Scribd Logo
Importer

Bienvenue sur Scribd !

  • Migne. Patrologia Latina Tomus LII.

    Transféré par

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    687 vues629 pages
    Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Titre original

    052. Migne. Patrologia Latina Tomus LII.

    Copyright

    © Attribution Non-Commercial (BY-NC)

    Formats disponibles

    PDF, TXT ou lisez en ligne sur Scribd

    Avez-vous trouvé ce document utile ?

    Ce contenu est-il inapproprié ?

    Signaler ce document
    Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Droits d'auteur :

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Téléchargez comme PDF, TXT ou lisez en ligne sur Scribd
    Signaler comme contenu inapproprié
    687 vues629 pages

    Migne. Patrologia Latina Tomus LII.

    Transféré par

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Droits d'auteur :

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Téléchargez comme PDF, TXT ou lisez en ligne sur Scribd
    Signaler comme contenu inapproprié
    sur 629

    Pierre Chrysologue, Saint. Sancti Petri Chrysologi,... Opera omnia recusa ad castigatissimam recensionem Sebastiani Pauli...

    editio ante omnia completa, sermonibus tum ex


    sancto Augustino, tum ex Luca Dacherio desumptis, necnon triplici vita sancti .... 1846.

    1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
    BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
    *La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
    *La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
    élaborés ou de fourniture de service.

    Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

    2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

    3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

    *des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
    l'autorisation préalable du titulaire des droits.
    *des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
    municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

    4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

    5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
    de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

    6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
    respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

    7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.


    PATROLOGI.E

    CURSUS COMPLETUS
    SIVE
    BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA , OECONOMICA,

    OMNIUM SS. PATRCM, DOCTORCM SCRIPTORUMQUE

    ECCLESIASTICORUM

    QUI AB ,3EVO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTIIIII TEMPORA


    FLORUERUNT;
    RECUSIO CHRONOLOGICA OMNIUM QUM
    EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIC^ TRADITIONIS PER DUODECIM
    PRIORA ECCLESLE SYEGULA,
    JVXTAEDITIOHES 1NTER
    ACCURATISSIMAS, SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANCSCRIPTIS
    COLLATAS, PERQUAM
    DILIGENTER CASTIGATA;
    COMMENTARIIS
    DISSERTATIONIBUS, LECTIONIBUSQUE VARIANTIBCS CONTINENTER
    ILLUSTRATA ;
    OHNIBUS OPERIBUS POSTAMPLISSIMASEDITIONES QU.ETRIBUS NOVISSIMIS StfXULIS
    DEBENTUR ABSOLUTAS
    DETECTIS, AUCTA;
    INDICIBUSPARTICULARIBUS SINGULOS
    ANALY.TICIS, SIVETOMOS, SIVEAUCTORESALICUJUS MOMENTl
    SUBSEQUENTIBUS, DONATA ;
    CAPITULIS
    INTRA IPSCM TEXTUM NECNON
    BITEDISPOSITIS, ETT1TUL1S SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOKEM
    DISTINGUENTIBUS
    SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS,ADORNATA;
    OPERIBUS CUHDUBIISTUMAPOCRYPHIS, ALIQUA VEIiOAUCTORITATE INORDINEA» TR/VDITIONEM
    ECCLESIASTICAMPOLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;
    , DUOBCSINDICIBUSGENEBALIBUSLOCCPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUOCONSULTO , QUIDQCID
    UNOSQUISQOE PATRUM 1NQUODLIBETTHEMA SCRIPSERITUNOINTOITO CONSPICIATCR; ALTERO
    SCRIPTURJE SACR^l, EXQCOLECTORI COMPERIRE SITOBVIUM PATRES
    QCINAM ETIN
    QOIBOS OPERUM SCOROMLOCIS SINGULOS SINGCLORUM LIBBORUMSCRIPTUIU!
    TEXTUS COMMENTATl SINT.
    EDITIOACCURATISSIMA,C.ETERISQUEOMNIBUS
    FACILEANTEPONENDA, Sl P.ERPENDANTUR
    : CIIARACTERUM (IITHMS^
    CHAHT.E QCALITAS, 1NTEGR1TAS TEXTOS,PERFECTIO COHRECTIONIS, OPERCM RECCSOKCM TUM VARl'£»&ys£
    TUMNUMERCS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTOOPERIS DECURSC CONSTAN 5* AjJ
    SWILIS,PRETIlEXIGOITAS,PR&SERTIMQUE 1STACOLLECTIO, ONA,METHODICA ET CHRONOLOGICA/ t^
    SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCCLORUMQCE HACTENUS HIC ILLICSFARSOIiOM, PRIMOM k—|( ^t
    AUTEM 1NNOSTRA EXOPERIBCS
    RIBLIOTHECA, ADOMNES jETATES,LOCOS,LINGUAS L I —'
    FORMASQUEPERTINENTIBCS, COADCNATOROM. C
    "£"!!
    SERIES PRIMA, '^A 'x
    1N QUA PUODEUNTPATRES, DOCTORESSCRIPTORESQUE^EGC&ESIJE LATIM V<\ *
    '
    ATERTDLLIANOAI) GUEGOIUUM MGNOr.'-'-'-'^ \
    ACCURANTE J.-P. MIGNE, (Eurtuum (EompUtorum IN SINGTjlos SCIENTIih #N
    ECCLESIASTICiE RAMOS EDITORE. ~|

    PATROLOGIJ2 TOMUS LII.


    SS. PETRI CHRYSOLOGI, VALERIANI ET NIGET/E Totfus DNICOS.

    PARISHS, VENIT APUD EDITOREM,


    1N VJA DICTA D'AMBOISE, PRES LA BARRIERE D'ENFER,
    ou PETIT-MONTROUGE.
    »
    1845'.
    SANCTI PETRI

    CHR¥SOLOGI

    ARCHIEPISCOPF RAVENN ATIS

    OPEM 4 OMIVIA
    --- -
    RECDSA y:-' ;;-'-:.: ;, .- -;
    AD CASTIGATISSIMAM JIECEI^SLONEM SEBASTIANI PAULI,
    001
    PRiEFATOSEST, NOTASQUEADJECITIN QDIBDSMANOSCRIPTORDM CODICDMCOLJpATIONES»
    8ELECTI0RAQDiEDAMEX OBSEVATIONIBDS DOMINICIMIT.E, VARLE LECTIONESLATINI LATINil,
    NECNONCASTIGATIONESMEDRSIICOMPKEHENDDNTDR.
    EDITIO ANTE OMNES^OMPLETA,
    $ERM0N1BCS
    TUMEXSANCTO TUMEXLUCA
    ABGUSTINO, DACHERIO NECNON
    DESUMPTIS, TRIPLICI
    VlfA.SMCTICHRYSOLOGI
    ETDISSERf
    ATIONE
    JOS.AMADESH
    DEMETROPOLI
    ECCLESIASTICA LOCUPLETATA.
    RAVENNATENSI,
    :
    SEQUUNTUR

    SANCTORUM VALERIANI ET NICETiE,


    CEMELIEN5ISBT AQUILEIKNSISEPISCOPOKDM

    SCRIPTA UNIVERSA
    JUXTA
    JACOBISIRMONDI,BRAIDJEATQUEEMINENTISSIMI
    CARDINALIS
    MAIIELUCUBRATIONES
    ACCURATIBSIME
    EXPRESSA
    ET EMENDATA.

    TOMUS UNICUS.

    1 VOL., PRIX : 7 FRANCS.

    PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,


    1N VlA DICTA D'AMBOISE, PRES LA BARRIERE
    D'ENFER,
    oo PETIT-MONTROUGE.

    1846.
    ELENCHUS OPERUM i

    QUiE IN HOC TOMO CONTINENTUR.

    S. PETRUS CHRYS0L0GD8. « .^ ,^ ^

    Sermones 185, cum amplissimis prolegomenis. Col-183


    i
    S. VALERIANUS.
    Homiliffi viginti. 691
    Epistola ad Monachos. 755
    Apologia pro S. Valeriano. W

    S. NICETAS.
    De Ratione fldei. &*%
    De Spiritus sancti potentia. 855
    Do diversis appellatlonibusD. N. Jesu Christo convenientibus. 863
    Explanatio syraboli. 865
    Fragmenta sex. 873
    Digsertatio Braid» in S. Nicetam. 875

    Parisiis.— ExcndelialBAIUT,in foroSorbonico,2.


    SEB. PATJLI

    PRJEFATIO
    IN NOVAM HANC EDITIONEM D. PETRI CHRYSOLOGI.

    Saneti Pelri Ravennatis archiepiscopi, cui ob auream dicendi facundiam Chrysologi nomen
    adlisesit, Sermones, quos vocanl, duobus superioribus saeculis, ecclesiasticis traclatoribus,
    verbique Dei praeconibus delieiarum loco fuisse, nemineni arbilror esse quem lateat. Fa-
    lenlur hoc frequentes ediliones, quae nec vel unius anni inlercapedine prodierunt Mogun-
    tiae, Coloniae, Parisiis, Venetiis, et alibi : ila ut lypographis illorum lemporuui praecipua
    cura fuisse videretur, in edendis Chrysologi Sermonibus, sibi invicem manus eripere, et
    lucri occasionem anleverlere. Nostia vero aetate, in qua bona despiciuntur, et quae meliora
    sunt, aegre tamen probantur, minoris censeri coeperunt : causaiilibus nonnullis enerveni
    in eo esse eloqurnliam : fluxam dicendi vim : orationem frigidiusculis sententiis plus aequo
    conspersam, et licet brevem, diffusam lamen : et in qua, si non vividum, solidum tamen
    ingenium desideres : stylum compressiorem, unde ei quandoque obscuritas emergit : et in
    quo facilitas naturaiis, nec fucala puritas non semel fruslra requiralur.
    Faleor omnia heec non falso, nec ingraiiis asseri. iEquioris vero animi in Chrysologum
    argumentum esset, milius sccuni egisse : el horum criminum nonnulla in Ravennalum,
    Greecorumque, apud eos degenlium, mores refundere : qui tum corporis, tum ingenii viri-
    bus enervalis, firmiorem eloquenliam aspernali, hujusmodi tanlum verbOrum lenociniis
    afficiebanlur. Sapien.lis autem sacrique oraloris praecipuum munus est, sese vulgi auribus
    accommodare, ul populus veritalem audiat, nil pensi faciens, si ea aureis, vel ficlilibus,
    luleisque vasculis propinetur. Quam profeclo curam, solerliamque merilo laudat in diyo
    Basilio Gregorius Nyssenus sub initium suae in Hexameronem explicationis ad Pelrum Fra-
    trem : eaque pra3 omnibus aliis sanclis Patribus abunde elucet in divo Chrysostomo, qui
    suae orationis mensuram auditorum aures esse arbitralus, ut de eo Ferrarius de Concion.
    lib. xi, pag. 244, se ad illorum captum et ulilitatcm accommodabat. Enim vero, si eorum
    plerique ab puriori ac eleganliori recedenles sermone, demissipri quandoque oratioue usi
    sunt, non tamen sine consiiio tolius lilteralurae eleganliaeque expertes censendi. Quadaui
    enim affectatione, vulgarem sermonem saepius praeferebant culliori, ut ad eorum captum,
    quos Christianae reiigionis praeceptis imbuere volebant, orationes suas componerent. Pro-
    pterca non continuo abjiciendi, si qui eorum aliqua negligentiae labe apparcnt inspersi :
    maxime si quid in se contineant ad noslri instiluti nostraeque religionis momenta firmanda,
    sive ad mores instiiuendos : cum praeserlim illorum studium fuerit, ut iis tantummodo pla-
    cerenl, quos juvare susceperant.
    Ea aulem omnia, ut unde paulum recesserat, redeat oratio, quae in divo Chrysologo red-
    arguunlur, non esse hujusmodi, fldenter dicam, quaealias tanlum habilum opus noslro te-
    neriori palato sordescere faciant. Ponderosiora sunt quae in eo commendari queunt. In iis
    merilo recensendus est frequens ille sacrarum Scripturarum usus : quo Divini oris verba
    ad omnia quae vult, non violenlis inlerprelationibus exlorquet, sed veluti sponte fluenlibus
    accommodat. Conlinua item sermonis eleganlia, audienlium animos dulce cadentium rer-
    borum sono, venustisque dictionis flosculis permulcens et alliciens : jucunda ilem oralio,
    quibusdam commaiibus, et validis affectibus, Iragicis quandoque verbis expressis ; ea de-
    mum quae slyli candore, et dicendi affluentia tunc temporis auclori noslro Chrysologi
    nonien obtinuit. Scilicet hac aetate, haec polissimum erant in moribus : iisque adhaeserat
    audienlium genius: ut optime norunt ii quorum manibus scriplores huic nostro coaevi
    teruntur. < ;
    Sermones quos edimus, ut plurimum, circa sacram Scripturam versantur : cujus sensus
    nescircs an majori gralia et lepore quam purilate expianaverit. Litteralem primum exhibet,
    inde allegoricum : quemsaepius moralis quaedam consideralio, vel sacrae ethices praeceptum
    subsequilur : nec faslidiosa sunl prolixitale graves, sed pro tcmporum usu infra, vel haud
    inlegraehorae spalio coerciti, quos etiam, ne taedium auditoribus gignerent, dividebat in plu-'
    res : ul evenit in sermonibus de Symbolo : et id vel in fine unius, vel in principio alterius'
    prffitnonebal, ut in fine serm. 22, Differamus hodie: quod et alibi legas. Dubium si eos eodem, 1
    vel in diyersis diebus pronuntiaverit. Sed licet videatur suffecisse populum semel in die
    convocasse ad concionem, in serm. 22 et 23 innuere videtur id egisse eadem die : nam ho-
    rum poslremum incipit: Audislis hodie, elc.; quod non semel occnrrit. Frequens etiam irt'
    eis jejunii, orationis, eleemosynae, fideique symboli mentio est: quandoque etiam sanctorum
    fesia, aliaeque Ecclesiae solemnitales celebrari susceptae.. Haereses ilerum, ilerumque brevi
    quidem, sed vaiida robuslaque manu vellicatae : haerelicorum primipilares lacessiti: vel qui
    Chrislum 5o-/)j<7£t,sive specie tantum, vel phantaslice venisse effuliebant: vel resurrectionem
    nostrae caruis; vel B. Virginem, conlra Epliesini concilii statuta, ©EOTOZOV, vel Deiparam dici
    posse negabant : seu ab Ecclesia Dei remiUendi ileralo peccata aucloritatem eliminabant;
    PATROL.L1I. "7." 1
    H jN-S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 12
    seu denique alra hujnsmodi falsitatis, mendaciorumque commata propxignabant. Circum-
    celliones item aggressus esl, vel Agonisticos, vel cum Romanis Montenses dicas, eo quod in
    uionlibus habitarent, hominum genus ferox et audax : et prae aliis potissimum Eutychetis
    hfflresim : ut nullam eam internecino bello aggrediendi occasionem praatermitteret: utpote
    qure tunc primum in Ecclesiam irrepserat, virusque suum recens emovere coeperat. Conlra
    eum disertissimis verbis naluras in Chrislo impermixtas praedicat, dum eumdem verum
    Deum et hominem fatetur, diyina et humana operanlem : et nna cum Nestorio cuiti com-
    pellat, cum serm. 84, Veniant nunc-, dicit, hceretici; unde elui polest nota Sabellianismi,
    quam nonnulli falso inurunt Chrysologo; quasi loquens de Glio prodigo serm. l,P,itris et
    Filii personam confundisset. Atdoctissimus praesul illis verbis, sub nomine PalrisChristum
    quidem intelligit: Patris tamen nomine, non Palrem aeternum, verum eumdem Chrislum,
    seu Deum incarnalum. Loquitur eriim de homine qui habuil duos filios : si habet filios, ergo
    pater. Jam filios, quos habet Deus incarnatus, seu Chrislus, dicit esse humanitatem ct di-
    vinitatem, distinclas naturas, sicutduo filii dislincti sunt, tanien in eodem supposito per-
    mixti, id est unili, quod Eutychianismo adversalur.
    Mores eliam suorum lemporum corrupti et in malum delapsi declamantcm Chrysologum
    sensere : vel illorum perdilorum hominum fuerint iqui gcnesim obsetvabant : yel eorum
    qui iigaminibus, veneficiis, poculisque medicatis opcram locabant suam : vel in kalendis
    januarii sese fceditatibus, et circulaloriis obscenilatibus ad ravirri usque commaculabant.
    Nec inemendatos reliquit optimatum fastum, veslium cultum, mensarum apparatum, para-
    sitorum agmina, ingentem familiarium comilalum, aliaque id geuus : quae omnia valida
    eloquentiael apostolico zelo perslringit.
    Dolebant igilur cordaliores viri, Sermones hos, veluli sub infelici sidere nalos, ab typo-
    graphorum praelis numquam non nisi cotruptos, innumerisque erroribus mire fcedos pro-
    diisse : licet de eorum emendatione muila in mullis editionibus splendide praeiiicenlur : nec
    bucusque fuisse ullum qui in eis emaculandis, pristinaeque puritali restiluendis iiisudasset.
    Si duos taniuia excipias Marlinum Castillo, el Domiuicum Mila : quorum postremus ope
    mss. Ca3senatensis, et Urbinatensis non paryam nec levem ad id stipeni addidit. At nescio
    quo faio factum, ut hae quoque ediliones innumeris scalerent mendis, et non uno in loco
    medicis manibus indigerenl. Nam nec Castillo dalum fuit omnes Chrysologi sermones recen-
    scre, longissimisque, quibus illos obruere incceperal, commenlariis illustrare. Cum enim ad
    yigesimum quartum pervenisset, ncc mediocris molis volumen compegisset, eum manuul
    de (abula lollere, subita moleslaque oculorum lippitudo coegit.
    Hanc modo sparlam ego ulcumque adornandam suscepi, et licet invitum ad sacra
    haec exposlulari permisi, nonnullis molus causis, quas hic retexiere, nec lectorem inler-
    est, el non nisi levioris operaB prelium esset. Potissimum mihi sludium fuit in redintcgrando
    iexlu, ex cujusdepravalione non levis obscuritas quandoque legentibus creabatur. Id pro
    viribus praestilurus, mss. quaelam hujus S. Patrisadivi: primumque Caesenatense, in Bi-
    Lliotheca Palrum S. Francisci, quod illius Bibliolhecae inslructor, princeps Novellus Mala-
    testa, circa aunum 1450 transcribendum curavit. Dubium autem, cujus noae fuerit exem-
    plar illud, a quo copia haec desumpla fuit : certe nec melioris, nec emendatioris. Anliquio-
    rem aetatem praese fert Romae Vallicellanum, ab Baronio laudalum ; sed et ipsum oscitanter
    scriptum, et plurimis in locis hiulcum. Praemitlitur in eo Vila S. Pelri Chrysologi ab Agnello
    scripta : ct.ex ejusdem Pontificali, ope codicis Estensis, publicata ab cl. yiro D. Benedicto
    Bacchinio ordinis S. Benedicti. Non autem Vallicellanum in capitadispertilur, addila cujus-
    que capitis synopsi, ut apud Bacchinium : sed apposilis ad oram p;iginarum Romanis nu-
    meris, quibus fortasse innuitur, novem olim ex hac vita conflalas fuisse Lectiones maluli-
    nales. JEgre enini cum doclissimo viro conveniam, qui in sua de Patena Forocorneliensi
    dissertatione, ex illis verbis, charissimi, arbilratus est scriptioneni hanc nonnisi sermonem
    esse ab Agnello, quodam presbytero Ravennali, in honorem Chrysologi pronuntiatum :
    licet hoc idem suadere videatur solemnis illa absolvendarum Concionum formula : qui cum
    Patre, et Filio, etSpirilu sancto,vivis etregnas, etc. Aiiud ms.,quod occurrit in bibliothcca
    Vaticana sub numero 4952, quadringenlorum circiter annorum a3latis, primum exstilit
    Ravennae in Monasterio S. Mariae de Portu, inde in bibliothecam cardinalis Sirleli, et ex ea
    in Vaticanam commigravit: illudque plurimis in locis, in quibus de editorum fide dubitavi,
    per cl. virum D. Teoli, non semel, iterumque consului. Et res pro illius comitate feliciter
    ulique, et supra votum cecidisset, nisi codex et ipse depravatus, conceptam quandoque
    spem fecissel irritam. Nec mihi illaudatum praelerire licet admodum Rev. P. D. Aloysium
    Mignanelli, qui ab Rey. D. Francisco Maria Mancurti Imolensis Ecclesiaj canonico, el de
    lilleris et amicis opliine merito, meis precibus expostulalus, nescires an majori comitate
    yel diligentia sex Chrysologi Sermones recensuit, qui mss. in collegio Hispanico Bononiae
    asservanlur. Inter eos unius alteriusve sermonis interrupta diclio, et interpolata occuirit.
    Nam in serm. 71, posl illa verba : et altera Maria videre sepuhruni, transit amanuensis ad
    lineam 19 (juxta;editionem Milae) serm. 75, ubi habenlur illa eadein yerba. In serm. autem
    75, lin.29,post illa: ad vitam redderetsempiternam, revertitur idem|amanuensis ad serm.74;
    et post verba lin. 6 : lapsus exslilerat et ruinm, subdit : venit Maria Magdalene pidere se-
    putcrum : etquam deceperat arboris inlerdicti visus, eamdem repararet visio sepulcfi.
    Secundum haec nihil non cgi, ut si qu& in aliis Bibliolhecis delitescerent, quorum ope
    sartum teclum opus dare posscm, ac largiori imbre areolam meam irrigare, amicorum be-
    -13 VITA S. PETRI CHRYSOLOGL H
    nignitate rescirem. Sed frustra cecidisse conatus, meque hianti adhuc ore destitutum dole-
    mus adhuc. Tantum editiohes nonnullae emendaliores, si qiiffl sunt, ab me cpllalae fucrunt:
    et cum lypographorum sphalmatis confligens, qufflres incredibilis est molesliffl pleria, irii-
    probo labore id egi, ut nPn parum in hac reslituenda et emaculanda profeceriin : nisi riiihi
    plns aequo vanus adulatpr obblandiar. Si aliquid e proprio penu proluli, elsi quid aliud meo
    arbilratu immulatum e>t, qUodL per.quam rarissime contigit, non tamen nisi praevia dili-
    genlia el morosa considoratione faclum, lecloremque monilum yolui, ne. mea pro: alienis
    oblruderem. Loca S. Scriplurae quae ab auctore Iaudanlur, quaeque in edilionibus corrupte
    annolabanlur, suis quibusque locis reslitui. In iis autem exscribendis usus fuisse videlur
    Chrysologns versione illa quae ex Graeco LXX Inlorpretum.in Lalinuiri versa, quariique
    Italam vocat Augustinus, aiiis fere innumeris prselerebatur : codem rrionenie Auguslino in
    cap. XIV et XLIX Isaiae : In ipsis aulem versionibus Ilala prwferatur : nam est verborum le~
    nacior cum perspicuiiale sefUe»iJ/<5.Hujus.aulemctauclorignoratur,et tempus.Constatlanlum,
    poslquam vulgata Hierosiymiana apparere cceperit,:eam vocari incceptam Antiquam: quo
    nomine audil penes B. Gregorium praefat. in Iib. Jobi, Cassianum, Eucherium, aliosque.
    Vide quae observata sunt in nolis ad serm. 20. Loca item quaedam S. Scripiurae meliorum.
    iriterprelum fide ausus sum explanare : sed in iis lanlum reruin arliculis, quando iux eis
    addita, in ea etiam quae Chrysologus scripsit, refundebalur. Notas insuper addere placuil :
    non diffusas quidem, el quee faslidium molestiamque lectoribus facerenl; sed breyiores, et
    qnae res observatu dignas potius innuerenl, quam longis yerborum involucris, el mullorum
    locorum exscriptionibus involyerent, et libellum in ampiiorem formam adaugerent. Cum
    aulein hae notulae variis temporibus, et prouf se offerubat occasio, scriplae fuerinl; inde
    facfuin quod nonnulla in superioribus sermonibus annotanda, in posterioribus, et contra,
    ' rejccla sinl. Longior poiius in laudandis auctoribus fui: ut Iectoribus essem veluli pro in-
    diculo, quo duce ipsi piffinolalos scriptores adirent et corisulerent. Ratus ilem de concio-
    natoribus aliquid promereri posse, si alia sanctorum Patrum loca indicarem, ubi yel eadem
    quaj Chrysoiogus, illustrarunt sacraeScripturae verba, velin non absimiles corruptos, depra-
    vatosque hominum mores insurrexerunt. In omnibus editionibus varias reperies Sermonum
    . inscriptiones, seu tnavis. dicer.e, ut forensi utar yocabulo, inlitulaliones : ac si in ;variis et
    . sanctorum el B. Virginis festivilalibus pronuriliali fuissent. Has utpote spuriasy el adujte-
    rinas, et quaeper lalus in impressionibusirrepserunt Dominicus Mita rejecit; et eorum loco
    alia quaedam submisit. Ego,inss. fidem secuius, utrasque censui eradendas [a).
    Caeterum sancti hujus antislilis Sermones hos, primus omniurii e privalae bibiiothecae plu-
    teis eruitFelix, et ipse episcopus Ravennas XL; qtii sedem obliriuit sub inilium saeculi
    oclavi, circa annum 707,usque ad annum717 (Vitam dedil Agnellusin Poritificali Bacchiriii).
    Indeque anno 1534 typographicaeartis ope in vulgus prodiere Bonohiae, curante P. D. Aga-
    pilo Vincenlino Lateranensis ordinis canonico. Unde apparet, quam perperam.ab nonnu.llis
    edilio Parisiensis anni 1544 venditetur ul prima. Non aulem juramenlum prffislare vellem,
    omnes hos genuinos Chrysplogi fetus esse : nam nonnullos reperies obscuros, intricatos
    eioquio, et noslro haud dignos auctore. Etcum praeter hoc obServassem, slyjum riori uridi-
    que parem sibique constantem esse; argumenta non uha, sed pluries in iisdeni festivitatibus
    repetita, in eam suspicionerii facillime prolapsus sum, opus hoc fuisse compactum variis
    lucubrationibus sanctorum praesulum, qui fortasse post Chrysologum in Ecclesia Ravennati
    docuerunt, et ab studioso quopiam virp in hujusmodi fascem collectum, utcxemplosucces-
    soribus esset. Non aulem ea, quae sublestae ess.e fidei suspicabar, _expungere ausus suni. In-
    dicavi tarilum, religionis inde duceris privato judicio sacros vetuslosque codices imminuere,
    et temerarias in eos manus irijicere.
    Ne vero ingralissimis quibusque videar accensendus, antequam primam hujus pra3fationis
    parlem expediam, illaudatum iri rion paliar cl. et doclissimum P. D. Jacobum Mariam Pailo-
    num COngregationis de Somasca, virum juvandis nalum amicis, mihique prae caeteris reco-
    lendum, quique nullam non adhibuit diligentiarri solerliamque, ut editio haec nitidior et
    casligalior prodirel.
    ..«)ElsiV. C. SebastianusPauli inscriptionesa Dominico MiLasingulisSermonibiispraemissas,mss. codicumaucto-
    rilalenisecuius,"rejecerit; Bibliopolae
    tamen, habiia legentium et coucionatorumcommodiratione, eas denuo novissi-
    niaehuicediiioniapponeudasesse censuerunt.

    VITA

    S. PETRI CHRYSOLOGI
    RAVENNATIS ARCHIEPISCOPI
    Ex Libro Ponlificali AGNELLI, qui et ANDREAS,edito ab Ci. BACCHINIOtom. I, pag. 321.
    Additis nunc Variis Lectionibus ms. VALLICELLANI.
    CAPUT PRIMUM.; A bus] sapientia similis illi, et post euin non surrexit.
    . Petrus XXI, pulcher aspectu^ delectabilis forma; Multorum librorum et vGluminum conditor, et velut
    Biite eum nullus pontifex [ Cod. Yallic. ex pontifici- irriguus ibns ila in eum diviua sapientia quotidie
    13 IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 16
    emanabat; unde pro suis eum eloquiis Chrysologum A nium Christianorum Deo immensas gratias agentes,
    vocavit [ Vallic. vocavere], id est aureus sermociua- et maximas laudes imperatoris catholicam et certam
    tor [Vallic. aureum sermocinatorem]. Natus est Cor- fldem observantis [Vatlic. et maximas laudes in-
    neliense territorio; nutritus et doctus f Vallic. edo- ferentes catholicam et rectam fldem observanti-
    ctus ] a Cornelio illius sedis antistite, et pro sui nu- bus, etc.]; valedicentes abierunt.
    tritoris amore Petrus iste beatus, qui dudum Imolas CAPUT n.
    prsediclum vocabat territorium [ Vallic. quod dudum
    Imolas praedictum vocabatur territorium), ab illojam Pelri Chrysologi ordinalio coelitus imperata.
    tempore Corneliense nominavit. Sed aiunt alii ideo Igitur, charissimi, quodresiduum est de Chrysologi
    Corneliense, quod Cornelii forum fuisset. Iste primi vita in medium proferamus, et inquiramus quomodo
    Leouis sanctissimi papse Ravennatis Ecclesioe catbe- aut qualiter in tali orthodoxa sede non ex proprii3
    dram regebat. In ipsis diebus saevissimus Eutycbes ovibus, sed ab subjecta Cornehense Ecclesia Raven-
    presbyter maligno spiritu instigatur et circa sanctam nenses cives [ Vallic. Ravennates ] pontificem ordi-
    et individuam fidem catholicam suis pessimis cogi- naverunt. Tempore nainque illo postquain defunctus
    tationibus malignam ccepil hseresim excitare. Quem est beatissimus ante nominalus [ Vallic. non habet
    sanctissimus Leo per suam epistolain in conspectum B ante nom. ] praesul Joannes, convenerunt universu»
    sanctorummultorum Dei episcoporum admonivit [ Vat- ccetus popuU una cum sacerdotibus, sicut mos est in
    lic. admonuit]. Numquam potuit [Vallic. Etnumquam Ecclesios ritu, et elegerunt sibi pastorem, cunique eo
    potuit] ejus superstiliosam credulitatem ad bomun properantes Romam venerunt [ Vallic. cumque-om-
    revoea*e propositum. Sanctus igitur Leo ad beatum nes cum eo... venissentj ad sanctum papam aposlo-
    Petrum hujus Ravennatis urbis pontificem [ Vallic. licse sedis, ul eormn or/dinaret electum, ne talis Ec-
    non habet hujus, elc. ], res notas celeriter fecit; qui clesia viduata esset pontiflce tantis diebus. Die vero
    scribens epistolam ad ipsum haerelicuni direxit, per crastina erant omnes! parali ut eum [Vallic. eum
    quam in Chalcedonensi synodo non consensit | Vallic. virumjquem elegerantsanctis [Deest in Vaii. sanctis]
    non consentiens ]; demersus est. Sed ipse sanctissi- apostolicis proesentarent aspectibus. Igitur nocle ea-
    mus Leo multas vices per stta epigrammata in Con- dem apparuit ad sanctum Sixluni urbis Romoe epi-
    stantinopolitanam urbem misit non solum ad Galiani scopum [ Vallic. S. Sixto... episcopO] per visionem
    Placidiam, verum etiam ad Valentinianum et Hono- B. apostolus Chrisli claviger Petrus, una cum Apol-
    rium [ Vallic. add. imperatores ] et ad coeleros alios linare discipulo suo, et inter ambo stans B. Petrus
    fldei rohustos, simulque ad divum Gratianum Chrysologus; et parum B. Petrus apostolus pedem
    [ Vallic: Reponendum Marlianum] et Eudoxiam se- C flgens dixit ad S. papam Sixtmn : Vide hunc viruni,
    questratim [ Vallic. sequestratim autem] contra prae- quem elegimus nos, qui stat in niediurn nostrorum
    diCtum Eutychen presbyterum diversas, ut diximus, [Desunt in Vail. qui stat, etc.], ipsum cousecra, non
    epistolas, et tanto tempore prolata fuit [Vallic. pro- alium. Idcirco expergefactus papa, jussit valde intro-
    telatum fuit], usque ad lempora Martiani imperato- duci diluculo plebem universam, et virum qui ordi-
    ris. Igitur, ut diximus, cum multa altercatio de san- nandus erat. Intuitus est eum diutissime S. papa et
    cta intemerata Ude cathobca facta fuisset multis die- ait : Ite, tollite eum de medio, hunc non agnosco.
    bus, contigit ut cum episcoporum consilio fuisset Nisi adduxeritis mihiqui ostensus est, alium non
    allatus praedictus hoereticus coram omnibus sacerdo- ordinabo. At illi cceperunt inquirere inter se mutuo
    tibus, Theodorus episcopus cum eo certare ccepit, quoe esset hujusmodi res, ejectisque omnibus foras
    ostendens singula volumina de sanctis Scripturis, et contristati sunt. Alia vero die jussit \Vallic. add.
    diversa teslimonia, quod sancta et indivisa sit Tri- papa] ut populus cum omnibus electis [ Vallic. cle-
    nitas et Pater, et Filius, ct Spiritus sanclus unus ricis ] maximis, et mediocribus, et pusillis ante se
    esset Deus coocqualisex duabus manens naturis [Val- introducti fuissent, et cum non vidisset formam viri
    Hc. : Hcecde Christo Domino apte inteUigenda], Dei quce illi ostensa fuerat, ait : Requirite ex vobis, for-
    et hominis. Non consensit. Tunc auctoritate aposto- D sitan non omnes venistis, et complures [ Valtic.
    lica demonstrata non resipuit. Ostensaque est B. Pe- utrum plures] estis. At illi dixerunt: Non ex nobis
    tri Chrysologi epistola in qua ex parte continebatur jr Vallic. novis ] quempiam invenies, domine papa
    ita : Rumanm leges intra xxx annos inter nos [ Vallic. [Vallic. add. At ille dikit]. Ite et egredimini foras,
    non habet inter nos] omnes litigiosas interimuiil quce- nondum electum videp. Tertia die [Valtic. nocte]
    stiones, el lu circa quingentos annos cur lanto praisu- denique iterum apparmt ad eumdem papam, nec vi-
    mis in Christo conviciare sermone? vere oportet te gilans pleniter, nec pleniter dormiens [Vall. eidem
    humiliari ad sanctum Romanum pontificem, et dili- papoe... vigilanti... dormienti], apostolorum princeps
    genter ejus prmcepta custodire, el non aliter exlimes cum discipulo suo sicut et prius et sanctissmius Petrus
    nisi quod B. Petrus aposlolus vhms sit, et apostolatus Chrysologus[Vallic. S. PetrumChrvsplogum] interse
    cathedrceRomanccsedis in carne leneat principatum. lenentes,dicenles illi: Diximus jamtiiinesuperalium
    Post hoec autem ipse Eutyches saevissimus in ipso manus imponas nisi super hunc virum, quia in iliis
    cecidit concilio [Vallic. consilio]. Sacerdotum vero teiuporibus Ravennse Ecclesia, ut pinguedo olei lu-
    Ccetuspost solutum concilium una cum plebe om- cernte illuminans, si ab igne [Vallic. cum igni] fueri<
    i. VITA S. PETRI CHRYSOLOGI U
    applicata, ita illius pinguescet et uluminabitur do- A.infra episcopium [Vallic. domus in archiepiscopatu]
    ctrina. Altera die introducuntur omnes, et noo inve- Ravennse [Vallic. Ravennatis] sedis, quae dicilur Tri-
    nitur. Tunc sanctus papa sedis Romanae [Desunt in colis, eo quod tria cola contineat : quoc aedificia
    ms. sedis Romanse] dixit ad Corneliensem episcopum, [Sic ms. Bachin, legend. putat cedes] nimis ingeniosa
    qui illo tempore cum Ravennensibus civibus Romam inferius structa est. Fecitque non longe ab eadem
    ierat : Introduc omnes sacerdotes et clericos tuos, domo monasterium S. Andrete apostoli, suaque ef-
    forte ibi inveniam virum qui mihi ostensus est. Cui figies supra valyas ejusdem monasterii est inferius
    iUe cum supplicatione respondit dicens : Non habeo tessellis depicta [Valiic. suamque efligiem.... depi-
    talem virum, nisi uiram diaconura, qui praeest omiu- ctatu]: lotas vero parietes proconnissis [Vallic. per-
    bus rebus meis, super cujus manus ego servus tuus commis.sis] marmoribus decoravit et in ingressu
    inCumbo.Si jubes ut in medium veuiat, deferatur. januae extrinsecus super limmare versus metricos
    Cuibeatissimuspapa : Veniat, non solum ille, sed et continentes ita [Vatl. fecit conlineri ita] :
    caiteri onines : si videro quem cupio, gratanter susci- Aut lux hic nata est, aut capta hic libera regnat.
    pio. At ubi ingressi suut orones, statim ut vidit S. Lux est anle venil.ccelidecusunde modernum.
    virum sibi visioneiu oslensum Vallic. Aul'privala diem pepcreriinl.lecla niienleui,
    papa quem per [ Iuclusiiinquejiibarseclusofulgel Olympo.
    qui... osteusus] fuerat, conspexit eum ut gemmam B Marmoraciiniradiisvernanliacerne serenis,
    ethinc Cuuctaquesereno \_Vatl.sidereo] percussa in murice
    fulgentem, atqueiUinc per spiritum cognoscens (saxa
    vultum B. apostoli Petri, et ApoUinaris pontiflcis, Auclorispretio splendescuntmunera.Pe!ri.
    Huic houor huic merilum tribuit sic comere lYail.
    Chrysologi Petri [ Deest in ms. Petri ] dextram sini-
    (condere]parva;
    stramque tenentes; et ut hcec omnia sanctus papa Utvaleanl spaliumamplum superare coactis-
    Kil modirumChristoest. Arclasbeue possidetaades,
    conspexitj statim de sede surgens, el obviaro illi quasi Cujus m humano consistunt jiectore templa [Vall.
    medium atrium ivit; et libenti animo alterutrum se (consislit...tem|ilcin].
    Fundamen Petrus, Petrus fundalor et Aula [Yall.
    salutaveriint, usque ad getiua. At ubi subtrahere se (fundavitel auiau?].
    Petrus Chrysologus papse voluit, bealissimus papa QuodDomushocDominnsquod facluuiFactor, el idem
    Moiiliusaique opere. Cliristusposspssorbabetur
    non sinivit [Vallic. sivit]. Statim coepit freinilum dare Quiduo cousociausmedialorreddit [Valt. reddidit]et
    populus inter se et maximum clamorem ad ccelum. (unufn.
    Alii dicebant quia neophylum nou recipimus, non ex Huc venienslundal pariturosgaudia Detus
    Coulrilaiusolidanspercusso iii pectore mentem.
    nostro fuit ovile, sed subito invadit cathedram episco- Nejaceai, se slprnathuiui, morbusquelalentes
    Atile pedes Medic.icura properaulRrecludal;
    palem, quasi latro. Tollite, toUite eum de medio, non Ssepemelus niortis, vitaefitcausabeatse.
    recipimus, quia de subjectaEcclesianon licet iu majo- Multa condidit
    rem transferre. Alii contra aiebant [ Vallic. dicebant Q volumina, et valde sapientissimus
    fuit. Iste una cum Projecto a B. Cornelio hnolensis
    coram] : Justus est hic homo, non recte dicitis : sus- ecclesioeunahora in
    ut bene sit nostrse diaconos ambo consecrati sunt.
    cipiamus eum, civitati; quia pru-
    <leutissimusest, et castissimus, et doctor bonus, om- Post vero divina providentia, ambo solium.episco-
    tenuerunt. Petrus Ravennse ecclesisc, Projectus
    nique gloria dignus; ex nostra cognatione est, nihil in pale
    eunu maU sentimus, timore Dommi plenus; sine causa servatus est Iniolensi [Vallic. Ravennatem eccle-
    eum perdere vultis. Sanctus vero Xistus III [Deest in siam, Projectus sorlitus esl Imolensem]. Poslquam
    m*. HI] in tali altercatione populum huc illucquedi- hic pontifex ordinatus est, postmodum ab ipso iste
    visum conspiciens, palam omnibus retulit visum, ut alter episcopus ecclesioeCorneliensis consecratus est,
    GallsePlacidiae Augustce, sicut scriptum
    supra diximus, quomodo [Vallic. quoniam] per admo- teraporibus
    riitionem apostolicam eum consecrare debuisset. Et reperimus \Vallic. scriptum est]. Corpus B. Barba-
    tiani idem Petrus Chrysologus cum prsedicta Au
    si istmu non vultis patrem, a me recedite, et a sancta
    aromatilms condiderunt, et cum magno honore
    Ecclesia calholica alienali [Vallic. Romana alienatej g«6ta
    ad Poslerulam [Vallic. Puste-
    vos omnes. Tunc illi, quasiuna voce, cceperunt cla- sepelierunt, nonlonge ecclesiam S. Joannis
    mare : Ordinetur, ordinetur. Conscripserunt celeriter rula) OviUonis, consecravitque
    decretum : et per impositionem manus recepit Spiri- JJ Baptistoe, quam Baudarius [Vallic. Baduarius] oedi-
    ficavit.
    tum sanctum, ordinatusque est in pontiflcem cnm CAPUT IV.
    gloria, et Ravennam [ Vallic. Ravennatem ] sedem Petrus mortem suam prmvidet, prmdicitque. Forum
    reversus est. Ex illo jam die coeperunt omnes [Vallic. Cornelii pergit, ibique decedit. Locus Sepulcri.
    add. eum] venerari tamquam angelum Dei. Cognovit autem post hoecbeatissimus Petrus per
    CAPUT m. Spiritum finem vitoe suae. Ivit ad Corneliensem ec-
    AZdasPetro curanle construclm. Ejusdem cum Pro- clesiam, et ingressus infra basilicam B. Cassiani
    jeclo Corneliense Synchronologia. S. Barbaliani obtulit munera : id est craterem aureum unum, et
    funus. pateram argenleam alteram, et diademata aurea
    jEdificavit hic Beatissimus fontem in civitate juxta magna pretiosissimis gemmis ornata. Hoecomnia ad
    ecclesiam quoevocatur Petriana , quam Petrus an- S. Cassiani corpus imbuit, positaque [Vallic. po- f
    tistes fimdavit. Qui fons miroe magnitudinis duplici- suitque] super aram illius ecclesiae, et stans supei-
    bus mmis, et altis moenibus structus aritluneticoe, crepidinem juxta altare expansis manibus, benedixit
    IValHc. archifectonicoe] artis. Iterurnque domum cunctam plebero, sacerdotes, ac populum, pt orayil
    19 IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMWA £0
    dicens : Tu dedisti, Deus, animam in corpore islo : A est: Non repellel Domhms piebem suam in finem, et
    tu iterum misericors suscipe eam, quia tua sum hmredilalem suam non derelinquel. Ille docebit vos.
    crealura. Non occurrat mihi [Vallic. occurret ei] Ilie VQSper amoena pascua ducet, iUe sui verbi pa-
    iniquissimus diabolus, sed angelus luus [Deeslin Vall. bulo vos reficiet : ipsum audite, non conturbemini.
    tuus] sanctus snscipial [Vall. suscipiet] eam, et col- Et vos viscera mea, rion contra eum in tumorem
    locare jubeas in sinibus patriarcharum, ubi lux per- cordis elevetis, non cum tumultu, et jurgio pastorem
    manet,et gaudium immensum est. Et nunc, Dominc, eUgatis. Non patrein hujus patrioe pro [Vallic. cui]
    te confiteor labiis corde [Vall. et cordej. Tu qui pecunia hanc obtineat sedem, sed hoc [Vallic. hunc]
    cuncta patrasti ex nihilo, qui solus nosti prisca, et rliligile quem Dominus elegerit, Estote perfecti fiUi:
    proeseniia, et fuiura, da populo huic cor docihile, ut ab omni hoeresi servate vos. Cavete ab Ariano do-
    limeant te, et agnoscant, quia es Deus in ccelo sur- gmale. Sanctam, inccnlaminatam calholicam [Deest
    sum, et in terra deorsum, qui per sanctum Filium in ms. calholicamj fidem tenete. Corporaveslra ser-
    tuum tolius generis humani salulem recuperasti, in vale sine pollulione, qnia templa Dei animata sunt.
    quem credimus Deum et Dominum angelorum, qui Haec cuslodile, et agile : ut mereatis vos cum vestro
    es benedictus in saccula soeculorum. Mitte illis, Do- pastore in universorum placitorum [Vallic. in ovium
    mine, verum pastorem, qui tuas congreget oves non B sanctarum placitaium] coelesti Domino viam parare.
    disperdendo, sed ad caulas ecclesioerevocando. Non Prsecepla ejus salis custodile : obedile ei, ut ille pro
    sopiat [Vallic. surripiatj ut mercenarius, non sit vobis oret: quia oinnipotens Deus non vult hilarem,
    aUenac[Vallic. alienus] ovis custos, sed verus pastor, ged cor contrilum suseipil, et humiliatum spiritum.
    qui oves cum agnis commissas [Vatlic. commissis] Sit benedictio Domini Dei oninipotentis super vos,
    immaculatas luo aspectui reprocsenlet; ne ille ferox et super filios vestros in generatione, et progenie,
    immaiiissimus lupus, qui proedam rapere quserit a nunc et semper in soeculasoeculorum. Cuinque om-
    te, pasloris | Vallic. paslore] corda excila, rapida nes respondissenl Amen, conversus ad aram B. Cas-
    voluptas depcllatur, vellera fldelium ovium non di- siani ait : Deprecor te, beate Cassiane, intercede
    ripiat, ne sancta Ecclesia vocis balatibus gemat. Tu pr0 me. Tuse domui quasi vernaculus fui a Cornelio
    honum pastorem tribue [Vallic. Tu bonus pastor istius sedis in ecclesice gremio [Vallic. Cornelio in
    pastorem tribue] huic populo, mitte [Vallic. mitem] hujus Ecclesire gremio] nutritus : iterum ad te rc-
    psstorem, non percussorem, sed nulritorem : non versus animam nunc Deo omnipotenti trado, corpus
    nt allidat, sed defendat : non spernentem , sed autem meum tibi commendo. Hoecet his similia cttm
    revocantein : non raplorem, sed largitorem. Non diceret, quasi qui eructans, ovans, et exsultans,
    nt..... [Vallic. lacerel], sedcompescat;non cupidum, G flentibus cunctis qui aderant, reddidit Spiritum 111
    sed tributorem: non elatum, sed bumilem: non sac- non. Decembris. Coemcntariivero post sedem ipsius
    vum, sed blandum. Custodi eos : populus tuus est, ecclesiceparaveiunt ccleriter sepulcrum in loco ubi
    et opus manuum tuarum qui es benedictus in ssecula. jpse praecepit: et ibidcm sanctum corpus receptum
    Ad lugentem populum ait : Filii eharissimi, audile est, et permanet usque in hunc diem. Sedit autem
    me. Ego vado, et ingredior viam universae carnis, annos menses...j.. dies [Pro Sedit, etc.,
    ubi conslituta est domus omnis viventis. Nunc, filii, ms.,Regnante vero Domino nostro Jesu Christo, qui
    confortamini, et estote viri prudentes. Dabit vobis cum Patre, Filio et Spirilu sancto vivit et regnat in
    Dominus Deus pastorem et reclorem sicut scriptum saecula sseeulorum.Amen.]

