poelm. varia; hae erant lectiones, Al. quia, nare parai, Reg. 1, Cumdamnare paref, ex quo facilini
    al. qui, al. qua corpus alai : hanc ultimarti Arnlzenius Condemnare parat, mi edam exhibent Ott. 1, Uri).,
    non inepl.im censet. Ea exstat in meo codice, ad Ang-, Rom., el alii mss. apud Ariiizeniuni, et sche-
    cujus marg. diversa scriptura indicatur qua corpus dasPoelmanni cum ediiione Parrhasii. Rursus in Reg.
    erat. Glossa hujus in Reg. 1, esl qua-de qua parte. 1 prò d. s. indicauir lecito coiiinninis, Cum damnare
    Ad verbum accola, noia! Nebrissensis, Quid, si leejas parai, ulti cum sumilur prò dum. In Vat. 1 fortasse
    incoia? Revera accola, et incola io eo differuni, quod fuil Condemnare, nunc est Cum damnare parat. In
    accola esl, qui juxta, vel circa locum aliquera habi- Reg. 1 ex illis factum est ille cuin glossa Index Cini-
    tat, incoia, tuii in aliquo loco habitat. Sed cura Se- D slus : iierum prò d. s. illis , Parrhasius inlerpungit
    dulius dicataccola non urbis, sed gentis, fortasse plus liberat omnibus illis.—Nam\siinul. Aid. plus lite-
    apttos vocabtilum huic loco esl accola, quam incoia. rat, omnibus illis.—Nam simul. At omnibus illis con-
    226. Reg.l 6austus,quod factumvidelur ex haustum: juiigeudum esl cuin lurbis.
    sensus sic erit parvum hauslus, quasi 'parum hausius-. 2i0. Meus, ea:: alii, e.
    Communis scriptura hauslum non male procedit. 242. Meus fugiens: retineo feriens , quod Prosa
    228. Wopkensius mallet parvam ( forte pravam ) confirmat. Contagia machm, li., e, moacham conta-
    prò propriam, sive etiam culpam, vel noxani prò t'i- giosara, ul siuiilia mulia Sedulius adhibet.
    tam, retenlo lune propriam. Vita sic absolme intelli- 245. Fabr., et pauci alii editi cum prosa evellere,
    gilur aliquando. vitaa ratio, bona, vel mala, quod ex quod Meus innuit in evelere. Plerique, veliere, Alm.,
    adjunctis determinarne peliere.
    252. Ott. 2, Meus Prmcipiat : alii melius Percipiat. 244. Meus, Rom., Parrh. qui in. lumine, ita eliam
    Oli. 2, placidasque anima;: abund.it conjunctio que. Urb., sed mendose limine prò lumine. Plerique orait-
    255. Reg. 1, De muliere in adulterio deprehensa. tunt in,
    Meus, Mulier atsolvilur adullerii reatu. Cani., Arnlz., 2i6. Sententia cleganter adhibetur prò judice
    Urb., Rom., Meus, ed. Lips., Aid. Cumque: plerique eam ferente, quod mullis exemplis polest confirmari.
    a Perperam vetus c.odext'ita prò vitm, et mox qui ferrei in puram prò qui ferirei impuram.
    695 C0EL1I SEDULII 696
    Jam non peccai)di sub conditioiie solulam. A Membra operis, natale lulum per clauslra ge-
    Nam vomitum quicumque suum canis ore re- [narum
    [lambit, Illiniens , hominem veleri de semine supplet.
    Nec veterem studel hic veniam, nec habere fu- Nec visum lamen ante capii, quam voce ju-
    [turam, [benlis
    250 Hujus damna tenens, hujus compendia perdens. Accepla Domini, Siloam venisse! ad undam,
    Inde means, genitum cerni!considere caccimi, 260 Et consanguinei folus medicamine limi,
    Qui male praegnanlis delapsus venire parentis, Pura oculos fovisset aqua ; mox ergo gemellai
    302 Li lucem sine luce ruit. Tunc sanguinis 303 Yuldbus effulgent acies, tandemque me-
    [ille [ rentur
    Conditor Immani, mundique orientis origo, Ignotum spedare diem. Cognoscile, cuncti,
    255 Imperfecta diu proprii non passus haberi Mystica quid doceant animos miraeula nostros.
    OPUS PASCHALE.
    dilionis incendiura conscientiaa fuit immundilie B lor, atque perfeclor, oris sui fabricam non passus
    restinctum, omnisque tacile a confiiendo reus in- manere minus impleiam, speculari deficiente male-
    venius est accusator. Tunc clemens Domini, iniiis- ria, lulum c, naturale scilicet insirunienlum, gena-
    que sententia manifesti crimtois moachamnon judi- rum clausiris illiniens, quod in honiine minus esse
    cans absnlvit, sed miserans non punivit, reversuram conspexerat, de veleri bonus opifex caemenlo sup-
    scilicet ad poanam, si reverterdur ad cutpam. Nani plevit. Nec prius tamen illesumpsitaspectura, quam
    quisquis canino ritu b illuvies, quas evonimi, appe- Domini praeceplis admonilus, Siloaa salubrem ve-
    tit, et relambit, nec veterem siudet habere veniam, nisset ad laticem, el lulus d consanguìnei medica-
    nec futuram, hujus lucra deperdens, quam inaniler mento jam limi, unda oculos lavisset infusa. Mox
    acquisivit, illius damna sentiens, ad quam pervenire itaque sanis ex vuliibus acies gemella; fulserunt tan-
    non meruit. dem, dignae conspicere, quem prorsus ignolum ha-
    Hac etiam Dominus e regione discedens, caecum buere primilus diem. Omnes igitur haacspiritualiler
    conspicil naturalem, qui misera; matris ex utero legentes oporiet advertere, quid mystica doceant
    lapsus ipse miserior, in lucem sine luce pervenit. hujus facli miraeula. Caaca sumus enim proles fe-
    Tunc Immani sator ille principii, mundique condi- libus Eva; creali miserrima;, per tenebras genuina;

    .SCHOLIA.
    247. Meus salutem, quod aliquo pacto explicari C 255. Reg., 1, habere, supra melius haberi cum
    polest : sed communis, et vera lectio est solulam. caeleris.
    248. Relambo auclorem Sedulio antiiuiorem for- 256. Meus corrupte per clausta, ex quo suspicari
    tasse non habet. Canis ore esl ad morem canis , ul aliquis possit per clausa genarum, h. e., per clausas
    explicat Nebrissensis. genas. Evangelista ait,' Linìvit lulum super oculos
    250. Cani, damna ferens : alii damna tenens, sed ejus, quod arguit receplain lectionem veram esse.
    in Reg. 1, prò tenens aliud fuit. Plerique perdens, Natale lulum, ut vers. 260, consanguineuslimus.
    aut ita dare, aut in compendio liiterarum. Parrh., 25:*. Parrh., schedae Poelm. moitentis ; nervosius
    scheda; Poelm. perdit. Barlhius cum suo ms. opti- est jubeiilis cura prosa, el aliis.
    mum judicat pendens, invita prosa. Urb. corrupie 259. Arnlz., Siloe, cui favel prosa. Bona eliam esl
    compendia lenens. communis lectio , ut terra Asia, humus Grada. Vox
    251. Meus, Videi emeus natus. Parrh. consistere: accepta est vox audila. Aliquando expriroilur auri-
    verius est considereex Joann. e ix, v. 8, Nonne hic bus accipere prò audire.
    esl, qui sedebal, el mendicabat? 260. Reg. 2, Nam cum sanguinei : sed glossa esl
    252. Reg. 2, Ang., Ott. 1, Meus, Parrh., et mudi prò consanguìnei, scilicet Namque homoex limo for-
    edili delapsus: alii nostri mss., codd. Btirm., Arntz., malus, eie Oli. 1, Meus tolus pmfolus, fonasse quia
    et plurima; ediiiones dilapsus. Arnlzenius tuelur illieo v. seq. recurrit fovisset. Legi hic posset lotus ,
    delapsus. Delabi de ventre parentis eleganler dicilur, aut polius v. seq. lavisset, ut nunc dicam.
    ut cadere de maire, prò egredi ex utero matris. il/afe 261. Arnlz., Aug., lavisset, quod coujecerat Bur-
    delapsus, quia caacus natus est. mannus , ea probabili ratione diictus , quam modo
    255. Sanguinis, nempe generis. Virgilius ecl. vm, D todicabam ad v.- praac. Codex Alni., gemellis : lege
    vers. 45, Nec nostri generis puerum, nec sanguinis gemella.
    edunt. 262. Pro merenlur Arnlz. videntur : repugnant alii
    254. Rom. conlra metrum, mundi quoque orientis. et prosa.

    «In vet. cod. est confitenda, et, ut videbatur c Alii luto, alii tutu, Gallandius lutimi : quem la-
    scriptura, lacitecte : ex quo Juretus reposuil tacitate men fugit annolalio Jureli , qui cum vel. cod. legit
    confi'.endo,quia Sedulius hujusniodi vocibus dele- lutti, ei mone ita legendum prò luto, more antiquo,
    ctalur. Teneo scripturam, quae in nonnullis biblio- ut laura prò lauro, et pleraque alia. Retinendum la-
    thecis Palrum reperilur, tacite. Paulo arile in ple- men est cum Gallandio lulum : eodem enim modo in
    risque editis est immundilie, sed in bibliotheca Pa- Carmine loquitur Sedulius. Male passim distingiiitur
    lrum Parisiensis 1589, immunditia; ubi eliam est haec periodus, nimirum impleiam speculari, deficiente
    fugit prii fuit. materia. Longe melius est impleiam , speculari defi-
    b In plerisque bìbliothecis Palrum corrupte camini ciente materia.
    ritus prò canino ritu. Sententia est ex epist. n Peiri, d Pro unus Gallandius legendum putat folus. Re-
    cap. II, v. 22. posui lavisset prò Imbuisse!.
    697 CARMENPASCHALE. LIB. IV. 698
    265 Caccasumus proles misera; de fetibus Evae, A Fiebat et Omnipotens, sed corpore, non deitate,
    Porlantes longo nalas errore tenebras. Exanimesque artus illa prò parte dolebat,
    Sed dignante Deo mortalem sumere formam Qua morilurus erat, lacrymisque implevit ami-
    Tegmiuis Immani, facla est ex virgine nobis [cum,
    Terra salularis, quae foniibus abluia sacris, Majestale Deum. Quid credere, Manha, mo-
    270 Clara renascenlis reserat spiramina lucis. [ raris ?
    Beihauiaaquesolum repetens inlrarat, ibique 280 Qnidve, Maria, gemis ? Chrislum dubiialis, an
    304 Lazarus occidua tumulaius sorte jacebat [unum
    Jam quarto sine luce die, claususque sepulcri 305 Possit ab infernis horainera revocare ca-
    Marmore, corruptum labo exhalabat odorem. [vernis,
    275 Flebaut germanaa,flebal populalio praaseus , Qui dabit, innumeras post tonerà surgere turbas?
    OPUS PASCHALE.
    caliginis longis erroribus incedentes. Sed postquam turba consistens, flevit et ipse simul Omnipotens,
    Deus habere dignatus est bumanaa a carnis effigiem, non deitate, sed corpore, qui frigends arlus exani-
    data nobis est terra salularis ex virgine, quae fonii- mes, qua parte morilurus fuerat, addolebat. Impen-
    bus sacri lavala baplismalis, renascenlibus apernit n dit namque lacrymas, ut amicus, oslendit gloriam
    lumini claritaiis. sua; majesialis, ut Deus. Quid adhuc, Manha, non
    Bethàdam deinde solilis gressibus dementer ad- credis? et tu, Maria, quid ingemis, quaa Christiini du-
    veneral. Ibi Lazarus fiumana finem conditiooe sor- bia trepidatione cunciamini, an unum possii ab in-
    litus, sepulcrali sub lapide quarlaa b jacebai lucis feris hominem suscitare, qui tolius mundi turbas
    cursujam felidus. Cujus ad tumulum Domino ve- innumeras rediviva l'acid animatione resorgere.
    niente, colleda; flebant pio luclu germanaa. Flebal Igilur Dominus ul imperiosa; vocis jussu mirabili ex-
    SCHOLIA.
    2bo. Parrh. de fmcibus. Ult. "Zde fleiibus. Urb., bus inbmi rovi populalio stimebatur, ut ex Glossano
    Meus defectibus: retine cum plerisque de felibus. Dncangii liquet. Pro direpiinne, seu praadatione ve-
    266. Portare tenebras, ut portare peccatimi, salu- teres Latini popnlationemusiirpabanl.
    tem, etc. 277. Reg. 1, Oli. 1, Exanimosque non male : in
    268. Plerique nostri mss. cum mullis edilis ex vir- ulroque lamen correclum esl Exanimesque.
    gine: ila eliam Aldus, cui Arnlzenius male alfingit 278. Plerique vulgati lacrymisque. Mss. nostri ,
    de. Meuscum Fabr., ei aliis vulgalis de virgine. Oli. Arntz., Parrh., Aid. lacrymis sine que. Cod. Riirm..
    2 ex virginevobis. Reg. 5, Olt. 2, Aid., Parrh., scheda; Poelm. impio-
    269. Meus mendose' fclitus prò foniibus. Reg. 1, tai : meliores nostri codd. implevit. Cani, lacrymis
    5, Valt. 1, 2, Oli. 2, Urb.. Rom., Alb., Meus, Lips., complevit.Alibi dicium de hac phrasi implevit ami-
    Alni, attuta: ila etiam Parrh., Aid., et alii edili. In ri, cum oro implevit parles amici.
    Reg. 2 otlita, sed prius fuit attuta : in Oli. 1 abitila, 280. Reg. 1, Meus obscure, Parrh., Edimb., et
    et prò d. s. luta sacratis recentiori manu, quae for- quaedamaliai editiones Chrislus, dubiialis, quod cla-
    tasse ad r.itionem metri corrigere voluit sed fonie riorem sensum efficit cum seq. Possii. Oli. 1, Chrislo,
    ablula sacrato. Ang. oblila, Vet. 1,2, Mon., el alii sed factum Chrislum, quae magis recepta esl scriplu-
    quidam volgali oblila, quod buie loco panini conve- ra : eainqne cum seq. Possit similibus exemplis lue-
    nit. Retineamus ergo ablula, correpia secunda conlra tur Wopkensius, ul Gellii I. VII,e, 12 : Etmine quis-
    morem anliquiorum. Sic apud Priideutiuni liymn. v quam dutilet, quin idem feceril. Attori eliam locum
    Per. vers. 562, multi legniliMortislavacriselutam,qmi Juvenci ex I. ìv, vers. 468 : Respondit Petrus : Cun-
    tamen loco cum praasianlissiuiismss. reiinui erutam. dos si cr.dere fas esl. — Quod tua labenles possimi
    Auctor incerlus de Bedani baplismo : Et nunc morli- prmeepta negare, — Sed meo non umquum muliitit
    ficis eluta sordibus. peclora casus. Veruni hic locus, ut tunc dixi, exponi
    270. Wopkensius lentabat Claustireiiusccnlìresemi ila potesi, ul cuncios sii ateusativus verbi mutabii.
    spiramina luci. Sed lectionem vulgalain retine, et Pr.Tluli tamen Cimeli, si credere fas est, eie Ut au-
    praegnandi senso explicat. reserendo reddit, efficit lem Sedulius hoc loco seripsisse videatur Clirisium
    darà. Totus hic locus conlercndus esl cum alio si- dubiialis, prader exenipliriiini voterum fidem, facil
    mili Prudenlii Apotli. v. 692 sequ. edam prosa, quaeeanidem plirasim rettoci.
    271. Meus Lazarttm suscitai. Fabr., Bibl. Lugd., 281. Reg. t, Urb., Alb., Rom. Posse ab infernis :
    Betliania-inde solum. Rom., Tom. 5, conlra metruin non patitur nielrum, nisi Inaurai admilt.is, aul legas
    Beihanim solum. In Rom. mendtnn est ubique prò Posse ea; infernis. Tunc syntaxis erit, an dubitali;,
    ibique, quod alii mss., sensus et prosa esigimi. D Chrislum posse eie In Vai. I eliam crai Posse, seti
    274. Arnlz. exhalaral odorem : reliqui exhalabat. correclum est per Possii. Cant. inferni, quod quam-
    275. P.irrhasius in Emendaiis, sive Addendis ob- vis in Sedulio subsiantive ferri possii, lamen prat-
    servat, quibusdam piacere populus quoque prasens. ferentla est lecito coniinunis infernis. Pro cavernis
    In coti. Arnlz. glossator id prò d. script, posuii. In Parili, legit catervis, qi.od rejiciendura.
    Reg. 2 tiime est populalio prima velcri manti : sed 282. In Res- 1 supra dabit videlur diversa scri-
    aliud prius scriptum videlur. Glossa in Cant. esl po- plura facit. Wopkensius poluisse scribi ait innnme-
    pulalio— multiludo populi, in Reg. 1 turba civitalis. ris . . . lurbis, sed receptam leciionen? uominiquo-
    Nebrissensis exponil populus. Ab hac signilicaiione que esse confirmat. Ms. Arnlz. formai prò turbas,
    vocaboli populalio Hispanum nomen est poblacion. prò d. s. lurmns, quod exhibent schedai Poelm.,
    Pro coatti populi, prò villa, et parodila ab scriptori- Reg. 5, Aldus.
    * Yctiis codex Immani: Juretus restituii humanm: b Male vetus codex quarta prò quarim, et infra
    qui etiam notai, solere auclorem, cum de Christi frigenlis corlus exanìines. Conjiciebat Juretus corpus
    corpore loquitur, effigiemcorporis dicere. Accipil au- exanime, sed pndulii artus exanimes ex Carmine :
    tem Sedulius effigiemprò vero corpore, ut ex tota Exanimesqueartus, eie.,
    oralionis serie et in hoc, et aliis in locis perspicilur.
    699 COELII'SEDULII 700
    Ergo ubi clamaiitis Domini sondi tuba, dicens ; A Monstraret se rite Deum, non curribus aids,
    Lazare, perg« foras ; magno concussa pavere Qui pompa; mortalis honor, rapidisquequadrigis
    285 Tartara dissiliunt : èrebi paluere recessus, Pulvereum sulcavit iter, nec terga fremenlis
    Exlremuil lelhale chaos, morlisque profundae 295 Ardua pressil equi,phaleris qui pictus, et ostro,
    Lex perd) atque anima proprias repetente me- Ora cruentatimi mandentia conculit aurum.
    [dullas, Sed lenlo polius gestamine vilis aselli
    Cprnjiur ante oculos vivens astare cadaver. 307 'Beclori suffecil honos, levisque ungula
    308 Poslque sepulcralem tamquam recrealus [cujus,
    [honorem, Ut (anlo sessore decus mirabile porlans,
    290 Ipse sibi moriens el posthumus exstai, et haares. 500 Nobilior sub fasce foret, non illius impar,
    Ulque, caduca vagìcontemnens culmina spedi, Qui patuloChrislum licetin praesepe jacenlem
    OPUS PASCHALE.
    clamans a, Lazare, prodi forasi magna repente for- leranens, Dominum sese celsissimum magis humili-
    midine tartara paluere concussa, inferni penetrale tate monstraret, non altis curribus, qui pompae
    contremuit, lelhale chaos expavit, et lex profundo mortalis honor c oslenditur, quadrijuga celeriiale
    morlis abscessu, animaque sui corporis ilerum T. subveclus, iter explicuit orbila sulcanle pulvereum,
    membris infusa, ruplo monumenti tuiamìne, vivum nec ardua frementis equi terga compressit, qui pha-
    cemilur cadaver aslare : poslque justa solemnia, leris, et ostro conspicuus ora conculii inquieta, spu-
    post impleiam funeris sepuliuram, tamquam.fuerii mosum cruenti pondusaurì mandentia : sed vìlissimi
    denuo editus, et creatus, ipse sibi moriens el post- lento potius aselli gestamine Domino fuil honos ille
    humus exslitit, et supersles abscessii. sufficiens. Cujus ungula non pretto magna, sed me-
    b
    Utque Dominus, saecularls ambìlus caduca con- rito lanti sessoris dardi sub fasee nobilior, non it-
    SCHOLIA.
    285. Tartara Cellarius, Grunerus, et Arnlzenius ut arbitrar, in conlexluni irrepsit.
    de sepolcro accipinnl, ul landen negenl, Chiistinti 294. Frementis ; sic Virgilius i Georg, v. 12, Fre
    ad inferos descendisse. Quis tara violentarti inter- mentem — Fudit equum.
    preiaiionem atquo animo ferat? Ilerum haede re libr. 296. Mss. Cani., Lips,, Ang., Alb., Reg. 1, 2,
    seq. redibit senno. Yat. 1, Ott. 1 , Urb. Ora crueiuatum mandentia con-
    286. Burnì., Arnlz., Reg. 1, 2, 5, Ollob. 1, Meus, culit aurum, dissendeme primum Wopkeraio.detode
    Aid- Exlremuil. Rom., Urb., ed. Lips. Extimuit, consentente in secundis curis. Redissime enim di-
    qua; esl glossa in Reg. 1. Alii cum Parrh., Et tre- cilur, equino concuiere ora mandentia aurum cruen-
    muli. In Vat. 2, deest indiani hujus versus, et finis tatimi. In ms. Arnlz. secunda scriptura erat Ori e.
    praecedentis. Pro verbo extremisco.citalpr edam Mif C ( inalidenti conculii a. , quam Aldo quoque affingit
    nucius Felix cap. 28, sed apud hunc eliam alii va- Arittzepius : sed in Aldo clarum est Ore, ncque stat
    riali!, el l.egnhl coniremìscuni. Scriptores saliera in- versus cum Ori. Cuna Aldo facilini Ore . . . man-
    fimi aevi verbum exlremi.scousurpasse, ex Hispanq denti.Vat. 2, Reg. 5, Parrhasius, Plures veieres. edi-
    etiremecerse satisfare arguitile tiones, ut Yet. 1, 2, Fabr., Mon., Lips. Ore . .
    287. Burmannus conjiciebat primas prò proprias,, mmidendo, quod Oli. 2 exhibel. Pro conculii perpe-
    Verum scriptores SedqUi aequales, el aliquatilo anti- rain Bibl. Lugd. concoqnil, ul vel ex Virgilio—disces
    quiores passim adhibeiii proprius prò suus. Vide su- 1. ìv JEU. v. 154, Ostroque insignis, et auro Slot
    pra v. 201, h, I., et noi. ad Juvene 1, m, v. 505, sonipes, ac frena fcrox spumando maniit. Scripturam
    uhi. veteres'poelas ita loculos indicavi. Val. 2, re- rpcepiam prosa quoque confirmat.
    pelle, quod videlur fuisse in Val. 1, ubi nunc est 298. Cur levis ungula , si lardus asellus ? Re-
    repelenle, el glossa subito prò repente. In Reg. 1, et spondet Nebrissensis, levis poni prò vilis. Ita eliam
    Olt. 1 ex repente facilini fuit repetente. Urb. cor- prosa.
    rupte repete. Posset aliquo sensu expltoari, et de-: 500. Wopkensius mallei Mobiliar : sed aptius est
    fendi repente a verbo repo adivo cura accusativo Nobilior, cujus glossa in Reg. 1, Nobilior omnibus
    sed dubbiti) non esl, quii) vera sii scriptura repe- equìs. Hoc ipsum suadel prosa. Ed. Lips., schedai
    lenle. Poeto)., et ed. ejusdem Poelm. ad marg. non vi-
    289. Fabr., et nonnulli alii editi landeni : reliqui lìor ilio : melius calieri nonillius impar. Ad verbum
    cum prosa tamquam : in Reg. 1, pfo d. s. tandem. fasce Burraannus margini sua; editionis ascripserat
    2&Ì, Meus Triumphabai Dominus. PoeIni. Chrislus p. ex Virgilio ni Georg. 547, Injuslo sub fasee viam
    asina insjdens Jerusalein ingreditui: Arplz. mundi cum 1 carpii. Nimirum fascis prò quovis onere poni-
    prò smeli ex aliqua glossa. Scriptores Christian"!pas- mi : quoti notavit etiam Nebrissensis.
    sim smelimi et sm.cu.luniprò mundo,, rebusque muii- 501. De voce presepe in auferendi casu dixi ad
    danis usurparti. 1. II, v. 62. Nebrissensis voldir.t, hic legi putula, ut
    292. Arnlzenius tributo coditi Cani., et edd. Aid., prmsepe sit a prmsepis.prasepk feuiinjiigencris. Cel-
    Bas., aliisque Monstrare prò Monstraret. Veruni Al- larius noia!, multos ex Patribus dicluin de bove, et
    dus mihi exhibel Monstraret : neque alterimi susiir asino Isaiah i, 5, ad praesepe Christi pio errore tra-
    neri polest. Rom. cunitus : retine curribus. xisse Sed quis Ceilarium docui.i, errorem esse opi-
    295, Val. 2, Reg. 5, Aid. Qui pompa est mortalis : lìionem, quara ipse piam, et a multis Patribus Ira-
    melius abest verbum substantivura, quod exglossa, dìiani fatetur?
    « Sensus videtur postulare exclamat. Vulgati om- e Facile se mihi probat conjeclura Gallandii, qui
    nes referunl exclamans. Paulo post Gallandius cor- ex Carmine reposuit honor, cum edili haherent qui
    rexit et lex profonda mortis abscessit, al. ea; pro- pompa mortalis amor. Paulo post in nonnullis vulga-
    fundo morlis abscessu. Editi coiistanier e! lex pro- lis hastamine, et hestamine mendum esl prò gesta-
    fundo morlis abscessu. mine.
    h Male vetus codex caduce contemnensprò caduca.
    70! CARMENPASCHALE. LIB. IV. 702
    308 Agnovit tamen esse Deum. Plebs omnis A 505 Talisin orbe fuil?cui palmis compia, velumquam
    [adorajis Frondibus arboreis landem coalesdbus hymnis
    In solido molles subjecit tramite vesies. Obvia lurbadedit? Dominonisi cumPatreChristo.
    309 .Diede, gentiles populi, cui gloria regi Qui regit aatbereumprinceps in principe regnum.
    OPUS PASCHALE.
    lius impar, qui modico Chrislum quamvis cerneret cui palniis, ac frondibus frequentis umquam turbai
    in praesepi, Dominum esse cognovit, hujus gralia piena feslivilas oceurrit modulans hymnis coalesd-
    nituit subjugalis, cui mediani gradienti per semilam bus canlilenam ? nisi Domino Jesu Christo, qui si-
    plebs omnis subdidit veslimenla. Dicite, ctincti dcreum cura Patre moderai imperium princeps in
    nunc populi, qui gendlibus hactenus subjaceiis er- principe sempiterno.
    roribus, cui gloria fuerit simiiis aliquando regnanti?
    [SCHPLIA.
    (Inter anaglupha vitrea Musaci Borgiani vetus ex- B gaiis : adeoque e Basilidianorum schola per bovem
    stai imago qua praesepe Salvaloris cum bove et jn gemma Osirim, sive Apip, perasinum Deum Sa-
    asino repraasenlaiur. In sinistra parie, luna corni- baoth repraasentari. Non aufem cxplical cur Osiris,
    culaia suspicitur, S. Josephi, inferius sedeniis, au- ci Deus Sabaoih a Basiliriianis alligali fucilili ad
    reole?,iniminens; iti dexlra, stella e regione luna; praesepe Quoti vero constare ait, hisloriam de
    posila capili ptteri quasi per radium de centro pro- bove, et asino ad praesepe pueri Jesu non prius me-
    laium jungitur, S. Virgine subtus sedente, cui inoratam, quam ab alidore, quisquis ille fuerit, li-
    caput aureola, pedes autem fasciis more pnerpe- bri de Proniissiodbus, qui sacello v (loruit, id cer-
    rarum circunidantur. Debac ergo imagiitequamìnsua te falsuin est : nani ejus niemiiieruril non solum
    editione exprimi curavit doctissimus scholiasles Sedulius, qui sacculo v ineunte scripsit, sed el. Pru-
    quod sequilur edisserit. EDIT.) denlius loe cit., qui saciilo ìv clami!, et Mcrohau-
    In commentario ad byiiin. 11 Calhemerin. Pru- des, sive Claiidianus sub idem tempus. Quod aulem
    denlii imaginem vetustani ex anaglyphis vi[ri in Sedulius uobililaiem quamdam, ac velini arrogan-
    Museo Borgiano exbibui, qua pnesepe Salvaloris tiain asino, qui Chiistuni geslayit, làuto sessore
    cura bove, et asino repracsenlaiur : eam Rerum si sese jactanli ascribere videlur, indicatimi etiam id
    sin, ul sacrimi hoc pietalis Christiana»monumentimi esl a veteri anifice in cochlearj, cujus memini in
    contra noniiullorum Cavillo*defendain, ac vimli- noi. ad Juvencum I. in, v, 652.
    cem. Exslat Epistola P. D. Joaonis Andrea; Pa- 5lì2. Ollob. 2, Urli., tantum esse.
    terno Castello Casiiiaiis monachi, de veleri qua- 50"). Alni., Ang , ed. Poelm. ad marg., Jn solido
    dam gemma, posi Laciandi librnra Demori. Per- p cuin glossa in Alm. in duro. Eodem respidunl Reg.
    seo. Veneiis 1766. Gemma vetus ea est nosiraa ^ 1, Alb. el Meus,qui conjunctiin scribunt,Insoluto.
    siraillima ex antiquo vitro, Catanie in museo coano- In Reg. 1, d. s. esl Insolito, 1qua; communior est
    bii S. Nicolai de Arenis asservala. Paiernous au- lectio, neque inepta : sed allea videtur praafercnda,
    ctor episiolaa conlra cbirissimos viros Franciscum eamque recontiores prxferunt.
    Goriiim, el Franciscum Yictortoni conleudii, islitis- 505. Ott. 2, depravale Talis morie fuit. Pro vel um-
    raodigemnias adsiipersdiiosos.usus adhiliiias fuisse, quam. Meus, vel omnis, Parili., sphedaaPoelm. palmis
    a semiclirisiiauis, sive guosiicis ha-reticis cou- conip'aJuventus nullo coniniodo sensu.
    fìctas, e! inler famosas Abraxeas gemmas aiinume- SOG.'Oiiob.1, laudes, quod Arnlzenius cdidil. Ple-
    raudas. Quaanani autem tam abnorniis senienliaa rique nostri eira Parrli., Aid., Poelm. lauderà,
    arguiiienla proferì? Frequentissime, inquit, in 307. Aldus inierpmigildedil Domino?itisi cumPatre
    Abraxeis geminis hinc sol instar cujusdam stellai, Chrislo : non placet, ncque id voluit Sedulius in
    illinc luna coruiculaia insculpebalur, uti in gemina prosa.
    nostra etiam cernilur. Sed in gemma, cujus imagi- 508. Oli. 2, Meus, cod. Arntz. extra conlexlum in
    noni exhibeo, quis solem insciilpiura agnoscere au- ima pagina post vers. Qui regit exhibent hunc altom,
    deat, cum stella, t|uae repraasenlaiur, nullum solis Cui sanctus semper conregnat Spiritus mcjue. Eum
    indicium praeferai ? Praalerea cura Salvaloris prae- ignorimi,nostri meliores codices Reg. 1,2,5, Ang.,
    sepe cxprimalur, consenlaiieuiii maxime est, ut , Alb., Vali. 1,2, Oli. 1, Rom., Urb., iiecnon mss.
    luna collocelur ad indicaiidum noetis lenipns, quo Lips., Alni., Bandi, prosa Sedulii, edd. Parrh., Aid.,
    naius est Salvator, et stella, qua; Magosduxit ad et alia;. Sunt lamen nonnulla; veteres editiones, qua;
    praesepe. Renuitid credere Paternous : sed levi ne-'.D eum repraeseutaiil. Nonnulli vulgati prò conregnatba-
    gotio revinci potest vel ex ipso radio stella; ad ca- beli cui» regnai. In perveieri codice Taurinensi, a
    put pueri Jesu direcio, qui in gemma a Palernoo quo etiam abest versus Cui sanctus, claudittir liber bis
    «ri incisa non apparct, sed in nostra clare conspi- verbis : Explicìt l'iter m. Incipit liber quartus. Ego
    citur. Ur^-et Paternous, virgiuem Deiparain in Abundaniiushunc librum contuli. Simili modo mss.
    gemina ostendi in ledo decumbeutem, et fasciisa Reg. 1, 2, Vat, 1, Oli. 2, Explicìt liber ni. Incipit
    luinbis usque obligatain, quod perpelttaevirginità ti liber ìv. In Reg. 5, Miratitium divinorum liber Cellii
    ejus opponitur. Sed ut oiiiiltam, Icclum non videi Sedulii quartus incipit. Meus, Sedulii poetm liber m
    scatnnum , in quo Deipara sedei, cur ariilex chri- finii. Incipit quartus. Urb, Egregii Sedulii episcopide
    siianus Deiparam sic fasciis involuiara more aliai uni miraculis, atque.mirabilibussignis Domini, el Salvato-
    puerperatuiu ex|iriiuere non poiuerii, vel ob arcani ris nostri Jesu Christi liber terlius explicìt. Ejusdem
    disciplinam, quod Victurius puiat, vel ut clarius de piissimo passione Domini nostri Jesu Christi, atque
    pueri in praesepijacentis mai rem indicarci ? Lepi- ejus resurreclione, manifestalioneque, seti apparilione
    dusvero est Paternous, cum aslriul, ejusmoili gen- (oda corani discipulis liber quartus incipit : el primo
    niam primis Ecclesia; saeculis, quibus formata cre- de oraiione (acuì a Chrisload DeumPatrem, ante quod
    ditur, a Christianis non poluisse effingi, quia eo emnareteum discipulis suis. In Vat. 2, et Rom. nulla
    tempore nondura iuvaluerai inepta illa tabella, ut indicami'libri divisio.
    ait, de bove, et asino ad praasepe Salvaloris alli-
    703 COELII SEDULII 704

    LIBER OUINTUS.

    310 Has inler virtulis opes jam proxima pa- A Exclamansque palam ; Paler, ista raemet ab
    [scliaa [hora
    Coaperat esse dies, Domini cum gloria vellet Salvifica : sed in liane ideo veni lamen horain ;
    Ponere mortatem , vivamque resuniere carnem, 311 Clarifica, dixit, nomen tuum ; magnaque
    Non aliam, sed rursus eam, quam munere ple- [cedo
    [nara Vox resonans venit per nubila : Clarificavi,
    5 Lucis, ab infernis relevans, ad sidera duxit. 10 Clarificabo ilerum. Quid aperlius estPatre teste,
    OPUS PASCHALE.
    Inter has divilum copias sine fine virtulum pascila sed propler hoc veni in islam horam. Pater, hottorifica
    coaperat esse jam proximum, quo gloriosa Christi nomentuum. Nimium divine lociitus est, et polenier,
    potenlia mortalera a vellet ponere, resumpiura car- qui cura semet honorificari deposceret, et pairis
    nem perpeiuo jam vivacem, non alterarti, sed eam- nomen honorificandum esse signavit. Deus est enim
    dem, quam remuneratione lucis impletam ab infer- nomen idi, quod paler, et filius communi pariter
    nis excitans levavit ad sidera. Turbaiusque pauxil- majestale possident indivisum. Venit aulem vox de
    lulum mortis viciuia, ut homo forraidans, talibus ad " coalo : Et honorificavi, et iterum honorificabo. Quid
    Patrem verbis fiducia piaa religionis exclamal ; Dei apcrtius testimonio paterna; professionis implelo?
    Filium se demonslrans; Pater, salva mede islahora, quod clarius coeleslisest assertionis oraculo ? Tamen
    SCHOLIA.
    1. Reg. 2, Ubi Dominus petit Palrem se clarificare tem creabat. Exstat ea vera lectio in 'plerisque no-
    verbo. Ott. 1, Oratio Chrisii ad Patrem. Pro miracu- stris codicibus, Reg. 1,2, Vat. 1, 2, Oli. 1, 2, Rom.,
    lis virtus, et virtutes poeiae christiani passim usur- Meo, Urb., Ang., et ex correctione, ut videtur, in
    parti. Opem virtulis dixi! eliam Paulinus Vit. S. Mari. Alb., necnon in codice omnium veierrimo Tauri-
    v, vers. 215, uli Dracontius opem libertatis, so- nensi, in Alm., Lips. Clarifica, dixit, nomen tuum
    pientim. magnaque cmlo, ubi tuum esl moiinsyllabinn ea li-
    2. Petrus Burmannus secundus in Anthol. vet. Lat. centia, quam in Prolegoraenis ad Prudeniium, et
    epigr. 1. ì, p. 87, conjicil ire dies. Prosa tamen exhi- aliquando in noiis ad Juvencum explicui. Cellarius,
    bet esse. In meo codice mendum esl Dominus. Vonckius, Wopkensius Bedaa affingunt, quod legerit
    5. Vivam, li. e, immortalem, quod ex sacris lit- Clarifica, dixit, nomen, cujus magnaque cmlo: sed in
    leris peliliim. editione, qua ego ulor, invento Clarifica, dixit, nomen
    5. Barlhius Advers. I. LUI, e 3, citat remeans prò p tuum, magnaque calo, alone ila lenisse, videtur auo-
    relevans Codex Dari hit duci*, ex quo Barlhius conji- " nymus coninienlalor Beda; in codice Valicano a me
    cil duca*.Alni., Reg. 5, Aid., Arntz. vexil. quod re- visus, qui verba ipsa Redemploris proferì ex Joan-
    ceniore^ probant : sed veterrirai nostri libri prefe- nis Evangelio e xn, v. 2tj, Pater, clarifica nomen
    rirai duxit. Nebrissensis nosler non salis advenii ad tuum. Dixerai enim Beda , Sedulium posip suisse
    metruni, et sensum, cura sic commeiitaltis esl : A ordinem disciplina; saacularis, ut verba Redemploris
    lucis in[ernis, non quod apud inferos sint arbores, sed retineret. Exi--timat enim Reda, qnai la sede toijus
    allusit ad elymonnominis, quo dicilur lucus, quasi luce versus a Sedulio intrusimi fuisse pedem aiupliima-
    enrens : Virgil. vi, Lucis Itati!àmus opacis. Sed, ut cruni, sive crelicum, tribus syllabis, braga, brevi, et
    dixi, sensus el melrum postularti, ut lucis sit casus looga constante))) : quod milii minime probalor,
    gignendi a lux lucis. cum possit spondasus quarto loco admiiii, conliacto
    6. Cod. Burnì., Reg. 1 supra, Reg. 2, Alb., Ang., tuum per synairesin. Mendose ergo inter Grammati-
    Vat. 2 istóc : alii ista. Ott. 1, at hora, quod prosa, et cos Puiscbii in opere Bedaalegilur cujus prò tuum.
    Evangelii verba coiifirmant, et recentiores sequtin- Recentiores in plures aberat coiijecluras, pleruni-
    tur : plerique lamen mss., el edili in hora. qne ineptas, et quas post veram leeionem ex codi-
    7. Alni., Reg. 1, in confexiu Salvifica. Reg. 1 ad cibus assertain vix adducor, ul leviter indiceli.
    marg. prod.s., Clarifica, quae est communis lectio, Wonckiiis : Clarifica, dixit , nomen pius, magnaque
    sopra Salvificaest glossa glorifica. Ex Prosa, et Evan- cmlo.Wopkensius : Clarifica, dixit, nomen; divinaque
    gelio prteferendum videtur Salvifica. calo, vel Clarifica, dixit, itomeli nunc ; magnaque
    8. Mirimi quantum mss., et editi variali! in hoc calo, vel Clarifica, dixit, nomen, permagnaque calo,
    versu. Reg. 5, Aid., Clarifica, dixit, nomen tuum, I) vel Clarifica, dixit, nomen plus : magnaque calo.
    altaque cmlo, cura hialu tuum. Cappusoitis, Parrh., Arntzenius, Clarifica,dixit, nomen\tu: magnaquecmlo.
    Clarifica nomenque tuum , inquit, magnaq-ie cmlo. In conlextu tainenAriiizeniiis relinuit communioreni
    Cant., P.ielm. in contexin, Fabr. Clarifica nomen- codicum scripluram, Cellarium seculus.
    que tuum, permagnaquecmlo. Nonnulla; veteres edi- 10. Reg. 1, Vati. 1, 2, Arnlz a primam., Ollob.,
    tiones Clarifica, dixit, nomenquetuum, permagnaque 1, Clarifìcemque, et glossa io Reg. 1, fitlurum tem-
    calo, quo paeo versus uno petto longior evadil. pus coiijuiiclivisape ponitur prò futuro indicativi. In
    Sehedee Poelm. Clarificanomenque,inquit, permagna- Ott. 1, furiasse prius fuil Clarificabo, conlra in Reg.
    que cmlo. Cod. Bandi, ed. Lips. Clarifica, dixit, no- 2 est Clarificabo, sed videlur fuisse Clarificemque;
    men : tunc magnaque cmlo, qui in scriplura que est nani legilur eliam clarificabo prò glossa, quaaglossa
    Tzxpslv.òv ut saapius in oplimis eliam seiploribns, est in Val. 1, ad verbum Ciarìjicemque. Scemila
    quod notai Birthius. ILec varielas orla est ex syn- manus in Arntz. dedil Clarificabo, quod nonnulli
    aeresi, quaa in vera leciione ignaris librariis difficul- mss. cura Ang., Alb., et fere omnes edili amplc-
    a Sic emendavi! Jurelus, qui in vet. cod. invenit mortatem vel exponere sumptura carnem. Paulo post
    ex vicina in vet cod, rescripsii vicinia.
    705 CARMENPASCHALE.LIB. V. 706
    312 Coalo assertore? At nec sic agnoscere. 4 Vox emissa suo respondil consona verbo.
    [Christum 20 Annua tuncsacraa celebrans permuiieracoanaa
    Gens voluit JudaaaDeum; pars esse ferebat, Paschales ex more dapes, humilemque niini-
    Hoc tonilrum : pars angelicam crepuisse lo- [sirum
    [quelam. Se faciens , el graia suis exempla relinqucns,
    0 gens caacaoculis, o gens durissima corde ! Assurgi!, famulisquelibens famulatur, et omnem
    15 Non lonilrus potuit Chrislum, sive angelus ullus Liuteolo accinctus (anium inclinavil honorem ,
    Auctorem generasse suum, qui, nomine Patris 25 Discipulis ul sponte lavans vestigia cunclis,
    Andito, responsa daret, sed ab ore Tonanlis, Nec Judam exciperet, quem proditionis ini-
    313 Nalum agnoscenlis , populus quo crederet [quaa
    [aslans, Noverat auclorem. Sed nil libi gloria, saave
    OPUS PASCHALE.
    Juda-a gens perfida, quaa pondus tanta; verilatis punea lurba nimis incredula sero coaliiem deduce-
    audiverat, nequaquam signis ila manifestis impulsa, retad fidem. Hocesl itaque.Palrem Fidorespondere,
    Domini Jesu Christi deitalem credidil approbaiam. su.-cvoci consimiliter consonare, quoniam verbo gè-
    Quidam enim sirepilura fuisse lodimi astruebatit, nitus verbum Patris esl Christus, el parili» conje-
    alii locutum ei angelum disputabant. 0 plebs vere clura sermonisPairem revelavit in Filio, Filium reve-
    caaca, corde durissima ! de qua prophetans ila Iocu- B lavit inPalre.
    lus est Esaias a : Obcmcavitoculos eorum, et indu- Tunc annui sacramento convivi! cura paschales
    ravil cor eorum, itti ne videanl oculis, et intelligant epulas celebrarci ex more, ut burailiialem diligi suo
    corde, el convertanlur, et sanem eos. Neque enim polius edoceret exemplo, surrexit»,ac linleo se praa-
    lonilrus Chrislum, aut angelus, creatura, suum ge- cinxit, doclorque discipulis Dominus sese, famulis
    neravi! auctorem, cui clamanti confideuter ad Pa- pedes abluens, inclinavil, taniumque sua; deposuit
    trem, idi respondisset, ut Pater, sed ab ore Dei fasligium polestalis, ut ab hujus obsequii diguilatc
    b specialiler Patris, qui Filium verecognovit, relo- nec Judam fecissei exsorlem, quem nefandse noverat
    quens vox processi!, ut hac saliera ralione com- proditionis auclorem. Sed nihil hunc gloria; conse-
    SCHOLIA.
    ctuniur. Tenia manus in eodem Arnlz. Clarìficans, ctum Audito responsa daret. In meo cod. corruptus
    quod Parrh., el scheda; Poelm.exhibenl. Mihi verior est eliam hic locus Andito responsedato.
    videtur lectio Clarificabo; nam fonasse Clarificem- 20. Reg. 1. De eo , quando discipulorumpedes la-
    que ab aliquo librario scriptum fuil, qui conjunciio- vìi. Arnlz., Ott. 2 , celebransconviviocana ; quod
    neni que necessariamexistimaverii. Alius censebii, ex prosa pondus accipii. Sic dapes est accusativus
    Clarificemiueab exscriptorilius in Clarificabo mula- appositionis. Meus celebrans prò munere canm:ci£-
    lum, quìa hoc claritis esl. In Vel. 1 inendum esl G ieri celebrans per munera cmnm.
    Clarìficemqueilerum; aperlius : desideraiur quid. 21. Oninet mss., et edili ministrimi, excepio per-
    11. Plerique mss. ac nec : nonnulli vulgati at antiquo codice Taurinensi, in quo esl magistrum,
    nec. Grunerus malehat nec prò ne. Nostri omnes quod sustineri aliquo paclo polest ex Evangelio
    mss. agnoscere,excepto recentissimo codice Reg. 5, Joann- e xni, vers. 15 seqq., Vosvocalis me,Magis-
    in quo est cognoscere,quod cura Cani., Aid., e aliis ter el Domine: et bene dicitis: sum elenim. Si ergo
    edilis Grunerus et Arnlzenius preferirai. Grunerus ego lavi pedes vestros Dominus et Magisler: el vos
    Bartbio aflìngit, quod in ejus codiceinveneru calimi debelis alter alterius lavare pedes. Exemplum enim
    prò Christum.Al Barlhius I. LUIAdvers., e 5, e suo dedi vobis, etc. Sa-pe in mss. confusa reperies minis-
    codice refert. et tuelur nec sic agnoscere: el subinde ter, el magisler, quamvis reipsa valde inler se dis-
    explicai, calum in verbis superioribus cmloassertore crepent. In Urb. error est minislerium, sed aliud
    suini prò Deo, ut apud Pelronium, Nemo cmtumpu- fuil.
    ial. Nebrissensisait, poni inasculinum prò neulro , 22. Exemplo prò exemplum: vide noi. ad Dra-
    ut tempus reperlor. cont. in, 514.
    12. Arniz. suum : alii cum prosa Deum. Vat. 1, 25. Reg. l.Oit. 1, famulalus: sed in Reg. 1 cor-
    prò d. s."pars una ferebal, non male. reclio est famulatur, quamvis adhuc glossa obediens
    15. Plerique crepuisse: Reg. 1, increpuisse, quod ipse alterum indice). In Vatic. 1, est [aniiilalur, sed
    eleganiius videtur. Quainvis in ablativo singolari di- aliud fuil, ei glossa deserviens arguii famulatus. in
    ca tur funitru. et in dativo, el ablativo pluraliloniiribus, noiiuiillisaliis mss. dubitili) est, an famulatur, an
    tamen tonitrus, tonitri inasculino genere declinatur, •" n famuluius sit legendum. Sententia uirolibet modo
    aul lonilriium, tonilrui. constai: in editis solum invento [amulalur. Wopken-
    15. Codd. Alni., Arntz., Barth., el plerique nostri sius libens exponit per benigne , ac siniilia loca alio-
    cum Panh., et aliis edilis Arum.lonilrus. Meus,Yat. rum profert : in quibus lainen pariter libensprò ni-
    2, Cant., et quadatn editiones Non tonitrus, quod tro, libenteraccipi potest.
    Grunerus, et Arnizenim ediderunl, quia plautor sic 24. Vai. 2. inclinarci honorem: corrigendum in-
    evadit sensus, et lavel prosa. In Oli. 2 mondimiest clinavit.
    Numen lonilrus. Rom. poterti : retine pofuit.Plerique 25. Vestigiaaliquando, ut hic, suiti ipsaapianta; :
    mss., el eliti seuangelus cum hialu: alii siveangelus. alias signa pedum aliati loco impressa.
    16. Vat. 1, Meus, Rom. prò d. s. generare : alii 26. Òu. 2, A'ec Judam sprevil : alii , Nec Judam
    generasse, quod fonasse eliam fuit in Val. 1. exciperet,quod tempus particula ut praacedensexpo-
    17. In Reg. 1 erat Auditore sponsa daret : corre- scii ; et simili modo procedit prosa.
    a Cap. vi Isaiaa, vers. 10. Juretus. Videtur etiam reponenduro ille respon-
    b Vetus codex dici prò Dei. Meiidumemaculavit deret.
    707 COELIISEDULII 7ÓS
    314 Tradite 1, illa dabal pedibus consistere A 40 In Dominum, servile dedit consurgere bellum,
    [mundis, Pactus grande nefas quavis mercede : nec idi
    Qui sensu pollutus eras, veliti orane sepulcrum Culpa datur predo, sed inhaareiit crimina faclo.
    50 Exleriora gerens albaavelaraina formae, Tantundem sceleris, terdena numismaia su-
    Sordibus iulerius , fcedoquc cadavere plenum. [mens
    Nec Dominum latueredoli, scelerisque futuri Argenti, parvo caacaiusmunere gessit,
    Prodidit auclorem, panem cui tradidit ipse , 45 Quantum, cuncla simul lerrarum regna, maris-
    Qui panis tradendus erat : nam corporis, atque [que
    55 Sanguinis ille sui postquam duo munera sanxit, Dividas, omnemque vagis cum nubibus sethram
    Atque cibum,polumquededit,quo'perpete nura- Si caperei, gesturas erat : neque enim bona
    , [quam [mundi
    Esurianl, sidantque anima; sine labe fideles : Sufficerent magni fuso prò sanguine Christi,
    315 Protinusin Judam, sedes ubi livor habe- 316 Qm paler est mundi, qui fecerat, hunc
    [ bat, [ quoque nasci.
    Spirilus inlravit teterrimus, armaque sumens 50 Atque ulinam sterili damnalus matre nequisset
    OPUS PASCHALE.
    culus es, tradilor exsecrande, ut mundus vidcrcris B faniem, sitimque sentire nequeant animai jam fideles.
    vesligiis, qui polluebaris in animis, tamquam sepul- Mox in Judae eorda, neqnissimam sedem ubi livor
    crum exlerius dealbalum, quod foadis cadavertira invenerat, tetri spiritus inlroivit immsniias, inque
    sordibus intus horrei implelum. Nec doli Dominum Dominum tela corripiens exsecranda, servilis belli
    laiuere disposili, sed illum futuri caput esse sceleris concitavil insaniam, pactus scctos grande negotii
    designavi!, cui panem iraderel panis ipse tradendus sub qualibet mercede. Nec enim culpa mane in
    ad neceni. Tunc manifeslatus est sermo Davidicus prdio, sed crimen convalescil in facto. Taiiiumdem
    dicens a : Qui edebat panes meos, ampliavilladversum sacrilegii, Ingrata ctecus argeiieis, parvuin sumens
    me supplantationem. Posleaquam corporis sui Domi- munus adniisit, quantum, si cuncla simul regna ler-
    nus Jesus Chrislus, el sanguinis duo vilae munera rarum , marisque divilias, et omnem vagis cum
    consecravii, propriisque discipulis spirilalem cibum, nubibus oram lucraret aatheream , flagitii perpelra-
    potumque porrexit, quo coalestibus epulis sagiuataa ret. Neque enim totius mundi bona sufficerent Christi
    SCHOLIA.
    28. Meus corrupte vela prò i//a. Urb. dabit: reline G nerus cura prosa niavnll quavis : dissentii Arnlze-
    dabal, Pro niundis error est in quibusdam editis nius, quia Judas non quavis, sed definita parva mer-
    nudis. cede hoc scelus peregit. Veroni haecralio argueret,
    50. In Reg. 1, Oltobon. 1, el fonasse eliam in neque in prosa legendum esse sub qualibet mercede.
    Reg. 2 fuit velamine, sed ubivis correclum velamina, Sequor igitur Gruneruni, quia Sedulius exprimit
    quod veruni esl, quamvis alterimi siislinerì eliam verba Malthaaie xxvi, v. 15, Et ail illis : Quid vul-
    possii. In Reg. 1 glossa tegumento. De hujusniodi tis mihi dare , el ego vobis eum iradam? Arnlzenius
    albls velaniinibus sepulcrorum confer. noi. ad Ju- ex grammalicoriim regulis scribi! neque Mi : pleri-
    vencum ìv, 74. rique nostri mss., et editi nec Mi, negleetis islius-
    31. Oli. 2 infernis , alque ita hunc versum non- motli regulis, ul saape alibi.
    nemo allegat. Communis scriptura inlerius ex Prosa 42. Reg. 2, sed harem, non male ex more aavi
    confirmatili'. Qil.ì, plenumest ; casieri oniitluni ver- Sedulii, quo h saape vim coiisonantis babebat. So-
    bum substaiitivum , quod persaapeeleganier fil. In pra tamen ascripium est sed iuhmrenl.
    Reg. 2 ex pieno recte l'aduni plenum. 45. Meus, Tantum idem sceleris : lege Tantumdein
    32. Reg. 1 De Juda, qui fur tradidii. Barlhius 1.LUI sceleris: In ms. Reg. 1, ex nomismalacorreclum est
    Advers. e 3, cilat nefandi prò futuri, invila prosa. numismaia. Plerique nostri codices numismaiaexhi-
    Urb. futurum non ila bene. Virgilius i JEn. 154, bent. Dixi de hac scribendi varietale in not. ad Pro-
    Nec laiuere doli (ratrem eie dentium, et ad Juvencum.
    53. Parrh., scheda; Poelman. Edidit, quod ex suo 44. Matrs, Argento: reline Argenti.
    cod. ms. Barlhius loco citato pradulit. Grunerus la- ** . 46. Arntz. a pr. m., Meus, mtlirem,Rom., Olt. 2,
    men, et Arnlzenius contendunt , longe melius esse mtherem contra melruni, Vat. 1, Alb. ceikra, quaa
    Prodidit. Ang. Prolulit.la mss.saeptos inviceli com- fonasse vera esl lecito prò mtliera per conlractio-
    mutantur prodere, et edere. nem. Vide not. ad 1.IIJuvenci v. 552. Plerique exhi-
    57. Plerique mss. Esurienl , siltenlque: alii Esu- bent athram. Deest hic versus in Ang. codice.
    rianl, sitiantque, quibus prosa favet. Editi simili 47. Meusnequejam bona minus bene Vat. 1 cen-
    modo variarti. Sequi poteri*, quod inalueris. Valic. tra nietruin, neque bona.
    1, fidelis ex veleri more scribendi fidelesper fideleis, 48'. Cani., et nonnulli vulgati inttgno : reliqui
    el fidelis. Vides , a Sedulio quoque dare explica-ri delius magni: Meus, inverso ordine, pio fuso:
    dogma calliobcum de Eucharistia ; ut piane desipiant 50. Reg. 2 prò d. s., Parrhas. ventre : alii cura
    ìiaarelici, qui illud in dubium revorant. prosa, moire: U'b. corrupte morie. Quomodo, inquit
    5 j. Arma prò consiliis,. sive tute iiocendi, ul alibi, Nebrissensis, damnalus, si non fitissel? Respondet,
    et apud Yirgilium, El qumrere consciusarma. quia hoc ipsum non fuisset mainili, quod ille po-
    41. Cant., Olt. 1 in coiitexiu, Reg. 1 prò d. s., stea designavit. Sententia ipsa clarior est, his subti-
    qiuauis.Oli. 1 prò d. s., cum caaleris, parva. In Reg. 1 lilatibus semotis.
    in conlexiu ipso, In quo est-pania , aliud fuit. Gru>-
    a Psalm. XL, vers. 10. Poslea prò Judm corda libro erralum est serviris belli prò servilis belli, el
    Galtófdius-sospicatui1l'egeiidumJudm cor. Sedili hoc infra sor melior prò sors melior.
    auctore vetus scriplura suspicione falsicard. Irims.
    "
    709 CARMENPASCHALE. LÌB. V. 710
    Natalem sentire diem, noe luminis hujus A Traditor immilis, fere proditor, impie latro,
    Hausisset placidas flabris vitalibus auras Pravius horribiles comiiaris signifer enses?
    eterno torpore laiens, miseroquo fuisset Sacrilegamque aciem, gladiis, sudibusque ini-
    Sors melior nescire datam, quam perdere vi- [nacem
    [laui, Cum moveas, ore ora premis, mellique vene-
    55 Aut male fusus liuuio, confeslim munera lucis [num
    Perderei, ut pulvis, quem ventus projicit ingens 65 Inseris, et blanda Dominum sub imagine pro-
    A facie terrae, rapidisque volatibus actus [dis?
    Spargitur in vacuas nebulis obscurior umbras. Quid socium siraulas, et amica fraude salulas ?
    317 Tune cruente, ferox, audax, insane, re- 318 Numqmd terribiles aut pax conjurai in
    [bedis, [cnses,
    60 Perfide, crudelis, fallax, venalis, inique, Aut truculenta pio lupus oscula porrigit agno ?
    OPUS PASCHALE.
    fuso comparari cum sanguine, qui mundi pater est B fus a facie terra 3, nullamque memoriara sui nominis
    universi, qui hunc quoque nefandum nasciconcessit. reliquisset infelix. Tune igitur audax, cruente, fe-
    Alque uiinam malris arida sterilitale damnalus, rox, rebellis, tune fallax, crudelis, inique, venalis,
    diem naialitiiim non vidisset, nec aclhereaelucis et perfide, tune traditor, latro, fere prodiior, im-
    jucunda conspicerel, aeterno torpore nil pernianens, milis, el impie, praavius duemr, ac signifer, hostis
    miseroqtie foret illa sors melior vitam nescire tra- comiiaris horribilis aciem, quam sacrilegam, gladiis,
    ditalo, quam sentire sublraeam, aut confeslim ut el fuslibus vinlenter armaiam, cura ininaciter mo-
    meruii procreari, meruisset et mori, fierdque psalmi veas, raendacibus osculis b foadus incommodas,
    principalis exemplum, qualeiiusìta prorsus loto de- mellaque venenis adjiingis, et saavaDomino prodi-
    perirei a saaculo lamquam pulvis, quem projicit ven- tione blandiris? Cur socium fallaciler profiteris, et
    SCHOLIA.
    5i. Aid., Auatissef; corrige Hauxisset. Barlhius 62. Meus, Primus el horribiles; scilicet primus,
    1. un Advers. e 3, prò flabris citai fibris. Commu- et signifer comiiaris. Alb., Reg. 1 horribilis. Ila
    nis scriplura est flabris, quo respicit mendum in eliam Olt. 1, sed in hoc corredimi esl horribiles.
    Urb. fabris. 65. Scheda; Poelm. manum prò aciem. Meus, su-
    55. Error est in Meo, el in Parrh. lorpere, et in dibusque minantem.
    Rom. corporeprò torpore. Barlhius nimium subtid- 64. Alm., Arntz., Parrhas., Ollob. 1, Ali)., el
    ler de alterno hoc torpore pbilosophalur, quem con- multi editi Commoveas.Id fuit edam in Reg. 2, sed
    clnd.it esse nescieniiam morialium, et nihiliiaiem, t" correclum Cum moveas,vel Cummoveas,ut scribilur
    quaa nil omnino umquam fuit. Veruni, ut. de Nebris- etiam in Reg. 1 cura glossa cum solliciies.Meus mei-
    sensi dixi, qui versus, prosainque Sedulii non intel- dose Commoves: plerique Cum moveas, quod sei-
    ligel, minus isliusraodi inierpreiationes inlelliget. lentia postulai. Mss., et edili passim ori ora : Reg.
    54. Arnlz. a m. s., Parrhas., nescisseprò nescire. 5, Aid. ore ora, quod exstai eliam in Arnlz. ab al-
    Plerique inlerponuut, nescire dalim, quam perdere tera manti, et in schedis Poelmanni. Id eligunl Gru-
    vilam. Nonnulli uescire, datam quam perderevitam, nerus, et Arnlzenius, quia Laiinuni non est ori ora
    55. Ms. Lips., Meus, Vat. 2, homo; plerique hu- premere. Certe Laiinius est ore ora premere, sei non
    mo, quod intclligitiir ex veleri more, quo natus in- facile damnaverim alterimi. Vai. 1, premes, corre-
    fans in terra collocabatiir, ut a patre lolleretur in dini premis. Parrh., premens, quia prius edidit Com-
    greniium. Seti follasse verior est lectio homo, qute moveas.In Rom. scriptum erai mellisque, in Poelm.
    in aniiquo etani ms. Taurinensi exslat : videtur error est mellequeprò mellique.
    enim Sedulius voluisse reiiuere verbum Malthaei 65. Plerique nostri, ef blanda Dominum, Arntze-
    e xxvi, v. 24, Vmattieni homini Uti, per quemFilius nius, inverso ordine, edidit et Doininum blanda,
    hominisIradelur : bonnmerat ei, si naius non fuisset alios seouius.
    homo ille. Obviuinesl apud poetas fusus prò natus. 66. Wopkensius sic sollicilabal hunc versum :
    Prosa explicat confeslim ut meruii procreari, quod Quid socium simulansinimica fraude salulas, scilicet
    uirique seriptunfi potest congruere. simulans te, el salulas illuni, vel Quid sociumsimu-
    57. Olt. 1, aucius, rede correclum per aclus. Sa- lai, el amica fronte salulas, vel Quid sociumsimulas,
    cra; Scripturae phrasis esl, A facie terrm. Consule pj ef emea fraude salulas ? Veruni ex Prosa agitovi!
    noi. ad Dracouliuin u, 457. ideili Wopkensius, veram esse codicum scripluram.
    59. Poelm., Invcctio in Judam. Meus, Apostro- Arnlz., Reg. 5, Aid. amicum, alii cura prosa amica,
    phal. Meus,ferox Judas, insane : ederi audax prò h. e., sub specie amicilia;.
    Judas. Beda eiiam, qui in lib. ile Arte raelr. laudai 67. Barili, cod.. Cani., Aid., Numquam : nonnulli
    hunc versimi, legit audax. In prosanulla esl distrae^ codd. mss. obscure Numquam, ani Nttmqiiid. Bar-
    tio capitis hoc loco, ut noniiuraquam alibi et prosa lhius, Grunerus, et Amlzeiiius praaferiiiii Numiuain
    abexemplaribus mss. carminis, et haec ipsa exem- cum prosa. Plerique, et optimi mss. exhibent Num-
    plaria inler se discrepant. quid, quod cum interrogalione eamdem senienlianf
    61. Devoce traditor disputimi viri critici, an a reddit, ncque minm elegaits est. Porrò non ita pro-
    Tacito usurpata fuerit prò proditore : ab ea eerte sa; inhaarendiim est, ut ejus lecito veuustiori alieri,
    non abhorrent Terlullianus, aliique veteres scripto- in quam prestantissima velerà exeniplaria consen-
    res Christiani. tiunt, pratferalur.
    a Psalm. i, vers. 4. Poslea mendum oceurrit ini h Error est in vel. cod. oculis prò osculis, et in
    nonnullis Biblioinecis Patrum : Tunc igitur prò Tune! quibusdam edilis veniensadjungis prò venenisadjun-
    igilur, et lune fallax, lune traditor prò*tune fallax, gis, et fraudis salvalione prò fraudis stilulationé: ne-
    tune traditor. Supra rescripsi mteriw torpore prò'tem- que intélligiiur , quid s'ìt amica fraudis' talutatione
    pore. pérslringeris.
    711 COELHSEDULII 712
    Traditus ergo viris operalor sanctus iniquis,"\ 80 Cura Domino se velie mori, Prius aliger, inquit,
    70 Consuetam non liquit opem, pueroque revulsam Quam gallus cantei, hac me ter nocie negabis,
    Ense Petri, nequa pius a pietate vacare!, Non reprobando fidem, sed predicendo ti-
    Rcddidit auriculam ; nec enim vindicta Tonami [morem.
    Conveniens Iraniana fuit, qui millia Patrem Continuo ad trisles Caiphse deduciiur aades.
    Angelicas sibimet legiones poscere posset Ille sacerdolum fueral tunc denique princeps,
    75 Plus duodena dari, si mallet sumere puarias 85 Et princeps scelerum, namque hoc residente
    De merilis, quam sponte suas ignoscere plagas. [cathedra
    Tunc parci mucrone jubet, quia venerai ipse Pestifera, falsis agitatum testibus ardet
    319 Ponere prò Cunctis animam, non tollere Concidum, jam jamque volani mendacia mille
    [cuiquam. 320 di Dominum, vanis hominum codiala
    Namque Petro, clara jamdudum voce fatemi, [favillis,
    OPUS PASCHALE.
    amica; fraudis salutazione perslringeris? Numquam cunclis animam ponere, non venerat alicujus eri-
    noxios aut pax conjurat in gladios, aul lupus oscula pere.
    porrigit agno truculenta. Ipsi namque tunc Petro, confidenti voce pollicilo,
    b
    Igilur operator sanctus viris traditus exsecrandis, j, velie' sese cum Domino mori, Jesu respondit, ac
    opem solitam non reliquit, sed auriculam puero vio- dixit: Amen, amen, dico libi, quoniam non canlabit
    lenier abscisam, quam Petri gladius ampulavit, ne- hodie gallus, donec ter tu me atneges, non infide-
    quo se a tempore pius a pietate suspenderet, proti- litaiis tunc arguens, sed metum futura; trepidaiio-
    nus restiluit, ac sanavit. Nec enim rationi convelle- nis aperiens. Mox ad Caiphaa deduclus est sedes,
    rai, humanam Deo suffragar'! vindiclam, qui sibi qui religionis ritu Judaicae princeps illa quidem
    patris defensione transmiili plus duodecim millia tempestate fuerat sacerdolum, sed in caihedra pe-
    legiones angelicas poterai postulare, si mallet de stilendae cura residerel, et in peccatorum via con-
    scelerads poanas exigere, quam suaecaadis injuriam sisterei, principalum videbalur scelerum possidere.
    relaxare. Jubet ergo, nudi mucronìs aciem vagina Concidum siquidem violenter accendi, el falsis coa-
    condì custode, quoniam ipse videlicet suam prò perat testibus excitari. Volabant in Dominum mille
    SCHOLIA.
    69. Aid. Jesum tradilum reddidisse aurei» Malclw. tus accipit prò glossa hujus loci. Sed hoc loco aliger
    Barlhius accipit operator prò operano, numquam esl epiiheion appostomi nominativo gallus , non
    olioso; melius Yttopkettsius prò benefico, munifico, glossa. Fortasse in glossa Isidori inuuiiur, gallo
    ut operatio eleemosynam eliam significai : de qua convenire epiiheion aliger.
    voce vide comment. ad Prudent. Psych. vers. 575. £ 82. Reg. 2, Oti. 1. Meus contra metrum, et sen-
    70. Nonnulli edili linquit. Puero, li. e, famulo, sum pradicando : in Reg. 2, ei Oltob. 1 recte cor-
    nota signilieuione. reelio arihibiia esl per prmdicendo.
    71. Reg. 1, Meus, vocaret : sed in Reg. 1 recie 83. Aid. In domum Caiphm deduclum Jesum.
    emendatmn per vacarct. Haec phrasis oceurrit eliam Meus, Ducilur ad Caipham, Ms. Bandi, scheda;
    1. ìv, vers. 196. Aratori, i, vers. 862, al. 807, Ut Poelm., Parrh. Proiinus, vel Piofeuus : reliqui Con-
    numquam pielale vacci. Ex prosa videtur colligi «e- tinuo. Prosa moa;. Pro ad trisles Reg. 5, Aid., ad
    Polest etiam accipi prò vastas, quod tenuit Nebrissensis, ul magnilicenlia
    <yuasuini prò nequo tempore. hoc
    est, nequo modo. domus Caiphaeaedeiioletur. Sedulius aliud voluii, ut
    nequa ratione, aut nequa via,
    73. De hac locuiione millia legiones videri polest ex optimis quibusque exemplaribus patet.
    189. Simili lainen 85. Parrh., hic ; Meus, hoc ; lege hoc.
    judicium Parrhasii in Proleg. n. ut 1. xxxiv, e. 52, 86. Pestifera ex psalm. i, vers. 1, In caihedra pe-
    modo Livius aliquando loquitur,
    a med. Philìppei nummi aurei quatuordecim millia, slilenlim non sedit.
    et 1. xxxix, e 5, et Coluniella 1. v, e 1. 87. Parrh., Yet. 1, Consìliuni ; retine Concilium.
    74. Ott. 2 possif prò posset. 88. Vati. 2, Reg. 5, Cani., Aid., labellis. Alm.
    77. Porci mucrone : sic Dracontius Salisf. vers. fabellis. Plerique nostri Ang., Alb.,Meus Reg. 1, 2, Ol-
    cum mss.
    157, Mucrone pepercit. lob. 1,2, Vaiic.il, Urb., Rom.,
    78. Parrh. nec : cacteri melius non. Meus in con- Lipsiens., Arntz., Parrliasio, et veiusiissimis aliis
    lextu quemquam, prò d. s. cuiquam. Vai. 2 in :com- editionibus, favillis. Nic. Heinsius in not. ad Pru-
    vel quidquam sed dentiuiii byran. ii Perist. vers. 518, correxit ex
    pendio iilierarum auemaaum, quam correciionem Cel-
    unice reiiiiendum cuiquam. De plirasi ponere animam D conjectura confialaetcavillis,
    Arntzenius amplexi sunt. Gru-
    vide not. ad Juvenc. i, 611. larius, Grunerus,
    79. Aid. Jesum pra)dia"issePefro, quod se negatu- nero non displicebal fabellis, nisi id conlra melme
    rus essel. Arntzenius iribuit suo codici Arnlz. a pr. esset. Posset tamen aliquo modo susiineri simili
    m., et Toni. 1, Jam Petro,Petraras. Caniab., Arntz. a exemplo epigrammalis, quod S. Damaso iribuiiur
    sec. m., et Prosaa Namque : in contextu edidit in ras. quodam codice biblioiliecte Angelica;: Non
    an Jamque falsas fabulas studio meditalus inani. Caaierum nihil
    Jamque Petro, nescio, an dediia opera,
    excideril lypographo prò Namque. Plures et praa- est'causa;, cura communi codicum scriplura favillis
    staniiores nostri mss. Namque: alii cura Parrh., et recedamus, cum eam Sedulius ipse in prosa da-
    Aid. Jamque. rissime confirmet.
    80 Barlhius verba glossarli Isidoriani Alliger, gal-
    a Vetus codex ne qumso tempore. Restiluit Jure- tilum videtur ex verbo praecedend.
    b In ms. exeraplari prò Jesus scriptum erat iecoys.
    lus ne quo se tempore. In mullis Palrum bibliothecis
    et proiinus : superfluum est et, ei repe- scilicet Graacischaracteribus uti voluit librarius.
    suspenderet,
    vtx rARMF.N PASr.HAr.F. TIR V. 714
    Et pereunt levitate sui, velut ignis oberrans À A. Aut spirare in faciem plebs exsecrauda quievit.
    90 Arenles slipulas, vircs cui summa demandi Ille lamen paiiens subjedo corpore lolum
    Maieries infirma rapit, vicloque furore 100 Susiiiraii, noslraaque dedit sua membra saluti.
    Labilur invalida; deformis gloria fiamma;. Namque per hos" colaphos caput esl sanabile
    Postquam nulla dolis paluit via, brachia tolli [nostrum,
    Armai in insonlem saevus furor : heu midi ! Haecsputa per Dominum nostrani lavere figu-
    [quantis [ram ,
    95 Impedior lacrymis rabidum memorare lu- His alapis nobis libertas maxima plausi!.
    [mullum At senior, cui cuncla polens proedixerai au-
    321 Sacrilegas movisse manus ? non denique ctor,
    [passim 105 322 Qua; ventura forent, quoniam transire ne-
    Vel colaphis pulsare caput, vel caldere palmis, fauibat
    OPUS PASCHALE.
    mendacia, vanis accusanlium favillisemortua, non B insania manus horreo memorare sacrilegas! Deni-
    fidei calore vivenlia aperiebanla. Moxomnia molli que nec caput colaphis propulsare, nec faciem spu-
    propriac leviiatis exbausla, sicut ignis insaniens per lis aspergere, nec palmarum iciibus verberare plebs
    slipulas aridte siccitalis excurrcns, cui vires alla exsecrabilis conquievil. Ille (amen omnia palicnler
    cremandi cacuroina materies non ministrai infirma, excipiens, nosiroe saluti se iradidit, ac prò nobis
    sed in cinerem proiinus revoluta perdit inaiiem suum corpus suppliciis deputavit. Per illos enim
    flarama vicioriam. colaphos habemus capitis sospiiatem, illa spula
    Postquam nullum dolis iler arrisi!, fraus viribus nosirorum vulmiim sunl lavacra; bis alapis liberta-
    cedens vertit in furorem, alque in Dominummanus lem sumus conseeuii perpetuami.
    erigere plebs armalur impaiiens. Heu inibii quanlis At senior, cui veritalis auctor cuncla praadixe-
    lacrymaruin roribus impediius, quanlis animi moli- ral, cuique manere nequibat itifectuin, quod Chri-
    bus sauciatus ereclas in Dominum rabidi tumultus slus signuverat affulurura, usque in aedes principis
    SCHOLIA.
    89. Plerique, Ef; nonnulli vulgati, Qua; Barlhius pugnare ; ubi tamen alii ex veleribus membranis Ie-
    ). un, e 5. subsiiluebat Af; Arnlzenius mallet Sed, (j gunt, Quiescerentpugnarmi!.
    sicui displiceai Et. Parrhasius, oraisso ef, edidit 99. Totum, li. e, omnia, ut apud alios seqaioris
    Depereunl, Cod. Bandi, Caniabr., Meus sua, quod aevi scriptores, el apud Sedulium alibi a nobis ex-
    Arnlzenius allindi eiiam Aldo: sed Aldus cum aliis plicatiini esl.
    reiiuel sui, quod proboni est. 102. Nostri omnes mss. , Parrh. , Capp. , Aid. ,
    90. Codex Baithii, Arnlz. a sec. ni., scheda; vetustissima; editiones, mss. Alni., Arnlz. , Hmc
    Poelm., Parrh., Oli. 2, vis est cui : reliqui rires cui, spula per, quod, quia conlra meirmn est, schedai
    quod probai, et explicat Prosa. Alterali! leciionem Poelmanni iniprobarunl. Barlhius ad Claudian. ìv
    frustra extricare couatur Barlhius. Consolai. Don. vers. 617, cilat Spula per lime. Re-
    91. Vet. 1, Mon., viclaque furore : lege vidoque. centiores editores facilius niulanral Spula hmc per.
    95- Aid. Jesum colaphis, el palmis cmsum. Wop- Yertim eira veleres codices coiiseiiiani in iiac
    kensius disliiigiienduni ail brachia lodi,— Armai in scriplura lime spula per, eam sequi debemus : non
    insonlem,scilicet brachia lollnniur, ex usti vulgaiis- enim magis mirimi esl, Sedulium priniara in spula
    siuio infinitivi. Tum armai scilicel illos, vel lionii- corripuisse, quam primam in jugis, el seeindain in
    nes. Arntzenius conjicil trucida tollit, — Annaque eiu.'us simili modo brevem lecisse. Pro lavere non-
    in insonlem. In Bibl. Lugd. per errorem, ul pulo, nulli vu'gati male lavare.
    bracltia lollit,— Arma in insontem.Nel. 1, Parrh., 105. Parrh., plaudit. Rom., Urb., creuif, tonasse
    scheda; Poelm.,,liei prò heu. ex aliqna glossa. Lectio vera esl plausit ex more
    94. Ve. 1, 2, Moti., conlra metrum el sensum, velerum, quo per alapaa iettili), et plausum in malis
    Armaiinsonlem. r, libertas scrvis manumissis confercbalur, ut notimi
    1
    95. Annz., Vet. 1, Ollob. 1, Urb., Rom. rapi-' esl. Adi-is Indorimi 1. ix Etyra. cip. 5. Nebris-
    dum: sei in Oilob. 1, bece correclum per rabidum: sensis alio furiasse respicit, cura exponit plausit,
    Wopkensius interpuugit rabidum memorare lumul- h. e., arrisit.
    tum—Sacrilegas movisse manus? videlicet memo- 104. Reg. 1, Negatio Pelri. Vat. 1, 2, El ; in
    rare tumultuili, li. e, lurbani hominum movisse Val. 1 correcium, At, Vonckius conjicil, At Simon,
    sacrilegas niaiius. Vel alio modo memorare tumul- plaudenlihiis Wopkensio , ei Arnlzenio. Al recepia
    tuai? — Sacrilegas movissemanus. Niiuiriimmovisse scriplura senior, ila a Prosa, e omnibus exempiari-
    pio moteruiit. Priorein tolerpunclionem Arnlzenius bus continuatili', ac pra-ieiea rei ipsi convenil, cura
    onice probat. Nisi prosa hoc ipsum Muderei, exisli- Petrus senior ca-teris discipulis fuerii, ul nullus sit
    iiiaren, morissee>iijiingenduni rum quievit, nempe locus coiijecturaa conhariiu. Qui futura prannonel,
    plebs exsecrauda non uuievit movisse sacrilegasma- auctor solel voeari. Juvencus i, 255 , Monitit quod
    nus, non ileniqueqdevit caput pulsare passim, de Spirilus auctor. Priuieniius hyinn. 15 l'erigi, vers.
    9o. Meusnovisse, ad marg. prò d. s. meminisse. 9 : Spirilus ille Dei, qui fluxerai auctor in prophetas.
    Ila pianini-sensus evadit : sed obstant reliqua exem- 105. Ms. Bandi , Cant. , Parili. , schedai Poel-
    plaria. Glossa in Reg. 1 est passim, levila', quod manni, rauliaa veieres editiones, ptosa, nequibat.
    huic loco non congrui!. Reg. 1, Olt. 1, nequibil, faciuin in Reg. 1, nequibat;
    98. Nonnemo ciial Velspuere, fortasse casu, non in Oli. 1 , nequhtl. Arnlz. cura pluriniis nostris
    dediia opera. Quiescocura infiniiivo usurpavi! etiam mss., Aid., et aliis editis, nequivit.
    Quadrigarius apud Gellium 1. ix, e 12, Quiescerent
    &Fonasse, vivenliaapparetanl;\el infra, protinusresoluta.
    PATROL.XIX. 23
    715 COELII SEDULII 7i6
    Infecttim, quod Christus ait, se prorsus adesse A Jamquediesader.il, noclurna mcesdor umbra,
    Ipsius ex sociis, semel, ac bis, lerque negavit, Flagitium visura novum, tenebrisque remods,
    Et gallus cecinit; completo est sanciio Christi, 115 Pandebal populis Judaaaacrimina genlis.
    Et sensus rediere Peiri : memor ille malorum Mox igitur Dominum Pila li ad moania duci.
    110 Immemoris damnavit opus, geraituquesequenle, Nexibus asirictum, Judas ut vidit iniquus,
    Culpa fugit, cedunt lacrymis delicla profusis, 324 Dirigu.il, scelerisque sui commercia red-
    323 Eldulcem veniam, fleluSjgenerasds, amari. [dens
    OPUS PASCHALE.
    sacerdolum Domini vestigia subseculus, quod ex mitissimam judicii suspenderet uliionem, nulla non
    ejus esset edam ipse discipulis, ter est agnilus, ter ex istis indulus b spes impunitalis oblundat. Sed
    negavit, el gallus, diei nuntius, cautavit, impleloque tamquam famuli diu digitivi sero saltem nostrum
    divina; sandionis maculo, pristini quoque sensus revertamur ad Dominum, ab ipso vel senes lubrica;
    reversi sunl Pero, qui memoriam culpa; recolligens, juvenlulis veniam postulantes, quamvis convcniat
    oblivionis in se casligavit errorem, gemituque con- unumquemque peccanlem confeslim, ne serpenlis
    tinuo prosequente, peccala fugiunt, delicia disce- morbi primilise, velut radices amari germinis, altius
    dunt et lacrymarum imbres effusi dulcem veniam negligenlis agricola; remissione submersaa, nullo
    fletibus amarissimis contulerunl. Aposlolicis igilur B valeant evelli penilus jam labore. Idem denique
    eruditi exemplis debemus vim pcedlenliaa, merituin- propheia, ne prò jttvenalibiis delicds ut negligens
    que dignoscere viialibus remediis adnitentes, ut videretur, serius supplicare addidit ignoranliam,
    ab animarum fatigatione nostrarum morliferos me- quo apud pium judicem facilius sibi relaxari meruis-
    rearaur raorbos excludere. Si enim uoxiis cogita- sel errorem. Igilur el Petrus Apostolus Christum
    tionura venenis aul actu, vel edam conlagiis fueri- negare non studtiit, sed in oblivionis casum simpli-
    mus turpium sauciaii sermonum, ad saluberrimam citer et iguoramer incurrit, Namque sese mori
    poaniieiitìaa mox nitamnr confugere medicinali), velie cum Domino piena devoiione promiserat,
    quatenus dolenles ex culpa, non doleamus ex poana; , alienus ab ejus videri consorlio sub quolibel peri-
    laerymantes ex vulnere, non lacrymeraus ex morte. culo non ferebat. Pnemiseral enim inler camera
    Nec lamen poaiiiteiliara futuris paremus eiroribus, magnificuni suso credulitatis exemplum, quod eum a
    sed praaterilis adhibeamus admissis. Subindulgentiae Christo nec exitus posset segregare formido, ad
    namque fiducia dednquenles difficile veniam con- quem media festinando per maria, rapidos dudum
    sequunlur oplabilem, quam sibi plerique praesumpia praecipiiavit in ftocius, nulla vicina; mortis irepida-
    securitate pollicenlur, ut peccent. Nani et David lione deierrilus.
    propheia mirabilis dura indulgentiara praHerili postu- C Interea dies, novum visura flagitium, nocturnis
    larci erroris, ut hanc facilius impetrare, per igno- moastior umbris illuxil, quaa lènebraruin remola ca-
    ranliara se deliquisse talibus prie se signavit a : ligine Hebraai coatus infanda reserabai vulgo Consi-
    Delìda juvenlulis mem, el ignoranlim memne memi- lia. Tunc Judas , draco uovissimus, et priori simiiis
    neris, Deus. Quid ergo quaecumque flagitia juveialis homicida venefico (nani sicul ille, Adam vita; sub-
    setas admiserit, in senectutetn debenl reiaxanda tracto, sic et iste, Chrislo moni conlradilo, gene-
    servati ? Absit, in nobis ul ita maneai, consenescant. rationis humanae faeus est persecutor), ad Pilati
    Sed cum divina demenlia pallenti longaninniate Dominum conspiciens deduci praetoriura, eumque
    SCHOLIA.
    106. Vel. 1 mendose agii prò ait. Compositimi se suspendisse. Ms. Barimi nocturnis mastior umbris,
    adesse prò simplici esse ab adis et jam poelis Chri- quod praeferl Barlhius, et cum eo, ed. Lipsiensi» et
    stianis ponitur. prosa, Arnlzenius el Grunerus. Verum etiamsi con-
    10S. Parrh., Tunc; nonnulli editi Ul : plerique, cedere velimus, magis poelicum esse nocturnis mee-
    Et ; Meus Ef cecini!,gallus, inverso ordine stior umbris, lamen cum noslri omnes veteres libri,
    109. In Reg. 1, Ottob. 1, Vatt. 1, 2, Rom., Meo, etiam Ang., Alb., el alii aliorum exhibeant noclurna
    error est redire , recte emendatus in plerisque per D mastior umbra, id praa>-talreiinere : a tpio cene non
    rediere. Fabr. et nonnulla; aliai editiones, Peiro, abhorrenl aures poetica;, quidquid conlra seilial
    quod reiineri posset, proesertim favente prosa. Sed Barlhius.
    omnes mss. habenl Petri; eodemque respicit men- 116. Val. 1, Piloti mania : desideratur ad. Mania,
    dum in Meo Patri, ul innuaturmagniliceiitia aedtomPilad. Puianl edam
    110. Olt. 1, damnavit opes, bene emeiidatum per nonnulli, mania de omnibus teclis, sive aadibuspu-
    opus. blicis, privaiisque urbis dici posse.
    111. Vat. i, Culpa fuit, quod cura aliquo acumine 117. Grunerus el Arntzenius inallenl, cura ed.
    sustineripossei, mTroja fuit. Sed vera lectio est fugit. Lips., iniquis, quod mihi minus placet, et alienum
    112. Rom., generastis amaris; recte corredimi, esl a prosa.
    amari, 118. Arnlz. cod. pio reddens a pr. m. linquens,
    115. Aid., Jesum dudum ad Pilotimi : et Judam quod Arulzeuio non displicebai.
    « Ve'iuscodex .prmcisignavil: Juretus reposuil prm b Juretus conjicit indulto; prò indulus, quaa esl
    se signavit. Locus esi psalmi xxiv, vers. 7. Jureius scriplura codicis ras. In nonnullis Bibliotheeis Pa-
    ad venit, in sequentibus verbis corruptum esse in lrum legilur indutos. Melius putarent mducfos,vel
    vet. cod. amiserit prò admiserit, recium vero juve- induda. Paulo ante corrigendum videlur, ut ita ma-
    nalis mlas more antiquo prò juvenilis mtas. Saape ita neant, vel, ul ista maneanl. .
    loquitur Sedulius.
    7i7 CARMENPASCHALE. LIB. V. Hi
    Incassimi, facti preiium, non facta reliquit. A Se quoque morte petil ; quamquam tunc sanior
    120 Quidnam elenim prodest, illic trepidare limore, [esset,
    Nullus ubi timor est? aut quae confessio letro Cum scelus ulcisci praacurrerel, ipsaque diraa
    Lucet in inferno, cum jam demersa securis Gullura vocis iter, cuncli quaa vendere mundi
    Arboris infaudaeradicibus, exitialem 150 Ausa redeuiptorem, nodalis faucibus angens
    Quae peperii fructum, feralia germina verlai lnfelicem animam laqueo suspendit ab alto.
    125 Fundilus, el dignis pereant mala robora flara- Lenior ira quidem tanlaa prò crimine culpae,
    [mis? Cunctorum cui nulla forel par poana malormn.
    325 Continuoque trucis correptus nienie fu- 326 Exilus hic mortis tamen, etsublime cadaver
    [roris, 155 Ostendit populis, quanto de culmine lapsus
    OPUS PASCHALE.
    vinclis astriclum, qui resolvit vincula peccatorum, et securis ad arboris radices applicita, quaafrudum
    dìriguit miser, et horruit, pecuniamque, funeream prolulit exsecrandum, mali roboris germen inutile
    mercedem scilicet cru'oris innoxii, reslituens saavis fundilus amputando, saavis ignibus deputarci. De-
    dispensatoribus, ac refundens, predo crirainis sese mentem subito correptus est in furorem, sibi moni-
    vacuavi! ille, non crimine. Quid enim poterit scet- torimi nihilominus molilur interilum, quamvis sa-
    rituli contorre irepidalio mortis, ibi concepta, nul- nior ille lune ftterii, cura nefandaa conjuraiionis in
    lus ubi timor consequilur jam medelam, secundnin se flagilium vintlicavil, "vitamque gulluris exsecran-
    psalmi contineiliam proloquentis : Illic trepida- di, qua vox processit imrailis, vendens omninin re-
    verunl limore, ubi non erat timor (Psai. xm, 5), hoc demptionem, faucibus nodalis astringens, animam
    est, in ipso judicio, ubi correctionis lempus, et spa- trabalibus laqueis expulil infelicem. Parva siquidem
    da non habet infrticiuosa rannido, aut in inferni jam poana prò lauto viderelur illa flagitio, cui nulla sup-
    faucibus consiitulo, qua; polest opiiulari confessio, pliciorum icquari valeat magnitudo, tamen ipsum
    cum legaiur : In inferno autem quis confitebilur libi funesti genus exilii, morsque pendeutis ab alto ca-
    (Psal, vi, 6) ? Judas enim publicus Itomicida, qui, daveris coaltiranegat aspici, terram velatque attingi,
    quod audire non meruii, non suum tanlum paren- ut reus sceleris inauditi simul ab ulrisque dignus
    (em,sed lolius mundi jugulavit auclorem, poaniludi- elemenlis expelli, nec aere frueretur ad vitam, nec
    nis frustra remedium vesligabat, quem posi iradi- humo, generali composilus more hominis, animam
    lionis audaciam senleniioa supplicium jam tenebat, dimilterel exhalantem. Habet aliud dedecoris isias
    SCHOLIA.
    119. Meus, corruple, ÌH catum [adi pretti, Reg. 1, C correptus; conjicit vero trucis correptus monte furoris.
    Incasina, recte factum Incassunt, Reg. 1, relinquit; Wopkensius ameni suspicalur trucis compiclus mente
    plerique, reliquit. furoris, impugnatile prosa. Nimirum mens trucis fu-
    120. Fabr., A'am quid enim; mss. nostri, duo alii roris poniiur prò furore ipso, aut menle furibunda.
    apud Rarthium 1. LIVAdvers* e 7, ac plerique alii, 127. Cantabr., Reg. 1 in coniexlu, et nonnulli
    Quidnam elenim. Reg. 5, Ollob. 2, Aid., timorem ; edili, quamquam, quod Grunerus et Arnizenius cura
    retine timore. prosa rednent. Reg. 1 prò d. s., cum plerisque aliis
    121. Alm., (eira; alii,recte, tetro; Meus, corrupte, mss. et editis, tamquam. AIlerum magis placet. Rom.
    fretro. male esse. Elegans, et usitala phrasis osi morie pe-
    122. Mss. Lips., Alni., scheda; Poelm., Reg. 2 ex tere prò inierficere
    correciione, Ollob. 1 ex coneciione, et mitili edili, 128. Meus, perennerei ; reliqui prmcurrerel, sed
    jam demersa, InOttob. 1videlur prius fuissedemensa. nonnulli in compendio liiterarum, ul legi eliam pos-
    Reg. 1 prò d. s., Reg. 2 a pr. m., Reg. 1, Yalt. 1, 2, sit percurreret. Urb., procurreret. Barlhius tentabai,
    Urb., Rom., Meus, Cant., Arnlz., Ang. obscure, ulcisci iie.eecorrerei; Grunerus, ulcisci prmsumeret.
    dimersa. Alb., dimissa. Reg. 1 in contexiu, deinissa : Nihil muies.
    ila, vel dimissa plerique edili. In ed. Lips., et Bibl. 151. Meus, in allo. Wopkensius IiarinlabaMir, la-
    Lugd., l'orlasse
    1
    error esl diversa, Verbum demergo queis erpclleret aliis, vel laqueo disperderei allo, vel
    elega ,lei adhibetur prò alte ac summa vi irarailtere : disperdidii. Relinenda est recepia lecito, siquidem
    quml multis constai exemplis. anima hoc loco adhibelur prò loto nomine, ut alibi
    124. Parrh., granulia, non gramine, ul illi impulat. saqie.
    Arnlzenius. Meus, corruple, gemina ; vera lecito,- " 152. Urb., Valic. 2, Ollob. 2, Rom., Meus, ms.
    germina. Alni., Parili., verlit, quod recente-- edilores Bandi, el. Lips., Levior ira, ex quo Barlhius con-
    seqiiuniur; alii, l'erfnf. In Reg. 2 ex verat correclum jiciebat, Ira quidem levior, ut cum levior conslet ver-
    verlai, Huic scriplura; favet (irosa. sus. In Reg. 1 videtur edam esse Levior ira, sed
    125. Ms. Barilni , Lipsiens., el receites editi ut; alimi fuil, et supra esl. glossa, vel d. s., ntilìoi: Lec-
    alii, ef ; nimirum, eerfaf ef pereant. Juveualis sai. 10, tio communis Lenior ira quidem sollicitanda non est.
    vers. 145, Sterilis mala robora fici, Meus, Parili., Arnlz. asce in., multi edili, tanta;;
    126. Barthius videlur alicubireperisse conceplusprò plurimi nostri mss. cum \\d., el aliis vulgalis, lutilo.
    a Fonasse,
    viamque gulluris. Vulgati, vitamque baie appellari, quidquid ingens, et firmuin esl, ut
    giitturis. Pro l'endeus metidosum est videitsin nmltis Irabulis claeus, Irabulis Inula, trattile telum, irabale
    Bibiioibecis Palrum. Veliera eliàni omnium redem- sceptrum, irabulis vedis, iratalis jussio. Addit Jure-
    plorem: quamquam Sedulio hoc ipsum significai vox tus, se in noi. ad Araloreni 1. i, num. 4: Calo, ler-
    redetiiplio. In vet. cud. esse iravalibus laqueis prò rmque perosus — Inter uirumque perii, expli. nisse,
    trabalibus laqueis notavit Juretus, qui plura exempla cur Judas inler cedimi, et lerrara perierit. Infra ad
    congessit, ut probarel, ab andquis scripioribus tra- vers. 145 inaliti! in prosa reniteli!.
    719 COELHSEDULII 720
    Piidem discipulus, qui nunc reus, alta relin- A Idola dilexit; simili nam more fureiles,
    [quens Tunc coluere Baal, nunc elegerc Barabba»!,
    Sidera, larlareuni descendit ad usqueprofundum; Dainnaloque pio, conservaloque prolervo,
    Tunc vir aposlolicus, nunc vilis apostata faclus. Molavi! per utrumque viam sententia juslam.
    At Dominuspatieus cura praasidisante tribunal 150 Auctor mortis erat, jussus qui sumere lucem ;
    140 Slarct, ul ad juguluni ductns milissimus agnus, Auclorluciser.it, jussus qui sumere morlem.
    Nil inimica cohors insoniis sanguine dignum dedite jam Christum , prò cundis credile pas-
    Repperiens, regem quod se rex dixerai esse, [sum.
    Objicil, et veruni mendax prò crimine dttcit. Quid dubitalis adhuc? en sectus terga flagellis,
    Nec mirum, si jura Dei gens perfida vilet, 328Subditus opprobriis, poauasarapleclilur
    145 327 Imperiumque neget, lucos quaa semper [omnes,
    [amavi!, 155 Ne dignus sentire necem vel latro periret.
    OPUS PASCHALE.
    in species propriaa dejectionis'indicium. Quod enim B fradis, lucos olim coluit, idolis obsecuta servivi!.
    in sublimi fastigio necem sortilus est perfidus, et Una quippe dementia, parque videtur insania , Baal
    deserlor, paiefecit, ex quanto culmine sit lapsus, pra'posuisse tunc Domino, Barabbain pra'posuisse
    nuper discipulus, modo jam reus; nuper aposto- nunc Chrislo, dumque pius occidilur, ini[iiusque
    lus, nunc apostala nominalus. servatur, juslitiaa mulavit viam errans in utioque
    Cum vero Dominus aule tribunal pra:sidis slaret senlentia; aucior mortis deputatus, ut vivere; au-
    intrepidus, ut agnus mais produclus adjugulirai, ni- cior vilaa depulalus, ul obirei. Ex hoc igilur cimeli,
    hil dignum morie reperiens, quod ei populus accu- qui haclenus maneiis in fitto, Christum prò mundi
    sate 1 objicerel, ragcm sese dixisse, qui manifeste salute passum fuisse jam credile, qui fhgris sulca-
    rex aderal, studio selilionis exclamant. Nec mìrari lus, opprobriis lacessitus, poanas omnes amplecd-
    quispiam debet, si plebs, amica fallacia;, ventateli tur, ne perire suis mentis dignus vel latro sustine-
    proiraxeril in crimine, impertonique sidereum, el ret exiiium.
    divinartirenuil poteslalem, quaaCrealoris ingrata suf-
    SCHOLIA.
    156. Nonnulli edili, qui esl nunc reus; plerique tro consuleretur. Veruni de seconda in idolo correpla
    mss. alque alii vulgati eleganlius editimi esf. C dixi ad l'riiileiitium, et ad Draconiiiim. Auctor car-
    157. Olt. 1, descenderal usque; a ree in. cum aliis, minis inedili de Virlutilitiset vitiis in Bildtolh. Yal.
    descenditad usque. n. 591, cap. de Crapula : Grandia nani populis inor-
    158. Vai. 2, iiiuicDirapostala; lege mine vilis. dax quondam Idola feci. Furiasse aucior i-arininisest
    159. Aid., Jesu objecisseJudmos. -quodregem se Boniraciiisepiscopus, de quo Sigebertus, et Fabri-
    esse dixerit. Arnlzenius errasse ail Sedulium, quod cius Bibl. metl.
    prmsideinvocaverit Pilatura. Veruni Sedulius n"ineu 147. In Parili, error est eligere. Reg. 1, Oti. 2,
    exprimil Vulgata) nostra1, el pluriuin Palrum Laii- Baimi prò Baal. Ahi scribunt Barabbain, alii Bara-
    nortiui : quidquid sit, an aule Claudiì tempus prm&i- barn, nominili Barrabam , quod posirerauni hoc me-
    dis nomen praafeciusJinlaaaihaluieril. Vide Caluic- tiuui non patitiir.
    tirai Dietimi. Biblie veri). Prmses. 149. In Oli. 1 dubium est, an sit scriplura utrum-
    140 Celiarne jugulum exponit in indice locum que, an uiramque. Vera lectio est utrumque, quod in
    juqidtlionìs. Seti plurima sunl exempla, quibus ja- Reg. 2 factum esl ex ulramque.
    gulus vel jugulum prò netv, caade, jugulaiione, ac- 150. Hic et sequens versus diverso ordine in codd.
    cipitur, uiiaptnl Priidenlium, Pauliuum Peirocoiium, collocati sunt. Ms. Bandi, Alm., el Reg. 2, prius
    Saxonem Gr.iiuinaiicum, Abbinici», tonno Manilium Auctor lucis eroi, lum Aucior morlis erat ; sed in
    )v, 128, Iti jngulumque dabil fructus. Alni, versus Auctor lucis deesi in contexiu , et ad-
    141. Vat. 1, insoliti sanguine; melius reliqui, in- diius est margini ; in Reg. 2. inverno ordine, Auctor
    sonlis. erat lucis , prò .iucfor lucis crai. In meo codice om-
    142. Ms. Bandi, schedai Poelman., Vet. 1, 2, p. nino deesl hic versus Audor lucis; in Oli. 1 versus
    Mon. el alii editi, Coinperiens; nostri omnes mss., Auctor mortis apposiius est in prineipio pagina?, sed
    et alii aliorum cura Parili.. Aid., Reperiens,aul Rep- ila ul pra'cedat alterimi Auctorlucis. Barlhius ait,
    periens, ul intelligatur, primam produci. Meus, Ol. melius praai-cdereviiain, moneti) sequi. Conlra est
    1 ex correciiono, Val. 1, Reg. 1, 2 io contexiu, di- prosa. Schedaa Poelm., sumere lumen; alii, sumere
    xerit: ÌIIVS.alii, cum edilis, dixerat. lucem.
    145. Alm-, Urli., dicil, quod fonasse fuil in Olt. 1, 155. Artnz., Qui dubiialis; li. e. cur, qua ralione?
    ubi inmc est, ul in plerisque, duc.it.Alb., Rom., du- Ca'ieri, eodem sensu. Quid. Meus, membraprò terga.
    xit. Glossa in Reg. 1, dueil, compensai. Sedulius ii'iimlari videtur Horaiiom ìv Epnd. vers.
    1*4. Coito. Re-. I, 2, 5, Vai!. 1. 2, Parrh., Aid., Il, Seclus flagellis hic trìumvìralibus: sic lire Mar-
    impia, lo Reg. I d. s., perfida, quod videlur esse lialis el alii.
    glossa in Reg. 2 ; -ed in alns mss. et in plerisque 154. Parrli., scheda; Poelman., Urb., Subditur ;
    edilis in coniexlu perfida pou'uur. Fave! prosa. plerique Snbdilus, quod melius et.
    14ì. Aldus, ne secuuda in idolo vers. seq. corri- 155. Oli. 2, mate, Sed dignus. Reg. 1, Ne; supra,
    pereur, sic lume locum rcformavìl semperqumidolo A'ec;Ou. I el Reg. 2, A'ec, correclum ATe.Urb.,
    —
    adamavil, Dilexitlucos. Id etiam ex-ial in Reg. 5, Fabr., Ang., Ali)., Vat. 2, Reg. 5, Aid., Nec; me-
    sed, in arbiiror, ex Aldi ediiione. Nebrissensiseliam lius plerique alii. A'e. Fabr., et quidam vulgati ceti
    ex Aldo , ut pino , legil idolo secuuda producia , latro; celeri vel latro, in Reg. 1 supra esl ul, in Oli.
    quun alio in loco a Sedulio correptam faielur. 1 est vel, sed aliud fuit. Val. 2,Reg. 5, Aid., perire;
    146. Scheda; Poelm. Idola erexit, scilicel ut me- reliqui, perirei; Meus prò d. s., perissel.
    721 CARMENPASCHALE. LIB. V. . 722
    Heu ! falx torva palrum, segetem caasura ne- A Cumque datus saavisad poenam Sanctus abiret
    [ potum, 165 Militibus, vilem rubri sub tegmine cocci
    Heu! facinus, Pitale , tuoni! quotgesseris uno Vesiiiur chlamydem, species ut cuncla cruenta;
    Crimina judicio, vigili si mente notares, Morlis imago foret; spinis circumdedil amplum
    Non solaslavisse manus, sed corpore tolo Nexa corona caput, quoniam spineia beniguus
    160 Debueras sacrum venite sperare lavacrum. Omnia no-trorum susceperai ille malorum;
    Corripis insontem, sisiissub praesideregem, 170 330 Implet arundo manum, seeptrum quod
    329 Praeponis humana Deo ; qua morte te- [mobile semper,
    [neris, Invalidum, fragile est, vacuum, leve : moxque
    Qui Dominum numerosa cruci per vulnera figis? [alienos
    OPUS PASCHALE.
    Heu! quam tristefalcis acumen est, qiiaamessem plicii jam teneris in vinculis, quia numerosa per vul-
    Judaicae posierilalis abscidit. Namque necem Domi- nera cruci Dominum creaiurae configis, Caesarem-
    ni poslulantes, in se suosqne filios, ejus sanguinem que raagis offendere, quam Caasaris meluis condi-
    professi sunt permanere, dicentes furialiler, et cla- li loreni?
    manles : Sanguis hujus super nos, el super filios no- Cumque niiliiaiTCIiristusessecuiioni contradiius,
    slros. Onitiem fructum sui gerniinis damnaveruni, mortis senienliaa subjaceret, in ipso nihilominus
    donec ab eis haec macula illius aqua spiritaliier cultu, quem regiae sub imaginis illusione susnepit,
    abluaiur, cujus in eis cruor lethaliler dominatur as- magni gerebaniur sacramenta mysterii. Quod enim
    persus. Heu! nequitia lui, Pilaie, facinoris, quam coccineaeclilaraydis velamen indulus est, cruentimi
    palrasd ! qui loi in uno judicio, vel polius praejudi- futura; morlis demonsirabat aspectum. Spiuca ca-
    cio crimina commisisli, qua; si provida sanandus put ejus corona circumdedit, quoniam spinas om-
    nienie cognosceres, non solas manus ablueres, sed nium peccatorum, quae humanuin genus passim in—
    lolum jugiier corpus sacro debueras aqua; spirilalis vaserant, pia solus Immilliate porlavit. Nam datam
    lavacro perfundere Juslum injusle diverberas, re- geslabat arundinein, mundano regno seeptrum vere
    gem praeses examinas. Domino le praeponere, mor- consimile, quod prò nioiaiione saapissima fragile,
    talis homo, non trepidas. Quibus igilur luendi sup- vacuum, leve cernitur, et caducum. Moxquevesiibus
    SCHOLIA.
    151).Aid., Jesum ad panam aucium. Meus cor- U prò sanctus.
    rupte flax, et Alb. felix prò falx : in Reg. 1 prò falx 165. Arnlz. cum Fabr., et quibusdam aliis edilis,
    videtur fuisse fallax; vera scriptura est falx. Parrh. rutti vilem; mss. nosiri cura Parrli., Aid., et ple-
    fa'.xcurvo, quod conjecii edam Nebrissensis. In Reg. risque elilionilius, vilemrubri: sed in Oli.1 fortasse
    1 est torva cura plerisque , sed fortasse fuil iurta. fuit chlamydem rubri sub tegminecocci— Veslilur vi-
    In Ollob. 1 dare, turba, sed aliud fuit, el ad mar- lem, quod in meo codice sic exslat. Wopkensius
    ginem esl, fonia ; prosa, triste, falcis acumen. vull, conjurtetim legi subtegmine: plerique scribunt
    157. Oli. 1, Urb., quod; legequot. sut tegmine.
    158. Artnz., Crimine; corrige, Crimina. 16b'. Arnlz. Vestiius. Val. 1, Ott. 2, Ang., Alni.
    159. Reg. 5, Aid., Nec;adii, melius, Non: Arntz., speciesque : alii species sine que. Alm., Olt. 1, 2,
    solimi; in Rom., sofas, sed correclum per solum. Fabr., el nonnulli alii edili, cruenta : id ila fuit in
    Praesiat retinere, cum aliis et prosa, solas. Wopken- Reg. 1, sed correclum esl per cruenta, quod plerique
    sius concinniiis puial, sed corde relolo, ve! sed pec- exbibeni, eis<hed;e Poelm. probant. De cblamyde,
    tore loto. Ohslant veteres libri el prosa ; ncque esl, qua indulus fuit Jesus, seraonen babai tid Juven-
    cur ir.conciiiniinicenseaiiirsed corporetoio; tonno hoc cum I. ìv, vers. 645.Vilis dicilur aSedulio, qnasiali-
    poserai praecedemia Non solas lavisse ninnus. cujus vilis miliiis propria vestis. Concubini Toletanum
    160. Reg. i. prò d. s., Reg. 2, Alb., Vai. 2, Meus, I, anno 400, can. 8 : Si quis posi taplismuin mdila-
    Olio'».1 ex correeione, mss. Lips., Cani., Alni., verit, et chlamydemsumpseril, aut ciugulum, etc. Ne-
    Arnlz., sperare ; alii mss. el plures editi, spedare. brissensis lamen ceusei, dici vilem, quia in vilipeu-
    quel suffragio suo schcdte Podio, probarunt. Wop- j. diiim Clirisii adliibiia, non quod parvi prelii esset.
    "
    kensius substiiuebat spirare, quod Grunero, et Arut- At verisimile est, chlaiuydem, in vilipendimi! adhi-
    zenio non displicebat. Sed vel exspectare, vel spe- bitam, vilem quoque fuisse, el parvi pretii.
    rare noiius, buie loco salis consentaneum est. 167. Bibl. Lugd. circumdatil, quod depravatimi
    161. Vel. 1, Mon., mendose, Corporis prò Corripis. est. Pro amplum conjicial aliquis atmuin : sed Ne-
    Parili., ef sistis ; ahi cura prosa oiniiiuni ef. brissensis exponil amplum, li. e, honesluin. Hinc
    162. Mss. nosiri cura Ang., coti. Bandii, Alm., ampliludo.
    Arnlz., Parrli., Aid., el aliis ediliombus antiquis, 170. Ollob. 1, Meus, lleg. 5, Ang., Val. 2, ut vi-
    Prmpoiiislliumaiia: Alban., et vuUati multi, Prmpo- delur; Aid. quia, quod l'orlasse edam fuil in Reg.
    nisque humana. Id praefert Arntzenius; nescio, cur : 1, in quo nunc esl quod, ul in plerisque. Etiara in
    Sedulius eiiim sa-pe aspiraltoni h vira consonantis Olt. 1 prius fuit guod. Reg. 1 prò d. s., Vat. 1, et
    tritoni, ul brevis praecedenlis diclionis produci plurimi vulgati, semper. Mss. alii cura Ang., cod.
    possii. Arnlzen. a sec. m., Parrh., qui morte teneris ; Barlldi, Parili., Aid., iena, quod cura ms. ('.ani.,
    lego, quamorie. schedis Poelm., et Prosa, prtel'erimt Grunerus, et
    165. Ollob. 1, crucis, retile correclum per cruci. Arnlzenius. Barlhius coujecerat per se, li. e., sua na-
    Reg. 5, Aid., Fabr., et quidam alii vulgati, posf vul- tura. In Oli. 1 esl terra, sed videtur fuisse semper,
    nera; plerique mss. cura aliis editis melius per prò quo siat prosa.
    vulnera. 171. In meo cod. desideralur leve. Reg. 5, Aid.,
    164. Aid. Jesum ad panam ducium. Titulus repe- mox alienossine que.
    dlus. Urb., Rom., ad pmuas. Val. 2 corrupte sensus
    123 COELIISEDULII 72i
    Deponens habitus, proprium susccpii amicium, ^ Prothius in paluli suspensus culmine Ugni,
    Scilicel Iraniana; positurus tegmina carnis, Relligione pia niuians discrimiuis iram ,
    Etsumpiurus item, nil jam ut mutabile ferret, Pax crucis ipse fuit, violenlaque robora mem-
    175 Post mortem propria cuin majesiaie resurgens, [bris
    Humano ponens mortatom tegmine carnem. 185 Illustrans propriis, poanam veslivit honore,
    Nec sine divino constai nioderamine gesiura, Suppliciumque dedit signum magis esse salulis,
    Quod vinum cum felle datura* iristenique sa- Ipsaqué sanctifieans in se tormenta beavit.
    [porem Neve quis ignoretj speciem crucis esse colen-
    331 Suscipiens tedgit labiis, et ab ore rc- [dani,
    [movit. 332 Q-U8ftDominum portavil ovans, ralione
    180 Quippe necem parvo degustaturus amaram [potenti
    Tempore, quara reduci contemnere carne pa- 190 Qualluor inde plagas quadrali colligil orbis.
    fraret. Solendidus auctoris de vertice fuleet Eous.
    OPUS PASCHALE.
    alienis exutus, suis proiinus est amictus, tamquam B nis exsecrandi pia religione mutavi!, el abjecla cru-
    positurus in obiiti corporis indumenlum, quod se delitaie pax ascendit in cruccili, violenlaque saavi
    post paululuni noverat recepiurum, nihil jam siira- roboris inslrumcnta suis membris illustrans, poanam
    pturus nmlabile •', quippe post mortem piena cum honore veslivit, supplicium salute dicavit, ipsaque
    majesiale sua; carnis rediens, ac resurgens. pius in se tormenta sanctifieans, signum damnatio-
    Nec illud a consortio divìiiitalis abscessil, quod ni proposilum feci! beatiludine cousecralum. Ul hic
    datura sumil vinum felle permixium, labiis teligli, nullus animo peregrinelur ignaro, crucis speciem
    ei ab ore projecit. Signum quippe fuil mirabile, causam venerationis ostendere, qua; Dominum me-
    amaram mortem Dominum degustare, confestimque nili adoranda portare, per quatuor eam plagas orbis
    virus ejus borritole reducis vullus aversioue con- extendi, prudenti debet quisque ratione colligere.
    lemnere. Caput enim Christi distentis in cruccm membris ex-
    Igilur allo palibuli defixus in ligno, iram discrimi- positi axis Orientis accepit. Occiduus aulem limes
    SCHOLIA.
    172. Hatilus prò cullo exteriori corporis, praaci- G sed Dungalus librum ìv Carminis paschalis, Jonas
    pue vestimento, a bonis scriptoribus usurpatiim re- librum ni allegai prò diversa carminis dividendi ra-
    periiur. lione, de qua in Prolegom.
    174. Ms.Lipsiens., nil jam mutabile. Parrh., sche- 185. Meus corrupte panem prò panam. Urb. ho-
    da; Poelm., 'nil ut mutabile. Rom., Urb., nil jam ut norem : reline honore.
    inabile; minus male èss'et ja'in midi mobile. Com- 187. Apud Jonam toc. cit., ìpseque sanctifieans,
    niunis leciio idi jam ul mutàbile. Nebrissensis adver- minus bene.
    lil, fiero prò ilerum a Sedulì'o ustirpari. Ex prosa 188. Coleudam, non cultu religioso, ait Cellarius,
    mo'tatione ampissima fragile siispicari possis mò'iu- qui soli affixo croci Christo debetur. Quid ineplius?
    bile. Quo ergo cudù colenda est crux? Dottrina Cailmlica
    175. In nonnullis veleribns libris refutgens prò de adoratone crucis tam certa est, ac tara dare a
    resurgens recie damnant Barthius et Burmannus. doctoribus exposiia, ni tandehi haereiieos podere
    176. Deerat hic versus in Reg. 1, Olt. 1, sed debeai hac de re cavillar!, et eamdem crambem cen-
    ùirbbiqhe àdditus est in fine pagina;, ut hoc in loco lieS recoquerc. Quod enim dicimus , rciierainur,
    ponatur. Abest a Cani., el a prosa. In meo prius col- colimus, adoramus crucem, cura l'alribus, Con-
    focàtur Humano, tura Posf mortem, inverso, eipraa- ciliis, et Ecclesìa in officiis liiurgicis loquimur :
    postefo ordine. In Alni, sic comrptus est Humano ejusmodi aulem adoriiionein esse respcctivam, et
    paìiens morìa-lemsumere carnem. In schedis Poelm. secuiidai'iani, nemo non aguoscit. Apage ergo inep-
    ascriptui'n erat : scilicel rèsuineiis eamdein immorìa- lias betel'odoxoruii), qui ex liujttsmodi veneaiionis
    lem, qua; q'uìdemesl tègmen humannìn, su'b quo divi- T»signis arguunl, nos adoraiione absoluta, primaria,
    nilas latet. et latria;, quae soli Divietati debetur, res inaiilnias
    Ì77. Aid., Fel Domino daium. Arntz. faciwinprò colere Exstat antera apud Orientimi! carni, de Tri-
    gestum. tolale simile crucis elogiuni : Cur lamen liane spe-
    178. Reg. 2, «ilio, recte correclum uimtm. Rom., ciemteneat crucis edita forma, —Monslraladorandum
    Urb., datar; melius alii, dàluiil. Pro amaro trislis loia ralione character;——Quod divisa noia est in par-
    usitatumes'l. les qualluor exstans, Dal mundi Dominum cogita-
    179. Vai. 2, Parrli., Jafcrisprò labiis. sti el àrchangelosomnes.— Tot regis ipse plage.s,cali
    182. Aid. Jesum pallilo affixum Ugno. quol crux videi oras, eie. Misere corrupia sunt om-
    185. Nebrissensis nota ad verbum Relligioneesl : nia piissirai 'poetai Orientil carmina. In quarto versu
    Nisi mendum esl, significai, quod crux, olim poana, clarum mendum esl, quod sic emendare placet :
    nunc inniala est in honorificanl.religionem. Dal mundi Dominum cognoscier angulus omnis. In
    184. Rom., Meus, viòleniiàque: lege violenlaque. primo legereni cimi lamen, in ultimo Tot regit.
    Mon. robore : corrige robora. Dùngalits in opere ad- 189. Lipsius 1. i de Croce, cap. 10, prò polenti
    versus Claudiura Tauririensein deCuliu ima'gin. sa- nlaluit patenti. Nonnulli vulgad male interpniigunt
    crar, iftm. XIY BibVioih.Pati-uniLugd. p.206, el Jo- poriavit ovans ralione potenti, — Quutluor.
    nas Aureliànensis 1. n de eodem àrguiiienio, eod. 190. Meus colligat, qua; esl eliam conjecluva Von-
    ioni. XIV, p. 182, lui ne, el sequénies uiidecim ver- ckii et favel prosa : plerique lainen colligil.
    sus proferunt, ut crucenl cotondanì esse prò beni : 19i. Reg. 2 fidali, correctura fulget. Jonae l'oc.cit.
    « Erat in vel. cod. motabìle fra mutatile, el prm majestatis sua carne, quod tamen carmini non con-
    mortem plenumprò post mortem piena. In nonnullis gruil.
    editis mendose majestatis, nisi reponas piena cum
    72J CARMEN PASCHALE. LIB. Y. 726
    Occiduo sacra; lambuntur sidere pianta;, A 333 Scribilur et litulus, Hic est rex Judaco-
    Arcion dexira tenet, medium laeva erigit axem, [rum,
    Cunctaque de membris vivit natura creanlis, Quo niliil a deilale vacet : nam coelitusadirai
    195 Et cruce complexum Christus regit undique 334 H°c Hebriea refert, hoc Graeca, Latinaque
    [mundum. [lingua.
    OPUS PASCHALE.
    plantis arrisit. Arclous dextra claruit, medius laeva in Chrislo. Cur ergo tribus linguis hic litulus Iege-
    refulsil. Cuneaque prorsus mundi substanlia, Crea- baiur ascriptus, cum plures, ac varias niultitudinum
    toris corpore jucundaia, crucis in se lineam reclis nadones nequaquam Hierosolymaa defuisse, Apo-
    obliquisque limiiibtis deraonstravit impleiam, quam slolorum acluum magnitudo tcstetur, el possit aut
    prima; lucis ab origine cerniturconsecula. Cumque una interpreds diversis lingua sufficere : aul si cun-
    mililesejus sibi vesliinenta dividerent, tunicam sor- ctorum voluit hoc oculis Pilalusexponere, pluriraa-
    lili sunt, quis baberet, quoniam suta non fuerat, rum linguarum commerciis instruclam vulgi « noii-
    sed de superioribus lexia per omnia, nefar'ranique -B liani reddidUsel? Sed quod non esl humana disposi-
    duxeranl speciem lauti violare mìraculi; Ieganlhaac lione pcrfecium, spiriialiler illud sentiaraus imple-
    scliisrnaiici profeclo doctores, et sciant, quod irapie- ttrai. Vera siquidem fides, catholicaque confessio,
    tates exerceanl catholicam lacerando concordiam. qua; designabaiur in Chrislo, unum populis Regem
    Si enim niiliiibussaeilegis ac funestis durimi visura speciali verbo pronuntiat, qui supra creaturam do-
    esl Christi carpere veslimenlum, quale nefas admil- minatili' universam, tam sacculari causa;, quam ra-
    lunl, qui, ecclesiaslica pace turbata, ipsum Domi- duni conveniens esl divina;. Primum quoniam Pila-
    num Christum schisraaiibus dividere non quie- tus vel propter Cassaiis meium , vel propler sua;
    scunt! creduliiatis b admissura, qui se regem dixerit, quo-
    Tilulus quoque, Irina linguarum significadone rum fuerit, definivi!, ne puro regni nomine designato
    conscripius, habens llebraicis liiteris , Graacis, ac generaliter eum regem viderdur exponere , alque
    Latinis: Hic esl Rex Judmorum, supra Dominum lege- adversus Caasarem praedicare, et laniquam in suum
    baiur apposilus. Quaa si! edam hujus ratio sacra- quoque redorem decreta morte sacrilegio exsiitisse.
    menti, absurdum non videtur inquiri. Nec enira fu- Dehinc quia rex Judaaoruni Christus religiose nomi-
    git a magno oiysterio, quidquid geslum manifestalur natur, et omnis gendlilas idolorum cultibus occu-
    SCHOLIA.
    mendose JTois.Poeloe cbrlsdani Deum auctorem, C hic est nam rex Judmorum. Ila quidem ediderat Al-
    hoc est, rerum omnium dominum, et conditore-m dus, sed correxit, ut in plerisque nostris. Meus, li-
    passim vocant, ut Prudenlius, Dracondus, Avitus, tulus : quia rex esl hic Judmorum, quod non bene pro-
    Fortuiiaiiis, Arator. cedit : neque melius Aib., Scribilur et tilulus super :
    192. Cellarius alicubi inveii! fiacca prò sacrm: sed Hic est rex Judmorum; aut Parrh., Scribilur in luutis
    sacra prubuin esl. Val. 1, Meus, Jonas, Alb., Urb., super : Hic est rex Judmorum. Qbservaiiduin lamen,
    labuiilur sidera : corrige lambuntur. Parrha-ium in anitotalionibus suis post Sedulium
    195. Rom., denterà : metri lex exipit dexira. In umiliasse, ita quidem legi in omnibus exemplaribus,
    Ott. 1, prò erigit aliud fuil. Reg. 1 leva subrigil, el sed casliganduni videri Scribilur in liudis : Hic esl
    prò d. s. fe«a erigit : hoc lex pedia poscit : scriben- rex Judmorum, ul, reciprocus versus sit, el spondai-
    dum enim esl cura diphtliongo lava. cus imitaiionc Maronis, el aliorum, ne utiam et aj-
    194. Arnlz., Tonantis ; alii cura prosa creanlis, leram syllabam novo exemplo corripial in Judmo-
    quod Arntzeino nervosius videtur. rum. ldaCappusolus lenuit. Vet. i, %,-Mw., Scribilur
    195. Hoc loco inserii prosa ea, quaa perlinenl ad et tìudus : Jesus rex Judmorum. Bibl. Lugd., Fabr.,
    versus 2u0, et 201 li. 1. In Vatic. 2 videlur esse tilulus : Hic rex esl Judmorum. Col. litulus : Hic rex
    complexus: sic prius erat in Reg. 1, Ollobou. 1, Judmorum est. Poelm. litulus : Rexhic est Judmorum.
    Rom., sed correctuiu est in his tribus per com- In scriplura codicum commodori, (piani eliam tenet
    plexum. Veruni eleganiius ego exislimo complexus : Beda de Metris, uilima in (tfitius producimi' ralione
    ac solent poeta; cliristiani, quod in Juvenco saipius aspiratiotiis sequenlis, aut etiam \i easuraa. Quitto
    untavi, unum accusativum duobus verbis apponere. loco spondaras prò dactylo ponitur. Verba titilli ex-
    Plerique rettoent complexum.Cassiodorius ex Sedu- priniit Sedulius, qu;c exslani apud Lucani. Oomtoi-
    lio, ut pulo, in psalm. xxn, v. 18 : Crucis ipsa posilio cus Maria Maimitts edidit eruditimi Coui'uenlantora
    lulis est, ut pars ejus superior cmlos petat, inferìor de lindo Dominio» crucis aichetypotoni.IX Symbol,
    terras non deserat, (ixa infernorum ima conlìngat : et liner. Gorii. Vide etiam noi ad Jiivcncutu I. ìv, vers.
    velut quibusdam brachiis extensis latiludo ejus lotius 666, et adEleg. vers. 110, ubi sententiam Bela; de
    parles appelat mundi. Praaeessit Laetanlius I. ìv In- scansione hujus versus minime probandani referam,
    sti!., e 26, Exlendit Christusin passione sua manus, et Reiedidura XIV de Beatif. 1. ìv, pari, n, Ap-
    orbemquedimensusesl. Hieronynius in e xv Marci : pend. 5.
    Ipsa speciescrucis quid esl, nisi forma quadrala mundi, 197. Alni., et nonnulli nostri rass. eum multis
    eie. Consule Cerdam Advers., cap. 100. Laudai eliam edilis, Quod : melius alii cum ras. Burlili!, Pardi.,
    hos versus Araalarius de Eccles. offie 1. i, e 14. schedis Poelm., Quo : Parrh. nil : alii nihil. Meus,
    196. Ahi., Tilulus in cruce Giace, Latine, Hebraice. vacai: plerique vacet];sedili Reg. 1, ex vaccifactum
    Plerique nostri mss., et ahi, Scribilur et tilulus : Hic vacai. Rectius esl racef, praaseriiiu cura Quo.
    esl rex Judmorum. Aldo affiligli Arnlzenius tilulus :
    a Notai Jurelus erratum codicis veleris fulgi prò labat admissum, quod. Idem in fine capilis conjicie-
    vulgi. bat retinquenics honorem prò relinquenles honorem.
    h Perperam veius codex amissuni aqum. Juretus Periodus Vera siquidemobscura esl.
    correxit admissum, qui : Gallandius rectius esse pu-
    727 COELII SEDULII 728
    Hoc docet una fides, unum ter dicere regem. A Suppliciisque tamen rerum domtoalor in ipsis
    200 Hujus in exuviis sors mittilur, ut sacravesds. 210 Jura polestalis non perdidit : aaquus utrumque
    Intemerata manens, a Christo schisma vetaret. Judex namque luens, hunc digit, hunc repro-
    Quin edam iusontis Iatere ex ulroque cruen- [bavit,
    [tos_ Amborum merda praocelso examine pensans.
    Constituere viros, meritum lied omnibus unum Unus enim, quem vita ferox nee morte reliquit,
    Non facial simiiis quamvis senieuiia; namque In Dominum scelerala niovens cornicia, diclis
    205 335 Inter carnilìces sanclo pendente lairones, 215 Mordebal propiiis, el latnquam setiger hircus
    Par est poana trium, sed dispai- causa diiorum. Ore velenoso vilem lacerabat ameenam :
    Hi mundo sunl quippe rei pio crimine mitilo; Alter, adoralo per verba precantia Christo,
    Huic reus est mundus, salvatus sanguine justo. 33S Saucia dejeclus flectebat lumina, tantum
    OPUS PASCHALE.
    pata, cum Chrisiiani dògmalis meruerit sacramenla prò crimine rei sunt mundo: huic ipse reus est mun-
    sorliri, inter Abraham filios incipit Dei populus dus, cujus sanguine liberalus esl a peccato. In ilio
    nuncupari.Cui legitur promìsisse, quod eum tacerei, n tamen Dominus patibulo consiitolus, polestalis suaa
    sicut et fecit, omnium genlium patrem. Jesus ergo jura non perdidii, qui de sublimis crucis examine,
    dicius est Rex Judatorum, non tanium praasenlitim, velut de regali llirono , judex aaquus utrumque pro-
    sed eliam fulurorum,quinaturalis germinis inuiilem spiciens, et amborum merita divini cordis lance per-
    relinqueules honorem, mox in oleam fecundaasua- pendens, hunc elegit, illum reliquit, non praaierita,
    vilatis unguenlo sancii ebrismatis inserendi per- quaa luebant, facta discuiiens, sed praasenies men-
    denl amaritudinem slerilis oleaslri. titim diversiiales iniendens. Unus enim, a quo fero-
    '
    Quin etiam plebs feralis, et noxia, nullis animum eis airoe'uas insiiluti nec in discrimine declinavi!,
    saliata suppliciis, cruentos ex ulroque laiere circa saavis Dominum lacerabat iojuriis, diclis mordaci-
    Dominum viros eadem staluit damnaiione confixos, bus exsecrandus, tamquam caper hirsttius venenosi
    ul injeclas vulnerimi plagas talium acerbarel injuria deolis atladu palmiti snavissimaa vilis iuimicus,
    personarura , licei meriti similiiudinem non habet ila loqtiebaiur illudeus: Si tu es Chrislus, salvimi le
    simililudo sententia;. Inter lairones namque juslo fac, et nos. Alius vero spe meliore modesiior, qui
    pendente carnifices , trium videtur esse par poana, dum suaa parcit lingua;, pepercit et poanaesupplicio,
    sed duorum dtspar est causa. Illi siquidem multo Dominuma verbis precanlibus alloquitur, defledens
    SCHOLIA. grr.
    199. Ter designatSS. Trinilatem, non triplex reg- C glossa sententia, damnat. Alb., mendose A'ec faciat
    num, ut Cellarius suspicatur. quamvis simul sententia. Barlhius ex altero cod. op-
    200. Poelm. Super tunicam sorliuntur. Dempslcrus iimo citai, Hos faciat similes ; ex altero, Non faciat,
    ad Rosin. 1. vili, e 8, p. 840, conjicil in exuvias, simiiis ramai est sententia. Parrh., Hos facil assimi-
    quod videlur prius fuisse in Vat. 1 ; sed bene est in les. Vet. 1, Mon., Hos facial similes. Confer var. lect.
    exuviis. vers. praeced.
    201. Meus, necaret : lege vetaret. ili versus supra 206. Arnlz. iribits non male prò trium : tunc legi
    in prosa explicali soni. posset duobus, ut legitur in Urb.
    202. Aid., Duos lairones ad Domini lalera crucifi- 208. Rom. salvandus : reliqui salvatus.
    xos. Parrh., Cum simul :aiii Quin eliam. Ott. 1, Val. 209. Vat. 1, Suppliciis lamen; deest que ad ra-
    1, 2, Reg. 5. Aid., Cant., scliedae Poelm., bisonti : lionera metri.
    plerique insonlis, sed in Reg. 1 videlur correclum 211. Tuens, h. e., intuens, ut apud Virgilium, et
    per insanii. Pro scolorato cruenlum poni, novum alios.
    non est. 212. Cant., Olt. 1, Alb., Parrh., Fabr., meritimi,
    205. In Rom. meritum omnibusunum deest aliquid. atque ita scribi jubenl scheda; Poelmanni. Vernili
    Simiiis error in Urb. meritumque omnibus. Barlhius scriplura communis merita, qua; etiam in Oli. 1 prius
    ex opiimo codice allega! meritum non omnibus unum, vide.ur fuisse, reiinenda est, produclo a postremo
    quod edidit Parrhasius, et in suo cod. iuvenit a seq. ob pr dictionis seqiicnlis, ut nihil dicam de caesura,
    manu Arnlzenius. Plerique dcef omnibus, quod dis- quae eliam id elìcere!. Aid., ea; agmine ; emendi),
    plieebai Granerò cura parlicula quamvis repelila v. _" examine.
    seq. Idcirco ex ed. Lips. reposu'u meritum licei om- 215. Arnlz. Unus erat : lege cum aliis el prosa,
    nibus unum — Non faciat, simiiislainen est sententia. Unus enim. In Oli. 2, videlur nec in morte: sed re-
    Ila omnino habet meus codex, et alter Bandi, el in pugnal merum : Urli., Rom., relinquit : alii reliquit.
    aliis edidoiiibus sic exslare, ascriplum era! in sche- Non male est relinquit; praiserlini si ittiilatto sit
    dis Poelmanni. Nihilominus reiinenda esi lecito Virgilii libr. vi, vers. 44-4: Curmnon ipsa in mortere-
    communis, et cum Wopkensio explicanda ineriium linquunl.
    licet omnibus unum — Non faciat simiiis quamvis sen- 214. Urb. loquens prò movens.
    tentia : li. e, licei sententia quaniumvis simiiis non 216. In Reg. 5, et Bibl. Lugd.. mendum est vitam
    faciat omnibus unum, vel simile meritimi. Prtcterea prò vilem. Meus, tnordebat, quod jura vers. sup. prai-
    aliquando Latini particulas licei quamvis juiigunt, cessii : cateri laceratal : Barlhius I. LivAdv.,cap. 7,
    ut Lucretius, et Cicero. cilat vifempopulatur amanam. Hirci morsura vilem
    204. In Reg. 1 similes correclum per simiiis, et enecare a mullis proditum esl.
    a Lacuna hic erat in veteri codice; nimirum sic caniitus alloquitur. Gallandius omisil
    ac, quodobesse
    habebat, supplicio, ac Dominivertis alloquitur. In sensui videlur.
    plerisque vulgalis supplicio, ac Dominumverbis pre-
    729 CARMEN PASCHALE. LIB. V. 750
    Lumina, nam geminas arcebant vincula palmas. A Aggressi facinus violenlum grande patrarunt.
    220 Quem Dominus, ceu pasior ovem deserta per Infernas adii ille fores, adii iste supernas ;
    [arva, 250 Ille profunda sequens peneiravit claustra ge-
    Collìgit erranlem, secumque adducere gaudet Iiennae,
    In campos, paradise, luos, ubi flore perenni Abslulil iste suis coalorum regna rapinis.
    Graniineusblandilurager.nemorumquevotoptas, Interea horrendae subito venere lenebraa,
    Irriguis nulrilur aquis, inlerque benigne Et lolum tenuere potoni, moastisqtte nigrantem
    225 337Cimspieuos pomis non deficieniibushortos Exsequiis texere diem ; sol nube coruscos
    Ingemit aiitiquuni serpens habilare colonum. 255 338 Abseondens radios, tetro velaius amiclu,
    Ambo igilur varium diverso calle lairones Deliluil, tristeraque infeeit lucdbus orbem.
    OPUS PASCHALE.
    lumina, tantum libera quaa gerebat, in terram, quo- plas foniibus enutrita, pulchrosque molliter per hor-
    niam tensi vulnerum nexus ab bumilitatis officiovo- los infusa, lolum grata suavitale laeiifieat, inlerque
    lenles inclinari palmas a arcebant. Nani postquam beaios frondibus ramos , ac nullis dira pomorum
    socium, qui jam descciari meruerat, jusli sermonis R decipienlibus iusidiis serpens ingerauit ille larlareus,
    increpatione redarguii, suaei|ueeilpain prolcrvitatis antiquum sine Iapsu degere jam colonum. Ambo igi-
    agnovii, Dominum sic precabatur : Memor eslo mei, lur variis currenles moiibus lairones, iler diversi
    dum veneris in regnum tuum. Quem pius illieo Domi- callis invadimi, ac locis remoiioribus imminenies,
    nus, ut erranlem per avia deserta pasior ovem, cum discretam fadis violentiam perpetrarunt. Ille fores
    gratulatione recolligens, alloculus est dicens: Amen inferni intiavit, iste supernas irrupit. Ille caligini
    dico Ubi, hodie mecum eris in paradiso. 0 mirabilis, profundaa subinersus, clauslra peneiravit gebennaa.
    et divina proinissio! paradisum sedici! iiiirare, qui Iste lumen claraa lucis ingrediens, coalorum regna
    properabat ad inferna deseendere, quatenus edoce- diriptiit.
    ret, nullum tempus existere, quo Dominus non sit Interea stillilo ioius est obscuralus mundus, lene-
    ubique praasens. Ut enim lalronis aiiimum jam beati bris repenlinaa caeciiatis oppressus, ac nioasta nebti-
    morlis formidine vacuare, non lanium, b inquit, laruni mole perfusus funercas dies celebravi! exse-
    Hodie mecumeris in paradiso, ubi flore perpetuo
    quias. Sed sol radiis reraotus abscondilis, idra
    blanda per agros ridet ameenitas, el irriguis volu- velatus palla, deliluil, orbemque luclibus alienai no-
    SCHOL1A.
    219. Mss. quidam apud Barthitim, Reg. 1, prò C prosa non pomorum jugem itberlatem indicet, sed
    d. s., Rom., et nonnulli vulgati, Libera : plerique insidias decipientes excltidal.
    nostri cum Alm., Parrh., Lumina, ex Virgilio I. u, 226. Nebrissensis fueral anliquus ser-
    ./En. vers. 405, Ad calimi tendens ardentia lumina pens ex Apocalypsi suspicaius cap. xn, vers. 9 : Draco Me
    —
    frustra Lumina : nam leneras arcebant vincula pal- magnus, serpens anliquus, qui vocalur diabolus. Re-
    mas. Confer Prudentiiim Per. v. vers. 255. Cellarius vera in neo codice est anliquus serpens; erat id
    sequiiur Lìbera, el codici Cant. iribuit Lumina, Gru- eliam in Rom., sed in hoc corredimi est per anfi-
    ncj'tis in cod. Cani, inveni! Libera, el id praaiulil, quum.
    tpiia sic legitur io prosa. Veruni repelitio elegans 2-i8. Tria epiiheta uni subsianlivo aecommodaia,
    verbi Virgiliani, ut versili valde aecommodaia est, varium violentimi grai.de. Esl autem idem accusaiivus
    ita in prosa per explicalioncm libera opportune, cx- facinus prò ulroque verbo aggressi, patrarunt. Ahi
    posila esl : nisi suspicari eliam velinius, in prosam inierpiraguiii facinus, violenlum grande patrarunt,
    medimi irrepsisse, ac legendum, ut in cannine, nimirum palrarunl violentiam graudem, voi aliquid
    lumina, lanium lumina, libera. In v'incida variant valde violenlum. Alii, Agqressi facinus violenlum,
    eliam mss., et editi : sed r.eiinere praasiai cuin ple- grande patrarunt, videlicet palraruiit aliquid grande,
    risque vi/zcn/a,radono pjusdeni imitalionis Virgiliana:. reni graudem. Planior est seiitcnlia , ul nos exponi-
    Quoti enim Cellarius cura Alni, pneferl vulnera, quod mus : Ambo diverso calle aggressi soni, et patrarunt
    miseri crucibus clavisaffixi esseni, non funibus alli- facinus varium, violcinuni grande. Neque obslai
    gali, bocniìiili est: nam rursus Sedulius ait vers. 305, prosa.
    Posi vincla crucis. T. 250. Cant., Aid. et quidam alii vulgati, pclcns;
    224. Wopkensius conjicil inlerque beate — Couspi- alii, sequens, cujus glossa est in codice Burmanni pe-
    cuos, vel ìnterque malignus, scilicel serpens. Refra- fe»s.
    gatilur velerà omnia exemplaria : neque male esl 251. Ms. Bandi scribi!, Austnlil.
    benigne, sive inielligas habilare benigne, sive liortos 252. Aid.. Solem obscuralumin plenilunio prmter
    benigne conspicuos. naiitra>n, Poelm., Tenebra: Vet. 1, liorreudi; corrige,
    %2%.Hic rursus Wopkensius conjicil decipienlibus horrenda.
    prò deficienlibus; quaa conjeclura eleganti aeumine -.Ì54. Meos, laiuere diem; Rum., iraxere diem;
    valile se Aniizeoio probabat : niinirtini quia in cieli lege, lexere diem, quod pulchre dietimi.
    paradiso poma non decipient, ut in paradiso terre- 235. Juvencus I. ìv, vers. 149 : Abscondel furvis
    stri. Scriptura communis denotai pereimem copiarti rulilos umbris radios sol.
    fructiium. In Reg. 1 aliud prius fuit. Propterea 256. Variant mss. et edili : nonnulli Dìlituit, ple-
    veram crediderira conjecluram Wopkensii, cura rique melius Delìluit. Pro inferii schedai Poelm. im-
    a Depravatus sic erat vetus
    codex, inclinali pal- suni posuil.
    mescebani, Nam postquam ol'nmi qua jam desociare b Videlur aliquid dees^e, ul iVoiilanium, inquit,
    meruerant. Medicinali)alludi Juretus. Infra Gallan- Meminero tui, sed hodie, etc. Ila Gallandius suspi-
    dius conjiciebat paradisum secumdicit pio paradisum catur.
    se dicit. Sed foriasse auctor se prò eum aut prò seip-
    751 COELIISEDULII 732
    Hunc elemento sibi incrueruui cernere vullum,, A Fundilus inlremuil, dubioque in fine supremum
    Auxiliis orbala pairis, laaiaia per orium, Expavit natura modum, ne cogeret omnem
    Moasiaper occasiini. Nani lux ul tempore fulsit Summus apex inferna pelens succumbere mo-
    240 Nascenlis Domini, sic, hoc moriente, reessil, [lem,
    339 Non absens mansura diu , sed mystica si- Auctoremque sequens per tartara mundus abiret.
    [ gnans 250 Sed pietas immensa vagas properabat ad um-
    Per spalium secreta suum; quippe ut tribus [bras,
    [lioris Perdila resiituens , non consistenlia perdens.
    Caacatenebrosi latueruntsidera coali, 340 Nulla tamen lauti metuerunl signa pe-
    Sic Dominus datisi triduo lulit antra sepolcri. [ ridi,
    245 Nec tellus sine clade fuil, quaa lalia cernens Qui Dominumfixere cruci, quin insuper hausitini
    OPUS PASCHALE.
    clis infecit. Talem siquidem vullum patris orbala so- tellus sine clade lune astilit, omnibus contremens
    ladis raeruerunt dementa sortir), ul cujus orlo laa- fundamends, quaa lalia seulieb.il adinilii, mundique
    laia sunt, tristarcnlur occasu. Sicul enim, Domino rata venisse jam filiera, dubio pependit natura sub
    nascente, luxclaruii, ila, moriente, discessit. Tunc R termino, ne summus scilicet apex ad inferna descen-
    stella per diem fulsit, modo nec in nocte comparuit. dens, omnem proiinus molem secum jug'uer inclina-
    Sed quamquam coalo, lerraque fugilivumluraenabs- rci in morteli, atque proprium comitalus auclorem,
    eesdt, non tamen diulius in hac remoiione perman- pra-ceps in chaos mundus affluerei. Sed dia pietas
    sit per ipsa temporis intervalla suspensi, magno vi- divinitatis immensa properabat clemenler ad tar-
    sura convenire myslerio. Nam sicul tribus horis tara, quo perdita residuerei, non insiilula deperde-
    mundi facies tenebris oppressa subjacuit, ita Domi- ret. Cumque lalia ceriiereut evenire pericula, qui
    num triduo clausura tumuli sepultura coniexil. Nec Dominum ligno crucis affixerant, nequaquam expa-

