2.

8 Ãmk ªß _ØÖPÒ
Bh÷»õmh® ªß ö\´•øÓ¯õP¨ £¯ß£kzu¨£k® J¸ \¢uº¨£©õP
Ãmk ªß _ØÖPøÍU Põmh»õ®. J¸ ÃmiØS ªßøÚ ÁÇ[SÁuØS ªß
Á¾ AvPõµ\ø£°ÚõÀ C¸ Áh[PÒ £¯ß£kzu¨£kQßÓÚ. CuØPõP
÷ÁÖ÷ÁÓõP AÀ»x öÁΰ¼¸¢x Jß÷ÓõöhõßÖ öuõkzu Áh[PÒ
(Service cable) £¯ß£kzu¨£kQßÓÚ. CƸ Áh[PЮ E°º (Live) Áh®
GÚÄ® ö|õx©À (Neutral) Áh® GÚÄ® AøÇUP¨£k®. CzuøP¯ J¸ ÁÇ[PÀ
uÛU Pø» ÁÇ[PÀ GÚ¨£k®. A÷u ÷ÁøÍ ö|õx©À Áh® öuõhº£õP E°º
Áhzvß 230 ÷ÁõÀØÖ Bh÷»õmh® ÷ÁõÀØÓÍÄ EÒÍx.

E¸ 2.80 J¸ Ãmiß ªß ÁÇ[PÀ |øhö£Ö® Âu®

A - Â{÷¯õP Áh® B - ÁÇ[PÀ Áh®

C - ¤µuõÚ uÛ¯õUQ D - ÁõØÖ ©ozv¯õ» ©õÛ
E - uÛ¯õUQ F - Ga\ Kmha _ØÖøh¨£õß
G - ]Ö _ØÖøh¨£õß H - BÎ
I - Søu öÁÎÁÈ J - ¦Âzöuõk¨¦U Phzv
K - ªß ÂÍUS

uÛU Pø» ÷£õv¯uõP C¸¢u \¢uº¨£[PÎÀ •UPø» ÁÇ[PÀ

AÎUP¨£kQÓx. AÎUS® ÁÇ[PÀ •UPø» GÛß, 4 Áh[PÒ (‰ßÖ E°º
Áh[PЮ J¸ ö|õx©À Áh•®) öuõkUP¨£kQßÓÚ. C¨£Sv°À uÛU
Pø» Ãmk ªß _ØÔÀ ©õzvµ® PÁÚg ö\¾zu¨£k® C÷u ÷ÁøÍ •UPø»
ÁÇ[PÀ £ØÔ¨ £Sv 2.9 CÀ ÂÁ›UP¨£kQßÓx.

138
Ãmk ªß _ØÖPÐUS ªßøÚ ÁÇ[S®÷£õx £¯ß£kzu¨£k® xønU
P¸ÂPøͲ® Áh[PøͲ® Ãmk ªß ÁÇ[P¼À £¯ß£kzu¨£k®
Pmk¨£õmkz xøn²Ö¨¦PøͲ® £ØÔ C[S ÂÁ›UP¨£k®.

E¸ 2.81 xøn²Ö¨¦PÒ EÒÍ Ãmk ªß _ØÔß

Pmhø©¨¦ Á›¨£h®

2.8.1 ªß Á¾ AvPõµ\ø£US›¯ xøn²Ö¨¦UPÒ

² ¤µuõÚ uÛ¯õUQ (Main isolator)

Â{÷¯õP¨ £õøu°¼¸¢x ÃmiØSÒÍ
Áh[PÒ •u¼À uÛ¯õUQ²hß
öuõkUP¨£kQßÓ Cz xøn²Ö¨¤ß
‰»® ÃmiØSU QøhUS® ÁÇ[PÀ
÷uøÁ¯õÚ ÷£õx •ØÓõPz öuõk¨£PØÓ¨
£h»õ®. ÷©¾® ÃmiÝÒ÷Í £õ²®
Kmh® J¸ SÔzu Gvº£õºzu
ö£Ö©õÚzvØS ÷©Ø£k® ÷£õx ÁÇ[
PÎØS® ÃmiØS ªøh÷¯ EÒÍ
E¸ 2.82 ¤µuõÚ uÛ¯õUQ
ªßöuõk¨¦ Cuß ‰»® öuõkUP¨£k®.
uÛ¯õUQ°ß •UQ¯zxÁ® ö|õx©,
E°º PhzvPÒ Cµshøh²® uÛ¯UP©õPzvÓ¢u _ØÖUPÍõP ©õØÓ»õS®.
BvPõ»zvÀ uÛ¯õUQUS¨ £v»õPa ÷\øÁ E¸Q £¯ß£kzu¨£mhx.
uÛ¯õUQUS¨ ¤ßÚº ªß ÁÇ[PÒ ÁõØÖ ©ozv¯õ» ©õÛ²hß
öuõkUP¨£kQßÓx.

139
² ÁõØÖ ©ozv¯õ» ©õÛ (Watt hour meter)
ÁõØÖ ©ozv¯õ» ©õÛ°ß ‰»® ~Pº÷Áõº
~P¸® ªß Á¾Âß AÍÄ AÍUP¨£kQßÓx.
E¸ 2.83 CÀ CÆÁõÖ ö£õ¸zu¨£k® ÁõØÖ
©ozv¯õ» ©õÛ Põn¨£kQßÓx. 1000 W
AÀ»x 1 Q÷»õÁõØÖ (kW) J¸ ©ozv¯õ»zvÀ
~Pµ¨£k®÷£õx A»PõP ©õÛ°À SÔ¨¤h¨
£kQßÓx.

ªß A»S } 1 Q÷»õÁõØÖ ©ozv¯õ»¯® 1

(kWh)
E¸ 2.83 ÁõØÖ ©ozv¯õ»
Kº Euõµn©õP E¸ÂÀ EÒÍ ÁõØÖ ©ozv¯õ»
©õÛ°ß •P¨¦z ÷uõØÓ®
©õÛ°À Cx ÁøµUS® 286666 A»SPÒ
~Pµ¨£mkÒÍuõPz öu›QßÓx. ¤µuõÚ
uÛ¯õUQ²® ÁõØÖ ©ozv¯õ» ©õÛ²® ªß Á¾ AvPõµ\ø£US›¯Ú
BøP¯õÀ AÁØøÓ ~Pº÷Áõº £µõ©›zuÀ •ØÓõPz uøhö\´¯¨£mkÒÍx.

2.8.2 £õxPõ¨¦ EzvPÒ

ªßøÚ ÷ÁÖ G¢ua \Uv¯õPÄ® GÎuõP ©õØÓ C¯¾® GÛÝ® Auß
‰»® HØ£huUP £zxPμ¸¢x |£ºPøͲ® ö£õ¸ÒPøͲ® £õxPõ¨£uØ
S¨ £õxPõ¨¦ EzvPÒ ¤µ÷¯õQUP¨£kuÀ ÷Ásk®. CÆÁõÖ Ãmk ªß
_ØÖPÎÀ ö£¸®£õ¾® £¯ß£kzu¨£k® ]» ªß £õxPõ¨¦ EzvPÒ R÷Ç
ÂÁ›UP¨£kQßÓÚ.

² uÛ¯õUQ
ªß Á¾ AvPõµ \ø£US›¯ ö£õ¸ÒPÐUS¨
¤ßÚõÀ Ãmk ªß _ØÖPÎÀ ~Pº÷Áõ›ÚõÀ
•u¼À uÛ¯õUQ (E¸ 2.84) {ÖÁ¨£kuÀ
÷Ásk®. uÛ¯õUQUS¨ £v»õP¨ ¤µuõÚ BÎ
(Mainswitch) £¯ß£kzu¨£k® \¢uº¨£[ PøͲ®
Põn»õ®. E¯º Kmh¨ £õ´a\¼ß uÛ¯õUQ
ußÛ¯UP©õPz öuõÈØ£mk, ¤µuõÚ
ÁÇ[P¼¼¸¢x Ãmk ªß _ØÖ ÷ÁÖ£kzu¨
£kQßÓx. CuØS ÷©»vP©õP¨ £µõ©›¨¦¨
E¸ 2.84 uÛ¯õUQ°ß •Ø£UPz
÷uõØÓ® £o°ß÷£õx uÛ¯õUQ°ß ‰»® Ãmka
_ØøÓ¨ ¤µuõÚ ÁÇ[P¼¼¸¢x ÷ÁÖ
£kzu»õ®. Aa\¢uº¨£zv¾® E°º Áh[PЮ ö|õx©À Áh[PЮ
öuõkUP¨£k©õÖ® C[S Cµmøh •øÚÄ uÛ GÔøP (DPST) BÎ
£¯ß£kzu¨£kQßÓx.