    OBSERVATIONES
    D. BENEDICTIBICCHINII abbatis, etc, ad Vitam S. PETRI CHRTSOLOGIex AGNELLIPonlificali
    lom. 1, pag. 335.
    Petri wtas eocpensa. Narratio de ejusdem electione divino impulsu facta contra Dupinium as-
    seritur. Agnellus Raxennalem Ecclesiam Romanm subditam agnoscit. Pelri epistolaud Eu-
    tychetem. An aliam scripserit. An sc.ripserit postremas illius periodos. Mdes Tricoli an ab
    Chrysologo cxcitata. Pelriana ccclesia. Sacellum S. Andrece an ab Chrysologo construclum
    sil. Munera Corneliensi ecclesim tributa.
    I. Divi Petri Chrysologi oetatem in postrema dis- D dis annus prior erat, sed proecedenti anno 451 coe-
    sertatione indicavimus, quantum quidem sufficere perat. Prior autem assertio ex Actis S. Germani,
    poterat ad tollendam temporum confusionem; nunc Antisiodorensis a Constantio fideliter et accurate
    . expresse, quantum Ucuerit, de ea decernendum est. descriptis evincitur, cum ex usdem certa demon-
    Et pro episcopatus ejusdem initiis, in ea sententia stratione elicuerit eminentiss. card. Norisius Ger-
    persevcro, ut vel anno UO, qui Sixti IUsummi pon- manum Ravennse obusse, anno eodem 448, die Sl
    tiltcis postremus fuit, vel proccedenti459, ordina- Julii, Hist. Pelag. lib. n cap. 12. Constat autem Pe-
    tusn credam. Annus ejusdem emortualis, nec ante trum Chrysologum ejusdem sancti funus curasse.
    armum 448 collocari, nec post 431 deferri potest. Idem eminentiss. et eruditiss. cardinalis de Petri
    Poslerioris asserli veritas ex eo patet,quod jEimlioe Chrysologi emortuali anno hoec habet : Eo anno
    civitalibus clades, et direptio, Attila late furente, (45(5)vel superiori fnrfe decessisse2 Decembris, qua
    anno 4S2 est illata; eoque Ravennam properante, die ejus memoria tscolitur, patet ex episiola Leonit
    Joannes sedebat episcopus : nec fortassis is ejus se- 35, ad Leonem Ravennatem. data die 24 Octobrit,
    *1 VITA S. PETRI CHRTSOLOGI. 22
    Marciano cos., hoc est anno -451 : ngm anno 448, i cum eo Romam properasse ad Sixtum sanctum apo-
    idem Clirysdlogus:litieras ad EtUijchetem male jam stolicoesedis papam v.1eordrh ordinarei electum; qui-
    ob hmresim audienlem dedit; Eulyches vero in ltalia que in subsequeiitibus adjicit,dissidenteetturoultum
    eo ipso anrio ad kal. Juniasinter catholicoshabebatuf, agente Ravennatum plebe, Sixtum visioiie harfata
    ex litteris Leoiiis ud ipsnm eadem die diitis, in quibus dixisse: Et siistum noh viiltispatrem,a. me recedite,'et
    Eulycheiis zelumiaudut, quo coiitra NeStorianos de- a sancta catholica Ecclesia alienati vos qmnes; quare
    fugndbat : ea esf epislola sexla. Hcec inserendacircapu- cmicti una voce elamaverunl : Ordinetur; et con-
    tavi, ut eos corrigerem qui Petnirh Clmjsologum Ru- scriplo celeriler decreto per imposilionem manus re-
    annum lift obiisse scribunt, qum fuit Hieronymi cepit Pelrus Spiritum sanctum, ordindtusqne est in
    bei et commums scriptorum Rdvennalum senlenlid : pontipcem; manifesto ostendit Valentihianum privi-
    qucesi vera essei, iiihe ante annum 440 Germanus legium dedisse, si quod umquarii dedit; potuit eiiim
    Antisiodorensis Ravennce Chrysologo prcesute diem nobis ignotum dedisse, quod nullo modo S. sedis
    bbiissel. Rubeus Pelri Chrysologi obitum rion anno jura violaret; nec inde factum iit Ra.vennatum epi-
    440, sed 450, consignat Histor. Ravenn. lib. n; un- scbpi autonomi quodammodo esserit. Hsec et similia,
    de immerilo refellitur. Pofro cum ad kal. Junias quoe suis Iocis pro oppoftunitate observabimus ab
    anni 448 Eutyches inlialia berie audiret, non potuit Agnello narrata, efficiunt ut satis mifari nequeam
    440 arino a Petfo epistola quse exslat conscribi ; quid rei fuerit ut ipse qui alicubi Pontificale suum
    cum enim conscripta est, EuCyches" in Italia male scribens erga Romanoe sedis primatum se rile re-
    audiebat, lit.ex ejusdem epistolce tenore constat: cteque affectum osteridil, alibi, et hic putido com-
    quafe episfola Chrysologi rion potuit ante annum r. niento prccfixo, schismaticarum parlium sectatorem
    449 conscribi. Epistola S Leonis, quae Leoni, seu se prodat. At ea mendaciis et malae causse conditio
    Neoni, dicitur scripla ex dictis supra indissertalione, est, ut suo se gladib perunat.
    rion probat intentum, licet cum Pagio contra Ques- 4. Rcgrediendum modo ad ea quoe Agnellus de
    nellum, ad arinum 451 fetrahatur,' ac propter cbn- sancto Petro priori loco riarrat, licet postremis ejus-
    jecliiram quairi in dissertatiOiie exliibui de Ravennii dem annis evenerint, quseipie pcrtinent ad Eutyche-
    riomine, in inscriptibnis ejus mendo forte cu])ante, tis abbalis Constantinopolitarii hccresim. Ea vero
    adjicere placuit Joanni fortasse scripta fuisse, qui tanta sermonis stribiligine rerunique confusione in-
    exscriptorum vitio in Leoneiri inutalus sit. Id lamen fecit Nosler, ut divinandum sit quid menle tenuerit.
    si admittatur, nil argumentum juvat, cum Quesr.elli Acloium in causa Eutycheiis hic ratio habenda est,
    argumenta Cogant eamdem epistolaiu ad annum 458 Ul suis aple temporibus restituantur vera, si quos ex
    fcuisferre : et in primis qucestio de redeuntibus a Agnelli hisloria elici poteruut; id etiam ei quod nu-
    Ttarbarorum captivitate, quae referri nequit ad ei- mero primo diximus ad postremos Chrysologi annos
    Jorres ilfos qui Ob Geriserici. persecutionem solum spectanti, lucem affuridel. Damnala iiaque Nestorii
    vertere coacti siir.t, quaiidbquidem illi noii redibant hseresi in Ephesina generali synodo, partium studia
    "a Barbai-isj quod quoestio ipsa supponit. Quod pro- elfecere ut qui quam maxime ab ea recedere volue-
    bal Joanriem anle annum 452 sedisse, est Attiloe ia- re, in opposilam atque impiam dilaberentur. Euty-
    cursio, qdae ariho eodein evenit,~ cui Joarines ipse ches omnium absurdius peccavit, qui in Ckristo na-
    occurrit, ut narfat Noster. His oinnibns perspectis, turarum dislinclionem pertinax negavil; et opposi-
    efflcituTPetrum Chrysologum anno 450 vel 4t>l ob- tum sentientes Nestorianismi accusavit, datis Leoni
    iisse, eodemque Joannem suffectum, nec Neoni inter C summo pontifici litteris, quibus Leo ipse respondit
    ihos locufti esse, qiii ob multa proeclare gesta, quae in prima Julii, anno 448. Aiino eodem in coricilio Con-
    ejiis Vita narfantur, pluribus auriis sederil oportet. slantinopolitano, Novembrimense habito ad Flaviano
    % Ut autem ordo temporis servetur ab AgneUo ejusdem urbis episcopo, accusante Eusebio Dori-
    neglectus, obseryanda est Petri electio ad episcb- leense, Eutyches ssepeciiatus, ac taiidemcomparens,
    patum, Numinis nutu, et sanctorum Petri et Apolll- asserensque proterve hoeresim, damnatur. Hinc e
    naris apparitione peracta. Rem bmnium primus es yestigio Leoni denuo scribit, seque per riefas dam-
    Nostro in lucem prodiixit Ffeffetus : inde diserte, ut natiun lainentatur, agittme apud imperatorem ut
    solet in sua Historia, narravit Rubeus, ex eo Baro- concilium generale cbgalur, qui inlerim, conventu
    nius, coetefique. Veruui qiiod fluminum aquis acci- Constantinopoli triginla episcoporum habito prima
    dit, quse pro soli unde fluutit natufa vario imbuun- Aprilis die anni 449, rem majoribus tricis implicuit,
    tur sapore, ita quod demuiti rion sint quales a fonte Leo die 18 Febr. Flaviano scripserat, ac Theodbsio
    manaTurft; id narrationi huic accidisse facile depre- inquirens causas ob quas Eutyches damnatus fuerat,
    liendet, qui Agnelli fbntes gustaverit, qiianivis rei quibus ab Flaviano inlelleclis, ejusdcm zelum pieta-
    substantia servata sit. Verum hiirari subit hominum lemque commendavit epislbla data die 21 Maii anrii
    plures ita comparatos, utfacile iiimisomniacredant, ejusdem. Ante hanc diem non potuit ab Chrysologo
    aliosTaufeme coiitra ut omnia in dubium vertant. Eulycheti epistola scribi, in qua diserlis verbis hse-
    Dupmius m BibUothecaScriptorumEcclesiasticorum resim suggillat; alias quod summus ponlifex nesci-
    de hacce historia, lioec ex Gapco in Latinum versa yerat, ipse agnovisset. Ephesi inde cqacia riova sy-
    habet : At nequit liisiorimhiijUsmodinarralioni credi; "n nodo, Leo ipse S. sedis fegatos misit, eosdemque
    etenim iilam nullus fidedignusducior exhibel. AgneUus litteris datis munivit: inter quas omnium lavjdUius
    tandem in lucem prodiens, an Dupinio auctor fide communique Ecclesiseconsensu ea laudatur, quae in
    dignus futurus sit ignoro. IUud aio, hinc agnosci hu- ediiione Quesrielliaria est rium. 24 data die 13 Ju-
    jus historioetradilionem prout ab Agnello narralm nu, in qua Incarnationis mysterium ea elegantia,
    anfiquitate exbnie commendari. puritate ac elaritate explicatm, ut vix in toia anti-
    3. Notafi merentur privUegia ab Valentiniano Ra- quitate monumenlum illustrius ad reclufn dogma
    vennati EcClesioetfibuta, si qua fuere, quoequidem firmandum invenire sit. Synodus Ephesi ccepta est
    Joannes Petri immediatus prcedecessor nactus sit, die 8 Augusti ejusdem anni 449, quoe ob in ea per
    AgneUoipso teste, Ucet abas primatus Romani im- nefas gesta prmdatoria poslmodum dicta est, catho-
    patiente,'nullo niodo episcopos ipsos aRoiriani pon- licamque fldem in summum discrimen conjecit, Eu-
    tificis jure exemisse: etenim si quando id exemptio- tycbete absoliito, etFlaviano damnato : qui paulo
    nis efficere valuissent, tum idipsum fieri debebat, post cerumnis injurusque affectus, dum in exsilium
    cum ipso Valentiniauo imperante, qui privilegiuirj ' duceretur, e vivis excessit. Ob hoec Leo pbntifex
    paulo ante tribiierat, novum episcopuin ordinandum - plurlbus epistolis egit apud Theodosium, ut concilio
    esse, mors ilUus cui privilegium tribulum fuerat ef- generali res catholica restitueretur. Exstant episto-
    ficiebat. Qui itaque narrat populum et sacerdotes laead Augustum bince, sub die 13 et 15 Octobris, et
    (quorum nomine riitelligendos etiam puto episcopos alioead alios. Egit etiam ea de recum Valentmiano,
    provinciales), facto de certi viri electione decreto, Placidia, Eudoxiaque, et legatos Constantinopolini
    23 IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 21
    misit. Nil tamen in ea re gravissima ab Theodosi0 A alias Leonis epistolas ob impetrandum Augustorum
    obtinuit. At eo defuncto, substilutoqueMarliano,Pul auxilium, quo res calholica in pseudo - synodo Ni-
    cheria ejus uxore agente, concilium primo Constan coenamale habila novo generaUconcilio restitueretur.
    tinopoli ab Analolio habilum est, cuiinterfuere apo Focde labitur, nisi exscriptorum vitio Augustorum
    stolicac sedis legati, in quo lecta Leonis epistola aii et Augustarum nomina sint mutata, Honorium me-
    Flavianum, et episcoporum subscriptionibus lirmata, morans, ac Gratianum, qui e vivis dudum ante Eu-
    Nestorius oeque ac Eutyches damnati sunt; deindie tychianoe hceresis tempora abierant. Honorii loco
    in concilio, ccepto celebraridie octava ejusdemanni , cogitaveram an Honoria substitui posset: at cum
    epistola eadem Magni Leonis regula fuit, qua fir nulla exstet Leonis epistola ad eamdem, pessima
    matum esl dogma de duabus inChrislo naluris, con- etiam ob stuprum fama laborantem, emendaiio ,em
    tra Eutychetis hoeresim, illique actionibus secund;i hujusmodi suslincri non posse cognosco. Martiani
    et quarta lectoeconcilium suhscripsit. etiam loco facili lapsu Gratianum intrusum suspica-
    5. His ex Euiychiancchocresishistoria delibatis, ac1 bar : al illud obstat, quod eadem periodo rem usque
    Agnelli tricas revertamur. Prjmo itaque ait, Eutyche- ad Marlianum prolatam dicit. Theodorum insuper,
    tem a sanctissimo Leone per epislolam monilum mi- quem in sacro concilio ait cum Eutychete certasse,
    nime resipuisse; ait epistolam in conventu multorumi et ostensis sacrse Scripturoe voluminibus, sanclo-
    episcoporum lectam. Leonis epistola nulla ad Euty- rumque Patium lestimoniis catholicam fidem de
    chetem data in concilio ullo lecta est; quinimmo ini duabus naiuris stabilivisse, tota veterum aclorum
    nullo ex prcecedentibus Constantinopolilamun sub concilii a Flaviano coacti (in quo tantum Eutyches
    Anatolio lecta est epistola celeberrima ad Flavianum, "j, auditus est, Eusebio Dorileense, et Flaviano ipso
    de qua in superioribus. Dehac igilur ut loquatur reli- hcerelicum urgente) sOries ignorat. Omnia ilaque
    quum est: at illi concilio Eulyches non affuit, nec res hic apud Noslrum ab veritate abeunt.
    amplius integra erat. Suhjicil paragraphum oninium ". lllud e re esse inliciabitur nemo, quod ad epi-
    implicatissimum. Sanclus igiiur, inquit, Leoad bea- stolocde qua in superioribus sermo fuit integritatem
    tum Petrum liujus Ravennatisurbis pontificemres no- perlinet, quam ex Aguelli loco uberrbue probatam
    tas celeriter fecit; qui scribensepistolamad ipsum hm- habemus conlra iionnuilos, qui contendunt postre-
    relicum direxil, per quam in Chalcedonensesynodonon ma verba ad summi pontificis in fidei dogmatfbus
    consensit, demersusest. Ex his, ul puto, argumentum supremam auctoritatem spectantia Chrysologi non
    Donnulli habere crediderunt, quo dicerentB. Chryso- esse, sed recentius addita a Romancesedis studioso,
    logi epistolam in Chalcedonensi synodo lectam fuisse, eique addicto. Gerardi Vossii hi aucloiitate nilun-
    quod tamen repugnat aclibus ejusdem concilii, in qui- tur, qui epistolam Chrj-sologi Graeco-Latinam edi-
    bus nil de ea re ; nec potuit lieri, ul episcopi Raven- dit cum aliis nonnullis, subjunctis Gregorii Thauma-
    natis pro regula fidei cpistola legeretur apud eos qui turgi operibus impressis Moguntiaeanno 1604, mo-
    primum sentiebant solummodo insistcndum symbolis nuiique in duplici Valicano codice postrema illa
    conciliorum Nicceni,Constantinopolilani et Ephesini: verba deesse. Inde Diipinius prcelaudatusin Biblio-
    admissis secunda Cyrilli ad Nestorium epislola, et theca h;ec quce Latine exhU)eohahet: porro littera
    altera ejusdem ad Joannem Antiochenum, et eo no- finiri videtur ante ea verba; et quodsequitur additum
    mine laudatam S. Leonis epistolam ad Flavianum re- est ad sanctm sedis auctoritalem commendandum. At
    cepere, quod ab dictorum sensu minime abluderet, Agnello, ut annotavimus, et suis locis constat, erga
    explicaretquedilucide, quid de Eutychetis hoeresisen- C S. sedem non bene affecto, et nUulominusverba ex
    tieudum. DominicusMitarem in hunc modumdirimi epistola seu sensum eorumdem referenti, nullus
    posse censet, in Responsionibus ad opposila Vitoe sane crisis studiosus refragabilur. Constat profectu
    Chrysologi ab se conscriptoe num. 5, 6, 7 et 8, ut S. usque ad Agnelli tempora in Ravennatis Ecclesice,
    Leo intellecta a Flaviano Eutychetis haeresi,el causa, licet longo schismale afflictce, codicmus inlegram
    Romam vocaverit Petrum, qui,pontificejubenle, epi- Chrysologi exslasse epistolam, quam postinodum
    stolam illam omnium ccleberrimam conscripserit, decurlaverint qui S. sedis auctoritatem in rebus fidei
    pontificis ipsius nomine ad Flavianum, quoe primum diffiniendis impugnavere : idque potissimum impu-
    in Constanlinopolilana sub Anatolio, deinde in gene- tandum iis qui Groccafide in GrcecamUnguam Lati-
    rali Chalcedonense synodo credendorum regula, con- nam epistolam transtulere. Hic operce pretium esse
    tra Nestorium, seque ac Eutychetem fecta fuit. Ul au- cogitavi Lalinam ipsarii vulgatam apud Baronium
    tem effugiat,quod contra regeri ex styli diversitate ab aliosque, et e regione textum ejusdem, qualem in
    ahis Petri monumenlispolest, conjecluram ila cir- codice Eslensi reperi, describere, adjectis suo loco
    cumscribit, ut senliat Leonem, conscriptam a Pelro periodis Agnello relatis, ut lector quid in hac re sen-
    epistolam proprio transcripsisse stylo, et aliqua suo tiendum sit dijudicet.
    marte ascripsisse. Id omne ex sermone 75 Chryso-
    logi confirmare nilitur, ubi se ex ilinere Ravennam LATLNAEPISTOLA D. PETRI CHRYS0LOG1
    quadragesimali tempore reversum, ac propterea fes- VULGATA. EXCODICE ESTENSI
    sum admoduni dicit. Conjectura se veritatem asse-
    cutum fortassis credidisset Mita, siNoslrui» legisset, • Dilectissimo, et merito Dileclissimo, et merito
    cum ex allato loco aslrui videatur, Petrum ab Leo- D bonorabili filio EUTT- honorabiU filio EUTY-
    CHETIpresbytero PE-
    ne vocalum epistolam scripsisse, quce iu Chalcedo- CHETIpresbytero PE-
    nensi concilio Eutychctis hceresimjugulaveril. At ex TRUS episcopus Raven- TKUS episcopus.
    noe.
    subsequentibus agnoscitur, Agnellum de epistola
    omnibus conscntientibus scripta locutum; ail eirim Tristis lecji tristes lilte- Tristis legi tristes litte-
    ostensam R. Petri Chrysologiepislolam, cujus etiam ras tuas, el scripta mcesla ras, scripta mwsiomcero-
    partem exhibet, de qua statirn. Miloeitaque conje- mcerore debito percurri : re, et luctu percurri, quia
    ctura hinc nullo modo fulciri potest, quoealiunde cle- quia sicut nos pax Eccle- sicut nos pax sacerdolum,
    hiscit ruitque. Eteuim post Quadragesimam anni siarum, sacerdotum con- tranquillitas plebis gaude-
    449 scripta est epistola Leonis, de qua fit quoestio, cordia, Iranquitlitasplebis re facit gaudio cmtesii,ila
    die videlicet 15 Junii, cum prcecedens ad eumdem gauderefacit gmidiocoile- nos ajfligit et dejicit fra-
    Flavianum data fuerit etiampost Quadragesimam,die sti, ita nos afjligit ci dcji- terna dissensio,prwsertim
    videlicet 21 Maii. At quis de ea re dubitari possit, cit fraterna dissensio,prw- cum tulibiisoriatur ex cau-
    cum slylus ac verba ipsa Leonem sonent ? terea cum talibus oriatur sis. Triginta annis huma-
    G. Sequuntur apud Angclum quce spectant ad ex causis. (a) Triginta an- nce leges Immanas adi-

    (a) Agnclli paraphrasis : Humanm lcges inlra xxx tu circa quingentos annos cur tanto prw-sumisin
    fflnnos in nos omnetktigiosas inlerinuni! qucestiones;et Christtimconvkiare seftnone?
    J5 VITA S. PETRl CHRVSOLOGI. 26
    iiis iiumana) leges huma- munt qumstiones; el Chri- .\ et tirca Adventus Pomini festa arini 449, attente ta-
    nas adimunt qumstiones, sti generalio qum divina men legenti apparet Neslorii hceresimibi prcecipue
    et Christi generatio qum lege scribitur inenarrabilis impugnari, illosque qui Grmco turbine Latinam n«-
    divina lege scribitur in- post tot smcula disputa- bilare nisi sunt puritalem: avfijo&OTOTOj-.ov.Xpto-TOTpx
    narrabilis post tot swcula tione temeraria ventilalur? tit BsoToy.ov lollerent btaspliemantes.Ex quo argumen-
    disputationetemerariaven- quid Origenes priucipio- tum minime leve etdesumitur productsc post annum
    lilatur ? Quid Origenes rum scruiator incurrerit, prcediclum vitoe, epistolce ab Chrysologo scriptce
    principiorum scrutaior in- quomodoNestorius lupsus serius quam putatur.
    9. Iriter opera magnifico sumptu Chrysologo cu-
    currerit, quomodoNesio- sil disputans de naluris,
    rius lapsus sit disputans non latetprudentiam tuanu rante excilata secundo loco recenselur dkvmusintra
    denaluris, non lalet pru- Magi Jesum in cunabulis episcopium Ravennatis ecclesioe, quam dixere Tri-
    dentiamtuam. Magi Deum Deum myslicis muneribus coli, eo quod, inquit Noster, tria coia continerel, quia
    in cunabulis mysticis mu- confilentur, et sacerdotes, videlicet in tria insignia membra distinguebatur :
    neribus confitentur, el sa- quid sil qui virginali parlu quse GrceciT« y.Siladixere. Audiri ergo non meren-
    cerdotes, quis sit qui virgi- de Spirilu sancto nalus lur qui ideo cedemillam Tricoli diclam vohint, quod
    nali parlu de Spiritu san- est, dolendainlerrogatione ad speciem trium collium reprccsentandam accede-
    ctonatus esidolenda inier- discurrunt? Cum vagilum ret. At Angellum Chrysologo Petro tribuisse quod
    rogalione disquirunt? Cum darel Jesus in cunis, glo- Pelro ejus nominis tertio tribuendum erat, eviden-
    vagilus daret Jesus in cu- ria in excelsis Deo clamat ter agnoscitur ex versibus quos Agnellus ipse lesta-
    nis, gloriam in excelsis cxleslis exercitus, et modo R tur lectos in cede Tricoli, a Maximiano episcopo
    "
    Deo cwleslis clamal exer- quando in nomine Jesu cbnsummala, in quibus pontificum Ravennalum se-
    citus, et modo quando in omne genuflectitur ceele- ries exponiluf qui Tricoli construendo operam im-
    nomine Jesu omue genu- siium, terrestrium el in- penderunt, et Pelrus cognomento Junior, ut distin-
    fleclilur ccelestium, terre- fernorum originisejus quce- guatur ab Seniori, et ab Chrysologo, fundator dicitur-
    slrium el infernorum, ori- slio commovelur? Nos, ejus cedis, quos juvat ex parte'a suo in preesentem
    ginis ejus qucesliocommo- fratres, ciim Paulo dici- locmri transferre.
    veiur? Nos, fraier cliaris- mus : Et si novimus Je- HicPrlrus jnnior Christi conceptasecutus
    sime , una cum Aposiolo sum secundumcarnem, sed Ut docuii, sac.rismoribusrxposuit,
    dicimus:Et si novimusJe- nunc jam non novimus, Hane uuoqupfundavitmirandismolibusarcem,
    sumsecundumcarnem, sed nec possumus curiose re- Korninisi|ise sui liEei:monumenladedit.
    nancjamnon novimus,nec plicare, qui jubemur ho- ; HujuspnbtobitnniAurelianisgessit honores,
    possumus<curioseperscru- norem dare , el timorem Post huiicAiaisiesexslilil Ecclesins.
    tari, quijubemur honorem reddere,elexspectare, non Petrus itaque qui Tricoli fundamenla jecit, is fuit
    dare, et limoremre.ddere, discutere quem judicem qui Aurelianum prcecessit; non Chrysologus, cui
    el exspeciare, non discu- confitemur. His omnibus Joannes aller successit: ac
    tere quemjudicem confile- respondi, frater, tilteris emendat, Agnellus ita Agnellum
    mur. Hmc breviter respon- tuis. Ccetera desunt. qui forlassis hinc errandi ansam habuit,
    di iitteris lais, plura re- et Petrum cognomento Chrysologum ponendi imme-
    me et noster diate ante Aurelianum, quamvis dimidio quasi soe-
    scnpturus, siad frater coepiscopus Fla- culo ille hunc proecesserit.
    vianus aliqua de hac causa scripla misissel; si enim P " 10. Prmio tamen loco bene Chrysologo inter cee-
    tibi displicet, quod quidem scribis , tibi ipsi eleclum teras cedes tribuitur fons baptismalis, mirce magni-
    judicium, nos quomodo de his judicare poterimus , et altis muris conclusus. Cum
    fidimus et intelle- tudinis, duplicibus
    quos neque propler absentiam, quod Agnellus diserte tradat fontem hunc juxta
    xerunt eorum taciturnitale nescimus? Juslus mediator autem ecclesiam qum vocalur Pelriana, quam Petrus An-
    nen esl qui sic unani partem audii, ut nihil alteri tistes (undavil, coustructum, nec hujus operis noti-
    parti reservet (a). In omnibus autem hortamur te, tiam Rubeus aliunde haurire potuerit quam ex hoc
    fraier honorabilis, ul liis qum a beatissimo papa
    Romanm avitatis scripla sunt, obedienter attendas: Agnelli loco, mirum est Chrysologo quidem tribuisse
    B. sede et fontis strucluram pag. 103, at deleto ex Ravemiati-
    quoniam Petrus, quiin propria vivit, prw- bus diptychis priori Petro, Petrianam basilicam Pe
    sidcl, prmstat qumrentibus fidei verilalem. Nes enim tro illi tribuisse qui Symmachi pontificis tempore
    pro studio pacis et fidei extra conseusum Romanm floruit, et Aurelianum in Ravennati sede prcccessit.
    civitaiis episcopi causas audire non possumus. Inco- Ex hoc
    lumemluam dilectionem Dominus tempore iongissimo itaque loco aperte constat ante Pelrum
    alium Petrum sedisse, quandoquidem
    conservare dignetur, icharissime, et honoratissime Chrysologum, fontem qui eidem Chrysologo trmuitur, cogimur ba-
    fili. silicce Petrianoe additum agnoscere, cui primitus
    8. Cum diversissbnis verbis iidem sensus expli- fonserat adjunctus cmn exiguo sacello S. Jacobi
    centur in vulgatis et apud Agnellum in his quce ipsi Agnelli cetale superstite, in quo Petri episcopi cor-
    referre placuit, argumento, id est iEum ex Chryso- pus repertum, quod seniofis esse idem AgneUuscen-
    logi epistola sensum sumpsisse, non verba, quce rj suit. Altera cedes, Chrysologo tribula, est monaste-
    etiam Agnelliana stribiligine vitiala nemo non videt. rium, sive sacellum S. Andreoeaposloli, non longe a
    Quod spectat ad priora, ubi ex prcescriptione anno- domo Tricoli, in qua S. Petri effigierii et versus
    runi triginta ab humana lege Lnducta argumentum conscriptos fuisse Agnellus asserit. Hcec aulem suh-
    desumitur contra Eutycbetem, accepla ea sunt, vel dubito Chrysologum ne an Petro juniori sit ascfi-
    ab eodem Chrysologo utrobique dicta, a sermone benda, cum videatur domus ipsius Tricoli commodo
    145 : Humanm leges inlra triginta ennos litigiosas oedificata, et versus ipsi nec Chrysologi stylum ac
    omnes inlerimunt yumsiiones, et Christus circa quin- ejusdem cetatem sapere videantur, sed recentius
    genios annos nalivilatis sucecausas prccstat, orlus sui quid sorient. Vox postrema secundi versus T6 mo-
    tites paliiur, status sui sustinet quwstiones? Hmretice, dernum Cassiodori cctatem sapit, et phrasis ipsa ab
    desinejudicare judicem tuum, et adera in cmlis Deum, Cassiodori phrasi minime abludit. Rubeus loco su-
    quem Deum adoravit in terris. Licet autem pracitato sacellum hoc elegans quidem dicit, sed
    post legem a Valentiniano latam, Arcturo et Prolo- ligneis columnis suffultum. Versus ascripti nil lale
    gene coss., xv fcal. Julii, de triginta anuorum prca- astruunt, sed breve quidem sacellum describunt ex
    scriplione, sermo Ule ab Chrysologo sit recilatus, fenestris angustis diei Iumine minime pervium, scd
    (a) AgneUiparapbrasis: Vere oporiel ie humiliari ipse B. Pelriis apostolus vivus sit, ac aposiolatus
    ad sanctum Romanum pontificem, et diligenler cjus calhedrm Romanm sedis in carne teneat principatmn.
    i?rmcej)tacustodire, et non aliter mstimes, ac si quod
    27 1N S. PETRUM CHRISOLOGUM PROLEGOMENA. 28
    pretipsis marmoribus murice comptis splendidum, A Chrysologi tradit Noster, nec quidquain habent quod
    excluso externo lumine, suoque lucens, ut sonant legentem remorentur. Jllud addendum videtur, ex
    priofes yersus: aul lux nala esl, aut capta hic libera muneribus quee Chrysotogus ad ecclesiam accedens
    regnat, cum cocteris quoe sequuntur. Poslremi ver- obtulit, patenam argenteam summa veneratione sef-
    sus expiaiibnem p.eccatorum per secretam exoino- vari, cujus exemplum ccre sculptum tradfdit Doirii-
    logesim factam pstendunt, quod merito annbtavit riicus Mita ante SUamSermonumD. Petri editionem,
    Rubeus. Cum vero scfipti sint hi versus pbst Ne- ad cujus oram versus recentioris modi surit sculpti,
    ctarli patriarchae Constantinopolitani tempora, evi- quos ascribendos puto, et sunt qui sequuritur:
    dens est nU a celebri controversoque in HistofUs Ouamplebstiincchara crncisaghus fixitlnara
    -""
    ejus patfiarchoe facta habere heterodoxos, quo sub- Hosliafit genlisprimi pro labe parentis.
    latam auricularem confessionem exisliment, quin- Idem Mita veram, ut sibi suadel, Petri Chrysologi
    immo praxim et post Nectarium perseverasse ma- effigiem libro pi-oefixit,e.t quam opefe musivoelabo-
    nifestum h.inc efhcitur. Effigiem etiam, quam super ratam exstare ait Ravetince in testudine chbfi metro-
    valyas tesseilis expressam Agnellus Chrysologi fuisse politanoe ecclesice. llla tamen, rionriisi post urideci-
    credidit, existimo juniori Petro potius, sicut et sa- mum a Christo nato sccculumfieri poluit; ut et post
    ceilum, attribuendam esse. illud tempus tempUpars;illa restiluta est, sedet pallii
    \ 11. Quaesequuntur de sancto Projecto Corneliense forma recentior est. De palena pioedicta exspeclari
    perspicua sunt, siculi et illa de ecclesia S. Joaunis, ab erudito viro D. abbate Pastrizio doctam lucu-
    quam S- Barbatianus Placidice charus tenuit, et Ba- brationem audio. Eam fortassis legere dabitur, ante-
    duarius cedilicaveral, ex S. Barbatiani actis lumen quam lioecmea in lucem edantur. At hcec ad Chry-
    mutuantur. Clara etiam sunt, quae de obitu S. Petri B sologi vitam suiiiciarit.