    SCHOLIA.
    plevit. Aid., Reg. 5, replevit. Prosa luelur infecit. in Sedulio. Interea sequamur codicem Bandi me-
    Post lume versum Reg. 5, Aid., Fabr., addunt hos luerunt, non lamen ejus inlerpreiationera, meluerunt
    ires : Tola sibi opposituinfratrem quod Delia haberel, cernere vullum Christi morienlis, sed potius vultum,
    —Cumsuberai terris, super Me in culmine cali,—Im- seu faciem orbis, eclipsi, et Iiiclibus trislis.
    pia perpetuam limueriini smculanoctem.Nonnulli prò 258. Vel. 1, lataque, corrige Imtala. In Reg. 1 ex
    super ille exhibent supera Me. Plerique editi oniil- lata facilini latata.
    liiulhos versus, etiam Parrhasius, cui lal?o eos im- C 244. Uib., atra sepulcri, quod ferri potest.
    pulat Arnlzenius. Mss. nostri omnes, aut fere omnes 24S. Aldus, Terra molimi horrenduin fuisse in
    eos ignorarti : nam codex Reg. 5, ut alibi dixi, de- morte Domini. Meus, Terra ireinuil. Scheda; Poelm.,
    scriptus ex editione Aldi videtur. Desimi etiam in Non tellus ; melius, Nec tellus. Varius usus hujus
    Ang. codice, et in Àlbanio. In ras. Bandii deerant pbrasis sine clade observari poiesl in indice verbo-
    duo primi versus, adeiat lertius, qui ex Virgilio de- rum Draconlii.
    proniplus e-il Georg. I. i, vers ',68 : Impiaqiie mter- 247. Barlhius nialebat obilum prò ntodum :ob-
    iiam timueruiitsmculanoctem.Barlhius I. LIVAdvers., stant veteres libri. Modus supremus est finis «ilti—
    e 7, duos primos versus non esso Sedulii ail, immo mus, seu lerniinus uieusune. In prosa esl termino
    conlra sentenliam esse, non enim natiiralibus causis dubio.
    liane eclipsin Iribtiil Sedulius, Veruni hi ver.-us, 250. Val. 1 male trajicit, prius Perdila, lum Sed
    cujttsctimque landem sin!, nalurales causas ab eclipsi pietas. Plirasi poetica umbras vagas vocat defuncio-
    cxcltidunt: non enim sol deficit in plenilunio, el cum rum animas. Non ergo dubitali'polest, quin Sedu-
    luna sub.°si lerris, ac solein sibi oppostimi babel, lius Christi descensum ad inl'eros dare astrual. Ne-
    sed cura inler solein et terram ponilur. Eo igitur brissensis ail, umbras vocari vagas, quia poelaa fin-
    magis saccula impia perpetuarti uocieni liniuerunt, gebnnt, animas per inferos vagari. Rectius pillo,
    quia eclipsis solis in plenilunio rnntigii. Nebrissen- animus-dici vagas, quasi vagantes, ei errautes a pa-
    sis, qui eos versus legil, ad verba suberoi terris sic tria co3lesti:quodiimuitvers. seq., Perdiiarestiiuens.
    exponil : Quia si lune piena erat luna, videlicet die 251. Reg. 5, Urli., Meus, Rum., Alb., Aid., nec
    1ì-mensis necesse quoque fuit, solein bora diei sexia j) prò non. Arnlzenius Parrbasio Iribuere videlur re-
    esse io culmine cieli, et lttnim in angulo noclis me- stiluens, sed non consistenlia, quod pessiimnn db il :
    dia;. Minime vero poto, eos versus Sedulii esse, non et revera obsiai lex metri. Ai Parrhasius levi di:-
    solimi quia a mss. el prosa absuni, sed etiara quia crimine a coateris exhiliei restiiuens, sed non con-
    Sedulius non sdel fabulosa nomina usurpare. De stantia perdens, li. e, non perdens consiandn, sive
    lento versu Impia dubiiat Arnlzenius in Miseellan. consistenlia. Cellarius, et Wopkensius hnilucinaii
    cap. 16, et suspicaiur, inscreidtim esse posi hunc sunl, pillante*, Sedulii metileni esse, perdens non
    versum 256, DeUluil. consistenlia, li. e., crimina, ea, quaeti Deo non in-
    257. Cod. Bardili, scheda; Poelm., meluerunt, s'iiuta, anlcreaia suiti. Aliud hic agii Sedulius : Ex-
    quam scripluram dt-faudii Bariliias. In pro<a esl me- pavit naiura, ne mundus perirei, lìepoiiii Sedulius :
    ritcrunt : ila etiam in plerisque mss., sed in Oti. 1 et Christus ad tartara properabat, non ut mundum,
    in Reg. i aliud prius filerai scriptum. In Reg. 2, et el ea , qua; consistebasit, perderei, sed ul resiitue-
    Oli. "J.,merebanl, vel marebanl, sed io Reg. 2 aliud rcl perdila.
    fuil. Fortasse Sedulius voluit mterueruni, quod sit 252. Meus, Acelopolatur. Aid., Acetoniporreclmn
    trisyllabum per syneresin : hoc exprimi! supra ver- siiiadi Domino.Val. 1, lìmuerunl; alii, meluerunt,
    bum iristemque, el inox Mcesiaper accasimi. Priscia- quo spectant menda in Rom. meruerunt, et in meo
    nus 1. vili ait, in usu non esse praateritum mmrui a codice mufuerunf.
    marea, mares : seti non valde id morari nos deberet 255. Reg. 1, qui; recte faclum quin.
    7'3 CARMENPASCHALE. LIB. V. 754
    Cum peteret siliens, unus de plebe nefanda A Idem vivus erat, raembris obeundlus in se,
    255 Pentodo infusum calamo porrexit acetum. 265 Non obeunle Deo, cujus virtute relrorsum
    Mamzeribiis populis in deteriora volutis Inferna; paniere viaa, ruplapque fatiscunl
    Coiiveuiens liquor ille fuit : nam dulcia vina Divisa corapage petra?, rediviva jacenlum
    Sicut iti horrendum dum converlunlur acetum, Corpora sanciorum fraclis abiere sepnlcris,
    A mensis projecta jacenl : ita tempore prisco In cineres animala suos; subitoque fragore
    260 Gens accepia Deo, nuuc esl odiosa propago. 270 Illud ovans lemplum, majoris culmina templi
    Ergo ubi cuncta boni completa esl passio Procubuisse videns, rilu plangends àbrami,
    [Christi, Saucia discisso nudavit pectora velo,
    341 Ipse animam proprio dimisit corpore Inleriora sui populis arcana futuris
    [sanctara, 342 Jam reseranda docens, quia lex velamine
    Ipse iterimi sumplurus eam , quia mortuus [Moysi
    [idem, 275 Tecla diu, Gbristo nobis veniente, palescit.
    OPUS PASCHALE.
    verunt. 0 signa tot praasentis metus inaudita prodi- B meam. Ilerum accipiam eam, et potestatem habeo ile-
    giaìQuin insuper cum potum siliens postularci, unus rum accipieiidi eam. Hoc mandalum accepi a paire.
    de plebe salvissima spongiam calamo nexoit, et ace- Quis itaque possii dubitare, vel Donaudiat eum, cui
    tum ejus ori porrexil. 0 quam Judtcorum menti ne- suam ponere licuil animam, cum liberei, potuisse
    quissima; liquor fuil ille conveniens ! qui deteriora quoque resumere, cum piacerei, et liane in sese ma-
    secuti, vel infirma prò colpa scilicet infidelilatis, gis operari viriulem, quam dignalus est in plurimis
    Manzercs a suntvocati: sicul vina suavia, cum fue- demonstrare ? Reseranlur fores ecce tartarea;,
    rint in acelum triste conversa , cunclis a meisarum Chrislo veniente, dejeclaa, palei inferna retro jam
    populis repulsa jaclanlur, ita gens isia feralis, et im- sentila, rumptinlur saxa, findilur terra, vacuautur
    pia, quaaprìscis temporibus Deo placuerat, nuncodi- sepulcra corporibus, reviviscit lurba ; el ne fides de-
    bilis, ac nimis est exsecrauda. fecisset in crednlis, agnoscitur resurgentium multi-
    Ul ergo beataa Dominus omnia passionis implevit, tudo. Tunc illud quoque lemplum mirabile, plenum
    ammara proiinus suam sanclo de cor|iore volens ipse religionis antiqua;, majoris templi culmina b ceci-
    deposuit, cani volunlarie ipse rursus sumplurus, ul disse conspicieiis , velut alunmus iristis, et inge-
    fecil, quoniam mOriuus quidem fuerat, sed vivebat, iiiens, proprium defierat auclorem. Discisso proiinus
    nierabris obeuniibus, non dividiate detonetus. Au- C veto nudum cunclis pedus ostendit, interiora scili-
    diamus ex ejus persona, Joannes Evangelista quid cet evidente' arcana genlibus reseranda significans,
    refera! : ail enim Dominus ad discipulos suos: Pro- e; populis fideliter affuluris: quoniam lux, qua; sub
    p'.er hoc me Pater diligit, quod ego pono animam Moysi velamine diu lecta periuansit, Christo nobis
    SCHOLIA.
    255. Nonnulli scribunt Penniculo ; alii, Penkulo. calieri melius dimisit,
    256. Plerique nostri mss. scribunt Maiwribus. 265. Fabr., abeunle, minus bene, prò oteunte.
    Nonnulli, Mansseribus, aul Manceribus , aut Manse- 266. Arnlz., patescunt ; rectius alii, fatiscunl, vel
    ribus, aut Mameritus, aut Mamseritus. In Volgala (alesami; Parrh., falhiscunl. In Ott. 1 videtur prius
    Dentei-, xxm, 2, scribilur Mamzer, relenta voce fuisse dehisctinl.
    Hebraaa, quai notturni significai : Non ingredielur 207. In Vat. 1 ex Divisa videlur corredimi Di-
    Mamzer, hoc esl, de scorto natus, in Ecclesiam Do- vìsa. Conjiciat aliquis Dìvnisa compage, ut apud Mi-
    mini. Venantius Fortunalus 1. v, carni. 4, vers. 75, nucium Felicem cap. 9, Calesli compagedivisa, vel,
    usurpavi! agmina malizerà. Canonista; feminae pro- ui alii reponere tentarti, dkv.lsa.
    si iiulac filios mauzeresvocant : Manzeribus scortimi, 2t!8. Yet. 1, abire; sic fuit in Rom., sed recte
    sed nimcltauolhis dedit orlimi. — Ut seges at spica, T\ emendatimi est per atiere.
    sic spurius est at amica. — Danlnalurales, qum nobis 272. Ms. Lips. et nonnulli editi, discusso; lege,
    sunt speciales. cura ci'leris, discisso, vel, ut nonnulli habenl, di-
    258. Plerique mss. alque edili, cum; Reg. 1 et suso. Sic abscissus, et atschus freqtienter inler se
    alii, dum. Oli. 1, converlantur, sed correclum con- peruiutanlur. Hoc autem loco melius est discisso a
    vertuntur. discindo. Puledra Iraoslalio ab iis, qui in funere
    259. Arntz-, mensa, prò mensis. Parrh., sic prò suorura nudarti pectora., scindimi veslinienla, eie
    ita. Reg. 1 sic, d. s. ila. 274. Arnlz a pr. ni., monsirata; alii, reseranda;
    260. Rom., Urb. , Oli. 1, Pare, exosa; caateri sed in Oli. 1 aliud fuit, el in Reg. 1 scribilur rese-
    odiosa; eliam io Ott. I torto prius fuit odiosa. renda, quod videlur mendum : nani verbum est
    261. Meus, Exspiravit; Aid., Jesum exspirasse, et resero , reseras; non resero, reseris. Ut alibi, ita hic
    molla sanctorum corpora resuscitasse. De epitheto etiam variant iii«s. etedili : plerique, Moysi; non-
    boni, quo Christus per exeelleniiatn insignirai1, vi- nulli, Mosi ; Aid., Mosm.Nebrissensis id esplicai vel
    deri potest Thi'ophiltis Raynaudus I. II, sed. 1, de lege Moy»is, vel de lege teda velamine Moysis,
    cap. 5, quod novo titillo inscripsil, Christus bonus, de quo Aposiolus, Il ad Cor. in. Glossalor in Reg. 1
    bona, tonitm. liane secmuìam interprelalionera lenet. In prosa erat
    262. Urb., Rom. a pr. ni., nonnulli editi demisit; sub Moyse velamine.
    a Velus codex referebat Mazìres prò Manzeres, el populis.
    tangens ista prò ila gens ista. Supra forte legendum b Mendose vetus liber, templi cum mina cecidtsse.
    expaverunt ot signa, etc, et a mensarum poculis prò
    755 COELIISEDULII 7ii6
    Die, ubi nunc, trislis, Victoria, die, ubi nunc A 285 Liquerai ad lempus, potuto jam frigida ligno
    [sit, Viscera pendebant, et adhuc furor , arma mi—
    Mors, stimulus, horrenda, tuus? quae semper [nislrans,
    [opirais Cuspide perfossum violai lalus : eque patemi
    In satura la malis, cunctas invadere gentes Vulnere purpureus cruor, et simul unda cu-
    Poanali dilione soles; en pessima, non lu [curril.
    280 Perveuis ad Christum, sed Christus pervenitad Haacsunt quippe sacra; prò relligionis honore ,
    [te, 290 Corpus, sanguis, aqua, tria vita; miniera no-
    Cui licuit sine morie mori, quique omnia gi- [strae.
    [gnens, Fonie renascentes, membris , et sanguine
    343 Omnia constiluens, te non forraavit; ul [Christi
    [esses, 344 Vescimur, atque ideo lemplum deitalis
    Semine vipereo, culpa genitrice crearis, [habenur :
    Et, venia regnante, peris. Jam spirilus arlus Quod servare Deus nos animai immaculaium,
    OPUS PASCHALE.
    adveniente, praeclaruit. Die age, mors tristis, et ira- B inimica; manus lanceam subminislrat, ictuque nefa-
    pia, nunc ubi tua sii feralis illa vicloria, nunc ubi rio lalus Domini plaga violavil infixa, altura vulnus
    stimulus, exsecranda, libi serviens ad sepulera, quae aperiens, ac defossum, per quod sanguis pariter et
    a primo generationis interim nullis umquani satu- aquae fluxeruni. 0 quam catholico dogmali sociatur
    rala funeribus liunianum genus invadens, misera; haec causa ! 0 quantum Trinitaiis fidei conveniunt
    soles fragililati poanali semper dilione dominari? ha'Csacrata ! Corpus namque, sanguis, elaqua, tria
    Ecce nunc ad Christum pessima non venisti, sed ad vite nostra; sunt rannera. Omnes enim, qui, Chrislo
    te Chrislus diro descendi!, cui sine morie licuil duce nostro, in aquarum fonte renascimur, ejus cor-
    mori, qui cuncla gignens, concia constiluens, te so- pus, et sanguinei!) sumentes edimus, ac polantus, ut
    laio lividara noncreavit. Sriplura quippe venerabilis sancii Spirilus (empluni esse mereamur. Nam el
    dicil: Dominus mortem non fecil (Sap. ì, 15). Origi- Apostolus Paulus ila loquitur, dicens : An nescitis,
    nis igilur tua; simaierieracupis agnoscere, serpente quoniam leinpluin Dei estis, el Spiritus sanctus habitat
    patre conciperis, et culpa genitrice procrearis. Sed. in vobis (I Cor. ni, 16) ? Quod ut Dominus jubeat
    indulgeiiia nunc regnante, consumeris. templum nos immaculaium gerere , supplicemus,
    Interea Domini spirilus jam de corpore raigraral quaienus angusios, et tenues tanius mansor sibi fa-
    ad tempus, frigidaque crucis in robore Christi mem- G cialidoneos, el capaces.
    bra pendebant, el adhuc furor, arnia non deserens,
    SCHOLIA.
    276. Meus, Aposlrophat ad mortem triumphanlem. omnibus el aliis, Cui licuit, quod relinendum ejus-
    Aid., Perfosso Christi latere sanguinem cum unda dem Poelmanni schedai moneti. In bis eliam aseri-
    manasse. Arniz. a sec. in., et quidam codex, in ptiim crai, prò morialios exhibere esse.
    schedis Podio, laudaius, cura Fabr., e nonnullis ^282. Bora., constiiuìt ; melius reiiqui, constiluens.
    edilis, sis, quodsus meri poiesl, si vers. seq. legami' 285. In Rom. ex creavit recte emendatimi crearis.
    Mors stiinulis horrenda luis. Sed ubera lectio verior, Deus enim non formavit niorleni, qoaa esl semine
    est ex Ep, 1 ad Cor. xv, 55, Ubi est, mors, stimulus vipereo, et culpa genitrice creala. Semine vipereo,
    tuus ? Vide not. ad Juvencum 1. ìv, vers. 22. nempe serpentis, diaboli, ul Nebrissensis commen-
    277. Ott. 1, 2, Urb., Vat. 2. Reg. 5, Ang., Alb., tami1.
    Aid., Mors stiinulis /i.orreudafuiscumaliis,quos vers. 285. Urb., paulojam ^e-gepotutojam ; supra, vers.
    —
    super, dixi habere ubi sis. Si legatur ubi sit Mors 1S2, Proiinus in pandi suspensus culmine Ugni.
    stiinulis horrenda tuis, inlelligiuir, ubi sii vicloria. 280. Reg. 1, Mon., pandebaul: sed in Reg. 1, ree
    Sed, ul jam monni, altera scriptura, quae comniii- m. rite correclum pendebant, quod prosa coufirioai.
    nior esl, el videtur prius fuisse in Oli. 1, relineii In Urli, error esl pendebal. Oli. 1, ministrai: —Cv.s-
    debet. pideper fossum, etc, non male, et ex piena imila-
    278. Plerique mss. el omnes edili, Instaurala; lione Virgilii I. i JEII. vers. 150, Jamque [aces,etsaxa
    sed Reg. 1 et Oli. 2 exhibent aliud, merito pra-feren- volani, furor arnia ministrai. Pro loto corpore viscera
    duiii, lnsaiurala. Avienus in Pbaenoni. Arai. vers. aliquando accipi noiatum jrai ab aliis est.
    185 : Norerca insalurala odiis. Venantius in eleg. de jv 287. Val. 2 mendose Lapide prò Cmp'.de. Cani.,
    Resurrecl. : 1nferus insalurabiliter cava gullura pan- ed. Lips. cura Val. 2, Oti. 2, Meo, alque patenti,
    deus,— Qui rapini semper, (il tua prmda, Deus. Vide quo respicil Arnlz. a sec. m. adqne. Parrh. et non-
    Dra<onlium 1. u, vers. 551. Cara eliam esl prosa. nulli edili, ecce patenti. Plerique mss. el edili, eg«e
    279 Atra., Venali ; lege, Panali. patenti. Uri)., corrupie, latusque polenti.
    280. Ultima in perveuisconlra regulam corripitur, 288. Lampeus ad Joann. ioni. Ili, p. 6i7 el 629,
    ul ab Aratore in advenis in prafai. ad Vigiliti)». illustrai hunc, locum, et cilat unda recurrit, ut Arnl-
    Oiienlius pariter I. li, cap. de vana Laude: Lumini- zenius adverdl.
    busque luis neseis inesse trabem. Anliquiores semper 289. Bibl. Lugd., sacro prò sacrm.
    ullimam in secunda persona praisenlis indicativi 29ii. Arnlzenius trausponii vìlm tria : quod etsi
    quarteconjugaiionisproducetemi. Ad Sedulii morem defendi polest, producta ultima in aqua ralione cae-
    1. il Carminuin Eugeuii Toletani num. 59 corrigi suraa, lamen verior est altera lectio, in qua produci-
    poiesl, Hinc ef aposioticos percurrens invenis aclus, mi' ob duas consonantes diedonis sequentis.
    prò inveniesin ediiione, et invenire in mss. 292. Urb., et, ut videtur, Valicai). 2, liabemus;
    281. Poelm., cum licuil, ad marg. cura no.-lris retine liabemur prò sumus.
    757 . CARMENPASCHALE. LIB. V. 735
    Ei faciat lenues tanto mansore capaces. A 345 P°st obitum morlis, numerosa caade
    295 Ergo ubi deposili thesaurum corporis am- [cruentum,
    [ plum 305 Carnifices, implesds opus, nec creditis illum,
    Nobilis accepit Domino locus ille jacente, Qui tolies imis animas produxit ab umbris,
    Nobilior surgelile lamen, generalio fallax Posse suam revocare magis, pejoribus aptos
    Augebat sub corde nefas, quod nocte silenti Consiliis armate dolos, signate sepulcrum,
    Discipuli Christum raperent, et abisse refer- Ponile cuslodes, monumento advolvite saxum.
    [rent, 310 Quis poterit servare Deum, cui cardine rerum
    500 Terredeunle die, sicul praadixerat ipse. Cuncla patenl? undis habitat, per tartara rc-
    Quo sdmulante metu, vigilura munimina poscunt [gnai,
    Plura dari, saevaquelocum obsidione teneri. Et coalide nube lonal. Quid, saave tumulius,
    Si uondum post vincla crucis , post vulnera 346 Excubiisdeperdis opus?quid niteris illam
    [ferri, Explorare fidem, cui non vis credulus esse?
    OPUS PASCHALE.
    Poslquam igitur ihesaurum corporis preitosi de- B post iunocenlis exituni b saturastis rajuslum, Domi-
    posiium sacer locus ille suscepit, qui, Domino ja- num qui poienliaa singularis quodes animas eduxit
    cenie, nobilis claruil, resurgenie nobilior iriumpha- ab inferis, suam polius revocalurum non probalis,ìn
    vit, generalio fallacia; devota consueum sub irapio pejorera parlerò concilia vobis apta peragile, fovee
    corde nefas excogitans, Christum noclnrno silenlio sensibus dolos perfidiai nulrimenlisarinaios.sepulcri
    discipulis jactilat auferendum, ut sicul ipse praadixe- clausira signate, vigilias mililares apponile, raonu-
    rat, diem vulgarelur surrexisse post terlium. a Haec raentum saxo praccludite, cunclaque malignis,ut fa-
    itaque Jtidaaifurtiva suspicione perterrili, plurimam citis, dispositionibns inslruentes, dicite, quis Domi-
    pentiii cuslodiam solertius adhiberi, tuniulique fo- num poterit custodire, cui cuncla reseranlur, nihil
    res, et januanì fida nimis obsidione vallari. Si uon- obstmiiur? regnai in coalis, imperat fretis, doniina-
    dum posi crucis acerba supplicia, post ferri plagas, lur inferis. Quid itaque perfidis opus excubiis, et
    et vulnera , post morlalem corporis sepuliuram, labore? quid finem niteris explorare, quam c non
    cruenlum, carnifices, itnpleslis officium, nec odium vis, eliam cum probaris, admiitere ?
    SCHOLfA.
    294. Alni., facief; senlenlia exigil faciat, Meus C deperdisopus, et Nebrissensis explicat opus lumullus,
    prò tenuesexhibet menfes: non placet. Mansor, ver- li. e., opus lumtiliunsorran. Alii, quid, smvelumul-
    bum novum. lus,—Excubiis,el in Reg. 1est glossa o sa;i'etumultus.
    295. Aid., CorpusDominiconditimisepulcro. Pluribus conjecturis Ine locus sollicitaliir. Crusius
    297. Arntz , Aid. et nonnulli alii inierpungunt, Probab. Crilic. pag. 170, quid, smve,tumultu,—Ex-
    Nobilior surgelile, lamen generalio fallax ; calieri alio cubiis quid densis opus? Qua; conjeclura tam non me-
    modo expresso longe melius. Wopkensius conjiciebat tro convenit, quam alia ejusdem Cmsii in Val. Flac-
    lanwt, irepidalio fallax —Angebat sub corde (nefas.') cumlibr. i, vers. 94 '.Molili Itinepuppimjubet, et de-
    quod nocte silenti, vel accomniodaiius ad senleiiiiani ludere (erro—Robora prò dem'tlereferro. Legit eliam
    — Fingebal sub corde Crusius semveprò sanie,quod parum interest. Bur-
    prosa; lamen, generalio fallaxmutandiiiii
    nefas, quod nocte silenti. Nihil censeo. mannus secundus, qui Crostoni easligavil, tenlabai
    298. Ms., Lips., Parrh., Augebat.Fabr. el nonnulli quid, smvetumultu,— Excubiis dislendis opus, li. e,
    edili Audebat.Recepla scriptura Augebatberne pro- variis locis tumultuni raoves, et excubias ponis.
    cedit. Oli. 2, nefas, ne nocte; reliqui, nefas, quod Cellarius ex Alni, el Cani, mss., quid, smvetumul-
    nocte; sed in Rom. videtur d. s. auia prò quod. tus,—hxcubiis dependisopus, li. e, operarti, ex Colu-
    299. Parili, scheda; Poelm., Dominum; alii et mella libr. ìv, e 22, Incassum dependituropera. Ea-
    prosa, Chrislum. dem esl scriplura in Val. 1, Olt. 2, el fuil in Ott. 1,
    503. Meus, Aposlrophat ad Judmos. .Parrh., Sed in quo corrigilur dependis per deperdis. In Reg. 2,
    nondum; senlenlia postulai Si nondum. deperdis; d. s. dependis. Alii nostri, Arnlz., Parrli.
    505. Nebrissensis leiìehal Caritificisimpleslis opus "_ cura mullis edilis deperdisopus. Meus, dependisopes.
    cura explicalione, carnificìs,qui solet damnalos ple- Ang., dependis opus. O. Arnlzenius , patrtms Deli-
    clere. In ediiione Weslhemeri legilur Carnifices. rici, divinabaiguid, scene,Iremendm—Excubiisesl gen-
    30S. Parrh., revocavii ab umbris, quod scheda; lis opus? vel trementis, quia niililes prai limore au-
    Poelm. non prolianl; eeieri produxit, sed multi in fugorunt. Herm. Cannegieierus alio modo guid, se-
    compendio lilterarura, ut perduxit legi possit. Alb., dule,multis—Excubiisdefendisopus. Arnlzenius, edi-
    producit. tor Sedulii, sic hariòlabalur, guid, smve,tumultus,—
    507. Urb., acfos; corrige, aptos. Excutiis denientisopus. Per smvumPilatura intellitiii,
    508. Forte, Conciliis, ex prosa. per tmnultum demenlemcuslodes. Yerum haaomnes
    310. Herinannus Cannegieterus conjiciebat, Quis conjeeurae multo obseiriores sunt ipsa scriplura
    poteritservareDeum? quo cardine? rerum—Cunclapa- velerum exenplarium quid, smvetumultus,—Excutiis
    tent. Laudat conjeciuiain Arntzenius, sed melius fa- deperdis opus, vel guid, smvetumultus, Excutiis de-
    ci!, quod non sequiiur. pendis opus, vel, ut esl in meo Codice, dependisopes,
    311. Arntz., terris habitat; alii, undis habitat, fa- vel ut in aliis codd. legitur, disperdisopus. In pro-ia
    venie prosa; nonnulli, in aquis. nihil de tumulili dicilur -.nani perfidm excubiaevo-
    512. Imiialio Lucani I. i, Tarpeia de nube tonans. cantur, quia fefellerirat, ut vers. 566 explicalur.
    Nonnulli distinguunl guid, smve, liimullus—Excubiis 314. Virg. ecl. 9, v. 34 , Sed non eejocredulus Mi.
    a Editi omnes, Hmc; sed reponendum videlur,Hac. c Ila hunc locum sanavit Jurelus, cum in exem-
    b Plerique vulgati saturaiis : Gallandius saturastis, plari ras. legerelur, quam notilis etiam comprotarìs
    quod magis est consentaneum. Quaasequuntur, sa- ammittere. Interea.. . irradiare feslis qua Domino,
    lis obscura sunl, et, ut videlur, corrupta.
    738 COELIISEDULII 7/,9
    315 Coaperatinierea post tristia sabbata felix A 525 Ad lumulum , vacuumque videi! jam corpore
    Irradiare dies, culmen qui nominis alti faclum,
    A Domino dominatile irahil, primusque videre Sed plenum virtule locum.Nani missus abaslris
    Promemit nasci mundum , atque resurgere Angelus aiuoli residebat vertice saxi,
    [Chrislum. Flammeus aspeetu, niveo praaclarus amiciu.
    Sepdina nani Genesis cum dicil sabbaia, claret, Qui gemina specie lerrorem, et gaudia portans,
    320 Hunc orbis caput esse diem, quem gloria regis, 330 Cunciaque dispensans, cuslodibus igne mina-
    347 Nunc edam proprii donans fulgore iro- [cein
    [pie, 348 General in formara, Chrislum quacreud-
    Primalum retinere dedit; hoc luminis onu [bus albani.
    Virgo parens, adaaque simul cura munere ma- Illa; igitur Dominum calcala vivere morie
    [ires Angelica didicere fide; perlerritus aulem
    Messis aromatica;, notum venere gementes Miles in ancipiti relinel discrimine vilam,
    OPUS PASCHALE.
    Interea coaperat illud triste post sabbatum dies venerimi ad sepulcrum, lacrymis ora suicabal, pe-
    irradiare felix, qui Domino dominanti gratissinius B clus gemilibus commovebai. Moxque locum conspi-
    nomen ab ejus majeslale sorlitur, dicius hoc honore ciunt sepulturai vacuum corpore jam patere, sed
    Dominieis, quippe qui tannini conseculus esldigni- mira plenum redundare virtule. De coalis namque
    taiis, ut primus meruerit intueri mundi nascentis angelus descender.it, da tumuli foribus evoluto mi-
    originem, etresurgentis Christi virtutem. Hic enim rabilis residebat in saxo, volili flammeus, vestimeu-
    liber Geneseos, rerum raanifesius assertor, die se- tis albaius, ul gemina videlicet diversilate resplen-
    ptinio sabbatoruni a suis requievisse Deum dicit dciiS, lerrorem pariler , laaiiliamque monslrarel :
    operibus. Appare, ergo perspicue, quod caput orbis lerrorem profccio cuslodibus ignea facie commina-
    isie si! dies, a quo primario per ordinem definiitts lus, ltctitiam qu.TrcntibusChrislum nivca vesu's ju-
    numeratur septimus sabbalorum, quem gloria regis cunditate blaiiditus. Ergo mulieres angelica revela-
    alterni, iropacoquoque suaeresurreclionis illustrans, lione firmata; , Dominum gaudent revixisse post
    primatum cura religione concessum dierum censttit raoi'ten. Mililes lali visione pcrterriii, vitam ne-
    retinere cuncloruD). Hujus lucis ortu conspicuo raa- queunt retinere in ancipiti discrimine constiuti, de-
    ter virgo cum caateris mulieribus Gdeliter congre- scrtaque continuo stallone praacipiics urbem repe-
    galis, quia munus pariter ferenles aromaium, dura limt, miraeula perferenlcs a graiisque manifesta
    SCHOLIA.
    515. Meus, Dignitas diei Dominicm. Aid., Chri- C quam alias mulieres, sollicitam fuisse, ul ad sepul-
    slum die terlia resurrexissea mortuis. Aid., in terra; crum irei : qua; senlenlia, quia narratomi evangeli-
    eieieri, cum prosa , interea. Nebrissensis suspicatur ca1,parum congruità plerisque dodoribus rejicllur.
    post terlia sabbaia, li. e., post tres dies ; inlerpreta- Vide noi. ad vers, 562.
    tur vero post irislia sabbaia, lì. e., posi trisles die-'. 524. Reg. 1, nolum cum caateris, sed videtur
    Sed planior esl explicaiio posi irislia sabbaia, lì. e., fuisse nocltt: quod non cohoaretcura hoc luminisoriti.
    posi irislem illuni diem sabbali. Hac ralione Arnlzenius rejecil noeta in ras. Cani.,
    516. Statius el Claudianus irradiare tisnrpanl prò, et nonnullis editionibus. Olt. 1, 2, venere dolenles;
    radiis illustrare; Sedulius cura Ambrosio, Prudeuiio, sed in Oli. 4 l'orlasse prius fuit, gementes.
    Rustico llelpidio, pio , radios emiltere. 525.Meusviriulev'ulenl:corrige vacuumquevidenl.
    319. Meus, oslendit; ad marg., cum dicaf ; sic edi- 327. Amoli ab Angelo, non quod, resurgenie
    iio el scheda; Poelm ; reliqui, cum dicil, Parrh., sche- Chrislo, fueritrevolulus, ut conlra piclores observat
    da Poelm., darai; melius adi, claret. Nebrissensis: qua de re legi potesi elegans. do-
    520. Vet. 1, Mon., A'imcorbis; lege, Hunc orbis. ciusque scriplor Joannes Inlerian de Ayila Old.
    Diem sancirai) Dominicumimpii, ac nefarii honiines Mere in celebri opere, Picior chrislianus erudiius,
    nuper abolere teilarunt, qui eo tandem speciabant, 1. m, e. 20.
    ul, perturbato rerum omnium ordine, religioiien 528. Parrh., schedai Poelm., vesiitus: Reg. 1, t-es-
    Chrisiiaiiam, si possent, everlerent : de quibus liius; prò d. s. praclarns, quaeubique recepia est
    psalm. LXXIÌI,8 : Dixerunt in corde suo cognatio lectio.
    eorum simul : Quiescere faciamus omnes dies (es'.osun 330. Arnlzenius cura multis edilis igne minaci —
    Dei a lena. Veruni , ul praenissum est psalm. n, Venerai, in (orma Christian qitmrentttusalba, neque
    -ì : Qui habitat in cmlis, irridebit éos. ullain vaneiaiem adverut : plerique tamen nostri
    521. Plerique codd. mss., Parrh., Aid., et alii mss. igne minacem— Veneraiin (ormoni, Chrislum
    editi, Nunc etiam, quod Wopkensio etiam placuil. qumreiilibus, altam: nonnulli relinent minaci; sed
    Arnlzenius cura nomiullis vulgalis maluii Hunc evieni, ul modo posui. Aldus eliam ita, sed nidiace,
    eliam, qui adverlit, post regis dislinciionem poni et ex conedioiie minaci. In Reg. 1, ex minaci vide-
    debere, ut cominodior sii sensus. Meliuslainen est tur facilini minacem, quod indicai —
    glossa lerribilem.
    Nunc, quod oppnnitur Genesi, et respicil resurre- Meus distinguit, igne minaci Venerat, in (ormoni
    ctionem Domini. Pro troplimì,vel iropmi, Meu-sexhi- Chrislum qumrentibus albani. Communis nosirorura
    bet, triumphi, codicum scriplura tondi: Venerat cu.Uodibusin for-
    325. Odilo in sermone, quiS. Ildefonso a nonnul- marti igne minacem, venerat Chrislum quutreulibus
    lis ascribitur, ut dixi Proleg. n. 168, ex Sedulii in formalo albani.
    aliorumque senlenlia tradii, Deiparam multo magis, 554. Meus, reiineris.
    a In vet. cod. Jurelus invenit miraeula perserenles, stris miraeula plurima lerris, prò quo alii habeiitSuc-
    alque ila legendum contendit, ut apud Paulinum vii. Carmen Sedulii magis lacilpro perferentes.
    Petrocorium l. i, de Vita S. Martini Sevit ef in no-
    741 CARMENPASCHALE. LIB. V. 742
    555 Desena slatione fugax, lestisque limoris A Cura Dominopoiuere magis sua linloa tolli.
    Vera refert gratis; postquam data munera, fallii Mentila esl vox vana sibi ; lamen ista (iguram
    Discipulumque globum placidi sub tempore Res habet egregiam : Judaeis conslat adorn-
    [suunii llimi,
    Clarasibi noclurna Chrislum abstraxisse rapina 550 Quem nos devoto porlamus peclore Christum.
    Compositus simulator ait. Fare, improbe cus- Piange sacerdotesperiiuros, piangeministros,
    [tos, Et populum, Judaea , tuum prò lalibus ausis.
    340 Responde, scelerata cohors, si Christus, ut Non luba, non Unclus , non jam lua vidima
    [audes [graia est.
    Dicere, concluso furdm productus ab antro, 350 Qusenambella tibi clangei luba, rege per-
    [enpto?
    Sopitos laidi, cujus jacet inlus amidus, 355 Quis tuus Unclus eril, qua; veruni araiseris
    349 Cujus ad exuviassedet Angelus anne ?
    [Unclum?
    [beali Vidima quaa dabilur, cum vidima pasior ha-
    Corporis abialor velocius esse putavit [betur '!
    345 Solvere conlectum, quam deveclare ligatum? Discedat synagoga, suo fuscala colore,
    Cura mora sit furlis contraria, caulius ergo B Ecclesiam Chrislus pulchro sibi junxii amore,
    OPUS PASCHALE.
    renunlianl ; postquam fidem pretto vendiderunt, in sidd Angelica virlus ad exuvias ? an beaium corpus
    fadaciam permulanlur ignavain, moxque Girisi! ille, qui rapuit, prius exuit, et nudavil, celerius ar-
    discipulos nocturnaequielis iusidiis aucupalos eum bitratus deteduin posse subduci, quam ligatum, sic-
    diripuisse confingirat. Die, nefande eusios, et im- ut manebat, auferri? Mentila est iniquìlas siti (Ps.
    probe, fare, sceleaia legio, quid mediteris aslruere, xxvi, 12). Habet taineiisla res graliam figurali sei-
    quaesludio pecunia; couquirenda; foveam cui casus sus egregiam. Judaeis elenim Christum spiriialiler
    nonvidesa et perieli,quantum suppliciimerearis igno- constai ablatura, quem nos loia mentis, el pectoris
    ras, cum raavis negligens videri, quam verax. Con- devotione portaraus. Piange, Judaea, luos itaque sa-
    siat enim, le fuisse pervigilem, sollicitum, perspi- cerdoles, piange minislros, el populum, quae prò
    cacem, numquamlumina sonino flexisse, nisi labori lanlis deserta flagiiiis, non jam luba gaudebis, non
    vicibus perfovendo,proximus rite collega succede- Unclo lirmaberis, non sacriliciis perfrueris. Cujus
    rei, ila locum excubiis communisse, ut nullis adiri spe namque virluiis tibi lubaperflabilur, cura regem
    posse fraudibus apparerei. Nani si Christus, ut au- videas inlerempium ? Quis Unclusjam udrà dabilur,
    des falsa vocecomponere, nocturnis operis, tempore cura ipsius Uncli araiseris principalum ? Qua; vi-
    quieto suorum manibus raptus esl e sepolcro, cujus dima ferielur, cum vidima Inerii pastor ipse ma-
    ibi lintea, cujus adjacent velamenla, circa cujus re- G rtalus ? Discedat synagoga, proprio jam colore fus-
    SCHOLIA.
    355. Rom., Urb., fuga; melius alti, fugax. Ott. Reg. 1, prò d. s. cura plerisque, et optimis mss,, et
    2, tesiique; lege, lestisque. edilis, pectore, suffragante prosa.
    336. Multiediti gratis; sed post data. Parrh., Aid. 351. Aid. Jndmoìu miseram (ore, qum Chrislum
    cum nostris omnibus mss., el aliis aliorum, gratis; occiderit. Meus, Aposirophat ad geniem Jndmam ,
    postquamdata miniera, fallit. quod ainiseril dignilalem suam suorum superbia,
    345. In Oli. 1, ex exuviascorreclum excubias. In 552. Pro talibus ausis, ex Virgilio u Ma. 555.
    Reg. 2, exurias, sed glossa vigiliasindicai excubias. 553. Urli., Rom., vel jam : alii non jam. G. Fa-
    Reg. 1, cura plerisque, exuvias, ad marg. pio d. s. bricius comm. pag. 142, unclus in quarta declina-
    excubias,quod a pr. m. fuisse videlur in conlexlu : lioue prò iinclione sumit. MeliusCellarius prò rege,
    nani glossa vigilias hoc arguit. Urb. mendose , ad et sommo sacerdote : quod ex vers. 355 dare paiet.
    eximias. 554. Ab hoc versu rurstis incipit codex Reg. 5.
    346. Multi interpungimi deveclare tigaluin? — 555. Reg. 5, Aid., Westhemerus »d marg., occi-
    Cum mora sit furlis contraria, cautius ergo: non- dcris : reliqui, amineris.
    nulli post contraria pontini inlerrogitionis nolani , 558. Editi vulgo pulchro Chrislus : mss, omnes
    ut ad praicedenlia referatur. Validissimo argu- nostri cuin Alni., Arntz., Parrli., Aid., Christus pul-
    mcnio Sedulius mendacium custodirai refellit, et, cino. Reg. 2, Uri)., scheda; Poeto)., Parili., vinxit :
    ut ail Maldonatus,ad cap. xxvni Mallh., subtiliier, .D pleiique, junxit : nonnulli dubie junxii, vel tiiim'f;
    et eleganler coarguit. simili enim modo ha-c duo verba io mss. exaranlur,
    548. Rom. Mentitavox : recita* eeleri Mentilaest praecipuc ubi apices liltera: i non altìgunlur. in Ec-
    vox. In Reg. 1 fuit, sibi, correclum per libi, rursus clesiamsecuuda corripiiur ex more aliorum poeta-
    ad margiueni d. s. sièi , quel probum est. Ibidem rum cliristianoriim, qui clarius in verso pentametro
    prò vana aliud prius fuit. Magis videlur allindare ; daclylum ex tribus primis syllabis cincinni, tu Ra-
    ac sa-pe quidem abundai eleganti bellenismo. Cura banus carni. 100, Hoc oliare tenensecclesiamdedicai,
    mora sii, inquit Sedulius , furlis contraria, caulius In quibusdam versibus in honorem SS. Jacob', M.-it-
    fuisset, lintea cum Domino loliere, quam in solveu- thaii , Simonis , Tiranne , quos descriptos liabco ex
    dis eis immorari. veteri codice Valicali. Regina; Suec. n. 500, Pasto-
    550. Reg. 1 in conlexlu, Ang., Alb., Vali. 1, 2, res ovibus,ecclesiisquepalres.
    schedai Poelm. , et quaedam editiones, corpore:
    a Sic omnesled'ui: quo sensu, non video.
    745* COELIISEDULII 744
    Haacest eonspictio radians in honore Maria; : X Semper adest oculis, fidei quos grada claros
    560 Quaa cura clarilieo semper si! nomine maler, Eflicit, ut Dominum viveiilem cernere possili!.
    Semper virgo manei; hujus se visibus asians Siepe dehinc proprios diversi leraporis lioris
    Luce palam Dominus prius oblulil, ut bona 370 352 Discipulos manifeslus adit, vesceuiibus
    [mater, [illis,
    351 Grandia divulgans miraeula, quae fuit Exlemplo nunc ora ferens, nunc piscisobusli,
    [olim Alque favi mandens epulas, quo rite doceret,
    Advenieiitis iter, haec sit redeuntis et index. Corporeas res esse dapes, seseque videri
    565 Mox aliis conviva poiens in fragmine panis In membris, quibus aule fuil. Formidine rur-
    Agnilus enituit, qui verus panis apenis [ sus
    OPUS PASCHALE.
    cala, Chrislus sibi pulchram niveo decore sociavit eorum se sensibus, et oculis publicavit, quia quod
    Ecclesiam. Haachonorem Maria; praasiat ad gloriam, verus ipse sit panis, luminibus innotescit, quos fides
    quaacum ciarliate conspicua semper raaier esse cer- R interior iuserens, ac detegens, ad agnitionem Do-
    natur,semper lamen virgo conspicilur. Huic sese Do- mini graliae clariiale perducit; frequenter eiam di-
    minus illieo post iriumplmm resurreclionis ostendit, versis temporibus, et momeiilis manifestimisese di-
    ul pia genitrix, el benigna lalis miracoli lestimo- scipulis denoiisir.ivii. Nunc vescenlibus iiiopinus
    niuiii vulgalura, qua; fuil nasceniis janua, dum ve- apparens, rame adusti piscis et favi cibos accipiens,
    nissel in mundum, haac esset ejus et nunlia, dese- quaieius cdoceret evidenlius, res esse corporis da-
    rentis inferna. pes, quas edendo videnlibus approbavii, illa scmern-
    Mox deinde convivio cura quibusdam, velut praa- bra nunc gerere, quaanuper gesserai ante morteti!.
    leriens viator, inlerfuit, alque in fraciione panis Rursus idem , cum metuenles apostoli plebis,
    SCHOLIA.
    559. Meus, perspicuo prò conspkuo.. consplcialur. A dexlro ejus lalere est S. Peirus, a
    561. Arntz., ctyus prò hujus. Cant. inanet : Ma- sinistro S. Paulus, ut aposlolorum reginameam esse
    rim se quippe resurgens, quod ineptum non est, et inielligamus. De hoc eodera regio titillo Deipara;
    verbis prosai posf iriumphum resurreclionis accom- doeisMina est homilia Alexandri Borgia , archiepi-
    modaiuin. scopi Firmani, inter ejus opera, el in libello anno
    562. Arnlz., pius oblulil : foriasse librarius prius 179-2Neapoli excuso : Del Regno di Maria Omeliedi
    mulavit in pius, ne dicatur Jesus se Virgini Mairi MonsignorAlessandroBorgia, eie. De veleri frequen-
    prius oblulisse ; ait enim Marcus, xvi, 9 ; Surgens C ii usu pingendi simul Perirai et Paulum testis lo-
    aulem mane prima Sabbati apparuit primo Maria cupletissìmus est Atigustinus, qui torreiiros, sive
    Magdalena. Veruni dubitiminon esl, quin Sedulius gentiles, qui liliruin Giit'isti de Magiaad Petriim el
    in hac fuerit sententia , quod Dominus primuni R. Paulum coiifiiixeranl, sic refellii de consens. evang.
    Virgini apparnerit, ut ex 1010contexiu evinciiur. 1. 1, e 10: Oceurrit eis Peirus, el Paulus; credo,
    Eiigelliertus, qui obiit 1551 , de Gnu. el Virt. Dei- quod pluribus locis simul eos cum ilio (Chrislo) piclos
    para;, p, 2, e. 2, apud Pezium l. I Anecd. Et hoc viderunt. . . Sic omnino errare meruerunt, c/ui Chri-
    Sedulius eliam in suo pasclialiopere scribi!, quod Ma- slum el uposlolosejus, nonin sanctis codicibus,sed in
    iri anteomnes primo apparuit, sicut dignum eroi. Quod pictis parietibus qumsierunt. Nec niiruin, sì a pingen-
    Deipara ad sepulcrum simul cum aliis feininis ve- libus (ingentesdecepiisunl, eie
    neri!, opiniti fé tur esse Gregurii Naziauzeni, Grego- 56J. Meus, Cognilus esl a duobus discipulis. Aid.,
    rii Nysseoi , Theopliylacli, Nicepliori , e aliorum. Chrislumdiscipulisagnitumin fraciionepanis. Scheda;
    Multo vero magis recepia tradititi esl, Clirisiuin ma- Poelm., Parrh. eademque peieus : reliqui, conviva
    iri suaa sanclissimae prima; (immuni apparuisse. In potens, in meo cod. eri or est, convkia potens.
    cod. Vat. Ree chariac. 549 Miscellaneoruin repe- 566. Rea;. 2, Alb., Vatic. i, Reg. 5, Aid., quia :
    rilur opusculuin de tribus AppariiionibusD, N. Jesu sic fuit in Reg. 1, sed emendarne est per qui, qoac
    Christi, qua in Evangelio non liubentm: Prima fuit conraiunior, ei verior est scriplura.
    MariaaMairi stue sanclissimae. Secunda Jacobo Al- 569. Meus, Aliis apparuit. AIO., Smpe Chrislum
    phei. Terlia Joseplio , qui Dominimi sepelivit. Au- apparuisse discipulis. Ante hunc versum nonnulli po-
    cior probat, primo ante omnes Dominimimairi suaa n niini versimi 576, Cum foribus clausis, ul tesialur
    apparuisse ex Ambrosio I. inde Virg., ex Angustino Cellarius. Nostri oraues viilgaimn ordinem servaui.
    serra, in Sabbaio posi padella , et ex Rationali Di- Pro proprios frustia Bibl. Lugd. proprior. Alibieliam
    vinile officior. : Et sic, inquii, Romanasentire vide- Sedulius adhihel proprius prò suus, et I. in, vers.
    tur Ecclesìa, qumprima die resurreclionis, scilicel in 158 seq., dixil discipulos proprios. Rom., Meus,
    Pascha apud Sanclam Mariani Majorem ccletrat sio- diversis: retine diversi. Reg. 5 , Atd., hora prò
    lionem. Haec coinrairais opinio est catliolicornm lioris.
    scriptorum, ut probat Suarius in in part., disp. 49, 571. Olt. 2, Exemplo : corrige Exlemplo. Reg. 1,
    see. 2,qui tamen merito negai, Deiparam cum aliis a ni. pr., Reg. 2, 4, Urb., Oit. 1. 2, Vatt. 1, 2,
    miilieribus ivisse ad sepulcrum. Aid. ubusli. Reg. 1, ree m.,Ang., Meus,Alb., Reg.
    564. In Liianiis Lauretanis Deipara praedicatur 5, plerique edili, ubusli. In Rom. ex atusli vhle-
    prima omnium Cliri- tur f.ieuiii amtusli : sed id lex metri respuil.
    regina aposlolorum: ac reverabeatissima;
    slura aiinuiiiiavit. Regnum Virginis su- Arnlzen. a sec. ra., Parrh., scheda; Poelm. adusti.
    pra Apostolos ad vivuni expriinilur in veleri vitro Magisin usi) esl adusius, et otuslus, quam atustas :
    cujus delineaiam imaginem mecum perlramauiler sed delendi hoc eliam poiest ab aturo : quo verbo-
    communicavit eniiiieniissiuras D. cardinalis Borgia, ex probatoruui codicum fide ulitur Prudenliiis Ita
    ut solet de omnium liueratorura studia cupidissime mari. vers. 785, ubi alii leguni amturiiur, alii obttri-
    promovere. Exstat vitrum in museo ejusdem Bor- tur, alii exuritui: In prosa etiam Sedulii editiones
    giano Velilris : neque aliud aiiliquum vitrum repe- variant : nani in aliis est adusti, in aliis abusti.
    riri scio, in quo sanciissima Virgo dare expressa
    745 CARMENPASCHALE. LIB. V. 746
    375 Plebis apostatica;, Dominum qua; caaca ne- A Constitit in medio, non dedignatus apertura
    [gasset, Discipulonionstrare lalus, tacluque probari
    Cumforibus clausis resideret turba fidelis, - 385 Yulneris, et menlem palienter ferre labantis.
    Pace saluianlis sese iniulil, alque foratas Agnitus bine potius, quod sit dubitands ami-
    353 Expediens palmas, nudat lalus : ast ibi [cus.
    [Thomas, Quisquis enim artifices caacaSub imagine frau-
    Cui Didymuscognomenerat, cum frairibus una [ des
    580 Non fuerat, dubiamque fidemsub corde gcrebat. 354 Inslruit, et vanas cupit exercere figuras,
    Donec rursus, eo pariter residente, veniret, Non vull agnosci, non vull, sua facla requiri,
    Qui numquam subtractus erat. Tunc limine 390 Ul laleaut sub nube doli, nebulaque recludens
    [clauso Omnia, sollicilos odit simulator amicos.
    OPUS PASCHALE.
    quae Dominum saepe negaverat, violentarti a susii- immotis se denuo foribus praasenlal, qui numquam
    nere saeviiiam,clausis domus januis permanerent spiriialiler ab ipsis abscesserat, coramque cunclis
    obslrusis, aslans foribus iniprovisus, pacera cunctis visus in medio, non dedignatur morein gerere tre-
    dedit salulalione sermonis, ut affliclis laetiliamtri- T. pidanii discipulo : paltnisque rursus, et laiere de-
    buens repenitoam, quod propheiica voce signave- monstralis, tactu vulnerarti paiilur se probari, ma-
    rat, approbarél, quia cor contrilum et humilialum gis hinc agnilus, quod ipse sit Christus, qui dnbi-
    Dominusnon relinquet. Moxque manus aperuii per- lanlis animam placida fovii lenilaie susceptam Quis-
    foraias , plagam laieri nudavit infixam, ne pban- quis enim dolos arlificis circa sub imagine fraudis
    lasma crederent, si vulnerimi indicia non viderent. exercet, vanasque nebHlas, el figuras ad decipiendas
    Quoniam vero Thomas aique venerandus aposlolus, instruil nieuies incautas, non vull, sua facta cogno-
    quem Didymumvocabulo nuncupant, ibi non aderal, sci, quod lateal sub irabis velamenio fallacis, ocu-
    et talia sociis refereniibus non credebat : ecce Do- losque composiiis miseros siraulacris illudens, odit
    minus, eodem posiniodum residente cum fratribus, sollicilos, si deprehendi coaperii, et amicos b. Do-
    SCHOL1A.
    575. In Reg. 1, et Olt. i, prò apostatica prius fuit <
    G eliam scriptum fuisse in Reg. % Cnrrectio in Reg.
    apostolica, quod videtur etiam esse in meo codice. 5 et Oli. 1 esl, labantis. Lex pedia exigit, labantis;
    Sed vera lectio esl apostatica, ul ex sequentibus li- sed apud alios etiam poelas chii'-iianos interdilli! in
    quel. Pardi, scheda-Poelm. non male nccassetprò mss., labans in labenscoinniutatiir. Hoc loco senten-
    negassel. Ex prosa vero sape negaverat colligilur, tia-magi-congruil labantis. Vel. 1,2, Mon., labantem,
    veram e-se scripluram, negassel. Colon, edil., erore nuper exposito, labeniem.
    577. Mss. omnes nostri, Ang. Adi., Parrh., Aid., 586. Rom., fa ; retine, sif.
    et alii editi, Pace salulantissese inlulit, quod Grune- 387. Ordo borirai versiium pracpnsiere in Bibl.
    rus, et Arntzenius ampleclunlur. Ms. Lisps.,eta Lugd. iuvertiiur. Urb., Rom. Quisquisarlificis : desi-
    sec. m. non recenti Alm. salutalis, quod tenui Cella- deralur enim. Olt. 1. Reg. 3, Alb. Quisquisenim ar-
    rius. Arnlz., Pace salularis, a sec. m. Pax salularis tificis, sed in Oli. emendatimi per artifices quod re-
    conlra metrura. Arnlzen., Cant. oblulil prò intulit, cium est adjedive, scilicel artifices (raudes. Corri-
    salis conimode. Arntzenio non displicebat, ncque gendaeergo sunt editiones Vet. 1,2, in quibus legi-
    mihi dìsplicel Pace salutalis seseoblulil. In nonnullis lur fraudis ; neque audiendus Wopkensius, qui ina-
    editis ordo ita iuvertiiur, ut prius ponatur v. Pace, lebai artifici emeassub imaginefraudes, refragantibus
    tura v. Cum[oribus. libris auliquis, et prosa. Reiineri poterit arlificis
    578. Reg. 1, 5, 5, Vatt. 1, 2, Urb., Ang., Alb., fraudis, si accusaiivusverbi inslruit sii figuras.
    Rom., Aid., Ott. 1 ex correctione, Expediens, quod 588. Rom. Insiiluit et : resistit nielrum, et aptius
    interpretatur Nebrissensis expeditas osiendens. Alii verbum est, Inslruit.
    mss.cum Parrh., et plerisque ediiis,£xpandeus, quod j. 589. Cant. cognosci,quod idem verbum exslat in
    pio glossa videtur esse in Reg. 1, ei in Olt. 1 dde- u prosa, et placebat Grunero : cseteri omnes constan-
    lum esl. Arnlz., afaue ibi: plerique mss. et edili, ler, agnosci.
    asf ibi: nonnulli vulgati, asf ubi. 590. Rom., Urb. redundens: idem fuit mendum
    380. Reg. 5, Aid., dubioque,scideet corde : alii, in aliis mss., in quibus correclum appare recludens.
    dubiamque. « Cellarius suspicatur recondens: facilius ex errore re-
    582. Arnlz. a sec. m., erit : bene est eraf prò dundensconjiciposset refundens: sed recludunon so-
    fuerat : nam imperfedum prò plusquam perfeclo ali- lum significai aperto, sed edam conirariuni recondo,
    quando adhibetur. Hic vers., et seqq. usque ad v. claudo : et in Arntz. glossa est —
    recludens claudens.
    Facto redemptorisfere in fine libri desunt in meo co- Plura esse hujusniodi verba pra'posilione re compo-
    dice, avulso uno folio. sita quaaduabus coulrariis significationibusgaudent,
    584. Reg. 5, Aid., Discipulis; minus bene. exploraium est.
    385. Rom., palientem; lege, patienter. Ott. 2, 391. in Ott. 1, ex simulatuscorreclum esl simula-
    Lips., Alm., Ainiz. a pr. ni., quaadamediiiones cum tor : quaegenuina est lecito, quamvisaliera non esset
    Reg. 1, 5, Olt. 1, Ang., Alb., Iabentis,quod videiur contennenda.
    a Gallandiuscum aliis edilis violeniiam.Bibliothe- mihi suspecta, inquit Gallandius. Quidni ? Atqui da-
    ca Patrum Parisien-is 1589, vìolenlam,quod sensus rà, el certa est correditi ex Carmine sollicilosodit
    exposcii. Maiim etiam clausi, non clausis, quod simulator amicos. Prosa addit ef, scilicel odit etiam
    posircmiim tamen omnes vulgati praaferunt. Postea amicos sollicilos. Paulo post mendum erat invet.
    laudalur senlenlia ex psalm. L, vers. 19. cod. dubitandi dubitanti, et abigenliprò ambigenti.
    b In omnibus edilis scriptum est ef amictos.Vox Medicasmanusprò Juretus adliibuit.
    PATROL.XIX. 24
    747 COELIISEDULII 7*8
    Gnarus item Dominus, Petro piscante per A. Discipulis inventa loco; quisnam ambigat,'
    [aaquor [unam
    Cum sociis, captum esse nihil, dimittere lina Hic rebus constare fidem , quippe est aqua
    In dextras hortatur aquas, mox gurgite clauso [piscis,
    395 Pendola fluclivagam iraxerunt retia praedam, Chrislus adest panis, sanctusque Spirilus ignis.
    355 Per typicam noscenda viam : nam retia Hinc etenim abluimur, hoc pascimur, inde sa-
    [dignis [cramur.
    Lucida sunt praacepta Dei, quibus omnis in 405 Tunc epulis praaeeptor eos invitai edendis,
    [illa 356 Adoquiis de more piis, mcnsaraque pe-
    Dextra parte manens concluditur, ac simul [tentes
    [ulnis Unanimes nota Domini bonilale fruuntur,
    Fertur apostolicis Domini ad vestigia Christi. Et Christum sensere suum, modicoque paratu
    400 Nec piscis, prunaaque vacant, et panis, in uno Postquam vicla fames, et surrexere reliclis
    OPUS PASCHALE.
    minus autem verax in omnibus Christus etiam cre- B que perspicua, quibus omnes dextra seclantes, et
    dere dubitanti mitissimus, non irascitur ambigenti, saaculi fluctibus crueiitis claudunlur vestigiis incli-
    Sed ut digitos quoque niergat in vulnera, facilitale nali. Nam et piscis supra prunas apposilus, eodem-
    concedit, sciens, hujus probationis exemplum non que panis in loco simul ab ipsis inventus, Calholica
    ad Thoma; tantum, qui fuerat tam beatus, sed ad fi- religione cernitur non carere. Nani piscis aqua vi-
    dem deinceps pertinere mullorum. detur inlelligi,'qua nos ablni cerlum est, ac renasci,
    Post paucos item Dominusdies Petro piscanti cum panis Chrislum significat salvalorem, cujus eodem
    sociis ad marinum sese littus ostendit, totaaque no- corpore vesciraur ad saluiem. Ignis Spiritus sancii
    ctis labore perpili a nullam cernens fessos babuisse gerit imaginem, quo devoti consecramur ad fidem.
    capluram, dextrum retia dimitti jubet in pelagus In eadem namque specie demonstratus effulsit, cum
    confestimque clauso gurgitis salo piscosaa congre- beatos apostolos, sicul liber eorum Actuum protesta-
    gationis immersa, crepitantes sinus eduxere cura tur, darà sui dividiate perfudit. Tunc ad epulas
    praada, quam ante Domini gaudentes projecere ve- eos sumendas invilat placida solemniumpraacepiione
    stigia. Tale genus ergo miraculi non vulgari facto verborum, qui mensae Domini voce unanimes con-
    sentiri, sed typica debet intelligentia ponderari. Re- gregali, cibos saiiclae benedictionis aceipiunt, d
    tia siquidem credamus praecepfa dilucida nimis, at- Christum piena fidei veriiaie cognoscunt.
    SCHOLIA.
    592. Aid, Chrislum piscanìi Petro in dextram retia | ] que Spiritus, ubi abundat que, vel polius el : nani a
    jacere jussisse. Seduli manu est panis, sanctusqueSpirilus, produclo
    395. In Reg. 1, ex dimittere correclum est<temif- que ob sp dicitonìs sequentis, ni a Sedulio, et aliis
    tere. Ut alibi, sic hic edam mss. variant : plerique di- fieri solet. Vat. 2, et Reg, 5, qui cura Aldo facere
    mittere. Parum id refert. Wopkensto magis placet solenl, el recenies codices sunl, exhibent sanctus
    demitlere. quoque Spirilus. Sic Ang. in nexu litterarum.
    595. Alb. traxere conlra metri! m. Fluclivagam, 404. Oli. 1, Hinc eliam 'abluimur. Parrh., sebedaa
    vox Stalii. Poelm., Vat. 2, Reg. 5, Aid., Ai«c pascimur : alii,
    396. Parrh., scheda; Poelm., quia ; alii, nam. Reg. hoc pascimur.
    5, et Aid. non, quod videlur fuisse in Reg. 2 et Ott. 405. Nonnulli editi transponunt, Tunc praceptor
    1, sed cootrarius est sensus. In Urb. versus praace- eos epulis .'.Arntzenius hoc tribuit quoque Parrhasio;
    dens conjungilur cum hoc iraxerunt rena dignis : re- sed Parrhasius receptam lectionem servai. Ms.Arnlz.
    liqua desideranlur. salvator prò praceptor l'orlasse ex glossa.
    597. Olt. 1, inilio ; eòrredura in Ulti. Psalm. svili, 406. Reg. 1, Alloquis:lege AUoxjuìis.
    vers. 9 : Prmceptum Domini lucidum. 407. Grunen.is, et Arnlzenius cura. ms. Arntz., et
    398. Rom., Aid. conlra metrum dextera parte. nvritis edilis pietate : nostri omnes mss. cum Parrh.,
    399. Pari1., sdiedaa Poelm. apostolicis alma ad Aid., et aliis bonilate, quod desereudom non esl. Io
    vestigia. Olt. 1, scriptum erat, nolaque Dei bonilale, corre-
    400. Poelm., Cuin discipulis manducat. — Reg. 5, clum, nota Domini bollitale.
    Aid. Nec pkces : sic viddur etiam in Vat. 2, cacteri 409. Olt. 2, corruple aucla prò riefa. Urb. Posl-
    Nec piscis, quod ex Evangelio petitum -est. " vicla fames est, surrexere. Rom. conlra nielrum,
    quam
    401. Arntzenius cum nonnullis vulgalis prsetulit Postquam vieta fames surrexere. Alm., Ollob. 2, Ang.
    amtiget : nostri omnes mss., etiam Ang., Alto,cum exsurrexere, Reg. 3, adsurrexere, Alb. esurreaiere prò
    4:lm., Arntz., Parrh. ambigat: ila -correxit Aldus, ef sun'eacere.In Olt. 1, fuilexsurrexere : communis
    cupi,in conlexlu edidisset, ambiai. lectio, et surrexere. Irailatio Virgiliii Mn. 384 : Posf-
    Edili sanefas quoqueSpiritus : plerique nostri
    4.Ò.3., quam exempla fames epulis, meiismqueremola. Luca-
    mss., Reg. 1, 5, Vatic. 1, Ollob. 1, Urb., sanctusque nus, et, Val. Flaceus pariter usurparmi} vincere
    Spiritus, quod Rom., Alb., el Ott. 2 in compendio famem.
    lUterarcum innuere videntur.. Vai. 2 panis, et sanctus-
    a In voce perpili, quae est scriptura vetus, men- re est
    perpeli, Gadandio magis placebat latore per-
    dum Jnretus auspicatur ; «e conjicil pervìgili, ant 5
    pero, lioc est, fallaci, irrito. Ampliandum censeo.
    perpelL Gallandius in notis corrupte editis Jureli in- Infraseculifluctibus, ' etc, corruptum videlur. Moxforle
    vanii perti, d pulabat, id fonasse positum prò pertì- calholica ratione.
    nm. Sed in bMotheca Palrum Parisiensi 1589, cla-
    749 CARMEN PASCHALE. L1R. V. 750
    410 Rite toris, an corde Peirus se diligai alto, A Pacem ferie meam, pacem porlate quidam , '
    Explorat Dominus : Petrus annuii : ergo ni- Pacem per populos monilis dispergile sanclis,
    [tenies Et mundum vacuale malis : genlesque vocari
    Pastor amans augere greges, operario in omni 420 Finibus e cunclis, latus qua tendilur orbis ,
    Parte bono commendat oves, commendai et Jussis mando meis, omnesque in fonte lavarj.
    [agnos. Haecubi dicla pio Dominus sermone peregit,
    Hoc terno sermone monens, ut terna negantis Beihaniaa mox arva petit : coramque beatis
    415 357 [Culpa recens parili numero purgala ma- Qui tantum meruere viris spedare triumphuro,
    [neret. 425 yEihereas evectusabit sublimisin auras.
    Inde sequenda docens, Pacem omnes, inquii, 358 Ad dexlrara sedei ipse Pairis tolumque
    [habete, [gubetnat
    OPUS PASCHALE.
    Cura vero modicis insurrexissent dapibus compe- regnum consequenter idi commendai, cui clavesse
    lenler impleti, Pelrum Dominus, an eum diligat dalurum ejusdem regni protoiserat.
    clemenier interrogai. Cui protinus annuenti, cu- Inde monilis eos beatis erudiens, et pacifica; ro-
    piens greges, ul pasior bonus, augere, tamquam fi- B borans traditione doctrinae,per omnes imperans ter-
    delissimo nimis operario, vel probato suas oves, ras religosaefidei prsecepta dispergere, sacrique ba-
    agnosque commendai. Et haaclento repelit, ac re- ptismatis unicam trinitatem cunclis gentibus proro-
    volvit, ut receiliori cnlpae trina negano pari dile- gare, sic inquiens , ac decernens : Data est mihi
    clionis purgarelur ex numero. Quod aulem Petro a omnis poteslasin calo, et in terra. Eunles nunc, do-
    specialiler alendi greges tribuit dignitatem, cum ceteomnes gentes, baptizantes eosin nominePairis, el
    probetur omnes seque diligere, non aliorum pertinet Filii, et Spirilus sancii, docentes eos observareomnia,
    ad delrimenlum, sed rattorti videlur esse conjun- quacumque mandavi vobis, etc.
    ctum ; hoc animai namque raiiissimum prò simpli- Cumque Divinitas b omnia mandasset impleri,
    citate naturai, juslis comparaium, quos, cum vene- mox in Reihaniam iisdem pariter educlis egressus,
    rit in majeslate sua rex omnium, taliter a dextris coram beatis proiinus viris , qui tanti visioném
    aslanles, sicut ipse docuit, alloquitur : Venite, bene- iriumphi meruere soniri, per oras cveclus aaihereas,
    dicti Patris mei, possidete paratum vobis regnum a arcem siderea; dorainalionis ascendit, et ad dextram
    conslitutione mundi, etc. Iogressuros igilur justos in patriaa residel majestatis, lotumque proprio regit,
    SCHOLIA.
    410, Aid. choris : emendo toris. Reg. 5, inverso I2 421. Virgilius eclog. 5, vers. 97, Omnes in fonte
    ordine, ac contra metrum, corde se Peirus. lavabo.
    ili. Niientes, pingues, bene habitos : quo sensu 422. Aid., Chrislum coram omnibus ascendissein
    ni'ere usurpant Virgilius, Horatius, Phaadrus, uler- calimi. Rom. male trajicii hos versus, primum JBe-
    que Plinius. thania, tum Hmcubi,
    412. Reg. 2, operario orniti, sed forte fuit operavi 425. In Reg. 1 fuil, Mtheriuseveclas, rite corre-
    in omni, aut operarkr ornili: in Olt. 1, etiam videtur clum Mlherias eveclus : alii scribunt Aithereas.
    fuisse operari. Vera lectio est, operario in omni. Fabr., et nonnulli alii editi, subveeius:"plerique
    415. Ollob. 1, bono, correclum tona. Inepta sane melius, eveclus. Vet. 1, Mon., siitlimus, quod^mi-
    est correetio. quorum genium magis sapere ait Arnlzenius. Sic
    414. Vatt. 1,2, Reg. 5, 5, Rom., Ottob. 2, Ang., Accius, Sallusiius, Lucretius loculi. Nostri mss.
    tuentur sutlimis. 1, et 2, prò d. s. in oras,
    Alb., Parrh., Aid., et alii Hmc prò Hoc. Ed. Lips. quod videlur fuisseReg, in Ottob. 1, in quo nunc appare!
    trino, ci Irinaprò terno, el terna, Urb. corrupte sElerno communis in auras. Prosa, per oras.
    prò Hmc terno, aut Hoc lento, Vat. 1, Oli. 2, movens, scriplura426. Reg. 2, 3, Valican. 2, Rom., ed. Lips., Ef
    quod erat eliam in Ott. 1, sed in hoc rite correclum
    est per movens.Yat. 2, mendose terga prò terna, vel deaera in sedef ipse Patris, quod in Reg. 1 videlur
    trina. fuisse, quo nunc est, Et dextram sede! ipse Pairis,
    416. Aid., Quid prmceperilChristus apostolis, cum sine opportuna synlaxi. Ott. 1, Et dexira sedii, re-
    ultimo eis apparuit. Poelm. Pacem servandamcom- cte correclum, sedef. Huc respicit mendum in Urb.,
    mendai. Val. 2, Reg. 5, 5, inverso ordine conlra I* El dexira sed ipse. Ang., Vat. Olt, 2, Reg. 5, Aid.,
    metrum, Pacem, inquii, omneshabete. plures editi, Ad dextram sedef.Yet. 1,2, Mon., Bas.,
    Col., In dexira sedei. Scheda?.Poelm., Tom, \, 2. 5,
    3
    417. Reg. prius inserii, Pacem per populos, alia; editiones, Et dextram subii. Edilio Poelm. ad'
    tum, Pacem ferie. marg., Ad dextramsubit. Alb, sine sensu et metro,
    418. Ott. 1 cum caateris, sanctis , prod. s. sacris, Et dexleram sedet.Probabids scriptura, Et dextra se-
    nisi malis id prò glossa accipere. dei, clarior cura prosa, Ad dextram sedei. Vat. 2,
    419. Aid., Fabr., et quidam alii edili, nocafe. Reg. 5, Aid., schedai Poelm., mundumquegubemat:
    {Sensusexigit vocari, ut mox oceurrit lavori. meliores nostri libri cum Alm., ms. Heinsii, et pro-
    420. Vat. i, et cunctìs : sic fuit in Ott. 1, sed pro- sa, tolumque, h.e., omnia, ut in Sedulio jam nola-
    be correclum est, ecunclis. tum. In prosa adi, tolumque orbem,
    a Male vetus codex Peirus. mitiil egressusper mutadonem generis, quam saepe
    h Suspicalur Gallandius in veteri codice scriptum in isiiusmodi scriptoribus animadverli. Nonnudi ha-
    fuisse per compendiumdus, Ime est, Dominus, non bent divìnitatis. Jurdus observat, in vet. cod. exa-
    diuinitòsnam poslea oceurrit egressus..Redneri ta- ratum esse per horas, non per oras. Frequens esl
    men potest divinitasquaa vox posila prò Deus ad- lioecscribendi ratio in mss. codicibus.
    751 COELIISEDULII 752
    Jure suo, qui cuncta tenens excelsa, vel ima, A Quas cunctos doceant : lestes nani jure fideles
    Tartara post ccelum penetrat, post tartara Divinaevirtutis erant, qui plura videnies,
    [coelum. 435 Innumerabiiium scripserunt pauca bonorum.
    Illi aulem laetis cernenies vultibus, alias Nam si cuncla sacris voluissent iradere cbarlis
    430 Ire super nubes J)ominum, traciusque coruscos Facla redemptoris, nec totus cingere mundus
    Vestigiis calcare suis, veneranier adorant, 360 Sufflceret densos per tanta volumina li-
    359 Sidereasquevias alacri subcorde reportant, [bros.
    OPUS PASCHALE.
    et gubernat arbitrio. Qui cuncta jugiter excelsa pos- nubes excelsum, corruscos siderum tractus propriis
    sidens, ac profunda post coelum descendit ad tana- devicto mundo, calcare vestigiis, veneraniur sup-
    rum, post tartarum remeavit in ccelum. Ob hoc igi- plices et adorant, redituque graiissimo familiae ejus,
    lurvoluit hisdem praesentibusad astra migrare (r,uan- gressibus aereitramiiis plagas, quas oculis viderunt,
    tum parvitatis mese diguaiur sensibus aperire), ut revolvunt cordibus, et reportant cuncti generis vi-
    itereisdem, qua sequerentur, ostenderet, quibus B ris, ut gentus credani. Tesles namque fideles, et
    ante passionem sibi dicentibus : Domine, nescìmus magni divinae probantur esse virtutis, qui facla Do-
    quo vadis, quomodopossumus viam nosse? respondit mini Jesu Chrisii videntes, innumerabiiium scripse-
    evidenter, et dixii : Ego sum via, et veritas, el viia.Via, runt pauca gestorum. Nam si religiosis omnia po-
    quoniam per eum Palris pervenilur ad graliam. Ve- luissent chartis annecli nostri miracula Salvaioris,
    ritas, quia credeniibus tribuet, quse promittit. Vita, nec ipseforsitan mundus, sicui Joannes Evangelista
    quoniam et morti non subjacent, quos adoplat. Lae- testatur, qui scriberentur, volumina, caperei universa
    tis vultibus intuenies ergo discipuli Dominum supra librorum.
    SCHOLIA.
    427. Vat. I non male, tenet, producta uliima ra- chartis Arnlzen. libris, fonasse ex glossa, Parrh.
    tionecaesuraB.Cant., Aid.,et nonnullaealiaeeditiones, scriptis Hoechyperbole ex Evangelio S. Joannis si-
    excekaque, et ima : retine, excelsa, vel ima; nam vel milis est aliis liebraismis, sive judaeorum locntioni-
    prò et inierdum ponitur, praeserlim a sequioris aata- bus. Bartliius I. XLI Advers., ca|i. 24 : Ego iis ac-
    lis scriptoribus. cedo, inquit, qui non numero librorum, sed poudere,
    428. Schedi» Poelm., Parrh. Conservando regit, mysteriorum exlemandum orbem interpreiari malunt,
    penetrai. Vera codicum leclio longe tartaravenusiior est, quam HYPEBBOLEM audire. At aiunt, lalia eliam esse,
    Tartara post coelum penetrat, post ccelum. G qua; scripta sunl. Fateor : sed quid velai, alliora eliam
    Rursus Sedulius Chrisii ad inferos descensnm pro- residua relieta?... Sic de omnibus mysteriis Chrisli
    litetur : neque eitim tartara interpreiari licet sepul- scribens fundamentum nobis est hujus opiniows erudi-
    crum. Vide noi. ad v. 222.1.1, et Disserlationem lissimus iheologus Prudenlius Apoiheosi : Millibus ex
    Liberati Fassonii, elegantis scriptoris, qua probat, mullis paucissima queeque relexam—Summatim relè-
    Jesum Cbristum ante descendisse ad inferos, quam gens, totus qum non capii orbis. Nonnus paraplirastes
    exciiaretur a morluis. secutus luterani capacilalem mundi spalio immensa}
    42». Reg. 5, Aid., Imti : canteri melius Icelis. machina} melitur. Prudentii quidem Incus non satis
    Vat. 1 panini eleganter transponit, cernenies, clarus est prò Barilài opinione : Sedulius certe con-
    Imtis. traiius est. Theophilactus tres diversas inierpreia-
    431. Parrhasius edidit Vesligis, atque ita contra- liones in cap. ultim. Joannis sic complectitur : Ne
    ete legendum suspicatur Cellarius, ut metro consula- admireris aulem, quod libros, si qui de operibus Jesu
    tur. Wopkensius retinet Vestigiis, sed ita ut secunda scribantur, mundum dixit non capere, sed intellecta
    corriuiaiur, ut alibi Sedulius cernirà prosodia™pec- ineffabili vi Dei verbi, dictum fideliler accipe. Nam.
    cai. Mss., el plera'que editiones exhibent Vestigiis: sicut nobis loqui, ila illi multo facilius est facere ea,
    quo in verbo ita scripto peccatum metri nulluni erit, qum voluil. Quidam autem per hyperbolem more Scri-
    si dusc vocalesexlremaìper synaeresin conlralianlur, pturm putant dictum. Mos enim Scripmra}est hyper-
    utduae prima; in disyllaliis deerat, deinde. Praislan- bole uli.... Quidam aulem per MDNDUM inlelligunl eos,
    tissimi nostri mss. Reg. 1, 2, Oit. 1, Ang., veneran- qui mundana sapiuut : opera ameni, qua; facla sunl a
    ier, et glassa in Reg. 1 , reverenter, in Keg. 2, j) Jesu, divina, el mysteriispiena, lam in visibili, quam
    cum reverenlia, cimiveneratone. Reg. 3 el Rom., ve- in invisibili creatura, el qumfutura sunl, et mysteriis
    nerantur, sed correcium per veneranier. Vati. 1,2, sunl referto, mundanum hominem non posse inletli-
    Alb. in compendio litierarum magis innuunt veneran- gere.
    ier quam veneraniur. Recentissimi codices Reg. 5, 438. In Ott. 1 bic versus recenti manu exaratus
    Urb., Otiob. 2, veneraniur. Ex aliorum ccidicibus erat, delelo alio. Deinde sequitur epigramma in lati-
    Alni., Caiit.,Deìieron(e)-,cod. iris, Bartliii veneraniur. dem Sedulii, Sedulius Christi, eie, non alterum,
    Ediiiones par'uer variant, sed antiquiores exliilient Sedulius Donimi, tu in Elegia, Cantemus. In Reg. 1,
    venerantur. Huic scriplurae favei prosa, et adhasrent Explicil liber iv. Incipit liber Aratoris. Finitimi est.
    recentes ediiores. Apud Corippum 1. n, v. 55, oc- Alia marni antiqua : Explicil, el ad inarsinem, Re-
    currii famulanlur, adorant. Apud Dracontiiim lib. i, quire in hoc volumine,Cantemus, sodi, Domino, post
    v. 4, edidi, Auclorem confessa suum veneranier ado- Aratorem. Sed Aratoris in hoc codice solum id est :
    rali, seculus aueloritalem Tertulhani et Sedulii hoc Domino sacrosanclo, bealissimoquePatri, atque apo-
    loco. Poterai quidem versus Dracontii in re dubia sic stolico, el in loto orbe primo omnium sacerdoti Pape
    refingi venerenlur, adorent. Sed adverbium veneran- VigilioAralor subdiaconus. Restai unum lanium lo-
    ter a Uraconlio et Sedulio usurpalum, milii etiam- lium, in quo est nota jani in Prolegomenis mini. 156
    ìium videlur. descripta. Hoc opus Sedulius, eie, et epigrammata
    433. Aldus inlerpungit, doceant tesles. Nani jure Asierii, Liberii, et Belisarii. In Reg. 2, Explicil li-
    fideles : non probo. ber tv Paschalis carminis heroici. Incipit canneti cle-
    456. Mon., volume : emenda voluissent. Pro giacum, quod vocatur Paraclerium, i., repercussumeo
    753 ELEGIA. 754
    quod reperculiatur unus versusab altero, hoc est, ini- A ascensioneunigeniti Filii Dei, el Domini nostri Jesu
    tium primi /il ultimimisecundi. Paraclera GrmceLa- Christi liber quarlus, et ullimus explicit feliciter. In-
    line repercussiodicilur. 'In Vat. 1, Explicit liber Se- cipit paracterum carmen ejusdem, i., repercussorium,
    dulii. Incipit Carmenipnus : Cantemus, etc. Vat. 2, eo quod pars media primi versussii finis secundi ver-
    Finis. Tum nota, Hoc opus, eie, de qua in Prolego- sus. In quibus, eie, ut nuncexponam. Ott., et Boni,
    menis num. 136 el seq. Illico elegia, Cantemus etc. post finem carminis paschalis sine ullo tiiulo, Can-
    Reg. 5, Carmen finem habet, nec lauri seria requiro, temus. Meus codex Finit liber quartus, et ullimus Se-
    — Tu studii mercesesto, Maria, mei. Legendum Fi- dulii poelm; incipit epigramma distichon ejusdem,
    neni carmen hubet. Succedil noia, Turlius Ru/fus quod a noslris repercussivumdicilur, a GrmcisTtapóv-
    Aslerius quintits sequentiacarmina inler scripta Cellii repoti: Cantemus, eie Parrliasius , Explicil Sedulii
    Sedulii invenil, Cantemusetc. Sequunlur hyninus A Carmen Paschale. NihiI aliud Sedulii addilur, sed
    solis orius cardine, el epigramma ipsius Sedulii infra carmina quaedam Piudentii. Ms. Heinsii, Explicit
    referendum. Reg. 3, Ang., Explicit liber Sedulii ; Paschale Carmen Sedulii ; incipit hymnvs ejusdem.
    elsinealia inscriplione elegia, Cantemus. Urb. Egre- Juretus in fine prosae : Explicit prosa Sedulii.
    gii Sedulii episcopi de passione, resurreclioneque, ac

    GOCLII SEDULII
    ELEGIA.

    361 Cantemus, socii, Domino cantemus hono- B Fraler iniquus erat justum qui perculit olim,
    frem, 10 Damnator Christi fraler iniquus erat.
    Dulcis amor Christi personet ore pio. Transitus ille monet, quid prima amisit origo,
    Primus ad ima ruit magna de luce superbus, Quid ventura parent, transiius ille monet.
    Sic homo, cum tumuil, primus ad ima ruit. Arca levatur aquis, homines ne perderet
    5 Unius ob meritum cuncti perire minores , [aequor,
    Salvantur cuncti unius ob merilum. Ne pereant homines, arca levatur aquis.
    Sola fuit mulier, patuil qua janua lelho : 15 Sume, pater, populos prò nati vulnere cunclos
    362 Et qua vita redit, sola fuit mulier. Cum tradis Christum, sume, pater, populos.
    SCHOL1A.
    Praeler modo dieta confer proleg. num 46, ubi ti- nos. Ita etiam scripsit Osbernus in Vita S. Dun-
    tulusex Triiliemio liic relertur Exliortatorium ad fi- slani.
    deles, sive Exhortatorius liber ad fideles, et n. 162. 5. Vet. 1, mendose, perire minoris; in Rom. prio-
    Beda de Art. meir. non semel ex hacelegia exempla res emendatum est per minores, li. e., po'steri
    proferì, laudato etiam Sedulii nomine. Quosdam P Adami.
    versus ex ea desumit Osbernus, seriptor sacrili xi, 6. Osbernus, inverso ordine , fonasse ut hiatum ,
    in Vita S. Dunslani apud Bollandianns die 19 maii. fugiat, Cuncti salvantur.
    Reu. 2 argumentum sic exponil : Descriptis jam mi- 7. Alni., Reg. 3 el nonnulli editi, qum; cseteri,
    raculis, horlatur poeta secumomnescantare Chrislo, qua ; in Otlohon. 1 ambigue, qua, vel qua. Eva in-
    el gralias referre. Urb. In quibus paracleriis carmi- telligitur.
    nibus auctor Sedulius descripla (forte posi descripta) 8. Almel., Reg. 2, 5, Vatt. 1, 2, Ott. 1, Aid., Cel-
    facla. atque dieta Salvatoris nostri Christi heroicis larius , Meus , Ang., Alb., Osbernus , ex qua. Sic
    carminibus, convocaiomnes fideles ad laudem omni- Reg. 3 et prò d. s., Per quam. Vet. 1, mendose, Et
    poleniis Dei, ejusque Filii Domini nostri Jesu Christi. quia. Urli., Oli., 2, Rom., Goldalus in Manuali bi-
    In ms. Almel. liiulus esi, Hymnus Sedulii. In edi- blico Et qua, quod cum plerisque vulgalis praetulit
    lione Arnizenii ColliiSedulii hymnus. 1. Collatiove- Gruneru^, quia praecessit patuit qua sine ex; hac fa-
    leris. et noviTestamentiper schemaènK-JK).rrf EM?aller- cile quidem et\n ex miliari poluit. Deipara laudalur.
    nis versibusrcpetilm. Hoc eodem artificio alii elegias 11. Meus, quod prima, et v. seq., Quod ventura,
    compo<uerunt, ui in Veter. Analect. Mabillon. 1.1, alii melius utrobique quid. Urb. admisit; relineo
    Theo'iulphus Aurelianensis, Paulus Diaconus Aqui- amisit.
    leii'nsis,|EiigeniusTolelanus, Petrus Damiani. God- 12. Meus Reg., 5, Aid., paret, quae est etiam con-
    fridus Vindocinensis, in Distichis nioralibus mss., jectura Wopkensii, scilicel quid acquirat origo, sive
    quae prò libro xiv Marlialis in codice membranaceo gens, et stirps ventura. Alii parent : quod ita exponil
    Collesài Romaniinserta sunt. glossa in Amiz., et in Reg. 2, ui priorem transitum
    1. Val. 2. Otiob.2, inverso ordine Cantemus Do- D intelligat de Enocho in ccelum translato posteriorem
    mino, socii. Taurinensis cod. Cantemus,socii, Domi- de iransiiu Christi in ccelum. Cellarius priorem
    nimi. Vide Proleg. num. 180. Reg. 5 el Aid., hono- transitum inierpretabaiur egressum Abelis et Caini
    res, quod exponil Nebrissensis laudes; reliqui, can- in agrum, Wopkensius melius obiium Abelis. Sed
    temushonorem. mallem aliquid clarius.
    2. Cappusotus, Christo; alii, Christi. In cod. Tau- 13. Reg. 3, homines ut perderet ; sensus postu-
    rin. graece prò Chrisli, et videlur esse prmsonet lai ìie.
    prò personet. 14. Arca est Ecclesia per baptismum salva, vel
    5. Vat. 2 de magna luce; alii, magna de luce. Sermo etiam Christus sacramenti baplisuii instiluior.
    est de Lucifericasu. 15. Vatic. 1, per nati vulnera; caeteri, prò nati vul-
    4. Arniz. a pr. m., Alb., Meus, Vel. 1, Tom. 5, nere; Petrus Bermannus conjiciebat funere prò vul-
    cum limuit; alii, cumtumuit : quo spectant Ottob. 1, nere. In Rom. mendum pulo cunclos prò cuncto. Pa-
    Rom., contumuit prò cumlumuìt: et haecest genuina ter hic est Abrahamus.
    leciio, cum senno sit de superbia, quaeper tumorem 16. Vel. 1, Mon., Poelm., inverso ordine , Cum
    solet exnlicari, ut jam dixi ad alios poetas Christia- Christum tradis ; nostri omnes mss. cum plerisque
    755 COELlI SEDULII 756
    Hostia sumnia Patris, tacitìs signàtà figuris ; A Sanguine nosque referl agnus ab hoste sacer.
    Quani ref'erat Chrislus, hostia summa Palris. 364 O'11'"'1 untla nefas, populo gradiente per
    Claudicai ecce yidens Dominum, dum praevalet, [oequor,
    [heros , Nunc mundi populis obruit unda nefas.
    20 363Asperagens Chrislum claudicai ecce vi- MurmuratTiimpietas, manna veniente refecta,
    [dens, 30 Panis adesl Chrislus , murmurai impieias.
    Reppulit ille famem, venitus crimine frairum : Plebs sibi dura caput lerrae cultoris adoptat,
    Vendilus est Chrislus , reppulit ille famem. Abstulit, heu ! Christum plebs sibi dura caput.
    Perfide, corde peris, dum vastant omnia plaga), Lex dedit indicium veteris de crimine poenae,
    Dum cessant piagai , perfide , corde peris. Quodque salus veniat, lex dedit indicium.
    25 Agnus ab hoste sacer révocavii sanguine palres, 35 En lapis irriguus, satiare , incredule , fonte : ^
    SCHOLIA.
    edilis, Cum tradis Christum, in Reg. 1 scriptum erat 22. Reg, 5, Aid., Vendilus ab Juda. Grunerus
    Conlradis prò Cum tradis. Cani, et nonnulli editi cum suis mss., et editis Vendilus a Juda, qui se
    exhibent, C«m sumis Christum, quod minus bene est. nescire ait, unde hauserii Fabricius Vendilus esl
    17. Urb., Rom., sanctis signala; Alni. , Ott. 1, B Chrislus.Verum nostri fere omnes mss.cumedilione
    dudum signala ; alii, lacilis signala. Hic rursus de Poelm. in contexiu , Ang. cum ms. Arntz. , edd.
    Isaac. Vet. 1, 2, Mon. exhibent Vendilus est Chrislus, pio
    18. Vet. 1, Mon., reserat, quod vitium lypogra- quo Alni. Vendilusest Dominus. In Arnlz. a m. ree
    phicum esse suspicatur Arnizenius : sed in Rom., el in schedis Poelm., Vendilus a Juda.
    Aid., et ul videtur, in meo codice est etiam reserat. 24. Arnlz. , pcenm prò plagm minus eleganter;
    Vera lamen lectio est referat: placeret lanien magis scribitur autem pene. Perlidus hic esl Pharao.
    referl : produci enim solet prima in refert. 25. Arntz. a ni. see, Reg. 5, Aid., conduxil prò
    19. Cellarius et Arnizenius ediderunt heros ; revocavil. In Reg. 2 est revocavit, sed videtur fuisse
    nostri omnes mss. cum Ang. el anliquis edilionibus reduxit, quod non damnarem , el sic scriptum inve-
    heres nullo commodo sensu. Putet aliquis dum prm- rno in Ang. Sermo esl de agno paschali.
    valel Israel, conlradis duabus ullimis in Israel, 26. Aid., nos revocai, quod cum 1ectimie recepia
    ul sit spondaeus. Ipsum nomeu Israel significai v. superiori revocavit venustum esl. Alii nosquere-
    prmwlens Deo. Sed proba videtur vulgata lectio fert, ubi conjunclio que omitti potesl.
    heros : sic aPrudentio heros dicilur. S. JoannesEvan- 27. Nefas, li. e., nefarios JEgyplioscumPhnraone.
    gelista hymn. 6 Calli. 114, et Tobias hyiun. 10 Calli, 28. Meus, Ang., Cum mundi populis. Cellarius
    vers. 70. In ms. Alb. videtur fuisse heros, quod cum Alm., Cum populis mundi, admi>so hiairr. Sic
    emendatimi esl per heres. eliam Reg. 2 el Olt. 1, sed in hoc factum , Nunc
    20. In Ott. 1 videmur ila divisa verba Asper agens; populos mundi. In Alb., menduni, Nec populis mun-
    sed legi debet Aspera gens. r di. Reg. 3, 5, Vatt. 1,2, Ott. 2, Rom., Urb., Aid.,
    ^
    21. Docla maiius in Arnlz. nolaverat, prò Rep- Fabr., Nunc mundi [populis. Multi vulgati, Nunc
    pulit alios habere Pepulil aperto errore. Nonnulli populis mundis. Ms. Arnlz., ATuncmundi populi ;
    scribunt repulit, quia putant, re posse produci, Cantabr. , Nunc-.populi mundi, h. e., populi ChrU
    eiiamsi consonans sequcns non duplieeiur. Adhae- stiani, quam scripiuram, et interpretaiionem Grune-
    reo usui communiori, quo reppulit, et relligio, et rus, et Arnizenius sequuniur. Wopkensius conjicie-
    quaedam alia similia scribuntur, cum re producitur. bat, Nunc populos mundans.
    In referl aliud tenet consueludo : quod lamen ver- 29. Alm. , Meus, referta, quo respicit mendum
    bum, cum est impersonale, semper primam produ- in Ott. 2, referto, alii codiees, refecta, melius.
    cit, cum est a refero, corripit, sed aliquando pro- 31. Nonnulli editi mendose in ulroque versu Plebs
    duci!. Mullse ediliones exhibent distracius crimine si prò Plebs sibi. Ott. 1, Rom. in utroque versu ca-
    fralrum, quod defendi potest. Hoc verbo in re simili pii; sed in Olt. 1 recte correcium est per caput.Edi-
    utilur Óracontius lib. n, vers. 5tQ: Sanguine dis- lio Poelm. ad marg. adorai, idque prseferunt sche-
    tracli maculalur vendilor, empier ; et Juvencus 1. iv, daeejusdem Poelmanni. Caeteri adopta cum glossa
    vers. 635. Nostri mss. ignorarli liane leciionem , et in Reg. 2, eligit, quod buie loco magis convenil : ut
    in Alni, distracius est glossa ad verbum venitus. enim plebs dura lsraelis caput vituli siili adoptavit,
    Cant. cum Alm,, Ang., venitus a veneo,a quo supi- ila plebs dura JudaeorumChrislum caput sibi abstu-
    num est venum, et venitum, penultima correpta se-. lii. Alioquin facilehaicinter se permutantur in mss.
    cundum analogiam apud Priscianum l. x. In usu est adorai, adoptat, adornai, adaplat, uljam alibi oslen-
    venum. Recentes ediiores luentur venitus, cujus se- sum est.
    cundam licenter produxerit Sedulius. Favetsupinum D 52. Oli. 1, hunc ; bene correcium heu.
    ambitum,cujus secunda producitur, qnamvis in itum 53. Reg. 2, in hoc el seq. v., inilium, ulrobique
    prima corripialur. In Val. 2 videtur esse venitus, cori-ectimi indicium, quod retinendum est. In Ott. 1
    quod appare! etiam in Reg. 5, sed in hoc correcium, fuit discrimine, quod exstat in Val. 1, sed in Oli. 1
    est per vendituscura glossa venumdatus.Ou. 1, Arnlz. factum est de crimine, quae est vera lectio. Meus, de
    a pr. m. cuin Reg, 3, vendiluscimine fralrum, quod culmine.
    metri lex respuit : multo vero magis metro ydver- 3ì. Editio Poelm., Quoque prò Quodque.Rom.,
    salur Olt. 2, famem qui vendilus crimine fralrum. Olt. 2, Urb, venil, quod in Meoetiam videlur esse ;
    Reg. 2, Vat. 1, Rom., Alb., Meus , famem venatus sed ralio metri posiulat veniat, Joan. L, 59 : Scruta-
    crimine fratrum cum glossa in Reg. 2, vendilus: Ime mini scripturas, quia vospulatis in ipsis vilamaternam
    perlinel Urb., famem,qui venatus crimine fralrum. habere : el illa sunl, qumteslimoniumperhibentde me.
    Verum venatus prò venditus lalinum non est, ac 55. Vet. 2, Eu lapsus ; ed. Col. , hoc el seq. v.,
    prasierea in Urb. centra metmm esset qui. Arntz. a irriguis ; Arnlz., {rome. Corrige., En lapis irriguus,
    ni. s., Reg. 5, Aid,, alio modo, [ameni, fraler quem et fonte. Petra percussa , quas aqnam fudit, esl la-
    vendidit auro. Et metro, et Laliaiiati consuli potest, pis irriguus , ul recte exponit Cellarius : qui lamen
    si ex vestigiis codicum rescribalur Reppulit ille fa- inepte accipit satiare prò satiaris indicativo passivo,
    memvenuinaclus crimine fratrum. Sermonem esse de cum sii modi imperativi.
    Joseph vendito a fralribus , nemo non videt.
    757 ELEGIA. 758
    Qui Christum rèprobas, en lapis irriguus. A 55 FJlius hic hominis fit maxima quaestio mundi,
    Carpitur igne sacro munus, votumque piorum, Nobìscum Deus esl fllius hic hominis.
    365 Sediiiosa tribus carpitur igne sacro. Gaudia magna Dei mundus percepii, et ambit,
    Regna beata Patris legis non contigit haeres, Respuit, heu! mundus gaudia magna Dei.
    40 Jesus dispensat regna beata Patris. Signa movent populos, cernunt magnalia cseci,
    Destruit arca Dei, muros dum circuii, hoslem, 60 Nulla lamen duros signa movent populos.
    Sic hoslem mundi destruit arca Dei. Aspera mors populis tigno deducla cucurrit,
    Area vellus habet, madido sed veliere sicca est, Aufertur Ugno aspera mors populis,
    Siccum tota madens area vellus habet. Ipse tulit Dominus prò poenis munera servis,
    45 Vincis honore Dei promisso in munere gentes, Pro servis poenas ipse tulit Dominus.
    Affectum natae vincis honore Dei. 65 Vita beala necem miseris avertere venit,
    Tu decus omne tuis, qui sternis csede Goliam ; Perlulit a miseris vita beata necem.
    Qui vincis mundum, tu decus omne luis. Lumen'adesse Dei, persensit tartarus ingens.
    Maxima dona Dei cuncti cecinere prophetse, 367 Nec cernunt homines, lumen adesse
    50 Implevit Chrislus maxima dona Dei. [Dei.
    Pondera dura lulit mandatum legis, et iram, B Mors fera per hominem miserum sibi subdidit
    Gralia mandali pondera dura tulit. [orbem,
    366 Virgo Maria nitet, nullo temerante pudore, 70 Subdita congemuit mors fera per hominem.
    Post parlum pueri virgo Maria nilet. Suscilat ecce genus morti pater ille profanus,
    SGHOLIA.
    36. Meus, Ang., non male , Quid Christum rèpro- 53. Vat. 2, Rom., Reg. 5* Urb., Aid., nullo ie-
    bas ? Alii, Qui Chrislum rèprobas, prò quo in Ott. 1 merala pudore. Ottob. 2; Meus, Reg. 5, Ang., Alb.,
    fuit prius reprobis nullo sensu. Alb., Quod Christum Vat. 1, nullo temerante pudore. Reg. 2, Ott. 1, cum
    rèprobas. plerisque edilis, nullo temerante pudorem.
    37. Reg. 5, .Alb., Aid. , priorum ; in Reg. 2, pio- 55, Qumstio, quia positus in signum, cui conlra-
    rum ; supra , priorum ; glossa , Moysi, et Aaron; in dicetur. Constile hac de quaestione not. ad Juvenc. .
    Val. 1, el vota priora, correctum priorum. Verior, 1. i, vers. 245, Dieta in contraria signum.
    communiorque scriptura votumquepiorum, cui oppo- 57. Cod. Cani., Arnlz., Alm,, Olt. 1, Reg. 5,
    nilur seditiosa tribus. Cellarius in sediiiosa tribù percepit : hoc ipsum exslat in caateris nostris mss.,
    agnoscit Core, Daihan et Abiron; sed hos non ignis sed per compendium liiterarum ; et in nonnullis,
    consumpsit, sed terra absorbuit. Inlelliguntur ergo ut in Meo, potius videlur legendum prmeepit : quae
    250 viri, qui offerebant incensimi, et ab igne con- fuit conjectura PetriBurmanni, hoc est, spepmeepit.
    sumptisunt, et alii simililer 14700 murmurantes , (C In Reg. 2 est accepìl tamquam glossa , vel porius
    qui incendio perierunt, ul refertur Numer. e xvi. tamquam diversa scriplura. Plerique edili, eliam
    Nadab etx\biu, filii Aaron, consumpli etiam fuerunt recenies, mundus hmc sentii, el ambit. Vat. 2, men-
    igne ccelesii.Sed non videtur congruenter de bis so- dose , mundus percipit, et ambii. Repugnat enim
    luta duobus dici sediiiosa tribus. metrum, etsi ambit potius cohaerel curii percipit,
    59. Hmres legis, nisi ex conjeclura malis heros, quam cum percepit. Putat autem idem Burmannus,
    videlur esse Moyses, qui terram promissionis in- ambii poni prò ambili, vel ambivit.
    gressus non fuit. Glossa in Reg. 2 ; Nullus ex illis, 59. Reg. 5, male, magnalia cceli. Rom. pejus
    qui egressi sunl de /Egyplo, inlravit in terram repro- magnalia Dei; sed in hoc correctio àdhibila est emei.
    missionisprmter Calepìi. et Josue. 61. Vet. 1,2, reducla; lege, deducla, ut esl in
    40. Aid.,C/trìslus; alii, Jesus. reliquis. In Reg. 1, 2, aliud prius fuit : in eodem
    41. Nonnulli volgati hosiis, scilicet destruit muros sopra cucurrit videtur glossa manavit, quod alibi
    hosiis, dum circuit eos. Mss., cum plerisque editis, apud Sedulium in nonnullis mss. prò cucurrit intra
    hoslem. Arnizenius interpungit, Destruit arca Dei contexlum receptum est. Repugnat meirum, Ang.,
    muros, dum circuii hostem, sed ex pentametro alia mendose, succurrii. In hoc versu innuitur lignum
    dislinclio est praeferenda : ae revera arca circuivi! arboris veliiae, in seq. lignum crucis.
    muros Jerico, ul constai ex Josue cap. vi. 65. Glossa Alm. in hoc v, prò verbo tulit est at-
    42. Cani., mundi et destruit; abundat conjunctio et. tulit mariyribus, in versu seq. sustinuit prò martyrì-
    43. Signum Gedeoni datum, primuni vellus ma- bus. Planius lamen est, ut in verbo servis omnes
    didum in area sicca, lum vellus siccum in area ma-. •p.homines intelligantur.
    dida. Judic. vi. "- 66. Reg. 5, Aid., Depulil; alii, Perlulit, li. e.,
    45. Docta manus in marg. ed. Mon. volebat amore sustinuit ; neque dubium, quin legendum sit Perlu-
    Dei, ul in pentametro alicubi legitur. Wopkensius lit. In hoc dislicho miseri sunt peccatores : de qua
    videlur ulrobique voluisse amore Dei; certe vel signilìcaiione egi ad Dracont. I. i, vers. 11. Rerum
    utrobique ila legendum, vel ulrobique honore Dei. eodem sensu occurrit miseri v. 106.
    Mss. et plerique edili praeferunt honore Dei. In non- 67. Hoc eliam loco repelit Sedulius, Christum
    nullis editis, promisso munere, sine in, quod deest Dominum ad inferorum loca deseendisse.
    eliam in Vaiic. 1, 2, Alb., Urb., Rom., el deerat 68. Arntz., Rom., Neccredunt; alii mss. cuti) edi-
    in Reg. 3, ubi recenti manu additum est. Nonnulli Nec cernunt.
    promisso referunt prcemisso. tis, melius,
    prò
    46. Reg. 5, Aid., Effectum; reliqui, recte, Affe- 69. Hic versus profertur a Beda de Arie meir., et
    cium, quod ex conjeclura rescribi jussit Nebrissen- ab ejus commentatore. Apostolus ad Rom. v, 12;
    sis, quia Jephlhe filiae amorem religioà poslposuit, Per unum hominem peccatum in hunc mundum intra-
    De Jephthe enim sermo nunc habetur. vil, el per peccatummors.
    47. Rom., slernes; corrige, sternis. 70. Alni., in quo hic versus margini aseriptils erat,
    51. Vaiic. 2, regis; emcndandum, legis. In hoc Aiuiz., Reg. 2, 5, Vat. l,2,Ol. 2, Urb., Rom.,
    versu lulil esl prò attulit,in sequenli prò abstulit, ut Ang.,- Meus, congemuit. Ot. 1, Reg. 5, Alb., cum
    explical glossa Alm. _ plerisque edilis, contremuit, quod verbum rei ac-
    759 UOELUSEDULII 760
    Ad vitam Chrislus suscitat ecce genus. A Te properare docent et signa, et saecula prima,
    Hic populus Dominum dura cervice negavit, 90 Nos sacra quaegerimus, te properare do-
    Suscepit primus hic populus Dominum. [ cent.
    75 Sanguine beta redit fuso gens impia Christi, Unicus adveniens firmavit vota primorum,
    Gustalo Christi sanguine laeta redit. Vola dedit nobis unicus adveniens.
    Crimina cuncta suis lerrenus conlulit auctor, Passio, Chrisle, lui complevit munera legis,
    Dissolvit Chrislus crimina cuncta suis. Muuera nostra replet passio, Chrisle, tui.
    Libera corda sibi facinus devinxerat olim, 95 Hic homo, qui Deus est, spes est antiqua pio-
    80 Nunc relicii Christus libera corda sibi. [rum,
    Fortia vincla dedit peccati saeva potestas, Spes in fine piis hic homo, qui Deusest.
    Dulcis amor Christi fortia vincla dedit. 369 Munus erit fidei loto credentibus aevo,
    Jam super astra sedet, cuncti exsultate fideles : Qui dedit, ul credant, munus erit fidei.
    Perfide, quid saevis? jam super astra sedet. Te veniente, Deus, mundanus concidit error,
    85 368 Mortuus ille tonat, coelum, lerramque 100 Occidii hic mundus, te veniente, Deus.
    [subegit : Gratia piena Dei est, quaetolis gentibus exslat,
    Quid facient hosles ? mortuus ille tonat. B Abscedant sectae, gratia piena Dei esl.
    Pelliiur umbra die, Christo veniente figura, Sola columba redit, quae tolum circuii orbem,
    Christus adit gentes, pelliiur umbra die. Discedant corvi, sola columba redit.
    SCHOLIA.
    commodatius Arnlzenio videtur.Non minus accom- rum , quia id opponilur nofcisv. seq. ; Nebrissensis
    modatum est congemuit. etiam ex Aldo sumpsii priorum, et hoc explicat,quia
    74. Cani., Alni., suscepitprimum hic cum hialu, Christus desideratus est a sandis Patribus.
    quod Cellarius, et Arnizenius sedili sunt. et glossae 93. Cant., Alni., Arntz., Reg. 2, 3, Ang., Urb.,
    indicant, primum esse Dominum. In Ott. 1 fuii eliam Ali)., Ot. 1, 2, Vat. 1, luì in ulroqne versu. Val. 2,
    primum, sed correcium est per primus, qua» est no- Reg. 5, Meus, Rom., plerique editi, tua, quod in
    sirorum codicum comirinuis scripiura, produci» ul- Reg. 2 apponilur vel latnqnain diu. script., vel tam-
    tima in primus ralione caesirae. Rom., parum ele- quam glossa. Reg. 3, implevit, correcium complevit.
    ganier, Et suscepitprimum hic. Cellarius ait in hoc 95. Rursus variani cndices. Almel., Cant., Alb.,
    di-ticho JudaC'S,et Chrisiianos commini. Sed potest Reg. 2. 5, 5, Urb., Aid.', Ang., priorum. quod lenet
    etiam inti-.iligi.e Jmlaeisprimos fuisse, qui Chrislum Nebrissensis, et explicat proplietarum. Val. 1, prio-
    susceperunl. Quo.'iani vero parici Judaei Christum rum, corredimi piorum. In Rom. duhium piorum, an
    susceperunt, aiqueeorum populus potius coiui'arius C priorum sit. Ot. 1, 2, Vat. 2, piorum, quod recentio-
    est, inierpreialionem Cellari! relinendam censeo. res sequunlur ; quia pii veteris Testamenti oppo-
    75. Vat. 1, Reg. 2, prò d. s., Arnlz. a pr. m., nuntur piis novi Testamenti.
    ridet, quod ne ine seuieniia, nequ". lex metri pati- 96. Aid., Reg. 5, Spes cum fine; alii, in fine.
    tur. Vera lectio est redit. Idem dictum puia in pen- Meus ila hic corruptus est, Swpe in fine suis hic qui-
    tametro. demDeus est.
    79. Rom., devicerat; Meus, disjunxerat, melius 97. Nostri omnes codices cum Almel. , Arnlz.,
    calieri devinxerat: In notis Nebrissensis defmxeral erit in ulroqne versu. Plerique editi erat, quod am-
    forie est mendum ; in editione Wesihemeri, cui pleeiuuiur receniiores, quia lolomvo, ait Cellarius,
    hae noi* addii;» sunl, legitur devinxerat. significat lempus veteris Testamenti. Non video
    83. Goldasius, Jam supra astra, et versu seq., causam , et in pentametro meniio expressa non fit
    Jam super astra, quod ulrobique relinendum. novi Testamenti. Ait ergo Sedulius, omnes, qui ali-
    ts5. Meus,ille sedet, quod male repeiitum esl ex quando crediluri sunt, munere fidei id hahiiuros :
    disiicho pra.'cedenli; lege tonat, quod in v. seq, atque id futurum munus ejus, qui dedit, ul credant.
    idem codex exhibet. Vat. 2, in loto : alii sine in.
    86. Meus, Reg. 5, Aid., faciant, Reg. 2, 5, Urb., 98. Reg. 2. ul credenl, recte emendalum ul cre-
    Olt. 2, Alb., Vat. 1, 2, Rom., Arnlz., Ang., facìunt, dant. Hinc suaderi posset lectio munus erat : seri
    quod negligimi editi, sed certe non est conlemnen- sensus videlur esse, Qui dedit, ul credere possint.
    dum ; in Reg. 3 correcium est facient. Ot. 1, cum 100. Cellarius cum Fabr. Occidet hic mundus.
    plerique edilis, facient. Burmannus ad Ovidium He- .p. u
    Grunerus cum Aid., Reg. 2, 5, Concidithic mundus,
    roid. ep. 21, v. 26, ex melioribus, ut ait, libris quia eleganler repetilur ex v. praecedenii concidit.
    malebai facianl. Ulroqne modo dici potest; el apud Arntzenius cum suo ms. , Alm. , et nosiris Reg. 5,
    Virgiliuin ed. 3, v. 16, legitur, Quid domini facient? Rom.. Meo, Val. 1, 2, Uri)., Alb. Occidii hic mun-
    87. Reg. 2, 3, 5,Ot. 1. Arntz., Ang., Alm., Fabr., dus. Ou. 1, 2, Reg. 5, prò d. s., plerique edili an-
    et alii editi recentiores, Christo venientefigura, puto, tiqui Occubuitmundus: sic eliam Ang. Sed, ulobser-
    pelliiur adie umbra, a Christo veniente figura. Cani, vat Grunerus, prsesenli prò futuro utuntur scriplo--
    el alii mss. nostri, cimi plerisque edilis, Christive- res, si rei certiludine.m indicare volunt. Ovidius
    niente figura. Glossa in Reg. 2, umbra — figura ; et Heroid. 2, v. 20, Ipsa mihi dixi: Si valet ille, venit.
    mox, Christo venientefigura—prmsentia. 101. Olt. 1, Gloria, correcium per Gratia, mi le-
    89. Reg. 2, 3, Vat. 1, docentsigna el smcula; de- gitur in pentametro. Rom. in ulroqne versu hujus
    sideratur unum et ante signa, quod a see m. addi- distichi, repuguanle metro, Dei piena est.
    tum esl in Reg. 5. 10-2. Poelm., et quaedamaliai ediliones Ascendali/.
    90. Vel. 1, Mon., Non sacra; corrige, Nos sacra. Aid. cum mss. Abscedant, quod retinendurn : nisi
    Indicatur Tesiamentum novuni, et secundus Christi malis cum Ali). Discedant,quod verbum mox recur-
    adventus. ril. In Rom. Abscedat, et in Meo Abscendantmen-
    91. Cant., Reg. 2, 3,5, Urb., Rom., Ang., Alb., dosel-scriptum est. Reg. 2 omiitil est in hoc versu.
    Meus, Aid., vola priorum. Vat. 1, vola priora, cor- lOi. Cant. cum nonnullis vulgatis , Descendani:
    recium vola priorum. Ol. 1, 2, Val. 2, Alm. plerique sensus exigii Discedant. Christum columbamliic vo-
    editi antiqui, piorum ; receniiores praeferuut prio- cari, videtur certum. Glossa in Reg. 1 Sedulium
    761 ELEGIA. 762
    105 370 Adveniet Pominus dare digna piis, mala A Gloria cuncta bonis visio, Christe, tui.
    f pravis, Gloria magna Patri, semper Ubi gloria,
    Credile jam, miseri, adveniet Dominus. [nate,
    Visio, Chrisle, lui tormenlum, et pcena malo- 110 371 Cum sanclo Spiritu gloria magna Patri.
    [rum est,
    SCHOLIA.
    exponit de Ecclesia. At, ut ego pulo, Sedulius Pru- adveniet, quod reliqui exhibent cum hialti. Rursus
    denlii senientiam expressit hymn. m Caihem. v. miseros prò pravis accipii. In hoc dislieho, el in se-
    166, Tu mihi, Chrisle, columba potens, — Sanguine quenti sermo est de exiremo judicio, et comparatio
    pasta cui cedil avis. Dixi ad eum locum , indicari a fit inter praemiajustorum, et supplicia peccatorum;
    Laureto in Silva allegoriarum Patres qui in co- inter visionem judicis, ex qua impii pcenam, et tor-
    lumba, ramum olivae portante, Christi lypum agno- menlum sustinebunt, et eamdem Christi visionem,
    verunt, ac plura alia addidi de symbolo columhae. ex qua boni gloriam consequenlur. Non igilur ele-
    Sacra vascula, quibus eucharislia asservalur, ali- giae hujus inscripiio piane convenit, a nonnullis ap-
    quando columbasvocalas fuisseex exieriori columhae posita : Colluttoveteris, et novi Testamenti.
    argentea; figura, auimadvertit Joannes Baplisla Pas- 107. In Reg. 3 deerat, est, post malorum, et re-
    serius Exposit. in monum. sacr. eburn. post Di- centi manu additimi est.
    piych. Gorii pag. 70. Quamvis aulem dubitandum 108. Meus, magna, ex v. seq., corrige cuncta.
    non sit quin Spiritus sanctus, qui specie columhae ]B Reg. 2, lui est: sed in procedenti v. deest est.
    apparuii, hoc potissimum symbolo significetur, la- 109. Olt. 1 Gloria, corredimi Gratia, sed reti-
    men constat eliam , columbaenomen inter alia Sal- nendum est Gloria, ut in v. seq. Reg. 2, semper libi
    vaioris nomina aPatribus nonnullis rel'erri. Enno- sii gloria: omittendum est sit, ul versus consiel. In
    dius 1. i. carm. 9. vers. 17, Hostia, virgulium, pa- nonnullis ediiionibus prò semper invenio compar,
    slor, mons, rete, columba. Silvius in Manuali biblico quod recentiorum lempomi» videlur.
    Goldasii: Virgo, columba,manus, pelra, filius, Em- HO. Plerique mss., et edili Cum sanclo Spiritu;
    manuel, lux. Posset aliquis suspicari, legenduni co- atque ila legil Beda de Meiris, cujus peculiarem opi-
    llimila prò columba: sed quid dicemus de Onentio? nionem in quihusdain Sedulii versihus scandendis
    Smpe columba, dolum quia nescit, ac sine felle esl. hoc loco exponam : Auctorilaieaulem contemniturre-
    Fone velsine prò ac sine. Quod attinet ad Silvium, gala grammalicorum,ut Seduliusin clausula carminis,
    ejns memini in Prolegom. num. 91., ubi monui, cujus supra meminimus, cum dixisset; Gloria magna
    versus Damasi de cngnominibus Salvatoris in non- Patri, semper libi gloria, nate, subd t : Cum sanclo
    nullis mss.codicibns Silvio ndjudicari. Versus Silvii Spiritu gloria magna Patri. Unde vera scansio versus
    aiirtinres exsiam, vel potius quodammodn latent in istius limeesl: CUMSANspondaus , ero SPIBIantiba-
    Manuali biblico Goidasti, opere non passim obvio, chius, et non dactylus: sed poeta, ut gloriam sanclm,
    sic inscripri: R. Silvii versus de cognomenlisSalva- et individua}Trinilatis darà voce decantarci, neglexit
    toris : quos hic libens exliibeo, ut cumversibus Da- rcgulam grammaiicm dispositiouis.Idem ipse in Car-
    masi crmleram : Omnipotcns, vis trina, Deus, pater mine paschali : Sic ait ipse doeens: Ego in Palre, et
    oplime rerum, — Quo generante natus sine semine, .r, ^
    Pater in me. Sic enimscandilur, sic AITdactylus, IPSE
    tempore, maire,— Ortu, fine, loco, velmembris, post DOdactylus, CENSE Irochmus,GINPAspondmus oblato
    caro natus, — Permillens cerni, multo quoquenomine o per synalceuliam.Aul si scandere vis CENSEGO, el
    dicius. — Spes, ratio, via, vita, salus,sapieniia, mens, facere duetylum, contro morem iptius Sedulii, quem
    mons,— index, porla, gigas, rex, gemma, prophela, per omnia servavi!, agis, ut immunisstet vocalis altera
    sacerdos,— Messias, Sabaoth, Rabbi, sponsus, me- supervenientevocali. Idem in eodem opere: Clari/ica,
    diato,— Virgo, columba, manus, pelra, filius, Em- dixit, nomen tuum, magnaqueccelo.In quo ut verila-
    manuel, lux, — Vinca, pastor, ovis, pax, radix, vitis, tem Dominicisermonis aperlius commendaret. posipo-
    oliva,—Fons, panis, ethos, cuinus, vilulus, leo, Je- suit ordinem disciplinmsaicularis. Idem ilerum : Seri -
    sus, — Verbum, homo, relè, lapis, Dominus, Deus, bilur el tilulus : Rie esl rex Judeorum : quod quomodo
    omnia Chrislus. Versus Damasi sunl solum septem: scandendumjudicaveril, videal, qui palesi, ulrum Ju-
    neque in ullo ms. Vaticano a me reperii sunt. Ila D.EOBUSI duos spondmosquinta, et sexta regione coutra
    ameni eos edidit Sarazanius. 1. Spes, vila,salus, morem, an solulis sytlabisjuxla quod supra monslra-
    ratto, sapientia, lumen. Deficitratio meiri. 2. Judex, vimus, dactylnm fieri volueril, el spondmum. Non fa-
    uiaimd Silvium. 5. Messias, ut apud Silvium. 4. cile totani liane Bedae docliiuam critici probabunl.
    Virga, collimila, manus, pelra, filius Emmanuelque. Quod allinei, ad versum praeseniem, Beda saepe na-
    5. Vinea, ul apud Silvium. 6. Fons,parìes, agnus, ctus est codices depravaios, ut in nolis ad Juvencum
    vilulus, leo, propitialor. 7. Verbum, homo, rete, la- observavi. Proptereain not. ad Draconiimn I. n.vers.
    pis, domus, omnia Christus Jesus. In versu 2 Silvii 54, suspicaius som, Sedulium scripsisse Cimi sanclo
    iortasse legendum datus prò natus, el v. penultimo Spirlu, aul Sprilu per syncopen, ul mulia similia
    videlur mendiim ethos. Orierilius in explanatione JD a pnelis usurpila sunt, de quibus Salmasius ad Tro-
    nomiiiuin Christi exponil nomen virginia, el virgo:, bellium p. 305. Sedulius quidem sanissime usus esl
    el columbm, non tamen columnm. In ConcilioRo- voce Spiritus, ac semper pr imam produxit : et poie-
    mano sub Damasocelebralo, quod inter Appendices rat quidem gloriam sanctae, et individuai Trinilatis
    reponam , recenseniur nomina Christi, uti etiam Clara voce decantare, versu aliter disposilo, quin
    apud Isidorum 1. vii Elym. capit. 2., sed ulrobique regulani grammatica} dispositiouis negligerei. Per-
    tam columbm,quam columnmnomen praetermiuiiur, Ieciis nunc mss. codicibus, lias invenio scripturce
    quod uirumque nomen pariter deest in hymno ve- varietales. In Reg. 2, 5, Ott. 1, scripta ea vox esl
    teri cogiiominum Christi, qnem ex codice Velilerno per compendium litlerarum, ex quo magis legi de-
    descripsi not. a. n. 212 Proleg. Prudenti! : qui bet Spirlu, aul, Sprilli quam Spiritu. Rine pulo na-
    hymnus et a me, el ab aliis lune habebaiur prò ine- turo, quod librarli ex simili aliquo nexu expresserint
    dito ; sed postea comperi eum exslare inter sequen- Spiritu contra metrum, et meniem Sedulii. In Val.
    lias Notkeri Balbutì lom. 1Thesaur. Anecdot. Pezii, 1, idem est compendium litlerarum, sopra dare Spir-
    et longe anie editimi fuisse in Elucid. Clictovei 1.1, tu, ad marg. maini veteris glossaloris : Al. ? pìritui
    Alma chorus Domini, etc. sanclo. Reg. 5, Spirilui el sanclo. Cappnsolus, et Aid.,
    105. Arnlz. signa: lege digna. Spiritui, et Nato. Poelman. Cumsanclo Fiata. In no-
    106. Rom. miseris adveniet : correcium miseri siris mss, soli septem recentissimi, scilicel Meus,Ang.,
    763 COELII SEDULII 764
    Alb. Rom., Urb., Oli. 2, Val. 2, exhibent dare Cum .A ma Sedulii. Val. 2, Finis. Nihil aliud est Sedulii.
    sanclo Spiritu. Petrus Damiani, quamvis Sedulium Reg. 5, Finem carmenhabet, nec lauri seria requiro. —
    imitalus, hanc lamen vocem mutavit: Gloria summa Tu sludii mercesesto, Maria, mei. Amen. Celiti Sedu-
    Patri, genilmsit gloria Proli, — Flamine cumsanclo lii presbylerihymnus succincle ab incarnalione usque
    gloria summa Patri. Finita elegia, Reg. 2 sic liabet: ad asccnsionemsequilur. Urb., Finis, Paraclerium ,
    Explicit. Incipit Ambrosianumipsius Sedulii. Olt. 1, elegiacumquecarmen egregii Sedulii episcopi explicit
    Finii amen. Incipit ars Sedulii poelm, ut dicium esl in felicita-, Deo gralias. Per librum scriptum nomenDo-
    Prolegom. num 9. Rom. Explicit. Desuntali» Sedulii. mini sii benediclum.Explcvi hoc opus. Sequilur Mar-
    Meus, Finii epigramma dislichon ejusdem Sedulii poe- lyrologiam Beiiae.In Oli. 2, post elegiam sequilur
    lm in fide catholica. Incipit ejusdem poetai hymnus. hymnus.
    Vat. 1, Explicil liber Seduta. Ulico sequilur epigram-

    COLLII SEDULII

    HYMNUS.

    372 A.solis orlus cardine B Domus pudici pecloris


    Ad usque terree limilem Templuin repente fit Dei,
    Christum canamus principetn, 15 Iniacla nesciens virum
    Natum Maria virgine. Virgo creavit filium.
    5 Beaius auctor sacculi Enixa est puerpera,
    Servile corpus induit, Quem Gabriel praedixerai,
    Ut, carne cameni liberans, Quem matris alvo gesliens
    Ne perderet, quos condidil. 20 Clausus Joannes senserat.
    Clausaeparentis viscera Feno jacere perlulit,
    10 373Co3leslis intrat gralia, Prarsepe non abhorruit,
    Venier puellae bajulat Parvoque lacte pastusest,
    Secreta, quae non noverat. 374 Per quem nec ales esurit.
    SCHOLIA.
    Nonnulli etiam docti viri hnne hymnum vocant Evangelia dixit : Condilor noster, quiregit, quos con-
    acrosiichum : sed inscile ; iiullum enim verbum ex p didit, el Alcuinus in Sedulio legit quos.
    primis versuum litteris conflaiur. Debet ergo dici u 9. Reg. 2 Otiob. 1, Alcuinus, Fabr. el aliseedilio-
    Alphabelicus, sive Abecedaiius. Alni, sic titulum nes Clausm.Scheda; Poelm., Reg. 5, Olt. 2, Aid., et
    praesci'ibit Incipit hymnus Sedulii. Olt. 1, Versus . alii edili, Castm. Alni. , Alb. , Cant. ex correctione
    Sedulii de Christo. Vai. 1, post epigramma Sedulii, Clausa : sic eliam Reg. 5, in quo prius fuil Clausm.
    Urnetua , illieo sine Ululo, A solis orlus cardine. In Val. 1, Casta; sed neque crini6'asto, neque cum Clausa
    Reg. 5, post elegiacuni carmen Cantemus leguntur raiio stai metri. In Breviario Romano remansit Ca-
    versus Liberii, et Belisarii in lamlem Sedulii, lum sta;. Ven. Tliomasius irr llymn. partem hujus hymni
    Carmen AlphabeticumSedulii. In Reg. 2, hic hymnus profert ex quodam breviario monastico ad Laudes,
    dicilur AmbrosianumSedulii, ut modo dicebarn ad in quo est Clausa ; sic etiam habet breviari uni Moza-
    finem Elegiae, quia cum S. Ambrosio* prxcipuus, rabicum die xvm Decembris ad Vesperum.
    et nobilissinius auctor hymnorum habeatur, el sii, 15. Ott. 1 corporis, correcium pecloris.
    omnes hymni ecclesiastici Ambrosiani dici coepe- 16. Editi cum Alcuino Verboconcepii filium : sed
    runl, ut notavi in Dissert. de llymu. eccles. num. ila versus minime constai. In Reg. 2 nunc esl con-
    67. Prima siropha hujus liymni est iniiiiim hymui cepii, sed videlur fuisse creavit, quod bonum esl prò
    io Ifypapanli, sive in purifìcalione S. Marice, el om- gonidi, concepii. In Olt. 1, Alb., Reg. 5 clarum est
    nibus ejus festivitatibus , quem Ven. Tlromasius in creavit, quamvis in Olt, 1 recens manus supra ap-
    Hymnario suo rel'eriex breviario Mozarabicodie 18 pinserit concepii. Correclores hymnorum breviari!
    decembr. in Laudibus. Eadem stropha exstat in romani cum reperissent in veteri hymno Verbo con-
    eodem breviario, eodem die ad vesperum, ubi qua;- cepii filium, ut metro consulerenl, mutarunl in Con-
    dam alise stropha; ex hoc liynrno producuntur , et P cepit alvo filium : sed aequeconsulitur melro, ac me-
    cum hymno S. Ambrosii Fil porta Christi pervia, lius senienliaea Sedulio expressne., si legamus cum
    iiitegrum hymnum componimi. Vezzosius in nalis ad iribus bis mss. Verbo creavit filium. Librariis, ut
    Thomasium putavit, loium hymnum ad Laudes a S. puto!,displicuit verbum creavil, quod bene lalinum
    lldel'onso adjudicari S. Ambrosio. Al S. Ildefonsus esl prò genuit. In breviario Mozarabico die xvm dee.
    solum laudai sub Ambrosii nomine siroplram desum- servami' vetus lectio creavit.
    ptam ex ejus hymno. 17. Ediiiones plurimse, eliam receniiores Enixa
    2. Beda de MetrislegilEt usque. Ila eliam in bre- jam puerpera. Breviarium Mozarabicumdic xvm De-
    viario Mozarabico ad Laudes die 18 Decembris. cembr. ad Vesperum cum nosiris omnibus mss.,
    4. Alni. Marim Virginis. Alcuino , Aid., et aliis editis, Enixa esl puerpera
    6. PrudenliusCalli, xi,45. Morlale corpus induit: cum bialu, quia Sedulio alibi eliam usurpaiur, Cor-
    vide nolani. reclores hymnorum breviarii romani, ut eum effu-
    7. Reg. 3. male iransponit Ut cameni carne libe- gercnl, subrogariml Enititur mierpera.
    rans. 23. Mss.omnes el edili, Parooque lacte pastus est.
    8. Reg. 2,5, Ottob. l,Meus, Ali), quod condidil : Ila eliam legitur apud Alcuinum. Correcloribus
    alii cum editis quos condidit. In Val. i fractum qsi , hymnorum breviarii Romani displicebat lac vocari
    quos ex quod. Eleganlius videlur quod pra:sertim in parvum : ideirco substiluerunt, El lactemodicopastus
    cannine , Aiioquin S. Gregorius Magnushom. 19 in esl : sed quamvis cum metro, et laiinitale recte id
    765 HYMNUS. 766
    25 Gaudet chorus coelestium, A Collisa deflens pignora,
    El angeli canunl Deo, Quorum lyrannus millia
    Palamque fit pastoribus 40 Christo sacravitvictiniam.
    Pasior, creator omnium. Lavacra puri gurgitis
    Hostis Herodes impie, Coelestisagnus attigit,
    30 Christum venire quid limes?
    Peccata, quae non detulit,
    375 N°n eripil mortalia, Nos abluendo, sustulit.
    Qui regna dat coelestia.
    Ihant Magi, quam viderant, 45 Miraculis dedit fiderò,
    Stellam sequentes praeviam; 376 Habere se Deum patrem,
    35 Lumen requirunt lumine; Infirma sanans corpora,
    Deum fatentur munere. Et suscitans cadavera.
    Eaterva matrum personal, Novum genus potentiae !
    SCHOLIA.
    procedat, minus tamen opporiunum est ad canlum B syllabam modo corripiant, modo producane Sedu-
    ccclesiasticum, ul ostendi in dissertalione de Hymn. lius v. 20, et 1. n, vers. 143. corripuil o in Ioannes,
    eccles. praemissa ad Hymnodiam Hispanicam. Pari- quamvis per omega scribatur. Idem 1. n, vers. 49,
    sienses maluerunt, in suo breviario legi, Et indiget corripuit secundani in Marim, el eamdem syllabam
    laclis cibo. Potuit lamen retineri versus ipsius Se- produxit 1. ii, v. 50, et alibi. In nomine ipso Sedulii
    dulii, Parvoque lacte pastus est : nam parvum lac est variat Fortunatus in Proleg. noslris n. 166, et
    modicum lac, parum lactis. Lucanus lib. iv, vers. priores duas syllabas modo breves, modo longas
    239 simili phrasi, Si torrida parvus — Venil in ora facil.
    cruor. 30. Alb., venisse; corrige, venire.
    26. Nostri fere omnes mss. cum Alcuino et Aldo, 31. Reg. 3, diripit, Vat. 1 cum plerisque editioni-
    canunl Deo : sed in Reg. 2, fuit Deum, quod esi in bus, arripit. Fabr., Bibliotli. Lugd. abripit. Plerique
    meo, in sehedis Poelm., et Alni., quamvis in hoc se- nostri codices cum Cant., Alm., Arnlz., Alcuino,
    cunda manus voluisse videalur Dominum. Id aulem Aldo, eripit, quod in breviariis quoque exslat.
    metri lex respuit. Editi plures canunl Deo, quas esl 53. Reg. 2, Olt. 1, Alni., Reg. 3, Alcuinus qua
    phrasis ecclesiastica ex Vulgata pelila, et apud'Op- venerant : in Olt. 1 prius fuit, <JTIM
    veneranl ; in Reg.
    tatimi Afrum,et alios occurrens. Qua'dam editiones, 3 diversa scriplura, quam viderant. Edimb. fonasse
    praeserlim receniiores, canunt Deum, quod magis ex lypographi errore, qua viderant. Communis scri-
    Lalinum est. plura esl eliam in breviariis, quam viderant, quod
    29. Nostri omnes mss., Alcuinus et anliquae edi- videtur petilum ex Maiihaeon, 9 : Qui cum audissent
    tiones, Hostis Herodes, sed in Oli. 1, Hostis Herodis. p^ regem, abierunt: el eccestella quam viderant in orien-
    In Breviariis anliquispariter legitur Hostis Herodes. le, anlecedebai eos. Cellarius tamen pra:iulit qua ve-
    Erasmus primus , quod seiam, aliler reformandum nerant, li. e., qua via ex oriente veneranl. Non pla-
    lume versum censnil, Diminuii Heiodes hostis impie. cet.
    Ejus verba ex Colloquio convivii podici rollili in 55. Alcuin. male, requirunt munere.
    Dissert. de hymn. num. 178, in nota. Summa eoruni 36 Meus, Diem ; corrige Deum- In Reg. 3. destini
    est : In versu Hostis Herodes impie bis peccari, quia reliqua.
    primo loco Hostis Irochaeus ponitur, qui in Carmine 57. Val. 1, personanl, factum deinde personal.
    iambico non admiuitur : secundo loco Hero esc Non male lamen esset personant. Adverlendum esl,
    spondaeus, cum debeai esse iambus. Hanc conjectu- passim in editionibus, eliam recentiorihus scribi
    ram Fabricius, et alii editi secuii.sunt. Sequuniur Caterva, Aldus edidil Kalerva, quae est scriplura Se-
    eliam receniiores Munckerus ad I.Iygin. fab. 233, dulii : siquidem lisce stropha, ut ordo alphabelicus
    pag. 289, substilui volebai Herodis hostis, quia alias servetur, a K initium debet sumere. Atque ila scri-
    ultima syllaba corripitur conira legem pediam. Re- bunl Karus, el Kaslris alii, qui similes hymnos abe-
    pouit Arnizenius, in Sedulio talia aliquando esse ad- cedarios concinnarunt, ul Beda, et Amoenus, de
    mittenda. Veruni bis ila occorrerai Erasmus : cum quibus postniodum dicaui. Isidorus 1. t Elym. e 27,
    Herodes dictio Grseca sit, ultima in vocaudi casu K litleram antiqui prmponebanlquoties A sequebatur;
    corripi poterit. Addit Erasmus, mollius cohaerere quod Diomedes reslringii ad a breve, ut caterva.
    cpiihelon impie cum hostis, quam cum Herodes.Cor- 58. Vat. 1, Concisa; alii melius, Collisa.
    rectores hymnorum breviarii Romani sub Urba- 40. Meus, Reg. 2, Alcuinus Dìdimo, sed in Reg. 2
    no Vili sic reformarunt, Crudelis Herodes, Deum— D videlur factum, victimam. Petrus Burmannus conji-
    Regem venire quid limes ? In prima vero editione ciebat, viciimas. Arnizenius ait, Sedulium forte sin-
    an. 1629, Crudelis Herodes, Deum—Terrisvenire quid golarem prò plurali posuisse. Bene alioquin est »»-
    times? Equidem existimo, a Sedulii mani) esse Ho- ctimam in singulari per apposilionem, Quorum millia,
    stis Herodes impie. Quod enim primum objicit Eras- victimam, sive sacrificium, Christo lyrannus sacravit.
    mus, Hostis esse iroehasuni, qui in iambico Carmine Conjeclura Burmanni confirmatur ex Carm. Pascli.
    locum non habet, facile diluilur : nam aspiralio in I. v, vers. 73. seq. Millia angelicas legiones.
    voce Herodes vini consonantis habere poiest ut ha- 41. Poelm. mendose, Lavacro.
    bet saepe apud Sedulium, et alios ejus aequales. Ila 44. Apud Alcuinum obluendo, qui fortasse error
    Hostis est spondaeus. Immo hac ralione posset re- esl.
    poni, uisenlentia cum sequentibus melius eohaereat, 46. Alcuinus sic corrupte exhibet Habere secun-
    HoslemHerodes impie,— Chrislumvenire quid times? dum Patrem.
    Ait deinde Erasmus , Hero esse spondamm : verum 48. Reg. 5, Cant., Aid., et nonnulli edili Resu-
    id quidem, si prima in Herodes necessario produca- scitai^. Plerique nostri mss. cum Alm., Alcuino, et
    ne; sed cum in nominibus propriis pnelaesequioris multis edilis, Et suscitans. Arnizenius adverlit, ser-
    sevi hanc sibi licentiam arrogareni, ut prò libitu syl- vali posse Resuscilans, quia in composilis a consona
    labas producerent, aut corriperent, merito possumus incipientibus re esl anceps : quae ratio inepla est ;
    in Hero iambum agnoscere. Saepe eliam accidil, ut nam cum primus pes in Carmine hoc iambico possit
    poetae Christiani in eodem nomine proprio eamdem esse vel iambus, vel spondaeus, etiamsi in musei-
    •767 CCELHSEDULII 768
    50 Aquae rubescunt bydriae, A Contacta vestis obstruit,
    Vinumque jussa fundere Fletu rigantis supplicis
    Mutavit unda originem. Areni (luenta sanguinis.
    Orai salutem servulo Soluius omni corpore,
    Nixus genu ceniurio, 70 Jussus repente surgere,
    55 Credentis ardor plurimus Suis vicissim gressibus
    Exstinxit ignes febrium. Mger vehebai leclulum.
    Petrus per undas ambulat Tunc ille Judas carnifex
    Christi levatus dextera : Ausus magistrum (radere,
    Natura quam negaverat, 75 Pacem ferebal osculo,
    60 Fides paravit semitam. Quam non habebat pectore.
    Quarta die jam fetidus Veraxdatur fallacibus,
    Vitam recepii Lazarus, Pium fiagellat impius,
    377 Mortisque liber vinculis Crucique fixus innocens
    Factus supersles est sibi. 80 378 Conjungiiur latronibus.
    65 Rivos cruorìs torridi Xrisio myron post sabbatum
    SCHOLIA.
    tans prima necessario esset brevis, versus starei ; B 68. Ubi v. super, legitur Flelus, hoc v. respondet
    immo cum pede sibi magis proprio, qualis est iam- Clausit, quod in ms. exhiberi nolal Burmaniius, ut
    bus. revera exhibeiur in nosiris. Qui reiineni Fletu, le-
    50. Alcuinus, Aqua; corrige, Aqum. guni Areni. Venusiius est Fletu rigantis supplicis —
    54. Reg. 2, Ott. 1, 2, Meus, Alcuinus, Alb., Areni fluenta sanguinis.
    Cant,, Nixus genu, quod secuius est Grunerus : sic 69. Vet. 1, Mon. mendose, solulos.:Alcuini editio
    alii soleni dicere, nixi genu, nixi genibus. Val. 1, pariier conlra meirum omni languore.
    Reg. 5, Aid. et plerique edili, Flexus genu : ita 80. Reg. 2,Oli. 1, Conjunctusesl latronibus, quod te-
    eliam locuius Tacitus Annal. I. xvi, cap. 4. Vet. 1, nuit eliam Alcuinus. Editi cum aliis mss., Conjungiturj
    , Mon., Col. Flexo genu, quae usiialiorest phrasis. 81. mss., atque edili Xeromyrrham, Arni-
    55. Vet. 1, 2, Mon. Credenti ardor, quod etsi per zenius Plerique
    in suo cod. ms. invanii Xyro myrrham, quod
    hiaium aliquojpacto potest defendi, tamen vera le- in nonnullis editis, et apud Alcuinum legiiur. Oli. 2,
    ctio codicum est Credentis ardor. Ali), corrupie, Sero myrrham. In Reg. 2, Xero mir-
    56. Vatie 1, Edimb. Exsiinguit, et in Vat. ì, ram, sed aliud fuit prò mirram : ibidem glossa hsec
    prius erat Exstinguat : plerique Exstinxil. Passim in esl : X?Tum dicunt Grmci siccum : inde snofagia
    hoc hymno tempora mutat Sedulius; mutani etiam (Xerophagia) dicilur. Mirra esl species aromatica, nu-
    alii pueiae. de condiuntur corpora mortuorum. Litlera X initium
    57. Vel. 1, Mon., Fabr., et nominili alii edili am- hujus versus esse debet, ul ordo alpbabeiicus ser-
    bulans, et v. seq. levatur. Quidam alii edili ambulat, vetur. In Thesauro laiiniiaiis Basilii Fabii, ab alio
    et v. seq. levatur : nostri mss., Alcuinus ambulai, el _ ancia, liadilur, legendum Chrislo myrrhum, et erro-
    v. seq. levatus, quod tenuit Arnizenius. ^ rem in mss. ortum fuisse ex compendio scriptum
    58. De voce levatus confer modo dieta. Meus cod. yjò prò Christo. Adverias, velini, dociissimum vi-
    .conlra melriim, dextra. rimi Franciscnm Perez Bayer, quem ad pluresabiis-
    61. Reg. 2, cum mullìs editis, Quarto. Meus cum se nunc audio, in nota ad Biblioihecam veierem
    aliis, Quarta. Similis varieias occurrit I. ut, vers. Hispanam Nic. Antonii toni. I, I. vi, e 9, num. 251,
    151. Uirunique acque bonum est; Ul postero die, inter alia argumenia supposiiionis quorunidam ino -
    posterà die. niimeniorum Graoateiisium afferre vocum compen-
    65. Cani., Alni., et nostri mss. Reg. 2, Olt. 1,2, dia piane Hispanica , ul Xpo prò Chrislo. Al de Chri-
    Meus, Mortisque liber : quod recentes ediliones am- sti nomine sic Is'ulorns 1. i Eiym. e 27 : Xrislus,
    plex:e sunt; et est id eleganlius, cum prcecesserit quia Graecum osi, per X scribeudum : ita et Xrisma.
    meniio vitae. Val. 1, Reg. 5, Ald., el veteres vulga- Annolaior observat, ilaolim a Christianis usitatum,
    ti, Cunctisque liber : quod bonum aliquem seusum ut crucis figura in X retineielur: nam inquihusdam
    habet; nimirum ^Lazarnm a vinculis eliam, quibus exempladhiis guthicis Isidori cap. 4, 1. i additum
    involutus erat, mirabililer liberatami fuisse. erat, inventam fuisse litleram X tempore Augusti,
    64. Vet. 1, 2, Mori-,Factus sibi supersles : nihil quo Christi nomen innotuit, quod per eam, qum crucis
    aliud addii Arnizenius, sed legi pulo Factus sibi su- figuram figurat, scriplilatui\. Erai tamen in usu X
    perstes est, quod non est inepium.et exslal in edi- arile Augustum. AddeBedam de Arte metrica iniiio.
    tione Cuìoniensi 1537. Alcuinus iransposuil contra Gishertus Cuperus uietur \ocem Xeromyrrham e duo-
    meirum, Factus est supersles sibi. quod in ms. Alb. bus verbis Graeeis eompOsiiam, ut componitur Xero-
    eliam invenio. [n Vat. 1, Supersles est sibi, deside- D Hbya. Nebrissensis simili modo inieipreialur Xero-
    ratur Factus posi est. myrrham, li. e., myrrham siccam ex ligno myrihae
    65. Arnizenius ex ms., puto, suo cilat Rivum prò fact.im. Kxemplum similis composìiionis verliorum
    Rivos. Ott. 1, Alb., Vat. 1, Meus,Alcuinus, duo mss. ponit in Xylobalsamum. Parum aulem sollicili sunt
    Celiarli, torridi, quod recenies editores sequuntur. inierpreles in metrica hujus versus mensura expli-
    Reg. 2, Oti. 2, Reg. 5, et veteres ediliones /torridi. canda. Nam in Xeromyrrham primus pes xero est
    Malo torridi prò adusti. Apud Livium I. ìv, e 50, Irochaeus,quem carmen iambicum non admiltil : al-
    torridi fonies sunt deficieiites; sed hace significano ter myrrham spondams, qui secundo loco carmiuis
    huic loco parum convenit, etinLivii verbis similis iambici non recipiiur. Resiiluendum ergo existimo
    est leclionis varietas. Xrislo myron post sabbatum — Qumdam vehebant
    66. Oli. 2, abluil ; corrige, obstruit. compares, vel per compendium scriplura! olim usi-
    67. Olt. 1, 2, Alcuinus, Alb., Meus, Flelus rigan- tatum xpi myron, etc, quod in anliquissimis e.iiam
    tis. Vet. 1, 2, Mon., Fletus rogantis. Ald., Reg. 2, codicibus sic apparet exaialum Xp'o : nam rho Grae-
    5, Poelm., Fletu rigante, Arnizenius, et alii vulgo cum similis esi formae, ac p Laiinum. Latine non
    editi, Fletu. rigant potest scribi Christo : tunc enim ordo alphabelieus
    769 HYMNUS. 770
    379 Quacdamvehebant compares; A Qui nos redemit vendilus.
    Quas allocutus Angelus, Zelum draconis invidi,
    Vivum sepulcro non legi. 90 Et os leonis pessimi
    ; 85 Ymnis venite dulcibtts Calcavit unicus Dei,
    380 Omnes canamus subditum Seseque coelisreddidit.
    Christi iriumpho lartarum,
    SCHOLIA.
    non servaretur. Scribilur ergo Graeco more, ut sae- 84. Apud Alcuinuni Vivumtepulcrumnon tegit.
    pe a Christianis fieri >olebat, ex quo naturo est mo- 85. Sic scribendum est Ymmis, non Hymnis, ut
    plures ediliones habent : nam lex abecedarii carmi-
    nogramma Christi JR~ , ex duabus primis lilteris nis hoc loco poscii y. Frequenter aulem a veierihus
    scripioribus aspirano h omiliebalur cum io aliis vo-
    GraeeisnominisChrisiiconslans. Forma lilterae Grae- cibus, mm praesenim in hac/ij/miiMs.Antiquiores ta-
    cw primaenominis Christi eadem est, ac forma liue- men Latini aspirationem litiera? y semper pracmiite-
    rae Ialina; X. Sedulius ergo abecederario oidinicon- bani, ex quo factum, ut in alpliabeto exponendo lit-
    suluit, nomine Clirisii primo ebaractere Graccoexa- teraui y praeierirenl, quod a me ohservainm est in
    rato, ut v. 2 elegiaein codice Taurinensi simili fere quodaiu inedito opere S. Isidori Glossemata,el dis-
    modo scribilur. Duo* viileo esse alios hyninos abe- ianza verboruminscriptio, ubi praeiermisso y, de lil-
    cedarios imilatione Sedulii conscriplos, alternili Be- lera z ait, eam propier peregrina nomina admissam
    daj Aposiolorumgloriam, alterum sub nomine AmosniB fuisse, ut in zona, zelus, eie Exstat lsid<>ri
    poetai in Bihlioih. Palrum Colon. 1018, toni. V, opus in cod. Valicano 6018, sa;tulix circiler,
    pari, ii, pag. 982: Agnoscai omne smculum. In niro- ubi posi alia opuscula cerniiur depicta crux ma-
    que. stropha, qua; a liitera X incipere debci, iuchoa- gna versicolor, el haec ex ulroque lalere decur-
    tur a nomine Christi. Beda : Chrisle, yrecumur, ut rens inscriptio : In nomini Dei sunniti incipit liber
    quibus, Amcenus: Chrislus sereno lumine. Iline sane glossemata Sancti Isidori episcopide disianlia verbo-
    nostra leciio inirilice comprobalur. Amoenusautem rum. Hoc vexillumcrucis in ccelo fulget : nunc autem
    ille poeia non est diversus a Venantio Fonunaio, nos salvai per stipiteli!erectum. Incipit liber : Acrocius
    inter cujus opera idem hymnus legilur. In rhyihmo per C, el O, non per Y, ul quidam putant. Existimo ,
    Isidnride lamento poeniientiae,elio aliis duobus apud legendum Agroicus,quod erat nomen cujusdam co-
    Bedani de judicio exiremo, qui abecedarii eiiam mcediaBPlauti, lix hoc Isidori opere naium est aliud
    sunt simili modo prò X stropha incipit a nomine simile, quod sub Agroclii nomine inter Gtammaiicos
    Christi. Exstant hi duo rhyihmi in Collectaneis Be- Lalinos editum circumferiur. Ita ego quidem suspi-
    das. Sequilur myron pes iambus : Graece scilicet cor.
    myron est iingiiemuin, quod exprimere voluil Sedu- 86. Meus conlra meirum Omnes cantemus, nisi
    lius, cumevaugelisla Luca.xxm, 55 seq. : Subsecuim trajieias Cantemusomnes.Vet. 1. 2. Mon., Col., Om-
    autem mulieres, qum cum eo venerantde Galitma, vi- nes canentes.Ms. Burmanni, Omnescantemussubdiii,
    derant monumenium,et quemadmodumpositum erat quod neque meiro, ncque sententi»; congruit.
    corpus ejus. Et reverlenles paraverunl arornata, el 88. Cellarius, el Arnizenius cum Alcuino, Alni.,
    unguenta : et sabbaio quidem siluerunt secundum r Qui nos redemit veudiios: nostri omnes mss. cum
    mandalum; et litico xxiv, 1 : Una aulem sabbuiival- plerisque edilis, Qui nos redemitvendilus, quod lon-
    de diluculo venerunt ad monumenium, porlaniesqum ge eleganiius est. Christum venditum a Juda dixit
    paraverant, aromata. Haecaromaia, et unguenta, non Sedulius v. 22 elegiae.Ms. Burmanni mendose, Qui
    video, qua ralione myrrha arida, sive sicca dici va- redimii vendilos.
    leaut. Adliibebatur quidem myrrha in uugueulis, 90. In Alm. male repetilur os draconis ex v. su-
    sed odoris, et pinguedinis gratia, el loco olei. Nullo periori.
    igilur modo unguenlum myrrha sicca poterit vocari. 91. Meuscontra legem carminis Iransponit Dei cal-
    Uniur autem voce mi/rum, vel myron Hieronymus cava unicus.
    pnrfat. in lib. vel. Tesiam. : Qum Domini discum- 92. Alcuini editio exbibel Sese qui coelis.' emenda
    beniis pretiosissimofidei myro un'gitis caput. Saepe Sesequead metri ratioiiem. In edil Colon., Vet. 1,
    accidebai, ut antiquarii prò y usurparenti; adeoque Mouasi.post hunc versum additur siropha doxologiae,
    facilius fuit ex miron, vel mirum, scripiores non in- ab imperilo librario, quem, nescio, cur Arnizenius
    telligebant, suhrogare mirrham, vel myrrham, quod monachimi, eumque stupido ingenio affirmet esse,
    clariorem sensum ipsis reddebat. Vide noi. Galear- in Iure verba concepia, vel ex alio hymno desumpia :
    di ad Gaudeiil. semi. 15, qui voce myron usos lilla— Gloria Patri ingenito,— Gloria unigenito,— Una cum
    rium, Cassianum, et Vnlgaiam probai. Non nemo sanclo Spiritu — In sempiternasmcula. Exstai eadem
    palai apud Sedulium legendum Xeromyruni, quod stropha in Alenino Offie per ferias post bymimni
    significai unguenlum siccum, sive ad desiccanda Sedulii, et in Reg. 2, ubi v. i, supra Patri additur
    corpora aplum. sit, versus 3 solum habet, SanctoqueSpiritu, post v.
    •D
    82. Reg. 2, Olt. 1, ms. Arntz., edilio Edimb., Al- 4, adjiiugiiur Amen. Explicit. In codice biblioihecac
    cuinus, compnres; plerique editi, cum aliis mss., LaurentianaeFiorentina; in Prolegom. num. 86 , re-
    corpori, Oli. 2; corpora mendose, ut videlur. Resti- censito prò clausola hymni est hoc — disiichum : Qui
    tiieoilumest compares: nam vehebant corpori minus nos in recto faciat persisterecalle, Ut sibi servi-
    placel. Qmeiiam comparessani quaidam sociae, sive tiumvaleamusredderedignum.ht Oli. 1 post versum,
    comiies : ita enim comparaliquando accipilur. Sesequecwlis reddidit, notatur Explicil versus. Inci-
    85. Cellarius , et Annzenius cum ms. Alm., et pilprologus Sedulii, Paschates,etc.ln Val. 1 posi hunc
    quibusdam editis, Quibusdefinit, ripugnante metro, hymnum inchoatur episiola ad Macedonium.In Reg.
    nam prima in definii esl longa, et eorripi deherei, 5 sequilur Sedulii epigramma, Hwc tua. In Oli. 2,
    ul pes iambus fieret. Cant. Quibus cecinit: id eliam finito hymno alph;<beiico,exarantur epigrammata in
    lex melri respuii. Alcuinus. Reg. 2 , 5, Olt. 1, 2,' laudem Sedulii, Sedulius Christi, et Sedulius Domini
    Ald., plerique edili, Quas allocutus Angelus, quod sub tiiulo, Nomen Sedulii anlislitis m principio , et
    bonum est : subinlellrgilur enim est. Meus, Alb., fine metri; qua; inter appendices a nobis collocaniur
    Vat. 1, Quas alloquunlur angeli. post aliud epigramma Asterii. .
    771 COELHSEDULIIEPIGRAMMA.

    GCELII SEDULII

    EPIGRAMMA.

    381 Haectua perpeiuae quaescripsi dogmata vitae,


    Corde, rogo, facias, Christe, manere meo :
    382 Ut, Ubi quae placeant, tele facienie, requirens,
    Gaudia coelorum, te duce, Christe, metam.

    SCIIOLIA.
    Hoc epigramma exslat in Vaiic. 1, el Aldo slatini. A in carmino etiam ut deam vocavit, salis notus est
    post elegiam, et aule hymnum A solis, in Reg. 5, versus Justi Lipsii : Si vota concepisse!Hallensi
    post hunc hymnum, ubi inscribitur Sedulii epigramma. dem: quod Lipsius, ut ait Raynaudus observai. u
    In editione Ascensiana collocatum est inier Car- ad Marian. Nomenclal. ioni, xvn : necessitatemeni
    men paschale, et hymnum, Productum etiam esl a adactìis scripsìt, nec ejus auclorilas, in politiori litle-
    Barihio e suo codice lib. x. Advers. e 9, et Usserio ratura summa, ejusdem momenti est in re theologica.
    Antiquii. Britann. cap, 16; in quodam vetusto ms. Negai idem Raynaudus, Peirtim Damiani in elogiis
    invenlum fuit a Poelmanno, descriptum a Fabricio Deiparae hoc vocabulo dem tisum fuisse, quod alii
    in poeiarum chrisiianorum corpore p. 662, excusum asseruerant : dubitai aulem, an Leo X, vel poiius
    eliam ab editore Scoio. Heinsius idem epigramma Joannes Medices in episiolis ejus nomine scriplis
    reperii in còdice Nansii. Barthius loc. cit., Non Mariani deam nuncupaveril : nih'ilenim tale reperii,
    vero, ait, indignimi esl Sedulio hoc epigrammaiion, quamvis aliqui rem ila se habere affirmaverint. Ja-
    Cummaxime velex eo ejus indoleseluceat, quod acu- cobus Balde Epod. (15, eodem fere modo, ac Lip-
    men in voculisparibus TE TUA,TETE,TIBI, qumril: sius, peccat: Virgo, serenati circunidalasolis amiclu,
    quod genus cum honeslale quadain amai h'ic Christi —Solem premebaì calcibus,'— Os, humernsque dem
    olor. Goldaslus in Manuali Biblico vocal oralìonem similis; quanlamquereferre .— Augusta majestas po-
    Sedulii, el post elegiam describit. Quaiuor taniurn test.
    sunr versus epigrammalis, ut apud alios exslat: sed 5. Codex Nansii cum placeant: alii qumplaceant ;
    in Reg. 5 alii plures adduniur, quos censeo esse eliam Aldus, cui Arnizenius affìngil placcai. Nostri
    exscriptoris Malihise filii Ada; Scultori, Mansiona- R"
    mss, cum Aldo lete favenle, resistente metro. In
    rii in ecclesia Cracoviensi. Ita igitur conlinenier Vai. 1 prius eral tete [atenle, quod pejus esl : cor-
    procedil epigramma : Finem carmen habet, neclauri recium deinde per favenle cum glossa concedente.
    serta requiro.—Tu sludii merces eslo, Maria, mei.— Cappusotus in editione, Ascensiana , et Barihius
    Tardus ego laudum pelagus lustrare ttiarum—Exigua e suo mss. lete fautore. Fabricius ex conjeclura,
    empi, Virgo serena, manu.—Exemplumprmbensaliis ul opinor, lete formante. Scolus Editor emen-
    imitabile doclis, — Ul emplis studeant addere plura dabal tele faciente, quod ad marginem veluii prò di-
    meis: — Et love cum falso smva Junone relicia, — versa scriplura Usserius noiavit, et probat Burman-
    Incipianl veram le celebraredeam.—Nunc ubi magna nus, Secundi patruus, ex Heinsio ad Ovidiumi cp.
    sedeshominmn regina beatrix,—Adextris nati piena 59,eli. vili Met. v. 251. Haec lectio elegans esl :
    decoro lui. —Qui cum Patte Deo vivens per smcula praecedit enim facias ; el videlur esse vera, cum fa-
    cuncta, — Una cum sanclo flamineregnai : amen. In cile [adente ni faventea librariis miliari poluerit.
    versu Nunc, ubi obscure scriptum est Nunc, et in v. Goldaslus edidil tete manente, quod ncque metro ne-
    Qui cum, eie non salis dare cuncta. Primum disli- que sensui congru'ri.
    chùm Finem carmen habet, eie; aliis in locis ejus- Sequilur, ul descriplis jam veris carminibus Se-
    • dem codicis reperilur. In pentametro, Incipienl ve- dulii appendices addam : in quaium prima versus,
    ram te celebraredeam, merito displiccbil, quod Virgo qui a nonnullis falso Sedulio imputali sunl, ascri-
    Deipara vocèiur vera dea. Lamindus Prilanius, sive bam : in reljqiiis ea colligam, quae ad laudes ejus,
    nomine vero Ludovicus Muralorius in opere Della aul opera illusiranda pertinere posse arbitralussum.
    regolala divozione monendos docel fideles, Mariani Centoni Virgiliano in prima appendice subjiciim
    non esse deum : conlra quem Benedicius Piazza C versus Virgiliia Marienio collectos, et a me iterimi
    part. 2 Vindicat. devolion. cap. 1, disserit, super- icollalos, ex quibus Cento coalescit, Cur autem is-
    vacanee, aut etiam contumeliosehoc monilum exhi- liusmodi Cerilointer Sedulii carmina reponi non de-
    beri, cum nemo sii fidelium qui Mariani deum esse beai, disserui in Proleg. num. 54 seq. conlra Mar-
    credat, aut dicat. Certuni lamen est, nonnullos mi- lenium qui in eo Carminecentonarip eumdem sly-
    nus eaule bealissimam Virginem Mariani deam ap- lum aique in Carmine Paschalj Sedulii sibi visus est
    pellasse: nam ut Gininani auc.toremanonymum hu- deprehendisse.
    jus epigrammatis, et Apolljnarem hacrelicum, qui
    773 APPENDIX AD OPERA COELHSEDULII. CARMENDE INCARNATONE. 774

    APPENDIX.

    CARMEN DE INCARNATIONE,
    CENTOVIRGILIANUS.

    DEDICATIO AD THEODOSIUM AUGUSTUM.