140
² Ga\ Kmha _ØÖøh¨£õß (Residual Current Circuit Breaker - RCCB)
Ga\ Kmha _ØÖøh¨£õøÚ J¸ ªß _ØÖhß öuõk¨£uß ¤µuõÚ ÷|õUP®
ªß ö£õ]ÁuÚõÀ J¸Á¸US® \õuÚ[PÐUS® HØ£hzuUP ÷\u[PøÍz
ukzu»õS®. E°ºU Phzv°ÞhõPÄ® ö|õx©Ø Phzv°ÞhõPÄ® £õ²®
Kmh[PÒ \©©õP C¸US®÷£õx Ga\ Kmha _ØÖøh¨£õß öuõÈØ£kÁvÀø».
GÛÝ®, Ãmka _ØÔÀ Kmh® ö£õ]²®÷£õx AuõÁx E°º AÀ»x ö|õx©Ø
PhzvPÎÀ EÒÍ Kmha \©ªßø© Põµn©õP Cx öuõÈØ£mk ÁÇ[P¾®
Ãmka _ØÔÀ ÷ÁÓõUP¨£kQÓx. Cuß öuõÈØ£õmøh E¸ 2.85 Cß ‰»®
ÂÍUP»õ®.

(b)

(a)
E¸ 2.85 (a) Ga\ Kmha _ØÖøh¨£õÛß ¦Óz ÷uõØÓ® (b) APa _ØÖ Aø©¢xÒÍ Âu®

J¸ \õuõµn \¢uº¨£zvÀ Ga\ Kmha _ØÖøh¨£õÛß J÷µ APo°À

_ØÓ¨£mkÒÍ L1, L2 GßÝ® _¸ÒPÎÞhõP ÁÇ[PÀ E¯º Áhzvß
_¸ÒPÎÞhõP ö|õx©À Áhzxhß öuõkUP¨£kQßÓx. Auß ‰»®
\© Kmh[PÒ Gvºz vø\PÎÀ £õ´QßÓø©¯õÀ \© Põ¢u¨ £õ¯[PÒ
JßÖUöPõßÖ GvµõÚ vø\PÎÀ ¤Ó¨¤UP¨£kQßÓÚ. A¨÷£õx APo°À
Põ¢u¨ £õ¯[PÒ ö|õx©»øhQßÓÚ. _ø©°¼¸¢x AÀ»x _ØÔ¼¸¢x
A¨£õÀ ªß ö£õ]Ä HØ£k®÷£õx L1, L2 BQ¯ÁØÔÀ ¤Ó¨¤UP¨£k®
Põ¢u¨ £õ¯[PÒ JßÔ¼¸¢öuõßÖ ÷ÁÖ£kQßÓÚ. CÆ÷ÁÖ£õk
Põµn©õP EshõS® ÂøͲm Põ¢u¨ £õ¯® Põµn©õPa _¸Ò L3 CÀ J¸
ªßÛ¯UP Âø\ ysh¨£kQßÓx. Azysi¯ ÷ÁõÀØÓÍÄ Põµn©õP¨
¤Ó¨¤UP¨£k® Kmhzøua _¸Ò L4 CÞhõP¨ £õ¯a ö\´x ¤Ó¨¤UP¨£k®
Põ¢u¨ £õ¯zvß ‰»® BÎ S1 vÓUPa ö\´¯¨£kQßÓx.
CU÷Põm£õmiØ÷PØ£ J¸ ªß \õuÚzvß E÷»õP EøÓ²hß ¦Âzöuõkzu
Phzvø¯z öuõkUS®÷£õx ªß÷£]°À E÷»õP EøÓUSU SÖU÷P
Kmh® ¦Â²hß öuõkUP¨£kQßÓø©¯õÀ Ga\ Kmha _ØÖøh¨£õß

141
öuõÈØ£kQßÓx. ÷©¾® AÊzx® BÎ S2 Iz öuõÈØ£kzxÁuß
‰»•® E°º, ö|õx©À Áh[PÎÞhõPa ö\À¾® Kmhzøua \©{ø»¨
£hõ©¼¸UPa ö\´¯»õ®. GÚ÷Á, AÊzx® BÎ S2 Ia ÷\õuøÚ¨
ö£õzuõÚõP¨ (Test button) £¯ß£kzva _ØÖøh¨£õß öuõÈØ£kQßÓuõ
öÁÚa ÷\õvUP»õ®. _ø© KmhzvØ÷PØ£ Ga\ Kmh _ØÖøh¨£õøÚa
E°º¨¤UPz ÷uøÁ¯õÚ Kmh•® ÷ÁÖ£kQßÓx. C[S® Cµmøh •øÚz
uÛ GÔøP ÁøP B롧 ‰»® E°º ö|õx©À Áh[PÎß öuõk¨¦
öuõk¨£PØÓ¨£kQßÓx.
² ¦Âzöuõkzu Phzv (Earth terminal)
J¸ Ãmka _ØÖhß ¦Âzöuõkzu Áh® ªßÚvºa] HØ£kÁv¼¸¢x®
Auß ‰»® HØ£hzuUP ÷ÁÖ ÷\u[Pμ¸¢x® |£ºPøͨ £õxPõ¨£uØSz
÷uøÁ¨£kQßÓx. Ãmka _ØÔÀ EÒÍ JÆöÁõ¸ Søu öÁÎ ÁȲ®
¦Âzöuõkzu Áhzxhß öuõkUP¨£kQßÓx. Auß ¤ßÚº AÆÁhzøu¨
¦Â¨ £µ¨¦hß öuõk¨£uØS HÓzuõÇ 2 «ØÓº }Í•® 50 mm Âmh•®
EÒÍ J¸ PÀÁøÚ_¨£kzv¯ C¸®¦U (Galvanized iron) SÇõ²hß
öuõkzx Ax ¦Â°ß Dµ¼¨¦ EÒÍ Kº ChzvÀ AªÌzu¨£kQßÓx.
uØPõ»zvÀ PÀÁøÚ_¨£kzv¯ SÇõ´US¨ £v»õP J¸ ö\¨¦U ÷PõÀ
£¯ß£kzu¨£kQÓx. ¦Âzöuõk¨¤ß ÷|õUP® ¦Âzöuõkzu ÁhzvÀ
ö\À¾® Kmhzøuz uøh°ßÔ¨ ¦ÂUSa ö\À»À ö\´u»õS®. AuõÁx
¦Âzöuõkzu SÇõ´ ¦Â²hß öPõskÒÍ uøh SøÓöÁÛß ¦Âzöuõkzu
Áhzvß ÁÈ÷¯ £õ²® Kmh® GÎuõP¨ ¦ÂUSa ö\À¾®. A¨÷£õx
E÷»õP EøÓ°¾ÒÍ J¸ \õuÚzv¼¸¢x ªß ö£õ]²®÷£õx Ga\ Kmha
_ØÖøh¨£õß öuõÈØ£kQßÓø©¯õÀ ªßÚvºa] HØ£kÁuØPõÚ BØÓÀ
ukUP¨£kQßÓx. Euõµn©õP ªßÚÊzvUS ÁÇ[PÀ ‰Ä]a ö\¸Q°ß
‰»® ö£ØÖUöPõÒͨ£k®÷£õx Auß ¦Âzöuõkzu Áh® AÊzv°ß
E÷»õP EøÓ²hß öuõkUP¨£kQßÓx. E÷»õP EøÓUS ªß ö£õ]Ä
HØ£k®÷£õx Kmh® ¦ÂUSa ö\ÀÁuß Põµn©õP ö|õx©À , E°º Áh[PÎÀ
Kmhzvß \©{ø» AØÖ¨÷£õQßÓx. A¨÷£õx E£Pµn® öuõÈØ£õmk
ÁÇ[PÀ öuõk¨£PØÓ¨£kQßÓx.