    VITA

    S. PETRI CHRYSOLOGI
    ARCHIEPISCOPI RAVENNATIS
    EX CASTILLO.

    a
    § I. Palria, orlus, et Chrysologi nomen proponuntur. C totiusque JJmUioe (quse jam exinde inccepit Imola
    I Estinttaiia,notissimaregione Europaj, qusedam nuncupari) in sui Lucii CorneUi obsequium, oppi-
    e sexdecim provinciis ejus, non minus celebris portio, dum illud Formn Syllce, commuuius autem Formn
    satis juciindissuna, amcenissima, et fausta, iEmUia Cornelii, vocitaruut. Plinius autem lrb. m Histor.
    riuncupata quondam, nunc vero Flaminia, sive Ro- cap. 16, postmedium, Imoloesitum Forocprneliensem
    mandiola dicta , fertilis adeo, et feracissima, utpote agrum appellat. Hoecigitur Flamiiiiae provincia, hcec
    qucea Vatfeno circumalluitur amne. Effugatis ab Ilio Romandioloeregio, hoec JEmUice, sive Imolco, terrae
    Trbadis flammeo gladio Graecorum Trojanis, avolan- Italicoe portio, patfia communis nostri fuit prscsulis
    tes hi in Italiam, oppidum in perpulchra iEmiliee Chrysologi : peculiare autem solum Forum Cornelii
    regione, Ilium etiam nomine, condidere. Non semel fuit, tanto felicissrmum, quanto sanctissimi viri h ua-
    repetito soeculo, cum Lucius Cornelius Sylla Roma- taU condecoratum, fauslissimimi. 6 Apollinaris
    nus, nobUis ex Cornelioiumprogenie quoestor,postea- S. Petri apostoli discipulus, et primus Ravennatmii
    que dictator, Telegato Mario majori Romano (jam antistes Forum Cornelu, sanctissimo exemplo et
    vuconsule), tolam subegisset dilioni suee Asiam, preediealione in Christi Dominiroboravit fide.Teruni
    Romanis suis Cornelianis ^Emiliam tradidit pro colo- gentium spurcissimis jcivitas maculata moribus, in
    nia, Ilium designans forum, ubi jus diceretur, libe- D idololatriam lapsa, denuo indiguildCassiarii Sabionee
    rceque agerentur novendinee. Hinc habitatores IUi in Germania episcopi-auxilio, qui sua doctriua et
    II Quisquiliarum loco habenda sunt quoe de ejus ori- « Ejusdem vitam ex antiquo ms. erutam retulit
    gine ab Trojanis fabulantm-. Neque mbs alioquin Smius; et ex eo Petfiis inCatalogo.lib. vicap. 128;
    antiqua, et celebris, satisque elegantia eedificiorum, S. Gregorius in Reg. lib. v cap. 35; Reda, Usuardus,
    aeris salubritate, ubertate agri, populorum frequentia Martyrologiuiri Rom. et alii. Sub Vespasiauo, anno-
    coirimendata, et celebriOrum virorum mater, his que inortem ejus pnecedenti, scilicet anno oereevul-
    commentitiis subtilibusque inventis indiget, ut proe garis 78, illustriori m^rlyrio, Uluslrein vitam absol-
    itiultis laudetur. Scipio Claromontanus in Historia vit. Vide quee de eo disseruimus in nolis ad serm.
    Ceeseiicelib. v pag. 93, Imolam diclam scribit post- Chrysologi 128. \
    d
    quaiii Cleophis Alboini successor Forutn Cornelimn Cujus Vitaelaciniam profert UgheUus in episco-
    ab Narsete dirutum restauravit. Quod ei nomen alii pis Imolensibus, pag. 620 fecent. edit., ex chronica
    efQuxisse dicunt, vel ab corrupto JEmilim vocabulo, antiqua; ejus passionis acta sincera, ex libro xispi
    vel ab arce ab Antiocho Narsetis duce in ea cedi- STsyaveov Prudentii, hal)es apud Ruinartium, pag. 555.
    ficata. Goeteraquse circumferunlur sublestcesunt fidei; nee
    b Ericus vel Ercius monachus, qui labente seeculo melioris notee, quoe Bafonius ad Martyrologium,
    ix scribebat in Galliis, in Vita S. Germani episcopi Romoese invenisse prpfessus est, et in quibus Cas-
    Antisiodbrensis, Chrysologum antiquo et nobilissimo sianum Brixiensem tenuisse sedem scribilur. Sed
    sanguine ortum testatur. fortasse errore scriptofis pro Brixina Brixia in Ba-
    noniine ronio legebatur, ut ladvertitur in Annotationibus
    PrincipisEccle.siae meritoque ac pollens
    Petrus, apostolica dicta servabat in urbe Ferraru, pag. 508, et in quam, eversa Sabiona, sedes
    Forte gregeui, vir prsecelsosplendorisaviti episcopalis translata fuit. Florenlinius noster m
    Stemmate conspicuus,multa et probitate cotuscau» Martyrologio, ad diem 11 Augusti, pag, 747, eum
    20 VITA S. PETRI CHRYSOLOGI EX CASTILLO. 50
    sanctitate Forum Cornelii spirituaUter instauravit, A tensis episcopus, sermone in numero 107, sic per-
    Hrmayit et stabilivit in fide; quin etiam annoDomini orat: Pelrum enim vocari in aliis appellalio nominis
    trecentesimo sexagesimo secundo, idibris Augusti, sub est, in hoc (scilicet Petro Chrysologo) •prmroggtiva
    Juliairi Apostatoedominatu, martyrio, suoque sacro virtutum. Sed et ipse Noster sefmone 154 ila fatur :
    consecravit cruore. Nomiria ipsa smpe sanctorum inerita indicant. Sictit
    2. Bellis concussa civitas, modo ab hcereticis, mo- Petrus a pelra riomeriadeptiis est, quiq primus me-
    do a gentUibus occupata, fidem per tempora amisit. fuii Ecclesiam fidei firmitate fundare. Etenim cum a
    At Deus eam ut plantariuui tot rosarum vfrginum, pueritia Petrus procslantia ingenu puefulos coetefos
    liUorum confessorufri, inter quoe candidum prsecel- antecelleret, et adultus jam Latina Grcecaque elo-
    luit Chrysologi Ulium, violaf umque martyrum tot quentia majores natu, et alios superaret doclores, a
    custodiens atque resefvans, non semel reduxit ad Groecisqui e Byzanlio gratia CoesarisRaveimampe-
    gremium.Postquadraginla ettres annos a D. Cassiani tebant cognominatus est Chrysologos, seii Chrysolo-
    rnartyrio Eorocorneliensis Ecclesiseinstauratce sedem gus : a Chrysos, aureus,al logos, sermo; quasi aureus
    obtinuit CorneUus, natione Romanus, Vila conspi- sermo, seu aureus sermocinans. ,Sic etiam ipsimet
    cuus, moribus ornatissimus, utpote qui post obituin GroeciByzantini, non ante annos plurimos temporis
    meruit concionatorie laudari a Chrysologo, sermone B riatalis Chrysologi, suum proesulem Joatmem Atticis
    centesimo sexagesimo quinto. Vix EcclesieeForocor- facundissimum elementis, Chrysostomumappellavere,
    neUensiscathedram episcopalem a occuparatCornebus nempe aureum os. Apud omries igilur tata sui tem-
    annoDoininiquadringentesimo quinto, velsexlo, cum poris, lum nostri talem Chnjsologi perpetuo meruit
    iam'b enobib prosapia Forocorneliensium virorum, relinere nomenelaturam Petrus, ut eliam ejus homi-
    nova lux Chrysologi oriri visa est, cum Ecclesioeilli lice, sive sermones aurei a doctis communiter voci-
    novoe petroe in petra fulcrum nascitur solidissimum. tentur.
    Noslro enim viro in sacro baptismatis fonte, innovo § II. Clirysologi educatio, ad eptscopatum Rayenna
    regenerationis lavacro, nomen imponitur Petrus, ut etectio, et ejusdem consecralio referuntur.
    tanti aulislitis futurarum virtutum cumulum preesa- 3. Ab incunabilis se tolum Chrysologus orationi
    giret. Hinc de nostro Chrysologo «S. Adelphus Me- primum, et bonarum sacrarumque lillerarum conse-

    Forocorneliensem fuisse episcopum perperam tradit. anno 400 consecratum habes. Mirum autem quod
    Ferrarius et Mita in Vita Chrysologi Sabionensem a Chrysologus in consecralione episcopi Projecti,
    Fortunato Aquileiensi ordinatum; quem tamen sci- serm. 165, in ejus laudes rioii riilril excurrens, lo-
    musyixrsse.tempormusConslantiiAugust.i, et Ariana quendi de hujusmodi dignitale occasionem sibi sponle
    labe infectum fuisse. Sed MartyrOlogium Romanum obviam non arripuerit. Sed tantum dicil, amari ab
    parvum, Riehenbviense ad diem 11 Augusti, Augusta- eo urbem quce Cornelii, a quo ipse sacris fuerat ini-
    nmn ad diem 13 ejusdefn mensis, et hac ipsa die C tiatus, nomen obtinuerat. Unde Tillemontius, tom.V,
    reginas Suecorum, Ottobonianum., Aritisiodorense pag. 865 Venet. edit., Cornelium, de quo Chryso-
    apud Martene tom. vl Collect. Anecdot., Stabulense logus, cujusvis alterius civitalis episcepatum --
    te-
    Adonis FlorentinU ad diem 11 Augusti, Prudentius nuisse, opinabatur. -.=
    hymno ix, libellus Bedoc,ejusdem tamquam martyris b Vide riotam2. b col. 27.
    tantmn, numquam veluti episcopi meminere. Consule c Anlistitem illum a quo sermo 107 inter Chryso-
    Bollandianos ad diem 13 Augusti. Anonymus Imo- logianos fuit concinnatus, Melensem fuisse episco-
    lerisis, in Cbronica apud Ughellium tom. II pag. 619, pum, ex Mita in observat. adhunc sermorieiri; eruit
    eum Brixiee, seu Brivince, quoc olim Sales dicla est, Castillo. Milseautem facem proebuitBaronius, qui in
    in Germania, in provincia Tirolensi, ctijus episcOpa- nolis ad Maftyrolog. die 29 Augusti, hceChabet : A-
    tus SaUsburgensi metropolitce subest, ehfistiana pro- delphus episcopusponitur hic decimus: in ordine in
    bitate conspicuum vixisse scribit, indeque ab hoslibus serie episcoporum Metensium apud Democh. de Sa*
    ejectum Imolani venisse. Sed de ejus episcopatu nec crif. Missm. Agit de translalione ejusdem hac die No-
    vola quidem. Quo anno passus fuerit iiicertum. Pa- tanus in Addilion. ad Usuardum. Est sermo S. Petri
    stritius, de patena S. Petri Chrysblbgi, passionem Chrysologi 136 in Natali S. Adelphi': an autem sit
    ejus ad annum 362 consignat. Nam Julianus, sub quo ille de quo agilur, non audeo affirmare. Baroriio au-
    Cassiamim passum dicunt, adeptus est imperium tem, opinatur Mita, aquanf heerere fecisse Paulum
    anno 361, m non. Octobris, sequenti anfto tenuit, Diaconum, in Historia de episcbpis Metensis Eccle-
    et anno 363, 26 Juriii ex Fastis Idacii fulmine ictus sios, in Biblibtheea Patrum, tom. Vlll-quartee.edit.,
    interut. Joannes Malela notat. Julianum obiisse hora TVscribentem, Adelphum sedisse decimum in ordine,
    quinta noctis die 27 Junii, id est nbctis diem hunc - at quonam anno rion indicasse. Eo magis, quod in
    prcecedentis; et cum ribx illa intermedia ad utrumque tabella iiominum episcoporum ad calcem Historiee,
    diem referatur, hinc factum quod aUi scriptores diem ex annorum supputalione colligitur, aetate Chryso-
    ejus embrtualem die 26 statuant. De moftis genere logi Adelphum illum vivere desiisse. Sed ad Baronii
    variee admodum seutentiae, ut ostendit Gothofredus sententiam firmandam, ejnsque dubietatem elimi-
    in dissert. m lib. vn PhiUstorgii, cap. 15. Sed hsec nandam, tabeUeeJhujusmodifidem inanibus argumen-
    extra semitam.- Addani tantum Pastritium non ex tis conatur labefactare. Chrj'sologuS laudato serm.
    illiroi forite halisisse eum fulmine ictum occubuisse. 156 vocat eum loco primum. At antequam Ravenna
    Constat enirii hastce mucrOne transfixmn divina metropolitico jure donaretur, nulium alium sui Su-
    Numinis ultione, impios dies irhpiissima morte periorem agnovit, nisi Romanum pontfficem, et Me-
    clausisse. vel fortasse Aquileiensem antistitem.
    a Nec upmri quidem reperies ex Chrysologi vitae diolanensem,
    NuIIus ea tempestate in his sedibus Adelphus. Ad-
    " scriptpribus, qui vel minima hcesitatiOnehujusmodi hcerendum igitur Tillemontio tom. V, pag. 189.
    ' CorneUum Imotensem fuisse episcopum ambigat. Adelphum scilicet hunc, incertce sedis episcopum,
    Omnes constantissime asserunt; emnque apud Ug- aetate tantum Chrysologum anteisse, quod et alibj
    hellium primo loco positum, et ab Ccelestino papa repetendum. Vide serm. 136, not. 3,
    5f 1N S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. $1
    cravit studio, tedes cursabat sacras, et metropolim A Adriatici littofis fundata, et sita inter duos non admo-
    invisebat, ubi ad martyris Cassiani suee patrioe pa- dum divites fluvios, nuncupatos Sabio et Roneo, mu-
    troni aras provolutus diem integrum cum noctis parte ros ejus isto lambente, respicitime Imolam, Faven-
    non minima transigebat. Hoecmira Petri nostri pie- tiam, Cocseuam,etForum Livii, adeo perantiqua, ut
    tas, hoecdevotio S. Cornelii, tunc praefati Forocor- post confusionem linguarum sua viderit fundamenta.
    neliensis oppidi proesulis, sic rapuit animum, sic at- Ex ea orli sunt Cassiodorus senator, beatus Apol-
    traxit aifectum, ut advocando ad se Petrum, eum linaris primus ejus episcopus, S. Vitalis, Gervasius,
    sub pastorali clientela reciperet et educaret, quem et Protasius, alque Petrus Ravennas Foricornelii
    satis in Dei servitute praefatuspontifex erudivit. Do episcopus, de quo infrai Non est illa Ravenna villa
    testem eumdem Chrysologum, sermone centesimo Faustince in agro Tarracinensi xx ab Urbe lapide.
    sexagesimo quinto, ubi ait: Cornelius namqueme- De nostra enim vide Plinium lib. HI, n. 4-15, et
    morim beatissimm vita clarus, cunclis virtulum titulis Martialem lib. IU, epigramm. 56. Obdormivit in Do-
    ubique fulgens, operummagniludine nolus universis, lnino ejus anlistes Joannes hujus nominis primus, vi-
    paler mihi fuil: ipse me per Evangelium genuit; ipse gesimus tamen Ravennatum prcesul, qui Grccce a
    me pius piissime nulrivil; ipse sanctus sancta instiluit Graecis ob sanctitatem, puritatem, et innocentiam
    servilute. Adullum jam Petrum Cornelius sanctus sibi B suam dicebalur b Angeloptos. Causa novi proesulis
    creavit diaconum, quem cum agnovisset ille in pau- eligendi, ex usitato more, venerunt Ravennam, suf-
    perum ardentissima dilectione flagrare, sibi dispen- fraganei, et episcopi Arimini, Coesenae,Fori Livu,
    satorem, sacrumque elegit ceconomum; ei ( ut alter Faventioe,Brinlii, Bononioe,Mulinoe,Rhegii, Parmee,
    Sixtus papa Laurentio) Ecclesice facullates, et opes Placentioe, et Fori CorneUi, qui tunc erat dictus
    tribuens, ut e penario sacro fldelissimasua distribu- S. Cornelius. Hic venit!una simul cum suo diacono
    tione suppetias ferret egenis, succenturiaretur et mi- Chrysologo,c utmelropbUtanisui Ravennatum archie^
    seris. Nec minus excordabant Cornelium arguta piscopi assisteret electipni : ad quam tunc eliam ci-
    Chrysologi eloquentia, philosophia, theologia, et sa- ves concurrebant per puucta, sive suflfagia. Dissen-
    crarum litterarum peritia, in quibus omnibus, tan- tientibus igitur episcopis in comitiis, post varias quee-
    quam lucerna ardens in teinulo Dei, mirifice reful- stiones inter eligendimi habitas; unus ex Ravenna-
    gebat. tum civibus seligitur iu episcopatum. Legatos suos
    4. Elapsis aliqmbus annis R Ravennoe, quoe est cives mittit Romam Ravenna, ut a summo Christi
    urbs Sabinorum in octava Italiae regione, in ora Vicario Sixto ni- sui antistitis electi d obtineat be-

    a Celebris urbis digmtas commendatione non in- G episcoporum cogendoeiiuesynodi per Itaham, contra-
    diget. Augustis in Occidenlem sedem eligenlibus, cliori acceptione sic dictam, onus incumberet. Du-
    Ravennoe primum regnatum est, et exinde, tamquam bilari aulem posse arbitrantur nonnulli, Ecclesiam
    a metropoli, per Africam, Hispaniam, et Germaniam Ravennatem honore metropolilico auctam fuisse
    jura derivata, legesque praescriptoe. Gothorum re- postremis Joannis Ang^Iopli lemporibus, opera Va-
    gum majestas ex ea refulsit; hisque per Constanti- lentiniani juuioris, et Galloe Placidiae piissimoeAu-
    nopolilanos Coesaresexaclis, receplaque Italia, exar- gustoe; at Petrum Chrysologum tantum ob turbas et
    chorum sedes fuit; et tantis licet sequiorum ssecu- tricas excitatas hujusmodi munus exercuisse, Vico-
    lorum calamitatibus vexata, nominis celebritatem havenlinum episcopum ordinando. -Quamvis Hen-
    auxit potitis quam minuit. schenius, tom. XI Maii, pag. 154, eo propendere vi-
    h Id ex conlinua, vel frequenti angelorum consue- deatur, ut credat Chrysologum ipsum sub S. Leone
    tudine, scribit Ferrarius pag. 721, 722, ejusque fe- Magno et Yalentinianocirca anuum Domini 450 hu-
    stum ad diem 21 Novembris consignat. Eum vrinium jusmodi dignilate fuisse condecoratum, qui antea ab
    Ravennatem archiepiscopnm credunl nonnulli, ve- Leonis decessore Sixto UI simplicera episcopi tilu-
    teri cuidam documento innixi, cui Baronius ann. 432 lum et potestatem acceperat. Consule quoe edidi ex
    falsitalis notam perquam merito inurit. An autem Paslritio in sermonum nolis. Dum aulem boecscri-
    fuerit Chrysologi immediale antecessor, vide Tille- bo, audio Ravennoe doctissimos esse viros quibus,
    montium pag. 181; et not. 5, pag. 866; et Ughel- expilatis archivorum forulis, id bonis avibus evenit,
    lium tom. XI, pag. 551. ut in vetustiora quoedam monumenta inciderent,
    c Ravenna vel ab anno 408 erat ad minus metro- ix nulli usque dum cognita, quoruiu ope ita Ravennse
    polis provincieeFlaminioe, cui ascribitur. Sed hsec metropolitica dignilas yeluti antiquissima asseri po-
    dignitas in ea civUiatantum jura spectabat. Verum tesl, ut in hac re omne dubium exhauriatur, et lites
    ejus episcopus, una cum aliis Flaminioe, metropoli- dirimantur. Doleo ab me quamvis per litteras et of-
    tano Mediolancnsisuberat. Flaminia enim GallioeCi- ficia clar. doctis. viri P. Paciaudi Cler. Reg. com-
    salpinoe, quam vicariatum Italice nuncupant, tinibus pellatos nil rescripsisse. Unde mihi extero ho-
    definiebalur. Ignolum hucusque cur labentibus annis mini nil aliud datum, nisi ea proferre quoe ab accu-
    metropolitico jure meruerit insigniri. Fallor autem, ratioribus scriploribus tradita sunt. Serior fbrtasse
    nisi hoc ascribendum sit imperialis dignitatis prce- dies meliora pariet.
    senti.e, qua ab anno 402 decorabatur, cum Honorius d Quoede ordinatione Chrysologi, ex Agnelli Pon-
    imperator, Mediolano digressus, Ravenueeque per lilicali, iradunt Mita, Castilio et alii subacti ingenii
    aliquot menses moratus, ibidem codem anno sedem viri, ad labulas amandanda esse contendunt. At mi-
    fixit, et Valentinianus 1Uab anno 426; uude in eam rari subit, inquit Bacchinius, Observat. in Agnellum
    qucedameflluxit prccrogaliva, ut melropolis oeclarari supra pag. 11, n. % homines plures ita comparatos,
    mereretur, decreto ponlificis et imperatoris : cui ut facile nimis omnia credant; alios autem e con-
    decreto alii nisi sunt conlraire, et fortasse Mediola- tra, ut omnia in dubium verlant. At falsitatis notam
    nensis, cujus jura imminuebantur. Hoc fere modo in his narratiunculis incubantem sensit etiam Til-
    causa vicariorum Italice, qui Mediolani degebant, lemontius : ex eo preecipuequod Ravennatum prae-
    eminere ccepit cjus urbis anlistes, cui ordinandorum sulum ordinatio Mediolanensis metropolitce, nyn
    55 VITA S. PETRI CHRVSOLOGIEX CASTILLO. 34
    nedictioriem. Eo tempore, fertur Cornelium episco- A gubernium suarum ovium anxie patrocimum exoptat,
    pum cum Chrysologo diacono suo adventasse Ro- egenis totius domus sueetemporales distribuit opes :
    mam, aut causa preedictaeelectionis episcopi Raven- et delicla Foricornelii salutata patria, cum comitatu
    natis confirmandae, aut pro suoe Forocorneliensis familiari pergit, et revertitur in Ravennam.
    Ecclesioeperagendis negotiis. Pontifex igitur summus 6. Credilur, simul cum Chrysologo adventasse Ra-
    Sixtus III tunc temporis e ccclis visionem intuetur vennam Cornelium, quos sanclissimos viros festiva
    delapsam per somnium : nempe Petrum apostolo- pompa, et hilari applausu, ad portce introitum exce-
    rum ^rmcipem, et sanctum Apollinarem, ejiisdem perunt Valentinianus Ccesar, hujus nominisIII, et
    D. Pelri discipulum, atque primum Ravennoeproe- aGallaPlacidia ejus mater : qui tunc clavum tenebant
    sulem. Hi speciem diaconi Chrysologi reproesentant imperii et sedem Ravennoe, uti in ea urbe, qucepost
    Sixto, innuentes eum (alio quem obtulerant Raven- Romam tunc primum in Italia locum sibi vindicabat.
    nates reprobato) debere eligi in episcopum, eumque Populi Ravennatis concursum et occursum superest
    creari Ravennatum antistitem gratius esse Deo enarrare. Anno Domini quadringentesimo trigesimo
    Optimo Maximo.Ademit Ravennates pontificium tri- tertio, quadam ante consecrationem solemni die, e S.
    bunal, et quem ipsi civem elegerantin episcopum, of- Cornelii manu sacerdotium recipit Chrysologus, vim
    ferunt Sixto, flexo poplite deprecantes, suo vivoevo- B lacrymarum vix comprimere valens. Ad sacram igitur
    cis oraculo obfirmare electionem. At EcclesioeCaput consecrationis functionem dies Dominicusdesignatur
    jam salis illuminatum e superis, cceleste facessit ne- et publice evulgalur, ne humilis in conspectu Dei et
    gotium, obiatum repudians, et cecteros Ravennates hominum, exaltalionem ab ipso Deo promissam, amit-
    proesto esse jubens. Adest Cornelius episcopus Fo- teret apud suos. Conveniunt cceleri provinciales prce-
    rocorneUensis, cui Sixtus preecipit suos comites, et sules, et in magna Ravenncebasilica, astantibus prin-
    sodales ad consistorium trahere. Obtemperans tanto cipibus Chrislianis Ccesare et ejus matre cum nobili-
    jussui Cornelius una cum pueris suis, atque mini- bus populi, veluslo illo more, a sancto Cornelio in
    stris, diaconum adducit Chrysologum. episcopum Chrysologus consecratur. Unde ipse Chry-
    5. Hunc cum vidisset Sixtus, illico didicit, ipsum sologus sermone 165 ita habet loquens de Cornelio :
    esse sibiccelitus demonstratum, et a supremo numine Ipse ponlifex sacris me obtulit, el consecravitaltanbus:
    episcopum jam designatum Ravennee. Unde innume- et ideomihi charum colendum, mirabile Cornelii no-
    ris lum e Forocornelio, tum e Ravenna astantibus men. Creatus episcopus Chrysologus celeberrimam
    et auscultantibus, vivcevocis oraculo proclamavit : brevemque habuit ad populum concionem in qua
    non aUum quam virum hunc, archiepiscopum Eccle- boni praesulis dehila et munera sublimi delineavit
    sice Ravennati proelicimus.Quibus perspeclis cunctiiC spiritu, gratias oblenti muneris, et feslivalis pom-
    Ravennates moerore occupali, eventum veluti sibii pse egit, deditque vicinis, Ceesaris et matris ejus
    ominosum deplorarunt, eo quod contra avitum mo- Gallec Placidioe assislentiam et chrislianam pieta-
    rem non civis, episcopus crearetur, electus, sed ex- tem collaudans. Totum liquet ex sermone Chryso-
    traneiis Forocorneliensis eligeretur ad munus. Hccc ; logi b centesimo trigesimo. Videsis ibi. Novoprcesule,
    bene caUens dynasla summus, ut conturbatos civiumi novoque palre et magistro, provincia tola exsultavit
    Ravenneeanimos pacaret, coram Chrysologo renuentej JSmilice, sive Imolcc,in qua erat Ravenna amplissima
    archiepiscopalem infulam acceptare; ne ilU cum isto> civilas el Occidentalis imperii augusta sedes. Jam an-
    divinceresislerentvolunlati, revelationem sibi ccelituss tea circa annum Doininitrecentesimum nonagesimum,
    factam lali eloquentia, spirilu, et verborum aperuitt Mediolano concesserat Deus Ambrosium. Sic etiam
    energia, ut non modo Ravennates evinceret, sed ett paulo ante tempora nostra, ad annum quadringenle-
    cogeret Chrysologum abdicatam ut admitteret digni- simum trigesimum Hipponensi Ecclesice dederat Au-
    tatem. Post pedum osculum, post invisa limina apo- guslinum : jam vero ^Emilioenon oblitus Dominus,
    stolorum, novus Ravennce episcopus Chrysologus,, ad annum quadringentesimum trigesimum lertium ci
    cum tutelari suo Cornelio, cumque non minimo ci- prcebuit Chrysologum, ut sanclilate sua Ravennatum
    vium Ravennoecomilatu, revertitur in patriam Foro-- D obfirmaret fidem, et lacundia sua mirabilique do-
    cornelium; non solum ut pia urbanitate comitareturc ctrina cunctas JEmilioehoereses exstirparet.
    Cornelium Forocorneliensem episcopum; sed ut D.
    § HI. Varia Chrysologi archiepiscopi Ravennalis
    Cassiani martyris salutaret aras. Ibi sancti martyris3 geslajVirlulesquerecensenlur. : \
    sarcophago adheerens, magna lacrymarum copia adi 7. Non fuit noster Petrus Chrysologus ille c Pe- \
    Romani pontificisjura spectabat. Et hujusmodi con- logi oetati convenire, parvo negotio crediderunt re-
    suetudo praesulum, Romanum pontificem accersen- centiores scriplores.
    di, ut ab eo consecrationem acciperent, jam inde ab» » Theodosii imp. filia, soror Arcadii et Honorii
    Leouis pontificis temporibus antiqua dicebatur. Augg. anno 411, nupsitinvita Gothorum regi Ataul-
    Hujus lemporibus, inquit Anastasius in LeoneVI, , pho. Postea in libertatem vindicata; Gothorum eiiim
    restilula esl Ecclesia Ravennalensis sub ordinatione: captiva fuit, occisoque ab eis Alaulpho, Honorii fratris
    tedis apostolicw,ut defunctoarchiepiscopo,qui electusi auctorilate, ad secunda vota transivit, cum Coiistantio
    fuerat, juxla antiquam consueludinem, in civitatem<. Coesari: ex quo Ravennoepeperit Valentinianum III.
    Romanamveniret ordinandus. Et id in pcenam for- b Vide quae annolata sunt in nolis ad ^erm. 150.
    tasse tentatae olfm autocephalice.Quod autem sequio- c Celebris hic temporibus Theodorici regis, quique
    ribus temporibus in usum venerat, hoc et Chryso- non leves partes perfunctus est in conciliis habitis in
    3£ IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 36
    trus Ravennas Ravennee natus, et Ravennae antistes, A ore, more dicebant, atquc limebant Plaiiti in Miliie
    in niimero vigesimus quartus, qui etiam fuit preesul vefbis :
    Forocorneliensis, et interfuit concilio Romano sub
    multum nostrum Circumspicito,dum nequisnostroaucepssermoniBat.
    Symmacho, vixitque post Cbrysolo-
    guiu,circa annuniDomini quingeniesimunisecundum. At coelitusdatus est eis apostolicus auceps Chrysolo-
    Sive enim Pelrus iste Ravennas, a palria, et a prae- gus, qui eos ut malas per aera volitantes occuparet
    sulatri sic dictus, cognominatus fuerit Altinas, qui a aves, et in caveam inderet Ecclesice.
    Theodorico Golhorum rege Romam missus iuil, ob 9. Nec casu ab Adelpho appellatur Chrysologus
    summam, qua pollebal, theologiam (de qua multa vir beatissimuset apostolicus : sicenim apostolicam
    scripsit), sive non,parum refert. Noster enim eliamsi adamabat vilam, ut alter appareret apostolus. Hinc
    a mullis, et ab ordinaria Glossa Pelrus Ravenrias uun- clero suo communem, aposlolicamque vivendi in-
    cupetur, hoc non est quia Ravennce nalus; cum noa duxil formam, quem assidue regularibus roiuisteriis
    nisi Forum Cornelii patriam agnoveiit, sed quia Ra- inservire docebat, ut innuit citatus Adelphus eodem
    vennee celeberrimus iuit anlistes et doctor. sermone, ubi ait : Quemadmodum igitur sanctitalis
    8. Vix Chrysologus nosler archipraesulatum obti- regulum disciplinis monasierialibus imbutus exer-
    nuerat Ravenuoe,cum illico se totum consecravit suo- ncel, etc. Quod et ipsemet salis indigilat Cbrysologus
    rurit proventui, grana a paleis separando et genlili- sermone 39, per totum, ubi de canonicis horis quce
    tios superslitiososque ritus radicitus evellendo. Ob- recitantur diluculo memoriam facit. Verum ut hoc
    servatorts kalendarum Januarii, in graliam novi an- totum commodius sacer nancisceretur antistes, juxta
    nualis gyri nimis superslitiosos aut relegavit, aut ad Ursinam, Ravenncecedem,ingens marmoratuin erexit
    bonos et ortliodoxos mores convertit, uti liquet eli- opus, quod deinceps Tricolem appellavere concives,
    cere ex sermone 155 aucloris. Sic eliam Ravennalum eo quod " ad specimen collium trium affabre foret
    vitiosa, et nimis adullerata compescuit jejunia ; nam constructum. Hujus sacra structura cedis,vulgata voce
    Quadragesimales hebdomadas, mocio valde rigidas Canonica Chrysologi dicta est; nam qui in metropo-
    amplectebaiitur cives, modo nimis induigenles, et litana degebaut, et serviebaut clerici, in canonica di-
    laxas diligebant. Videsis de hoc tolum sermonem sciplinceregulari invigilabant, et veliiti in communi-
    166. Sed et catechumenos sacrum in longum tempus tate convenlualiter vivenles, et Deo famulabantur, et
    differehteslavacrum, et reduxit, et ex toto emendavit, morabanlur sponte. Sic ante Chrysologum fccerat
    ut constat ex sermonibus 10 et 59. Qui eliam elhni- meus D. Martinus, circa annum 570, de quo Brevia-
    cos innumeros, causa negotiorum ad Valeniiuianum rium Romanuin die Novembris 11 refert: Factus epi-
    Csesafem e variis venientes plagis, sacro lavit fonte p scopus Turonensis, monaslerium mdificavit, ubi cum
    baptismatis liqubre; sacroedoctrinoepabulo imbutos, ocloginla monachis sanclissime aliquandiu vixit. Simi-
    irnmo et raateriali annona satiatos dimitlebal, ut ex liler et Hipponoe fecit Aurelius Augustinus aute an-
    sermone 62 catcchumenos, uon per coadjutores, seu num Domini 540, uti referunt ejus bistoriographi.
    ministfos, sed per se ipsum in orationis Dominicaeet Dicavit etiam Chrysologus sacrum templmn divo An-
    apostolorum Symboli instruebat fide; quod ex ser- drese apostolo, quod a fundamentis juxta prccdiclam
    mouibus 40 et 56 usque ad 62 inclusive, et 67 usque cedemUrsinam erexit : in cujus fronle fofnicis deli-
    ad 72 inclusive, depromere fas erit. Sed ut e morte neata Chrysologi videbatur imago, testarite Ravennce
    vanitatum pueros suscilaret (ut Eliseus aller in mo- annalista Rubeo lib. H Hislorice, pro anno 449. Morte
    xibus), se altemperabat juvenibus, ut eOrumsubtilis- proeoccupatusNoster, ullimam manum non dedit ba-
    siina refrenaret ingenia : eofum enim noxias argutias silicocD. Petri apostolorum principis, quaui affecluose
    compescebat, quoruin sublimes vanoephilosophiaeco- inchoarat, eique ex animo et voto jatti dicarat. Et as-
    gitatiories ad veram semilam ortbodoxae veritatis re- sistentia, et expensis non parum contulit erectioni
    duxit. Hoc in Chrysblogo resplenduit, quod S. Adel- ecclesieeSanctse Grucis, sicut et sacello sanctorum
    phus Metensis episcbpus, qui causa invisendi Coesa- Nazarii et Celsi, ubi memorata Caesarispare.s et iin-
    rem e Galliis perrexerat Ravennam, in quadam con- rv peralrix Augusta mausoleum sibi erexerat et sarco-
    cione (quae iii ordine sermOnum Auctoris est 107) phagum. !
    tangens sacros Chrysologi mores, ita publice perora- 10. Etenim qui baptismalem cistemam tot aperuit
    bat: Est eliam ipse bealissimus,el aposlolicusauceps, gentilibus, qui sacri fontis aquam ita studiose, et
    qrii ariimas juvenum volantes calamo divini sermonis anxie infidelibus propinabat, ipse etiam curavit, quo
    altingit. Juvenes enim vane philosophantes, si non bonus pastor, non solum doctrinse lymphis suum ad-
    causa Symmachi PP. anno 500 et 504. Sexaginta cir- rit Castillo, Petrum hunc Forocorneliensem sedem
    citer annis Ravennee sedisse scribunl. Sed ex epi- occupasse, mihi ignotum adhuc.
    slbla S. Leonis ad Neonem Ravcnnatem anlistiiem, a Nugoe. Tricoli, iriijuit A^nellus, quod tria cola
    data anrib vel 451, vel 458, et ex altera Simplicii PP. contineret, quia videlicetin tria insignia membra
    Joannl itidem illius se.lis antistiti, recte eruitur, Pe- dislinguebatur : quse Grceci T« »"k dixere. At hic
    trum illuiri, qui annb circiter 448 vel 449 vivebat, Petro Chrysologo tribui, quod Petro hiijus nominis
    jairi dierii obiisse suum. Vide S. Leonem epistol. 155 111 tribuendum est, ubservare licet ex Ba.cchiniosu-
    riag. 716, et Conciliorura 1'oi.n.IV pag. 1068 el 1069. pra , quem cousulas vebm circa alia eediliciaquae
    Successit Joanni II, juxta Ughellium, anno 494, vel, ut Chrysologo nostro ascribunlur.
    Cbrrectiushabet BaccbMus, 496. Unde autem hause-
    37 Vlf A S. PETRl CHRVSOLOGl EX CASTILLO. 38
    aquare gregeni, sed et ovibus suis materialem aperiree A munere, sacris noverat addictum aris. introeuntein
    fontcm. In oppidulo enim vicino Ravenncedulcissimce & Ravennatem episcopum Chrysologum excipiunt-:uia->'
    aqusescaturiginem indagatus Chrysologus, fontanam n gno cum gaudio, et hilari plausu conterranei Fofb-
    erexit, et duplici muro sive turri muriivit, ut non mo-i- (iofrielienses una curii suO episcbpo Pfojecto; gratu-
    do Ravennaepopulo inserviret, sed etiam paleret et:t lanfiir omnes Chrysologo sria aucioritate et pfoeseritia
    gregibus iri ipsa ebulliiione secufibr I Id de Ozia tam- palriam decorasse. Beiiigne exCeptis a pafre filiis al-
    quam laude dlgnum divinum cbinmeridat braculunii tefa die adD. Cassiani maftyris pergil leniplum, tit
    II ParaUp. cap. xxvi, vers. 10, de quo adhitc Domi- publice iriibieucbaristicurii immoletsacrificiuiri. SUUHI
    num requirer.te habetur : Exsiruxit turres in sollici- devotmf. Cassianum salulat, anxieque exorat apud
    tudine, et effodil cisternas plurimas, eo quod haberett Deuni hora mortis palrorium, ulpote qui jam sibi vi-
    multa pecord. Sic etiam inter celebratissiriia quoe 5 tee iiiiem noverat adfuturum. Juxla sacri maftjfis
    sanctissimus ponlifex Innocentius X elapsis annis5 Cassiani afas episcopo Cf Clericis, airiore Dei sepul-
    opera fecit, quibus iUustravit Ufbem, fons, sive fori-- Crum expdstulat, offerendo marlyri sacro provbliitus
    tana est quce dicitur Innocerilii: quani etiam lurrii in terrarri mitralam cidarim auro variegaiarii et geni-
    duplici et statuis variis decofavit onychinis. Omitti- mis, cuni poculo aureo, et argeritea palella, quibus
    mus permultas variasque eleembsynas, quibus aper-- £ ipse seepe fuerat risus iii sacfis. Sed inlef aha (fiiee
    ta manu pauperum et egenorum sublevabat angu- alta voce direxerat ih patrbriurii Cassiauum, subdit:
    stias, redimebat miseriam: quod hbn subobscure po- Deprecor te, beate Cassiane martyr, inlercede pro riie,
    test colUgi ex sermone centesimo tertio Auctoris. Ini lum domus quasi vefriacuiusfui, a Cornelio hujus se-
    jejunus, oraiioiiibus et cUiciis ita fuit pcenitens ett dis anXislile, in hoc ieniplo nulriius : iierurri ad tere-
    austerus, ut adhuc vivens ex ore cOricioiiantis Adel- versus, dnimam nunc omnipoieritiDeo reddo; corpiis
    phi episcopl mefuerit audire epitheta illa : sanctus ac: auiem meuni tibi commerido.His et aliis siiniUbuspef-
    bealissimus, ut exsermone 107 liquet. Alice Chryso- ofatis , episCopaleni iri sigfio crricis benedictioriem
    logi laudes desumi possunt ex Naiali, Triiheiriio ,, datpbpulo, et quiete, nimisque tranquille inibi j'uxta
    Baronio tom. V Annal. aun. 455, et ex S. Felice ar- altarepfope meridiem obdbrmivit inDoihirio die se-
    chiepiscopo Ravennate in procfalione ad Homilias> cunda Decenibris anrio Dbiiiirii h quadriiigeniesimo
    Chrysologi, ex Mita et aliis. Quoad ponfificalia, duos; quadragesimo, siib Leorie I pohtifice maxiriio, sub
    episcopos ? consecravit Chrysologus, nempe Proje- consulatu Marciani Augiisti, iiriperante in Occiderite
    ctum ForocbrneUensem episcopum, saiicti Corneliii Valeutiniano 111et Tlieodosib Juniore iri Orierite,
    Romani successorem, ut constat ex Sermone 165, ett setalis suce anno quadragesiriio qiiarfo, tit colligitfir
    Marcellinum Vicohaventinum episcopum, quem ini £< ex epistbla"57 Leonis papoe1 sub corisulatu preedicti
    die natali Domini anno 449 vel ad initimn 450 Chry- Marciani Augiisti, directa adNeonerii episcopuiri Ra-
    sologus consecravit Ravennce : nam Vicohaventia vennatem successofemClifysologi. Intef vestesChfy-
    ( ex qua erat oriuudus llarcellinus) urbs eral jEmi- sotbgi iriveiita suiit cuculla et Ciliciuin e saiicti Gef-
    lice subjacens Ravennce ditioni et archiepiscopalui, marii Antisiodorensis episcopi, qui cuni Raverihse
    modo enim pagus ditionis Ferrariensis existit. mbftem", a seetiarii prcevisani, ciirii coelesti cbniitiu-
    § rV. De preliosa Chrysologi morte, ejusque sepulcroi tasSet vifa, cadaver ejus a Chrysoiogo condituin,
    gtorioso. transmissum in GalUam fuit; et sanCtissimi viri san-
    11. Octodecim annos sub in munere pontificio fe- ctus haefes factus cucullam atque ciliciurii induerat,
    liciter jam egerat Chrysologus, dum circa ann. Do- quod post mortem Chrysologi totum revelatum fuit.
    mini quadringentesimum quinquagesimurii Forocor- 12. Tertio nonas Deceriibris omni popiilo cbrive-
    nelium, propriam petit patriam sucemortis prcesagus, riierite pomeridiana liora, funus Chrysologi celebfa-
    ibi cupiens dissolvi, et esse cum Chfisto, ubi pfimam tur ab episcbpo Forocorneliensi Proj'ccio, et sanctV
    viderat mundi lucem et ubi primmri se diaconatus DOriato ejusdem civitatis et Ecclesiee diatbno, cuift