    Romulidumductor, clari lux altera solis', A Discipulos, pelagique minas , gressumque per
    Eoum qui regna tenesmoderaminejusto ; [mquor:
    Spes orbis, fratrisque decus, digitare Maronem, 10 Hic fluctum famulare jugum, vilamquereduc'.am
    Mutolumin melius, divino agnoscere sensu. Uniuscrucis ausilio : redilumquesepullm
    5 Scribendumfamulo quemjussisli,' hic tibi mundi Mortis, et ascensumpariter sua regna petentis.
    Principium,formamquepoli,hominemquecrealum Hmc relegas, servesquediu, tradasque minori
    Expediel limo : hic Christi proferel orlum, Arcadio ; limeille suo generi ; limetua semper
    lnsidias'Regis , Magorumprmmia, doclos 15 Accipiai,doccalquesuos augusta propago.
    INCIPIT CARMEN.
    Omnipotensgenilor tandem miseratus ab allo, 1 Omnibus in lerris divinum aspirai amoretti, 3
    Poslquam cunctadedit cmloconstare sereno,* Semper honorepio nomen Na'ìque, Patrisque
    SCHOLIA.
    Hane dedicationem non esse Sedulii , sed videri 6. Roscius e sua correclione, ul ego pulo , polos
    opus alicujusexscriploris,qui centonem Virgilianum prò7.poli.
    Proba?.Falconiaejussu injperatoris descripserit, os- Roscius eadem ratione immutavi! Expedit-t li-
    tendi in Prolegomenis num. 42. Exstanl hi versus mo Christihic libi proferel, ne scilicet hiatnm aduni-
    apud Fabricium in comment. poet. Girisi, pag. 25, Jla tat, aut vini consonanlis aspirationi Iribuat. Idem
    descripti sunl in nonnullis editionihus Sedulii post subsiiluit orlus prò orlum.
    9. Roscius, pelagiquevias.
    primum prologum metricum , et ab Arnlzeuio in 10. Edilio Pisaur., Hic fluctum: Arnizenius, Hic
    praefationesua ad Sedulii editionem.
    1. Bandinius toni. 1Bibliolh. Floreni : p. 723, ex fluctuum. Scribendum potius Hic fluctum ; in hujus-
    ms. legit, Romuleidoclor, quud minus placet. modi enim casihus syncope adhiberi solel a poelis ,
    2. Legendum videtur, Eoi qui regna tenes, nempe cujus rei esemplimi vide in Prolegom. ad Pruden-
    Eoi prò Orientis. Ovidius iv Trisl. el. 9, vers. 22 : lium n. 215. Est aulem fluctuum, sive fluctum geni-
    Ibil ad occasum,quidquid dicemusab orla : — Testis tivus nominisj«<yum,cui appositum esl epilheton fa-
    et Hesperim vocis Eous erti. Possis eliam Eoa qui, mulare, h. e., servile. CodexAng., Hic fructum nullo
    producisi ultima io Eoa ratione ca>sur;e.Si reli- sensu ; nec melius Roscius, Hic fraelum.
    nealur Eoum, crii casus appositus regna, vel scri- 11. Roscius, ducis; alii, crucis.
    bendum polius esi cum Labheo de Script. Eccles. 14. Dempsierus in Hist. eeclesia.st.Scolor, initio
    t. Il, p. 532, Eoum prò Eòrum , ut Romulidum prò libri ni ila cori igendum pulat lume versum Arcadio
    prò Romulidarum. Beda de Arte metrica advertit, ille suo generi, sic lime tua semper, fonasse ut effu-
    primam in Eous communem esse exempln Sedulii giai hiaiiim in Arcadio, lime.Sed usus poelarum ejus
    lib. il vers. 74 : Eoi venereMagi ; et I. v vers. 191 : temporis erat, ut aspirationi vini consonanlis , crini
    Splendidus aucloris de verticefulgel Eous. Plura si- veliera, iribuereiil, utaccidit supra vers. 6 et 7. In
    milia sunt exempla. Caeterumin membrana anliquis- Biblioteca Fabriciana medi et infimi aevi verbo Se-
    sima bibliolheca; Angelica?,de qua sermoneni hahui dutius alio modo legitur idem versus sine hiatu Ar-
    Prolegom. num. 57, legitur Eoa , qua; mea fueral(C codio : lime legai ille tuo generi, lime tua semper, ubi
    conjeclura. Roscins edi curavi!, Eoi qui regna regis. eliam inirndiiiir tuo prò suo. Genuina , et coinmu-
    Arntzenius, quia; melius editio Pisaurensis Colle- nior lectio ea esl, qua; a nobis editor. Aliam con-
    ctionis poelarum, qui. jecirrram Norisii Arcadim: limeilla suo generi, eie,
    3. JuliusHoscias,digitare,Marone-Mulaloin melius, neque ab auciore ipso probari dixi in Proleg. n. 56.
    divinimiagnosceresensum.Alii eliam exemplar veius In cod. biblioteca; Angelicaesemini conlra metrum
    bibliothecaeAngelicae,uli ediluni est. prò generi. In editione Romana Centonis Probae ex
    5. Cod. Ang., jusseras, quod elsi aperte esl con- ingenio Roscii, ul arbitror, limelegai ille suo generi,
    lra meirum, tamen recipi potest, si dieamus, aucto- limetua semper.
    rem horum versuum longe posi Sedulium vixisse : 1 JEneid. v, 726 :
    quod fortasse a vero non abludit. Ntnnulli enim in- Imperio Jovis Ime venie, qui classìbusignem
    terdum antiquiorum personam sibi sumebanl, ut; Depulit, el collotandem miseratusab allo esl.
    eorum nomine versus effunderenl. In editione Ro- s Mneià. ni, 518 :
    mana Genlonis Probae ex recensione Julii Rosciii Postquam cunctavidet cmloconstare sereno.
    scribendumfamulo!quemjusserat, quod videtur fa- 3 .Eneid, vili, 375 :
    ctum, ut nomine feminaecomposiluiucarmen id appa- * Ìncipit et dictis divinum aspjrat amoretti.
    reat. Verbojusserat forle intelligilur a Roselo fralerr Mneid. vi, 116 :
    Honorii : nam Ronor.iodedicalum Iioc poematiumi Natique patrisque, Alma, —prM.or,mtsersre.
    exisiimai.
    775 APPEND1XAD OPERA COELII SEDULII. 776
    5 Ornare, etcanere, paribusque in regna vocari' A Accipio, agnoscoque libens : sequor omino ton-
    Auspiciis, bine progeniem viriate fuluram ila, »
    ' 30 PromissisquePatris* 3 exsequar cmlestiadona,
    Egregiam, el totum qum legibusoccupetorbem.
    Ne tamen in tetris mortalia pectora turbet, Admiranda Dei tanlarum mimerà laudum.
    Ignotum numen, Deus mthere missus ab allo, Panditur interea domus omnipoletitisolympi ,lp
    10 Mortalis visus poluit quantusque videri. Sideream in sedem, terras unde arduus omnes
    Virgo matura fuit jam plenis nubilis annis, & Aspicit, et natimi verbis compellatamicis : 2S
    Cui genus a proavis 7 ingens, nomenque, de- 55 Nate, mem vires, mea magna potentia solus, "
    [cusque: Nate, milii quem nulla dies ab origine rerum
    Intemerata toris talem se Imta ferebat, s Dissimilem arguerit, " comitem compleclor in
    Casta pudiciiiam miro servabal amore. 9 [omnes.
    15 Buie se forma dei, collo demissus ab alto "> Te sine nil altum mensinchoal : omnia mecum
    Spiritus, intus alii, castose corpore miscel. " Mlernis regis imperiis, 2S el quidquid ubique est.
    Ante tamen dubiam diclis solalur amicis: 12 40 iVu//a meis sine te qumrelur gloria rebus : 29
    Alma parens, mundi Dominumparitura potentem, Omnia sub pedibus, qua sol ulrumque recur-
    Nam te digna manenl generis cunabula 13 sancii, B [rens3C»
    20 Vade, ait, o fdix nati pietate, quocumquevoca- Aspidi oceanum, verlique, regique videbunl.
    ll Qum libi polliceor, neque jst le fallerò quid-
    [ris,
    Auspiciis manifesta novis, hic verlitur ordo, lB [quam,
    Hujus in advenlu fides, et fama perennis. " Hmc libi semper erunt vatum prmdicta prio-
    Dixerat: illa pavens oculos tuffusa nilenles, " rum :8l
    Suspirans, imoque Irahens a pectore vocem,ls 45 Nec mea jam mutata loco senlentia cedil.3S
    25 Virgo referl : Haud equidem tali me dignor ho- Nascere , prmque diem veniens age, lucifer, air
    [nore : 19 [ munì ; 3S
    Non opis est noslrm, a° nec fas, nec conjugis um- Nascere, quo tolo surgat gens aurea mundo. 3*
    [quam Unde etiam magnus coilorum nascitur ordo ; 3"
    Prmtendi tmdas, aut limein fmderaveni :2l Nascere, ul incipiant magniprocedere menses, u
    Sed postjussa Deumniliil esl, quod dieta recusem. 50 Ne maneanl nobis priscm vestigiafraudis ; "
    SCIIOLIA.
    «^Eneid. vii, 256: C 21 ;Eneid. iv, 539 :
    Paribusque in regna vocari "
    . . . Aul lime in fmderaveni.
    Auspiciis, Itine progeniem virlute futuram yEneid. ix, 21:
    Egregiam, el totum qum viribus occupet orbem.
    8 JGneid. 23
    .... Sequar oinina tanta.
    vii, 53 : iEneid. v, 863 :
    Jam matura viro, jam plenis nubilis annis. Promissisquepatris Neptuni.
    ' Ameid. su, 2-25: att./Eneid. x, 1 seqq. :
    Cui genus a proavisingens, clarumque paterna) Panditur interea domus omnipotenlis olympi,
    Nomen erai virtutis. Concilìumque vocat divum pater atque hominum
    » JEieid. i, 507: [rex
    Talis erat Dido, talem se Imta ferebat. Sideream in sedem, terras unde arduus omnes
    Georg, il, 524 : as Aspicit.
    Casta pudichiam servai domus. ,/Eneid. n, 372 :
    li Eclog. iv, 7 : Inscius, atque ullro verbis compellat amicis.
    Jam nova progenies cmlodemiltilur alto. 86 JEneid. i, 668:
    11 jEneid. vi, 726: Nate, memvires, mea magna potentia solus.
    27
    Spirìlus intus alii, lotamqueinfusa per artus JEueid. ìx, 281 :
    Mens agiiat molem, el magno se corpore miscet. . . . Me nulla dies tam forlibus atisis
    11 iEnetd. v, 770: Dissimilem arguerit.
    ac fessosdictìs solatur amicis, ss Mneid. i, 234 :
    18Excipit,
    JEneid. m, 105 :
    jv JEtetnis regis imperiis.
    .... Genlis cunabula noslrm. 29 JEneid. ìx, 278 :
    lk Eclog. in, 49 : Nulla meis sine le quwretur gloria rebus.
    .... Veniam vocaris. 30 Mneid. VII, 100 et 101 :
    18 jEneid. iti, 375quocumque
    : Omnia sub pedibus, qua sol utrumque recurrens
    Auspiciismanifesta fides, sic fata deum rex 31 Aspidi oceanum.
    18Sorlitur, voluitque vices, is verlitur ordo. jEneid. ìv, 464 :
    jEneid. ix. 79: Mullaque prmterea vatum prmdictapriorum.
    Diate: prisca fides facto, sed fama perennis. 32 Mneid. ìx, 219.
    " MweìA-I, 232: 33 Ecloga vili, 17.
    Oculossu/fusa nilenles. 34
    .... Ecloga ìv, 9 :
    » ^Eueid. i, 375 : .Desinet, ac tato surgel gens aurea mundo.
    36
    imoqueirahens a pectore vocem. Eclog. ìv, 5 :
    19Suspirans,
    iEneid. i, 539 : Magnus ab integro smclorum nascitur ordo.
    Tunc Venus : Haud equidem tali me dignor ho- 36 Eclog. ìv, 12 :
    [nore. . . lncipienl magni procedere menses.
    *o JEne\à. i, 605 : " Eclog. ìv, 31 :
    Non opisjst noslrm, Dido . . . Pauca tamen suberunt priscm vestigia fraudis.
    777 CARMENDE INCARNATANE. 778
    3S E diversosedemquoliensvenietis*3in unam,
    Prospera venturo Imtenlurut omnia smelo. A
    °4
    Aggredereo magnos, aderii jam lempus, hono- Undiquecolleclipacem laudate frequentes.
    [res : 30 75 Coglie consilium, coeantin fmdera dcxlrm, ci
    Asperatutu positis mitesccntsmculabellis,
    40 Qua dalur pacis solum inviolabilepignus. 6S
    41 Discilejuslitiam, mlemain pace fulurm
    Pacalumquereges patrìis viiiutìbus orbem.
    55 Haud mora, continuoPatris prmeepta facessil: 42 Concordesanimm, si non irrita dieta putalis. 0T
    jElhere se mitlit, 43 figitquein Virginevullus, " Nulla dies usquam memorivoseximel avo : GS
    Nec mortale luens, afflala esl miminequando 80 Mortalem eripiam formam, 69et prmmia reddam
    Jam propioreDei. 48Nam temporeeodem Fortunalorum nemorum, sedesquebealas. 70
    Mairi longa decemlulerunt fastidia menses; 46 Non eritis regno indecores, nec veslra [erelur
    60 - Et nova progenies" moa;darà in luce refulsit.4S Fama levis, " mecumpariler considileregnis.
    Mox'eliam magniprocessil numinis asinini, 49 Urbem quam slaluo, veslra esl, 72intrare licebil.
    Stella facem ducens multa cum luce cucurrit.s 0 85 Ntisquam obero; et tutos patrio vos limine sis-
    Ille dies primus lelld, primusquesalutis " [lam : 73
    Monslrat iter vobis ad eum, quem semper acer- lidem venlurostollcmusin astra nepotes.74
    [bum 5S B Qua}veronunc quoquevobis, dum vita manebit,
    65 Semperhonoràtumcuncti celebralefaventes. Prmmia digna feram ? non vobisnumine nostro
    Atinua vola lamen a3noctemnon amplius unum B1 Divitis uber agri, rerumqueopulentia deeril. 7"
    Haud\segnesvigilale,viri, "dapibusque fuluris™ 90 Fundit humo[acilem viclumjustissima lellus, 76
    Luce palavi cumulalepiis aliarla donis. "7 Proventuque onerai sulcos,atqueliorreavincil:''''
    Hoc vestii maueantin relligionenepotes ; ss Florel ager, spumai plenis vindemialabris. 78
    70 Jamque egomelvenio,sedes arceinquereviso. 59 Exuberat fetus ramos frondenlis olivm:
    6" Quotquein flore novopomis se fertilis arbor
    Accipileergo animis, atque limemea figite dicla,
    Ore faveteomnes, 61et huc advertilemetileni.6a 95 Induerit, lotidetn autumnomatura lenebit. ">
    SCHOLIA.
    »8Eclog. ìv, 52 : Hac casti maneanl in relligionenepotes.
    Aspice, venturolaitenturut omniasmelo. 15 JEneid. II, 760 :
    as Eclog. ìv, 48 : Procedo ad Priami sedes, arcemquereviso.
    Aggredere o magnos, eie. 8°yEneid. m, 250.
    « Mneìd. i, 295 : 81/Eneid. v, 71 :
    Aspera limi positis milescentsmculabellis. Ore favele,omnes . . ,
    . " Eclog. ìv, 17 : C «..JEneid. vm , 440 :
    Pacalumque reget patrìis virlulibusorbem. . . . . el Imeadvertile mentali.
    " Georg. ìv, 548 : 83JEneid. xn, 446 :
    Haud continuo malris prmeeptafacessi!. Vidil ab adverso venientes.
    « jEneid.mora, ìx, 645 : 81 JEneid. xi, 460 :
    Mtliere se mitlit. concilium,et pacem laudate sedentes.
    44 JEneid. xn, 70 : 6*Cobite
    JEneid. xi, 292 :
    Illuni turbai amor, fiqitque in virqinevullus. . . . . Coeantin fmdera dextrm.
    " .Eneid. vi, 50 : 60 JEneid. xi, 363 :
    Nec mortale sonans, afflata esl numinequando Turne, simul pacis solum inviolabilepignus.
    Jam propiore Dei. 67 JSneid. xn, 504 :
    46Eclog. ìv, 61. . . . mterna gentes in pace futuras
    " Eclog. ìv, 7: Concordesanimm, si non irrita dieta putalis.
    Jam novaprogenies. 88 iEneid. ìx, 446 :
    i8 ./Eneid.n, 590 : Nulla dies mnquam, etc.
    . . . et pura per noctem in luce refulsit. 69 JEueid. ìx, 101 :
    *3Eclog. ìx, 47 : Mortalem eripiamformam, magniquejubebo
    EcceDìonmi processilCmsarìsasirum. /Equoris esse deas.
    M JSneid. H, 694. 78yEueid. vi, 639.
    81 Jmeid. ìv, 169: n ^Eneid. vm, 231 :
    Ille dies primus lelhi, primusque malorum D Non erimus regno indecores, nec veslra [erelur
    Monslratiter vobis, etc. Fama levis.
    » JEneid. v, 49 : " iEneid. i, 576 :
    Jamquedies, ni [allor, adest, quemsemper acer- Vultis el his mecumpariler consideroregnis?
    \ bum, Urbem quam slaluo, vestra est.
    Semperhonoràtum, sic dii voluislis, habebo. 73 iEneid. u, 620.
    74
    B3,' JEneid. v, 55 : 75
    /Eneid. ni, 158.
    Annuavola lamen, solemnesqueordine pompas. JEueid. vii, 261 :
    »4jEneid. 1, 687 : .... iVonvobis, rege Latino,
    Tu fuciemillius, noctemnon amplius unam Divitisuber aqri, Troimqùeopulentia deeril.
    Falle dolo. 78 ii, 460.
    *8 jEneid. ìv, 575 : 77Georg,
    Georg, II, 518 :
    Prmcipilesvigilate, viri. 78 Proveniuqueoneret sulcos, atque horrea vincat.
    *°iEneid. 1,214: II, 6.
    Illi se prmdmaccingimi,dapibusquefuluris. 79Georg,
    <"JEneid. xi, 50 : Georg, iv, 142 et 143 :
    Quotquein flore novopomisse fertilis arbor
    . . . . vota facit, cumulatane altana donis. Induerat, ..... . tenebat.
    nMnéi. IH, 409:
    PATROL. XIX. 25
    ',« APPENDIX AD OPERA COELII SEDULII. ?80
    Non liquidigregibus[onles, nongraminadeerunl : A Goncrelamexemil labem, purumqueretiquil
    El quantum lonyis carpelli aimenta diebus, 105 Mihereum sensum, alqucauraisiiiiplicisignem. "v
    Exigua tantum gelidus ros nocle reponet. m Ex ìlio celebralus honos, Imliqueminoresss
    lime sunt, qum nostra deceat vosvoce moneti. 6l Servaveredietn , atque limepia sacra quolannisS6
    100 Vivilefelices, el condita mentetenete. 82 Maires, atque viri, pueri, innuptmquepuellm87
    Urne ubi dieta dedit, inox sese attollit in auras, Carminibuscelebrala, palerisquealtaria libanl. hS
    Suspiciens cmlum, caput inter nubita condii. s3 110 Asl ego , qui cecini magnum el mirabilenumen ,
    Atqueita discedenstetris, animisque suorum Hmc eadem genliquememgeneriquemanebunt.
    SCII0L1A.
    80Georg, il, 200 : restituì Eclog. ìv, et ad v. 53, in noi. 40, notabalur
    Non liquidi ...... desunl. versus 195, prò 293, alque ila alios numerorum er-
    El quantum longis carpelli armento diebus, rores susluli. Ad v. 63, in not. 51, non sunt verba
    Exigua tantum gelidus ros nocte reponet. Virgilii Monslrat iter vobis, sed Causa fuit. In edi-
    81MneiA. in, 461 : tione Manenii v. 30 esl patri exsequar prò patris
    Hmc sunt, qum nostra liceal te voce moneri. exsequar.-
    82jEneid. in, 588 et 492 : B L"geS Cs?nionis, quas alii slatUunt , auctor hujus
    . . . . tu condita mente lenelo. carminis aul ignoravit, aut neglexil : conjungit enim
    Vìvile felices, quibus est fortuna peracla. aliquando duos Virgilii versus, ut apud lume exslaut
    83JSneìd. ìv, 176 et 177: uniti. Videnot. 84. Docet autem Ausoniusin epistola
    . . . . mox sese attollit in auras, adPanlinum, id non licere; qui Ccnloneinsic definii:
    solo, et caput inter nubila condii. Variisde locis, scnsibusquediversis qumdamcarminis
    84Ingrediturque
    JEneid. 746, 747. slruclura solidalur in unum versum,ut coeant aul cwsi
    85Mnéii. vi,vm, 26S, 269. duo, aulunus, el sequens cum medio. Nani duos jan-
    86JEneid. v, 59 : dini locare ineptumest, el tres una serie, merm nu'gm.
    . . . . Atquelimemea sacra quolannis. Alia addii Ausonius, quae Julius Roscius illustrai in
    87^Eneid. vi, 306, 307 : iraciaiione, quam carminibus Laeliiet Julii Capilu-
    Malres, atque viri, defunctaquecorpora vita porum atiexuil. Consoli eliam potest Possevinus
    heroum, pueri, innuptmquepuellm. Biblioth. seleci. toni. Il, lib. XVII,cap. 2£, qui «b-
    88Magnanimum
    JEneid. xu, 174: servat ceniones LaeliiCapilupi, propier verba quse-
    .... paterisque altaria libanl. dam a nostraereligiotiismore aliena, et alia qua'dam
    In hoc cenlonario cannine alicubi aut auctor, licentiora illorum temporum prohibitos fuisse; ac rur-
    ani librarius peccavit: v. 11, Virgomatura malecor- sus purgaios produsse, quibus silos adjunxit Julius Ca-
    ripitur prima in matura; v. 20 , plures abundanl pilupus, palmo Ladio nihilo inferior. In esemplimi
    syllabse; v.22, producitur prima in fides; v. 25, for- Possevinus profericentonem JuliiadB.Virgineni Lati-
    lasse legendum , haud tali equidem, el v. 28, post (p retanam: in quo lamen nounullum verbum cxcidil a
    jussa Dei, et v. 50, pafris sequarhmc; v. 50, in Biblio- religionisnostra: morealienum, ul v. 4, Qumnuncm'.he-
    teca Fabriciana med. aevilegitur prmsligia fraudis rios inter dea candidanimbos. Dixi dehoc epiiheiodrtE
    prò vestigia, et v. 54 , regem prò reges. Versus 58 , in not. ad epigramma Sedulii, quod ne in centone i|iii-
    Jam propiore Dei. Nam tempore eodem brevior est dein Deipiraeattribuì velini. Ilis, opiuor, de causis
    uno pede. Versu 73 compilar ultima in diverso, el Gelasius Centonem de Chrislo Virgilianìs compagina-
    prima in sedem; v. 76, producitur prima in datur. lum versibtis interapocrypha retulit, secutus [orlasse
    Versus 78abundai una syllaba; et falso Virgilio in S. llieronymum, qui inepist. ad Paulinuui ail: Quasi
    nota ascribilur; duo prima verba, Concordesanimm, grande sit, el non viliosissimumdicendi genus depra-
    sunt ex lib. vi, vers. 827. Error etiam metri esl in vare senlenlias, et ad voluntalemsuoni Scripluram Ira-
    quoquev. 87, nisi legas qum; in exuberat v. 95. Ad liere repugnanlem. Quasi non legerimus Homerocento-
    v. 17, in noi. 12, versus Virgilii habere debcl,'Quos nas,et Virgiliocentonas,acnon siceliam Maronemsine
    bonus JEneas diclis solalur amicis; ad v. 52, in noi. Christo possìmus dicere Chrislianum ; quia scripseril :
    24 , prò Aspicit, Virgilius habet Caslraquè Darda- Jam redit et Virgo, eie .. Puerilia sunl lime, ci cir-
    nidum aspeclat. Ad v. 52, erat in noi. 39, Eclog. vi, culalorum ludo similia, docere, quod ignores.

    CARMINA EPIGRAMMATICA.

    EpigrammaTurcii-Rufii Asterii, qui Sedulii carmina Qum sine figmenticondita sunl vitio.
    collegit, sivededicatio carminum. Quo corei alma fides , quo sancii gratia Christi,
    Suine, sacer merilis, veracis dieta poelm, Per quam justus ait talia Sedulius. ,
    SCHOLIA.
    1. De Aslcrio auclore hujus epigrammatis dispu- D eie Levis lamen est haec conjeclura. Cellarius cum
    latum fuil in Prolegom. n. 136 seqq. In 1 versu re- Sirmondo c.didilveracia: reliqui omnes habent vera-
    centes editorcs ex cod. Cant. legunl pater merilis. cis, quod aptius cohserel cimi vers. seq.
    Barihius, Sirmondus, Labbeus e suis mss., codices 2. Pigmenti; respicit Asterius versum Sedulii 17
    nostri, el alii, sacer merilis , el aecipi potest sscer I.i, Ci<msua genlilesstudeant fiymenlapoelm. Pauli-
    subsiantive pio sacerdos, de qua significaiione dixi nuscarm.lOad Ausonium, Figmentavatum nubilant.
    in Prolegom. n. 156, ubi alias meas conjecturasde 3. In not. ad Gyrald. dePoet. legitur Quo calci ;
    hoc versu exposui. Arnizenius,lenuil pater, quamvis corrige, Quo caret. Arntz., sancii quo; alii, quo
    ejus quoquecodexreferat sacer; ait enim, jam hoc sancii.
    litulo patris ornatum a Seduliofuisse Macedoniumin 4. Reg. 2, justus tot talia; alii, melius, justus ait
    epistola dedicatoria, Priusquamme, venerabilispater, talia.
    ?Si BELISARII SCHOL. ACROSTICI!.DE SEDULIO. • ?SS
    5 Asleriique lui semper meminìssejubelo , A Belisarii Scholasliei Acroslichis.de Sedulio.
    Cujus ope el cura edita sunl populis ; S eduliusChristi miranda vcrsibus eden S
    Quemquamvisstimmicelebrati per smcula faslus, E micat, invitans pance ad solemniamensa E
    8 Plus tamen ad meritimi est, si v'igeiore tuo. D ignum convivati!:non hunc, quicarperetillu D

    SCH0L1A.

    5. Wiihof. Pramiei. cap. 8 , p. 108 , salis acute exposita n.156 Prolegom.,carmina SeduliiGelasio ah
    reponehat juvelle prò jubelo. Frequentissima esthaec Asterio hoc epigrammale dedicala, fuisse : sii|uidem
    phrasis juvat, juvet, juvabil meminìsse.Obslant vele- in neminem alium melius cadit elogium Aslerii, qui
    res omnes libri, quorum scriplura explicari ila po- plus ad meritimi, quam consulatus honorem, sibi
    lesi: Jibelo aliossempermeminìsseAslerii lui. Similis . esse dicii, quod vigerei ore ejus sacerdolis, cui ver-
    est senleniia ejusdem Aslerii, qui in epigrammale , sus Sedulii offercbal.
    quo emendalionem suam Virgili referl, sic ait: As'.e- 1. Quisnam viileatur esse Belisarìus hujus epi-
    riumque suum vivax trausmitiilin avutn. grammatis acrosiicbi aucior, dicliim est in Prole-
    6. Cod. Arnlz., cura hmc edita, ut legendum con- gom. num. 165. Hoc, et sequens epigramma alii
    jeceral in margine ediiionis su;» Burmanuus. Bar- alio ordine referunt. In Reg. I, pag. oli., characicre
    ihius malebal cura didila. Sed proba est scriplura minuiiori post Aslerii versus, Suine sacer, sunl rpi-
    communis cura edita; nam Sedulius, ul alii passim , T.gramrnata haecsine ullo titillo, sed prius epigramma
    B
    hiaium interdum admittii, prsescrtim in peniameiro Belisarii, min Liberii. In Reg. 2, et 5, simililer sine
    posi duos primos pedes. aucioruni nomine, et eodem ordine describuntur. hi
    7. Arnlz., Qua;, ut legitur eliam in noi. ad Gyral- Reg. 6, sub epigraphe Versus Relesarii scholasliei,
    dum. Vera leciio esl Quem, nempe Asierium. Codex uirumque epigramma comprehendiiiir, eodem ordine
    B. minus bene celebrata. Reg. 2, facies, corruple. reienlo.Idcin quoque accidiiapud MabilloniumVele-
    Cellarius, cum nonnullis, fasti ; plerique, [asius; est rum Aiialeci. p.586,edil.Parisiens. 1723, el pag. 561
    enim faslus secmdse et quarta; declinaiionis : ex prima; edii. in 8, ioni. I ex veieri ms. codice Cor-
    quo accidil, ut saepius unum prò altero in mss. po- heiensi, sed apud hunc lilnius est BellesariiSchola-
    natirr. Labbcus de Script, eccles. tom. II, pag. 525, sliei versusacroslichideSeduliopoela.Ow. 1 solimiex-
    edidil fasti, sed ex ms. S. Albini profert faslus. hibel epigramma Belisarii, SeduliusChristi, sediaciio
    Mendumin cod. Tborneyensi, el in cod. B. factus auctnris nomine. Oli. 2 prsemitiil versus Liberii, et
    arguii faslus. addii versus Belisarii :sed sub unico Ululo,Nomen Se-
    8. Cod. B. omillil esl : Barthiiis alibi omillìl, dulii Anlistilisinprincipio, et fine metri. Plerique editi
    alibi recipit. Inler inscripiiones Gruteri pag. 1172, hunc ordinem servani. In duobus mss. Banhii idem
    n. 6, epigramma exslat similis senienliae : Quam- videlur esseordo : et in eorum mss. alterotilulus buie
    quam pairicio clarus de — genuine consul — llluslres epigrammati esl : Relisarii Anacroslìchisde Sedulio :
    irabeas nobilitate tuas, Plus lamen ad merituin quod glossa; sic interprelanlur : Acrostichisest, cum
    crescit, quod morte beata — Marlyris effusosanguine ex primis versuum litieris aliquid conneclilur. Anacro-
    nomenhabes. Suspicari pnssis nobilitate tua : sed in stichis esl cumex primis el ultimis versuumUlleris ali-
    codice Vatic. Palai. 855, ex quo Gruierus hanc, el C quid connectitur.Vide Advers. I. LUI, e 5, ubi Bar-
    plerasqne inscriptiones christianas deprompsit, eo- tliius varias lectiones ex duobus mss. et duabus an-
    dem modo legitur. Gallandius in dissert. de Sedulio liquis ediiionibus proferì. Ea vero parie, qua ali-
    ad toni. IX Bibliolli. Palrum, putat Asterium loqui quando ex postreniis lilteris versuum aliquod nomen
    hoc disiicho de Sedulio; sed manifeslum esl loqui eflicitur, carmen solel lelesiichis vocari. Hoc aulem
    deseipso, scilicet Quem Asterium, etc. Nam fastus, carminis genus, elsi majestate Latinae poeseos pa-
    sive (asti summi,qui per sasculanomen alicujus cele- rum est dignum, tamen aliquando ab Ennio usila-
    brane sunt cene l'asti consulares. lllud polius qua>- lum fuisse, et in Sibyllinis versibus consimilem for-
    rendum videlur, idemne Asterius credendus sit au- mam reperiri colligitur ex Cicerone 1. n de Divin.
    ctor epigrammaiis inlerGruieri inscripiiones relasi, cap. 5. Sibyllaeversus rlcjudicio, Judicii signum, eie,
    et quisnam sii marlyr consul, qui illis versibus lau- qui frequenler apud Patres, veleresque scriptores
    datur. Sensa quidem eadem, idem stylus, et idem occurruut, cum Grasce, irmi Latine exarati, acrosti-
    pietatis gustus in utroque epigrammale percipiun- cham formam referunt. Usus quoque hoc genere est
    lur. In epigrammale eliam, quo Aslerius suam Vir- S. Eugenius Tolelanus.S. DamasusDe Jesu nomine,
    gilii correctionem exposuit, simile aliquid cernilur : S. Colunrbanus, Ademarus monachus in Veter.
    nam pariler irabeas vocai consumimi : Asleriumque Analecl. Mabilloniitom. 1, Aldhelmus, Oplaiianus
    suum vivaxtransmiliil in mvum, — Qui parlas Irabeis Porphyrius in Panegyrico Constaniini, Rabanus
    lam benedonai opes. Hoc autem verbum simili signi- Maurus in laudem crucis, Abbo, Arnolfus Emmera-
    ficalu Claudianus, et alii adhibenl. Censeo lamen, mensis, el Sidonius, cui plerique tribuunt, argu-
    ulriusque epigrammaiis, Surne, sacer, el Quamquamn menta prrefixaPlauti comoediis. Inscripiio apud Fa-
    pairicio, eunidem fuisse auctorem Asterium, vel, si "brellum, e 9, n. 290, eodem artificio composita
    duo auctores diversi fuerint, allerum ex altero pro- est. Plures similes inscripiiones indicai Sarazauius
    fecisse. Mariyr vero consul epigrammale, Quam- in noi. ad carni, vii Damasi. Confer eliam lìrowe-
    quam pairicio, celebratus, videtur esse dictus Florus ruin in noi. ad Rabanum , pag. 111. Cellarius con-
    ex duobus dislichis sequentibus : AdjunciusqueDeo, tulit hoc epigramma cum ms. Alm., in quo scribilur
    tota quemmentepelisti, — AssertorChristi siderajure Bellesarius.
    coles. — Sit, precor, acceptum, quod post dispendio 2. Duo mss.Barihii, pania; plerique mss., parvm,
    belli — In melius famulus reslituereFlorus. Obscura quod melius est, ut in praef. metrica v. 5 dicilur
    lamen senienlia esl ultimi disiichi, quod fonasse in modica mensa. Plerique editi, paruri. Sedulius loc.
    iriendo cubai. In MarlyrologioRomano nomen Fiori cit., Sed modicmconlentusadi solemnia mensm.
    nolatum invenio ad diem 22decemhris : Apud Ostia 3. Oli. 2, convivium: emenda convivam.Reg. 2,
    Tiberina Sanclorum martyrum Demetrii, llonorali, et caperei ; corrige carperet. Codex Barlhii, cappit et,
    Fiori. An autem alicubi constet de aliquo consule unde forlassis aliud quid exsculpserit quispiam, ait
    Floro, sive alio nomine, cui descriptum epigramma Banhius- In Ott. 2, simile quid exslat no» hunc, qui
    possil convenire, incerlum mihi esl. Ex ultimo versu carpìs el illud. Suspicor Belisarium scripsisse non
    epigrammatis de Sedulio couiirmalur conjeclura mea, hunc, qui carpserit illud.
    •?83 APPENDI* AD OPERA COELU SEDULII. 784
    V ia:quod nobilium triplici [eri aula parat VA Si tamen liisldapibusvescì dignanlur egcni S
    5 L mliimquod pomi sub aurea leda tribuna L T cmnal divitiasanimus, paucisquequiesca T
    I n quo gemmiferi,totque aurea vaso, canislr I lo E xeniploassumptusDomini, qui millia quinqu E
    V vida prò modicoportoni sibi prandio vici V S emotis cunclis, modicissaluravil ab esci S
    S ed quod oltis vile producit pauperis liortu S * Liberii Acroslichis de Sedulio.
    A l post delìcias properanl qui sumere magn A
    10 N itunlur parvnm miserorum spcmere germe N . S edulius Domini per culla novalìapergen S
    T anlumquodnihilest, dumconvescendolumesci T E n loca prospexit multo radianlia fior E
    1 nsidias membrisquemovens, animmqueluent I D iscurrìt per prala libens: quo grommeDavi D
    SCHOLIA.
    4. Alni. Vix ad ; sic etiam Reg. 6, sed deest sen- nihil est, dum nil cum venire tumescit. Oli. 2, Tulum
    sus. Reg. 2, Vix quam ; vera lectio est Vix quod. quod nihil esl, dum convescendotumescit.Nulla ex ìiis
    Duo mss. Barthii, et plerique nostri triplici fert. Reg. leciionibus satis placet : neque tamen invenio, quid
    2, prò,feri triplici. Reg. 1 corruple, Vix quod nobi- piacere possit. Fonasse melius videbilur, Totum
    lium triplici proferì aulma paraiu : uno pede longior T. " <7uod jrifii/esl, dum nil cum venire tumescit,vel, Totum
    sic versus evadit. Bibliolh. Lugd., nobilium proferel quod nihil esl, nihilum dum ventre tumescit, quia sci-
    triplici aula contra meirum. Plerique edili nobilium licet sine cibo venter aliquando lumescii. Ex Reg. 2,
    proferì triplici aula. Auctor prie oculis habuit praefa- cod. Mabillonii, et Ott. 2, haecprobabilior scriplura
    tionem Sedulii, adeoque iriplicem paratimi videlur colligilur, Tantum quod nihil est, dum convescendo
    agnoscere in inensis nobilium, quia Sedulius —
    ait : tumescit: scilicet quod germen, sive olus, pauperum
    lille inveuìes,quidquid mare nutrii edendum, Quid- cihus, propemodum nihil esl, et solum inflal, insi-
    quid terra creai, quidquid ad astra volai. Gailandius dias movens membris, animaequelueiiti, vel ex con-
    merito damnal, profert triplici aura, quod verbum jeclura fluenti. Depravalus enim est etiam versus se-
    aura nescio ubinani invenerit. quens. Tantum quod prò vix, propemodum, usitaluni
    5. Reg. 1 mendose, spondit prò ponit. Reg. 2, 5, esl. Cicero Verr. 3, cap. 45 : Tantum quod hominem
    Alni., codex Mabillonii, Oli. 2, quod ponel sub. Co- non nomìnat, causam quidem totani perscribit. Sueio-
    dex Barthii, ponit subque.Plerique edili, quod ponit- nìus inNeron.cap. 6, Natus esl xvn Kal. Januar. tan-
    que sub. Oli. 2 cum Poelm., quod ponit sub aurea. tum quod oriente sole. Vide alia in Parlic. Tursellini
    Haecscriplura relinenda est : nani ponilque sub, aut e (92.
    ponit subque ab illis intrusili» est, qui noluissenl 12. Reg. 2, Insidiis : alii, Insidias. Alni., Reg. 1,
    sub produci. Veruni in not. ad Dracontiiim el Ju- 3, 6, Mabill., Olt. 1,2, membris movens, quod est
    venctim sa:pe ostendi, monosyllaba omnia, quaobre- conlra meirum. Codex unus Barthii, ventrisquemo-
    via vulgo censenlur, produci posse. vens. Edilio Edimb., membris implens, Oitob. 2,
    6. Reg. 5, lol quasaurea : alii totque aurea. Ilic membris moveal ; plerique edili membrisque movens.
    eliam l'orlasseabundahit que in totque : sed relineri IC Reg. 2, membris,animm; deesl movens,aut aliud ver-
    potest, nam in prologo metrico Sedulii etiam distin- bum. Alni., Mabillon., Reg. 1, 2, 5, Otl. 2, animm-
    guunlur gemmifericanistri, el vaso aurea. que Indenti, quod ratio metri non palilur. Reg. 6
    7. Reg. 1,5, 6, Otiob. 1, duo mss. Barthii, Uvìda. mendose, animmqui ludenii. Ott. 1, animm ludenli,
    Olt. 2 cum edilis, Vivida. Alm., Vita, male : nec quod versum spondaicum faceret. Edim., animmque
    melius MabilloniusVivi. Reg. 2, prò modica, vel per- vaaanti. Fabr., animmquementi : neque Barlhiusie-
    modica : Reg. 5 obscure eliam in compendìo litlera- cliones ab hac Fabricii discrepanles animadverlit.
    rum, permodico vel prasmodico; alii, prò modico. Plerique editi, animmqueluenli.
    Duo mss. Barthii, prò modica, et postea, vita prò 13. Mabill.,Edimb.,dignaiur, Alm., c%naruf;alii,
    viclu. Duo mss. Barthii, Alm., Mabilloniicodex, om- dignanlur. Arnizenius Mabillonioet edilioni Edimb.
    nes nostri, prandio: edili, gaudia. Sunl ameni uvida tribuit egeni : sed Mabilloniusexhibel egenis, quod
    prandio mensae secundae, de quibus Sedulius in pro- telesiicbis exigit. Saepe ita labi Arnizenium in iis
    logo metrico. Eaedemmensae secundaevocanlur mo- quaeconlulil, nolandum est.
    dicus victus, scilicet comparala; ad triplicem para- 14. Alm., Temptat : corrige, Temnat. Poelm. men-
    tura. dose, divilas prò divilias.
    8. Reg. 2, Sed quod olus ille, codex unus Barthii, 15. Mss. Barlbii et nostri cum Alm., Poelm.,
    Sed quod illud vile: ulrumque inendosum : edili non- Fabr., assumptus : Olt. 1 perperam, assumpsit. Non-
    nulli, Sed quod olus vilis, quod lenuit Arnizenius : nulli vulgati, assumplo. Reg. 3, quo : alii, qui.
    alii cum plerisque mss., Sed quod olus vile, producia 16. Poelm.,Fabrie, satiavil: alii edili cum omni-
    ultima in vile vel ratione caesurae,vel ob duas con- ,r, bus* mss., saluravil.
    sonantes diclionis sequentis. Hanc esse veram lectio-J In uno Barihii codicenon Liberius, sed Liberlus
    nera conflrmat prologus metricus Sedulii v. 15 seq., dicilur auclor : inscriptio enim haec est, Libertiano-
    ubi olus exiguum dicilur in eadem melapbora. In crostichis de Cmlio Sedulio, cum glossa inilio ver-
    Alm. sic corrupius est hic versus, Sed olus vile pro- suum Belisarii descripia.
    ducit pauperes orlus. 1. In oplimo libro Barihii et Mabill., per cintela,
    9. Barthii codex unus, Aul post; alter cum Mabill., quod exponit Barlhius, quia Sedulius miracula un-
    Reg. 1, 3, 6, Al post : eodem speclat Reg.2, Ad post. dique allecla descripsit. Reliqui omnes, per culla
    Editi, Ac post. Olt. 2 mendose, Apud dilìcias. novalia, quod poeta sumpsisse videlur ex Virgilio
    :
    10. In Oli. 2, Nilimur, ut videlur sed error esl. ecl. i, vers. 71 : Hmctonicitila novalia. Reg. 6, gau-
    Edimb. et quaedamaliacediliones, gramen : Poelm. dens : alii melius, pergens.
    cum mss., gernien.Arnizenius edidit gennai, sed in 2. Duo mss. Barthii, Mabill., prospexit. Reg. 1,
    nolis ait, magis sibi piacere gramen. perspexit: alii mss. in nexu litlerarum, vel perspexit,
    11. Barthii codex unus, Tutum qui nihil esl, dum vel prospexit. Editi variant : alii, prospexit cum
    nil est ventre tumescit, alter eum Otl. 1 et Fabricio, Poelm.; alii, conspexit cum Fabricio. Reg. 2 el 6,
    Tutum quod nihil est dum nil cum ventre tumescit. radìentia: corrigendum radiantia. -
    Sic Alm., sed quod nil est, et Reg. 2, sed ni/ in ven- 5. Jn Reg. 2, per prato, obscurum est in compen-
    tre: sic eliam plures edili, sed Tantum quod nihil est. dio litlerarum. Ott. 2 mendose, per pelra. Reg. 2,
    Mabilloniicodex cum Reg. 1, Tantum quod nihil esl, et codex Mabillonii, quod ;alii mss. cum edilis, quo.
    dum cum nil ventre tumescit,Reg. 3, 6, Tutum quo Ex hoc loco corrigi poiesl carmen 61 Eugenii To-
    783 LIBERII ACROSTICIIIS DE SEDULIO. * 78C
    V idil divino modttlaiilemcarmina cant VA T une sua Davidicus delectus pleclra poposci T
    5 L audes hoc psallente viro, refluii cyihara me L I rrila pollali conlcmnensriumina mund I
    l He ubi grandisoni caplus dulcedine pleetr I S igna crucis fronti ponit, brevilerquetriumpho S
    V rilur, et celeri graditur per lilla pass V T augii,Chrisle, luos, numerosaqueprmmialiba T
    S acralosque ilerum late conspexitammno S 15 E rgo dum vario decoraisua rum color E
    A eterna Christi fluvìosquos abluil und A 16 S tabunt hi gracili ducti tesludiiie versu &'.
    10 N ec passus torpere dm doctoris acume N

    SCIIOLIA.
    letani 1.1.Ut limeas Dominum legis pra'cepta secutus, leclor, si forte requiris, — Ex omniversu te litlera
    —Maxime Danilicos debes percurrere campos, — In prima docebit.— Rune posuit lituluin neplis Taurina
    quibus wtertio latices de fonte mananles — Invenies. sacratimi. Nomina sunl Licinia, Leontia, Flavia, Am-
    Legendum Davidicos, vel Davilicos, prò Danilicos. pelia. In versibus Belisarii contrario modo ex dipli-
    Barthius per prato inlerpreialur de paupere borio Ihongo m v. 2, solemnia mensm, sumilur e, ut lele-
    Sedulii, cujus is meminit in prologo metrico. Melius stichis servetur.
    inlclligens de sacris lilleris. Alluda enim Liberius 10. Reg. 2, 5, codex Mabillonii, Nam: melius Nec,
    ad verba Sedulii in epistola ad Macedonium: In vel, ulReg., 6proferl, Non.Libri Barthii, torpore prò
    herbamfloreì cespith revolvi vestigia. Nam ex ea epi- torpere. Poelm., ductoris: sic eliam libriBarlhii, qni-
    stola, et ex 1. 1 Carni. Pascli, multa bue deducla B bus male Arntzenios aflingii doctoris. Nostri cum
    sunt. plerisque editis, doctoris, quod longe melius est.
    4. Duo mss. Barlbii, moderantem. Htic perlinet Conferri haec possunt cum verbis epislolaead Mace-
    mendum in Olt. 2, moderanlia. Communis scriptura donium : Sed torpor cordis oblusi, eie
    modulantem nniltis similibus excmplis comproba- 11. LibriBarlhii, Non suo: acrosliehis etsenlen-
    lur. Poelm. perperam, Carmineprò carmina. lia exigunt Tunc sua. Reg. 1, 2, 5, 6, codex Mabil-
    5. Reg. 2,5,6, codex Mabillonii, unus ms. Barihii, lonii, Daviticusdileclus: libriBarlhii, Davidicusdele-
    Poelm. cum aliis ediiionibus aniiquis, Laudabili ctus. Oli. 2 mendose, Davitico dilectra, correcium
    psallente viro, quod lex metri respuit : nam secunda dileclu. Edili plerique, Davidico deleclu. In mss.
    in Laudabili esl longa. Fabricius el plerique edili, sa;pe scribilur, Davilicus pio Davidicus. Similiter in
    Laudalo psallenteviro, quod ex conjeclura ab aliquo mss. saopereperilur dileclus pio deleclus,et ulroqne
    correcium videlur, ut versus consiet. Arnizenius modo recte scribilur. Ac fonasse hoc loco dileclus
    conjiciebai Laudando. Barthius in uno suo codice non esl nomen suhstaniivum, sed adjectivum, ut
    invenit, Laudis hoc psallente viro, ac locum ex bis dileclus Davidicus sit amatus Davidicus, quod lamen
    varielalibus snspicaius esl viiiaium esse. In Reg. 1 vix bono sensu explicari polest. Ulrolibet modo sen-
    sic legitur, Laudis ceti psallente viri ; in Oli. 2, Lau- tenza eadem constai: sed verior videtur scriplura
    dis et psallente viri. Neque in reliquis verbis con- Davidicusdelectus. Haecliberius esprimere videlur
    sentimi! codices. Nonnulli mss., et plerique edili, ex I. i, v. 25 seqq., Cur ego Davidicis, eie
    refluii citharm mei: Reg. 1, Olt. 2 cum Poelm. et 12. Reg. 2, 3, 6, codex Mabillonii, conlemnens:
    aliis editis, refluii cithara mei. Mabillonii codex et r alii cum edilis, contempsit.Conlra idolorumculiorcs
    Reg. 6, refluunt citharm mei. Reg. 2 villose, refluunt disserit Sedulius lib. ì, v. 242 seqq.
    cicereamei : corrupte etiam Reg. 5, refluantque cere 15. Sedulius I. i, vers. 545 : Et fixum esl in fronte
    mei.Pulo legendum, Laudes hoc psallente viro, re- decus, decus, armaque porlo, eie
    fluii cithara mei: nam antiqui laudis scribebant prò 14. Ott. 2, numero qui prmmia.Reg, 1, 2, codex
    laudes. Accipio autem cithara in auferendi'easu. Pro Mabillonii, numerosaqueprmmia. Reg. 5 male, nu-
    hoc non male est et, nempe et viro David psallenle mcros atque prmmia. Reg. 6 pejus, numeros sacri
    laudes, refluii mei cilbara. prmmia. Edili, numerosaqueprmlia, neque Barthius
    6. Fabric. et quaedamaliae editioncs, grandisono: ullam varietatem in suis mss. noiat. Sed restiiuen-
    sensus cum mss., el plerisque edilis exigit grandi- dum esl prmmia : est enim pramiium quodeumque
    soni. Olt. 2, canlus; corrige captus. Reg.2, pulcini: commodum, seu uliliias. Liicreiins 1. v, vers. 4 :
    legenduni plectri. Liberius verbum grandisonus a Qui talia nobis — Pectore parla suo, qumsilaqueprm-
    Sedulio, lib. 1, v. 18, mutualur: quod apud anli- mia liquit. Miracula Christi, quaea Sedulio saepenin-
    quiores non reperilur. nerà dicuniur, his verbis indicantur.
    7. Mulli edili, praisertim receniiores, Utiiur. Duo 15. Olt. 2, cum edilis, Ergo his dum; plerique
    mss. Birlhii, et omnes nostri cum Poelm. et aliis nosiri mss., Ergo dum sine his. Mullaeediliones ve-
    vetcribus ediiionibus, Urilur, quod probal Burman- teres, decorai sua membra; duo mss. Barthii, Olt. 2,
    nus Secundus. In Oli. 2 prò, el celeri, mendum est, cum aliis editis, decorai sua tura : quo perlinet men-
    excellere. dum in Reg. 1, decorat sua suro. In Reg. 6 sic vilia-
    8. Tres libri Barihii, Poelman., lacte; Reg. 5, lite; tus est hic locus, decorata erarva, ubi lego decorai
    plerique mss., et editi, late. Reg. 1, 2, 5, Olt. 2, Ma- D vera arva, quod non est conlemnendnm. Corrupti
    bill., conspexit;alii, prospexit. Tres libri Barihii, eliam sunt codex Mabillonii, decorat vera colore;
    Poelm., amomos: casieri ammnos; neque facile inve- Reg. 2. 3, decorai vera sua colore.
    niclur amomusmascolini generis. Conjicere libet, 16. Reg. 1, in ; lege hi. Codicesomnes mss., eliam
    Sacrolosqueilerum lucus prospexit amosnos,—/Eter- Barihii et veieres edili, garrula : Poelmannus cum
    na Christi fluviusquos abluil linda. Reg. 3, 6, ms. Mabillonii, scribi! gamia, ul prima
    t 9. Reg. 5, Mterno; Reg. 6, Mlernam: corrige JE- corripi possil. Fabricius et pleraequealiai ediliones,
    terna. Pro fluviosmodo dixi ex conjeclura legi posse gracili. lSarlhius et Burmannus secundus ccnsent,
    fluvius : in mss. saepe us in os mulatur, ac veteres garrula, a glossemaie descendere. Mabillon., dicii ;
    aliquando nominativiimsecundae declinalionis in os Reg. 2, dieta : corrige ducti. Barthius, cum duo hrec
    terminabant. Pro abluil, Reg. 6 exhibet, adluìt:&e carmina Belisarii et Liberii ad duos mss. codices
    fonasse melius esl alluii, quam abluit. Ex diph- aliosqueduos editos conlnlissei, verba quaedam ad-
    thongo m sumilur ad legem acrosliehi carminis didil, quae poiiori jure usurpare ego possum : Et
    prima vocalis a in (eterna. Sic etiam in inscriptione spinoso hoc labore gralulor me defunctum. Sunl qui
    acrosticha, quam referunl Muralorius 1905, et Bo- grata talia habent, sunt qui ingrata. Ego annotala in
    nada class. 10, num. 27, in versu ^Eterno regi. Ila medio relinquo. Omninoaulemmelius pula, tales quis-
    aulem concludil ea inscriptio: Nomina Sanctarum, quilias eliam exstare : cum aucloruin priscorum eliam
    787 APPEND1XAD OPERA COELIl SEDULII. 7,48
    Epigramma de tabula orbis lerrarum jussu Thco- A 5 Ac per smela, pius, totus quem vix capii orbis,
    dosii Junioris imp. facla. Theodosiusprinceps venerali 'o jussil ab ore
    (Ex antholog.H. MeyeriLipsiaecusa.) Confici, ter quinis aperit cum fastibus annum.
    Supplices hoc famuli, dum scribit, pingit el alter,
    Hoc opus egrcgium, quo mundi summa lenelur, Mensibusexiguis, veterum monumenta seculi,
    Mquora quo, montes, fluvii, /Veto,porlus el urbes 10 In melius reparamus opus culpainquepriorati
    Signalur, cunclis ul sit cognosare promplum, Tollinnis ac totum breviler comprendimus orbem :
    Quidquidubiquelalet,clemensgenus,inclyla proles. lì Sed lamen hoc tua nos docuit sapienlia, princeps,
    SCHOLIA.
    minima qumque emendalissimalegi debeanl : ul a qui- men ex eo discere possis. Quoniam proposilum est
    bus descendat fons omnium dóclrinarum. Nec sii fere nihiI anliquitaiis, ut ait ille, ignorare.
    ullum eorinn tam tenue monumenium,quin aliquid ta-

    DEGRETUM DE LIBRIS RECIPIENDIS,


    ET NON RECIPIENDIS,
    Ex rnonumenlis ineditis illustratum.

    MONITUM.
    Ex Prolegomcnis num. 150 seqq. conslat, in quel ac quales dìfficuliateshislorici, aliique viri critici incurrerint
    ob Sedulii elogium, quod in decreto de libris recipiendis et non recipiendis legitur. Dignum sane esl veneran-
    doli hoc antiquitalis ecclesiasticmmonumenium, quod a dodo aliqno viro commentario peculiari illustrelur.
    Quantum quidem in me est, carabo ut illud hic exhibeamad plura exemplarìa mss. recognilum et emendatimi.
    Ghiffleliusillud'edidil in nolis ad opusculum 5 Vigilii Tapsensis, Fontaninus in Append. Antiquii. Hortm pag.
    517, Blanchinus in Prolegomenisad tom. IVAnastasii opusc. 5, el Mansius in Supplem. Conciliorum. Majoribus
    copiis ego instructus, nec minus opportuno loco plura in eamdem rem conferam, eo etiam Consilioducius, ul
    aliqua ex parte, si passim, amicorum meorum conatus adjuvem, qui Rononimoperam historim ecclesiaUicm
    concìnnandmnon perfunctorie navant. Tres autem paries slatuam : in liac prima ConciliumRomanum, Ramoso
    pontifice celebratimi,ex codice ms. Vaticanodescrìbo; in altera Decretum Gelasianum(a quibusdam S. Damaso
    aliribulum) advetera exemplarìa recensebo; in ultima ex anliquis membranis Valicanm bìblioihecmperìphrasìn
    quamdum ejusdem Decreti nondum vulgulamexpromam.
    PARSPRIMA.
    " Concilium urbis Rotnce Sub Damaso
    papa celebratum. De explanatione fidei catìioUcas ".
    Dicium est, prius agendum de Spirili! septiformi, qui in Christo requiescit, Spiritus sapienlia; b:
    SCHOLIA.
    ' S. Damasi fi lebratum reperilur. Codex Florenlinus S. Marcisae-
    Quamvis hoc Concilium inter opera
    in tomo XIII Patrologiae nostra jam antea edilum culi x primam parlem usque ad verba et annuntiabit
    sii, eamdem tamen relationem media fere parie am- vobis Damaso ascrihit, el deinceps sub Gelasii no-
    plifiealam, notisque doctissimi Arevali illuslralam mine dccrelum Gelasianum proferì. Primus, quod
    hic loci rescribeie non d.ubitavimus. EDIT. ego sciam, iniegrum Concilium sub Damasi nomine
    « In codice Valicano chartaceo in 4, mini. 549, ex colleclione canonum Diessensi, coufecla cirei ter
    inter alia miscellanea exslat hoc Concilium deseri- medium saeculum VII, et descripia circiler medium
    bibliotltecaVaticana. Hol- saeculum vm, Eusebius Amortius lom. II, pag. 476,
    plum, ut initio nolatur, ex Conciìii
    sienius primam ejusdem parlem vulgavit edit. August. Vindel. elemenl. jur. canon., et ioni. I,
    usque ari verba, et annuntiabit vobis, ex codice Vali- p. 421, edii. Venet. 1765, vulgavit, ex quo illud re-
    cano 5845. Exslat idem Concilium in codice ms. hi- cudit doctissimus vir Frane Anlonius Zacharias de
    bliothecae Casanatensis D. ìv, 23, pag. 46, siculi xi, Probib. libr. ad annum 579, quo celebratimi fuisse
    cujus Ballerinii meminerunl tract. deanliq. colle.i. Concilium credilur. Magnaest scriplura; varielas in
    canon, pari, n, cap. li, § 5. Baronius ad ann. G9, mss. codd., ul patebii ex collatione. Vaiic. 1, sive
    num. 4, in suo codice collectionis Canonum Cresco- num. 519, Incipit Concilium,etc.,ui in Ululo. Val.2,
    niame pag. 236 reperiri afiìrmat Concilium Romanum sive num. 5845 : Incipit.... sub Damaso. De explana-
    sub Damaso de libris apocryphis (inielligo de scri- tione fidei. Codex Casanai. el Parisien., Incipit... sub
    pturiscanonicis),ex quo verba quaedam profert, Post Damaso papa. De explìcalionefidei. Cod. Diess. : In-
    has omnesprophelicas, eie, usque ad Dominoconse- cipit... sub Damaso papi, De explanatione fidei. Cod.
    crarunl, quae'in decreto Gelasiano repelila esse ani- " Florenl., Concilium urbis Romm sub Damaso papa,
    madvertit. Io codice capiluli Veronensis saeculi ix De exemplaribus fidei, et de recipiendis,et nonreci-
    vel x, sub tilulo, De Concilio in urbe Romana sub piendis libris.
    Damaso papa] edito describunlur verba, Post has b Sic Vat. 1, quem sequor, ubi discrepaniiam
    omnes prophelicas, etc. Explicil Concilium sub Da- ejus non adverto. Vat. 2, Dictumest : Prius agendum
    maso papa. Conslanlius tom. I Epist. Roman. Poniif. est de Spiri(u,elc. Diess.: Dictum esl, prius agendum
    col. 505 commemorai codicem bibliothecae-Regia} esse de S.piriw sepliformi, qui in Christo requiescit,
    Parisiensis, in quo idem Concilium s.iib Damasoce- Spiritus sapientia}.
    7s9 DECRETUM DE LIBRIS RECIPIENDIS, ET NON RECIPIENDIS. 790
    Chrislus Dei virtus, et Dei 11sapienlia (1 Cor, i, 24). A constniclio. Magister, quia ostensor viiae. Sol, "
    Spiritus inlellectus b : lntelleclum libi dabo, et in- quia illuminator. Verus, quia a Palre. Vita, P quia
    siruamte in via hoc,qua gradieris(Psal. xxxi, 8). Spi- rector. Punìs, quia caro. Samaritanus, quia custos,
    ritus consilii : c Et vocabilur magni consilii angelus et misericors. Christus, quia unctus. Jesus, quia sal-
    (Isaì. ìx, 6). Spiritus virtutis, d ul supra dictum est : vator. Deus, quia ex Deo i esl. Angelus, r quia
    Christus Dei virtus, et Dei sapienlia. Spiritus scien- nuntius. Sponsus, quia mediator. Vitis, quia san-
    tiae e propter emiuentiam scienliae Jesu Christi, ut guine 8 ipsius redemplisumus. Leo, quia rex. Petra,
    ait Apostolns. Spiritus veritatis : Et *egovita, et ve- * quia firmamentum.Fundamentum, quia fìrmamen-
    rilas (Joan. xiv, 6). Spirilus limoris : Inilium sa- tum. Flos, quia electus. Propheta, quia futura u re-
    pienlim timor s Domini (Psal. 110, 6). velat. Spiritus T enim sanctus non est Patris tan-
    tummodo x Spiritus, sed Patris, et Filii. Scriptum
    Multiformis aulem nominum Christi b dispen- esl enim : y Si quìs dilexeril mundum, non est Spi-
    salio esl.
    rilus Patris in ilio. Rem scriptum est.: Qui aulem
    1 Dominus, quia Chrislus. Verbum, quia Filius
    Spirilum Christi non habet, hic non est ejus. Nominato
    Dei, quia unigeniius a Palre. i Caro, quia naius ex ilaque Palre, et Filio, '- inlelligitur Spirilus, de quo
    Virgine. Pa-;lor k, quia cuslos x ovium. Mons, quia, B ipse Filius in Evangelio dicit : Spiritus, qui a Patre
    fortis. Via, quia reclus per ipsum ingressus m ad procedil : et ille de meo accipiel, et annuntiabit vobis.
    viiam. Agnus, quia 11 passus. Lapis angularis, quia Rem dicium esl: aa Nunc verodeScripluris divinis
    SCHOLIA.
    a Diess. addit eril post sapienlia.
    b Diess. addii juxta illud posi inlelleclus. Locus nomineperianlur: el Baroniusloc. cit. haecipsa sub Damasi
    ex concilio Romano proferì, scilicet ex hoc,
    esl psalmi xxxi, vers. 8, quem Vat. 1, legil, ul Vul- quod pne manibus habemus, et alio loco laudai ipsé
    gata nostfJ. Vaiic. 2, in via, qua ingredieris. Diess., Baronius, ul supra dixi.
    lntelleclum dabo libi, etinslruam le in via, in qua in- * Diess., Spiritus sanctus non est Patris tantum-
    gredieris. modo spirilus, sed Patris, el Filii spirilus. Vat. 2,
    c Val. 2, Diess., Et vocabilur nomen ejus magni, cum Baronio, non est Patris tantummodo, aut Filii
    etc. tantummodo spirilus: scriptum esl, etc.
    d Diess., ut supra : Dei virtus, eie y Ex epist. I Joann. II, 15 : ubi lamen Vulgata
    0 Diess., corruple, propter immìnenlìa Chrislo nostra exhihei, Si quis dìligil mundum, non esl cita-
    scientia Jesu Apostoli. Apostolus ad Ephes. ni, 19, rìtas Patris in eo. Sequilur ex epist. Pauli ad Roiiia-
    ail, supereminentemscieniim clarilaiem Christi. nos vm, vers. 9: Qui aulem; eie, ubi Diess. referl,
    f Vat. 2, Ego vita, el veritas. Diess., Ego via, et C I Quisquis autem, Vulgata, Si quis autem.
    cita, el veriias. 7-Vat. 2. cum Baronio, inlelligitur Spirilus san-
    " Diess. addit Dei limoris. ctus.Baronius omiltit ipse ante Filius. Diess., Nomi-
    post
    ' Vat. 1, disertaiio est; l'ortasse genuina eslleciio natus aulem a Palre et Filio, inlelligitur Spiritus
    diucrtatio est. Vaiic. 2, dispensa'io esl. Diess., dis sanctus, de quo ipse, eie Locus Evnngelii esl Joann.
    pensalio sineesf. Casan., liciti de multiformi dispen- xv, 26 : Spirilum verilatis, qui a Palre procedil. Ba-
    salione nominum Christi. De iioruinibus Christi quae- ronius cuoi Diess., Vat. 2, Quia Spiritus sanctus a
    dam notata sunt in schol. ari elegiam v. 104. Patre procedil. Alter locus e>t Joann. xvi, 15. In
    LVal. 2. Dominus... Verbum, quia Dei
    filius, quia Vai. 1 esl irti mendose prò ille. In reliquia deest
    unigeniius ex Palre. Diess., Dominus, qui el spirilus; ille, ul in Vulgata.
    Verbum, quia Deus; Filius, quia unigeniius ex !la Ilice, et quaisequuiiiur cum mullis aliis codex
    Pnlre. Casanalensis, et alius regius Parisiensis Gelasioascri-
    i Val. 2, Diess., Homo; Vat. 1, Caro. quibm adhaeret codev Floreniinus S. Marci,
    k Vaiic. ì, Diess. addunt, Sacerdos, quia se oblu- bunl, qui post verba et annuntiabit vobistilulum hunc ap-
    IV.holocaustum. Paslor; i|uod Vat. 1 praetermiltil. il : Incipit Decreluin de abjiciendis et recipiendis
    1 Vat. 2, Diess. oiniiiiint ovium posi custos. Uier- porrlibris, quod scriptum est a Gelasio papa cum LXX
    que hic codex posi cuslos illieo Vermis, quia resur- eruditissimisviris episcopis in sede apostolica in urbe
    re.vii,quod deesi in Vaiic. 1. Roma. Ballerinii existimanl, primam parlem hacle-
    m Vat. 2, in vitam. Diess., Via, quia rectus : quia nus exposiiam concilii Romani ad Damasum spe-
    pern ipsum ingressus in vilam est. n
    " dare, non ilem reliqua.Nani luce praefatiojnnuit.ageu-
    Diess., passus esl. Lapis, quia instruclio angularis. dum esse de libris apocrypbis : hoc enim significani
    Val. 2, passus. Lapis angularis, quia instruclio. verba quid vilari debeai. CI. Zacharias, qui Damaso
    " Diess., quia illuminai.
    sequeniem cauonem Scriplurarum adjudical, repo-
    P Diess., Val. 2, quia creator. nil, hanc secundam partemeonnexam esse cum pri-
    li Diess., Val. 2 omiltuui est posi Deo, quod alii ma, et indicari illis verbis iniiio positis, Dicium est
    exhibent. agendum PRIUS,quibus haec respondent, iVunc vero
    r Diess., quia missus. de Scripturis divinis agendum est, eie Observat dein-
    s Vat. 2, ejus prò ipsius.
    1 Diess., quia fundamentum firmamenti est. de, sermonem tanlum esse de Scripturis divinis, quse-
    Flos, nam in cauonem recipi debeanl. Denique conjicit,
    etc. post canonem Scriplurarum in concilio Damasi fuisse
    u Dies., revelavit. indiculuni, quo alii libri sub aposiolorum nomine
    vDiess. omiltit enim. Forlasse legendumest etiam: confidi dainiiantur, qui legilur in epistola Innoceii-
    nani in mss. haec duo saepe confusa reperi. Labheus lii I anno 405 ad Exuperium episcopum Tolosanum.
    tom. II col. 805, ad marg. sic nomi: Hmc ab Holsle- Cmlera aulem, qumsub nomine Manilio}, sive Jacobi
    nio. aul alio ossuta fuisse superioribus, multa docent: minoris, vel sub nomine Pelli, et Joannis, qum a quo-
    ncque eiiimcohmrenl cum superioribus isla, quasBa- dam Leucio scripla sunl, vel sub nomine Thomas, et
    rtmius ad annum 447, num. 21, recital ex colleclione si qua sunl talia, non solum repudiando, veruni eliam
    Cresconi'ana.Veruni dubium non est, quin in anli- noveris esse damnanda. Hic autem indiculus facile
    quissimis codicibus liane superioribus adjuncla re- omitti potuit a librariis, quod Decrelum Gelasianum
    791 APPENDIX AD OPERA COELIISEDULII. 792
    agendum est, quid a universaljs catholica Ecclesia A Sophoniae liber unus.
    teneat, et quid vitari debeat. Aggaeiliber unus.
    Incipit ordo Veteris Testamenti. Zachariae liber unus.
    Genesis liber unus. Malachiaeliber unus.
    Exodus liber unus. Item ordo historianim.
    Leviticus liber unus. Job liber unus.
    Numeri liber unus. Tobiaeliber unus.
    * Deuteronomium liber unus. Judith liber unus f.
    Jesu Nave liber unus. Hester liber unus.
    Judicum liber unus. Esdra; liber unus.
    Ruth liber unus. Macbabacorumlibri duo.
    Regumlibri qualuor. Item ordo Scriplurarum Novi Testamenti, quas sonda
    "Paralipomenon libri duo. el catholica suscipit Ecclesia.
    c Psalterium liber unus.
    Evangelium secundum Matthaeum liber unus.
    Salomonis libri tres. Secundum Marcum liber unus.
    d Proverbiorum liber unus. " Secundum Lucani liber unus.
    Ecclesiasies liber unus: Secundum Joannem liber unus.
    Cantica canticorum liber unus. Epistola}Pauli numero XIV.
    Rem Sapienlia; liber unus. Ad Romanos una.
    Ecclesiasticus liber unus. Ad Corinthios dure.
    Incipit ordo prophetarum. Ad Ephesios una.
    Esaiae liber unus. Ad Thessalonicenses duae.
    Hieremiae liber unus e cum uno Baruch ; Rem cum Ad Galatas una.
    Lamentationibus suis. Ad Philippenses una.
    Ezechielìs liber unus. Ad Collossenses una.
    Danielis liber unus. ; Ad Timotheum duae.
    Joel liber unus. Ad Titum una.
    Abdise liber unus. Ad Philenionem una.
    Osese liber unus. Ad Hebracos una e.
    Amos liber unus. Rem b Apocalypsis Joannis Apostoli liber unus.
    Michfeas liber unus. ^ Actus Aposlolorum liber unus.
    Jonie liber unus. Item Epistolae Canonica! numero seplem.
    Nahum liber unus. Pelri Apostoli Epistolae duae.
    Abbacuc liber unus. Jacobi Apostoli Epistola una.
    SCHOLIA.
    magis ubique obvium haec, aliaque plura de libris qnideih S. Hieronymus anno 414 ad Dardanum scri-
    apocryphis praescriberet. Probabilia quidem haec bebat, epistolam Pauli ad Hebracos Latinorum con-
    censeo : sed non ila iHis verbis quid vitari debeat in- suetudine non recipi inler scripluras canonicas.
    liaerendum est, uteredamus ea necessario arguere Recle aulem respondet, inlelligi id de nonnullarum
    catalogum aliqnem librorum nominalim prohibiio- Ecclesiarum consuetudine, quae eliam post canonem
    rum. Semel enim conslituio canone Scriplurarum di- Damasi, et Innocenlii I consueitidinem suam non
    vinarum, consequens est ut caelera scripia, quae ab recipiendi tamquam canonicali) epistolam ad Hc-
    eo canone absunl, quamvis nomen aposlolorum aut braeos relinuerunt, donec anno 419 in concilio Car-
    prophelarum prasférant, inter divinas Scripturas thaginensi ni decretnm fuit ul omnes iniegrum ca-
    minime referanlur, sed vitenlur poiitis, lamquam nonem divinamm Scriplurarum,inquoesiEpisioIaad
    apocrypha. rjHebrams, reciperent, implorala eliam auctoiilale
    a Val. 2, universalis Ecclesia recipil, et quid vitari Bonifacii papae, et concilii Italici pio confirmaiido
    debeai. Diess., universalis catholica recipial Ecclesia, isto canone. Vide Labbeum toni. II, col. 1177. De-
    et quid vitare debeat. creta ergo Damasi et Innocenlii aut non ila fuerunl
    h Diess., Deuleronomiiliber i. lata, ut prò lege ab omnibus Ecclesiis haberentur,
    c Diess. Psalmi CLliber i. aut ad quarumdam Ecclesiarum noliiiam non per-
    d Diess., Proverbia liber i, et paulo post Sapienlia venerant.
    pròe Sapientim. h In Diess. deest mentio Apocalypsis, ul conji-
    Diess., cum Cinoth, id est, Lametitationibussuis. cere licei, ex negligenlia librarli : nam in nosiro
    Vatic. i, cum unoRaruch : item cum Lamentalionibus codice exslat. Inter Laiinos receptam suo tempore
    suis. Sic Alhanasius epist. 59, apud' Labbeum tom. fuisse Apocalypsin testatili' Hieronymus loc. cil. Za-
    Il Concil. col. 1710 : Hieremias, et cum ipso Raruch charias, qui in codice Diessensi omini Apocalypsin
    T'tirati,elLamenlaliones. Deineeps Diess., Ezechiel... vidit, existimat, potuisse a Damaso omini, quia
    Daniel... Michem... Ambacum prò Abbacuc, vel Ha- plures Ecclesise Graecorum eam tunc non recipie-
    bacuc... Soffonim, eie Post Ambacum apud Amor- bant, ul eod. loc. aflirmat Hieronymus. In canone
    lium parentlresi includitur Amos. laudalo concilii m Carihagincnsis, uti etiam in ca-
    f Diess., post Tobia; librum Esdrm libri n. Hester none Innocenlii 1 anno 405 Apocalypsis comprehen-
    liber i. Judith liber i. Machabmoruinlibri u. ditur. In cod. Diess. mentio Aclrium aposlolorum fit
    <£ * Zacharias loc. cit. hinc sibi objicit, non videri post Evangelium Joannis.
    hunc canoneiii scripturarum esse Damasi, quando-
    793 DECRETUM DE LIBRIS RECIPIENDIS, ET NON RECIPIENDIS. 794
    Joannis Apostoli a Epist. una. A cietas beatissimi Pauli apostoli, vasis eleclionis, qui
    Alierius Joannis presbylcri Epistola; duae. non diverso, sicut haerclici garriunte, sed uno tem-
    JudacZelolesb Epistola una. pore, uno eodemque die, gloriosa morie cum Pelro
    in urbe Roma sub Cacsare Nerone agonizans, coro-
    Post has c omnes prophelicas, et evangelicas, nalus est : et pariter supradictam Romaiiam Eccle-
    atque apostolicas , quas superius deprompsimus, siam Christo Domino consccrarutit, aliisque omni-
    Scripluras, quibus Ecclesia catholica per terrarum bus in universo mundo sua praeseniia atque vene-
    orbem a Deo fondala est, eliam inlimandiim pulavi- rando Iriumpho prailulcrunl. Esl ergo prima Pelri
    mus, quod quamvis universae per orbem calholicae apostoli sedes Romana Ecclesia, non habens macit-
    diffusa; Ecclesia; quasi unus Christi ihalamus sit, lam, ncque rugam, nec aliquid hujusmodi. Secunda
    sancla lamen Romana d Ecclesia a nonnullis synodi- autem sedes apud Alexandriam t Pelri a Marco
    cis constilulionibus caeteris ecclesiis praclaia est : nomine ejus discipulo alque evangelista consecrala
    sed et evangelica voce Domini Salvaloris nostri pri- est; ipseque in jEgyplum directus a Pelro apostolo,
    matum obtinuit : Tu es, inquit, Petrus, et super verbum veriialis praedicavit, et gloriosum marly-
    Itane petram mdificaboEcclesiam meam, el portm in- rium consummavii. Tenia vero sedes apud Antio-
    feri non prmvalebunladversus eam, et libi dabo cluves B chiam beatissimi apostoli Pelri habeiur honorabilis,
    regni cmlorum,el quodeumqueligaveris super terram, el quod illam primitus quam Romani vcniret.habita-
    erit ligatum et in cmlis: el quodeumquesotveris super vil, et illic primum nomen Chrisiianorum novellai
    terram, erit solutumet in cmlis. Addila est etiam so- gentis exortum est. B Finis.
    PARS SECUNDAET TERTIA.
    DecretimiGelasianum,ex mss. Valicanis, necnon Paraphrasis ejusdem decreti.
    ,(Ha3cinter opera Gelasiimeliuseollocandareservanius,i)bi,si placet, legesis.)
    SCHOLIA.
    * In canone Innocenlii I, et in aliis hae ires Epi- hoereliei in hoc concilio illi poiissimum de causa
    stola; unius Joannis apostoliessedicunlur. In canone perslringunlur, quod Paulum a Pelri sociclaie in
    Damasi una Joanni apostolo, duae Joanni presbylero manyrii loco sejungerent : ac libenter legerem qui
    ascrihuniur ex scnienlia, quam Hieronymus innuil non diverso, sicut hmrelicigarriunt, loco, sed uno tem-
    de Vir. iilustr. e 9 : Scripsit aulem (Joannes aposlo- pore, vel qui non diverso, sicul hwrelici garriunt, sed
    lus) et unam epistolam... Reliqumaulem dum... Joan- uno loco, uno eodemquedie, eie In Actis apocryphis
    nis presbyieriasseruniur. Antiquitas canonis Damasi Lini referlur, Petrum et Paulum diverso loco et
    ex hac parie comprobatur. tempore passos fuisse : qjio imbecilli testimonio non-
    b Diess. scribil Zelotis; Val. 1, Zelotcs. In Diess. nulli recenies hicrclici adirne ulunitir, ut Perniili
    addilur, Explicil canon Novi Testamenti. Roma; exsiilisse, aut mariyrio coronalum fuisse ne-
    c Inserta haeceliam sunt in Decreto Gelasii : sed geni. Verba, quaein concilio sequunlur, meam con-
    scripturam exbibemus Vat. 1, quae in non paucis p" jecluram confirnianl : Sua prmsenlia alque venerando
    differì a vulgata lectione, ut decrelum ipsum Gelasii triumplio prmlulerunt. Cresconiana colleclio apud
    mox describendum conferenti palebit. Cresconiana Baronium referl qui non diverso, sicul falso hmrelici
    colleclio apud Baronium anno 69, num. 4, nonnihil garriunt, sed uno, eodemquedie, eie Paulo post su-
    eliam differì a Val. 1, ut et apostolica* prò alque pra diclam S. Romatiam Ecclesiam consecrarunl ;
    apostolicas,el mox Ecclesia catholica per gratiam Dei neque plura ex ea collcciione proferì Baronius.
    r Tres has sedes Pelri esse dicit. In decreto vero
    fundala esl, el «imi lltalamus Christi sii. Amortius
    ad marginem noiat : Conlinualio per Gelasium pa- Gelasii legitur, Pelri nomine a Marco ejus discipulo.
    pali! anno 494, nescio, an ex codice. Verba, Iiem é In codice Veronensi, in quo, ut dixi, conci-
    didimi esl, innuunl, idem concilium sub Damaso lium est mutilimi, el incipit a verbis Post has
    conIinnari. omnes prophelicas, eie, nolalur, hoc loco, Explicil
    d Cresconiana colleclio Romana ecclesia nonnullis Concilium sub Damaso papa. Sic ahsoliilum conci-
    synodicis constilutis cmieris, eie Posiea inquiens prò lium Romanum sub Damaso nihil pran se feri,
    inquit. Infra , et quacumque ligaveris super terram , cor Damaso abjudicari debeai. Argumenla enim,
    erunt Ugolaet in cmto, et qumeumque solveris super qua; ex ratione lemporum multi proferunt, solum
    terram, erunt soluta el in cmlo. probant, non esse Damasi ea omnia, quae in Decreto
    0 Nolalur in marg. Val. I, Anacletus in epist. 3, Gelasiano coniineniur, ut per se clarum est. Quod
    el Gelasiuspapa in epistola decretali. Gelasii epistola si aliqui codices non solum hoc concilium suis limi-
    deereialis est decrelum poslea pioferendum. Epi- tibus conclusum, sed totum etiam decretimi Gelasii
    stola; Anacleli censeniur supposi!ac : in ea 5 epi- sub Damasi nomini; cxbibeni, is errorinde natusesi,
    stola, quamvis plura ex verbis et senlentiis hujus j) quod vel Gelasius primam parlem sui decreti ex hoc
    synodi produeanlur, desimi tamen haec verba, sicul concilio sumpsii, ul pontilices Romani ex praedeces-
    hmrelici garriunt : ac furiasse buie loco ab aliquo sorihus plura suniebanl, vel aliunde concilium Da-
    assola sunl. Nonnulli enim sunt ex antiquis Palri- masi ab aliquo adjeilnm fuii decreto Gelasii de libris
    iribus, qui Petrum, el Paulum Roma; quidem , el (non divinis) recipiendis, vel non recipiendis. Fa-
    eodem die, sed non eodem anno inarlyrium subiisse cile aulem fuit, ut ex prima parie decreti Gelasiani,
    aflìrnieni, ni estendi in commeni. ad Prudenlium quam Damasi csscconsiabat, in nnillis codicibtrs ioli
    hymn. 12 Perist. vers. 5. Addo none Sacramenia- decreto nomen Damasi pracscriberelur. Probabilius
    rium,quodS. Leoni Blanthinusal'finxil, alii ad Ge- aulem credo, Gelasium ipsum in decreto de scrip-
    lasium referunt, nominili ad privaium aliquem vele- turis recipiendis, et non recipiendis concinnando ex
    rem seriptorem, in prosfat. Natal. aposiol. Pelri et Damasi concilio primam partem, nonnullis leviler
    Pauli : Sic dispensatione diversa unam Christi fami- mulaiis, aliis omissis, aliis addiiis, accepisse : quod
    liam congregantes, tempore licei discreto, recurrens ex ipso decreto, quod nunc sislam, facilius, ul ego
    una dies in astenutili, el una corona sociaril. Portasse quidem arbilror, percipietur.
    795 SEVERI RHETORIS ET POETAI 796

    SEVERUS RHETOR.

    (Ex Galland.Biblioih.Velt. Eatr. tom. IX.)

    PROLEGOMENA.

    1. Scriploris hujus nonieu in Carniiuis ediiionibus A 2. Quaecum ita sint, Carnicn sub Severi Sancii
    cujus est auclpr , ita circumfertiir : SEVEUUS SAN- nomine vulgo circunilaitmi , Sancto polius quam
    CTUS, id esl ENDELECUIDS lìhetor. Ilinc orla de eodem Endelechio ascribendum existimaverim equideni ;
    scripiore varia virorum erudiiorum senlentia. Ex qui l'orlasse binoniin|s fuerit : ille namque, non hic,
    vulgata namque editione censel Tillemonlius (a) , vorsa facondia clarus celebratur Paulino : quae est
    auclorem esse Endelechium qui sub Severi Sancii erudiiorum Historiae litlerarioe Gallicae scriptorum
    nomine latere volueril. Alii conlra exisfmiaut (b), sentenlia (ni). Aquilanicum aulem fuisse Carminis
    has inscriptionis voces, id est Endelechius, ah aliena auclorem censtiit Petrus Piihoeus , qui illud ex ms.
    maini manifeste additas fuisse , adeoque proprium codice Elia; Vineti cum veterani Galliaetheologorum
    aucioris nomen esse SeverumSanctum. Ex epistolis opusculis , sub finem saeculi xvi, Parisiis primus
    sancii Paulini Nolani erudimur, amiciliacnecessitu- evulgavit • el quidem ex eadem furiasse urbe Bur-
    dines ipsi duobus. cum viris fuisse, quorum alter digalensi , qua orlus peihibeltir sanctus Paulinus
    Endelechius, alter Sanctus appellabatur. Et de priore ejus familiaris. Carminis vero conscribenrii occasio-
    quidem haec habet (e) : Alius libellusex his est, quos nem praebuitdira lues.quac (n) Panrionios, Illyricos,
    ad benedicium, id esl Chrislianum virum , amicum Belgas aliosque populos graviter slravil. Ejus me-
    meum ,- ENDELECHIUM, scripsisse videor , non tamen B minii, ul observalum Baronio (o), sancius Amhro-
    edidisse convincar. Poslerioris vero mentionem in— sius (p) : « Verborum coelesiium, inquit, nulli magis
    jiclt in duabus epistolis, quas SANCTO et Amando quam nos tesles sumus. Quanta enim praelia, et
    frairihus iuscripsit (d) : ex quarum altera constai, quas opioiones accepimus praeliorum... Quae om-
    Sanctum poelicen exeoluisse. Sic enim loquitur : nium fames , Ines parila- boumatque komittum, cm-
    Hymnos quos desiderabnm, accepisse gralulor : quo teriquepecoris; ut ciiam qui bellum non perlulimus,
    miniere, SANCTE fraler, admonuislime, eie De Ende- debelialis tamen nos pares fecerit pestilenlia? Ergo
    lechio aulem id unum docet sancius Paier (e), ejus quia in occasu saeculi sumus, prsecedunt quaedam
    nimirum monilu panegyricum Theodosii ab se fuisse sègriludines mundi. ./Egriludo mundi esl fames,
    conscriptum, cujus meminere Hieronymus ((), Gen- a'griludo mundi e'=lpestilenlia , aegritudo mundi esl
    nadius (a) ci Cassiodorus (li). Ex quibus ergo illud persecuiio. > Haec sancius Paier. Quomodo autem
    colligas, Sanctum distinguendum esse ab Endelechio, ejusmodi Ines per signum sancUe crucis facillime
    secus alque censuere viri dodi, Baronius (i), Sir- ctirarelur, enarrai in sua eleganti ecloga Rhcior
    mondus (j), Rosweydus (fc) et Fabiieius (/) : qui nosier bis verbis (q) :
    amicum quidem sancii Paulini scripsisse Carmen de
    quo sermonem habemus, conslimunl ; quem tamen " BncuLUs....... Dieage, Tilyre,
    unum exstiiisse , eumdemque nominatum Severum Quisle subripuitcladibushis Deus,
    Sanctum Endelechium exisiimant, minus recie , ut Ci peslis pecudumquaepopulatasii
    Vicinos,libi nulla sii?
    videlur : cum ex locis modo allaiis s.mclus pracsul TÌTYH.US. Signumquodpérhibent ossecrucisDei,
    Nolanus duos fuisse, Sancliimque ab Endelechio Hocsignummediisfronlibusadditum,
    dislinxisse aperte salis comprohetur. Cunctarumpecudumcena salusfuit.

    (a) Tillem. Hist. des Emper. tom. V, pag. 148. (j)Sirmond. ad lib. ìv, episl. 8, Sidon. opp. Ioni.
    (ti) Hist. liner, de la Frane ioni. Il , pagg. 1, pag. 41J0.
    56., 57. (li) Roste, ad episl. 9. Paulin.
    (e) Paulin. episi. 28, num. 6. (/) Fabric. Bihl. Lai. lom. IH, pag. 278.
    (d) ld. episl. 40 ei41. Ini) Hisi. liner, de la Frane ioni. eh. pag. 57.
    (e) Id. episl. 28, I. e In) Sev. Carm. Bucol. verss. 22, 25.
    \[j Hieron. epist. 58, al. 15, num. 1. (o) Raron. 1. e
    (a) Gennad. de Vir. illuslr. cap. 48. (p) Àmbr. Commeiii. in Lue lib. x, num. 10, opp.
    (h) Gassiod.de Instit. dìv. liti. cap. 21. toni. 1. pag. 1506.
    (i) Raroth ad ann. S76, § 8. (q) Sev. I. cil. vv. 101 seqq.
    797 CARMEN BUC0L1CIJM. 7à8
    5. Ex eodem item cannine qua aetate floruerit A militisi Chrislianae nomen dedisse. Sic enim in sua
    auctor, expiscari licei. Snbdil enim Tilyrus (a) : ecloga poeta nosler ^Egonem , unum ex paslmibus
    Magnisqui colitnrsolusin urbibus, idololalris , loquentem inducil (f) :
    Christus,perpetui gloria Numiuis,
    Cujusfiliusunicus. Tityre, nil moror,
    Ea ilnque tempestate, Christiana religione inva- Quin veris famuler relligionrhus.
    Krroremveterem diffugiamlibens :
    lescenle, idolorum cullns in pagis laniuin elvieulis Namfallaxet inanis est.
    adhuc vigebai : quaequidem noiaiio saeculumìv de- Atquejarhproperat mensmea visere,
    Summitempia Dei
    siuens innuil. Hisadde , sanclum Amhrosium suam
    Expositionem in Lucam, ubi leslis oculalus memo- Quibus proinde posiiis, delela insulsa epigraphe
    ralamluem grassatam fuisse iradit, conscripsisse non quae Ime usque obiinuil, Carmen inscripsimiis, De
    ànle annum 586, ut post He.rmantium (b) pluribus vii-tutemjni Crucis Domini. Porro ab eo tempore quo
    argumenlis evicerunt doctissimi Ambrosianorum illud primo editum fuit a Pilhceo, ul superbis dixi-
    operum ediiores BB. (e). Caeternm non est hic prae- mus, anno scilicet 1586 veterani Patrum Bibliothe-
    tcreundum , carmen aucloris nosiri haclenus fuisse cis fuisse inlexlum novimus : separatim vero volga-
    inscriptum de morlibus boum. Inepte enim vero : ul la lum Francofurli anno 1612 , cura el studio Joannis
    jure sialuit Reinesius apud Scboeltgenium (d). Id Wciizii et Wolfgang-!Seberi : alque haeceadem edi-
    eni'ii unum poelae christiano proposilum fuit, ut lio cum nova proefatione rursus prodiil Lugduni Ba-
    crucis Christi quem Deum ubique praedicat (e), virlu- tavorum anno 1715. Denique ipsam repetiil Gro-
    tem extollerel ; cujus nimirum praepolenti signo ningae anno 1723 Gerhardus Oulbovius ad caleem
    saeva lues illa sedata fuerit: illud praclerea simili libri de judicìis Jehovce', ul ex Fabricio comperi-
    addens , eo prodigio permotam eihnicorum lurbam mus (g).

    (a) Sev. Carni, bucol. vv. 102"seq. 461.


    (b) Hermant. Vii. S. Ambr. lib. ìv, cap. 20. (e) Sev. 1. e vv. 105, 111, 114, 126.
    (e) Ambi: opp. ioni. II, pag. 1258 seq. (f) Id. Ibid. v. 121.
    (d) Sclwett. lom. vi Bibl. ined. Lai. Fabric. pag. (g) Fabric. Bibl. Lai. lom. HI, pag. 278.

    SEVERI RMETORIS ET POETA!

    CARMEN BUCOLIGUM
    DE VIRTUTE SIGNI CRUCIS DOMINI.

    ^EGON, BL'CDLDS, TITYRUS.

    /EGON. C Nunc lapsae penilus spes opis est mese :


    Quidnam, solivagus, Bueule, tristia El longus peperilquae labor omnibus
    Demissis graviler luminibus, gemis? Vita: temporibus, perdila biduo.
    Cur manant lacrymis largifluis gena;? 20 Cursus lam cilus esl malis.
    Fac, ul norit amans lui. Ilice jam dira lues serpere dicitur.
    BUCULUS. Pridem Pannonios, lllyricos quoque,
    5 /Egon, quaeso, sinas alta silentia El Belgas graviler stravit : et impio
    jEgris me penilus condere sensibus. Cursu nos quoque nunc petit.
    Nam vulnus reseral, qui mala publicai : JEGON.
    Claudit, qui tacilum premit. 25 Sed tu qui solilus nosse salubribus
    MGOU. Succis, perniciem pellere noxiam :
    Contra est, quam loqueris : rccla nec auliimas : Cur non, anlicipans quae meiuenda sunl,
    10 Nam divisa, minus sarcina fil gravis : Admosii medicas manus?
    Et quidqu'd legitur, saeviusincoquil. BUCULUS.
    Prodesl sermo doloribus. Tanti nulla melus pervia signa sunt,
    D
    BUCULUS. 30 Sed quod corripii, id morbus et opprimit:
    Scis, ^Egon, gregibus quam fuerim poiens : Nec languere sinii, nec palimi*minas.
    Ut tolis pecudes fluminibus vagai; Sic mors anie luem venit.
    15 Complerenl etiam concava vallium, Plaustris subdidernm fortia corpora
    Campos et juga montium : Leciorum studio quo polui, boum,
    799 [ SEVERI RHETORIS ET POETJE CARMEN BUCOLICUM. 800
    55 Queis montis gcminaeconsona tinnulo A Prato concidit herbido.
    Concentu crepiiacula, 85 Quam mullis fòliis silva cadentibus
    JExas consimilis, setaque concolor : Nudatur gelidis tacta aquilonibus,
    Mansuetudo eadem, robur idem fuit, Quam densis fluiiant velleribus nives
    Et fatum, medio nam ruit aggere Tarn crebra; pecudum neces.
    40 Par victum parili nece. Nunc totum legitur funeribus solum,
    Mollilo penilus farra dabam solo. 90 Inflantur lumidis corpora ventribus,
    Largis putris erat gleba liquoribus. Albent lividulis lumina nubibus,
    Sulcos perfacilis stiva tetenderal; Tenso crura rigenl pede.
    Nusquam vomer inhseseral : Jam circum volitanl agmina Irislium,
    45 Laevusbos subilo lahilur impelli, Dirarumque avium, jamque canum greges
    iEsias quem domilum videral altera. 95 Insistunt laceris visceribus fruì.
    Trislcm continuo deserò conjugem, Heu, cur non eliam meis!
    Nil jam plus meluens mali, Quidnam, quacso, quid esl, quod vario modo
    Diclo sed citius consequitui*necem Falum triste nccis Iransilit alleros,
    £0 Semper qui fuerai a et integer, B Affligitque alios ?en libi Tityrus
    Tunc longis qualiens ilia pulsibus, 100 Salvo laeius agit grege.
    Victum deposuit caput. Ipsum conlueor. Die age, Tilyre,
    MGOS. Quis le subripruitcladibus his Deus,
    Ut pesies pecudum, quaepopulaia sit
    Angor, discrucior, moereo, lugeo.
    Damnis quippe tuis, non secus ac meis, Vicinos, tibi nulla sii?
    55 Peclusconficilur; sed lamen arbitrar,. . TITYRUS.
    • Salvos esse greges libi. 105 Signum quod perhibenl esse Crucis Dei :
    BUCULUS. Magnis qui colitur solus in urbibus
    Hluc fendo miscr, quo gravor acrius. Chrislus, perpetui gloria Numinis,
    Nani solameli erat vel minimum mali, Cujus filius unicus.
    Si fetura darei posleriormihi, Hoc signum mediis frontibus addinoli,
    HO Cunclarum pecudum cerla salus fuit.
    60 Quod praesensrapuii lues.
    Sed quis vera putel? progeniem quoque Sic vero Deus hoc nomine praepolens
    Exslinctam pariler, vidi ego cernuam Salvator vocifalus est.
    ^
    Invicem gravidam, vidi animas duas Fugil coiitinuo saeva lues greges :
    Uno in corpore pèrditas. Morhis nil licuit. Si (amen hunc Deum
    65 Hic foniis renuens, graminis immemor, 115 Exorarevelis : credere sufficit.
    Errai succiduo bucula poplile, Vocimi c sola fides juval.
    Nec longum refugil : sed graviler ruit Non ullis madida esl ara cruoribus,
    Leti compede claudicans. Nec morbus pecudum caederepellilur,
    Al parte ex alia, qui vilulus modo Sed simplex animi purificalio
    70 Lascivas saliens texueral vias, 110 Oplalis fruitur bonis.
    Ul matrem subiit : mox ibi morbido JEGOX.
    Peslem (raxil ab ubere. Ilare si cerla probas, Tilyre, nil moror,
    Maler trislifico vulnere saucia, Quin veris famuler rclligionibiis.
    Ul vidit vinili condila lumina : Errorenrvelerem diffugiam libcns :
    75 Mugiiiis ilerans, ac misere gemens, Nam fallax, el inanis esl.
    Lapsa esl : et voluit mori. 125 Alque jam properat mens mea visere
    Tunc lamquam meluens, ne sitis aridas j> Sumnii tempia Dei : quin age, Bucule,
    Fauces opprimerei : sic quoque dum jacet Non longam pariler congredimur viam,
    Admovil b ubera mortuo. Christi et d numen agnoscimus.
    80 Post morleni pietas viget. Et me consiliis jungite prosperis :
    Hinc laiirus solidi vir gregis, et pater, 150 Nam cur addubilem, quin homini quoque
    Cervicis valida fromis el arduae, Signum prosit idem perpcle speculo,
    Laeius dum sibimel plus nimio placet, Quo vis morbida vinciiur?
    0 Al. add. sanus. c An votum?
    b Al. add. moiiens. d Al. Numina noscimus.
    801 VAL. FALTON1A PROBA. - PROLEÉOMENA. 802

    VAL. FALTONIA PRORA,

    CEWTONUM POETRIA.

    ( Ex collectioneomniumpoetarum, etc., Pisauricusa1766.)

    PROLEGOMENA.

    ValeriaFallonia Proba, uxor Adclfii procos. (quam A Pelro Brubachio, una cum Homerocenlonibus et
    ab AniciaFallonia trium consulum maire Proba pul- Nonno. Tum Paris, apud Franciscum Stepbanum
    chre dislinguil (a) Tho. de Simconibus V. C), circa 1545, in 8° ; elapud Henricuni Sleplianum 1578, in
    A. C. 400 centonem ex Virgilio de fabrica mundi et 12 ; et, curante Julio Roscio, Rom. 1588, in 12, nec
    Evangeliis pienissime expressit. Cenlonum Virgilia- non cum aliis Virgiliocentonibus ab Henr. Meiboinio
    norum poetriam, Faltoniam Probam, civem Hona- recensilis Helmstad. 1597, in 4°. Omiito ediliones
    nam, non Falconiam appellandam esse, et nec cum alias, ut Colonienscm 1601, in 8°, et quaein Biblio-
    Anicia Fallonia Proba (de qua Baltellus (b) in diss. lliecis Patrum occurruni. Sed prae caetcris laudan-
    de sarcophago marmoreo Probi Anici! el Proba; Fal- dtim sludium Jo. Henrici Kromayerì, qui Centones
    toniaein tempio Vaticano Rom. 1705, 8), nec cum hos notis el indice ornalos vulgavit Halae1719, in 8°,
    Valeria Proba uxore Adelfii procos. quidquam habere signatis ad singulos versus locis Virgilii, quibus cen-
    communc docel Vir erudilissimus Justus Fontanini tones illi Constant. Novani editionem exspeclare nu-
    libro il de Anliquitalibtis Hortae Colonia;, (e) Rom. per a se jussil in Ephemeridibus litierariis Germa-
    1708,in 4°, oppugnans virum ilidem praeslanlissimum nico edilis Lipsiae A. 1710, pag. 1010, alque iterato
    Thomam de Simeonibus, qui Valeriana Faltoniam in novis litterariis A. 1719, pag. 55, prseclarus Vir
    Probam, Adelfiifrf)uxorem,centones illoscomposuisse B Jo. GottliebKrause. Jampridem ProbaeCentones una
    contendil. Scripli sunt post A. C. 595, cum Hono- cum Tancredo Philippi Beroaldi Gallice convertii
    rius jam Auguslus atque imperaior cssei: ediiique, Richardus le Blanc Paris., 1555, apud Robertum
    post Venetam cdiiionem (e) 1472, in fot. el Romanam Messalinum,testeCrucimanio pag. 440 Bibl. Gallica*.
    1481, in 4°, in Bibl. Barberina obviam ab Aldo, una Sic quoque el quidam Pomponius ex eodem poeta
    cum Sulpicio Severo, Homerocenlonibus, Juvenco, inter caelera slyli sui olia Tityrum (carmen bucoli-
    eie, Venet. 1501, in 4°, a qua ÈxSóo-Er. plurimum dif- cum) in honorem CHRISTI composuit, ut referl Isi-
    ferì altera ilidem in quarto circa idem,utvidelur,tem- dorus lib. i Originum e 58. Pomponii carmen non
    pus sine loci et anni annotatone vulgata. Pr.aetcrca tulit selalem, at Probae Centones Honorio imp. dicali
    prodierunt Paris. 1509-,in 4\ apud Joannem Peti- saepius luccm viderunt, edili primum sunl ab Aldo
    tur», et Lugd. 1516, cum Maniuano et aliis: Oppen- 1501, in 4°.
    heiinii anno 1517; Francof. 1541, in 8°, curante

    (a) Conrer Epliemerides Paris. A. 1694, pag. 249 ad calcem codicis ms. Cenlonum sacculox exarati, qui
    Seq. el Pagium ac Sam. Basnagium ad A. C. 595. exstat inJBibl.monasierii S. Benedicti Padoliroiiensis
    (6) Mémoiresde Trévoux, 1608, p. 876. non procul a Mulina, haec legunlur lesle Bernardo de
    \e) Acta Erud. 1709, pag. 6. Mémoir. de Trévoux. MonifauconDiarii Italici pag. 56 : Proba uxor Adel-
    1708, pag. 1904. Giornale de'Letterali d'Italia, toni., |-,
    " pili mater Olìbrii el Aliepii (Alypii) cum Constantii
    XXIV, p. 140 seq. (Consiantini) bellum adversus Magncnlium conscri-
    (d) Isidorus Hisp. de scriptoribus Eccles. cap. 5 : psisset, conscripsitel hunc librimi.
    Piota uxor Adelphii procos. (emina inter viros eccle- (e) Illius prima; ediiionis tilulus ila refertur a C. V.
    siaslicosideircoposila sola, prò eo quod in laude Chri- Michaele Maiuaire in Annalibus lypograph. pag. 98:
    sti versata est, componens centonemde Chrislo Virgi- AusoniiPeonii poelmdisertissimi Epigramntaton libri;
    lianis coaplatum versicutis. Cujus quidem non miramur Probae Centonaeclarissimaefeminae excerptum e Ma-
    sludium, sed laudamus ingenium. Quod tamenopuscu- ronis carminibus ad lestimonium Veteris Novique
    lum legitur inter apocryphasScripturas inserlum. Gelas. Test. OvidiiConsolatiood Liviam : Calphurnii Duco-
    disi. 15, e 5 : Cenlimetrum de Christo Virgilianis licum carmen: Pubi. Greg. Ti/enti hymni et alia Poe-
    compaginatimi versibus, apocryphum. His adde quod mata, Yenet. 1472 in-fol.
    SOS VAL. FALTONLE PROBJ5 804

    VAL. FALTOHiJE PROB^T


    FEMINJE CLARISSIMJE,

    CENTONES VIRGILIANI,
    VETERISET NOVITESTAMENTI.
    AD TESTIMONIUM

    Prommiumi A Undehominunijpecudumquegenus.vitsequevolantoni,
    Jamdudiim lemerasse duces pia foedera pacis, Et quae marmoreo feri monstra sub a*quore ponius,
    Et si quid simul ignis habet, vel mobilis humor.
    Regnandi miseros tenuil quos dira cupido :
    Haud aliter prima crescenlis origine mundi
    Diversasque neces, regum cmdelia bella,
    Illuxisse dies, alinmve habuisse tenorem
    Cognaiasque acies pollulas caede parenlum :
    ex hosie Crediderim; major rerum mihi nascitur ordo,
    Insignes clypeos, multoque iropaea:
    luleral fama Si qua (idem tanto est operi lalura vetusias.
    Sanguine conspersos quos iriumphos
    lnnumeris loiiens vidualas'civibus iirbes , Namque (falebor enim) leviuni speclacula rerum
    Confiteor, scripsi, salis esl meminisse malorum. Semper equos, alque arma virum,pugnasquecanebami
    - El studio incassum volui exercere laborem;
    Invocalio Dei.
    Omnia tentanti pntior sentenlia visa esl
    Nunc,Deus ómnipóténs, sacrum, precor, accipe car- Paudere res alla terra el caligine mersas.
    ^ElernUmque tui septemplicis oraresolve [men, Inque dies aliquid jamdudum invadere magnum
    Spiritus, ai que mei resera peneiralia cordis : Mens agitai mihi, nec placida contenta quiete est.
    Arcana ul possim vatis proba cuncla rèrerre. Ore faveie omnes, ketasque adveni te menles,
    Nonniinc Ambrosium cura est mihi quaerere neciar, B Malres, alque viri, pueri, innuptaeqsiepucllae.
    Nec libet Aonio de vertice ducere musas.
    Non mihi saxa loqui vanus persuadeal horror, De creulione Mundi.
    Laurigerosque sequi tripodas, et inania vota, Principio coelum, ac terras, camposque liquenles
    Jurganlesque dcas procerum, viclosque penates : Luceniemque glohum lume, solisque labores
    Nullus enim labor est verbis extendere famam, Ipse'Pater statuii : vos, o carissima mundi
    Alque hotninUm sludiis parvam disquirerc laudem. Lumina, labentem coelo quae ducilis annum.
    T.ractandorum propositio. Nam ncque erant asirprum ignes, nec lucidus aelher,
    Sed nox atra polum bigis subvecia lenebat,
    Gastalio sed fonte madens imiiala beaios, El chaos in praeceps lanium tendebai ad umbras,
    Quae siliens hausi sanclaelibamina pacis, ad aelhereum coeli suspectusOlympum.
    : menlem. Quantus
    . llinc caliere incipiam praesens Deus, erige
    De divisionelucis a lencbris.
    Virgilium cecinisse loquar pia munera Christi :
    Rem nulli obscuram repelens ab origine pandam, Tunc Pateromnipotens, rerum cui summa potestas,
    Si qua fides animo, si veros fusa per arlus Aera dimovit tenebrosum, el dispulil umbras,
    Mens agitai molem, et lolo se corpore miscet El medium luci atque umbris jam dividi! orbem.
    Spiritus, et quantum non noxia corpora lardant, fi Sidera cuncia notai, tacilo labenlia coelo,
    Terreniiiue hebelani artus, moribundaque membra, Intentos volvens oculos, qua parte calores
    Austrinos tulerit, quae terga obverlerilaxi,
    PARS PRIMA.
    DEVETERE TESTAMENTO. Obliquus qua se signorum verterli ordo.
    Deprecalioad Deum. De qualuor temporibusanni.
    0 Pater, o bominum , rerumque aeterna poiesias. Poslquam cuncta videt coeloconstare sereno
    Da faeiiem cursum, alque animis illabere noslris : Omnipoièhs, stellis numeros et nomina fecil,
    Tiique ades, inceplumque una decurre laborem, Temporibusque parem diversis quattuor annum,
    Nate Patris summi, vigor el cceleslis origo : iEslusque, et pluvias, el agentes frigora veulos.
    Quem primum colimus, meritosqueriovamushouores. Atque haé'cut certis possemus discere signis.
    Jam nova progenies, omnis quem credidil aetas. • Vere lument lerrae, et geniialia semina poscuul :
    Munera vera cano, salis esl poluisse videri. Ac medio lostas aestuterit area fruges,
    Jampridem nieminì veterani monumenta virorum El varios ponii fetus aulumnus, et atra
    Moscum ante omnes totum cecinisse per orbem Venil bierns, terilur Sicyonia bacca irapelis,
    Quae siili, quae fuerint, el qua; ventura (rahatiiur rj Alque in se sua per vestigia volvilur annus.
    Omnia, ut ipse tener mundi concreverit orbis. Tempore jam ex ilio fccundis imbribus aelher
    Felix qui poìuit rerum cognoscere caùsàs, Magntis alii magno commixlus corpore i'elus.
    §05 CENTONES VIRGILIANI. 60u
    Dies primus. A Insignis facies, ci pnlcliro pectore virgo
    Et jam prima novo spargebal lumine terras, Jam maini a viro, jam plenis nubilis annis.
    Duccbaique diem slellis aurora fugatis. Olii somnum ingens rupil pavor, ossaque el arlus
    Tunc durare solum, el discludere Nerea ponto Conjugium vocat, el slupefaclus numine pressit,
    Incipit, el rerum paulalim sumere formas, Excepiique manu, dextramque amplexus adhaasil,
    El varia; pelagi facies, imniania cele Deum protoplaslum el Evam benedixisse.
    iEquora verrebant caudis, acslumi'ue secahanl, His demum exactis, torquei qui sidera mundi
    Nec non el vasti circuibant sequora ponli. Jussit : eo dicente premit placida aequora pontus,
    Jam sole infuso, jam rebus luce reteclis El tremefacta solo est lellus, silel arduus aelher.
    Exsultans, roremquesimul dispargiiamarum. Vivile felices, inlerque virentia culla
    Dies secundus. Fortunatorum nemorum sedesque bealas.
    Posterà jamque dies primo surgebat Eoo, Haecdomus, haecpatria est, requies ea cerla laborum.
    Futili humus flores, et frondes explicàt omnes, His ego necmcias rerum, nec tempora pono.
    Sanguineisque inculta rubent aviaria baccis, Imperium sine fine dedi, mullosque per aiiuos
    Non rastris hominum, non ulti obnoxia cura;. _ Non rasirum palielur humus, nec vinea falconi.
    Al genus immortale manet, nec larda senecius
    Dies lertius. Debilitat vires animi, mutatque vigorem.
    Tenia lux gelidam coelodimoverat timbrami,
    Quid prohibitum primisparenlibus.
    Avia lune resonant avibus virgulta sonoris, Vos conlra qua; dicam aniniis advertite veslris;
    Et liquidas corvi presso dant gullure voces, In medio ramos, annosaque brachia lendens
    Nec gemere aeria cessabat turtur ab ulmo. Est in conspectu ramis felicibus arbor,
    Dies quartus. Quam neque fas igni cuiquam, nec slernere ferro,
    Quarto terra die variarum monsira ferarum, Relligione sacra numquam concessa moveri.
    Omnigenumque pecus, nullo custode per herbam, Hac quicumque sacros docerpserii arbore fetus,
    Educit silvis : subilo (mirabile visu!) Morte luet merita : nec me senleniia verlil :
    Tunc demum movet arma leo, lune pessima ligris Nec libi jam prudens quisquam persuade.il auctor
    Squamosusque draco, el fulva cervice lesena Conimaculare manus, lice.il te voce moveri
    Saevire, ac formae magnorum ululare luporum. Feminea, nec te ullius violenlia vincal,
    Caetera pascuniur virides armonia per herbas, Si te digna manet divini gloria juris.
    Nec gregibus liquidi fonles nec gramina desunl. C De deliciis Paradisi.
    Dies quintus et sextus. Postquam cuncla pater, coeli cui sidera parcnl,
    Jamque dies, allerque dies processit, et omne Composuil, legesque dedil, camposque nilenles
    Hoc virlulis opus divinaementis et arlis Desuper oslentat, laniarum gloria rerum :
    Ecce aulem primi sub limine solis et orlus
    Prospiciens Genilor, perfeciis ordine rebus,
    mentem tuendo Devenere locos, ubi mollis ainaracus illos
    Expleri nequit, ardescitque et dulci aspiraus complcctilur umbra.
    Terrarum, traclusque maris, coelumqueprofundum, Floribus,
    Hic ver purpureum, alque alienis mensibus aestas,
    Alituum, pecudumque geiius, secumque volutat Hic liquidi fonies, hic coeli tempore cerio
    Qui mare, qui terras omni dilione tenerent,
    Neu segnes jaceant lerrae, juval usque morari. Dulcia niella premunì, hic candida populus anlro
    Imminei, et lentie lexunt umbracula vites :
    De formalione primi hominis. Invitimi croceis halantes floribus borii
    Talia versanti subito scntentia sedii, Inter odoratimi lauri nemus, ipsaque tellus
    Felicemque Irahil limum fingilque premendo Omnia liberius nullo poscente ferebat.
    Pingue solum primis extemplo a mensibus anni, Fortunali ambo, si mens non laevafuissel
    jamque improviso lantie pielalis imago D Conjugis ini'andae, docuit post exiius ingens.
    Processil, nova forma viri pulcherrima rerum, Tenlalio per Serpentelli.
    Os liumerosque Deo similis, cui meniem,aiiimumque
    ad remittit. Jamque dies infanda aderat per florea rura :
    Major agit Deus, atque opera majora Ecce inimicus airox immensis orbibus anguis
    De formalione Evm. Septem ingens gyros, sepiena volumina versai,
    Quaerilur bine alius, nec quisquam ex agminé lauto Nec visu facilis, nec diclu affabilis ulli,
    Audet adire virum, sociusi'ue in regna vocari. Obliqua invidia ramo frondenlc pepeudil,
    Haud mora, continuo placidam per membra quielém Vipeream inspirans animam, cui tristia bella
    Dal juveni, et dulci declinat lumina sonino, Iracque invidiaeque, el noxia crimina cordi.
    Atque illi medio in spalio jam noclis opacae Odil el ipse pater, tot sese verlil in ora,
    Omnipolms Genilor cosias et viscera nudat. Arreclisque borrel squamis, et ne quid inausum,
    Harum unam juveni, laterum compagibus aclis, Aut internatimi scelerisve dolive relinquat,
    Eripuh, subiloque oritur mirabile domini, Sic prior aggredilur dictis, seque obtulil nitro :
    Arguiuenlum ingens clara cum luce refulsit Pie, ait, o virgo (lucis hahitamus opacis,
    807 VAL. FALTONJJB PROBAE 808
    Riparumque loros, et prala recentia rivis A Illa dolos diruni'iue nefas sub pectore vèrsans ,
    Incolimus), quae tanta animis ignavia yeiiil ? Insoniem infando indicio, moritura puella
    Slrata jaceni passim sua quxque sub arbore poma, Dum furit, incaulum crudeli morie peremil.
    Pocula sunl liquidi fonlcs, coelcslia dona. Suasit enim, scis ipse, nec esl le fallere cuiquam ,
    Àltrectare nefas, id rebus defuil unum. Ul vidi, ul perii, ut me malus absiuiit error,
    Quis prohibet causas penilus tentare lalenics ? Conligimusque maini quod non sua seminai arbos.
    Vana supersliiio,rerum pars altera adempia esl, MalediclumSerpenti.
    Conditio; mea si non irrita dieta pularcs,
    Tunc Paier omnipotens solio sic indi ab allo :
    Auctor ero audendi sacrala resolvere jura.
    Tu conjunx, libi fas animum lenlare precando. Accipilc ergo, animis alque haec mea figile dicla ;
    Dux ego vester ero, tua si mihi cerla voluntas, Tuque prior, scelere ante alios immanior omnes,
    Quem nec longa dies, pietas nec mitigai ulla,
    Exslruimusque loros, dapibusqueepulainur opimis. Ilortator scelerum coluber, mala gramina pasces
    Eva seditela seducil virum.
    Desidia, lalamque Irahens inglorius alvum.
    Sic ait, el diclo citìus, quod lege tendili' Cede locis, nullis hominuiri cogentibus, ipse
    Subjiciunl epulis oculi venerabile lignum, Tcnvis ubi argilla, et dumosis calculus arvis.
    g
    Insliiuuntquedapes, conlactuque omnia foedant. MalediclumAdam.
    Praecipuc insisiit pesti devola futura*,
    Al libi prò scelerc (exclamal), prò talibus ausis,
    Miraturque novas frondes, et non sua poma.
    Causa mali tanti, summo lenus alligil ore. Omne aevum ferro leritur, primusque per artem
    Majus adorsa nefas, majoremque orsa furorem. (Heu, miserande puer !) terram inseclabere rastris,
    Heu misero conjunx aliena ex arbore germen Et sonilu lerrebis aves : borrebit in arvis
    Objicil, alque animum subila dulcedine movit. Carduns, et spinis surget paliurus aculis,
    Videnlse nudos, el faciunl sibi pcrizomala. Lappccque, Iribulique, et fallax herba veneni;
    Al si triliceam in messem, robuslaque farra
    Continuo nova lux oculis effulsii; al illi
    Exercebis bumum, frustra exspeclabis acervum,
    Terrenlur visu subilo, nec plura morali,
    sub ramis frondis Concussaque famem in silvis solabere quereli.
    Corpora objectu inumbrant,
    Consenum tegmen, nec spes opis ulla dabaiur. Insuper his subeunt morbi, tristisque sencclus,
    El labor, et dirae rapii hiclemeniia morlis.
    Al non haecnullis hominum Saior, alque deorum
    Observans oculis, caedes el facla lyranni MalediclamEvam.
    Praesensit, iiolumque furens quid femina possil. Q liacctibisemper eruni, tuque, osaevissimaconjunx,
    Continuo invadil: Procul, o procul esie, profani, Non ignara mali, caput borimi el causa malorum,
    Conclamat, ccelum acierras qui numine firmai. Magna lues commissa tibi : heu perdita ncscis,
    Adam abscondit se. Nec quae circumslant te deinde pericula cernis.
    Nunc morere, ul merita es, quod tota menlepetisti.
    Atque illi longe gradienlem el dira fremenlem
    Nec mea jam mulaia loco senlentia cedit.
    lii videre, meiu versi retroque ruentes
    Difl'ngiunt, silvasque et sicubi concava furlim Expulsos Adam el Evam e paradiso.
    Saxa pelunt, pigetincepti, lucemque nec auras At juvenem primum saevus circnmsletit horror,
    Respiciunt, lacdel coeli eonvexa lueri. Diriguere oculi, nec se celare tenebris
    Increpal Adam Dominus. t Amplius, aut nolas audire et reddere voces.
    Haud mora, feslinani, rapidis jussique ferunltir
    Nec longuni in medio lempus, cum creberad aures
    Visus adesse pedum sonilus, Geniiorqueperumbram Passibus, et pariter grossi per opaca viarinn
    Talibus affalur dictis, atque increpai nitro : Corripiunt spatiuni medium limenque rcliuquunl
    tanta animum dementia ? Flentes, et paribus curis vestigia ligunt.
    Infelix, quae cepil Tum victum in silvis baccas, lapidosaquc corna
    Quis furor ille novus? quo nunc, quo tendilis?j inquit. " Dani
    mcniem insania mutai? rami, et vulsis pascunl radicibus herbac.
    Regnorum immemores, quae
    Etiam peperisse duos filios.
    Dicite, quae lucis miseris tam dira cupido ?
    Maturate fugano, loloque absisiite luco, Inlerea magnum sol circumvolvilur annum,
    Nec revocare gradum, si quando adversa vocarint, - Mairi longa decem luleranl fastidia menses,
    Est licitum : flammis ambit lorrenlibus amnis Unde homines nati, durum genus, inde per artem
    Per medium slridens, lorqtietquc sonanlia saxa. Haud herbae campo apparent, haud arbore frondes,
    Altollitque globos flammarum, el sidera lambii. Inque novos soles audent se gramina luto
    ! Adam se excusat. Credere, et in lenlis uvam demiitcre ramis ; •'
    Ille sub haec : Tua me, genilor, tua irislis imago lnsliluunt, udoque docent inolcscere succo.
    His posuere locis, merui, nec deprecor, inquii, Abcl a fralrc occìditur.
    Omnipotens, sonitumque pedum,-vocemque iremisco Tunc gemini fralrcs adolent dumaltaria laedis,
    Conscius audacis facli, monitique sinistri. Aller et alterius praekio invidil bonori,
    Femina feri trisles succos, lardumque saporem; (llorresco referens) consanguinitale propinquum
    809 CENTONESVIRGILIANI. 810
    Excipit ineaulum, palriasque obiruncal ad aras A Tollera liumo, el nomen fama lot ferre per annos,
    Sanguine foedantemquos ipse sacraverat ignes. Quod tua progenies coelodescendit ab allo,
    Post occisumAbcl Deus irascilur humauo generi. Allulit et nobis aliquando oplanlibus aelas
    Tunc Genilor virus scrpenlibus addidil alris, Auxilium adventumque Dei : cum femina primum
    Mellaquedecussii foliis, ignemque removit, Virginis os habitumque gerens, mirabile diclu!
    Praadarique lupos jussit, ponlumque moveri. Nec generis nostri puerum, nec sanguinis edit.
    Et passim rivis currenlia vina repressi!. Sed quia terrifico cecinerunt ornine vaies
    Moxet frumenlis labor addilus, ut mala culmos Adventarc virum populis lerrisque superbum
    Esset rubigo, et viclum seges aegra ncgarel. Semine ab aethereo, qui viribus occupet orbem,
    Tunc laqueis captare feras, et fallere visco Imperium Oceano, famam qui terminet astris.
    lnventum, el duris urgens in rebus egesias De Nativitate Jesu Christi.
    Movitagros, curis acucns mortalia corda. Jamque aderat promissa dies, quo tempore pri-
    Delcrior donec paulatim decolor aelas, [mum
    Ferrea progenies durimi caput exlulil arvis, Exlulil os sacrum divinaestirpis origo
    El belli rabies, et amor successit habetidi- Missa sub imperio, venitque in corpore virtus
    Jusliiia cxcedens terris vestigia fecil. B Mista Deo, subiit diari Geniior/s imago.
    Neclongum in medio lempus : furor iraque meiilem De Stella el Magis.
    Praecipitant, gaudent pcrfusi sanguine fralrum. Haud mora, continuo coeli regione serena
    Condit opes alius, defossoque incubai auro,
    Stella facem ducens magna cum luce refulsit.
    Nec doluit miseraus inopem, dexlramque leleiidit.
    Agnovere Deum proceres, cunciique repente
    De Diluvio. Muneribus cumulant, et sanctum sidus adorant.
    Tunc Palei*omnipotens graviler commolus ab alto Tum vero manifesta fides, clarumque paterna;
    /Elhere se miitit, tellurem effundil in undas Nomen virtutis, Chrislique agnoscere vullum
    Diluvio miscens, coslumquein tartara solvii. Flagranl, et quae det divini signa Decoris.
    Slernilagros, slernit sala lana', boumque labores MeluisseHerodcm nato Chrislo.
    Diluii, implenlur fossae, et cava flumina crescunt. Proiinus ad regem magno clamore furentem
    Et genus omne neci pecudum dedit, omne ferarum. Fama
    volai, magnasque acuit rumoribus iras,
    Noe servatur. Incendilque animum, matrisque allabitur aures.
    Tum piotate gravem, ac merilis, mirabile diclu ! Illa dolos, dirumque nefas haud inscia rerum
    Qui fuit in terris el servantissimus aequi, C Praesensil, molusque excepit prima fuluros
    Eripuitlelho, lanlis surgenlibus undis, Praescia venturi, furlim mandavi! alendum,
    Ut genus unde novaesiirpis revocare!, haberet. Dum curae ambigua;, dum mens exaesiuat ira.
    Post diluviumDeus legem dal hominibus: Judmi bello Herodesjubel occidi infanles.
    agilaiilur. Al rex solliciius stirpem el genus omne fulurum
    Diluvioex ilio, palribus dal jura vocatis
    Praecipitare jubel, subjectisque urere flammis,
    Omnipotens, niagnisque agitai sub legihus aevum. Multa movens, millilque viros qui certa reporlent.
    Quid memorem iufaudas caedes? quid facla tyranni? Haud sccus ac jussi l'aciunt, rapidisque ferunlur
    Nesciaque bumanis precibus mansuescere corda? Passibus, et magnis urbem lerroribus implent.
    jEgyptum, viresque Orienlis, et ultima bella, Continuo audilae voces, vagilus et ingeus,
    Magnanimosque duces, tolasqueex ordine gentes, Infanlumque anima; flcnles, ante ora parenlum
    Quo cursu deserla petiverit el tribus et gens Corpora nalorum slcrnunlur limine primo.
    Magnavirum meriti lami non immemor umquam.
    sacerdoies adsint altaria Fvgit Virgo cum filio in /Egyplum.
    Quique juxta,
    Al maler gemiiu non frustra exterrita lanlo,
    Quique pii vates prò liberiate ruebant.
    Qui bello exciti reges, quae littore Rubro 1) Ipsa manti proese portans, turbante tumulili,
    Compiermi campos acies, quibus arseritarmis lnfanlem, fugiens piena ad praesepia tendit.
    Rex genus egregium magno infiammatilefurore Rie natum angusti subter fasligia tedi
    Agmenagens equitum, et florenles aere caiervas. Nulribat, leneris immulgens ubera labris.
    Caeterafacla palrum, pugnataque in ordine bella Haeclibi prima, puer, fundenl cunabula flores,
    Prxiereo, alque aliis post me memoranda relinquo. Mixlaqueridenii passim cum baccare tellus
    Molli paulatim colocasia fundet acaniho.
    PARS SECUNDA.
    Chrislus disputat in tempioin medio seniorum.
    DENOVO TESTAMENTO. Et jam finis erat, perfecto temporis orbe,
    Invocalio ad Deum. Ul primum cessii furor, et rabida ora quieruni,
    Nunc ad le, et lua, magne Pater, consulta reverlor. Ante annos animum gestans coelestisorigo.
    Majus opus moveo, valum praedicla priorum Miranlur omnes Chrislum.
    Aggredior, quamvis angusti lerminus aevi Per medias urbes graditur, populosque propin-
    Accipid, tentanda via est, qua me quoque possim fquos.
    PATROL.XIX. 26
    811 VAL. FALTÓNLE PROB/E Sia
    Illuni omnis lectis, agrisqUe effusa Juventus A Substiiil, infrcmuilijue feiox, dictuque potcnlem
    Altoniiis inhians animis prospeulat eumeni, Saucius ac serpens affaiur voce superba :
    Turhaque miraiur mairiim, quis, spirilus illi, Veratie le facies? verus mihi nuhtiùs affers?
    Qiiis vullus, vocìsve sonus, vel gressus eiinti est. Quigenus? unde domo? qui nostra ad Umiliatcndis?
    Teslimonium Joannis de Christo. Fare, age, quid venias, nam lodare jura loquunlur.
    Aul quis le juventini, conlìdeniissime» nosiras
    Conlinuo vates, namque hic cerlissimus auclor,
    Jussit adire domos? pacique imponere morem?
    Ut procul a gelido secretum flumine vidit,
    cui maxima rerum Non equidem invideo, mirar magis, accipe porro,
    Tempus, ait, Deus, ecce Deus,
    : alter ab Quid dubiterai, et qUai mine animo sentenlia surgal.
    Verbprumque fides lu non eris ilio, Esl domus alia, voc-t zephyros, el iabere pennis
    Fortunale puer, codi cui sidera parent.
    Ardua teda pclens ausus le credere cielo,
    Sic equidem ducebam animo, rebarque fuiurum,
    Si modo, quem memoras, pater est, cui sidera
    Exspeclate venis, spes et solatia nostri.
    f parent.
    Chrislus baptizàlur a Joanne, et Spiritus sancius Christus diabolum alloquilur.
    descenditde collo.
    Olii subrideiis sedalo pectore faiur,
    Haecubi dieta dedit, fluvió mersàre salubri B Haud vatum ignarus, venlurique inscius nevi:
    Àccepit venientem, ac mollibusextulit undis, Dissimulare etiam sperasti, perfide serpens?
    Exsullanlquo vada, el subito commola columba Nec dubites, nam vera vides : opta ardua pennis
    Devolal, atque super caput asiilit, inde repente Astra sequi, clausumque cava le condere terra.
    Radii iter liquidum, celeres neque commovet atas. Quo, periture, rais? n-ajoraque virihus audes?
    Mullos bapiizalos cum Chrislo. Cede Deo, tolo projeclus corpore terre.
    Huc omnis turba ad ripas effusa ruebat, Diabolusfugit audito'Christo.
    Certalim largos humeris infunderè rores. Nec plura his : ille àdmirnns venerabile donum
    Voa;de ernienudila est, hic esl, etc. Fronte premil terram, et spum'asagit ore emonio.,
    Tunc Genitor natimi diclis compellat amicis : Couteniusque fuga caccisse condidil umbris.
    Nate, nieoe vires, mea magna poleniia solus, Dominumelégissèdiscipulos,el sialìmsèciilospopulos.
    Et praeduleedecus magnimi redilure parenti, Inierea magnas Voìitansìt fama jrferurhes,
    A le principium, libi desinit. Accipe, lestor, Convenere viri, mens omnibus "una sequendi
    0 mea progenies : qua sol ulrumque recurrens In •quascumquevelit pelago deducere lerras.
    Aspicil Oceanum, perfedo laeius honore C Multi praelerea, quos fama obscura recondii,
    Omnia'sub pedibus verlique regique videbis. Concurrnnt fremiiu denso, slipanique frequenles,
    Tu regere imperio populos, malresque virosque,
    Exsulianlque animis : medium nam plurima turba
    Jampridem resides animos, desnetaque corda, Hunc habet, alque humeris exslanlem suscipil aliis.
    Ignarosque viae mecum mìseralus inerles Quos ubi consertos audere in praelia vidi!,
    Aggredere, él volis jam nunc assuesce vocari. Incipit, et diclis divinum inspirai amorem :
    Dixerat, ille patris magni parere parabat Discile justitiam monili, et succurrile fessis
    Imperiis, inslans operi, regnisque fuluris. Pro se quisque, viri, quaecuique est copia, la'li,
    Heu pietas, heu prisca fides, quas dicéregraies
    Communemque vocate Deum, meliora sequamur,
    lncipiam? Si parva licei componere magnis. Quoque vocat, veriamus iter, via prima salutis
    Nec mihi jam patriam aniiquam spes olla videndi, Intemerata fides, et mens sibi conscia recti :
    Nec spes liberlatis eral, nec cura salutis. Vobis parta quies perfedo temporis orbe.
    Omnia rident, advenienteDomino. Nam qui divitiis soli iucubuere reperlis,
    Hic mihi responsum primus dedit ille petenti, Nec parlem posueresuis, dum vila inanerei,
    Concretarti exeniit labem, purumquereliquit 5' Pulsatusve parens, el fraus innexa clienti,
    jElhereunl sensum, meque in mea regna remisi). : D Tunc cum frigida mors anima seduxeril artus,
    Illuni ego per flammas, agérem si syrtibus exsuL Inclusi poenamexspcciani, qua; maxima lurba esl,
    Per varios casus, per mille sequentia tela, Infernìsque ciet tenebris, velerumque malorum
    Quo rescumque cadant, unum prò miniere tanto Supplicia expendunl, aliis sub gurgile vaslo
    Exsequerer, sirueremque suis altaria donis. tiifectum eiuitur scelus, aut exuritur igni.
    Hujus in advehlu tantarum munera laudum Tunbidus hic coeno, vaslaque voragine gurges
    Ipsi Iseliliavoces ad sidera jaclant ^Estuai, alque omnem cocyio eruciat arenam.
    Intonsi inontes. Respondent omnia valles. Hinc exaudiri gemitus, et saevasonare
    Tentatur Christus. Verbera, tum stridor ferri, traciaeque catena;
    et obtenla densanlur nocte lenebrae.
    Tempore non alio liiagnumet memorabile nomelf Semper,
    Serpentis furiale inalimi meminisse necesse esl. Prmcipilur, ne colanlur idolo.
    Ausus quin etiam, fama est obscurior annis, Pra;lerea quae dicam animis advertile vestris :
    Compellare virum, el veniendi poscere causas. Non ego vos poslhac ca*sisde more juvencis
    Hunc ubi lendeniem adversum per gramina vidit, Relligione palrum, truncis et robore naias,
    815' CENTONES VIRGILIANI. 814
    Morlalive marni effigies , nec tempia dcorum 1 Horrescitvisu subito : insonuilque flagello,
    A
    Audire, et repetens ilerumque iterumque monebo : Signilicalque manu, et magno simul intonai ore:
    Sed periisse semel saiis est, natumque patremque Qua; scelerum lacies, quaeveaera inicar.tia cerno,
    Profuerit merninissnmagis, si credere dignum esl. Caesaris et nomen ? qua; mentem insania mulal ?
    Sed fugit interea, fugit irrevocabile lempus , Hoenobis propria; sedes , hic tempore cerio
    Flammarumque dies, et vis inimica propinquai- Pcrpcluis solili palrum considero memis.
    De Judicio venturo. Obstupuere animis, gelidusque per ima cucurrit
    Ossa tretnor, meusasqtie melu liquere priores.
    Aitoniiis haesereanimis : nec plura mornlus
    Hic aliud majus miseris mortalibus aegris Discipuli periclilanlur in mari.
    Judicium canit, et irìsles denunlial iras, Inde ubi prima lides pelago, tranquilla per alla
    Venturum excidium, vasla convulsa ruina Dcducunt socii naves, alque arte magistra ,
    Omnia lune pariler rutilo miscerier igni, Hic alius fonda laiiim transverberai amnem
    Alta petens, pelagoque alius irahit burnirla lina.
    Palantesque polo slellas, coeliqueruinam.
    Tunc vero iremefacia novus per pectora cunctis Postquam alluni lenuere rates, nec jam amplius ulla:
    Insinuai pavor, et taciti ventura videbant. i" Occurrunl terra;, cicbris micat ignibus aelher,
    sibi ut vitam Eripiuut subito nubes coelumquediemque :
    Quid faciendumforel, mternam posside- Consurgiint venti, ei fluclus ad sidera tollunt.
    a
    rei, pelili quidam Domino.
    Al sociis subita gelidus formidine sanguis
    Haecsuper advenlu cum dieta horrenda tuonerei,
    Ora puer prima signans intonsa juvenia, Diriguil, ceciderc animi, cunctique repente
    Portimi aspeciabani flenlcs, vox omnibus una,
    Dives opimi, sludiis florens ignobilis oli ;
    Spemqne memmi|iie inlerdubii, seu vivere credant,
    Quinque greges illi balanlum, el bina redibant Sive exirema pali, leihi discrimine parvo ,
    Armenia et dapibus mensas onerabat opimis.
    Continuo palmas alacres uirasque tetendit, Qualia multa mari nauta; paliuniur in allo.
    Elgenua ampleclens, sic ore affalus amico esl: Chrislumambulassesuper aquas.
    0 Deus, o fama; merito pars maxima noslrae, Ecce i'eus magno misceri murmiire pontoni,
    Ad le confugio, el supplex tua nuniina posco : Emrssainque hiemem sensit, cui summa poiesias
    Omnia perfeci alque animo mecum aule peregi. Par levibus venlis, et fluminis ocior undis.
    Eripe ii:e his, invicle, malis; quid denique restai, Prona petit maria, et pelago decurrii aperto ,
    Quidve sequens lantos possim superare labores ? Nec lungo disiai cursit praeeunie carina.
    Accipe daque fideni, mihi jussa capessere fas est. C Agnoscuni longe regem, dexlramque polentoni
    Respondit ei Dominus. Nudali socii, el magno clamore salulani
    alios leligil fluclus, et ad acquerà veuil,
    Alque htiic"respoiisum paucis ita reddidit heros : Postquam
    0 praesians animi juvenis, absisie precando, Hic vero horrendum, ac visu mirabile, forte
    Nec le poeniteal, nihil o libi, amice, reliclum est. Subsidunt undae, remo ulluclamen abcsscl,
    Hoc eliam his addam, lira si mihi cena volunias, Colleciasque fugai nubes, gradilurque per aequor
    Jam nec dum fluclus laiera ardua tingii.
    Disee, puer, coniemnere opes, et le quoque digitimi At medium,
    media socios incedens nave per ipsos,
    Finge Deo, ei qua? sii poleris cognoscere virtus. Ecce gubernaclo rccior subii ipse magisler,
    Da dextram misero, et fratrem ne desere fraler;
    Si jungi hospitioproperai, conjunge volenlem , lnlremuil maliis, gemuilsub pendere cymba.
    Vela caduni, puppique Deus consedil inaila,
    Casia pudici!iam servel domus : en age segnes
    El tandem laeii nolaeadvertuntur arenae.
    Rumpe moras, rebusque veni non asper egenis.
    Dixerat haec, ille in verbo vestigia torsit De ComaDomini.
    Tristior, ora modis aliollens pallida miris, Devexointerea propior fit vesper olympo.
    Multa gemens, seseque oculis avertil, eiauferl. .. Tunc viciu revocani vires, fusique per berbam ,
    Christus insedit asello. Et dapibus mensas ouerant, et pocula ponunt.
    Tunc etiam tardi costis agiialus aselli Docet Sacramentum.
    Insedit nimbo effulgens; tum plurima circum Postquam prima quies epulis, mensaequeremila;,
    Matres atque viri, pueri velamina nota Ipse inier primos genitori instaurat honores
    Subjiciunt, funemque maini conlingere gaudenl. Suspicieus ccelum, lune facta silenlia linguis.
    Jamque propinquahal portis, lemplumque vetuslis Dal manibus fruges, dulcesque a fontibus undas;
    Antiqua ex cedro cenlum sublime columnis Implevitque mero pateram, rilusqne sacrorum
    Ingreditur, magna medius comitanle caterva. Edocet, immiscetque preces, ac lalia faiur :
    Chrislum emenles el vendenles flagello e tempio Prwdicil ab uno se iraditum iri.
    expulisse. Audite, o proceres, ait, et spes discile vesiras :
    Horrendum silvis, hoc illis curia lemplum , Nemo ex hoc numero mihi non donaius abibit,
    Ha; sacrae sedes, miro quod honore eolobanl. Promissisque patris, veslra, inquit, mimerà vobis
    Namque sub ingenti lustrai dum singola tempio , Cerla maiieut, pueri, et palmammovetordine nemo:
    813 VAL. FALTONL/EPR0BJ1 CENTONESVIRGILIANI. SlG
    El lux cum primum (erris se crastina reddet, A Umbraeibant tenues : lellus quoque el acquorapomi
    Unus erit tantum in meque, cxiliumque mcoriim, Signa dabani, sislunl amnes, lerracquedehisruni.
    Dum medium paci se offerì de corpore nosiro. Quin ipsaeslupuere domili, alque inlima letlii
    Namque dies (ni fallor) adesl, sccludiic curas: Tartara , et umbrosacpenilus paluere caverna;.
    Mecumerit iste labor, nec me senlenlia fallii, Sol quoque el exoriens ( cuncli se scire falenlur )
    Unum prò multis dabiiur caput. Haecita falus, Tunc caput ohscura nilidum ferrugine texit.
    Conticuit, seramque dedii per membra quietem. Christumtenia die resurrexisse.
    Apostolosfugisse. Hosque inter molus, media inter talia verba
    Diffugiunlcomites, el nocte legnnlur opaca ; Tenia lux gelidam cnelo dimoverat umbram.
    Mullaque dura suo tristi cum corde volulani. Jamque-pedem referens supcras veniebatad auras,
    Quid faciant? hairenl infixi pectore vullus, Cum subito ante oculos ingenti mole sepulcrum,
    Vcrbaque, nec placidam membris dal cura quidem. Corpus ubi exanimum posiium,necclauslra, necipsi
    Custodes sufferre valent, avulsaque sa.vis
    ConqueslioPelri ad condiscipulos.
    Saxa vident, laxis laleni ni compagibus arclis.
    Tunc senior lales referebat pectore voces, Fil sonus, ingenti concussa esl pondere lellus,
    Multa putans : ubi none nobis Deus ille magisler ?
    Horror ubique animos, simili ipsa silenlia lerrcnt.
    Quem sequimur? quoveirejubes? ubi poneresedem?
    0 dolor, alque decus lanlarum gloria rerum ! Foribus clausis apparuisse Chrislum discipulis.
    Jamjam nulla mora est, el nos rape in omnia tecum, Ecce autem primi volucrum sub culmine canlus :
    Oramus, teque aspectu ne subtrahe nostro. Ingredilur, linquens anlrum, spoliisque superbus
    Sacerdoles cani populo conlra Christum. Ibat ovans, pulsuque pedum iremit excita lellus,
    Oceanum interea surgens aurora reliquit, Vulneraque illagerens foribus sese ingerii arclis.
    Jamque sacerdoles late loca quesiibus implent, Atque hic ingeniem comilum affluxissenovorum
    Cum populo et patribus, fcrittrque per agmina mur- Inverni admirans numerimi, cunclisque repente
    [mur: Improvisus aii : Corani quemquanrilis adsum :
    Quod genus hoc liominum? quaevelume lam barbara Vicit iter durimi pietas, et vivida virtus.
    [morem Praeipiles vigilate, viri, timor omnis abesto.
    Permillit patria? poenascum sanguine poscunt Inslruil apostolos.
    el
    Undique collecli, magno clamore sequuniur
    Hi nostri redilus, exspeclatique triumphi,
    Insonlem, saeviiqueanimis ignobile vuìgus.
    C Haecmea magna fides; o lerque qualerque beali,
    ut
    Chrislushora sexta deducilur, crucifigalur.
    Quaevobis , quae digna, viri, prò laudibus islis
    Sol medium coeliconscenderal igneus orbem , Pramia posse reor solvi? quae dona parari?
    Tunc subito hunc acciri omnes populusque palresquc Accipileergo animis : quae vos a stirpe parenlum
    Exposcuni, farique jubenl, quo sanguine creius, Prima tulit lellus, eadem vos ubere laeto
    Quidve pelai, quidve ipse feral : prsedamqueluenles Accipiet, revocate animum moeslumqueliinorem
    Facla viri, mislus dolor el stupor urget inerles. Minile, jam vosmet rebus servale secundis.
    Nesciamens liominum! cerlanl illudere capto.
    Chrislum aposlolispacemreliquisse.
    Tum vero caplis concununt undique telis:
    Tollitur in coelum clamor, cunctique repente -Quod superest, la*tibene gestisordine rebus,
    Corripuere sacram effigiem,manibusqtie cruenlis Pacem oplate maini, pacem laudalesedenles
    Ingeniem quercum decisis undique ramis Magnanimi : pacis solum inviolabile pignus.
    Constituunl, spinisque liganl ingentibus illuni. Etsimul bis diclisfaciem oslendebalel ora,
    Ora mauusque ambas, populataque peclora ferro :
    Tendebalque manus, pedibus per mutua nexis,
    Triste minislerium ! sequilur quos cadera pubes, Immiscentque manus manibus, gaudentquc luenles,
    Ausi omnes immane nefas, ausoquepoliti. ~ Nec vidisse semel salis est, juvat usque morari,
    Ille autem impavidus, Quo vincula neclilis? inquit. Et conferre gradum, et dextracconjungere dexlram.
    Tantane vos generis lenuit fiducia vestri ? De AscensioneChristi.
    Post mihi non simili poenacommissa luetis.
    Hisdemum exaclis, spiranies dimovet auras
    Talia perslabat memorans, fixusque manebal.
    Aera per lencrum , coeloqueinveclus aperto
    FU lerrmmolus, el sol osbcuralur. Morlales visus medio in sermone reliquit.
    Interea magno misceri murmure coelum
    Infensesepius nebula, mirabile diclu!
    Incipit, el rebus noxabsiulit atra colorem, Asi illuni solio stellantis gloria coeli
    Impiaque aelernamlimuerunt saeculanoelem. Accipit, ajlernumque tenel per saecula nomen.
    Terra Iremit, fugere ferae, et mortalia corda Ex ilio celebralus honos, la*iiqueminores
    Pergenies humilis siravit pavor : inde repente Servavcre diem, tot jam Iabenlibus annis.
    Dal lellus gemitum, et coelumtonai omne fragore. I, decus, i, nostrum, lanlarum gloria rerum,
    Chrislumdescendissead inferos. Semper honos, nomenque turni),laudesquemanebunt.
    Extemplo comites Èrebi de sedibus imis El nos et tua, dexier, adi pede sacra secundo,
    817 IN AUSONIUMPROLEGOMENA.
    Annua quae differre nefas : celebrale favenies A 0 dulcis conjux : et si piclate merenlur,
    Hunc socii morem saerorum, hunc ipse tendo, Ilac casti maneant in relligione nepoles.

    APPENDIX
    AD

    POETAS CHRISTIANOS

    QUARTI SPECULI.

    ADMONITIO.
    In hoc appaidice continentur Ausonii opera. Illuni vero cur a poeiis Chiislianis qui eadem mlote fiorucrunt,
    «IBI ipse Chrislo nomai dederil, absciderìmus,salis ex carminum ejus lectione comperlumerit, quorum pleraque.
    a Christiana indole, nonnulla eliam ab ipso pudore longius aberranl, pauca tantum veri Dei no iteti inducimi.
    Quidquid igilur nobis obscenilalealiqua lavorare visum esl, eo libenlius relicuimus, quod nihil inde itisi nauseam
    leclor pudicus simul et lilleralus pe<-cipe're
    poluisset. Cmlerumquod ad reeensioneiunostrani yeneralim perline/,
    liane esse quam maxime complelamet omnibus numeris absolutam de more curavimus, variis inter se collaih
    ediiionibus, aHoqueab alia opem muluatis. Harum prmeipue duos memorabimus: unam qum prodiil Lugduni
    anno 1540, ÌH-8°, apud Seb. Gnjpliiutn; alteram exslantemin Colledione ditissima Pesami cusa 1766, in-4°.

    IN AUSONIUM PROLEGOMENA.