142
² E¸QPÒ
Áh[PÎÞhõP¨ £õ²® E¯º Kmh®
Põµn©õP HØ£hzuUP £zxPøÍz
uk¨£uØS E¸QPÒ £¯ß£kzu¨
£kQßÓÚ. ÃmiÀ HØ£k® SÖg
_ØÓõuÀ AÀ»x \õuÚzvÀ J¸ ÁÊ
C¸¨£uß ÂøÍÁõP Ãu[Pozu
Kmhzv¾® (Rated current) £õºUPU
Tku»õÚ Kmh® £õ´uÀ, E°ºU
Phzvø¯z öuõk¨£PØÓÀ E¸Q°ß
öuõÈ»õS®. E¸QPÒ £ÀÂu©õP
•iUP¨£mkÒÍÚ. E¸Q°À GÎuõP
E¸ 2.86 Ãmk ªß _ØÖPÎÀ E¸S{ø»USU QmhÄÒÍ Kº
£¯ß£kzu¨£k® E¸QPÒ E÷»õPzvÚõÀ ö\´¯¨£mh P®¤°ß
‰»® Kmh® öPõsk ö\À»¨£mhx.
Auß SÖUSöÁmk¨ £µ¨£ÍÄ «x öPõsk ö\À»zuUP Kmh®
÷ÁÖ£kQßÓx. Auß Ãu[Pozu Kmh® Âg\¨£k®÷£õx P®¤ E¸Qa
_ØÖ öuõk¨£PØÓ¨£kQßÓx.

Ãmka _ØÖUS ©Ö£i²® P®¤ Ch¨£hzuUP ÁøP E¸QPÒ

£¯ß£kzu¨£kQßÓÚ. (E¸ 2.86). CÆĸQPÒ PõÂ, E¸Q Ai GßÝ®
C¸£SvPøÍU öPõskÒÍÚ. 5A KmhzvØPõP Ch¨£mh E¸QU
P®¤PÎÞhõP 5A Kmh® AvP AÍÄ ÷|µzvØS¨ £õ¯»õ®. GÛÝ®,
Kmh® 5A CØS ÷©Ø£k®÷£õx Ch¨£mkÒÍ P®¤ E¸Q E£_ØÖ
öuõk¨£PØÓ¨£kQßÓx. £À÷ÁÖ Ãu[Pozu Kmh[PÐUS EP¢u
E¸QU P®¤°ß Âmhzøuz uµ÷ÁkPμ¸¢x £õºzxUöPõÒÍ»õ®.
CÆÁõÖ ö\À»zuUP E¯º¢u£m\ Kmh® Ch¨£mkÒÍ E¸QU
P®¤U÷PØ£ JßÔ¼¸¢öuõßÖ ÷ÁÖ£kQßÓx. £øǯ _ØÖPÐUS
E¸QPÒ £¯ß£kzu¨£mhõ¾® |ÃÚ Aø©¨¦PÎÀ ]Ö _ØÖøh¨£õßPÒ
£¯ß£kzu¨£kQßÓÚ.

² ]Ö _ØÖøh¨£õß (Miniature circuit breaker - MCB)

RCCB CØS¨ ¤ßÚõÀ E¸QPÐUS¨ £v»õP E¯º Kmh¨ £õxPõ¨¦

Ezv¯õPa ]Ö _ØÖøh¨£õß (MCB) £¯ß£kzu¨£kQßÓx. MCB öÁ¨£zvß
‰»® öuõÈØ£kzu¨£k® D¸÷»õPU RØøÓU öPõsh E¯º _ø© ChÖ
øPø¯²® ªß Põ¢uzvß ‰»® öuõÈØ£k® SÖg_ØÖ ChÖøPø¯²®
öPõskÒÍx. J¸ SÔzu ÷|µzvÀ Ãu[Pozu Kmhzv¾® £õºUPU
Tku»õÚ Kmh® £õ²®÷£õx D¸÷»õPU RØÖ ÁøÍ¢x _ØÖ
öuõk¨£PØÓ¨£kQßÓx. _ØÖ SÖg_ØÓõS®÷£õx J¸ Á›a_¸Îß

143
‰»® öuõÈØ£kzu¨£hzuUP ö£õÔ•øÓ BÎ öuõÈØ£õmka _ØÖ
öuõk¨£PØÓ¨£kQßÓx. E¸ 2.87 CÀ ]Ö _ØÖøh¨£õÛß Aø©¨¦
GÎuõPU Põmh¨£mkÒÍx.

ªßPõ¢u®

D¸÷»õPU
RØÖ
öuõkøPPÒ

ÂÀ

E¸ 2.87 (a) ]Ö _ØÖøh¨£õÛß ¦Óz÷uõØÓ®

(b) APa _ØÖ Aø©¢xÒÍ Âu®

2.8.3 Pmk¨£kzx® EzvPÒ (Control devices)

Pmk¨£kzx® EzvPÒ GߣøÁ J¸ ªß _ØÔß ªßøÚU øP¯õͨ

£¯ß£kzu¨£k® EzvPÍõS®. Ãmk ªß {ÖÁ¼À £¯ß£kzu¨£k®
EzvPÍõS®. Ãmk ªß {ÖÁ¼À £¯ß£kzu¨£k® EzvPÒ R÷Ç
Põn¨£kQßÓÚ.

^1& J¸ ÁÈ BÎ
^2& C¸ ÁÈ BÎ
^3& Cøh BÎ
^4& AÊzx® BÎ
^5& ^¼[ Â]Ô°ß PvU Pmk¨£õmk BÎ
J¸ ÁÈ B롧 AÀ»x C¸ ÁÈ B롧 AÀ»x Cøh B롧 •P¨¦
Aø©¨¦ E¸ 2.88 CØ Põn¨£kQßÓx.

² J¸ ÁÈ BÎ (One way switch)

J¸ ªß ÂÍUøP Kº Chzv¼¸¢x ©õzvµ® Pmk¨£kzx® \¢uº¨£zvÀ

JE¸ ÁÈ BÎ £¯ß£kzu¨£kQÓx. E¸ 2.89 (a) CÀ J¸ ÁÈ Bΰß
‰»® J¸ öÁÒöÍõκ ÂÍUøPU (Incandescent lamp) Pmk¨£kzx® _ØÖ®
J¸ E¸ 2.89 (b) CÀ J¸ ÁÈ B롧 ‰»® J¸ ¦÷Íõöµõ뼀 ÂÍUøPz
(Flurasant lamp) Pmk¨£kzx® _ØÖ® Põmh¨£mkÒÍÚ.

144
 E¸ 2.88 J¸ ÁÈ B롧 AÀ»x (a) (b)
C¸ ÁÈ B롧 AÀ»x Cøh E¸ 2.89 J¸ ÁÈ BΰÚõÀ ªß ÂÍUøPU
B롧 •P¨¦z ÷uõØÓ® Pmk¨£kzuÀ

² C¸ ÁÈ BÎ (Two way switch)

Kº C¸ÁÈ BÎ C¸ £UP[Pξ®
öuõÈØ£k®÷£õx B롧 ö£õx
•iÂh® öuõhº£õP J¸
Phzvø¯ ÷ÁÖ C¸ PhzvPÐhß
÷ÁÖ÷ÁÓõPz öuõkUP»õ®. J¸
ªß ÂÍUøP C¸ Ch[Pμ¸¢x
Pmk¨£kzu ÷Ási¯÷£õx C¸
ÁÈ BÎ £¯ß£kzu¨£kQßÓx.
J¸ öÁÒöÍõ뼀 ÂÍUS C¸
E¸ 2.90 C¸ Ch[Pμ¸¢x ªß ÂÍUøPU Ch[Pμ¸¢x Pmk¨£kzu¨
Pmk¨£kzuÀ £k® _ØÖ E¸ 2.90 CØ
Põn¨£kQßÓx. J¸ ÂÍUøP
C¸ Ch[Pμ¸¢x øP¯õÍ ÷Ási°¸¨£uÚõÀ |øhUTh[Pξ®
£iPξ® CzuøP¯ _ØÖPÒ ¤µ÷¯õQUP¨£kQßÓÚ. C¸ Ch[Pμ¸¢x
øP¯õÒÁuØS AøÁ AÆÁõÖ £¯ß£kzu¨£kQßÓÚ.
² Cøh BÎ (Intermediate switch)
C¢u B롧 ‰»® C¸ PhzvPÒ
÷ÁÖ÷ÁÓõP ÷ÁÖ C¸
PhzvPÐhß öuõkUP¨£k
QßÓÚ. J¸ ªß ÂÍUøP
CµskUS ÷©Ø£mh Ch[PÎ
¼¸¢x Pmk¨£kzu ÷Ási¯
÷£õx A¢u BÎ C¸ ÁÈ BÎPÒ
CµsiØQøh÷¯ ¤µ÷¯õQUP¨
E¸ 2.91 ‰ßÖ Ch[Pμ¸¢x ªß ÂÍUøPU £kQßÓÚ. J¸ ªßÂÍUøP
Pmk¨£kzuÀ ‰ßÖ Ch[Pμ¸¢x Pmk¨
£kzu¨ ¤µ÷¯õQUPzuUP _ØÖ
E¸ 2.91 CØ Põn¨£kQßÓx.