    * Adi quoe disseruimus in notis ad serm. 165 et ]D tus S. Germanus Antisiodorensis prcesul, yiee se Mr
    175. dit, Ravennamque ad imperatorem pefveiiit, veniain
    b Anrium emortualem Chrysologi, nec ante annum expostulaturtis. Urbem ingressus apud Chrysologum
    j 448 collocafi posse, nec post annum 451 differri, hbspitatus fuit: ibique ab imperatrice Placidja mirj-
    : diserte firinat Bacchinius. Pastritius de Pa.ieua, elc, neribus auctus, magnoque hoiiore habitus, nonnulla
    opinalur Chrysologum se Romam conlulisse anno edidit miracula : doiiec morbq cofreptus bccubuit,
    449, reversumque Ravennam anno 450 In Paschate. septimo pbst decubitum die, mensis auterii Jufii ifi-
    Ex EpistOla iiem S. Leonis papae Neoni Ravennati gesimb primo ann. 448, sub qua die e plurimis„pio-
    data an. 451, infert Chfysologum jam ab anno 450 viricLaruin.Galliee.kalendarUs, effluxit in Parisiense.
    ad superps commigrasse. Ke eo Jlartyrologium Adonis ab cl. Georgi»
    c Cum Armo,.iaci ann. 448 jam secundo ab Valeft- ediliimaguntpag. 566; Hieforiymianuiri, Geliorieiise, Rtt-
    tiniano defecissent, ut se in iibertatem vindicarent, banus, et Nolkerus Rabanum exscribens. InilioMis-
    Aetius, qui lunc temporis Occideutis imperium vice salis Gallicani veteris apud -Tliomasium ,.. habetur
    imperatoris .moderabatur,. Eocaricum , seu quovis Missa S- Germani, sed nihil de dte in qua;,ejus fe-
    yocetur nomine, principem virum religione et mori- stuiri celebrabatur. Eic nbmriiUis MarfyfcVIo^iissp-
    ius barbarum, validissimis..instructuiu, copiis, con- parett, kalend. Octobfis ejusdeiri tfanslatipiiem so-
    tra ebs imiriisit.Quam facem dilectissimis populis lenirifter habitarii. Certejii Galliis sceculoix kafeifd.
    jmminentem ut averteret, per eoruin iegatos exora- Octobris Remigio et Gefinario efant sacr*.
    29 1N S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. »0
    imiverso clero, et prcetoris civitatis assistentia. Cor- A clesiae Imolensis preepositum Mattneeuma Phaello
    pus sancti viri in urna conditum juxta D. Cassiani corpus D. Chrysologi denuo legimus coUocatum.
    (ubi ipse selegerat) aram tumulatur. Non post mul- Diximuspost annos 1042, quia cum dicit Phaellus in
    tos dies (negotio bene perspecto) universus populus sua epistola : Fide profiteor, a quatricentesimoquin-
    cum Projecto episcopo conveniens in templum, ac- quagesimoqtiinto anno concivisnostri Chrysologi cor-
    clamatione et communi omnium suflfagio, auctori- pus honorificesepulturri,propriis manibus attrectasse,
    tate episcopi Projecti, inter divosannumeravit Chry- etc, non vult dicere, tot tantummodo intercessisse
    sologuin. Olim enim canonizare servos Dei, canoni- aimos 455 a sepultura Chrysologi usque ad suum
    zalione particulari, pro una scilicet provincia, na- tempus; cum ab anno 450, quo Chrysologus vita fuit
    tione, vel regno, consentiente populo, ar-.episcopos functus, usque ad Phaelli tempus decurrerint mille
    spectabat, uti satis clare elicitur ex verbis £>.Cypria- quadraginta duo anni: vult enim memorari annum
    ni martyris et episcopi Carthaginensis, qui lib. ni ep. 455, in quo post Attilse flagellum corpus D. Chryso-
    6, post medium, ita habet, loquendo de martyribus : logi fuit sepultum, et ad sublime elevatum, uti dixi-
    Denique, et dies eorum quibus excedunt annotate, ut mus supra § 4, num. 12.
    commemoralioneseorum inter memorias martyrum
    celebrare possimus. At summi Ecclesice pastores, ut § V. De Scriplis diviPetri Chrysologi.
    nonnullis occurrerent impedimentis quce ex prceci- 14. Sermones D. Petri Chrysologi, qui modo ejus
    tato et usitato oriebantur more, decreverunt, hoc nomine volitant, et assidue citanlur in pergulis , in
    canonizationis negolium solummodo ad supremum numero sunt CLXXVI. Iucipiunt a sermone de Filio
    Ecclesioespectare caput. Ita etiam habetur ex Ale- prodigo, his verbis : Hodie nobis Dominus, etc, et fi-
    xandro UI in cap. Audivimus, etlnnocentio UI cap. niunt sermone de Cmco,hisce verbis: Surgel in gloria.
    Cum ex eo, de reliq. et vener. sanct. Ita Felix Conte- Sed ex his 176 homiliis , sive sermonibus, sex non
    lorius de Canoniz. Sanct. n. 17, Troilus Malvetius sunt D. Chrysologi, juxta probabiliorem perilorum
    dub. 2 a num 1, Augustinus Triumphus de Potest. opinionem : nain sermo 55 a S. Barbatiano, Placidiee
    Ecclesioequcestione14 num. 2, et alii, communiter. imperatricis a consiliis, conscriptus creditur. Sermo
    Vexabat tunc Attilas soevissimeItaliam, cum Chry- autem 107 S. Adelphi episcopi Metensis opus est, et
    sologus migravil in cceluni: idcirco sumpluosa cjus ab altero illius temporis sacerdote sermo 129 et scri-
    corporis elevalio, seu collocatio dilala fuit ad annum ptus et concionatus fuit. S. Germanus episcopus An-
    Domini quadringentesiraum quinquagesimum quin- tisiodorensis sennonein 158 confecit : sicul etiam di-
    tum, in quo sepulcrum gloriosum Chrysologi, glo- ctavit sermonem 149 D. Severianus episcopus Gaba-
    riose, sumptuoseque, expensis Forocorneliensis ec- C lensis. E contra vero eidem Severiano tribuitur sermo
    clesice, condecoralum fuit, et ejus corporis j'aspidea 152, cum vere Chrysologi sit, ut stylus et ipsa do-
    urna in sublime erecta, magna ctmi veneratione ex- ctrina salis comprobant. Sermones 50et 127 nonnulli
    ornata fuit. Successit Chrysologo in episcopatu Ra- attribuunt D. Joanni Chrysostomo , cum sint vere a
    vennoe vir modestissimus et b erudilissimus Neon Chrysologo concionati. Videsis circa dicta tomum
    sub eodem Leone papa I, ad quem ipse pontifex quintum Bibliotheceeveterum Patrum, quartee edilio-
    quamdam scripsit epislolam, quae inter Leonis epi- nis, in principio : ubi reperies nonnullos sermones
    stolas trigesimum septimum sibi vindicat locum. falso tribui Chrysologo , qui non sunt ejus; et aliqui
    15. Brachium S. Petri Chrysologi, auro ornatum e contra qui simt Chrysologi, modo D. Hieronymo ,
    et gemmis, integrum et illoesumusque hodie videlur, modo D. Chrysostomohvj"ungi.
    et veneratur in Ursina sede Ravennse. Simililer ha- 15. Proeter supradictos sermones , multa alia scri-
    betur inibi ejusargentea c patina, quocsic cunctis tam psit Chrysologus, quae temporis vetuslate pcriere.
    eegris quam valetudinariis proficua est, ut aqua per Scripsit quoedamcommenlaria, et nonnullas epistolas
    eam demissa et a fidelibus potata , et a pestilentiis contra Arianos, quoeuna cum sermonibus 171 a viro
    preeservet, et canis rabidi morsum sanet, aliosque nobili Balthassare deiProsapiaChrysologi, Imoleeser-
    varios medicetur morbos. Hinc venit, ut omnes qui vata, et ad puruui fuere redacta. At cum vir isle in
    preediclis lenentur febribus , ad tumulura accurrant obsidione, et lyranni Theodorici Ostrogolhorumregis
    Chrysologi, quisanilatem illico eonsequuntur. Corpus perseculione, carceri mancipatus ob defensionemfi-
    S. Chrysologi post 1042 annos, iucorruplum et illec- dei, inibi inedia consumptus finiret; Opera omnia
    sum inventum legitur ab episcopo et clero Forocor- Chrysologi ab eodeni viro custodila, igne combusta
    neliensis ecclesice.Postea enim, anno videlicet Do- periere in conflagratione illa queescevusille tyrannus
    mini 1497, die 29 Augusti, sub Alexandro papa VI, Ravennam et Forocornelium immaniler devastavit
    per episcopum RavenneeSimonem et cathedralis ec- circa annum Domini 524.Sed quia alia originalia ma-

    a Direptio Italiaeper Attilam incoepit anno 452, et nius expungit.


    dum properabat, Ravennae sedebat Joanues episco- c De hac dissertationem adornavit abbas Joannes
    pus. Ex quo ponderosius eruitur argumentum, Chry- Pastrilius, eamque edidit Romcetypis Antonii deRu-
    sologi mortem post annum 451 retrahi uon posse. beis anno 1706. Ego etiara nonnihil de ea commen-
    b Conjecluram ex qua desumpsere auctores, Neo- tatus sum in opusculo Pubnci Juris facto Keapoli
    nera fuisse Chrysologi successorem , abunde Bacchi- anno 1746.
    ,, PRJEFATIO DOMINICIMITJE, 42
    ille sua de- A ^ tissimefili. Habetur haecepistola in Vaticano n.2574
    nuscripta, e qu'ibus forsan Balthasar
    abdita in Theo- ct 2580, et tom. II Conciliorum in prccambulis ad
    prompserat exemplana, nescio quo
    dorici invasione, illoesa reperta sunt: postea anno Chalcedonensein principio, eximpress. Colonieean-
    Domini 700, terapore Damiani episcopi Ravennatis no Domini 1644.Adducit etiam Dominicus Mita Fic-
    XXXIX,flammiscasu lota archiepiscopali bibliotheca chius in priricipio Sermonum D. Petri Cbrysologi :
    devorata, iterum opera Chrysologipassa sunt ignem. quam citat ex Rodulpho in Vita Chrysologi, et ex
    Inventi sunt hoc anuo in domo cujusdam doclissimi archivio senatus Imolensis.
    sacerdotis Sermones Cbrysologi 176, qui nunc ex- . 17. Post citatum Damiaiium Ravenneeepiscopum,
    stant, cum Epistola ad Eulychen. successor ejus B. Felix quadragesimus Ravennatuai
    16. AcciJit ilaque nostri Chrysologitempore, ut archiepiscopus, circa annum Domini 715, sermones
    Eulyches Byzantinus abbas ponentum prcesidioadju- Chrysologi recollegit, et selecta scripsit serie : qui
    Vusel suffiillusjuvamine malignantium , praetextu fi- manuscripti nunc exstant in noslra SeraphicaCccsence
    dei, confidenset promillens se contra Nestorium scri- convenlus bibliotheca. Post prodierunt primo , opera
    bere (qui docebat duas in Cbristo fuisse personas), per et labore Agapiti Vicentini rectoris canonicorum La-
    plnne imperium hcereticam falsamque seminarel do- teranensium, anno 1534. Eos emendavit postea in
    clrinam , edocens divinam Chrisli naturam cum hu- B ] multis F. Petrus Rodulphusepiscopus Senogallicnsis,
    mana in idem recidisse. Hanc hocresim Flavianus anno Domini 1594. Sed opus islud hodie non exstat,
    episcopusByzantinus in synodo conlra Eulychetem nec reperitur. Demum illustris dominus Dominicus
    congregala damnavit: et ad Leonem pontiticem hu- Mita Ficchius a Ceronio Imolensis sacerdos, et paro -
    jus nominis primum, in concilio acta remiiti jussit. cbus S. Agnelis, anno Doniini 1642, sermones Chry-
    Sanctus igitur pontifex Leo, de facundia , sublilitate sologi denuo emendavit, correxit, et auxit scholiiset
    el doctrina D. Chrysologibene conscius , eum ad se nolis, licet brevissimis; sed indiculis allissimis : pro-
    vocavit, et post varia resoluta dubia, encyclicamepi- dierunt Rononiceanno Domini 1643, cuin exemplari
    stolam (nempe circularem, eo quod ad plures eisdem palinoeargenteee D. Chrysologi(de qua dictum est
    fuisset scripta verbis) dictare et scribere jussit Chry- supra § 4, n. 11) et cum effigieD. Chrysologi, cor-
    sologo : quam uti dignam tanto nomine, ipse Leo poris medietate, juxla exemplar quod depictum est
    pontifex proprio nomine decoratam remisit Flaviano in coronide chori ecclesicenietropolitaneeRavennce.
    Conslantinopolitanoepiscopo. Incipit epistola: Lectis Nota pro scriptis Chrysologi id quod snpra prcc-
    dilectionislum littcris; et finit ( sex divisa capilibus): figimus. Nam mullolies reperies ad verbum integras
    As.erio et Protogene viris clarissimisconsulibus. JEvai senleniias, immo et sermones Chrysologi apud D.
    486. Est epistola 10 in ordine DecrelaliumS. Leonis C Hieronymum, Chrysostomum, immo et apud Augu-
    papec,recepta in concilio Chalcedonensi per sexcen- stinum; sed tunc prcediclisermones, aut falso tri-
    tos et triginla Patres. Habetur in concil. Chalced. IV buuntur Chrysologo, aut perperam prcedictis Patri-
    act. 2, et a Gelasio papa sub pcena analhcmatis jussa bus, ut loco supra citato annolavi. Senlenlias autem
    est venerari et observari. Alqui Eulyches iniquus ab- integras Chrysologi, circa D. Malthcei Evangelium ,
    bas, epistoloeChrysologi sub nominc Leonis preesen- v. g. in sermonibus de Centurione,de Socru Petri, dc
    ticns efficaciamet pungentiaverba, arripiens furiosusi Ejeclione dmmonum,de Tempestatesedata, ctc, in-
    calamum, denuo aliam scripsit contra Flavianum epi- venies in Paschasio Ralhberlo abbale Corbeiensi, in
    stolam et ad Occidentales episcopos, ut veluti letha- libris sup. Matthceumtom. IX sccculo ix Bibliothec.
    lis basiliscus balitu suo, eos ad suum attraberet erro- Veter. Patrum. Sed noster Chrysologusanliquior fuit
    rem. Sed Chrysologus, amore fidei incensus, Euty- Rathberto; nam iste vixit circa ann. Domiui 900,
    chetis non valens sustinere insolentiam, proprio no- temporibus Ludovici Pii imperatoris, el Caroli Calvi
    mine aliam Eulycheti rescripsit epistolam, quae inci- Galliarum regis; Cbrysologusvero anno Domini 450,
    pit: Tristis legi tristeslilteras luas; et finit : honora- in sseculoquinto. El hcecde Chrysologivita sufficiant.

    DOMINICI MFLE PR^FATIO,


    Editionibus ejusdem apposita, quam hic recudere non abs re visum est.
    Aurei Sermones B. Pelri Chrysologi opera R. D. D maximo mendorumnumero sunt, ulpote qui ex prima
    Agapiti Viccniini, canonicorum Laleranen. ordinis- Phaelli editione non integre, ul asseruit Agapitus,
    'ectoris, e tenebrismanuscriplorumexemplariumeruti, emendala descendenies,el originulibuset subsequenli-
    prodiere in vulgusprimd ex Bononiensi typographia bus quorumlibetimpressorumpeculiaribuserralis exic-
    Joun. Baptistm Phaelli anno Domini 1534. Exinde re delurpati. Mira tamendehabita correctionein illorum
    recusisunt ColonimAgrippinm anno 1541 et 1618; exemplaribusprmdicatalegunlur, sed, singulorum col-
    Paritiis anno 1575, 1585, 1614 et 1631; Antuerp. latione facta, thypographos ac bibliopolasex propria
    1577; Venet. 1588 e( 1636;Mogunt. 1607eM6I5; magis utilitaie, quam ex verilate id temere asseverasse
    Lugd. 1622, 1623, 1627, 1634 et 1636, ticuli eodem deprehendi. QuemadmodumIndices sacrm Scripiurct
    cnno 1656iterum Bononim.At omnes codicesnen sine rerum tiotobilium,et ad concionatorisusum novissime
    PATROL.LII. 2
    45 IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLECOMENA. 44
    appositos pro nihilo habendos esse fuit experimento 1 A quorumcumquelocuplelissiniumsyllabum tutn ex litte-
    cpmpertum. Qua de re nofi semel conqueslus cmn.do- ra, tum aliquando ex \sensu deductum apposui, qui
    clis probatisque viris,amice, hortalus sum ut pro geniot adhuc uberior prodiisset, nisi obslaculo fuisset iilud de
    qc viribus experirer, num possem huic morbo mederi. sale ab ipso D. Chrysglogo usurpatum : Amaral ni-
    Sed insitm imbecillitqtis conscius, quid valerem ego> mietas, quod poterat condire mensura (Ser. 125).
    in arduo Iwc opere, ubi interdum soiius litlerulm, vel( Siquidem et sententiarum profunditas, et singularilas
    inlerpunctionis mutatio totum polis esl aucloris inver- verborum doctissimi hujusce viri aptius concordaniias
    tere sensum, dum lanti ordinis rcctor in multis defe- requirebanl quam elenchum. Utque facile indicata rc-
    cisse noscitur, non satis percipiebam. Lmlus interim\ perias, in margine sertnonum numeros ascripsi, ui in-
    qudiq eruditiss. et omtijum prmconiis celebranduman- vento sermone pars etiam ipsius, ubi sentenlia prmcise
    tistitem Petrujn Rodulpkum Tussignanensem, otimi nolalur, mox queat reperiri.
    Senogallimprmsiilem, hosce Sermones ex quibusdam• Tautologia indicibus v-tio esse non solet, quod varia
    mqnuscriptis Romminventis emendasse, et sua marte'. cum sint leclorum ingetiia, nec idem verbum cunctis
    scholiisillustratas senatui nostro transmisisse, ut ede- semper occurral, et ad diversa quilibet ex volo senteu-
    rentur. Cmlerum nec edi%oprodiit, txeclanti viri la- tiasiniltis perscrutetur, idipsum pluribus in locis colto-
    bgr, el sludium tola diligentia perquisilum usquam 'B candumputanlutcilius quodrequiritur, quisqueinveniat.
    genlium apparuit; forte enim invida aliquorum calli- Elenchum juxla ritum Evangeliorum, qum in sacro
    ditate celatur, ui privalis usibus tantummodoinserviat. pro tempore leguntur, rieotericisad conciones usurpa-
    Veruiritamenquoniam ingenium hominis trahitur. iu lum, ceu supervacaneuin in hoc opere non requiras,
    velitum, expetitque negata, ulterius perquirendo, didici quia ex compositisindicibus poterit oraior, qum velit,
    hujus operis adhuc quatuor superesse manuscripta. sibi gratius sua disquisitioneparare.
    exemplaria, nempe duo Romm parum ab impressis. Vitam iamen hujus sanctiss. viri stylo mediocrisen-
    discrepantia : Urbini unum m Roveriana, Cwsenmal- tentias quam apertisshne exprhnenti uberrime descri-
    terum in Franciscana bibliotheca, quw inter se cun- ptam offendes, ut purior veritas quam antea anonnul-
    clis pene conveniurit,at in quumplurimisa vulgaiis dis- lis sil expticata demonstrelur, ac qualis quanlusque
    cprdant. Quare qdilu. ad mcmuscriptq vix palefacto^ sit D. Pelrus noster per>eam innotescat. Opus elabo-
    ea ipsa partim per amicg.s,,pqrtim per meipsum per- ratum
    pellexit ad inscnbendum : Sermones maxima
    volulavi, et adhibilo sodali semel ac iterum a capite ad ex parte illustrati, quod eorum codex Vitwqueindex,
    calcem cum cxemplari prirnum Bononiminipresso con- tenebris erutus, et a sordibiis vindicalus, magis quam
    tuli, aique errata qumcumque,ut ticuit, calqmo correxi; antea sit legenlibus enuclealus ac declaraius. Nilore
    variasque nec inutiles lecliones in margine ascripsi^ (Cinsuper alque splendore longe omnibus exempiuribut
    mendosis, quibus mss. exuberqnl'., rejectis, et si quid hac opera prwstet. In quo faciundo quos sumpius, la-
    ex illis omni ex parte emendari nequivil, sludui id. bores et pericula subierim, quam wgra smpius valeiu-
    menlis_speculatlotie supplere; tamelsi hoc rqro factum. dine prostralus jacuerim, quosque adversarios ac de-
    est, quod hmc ralio maximis dilficultqlibus obstructa serlores domi forisque fuerim perpessus, scil ipse qui
    lubrica sit el fallqx. Quarnobrem, B. Petro modera- tandem e ccelo protexit, Chrysologus sanctus; sciv.nt
    tore, germana lectio, ni fallor, ita commode per me tnulti docli probatique Paires, qui me etiam inter sil-
    restituia est operi, ut postliac ex iis qum inveniri pp- vas ad animarum curam longe a sapientum congressu
    tuerunt, parum in eo sit qmplius desiderandum. Absp- residcntem, librorum el bonw vuletudinis expertem
    iulis emendationibussupereyat accurqtissima okscurio- adversa prope omnia superasse, et optts propositum
    rum locorum interpretqlio, atque restitiitm correctiqnis aliqua demum ex parle absolvisse, mirantur. Quod
    ratio; sed nunuiuid ex penu meo opimis ppierat dqpi- adhuc in tenebris delitescerel, nisi illorum sincero ju-
    bus mensq parqri, si is sum ego qui non pfius sqcras, dicio nunc edere fuissem compulsus.
    attigi littetas, quam iii iegqlibus studiis, forens\busque In eo componendojuxta Senecm (Epist. 116) moni-
    negoiiis dimidiam transegerim mtalcm? Fism lamen ta, magisqumsiviquid scriberem, quam qucmadmodum
    B. antisiitis patrocinio cujus causa agebatur, hwc D ] scriberem; prgpterea slylus multorum, et ex mullis
    qualiacumque sin( scholia meis lucubrationibusconsarr. conslans non idetn semper habelur, quia atiorutn sen-
    cinata libuil apponere, saltem ineruditis non nihitpro- tentias referens propriis verbis transcribendas censui,
    futura, vel litteratorum mentes sthmdalura, quo prm- ut sua auctoritate fulgerent. Faciie tamen tatn in com-
    slantiora scruleniur : elenim lexlu jqm expurgato, el'.- ponendo quam in tmnscribendo excidcrinl mulla qum
    \ auro a scoria vindicato, facile a docligribusvigUantiqri vel oscilanter vel minus apte posita fuerini; sed hoc
    , onimo magni theologiel qurmconcionatgris,uberius,clqr. Dei permissu factum qrbilrare, ut tandem Sciant
    , riusque abdili sensus enucleabuntur el explanabuntur. gentes quoniam homines sunt (Psalm. rs). Et hccc
    I Cmlerumut Id Sermones tibi commodo essent, in- salis libi sinl de meo hoc opere monita, lecior amice.
    dieulutn eqrum alphubetice ordine distinctum, et qd Sed quid dixi meum? Immo jure non mevm, cim, prm-
    maleriqsinquolibetsermoiie primario exaratas accom- ter enata, etsi quid ineptius ac pingui Minerva dc-
    modalum qdjeci. Postmodum Scripturce verbq littera- scriptum est, hic aliud de meo agmscere-nequeam.Scr~
    rig ordine librqrum discreta, mihi inventu faciliora\ mones namque dwi sunt Chrysologi; Indiees ab eisdem
    «Iteriim in indicem extrqxi. Ac landetn ngUibilium dcsuttuiti : Cwreetiones, Obsemiliones, et Scholia
    45 VITA.S. PETRI CHRY.SOLOGIPER D. MITAM. 46
    ejus patrocinio suggesta; illius Vita ipso juvantc col- A me lector, a Palre misericordim erralorum venia ett
    lecta. Quamobremsi quid insit Deo dc divo gratutn, exoranda. Vctle.
    vel utile Ecclesim, Altissimo tribuenda est universa
    laus et gloria, B. Petro Chrysologoveneralioet honor; Datum ex mde sacra parmcim S. Agnelis Ugutior
    mihl autem nil aliud, nisi pro lua pietate, humanissi- nelli v kal. Aprilis MDCXLIII.

    VITA

    S. PETRI CHRYSOLOGI
    RAVENNATUMARCHIEPISCOPI,
    Ex ipsius Homiliis,et variis Scriptorum monumentis, tum impressis, lum manuscriptis, «c-
    curale conquisita, sludiose collccla, et hic ordinatim digesta,
    PER DOMINICDM MITAM SACERDQTEM PAROCHUM.
    ANNODOMINIMDCXLII.

    Meraoriajusti cumlaudibus. B rocornelium oedificiisac populi multitudine ita celebre