    1. Ausoniiatas et religio. 15 minus ac Valenlinianum fralrem in lilleris insinue-


    Decimus Magnus Ausonius (a) Burdegalcnsis , rà t, promolus ad quaesturam, proefecturam prseiorii
    grammaticus el rhelor doctissimus, poeta vero sua- et, A. C. 579, ad consulalum, ohiit imperante Hono-
    vls alque ingeniosus, Christi (6) eliam sacris ad- rio post A. C. 592. De Ausonio consulenda Vita FI.
    diclus, elsi ejus rei rara (cerle tamen) in scriptis Mallii Theodori scripla ab Alberto Paulo Rubenio,
    suis reliquit vestigia. Ab imp. Gratiano , quem non quam vulgavit GraeviusUltraj. 1699, in-12.Vicarium

    (a) Ausonii hujus palei*Julius Ausonius , Vasaten- dem episcopnm quoque exslitisse Burdegalensem,
    sis, Medicus Valenlini senioris. Ejus libros de me- lom. I, deScriplorihusnon Ecclesiasl., p. 57;Chri-
    dicina memorai Marcellus Empiiicus. Ferlur el il- stianum vero fuisse Ausonium, ut adaliaargumcnta
    lius dicium, beatimiesse non qui habet qumcupìl, sed ex ipsius scriptis recurrere non sit necesse , idem
    qui non cupit qumnon habet. Adde Joseph. Scalige- Paulinus luculenier tesiatur ad eum scribens in bare
    rum in Ausonii vita, et Vossium libro de Philoso- verba ,
    phia pag. 105. Quam bonus vir fuerit Ausonius ilio ~~Inque tuo lantus nobisconsensusamore est,
    pater, docet filius Epicedio in eum scripto, quo inter Quantuset irrChristocormexamente colendo.
    alia teslalnr nonagenarium obiisse. Genealogiaininte-
    grato vide parenialibus snbjectam pag. 145edit. Jac. Rectius itaque Gyraldus dialogo 10, de Poetis: C/tri-
    Tollii. Alius fuit AusoniusSophisla, de quo Suidas. slianus quidem Ausonius fuit, ut ex ejus versibus et
    (b) Olaus Borricbius vir clariss. in libro de Poe- item Paulini ejus discipulifacile colligimus, sed petu-
    iis p. 75, ci doctissimus Cavous parie n Hist. liiie- lanlior tamen el lascivior (respicil Gyraldus lui» epi-
    rariae scripior. Eccles. pag. 100, Chrislopliorus item G gramolala qua:dam lasciva et flammisjudice Ctesare
    Hcndreich in pandectis Braudenburgicis tom. I p. Scaligero expianda , tum obscenum centonem nup-
    560, non dubitant Ausonium religione eihiiicum pro- lialcm Valentiniano imp. rogante, qui nupiias simili
    nunliare: quin vir insignis doctrinac Ludovicus An- lusu descripseral, ab Ausonio compositoio) quam ut
    lonius Muratorius lom. 1 Anccdoion Bibl. Ambrosia- inter Christianos numerari dignus. Josephiis quoque
    na; p. 114, ail neminem dubitare , quod a religione Scaliger Ausonium serio Ciirisliaiium fuisse scribit
    Christiana alienus Ausonius fuerit. Addidit Borri- lib. II, e. 52, Auson. leci. Adde his Theopliiluni
    cbius, etiam . proplerea a Poulio Paolino amico Raynaiidum in Iloploiheca conlra icium cahimniae
    idenlidem ohjurgalum. Et pag. 74 : Paulinus disci- ioni. XII, p. 420, ei Baeliidictionarium edit. 2. Oh-
    pulns Ausoniiquem cotebal ut pra'ceplorem, sed ut jurgavii vero Ausonium Paulinus non ul aversum a
    aversum a Christiana religione subinde increpabat. At Chrisiiana religione, sed quod ille religiosum Pau-
    enim dnbio procul falliiur vir doclus una cum Vos- lini secessum palam improbaret. Fonassismale quo-
    sio, qui p. 53 Poel. latin, de Ausonio : Poeta , in- que ferebat Paulinus in Ausonii carminibus legere
    quit, fuit gentilis, quemadmodum ex Paulino liquet. se quaedamBvr/.àìepovscripla, quale est illud cap. i
    Videlur etiam prò elhnico habere Bailletus in Judi- in Professoribtis Burdegalensibus :
    ciis de Poeiis, tum Philippus Brietius synfagmale de Et nunc,sive aliquidpost fata estrema supersit,
    Poeiis Laiinis, quae senteniia non minus a verità te Vivisadirne,aeviquodperiit meniiuens.
    esl repulsa, quam quod Gaddio persuasum prope- Sivenitiilsuperesl, nec habeul longaotia sensus,
    modum a Tritbemio esse video, poetano hunc eum- Tu libi vixisli,uos lua famajuvat.
    819 IN AUSONIUMPROLEGOMENA. 820
    Africae fuisse notai Josephus Scaliger lib. u Lecl. A Aristotele, sed ul Jo. Tzelzes ad Hesiodum monel,
    Ausonianar., cap. 17,'ubi el alia. Coiisulalum suum non Slagirila. Addidii Ausonius alia qumdam Epi-
    incidere in annum Urbis condita; 1118, qui ex sup- iaphia ul Niobes , Didonis, Diogenis Cynici, etc.
    putatione Ausonii epocham Varronianam iredecìm — 6° De XII Cmsaribusper Suetonìum Tranquìlluni
    annis iniervertentis (a) respondet anno Christi 579, scriptis Monoslichadicala Hesperio filio, dde iisdem
    leslatur ipse epigrammale 5 pag. 95 edil. Tollianae : Cmsaribusa Julio Cmsare usque ad Heiiogabalum (e)
    tetraslieha. Haec sa-pius ad calcem Suelonii vulgata
    MilleannoscenLumqueel bis fluxissenovenos
    ConsulisAusoniinomenad usque leges. suiu. Teirasticha Ausonii de Cmsaribus occurrunt
    etiam P.'I. clogiorum Jo. Papirii Massoni pag. 147
    Et Epigrammale 2 :
    seq. — 7° Clarm urbes sive Ordo nobilium urbium
    Annisundecies cenlumconjungequaternps, seorsim prodiii cum Hippolyti a Collibus de urbium
    Undeciesunumque (l>)super irieteridanecte ;
    ab
    Hascerit aslernseseries origine Roma;. incremeniis. Eliam Piclav. 1565, una cum commen-
    tario Elise Vineli. — 8° Ludus sive senlenlim Septem
    Fastos digessii Ausonius usque ad A. U. C. 1122, Sapienlum ad Latinium Drepanium Pacaium procos.
    Christi 582. Hinc Epigrammale 4 : — 9° ldyliia XX, quorum primum est Carmen Pas-
    Hactenus ascripsifastos: si sors vo|et, ultra ti diale Proco (f) dicium, quod incipit :
    Adjiciam; si non, qui legis adjicies.
    Scire cupis qui sim? litulumquiquarlusab imoesl Sanelasalutiferiredeunt solemniaChristi.
    Qusere,leges nomenconsulisAusonii.
    Neque confundi debet cum hypobolimaea , Auso-
    Sed jam pridem isti Ausoniani fasti interciderunt. niique nomine falso edita oralione Paschgli versibus
    , Vir illuslris Ez. Spanhemius tom. ll,deusu uu- (g) Rophalicis, qui ìncipiunt p. 526 :
    mism., pag. 414, ait a sanioribus criticis Ausonium
    non Christianum. Verius Spes Deusaeternaestaiionisconciliator,
    religione genlilem credi,
    tamen est Christi sacris addictum fuisse, ut argu- ldyllii scpiimi in Bissulam major pars el lascivior
    mentis non inficiandis constai, licet carmen Paschale periti. Decimum sive Mosella elegantissimum esl, et
    et versus rophalicos alierius scriploris esse pona- commeiitariis Marqv. Freheri illustratimi separalim
    mus. Nolim tamen assentiri Triiheniio Ausonium prodiii Heide!bergael6i9, in-fol. Videcliam clariss.
    episeopum Burdegalensem concilio Treverensi (A. C. viri Conradì Sani. Schui'izfleisehìi diss. Hislorico-
    586) inierfuisse affirmanii cap. 114 de Scriptorilms polilicas p. 510 seq. Terlinm decimum est cento Vir-
    ' Ecclesiasticis. Alius fuit Ausonius
    Martyr, Sec.VlII, gilianus nuplialis el fescenninus. Cupido Cruci affixus
    ibidem mihi dicius idyllii sexli locum occupai. Cum
    episcopus Eiigolismensis in Aquilania, de quo Ada
    Sairctor. lom. V, Maii 22, pag. 151 seq. G variorum nolis recusus est llaga; Comiiis Anno 171-2,
    2. Ausonii scripla. — Exslat 1° liba: Epigramma- in-8° (li), ad calcem Pervigilii Veueris. Carmine
    tuin, quibus praeniiliitur Tlieodosii (e) epistola , qua Germanico reddidit Maninus Opitins libro silvarum
    Ausonium parentem vocat, eumque rogai, ut scripla quinto. Hujus idylliì sexli di; Cupidine crucifixo lo-
    sua a.udacter ad se perfe^t, pon niin.pspalrpcmii el cum insignem v. 16 seq. Fulmineqs Semele, eie.,
    amoris reperlurus , quam dodi poeta; el sciiptores illustrami viri clariss, Qudjnus S. I. el Ravionus de
    Journal des savanls 1718, pag. 197,205 ;
    quondam apud Auguslum. liane epistolam sequilur Varennes;
    Mémoires de Tiévoux 1717, pag. 1181, Jiì>9. Gry-
    irìplex praefatio versu scripla, uiia ad Theodosium
    imp., altera ad Syagrium , tertia ad Lalinum Paca- phum ternarimn, siye idyllion undecimum illustrava
    mm Drepanium , quem filium, i. e. discipulum ap- Scaliger episl. 199. Claudius iiem MinosDivionensis,
    pellai. — 2° Ephemeris (d) sive lolius dici negotium, et Franciscus Sylvius Ambianas A. 1516, ac Fran-
    vario carminis genere. —5° Parentalia quibus cha- ciscus Sanctius Brocensis una eum Ovidio in Ibin,
    rorum suorum , ut ipse loquilur , obitus commemo- Salmanlicse 1506, in-8°. At idyllium decimum quin-
    rai. — 4° Commemorati!)Professprum Burdegalen- lum de ambiguitaie vitaeseorsim excusum cupi com-
    sium. <—5" Epiiaphia Heroum qui bello Trojano in- mentario llenr. Vagelii Hamb. 1657, 111-8°.Idem
    terfuemiit, adjecta a Guil. Cantero et aliis peplo cum dis|ichis Calonis, ali|sque prodiii 1600, in-4°.
    Graecorum epigrainmalumin eosdem heroas, auciore Idem Idyllium Graeca metaphrasi donavii Federi-

    (a) Vide Antonii Pagi Criticam Baronianam ad D (g) Versus Rophalici dicuptur quod clav;» more
    A. C. 502, et Pelri Relandi Fastos Consulares pag. yoces gradalim surgunl el augénlur numero syllaha-
    464. runj, siye per singula vocabula siugulis syllaìjis in-
    (6) Undecies unum, i. e. undecim, quibus quatuor crescunl, ul Ilomeri ille Iliad. libro ieriio vers. !82,
    coni trieleride'addiii conficiunt tluodevigihli. jje quo Ggllius xiv, 6. Calix pWa^wróf apud Dionem
    (e) Haecepjsioia pra:ier causain suspecta videlur in Commodo, in clavmfignrain formalus. Pro liaplia-
    Mariangelo Accursio, Caspari Barihio xn 12 el LVIII licis vérsibusalii legunt Euryphallicos. Vide Beruhar-
    5 Adversar, abs'urde auciorein suspicato Asceusiuni. di Moneta; noias ad Munagiana tom. IV , pag. 180.
    (d) liane qui legerit, Christiauum fuisse auclorem Bophalici versus exenipluui ex Humero hoc alferi
    minime dubitabii. Vide edil, Tollij p. 96, 98 seq. Eristalliius in Iliad. y, 182, edit. Basii. :
    (e)Scripseratincaeteros quoqueimperatores usque
    ad Theodosium, sed reliqua fetrasticha perierunt.
    (/) Forte a proconsule dictum, uli Idyllium 8 est
    recatio Ausonii consulis. (/*) Journal des Savants 1715, pag. 195.
    821 IN AUSONIUMPROLEGOMENA. 822
    ciis Jamoiius pag. 57 poemalum. Elegiam ejusdem A Exstai eliam Ausonius excusus Mediolani A. 1497,
    argumenli scriptoris recentioris edidil Barthius XLV cum Terentiano Mauro. Vide Diarium Vepelum,
    16 Advers. Ad Idyllion de Viro botto, sive nvlkyopi- Giornale de' letterali d'Italia lom. XVII, pag. 505.
    zvjvkv.pia.m-idissertalo Magni Danielis Omeisii lu- Possideo edilionem cum Thaddaei Ugoleii Parmensis
    cem vidi! Alidorfii 1706, in-4°, in qua et plura de praef'alionevulgaiamVeneiiis 1501, in-4°, passimque
    Ausonio. — 10° Eclogarium variorum poematiorum nolaiam marni viri summi Andreae Alciaii. Epigram-
    et epigrammatum,quorum pars ul in aliis quoque Au- mata quaedam accesserunt primum Ausonio ex Bi-
    sonii carminibus expressa e Graeeis quae in Scaligeri blioihecaGeorgii MerulaeAlexandrini. Exslat quoque
    editione et aliis quibusdam adjuncla legunlur. Epi- edilio Parisiensis a Milh-Hiimelhergio emendala,
    gramma Gi'iecum Posidippi sive Cratetis Cynici, ap. Jodocum Badami Ascensinm A. 1517, in-4°. Eo-
    quod expressit Ausonius el amplitìcavit, una cum dem anno Aldus Ausonium vulgavit in-8°. Omino
    contrario Metrodori legitur in Anthologia epigram- ediliones Basileensem ValentiniCurionis anno 1525;
    maliim Graecorum lib. i, p. 27 seq. In ms, codice Lugduiienses ap. Gryphium 1540, in-8°, et 1549;
    Antonii Eparchi, qui hodie servatur in Bibl. Regis Parisiensem a Vinelo castigatam , curanle Vineti
    Christianissimi, prius illud exstai sub Herqcliti no- amico Jacobo Goupylo, A. 1551 ; Lugdunensem Lud.
    mine, alternili Democritoiribuitur. Vide Bandurium R Mirtei1557,in-8°; Anlwerpiensem Theodori Pulman-
    ad Anliquitates Conslauiinopolilanas pag. S82. ni, minore forma A. 1567. Prae reliquia vero lau-
    ApophilieginalaGrmcimSapienlum cum scholiis Eras- danda luculenia Ausonii editio, cura viri dodi JElim
    mi , distichis Calonis et aliis quibusdam, Franco- Vineti vulgata , Burdegalae A. 1575, in-4°, una cum
    furti ad Oderam in-8° ; Carmen Paschale cupi polis commentariis ejusdem A. 1580, eadem forma excu-
    Spettini, in collectione poemalum Speitiui, Erfurli sis, el post ejus (a) obilum An. 1590, in-4°. Huic
    1501, in-4°.— 11° Liber Epistolarum XX V, Uliom- Vinelo, aniequamcommentarii ejus in lucem emiile-
    nia hactenus enarrala, vario carminis genere. Idyl- reniur, Josephus Scaliger suos Ausoiiianarum lec-
    liis et epistolis nonnullis subinde epistola prosa tionum libios II inscripsit A. 1575, in quorum postre-
    scripla pramillilur. — 12° Oralio Panegyrica ad mi capile ultimo, Poetae vitam succinde narralam
    Gralianum imp. qua illi prò consulalu gratias agii, Iradidii. lidem deinde frequenter editi sunl cum Au-
    sa*pe ninnerò edita cum Xll Panegyricis, uli dictum sonio non lanium Lugd. 1675, sed et ap. Commeli-
    est supra. — 15° Periocha iiiHomeri Hiadcm el Odys- num 1588, iu-8°, ei eodem anno, minore forma Gene-
    seam. —44° In editione Vineti legunlur eliam telras- v;e, alihique ab eo tempore sxpius, addilis seleclis
    ticha in singulosmenses, quaeScaliger in sua omisil, Vineti notis et excerptis ex opere Adversariorum
    at in Caialectis velerum poelarum edidil sine auc- C Adr. Turnebi et scriptis Philologicis Adi*.Junii, Guil.
    loris nomine, quod et in sua veterani cpigrammatum Canieri et Justi Lipsii. Ante Vinelum el Scaligerum
    Laiinorum editione fecit P. Pilhoeus. In vetustissimo diatrihas in Auson., Ovidium eljSulitium vulgaverat
    Calendario Romano quod e codice ms. biblioteca; MariancjelusAccursius Rom. 1524, in fol., qui piagli
    Caesareaevulgavit Petrus Lanibecius ad calcem libri posiulalus quod labores Fabricii Varani epìscopi Ca-
    quarti commentariorum, el Graeviusinseruil ionio merini sibi iribuisset, crimen illud a se removit hoc
    oclavo (hesauri Anliquitalum Romanarum , lelrasli- concepii)jurejuraiido : Quoddii hominesquefas fides-
    cha isla quae Graevius Ausonio haud indigna judical, que audial, sacramenti religione el si quid esl jureju-
    imaginibus nrensium singula sunl subjecla, iliasque rando sanclius affinilo, idqne rite parità- ac sine dolo
    pulchre riferunl. Confer Eusialbium de Ismenis malo dici, cmlerisqueaccipi volo, me nec ullius um-
    el Lmeniae aniorihus libro quarto, ubi duodecim quam scripla perlcgisseac ne conspexissequidem, unde
    mensiuni imaginesprisco more depiclas describit. vel laniillum facubraiiones noslras redimiri juvarìque
    5. Operum Ausonii ediliones. — Ausonium Gesne- dalum fuerit. Quin immo laborasse quoad ejus fieri
    rus primum ediium narrat ab Aldo , sed Laurentius licueril, ul si quippiam allerius post observalioneniquo-
    Pignorius, episl. 10, aucior esl Ausuniiim nos debere que meam edilam occurrerit, e noslrìs prolinus abole-
    Maillueo Bosso, Angelo Poliliano ac Taddieo Ugo- D verimus. Qhod si pejerein, tum ponlifex perjurio, ma-
    leio : ei in Beughemii Iucunabulis lypographiae me- lus autem genius dialribis contingat, usque adeo ut si
    morari video éV.òWrvMediolanensem anni 1490, qua bona aul saltem mediocria in ipsis fuerinl, impeii-
    quam edilionem Ausonii 1490 principeni vocat Ro- lorum turba pessima, bonis leviuscula tricisque viliora
    sweidus ad Paulini carmen 4, pag. 856, deinde Ve- censeanlitr: famm si qua manali munera, vailo evo-
    netain A. 1496, in-fol., cimi praefal. Georgi Merulse. leni, proque vulgi levitate (emular. Ausonius cum

    (a) Obiit Vinetus A. 1 .87. Ejus secundae editionis sed et eruditioribus, etiam in ììs qumplana sunt, dìffi-
    commentarli meininit Jos. Scaliger p. 403 Epist., dìl. Et quamvis in commentariosecundo quod nuper
    grypliuni ternani Ausouiani expositurus ad Nic. Mi- p.ist ejus mortem recoctuin est, multa de noslris leciio-
    r.lueliiim: Scis quam non vulgaris eruditio sii in poe- nibus Ausonianisin suas dialribas lranscripser\l, nihil
    ma'is Ausonii. In quibus gryphtis lernarii melioribus tamen quo doctioribus Ausonius familiarior fieret ex-
    evvinostri grammalicis crucem fuit, quamquamcona- prompsit. Confer etiam si placet 'f ho. Cremi pari. ìv
    lus omnium elusil recondita et velo mnigmatum sum- Animadvers. pag. 11 seq., uhi et alia qmedani ad
    mola doclrina : nam Sylvius Ambianus'nihil nisi tri- notiiiam edilionum Ausonii facientia.
    viali monela percussil. Bonus Vinetus non solum sibi,
    823 DEC1IAUSONII 824
    Josephi Scaligeri lectiqnibusAusonianisGenev. 1608, A Denique eleganlissime hunc scriplorem Lugduui
    in 12. Conradus Riiiershusius, pag. 115, ad Gunlheri Bai. 1671, in-8°, in lucem emisit Jacobus Tollius
    Ligurinum, memorat exercilationes suas ad Auso- cum notis integris Scaligeri, et cujus in Mosellam
    nium, in quibus plura loca Nazarii et aliorum Pane- Ausonianam commeniarius Heidelb. 1619, in-fol.,
    gyricorum emendaverit. Sed nec illae, nec Casparis prodiera!, Marquardi Freheri, seleciisque animad-
    Barthii animadversiones ad Ausonium, aul Henrici versionibus Accursii ( quamquam integras tilulus,
    Ernslii noiae alquae varia: leciiones uinqiiam vide- sed falso promillii), Vineti, Barihii, Acidalii, J. F.
    rant lucem quod sciam : licet exstent Riilershusii Gronovii el Jo. Georgii Graevii. Constai Mosellam
    ad Panegyricos observaiiones quasdam, ut supra lib. Ausonii cum selectis Tibulli Properiiique elegiis iliu-
    H , cap. 22, dicere me memini. slratain quoque a Paulo Duizio, Mussiponii1615 in-8.

    DECII AUSONII
    GALLI BURDIGALENSIS

    OPERA QUM EXSTANT,

    PR/EFATIUHCUL*.
    Theodosius Augustus Ausonio parenti salulem. B Ne ferat indignimi vatem, cenlumque liluras,
    Amor meus in le esl, el admiralio ingenii alque eru- Mulandas semper deteriore nota.
    dìtionis tum, qum multo maxima sunl, fedi, parens Tu modo te jnssisse, pater Romane, memento :
    jucundissime, ut morem principibus aliis solilum se- Inque meis culpis da libi tu veniam.
    queslrarem ; familiaremquesermonemaulographum ad
    te transmitlerem, postulansprò jure, non quidemregio,
    Ausonius Syagrio suo S.
    sed illius privata} inter nos charilalis, ne fraudali me
    scriptorum luorum leclione paliaris, qum olim mihi Ausonius genilor nobis. Ego nomine eodem
    cognita et jam per lempus oblila, rursum desidero : Qui sim, qua seda, stirpe, lare, et palria,
    non solum ul qum sunt nota recolanlur, sed ut ea qum Ascripsi, ut nosses, bone vir, quicumque fuissem,
    Et notum memori me coleres animo.
    fama celebri adjecta memomnlur, accipiam. Qum tu
    de promptuario scriniorum luorum, qui me amas, li- Vasales palria est patri : gens ^Ediiamairi
    bens impaniare, seculus exempla auctorum optimoriun De palre : Tarbellis sed genilrix ab Aquis.
    :
    ( quibus par essemeruisli ) qui Oclaviano Augusto re- Ipse ego Burdigalaegenitus divisa per urbes
    rum polienli cerlatim sua opera tradebant, nullo fine Qualuor antiqua; slirpis origo meae.
    in ejus honoremmulta condenlcs. Qui illos haud sciam, C Hinc late fusa est cognatio, nomina muliis
    ari mqualiler, ac ego le, admiralus sit, certe non am- Ex nostra, ut placilum, ducla domo veniant.
    Derivala aliis : nobis ab stemmate primo
    plius diligebat. Vale, parens.
    Et non cognati, sed genitiva placent.
    Theodosio Augusto Ausonius. Sed redeo ad seriem : genitor sluduil medicina;,
    Agricolam si flava Ceres dare semina "ferree, Disciplinarum quae dedit una Deum.
    Gradivus jubeat si capere arma ducem, Nos ad grandmaticelisludium converlimus, et mox,
    Solvere de portu classem Neplunus inermem, Rhelorices eliam quod'satis atligimus.
    Fidere lam fas est, quam dubitare nefas : Nec fora non celebrala mihi : sed cura doceudi
    Insanum quamvis hiemet mare, crudaque lellus Cultior, et nomen Grammatici memi.
    Seminibus, bello nec salis apta manus. Non lam grande quidem, quo gloria nostra subirei
    Nil dubiles audore bono. Monalia qmerunt iEmilium aul Scaurum, BeryliumqueProbiim:
    Consilium. Cerlus jussa capesse Dei. Sed quo noslrates, Aquilanica nomina, multos
    Scribere me Augustus jubel, e! rnea carmina poscit, Collalus, non et subdilus, aspicerem.
    Pene rogans. Blando vis latel imperio. Exactisque dehine per Irina decennia faslis
    Non habeo ingenium ; Caesar sed jussit : habebo. D Asserui doclor municipalem operam.
    Cur me posse ncgem, posse quod ille puiai? Aurea el Augusti palatia jussus adire,
    Invalidas vires ipse excitat : et juval idem, Augustam sobolem grammaticus docili :
    Qui jubet : obsequium sufficit esse meum. Moxeliam rhelor : nec enim fiducia nobis
    Non tutum renuisse deo. Laudala pudoris Vana, aul non solidi gloria judicii.
    Saepe mora est : quoiicns conlra parem dubiles. Cedo lamen merini fama poiiore magìstri,
    Quin eliam non jussa paranl crumpere dudum Dum nnlli'fueril discipulus melior.
    Carmina. Quis nolit Caesaris esse liber ? Alcides Allantis, et ./Eacides Chironis,
    S2S KPIGRAMMATA. 826
    Pene Jove iste salus, filius ille Jovis, A Veronensis ait poela quondam :
    Thessaliam, Thcbasque suos habuere penales: Iuvenloque dedit slatim Nepoii.
    At meus hic loto regnai in orbe suo. Al nos illepidum, rudem libellum,
    Cujus ego comes, et qmeslor, et culmcn honorum, Burras, quisquilias, inepliasque,
    Praefeclus Gallis, et Lihyae, et Latio : Credemus gremio cui fovendum ?
    El prior indeptus fasces, Laliamque curulem, Inveiti, trepide silele naclao,
    Consul, collega posteriore, fui. Nec doclum minus, el magis benignimi,
    Hic ego Ausonius : sed lu ne temne, quod tillro Quam quem Gallia praebuit Catullo.
    Patronum nostris le paro carminibus. Hoc nullus mihi chador meorum ;
    Pecloris ut nostri sedem colis, alme Syagri, Quem pluris faciunt novem Sorores,
    Commiinemquehabiias, alter ego, Ausonium : Quam cunclos alios, Marone dempio.
    Sic etiam noslro praefatus habebere libro, Pacaium haud dubie, Poela, dicis.
    Differat ut nihilo, sit tuus, amie meus. Ipse esl, intrepide volale versus :
    El nidum in gremio fovete luto.
    Hic vos diligere, hic vqlei lucri.
    Ausonius Latino Pacato Drepanio, Filio. g Ignoscenda leget, probaia tradet,
    Cui dono lepidum novum libellum? Post hunc judicium limete ntillum.

    EPIGRAMMATA.
    I. De Augusto. Quod si lege maris refluus nubi curreret amnis,
    Phoebe potens numeris, prseses Trilonia bellis, Huc possem victos inde referre Gothos.
    Tu quoque ab aerio praepes Victoria lapsu, IV. Idem eumdemalloquitur.
    Come serenatam duplici diademate frontoni, Danubius penitis caput occultalus in oris,
    Serta ferens, qua; dona togae, quae praemia pugnac. Tolus sub veslra jam ditione fluo.
    Bellandi fandique potens Augustus, honorem Qua gelidum fonlem mediis effundo Suevis,
    Bis meret : ut geminet tilulos, qui praclia Musis Imperiis gravidas qua seco Pannonias.
    Temperai, et Gelicum rnoderatur Apolline Marlem. El qua dives aquis Scylhico solvo oslia ponto :
    Arma inter Chunosque Iruccs, furloque nocentes Omnia sub vestrum flumiua mino jugiim.
    Sauromaias, quantum cessai de tempore belli, Augusto dabilur, sed proxima palma, Valenli.
    Indulgel Clariis tantum inler castra Camcenis. Inveniet fontes hic quoque, Nile, luos.
    Vix posuil volucres siridenlia (eia sagillas, V. Sub Valenliniani Junioris signo marmoreo.
    Musarum ad calamos ferlur manus, olia nescil, Nunc te marmorenm prò sumplu fecimus'; al cum
    Et commutata medilatur arundine carmen. _ Augustus frater remeavorit, aureus eslo.
    Sed carmen non molle modis, bella horrida Marlis
    VI. Piclurm subditi, ubi Leo una a Grattano sagitta
    Odrysii, Thressseque viraginis arma reiraclal. occisusest.
    Exsulta, ^Eacide, celebraris vale superbo
    Rursum : Romanusque libi conlingit Homerus. Quod leo lam tenui palilur sub arundine Iclhtini,
    Non vires ferri, sed ferientis agunt.
    II. De fera a Cmsareinter feda.
    VII. De maire Augusti.
    Cedere quae Iato nescit fera saucia ferro,
    Ante omnes alias felix tamen hoc ego dicar :
    Armatiquc urget tela cruenta viri, Sive deum peperi femina, sive virum.
    Quam grandes parvo palitur sub vulnera morles,
    Et solam lelhi vini probat esse inanum ! Vili. Exhortalio ad 'modesliam.
    Mirantur casusque novos, subilasque ruinas : Fama est ficlilibus coonasso Agathoclea regem,
    Quaérilur, et fallii lumina plaga recens. Alque abacum Sa mio saepe onerasse luto,
    Nec contenta iclos lelhaliter ire per artus, Fercula gemmaiis cum ponerel horrida vasis ;
    Conjungii morles una sagiua duas. El miscerd opes pauperiemque simul.
    Plurima communi pereunl si fulminis iclu, Quaerenli causam respondil : Rex ego qui sum
    Haecquoque de coelovulnera missa pules.
    U Sicaniae, figlilo sum genitore satus.
    HI. Danubius Nilum alloquitur. Fortunam reverenler habe, quicumque repente
    Dives ab exsilii progrediere loco.
    Illyricis regnaior aquis, libi, Nile, secundus,
    Danubiuslaetum profero fonte caput. IX. De suis poematis.
    Salvere Auguslosjubeo, natumque, patremque, Estjocus in nostris, sunt seria multa, libellis;
    Armiferis alui quos ego Pannoniis. Sloicus has partes, has Epicurus agit.
    NuntiusEiixinojam nunc volo correre ponlo, Salva mihi veterani mancai dum regula inorimi ;
    Ut sciat hoc Superum cura secunda Valens ; Ludal permistis sobria Musajocis.
    Caede, fuga, flammis stralos periisse Suevos: X. In Eumpinam adulteram.
    Nec Rhenum Gallis limiiis esse loco. Toxica zelolypo dedit uxor moechamarito ;
    827 DECI! AUSONII 828
    Nec satis ad mortem credidit esse dalum. A Conjux in nostro Carmine cum legeret,
    Miscuitargenii lethalia pondera vivi; Ludere me dixit, lalsoque in amore jocari :
    Cngerci ul celerem vis geminala necem. Tania illi nostra est de probiiale fides.
    Dividal ha?c si quis, facilini discreta venenum. XVII. Ad uxorem suam.
    Anlido'.umsumet qui social» bibel.
    Uxor, vivamus, quod viximus, el teueamus
    Ergo inier sese dum noxia pocula "certani, Nomina quae primo sumpsimus in limiamo,
    Cessii leihalis noxa salutifera;. Nec ferat ulla dies, ul commulemur in aevo;
    Protinus el vacuos alvi petiere recessus,
    Quin libi simjuvenis, luque piiellamihi.
    Lubrica dejedis qua via nota cibis. Nestore sim quamvis proveciior, asmulaque annis
    Quam pia cura deum ! prodest crudelior uxor. VincasCumanam tu quoque Deiplroben ;
    - El cum fala volunl, bina venena juvant.
    Nos ignoremus quid sii matura senecius.
    XI. Edio ad piclorem. Scire aevi incerluro, non numerare dece!,
    Vane, quid affecias faciem mil|i ponete, p.idpr, XVIII- In Meroenanum ebriosam.
    Ignotamque oculis sollicilnredeam? Qui primus, MEROE, nomen libi coudidit, ille
    Aeris et lingua; sum filia, inaier inanis. B Thcsidae nomen coudidit Hippoly'io.
    Indieii, vocem qua; sine mente gero. Nani divinare esl, nomen compouere, quod sit
    Extremns percunle modqs a fine reducens, Fortunae, morum, vel necis indicium.
    Ludificaia sequor verba aliena meis. Prolesi|ae, libi nomen sic fala dederunt :
    Auribus in veslris habiio penelrahilis Edio : Vidima quod Trojaeprima fuiurus eras.
    El si vis similem pingere, pinge sonum. Idmona quod valerti, medicum quod lapida diclini,
    XII. In siiiiutacrumOccusionis'et Pmnitenlim. Discendas arfes nomina prxvetiium.
    Cujus opus? Phidiae, qui signum Pallados, ejus El tu sic, Meroe : non quod sis atra colore,
    Quique Jovem fccit, tenia palma ego sum. Ut quae Niliaca nascitur in Meroe;
    Sum dea qua; rara, el paueis OCCASIOnota. Infusum sed qund vinoni non diluis undis,
    Quid rolulae insisiis? Stare loco nequeo. Potare immixtum sueia rnerumque meruin.
    t Quid talaria habes? Voluciis sum. Mercurius qua: XIX. Nemesis e Grmco.
    Fortunare solet, lardo ego, cum volui. Me lapidem quondam Persae advexere, tropxum
    Crine legis faciem. Cognosci nolo; sed heus tu Ut fiercm bello; mine ego sum NEMESIS.
    Occipiti calvo es.Nc lenear fugiens. At sicul Gra:cis victoribus adsio tropaeum,
    n
    Quaetibi juncia comes? Dicai libi. Die rogo qua: sis. Puiìio sic Persas vaniloquos Nemesis.
    Sum dea cui nomen necCiceto ipse dedil.
    XX. De varietale fortuna}, e Grmco.
    Sum dea qua: faeli non factique exigo pceniis.
    Nempe ul poeniteat, sic METANOEAyoeor. Thetauro invento, qui lijn'ina inoriisinib.il,
    Tu modo die quid agai lecimi? Si quando volavi, Liquil oyans laqueuin quo periluruserat.
    Haecmanel, hanc relinenl quos ego pra'lerii. Ai qui, quod lerrae ahdideial, non repperii auruni,
    Tu qiioque, dum rogitas, dum percolilaudo inpraris, Quem laqueuin invenil, nexuit, et periit.
    Elapsam dices me libi de manibus. XXI. Idem aliter.
    XIII. De lepore capto a,cane marino. Qui laqueuin colloneclebai, repperii aurum,
    Trinacrii quondam currentem in lilioris ora Tliesaurjque loco deposuil laqueuin. -
    Ante canes leporem caeruleus rapuit. At qui condiderat, posiquam 11011 repperii aurum,
    At lepus : In me omnis lerrae pelagique rapina esl, Aplavil collo quem reperii laqueum.
    Forsiian et coeli, si canis astra lenet. XXII. De Thrasybulo Lacedmmonio.
    XIV. De Pergamoscriplore fugitivo,qui caplus filerai. Excipis'adverso quod pcciore vulnera sepiem ;
    Tarn segiiìs scriptor quam lenius, Pergame, curspr, D Arma siipervelieris quod, Tlrrasybule, tua :
    Fugisii, et primo caplus es in stadio. Non dolor hic patris, Piiana; sed gloria major.
    Ergo nolas scriplo lolerasti, Pergame, vullu, Rarnm lam pulchro funere posse fruì.
    Et quas neglexit dexlera, frons patitur. Quem pòslquam moesto socii posuere Tereiro,
    XV. In eumdemPergamum. Talia magnanimus edidil or^a palei' :
    Fiele alios', naius lacrymis non indigel ullis,
    Pergame, non recte :
    punilus fronte subisti •El mens, ci lalis, el Laceda*monius.
    Supplicium leniae quod meruere manus. • XXIII. De Lacmnamaire.
    At tu, qui dominus, peccantia membra coerpe.
    Iujustum falsos exeruciare reos. Maler Lacama clypeo oharmans filium,
    Aul inscribe islam, quaenon yu.lt scribere, p^exlrani, Cum hoc, inquii, aul in hoc redi.
    Aul profugos ferri pendere necte pedes. XXIV, In divilem qucmdam.
    XVI. De see{ yxofe. Quidam superbus opibus et fasiu lumens,
    Laidas el Glyceras, lasciva; nomina faina1, Tanlumque verbis nobilis,
    'g-29 EPIGRAMMA'!A. 830

    Spcrnit vigentis darà saeciinomina, A Hujus in arbitrio est, seu te juvenescere cedro,
    Seu juheal duris vermibus essa cibimi.
    Antiqua caplans stemmata,
    Mariem, Remunique, et condilorem Roniuluni. Hujc ego, quod nobis superasi ignobilis oli,
    Primos parerne? nuncupans. Deputo : sivp legai, qu;e dabo, sive tegat.
    Hos ille Serum veste contexi jubel; XXXIII. De nomine cujusdam Liicii, sculplo in mar-
    Hos calatargento gravi, more.
    Ceris inurens januarum limimi , Lucius una quidem , geminis sed dissita punctis
    Et alriorum pegmata. Liltera : praenomen sic L noia sola facit.
    Credo qnod illi nec pater certus fuit, Post M incisimi est : pulo sic M non tota videtur.
    Et major est vere lupa. Dissiluit saxi frngmine Isesus apex. .
    XXV. Antisthenes, Cynìcus phìlosophns. Nec quisquam , Jluriiis, seu Marcius, anne Melellus
    Invenlor primus Cynices ego. Quae ratio isilwc? Hicjaceai, cerlis noverit indiciis.
    Truncaiis convulsa jacenl elemenla figuris,
    Alcides mulio dicilur esse prior;
    Omnia confusis inleriere notis.'
    Alcida quondam fueram doclore secundus,
    Miremur periisse homines? monumenta finiscimi,
    Nunc ego sum Cynices primus, et ille deus. " Mors etiam saxis, noniinibusque veni!.
    XXVI. Idem.
    XXXIV, De Sabina «aspre.
    Discipulus nulli melior, meliorve magister, Sive probas Tyrio lexlam sublegmine yesicm :
    Eìf àpezrtvtjvvièn, -/.aixwtxfo i70ytv)V.
    Seu placet inscripii commoditas tituli :
    Dicere me verum novi!, qui novit ulrumque,
    Kat§eòv AV/.siSnv, v.ul'/.vva.Atoyivijv. Ipsius hoc domina; concinnai ulrumque venustas,
    Has geminas artes una Sabina colil.
    XXVII. Libero patri.
    XXXV. De eadem Sabina.
    klyvTzrovp.h "Otnptgéyà, MurriniSé ^avàxiif,
    évi Laudet Aehspmenias Orienlis gloria lelas :
    Baz/o? Ivi
    ^ùioìcTiv, '
    efiifisvotj Aìttaveùr,
    Molle aurum pallis, Graecia, lexe tuis.
    nuoo'/ev/is-,oiy.spag,TiTCVolè-zrìg Atóvucrcof.
    Non minus Ausoniam celebrel dum fama Sabinam,
    XXVIII. MyobtirbumLiberi patris siqno marmoreo in Parcentem magnis sumptibus, arie parem.
    villa noslra omniumdeorum aryumenta habenlis.
    XXXVI. De eadem Sabina.
    Ogygia me B3ccliuin vocal;
    Osirin JSgyplus putai; Licia qui texani et pannina ; carmina Musis,
    Mysi Phanacen nominant; G Licia coniribuuiit, casta Minerva , libi.
    Ast ego rem snciam non dissociaho, Sabina :
    Dinnyson Indi exisiiriiant;
    Romana sacra Libera ni ; Versibus inscripsi quae mea lexta meis.
    Arabica gens Adoneum; XXXVII. De Chreslo et Acindyno fralribus.
    Lucaniacus Paniheum.
    Xpvjsrò?,'AxivSuvor,sìtrivàSelasoi, or/.Tpà.Sé rè-Ava,
    XXIX. In Corydonem marmoreum. Morihus milito malis, nomina falsa gerani.
    OÙÒ" OÙTO? p£|5VJ!7TÒj , oOS'OUTOJ ÈcTiV.
    Kr.faSvVQS
    Atf, yJp.cf.poc, •Koip.-fiv,
    Tiripv], p«SSov-/og,ìloxn,
    Ei; y.Wo;èy.7TKVTWV Xtròj ÈywKopvSwv. Una polesl ambos liltera corrigere.
    XXX. In simulacrum Sapphus.
    AtxsvXpvj(7TÒ? akf cmokicG-a:
    I),v),'AxtvSuvo?
    KivSwoshic fiet; fraler "Axp-nuro;erit.
    Lesbia Pieriis Sappilo soror addila Musis, XXXVili. De iisdem.
    Elp.'IVKTVJAvpiY.Stv,'AovtSwvSEZKTU.
    Germani fratres sunl, Chresios, Acindynos alter,
    XXXI. Dem Veneris. Falsum nomen utrique; sed ut verum sit ulrìqiie,
    Orla salo, snscepia solo, patre edila ccelo, Alpha suum Chresto del Acindynos, ipse sine alpha
    iEneadum genitrix, hic habito alma Venus. 0 Permaneat, veruni nomen uierque gerel.
    XXXII. Ad libellum suum de Proculo. XXXIX. Ad Philomusum Grammalicum.
    Si tincas, cariemque pali le, diaria, necesse esl, Emptis quod libris libi biblioteca referia esl;
    lucipe versiculisaulepcrire meis. Docium, el grammalicum (e, Philpmuse, putas?
    Malo, inquis, lineis. Sapis, aerumnose Libelle, Hoc genere ei chordfis, et pleclra el barbila conde.
    Perfungi mavis qui leviore malo. Omnia mercaius, cras citharcedus eris.
    Asl ego damnosae nolo olia perdere Musai,
    XL. In slaluam Rufi, rhetoris semiviri, et eliuguis.
    Jacturam soniui quae paril, alque elei.
    Uiilius dormire fuit, quam perdere somnum, Rhetoris luce Rufi statua esl. Nil verius. lpsa esl.
    Alque oleum. Bene.ais. Causa sed isla mihi est; Ipsa adeo lingu-iin non habet, et ccrebrnm.
    lia^cor l'roculo : cujus facundia tanta est, Et rigel, el stirila est, et non videt. Omnia Rufi.
    Quanlus honor. Sciipsit plurima, qua; cohibel. Unum dissimile esl. Mollior ille fuil.
    Hunc studeo ulcisci : el prompta esl haec ullio vali : XLI. In tabulam , ubi eral pietà imago Rufi rhetoris.
    Qui sua non edil carmina, noslra legai. Eliuguem quis le diccnlis imagine pinxil?
    Bài DEC1I AUSONII 832
    Die mihi, Rufe. Taces. Nil libi lam simile est. .\. Taurus amans. Pasior cum grege mitlel agens.
    XL1I. De eadem tabula. L1V. De eadem Myronis bucula.
    HJEC Rufi tabula est. Nil verius. Ipse ubi Rufus? iErea mugitum poterai dare vacca Myronis :
    In cathedra. Quid agii? Hoc, quod el in tabula. Sed limet arlificis delerere ingenium.
    XLIII. De eodem Rufo. Fingere nam similem vivae, quam vivere, plus est;
    Nec sunl facla dei mira, sed arlificis.
    REMINISCO Rufus dixil in versu suo :
    COR ergo versus, imo Rufus non habet. LV. Eadem bucula de se.
    XLIV. Idem. ^Erea bos steieram , mactala est yacca Minerva;,
    Sed dea proflalam iranslulil bue animali).
    Qui REMINISCO pulal se dicere posse Latine : El modo sum duplex : pars aerea, pars animata.
    Hic, ubi CO scriptum est, legeret COR, si cor Haecmanus arlificis dicilur, illa Deae.
    [haberel. LVI. De eadem Myronis bucula.
    XLV. De eodem Rufo.
    Necdum caduco sole, jam sub vespere,
    Rufus vocalus rhelor olim ad nnptias,
    Celebri (ut fil) convivio, „ Ageret juvencas cum demum pasior suas,
    Grammatica; ul artis se perilum oslenderet, Suam relinquens, me minabat, ut suam.
    Haecvola dixit nuptiis : LVH. De eadembucula.
    '
    Et masculini, et feminini gignite, Unam juvencam pastor forte amiserai,
    Generisque neutri filios. Numerumque jussus reddere,
    XLVI. Imago Rufi rhetoris. Me defnisse conquerebalur, sequi
    ORE pulchro, el ore muto. Scire vis quaesim? Volo. Quae noluissem caeleras.
    Imago Ruli rhetoris Piclavici. LVIII. Qum sexum mutarmi.
    Dicerei sed ipse, vellem, Rhelor hoc mi. Non potest. Vallebana; (nova res, el vix credenda poeiis :
    Cur? Ipse rhelor est imago imaginis. Sed quae de vera promitur historia)
    XLVII. De eadem Rufi statua. Femineam in speciem convertii masculus ales :
    Pavaque de pavo conslilit ante oculos. *
    Rhetoris haecRufi statua esl. Si saxea, Rufi.
    Cuncti admiranlur monslrum : sed raollior agna
    Cur id ais? semper saxeus ipse fuit.
    Adslilit in lenerimi de grege versa marem.
    XLVIII. De DiogeneCynicophilosopho.
    p Quid stolidi ad speciem nolae noviialis hebelis?
    Pera, polenfa, Iribon, baculus, scyphus, arda stt- An vos Nasonis carmina non Icgilis?
    [pellex Camida convertii proles Saturnia Consus :
    Ista fuil Cynici : sed putat liane nimiam. Ainbiguoque fuit corpore Tiresias.
    Namque cavis manibus cernens polare bubulcum, Vidit semivirum fons Salmacis Hermaphrodilum.
    Cur, scyphe, le, dixit, gesto supervacuum? Vidit nubeniem Pliuius Androgynum.
    XLIX. De Crmso, el eodem Diogene. Nec salis anliquum, quod Campana in Benevenro
    Unus epheboruin virgo repente fuil.
    Elfigiem, rex Croese, luam, ditissime regimi,
    Vid.l apud manes Diogenes Cynicus. Nolo lamen veteris documenla arcessere fama?.
    Conslilit ulque procul, solito majore cachinno Ecce ego sum factus femina de puero.
    Concussus, dixil : Quid libi divilioe LIX. De Achilia, qui dissecuil calvariain.
    Nunc prosunt, reguni rex o ditissime, cum sis Abjecia in triviis minimali glabra jacebat
    Sicul ego solus, me quoque pauperior? Tesia hominis, nudum jam cule calviiium.
    Naniqucecumquehabui,mecum fero: cum nihil ipse Flcverunt alii : flelu non moius Achillas,
    Ex lantis lecum , Croese, feras opihus. Insuper el silicis verhere dissecuil.
    L. Ad Dmdalumde bucula Myronis. J) Eminus ergo icto rediit lapis ulior ab osse :
    .. Auctorisque sui fronlem oculnsquc petit.
    Dacdale, cur vana consumis in arie laborem ?
    Me polius clausae subjice Pasiphaae. Sic iiliuam cerlos manus impia dirigai ictus,
    Illecebras verae si vis dare, Dnedale,vacca?, Auclorem ul feriant tela retorla smini.
    Viva libi species vacca Myronis crii. LX. De Alcone medico, et Diodoro haruspice.
    LI. Eadem de se. Languenti Marco dixil Diodorus baru^pex,
    Ad vitam non plus sex superasse dies.
    Errasti, allendens haecilia noslra, juvence.
    Non manus arlificis lac dedit ubcribus. Sed medicus divis faiisque polentior Alcon :
    Falsimi convicit illieo haruspicium,
    LH. Eadem.
    Traciavilqtie manum victuri, ni iciigissct.
    Pasce gregesprocul bine, ne, quoeso,bubulee,;Myronis Illico nam Marco sex periere dies.
    /Es, velull spirans, cum bubus exagites.
    LUI. Eadem. LXI. Designo Jovis, el Alcone medico.
    Me vilulus cernens, immugiet. Irrucl in me Alcon heslcrno signum Jovis aitigit. Pie,
    833 EPIGRAMMATA. 834
    Quamvis marniorcus, vini paiitur medici. A LXXII. Pulchrum dei responsum.
    Ecce hodie jussus Iransferri ex aedovollista Doctus Hylas caestu, Phegeus catus arte palaeslrae,
    Efferlur : quamvis sii Deus, atque lapis. Clarus Olympiacis el Lycus in sladiis,
    LXH. In Eunomummediami. An possenl omnes venturo vincere agone,
    Languentem Caium moriturum dixeral olim Hammonem Libyre consuluere deum. «
    Eunomus :evasil fali ope, non medici. Sed deus, ut sapiens : dabilur vicloria vobis
    Paulo post ipsum videi, aut vidisse putavit Indubitata quidem, si cavealis, ait,
    Pallenlem, et multa morlis in effigie. Ne quis Ilylam coestu, ne quis certamine lucia;
    Quis tu? Caius, ait. Vivisne? Hic abuuit. At quid Phegea, ne cursu le, Lyce, praetereat.
    Nunc agis lue? Missu Dilis, ait, venio. LXXIII. De Narcisso, qui svi ipsius amore caplus erat.
    Ut, quia noliiiam rerumque homiimmque lenerem, Si cuperes alium, posses, Narcisse, potiri.
    Aecirem medicos. Eunomus obriguii. Nunc libi amoris adest copia : fructus abest.
    Tum Caius : Meluas nihil, Ettnome ; dico ego et
    LXXIV. De eodem.
    [omnes,
    Nullum qui saperet, diccre te medicmii. Quid non ex hujus forma patereltir amator,
    B Ipse suam qui sic deperii effigicm ?
    LXIII. In hominem vocis absonm.
    LXXV. In Edio dolenlem propter mortem Narcìssi.
    Lalratus calulorum, hinniius fingis equorum,
    Caprigenumque pecus, lanigerosquc greges Commorilur, Narcisse, libi resonabilis Edio,
    Balatu adsimilas : asinos quoque rudere dicas, Vocis ad exlremos exanimala modos.
    Cum vis Arcadicum fingere, Marce, pecus. Elpcreuntis adhue gemitum resecuia querclis,
    Gallorum canlus, ctovanies gutiure corvos, Ultima nec eliam verba loquentis amai.
    Et quidquid vocum bellua et ales habet. LXXVI. Ad Apollinemde Daphne puella fugieute.
    Omnia cum simulcsila vere, ut fida negenlur :
    Pone arcuili, Paean, celeresquereconde sagillas :
    Non potes humanac vocis habere soniim.
    Non le virgo fugit, sed ina tela tiinet.
    LXIV. Ex Grmco, v.py^hTÒvp-icvKCO>TÓ;.
    LXXVII. Ad córticem, quo Daphne tegebalur.
    Incipc. Dimidium facli est, coepisse. Supersil
    Dimidium. Rursum hoc incipe : et eflicies. Invide, cur properas, cortex, operile puellam ?
    Laurea debetur Phoebo, si virgo negatur.
    LXV. Ex Grmco.
    'A yj/.pii KppKSvnov;v-xapigyùpis- LXXVIH. In duos sorores diversorum morum.
    Gralia, qua; larda est, ingrata est. Gratia namque Delia, vos miramur : et est mirabile, quod tam
    Cum (ieri properai, gralia graia magis. Dissimiles esiis, luque sororque ma.
    Haechahitu casto,cum non sit,casta videlur ;
    LXVI. Idem.
    Tu praeter culium nil merelricis habes.
    Si bene quid facias, facias cito ; nam cilo factum Cum casti mores libi sint, buie cullus honeslus :
    Gratum eril:ingralum gralia larda facit. Te tamen el cultus damnat, et actus eam.
    ' LXVII. In Saltatorem ineplum.
    LXXIX. In Venerem anadyomenen.
    Deceptael'elixcasus se miscuit arti. Emersam pelagi nuper geniialibus undis
    Histrio, sahavit qui Capanea, ruit.
    Idem, qui Niohen saltavil saxeus, ut tum Cyprin Apellei cerne laboris opus :
    Ut complexa maini madidos salis aequore crines
    Spectalor veram credideril Nioben.
    In Canace, visus multo felicior ipsa : Huniidulis spumas slringit utraque comis.
    Jam tibi nos, Cypri, Juno inquit et innuba Pallas,
    Quod non hic gladio viscera dissecuil.
    Cedimus, et formae proemia deferimus.
    LXVIII. De eodem.
    D LXXX. In puerum formosum.
    Daphnen et Nioben saltavil simius idem,
    Ligneus ut Daphne, saxeus ut Niobe. Dum dubilat natura, marem, faceretne puellam :
    Faclus es,o pulcher, pene puella, puer.
    LXIX. Dodratis polio.
    LXXXI. Dequodam Silvio Bono, qui erat Brilo.
    Dodra ex dodrante est. Sic collige:jus, aqua,vinum,
    Silvius ille Bonus, qui carmina noslra lacessit,
    Sai, oleum, panis, mei, piper, berba, novero.
    Noslra magis meruit dislicha Brito Bonus.
    LXX. De eadem.
    LXXXII. De eodem.
    Dodra vocor. Quae causa ? Novero species gero.
    sunt? , Silvius hic Bonus est. Quis Silvius ? Iste Britannus.
    [Quae Aul Brito hic non esl Silvius, aul malus est.
    Jus, aqua, mei, vinum, panis,piper, herba,oleum, sai.
    LXXI. Deeadem dodra potione. LXXXIII. De eodem.
    AóSpa7róroffYMÌùpi9p.ò;É'xw,(*s^t,otvov,tkaw», Silvius iste Bonus fertur, ferlurque Brilannus :
    "A^TOV, ahv.;, powvijv,i^Mftòv, vòwp,ninepi. Quis credat civem degenerasse bonum ?
    055 DECII AUSONII 836
    LXXXÌV. De eodem. A Cuncianlem saiis esl ; nani digna est sanguine maler
    Nemo bonus Brito esl : si simplex Silvius esse Naioriim ; tua non dexlera, Timomache.
    Incipial, simplex desinai èsse Bonus. XCIII. In eamdem.
    LXXXV. De eodem. Quis le pictortim simulavit, pessima Culchis,
    Silvius hic Bonus esl. Sed Brilo est Silvius idem. In nalos crudum volvere mense nefas ?
    Simplicior res esl, credile, Brilo malus. Usque adeoncsilis puerorum haurire cruorem,
    Ut ne pietà quidem parcere esede velis ?
    LXXXVI. De eodem.
    Numnam le pellex sliniulai ? numne alter Iason,
    Silvi, Brilo,- Bonus ; quamvis homo non bonus esse Altera VelGlauce, subì libi càusa necis ?
    . Ferris : nec se quii juiigere Brilo Bono. Quin ne picla quidem sis barbara ? namque lui vim
    LXXXVII. In Furippum, Cera lenax zeli concipilimmodicam.
    Pars le Furippum vocila), pars vero Furippum, Laudo Timomaclmm , matrem quod pinxit in ense
    Altera producens, altera córripiens. Cunctanlem, prolis sanguine ne macule!,
    Elige iilrum malis : aut tende, aut corripe nomen. XCIV. In emeumel claudum.
    Conveniel quodvis,fur furiose, libi. 8 Insidens caeco graditur pede claudus utroque.
    LXXXVIH. Epicuri dpìnio. Quo caret alleruter, sumil ah alterulro.
    Quod esl beatum, morie el aeiernum carens, Caecus namque pedes claudo giessumque ministrai :
    Nec sibi paril negolium, nec aiterà Al claudus caecolumina prò pedibus.
    LXXXIX. De/torninepigìo. XCV. Idem.
    Ambulai insidens caeco, pede caplus utroque :
    Sanus piger febriente muilo est nequior.
    Potat duplurii, dapesqué duplices deverai. Alque alterna subii umilia dehiliias.
    Nam caecusclaudo pede commodat : ille vicissim
    XC. In Didus imagiheni. Mutua dat caecolumina prò pedibus.
    Ilio ego sum Dido vuliu, quem conspicis, hospes, XCVI. De diviteel paupere.
    Assimilala modis pulchraque mirificis, Non est dives opum dives : nec pauper ino.isquc
    Talis'eram : sed non , Maro quam mihi fnixil, erat Iufelix : alio nec magis alter eget.
    [mens : Dives eget gemmis, cereali munere pauper.
    Vita nec incestis laela eiipidinibus; Sed cum egeanl ambo, pauper egens minus esl.
    ' „,
    JI
    Namque nec iEneas vidii me Troius umquam,
    Nec Libyam.advenit classibus Iliacis. XCVH.De Penelope.
    Sed furias fugiens alque arma procacis Iarbae, Intemerata procis, el tot servata per annos,
    Servavi, faleor, morte pudiciiiam, Oscula vix ipsi cognita Tclemacho.
    Pectore transfixo : caslus quod perculil ensis, Rine mea virginitas facibus libi luxii aduliis :
    Non furor, aullreso erudus amore dolor. Arsit el invidia prìncipe verus amor.
    Sic cccidisse juvat : vixi sine vulnera famac. Saepeego menliiis tremili nova femina snmnis :
    Ulta virum, positis ni'cèiìib'us,oppetii. '
    Lapsaque non merito sunl milii verba sono :
    Invida, cui*in me stimulasiij Musa, Maroncm, Et lamen ignotos;sensi experrecta dolores,
    Fingeret ut noslraedamna pudiciliae ? Slrataque tentavi sicca pavenlè manu.
    Vos magis historicis, leclores, credile de me, Nam libi anhelanti, supfemaque bella moventi,
    Quam qui Iurta deum concubiiusque canunl Paruit indulgens et sine voce dolor,
    Falsidici vates : lemerant qui Carmineveruni : Denle nihil violare l'oro, nihil unguibus ausai :
    Humanisque deos assimilarli viliis, Fcedera nam tacita pace peregit amor.
    non aviam tremulo clamóre vocavi :
    XCI. Iti Faustulum slalurm b'rev'isAnicii Probini. <Ó Denique
    Nec prior obsequio serva cucurril anus.
    Tauslulus insidens formicae, ut magnò elephanlo, Ipsa verecundo letigi pallore puellas,
    Decidil, èl terra; terga supina dedit. Impositum teneri fassa pudoris opus.
    Moxqueidem ad mortém est muoltalus calciMsejus, XCV11I.In Grammalicum.
    Perdilus tu possel vix retinere animam.
    Vix lamen est fatus : Quid rides , improbe Livor , Feljx grammaliens non est : sed nec fuil umquain :
    Quod cecidi ? cecidit non aliter Phaeton. Nec quisquam esl felix nomine grammaticus.
    At si quis felix praeler fatum exstilit umquam ;
    XCH. In Medmmimaginem. Is demum excessit grammaiicos canonas.
    'Medieàrnveìleicum plngèie Timohiachi mens,
    ,Vólvéritèniin haios trudum animo lacinus, XClX. De infausto matrimonio.Grammatici.
    Immanem exhausit rerum in diversa laborem, Arma virumque docens, alque arma virumque peri-
    Fingerei nffectum malris ut ambiguum. [tus
    Ira subest lacrymìs, miseratio non caret ira. Noniduxì uxò'rem, sed magis arma dornum.
    Allerulrum videas, ut sii in alterutro. Namque dies toios; iolasque ex ordihe noct'es
    8S7- EPIGRAMMATA. 8S8
    Lilibus oppugnai meqiic, meumque larcm : }i_ Volai per a-qunr cercum.
    Alque ul perpciuis dolala a Marte dueilis, Curiimaxime nunc proloquor
    Arnia in me toliit, necdatur lilla quies. Circnmloquenlis ambilu,
    Jamque repugnanii dedam me; ut denique victum Tu sensa nostri pecloris
    Jurgel ob hoc solum, jurgia quod fagiani. Ul dieta jam ceris lenes.
    C. DeAuxilio Grammatico. Sentire lam velox mihi
    Vellem dedisseunens mea,
    Emendala polesl quaenamvox esse magistri,
    Nomen qui proprium cum vilio loquitur? Quam prappelis dextrae fuga
    Tu me loquenlem praeveuis.
    Auxilium le nempe vocas, inscite magisier,
    Da recium casum : jam Solicismus eris. Quis, qineso, quis me prodidil?
    Quis isla jam dixit libi,
    CI. De [ralribus Thebanis. Quaecogiiabam dicere?
    Nec Slygiis lucis ineunt sua fcedera fratres Quae furia corde in intimo
    OEdipodionidae,de misero ab miseri. Exerceialesdexiera?
    Namque eliam ex uno surgentes aggere flammae Qui ordo rerum lam novus,
    In diversa sui dissiliunt cineris. jn Veniat in aures ul tuas,
    Infandos juvenes! quos nec discordia cassos Quod lingua nondum absolverit?
    .Luce, nec in semel linquit alrox animus. Doctrina non haecpraesiilit:
    Alque utinam el Thebas quissenl panirier ipsas, Nec ulla lam velox manus
    Regnorum el metas, ut cinerum nebulas ! Celei ipedis compendii.
    CU. De ingralis ex Menandro. Natura munus hoc libi,
    Nil homine terra pejus ingrato creai. Deusque donum tradidil :
    Quaeloquerer, ut scires prius :
    Vicinus, hospes, notus, iguotus, cliens,
    Et si qua genera civium sunt id genus, Idemque velles, quod volo.
    Si quid petenti promplus opis ìmperlias, CVIil. Ausonius Hesperio filio salutali.
    Ul misereare, gralia actutum perii. Ignota aeternaene sint tihi tempora Romae,
    CHI. De Demoslhene. Regibus, eipatrum ducia sub imperiis,
    Discere si cupis, a doclis quam multa licebit. Digessi Fastos, et nomina perpelis aevi:
    Quaenosii, meditando velis iuolescere menti. Sparsa jacenl Laiiam si qua per hislonatn.
    luus hic fruclus, vigilalas accipe nocies.
    Quaj didicisii hauddum, discendo assumere lendas. " Sii
    Obsequiiur studio noslra lucerna ino.
    CIV. De fortuna} varietale. Tu quoque venluros per longum consere Janos.
    ^Fortuna numquam sisiil in eodem staiu. Ul mea congessit pagina proderitos.
    Semper movetur : variai, el mulal Vices, Exemplum jam palris babes: ul protinus elle
    Et summa in imum Vertit, ac versa erigii. Aggreget Ausoniis purpura consulibus.
    CV. InSiellam. CIX.Suppulalio ab urbecondilainconsulalumnostrum.
    Stella prius superis fulgebas, lucifer : al nunc Annis undecies ceuluni conjunge qualcrnos,
    Exstinclus, cassis lumine vesper eris. Undecies unumque super irielerida necte :
    CVI. Ex Menandro, Haecerit aeternaeseries ab origine Romae.
    Refruere, ut natus morlalis; dilige sed rem, CX. De eodemad Procutum.
    Tamquam immortali», sors est in ulroque veranda. Urbis ab aHernaededuclam rege Quirino
    CVII.Ad nolarium velocissimeexcipienlcm. Annorum seriem cum, Procure, accipies :
    Mille annos cenlumque, el bis fluxisse novenos
    Puer, notarum praepelum Consulis Ausonii nomen adusque leges.
    Solers minister, advola. " Fors erit, ut lustrum cimi se cumuiaverit islis,
    Bipalcns pugillar expedi, Confeclam Proculus signet Olympiadem.
    Cui mulla fandi copia,
    Punclis peracla singulis, CXI. In fine ejusdem libri addili.
    Ul una vox absolvilur. Hacienus ascripsi Faslos. Si sors volei, ultra
    Evolvo libros uberes, Adjiciam. Si non, qui legis, adjlcies.
    Inslarque densa; grandiuis Scire cupis, qui sim ? liiulum qui qitartus ah imo est
    Torrente lingua perstrepo. Quoere; leges nomen Consulis Ausonii.
    Tibi nec aures ambigunl, NOTA.In hiscè póslreinis quatuor epìgrammaiibus
    Nec occupatili*pagina. animadverti polest auclorem faslorum a se digeslorum
    Et mola parce dextera meminisse.Quod autem opusculum deperditum esl.
    839 DECI! AUSONII 840

    EPHEMERIS,
    IDEST
    TOTIUS DIEI NEGOTIUM.

    Mane jam clarum reserat leneslras ; A Nec mens complecli poleril, nec lingua profari :
    Jam slrepil nidis vigilax hirundo. Cernere quem solus coramque .indire jubenlcm,
    Tu velnt primam, mediamque noctem, Fas habet, et palriam propler considera dexlram :
    Parmeno, dormis. Ipse opifex rerum, rebus causa ipsa creandis,
    Dormiunt glires hiemcm perennem, Ipso Dei Verbum, Verbum Deus, anlicipalor
    Sed cibo parcunl. Tibi causa soinni, Mundi, quem faciurus crai : generalus in ilio
    Multa quod polas, nimiaque lendis Tempore, quo lempus nondura fuit : editus ante,'
    Mole saginam. Quam jubar, etrmilus coelum illustrare! Eous:
    Inde nec flexas sonus inlrai aures : Quo sine nil aduni : per quem facla omnia : cujus
    El locuin mentis sopor alius urgcl, In coelosoliuni : cui subdila terra scdenii,
    Nec coruscantis oculos lacessuni El mare, el obscuraechaos insuperabile nociis :
    •
    Fulgura lucis. Irrequies, cuncia ipse movens, vegelalor inerlum
    Annuam quondam juveni quidem, Non genito genitore Deus, qui fraude superbi
    Noctis et lucis vicihus manenlem, Offensus populi, gentes in regna vocavit,
    Fabulae finguut, cui Luna somnos Stirpis adoptivae meliore propage colendus:
    Conlinuarit. B Cernere quem licuit proavis : quo numine viso,
    Surge, nugalor, lacerando virgis. El palrem vidissedalum : contagia noslra
    Surge : ne longus Uhi somnus, unde Qui lulil: et diri passus ludibri» lelhi,
    Non times, delur. Rape membra molli, Esse iler aeternaedacuit remeabile vita;:
    Parmeno, ledo. Nec solam remeare animam, sed corpore tolo
    Fors el haec soninum libi cantilena Coelestesintrare plagas, et inane sepolcri
    Sapphico suadel modulala versu. Arcanuin vacuis adoperlum linquere terris.
    Lesbiaedepelle modum quielis, Nate patris summi, nostroque saluiifer aevo,
    Acer Iambe. Viriules patrias genitor cui tradidit omnes,
    Item Parecbasis. Nil ex invidia reliuens, plenusque dalorum,
    Pandc viam precibus, palriasquehacc perfer ad aures.
    Puer, eia, stirgc : ci calceos,
    Et linteaui da sindònem. Da, Pater, inviclam conlra omniacrimina meiitem,
    Da, quidquid est, amiclui, Vipereumque nefas nociluri averte veneni.
    Sit salis, antiquari! serpens quod perdidilEvam,
    Quod jam parasti, ut prodeain.
    Da rore lontano abluam Deceptumque adjunxil Adam : nos sera nepolum
    C Semina, veridicis aelas procdicla prophetis,
    Manus, el os, el lumina.
    Viiemus laqueos, quos lelhifer implicai anguis.
    Palealque, fac, sacrarium,
    Nullo paratu extrinsecus. Pande viam, quae me post v'incula corporis a*gri
    Pia verba, vola innoxia, In sublime ferat: puri qua lacleatceli
    Rei divina; copia est. Semita ventosa; superat vaga nubila Lunae.
    Nec thus cremandum postulo, Qua proceres abiere pii, quaque integer oliiu
    Nec liba crusli mellei : Raptus quadrijugo penetrat super albera curru
    Foculumque vivi cespìlis Ilelias, el solido cum corpore praevius Enoch.
    Yanis relinquo allaribus. Da, Pater, celerai speraiam luminis auram :
    Si lapidesnon juro deos, untimque vercndi
    Deus precandus est mihi,
    Ac Filius summi Dei Suspiciens altare sacri, libamina vitae
    Intemerata fero : si te Dominique, Deique,
    Majeslas uniusmodi,
    Sociata sacro Spiritu. Unigensecognosco Patroni, missumque Duobus,
    Et ecce jam vola ordior : Qui super acquoreas volilabat Spirilus undas.
    Et cogilaiio Numinis Da, Genilor, veniain, crucialaque peciora purga :
    D Si te non pecudum fibris, non sanguine fuso
    Praesenliam sentii pavens.
    Pavelne quidquam spes, fides? Quaero : nec arcanis numen conjedo sub exlis :
    Si scelere absiineo, errori obnoxius : et si
    Oratio.
    Opto magis, quam fido, Tionuspurusque probari.
    Omnipotens, solo mentis mihi cogniie culiu, Confessam d'ignare animnm : si membra caduca
    Ignorate malis, el nulli ignote piorum, Exsecror, et lacilum si pcenilet : allaque sensus
    Principio, extremoque carens: anliquior sevo, Formido exeruciat, lormentaque sera gebennae
    Quod fuit, aul veniet : cujus formamque modumque Aulicipat, patiturque suos mens saucia manes.
    Sii PARENTAL1A. 842
    Da, Palcr, haec nostro fieri rata vola precaiu. ;^ sol caiei : au quiniam neciiiur uinura noiam.
    Nil metuam, cupiamque nihil, satis hoc rear esse, An vegeto madeanl condita obsonia gusiu,
    Quod salis est. Nil turpe velini, nec causa pudoris (Fallere namque solent), experiundo proba.
    Sim mihi. Non faciam cuiquam, quaetempore eodem Concule fervenles palmis volvenlibus ollas,
    Nollem facta mihi. Nec vero crimine laedar, Tinge celer digitos jure calerne luos :
    Nec maculer dubio. Paulum distare videlur Vibranti lambat quos bumida lingua rccursu.
    Suspectus, vereqne reus. Male posse facullas (Desuni multa.)
    Nulla sit ; at bene posse adsit tranquilla polestas. Quadrupedum, et volucrum, vel cum terrena inariuis
    Sim tenui viclu, alque habilu. Sim charus amicis. Monslra admiscentur : doncc purganlibus Euris
    Et semper genilor, sine vulnera nominis hujus, Difflalseliquidum lenuenlurin aera nubes.
    Non animo doleam, non corpore : cuncta quielis Nunc fora, nunc liles, laeli modo pompa ihealri
    Funganlur membra olficiis : nec saucius ullis Visilur. Et lurmas equilum, cacdesquelaironum
    Parlibus amissum quidquam desideret usus. Perpetior : lacerai nostros fera bellua vultus :
    Pace fruar. Securus agam. Miracula lerrae Aut in sanguinea gladio grassamur arena.
    Nulla putem. Suprema mila cum venerit hora, Per mare navifragum gradior pedes : et frela cursu
    Nec timeat moriem bene conscia vita, nec optet. B Transilio, et suhitis volilo super aera pinnis.
    Purus ab occuitis cum te indulgente videbor, Infandas etiam veneres, inccstaque noctis
    Omnia despiciam, fuerit cum sola voluptas Dedecora, et tragicos palimur per somnia ccelus.
    Judicium sperare tuum. Quod dum sua differì Perfu^ium lamen est, quolieus porlenla soporum
    Tempora, cunctaturque dies, procul exige saevum Solvil rupia pudore quics, et imagine foeda
    Insidiatoremblandis erroribus anguem. Libera mens vigilai : loium bene conscia lecium
    Haecpia, sed mcesto trepidantia vota realu, Perlraclat secura manus. Probrosa recedi!
    Christe, apud xternum placabilis assere Patrem. Culpa lori, et profugi minuiscunt crimina somni :
    Salvator, Deus, ac Dominus, mens, gloria, verbum, Cerno, triumphantes inler, meplaudere : lursum
    Filius, ex vero verus, de lumine lumen, Inter captivos trahor exarmatus Alanos.
    ./Eterno cum Patre manens, in saecularegnans. Tempia deum, sanciasque fores, pahitiaque aurea
    Consona quem celebrant modulali carmina David : Spedo, et Sarrano videor discumbere in ostro :
    El responsuris ferii aera vocibus, Amen. El mox fumosisconviva accumbo popinis.
    Divinumperhibent vatem, sub frondibus ulmi
    Egressio. Vana ignavorum simulacra locasse soporum,
    Satis precum datimi Deo, C Et geminas numero porias : quae fornice eburno
    Quamvis salis numquam rais Semper fallaces glomerat super aera formas :
    Fiat precaiu numinis. Altera, quaeveros cmitlit cornea visus.
    1(abitimi forensem da, puer: Quod si de dubiis concedilur oplio nobis :
    Dicendum amicis esl Ave, Deesse fidem laclis melius, quam vana limeri.
    Valeque quod fil muluum. Ecce ego jam malim falli : nani, dummodo semper
    Quod cum per horas qualuor Trislia vanescant, potius caruisse fruendis,
    Inclinet ad meridiem, Quam trepidare malis. Satis esl bene, si meltis absil.
    Monendusest jam Sosias. Sunt et qui flelus, et gaudia controversa
    Locus invitationis. Conjectent : varioque trahantevenlarelalu.
    Ite per obliquos coeli, makrsomnia, mundos,
    Tempus vocandis namque amicis appetii ;
    Ne nos, vel illi, deinoremur prandium : Irrequieta vagi qua difflant nubila nimbi.
    Lunares habiiale polos. Quid noslra subilis ,'
    Properé per aedescurre vicinas, puer.
    Scis ipse, qui sint. Jamque, dum loquor, redi. Limina, et angusti lenebrosa cubilia ledi?.
    Me sinile ignavas placidum traducere noeles,
    Quinque advocavi. Sex enim convivium
    "Dum redeat roseo mihi Lucifer aureus oriu.
    Cum rege juslum : si super, conviciumest.
    relicli cum Quod si me nullis vexalum nocle figuris
    Abiii, nos sumus Sosia. Mollis tranquillo permulserit aere somnus;
    Locusordinandi coqui. Hunc lucum, nostro viridis qui frondet in agro
    Sosia, prandendum est.Quarlamjam totus in horami Ulmeus, excubiis habilandumdedico vestris. >

    PARÈNTALIA.
    Prasfalio versibusannotata. Annua ne tacilus munera prselereas :
    Nomina charorum jam condita funere justo, QuaeNoma cognalis solemnia dedicat umbris :
    Fleta prius lacrymis, nunc memorabo modis, Ut gradus aut morlis postulai, aul generis.
    Nuda, sine ornalu, fandiqne carenlia cullu. Hoc salis el lumulis, salis el telluris egenis.
    Sufficit inferiis exsequialis honos. Voce ciere animas funeris instar habet.
    Naeniaiunereis salis officiosaquerelis, Gaudent compositi cincres sua nomina dici.
    PATROL. XIX. 27
    843 BECII AUSONII 844
    Frontibus hoc scriptis el monumenta jubent. A Ergo vale, Elysiam sortilus avuncule sedem.
    Ille etiam mcesli cui defuit urna sepulcrL, Haeclibi de Musis carmina libo luis.
    . Nomine ter dicto pene sepultus erit. IV. CmciliusArgicius Arborius, avus.
    At lu quicumque es lector, qui fata meorum Officiosa pium ne desere, pagina, munus.
    Dignaris nioestis commemorare elegia,' Maternum post hos commemoremus avum
    Inconcussa tuac percurras tempora vilae : Arborium, /Eduico daclum de stemmate nomen,
    Et praeler justum Iutiera nulla fleas. Complexum multas nobililaie-domus :
    I. Junius Ausonius, pater. Qua Lugdunensis provincia, quaque polenles
    jEdues, Alpino quaque Vienna jugo.
    Primus in.his pater Ausonius. Quemponere primum Invida sed nimium generique opihusque superbis
    Etsi cunctetur filius, ordo jubet. ^Erumna incubuit. Namque avus et genilor
    Cura dei, placida; funcius quod honore seneclae, Proscripli, regnum cum Victorinus baberet
    Undecies binas vixit olympiadas. Victor : et in Teiricos recidit imperimi).
    Omnia quaevoluit, qui prospera vidit : et idem Tum profugum inierris, per quas erumpil Alurrus,
    Oplavit quidquid, conligit, ul-voluit. Tarbellique furor perslrepit Oceani;
    Non quia fatorum nimia indulgeiUia : sed quod B Grassaniis dudum.fortunae tela pavenlem
    Tarn moderata illi vota fuere viro. Pauperis ^Emilia: condilio implicuit.
    Quem sua contendi! septem sapieniibus aelas : Mox tenuis multo quaesita pecunia nisu,
    Quorum doclrinam moribus excolnit : Solamen fesso, non et opes tribuit.
    Viveret ut potius, quam dicerei arte sophorum, Tu coeli numeros, et conscia sidera faii
    Quamquam et facundp non rudis ingenio. Callebas, sludium dissimulanler agens.
    Praedilus et viias hominum raiione medendi Non ignola tibi nostra; quoque formula vita; :
    Porrigere, et fatis amplificare moras. Signalis quam lu condideras labulis ;
    Inde et perfundae manet haec revereqiia viiae, Frodila non umquam. Sed malris cura relexit
    iElas nostra illi quod dedit nunc lilulum : Sedula, quam timidi cura legebat avi.
    Ut ìiullum Ausonius, quem sedarelur, habebat : Tu novies denos sii ani cum duxeris annos,
    Sic nullum, qui se nunc imiteiur, habet. Expertus Fortis tela cavenda Deae,
    "
    II. Mmilia Mania, inciler. Amissum ffesti posi trina decennia natum,
    Proxima lugenitrix, ^Eonia, sanguine mixto Saucius, alque uno lumine cassus eras.
    Tarbellae matris, pairiset^lduici. Dicebas sed te solatia longa fovere ;
    Morigera; uxoris virtus cui contigli omnis ; C Quod mea praecipuus fata maneret honos.
    Fama pudicit'iae,laniucaeque manus, Et modo conciliis animarum mixle piorum
    Conjugiique fides, et naios cura regendi, Fata lui certe nota nepotis habes.
    El grayilas comis, laelaque serietas. Senlis quod quaeslor, quod te pracfeclus, et idem
    iElernum placidos Manes complexa mariti, Consul, lionorifico munere commemoro.
    Viva thoruni quondam, funcla fove luniujuni. V. /Emilia CorìnlhìaMaura, avia.
    ILI. JEmilìus Magnus Arborius, avunculus. ^Emiliani nunc fare aviam, pia cura nepotis :
    Culla mihi est pietas, palre primum, el maire vocalis Conjux praediclo qua; fuit Arborio.
    Dicere sed rea fit, lerlius Arborius. Nomen huic joculare datum : cute fusca quod olim,
    Quem primum memorare nefas mihi, palre secando iEquales inter Maura vocala fuit.
    Rursum non primunl ponere, pene nefas. Sed non atra ànimo qui clarior esset olore,
    Temperies adbilifenda Et non calcala qui nive candidior,
    Ante alios. Quamquam patre secundus erit. Haecnon deliciis ignoscere prompla pudendis,
    Tu fraler genilricis, et unanimis genitoris : Ad perpendiculum seque suosque habuit.
    Et mihi qui fueris, quod pater, etgenitrix. Haecme praerepturncunis, et ab ubere malris,
    Qui me lacianlem, puerum, juvenernque, virumque ** Blandasub austeris imbuii imperiis.
    Artibus ornasti, quas didicisse juvat. Tranquillos aviaecineres praestate quieti
    Te sibi Palladiae antelulii ioga doela Tolosae: ^E'emum Manes, si pia verba loquor.
    Te Narbonensis Oallia praeposuit, VI. Mmilia Hilaria, malertera, virgo devola.
    Ornasti cujus Latio sermone tribunal : Tuque gradii generis malertera, sed vice matris,
    Et fora Hiherorum, quaequeNovempopulis. Affeclunati commemoranda pio,
    Hinc lenus Europam, fama crescente, perito ^Emilia in cunis Hilari cognomenadepla,
    Constaniinopolis rhelore te viguit. Quod laela, et pueri comis ad effigiem,
    Tu per mille modos, per mille oracula fandi Reddebas verum non dissimulanler ephebum,
    D.oclus,facundus, tum celer, atque memor. Morevirum medicis artibus experiens.
    Tu, postquam primis placui libi iradilus annis, Feminei sexus odium libi semper : et inde
    Dixisii, nato me, salis esse libi. Crevit devolae virginitatis amor ;
    Me libi, me palribus, clarum decus esse professus, Quaetibi seplenos novies est culla per annos.
    Diciasli fatis verba notanda meis. Quique sevi finis, ipse pudicitire.
    84S - PARENTALIA. 816
    Haec,quia uli mater monitis et amore fovebas, A Sed juvenis juveni quod mihi rapla viro.
    Supremis reddo filius exscquiis. Laela, pudica, gravis, genus inelyla et inclyta forma,
    VII. CI. Conienlus, et Julius Calippio, palmi. Et dolor, atque decus conjugis Ausonii,
    Et pairuos Elegea meos reminiscerecaniu; Qua: modo sepleuos qualer implelura Decembres,
    Liquisii natos, pignora nostra, duos.
    Conlenlum, lellus quem Rulupina tegii. Illa favore Dei, sicut tua vola fuerunt,
    Magnacui et varia; quaesila pecunia sorlis,
    Haeredisnullo nomine luia perii. Floreni, optaiis accumulala bonis.
    Et precor ut vigeant : tandemque superstite utroque
    Raptus enim laetis, el adirne florentibus annis, Nuntiet hoc cineri nostra favilla luo.
    Trans mare, et ignaris fralribus oppetiit.
    Julius in longam produxit fala seneclam, X. AusoniusParvulus, filius.
    Affeclus damnis innumerabilibus. Non ego le iiiflelum memori fraudabo querela,
    Qui comis, blandusque, et mensa commodus uncla, Primus naie meo nomine dicle, puer.
    Haeredessolo nomine nos habnit. Muratura quem primis meditantem absolvcre verbis,
    Ambo pii, vultu similes, joca seria mixti, Indolis ut plenae, planximus exsèquiis.
    jEvi forlunam non habuere parem. Tu gremio in proavi funus commune locaius,
    Discreti quamquam lumulis, el honore jacetis: Invidiai» tumuli ne paierere lui.
    Commune hoc verbi mutius habele, Vale. XI. Pasior, uepos ex filio.
    Vili. Altusius LucanusTalisius, socer. Tu quoque maturos, puer immature, dolores
    Qui proceres, veleremque volef celebrare Senalum, Irrumpis mcasli liieius acerbus avi,
    Claraque ab exoriu stemmata Burdigajae, Pastor, citare nepos, spes cujus cerla fuil ras,
    Teque, tnumqiie genus memoret, Lucane Talisj ; Hesperii patris tenia progenies.
    Moribus ornasti qui veteres proavos- Nomine, quod casus dederal : quia usuila primum
    Pulcher honore orjs, tranquillo pectore, comi.s, Pastorale melos concinuit genito.
    Facundo civis major ali ingeniti. Sero intellectum viiaebrevis argomentimi *.
    Yenalu, et ruris cullo, viclusque nitore, Spiritus affialis quod fugit e calamis.
    Omne acvtimperagens ; publica despiciens. Occidis emissaepercussus pondera teslae :
    Nosci inier primos cupiens, prior esse recusaus. Ahjecit ledo quam manus arlificis.
    Ipse luo viyens segregus arbitrio. Non fuit arlificis manus haec ; manus illa cruenti
    Optabas tu me generum fiorente juvenia. Certa fuit fati, suppositiva reum.
    Optare hoc tanium, non et habere datimi. C lieti ! quae vota mihi ! quae rumpis gaudia, Pasior !
    Vota probam superi : meriijsqiic favenlia sauctis Illa menni peiiit tegula missa caput.
    Implenl fata, viri quod voluere boni. Dignior o, nostra; gemeres qui fala senectae :
    Et nunc perpetui sentis sub honore scpulcri, Et quererere meas mceìlus ad exsequias.
    Quam reverens naia?, quanique lui nianeam : XII. Julia Dryad'ta, soror.
    Caelcbsnamque gener nunc haec pia niunera solva.
    Si qua fuit virtus, cuperei quam femina prudens
    Nani et caelebsnumquam desinet esse gener. Esse suam, soror hac Dryadia enituit.
    IX. Altusia Lucana Sabina, uxor. Quin eliam mulias habuit, quas sexus habere
    Ilactenus ut ebaros, ita justo funere fieios Forlior optaret, nobilitasque virum.
    Funcla piis cecin'u naenia nostra modis. Docla salis vilamque colo, famamque lueri :
    Nunc dolor, alque cruces, nec contreclabile fulmen, Docla bonos mores ipsa, suosque docens.
    Conjugiserepiae mors memoranda mihi, El veruni vita cui charius : uuaque cura,
    Nobilis a proavis, et origine clara senalus, Nosse Deum, et fratrem diligere ante alios.
    Moribus usque bonis clara Sabina magis. Conjuge adhuc juvenis caruit : sed seria vilam
    Te juvenis primus luxi deceplus in annis, Moribus ausleras aoquiparavil anus.
    Perque novem caelebs le fleo olympiadas. Produxit celere») per sena deeennia vilam,
    Nec licet obducium senio sopire doloreni. Irique domo, ae ledo, quo pater, oppetiit.
    Semper crudescit nam mihi poena recens.
    Admittunt alii solatia lemporis aegri. XIII. Avitianus, fraler.
    Haecgraviora facit vulnera longa dies. Avilianum, Musa, germanum nieum
    Torqueo deceptos ego vita caelibe canos : Dona querela funebri :
    Quoque magis solus, hoc mage moestusago. Minor iste natu me, sed ingenio prior
    Vulnus alit, quod mula domus silet, et thorusalgel: Artes palernas imbibii.
    Quod mala non cuiquam^ non bona parlicipo. Verum juventie flore laeto perfrui,
    Mcereo, si conjux alii bona : meereo contra, ^Evique supra puberis
    Si mala -.ad exemplum tu mihi semper ades. Exire meias, veluit infesta Alropos.
    Tu mihi crux ab ulraque venis : sive est mala,quod lu Heu ! quanta vitae decora 1
    Dissimilisfueris : seu bona, quod similis. Quem cullum spei, quem dolorem sauciis
    Non ego opes cassas, et inania gaudia piango : Germane pubes deseris !
    847 DECII AUSONII 848
    i, . Germane carnis lege et ortu sanguinis, A In tempore puberis nevi
    Amore pene filius. \ Vis perculit invida fati.
    XIV. Val. Lalinus Euronius, gener. Hehe quem, Maxime, fruclum ?
    Facunde, et musice, et acer,
    0 generis clari decus, o mihi funus acerbum, Mentem bonus, ingenio ingens,
    Euroni, e juvenum lede cohone gener, Volucer pede, corpore pulcher,
    Occidis in prima: raptus mihi flore juvenlae,
    Lingua catus, ora canorus,
    Laclanlis naii vix bene note paier.
    Tu procerum de stirpe satus, praegressus et ipsos, Cape munus triste parentum ,
    Unde genus elarae nobiliiaiis erat. Lacrymabilis orsa querela?,
    omni Qua; funereum modulalus
    Ore deccns, bonus ingenio,, facundus, et
    Tibi moestus avunculus offerì.
    Dexteritale vigens, pracipunsque fide.
    Hoc praefecturae sedes, hoc Illyris ora XVIII. FI. Sancius, Marilus Pudenlillm, qum soror
    Sabinm mem.
    Pracside le cxperta esl, fiscus el ipse cliens.
    Nil sevi brevitate tamen tibi laudis adeniptum. Qui joca lselitiamque colis, qui trislia damnas,
    Indole malurus, funere acerbus obis. Nec metuis quemquam, nec meluendus agis :
    B Qui nullum insidiis captas, nec lite lacessis,
    XV. Pomponius Maximus, a[finis.
    Sed juslam el clemens vilam agis, et sapiens :
    Et le germanum, non sanguine, sed vice fralris, Tranquillos Manes, supremaquc mitia Sancii
    Maxime, devinclum ìuenia noslra canet. Ore pio, et verbis advenerare bonis :
    Conjux namque meaetu consociate sorori Mililiam nullo qui turbine sedulus egit :
    ^Evi fruge tuidestiluis viduam. Pracside Isetatus quo Rulupiuus ager.
    Non domus hoc tantum sensit tua; sensit acerbum Oclogiula annos cujus tranquilla senectus
    Saucia! proli, casum curia Burdigalae, Nullo mutavit deteriore die.
    Te primore vigens, le deficiente relabens : Ergo precare favens : ut, qualia tempora vita:,
    Inque Valenlinum te morienle cadens. Talia et ad manes otia Sanctus agat.
    Heu ! quare nato, cur fruge el flore nepoium
    XIX. Namia Pndentilla, affinis.
    Ereptus nobis, Maxime, non frueris ?
    Sed frueris : divina habitat si porlio Manes: Tuque Pudeniillam verbis affare supremis,
    Quseque futura olim gaudia, nosse daiur. Quaefamaecuram, quae probitatis babes.
    Longior hic eliam laetorum fructus habetur, Nobilis haec, frugi, proba, Isela, pudica, decora,
    Anticipasse diu, quae modo participas. C Conjugium Sancii jugiter haec habuil.
    XVI. Veria Liceria, uxor Arborii sororis filii. Inviolata luens castae praeconia vilae,
    Rexit opes proprias, olia agente viro.
    Tu quoque vel nuruis mihi nomine, vel vice naia Non ideo exprobrans, aut frante obducia, marito,
    Veria supremi carmen honoris habe. totani femina sola domum.
    Quod gereret
    Cujus si probitas, si forma et fama, fidesque Heu ! nimium juvenis, sed laela supersiite nato,
    Morigera uxoris, lanilìcaeque manus, Atque viro, patiens fata suprema obiit.
    Nunc laudanda forenl : procul et de manibus imis Unanìmis nostrae el quondam germana Sabina;,
    Arcessenda esset vox proavi Eusebii. Et mihi inoffenso nomine dicla soror.
    Qui quoniam funclo jam pridem condilus aevo, Nunc eliam Manes placidos pia cura relraclal :
    Transcripsit panes in mea verba suas :
    funereas deflela Aique Pudeniillam fantis honore colil.
    Accipe nepiis querelas ;
    Conjux Arborii commemoranda mei. XX. Lucanus Talishts .... Curam filii.
    Cui parva ingentis luclus solatia Ii'nquens Nec tantum matris spes unica, ephebe Talisi,
    Destituis natum : quo magis excrucias. Consobrine, meis immemoratus eris.
    At tibi dilecii ne desit cura mariti, D Ereplus primis aevi florenlis in annis ;
    Juncta colis thalamo nunc monumenta luo. Jam tamen et conjunx, jam properate, paier.
    Hic, ubi primus bymcn, sedes ibi moesla sepulcri. Feslinasse putes fatum : ne funus acerbum
    Nupta magis dici, quam tumulata potes. Duceret hoc geuitor, lam cito factus avus.
    XVII. Pomponius Maximus Herculanus, XXI. Altusia Lucana Talisia. Enniniscius Regtilus,
    sororis filius. affinis.
    Nec Herculanum genilum germana mea Nolilia exilis nobis, Altusia, tecum,
    Modulamine nacnia tristi Cumque tuo piane conjuge nulla fuil.
    Tacitum sine honore relinquat ; Verum tu nostrae soror es germana Sabinae.
    Super indole cujus adulti Affinis quoque tu, Regule, nomen habes.
    Magnaebona copia laudis. Soriiios igiiur tam chara vocabula nobis,
    Verum memorare magis, quam Stringamus mcesli carminis obsequio.
    Funclum laudare decebit. Quamvis Santonici procul in tellure jacentes
    Decus hoc malrisque, meumque , Pervenit ad Manes exsequialis honos.
    849 PARENTALIA. 850
    XXII. Sèverus Censor Julianus, consocer. A Flebilibus modulis,
    Desinile, o veteres, Calpurnia nomina, Frugi, Germana genilus, prope filius,
    Ut proprium hoc veslrae genlis habere decus. Ore pio venerar.
    Nec solus semper Censor Calo, nec sibi solus Quam ihalamo, laedisquejugalihus
    Justus Arislides his placeant litulis. Invida mors rapuit :
    Nam sapiens quicumque fuit, verumque fidemque Mutavitque thorum feretri vice
    Qui coluit, comilem se tibi, Censor, agat. Exsequialis honor.
    Tu gravis et comis, cum jusiitiaque remissus, Discebas in me, malertera,
    Austeris doclus jungere lemperiem. Mater uli fieres.
    Tu non adsciio libi me, nec sanguine juncto, Unde modo hoc mcestum tibi defero
    Optasti uostras consociare domos. Filius oflicium.
    Nempe aliqua in nobis morum simulacra luorum XXVI. Julia Calaphronia, amila.
    Effigies.nostri pracbuit ingenii. Quin et fuuereis amilam impartire querelis
    sic
    Aut jam forlunce se verligo rotabat, Riusa Cataphroniam.
    Ut pondus falis lam bona vola darent. -.. Innuba devota; quaevirginilalis amorem,
    Si quid apud Manes sentis, fovet hoc tibi incntem ;
    Parcaque anus coluit.
    Quod fieri optaras, id voluisse Deum. Et mihi quod poiuit, quamvis de paupere summa,
    XXIII. Paulinus et Dryadia, filii Paulini, et Mater uti, attribuii.
    Megenlirmsororis filim. Ergo commemorata, Ave : moestumque vocaia,
    Qui nomen vultumque palris, Pauline, gerebas, Pro genitrice, Yale.
    Amissi specimen qui geniloris eras : XXVII. Julia Veneria, amila.
    Propter quem luclus misera decedere malris
    At amila Veneria properiler obiit.
    Cceperal, offerret cum tua forma patrem :
    Uedderet el mores, et moribus adderei illud, Cui brevia mela modifica recino.
    Paulinus caruit quo pater, eloquium. Cinis uli placidula supera vigeat,
    Eriperis laelis, et pubescentibus annis : Celcripes el adeat loca tacila Èrebi.
    Crudaque adhuc mairis pectora sollicitas. XXVHI. Julia Idalia, consobrina.
    Flemus enim raptam thalami de sede sororem, Parva eliam fuit Idalia,
    Heu ! noi) maturo funere, Dryadiam. Nomine pradila quaePaphiae,
    Flemus : ego in primis, qui matris avunculus, et vos £ El speciem meruil Veneris.
    Nalorum lamquam diligo progeniem. Quae genita est mihi pene soror.
    Illa manus inter genitricis, el oscula palris Filia nam fuil haec amiiae,
    Occidit, Hispana lum regione procul. Quam celebrai sub honore pio
    Quam tener, et primo, nove flos, decerperis arvo, Naenia, Carmine funereo.
    Nondum purpureas cinclus ephebe genas ! XXIX. JEmilia Melania, soror.
    Quatuor ediderai nunc facta puerpera partus :
    Funera sed tumulis jam geminata dedit. i-Emilia,hos, vix noia mihi soror, accipe queslus,
    Sit salis hoc, Pauline pater, divisio facta est. Debent quos cineri moesia Elegea tuo.
    Debeiur mairi cadera progenies. Conjunxil noslras aequaevainfamia dinas :
    Uno quamvis tu consule major eras.
    XXIV. Paulinus, sororis gener. Invida sed nimium Lachesis properata peregit
    Qui laetumingenium, mores qui diligi! aequos, Tempora : et ad Manesfunera acerba dedit.
    Quique fidem sanda cum pietate colit : Pramissa ergo vale : Manesque verere parenlum,
    Paulini manes mecum veneraius, amicis Qui majore aavo,quique minore venil.
    Inrorct lacrymis, annua liba ferens.
    XXX. Pomponio Urbica, consocrus, uxor Juliani
    iEquaevus,Pauline, mihi, natamque sororis D Censoris.
    Indeplus Ihalamo : sic mihi pene gener. Ul generis cimi, veterani sic femina morum
    Sìirpis Aquilanaemater libi, nam genitori Urbica; Censoris nobilitata thoro,
    Cossio Vasatum, municipale genus. Ingenilis pollens virtuiibus, auclaque et illis,
    Scrinia praefecti meriius, raiionibus inde Quas docuit conjux, quas pater, et genitrix :
    Pra:posilus Libycis, praemia opima capis. Quas habuit Tanaquil, quas Pylbagorea Theano,
    Nani Correclura libi Tarraco Hibera tribunal - Quaeque sine exemplo est in nece funcla viri.
    Praebuit, affeclans esse clienla tibi. El tibi si falum sic permutare dedisset,
    Tu socrum prò maire coleus, affinis haberi Viverei hoc nostro tempore Censor adhuc.
    Non poieras, nati cum fruerere loco. Sed neque tu viduo longum cruciata sub sevo,
    Inter concordes vixisli fidus amicos, Protinus optalo fine secuta virimi.
    Duodeviginli funcius Olympiadas. Annua nunc niceslis ferimus tibi jusla querelis,
    XXV. Mmilìa Dryadia, malertera. Cum genero et natis consocer Ausonius.
    Te quoque Dryadiam uiaiciteram, i
    851 DEGII AUSONII 852

    COMMEMORATIO PROFESSORtJM BURDiGALMStUM,

    PK<EFATIO. A Reum ciebunt, Alcime.


    Minusque dignum, non et oblitum ferent
    Vos etiam, quos nulla nìibi cognàliò junx'it, Tua?,ministruni memoria;.
    Sed fama, et charae religio pàtria;,
    Opponit unum quem viris prioribus
    Et sludium in libris, et seduià cura doce.niìi, ^Etas recentis temporis.
    Commemorabo viros morte obita eelebres. Palmae forensis, et Camenarum decus ,
    Forserit, ut nosiros Manes sic assefàt Olirti, Exemplar unum in litteris :
    Exeniplo cupiel qui pius esse mèo. Quas aut Alhenis docla coluil Grascia,
    I. Tiberius Victor Minérvìus, otalór. Aut Roma per Laiium colit.
    Primus Burdigaiae coìttmen dicere, Minervi, Moresne fabor, et tenorem raglila;,
    Alier Rheloricae Quintiliane togae. Adusque vitse lerminum?
    Illuslres quondam quo praeceplore fuérunt Quod laude clarus, quod paratus litteris ,
    Conslantinopolis, Roma, dehinc pàtria, Omnem refugisii ambitum ?
    Non equidem certans cuitì majestate"dùafìiitt ; Te nemo gravior, vel fuil comis magis,
    Solo sed potior nomine, quod palria. Aut liheralis indigis ;
    Asseral usque lied Fabium CalagUrrlS alu'tffrutnt: B Danda salute, si forum res poscerct;
    Non sii Burdigaiae dum cathedra inferlor. Studio docendi, si scholam.
    Mille foro dedil haec juveiìes; bis mille senalus Yiventper omnem poslerorum memoriam,
    Adjecìi numero, purpureisque togis : Quos lu sacra; famaedabas.
    Me quoque, sed quoniam mulla est praeiexla, silebo El Julianum tu magis famae dabis,
    Teque canam de le, non ab honore meo, Quam seepira, quae tenuit brevi.
    Sive Panegyricos placeal coniendere libros, Sallustio plus conferenl libri lui,
    In Pahalhenaicis lu numeraudus eris. Quam consulalus addidit.
    Seu libeat ficlas ludorum evolvere liles, Morum luorum, decoris, el facundiae
    Ancipilem palmam Quinlilìaiiiis h'àbei. Formam dedisli filiis.
    Dicendi lorrens tibi copia : qriài tamen' atrrùm, Ignosce, nostri iaesus obseqnio styli.
    Non etiam luteanì Volvefet ilìuviem. Amoris hoc ciimen tui est, >
    Ei Deiiiosilieiiicnni, qiiod ter primum ille vòcavii, Quod digna nequiens promere, officium colo,
    In le sic viguit, cedat ni ipso libi. Injuriose sedulus.
    Anne et divini bdna haluralia doni Quiesce placidus, el cadaci corporis
    Adjiciam, memori quafii l'ueris animo? C Damnuin repende gloria.
    Aridità ut, vel lecia semel, ceu fixa (ènéfes : III. Luciolui, rhelor.
    Auribus et libris esset ut una fides ?
    Vidimus et quondam tabula; certamine longo, Rhelora Liiciolum condiscipulum, alque magislrum,
    Omnes, qui fuerant, enumerasse bolos, Collegamque dehinc, nacnia moesia refer :
    Alternis vicibus quos praecipitante rotaiu Facundum, dociumque virum, seu lege meirorutn
    Fundunl excisi per cava buxa gradua : Condita, seu prosis solverei orsa modìs.
    Narranlem fido per singula puncta recursu, Eripuit patri Lachesis quem funere .iCerbtì,
    Quae data, per longas quae revocala moras. Linquentem naios sexui uiroqùe dù'ffS.
    Nullo felle libi mens livida, tum sale multo Nequaquain merilis cujfts féspondérit baores,
    Lingua dieax, blandis, et sine lite jocis. Ohscuros quamvis ntìnc tua fama juvet.
    Mensa niiens : quam non censoria regula culpet : Mitis amice, boniis fràter, fidissime conjux,
    Nec nolit Frugi Piso vocare suam. Nate pius : genilor, poSnitet, ut fueris.
    Nonnumquam pollens nalalibus, et dape fesia : Comis convivis, numquàm inclamare clienles,
    Non.lamen angustas ut lenuaret opes. Ad famulos numqUafrìtristia verba loqui.
    - Ut placidus mores, Iranquirlos sic cole Manes,
    Quamquam haeredis egens, bis sex quiuquennia fur
    [clus, Et cape ab Ausonio munus, amico, Vale.
    Flelus es a nobis, ut pater, el juvenis. IV. Attius Patera Pater, rhelor.
    Et nunc, sive aliquid post fala estrema snpersit, jElate quamquam viceris dodos prius,
    Vivis adhuc, aevi quod periit meminens :
    Patera fandi nobilis :
    Sive nihil superasi, nec habent longa oda sensus j Tamen quod aevofloruisii proximo,
    Tu libi vixisli : nos tua fama juvat. Juvenisque te vidi senem ,
    II. Latinùs AlcimùsAleihiùs, rhelor. Honore moeitae non carebis naeniae,
    Nec me"nepotes ìrnpii sileni» Dòetor poientum Rhelorum.
    833 COMMEMORATIOPROFESSORINI BURDIGALENSIUM. 854
    Tu Bajocassis stirpe Druidarum satus, A Nec certa luae
    Si fama non fallit fidem, Dala respalriae;
    Beleni sacraium ducis e tempio genus : Non mansuris
    Et inde vobis nomina : Ornale bonis :
    Tibi Patera : sic minislros nuncupant Ostentatus,
    Apollinaris mysiici. Raptusque simul,
    Frairi, patrique nomen a Phcebo dalum : Solstitialis
    Natoque de Delphis luo. Velut herba solet,
    Docirina nulli tanta in ilio tempore, Rhetor Alethi.
    Cursusque lot fandi et rotae. Tu Burdigaiae
    Memor, diserlus, lucida facuudia, Laetus patriae
    Canore, cultu praditus, Clara cohortis
    Salibus modeslus felle nullo perlitis, Vexilla regens
    Vini, cibiqueabstemius, Pubere inaevo.
    Laetus, pudicus, pulcher; in senio quoque, ul
    Aquilaeseneclus, aut equi. B Poslque Patera,
    V. Attius Tiro Delphidius, rltetor. Major utroque :
    Tu prìmaavis
    Facunde, docte, lingua et ingenio celer, Doctor in annis,
    Jocis amoene, Delpbidi,
    Et praeceplor,
    Subtextus esto flebili threno patris,
    Laudi ut subibas seniolus. Tempore quo le
    Discere adullum
    Tu pene ab ipsis orsus incunabulis
    Non turpe forei,
    Dei poeta nobilis,
    Cuncta habuisii
    Serlum corona; praeferens Olympiae,
    Commoda fati..
    Puer celebrasti Jovem.
    Praelextate
    Mox inde cursim more lorrenlis frati,
    Jam genitori
    Epos ligasli melriCum: Conlatus eras»
    Ut nullus seque lege liber carminum
    Ille superbae
    Orationem texeret.
    MceniaRomae,
    Celebrata varie cujus èloquentia
    G Fama et merilis,
    Domi forisque claruit :
    Non sine morsu
    Seu tu cohortis Praesulem praeioriae,
    Gravis invidia?,
    Provinciarum aut judices
    Inclytus auxit.
    Coleres, luendis addictus clientiis, Floris adulti
    Famae, ei salulis sauciis.
    Volatuorum,
    Felix, quietis si maneres litteris, Et Rhetoricam
    Opus Camenarum coleus ;
    Nec odia magnis concitala litibus Fruge carentem,
    Armaret ullor impelus : Et connubium
    Nobile soceri,
    Nec inquieto lemporis tyrannici
    Sine pace palris :
    Palaiio te attolleres.
    El divilias
    Dum spem remolam semper arcessis tibi,
    Faslidiosius obvise, Ulriusque, sine
    Haeredesuo
    Tuumque mavis esse, quam faii bonum,
    Desiderasti plurima ; Deseruisii.
    D Omnia praecox
    Vagus per omnes dignilaium formulas, Fortuna tibi
    Meritusque plura, quam gerens.
    Unde insecuto criminum motu gravi, Dedit, etrapuit.
    Donaius aerumnis palris : Quam fatiloquo
    Mox inde Rhetor, nec docendi perlinax, Diete profatu
    Curam fefellisli patrum, Versus Horalii :
    Minusmalorum munere experlus Dei, NIHIL EST AB OMNI
    PARTE BEATUSI.
    Medio quod sevi raptus es.
    Errore quod non deviantis filioe, VII. Leontius grammaticus, cognomentoLascivus.
    Poenaque Iaesus conjugis.
    Qui colis laelos, hilarosque mores,
    VI. Alethio Minervìo, filio, rhelori.
    Qui dies festos, joca, vola, ludum,
    0 flos juvenum, Annuum functi memora Leontii
    Spes laela patris : Nominetlirenum.
    DECIl AUSONII 856
    Iste LASCIVUS paliens vocari, A Sii Macrinus in his,
    Nomen indignum probitate vita? Sobri us in pueris,
    Abnuit numquam : quia gratnm ad aures Et puerorum ¥
    Esset amicas. Utilis ingeniis.
    „ Litteris tantum litulum assecutus, Huic mea principio
    Quanlus exili satis est cathedra : Credila puerities.
    Posset insertus numero ut videri Nec relicebo senem
    Grammalicorum. Nomine Phcebicium :
    Tu meac semper socius juvenlae, Qui Beleni aeditiuis
    Pluribus quamvis cumulalus annis, Nil opis inde tuli!.
    Nunc quoque in nostris rccales medullis, Sed lamen, ut pla'cilum,
    Blande Leonti : Stirpe satus Draidum,
    Et juval iristi celebrare cura Gentis Aremoricae
    Flebilem canium memoris querela? : Burdigaiae calhedram
    Munus ingraium, libi debitumque Nali opera oblimi}!.
    Carmine nostro. B El tu Concordi
    Vili. Grammalicis Grmcis Burdigalensibus. Qui profugus patria,
    Mutasti sierilem
    Romulum post hos, prius, an Corimbi,
    Urbe alia calhedram ,
    An ne Sperchei, pariierque nati
    El libertina
    Alticas Musas memoreni Menesthei Sucuro progenies,
    Grammalicorum ?
    Qui rudibus pueris
    Sedulum cunclis sludium doeendi ; Prima elementa dabas,
    Fruclus exilis, tenuisque sermo :
    Pange et Anastasio
    Sed, quia nostro docuere in sevo, Flebile, Musa, melum :
    Commemorandi. Et memora tenuem
    Terlius horum mihi non magisier ; NaeniaGrammalicum.
    Casieri primis docuere in annis,
    Burdigaiae hunc genitum,
    Ne forem vocum rudis, aul loquendi : Transiulit ambiiio,
    Sed sine cultu.
    Pictonicaeque dedit.
    Obsiilit nostra? quia, credo, mentis C Pauper ubi, et lenuem
    Tardior sensus : neque disciplinis Victum habitumque coleus,
    Appulit Gracis puerìlis sevi Gloriolam exilem
    Noxius errar. .Et patria;,et cathedra;
    Vos levis cespes tegat, et sepulcri Perdidit in senio :
    Teda defendant cineres operlos : Doclrina exiguus,
    At meac vocis lilulus supremum Moribus implacidis,
    Reddat honorem.
    Proinde, ut erat meritimi,
    IX. Jucundo, grammaticoBurdigulensi, fratti Leontii. Famam habuit lenuem.
    El te, quem calhedram temere usurpasse Ioquunlur, Sed tamen hunc nostcr
    Nomen Grammatici nec meruisse putant : Commemoravi! honos.
    Voce ciebo tamen, simplex, bone, amice, sodalis ; Relligiosum etenim
    Jucunde, hoc ipso chare magis studio, Commemorare mea?
    Quod quamvis impar nomen (ani nobile amasti, Grammalicum patria?,
    Es meriios inter commemorando viros. Ne pariler lumulus
    " Nomen el ossa iegat.
    X. Grammalicis Laiinis Burdìfialensibus philologis,
    Macrino. Phmbitio, Concordio, Sucuroni, Ammonio XI.
    Anastasio grammatico Pictaviorum. Ilerculano, Sororis filio,grammatico Burdigalensi.
    Nunc ut quemque mihi Ilerculane, qui profectus gremio de nostro et schola
    Flebiìis officii Spem magis quam rem fruendam praebuisii avunculo,
    honnr Particeps schola;, et cathedra; pene snccessor mea?,
    Relligiosus Lubrica; nisilejuventse praccipitem flexusdaret,
    Suggeret, expediam.
    Qui, quamvis humili Pylhagorei non tenentem Iramitis reclam viam :
    Esto placidus, et quielis Matiibussedem fove ;
    Stirpe, loco, ac merito, Jam mihi cognata dudum inter memoralus nomina.
    Inlrolulere lamen
    Gramrriatices sludium XII. Thalasso, grammatico Latino, Burdigalensi.
    Ingeniis hominum Officium, nomenque luum, primaevc Thalassc,
    Burdigaiae rudibus. Parvulus audivi : vix eliam niemini,
    Permaueat series. Qua forma, aut mcrilo fueris, qua stirpe parenium.
    857 COMMEMORATAPROFESSORUMBURDIGALENSIUM. 858
    /Etas nil de te posterior celebrat. A Illud opus pietas, istud reverenda virorum
    Grammalicum juvenem tantum le fama ferebat, Nomina prò patria? relligione habeanl.
    Tum quoque tam tenuis, quam modo nulla manet. Bis merilum duplici celebramus honore parentem
    Sed quicumque tamen, nostro quia doctor in sevo Arborium, Arborio patre, et avo Argicio.
    Vixisii, hoc nostrum munus habeto, Vale. Stemma tibi palris iEdiiici : Tarbellica Maura?
    Matris origo fuit, ambo genus procerum.
    XIII. diario Sicalo Syracusano, grammatico
    Nobilis el dolala uxor, domus, et schola, culla?
    Burdigalensi Grmco.
    Principum amicilia? contigerunt juveni.
    EiCilari, dilecle mihi, memorabere, dignus Dum Constanlini fralres opulenta Tolosa
    Grammaticos inler qui celebrare bonos.
    Exsilii specie sepositos cohibel :
    E<set Aristarchi libi gloria, Zenodotique
    Graiorum, antiquussi sequeretur honos. Byzanti inde arcem, Thressaeque Proponlidis urbem
    Carminibus, quae prima tuis sunt condita in annis, Coiislanlinopolim fama lui pepulit.
    Concedii Cei Musa Simonidei. Illic dives opum, doctoque ibi Caesarehonorus
    Urbe salus Sicula, nostrani peregrinus adisti : Occumbis, patribus Magnesupersiilibus.
    In patriam sed le sedem, ac monumenta luorum,
    Excultam studiis quam prope reddideras.
    B Principis Augusti resiiluit pieias.
    Conjugium nactus cito et
    nobilis, locupleiis,
    Invidia fati non genilor moreris. Hinc renovat causam lacrymis.el flebile munus,
    Al nos defunctum memori celebramus honore : Animus ingrata relligione dies.
    Fovimus ut vivum munere amicitia?. XVII. Exuperius, rhetor Tolosm.
    XIV. CensorioAttico Agricio, Rhelori. Exuperi memorande mihi, facunde sine arie,
    Eloquii merito primis a?quande, fuisli Incesso gravis et verbis ingentibus, ore
    Agrici hic posilus posteriore loco : Pulcher,etadsummam, moluque habiluque venusto,
    /Evo qui quoniam genilus fundusque recenti, Copia cui fandi longe pulcberrima; quam si
    Dilalus nobis, non et omissus eras. Auditu tenus acciperes, dettata placeret :
    Quocumque in numero, tristi memorabere ihretìp. Discussam scires solidi nihil edere sensus.
    Unus honos tumuli serus, et ante daius. Palladia? primum toga te venerata Tolosa?,
    Tam generis tibi celsus apex, quam gloria fandi. Mox pepulit levitale pari. Narbo inde recepit.
    Gloria Aihenaei cognita sede loci; Illic Dalmaiio genitos, fatalia regum
    Nazario, et claro quondam delata Patera-, Nomina, lum pueros grandi mercede docendi
    Egregie mulios excoluit juvenes. Q Formasti, Rhetor, melam prope puberis aevi.
    Conjuge nunc, natisque superstitibus^ generoque, Caesareumqui mox indepli nomen, honorem
    Majorum Manes el monumenta foves. Praesidis, Hispanumquelibi tribuere tribunal.
    XV. Nepotiano, grammatico,eidem Rhelori. Decedens, placidos mores, Iranquillaque vita?
    Tempora praedivesfinisti sede Cadurca.
    Facete, comis, animo juvenili senex, Sed patria? te jura vocant, et origo parentum,
    Cui felle nullo, melle multo mens madens,
    /Evuni per omne nil amarum miscuit : Burdigala? ut rursum nomen de Rhetore reddas.
    Nostri medela, Nepotiane, pecloris, XVIII. MarcelloMarcelli filio grammatico Narbonensi.
    Tarn seriorum quam jocorum parliceps, Nec te Marcello genitura, Marcelle, silebo :
    Taciturne, Amyclasqui silendo viceris. Aspera quem genitrix urbe, domo pepulit.
    Te fabulanlem non Ulixes linquerei, Sed fortuna poiens cilo reddidit omnia, etauxit.
    Linquit canentes qui melodas virgines. Amissam primum Narbo dedit patriam.
    Probe, et pudico, parce, frugi, abstcmie, Nobilis hic hospes Clareniius indole molus,
    Facunde, nulli Rhelorum cedens slylo, Egregiam nalam conjugio attribuii.
    Et disputator ad Cleaniben Sloicon : •p.Mox schola, el auditor multus, praetextaque pubes,
    Scaurum Probumquc corde callens inlimo : Grammatici nomen, diviliasque dedil.
    Et Epirote Cinea memor ni igis. Sed iiiimquam jugem cursum fortuna secundat,
    Sodalis, el conviclor, hospesjugiter : Praeserlini pravi nacta virum ingenii.
    Parum quod hospes; mentis agiiator mea?. Verum onoranda mihi non sunl : memoranda recepì
    Consilia nullus mente lam pura dedit, Fala; sat esl dicium, cuncla peiisse simul.
    Vel altiore condiiu texit data. Non tamen el nomen, quo le non fraudo, recepitili!
    Honore gesli prasidalus iuclylus, Inter Grammaticos praelenuis meriti.
    Decies novenas funclus annorum viees,
    XIX. Sedatus, rhelor Tolosanus.
    Duos reliuquens liberos, morlem oppelis,
    Dolore multo, tam luorum, quam meo. Rellìgioest, tacitimi si te, Sedale, relinquam,
    Quamvis docendi munus indeple cs foris.
    XVI. Mmilius Magnus Arborius, rhelor Tolosm. __Comuiunispalria est lecum mihi : forte potenlis
    Inter coguatos jam flelus, avuncule, Manes, Fati Tolosam nactus es sedem schola?.
    Inler lUieloriccs nunc memorandus eris. Illic conjugium, naliquc, opulcusque tcnectus,
    859 DEGH AUSONII 860
    Et fama, magno qualis est par Rhelori. A Exesas tineis, opicasque evolvere charlas,
    Quamvis exlerna tamen a regione reduci! Major quam promplis cura tibi in studiis.
    Te palria, el civem morie obita repeiit. Quod jus Ponlifieum, qua?feedera, stemma quod olim
    Cumque vaganlem operam divisa? impenderis urbi, Ante Numam fuerat sacri ficis Curibus :
    Arbilrium de te sumit origo suum. Quod Castor cunclis de regibus ambiguis, quod
    Est tua nunc suboles, moremque secuta parenti», Conjugis e libris ediderat Rhodope :
    Narbonem, ac Romani nobilitat studiis. Quod jus Pónfificum, velerum qua? scita Quirilum,
    Qua? consulta 'patrum ; quid Draco, quidve Solon
    Fama velit nolil, Burdigalam referet. Sanxerii; et Locris dederii qua?jura Zaleucus ;
    XX. Slaphylius, rhelor, cìvis Auscius. Sub Jove qua? Minos, quid Tbemis ante Jovem ;
    Nota tibi potius, quam TuIIius et Maro nostri,
    Hactenus observala mihi lex cómmemorandi Et quidquid Lalia conditur historia.
    Cives, sive domi, seu docuere foris. Forsistos etiam tibi lectio longa dedisset :
    Exlernum sed fas conjungere civibus unum
    Supremum Lachesis ni celerasset iler.
    Te, Stapbyli, genitum stirpe NoVempopùlis. Exili nostra? fucatus honore cathedra,
    Tu mihi quod genilor, quod avunculus : unus utrum- B Libalo tennis nomine Grammatici.
    Alter ut Ausonius, alter ut Arborius. [que.
    ad Longinquis posthac Romaedefuncius in oris :
    Grammatice Scaurum, atque Probum, pròmptis- Ad quas de Siculo littore transieras,
    fsime Rhetor, Sed modo nobilium memoratus in agmine, gaude :
    Hisioriam callens Livii et Herodoti. Pervenit ad Manes si pia cura tuos.
    :
    Omnis doctrina? ralio tibi cognila quanlam
    Condit sexcenlis Varrò voluminibus. XXHI.D«namio,jB!'rdi3a/e**si,<jfuim Hispania docuit,
    et obiit.
    Aurea mens, vox suada tibi, tum sermo quietus. Sed neque te moesta, Dynami, fraudabo querela.
    Neccunctalor eras, nec properanie sono. mese.
    Municipem patria; causidicumque
    Pulchra senecla, niiens habitus, procul ira, dolusque,
    Crimine adulterii quem saucia fama fugavit;
    At placida; viia? congrua mela fuit.
    Parvula quem lalebris fovil llerda suis.
    XXI. Crispus et Urbicus, grammat. Latini et Grmci, Quem locupletava conjux Hispana laienlem;
    Tu quoque in aevum,Crispe, futtirum Namque ibi mutalo nomine, Rhetor eras.
    Messiivenies commemoratus Rhetor Flavinii cognomine dissimulatus,
    Munere direni. Ne possel proiugum prodere culpa suum.
    Qui primae'vos,fandir|ue rudes, G Reddiderat quamvis palria? te sera voluptas,
    Elementorum prima docebas Mox residem rursum traxiillerda domus.
    Sigila novorum. Qualiscumque tua? fuerit fuga, famaque vila?,
    Credilus olim fervere mero, Jungeris antiqua tu mihi amicitia.
    Ul Virgilii Flacciqae locis Officiurnquemeum, sensus si manibus ullus,
    ^Emula ferres. ;* Accipe jam verus morte obita Dynami.
    Et libi, Latiis poslhabite òrsis Divcrsis quamvis jaceas defunctus in oris :
    Commemorat moeslis(e cura 1
    Urbice, Graiis Celebris, Carmen pia elegis.
    SiC È),£),i<7«. XXIV.Acilio Glabrioni,grammaticoJun. Rurdig.
    Nam tu Crispo conjuncte luo Doclrinae, vilaequepari brevitale caducum,
    Prosa solebas, et versu loqui Glabro, te meestis commemorabo elegis.
    Impele eodem ; Stemmate nobilium deductum nomen avorum,
    Priscos ut el Heroes olim Glabrio Aquilini Dardana progenies.
    Carmine Homeri commemoratos Tu quondam puero compar mihi discipulo : mox
    Fando referres : Me dehinc facto Rhelore, Grammaiicus.
    U
    Dulcemin paucis ut Plislheniden, Inque foro tutela rais, et cultor in agris,
    El lorrentis ceu Dulichii Digne, diu partis qui fruerere bonis.
    Ninguida dieta, Cominode,lacte, benigne, abstemie, lam bone dandis
    Et mellita? nectare vocis Semper consiliis, quam lacilurne dalis.
    Dulcia fatu verba canentem Tamdecus omne tuis, quam mox dolor, omnia acerbo
    Neslora regem. Funere prareplus, Glabrio, destiluis :
    Ambo loqui facìles, ambo omnia carmina dodi, Uxore et nalis, genitore el matre relictis,
    Callenles mylhwii plasmata, el hisioriam. E lieri ! quam mullis perdite nominibus!
    Liberi et ambo genus : sed quos meruisse deceret Fletè diu nobis, numquam satis, accipe acerbum
    Nancisci, ut cluerent patribus ingenuis. Glabrio in aelernum commemorate, VALE.
    XXII. Viclorio,Subdodori, sive Proscholo. Coronis.
    Viclori studiose, memor, celer, ignoralis Quos legis a prima deductos menide libri,
    Assidue in libris, nec nisi operta legens ; Doclores patria? scito fuisse mea?.
    861 EPITAPHIA HEROUM. 862
    Grammatici in studio, vel Rhetoris, aut in utroque, A Historia si quos, vel poelicus stilus,
    Quos memorasse mihi, morte obita, satis est. Forumve fecit nobiles :
    Viventum illecebra est laudatio ; nomina tantum Medica?vel anis, dogma vel Plalonicum
    Voce ciere, suis suffìciet lurnulis, Dedit perenni gloria? :
    Ergo qui nostra legis Oliairistia diaria?, Et si qua cunelis cura vivenlum placet :
    Eloquium lu ne quaere, sed oflìcium, Juvatque honor superStitum :
    Quo claris doclisque viris pia cura parentat: Accipite mceslum carminis Cullum mei,
    Dum decora egregia?comnieminit patria?. Texlum querela flebili,
    Sedem sepulcris servel immotiis cinis.
    POETA. <
    Memoria vivat nominum :
    Valete, manes inclylorum Rhelorum : Dum remeat illud, judicis dono Dei,
    Valete, doctores probi. Commune cum dis saeeulura.

    EPITAPHIA HEROUM.
    EPITAPHIA HEROUM QUI BELLO TROICO B Vili. Nestori.
    INTERFUERUNT. Hoc tegor in tumulo quarti jam prodigus a?vi
    I. Agamemnoni. Neslor, Consilio clarus, et eloquio,
    Rex regum, Alrides, fraterna? conjugis ultor, Objecit sese cujus prò morte peremptus
    Oppetii manibus conjugis ipse mese. Filius, et nati vulnera vivo pater.
    Eheu ! cur falis disponere sic placet a?vuni,
    Quid prodest Helenes raptum punisse dolentèm,
    Vindicem adulterii cum Clytemneslra necet? Tam longum ut nobis : tam breve ut Antilocho?
    IX. Pyrrho.
    II. Menelao.
    Orbe legor medio, major virlute palerna,
    Felix o Menelae, deum cui debita sedes ,
    Quod puer, et regis Pyrrhus Opima tuli.
    Decreiumque piis Manibus Elysium. Impius ante aras qùem fraude peremit Orcstes.
    Tyndareo dilecle gener, dilecte Tonanti : Quid mirum? ca?sa jam genitrice furens.
    Conjugii vindex, ultor adulterii : X. Euryalo.
    ./Eterno pollens a?vo, aeternaque juvenla,
    Nec me non dignum titillo Pleuronia credit :
    Nec Idi passus tempora, nec senii.
    Cui communis erat cum Diomede domus,
    111. Àjaci. C Euryalo, et Slbenelo. Nam terlius hoc ego ragnum
    Ajacis tumulo pariler tegor obruta Virtus, Possedi : de quo nunc salis esl tumulus.
    Illacrymans buslis funeris ipsa mei : XI. Cuneo.
    Incomplas lacerala co'mas, quòdpravus Atrides" Gunea pontus habet, tumulus sine Corpore nomen.
    Cedere me slrùclis compulii insidiis. Fama homines inter ; ccelum animus repetit.
    Jam dabo purpureum claro de sanguine florem, Cuncta elemenla duci tanto commune sepulcrum.
    Testantern gemitìi crimina judicii. Qua?? ccelum, et lellus, et mare, el ora virum.
    IV. Achilli. XII. Proiesilao.
    Non una jEacidem lellus habet, ossa legunlur Fatale aseriptum nomen mihi Proiesilao.
    Liltore Sigeo, crinem Larissa cremavit. Nam primus Danaum bello obli Phrygitf,
    Pars tumuli Audaci ingressus Sigeia litlora saltu,
    Orbe sed in toto. .... Homer. . . » Captus pellacis Laertiada? insidiis.-
    V. Ulixi. Qui ne Trojana? premeret pede litlora terra?,
    Condilur hoc tumulo Laerla naius Ulixes. Ipse super proprium desiliit clypeum.
    Quid queror? hoc letum jam lum mea faia canebant,
    PerlegeOdyssean, omnia nosse volens. v Tale mihi nomen cum pater imposuit.
    VI. Diomedi.
    XIII. Deiphobo.
    Condilur hic genitore bono melior Diomedes: Prodilus ad poenam , scelerala? fraude Lacaense,
    Crimen ob uxoris pulsus doialibus agris. Et deformalo corpore Deiphobus,
    Argyripam, clarosque viris qui condidit Arpos : Non habeo lumulum, nisi quem mihi voce vocanlis
    Clarior urbe nova, patria? quam sede vetusta. El pius ^Eneas, ei Maro composuit.
    VII. Anlilocho. XIV. Heetori.
    Consiliis, belloque bonus, qua? copula rara est, Hectoris hic tumulus : cum quo sua Troja sepulla est.
    Charus et Atridis, charus el JSacidis : Condunlur pariter qui periere simul
    Praemia virtutis simul et pietatisadeptus, XV. Astyanacli.
    Servalo Anlilochus Nestore patre, obii. Flos Asia?, tanta unus de gente superstes,
    Non hic ordo fuit : sed juslius ille superstes, Parvulus, Argivis sed jam de patre timendus,
    Troja capi sine quo perfida non poterat. Hic jaceo Astyanax, Sca?isdejeclus ab aliis.
    865 DEC1I AUSONII 864
    Proli dolor! Iliaci Neptunia mcenia muri A Qua?Priami conjunx, Hectora qua? genui,
    Viderant aliquid crudelius Hectore tracto. Hic Hecuba injectis perii superobrnia saxis.
    XVI. Sarpedoni. Sed rahie lingua? me lamen ulta prius.
    Fidile ne regnis, et prole, et stirpe parentum :
    Sarpedon Lycius, genitus Jove, numine palris
    ccelum sed hoc Quicumque hoc nostrum <•%« Y.WÒS legilis.
    Sperabam ; tegor tumulo,
    XXVI. Polyxenm.
    Sanguineis flelus lacrymis. Proli ferrea fala !
    El paiilur ludum, qui prohibere poiest? Troas Achilleo conjuncia Polyxena buslo
    XVII. Nasti et Amphimacho. Malueram nullo cespite functa legi.
    Non bene discordes tumulos miscelis, Achivi :
    Nasles, Amphimachusque, Nomionis inclyla proles, Hoc violare magis, quam sepelire fuit.
    Duclorcs quondam, pulvis et umbra sumus.
    ALIQUOT ALIORUM EPITAPHIA.
    XVIII. Troi7o. XXVII. Niobm, in Sipylo montejuxta fontetnsepultm.
    Hectore prostralo, nec dis, nec viribus sequis
    Tiieharum regina fui, Sipyleia cauies
    Congressus sa?voTroilus iEacidae, Qua? modo sum: laesi numina Laloidum.
    Raplatus bigis fratris conjungor honori :
    B Bis septem naiis geniti ix laeta alque superba,
    Cujus ob excmplum nec mihi poena gravis. Tot duxi mater funera, quot genui.
    XIX. Polydoro. Nec satis hoc divis'. Duro circumdala saxo
    Cede procul, myrlumque istam fuge nescius, hospes, Amisi humani corporis effigiem.
    Telorum seges esl sanguine adulta meo. Sed dolor, obsiructis quamquam vilalibus, baerei :
    Contìxus jaculis, et ab ipsa caede sepulius, Perpetuasque rigat fonte pio lacrymas.
    Condor in hoc lumulo bis Polydorus ego. Proli facinus! lanlaene animis coeleslibus ira??
    Scit pius jEncas, el tu, rex impie, quod me Durai adhuc lucius, matris imago perii.
    Thracia pcena premit, Troia cura tegit. XXVIII. Eidetn.
    XX. Euphemo. Vivebam. Sum facla silex, qua? deinde polita
    Euphemum Ciconum duciorem Troia lellus Praxilelis manibus, vivo ilerum Niobe.
    Condidil bastali Marlis ad effigiem. Reddidit arlificis manus omnia, sed sine sensu.
    Nec salis est titillimi saxo incidisse sepulcri : Hunc ego, cum laesi numina, non habui.
    Insuper et froniem mole onerant statua;. XXIX. Etileni.
    Ocyus isla ruunt, qua? sic cumulala locantiir. C Habet sepulcrum non id intus morluum.
    Major ubi est cultus, magna ruina subesl. Habel nec ipse mortuus bustum super.
    XXI. Hippothoo, et Pylmo, in horto sepullis. Sibi sed est ipse hic sepulcrum, et mortuus.
    Hippolhoum , Pyleuinque tenet gremio infima lellus. XXX. Didoni. .
    Caulibus et malvis terga superna virent. lufelix Dido, nulli bene nupta marito :
    Nec vexal cineres horli cultura quietos : Hoc pereunle fugis, hoc fugienle peris.
    Dum parcenle manu molle olus excolilur.
    XXXI. Diogeni Cynico, in cujus sepulcro, prò tilulo,
    XXII. Ennomo, el Chromio. canis signum est.
    Ennomus hic, Chromiusque jaceni, .queis Mysia re- Die, canis, hic cujus tumulus?Canis, Al canis hic quis?
    gnum, Diogenes. Obiil? Non obiit, sed abiit.
    Queis pater Alcinus, Oceanusque atavus. Diogcnes, cui pera penus, cui dulia sedes,
    Nobiliias quid tanta juvat? quo clarius islis Ad manes abiil ? Cerherus ire velai.
    Esl genus, hoc mortis conditio gravior. Quonam igitur ? Clari flagrat qua stella Leonis,
    XXIII. Priamo. Addilus est justa? nunc canis Erigona?.
    Hic Priami non est tumulus, nec condor in ista XXXII. In tumulum sedecennismatroiim.
    Sede : caput Danai diripuere meum. Omnia quae longo vilae cupiunlur in sevo,
    Ast ego cum lacerum sine nomine funus haberem, Aule quater plenum consumpsit Anicia lustrimi.
    Confugi ad cineres Hecioreos genilor. Infans lactavii, pubes el virgo adolevit.
    l'Ile el natos, Trojamque, Asiamque sepullam
    Nupsii, concepii, peperil. Jam mater obivil.
    Inveui, el nostrum quidquid ubique jacel. Quis morlem accuset ? quis non accuset in islo
    XXIV. Item Priamo. ^Elatis? merilis anus est, aeiate puella.
    Qui tumulum Priami quaeril, legai Hecloris aule., XXXIII. Glaucim,immatura morie prmvenlo.
    Ille meus, nato quem prius ipse dedi.
    esl commune Laela bis odono tibi jam sub consule pubes
    Hecloris, et palris simul sepulcrutn,
    Aniborum quoniam juncla ruina fuit. Cihgebal teneras, Glaucia adulte, geuas.
    Et jam desieras puer, amie puella, videri :
    XXV. Hecubm. Cum properata dies abslulit omne decus.
    Qua?regina fui, qua? claro nata Dymante, Sed neque funclorum soeius miscebere vulgo ;
    865 TETRASTICHAIN IMPERATORES. 866
    Nec metues Slygios flebilis umbra lacus. A XXXVI. In tumulohominis felicìs.
    Verum aul Persephona?Cinyreius ibis Adonis : Sparge mero cineres, bene olenti et unguine nardi,
    Aul Jovis Elysii lu catamitus eris. Hospes, et adde rosis balsama puniccis.
    XXXIV.Callicralem. Pcrpeluum mihi ver agii illacryinabilis urna.
    Et commutavisaecula, non obii.
    Viginli atque novem genitrici Callicralese Nulla mihi veieris perierunt gaudia vilae :
    Nullius scxus mors mihi visa fuit.
    Seu meminìsse pules omnia, sive nihil.
    Sed cenlum et quinque explevi bene messibus annos,
    Iniremulam baculo non subeunte manum. XXXVII. Sepulcrum Cari vacuum.
    XXXV. Equo Admìrabili, jussu Augusti. Me sibi, et uxori, el nalis commune sepulcrum
    Consliluit seras Carus ad exsequias.
    Phosphore, clamosi spaliosa per aequora Circi
    Jamque diu monumenta vacanl, sitque isla querela
    Septcnas solitus vicior obire vias :
    Longior : et veniat ordine quisque suo,
    Improperanter agens primos a carcere cursus, Nascendi qui lege datus : placidumque per aevuin
    Forlis praegressis ul poiereris equis.
    Condalur, nalu qui prior, ille prior.
    Promptum et veloccs erat anticipare quadrigas : "
    Victores eliam vincere, laus polior. XXXVIII. Ex sepulcro Lalinm vim.
    Hunc liiulum vani solatia suine sepulcri, Non nomen, non quo genilus, non unde, quid ogi.
    Et graderò Eiysios praepesad alipcdes. Mutus in aolernum sum, cinis, ossa, nihil.
    Pegasus bine dexler corrai libi ; la;vus Arion Non sum, nec fuera m : geniius lamen e nihilo sum ,
    Funis eat ; quartum det tibi Caslor equum. Mille, nec exprobres singola, lalis eris.

    DE DUODECIM CMSARIBUS
    Per Suclonium Tranquillum scriptis.
    AusoniusHesperio filio. S. D. Tenia finii hiems grassanlia tempora CAH.
    C/ESAREOS proeeres, in quorum regna secundis CLAUDIUShebdomadem duplicem traini : el NERO
    Consulibus dudum Romana potentia cessit, [dirus
    Accipe bis senos, sua quemque monoslieha signant, Tantumdem : summa?consul sed defuil unus.
    Quorum per plenam seriem Suetonius olim GALBAsenex, OTIIO lascive, et famose VITELLI ,
    C Tertia vos Lalio regnanles nesciit aeslas ,
    Nomina, res gesias, vilamque obitumque peregit.
    Inlerilus dignos vita properante probrosa.
    Monosliehade ordine XII imperatorum.
    Implet falalem decadem sibi VESPASIANUS.
    Primus regalem palefecil JULIUS aulam Ter, dominante TITO, cingi! nova laurea Janum :
    Cacsar, et AUGUSTOnomen iranscripsit, et arcem. Quindeeies, saevis potilur dum FRATER habenis.
    Privignus post lume regnai NERO CLAUDIUS,a quo
    &ESAR, cognomen Caliga?cui castra dederunl. De mortibuseorum.
    CLAUDIUShincpolitur regno, postquem NEROsaevus
    JULIUS intcriit C^ESARgrassanie scnaiii.
    Ullimus ^Eneadum. Post hunc tres, nec tribus annis; Addidit
    AUGUSTUMdivis matura sencclus.
    GALBA senex, fruslra socio confisus inerii :
    Sera senex Capreis exsul NERO fala peregi).
    MollisOTIIO , infami per luxum degener aevo:
    Nec regno dignus, nec morte VITELLIUSut vir. Expeiiit pcenas de C/ESARE Chacrea mollis.
    CLAUDIUSambiguo conclusit fala vencno.
    His decimus, faloque accilus VESPASIANUS.
    MatricidaNERO proprii vim perlulil ensis.
    El TITUS imperii felix brevitate, seculus
    GALBAsenex periil saevoprosiralus OTHONE.
    Fraler, quem CALVUM dixit sua Roma NERONEM.
    Mox Olho famosus, clara sed morte poiilus.
    Tempusimperii XII Cmsarum. Prodiga succedunt pcrimcndi sceplra VITELLI.
    JULIUS, ut perhibent, divus trieteride regnai. Laudalum imperium, mors lenis VESPASIANO.
    AUGUSTUSpost lustradecemsex prorogataiinos, At TITUS, orbis amor, rapilur florenlibus annis.
    Et ter seplcnis geminos NERO CLAUDIUSaddit. Sera gravem perimunt, sed jusiapiacula, FRATREM.

    TETRASTICHA.
    A Julio Cmsareusque ad tempora sua. Consulibus, Cassar Julius oblinuit.
    Nunc et prardictos, et regni sorte sequenles Sed breve jus regni, sola trieteride gestum,
    Perculit armata? faclio saevatoga?.
    Expediam, series quos tenet imperii.
    Incipiam ab Divo, percurramque ordine cunclos, II. OctavianusAugustus.
    Novi Romana?quos memor hisioriae. Ultor, successorque dehinc Oclavius, idem
    1. Julius Cmsar. Ca?sar : at Augusti nomine nobilior jv
    Imperium, binis fueral solemne quod olim Longaeva, el numquam dubiis violala poteslas, ,
    867 DECIl AUSONII 868
    In lerris posilum credidit esse deum. A Quam legissejuvet, quam genuisse velit.
    HI. TiberhisNero. XIV. Trajanus.
    Pranomen Tiberi nactus Nero prima juvenla? Aggredilur regimen viridi Trajanus in aevo,
    Tempora laudato gessil in imperio. Belli laude prior, «celerà palris babeus.
    Frustra dehinc solo Caprearum clausus in antro, Hic quoque prole carens, social sibi sorte legendi,
    Quae prodil viliis, credit operla locis. Quem faleare bonum» diffileare parem.
    IV. Cmsar Caligula. XV. Mlim Hadrianus.
    Posi hunc castrensis caliga? cognomine Caesar .lElius bine subiit mediis praesignis in actis :
    Successit sa?vosaevior ingenio : Principia el finem fama notai gravior.
    Caedibus,inceslisque dehinc maculosus, el omni Orbus ci hic : sociaique virum documenta dalurum ,
    Crimine polluuini qui superavit avum. Adsciti quantum praemineant genitis.
    V. Claudius Cmsar. XV.I.Anloninus Pius,
    Claudius irrisa? privato in tempore vitae, Ànloninns abbine regimen capit : ille yocalu
    In regno specimen prodidit ingenii. Consuliisque PIUS, nomen habens meriti.
    Libertina lamen, nuplarum et crimina passus, Filius buie fato nullus : sed lege suorum
    Non faciendo nocens, sed paliendo fuil. A palria sumpsit, qui regeret pairiam.
    VI. Nero. XVII. Marcus Anloninus.
    . MneaAam generis qui sexius et ullimus haeres, Posi Marco tutela datur ; qui scita Platonis
    Polluit, et clausil Julia sacra Nero. Flexil ad imperium , palre PIO melior.
    Nomina quoi pietas, lol habet quoque crimina v'Ha?. Successore suo moriens, sed principe pravo,
    Disce ex Tranquillo : me memiuisse pigei. Hoc solo patria?, quod genuit, nocuit.
    VII. Sergius Galba. XV1H. Coinmodus.
    Commodus insequilur, puguis maculosus arena?,
    Spem frustrate, senex, privatus sceplra mercri
    Threcidico princeps bella movens gladio.
    Visus ; at imperio proditus inferipr :
    Eliso tandem persolvens gutlure pcenas;
    Fama libi melior juveni : sed jusiior ordo esl,
    Criminihus fassus matris adullerium.
    Compiacesse dehinc, displicuisse prius.
    VIII. Marcus Olito. XIX. Heivius Perlinax.
    Helvi, judicio et consulto lede senatus,
    ;EmuIa polluto geslurus sceptra Neroni, ^ decretis prodite, non studiis.
    Otho exilio. Princeps
    Obruitnr celeri raptus
    : morte decora Quod doluit malefida cohors ; errore probalo,
    Fine tamen laudandus erit qui Curia quod castris cesserai imperio.
    Hoc solum fecit nobile, quod periit.
    XX. Didius Julianus.
    IX. Aulus VilcUius. Dii bene, quod spoliis Didius non gaudel opimis :
    Vita? sorsfeeda libi, nec digna, Vitelli, Et cito perjuro pramia adempia seni.
    Qui fieres Caesar. Sic sibi fata placenl. Tuque, Severe pater, titulum ne horresce novaniis.
    Umbra lamen brevis imperii : quia premia regni Non rapii imperium vis tua , sed recipit.
    Saepeindignus adit, non nisi dignus habet. XXI. Severus Perlinax.
    X. Divus Vespasiani^. Impiger egelido movet arma Severus ab Hislro,
    Quaerendiattentus, moderalo commodus psn, Ul parricida? regna adimat Didio.
    Auget nec reprimii Vespasianus opes. Punica origo illi : sed qui virlute probaret
    Olim quidubiam privato in tempore famam, Non obslare locum, cum vaici ingeiiium.
    Rarum aliis, princeps iranslulit in melius. XXII. Bassianus Anloninus Caracolla.
    XI. Titus Vespasianus. D Dissimilis virlute patri, et multo magis iìli,
    Felix imperio, felix brevilaie regendi, Cujus adoplivo nomine te perhibes.
    Exspers civilis sanguinis, orbis amor; Frairis morie nocens, puiiilus fine craenlo,
    Unum dixisti moriens le crimen habere, Indsu populi lu, Caracalla, raagis.
    Sed nulli de le, nos libi credidimus. XXIII. Opilius Macrinus.
    XII. Domilianus. Principis Ibie cuslos, sumplum prò Cassare ferrum
    Hactenus edideras dominos gens Flavia justos. Venit in auclorem caedeMacrinus iners.
    Cur duo qua; dederant, lerlius eripuit ? Moxcum prole ruit. Gravibus pulsare querelis
    Vix tanti est habuisse illos, quia dona honorum Cesset perfidiam. Qua?patilur, meruit.
    Sunt brevia. jEternum, qua?nocuere, dolenl. XXIV. Anloninus Heliogabalus.
    XIII. Nerva Tetrarcha. Tunc eliam Augusta?sedis penelralia foedas]
    Proximus exstincto moderator sceptra tyranno Antoninorum nomina falsa gerens ?
    Nerva senex, princeps nomine, mente parens.
    Nulla viro suboles. Imitatur adoptio prolem , (Reliqua desideranlur.)
    869 ORDO NOBILIUMURBIUM. 870

    ORDO NOBILIUM URBIUM.


    I. Roma. A Nescivit servare modum. Nunc subdila Roma?,
    Prima urbes inler, divum domus, aurea Roma, /Emula tunc. Fidei memor, amie infida, senatum
    11. Conslanlinopolis,el Carlhago. Sperneret, an coleret, dubilans, sperare curules
    Campanis ausa auspiciis, imoque suorum
    Constanlinopoli assurgit Carlhago priori, Consule: ul imperium divisi allotterei orbis.
    Non loto cessura gradu : quia lertia dici
    Quin eliam rerum dominam, Laliique parenlem
    Fastidii, non ausa locum sperare secundum, Appeiiit bello, ducibus non freta logatis,
    Qui fuitamharum. Velus liane opulentia praefert, Annibalis jurala arniis : deceplaque in hostis
    liane fortuna recens. Fuit haec, subii ista, iiovisque Servitium
    demens^specie transivil herili.
    Excellens merilis, veterani prsestringit honorem : Mox ni in oceasnm vitiis coiiirnunihus adi
    El Conslanlino concedere cogil Elissam. Cprruerunt, Poenj loxu, Campania fasta,
    Accusai Carlhago deos jam piena pudori?, (Heu numquam siabilem sortila superbia sedem '•)
    Nunc quoque si cedat, Romam vix passa priorem. Illa potens, opibusque valens, Roma altera quondam,
    Componat vestros fortuna antiqua tumores. Comere qua? paribjis poluij fasligia conis,
    Ile pares, tandem memores, quod numine divum Oclavum rejecla locum vix pone tuetur.
    Angustas mutaslis opes et nomina : lu cum B VII. Aquileia.
    tu
    Byzanlina Lygos, Punica Byrsa fuisti.
    Non erat iste locus : merito tamen aucla recenti,
    III. Antiochia, el Alexandria.
    Nona inler claras Aquileia eieheris urbes,
    Tertia Phoebea?lauri domus Antiochia, Itala ad Illyricos objecia colonia montes,
    Vellet Alexandri si quarta Colonia poni. Mcenibuset portu celeberrima : sed magis illud
    Amharum locus unus : et has furor aoibitionis Eminet, exiremo quod le sub tempore Iegii,
    In certamen agit. Vitiorum turbida vulgo Solverei exacto*eui sera piacula lustro
    Ulraque, et amenlis populi male sana tumulili. Maximus, armigeri quondam sub nomine lixae.
    HaecNilo munita quod est, penilusque reposjis Felix, qua? tanti spectatrix laela triumphi
    Insinuala locis, fecunda et luta , superbii. Punisti Ausonio Rutupinum marie iatronem.
    Illa quod infidis opponitur a?mula Persis.
    Vili. Arelas.
    Et vos, ite pares : Maceiumque ailollite nomen.
    Magnus Alexander le coudidit ; jlla Seleucum Patide, duplex Arelate, tuos blanda hospita porlus,
    Nuncupat, ingenuum cujus fuil anchora signum , Gallura Roma Aralas : quam Naibo Martius, et quam
    (Qualis inusta solet) generis nota feria. Per omnem Accolit Alpinis opulenta Vienna colonis.
    Nam subolis seriem nativa cucurrit imago. C Praecipitis Rhodani sic intercisa fluenlis,
    Ut mediani facias navali pome plateam.
    IV. Treveri.
    Per quem Romani commercia suscipis orbis,
    Armipoiens dudum celebrari Gallia geslit : Nec cohibes : populosque alios, et meeniadilas :
    Trevericacque urbis solium , qua?proxima Rheno, Gallia queis fruitur, gremioque Aquilania lato.
    Pacis ut in dia? gremio secura quiescit :
    IX. Emerita.
    Imperii vires quod alii, quod vestii et armat.
    Laia per exienlum procurrunt meenìacollem. Clara mihi post has memorabere nomen Iberum
    Largus tranquillo pralabiiur amne Mosella , Emerita, aequoreus quam pralerlabitur amnis,
    Longinqua omnigena? vectans commercia terra?. SubmiHit cui loia suos Hispania fasces.
    Corduba non , non arce polens Uhi Tamco ceriant,
    V. Mediolanum.
    Quaeque sinu pelagi jactal se Bracara dives.
    Et Mediolanimira omnia : copia rerum ; <
    X. Athettm.
    Innumera? culla?quedomus, facunda yirorum
    Nunc et lerrigenis palrihus memoremus Alhenas,
    Ingenia el mores laeli; lum duplice muro
    Pallados et Consi quondam ceriaminis arcem.
    Amplificata loci species, populique vojuptas
    I) Pacifera? primum cui conligil arbor olivoe.
    Circus, et inclusi moles cuueala tbeatri :
    Tempia, Palatinaeque arces, opulensque Munela, Attica facundae cujus mera gloria linguae.
    El regio Herculei Celebris sub honore lavacri, Unde per Ionia?populos, et nomen Achamm,
    Cunclaque marmoreis ornata perisiyla signis, Versa Graia manus, centum se effudit in urbes.
    Moeniaqnein valli formam circumdata labro, XI. Colina, el Syracusm.
    Omnia qua?magnis operum velut -smula forniis
    Quis Catinam sileal? quis quadrupliees Syracusas
    Excellunt : nec juncla premit vicinia Roma?.
    Hanc ambustorum fralrum pielate celebrerò,
    VI. Capua. Ulani complexam miracula foniis et amnis.
    Nec Capuani pelago, cultuque, penuquepotenlem, Quam maris lonii subter vada salsa meanles
    Deliciis, opibus, famaque priore silebo, Consocianl dulces piacila sibi sede liquores,
    Fortuna variante vices : qua? frela secundis, Incorruptiirum miscentes oscula aquarum.
    871 DEC11AUSONII 872
    XII. Tolosa. A Non inter prinias memorem. Quasi eonscins urbis
    Non umquam allricem nostri reticebo Tolosam , Exigua?immeriias dnbilcm conlingere laudes.
    Coclilibusmuris quam circuit ambilus ingeiis, Non pudor bine nobis. Necenim mihi barbara Rlicni
    Perque lalus pulchro pralabilur arane Garumna : Ora , nec Arcloo domus esl glacialis in Ilaemo.
    Innumeris cultam populis, confinia propier Burdigala est natale solum : clementi.! coeli
    Ninguida Pyrenes, et pinea Cebennarum , Mitisubi, et rigua? larga indulgenza terra?;
    Inter Aquilanas gentes el nomen Iherum. Ver longum,brumaque breves, juga frondea subsunj
    Qua?modo quadruplices ex se cum efiuderil urbes, Ferveul acquoreos imitala fluenia meaius.
    Non ulla exhausla? sentii dispendia plebis : Quadrua murorum species, sic turribus aliis
    Quos geBuit cunclos gremio complexa colonos. Ardua, utaerias inlrent fasligia nubes.
    Distindas interne vias mirere, domorum
    XIII. Narbo.
    Disposiium, etlatas nomen servare plateas :
    Nec tu, Marlie Narbo, silebere : nomine cujus Tum raspondenles dirada in compila portas,
    Fusa per immcnsiim quondam provincia regnimi, Per mediumqiie urbis fontani fluminis alveum.
    Obtinuit multos dominandi jure colonos. Quem pater Oceanus refluo cum impleverit aeslu,
    Insinuant qua se Sequanis Allobroges oris ; B Allabi totum speclabis classihus aequor.
    Excluduntque Italos Alpina cacumina (ines : Quid memorem Pario conlectum marmore fontem
    Qua Pyrenaicis nivibus dirimunlur Iberi : Euripi fervere frelo ; quanta umbra profundi !
    Qua rapilur pracceps Rhodanus genitore Lemanno, Quanlus in amne iunior ! quanto ruit agminepraceps
    Inleriusque premunì Aquitanica rura Cebenna?, Margine Conlenti bissona per ostia cursus,
    Usque in Teclosagos paganica nomina Voleas, Innumeros populi non umquam exhaustus ad usus !
    Totum Narbo fuit. Tu Gallia prima togati Hunc cuperes, rex Mede, tuis «mungere caslris,
    Nominis altollis Laiio proconsule fasces. Flumina consumpto cum defecere meaiu :
    Quis memorai porlusque luos, monlesquelacusque? Hujus fontis aquas peregrinas ferra per urbes,
    Quis populos vario discrimine vestis, et oris ? Unum per cunctas solilus portare Choaspem.
    Quodque tibi quondam Pario de marmore templùm Salve, fons ignote orlu, sacer, alme, perennis,
    Tania? molis erat, quantam non spernerel olim Vitree, glauce, profunde, sonora, illimis, opace.
    Tarquinius, Catulusque ilerum, poslremus et ille, Salve, urbis genius, medico potabilis hausiu,
    Aurea qui statuii Capitoli culmina Caesar? DIVONACellarum lingua , fons addile divis.
    Te rnaris Eoi merces, et Iberica ditant Non Aponuspotu , vitrea non luce Nemausus
    diquora : te classes Libyci, Siculique profundi : G Purior ; aequoreo non plenior amne Timavus.
    Et quidquid vario per flumina, per freta cursu Hic labor exlremus celebres collegeril urbes.
    Advehilur, loto tibi navigai orbe -/.aTtbO.oùj. Utque caput numeri Roma inelyla, sic capile is-lo
    XIV. Rurdigala. Burdigala ancipiti confirmet vertice sedem.
    Impia jamdudum condemno silenlia , quod te, Haecpatria est : palrias sed Roma supervenil omnes
    0 palria, insignem Baccho, fluviisque, virisque, DiligoBurdigalam : Romani colo. Civisin hacsum,
    Moribus, ingeniisque liominum, procerumque senalu, Consul inambabus. Cuna? hic, ibi sellacurulis.

    LUDUS SEPTEM SAPIENTUM.


    Ausonius consul Latino Drepanio Pacato proconsuli.
    Ignoscenda ìslhacc, an cognoscenda reans; Prologus.
    Allento, Drepani, perlege judicio. Septem sapientcs, nomen quibus islud dedit
    ^Equanimus liarn te judice : sive legenda, Superior aelas, nec secula sustulit,
    Sive legenda putes carmina, qua? dedinius. I) Hodie in orchestrai palliali prodeunt.
    Nam primum est meruisse tuum, Pacate, favorem : Quid erubescis tu, togate Romule,
    Proxima defensi cura pudoris erit. Scenam quod inlroibunt lam clari viri ?
    Possum ego censuram Iectoris ferro severi : Nobis pudendum hoc, non et Allicis quoque,
    Et possum modica laude piacere mihi. Quibus thealrum curia? praebel vicem.
    Novit equus plausaesonitum cervicis amare : Nostris negoliis sua loca sorlilo data :
    Novit et inlrepidus verbera lenta pati. Campus comitiis, ut Conscriptis curia :
    Maeonioqualem cullum quaesivit Homero Forum, atque Roslra separalis civium.
    Censor Aristarchus, normaque Zenodoti. Una est Alhenis, alque in omni Crsccia,
    Pone obelos igitur spuriorum siigmata vatum. Ad consulendum publici sedes loci :
    Palmas, non culpas esse putabo meas. Quam in urbe nostra seroluxus condidil.
    Et correda magis, quam condemnata vocabo, /Edilis ohm'scenam tabulalajndabat
    Apponel dodi quae mihi lima viri. Subilo excitatam nulla mole saxea.
    Interea arbitrii subilurus pondera lami, Muraenasic , et Gallius. Nota eloquar.
    Optabo, ut placeam : sin minus, ul lalcam. Postquam potentes, nec verenlcs sumpttium,
    875 LUDUSSEPTEM SAPIENTUM. 874
    Nomen perenne crediderunt, si semel A His in bealis, dives insanum in modum,
    Construcia moles saxeo fundamine Lateribus aureis tempia qui divis dabat.
    In omne lempus conderet ludis locum : Is me evocavit. Veniodicto obedicns ,
    Cuneaia crevit haecthealri immanilas. Melioreut uti rege possint Lydii.
    Pompeius hanc, et Balbus, et Caesar dedit Rogat, bealum prodam, si quem noverim ;
    Octavianus, concerlantes sumptibus. Telana dico civem non ignobilem.
    Sed ego quid islhaec? non hac causa huc prodii, Pro palria pugnans isle vilam objecerat.
    Ut expedirem, quis ihealra, quis forum, Despcxit. Alium quaeril. Inveni Aglaum ;
    Quis condidisset privas partes moenium : Fines qui agelli proprii numquam excesseral.
    Sed ut verendos, disque laudatos viros Al ille ridens, Quo dein me ponis loco,
    Praegrederer, ac referrem, quid vellent sibi. Beatus orbe toto qui solus vocor?
    Pronunliare suas solent senientias, Spectaudum dico terminum viia? prius :
    Quas quisque providentium anteverlerit. Tum judicandum , si manet felicilas.
    Scitis profecto qua? sint : sed si memoria Dictum moleste Crcesus accepit. Al ego
    Rebus veiustis cludit, veniet Ludius Relinquo regem. Bellum ille in Persas parat.
    Edissertaior harum, quas leneo minus. B Profecius, viclus, vinetus, regi deditus.
    Ludius.
    Ai ille caplus, funcris ipse instar sui.
    Delphis Solonem scripse fama est Allicum , . . . ............»%
    rv«9t <TS«UTÒV , quod Lalinum est, Nosce té. Qua fiammatotum se per ambilum dabat,
    Multi hoc Laconis esse Chilonis pulant. Volvensin altum fumidossesiu globos.
    Spartane Chilon sit tuum , necne, ambigui!t, At pene sera Crcesus ingeriti soiio,'
    Quodinlrofertur, Ipa. TÉXO? pjx/.pw/3£ov, 0 vere vates, inquit, o Solon, Solon !
    Finem intueri longa? vita?quo jubes. Clamore magno ter Solonem nuncupat.
    Multihoc Solonem dixe Croesoexistimant. Qua voce Cyrus motus, exslinguijubet
    Et Piliacum dixisse fama est Lesbium, Gyrum per omnem , et destrui ardeniem pyram.
    rtyvwo-zsY.capóv : tempus ut noris, jubet. Eicommodum profusus imber nubibus
    Sed y.aipòsiste, lempesiivum tempus est. Repressit ignem. Crcesusad regem illieo
    Bias Prieneus dixit, otKleìcrot xuxoi: Dedudus lectam per minislrorum manum
    Quod est Lalinum , Plures liominum sunt mali : Interrogatus, quem Solonem diceret :
    Sed imperilos scilo, quos dixit malos. „ Et quam ciendi causarn haberet nominis,
    MEXITU TÒKM , Periandri est Corinthii, Seriem per omnem cuncta regi edisserit.
    Esse Medilationemlotum qui putat. Miseratur ille : vimque fortuna?videns,
    "Apturovp.érpo-jesse dixit Lindius Laudat Solonem : Crcesumin amicis habet.
    Cleobulus, hoc est, Optimus cunclis modus. Vinclumque pedicis aureis secum jubet
    Thales, 'Eyyvct,Ttùpia-n§' urti, protulit. Reliquum, quod esset vita?, (olum degere.
    Spondere qui nos, noxa quod pras est vetal. Ego duorum regum tesiimonio
    Hoc nos monere , feneratis non placet. Laudalus, et probatus ambobus fui.
    Dixi. Recedam. Legifer venit Solon. Quodque uni dictum est, quisque sibi dictum
    Solon. [pulel.
    De more Graccoprodeo in scenam Solon , Ego jam peregi, qua de causa bue prodii.
    Venit ecce Chilon. Vos valete, et plaudite.
    Septem Sapienium fama cui paini ani dedit.
    Sed fama non est judicii severilas. C/«7ou.
    Neque me esse primum, vestrum aut imum exislimo,, Lumbi sedendo, oculique spedando dolent,
    yEqualiiasquod ordinerò nescit pali. ManendoSolonem quoad sese recipiat.
    Recteolim ineplum Delphicus jussit Deus " Uni, quam pauca quam diu loquuntur Aitici.
    Qucerentem, quisnam primus sapienium foret, Unam irecentis versibus sententiam
    Ul in orbe lereli nominaeorum inciderei : Tandem peregil ; meque respeclans abiit.
    Ne primus esset, ne vel imus quispiam. Spartanus ego sum Chilo, qui nunc prodeo.
    Eorum e medio prodeo gyro Solon. Brevilate noia, qua Lacones ulimur,
    Ut quid dixisseCrce-o regi existimor, Commendonostrum yv«6iCTSKUTÒV , Nosce le,
    Id omnis liominumsecta sibi dictum putet. Quod in columna jam tenetur Delphica.
    Graececoactum Spv.zèlo; p.a-/.pov (3iou: Labor molestus iste, frudi est optimi,
    Quodlongius fil, si Latine edisseras : Quid ferra possis, quidve non, dignoscere :
    Spedare vitmjubeocundos terminum. Noclu, diuque qua?geras, qua? gesseris,
    Proinde miseros, aut bealos dicere Adusque puncii tenuis instar quaerere.
    Evita : quod suol semper ancipiti siatu. Officiacuncta, pudor, honor, constantia,
    Id adeo sic est. Si queam , paucis loquar. In hoc : et illa spreta nobis gloria.
    Rex, an lyrannus, Lydia?Crcesus fuit \ Dixi. Valete memores. Plausum non moror.
    PATUOL.XIX. 28
    W8* mm AUSONI!
    Cleobulus. A ' Bios.
    Cleobulus ego sum, parva?civis insula?, Bias Prieneus dixi, oì tvletcroi staisi.
    Magna?sed auctor, quaclueo, senlenlià? : Laline dictum suspicor, Plures mali.
    "ApitTTo-jpixpovquem dixisse exislimanl. Dixisse nollem, VERITASODIUMPARIT.
    Inlerprelare lu, qui orchestra? proximus, Malossed imperilos dixi, et barbaros :
    Gradibus propinquis in quatuordecim sedes : Qui jus, el aequum et sacros mores negligunt.
    "Apto-Tov p-érpovan sit optimus modus. Nam populus iste, quo tbeairum cingilur,
    Die , annuisti, graliam habeo, persequar Tolus bonorum est : hoslium lellus habet,
    Per ordinerò , poeta dixe islhoc loco Dixisse quos me credilis, Plures malos.
    Afer videlur vester, UT NE QUID NIMIS. Sed nemo quisquam lam malus judex fual,
    Et nosler quidam, p.ndèv(%«v, Ime perlinet Qui non honorum parlibiis se copulet.
    Uterque sensus, Iialus, seu Dorius : Sive ille vere bonus est, seu dici studet,
    Fandi, lacendi, somni, vigilia?est modus, Jam fugit illud nomen invisum mali.
    Beneficioi'um, graiiaràm, injuria?, Abeo, valete, et plaudite, plures boni.
    Stridii, jàborum. Vila in omni quidquid est, Pillacus.
    Istum requiril oplima?pausa? modum. B , Mitylena oriundus PiltacuS sum Leshius,
    < Dixi,-recedam, ut sit modus. Venit Tbales. • TuyvaiTY.e v.aipòv,qui dixi senientiam.
    Thales. Sed iste r.tupòe,tempus ut noris, monet :
    * Milesìus'Thales sum Et esse v.aipb-j,lempestivumquod vocant.
    ; AQUAMqui principerà
    Rebus creandis dixi, ul vales Pindarus. Romana sic est vox, Veniloin tempore:
    Vester quoque ille conucus Terentius,
    Dedere piscalores extraclurn mari. Rerum omnium primum esse lerapus aulumat,
    Namque hi jubenie Delio me legerant : Ad Antiphilam quo venerai servus Dromo
    Quod ille munus hoc sapienti miserat. Nullo impeditam, lemporis servans vicem.
    Ego recusans non recepì : at reddìdi Reputale cuncti, quotiens offensam incida!,
    Ferendumad alios, quos priorescrederem. Spedala cui non fuerit opportunitas.
    Dein per omnes septem sapientes viros Tempus me abire, ne moleslus : plaudite.
    Missum, ac remissum rursus ad me referiint. Periander.'i
    Ego recepium consecravi Apollini. Ephyra creaius huc Periander prodeo,
    Nam, sisapientem deligi Phoebusjubet, MELÉTI? TÒn-Svqui dixi : et qui dicium probo,
    Non hominem quemquam, sed deum credi decet. G Medilationemid esse lotum, quod geras.
    Isigiturego sum. Causa sed in scenam fuit Is quippe solus rei gerenda? est efficax,
    Mihi prodeundi, quae duobus ante me : Meditalur omne qui prius negoiium.
    Asserior ul senlenlià? fierem mese. Adversa rerum, vel secunda praedicat
    Ea displicebil; non tamen prudentibus, Medilanda cunctis comicus Terenlius.
    Quos docuit usus, et perilos reddidit. Locare sedes, bellum gerere, aul ponere :
    Nos èyyvK,Tzv.pztrzi , dicimus :
    §' KTJI Magnas, modicasque res eliam, parvas quoque
    Lalinum est, Sponde : noxia esl prmstolibi. Agere volenlem, semper meditari decei.
    Per mille possum currere exempla, ul prohem Nani segniores omnes in cceplis novis,
    Praades vadesque poeniludinis reos. Meditaiio si rei gerenda? del'uit.
    Sed nolo quemquam nominalim dicere. Nihil est, quod ampliorem curam poslulet,
    Sibi quisque vestrum dicat, el 'seeuin putel, Quam cogitare, quid gerendum sit : dehinc
    Spondere quantis damno fuerit et malo. lncogiiantes fors, non consilium regit.
    Gralum hoc òfficium maneatambobus tamen. Sed ego me ad paires jam recipio : plaudite,
    Pars plaudite ergo : pars offensi explaudile. Meditati, ul veslram rem curelis publicani.