145
² AÊzx ö£õzuõß BÎ (Push button switch)
÷©÷» SÔ¨¤mh ‰ßÖ ÁøP BÎPÐUS® C¸ {ø»¯õÚ \¢uº¨£[PÒ
EÒÍÚ. AuõÁx BÎ ÁȨ£kzu¨£k® \¢uº¨£® {ø»¯õP C¸UQßÓx.
AÆÁõ÷Ó ]» AÊzx ö£õzuõß BÎPξ® C¸ {ø»¯õÚ \¢uº¨£[PÒ
EÒÍÚ. AÊzx®÷£õx RÌ ©mh® J¸ {ø»¯õÚ \¢uº¨£©õPÄ® AÊzxuØS
•ßÚº, AuõÁx •uØ \¢uº¨£® ©ØøÓ¯ {ø»¯õÚ \¢uº¨£©õPÄ® EÒÍÚ.
GÛÝ® ]» AÊzu ö£õzuõß BÎPÎÀ J¸ {ø»¯õÚ \¢uº¨£® ©õzvµ®
C¸UQßÓx. EÖv¯õÚ \¢uº¨£zvÀ BÎ ‰i°¸US® \õuõµn \¢uº¨£zvÀ
‰i¯ (Normally closed-N.C.) ÁøP GÚ¨£k®. A¨ö£õzuõøÚ AÊzx®÷£õx
BÎ vÓUS®. SÎ÷µØÔ°À EÒ ÂÍUøPz öuõÈØ£kÁuØSa \õuõµn ‰i¯,
AuõÁx N.C. ÁøP AÊzu ö£õzuõß Bβ® £¯ß£kzu¨£k®.

EÖv¯õÚ \¢uº¨£zvÀ vÓ¢xÒÍ BÎ

E¸. 2.92 AÊzu¨ ö£õzuõß B롧 (N/O)
‰»® ªß ©oø¯U Pmk¨£kzuÀ
\õuõµn \¢uº¨£zvÀ vÓ¢u (Normally open
- N.O. ) ÁøP GÚ¨£k®. Ãmiß ªß
©oø¯U Pmk¨£kzxÁuØSa \õuõµn
vÓ¢u, AuõÁx N - O ÁøP AÊzu¨
ö£õzuõß BÎ ¤µ÷¯õQUP¨ £mkÒÍx.
AzuøP¯ Kº BÎ ¤µ÷¯õQUP¨£mkÒÍ
_ØÖ Á›¨£h® E¸ 2.92 CØ
Põn¨£kQßÓx.

² ^¼[ Â]ÔPÎß Pvø¯U Pmk¨£kzx®

BÎPÒ (Fan regulators)
Â]ÔPÎß Pvø¯U Pmk¨£kzxÁuØS •UQ¯©õP¨ £¯ß£kzu¨£k® C¸
ÁøP BÎPÒ EÒÍÚ.

(i) ußÛ¯UP {ø»©õØÔ°ß ‰»® (Auto transformers) Pvø¯U

Pmk¨£kzuÀ
(ii) C»zvµÛ¯À xøn²Ö¨¦PÎß ‰»® Pvø¯U Ph¨£kzuÀ

146
 E¸ 2.93 ^¼[ Â]ÔPÎß Pvø¯U Pmk¨ £kzx® BÎPÒ

(i) ußÛ¯UP {ø»©õØÔ°ß ‰»® Pvø¯U Pmk¨£kzuÀ

C[S PÁº¨¦ÒÍ (Tapped) ußÛ¯UP {ø»©õØÔø¯¨ £¯ß£kzv AUP
Áº¨¦® £ÀÁÈ B롧 ‰»® Bΰh¨£k®. AzuøP¯ J¸ ußÛ¯UP
{ø»©õØÔ°ß EÒÍø©¨¦ E¸ 2.94 CØ Põn¨£kQßÓx. BÎø¯U
PÁº¨¤ØS ÁȨ£kzx®÷£õx Â]ÔªP ö©xÁõPa _ØÖ® A÷u÷ÁøÍ
PÁº¨¦ 5 CØS ÁȨ£kzx®÷£õx Ea\ ÷ÁõÀØÓÍÄ Â]ÔUS¨
¤µ÷¯õQUQßÓø©¯õÀ Ea\U Pv ²hß _ØÖQßÓx.

E¸ 2. 94 ußÛ¯UP {ø»©õØÔ EÒÍ PvU Pmk¨£kzv

(ii) C»zvµÛ¯À xøn²Ö¨¦PÎß ‰»® Pvø¯U Pmk¨£kzuÀ

CuØPõPz vµ¯õU (Triac) GßÝ® xøn²Ö¨¦ ¤µuõÚ Pmk¨£kzv¯õP¨
£¯ß£kzu¨£k® A÷u ÷ÁøÍ AuøÚU Pmk¨£kzxÁuØS h¯U (Diac)
uøh°PЮ öPõÒÍÍÂPЮ £¯ß£kzu¨£kQßÓÚ.

2.8.4 ªÚ {ÖÁ¾USz ÷uøÁ¯õÚ öuõkUS® xøn²Ö¨¦UPÒ

Ãmka _ØÖhß £À÷ÁÖ _ø©Pøͨ ö£õ¸zu¨ £¯ß£kzu¨£k®
öuõkUS® xøn²Ö¨¦PÒ öÁÎÁÈPÒ (Outlet) GÚ¨£k®. ªß ÂÍUS, Â]
Ô, ÷PzuÀ BQ¯Ú _ø©PÒ BS®. ÂÍUS¨ £iPÒ, SøuPÒ BQ¯Ú Ãmka
_ØÖPÎÀ £¯ß£kzu¨£k®. öÁÎÁÈPÐUS Euõµn[PÍõS®.

147
ÂÍUS¨ ¤iPÒ (Holders)
^i& £ØÓß ¤iPÒ
(ii) öuõ[S® ¤iPÒ

^i& £ØÓß ¤iPÒ

J¸ ªß ÂÍUøP ÷|µi¯õPa ^¼[Shß AÀ»x ÁøͲhß CønUP
÷Ási¯÷£õx £ØÓß ¤iPÒ £¯ß£kzu¨£kQßÓÚ. CøÁ ÷|º ÁøP,
\õ´¢u ÁøP GÚ C¸ÁøP¨£k®.

E¸. 2.95 £ØÓß ¤i

^ii& öuõ[S® ¤i

Áhzvß ‰»® ÷©÷»°¸¢x R÷Ç öuõ[S©õÖ ÂÍUSPøÍ Aø©UP

÷Ási¯÷£õx Cx £¯ß£kzu¨£kQßÓx. ÷uøÁU÷PØ£ ªß ÂÍUSPøͨ
ö£õ¸zxÁuØS C¨¤iø¯¨ £¯ß£kzu»õ®. E¸ 2.96 CÀ A¨¤i°ß ¦Óz
÷uõØÓ® Põn¨£kQßÓx.