    Prou.,x, 7. roddiderunt, ut brevi iu amplam atque munitissi-
    1. Vitam scripturus viri sanctimonia ceque ac eru- mam coaluerit urbem, queenon solum OctavianiCcc-
    ditione clarissimi, Pelri Ravennalis Eccleslmarcliie- saris lirmos exercitus capere ac retincre potis es-
    piscopi, cui cognomen postea, Chrysologi^ ex elo- set (c), verum etiam post aliqua soecula Athaulpho
    quentia fuit; priusrjuam hujusce rei initium expe- maxmio Gothorum regi, ex celeberrima Ballhorum
    diam, res ipsa hortari videtur, pauca de Forocornelio, gente orto, (d) sic probaretur, ut nuptias cum Galla
    ejuspatria, supra repetere, quo dicenda omnia il- Placidia, patre ac fratribus Augustis clarissima,
    lustriamagis, magisque in aperto sint. Ilioigitur a summo apparatu ibidem concelebrare , et ullra an-
    Grrecis capto, ferro flammaquc everso, multi nobiles num cum proceribus, et inaximo exercitu considere
    ex Trojanis (sicuti nostri putanl) (a) qui Anlenore ex cunctis hanc unam deligeret.
    duce profugi in Italiam venerunt, cum aliquando per- 2. Hoecinitio, sicuti finitimce gentilium civitates
    venissent in ^Emiliam, quoeproeclaraest ejusdem Ita- cum semper idola coluissent, tandem Evangelicam
    liaefegio, apud Vatrennum amnem, ac secus viain fidem a divo (e) Apollinare primo Ravennatum an-
    Flaminiam considentes, ibi Ioci pulchritudine ac soli tistite per universam iEmiliani prcedicatam susce-
    fVrtilitatecapti, oppidumllium nuncupatumcondidere C pisse. et paucis post annis episcopo donatam fuisse,
    atque habuere. Sed posleaquam Lucius Sylla e Cor- traditum est. Verum labentibus annis, cum sccpius
    nelia gente, maxima omnium quceRomasfuerint opu- fuerit hostilia passa, el a barbaris nationibus , quce
    lenta atque patricia, oriundus, de Africa atque Asia diis gentium litabant, promiscue eum nostris habi-
    subactis et domilis triumphavit, devictoque Maiio ad tata, dum alius alio more viveret, et vires preevale-
    imperii summum pervenit; oppidum hujusmodi (si- rent gentilium, facile et animarum pastore caruisse,
    cuti ex multis ego percepi) (b) emeritis mUilibussuis et Ghristi nomen diuturnitate temporis apud nostra-
    unacumincobs habitandumconcessit; ihique forum, tes pene oblitteratum remansisse , majorum semper
    ubi j'us diceretur nundineeque agerentur, instituit. fuit gravis opinio. Cceterum Deus omnipotens ubi
    Utque posteri hane Romanorum coloniam, et a quo Forocorneliemium misertus, Cassianum, virum do-
    institutam scirent, oppidum posthac a proprio suae ctrina et sanctitate illustrem, (f) qui Sabione in Ger-
    gentis cognomineForum Cornelii cunclis nuncupan- mania episcopus erat, tamquam novum apostolum e
    dum proescripsisse ferunt. Hi milites postquam pau- parlibus illis ad urbem nostram transmisit, qui do-
    latim per connubia nostras sibi miscuere gentes, Fo- cendo et proedicando incolas in fide Chrisliana diu
    (a) Annales Imol. ms. Joan. Baptistcc Florji, alias D (d) Hieronym. Rubeus in secunda editione Hist.
    Florentmi, penes nobilem familiam de Quanis, seu Ravennee lib. n sub ann. Dom. 412Chorum ad. Peu-
    magis AnnaUum ffagmenta. Cbronicon Iniol, quod tinger, in Epitom. de I: clinatione iinp. Rom.; Vola-
    circumfertur sub nomine Philippi Saxi M. S. Jacobi. tera:!. lib. n Geogr.; Baron. in Annal. Eccl. tom. v,
    Philippus Bergom. iu supplem. Chron. ann, 411; Jordanus Ravennas in Chron. Gothorum;
    (b) Annales Imol. qui super Praderit. poeta in D. Florius et Saxus, qui sup. ms.
    Cass. Hymn. Sigonius de Anliquo jure Italice lib. n, (e) Annal, Im, qui sup. illustriss. D. meus D. Fer-
    Joannes Andr. Palatius in Oratione de Foro Cornelii diuandusMillinus in Calalogo episcoporum Eccl. Imo-
    edita Bononiaeamio 1575. Aliorum est opinio boc len. in ejus prima synodo dicccesanaperscripto. Rub.
    ifcnnenForo Cornelium ab ipsis accolis spoute su- lib. i Hist. et Ub.v au. Domini 1040,
    scepfum, quo_gratiam dictatoris inirent. (f) Florius , Saxus et reliqui scriptores VitaeS.
    (c) Cic. lfb. xii, ad Caium Cassium epist. 5. Cassiani vel impressi vel manuscripli.
    47 IN S. PETRUM CHRtSOLOGUM PROLEGOMENA. 48
    instruxit, ac proprio demum cofroboravit marty- A^ 6. Erat func temporis diaconorum munus mensis
    rio (a), universi Cornelienses Evarigelicamfidem toto minislrare, hoc est (g) sacerdoti sacra facienti astare :
    animo suscepere; et ut perennem haberent, a bea- eo impedimentis detento sanctorum Palrum homilias
    tissimo Chrisli vicario in teiris firmissimoanimarum populo recitare : Ecclesiarum bona (li) penes ipsos
    pastore sunl fulti. conservata in pauperes erogare : ac quibuscumque
    3. Atque inler alios proesules, quorum memoria perluslralis, oinnia qu» opus essent, episcopo re-
    temporum injuriis apud nos delata non fuit, eminens ferre, ut stantes confirmaret, sustineret collabentes,
    erat Cornelius natioi;e Roinanus, (b) vitee saficlilale lapsos erigeret. Quod munus uon nisi probitate (i) et
    conspicuus, cunctisque virtulum lilulis ubique ful- doctrina pollenles obibant, qui episcoporum quasi
    gens. Per cujus tempora, antequam B. Joannes Chry- oculi (j) ac labellarii, bno verius angeli (k) et prc-
    sostomus Byzantii episcopus migravit ad Deum, a phetae vocitabantur.
    Virgineo parluquadibgentesimo sexto, ex honesta et 7. Petrus itaque in hoc levitarum numero consti-
    Chriitiani nominis rcligiosa Forocorneliensium fami- tutus, ut erat idea virtutum, et summus theologus,
    lia natus est infans, (c) cui parentes in sacro rege- ila prudentia, castimonia, et insigni erga Deum et
    neralionis lavacro ob liouorem principis apostolo- proximum charitate eminens, se verum seclatorcm,
    rum Petri nomen imponi jusserunt, quasi jam futura B quinimmo fiUumne in minimo quidem a sacro prce-
    pueri merita pramoscenles, divino judicio cunctis ceptore degenerem civibus juxta et exleris demon-
    prcejicerent, Petrum vocaii in eo nedum nominis ap- strabat. (l) Verumtainen quii prccclarumhoc luiuen
    pellationem fore, sed et pracrogativam virtutis. virtutum non patriae tantum urbi, sed universo orbi
    4. Hic igitur puer pulchcr aspectu et delectahilis ut relluceret, divinitus slatutuin erat, quod tunc
    forma cum (d) mirificam virtutis indolem procsc lerre temporis quasi sub moclio absconditum existiinaba-
    videretur; ut primum per ipsius oelatemlicuit, opera tur, inde ex obscura latebra in emineus ectlesiasticec
    geniiorum scholce ascribitur, ubi in primis liltera- dignilatis fastigium atlolli debebat, velut jubar Ec-
    rum rudimenlis Christianisque moribus ac divino tl- clesioein domo Dei effulgens, ut sua claritate erro-
    more ita sane proficiebat, ut cooctaneos longe supe- rum caliginem longe laleque profligaret : eflerato-
    raret, et virilem in puerili corpore animum gerens rum bominum vitia, quae tempora iUa tristia mise-
    levia qncecumque ac infirma aspernarelur; quare vel raque reddideranl, e medio tolleret ac deleret.
    ipsa relaxationis tempora ad sancti Cassiani marty- 8. Accidit propterea, ut, elato ad Crealorem Joanne
    ris ac patroni aram (e) humili ad Deum oralione hujus nomiuis primo , quem graeca voce A.yycli>irzr»
    frequentissime transigebat; seque ipsius B. Cassiani appellabant, (m) el vigesimo eorum qui Ravennalis
    vor;iulam insigiiquadam diiectione et esse, et ab iC Ecclesiee gubeinacula te;iuerant, vitoe sanctimonia
    aliis libcre vocari piissime gloriabalur. claro, proTinciales episcopi pro consueta lemporum
    .5. Quod cum crebro vencrabili pastori sancto illorum melropolitani aniistilis electione Ravennain
    Cornelio admirabundo conspicere contigisset, cx diverterent, quos inler affueril et sanctus Cornelius
    prcesentibus futura proenoscensB. anlistes, humUem cum suo diacono Pclro, ubi ]>ost varias frequen-
    scilicel adolescentem magnum in Ecclesia Dei ali- tesque popuU ac cleri in comiliis dissensiones, unus
    quando futurum, si magis studiose institutus divino tandcm ex Ravennalibus deligilor, qui properauter
    cultui consecraretur, illura tandem hoc ipsum per- ad Urbem cum legatis Ravennatibus^ et sancto Cor-
    optanlem suorum Ecclesice familiarium numero nelio episcopo, divino afflatu comilem ilineris S. le-
    ascripsit, (f) exindeque humanas et divbias lilteras vitam Pelrum ducente, ad canonicam summi pon-
    ipsum adeo scite perdocuit, ut, qua erat ingenii do- tificis confirmalionein obtinendam contendit.
    cilitate et linguce celeritate, celeriler omni prccclaro 9. Clavum ecclesiaslicccnavis tenebat tunc san-
    eruditionis genere imbutus sit, ac cam vitcc sancli- ctus Sixlus bujus nominis III, cui per quietem aposto-
    moniam adeptus, ut a prudentissimo episcopo sacro lus Pelrus et marlyr Apollinaris medium inter seseve-
    etiam levilarum ordine rite initiatus, el Cornelien- nerabilem adolcscenleni habentcs oblati sunt, (u)quem
    sis Ecclesioe, quasi Slephanus alter Jerosolymitanoe,D ut in archiepiscopum Ravennalem , quocumque
    seu Laurentius Romanx Ecclesioeprimarius diaconus postposito, crearet, ponlifici edixeruni. Sixlus divina
    iuerit constitutus. revelatione commonefaclus cum postera die Raven-
    (a) An. Dom. 562, idibus Aug. D. Cassian. martyrio tom. I Annal. Eccles. an. 34.
    coroiiatiir. YiJ. noslras not. in serm. 165 Auctoiis. (/<) Baron. t. V aii402innuit Chrysol. serm. 155.
    {b) D. Chrysol. in d. serm. 165. Pctr. Rodulphus (i) Acl. vi, c 5; Baron. VIII.
    Tussigiia:iensis in Vita S. Chrysologi penes me ms. (j) 95 dist. ca. Diaconi quasi oculi.
    ac in archivo senatus Iniolicin finecod. Coinmenlar. (k) Clemens Const. Apostol. lih. n, c. 50. \
    ipsius senalus aimi 1595 relata. (l) Rodulph. ubi. sup. etChrysoI. ipseserm. 165.
    (c) Annal. Imol., Baron., Natalis, Rodulph. et in (m) Rub. sup. lib. n an:i. 455", Rodulph., Florins,
    mss. omnia , Adelphus episcopus serm. 107 inler etalii; licel Baron. tom. V, eod. ann. 455, dicat
    serm. Aucloris, et noslrce in eum observat. sanct. Cornelium casu affiiisse Rnmoecum S. Petro
    (d) Florius ac Rodulphus qui supra. Chrvs., nihilominus Rubeo seremiliit.
    (e) Rodulphus mss. multade a me visa. (tl) Pctrus de Nalalibus in Vita Chrys. Rodulp.
    (/') Chrysol. serra. 865, S. Projecto episcopo Rub. Annal. Im. et Breviar. S. Pelri Chrys. de quo
    Corneliano, et nostrcc ibi nolat. infr. in observ. In Vitam Chrys. n. 9, et Baron. An.
    (g) Aci. vi, 2; concil. Vascnle n cap. 2; Baron. Domini. 455.
    49 VITA S. PETRI CHRYSOLOGIPER D. MITAM. 50
    nates pro confirmatione pontificiam aulam ingressos A vennam profecturus iter arripiens, ubi ad Forum
    sibi astare videret, rejecto primum ab eis electo, Corneiii pervenit, singulari devotione divi Cassiani
    indc ad se omnes qui illic essent accedere jussit, martyris dileclum templum ingressus, fusis lacrymis
    Coeterumcum inler Ravennates prccmonstratam Ju- ac humili oratione sanctum patronum ileratis vieibus
    i venis speciem animo alte impressam nondum csset precatus est, ut in tanta necessilale sese desefere
    conspicatus, Cornclio episcopo jussit, uti et suos in nollet, quinimmo perdivinam illuminalionem faveie,
    conspectum proferrel; quod ubi faclum est, vix dum qualenus suscepto ponlificatus muneri digne valeret
    ponlifexmax. venerabilem Petrum Cofnelii diaconum inservire per Deum. Moxque re familiari sanele. dis-
    intuitus est, eum ipsum essc qui ccclitus sibi demon- posila Ravennam a proefatis deductus est, ubi a Va-
    stratus fuerat, agnovit, el leeto animo cunclis au- lentiniano Coesareel Galla Placidia ejus malre, Au-
    dicntibus dixit: Hnnc quidem divina providentia guslis (d) primum, inde ab Ravennatibus omnibus
    electum Ravennalensi Ecclesiae archiepiscopum prcc- summo desiderio ac leelitia exceptus fuit, quibus id
    ficiraus, non alium. unum ab eis petere se dixit, ut quoniam tahtum one-
    10. Ceelerum ponlificis inopinata sententia non ris pro salute ipsorum subire non renuit, sluderent
    leviter et animos Ravennatum perculit, quod cive et ipsi monitis suis obtemperare, divinisque proeceptis
    ipsorum rejecto contra avitum morem exterus elige- B non obsislere. ~
    retur, et mentem Petri gravi po.dere concnssit, 15. Demum proximo die dominico, preesentibus
    visceraque turbavit, quod onus angelicis humeris for- Christianis principibus, et populo universo incredi-
    midandum exemplo summa auctoritale sibi imponi bili apparalu et exsultalione inenarrabili summo in
    conspiceret. Quare ab Ravennatum querelis mutuata .^templo a sancto Comelio, ut credimus, et aliis co-
    exeu_-alionis opportunitate, cum alioquin ex reve- episcopis vetusto more (e) archiepiscopus consecra-
    renlia et humilitale sibi jus magriee contradictionis tus est Ravennalis Ecclesioepost Romanam secundo
    '
    non esset, ad pedes pontificis roax. provolutus sup- loco tunc in Italia (() habiioc, quod ipse Petrus aureo
    plex precabatur, maximum hujusmodi raunus, valde sermone mox babito in quadam parle lestatur dicens :
    a sua menie et conditione alienum ut averteret. Hodie Ecclesim Ravennati pro patre natus est filius,
    11. Quapropter beatiss. Sixtus ad pacandos Ra- qui eam non pondere inclinel, non auciorilate deter-
    vennatum animos, et vires humilis Petri sublevandas, reat, tion commotiotiesollicitet, non asperitate con-
    rem omnem coelitus prccmonstratam salis Iuculenter turbet; sed fideli suslentet obsequio; cura pervigili
    aperit, validisque rationibus utrisque suadet, divincc faciat persecuram ; familiam blqnda instilutione cotn-
    ut acquiescanl voluntati : tantumque pontificis vel ponat; liospitibus occurrat; parentibus servial; regi-
    auctoritas, vel sacra eloquentia poluil, ut Petrus C bus obtemperet; potestatibus collaboret; Dei senibus
    licet invitus et tremelactus pontilicium Ravennalis reverentiam, pueris gratiam,'fralribus amorem, parvu-
    Ecclesioemunus divinae volunlatis significalione et lis impendal affectum, liberam per Christum cuncth
    apostoUca inslitutione delatum ulterius respuere non exhibeat servilulem. Quoe omnia, hisque majora ex-
    sit ausus; ilaque imposito oneri humeros submiltens, ricte, ut pollicitus est, ab eodem observata fuissererum
    ne munus a Deo assignatum refugisse diceretur, raox quam optime probavit eventus.
    se totum divinoe voluntali addictum consecravit. 14. Siquidem, ut salutari remedio paulo anle in
    Ravennates vero Pelrum,licet a Columba , ut alii Liguria MediolanensisEcclesioelanguoribus subvene-
    mulli proecedentes antistiles (a) haud praemonstra- rat melliflua divi Ambrosii eloquentla el Hipponensis
    tum, coelilustamen miro modo indicalum , et eorum Ecclesiaenecessilatibus in Africa doctissimum sancli
    Ecclesiaeopere tot Dei electormn prccpositum novum Augustini eloquium; sic ut Ravennatis Ecclesioe pri-
    antislitem venerabundisusceperunt, et consalutatum mogeniloe Romancein jEmilia, ubi tunc proprie Oc-
    summoinhonorequasi angelmn Dei jugiterhabue- cidentalis imperii sedes Augusta fulgebat, cegriludo
    runt. preeclare repelleretur, donavit Omnipolens auream
    12. Petrus itaque archiepiscopus vigesimus primus beato Chrysologo noslro eloquentiam, et summum
    Ravennatis Ecclesice designatus anno a Dominica D magisterium, ut principes et populum ipsius imperii
    Nalivitaie trigesimo tertio supra quadringentesimum, sibi cceiitus concredilum, quce salutis essent, lingua
    (b) postquam sacerdos ordinatus Iimina apostolorum manibusque perdocere valeret. Quare Petrus anlistes
    veteri ritu invisit, el reliqua Urbis loca summa reli- immobile salulis fundamenlum, intrepidus ad peri-
    gione referta pie demisseque perlustravit, (c) Altissi- cula, et ad laborem indefessus, qui unam commissi
    "mum sanctis intercedeutibus exorans, ut quemadmo- gregis salutem sibi propositam habebat, nec verbo,
    dum Moisi olim fecit, ita sibi nunc vires ad tanti nec opcre pastorali munere fugandis viliis , virtuli-
    muneris onus apte suslincndum impertiri dignaretur; busque inserendis, vcl ad horam defuisse visus est.
    tandem cum sancto Cornelio, ct Ravennalibus Ra- 15. Quod prceserlim clare enituit, dum kalendis
    («) Horum poslremus fuil S. Severus XU in ordine (e) Idem Chrysol. serm. 130. Rodulph. Rub. sub
    archiepis. Raven. i
    Rub. Hist. ann. 449, etplurima vetustis mss. vitam ipsius descri-
    (b) Rub. Roduiph. Raron. bentia.
    (t) Rub. Rodulph. qui supra. (f) Luitprand. Ecclesice Ticinen. Diacon. Rub.
    (d) Rub. Breviarium antedicturo. An. Imolens. lib. v ann. 923. Idem Chrysol. serm. 130.
    Rodulph. et alii.
    -El IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 52
    Januariis homines nou tantum paganica supersti- A 18. Sed adhuc iii paucis moramuf ; majora stirit
    tione obvolutos, sedetiam Christianos ipsos paganis quce noster antistes per ea tcmpora gessil, cum
    adhcerenles vidit, qui gentUitio more sese idolorum mare sceculi, ut ipsemet inquit, (e) erat tumetis
    simulacra effingebant (a) et per Augustam urbem pompa, elatum vorlice, undosum sectis, inscitia flu-
    vitia et crimina, quoe oUm ipsos commisisse ferunt, ctuans, clamosum litibus, furens ba, sxvum perfidia,
    reprcesentantes, cunctis fceda specula prccbebant, peccatis nauffagum, impictate demersum ; unde Do-
    seseq.ue et proxfmos misera peccatorum mancipia miiiica navis extrinsecus ab undis gentium, intriu-
    ,reddentes, hoecvota esse jocorum, novitatis leeli- secus a tuuiidis hacreticorum fluclibus j'ugiter qua-
    tiam, anni principium proedicare non verebantur. tiebatur. (() At Petrus|navigationis peritus clavum
    Quod B. Petrus pro munere pastorali ferre non va- secundum tenens, multo acrius vigilare ad salutem
    lensvirtuteplusquam humana inconcionem ascendit, quam tota inferni caterva ad animarum perniciem
    et diaboli poftenta cum primum damnare ccepisset, co;:spiciebatur. Propterea navem, nc scevientibus
    plebcmque aversam et infensam mira dexteritate procellis mer.geretur, tutans, meruit, etnautccChrisli,
    placare, adeo sacrilegium Ulud fugiendum acerrima et apostoUcipiscatoris privilegium, quemadmodum
    suasione demonstravit, ut post allatis excusationibus infans sortilus fuerat et vocabulum : cumque turbas
    populus resipuerit, et a talUms de coetero libentes g errorum fluctmus mersas ad semet hamo sanctitalis
    propter Deum abstinere non recusaverit. suaviter traheret, doclrincc succ retmus Cbristianam
    16. Novitates praeterea circa quadi'agesimale je- concludebat ad fidem hominum mullitudinem co-
    junium contra divinum mandatum superstitiose qui- piosam.
    deiri (b) induclas, quod ex hebdomadibus i:i sacra 19. Etenim placuit Deo, ut innumaros tum ex ip-
    inedia alioe cssent immoderate rigidce, alicc nimium sis Ravennaiibus, tum ex diversis Italice urbibus,
    remisscc, et separatim callida a frigidis , separatim mulloque magis ex barbaris nationibus orbe jam lere
    salita ab insipidis propriis usibus jejunanles clepu- tolo diffusis qua vi, qua sponte Ravennce habitanti-
    tarent, et totum vitce negligerent conditorem, cohi- bus , seu ad Valenlianium III, tunc Occidcnlis impe-
    buit et abolevit, utque jejuriium ccquale , sicut tra- rat. Aug. confugientibus, aut bello caplis ibidem ser-
    ditum est a Deo et ab Ecclesia, servaretur ad cor- vientibus, vel alio quovis titulo apud Ravenuates di-
    poris et animee discipUnam, indixit et obtinuit. versanlibus, Petrus custos fidei ex baibarico cceiioet
    17. Morem ea tempestate apud plerosque intro- paganica iufidelitate ad fidein et vilam christianam
    ductum maxime perniciosum, (c) Deo odibilem, ac evaugelica docfrina evocatos sacri unda baplismatis
    minime fere;idum, ut, qui catechumeni essent, expurgaret. Quod tanta animi propensione peragebnt,
    sacrum regenerationis lavacrum ad longum tempus, Q ut uiaiicipiis et simplicitate pueris, noii quadrarc,
    decluiautemque vitam differre consuescerent, iutc- (g) sed liquare sennones, et leneris faucibus in modum
    rimque spe venice peccata peccatis cumularent, sce- lactis infundere videretur : seque totum imbuendis
    pius summa animi pietate vitari monuit, et Christi parvulorum mentibus imbccillcm occiipari, venia iu^
    fideles per Deum oblestatus est, ut Christo ipsi terim s prudentibus impetrata, prcfiterelur.
    baptizandos afferrent, et eos quos sponte accedere 20. Quare ex i[.sa Cbrisli docliina, et Domuiica
    aut necessilas vetaret, vel cctas impediret, retardaret oralione quid credere ac sperare calecbumenos, qua-
    ignorantia, tenerent vitia, spectatio deciperet, aut iilerque vivere deberent, et per fidem gralice, quce
    falleret confusione paupertas, altraherent, et oppor- per dilectionem operatur, ad vilam perpctcm assuriii
    tuno tempore sabbati sancti, et Paschcc, quando posse arbitrarentur, tanta divini Spiritus et cloquen-
    divfnum hoc episcoporum manibus conferebalur tiaeubertatc janitor hic cceli pcrdocebat, ut cum il-
    sacramenlum, diligenter invitando adducercnt, ut, lum alto silentio audissent, vel anle absoluluni catc-
    quoniam de vita semper sunt homines incerti, agen- cbismum (/;)baptismate expiari postularent; et jure
    dum curaret dicebat, ne servi, ne filii, ne conjuges, oplimo, ac celeri etiam per aliquot dies ab ipso in
    ne parentes nondum baptizati proeventi morte , et quadragesimali absiineiilia ob id pradicationis mu-
    prcesenti vita carerent, et ad futuram haud pervenire D jiere dimisso, et maximis labOribusgravato consOque-
    possent; sed potius in vinea Domini sedulo labo- 1'Gnlur.Quafe vitam, salulem, ac gloriam suam nun-
    rantes et vitce mercedem, et summam gloricccoro-
    haud patiebatur nescire, quod
    nara percipere mererentur. Qua vero doclrina et cupabat eos, quos
    charitate Pelrus noster, <rui sapieutioe ornamentis Beus sibi donaverat scire (i). Etenim qucea Deo ac-
    non minus quam pontificio fulgebat, perditos ac de- ceperat, libere in Dei gratiam erogabat, ul homines
    pravatos procerum, (d) heroum, et aulicorum mores captifos mortis, mancipia dccmonum, idolofum ver-
    corripuerit, nemo bene novit, nisi qui attentissime nulas, criminibus compeditos lumine veritatis illustra-
    aureas illius concioces meditatus. ret, el a malis dominis lroeralos, sacraque unda ablu-
    (a) Rub. Rodulph. Sur. ms. et alii. Idem Chrysol. (f)Serm, 21. -
    serm. 155. (§) Serm. 62.
    Lege serm. 166 Auctoris, una cum not. (h) Lege serm. 40, et omnes serm. in symbolum el
    c) Serm. 10, per lot., et serm. 59. erationem Dombricam.
    d) Lege serm. 20, 21 et 127 Auctoris. (i) Serm. 147.
    !b)e) Serm. 46.
    B5 VITA S. PETRI CHRYSOLOGIPER D. MITAM. iif
    tos, et ad obsequium Altissimi revocatos, Chrislo A nos, Pelagiarios, Doiiatistas, Nesteriarios, aliosqtte
    Reg. soeculorumluefaretur. Tartari non tam arbores quam ministfos, catholicco
    21. Exiuiii decof ingenii tafilus ift boc sacro prce- fidei maxime infensos, verbo scriptoque quasi falce
    sule fiiit, et fara eloqueritia ipsiiis irigenii luirteh, ad fadicem posito assidue percussos, (d) perfidos, ac
    summaque refum omnium sapientia, ut homines delifos esse manifesta Scripturce luce deniotislrabat :
    quoscuiriqiiemente acerrimos et erudilione prcestaii- veraanque orthodoxam fidem ac feligioneni strenite
    tiores.sive genliles, sive hebrceos, aul Christi fideles, . tutans, miserrimani illorum perditiohem qiii hiale de
    qui ex cunclis orbis terrarum partibiis tiiric ad Au- Deo, et prceter unanimem sensurii catholicccEcclesiee
    gustam urbein Ravennam converiisserit, et de diviriis sentirent, apefte proedicabat, et ccelesti efuditione
    Scripturis subtiUssimealiquando dispulassent, erudi- lingua calamoque scepissimepersuadefe (e) nitebalur.,
    tissima interpretatione convinceret,. ac Spiritu eodem 24. Nbn tanien passus est Dominus Petrum Chry-
    quo beatissimi oUmin primifiva Ecclesia apostoli, ad sologum ab irisidiis haereticoruni immunem, quo ma-'
    Cbrisli fidem, et morum conversionem, ni exlreiria gis in corispectu hominum firma ejus fides appaferet.'
    tenerehlur pervicacia, doctos quoScumque captivato Cum enim Eutyches abbas Byzantinus (f) jam senecta 1
    eorum inteUectu, attraherel, ut vere dixerit S. Adel- gravis iu caifhedrapeslilenticesedeiis, riiellito sermone
    phus (a) Chrysologum nostrum beatissimum, et apo- B sub specie fidei scindere et distrahere fidei nitere-
    stolicum aucupem esse, qui jiiverium ingenia per aera tur unitatem; Nestorio docenti inCbristo duas essfe'
    subtilium speculationum volantia suavi suceeloquen- personas ut firmiter adversari videretur, asserere non
    tiaecalanio ad se alliceret, et solidoevefilali tamquam erubuit in Verbi divini facta Incarnatione divinam na-
    viscoiuhocfescere propria doctrina compelleret. luram cum humana in idein recidisse, ac si alteri al-i
    22. Agri Domini Sabaoth cultor maxime strenuus tera esset commiscibilis, et ex utraque commixta tef-
    cum esset noster antistes, in eo aliquaridoreperiit pa- lia composita, seu vefius confusa cOnsurgeret, ad
    rabolicam ficum, hoc est homines suoesolertieecoiri- quod impiissimum dogma factiosorum ope saeculafes
    missos, qui nullum fructum ferreiit; at ipse artis pe- non paucos attraxerat, et ecclesiasticos proceres."-:
    ritus circa arborem fodere, et omnem operam adhi- Quare Flaviamis Byzantii episcbpiis virus doctfinoe ;
    befe, ut fructum daret, semper in votis babuit; et si lethalis perimere conatus synodo coacta (g) hesresim
    quern non Ulico ad bonam frugem revocare valebat, cum suo auctof6 damnavit, simulque gesta ad beatis-
    Donfnum interim rogare, ut alterum etiam annum simum Leonem primum sum. pontif. per ceftos nuri-
    patienter exspectaret; necarborem exscindi, etope- tios transmitti curavit; (li) qui iporitifex aureafri
    fain suam perdefe permitteret, soepissimeobteslaba- quamdam ingeriii et eloquentioeitbertatem Petfi Ra-.
    tur. Dominum non ad justitioe severitatem, sed riiagis C venii. archiepiscopi pemoscens, et de veritate fideii
    ad benignilatem et palientiam provocando, et infru- ab hcereticisin contfovefsiarii vbcatce illani ex mofe,;
    gifera arboris Ciilpamin se potius quam in ipsam co»- institutoque majofum consuleiis, taridem magrii Petfi;
    jiciendo, impOsterum se diligenlius culturum pollice- doctfina (i) et littefis magnris Leo aujutiis, encycii-|
    batur : et irriguos lacrymarum fluclus ex intbno cor- cam epistolam a Chrysologo, ut egO ex multis pfo-
    dis affeclu pef lumimini canales (b) Identidem pro- babUiter existbrio, dictatam, suo tairien riomine coh-;
    fundens, et licus sordes abstergere, et radicibus fru- scriptam, hceresimEutychetis dOctririisrationibusque:
    ctuum ubertatem ccelitus impetrare vehementius apertissbne convincentem, et pJeriissimamfidei Ca-
    elaborabat. tholicae rationem continentem (j) Flaviano episcopo
    23. Veruiritamenquoniam in agro Domiiiinon tan- dedit, omnibus lamen commuriefriqiia quidem post-
    lum vigebat arbof quoeriullum omnino fructum prae- modum in Chalcedonensi concilio sexcentorum tri-
    beret; sed etiSm (prob sufnmum delrimentum!) quoe genta Patrum approbata, taiidCmGelashis papa ana-'
    lethali umbfa cceleras inficeret, et noxiis radicibus thema esse qui ad unum iota Ulamuon reciperet,-
    no.xiaipsis gerrainafet pullulamenla; ifa ut ex his in- declai-avit. Quam suffl. pontU".epistolam segre ferens
    felicissimelot surgerent in agro Domini perniciosoe perditissimus Eutyches, aUam fraudem aggressus
    hoereses, quot ipsa divinee legis dogmata profilere-; p litteris suis ad Occidentales,qui magni nominis erant^'
    lur, (c) Petrus noster, qui pelra fundamentalis ca- episcopos adversus Flavianum conscriptiSj eosdem iu
    tholicoeEcclesiae,et fidei non tam propagator q;uam illum concitare conabatur ut sensim m suam haeresim
    verus propugnalor a Deo datus erat, perpetuus hoere- induceret: inter quos praecipuus fuit Petrus noster ,
    ticorum gladius, quo tales e medio tolleret, num- cujus studium sancto Leoni praestitum haud haereticus
    quam non fuit. Unde Arianos, Manichceos, Novatia- compertum habebat : sed fidelis antistes (k) neduni
    i
    (a) Lege tot. serm. 107. «149.
    (b) Serm. 107, qui supra. («) Rodulph. sup. ait S, Leonem consilio Chrysol.
    (c Serm. 21. ;n re gravissima usum fuisse. Vide infra Ad opp."Re-
    Lege indicem notab. Chrysol. v. Hmrelicns. '
    (d) Serm. sponsionem num. 5.
    (e) 44. (j) Coricil.Ohalced.act. 4 et 6, actimi ahnOChristi
    ({) Rub. Rodulph. Baroii. tom. VI, anno 448, et 451, mense Decemb. Concil. Rom. de libris authent.
    omnes, qui de Chrysol. scripsere. cap. Sancta Roman. BafOri.tom. VI, anno 449.
    (g) Quae habita est anno Dom. 448. Bar., ibid. (k) Baron. sup. Rod. et mss. omnia.
    (h) Flavian, hac de ce.usa niartfrio cor. Baron. an
    55 IN S. PETRUM CiiRVSOLOGUMPROLEGOMENA. 56
    Eutycheti auscultavit, verum eliara auream proprio A / viris jugiter intentus aderat, ubi Deum opt. max. na-
    nomine rescribens epistolam mira charitate ad obe- cturnis (f) vigiUiset horis precabatur; hymnisquc ac
    diendum sum. pont. litteris hortatus est, (a) et ut a canticis divinas concelebrabat laudes; itaque lantam
    sua coecaet temeraria disputalione et contradietione in Demn charitatem in dies fuerat asseculus, ut ali-
    '
    resipisceret adeo angelice suasit, ut, ni diabolica quando sacratissimam Donibii passionem populo ex-
    pertinacia senex delirus imbulus esset, facili negotio planaturus, verba proferre nequierit pra5,teneriludine
    corrigi et ad catholicam lidem reduci poluerit, amoris in ipsum Deum, qua lacrymce et gemitus ex
    25. In tanta rerum ac temporum pertuibatone intimis prcccordiiserumpentes verba cohibuere : qua-
    principes ac populos Christianos coneionibus instrue- propler ipsemet silentii causam in lcclitiis paschalibus
    bat assiduis, (6) quomodo catholicam fidem tueri ac afferens dixisse fatetur: (g) Nostra occubuerelunc vi-
    lenere deberent in summis gentium et hoercticorum scera; sensus est commortuus; sermo noster suo esi
    procellis, in occisione gladii, in corporum et ani- consepuliusAuctori, ut ejns tolam suscitarelur ad glo-
    morum naufragiis , in tyrannicis potestatibus regna riam; ista exslitit silcntii mei causa; ista debiti mei
    invadenlibus, in multiplici animautium pestilenlia devotadilalio fuil, cum sermo noster toto affeclionit
    ubique gentium grassante, in slerilitate terraj, acaliis obsequio ad inferos eiiam suum secutus est largi-
    Dei plagis; et cum ipso ad Deum accedere, Deo vero B toretn.
    confidcre, et fortes in fide permanere, et diu noctu- 27. Qualem vero charitalis affectionemin pauperes
    que cum lacrymis et pceniteniia Altissimum pro haberet. faciU negotio quisque sibi persuadere pote-
    tranquillilate exorare commonebat : cumque semet- rit, qui miseras illorum temporum historias evolvens,
    ipsum pro peccatis populi Hostiam Deo placentem maximam, ne dicam innuraerabilem fuisse pauperum
    offerret, quo divinam indignationem avertens pecca- ct captivorum multitudinem ex crebris hostium po-
    toribus veniam impetraret et gratiam, quis dixerit pulationibus lere ubiquq genlium factam agnoscet;
    ut Christiana pielas aleret redimeretque, scepis-
    quam in conspectu coeli gratam aromatum fragran- quos
    tiam redoleret (c) ? sime concionibus'apte (li) persuasit, etproprio exem-
    26. Vix dum Ravennati Ecclesiaeprcefectuserat B. plo auditores bortatus est : cura omnia prcelerquam
    antistes, cum ad instituendam vel restituendam in inopi suce sustentationi ct ministrorum necessaria,
    ejus clero apostolicam vivendirationem anbnum inten- (i) dandis eleemosynis, captivis redimendis, cccteris-
    dit; et regularihus ministeriis, communique vita in que misericordiceet pietatis operibus praestandis cro-
    Dei sortem eleclos instruerc ac detinere cogitavit. gare consuesset.
    Propterca jtixta Ursianam cedem amplissimum ccdifi- 28. Ulteriusque progredier.s in via DominiB. an-
    cium, quod (d) Tricollim appeflabant, quia esset ad C * tisles carnem despiciens; et lerram; itaque (j) fre-
    trium collium similitudinem exstructum (vulgo Cano- quentibus jejuniis, noclurnis vigiliis, asperrbno cili-
    nicam dicunus), pro tuta assiduaque statione sacerdo- cio, flagellis assiduis, et lacrymis uberriine fusis, ila
    tum, et universi cleri, qui in ipsa metropolilana cede corpus in servitutem animce redegerat, ut ora palle-
    Omnipotenti inservire deberent, ingenti struclura rent, et macie amplum vividumque corpus, justam
    fundavit; idque a successoribusmira eedificalioneab- non excedens staturam, attenualum essel. Quare vi-
    solutum etiam vetustissima carmina a Rubeo relata vens, ac procsens, et fere in principio sui pontificalus
    testantur his verbis (e): a S. Adelpho, qui fuit, ul reor, Metensium episcopus,
    sanctus ac bealissimus fuil in concione appellalus :
    HicPetrus j'uniorChrisliprteccptasecutus
    Utdecuil, sacrismoribiisexsiliit. (k) adeoque fama sanclitatis et doctrincc Petri Ra-
    Hic quoquefuiidavilniirandismolibusarcem. vennalum archiprcesulis totum repleverat orbem, ut
    Nominisipsesui haccnioniiinentadeilit. ad eura undique ex diversis regioiiibus visendi sludio
    iiuius post obituuiAurelianusgPSMthouores,
    Post huncaniistesexstilit Ecclesius. turba convolaret hominum; quique invias solitudines,
    Hincfuit Ursicinus,sequilur post ordine Victor, aut ccecaseremi latebras incolebant mirabilem Pe-
    TemporibusjuniorMaxiiuianusadesl.
    trum magis ibant speclattiri, quam sccculum: qui
    Quod cum temporuminjuriishuj'usraodiccdificiummo-D ] cum hoc mundo gioriose luctans adversus iustructas
    do non exstet, ejus tamen viceinreddunlhorli qui circa delinquentium turbas aciem quamdam
    disponebat
    eamdem Ursianam oedeinconspiciuntur. Hancque mo- sanctitatis; quoniam in eo viro,
    qui mundo sibique
    nasticam vivendi normam cum cceteris perscripsisset crucifixus erat, (/) vivebat, regnabat, et
    imperabat
    beatus Petrus, ipse sroi prius strictiorem delegerat; et; Christus.
    quamquam erat invitamaxime activaob munusantisti- 29. Yiva Dei templa construens sanctissimus pa-
    tis assumptum, nihilominus divino chorocum sacralis; stor, nec inanimala, ulii Deus
    peculiari modo inha-
    (a) Epist. Chrysol. incip. : Tristis legi tristes. de! (g) Serm. 77.
    relata in Annal. a Baron. anno 449. (/() Serm. 105, num. 12. Legeindicem serm. auct.
    (b) Serm. 20, 21 et 45. v. Eleemos. et v. Paup.
    (c) Rodulph., qui supra. (i) Rodulph. et mss. quoevitam illius describunt,
    (d) Rubeus, sub aimo 458; Chrysol. serm. 39 ett ccelumtantum suspiciebat.
    serm. 107. (i) Serm. 107, Rodulpb. et mss. multa.
    (e) Rub., lib. ni. Hist. procdictcc,pag. 162. (k) Serm. 107, sup.
    (f) Serm. 39 et 107. sup. (I) Serm. 116.
    57 VITA S. PETRl CHRYSOLOGIPER D. MITAM. 58
    bitare credimus, deserebat; quinimmo Ravennrc A evaugelistam ratus, moxPlacidiam somno oppressam
    juxta memoratam Ursianam cedem divo Andreoeapo- monuit ut et ipsa conspiceret; quce illico surgens,
    stolo (a) a fundamenlis Ecclesiam construxit, ubi ubi sacros evangelistocpergtt, et molitur amplecti ac
    ipsiusB. Petri imago visebatur in fornice ipsius tem- deosculari pedes, simulacrum e conspectu delabitur,
    pli vermiculato intexlo opere, taxilisque depicta, cum et in manibus Augustee sandalium pedis ab eodem
    piissimo epigrammate ab eo editum ferunt, et quod evangelista dimittitur, quod leetabunda recipiens pie,
    Petrum nostrum ejusdem basUicoe luisse condilorem sancteque deosculans, Valentiniano Coesari filio ac
    clare demonstrat, cujus exemplum hoc esl (b) : universo populo mira exsultalione commonstravit,
    et ila solemni ritu ac celeri pompa dedicationem
    Aut lux hicnata est, aut capta hic libpra regnat:
    Lnx est, anteveuilccelidecus unde inodPNinm; templi cum ccelesti reliquia consequi merita est;
    Aut privaladiem peprreiunt tecla niteiittm, hancque oedem cum regio cultu sacris imaginibus
    Inclusumquejubarsecluso fulgelolympo.
    Hannoracuinradiisveruantia ccrnisserenis, Augusla ipsa ornari curasset; effigiemD. Petri nostri
    Ciiuitaquesidereo peicussaiu ininice saxa. easdem quoque apponi voluit, in forma sancti epi-
    Aucioris|.retiosj.lend scunt muneraPETRI
    Huichonor, huic mtrilo trihuii siccomlere parva, scopi sacrum facientis, et slupentis ob ccelitis prce-
    Ut \aleat spaliisamplumsuperare coaclis. scnliam, qrii preces de ore ipsius suscipere conspi-
    KilmodicumChristoest, arr.tasbene possidettedes,
    Cujusin humanoconsi^titpectoretemplum. B ciebatur.
    FuniainenPETRus,PETRCS fundalor, elaula, 31. Sic eodem ritu B. antistes cedem S. Joannis
    Quoddomus,hocDominus,tiuodlactnm, lactoret ideni
    Moribus,alque opere Christus possessorhabetur, Baplistec (f) reddidit sacram, ubi prccfatus Barbalia-
    Qui duoccnsociansmedialorreddit ct iiniiin. ' nus verus Dei famulus morabatur, cujus obitum ex
    Hucvenieiisfundatparilurosgaiitliafl<jliis
    CoiiUiismsoiiiianspercussoin ppctoremenlem. levi quidem, sed pertinaci infirmitate divino, ut par
    Ke jaceat, se sternai humo,morhosqtielai.cnles est credere, afflalu Petrus prccnoscens, Placidiam
    Anle pedesmedin, rura properante, recludat.
    Saepemetusmoriis viueOlcausa beatse. turic temporis Arimini commorantem admonuit; qure
    e vestigio Ravennam advolaris, Barbatianum ante-
    Neque hoc contentus, abam basilicam in honorem quam animam exhalaret invisit; atque illius cadaver
    S. Petri (c) apostolorum principis, cujus nomen et ablutum, unguentisque pretiosis linitum Chrysologus
    ipse ccelitus adeptus (rf) fuerat, inchoavit, quam ipse in cede preedicta sepelivit.
    raorte proeventusabsolvere nequivit; in oedificatione- 52. Sicuti etiam sancti Germani Antisiodorensis
    que lenipU sanctce Crucis, et sacelli sanctorum Na- episcopi (g) Brilanniai apostoli nuncupati, qui Ra-
    zarii et Celsi, ubi Placidia imperatrix Augusta se- vennce ad Creatorem evocatus fuit anno Christi 435.
    pulerum sUii delegerat, plurimum laboris et indu- Corpus unguentis arabica suavitate conditis oblilum
    strice adhibuit. C ligneo loculo commisit, quo posset in Galliam ex-
    50. Et quoniam memorata Placidia ex voto quod . porlari, ut ipse moribundus poposcerat : cujus
    in maxima maris tempeslale emiserat, augustissimum cucullum cum interiori cilicio Petrus ipse sibi in
    D. Joanni evangelistsetemplum Ravennae construxe- hcereditalem vindicavit, et Antonius alter Pauli ere-
    rat, et anxio solliciloque nimis erat animo, quod de- mitarum principis hceres, annos ct ipse quindecim
    dicationem ejusdem j'uxta ritum tunc temporis in supervivens, in summa veneralione habuit. .
    Ecclesia cathoUca observatum a sacro antislite no- 55. Et quoniam non tantum in propriam, quam
    stro consequi nequiverat, eo quod nihil reliquiarum in aliorum ecclesias erant admodum impensa B. Chry-
    tanli viri Dei esset, quo posset dedicalio canonice sologi studia, propterea sanctum Projectum (h)
    concelebrari, (e) divum Barbatianum presbyterum, Forocornelianum episcopum, S. Cornelii Romani in
    sibi pro capellano inservientem, miraculis in vita Corneliensi Ecclesia successorem consecravit. Et (i)
    clarum consulere decrevit, quanam ratione huic rei Marcellinum olim piscatorem piscium Vicohaventinae
    succurri posse suaderet : extemploque viro Dei Ecclesicc antistitem pari consecratione ordinavit
    fuisse consilium tradunt, ut una sacras in ipsa anno Domini circiter 449, quem appendix ad Usuardi
    _aede agerent excubias, Deumque in hac re sibi Martyrologium catalogo sauctorum ascriptum af-
    fore propitium ex animo orarent; cumque ter- D firmat.
    tia vigiliarum nocte ambo ante Altissimum in 54. Ne vero quid officii, quod a se proficisci posse
    templo astarent, ecce Barbatianus virum eonspexit arbitraretur erga populum Ravennatem sibi ccelitus
    venerabilem pontificus amictum, ambulantem, ac concreditum, proetermilteret, in classe oppido Ra-
    thure basilicam sufficientem. Quem B. Joannem venncc contermino aquis potabilibus experte cister-