    SEPTEM SAPIENTUM SENTENTI*:,


    ;. Septenìs versibus ab eodem Ausonio explicatw.
    Bios Prieneus. D Pillacus Mitylenceus.
    Quaenamsumma boni? Mens,qua?sibi consciaredi. Loqui ignorabit, qui lacere nesciel.
    Pernicies homini qua? maxima? Solus homo alier. Bono probari malo, quam muliis malis.
    Quis dives? Qui nil cupiat. Quis pauper? Avarus. Demens superbis invidet felicibus.
    Quaedos matrona? pulcherrima? Vila pudica. Demensdolorereiridei infelicium.
    Qua? casta est? De qua mentir! fama verelur. Pareto legi, quisque legem sanxeris.
    Quod prudentis opus? Cum possit, nolle nocere. Plures amicos re secunda compara.
    Quid slulli proprium? Non posse, et velie nocere. Paucos amicos rebus adversis proba.
    m wiiuki m
    CleobulusLindius, A Chilo Laccdmmonhis.
    Nolo minor me limeat, dispiciatque major,.
    Quanto plus liceal, lam Iibeat minus.
    Fortuna?invidi:)?est immerilus miser. Vive memor morlis, uli sis memor et salulis ;
    Felix criminibus nullus erit diu. Trislia cuncta exsuperans aut animo, aut amico.
    Tu bene si quid facias, non meminìsse fas esl.
    Ignoscas aliis mulla : nihil tibi.
    Parcit quisque malis, perdere vult bonos. Quaebene facia accipias, perpetuo memento.
    Graia seneclus homini, qua?parilis juveniae,
    Majorum merilis gloria non daiur.
    Illa juvenia est gravior, qua?similis scnectac.
    Turpis saepe dalur fama minoribus.
    Thales Milesius.
    Periander Corinthius. Turpe quid ausurus, (e sine leste lime :
    Vila perit, morlis gloria non morilur.
    Numquamdiscrepai utile a decoro.
    Plus esl sollicilus, magis bealus. Quod faclurus eris, dicere susluleris.
    Morlem optare malum, timcre pejus. Crux est, si meiuas, vincere quod nequeas.
    Faxis ul libeal, quod est necesse. Cum vere objurgas, sic inimice juvas.
    Mullis terribilis, cavelo mullos. Cum falso laudas, sic et amice noces.
    " Nil nimium salis esl, ne sii ethocnimium.
    Si fortuna juval, cavelo lolli.
    Si fortuna tonat, cavelo mergi. De iisdem septem Sapientibus, e Grmco.
    Solon Alheniensis. Sepienis pairiam s'apienium, nomina, voces,
    Versibus expediam: sua qucmquemonosiicha diccnt :
    Dico lune beatam vilam cum peracla fala siili. Chilo cui patria esl Laceda?mon, Nosce leipsum.
    Par pari jugator conjux. Quidijuid impar, dissidel Periander, Trepidam moderare, Corinthius, iram.
    Nonerunt honores umquam fortuiti muneris. Ex Miiylenacis,Nimium nil, Pillacus oris.
    Ciani coarguas propinquum, propalam laudaveris. Mcnsuram optimum, ait Cleobulus Lindius, in re.
    Pulchrius multo parari, quam creari nobilem. Exspedarc Solon finem docci, orlus Alhenis.
    Cerla si decreta sors esl, quid cavere proderil? Plures esse Bias pravos, quem clara Pricne.
    Sive sint incerla cuncla, quid liniereconvenil? Mileii, Fugisse, Thales,'vadimouia, alumnus.

    IDYLLIA.
    IDVLLIUMI. IG Hos igilur nobis trina pielaie vigenles,
    Versus Paschuies Proco dicli. Redores lerrae placidos, coeliqueministros,
    Christe apud aelernum placabilis assere pai rem.
    Sancta salutiferi radermi solemnia CUBISTI :
    Et devola pii celebrani jejunia mysla?. IDYLLIUMII.
    Al nos aelernum cohihenles pectore cullum, Epkedion in patrem suum Juliuin Ausonium.
    Intemeralorum vini conlinuamus honorum. Nomine ego Ausonius, non ullimus arte medendi ;
    Annua cura sacris, jugis reverenda nobis. Et. mea si nosses tempora, primus erani.
    MagnePater rerum, cui terra, ei pontus, el aer, Vicinas urbes colui patriaque domoque,
    Tarlaraque et picli servit plaga lactea coeli: Vasales pallia, sed lare Burdigalam.
    Noxia quem scelerum plebes iremit, almaque rursum Curia me duplex, el ulerque senatus habebal
    Concelebrai volis animarum turba piarum : Munerisexsorlem, nomine parlicipem.
    Tu brevis hunc aevi cursum, celeremque caduca? Non opulens, nec egens, parcus sine sordibus egi.
    Finem anima?donas aderirà?munere vila?. Victum, habilum, mores semper eadem habui.
    Tu miles Iegum monilus, sacrosque prophetas Sermone impromplus Latio : veruni Attica lingua
    Rumano imperiis generi, servasque nepotes, Suffecit culli vocibus eloquii.
    n
    Deceplum miseraius Adam : quem capta venenis Obluli opem cunclis posccnlibus arlis inempta?:
    Implicuit socium blandis crroribus Eva. Olficiumquemeum cum piemie fuit.
    Tu verbum, Paier alme, luum, nalumque, deumque, Judicium de me studui praeslarc honorum :
    Concedislerris totum, similemque, pareinque, Ipse mihi numquam, judice me, piacili.
    Ex vero veruni, vivaque ab origine vivum. Officiain mullos diverso debita culiu ,
    Ille tuis doclus monitjs hoc addidit unum : Personis, merilis, tempore distribuì.
    Ut super a?quoreas nabal qui Spiritus undas, Lilibus abslinui : non auxi, non minui rem.
    Pigra immortali vegelaret membra lavacro. Indice me nullus, sed neque leste perit.
    Trina fides, auctore uno; spes cerla salutis Invidi numquam. Cupere atque ambire refugì.
    Hunc numerum junciis virlutibus ampledenti. Jurare, aut falsum dicere, par habui.
    Tale et terrenis specimen speclatur in oris Factio me sibi non, non conjuralio junxit.
    Augustus genilor, geminum salor Auguslorum. Sincero colui federe amicilias.
    Qui fralrem, nalumque, pio complexus utrumque Felicem scivi, non qui, quod velie!, haberet :
    Numine, parlitur regnimi, neque dividit unum, Sed qui per fatum non daia non cuperet.
    Omnia solus Ivabens,atque omnia dilargilus. Non occursator, non garrulus, obvia cernens,
    879 DECII AUSONII 880
    Valvis et velo condita non adii. A Noveris, et noris te quoque, si polis es :
    Famam, qua? possel vilam lacerare honorum, Quamquam difficile esl se noscerc. TvùOiOW.OTÒV.
    Non finxi : el verani si scierim, lacui. Quam propere legimus, lam cito negligimus.
    Ira procul : spes vana procul : procul anxia cura; Agri bis cenlum colo jugera ; vinca cenlum
    Inque bonis liominum gaudia falsa procul. Jugeribus colitur, prataque dimidium.
    . Vitati ccetus, ejuraiique lumultus, Silva supra duplum quam praia, el vinea, el arvum.
    Et semper fida? principum amiciliae. Cullor agri nobis nec superasi, nec abesl.
    Fons propter puteusque brevis, tum purus el amnis.
    Deliquisse nihil numquam laudem esse pulavi,
    Atque bonos mores legibus anteluli. Naviger hic refluus me veb.it, ac revehit.
    lrasci promplus, properavicondere molimi; Condunlur fructus geminum mihi semper in annum.
    Alque mihi pcenas prò levitate dedi. Cui non longa penus, buie quoque prompla fames.
    ad
    Conjugium per lustra novem, sine crimine, concorsi Haec mihi nec procul urbe sita est, nec prorsus :
    Unum habui : gnalos quattuor edidimus. [ urbem
    Prima obiit lactans; atqui fuit ullimus aevi, Ne paliar turba, utque bonis pollar.
    Puberlate rudi non rudis inleriit. El quoliens mutare locum fastidia cogunl,
    Maximus ad summuni culmen pervenit honorum, B Transeo : el allernis rare, vel urbe fruor.
    Prsefedus Gallis, elLibyae, et Lalio, IDYLLIUMIV.
    Tranquillus, clemens, oculis, voce, ore serenus, Ad nepotemAusonium protreplicon de studio puerili.
    In genitore suo mente animoque pater.
    AUSONIUS HESPERIO filio suo salutati.
    Hujus ego el natimi, et generum prò consule vidi.
    Consul ut ipse foret, spes mihi cena fuit. Libellum, quem ad nepolulummeum sororis lum fi-
    Matronaledecus possedit fili». Cujus lium instar prolreplici luseram, venlurus ipsi prmmisi
    Egregia et nupta? laus eral, et viduse; legendum. Hoc enim malui quattiipse recitare, essetut
    Qua? nati, generisque et progeneri. Simul omnium libi censura liberior, qum duabus causis impediti so-
    Muliiplici illuslres vidit honore domos. lel : Quod aureis nostras audila velocius quam leda
    Ipse nec affectans, nec detreclator honorum, prmtereunl, et quod sinceritasjudicandi prmsenlia re-
    Prafeclus magni nuncupor IHyrici. citanlìs oneralur. Nunc libi ulrumque integrum ( non
    Haecme forlunae larga indulgentia suasit, obstat nostri verecundia). Sed heus lu, fili dulcissime,
    Numine adoralo, vila?abilum petere. habeo quod admoneam, si qua tibi multo sinl fucalius
    Ne fortunata? spalium inviolabile vila? concinnala, quam verius, el plus cvloris, quam succi
    Fatali admorsu slringeret ulla dies. C habere videantur, ipse scìensfluere permisi, venuslula
    Obtinui : audilecque preces ; spem, vola, timorem, ut essenl magis, quam forlicula, instar virginum,quas
    Sopitus placido fine, relinquo aliis. matres sludenl demissis hunieris, junceo pectore esse,
    Inter moerentes, sed non ego mcesius, amicos ut graciles sint. Nosti collera. Superest,utdicas, Quid
    Disposilis jacui funeris arbitriis. moraris judicalionem meam de eo, quod ipse pronun-
    Nonaginia annos bacillo sine, corpore loto lias esse mendosum? Dicam scilicet, me hujusmodi
    Exegi, cunciis integer officiis. versibusforis erubescere, hmcannis illiu's magisquam
    Haec quicumque leges, non aspernabero fari : meisscripsi, aul fonasse el meis, Si; itaXSzsol yèpovris.
    Talis vita libi, qualia vola mihi. Ad summam, valeal austeritas tua, mihi cum infante
    ratio esl. Vale, fili dulcissime.
    IDYLLIUMHI.
    Sunt etiam Musissua ludicra ; mista Camcenis
    Ausoniivillula.
    Olia sunt, mellite nepos ; nec semper acerbi
    Salve hacrcdiolummajorum regna meorum, Exercet pueros vox imperiosa magislri.
    Quod proavus, quod avus, quod paier exeoluit. Sed requie sludiique vices rata tempora servant.
    Quod mihi jam senior, properala morte, relinquit. Et salis est puero memori legisse libenier.
    Eheu ! nolueram tam cito posse fruì. " Et cessare licei. Graio Schola nomine dieta
    est,
    Jusla quidem series patri succedere : verum Jusla laboriferis tribuanlur ut olia Musis.
    Esse simul dominos, gralior ordo piis. Quo magis allernum certus succedere Iudum,
    Nunc labor et cura? mea sunt. Sola ante voluptas Discelibens. Longum delenitura laborem
    Partìbus in nostris. Caetera palris erant. Intervalla damus. Sludium puerile faliscii, '
    Parvum haerediolum, fateor, sed nulla fuit ras - La?ta nisi austeris varienlur fesia profesiis.
    Parva umquam aequanimis: adde etiam unanimis. Disce libens, idrici nec praeceptoris habenas
    Ex animo rem slare sequumpulo, non animum ex re. Detestare, nepos. Numquam horrida forma
    magistri.
    Concia cupit Crcesus, Diogenes nihilum ; Ille licei tristis senio, nec voce serenus,
    Spargit Aristippus mediis in Syrlibus aurum; Aspera contrada? niinilelur jurgia fronlis,
    Aurea non satis est Lydia iota Midae. Numquam immanis erit piacila assueludine vullus,
    Cui nullus finis cupiendi, est nullus habendi. Qui semel imbuerit. Rugas nutricis amabit,
    Ille opibus modus est, quem statuas animo. Qui refugit matrem. Pappos, aviasque tremenles
    Verum ager iste meus quantus sit, nosce : eliam me Anteferunt patribus seri nova cura nepotes.
    881 IDYLLIA. 882
    Sic neque Peliden lerrebat Achillea Chiron A Ut regat indocilem mitis censura juvenlain.
    Thessalico permixlus equo : nec pinifer Alias Quae lolerata mihi, donec jam a?rumna juvaret,
    Amphitryoniadem puerum : sed blandus uterque Lenirelque usu bona consuetudo laborem.
    Milibus alloquiis leneros mulcebat alumnos. Donec ad Augusta? pia munera disciplina?
    Tu quoque ne meluas : quamvis schola verbere multo Accirer, varioque accingerei*auctus honore :
    Increpet, et truculenta senex geral ora magisler. Aurea cum parere mihi palalia jussum.
    Degeneres animos timor arguit : at libi consta Absistat Nemesis : ferat et fortuna jocantem.
    Inlrepidus, nec le clamor, plagaeque sonantes, Proesedi imperio, dum pratexlalus in ostro,
    Nec matulinis agitet formido sub boris : Etsceplro, et solio, sibi praefert jura magislri,
    Quod sceptrum vibrat ferula?, quod multa supellex Majoresque pulat noslros Augusius honores.
    Virgea, quod fallax scuticam pratexit aiuta : Quos mox sublimi nialurus proltilil auctu :
    Quodfervent trepido subsellia vestra tumullu. Quaeslor ut Augustis, pairi, natoque crearer :
    Pompa loci, et vani fugialur scena limoris. Ut prafecturam duplicem, sellamque curulem ,
    Haecolim genilorque luus, genilrixque seculi Ul trabeam, pictamque togam.mea praemia , consul
    Securam placido mihi permutsere senectam. Induerer : fastisque meis praelalus haberer.
    Tu senium, quodeumque super labenlibus annis B His ego quaesivi mcritum quamgrande nepoli
    Fala dabunt, qui nomen avi geris indole prima, Consul avus : lumenque luse pralueeo vilae.
    Prime nepos, vel re vel spe mihi porge fruendum. Quamvis et patrio jamdudum nomine clarus,
    Nunc egote puerum : mox in juvenilihus annis, Posses ornaius, posses honoratus haberi :
    Jamque virum cernam, si fors ila jusserit ; aut si Accessit tamen ex nobis honor inclytus. Hunc tu
    Invidia est, sperabo lamen, nec vota fatiscent, Eflìce, ne sii onus : per te ut connixus in alluni
    Ul palris, ulque mei non immemor, ardua semper Conscendas : speresque tuos, le consule, fasces.
    Praemia Musarmi) cupias : facundus el olim IDYLLIUM V.
    Hac gradiare via, qua nos praecessimus : et cui Genethliaconad eumdem Ausonium nepolem.
    Proconsul genilor, praefecius avunculus ìuslant.
    Carmina prima libi cum jam puerilibus annis
    Perlege quodeumque est memorabile. Priva monebo.
    Conditor lliados, et amabilis orsa Menandri Traderet assidui permulcens cura magislri,
    Evolvenda libi. Tu flexu et acumine vocis Imbueretque novas aures, sensusque sequaces,
    Innumeros numeros doctis accentibus effer. Ut rèspondendas docili quoque murmure voces
    Emendala rudi proferret lingua palato,
    Affectusque impone legens. Dislinctio scusimi
    Auget, el ignavis dant intervalla vigorem. G Addidimus nil triste senes : ne cura monendi
    Ecquando ista mea? conlingent dona scnecta? ? Laederet, aut dulces gustus viiiarel amaris.
    At modo, cum molu vigeas jain puberis aevi,
    Quando oblila mihi lot carmina, totque per aevum
    Connexa Mstoriae, soccos aulaeaque regum, Fortiaque a teneris possis secernere; el ipse
    El melieos, lyricosque modos praefando, novabis, Admoniior morumque libi, fandique videri :
    Obduciosque seni facies puerascere sensus? Accipe non praecepta quidem, sed vola precanlis
    Te praeunle, nepos, modulala poemata Flacci, Et graianlis avi, lesinili ad solemne nepolis.
    Allisonumque ilerum fas est didicisse Maronem.
    Tu quoque, qui Lalium lecio sermone Terenli Adnuito, ut reducem fatorum a fine seneciam
    Comis, el aslricto percurris pulpita socco, Sospes agam : festumqne diem, dubitaiaque cernam
    Ad nova vix memorem diverhia coge seneciam. Sidera, deposito prope conclamatus in aevo.
    Jam facinus, Catilina, tuum, Lepidique lumullum, Hoc, niellile nepos, duplicato fenore parium
    Ab Lepido et Catulo jam res et tempora Romae Natali accederne tuo : munusque salutis
    Orsus, bis senos seriem connedo per annos. Plenius hoc nostrae, quod jam libi puberis aevi
    Jam lego civili mislum mavorie duellimi. Crescit honos, juvenemque senex jam cerno nepolem.
    D Sexia libi haec
    Movit quod socio Sertorius exsul Ibero. primo remeat trieteris ab anno,
    Nec rudis luce avus admoneo, sed mille docendo Seplembris nolis referens natalibus idus,
    Ingenia experlus. Mullos Iadantibus annis Idus alma dies, geniis quoque culla dcorum.
    Ipse alui : gremioque fovens, et murmura solvens, Sextiles Hecate Latonia vindicat idus ;
    Eripui tenerum blandis nutricibus a?vum. Mercurius Maiassuperorum adjunctus honori.
    Mox pueros molli monitu et formidine leni Ociobres olim genitus Maro dedicai idus.
    Pellexi, ut mites peicrent per acerba profecius, Idus saepe colas bisseuis mensibus omnes,
    Carpturi dulcem frudum radicis amara?. Ausonii quicumque mei celebraveris Idus.
    Idem vesticipes molu jam puberis aevi, Vale, nepos dulcissime.
    Ad mores, arlesque bonas, fandique vigorem IDYLLIUM VI.
    Produxi : quamquam imperium cervice negarent
    Ferra, nec insertis praberent ora lupatis. Cupido cruci affixus.
    Ardua temperies, dura experientia, i*arus AUSONIUS GREGORIO filio salutem.
    Eventus, longo rerttiu spcciatus ab usu, An umquam vidisli nebulam pictam in pariete? Vid-
    883 DECI! AUSONII 884
    isti uliquc. et mèministi, Treviri quippé in triclinio ,A Quas inter medias furvae caliginis umbrani
    JEoli fucata esl piclura lime : Cupidinem cruci affi- Dispulii inconsullus Amor stridenlibus alis. '
    gunl mulieres amatrices, non ìslm de nostro smeuto, Agnovere pmnes puerum : memorique recursu
    qum sponte peccanl, sed illm heroicm, qum sibi igno- Communem senserereum, quamquam humidacircum
    scunt, el plecluni deum, quorum parlem in lugentibus Nubila et auralis fulgenlia cingula builis ,
    carnpis Maro nosterenumerai.Hanc egoimaginemspe- Et pharelram, et rutila? fuscareni Iampados ignem :
    cie el argumento miratus sum. Denique mirandi slu- Agnoscunt lamen : et vanum vibrare vigorem
    porem Iransluli ad ìnepliam poelandì. Milli prmler Occipiunt:hoslenique unum loca non sua nadum,
    lemmanihil placet. Sed commendolibi errorem menni : Cum pigros agerel densa sub nocte volatus,
    nmvosnoslros, et cicalrices amamus; nec soli nostro Facla nube premimi ;trcpidantem el cassaparanlem
    vitio peccasse contenti, affeclamus nlamenlur. Verum Suffugia, in ccelum media? iraxere caterva?.
    quid ego Inde eclogmstudiose palrocinor?Cerlus sum, Eligilur moesto myrlus notissima luco,
    quodeumquemenni scieris, amabis, quod magis spero, Invidiosa deum poenis. Cruciaveral illic
    quam ut laudes. Vale, ac dilige parentali. Spreta olim memorem Veneris Proserpina Adonin.
    in excelso suspensum stipile Amorem,
    " Hujus
    Àeris in carnpis, memorai quos MusaMaronis , Devinctum post terga manus, subslriclaque planiis
    Myrieus amentes ubi lucus opacat amantes, Vincula mcereiiiein, nullo moderamine pcena?
    Orgia duccbanl Heroides, et sua qua?que, Affigunt : reus est sine crimine, judice nullo
    Ul quondani occiderani, lethi argunienta gerebanl, Accusalus Amor. Se quisque absolvere gestii,
    Erranles silva in magna, el sub luce maligna Transferat ut proprias aliena in crimina culpa?.
    Inter arundineasque comas, gravidumque papaver, Cuncta? exprohrantcs toleraii insignia lethi
    Et lacilos sine labe lacus, sine murmure rivos : Expediunt, Hiec arma putant, ba?c ullio dulcis,
    Quorum per ripas nebuloso lumine niarcent Ut quo quaeque periit, siudeat punire dolore.
    Fieli olim regum el pucrurum nomina flores, Haeclaqueum lenel, ha?cspeciem mucronis inanem
    MiralOr Narcissus, el OEbalides Hyacinihus, lngerit; illa cavos amnes, rupemque fragosam,
    El Crocus auricomans, et murice picius Àdonis, Insanique meuim jielagi, et sine fluclibus arquor.
    Et tragico scriplus gemitìi Salaminius .lEas. Nonnulla?flainmas quaiiunl, ircpidoqiic niinanlur
    Omnia qua? lacrymis eiamoribus anxia moeslis Slridentes nullo igne faces. Bccindit adnlium
    Exercenl memores obita jam morte dolores, Myrrha uternm lacrymis lugentibus : inque paventem
    Rursus in amissum revucam ileroidas aevum.- Gemmea fieliferi iaculatur succina tranci.
    Fiilmiueos Semele deccpia puerpera panns • Quredani ignoscenlum specie ludibria lantum
    Pellet, et ambusias lacerans per inania cunas Sola volimi : siylus ut tenuis sub acumine pimeli
    Veulilal igiiavum simulali fulminis ignem. Eliciat tenerum, de quo Rosa naia, cruorem.
    Irrita dona querens, sexu gavisa virili, Ani pubi admoveant peiulaniia lumina lychni.
    Moeretin aiiliquam Cicuis revocala liguram. Ip.*-aeliam simili gcnilrix obnoxia culpa?
    Vulnera siccat adhuc Proeris : Cephalique cruentarci Alma Yenus (aulos peneirat secura lumulius.
    Diligit el percossa manuni. Feri l'umidalesia Nec circumvenlo properans suffragia nato
    Lumina Sestiaca praceps de turre puella. Terrorem ingeminat, siimulisquc accendit amaris
    fil deuimboso saltum Leucite minatili* Ancipiles furias : natique in crimina confort
    Mascula Lesbiacis Sappho peritura sagiliis. Dedecus ipsa suum : quod vincula circa mariti
    Harmoniaeculius Eriphyle maestà recusat, Deprenso Mavorle tulit : quod pube pudenda
    Infelix nato, nec fortunaia marito. Hellespontiaci ridelur forma Priapi.
    Tuta quoque aeriaoMinoia fabula Crofa?, Quod crudelis Eryx ; quod semivir Hermaphroditus.
    Piclurarum instar tenui sub iniagi)ie vibrai. Nec salis in verbis. Roseo Venus aurea serto
    Pasiphae nivei sequilur vestigia muri. j. Moerentempulsat puerum, et graviora paveniem.
    Licia ferlglomerala manu deserta Ariadne. " Olii purpiireum mulcato corpore rorem
    Respicit abjeclas desperans Phaedra labellas, Sulilis expressii crebro rosa verhere : qua?, jam
    H;ec laqueum gerii : haec vana? simulacra Goronae: Tincla prius, iraxil rutilimi magis ignea fucum.
    Dsedaliaepudel liane lalebras subiisse juyenf.a?. Inde truces cecidere mina? : vindiciaque major
    Praereplas querilur per inania gaudia nodes Crimine visa suo, Venererei faelura noceniem.
    Laodamia duas vivi functique mariti. Ipsa? iniercedunt Heroides, el sua quosqiie
    Parte truces alia striclis mucronihus omnes Funera crudeli malunl ascribere fato.
    Et Thisbe, et Canace, et Sidonis borre! Elissa. Tum grales pia maler agii cessisse dolenles,
    Conjugishaec,haecpatris,clhpecg.eriibospjtisensem. Et condonalas puero dimitlere culpas.
    Errai el ipsa olim, qualis per Lalmia saxa Talia noclurnis olim simulacra figuris
    Endymioneos solita affectare sopores, Exercent trepidam casso terrore quietem,
    Cum face, el astrigero diademate Luna bicornis. Quaepostquam mulia perpessus nocte Cupido
    Cenlum alia?veterum recolenles vulnera amorum, Effugil; pulsa tandem caligine somni
    ftulcibus et moeslis refovenl lormeiHa querelis, Evolat ad, superos, poriaque evadit eburna.,
    885 IDYLLIA. . 886
    IDYLLIUM VII. A Ad pictorem, de Bissulmimagìne.
    Bissula. Bissula nec ceris, nec fuco imitabilis ullo,
    '•' AUSONIUS PAULOsuo salutati. Naturale decus fida? non commodal arti.
    el cerussa, alias simulate puellas,
    Penincis lamen, et aperta Musarutn mearum , 'qum Sandyx,
    hanc vultusnescilmanus,ergo age,piclor,
    inìtiorum velabat obscuritas, quamquam non profa- Temperiem
    Puniceas confunde rosas, et lilia misce.
    nus irrumpis, Panie diarissime. Quamvisenim le non
    Iloratius arcet Quique erit ex illis color aeris, ipse sit oris.
    ejus vulgi existimem, quod ingressu ,
    tamen sua cuique sacra. Nec idem Cereri quod Libero, Ad eumdem.
    eliam sub iisdem cultoribus. Poemata qum in alumnam Fingere si nostrani pidor meditaris alumnam,
    meamlaserani, rudiu et inchoata addomeslicm solalium jEmula Cecropias ars imitetur apes.
    cantilenm, cumsine metu et arcana securilale frueren- IDYLLIUM Vili.
    tur, proferre ad lucem caligantia coegisti : verecundim Precotto Ausonii consulis designali, pridie kalendas
    measscilicet spolium concupisti, aut quantum libi in Januarii fascibus sumptis.
    mejuris esset ab invito indicali. Nm tu AlexandreMa- F Jane, veni fnovus amie, veni: renovale veni,Sol,
    cedonis pervicaciamsupergressus , qui falalis jugi lo- B
    Consulis Ausonii Latiam visure curulem.
    ro, cum solverenon posset, abscidit, etPythimspecum, Ecquid ab Augusta nunc majeslale secundum,
    quod nefas erat potere, penetravil. Utere igitur ut luis Quod mireris, habes? Roma illa, domusqueQuirini,
    pari jure, sed fiducia dispari. Quippe tua possunt po- Et toga purpurei rutilans praelexta senati,
    pulum non liniere, meis etiam intra me erubesco. Hoc capile aelernis signat sua tempora Fasiis.
    Ut voluisti, Paulo, cunctos Bissula?versus habes : Anne, bonis coepte auspiciis, da vera salubri
    Lusimus quos in Sueva?graliam virguncula?, Apricas ventorum animas, da roscida Cancro
    Otium magis fovenles, quam sludentes gloria?.] Solstitia, et gelidum Boream Sepiembribus horis.
    Tu molestus ffogitator lege molesta carmina. Mordeat Autumnas frigus sublile pruinas ;
    Tibi, quod intristi, exedendum esl; sic velus ver- Et tenuata modis cesset mediocribus ^Estas.
    [bum jubet ; Semeniem notus humificet. Sit Bruma nivalis,
    Compedes, quas ipse fecil, ipsus ut gestet faber. Dum pater antiqui renovalur Martius anni.
    Ad ledorem hujus libelli. Spiret odoralo florum nova gratia Maio,
    Julius et segetes coquat, et mare lemperet Euris.
    Carminis incompti lenuem lecture libellum, Sirius ardentem non augeat igne Leonem.
    Pone supercilium. G Discolor arboreos variet Pomona sapores.
    Seria conlractis expende poemata rugis. Miliget autumnus, quod maturaverit aestas,
    Nos Thymeleu sequimur. • Et genialis hiems paria sibi dote fruatur.
    Bissula in hoc schedio cantabilur, aul Erasinus. Pacem mundus agat : nec lurbida sidera regnent.
    Admoneo, ante bibas. Nulla tuos, Gradive, oflendat stella penates,
    Jcjunis nil scribo, meum post poetila si quis Qua?non acqua tibi : non Cynlhia; non celer Arcas
    Legerii, hic sapiat. Finitimus terris : non tu, Saturne, supremo
    Sed magis hic sapiet, si dormiet : et pule! isla Ultime circuilu. Procul a Pyroente remotus
    Somma missa sibi. Tranquillum properabis iter. Vos cominus ile,
    Ubi naia sii Bissula, et quomodo in manus domini Slella salutigeri Jovis, et Cylhereie Vesper.
    veneril. Nonnumquam hospitibus facilis Cyllenius adsit.
    Bissula trans gelidum stirpe et lare prosata Rhenum, Jane, veni : novus amie, veni,: renovale veni, Sol.
    Conscia nascentis Bissula Danubii, Ilostibus edomitis qua Francia mixla Suevis
    Certat ad obsequium, Laiiis ut militet armis :
    Capta manu, sed missa maini, dominalur in ejus
    Deliciis, cujus bellica praeda fuit. Qua vaga Sauromates sibi junxerat agmina Chuni,
    D Quaque Geies sociis Hìslrum assullahat Aianis.
    Maire carens, nutricis egens, nescivil herai
    Hoc mihi praepetihus vicloria nunliat alis.
    Imperium
    Fortuna; ac palria? qua? nulla opprobria sensit, Jam venit Augusius, nostros ut comat honores,
    Illico inexperlo libera servilio. Officio exornans, quos parlicipare cupisset.
    Sic Laiiis mulata bonis, Germana maneret Jane, veni : novus amie, veni : renovate veni, Sol.
    Ut facies, oculos ca?rula, flava comas. Aurea venluro, Sol, porrige gaudia Jano :
    Ambiguam modo lingua facit, modo forma puellam, Fascibus Ausonii succedei Caesar in annum,
    HaecRheno genilam pradicat, haec Latio. Quintam Romulei piaelextam habilurus honoris.
    Ecce ubi se cumulat mea purpura (mitibus audi
    De eadem Bissula. Auribus hoc, Nemesis), post me dignatur oriri
    Delicium, blanditile, ludus, amor, voluptas, Augustus consul. Plus quam conferre videtur
    '
    Barbara, sed quae Latias vincis alumna pupas, Me sibi : qui jussit nostros praecedere fasces.
    Bissula nomen tenera? rusiiculum puella?, Jane, veni : novus anne,veni:renovate veni, Sol;
    ilorridulum non splilis, sed domino venuslum. Coge seculuros bis sena per ostia menses.
    887 DECII AUSONII 888
    Tu tropicum soli da cedere ; rursus et illuni A Omnia solus habes, qua? fons, qua? rivus, el amnis,
    Terga dare, ul duplex iropicus varietur ab astro, Et lacus, el bivio refluus manamine ponlus.
    Et qualer a ternis properei mulaiio signis. Tu placidis prolapsus aquis, nec murmura venti
    ^Estivos impelle dies, brumamque moranlem Ulla, nec occulti pateris luciamina saxi.
    Nociibus acceleret promissus Caesaris annus. Non superante vado rapidos reparare meatus
    Illuni ego si cernamj tum lerque quaterque beatus, Cogeris, exstanles medio non a?quore terras
    Tunc ero bis consul, lune langam vertice coelum. Interceptus habes : jusii ne demat honorem
    IDYLLIUMIX. Nominis, exclusum si dividai insula flumen.
    Tu duplices sorlile vias, et cum amne secundo
    Item precatio kalendis Januariis. Defluis, ut celeres feriant vada concila remi :
    Anne, bònis ccepte auspiciis, felicia cernis Et cum per ripas, nusquam cessante remulco,
    Consulis Ausonii primordia, prome coruscum, Ituemiunt collo malorum vincula naula?.
    Sol aeterne, caput : solitoquejllustrior, almo Ipse tuos quoiiens miraris in amne recursus,
    Lumine purpureum jubar exsere lucis Eoa?. Legitimosque pulas prope segnius ire meatus?
    Anne, pater rerum, quas Jani mense hifroniis Tu neque liniigenis ripam prretexeris ulvis,
    Volvis in hibernum glaciali fine Decembrem, B Nec piger immundo perfundis litio racceno,
    '
    Anne, veni, el festum veteris novus aspice Jani. Sicca sed in prima aspergis vestigia lympha.
    Solemnes pervade vias, bissenaque mundo I nunc, et Phrygiis sola levia consere crustis,
    Curricula aequatis varians per tempora signis, Tendens marmoreum laqueata per atria campum.
    Prsecipilem aeterna perfer vertigine cursum ; Asl ego despectis, qua?census opesque dederunl,
    Sic prono rapiate polo contraria Phoebus Nalurae mirabor opus, non, cura uepolum,
    Ut momenta feral servala parte dierum, Laelaquejacluris uhi luxuriaiur egestas.
    Et novus hiberno reparet sua lumina pulsu. Hic solida?sternunt humentia litlora arenae,
    Menslrua ler decies redeunt dum commi Lunae, Nec retinent memores vestigia pressa figuras.
    Exorius, obilusque manu volvenle rolabis, Speclaris vitreo per levia terga profundo,
    Legilimum Phcebi cohihens per signa mealum. Secreti nihil amnis habens. Utque almus aperto
    Panditur intuilu liquidis oblulibus aer,
    IDYLLIUM X.
    Nec placidi prohibenl oculos per inania venti :
    JI/ose//a. Sic demersa procul durante per intima visu
    Transieram celerem nebuloso lumine Navam, Cernimus, arcanique patet penetrale fluenti :
    Addita miralus voleri nova moenia vico' : C Cum vada lene incanì, liquidarum el lapsus aquarum
    yEquavii Laiias ubi quondam Gallia Cannas : Prodit cserulea dispersas luce figuras :
    lnfletacque jacent inopes super arva caterva?. Quod sulcala levi crispaiur arena meatu :
    Unde iler ingrediens nemorosa per avia solum, Inclinata tremimi viridi quod gramina fundo.
    Et nulla Immani specians vestigia cultus, Utque sub ingenuis agitala? fontibus herba?
    Praeiereo arentem silientibus undique terris Vihrantes patiunlur aquas : luceique, laletque
    Dumnissum, riguasrjue perenni fonte Tabernas, Calculus : et viridem dislinguit glarea muscum.
    Arvaque Sauromaium nuper melata colonis : Nota Caledoniis lalis piciura Brilannis,
    Et tandem primis Belgarum conspicor oris Cum virides algas, et rubra corallia nudat
    Nivomagum, divi castra inelyla Constaniiui. jEslus, et albenles concharum germina' baccas,
    Piirior lue carnpis aer : Phcebusque sereno Deliciasque liominum locupletes, quaique sub uudis
    Lumine purpureum raserai jam sudusOIympum. Assimulant nostros imitala monilia cultus.
    Nec jam conserlis per mutua vincula ramis Haud aliter placida?subicr vada lucia Mosellae,
    Qua?ritur exclusum viridi caligine coelum : Delegit admixlos non concolor herba lapillos.
    Sed liquidimi jubar, et rutilarli visenlibus aelhram Iulentos tamen usque oculos errore faiigant
    Libera perspicui non invidet aura diei. " Interludentes examiua lubrica pisces.
    In speciem cum me patria?, culiumque nitenlis Sed neque tot specie*, ohliqualosque naialus,
    Burdigala? blando pepulerunt omnia visu, Quaeque per adversum succeduti! agmina flumen,
    Culmina villarum, pendenlibus edila ripis, Nominaque, ei cunclos nnmerosa? siirpis alumnos,
    Et virides Baccho colles, el ameena fluenla Edere fas. Haud ille sinil, cui cura secunda?
    Suhterlabentis tacito rumore Mosella?. Sortis, et aequorei cessit tutela tridentis. t
    Salve, amnis laudale agris, laudale colonis, Tu mihi flumineis babiiatrix Nais in oris,
    Pigliala imperio dcbenl cui moenia Belga?: Squamigeri gregis ede eboros, liquidoque sub alveo
    Amnis odorifero juga vitea consile Baccho, Dissere caeruleo fluitantes amne catervas.
    Consile graniineas amnis viridissime ripas : Squameus fherbosas Capilo interlucel arenas,
    Naviger, ut pelagus; devexas pronus in undas, Viscere pra? tenero fartim congestus, aristis,
    Ul fluvius; vilrèoque lacus imitale profundo; Nec duraturus post bina irihoria mensis.
    Et rivos trepido potis aequiparare meatu, Purpureisque Salar stellalus tergerà guilis,
    Et liquido gelidos fontes praecellere polu, Et nullo spina? nociiuras acumino Redo,
    889 * IDYLL1A. 890
    Effugiensque oculos celeri levis Umbra natalu. A Hic tamen,hic nostra? mitis Balaena Mosella?,
    Tuque per obliqui fauces vexaie Saravi, Exitio procul esl, magnoque honor additus amni.
    Qua bis terna fremunt scopulosis oslia pilis, Jam liquidas spedasse vias, et lubrica pisces
    Cum defiuxisli fama?majoris in amnem, Agmina, multipUcesque satis numerasse caiervas.
    Liberior Iaxos exerces, Barbe, nataius. Inducant aliam spectacula vitea pompam :
    Tu melior pejore aevo, tibi conligit omni Solliciienlque vagos baccheia munera visus :
    Spirantum ex numero non inlaudala seneclus. Qua sublimis apex longo super ardua iraclu
    Nec te Puniceo rutilaniem viscere, Salmo, Et rupes, et aprica jugi, flexusque, sinusque
    Transierim, lata?cujus vaga verbera cauda? Vitibus assurgimi, naturalique thealro.
    Gurgite de medio summas referunlur in undas, Gauranum sic alma jugum vindemia vestii,
    Occullus placido cum prodiiur aequore pulsus. El Rhodopen, proprioque nitenl Pangaea Lyaeo.
    Tu loricato squamosus pectore, fronlem Sic viret Ismarius super aequora Thracia Collis.
    Lubricus, et dubia? faclurus fercula ccenae, Sic mea flavenlem pingunt vinela Garumnam.
    Tempora longarum fers incorraplemorarum, Summis quippe jugis leudenlis in ultima clivi,
    Praesignismaculis capitis : cui prodiga nuiat Conseritur viridi fluvialis margo Lyaeo.
    Alvus, opimaloque fluens abdomine venier. B La?la operum plebes, feslinantesque coloni
    Quaequeper Ulyricum, per stagna binominis Islri, Vertice nunc summo properant, nunc dejuge dorso,
    Spumarum indiciis capcris, Mustela, nalanlum, Certantes stolidis clamoribus. Inde viator
    In nostrum subvecla frelum, ne lata Mosella? Riparum subjecta terens, hinc navila labens,
    Flumina tam celebri defraudarentur alumno. Probra canunl seris culioribus; aslrepit ollis
    Quis te natura? pinxii color? atra superne Et rupes, et silva iremens, et coucavus amnis.
    Puncta noiant lergum, qua? lutea circuit Iris. Nec solos liominum deleclat scena locoriim.
    Lubrica caeruleus perducit tergora fucus. Hic ego et agrestes Salyros, el glauca luenles
    Corporis ad medium fartim pinguescis; at illinc Naidas, extremis credam concurrere ripis,
    Usque sub exiremain squallel cutisarida caudam. Capripedes agitai cum laeta protervia Panas,
    Nec le delicias niensarum, Perca, sileho, Insultantque vadis, irepidasque sub amne sorores
    Amnigenos inter pisces dignande marinis, Terrent, indocili pulsantes verbere fluctum.
    Solus puniceis facilis contendere mullis : Saepe etiam mediis furala e collibus uvas
    Nam neque guslus iuers,solidoque in corpore partes Inter Oreiadas Pauope fluvialis amicas,
    Segmenlis coeunl,sed dissocianiur arislis. Fugit laseivos paganica numina Faunos.
    Hic etiam Laiio risuspracnomine, culior ^ Dicilur et medio cum sol slelit igneus orbe,
    Slagnoram, querulis vis infestissima ranis, Ad commune frelum, Salyros vilreasquc sorores,
    Lucius, ohseuras ulva ccenoque lacunas Consortes celebrare choros ; cum praebuii horas
    Obsidel. Hic nullos mensarum lectus ad usiis, Secreias liominum ccetn flagranlior aestus.
    Fervei fumosis olido nidore popinis. Tunc insultantes sua per freta ludere Nymphas,
    Quis non et virides vulgi solatia Tincas Et Salyros mersare vadis, rudibusque natandi
    Norit.el Alburnos praedam puerilibus hamis, Per medias exire manus; dum lubrica salsi
    Slrideutesque focis opsonia plebis Alausas? Membra petunt, liquidosque fovenl prò corpore flu-
    Teque inler species geminas, neutrumque et ulrum- fclus.
    [que, Sed non haecspedata ulli, nec cognita visu,
    Qui necdnm Salmo, nec jam Salar, ambiguusque Fas mihi sii prò parte loqui ; secreta legaiur,
    Amborum medio Fario inlercepte sub aevo? Et commissasuis laieat reverenda rivis.
    Tu quoque flumineas inler memorande cohorles, Illa fruenda palam species, cumglaucus opaco
    Gobio, non major gcminis sine pollice palmis, Respondei colli fluvius ; fiondere videnlur
    Prappinguis, teres, ovipara congesiior alvo; n Flumiiiei lalices, et palmite consiius amnis.
    Piopexique jubas iinilaius Gobio Barbi. Quis color ille vadis, seras cum prolulit uinbras
    Nunc pecus sequoreumcelebrabere, magne Silura : Hesperus, et viridi prodi udii monte Mosellam?
    Quem velul Acta?operdiiclum lergora olivo Tota nalant crispis juga molibus, et iremit absens
    Amnicolam Delphina reor. Sic per freia maguum Pampinus, et vitreis vindemia lurgel in undis;
    Laheris, et long! vix corporis agmiiia solvis, Annumerai virides derisus invila viies,
    Aulbrevibusdefensa vadis, aul fluminis ulvis. Navila caudiceo fluiians super aequora lembo,
    Ai cum tranquillos moliris in amne meatus, Per medium qua sese amni confundit imago
    Te virides ripae, te caerula turba nalanlum, Collis, etumbrarum confinia conserit amnis.
    Te liquida? miranlur aqna?; diffundiiur alveo Haec quoque quam dulces celcbrant spectacula
    ^Estus, et extremi procurrunt margine fluclus. [pompas,
    Talis Atlantiaco quondam balaena profundo, Remipedes medio certant cum flumine lembi,
    Cum vento motuve suo lelluris ad oras Et varios menni flexus, viridesque per oras
    Pelliiur, exclusum fumili mare, magnaque surgunt Stringimi allonsis ]iuhenlia germina pratis !
    .(Emora,vicinique tiinentdecrescerenionles. Puppibus el proris alacres gestire magisiros,
    891 DEGII AUSONII 692
    Impubemque manum super amnica terga vaganlem A , Torpida supremos palilur jam cauda Iremores,
    Dum spectat transire, dein sua seria ludo Nec coeunt rictus ; hausias sed hiatibus auras
    Posthahel : excludil veleres nova gralia curas. Reddit mortiferos exspirans branchia flatus. .
    Tales Cumano despedal in aequore ludos Sic ubi fabriles cxercet spirilus ignes,
    Liber, sulphurei cum per juga consita Gauri, Accipit alterno cohibelqoe foramine venlos
    Perque vaporiferi gradilur vinela Yesevi; Lanea sagineis alludens parma cavernis.
    Cum Venus, Actiacis Augusti la?la triumpbis, Vidi egomet quosdam lethi sub fine trementes
    Ludere lascivos fera prooliajussit Amores, Collegisse animas : mox in sublime cilatos,
    Qualia NiliacaeclassesLalia?que triremes Cernua subjecuim pra?ceps dare corpora in amiiem,
    Suhter Apollinea?gesserunt Leucadosarces; Desperalarum potienles rursus aquarum.
    Aut Pompeiani Mylasena pericula belli Quos impos damni puer ineonsulius ab allo
    Euboica? referunt per Avermi sonantia cymba?, Impetit, et stolido captat prensare nalaiu.
    Innocuos ratium pulsus, pugnasque jocantes Sic AnihedoniusBceotia per frela Glaucus
    Naumachiae, Siculo quales spedante Peloro, Gramina gusialu poslquam exitialia Circes
    Cieruleus viridi reparai sub imagine ponius. Experlus, carpias moribundis piscibus Iierbas
    Non aliarli speciem petulaniibus addii ephebis B Sumpsit, Carpalhium subiit novus accola pontum.
    Pubertasque, amnisque, el picli rosira phaseli. Ille hamis et relè potens, serutalor operli
    Hos Hyperionio cum sol perfuderit aeslu, Nereos, aequoream soiitus converlere Telhyn,
    Reddit naulales vitreo sub gurgile formas, Inter captivas fluitavitpraedo catervas.
    Et redigit pandas inversi corporis umbras. Talia despectant longo per caerula iraclu
    Ulque agiles molus dexira laevaque frequentali!, Pendentes saxis instanti culmine villa?.
    Et commutatis ailernant pondera remis, Quas medius dirimi! sinuosis flexibus errans
    Unda rel'ert alios simulacra liumentia naulas. Amnis,~*etallernas comuni praeloria ripas.
    Ipsa suo garidet simulamine nautica pubes, Quis modo Sesiiacum pelagus, Nepheleidos Helles
    Fallaces fluvio mirata redire figuras. liquor : Abydeni frela quis mirelur epbebi?
    Sic ubi composiios oslentatura capillos, Quis Chalcedonio constralum ab littore pontum,
    Candentem late speculi exploranlis honorem Regis opus Magni, mediis Euripus ubiundis
    Cum primum chnraennirix admovit altimna?, EuropaequeAsiaequevelai concurrere terras ?
    La?la ignorato fruitili*virguncula ludo, Non lue dira frati rabies, non sa?vafurentum
    Gernianaequeputai formam spedare puella?: Proelia Cauroruni. Licei hic commercia lingua?
    Oscula fulgenti dal non referenda metallo, G Jungere, et alterno sermonem lexere pulsu.
    Am fixas pratenlalacus, aul fronlis ad oram Blanda salutiferas permiscenl liltora voces,
    Vibratis crnptat digilis exlendere crines : Et voces, et pene manus. Resonanlia ulrimque
    Talis ad tinibrarum hidibria nautica pubes Verba referl, mediis concinni fluctibus Edio.
    Ambiguis fruitili*veri falsique figuris. Qui polis, innumeros cultusque, hahiiusque rele-
    Jam vero accessus faciles qua ripa ministrai, [xens,
    Scruialur tolo populatrix lurba profundo Pandere lectonicas per singula praedia formas !
    Heu ! male defensos penetrali flumine 'pisces ! Non hoc spernat opus Gorlynius aliger, a?dis
    Hic medio procul amne irahens humentia lina, Condilor Euboicae, casus quem fingere in auro
    Nodosis decepla plagis examina verlil; Conantem Icarios, palrii pepulere dolores.
    Ast-hic tranquillo qua labiluragmine flumen, Non Phìlo Gecropius; non qui laudalus ab hosle
    Ducit coniceisfluilanlia relia signis. Clara Syracosii iraxit cenamina belli.
    Ille aulem scopulis subjecias pronus in undas, Forsan el insignes hominumque operumque labores
    Inclinai lenla? convexa cacumina virga?, Hic hahuit decimo celebrala volumine Marci
    Indutos escis jaciens lelhalibus hamos. Hebdomas; hic clari viguere Menecratis arles,
    . Quos ignara doli poslquam vaga turba nalanlum •" Alque Ephesi spedata manus, vel in arce Minerva?
    Riclibus invasii, palulaequeper intima fauces Iclinus, magico cui noctua perlilafuco
    Sera occultali senserunt vulnera ferri, Allicit omne genus volucres, perìmilque luendo.
    Dum irapidant, subii indicium, crispoque tremori Condilor hic forsan fuerii Plolemaidos aulae
    Yibranlis sete nutans conseniil harundo. Dinochares, quadro cui in fasligia cono
    Nec mora : el exeussam strìdenti verbere praodam Surgit, el ipsa suas consumit Pyramis umbras,
    Dextera in ohliquum raptal puer. Excipit icium Jussus ob incesti qui quondam foedusamoris
    Spirilus, ul fractis quondam per inane flagellis Arsinoen Pharii suspenditin aere templi.
    Aura crepai, motoqueassibilaiaere venlus. Spirat enim tedi testudine vera Magnelis,
    Exsulianl udae super arida saxa rapina?, Affictamquetrahii ferralo crine puellam.
    Lucileriijue pavent lelhalia tela diei. Hos ergo aul horum similes esl credere digniim
    Quique sub amne suo mausit vigor, aere nostro Belgarum in lerris scenas posuissedomonim,
    Segnis anhelaiis vilam consumit in auris. Molilos celsas fluvii decoramina villas.
    Jam piger invalido vibraiur corpore plausus; Ilsec est nativi sublimis in aggere saxi ;
    895 IDYLLIA. S9J.
    Haecprocurrenlis fondala crepidine ripa?; A Salve,magne parens frugumque virumque Mosella.
    Haec refugit, captumque sinu sibi vindicat amnem. Te clari proceres, te bello exercila pubes,
    Illa tenens collem, qui plurimus imminet amni, iEmula le Laiia? decorat facundia lingua?.
    Usurpat faciles per eulta, per aspera visus ; Quin eliam mores, et la?lum fronte severa
    Utquesuis fruilur dives speculatio terris. Ingenium, natura luis concessil alumnis.
    Quin etiam riguis humili pede condita pralis Nec sola anliquos ostentai Roma Calones :
    Compensai celsi bona naluralia monlis, Aut unus tantum jusii spectator el aequi
    Sublimique minans irrumpil in aelhera ledo, Pollel Aristides, vetcresque illustrai Alhenas.
    Ostenlans allam, Pharos ut Memphiiica, lurrim. Verum ego quid laxis nimium spatialus babenis
    Huic propiium estclausos consepio gurgile pisces Victus amore lui proeconiadelero ? conde,
    Apricas scopulorum inler captare novales. Musa chelyn, pulsis cxlremo Carmine nervis.
    Ha?csummisinnixa jugislabenlia subter Tempus erit, cum me sludiis ignobilis oti
    Flumina despectu jam caligante tuelur. Mulcentem curas, seniique aprica fovenlem,
    Atria quid memorem viridantibus .issila pratis? Materia?commendd honos : cum facla viritim
    Innumerisque super nuianlia teda columnis? Bilganim, patriosque canam decora inclyta mores.
    Quid qua?sulphnrea suhstruda crepidine fumant B Mollia snhtili nebuntmihi carmina filo
    Bidnea, fervemi cum Mulciber baustus operio, Pierides, lenniqueaplassubtegmine lelas
    Volvit anhebitas lectoria per cava flammas, Percurrent : dabitur nostris quoque purpura fusis.
    Inclusum glomerans sesta exspirante vaporarti? Quis mihi lum non didus erit ? memorabo quietos
    Vidi ego defessos multo sudore lavacri Agrieolas : legumque catos, fandique potenles,
    Fastidisse lacus et frigora piscinarum, Praesidium sublime reis : quos curia summos
    Ul vivis fruerenlur aquis; mox amne refotos Municipmn vidil proceres, propriumque senatum :
    Plaudenti gelidum flumen pepulisse nataiu. Quos praciexlati Celebrisfacundia ludi
    Quod si Cumanis bue afforet hospes ab oris, Coniulitad veteris praeconiaQuinliliani.
    Crederet Euboicas simulacra exsiliaBaias Quique suas rexere urbes, purumque tribunal
    His donasse locis : lantus cultusque nitorque Sanguine, et innocuasillustravere secures ;
    Allicit, et nullutn parit oblcclaiio luxum. Aùl lialum populos, aqiiilonigenasque Britannos
    Sed mihi qui tandem finis tua glauca fluenla Praefeciurarum titillo tcnuere secundo.
    Dicere, dignandumque mari memorare Mosellam? Quique capul rerum Romani, populumque palresque
    Innumeri quod le diversa per oslia late Tantum non primo rexil sub nomine : quamvis
    Incurrunt amnes? quamquam differre meatus C Praefuerit primis. Festinat solvere tandem
    Possenl; sed celerant in te consumere nomen. Errorem fortuna suum : libataque supplens
    Namque et PronaeaeNemesaequeadjuta mealu Praemia, jam veri fasligia reddet honoris
    Sura tuasproperat non degenerare sub undas, Nohilibus repelenda nepoiibus. At modo cceplum
    Sura in'erceplis libi gratificala flueniis : Delexatur opus : dilata el laude virorum,
    Nobilius permixla tuo sub nomine, quam si Dicamus laeto per rara virentia Iraclu
    Ignoranda patri confunderet oslia ponto : Fclicem fluvium, Rhenique sacremus in undis.
    Te rapidus Gelhis, le marmore clarus Erubrus Caerulens nunc, Rhene, sinus, hyaloque vircntem
    Fcstinant famulis quamprimum allanibere lympbis, Dande peplum, spaiiumque novi melare fluenti,
    Nohilibus Gelbis celehratus piscibus : ille Fralernis cumulandus aquis. Nec praemia in undis
    Praecipililorquens cerealia saxa rotalu, Sola, sed Augusta?veniens quod moanibusurbis
    Sirìdenlesque irahens per levia marmora serras Spectavit junctos NatiquePalrisque iriumphos ,
    Audii perpetuos ripa ex utraque tumullus. Hostibus exaclis Nicrum super, et Lupodumim,
    Praelereo exilem Lesuram , tenuemqiie Drachonum, Et fonlem Laiiis iguolum annalibus Hislri.
    Nec fastidiiosSalmonaeusurpo Uuores. Ha?cprodigali venit modo laurea belli :
    ^ Moxalias aliasque feret. Vos pergite juncli,
    Naviger undisona dudum me mole Saravus
    Tona ve*le vocal : Iongum qui dislulit amnem, . Et mare purpureum gemino propellile tradii.
    Fessa sub Auguslis ut volveret ostia muris. Neu vereare minor, pulcherrime Rhene, videri :
    Nec minor hoc, lacilum qui per sola pinguia labens Invidia?nil hospes habet. Poliere perenni
    Slringil frugiferas felix Alisonlia ripas, Nomine : tu fralrem, fama?securus, adopla.
    Mille alii, prout quemrjue suus magis impetus urget, Dives aquis, dives nymphis, largito!*iilrique
    Esse lui cupiunt. Tantus properaniibus undis Alveus exiendet geminis divorlia ripis,
    Amhilus, aut moles. Quod si tibi, dia Mosella, Communesqne vias diversa per oslia fundet.
    Smyrna suum valem, vel Manluaclara dedisset : Accedent vires , quas Francia , quasque Cbamaves,
    Cederei Iliacis Simois memoratus in oris, Germanique tremant:tunc verus habebere limes.
    Nec praeferresuos auderel Tibris honores. Accedei tanto geminum libi nomen ab amili.
    Daveniam mihi, Roma potens. Pulsa, oro , facessat Cumque unus de fonie Alias, dicere bicornis.
    Invidia, et Laiia?Nemesis non cognita lingua?, Haecego, VIV1SCAducens ab origine genlem,
    Impedì sedem, Romaequeluere parentes. Belgarum hospiliis nunc per nova federa notust
    «OR ni7.ni AITSftìVlI fiQfi
    Ausonius, nomen Latium, palriaque, domoque A vaniora, ut cum agis nihil, limelegai, el neniliil agas,
    Gallorum extremos inler, celsamque Pyraenen, defendas. Igilur iste nugator libellus jam diu secreta
    Temperat ingenuos qua laela Aquilania mores, quidem, sed vulgi ledione laceralus perveniet tandem
    Audax exigua fide concino. Fas mihi sacrum in manus luas. Quem lu aut ut Msculapius redinlc-
    Perstrinxisse amnem lenui libamine Musa?. grabis ad vilam, aut ut Plato, juvanle Vulcano, libe-
    Nec laudenraffecto;veniam peto. Sunt libi multi, rabis infamia, si pervenire non debet ad famam. Fuil
    Alme amnis, sacros qui sollicitare fluores aulem ineptiolm hujus isla materia in expedilione,
    Aonidum, toiamque solenl haurire Aganippen. quod tempus, ul scis, licenlim mititaris est : super
    Astego, quanta mei dederit sevena liquoris, mensam meam facla est invitalio, non i/te de ludibrii
    Burdigalam cum me in patriam, nidumque senecta? convivio, ul Grmco more biberelur, sed tlla de Fiacri
    Augustus pater, et natus, mea maxima cura, edoga, in qua propter mediain noctem, el novam lu-
    Fascibus Ausoniis decoralum et honore Curali mini, et Murmnm auguralum, lernos ter cyalhos atto-
    Mitlent, emerita? post tempora disciplina?, nitus petit vates. Hunc locum de ternario numeroillieo
    Latius Arctoi praconia persequar amnis. nostra Ma poetica scabiesempitcxsculpere: cujus mor-
    Addam urbes, tacilo quas subterlaberis alveo : bi quoniam facile conlagium est. ulinam ad le quoque
    Moeniaqueantiquis te prospeclanlia muris : B prurigo commigret, et fuco tum emendalionis adjeclo
    Addam, praesidiis dubiarum condita rerum, itiipìngas spongiam, qumimperfectum opus equi male
    Sed modo securis non castra, sed horrea Belgis. spumanlìs absolvat. Ac ne me gloriosumneges, emptos
    Addam felices ripa ex ulraque colonos, inler prandendum versiculos ante cmnmtempus absol-
    Teque inler medios hominunique boumque labores, vi, hoc est, dum bibo, el paulo ante, quam biberem.Sii
    Slringenlem ripas, et pinguia culla secantein. ergo examenprò materia et tempore. Sed tu quoque
    Non libi se Liger anleferel, non Axona praeceps ; hoc ipsum paulo hilarior et dulcior lege : namqueinju-
    Matrona non, Gallos Belgasque inlersila fines ; rium esl de poeta male sobrio lectoremabslemiumjudi-
    Santonico refluus non ipse Caranlonus aestu. carc. Neque me fallii fare aliquem , qui hunc jocum
    Concedcs gelido Durani de monte volulus nostrum aculis naribus el caperala fronte condemnet,
    Amnis : el auriferum poslponet Gallia Tarnem. negelqueme omnia, qumad ternarium, el novenarium
    Insanumque ruens per saxa rotantia late tiumeros perlinent alligisse : quem ego verum dicere
    In mare purpureum, domina? lamen ante Mosella? falebor,jusle negabo. Quippe si bonus est, qum omisi,
    Numine adorato, Tarbellicus ibit Alurrus. non oblila mihi, sed prmlerita exislimet. Dehinc qua-
    Corniger exiernas celebranda Moselia per oras, liscumque est, cogilel seenni, quam multa de his non
    Nec solis celebranda locis, ubi fonie supremo reperisset, si ipse qumsisset. Sciai eliam menec omni-
    Exseris auralum taurina? froulis honorem : bus erutis usum, et quibusdam oblalis abusimi. Quam
    Quaque trahis placidos sinuosa per arva mealus : multa enim de ternario sciens neglexi tempora , et per-
    Vel qua Germanis subportubus ostia solvis : sonas, genera, el gradus, novem naiuralia melra cum
    Si quis honos lenui volei adspirare camena?, Irimelris, totani grammalicam el musicati!, librosque
    Perdere si quis in his dignabilur otia musis. medicininos, ter maximum Hermem, et amalorem pri-
    Ibis in ora liominum, la;toque fovebere cantu. mum philosophim, Varronisque numeros, el quidquid
    Te fonles, vivique lacus, te caerulanoscent profanum vulgus ignorai. Postremo, quod facile esl,
    Flumina : te veieres pagorum gloria luci ; cum ipse multa intenerii, comparet se, a'ique me : oc-
    Te Druna, te sparsis incerta Druenlia i ipis, cupatum, cumotioso : pransum, cum abstemio: jocum
    Alpinique colent fluvii, duplicemque per urbem el ludum menni, diligentiam el calumniam suam. Alius
    Qui meal, et dextrae Rhodanus dat nomina ripa?. enim alio plura invenire potest, nemoomnia. Quod si
    Te stagnis ego caeruleis , magnumque sonoris alieni et obscurus videbor, apud eum me sic luebere :
    Amnibus, aequorea?le commendano Garumna?. Primum ejusmodi idyllia itisi vel obscura siiti, nihil
    _ futura : deinde numerorumnaturam nonesse scirpum ,
    IDYLLIUMXI.
    ul sinenodo sinl. Poslremosi etiam libi obscurusfimo,
    Gripltus ternani numeri. cui nihil nequenegleclum est, neque non iniellecium:
    •; AUSONIUS SVMMACHO salutem. lum veroego beatus, quod affeclavi, assequar, me ul
    Latebal inter nugas meas libellus ignobilis , utinam- requiras, me desideres, de me cogites.Vale.
    que laluissel, neque indicio suo tamquam sorex peri-
    rei. Hunc ego cum velul gallinaceus Euclionis situ Ter bibe, vel lotiens ternos ; sic mystica lex esl,
    charlei pulveris eruissem , excussum relegi, alque ul Vel tria potanti, vel ter iria mulliplicanii,
    avidtis feneralor,iiiiprobum nummummalui occupare, Imparibus novies ternis conlexere coebum.
    quam condere. Dein cogilans mecum non illud Calul- Juris idem iribus est, quod ter tribus. Omnia in
    lianum, Cui dono lepidum novum libellum? sed [islis :
    el verius, Cui dono illepidum rudem li- Forma hominis ccepli, plenique exaclio parlus,
    àp.v.laY.óìzepo-D
    bellum? non diu qumsivi.Tu enimoccurristi, quemego Quique novem novies fati tenet ultima finis.
    si mihi potestas sii ex omnibus deligendi, unum sem- Tres Ope progen'ui fralres, tres ordine pana? (Al.
    per elegerim. Misi ilaque ad te frivola gerris Siculis [l'arca?).
    897 IDYLLIA. 898
    Vesta, Ceres, et JUDO,secus muliebre sorores. A Iriterdictortim Irinum genus : unde rcpulsus
    Inde irisulca Jovis sunl fulmina. Cerberus inde. Vi fuero, aut Utrobi fuerit, Quorumve honorum.
    Inde Tridens : Iriplexque Helenes cum frairibus Triplex libertas, capiiisque minulio triplex.
    [ovum. Trinum dicendi genus est, sublime, modeslum,
    Ter nova Nesloreos iinplcvit purpura fusos. El lenui filo. Triplex quoque forma medendi,
    El lolies terno comix vivacior aevo. Quoi logos , aut melhodos , cuique experientia no-
    Quam novies terni glomerantem saeculatractus [men.
    Vincunlaeripedes ler lerno Nestore cervi, Et medicina triplex, servare, cavere, mederi.
    Tres quorum ictales superai Phcebeius oscen. Tres oratorum culius, regnala Colosso v
    Quem novies senior Gangelicus anteitales, Quem Rhodos,Aclaca?quem dilexistis.Alhena?,
    Ales cinnameoradiaius tempora nido. Et quem de scenis Idrica ad subsellia traxit
    Tergemina esl Hecale, tria virginis ora Diana?. Prosa Asia?, in causisnumcros imitata chororum.
    Tres Charites , iria Fata , triplex vox, trina ele- Orpheos hinc tripodes , quia sunt tria, terra, aqua ,
    [menta, [damma.
    Tres inTrinacria Siredones. Omnia terna. Triplex sideribus posilus, distaniia, forma.
    Tres volucres, tres semidea?, tres semipuella?. B Et modus, et genilrix modulorum musica triplex,
    Ter tribus ad palmamjussa? cenare Camenis, Mixla libris, secreta astris, vulgata tbeatris.
    Ore, manu, flaiu, buxo, fide, voce canentes. Martia Roma triplex, equitalu, plebe, senalu.
    Tres sopllia? paries , tria Punica bella , trimcslres Hoc numero tribus, el sacro de monte Tribuni.
    Annorum cceliquevices, noctisque per unibram Tres equilum lurmae : iria nomina nobiliorum.
    Tergemini vigiles. Ter clara instanlis Eoi Nomina sunt chordis (ria : sunl Iria nomina nicnsi.
    Signa cani! serus deprenso Marie saielles. Geryones triplex : triplex compago Chimaera.
    El qui conceptus triplicala? vespere noclis, Scylla triplex commissa iribus, cane, virgine, pisce.
    Jussa qualer leruis affixil opima tropaeis. Gorgones, Ilarpyiaeque, el Erynnies agmine terno.
    El lyrici vates numero sunt Mnemonidarum, Et tres fatidica? nomen commune Sibylla? :
    Tres solas quondam tenuil quas dextera Phoebi : Quarum tergemini faialia carmina libri :
    Sed Cilheron loliens lernas ex aeresacravit Quos ler quinorum servai cultura virorum.
    Relligione patrum, qui sex sprevisse timebant. Ter bibe. Tres numerus super omnia , tres Deus
    Trina Tereniino celebrala trinoctia ludo : unus.
    Qualia bis genito Thebis Trieterica Baccho. Hic quoque ne ludus numero iranscurral inerti,
    Tres primas Thracum pugnas tribus ordine bellis, C Terdecics lernos habeai, deciesque novenos.
    Juniadae patrio inferias misere sepulcro. IDYLLIUMXII.
    Illa eliam thalamos per trina aenigmata qua?rens,
    Qui bipes, el quadrupes forai, et iripes omnia solus, Technopmgnion.
    Terruil Aoniam volucris, leo, virgo, triforiuis AUSONIUS PAULO SUOsalutali.
    Sphinx, volucris pennis, pedibus fera, fronte puella. Misi ad te technopmgnion inerlis olii mei inutile
    Trina in Tarpeio fulgenl consortia lemplo. opusculum. Versiculi suiti monosyllabisempti, el mo-
    Humana efficiunl habiiacula ter genus arles, nosyllabis terminali. Nec hic modo sletit scrupea dif-
    Parieiibus qua; saxa loc.it, qua? culmine tigna, ficullas, sed accessit ad miseriam cogilandi, ut idem
    Et qua? supremo comit tectoria cullu. monosyllabumquod esset finis exlremi versus, princi-
    Hinc Bramii quadranlal, elhinc Sicana medimna. pium fierel insequentis. Die ergo, 0 mora, et o pmna,
    Hoc tribus, haecgeminis tribus explicat usus agendi. rem vanatn quippe curavi. Exigua est, et fastiditur
    In Physicis tria prima, Deus , mundus, data forma. inconnexa, el implicami-, cum sii aliquid nihili, vel
    Ter genus omnigenum , genilor, genilrix , genera- deprehendilur. Laboravi tamen, ul haberel aul hislo-
    [lum. ricon quippiam, aul dialeclicon. Nani poelicam, vel
    Per Irinas species trigonorum regula currit, I) sophisiicam levitale»!necessilas observalioniscxclusil.
    .-Equilaius, vel crure pari, vel in omnibus impar. Ad summam, non est quod mireris, sed paucis lilleris
    Tres coil in paries numerus perfeclus : ut idem addilis, esl cujus miserearis, neque minutari velis : el
    Congrege ter trino per ter tria dissolvatur. si Ime quoquedescenderìs,majoretti molesliam capias
    Tres primus, par, impar habet, mediumque : sed ipse ingenii, el facundim detrimento, quam obleclationem
    Ut Ires, sic quinque, et septem quoque dividil unus. imitalionis a/feclu.
    El numero in loto posilus sub acumino centri, Versus monosyllabisempii, et finiti, ila ut a fine ver-
    Disiinguii solidos coebo pergente trientes, sus ad principimi recurranl.
    iEquipares dirimens partes ex impare lerno, Rcshominumfragilesalit,etregit, etperimit fors.
    Et paribus triplex medium : cum quattuor et sex Forsdubia,aciernumquelabans: quam blanda fovet
    Bisque quaternorum secernilur omphalos idem. [spes.
    Jus triplex, tabula?quod ter sanxere quaterna?, Spes nullo finita aevo : cui terminus est mors.
    Sacrum, privalum, et populi commune quod usquam Mors avida, inferna mergiicaligine quam nox.
    [est. Nox obilura vicem : remeaverit aurea cum lux,
    800 REGI! AUSONI! 000
    Lux dono'coneessa deum ; cui prseviusest sol. ^Qua caret 4Sthiopurn plaga, pervigii, irra*
    Sol, cui nec furioVenerislaietarmipolcns Mais. [quies gens.
    Mars nullo de pairesaius : quem Thressa colit gens. Semper ubi aelerna vertigine clara nilet lux.
    Gens infrena virum : quibus inscelus omne ruit "fas.
    De Deis.
    Fas hominem maciare sacris : ferus isle loci mos.
    Mos ferus audacis populi : quem nulla tenet lex. Sunl etcoelicolum monosyllaba. Prima deum Fas,
    Lex naturali quam coudidit imperio jus. QuaeThemis eslGraiis. Posi liane Rhea, qua?
    Jus genitura pieiate liominum, jus cerla Dei mens. [Laiiis Ops.
    Mens, qua? co?leslisensu rigat emerilum cor. -Tum Jovis et Consi germanus, Tarlareus Dis.
    Cor vegeluni mundi instar habens, anima?vigor, ac El soror eteonjus fralris, regina deum, Vis.
    [vis. Et qui quadrijugo curru pater invehiiur Sol.
    Vis tamen hic nulla esl : verum esl jocus el nibili Quique iruces belli moius ciet armipotens Mars :
    [ras. Quem numquam pietas, numquam bona sollici-
    Vi in velereverboesl, sequilur ver hyemem,ubi jam [tat Pax,
    similium nugarum sublexo nequiliam, et hi versiculi Nec cultor nemorum relicebere, Maenalide Pan,
    exordio tamen 6 Nec Genius domuum, Larunda progenitus Lar.
    monosyllabis termiìianlur, libero, quam-
    Sed ul Fluminibusque Italis pra?nollens sulfureus Nar.
    quam fine legiiimo. laboravì, quantum possel
    videri apud aures indulgentissimas absurda concine- Quaequepiai divum perjuria, noclicolor Slyx.
    maris constralor Leuconotos Libs.
    rent, insulsa reciperent, hiulca coiìgruereni: denique Velivolique
    haberent et amara dnkcdinem, et inanimita vciterem, Et numquam in dubiis liominum bona desii-
    et aspera lenilatem. Qum quidem omnia quoniam in- [luens Spes.
    suavis materia devenustat, lectio benigna concilici. Tu De Cibis.
    quoquemihi tua crede securior, quippe meliora. Sed, Nec nostros reticebo cibos, quos priscus ha-
    ni quod per adagionem cmpimus,proverbiofinìamus,
    [bet inos,
    mutuimi muli scabunt. Irritamenla quibus additur aequoreum sai.
    Monosyllabitantum in fine posili. Olim communis pecoli cìbus, alque homini glans.
    /Emula dis, natura? imitatrix, omniparens ars. Ante equidem carnpisquam spicea suppeteret frux.
    Pacalo ul sludeat ludus meus, esto operi dux. Mox ador, atque adoris de polline puliificum far.
    Arda, inamcenalied, nec congrua carminibus lex. Inslruxit mensas quo quondam Romulidum plebs.
    Judice sub lauto laudi lamen accipiei jus. ^ Hinc cihus, hinc po'.us, cum dilueretur aqua puls.
    Quippe el ridicuììs data gloria, ni prohibet fors. Esl inler fruges morsu piper aequiparans gii.
    El Pelusiaco de semine plana, leres lens.
    De membris.
    Et duplici defènsa pulamine quinquegenus nux.
    Indicai in pueris seplennia prima novus deus.
    Quodque cibo et poiu placilum, lahor acer
    Pubenles anlios robusiior anticipat vox.
    Invida el ventis, el solibus, esl nominum [apum, mei.
    frons. Natura? liquor isle novo?: cui summa nalat fci*.
    Edurum nervi cum viscere consociali! os.
    Palpitaiirrequies, vegetum, teres,acn?j calcns cor. De Historiis.
    Unde vigenl sensus, dominatrix quos vege- Solameli libi, Phoehe, novum dedit OEbalius flos.
    tai mens. Flore alio reus esl NarcisSimorte sacer fons.
    Atque il) verba refert modulata lege loquax os. CaedisAdoneoemala gloria fulmineus sus.
    Quam Validumesl, hominis quota poriio, caeru- Perjurum Lapitham Junonia ludificat nubs.
    [leum fel ! Ludil et JSacidem Parnassia Delphicola? fors.
    Quam tenue, et molem quanlam fert corpo- Treicium Libycum frela Cimmeriumque secai bos.
    [ream crus ! Non sine Hamadryadis falò cadil arborea irahs.
    Pondera sub quanto nostrum moderaiur iter pes ! •D Quo generala Venus Saturnia desecuit falx.
    Sicca inler rupes Scylhicas sietil aliiibus crux.
    hteonnexa.
    Unde Prometheo de corpore sanguineus . ros,
    Saepe in conjugiis fit noxia, si nimia est dos. Adspergit caules, et dira aconita creat cos.
    Sexus ulerque potens, sed praevalet imperio mas. Ibycus ut periii, vindex fuil ahivolans grus.
    Qui recie faciel, non qui dominalur, erit rex. ^Eacidsead tumulum mactata est Andromacha? glos.
    Vexat amicilias, et federa dissociat lis. Carcere in Argivo Philopoemeiia lenta adiit mors.
    Incipe, quidquid agas : prò tolo est prima ope- Tenia opima dedil spoliaius Aremoricus Lars.
    [ris pars. Sera venenalo potu ahslulii Annibalem nex.
    Insinuai coelo, disque inserii emeritos laus. Res Asia?qiiantas leUio dedil immerilas fraus !
    Et disciplinis conferla esl, el viliis urbs. Ulirix flagravit de rupihus Euboicis fax.
    Urbibus in lutis munilior urbibus est arx. Slai Jovis ad cyalbum, general quem Darda-
    Auro magnus honos. Auri prelium lamen esl aes. [nius Tros.
    Longa dies operosa viro, sed temperies nox. Praepdibus pennis super aera veclus homo Crcs.
    90? ÌDYXUA. 003
    Intulit Incestarci libi vira Philomela fertis Thrax. .A Grammaticomaslis).
    Barharus est Lydus, servtis Gela, femineUs Phryx. Elogodaedaliaslrides modo qui nimium (nix,
    Fallaces Ligures : nullo silus in pretio Car. Frivola condemnas? neqnaquam : cum prelio
    Veliera depeclit nemoralia veslifliuis Ser. [esl merx,
    Nota in porteniis Thebana tricorporibus Sphinx. Ennius ut memorat, replet le lauificum gau.
    Nola et parvorum cunis muliebre secus Slrix. Lìvida mens liominum concrelum felle coqual pus.
    De vere primo. Die, quid significenl catalecta Maronis? in his al
    Annusab cxortu cum floriparum reserat ver, Cellarum posuit, sequilur non lucidius lau.
    Cmicia vigent : nemus omne virel : nilei auri- Et quod germano mixium male lelhiferum min?
    [comum rus. Imperium, litem, Venerem, cur una notel res?
    Et fusura umbras radicilus exigilur Sitne peregrini vox nominis, an Laiii fil?
    slirps.
    Non denso ad terram lapsu glomerala fluii nix. Lintribus in geminisconstralus ponto sit, an pons?
    Fiorimi spirat odor, Lihani ceu moniis honor ibus. Bucolico sepes dixil Maro, cur Cicero seps?
    Per inlerrogationemet responsionem. Vox solila, el cunrlis notissima, si memores, lac,
    Quis suhit in pcenam capitali judicio ? vas. Cur condemnelur ratio, magis ut faciat lacl?
    B An Lìbya?ferale nialum, sit Romula vox seps?
    Quid si lis fuerit nummaria, quisdahitur? praes.
    Mirmilloni contenditur? Thrax. Si bonus esl insons, conlrarius, et reus est sons.
    Quis aequinianus
    Inter viriuies quod nomen Mercurio? fur. Dives opum cur nomen habet Jove de Siygio Dis?
    Unde Rudinus ait, Divum domus allisonum coel?
    Thuribula, el patera?, qua? tenia vasa deum? lanx. Et
    Cincia mari quasnamtcllus creai Hippocratem? COSÌ cujus de more, quod adslruii, endo suam do?
    Aut de fronde loquens, cur dicit populea frus?
    Grex magis, an regnum Minoida sollicilat? grex.
    mons. Sed quo progredior? quaefinis, quis modus et calx?
    Quid praeler nubem Phaeacibus imposilum?
    Pacate, bonus, doelus, facilis vir.
    Die, cessarne cibo, sonino quis opimior esl? glis. Indulge,
    accommoda l'aciat? Totum opus hoc sparsimi, crini? velut Antiphi-
    Tergora die clypeis qua? gius.
    [Ioo; pax.
    Sponte ablativi casus quis rectus erit? spons.
    Quadrupes oscinibus quis jungilur auspiciis? mus. IDYLLIUMXIII.
    Quid fluitai pelago, quod non natat in fluvio? pix. Cento nuptialis.
    Bissenas paries quis continet aequipares? as. Acsomus PAULINO salutem.
    Tenia defuerit si poriio, quod reliquum ? bes.
    Pèrlege hoc etiam, si opermest, frioolum, et nultius
    De iilteris monosyllabisGrmcisac,Lalinis. C ;)re(ii opusculum : quod nec labor excudit, nec cura
    Dux elemenlorum studiis viget in Laiiis A. limavit : sine ingenti animine, et morm maturiiate.
    Et suprema notis adscribilur Argolicis Q. Centonemvocant qui primi hoc concìnnalioneluserunl.
    Illa quod ^Eolidum, quodque s, valeo bocLaliare E. Solm memoria}negoliumsparsa coltigere, et integrare
    Praesto, quod E Laiiuui semper breve, Dorica lacerata : quod ridere magis, quam laudare possis.
    |vox E, Pro quo, si per sigillarla in auclionc veniret, neque
    Hoc tereii argutoque sono negai Attica gens O. Afranius nauci darei, nec Stichum suum Plautus of-
    Q quod el o Grcecumcompensai Romula vox 0. ferrel. Pi/jet enim Virgiliani carminis dignilatem lam
    Liltera sum loia? similis, vox piena jubens, I. joculari dehoncslasscmateria. Sed quid faceran ? Jus-
    Cecropiis ignota nolis ferale sonans U. sum erat : quodqueesl polentissimumimperandi genus,
    Pyihagora? bivium ramis paleo ambiguis Y. rogabat, quijubere poterai, scilicet imperator Valenli-
    Vocihusin Graiis numquam ultima conspicior M. nianus, vir meo judicio erudilus, qui nuptias quondam
    Zela jacens, si surgat, crii nota, qua? legitur N. ejusmodi ludo descripseral, aplìs equidemversibus, el
    Maeandrum,(Iexusque vagos imitata vagor E. composilionefestiva. Exaeriri delude volens quantum
    DividuumBela?nionosyllabon llalicum B. nostra contentioneprecetterei, simile nos de eodem
    Non formam, at vocem Delta? gero Romuleum D. D concinnareprmeepit. Quam scrupulosum hoc mihi fue-
    Hoslilis qua?forma jugi esl, hanc efliciet n. rit, inletlige. Neque anleferri volebam, neque postha-
    Ausoniumsi P scrihas, ero Cecropium p. beri : cum aliorum quoque judicio delegenda esset
    Et Rho quod Gracum, mutabilur in Lalium P. adulalio inepla, si cederem: insolenlia, si ut mmulus
    Malusut anlemnam fert vertice, sic ego sum T. eminerem. Suscepi ìgìlur similis recusanti, feliciler-
    Spiritus hic, flatu tenuissima vivificans 11. que et obnoxius gratiam tenui, nec vietar offendi. Hoc
    Haectribus in Lilio tantum addita nominibus K, dieuno et addila lucubrationeproperatuin, modo inler
    Praevaluit postquam Gamma?vice funcla prius C, liturarios meoscum reperissem, tanta mihi candoris
    Alque aliam prò se tilulo replicala dedit, Q. tui et amoris fiducia est, ut severitatilum nec ridonda
    Ansis cincia duabus erit cum Iota, leges 0. sublraherem. Accipe igitur opusculum de inconnexis
    In Latio numerus denarius, Argolicum X. continuum, de diversis unum, de scriis ludicrum, de
    Haecgruis effigies Palamedica porrigitur *. alieno nostrum : ne in sacris el fabulis, aul Thyonia-
    Cappa fui quondam Boeotia, nunc Latium K. num mireris, aul Virbium, illuni de Dionysio, hunc
    Furca, tricornigera specie, pene ultima sum Y. de Hippolyto reformalum : et si paleris, ut doceanif
    905 DEC1I AUSONII 904
    docendus ipse, Cento quid sit,absolvam. Variis de lo- A Craleras magnos slatuunt, Bacchumque minislrani.
    cis, sensibusque diversis qumdam carminis slructura Sacra canunl. Plaudunt choreas : et carmina dicunt.
    solidatur, in unum versum ul coeant aut cmsi duo, aul Nec non •Threicius longa cum veste sacerdos
    unus et sequenscum medio. Nam duos junctim locare Ohloquilur. numeris septem discrimina vocum.
    ineplum est, et tres una serie, mèras nugm. Diffunditur At parte ex alia, biforcili dat tibia canlum,
    aulem per cmsuras omnes, quas recìpit versus heroicus: Omnibus una quies operum : cunclique reliclis
    convenireul possil aul penthemimeriscum reliquo ana- Consurgunt mensis. Per limiiia laela frequentes
    pesto, aut trochaice cum posteriore segmento : aut se- Discurruni, varianlque vices populusque palresque,
    ptem semìpedescum anapmslico chorico : aul post da- Matrona?, pueri, vocemque per ampia voliilanl
    clyluin atque semipedem quidquid restai hexamelro : Atria, depeudeni lychni laquearibus aureis.
    simile ul dicas ludicro, quod Grmci otTrop.nyJ.a-j voca-
    vere. Ossicula ea sane ad summam xiv figuras geo- Descripiio egredienlis sponsm.
    metricas habeut. Sunl enim mquilalera vel triquelra Tandem progreditur Veneris justissima cura,
    exlentis lineis, aut rectis angulis, vel obliquis.'icwxe),Yj Jam matura viro, jam plenis nubilis annis :"
    ipsi, vel, ItsÒTÙJropa.
    vocanl, èp6oyàvi.c. quoque et <rx«- Virginis os, babitumquegerens. Cui plurimus ignem
    ),ijv«.Eorum verlicularum variis coagmenlìs simulati- B Subjecit rubor; et calefacta per ora cucurrit,
    tur speciesmille formamm, elephantus belino, aut aper Intenlos volvens oculos : uriique videndo.
    bestia, anser volans, el Mirmillo in annis subsidens, Illam omnis leclis, agrisque effusa Juventus,-
    venalor el lalrans canis, quin el lurris et canlharus, el Turbaque miralur malrum, vestigia primi
    alia hujusmodi innumerabiiium figurarum, qum alius Alba pedis, dederatque comam diffondere ventis.
    alio scientius varieganl. Sed perilorum concinnatiomi- Feri picturalas auri subtegmine vestes,
    raculum est, imperitorum junclura ridiculum. Quo Ornatus Argiva? Helenae: qualisque videri
    solet Yenus aurea conlra :
    prmdicto scies, quod ego posleriorem imitatus sum. Ccelicolis, et quanta
    Hoc ergo Centonis opusculum, utllle ludus traclalur, Talis erat species. Talem se laela ferebat
    Ad soceros ; solioque alte subnixa resedit.
    pari modo sensus diversi, ut congruanl, adopliva qum
    sunl, ut cognata videantur, aliena ne inlerluceant, ar- Descripiio egredienlis sponsi.
    cessila ne vini redarguant, densa ne supra modumprò- At parte ex alia foribus sese intulit aliis
    luberent, hiulca ne paleanl. Qum sì omnia ila tibi vi- Ora puer prima signans intonsa juvenla,
    debunlur, ul prmceptumest, dices me composuissecen- Piclus acu chlamydem auratam, quam plurima cir-
    tonem, et quia sub imperatore meo tum merui, procedere [cuni
    mihi inler frequenles stipendimi jubebis. Sin aliler , u Purpura Maeandroduplici Melibcea cucurrit,
    aire dirutum facies, ul cumulo carminis in fiscum suum Et tunicam molli mater quam neverat auro :
    redacto, redeant versus unde venerunt. Vale. Os, humerosquedeo similis, lumenque juvenlae.
    Qualis ubi Oceani perfusus Lucifer unda
    Accipite haec animis : laetasque advertile menles, Exlulil os sacrum coelo, sic era ferebat,
    Ambo animis, ambo insignes praestanlibus armis :
    bello. Sic oculos, cursuque amens ad limina lendit.
    Ambo florenles, genus insuperabile
    : nani le ire altum Illuni turbai amor, figilque in virgine vullus.
    Tuque, prior majoribus per
    manifesta fides. alter Oscula libavit, dextramque amplexus inhaesit.
    Auspiciis Quo jusiior
    Nec piotale fuit, nec bello major et armis. Oblalio munerum.
    Tuque puerque tuus, magna?spes altera Roma?, Incedunt pueri, pariterque anie ora parenlum
    Flos veterani, virtusque virum, mea maxima cura, Dona ferunt, pallam signis, auroque rigentem,
    Nomine avum referens, animo, manihusque paren- Munera porlanles, aurique eborisque talenta,
    [lem. Et sellam, el pictuni croceo velameli acanlho.
    Non injussa cano. Sua cuique cxorsa laborem, Ingens argentum mensis, colloque monile
    Forlunamque ferent : mihi jussa capessere fas est. D Baccalum, et duplicem gemmis auroque coronam.
    Coma nupiialis. Olii serva datur, geminiquesub ubere nati.
    Qualluor huicjuvenes, lotidem innuplaeque puella?:
    Exspeclata dies aderat; dignisque bymenaeis
    Omnibus in morem lonsa coma, pectore summo
    Malres atque viri, juvenesque ante ora parenlum
    discumhilur ostro. Flexilis obtorti per collum circulus auri.
    Conveniunt; siraloque super
    Dant famuli manibus Iymphas, oneranlque canislris Epithalamium ulrique.
    Dona laborata? Cereris; pinguisque ferina? Tum studio effusa?malres ad Umiliaducunt.
    Viscera tosta ferunt series longissima rerum : At eborus aequalis, pueri innuplaequepuellae.
    Alituum, pecudumque genus, capreaequesequaces Versibus incompiis ludunt et carmina dicunt.
    Non absunt illis, nec oves, haediquepetulci, 0 digno conjuncia viro, gravissima conjunx,
    El genus aequoreum, dama?, cervique fugaces. Sis felix, primos Lucina? experla labores.
    Ante oculos, inlerque manus sunl mitia poma. Et maler, Cape Ma?oniicarchesia Bacchi.
    Postquam exempta fames, et amor compressus Sparge, marile, nuces ; cinge haec altaria villa,
    [edendi ; Flos veterani, virtusque virum. Tibi ducilur uxor,
    IDYLLIA. 'f 006
    90a
    Omnes ul tecum merilis prò talibus annos IDYLLIUM XV.
    A
    Ex Grmco,Pylhagoricon de Ambiguitaleetigendmvilm.
    Exigat : et pulchra facial le prole parenlem.
    Fortunati ambo : si quid pia numina possunt. Quod vitae sectabor iter? si piena lumullu
    Vivile felices, dixerunt, curritr;, fusis, Sunl fora : si euris domus anxia : si peregrinos
    Concordes stabili falorum numine Parca?. Cura domus sequilur : mercantein si nova semper
    Damna manent : cessare velai si turpis egestas :,
    IDYLLIUM XIV. Si vexat labor agricolam, mare naufragus horror
    Rosm quas perperam Maroni ascrìptas Hieronymus Infamai : pcenaequegraves in ccelibe vita,
    Alexander ex fide vetusti codicis Alidori asseruil. El gravior cautis custodia vana maritis.
    Ver erat : el blando mordentià frigora sensu Sanguineum si Martis opus : si lurpia lucra
    Spirabàt croceo marie revectadies. Fenoris, et velox inopes usura trucidai?
    Striclior Eoos pracesserat aura jugales, Omne aevum curae : eunclis sua displiect aelas.
    jEsliferum suadens anticipare diem. Sensus abest parvis Iaclaniibus : et puerorum
    Erraham riguis per quadrua compila in hortis, Dura rudimenla, el juvenum temeraria pubes.
    Maturo cupiens me vegetare die. Afflictat fortuna viros per bella, per icquor,
    Vidi concrelas per gramina flexa pruinas B Irasque, insidiasque, caienaiosque labores
    Pendere, aut olerum slare cacuminibus : Mulandos semper gravioribus. Ipsa seneclus
    Caulibus et patulis lereles colludere guitas, Exspedala diu, volisque optala malignis,
    Et coeleslis aqua?pondere lune gravidas. Objicit innumeris corpus lacerabile morbis.
    Vidi Paeslano gaudere rosaria culiu, Spernimus in commune omnes praesentia, quosdam
    Èxorienté novo roscìda lucifero. Constat nolledeos fieri. Juturna reclamai,
    Rara pruinosis canebat gemma fruietis, Quo vitam dedit aeternam? cur morlis adempia est
    Ad primi radios interilura die. Condilio ? sic Caucasea sub rupe Promeiheus
    Ambigeres, rapcret ne rosis aurora ruborem, Testaiur Saiurnigenam, nec nomine cessai
    An daret, et flores tingeret orta dies. Incusare Jovem, data sit quod vita perennis.
    Ros unus, color unus, et unum inane duórum. Respice et ad cultus animi, sic nempe pudicum
    Sideris, elflorisnam domina una Venus. e Perdidit llippolylum non felix cura pudoris.
    Forsan et unus odor : sed celsior ille per auras At conlra illecebris maculosam ducere vilam
    Diffluil : exspiral proximus iste magis. Quem juvat, aspice et ad poenas, et crimina regum.
    Communis Paphie dea sideris, el dea floris, Tereos incesti, vel mollis Sardanapali.
    Praccipit unius muricis esse habiium. C Perfidiami vitare monent tria Punica bella i
    Momentum inlererat : quo se nascentia florum Sed prohibet servare fidem deleta Saguntos.
    Germina comparibusdividerent spaliis. Vive, et amicilias semper cole. Crimen ob islud
    Haecviret angusto foliorum leda galero : Pythagoreorum periit schola docla sophorum.
    Hanc lenui folio purpura rubra notat. Hoc metuens igitur, nullas cole. Crimen ob islud
    Haecaperit primi fasligia celsa obelisci, Timon Palladiis olim lapidatus Athenis.
    Mucronem absolvens purpurei copiiis. Dissidei ambiguis semper mens obvia volis,
    Vertice collectos illa exsinuabat amiclus, Nec voluisse honiini satis est. Optata recusat.
    Jam meditans foliis se numerare suis. Esse in honore placet, mox pcenitet, et dominari
    Necmora : ridenlis calatili paiefecil honorem, Ut possil, servire volel. Idem aucins honore,
    Prodens inclusi semina densa croci. Invidia?objicilur : pernox est cura disertis ;
    Ha?cmodo, qua? toto rulilaverat igne comarum, Sed rudis ornalu vita? caret. Eslo palronus,
    Pallida collapsis deserilur foliis. Et defende reos : sed gralia rara clienu's.
    Mirabar celerem fugiliva aetalerapinam, Eslo cliens : gravis imperii persona patroni.
    Et dum nascuniur,coiisenuisse rosas. Exercentiiunc vola pairum. Mox aspera curis
    Ecce el defluxit rutili coma punica flcris, D Solliciludo subit. Conlemnitur orba seneclus,
    Dum loquor : et lellus teda rubore micat. Et captatoris prada est haeredis egenus.
    Tot species, tantosque orlus, variosaue novatus Vitam parcus agas : avidi lacerabere fama.
    Una dies aperit: confici! una dies. Al largitorem gravius censura nolabit.
    Conquerimur, Natura,brevisquod gratia florum est, Cuncla sibi adversis contraria casibus, Ergo
    Ostenlala oculis illieo dona rapis. Optima Graiorum senlentia : quippe homini aium
    jjuam longa una dies, aelas tam longa rosarum, Nonnasci esse bonum, naium aul cito morte poiiri.
    Quas pubescenles juncta seneda premit. 1IDYLLIUMXVI.
    Quam modo nasceniem rutilus conspexit Eous, De viro botto. UvQuyopw.ri à.?.pòv.<jt.$.
    Hanc rediens sera vespere vidit anum. Vir bonus, el sapiens, qualem vix repperit unum
    Sed bene, quod paucis licei interilura diebus, Millibus e mullis liominum consultus Apollo,
    Succedens aevum prorogai ipsa suum. Judex ipse sui, totum se explorat ad ungueni.
    Collige, virgo, rosas, dum flos novus, et nova pubes, Quid proceres, vanique feratquid opinio vulgi,
    Et memor eslo aevumsic properare tuum. Securus, mundi inslarhabens, leres, atque rolundus:
    EATROL. XIX. 29
    907 DECII AUSONII 908
    Esterna? ne quid labis per levia sidat. A Qualisvilahoniinum, duoquam monosyllaba versanti
    Ille, dies quam longus erit sub sidere Cancri, IDYLLIUMXVIII.
    Quantaque nox se in
    tropico porrigil Capricorno, Demtalibus anìmalìum Hesiodion.
    Cogitai, eljuslo lrutina?se examine péiidit,
    Ne quid hiel, ne quidprotuberet, angulus a?quis Ter binos deciesque novem super, exit in annos,
    Partibus ut coeat, nil ut delirai amhssis. Jusla senescenlum quos implet vita virorum.
    Sit solidum quodeumque subest ; nee inania subler Hos novies superai vivendo garrula cornix :
    Indicet admotus digilis pellentibus ictus. Et quater égredilur cornicis secala cervns.
    Non prius in dulcem declinatlrìminà somnUm, Alipedehi cervoni lei*vincil corviis : et illuni
    Omnia quam lOngireputaverit aciàdiei. Muliiplical novies Phoenix, reparahilis ales.
    Qua? praetergressus? quid gestum in tempore? quid Quam vos perpetuo decies praevertitis aevo
    [non? Nympba?Hamadryades : quarum longissima vila esl,
    Cur isti facto decus adfuil; aul ralio illi? Hi cohibent fines vivacia fala animanium.
    Quid mihi praeteriluni ? cur ha?c sehlentià sedii, Caciera secreti novit deus arbiler aevi
    Quam melius mutare fuil?miseralus egentem, Tempora : quaeSlilbon volvat, qua? saccula Phaenon,
    Cur aliquem fracta persensi mente doloreiìi? B Quos Pyrois habeat, quos Jupiler igne benigno
    Quid volui, quod ilolle bonum forai? Utile honesto Circuitus : quali properei Venus alma recursu :
    Cui*nìalus ànteluli? num dicto, auldeniquè vultu Qui Phceben, quanti maneanl Tilana labores.
    Perstrictus quisquam? cur me naliira magis, quarti Donec constimpto, Magnus qui dicilur, anno
    Rursus in antiquum venianl vaga sidera cursum :
    Disciplina traini? Sic dicla et fatta pei*Omnia
    Ingrediens, Orloque a vespere etincta revolvens, Qualia-disposili stelerant ab origine mundi.
    Oifensus pravis, dat palmam d praemiareclis. IDYLLIUMXIX.
    IDYLLIUMXVII. Monosliehade wrumnis Herculis.
    NAl'Y.oàO'T IIu0Kyopaóv. Prima CÌèona?itolèrata aerumna Leonis.
    Proxima Lernaeam ferro èi face coniudit hydram,
    Est et Non; cuncti monosyllaba nota frequenlant.
    nihil Mox Erymanlheunì vis tertia perculit aprum.
    His demplis, est, liominum quod sermo volulei,
    Omnia in his, et ab his sunt omnia, sive negoii ^Eripedis quarto liilit aurea cornua cervi.
    Sive oli quidquam esl, seu lurbae, sive quielis. Stymplialidas pepulit volucrés discrimine quinto.
    Threiciam sextò spoliavit Amazonabaltheo.
    Alterutro pariler nonnumquam, sa?pe seorsis
    Obsislunt studiis : ul mores, ingeniumque Seplima iti Augea?siabulis impensa laboris.
    I Oclava
    Vel faciles, vel difficiles conientio naeta est. expulsó humeratur adorea lauro.
    In Dioihédeis Victoria nona quradrigis.
    Sin consenlilur, mora nulla, inlervenit, Est, Esl.
    Sin conlroversum, dissensio subjiciet, Non. Geryone exslincto decimam dal Ribella palmam.
    Undecimo mala Hesperidum destricta iriumpho.
    Hinc fora dissultaut clamoribus : hinc furiosi
    Cerberus extrèmi suprema esl mela laboris.
    Jurgia sunt Circi : ciineaii hinc laela theatri
    Seditio; etlales agitai quoque curia liles. IDYLLIUMXX.
    Conjugia, et nati cum patribus, isia quielis Musarum invelila et munera.
    Verba serunt studiis, salva pielate loquéiiles. CLIOgesla canens, Iransadis lempora reddit.
    Hinc eliam placitis schola consona disciplinis MELPOMENEiragico proclamai mcesla boalu.
    Dogmaticasagitat placido cerlamine liles. Comica lascivo gaudel sermone THALIA.
    Hinc omeis certat dialeclica turba sophorum, Dulciloquoscalamos EUTERPE flatibus urgel. [gel.
    Esl lux, esine dies ergo? non conveniiisihuc. TERPSICHORE affectus citharis movet imperai, au-
    Nam facibus muliis, aut f'ulgurihus quotiens lux Plecira gerens ERATO, saltai pede, cai-mine, vuliu.
    Esl nocturna homini, non est lux issa diei. Carmina CALLIOPElibris beroica mandai.
    Est el Non igilur, quoliens lucem esse falendum est, ]p URANIEcoeli motus scruiatur, et astra.
    Sed non esse diem. Mille hiiic certamina surguul : Signat cuncla manu, loquitur POLYHYMNIAgestu.
    Hinc pauci, multi quoque talia commedilanles Mentis Apollinea?vis has movet undique Musas.
    Murmure concluso rabiosa silenlia rodimi. In medio rcsidens complectilur omnia Phcebus.

    ÈGLOGARIUM.
    De vallone Librm. Sed solidum in parvis, nullique secabile segmen,
    Miraris quicumque manere ingenlia mundi Unde vigor viresque manent, aeternaque rerum
    Corpora, sublimi coelicircumdata gyro, Mohilitas : nu'Ioque umquam superabilis sevo.
    El tinta? nullani moli inlercedere labem : Divinis humana licei componete. Sic est
    Accipe quod mirare magis. Tenuissima lanlis As solidus, quoniam bis sex de parlihus aequis
    Principia, etnosirosnon admillenlia visus, Constai : et in minimis paribus tamen una manet vis.
    Parvarum serie conslat connexa atomorum. Nam si quid numero minualur, summa vacillai,
    909 EGLOGHE. 910'
    Convulsa?querimili labefacto corpore paites : l\. Nescil conipariles laterum formare figuras?
    Ul medium si quis vellat de fornice saxum , Sed nono incumbens signo, cunclantia malrum
    Incumbuni cui cuncta, simul devexa sequenlur Vola levat, trigono vires sodante sequenti.
    Calerà, communemque trahent a venice lapsum. Al si diflìcilis iraliit Ilytbyia
    Non aliter libra est. Si del'uit uncia, tolus Tetragono absolvel dubiarum vincla morarum.
    Non eril as : nomenque deunx jam cassus habebit.
    Nec dextans retinet nomen, sextantc remoto. Signa cxlestia.
    Et dodrans, quadrarne saius, auclorecarebil. Ad Borea?paries Ardi junguntur, el Anguis.
    Divulsusque triens pwhibet persistere bessein. Post has Arclophylax, pariterque Corona, Gcnuque
    Jam quincunx libi si
    nullus eril, prima revellas.
    Et semis, cui semis erit pereuulibus assis Prolapsus, Lyra, Àvis, Cepheus, et Cassiopea,
    Auriga, eiPcrseus, Delloion, et Andromeda?asinini,
    Parlibus, el cujus libra? pars seplima, septunx? et Dclphiitus, Telum, Aquila, Anguileuens-
    Libra igitur, lolum si nulla in parie vacillel. [rum Pegasus,
    Signifer indesubesi:bissexet sidera compleiil. [que.
    Ponderis, el numeri, morumque, operunique,elaqua- Hic Aries, Taiirus, Gemini, Cancer, Leo, Virgo,
    Libra: nec esl modulus, quem non hoc nomine signes.
    „ Libra, Scorpius, Arcitenens, Capricornus, el Umani
    Teìluris, medio in
    qua?pendei aere, libra est.
    Qui tenel, ei Pisces; Poit hos in parlibus Ausili
    El Solis Lunaequevias sua libra coercei.
    Orion, Procyon, Lcpus, ardens Sirius, Argo,
    Libra dii, somnique pares determinai horas.
    Libra Caledonios sine littore coniinei aestus. Ilydrus, Cliiron, Turihulum quoque, Piscis et ingens.
    Huuc sequilur Pistrix, simul Er idanique fluenia.
    Tu quoque cerla roane morum mihi libra meorum. Sed vaga praelerea dicunlur lumina septem,
    Luna ei Mercurius, Venus, ac Sol, Mars quoque ful-
    De ratione puerperìi maturi. Hic Jovis et sidus super omnia sidera lucens. [gens.
    Omnia, qua? vario rerum meiimur in adii, Celsior bis Salurniis, lardior omnibus aslris.
    Astrorum dominatus agit, terrenaque tantum
    Ménibra homihi, 6 slipe'ri'sforliina, et spirilus auri?,
    Ratio dierum anni vertentis.
    Seplèno moderaiida choro : sed pra?.-idetollis
    Sortilus rrginien nitida? sol aureus oelhrac. Nonaginla dies el quatuor, ac medium Sol
    Nec sola in nobis moderalur tempora vita?, Conlicil, a tropico in tropicum dum permeai astrum,
    Dum breve sollieiii spalium prodUcimussevi : Octipedem in Cancrum Pliryxeo ab Ariele pergens.
    Credilur occultosque salus, el tempora vita? Hoc spalio aestivipulsiisque, et mela dici.
    Materno ducenda utero, formare vidcridn, C Semidiemi'ue, dtiosque dies, deciesque novenos,
    El nondum exertic leges componete vii.*. A Cancro in Chelas, aequataelémpora nociis
    Namque ubi conceplus genitali insederil alvo, Alque dii, cursu peragilSol aureus alloro,
    Haud dubium solem cuicumque insistere siguo. Aulumni aeslau'squesimul confinia miscens.
    Qui cum vicini siaiionem cèperit astri, Unde auiumnalcs irànscurrens ordine menses ,
    Coniiguos nullum iransfundil lumen in ortiis. Ad tropicum pergii signum gelidi Capricorni,
    Asl uhi conversis post menslrua tempora habéuis, Odo dies decies Oclonis insuper addens,
    Scandii purpureo jam lertia sidera tutru : Quadranlemque dii : quinto qui prolinus anno
    MenseNinna?exirenio nomen capit embolimaji.
    Obliqua exilem dimiitil linea lucem,
    Inde ad Agenorei feslinaus cornua tauri,
    "Aspirans lehues per inerlia pondera motus.
    Quarta in sede viget primi iiidulgenlia solis. Scandii Lanigeri tropicum Sol aureus astrum,
    Suadei et infusus leneros coalescerc feius. Nonaginla dies decreto fine coercens.
    Fulgor tetragono aspectu vitale coniscat, Hic tibi circus erit semper vertehtibus annis,
    Clarum etiene micans : quinli qui cardine sigili Tercenlum, ac senis decies et quinque diebus.
    Inculii allonilam vegetato infante parentem.
    Namsexto vis nulla loco : quia nulla tuendi De nominibusseptemdierum.
    iEqnati laieris signaiur regula Phoebo. Nomina, qua? seplein veriehtihus apta dìébus
    Asl ubi signifera?media in regione cohortis Annils habet, tolidem erranles lecere plancia?.
    Seplimus aceepit limes rutilanlia flammis Quos indefessa volvens vertigine Muiidiis
    Recto castra siiti : turgentis federa parlus Signorum obliqua jùbei in slàtiohe vagali.
    Jam piena sub luce videi : nec fulgura parci Primum, supremumqné diem radialus habet Sol.
    Lumiiiis iniendens, loto favet igne corona?. Proxima fraterna? succedil Luna corona?.
    Hinc illud, quod legiiimos Lucina labo'res Terlius assequilur Titania lumina Mavors.
    Praevenit; etgravidos sentii subrepere nixus Mercurius quarti sibi vendicai asira dici.
    Ante exspeclalum festina puerpera voium. Illustrali quiniaiii Jovis aurea sidera ionam.
    Quod nisi, sepleno cum lumina fudit ab astio, Sexta saluiigerum sequilur Venus alma parentem.
    Impulerit tardi clauslra obluclanlia pattus ; Cuncla supergrediens Salumi seplima lux est.
    Posterior nequeat, possit prior : an quia sexlo Oclavum instaUratrevolubilis orbita Solem.
    /Emulus odavi conspectus inulilis astri
    9H DECII AUSONII 912
    Hic versus sine alidore esl. Quid quoque die demi de A Concludens numerum genialia festa December
    { corpore oporleat. Finit, ut a bruma mox novus annus eat.
    Ungiies Mercurio, barbam Jove, Cypride crines.
    Hoc sic refellendum. Quoleni dies sint mensium singulorum.
    Mercurius furti probat ungues semper acutos, Implenl tricenas per singula menslrua luces
    Arliculisque aciem non sitili imminui. Junius, Aprilisque, et cum Septembre November.
    Barba Jovi, crines Veneri decor : ergo necesse est, Unum terdenis cumulalius adde diebus
    Ut nolint demi, quo sibi uterque placet. Per septem menses, Jani Manisque Knlendis,
    Mavors imberbes, el calvos Luna adamasti. El quas Maius agit, quas Julius, Augusiusque,
    Non prohibentcomi tum caput atque genas. Et quas October, poiilusque in fine December.
    Sol el Salurnus nihil obslant unguibus, ergo Unus eril tantum duodetriginta dierum,
    - Non placilum Divis tolle monosiichium. Quem Numa pracposilo voluit succedere Jano.
    Sic tercentenis decies accedere senos,
    De mensibus, el qualuor anni temporibus. Quadrantemque, elquinque diessibi computai annus.
    ./Eternos menses, et tempora qualtuor anni, B De tribus menslruis mensium.
    Qualtuorisla tibi subjecla monosticha dicent.
    Marlius, Aprilis, Maiussunt lempora veris. Bis senas anno reparal Lucina Kalendas :
    Julius, Augustus, nec non et Junius, aeslas. Et toiidem medias dat currere Jupiler Idus.
    Septembri, Octobri autumnus, toloque Novembri. Nonarumque diem faciunt infra odo secundi.
    Brumalcs, Janus; Februarius, alque December. Haecsunl Romano tao lum iria nomina mensi,
    Caclera per numeros sunt cognomenla dierum.
    De mensibusmonoslieha.
    Primus Romanas ordiris Jane Kalendas. Quo mense quotm Nonm, vel Idus sint.
    Februa vicino mense Numa instiluit. At Nonasmodo quarta aperit, modo sexla referl lux.
    Marlius antiqui primordia prolulii anni. Sexta referl Maii, Octobris, Martisque recursu,
    Fcetiferum Aprilem vindicatalma Venus. El qui solstilio sua tempora Julius inferi.
    Majorum dictus palrum de nomine Maius. Caelera pars mensium quartis est praedita Nonis.
    Junius aeialis proximus est lilulo. Omnes vero Idus octava luce recurrunt.
    Nomine Caesareo Quinctilem Julius auget.
    Augustus nomen Ca?sareumsequilur. Q QuotmKalendm sint mensium singulorum.
    Autumnum Pomona tuum , Seplember, opimal. Post Idus, quas quisque suas habet ordine mensis,
    Triiiceo October fenore dilat agros. Diversa?numero redeunt variante Kalendae,
    Sidera praecipitas pelago, intempesle November. Dum rursumque iterumque vocantur,
    Tu genialem hiemem, feste December agis. Ut tandem optali procedant temporis ortu.
    Ter senis, unoque die genialia festa
    Disticha de iisdem mensibus. Porrigit, ut Janum arcessat nova bruma moranlem.
    Jane nove, primo qui das tua nomina mensi, Hoc numero mensisque Numa?redit, autumnique
    Jane bifrons, speclas lempora bina simul. Principium referens Bacchi September alumnus.
    Post superum cullus, vicino Februa mense Julius, et Maius, positusque in fine December,
    DatNuma cognatis Maoibus iuferias. Octoberque die revocalur tardius uno.
    Marlius et generis Romani prasul, et anni, Inde die redeunt minus uno qualtuor ultra,
    Prima dabas Laiiis tempora consulibus. Quos numero adjiciam, Sextilis, Junius atque
    jEneadum genetrix vicino nomen Aprili Aprilis, post quos penullima mela November.
    Dal Venus, est Marti namque Aphrodila comes. Ter quinis, unoque die Junonie Mavors,
    Maia dea, an major, Mai, te fecerii a?tas, D Ut redeas, referasque exordia prima, cieris.
    Ambigo : sed mensi esl auclor uterque bonus. Hoc numero, ad plenum verlens reparabilur annus.
    Junius hunc sequilur duplici celebrandus honore,
    Seu nomen Juno, sive Juvenla dedit. In quo mensequod signum sii ad cursum Solis.
    Inde Dionaeop.raefulgeusJulius astro, Principium Jani sancii tropicus Capricornus.
    ^Estatis media? tempora certa tenel. Mense Numa?in medio solidi stat fidus Aquari.
    Augustus sequitur cognatum a Caesare nomen ; Procedunt duplices in Mania lempora Pisces.
    Ordine sic anni proximus, ut generis. Respicis Apriles, Aries Phryxee, Kalendas.
    Nectuntur post hos, numertinique ex ordine signant: MajusAgenorei miratur cornua Tauri.
    Seplember, Bacchi munere praela rigans : Junius aequatos ccelo videt ire Laconas.
    Et qui sementis per tempora, fenore laetus, Solstitio ardenlis Cancri feri Julius astrum.
    Oclober, cupidi spem inveì agricola? : Augustum mensem Leo fervidus igne perurit.
    Quique salo mergens solemnia signa November Sidera Virgo tuo Bacchum September opimat.
    Prsecipitat, coelo mox reditura suo. iEquat et Oclober sementis tempore Libram.
    913 EPISTOLA. 914
    Scorpion hibernus pra?ceps jubel ire November. A LaelumRomanis fas reticere diem.
    Terminal Arcilenens medio sua signa Decembri.' Visne Opis ante sacrimi, vel Salurnalia dicarn,
    Q. Ciceronisversus eo pertinenl, ul quod signum quo Festaque servorum, cum famulanlur heri ?
    tempore illustre sit, noverimus: quod superius quo- Et numquam certis redeuntia fesla diebus,
    que nostris versibusexpedilur. Compila per vicos cum sua quisque colit ?
    Flumina verna cienl obscuro lumine Pisces. Autduplicem culium, quem Neptunalia dicunt,
    Et quem de Conso consiliisque vocant ?
    Curriculumque Aries acquai noctisque diique.
    Cornua quem comunt florum praenunlia Tauri. Fesia haec, navigiis, aul qua? celebrata quadrigis.,
    Jungunt Romanos finiiimosque duces ?
    Aridaque aestaiis Gemini primordio pandunt. '
    Adjiciam cultus, peregrinaque sacra deorum,
    Longaque jam minuit praeclarus lumina Cancer. Naialem Herculeum, vel ratis Isiaca? :
    Languificusque Leo proflat ferus ore calores.
    Nec non lascivi Floralia laeta thealri,
    Post, modicum quatiens Virgo fugit orla vaporem.
    Animimi reserat porlas acquato,uè diurna Qua? spedare volunt, qui voluisse negant.
    Nunc etiam veteres cekbrantur Equiria ludi.
    Tempora uoclurnis dispenso sidera Libra.
    El feios ramos dinudat fiamma Nepai. Prima ha?c Romanus nomina Circus habet.
    B Et Dionysiacos Laiio cognomine ludos
    Pigra Sagiitipotens jaculalur frigora terris.
    Bruma gelu glacians juhare spirai Capricorni. Roma colit, Liber qua? sibi vota dicat.
    Quam sequilur nebulas rorans liquor alius Aquari : ./Ediles plebeii etiam, acdilcsque curules
    Tenia supra, circaque vigenl ubi flumina mundi. Sacra Sigillorum nomine dieta colunt.
    Al dexlra, laevaqueciet rota fulgida Solis Et gladialores funebria praelia nolum
    Mobile curriculum, el Luna?simulacra feruntur. Decertasse foro : nunc sibi arena suos
    Squama sub relerno conspectu torta Draconis Vendicat : exiremo qui jam sub fine Decembris
    Emine!. Hunc inter fulgeutem sidera septem Falcigerum placant sanguine Caeligcnam.
    Magna quatit siellans : quam servans serus in alta
    Condilur Oceani ripa cum luce Booies. De luslralibus agonibus.
    Qualtuor antiquos celebravit Achaia ludos.
    A Solstilio in mquinocliumratio. Caelicolumduo sunl, et duo festa hominum.
    Sol profectus a teporo veris aequinoctio, Sacra Jovis, Phoebique, Palaemonis, Archemorique :
    Post semidiem posique lotos nonaginla et quatuor, Seria quibus pinus, maius, oliva, apium.
    Fervidis flagrans habenis pulsum aeslivumconfidi. G ~~
    Inde Aulumnus noctis horas librans aequo lumine, De locis agonum.
    Odo et octoginta goeris, et super trihorio. Prima Jovi magno celebranlur Olympia Pisa?.
    Parnassus Clario sacravil Pylhia Phcebo.
    Inde floridum reflexis ver revisit oreis Isthmia Portuno bimaris dicat acta Corinlhi.
    Addilis ad hos priores goeros geminis orbibus. Archemori Nemea?a colunt funebria Theba?.

    De Feriis Romanìs. De auctoribus agonum,


    Nunc et Apollincos Tiberina per oslia ludos, Primus Olympiaca?sacravit festa corona?
    Et Megalesiaca?malris operta loquar. Jupiler Argivi stadia ad longissima Circi.
    Vulcanique dies auliimni exordia primi, Proximus Alcides Nemea?sacravit honorem.
    Quinquatrusque Dea?Pallados expediam : Haecquoque temporibus quinquenni.! sacra notandis
    El medias Idus, Maii, Augustique recursu,
    IsthmiaNeptuno data sunt, etPyihia Phcebo,
    Quas sibi Mercurius, quasque Diana dical. Ancipiti culiu divorum hominumque sepullis.
    Malrona?qua? sacra colant prò laude virorum,
    Mavorlis primi cum rediere dies. D Quod iidem, qui sacri agones sunl, et funebreS'
    Festa Caprotinis memorabo celebria nonis. ludi habeanlur.
    Cum stola malronis dempta teget famulas. Tanlalida? Pelopi meestum dicat Elis honorem.
    Qualtuor illa eliam discretis partibus anni Archemori Nemeaea colunt quinquennia Theba?.
    Solstitia, el luccs nocte, dieque pares. Isthmia defuncto celebrata Pala?mone, nolum.
    Nec Regifugium pulsis ex urbe lyrannis, Pylhia placando Delphi staiuere Draconi.