E¸ 2.96 öuõ[S® ¤i

148
 (Sockets)_ØÖhß ¦Óz÷u öuõkUP¨£k® £À÷ÁÖ
_ø©PÐUPõÚ ÁÇ[Pø»¨ ö£ÖuÀ Søu öÁÎÁÈ
ÁÈ÷¯ |øhö£ÖQßÓx. J¸ _ØÔß •øÚ Søu
öÁÎÁȯõS®. AuÝhß J¸ ö\¸Qø¯ (Plug top)
Cønzx Ãmka _ØÔ¼¸¢x öÁÎ÷¯ ÁÇ[Pø»¨
ö£Ó»õ®. _ø©°ß Á¾ AÍÂØ÷PØ£ Kmh®
wº©õÛUP¨£kQßÓø©¯õÀ Ãmka _ØÖPÎÀ 5A,
15A GÚU Søu öÁÎÁÈ°ß C¸ ÁøPPÒ
£¯ß£kzu¨£kQßÓÚ. J¸ SøuUS E°º, ö|õx©À,
¦Â GÚ 3 Áh[PÒ ÷uøÁ¨£k®. E¸ 2.97 CÀ J¸
Søu°ß SÔ±k Põn¨£kQßÓx. £À÷ÁÖ
{¯©[PÐU÷PØ£U Søu öÁÎÁÈPÒ öÁÆ÷ÁÖ
E¸ 2.97 Søu öÁβ® ÁiÁ[PøͲ® AÍÄPøͲ® Eøh¯ •iÂh[PøÍU
SÔ±k® öPõskÒÍÚ. J¸ Søu öÁÎÁÈ°ß Á»¨
£UPzxhß E°ºU Phzvø¯²® Ch¨ £UPzxhß
ö|õ©Ø Phzvø¯²® öuõkzuÀ ÷Ásk®. |k •iÂh® ¦Âzöuõkzu
Áhzxhß ö£õ¸zu¨£k®.

AvP GsoUøP°»õÚ Søu öÁÎÁÈPøÍ J÷µ PmhhzvÀ {ÖÁ

÷Ási¯÷£õx Áøͯa _ØÓõPz uõ¤UP¨£k®. IEE ªß öuõÈÝm£Â¯À
{¯©[PÐU÷PØ£ Áøͯa _ØÖPÐUS 13 A \xµ •iÂh[PøÍ Eøh¯ Søu
öÁÎÁÈPøͨ £¯ß£kzu ÷Ásk®. CuØPõP¨ ¤µ÷¯õQUP ÷Ási¯ ªß
_ØÖøh¨£õß 32 A C¾® £õºUP E¯º¢u ö£Ö©õÚ©õP C¸UP ÷Ási¯ A÷u
÷ÁøÍ Áhzvß AÍÄ 7/0.67 mm BP C¸zuÀ ÷Ásk®. CUSÔ±miÀ •uØ
ö£Ö©õÚzvÚõÀ ÁhzvÀ EÒÍ P®¤PÎß GsoUøP²® (Strands) Cµshõ®
ö£Ö©õÚzvÚõÀ J¸ P®¤°ß Âmh•® (Diameter) Põmh¨£kQßÓÚ.

2.8.5 ªß {ÖÁ¾USz ÷uøÁ¯õÚ EuÂz xøn²¸¨¦PÒ

• ÁmhU Pmøh
^¼[ ÷µõì AÀ»x £ØÓß ¤i J¸ Ámhz xshzvÞhõP ÁøͲhß
AÀ»x ^¼[Shß CønUP¨£kQßÓx. J¸ ÁmhU Pmøh E¸ 2.98 CØ
Põn¨£kQßÓx (Round block).

149
 E¸ 2.98 ÁmhU Pmøh

· ^¼[ ÷µõì

J¸ ÂÍUQØS ªß Áhzøu Cønzu

¤ßÚº öuõ[S® ÂÍUS¨ ¤iø¯U
öPõsh Áhzøu J¸ ^¼[Shß
öuõk¨£uØS Czxøn²Ö¨¦ £¯ß£kz
u¨£kQßÓx. ^¼[ ÷µõì ÁøµUS®
]»÷ÁøÍPÎÀ 3 AÀ»x 4 Áh[PÒ
CønUP¨£h»õ®. GÛÝ®, ^¼[ ÷µõ]
ØS¨ ¤ßÚº ¤i ÁøµUS® C¸ Áh[PÒ
E¸ 2.99 ^¼[ ÷µõì ö\ÀQßÓÚ. ^¼[ ÷µõ]ß (Ceiling rose)
£h® E¸ 2.99 CØ Põn¨£kQßÓx.

· P®¤°øn¨¦U PÆÂPÒ
ªß Áh[PøÍ ©µ¨ £SvPÎß £µ¨¤À
ö£õ¸zxÁuØS ÁhU PÆÂPÒ £¯ß£kz
u¨£kQßÓÚ. CøÁ A¾ªÛ¯ CuÌ
Pμ¸¢x u¯õ›UP¨£mi¸US® A÷u
÷ÁøÍ ›ßµõUì BoPÎß ‰»® ©µ[PÐhß
CønUP¨£kQßÓÚ. 5/8 A[S» ›ß µõUì
BoPÒ CuØS EP¢uÚÁõS®. Áh[PÎß
AÍÄU÷PØ£¨ £¯ß£kzxÁuØS EP¢uÁõÖ
£À÷ÁÖ }Í[PøÍ Eøh¯ PÆÂPÒ EØ£zv
E¸ 2.100 £À÷ÁÖ AÍÄÒÍ ÁhU ö\´¯¨£kQßÓÚ.
PÆÂPÒ

150
Euõµn® - 2 ªß Áh[PÐUS 1 1$4 A[S» }Í®
- 3 ªß Áh[PÐUS 1 1$2 A[S» }Í®
- 4 ªß Áh[PÐUS 1 3/4 A[S» }Í®
- 5 ªß Áh[PÐUS 2 A[S» }Í®

\õuõµn Áh[PøÍ CønUS®÷£õx C¸ PÆÂPÐUQøh÷¯ HÓzuõÇ 150

mm BP C¸zuÀ ÷Ásk®. CÆÂøhöÁÎ £¯ß£kzu¨£k® Áh[PÎß
AÍÄU÷PØ£a ]ÔuÍÂÀ ÷ÁÖ£h»õ®. PÆÂPÎß £h® E¸ 2.100 CØ
Põn¨£kQßÓx.

• PhzxPõÀ (Conduit)
_Á›ÞhõP AÀ»x öPõ[QÕØÔÞhõP Áh[PøÍ Cøn¨£uØS PVC
PhzxPõÀ (Conduit) £¯ß£kzu¨£kQßÓx. _Áº¨ £µ¨¤À AÀ»x öPõ[Q
ÕØÖ¨ £µ¨¤À Áh[PøÍ CønUS®÷£õx CuøÚ¨ £¯ß£kzu»õ®. Áh®
¤µ÷¯õQUP¨£k® AÍÂØ÷PØ£ 1/2, 3/4,1, 1 1/2, A[S»® GßÝ® £À÷ÁÖ
Âmh[PøÍU öPõsh PhzxPõÀPøÍ Áõ[P»õ®. JÆöÁõ¸ Âmhzøu²®
öPõsh PhzxPõÀPÎÞhõP Aݨ£zuUP Áh[PÎß AÍÄPÒ EÒÍÚ.
Av¾® £õºUP¨ ö£›¯ Áh[PøÍ Aݨ¦®÷£õx Áh[PÎß PõÁ¼ØSa
÷\u® HØ£kÁx ÷£õßÖ PhzvPÎÞhõP Kmh® £õ²®÷£õx
¤Ó¨¤UP¨£k® öÁ¨£zøu Âk¨£uØSz uøh²® HØ£kQßÓx. PVC
PhzxPõø»¨ £¯ß£kzx®÷£õx PhzxPõÀ ÁøÍ¢x, \¢v¨ ö£mi
÷£õßÓÁØÔß ÷uøÁU÷PØ£¨ ¤µ÷¯õQzuÀ ÷Ásk®.

Áh[PøÍa _Áº¨ £µ¨¤Ø ö£õ¸zx®÷£õx AuØPõP¨ ¤ÍõzvUS¨

ö£õv²øÓø¯¨ £¯ß£kzu»õ®. Cx ‰i²ÒÍ }Í©õÚ ¥¼¯õS®.
Áh[PÎß GsoUøPU÷PØ£¨ £À÷ÁÖ AÍÄPλõÚ ö£õv²øÓPøͨ
£¯ß£kzu»õ®. Euõµn® :- 1 A[S»®" 1 1/2A[S»®, 2 A[S»®

2.8.6 ªß {ÖÁ¾US¨ £¯ß£kzu¨£k® |õsPЮ Áh[PЮ

£À÷ÁÖ _ø©PÐU÷PØ£ Ãmka _ØÖPÎÞhõP¨ £õ²® Kmh® ÷ÁÖ£mh

ö£Ö©õÚzøu GkUQßÓx. BP÷Á, AuØS¨ ö£õ¸zu©õÚ Áh[PøͲ®
|õsPøͲ® £¯ß£kzu ÷|›kQßÓx. Â÷\h©õP¨ ¤ßÁ¸® Ch[Pξ®
\¢uº¨£[Pξ® AuØS¨ ö£õ¸zu©õÚ Áh[PøͲ® |õsPøͲ®
Euõµn[PÒ R÷Ç Põn¨£kQßÓÚ.