    («) Rub. Ub. n, anno 455 et seq.; Rodulph. et (e) Rub., anno 435,
    abi. est serm. S.
    (f) Rub., ainio 438, Rod. et alii; die
    (b) Leguntm' hoec carmuia in Rub., sub an. 449, Petri Damiani in Nat. S. Barbatiani ultim. De-
    et m Rodulph. in Vita D. Chrysol. Exstat templum cembr. Vid. not. Baron. in Marlyr. Rom. hac die.
    adhuc, sed imago et carmina non cernuntur; asse- (g) Natalis Rub. et Bar. t. V, ann. 431 et 435,
    runt tam Rub. et Rodulph. Floriusque non ea oinnia et Antonin. n p. Hist. tit. 11. c. 17, § 6. Constat.
    sua tempestate conspexisse. Nunc templum e recen- presbyt. de Vita S. Germani: Rodulph. et Rabada-
    tioribus instauratum ac dealbatmn est; ideo preedicta nor. tam in vita D. Chrys. quam in Vita sanct. Ger-
    non exstant. mani die 51 Jul.
    (c) Rub., sub an. 458. Serm. 165, cum not.
    (li) Serm.
    14) Serra. 107. (j) 175, cum nol.
    E9 IN S. PE IRUM CHRVSOLUGUMPROLEGOMENA. 60
    nairi, quahi alii forilem appeUant, mircemagnitudfnis A possessione apud quoscumqrie singulariter retmere (g)
    totius poptili usibiis duplici alto inuro coiistrtixit et "mefuit; qUod sermones Ulius, quos ore protubt,
    Iiabuit, aurei ctiam in libfo exarati, veluli ex auro puris-
    33. Nec in taata rerum soUicitudine, vel tempo- siino cotiflati, ac nervosiris conscripti a doctis ubi-
    rum varietate divirii verbi praedicalionem (a) vel e qiie gentium pfcedicentur. Tametsi Chrysologus ipse
    gradu, sive suggesto, vel e sede sacerdotali, seti iiumUitatis ergo se pauperem spifilu (h), exiguum
    sacra exedra dominicis pracsertim, et aliis festis die- ingenU, et eloquii mediociem falebatm; et quam
    bus oinisit. (b) Verum manifesta luce sacrorum vo- divince Scripturee intelbgenliam haberet, (i) sibi a
    luminum myslicas reserans qucestfones, et preecepta Deo optimo maximo ad salutem animarum emana-
    justitice ferebat in populos, et qtiee divinie virlu- tam proOtebatur, ul plmimis concionibus id ab eo
    tis eraht pfo captu auditortim atirea prccdicalioriis testatum fuisse perlegimus. Tantusque erat iri hoc
    suce eloquentia atque vitce saiiclimoriia docere non viro Dei omnis humance glorice contemptus, ut
    desistebat; Deumque oblestabatur et exorabat (c) vel majorum gentihlia dimitlens, se tantunimodo
    ut totam doctrince pletiitudinem in auditofum meri- Petrum episcopum| Ravennatem appellaret atque
    tis infundere dignaretur arcanum : adeoque vehe- subscrmeret. Genitorumque noiriine oblitefato (j)
    mens erat illius interdum concionis ardor, ut raptus B j fiUum evangelicuml sancti Cornelii episcopi Foro-
    divino quodam furore videretur, (d) ex quo timnium corneliani, a quo fuerat, ut supra memoravknua,
    ora animOsque ad se convertebat, verbaque flUus sacris oblatus altaribus, se nuncupari magnopere
    sic populos loetificabant, ut vel in eestu magno sese lcetaretur. Erat denique vir iste Dei ea sanclimonia
    comprimerent audientes (e) : sicque aroabilis erat, atque doctrina prceditus, ut ni temporum injuiiis
    ut voce semel in cohcione amissa, (f) ab omnibus ac bellorum incendiis, ea quoescripsit ac gessit nobis
    commiserantfbus et collacrymanlUms effusa oratione miserrmie sublata fuissent, in ulroque homine M-
    Deo fuerit commendatus.. raculum magnum exslilisse cunctis perspicue p:*te-
    56. Vigebat adhuc ea tempestate inter ltalos La- ret. Sed quis scit an Omnipotens sunimoesapieritiee
    tini sermonis communis et vulgata prolatio : attamen consilio hcec paucula tantum sciri permiserit, quo
    cum a diebusCiceronisjugiteradinteritumdeclinasset ex bis longe majora cuiquepro studio speculari da-
    Romana facundia, lemporfbus Ghrjrsologi prae con- retuf, et ita Deum ipsum in sanctis colere, atque
    fusione et commixtione Barbarorum cum Italis gen- laudare ?
    tibus adeo cOnstrala j'acebat, ut pene mortua dice- 37. Petrus igitur 'ClinjsologusRavennatis Ecclesice
    retur. Nihilominus ne ab Ecclesia Dei penilus exsul prcefulgidirm decus,| in vita miraculis et sanctitate
    Romana eloquentia foret, ccelitus concessum, ut C I clarissimus (k) maxime eruditionis et eloquentice
    iiiter sacratos viros ssepe floreret, sicuti et id an- tneologus, nec non! sacroa Scripluroe sincerissimvis
    tistiti nostro ad fructum aniiriafum singulari quodam faterpres, Magnus ab Emin. Baronio in Annal. Ec-
    privilegio doriatum conspicimus; dum ex eleganti clesiasticis appellatus, post multos pro Ecclesia Dei
    atque diserta latini eloquii, interdumque Grceci, ingenfi animarum fructu exantlatos labores, omni-
    sermonis pfolatione, ex acumine et gravitate irigenii, busque officn sui partibus, ac pontificio munere
    et omriium scienliarum copia eximium Chrysologi annis duodeviginli sanctissime perfunclus, meritis
    cognomen adeptum experimur. Plurimi namque ex cumulatus, et Spirilu sancto plenus, diem repositee
    Graecis, aliquorum sensu, qui paucis arile annis suo sibi cofonae divina significatione prcenoscens, spi-
    Joanni cognomen Ghrysostorni indiderant Ob Attlcce fitum reddilurus ibi ubi ab Aitissimo per creatio-
    eloquentiac facundiam, Byzantio Ravennam ad Cce- nem ipsiim receperat, et renovationem (/) et Corne-
    sarem profecti, ejusdemque Ccesaris Aulici inajori liensem Ecclesiam (dicam ego) sacris reliquus, et
    ex parte natione Greeci, Petri concionantis arireoim 3ui depositione corporis decoralurus, gradu concito
    orationis flumen audientes, simulque in eo mgenU natale solum repetUt. Cumque a beato antistite
    permaturi, et sincerce doctrince Umpidissimam uber- Projecto sacralisque viris, ac civibus universis lce-
    tatem et suavitatem admirali, aureum serniocinato- • D tissbne obviam egrjessis summo bonore in patriam
    rem, seu aureum Petri Ravennatis archiepiscopi essei grate admodum pieque fuissel exceptus; postera die
    sermonem pfopria lingua conclamare volentes Chry- hofa legitima in D. [Cassiani ad aram ipsius B. mar-
    sologum vocitabant : quod nomen exinde perpetuai tyris sacrosanclum Misscesacrificium pro vivis atque
    '-

    (a) Rodulph. etRub., an. 449. Capuc. Bon. existi, ubi de S. Petro Chrys. agit, ?
    (b) Rodulph. multa mss. Vid. serm. 118 et serm. quod sccpiusme audiente viva voce confirmavit. )
    "
    137. ." Natalis, Rub., Rod., et quotquot de eo scrips.
    (h) Vid.
    _(c) Serm. 107 sic agebat Ambros. ut auct. est. 156.
    (i) Serm.serra.senri.
    Aug. Ub. v Confess. c. 13, in fin. y) serra. 5, 59, serm. 94, serm. 95, serm.
    (d) Serm.43,num. 1, et 126, etl59, l.Rub.lib. n,, 109, 156, per tot.
    sub anno 451. (k) Nalalis, Tritbem., Baron. t. I, an. 455, et B.
    (e) Serm. 51. Felix arch. Ravenn. in prcef. inf. relata ante serm.
    (f) Serm. 35 et 86. Chrysol. Flor. et alii.
    (g) P. Chfistopb. Ventcchinus in opere inscr. (/) Nat., Rub., Baron., Rod., Flor., et Breviar,
    Porta aurea sacrce Th. aoerta uis. ih Archivo PP. sup. memoraUim ac ms.
    6! VfTA S. PETRI CtlRYSOLOGIPER P. MITAM. 62
    deflmctis Deo sancfissmie obtulit. (a) Tuin astantes,», A Dohalo COrneUeiisidiacono primafio, pfope <:6rpus
    qui frequentissimi cdnvenerant, allocuttis de iih- et afarri sancti Cassiani juxta electionem ejus, verie-
    minente sui obitus hora Commoiiefacefe placuit.t. fahiU sepulcro sequenti die post sedem ipsius ec-
    Turmiiumque sibi jiixta arafti S. Cassiani eligens,>, clesicecoaditum fuit; cui omnium ccrnsensu inter
    sacram infulam aiiro gemmisque pfetiosissiftiis dis-- ibvos felato anniversarii honores in lestimonitim
    tinctam, craterem aufeuai, et patinam afgeri- vitce pie sancteqiie transactce eadem depositioriis die
    team mysticis figuris et eliaractefibus exsculptam,, fiiefe decfeti; et post quinquennium, exstiricto jam
    quibus in sacro fuerat lisus", aree B. Cassiarii hccre-- 3)ei gratia Atbdamo furore, qui diu vastaverat Ita-
    ditario suce evangelicce pauperlatis jtire reliquit.. - Uam, tumulus sumptuose magis codem m -locofuit
    (b) Ravenriates vero, qiii illum secuti fuerant ttt inI condecoratus.
    deUgendo optimO pastore invigilafent; cives auteinl 59. Mirabilis sane vlrtus argentece patbice calici
    suos D. Cassianum snmmis honoribtis rit proseque- ab eoclem relictce, cum aqua per eam demissa, etpie
    rentur, Cunctunique popuhim, ut iidem CatboUcamI a fidelibus tlegustata soepissimeTabidicariis morsum
    adversus quascumque Tartari insnrfecturas legioness saaaf e, (f) et lebres pestileutes tpllere expertum sit;
    retineret, nec ullo tenipdre a divinis mahdaiis abs-- ad quce mala nullum naturale remedium sufficefe
    cederet, pacem vefam diligeret, pastores coleret,, B : COnstat,{g) quo fit ut multi canino rabidoque morsu
    VerbaDei de ore ipsorum libentef audiret, et mo- lcesi uhdiqiie ad tumulum B. Petri Chrysologi ossa
    nita salutis qucccumquestferiue custodiref, (c) diviriai cjus venefabuiidi, aquam potaturi ct asportaturi
    propemodum facundia et intimis preeeordiishorta- converiiant. Ubi ex tot tantisque hujus saueti viri
    tus est. externis reliquiis paterr.o ailectu traditis, liccc *ola
    58. Cceterum curictis vel ad prima collacryman- patina ihter alias pretiosiores memoratce reliquias
    tibus quis plene commemorare valeat, quam paternei vecefabiliter asservatur, cum ccetera ab eo iionata
    omnes in Domino fuerit consolatus? quam sanctisi aut bellorum inceridiis perierint, vel fuerint liostili
    monitis et divinis coUoquus ariimorum mceroresi populalione direpta. .___
    sublevare lentaverit? Tandem pontificio ritu bene- 40. Verum mirabiliora profectoillius scripturarum
    dictione omnipotentis Dei super Ulos et eorum filiosi monimenta relicta, in quibus vcre acumen ingenii,
    in generatione et progenie per ccvum, ccelitus exo- tloctrince sanctitatelh, verborum atque sententiarum
    rata, et signo sanctce crucis super cunctos effusa, gravitatem et sinceritatem, structurccque^legantiam,
    mox ad B. Cassiani avam conversus est, demptamque ac pene divinam dicendi vim non jam Greeci solum,
    suo capiti mitram ad pedes Agni Dei pro nobis in sed idocti omues admirantur ct obstupescunt-; (h) et
    ara crucis oblati super altare deponens, Deum et C I sicuti aurum omni metallorurn genere pretiosius ac
    sanclum palronum genibus flexis devotissime preca- j'uCuridius ejse solet, (i) sic Chrysologi scripta iu
    tus est, ut migraniem animam suam fn ccelumre- paucis quamplurima eruditissime atque. clegantis-
    ciperent, basque prce cceteris ferunt obtulisse pre- sirae complectentia omnium gravissima et j"ucuudis-
    ces : (d) Deprecor te, beate Cassiane marlyr, intercede sima existere fateiitur; idque roajori acknh-atione,
    pro me; lum iomus qua-sivernaculus fui a Cornelio quod non ex omnibus quoescripsit, et quemadmodum
    Inijus s.rifs dniisiite in hoc ipso iempio nuiritus : ite- scripsit ( comiaentaria enim , eaistolas, et alia prcc-
    rum ad te reversus aniinam nunc omnipolenii Deo clari sui irigcnii volumina et erudilionis Jocuraenta
    reddo, corpus auiem meum tibi commendo. Dumque edidit), (j) sed ex paucis fragnicntis homiliarum,
    prolixius hcec et siriiilia oraret, hominem exutus, quce temporuin injuriis, seu bellorum incendiis ac
    "tranquilla et serena frorite spiriium Deo rcddidit, populationibus, tainquam ex busto perpaucce reliquicc
    infulas ceternas hic a se paratas in gloria recepturus superfuerunt, in multisque alteratcc, mutilce, et con-
    quarto nonas Decembris, sedenle Leone primo taminatce Petfum Chrysologum in suis lucubrationi-
    pontif. max (e) et Valentiriiano UI in Occidente, ac bus qriaeexstant, divinarum huroananimque scien-
    TheodosioJunioreisiOrieiite imperatoribus Augustis, tiarum bibliothecam, cherubicum sacrce Scripturae
    anno vero Domini quadririgenlesimo quinquagesimo, D I interpretem, et absolutuin, nervosum sunul, et bre-
    celatis sucecirciter 44, et sacrum illius corpus incre- viloquentem oratorem exstitisse prcedicant. Unde
    dibili omnium dolore, ac pietate maxima a S. Pro- apud Catholicos concionalores accuratus senno non
    jecfo ipsius Foro Cornelu episcopo, ut aiunt, et habetur, ubi saepius rutilum Chrysologi eloquium
    coepiscopis provincialibus de more, atque sancto non effulgeat. Quod si videre onmia ab eo laconice

    (a) Nat., Rod.,Flor., F. Jac. Januens. in legenda Florii nostri; et Baron. vel anno 449, ve!450. Sic
    S. Cass. mart. in s. an. Domini 1582. Traditio pe- etiam Rubeus.
    rennis, et vetustiss. bnagbies in ccde S. Cassiani Natalis, Rod. etExperimentum.
    (f) Plin.
    Imolae. \g) lib. xxv, cap. 5.
    el Rub., an. 450. (h) Sixt. Senens.libt IV, Biblioth. sanctoe; S.Ant.,
    (b) Rodulph.
    (c) Acta Vallicelloe et Rod., iri. quibus plurima ubi sup., § 7; D. Agap. Vicent. in prcef. ad serm.
    verba et orationes ab eodem sanctiss. prolalce ha- Chrys. inf. relata.
    bentur. li) Serm. 29.
    (d) Acta VallicelleeRodulph. et mss. multa. (i) Rub., Trit., Rod. et mss. omnia quoe vitara
    (e) In Brev. prccdicto pro veriori tempore obusse ej'usdem perscrUmnt.
    scribitur ann. 430, concordat originale Annalium
    83 IN S. PETRLM CHRYSOLOGUM PROLEGOMENA. 84
    et perpolite conscripta digni fuissemns, divinum ma-.A positce ad unam in cineres sunt redactcc. Qure vero
    gis quam humanum habuisse ingenium, sumraamque ex omnibus quoe Chrysologus scripsit remanserunt
    illius vim in Dei gloria et salule animarum impen- perpauecehoinilioe,breves quidem nuraero verborum,
    disse nostra omniumque actas hominum aperte co- sed graves pondere sentenliarum, a B. Felice, qua-
    gnoscerct. Sed Deus mirabilis in sanctis suis fortasse dragesimo Raven. afchiepiscopo, concionatore diser-
    voluit sic ex ungue cognosci leonem." tissimo, ex proccipuis diversisque locis ac personis
    41. Nam ( proh dolor ! ) periere ab ipso exarata maxinio labore et induslria hiiic inde conquisitoe,al-
    cxemplaria, aut Ravennoe, aut Foro Cornelii; et que divina volunlate exemplis quibusdam inventis,
    utrobique vel Theodorici Ostrogotliorum regis Ra- in unum , licet confuse ac indislincte nullo temporis
    vennam oecupanlis perfidia, (a) qui cum Ariana labe ordine servalo coactoe "sunt,tamquam post uberera
    lactus inlrinsecus, et obvolutus extrinsecus esset, in viudemiam penpauci recollecli racemi, circa annum
    calholicos desoevienseos , et omnia ipsorum templa, Doinini decimum tertium supra seplingenlesimura.
    omnemque regionem illorum perdere et gladio ac Quamquam, quoc modo exslanl D. Petri honiilicc,
    igne consumere minabatur, tandemque Boelium et non esse easdem numero, ordine et perfectionc, quce
    Symmacum, clarissima Italioelumina , quod contra a B. Felice editecfuerunt (g) liquido constat; verum
    Arianos essent,interemit; immo Joannem ipsumhu- ]B poslmodum currentium negligentia temporum, vel
    jus nominis primum pontiiicein max. vitocsanctimo- librariorum incuria, seu aliquorum invidenlia quam-
    nia clarissimum (proh nefas!) carceri Ravennoe plurimas ex ipsis esse deperditas; et ex iis qucere-
    raancipatura, pedore, situ ac incdia corisumptuni, manscrunt partim obscuralas et contaminatas, et
    vitam ob id terminare coegit; nec non Ballhasarem partim adco mutilas atque perplexas, (h) ut ne vix
    ex familia sancti Petri Chrysologi, (b) virum onini quidem a doctis inlelligi queant. Hcelamen quales-
    sacrarum litterarum erudilione sapientem, quod tan- cumque existant, usque eo sapientibus probatcesunt,
    tummodo illis tempOribusurbemRavennam inviserit, ut unico sceculispalio duodeviginti vicibus , quod vi-
    pontif. max. in morlis genere consiinilem reddidit. derim, lypis fuerint demandatoe.
    Quare non levis conj'ectura surgit pcrfidum regein 45. Vel forsan anliquius Foro Cornelii circa an-
    Chrysologi scripta quoecumqueomni diligentia con- num Domini quingentesimum quinquagcsimumquar-
    quisisse, et Ravennce,et Foro Cornelii,et apud ipsum tum, (i) cum Narses eunuchus, Justiniani Ceesaris
    Balthasarem, qui probabiliter ea possidere crcdeba- proefectus, et suo Dominotandem servus infidelis,ut
    tur, et ea oirinia una cum aclis, et processu sancii- Ostrogothorum reliquias, quae ad Foium Cornelii
    tatis, et miraculorum sancli Pelri Chrysologi igni et confugerant, seque ibidemnecessariis munierant, ra-
    consumptioni tradidisse; ne quis ipsius doctrina, C fj dicitus cxstirparet, ipsura Forum, urbeni florentissi-
    concionibus, et conime:tariis contra Arianos, quibus mam el amplissimam, post longain obsidionem ade-
    fuerat lingua calamoque omni tempore infensus, uti plum, ac dira populatione direptuiu temere el cru-
    valeret; sanctimoniam, auctoritalem et doctrinam deliler igni ferroque funditus evertere ausus est; eo-
    cjusdem Herodcs alter adversus suam perfidiam et que poslinodum Ccesari indig.iato Longobardos in
    hceresimpertimescens, Dioclelianmn seculus, (c) qui Ilalicum regnum e Pannoniis evocante, (j) Clephis
    omnes Christiance religionis codices jussit comburi, illorum rex crudelissimus post sexdecira annorum
    seu Julianum Apostatam , (d) qui studia bonarura intervallum juxla veferis Foro Cornelii relicta vesti-
    artium ethnicis Chrislianisque magisiris ademptis gia, loco tamen ad: multos passus inutato, et satis
    Chrisliancejuventuti improbe eripere conatus est : anguste rele :lo, urbem eversara Vatrenuin amnem
    cum non sit tyrannis depopulaloribus regionum inlra se continenlem firmissimo ponte super aquas
    (e) seu religionum eflficaciusmachinamentum quain construclo utrinque citissinie recedilicavit. Cujus ca-
    ut libris tamquam firmissimis propugnaculis ipsas slruni ad altcram fluniinis ripam a parie austri super
    exuant. At brevi, Deo vindice, impius hic periif,mox- adhccrenteni eollem ambitu rotundum munitissiraa
    que in sui facinoris poenam cruciatus gehennce ignis ingentique fulluiu arce, (k) ut Ravennatibus fiuili-
    una cum Herode Joannis Baptislce necalore merilo I) misque civitatibus quasi perpeluum stimuluin oppo-
    percepit ceternos. ., •nerel; cuin ab ej'us duritie et firmitale sermone la-
    42. Aut pariter Ravenncc circa annum Domini tino Caslrum Immolle, hoc est castrum durum et
    septingentesimmn, (f) tempore Damiani, trigesimi quasi ferreum, arcemque hostibus nalura et situ ob-
    noni Ravennatum archiepiscopi, dum absumpla in- sistentem, tametsi secus molles aquas exslruclam, et
    cendio episcopi bibliolheca, scriplurcc omnes illicre- ipsis undique vallatam appellare jussisset, brevi urbs

    (a) Rub.hcecde Theodorico circa an. Doraini524. opus adhuc exslare in magna parte.
    Co.ilirmat. Raron. in Aunal. Dolionus in Compend. (h) Rod. elmss.
    hist., etpleriq. alii. (i) Pvaphacl.Vollateran. lib. iv Geogr. Tarcagnot.
    (b) Ann. Im. Florii Saxi, et aliorum mss. 1. vu Histor. niundi. DolionusinCompeiid.Hist.Ann.
    (c) Eus. 1. viu, cap. 2 et 5. Imol. mss.
    (d) Historici omnes in Vita Jul. (;') Ann. Imol. Blond. Forolivian. 1.vm. Hist. Rub.
    (e) Joan. Gers. de Laud. Scriptor. c. 9. 1. iii, an. 577, et alii hist.
    If) Rub. 1. iv, sub dd. annis. Kod. et mss. (k) Rub., Tarcagnot., Dolion., Blond. et plerique
    (_/)Rub. sup. asserit homil. a Felice recollectar. alii.
    65 VITA S. PETRl CHRYSOLOGIPER D. MlTAM. bt
    ipsa, arcis, Castrique nomen vulgo adepta, et conti- A locaturo, (c) quod anlea a Troilo Nordilio cive Imo-
    nua possessione roborala novissime a reeenlioribus lensi tunc primario inventum in eadem ubi morlem
    quasi per syncopen, si non corruptovocabulo, Imola obieral ccclesia tumulo honorilicentiori anno Chrisli
    appeliari, nec non scriptione nolari consuevit. Quam- 946 circiler fueratcondilum; dum templum ipsuma
    quam D. Cassiano dicalum lemplum in occidenlali Barbaris fccdissime conspurcatum instaurandum cu-
    parte autiquae urbis Cornelieeconslructum, ubi cor- ravit, el munera non paucaabAgapitoH pontif. max.
    pus B. Chrysologi quiescebat, au fuerit ab eversione propler hccc consequi meritus fuit.
    et incendio exemptum, non satis nostro terapore 44. In nova aulem et nunc exstante divi Cassiani
    constat. Hoc lauien pro cerlo scimns, post urbis ex- in ipsa urbe ecclesia, (d) MallhoeusPhaellus cathe-
    cidium ibiJem oppidum sanctum Cassianum nuncu- dralis cjusdem praeposilus, ex mandato Reverendiss.
    patum exoedificalumfuisse, ubi et cathedralis eccle- D. Simonis episcopi sub anno Christi 1497, idem
    sia ct episcopale proetoriuropermanserunt, (a) quoad corpus B. Chrysologi sub ara propria conquisitum
    ^Emiliani et Bononienses invicem sese bello pre- inve.-.it, attrectavit, recognovit, marmoreoque sar-
    mentes oppidum illud postremo a Bononiensibus in- cophago fldelitai' supra ipsum allare, quod est itidem
    censura fusiditus everlerunt, procfatamquearcem, seu ad dexteram arce sancti Cassiani pridie kal. Seplem-
    castellum IintnoUea fundamentis iu perpeluum sunt n.bris collocavit; cum ad lcevam lapideo loculo supra
    demoliti. Unde postmodum ecclesia D. Cassiano di- altare B. Projecti civis Corneliensis ct cpiscopi ossa
    cala, (b) sedes episcopalis, cX sanciorum corpora pariter quiescanl; ubi hac sanclorum triade vene-
    multorum illic lumulo tradita in renovatam Imolen- rato Deo, eorum jugiler patrocinium a civibus im-
    sium urbem in lacunam translata fuere; inler quoe ploratur, el exteris non absque ingenli Christiano-
    fuit ct corpus B. Pelri Chrysologi ad dexieram sepul- rum fruclu et spiriluali Icclilia ad Altissimi laudem
    a\ D. Cassiani sub ara propria anno Dom. 1200col- et eius beatorum vencralionem.

    AD OPPOSITA RESPONSIO.
    Et quamquam ea quce a nobis de Vita et Actis B. sologi babelur, eumdcm consecratum episcopum an-
    Petri Chrysologi sincere scripta sunt, ex auctorilati- no Domini 450, et post decennium abiisse. At venia
    bus in margine relatis salis probala videnlur, nibi- impeitienda esl scriptoribus islis, cum bccc apud
    lominus, quia nonnuUa eorum opposilione non ca- Hieronymum Rubeum in prima HislorieeRaven. edi-
    rent, propterea contrariispro virili satisfacere fuit lione legenles erraverint in verba magistri. Porro
    consilium, quatenus relata veritas clarius elucere, Rubeus ipse i:i altera ejusdem bistorioe edilione er-
    et in ea lectoris animus placide conquiescere queal. rata corrigens electionein anno 433, et ohitum an-
    1. Primo igitur Pelrum Chrysologum patria Ra- no 450, cautius verilale perquisita asseverasse le-
    vennatem, el Ecclesiee Cornelice episcopum fuisse, gitur.
    et Blondus Forolivianus, et qui illum transcripsit, < C 5. Anlequaiu Rubeus suam ederet Historiam, ple-
    (e) Jacobus Philippus Bergom. eremitanus, et alii rique homines vitam B. Petri Chrysol. ad Simma-
    perpauci islorum sectatorcs aflirmant. Sed ni Blon- chi papce tempora producere non dubilartmt; cum
    dus consueta librariorum incuria male transcriptus scriptionera Petri episcopi Ravennatis duobus in con-
    habetur, illum toto coelo errasse aliorum attestatio- ciliis sub eodem pontifice actis inspexissent, (g) quae
    nes indicant, qui e patria Corneliensi in archiepisco- etiam Petro noslro in more posita erat: nihilomi-
    pum Raveimatem Petrum nostrum electum fuisse nus Rubeus multum multaque legens, ut asserult,
    tradunt : ipseque Petrus sui ipsius testis omni ex- veritatem nactus, non illum qui conciliis subscripsit
    ceptione maj'or Foro Cornelii educatum, (/') sancte Chrysologum, sed alium ab ipso Petrum fuisse de-
    institutum, et sacris initiatmn a sanclo Cornelio monstrat; et seriem antistitum Raven. Ecclesice te-
    illius sedis antistite constanler affirmat, sanctumque xens, Chrysologo decedenti anno Chrisli 450, Neo-
    Projeclura ob proecipuumsui evangelici patris amo- nem suffcctum usque ad an. 455 affirmat; Neoni
    rem in episcopum ej'usdem Fori Cornelii amabilius Joannem usque ad annum 495, et Joanni Pelrum II
    consecrat: quod utique facere nequivisset, si Chry- antistitem natione Raven., qui fuit vigesimus quar-
    sologusipse CornelianoeEccleske procsul exstitisset. tus archiproesul illius Ecclesice, atquc illis conciliis
    ut cuicumque Uquido constabit, qui sermonem illius D ] interfuit et subscripsit. (h) Id convincitur eliam
    in ordine 165, una cum nostris in eum observatio- sensu Baronii ex epistola in ordine 37 S. Leonis
    nibus, legere non dedignabitur. papoesub anno Domini 451, ad Neonem episcopum
    2. Apud Surium, Rabadan, et alios in Vita Chry- Raven. data, quad si tunc vixisset Chrysologus, non

    (a) Habentur hcecpluribus in act. Adm. RR. cano- (e) Blond. 1.de Italia Illustrata, reg. 6, ubi agit
    nic. in archivo cathedralis ecclesicc Imolen. deBergom. in suppI.Chron. lib. vi, ubide Ravenna.
    (b) tTunc appellabatur Ecclesia Corneliensis, ut (f) Serm. 165.
    legi pluribus in actis, ut supra traditi eliam Glos. et (g) Nolai., in c. Concilia sacerdotum, 17, dist., et
    Archid. in can. 12, disl. 65. dst. 96, c. Rene, § eumqueleeta esset.
    (c) Flor. Rodulphusque in Vita Chrysologi, in iine. (h) Non Pelrus Allinas, ut aliqui aflirmant, licel
    (d) Phaelli attestatio, quam infra retuli. Flor. in et ipse concilio inlerfuerit.
    Ann. Im. ms.
    67 IN .S, PETRUM CHRVSOLOGUMPROLEGOMENA ""^ 68
    utique fuisset episcopns Neon. Ex aliis quoque non A contraque perfidum ac contumacem abbatem, et
    spernendis rationibus et conjecturis non paucis pro- ejus hceresim eanonice fuisse pronuntiatum. Quod
    batRubeus supra vera fuisse, quae de lenipore obi- pertinax Eutyches gravissiaie ferens ope Chrysaphi
    tus B. Chrysologi narravimus, cui assenlit Baronius, eunuchi, iroperatoris cubiculo prcefecti, ob peculiare
    ad quos lectores remisisse sufliciat. odium Flaviano infeasi, confictis rationibus apud S.
    4. At quoe diximus prima facie nimis impugnare Leonem poat. max. per Iiiteras de eodem Flaviano
    videntur ipsius Chrysologi verba dicentis sermone conquestus obtinuit, ut sum. poutif. suis scriptis
    145 : Christus circa quingentos qnnos nativilaiis sum Flaviaamn corriperet, Cceterum poatifex brevi re-
    causas prmstat; ortus sui liies patitur. Ex quibus ia ceptis a Flaviano epistoUs, et totius causce legitimo
    margine ab eo qui primuni sermoaem edidit, fuit processu habito, ipsum abbatem falsa scripsisse, et
    notatum, Chrysologi wtas. Nam si, dum haec ipse tamquam bcereticum rite declaratum recteque dam-
    protulit verba, amii fore quingenti erant a virgineo aatmri exstitisse cognpvit. Verumtamen quia de ma-
    partu, quis B. Chrysologum. ad Ulud usque tempus xiroa fidei qucestione agebatur, et decretoria respon-
    vitam produxisse negaverit ? Verumtamensiprudens sio sanctissimi in terris Christi vicarii a fidelibus
    lector advertat verba illa fuisse contra Eutychcn exspectabatur, doctisTatrUius de usu Ecclesice ca-
    et ejus haeresim ab Auctore nostro prolata, nou alio B tholicce deferentem beatissimum Leonem, ut quce
    opportuuiori tempore quara dum virus id lelhale per seQtirent audiret, Petrum Cbrysologum vel Romam
    Dei Ecclesias serpere cceperat, hoc ipsum actum evocasse, quod credibiUus est, (b) vel saltem pro-
    fuisse fatebitur : sed supra osteasum est hujusaiodi cessum et acta ad illum, tamquam ad sanctissimum
    hoeresimortam aiino Cbristi 448, a concUio generali et Laline omnium tunc temporis Palrum doctissi-
    Chalcedon. sexcealorum triginta Palrum anno Cbri- mum Grceccequelinguee peritum, transmisisse, ut
    sti 451 damnatam, et catholicam fidem robo. atam discusso processu, et jtota queestionis veritate inda-
    exstilisse : unde quod anno 449 B. Petrus Eulycheli gata, quce sfbi viderentur pro fidei comprobatione
    litteris rescripsit, eodem tempore populum concio- scriberet; idque Petriun prcccipuum calholicce veri-
    nfbus instruxit. (o) Quod utique post annos quadra- tatis magistrum libentissime pro Ecclesia Dei fecis-
    ginta et ultra a dicto concUio Chalcedon. facere se, nenio mentis compos negabit.
    non distulisset, Circa quingentos annos merito dixit, 7. His tamen studiosus lcctor id opponat, quod
    ut de sojculo quingentesimianniccepto ac dimidiato, in concU. Chalced. uusquamapparetepistolamChry-
    quamquam necdumcompleto, loqui videretur; prout solog., sedtaEtum saiLCliLeomspapcefuisse lectam,
    ad ipsum Eutychelem rescribens simili verborum quin el ipse libenter subscribens dicam epist. illam
    phrase usus videtur, cum dixit : Christi generalio Z sancti Leonis papcc iii| ordine 10 incipier.tem Lectis
    post tot smcula disputalione temerqria ventUatur. Ita dilectionis tum tilteris; etc, ab ipsomet Chrysologo
    ut ad refellendum Eutychea loagissimam ceateaarii fuisse in substanlia compositam, ac djvo Leoni obla-
    nuroeri praescriptioiiem adliibens, locum amplifican- tam : et ae pecuUarislEcclesiee prccsul, sed univer-
    do, moreni optimi oratoris usurpasse nemo non saUs pastor, et qui B. Petri apostoli sedem tenebat
    videat. in terris, ul congruum erat, veritatem fidei quceren-
    5. Jussu S. Leoais papae ad Chalcedonense con- tibus declararet, atque e via veritatis errantem cor-
    cilimn adversus Eutychetis hesresfm, praeler infra riperet, proprio sancliLconisnomiite fuisse scriplam,
    scriptam responsoriam, S. Chrysologum scripsisse, Flaviauo episcopo transmissam, omnibus vero catbo-
    et manuscripta, et iiapressa multormn documeuta licis communem. Hiac forsaa aUqui negarunt (c) ab
    testantur, ipsamque epistolam exstare, et ante acla ipso sancto Leone coiripositam, cuin maxime stylo
    illius concUii descriptam haberi plerique asseverant. et doctriaa a reliquis jipsius litteris distare videatur.
    Verum bujusce rei veritatem satis curiose perscru- Verumtamea ia ea aoa aaimadverteates acumen in-
    t^tus solam ad Eutycheteai Chrysologi respousoriam genu, senteatiarum doctrinam et eloqueatiam, sine
    epistolam, de qua etiam onines meminere historici, ulla, ut arbitror, ratione non Chfysologo nostro, sed
    incipieatem : Trislis legi tristes litteras, etc, repe- 3 albs ascribere non dubitarunt.
    rire potui. Nec tamen tot scriptores aUoqui veridi- 8, Non tamen iniicior beaium Leonem doctorem
    cos in boc omnmo conjunctun errasse, sed vera licet maximum et elegaulissimum acceptam a D. Petro
    involuta dixisse sum jugiter ratus. Quainobrem, hoec Raveuaate epistolam proprio transcripsisse stylo, et
    quae saepius legens meditatus sum, quaeso, prudens aUqua suo marle ascripsisse; niliilominus ia ea non
    lector attendat. potuit divinum Chrysbiogi ingenium et ejus acunien
    6. CQnstei apud omnes Eutychetem abbatemCon- omniao celari. Et hcccest illa circularis epistola Fla-
    stantinop. suara disseminasse hoeresim circa an. viano data, et tolius quasstioais veatilatee decretoria
    Dom- W8, eoque tempore a Flaviano illius Augustoe a concilio Chalced. 630, Patrum magna veneratione
    urbis episcopo synodum muitoruni Patrum fuisse receptfl, quam Petrum Chrysologtuuseripsissetradunt
    coactam, ut pestifero pro viribus occurreret igni, auctores, (d) licet non bene se explicent, vel eorum
    (a) Serm. 145, etserm. 175. Prosp. dictatas sancte Leoni papae, Id ipsum putavit
    (b) Leg. serm. 75, cum notat. Geunad. de-Viris Illuslr. cap. 84-
    (c) Marcell. Comes in Chron, ait has litteras a S. (d) Est iu coneil. Chalced. aclio % paij. 204, in
    69 tVITA S, PETRl CHRYSOLOGlPER P. MitAM. 70
    scripta ad nostra tempora corrupta pervenerint. \ ajteram probandam, improbandam alteram esse dici-
    Hcecqueex iUis ingenii mei diulurna observatio, si mus : primamque esse qucc subjeclis rebus propor-r
    adhuc sanam baud est nacta veritatem, fortasse ali- tione respondet, (a) ubi lantum verborum est qnan=
    quibus argumentum esse poterit, quo saniori judicio tum ad subjectam'senteiitiam necesse est exprimen-
    illam uivestigare aveant. dam; hanc cerle aliquam apud eruditos obsGuritateai
    9. Ex dictis de cetateD. Petri satis constat efligiem parere negamus. (b) Secundam vero incequalemesse,
    ipsius nostro tempore ex vero ab aliquibus non fnisse et aliquo ad subjectoerei expressionem (c) carentem,
    cxpressam, dum illam noa virum quadragenarium, illamque unam tenebras habere non duliitamus, de
    scd senem grandeevuia reprceseatare conspicimus; qua D. Aug. tract, 67 in Joan. inquit: Est ipsa brevi-
    verumenimveropictores errore eodem quo scriptores tas altera obscuriiqs. At quis non videat brevitatem
    decepti, qui D. Petrum jam ferme centenarium deces- a Chrysologo in sermonibus adhUiitam, ubi textus al-
    sisse Ulieris maudarunt, possent in aliqua parte ex- terati corruptive non babentur, non solum subjectis
    cusari, si se virum nondum certe quinquagenarimn rebus propo.rtioneadeequalam,.(d) verum etiam dilu-
    pinxisse dicerent, sed jejuniis, oratione, vigilns, stii- cidam, acumine ornatam, et ingeaiis eruditis tauto-
    dio, verberatione, ciliciis, laboribus et lacrymis us- pere aptam, ut eam improbare fatuuai, si nou im-
    que eo extenuatum, ut septuagenarii potius imagmem B pium, quisque sapiens judicare queat? Hocque genere
    preese ferre videretur. Vera igitur et probata ipsius dicendi grandiioqup cum ampla et seiitenliarum gra-
    Cbrysologi effigies opere vermiculato elaborata visi- vitatc, et majestate verbofum apte usum fuisse reor,
    lur Ravenneein testudine cbori metropolitance eccle- quia Nazianzeni sensu, (e) Quidquid facile percipitur,
    sicc, queevirum venerabilem annorum 44 ad summum facile quoquehi contemplmnvenil; atque in omne quod
    exprimere videtur. vivida facie, barba subrufa, et li- desideriumnostrum fugil, cupiditatemexercet.Nal quia
    belluni prcc manibus in siguum singularis ejus doctri- hoc genus virtute coeleris prcestet, quemadmodum ea
    ncc tenentem- queede Phocionis brevitate a Plularcho in Politices
    10. Mirum, si vel dies obitus sanctissimi hujusce scripta ferunlur, id apta suat indicare, dum ait (f):
    vifi aoa esset m quecstione posilus : alii enim, ut Phocionis in dicendo brevitatem omnes admirabanlur,
    Petrus de Natalibus, et Baroaius in Marlyrologiq quippe Polyeuctus Demosthenem aiebat esse oraiorem
    Rom. ac Annal. Eccles., nT nonas Deeembris obiisse amplissimum, Pliocionem.vero persuadendo gramssi-
    edixerunt; abi vero, ut Rubeus, et mss. niulta, iu tnum : brevissimaenimejus dictioneuberrimgs senten-
    nonas ejusdem mensis decessisse scfipserunt, At si tias contineri. Quamobrem Demosthenescwleros non
    fcedere distbictionis procedamus, nullam prorsus magnifaciens,solitusdicere traditur ulPhocionem sur-
    contrarietatem lector offeiidet. Obiit siquidem D. P. C gere conspexisset: Verborummeorutn gladiusjam sur-
    Chrysologus iv nonas Decembris, prope meridiem, git. Hcccpaucula si antea scioli libero meditati fuis-
    anle ariim D. Cassiani in templo, ut hahent moni- sent intuilu, forsitan in ferendis judiciis cautiores
    nienlanosira; at sacrum ejus cadaver iionnisi postera ex.stitissent,nec in.sua reprehensione reprehensibiles
    die vesperi fuit sepulturce mandatum ; curoque vctus forent,
    ecclesiccaostrce consueludo perennis cxsliier-itan- 12. Sermones D. Chrysologi numero centum- vi-
    iiuumconceIebrandiGeposilioiiisdiem,quemadmoduro giuti duo fuisse-Sixtus. Senensis, (g) et ejus i:i hac
    et Ecclesia Ravemias, tunc nobiscum conveniens ad parlc transcriptor Bellarmir.us tradideruut (h) : e.t-.ni
    Rubei usque tempora id ipsum precstilisse Uquet, fa- crror in transcribendo fuil, codex Sencnsis tr-uncus
    cili negolio decipipotuere scriptor.es qui IV nonas omnino fuerit opprtet, cum in exemplaribus iinpres-
    litleris decessisse manda.yunt, videules cadem die ab sis etmullis mss, centum septuagii.tci scx videantui';
    bis ecclesiis anniver-sarips lionpres D. Petro iiostro (i) quamquam ex illis quinque suat, nempe 'serni.
    deferri. Porro Ferrettus ei Carrarius bistorici Raven- 53, 107, 128, 129 158 ct 149, quos Cbrysologumiro-
    nates, Floriusque noster, et pervetustum ecclesicc struai haud dictasse conjicimus, ut etiam ia eos no-
    Imolen, ejusdem sancli Petri officium, diemobitusiv strce observationes demonstrant.
    nonas, deposilipnis autem m, ut diximus, fuisse de- D 13. Et bcec pauca sunt, candide lectoy, cpicc in
    monslrant; unde a nostris in, ab aliis IVnonas.Decem- tanta vetustissiaiorum teaiporurii, et variantiiim scri-
    bris annua hujus sacri pontificU recolitur festivilas ptorum obscuritate diutmnis investigata labpribus
    sancla. - scrutalor verilatis, non temerarius asseverator, divmo
    11. Quibusdamsciolis laconismum el breviloquium afllante Spiritu egp, qui lynceus non sum, vix repe
    sanctissimi doctoris nos.tri li.a.ud iutegre probatmn rire potui; queeip uiium simpliciter collata, utyides,
    alioquiacomperimus, quibusbrevitatem distiagueates, ad Omnipotenlis gloriam, B. Chrysologi veneratior

    edit. Rom- an. 1609. GrceceLatineque relulit Baron. epist. 76.