    EPISTOLARUM LIBER.
    EPISTOLA 1. Accessit (graies superis, medioque nepoti,
    AUSONIUS ad PATKEM de suscepto filio. Bina dedit nostris qui juga nominibus.
    Ipse nepos te feeit avum : mihi filius idem,
    Credideram nil posse meis affectibus addi, Et libi ego : hoc nalo nos sumus ambo patres.
    Quo, venerande pater, diligerere magis. Nec jam sola mihi pietas mea suadet amorem :
    915 DEQII AUSONI! 916.
    Nomine te gemini jam geniioris amo. ) \ Dum deepres suprema patris, tu naie, supersles.
    Accessit lilulus, tua quo reverenlia erescai : EPISTOLA HI.
    Quo doee.am natimi, quid sit amare paireni.
    AUSONIUS UESPEBIO.
    Q:ippe libi aequatus videor, quod parvulus jsto
    Nomine honoràtum me quoque nobilitai : Qualis Picena? populatqr lurdus oliva?
    Alque aelas quia noslra eadem : nam supparis sevi Clunes opimal cereas :
    Sum tibi ego, ci possum fratris habere vicem. Vel qui lucentes rapuit de v'uibus uvas,
    Nec tantum nostris sp.ali.uRiinterponitur annis, Pendeique nexus reiibus :
    Quanta solcnt alios tempora dividere.. Qua?vesperànis fluitani nebulosa subhoris,
    Vidi ergo natales fralrum disfare tot anni?., Vel mane tenia roscido :
    Quot nostros. iEvum nomina non onerant. Tales hibernis ad te de sepibus, ipsos
    Pulchra juventa tibi seniiini sic jungit, ut aevum, Capi volentes, misimus,
    Quod prius est, maneat : quod modo, ut ineipiat. Bis denos : tot enim creperò sub lucis Eoa?
    El placuisse reor geminis aelatibus, ut §e Proeceps volalus intuii!.
    Non fesiiiiato tempora ulraque daret. Tum quas vicina?suggessit praeda lacuna1,
    Leniter base fluerat, haec non properala yenire.t, B Anates mariias junximus,
    Maturam frugem flore manente ferens. Remipedes, lato populanles caerula rostro,
    Annos me nescire tnos, pater oplime, lesiqr ; Et crure rubras punico.
    Totque puiare tlios, quot reor esse me.qs.- Iricolor vario pinsit quas piuma colore,
    Nesciat hoc natus, mimerei properanlior liaeres, Collum columbis semulas.
    Testamenta magis, quam pia vota fovens ; Defrudala mea?non sunt haecfercula mensa?.
    Exemploque doc.enspravo juvenescere patos , Vescenie te, fruimur magis.
    ; Ut nol'mi patres se quoque habere sen.es. Vale bene, ut valeam.
    Veruni ego primaevo genilus genitore, falebor
    EPISTOLA IV.
    Supparis ha?c aevitempora grata mihi.
    Dcbeo, quod natus. Suadet pia cura nepotis, AUSONIUS, cujus ferulam nunc sceptraver entur,
    Addendum patri, quo veneremur avum. Poganum medulìsjubev solvere TUEONEM.
    Tu quoque, mi genitor, genuinità vocabula gaude, Quid geris, extremis posilus telluris in oris,
    Nati primsevi nomine factus avus. Cnlior arenarum vales? cui litius arandum,
    Exiguum, quod avus. Faveant pia numina divum, Oceani Alienijuxta, solemqne cadenlem :
    Deque nepole suo fiat avus proavus. G Vilis aruudin. is cohibet quem pergola tectis :
    Largius el poierunl producere fati senectam : El lingit piceo lacrymosa colonica fumo.
    Sed raia vota reor, qua; moderala magis, Quid rerum, Mn%a'.que gerani, et canlor Apollo ?
    EPISTOLA II. Musa?non Helicone sala?, nec fonte caballi :
    Sed qua? fecundo de pectore Clemeniini
    Pater ad fdiun;
    ' cum temporibus tyrannicis ipse
    Treveris rémansissel, el filius a patre profetiti» Inspirant vacuos aliena menie poelas.
    esset. Hoc inchoaiuin ncque implelum sic de lilura- Jure quidem : nani quis malit sua carmina dici.
    riis scriptum. Qui te securo possit prescindere risu?
    Debeo ei hanc nusiris, fili dulcissime, ciiris Haec quoquj? ne npsirum PQssini urgere pudqram,
    Hisioriam : quamquam titulo non djgnij sereno Tu recita : et vere pqierunt lua dicia vidpri.
    Anxia moestarum lueril querimonia rerym. Quam lamen exerces Medulorum in littore vilam?
    Jam super egelida? sragnautia terga, Mosejla? Mercalusne agiias, leviore nomismale caplans,
    Prolulerai te, nate, raies : moeslique.parejilis Insanis quod, mox preiiis grayis audio vendat?
    Oscula el qniplexus discreverai in.yid.usamnis. Albentes sevi globulos, et pinguia cera;
    Solus ego ; el quamvis ccein celebratus amico, Pondera, Narycianique piceni, scissamt'ue papyrum,
    Solus crani : profugaeque.dabani pia vota carina?, P Fumaniesque olim paganica lumina ta?das?
    Solus adhuc te, nate, videns : celerisque remulci An majora ggrens, loia regipm?vaganies
    Culpabam properqs adyerso fiutine cursus. Persequeris fqres., qui te, postrema timenles,
    Quis fuil ille dies? non annus longipr ille esl, In parlem, praedamque voceiit? Tu milis, et osor
    Attica quem dodi collegit cura Meloni?, Sanguinis Immani condonas crimina nummis,
    Deserlus, vacuis solisque exerceqi* Aris. Erroremque vocas, praiiumque imponis abaclis
    Nunc ego pubentes salicum deverbero frondes : Bubus, et in parlem scelerum de judice (ransis?
    Gramineos nunc frango loros : viridesque per ulvas An cum fraire vagos dumela per avia cervos
    Lubrica subslratis vestigia libro lapillis. Circumdas niaculis, et multa indagine pinna??
    Sic lux priina abiU; sic altera mela diei ; Aut spunianiis apri cursu.ni plamoribus urges,
    Sic geminas alterna, rotai vertigo lenebras,, Subsidisque fero? moneo lamen, usque recuses
    Sic alias : totusque mihi sic annus abibit, Stringere fulmineo venabula cominus hosti.
    Resli.tua.nl donec, lua me libi fala paranlem. Exemplum de fralre lime, qui veste reducta
    Haecego coudiiione lied, vel mp.rte paciscar : Ostentai fqedas propp lurpia membra lacunas,
    917 EPISTOLA. 918
    Perfossasquenales vicino podice nudai. A Sed jam non poteris, Theon, doceri :
    Inde ostentaior volitai : mirentur ul ipsum Nec fas est mihi regio magisiro
    Gedippa, Ursinusque suus, prolesque Jovini, Plebeiam numeros docere pulpam.
    Taurinusque, ipsum priscis heroibus aequaps : Verum prolinus ede, quod requiro.
    Qualis in Olenio VictorCalidonius apro, Nil qua?ro, nisi quod libris tenetur :
    Aut Erymanlheo pubes fuit Attica monslro. Et quod non opicae tegunt papyri.
    Sed lu parce feris venalibus, el fuge noia Quas si solveris, o poela, nugas,
    Crimina silvarum : ne sis Cinyreia proles, Tolam irado libi simul Vacunam,
    Accedasque ilerum Veneri plorandus Adonis. Nec jam post metues ubique dicium,
    Sic cene crinem flavus, niveusquelacertos, "Hic est ille Theon poela falsus,
    Caesariemrutilam per candida colla refundis : Bonorum mala carminum laberna.
    Pectore sic lenero, plana sic junceus alvo,
    EPISTOLA V.
    Per tereles feminum gyros, surasque nilentes
    AUSONIUS Salve caro mihi dico THEONI,
    Descendis, lalos a veriice pulcher ad imos. Versibus expericns quod volo, quodvequeror.
    Qualis floricoma quondam populalor in ^Ema,
    Yirgineas inler choreas Deoida raptam B Tenia fissipedes renovavit Luna juvencas,
    Susiulit emersus stygiis fornacibus Orcus. Ul fugiias nosiram, dulcis amice,' domuni.
    An quia venatus ob tanta pericula vilas, Nonaginla dies sine le, diarissime, traxi :
    Piscandi iraheris studio? nam tota supellex Huc adde aestivos : hoc mihi pene duplum est.
    Dumnolini lales solila est ostendere gazas : Vis novies denos dicam, deciesque novenos
    Nodosas vestes animanlum Nerinorum, Isse dies? anni portio quarta abiit.
    Et jacula, el fundas, el nomina villica lini, Sexaginla horas super el duo millia cenlum
    Colaque, et indutos terrenis vermihus hamos. Te sine consumpsi : quo sine el hora gravis.
    His opibus confìse lunies? domus omnis abundat Millia bis nongenta jubet demensio legum
    Litloreis dives spoliis, referuntur ab unda Annumerata reos per tot obire dies.
    Carroco, letalis trygon, mollesque platessa?, Jam polui Rornam pedes ire, pedesquereverti,
    Urentes thynni, el male ledi spina elegali, Ex quo te dirimunt millia pauca mihi.
    Nec duraturi post bina irihoria corvi. Scirpea Doronotoui tanti est habiiatio vati?
    An te carminibus juvat incestare canoras Pauliacus tanti non mihi villa foret.
    Mnemosynes nalas, aul tres, aut octo sorores? An quia per labulam medico pugnante notatam,
    '
    Et quoniam bue venlum, si vis cognoscere, quid sit G Debita summa mihi est; nerepelamus, abes?
    Inter doclrinam, deridendasque Camenas : Bis septem rulilos regale nomisma Philippos,
    Accipe congesias mysleria frivola nugas, Ne tanti fuerini, perdere malo, Theon :
    Quas tamen explicitis nequeas dependere chartis, implicitum quam te nostris interne medullis
    Scillile decies non si purgeris acelo, Defore lam longi teniporis in spatio.
    Anticipesque tuo Samii Lucumonis acumen : Ergo aut praediclosjam nunc rescribe Darios;
    Aut adsit inierpres luus, Et redime, ut mora sii libera desidia? :
    iEnigmalum qui cognilor Aul alios a me totidem dabo ; dummodo cari
    Fuil meorum : cum libi Conspicerora viri, pauperis usquelicet.
    Cadmi nigellas filias, Puppe citus propera, sinuosaque lintea veli
    Melonis albani filiam, Pande. Medullini le ferct aura noli
    Nolasque furva? sepia?, Exposilum subler paradas, lecloque jacenlem :
    Cuidiosque nodos prodidit. Corporis ul tanti non moveatur onus.
    Nunc adsit : et certe modo Unus Domnosonile Ultore perferet a?slus
    Praesul creatus litteris, Condatem ad porlum : si modo deproperes.
    Enucleabit prolinus, Blnquevicem venti, quoliens tua flarnina cessant,
    Quod militanies scribimus. Remipedem jubeas prolinus ire ralem :
    Noios fingo tibi poela versus : Invenies proesto suhjunda petorita mulis.
    Villa Lucani-mox polieris-aco.
    Quos scis hendecasyllabos vocari :
    Sed nescis modulis tribus moveri. Rescisso disce componere nomine versum.
    Istos composnit Phalaecus olim, Lucili valis sic imiiaior eris,
    Quipenthemimerin habent priorem : EPISTOLA VI.
    Et post semipedem duos iambos. AUSONIUS consul vatem resaluto THEONEM.
    Sunl quos hexameiri creant revulsi : Aurea mala, Theo, sed plumbea carmina mittis.
    Ut penlhemimeris prior loceiur. Unius massa? quis pulet has species?
    Tum quod hucolice tome relinquil. Unum nomen ulrisque : sed est discrimen ulrisque :
    Sunl et quos general puella Sappho : Poma ut mala voces, carmina vero mala.
    Quos primus r.git Flippius secundus : Vale beaiis nomen a divis Theon.
    Ut claudat Choriambon Anlibacchus. Melodie sed isia saepe currenlem indicat.
    919 DECII AUSONII 920
    EPISTOLA VII. A EPISTOLA Vili.
    AUSONIUS THKONI, citi»ei irig'mta oslrea, granàio AUSONIUS AXIOPAULORIIETORI SALUTEM.
    quidem, sed tam panca misisset. Tandem eludali reiinacula bianda morarum,
    Ostrea Baianis certanlia, qua?Medulorum Burdigaiaemolles liquimus illecebras,
    Dulcibus in slagnis reflui maris aeslus opimat, Sanlonicamque urbem vicino accessimus agro.
    Aceepi, dilectc Theon, numerabile munus. Quod libi si gralum esl, op'iime Paule, proba.
    Veruni quot fuerini, suhjecia monoslieha signanl. Cornipedes rapiant imposta petorila mula?:
    Quot ler Iuclaius cum pollice computai index. Vel cisio Irijugi, si placet, insilias :
    Geryones quot erant, decies si multipliceniur. Vel celerem manniim, vel ruptum lerga veredum
    Ter quol erant Phrygii niimeraladecennia belli. Conscendas, propere dummodo jam venias.
    Aut ler ut yEolidi mensis lenet ignicomus Sol. Inslantis revocani quia nos solemnia Pascila?:
    Cornibus a primis quot habet vaga Cynihia noe'.es. Libera nec nobis est mora desidire.
    Singula percurril Titan quot signa diebus. Perfer in excursu vel lerjuga millia epodon,
    Quotque annis sublimis agii sua sedila Phxnon. Vel falsas litcs, quas schola veslra seri!.
    Quot numerum annorum Veslalis virgo ministrai, Nobiscum invenies nullas. Quia liquimus islic
    Dardaniusque nepos regno q«ot prolulil annos. "
    Niigarum veteres cum sale reliquias.
    Priamida? quoteranl, si his deni relrahantur.
    EPISTOLA IX.
    Bisque viros uumeres, qui fala Amphrysia scrvant.
    Quol genuit feius Albana sub ilicibus sus. AUSONIUS PAULO.
    Et quot sunt asses, ubi nonaginla trienles. Oslrea nobilium coeiiis,sumpiuque nepolum
    Vel quol habet unclos Vasaiica rheda caballos. Cognita , diversoque maris defensa profondo,
    Quod si figuras fabulis adtimbralas, Aut refugis nudala vadis, aut scrupea subter
    Numerumquc dnclis involuium ambagibiis Anira, et muriccis scopulorum mersa lacunis,
    Ignorat alto mens obesa viscere : Quae viridis muscus, qua?dedecOr alga recondii,
    Numerare saltimi more vulgi ul noveris. Qua? leslis concreta suis, ceu saxa cohaereni,
    In se reiorlas explicabo summulas. Qua? mutala loco, pingui mox condita limo,
    Ter denas, pulo, quinqiiiesque senas. Nulrit secreius condusse uliginis humor,
    Vel bis quinque, dehinc, decem decemque. Enumerare jubes, veius o mihi, Paule, sodalis,
    Vel senas quaier, el his adde ternas. Assnefacie meis joculari Carmine nugis,
    Seplenas qnaler, adde unam et imam. Aggrediar ; quamvis curam non ista senilem
    Due binas decies, semelque denas. C Sollicitent, frugique viro dignanda pulcnlur.
    Aul ter quatuor adde bis novenis. Nam mihi non saliare epulum, non coena dapalis,
    Octonas quaier, hinc dna?recedani. Qnalem Penelopes nebulonum mensa procorum,
    Binas terdecics, semel quaternas. • Alcinoique habuit nitida? culis uncla Juventus.
    Et sex adde novem vel odo septem. Enumerabo lamen, faniani testesque secuius,
    Ani septem geminis bis odo junge. Pro studiis dominimi semper diversa probanlum.
    Aut ne sim libi pluribus moleslus , Sed mihi prae cunclis diiissima, quae Medulorum
    Triginla numero fuere runcla?. Educai Oceanus, qua? Burdigalensia nomen
    Juncius limicolis musculus osireis Usque ad Caesareas lulit admiratio mensas,
    Primo coriiposuil fercula prandio, Non laudata minus nostri quam gloria vini.
    Gralus deliciis nobilium cibus, Ha?c inter cuncias palmam meruere priorem
    Et sumplu modicus pauperibus focis. Omnibus ex longo cedentibus. I-aa et opimi fi
    Non hic navifrago quaerilur a-quore, Visceris, et nivei, dulcique tenerrima succo, <
    Ut crescat pretium grande periculis : Miscent aequoreum tenui sale lincia saporem.
    Sed primore vado, post refngum mare, Proxima sint qua?vis,sed longe proxima multo,
    Algoso legitur littore concolor. 10 Ex inlervallo : quaeMassiliensiaporlo,
    Nani lesue duplicis condilur in specu, QuaeNarbo ad Vcneris nutrii; cultuque carentia
    Qua? ferventis aqua? fola vaporibus, Ilellesponliaci qua?prolegit aequorAhydi :
    Cameni Iacleoli visceris indicai. Voi qua? Baianis pcndent fluitanti» palis:
    Sed damnosa nimis panditur arca. Santonico qua? teda salo : qua?noia Gennnis :
    Fac campum replices Musa papyrimn : Aul Ehorum mixlus pelago qua? prolegit amnis,
    Nec jam fissipedis per calami vias Ul multo jaceant a'garam obducta recessi! ;
    Grasselur Cnidia?sulcus arundinis, Aspera quaeteslis, el dulcia farris opima?.
    Pingens aridula? subdita pagina;, Sunl et Areniorici qui laudent ostrea ponti :
    Cadmi filiolis alricoloribus. El qua? Piclonici legii aceola litloris : ci qua?
    Aut cunctis pariler versibus obliuai Mira Caledonius nonnumquam detegit acstus.
    Furvam lacticolor spongia sepiam. Accedunt, quae (fama recens) Byzanlia subter
    Parcamus viiio Dumnoiina?domus : Littora, et insana generata Proponlidis acta,
    Ne sii diaria mihi carior ostreis. Promoti celebrala ducis de nomine, laudani.
    921 EPISTOLA. 922
    Haeclibi non vates, non historicus, neque loto A alienm prolectal, audaciam Consilio, quo suadet, ex-
    Orbe vagus conviva loqnor, sed tradita mullis : terret. Tega! oportel auditor doclrinam suam, qui vo-
    Ut solitimi, quoiiens dextra? invitalio mensa? lel ad dicendum sollicitare irepidantem : nec emerita
    Sollicilai lenem comi sermone Lyacum. adversum lyrunculosarma concutialveteranacalliditas.
    Haec non per vulgum mihi cognita, perque popinas, Sensit hoc Venusde pulchriludinis palma diu ambiguo
    Aul paiasiiornm collegia Plaulinorum : ampliata judicio. Pudenler enim ut apud palrem, ve-
    Sed, fesios quia saepe dies panini ipse meorum lala cerlaveral: nequedeterrebal mmulasornalus mqua-
    Excolui, inque vicem conviva vocalus adivi, lis. At poslquam in pasloris examen deducta esl lis
    Nalalis si forte fuil solemuis amico, dearum, qualis emerseratmari, aul cum Marte conve-
    Conjiigioque dapes, aut sacra repolia palrum, neral, et consternavitarbitrum, et conlendentiumcer-
    Audivi : meininique bouos laudare frequenies. tamen oppressi!. Ergo misidelìrus luus in re tenui non
    EPISTOLA X. tenuiler laboratus opuscula mea, qumpronti studueras,
    AUSONIUS PAULO. relardassel, jamdudum ego, ut palmes audacior, in
    Si qua fides falsis umquam est adhibenda poeiis, hybernas adhuc curas improbum gennai egissem, pe-
    riculum judicii gravis inconsulta festinationesubiturus.
    Nec plasma semper allinunt, B Denique dissonum, quem colonomonexislimoproprie
    Paule, Camenarum celeberrime Caslaliarnm
    a philologis appellatimi, accrevì, ul jubebas recenti
    Alumne quondam, nunc pater, versuum luorum leclione non ausus ea qum libi jam
    Aut avus, aul proavis anliquior, ut fuil olim cursim fueranl recitata, transmisi. Elenim hoc popò-
    Tarlessiornm regnlus : id ego malui, lu ut tua culpa ad eumdem
    scisti, atque
    Intemerata libi mancant proinissa memento.
    lapidem bis offenderes,ego aulem, qumeumquefortuna
    Phcebus jubel verum loqui.
    esset, semel erubescerem.
    Et si Pierias paiilur lirare sorores,
    EPISTOLA XI.
    Numquam ipse lorquet «ìiVza.
    Te quoque ne pigeal consponsi fcederis: el jam AUSONIUS PAULOsalutem.
    Ciius veni remo, aut rota. Vide, mi Paule, quam ineptum lacessieris,in verbis
    iEquoris undosi qua moltiplicala recursu, rudem , in eloquendo hiulcum, a proposilis discre-
    Garumna pontum provocai. pantem, in versibusconcinnationisexpertem, in cavil-
    Aut iieralarum qua glarea trita viarum, lando-'natura invenuslum nec arte conditum, diluti
    Fert miliiarem ad Blaviam. salis el feliis ignavi, nec de mimo planipedem , nec
    Nos elenim primis sanctum post Pascila diebus f, de commdiis liislrionem. Ac itisi hmc a nobis missa
    Avemus agrum visera. ipse ledurus esses, etiam de pronunliatione rideres.
    Nam populi ccetus, et compita sordida rixis Nunc commodiorefato sunt, quod licei apud nos ge-
    Faslidientes, cernimus nuina, apud te erunt adopliva.
    Angustas fervere vias, el congrego vulgo Vinum cum bijugo parabo plaustro
    Nomen plaieas perdere. Primo tempora Sanlonos vehendum ,
    Torbida congestis referilur vocibus Edio, Ovum lu quoque passeris marini,
    Tene, feri, due, da, cave ; Quod nunc promus ait procul relicium
    Sus lutulenta fugit, rabidus canis impele saevo, In fundo patria? Bigerritanae.
    Et impares plaustro boves. EPISTOLA XII.
    Nec prodesi penetrale domus el operia subire : ATSONIOS HATAil.
    Per leda clacnores meant.
    'EX),a5t5«j?-JIST£;£MVMovati?,Latiaeque Camena?,
    Ha?c, el quaepossunl placidos offendere mores,
    'A£i&> Aùs-dvio? sermone alludo bilingui.
    Cogunl relinqui moenia:
    Dulcia secreti repelanlur ul otia ruris Musa?, quid facimus? il Y.svaìmv èif èlmtnv aure.)?
    Ludimus ùfpaSipo-iv,èv rjp-ariywpào-y.ovze; :
    Nugis ameena seriis.
    uhi lu tua : SavTOVixoìf canipoter™ óV/ixp-iog«OTTETÓV ècmv,
    Tempora disponas jusque tuiim sit, Errarnus gelido xpop.zpolrigidique poela?.
    Ul nil agas, vel quod voles.
    Ad qua?si properas, loia cum merce tuarum « HispiSwvnpevoirloY.KpLav BepànoVTSS inerles.
    Veni Camenarum citus. riavrà S'ersi. iraysTÓ?TEpedum Y.OÙ y.p\>p.ògòSóvrwv,
    0u).7rup-n quia nulla nélv. yiovùSsl yi>pri,
    Dactylicos, elegos, chorianibum carmen, epodos,
    Socci et coibiirni musicam, Et duplieant frigus tyvypù.carmina p.nriòmr^s.
    'ApyópLtvos S' v.pv.ftijvivéi>ic
    Carpenlis impone luis : nam tota supellex
    Vatum piorum charlea esl, Primilias n«0Xwnostro n-ép-pru pLÙinSei;.
    Nobiscum invenies calenoplia, si libel uti, Mvjjfioo-ùv)]? 7ro),óinclyla TEXVK
    Y.pv)SEp.voY.óp.ou
    Non Poena, sed Giacca fide. 'Evvéaverbosa?,Y.pivoo-ré<p«wi TEpuella?.
    Ev6'KyeftorTO).U7TEIJET' «rvj, Y.ovpiiStapiolir-àv.
    Versusmeosutili el consciosibi pudore celalos Car- $póvlibus-np-sTÉpai; mépivovpraeferle libellum
    mine luo el sermone prmmissis dum pulas elici, re- Kp-KTCp..: O-Tt^OV
    pressisi!, Nam qui ipse facundus, el musieus editioni ÌIUVÌM èaupu.ó&rtìp.epiyp.évov... ùS-ny.
    fl&S DECII AUSONI! 92i
    où yàp [tot 6ep.i;JcrTwin hae regione ftÉvovri A Nobiscum invenies, èjrs.wyTzo'kvp,pp<j>iff. jrXwSùv,
    "AStóvab nostris ìmSt-oia.esse xKy.-nyats. rpu.pLpMTir,S)yre. izlow.gY.cdXoyoSìztSKXtvjv,
    KstvofèftqìTtcgiTtàv p.i-vo%os, qui seria noslr-a, AKZTUXOV. ripoìov,vati«qtSojróXov yoplaptSov,
    Qui joca 7TKVTO5«^ novit traclare Ko^aiqzp-g.. 2ùv 6«XJvjfTEy_òp<A o-vpu.t/.xo.
    -rep-fyiyòp-ns.
    KKÌvtivseposilus p.oyo'.ySi ivi rure xpsÈlvvw, 2wT0jS{y,ó> TE.v.ivaiSoy., lavtY.òv«p.<pozÉpo>Bsv,
    ÈVÌyó'pOl, liabel SufKtl'véa),S<7^13V
    'ASTKfflOXt;) , PySftwvUwBor.piY.Civ IvvofiovqÙETrrav
    "OUTE yihoigii&pois, nec mensa? accommodus ulli, EtXi^róSnv trz«5°vT«,r.«i où <TÌ!«?OVT« rpip.erpov,
    "OTTIÒSÙ^IVÒOK... p-èvyaTOp-ovvais. 'OKTM (BoyxuSiSou, l'vvEa'llpoSÓTOV.
    Jam satis, a yiXeUKUXE, jróvwvK7rEjr£"pi)9>3ft£v PriTopiYM-j 6avp.txazàtroo)5vipiy.vSsaifvAa.
    'Ev TEl'optocausai? TEy.«ìingralafc-t 5i«QÌ5p«t;, IIKVTK p.óX,a'iY.sBsì.ois,-/.aiTTXÉOV, atV.E Ssloi;.
    'PuiTopwots' luSotcrix«ì STCXSTO oOSévoveicp. Hoc libi de nostris ào-Kao-riv.òv offerp libris.
    'AXV'lcfSjl
    KEÌVOJ /*£V«7TO? jilVeilKXrO? ÌSpÙf Vale. Valere si vples me, jam veni.
    'EZZS^UTKI /ÌE).ÉCOV
    •zpop.sp-ìiX«§Ej3XÉfift«
    senecuis, EPISTOLA XV.
    K«ì minus in sumpium Salava? levis area ministrai.
    00 yàp i'yji èntàlap-vo;àvrip. . . AUSONIUS TETRADIO salutati.
    KXsivixòjOV@' ó yépoiv B 0 qui venuslos uberi facundia
    yEquanimus si qua lueris, s? ^«v.Ta.f*«X'EUSEIV Sàles opimas, Tetradi :
    Malueris, Xr;9uSe Tróvou ÉVET', JJSÈTZSVÌYÌS. Cavesque, ne sit iristis et dulci careus
    KESVO Si -KayY.óùlicrxo-i,ut omnibus undique mensis Amara concinnarlo:
    SùvOMKXIJ « crùvSÉTTOI cuvo^àovt^oucÉwy Qui felle carmen atque melle lemperans,
    ©uftoOUY.nycp.svov solatia blanda requira,s. . Torpere Musas non sinis,
    Hic erit et fructus Anp.nrspogkylciovÀpnov. Parilerque fucas, quaeque gustu ignava sunt,
    "Ev6«COIdScf.psoi, 7roXu^«v5Éa pocula SÉVTI. Et qua? sapore tristia :
    Ktpvav,«CXE SÉXptc;,véy.zcKp villocobpn.gtp. Rudes Camenas qui Suessa? pra?venis:
    Ambo igiiur iioslra? 7r«paXÉ5of*.Ev olia vita?, ^5voque cedis, non siylo.
    Dum res, et a;las, et sorcrum Cur me propinquum Santonorum moenibus
    Nlj.f.O'.TK
    TtOpyVpSO. TrXeV.OVTKt. . Declinas, ulJLucas boves
    Olim resumpto pracferoces praelio
    EPÌSTOLA XIII.
    ATSOJSIQS IIATAQ. Fugit Juventus Romula?
    Non ut tigris te, non leonis impetu,
    'PwrxKrwv U7TKT0? àpsro-lóyuiv)SèTTOWJTJÌ G Amore sed charo expeto.
    AOcróvtof n«uXwamvSs ipùovgISéeiv. Videre alumni geslio vuilus mei,
    EPISTOLA XIV. Et indole optata fruì.
    AUSONIUS PAULO. Invitus olim devoravi absenlia?
    jEquoream liqui le propler, amice, Garumnam. Necessitaiem prisiinae,
    Te propler campos incoio Sanlonicos. Quondam docendi munere adslrictum gravi
    Congressus igitur nosiros pete. Si libi cura, Iculisma cum le abseonderel.
    Qua?mihi, conspeclu jam poliere meo. Et invidebam devio, ac solo loco
    Sed tantum appropera, quantum potè corpore, et Opes camenarum tegi.
    [ a?vo: At nunc frequenles, alque claros, nec procul,
    Ut salvum videam, sat cito, l§ y[d.eo. Cum floreas inter viros :
    Si post infauslas vigor integrafus habenas, Tibique nostras venlus auras deferat,
    Et rediit membris jam sua mqbililas : Auresque sermo verberet :
    Si riguam laetis recplis Pimpleida Musis, Cur me supino pectoris fastu lumens
    Jam vates, e! non flagrifer Aiitoniedqn : Spernis poelam consulem?
    Pelle soporiferi seniuni, luibemgue yelerni : D Tuique amaniem, leque mirantem, ac lua
    Alque alacri mediani carpe vigore,viam. Desiderantem carmina,
    Sed cisium, aut pigrum cau^us cpnscende, yerajlu.ni. Oblilus alto negligis fastidio ?
    Non libi sit rheda?, non amor acrjs equ.j. Plcctendus exemplo luo:
    Canteri moneo male noia petorita yites. Ni slabilis sevo pectoris nostri fides
    Nec celeres mulas ipse Metiscus agas,. Quamquam recusanles amet.
    Sic tibi sinl Musa?faciles, roed'ilalio promp.t^, Vale: valere si voles me: pervola
    Et memor : et liquidi mei linai eloquii, Cum scriuio et musis luis.
    Sic, qui v'enalis lam longa spiate.Crebeumrs. EPISTOLA XVI.
    Non habet emptorem, sit libi. prò. pretio.,
    Altamen uj, cilius venias, leyiusque vehare, AUSONIUS PROBOprmfectoprmlorio satutem.
    Hisioriam, mimos, carmina, ljnque clpnii: Oblato per anliquat-iosmora, scio promissi mei gra-
    Grande onus in Musis; tot saecula condita chartis, liam exspeclalione consumptam, Probe vir optime. In
    Qua? sua vix tolerant tempora,, nostra, gravant. secundis tamen habeo non fefellisse. ApologosTiliani,
    92S EPYSTOLJE.
    ei Nepotis clironica quasi alios apologos ( natii el ipsa A Felicitate intermina.
    instar sunt fabularum ) ad nobilitalem luam misi, Quin etrequire, si sinet
    gaudetts atque eliam glorians fore aliquid, quod ad in- Tenore fari ohnPXio;
    slilulionem luorum sedulitatis mem studio conferatur. Age vera proles Romuli,
    Libello lamen apologorum anleluli paucos epodos, stu- Effare causam nominis.
    dio in te observantim mem impudentissimo^ : paucos Utrumne mores hoc tui
    quidem, ut ego loquax judico : verum lu cum legeris,, Nomen dederp, an nomen hoc.
    eliam niiniuni mullos putabis. Adjuro benevolenliam Seeuia morum regula?
    luam verecundim mem testem, eos mihi subila persua- An ille venturi sciens
    sione fluxisse. ( A'«IMquis hos diu cogitaret ?) quod Mundi supremus arbiter,
    sane ipsi per se probabunt. Fors fual, ul si mihi vita Qualem creavit moribus,
    suppetet, aliquid rerum tuarum quamvis incullus ex- Jussit vocari nomine?
    spoliam : quod lu elsi lectum non probes, scriptum Nomen datum praeconiis,
    boni consules. Cmnque ego imiialus sim vesaiiiam Viia*quetestimonio.
    Chmrili, tu ignoscasmagnanimitate Alexandri. Hi igi- Libelle felix : quem sinu
    tur, ut Plaulus ait, interim erunt antilogium fabula- B; Vii*tantus evolvet suo,
    rum, garruli el deceplores,qui compositiad honorifi- Nec occupari tempora
    centim obsequium,ad aurium conuicmmconcurrerunl. Grato querelur otio.
    Vale, el me dilige. Quem mille cum vocis modis,
    Leni aul susurro imperiìet:
    Ad libmm : ut eat ad Pxob\im.
    Cuique vigiles luminum
    Perge, a libelle, Sirmium, : Vacare dignabunt cora;.
    Et die hero meo, ac luo, Quem mente, el aure consciis,
    Ave alque salve plurimum. Quibusdam omissis, pelleget.
    Quis isle sit pobis herus, Quaecumquefortuna est tibi,
    Nescis, libelle? an, cum scias, Perge, o libelle, et utere
    Libenter audis, quod juvat? Felicitale iniermina.
    Possem absolule dicere : Die me valere, et vivere.
    Sed dulcius circumloquar, Die vivere ex voto pio,
    Diuque fando, perfruar. Sanclis precanlem vocibus,
    Hunc dico, qui lingua poleus, C Ut quem Curulis proxima
    Minorem Alridam practerit,, Collegio nati dedil:
    Orando pauca et musica. Hunc rursus Augusius prior
    Qui grandines Ulixei, Suis perennet fascibus.
    Melliflnentem Nestora, Subnecle el illud leniler :
    Concinnatorem et Tullium, Apologos, en, misil libi
    Qui solus, exceptis tribus Ah usque Rheni limite
    Heris, herorum primus est, Ausonius, nomen Ilaluin,
    Praetorioque maximus. Praecepior Augusti tui,
    Dico hunc senati praesulem, jEsopiam trimetriam :
    Praefeclum eumdem, et consulem Quam verlil exili siylo.
    (Nam consul a?ternum cluet), Pedestre concinnans opus,
    Collegam Augusti consulis, Fandi Tilianus artifex.
    Columen curulis Romulae, Ut hic avi ac patris decus
    Primum in secundis fascibus. Mixto refulgens, sanguine,
    Nam primus e cunctis eril ** Probianoque, ac Anicio;
    Consul, secundus principi, (Ut quondam in Alba?meenibus
    Generi hic supersles aureo, Supremus ^Enea salus,
    Satorque prolis aureo?, Silvios lulis miscuil: )
    Convinci! Ascraeum senem. Sic iste, qui natus luus,
    Qui saeculum omne ferreum : Flos flosculorum Romuli
    Qui vinci! aevi injuriam; Nulricis inler lemmata,
    Stirpis novatqr Annia?: Lallìque somniferos modos,
    Paribusque comit infulis Suescat peritis fabulis
    Aniciorum stemmata. Simul jocari, et discere.
    Probum loquor. Scisoptime, Et adde volum, quod pio
    Quem nemo fando dixerit, Concepimus rei Deo :
    Qui non prius laudaverit. Ut genilor Augusius dedit
    Perge, o libelle, et ulere Collegio nati Probum :
    927 DECII AUSONII 928
    Sic Gralianus hunc novum 1A,Januariarum, cum reddilmsuntmihi lilterm tumoppido
    Stirpi futura? copulet. , quam litteratm. His longe jucundissimum poema svb-
    Rata sunl futura, qua? loquor. dideras, quod de tribus Suelonii libris, quos ille de
    Sic merita, sic fatum jubet. regibus dedit, in epitomai coegisti, tanta eleganlia,
    Sed jam ut loqualur Julius, solusut mihi videare asseculus, quod controrerum na-
    Fandi modum invila accipe luram est, brevilas ul obscuranonesset. In his versibus
    Volucripes dimetria. ego isla cognovi.
    Aveque dido, die, Vale.
    Europamque Asiamque duo vel maxima terra?
    EPISTOLAXVII. Membra : quibus Libyam dubie Salluslius addit
    Ad URSULUM, grammalicum Trevirorum: cui slrenas Europa? adjunctam , possit cura lerlia dici:
    kalendìs Januariis ab imperatore non dalas reddi Regnaiasmultis, quos fama obliterai: et quos
    ferii. Barbara Romana?non traduni nomina lingua?,
    Primus jucundi fuilhic tibi fruclus honoris, Illibanum, Nuinidamque Avelim, Parlhumque Vono-
    Augusta? faustum munus habere manus. El Caranum, Pelhea dedil qui nomina regimi, [neni,*
    Proximus ex longo gradus est, Quaesloris amici T. Quique magos docuil mysteria vana Necepsus:
    Curam prò strenis excubuisse tuis. Et qui regnavii sine nomine mox Sesoostris.
    Ergo, interceptos regale nomisma Philippos
    Accipe tot numero, quot duo Geryones. Hmc lu quamperite, et concinne,quam modulale, el
    Quol lenii bijuges : demploque triente Camena?: dulciter, ila juxla naluram Romanomm accenluum
    Quotque doces horis, quotque domi resides. enuntiasli, ul tamen veris, ac primigeniisvocibus sua
    Oslia quol prò parie aperit slridentia Circus : fastigio non perirent. Jat)t quid de eloquenlia dicam?
    Excepto, medium quod patet ad stadium. liquideadjurare possum, nullum tibi ad poeticamfa-
    Quo5pedibus gradiuntur apes, et versus Homeri: cundiam Romanm juventulis mquari. Certe ila mihi
    Quolque Loris pelagus profluii, aut refluii. videris. Si erro, pater sum, ferme:el noli exigere
    Protulit in scenam quot dramala fabellarum judicium, obstante pielale. Veruni cum pie diligam,
    Arcadia?medio qui jacei in gremio. sincere ac severe judico. Affice me, oro, tali munere
    Vel quot jiiucluras geometrica forma favorum frequenler: quoet obleclor, et honoror. Accessitlibi ad
    Conserit exiremis omnibus, et mediis. parlem poeticam melica modulatio. Quid enim aliud
    Quottelios primus numeris, solusqueprobalur; agunt,
    Quot par, alque impar parlibus aequiparat. C Audax Icario qui fecil nomina ponto,
    Bis ternos, el ler binos qui conserit unus :
    Et qui Chalcidicas moderale enavit ad arces,
    Qui solus tolidem congeminains habet.
    Quot faciunl juncti subterque supraque locali, itisi ut el vegetam,et sublimemalacritalem luam, te-
    Qui numeraiit Hyadas, Pleiadasque simul. meritalem voces: me vero, el consultimi, et quemfilius
    debealimilari, salutari prudenciaprmditumdicas? Quod
    . Ursule, collega nobilis Harmonio. equidemconlra est. Nam tu summasic appetis, ut non
    Harmonio, quem Claranus, quem Scaurus, et Asper, decidas : senedus mea satis habet, si consislat. Hmc-
    Quem sibi conferrel Varrò, priorque Crates, ad le breviler, el illieo, vesperh illius secutomane dic-
    Quique sacri lacerimi collegit corpus Homeri, lavi. Ita enim labellarius tuus, ut epistolam referrei,
    Quique nolas spurìis versibus apposuit: inslabat. Nani si mihi olium fuerit, obleclabilenego-
    Cecropia? commune decus, laiiaeque camena?, tium erit ad le prolixins delirare, te ut eliciam, mihi
    Solus qui Chium miscet, et Ammineum, ut salisfaciam. Vale.
    EPISTOLA XVIII. EPISTOLAXIX.
    AUSONIUS PONTIOPAULINO.
    D PAULINO AUSONIUS. Meirum sic suasit, ul esses
    Condiderat jam solis equos Tartessia Calpe : Tu prior, el nomen praegredereremeum.
    Siridebatque frelo Tiian insignis Ibero : Quamquam et fastortim ùlulo prior, el lua Roma?
    Jam succedenles quaiiebal Luna juvencas; Prsecessit nostrum sella curulis ebur.
    Vincerei ut lenebras radiis, velut aemula fralris. El qua?jamdudum libi palma poetica pellet.
    Jam volucres, bominumque genus superabile curis, Lemnisco ornata esl, quo mea palma caret.
    Mulcebanl placidi tranquilla oblivia somui.
    Longa?voetantum superamus honore senecla?.
    Transierani idus, medius suprema december Quid referl?comix non ideo anlecycnum.
    Tempora venturo properahal jungere Jano. Nec quia mille annos vivit Gangeticus ales,
    El nonas decimas ab se nox longa kalendas Vincit centunooculos, regie pavé, tuos.
    Jugiter acciri celebranda ad festa jubebal. Cedimus ingenio, quantum praecedimus aevo.
    Nescis,pulo, quid velini tot versibus dicere; mediusÌ Assurgit Musa?noslra Camena tua?.
    venluros congere Janos, •.
    fidius nequeipse bene inlelligo : tamen suspicor. Jami Vive, vale : el totidem
    prima t ox erat ante diem uomini decimumkalendannni Quot tuus, aul nosier conseruere patres.
    929 EPISTOLA. 930
    EPISTOLA XX. jA.Amicus, et vicinus, el fauior tuus,
    AUSONIUS PAULINO SUOsalulem. Honoris auctor, altor ingeni lui.
    Quanto me affecil beneficio,non delata quidem, sed Die et magister, die parens, die omnia
    saucla charilatis nomina.
    susceplaquerimonia mea, Pauline fili ! veritus displì- Blanda atque
    cuisse oleum, quod miseras, munus iterasti : addilo Aveque dicio, die Vale, et actuium radi.
    eliam Barcinonensis murim condimento cumulatius Quod si rogabit, quid super scriptis novis
    Maiurus aevi, nec rudis dijudicem :
    prmstilisti. Scis aulem me id nomen MURI.E, quod
    in usu vulgì esl, nec solere, nec posse dicere: cum Nescire dices, sed paratum jam fora
    scienlissimivelerum, el Grmco vocabula faslidientes, Heroicorum versuum plenum essedum.
    Lalinum in GARI appellaiione non habeant. Sed ego Cui subjugabo de molarum ambagihus,
    machinali saxa volvunt pondera,
    quocumque nomine loquar, liquor isle SOCIORUM Qui
    vocalur. Vale. Tripedes caballos terga ruplos verbere.
    His ut vehanlur tres sodales nunlii.
    Jam palinas implebo meas, ul parcior ille Fors et rogabit, quos sodales dixeris
    Majorum mensis appiana succus inundei. Simul venire : die, Trinodem dactyltim
    Quid aulem tam amabile, lamque hospitale, quam B Vidi paratum cruciami cauterio :
    quodlu, ut me parlicipes, delicias luas in ipsa primi- Spondeus illi lentipes ibat comes,
    tiaruni novilate defraudas? o melle dulcior, o gratim Paribus moralurqui locis cursum menni :
    vcnustatefeslivior,o ab omnibuspatrio slringende com- Mihique similis, semper adversus lamen,
    plexu! Sed hmc, alque alia Itujusmodidocumentalibe- Nec par, nec impar, qui Trochaeus dicilur.
    ratis animi, alieni fonasse, el aliquando, quamvis ra- Haecfare cursim, nec moralus pervola,
    rius : illud de epistolarum tuarum erudilione, de poe- Aliquid reporlans interim munusculi
    malis jucundilate, de invenlione,el conciniiatioìie,juro De largitale musici promplarii.
    omnia, nulli umquam imitabile fulurum, etsi falealur EPISTOLA XXI.
    imitandum.De quo opusculo, ut jubes, faciam. Exqui-
    silius universa limabo: el quamvis per te manus sum- AUSONIUS PAULINO SUOsalulem.
    ma cornigeri!, cmlumsuperflua expoliliònisadhibebo: Multas et frequentes mihi gratim tum causas et oc-
    magis ul libi parcam, quam ut perfeclis aliquid adji- casio subinde nata concinnai, et naturm tum facilìtas
    ciam. Interea lamen, ne sine corollario poetico label- benigna conciliai, Pauline fili. Nam,
    quia nihil, pos-
    larius tuus rediret, paucisiambicisprmludendumpulavi: cente me, abnuis, magis acuis procaciam,
    quam retun-
    dum illud, quod a me heroicometro desiderai, inchoa- dis: ul nunc quoque in causa Philonis
    procuratoris
    lur. Isti lamen, ila te el Hespetium salvos habeam, quondam mei experiere, qui apud Hebromanum con-
    quod spatio lucubratiunculm unius effusi quamquam1 ditis mercibus, quas per agros diversos coemit, con-
    hoc ipsi de se probabunl, lamen nihil diligentim ulle- cessoab hominibus tuis usus
    hospilio immature peri-
    rioris habuemnl. Vale. clitalur expelli. Quod itisi indulseris, rogante me, ut
    et mora habilandi ad commodum suum ulalur : et
    Iamhe Parihis, et Cydonum spiculis,
    Iambe pinnis alilum velocior, nauso, aliaque quavis navi usque ad oppìdumprmbila,
    Padi mentis impetit lorrentior, frugis aliquuiilulumnoslrm advehi possit, Lucaniacus
    ut inopia liberelur mature: tota illa familia hominis
    Magna sonora? vi
    grandinis densior, lìllerati non ad Tallii fminenlariam, sed ad Curculio-
    Flammis corusci fulminis vibralior,
    nem Plauti peninebit. Hoc quo facilius impelrarem,
    Jam nunc per auras Persei talaribus,
    aul quo majoretti verererismolestiam, si negares, con-
    Petasoque ditis Arcados veclus, vola.
    cinnalam iambis, signalamque ad le epistolam misi :
    Si vera fama est Hippocrene, quam pedis
    ne subornatum diceres tabellarium, si ad le sine signi
    Pulsu cilatam cornipes fudil fremens :
    Tu fonte in ipso procreatus Pegasi, jy fide venirci. Signavi autem , non ut Plautus ait, per
    Primus novorum melra junxisti pedum : ceram, el Unum, lillerasque interpretes, sed per poeli-
    cum cliaracleretn magis notavimus, tamquam signum
    Illicque musis concineniibus novem,
    Csedem in draconis concitasti Delium. impressumjudicares.
    Fer hanc salulem praepes et volucripes Philon, meis qui villicatus praediis,
    Paulini ad usque moenia, Hebromagum loquor. Ut ipse vult, epiiropos ;
    Et protinus, jam si resumptis viribus (Nam gloriosum Gra?culusnomen putat,
    Alacri refecii corporis molu viget, Quod sermo fucat Doricus)
    Salvere jussum mox reposce muluum. Suis querelis asserit nostras preces :
    Nihil moreris : jamque dum loquor, redi, Quas ipse lentus prosequor.
    Imitalus illuni stirpis auclorem tua?. Videbis ipsum, qualis adsiet coniinus,
    Triplici furenlem qui Cbimaeramincendio Imago fortuna? suae,
    Supervolavit, tutus igne proximo. Canus, comosus, hispidus, trux, attubus,
    Die et Valere : die, Avere le jubet Terenlianus Phormio.
    931 , DÉG1IAUSONII 932
    Horrens capillis ut marinus àsperis A Edidit, et tacilis maridavil crimina telis.
    Echinus, aul versus mei. Et pudibunda suos malo eoniiìiisiiaihores
    Hic saepe fals'usìhessibus vegraudihus, Virgo, hec erubiìil laciiuró conscia pomo.
    Nomen peròsùs villici, Depressis scrobibus vitiuin regale miuister
    Semente sera, Sive hlUliuiiipraecoqua; Credidit; idqne diu lexit fidissimalellus :
    Et siderali iiìscilià, Inspirata dehinc vento, cantavii arando.
    Ccelum lacessens, seqiie cólpa?subtràheris, Lacte incide notas : arescens diaria tenebit
    Reos peregit ccelites. Semper inaspicuas : prodentur scripla favillis.
    Non cullor in'stahs, hori aralor gnafui'is, Vel Lacedaemoniamscytalen imitare, libelli
    Promusque; quàhi eòndus hiàgis, Seginilia Pergamei lereii circumdata ligno
    Terram infìdeletìi, iié'cferaij'emcririiinàiiS, Perpelrio inscribens versu; qui deinde solulus
    Negoliari ni'aluii. Non respondentes sparso dabii ordine formas,
    Mercaiur quoquo fòro verialiiirii. Donec consimilis ligni replicelur in orbem.
    Mulualur ad Gràecànifide'ni. Innumeras p'ossum ceìàndi estendere formai,
    Sapiensque supi-àGrecite septein virus, El clandeslinàs ve'teruìn ieserare loqudàs,
    '
    accessit sb{)litis. B Si prodij Pauline, times, nostraeque vereris
    " Octavus
    Et nunc paravi! triiiciiiricàséo Siile, Crimen amicitiae. Tauaquil lua nescial islud.
    Novusqiié jibllèt eniporus. Tu contemne alios; nec dedignare parentem
    Adit inquilino?, rimi, vicos, oppida. Affari verbis. Ijlgosum tuus allor^ et ille
    Soli el Salicommercio. Pra?ceptor primus, primus largilor honorum,
    Acatis, phaseliSj liiitrib'us, stlatis, r'aie, i Primus in Aoiiidnm qui le collegia duxi. '
    Tarnim et Garuhiiiam permeat. EPISTOLA XXIII.
    Ac lucra damnis, damtia mulans fràtldibds, AUSONIUS PAOLINO salulem.
    Se diiat, el me pauperat. Diseùtimus; Pàiiline, jugum, quod cerla fovehal
    Is nunc ad usque veclus Hebromagum luam, Teiiiperies : leve qiibd posilo, et l'oleràbile jUiltìis,
    Sedem locavi! mercibus. Tràciabàl paribus concordia milis hàbenis,
    Quoil pel*tam lbngàih seriem volvehiibus arinis
    Ut inde nauso devehat Fabula libri umquam-, numquam querimonia riìovit,
    Nulla Querela locò pepulit, nò'ii irà, rtec errar,
    Nostros in usus, ut referl, Nec IpìÈ còhUiòsiiisinalésuadà?credula eausis,
    Hunc ego paucisj ne graveris hospiteni. Oerieiiinat verisimilis Suspicìociilpas.
    Tahi plàciduhi, lam liìiie jugilnì : quod uterque pa-
    Adjuius ul mox navis auxilio tua?, [rentes
    Ad usque porius oppidi, Ad senium nostri traxere ab origine vita?:
    Jam jam Perusina, et Saguntina fame, Imposiiumque piis haeredibus, usque manere
    Lucaniacum liberei: Oplarunt, dum longa dies dissolverei aevum.
    Hoc si impetratum munus abs le accepero, Et mansit, duih !a?ta fides, nec cura laborat
    Prior colere, quam Ceres. Officii servare vices : seti sponie feruntur
    Triplolemon olim, sive Epimenidem vocant, Incuslodilum sibi continuanti;! cufsum.
    Aul Bulianum Buzygen, Hoc tam m'ue jugum docili cervice subirent
    Tuo locabo postferendos nomini. Marlis equi, stabuloque feri Dioinedis abaci! :
    ì Nani munus hoc fiet luum. Et qui mulaiis ignòti solis babenis
    Fulmineum Phaeihonlà Pado mersere jugaìes.
    EPISTOLA XXII.
    Discutimus, Pauline, tanìen : nec culpa duòrùrii
    AUSONIUS PAULINO saluietn. ., Ista, sed unius lahtum lua : hàmqiie ego semper
    Proxima qua? nostra; fuerat querimonia diaria?, " Contenta cervice ferain; consòrte lahorimì
    Credideram, quod le, Pauline, infledere posset, Deslituor ; nec tà'm prohìpium gesiata duobus
    Eliceretque luam blanda objurgalio vocem. Unum deficiente pari peiferre sbdalem.
    Sed tu juralis velul alta silenlia sacris Non animus, viresqhe lahanl : sed iniqua ferendo
    Pevolus leneas, pérstas in ì'ege tacendi. Conditio est oneri, cimi poridus ùlramqiifereli'cio
    ' Non licet : anne pudet, si quis libi jure pàlèrho Ingruit; àccedunlqùe aliena? poiidei'a libra?.
    Vivai amicus a'rih'uc,nianeàsqué obnoxiiis lioéres? Sic pars Eegrahominis frinii ad contagia sàhUi'n
    Ignavos agitet lalis limbi*; at tibi nullus Corpus : el exigui quamvis discrimine membri,
    Sit metus : et moreni missa?a'ccepiaeqrrésàlrilis Tota per innumeros arius cbnip'agòvacillai.
    Audacler reline ; vel si tibi praditor instai, Obruar usque iàmeii,.veteris rie desìi amici
    Aut quaesitorisgràviòr ceiisbrà iimetur, Me durante fides : tìiemorique hi fixa sul>a?vb
    Occurre ingenio, quo saepe occulta tégUntùr. Reslituani prafugùhi solatia casta sódàleni.
    Threicii qudhdànì quarti s*và ticehlià regis Impie, Pirilhoo disjiirige'réTlieseapossis,
    Fecerat elingueni, per licia téxta querelali Euryalumque suo sóciuoi secernere Niso.
    953 EPÌStOLiE. 934
    Te suadente fugam, Pyladesliquisset Orestem; '
    ì Totque rnea in Novero sibi proxima praedia pago,'
    A
    Nec cusiodisset Siculus vadimonia Damori. Disposilis lotum vicibus variala jier anuurii :
    Quantum obleclamen populi, qua?vola bonòrum Egelida? ul (epeahl hiemes, i àbidosque pei*aesiuS
    Sperato fraudala bono? Graiantia cuncti Aspirent tenues frigus suhtiìe aqiiilones :
    Verba loquebanlur; jam nomina nostra parabant Te sine sed nullus grata vice provenit annus ;
    Inserere antiquis aevi melioris amicis; Ver pluvium sine flore fugit ; canis aeSliferardel;
    Cedebat Pylades : Phrygii quoque gloria Nisi Nulla aiiliimnaies variai Pbniònà sapores;
    Jam minor, et promissa obiens vadimonia Damon. Effusaque hieniem contristai Aquàritis undà.
    Nos documenta magis felicia: qualia magnus Agnoseisne lUam, Pònti dulcissime, ciilpam?
    N Nam mihi cerla fides, nec corilmulàhilis ùliiqiiarn
    Scipio, ìongseviquedèdil sapienlia Laeli;
    Nos studiis animisque iisdem, miracuia cunctis : Paulini illihs veteris reverentia durai :
    iìoc majora, pares fuimus quod dispare ili a?vò. Quaeqtiemèo, àtqiiè tuo fuerat concordia pàtri.
    Ocyus ilìa jugi falalis solvere lora Si tendi facilis cùiqiiarii fuit arcus Ulixéi,
    Pell.aeumpotuisse ducem reor, abdita operlis Aut praeler dominurii vibràbilis ormis Achillei,
    Principiis, el ulroque caput celànlia nodo. Nos quoque tain lOligoRhàirinusià l'cederesolvei.
    Grande aliquod verbum niniirum diximus, ui sé ] Sed chi*lam miiesioser'o iristià fcarmiiiaVersò?
    Jì
    Inferret nimiis vindex Rhamriusia votis; Et non in nieìiora ahìrìids sé rata pròpinquai?
    Arsacida? ut quondam regis non laeta triumphis Sit procul iste mèìus : certa est fiducia nobis,
    Granula verba prémens ullrix dea Medica belli Si genitOr natiisque Dei pia verba vòlenlurii
    Sistere Cecropidum in terris monumeiita paratiti Accipiat, tlbstró i'eddi le pòsse prècalu :
    Obsiilil : el Graio jam jam Agendatropaeo, Ne sparsarii raptaniqtie dbrnuin, laceràtaqué ceritum
    Uìlro eliam victis Nemesis stetit Àttica Persis. Per doriiinos, Veteris Pàulirii regna fleàhihs.
    Quae(ibi Romulidas proceres vexare libido est? Tequé vaguni lóio quarti lòhga Hispaiiia tradii;
    In Medos, Arahasque tuos per nubila, et airum Immemorem veieruiri, peregrinis Edere amicis.
    Perge chaas. Romana procul tibi nomina sunto, Accurrè, ò hbslrdiri decus, b riièà maxima tura,
    illic quaere alios oppugnaiura sodales : Volis, òininibusque boiiis, precibUsqiievócatus,
    Livor uhi isle tuus, ferrugineumque venenum Approperh: durh iu juveiiis, dum nostra seneclus
    Opportuna tuis inimicai pedora fucis. Sefvàl itìexhàlisfiiiìi libi gratificata vigorem.
    Paulinum, Àusoniumque, viros, quos sacra Quirini Et quando isle.meas impellet iiuritius aures ?
    Pnrpura, et auralus irabea? velavit amicius, Ecce tuus Paulinus àdési; juhi niriguidà linqilit
    Non dece! insidiis peregrina? cedere diva?. IC Oppida Iberoriihi, Tarbellica jam lenet arva ;
    Quid queror, Eoique insector crimina monstri? Hebromagijaiii ietta subit; jàm proedia tratris
    Occidui me ripa Tagi, me Punica laedit Vicina ingredilur ; jaHi labilùi*amne sfecuhdo;
    Barcino, me bimaris juga ninguida Pyrenaei. Jamque in conspeciu est; jani prora óbvértiiur anini ;
    Mcenibuse patriis forsan quoque veslis ei oris, Ingressusque sui celebrala per òstia porlus
    Quemque suo longe dirimat provincia iractu Tolum occursanlis popoli pra?veriiibr agmen :
    Trans monles,soleinqueaIium;iransiÌuniina et Urbes, ElSua praeteriens, jam jam iiià limina pulsai.
    Et quod terrarum cceliqueexteridilur inter Crèdimus, an qui ahiant, ipsi sibi somnià finguiil?
    Emeritensis Anae, lataeque fluenta Garumnae. EPISTOLA XXIV.
    Quod si iuiervallis spalium lolerabile limes AUSÒNIUS PAOLINO tuo salui'em.
    Ponerel exiguus (quamvis longa omnia credant, Quarta libi liaec notes delexit epistola quesliis,
    Quisimul essevolunt), facerei tamen ipsa propinquos; Pauline, et blando fesiderti sermone lacessit.
    Cura locos, mediis jungéns distanlia verbis. Officimi)sed nulla piurii niihi pagilia reddil,
    Santonus ut sibi Burdigalam, inox jurigit Aginnurii Fausta saluiigèris ascrihcns orsa libellis.
    Illa sibi et populos Aquilanica rura colentes : Unde islam meruit non felix diaria repulsam,
    Utque duplex Arelas, Àlpinoeleda Vienna?, ì) Spernit tarti loiigo cèssali» qiiain tua fasili ?
    Narbonemque pari spatio sibi conseril : et mox Hostis ab hoste lanieri pei*barbara verba saiulèm
    Quiucuplicem socias libi, Martie Narbo, Tolosam. Accipit : ei Salve mediis iiltervenit ahmis.
    Hoc mihi si spalium vicinis mcenibus esset, Respoudent et saxà homini. Percussus ab aiitris
    Tunc ego te ut nostris apturn complecterer uìnis : Scrnio fedii, fedii et rienioruiri vdbaìis imago :
    Afflareique luas aures noslra?aura loquela?. Litloreiclamant scopuli, diuit murmura rivi,
    Nunc libi trans Àlpes, el marmoream Pyrenen Hyblifeisapibus sepes depasta siisurrat.
    CoesareaeAugusta; domus èst. Tyrrhenicà propter Est el afUndineis modulano musica ripis :
    Tarraco, et oslrifero superaddila Barcino ponto. Guiiique éliis loqtiiiiit irèihuliiiri boina piiiéà veiiiis.
    Me juga Burdigala?, trino me flumina ccetu Iucubuit foliis quòties levis Eùfus àbùiis,
    Secernunt lurbis popularibus : oliaque intér Dindyma Gargarico respondent cantica luco.
    Vitiferi exèrcéht colles, Iteliulique colorii!! Nil mutuni natura dedil : non aeris ales,
    Uber agri, tum prala viremia, tum nemus utnbris Quadrupedesve silèni, habet et sua sibila serpens,
    Mobilibus, celebrique frequens ecclesia vico k Et- peetis seijlioreiiiiilèiiul vice Vìjds atìhekt.
    933 DECII AUSONI! 956
    Cymbala danl fliclu sonitum, dant pulpita sallu A lenifica, et quam suada facundia. Persuasisi! mihi
    Ida pedum : lentis rcboant cava lympana tergis : quod epislolmmem apud Capuani libi reddilm concin-
    Isiacos agitarli Mai-eolicasislra tumullus ; nalio inhumana nonesset. Sed hoc non diulius , quam
    Nec Dodonaeicessai linn'uus alieni, dum epistolamtuoni legi, qumme blandiliisinhiantem
    In numerum quoliens radiis ferientibns iclae luis, velul succo neclaris delibula, ducit. Ubi vero
    Respondenl dociles modulalo verbere pelves. charlulam polio , el meipsum interrogo , tum absijn-
    Tu velul OEbaliishahites tacilurnus Amyclis, Ihium meum resipil, el circumlitametteluo pocula de-
    Aut tua Sigalion ^Egyptius oscula signet, prehendo. Si vero , id quod smpefacto, ad epistolam
    Obnixura, Pauline, laces. Agnoseo pudorem : luam redii, rursus illicior, et rursum illi suavissimus,
    Quod vitium fovel ipsa suum cessatio jugis. ille floridus lui sermonisaffatus,deposila leclione,va-
    Dumquepudet lacuisse diu, placet officiorum nescit, el leslimoniipondtis prohibet inessedulcedini.
    Non servare vices : et amant longa olia culpam. Hoc me velut aerius braclem fucus, aul pietà nebula,
    Quis prohibet Salve alque Vale brevilale parata non longius,quam dum videlur, obleclal: Chammleon-
    Scribere? felicesque notas mandare libellis ? tis bestiola vice, qum de subjeclissuiniicolorem.Aliud
    Non ego longinq'uosul lexat pagina versus seniio ex epistolatua, aliud'ex conscìenliamea : el lu
    Postulo: mulliplicique oneres sermone labellas. B me audes facundissimorumhomìnum laude d'ignari ?
    Una fuit tantum, qua respondere Lacones, lu, inquain mihi ista, qui te ultra emendalionemom-
    Littera : et irato regi placuere negantes. nium protulisti ? aul quisquamila nilet, ul coinparalus
    Est etenim comis breviias. Sic fama renalum libi non sordeat? Quis ila ad Msopi venustalem,quis
    Pyihagoram docuisse refert, cum multa loquaces ad sophìslicasIsocralis conclusiones,quis adenlhyme-
    Ambiguis serereni verbis, contra omnia solum mala Demoslhenis,aulopuleiilianiTullianam, aul pro-
    Est, respondebat, vel non. 0 certa loquendi prielatem nostri Maronis accedat? quis ita affedel
    Regula! nani brevius nihil est, nec plenius istis : singula, ut lu implesomnia? Quid enim aliud es, quam
    Qua?firmala probanl, aut infirmala relidunt. ex omni honorum artium ingenio colicela perfectio?
    Nemo silens placuit : multi brevitate loquendi. Hmc, dominemi fili Symmaclie,non vereor, ne in te
    Veruni ego quo stulte dudum spatiosa locutus blandius dieta videanlur esse quam verius. Et expertus
    Provehor ? ut diversa sibi vicinaque culpa est, es fidem meam mentis alque diclorum, dum in comita-
    Multa loquens, et cuncia silens! non ambo placemus: lu degimus ambo mvo dispari : ubi tu veterismiliiim
    Nec possum relicere, jugum quod libera numquam prmmia lyro meruisli, ego lyrocinìum jam veteranus
    Feri pielas, nec amat blandis postponere verum. exercui. In comilalu tibi verus fui, nedum me peregre
    Venisti, Pauline, luos dulcissime mores ? C exislimescompositafabulari. In comitato, inquam,qui
    Vasconis hoc sallus, et ninguida Pyrenaei (rontes liominumoperil, menles tegit, ibi me et pareti-
    Hospilia, el nostri facit hoc oblivio cceli? lem, èl amicum, et si quid utroque cliarius est, chario-
    Imprecer ex merito quid non libi, Hiberia lellus ? rem fuisse sensisli. Sed abeamus ab his, ne islhmc
    Te populent Pceni : te perfidus Annibal ural : commemoralìoad illam Sosìm formidinem videalur
    Te belli sedem repelat Sertorius exsul. accedere.Illud quod pene prmlerii, quantaaffectaiione
    Ergo menni, palriaeque decus, columenque senati, addidisli ? ut ad te didascalicumaliquod opusculum,
    Bilbilis, aut haerens scopulis, Calagorris habebil ? aul sermonemprolrcplicuin milterem. Ego le docebo
    Aul qua? dejectis juga par scruposa ruinis docendusadhuc, si essemid mtalis, ut diseerem ? aut
    Arida torrenlem Sicorim despectat Hilerda ? ego le vegelum, 'alque alacrem commonebo? eadem
    Hic trabeam, Pauline, luam, Laliamque cuni lem opera et musas horlabor, ul cattata, et maria ul ef-
    Constituis, patriosque isihic sepelibis honores ? fluant, el auras ut vigeanl, et ignes ut caleant admo-
    Quis lamen isla tibi tam longa silenlia suasil ? nebo: aul si quid inviiis quoque nobis natura fit, su-
    Impius ulnullos hic vocem verlat in usus : perfluus insligator agitabo. Sai esl unius erroris:
    Claudianon illuni vegelent : non dulcia vatum quod aliquid meorumme poenitentevulgalumesl: quod
    Carmina, non blanda?modulalio flexa querela;, D bona fortuna in manus amicorumincidit. Nam si con-
    Non fera, non illum pecudes, non mulceat ales, tra id evenisse!, nec tu mihi persuaderes piacere me
    Non qua?paslorum nemoralibus abdila lucis posse.Hmc ad lilieras luas responso sint : cmtera qum
    Solalur nostras Edio resecula loquelas. noscerehabes, compendiifaciam. Sic quoquejam lon-
    Tristis, egens, deserta colat : tacilusque pererret ga est epistola. Julianum lamen familiarem domus
    Alpini convexa jugi : ceu dicitur olim noslrm, si quid de nobis percontandumarbilraris, alle-
    Mentis inops, coetus liominum, et vestigia vitans, go. Simul admoneo, ut cum causam advenlus ejus
    Avia perlustrasse vagus loca Bellerophontes. agnoveris,juves sludium, quod ex parte fovisli. Vale.
    Harc precor : hanc vocem, Boeoiianumina, Musa?,
    Accipite, et Laiiis vatem revocate Camenis.
    Nola. Symmachuset Paulinus, quibus direxit plures
    EPISTOLA XXV. epistolas Ausonius, Ausoniovice rescripserunt plures.
    Quasvidesissivetomo precedenti in EpistolarioSymma-
    AUSONIUS SVHMACHO. chi, sivead poetas Chrisiianosquinli saeculi,inter*opera
    Paulini.
    Modo inlelligo,quam melica res sit oratio, quam de-
    957 AD IMPERATOREMGRATIARUMACTIO. 938

    AUSONII AD GRATIANUM IMPÈR.ATOREM DISCIPULUM


    GRATIARUM ACTIO PRO CONSULATU.

    Ago libi gralias, imperalor Auguste. Si possem, JA ter divinis honoribus consecratus, instar filii ad im-
    eliam referrem. Sed nec lua fortuna desiderai remu- perium frater ascilus, a contumelia belli palruus vin-
    nerandi vicem, nec noslra suggerii reslituendi facul- dicalus, ad praelecturaecollegiumfilius cum patre con-
    lalem. Privaiorum isla copia est, inter se esse muni- junclus, ad consulatum pracceploreledus. Possum ire
    ficos. Tua beneficia ul majestate praccellunt, ita 11111- perompesappellationes luas, quas olim virius dedil,
    luum non reposcunt. Quod solum igitur nostra? opis quas proxime fortuna concessit, quas adhuc indul-
    est, gralias ago : verum ila, ut apud Deum fieri amai, gentia divina medìlatur. Vocarem Germanicum de--
    sentiendo copiosius quam loquendo : alque non in ditione gentilium, Alemanicum traduciione capto-
    sacrario modo imperialis oraculi, qui locus horrore rum, vincendo ei ignoscendo Sarmaticum. Conneclc-
    tranquillo et pavore venerabili raro eumdem ani- rem omnia merila virtutis, et cognomina felicilalis :
    mum praestat et vulium. Sed usquequaque gralias sed alia est ista materia et suo parata secreto, cum
    ago, lum lacens, tum loquens, tum in coelu liomi- placueril signanler, et breviler omnia quae novimus
    num, ipse mecum, et cum voce patui, et cum medi- indicare, nec persequi, ut qui lerrarum orbem unius
    (aiione secessi, omni loco, aclu, habitu et tempore. tabula? ambitu circumscribunt aliquanto detrimento
    Nec mirum, si ego terminum non staluo tam graia magnitudinis, nullo dispendio verilalis. Nunc autem
    profitendi, cum lu finem facere nescias honorandi. B quod diei hujus proprium, de consulatu gralias agam :
    Quis enim locus est aut dies, qui non me hujus aut sed procurrunt et alia? digniiales, alque in vocem
    similis graiulalionis admoneat? Admoneat autem? graiulalionis erumpunt, ac se prius debere profiten-
    0 inertiamsignificalionisignavoe.Quis,inquam, locus tur. Tot gradus nomine comitis propter lua incre-
    esl, qui non beneficiis luis agitet, inflammet? Nullus menta congesti ex tuo merito, te ac patre principi-
    inquam, imperalor Auguste, quin admirandam spe- bus. Quaesiura commiinis, et tui tantum proefedura
    ciem lua? veneralionis incutiat: Non Palatium, quod beneficii, qua? et ipsa non vult vice simpltci gralu-
    tu cum terribile acceperis, amabile praesiitisli. Non lari, liberalius divisa quam juncia, cum teneamus
    forum , et basilice olim negoliis piena, nunc votis, duo integrimi, neuler desiderai separatum. Sed illi
    voiisque prò tua salute susceplis. Nam de sua cui (ut paulo ante promisi) habebtint sui muneris pecu-
    non te imperante securitas? Non curia, honorificis liare secrelum. Consulatus hic meus orat alque ob-
    modo Iseta decrelis, olim sollicitis nicesia querimo- secrat, ut obnoxiam tibi uni sinas fieri ejus dignita-
    niis. Non publicum, in quo occursus gaudentium plu- tem, quem omnibus pra?iulisii. Quod quidem et ipse
    rimorum neminem paiilur solum gralulari. Non do- sibi invenit gradus, cum clarissimo viro collega meo
    mus commune secrelum. Leclus ipse ad quidem da- honore conjunctus, nuncupalione praelalus consul
    lus, beneficiorum luorum repulalione tranquillior. C ' ego, imperalor Auguste, munere ino non passus
    Somnus abolitor omnium, imagines luas afferl. Isla sepia, neque campum, non suffraghi, non pun-
    aulem sedes honoris, sella curulis, gloriosa pompis cla, non loculos : qui non preusaveram manus,
    imperialis officii (in cujus me fastigio ex qua medio- nec cum salulanlium confusus occursu : aut sua
    critate posuisti) quolies a me cogitatur, vincor ma- amicis nomina non reddiderim, aut aliena impo-
    gnitudine, et redigor ad silenlium, non ingralus be- suerim, qui tribus non circumivi, cenlurias non
    neficiis, sed oppressus. Ades enim locis omnibus, adulavi, vocatis classibus non inlremui, nihil cum
    nec jam miramur licentiam poetarum , qui omnia sequestra deposui, cum distributore nil pepigi. Ro-
    deo piena dixerunt. Spem superas, cupicnda praevc- manus populus, Marlius campus, et equester ordo,
    nis, vola praecurris, quaeque animi nostri celerilas rostra, ovilia, senatus, curia, unus mihi omnia
    Divum instar affeciat, beneficiis praeeuntibus antecè- Graiianus. Jure meo, Anguste maxime, affirmare
    ditur. Praestare libi esl quam nobis optare velocius. possum, incolumi omnium gratia , qui ad hunc
    Ago igilur gralias, opiimeimperator, ac si quis hunc honorem diversa umquam virlute venerunt, venlu-
    sermonem meum iisdem verbis lam saeperepetitum rique sunt. (Suusenim cuique animus, suum meri-
    inopia? loquenlis assignat, experialur hoc idem pro- tum, sibique mens conscia est.) Jure, inquam, meo
    sequi, sed nihil polerit proferre facundius. Aguulur D affirmare possum, me mihi videri a caeteris esse se-
    enim gratia?, non propter majestatis ambitimi, nec crelum. Sunt quos votorum cruciai inaniias. Non
    sine argumenlis, imperatori fortissimo : teslis est: optavi. Quos exercet ambitus. Non pelivi. Qui assi-
    uno pacatus anno et Danubii limes et Rheni; libé- dutale exprimunt. Non coegi. Qui offerunlnr occa-
    ralissimo : ostenlat hoc dives exercilus ; indulgentis- sione. Non affui. Quos juvat opulentia. Obstat tem-
    simo : docet securilas erroris Immani; consuliissimo : porum disciplina. Non erri. Nec possum continentiain
    probat hoc tali principe Oriens ordinalus;piissimo: jactare. Non habui : unum praestare tentavi, et hoc
    hujus vero laudis locupletissimum lestimonium eslpa- ipsum quasi meum vindicare non possum. In lua
    PATROL.XIX. 30
    m DECI! AUSONII 640
    enim positura est opinione, si memi. Fecisii autem, A stantes inclinata in me dignatione pra?terìlos, ut es-
    et facies alios quoque consules, piissimo Gradane, set quem tu matura eetatejam subeinctum per omnes
    sed non et causa pari viros gloria? mililaris : babent honorum gradus festinata bonitale proveheres. Ti-
    enim tecum ut semper laboris, ita dignìtalis plenim- niere ut videreris, ne in me vita deficeret, dum libi
    que, consortium, virtutis quam honoris anliquiore adhuc aliquid quod deberes praestare, superasse!.
    collegio, viros nobilitatis antiqua? : danlur enim Negat Cicero consularis ullra se habere, quod cu-
    multa nominibus, et esl Roma prò merito, viros fide piat. Ego autem jam consul et senex, adhuc avidita-
    inclylos, el officiis probatos, quorum me elsi non tem meam jam falebor, te videre saepius in hoc ma-
    secerno numero, tamen, quod ad honoris viam per- gislratu, Gratiane, desidera, ut et sex Val. Corvini,
    linet, ratione disperilo. Quartum hunc graduili novi el septem C. Marii, et cognominis tui Augusti tre-
    heneficii, lu, Auguste, constiluis deferre tibi ipsi, quo decim consulaius unus a?quipares. Tibi plures potest
    alter ornelur, bona animi lui ad alienam referre aetas el fortuna tua praestare, verum ego in numero
    praestandarri, cruditioiìcmque natura?, quam Deo, parcior, quia tu in munere Jiberalior. Ipsum enim le
    et patri, et tibi debes, ad alterius gratiam reclius saepius hoc honore defraudas, nt el aliis largiaris.
    relorquere, quam verius. Tua haec verba sunt a le Scis enim, imperalor doelissime (rnrsnm enim ular
    mihi scripla, Solvere te quod debebas, et adhuc de- B laude privata), scis, inquam, septem, ac decem Domi-
    nere quod solveris. 0 mentis anreaedictum braclea- liani consulaius, quos ille invidia alteros provehendi
    tum, o de pectore candidissimo lactei sermonis ali- continuando conseruit, ita in ejus aviditale derisos,
    raoniam. Quisquamne tam parcus est in oslenlalione ul hoc eum pagina faslorum suorum, immo fastidio-
    heneficii? quisquam pondus gratia; sua? vim meriti rum feceril insolentem ( nec poluerit praslare feli-
    profilelur alieni? quisquam denique quod induiget, cem. Quod si principi honoris istius temperala (et
    quasi ab obnoxio deferatur, pretium mavult vocare, qua?vocatur aurea) debet esse mediocrilas, quid pri-
    quam donum? Cenenl huic sententia?veteres illi, et vati status hominihus? Quid aequanimis? Quid jam
    Homerici oratores, sublilis deducla emione Mene- senibus erga se oporlet esse moderaminis? Ego qui-
    )aus, et instar profonda?grandinis ductor Ilhacensis, dem , quod ad honores rneos perlinet, et vota satu-
    et melleo delibulus eloquio jam tenia? Nesloraetatis. ravi. Tu tamen, imperalor opiime, tu piisime, lu
    Sed neque ille concinnius eloqueiur, qui se Laconica quem non faligat liberalilas, nisi quando cessavit.
    brevitate collegit : neque ille contorlius, qui cum Tu , inquam, indulgenlissime Gratiane, ul ad bene-
    sensibus verba glomeravil ; nec dulcius, cujus lenis faciendurii subito es, nec opinus ingenio, adhuc ali-
    orali© mulcendo polius, quam extorquendo persua- quid , quod hoc nomine mihi praestelur, invenies.
    sa. Solvere te dieis, quod debebas, el dehiturum esse, " Sic inlellexere omnes, sic nobis ordinem ipse feci-
    cum solveris. Àugusie juvenis, cedi libi et humani sli, sic amicus Deo es, ul a te jam impelralum sit,
    generis rector hoc tribuebal, Ut praelalus anliquis, quod non oplaliir ab aliquo, el quod nondum opla-
    quos eliam eleganlia senlenlià? istius antecessisti, mus, adipiscitur. Et rursum aliquis adjiciet, aut
    vincas propria singulorum in Menelao regiam digna- sermone libere, aut cogilatione liberius. Noniieolim
    tionem, in Llysse prudentiam, in Nestore seneciu- elapud veteres mulii ejusmodi doctores fueruni? an
    lem. Subjiciet aliquis, Ista quidem adeplus es, sed tu solus praeceptor Augusti? Immo ego cum multis
    effare quo merito? Quid me oneras sciscilaior? ra- conjunclus officio, sed cum paucissimis secrelus
    tionem feliciialis nemo reddit. Deus et qui Deo pro- exemplo. Nolo Consianiini temperimi laxare colle-
    ximus tacilo munera disperili arbitrio, et beneficio- gas : Caesares docebanlur. Superiora exsiinguam :
    rum suorum indignatus per homines stare juriicium, dives Seneca nec tamen consul arguelur reclius, quam
    mavult de subditis dedisse miraculum. Quo, inquis, praedicabitur, non erudiisse indolem Neronis, sed ar-
    merito? ego nulium scio, nisi quod lu, piissime iiii- masse saeviliam.Quimilianus consularia perClemen-
    perator, debere te dicis, ci hoc debere laiissime per- tem ornamenta sorlitus, honestamenia nominis po-
    line!. Sive hoc erudilionis tua?fenus existimas. Sive lius videlurquain insigniapotestalis habuisse. Quonio-
    sine fenore gloriam liberalilatis affeclas.Sive le pon- D do Tilianus magisler, sed gloriosus ille municipalem
    dera concepta?sponsionis exoneras. Seu fidei com- scherani apud Visonlionem Lugdunumque variando
    missum patris cxsolvis. Seu magnanimiiale, cedesti non a?tatequidem, sed vilitate consenuii.Unica mihiet
    oslentaiione soppressa Dei munus imilaris. Debere ampleclenda estFrontonisimilalio, quem lamen Au-
    te dicis. Cui? Quando? Quo nomine? Legesyngra- gusti magisirum sic consulaius ornavit, ul prae-
    pham. Nomina credilorem. Acceptiet expensi tabu- fectura non cingerei. Sed consulaius ille cujusmodi
    la?conferanlur. Videbis alio summa? istius iransire ordinario suffeclus, bimestri spalio inlerpositns, in
    rationem, tibi ccepit Deus debere prò nobis. Quid sexta anni parte consumplus, quaerendum ul reli-
    aulem mihi debes, graiissime-'impcrator? Paiitur querit larilus oraior, quibus consulibus gesserit
    enim humanilas tua, ut praeter regias virtutes pri- consulalum. Ecce aliud quod aliquis opponat, In
    llala appellatone lauderis. Quid lu, mihi debes? et tanti ergo le oratoris fasiigium te gloriosus allollis?
    conlra quid non ego libi debeo? anne quod docui? Cui laiia requirenti respondebo breviter , Non ego
    hoc ego possum verius relorquere, dignum me ha- me contendo Fronloni, sed Antonino praefero Gra-
    bilum, qui docerem, tot facundia doclrinaque pra1- tiantini. Celebrati! quidem solemnes islos dies omnes
    fui AD IMPERATORE^ GRATIARUMACTIO. 942
    uhique urbes, qua? sub legibus agunt, et Roma de A an ut quod in procinclu Centuriatà dicentur ? an ut
    more, et Conslaniinopolis de imilatione, Antiochia quondam ponlificalia vocabunfur sine arbitrio mul-
    prò luxu, ci Caithago discincla, et domus fulminis litudinis sacerdomm tracia collegio ? Sic potius, sic
    Alexandria, sed Treviri principis beneficio, et mox vocentur,qua?tu,pontifex maximus, Deo parlicipatus
    cum ipso amore heneficii loca inter se distaili, vola hàbuisli. Non estingenii mei, piissimeimperalor, talia
    consentimi!. Unus in ore omnium Gratianus po- comminisci. Verba sunt l'uierarum marum, quibus
    teslale imperalor, virlute Victor, Augusius sancli- apud me auctoriiatem summi numinis, et tua?volun-
    tate, poniifex religione, indulgenza paier, ittate laiis amplificas. Sic enim loqueris : Cum de consu-
    filius, pielale ulrumque. Non possum fidei causa libus in annum creandissolus mecum volutarem, ut
    osleiidere imagines majorum meortim (ut ait apud me nostì, alque ut facere debui, ul velie te scivi, con-
    Sallustium Marius) nec deduclum ab heroibus genus silium meumad Deumreluli, ejus aucloritati obseculus
    ad deorum slemma replicare, nec ignolas opes, et te consulcmdesignavi, el decloravi, et priorem nuncu-
    palrimonia sparsa sub regnis, sed ea qua?noia sunt, pavi. Cujus oraiionis ordo lucìdior? qua? doclrina
    dicere poiius, quam praedicare. Palriam non obscu- lam diligens propriis comiiiorum verbis Ipqui, nec
    ram, familiam non pcenilendam, domum innocen- vocabulis moris antiqui nomina peregrina miscere ?
    lein, iniioceniiam non coaelam, anguslas opes, ve- BB Valete modo classes, populi, et urbanarum trihuum
    rumtamen libris, et liberis dilaiatas, frugalilateui praerogaiiva?, et centuria? jure revocala?. Qua? co-
    sine sordibus, ingcnium liberale, animum non llli- milia pleniora umquam fuerunt, quam quibus pra?-
    beralem, vicium, vesiilum, supellectilem, munda, siitit Deus consilium, imperalor obsequium? Et nunc
    non splendida. Veleribus ut illis consulibus (excepta ego, piissimeimperalor, ne fasiigium auditorii sacri,
    qua?lum crai bellicarum collatione virtutum) si qirs diclorum luorum timidus interpres offendam, divi-
    me couferre dignciur, seponat opulentiam, non de- nitaiis tua? prope cum piacnlo verba transcurro. Cum
    rogalurus industri.ini. Verum quoniam gratiis agen- de consulibus, inquis, in annum creandis: erudita
    dis jamdndum succuniho materia?, tu orationj mea?, vox, et cura solemnis ! Cum solus mecumvolularetn:
    Gratiane, succede. Tu, Graliaue, qui hoc nomen sic o profundi altiitido secreti ! habes ergo consilialo-
    per forlunam adeplus es, ul nemo verius ambiiiotre rem, et non nieluis prodilorem. Ul me notti: quid
    quaesierit. Ncque emm juslius Mdellus cognomenlo familiarius? Ut facere debui : quid constantius? Ut
    Pius, paire revocato, quiesscl impius exsulanle: aut veliele scivi ; quid dici blandius polest ? Consilium
    verius Sylla felix, quam fulicior, anlequam voca- meum ad Deum retuli. Et quemadmodum solus, cui
    retur, quam tu, Gradane, cui el hoc nomen est, et praesto est tam grande consilium? An plenius cum
    illa Metelli, Syliaequccognomina. Tu, inquam, Gra- ^t senalu , cum equestri ordine , cum plebe Romana,
    liane, qui hoc non singulis factis, sed perpGtUa cum exercilu luo, et provineiis omnibus delihc-
    graie agendi benignilale meruisli : cui, nisi ab avo rasses? Consilium meum ad Deum retuli. Non ut,
    dedut-tumessel, ab omnibus adderetur. Tu ipse libi, credo, notimi siimeres, sed ut sanctius fieret, quod
    inquam, prò megraliam refer, lu, tua?quevirtules. vokbasejus autloritati obsecutus scilicet, Ul in con-
    Bonitas, qua in omnes prolixus es, perpeluus in me. secrando palre, in ulcisccndo patruo, in cooptando
    Pielas, qua orbem tuoni lemperas, quamque iu tìl- fratre feristi. Te consulemdesignavi, et decloravi, et
    ciscendo patruo probas, luendo in fratre cumulas, priorem nuncupavi. Quis ba?c verba le docuit ? ego
    ornando in pra?ceptore mulliplicas. Agal gralias cle- lam propria, el tam Latina nescivi, designavi, et de-
    menlia, quam humano generi imperiis : liberalilas, ciaravi, el nuncupavi. Non fit hoc temere, habet mo-
    qua dilas omnes : forlitudo, qua vincis : et mens ista ras suas dispartiiis gradibus tam matura cunclatio.
    aurea, quam de communi deo plus, quam unus hau- Has ego lilteras tuas in omnibus pilis, alque porli-
    sisti. Agant ci prò me gratias voces omnium Gallia- cìbus (unde de plano Iegi possintj instar edicti pen-
    rum, quaruni praefeclo hanc honorificèntiam detu- dere mandavero. Nonne tot slaluis honorabor, quot
    lisli : ullra progredror, el hoc quia debere le dicis. . fuerint pagina? libello-rum? sed ad planiora festino.
    Agal qua?optime agore polesl, vox i.sta, quam docili. "' Ab hac enim litlerarum ad me datarum parte di-
    Jamdudum autem quam grati animi, lam sennonis grassa, eo quoque descendisli, ut quaereres, qualis
    exigui (ut supra dicium est) succumbo materia;, ad me trabea mitleretur. Omne largiiionum luarum
    neque adhuc illa perstrinxi, quae ne infanlissimus ininisterium sollicitudine fatigasti. Non ergo supra
    quidem, nisi idem impiissimus, eminenlia per farnam, consulauim mihi est adhibita per te cura lam dili-
    el omnium gaudiis testata sopprimerei. Qua? supra gens, Pro me cura tam felix? Illyrico arma qua-
    vires dicendi meas posila cunclor attingere, aul in- tiuntur. Tu mea causa per Gallias civilium decorum
    grati crimine argrrendus, aut lemerarii professionei indumenladispensas. Lorlcalus de ioga mea traelas.
    culpandus, lamen allerum cum suheundum sit, au- Iti pracincin et maxime dimicaturus palmata? vesifs
    daciam quam malevolentiam malo repreliendi. Tu,, rnea?ornamenta disponis feliciter, etbono ornine.
    Auguste venerabili», dislridus maxime bello, assut- Namque iste habitus ut in pace consulis est, sic in
    taniihus tot millibus Barharorum, quibus Danubiii Victoria iriumphantU. Panini est, si qualis ad me
    ora praiexitur, comilia consulaius mei armalus exer- irabea miltaiur , interroges ,• te coram promi
    ces, Tribunitia isla quod in urbe Syrmio geruniur,, jubes. Nec satis habes , ut largitionum ministri
    943 DECII AUSONII 044
    ex more fungantur. Eligis ipse de multis, el cum A nuiore Alo (ut dicilur) deducla libaverim, aliqua
    elegeris, munera tua verborum honore prosequeris. me eliam de majestatis tuae Iaudibus debere per-
    Palmatam, inquis, libi misi, in qua divus Constanti- stringere. Quamquam me istam dixerim seposuisse
    nus parens noster inlexlus est. Me bealum, cujus in- materiam, et in tempus aliud reservare : nihilomi-
    signibus talis cura praestelur. Ha?e piane, haec est nus tamen ut nunc aliqua contingam, nuiu el prope
    pietà (ut dicilur) veslis non magis auro suo, quam murmure cohortanlur. Ilaque faciam, quando co-
    tuis verbis. Sed multo plura sunt in ejus ornatu, gunt velentem : sed majoribus separatis tenuiora nic-
    qua? per le instruelus intelligo. Geminum quippe ^in morabo, nulla spe ad plenum exsequendi, sed uni-
    uno habitu radiat nomen Augusti. Constanlinus in versi ut intelligant eorum quae inlus praedicanda
    argumenio veslis inlexilur, Gratianus in muneris ho- sunt, a me poscendam esse notitiam, ab aliis digni-
    nore semitur. Accessit lam impenso beneficio tuo talem. Nec exeellenlia, sed quotidiana tractabo.
    pondus quorumdam sciscitaiione cumulalum. Inler- Nullum tu umquam diem ah adolescentia lua nisi
    rogatus, quem priorem decerneres consulem : nec adorato dei numine el reus voli et illieo absolulus
    dubilandum esse dixisti lu, et qui tecum boni sunt, egisti, Iaulis manibus, mente pura, immaculabili
    dubitare non polerant! Sed lamen ad hoc dictum conscieniia, et quod in paucis est, cogilatione sin-
    erexerant animos, qui libenter clarissimum virum B I cera. Cujus autem umquam egressus auspicaiior
    collegam meum, quem praeseniem babebat occasio, fuil? aut incessus modestior? aut habitudo cohibi-
    praelatum credidissent. Fatigantes tamen quod ìnlel- lior? aut familiaris habitus condecenlior? aul mili-
    lexerant, requirebant. Hic tu, sicut mihi renuniia- taris accinctior? In exercendo corpore quis cursum
    tnnr est, noto ilio pudore luo paulisper haesisli : non lam perniciter incitavit' Quis palaeslram tam lubri-
    rationis ambiguus, sed eorum dubilalionem vultu et cus expedivil? Quis salumi in tam sublime collegit?
    rubore condemnans, qui studium suum inlerpreta- Nemo abductius jacula contorsit, nemo spicula cre-
    tionis errore palpabant. Deinde illieo subdidisti. brius jecit, aut certius destinala percussit. Miraba-
    Quid de duobus consulibus designa lis quaerilis : quis mur poelam, qui infrenes dixerat Numidas; et aite-
    ordo sit nuncupaiionis? Anne alius quam quem prae- rum, qui ila collegerat, ut diceret in eqtiilando ver-
    i'eclura consiitnil? 0 felicem verecundiam tuam, cui bera, el praecepla esse fuga?, et praecepia sistendi.
    isla popularis ratio tam prudenier occurrii! Scisti Obscurum hoc nobis legentibus erat. Inlelleximus te
    aliud, Gratiane, quod diceres : sed propler quorum- videnles cum idem arcuili inlenderes, et habenas re-
    dam verecundiam dicere noluisti. Scrupulosus hic mitleres, aul equum segnius eunlem verbere conci-
    mihi locus est : et propter eam, quam numquam tares, vel eodem verbere intemperantiam coerceres.
    appetivi, gloriam recusandus. Cum priore renuntia- ^ Qui te visi sunl hoc docuisse, non faciunt. Immo
    lus sim, salis est luum tenere judicium. Interpretes qui visi sunt docuisse, nunc discunt. In cibis aulem
    valete merilorum. Neque aulem ego, sacratissime cujus sacerdolis abstinenlior ceremonia? In vino
    imperalor, in tenui beneficio gradum nuncupaiionis cujus senis "mensa Irugalior? Operto conclavis lui
    ampleclor. Num osi haec gloria ignota Ciceroni? non sanctior ara Veslalìs, non pontificis cubile ca-
    Prmlorem me, inquit, Pop. Rom. primum fecit con- stius, nec pulvinar flaminis tam pudicum. In officiis
    sulem priorem. Ex ipsa ejus sententia inlelligitur, amicorum non dico paria reddi : antevenis. El quo-
    commendabilius ei videri uni quam pluribus esse ties in obsequendo praecedimus, erubescis pudore
    praepositum : nulla enim est quidem contumelia se- lam obnoxio, quam in nobis esse deberet ab impe-
    cundi, sed ex duobus gloria magna praelali. Alexan- ratore praevenlis. In isla vero sede (ut ex more lo-
    dri Macedonis hoc ferlur, cura legisset illos Homeri- quìmur, consislorii, ut ego senlio sacrarli lui) nullus
    cos versus, quibus, Hectore provocante, e novem umquam superiorum aut dicenda pensius cogitavit,
    ducibus, qui omnes pugnare cupiebant, unum deligi aut consultius cogitata disposuit, aut disposila ma-
    placeret sortis eventu, trepida ubi concepiione vo- lurius expedivil. Et aliqua de oratoriis virtulibus
    lorum Jovem optimum maximum totus precalur tuis dicerem, nisi vercrer mihi gralificari. Non enim
    v
    exercilus, ut Ajacem vel Tydei filium aut ipsum re- Sulpitius acrior in condilionibus, nec majoris Grac-
    geni dilium Mycenarum sortiri patiatur Agamemno- chi commendabilior modestia fuit, nec palris lui
    nem : Occiderem, inquit, illuni qui me terlium notni- gravior auclorilas. Qui tenor vocis, cum incitala
    nassel. O magnanimilalem fortissimi viri. Nominali pronuniias? Qua? inflexio, cum remissa? Qua? tem-
    inler novem tertius recusabat, ubi certe pluribus peralo, cum ulraque dispensas? Quis oratorum laela
    anlecelleret, quam subesset. Quanta hic vereeundia jucundius, facunda cultius, pugnanlia densius, den-
    gravarelur posterior de duobus? Est enim in hoc sità glomeralius, aut dixit, aut, quod est liberum,
    numero ardua? piena dignationis electio, cum uni- cogitavit ? Vellem (si rerum natura paterelur), Xe-
    versi^ mortalibus duo qui fiant, consules praeferun- nophon Anice, in aevumnostrum venires, lu qui ad
    tur. Qui alteri praeponilur, non uni, sed omnibus Cyri virtules exséquendas votum polius quam hi-
    antefertur. Exspectare nunc aures praesentium scio, sioriam commodasti, cum diceres, non qualis esset,
    'et eminere in omnium vullu intelligo, quod deside- sed qualis esse deberet. Si nunc in tempora isla
    rio concipiatur animorum. Existimanl enim, cum ea procederes, in nostro Gradano cerneres, quod in
    qua? ad grales agendas pertinebant, summaiim te- Cyro tuo non videras, sed oplabas. Alque ista omnia
    94S AD IMPERATOREMGRATIARUMACTIO. j 846
    quasi punctis quibusdam acuminata signavi. Si fa-- A et legionibus familiàris humanitas. Sed ego nolo be-
    cundia prò volturiate suppeieret, quamquam noni nevolentiam luam aliorum collalione praecellere.
    copiosus exsequerer uberlalem stylo rerum magni-• Abundantin le ea bonitatis elvirlulis esempla, qua?
    tudine suggerente : sed nec hujus diei, nec hujuss sequi cupiat ventura posterilas, et si rerum natura
    isla materia?. Qui dicluri estis laudes principis no- paterelur, ascribi sibi voluisset antiquilas. Necesse
    stri, babetis velul seminarium, unde orationum ve- est tamen aliquid comparari, ul possit inlei ligi bona
    slrarum jugera compleatis. Ego isla perstrinxi. At- noslra quo praestent. ^Egrolanles amicos Trajanus
    que, ut sciunt omnes, possum videri familiàris no- visere solebat, hactenus in eo comitas prsedicanda
    tiliae secretus interpres, domestica isthsec non (ami esl. Tu et visere solilus, et mederi : prsebes mini-
    praedicare, quam prodere. Atque ut ista dixi de co- stros, instruis cibos, fomenta dispensas, sumptum
    gnitis mihi atque intra aulam familiaribus, possemi adjicis medelarum, consolaris affedos , revalescen-
    et foris celebrata memorare, nisi omnia omnes ett tibus gratularis. In quot vias deunaejushumanilale
    separatim sibi quisque novissel. Possem pari bre-• progrederis? Legionibus universis , ut in communi
    vilaie dicere superiora. Emendalissimi viri estt Marie evenit, si quid adversi acciderat, vidi le cir-
    pigenda non facere, At tu numquam poenilendai cumire tentoria, satin'salve quoerere , traclare vul-
    fecisli, et semper veniam pcenilenlibus obtulisti.. B . nera sauciorum, et ut salutifera? apponerentur me-
    Pulchrum est indulgere limentibus. Sed lu per- delae, alque ut non cessarelur, instare. Vidi quos-
    petua? bonitatis ediclis occurrisli omnibus, ne dam fastidientes, cibum, te commendante, sumpsisse.
    limerent. Magnifictim largiri honores. Tu hono- Audivi confirmaniia ad salulem verba profari ; occur-
    ratos et liberalilate ditasli. Laudabile est impe- rere desideriis singuiorum; hujus sarcinas mulis auli-
    ratorem faciles interpellaniibus praebere aditus, cis veliere; his specialia jumentapra?bere:illisministe-
    nec de occupatione causari. Tu conlìrmas adire ria perdilorum instaurare lixarum ; aliorum ege-
    cunctantes, etiam querimoniis explicaiis, ne quid stalem tolerare sumpiu; horum nudilatem velare
    adhuc sileaiur, inlerrogas. Celebre fuit Tifi Cae- veslitu; omnia agere indefesse el benigne, pietate
    saris dicium, perdidisse se.diem, quo nihil boni fe- maxima, ostentaiione nulla; omnia praebere cegris,
    ceral. Sed celebre fuit, quia Vespasiani successor nihil exprobrare sanalìs. Inde cunctis salute noslra
    dixerat, cujus ninna parcimonia, et austeritas vix charior factus meruisli, ut haberes amicos obnoxios,
    ferenda miram fecerat filii lenitalem. Tu Valenti- promptos, devolos , fideles in aevum omne mansu-
    niano genilus, cujus alla bonitas, praesens comitas, ros : quales charitas potius quam fortuna conciliai.
    temperala severiias fuit, parto et condilo oplime rei- Concludam deinceps orationem meam, piissime Au-
    publicae siatu, intelligis posse te esse lenissimum, C * gusle, sermonis magis fine quam grafia;. Namque
    sine dispendio disciplina?. Neque vero unum aliquod illa perpetua est, et spatio non transmeabili, termi-
    bonum uno die praestas, sed indulgenlias saeculares num calcis ignorai. Flexu lamen parvo nec a le pro-
    per singola horarum momenta mulliplicas. Vel illud cul converlar ad Deum : ./Eterne omnium genilor,
    unum cujusmodi est, de condonatis residuis tributo- ipse non genite opifex, et causa mundi, principio
    rum ? Quod tu quam cumulata bonitaiefecisli? Quis anliquior, fine diuturnior, qui tempia tibi et aras
    umquam imperalorum hoc provinciis suis aut ube- penelralibus inilialorum mentibus condidisti, lu
    riore indulgenlia dedit, aul ceriiore securilate pro- Graliano humanarum rerum domino, ejusmodi se-
    spexit, aut prudemia consultore munivil? Fecerat mina nostri amoris inolesti, ut nihil in digressu
    et Trajanus olim, sed parlibus retenlis, non habehat segnior faclus, meminisset et relicli, illustraret ab
    tantam obleclalionem concessi debiti ponio, quania sentem, praesenlibus anleferrei. Dein quia interesse
    suberat amaritudo servali. Et Anionius indulseral, primordiisdignitaiis per locorum intervalla non po-
    sed imperii, non heneficii successor invidi!, qui ex terai, ad solemnitalemcondendi honoris occurreret,
    documenlis tabulisque populi condonala repelivit. beneficiis ne deesset oflicium. Qua? enim memoria,
    Tu firgumenla omnia flagitandi publicitus arderejus- memoria, inquam, transcursum lauta? celeritatis, vel
    sisii. Videro in suis quaeque foris omnes civilales "-^ in audaeibus Graecorum fabulis commenla est? Pe-
    confiagrationem salubris incendii. Ardebanl siirpes gasus volucer actus a Lycia non ultra Ciliciam per-
    fraudum veterani : ardebant seminarla fuiurarum. meavit. Cyllarus atque Arion inter Argos Nemeam-
    Jam se cum pulvere favilla miscuerat. Jam nubibus que senuerunt. Ipsi Castorum equi, quod longissi-
    fumus involverat, et adhuc obnoxii in paginis con- iiium iler est, non nisi mutato vectore Iranscurrunt.
    crematis duclus apicum et sesteniorum nolas cum Tu, Gradane, tot Romani imperii limites, loi (lumina
    juvantia de ralione cernebant, quod meinineranl le- et lacus, lot veterum intersepla regnorum abusque
    ctum legi posse el verentes. Quid le, imperalor Au- Thracia per lotum (quam Iongus est) locum Rivirici,
    guste, indulgentius ? Quid polesl esse consultius ? Veneliam, Liguriamque, el Galliam veterani, insu-
    Qua? bona praeslas, eltìcis, ne caduca sint. Qua?ma- perabilia Rhetiae, Rheni accolas, Sequanorum in-
    la adimis, prospicis ne possine esse recidiva. Haec via, porrecia Germania?, celeriore transcursu , quam
    provincialibus indulgenlia? bona. Quid illa nostro est properalio noslri sermonis, evolvis, nulla requie
    ordini? Quid illa mìlitibus Ànloninorum comitas olii, ne somni quidem aut cibi, munere liberali, ut,
    fuit ? Et jam inde Germanicorum cohorte amicorum Gallias tuas inopinaius illustres, ut consulenti tuum,
    047 BEGil AUeONH SS8-
    quamvis desideratus, amicipes, «l iUai» ipsam, qua?Asernionisdignilas lionestavit, apudGaliiasillustriora
    auras precedere solet, faniam facias tardioram. Hoc pra?siares%quaeslorem ut tuum praefedum, ut tuo
    seneciuli mea?, hoc honori a le datum, supremus ille pretorio consulem luum, et quod adhuc cunctis
    imperii el consiliorum luorum deus conscius, et ar- nieis nominibus anteponis , praeceptorem tuum ,
    biler et alidori ndulsii, ul sellam curulem, cujus se- queni pia voce declaraveras, jusla ratione pratule-
    dem frequenter ornabis, ut praetexlaai meam pur- ras, liberali largitale dilaveras, Augusta?dignalionis
    puree tua? luce fucalam, ut trabeam non magis auro ofQciisconsecrares.
    suo quam munere tuo splendidam, qua? ah IUyrico Apud Gratianum Auguslum.

    PERIOCHA IN HOMERI ILIADA ET ODYSSEAM.

    Siìlomerum, scriplorem Traici belli, eaienus, ultimum furorem progredì Minerva veluissei. A quo
    qua jliadem suam incipit, quaque fiuit, percensea- Briseis concubina in lociim Ghryseidis , qua? patri
    jm.u's.^orsiim ab iracundia Achillis ad sepulluram reddebalur, abducia est. Inde Thelis mater ad eoe-
    Hecloris, quatuor et vigiliti libros coniexuisse nion^-jg lum , jacryanas et conlum eliain filii miserata profi-
    strabili)us. Ha?cejus species appare! snnimam cutem ciscilur. Qua? fiducia defensi quondam cum iEgeoue
    primi operis intuenti. Verum hoc scriplura? ipsius Jovis ullnm iri affectaiui injuriam , oblestatur sum-
    tempus Trojan» hello non totum, sed pene uUimuni nium deorum, ut Trojanos in rebus belli superiores
    fuil. Nam si rado pulanda est oppugnationis decen- esse paliatur. Quibus Juno compenis iraconde ad-
    nis, nonus fere annus , idemque prope finem sui ea. versuni conjugem comniovdur. Sed gliscens jurgium
    negotia conlinebil, qua? ab injuria Agamemnonis ac perderidiculum, minisirame Vulcano, simul consilii
    Briseidis usurpalione usque ad funus Hecloris digna specie intercedente lenilur.
    memorali- erunt, Illa ìemporuniseries, qua? ab ejus-
    Periocha libri ii Iliados.
    dem belli causis atque origine perlinet ad urbis
    excidiuni. Alque ex eo cveniel, ut ignaris judicandi Ccelesies,hominumquegenus superabilecuris
    et ceconomia?expertibus, mulla nobilia .ib exordio Tranquillaobseuricarpebantmunerasomni.
    At non pervigile»!nox irrequietatonanlem
    belli usque ad Achillis jurgium omissa videanlur. Leniit, imtnoiiicosvolveiitein'eorde paralus,
    Cajdibusul GraiurhlsesumulciscaturAcbillem.
    Nec minus mulla ab Hecloris l'unere adusqne dele-
    tuin Uium.Quorum quidem maxima exspeciaiio erat JupiterÀgamemnonem soninomonet pracliifaciendi
    propter lam longì certaminis consummationem. Sed *r tempus adesse , ne cuncietur dimicare. Tum ille in
    ni divinum poeiam, nihil quod illustre fuerit, omi- consilium proceribus advoeatis, mandalum Jovis el
    sisse appartai, atque omnia qua? finiri oporluit, speciem noeturnae quielis explanat. Moxin concione
    coniìgisse, breviter, et in Epitoma? speciem, belli niullìtudìne congregala, pencntai mililum volunia-
    Traici causata orig'uiis, apparatusque qua? anpis su- lera, uique deposilo bello ad sua quique redeant,
    perioribus acciderunt, rclexiiimns. Horum omnium coliortatur. Jamque omnibus navigalionem adhor-
    prima origo esl Paridis judicium inter dcas, deniqne tantibus,fo?da discessio ab Ulysse cohibelur. A quo
    classìs conlexlio, qua idem Paris in Europam navi- eliam Thersìles deformis et loquax , et in Heroum
    gavi!. Tum rapiio Uelen-c , qua? opinione veterum contumelias verborum licenlia promptus cum acerba
    bipariiia est, quod plerique Helenam juxla Homeri- objurgatione putsatur. Ipse Minerva?monito cunclos
    cum plasma ad Trojam deporialam fuisse exisiima- a profeciione deierrei. Sumpto deinde cibo armatur
    verunt, nonnullì aulem opinati sunl, cum Alexander exercitus. Neque secius a Trojanis instrucla acies
    cursu deerrasset, delattisque ad jEgyptum fuisset, Iride ila monente producitur. Sequilur enumeratio
    cognita hospilaljs feederis injuria , per ^Egyptium copiarum viritim, ul per catalogi seriem milites ,
    regem , servaiuissimum justi virum , Helenam cum naves, duces, palriae relerantur.
    iis, qua? una cum eadem fuerant, abreptam, Paridi-; D Periocha libri HIIliados.
    que sublaiam, expugnato demum Ilio, Menelao re- Argivossua quosqueàcìes in bella sequuntur,
    stilutam. Disposiliinturriiasequitumcuneosquepedestres.
    Periocha libri primi Iliados. Turbida clangentesconfunduntagminaTroes.
    Iram, diva, refer nati PeleosAchillei Inslructum praelio èxercitum , priusquam ferirei
    Pesliferam,quaemille dedit discriminaAchivis. acies, Priamus speclat e muris, el monslraiu Helenà?
    Chryses Apollinis sacerdos ob redimendam filiam de viris irisignibus edocetur. Dehinc Menelaus ad
    cum Agamemnoni supplicasse! el contumelioserepnl- singulare cerlamen ah Alexandre provocalur : qui
    sus [supp. esset], deum precatur ultorem: insedila sub' frustra Agamemnone dehortanie, congreditur : facla
    indegravipeslilentia, cum Graecorumexercitus interi- inter utrosque populos sponsione, el foedere per sa-
    rei, cogit Achilles concilium, etabeodeminvitus Cal- cra firmato, sub ea conditione, ut yiciorem Helena
    chas morbi causam compellitur indicare : qua cognita cum dote sequeretur. Sed superaius Paris, regres-;
    Agamemnon conciiatur in Acbillem. Qui percilus susque ad urbem jurgio uxoris excipitur, ab Aga-*-
    JTacundia etiam c&dejn regis audebat, nisi eum iti meninone foederis pacta repetunlur, i
    949 PERIOCHJE IN HOMERI ILIADA. 050
    Periocha lib IV Iliados. A muliisque ignibus faetis per lotam noctem de belli
    ralione consultane
    Juppiler interea cumdiis genilalibusuna
    Conciliumcogit superumde rebus Achivis. Periocha lib. ìx Iliados.
    Jovi placet delere Trojam, ad quod pertinacia Ju- Interea vigilumexcubiiscoliibenturAchivi.
    nonis urgetur. Cumque id fieri Minerva properaret, Graeeis et praeterita dimicatione perculsis, et \n-
    dissidium feederis comminiscilur, et Pandarum sa-» stante conterritis, proceres ab Agamemnone con-
    giltandi peritum astu suadentis aggreditur, ut clam, vocantur. Quibus rex fuga? Consilia et apparalum
    vulnerato Menelao, belli causa crudescat. Quo facto, ordinanda? noctem navigationis indicit, Diomede
    per
    a Grsecis praTium inslauralur, congressisque exer- et Nestore dehortantibus. Suadente autem Nestore
    citibus mulua clade decernitur.
    Ajax et Ulysses legantur ad Acbillem dona ingenlia
    Periocha lib. v Iliados. pollicentes, si desistat irasci, et se auxiliatorem fes-
    Hicet TydidemraonitumTritonia Pallas sis rebus accommodet. Sed Achille iniracundia per-
    Audacivirlute replel, vomit aurea flammas tinaciter permanente, legati Achivorum, re^tffflrjff^j
    Cassis,et undanlem clypeusdefulguratignem.
    Ipse autumnalielarum mleataemulusastro. pelrata, irriti reverluntur. /'/^T^
    Diomedes auxilio Minerva?strenue praeliaiur. Ve- j} Periocha lib. x Iliados. k{/-' >
    nus quoque filio subvenire conata, vulnera affecla Ca?teraper navessoninosopitamanebat Y .
    Turba ducum,solumcura anxia vexat Aln^em»
    digredilur. Mars eliam Dt saucius excedilque bello,
    Sequilur TIepoIemi, Sarpedonisque congressio. Et Ulysses et Diomedes speculatum nocte pragrèssr
    Tlepolemus Ilerculis filius ceriamine viclus occi- Dolonem conspicantur, qui et ipse promissis Hecto-
    diiur. ris incilalus, Graecorum Consilia exploratum prodie-
    Periocha lib. vi Iliados. rat. Et faierì universa compUlsum eodem loco in-
    Sola?decertant acies, sine numine divum, Icrlìciunt. A quo de advenlu Rho?si Thracum regis
    Cessanteauxilio: vacurqueexorsa laborem, edocti, ipsum etiam cum eo obtruncant, equosque
    Fortunamque; ferunt propriidiscriminefali.
    ejus praemium simul et lesiimonium grassalipnis ad-
    Trojanis fortuna indinaliorè pugnanlibus, vates ducimi insignes candore el celeritale, ut et nivibus
    Ilelenus suadet, ut Minerva placeiur. Igltur Hecuba
    et ventis antecederent. j,.
    ab Heclore monita, ut peplum in arcem inferat, per-
    Periocha lib. xi Iliados. $
    agit vola cum mairibus. Alexander objurgatus a fra-
    tre pergjt in pralium. Glaucus Lycius, ^Etolusque Tithoni croceumHnquensAuroracubile
    Diomedes congressi ut dimicarent, cum jam certa- Spargebat terras, referens opera atque labore».
    men oriretur, paterna inier se hospiiia recordaii, G Ab omnibus Graeeis egregie quidem, sed impros-
    facta armorum permutatione disceduni. pere dimicatur. Quorum proceribus vulneratìs inco-
    gnita? multiludini pugna conimittitur. Qua afflic-
    ;.Periocha lib. vii Iliados. lione forluna?;Achilles paulisper inflexus Palroclum
    Haecubi dietadedit, portis'sese.extulil Hector. mitlit praesenlia cogniturum. Qui cum adversi sta-
    Minerva?,Apollinisque consensu fortissimus Grae- tus nunlius reverteretur, Euripylum contemplalur
    corum ab Hectore provocatur. Novem ducibus ad aegrum ex vulnera : fomentisque medicai artis ad-
    dimicandum paralis, pugnaiurum deligi placet sòrtis motis redintegrat sanilali.
    eventu. Ab Ajace Telamoniopra?lium singulaie con- Periocha lib. xu Iliados.
    serilur, in quo Heclor lapide ictus in suorum se re- ActoridesfovetEuripylumdumvulnera fessum.
    cipitmultitudineni. Perseverante certamine caducea-
    lor Idaeusiniervenit. Tum invicem missis muneribus Partes dubia? apud Gra?cos vel poiius afflictae,
    slatu aguntur, praesianlibus proce-
    pugna sedalur. Heclor Ajaceni gladio, Ajax Hec- ullimac fortuna?
    torem balieo muneratur. Intercessu noctis exerci- rum vulneratis, caetero exercilu fugalo aut formi-
    lus quique in sua discedunt. Die altero inierfecto- dine perculso. Trojani navalium munimenta rescin-
    rum humatio procuralur. Graecorum edam navalia [)dunt, vallumque Iransgressi auguriis juvanlur ex
    fossa ac vallo circumdata muniunlur. eventu ambiguis. Ilaque et pars muri ab Sarpedone
    convellilur, et ab Hectore ictu lapidis porta discuti*
    Periocha lib. vili Iliados. tur, et in ipsis navalibus pugna conserilur.
    Aurorain croceisfulgebat lutea bigis.
    Periocha lib. xm Iliados.
    Acto deorum concilio, Jupiler prò parte pronun-
    liat, sua quisque exercitus sorle decernal, nullus Juppiter admovilTroasalque Heclora classi.
    deorum odio in allerius favorem procedat. In Idara Neptunus miseratione commolus Argivorum luen
    monlem ipsedigressus, unde Graeciimmisso terrore dis navibus auxiliator accedit, el usurpala vaiis effi-
    conterrili, turpi fuga ad munimenta compulsi, fossa gie, Ajaces duos in praelium cohortatur, nec minus
    et aggeribus sese tuenlur. Juuonem ac Minervam caeterammuliiiudinem praesentia majestatis instigat.
    Graeeisauxiliari voleiiles monitis Jovis Iris exlerret. Idomeneus egregio certamine emine!. Trojani jam
    Dirempioque ob noctem ceriamine, viclores Trójani referentes gradura, firmali rursum per Heetorem
    in ipso pnèlii loco excubias obsidionis instiluunt, contrahunlur, et ingenti clamore utrinque certaiur.
    951 DECII AUSONII 953;
    Periocha lib, xiv Iliados. A nocte (quam longa est) cedestia in graliam Nympha?
    ConcussitquamvispoiantemNesioraclamor, armaniolitur.
    Altoniiasqueaures pepulitgravitaletumullus. Periocha lib. xix Iliados.
    Junovinculum.Veneris (cui cesto nomen est) mu- Oceanuminterea surgens Aurorareliquit.
    tuata, ad Jovcm pergitinsecessummonlisIdae,exhor- Achilles armis cceleslibus ope Vulcani el munere
    laloque Somno, ut eum comminerei in soporem, ac matris instruilur. Dein Graecorum primoribus in
    dehinc vigilias ejus uxoris labefaclat illecebris.
    concilium vocalis, iracundiam sub aboliiione depo-
    Cujus ignoralione Neplunus abutitur, fortunamque ni et
    Graecorum promplius auxiliando restituit, Ajace t, promissis ab rege muneribus corani conclone
    diiatur. Tum mililibus cibum capere jussis, ipse
    Locro ultra cacleros pra?lianle.
    abslinet. Infesto deinde alque intento exercilu per-
    Periocha lib. xv Iliados., gil in praelium.
    Jam valium,fossamquesuper TrojanaJuventus Periocha lib. xx Iliados.
    " Insliterat, caplseminitansincendiaclassis. Jamque adeo celsis armati e navibusibant,
    Jupiler somno expergilus,videt sialum cerlaminis Milliaquol magnisumquamvenere Mycenis.
    innovalum, pelliqueTrojanos : Graeeis opem ferente R Alintegris amborum copiis inler ulrosque exerci-
    Nepluno. Ilaque aspere Junone increpata, et mina- tus pugna conserilur. Dein permissu Jovis in paries
    cilerper iridem conlerrita, fratrem jubet auxilialo- deorum studia dividuniur. Cum prò Graeeis Juno,
    rem desistere. Ipse Apollinem recreando allegai el Minerva decerlareni, neque seciuseos Neplunus
    Heclori, monetque prò Phrygibus belli instaurare et Mercurius, et Vulcanus assererent, Trojanos A-
    forlunam.Tum et Ajax Telamonius strenne praelia- pollo cum Venere, et Diana cum maire, Mars eliam
    tur, et ab eodem plurimis hosliuni inlerfeclis, con- et cum eis Scamander adjuvarent. Tum jEneam diis,
    flagralio classis arcelur, el viribus iniquis cum Achille congressum, quam-
    quam studens Graeeis, nube circumdatum Nepiun us
    Periocha lib. xvi Iliados.
    eripuit.
    Dum face, dumferro celsam oppugnare carinam Periocha lib. xxi Iliados.
    Troes, et Argolicipergunt defendere reges :
    Intuleral fluvio trepidasfugafoedacatervas.
    Achilles Graecorum slatum jam sub extrema sorte
    miseratur, armis suis Patraclum permiltit armari. Trojanis usque ad Scamandri fluminis alveuin fuga
    Qui cum Myrmidonum produxisset exercitum, con- et (orrore compulsis, cum jam longius abeundi spa-
    lium non palerei, in ipso amne, cum flumen exundal,
    sternatosque Trojanos Achillis specie fefellisset,
    ruentes supra valium el invicem effugientes caeco'Cibi ab Achille duodecim Trojanorum juvenes vin-
    pavore usque ad campi aperta compellit. Deinde cunlur, qui Patrocli inferiis immolarenlur. Ipse Vul-
    canus ardoribus suis vim lorrentis exurit. Tum in
    congressus Sarpedonem perimit, mullisque hoslium
    caesis,ipse ab Hectore interfìcilur, prius ab Euphorbo campum Achille progresso, passim studia deorum
    vulneralus. prò sua singulari parte depugnant. Trojanorum exer-
    Periocha lib. xvu Iliados. citus, instante viciore, in moenia urbis impingitur.
    Aetoridemca?sumnec le, Menelae,fefellit. Periocha lib. XXIIIliados.
    Pulsa melu Phrygioslusirabantagminamuros.
    Circa inleremptum Palroclum pugna conlrahitur.
    Cum diversi exercitus contenderent, Graeci, ut cor- Heclor singulari cerlamine cum Achille congredi-
    pus defenderent, Trojani, ut ad ludibrium cadaver tur, Priamo, atque Hecuba, ne pugnare!, oranlibus,
    eriperenl, a Menelao Euphorbus occiditur, el ad Minerva econtrario specie Deiphobi, ul dimicel ad-
    oslenialionem gloriosi facinoris Achillis exuviis Hec- honante. Heclor inlerfectus et religatus ad currum,
    lor armatur. Anlilochus ad Achillem nui-lius cladis ler circum moenia Trojana raplalur. Deinde lacerum
    acceplae, Menelaoinstante, festinat. Qui et ipse pos- corpus defertur ad naves uliioni Patrocli, et victoris
    tea cum Merione intra navalium munimenta se reci- P iracundiae ad ulteriora supplicia reservanJum.
    pit, cum loia moles belli Ajaeibus ingruisset. Periocha lib. xxm Iliados.
    Perioclia lib. xvm Iliados. Troja vacatlacrymis,ludis ArgivaJuventus.
    Dumfurit in mediobelli vis ignea Marlis: Funehres ludi in honorem Palroeli frequeniantur,
    quibus Diomedes equis superat, lucia et cursu Ulys-
    Achilles inhiiserabilem modumPatrocli deflet in-
    ses, aliosque alii genere cerlalionis amestant.
    terilum, quem vi doloris aduni consolaniibus ver-
    bis mater alloquitur ; nec inullum amicum fora poì- Periocha lib. xxiv Iliados.
    licens, perlaluram sese Vulcani arma promiitit.
    Interea et Iris ab Junone demiltiiur, cujus instanlia Quisquesuas repelunt missocerlaminenaves.
    Achilles extra valium,quamquam inermis.egreditur, Jupiter Thelidein mitlit ad filium cum mandaiis
    conterritisque.Trojanis super alios aliis praecipitan- ejusmodi, ut in defunctum saevire desisiat, falaque
    tibus late fuga, el lalius formido porrigilur. Eodem- liominum in exanimo hoste vereratur, ad sepullu-
    que tempore et Vulcauus exhortatus a Thetide tota ram corpore resiiiuto. Ejusdem jussu et Iris cohor-
    955 PERIOCHA IN HOMERI ODYSSEAM. 954
    tatur Priamum, ut auro filium rependat exanimum. A Periocha lib. v Odyssem.
    Qui Mercurio duce inler noclurnas hostium profedus Liqueratin tepidoTithonumAuroracubili :
    excubias, Achilli supplex advolvilur, redemptumque Mercurius in Ogygiam insulam devolat, ut Jovis
    filium jusi'uio publico et deflei, etsepelit. monilis Calypso conterrita Ulyssem palialur disce-
    Periocha primi libri Odyssem. dere. Qui coniextu ralis temere properare navigatio-
    nem solus aggreditur. Duodevigesimadie tempestate
    Die mihi,Musa,virumcapta?post moeniaTroja?,
    Qui moreshominummullorumvidit et urbes. commota, ex iracundia infestarne Nepluno, trabium
    compago dissolvitur. Quo casu prodiltir ultima? spei,
    Minerva in Iihacam, Jove ila volente, descendit, et irritis conalibus nando ab Junone dea misericorde
    Mentorisque Taphiorum regis ducis sumit effigiem, servalur, qua?calanlicamcapiti suo demptam natami
    suasura Telemacho, ut ad Nestorem, Menelaumque accommodat.
    Cujus illesustentaluadusquePbacacum
    fcstinei, qui recens domum regressi certi aliquid de littus evadil. .
    Ulysse novissenl. Tunc Phemius citharista adhibilus Periocha lib. vi Odyssem.
    convivio procorum inchoat flebilem cantilenam na-
    ab Ilio Gra?- Carpebatsomaosdudnnia;rumuosusUlysses.
    vigationisimprosperae, quae profectos
    cos diversis sparsit exiliis, quem Penelope digrassa, j} Ulysses postquam ad Phaeacumliitus enavcral fa-
    Chalcidico argumento tam miserabilis offensa ma- ligaiionem diluit somno. Sed cum virgo Nausicaa
    teria?, ut alia conciliai, adhorlalur. regis Alcinoi luduni in acta cum aequalibus exerce-
    rel, somno excilatus (ut erat nudus) erupil, foliorum
    Periocha lib. il Odyssem. opposilu pudenda velatus. Et cum supplex ad genua
    Oceanoextulerat roseas Aurorajugales. regia?virginis advolveretur, Minerva?insiruclu movit
    misericordiam salularem, imposilusque carpento, et
    Telemachus Iihacesios proceres cogit ad curiam, vesie donatus ad lemplum Minerva;, quod aule
    usque
    alque ibidem de contumelia domus, et honorum pro- urbem est, ila suadente virginis pudore provehilur,
    fligatione conquestus , Consiliaprofeciionis exponit, ibique familiare sibi numen solila veneralione pre-
    Antinoo resisienle, qui eum prius , quam mater nu- catur.
    berel, abire prohibebat. Qua altercalione diu pro- Periocha lib. vii Odyssem.
    tracta, concilium dissolutum est. Telemachus ad lit- OrabatsuperosdudumLaertia proles.
    lus procis ignoranlibus pergit : aslanlem sibi odorans
    Minerva in puella?speciem mutala Ulyssem primum
    Minervam, peregrinaiioni accommoda parat, borian-
    te maxime dea , qua? populum , ipsumque Telema- in oppidum, mox in domum regiam ducit. Cumquc
    chum Mentoris simulatione fallebat. Inslructo ergo G Arde uxor Alcinoiel unde vestem baberet, el cujas
    esset, et qua sorte delalus sermone ipsius comperis-
    remigio, et nave deducla, Telemachus et Minerva
    de ponti vespere instante solverunt. set, bonum animum habere jussus, suadente vespera
    concedit quieii.
    Periocha lib. HI Odyssem. Periocha lib. vm Odyssem.
    Jamsol Oceanoradiatosprompseratorlus. Jam coelumrutilatroseis Auroraquadrigis.
    Telemachus Nesiorem de palre percunctalus nihil Alcinous navigalionis serumnam summalim ab
    nòvi accipit ab ignorante : veruni idem senex se- Ulysse coguoscit. Exinde jussis primoribus in cu-
    quenti die cum Pisistrato filio, ut ad Menelaum riam convenire, advenlum hospilis, et infortiinia
    pcrgal, horlatur. Nec mora, facto Consilio: nocle diulina? jaclalionis explanat, accitoque ad convivami
    quippe ea, qua?consecuta esl, apudPheras oppidum Ulysse citharam jubet pulsare Demodocum,qui cum
    hospitio Dioclis versali, altera Lacaedemonemper- de Dureoequo, et de Troico candirei excidio, la-
    vehuniur. crymas Ulyssi memoria fortuna; superioris elicuit.
    Periocha lib. ìv Odyssem. Quas cum occultare sedulo conareiur, aul vnliu
    Jamqueadeoveniurnvalida?ad Laceda?monrs arces. j) dissimulans, aut veste detergens, oculos in se om-
    nium et maxime regis advertil. Timi Alcinous causa
    Telemachumet qui cum eo venerant, Menelaus co- fleluuin ut cuucia ex ordine loleraia disse-
    cognita,
    miler hospitio accipit, saneque sub vespera quidam omnia pollicilus adhorlalur.
    de Ulysse cognoscunt. Die vero altera lolum naviga- reret, benigne
    lionis ordinem Menelaus explanal. Quodque in Ogy- Periocha lib. ix Odyssem.
    gia insula promissis etillecebris nyinpha?Calypsonis Tumvice sermonisfaturLacrliusHeros.
    Ulysses remoralur , exponil. Qua?quidem Proiheus QuatuorisihinelibrideUlyssis errore conlexli sunl.
    eidem narraverat de Grxcorum docihus requirenti. Namque ab Alcinoo rogalus seriem multiplicis erro-
    Proci aulem poslquam de habiiu Telemachi compe- ris exponit, ut ab Ilio profectus, primum ad Ciconas
    rerunt, instructa deductaque navi, vigiliti, qui sese delalus sit, alque illic expugnala Ismaro civilaie 4
    legeranl, navigavere. Redeunii ergoinsidias molien- mullis amissis fugalus abscesserit : uique inde Ma-
    tes, circa Asteriam insulam, qua? Ilacham Samum- leam Laconiacpromontorium circumegeril, ac deinde
    que inlerjacel, dclifcscenles occasionem fraudis ex- Lomphagos venerit. Moxad Cyclopum insulam, qmc
    speclant. Lolophagis ailjacehai, cum una nave processero,
    9§,> DEGÙ AUSONI! 950
    eaque sedulo occultala ipse cum duodecim sociis in A ignarus exporiitur, Phièàcibus eo dormiente re-
    anlrum Polyphemi penetraverit : qui cruenlis dapi- meantibuPi
    bus explelus, quas caede sociorum ejus instruxerat, Periocha libi xiv Odyssem. i
    vino edàm quod Ulysses ingesserat lemulentus, Egreditiu*porlu tenuis quo seniilà ducit.
    cum in somnum procubuisset, ab Ulysse caecalus Sonino experrectus Ulysses portum et littus palria?
    poenas ìmmanitalis exsolvit. non sine animi cohslernationeCognoscii, admiralur-
    Periocha lib. x Odyssem. queuiadvectùs, ul expositus,utrelictus sii,utcuncia
    MollataveutorUinagimurpalriàmquédomuhique. neseiret. Requirit universa donorum : qua?postquam
    incoluriiia videi, qiiam potest tuiissime occuliat :
    Hinc referl jEoliam se fuisse pefvectUm, donisqUé
    a Minerva Cohfirmatusad servum suum
    donatum ab Molo rege ventofum , qui et omnibus consiliisqtle
    Eumaeumsubulcum simulaius accedit, naufragi ?t
    còmiierpraebilis, qUosecuriòr navigarét, ventoseliam mendicantis ìmilàtu.
    dederil utre conclusos. Utque cum jam Ilbaca? pro- ail se InierrogalUs dèinde quis esset,
    esse Cresium : in JSgypium naviganlem Tro-
    pinquat, et refusus sit in soporém , sociique ejus
    in lora inesse exisiinianles dormiente jani fuisse delalum. Euriia?um eliàin cum affeclione
    opes aliquas moestissima pèfgens, et cogente denique vespera et
    ipso vincula dissolverint, adversisqueflalibus ab ipsa imbre
    sinirelali. Inde continuo, sagUÌoamicilur: atque ibidem multa
    palria jam uiAnliphaiemLaeslrygo- secum Volvens, tandem concedit quieti.
    nasque delalus sii. Ibi amissis una minus caeleris
    navibus Circeum littus accesserit, ibique veneficio Periocha Uh. xv Odyssem.
    potentis dea? Eurylochus, el praemissi cum eo socii AdLaceda?monias artés TritouiaPallas.
    in ferarum ora conversi sint: ipse etiam sirnilia pas- Telemachus a Minèrva per somnium commorietur,
    stirus Mercurio procurante vitaveril, caelerosque so- domum ut rediret :
    maluroque digressus cubili, a
    cios ad speciem prisiinam redigi virlulis admiratione Menelaovernai)*reversionis exorat. Qua comiter im-
    compulerit. petrata, regrediiur ad navem in Porlu Pylio manen-
    Periocha lib. xi Odìjssemi tem; Pisistratoqueadurbematqueadpatriam emisso,
    At postquamventuroad naveset litlora ponti. ipse propere solvit e littore, cornile navigaiionis as-
    Digressus a Circe Avernum pervenit, qui locus sumpto, Theoclymeno vale Argivo , uno ex iis quos
    descensus ad Manes existimalur. Ibi sacris rite per- Melampus Amythaonis erudivit. Vilatisque insidia-
    feclis scrobenì compiei sanguine Victimariim, el cir- toribus procis, advehitur in palriam : el sociis qui-
    ciiriivolitaiilibus animabUs nullarii siriit hausluni dem portum petere jussis, ipse adverso itinere ad
    crnoris attingere, nisi, hi Circe inonuerat, prius Ti- agnini, Eiimxumque proficiscitur.
    resias vates inde libasse! : ibi et licroidas plurimas ' Periocha lib. xvi '
    Videi. Quarum enumerationeirì multa Veierutìì fabii- Odyssem.
    larum venustale conlexuit. CommuneEumaeusmapaleet divus Ulysses.
    Telemachus Eumaeum tìuntium reditus mitlit ad
    Periocha lib. xn Odyssem. mairem : ipse, Minerva ita volente, palrem cogno-
    Jamque adeoOceaniliquidospede Iiquerat amnes. scil, et cum eo deinceps agenda disponi!. Penelope
    Comperlis a Tiresia vale, qua?oportuit scire, re- aulem, cognito red'uu filii, in conventum procorum,
    greditur ad Circeo, ab eaque ut evitet mala caetera, qua verecundia sinebat, egredilur : increpaiisque
    docelur : ut Syrenas prsetereat, lelalem navigantium insidiatoribus filij, non minus irata quam meesta di-
    canlilenam, ul Scyllam pra?teryehalur et Charybdin scedit. Periocha lib. xvn Odyssem.
    frati Siculi famosa portenta : quibus malis non sine
    jam coelumroseisrutilat Tritouiabigis.
    gravi perpessìone superaiis Trinacriam pervebilur.
    Ubi incustodita Solis armenla, frustra prohibente Telemachus anxia? matri ordinem peregrinalionis
    ipso, caeleri socii penuria cogente dilaniant, dirisque u enarrai. Ulysses ad oppidum , Eumaeo opilulanie ,
    prodigiis admissa boum caede lerrenlur. At mox perducitur. Domumin qua proci epulabantur ingres-
    inde nayigantes fulmine ad unum omnes inlereunl, sus, eniendical cibos miserabiliter ambiendo. Inde
    excepto Ulysse qui fragmenlo carina? cohaerens, et ab Antinoo injuriose afficilur. Cui Penelope Diras
    adminiculo ejus adjulus ad Ogygiam insulam solus ob inhumanum facinus imprecatur, a qua missus Eu-
    enavit. maeus est, ut hospes ( sic enim se ferebat ) ad eam
    Periocha lib. km Odyssem. provoearetur. Quod lum quidem invitatus gratiam
    Còhticuereomnes,intentiqueora lenfebant. faeit, séd verilurum sese ad vesperam pollicetur.
    Euarratis omnibus qua? in muitiplici errore per- Periocha lib. xvm Odyssem.
    ulerat, a principibus Phaeacia?viris, dpnis plurimis Irus adestpopuliper mendicatalanolus.
    honoralur, a quibus remigio et necessariis omnibus Mendicante intra proprios lares Ulysse, alius quo-
    navis instruitur : dormiensque in Ithacam quietissi- que pari egestalé Irus accessit popularis lihacesius,
    ma navigatione, devehitur. Atque illic in porlu pa- sii pes in triviis solitus rogare. Jurgium ergo inopia?
    trio cupi muneribus universis quiescens et omnium communis aemiilatiopeconseritur, quod ex verbis
    9-,7 PERIOCHA IN HOMERIODYSSÈAM. 958
    processit ad manus, hortantibus procis quo magisi A busque foribus occlusis, ne qua palerei effugium,
    rixa crudesceret propositoque praemio caprini ven- plerosque vino saucios, aut novilate rei stupidos,
    iris omento. Victor igitur Ulysses seminecern Iruni aut quidlibet aliud meditanles confidi. Cum primum
    extra januam projicit, ridicula adhortatione com- omnium confixissetAnlinoum, qui audacia, et petu-
    pellans. Penelope etiam munera sibila procis pro lanza ca?ieros superaveral, Eumaeusel Telemachus,
    opibus cujusque conferri, singulorum studia ex- el Philsciiris sumptis et ipsi armis egregia in conster-
    periens deposcit : qua?mature utpote a cupientibus nalos caede grassaniuf. Jamque omnibus interem-
    offeruntur. piis, duobus tantummodo parcitur, Phemio cilharce-
    Periocha lib. xix Odyssem. do, qui minislerii causa adhibitus, nihiloniinus in
    At parte iuteriore domussecretus Ulysses. Ulyssis domo, quod contumeliosum esset, ediderat:
    et Medonle, uni cujus modestia? etiam Telemachus
    Ulysses cum Telemacho arma omnia de medio
    ne suffragabalur, et qui cum Tèleriiadio èrànt. Me-
    amoliuntur, procis pernicicmcomparantes, quid
    aut munimenti, aut teli relinqueretur, qui vel ca- lanlhium famulorum Ulyssis unum, qui procorum
    occi-
    vere vim, vel inferra possent : ad Peuelopen inde proterviam semper armaverat, criicìabiliter
    aecitu ipsius pergil, ibique, ut Eumaeo dixerat, Cre- dunt. Puellas inde duodecim qua? cum procis flagi-
    lensem se esse menlilur, Ulyssemque apud se hos- B Uose consueverant, suspendio perimunt. Ulysses
    diversatum comminisciiur. Mox cum ca?de ad plenum perpetrala, ignem adolet, incenso-
    pitio Euryclia
    sulfure domum piacUlo purgat.
    ejus nulrix hospilalis offìcii causa pedes ejus due* que
    rei, tactu manus animadvertit cicatricem, quam ha- Periocha lib. xxm Odyssem.
    bebal ex vulnera in ParnasSo quondam suis dente gressunutrix superabalanili.
    Chalcidicuni
    percussus. Quo argumento alumnum suum esse
    agnoscii, sed ab eodem, ne quid ultra vel quaérat, Euryclia nulrix gesta? rèi nUntia Pehélopem de
    vel garrial, eoercelur. somno excitat. Qua?advenientem ad se marilum non
    temere ipsum essepersuadet : quadam cubiculi lege,
    Periocha lib. xx Odyssem. et genialis lectuli positu, sibi tantum et Ulyssi co-
    Jamqueprocosgenuaamplectensorabat Ulysses. gnito, an ipse sit marilus, exploràt. In coi111m dein-
    Epulantibus procis Eresippus in Ulyssem crus de conveniunt, lolamque noclem mutuo sermone
    bubulum jaCit, sed destinaiione non poiilur. Theo- consumunt, et hinc quidem elegans replicarlo laho-
    clymenus autem apud Iihacenses , divinationis ex- runi, quos Ulysses pertulii, mira conciunaiione col-
    pertus, imminens procis vaticinato exilium. Quo- ligitur.
    rum multa cavillaiione deristts, mensa el domo lam- C Periocha lib. xxiv Odyssem.
    quam furiosus excluditur. Tarlareamvocat in sedemCylleniusumhras.
    Periocha lib. xxl Odyssem. I: Procorum animas recenti et cotnmtnii caede con-
    Hic mentenidedit Icari;*?Tritouia Pallas. geslas calervalim Merctiriiis ad ìnferria compellit.
    Eumaeoet fideieorum Tunc circa Agamemnonem manes heroici congre-
    Ulysses Philaetio, industriae-
    sit revelat. Et gantur. Miratique lectorum juventini gregem, densi-
    que confiius, qui poslquam facta
    cogniiio est, eaedem procorum pro tempore inslrui nis latemque uno agmine commcante, causas itiheralio-
    accipiunt, Tum apud inferos quoque virtus
    placet. Quos Ulysses aslu aggreditiir, ut ipsum quo-
    Ulyssis, et Penelopes pudicilia pracdicaniur ab
    que intendendo arcum vires seniles explorare pa-
    Àgamemnone pra?caeteris, cui dispai*fuerat in utra-
    tianlur, quem uni quondam Ulyssi facilem, si quis
    què fortuna. Ulysses ad Laertem patrem in agrum
    intenderei, habilurus esset praemium, jus Penelopes
    Sed ne id ridiculus profectus, inopinato et rediiu, et rertim geslaruni
    nupliarum. proliibentibus procis
    et mendicus auderet, quod frustra Juventus tam le- relaiu affeeit senem, afficiiur ab eo cogniti), quas
    da lenlasset, dat Telemachus Ulyssi caeierisabnuen- exanllasset aerumnas, Subinde et palres procorum
    libus experiendi poleslatem. £i hinc nascitur admi- D neces juvenurii properant ullum ire, consilioque et
    ratio prima virtutis, dedecora suo cseleris efu- vi communicaiionis ante exspectatum agro snperve-
    niunt. Sed eos jam coniitatiór Ulysses fundii, fugat-
    bescenlibus, quorum ignaviam senex mendicus ar-
    que. Verum gliscentibus odiis, el màjoreseditione,
    guerit. et tumuliu spedato, ex sentenlia Jovis in Iihacam
    Periocha lib. xxn Odyssem.
    Minerva descendit : et conciliata utririqué pace,
    Squalenieshumerishabitusrejecit Ulysses. siudiaet molus partium, rerum gestarum abolitione
    Ulyssesloco ulteriore capto intendi t arcuili, omni- componit.
    959 INDEX VERBORUMET PHRAS1UM 960

    INDEX
    VERBORUM ET PHRASIUM,
    Quae in quatuor libris Historia? Evangelica? Juvenci occurrunt.
    Numerus Rómanus librum designai, Arabicus versum.

    A Acuet gustusabsumptos,i, 510. Aflìciatlabor populos,in, 209.