² ÁõØÖ ©ozv¯õ» ©õÛ°¼¸¢x Ãmk ªß _ØÔß Â{÷¯õP¨ £›©õÔ

ÁøµUS® öPõsk ö\À¾® Áh® ÃmiÀ GÀ»a _ø©PÐUS® KmhzøuU
öPõsk ö\À»zuUPuõP C¸zuÀ ÷Ásk®. J¸ \õuõµn ÃmiÀ CÆÂh®
7/1.04 -mm BS®.

151
² ªß ÂÍUSa _ØÖPÐUS 1/1.13 mm BS®.
² 5 A Søua _ØÖPÐUS 1/1.13 mm BS®.
² 15 A Søua _ØÖPÐUS 7/0.67 mm BS®.
² Ãmk }º ÷©õmh¸US 7/0.67 mm BS®.

J¸ Áhzvß AÍøÁU SÔ¨¤k®÷£õx •u¼À ÁhzvÀ EÒÍ P®¤°ß

AÍÄ® Auß ¤ßÚº J¸ P®¤°ß Âmh•® Põmh¨£k®.

Kº Euõµn©õP 1/1.13 BÚx 1.13 ªÀ¼«ØÓº Âmh•ÒÍ 1 P®¤ ÷£õx®

GߣuõS®.

7/0.67
BÚx 0'67 ªÀ¼«ØÓº Âmh•ÒÍ 7P®¤PÒ ÷£õx® GߣuõS®.
Áh[PÎß ÁøPPÒ, SÖUSöÁmk¨ £µ¨£ÍÄPÒ, öPõsk ö\À»zuUP
Kmh[PÒ BQ¯Ú AmhÁøn 2.7 CØ Põn¨£kQßÓÚ.

152
 AmhÁøn 2.7. |õsPÎß AÍÄPЮ öPõsk ö\À»zuUP Kmh[PÎß AÍÄ®

ö\¨¦ |õsPÒ EÒÍ uÛ APo PVC Ámh[PÎØ öPõsk ö\À»zuUP Kmh[PÎß AÍÄPÒ
SÖUS öÁmk¨ J¸ |õoß Âmh•® Kmhzvß AÍÄ ^A& Kmhzvß AÍÄ (A)
£µ¨£ÍÄ m.m2 |õsPÎß GsoUøP²® ^uÛUPø» Âh[PÒ •UP Aø» Áh[PÒ 3
X/mm 2& AÀ»x 4
1.00 1/1.13 11 9
1.5 1/1.38 13 11
2.5 1/1.78 18 16
2.5 7/0.67 18 16
4 7/0.85 24 22
6 7/1.04 31 28
10 7/1.35 42 39
16 7/1.70 56 50
25 7/2.14 73 66
35 19/1.53 90 80
50 19/1.78 145 125
70 19/2.14 185 160
95 19/2.52 230 195
120 37/2.03 260 220
150 37/2.25
185 37/2.52
240 61/2.25
300 61/2.52
400 61/2.85
500 61/3.20

153
 SÔ±miß ö£¯º _ØÖ Á›¨£h[PÐUS Ãmk {º©õn
Á›¨£h[PÐUS
J¸ ÁÈ J¸ •øÚÄ
BÎPÒ

J¸ ÁÈ C¸ •øÚÄ
BÎPÒ

C¸ ÁÈ J¸ •øÚÄ
BÎPÒ

Cøh BÎPÒ

§miÀ»õu AÊzx
ö£õzuõß BÎPÒ
(\õuõµn {ø»°À
vÓ¢v¸¨£x)

§miÀ»õu AÊzx
ö£õzuõß BÎPÒ
(\õuõµn {ø»°À
‰i°¸¨£x)

§miÀ»õu AÊzx
ö£õzuõß BÎPÒ (J¸
uhøÁ ‰i°¸US® A÷u
÷ÁøÍ ÷ÁöÓõ¸ uhøÁ
öuõÈØ£kzu¨£k® ÷£õx
‰kQßÓx

154
CøÇ ÂÍUSPÒ

¦÷ÍõöµõκÄ
ÂÍUSPÒ

E¸QPÒ

Søu öÁÎÁÈPÒ

Â]Ô

JÎø¯U
Pmk¨£kzx®
BÎPÒ

Ga\ Kmha
_ØÖøh¨£õß

]Ö _ØÖøh¨£õß

AmhÁøn 2.8

155
 E¸. 2.101 |õsPÒ CønUP¨£mh _ØÖ Á›¨£h®

E¸ 2.102 |õsPÒ CønUP¨£mh Ãmk {º©õn Á›¨£h®

JÆöÁõ¸ ªß |õøn²® Cøn¨£uØS •ßÚº ~Pº÷Áõ›ß ÷uøÁPÒ

«x J¸ vmhzøuz u¯õ›zuÀ ÷Ásk®. Ax \ºÁ÷u\ ªß |õsPøÍ
Cøn¨£uØPõÚ \mh[PÐUS Cø\ÁõP C¸zuÀ ÷Ásk®. CuØPõP C¸
ÁøPz vmh[PÒ £¯ß£kzu¨£kQßÓÚ. CƸ ÁøPz vmh[PÐUS®
£¯ß£kzu¨£k® SÔ±kPøͨ £¯ß£kzv Ãmk {º©õnU Pø»z
vmhzøuz u¯õ›UP ÷Ási¯ A÷u ÷ÁøÍ Auß ¤ßÚº AzvmhzvØ÷PØ£
J¸ _ØÖ Á›¨£hzøu Aø©UP»õ®. AÝ£Á•ÒÍ öuõÈÝm£º J¸Áº ªß
|õsPøÍ Cøn¨£uØSa _ØÖ Á›¨£h® ÷uøÁ¯ØÖ C¸UP»õ®. E¸ 2.101
Cß ‰»® |õsPøÍ Cøn¨£uØPõÚ _ØÖ Á›¨£h•® E¸ 2.102 Cß ‰»®
AuØS›¯ Ãmk {º©õn Á›¨£h•® Põmh¨£kQßÓÚ.

156
xøn²Ö¨¦Pøͨ ö£õ¸zxÁuØS® £¯ß£kzxÁuØS©õÚ \ºÁ÷u\ ªß
öuõÈÝm£Â¯Ø \mh[PÒ (International Electrical Enginering regulations - IEE)

01' ~Pº÷Áõº ö£ØÖU öPõÒЮ Ea\ Kmhzv¾® £õºUPU Ti¯ Kmhzøu¨

ö£ØÓõÀ G›¢uõÀ £õxPõ¨¤ØPõPa ÷\øÁ E¸Qø¯¨ ¤µ÷¯õQzuÀ
÷Ásk®.

02. ÃmiØS ÁÇ[P¨£k® ªßøÚ J÷µ uhøÁ öuõk¨£PØÓz

uUPuõP (E°º, ö|õx©À |õsPÒ Cµsk®) ¤µuõÚ BÎø¯¨
¤µ÷¯õQzuÀ ÷Ásk®.

03' E°º ÁhzvØS ©õzvµ® E¸QPøͨ ¤µ÷¯õQzuÀ ÷Ásk®.

04' ¦Â¨ ö£õ]Ä Kmhzvß÷£õx ußÛ¯UP©õPz öuõÈØ£mk ÁÇ[PÀ

öuõk¨£PØÓ¨£k©õÖ Ga\ Kmha _ØÖøh¨£õøÚ¨ ö£õ¸zxuÀ
÷Ásk®.

05' GÀ»õU Søu öÁÎÁÈPξ® (Socket outlet) ¦Âzöuõkzu •iÂh[Pøͨ

¦Âzöuõkzu |õoß ‰»® Cønzx¨ ¦Âzöuõk¨¦a ö\´uÀ ÷Ásk®.

06' ¦Âzöuõk¨¦UPõP HÓzuõÇ 50 cm Âmh•ÒÍ J¸ PÀÁøÚ_¨£kzv¯

SÇõø¯ HÓzuõÇ 2 «ØÓº BÇzvØS {»zvÀ AªÌzuÀ ÷Ásk®.