    in. Amial. tom- VI, an. 449, et nos infra perscri- (/') Apud Graaat. in Collect. moralis philosophice
    tQin. H, Eio.q, ;
    psimus,
    (a) Arist. de Arte RJiet, lib. in. (g) Lil), IV, Bihl sanctcc,
    (b) Cic. 1. ii ad Quint, fratrem, (/() Descr. Ecclesiast., ubi de Petro Chrysol.
    (c) Horat. ad Pison, de Arte poetica. (i) LnBibl, Patiiimquafta ed.il;tpm. V, in princ,
    (d) Flor. in Ann., ubide Chrysol. agit. ubi de Pel. Cbrysol. meniin.il Aucl., dixif aliquos
    ic) Naziaaz. orat. 163clePauperum Amore; Seneca scrm. non ftiisse ab eodem dictatos.
    71 IN S. PETRUM CHRYSOLOGU.UPROLEGOMENA. 72
    nem, ac civiutn nostrorum spirilalem tetiliam, vel, ^ prceclara piaque eruditione prceditis perpetuo iiikce-
    catervas, si quae futurce sint, contradicentium ccquo rere valeam, et ob id ceternae immeaseequeVeritati
    animo exspectant, ut multiplicata disquisilione raagis juges persolvam aeterna per saecula grates.
    magisque summa veritas innotescat, cui una cum viris

    TESTIMONTA.
    Pro majori (eslificatione aliquorum , qum supra in Vita Auctoris memoravimus ,.accipe, can*
    dide tector, litteras D. Cnrysologi ad Eutychen, epistolam S. Leonis papce, Jjom. Maithcei
    Phaelli attestalionem, aliqaa de D. Petro clogia Scriplorum. B. Feiicis in aliquol Chrysol.
    Sermones ptcefationetn, ac Rev. P. Petri Rodulphi episcopi Senogal. epislolam ad senatores-
    Imotenses, ut infra.
    1. fuisse tam seras, et gestorum episcopalium ordine
    Epistola S. PETUICHRVSOLOGI ad Eutychen hxre- recensito, landem, quid apud vos scandali conlige-
    licum. rit atque contra integritalera fidei exortum fuisset,
    agnovimus : et quaeprius videbanlur occulta, nunc
    Dilectissirao et merito honorabili filio Eutycbeli pre- p nobis reserala esse poluerunt. Quibus Eutyches, qui
    sbylero Petrus episcopus Ravemiee. presbyterii nomine jhonorabilis videbatur, mullum
    Tristis legi tristes litteras tuas, et scripta mcesta imprudeas et niniis |imperilus oslendilur, ul eliam
    mcerore debito percurri; quia sicul nos pax Eccle- de ipso dictum sit a Propbeta : Noluit intelligere, ut
    siarum, sacerdotum concordia, tranquillitas plebis bene agerel, iniquitqtem medilalus est in cubili suo
    gaudere facit gaudio ccelesti; ita nos afiligit et de- (Ps. xxxv, 54). Quid aulem iniquius quam irapia
    jicit fralcrna dissensio, praeserlim cum talUius oria- sapere, et sapienlioribus doctioribusque non cre-
    tur ex causis. Trigiata anuis humanee Ieges huiaanas dere ? Sed in hanc insipientiam cadunt qui cum ad
    adimunt quaestiones; et Christi generalio, quoe di- cognoscendam vcritatem aliquo impediuntur obscu-
    vina lege scribitur inenarrabilis, po;t tots.rcula dis- ro, non ad propheticas voces, non ad Aposlolicas
    putalione iemeraria venlilatur? Q.iid Origenes prin- Iitteris, non ad Evangelicas auctoritates, sed ad se-
    cipiorum scrulator incurrerit, quomo.io Neslorius metipsos recurrunt. Sed ideo non magistri erroris exi-
    lapsus sit disputans de naturis nori latel prudenliam stunt, quia veritalis discipuli fuere. Qiiam enim
    tuam. Magi Jesum in eunabiriis Deuni mysticis mu- eruditionem de sacris novi et veteris Testamenti pa-
    neribus confitentur, et sacerdotes, quis sit, qui vir- ginis acquisivit, qui nec ipsius quidem Symboli ini-
    ginalipartu de Spiritu sanclo natus est, dolenda in- lia comprehendit? Et quod per totum miiiidum om-
    terrogatione disquirunt? Cuai vagitus daret Jesus in nium rege.neratorum voce depromitur, istius adhuc
    cunis, gloriam in excelsis Deo clainat ccelestis exer- senis corde non capitur.
    citus; et modo, quando in nomine Jesu omne genu 2. Nesciens igitur auid deberet de Verbi Dei in-
    flectitur ccelestium, terrestriura, el infernorum; ori- carnalione senlire, nec volens ad promereiidum ia-
    ginis ejas qucestio commovelur? Nos, fraler cliaris- lC telligenticc lumen inisanctarum Scripturarum latitu-
    sime, una cum Aposlolo dicimus : Etsi novimus Je- dine laborare, illarn saltem communem et indiscre-
    sum secundum carnem, sed nunc jam non novhnus (U tam coafessionem solUciloapprehendisset audilu, qua
    Cor. v, 16) : nec possumus curiose perscrulari, qui fidelium uaiversitas profitetur credere se in Deum
    jubemur honorem dare, et timorem reddere, et ex- Patrem omaipotentem, et in Jesum Christum filium
    spectare, non discutere, quem judicem confitemur. ejus unicum, Doininum nostrum, qui nalus est de
    Hoec breviter respondi, frater lilteris tuis plura re- Spiritu saacto ex Maria Virgine. Quibtis tribus sea-
    scripturus, si ad me frater, et coepiscopos aoster tenliis omnium fere haereticorum machince deslruun-
    Flavianus aliqua de hac causa seripta misisset : si tur. Cum enim Deus;, el omnipotens, etoaternus cre-
    enira tiibi displicet, quod quidem scribis, tibi ipsi ditur Pater, consempiternus eidem Filius demonslra-
    electum judicium; nos quomodo de his judicare po- tur, et in nullo a Palre differens, quia de Deo Deus,
    terimus, quos neque vidbnus, propter absentiam, et de omnipolente ouinipotens, de oeterno nalus est coee-
    quod inlellexerunt eorum taciturnitale nescimus? Ju- ternus :noa non posterior tempore, non inferior pote-
    stus raediator non est, qui sic unain parlem audit, state, dissimilis gloria, non divisus essenlia;
    ut nihil alteri parti reservet. In omnibus autem hor- idem vero sempiterni geuitoris nnigeiiitus sempiter-
    tamur te, fraler hoaorabilis, ut his quss a beatissimo nus natus est de Spiritu sancto ex Maria Virgine.
    papa Rouianeecivitatis scripta suntinobedientersede allen- Quoe nativitas temporalis UU nativitati divince et
    das; quoniam beatus Petrus, qui propria vi- sempiterncc nihil minuit, nihil contulit, sed totam se
    vit, et prcesidet, prcestat qucerentibus fideiveritatem. reparando homini, qui erat deceptus, impeadit: ut et
    Nos emm pro studio pacis et Ddei extra consensum j. mortem vinceret, et diabolum, qui raortis habebat
    Romaaoe civilalis episcopi causas audire non possu- imperium, sua virtute destrueret, Non enim superare
    mus. Incolumem luam dilectionem Dominus tetapore nos possemus peccati et mortis auctorem, nisi natu-
    longissimo conservare digaetur, charissiaie, et ho- ram nostram ille sasciperet et suam faceret : quem
    noratissime fili. nec peccalum conlaminare, nec mors potuit delinere.
    Exstat hmc Epistola in fine Sermonum D. Pelri Conceptus quippe est de Spiritu sanclo intra uterum
    Chrysologiiu BibliothecaPairum 4 edit. tom. V, parl. matris virginis, quecjitaUlumsalva virginilate edidit,
    H, cum nolis et variis lectionibus Gerlt. Vossii. Est quemadinodum salva virginitate concepit. Sed si hunc
    etiam anle acla concil. Chalcedon. IV Grmce Latine- de Cbristiance fidei fonle purissimo sincerura intel-
    in Annal. Baron. lom.Vl,etin leclum haurire non poteral, quia splendorem perspi-
    qiie conscripta, et veritalis obcoecalione sihi propria tenebrarat,
    Vita Chrysologi a Petro Rodulpho conscripta, etjn CUOB
    archivo senatus Imolm relaia. doctriiieese Evangelicocsubdidisset, dicenteMatlhceo:
    n. Liber generalionis Jesu Chrisli filii David, filii Abra-
    ham (Matlh. l). Aposlolicce qu»que proedicationis
    Epistola S. LEOMS papm primi ad Flavianum Con- expelisset instrumenlum, et legens in Epislola ad
    ttanttnopolitanum episcopum conlra Eutychelisper- Romanos, Paulus servus Jesu Christi, vacatus aposto-
    fidiam et hmresim. lus, segregatus in Evangelium Del, quod ante promi-
    Leo episcopus dilectissimo fratri Flaviano Con- serat per prophetas suos in scripturis sstictis de Filio
    stant. episcopo. suo, qui factus est ei ex, semine David secundum car-
    1. Lectis dilectionis tus litteris, quas miraraur nem (Rom. i); ad prophelicas quoque paginas piam
    1S VITA S. PETRI CIIRVSOLOGIPER D. MITAM. 74
    soUicitudinemcontulisset,et invenissetpromissionem Ai nostris; incomprehensibilisvomit comprehendi. Anto
    Dei ad Abraham dicentis : In semine tuo benedicenlur tempora manens esse ccepit ex tempore. Universila-
    omnes gentes (Gen. xxu). Et ne de hujus seminis tis Dominus servilem formam obumbrata majestatis
    proprietate dubitarel, seculus fuisset Apostolum di- suce immensitate suscepit. Impassibilis Deus non de-
    centem : Abrahm dictm sunt promissiones, el semini dignatus est esse homo passibilis, el immortalis mor-
    ejus. Nondicit el seminibusquasi in multis; sed, qua- tis legibus subjacere. Nova autem nativitale genera-
    si in uno, et semini tuo, quod esl Christus (Galat. m). tus, quia inviolata virginitas concupiseentiam ue- '
    Isaice quoque preedicationem interiore apprehendis- - sciens carais materiam ministravit. Assumpta est
    set auditu dicenlis : Ecce virgo in utero concipiet, et igitur de matre Domiai aalura, aoa culpa : nec in
    patiet filium, elvocabitur nomenejus Emmanuel, quod Domiao Jesu Chrislo ex utero virginis genito, quia
    est interpretalumNobiscumDeus (Isai. vn). Ejusdem- nalivitas est mirabilis, ideo noslree estnaturce dissi-
    que prophetoefideUter verba legisset : Puer nalusIm- est milis. Qui enim verus est Deus, ideni verus est lio-
    nobis, filius datus est nobis, cujus potestas super mo, et nullum est in bac uiiitale mendacium, dum
    merum ejus, et vocabilur nomen ejus magni consilii invicem stint et humilitas hominis, et allitudo deita-
    Angelus,Admirabilis,Consitiarius,Deus, Forlk, Prin- tis. Sicut enim Deus non mulatur miseralione, ita
    ceps pacis, Pater futuri smcuti (Isai. vn). Hoecfru- homo non consumilur dignitale. Agit enim ulraqua
    slratorie loquens ita Verbum diceret carnem factum, forma cum alterius communione quod proprium est
    utediius utero Virginis Christus haberet formam ho- Verbo scilicet operante, quod Verbi est, et carae ex'
    minis, et non haberet materni corporis veritatem. sequente, quod carnis est. Unum horum coruscat
    An forte ideo putavit Dominmn nostrum Jesum Chri- miraculis, aliud succumbit injuriis. Et sicut Verbum
    stmn nou nostroe esse naturae, quia missus ad bea- B ab cequalitate paternee glorioenoa recessit, ita caro
    tam Mariam seraper yirginem angelus ait : Spiritus naturam nostri generis non reUquit. Unus enim idem-
    sanclus supeneniet in te, et virtus Altissimiobumbra- que est, quo.dsoepedicenduro est, vere Dei Filius, ei
    bit tibi, ideoque, et quod nascetur ex le sanctum, vo- verehominisfilius : Deusper id, quod In principio erat
    cabitur Filius Dei (Lucwu); ut quia conceptus Vir- Verbum, elVerbumeralapudDeum, etDeus erat Fer-
    ginis divini fuit operis, non de natura concipientis bum; homo per id, quod Verbumcaro factum esl, et
    fuerit caro concepti? Sed non ita nobis inlelligenda habitavit in nobis: Deus per id, quod Omnia per ipsum
    est iUa generatio singulariter mirabilis, et mirabili- facta sunt, el sine ipso factum esl tiihil; homo per id,
    ter singularis, ut per uovitatem creationis proprietas quod Faclum est ex mulierc, factus sub lege.Nativitas
    remota sit generis. Fecunditatem enim Maricevir- carnis manifeslalio est humanoenaiuroe:Partus Virgi-
    gini Spiritus sanctus dedit . veritas autem corporis nis divineeestvfrtutis indicium.Infantia paivuli osten-
    sumpta de corpore est, et JEdificunle sibi sapientia dilur humilitate venarum. Magaitudo Altissiaii de-
    domum(Prov. lx), Verbum caro faclum est, el habi- claralur vocibus angelorum. Similis est rudimentis
    tavit in nobis (Joan. i), hoc est fn ea carne quam hominmn, quem Herodes impius molitur occidere.
    assumpsit ex hontiae, et quam spfritus vitse raltoaa- Sed Dominus est omnium, quem Magi gaudent sup^
    lis aaimavit. pliciter adorare. Jam cum ad preecursoris sui Toan-
    5. Salva igitur proprietate utriusque naturse, et bi nis baptismum veniret, ne lateret quod carnis vela-
    unam coeunte persouam, suscepta est a majestate mine tegeretur, vox Palris de ccelo intonans dixit :
    humiUtas, a virtute uifirmitas, ab eeteraitate morta- Hic est Filius meus dilectus, in quo milii bene com-
    Utas; et ad resolvendum conditionis nosirec debitum rC placui (Matth. iv). Quem itaque sicut hominem dia-
    aalura iaviolabilisaaturce est uaita passibili, ut, quod bolica lentat astutia, eidem sicut Deo angelica famu-
    aostris remediis congruebat, unus atque idem me- lantur oflicia. Esurire, silire, lassescere, alque dor-
    diator Dei et hominum homo Jesus Christus, et niori mire evidenter humanum est : sed et de quinque pa-
    posset exuno, etmorinonpossetexallero. Inintegra nibus quinque millia bominum saliare, et largiri
    ergoveri hominis perfectaquenaturaestDeus totus in Saniaritanee aquam vivam, cujus hauslus bibentj
    suis, totusin oostris. Nostra autem dicimus, qucem no- proestat ne ullra jain sitiat; et su;:ra dorsum maris
    bis ab initio Creator condidit, et queereparanda susce- planlis non subsidentibus ambulare, et elationes
    pit. Nam Ula,quoedeceptor iutulit, et bomo deceplus fluciuum increpata tempestate consteraere, sine am-
    admittit, nullum habuere in Salvatore vesiigium. Nec biguitate divinum est. Sicut ergo, ut multa prceter-
    quia Gommunionemhumanarum subiit mfirmitatum, eam, nou ejusdeai naturae esl flere miserationis af-
    ideo nostrorum fuit particeps deliclorum. Assumpsit. fectu amicura mortuum, et eumdem remoto quatri-
    formam servi sine sorde peccali, humana augens, di- duanoeaggere sepulturee ad vocis imperium excilare
    Vinanon minuens : quia exiaaaitio illa, qua se invi- redivivum; aut in ligno pendere, et in noctem luce
    sibiUsvisibUempreebuit, et Creator ac Dominus om-• coaversa omnia elementa tremefacere; aut clavis
    nium rerum unus voluit esse mortalium, inclinatioi iransfixum esse, et paradisi portas fidei lalronis apc-
    fuit miserationis, non defectio potestatis. Proinde quii rire : ita non ejusdero naluroeestdicere : Ego elPa-
    manens in forma Dei fecit hominem, idem in forniat ter unum sutnus (Joan. x); et dicere : Pater tnti-
    servi factus est homo. Tenet enim siae defectu pro-• jor me esl (Joan. xiv). Quamvis enim in Domino
    prietateai suam utraque uatura. Et sicut formami Jesu Cbristo Dei et homiiiis una persona sil; aliud
    servi Dei forma non adimit : ita formam Dei servii ti tamen est, unde contumeUa in ulroque communis,
    forma non minuit. Nam qui gloriabatur diabolus ho- aliud, unde communisest gloria. De nostro enim illl
    miaem sua fraude deceptum divinis caruisse mune- est minor Patre humanitas, de Palre illi est ccqualis
    ribus, et fmmortalitatis dote nudatum duram mortisi cum Palre divinitas.
    subiisse sentenliam, seque in malis suis quoddami 5. Propter hanc ergo unitatem personae in utraquc
    de preevaricatiouisconsorlio invenisse solatium, Deumi natura intelligendam, et Filius Hominis legitur descen-
    quoque juslitiee exigente ratioae erga hominem,, disse de ccelo, cum FiUus Dei carnem de ea Virgine,
    quem in lanto honore condiderat, propriam mutasse! de qua est nalus, assumpserit. Et rursus Filius Dei
    senteatiam; opus fuit secreti dispensatione consilii,, crucifixus dicitur, ac sepultus cum hcec non in divi-
    ut incommutabilis Deus (cujus voluntas non potestt nitate ipsa, qua unigenilus consempiiernus, et con-
    sua benignitate privari) primam erga nos rietatis; substantialis esl Palri, sed in naturce hiiraaneesit in-
    suce dispensalioaem sacramento occultiore comple-- firmitate perpessus. Unde unigenitum Filium Dei cru-
    ret, et homo diabolicce iniquitatis versutia actus inl cifixum et sepullum omnes etiam :in symbolo confi-
    culpam contra Dei propositum non periret. temur secundum illud Apostoli, Si enim cognovissent,
    4. Ingreditur ergo hcec mundi inlima Filius Dei de; numquam Dominum majestatis crucifixissent (l Cor.
    ccelestisede descendens, et a paterna gloria nonre- n). Cum aulem ipse Dominusnosler, atqae Salvaior
    eedens novo ordine, nova nativitate generatus. Novo) fidem discipulorum suorum su-is interrogationibus
    Drdine, quia invisibUisin suis visibilis factus est inl erudiret, Quem,inquit, dkunt ItomittesesseFiliutn Ho-
    PATROI,. LII. 3
    78 1N S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA, Tb
    tniriif (ifqttii. xvi) ? Cumque illi diversas aliorum opi- A vera divinilale humanitas, nec sine vera credatur hu-
    niones retexisseitt, Vos autem, ait, quem me esse di- manitate divinilas.
    citis ? Me utique, qui sum Filius Hominis, et quem in 6. Cum aulem ad inteiTogationem examinis vestri
    forma servi, atque in veriia.le carnis aspicitis, quera Eutyches responderit diceus : Confiteor ex duabus
    meessedicilis? Ubi B. Petrus divinilus inspiratus, et naturis fuisse Doininum nostrum ante aduaationeai,
    confessione sua omnibus gentUmsprofuturus, Tu es, post adunationem vero unam naturam confileor;
    iiiquit, Christus Fitius Dei vivi. Ncc imaierito beatus miror lam absurdam taraque perversam ejus profes-
    est proauatialus a Domino, et a principali petra soli- sionem nuUa indieantium increpatione reprehensaro,
    ditatem et virtulis traxit, ctnominis, qui perrevela- et sermonem nimis insipienlem niinisque blasphe-
    lionem Patris eumdem et Filium Dei est confessus, et mum ita omissum, quasi nihil quod offeaderet esset
    Christum : quia unum horum sine alio receplum noii auditum; cum tam irapie duarum naturarum ante iii-
    salulem: Sedeequaliscrat periculi Domi- carnationemunigenitils DeiFiUus fuissedicalur,quam
    proderat ad Christum
    num Jesuni aul Deum lantummodo siae ho- nefarie, postquam Verbum caro facluai est, uatura
    mine, aut sine Deo solum hominem credidisse. Post bi eo siiigularis asseritur. Quod nc Eutyches idco vel
    resurrectionem vero Domini, quceutique veri bominis recte, vel tolerabiliter ««tunet diclum, quia nulla
    fuit, quia aller non est resuscitalus quam qui fuerat veslra esl senteutia confuiatum, sollicitudiiiis tucedi-
    crucifixus, et morluus, quid aliud quadraginla dierum ligentiam commoaemus, frater cjiarissbne, ut, si per
    mora gestum est, quam ut fidei noslrce iniegriias ab inspiralior.em misericordiccDeiad satisfactionem cau-
    onmi caligine mundaretur? Colloquens enim cum dis- sa peixlucitur, impriidentia hominis imperiti etiam
    cipulis suis, et cohabitans, atque convesceiis, et per- hac sensus sui niacula per te purgelur. Qui quidem
    tfaclari se diligenti curiosoque conlaclu ab eis quos " sicut gestorum o.rdo patcfecit, pene cceperat a sua
    dubietas perstringebat admittens, ideo et clausis ad persuasione discedere, cum veslra seatentia coarcius
    discipulos jaiiiuis introibat, et flalu suo dabat Spiri- proliteretur se dicere quod a»te non cUxeral, et ei
    tum sanctum, et donato intelligentiee lumine sancta- fidei acquiescerc cujus prius fuisset alienus. Sed cmu
    rum Seripturarum ooculta paadebat : et rursus idem anathematizaado bapio dogmati noluisset prcebere
    yulnus lateris, fixuras clavorum, et oinnia recentissi- conseasum, iatellexit eum fralernilas vestra in sua
    ma passionis signa monstrabat dicens : Videte manus permanere perfidia, ,digaumque esse qui judicium
    meas et pedes, quia ego sum : paipate et videte, quia condemnationis exciperet, De quo si ficieliler atque
    spirilus carnem et ossa non habet, skut me videlis utUiter doleat, et quam reclc mola sit episcopalis
    habere (Luc. xxiv). Ut agnoscerelur in eo proprielas auctoritas vel sero cognoscit; vel si, ad salisfactionis
    divincebumanaeque naturce individua perraanere; et plenitudinera, orania quce ab eo roale sunt sensa viva
    ita sciremus Verbum hoc non esse quod carnem, et voce et preescnti subscriptione damnaverit, non erit
    ut unum Dei Filium et Verbum conflteremur, et car- reprehensibilis erga correclum quantacumque mise-
    nera. Quoiidei sacramento Eutycbes iste niniium ccsti- ralio : quia Dominus noster verus et bonus Pastor,
    mandus est vacuus, qai naturam nostram in Uni- qui animam suam posuit pro ovibus suis {Joan. x), ct
    genito Dei nec per humilitatem mortalitalis nec per qui venil aniroas hominum salvare, noa perdere
    gloriam resurrectionis agnovil. Nec sententiam B. (Luc. ix), imitatores nos vult csse succ pietalis; ut
    Joau. x pavit dicentis : Omnis peccaates quidem justitia coerceat, conversos autem
    apostoli et evangelistccJesum
    spiritus qui confitelur Cltristum in carne ve- misericordia noa repellat. Tunc enim demum fru-
    nisse, ex Deo est: Et omnis spirittts qui solvit Je- n ctuosissime fides vera defenditur, quaado eliam a
    sum, ex Dco non est, et hic esl Antichristus (I Joan. sectatoribus suis opinio ialsa damaatur. Ad oinncm
    iv). Quid autem est solvnre Jesum, nisi humanam ab vero causam pie ac fideliter exsequendam fratres no-
    eo separare uaturam, et sacramentum ftdei, per quod stros Julianum qiisoppum et Renalum presbyterum
    salvati sumus, impudentissimis cvacuare figmentis? tit. S. Clementis, secl et filium meum Hilariiun dia-
    Caligans vero circa naturam corporis Christi, neccsse conum vice nostra dneximus, quibus Dulcilium no-
    est ut ptiam in passione ejus eadem obccecatioaede- tarium nostrum, cujus fides aobis est soepeprobata,
    cipiat. Nam si crucem Domuii aoa putatverum falsaai, et sociavimus, confidentes ad iuturum Divinitalis auxi-
    susceptam pro mundi salute, supplicium fuisse lium, ut is qui erraverat, daronata sensris sui pravi-
    iion dubitat, cujus credit roortem agaoscat et carnem. tate, salvetur. Deus te incolumem custodiat, frater
    Nec diffiteatur nostri corporis hominem, quem co- cbaiissime. Data idUius Juaii, Asterio et Proiogcne
    gnoscit fuisse passibilem : quoniam negatio verce car- viris clarissimis consulibus, cera 486.
    nis negatio est eliam corporeee passionis. Si enim III.
    Christianam suscepit fidem, et a prccdicatione Evan-
    auditum , videat quce aatura Epislola MATTU.EI PaAELti caihedralis ecclesiwImo-
    gelii suum uoa avertit lensis prmposili, transumpta ex tabclta ipsius tua-
    transfixa clarius pependerit in crucis ligno, et aperlo
    crucifixi intelligat, unde nuscriplq qua testatur se corpus B. Petri Chrysoiqgi
    per militis lanceam latere ut attrectasse.
    Ecclesia Dei et lavacro
    sanguis et aqua cffluxerrat,transilorie
    rigarelur, et poculo. Nec legat ej'usdem MalthceusPhaellus preeposilus Corneliceurbisalulem.
    Apostoli verba dicentis : Scienlesestis quod non corrupti- Tibi gratulor, et mUii gaudeo, Cornelia parens,
    bilibus argcnto et auro redempti de vana vestra ]0 lanUim me pignns hic fodiendo comperisse, Cbryso-
    conversalionepaternmIraditionis, sed pretiososanguine logi scilicet concivis nosiri corpus, quod lu forsitan
    et immaculati Jesu Chrisli dubitans quandoque biclatere litubasti. Id igitur ego
    quasi Agni contaminali,
    (I Petr. i). B. quoque: Joannis Apostoli teslimonio MalthceusPbaellus hujus cedis prcepositus licet indi-
    uon resistat dicentis Et sanguis Jesu Christi Dei guus plena fidoconfifeor a quatriccutesano quiuqua-
    emmidat nos ab omni peccato (1 Joan. i). Et iterum : gesimo quinto aano, efce.,honoriuce sepulium proprUs
    Hmc est vicloria, qute vincit mundum, fides noslra; et manibus attrectasse, juxtaque reyerendi Patris ct
    quis est qui vincit mitndum, nisi qui credit quoniam D. DomiriiSimonis Imoleasi3 episcopi islhoc saroo-
    jjesus est FUius Dei? Hic est qui venit per aquam et phago iideliter collocasse aaao Domiai nostri Jesa
    ] sanguinetn, Jesus Christus : non in aqua solum; sed Christi 1497, die vero vigesima nona Augusti, sea
    J in aqua et sanguine. Et spiritus est, qui testificatur, sextilis, sedente clemeiitLss, Patre Pomjno Alexan-
    ] quoniam Chrisius est veritas. Quia ires siint qui testi- droVIpontif. max. et prcesiden. illuslriss, D. Catba-
    monium dant, spiritus, aqua, etsanguis; el hi tres rina Sfortia, et prceclarissuno prbnogenito D, Octa-
    ~unumsunt(Uoan. v). Spiritus alique saaetificatioais, viano vicecomite de Riario bnolcc, ForoUvUqucc pro
    et saaguis redemptiouis, et aqua baptismatis : qucc S. Rom, Eccl. vicar. Rogitemusitaque, Cornelienses,
    tria uauin suut, et individua mancnt, nihilque eorum pientissime suinrou.inillum, maximum, cwiclipotcn
    a sui coanexioae sejuugitur, quia cathoUca Ecclesia tem Deuai, ut gregem;smjm baotensera Pastor veru.i
    hac fide vivit, ac proficit, ut in Christo Jesu nec sine non deserat; sed per merita sanctorum omniums
    « 1TA S. PF.TRI CHRYSOLOGtPER D. MITAM. 78
    ipios nostrcc urbis civitas bumilissime colit, nos a A } lala dum largis virtutum mysteriis religiosa cofda
    bellorum turbme protcgat, vesana fame tuealur, et a uberrinie replevere, ita suavitatem saacti Spiritus
    dira peste incolumes conscrvare dignetur, qui vivit odorificanarratione distribuunt, ut etmahifestis pan-
    ct regnat in sccculasccculorum.Amen. -4aiitur elogiis, el oiaamenta salutis existant, juxta
    Ergoprecor,prasul, qui nunc tua templa recondo. Domiai vocem in sacris Evaagelii paginis ialonan-
    Sis mihi, sisque luo propitiuspopulo. tem : Qui credil in me, fiiimina de ventre ejus fluent
    IV. aqum vivm(Joan. vn, 58). Et iteruai: Aperi os tuum,
    et implebo illud (Psal. LXXX).Et Salomoa: Spiritus
    Eximii Doctoris PETMCHRYSOLOGI Vitw Elogium ex dabit sapientiam quwrentibus se: Et docenlium Ihi-
    JOANSE T MTEJUO retigiosissimo viro abbate Spanhe- guas fectt disertas (Prov. n; Sap. xi). Quamobiem
    mensi de Ecclesiasticis Scriptoribus. vcnerabilis beatusque pontifex Petrus Ravennatis
    Petrus archiepiscopus Raverinas vir eruditus alque Ecclesioe preefulgiduai decus, et catbolicee veritatis
    sanctissimus, ia vita multis coruscans niiraculis in preecipuusdoctor, calore superai amoris accensus, et
    declamandishomilfis ad popuhim excellentis ingenii rigatione perenais gratieeirroratus, digno eloqufi sui
    fuit; multosque tam verbo quam exemplo ad verita- ornanienlo vernantium lectionum opuscula de sin-
    tis tramitem convertit. Multa scripsit pro cedificatione gulis Evangeliorum parabolis polito sermone coafi-
    iideUum, de quibus feruntur : Sermones, el.Homiiim cieas delectabili dulcediue aures oamiuai replevit,
    plures lib. I; Ad Eutychen Epistola, qum incipil : et corda. Proiade, dilectissimi, pastoris tanti ialenla
    Trisiis legi tristes litieras. Scripsit eliam Epistolas ^t anxia mente seripta legamus, et ardenti desiderio
    alias. Claruit sub Marl. Aug. uluis spiritalibus amplectamur; quatenus fructum
    V. B laboris in riOstroementis cellario recondentes simiil
    curo eo magnificoelaudis gloria perfruanmr, et prcc-
    Epislola nuncupatoriaK. P. AGAPITI VICENTINI Canon. eeterni muneris capiamus.
    Lateran. Ordin. Rectoris. Ad Em. Card- Herculem miaHoc humilis
    prwsul Felix de pauperculocordis cel-
    Gonzagam,anie scrtnonesipshts Chrysologiejus stu- iario sermone exiguO legenlibus obtulit munus, finis.
    dioprinmmBononimwipressosan. Dom. 1554relata.
    Com mibi sanclissinii pariter ac eloquenlissimi viri VH.
    Pefri Chrysologi Ravemiatis archiepiseopi seraiones Epistola R. P. F, PETEI RoDrjLPinTCSSIGNANENSIS
    quampluriim, orani certe auro gemmisque pretiosis- ad senalores Imolm relala in Commentariisipsius
    simis longe pretiosiores, in manus veaerint, noa in- Senalus anno Dotnini 1595.
    juria in avaritiee crimeu vocandus judicarer, si aut lllustribus et nobUibus viris DD. confalonerio, con-
    diutius clarissimis rebus tenebras obduci permitte- servatorUms, ac senatui Iinol. F. Petrus Rodul-
    rem, aut nostros bomines tam excelleatis ingenii mo- phus Tussignanensis, episcopu» Seaogalliensis et
    nbnentis noa sine magno eorum iacommodo detri- comes, salutem atque felicitatem,
    mentoque spoliatos alque orbatos oequo animo susli-
    :
    nerem cum prcesertbn, ut quidam inquit sapiens, Piam sane et salutarem personaque yestra dignis-
    non plus utilitatis afferat hommma generi abscondita simam cogitationem audivi nunc vobis in anlirio
    sapientia, quam aut gemmcereconditoe, aut invitus versari de beatiss. Pelri Chrysologi, civis olim no-
    clerosstrsquetbesaurus. Proplerea ut, quantuin in me slri, clarissimis ingCniimonumentis in luceiti revocan-
    est, non solum mihi, sed aliis etiani prosira, eqs nuac ,C dis Quod quidem non roodo summopere mihi pro-
    demum Cbrysologi sermoaes ia publicum pfoferre batur, qui video vos tum civi de patria vel potius
    statui: quandoquidcm iu bis nihil aon eruditam, uon de tota Christiana repablica benemerito parem pro
    exceUens, non absoiutum offendas. Tanta est enim viribus gratiam repeadere, tum vero universis sa-
    bujuscc viri diviuarnm omaium humanarumque re- crartmi litlerarum sludiosis boc pacto prodesse; ve-
    rum cognitio, tamquc incredibilis ac propeaiodum di- ruro etiam ut ad sanctum propositum urgendum et
    vina diceudi vis, taataque copia, ut neminem satis celeritcr absolvendum vos adbortor, eo magis im-
    aduiiraturum pul.era, cum eum viderit aureum illud pelbir, quod inter omnes constat, vel imperitorum
    cloquentieeflumen effundentem. Nam sive occulta at- riegligeutia temporum, vel librariorum injuria, seu
    quc abdita divmorum oraciflorumseasa conetur ex- forsan nonnallorum iavidentia factum esse ut ejus
    plicare, quis boc homine subtUior? sive ccelestis ac doctissima atque saactissima scripta partim obscu-
    salutaris disciplincc vclit ratioaes reddere, quis illo] fata, partim sint deperdita ; quocvero sunt relicta,
    scicntior? aui ad virtutem cobortari cupiat, quis ar- quasi naufragio tam corrupta, et coataminata, ut
    jlentior? aut a vitiis revocare studeat, quis acrior? vix legi, qacedaai etiam adeo perplexa, et involuta,
    Denique vel claros viros coatendat iu ccelum laudi- ut vix intelligi queaut. Prceterea ut ego comaiunis
    bus efTerre,quis gravior? vel in bnprobos iavehi, patrice nostrcc beneiicenticcque vestrce debita veluti
    quis vehementior? Uade non immerito Chrysologus a graliarum mmiera persolverem, ipsius vero Cbryso-
    nostris et babilus est, et nominatus. Cujus tamen in| Iogi manibus gratum officiumprcestarem, non ab re
    perpurgandis ac polius iaslauraadis bisce seraioni- faeturuni me putavi, si vestrum istud coasilima ali-
    meo labore et industria adjuvarem. Adjumen-
    bus, mcredibUedictu est, quantum laboris suscepe- quo
    rim : propterea quod is eoclex,quem principio nacti[ j) tum autem nullum afferri posse majus a me compe-
    fuiiaus,proximorum sceculormninscitta quadam quasi ri, quam auctoris hujus homiliis, quoad fieri possit,
    et emendaadis, ut ab omni, quaai adhuc
    rubigine ita cum fuedatus erat, tum mancus, ut nulla corrigeadis
    inter sordes et tineas passcesunt, iujuria vindicen-
    ferrae ro eo pars integra, atque iacorrupta reperire-
    tur. Verumnos quantum ex autiquorum exemplarium tur: sicque ab earum lectioae, qua, propter aureaai
    collatione assequi potuimus, opera auxiliumque af- scriptoris eloquentiam, unde cognomeDoderitus est,
    ferre conati sumus. Quare effectum est, nisi mea me sumrni et egregii viri antea sunt delectan, nullus
    faUit opinio, ut disertissimi hujusce viri scripta in posthac refugiat. Vitam quoque hujus sanctiss. viri
    pristinum jam bene nitorem, nonnuUis tamen exce- tavi qua potui brevitate ac diligentia descripsi. Pervolu-
    piis, restituta suit. hac de causa anliqua veteraque tabularia, quce
    Cmteraomittunlur, qum ad rem non faciunt. vel ex Vaticana, vel ex ampliss. Serletaua bibliothe-
    ta babere potui; sicque fideliss. vetustisshaoruin
    VI. todicum coUatione adhibita, hunc B. Petri Cbryso-
    B. FELICIS, XL Raveniialum archiepiscopi, in Sermo- logi sermoaum Ubrum quam diligentlssiroe eiaeada-
    nes aliquot S. Petri ClmjsologiPrmfatio. re, sanareque laboravi, et proprio nitori prope
    Ex mss. codkibus Serm. Chrysol. Valkellm, Cate- restituere. Denique nullo officii pietatisque genere
    omisso, non antea conquievi, quam scholia quaedam
    , nmque et alibi.
    Divina charismatum dor.a de ccelesti tbesauro pro" adjecerim, observationesque plurimas , quibus , et
    emendationum nostrarum ratio affertur, et diffici-
    7» IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA 80
    liora loca quam facillime explicantur. Hoc autem A tum, volo, alacri vultu accipite, ac si probatur,
    quidquid laboris est, quod lUientissune vobis claris- edite, meique memores valete.
    simis viris dedicatum, et grati animi ergo consecra- Senogallicepridie idus Martii 1594.