    Abdet cladibus,ìv, 193. Acuminaapicum,ir, 749. Affixicrucibus,ìv, 687.
    Àbdita, n, 248. Antra, i, 625. Tecla, Acuminecurvo,IH,395. Mortis,ìv, 22. Affrxuscruci, m. 589.
    i, 524. Vita, i, 165. Acusl'oramen,ni, 524. Afllaminesanclo,i, 120.
    Abegit locumprecibus, m, 449. Adarbitriumplebis,rv,609. Cumulum, Affinerei,i,681.
    Aberiflonge, u, 286. in, 250. Direeta, u, 561. Gaudia, ir, Afforet,ìv, 542.
    Aberrat liber, u, 625. 409; ni, 67. Finem,iv, 115.Medium, Agello, ii, 816.
    Aberrat pectoribusUmor,n, 481. ri, 245. Moremlegis, r, 217. Numen, Aggrediturtentare, rv, 2.
    Abestotimor, in, 107. ii, 223.Omnia,ir, 510, 770. Saliera, Agitare te laborem,rv, 296. Vitam,ìv,
    Abia munia,i, 6. ni, 216.Speciemnivis, ìv, 750. Spe- 800.
    Abibat per mediumpopuli,ir, 92. cimen,ir, 710.Tempus,ìv, 441.Vin- Agilatiojuris, n, 255.
    Abjectisretihus, i, +68. cula pcena?, rv, 676. Ultima,ìv, 67. Asininacrede.nlum,i, 752.
    Abjectumlonge, i, 312. Timorem, in, Addiceremorti, ìv, 566. Agmìneameeno,in, 461.
    359. AddiiIia?eplebi,li, 796. Agminisuniti, i, 207.
    Abjiciet,IH,136. Addiluscomes,ìv, 572. Agna?, in, 415.
    Abituri),n, 432. Adestsextus mensis,i, 111. Agricola?,II, 797.
    Abluerein flumine,i, 374. Adhaerentemfestucam,i, 697. Ait in Simeone, i, 249.
    Ablue vultum, i, 644. Adha?relmihi testis, ir, 672. Alabastrum,ìv, 412.
    Abluita crimine palnias,ìv, 622. Adituspandetur, i, 707. Albentescampos,n, 515.
    Abluta sorde, r, 347. Adjurabo,rv, 554. Alimentacibi, polusve, i, 406. Quo-
    Ablutoshomines,ìv, 796. Admiraliodigna,i,529.Slupuit, i, 767. rum, in, 207.
    Ablutumundis, i, 397. Admiseentescis, in, 242. Alloquiis,II, 325.
    Abnegetipse sibi, ni, 504. Admiltitlucem, irr, 165. Alle est insita cordi, i, 710.
    Ab ordine, ìv, 162. Admonitosab orlu stella?,r, 266. Allernasfama?,ir, 687.
    Abreptammorte, u>406. Adoptatsibi in numerumprolis,i, 501. Allerni velitis cedere, i, 658.
    Ahrejitum,ni, 440. Adsitconstantiamemi, ir, 80. Allernosmotus, in, 56.
    Abrumpenttenebras, r, 164. Adveniatmundo,i, 629. Altilhroni, ii, 62; nr, 409. Geniloris,
    Abruptapondera, rv, 56. Adveniet lux, ni, 290. Serenum, in, i,32.
    Abrupti montis, i, 435. 226. Summadies, i, 743. Tempus, Alturaleunit, n, 27.
    Abruptoprofundo,ir, 595. ir, 655, 702. Amarisverbis, in, 125.
    Abruplummonlem,ni, 518. Àdventu,ìv, 148. Proprio, n, 294. Amaroverbo, in, 141.
    Abscedantteclis, ir, 402. Adventumlucis,ir, 257. Ambagibusobsenris,n, 767.
    Abscondeiradios,ìv, 149. Advenlusnoster,ìv, 169.Nostri,n, 526. Ambitione,ìv, 610.
    Absinttuis membris,in, 297. Adversafronte,ir, 622.Virlute,u, 617. Ambitquos pauperspiritus, i, 490.
    Absistatmemibns,iv, 773. Adversocanore, ìv, 592. Amicosconjunclos,i, 605.
    Absit procul,i, 635. Vobis,ìv, 144. Adverlileaures, rn, 147.Vera dieta, Amiciuveslis, m, 7_65.
    Absolvi,ni, 159. in, 704. Arrossa?vita?,II, 523.
    AbsLinuitsanguine, m, 50. Adulalio,i, 741. Amissamvilam, irr,506.
    Absumpsrtquantumtemporis, u, 700. Adultera,ì, 569. Amissavirlute, i, 509-
    Absumplisviribus, n, 588. Adylis, i, 543, Arisque,i, 45. Mentis, Aniittet cursum, ìv, 150. Jura, i, 571.
    Absumptosgustus, i, 510. ìv, 77. Regni, «, 762. Templi, ìv, Amoremeo, ir, 503.
    Accendereanimosnobis,n, 593. 654. Amplexusdomum,ìv, 512.
    Accenduntfamam,n, 71. Mgracura, i, 667. Anceps agitalio, n, 255. Trepidatro,
    Accensusamore, ni, 43. jEgroanimo,i, 582.Dsemoni,i, 405. ìv, 131.
    Acceptamerilis, ìv, 510. Mgypio.i, 308./Egyplum,i, 291. Anchoragravis,m, 128.
    Accidit,ut, rv, 668. Mnmhìaelas,i, 63. Ancipiti pavore, rv, 763. Vcrhorum
    Accipeconjugium,i, 174. iEquaboviro,ì, 755. pondere, nr, 685.
    Accipiebathos, n, 332. /E'iua?vamundi,iv. 270. Andream,i, 459.
    Aecipiéntvocem,ri, 656. jEquare vii'es,ir, 479. Anfractus,i, 352.
    Accipite,ir, 215; m, 6,147. Animis, .Eque servire duobus,r, 661. Angens, n, 752.
    II, 777. ./Equisposeentibus,i, 715. Angoregravi, ìv, 485.
    Accilaplebe, ìv, 82. TEquoreruris, m, 155. Angustisrebus, ìv, 301.
    Accilos,i, 270; ni, 739. jEquum est nescire, ìv, 163.Non est, Anhelasocrus, i, 807.
    Accrescereoperi, ni, 557. ìv, 50. Anhelismembris,ìv, 495.
    Accubituprimo,ìv, 58. Aera per vacuum,ì, 474. Anlieloardore, ii, 552.
    Accumberemensa?,i, 79G. Aeream columbam,i, 594. Anhelus,u, 249.
    Accumulacifamam,ì, 16. Aeria?vocis,u, 522. Anima?volucris,iv, 572.
    Accumulare,m, 42. Aerias aves,i, 1370. Animisadversissequuntur, i, 602.
    Accurrit,ii, 54. Aeriis avihns, ir, 16, 744. Anna, i, 251.
    Accusaticisurgens, ìv, 595. /Erugo,i, 648, 651. Annexosambos,r, 42.
    Accusator,ii, 690. .flistibusaltis maris, i, 461. Annuiihis, m, 114, 701.
    Acerbis verbis, ni, 142. ./Eternain sascla,ir, 270. Annumeratavox propbelis,i, 750.
    Acerbumlelhum, ii, 337. lElernis flammis,r, 566. Anle pedes, II, 78.Suos vullus, i, 71;
    Acervomessis, n, 429. eterno Pàtri, ni, 205. ni, 568. Tribunal,ìv, 591.Tnos vul-
    Acervosaeris, n, 161. Eternimi fodieiilur,ìv, 304. Manebit', lus, ir, 538.
    Acidumsaporem,rv, 697. ìv, 503. Sobrius,i, 56. Aulra pectoris, i, 624.
    Acies pura, simplexque,i, 685. ^Elernusigais, i, 381. Anxiaconjux,r, 85.Pro morbofratris,
    Ada cruciatibus,ì, 799. Est bora, in, ^Elheream,ir, 196. ìv, 507.
    562. jEtliereis anris, rv, 703. Aperireos, ir, 829.
    Aclisjuslis, ìv, 811. Malis,ii, 239. iEthra, in, 552.Clarnm,ìv, 68. Aperirent ilia, ir, 141.
    Actoresfamulos,ni, 718. . Affamirraprima,i, 12S. Aperta?terra?, ìv, 808.
    Actus monilis,ì, 290. Affectare,rv, 62. Apertoccelo,i, 46; ìv, 747.
    Actulum,ir, 591. (J Aùeclusomnes, in, 546. Aperlumccelum,ìv, 145.
    961 QU^ IN IV LIBRIS HISTGRLE EVANG. JUVENCI CONTINENTUR. 96-2
    Apicesproprios,in, 473. A
    Aurea lux, m, 15. noma,i, io. <
    Careal pondera,i, 775.
    Apicisparvi dislinclio,i, 324. Aures
    A cordis,H,814; ni, 174. • i
    Carpanlverba, m, 155.
    Apicumacumina,II, 749. A
    Aur'rcolor osthra,i, 592. Carpebantdicium, u, 83.
    Applaudet,1,612. A
    Ausis talibus,ìv, 457. '
    Carpebat fluxus, il, 587.'Frugem,ir,
    A[)lansdolos,i, 418. A
    Auxit miraeula,i, 110. 365. Iter, m , 105. Somiium,i, 35.
    Apiarenomeri,i, 217. Stralas,n, 557. Caruisse thalamis,481.
    Aplat languoribusmedelam, li, 602. B Casibus pastoris, ìv, 463. Tantis, ìv,
    Lectumhumeris,ri, 91. j 411. 509, 498.
    Balantes, ni, Castelli,in, 625.
    Aptet curam piani languoribus, li, T Baptista?, I I, 543. Casti amore, i, 548.
    440. I
    Barabbam,ìv, 625.
    Aplumservitium,i, 645. j 286. Castisprecibus,i, 620.
    Baraiuri,ìv, 67, Castracoelestia,ìv, 529.
    Arator,ìv, 172. j
    Beat genletn, i, 155.
    Arbitrio, n, 665. Corporis, in, 175. jBeali,ìv, 277. Casusglomeraverit,ni. 756.Habebat
    Tuo, ni, 285. I
    Bellua, ni, 235. socios,ni, 126.
    Arboreaumbra,u, 125. , j 714; n, 395. Caterva?plebis,ii, 757.
    Arcano,u, 590. Benel'acla, ì , Causaest venisse,ìv, 521.
    ]
    Benignis obsequiis,n, 508. Causasmorbi,II, 595.
    Arce animi, ni, 666. Coeli,ni, 517, jBethaniani,ni, 654.
    591.Monlis,n, 281.Templi,iv, 554. Belhlehem,i,
    j 184, 278, 295. Causata,in, 178.
    Arcern monlis,ni, 196,320; ìv, 502. Bibcbat
    j 265. Cautiolegis,ì, 555.
    puteum, u, Cavarliluuam,i, 86.
    JN'ominis,ìv, 61. Oliveli,ìv, 91. ]
    Bidentes, in, 185 ; rv, 464.
    Ardebatdimitlere,ìv, 604. Bis
    } 198. Cavalissaxis, n, 140.
    Ardorembibendi,u, 270. quinispuellis,ìv, Cavendasinsidias,HI,246.
    j
    Bisseno ccetu, ri, 453.
    Ardualucis,ìv, 72. \
    Bissenos annos, i, 516. Sinus, m, 90. Cavcre fermenta,in, 254.
    Areafrugum,i, 579. ]
    Bissex annis,ir, 586.Sex recuhanti- Cecidil
    Cedat
    in lethum,ìv, 327.
    Arescunt,ir, 748. busuna, ìv, 455.Sex sedes,HI,542. Cede jussis,i, 575. Tibi, ni, 509.
    Arguerim,li, 689. ]
    Bis terna, IH, 516. libens,i, 390.
    Argutoserpeniumcorde,u, 4G0. jBlandissima,ìv, 275. Cedere dnmrnatumsibi,in,751.Cornu,
    Arimalhia,iv, 720. j
    Blandis verbis,in, 358. in, 617. Mullis, ri, 496. Sibi, ìv,
    Aristam,r, 701. ]
    Blando i, 599. 212.Sibi membra, ìv, 722. Sibi vi-
    obsequio,
    Armantmilii lidemveslram, ìv, 528. Bonadulcia,ii, 655.Milia,ì, 712. tam, rv, 615. Soli, ìv, 744. Vobis
    Armatilegibus,n, 290. Bona? f rugis, ri, 522. peccala,i, 639.
    Armalismillibus,m,750. Bonismensis,ii, 154. Cedei odiis, vel amori, i, 662. Vobis,
    Arridenscunctis,in, 269. Breviare, ìv, 155. ni, 668.
    Arripithos, i, 725. ìv, 220. Ceditcui labes,m, 28.
    Arie dKmonis,irr,7. Bruta?, Ceduntin ventrem, in. 165.
    Buslis,ìv, 75. Celabatgaudia,i, 85.
    Artus toliuscorporis,i, 656. C
    Aruitarbos,m, 660. Celanturcorda,ìv, 77.
    Arundineum,n, 531. Cachhinat,ìv, 698. Celarelgaudia, i, 778.
    Ascensa?rati, HI,124. Cadavera,ìv, 752. Celebrabant,u, 401.
    Asr.ivilcomitemsuis amicis,ir, 100. Caduntsemina,n, 741. Celebranlgrates, IH,203.
    Asinara,ni, 626.Asina?,ni, 655. Caecanturpectora,ri, 714. Celebratio,ìv, 117.
    Aspergentsordibus,ni, 149.. Ca?denlursylva?,i, 572. Celebrelurjuslis,ìv, 319. ,
    AspergineUrbis,m, 167. Ca?rulanox, n, 2. Celeranles gaudia,ìv, 766.
    Aspicite,ìv, 53. Celeraut
    Ca?saris,ìv, 6; m, 617. Augusli, i, Celet molus,m, 56.
    Assidet,ìv, 560. 180. dedecus,i, 171.
    Assislensstupidis,HI,662. Caipliaeaaula, ìv, 558. Celsa monlis,IH,95, 669.
    Assistere, in, 525. Precibus, i, 617. Caiplia?a? sedis,ìv, 406. Celsi canlus,i, 17.
    Assistile,ìv, 182. Calcantiliner., n, 436. Centenofetu, n, 755.
    Assislunt,n, 772. Calcarentjussa, n. 569. Cenlumbalantes,m, 411.
    Associaiseptem,u, 723. Calcata?legis, n, 590. Centuplicala,in, 547.
    Assuetaii)menlem,ì, 150. Calcalolimoreni,ni, 559. Cenluplicem,ir, 795.
    Assumuntescas, in, 157. Calicem,m, 595,596; ìv, 450. Centurio,i, 781.
    Astas,rv, 595. Calicishujusviolentia,ìv, 491. Ccperefidem,n, 177.'
    i tit
    Asl illic, ii, 728. Caliginemorlis,i, 719. Cepisolatia,rv, 276.
    Astrala,i, 48. Calleduro, II, 781. Cepissetcorde venenum,ìv, 438.
    Aslrifero,ni, 225. Cullcnsaslris,i, 295. Cepit habenda, ìv, 229. Summam,u,
    Astrorumortus, obitusque,i, 260. Cameli, in, 523. Camelorum,i, 358. 545.Vires. ìv, 804.
    Alrammenlem,i, 402. Canan,ir, 129. Cernere, II, 203.
    Atra morte,ir, 655. Candorenivis,ni, 522. Cerni cunctis,ìv, 146.
    Atri carceris,i, 555.Da?monis, n, 459. Canore,ni, 646;ìv, 592. Cernitelucem,II, 415.
    Atro da?mone,u, 616. Canoris,iti, 648. Certabanlpraebere,i, 402.
    Alrox violentia,n, 542. Capellrshirtis,ìv, 267.1 Cerla futuri, i, 159.
    Attaclusolo,i, 777. Caperentmercedis'honorem,ni, 570. Certantaddicere,ìv, 366.Illudere, ìv.
    Altigit labiisora, ìv, 319. Pectora,quod,n, 580. 569.
    Altollensorlus, m, 101. Caperetmandata,ìv, 452. Ornamenta, Ceriaiim, i, 476; II, 6; ni, 493, 613;
    Altonili, in, 527. Attonitis,ìv, 765. ìv, 806. ìv, 255,7S1.
    Altonilusslupuit,ni, 59. Capessainregna, ni, 515. Cerlet scriptis, ni, 544. Se fingere,
    Atlrectatramos,ni, 657. Capessat,ni, 490,555. IH,401.
    Auctore.marito,i, 571. Capessereusurapanis,i, 415. Cerliorhora, ìv, 226. "
    Auctorvita?,trr,505. Capessuntmontes,ìv, 124. Certissimaproles,n, 55.
    Audaciafidens, i, 452. Furandi, ìv,, Capliarnaum, m, 581. Ceriumest, huncrevigescere,n, 204.
    758. Capiat donumvita?,n, 225. Vilam,ir, Cessereproconiugecastavila, et cul-
    Audiohaecvestrisverbis, ìv, 594.' 187;ìv, 812. ius Dei, i, 254.
    Auditovenisse,ìv, 539. Capient.fngam, ìv, 464.Juslos,iv, 140. Ceti, ir, 699.
    Auditumvocis,n,«66I. Praemia,in, 549. Chlamydem rubenlem,)v, 645.
    Auditutantum,i, 760. Capietpotiora,n, 764. Choreis laelis,n, 568.Vatum,i, 327.
    Avelliferro, i, 297. Capit gaudia,r, È135.Te desiderimi*, Cliorussapiens,ìv, 214.
    Averlitemensis,ni, 240. ii, 273. Christi,i, 475.Chrislum,i, 233, 597,
    Auferatlunicam,i, 589. Capitumcensus,i, 179. 420,454. Christus,i, 453, 472.
    Auferre pra?dam,u, 618. CaplantesChrislum,m, 134. Cienlsub nomine,i, 539.
    Auferteprocul,ir, 162. Caplanlur,ni, 684.J. Cingentibusgremium,i, 489.
    Augmeatumroboris,u, 752. • Captatur mihi, n, 685.Vobis,II, 687.. Cingethonore,m, 541.
    Augustijussis,i, 180. Captetfamam, r , 642. Cinxere, ìv, 14. Caput,iv,646,
    Avita?genlis, i, 792. Capiitempore,i, 694. Circumjeciaoculis,ni, 351.
    Aulacoeli,n, 217,540. Regni, i, 680; ); Captosoculis,in, 198. Circumslantmenlem,ìv, 585.
    ìv, 54. Carbasa,ìv, 705. Circumstatlux oculos,i, 240.
    Aulamaetheream,n, 196. Carcerisumbris,i, 445. Circumvolitabil, i, 105.
    Aulea,IH,529. Carcerecorporis,i, 227. Clamabitmihi,i, 747,
    065 ;, INDEX VERBORUMET PHMSIUM 96*
    Clamor,rv, 702. Componituranlro,iv, 723. Conglomerai,n, 43S.
    Clamoremagno,ìv, 390. Compositaschoreas,in, 57. Coniugiorevinctam,II, 275.
    Clangortubarum,n, 400. Compostaquiescuni,iv, 578. Conjugiumrelinquet,rv, 16.
    Clara volunlas,i, 650. Comprenderaianchora porlum, m , ConjuxPitali, fv, 605.
    Clareal,rv, 154. 128.Bissenosannos,i, 516. Connectitrestrbus verbera , ri, 159.
    Clarebuntlumina,ìv, 148. Comprenderòformas,u, 213. Sedem Sanguinemeumcorpus, u, 755.
    Clarentvobis,n,773. eceli,m, 703.Sensu,i, 225.Vilam, Cónoexis manibus, pedibusque, ut,
    Claretsurgenti, i, 591. IH,502;iv, 552. Vocem,i^ 674. '769; iv, 395.
    ClariJesu, ir, 129. Comprendilecorde, in, 534. Connexo fasce,n, 811.
    CiarusJesus, in, 5. Comprenditisimos,in, 615. Connixi,ni, 565.
    Clava?pondera, iv, 514. Compressatimore,in, 49. Connubia,i, 567.Festa, n, 128.
    Claudanturtniliirasponsà,IH,691. Compressitcordadolore, i, 446. Connubiis.iv, 28. Nefaudis,ni, 47.
    Claudatfinis,ìv, 160. Comprimitsarchia,n, 559. Nexarri, 278.
    Claudensmenlem, in, 685. Conaminemagno,iv, 702. Cónquire'reepulas,i, 409. Tesles, tv,
    Clauderetomnia,u, 758. Concedere corpusflamniis,i, 366. Pe- 545.
    Clauderevocem,IH,690. nerà, i, 654.Tuo regno cuncta, r, Conquirit,in, 270. Terris, ir, 292.
    ClaudeturvoxUbi,i, 75. 457. Conquirilesedem,ir, 474.
    Claudi!nox coelum,ili, 224. Corrceduntluci sidera, iv, 587. Conscenderaiorbem, iv, 688.Sollio-
    Clausisauribus,ri, 772. Concelebrabat,iv, 193. Convivia,n, nata horam,iv, 691.
    Claustriscarceris,rv,292. 150. Conscenderevires, u, 212.
    Coactacredere, n, 73. Concelebranlgaudia, i, 144. Conscénduutnavem,u, 23.
    Coalescit,n, 825. Concelebrare,ni, 740. Consciapectora,iv, 444.Soli surgenti,
    Coelesliaregna, i, 688. Concelebrala,ir, 94. i, 259.Venturidieta,i, 1S1.Virtus,i,
    Cogendisgregibus, ii, 623. Concehtibus,rv,458. 586.
    Cogensdiscipulos,ni, 204. Conccplusnullos,r, 100. Consectandus,i, 589.
    Cogerebidentes,ili, 184. Concessitsurgere lucem,ir; 182. Conservantvinum,ir, 578.
    Cogitconcilium,ni, 259. Coucessumesl nostrissaeelis,n, 103. Conservum,in, 447.
    Cognatatibi, ), 108. Concessummihipeccalaremittere, u, Consessuin medio,ii, 96.
    Cognoinine,i, 458. 88. Consevit,ni, 155.
    Cognoscere e sono vocis, rv, 579. Concidere pectus,u, 52. Considere,in, 597.
    Coguntadlittora, n,71. Concidit Ihaiamis,iv, 24. Consimile Domici,in, 438.Est, iy,42.
    Collaudanein, 705. Concilialus a mori fraterno, r, S43. Consimili voce,iv, 576.
    Colluce.nlatria, iv, 406. Conciliishouiiuura,n, 463.Trucibus, Consistere,r,698. Adylrsregni, u,762.
    Cominus,n, 729. ir, 600. Culmine, i, 421.In celsis jugis, i,
    Comitabiturislis, n, 695. Concilio,rv, 589. 435. Magnisrebus, iv, 5S2. Medio
    Gomitatilereto, in, 626. Concilium, rrr, 430; iv, 404.Plenum, co?tu,ir, 598.Membris,u, 195.Pro-
    Coniitata,n,184. in, 426. pius nobis,rr, 681.
    Comitalibus,in, 305. Concipientjejunia, II, 372. Consistet inodversa fronteduelli, n.
    Comitalurarundo'dexlram, ìv , 647. Concitafreta, ii,4l. 622.
    Sponso,iv, 219. Coricitusunus,rv, 695. Consistilerobore, iv, 100.'
    Conimaculalurti, m, 419. Conclamant,II,600; ni, 659. Consociai,II, 59. Consocici,iv, 126.
    Commendatglebis,m, 4. Seminaruri, Concludereverbis, tv , 8. Volunìhis Consorliallanima?,iv, 75. Pcenae,iv.
    ir, 740. verbis, i, 625. 668.
    Commerciaanima?,ut, 510. Concluditur finis,II, 544. Constabilistis,ir, 761.
    Commisouit animarlicuris, rv, 703. Concludunt linieri,iv, 726. Consiantiafidei, n, 597. Prasens, u,
    Commitiereclaves, ni, 283. Muslunl Concredere,rv, 245.Verbis,ii, 327. 652.Yegelans,m, 108.
    ulribus, II, 573. Concredila,iv, 252,237. Constanlinus,iv, 809.
    Comniixtasundisauras, a, 145. Coucrescere,in, 471. Consternatalumina,iv. 692.
    Commonila,u, 706. Concreverat,rrr,638. Conslituetsedes, in, 545.
    Commolosprò'diclistalibus,in, COI. Concurrererebus, u, 828.Tempus,li, Constringit,ni, 448.
    CommoUrs corda, in, 564. 346. Constupuerunl,i, 214.
    Commovitdominum,in, 448. Concurreret dictum,i, 448. Consulrrejussa,i, 147.
    Communespluvias,i, 604. Coucurritisgladiis,iv, 555. Consuluit|.opulum,iv, 614.
    Communialumina'solis,i, 603. ConeurrilNathariaeli, ii, 102.. Consumerei,tv, 93.
    Compagelene-tur,i, 9. Concurruntvisere, rv, 746. Consurgatdiscipulisaudacia, rv, 739.
    Compedibussolulis,u, 51. Concussaesl, iv, 706. fu iras, rv, 564.
    Compellatsuperbuni,iv , 536. Verbis, Concussatremore,i, 119. Consurgerein iras, i, 553; ir, 27.Lau-
    ii, 79. Concussitpavorem,i, 49. derà, ni, 652. Lucem,HI,546.Hur-
    Comperimus,ni, 487." Conculil m otus terram, iv, 747. sus, rv, 522.
    Comperit,u, 554. Ada, ni, 749. Condere adytislempii,iv, 634. Corpus, Contagiamentis, rr, 241.
    Compita, i, 295; m, 79.Viai'um,in, n,22. Deliructos 24.
    terra?,n, Musia, .Coniempserit fastu,nr, 407.Ora mul-
    758; iv, 206. Vita?,i, 349. ir, 578. (orurn,ni, 428.
    Complacuil,iv, 407. Condidil s e auris,i, 114. Conlendit comprendere,ni, 257.
    Còniplebantripas, i, 557. Condiia?ra,iv, 255. Conlentusprendere, irr,619.
    Complebatlumineterras, iv, 728. Conditamembra,rv, 371, 760. Mundi, Contexerecansas,iv, 544.
    Còmpiebitnuminedarò, ì, 57.. II, 829.Res est, r,'.652.Verbis, ir, Conlexit,i, 681.
    Complebiturordo,i, 589. 826. Contestajejunia,i, 407.
    Compìecterenatura,n, 340. Conditethesaùros,i, 630. Contingatvobis,u, 682.
    Complenssaxacavacanore,tv,,392. Condilione,i, 170. Contrngereoscula, iv, 516. Panes, li,
    Complentestecta canore,ni, 6'46. Conditsubmole,n, 825. 575.Poterit tibi casus, ni, 299.
    Coniplent faciemspula, iv , 567.Prae- Conditusthesaurus,ni, 517.
    •cepia, rii, Contingetiimiua, iv, 534.
    650. Conductislucris, il, 550. Conlingmitasperarura aliis,n, 750.
    Compientilittora, n, 759. Conductocorpore,n, 825. Continuo,ni, 321; rv, 427,437,520.
    Complenturplebismensa?,HI,760. Couductoris,in, 567. Convellilo,r, 560.
    Compiere rara numero cOleiitiU)). u, Condunt terra?,rrr, 69. ConvenerePetrum,'i;i, 582.
    4.31.TOtùni.iv,520. Coriduxeratbora, IH,576. Convenisseturbas,'in, 75.
    Completaire'lrquiariinì,fu, 253. Conduxit,in, 555. Convenilncsciresinistram,i, 1314.
    Completislabiis,u, ,144. Coni'erripossunl,rv, 197. Conveniuntpopuli,ni, 197.
    Completaera, i, 207. Lumine,ni, 272. ConfessusCa?sarishoslem,iv, 618. Convenlicula,ir, 585.
    Pectora, i, 417; ii, 323. Spiraraine, Confestim,i, 464;n, 422;.ni,122,675; Conversabono,«, 775.
    i,250. iv 1. Conversusad dexlros, iv, 268.
    Completoofficio,i,82.Tempore,i,190. Conlidetvindiceferro, iv, 527. Convexocoelo,in, 517.
    Completorlegum,ir, 570. Confidilgenitore,iv, 684. Convexumconhmr,ni, 224.
    Comjilettìscanit, i, 151. CoriDnialellii, et viue, iv, 515. Convici.i,ir, 628.
    Complexisalutèm,ri, 232. ConDxum stipite,iv, 701. Convincenspeclora,rr, 612.
    Complorat,l, 300. Confixusviscerelabe, i, 772. Convivaìnferior,nr, 620.
    Componereflamnias olivo, iv , 211. Confusaluce, m, 228. Menle,r, 62. Conviviala?la,ur, 757, 745.
    Membra,in, 84. Voce,ur, 106. Convolverepcenis,i, 565.
    QU/E IN IV LIBRIS MST0RIA3 EVANG. JUVENCl CONTINENTUR.
    Convolvet,n, 830. Curisjustis, iv, 307. Defecisse,ii, 134.
    Convolvititer,i, 718. Currébatsermo,u, 507. Defeclio,iv, 121.
    Convulsa,m, 569 Currentiasa?cula,iv, 120. Defenderelapsucorpus,i, 427.
    Coopena,iv, 638.Ambagibus,li, 767. Cursus Currentspontaneaca?tera,i, 689. Defensatenebra, iv, 785.
    Cooperli,ni, 7. lucis, iy, 688.Luna?,m, 559. Deferre coronam,n, 127.
    Cophinis,in, 249. Cophinorum, in, 90. Temporls,H,288. Defessismembris,i, 110.
    Copiarerum, i, 690. Curvalocórporé,i, 252. Deficiebautvina, n, 151.
    Coramgenitore, ii, 498seq. Cusiodes,HI,408. Defixalege, m, 140.
    Cornibusin suinmis,ut, 615. Cuslodia
    ' pecorìs, ii, 437. Pecorum, i, Deflebit vincula,n, 726.
    Cornueximio,in, 617.Saluti»,1, 153. 193. Deflenda? malres,iv, 127.
    Coronant,in, 551. Fronde, ui, 037. Custodumbrachia,n, 619. DeflendiScriba?,iv,69.
    Undas,li, 145. Cyrena,iv, 633. Deflettojrrgis,iv, 154.
    Coronatmansuetudo,i, 492. Cyrinus,i, 182. Deformilapsu,i, 724.
    Corporaegentum,iv, 416.Genitorum, D Deformiscameli,in, 525.
    II, 470. Germana,ii, 752; iv, 21. Defossisterra, i, 647.
    Magnajuvencum,ir, 157.Pastorum, Dabatdona,i, 286. Defnnclis,ir, 583.
    i, 197.Veslra,ir, 465. Dabit pro munere, IH,S98. Signa, iv, Degener, ir, 723.Soboles,i, 369.
    Corporeamspeciem,i, 593. 153.Vitam,ii, 652. Debiscatregnurn,II, 613.
    Corporeisoeulis,i, 355. Dabitur poena, il, 638. Succurrere Dehiscuni,iv, 705.
    Corporeregni, in, 11. tempus,iv, 419. Dejecti in mare, u, 68.
    Correptetin alvum,il, 192. Dabuntad lelhum,li, 470. Dejecilvultum,tu, 520.
    Correptocorpore,iv, 172. Dabunturletho, iv, 109. Dejectumprojicit,in, 560.
    Corripedietis,m, 420. Da?mon,i,444. Da?monepelliiur, n, Delectose637. numero,n, 513.
    Corrumpereiractumaeris, iv, 104. 616. Delieta, i,
    Coruscista?dis,iv, 209. Da?mouiorum princeps,II,604. DelubrumDei, n, 176.
    Crassisobjicibus,ir, 770. Daemonisarte, ni, 359. Auxilio, il, Demergismentem. ri, 209.
    Crastinacopia.,i, 690. 609.Rabidi, i, 402. Demersa,II, 701. Sopore, ir, 403.Te-
    Crebescere,m, 117; iv, 207. Damnabitcrimine,n, 704. nebria, i, 797.
    Crebrafama,ì, 474. Damnanssua gesta, iv, 629. Demersilletho, m, 551.
    Crebrius,ni, 186,2S2. Damnatiosa?va, i, 692. Torquel, n, Demersus,ni, 158;rv, 287.In ahdila
    Credendiporlio,ni, 575. 255. li, 248.
    Credensservistalenta, iv, 228. Damnaveritsese, iv, 618. Demissusad aures, i, 88.
    Credenliapeclora,ir, 595. Danielis,iv, 122.. Demiltereletho, n, 489.
    Credenlisvilam,i, 416- Danlpraedam,u, 744. DemonstrantDentisepulcrum,iv, 573.
    Credentum,n, 759. Turbas, in, '.74. Dantessolatia,iv, 337. Démortuacorpora,u, 642.
    . Verbo,in, 670. Danturgemina,ii, 753. Dempsitlanguores,in, 200.
    Crederequi voluita;des, iv, 185.Tan- Datquietem, ir, 16. Demuleens,ni, 558.
    tum, in, 299. Datur ad popoli casual, l, 244. Pra?- Denegetmagislrum,iv, 477.
    Crediderim,rv, 579. sepsduro cubili,i, 192.Sperare, iv, Densata,in, 715.
    Credilacura, iv, 254.Pascua, in,8,410. 425. Densetur tellus, ir, 745.
    .Sibi, ii,786. David,iv, 48. Dependent,iv, 44,
    Creditin me, iv, 551. Davidacanorum,ì, 184; H, 572. Dependere,ni, 585.Jussa, m, 700.
    Credituresse, li, 818. ' Davidisgermine, iv, 47. Origine, i, Deponendasmacnlas,i, 543.
    Credulitas,iv, 98, 144. 186, 201;ii, 103; m,659. Soboles, D'eponereinorlem,iv, 551.
    Crescerecumlobo, ir, 810. in, 556. Stirpe, in, 647. Deposcensdona,ii, 536.
    Cretas,iv, 242. . Debile cruribus, ni, 643. Crurum,ni, Deposcere corpus,iv, 719. Dominuni,
    Cretisde germine,iv, 17. 199. ut, II, 430.
    Creto,HI,659. Debilium,n, 520. Depositocarcerecorporis,i, 228.
    Crimineculpa?,i. 297. Debita cuncla,in, 446.Erróris,i, 659. Depositumcorpus,n, 524.
    Crocianiferro, ni. 749. Letho, i, 246. Sibi, iv, 160. Depressovomere,rv, 171.
    Crnciatibus,ri, 606. Decedensdies, ir, 1, Deprimitcorporeterram, iv, 490.
    Cruciaturspiritus,ì, 782. Decedentisoli,iv, 717. DepromitIia?e,ru, 3. Talia, rr, 529,
    Crucifixum, rv, 663. Deeeperiierror, ii, 527. 739; iii,467; iv, 581. Talia verba,
    Crucisligno,iv, 756. Poena,iv, 674. Decerpere tempus,IH,155. iv, 460.Verba, II, 427.Vocem, iv,
    Posnam, iv, 626, 653. Pcenas,iv, Decel hoc, i, 388. Memimsse,iv, 733. "349.
    616. Deciderecausarnerroris ferro, i, 565. Depromrintorlum viridem gerniinis,
    Cubantemledo, ir, 7S. Deeidetin foveam,iti, 138. ir, 746.
    Cubare,in, 212. Decipieiidum,rn,600. Deripe, IH,121.
    Crrbiliscasti,in, 476. De corde, iv, 570. Corpore,iv, 707. Describebalnrdiscussio,i, 181.
    Cubitaliaincrementa,ì, 676. Fontibus,i, 644; ri, 149. Lege, n, Deseritterram, m, 71.
    Cubuerevocali,nr, 761. 576; iv,63, 609, 729.Littore,1,468. Desertamulier,i, 571.
    Cucurritvox,i, 198,596;in, 532. Magnis,iv, 291. More, i, 519; iv, Deserto,u, 530. Principe,iv, 462.
    Culminaceisamagistri,n, 478. Ileris, 601.Morte,iv, 558. Nomine,II, 248. Desertis peragrare, iv, 142. llegioni-
    II,185.Vatum,i, 268. Nostro, in,'580. Pectore, iv, 561. bus, a, 219. Vallibus,i, 545, 319.
    Culminemarmoreo,i, 421,Summo,i, Prelio, iv, 416. Sede, HI,542, 545. Desig'nansomnia,iv, 562.
    279.Tedi, n, 486. Decreta Ubi,iv, 494. Desinileprohibere,ìv, 418,
    Culmussegelum,i, 672. Decuplatasuper, n, 546. Desisse,in, 664.
    Cultagravata?messis,rr, 565. Decusrerum, 1, §16. Despeclos,iv, 264. .
    Culloresveri, ir, 290. Decussoda?mone,ir, 65; ni, 195. Despicielis,n, 649.
    Cumclamore,ri, 54. Dicto,n, 897; iv, Deculietfrena,in, 423. Despiciterabiem,u, 487.
    ', 512. Fraude, iv, 2. Luce, n, 9. Lu- Dedatad omnia,iv, 810. Desponsasuo propinquo,i, 89.
    mine primosolis,rrr,552.Murmurc, Dedecusoppressum,i, 171., Desponsamsibi, i, 187.
    in, 574. Pace, i, 239. Terrore, i , Dedere corpus,iv, '449.Curataiti,214. Destituiividuani-, r, 252.
    405.Voce,i, 802; n, 636.Vocetali, Flammis,i, 562. Detestans,ìv, 630.
    11,596;rv,240,424. Dederìtis, i, 702, Detestatus cruenlumofiìeium,iv, 619.
    Cumulasse,iy, 252. ni, 106. Detrusitin tormenta,m 454.
    Cumulala?plebis, i, 242. Sortisi iv, Dederuntclamorem,
    Dedignala,n, 525. Detulit mandata,j, 87.
    254. Dedissetjussa,li, 511. Deus aaquus,ì, 125,155.
    Cumulatopondera, ni, 217. Dedisli semen
    " per terga terra;, ii, Devia,ili, 319.
    Cunabulainvolvuntpuerum,i, 191. 804. , Devictamorie,iy, 738.
    Cunctatio,ni, 245. Mentis, 68. Deditain fletum,ir, 705.Lucris,i, 607. Devinetosammanì,n, 5.
    Curàbisdemere,i, 701. i, Poena?,iv, 713.Praeceplfs,ii, 712. .. Devinctùsmembra,i, 306.
    Curaest nostri'conspeelus,iv, 775. Dedit addere, i, 309. Communesplu- Devitateitiner., n, 435. oculos,i, 610.
    Magorum,i, 293. vias, i, 604. Ha?cjura, ii, 646.Ini Davitet ponere,in, 615.
    Curamverborum,n, 466. aures laiia dieta, ur, 693. Juslnm, Devotafuróri,rv, 780.
    Curatioliominuni,i, 674; n, 894. iv, 442„Db'servara,i, 222. Similem Devotiocordis,iv, 4tì.
    Curatum,n, 607. vocem,i, 468. Devòtipecloris,i, 645.
    Cureturamorecasti,t, S4&Vobis,690. Deducere puppim,ri, 11» Devotisverbis,iv, 581.
    INDEX VERBORUM.ET PHRAS1UM
    Devotusjustus, i, 442. Disquirrle,i, 667. Edita, ni, 131.
    Dextra la?vaque,iv, 686..La?vaque se- in
    Disrupta geminasparies,iv, 705. Edoouit,iv, 452.
    derent, m, 592. Disruptlsmedullis,n, 615. Eduxit populumtptis mmnibus,ti,300.
    Dicabitaures, et factameis moniiis,i, Dissiliunt,iv, 707. EtTeragens, ni, 565. Plebes, u, 710.
    754. Dissimulans,iv, 518. Efferus,m, 428.
    Dicesmendacia,iv, 474. Dissolvatsa?cula,iv, 802. Effrenus,i, 726.
    Dietaincontrariai.245.1ngessit,iu,452. Dissolverai morbus, n', 77. Somnus Effusisrivis, i, 764.
    Dicliscontrariauicla, i, 430. omnes,iv, 496. Egens reetoris, i, 727.
    Dictocitius,i, 802. Dissolvere leges, i, 519. Summam, Egenles recloris, n, 426.
    Diciumest lolies, iv, 528. in, 444.Templum,iv, 671.Tribulum. Egesta latebris, i, 649.
    Didymus,iv, 550. iv, 5. Egestasundas, ir, 149.
    Diemsequum,m, 573. Dissolve tribulum,IH,595. Etegil comilerate spirilus, li, 118.
    Dìffugerat,iv, 411. Dissolvitmunia, i, 784. Elia;, m, 524.
    Diffugiet,ii, 452. DissonaIhalamisla?titia?,IH,764. Eliam, HI,263, 345.
    Diffugiunt,ii, 70. Distinguereitempus, iv, 95. Elias, ir, 547; m, 548; iv, 700.'
    Diffusa?ficus,rr, 116. Distraetum,n, 615. Elingues,ni, 199.
    Digesia ex ordine ssecli,i, 328. Distraileomnia,IH,516. Elisabeth, i, 117,141.
    Digestoordine, i, 59. Dislraberelur,iv, 655. E mediocomitom,ii, 371.Sono vocis,
    Digitocont'uigère,iv, 57. Dilavitegentes, i. 137. iv, 579.Speculis,u, 69; iv, 713, 727.
    Dignaboraperire, n, 829. Ditabuntvos,li, 322. Erat teclis, iv, 410.
    Digna Chrislo,i, 55. Loquelur, u, 468. Dilione celsa,in, 602. Famis,iv, 278. Erectasminis procella?,ii, 42.
    Virlute, in, 673. Tenenlur, i, 635. Tenerel, n, 610. Erecto vertice, n, 819.
    Dignatiosancta,m, 582. Diurna fraude,i, 691. Ergo age, n, 596.
    Dignatur nihil respondere, iv, 597. Diversa loci, iv, 107. Merenlrrr, iv, Erigile oculos, n, 315.
    Visere, ni, 111. 231. Petebant, in, 744.Sibi, iv, 166. Eripit de pectore, u, 780.
    Dignatusmiliere, iv, 793. Prendere, ri Solo,li, 741. Errata, m, 433.
    II, 408. Diversis factis, i, 761. Parlibus, iv, Errat vero sensu, n, 728.
    Digne qua?rile,i, 688. 261. Erravere, iv, 711.
    Dignisoli, m, 289. Divinain sa?cula,iv, 812. Potestas,IH, Erroris causam,i, 568. Labem, in, 58.
    Dignissimaconjux,i, 40. 681. Error praeterilusvita?,u, 81.
    Digniviri, il, 174. Divinai, iv, 454. Erumpunt,HI,150.
    Dignoculto, II,599. Honore,iv, 319: Divino munere, n, 188. Erula, ni, 156.
    Dignosfructus,ur, 756. Divisa?genlis, ni, 429. Esseescampropriiscrucialibns,u, 606.
    Dignum esl secernere, m, 585. Magis Divisiopuguet, II, 614. Loeustas,i, 560.Per omnesblando
    est hoc qua?rere, in, 158.Non est Divitegaza, m, 522. obsequio,i, 599.
    credere, ir, 495.Tantis virlutibus, Divitiarum,ir, 789. Esl animus, ni, 284. Est, sufficiat, ij
    ii, 108. Divitisregni, i, 680. 581.Nostra?mentis, n, 190.
    Dimisitponere, II, 675. Dixere hoc jus,'i, 716. SobolemDei, Evadere iras, i, 565.
    Dimittere mentem,n, 65. Nalum, m, iv, 714. Eventumrerum, iv, 659.
    , 726. Poena,iv, 684.Turbas, m, 78. Doetoremlucis, in, 109. Evigilare, il, 35.
    Vila?,iv, 605. Doctor legis, ir, 554 ; in, 27. Ex animo,i, 595.More,i, 516.Ordine,
    Dimiltipoterit, u, 626. Dnctrinafallax,ì, 754. i, 82,158, 157,403; il, 502; IH, 23,
    Dimitlitin aures, ri, 778. Dolosi,m, 221. 86; iv, 25,577. Ordinessecli,i, 525.
    Diiexit amore, ir, 225. Dolosisdictis,u, 588. Parvo, iv, 216.
    Diluvii, iv, 167. Doluit de pectore miseri sorlem, i, Excepit talia,iv, 592.
    Direcla, II, 561. 497. Excinderevos, i, 601.
    Direptioprasda?,n, 620. Domaretmala, ni, 54. Excisarupes, ir, 15.
    Direxit iter, ii, 155. Domet menlem,ir, 443. Excitusurbe, u, 274.
    Dirimat malris pectore nalam, u, 502. Dominantureorum, ur, 605. Tinea?,i, Excludellumine, u, 455.
    Patrio pectore nalum,u, SOL 648. Excluditesomnum iv, 487.
    Diripe, i, 700, Dominato,ni, 813. Excruciatos,n, 57.
    Diripiet,i, 652. Dominatoli!,ni, 750. Excurrit uudn, ii, 718.
    Diripitreguum, u, 542. Dominumlucis, iv, 813_. Excussamaurem, iv, 525.
    Diripiuut, i, 649. Dominusrerum, iv, 500.Buris, n, 425. Excussustalibus, i, 444.
    Discedere longe, in, 523. Poena, iv, Salulis, i, 353. Exculiat,ii, 57.
    605. Domueruntnobis,i, 749. Excutite vestigia, ir, 455.
    Discedettectis,i, 569. Donabiturerror, ti, 81. Exercent iram, m, 604.
    Discernerefaciem,ni, 231. DonaDei medentis,i,805. Eximiosvatum, m, 292.
    Discerniipascila,iv, 265. Donare rsgrossalute, in, 462. Exit velocius,ri, 751.
    Discerpere totum, in, 215. Donatplebi Barabbam,iv, 625. Exoptant,m, 131.
    Discidium,i, 868; ni, 474. Donentnrvulnera fralri, ni, 456. Exorant,n, 528.
    Discipulorum,u, 152. Diibium,quin,n, 181. Exordianascendi,n, 186.Vita?,ir, 191.
    Discilediclis,iv, 89. Dubitala fides,ni, 123. Vocis,il, 201.
    Discludilis,ni, 162. Dubitaliomentis, iti, 163. Exorsus sumere, iv, 631.
    Discluseratsensum omnemlerror, iv, Duceus ad lethum,iv, 518. Exorlu, ir, S4t. Solis, ni, 227.
    731. Ducere dignosodiis, i, 598.In praelia Exorlum terris, i, 267.
    Discoloralter, ir, 685. turmas, rv, 530. Succos,in, 664. Exortus lumultus,ir, 9.
    Discretus,ii, 622. Duces per lumen, i, 162. Exponit avibus,li, 782.'
    Discumbere,m, 83. Ducetad superos, n, 644. Expediensleges, in, 18.
    Diseurrent,iv, 99. Ducite noctem, iv, 488. Expenderelerras, ir, 250.
    Discurrit gloria, i, 19. Ducit per densa, i, 864.,Per scrupea, Experles culpa?,u, 885. Muneris,ii,
    Discussiocensus, i, 179. i, 722. 763.
    Discussoda?mone.VideDecusso. Duelli, II, 622. Expleta jacet, ni, 88.
    Discutilurlepra, II, 521. Dulciapocula,u, 271. Explorare, ni, 232.
    Disjeclasolo, iv, 90. Duplismcrementis,iv, 255.Lucris,iv, Exposcereniessem,n, 516.
    Disjectoprofundo,n, 32. 251. Expressumvultum,iv, 11.
    Disjicit,II, 624. Duplumiteris, i, 595. Exsequilurjussa, ni, 698.
    Disparjudicium,iv,175. Durities,i, 711. Exsiluitmater, i, 119.
    Dispendiavocis,i, 81. Duummedium,in, 451. ' Exsolvetjura, nr, 476.
    Disperdere, II, 376. Vitas, u, 68. Duxit greges ad pocula,n, 266. Exsurgent falsi prophetae,iv, 159.
    Dispergetterror, iv, 462. E Exsurgere bustis, u, 661. Judicio, u,
    Disperguntseminafama?,i, 215. 665.
    Dispernensjussa, ii, 257. Ebrietati, iv, 192. Exterrita corda,iv, 777.
    Disperserat,ni, 185. Edaces tinea?,i, 648. Extima porlio, m, 581.
    Disponeroinsidiaspiscibus,i, 460. Edebantlìnes, i, 183. Exlimui,iv, 245.
    Disponilcultor,u, 816. Edicere scriptonomen,i, 147. Exlrema maris, terra?queora, u, 756.
    Disnuirere, II, 229, 688. Causam,ni, Edicile, ir, 416. Extreniamvestem, n, 592.
    627.Justiiiam,u,666.Mentem,iv,607.Edidit Joseph, j, 186.'. Exlremolumine, m, 77,
    QU.-EIN IV LIRRIS HISTORLE EVANG. JUVENCI CONTINENTUR.
    Exlremumfinem,iv, 542. Munus,iv, Fetorem, iv, 380. Fngcret corpore,u, 591.
    719. Ficlas causas,iv, 544. Fugiaiii Judaea,iv, 124.
    Exlremusmundifinis,IH,9. De
    Ficus, i, 736. vertice,iv, 632. Fugiat damnatiosa?vajudicium ves-
    Exli'inseeus,nr, 164. Fidei luce, i, 454. irum, r, 692.
    Exuit sexu, iu, 488. Fiduciapatris, i, 685. Fugiente motocaloris,iv, 379.
    Exunerabile,in, 281. Fiet selectio,in, 755. Fugit de pectore, ri, 715. Ex oculis,
    Exuiere flammis,ni, 15. Figere gressus,in, 113. iv, 689.Per devia,i, 444.
    Exuri ignrbus,u, 812. Figit (idem,n, 650.642.Vestigia,in, 115. Fugitisdisquìrere,ir, 688.
    Figliliagellum,iv, Fuit in vinclis,iv, 602.
    F Fila rarlicum,n, 748. Veslis,in, 130. Fulgente ferro, i, 247.
    Fabri soboles,in, 25.! Filia regina?,HI,55. Fulgentiaregna, i, 455.
    Faciamjussa,n, 512. Similem,i, 762. Finem fidei,II, 472. Fulgida,iv, 724.
    Faciemcicli,ni, 251. Fingent monstra,ìv, 139. Fulgorecorusco,LI,321.
    Facietsic vobis,IH,456. Fingere se similempueris, in, 401. Fulgurisignis,iv, 749.
    Facileest cerni, iv, 146. Dicere1,nr, Finibus extremis,n, 711. Zabulonum, Fullumnomine,rr, 6S6.
    678. i, 447. Fundameiila,i, 763.
    FacilesvicLus,i, 667. Finire furores,ir, 64. Fundamina,i, 755,759.
    Facile fruetum,ì, 566. Firmare,quod, ni, 262. Fundaiavirlus,tv, 789.
    Facilisirrita, m, 143. Firnrassetpeclora,m, 558. Fundaveratfides,li, 526.
    Faciliniinsidias,ì, 729. Firmat animum,II, 342. Pectora, iv, Funderete lum, i, 140.
    Faclio,ri, 582.Cacca,n, 608.Damnala, 772. Fundomaris,ti, 705.
    rv, 294.Demens,iv, 676. Fallax,in, Firmalocorde,n, 414.Peclore, i, 464. Funduni,in, 550. Fundus,n, 247.
    689. Frendens,iv, 1. Furum, i,650. Robore,i, 758; ri, 520. Usu,u, 89. Funera lellii, ii, 523. Virginis,ii, 399.
    Maculata,rv, 511. Prudens, iv, 219. Firuiavit mentem,ii, 155. Furenles uuda?,iv, 163.
    Sacerdolum,IH,643. Scribarum,irr, Firmentur munera, i, 76. Furibunda, i, 434.
    544. Firmet niiracula,n, 696. Furores saevi,i, 481. Septem, ii, 725.
    Facti peana,i, 338. Firinissima,iv, 58. Tempcstalum,IU,250.
    Fab'e prernens,ni, 693. Fixit in ligno,iv, 756. Furia lororum,tu, 170,505.
    Fallacemvitam.in, 686. Fixo Chrislo,iv, 670. Furtirn,iv, 785.
    Fallacia,in, 682. Dicla, in, 134.Furi- Fixum vulnera, m, 751. Furvis tenebris, II , 209; rv, 689.
    hunda,ì, 434.Pectora,nr, 225.Ten- Fiammacontraria,
    ' ni, 124. Correntia, Uinbris,iv, 149.
    tans,i, 410. II, 202. Fusa ambitione,iy, 610. Cadavera,iv,
    FalUciler,i, 582. Flamineprimo,i, 763. Venti, m, 99. 752.
    Fallaxerror, in, 171.Tignum,i, 700. Flamraicomantum, iv, 201. Fusa? caterva?,u, 305.
    Fallenteveneno,i, 422. Flammipedum,n, 548. Fusis crinibus et precibus,in, 177.
    Famosonomine,iv, 602. Flammivomanube, i, 51. Fustibus,iv, 553.
    Famulismanibus,i, 428. 49.
    Flatu divino,iv, Perunclum,i, 597.
    Fautes, iv, 415, 634. Sanclo,i, 595; ii, 193. G
    Fantnr talia,n, 8'I3. Flatus mullos, H, 59. Spiramina,iv, Galilea?,i, 471; iv, 467.
    Farina?mole,n, 823. 798. Sancii,ir, 204. Sanctus,II, 716. Galila?am,ii, 245.Loquelam,iv, 580.
    Farra, n, 745, 809.Noxia,m, 239. Flore juvenue, i, 251. Begionem,n, 530. Terram,iv, 763,
    Farris semina,i, 671;nr, 4. Florentemfruge, n, 507. 776.
    Fascia,iv, 597. Fluminepuro, ì, 375. Gali!a?aplebes, i, 486.
    Fas est, n, 669.Concedere,i, 654.Ho- Fluxere illuc,u, 737. Galilseas,ni, 195.
    mini,i, 574. Fluxit vox, in, 633. Galiteiaarva, i, 4S0;iu, 439.
    Fasligiamonlis,i, 770.Vita?,ni, 514. Fodienturpcena,iv. 301. Galila?osmonles,iv, 783.
    Fateare, si, iv, 555. Fcedaratlepra, i, 773. Gaudeataddere, in, 306.
    Fatebortiune,n, 498. Foedarefaciem,1, 641. Gaudent excindere, i, COI. Gaudia
    Fatemurtibi grates, iv, 588. Fontanasundas,u, 531. magna,i; 281.
    Fatentur Christum,iv, 714. Fontanigurgilis,n, 718. Gaudetque,jubetque, i, 97. Seculus,
    Faiiganl ducendo dreni, i, 618. Forameli acus,m, 52 4.j\ li, 98.
    Faligatfamulos,iv, 191. Foribns apertis,ì, 707. Gaudiaveutris, i, 85.
    Fatiget corda,iv, 754. Formassuperas,n, 215. Gaza,in, 499.Divite, in, 522-.
    Fatiscit,ni, 244. Fonia membra,n, 556. Gazas,ni, 546. , . J,
    Fatui nomine,i, 559. Forlibushumeris,n, 91. Geuennam,i, 746.
    Favoreveslro,i, 715. Forti sermone,i, 412. Gelidofonte,ir, 248.
    Femineamrnentem,i, 250. Fovebuulignem, i, 572. Geminasse,iv, 257.
    Femineisverbis,ir, 527. Fragmenla,IH, 250. Gemiuasvesles,ir, 445.
    F enera concedere,i, 634. Fragmina,in, 82. Panis, m, 216. Generabiturerror, nr, 403.
    Feraliaverbajuris, i, 568. Fragosam,ni, 229. Generatflalumsibi similem,ri, 193.
    Ferat tua palliasecum,i, 590. Fraterno amori,i, 54. Geueralio,ri, 697; iv, 159.
    Ferebat famam,u, 418. Frateruum jus, rv, 43. Genibus nixi, iv, 648.
    Ferenda verbavirtute Dei, ir, 85. Fregit superbos,i, 136. Genilalia meenia,i, 271.
    Ferens ludibria,ni, 588. Fremito comilanle,ur, 512. Geniralibusarvis,rv, 466.
    Ferent signa,iv, 104. Fremituspopuli,n, 400.' Genitalilege, ni, 483.
    Feret nomen,i, 331. Frena doctorum,IH,425. Gensnulliusfidei,ni, 565.
    Feris animis,u, 708. Gestis,HI,42. Frendens violentia,n, 465. Gentibusinfidis,i, 687 ; m, 602.
    Ferit mole,ii, 30. Frenent molimiriamentis,I, 857. Gemimaneret, iv, 622.
    Fermenta, m, 234." Freta fervida,in, 127. Gerasenorum,ii, 45.
    Fermenticalore,u, 824. Frequenspopulis,i, 486. Gerensspeciem,i, 393.
    Fermentosalubri, ir, 822. Frequentai^ fletum,i, 798. Germanacorpora,iv, 20.
    Fermentumferox, in, 240. Frequentanei, 15; ii, 94, 693;ni, 202. Germanas,iv, 356. il
    Ferocispopuli,iv, 513. Frequentaidieta,ri, 727. Incrementa, Germanuin,iv, 568.
    Ferre lapsus,in, 454.Medelam,ii, 589. II, 754. Germinepomi,i, 738.
    Obsequium Christo,iv, 716.Tempio, Frequentent,nr, 738. Grates,ì, 152. Gestabantrobur, ni, 119.
    i, 231.Vitam,iv, 679. Frequentel, ni, 424.Fletus, iv, 238. Gestabatnomen,iv, 720.
    Ferrent consorliapoena?,iv, 668. Frequentiplebe, iv, 408. Gesiantterga, in, 635.
    Ferret arma,iv, 180.Fructum,iv, 249. Frigentis, u, 408. Gestare,iv, 213.Nomen,iv, 60.
    Jejunia,ir, 566. Frigore bruma?,iv, 129. Geslat apertasaures mentis, n , 730.
    Fervens furiis,iv, 531. Frondosaumbra,m, 72. Munera,in, 610. Vestigia,i, 575.
    Ferventeodio,i, 836. Fronte duelli,n, 622. Geslet vestigia,i, 551.
    Fervidavis,in, 267. Fruclu sermonum,n, 634. Getlisemaneiarura sunt, iv, 479.
    Ferunt frugem,n, 793. Segetem, ri, Fruge salutis,li, 507. Gignipopulis,i, 106.
    734. Frugifera?a?statis,n, 314. Glaucicomanlis, in, 623.
    Fessisrebus,iv, 297. Senibus,r, 64. Frugiferentum,u, 551. Glebissrecis,ri, 747.
    Fessurafame,iv, 272. Fruitur connubiis,in, 46. Globisflammarurn, i, 577.
    Fesiinas,n, 136. Fruticum,i, 683. Glomerabit,iv, 158.
    Festucam,i, 697.1 Fuderat Jubar, ni, 1. Glomeraudo,II.723.
    PATROL.XIX. 31
    971 INDEX VERBORUMET PHRASIUM
    Glomeralio,n, 579. Horridusda?mon,ir, 616. Incautafurentem,iv, 194.
    Glomeraverit,in, 756. Horrore spinarumnecalus,n, 791. Incedere praecipit,in, 723.
    Glomeravit,in, 581. Horror quantus erit, i, 660,Spiceus, Incendiabellorum,iv, 99.
    Gloria adventus nostri, u, 526. Coeli, n, 801. Iucenditvulgus,u, 612.
    II, 550. Fama?, u, 687. Gentis, n, Rosanna,m, 640, 647. Incensamalo,iv, 615.
    207. Laudis,ir, 685. Legis. rv, 805. Hospitaoppida,iv, 297. Inchoat,ì, 99.
    Prolis, i, 399.Similis,u,647. Summi Hospitio,iv, 274. Incideratpontum,ri, 2.
    GenilorisaSest, ìv, 585. Taniaruin Hospilium,i, 188. Incidermifoveam,II, 592.
    rerum, i, 456. Terrarum, n, 155. Humida nox,,in, 224.
    Humilesniininioscalcavit,iv, 302.
    Inclementiamorus, iv,26.
    Virtutis, ir, 244. Vita?,u, 472. Inclusi tenebris, r, 452.
    Golgolha,iv, 658. Hymno sarrclis conceutibus cantalo, Incognita,ri, 236; in, 165.
    Graciliparte, iv, 291. Voce,i, 204. iv, 458. Incrementa,r, 677; ir, 818. Sui,ii,755.
    Grarilisdistincljo,i, 524. Fascia, iv, I lucrernentisduplisauxerunl,iv, 255.
    397. Increpalore, i, 363.
    Graniineisloris, ni, 84. Ibidem, u, 604; ni, 80. Increpitans,i, 584.Praaconia,r, 436.
    Grandisgloria, i, 54. Ignea sidera,i, 11. Increpilant,iv, 415, 686.
    Gralantis,ir, 10. Ignicoloris, iv, 155, 560. Inerepilat, iv, 620.
    Grateseximias,iv, 388. Ignicoma?stella?,iv, 151. Increscere, in, 402, 418.
    Gralia frugis, n, 784. Lucis, iv, 150. Ignicomussol, ni, 1. Incubaiundis, iv, 472.
    Sermonis,n, 467. 650, 768. Vestis, Ilia, n, 141. Incubuere, i, 679.
    i, 681.Vila?,ir, 682. IIIa?sa manebit, i, 757. Inciibuit,m, 569.
    Gratis impendile,ri, 442. Ilìata, ni, 148. Incumbensnobis, iv, 492.
    Graliusdonum,i, 44. lllex malorum,i, 723. Incumbeuttenebra?,i, 658.
    Gravantur,n, 790. Lolio,II, 805. Illibata,IH,578. Incimibere,rv, 110. Co?pit,i, 764.
    Gravala?messis, u, 365. Illicito amore, in, 45. Ineumbelvobis, n, 462.
    Gravatioculi,II, 774. Illicitui»,iv, 654. Est, m, 472.Fueral, Incumbuntconquirere, iv, 844.
    , Gravalismole, n, 788. li, 578. Incurrere laqueos,n, 494.
    Gravatummorbo, iv, 298. Illisosfluclus, ii, 51. Incursuda?monis,n, 420.
    Gravaturcoena,ni, 189. Ilio progredilur,iv, 480. Incurvafalce, i, 672.
    Gravavitvinclis,in, 48. Illotismanibus,in, 174. Indagine,i, 463.
    Gravidatnfrugem,n, 565. Messera,II, Illudere verbis, iv, 569. Inde aliam,moxinde aliam, u, 474.
    320. Illudunt, rv. 677. Indefessus,iv, 39.
    Gravidioneris, r, 592. Imagosermonis,ri, 850. Indieioseripti, n, 535.
    Graviornumerus,iv, 405. Immanesaxum, iv, 585. Indignaus,w, 574.
    Gregibus
    ' mariuis, i, 466. Porcorum, Immani.1 membra,in, 825. Indubitata,ri, 695.
    n, 64. Immatura mors, r, 252. Iuducitsidera lerris,iv, 472.
    Gremio fontis, n, 142. Praesepis,i, Immensaevrrlutis,ni, 73. Induitur tenebris, iv, 690.
    212. Immensimundi,i, 132. Inexplelus, n, 418.
    Gremiumin allunipuleus,sinualur, n, Immensisvenlis, li, 28. Irifans,i, 515.
    261.Pra?sidis,iv, 890. Inmiensiim slupuil, i,768. Infantes,i, 296.
    Gressibusannorum,i, 513. Immersos gressus, in, 115. Iul'anium,i, 503.
    Gustaboliquorem,iv, 455. Immersum carceris umbris, i, 446. Iufantumcorda, ii, 555.
    Gustandairadant,n, 146. Iminilterepacemterris, ir, 500. InfensusChrislo,iv, 605.
    Immiscuilsese auris, i, 77. Infernis portis,i:i, 281.
    H Immobilejussurn,i, 441. Iuferre flelustumulo,iv, 365. Pedem,
    Habebat ploratus egressum Petrum, Iinniuiabilis ordo, iv, 657. i, 420.
    iv, 586. Impendere durum pectus erralis, i, Inferrai odores,i, 45.
    Habelur sub nomine, n, 734. Teslis, 659. Soles geminos,u, 528. Infertsemnenibus,in, 674.
    ii, 668. Imperiisnali, H, 159. InGdosanimos,n, 57.
    Habilabilecorpus,ri, 546. Impetusamnis,i, 728. Infindent,iv, 171.
    Habitacula, i, 189, 280; ir, 720; ni, Iniplebuutmundum204. laiia facta,iv,422. Iirlit,iv, 245.Sermonem,i, 92.
    623. Cordis,in, 41. Implentemvoce,i, Inflatavela, n, 23.
    Habitare sepulcris, ir, 47. Umbras, H, Implenl.fragminis,iu, 90. Sordibus, Inflexisgenibus, ni, 554.
    821. IH,175. Infodienstelluri, iv, 235.
    Ha?reatnobis, i, 441. Vobis,n, 436. Impleriritdapibus,in,454. 249. Inforniemmorlem,iv, 652.
    Ha?renlfundamina,i, 759. Irnpletpra?ceplis,n, Iufrem.it,iv, S96.
    Haererediscinulis,n, 97. Implelurcuicimique,u, 752. Infunderelucem,ii, 169.
    Hamus,in, 591. Implevitdonis,in, 194. Ingeminantpulsare, iv, 223.
    Haud aliler, n, 814; m, 287; iv, 794 ; Implicilamlinguam,i, 149. Ingenui,II, 423.
    Mora, ii, 584; ili, 197; iv, 373. Implicilisverbis, ir, 758.
    *"Secus,in, Ingcret convicia,II, 629.
    561. Implorailacrymans,ti, 582. Ingessi!dieta, m, 482.
    Hauritura,n, 235. Implumes,i, 223. Ingrediensiter, n, 99.
    Hausennit(idem,ni, 710. Imponenllineili,iv, 102. Ingressoiler, n,345.
    Hebra?a?lingua?,iv,694. Imponere finem verbis, r. 238.Incre- Inhabilare,i, 536.
    Hebrseinoniiiiis,iv, 479. mentasuis membris,i,677. Morteli), Inliserebatihal.imis,i, 40.
    Herodes, i, 268,276, 292; ni, 53, 45, iv, 545. Inhiansminmis, n, 138.
    55,64. Imponetmembris,iv, 511. Injecere manum,iv, 522.
    Herns, rv, 258. Imponisibi pondus,iv,81t. Injuria pra?ce|is,i, 505.Surgit,ni,723.
    Hilari quiete, n, 560. Irnpoiiilpalinas,in, 497. Imiectere insidias,i, 467.
    Hinc inde, n, 28 ; in, 155; rv, 669. Imponimi bumeris pondera, iv, 56. Inoleseere, ut, 470.
    Hirtis, iv, 267. Impusilumnomen,i, 218. Inquini sedem, iv, 571.
    His dictis, visisqtto,iv, 764. Impressimi l abiis, iv, 697. Insaiiinfratris, ri. 469.Mentis,i, 482.
    Hoc magis inclamat,iv, 625; Super, Improltitaie,ir, 649. Recens,rv, 739.Vocis,in, 172.
    ii, 529. Irnpubemplebem,IH,649. Iusectaliofrendens,i, 502.Propheta-
    Honoremmercedis.in, 570. Virtutis, Imiubis purri, i, 782. rum, i, 507.
    II, 557; iv, 401. Voti,ni, 759. Iuabdila,ii,248./Evun),i,445.Diversa, Insequiturruina, i, 766.
    Honoresermonis,ni, 601. rv, 464. Horas, rv, 178. Medio, ni, Inserta sulcis,ir, 3"M.
    Honosvirtutis,i, 15. 714 Mediojuventini,m, 15. Morem Inserto calore,n, 748,
    Horrea implebit, i, 380. Nostra, u, Hebra?a?lingua?, iv, 695. Morlem Insertuiiichcrais,ì, 527.
    815. cruciaol, in, 749.Nominepanis, in, Inservire divitiis,i, 665.
    Horrenda?matris, ir, 61. 242.Ordine, n, 565. Ordinesaeeli, Inseruit astris, in, 267.
    Horrendisfluctibus,m, 121. iv, 639. Primis,m, 58. Inqne vicem Insidiando,ir, 799.
    Horremlumslridens, i, 798. sceplri,iv,647.S9?cla,iv,46.Sa?cnla,Insinuando,ni. 20.
    Horrens moribus,n, 451. iv,812seq.Solidum,in, 565.Sua, ni, Insinuans,i, 472; n, 816.
    Horret sibi imponipondus,iv, 810. 95. Sublime,ri, 221.Tantum,iv,804. InsinuaLe,iv, 799.
    Horribilem,n, 505. Morburn,m, 557. Inane, i, 396; u, 3. . Insistere ruri, ni, 568. Tempus, iv,
    Horridafactio,i, 650, Somnia,i, 173, Inania, iv, 106.Cuncta,i, 686. 179.
    286. Inanisfruclus,i, 619. Insislit urgere, rv, 351.
    QU;E IN IV LIBRIS H1ST0RMGEVANG. JCVENCI CONTINENTUR.
    Insonliscaput, m, 66. Jordanem, i, 451. La?tantemvultum,1, 644.
    Insperata, u, 66. Jordanis,i, 487; m, 461.Dulcis,i, 35. La?tanliin pectore, ir, 342.
    Inspergitlolium,11,800. Joseph,ì, 186, 257, 291,307; ii, 104; La?tata,ii, 158.
    Irispicieus,ir, 553;iv, 7. m, 25. Laetaturpraevenissedona,i, 805.
    Inspirile, iv, IO. Jubeas verbo,i, 787. La?tilia?liquorem,n, 135.
    Inslabilis,ur,574. Jubebat otia, iv, 729. Lanceinferri, ili, 65.
    Instans,1,589.Lux,in,290. Jubenturarbitrio, II, 665. Lanea fila, u, 50.
    Instanlemrejecit„,i, 459. Juda?,iv, 515. Languidajejunia, n 372.
    Inslanliasaecula,iv, l4l. Juda?a,i, 4S6; tv, 124. Gens, rv, 532. Languoregravi, n, 586. Mentis,u, 4.
    Instanticrebrius, m, 186. Poena, iv, Regio, ì, 264. Quielis,iv, 508.
    608. Judaea?genlis, iv, 558, 595, 649, Pie- Languoresamaros,ni, 200.
    Inslanlislemporis,ir, 288. bis, iv, 667. Orbs,r, 184. Lanialibus,in, 552.
    Inslant poscerc,ru, 222. Juda?am,m, 460. Lanigel'is,iv, 2C6.
    Instarel sibi, IH,894. Juda;i,iv, 399.Nominis,u, 179. Lapsi e suuiinis,ni, 615.
    Instarsinapis,ni, 576, Juda?is,II, 154; iv, 779. Oris,u, 287. Lapsusseptem,m, 434.
    Instat quibuscura.tributi,m, 582. Ra^ Judaeolibi, n, 256. Laqueaverilerror, i, 559.
    dicibus,1,570.turnesoere, rr, 29. Judaeus,u, 205. Laqueiserrantuin, iv, 98.
    Instaurareilerum, iv, 849. Juda fugiente, ìv, 481. Laqueoserrorls, in, 12, 402; iv, 752.
    Insleruunt pullum,ni, 652. Judam, iv, 443. Larga voluulas,ri, 181.
    Inslincladeo vox, i, sii. Judas, iv, 424,428,444,812.Prodilor, Largibór, ri, 562.
    Inslituentes hocpreliiim,iv,641. iv, 627. Largifluisopibus,r, 157.
    Instimimitterc, iv, 795. Judice fiamma?,in, 478. Largiorgratia, il, 272.
    Inslruere luminata?dis,iv, 211. Judiciogravi, n, 663. Truci, II, 230. Largi.ssinra, ni, 742.
    Inslruiteslralas, i, 380. Judicjumilli non est, n, 655. Largilio,i, 652.
    Inslruximus,ni, 755. Jugalia festa coena?,in, 752. Largus miseraior,li, 293.
    Insultaosfuror, iv, 662. Jugera lseta, iv, 171.Mulla,m, 712. Lata via,i, 718.
    Insultant,iv, 569. Jugis celsismonlis,ì, 434. Lalebram,ir, lo.
    Insultare,ir, 51. Jugi sa?clo,iv, 552. Late fragrantis,iv, 413.
    Insultat,iv, 670. Furiis, iv, 562. Juinenta, ni, 628. Laterurasinuamine,m, 86.
    Inlacia?tunica?,iv, 664.. Juncturacredentes vita?,II, 228. Lalicispótuin,II, 234.
    Intemerata, u, 557. Jungere mihi genles, iv, 795. Lalranlibus,rv, 536.
    Intentisanimis,iv, 182, Jurabilur i, 577. Latrato, ìv, 14.
    Interiorapetit, iv, 360. Jurabo illis, i, 752. Latro,iv, 602.Lalróiies,iv, 602. 611'
    Inlerituscoeli,i, 523. Jurandiaudacia,i, 373. 669, 687. Lalronis,ìv, 613.
    Interna?mentis,u, 310. Jurandiquejuris, ni, 65. Lavacrà,i, 357,580. Miranda, i, 546.
    Inlerna sordida,iv, 73. Jura pacli, in. 579. Veneranda,i, 585.
    Inleruam menlem,in, 151. Jura rjuaerendi,u, 645. Lavandis manibus,ii, 156.
    Inlernecal, H, 752. Jurare in propriumcaput, i, 878.Per Lavatesub nominesaudo, iv, 797.
    Interno pectore,ni, 166. coelum,ì, 874. Laudano,i,612.
    Invadesfuria tororum,in, 536. Juralns spondei,in, 60. Laudimicoeli,i, 229.
    InvenisseAdoni,i, 795. Jure sevèro, i, 748; ii, 229. Laudelurcunctis,i, 518.
    Invigilaretaleulis, ì, 647. Juri debelur, i, 495. Lavit fiumine, in, 263. Gurgile,ur,
    Inviolabiledomini,n, 225. Jus dicere, II, 638. OSO.
    Inviolatapra?cepta,i, 550. Jussa discessere, i, 483. Numine,i, Lavere faciens,iv, 649.
    Involverelerras, iv, 165. 254. Sioiulatio,u, 847. Lazarus, iv, 316, 321,327, 346,' 369.
    Ire viam,i, 392. Jussasìóquelas,r, 47. 593.
    Irrevocabiledonum,i, 74. Tempus,i, Jussit ca?deni,i, 295. Disquirere, u, Leda? virtutis,in, 485.
    12, IrrevoCalis,ri, 631. 666. Lecti, ut, 491. Seclanlum,m, 624
    Irruere ad fluvium,i, 363. Jusso moderamine,i, 22. Lectio, II, 678,680. Vocis,II, 556.
    Jrruit Umor,u, 37. Jussumfetum,i, 140. LectHsimavirgo, i, 104.
    Isaia?dictum,i, 448;u, 769. Jussus numine,i, 348. Leclos,iv, 137, 140.
    Isaias vales, ì, 548. Jusla operuhi,i, 504. Légcre relliquias,ni, 89.
    Israelitarum,i, 242,275; ii, 207, 476. Juslis meritis,1,614. Leges antiqua?,i, 872.
    Islhie, ii, 379. Juslissima poema, iv, 752. Leget qua?stum,in, 507.
    i, ii.
    Ileris, 323, 395; 183; iv, 768. Justilia? leges, ni, 19. Ordo, i, 589. Lége veteri,n, S66.
    Linea,i, 332. Justitiam Dei, i, 689. Hujus,m, 354. Legioesl nomen,n, 58.
    Iterumqueiterumque,ni, 663;iv,616. Juslorunianìmas,u, 662. Legis scripta,ni, 630. t
    Ilidem, u, 419, 663, 792. Jusluuiest, iv, 54. Legis sub jure, n, 584.
    Iliuer, i, 278; n, 23, 438; tv, 71. Juslus devotus,i, 442. Lenta otia, IH,866.
    Jutura lerras, i, 93. Lepra. i, 773.;u, 321. Lurida,iv, 410,
    J Juveiicummagnacorpora,u, 157. Lethali vulnera,IH,72£.
    Jacebat a?slu,i, 807. Juvenis regius, n, 332. Lethiferiaevi,ì, 305.
    Jaceutemnalum,ni, 178. Le'.iiiferoore, n, 636.
    Jacenli, iv, 411 Morbis,iv, 292. L Lellii lege, ui,55.
    Jacet mihi,IH,694. Labare,m, 153. Levabitcolla,iv,66.
    Jaciet canibus,in. 187. Labat corpus, iv, 891. Custodia,il, Levant promissa " loquelamamissam. '
    Jacit semina,ir, 798. 457. Pectore, in, 373. i, 88.
    Jaciuntcadaver,in, 752. Seniina,r,671. Labe malorum, iv, 262. Populorua), Levaremembra,i, 428.
    Jacob, II, 248, 265.Jacobura,i, 466. iv, 115. Levarel auimos,u, 168.
    Jaelans, iv, 754. Labeiue gressu, n, ili. Levibusministrisgenìloris,iv, 53.
    Jactare moniliaporcis,i, 705. Labenles, iv, 469. Levitale simili,ii, 787,
    Jactalio,i, 616. Labenlibusannis,ii, 586. Libenscaperci, iv, 806.
    Jaclal vocem,n, 201. Labentis fralris, m, 422.Solis,m, 77. Libera sanguinis,iv, 620.
    Jacuere fratres, iv, 25. Labenlur cuncta,li, 618. Libralamoenia,i, 756.
    Jaculabercsallu corpus,i, 424. Labeslaborum,in, 28. Libyse, n , 711.
    Jaculareprocul,i, 561. Labiislapidum,u, 144. Licealme vocenioneri,in, 812.
    Jaculelnr sese, m, 406. Labis misera?,i, 560. Licebitjurare, i, 578.
    Jejunamjlehem, m, 208. Laborahttoedare,i, 641. Lieilum dare, iv, 655. Est, n, 18; ir.
    Jejuniacordis, i, 407. Pectoris,iri,580. Laboraspurgare, i, 699. 759.
    Plebis, i, 640. Laborumlabes,in, 28. Lilia florant,i, 678.
    Jeremiam, m, 268. Jeremias, i, 299. Labuntur lelho, n, 749. Limrìiaclausa, rv,221.Lucis, n, 654.
    Jesu, r, 595. Jesus,i, 219, 587, 459, Lacerata capilios,iv,506. Morlis,iv, 554.Vita?,iv, 443.
    806,808. Lacerelurvocibus,«,627. Limine,lucis, in, 514. Morlis,ii, 345.
    Joannem,i, 61, 486; nr, 685. Lacrymabilis,iv, 69. Tedi, ii, 453.Tumuli,iv, 748. Vide
    Joannes,r, 387 ; m, 36, 39, 43, 263, Lacrymosa,iv, 53é. lumina,lumine.
    680,708. Lacteriluin,'ii, 652. Limitela?vo,i, 718.Solido,n, 743.
    Joannis,n, 364,539.546. LtEdalurciiiquani,in, 141. • Linea lexta, 396.
    Jonseismonilis,ii, 707. La?la-messis,u, 315.Segetes, n, 428. Liuijuelurin iv, agro, iv, 174.
    INDEX VERBORUMET PHRAS1UM
    Linquilecuram, i, 687. Magnificasdapes, ni, 745. Laudes,i, Merueratlaudem,r, 23.
    LiqnefactaUmore,in, 118. 131. Miruit munus,n, 597.
    Liquefaclismembris,iv, 580. Magnifico lumine,m, 272. Messores,ni, 10.
    Liquere pra?cepluin,n, 282.Solum, li Matmificum puerum gigni,i, 106. Messorumgaudia,ii, 519.
    251. Magniimclamans,r, 121. Dignando,i, Melasterra?,rv, 118.
    Liquoremgratonivini, u, 148.La?lilia?, 128. Mieabatgralia,i, 515.
    li, 135. Magorum,i,26l, 293. Micarum,ur,188.
    Liquorisdona, n, 269. Majeslas,in, 542;iv, 559. Migraia morie procul,n, 655.
    Livenli pectore,ni, 57. Majeslalepoiens,iv, 156. Miuimetvenire, i, 101.
    Lividavis, i, 420. Majorquampro numero,in, 415.Viri- Millia plebis, ì, 203. Tantavirorum,
    Livorda?monis,i, 402. bus, ri, 539.Virtule, ri, 264. ii, 424.
    Livore gravi, in, 21. Malignafraude, n, 114. Millesonans lingnis,i, 475.
    Loeantemvenaliamulta,n, 187. Malignisverbis, rv, 2. Minas iriginlaargeuli, iv, 640.Venti,
    Locarunttituluni,rv, 666. Malisinsultarlipalma?,iv, 568. IH,117.
    Locavilfructushabendos,UT,715. MalletDeusnonsacra,sedcordamilià, Minaturmortem,in, 140.
    Locusjusla?mercedis,i, 606. ir, 581. Minciada? Maronis,i, 18.
    Locrrsias,i, 560. Mani'ipaiseseque , domumque, u, Minimaraaristam,r. 701.
    Lolii qua?siio,in, 2. 348. Minimicapilli,>,579.Nomen, i, 528.
    Lolio reduudat,II, 802. Turpi, II, 805. Mandata,n, 528. Ultima,iv, 452. Nummi,i, 554.
    Loliumamarum,n, 800.Infelix, m, 7, Mandalis malris,n, 750. Minimum id, iv, 256.
    Longaviarum,i, 262. Maneatprogigni,i, 274. Ministerium,i, 809.
    Longinquapetit, in, 717. Manebil hunc, iv, 528. Illos, rr, 457. Ministervirtutis, ni, 27.
    Longurnper inane, i, 590. Illum, r, 498; iv, 196. Ministraplebe, iv, 541.
    Loquorfalsa,n, 668. Manerel genti, iv, 622. Ministratofficio,iv, 421.
    Loqiielaiuamissam,i, 83. Manetillos,i,496. Irrevocabiledonum, MinistriPatris, r, 401.
    Loquelas perferre, i, 47. Plebis, m, i,74. Ministrògenitoris, r, 426.
    26L Manifestafides, iv, 755. Virtus, n, MinislrosDei, n, 126. Mensarun),it,
    Loqneìisinsanis,rv, 677. Occullis,n, 528. 138.
    307. Tantis,n, 189. Manil'eslat,ir, 640. Minusomnibus,II, 817.
    Loquetur ad famulos, i, 128. Pera- Mauifesiatur, i, 275. Mirabilediclu, n, 44; in, 18, 88. Visu,
    grare, iv, 142. Maniiestior o rarli luce, u, 670. ni, 105.
    Lubrica, i, 761; m, 574. Morlis, rv, Mansuetudo, i , 492. Miracula operum, ìv, 88. Rerum, n,
    500. Planities,i, 724. Mansuras,in, 280. 124, 641; ni, 116, 675; ìv, 403,
    Lucentordinibusoliva?,ni, 623. Manus ainens,iv, 779. Illa virum,in, 779.
    Luce prima, ni, 572. Salutis, i, 801. 572. Mirataarte, IH,58.
    Ventura,m, 226. Margine scopulorum,n, 67. Stratse, Mirummihi prseeipis,il, 283.
    Luces quatuor,iv, 577. ni, 654. Miscentmiraculacolloquiis,ii, 59.
    Lucifer, ni, 101. Maria,ut, 26. Miscenlm* colori,in, 228.
    LuciOuosermone,iv, 119. Maria?,i, 219. Malris,i, 243. Sponso, Miscere sermonem,II, 729. Tumultus,
    Lucifluum,in, 295. i, 168. rv, 613.
    Lucis dominum, iv,6S6. Unius, ni, Mariani,i, 186,224, 507; iv, 400.So- MÌSCHI venturaobscuris,u, 166.
    834. rorem, iv, 559. Miserabile,iv, 817.Funus,n, 381.Le-
    Lucraberemenlem,in, 422. Mariuisgregibus, i, 466. ihum,in, 70.
    Ludibria,ni, 588; iv, 644, 681. Marmoreo,i, 421. Mirabilis.iv,441.
    Ludnseral insultare, ir. 82. Marmoris undis, r, 460. Miseramuia,iv, 289.
    Luenda esl pcena,i, 558. Martha, rv, 539, 585. Marlha?,iv, 576. Miserandolabores,iv, 282.
    Laerel per vincula,nr, 455. Martham,iv, 400. Miseraus, i, 895. Animo,u, 70.
    Lumenqiiesalusque755. liominum,ni, 586. Massa? corpore,ir, 825.
    MaterJesu, ir, 129.
    Miseralio.r,498; in, 206;443; iv, 137.
    Terrarum, u, 73, Fierel, iv, 299.
    Lumina dierum, m, 317. Fiamma?,iv, Mallha?um,II,96. Miseralor,u, 295.
    202. Mentis, u, 765. Solis, in, 16- Meatu lucis,iv, 672. Misere,ni. 151.
    Tenia, m, 589.Tenia solis n, 168; Medela, ur, 372. Miseraus,n, 558. Miserere,i, 783.
    ni, 206.Vila?,iv, 27, 755, 737. Vide Medela?,n, 234. Miseriiniqui,iv, 504. Nomine,i, 539.
    limina. Medelamcitam,i,473. Sortcm, i, 497. Superbi,u, 257.
    Lumine darò, il, 240. Lucis, ir, 519. McdenlisDei, r, 805. Miseroruinegenlum,iv, 416.
    Vila?,II, 208. Vide limine. Mediucria coena?.in, 619. Miserosegenles, ni, 516. Pravos,n,
    Luminisoras,ii, 544. Meifio ileris, ì, 278; iv, 768. Lucis,in, 663.
    Luna?cursum,i, 4S2. 552. Noctis,iv,207. Misi succidere,n, 520.
    Lunaris lucis,iv, 150. Medium assistere,ni, 525. Cinxere,i, Mkil expendere, ii, 230.
    Lurida lepra, n, 521.Membra,i, 777. 559. Duum, in, 451. Mitem vullu'm,i, 898.
    Lusere plagis, iv, 650. Medullis, II, 613. Milescere,ir, 654.
    Lusit choreas,ni, 37. Meliorisvita?, iv, 456. Miliacorda, ir, 581. Munera, u, 251.
    Lustra l'erariini,ì, 400. Mementopraebere,i, 588. Pectora, u, 560.
    Lustrata,i, 280. Menici,rv, 241. Mitissimereclor, iv,505.
    Lustralis genlibus,i, 241. Memoranda? \ocis, u, 556. Mixlacalore, u, 824.
    Lustrai vestigia,ni, 413. Memorarli,quod, in, 152. Mixta?turba?,i, 485.-
    Luxil mihi,iv, 804. Mensatim,in, 214. M-rbilequidquam,rv, 126.
    Lux terlia, i, 326. Mens esl, m, 726. Moderaniinalegis, i, 229. Operis, I,
    Luxu foedo,m, 472. Mwihuram,libi quam ponis, portare 529. Verborurn,in, 421.
    Luxurias,ni, 54. necesse est, i, 696. Moderamine juslo legis, ir, 577.Legis,
    Luxurialiis,iv, 190. Mente insana,u, 627. - i. 532.
    I.uxuriosorum,iv, 193. Mentis interna?,i, 557. Moderaminis aequi,i, 41.
    Mercanlesescas,n, 250. Moderano,m. 606.
    M Mereanlur,iv, 217. Modulantecanlu, ir-, 87.
    Mercatiagnini, iv, 656. Mo?nibusfidei,iti, 554.
    Macinerà,i, 247. Fulgente, iv, 525. Mercede certa, in, 554, 719.Laboris, Molarisaxo, in, 405.
    Maculabuntmenlem, ni, 151. ii, 517. Nulla,ii, 441. ' Mole,curarum,n, 788.
    Maculant,m, 175. Mercedis Iegem,in, 716. Muliniiuagi*nrisveslra?,H,18.Men-
    Maculare,in, 168. Merenlemdomimi,iv, 511. tis, i, 537; ii, 510. Procerum, rr,
    Macularlisanguinepalnias,i, 533. Merelrioum,ni, 709. 601.
    Maeulaspraterilas,i,573. Vita?,iv, 85. Mergierundis,i, 585. Molimineregni, il. 172.
    Maculata cruore, m, 7i9. Messis,n, Merini de plebe, ri, 769. Moliliorerum, i. 755.
    802. Meiitis l,i>nignis,iv,310. Pro qualibus, Molliaprati,iv, 266.
    Maculaverilmenlem,II, 239. in, 597. Verbonini,ii, 637seq. MnllireD.'umprecibus,i, 600.
    Maculosolexlu, i, 467. Meritiliiuluai,iv, 666. Mollitimore, ni, 502. Vesle, II, 352
    Magedarum,in, 220. Medium primcrum,in, 848. seq.
    Magi,1,281,289. Mersas tenebris, iv 538. Monilia,i, 703.
    Magisest cordi,i, 674, Mersumpoeniscarceris,iv, 298. Moniliscajleslibus,i, 290.
    977 QVM IN IV LIBRIS IIISTORI/E EVANG. JUVENCI CONTINENTUR. 978
    Monitor,ni, 424. Nocte ca?ca, n, 6. Sub obscura, ir, Optali poena,i, 858.
    MonitoDei, i, 195. 178. Optatoli)portum, IH,128.
    Monsiranlefructu, i, 759. Nocturnisinonitis,i, 213. Opusesl inedicis.ir, 586.
    Monstranlpericula ponti,u. 55. Nodalamanebtmt,in, 285. , Oracula,i, 230, 272.
    Monstraremagismini,iv, 426. Noluerim,iv, 61. Ora hominum.in, 167.
    Moustratalia, i, 755. Nora-nel'ernienti,ur, 236. Gentts, ni, Orarmi cernere, u. 776.
    Monuitcorpus,i. 409. 429. Venali,ni, 441. Oras bimiuis,II, 544; iv, 762.
    Monumenta,ir, 571. Paluerp,iv, 708. Nominissacri pondus, iv, 810. Orai miscere, u, 729.
    Moraturinsede (celi, n, 218. NomiSiiiatis, rv, 10. Ordine, m, 496. Ssecli,i, 448. Sa?c1o-
    Morbianima?,i, 481. Nonahora, in, 562. Nonanihoram,rv, rum, il, 828.
    Morlaiescuncti,iv, 548. 6,91 Ordinibusoliva?,rr, 625.
    Morlalialucra, u , 508. Nonaliter, ni, 889. Ore pecloris uon puri, in, 767. Pro-
    Morlemin arbore, in, 661. Nosrunlurfrudibus e propriis,i, 755. prio, iv, 616.
    Mortetenus, iv, 487. Nolamesmo?iiia,iv, 86. Ori'-nlisab oris, iv, 146.
    Mosea,iv, 15. Notavitnumero, ni, 219. Oris extremis vita*,n, 555.
    Mosei,ii, 695. Manibus,n, 220. Noti regina, n, 709. Ornamenta,iv, 806.
    Moses,ì, 220;ir, 691; m, 524, 475. NoxiaConsilia,m, 169. Ornare vias,iv, 209.
    Molucaloris,iv, 579. Nubilatrislia, m, 228. Ornato accinrta?,iv, 201. Levi,n, 722.
    Moveborhonore,i, 740. Nudala, u, 482. Orto primo,iv, 271, 429..
    Moventemmiraculamagna,ì, 484. Numero caterva?, iv, 812. Colenlum, Osculacontingere, iv, 516.
    Moveriodio, i, 536. Vede, iv, 575. II,451. Ostenditse, iv, 768.
    Moveliram, in, 455. Numeugenitoris,in, 96. Olia legis, li, 892.
    Moxdedisset, in, 160. Numinejussus, i, 299. P
    Mulceihonore, HI,601. Nuntiavox,in, 635.
    Mulcetur,in, 125. Nuntius, n, 295. Pabula justilia?,i, 495.
    Multifluisverbis,i, 618. Nupla?\incula, iv, 21. Pacificos,i, 501.
    Muneralingua?,n, 422. Verbi, i, 805. Nutaus,in, 667. Gressus,m, 574. Pacla?conjugium,r, 174.
    UKima,ir, 20, 401. Nulibusedocuil,r, 81. Pacta mercedis,ni, 724.
    Munereregni, r, 745. Patris, n, 559. Nulrimina,iv, 215. Pactuslaborem,m, 555.
    Muneriscoelestis,II, 765. Pala ruralis, i, 578.
    O Paleas leves, i, 581.
    Munia,i, 783.
    Murraureca?co,n, 170. Oberret,m, 157. Pallamfurvam,ri, 2.
    Mussantivoce,ni, 24. Objice pennarum,iv, 82. Palma?malisinsultant,iv, 368.Pondus,
    Mustumcalidum,u, 575. Objicibuscrassis, n, 771. Revulsis,iv, n, 387.
    Mutabitpectora,iv, 470. 586. Palmas abluit, iv, 621. Imponit, nr,
    Mutanturluminetenebra?,n, 519. Oblilavox, iv, 477. 496.
    Mutareoolorem,i, 580. Obnnxia errori, iv, 29. Flammis, i, Palma sonaril, tv, 570.
    Mulaturfaciem,in, 522. 684. Venenis,n, 721. . Palmela,in, 638.
    Mutaveratvinoundas,il, 551. Obreplans,i, 583. Palmis frangerepancui, iv, 447.Pro-
    Mutuaorabit, i, 595. Obscuralegum,i, 528. priis, in, 215.
    Myrrham,i, 285. Obsequiisberrignis,ri, 509. Palpantum,i, 740.
    Obsequiocordis,iv, 55. Cujus,iv, 511. Pandanlur,m, 594.
    N Proprio, IH, 6 10. Pandatur vobis,HI,340.
    Obsequiumpra?l>ere,i, 401. Pandens aures, ir, 849.
    Nactus,ni, 187,448. Observala,in, 511. Pandere menlem, u, 214. Munus, HI,
    Natalidie, in, 52. Observatedolum,iy, 97. Illos, i, 728. 491. Talia, in, 274.
    Natbanaeli, ir, 102. Nalhanaelis, n, Obsessurnf'oedaratIepra, i, 773. Pandet sa?cula,n, 294. Talia,ir, 837.
    119. Obsislilpromissis,i, 63. Pandelur facultas,i, 609. Regia'.coeli,
    Natii gravior,i, 281. Obtruncaut,ni, 752. i, 504.
    Naturalebonum,i, 682. Oblusa?plebis,ri, 714. Pandito menlem,iv, 565.
    Navigio,II, 15; ni, 126. Obluso sensu, n, 210. Panditisaures, n. 814.
    Nazara,n, 106seq.Felix, i, 508.Ple- Oblutustupido,iv, 89. Parabant connubrathalamis,n, 128.
    bes, ut, 29. Obviaarma, iv, 180.Cucurrit,iv, 540. Parautur ab orto, rv, 271.
    Necatus,ii, 791. Faina, n, 545. Habitacula,ni, 625. Paratamservire, i, 115.
    Nec digutim fuerat, r, 675. Fas est, Signa, iv, 103. Parato celeri, IH, 650. Frondis, m,
    in, 298. Mirum, n, 660. Mora,rv, Obumbransvirtus,i, 105. 238. Tuo, iv, 521.
    595. Occiduuiuorbem, iv, 147. Pareeut prosternere, iv, 105.
    Neccsse est vocitare natum Dei, i, Occurrere volis, iv, 200.Volo,iv, 208. Parcite dicere, in, 289.
    107. Occurri, iv, 534. Par disparesexu, ni, 469.
    Nettai collasaxo,in, 403. Odiisraecis,r, 598. , Parentem vita?,lucisque,i, 786.
    Nectere dolos,r, 419. Offensiolapidis,r, 429. Parere ministrimivoluit,r, 71.
    Neclicorpore,ri, 662. Unode corpore, Offerdona Deo, i, 846. Pariant damnum,m, 509.
    m, 469. Offerre voles,i, 540. Paribus viribus,II, 729.
    Nectuntmendacia,i, 24. Off'Ttse protinusclamorca?corum,ii, Parili amore, iv, 64.
    Ne'as! ni, 67. 410 Se Supplex,i,780. Pariliscura, i, 41.
    Negabai n ulli responsa,iv, 59. Offerlur juvenis,u, 419. Pars, alii, ni, 198, 264.Pars, pars, iv,
    Negaboneganlem,n, 499. Officiisverbojussisparere, r, 789. 514.
    Negare pra?cepta,iv, 469. Officio funeris,iv, 422. Par sit succedere,n, 448.
    Nephlliala,i, 449. Officimi! cruenlum,iv, 620. Partem e numero,iv, 778.Oris,i, 587.
    Neijuamfuerit, i, 637. Oliveli,rv, 91, 459. Sui, in, 727. Vullus, i, 588.
    Nequitias,iv, 247.Vires, n, 610. Olivi unguenla,iv, 413. Parvula corda, II, 535.
    Nesda corda,in, 104. Falsi, n, 112. Olivopingui,iv, 211. P:irvisislis, ni, 404, 417.
    Recti, in, 43. Olivum, 205, 217. Parvosislos,ni, 407.
    Neseius error, ni, 412. lllis, iv, 177. Olympo,iiv,n, 223. Paschas,ri, 134. Aderanl, ì, 320.Co?-
    Tiaiisisseliquorern,n, 148. Omnia legis, i, 270. Mundi, ii, 199. . nam, iv, 430. Dies, iv, 408, 429.
    Nexa, m, 284. Connubiis,II, 278. Noslrorum, n i, 555. Patris, ii, 554. Ritnm,i, 516.
    Nexoslanguore quielis, iv, 808.Ma- Pompa?, iv, 218. iv
    Possel, , 662. Pascua lilla, i, 194; u, 423.
    lis, i, 477. Terrent mundum,iv, 711. Passa?visumpopuli,iv, 710.
    Nihilliorum,ri, 208. Omnesin sua quemqueviros, HI,94. Passeribus,rr, 492.
    Ni jnssu, II, 494. Omnigenastribus, iv, 154. Passimdispersi,u, 251.
    Nisu occulto,n, 383; ni, 183. Oneranl aures, iv, 731. Passosilirn, iv,287.
    Nilebitacies,i, 635. Oneravitmensasdapibus,ru, 87, Passus per mille, ì, 591.
    Nitel'actusiriueui olivo,ì, 643. Operlamaligna?mentis,;i, 82. Pastus peraris, n, 624.
    Nilenlis mundi, iv, 270. Vineti, m, Operimiinsta, i, 504. Padani contagia,II, 241.
    712. Opimisdajilius,IH,87. palefedl, iv, 639.
    Nilescat,iv, 520. . Oppenenslìnem, iv, 542. Patere pi-amiia,lu, 59.
    Nitescerclucem,n, 245. 0|ipressmndura ditionefamis,iv, 279. Palernis sedibus,i, 555.
    Nilescil,nr, 522. Lucili, iv, 361... Patescat,ii, 574. Lux i, 629.
    979 INDEX VERBORUM ET PHRASIUM
    Patescit dohts,i, 739. Pauperibus, n, Persas, ì, 276. Pollulamlerram, in, 71.
    325. Persensil pondera, i, 538. Polluli corporis,i, 550.
    Palescunt dona, ii, 651. Segeies,-u, Persolvel poenas,i, 534. Pollulismanibus,ii, 167.
    428. Perspettor nienlis,u,"276. Pompa?fruclus, ì, 619. Suprema?,ir,
    Patietur doininuui,i, 663. Perstant pronuilerevires, iv, 478. 401.
    Palria sub 51
    sede, in, .Virlute, ii, 605. Perstat donare,tu, 465. Ponamaides, in, 279.*"
    Palrias virluies, ut, 20. Perlendere gressum,i, 276. Ponatursub luce serena, ì, 517.
    Pamil domini,iv, 274. Saxum,iv, 386. Pertentans corda, m, 636. Pondera argenti, iv, 428. Sa?vissima,
    Pavenles miracula,n, 69. Pertenui, u, 743. iv, 152. Saxi, iv, 742. Uteri, i, 169.
    Pavescanlilluni,u, 490. Perlurbat ab sede,II, 160. Ponderaclava?,iv,514.Languoristanti,
    Pavilanliadieta, r, 150. Perveniat ad omnes,i, 516. i, 775. Lapidis, iv, 374. Nona?quo,
    Pavitat, rv, 214. Perversa docendo,ni, 145. in, 480. Omni, iv, 706. Populi, in,
    Paulatim,u, 118. Pervigilem,iv, 498. 427.Sermonis,i, 483; m, 765.Somni,
    Pax Christi,paxssecli,iv, 807.Pcolora Peruiictuuiflato,i, 397. iv, 506. Verborum, ni, 683. Vocis,
    fonia, li, 435. Merelrieum,in, 709. Pervolilabit, rv, 117. in, 368. Uteri, rv, 127.
    Scribarum, ut, 153. Talia, n, 84. Pervulgalalegis prseeepta,i, 381. Ponens convivia,ni, 614.
    l'alia culloruui,ii, 292. Pesliferi veneni, i, 440. Ponere mihi fruttimi, iv, 283. Mihi
    -Pectoreblando,ni, 269. Divino,il, 115. Pelat finem,i, 734. rinamhoram, iv, 497. Sedes finibus
    Pecusculaveslra,'n, 891. Pelebut censura, i, 183. Zabulonunr,i, 447. Se dominurn,iv,
    Pelliiur da?mouda?iuone,u, 616. Pelerenl legi latronem. iv, 611. 35. Sua jussa, ir, 675.
    Pendebat ex huraero, n, 388. Peliere Christum,u, 305. Poni commercia,in, 510. Convivia,ni,
    Pendenlia fila,ri, 393. Pelil Herodem,ni, 40. 80. Jusseril sibi lalionem nummi,
    Penelrabal a-des, i, 806. Pelra? initiiota?,i, 759. IH; 438.
    7.
    Penetralia cordis, ìv, Dei, ri, 761. Petra, HI,274; iv 474. Ponit animam,ni, 611.
    Domus,i, 620. Mentis,r, 511;iv, 43. Pelri, ni, 278. Mdes, i, 806. Cogno- Ponite curam,n, 466.Terrorera men-
    Saecli,n, 545. Ventris, in, 594. niiiie, i, 458. tis, i, 199.
    Poneiralibus aliis mentis, u, 222. Aliis Pelro, in, 122; iv, 483. Forti, in, 273. Ponilo gladium,iv, 526.
    terra?, u, 709. Cavis putei,n, 253. Petrum, m, 519, 582, 384; iv, 497, Ponimi epufas,in, 213. Jussa, i, 520.
    Mentis, in, 339. Occultis, iv, 145, Populabilurignis, i, 381.
    Oris, ni, 150. Petrus, in, 110, 114, 159, 296, 324, Populansabsumpsit,i, 478.
    Penetrant animum, ii, 791. Spiracula 387, 455, 534; iv, 468, 476, 540, Populoex omni, II, 432.
    mentem,i, 150. Viain,i, 720. 881. Slabilis, ur, 271. Populorumfama,ni,,260.Populoshos,
    Penetrare a?llnam, n, 126. Ili limina, Pharisspa? gentis, n, 608. Plebis, iv, 70. i, 488.
    rv, 223. Pharisaei, n, 553, 568; m, 135, 221, Populusdiscipulorum,n, 564.Matrum,
    Penetrai in viscera,n, 724. 241, 464; iv, 676. ni, 92.
    Penetrai exordia,ii, 186. Pharisa?is,ni, 160; iv. 403. Pord immundi,u, 60.
    Pennatis milibus,n, 496. Philippseonominepollent,in, 238. Porrexit palmam,n, 597.
    Pepigil, iv, 516. 441. Philippi, ii, 117. Portant .jejunia,n, 569.
    Per a?vum, rv, Ardua, iv, 72. Philipporum arva comprendere,ti,258. l'orlare dicla, ii, 514.
    Cuncta,n,418. Devia, u, 319.Devia Pliilippum,n, 99. Porlarenl pra?uiia,in, 571.
    tendii, iv, 484. Dominuuilucie, iv. Piaclo imniundo,in, 168. Porlio a?qualis,iv, 216. Credendi, ni,
    813. Inania,iv, 106. Longa,in, 209, Pictamflammis,n, ó. 575. Generis, iv, 19. Lucis,in, 564.
    iv, 186. Lubrica, in, 574. Medium, Pignoribrrs,IT, 17. Mercedis,ni, 578. Nostri, ìv, 230.
    ii, 92. Membra,m, 152. Mensas,n, Pilati, iv, 592, 603. Nummi,i, 554; iv, 232. Operis, in,
    151. Omnes, rv, 6.64.Oras, ri, 144; Pilatura, rv, 722. 581.Parva nummi,ii, 492 Salva,ni,
    Pectora, u, 95. Populum, n, 595. Pila!us, iv, 598,628, 740. 718. Sua, in, 188.Terra?, m, 275.
    Prona, i, 720. Rura, iv, 464.Saecula Pingiiiaarva, rr, 792. Vita?,n, 456. Vilis, HI,695.
    cuncta, i,500. Sidera, iv, 156.Tem- Pisces guininos,u, 82. Porto gaudia, i, 200.
    pora certa, i, 89. Pisciculos,in, 211. Poscal'le pocula, n, 259.
    Peiagraredesenis, iv, 142. Placeat concludere,i, 625. Poscebat quiiiem, n, 566.
    l'crblaiida, i,74i. Placet gratia, r, 50. Poscenlibusannis, i, 166.
    Percepit dona saporis,u, 147. Placida?sedis, u, 719. Posccnti dabitur, i, 706.
    Perceptnra, ri, 341. Placido sermone,in, 599. Possessio,iv, 665. Auri, n, 445.Lucis,
    Perciilsuscorda,ni, 296.Peeiera luctu, Placidus audis, iv, 589. in, 507. Major,iv, 251. Rerum, m,
    ii, 379. Verbis, iv, 516. Placilum sii, i, 897. 499.
    Percunclaiit,in, 648. Plagis nefandis,iv, 650. Possibilem,ni, 553.
    Percunctanlum,iv, 378. Plangentis, n, 400. Possidelculmiuacoeli,ni, 487.Vilam
    Percnnctata,ni, 679. Planilies,i, 724. sibi in se, ri, 657.
    Pcrcusserit palina,ì, 587. Plantarum, ni, 154. Poscite precibus,iv, 129.
    Perdere ìnembruui,i,56l. Quemquam, Planus ille, iv, 735. Posterà, iv, 135.
    ni, 417. Plausumquaiiens,iv, 583. Posierioris,in, 703.
    Peregi mandala,i, 73. Plebe ercdenlum,ii, 739; iv, 52. Poslponelamorem,n, 504.
    Peregrina, iv, 290. Plebes astrata,i, 48. Commota,ni, 21. Posuit prseeepta,rv, 15.
    Perenni vita?,II, 228. Elfera, n, 710. Expleta, in, 88.Fer- Polare calicem, ta, 596. Sapcram, iv,
    Pererrant, m, 146. rei, ii, 363. Galila?a,i, 486. Haec, 697.
    Peresos labe, i, 476. •iv, 275. Iudaea, u, 164. Nazara^ in, Potentia monstra,IT, 159.
    Perfecto parenti, i, 608. 29. Nescia, n, 404. Noxia, n, 773. Polerelur, n. 298.
    Perl'erre laboreur,i, 592. Succedent,ì, 568. Polerimus,iv, 683.
    Petfeit corpore, iv, 644. nunlius, iy, Plebis cosleslis,i, 205. Pharisa?a?,iv, Poleslas corporis,animaequesimul, ii,
    313. 70. 491.
    Perfidiosa?,ii, 455. Pieno a?vo, i, 167. Amore, iv, 312. Potestatemminimi capilli,ì, 579.
    Perfuderat animos,iv, 764. Tempore, ii, 810. Poliora, iv, 258. Monilis,ir, 707.
    Perludil, iv, 414. Flato, ì, 598. Pleramquepartem, r, 88. Potior cur vobisnonest fiducia,i, 685.
    Perget per lubrica,ì, 761. Ploratusamarus,iv, 5S6. Salomonepotestas,ir, 713.
    Pergrata Deo, i, 640. Plumea turba, n, 820.. PrsebebatminKleriummensis, i, 809.
    Pergunt qua?rere,ni, 464. Plurima terra?,ì, 180^ Pra?bentpullumsedeudnm,m, 632.
    Perinuesvilam.ni, 505. Pluris l'acimus,i, 668. Habebit,ir, 505. Prabere parlemvullus, i, 588.
    Perjuria, i, 572. Poetila,II, 266. Pra?càuto,i, 294.
    Permiiiimam,m, 585. Poena famis,iv, 289. Praeceleri,iv, 22.
    Permissajussispareutum,ì, 91. Poenitelvosscelerum, in, 711. Praecelleretemeteii; 478.
    Permiltitur iniles,iv, 740. Polire vinela, in, 353. Praeelsa, i, 188.Moania,iv, 87.
    Permixlumfelli vinum,iv, 6S9. Pollens de nomine,ir, 248. Precelsi nominis,iv, 61.
    Perosis lUalamis,ni, 481. Pollerà nomine,HI,258. Praeelsis, ì, 514. Merilis,ni, 514.
    Perpete cura, in, 510. Vila,n, 510. Pollicila est, ri, 516. Pra?cepsinjuria, II, 462.
    Perpetuartivitam, u, 679. Polluere mentem aspergine labis, in, PraeceptisPalris, ur, 594,
    Perpetuis puenis,i, 563. 168. Pi'3?cipitare,tu, 770.
    Perplexis verbis, u, 828. Pollina?mentis,u, 241./ Praeipilem, ni, 406.
    Perrumpit, m, 461. Poliuta maìis,n, 697; iv', 564. Praecipites,ii, 67.
    QU^E IN IV LIBRIS HISTORIJE EVANG. JUVENCI CONTINENTUR.
    Pra?cipitet,iv, 500. Procedunt ore, II, 656. Pectore, iv, Propria est, i, 577.
    Pracipitetur, m, 592; iv, 98. 557. Propter juslitiam,i, 803.
    Precipiti cursu, rv, 131, 766. Proceres ledi, i, 262. Propulsus,ii, 421.
    Pr;econiasaucla,i, 472. Procerum,in, 64. Unus,II, 179. Prosequiturcantu, iv, 884.
    Pracurrere, i, 278; iv, 508. Pro certo genuit, i, 411. Dictis,HI, Prosili!foras,iv, 565.
    Pra?daluporum,II,459. 600. Fonte,n, 299. Foribus,u, 728. Prosiliunl, iv, 347.
    Praedida,tv, 141.Reeensent,i, 269. Limine,II, 586. Merilis,ni, 538.Me- Prospiciens,u, 601.
    Praedivitisaula?,in, 457. rito, ir, 763. Semine, ni, 6. Sorte, Prosternent, u, 488.
    Pra?dulcibus,1, 340. iv, 687. Virlutelocorum,rr, 742. Prosternere, iv, 105. Letho,iv, 407.
    Pra?eunte,iv, 333. Processeraidies, rv, 429. Prosternimi,ni, 722.
    Piaefulgida,in, 550. Processìthorror, n, 802. Prostralocorpore,m, 442.
    Praagrediere,i, 161. Prociditauto pedes,iv, 567. Prostralosterra, iv, 496.
    Praalargisopibus,in, 753. Procubuit,r, 774. Proslravit terra?, i, 197.
    Praaniiadigna,nr, 558. Proculcetpedibus,ir, 224. Protendilosanamidexlram, u, 596.
    Praamitisasina?,m, 635. Proculhinc, proculeffuge,ni, 500. Protendimi*dexteraobvia,HI,122.
    Pra?uuiiliavox, ì, 310. Procuuibens,iv, 788. Proterrenl, m, 721.
    Praapaiidil,irr, 552. Procumbereletho, iv, 551. Prolinus,II, 96.
    Praaparva,r, 189. Procnmbil,il, 580. Moles,i, 765. Prolurbesde corpore, in. 358.
    Praaparvi,rr, 815. Pro.ìebaiminislris, iv, 576. Proveniatnobis,i, 632. Tua volunlas,
    Pra'pete ctirru, ni, 263. Piodenlur, iv, 109. iv, 505.
    Pr.-eponere,i, 669. Prodel frairem, u, 469. Piovcnientlucra, i, 465.
    Prrcpuklira,i, 465; n. 140. Trodetur, in, 587. Proverrictprelium, II, 495. Satias, i,
    Praaruptumiter, i, 719. Prodiderintvos, ii, 466. 675.
    Praasagiavera, iv, 585. Prodit fructum,iv, 9. Provenisse,i, 757.
    Praasciarerum, i, 226. Proditin altum,ni, 590. Proximaalimenta, in, 211.
    Piaascriptacaades,i, 298.Supplicia,iv, Proditispra?cepla,ni, 159. Proximus,in, 509.
    440. ProdilorJudas,iv, 627. Prudeutes,iv, 213.
    Pra?sensDeusomniacernit, i, 624. Produntletho, n, 786. Pubescere caste, i, 90.
    Praasenleilio, n, 56). Profanarlisabbaia, n, 578. Pubescerel, i, 167.
    Pra?senliaDei, i, 591. Munera,i, 475. Profanarabie, n, 650. Publicalumina,i, 654.
    Noslra,ni, 450; iv, 801. Profaniverba, iv, 565. Pudendissordibus,ni, 148.
    PraesentisDomini,ni, 22. Profalnrad niatres,iv, 755.Ha?cdicta, Pudorisjura, ì, 570.
    Pra*sepe,i, 192. i, 256. Pugnaiil'isDeo, iv, 565.
    Praasepia,i, 204. Prcfectusper longa, iv, 186. Pulebcrriinajussasalutis,i, 470. Rura,
    Prajsepisgremio, i, 212. Professivecligalia,n, 551. ni, 176. Tellus, i, 495. Virtus, in,
    Pra?ses,iv, 614, 724. Professus,i, 187. 542
    Praasidis,iv, 39Ò. Prol'ugileex leclis,ir, 473. Pulchrafacullas,i, 609. Fides, n, 342.
    Praasoliium, i, 458. Prot'undasteuebras, IH,770. Vina, n, 150.
    Pra'stabalaures verbis,iv, 721. Profundi liquidi, ni, 257. Undis,in, Piilchramsegetem,II, 754.
    Praaslatdecidere, quamconcedere, i, 670. Pulchrilaboris,ii, 317.
    565. Profunditacervos,n, 161. Pulchrorumciborum,n, 305.
    Piaastalebenefacla,i, 715. Profundo,ni, 591. Abrupto, u, 895. Pulii, ni, 655. Pullos, iv, 81. Pullum,
    Praaslringitpopulum,li, 768. Disjecto,II, 52. Immenso,ni, 254. in, 652.
    Praaslupidocorde,iv, 199. Profusislacrymis,i, 551. Precibus, il, PulsanscaJum, in, 172.
    Pra?teiiet. iv, 159. 12, 555.Vòeibus,ir, 267. Pulsanti adiluspandelur, i, 707.
    Praatcrit per culla, u, 563. Progenies, i, 797. Hominis,II, 701. Pulsare coelum, ì, 501. Fores, iv,
    Praalumida? mentis,i, 616. Progenitos,i, 795. 221.
    Praavalido,iv, 100. Progenilumper gaudia,i, 599. Pulselur verbis, ni, 142.
    Praavenisse,i, 803. Progigni,in, 486. Purgabimusmessem,n, 806.
    Pratorum, i, 683. Proliibentcorpusadulterio, i, 556. Purgalnt corda,i, 577.
    Pravumvidebit,i. 637. • Prohibenlperj'urialinguis, i, 572. Purgabilurarea, i, 379.
    Prtcìlo genitore, ni, 83; iv, 507. Prohibere obsequio,iv, 418. Purgantibusundis,iv, 796.
    Precaiur per laiiadieta, H, 152. Prohibetvoces,iv, 417. Purgare oetiluni,i, 699.
    Prehendiiul,iv, 522. Projecil tempio, iv, 630. Purgato corde, ni, ' 370. Corpore, il,
    Prt'hcusis genibus, IT, 770. Project»,in, 555. In lacrymas,u, 706. 716.
    Premat ineuleiii.ii, 785. Projeclumvoluil,in, 561. Purgavit membra,i, 777.
    Prernebatnodis iter, in, 100. Posnis, Projecius.rv,490.Orai, i, 781. Puro corde, i, 499.
    •in,430. Projicil^n, 560. « Purpureamluuicam,iv, 645.
    Premens lucem,iv, 472. Promebatlaiia, n, 827. Pulealia ponila, u, 259.
    Premei cuuctos,iv, 170. Promendisl'ructitius,ut, 660. Puleus, ii, 248.
    Premit insedatio, i, 303. Parlem, in, Promerese forasleeiis, iv, 574.
    480. Prome te forassepolcro,iv, 394. Q
    Prenderedexlramdextra, II, 408. Fas- Promildieta ha?c,n, 115.
    ligia vita?,in, 514. Finem, iv, 94. Promittitur,II, 553. Quadragitila,II, 171.
    37.
    Lucem, iv, Virlulem,u, 480. Vi* Promunl elicla,ni, 154. Quadrifido axe, iv, 158.
    tarn, in, 529. Promuiitur,II, 482. Thesauris,n, 655. (Juadrijugornrn,n, 548.
    Pressaiit, u, 787. Prona, i, 720. Furore, m, 291. Oua?ralurvobis,n, 678.
    Pr;*ssatsanclum, iv, 596. Proni, iv, 56. Quaarensinveutatenebit, ì, 706.
    l'resserunt corpore terram, ni, 555. Prono casu, ni, 536. Corpore,i, 283. Quaaret gaudia populis, i, 55. Per
    Presili lumiera,ni, 32. Lumine,n, 1. strala relictus, rv, 176.
    Pressus pectora, rv, 444. Pronos traini, i, 725. Omeri!,si, ni, 593.
    Preliososanguine,in, 611. Pronumamorem,IH.489. Quaasitor,HI,412.
    Prelium sanguinis,rv,655. Propagellucem, i, 202. Oiia?sniit,r, 284.
    PrimiEvoin flore, i, 63. Propagofralrum, m, 26. Serpenfis,n, Quam magis gaudet, i, 713. Volili,
    Priiiiiiii*,iv, 108. 685. iv, 80.
    Primordi»messis,u, 515.Vita?,ti, 203. Properanldisperdere, n, 68. Quantoleviusfueril dixisse,n, 86.
    Piiinores,i, 261. recursu, ì, 804. Quartadies fueratsepullo, iv, 555.
    Primus et alter, iv, 236.Et alter an- Properante
    Propinala morte, iv, 16. Chiassatilemoto,ìv, 107.
    nus, i, 504. ad
    Properai medium,ir, 245.Nectere, Quatiuntcaputmolu, linguasloquclis,
    Principio,ni, 468. i, 419. iv, 678.
    Prior dedil ante, n, 508. Propereyeniunt,ì, 211. Quaiiuiilurcorda pavore,iv, 712.
    Prisca*leges, ì, 519. Propciis cursibus,ni, 290. Passibus, Qiieuidamsine nomine,rv, 451-
    Priscisjuhsis,ii. 567. i, 582. Querelastarrlas,iv, 552.
    Probalimil,n, 87. Propcro recursu, iv, 761. Querelisaagris, iv, 529. Pulsare eoa-
    Probavitfadmii,iv, 417. Prophciahte,iv, 570. lum, 1,501.
    Procederelonge,iv, 483. Propbela? Icniineam i, 249. Quidprolicienl,IH,508.
    Procedittumulo,iv, 596. Vesper, ni, Prophetarum,i, 269;mentem, u, 534, 344. Qniescedubitare, ii, 109.
    225. Piopilius paier, i, 51. Quiescuntmembra,iv, 578.
    983 INDEX VERBORUMET PHRASIUM
    Quisque,i, 754; ii, 621, 623, 778; m, Refert perdere, quamdedere, i, 361. IResidunt,n, 731.
    400,490; iv, 180. Sapit, m, 616. Referuntmandala,n, 528.Salutem, ir, )Resipire, ni, 181.
    Quistiscomprendere,n, 674. 132. 1Rcsipisse,II, 72.
    Reflexitdominum,ir, 706. 1
    Résistet riitor, n, 807.
    R Rel'odit,iv, 239. 1
    Resislitmens
    Rabidosmontes,ir, 29. ad legibus,iv, 50.
    Refugit tenebras, ir, 240. In teda, Resolvat l corpus e poena crucis, iv,
    Rabidumfurorem,n, 47. irr, 520. 674.
    Rabiem ventorum,iti, 230. Refulget radiis, i. 240. !
    Resolvitlaqueos, ìv, 752.
    Rabies furoris,m, 530.Vesanaveneni, Regales thalamos,ni, 741. Resonatlate, r, 549.
    i, 440. Regalissermonis, in, 765. Mensa?,HI, Resonentalitibus,iv, 475.
    Raliie verborum,n, 631. 741. Respicp,num,in, 525.
    Radiisirepidantibus,ry, 588.ì Regia coeli,i, 503; ri, 515, 541. Respieiunt,in, 525.
    Raperentin bella furorem,rv, 409. Regiusjuvenis, il, 532. Respualescas, u, 309.
    Rapidisflammrs,irr, 15. Gressibus,i, Regnat in saacula,rv, 815. Respuora vobis, ir, 685.
    513. Passibus, r, 115, Regnator,.iv, 808. Mundi,ii, 267. Restant majora delfine miracula, II,
    Rapido advenlu, rv, 148. in, Rpgnumterrarum, i, 408. 124.
    i 257. Gressu, iv, 508. InCursu, aaslu, u Rejecit instantem,i, 459. Rcsiat gloria, i, 84. Nobisspes unica,
    249. Relinquesnexa, HI, 284.1 in, 856.
    Rapidus sol, iv, 587. Relinquel despectos laava parte, ìv, Restibus.ii, 159.
    Rapient danmatum, i, 332. 264. Restitit, iv, 592. Culminesummo,i,
    Rapielur e medio, ii, 571. ReliquiLturbas, II, 851. 280.
    Rapit mealem, i, 405. Relliquiarum,HI,255. Reslricto sanguine, u, 598.
    Rapiunt praaeepta,n, 793. Relliquias,in, 89. Resullanlmolu, i, 118.
    Raplam de lumine vilaa,ir, 208. Remeant terris, rrr,206. Resumat vitam,n, 195.
    Rapla substanlia vocis,n, 419. Remeare patriam, i, 521. Salulem,i, Resumé menlem, iv, 345.
    Raptosvos, iv, 499. 787. Reteniant, n, 766.
    Rapuissetmorii, iv, 342. Reineasse recursu certo, ir, 554. Retenlal, i, 335'.
    Rapuit cunclos, iv, 167. Morlem,iv, Remeat domum,i, 82. Retexens monumenta,n, 571.
    652. Remissuscoalo,rv, 699. Lege, nr, 53. Reiinacula, m, 256.
    Katioiiemnummi,m, 458. Remillaterrata, in, 455. Relinere furorem,ir, 48.
    Rebusnovis,n, 215. Remitiere peccala, n, 88. Retonde,in, 695.
    Reeensent pra?dicla,i,269. Remittet delieta, r, 657. Retraclant verbum,n, 85.
    Recepii lumina vita?',iv, 758. Remilti poteront,ii, 629. Reiur, II, 404.
    Receptanl,i, 491 ; ir, 31, 783. Remiltit ad lecta, iv, 598. Dieta, n, Revelli, ni, 669. Caputa cervice, in,
    Recentent, in, 529. 750. Mandala,n, 518. 62.
    Recepius auribus, visuque, i, 72. Remota valle,in, 74. Reversa?per membraanima?,iv, 709.
    Recidi, r, 216. Remoto errore, ii, 289. Reverti de sede, ni, 545.
    Recidunlfalce, i, 672. Removiterrorem, iv, 526. Potu sitim Revigescere, n, 204.
    Recipitsensus prseeepta,II, 779. mihi, iv, 273. Revinci,ni, 474.
    Reconditsol nocte diem, iv, 690. Renascens,m, 349. Revinctocalamo,iv, 696.
    Recium esl condere, n, 577. Renasciconcede,i, 244. Revinciumposnis,iv, 280.Post terga,
    Pieeubantes,iv, 174. Renalusde fonte,n, 194. iv, 589.
    Rectibaiitibus,iv, 435. Reparare vires, II, 860. Revisere socios,iv, 509.
    Recubaresub umbra, n, 125. Reparaliovita?,iv, 31, 350. Revisil convivia,ni. 762. Lucra, nr,
    Recurrant vera, ), 215 Repedant,i, 258. 746.Palriam,i, 357.
    Recurral dictum, n, 769. Repedat, iv, 495.Ad domum, i, 139. Revisunt,i, 210.
    Recurret, rv, 185. Domum,ir, 74. In oras, in, 193. Revocareexordia,u, 191.Malosgres-
    Recursu, r, 804. Celeri,iv, 761. Certo, Rependat laudem, i, 646. sus, II, 362.
    ii, 354. Solis,iv, 756. Rependet digna merilis,i, 614. Meri- Revolvenscunctadebita, in, 454.
    Recusans,in, 304. Nihil, ii, 97. tum, i, 26. Rpvulsisobjicibus,ìv, 588.
    Rpcusantadire, in, 740. Rependit laudes, r, 151.Praemia,iv, Ridentialimina,u, 722.
    Recusel thalamos,i, 171. 781. Rigabuntlacte letus, ry, 128.
    Reddassolatia,ni, 558. Repensat diclis facta, rrr, 701. Rigenl mentem,i, 54.
    Reddalur portio, r, 554. Repenslanguor,i, 785. Rigidi, i, 710.
    Reddebatad gaudiasanos,i, 480. Repentinus,iv, 183. Robnra fidei, ni, 191. Juvenum,ur,
    Reddendaconnubiis,iv, 28. Repertor coeli,lerraaque,i, 70. Vita?, 555. Membrorum,i, 478.
    Reddensdebia, vi, 348. II, 407.Vita?lucisque,iv, 480. Robore cordis, iv, 100. Forlì, ni, 694.
    Reddere causas,HI, 766. Fetorem, iv, Repelebantotia, ri, 567. Ligni, iv, 6S2. Perpetuo, in, 282.
    580. Fructus, in, 756. Salvum,iv, Repetens corpus,ir, 824. Saxi, ni, 279. Virtutis, u, 793.
    244. Repelit domum,n, 831. Galilseam,n, Roboreisradieibus,i, 370.
    Redderet mentem, in, 181. 243. Populum, in, 333. Primordi», Rohur fidei,IH,119, 277; iv, 584.
    Reddet debita, ni, 315. Honores,ìv, II, 205. Robustónimentem,II,760; iv, 945.
    465. Merilis sua pra?mia,iv, 305. Repetimlurbem, iv, 402. Robustipectoris,IH,580.
    Poenas,i, 337.Se lumen ademptum, Replebithorrea,u, 815. Robustopectore, ni, 672.
    n, 413. Sol ortum, m, 293. Re[iletomvino, iv, 450. Rogabat,i, 48.
    ad
    Reddit vita?lucem,ii, 642. Jesus, i, Repletur populus,m, 215. Rogitabant,sumeret escas, ir, 504.
    387. Portare, ni, 497. Talia, ii, 284; Reporlantpuerum,i, 258.- Rogilanl, m, 2,571; rv, 58,41, 212,
    m, 303. Reponet, in, 341. 450.
    Reddita vita?,n, 702. Reposcetpoanas,m, 755. Roseumjubar, ni, 1.
    Redditur amissa?vila?,n, 823. Portio, - Reposcilpacta, in, 724. Ruclans,II,850.
    ni, 879. Repostum,iv, 145. Rudibus membris,li, 195. Pannis,n,
    Redemitdelieta,iy, 483. Repperii, n, 156, 719. 375. Utribus, n, 577.
    Redieruntmundo,iv, 692. Repulsamde sede, ir, 505. Rabiem,n, RuenLeslanguore, n, i. Populi, i,
    Redimet vitam, ni, 506. 61. 533.
    Rediraibithonore, iv, 189. Repulsalabe, m, 75. Ruent stella?,iv, 151.
    Redimitargento famam,iv, 782. Repulsisobjicibns,iv, 708. Risiicnm clamore,ir, 34.
    Redimila,in, 294. Repulsushonore,ir, 648. Rumpebatvincula,n, 49.
    Redimitùs,iv, 116. Reputans gentem, in, 23. Rumpentvossues, ì, 705.
    Redivivalumina,iv, 546. Requies animi,u, 515. Rumpetconnubia,i, 567.
    Redivivocorpore,ii, 662. Requirisprendere, in, 513. Rupe sub excisa, ìv, 574.
    Reduces, u, 297. Requirunt,cur, ir, 757; ni, 343. Rupit hanc pectorevocem,iv, 567.
    Redundans,n, 764. Fruge, n, 518. Res condita,i, 652. Rupia?cautes, iv, 707.
    Rednndet in nostrumgenus, iv, 624. Resedii, n, 756. Ruptasaades,iv, 181.
    Refecit me, iv, 272. Reservansvina, II, 150. Ruplis Uabenis,i, 726.
    Referanturad concilium,ni, 426. Reservatdona, in, 599. Ruplolimine,iv, 782.
    Referre verum,II, Sii. Residens,i, 626; iv, 855. Ruralibusarvis, i, 360.
    Referte mandata,iv, 774. Residentibusin umbra morlis,i, 453. Ruralis pala, ì, 578.
    Referto sub teda, ii, 90. Residere, iv, 482. Ruunt ad leda, ri, 70.
    98a QUiE IN IV LIBRIS HISTORLE EVANG. JUVENCI CONTINENTUR. 986
    S Scrobibus,in, 695. Servanlurjura, in, 579.Servare diem,
    » Scrupea, i, 722. i,91. Rilum,1,316.
    Sabbaia,n, 567,578,585,589;iv, 150. Scrulalqrcordis,,i, 615. Servare!amicum,iv, 509.
    Sacerdolumprinceps,u, 580. Secernere, ni, 472.Secernere parlem, Servas vestigia,iv, 4.
    SacraDeusnon mallet, sed mitiacor- ni, 585. Servalisiter, m, 540.
    da, ii, 581. Non magis,quammilia Seceruel de labe, iv, 265. Servator, ii, 249,584; in, 195. Justi,
    pectora.II, 560. Secernil gressu, i, 535. i, 37. Saacli,n, 529.
    Sacrandosii, 222. Secessil, iv, 502. Servai nulla olia, iv, 730. Pacla, i,
    Sacratospanes,II,575. Secreta ceelì,1,210.Cordis,i, 559; n, 178. Silenlia,iv, 599.
    Sadducaai, ni, 221,241; iv, 14. 490; ni, 146.Domus penelralia clau- Servatur merces, i, 506.
    Saaviorcaades,ni, 551. dautur,i, 620. Femina,II, 298.Men- Servet funera, iv, 757.
    Saavissiina,iv, 152. Peslis, in, 40. tis, i, 408. Temidi, ì. 525. ServelisDeo honorem,iv, 15.
    Salis,i, 508,510seq. Secreta?vallis,in, 72. Servii amicilia?,i, 607.Cuigloria, II,
    Salivis,iv, 649. Secreto, Videsecreto. 550.
    Salomona,i,680; u, 712. Secreti (arris,i, 580. Monlis,IH,520; Servitici,in, 480.
    Salomone,ti, 713. iv, 502. Servitomiaptum, i, 646.
    Salubiia jussa,ni, 19. Secretis piis, ut, 15. Vallibus,r, 165. Setarum, m, 392.
    Salutantregem, iv, 648; sidus,i, 281. Secreto, in, 205, 420. Cordis,ni, 169. Severisjussis, m, 455.
    Salutantum,iv, 59. Secretum Iolium,u, 811. Sexta hora, ni, 560.
    Salutenilerra?,ì, 229. Secrelusadorai, ni, 96. Sexu dispare,in, 469.
    Saluliferum,iv, 566. Sectabilur omnia,u, 639; vos, II, 473. Sibimet,II, 501,617.
    Salvator,i, 808; u, 17, 245; m, 192; Seclantesjussa, ni, 562. Siccatum,n, 587.
    iv, 51, 558. Sedaci me, i, 462. Siccogressu,ni, 102.
    Salverejubebat, iv, 769. Securis instai,I, 571. Sichem,n, 246.
    Samaritarum,n, 456. Secuti verba, in, 255. Sicredere fas est, iv, 468.
    Samariticamulier, n, 236. Sedassel'amem,n, 574. Sicubi,i, 609; n, 742.
    SamaritidaSichera,H,246. Sedatopectore, in, 877. Siderasupra, ni, 409.
    Samarilisfemina,n, 252. Sedebil celsa in sede, iv, 260. Sidereis flammis,u, 5.
    Samaritum,n, 521.Veterum,ri, 287. Sedebunt animo,in, 149. Sidereo vertice, i, 626.
    Sauctaper omnia,ì, 588. Sede coeli,n, 218. Mortls,m, 542.Se- Sidereum a?lhera, i , 22.Coelum, li,
    Sancle,n, 21, 181. pulcri, iv, 739. Sublimi,iv, 53. 216.
    Sancii,ii, 15. Filius Christus,in, 271. Sedem tumuli,iv, 571. Sidonem,m, 177.
    Sandificat,iy, 451. Sedendum,in, 652. Signantfacto,iv, 657.
    Sandifìeetur,i, 627. Sedentcm, m, 634. Signassetalia,iv, 628.
    Sandilìcusauctor, ì, 55. Sedere sermopoterit per pedora, n, Signisoperum,n, 670.
    Sanctisjussis,i, 749. 676. Si jubeas, II, 806.
    Sanclumno canibusdederitis, i, 702. Sedes Domini,i, 573. Silenler, m, 460.
    Precatus, rv, 448. Secuti, u, 177. Sedibuscali, ni, 16. Silvestriameda, i, 561.
    Sancius,iv, 575. Sedis coalestis,r, 742. Simeone,i, 249.
    Sapienlia,i, 514. Sejudice, i, 643. Simeonsenex, i, 225.
    Sapientibussuperbis,u, 552. Scleclasorde, II, 807. Similemdominivirtutem, n, 480.Mihi
    Sapisterrena, HI,502. Selectio,m, 773. menlem, n, 458. Pueri, m, 401.Ut
    Saporemsalis,i, 508. Seminafama?,i, 215. nos,HI,575.
    Sareinalevis,n, 561.Oneri?, 558. Semipulata,in, 694. Simon, ì, 458; m. 120, 391.
    Satiahilurex mula,ir, 268. Peclus, ri, Seneseii sapor,i, 309. Simonis,iv, 410-Mentem,iv, 584.
    511. Senilicosto,ì, 528. Simonèm,iv, 684.
    Satiarerabiem, u, 61. Sensusde semine,ir, 777. Simplieitate,ii, 461.
    Satiaspotus,i, 675. Senlibus,i, 756. Siuiutabitse egentem, i, 594.
    Satialacruore,i, 505. Senliet repulsami,n, 505. Sinmlanscolunibam,i, 394.
    Saliatus,ir, 309. Sentii vim, ii, S41. Simulalaquadrigis,m, 266.
    Satiem,in, 216. Seorsum,ir, 432. Simularlo,ir, 348.
    Satis est sibimét quisque dies pro Sepes, ur, 715. Simultas,i, 542.
    fraudediurna,i, 691.Fieret, iv, 661. Sepia viarum,ni, 738. Sirrapisgrano,ii, 813. Minimi,ni, 376.
    Salor, ii, 519, 740. ^Eterna?vita?,ur, Septempliciscedi, i, 392. Sin conlemnel,in, 425.C.onlentiiserit,
    161. Septoclauslris, iv, 292. HI,619. Sin erit, n, 451; ni, 428.
    Saturabi!sanguine,in, 292. Seplum tumuli , iv, 743. Sine line,n, 587; m. 579.771; iv, 79.
    Saxea corda,ni, 474. SepulluniUllure, iv, 741." Frudibus,iv, 25,235.Fruge, u,782.
    Saxi uovoanlro, iv, 725. Sequamurfacta,in, 301. Honore,m, 51. Nomine,in, 68,760;
    Saxosasager, II, 787. Sequattir cruorbte nos, rv,625. Jussa, iv, 451.
    Scandatortibi, ni, 591. ni, 702. Merces factum , i, 611.Pax Sine nunc, i, 588.
    Scandenspoppimi,n, 738. justos homines,i, 209.Similis vindi- Sinuamine uteri, ì, 122.
    Sceleraimpia,in, 61 ; lv, 637. cta laadeniem,i, 585. Siuuatur,li, 261.
    Scelerata,n, 5. Cupido,ii,444. Insania, Sequenda,iv, 51. Sinuosavoluminalini, i, 459.
    II, 469.iv; 756. Sequentur hos solatia,i, 494. Si possit,irr,414.
    Sceleralocorde,iv, 456. Sequeris vestigia,ni, 518. Si sapiat, HI,403.
    Sceleris,horrendi,i, 410. Sequetur documenta juris vostri, r, Sisli venalinomine,in, 441.
    Scelerumfacundia,iv, 396. Ludibria, 693. Fiamma convicia, i, 558. Pax Sit libi mulclatus,m, 429.
    iv, 644.Pro sorte, iv, 687. abiuraivestrum, II , 452 Vestigia, Smyrnnade l'onte,I, 17.
    Scindebitcatenas, u, 50. ni, 303. Sociabilevinclum,iv, 18.
    Scindere se ccelum,n, 125. Vinclum, Sequilur disperdere vinum, n , 576. Sociabiur uxor, ni, 477.
    in, 465. Vox, ii, 119. Sociansdolorem,iv, 570.
    Scindi!vestem,iv, 861. Sequunturdieta, iy, 675. Dona,HI,75. Socialgressum,ì, 557.
    Scindiluraathra,i, 392. Mente, iv, 324. Odiis,i, 602.Praa- Sociaverat,n, 549.
    Scissadivisio,n, 614. cepta, ni, 559.Verba,ii, 694. Socrus,i, 807.
    Scissoscapillos,iv, 506. Serebatpraaconia,i, 471. Sodomomm,u, 457.
    Scissurapatescàt,ri, 574. Serena luce, i, 516. Solatiafuerunl, iv, 295. Vila?,m, 558.
    Scissusrepugnat,n, 617. Serenimi,ni, 226.Lumen,i, 554. Solemnemlegem, ì, 236.
    Scopulorummargine, n, 67. Series saaclorum,i, 545. Solemnespalumbes,i, 251.
    Scribi, n, 12, 14. Sertis vita-,iv, 116. Solemniapasc'ra?,u, 154.
    Scribaa,n,82;m, 155;iv,404,539,676. Serus repetit, n, 851. Solemnidie, iv, 600.
    n
    Scribarnm, 83, , 694 ; ni, 544, 588. Servabantcorpora.iv, 715. Solers notare, I, 2G0.
    Scribas,ìv, 53. Servabil vobis,i, 693. Solesgeminos,n, 525. Quadraginta,i
    Scriberediseidium,i, 568; m, 474. Servans nioderamina,i, 529.Praemia 403.
    Scribis,in, 160. justis, iv, 184.Texttim, iv, 665. Ve- Solidum,in, 363.
    Scriplicoeleslis,r,451.Veleris,i, 542; sligia,ii,583;iv,biO.Virtutem,u,ll3. Solitimisolvere, ni, 585.
    n,555,57l. Servanlenijussa, iv, 188. SoHirila?nodis,r, 195.
    Scriptumest, ìv, 49. Servan!limcnsignis,saxummilite,iv, Sollicilamnoctem,iv, 4S8.
    Scriplura,iv, 551.Teslis, i, 423. 745. Malres;iv, 727. Sollicitantmenlcm,i,169.Noctem,i,287.
    987 INDEX VERBORUMET PHRÀS1UM
    Sollicitatus,i, 294. Stabili robore,ii, 133,Vigore, n, 779. Subire tecta, i, 788.
    Sollicite,in, 239. Slabilis Petrus, HI,271. Subilasin horas, iv, 178.
    Sollicitel,i; 666. Siabunt signarebus, ii, 698. Subilumlumen, i, 482.
    Sollicilo,rv,299. Slagna barathri,iv, 286. • Subjecillegespedibus,in, 46.Medela?,
    Solusprocerurajuslior,iv,718.Regum, Stagnarnefluente, i, 487. ni, 76.
    iv, 810. Stamine setarum, IH,592. Siibjicienlpondera tanto, ni, 4S3.
    Solutus fletu, ni, 354. Slare mediumduura, in, 431. Stiblatushonore, n, 178,220.In iram,
    Solvalcorpusde robore l'igni, iv, 682. Slans.iv, 891. iv, 524.
    Debita,ì, 632. Stant arva,n, 792. Subìimathonore, in, 148.
    Solvenssiedila,ly, 120. Stai cautiolegis,i, 535. Sublime,il, 221. Nomen, iv, 60. Re-
    Solvenfurab ordinedicla, iv, 162. Station?quarta, HI, 100. gnumcceli,i, 491, 793.
    Solventorin ignes, iv, 161. Staluenlurconciliis,ir, 465. Sublimiacolla, iv, 66. Dona, m, 899.
    Solverise lenebris, i, 553. Staluet le vinclum,i, 531. Facia,t, 14. Lucis, iv, 115.
    Solverit, iu,286. Statuii fiJem, n, 225. Sublimishonore, ir, 508.Vila?,n,223.
    Solveremandali minima™partern, i, Sialuuiit argeiili pondera, iv, 427. Sublimijudice, r, 551.
    526. Peana, rv, 608. Sese pcetfis,iv, Sierilislaudaiio;i, 612. Subnexa fronde,ni, 657.
    680. Sternil a?quora,ni, 606. Pacem, ii, 58. Subrepens,ri, 799-
    Solveretlabem, IH,38. Sleterat in aula,iv, 558. Puppis,n, 45. Subruil cives,ni, 751.
    Sol-ite templum,n, 167. Sapabat, r, 771. Stibsident,i, 352.
    Solvilli ignaraper verba,i, 149. Stipabirnt,m, 515. Substanti3animaa,ri, 524.Roboris,in,
    Solvilurvirgo,ì, 191. Stipantenumero,iy, 512. Tumulto,u, 668. Credendi, n, 677.Nullasubest,
    Solvutili*sopore, iv, 206. 423. li, 747. Panis, r, 416, 631. Parva, iv,
    Solyaia?urbis, i, 376. Slipatursaxis, i, 721. 255. Salis,i,510.Vocis,n, 420.
    Solymi,i,48S; iv, 78. Slipatusministris,iv, 260. Subtexere veteres rudibus pannis, ii,
    Solymis, HI, 622. Mcenibus,iti, 291. Stolida, iv, 212. 575.
    Omnibus, II, 286. Oris,ir, 283.Re- Stolidissima,ry,199. Sublrahe vultum,i, 596.
    gionibus,in, 585. Strage gravi, r, 766. Subtrabetigni, i, 30.
    Solvmorum,i,268; n,208; IH,641; iv, Slrauien,n,551. Snblrahil se, iv, 423.
    364. Slramineledi, ìv, 174. Subversopondere, r, 765.
    Solymos, i, 262; n, 155;in, 584. Straia?margine,ni, 653. Subulci,ii, 70.
    Sonant verba, ì, 115. Slratas, ì, 330. Aptare, ii,S75. Iteris, Succedere hospilio, u, 448. Soli, rv,
    Sonaritlibi palma, iv, 570. i, 523. Omnes,m, 656. 717. Somno, ìv, 325.Teelis, n, 17.
    Sonipesalacer.i, 726. Straia tororum,in, 621. Succedileflammis,iv, 284.
    Sonora?vocis, n, 419. Slratumtuum, n , 90. Succedit vobis,r, 619.
    Sonus penetrat surdasaures, il, 522. Striclis gladiis, iv, 314. Successeritillis, in, 571.
    Sopitismembris,ìv, 595. Slricto ferro, rv, 852.Lapsu,i, 4. Succidere messem,n, 320.
    Sopitusfuror, i, 502. Strictura, ti, 785. Succumberemorti, rv, 569.
    Soporata,in, 97. Slridens clangore, rv, 157. Dentibns, Suceurrere amicis,i, 597.
    Sordeuiispopuli,in, 681. i, 798. Sues, i. 705.
    Sordent vobis,iv, 85. Stridente fluctu,u; 26. Suetaementis, ir, 720.
    Sordet iniquisgeslis, i, 755. Stridor, ni, 771. Denlibus, IH,14. Suliìgere, rv, 656.
    Sordidacontagia,n, 241. Corda,iv, 77. Stridore pcenae,iv, 258. Sulcabalfluclus, HI,98.
    Lucra, Ir, 163; ur, 706. Luxuriatus, Siruere't convivia,in, 33. Sulcansfrela. ni, 127.
    iv, 190. Vinela,m, 696. Stupefactuscorda,II, 189. Snlcantemflammisauras, i, 279.
    Soiie diversa, iv, 175.Noslra,iv, 508. StupidiiIH,827. Slupidis,ni, 662. Sumani dona, iv, 269.
    Scelerum,iv, 687.Sobolis,ii, 335. Stupidooblutu, rv, 89. Sumere calicem,ni, 393. Coenam,iv,
    Sorlem fenml, ri, 741. Slupidumpectus, il, 65. 450. Fidem, rv, 553. Morlem,iv, 56,
    Sospilevita, n, 339. Stupor, iv, 765. 476. Operam, in, 629. Panes, u,
    Spargantur in populos,ir, 486. Stupuere magistrum,n, 297.Sobolem, 576. Pcenas,iv, 631.Vidum,rn,175.
    Spatiifacultas,nr, 443. in, 125. Surnile jugum, u, 561. Mea dieta, i,
    Spatiistribus dierum, n, 175. Stupucrtmt,i, 245. 199. Menlem,n, 438.
    Spatiosavia, i, 718. Sluptiistis,m, 663. Summaconfinia,iv, 313. Dies, i, 743.
    Spalium iribuat, ir, 2'.. Stupuil, m, 59. Legis, ì, 716.
    Speciempropria™,ri, 675. Suadeatomnia,li, 558. Summam cepit, lì, 545.
    Speciesanima?,i, 347. Ovium,r, 750. Suasit libi credere, n, 122. Sumnias aures, ii, 778.Plantas, i, 429.
    Speciosasoboles, in, 541. Snbcasibus, rv, 498-.Corde,iv, 501. Sumraersusmedio corpore, m, 120.
    Spectacula,ni, 326. Crimine, i, 297.Culminetedi, iv, Summipepli,n, 395.
    Spedare oculis,n, 110. 585. H:ec,n, 194,261; IH,158. Ima- Summislabiis, ni, 148.
    Speculis,II, 69. gine, iv, 76. Judice, n, 497, 657 Sumniissa,m, 390. Voce, n, 180.
    Sperare prelium, iv, 425. Salulem, n, et seq.; m, 475.Judice aaquo,i, 557. Summissus,in, 800.
    517.; Judice sublimi,i, 331. Lege, iv, 6, Summitlanlcolla, H,42.
    Spernelduris auribus verba, ir, 454. 12. Limine,ni, 314. Limineprimo, Siinimogusto, iv, 660. Ministro,n,146.
    Spes vita?,ni, 521. ìv, 575.Liminetempli, in. 642. Lit- Sumpsefitincrementa,_rr,819.
    Spicarumfrugein, u , 565. tore, u, 45. Lumina, iv, 27. Lumine Sumpsissepanes, u.546. 575.
    Spiceushorror,ii, 801. solis,n, 484. Mcenibus,i, 188. No- Sumpsitcorpus, ii, 275.
    Spinarumhorrore, ir, 791. ctem, i, 529. Noniiiié, i, 748; ur, Sumpsileguiina,iv, 331.
    Spinis cruentis, iv, 646. 511, 432; iv, 528, 558,797. Nomine Sumplaminorlpui,iv,
    Spinosusager, ir, 788. ruris, ni, 5. Nubilms,iv, 560. Pe- Summitnulla sibi alimenta, in, 207.
    Spiraeula,i, 150. ctore, iv, 535. Pectore Domini,u, Suorum torba, iv. 786.
    Spiraminacurrunl, iv, 798. 495. Pedibus,n, 745. Pondere, ni, Super, ri, 51,279; in, 47; iv, 161.Alla,
    Spiraminesaneto,ì, 250, 376. 64 ; iv. 506. Sede, u, 51,287. Sorte, ut. 607. Omnibus,n, 623. Somnia,i,
    Spirilusater, n, 45. Auctor,i, 258; u, iv, 664. Teda, ii, 90, 449.Tempore, 175.
    118.Sanctus,n, 650. il, 816; ni, 547.Teste, ni, 478.Tes- Superarentporporavila*, iv, 156.
    . Splendescere,n, 184. iibus, iv, 553. Turbine, iv, 542. Superate columbas,ii, 461. 429.
    Splendoreleclis, iv, 74. Ubere, i, 282, 296. Una condilione, Siiperatur acervo messis, 691.
    u,
    Spoliantvirare, in, 658. iv, 169. Superbaresponsa,ni,
    Spoliatacalore, iv, 572. Subdiditse alto sceleri, rv, 428. Superbia, in, 54.
    Spondent,iv,46. Oracula,i, 250, 272. Snbdita poanis,n, 726. Superbis procerum,iv, 402.
    Spondeiaperte, i, 425. Subegit mihi cuncta,rv, 792.substantia Superesse, n, 514. Sibi,ir, 505.Vobis,
    Spongoturpi, iv, 696. Subest fiducia, ii, 36. Nulla 473.
    Sponsaliaparta, i, 178. glebis, ti, 747. Superasi animisnostris, in, 557.Depo-
    Sponsalibnsvotis, iv, 200. Subibat tempio, n, 153. scere, n, 430. Islis, r,582. Sperare,
    Spontanea,i, 689. Praamia,i, 742. Subibit crimen. in, 478. Po?nam, i, ii, 317.
    Sponte fluens, n, 467. Mea, 584. 799. Supplicia,iv, 440. Superflua,in, 249.
    Sportas,ri, 217, 232. Subigaiilpascua,II, 60. Superincrepilans,ii, 162.
    Spumantiarnusla,ii, 577. Subigatvirlules, u, 439. Vos, li, 444. Supersles pcena,i, 266. 784.
    Spula improba,rv, 567. Subigitaccumulare,ni, 42. Supplicedexlra, i,
    Squamosocorpore, n, 521. Subigunt terga soli, i, 671. Suppressa?vocis,i, 150.
    989 QU^E IN IV LIBRIS (USTORIA EYANG. JUVENCI CONTINENTUR.
    Supra sidera,1, 717. Teneret dona,ni, 36. Tractanlesinter sese, n, 170. Munera,
    Purgamteslis, n, 667. Teneris auris, i, 77. iv, 166.
    Surganlmoania,i, 756. Tenete ba?cjussa, i, 665. Tractandatalenta, iv, 228.
    Surgens trans sidera, li, 224. Tenetis praacepta,i, 584. Tracimililaiia, i, 172.
    Surgent falsi prophela?,iv,115.In mu- Tenet vilam,i, 784. Traclare curamunius talenti, iv, 230.
    lterà vita?,iv, 547. Tenelur manibus,i, 378. Judicium, HI,344. Lumen oculis,i,
    Siirgentiacorpora,ir, 644. Tentamiua,iv, 108. 354.
    Surgere rebus, u, 182.Rursus,iv,457. Tentando,ir, 588. Traciata pecunia, iv, 249. Sensu, n,
    Snrgelin luminavita?,iv, 546. Tentata medela,ni, 372. 794. Sumniogusto recusal, iv, 660.
    Surgit ab oris, ir, 287. Injuria, in, 728. Tenlatio,iv, 499. Daemonis,i, 055. Traciavilmanu, ii, 394,
    SuscepitIradare, iv, 231. Tentalor,i, 419. Tracturaaeris, iv, 104.
    Susceptasimuilas,i, 342. Tentoria, in, 527. Traciu subito, iv, 167. Valido,iy, 492.
    Suscipe praaceptum,irr, 389. Tenuem victum,i, 361. Tradere magistrum, iv,425. Morii,iv,
    Susciperetlumina,iv, 205. Tenuere latebras, n, 258. Nomen,i, 453.
    Suspeuderecuram veslis,i, 675. 231. Tradilus Irucibus,iv, 645.
    Suspensa,iy, 606. Tenuit vestigia, n, 242. Vigiles, i, Trahanlur,m, 628.
    Suspensusvestigia,in, 105. 194. Trahebal miraculalonga, i, 78. Pal-
    Suspiciebi, in, 31, 685. Tenus, iv, 487. lara, ii, 3. Proiuissa,i, 343.
    Suspiciensccelum,ni, 83. Tcrdeii3, iv, 427. Trahens animum,i, 129.
    Suspicio,iv, 445. Terga profundi,in, 287. Ruris,i, 757; Traiieretconfessioculpam,in, 688.
    Sustnllere, ri, 29, 899. Secum,iv, 125. u, 428. Soli, i, 671. Terra?, ii, 804; Traherelur ad lelhuui, n, 537.
    Vullus, ni, 556. in, 212. Tranquilladomus, ii, 480. Lux, i, 628.
    Sustulerallaborem,in, 575. Terminus veniet mundo,n, 488. Ve- Palientia,ì, 586.
    Suslulerilcorpus, iv, 785. niel orbi, iv, 548. Tranquillior,m, 605.
    Susurrans,u, 485; m, 24. Ternis melris, ir, 141. VideTrina. Tranquillopectore,i, 546.
    Syri, i, 485. Terrena?laudis,n, 683. Tranquilluinsermoném,ì, 92.
    Syriam,r, 474.Regebat, i, 181. Terrimamcuram, i, 687. Transcederatalte, 1, 768.
    Syrorum,in, 176. Terrenas vires, in, 664. Transcederevires, II, 854.
    T Terreno corpore, ii, 197. Transcurrere, in, 317. Properans, i,
    Terretium corpus, n, 197.Victum,in, 544.
    Tabe,languoris,i, 476. MoTborum,m, 175. Transcurrit nayis, in, 220.
    75. Terrestria, u, 2ll.Oruamenla lingua?, Transcurrile, iv, 776.
    Tabes dolorurn,i, 478. iv, 806. Transcat me, iv, 491.
    Tabulalalaterurn, u, 31. Terribilis,iv, 595. Transegit, iv, 631.
    Tacita mentis,ì, 341. Terrilicanl,in, 117. Traiisf^rlurrursus, iv, 642.
    Tacitammentem, ii, 589. Terrificoclangore,.iv,157. Transfluxerat,in, 560.
    Tacilonulli, iv, 562. Territa visis,iv, 604. Trans frela, ni, 257. Meritum,ni, 446.
    Taittusancto, HI,557. Terroremmentis, i, 199. Septa, in, 752. Sidera, ì, 551; u,
    Tale maiidatiirn,i, 423. Tedia bora, in, 556. 224.
    Talenta,ni, 439. Testatio nitet, n, 671. Transgredienlur,HI,348.
    Tales, ni, 495. Testatur douura,u, 680. Transgressi,HI,139.
    Talis nonest, iv, 204. Teligissetlimina,ìv, 443. Transibitisotia, n, 592.
    Tanganlsensu,II, 771. Teligit dextram,i, 808. Transire calicem,iv, 504.
    Tangii corda,ni,466.Menlempruden- Texernnl terram, i, 283. Transissein liquoreui vini, il, 148.
    lia, ni, 501.Suspicio,rv, 445. Texta lino tegunt, iv, 725. Translata ferelur, nr, 735.
    ut
    Tanta, Joannes, dona, 56. Testo macnluso,i, 467. Veteri, i, 191. Transpoiiat/Egyptuni,i, 291.
    Tanti fueranl, rv, 400. ni, Tlialamosfratris, in, 4i. Non novit, n, Transvolvore,in, 378.
    Tantum, i; 554. Ne, n, 626. 52. Truinebunda,in, 667. Tellus, ìv, 706.
    Tardantemilerum, rv, 191. Tliesauris, n, 635. Treinefaela,i, 198.
    Tei la domorum,iv, 475. Thesauros,i, 650. Tremenlibusulnis,i, 255.
    Tedi cordis, i, 248. Thesaurum,ni, 317. Tremiscel, iv, 107.
    Tegerent te, ir, 116. Thronum,i, 136. Trerniscis,m, 502.
    Tegrnina,iv.291. Bina,n, 443.Vestis, Throuus,i, 518. Tremulo pavore, m, 105.
    iv, 275, 652. Tbus, i, 285. Trepida?vita?,iv, 156.
    Tegnnl saava luporum 731. Tignurn,i, 698, 700. Trepidamanu, ii, 394.
    Telis lapidimi,HI,721.peclora, i, Timorissancii, iv, 805. Trepidantibus,iv, 588.
    Teuinere talia, ir, 669. Tinea?edaces,l, 648. Trepidano,iv, 131. Cordis,i, 622.
    Temnite maculasvilaaipsonrm,iv, 85. Titolonicausa?,rv, 666. Trepidumdiem, iv, 690.
    Temnuntur,in, 50. Toleraveratdiem sequum,m, 575. Tritumimiracula,II, 641.
    Tempore excussamaurem,iv, 525. Tollat e malisin lucem,i, 636. Tribueiur vobisvisere, iv, 420.
    Tenacisensu,u, 794. Tollatur portiosegni,iv,250. Tribuil judicium,H, 664. Miraculasi-
    Tenax viriulis, in,518. Tollensaniraos,u, 595. gnis, a, 183.
    Tendentem, ii, 111. Diffusaumbraeu* Tollclispecus, ii, 595, Tribulis, i, 756.
    la, ni, 655. Tolleturab ilio, iv, 286. Unus,iv, 172. Tribunal, iv, 591.
    Tenditad limina, u, 654. Per devia, Tollit jactatio, i, 616. In sublime,ii, Tributicrira, ni, 582.
    iv, 484. 221.Vincula,II, 279. Trina, ni, 527. Munera,ì, 284.
    Teneantur amore, iv, 42. Tollunlurhonore, iv, 89. Triuis diebus, iv, 349. Verbis,iv, 473.
    Tenebant praaceptaannexos,ì, 42. Tonantis,n, 797; iv, 554,673, 787. Trino meato, iv, 672. More, in, 484.
    Tenebat famaSyriam,i, 474. Tondenl, ni, 410. Pecudes pascua,n, Recursu, iv, 736.
    Tenebit, in, 673. Jussa, i, 760. Mea 426. Trinos menses,i, 138
    corda,iv, 536. Nomen,i,528.Vilam, Tonderedumos, iv, 267. Tiistia exlrema morbi, iv, 314.Ha?c
    i, 413. .
    • Tenebosub jure, n, 584. Tormenta,m, 454. tristia, ii, 402.
    Tormemis,n, 57;iv, Ul. Triticei panis,i, 413.
    Tenebra?caacorum,II, 319. Tororumlege, ni, 483. Triliceusnilor, ii, 807.
    Tenebras inias,iv, 237. Torpebantomnia,HI,97. • Tropaea,in, 545.
    Tenebris carceris, ni, 48, 450. Morlis, Torpente sensu,ni, 244. Truculenta,ni, 586.
    iv, 753. Torpentiamembra,rr, 76. Truculeiilus,ni, 449.
    Tenebrosa,i, 248. Torperentotia, in, 366. Truncatumlingua, et visu, il, 605
    Tenebunt vitam,u, 656. Torpescunlsopore, i, 172. Truucunilacerum,m. 68.
    Tenenlein conlìnia, iv, 318. Operanti Torquet mihi natura, ni, 360. Sidera, Trux inimicus,u, 800.
    jusla, ì, 504. iv, 164. Tuasoliusverba, in, 423.
    Tenentur lege, in, 504. Molli cum Torrebal morbus,II, 533. Tubarum, ii, 400.
    veste, li, 835. Torrebilur igni, n, 632. Tuba stridens,iv, 157.
    Teneram plebeni,i, 296. Torrens fiamma,i, 15. Tùentur cuncta, iv, 727.
    Tenere corda libera sanguiQÌs,iv,621. Torrenlumininas,i, 788. Tueri gentem, rv, 80.
    Scripla,in, 650. Torrele menlem, u, 283. Tueris nomen, ni, 278.
    Teuerent jejunia,' ir, 363.Pectora, il, Tola oppida,i, 182. Tulerat vilam,iv, 723.
    355. Totum compiere,iv, 520. Tumebat feritas,iv, 301.
    991 INDEX VERRORUMET PHRASIUM 992
    Tumescerevenlis,", 28. Venali
    ] nomine,in, 441. Viget
    ' spiritus, iv, 501.
    Tumescuntvela, li, 25. Venerabile, iv, 599. Domini,ii, 548. Vigilando,iy, 488.
    Tumorinfialicordis, HI,618. Nomen,i,267, 576. Vigilimi,ni, 100.
    Tumulto populi,II, 423; Venena mala,ir, 636.Mentisconvulsa, Vigueruntvena?,n,
    ]Vi 598.
    Tumultus,ii, 9. ni,569. ' judicis,i, 889.
    Turbat, H,7I6. Vcnenatis
    ] passibus,u, 717. Vincetaialum,!, 586. Minas,i, 738.
    Turbare ineatem,i, 94. Venenil'eri,u,
    ' 655. Vinciatnodis, ii, 620.
    Turbata mens, iv, 101. _ Venennvocis,ì, 422. Vinci»laboris, ni, 696. Pedum, i, 575.
    Turbat raibi pectora, iv, 486. Venenum,iv, 458. Viucliscorporis, i, 238. Morborum,rv,
    Turbatur sol,iv, 691. Venerandagralia, i, 515. 680.
    Turbei plebem,iv, 739. Venerandisaporis, u, 147. Vinciumsociabile,rv, 18.
    Turbine coalesli, in, 266. Corusco,n, Venerandisauribus, iv, 589. Vinculaferri, ii, 49. Funis, ii, 262.Nu-
    547. Saacli,u, 223, 370. Tanto, iv, Venerat bora, in, 556. pla?, iv, 21. Pcena?,iv, 678.Thala-
    542. Venerano,i, 627; n, 286, 598; ui,685. mornm,u, 279.Thalainoruninectens,
    Tyrauniferitas, i, 502. Plebis, in, 51. ni, 737.
    Tyrannisduris, ir, 464. Venerunt munera, 1,84. Vindiceferro, i, 554;iv, 527.
    Tyrannum,i, 287. Veniant populis,n, 251. Tibi, ni, 190. Vindietaferri, iv, 528. Legis calcala?,
    Tyrum,ni, 177. Veniat facilis direptio, ii, 620. Iu lu- ii, 590.
    U cem, II, 195. Vineta,ni, 331,555,698, 700.
    Venient per rura, m , 10. Soluta,in, V'indi,ni, 713.
    Uberibus glebis, n, 753. 287. Violabilur,II, 651.
    Uberiorras, iv, 254. Veniet fructus, i, 801.Vita, n, 657. Violentiacalicis,iv,492. Morbi,iv,518,
    II
    Ultimaad, iv, 67.Morlis, uij 587.Pro- Veni immiltere, , 500.Nominegeni- Sa?cli,ir, 465.
    siliunt, iv, 547. toris, ir, 684. Viperea?genlis, i, 564.
    Ulterior gens, i, 259. Venire ab ore, m, 651. Agricolis,m, Virentes umbras,n, 821.
    Ultor sanguinis,in, 751. 229.In verba tibi, ì, 52. Saluterò,n, Virenliatela, i, 688.
    Umbracula,ri, 116; ni, 656. : 382.Tibi, rv, 545. Vobis benelàda, Virentumseminibus,u, 817.
    Umbramorlis,i, 455. i, 714. Virescit, il, 787.
    Umbriscarceris,n, 512. Venisselumen lerris, II, 296. Viam,i, Vires cordis,iv, 478. Fidei, iv, 805.
    Umbrososmoiites,i, 400. 266. Virgineistectis, i, 90.
    Unde legis dodor, ni, 27. Venit de corpore, ii, 659. Sichem,n, Virare,ni, 658.
    Undisoni,ni, 590. 246. Virorisjusli,II, 818.
    Unguentapreliosa,iv, 414. Veniuntmenti, iv, 328. Per aures, m, Vii*paier ipsedomus,iv, 187.
    Unicaproles,n, 227,236. 519. Virtus contraria, i, 847.Horrida da?-
    Unicusnatus, in, 553. Ventosaa?quora,i, 727. monis, II, 604.
    Unumdamnaticapilis,iv, 601. Veulris carcere, ni, 253. Virtute furoris, II, 46. Ipsius, iv, 411.
    Unuse numero, u, 564. Procerum,n, Ventura luce, m, 226. Soboles,iv, 48. Parentis, u, 264.
    179. Venturosoli, iv, 744. Virlutes daanronisairi, n, 459.
    Urceus,n, 262. Verbera flagri,n, 189. Virlulisnuda?,ri, 446.
    Urgebat suflìgere,iv, 657. Verberatvox aures, iv, 376. Viscere meo,i, 125.
    Urgebitstimulis,i, 508. Vergentibusannis, i, 43. Vis dignapudoris,IH,727. Ferrea, ni,
    Urgebuntvos odia, u, 471. Vergeniisin orbem, iv, 147. 487. Fiamma?,ni, 267.Horrida, m,
    Urgeutes iras, i, 365. Veridicisverbis,ii, 277, 612. 8. Horrida poena?,iv, 725. Inimica,
    Urgere laceutem, iv, 550. Veridicum,ìv, 5. II, 724. Livida,i,420. Nocendi,u,60.
    Urget, caput revelli, in, 62. Cursus,u, Versutia fallax,i, 404. Tetra ven.eni,i, 585.
    288.Debitapersolvi,ni, 448. Versutis artibus,i, 418. Visenda,iv, 5^8.
    Urgelur monilis,i, 507. Versum templum,ir, 849. Visere, ii, 103. Speciem, n, 675.
    Usquesub orbem, iv, 147. Veliere jussa, i, 820. Templum,iv, Visibili»,i, 500.
    Usu corporis,n, 89. 548. Visio praaspiis,HI,540.
    Usimipanis, r, 415. Vertice coati, i, 626,680; iv, 135.In Visistrucibus, i, 604.
    Ususcorporis,i, 550. Salis,i, 511. sando, iv,650.Monlis,ir, 285.Suni- Vitalesoras, ii, 709.
    Ut vullis, iv, 741. rao, iv, 414. Vitaliadieta, n, 727.Gesta, i, 27. Sal-
    Uteri gremio, i, 118. Verligo poli,i,21. dila, li, 294. Verba, ir, 434; HI,255.
    Ulribustritis, n, 375. Vesaniaplebis, iv, 670. Vitalibusdictis, II, 549.
    Vesciturepulismecum,rv, 439. Vitenlur vobis,ni, 259.
    V Vesper, rv, 717. Ruber, ni, 223. Viliis corporis,ni, 706.
    Vespere orlo, in, 569.Primo, rv, 453. Vitisliquorem, ry, 455.
    Vacabatnumerare, II, 158. Veslibal lumine,in, 551. Vilreas undas,i, 590.
    Vacuumfuerit, nr, 246. Vestigia ealcant,n, 456.Calceli!,i,512. Vivaceli)menlem, rr, 489.
    Vallatur,ri, 424. Vila?ii, 242. Vivamiindam, ii, 260.
    Vanissima,iv, 144. VestitDeus virenlia, i, 684. Vivere pcenaa,ii, 603.
    Vanumest, i, 647. Vestituramolli veste,ri, 552. Vivificiflatus, iv, 798.
    Vanuserror, ni, 183. Vestilur arbor, r, 758. Vivopectore, iv, 553.
    Vasa fonia, H, 378. Vestrumest miliijungere, iv, 795.Non Vocabulamillemorbi,nr, 199.
    Vascula,II, 141. est credere, ni, 708. Vocarenladlaata, m, 747.
    Vastataruinis, iv, 84. Veterumdoclrinam,r, 769. Voce vocabat,iv, 695.
    Vasti oneris, II, 558. Vexatammenlem, HI,180. VoeitareJoannem,i, 61.
    Vastissaxis, i, 721. ViamChristi,ii, 101. Volabuntsaacla,i, 20.
    Vastovulnera, i, 705. Viando,i, 161. Volaicarina, n, 26.
    Vates, i, 384; n, 578.Prisci, i, 157. n, 561; ni, 209. Volilabalfamaad regem, n, 55.
    Vatis famulo,iv, 524. Oflicium,ì, 167. Viantes,
    Viatrans pel3gus,i, 450. Volitans,iv, 467.
    Vatum,i, 221,268, 272; m, 292. Vibrabantcorda,11,105. Vohii-risfamaa,in, 264.
    Valumchoreis, i,327. Lectorum,i,39. Vibrantevento, n, 551. Voluisseluum,i, 776.
    Oracula,ì, 230. Principis,iv, 405. Vibranlurlumina,nr, 16. Voluminacordis, i, 248. Lini, i, 459.
    Vec.ordisvulgi,iv, 675. Vicibusomnibusanuoium,i,518.Tueri Petra?, iv, 726.
    Vectare ^Egypto,i, 308. templum, i, 58. Voluntascibi, ni, 656.
    Vede multo,iv, 575. Vicissim,ni, 678. Volulatdida , i, 130. Corde,iv, 456.
    Vectigalia,n, 95, 550. Vicosurbis, i, 524. Adsumma,rr, 145.
    Vegelat, u, 557. Victoremlethi, iv, 771. Volvebatmentem, n, 389.
    Vehemensaquila, i, 4. Victorlethi, n, 407. Volvendadies, i, 141.
    Velaniina,i. 558. Templi,iv, 704. Ve- Viclushoniiiiuni,n, 157. Volvensflanimas,iv, 168. Miracula,m,
    slis, iv, 750. Videbilmelile, ti, 536. 22. Tristiliaui,iv, 486.
    Velamineveslis, in, 651. Videral octavamlucem, i, 216. Volventes, in, 528.
    Velantur meiites, n, 770. Pulvere, II, Videre regna, ni, 526. Voivii de limine saurm, iv, 748. Men-
    745. Viderei morlem,i, 228. les, ni, 243. Projeclum,ni, 561.Se-
    Velatur vox, iv, 76. Vigent dieta, in, 144.Membra,n, 520. cum, i, 170.
    Velivolummare, u, 11. Vigeulemvisu,u, 607. Vohiuir, HI, 179.
    Vellet convivia,ii, 554. Jesu, iv, 614. Vigenlesgressu, in, 644. Volvuntponderasaxi, iv, 742.
    Veiialiamulta,n, 157. Vigele corde, n, 400. Vomerepresso,i, 670.
    993 QU^E IN CARMINIBUSJUVENCI, PROLEGOMENI ET NOTIS CONTINENTUR. 994
    Vota spousi,u, 568. Voxnunlia mentis, i, 75. Zacharia?,i,109, 116,544.
    Votiregaiis,ni, 739. Vulgariplebi,iv, 754. Zacbarias,i, 58, 46.
    Voiis>pi.nsalibus,iv, 200. Z Zebedei, iu,319, 590; iv, 484.
    Volotelo, iv, 208. Zabulonura,i, 447, 449. Zebedeum,i, 469.

    INDEX RERUM ET
    NOMINUM
    Quse in Carminibus Juvenci, Prolegomenis, et notis conlinentur.
    Numeri respondent serici crassiorum numerorum qui texlui inseruntur a col. 9 hujus tomi usque ad 346.

    A Aggressor,praado,220. Aristoteles, 22.