07' J¸ Søuø¯¨ ö£õ¸zu ÷Ási¯ SøÓ¢u£m\ E¯µ® 150 mm BS®.

08' _ØÖPÎÀ £õ²® Ea\ KmhzvØS¨ ö£õ¸zu©õÚÁõÖ |õsPøÍz

öu›¢öukzuÀ ÷Ásk®.

09' 5 A E£ _ØÖUS¨ ¤µ÷¯õQUPzuUP ªß ÂÍUSPÎß E¯º¢u£m\

GsoUøP 10 BS®.

10' 5 A E£ _ØÖUS 5A Søu öÁÎÁÈPÒ 2 I E¯º¢u £m\® ¤µ÷¯õQUP»õ®.

11' 15 A E£_ØÖUS HÓzuõÇ J¸ 15 A Søu öÁÎÁÈø¯¨ ¤µ÷¯õQzuÀ

÷Ásk®.

12' JÆ÷Áõº E£_ØÖUS® Kº E¸Q°ß ‰»® AÀ»x J¸ ]Ö

_ØÖøh¨£õÛß ‰»® E¯÷µõmh¨ £õxPõ¨ø£a ö\´¯»õ®.

13' Áøͯa _ØÖUS¨ (Ring circuit) ¤ßÁ¸® JÊ[S ÂvPÒ

157
∗ Áøͯa _ØÖUS 13 A \xµz xøͲÒÍ Søu öÁÎÁÈPøÍ ©õzvµ®
¤µ÷¯õQzuÀ ÷Ásk®.

∗ 7/.067 |õsPøͨ £¯ß£kzuÀ ÷Ásk®.

∗ _ØÔÀ E°º |õoÚx® ö|õx©À |õoÚx® C¸ \¢uº¨£[PЮ

~Pº÷Áõº A»QÀ EÒÍ ]Ö _ØÖøh¨£õÝhß ö£õ¸¢xuÀ ÷Ásk®.

∗ 32 A ]Ö _ØÖøh¨£õøÚ¨ ¤µ÷¯õQzuÀ ÷Ásk®

∗ 100 m2 ¤µ÷u\® JßÔÀ EÒÍ G¢u GsoUøP¯õÚ SøuPøͲ® J¸

Áøͯa _ØÖhß CønUP»õ®.

2.8.7 ªß öuõÈÝm£Â¯¼À £¯ß£kzu¨£k® P¸ÂPÒ (Tools)

ªß |õsPøÍ CønUS®÷£õx AuøÚa \›¯õPÄ® JÊ[PõPÄ® ö\´¯z

÷uøÁ¯õÚ ]» P¸ÂPÒ £ØÔ C¨£Sv°À ÂÁ›UP¨£kQßÓx.
² v¸Põo ö\¾zv

v¸PõoPøÍU PÇØÖÁuØS® ö£õ¸zxÁuØS® C¢u Bo

£¯ß£kzu¨£kQßÓx. v¸Põo ö\¾zv øP¨¤i, EhÀ, •øÚ GßÝ®
‰ßÖ ¤µuõÚ £SvPøÍU öPõskÒÍx. v¸Põo ö\¾zv°ß AÍÄ
Auß }Í®, •øÚ°ß AP»® BQ¯ÁØÖU÷PØ£z wº©õÛUP¨£k®. v¸
Põo ö\¾zv •UQ¯©õP C¸ ÁøP¨£k®. J¸ ÁøP ¤¼¨ì (+/Phillips)
v¸Põo GÚÄ® ©ØøÓ¯ ÁøP umøh ÁøP umøhz (- / Flat) v¸Põo
ö\¾zv GÚÄ® AøÇUP¨£k®. Czv¸Põo ö\¾zvPÎß •øÚPÒ •øÓ÷¯
+, - ÁiÁ[PÒ C¸US©õÖ u¯õºö\´¯¨£mi¸US®. ªß, C»zvµÛ¯À
xøÓPÎÀ ÷©ØSÔzu C¸ v¸Põo ö\¾zvPЮ £¯ß£kzu¨£kQßÓÚ.
v¸Põo ö\¾zvPÎß øP¨¤i ¤ÍõzvUS ÷£õßÓ PõÁÀ vµÂ¯zvÚõÀ
•iUP¨£mi¸US® (E¸ 2. 103).

158
 E¸ 2. 103 v¸Põo ö\¾zv
ÁøPPÒ
² SÓk

¤ßÁ¸® SÓkPÎß ÁøPPÒ ªß, C»zvµÛ¯À xøÓPÎÀ

£¯ß£kzu¨£kQßÓÚ.
(i) ÷\ºUøPU SÓk (Combination plier)
(ii) }sh ‰USU SÓk (Long nose plier)
(iii) öÁmk® SÓk (Cutting plier)
(iv) QÔ®¨ SÓk (Crimping plier)

CøÁ E¸USU P»¨¦÷»õPzvÚõÀ •iUP¨£mi¸US® A÷u ÷ÁøÍ

øP¨¤iUPõP¨ ¤ÍõzvUSU PõÁÀ ¤µ÷¯õQUP¨£k®. CUPõÁ¼ØSz uõUS¨
¤iUPzuUP Ea\ ÷ÁõÀØÓÍÄ Auß «x SÔ¨¤h¨£mkÒÍx.

(i) ÷\ºUøPU SÓk

ªß |õsPøÍ ÁøÍzuÀ, E¸zv›zuÀ, P®¤ø¯ öÁmhÀ ÷£õßÓ £o
PÐUS CUSÓk £¯ß£kzu¨ £kQßÓx ^E¸ 2.104&.

E¸ 2. 104 ÷\ºUøPU SÓk

159
(ii) }sh ‰USU SÓk
C»zvµÛ¯À xøÓ°À Gvº¨£k® xøn²Ö¨¦PÎß A¢u[PøÍ
Áøͨ£uØS® ªß |õsPøÍ CønUS®÷£õx |õsPÎß A¢u[PøÍ
ÁøÍzxz v¸Põo «x øÁzv¸¨£uØS® ¤iPÎß Boz xøÍPÎØS
|õsPøͨ ¦SzxÁuØS® £¯ß£kzu¨£kQßÓx. AÆÁõ÷Ó
E¸QønUS®÷£õx xøn²Ö¨¦PÎÀ öÁ¨£® ¦SÁøuz uk¨£ØS®
EÔg]¯õP¨ £¯ß£kzu¨£kQßÓx.

E¸ 2. 105 }sh ‰USU SÓk

(iii) öÁmk® SÓk
|õsPøÍ öÁmkÁuØS CUSÓk £¯ß£kzu¨£kQÓx. Cx ‰ø»Âmh
öÁmi (Diagonal cutter) GÚ¨£k® ^E¸ 2.106&.

E¸ 2.106 öÁmk® SÓk

(iv) QÔ®¨ SÓk

Kº BoUSa _øµ°ß ‰»® |õøn CønUS®÷£õx |õoß A¢uzvØS
|õUøP CkÁuß ‰»® •iÂhzøuz u¯õºö\´¯»õ®. |õUS £» ÁøP¨£k®.
|õoß A¢uzvØS |õUøP CønUPzuUP C¸ •øÓPÒ EÒÍÚ.
•u»õÁx ö©ß£ØÓõ\õS®. CµshõÁx ö£õÔ•øÓ¯õPU Pk® A•UPzvØS
Em£kzu»õS®. CuØPõPU QÔ®¨ SÓk £¯ß£kzu¨£kQßÓx. øP¨¤i
CÖUP©õP C¸US®÷£õx C¸ uõøhPЮ Qmh Á¸QßÓÚ. C¸
uõøhPÐUSªøh÷¯ |õUøP Cmk |õøn øÁzx CÖUS®÷£õx |õUS

160
«x ]Ô¯ uÁõΨ¦ EshõQßÓx. AuÚõÀ |õUShß |õs |ßÓõP¨
¤øn¢v¸US®÷£õx CUQÔ®¨ öuõhº¦ ªß•øÓ¯õPÄ® ö£õÔ
•øÓ¯õPÄ® ªPÄ® Á¼ø©¯õÚx (E¸ 2.107).