    Agitareluborem,542., ArmagnaciusGeorg,card., 37.
    Abdere,555. Agmenaqum,284. Arnaldu; (Anlonius),55.
    Abeljustns, 397. Agon,luctamenrnortis,544. Arnobius,124.Afer, 500.
    Abessemembrisscilicetprò « membris, AgniferJoan. Haptista,458. Arnoldus,abbas Bona?vallis, 104,
    268. AimerichiusMaUliams, 589. Arnulfus,26, 79.
    Abiacaput odava?classissacerdotum, Al.ibaslrumquid sii, 552. Arnizenius,12. Rejicitur, 186.
    62. Alheniesmesses,191. Arridere, 263.
    Abia?vices, 69. AlbertusNie., 131. Arx, 188seq.Animi, 504.
    Abigocura dativo,283. Albinovanus,245, 230. Ascendere,el descendere,174.
    Abinielt'chiispunilus, 417. Alcuinus,14, 45, 78 seg.,107.Imitalur Ascensius, videBadius.
    Abbtivusabsnliitus: sejudice, qumril Juveucum,67. Asinariamola,279.
    pro ipsejndex qumril,223.Curapar- Aldhelmus,19, 272. Aspiranslitlera li saapeadjuncla,saapc
    ticulis quamprò, 233. Aldus Juvencumcum aliis poeiis edi- detracta, 193,
    Ablutiopedumin cani Domini,355. dit, 52. Assistere, 144.
    AbrahamiUstoria, 406 seq. Alesde gallo, 559. Aslare,369.
    Abrumpere,87. AlexanderNat.alis,77. Notatur, 14. Aslrìfer,astriger, 261.
    Abruntumpondus,319. Alexandre (Alexanderab),8. Atei; 123.
    Absolvere,definire,255. AlfonsusHispauusiheologus, 50 seq. Athanasius,157.
    Accenderefamam,168seq. Alius, ei alter, 516 seq. Alrox in bonampartem, 212.
    Aceendonesquinamdicti, 571. Allatiu.sLeo, 65. Attactu, 138.
    Accubitus primi in co?nanon appe- Allixius,10. Auctorcarm.de LaudibusDomini,351.
    lendi, 298. Alter, et alius,516 seq. lucertus de Bebiani baptisnio, fc'8,
    Accusativusidemduorumverborum,75,Altilhroiius,168,279. 522.Libri de Mansion.,138. Moreti,
    217,273. Alous,uterus, 181. 261. Oper. imperi, in Matth., 107,
    Ada Aposlolorumcap. ni, 571; cap. Ambrosiasler,132. 211, 214, 285,300. Priapaeorum,
    vii, 445. Ambrosius(S.),63,84 seqq., 100,114, 65.
    Ada S. Vincentii, 160. Soc. Latin. 124, 174,182, 575, 411, 432, 453, Augusli Caasarisedictum,90.
    Ienuns., 56. 444 seq. Augustinus(Antonius),43.
    Aclores servi quinam, 509. Ammianus Marcellinus,345, 558. Augustiiius(Sanctus), 22, 59, 62,99,
    Aclus,C03dus, 160. Ammomus Alexandr., 58. 102, 122, 124,135,145,161,175,
    Aclulum, 198. Amor Dei, et proximi, 318. 232, 281, 286, 298,574, 383 seq.,
    Acumen, et aculeusmorti tribuitur, An produci potest, 270. Productom, 429,436, 446.
    516. 209, 363. Augusto nascente, senalus censuit,
    Adamiereatio,592.Evsepeccatum,595. Anchialuniquid sit, 141. ne quis eo annogeuilus educarelur,
    Adamusa S. Viciore,9. Andreasvocalusa Christo,128. 108.
    Adrr (Guillelmus),210. AndrelinusFaustus, 30 seq. AulusGellius, 65, 107,147, 170, 172,
    Adire convivium,511. Angeli ascendentes et desccndentes 186, 199.
    Ad medium,185. supra Filiumhominis,174.Castracoe- AureliusVictor,293.
    Adolalio,vide Adulalio. lestia , 563. yui filias hominuiiisibi Auricolor,120seq.
    AdoVienneiisis,45. uxores sumpserunt,quinam intclli- Ausonius,21, 52, 64, 352.
    Adslerno,ostento,71. g-rurur,402. Avitus, 83, 198.
    Aautalio,secundabrevi, 156. Aligere.255. 15
    Adulteriuinfugiendum,158. Anìielus,161.
    Adverbiain e compi possunt,555.Ino Animaignicomparata,549. Badius AscensiusJodocus,50. Edidit
    et e correpla,565. Annaprophelis, 101seq. Juvencum,35, 53. Rejicitur, 181.
    Adversariusin via quinamsit, 157seq. Amiexos,unanimes,69. Balantes, oves, 279.
    Adytura,70. AnnunliatioDomini,76 seq. Balduiuus,118.
    jE.luifralres Romani,449. Anonyiuipoemade septem sacramen- Balkis,regina Austri",228.
    Aiger, 123. tis, 9. Ballerinil'ratres,345.
    iEgri plurimicurati, 162seq. AnonymusauctorpoematisdeLaudibus Bandinius(AngelusMaria),22, 173.
    j-Egyplifames,440. Domini,11.Auctorpoemalis,Trium- BaplisniaJoannis, 114. (juo sensu in
    /Ei'yuliorumhieroglyphica? sculplura?, plius Christi. Il seq. Vide Auctor. remissionempeccalorum,118.
    104. ÀnsaldiCastusIniioceus, 108. BaptistaMantuanus,47.
    jEgyptumJacob cum filiisingrediiur, AutoniusNicolaus, 2, 7,14. Baptizatur Chrislus a Joanne, et quid
    445. Apexin litteris quid sit, 134. trine accideril,120.
    enigma ex vetericodicedepromptum, Apocalyps.cap.ni, 105. Baralhrumde inleris, 341.
    26. Apostolisai terra?, 153. Bariugius(Franciscus),88.
    JEquor, planities, 254. Apiarenomen,96. Baronius, 30, 336.
    JSquus, 155 Apuleius,69seq.,82,85, 154,195,217, Barri Paaanes.28. Vide Sirlelus.
    Mra vacuum,123. 234,237,269, 274, 282. Barthius, 6, 25, 49 seq Nolatur, 68,
    ./Esciiilus,102. Aquilius,Aquilinus,Achillius,Acilius, 71,73. 181,322,448,453.
    Mus ad sacerdolium inter Hebraaos 4. Severus, 5. Battologiaprecuin, 144seq.
    requisita,87. Arar tardusamnis.448. Bayer (FranciscusPerez), 28.
    jElhera accusaiivus,63 seq. Arator. 6 seqq.,10,12, 20 seq., 28, 32, Beati quinam futuri, 151seqq.
    Mtennan adierbii more,65, 72. Si, 56 seq., 42,46,67,118, 144,524, Beda, 44, 64, 66,70, 73, 92 seq., 132,
    Mitra ai-cusativus,291, 520. 553. 272,375.CorruptumJuvencicodieem
    /Esitili,80. Arhorum mors, 505. viderat.288.Ejusopinioexpendilur,
    Affameli, e t similia, 82. Arcano,198. 558, 571.
    Affectusprò cousanguiiieis,292. Ardiitriclinusqnis fuerit, 176. Bellua pro balaana,261.
    SI
    AJJlamen, seq. Aretinus (Joannes),21. BenediclioIsaaci,424.
    Agar serva, mater Ismaelis, 412. Eje- Argentei triginla Juda?,574. BenedictionesJacobi, 446seq.
    ctae domoAttraine, 418. Aringhius,556. BenedictusXIV,88.
    INDEX RERUM ET NOMINUM
    Benedictuspresbyter,20. Camelusin Evangelioan pro funenau- Cogr.omenJuvenci quodnàmfuerit, 8.
    Bengelius(Joann. Alb.), 80. tico ponatur,290. CognominaRomanoruinpliiraab litro*
    BenjaminusJosephoexhibitus, 443. Cana?Galilaaaa conviviuni,174seq. que |iecore sumptà,6. Varia, 3.
    Benzelius(Ericus), 41. Cancellierius (Frane.), 368. Cognoscere,357.
    Bergomensis(Jae. Philippus), 14. Canor,302, Golfini(Antonii)impudentia,105.
    Berruyeriusrejicitur, 97. Capella(Martianus),217, 265. Colomesius(Paulus),5.
    Berialazoue(Gaspar),249. Capita Evangeliorum diverso modo Collimila?in specie Spirilus sanctus
    Bertrandus (Elias), 106. olirà distiiicta,162. descendii,121.
    Beughem (Coni,a), 29. Capitolinus,292. Cólumbanus,20, 151.
    Bibita polyglollaLondinensià,84. 251
    Crtpwire, seq., 808. Goluiiibas, an uiriures obtulerit in
    Bibliopolarumfraudes, 57. Carbasus,581. tempioDeipara,99.
    BiblióthecàAmbrosiana,21. Angelica, Career corporis,98. ' Coluinelia,28,78, ìli, 149, 151,252
    50, 54,57. Aremacensis, 20.Barbe- Carmende Laudibus Domini, 4 48. seq., 253, 306.
    rina, 58. Bobieusis,20. Bodleiana, Cassander(Georgius),54, 164. Comilorcum dativo,227, 536.
    21, 25.Casanatensis,37. Cassirteusis, Casusprocasu adversò, 588. Commodianus, 11.
    21. Collegi!LudoviciMagni,55.Col- Cato,20, 119,177,279, 295, Compuge<, 65 seq.
    legi! Romani. 26. Corbeiensis, 10, Camllus,248,511, 555, 568. Comparalivumpro positivo,554.,
    22. Divio-Beiiigniana, 22,24. D.Val- Cuusm pro morbis, 199. Compiimi,246.
    letta, 21. Eduardi Bernardi; 21.Emi- Cau-.or, 2 56. Compleoeumgenitivo, 248,265.
    nent. card. Valentis,54. Praticoliad Cavernaaliquandoprofóraaiine,290. Completo!-, 216.
    Viadrrira,55. Fuldensis, 27. Gandà- Caveus(Guilielmus),3. Coniplosionesfieqrientes ia Juvenco,
    vensis,ioirf.LaurentianaMedicasa, 22 Cedere,succedere,105. 559seq.
    seq. Manarsiana,53i Metensis, 20. CeilIierius(Reiinigius), 5, 51. Conciliitribunalapud Hebraaos,156.
    MouasteliiS. Benedici!prope Ùge- Cellarius(Cliristophofus),55, 84, No- ConciliumAquisgranense, 335.Fran-
    rim, ibid.MonàBlerii S.Pelri Caniu- .. lafcus,259, 289. cofordiensé, 45. Trideutinum, 59,
    tensis, 7. Parisitìnsis Regia, 23. Gelsa monlis, 504. 155.
    Parisiensis S. Vieloris-, 22. Pa- Celsithronus,168. Concludereverbis,514.
    tavina calbedr., 21-.Patavina olim Celsm,202. Concordiacuni fralre ineunda ante
    Canonie.Later., ibid. Paulina Lip- Censorinus,244. oblatioiieni,137.
    siensis, 53. Pii VI, P. M., SS. Regis CeususSyriaa,90. Concurrere,127, Alicui, 171seq.
    Anglia?,21.RomanaSapienlia?,38. CeniUM pro numeroindefinito,280. Condereterrai, 164.
    San Gerniàneusis,12, 22. S. Geor- Ceniuplex,ceiilìplex-, 237. ConfessioJesu ad Patrem, 215seq.
    gii Majoris, 26. S. Marci Florenlia?, Cenlupìicalus, 292. Confine,confinUm,545.
    21. Sciileusiiigcnsiuin, 4l.Tigurina, Centi!plura reeipiet, qui bona omnia Conglomero,202,
    20. Vaticana,24 seq. propler Deum reliqueril, 291. Conjugiumpròconjuge,316.
    Blhliolliec'a? Patrun\ saapiusedita?,38. Cenlui-iatores, 50. Connéctere,231.
    Birch (Andreas),58. Centui'ionispuer satialus,159 seq. Conscius,556.
    Bivarlusrefellilur, 15. Cerda(Joann.Ludbvicus), 84. Consecralionisverbà quem sensum
    Blanehinius(Franciscus),92. Blauehi- Cerno,intelligo,182, 556. reddaut, 357.
    nius (Joseph), 42, 54. Cervi xelala superbiaesignum, 320, Constaiitimispacis et seeuritatisfun-
    Blaspbpmia?descripiio,286. Certuniesl, necesse est, 278. dator, 15 seq. Ejus elogium, 388,
    Bollandianorumsenlenlià de cultoJu- Getus,cele,227. 455.
    venci, 17 seq. Chacon(Petrus), videCiaconius. Conslernalus,579.
    Bonellus a Cavalesio (Benedictus), Charisius,6, 281. Constupeo,95.
    233.. > ChilDelius,45. Consurgerein iras, 165.
    Bonus, 109. Chilienusinonachns,555i Conlexb,564.
    Borgia em. card., 95. Chlamys,qua iildulusfuit Jesus, 573. Coillextajejunia, 125.
    Bórriehius(Olaus),50. Chorea,Ho. Convenliculum, 217.
    Brasicbellensis index espurgatorius, ChoruspoelarumLatinorum,59. Convexnmcmlum,260 seq.
    19, 5.8. Chrislianipoeta?phrases genliliumsa?- Conviciadamnatilur,156.
    Brauuius, 577. pe usurpanl,456. CopliinussupellexHebiaaoruni,265.
    Breviare,527. Chrislusquo loconatus est, 92. Quo Corbauquidsii, 255.
    Brietius, 50. mense natus, 95. Positus in signum, Cordacuslodum.cuslodes,586,Mariti
    Brissonius(Barnabas),235. cui conlradicelur, 101. Ejus nativi- prò mar-ilo,284.
    Browerus,67. tas, 92 seq. Praasenialioin tempio, Cordoba(Alfonsusde), 51.
    BrunoAstensis,375. 97 seq. Triuraphus,456 seqq. Vide Cornuamensaa,298.
    Brutus (Decius), 152. Joann. Michael Jesus. Cornusalutis. 86.
    rejicilur, 448. Ciaconius(Petrus), SI, 299. Coronare,292. Vino,176.
    Bruius, fauius, 557. Ciborum et vesliumnimiacura negli- Coronavilaasteniadieta, 325.
    Buddeus(Joann. Frane), 105. genda, 148seqq. Corpora germana, 316. Juvencum,
    Burmannus,212,293. Cicero,81,83, 105seq., 109,114seqq., 177. Veslra,geniiorum,295.
    BuschiiHernianuiepigramma,29. 130, 152,145, 164, 167, 170, 181 Corpus,178.Pro homine,246.
    Bustoniquid sit, 521. seq., 183, 190, 195 seq., 197,222, CorpusDominiin sepulcro condilur,
    BynaausAnt., 96,118. 258,241, 245, 252, 281, 294, 297, 581.
    C 299,505, 312,325, 356 seq,, 564, CorpuspoelarumLatinorum,59.
    584,449. Correcliocriminumalienorum,280.
    Cachinno,cachinno!-,580. Ciere,vocare, 156. Correus,sive Siclicin,451.
    Caderein lethum,546. Cingere,MS-Gremium,131. Correptart, 181.
    CaeciduoItberautor, 200 seq. CircumcisioDomini,96i Gorrigiacalceorum,118.
    Cmcus,142. Circmnlalro,564. Cor sedes affeduum, 145.
    Cmrutanox, 162. Clandi-nus, 75, 258, 249, 232, 312, Cosmasde Medicis,21.
    Caesar,228,271, 448 seq. 448. Mamercus,219. Covarruvias,45.
    Ca?sara?a Philipp-i,262. Clamor,primabrevi apudaliquos,non Crassisobjicibus,234 seq.
    Caasarobriga an patria Juvenci, 15 seq. apud Juvencum,502. Creaiiomundi, 391seq.
    Caesura? ratione bre.vis producla,225, Clwere,235._ Cremenlum,258.
    232, 262seq-.,502. CUwissinvis vir, 5. Crimen,109.
    GainAbelumoeeidit, 397. Clarius(Daniel),52. Crinito?(Petrus), 9, 18 seq. 48. Nota-
    Caius, et Gaius,4. Vellius Àquiliuus Clovius(Petrus), 70. tnr, 14.
    consul, a. Cneii.s,et Gneus, 4. Crucem suamquis pie debet tollere,
    Cajetaniisj205. Cochlearevetosadsacra?syuaxisusura, 268..
    Calceorum corrigiam solvere famuli 501. Cubìlalia incrementa,149.
    solebant,118. CodexJuslinianaaus,90, 202.Theodo- Giriinfine periodi,89.
    Caìceosportandianliqrrusrilus, ibid. sianus, 124, 195. Culla, agri culli, 215.
    Calix pro passione,293. Codicesmss. hujusodilionis, 58. Ju- Camdtóo, 217.Toce,161.
    Calliroe,44. venci, 20 seqq.Sabatierii,59. Cunabulaquid sint, 92 seq.
    Collis,236. Coalius,106. Aurelianus,236. Cmatio,149.
    Calmel(Augìislinns),0%,97. Ccelumcur septcmpiextìictuai,120. Cwvesco,451.
    Calpurnius,293. Cogere,237. Cyrinus,9).
    997 QU,E IN CARMINIBUSJUVENCI. PROLEGOMENISET NOTIS CONTINENTUR. 998
    Cypriauus(Ern. Saloni.),92. 1Domussuprapetram,vel supra arenam parlemaccipilur,536.SaapiUs in nia-
    Cjprianus(S.), 10, 22, 28, 52, 152, aadilicata,157. lami artem, 216.
    158,184,226, 308. Donareerrorem, 169. Fallacia, pròfallax, 126.
    Donalus,155. Fama?multa?lingule,150.
    D Dracoiitiusnuper editns.2,72,74 seq., Fttmosus,infamia,570.
    78,85, 85,87, Qiseq., 103,110,121. Fumulnsadjedive, 125.
    Daamouiaab hnniiue expulsa, et in 128, 136, 144, 151, 138 seq., 102 Fassonus( Liberalus), 105.
    porcosmissa,166. seq , 165 seqq., 169,175, 179,181, Fauslus enarralor Juvenci, 50 seq.
    Daanioniiiin mutuiliejeduni, 201. 185, 194,198, 209 seq, 222, 259, Febris Manichaaus, 122.
    Daamouater, 205. Ater, niger diclus, 245,246seq ,261, 278,28.9,503sei?., Felicius ardor, 193.
    166seq. An lapsus in tergum, cum 329 seq.,555)549,556,560,565ieq., (Conslimlius),17seq.
    a ChrUtoobiurgatusest, 126. 370,575,376,586,430,452sr*i7., 457. Fendila? el pueri numerari nonsole-
    Damastis(S.)52, 314. Drepranius,100,525. bant ab Hebraais,248.
    Danielisproph-lia, 526. Dubilatus,230. Fentts, 146.
    Dare dieta, verbo,189. Ducangius,65. Feruiiaverba, 159.
    Diilivuspro ablativo,134, 221, 271, Duellimi,bellum,220. FormentoniPharisaaonnnquidsit,-262.
    530. Dungalus,20. Fenarius(HnlippUs), 17.
    Davida,secundaprodneta,91. Dupinius,5Ì. Ferreamvocempoela?saapedicunt,452.
    Davidis,duabusprimisproduclis,319. Diiranms,88. Fervidumfrelum,231.
    Davisius,210. DurriusSamuel, 105. Fcssis rebus,542.
    Dauinius,56. Diium,dttorum,281. Fessus,75.
    Debilecrurumvulgus,238. Dgscolus,226. Festueam in oculofratris qui vident,
    Dcbitoresolimin tormentadati, 283. E lignumin proprio non vident, 152.
    Debilitili,146. Festus, 4 seq.,75, 556.
    Decolor,226. Pro turpi, 517. Ebionitarumevangelium,120. Fichetlus (Alexander),59.
    Decuplalus,281. Ecclesiasticicap. xxxix, 350. Ficusarbor, ex qua Judas se suspen-
    Dedittuldere. 110;observare,98. Edere verbum censuale, 91. Edere dit, 375
    Dedoprò trado, prodo, 553 pro comedere, 116- FWalke(Joann.), 108.
    Dee*il. 587. EdilionesJuvenci, 28 seqq. Indicalaa, Fidei polestas, 274,seq.
    Defendo,123. 58. Veteres inlerduincorruplaa,32. Filia principissacerdotumresuscitala,
    Defletto,529. Egoempbasinhabet, 155. 197, seq.
    Defunctoiumcura habenda,450. Eisengreinius,14. Fimbria? descripiio,198.
    Dei vulunlalemqui faciuul,hi mater, Eleeniosynaeommendatur,142.Occulte Firmare, affirmare,264.
    et fratresChristi, 230. facieiiiia,144. Flammicomans, 554.
    Demeisus,dimersus,186. Elias raptus in ccelum,212 seq. Eum Flammi^es,215.
    Demittereletho,207. ventorum aule Chrislum Iradebant Flainmivomus,67.
    Demillo,dimiito,510. JudiBi,275. Florenlinius,97.
    Democritus.123» ElisabethcognataDeipara, 80. Florus, 125.
    Deposcere,202. ElsnerusJac, 106. Flucluatio,450.
    Depositarci corpus,210. Emerilensisinscriptio,588. Fonsba| tisirialis,181.
    Deserare,84'. Emmanuel,89. Forilaninus,42.
    Deserlum,deserta,210,528. Emortuus,%2l. Forcellinus,81. Notalus,85 seq., 134,
    Desponsus,desponsalus,76,91 seq. Ènglmodirs imitaturJuvencum,67. . 235,431.
    De superfliium,132, 147. En'uius,287, 295. Foribustempli prosterniveteres sole-
    Devotafurori,586. Verba, 568. Enochjusius,400 seq. bant, 71.
    Devotiocordis.' 518. Epigrammain laudem Juvenci expen- Forfè adverbiimore, 214.
    Devolus,126. ditur, 15seq. Forlis, 170.
    Deus pater omnium,143. Epileplici,150. Fortonatos, 15,54, 45,67, 158, 186.
    Deuleronom.cap. v, 252;J-XIU,215; Epiphanìns,97, 122. Framea, 102.
    xxiv,285. Episcopi:,olim Chrislhinicalceosdc- Francicanus(Gali.Barrus'),64.
    Dextera manus fidei et potentia? si- Irahere cortabant,118. Frangeresuperbos,84.
    gnum,230. .Epiliieta duo uninominiatlribula,518. Frecùlfus,45.
    Destri commenliliimendacia,15. Équilinusepiscopus,17 seq. Freinsheniiiis,180.
    Deylingiiis(Saloni.),116, 115. ErjiluaausNicius, 183. Fremilus iu plauso,269.
    Dieta,cnurii'ia,2S5. Esaù, el Jacob,421 seq. Fronzel(Joan.Erid.), 106-
    Didrachuia? valor, 277. Esdras, lib. Ili, cap. i, 09. Frequento,64 seq.
    Digesla.91. 220 seq.,235,509, 382. Esse,comrdere, 116. Frelum a fervendo,231.
    Digntttio,291seq. Enchnrisliaa catholicadoclrina,556. Frigeits,mortuus,200.
    Dillierrius,175. Euclierius Lugduneusis,69, 599. Friziiis(Guil.), 105.
    DiluviumtpniporeNoe, 405. Eulogius CordubensìsimitalurJuven- Frugiferens,215.
    DioClirysoslomus, 66. cum,46, 67. FidanoquidHispanissii, 554.
    Dirumiioel disrumpo,219. Eunudiorumtriagenera, 287. Fulgeutiusniytholugus,85, 213.
    Discingere,523. Euripides,286. Fundumen,157.
    DispipiiliChristispicasvellunt, 215. EusebiusVercellensis,54, 120. Fumlerefelnm,85.
    Discludo,233.' Eulropiussacerdos, 420. Fundi, propagines, 457.
    Dhcnssìo,90. Eva formalur,595. Funus, 109.
    Discutio,'238. EvangeliariumvelusTridenlinum,235. Furia tororum,255.
    Dispendiovocis,75. Evaiigclislaruminsignia,61seqq. Fusis crinibus,el precibus,236.
    Disppiisa'oresservi, 552. EvangeliumEbionitarum,122. Naza- Fusus, effusus,190.
    Disperare,75. raaoi'uiu,121.
    Disperderep*-odisperdi, 197. Ex sa*peallunila!,188. G
    Disperilo,180seq! Excindere,115. Gaditana? puella?saltandiperita?,244.
    Disquirere, 184. Excilus, secunda producla, 188. Gaius,et Caius,4.
    Dissidi, clisicit,disjicU,220.. Excussus, 120. Gallandius(Andreas), 8. Editor Ju-
    Dhsihtì, dissilìì,81. Exoduscap. xx, 232. venci, 41. Nolalur, 100.
    Dissolvere,277. De paralys.ìr159. Dis- Esorcismi,229. Gallusin teclis Ecclesia;et domorum,
    a n
    solvo, disoleo 514. Expendere,184. 568.
    Disiidruro quataorscribendum,
    verbis constans, Exlcrminure, 147. Garbellus.65.
    555. GaudentiusBrixianus,103.
    Distinguere, 525. F Gauderegaudio, 106. .
    Distruitere, v endere, 289, 375. Faber ( Jacobus), lS. Editor Juvenci, Gazmin plurali bene lalinum, 292.
    Ditto projurisdidione,396. 28. Slapulensis,19. Gaza, prima brevi, nuniquamoc-
    Diversus,137,160,551. Fabrellus, 69. currit 288.
    Divilpsdifficileingrediuntur regnum Fabricius (Georgius)editor Juvenci, GelasiusapudJuvencum, pontifex,42 seq.
    - ceelorum,2tS8. 56. Nolalus,15, 36, 90, 115, 220. Generareerrorem, 278.
    Dominisduobusservire nemo pòtest, Joaunes abbas, 41. Joann. Alb.,3, Generismulatio, 105.
    148seq. 41. Genesiscarmen, 591seq.
    Domorumsolarla,207. Tacito, 147 seq. Aliquando iu hoiiam Genilalis,paliius, 538.
    INDEX RERUM ET NOMINUM
    Genitividuo ejusdemsuhstantivi, 93, noruma, horoma,sive orama,272. Ismael Abrahamifilius,412 seq.
    191, 273. Horalius, 63 seq., 104,111, 114,152, Iso, 142.
    Genilor, et genilrix verba poelarum 154, 160, 177, 187,212,225,224, Israelitm, terlia.correpta, 100.
    magis,quam oratorum propria, 289. 271, 2S5, 294, 501, 506, 517, 550, Isla lime, isihatc, ulrolibei modo re-
    Genssimuliciierprò genie Israel, 175, 550, 552, 576,415,453. ctum, 545.
    371. Horrendum positura adverbii more, Iste pròhic apud bonos auclores, 191.
    Gerdesius(Dan.), 96. 160. Itala versioante S. Hieronymum,59.
    Gerdil (Em. eardinalis),265. Horrida sommascite dicium,88. Ileris prò ilineiìs usurpatom, 106.
    Gesseuterra Jacoboet filiisconcessa, Horror, melus sacer, et religiosus,88. Iterumque, iterumqueex Virgilio,571.
    444. HosannaJuda?orumacclamalio,501. Iliner, 164.
    Gesfa,157. HospUusadjeclivumnomen,542. Iltigius (Thomas),58.
    Gifanius,81. Hoslus (Malihaaus),175.
    Giovenazzius (VitusM.), 301. HumililasChristiana laudatur,298. J
    Glaucicomans, 300. Hure (Carolus), 173.
    Gkmero,glomeraiio, 202, 216. Hydna?conviviiCanan,175seq. lacere de aegris,161.Pro obire, 317.
    Glossaiorauliquus, 61. Hymni an a Juveuco compositi. 9 . lacere patterncanibus,237.
    Gneus, el Cneus, 4. Hypocrita? a Chrislo repreliendunlur, JacobnsMajorvocatura Christo, 129.
    Goetius(Georg.),92. 155. Jacobus, varia quantilate syllabarum,
    Goldaslus,3, 20. I 186seq.
    Golgollta, secunda correpta, 576. Jacob, et Esaù,421 seq. Ejus filii,427,
    Goinphus, 376. Ignalii Martyris ratio, cur a MariaVir- 452.
    Golhofredus(Dionysius),4. Golholre- gole desponsataconceplussii Chri- Jaculari, 123.
    dus (Jacobus),589. slus, 89. Jansenius(Cornelius)Gandavensis,97.
    Gracilis, i arvus, 342. ac
    Ignicolorusidem, ignicolor, 3 29. Ibidem,secundabrevi apudJuvencum,
    Gralia, 150. Lucis lunaris, 529. Ignicomus,ignicomans verba poelica, 219, 247.
    Gratia?tres, 150. 240. Jejiinandomest, sed nonad vanamca-
    Gratius poeta, 212, 326. Ignis iuterdumsideribustrilmitur,162. ptandamfamam,146seq.
    Graior, 163. Ille loconominispositura,554. Jejunium Christi, 123. Cura oratione
    Gregorius Ariminensis, SI. Magnus, Illex malorum, 154. utile, 276.DiscipulorumJoannis et
    79, 95. Illìbaius,integer, innoeens,294. Christi, 195.
    Greissengius(Valerius), 135. Immensi venti, 165. Jeremias aliquandotrisyllabum,109.
    Gremium,95, 99. Immensum adverbii more, 188. Jesus quaisitus, et invenlusin tempio,
    Gretserus, 56. Immensus mundus, 83. IH. Baplizatur,114. Jejunat.el len-
    Grotius(Hugo),79. lmmersusscilicetnon mersus,250. tatur a diabolo,122.Quopacto a dia-
    Grunerus(Jo. Fr.), 27.Refellitur, 78. Impenderesolesgeminos,192. bolo assumptus, 124 seq. Joanne
    Grulerus, 69. Impleo reperilur cum genitivo, 248. caplo , secedit in Galilaaam, 127.
    Gualdomonachus,272. Implorare, 197. Convocatdiscipulos,128. Galilaaam
    GuilielmusfBrito),72, 325. Inane, 121. circumiens, poeiiilentiampraadicat,
    Gulden (Wolfgangus), 33. Incendia bellorum elegantia usilata, el varios languoresliominumcurai,
    Gumphus,376. 523 seq. g 129 seq. In monte sermonemhabet,
    Gyraldus(Lil.Gregorius), 50. Incidere in
    pontumpro pontum, 162. 151. Nonvenit solverelegem , sed
    Increpitu, 119, 128. adimplere,154.Leprosumcurat,158.
    H Incumbere verbum energicum, 148, Puerum Cenlurionissanai, 159 seq.
    H sa?pe adjungitur, saapedetrahitur, 525, 564. Ejus verba ad Scribam, 165 seq.Ip-
    193.Valetlitleram, 113. Incunabula quidsint, 92 seq. sum sequi , eliam palre inhumato
    Eabiiaculum,92. . Indago, 129. relido , oportet, 164. DoruiieiHem
    Haclamarìus(Reinhardus Lonchius), Indicativiis pro conjunclivo, 1 80. excilaiit discipuli, ul tempestalem
    48. EdidilJuvencum, seq.34 el
    Indicium, judicium inter se con- sedet, 165. Expellit daamonia,166.
    Hadikius(Joannes),27, 41. fusagli. Paralylicumsanai, 169. Emeuteset
    Hedui, vide Mdni. Infanticidium Herodianum, 108. vendenlesejecitde tempio, 177.Ni-
    Hankius,377. Infernum, infernussubslantivc,266. codemumalloquitur, 180. Cummu-
    Harduinusrefellitur,97. Inl'eroruinloca iuter se diversa, 454. liere Samaritana loquiiur, 185 seq.
    Hormoniarnmauctores,58. Ingeminare, 557. Pharisseos,raurmur-anles de convivio
    14.
    Hauberlusbisloricus.commenlitius, Ingerere dieta, more sive convicia, 283. publicanorum,refellit, 194. Filiam
    Baurituru, 186. Ingrata adverbii pròingrale,oòl. prineipissacerdotum a morte revo-
    HavercampusSigebertus, 211, ol7. el
    Ingredi, egrediquid sii, 174. cai, el hemorihoissamsanat,197seq.
    Haymo,7. Inhospitalesquinamdicli, 451. Lethi victor,vitaaquereperlor, 200.
    Hebron, 81. Inimicia nobisdiligendi,142. Congregatdiscipulos,eosquepraece-
    Heinsius (Nic.), 28, 151. l'iijussus, 150. ptis imbuii,202. de Joannead lurbas
    Hemorrhoissasanata, 197seq. Inulescere, 284. loquiiur, 209 seq. Sanaiaridamma-
    Hendiadys,167,178,180,198,209,312. In p .ce, 100. nura hominis,217. Hominema de-
    Hensingerus(Jo. Michael), 56. In pro ad, 347. Pro sub, 262. monio,et caecum, et mulum sanai,
    Herodes iufantes occidi jubet, 108. Inscripiiones veteres indicata?, 6 9. Judaaosqueredarguii, 218. Faciet,
    JoannemBapt. occidit,247 seq. Inscriptiovetus explicalur, 16. quaacumquePater fecerit, 222. Se-
    Heumauiius,12. Itueclalio. 152. deus in navicnla, parabolasturbis
    Hiatus Virgiliofamiliàris,185. InsigniaquaiuorEvangelistarum varie exponit, 231.Super mare ambulat,
    Hieronymus,2, 5, 12 seq., 22, 42, 59, explicautur,61 seq. et Petrum , qui mergebalur , manu
    62, 89, 91,107, 121,155,137, 147, Insinuare, 241. appreheudit, 248.Curatfiliammulie-
    165, 191, 207, 211, 216, 232, 260 In solidum, 274. ris Syro-Phcenissa?,236. Ca?cos,
    Instar in
    seq., 286. 292, 296,507, 514, 558, Inslincta nominativo et accusativo, 276. claudos,mutossanat secusmare Ga-
    574,583, 599, 422, 452. vox, 111. lilsese,238.FidemPelri laudat, eum-
    Hilarius, 55,188, 116, 121 seq., 127, Insti nere slralas, 113. demquesuadentem, ne pati >vellet,
    158, 137, 143, 182, 196,210,216, Insula? cur in mari posita?, 4 SI. objurgat, 264 seq. Sanat puerum
    226, 228, 246, 249, 261, 527 seq., Insultare, 167. lunalicum,274. Petrum solvere tri-
    350. Inlernecare, 253. bulumjubet, 276seq. Pra?dicitdisci-
    Hildebertus,9. Invadere furto tororum,289. pulispassionemsuam,293.Ingredilur
    HispanumidiomaLalinitatismediaere- Ira in Evangeliodaranalur,133. Hierosolymampullo asiuaeinsidens,
    linentissimum,538. Irena?usS., 62,216, 232,522. et magnoplausu excipitur, 299seq.
    Hoffnann(CarolusGollicb), 108. Ire viam, 142. Asina? vel pnllo Asina?insidensin
    Holberg(Balthasar), 116,145. Iricius (JoannesAndreas),54, 120. veleribus monumentispassim de-
    Homeroceutonesvelerà poemata,32. Irrevocabiledonum,seu munws,74. scriplus, 501. Maledicitficum,305.
    Homerus,573. Ejus laus, patria, 65. Irrevocabilis,64. RefellitScribas,304.Quodie passus,
    Honiicidiurndamnaiur, 135. Irrevocalus,221. 370. In Galila?adiscipulisappare!,
    Hominesbona?voluntalisquinamsint, IsaacfiliusAbralia?,418 seq. 386. Videeliam Christus, Jejunium,
    95. Duri, et rigidi, 155. Isaiascap. i, 80; ìx, ibid.; xi, 110. Miraculumet Parabola.
    HominisdescripiioRabbinica,266. Isidorus,44seq., 119, 130, 161, 240, Joannes Baptista in utero matris san-
    Honoratusa SanctaMaria, 103. 543. ctificalus,72 seq. Ejus nalivitas,84
    HonoriusAugustodunensis,46. Isidorus(Clarius),455. seq.Ipsiusvictus, et amidus , 116.
    1001 QIL42IN CARMINIBUS. JUVENCI, PROLEGOMENISET NOTIS CONTJNENTUR.
    Incarceremsemeltanninicnnjectus, seq. Ipsius slylus, HOseq. Codices Lotichius(JoannesPetrus), h0-
    127. AdJesuraniillildiscipulos, 209 mss., 20 seq Codicescorrupli,eliani Lubricum,157,561. Subslanlivimore,
    seq.Ejuscaput in disco,2(2 seq. Ab temporeBeda?-,288. Editionesenu- 275.
    Seribisei Piiaris<eisrejeelus, 506. merantur,28 seq. Lucanus,65 seq., 70, 104, 132,199,
    JoanupsBrilantiieus,50. Juvencusnomenquartum, seu pro- 201, 524, 550.
    JoannesEtang. vocatura Clirislo,129. priumJuvenci,5 seq. LucasLucanuseliam diclus,63.
    Jona3prophetsesignum,260. Juvenci,et Juventiinominamullismo- Lucere de olivis, et aliis arboribus,
    Jonasfuit lypusSalvatoris,227. dis in anliquissimismembraniscor- 299.
    JonasScolus,41, 70. rupta, 7. Luces,dies, 550.
    Jordanis, secundacorrepla, ei produ- Juvenes,hoc est, equites,214. LuciferCalarilanus,117.
    cta, 119. Juvenis,158,195,545. Famulus,543. Luci/luus,523.
    Jordanisundisabluiambibantveteres Juvenliusnomen inter Romanoscla- Lucilius,84.
    Christian!,68.Ejusetyniologiaexpo- rum, 6. Lucrelius,64, 150seq., 176, 178se».,
    nilur, ibiil. Juvenliuspoeta velus comicus,6. 235, 271,292,548.
    Josephab ArimHliea, vel Ariuialhia, Juventusad queniannumprotrahatur, Ludere,et lususde actu conjugii,422.
    582. diversaesunt seoientiae,545. Ludewigius,56.
    Josephquopactocogiiaverilrelinquere Ludibrio,primaproducendaest, 574.
    Mariani,87 seq.Ab Angeloadmoni- K Ludusest, 167.
    lus, cum puero et maire fugit in KoaniginsfAdamus), 118. Luilprandus,46.
    JEgyplum,108.Puerum et matrem Koenigius(GeorgiusMalthias),59 seq. Lunalicus morbus,130. Puer curatur,
    in patriarnreducil, 110. 274.
    JosephfiliusJacob, 435. Notalur, 100. Lupius(AntoniusMaria),115.
    Krause (JoannesHenricus), 92.
    JosepuusHehrseus,179,286. Kuhuius rejicitur, 56, 272. Lupus abbasFerrariensis, 45, 152.
    JosephusIscanus,586. Lustro, illustro,100,106.
    ut
    Jubere caideni, imperare tributa, L Lux, 146.
    108. Luxurio,et luxurior, 552.
    Judseafrequenspopulis,151. Palmetis Labore,primacorrepta,232. Lyserus(Guilielmus),96.
    mullisabundans,501. Labal,primaproducla,200, 202,275, M
    Juda3ia Jesu signumpelunt, 178. In 571.
    menianis.siveplanisteclisdomorum Labbeus(Philippus),4. Macero,primaproducta, 198.
    confabular!solebant,207.Perfidi,et Laberius,219. Machab.lib. II, cap. m, 77.:
    obstinati, 506se*/. Labes,damnum,525.Malorum,540. Macueera quidsit, 102.
    Juda in nominativocasu, 333seq. Lacians,laclens,503. Macrobius,103,175, 255.
    Judas prelium petit, ut Jesumtradat, Lactanlius,11,32, 122,205, 279. Maculo.',mttculosustextus,129.
    553seq.Laqueose.suspendit,372. Lielorposituracuminfinitivo,161. Madariaga(Petrus), 31.
    Judiciiestremi descriptio,359. Lampadum,qua;iu nuptiisadhibebau- MaffeiusScipio,8.
    JudiciitribunalapudHebrseos,156. tur, descriiilio,334. Magian legati suarum gentium, 103.
    Judiciumin variislectionilmsadhiben- Lampridius,7. Christumlamquam deum adorave-
    dum,57. Temerarium fugienduni, Lamyus,115.Noiatur,127. runt, ibid.Eorum adventus, adora-
    152. Lapide(Corneliusa), 237, 286. tio, eie, 103. Ipsorum adventusan
    Judiciwn et indiciumsaspeconfusa, Laqueare,laqueatores,158. prior PurificatoneMaria;,96 seq.
    211. Laqueierroris, 240 seq. Magiaolimeral astrologia,104.
    Judith cap.vili, 144. Largibor,214. Magisin comparatioueomissum,139.
    Jugalia festa,511. Largifluus,84. MagistrisSimonde, 255.
    JugumDominisuaveest, 213 seq. Lutèbruinsingolari,164. Magnimi adverbiumpoelieum,82.
    JuliaousToletanus(S.),328, 450. Lalinius,71. Maimonides,140.
    JuliusCsesar,116.Firmicus,270.Pa- LationescrucifixicumChristo,378se<jf. Majornalu, maxhnvsnatu, 516.
    ris, 4. Lavacrum,115. MaitaireMichael,51.
    JuniusRusticusconsul, S seq. LavandimanusJudaicatradilio,251. Malachia? cap. iv, 273.
    Jurandivariagenera receusenlur,140. Laudibus,gratibusquecelebrare,259. Maldonatus(Joann.),75. Notafur,85.
    Jurare sine causanon licei, 140. Lauscceli,98. MallasHispauice,Latine maculai,129.
    Juretus, 24. Ltwilpraesens, vel prieteritum, 26f, Mandatimide ablutionepeduminccena
    'Jussa Dei facienda,1S6. 575. Domini,355.
    Jussus, 150.Numine,115,105. Lozaruse mortuisexcitalur, 545 seq. Maneul,106.
    .fustoopenim,152. Ejus resurgentis imago, 551. Se- Marno,571.
    Justinianns(Leonardus),52. pulli imagines,449. Manilius,207.
    JustinusMarlyr,120,275, 295. Ledi disciuulorumprò dìscipuliledi, Manluanus(Baptisla),29.
    Sustiorpròjuslissimus,582. 300. Manusarida hominissanala,217.
    Juslhia pròeleemosyna,113. Leges muniunt,et defendunt,189. Manulius,69.
    •Tubata,78. Leicbnerus,97. Marca(Petrusde), 97.
    Juvenalis,244,265,456. Leo (S.),55, 114,575. Marescallus(Thomas),54, ?07.
    Juvencus (Ccelius), 7.
    Dalmata, Epi- Lepraiinaurali melius,quam insin- Margo,505.
    scopusPapiensis, sive 7
    Ticinensis, gularilepra, 209 seq. MariaMagdalenapoccatrix,et soror
    seq.,18. Martialis,7. Lesleus,555. Lazarieadeni,545 seq.Unguentopre-
    JuvencusHispanus, 5. Ex qua Hispa- Lelschius(JoannesChristoph.),92. tiosounxitpedesDomini,552.
    niasparte, iseq.,iSseq. Primusau- Levare,levameli,76. Marianiin casunominativo,242.
    ctor Concordi»evangelica?,1. Anti- Levis(Eugenius),44. Maria(Ss.) an uxor S. Josephifuerit
    quissimuspoetaruuiCbrisUanorum,Levitic' cap.xu, 98. AnnuntialionisDominicae tempore,
    11. Anhymnoscomposuerit,9. Non LexIella, 245. 76 seq., 88 seq. An a Christo in
    est auctorpoematisin Genesiu, 10. Liauxor Jacob,427. Cananreprehensa, 175. VisitElisa-
    Quosensu Sclwlaslicusdiclus, 14. Libellus repudii Hebraeispermissus, beth, 81 seq. Ejus prsesentaiioin
    An interfueritconciliolliberitano, 159,285. tempio,77.Ipsiusparentesquaudo-
    15 seq. Texlumgracum nonsequi- Libersanguinisprò a sanguine,571. nam obierint,78.
    tur, 151.Italam versionemsecutus,
    51 seq.,59. In seholisprseleclus,40. Libralus,'137. Marina3usSicu!us,14.
    Lipsius,5, 244. MariniusCajetanus,549.
    Virgiliiperpetuusimitalor,2I5.Uti- LUterain fine, et initiovocumconcur- Marita,uxor, 317.
    tur verbisfrequentalivis,236. Saspe rens, interdum in mss. codd. non MariusVictorinus,397.
    easdemphrasesrepelit, 109. Saepe duplicata,255. MarteneEdmundus,10,20.
    iu complosionem vocumincurrit,539 I.ivius,64, 170,281,283, 298. Martialis,77,124, 140 seq., 153, 252
    seq. Juriscivilis non ignarus, 309. Lobkowizius (Bolislaus),555. 244.
    Pra? cseierisrecensioneindiget, 56 Locusta,.prima correpta,116. MartianusCapella,vide Capella.
    seq. Nondumsatiscorrecte editus , Loliuminfelix, et amarumest, 237. Matamorus(AlfonsusGarsias),50.
    27. Ejus epìlogus,388.Elogia,1,3, Longaviarum,105. illa<ces,femiua3 senioresapudveteres,
    4 2 63
    6, 9, 12,29rseq., seqq., Iseq., LongeItine,297. elreligiosaeapudChristianos,381.
    88,121seq., 161,556. Cardinalati Lorenzana(Eminent.cardinal.),45. Matrimoniumindissolubile,283 seq,
    rejicitur, 14seq. Episcopalusconfi- Lorinus,457. Ejuslex an sit viro et feminsesequa,
    ctus, 4.Virtuslaudata, 19. Anolim Lotli, et Abraham,406. Ejusuxor, et 286.
    ipsi religiosnscultus prasslitus, 16 filiaB416,seq. MaUhcei (ClirislianusFrider.), 53.
    PATROL. XIX. 32
    INDEX RERUM ET NOMINUM
    Matthaausad apostolatumvocatur,171. Natalisdies olim celebralus, 244. P
    Eum praecaeterisevangelislissequi- Nathapaelan dislinctussit aBarlholo- Fabula, 132.
    lur Juvencus, 8. Ejus locusex cap. maeoapostolo,175. Paeiaudus,9.
    xx, vers. 28, in versione Itala aliter,Natuanaelisvocalio,171el seq. Pactapuella de qua dicatur,89.
    acin Vulgata,51seq. Navigìum,163. Pacuvius,84.
    Maurolycus(Franciscus),17et seq. KebrissensisAntonius,28, 55 seq. Ju- Padilla, 45.
    MaximusTyrius, 219. vencumnon edidit,2, 272. Pagius, 589.
    Mazochius(Alex.),80. Notatus,515. Necprius... nisi, 271. Pala instrumentum ruslicum, scilieet
    Mazzuchellius,51. Neclere, 113. venlilabrum, ' 119.
    Medelade virtme divina,246. Nefasmore interjectionis,245. Palladius,28.
    Mediumquidsit, 248 seq. Memesianns,240. Palla a poetis tribuitur nodi, 162.
    Melcuisedeclipaneni ei vimini obtu-Nepos (Coni.), 103,162. Pallor vultus medicamentoa veleri-
    lit, 410. Nephlhala,127. bossludioseprocuratus, 147.
    Meminime invenisse,159seq. Nequilia saepe adtnbelurprò inerlia, Palmeta plurimaJudaeae,501.
    Mendozu(Alfonsus),TheologusHispa- 539. PanesHebrosorumfacilius,quamnostri
    nus, 97. Nesciuspassiyepròiguoralus,551. frangebanlur, 247.
    Menochius,88, 95. Neus, et Cneusscrib'ebalur,"4. Panis Judaicus ad rractionem aptus,
    Mensalim,260. Nicaulanomenregina»Austri, 228. 556.
    Mensura tibi, quani ponis, porlanda NieodemumJesus alloquitur, 180; Panis supersubstantialis,146.
    est, 152. NigronusJulius, 205. Papias, 458.
    MercurialisHieronymus,299. Ninivila?surgent in judicio, 227. Parabola de decem virginibus, 555
    Meritumveruniboinsjnstorum operi- Nitefaclus,147. seq. De eo, qui filioshabeps.ire eos
    bus in sacris ljtteris tribuilur, 288. Nitens,novus, 340. in vineamjussit, 506 seq. De fpr-
    Melempsychosfios seminanulla in Ju- Noe, et ejus filila diluvio Iiberantur, mento, 259. De grano sinapis,258.
    venco/215,275seq. 401. De invilalis.qui contemnumvenire
    Metuoduspra?senlis editionis,57 seq. Nomenprò personaadhìbitum,103. adnuplias, 510 De operariis in vi-
    Miliimel,79. Nominagenlililia,4. Qualuornobilila- neaconduclis, 292.Panni scissura?,
    Militilicolli, angeli, siveastra, 9't. lem indjcabant,8. elulris, 195.De regno coa'.nrum,si-
    Mille,et cenlumprò plurimis,150. Nominaliumiheologia Salmanlicaein mili domino ponenti ralionemcum
    Millius,120. academiatradita, 51. seryis, etc, 282. De trilico, et ziza-
    Minciadescur Yirgiliiisdiclus, 65. Nominumpropriorum'olim quantiias nia, 237, 210 Seminanlis,231 seq.
    Minimus quis dicalur in Evangelio, nonsalis certa, 256. Delalenlis,537. De Vinitoribns,qui
    155. Nomisma,sive numisma,515. interficiuntad se missos,308.
    Minisleriunipraiberetnengis,161. Nonius,182,247, 292,509. Paradisus,593 seq.
    Ministra adjectiveusurpalur, 5Q4. Norisius,4. Paralipom. lib. 1, cap. vi, 140; xiv,
    Miraculumin Canaanprinmmomnium, Npstercum emphasidictum,365. 62, 69.
    quasfecit Jesus, 171. De quinque Notkerus Balbulus,46. Paratus, apparalus,270.
    miljibushominun),saiuraUsquipque Numen,75. Parendùm est eliamaequalibus,142.
    panibus, et duobns piscibus, 246 Numerorumcap. iv, 87. Parenles, propinqui, consanguinei,
    Do
    i seqi. seplem miljibus, saturalis
    Numerus, h. e., muliiludo,202. 78. •
    sepleinpanibus,et paueispiseibus, Nummulariiejecti e tempio, 178. Pareniibus subvenire tenentur filii,
    258 seq. Nupliarumveterumrilus, 534. 255.
    31irò, mìrospròJJMYIOÌ-, miraris, 245, Nutrititeli,356. Parere, 74..
    Miror, sì, 172. Par pari referre, veleri lege permis-
    Miserameli,etsimilia nomina,54JLsei\. O sum, nova prohibitum,141seq.
    Miserami-,190. • Parvi, pueri, 278.
    Miseridicti peccatores,183,224. Objice,an obicescribendum,521. Parvus (Joannes),31.
    Missale Gothicum, sive Isidorianurf», Ovjicibuscrassis, 254. Pascha? dies primus quisnamfuerjt,
    550. Oblatio,156. 554.
    Mobiliabona quaenamsini, 528. Obreptans,141. Passernm preliumvilissimum,207.
    Moderameli,moderatio,69,133. Obscuralegurn,113. Passimqimbineinde, 116.
    Molaris lapis in Evangelio quid sit, Obsessiexorcismistorquenlur, 168. Passio U.N. J. C, 552seqq.
    278 seq. Oblusus,sive obtiinsus,185, 228. Palinia (GabrielCarob), 589.
    Molimeli,158. Obviumsignificatex adverso, 500. Palres, viri seniores, et religiosi,581
    Mo/iH'0,135. Obumbrare,79. seg.
    Mollerus(Dan.Guil.),27,41.Joannes, Oculus nequamquid sii in Evangelio, Pavitantia,83.
    53. 148. Panlinus, 20, 70, 102, 116, 219, 23L
    Monosyjlabaomnia produci pos&uiit, Offemiolapidis ambiguedictum,125.
    sunt
    448. Pelrocorius,68, 502.
    208. Quae brevia cens'ejilur, Offerre,136. Paulus ad Coriuth.ep. I, cap. i, 548;
    communia,550. Oklius(Conradus),116. xv, 516.Ad Ephes.v,117. AdHebr.
    Monstrare,deferre, indicare, 553. Olearius (JoannesGottefridus),50. i,67.
    Monifauconius, 7. Olivaan patria Juvenci, 15 seq. Peccata interna inquiuant hominem,
    Morbianimi, 150. Olìvumaliquandpprò unguento,555. non aulemcibumsumereillotisma-
    Morelius.sive Moi'pftus,591. Omeisius (MaginisDaniel), 59 seqq.' nibus, 251.
    Morsnerbarmi!,232. Rejicitur, 67, 175, 220, 251, 559. Peccatunirontra Spiritumsanclumnon
    Mortilimidieut
    ' vocem Filli Dei, 222 Omnia legis,105. Patris, 214. remi|:lelur, 221.
    seq. Opera bonajusiorum vere merenlur Pecius, cogitatio, 170. Uommisprò
    Moseliusveluspoeta Gr.a?cus,®. augmenlumgratiae,etc, 135. nomine, 168.
    Maxrarum est ,pr,opaulo ante, 2S3. Operlumnoménsubstanlivum,170. Pepluin, 198.
    Moysesperniisit repudimi},285. et preec.e- Orama, omnia, sive horama,272. Perblandus, 156.
    pil, libellum repudi!ilari, Orare, 71, 189. Per cuncta,201. Inane, 162. Longa,
    Mulièr,quae'seplem fratribus mipssl, Orare oporlet, 133. 332. Mensas,111. Prona, 154.
    515. Oratiocumjejnuiolaodalur, 276. Dpr Fercuncloaclive, 502.
    Miillìfluus,144. minica, 145 seq. Sine ostentatione Perdonare, 169 seq.
    Mundus,coeliiin,451. peragenda, 144seq. Perfectus, 143.
    Mundusflammisconsumandus,64, Ordode dispositionearborum,299. Permimmus.29S.
    Mimeràultima,fuu.us,164, 09. Oreuiius, sive Orieniius poeta vetus- Pennitto, 78.
    Muralorius(L.udovicus Antonius,)|Q1- Hispanus,,45seq. Perosus passive,286.
    Musica funebris qualis olim ftiGEit,- Orthographia codicum Vatieanorum, ... ; Persius,50, 44, 281.
    199. 25. Perspeclor, 188.
    Mussare,mussUare, 241. Oseas cap. si, HO. Perstal interdumcum infinitivo,284.
    Muiatipnumeri, 560. Vide geneì'if-niu- Ostentano diligenter vitanda,143. Pentesin plurali, 524.
    talÌQ,tqnporummutalio. Otho Henricus, 554. Pelavius, 92.
    N Ovidius,63seo., 65seo., 83, 94, 119, Pelit, vide Paryus(Joannes).
    125,128, 150 seq., 156, 144,155, Petrarcha (Franciscus),29, 46.
    N prò nominepersona?,554. 163,195, 195, 208, 225, 244, 248 PetroriiusArbiter, 581.
    Nalalibus (Petrus de), epis'jop,,-$1 seq., 256, 266, 505, 509,517, 324,
    " Petrus Aurorarius, sive Rigensis,62,
    seq. 327,550,353, 364, 567, 579. 66. Chrysologùs,70.
    1005 QUiE IN CARM1NIBUSJUVENCI, PROLEGOMENI ET NOTIS CONT1NENTUR. 1606
    Tetrus vocalura Christo,128.Prwso- PraenomenJuvenciinvestigalur,4. Quammagis,155,.
    lidus, J&z'd.CIuislum h'iiumDeicon- Prmpandere,*%è\.. Quarantenamons, in quo jejunasse
    fiteuir, 264.Petra, super quamsedi- Praiparvus, 258. Chrislusdicilur, 122.
    ficaiaest Ecclesia, 263. Tribiilum Praeposiiioa poelis sa?peomissa,108. Quaresmius,549.
    solverejubenir, 276 seq. Auriculam Prmpulchra,129. Querela,vixil sino querela,69seq.
    servo abscindil,563. Ter Chrislum Pra?sepeSalvatorisligneum,93. Quesnellus,33.
    abnegat, 567. Ejus socrusa febri Praislringo,sive perslringo,254. Quintilianus,119, 154,171, 212, 278,
    liberata, 161. Praileriel,prò praeteribii, 5 50. 282,289,291,345.
    Pezius (Bernardus),20. Pra'leril per culto, 215. QuinlusVelliusAqqilipusconsul,6.
    Pfeiffer(JoannesPhilippus),290. Prcetumidus,144. Quisproduclum,550,
    Phajdrus,237. Pravumadverbium,148. Quisqueprò quicumque,278.Pro gi«'s-
    Pharaonissomniaa Josephoesplicata, Precari per lalia dieta, 175. qms, 157.
    438. Preces, quibusveteresveniamprò ex- K
    Pharisaeorumdoctrina perversa de tremodie judiciia Deo poslulabaut,
    non honorandis parenlibus, 255. 67. RabanusMaurus,67.
    Doelrinabona lenenda, opera mala Preco, precas,247. Rabe (Paulus), 116.
    fugienda,3l9seq.Ipsis, signumpe- Premo,supplitilo, 2 12. Roca quidsii, 156.
    leutibus, Jona?, et Ninivilarumsi- Pressare, 236. Rachel uxor patriarchaeJacob, 426
    gnumdalur, 227. VideScriba?. Presso vomere,149. seq.
    ad
    Philippus apostolalumvocatur,171. Pricaeus (Joannes), 40. Rama quidsignilìcef,110.
    Pichler, 251. Primusel alter, 109. Ralbertus, 168.
    Pignora,liberi, 516. Priores, majores,155. Ravisius,205.
    Piguorius,176, 509. Priseianos. 220, 247. Nolalur, 281. RaynaudusTheophìlus,573.
    PilaiusJesum moriiaddicit,569seqq. ProbaFalcemia,59,597.EjusCeriLo,21. RebeccaIsaaciuxor, 420seq.
    l'inius (Elias),10. Pro certogenuil,123. Fonte, 190. Receplare,131.
    Pisaureusiscollodio poetarum,10. Procul. 150. Reciprocumprò relativo, 190 seq.
    Pitupius(Petrus), 5, 302. Prodere, deserere, 252. Redimere, 234.
    Pius VI, 53. Profano, primaprodurla, 216/ Redderepoznas,156.
    Plaims, nebulo,585. Profulur ad malres,584. Ao/imMitaduibilum prò redimiet, 532.
    Platina, 50. Profileri, 92. Reditusmelius scribitur, quam reddi-
    Piaulus, 93, 145,169, 214 seq., 23S, Profundere, primacommuni,178. tus, 451.
    252,508, 531, 550,581. Profundum, 217. Mare, 165. Subslan- Referl, impersonale,prima producta,
    Plebesin singulari 151, prò plebs,27, live, 261. 159.
    580. Prono lumine,162. Reggius(Joseph Antonius),42.
    Plebs cmlestis,angeli, 94. Discipulo- Pronus, 151 seq. Regina Austriàn Nicauladieta, 228.
    runi, 235. Properatim, 535. Regulilìliusquisiiamfuerit, 193.
    pienoavo, 87. Properlius, 65, 119,516,553. Reinesius,21, 62.
    Pleonasmus,181,189,191. Propbeta in pairia suasiue honoreest, Reliquia?sanctorumcultu dignas,251.
    Plerusquehi singolari,72. 241. Remearepalriam prò in patriauì, 111
    riinius, 102, 111,149,219, 292, 501, Propiziare, 567. seq.
    306; 519,336,4iS. Prophetes, 102. Repedare,84.
    PliuiusJunior,64, 91, 249. Propilius,primaproducta,71. Repenspròrepente,'^. A verborepo,
    Plurima terrai, 90. Proprius pròsuus, 268. primalonga, ibid.
    Focula,polus,187. Prospeclor,188. Repertorterrai Deus, 74.
    Poelmannus(Thcodorus) emcndavit Prosper Aquitanus,9, 20, 42. Repelere,526.
    et edidilJuvéiieiim,54 seq. Proturbare, 274. Repudiare viros feminisnon ìicebal,
    Pomalate sumilur prò malo,541. Provano, 361. 288.
    Poeta? seternitalemsibi proniillunt,63 Proximussubstantive,289. Repudii libellusa Moysepermissus,
    seq.Elhnici mendaces,66seq.Eprum Psalm. xLvn,140. 159.
    gloria,63,66seq. PoetarumChristia- Pseudoprophela? m axime vitandi, 155. Repudiumquo sensu permjssum Ju-
    norumIodio comniendaliir,48 seq. Priidentius, 8, 20, 28, 52, 54, 56, 64, daeis,285 seq.
    POPlaniniomniumcollectjones,39. 68, 71, 74 seq., 84 seq., 87, 89, 92 Repulsus honore prò «6 honore,223.
    Polire, verbumrei rustica?,292. seq.,lQ3scqq.,107,U5seg.,118,125, Res, iil seq.
    Poli vertigo,65. 125, 127. 129,152, 158, 147, 151, Resendius,16.
    Polycarpus(S.), 118. 134,159,162,165seq.,170,181,184, Resipisse,109, 257.
    Pommii, 503. 189, 197 s«?<7.,220,229seq., 255, Resistere,238.
    Ponderaverbi,113. 236,259,244,249,234s«77.,238,264 Resolvo,libero, 578.
    Ponderesermoiiis,Sii. seq., 268, 278 seq., 282, 293, 515, Respondotenia? conjugationisprò re-
    Pondus,calamilas,527.Uleri, 87. 518, 521,525, 529,555,545, 551, spondeo,542.
    Ponere animam, 298. Convivio,247. 539 seq., 567, 582.Facile princeps Respuo,191.
    Curas-205. Leges,515. poelarumClirisiiauorum,1 seq. ResurreciioCliristiqualtora, 179.
    de
    Populor igne, 119. Prudensius juniorHispanus. 88. Resurreclionis Dominica?die po?naj
    Populus,112. Muliiludo,215, 248. Publicaiioruniconvivium,19f. damnatorumex quorumdamveterana
    Portare, 94, 209. Puella, 555. sentenliamitigata;fuerunt, 457.
    Poscòcumduobusaccusatais, 187. Pueri arcendinonsuola benediciioni- Relentare,113, 254.
    Positivumprò superlativo,500. bus, 287. Nonsunt decipiendi: qui Relexo,215.
    Possevinus, 5 0. vero eos deceperit, seu scandaliza- Reticius,45.
    Poss»6«i's,201. verit, pa?nasdaturus est, 278. Relondeo,506.
    Poslerìusadverbiuni,144. Puerperas visendimosvetus, 85. Retrqclo,170.
    Potanùus, 5i3. Pner, servns,159. Recursus,161.
    Polemicimunslra,527. Pugillares,86. Reusch Erhardus editor Juvencicum
    Polerimus,penultimalonga,378. Pugnare cum dativoprò repugnare, nolis variorum,27, 39 seqq.Nolaius,
    Polior, poliris,poliorpoteris,190. 566. 74, 148, 212,218,284,559,577,
    Polis est, 225. Pulcher,bonus,177.
    Polus,melaphorice,152. PuUare, vexare, 252. Revigescere,182.
    praiceleris,516. Pupare , verbum infimi sevi prò cre- Ruviso,93.
    Pro;, compositishac pra?posilione de- scere, 438. Revocare,prandiivicemreddere, 311.
    leclaturJuvencus,291. Purgare, 158. ReyìierusfSam.), 577.
    Pra?ceptaduo, quibusomnia depen- PurificatioMaria?Virginis,96 seq. Riiomphaia,102.
    dent, 318. Putewnreperitur neutro genere, 187. Ri snbjunclivivariantpoeta?,153.
    Dei
    Prmceptum dictumde Iege obilus, Rivetu's(Andreas),589.
    449. Q Rivinus(Andreas),10, 391.
    Prccda, 194. Quadraqìnla,postremacommuni,179. Roa (Martinus),196',244.
    Fraidestinalus, 2 14. Quadrifidus,550. Roboreaeporta? firma?"ceusebantur«
    Prwdulcis, 115. Quairere,225.Pro lucrari,294. 266.
    Pra?faijoprimaJuvenciex mss., 23. Qwrso, qnwsumvsprò peto, oro, 107, Roboramembrorum,15.0.
    Piwfidgidus, 270. 115. Robrius,356.
    Prwlargus,óil. QIKCSIIIS, 308. Rodén(Daniel),97.
    INDEX RERUM ET NOMINUM
    Bogareprò adorare,71, 251. 384. Sepulcrum corpovis Domini, Stameli,ni.
    Ro'gatioiiesecclesiastica? cur sic nomi- 581seq. Siatio militimi,slationesecclesiastica?,
    nala?,71. Segui, 141,143. 249.
    Romaaelerua,aurea dicla, 64. Sci'CHMiMsubstautivP.prosprenitas,261. Slalins, 63, 110,112, 167,184,244,
    Roman de la lliguera (Iliuronymus) Serenus Sammonicus,147. 553, 586. .
    refcllilur, 17. Serpsns in paradiso Evam decipicus, Stella Magorumdux, 103seq.
    Rouibacliius(Hcrmaniius),97. 594. SterililasdedecoriJuda?iserat, 70,76.
    Roslia(MariaDorolheajHispana, 4L Serryus, 92. Stemere pacem, 16ti.
    Roltenilorphius,27. Serus repelliprò sevorepelli, 259. Stolberg (Balthasar),97.
    Rudis, novus,181. Servare diem, 78. Slrabo , siveStrabus imitalurJuven-
    Ruere, 116. Servalor,161. cum, 66.
    Rugio,primacorrepta, 62. Servi clavalores,362.Cuslodesdomo- Slramen, 211.
    Romperepectorevocem, 3 19. rum, 552. Sitata, strato;,112.
    Kupellensisl\, 57. Servius, 150,200. Straluni, 170.
    Ruralis, 116. Servusinimitisa Dominopunilus-,285. Strauchius,92.
    RusticusHcIpidius,116. Severus Sulpicìus,52, 42. Strictura, 236.
    Rutilius, 553, Sexlns Rul'us,15. Slruere convivio,241.
    Ruttlus an poelaChristianus,46. Sibi aliquandosuperllimmesl,209,259. Slupeocum accusativo,138, 190.
    Sibylla?versus, 22. Suadeocum accusativo,154.
    S SlcardusCremonensis,104. Sua, in sua, 248.
    Sichar, Sichem,Sichìma,186, 446. Suarius (Franciscus),77.
    Sabalier (Pelrus), 51. Notalur,72, 74, Sichemoccisusa filiisJacob, 451. Subigerepascua, 168.
    103,222,385. SidoniusApollinaris,298, 535. Sublimare,234.
    SacramenlumEiicharistia?aClirisloin- Si eleganier aliquandoorniliitùr,303. Sub pròin,242.262.Sa?pesuperfluum,
    sliluilur, 555 seq. Signajudiciiestremi expouuulur,525. 156, 166,209.
    Sadducali, an Saducwi,515. Signore,372. Subslanlia,226,252, 559. Ammalalo.
    Saivus,vide Scaivus,515. Sigonius,4. Panis, 124,146.Salis,155.Vocis,20I.
    Salas (Gregorius),15. Silenler, 285. Succedere,205. Tectis, 164.
    Sallustio, 75, 156, 144, 263. Siliccrnium, 99. Suendi modusveterum, 196,
    Salmanlica?olimerecla cathedra Gre- Silius,91, 93,123,154, 167,212,283, Suetonius, 108,156, 295.
    gorii Ariminensis,51. 448. Sufficitdiei malitiasua, 132.
    Salmasius,571. Simeonsenex, 98 seq. Soffocaremetaphoricedictum,282.
    SalomonConstant,episc, 46. SimilisDominivirtus,206. Suggillare^o, 282.
    Salomonispotenlia, 149 seq. SimonCyrenaetis, 576.Leprosuscur ita Sui, 241.
    Saltandivotus ars, 244. nomiiialus,552. Sulcarede fiammaeleganter, 106.
    Saltemprò solum, tantum,154. Simon.Simonisvaria quantilale, 128. Sulpicia,65.
    Sai lerra?apostolinuncupali, 155. Siiuonius(Richardus),55, 387. StimmasignificatcompIcmentum,212.
    Salvator, 161. Simulare,121.Simulano,215. Summasaures, 255.
    SalvianusMassiliensis,10. Sinape,sinnpis,276. Summitterecollacogebanturbelloca-
    Salutalìonesfrequenlesapud veteres, Sine fine , 198. Nominetrtmeus,246. pti, 166.
    519 seq. Querela, 69. Superare usurpatimi prò superesse,
    SamaritananimulieremJesus alloqui- Sinuumen,82. 527.
    lur, 185 seq. Sinuosavolumina,128. Supercum genitivo,165. Pro desuper,
    Samarilum prò Saniaritanmi , 187. Si [irò an, 281,296,565.Pro m<m,348. m.Insuper, 188,281.
    Varia quantitale, ibid. el 192. Siricius,papa,252. Superincrepilo,178.
    Sanclijico,sanclificus,67 seq., 145. Sirlelus, card., 64. Suppressavoce,85.
    Sanclius, 242. Sirmondus,8,214,298. Saprà praepositiopostposita, 279.
    Sauctorumcatalogopauci olim ascri- Silicinesquinam, 199. Sorgere, 180.
    pli praetermartyres, 17. Sive, prò vel si, 221. Suspendiuminformelethum,373.
    Sanctum,sanciuafium,70. Sinyrna,65. Suspensus,249.
    Sanctus,Chrislus, 164. Smyrnaeorumepistola,118. Suspicio,suscipioverba iuter se con-
    Sandinius, 92. Sociabilevinclum,316. fusa, 305.
    Sannazarius(Jacobus),58, 92. Sodoma?incendium descriplum, 414 Suspicionomenscribitur etiani suspe-
    Sapienti»cap. i, 550. seq. clio, 556.Secuudain suspicioprodu-
    SaraAbrahamiuxor, 406et seqq. Sol in fine versus inlcrdumponitur, cili^, ibid.
    Salias melius, quamsalies, 149. 529. Suslollo,163.
    Sauberlus (Joannes), 40. Solers notare, 10i. Susurrare, inde susurrones,241.
    Scwvus,et s<ra<sinier se confusa,107. Soles.dies, 125. SwarliusEusthatiuslaudat Juvencum,
    Scaliger, 203. Sollicitare,149. 49.
    Scandaloremovenda,158 et seq. Solidus,monela?genus, 276. Synedrion Hebraeorumtribunal, 156.
    Scefusde impudicilia,215. Pro seele- Solviin ignes,550. Sopore, 555. Synodus,vide sopra Concilium.
    rato, 125se<j.,126,370, 371. Solymi,103. Synthesis,sivesynesisfigura,169,296,
    Schefferus, 2 81. Sommerin(Joann.), 290. 302,510, 516.
    Scherffius(Samuel),92. Sommaa Josephoexplicala, 437. Ali- SyropIio?nissa? mulieris filiama dae-
    Schoellgenius(Christianus), 3 9. Nola- quamlo a Deo immissa,88. monioliberal Jesus, 236.
    tur, 105, 112. Sonare, sonere,81, 86. Syxlus, vide Xystus.
    Scioppius,242. Sonavia sono,567.
    Scriba?conveniunliu unum, ut Jesum Sonipes,155. T
    occidant,552. Sophocles,64. TabingitisJoannes,173.
    Scriba?et Pharisaeiiiicrepaulur, 519. Soporanox, 248. Tabulalum,165.
    ScriboniusLargus, 209. Sordida adverbiimore positum,352. Tacilus, 70, 120,139, .145,24ì, 259,
    Scrupeus, 154. Sordiduslabor rusticoruni quo sensu,' 265,316,551, 553,553, 561, 575.
    Seda, mundus, 278. 506. Teeda?in nuptiiscelebrandisadliibitoe,
    Secretacolli, 93. Cordis,mentis,115, Sordifluus,460. 555seq. Virgine, 77.
    125,207.Poli, 454. Sors, 559.Patris filius, 195. Talenta,qua:servisdata sunt ad exer-
    Secreto,scerete,259. Sorte, 70. cendum,557.
    Secretus,119, 241. Spanh^mius(Fridericos), 116. Tamayusde Salazar(Joann.) rejicitur,
    Seclari, 205, 222. anima', 115. 15seqq.
    Sedesde tumulononrarooccurrit,349. SpeciesSpencerus, 115. Tanta, tot, 201.
    Sedulius,12, 20, <21seq.,52, 54 seqq., Spizelius,25 Tanti, tot, 551, 564.
    43, 46, 65,76,87,95, 161,166,169, Spondaicusversus aliquandoopporlu- Tantum,tanlopere, 75, 115.
    175, 197, 210, 215, 225, 247, 282' nns, 538. Tarapha (Franciscus),19.
    290, 505, 511 seq., 562, 567, 375. Spongus,spongia,580. Tarlarus insaliabilis,245.
    Seneca pliilos., 65 , 154, 210.Seneca Sponsa, 89. Sponsalia,88, 90. Talianiis, 58.
    trag.,252,327. Sponlaneus,131, 156. IVmplum Hierosolymitanumquadra-
    Sepia, sepes, 510. Spuma?descriptio, 176. giuta et sex annis a?dilìcatum,179.
    Sepulcradealbala,521.In Juda?aquali Squama: in leprosisssepe apparent, Ejus subversio praedicitur,522 seq.
    l'orma, 549. Veterum quali forma, &i\). Temporummulatio,525,341,583.
    1009 QU;E IN CARMINIRUSJUVENCI, PROLEGOMENI ET NOTIS CONT1NENTUR
    Tempuspròutroquc tempore, 565. moro,295. Yirgilius, lì, 64, 68, 71 seqq.,'i3seq.,
    Tendereprò iter (licere,172seq. Umbraculum,175. 78, 85, 83, 91, 105, 106, 109seq.,
    Tenebra?ext.-riores quid sinl, 160, Umbraidefunctivocali,433. 1[-2seq., 117,126, m seqq., 140,
    513.In luclufunebri,547. Undisonus,'ìli. 149, 155, imseqq., 100, 164 seqq.,
    Tenerloaura;, 73. Unicus,unigcniliisfilius,271. .168,174, 116seqq., 182,187,189,
    Tenerevilain,121. Unm, et alter, 109. Pro aliquis, 180. 191 seq., 199 seq., 201, £07, 209,
    TercMilius, 94, 108,155,14", 172,508, Uuumper duo, videHeudiailvs. 215, 218seqq., 2i0 seq., 215, 246
    oli, 563. Urgeocuminfinitivo,110, 576. seq., 234. 261,268 seq., 271, 275,
    Tergaterree,149. UrsinusFulvius,299. 279, 287, 292 seqq., 299 seq., 504
    Tennis. Iriuus, 81. Ulililascmiferendicjdd. mss. prò va- seq., 522, 524, 526 seq., 551 seq*,
    Terrificare,250. riis leclionilms,56. 556, 540,345, 558 seq., 564, 569,
    Tenia lumina solis,179. Ulres, primacorrepla, 196 seq. 371, 575, 586, 596, 403, 436,454,
    Terlullianus,10, 80, 114, 119, 190, Uvornon dimillenda nisi ob lornica- 457.
    212, 234, 237, 283, 502, 510,550, tionein,285 seq. Non repuilianda, Virqineateda, 77.
    571. 139. VirginumJudaearumasccteria, 77.
    Texlumsubstantivepositum,577. V Viror, 258.
    Thamar,435. Virlusaliquandoin malampartemac-
    ThannerJacobus,54. Vacuimifull, 263. cipilur, 107. Virlus corporis prò
    Theocritus,141. ValensGonzagaem. cardinalis,54. corpus, 137.
    TheodulphusAurelianensis,46. Valerius Flaccns, 82, 89, 270, 515, Viiiules,scilicetmiracula,156, 175.
    Theophilaclus,79, 174seq., 177. 550. Maximus,4, 289. Probus, 28. Viscus,82.
    TheophilusAutiochenus.58. Valla,70, 242. Visere,visitare,86.
    Tuesauroterrestri invigilarenonopor- Vallarsius,S.Nolalur, 8. Vis livida, 124. Tetra veneni,141.
    tet, sed coelesti,147. Valletta?biblioteca, 21. Vita deficit,cum calor abest, 549.
    Thomasiiius, 21. Varia?lectioues nihil obsunt, et pro- Vilcein plurali, 168.
    Thomasius(Gothofredus), 4 1. dessemultumpossunt,57. Vilia aliena quonam pado corrigere
    Thomasius(Jacobus)refellitur, 62. Varenus(Augiist.),121. oporleat, 280,
    Thomas(S.), 76, 121. Varrò, 6, 247,251, 510. Vitreus,120.
    Thronus,84, 154. Vasaeus,42. Vivaaqua, 187.
    Tibianiuiiisitsin funeribus,199. Valessacerdotesdicti, 69, 105. Vives(JoannesLudovicus),f'.O..
    Tibullus,143. Vecknerus,116. Vivificus,583.
    Tichonius,529. VelaminatempliHierosolymilani,580. Vocuriprò essein sacrislilleris, 80.
    Tillomonlins,92. Velìvolummare, 165. Vococuminfinitivo,160.Pio invitoad
    Tinea,primacommuni,147. Vel postani, 148.Pro et, 300. camalli,ibid., 511.
    Tipliernus,52. Venenumin utramque parteui acci- Vogelius(Daniel), 92.
    TirabuschinsHieronymus,51. pilur, 221.Voxinvidi, 123. Vogi(Joannes), 7.
    Tiltis Probus,4. Veneranduspassivesuniptuin,510. Volaterranus,50.
    Toletus, 177. Veneroaclivum,189. Volvendadies, 83.
    Taluni,omnia,562. Veniacianciaerranti sepluagies sep- Voluisseluum, ut velietuum, 138.
    Traclore,115,291.Lumenoculis,115. ties, 281. Supplicitìusfacileconce- Votuminacordis, 102. Sinuosa, 128.
    Pecuniam,557. Verbumecclesias- denda, 285. Petra;, 582.
    licum,197. VenireUHin verbo, 72. Viam,105. Vorirk (CorneliusValerius),75.
    Traducereuxorem,88. Venitpròest, 267. Vopiscus,7.
    Trahere, 75. Verberal voxaures, 550. Vorstius(Jo.), 180.
    TransfìguratioDominiin monte, 269. Veridicm, 188. Vossius(Gerard. Joann.), 50, 102.
    Tramliuere,293. Verpns,Judaeus,140. Volude huptiis dici solet, 193.
    Transmeritimi.282. Sidera, 155. Versus quidam graves, 555. Spon- Votimi,145.
    Transvolvere,276. daicussine ulto dactylo,551,572. Vox est ictus aer, 210.
    TrebelliusPolito,189. Vesper, hesperus, 582. Vesporus, Vox prò sono, 182.
    Trepidamens,74. 294. Vueda(Comes),53.
    Trepidalio,145. Vestigia,135, 140. Wasius,219, 317.
    TribulumCa?sarireddendum,314seiji. Vestireluminometaphorice,151, 271. Wegnerus(Gothofredus),92.
    SolvitJesus, 276seq. Vestium,et ciborum niuliasollicitudo Weiizius(Joann.),20, 50.
    'frioliniarcha,176. fugienda,148seg. Weslhemerus(Bartholomaens), 55
    Tricliniaresservi, 176. Vetlius Aquilinusconsul,5 seq., seu Welstpniiis(JoannesJacobus),53.
    Tricliniumveterum deseribitur, 298 Veclius,4 seq. W'iiechiiidus,64.
    seq. VelloCaecilius.16. Wicelius(Georgius),9.
    Tri: b 1LaurentiusBened., 97. Vcltoiiespopuli,seu Vectones, 4. Wilkius(Andreas),9, 59, 50. Rejici-
    Trinits,tennis, 84. Via perditiouis lata, codi angusta, tur, 78.
    TrithemiusJoannes,29, 47 seq. 154. Vulnus prò injuria, et prò scelcre,
    Trilicunialbumalienilireperilur, 191. Via, ratio vilae,171. 282.
    Tritura, tribulatio,236. Viare, 87. Vulpius,248.
    Triuniphus Salvatoris, ingredienti» Vibrare, 241. Wolfius(JoannesCurisi.),118,351.
    Iliernsolymam, 301.Ciiristiheroicus, Vicibusomnibus(muorimi.111. Wopkensius,195.
    Carmen,456seq'j. Vicissiliulnperpetua rerum, 452.
    Trombellius,91. Victor, 80. Marius,123,267, 393. X
    Truncare, 287. Yictoriuus Al'er, 11,79. Pietavieusis,
    Tuba? stridor, et clangor iribuitur, seu Petavionensis,11, 551. XystusSenensis, 1i, 50.
    550. Viclusfacilis, 149.
    Tubarumusus in funeribus,199. Videre mortem,98. Z
    Tueoran passiveaccipipossit,453. Vigilia? noctis quatuor numeranlur,
    Tueri, 132. 249. Zàbulon,seu Zabulonumterra, 127.
    Tumullus,201. VigiliusTapsensis,80, 108. Zacharias(Frane. Antonius),115, 544.
    'l'unicainconsutilisChrisli, 577. VincentiusBellovacensis,45. Zebedeus, f29. Ejus uxor prò filiis
    Turbotranslate,564. Vincla corporis,100. supplexChrislumprecatur, 293.
    Turnebus,69. Vinclumsociabile,516. Zehneriis(Joach.),21,41.
    TurrisBabel,406. Vinelum a vinea differì, 292. Zehnerus (Joannes), 38.
    Tursellinus, 1 75. Vimini,laelilia?liquor, 175. Zizaniain Evangelioquid sint, 257,
    Turtures, videColumbae. Virenliasubstantivimore, 151. 240. Amarasunt, 237.
    Tyrus,prima vocali correpta, 256. Virgiliilaus, 65. Zosimus,Constantinilaudibus dotra-
    U Virgiliofamiliariserat hiatus, 185. hens, rejicitur, 588.
    Virgiliuui passim imitatur Juvencus, Zovenzonius (Raphael), liymnogra-
    Ultima prò ultimo, 565. Substantivi 245. plius, 32.
    iOH INÌJÈX RERUM NOMINUMET VERB0RUM 1012

    INDEX

    RERUM, NOMINUM, ET VERBORUM,


    QUIB in Prolegbmenisy Operibus Sedulii, et Scholiis explicanlur, et continentur.
    Numeri rèspoiìdent serici crassiorum numcrorum qui teooiui inserunlur a col. 433 hujas tomi
    usque ad 79i.

    A Sedulii imilator,51, 97. Aries aris impositus,167.


    Abbo,'594. Alduseditor Sedulii, 60. Ariminensissynodusdamnata,420.
    Abducererelro<254. Alere, 206.Pro inflare, 225. Arius, 188.
    Abel, et Cain, 362. AlexanderNatalis nolalur, 57. Arma, Consilia,221,513.
    Abgari ad Jesum epistola apocrypha, Aliger gallus, 319. Armade ludo, et pugnadieta, 141.
    426. Alfecli'insenalùm,\i5. Arnobiusjunior, 55.
    Ablativusabsolutus,277.Ine et«',205; AlmeloveenTheouorus Jansonius,53. Arnolftis,'594.
    Ablutusseconda brèvi, 505. Alpha, et ÌJDeus, 268 seq. Arntzeuiitres, 225.
    Abraham, 168seq. Allililas, 277. Arnlzeniuspater, 51.
    Abraxea?gemma?,507. Alva refellitur 22. Arntzenius(HenricusJoannes), editor
    Abundanlius,40 seq. Amalarius555. Vide Fortunatiis. Sedulii,68. Quibus mss. codieibus
    Abusti,obusli,552. Ambrosianumprò hymno,572. usus, 51 seq. Rejicitur, 133, 160,
    Ac, et al confusain mss. 167. Ambrosius (S.), 415. 167seq., 174,297, 500, 576. Nola-
    Acceplavox,502. Ambrosius Camaldulensis,51, 123. tur, 23,»52, 110 seq. Varia? ipsius
    Accola,et incoia,299. et
    .limici, amidi, 169. lpctionessaepefallimi,596.
    Accubilàre,151. Amissoivita;,290. Arlifex adjeclive,553. Codex,152.
    Achaimeniaira, 176. Amoenus poeta eonfususcumFortuna- Artificiosiversus, 46.
    AchillesStatius, 79. to, 378. Ai'tifieuinfraudes, 88.
    Acrostichicarminislex,-398. Amort Eusebius,401. Arlisis, 103.
    AcroslichisBelisario594. Libefii,597. Amplumcaput, 329. Ascaricus,episc, 57.
    Vide Anacroslichis. Anacroslichisquidsit, 591. Asena Lalinitas,426.
    Acta martyfum inierdum apocrypha, Anacroslichorumcarminum auctores, AsinaallocutaBalaam,172.
    416. Vide GestiiSS. mariyrum. ibid. Aspiratimi!vis consonantis tribuebà-
    Actus Andrea?,et aliorum apocrypìii, Anacletuspapa, 406. lur, 58i.
    421. Andlo(Pelrus), 58. Asser Menenensis,7,100,165.
    Actus prophelarumquodnam Sedulii Angelorum, sive poiius dsemonuiri Asterisciin bibliis, 451.
    Carmen,48. conllctanomina,438 seq. Asteriiduo consulessaeculov, 75 seq.
    Adamejectus e paradiso,179. Coghi- Angue,et ungue,162. Aslerius Flavineanno449 consnl, 76.
    tio ejussupernaturalisan vera lideS Angustus,et auguslus,165. Emendalo?coJicisVirgiliiMedicei,
    supernaturalisfuerit, 152. Atilielansignis,"287. * 76, 78. Coile'ctorCarminumSedulii
    Adamiposteri, 561. AmiaS. non inipsiitribùs, 46. quisnamfuerit, 71 èeq. CarminaSe-
    Adefonsusepiscopusj18. AnhuntialloB.V.,200. duliijam vulgatacollegi!, et majnri
    Adelbertioralio apocrypha,459. AnonymusauclorDe numeris, 82. ornatu edidit, 74. Non est auctor
    Ademarus,394. Ansigisusabbas, 408. elegia?Canleinus,29,91.Ipsiuspliiri»
    et
    Adeptus, ademplus, 161. Aniìgraphum, 8 9. nomina, 74, 77. Epigramma, 592-
    Ades prò es, ibid. Anliquitatisuihil ignDrarìdnm, 399. Andirectiiiu ad Gelasitim,85. Au
    Adjeclivortihiusus impropfius,142. Anlislescpiscopumsonai. 16. ad Macedoiiium, 75.
    Adjeetivomheùlrum plurale jungilur Antonius(Nic), 8. 16, 18, 61 seq. Aslurius,vide Asterius.
    substsntivoin genitivo,169. Antoniuspoeta, 172, ÀI, el ac, 169.
    Adire solemniamensa;,152. Anubis,182. Alhanasius(S.), 404,414, 420.
    Adoplianoruni fraudiilenlà haeresis", Anullaab ami, 106. Allienmispagus,183.
    112seq. Apexduodehiisapostolicihonoris,193. Alhenieiisiuuisuperslitiopagàliis no-
    Adoptiopio àssumptione,128. Apiciilibri, 152. men f'ecit,158.
    Adoro, et adopto,270, 564. Apis, 182. Atra sepulcri, 559.
    Adoro, adorno, adopto, adaplo ìntcr Apocalypsisolim a nonnullis GHecis Allactu, 216seq., 286.
    se in mss. commutata^109j 126. non recepta, 405. Atto Vercellelisis decretimi Gelasià-
    Adriauus1,126. Apocryphain Ecclesia?officionon re- hùmsuis canoiiibusinseruil,412.
    Adulteraliberatur, 300. cipiebantur,415. Auberlinus,35.
    Adusti,obusli,abusi!,352. Apocrypha? scriptura?405; 419seq. Auclordr>Dco,332.Qui futurapraemó-
    jEdiwaldus,101. ApollinarisSyncletice,145. net, 522.
    jEdituus, 106. Aponius,107. Auctor Decfamationisin Salliistium,
    Aereus,aerius, 174. Apostolielecti, 224seq. 141. Vita?S. Adalberonis,153.Vii»
    ..Esculapius, 182. Apostolorumnominepliireslibri apo- S. Dunsiani, 165.VelusVita?S. Gé-
    ^Estimoprò exislhno,140. crypìii,420 seq. Canones,423. rardi, 195.Vita?S. TlieobaldiSedu-
    Mlliereus,mherius, 174;268. Appendicesad Sednlium,585. lium imilalur, 165. Fids-Anonyiiius.
    Mllira prò wthera, 213. Apponode conviviis,154. Auctoresprisci fons omnium doctri-
    jElliram,<elhra,515. Apronianagens, 75. nannii, 599.
    Agens,et aiens, 194. Apuleius,166. Audebut,et augebal,544.
    Agii lumen, 169. Aqua ex pelra producta,171.In vioum Audere de igne, 177.
    Agobardus,i[iseq. conversa,257. Augustalis(S.),277.
    Agroelii Orlhographia 84. Ara? arboribus a paganis erecia?, 183. Auguslinus (S.). 95, 163, 351, 415.
    Agroetiusgrammaticus an exsliiferit, Arator,96,100,14!, 161,179,193sef/., Verus ejus discipulusS. Thomas,
    579. 230,262, 318,525, 560. 154. Venerabili ipsius nomine con-
    Alt, et agii confusa, 190. Arbores a veteribùs adorata?,185. tra calholicamdoclrinamabuli nel'as,
    Alardus,174. Arca Dei destruensliostes, 565. , 135. Opus De pastoribus, rtc , 58.
    Albaniabibliotheca,51. ArcadiaTheodosiisoror, 24. Sermonesnuper editi, 408 seq.
    Albiuus, vide Alcuinus. Arcadii et Houorii consulatusquin- Avienus,48, 211,542.
    AlcimusAvitus,48, 163. tus, 89. Aurea pramiiavita;, 195. Sidera, 174.
    Alcuinus16,100, 372seqq.Felicis im- Arcadiusimperator, 25. Aurei disyllabuin,272.
    pugnaior,112seq.EjusHomiliarium, Arclis,Ortis,alris, 282. Aurorarius,videPetrus.
    203. Arculfus,35. Ausonius,47, 591.
    Adhelmus, 154, 157, 174, 178, 594, Arere, maturescere,161. Ayala,i>i<(e Inlerian.
    1014
    1015 QVM IN PROLEGOMENI, OPERIBUS SEDULII, ETC, CONTIN'ENTUR.
    B Brito (Gulielmus) imitatur Seclulium, Sedulii, 23. De Chrisloapocryphus,
    155. 425seq.
    Brovverus, 594. Cenlonis leges, 591.
    B, et «confusa,199, 281. Burmannus(SecundusPetrus), 51 seq. Centumora, 163.
    tres
    Babylonii pueri, 176. Burchardus, 81. Cereamala,niella,155seq.
    Balhulns, videNolken.is. Burontiusdel Signore(Carolus),412. Cervicebis bina, 247.
    Balde(Jacobus)notalur, 381. BuscliiusHermannus,58. Chanana?a> iìlia liberatur, 264.
    Baldericus,155. Chaos,cliao,I6'i.
    Ballerinii(ì'ratres), 10, 403. C ' Charactergoihicus,408.
    Baluzius, 80. Caraxare, 105.
    Baudinius(Joann.Bapt.), 53 seq.,118. Caca poteslas,271. Cliiffielius(Petr. Frane), 81, 400.
    Bapininalistypus, 170. Caeci d etormes sunt, 279.Et Claudi s a- ChilpericusSeduliiimitalor, 99.
    Bapiizalurus,prò baptizandus, 215. nautu^ 280. Duoa Domino sanati, Clilaiuys,qua indulusfuit Chrislus,529.
    Barabbas,525. 279.Duo illuminati,233. Choruspoetarum,67.
    Bardusscriptorvila?S.AnselmiLucen- Ca?cusmulus daemouiacus liberatur , Chrisiusverbogenilus, 269. Columba
    sis, 415. 258. Nalusvidet, 501. Sanatur, 286. dictus, 369. Pastoribus nuntiatur,
    BarthiusGaspar,5. Annolator Sedulii, Cmula pomi, 169. Vaga, 224. Wiseaq. Puer intermagistroslegiSj
    69. Refellilur , 558. Alfectata ejus Caisareum,ccesarium, 2 72. 214. Periculissanctoruminsertus ,
    obscuritas, 70. Caesura? ratio, 191. Vis, 167, 287. ibid. Statura pusillusnon e.rat, 459.
    Baruchcum Jeremia comprehendiso- Calchedouensissynodus,415. Vide Jesus.
    let, 432. Calliopius,87 seq. Christi nomina,401 seq. Natalis, 201
    Basiliauihaeretici,508. Calmetus, 2 7. seqq.Descensusad inferos,179,558.
    Basilius(S.), 143, 414. Calphurnius, 5 0. Apparitionespost resurrectionem,
    Rasnagius refutatur, 17. Calviliilaus, 46." 551seq. Mensuralongitudine, 439.
    Bayer (Frane. Perez), 37, 62, 578. Camelus forameli acus penetrare ne- ChroniconFonlauellense, 408.
    Bavlius,56, 90. Nntatur, 61. quit, 277. Chrysologus,167.
    Reda (Yen.),55, 57, 49. 96, 114 seq., CamerariusDavid,18. Chrysoslomns(Jo.), 27.
    168,172seq., 1R7, 190, 205, 205, Camurus,106. Cicero, 139, 141, 146,155,190,228,
    281,517,533,578. Imitator Sedulii, Cantifìdes, 161. 275,278, 297,394, 396.
    51. Opinioejus de metris expendi- Candidapompa,290 seq. Clalhraneutro genere, 288.
    lur, 57. Non probalur, 191, 311. Canisore relumbit, 5 01. Claudisanantur,280.
    Ipsius commentator i n cod. ms. Va- Canisius, 97. ClaudianusMamercus,16, 50,68, 104;
    ticano, 97. Canistrisgemmatisi 134. 164, 175.
    Belisarius dux, 95. Ejus inscriptio, Cannegieterusnoialur, 133. Clausodie, 248.
    ibid. Canondivinorumlibrorumex Gelasio, Clauslragenarum,502.
    Belisarius poeta, 92 seq. Acroslichis 408seq. Librorum veleris, et novi Clementis(S.) nominelibri apocryphi,
    ejus de Sedulio, 594. Testamenti ex Damaso, 403 seq. 421.
    Bel'sabiaLatinitas,427. Scripturarumdivinarum in concilio ClementisAlexandriniopera apocry-
    BenedietusXIV,553. in Carihaginensiad omnesEcclesias pha, 425.
    Benlleius,277. exlensus, 410. Clicloveus,570.
    Benzelius(Ericus), 52. Canonesapostolorum,38, 425. Clypeus,et murus prò prmsidio,159.
    Bernafdus(S.), 204. — Bernardus To- Caiilicumpaschale, 22. Cochlearevetus Jesum asino insiden-
    lelan. antisl.,56. CanunlDeo, 574. tem exhibens, 508.
    Beroaldus(Philippus),47. Caper,vetus scriptor, 288. Codexms. Veliiernus,570.Veronensis
    Berla (Franciscus),40. CapilupiJulius, et Laelius poeta? cento- S. Hilarii, 115seq. S. Hilariiin Basi-
    Bibliaversiculis, capilulis,et asteri- narii, 591. lica Vaticana, 109 seq.
    scis olimdistiucta, 450seqq. in
    Capitula Bibliis, 452. Codexarlifex, 152.
    Bibliopolarumfraudes, 64. editor Sedulii, 58. Quibus Codicesmss. conferendiconsuetudo,
    BibliothecaAlbania,51. Angelica,24, Cappusotuscodieibusmss. usus, 55. 107.VideCorrectores.
    ò'O.Basilica?Yat., 123.Capiiulicano- Capri Orlhograpbia,48. Codicummss.correctores,et corrupto-
    nicorum Vilerbien., 120. Collegii Carbasapandere ponto,242. res, 106ser/<7. Exscriptoresplerum-
    Romani. 49 seq., 122. Corsinia,58. CarmenPaschale, 19 seq., 131 seq. A que juvpnes, 109. Menda quibus ex
    FiorentinaS. Crucis,5i. Laurentiana Sedulio Opus vocatum, 147. Idem causis,107seg.Nimiaantiquilassaepe
    Fiorentina, 55 seq. Lipsiensis, 55. est, ac de actibusproplietarum, 51. suspecia, 85. Veiustas a plerisqua
    RegiaParisiensis, 57. S. MarciVe- ViventeSedulio,editum, 150. Ejus exaggerata, 408.
    60.
    neliis, Taurinen.-às, 24.Uffenba» tituli, 155. Coiti,103.
    chiana, 52. Garmende Incarnatone non est Sedu- CoeliuspraenomenSedulii,8.
    BibliothecaPatrum, 66. Plures ipsius lii, 55. Cmlmnprò Deo, 512.
    ediliones, 148. et
    Carmeninedilumde viri., vit.,527. Cohairare,105.
    Bibliothecaprò bibliissacris, 143. Carminumvoluplas,139. Cola,el comma,98.
    Bibliotheca? Vaticana?codicesmss., 41 CarolusCalvus,46. Colganus,18.
    seqq. CasalbonRaphael,02. CollectaneumSedulii,35 seq.
    Bibliotheca?a Montfauconio recensita?, Casimirus(S.), 46. Collecluncus,27 seq.
    53 seq. Cassander(Georg.),22, 62. Colleciiocaiionum, 10. Hispanica,81,
    Biblus,byblus,156. —
    Cassianus(Joannes),143. Cassiani 423.
    Bignè Margarinus,25, 66. opusculaapocrypha,423. ColleclorPisaurensis poetarumnoia-
    Biscionius.78. Cassianus(Christoph.),18. tur, 197.
    Bivarius, 8 . C.assiodorus, 55, 94, 191, 552 seq. Colluco,collucis,135.
    Blandinus,58, 143. Castrapia, angeli, 192. Colvenerius,153.
    Bobienseraonasterium,40. Ejus cata- Casulaurbs, 124. ColumbanomenChristi, symbolumEu-
    57
    logusms., seq. CalalogusoperumSedulii, seq. 18 charistiae569.Noncaret felle, 219.
    Boila?usrejicitur, 439. Cathedrapestifera, 519. Columbanus(S.l, Z6, 394.
    Bollandus,58, 143, 416. Calo philosophus, 44. Columella,183, 518, 545.
    Bonada, 598. Caulis pròcautes, 106. Columis,et colomis,276.
    Bonaventura(S.), 152. Caveusrefellilur, 410. Colymbus,105.
    Bonifaciusepiscopus,auctorCarminis Cecropiumvenenum,158,183. Comma,seu coma, 98.
    de virtut.et vii.» 527. Cecropssimulacroreperii, 183. Commodianus,153. Inter apocryphos,
    Bonifaciuspapa,405 Ceillieriusnolatur,27. 425.
    Bonusde Chrislo,340. Cellarius editor Sedulii, 67. Quibus Coinpar,socius,579.
    Borgia(Emin.Card. Sleph.), 551. mss.codieibususus,53.Impugnalur, ConceptioimmaculataVirginis, 200.
    Borgia(Alexander),ibid. 160, 163, 167, 241, 244, 290, 551, Conciliatria generaliaantiqua.415.
    Borgianummuseum,507. 359,364. ConciliumAquisgranense,113.Cartha-
    Borricchius(Olaus),28, 102. Celsus(Constanlinus),87. gin. ni, 410. Francofordiense,112
    Brasichpllensis,25, 20. CenuiusCajelanusreprcbenditur,57. seq. Romanumsub Damaso,80, 400
    Braulio,57, 151. a d
    Censoresdeputati judicanciumde c o- seq. Sub Gelasio,82, 83. Sub Ha-
    BresinaLaiiniias,437. dice S. Hilarii, 109seqq. driano, 114. Sub Leone IH, ibid.
    Breviarium Mozarabicum,572.Pari- Census,palrimonium,142. Toletanumi, 529.
    siense, 575. Romauum,97, 215. Centode Incarnatione,58i. Proba?,26. ConciliiTridentinidoclrina de juslifi-
    Previs, exiguus,254. Virgiliaaus,54, Virgilianuscon est catione defeudilur, 134. . „
    •!t,15 INDEX RERUM, iNOMINUMET VERBORUM 101C
    Conicciurisnon temere indulgendum, 550. Ejus Iaus, 205 seq. Anipsi pri- Ecclesiasecundabrevi, 550.
    224 ma?omniumChrisluspost resurre- Ecclesia?catholica?apostolica? Romana?
    Conjugiifosdus,-Mì). ctionem apparuerit, 550. appellatio, 409.
    Coiijughuiiprò coniuge, 1 81. \
    Dei poteulia, 161 seqq. Ecclesia Romanaolimgesta marlymni
    Consanquineus timus',502. Deiltts, 105. non legebatpublice^ie.
    Conscribialbo, 194. Dejecluslumina,270. Eclipsissolisin plenilunio,558.
    Conslanliuopolitana synodus,415. Delapsuset dilapsus, 188. Ventre Edere, et prodere, 514. Loquelas,ili.
    Conslauliusimperalor, 12. parenlis,502. EdiliouesSedulii,58 seqq.
    Coustantiiiscontra Germonium, 109 Detectivi,el dileclus,598. E/ferii, de funere, 289.
    seqq. negligenliajargiiilur,118. Deliltiit,et dililuil, 538. Effigiescorporis,305.
    5
    Conluqiammclue, seq. 00 Demergere, 524. Egoplpganter pra?ponilur,145.
    Contro, Ili. et.
    Demersa, dimersa, 524. Eldefonstis episcopus,17.
    Controversia? theologica?sino fastu ex- .
    Demissus, e l dimissus. 182,225, 247, ElegiaSedulii, 28 seq.Ejus inscriptio,
    positse,131. 288, 554. 570.
    Coquebal,fovebat,210. Democritusvetus pliilosophus,192. Elias, 173se<7<7.
    Core, Dathan,el Abiron,565. Dempslerusnnlalur, 14. E'.ip.ndusreiiarguilur,112.
    Corippus,559. Seduliumimitalur,165. Denarii,quibus veudilusest Chrislus, Emicare,203.
    Corona,aelernavita, 229. 255. Engelbertus,350. '
    Corpuspoetarum,67. Diiiiariossecundabrevi, 235. Enim, et eliam confusa,402.
    Correctores cotlicum mss., 107, 170. Denis (Michael),408. Ennius,104.218.
    Hyninorum breviari! Romani, 575. D.?ounico inserviendum, 158. Eiinoilius,569.
    Librorumolimviri illuslres, 87. Dependereoperaia, 545. Enoch, 163seq.,560.
    CoiTcclorum codicum subscripliones Depositimisubslanlive,,175 seq. Enormiprimabrevi, 286.
    aliquandofalsa?,88. Descendereprò ire, 218. Eotts,oriens, primacommuni,583.
    CorvuspcrfidusNoe, 175seq. Deteriora, et dexleriora, 174. Epanalepsis,561.
    Covarrubias,416. Detersa,delerta, 284 Epliesinasynodus,415.
    Cousianl,videConslaulius. Veleriacnpillis, 104. E[iigrammaquodlati»,auonymum,581.
    Creulus,nalus, 204. Deus ìniseralus inslauravithumanum Epislola?S. Pauli, 27. Sedulii,50.
    Creavilprò gentili, 575. gentil, 109.Pater nosler, 226. Impilitelaplura uni substautivoappo-
    Cresconiana'collodio canonum, 80, Dexleriora,174. sita, 557.
    402. Dexii'iChronicon,8. Eplalicus,430.
    Ci'ilicorumaudacia,132. Diacouisste,143. Esuno liber terlius, et quarlusapocry-
    Crucis ligtuim,566. DialogiPlalonis,et Ciceronis,22. phi, 452.
    Crusiusivfellilur, 545. biarium ecclesiasticuinRonianumex- Esther an duo libri, 452.
    Crux colenda, 551. In vexillis, 192. pfndiiur, 151seq. LitteralorumIta- Eslo, ut adverbium,100.
    Ejusclugium, 552. Yeneralio,165. lia?calunninearguilur, 110. Estreinecerse,503.
    Crijpla, 105. Didrcliamalisaurei, 272. El aliquandoomissuma librariis, 141.
    Cui, disyllabum,103. Diemexlremum, 231. Pro eliam, 2B6.Et ex confusa,562.
    Culminotedi, 230. Dies mascolino,et femininogenere, Ex sed, aut set, 221.
    . culla novsdìu,597. 251. Elhelrediis,150.
    Cuneutaglobo,291. DifFerentiacanonis, capituli, brevia- Eugenius Tolelanus, 172, 542, 561,
    Cwrere neliigiis, 156.Per facto, 275. rii, 57. 394, 397.
    Curtius, 158,'219. Digista, digestumLucrc,187. Eurnenius.176.
    Cifrivicorrigere, 276. Diigpnliliuniirrisi, 182sei7-Transplan-EuspbiusCa?sariensis,107.Da co Ge-
    CuspUiiainis, 29. Uli, 183. lasiijiidiciuiii,418, 421.
    Cypriauus,414.-Ei supposilus liber, Dimensocarpare, 237. Eusialliius,12.
    417,423. Dimisil, et demUii,341.Vide Demis- Eva, 561. Ejus peccatimi,198.
    CyprianusAnlioch.,423. sus. Evaiigelistai'um insignia,19i. Nomina,
    et
    Cyrici, Julila?marlyrumgesta, 416. Dioniedes antiqunsgrammaticus,573. 452 seq.
    CyrilfusAlexaudr.,414. DionysiusCalo,44, 207. Evangeliafalsala, 421.
    Diplilliongiveterum, 42. Euchiiiisiia?dogma,514.
    D DiscipuliLXXH,291. Euclierius, 35.
    'Da'daleumlecitati,159. Discipulusadjeciive,2S9. Excludopròexpello,271.
    Dsemouiumuiuliim,234, 282. Discissus,et discisus,511. Exentplapròexernpluni, 513.
    Diemonlatro, 282. Discrimetiviueamissce,290. Exspeclo, el spedo, 198.
    DamionuinIpgìoexpulsa, 214. Diurnus, quotidiani»,251. Expt'diens,el expandi'ns,553.
    Damasus(S.j, 57, 259, 320,570, 594. Divesregnimicadorumiutrarc non po- Expulsare, ZUì.
    Auclordecreti de sacr. Scriplur., lest, 277. Expurgarefarti causas, 150.
    80. Ejuscoiicilium,400. Divinaexplicare velie audaciacense- Exserli Iwmeri,192.
    Damiiare,obslringere, 230. tur, 164. Exlremisco,305.
    Damiloprò obligo,160. Divinili! convivia,154. Eyb (Albertus),07.
    Daniel, 178. Doclori turpe est, cum eum culpa re- Eysengrein (GuilHmus)rejicitur, 15.
    Dorine duabus primis correptis, 178. darguii,159. Ezechias,175.
    Secundabrevi, 104. Docloris,et Ducloris,598. F
    Dalivuspro ablativo,160. Doclusde coquo,155. F, et v confusa,176.
    Davidicusdeleclus,598. Dominiappellano,153. Tabellade poeiisab Ecclesiaexsulare
    Davisius,53, 165. Dominicidiei dignilas,546. jussis, 90 seq.
    Dnvilictis,Davidicus.157. in
    Dominus formaignis,lii8. Fubellis primabrevi, 320.
    Daumius,51.PoetasChristianosedere Domiisexilis qua?nam,135. Fabcr (BasiliusJ,378.
    cogiiavpral,70. Domus geuilivus,secundabrevi, 234. Faber (Petrus), 167.
    De prò in, 201. Donare,condonare,199. Fabricius [Giorgius) editor Sedulii
    De nubetonai,543. Donalus,28. Ejusediliono*,55. Ipsius panini fìdelis, 63, 138. Refellilur,
    DettiepillietonDeipara?non convenit, anom/muscomnienialor,44. 138.Joann.Alb.currigilur,63.
    581,591. Draeonlius,161 seq., 165seqq., 169, F/icerepedentretro, 254.
    Decacliordum,157. 176,183,186se(/.,190,19.5,198 s eq., Facies terrai, 516.
    Derrelales epistola?Romanorumpon- 220. 231, 273, 2R0,284, 287,289, Facla, res gesta?niemoraludigna?,295.
    lilìcum,415. 292,'297,318, 312,539. Fuclura, 105.
    Decrelumde libris recipiendis, et noni DrepaniusFlorns,177, 192, 267. Fuma lacens, 225.
    1 recipiendis, 400seqq.Gelasianumde DubhalisClirislum,an possit,504. Famularier,222.
    CentoneVirgiliano,54. Dukerus(CarolusAndreas),31. Fona, et vana, 159.
    Deculio,discutio,216, 253. Dungalus,96, 531. Fascisoroonere,507.
    Dedicalioad Theodosium', 25, 582. Dunstani(S.) visto, 101. FassoniusI.iberalus,558.
    OperisPaschalis, 148. Dupiniusperstringilur,36. Fasltts, elfasli, 592.
    Defossumaurum, 278. Fateri magna est medicina,284.
    Defuso,diffuso,253. E Fedisco,et futesco,541.
    Deipara, 562, 566. Regina apostolo- . E prò i in mss., 41, 410.In composi- Faustus Manicliteus,4S3.
    rum, b51. An ad sepulcrum Domini i tione correplum,206. j ir-j FauslusRejensi.s,seu RegienSH,53.,
    cum aliis mulieribuSjiverit, 51-7, E contra, 274. , Ejusopera aporryplia,423.
    QU^E IN PROLEGOMENI, OPERIBUS SEDULII, ETC.,.CONTINENTUR.
    Furente,et (adente,581. Genesisparva, liber apocryphus, 422. Hiberniaan patriaSedulii, 6.
    Ftwillis,el cavillis,520. Genitivuspluralisin orum contraliitur Hieroiiynms(S.J, 20, 145,239, 533,
    Fecitfinemesse,2H5. in Km,289. 579, 591,415, 420. Origenisiasdi-
    Fèi Chrislodalum,530. Gennadiusconlinuatoi'CalalogiDevir. sjpcìl,455.Asleriscis bibliadislinxit,
    Felix Urgelilanusan codicesS. Hilarii illus.,4, 20. Ejusesemplarli audio- 451. Magnaejus in Ecclesiaauclori-
    cornipei'il,112seqq. ra, 4. Interpolata,80. las, 418. Prologi ipsius galeali an
    Felicis papa?epistola,410. Gallesde piscibus,2S8. adulteratisiiti, 410.
    Feminisdicareoperanondedecet, 145. Gentesper Magosindicata?,208. HilariusPiclaviensis(A.),4M.AbAdo-
    Feuestrai,oculi, 280. Genlililianomina,75. ptianorumhaeresialienissiinus,126.
    Fera de piscibus,175. Gemiflexus,nixus.576. Codexejus anliquusin basilica Va-
    Fergustusepiscopus,10. Georgiigesta apocrypha, 416. lic., 106seq.Ipsiusediliones, 116
    Ferream vor.pm 5 .
    poeta?desideranl,l65. GeorgiusDomiuicus, Gemnicensis, seq.
    Ferlilitas,277. 217. Hildeberlus,10.
    Ferverefrenuli,244. Gererelustra, 214. Hincmarus,18, 99,188, 191.
    Fervidusaladius, 173. GermanusAnlisiodor.,59. Hipporegiensis unnimelius,quamUip-
    Fesius, 218. Gennai, et gramen,393. poner'egiensis,455.
    Ficulnea,281. Genuine,eigramine, 264. Hispaniaan Seduliipatria, 7 seq.
    Ficussiue fruclu, 280. Germoiiius contra Coustanlium, 109 Hispanicacarionunicolleclio,81, 425.
    Fitiei secundaproducta,295. seqq. Hispaniidiomaliscopia,46.
    Pigmentovulum,592. Gersou,46,102,200. HistoriaecclesiasticaBononia?paralur,
    Firmabat,(ormabai,287. Gervasiusmonachus,101. 400.
    Firmaregradimi,vestigia, 183. Ss.
    Gesta martyrum an olim in eccle- Holslenius,78, 400.
    FlaviusJacobusTrebatius, 88. siis fuerint leda, 415. Honierocenloues,591.
    Flebilisprò (lente,258. Geta deus creditus, 101.DeusScoto- Homerus,50.
    Flexo genu, 576. rum, 7. Audeus Britannorum , 156. Honorius Auguslodun., 102. Imper.,
    Flores poetarum,67. Getapròcomoedia,155seg. 24.
    Florusdiaconus,191. Grabius(Jo. Ernestus), 426. Horalius,99, 153, 252, 261,528. Ejus
    Florus martyr,consul,595. Gracilitestudiiw,599. scboliastes,100.
    Fluctivagus,551. Grumen,et germen,524. Honnisdasanauclordecreti Gelasiani,
    Fluclumpròftuclumn,584. Granine, genuine,291. 80. Decrelum Gelasii ad Hispanos
    Fluensgenitore,213. Grana (Damianus),80. ' misisse credilur, 415. Decrelum
    l'iuidiis, fluvidus,293. Grandisonus, 508. Gelasiiipsi ascriptum,409,423.,
    Fogginius(l'etr. Frane), 79. Gratiafacit liliosadoptivosDei, 226. Horridus,et lorridus, 577.
    Fontaninus(Juslus), 12. Notalur, 408. Gratianus,81, 414. Ejus Decretimi, Hrodgarius,87.
    Foruix, lupatiar,106. 419. Huelius, 285.
    Fortunalus,55, 62, 9i, 163, 177,240, Gralianusimpcrator,25. Hugbaldus,46.
    239,266,540, 578. Auialarius,100. Gregoprò congrego,150. Hugode S. Victore,152.
    Fragrare, flagrare,fraglare, 283. GregorinsMagnus(S.), 27, 55, 572. Hiimanumgeiiuspeccato Adamicor-
    Frachenlliaellmouasteriinn,57. Ejus ebgium , 434. Nazianzenus , ruptum '197.
    Francorumferilas, 176. 4U. Turoueusis,99, 217. Hundius(Samuel),9.
    Fraiernumodiumabolendum,227. GregoriusjmpaH, 10. Hyatus, 106.
    FYeherus,58. GregoriuspapaVII, 419. Hydropicussauaiur, 294.
    Fremenseguus,506. Grex prò socielate, 146. Hydropistriplex species,296.
    Frenare diem. 172. Giialiusuolatur,236. Hymniabecedarii,578.De cognomen-
    FreyerusHieronymus,67. GrinioardusTolelanus,w«/eBernardus. lis Sahatoris, 569seq.
    Frùctìftcans,2i8. Gronovius,156. HymiiusAbecedarius,28, 372. Pange
    Frugifer, fruclifer,220. Groppercs(Joannes),18. linguagloriosipralium, Lustrarex,
    Frumentiiopusculaapocrypha,423. Gruner (Fridericus), editor Sedulii, Vexillaregis,55.S. Vincentiiinedi-
    Fncus, el sucus,160. 67. Quibusmss.codieibususus, 52. tus,219. In laudemS.Benedica,124.
    FulberlusCarnolensis,57. Nolalur,135.Judiciumejus de Von- Hyperbole in sacris litteris usitala,
    FulgpnliusMyihologus,24. ckio,et Vopkensio,70. 559.
    Fuliuiìieumcoitimi,174. Grulortis, 2 15. I
    Funciusrefellilur, 21, 91. GuilielniusMalmesburitus.,101.Thor- I prò «in mss., 165.
    Funcluspròdefimelus,235. ne, ibid. I, et y confusa,579.
    Fiindamenlum,liber apocryphus,422. Gyraldus,22. Ibis, 182.
    Furuerunla furo, 178. H Idem quod, idemqui, 190.
    Fusus,natus, 516. H aspiralio vini consonanlisaliquando Idololaira?arguuntur, 181seq.
    Fiiluruniin ras prò futuroin dus, 215. obtinel, 104,234.Sa?pedesideratur, Idololatria,159seq.
    G saepeabundatin mss., 171. Idolum secundabrevi, 105, 527.
    Ilabemur pròsumus,541. Ignaiius Mailyr,161.
    Gallandiuseditor Sedulii, 68. Opus Habitus,550. Ignoscereculpas, 199.
    paschalecumnnlis edidit, 148. Hadamarins H einhardusLorichiusedi- Ildefon.-iHispaniensisrevelalio, 190.
    Gallicalingua librorum impiorumfe- tor Sedulii,65. IUefonsusTolet. (S.), 4, 15, 57, 431.
    ra x, 2 seg. HadrianusVI defensus,90. file ompliasinhabet, 230.
    Gallicani!!; prpsb , 112. Hamiorihoissasanata, 249. Ima profundi,179.
    Garnier (Julianus),12. Hicreiicicorruplorescoilicum,113se//. Imagineapoma,177.
    Garrulaet gamia, 599. A Gelasiodamnati,427 seq. Immerilus,211.
    Gaudiovilis, 297. Hardiiiuuspresbytcranliquarius, 408. Imperfèctum[irò plusquaui perfecto,
    Gazaprimabrevi, 44. llariiilfus,8!. 355.
    Gedeon,363. H.M'lmaiinus, 211. Imperiosamiracola,291.
    Gelasiusan Carmen,an opus paschale Hauberli clirouicon,8. Imperlias, imparlias, 140.
    SeduliiI.iiidaveril,84. Dislinguitin- Haymo,188. Impiorumdicacilas,2 seq. Vani polla-
    terlibrosapprobatos,et non prohibi- Hebraeorumiransitus per mare Ru- taselo.
    tos, 417.Canonemdivinarum Scri- brum, 169. Implerehominem,194.
    nturarumdecroiosuo inseruit, 411. HeinsiusNicolaus,52,66. Notalur,12, Implevitamianti, 304.
    Concilium Damasiinsuiimdecretimi 155. Impossibilis,277.
    inseruissevidelur, 407 seq. Decre- Helias, 173 seqq. Inciin accusativo,et ablativo,287.
    timi ejus de libr.'proli., 80 seqq Hepiaiicus,4"0. lnnumeruin,2I2.J
    canon de Scripturisdivinisnnii est Hepidannus,27. Incoio, et acculo,299.
    S. Hieronymo contrarius, 410. an Heraclilusphilosophus,192. Incoia pelagi,piscis,272.
    ipsi Asterius Seduliicarminadicave- HeriiiogenianiIres ediliones, 149. IndexBiasidiellensis qua sii audori-
    rit, 593.Vide Decretimi. Herodesillusus a Magis, 210.Christnm tale, 55.
    GelasianumDecrelumex mss.Valica- persequilur, 205. Indiciitm, et judicium,161, 226.
    nis, iQSseqq. Herodesprimabrevi, et ex senlentia Tnfanlesab Herode occisi,211.
    Gelidamorie, 252. aliquorumuMimain vocativo,574. Inqressusvada, 217.'
    Gemmaantiquaprssepe Dominiexhi- HerosJacob, 562seq. inimicadoloris,dolori,289.
    bens, 507. Hiatus qn'd sit, 167. In versn, 187, Iniquus, diabolui, 222.
    Generale,et speciale, 273. • 191.ASedulioadmissns,269. IniioceniiusI, 403.
    INDEX RERUM, NOMINUMET VERBÓRMI
    Inocciduasuvas, 238. Josephvenditus, 363. Libri nonnulli privatim legipossunt,
    Insaiurata malis, 542. Josue, 172. qui publicelegi non debent, 416.
    InscriptioaCroslicha, 398.Ex Grulero Judaei coarguunlur, 549. Librorum apocryphorumnolilia , 419
    exposila,595. Judas proditof, 5l5 séq. Larjtieò si? seqq.
    Inseparabilis,et irrepurabilis,198. suspenilil,525. Liceiquamvis,554.
    Insolidus, et insolitus,172. Judex, eiindex, 226. Limai et lumen,201.
    Inspirare, 176. Judicare, quamlacere, promptiusest, Liminoet lumina, 175.
    Instantia, assiduilas,143.' 149. Liminoledi 230.
    Inleriande Ayala(.Io.),547. Jugisprimacorrepla,158,229,259,263. Liminevilce,269.
    Iuveniio capitis S. Joanuis Baplista?, Jugulus prò uece,526. Linguaitrisulcm,169.
    417. CrucisDominiea?,ibid. Julius Severiauus,88. LiniAda apucrypha, 406.
    ìpse, elisie, 166 seq. Jura poieslatis,292. Linireparva, vel parvo, 136.
    Irradiare, 546. Juretus (Frane), 50. el
    Editor, anno- Lipsiusincaute Deiparamdeàm vocat,
    Isaac, 166 seq., 362. tator prosa?Sedulii, 148.Refellitur, 381.
    Iscanus, 186. Sedulium imitslur, 159. 195, 215. Lironius refellilur, 413.
    Isicius Evangeliafalsavit,421. Justinianus(Behed.), 27. Linera Romana,408.
    IsidoriMercatorisfabula?conlieta?fue- Justiuus, 230. Lilterarum Iria genera, 40. Majuscu-
    runt extra Hispaniaui,425. Juslus (Petr. Paul.) nolatur, 153. I;einilioversuumiu mss.,286. Lon-
    Isidorus(S.),19 seq., 55,93, 103,107, Juvabil memittisse,592. gius excurrenlesin mss., 42.
    109, 146,154, 167, 176, 186, 236, Juveualis, 184,261, 283. Liiieratorius, lilleralis, litierarius,
    290, 321, 375 seq., 578, 541 seg., Juvencus, 45, 154,156,174 seq., 185, 150.
    454, 439.Fonasse auctor pra?faiio- 189, 194,203, 214, 217, 220, 249, Livius,318, 577.
    nis ad collectionemHispauicamca- 251, 233, 276, 280, 322, 529, 338, Lorenzana'(Eui. Card.), 15, 95.
    nonum,423. Ipsius liber De obilii 366.AGelasiolaudalus,419. Loth, 168.Ejusuxor, ibid.
    l'atrum, 82. Versus in bibliotheca, K Lucanus,156,163,173, 180,212,246,
    95. Elymologia?opus cenlonarium, 345. Ejus schoiiasles,100.
    500.In Elymologiis multa sunt, qua? K prò e in mss., 41. Lueiauus falsavitEvangelia,421.
    sine idoneofundameutosupportiti! Kalerva,liarus,luislra, 575. Lucisaucior Deus, 249.
    dicuntur, 414. Opus ejusiiieditum, Lucius, videLeucius.
    579. Ipsi vindicaturliberde oriu, et L Ludeuli, el luenli,596.
    ob. Patr., 57. Luiipraudus,81.
    Israel sponda?us,562. Labans,et labens,555. LumbrosaLalinitas, 427.
    ItinerariumnominePelri, 420. Labbeus,8, 402. Lumenet lime»,201.
    J Labrusca,159. Lumen,lumina,oculi258.
    Labyrinlheumantrum,159. Lumina, el Umilia,175.
    Jacobi (S.) in Hispaniapfeeclìealid, 57 Laclantius , 50, 192, 353. Opuscula Luna?cultus irridelur, 185.
    seq. ejus apocrypha,424. Vide Lulàtiiis. Lupus abbas Ferrariensis, 81. Tre-
    Jani, janique,228. Lacus oro vasoampio,257. ceusis,59.
    Jamblichus,134. Lambebanl fiamme, 169. Lutatius, sive Laclanltus Placidus,
    Jannis,et Mambre,magi/Egyplii,423. Lambere,deosculari, 283. 100.
    Jannitius (Jac. M.), 99. Lampeus,545. Luttiprò luto, 502.
    Jansoiiiusab Almeloveen(Tlieodorus), Lancinare, 106. Lymphaticus,295. -
    53. Laparre (Guiilellìius),HO. M
    Jejunismorsibus,175, Latina? lingua?utililas,2.
    Jephihe, 565. Lalinitatisduodecim genera, 426seq. M, el in commixtain mss., 219.
    Jesus a Jòaime baptizatus,214.Ten- Laiinius Lalinus,108. Diligenliaejus Mabilonius,3 seq. In cetate codicum
    latur a diabolo, 220. Discipulosdi- in conSerendismss.,119seq. Ipsius deliiiiendaaliquandodeceplus, 124,
    bibliolhecaViterbii asservata, 120. Machaba?orumliber lertius, el quar-
    git e piscatoribus,224. Damionas, Latrones
    ac morbOsdepéllil, 241. Imperai diio ad Chris-tilatera erucitì- tus apocryplii,452.
    xi, 354.
    tempestati , ibid. Dat poteslalehi Lavansin MacrdoniusmagisterSedulii, 11. Ma-
    discipulis, 254. seq. Manummanco guidile prò lavansse, 28i. gister [iluriiùorum, 145. An ipsi
    reddidil, 237. Ambulai supramare, Lavo, lavi's,217. uiissumAslPiii epigramma,75.
    261. ^Egrolantiummtilliiudinèmsa» Laurentiuspresbyter, 142. Mackenie(Georgius),67.
    nat, 264seq.Ejicitspiritimiiinmun- Laureius, 569. Macula,dedecus, 200.
    dum, 269.Solvittributimi, 272. In- Laos apostolorum,liber apocryphus, Magiprimacorrepta, 208.
    nmnerasJuda?a?catervassanai,276. 425seq. Magis,amplius, deinceps, 240.Sa?pe
    Inlravit Capharnaiim,284. Da?mo- Lazarussuscilatùr,305 seq, abundat,549.
    nes tacere jubet, 2S5. Sedens in Lèctioprò sacra scrijjlura, 170. Magister,el minisler, 313.
    puppi,docet lurbas, et jubet Petrum Leidradus, 114. Magorumadventus, 205 sei?.''Dona,
    piscari287. Sacerdos secundumor» Lemos (Autoniiis),80. 209.
    dinem Melchisedech,29~.Samarità- Leo (S.), 55; 178. Epistola ejus ad Majansius,61.
    nam alloquilur,299.Hierusalemin- Flavianum, 413. Epistola ad ì'ori- Maitlaire,58.
    greditur asina? insidens, 506. Orat bium, 415.Falso ipsi ascriptumSa- Majorin regno ccelorumquisnamsit,
    Pttreni, 509. Discipulorumppdes crampritariiim,406. 273.
    lavai, 515 Reddiditaiirem Malcho, Leo X, 381. Mala, h. e., mensa?secunda?,154.
    518. PraedicilPelro,quod se nega- Leprosi decemsanali, 296. Maldonatus(Joannes),549.
    turus esset, 519.Deduciturad Cai- Leprosisanalio, 259 seq. Male defossum,278.
    phamibid. Cnlaphiscassus,520.Du- Leptogenesìs,liber apocryphus,422. Mulus,diabolus,235.
    ctus ad Pilatum, 525. Ad pcenam Lesleus,85. Mambre,videJannis.
    ductus,328. Lignoaffixus,551.Ace- Leucius apocryphorumauctor , 405, Mamertus,Mamercus,29, 53.
    lo potatur,540. Exspiràvitibid.Pis- 421 seq. Mamzeres,104,540.
    cànli Petrò in dexteram partem Leutcharius,88. Manavilpr. correpta)172.
    jacere rete jubet, 554.Cumdiscipu« Leyserus,29. Manilius,175, 526.
    lis nianducat555. Pacem liabere Libanocedrus, 281. MannacrelilusHebra?isdalum, 171.
    jussit apostolos, 557. Ascendil in Libens,513. MannuisDoiniuìcus,555.
    coelum,ibid.Fimbriaejussanat mul- Liber de magia Chrislo suppositus, Mansiusnolatur, 21.
    tos, 263.Vestis numquam vendila, 351. Manualebiblicuni,67.
    264. VideChrislus. Liberatus, 92. Pro Liberio,57. Marcellafraudes Origenistarumdete-
    Joanneso brevi104. Liberiuspoeta, 92. Ejusacroslichisde xit, 456.
    Joaunes abbas Lamb., 155. Sedulio,597. Marcellinus(comes),417.
    JoannesBaplista(S.), 214seq. Floren- Libertas per alapa?ictum,521. Marceo,166.
    linus, 47. Tinmulhensis,101. Liberius, 92. MarcusPetri discipulus,407.
    Joannigapostolitres epistola?quarum Liberuui arbilriumnon amissumest Mare lacrymarum,213.
    duaeolimJoannipresbyteroascripta?, post Ada?pecealum,135seq. Mare lepescere a sole occidenteIUÌ-
    405. Libra aurea, 292. guntpoelse, 261. Rubrum,169.
    Jonas, 175.Aurelianensis,19,96,531. Librarli opera auctorum saepeturba- Maria varia quanlitate, 104, 200.
    Jord«m'sa producto,214. bant, 45.Eorum lusus in mss. 266, Mariaovisdieta, l65.EJus immaculata,
    Jordanis undis ablui in volis erat, 217. ipsorumfraudes, 88. concepito,200.VideDeipara,
    1021 QVM IN PROLEGOMENI, OPERIBUS SEDULII, ETC, CONTINENTUR. 1022
    MariaMagdalena,282, 291. Nansius,52. Opusde tribus apparitiouibusD. N.J.
    Marineus(Lucius;,69. de
    Napione Cocconato(Comes Galea- Christi, 550.
    Marinius(Cajelanus),95. uus), 40. Oratio Dominiea,226 seq.
    Marne(Philiberlus), 87. Natale solum Christi, 246. Orationisvis, 298.
    Marteniusnotalur, 33. Natale lutum, 302. Orbusprò caco, 258.
    Martialis,58, 178.Falso ipsi ascripta Natura Deo subdita, 179. Ordo librorumcatholicorum, qui in
    sunt e| istrammataGodfridiYindoci- Natura?fiumana?lapsie debilitas non EcclesiaRomanaponunturanni cir-
    nensis, 561. est cum hoereticis exaggeranda , culo, 419. Romanus, scripiiis sub
    MarlinusDuniiensis,152. 153. Olione I, 416.
    Malthaeinomineliber apocryphvis,421. Nuufragiumprònaufrago,lSO.Nebris- Ore ora premere,317.
    Mattha?usWestmonasl.,101. seusisJSIiusÀut.editor, el commen- Orientius,170, 190,531seq., 342,569
    Mauriuiauctorestractatus diplomatici, lator Sedulii,61j 68. Notalur, 510. seq.
    125. Nec, et non, 237. Origenes,27. AbEusebioPamphilidd-
    Maximus(S.), 176. Necilli prò ncqueUH,315. fensus, 424.Apologiàhìejus consoni
    Mederetursec. brevi, 263. Necnumerantur, 155. psit Eusebius, 418.Tres ipsiusedi-
    Melin prandiisveterum, 154. Nepolis liber apocr., 422. liones, 149.Origene, Ubibene,nemo
    MelaniaOrigenistisfavebat,456. Nequa, nequolempore, 318. melius,ubi male, nemo pejus, 455,
    Meilicensisanonytnus,15, 19. Neqilidquaniprò nihil, 190. OrigeiiistarumarteSj et doli, 455 seq.
    Melum(iròmolimi,154. Nesciomerceui,236. Originalepeccaium,197 seq.
    Menwhiiisprò Mempliilidis,104, 294. Nicaenasynodus,415. Orosius, vir eruditissinlus,419. Ejus
    Meuckenius,132. NicolausI Poni , 81. non est homiliaquaedamin Apocaly-
    Mais, pectus,corda, 225. Trucìs furo- NicolausCusanus,58. psin, 188 „
    ris, 525. NicoiuachusDexter,87. Orthographiavpterum, 43*
    Mensa?modica?descriplio,152. Niqrum venenum,238. Osbernus,101, 561.
    Mensa?secundae,153 seq. Niliaoa?bibli, 158. Ostentare,191 seq.
    MeusuralongitudinisChristi,439. Niuguidus,105. Oudinus,29.
    Meracalce, 106. Niiénles,pingues, 556. Ovesin judicioDei a parte dex(ra,165i
    Mercator,Vide Isidorus. Noclurnaumbra,523. Ovidius,50, 104, 141, 153, 182, 164.
    Merebalprò merebalur, 268. Nola primaionga, 103. 166, 180, 212,261,291, 569, 451.
    Merenda,57. et
    Nomai, nuitien, 203.
    P
    Merobaudes;76. Ndmengloriosum nonnulli sibi arro-
    MessisDei, 161. gant, 134. Pagani, ethnici, 159. Ex pagis Alhe-
    Messisprò anno, 260. NominaChristi, 569 seq., iOiseq.'Ro- iiielisiumelicli;185.
    Melallwn,h. e., pelra, 171. manorum,9. Pagus Alhenmus,159,185.
    Metroì'oriaLatinitas,427. Non a ltbrariis aliquando inlrusum, Pailadius, 155, 168.Episcopus,10.
    Meursius,174. 145. Palmerius(MaUha?us), 107.
    Mezlerus(Joannes), 124. Nonius,268,284. Palpante maini,298.
    Michaelauliquarius,54. NoiinusParaphrastes,359. Pamphilus,videEusebius.
    Milladuodecimlegiones,103,518. Norisius,24. Panes mulliplicati,260,205.
    MilitanaLaliniias,427. Nota?codicum, et editionum explica- Panis quolidianus,230 seq.
    MiiitesChristi, 192seq. la?, 150seq. Pauvinius,30.
    el
    Minisler, magister, 513. Notkerus Balbulus, 100, 570. Nota- Papebrochius,55.
    MinuciusFelix, 505. lur^. Paraclilus i brevi, 103;
    MiraeulaChristi, 575 seq. Nox prò morie,287. Paracieria carmina,561.
    MissaleGallicanumvetus, 83. Numen, el nomen,205, 207. Paradisiflumina,255.Coeleslisdescri-
    Milispampinus,238. Numerare, aeslimare,219, plio, 536 seq.
    Mixtumsìnenominevulgus,276. Numerarepecuspauperisest, 153. Paralylicus liberatur, 216.
    Moduluiuem iurinino, 597. NtimeriaLatiuilas, 426. ParaphrasisDecreti Gelasiani è mss.
    ;l/(eiimdea?dibus, 5 25. Templi, 280. Numeritacilemutantur, 19. Vaiicanis,429
    Mccrttia Mwreo,558. Nuinerorumexposilio mysticae mssi Parci mucrone.5seqi 18.
    Monachiolimautiqìiiorumindustri.im Vaiicanis,42g. Parrhasius editor 58 seq Ejlìs
    in describendis codieibus 8?mula- NumeruslibrorumPaschaliscarminisi de Sedulio, et Sedulii, Prudenlia judiciuni,
    baulur, 408. 146. 105seq.
    Monogramma Christi;578. Numisma, elnomisma,515. Participioversusbene (Ìnilur,l57j247.
    Mouosyllabum breve saepereperitur Nulribal, nulriebat,265. Parva loquor,275. Mensa, 594.
    productuin,226, 286, 595. Nnlrimenlumignis, 138. Parvi, pueri, 211.
    Montani,Priscilla?, el Maxiniilla?opu- Parvum haustum,299. Lai, 574.
    sculaapocrypha,42i. O Paschale; vide Carmen,Prosa, Opus.
    Monlfauconius, 51. Paschasius(Kalb.), 15, 51, 95.
    et
    Monumenta, monimenla, 1 56. O prò v in mss., 4L Passinus (Josephus),40.
    Morellus(Jacobus),60. Obomissum,158. Passerinus (Jo. Bapt.), 569.
    Mori pròexslinqui,185. Obtoquium,149. Pater in 'frinitale idem , quod Filiùs,
    Moriensprò morlua,231. Obsituspannis,203. nonidem, qui, 190.
    Morlaues(Barlholom.),69. Obstrusus,obtrusus, 215. Paterno Castello (Joan.Andreas)re-
    Morsvieta,5 i2.VictaperCurislum,567. Oblusus, oblunsus, 157. fellilur, 507.
    Motabìle,550. Observalionesletteraria?,55. Patiemin, ci sapiemia,142.
    1 68
    Moyses, se<j., 5 65. Occasitsprò casus,267. Palraccio oppidum,125.
    Moijsesdisyllabum, 260. Trisyllabuni, Oculicordis.157.. Patrps in decreto Gelasianocommen-
    268. OdiloAbbas.,95,547. dali, 414.
    Moysi,Mosai, 293. Officiamembrorum,247. Patria coeleslis,183seq.
    Muliercurva erigiiur, 259. Olficiumpròofficiali,182. Patris vocabulum,155.
    el
    Mullus, mulus, 160. Offuscare,216. Patruin veterum lectio comtiaendatur,
    Munckerus,136,266. Og gigas, rex Bazan: liber de en apo- 1 seq.
    Mnndulis, t nuudialis, 275 seq. cryphus,422. PaulinusNolanus,172, 187, 285, 592".
    Muusterus(Sebaslianus),8. Omniainimicaivirlulis, vel virimi, Petrocorius,170, 188,102seq., 211
    Muratorius,(LUd.),9, 3Sl. 292.
    Mureuis contulii codicem S. Hilatii Omniasaiculasaseuloruinliturgiaphra- _Tauli seq., 548.
    basii. Vafic, 122. Epistolaad Hebra?osolirtia non-
    507. sis, 147. nullis nonrecepla, 405.
    MusnumBorgianuui, Opacasilenlianoclis,298. PaulusII defensus,90. PaulusDiaco-
    Mutaidola, 160. Operarius,beneficus,518. nus, 561. Vide Petrus.
    Mutatiogeneris, 557. Opemliberlatisurbetli,186. Pauper liòrlus,154.
    Mutuitisilenlinm,158. Opesvirlulis,309.
    Mulus,el surdus, 586. Pearsonius,80, 410."
    OplalianusPorphyrius,394. Peccatoresse sanciivocitabant,424.
    Myroiiprò unguento,579. OplalusAfer, 574. Pelagius nonesl auclor Decreti Gela*
    N Opus paschale Sedulii, 22, 50, 129, siani, 80.
    151 seq Parumcorrectum,51. Scri- Pelago delalus,246.
    Nablum,organum, 451. ptum aliquando deirita exaratum, Pellicer (Joann. Ant.), 62..
    Rabuchodonosor, seq. 176 154. Ejusprima ediiiorara, 148. Peniculus, 10f.
    •10-23 INDEX RERUM, NOM1NUM ET YERBORUM 1024
    Penniculo,et peniculo,510. £Praisumplor,104. 1
    Rovelalio Paoli, Thoma?,Slephaui,li-
    Pensare, pulare, 138. T
    Praner, et propier,297. bri apocryphi,422.
    Pennolus, 57. F
    Praiier quos,162. Revocarlipompalurbam,290.
    Percuuclor,percontar,273. P
    Pillicipissynagoga?filia suscitala,281. !
    Rhylhiniabecedarii, 578.
    Perdere modum,166. P
    Priscianus, 28. Saeculovi floruit,"55. Riccius(Michael),60.
    Peritatimicegrw.n,294. Ejusversus,88. Rigaliius,459.
    Persius, 192. Ejus vita, 45. Satira? Priscillianista?
    V apocryphorumauclores,Rivantplla(Antonius),40.
    falsasubscripliouenolata?,88. 420. Roa(Martinus),163.
    P erstringere, 161. J
    Pritauius, videMuralorius. Rodu'phns(Card.Carp.),78.
    Pervasa*,271. ì
    Prius, el pitts,241. Romanalitlera,408.
    Fervenisi brevi, 342. I
    Proba Fallonia, 26,185. Cento ejus, Romana?Ecclesia?excellentiajure di-
    Pes veli,254. 54seq. vino,406.
    Petavius, 127. 1Prodere, el edere, 514. RosciusJulius, 26, 585.
    Petilus(Jac.),409,416. IPrologusCarminispaschalis,151seq. Rosweydus,58, 144.
    Petit morte,523. 1
    Pronus, elplenus,182. R'ibusarde.nsnon consumitur,168seq.
    Pelrarcha (Frane), 47,102. 1Propensavola,288. Rufinus,27. PrologosHieronymiadul-
    Pelronius,512. I
    Properlius,50,288. terasse creditur, 410. Ejus opera
    Pet.riapostoli socrus 1 de
    sanala, 240. Ne- Proplteles femina,213. permissa,non approhata,418.
    gatio,519, 521seq. Sedestres, 407. 1Proprius prò suus,305,552. Uitfiitsgenlililiumnomen,75.
    Petrus,etPanlusan eodemanno passi, 1Propier iter, 297. Ruinarlius,99.
    406. In anliquis monumentissimul ProsaSedulii
    I passimdepravala, 196. Ruslicusdiaconus,88.Helpidius,209.
    depicti,551. Ipsi non semper inhaerendum,518. Rutilius,184.
    Petrus Aurorarius, sive Rigensis, 45 Vide Opuspaschale. RulitusepithetonSedulii,100.
    1
    seq.Damiani,561. Pictaviensis,18. Prosper, 10, 415.Ipsiusadjnralio,107.
    Pez (PcziusBernardus),9. J
    Prosperare,106. S
    Pezii scriptoresrer. Auslr., 155. I
    Prosodia? erroresinCentoneVirgiliano, Sabellinsa correplo, 191.
    Pharaoperfidus,565. 591. Sacerpro sacerdote,106.
    PhilaslriusBrixiensis,420. 1
    Prolerius Alexandr.,414. Sacrare, ibid.
    1
    Philosophorumvana?concertaiiones, Proverbiorum nomineXysliliber apo- Salii,Salvi,salivi, 172.
    191seq. cryphus.422. Snliunca,159.
    rhylacteria apocrypha, 426. Quidfue- Prudenlius,
    ] 147, 151.131, 160 seq., Salmasius,61. 371.
    rint, 438 seq. Pliyladeriumsuper- 168seq., 175,182,189.191seqq.,211 SalomonepiscopusCoiislanlieusis, 188.
    stiliosumex cod.Val., 459. seq., 217, 225,251, 230,266,269, ImilalorSedulii,100.
    Pliysiologus,liberapocryphus,424. 285, 505,518, 522, 552, 559,406.In Salomone-Conlradiclio,liber spocrv-
    Piclor Christianus,547. scholispraelegendus,102seq. Ejus phus, 426.
    Pierius Valérianus,90. Ditlochaeum, 52. Samaritanaad Christumconversa,299.
    Pietas prò Deopio, 279. Pruina!, hiems, 164. Samonicns,290, 293.
    Pietas, et poleslis,159. Puer a pulitale, 274. Sanchez(ThomasAni), 62.
    Pilatusan praises, 5.26.Ejus facinus, Puerilìa mìlìa, 212. Sanciivox a Christianisadhibita, 1K3..
    528. Pulschius,98. SanctusDei, Chrislus,285.
    Pisciummiraculum,260, 265. Q Sandprus(Antonius),57.
    el
    Placidis, placilis,157, 159. Sanguisexslinclus,166.S«per6«s,223.
    Placidus, el lacitus,282. Qua, et quia, 171. Sangiiis,genus, 502.
    Plangunlpergaudio,232. Quoflexuspielale,265. SanguinisChristisymbolumvinumru-
    Piazza(Benedictus),581, QuaisliomundiJesus, 566. bimi, 257.
    Piena voce,180. Que produdum, 225, 228, 555. Pro Sapientio,elpalieitliain mss.confusa.
    Pleiiiishomo,182., elium,quoque,283,292. 142.
    Pliionasmus,168. Qui sis, quissis, 285. Sara, siveSarra, 166.
    Plinius,51. Quianani,quare, cur, 218. Sarazanius,594.
    et
    Plumis, pluviis, 171. Quicumque,prò unusquisque,255. Saturavi!,et satiavit,596.
    Pluralis prò singulari,159. Quiescocum infinitivo,521. Sauciaviscera,166.
    Plinio, plurima,282. Quintilianus,218. Scalpo,scalpo,181.
    Plus ad meritimiest, 595. Quodcumque mali, 2S4. Schoellgeniiis,58.
    Poelmannus(Theodorus), editor Se- Scholhsles Lucani, Horalii, el Siati»
    dulii, 62se?. R versimiSeduliiallegant, 176.
    Prenilentia Ada?, liber apocryphus, , RabanusMaurus,550, 394. ScorpionumIrisyllabum,292.
    422. Cypriani,liber apocryphus,425. Rabidus,elrapidus, 162. Scoliaan patriaSedulii,6.
    Jaimis,elMambre,liberapocryphus, RadulphusDunstap.,102. Scollus,58,144.
    ibid. Origenis, liber apocryphus, Ratbertus,201. Scriptoresapocryphi,424.
    ibid. Rateili,ratini, 288. Scriptura?antiqua?imitatio,408
    Poeta? Chrislianiin pretio habendi,, Raynaudus(Theoph.),340. Scripturarumcanon,505.
    105.Suavioresin Carmine,quamini Recidivus,redivivas,290. Sculler (MaUliias),47, 581.
    ! prosa,ibid.Sacria nulloRomanorum i Itecludoprò fecondo.354. Se prò eum,273.
    ponlilkuniexplosi,90. Reddereculpas, 199. Sejudice, praiblal,'Wl.
    -
    PoetarumChrislianorumlaus,69.Gen- Redux. 297. Sebaslianusa S. Paulo, 55.
    liliumfigmenta,135, 185. Reducisaluti, 257. Seclusterga flagellis,527.
    Polema Lalinitas,427. Refluiicitliaramei,397. Sceculaséculorum,147.
    Politiauus,431. Regms,gerens,ferens,170. Saicutariustudia,156.
    Pompare, pompalus,pompizare, 104,, Reqerefura, 184. Sieculiv eruditio, 103.
    155. Re'ggius(Joseph.Ani.), 58, 95, 408. Sceculumprò mundo,306.
    PontificumRomanorumepistola?,415.. RegniimDeipara?,551. Sedereprò manere,267.
    Populalio,504. Regolifiliussanatur,258. SediliosaIribus,365.
    Portare tenebras,503. Reguluse brevi, 104, 258. SeduliaLaeta,9.
    Posse,et nosse,194. Reimarus,70. Seduliicujusdammanusiriplum Psal-
    Possevinus,591. Relamba,501. teriumGraecnm,59.
    Possibilis,277. Relandus(Petrus), 99. SeduliiScoticollectaneuni,27.
    Postumiani, et Galliopusculaapocry-#-#. Remigiusin Calonem,45. Seduliivelerestres, 7, 9, 254, 241.
    pha, 424. He.ioi'o,et revoco,165. Seduliorumdistinctio,9,27.
    Polare miserolelhum,197. Repercussoriacarmina,561. Sedulius vario intervallosvllabarum,
    PotenzaIgnalius,277. Repelensef/igieni,245seq. 574.
    Pramiissus,et promissus,173. Reppulit,repulìt, 565. SeduliusJuvencoadjungendus,5. Ejus
    Praimium,li. e.,'commodum,399. Reprobuslapis, 186. vita, ibid. segg. Macedoniidiscipu-
    Prccrogativa,155. Repulit,reppulit,282. lus, 11.In Achaiacommoralus,12.
    Pra?sehsprò fuluro,569. Resdura, 298. An Roma?,15.Quotemporescripsit,
    Prcesepein ablativo,104,205, 507. Res, el sennoelegante!'opposita,142. 15. Anepiscopus,15.Aninlcr san-
    PraesepiDominialligalibos, et asinus,
    s, Resupinus,superbus,274. ctos relatus,17 seq. Anrìu'lnr, 56.
    507. ResurreclioDomini,347. Ejusopera, 18, seqq Pasrladisnnn
    Pratile, preside Ugno,165. nelrorsirulttis, 168. dieitur,21 ImilalorYirgilii,23, 55,
    102S QHJE IN PROLEGOMENIS,OPERIBUS SEDULII, ETC, C0NT1NENTUR. I02C
    103.Edidit camion paschale,sed in Speciale,et generale,275. Tichoniiopusculaapocrypha,423.
    ch.irlul.isdispersum,74, 86. Juven- Spedare, sperare, 198,528. Tniemonlius,424.
    cuin imitatur, 158.Cur Juvencinon Spela Laliuilas,427. Timaeifiliusca?cus,297.
    nu-iuiiierit,139.Mullusest in conci- Spiritusin patriocasuus correpto,187, Tineai producto,273.
    Monihns,104,157,195,511.Adme- 227. Tirociniumoitaiis,141.'
    lloni se convertii,156se(/.Carmine Spiritus sanctus ih specie columba?, Tituliin Sedulio, 161.
    magis,quamprosa valebat, 148.A 218, 569. 'fituluscarminispaschalis,22. Crucis,
    fabìilismaximeabhorrens,172,558. Spiritusatei; daemon,293. 553. Librorum,duplex, 22.
    Defenditur,175.Verboium involu- Sprilli, et Spirlu,571. Tiven (Petrus), 47.
    cra amai, 267. Acumenin vocibus Spulaprimabrevi, 321. Voliere,portare, auferre, 216.
    amai, 581. A Gelasiolaudatus,419. Squameusserpens,169. Tonìtrus,tonilri, et lonilruum, toni-
    Ejuspatria,6 seq.Nomina,8seq.Pe- Si producunt brevemdiciionispraece- trui, 312.
    regrinatio,11. Elogia,94 seqq.Epi- denlis, 225. ToribiusAsturicensis,420.
    gramma, 52, 581. Hymnos, 572. Slatius,50. Torpereacumen, 598.
    Opera dubia, 52. Operagrammati- Stemerecollisascatervas,211. Torridus cruor, 377.
    calia, 28 seq. Opus De regimine Suarez(Frane), 128,551. Torvaaiquora,262.
    Priucipum,58. Verba in officioli- Suave irisyliabuui,104. Tota,viriuie, 195.
    turgico, 97. Codicesmss., 59 seqq., Sublimus,et sublimis,357. Tolisvirlùlibus,254.
    55. Codicesmss. corrupti, 108 seq. Subscriptionesmss. codd.sa?pesuppo- Tolumprò omnia,249, 321, 358.
    Ediliones, 58 seqq. Ediliopra?sens, sititia?,124. Trabaiis,ingpns, vel firmus,525.
    129.Explanaliones,56. Ususimpro- Succus,sucus,160. Trabeaiprò consulalu,595.
    prius adjectivorumipsi familiaris, Sudum,serenitas, 106. Traclare, 206.
    142.Epistolaqua?damimportuneei- Suelonius,2, 596. Tradilor, 104,517.
    dem sapposita, 54. Sublile ejus ar- Sugerius, 151. TransfiguralioDomini,266.
    gumenlum,549. Summissa voce, 222. Transiius S. Maria?,liber apocryphus,
    Sedulius, nde Belisarius, Liberius, Superasauras, 248. 422.
    Aslerius. Superciliumponere,151. Trasamundusrex, 123.
    SeduliusGraecus,39. Superslilio insana, 184. Trinilatismysterium,187,
    SemediaLaliuilas,426. Sus amicalulo, 246. Trinimimoneti,191.
    Semihoniocanis, 182. Suscipil,el suspicil,214. Trinus, el lerhus, ibid.
    Seminevipereo,543. Synimachuspatricius,59. Triplice!,triplicabite,188.
    Semperamicum,246. Synclelice,12, 145. Tristemìnislerium,289.
    Senecareprehendilur,2. Syncletice asenatu dicia, 145. Trislis, amarus, 550.
    SenecaTrag., 145,258. Symeresis, 3 11. Trilhemius,7, 18 seq.
    Senescensdies, 261. Triumphus Christi Hierusaleiningre-
    Senectusmentis,214. T dienlis,506.
    Senlenlialoda,trislis, 283.Pro judice, Tantum,quantum,274. Quodnihilest, Trombellius,125,408.
    501. 596. Tuba?in funeribusvisitata;, 251.
    Sepulcraalba, 514. Tartarade inferis, 305. Tubicinesprimaproducta,251.
    SepulcrumDomini,544. Taurinensiscodex Sedulii, 59 seq. Tuens,intueiis,555.
    Serere miracula,548. Tautologiapottis familiaris,170. Tulli pròattuili, et abslulit, 258, 365.
    Sergiusgrammalicus,98. Tega-ediem,357. Twnorde supeibia, 361.
    Serpensterra vescitur,220,250. Telesiichisquidsit, 594. TunicaChristi,354.
    Serpocumaccusativo,159. Tellierius a calumniavindicalur,111 Turpis bos,182.
    Serregius,98. se<7<7. Turcia ApronianaAsteriagens, 75.
    ServiiCentimetrum,54.Commeniarius Temporummulalio,25i. Tyranni,reges, 274.
    in Donatimi,44.Operibusmullaine- Temporumnostrorumcalamitas,1 seq. Tzetzespoeta, 95.
    plaimmixta,157. Tempestassedata, 243.
    Servire,et servare,158. Tenere vìum,209. U
    Serumnalum,166. Tenereprò regere,203. Ubiqueprò el ubi, 246.
    Severus(Sanctus),284. Tensossinus,'201. Uiiuniinus,unanhnis,298.
    Sevcrus(Sulpicius),295,455.Ejusdia- Ternaniopes,249. Unas,unalisrejicitur, 195.
    logiapocryphi, 4 24. Terenlius, 149,203, 297. Ungue,et angue, 162.
    Scxusin obliquoultimacorrepta,266. Tennis, el Irinus,191, 536. Uriusfilius,unus, 270.
    Si cumindicativo,et subjunclivo,233. Terrasmotusin morteDomini,359. UrbauusII, 56.
    Sibylliniversus,594. Terrigena;,homines,106. Urie!an angelus, 459.
    Sicliardus,52. Terluilianus,193. Opusculaejusapo- Ursicinuspresb., 142.
    Sidereus,siderius, Ili. crypha,424. Ursinusepiscopus,12, 141.
    Sidonius,594. Testamentolegis, 103. Us in accusativo plurali contracium,
    Sigeberiierror, SO. TesiamentumJob, liber apocryphus, 104seg.
    SilopròBelisario,57, 92. 422. Us pluraliscorreclus,212.
    Silvestri(S.) Actus,417. Tesludinetempli, 300. Usseriusrefellilur, 14.
    Silviuspoetavetus, 569 seq. Ejus ver- Tele,tuie,225. " V
    56
    sus, seq. Thascii Cyprianiqua? opuscula apo-
    SìmeonDunelmensis,101. crypha, 425. V, et b confusa,199,284.
    Similare,el simulare, 189. Theobaldusepiscopus,47. V, et f commutata,176.
    Simoniso producto,287. Theocriius,165,174. Vavassorius,439.
    Simplare,104,188. Theodoricusrex, 59. Vacarea pielate,518.
    Simplex,immactilalus, 217. Theodorus Cantuar., 85, 409. Vada salsa, 242.
    Simulo,similo,287. Theodosiusimperator, 12, 25. Theo- Vagasauras, 279. Umbras,539.
    Sincollalaliuilas,426seq. dosiusJunior, 24. Vagiluspio vagienli,212.
    SinderedusTolelanus,10. TheodulphusAurelianensis,55, 48, Valerius Flaccus,174.
    Sineclade, 559. , 99, 561. Valletta (D.), 51.
    Sinibaldus(Antonius),49. Theologica? qua?stionessermone vul- Vana, et fona, 159.
    et
    Sina, silu, 166. gari non pertractandae,151seq. Vano,vacuo,288.
    SinusAbraham,236. Theophilactus,559. Varrò, 217, 284.
    Sirmondus, 4 . TheophilusAlexandr.,414. Vasisaureisutebantur divites in con-
    Silu grandeevo,166. Thesaurus, liber apocr., 422. viviis,154.
    Silzuiannus, 184. Thesidce,Athenienses, 159. Vazquez(Gabriel),127.
    Sobrarius coramentatorSedulii,69. Thiers (Jo.) notalur,459. Vegesprò vini cado, 155.
    Sol minister Dei, 182.Obscuraturin Thomas(Didymus),553. vide Og.
    morieChristi,557.Ejus equi, 172. Thomas S. Doctor Angelicus, 126, Vegia, Vel prò et, 358.
    Solensinferre, 279. 128. Velleius,289, 304.
    Solinus,159. Thomasius(Yen. Card.) ,67, 572,416. Veneraiiler,558seq.
    Soprarius,vide Sobrarius. Tlwrusprò lorus, 151. Veniale,199.
    Sors apostolorum, liber apocryphus, Tibia?in funeribus adhibila?,251. Venilusprò vendìlus,565.
    425seq. Tibicinescorrepta secunda, 251. VentiChrisloobediuut,245
    Spalmiliuteri, 291. Tibullus, 104,171,261. Ventosaloguendigloria,225.
    102? PRDO RERUM Q.VM IN HOC TOMO CONTÌNENTUR. 1028
    Verborumcontrariagenera, 268. Virgilius, 157seq., 160,169, 178, 180 Wasiiis,55.
    Verenler, 157. seqq., 186, 189, 192 seqq., 197sa;., Wesliiemerus,64.
    VersiculoruminsacrisBibiiisdistinctio 200, 211, 215, 217 seg., 221, 254, Wilthemins,75.
    anliquissima,450, 455. 256, 212, 248, 230 seq., 260, 271, Wiltìpfius,70, 592.
    Versilicatoresinepli, 99. 288 seg., 291, 294 seq., 298, 5Q2, Wopkensius illustrator Sedulii, 68.
    Versus incipientesa voce monosyllaba 506 seq, 355 seq., 538,548,549,, Impuguaiur,153,205,235,237,297,
    elisa, 176. Inedili,550.Quidam bar- 356 seq-, 568, 584 seqq., 597. Ejus 359.
    bari, 48 seq. codex Mediceus,78. . X
    Versus sporidaicus,555. Virginal, 106.
    Vestigia,515. Virlus, virlulesde miraculis,509. X liltera quandoinventa, 378.
    Vestigiisirìsylhbum,558. Viscera prò corpore, 345. Xeromyrrba,ibid.
    Vésta prolun, 139. Vita, ratio vita?,293,299. Xrislus pr° Chrislus,ibid.
    Vezzosius,109, 416. Vita?Patrum, et eremitarum, 417-. Xyslinomineliber apocryphus,422.
    Yiclorianus,87. Vivensfrulex, 169. XyslusSenensis, 11.
    Victorinus Pelabionensis, al. Picla- Vivimicablava-,247. Y
    viensis,252,267,425." Vivus,immortalai,3(0.
    Vida(Hieronyinus),47. • Vixunus, 297. Y, eli confusa,57Q,In alphabetoLa-
    Videus,virens,vivens,168. Vocisiter, 282. lino olimnon erat, ibid.
    Viduaefiliussuscitalur, 289. Volunlfiriussuo ingenio,
    ' 140. Yinnusprò liymnus,ibid.
    Vigoris,virpris, rigorìs, 189. Volupeest, 105.
    Yina in PalàesUha sellinirub,ra,237. Vonckiusillusiralor Sedulii, 68. Reji- Z
    Vìncerefaméni,356. citur, 152. Zaccagni(Laurent.),44, 111.
    Vinclacrucis, 556, 544. Yossius(Ger. Jo.), 25. Isaacus,55. Zachariaspapa, 459.
    Vinuingaudja vitis,' 29J. Volainopìna,250. Zacharias (Frane. Ant.), 52, 62, 81,
    Vir marilu's.'IOè. Vulcanius, 52. 401.
    Virelùirì,ei viiecium,"160. Vulnera prò viiiis, 284. Zeno,Hispalensisepiscopus,410.
    Yirga in dracon:ni conversa,)69. Walchius,87, 1()2. Zieglèrus, 145.
    VirgilianusCerj|,óapocrypjiiis,422. Wandoabbas, 58. Zovenzonius(Rapii.),42.

    ORDO RERUM
    QÌ1M IN HOC TOMO CONTÌNENTUR.

    lUfENCUS. SEDULIICARMEN PASCHALE,CBISUBJACET "ETCÓKTI-


    Epistoladedicatoria. 9 KENTER RESPOKDET OPUSPASCHALE. 353
    PROLEGOMESA HJ JUVENCUM. 11 DedicaiioCarmiiiisPaschalis,ad Macedonium. Ibid.
    CAPUT PBIMUM.—S. Hierpnymi de Juvenco testimonia DedicatipOperis Paschalis, ad Macedonium. 543
    expenduriiùr. Opinip àe religioso cultu olim Jpyenco Prologusmelrjcus, ad lectorem. 549
    prestito reijcilpr. Ibid. LIBER P R:MUS. "_ 553
    "CÀPV II.—CoJi'ices mss.Juvenci recensentur. 25 LIBER S ECUNDUS. 595
    CAP.III.—-Ediliones CE)rmipum Juvenci. 51 LIBER TERTIUS. 655
    CAP.IV.—ElogiaJuvenci ex veteribus scriptpribusac LIBER QUARTCS. 671
    nomiullisrecenl'ibuspatita. 41 LIBER Q UIKTUS. 705
    Cip. Y'.—Matthapflocus, cap.xx, y.28, aliter a Juvenco Elegia. 753
    lectus, ac nunc in Vulgata* legilur. 48 Hymnus. 765
    CAP.VI.—Utilitascohferendimss.codicesJuvenci. Me- Epigramma. 771
    thodus hujus editionis. 51 ÀPPENDIX. 775
    HISTORI/EEVANGELICA
    "" LIBRIIV. 55 Carmende lncarnatione.' Ibid.
    Praefalio. Ibid. Carminaepigrammatica. 779
    Altera praefalio. ^7 DECRETIJM de libris recipiendiset non recipien-
    HlSTOBI/E ÈvANGEtJCE
    " J.1PEK PRiMUS. 61 dis. 787
    LlBEU li. W PARS PRIIIA— Concilium urbis Roma? sub Damaso papa
    LIBERIII. 2]5 celebratimi.De explanaùoue fìdeicalholica?. Ibid.
    LIBER IV. 279 PARS SECUNDA el TERTIA.—Decretum Gelasianum,ex
    LIBERIN GENESIM,JUVENCO ATTRIBUTO?. O|5 mss. Vaiicanis,nec non paraphrasisejusdemdecreti. 795
    CARMENDELAUD1BUS DOMINI,ITEM JUVENCO ATTIU- SEVERUSRHETOR.
    BUTUM.
    ' 'f R1UMPHUS <>79 Prolegomena.
    ATTR-IBITTUM. 793
    CHIST1,ITEH CARMENJUVENCO CARMEN BUCOLICUM , de Virlule signi crucis. 797
    583 PALTONIA PROBA.
    PORPHYR.IUSOPTATIANUS. Prolegomena. 801
    Epistolanuncupatoria. 387 CEiSTONES VIRGILIANI. 805
    de
    Testimonia Opialiano. og9 AUSONIUS.
    EpistolaPorpliyrii ad Constantinum. 391 In AusoniumProlegonieua. SI7
    Epistola Constantinia d Porpbyriuni. 395 PRÌEFATIUNCULJE. 825
    CARMINA. _;°?3 EpistolaTheodosiiAugustiad Ausonium. Ibid.
    PANEGYRICUS COSTANTINO AUGUSTO DICTUS. Ibid. EpistolaAusoniiad Theodosium. Ibid.
    SEDULIUS. EpistolaAusonii Syagrio. 824
    Epistoladedicatoria. >•» EpistolaAusoniiad LalinumPacatumDrepanium. 825
    PROLEGOMENA IN SEDULIUM. 4.35 EP1GRAMMATA. Ibid.
    loia. —
    I. De Augusto. II. De feTa a Cassare inlerfecta. —
    CAPUT TRIMUM.—Sedulii Vita ei.gesta.
    CAP.II.—OperaSeduliirecensentur. *47 III. DanubiusNiìum alloquitur.825.—IV.Idem eumdem
    CAP.III.—Codices mapusenpti Sedulii repensenlpr. —VI alioquitur.—V.'Sub ValentiuianiJuuiuris signo marmoreo.
    Pictura?snbdili, ubi leounaa Gratiànosa'gittaocci-
    CAP.IV.—RecensenturedilipnesSedulii,interpretes, et sus est. — VII. De maire Augusti.—-VIH.Exhortalioad
    — IX. De suis poematis.— X. In mulierem
    conjediirarum auctores. . *''de modestiam.
    àdùiterbm. 825-826.
    CAP.V.—DeAslerjo, qui carminaSedulii collegit; —
    Liberio et Belisario, qui Sedulium'versibus acrosliehis XI. Edio ad pidorpm.- XII. In simnlacrumOccisionis
    ornaverunt. «PP etPcenitentia?.— XIII.De )epor,ecapto a cane marino.—
    . , co XIV.DePergamoscriptorefugilivo
    de qui captusfuerat.—XV.
    CAP.VI.—ElogiaSedulii, " aedodorum liommum
    jndicia. °HV In èumdemPergamum. XVI.De se et uxore. — XVII.
    —
    CAP.VII.—Decodd.mss. correctoribus, et eprruptori- Aduxorenisuam. —XVIII.In Meroen,anumehriosam.—
    bus. Excursus in codicemS. Hilarii, fjuiin Ai'chivtoBasi- XIX Nemesis, e Graeco.— XX.De varietale forluna?, e
    lica?Vaticana?asseryalur. .&ld Gra?co'.—XXI.idem
    De Laca?nà
    aliter.—XXH.DeThrasybulo.—XXIII.
    Ih divitemquemdam.827-828.
    CAP.Vili—Quidip 'novaJiaeSedujiiedilionepraslilum nìaj,re.—XXIV.
    sit. d5P XXV. Aiiiisirieucs, cynicus ph.ilosppb.us,— XXVI.
    ORDO RERUM QUM IN HOC TOMO CONTÌNENTUR.
    Idem. — XXVII. Libero patri. - XXVIII.Myobaibum cundo,grammaiicoBurdigalensi,fratn Leonln.—X.Gram- "
    Liberi patris signo marmoreoin villa nostra, omnium malicis latinisBurdigalensibusphilelogis,Macrino,Plia?-
    deorum argumenla habeniis. — XXIX. In Corydonem bilio, Concordio,Sucuroni,AmmonioAnastasiogramma-
    marmoreum.—XXX.In simulacrumSapphus.—XXXI. ticoPirtaviorum.—XI.HerculanosororisAlio,grammatico
    Dea? Veneri?. — XXXII.Ad libellum suum de Pro- Burdigalensi.— XII. 'fhalasso,grammaticoBurdigalensi.
    culo.— XXXIII.De nomine cujusdam Lucii sculplo in 855-836
    marmore.—XXXIV.De Sabinauxore.— XXXV.De ea- —XIII.CilarioSicaloSyracusano,grammaiico Burdigalensi.
    demSabina.—XXXVI. De eadem.—XXXVII.De Chrislo XIV.CensorioAtticoAgricio rhelori. — XV.Nepotiano,
    et Aciudynofratrihus.— XXXVIII.De iisdem.— XXXIX. grammaiico.—XVI. jEmiliusMagnus Arborius, rh<-torTolo-
    — —
    Ad Philomusumgrammaticum. XL. In siaiuam Rufi, sa?. XVII. Exuperius,rhetor Tolosae. XVIII.Mar- —
    rliplorissemiviri et elinguis.— XLI. In labulamubi erat cello grammaticoNarbonensi.—XIX. Sedalus, rhetor
    pietàimagoRulirhetoris. 829-850. Tolosanus. 857-858
    XLlI.Deeadpmtabula.—XLIlI.DeeodemRufo.—XLIV. XX. Staphylius, rhetor. — XXI. Crispuset Urbicuts,
    Idem.—XLV. De eodemRufo.—XL VI. ImagoRufirheto- grammatici. XXII. — Victorio,proscholo. — XXIII.Dyna-
    ris.—XLVII.DeeademRufistatua.—XLVIII. De Diogene mioBurdigalensi.— XXIV.AcibioGlabriensi. 839-860
    cynicophilosopho.—XLIX. De Croesoet eodemDiogene. EI'ITAPHIAHEROUM. 861
    —L.Ad Daedalnm,de buculaMyronis.—LI.Eademde se Epitahiaheroumqui bello Trojanoinlerfuerunt. Ibid.
    ipsa.—LII.Eadem.—LUI.Eadem.—LIV.De eademMy- Aliquotaliorumepilaphia. 864
    ronisbucula.—LY.Eadembuculade se.—LVI.De eadem DE DUODECIM C/ESARIBUS. 865
    bucula.—LVII. De eadem bucula.—LVIII.Qua? sexum TETRASTICHA. Ibid.
    mularint.—LIX.De Achilia,quidissecuilcalvariam.—LX. ORDONOBII.IUM URBIUM. 869
    De Alconemedicoel Diodoroharuspice.—LXI.De signo SEPTEMSAPIENTUM LUDUSET SENTENTI^. 871
    Joviset Alconemedico. 851-832 IDYLLIA. 877
    LXII.InEunomummedicum.—LXIII. In hominemvocis IDYLLIUM —
    rnuiUM. VersuspaschalesProcodicti. 877
    absona?.—LXIV. Ex Grssco, Aneiio %wunàveos.—LXV. À IDVLLIUMII.— Epicedionin palremsuumJuliumAuso-
    yàsi? i Pfafeu;,à/api?71/f.;.—I.XY1. In
    Idem.—LXYll. salta- nium. 878
    lo'rem inepliim.'—LXVIII. De eodem.—LX1X. Dodrulis IDYLLIUM III. — Ausonii villula. 879
    polio.—LXX. De eadem.—LXXI. De eadem—LXXII.Pul- IDYLL UM IV. — Ad nepotemAusonium, d e sludio pue-
    chrumDei rpsponsum.—LXXIII. De Narcissosui ipsius rili. 880
    amante.—LXX1V. De eodem.—LXXV. In Edio doleniem IDYLLIUM —
    V. Genelhliacòn,ad eumdem. 882
    mortem Narcissi.—LXXVI.Ad Apollinei!!,de IDYLLIUM VI. —Cupidocruci Hxus. Ibid.
    E-opter —
    aphne puella fugiente. I.XXVII.Ad corticem quo IDYLLIUM VII.—Bissula. 885
    Daphnetegebaiur.—LXXVHI. Iu duassorores diversorum IDYLLIUM Vili.—Precatio Ausonii consulis designali.
    morum.- LXXIX.Iu Venmmi anadyomenen.—LXXX. In 886
    puerum formnsum.—LXXX1. De quodamSylvioBono,qui IDYLLIUM IX.—Item precatioKalendis Januariis. • 887
    erat Brito.—LXXX1I. De eodem.—LXXX1II.De eodem. IDYLLIUM X.—Mosella. Ibid.
    855-854 IDYLLIUM XI.—Griphusternarii numeri. 895
    LXXX1V. —
    De eodem. LXXXV.De eodem.—LXXXV1. IDYLLIUM XII.—Technopaegnion. 898
    De eodem.—LXXXVII. In Forippum.—LXXXVIH. Epi- IDYLLIUM XIII.—Centonuplialis. 902
    curiopinio.—LXXXIX.De hnminepigro.—XC.ln Didusima- IDYLLIUM XIV.—Rosa?. 905
    ginem.—XCf. In Faustulumstatura?brevis AniciiProbini. IDYLLIUM XV.—De ambiguitateeligenda?vita?. 906
    XCII.InMedsea? imaginem.—XCIII.In eumdem.—XCIV.In IDYLLIUM XVI.—De virobono. Ibid.
    caecumet elaudum.— XCV.Idem.—XCVI.De divite et IDYLLIUM XVII.—K«I i«toi nue^opizóv. 907
    paupere.—XCVII.DePenelope—XCVIII.In Grammaticum. IDYLLIUM XVIII.—Deseiatibus animaliumHesiodion.
    —XCIX.De infaustomatrimonioGrammatici. 835-856. ' 908
    C. DeAusiliogrammatico.—CI.De fratribusThebanis. IDYLLIUM XIX.—DeserumnisHerculis. Ibid.
    —CI1.De ingralis, ex Menandro.—CHI. De Demosthene. IDYLLIUM XX.—Musarum inventaet munera. Ibid.
    —CIV.De lortuna?varietale.—CV.In Slellam.—CVI. Ex ECLOG/E. 907
    Menandro.—CVTI. Ad notariumvelocissimeexcipientem. De rationelibra?. Ibid.
    —CVILI.Ausonius(Ilio suo.—CIX. Supputatioab Urbe De ratione puerperiimaturi. 909
    conditain consulatumAusonii.—CX. De eodemad Procu- Signacreleslia. 910
    lum.—CXI.In fìnelibriFaslorum additi. 837-858 Ratiodieriinianni vertenlis. Ibid.
    EPHEMEKIS. 859 De nomiiiibusseptemdierum. Ibid.
    PARENTALE*.. 8il De mensibuselquaiuor anni temporibus.—De mensibus
    Pra?fatioversibusadornata. Ibid. varia. 911-912
    I. Juuius Ausonius,pater.—II.^EmiliajEonia, malcr.— Ciceronisversusquod signumquotempore illustre sit
    HI. yEmiliusMagnusArborius, avunculus.—IV.Caecilius patefacientes.—Asolslicioin a?quinocliumraLio.—De fe-
    ArgieitisArborius,avus.—V.^EmiliaCorintliiaManra,avia. riis Romanis.—De luslralibusagonibus.—Delocis, auclori-
    —VI.^EmiliaHilaria, matertera , virgo dinota. 843-844 bus el causisvariisagonum. 915-914
    VII. Conleiitiiset Julius Calippio,patrui.—Vili.Altu- EPISTOLA. Ibid.
    sius LucanusTalisius,socer.—IX.AttusiaLucana Sabina EPISTOLA PRIMA.—Ausonius ad patrem, de susceptolilio.
    uxor.—X.Ausonius,parvulusfilius.—Xl.Pastor, nepos ex 913
    Clio.—XII. Julia Dryadia, soror.—XIII.Avitianus,frater. EP;ST.II.—Paterad filium. 915
    845-846 EPIST.III.—AusoniusHesperio. 916
    XiV.ValeriusLatinisEuronius, gener.—XV.Pomponius EPIST.IV—AusoniusTheoui. Ibid.
    Maximus,aftinis.—XVI. Veria Liceria,uxor Arboriisoro- EPIST.V.—Idemeidem. 918
    ris Dlii.—XVII. Pomponius Maximus Herculanus , sororis EPIST.VI.—Idemeidem. Ibid.
    filius.—XVIII.FI. Sanctus, maritus Pudentilla?.—XIX. EPIST.VII.—Idemeidem. Ibid.
    NamiaPudentilla,afliuis.—XX.Lucanus 'falisius.—XXI. EPIST.Vili.—AusoniusAxioPaulo. 920
    Altusia Lucana Talisia; ErmiiiisciusRegulus, aflinis. EPIST.IX.—Idemeidem. Ibid.
    847-848 EPIST.X.—Idemeidem. 921
    —
    XXII.Sevrrus Censor Julianus. XXIII.Pauliniiset EPIST.XL—Idemeid-m. 922
    Dryadia,fìliiPanimi, et Megenlira? sororisfilia?.—XXIV. EP:ST.XII.—Idemeidem. Ibid.
    —
    Paulinus, sororisgener. XXV.^EmiliaDryadia,mater- EPIST.XIII.—Idemeidem. 923
    —
    tera. XXVI.Juiia Caiaplironia, amila. — XXVII. Julia EPIST.XIV.—Idem eidem. Ibid.
    — Julia
    Veneria, amita. XXVIII. — Idalia, consolidila. — EPIST.XV.—Ausonius Telradio. 924
    XXIX.^EmiliaMelania,soror. XXX.PomponiaUrbica, EPIST.XVI.—Ausonius Probo praefecto. Ibid.
    consnerus, u xor Julianicensuri?. 849-850 EPIST.XVII.—Ausonius Ursulo grammatico. 927
    COMMEMORATO PROFESSORI^ BURDIGALEN- EPIST.XVIII.—AusoniusPonlio Paulino. Ibid.
    SIUM. 851 EPIST.XIX.—Idemeidem. 928
    Praefatio. Ibid. EPST.XX.—Idemeidem. 929
    I. Tiberius Victor Mmervius, oralor. — II. Latinus EPIST.XXI.—Idemeidem. 930
    —
    AlcimusAlethius, rhetor. III. Luciolus,rhetor. — IV. EPIST.XXII.—Idem eidem. 951
    AltiusPatera, rhelor. Ibid. EPIST.XXIII.—Idem eidem. 952
    V. Altius Tiro Delphidius,rhetor. — VI. Alelhio Mi- EPIST.XXIV.—Idem eidem. 954
    nervio,(ilio, rhelori.—VII. Leonlius grammaticus, co- EPIST.XXV.—Ausonius Symmacho. 955
    gnomento Lascivus. 855-854 GRATIARUM ACTIO AD GRATIANUM. 937
    Vili. GrammaticisGraecisBurdigalensibus.— IX.Ju- PERIOCILE INHOMERI ILIADA ETODYSSEAM. 947
    FINIS TOMIDECIMINONI.

    Vous aimerez peut-être aussi