E¸ 2.107 QÔ®¨ SÓk® |õUS ÁøPPЮ

² _zv¯À
Sskz uø»a _zv¯À, PÁºa _zv¯À GßÝ®
C¸ ÁøPa _zv¯ÀPÒ ªß xøÓ°À
£¯ß£kzu¨£kQßÓÚ. Sskz uø»z _zv¯À
ÁøÍzuÀ, AizuÀ, E¸Á©õUPÀ ÷£õßÓ
ö\¯ÀPÐUPõP¨ £¯ß£kzu¨£k® A÷u ÷ÁøÍ
PÁºa _zv¯À P®¤, Bo BQ¯ÁØøÓ¨
ö£õ¸zuÀ ÷£õÀ PÇØÖÁuØS® £¯ß£kzu¨
E¸ 2.108. _zv¯À ÁøPPÒ £kQßÓx (E¸ 2.108).

_zv¯ÀPÎß AÍÄ Auß {øÓU÷PØ£U Põmh¨£kQßÓx. 125.... öuõhUP®

1.5... Áøµ {øÓ²ÒÍ _zv¯ÀPÒ \¢øu°À EÒÍÚ. J¸ _zv¯ø» J¸ SÔzu
£oUPõP¨ £¯ß£kzx•P©õP¨ ¤ßÁ¸® Âh¯[PÎÀ PÁÚg ö\¾zu
÷Ásk®.
1' £¯ß£kzu¨£k® £oU÷PØ£ EP¢u {øÓ²ÒÍ _zv¯ø»z
öu›¢öukzuÀ.

2' _zv¯À uUPÁõÖ ö£õ¸zu¨£hi¸UQßÓuõ GÚa ÷\õvzuÀ.

3' _zv¯¼ß uø»°À AÀ»x øP¨¤i°À öÁi¨¦PÒ

C¸UQßÓÚÁõ GÚa ÷\õvzuÀ.

161
² |õoß PõÁø» E›zöuk¨£õß
\õuõµn SÓk ÷£õÀ ÷uõØÖ® CUP¸Â°ß
A»Qß uõøhPÎÀ ]Ô¯ xÁõµ® EÒÍx.
CzxÁõµ® C¸ uõøhPЮ öuõkøP
²Ö®÷£õx EshõQßÓx. J¸ uõøh°ß
xÁõµzvß J¸ £Sv ‰h¨£k©õÖ xÁõµ®
AøhUP¨£k® A÷u ÷ÁøÍ AzxÁõµ®
TµõUP¨£mkÒÍx. P®¤°ß Âmhz
vØSa \©©õÚ xÁõµzøuz öu›¢öukzx
PõÁ¾hß AzxÁõµzvÀ Cmk CÖUS®
E¸ 2.109 |õoß PõÁø» ÷£õx PõÁÀ ©õzvµ® öÁmh¨£mk, P®¤
E›zöuk¨£õß Gg]°¸UQßÓx. A¨÷£õx GÎuõPÄ®
P®¤USa ÷\u® HØ£hõ©¾® PõÁø» APØÓ»õ®. J¸ P®¤°ß Kº A¢uzøuz
u¯õºö\´ÁuØS CÆÄ£Pµnzøu¨ £¯ß£kzu»õ® (E¸ 2.109).

² øPz xøÍö£õÔ (Hand drill)

ªßÛÚõÀ C¯UP¨£k® ÁøP, øP°ÚõÀ
C¯UP¨£k® ÁøP GÚ C¸ ÁøPz
xøÍö£õÔPÒ EÒÍÚ. ©µ®, C¸®¦
÷£õßÓ ö£õ¸ÒPÎÀ uÆøÁz xøͨ
£uØSz xøÍö£õÔPÒ £¯ß£kz
u¨£kQßÓÚ. ªß xøÍö£õÔPÎß
Pvø¯U TmkuÀ xøÍUS® uƾ®
E¸.2.110 øPz xøÍö£õÔ AuøÚa _ØÔ²® öÁiUPõø©US J¸
Põµn©õS®. Â÷\h©õP C»zvµÛ¯À
xøÓ°À £¯ß£kzu¨£k® Aa]mh
_ØÖ¨ £»øPø¯a ö\´²®÷£õx ÷uøÁ¯õÚ uÆøÁz xøͨ£uØS ªß
xøÍö£õÔ ªPÄ® EP¢ux. C¸ xøÍö£õÔPξ® \UøP (Chuck) GÚ¨£k®
J¸ £Sv EÒÍx. xøÍUPz öuõh[S® •ß£õPz xÓ¨£nz u©øµ
Aa\UøP°À Cmk, \UøPa \õÂø¯¨ £¯ß£kzv CÖUSuÀ ÷Ásk® (E¸
2.110). ö£õxÁõPU øPz xøÍö£õÔPÎÀ 10 mm ÁøµUS® Âmh•ÒÍ
xÓ¨£nz u©ºPÒ £¯ß£kzu¨£kQßÓÚ.

162
² ÷\õv¨£õß
J¸ ÁhzvÀ AÀ»x |õoÀ AÀ»x E÷»õP¨
£µ¨¤À BhÀ ÷ÁõÀØÓÍÄ C¸UQßÓuõ
Gߣøua ÷\õv¨£uØSa ÷\õv¨£õß \õuõµn
v¸Põo ö\¾zv ÷£õÀ }shuõP C¸U
QßÓ÷£õv¾® Auß øP¨¤i°ÝÒ÷Í J¸
]Ô¯ _ØÖ Ah[Q²ÒÍx. C[S J¸ {÷¯õß E¸ 2.111 ÷\õv¨£õß
ÂÍUS® E¯º ö£Ö©õÚ•ÒÍ J¸ uøh°²®
ö\¾zv°ß Eh¼À öuõhµõPz öuõkUP¨£mkÒÍÚ. öuõhºz öuõSv°ß
©ØøÓ¯ A¢u® ö\¾zv°ß øP¨¤i°ß A¢uzxhß ]Ô¯ Phzx® ö£õzuõß
‰»® öuõkUP¨£mkÒÍx. AvÀ µ¼ÚõÀ öuõk®÷£õx {÷¯õß
ÂÍUQØSU SÖU÷P BhÀ ÷ÁõÀØÓÍÄ ¦Âzuk¨¦a ö\´¯¨£kQßÓx. Kº
E¯º uøh öuõhµõPz öuõkUP¨£mi¸¨£uÚõÀ £õ²® Kmh® ]» ø©UQ÷µõ
A®¤¯º BøP¯õÀ, ªßÚvºa] HØ£kÁvÀø». HÓzuõÇ 500 V Áøµ²ÒÍ
BhÀ ÷ÁõÀØÓÍÄPøÍa ÷\õv¨£uØSa ÷\õv¨£õøÚ¨ £¯ß£kzu»õ®. E¸
2.111 CÀ ÷\õv¨£õÛß Á›¨£h•® E¸ 2.112 CÀ ÷\õv¨£õÛß
EÒÍø©¨¦® Põn¨£kQßÓÚ.

E¸ 1.112 ÷\õv¨£õÛß EÒÍø©¨¦

£°Ø]

1. ÃmiÀ ¦vuõPa ÷\ºUP¨£mh J¸ £SvUS ªß ÁÇ[Pø»¨ ö£ÖÁuØ

S›¯ _ØÖ Á›¨£hzøu²® PmhhUPø» Á›¨£hzøu²® ÁøµP.
÷uøÁ¯õÚ xøn²Ö¨¦PÎß £mi¯ø»z u¯õ›UP.
2. J¸ ÃmiÀ J¸ |õÒ £¯ß£kzu¨£k® ÷|µ•® R÷Ç Põn¨£kQßÓÚ. J¸
©õuzvÀ AÆÁõÖ ªßøÚ ~P¸®÷£õx G›²® ªßÚ»SPÎß GsoU
øPø¯U PõsP.
i. 40 W ªß ÂÍUSPÒ 05 ©ozv¯õ»®
ii. 1000 WªßÚÊzv 1/2 ©ozv¯õ»®
iii. 1500 W ªß öÁ¨£©õUQ 1/4 ©ozv¯õ»®
3. E[PÒ ÃmiÀ £¯ß£kzu¨£k® uÛ¯õUQ, ......... ,........... BQ¯ÁØÔÀ
SÔ¨¤mkÒÍ £À÷ÁÖ uµÄPÒ £ØÔ¯ SÔ¨ø£ Azxøn²Ö¨¦PøÍ
AÁuõÛzxz u¯õ›UP.

163