    SCHOENEMANNI NOTITIA
    IN QUA
    LOCUS.TEMPUSETFORMA.OMNIUM EDITIONUM S. PETRI CHRYSOLOGIINDICANTUR.

    Multis jam edissertis de vita et operibus R. Petri qui meliora optarent. Erant enim, quos Chrysologi
    Chrysologi, non eril forte ingrata lectori de scripto- diciio delectaret, et qui acumea quoddam seatentia-
    rum S. Palris editionibus notitia sequens : quatn no- rum ia eo admiraretitur. Ferlur quoque doctus aU-
    men et mtas Auctoris eximiam et universam sat polli- quis Suecus Zacharias Lundius commentarios varia-
    centur. EDIT. . rum lectionum et animadversionum in Chrysologum
    Dictum est, sermonum Petri Chrysologi collectio- condidisse, qui lucem quidem non viderunt, sed Jo.
    nem, qualem modo indicavimus, esse antiquissbnam, Alb. Fabricii tempore mss. servabantur Hafniecapud
    upote quoe a FeUce Ravennatensi et ipso episcopo Rostgaardum (c). Enimvero in ItaUa ipsa Mitoeedi-
    numero XLI, ineunte saeculo octavo (tenuit enim tio nonnisi post integrum fere socculum, ilerum
    sedeni episcopalem ab anno circiter 707 usque ad a. typis Yenetis anno 1740 exscripta est. Novoe postea
    717) instituta et prologo ornata est, qui non solum editioais adoraandee1consUium invasit Sebastiamim
    iii codicibus mss. sermoaibus praefixus coaspicitur, Pauli sacerdotem congregationis Matris Dei Lucen-
    sed exinde etiam exseriptus et ViteePetri a Domini- sis, qui quidem non vulgares res a multifaria sua
    co Mita conscriptoe adjectus est (o). Eam octiagentis doclrina exspectari jussit. Prodiit opus Venetiis a.
    et quod excurrit soeculispost a situ primus vindica- 1750 collaudatum a Mansio, quem nemo juslum hac
    vit Agapilus Vicentinus et Bgnonim typis Jo. Bapt. in re arbitrum reputari oportereiaficiabitur; tametsi
    Phaelliex unico codice imprimendam dedit. Inde justam editoris diligentiam in auibusdam, quce idem
    recusa est ColonimAgrippinma. 1541 et 1618; Pari- de eo retulit, desideres.
    tiis, "1574, 1585, 1612, 1614, 1618, 1631, 1655; An- Epislolm ad Eutychetem duplicem valgo tradunt
    tuerpim, 1577; Venetiis, 1588 et 1656; Moguntim, p exstare editioaem, unam ia S. Leonis M. editionibus
    1607et 1613; Lugduni, 1622,1625,1627,1634,1656; Quesnelliana anteridribus, in qua totum caput se-
    sed plures undique ab officinarum negligentia ma- cundum post verba, Hmc breviter respondi, fraler,
    culas vitiaque contraxit. Novarorecensionem ad ma- litteris tuis, desit; alteram integram, quam primus
    nuscriptos quosdam codicesRomocinveatos exactam ediderit Gerardus Vossius a. 1604. Qua bi re tanlo
    paraverat Petrus Rodulphius, Tussignanensis, olim magis fides habenda esse videtur QuesneUo, cum
    Senogalliaepraesul, eamque scholiis suis Ulustralam addit priorem descriptam esse ex codice ms. Biblio-
    a. 1594 edilionis causa obtulerat senatui Imolensi. tbecce Thuanece; quem etiam bona fide secuti sunt
    Ac litteroe ejus quidem in Commentaria senatus re- BaUerinu.':
    latce sunt, sed quid codici isti acciderit, ignora- Nihilomiaus hcec falsa suut. Quippe nulla est Leo-
    tur (b). Perfecit lamen noveeedilionis consiUumDomi- nis M. ante Quesnellum cditio, ia qua bcec epistola
    nicus Mita, textumque ad vetustos codices recogni- occurrat. Experieatia hoc edocti sumus, el ue nos
    tura et scholiis suis non admodum doctis enuclea- ipsi fefeliisse credamus faciuat iadices ordir.em Epi-
    tum proposuit Bononim a. 1645 in-4°. Sed bujus stolarum in editionibus superioribus reprcesenlanles,
    edilionis fructus ad Gallos quidem et Germanos non in QuesneUiana juxta quam Balleriniorum edilione
    pervenerunt, quippe qui uoii cessarunt antiquiora jj -i obvii (ci). Sed nec magis verum est alterum, quod
    exemplaria iterato describere, licet non deessent, idem Quesaellus scripsit, iategram epistolam a Ge-

    (a) Eumdem quoque Casim. Oudinus inseruit Com- potui; skque fidelissimavetustorumcodicumcollatione
    mentariis T. I, p. 1251. adhibita, hunc Petri Chrysologi Sermonum librum
    (4) Exhibet epistolam istam Dominicus Mita in quam diligentissime emendare sanareque taboravi, el
    appendice documentorum ad Vilam Pelri Chrysologi. proprio nitori prope restiluere. Denique nuilo officii
    Audivisse se significat Rodulphius, senatura lmolea- pietatisque genere omisso, non antea conquievi, quam
    sera consilimn cepisse civis sui preeclarissima inge- scholia quwdam adjecerim, quibus et emendalionum
    xiiimonumenta in lucem revocandi. Se pro viribus noslrarum ratio afferlur et difficiliora loca quam fa-
    labore suo et industria id adjuvare velle, Adjumen- cillime explicantur. Hoc autem quidquid laboris esl,
    tum autem, inquit, nullum afferri posse majus a me quod libentissimevobis dedicatumet grati animi ergo
    comperi, quam auctoris hujus homiliis, quoad fieri consecratum volo, alacri vultu accipite, dc si probdiur,
    possil, corrigendis et emendandis, ut ab omui, quam edile, meique memoresvalete.
    adhuc inter sordes et tineas passm sunt, injuria vin- (c) Fabricius ia Btbl. M. et Inf. Lat.
    aicenlur; sicque ab earum iectione... nuilus posthac (d) Neve aliquis putet Quesaellum editiones Leo-
    refugiat. Vitam quoque hujus sanctissimi viri, qua ais operuui cum eJitionibus Petri Chrysologi una
    potui brevitate ac diligentia, descripsi.Pervolutavi hac cum Leone M. evulgatis confudisse; eliam i i his,
    de cauta antiqua veteraquetabularia, qum vel ex Va- quotquot eam reprcesentarent, integrum epistoks
    litana vel ex ampliss. Scrletana bibliotheca habere exemolum non deesse monemus.
    61 SCHOENEMANNINOTITIA 1N OMNES EDlTIONES S. PETRl CHRYSOLOGI. 82
    rardi Vossiieditione demurii esse profectam. Etenfm A. 1579. Coloniw Agrippinm,apud Jo. Carolum Mun-
    dudum ante integra Latfne legebatur in Actis conci- nich; in-4°. Editio Sermonum Petri Chrysologi et
    lii Cbalcedonensis, quce ipse Vossius laudat. Dicen- MaximiTaurinensis quce hunc annmn operaruro vitio
    dum potius, in quibusdam mss. codicibus, quorum in titulo gerit, ad sequens sceculmnreferri debet.
    fontes monstraruntBallerinii, inveniri hanc episto- 1585. Parisiis, apud Hieron. de Marnef; in-8°. D.
    lam diraidio breviorem et capite secuado a laudatis Petri Chrysologi arChiepiscopi Ravenhalis opus Ho-
    verbis carentem; sed editorum textus sanior ex actis miliarum nunc primum ediium (sic).
    concilii Chalcedonensis profluxit. 1588. Venetiis. Petri Chrysologi Sermones. Teste
    Mita 1.1.
    S.ECULOXVI. S.ECULO XVII.
    1534. Bononim, ex typographia Jo. Bapt. Phaelli; 1604. Moguntim,apud Ballhas. Lippiumsumpt.Ant.
    in-i". S. Petri Chrysologi Sermones Hierat; in-i°. Petri Ravennatis seu Chrysologi epi-
    Editor P. Agapitus Vicentinus Canon. Lateran. siola contra Eutychen, Grcece et Latine cum nolis
    ordin. rector inscripsit hosce sermones eardinali Gerardi Vossii D. et prcepositi Tungrensis; in'Mt-
    Herculi Gonzagee, deque sua in edendo opera heec scellaneis SS. aliquol Palrum Grmcorumet Latinorum
    prccfalus est: Cum tnihi sanctissimi pariter ac elo- " antehac non editis; adjectis Operibus Gregorii Thau-
    quentissimi viri Petri Chrysologi Ravennatis episcopi maturgi, pagg. 205-8. Grccca adcod. ms. card. Sir-
    Sermones quam plurimi, omni certe auro, gemmisque leti, Latina ex codd. Yaticanis uum. 2574, 2576 et
    pretiosiores in manus venerint, non injuria in avaritim 2580, edita sunt. Ac in priorfbus duobus non nisi
    crimen vocandus judicarer, si aul diutius clarissimis prior pars Epistolae exstabat.
    rebus tenebras obducipermitterem: autnostroshomines 1606. Colonim, Agr. sumptib. Jo. Gymnici et Ant.
    tam excellentis ingenii monimentis non sine magno Hierat; in-fol. PelriRavenhatisEpistola adEutychen
    eorum incommododetrimentoquespoliaios atque orba- Lat. in Sev. Binii Conciliis, t. II, ab initio, inter Epi-
    tos mquo animo sustinerem:.... cujus tameninperpur- stolas praeambulares ia Conc. Chalced. cec.
    gandis ac polius instaurandis hisce sermonibus, incre- 1607. Moguntim; in-8°. S. Petri Chrysologi Ser-
    dibiledktus est, quantutnlaboris susceperim: propterea, moaes. Laudat hanc editionem usu sibi cogaitam
    quod is codex, quem principio nacli fuimus, proximo- Christianus Daumius.
    rum swculoniminscitia quadam quasi rubigine ita cum 1609. Romw, ex typogr. Vatic.; in-fol. Petri Ra-
    fcedaluserat, tum mancus, ut nulla ferme in eo pars vennatis Epistola ad Eutychen, Gr. Lat.; in Concil.
    integra atque incorrupta reperirelur. Verum nos quan- gen. Eccl. Cathol. t. II, p. 22. Grcecaad codices mss.
    tum ex antiquorum exemplarium collatione assequi po- " Bttd. Vaticancc, Sfortiance, Columnensis, olim card.
    luimus, opem auxiliumque afferre conati sumus. Quare Sirleti et Ant. Augustiai archiep. Tarracoaensis de-
    effeclum est, nisi mea me fallit opinio, ut diserlissi- scripta sunt.
    tni hujus viri scripta in prislinum jam bene nitorem, 1612. Parisiis, apud Hieron. deMarnef; tn-8°. D.
    tionnullis tamen exceptis, restituta sint. Notatur hcec Petri Chrysologi opus Homiliarum sive Serroones
    editio oppido rarissbna, ia Catalogo Bibl. Barberi- CLXXVI. Accessit ejusdera Epistola ad Eutychen
    nianceet Pinellianee. presbyterum Groeceet Latine, cum notis et variis le-
    1558, Colonim,apud Pelrum Quentel; in-fol. Epi- ctionUras ex mss. Vatic. et cardin. Sirleti edita. Cat.
    stola integra Petri Ravennatis episcopi ad Eutychem Bibl. Reg.Paris., cujus exemplari passim additae sunt
    abbatem; mPrmambulisConc. Chalcedonensis; in ed. emendationes ex ms. codice studio T. Maiitelli.
    ConciliorumPetri Crabbetom. I, fol. cccxcrv. 1615. Jlfoguntim Petri Cbrysologi Sermones.
    1541. Colonim Agrippinm; in-fol. S. Petri Chryso- Dom. Mila iu Proef.
    logi... Sermones. Laudat hanc ut superiorem quo- 1614. Parisiis, apud Claudium Morellutn; in-fol.
    que Dominicus Mita, et ex eo Jo. Alb. Fabricius in S. Petii Chrysologi archiepiscopi Raveimatis erudi-
    Bibl. M. et Inf. Lat. qui voluminis formam ascripsit. lissimi et sanctissimi Sermones; cum Leone Magno
    Notatur in Cat. Bibl. Bodl. abs volumiais forma. ^ et Maximn Taurinensi.
    1544. Parisiis; ire-8°. S. Pelri Chrysologi.... Ser- 1618. Parisiis, sumpt. Sebasl. Cramoisy; in-fol.
    moaes. Commemorat hanc descriptioaem Fabricius S. Petri Chrysologi... Sermones; cum iisdem repe-
    1.1,additque in AutographisRudoIphinis, tom.I, p.467, titse edilionis.
    eam prceter rem pro prima venditari. At in Cod. Bibl. 1618. Colonim, apud Attt. Hierat; in-fol. Petri
    Bodleianmexstat editio ParisUs 1545, in-8°, quce ea- Chrysologi episcopi Ravennatis homUioede Domini-
    demne sit, an diversa, nescio. cis et Festis aUquot solemnioribus tolius anni, ex im-
    1574. Parisiis, apud Hieronym. de Marnef; tn-8°. pressione Parisiensi; ejusdem Epistola ad Eutychen
    S. Petri Chrysologi Sermones. cum Notis Gerardi Vossii; in Bibl. PP. t. V, p. 11.
    Imhanc editionem emendationes suas scripsit La- 1625. Lugduni, sumpl. ClaudiiLandry; in-fol. Petrj
    tinus Latinius. Fabricius oclonisfactam esse prodidit. Chrysologi.... Sermones; cum Leone M. et aliis ho-
    ApudDom.Mitanilaudalur editio Parisiensis a. 1575. miliarum auctoribus. Dominicus Mita Lugdunensei
    1577. Antuerpim Petri Chrysologi Sermones. editiones preeter hanc enumerat annorum 1622,1627»
    Laudat Mita in praefatione. 1654 et 1636.
    n* IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. Ri,
    ifiiihParisiis'..:.. Petri Chrysologi Sermones.Ne- A A. diose colleclam et ordinatim digestam addidit, eique
    scio an cum iisdem auctoribus, an seorsim. Laudat pro majori, ut ait, aliquorum quaein ea memorasset
    Dom, Mita. testificatione sequentia subjunxit documenta: 1° Epi-
    1655. Lugduni..,..in-fol.S. Petri Chrysologi Ser- stolam S. Petri Chrysologi ad Eutychem Itwreticum;
    mones; in Heptade prwsulum Chrisliana sapientia et 2° Epistolam Leonis papm I ad Flavianum Constunti-
    •facundia ciarissimorum THEOFU. RAVNAUDI. nopolitanum episcopumcontra Eutychetis perfidiatn et
    Accessit Epistola ad Eutychem; item Vita Chryso- Itmresim; 5° Epistolam Matthwi cathedraiis ecciesim
    logi, testimonium Trithemii et mdex duplex. Imolensis prmpositi, transsumptam ex labella ipsius
    1656. Veneiiis Petri Chrysologi Sermones. manuscripta, qua testatur se corpus B. Petri Chryso-
    TesteMita. logi attrectasse; 4° Elogium ex Tritltemio; 5° Agapiti
    1656. Bononim.,... Iidem. Eodem sponsore. Vicenlini prmfalionem ad editionem Rononiensem;
    1645. Bononim, per Nicolaum du Solie; in-4°. 6° prwfalionem R. Feticis, XL Ravennatum archiepi-
    D. Pelri Chrysologi Forocorneliensis, Ravennatmn scopi in Sermones aliquot S. Petri Chrysologiex mss.
    archiepiscopi, Homiliae sacrae, sive Sermones aurei, codd. Valicellw, Cesenmqueet alibi; 7° Epistolam F.
    recogniti, emendati, ac maxima parte [variis lectio- Petri Rodulphii Tussignanensis, episcopi Senogallien-
    nibus, scboliis et observationibus] illustrati; opera B 3 sis ad senalores Itnolm, qua Sermones Petri Clmjso-
    et studio Dominici Mitm. Cat. Bibl. Reg. Paris. logi a se recogniios ipsis edendos offerebat, ex Com-
    Nobis ad manum est exemplar Veaetum ad Bono- menlariis ipsius Senaius a. 1595 desumptam.
    nicnse, ut videtur, satis accurate expressum. Inde Sic claboratum Opus pellexit, inquit, ad inscriben-
    discimus Dominkum Miiam sacerdotem parochum dum : Sermones maxima ex parte iUustrati, quod eo-
    UgutioneUi, aatea legum studio et forensibus nego- rum codex, Vitmque index e tenebris erutus, et a sor-
    tiis vacaatem, hominem mediocriter doctuai longo dibus vindkatus magis quatn antea sit legentibus enu-
    correclioris Chrysologi textus desiderio exercitum, cleatus BCdeclaratus; nitore insuper atque splendore
    landem cum mss. aliquot codicum copiam nactus es- longe omnibus exemplaribus hac opera prwstet. ln qtto
    set, adductum esse, ut ipse operam suam ei perpur- faciundo, pergit, quos sumptus, laboreset perkula su-
    gaado illustrandoque commodaret : Ulterius perqui- bieritn, quam mgrasmpius valeludine prgstratus jacue-
    rendo, inquit, didki hujus operis adhuc quaiuor su- rim; quosque adversarios ac desertores domi ]orisque
    peresse manuscripta exemplaria, nempe duo Romw'. fuerim perpessus, scil ipse qui tandem e cmloprotexit,
    parum ab impressis discrepanlia : sed Urbini unumini Chrysotogus sanclus; sciunt mulli docti probatique Pa-
    Roveriana, Cesenm allerum in Franciscana biblio- tres, qui me etiam inter silvas ad animarum curam
    theca, qum inler se cunclis pene conveniuni, at m(\ C lottge a sapientum congressu residentem, librorum et
    quamplurimis a vulgaiis discordant. Quare aditu ad! bonm valetudinis experlem adversa prope omnia supe-
    manuscripta vix patefacto, ea ipsa partim per amicos, rasse, et opus proposilum aliqua demum ex parle ab-
    partim per me ipsum pervolulavi et adhibiio sodali se- solvisse tnirantur; quod adhuc in tenebris delitesce-
    mel ac a capite usque ad calcem cum exempiari pri- ret, nisi illorum sincero judicio nunc edere fuissem
    tnum Bononiw impresso conluli, atque errata quwcum- compulsus. Postremo 1de stylo suo excusationem ad-
    que, ut licuit, caianw correxi; variasque nec inutiles! dit uecessariam utique el vere faceiam. Ait enun juxta
    lectiones in tnargine ascripsi, mendosis, quibus mss. Senecoe monita in boc opere componendo magis se
    exuberant, rejectis, et si quid ex illis omni ex parte> quaesivisse quid scriberel; mde, et quia aliorum
    emendari nequivit, studui id mentis speculatione sup- sententias referens proprUs verbis transcribendas cen-
    plere; lametsi hoc raro facttim est, qiwd hwc ratio) suisset, necesse fuisse ut stylus multorum et ex mul-
    maximis difficuttatibusobstructa lubrica sit et fallax. tis constans non idem semper haberetur. Quod si ta-
    Addidit scholia inerudilis saltem profuiura, aut littera- men tam in componendo quam in transcribendo mul-
    torummentes stimulalura, quoprmstantiora scrutentur. ta excidissent, quae vel oscitanter, vel mfnus apte
    Sunt partim moralia, partim seasam fasius qttample- posita essent, hoc Dei permissu factum lectores ar-
    rumque opus erat, illustrant, raro ad dogmata aut] t D bitrari jubet, ut tandem Sciant gentes quonidmhomi-
    historias desceadit, et tum fere Scholia et Notatio- nes sunt (secundum psabn. ix). Nuncupavit edilionem
    nes, vel Observationes iascripsit; rarissime de varie-- suam Ferdinando Millino S. Imolensis Ecclesiae epi-
    tate aut emendalione lectionis dispulat. Confecitprce- scopo et Balnearioe comiti, ep. d. ex mde sucra
    terea indices duos, alterum alphabelkum Senngnum,, Parcecim S. Agnetis Ugutiorietli : v. Kal. Aprilis
    in quo tamen non tam singuli sermones, quam mate- h. a.
    riw in quolibet sernione primario exaratec reeensen- 1644. Parisiis, ex Typogr. Regia; in-fol. Petri Ra-
    lur, alterum rerum ei verborum notaWimi. Hmcvero) vennatis Epistola ad Eutychem, Gr. Lat.; in Concil.
    elenchum juxta ritum Evangeliorum, quae iri sacro> Coll. Regia. Tomo VIH, p. 41.
    pro tempore leguntur, in superioribus ad conciona- 1661. Parisiis, apud Simeonem Piget, in-fol.S.
    -.torum usum plerumque addi solituro velut superva- Petri Chrysologi.... opera; in Theoph. Raynaudi
    caneum omisit. Tandemet Vitam PelriChrysotogiexc Heptade h. a. etl. recusa.
    ipsius homiliis, el variis scriplorum monumenlis, tumi 1662. Parisiis, surript. Ant. Berlier; in-fol. S. Pelri
    imvressis, tum manuscriplis accurate conquisitam,stu- Chrysologi Sermones|varii juxla anai totins Evange-
    85 SCHOENEMANRINOTITIA 1N OMNES EDITIONES S. PETRl CHRYSOLOGI €6
    Iia. festa Domiaica et Sanctonun digesti; in Fratlc. A hendisset, sed caruisset etiam mullis quas ibidem pro-
    CotnbefitiiBiblioiltecaPP. Concionaloridi taUt, hon ineptis saiie sed mihus neeessariis emenda-
    Seqniiur Combefisius Dommicum Mitaffi» cui in tionibus, quippe quce plefumque omnes jam iu anti-
    plerisque etiam de vita Petri astipulafhr» Sed ipsi quioribus editionUiusChrysologidistincte leguntur (n).
    baud displicet sententia, tiOnomnes hujus coUectiotiis Ejus vero et Dacherii exemplum fraudi fuit aliis, ve-
    sermohes unius ej'usdemque esse auctoris, quam- luti Fabricio et Mansio, nnmo et novissnno editori in
    quam non ab argmnentis ex singuUs sermoiiibus du- lantmn, nt quinque istos Sermones cerJterissuperad-
    Jctis siccoUigit, sed eo potius, quod iri aliis veluti dendos curaret. ,
    Chrysostomo, Bernardo et aliis homUiaruni scriptofi- 1670. Cygnem,typis et sumpt. Satri. Ebelii; in-8*.
    bus fieri consuevit. D. Petri Ghrysologi de Inoarnatione Ghristi Sermo
    - 1666. Pafisiiii apud Carolutti Savfeux; in*i': S* CXLI et CXLIX, et de Infantum Nece GLII et CLHI;
    Petri Cbrysologi Sermones quinque de Oratioue Do- in Div. Patrum Hbiniliis in Festum Ntttivitatis Jesu
    . minica, stib titulo : S. Petri Dainiani S, R.E. Car- Christi editis a C/irisiiono Daumio, pagg. 81-91.
    dinalis; iuLucE DACHERH Spicilegio vet. aliquot scri- Expressi surit ex edd. Mogtinliria 1607, Lugdunensi
    ptorum, qui in Galliw bibliothecis niaxime Benedicli- 1625,etquee in GoloniensiPP. BUiliotheca est. At
    norum latuerant tomo VII, pagg. 120-137. B Miteeeditio Daumio non innoiuisse videtur, siquidem
    Quod saepiusaccidit taUum Collectionum auctofi- iri pfeefatione scripsit, Ulas editiones novam recensio-
    bus,.uon excepto Baluzio, litteratissimo viro, ut^dum nem desiderare, eamdemque ilagitare lectionum va-
    sua unius opera tantam curam sustinere aggfessi es- rietatenij quce ex iis quceThomas Hiberuicus ct hine
    sent, aut merrioria aut dUigentia friterdum deficerent AUegoriafuiii Collector in Gollectanea sua transtule*
    et dudura edita pro inedilis venditarent, id Dacherio rihtaromadverlipossit. IdemCasparisBarthii inChry-
    etiam fn his.sermonibus accidit, qui iu FeUciana col- sblogum laudes ibidem profert.
    lectiorte nuin. 67, 68, 70, 71, 72, et quidem eirienda- 1671; Lutelim Parisiorum, impensis Sod Typogr.;
    tiores legimtuf, quam bic ex codice quodam Cor- in-fol. Petri Ravennatis Epistpla ad Eutychen, Gr.
    beiensi reprcesentanturi Monitus hac de re^ tomo VII, Lat.; mConciliis Labbei et Cossartii tomo IV. p. 35.
    post indicem coiltehtof tim hcecascripsit:«Ut in tomo 1671» Parisiis, sumpt. Petri Yafiquel; in-fol, Pe-
    VII Spicilegij. Petro Damiano serffiones 5 jnOratio- tri Ghrysologi,... Sermories CLXXVI,cum Leonis M.
    nem Doroinicam tribuerem; suasit codex ante anrios et uliofum Opp. collectis a Raynaudo.
    scriptus quadrifigfeiitos,qui Pelri Pamiani nonien di- 1672. Parisiis , apud viduatri Garoli Savreux;
    stincte prceferebat. Atpostquarii Jn.publicuin prodiit in-i'. Petri Chrysologi Sefmo de Natali Domihi contra
    tomus Ule, inoriuit riie suis litteris doetissimus theo- ifj Nestdritim; edidit ex cbdicevelusto tamquam auctoris
    logus noster Steph, de Mafces, Sermon&s liosee Pe- incerti fetuffi Lucas Ddcherius in torfio XI,pagg.
    tri Ravennatis sive Chfysologi esse genuiiios, ob va- 279-281. -
    rias el minime spernendas rationes; queis luberis cal- Acceperat a Cliiffletio. In vulgatis editionibus au-
    culum adjicio ffieuin. ErtidiUs tahien reliiiqub judi- ctior etemendaiiof exstat nutn. CXLV,quod primus
    cium. J Sic ille; non allatistjuas Ipsri docfus ille stip- monuit Paiiliis Colotnesiusin Pardlipotn. de SS. Ec-
    peditaverat fationibus, quaftim gf&viofriullei taffieh -cles::p. 263, et Obss. Sacris p. 153. Cf. Fabfkius
    essepoterat, quaffi qriod jaffi duduia in aritiqtiissima, in Bibl. M. ct Infi Lat. Minime igltur latere debuis-
    certe Petro Damiano antiquiore Sefmoffllrri Ghryso- set editorerii novlssmium.
    logi collectione exstarent ef eum ea exensi esseflt. 1675. LuirPdris.; sumptib. Jo. Bapl. Coignard;
    Sed hoecfateri illum forfasse puduit. Aitaffien et in wi-40. Petfi Chfysologi episcopi Raveiinensis adEu-
    Indice generali torao XIH Spicilegb subjeeto Petfi lychen presbyterum Epistola; Laliae cum notis Pa-
    Chrysologi esse notavit, ejusque noriieri etiam praefe- schasii Quesnelli; cuih Leonis M. Operibus, post epi-
    runtin secunda hujus operis editione, licet curiitor stolam22, t, I,- pagg. 477. Nolcc exstant tomo II,
    ejus LudovicusFraneiscus Josepk de IdBafre pfdfsus pagg. 859-41 (in ed; Lugdunensi 1700, tn-/b^ t. I,
    - nesciret quo jnre posterius pfiori esset proefereudiim.:
    bpagg, 241, 42. Tomo II, pagg. 456-58);
    Reprehendit potius Dacherium quod rationes, quce « Triplieem, itiquit Quesnellus; huj'iis epistolce edi-
    ipsum, ut suo codici mintrs fideret impulissent, non tioneiri iflvehio : linam, quamhabent posteriores san-
    ediderit, additque, si quis malo exemplo ab eo fticlam cti Leoriis editiones, tibi ex ms. God^ Thuanece Bi-
    esse contehderet, se miniirie advefsoEturnhi. Qui si bliolheeaedescriplai legitur Epistola ; alteram, qTiam
    editum aliquem Chrysologi Serffibnuffi eodiceni in- ex mss. codicibus Valicariis iranii. 2574 et 2580 et
    spexisset, nori ffiodoratiories Ulas facilg ipse depre- cardinalis Sifleti pfocnravit Gerardtis Vossius doctOf |

    (a) Tot mendiSi inquit La Barre in arinotatione quw nisi ope ms. codicis emendari non possunt. In-
    prnna ad Serro. tt, lot mendis scatent lim HomUim, terdum tamen cofrectiories ejiis ift locis cbffuptissi-
    qitot rie pefspkacisshnuS quidem unus e~xconjectura ffiis adeo cum Irriirfessis Chrysblogi codicibus con-
    tollere potest; qitatnobremriihil hic tiisi omtiino easti- cofdsiit, ut dubitare possis, an tantiim sola conje-
    gatum lector exspectet, nolim; haud pauia quidem clura bominis assequi valeat. Scilicet non semel, sed
    loca fmde corrupta restituitniis, sed de omnibus resti- ubique ierme veram lectionem deprehendit,
    tuendis ne cogildvimus quiderri; sttni erxith twnttitliq
    87 :: IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 85
    catholicus : tertia denique ea est, quce in prima parle .Vlatiori sermone (nec enim pertculosutn est, ne sit m-
    Actorum Chalcedonensis concilii legitur cum Graeca mium, quod esse maximutn debel, junior aiebat PH-
    versione. Prima editio primum tantummodo caput nius) inchoavi et viginli duos sermones, una cum ejus
    continet, alterum iiitegrum desiderat : reliquae duce epistola ad Eutychetemhmreticum, quos complevi, ex-
    utrumque caput complectuntur (a). Unde ista diver- hibeo. Sed proh dolorl ophthalmia prolixe admodum
    sitas fluxerit, certo asserere non ausim : verisimile lumina torsit; et quod magis esl, novem et plus an-
    tamen est, vel editorem illum incidisse in mutilum nis, lippientem me limis oculis fortuna prospexit, re-
    codicem, vcl ipsum codicem ab editore fuisse muti- trahens invida, qua laboriosa a penso, laborare cu-
    latum. » Inquirit porro queemutilationis islius causae pientem. Pluries repelii cum Diogene Cxjnico:Euge,
    esse potuerint, et an integra etiam pro genuino epi- o fortuna, quod viriliter me Iractasti! Me peccatoretn,
    scopi Ravennensis felu haberi possit. Quod quidem me scelestum, flagellis felicem Deus Op. Ma. fccit, te-
    asserit, et deinde sic pergit: « Unde quo facto de- nuit me semper idiographum, cum amanuense nus-
    curtata habeatur in vulgatis sancti Leonis editioni- quam, bibliotheca orbatum et cella fere exsulem. Idem
    bus, non assequor. Codicem quidem Thuaneumcom- quoque testatur, se quwsisse magis quid scriberet,
    memorant, ex quo deprompta fuerit ab editore. An quam quemadmodum,iion curasse se sollkitam, cotnp-
    hoc ita sit, nescio. Hoc scio, unicum in Catalogo B tam perpolitamque orationem, sed remissius loqui vo-
    Tuaneorum mss. codicem a me repertum, qui Epi- luisse, ut loqueretur securius. Unum quod in toto
    stolam sancti Petri Chrysologi contineat, cum aliis opere non prorsus bJeptum j'udices, est Vita Petri
    nonnullis ad synodum Chalcedoneiiseni pertinenti- Clmjsologi, in qua Scripta etiam editionesque eoriun
    bus : in hoc vero codice integram haberi Epistolam. attingit. Nuncupalum est Petro Principi Portocarero
    Cui si mss. Vaticanos et card. Sirleti codices, anti- Folch de Arragon el Corduba, etc., epistola qucc
    quasque ac recentiores Baronii et Conciliorum edi- onmibus ingenu auctoris sui luminibus radiat.
    tiones adjunxeris, vix restat dubitandi locus, quin vel 1677. Romm, sumplib. Pontii Bernardon; in-foi.
    in editoris illius, si non malam fidem, saltem osci- Latini Latinii Viterbiensis VarioeLectiones et Obser-
    taatiam, vel in Codicisvitium refuadeada sitEpislo- vationes in Petrum Chrysologum ; fa Bibliothecaej'us
    lcediminutio. » Utinamvero Quesnello indicare pla- Sacra et Profana, t. il pagg. 98 - 105.
    cuisset editionum Leonis M. folium paginamve, in Pertinent hoa observaliones, quoe commeadatione
    qua Pctri heec epistola exstet, quam a se lectam aUa preeter auctoris riomen non egent, ad soeculum
    fuisse tam diserte sigaificat. superius. Obiit eaim Latinius a. 1^95. Usus est edi-
    1676. Lugduni,sumptib. FFr. Anissoniorumet Joan. tione Parisiensi a. 1574.
    Poijsnel; in-fol. Divi Petri Chrysologi archiepiscopi C 1677. Lugduni, apud Anissonios; in-fol. S. Pctri
    Raveanatis Sermones Aurei adExemplar Seraphicee Cbrysologi Sermones (CLXXYI) et Epistola ad Eu-
    Cesencebibliotheccecorrecti, scholUsac locupletissimis tycben cum aotis Ger. Vossii; ia Max. Bibl. PP,
    moraUum conceptuum varietate Conimeatariis Ulu- tomo VII, pagg. 805-979.
    strali. Nuuc recens in gratiam divini verbi concio- 1679. ColonimAgrippinm, apud Jo. Carolttm Mu*
    natorum, addita Sanctissiaii Doctoris Vita, nec non nich etPetrum Ketteler; m-4°; D. Pelri Chrysologi
    et ejusdem ad Eutychetem Epistola Notis pariter elu- archiepiscopi Ravenaatis viri erudilissimi atque saa-
    cidata, prodeunt in lucem opera et labore R. P. Fr. ctissimi Seraiones inEvangelia de Dominicis et fe-
    MARTINI DELCASTILLO Burgensis Minoritw de Obser- stis aliquoUsolernniofibus totius amii insignes cum
    'vantia: in S. Evangelii Mexicana Provincia Lecloris triplici iadice, Evangeliorma et Epistolarum, Loco-
    Jubilati, Theologiw honor. Alex. VII. Rescriplo de- rtmi S. Scripturoe rerumque et verborum in lucem
    corati Magistri. Olim in eadetn Provincia Ministri edili. (Accesserunt Sermones Maximi Taurinensis.)
    Provincialis: et in magno S. Bonavent. Collegio Re- Editio prima in Germania (sic).
    ctoris, dlque sludiorum Regentis. Accessit bis Index Typothetce incuria anaus fa tittilo exscriptus est
    quadruplex : I. scilicet Sermonum; U. Locorum MDLXXIX. Etiamsi vero salis typis et tota descrip-
    Scripturae sacroe; IU. EvangeUorum ad Coacioaes D tione seeculum se prpderet, non tamen meo unius
    per Aaaum; IV. Rerum denique notabilium. arbitrio statuere ausus sum, antequain aliunde mUii
    Bellus hic artifex novem et quod excurrit alpha- hac de re constaret. Sed iam eertus sum et lectores
    beta commentariis suis in XXII ChrysologiSermones monitos volo, ut Maxiriii Taurinensis editionem a.
    et Epistolam dd Eutychetem implevit. Illud cum su- 1579, ad sequeas sccculum traascrmaat. In Cat. Ribl.
    periori editore Domfaico Mita commune habet, quod Reg. Paris. laudatur liccc editio anni 1678.
    licet ingens tilulorum syrma post nomen trahat, ia- 1684. Pansijs, apud Franc. Muguet; in-fol. Petri
    men de iniquitate fortunee conqueritur, nec propitio- Ghrysologi Sermones duo : unus de pace in iUud
    rem hahuit Facundiam deam. « Apposui t» corde Matthceiv, Felices pacifici, etc. (LDl); alter de Natali
    meo, hiquit, universos CLXXVI Sermones D. Petri Joannis Baptistce; inter Augustfnianos, quos Be-
    Chrysologi tneis illuslrare commentis: idcirco brevi nedicliiii secreveruut per Appendkem tomi V, classe
    onmiumcompleto marginaU scholio ad depromendum 1, num. 61, et classe 5, num. CXCIX.
    rimandumque sensum ejus subtilissimum me contuli, Prior olbn inter Sermones de Tetnpore erat num.
    (a) Adeoque non tres sed dum tantum numerandce fiiissent, ut rectius a Fabricio et BaUeriniis factum esl.
    89 SCHOENEMANNINOTITIA 1N OMNES EDITIONES S. PETRI CHRYSOLOGI. 90
    CLXIX, postea in App. LVH; posterior inter Sermo- A Oratione Domini desumptos ex Dacherii Spicilegio
    nes de Sanctis XXH, post in App. LXXVII. Sed ille tom VII, pag. 120, veteris editionis; geminos etiam
    passbn interpolatus est et multis sententiis auctior, alios ex appendice Sermonum S. Augustini edilionis
    quas probide Maurini ansulis commonstrarunt; hic Maurinianorum. Recensuit lotum opus ad veteres
    ab iuitio decurtalus. Erat ergo ratio, cur novissi- mss. codices; notas a Dominico Mita olim adorna-
    mus edilor eosdem editioni suce insuper adjiceret, tas retinuit, quibus ef suas adjecit, nec paucas, nec,
    ut a Mansio discimus. AIUduo insuper inter Augu- ut vera fatear, indoctas. Quamquam vero laborem
    stinianos Serraones occurrunt, nempe num. CXXI, de hunc viri eximii probo, multum tamen abesse cre-
    Nalaii Domini V, quem in quibusdara mss. Petri Ra- do, ut editio Operum Chrysologi sic tandem omni-
    vennatis nomen prceferre notant, et Sermo XCVH bus numeris absoluta reputetur. Admonet vir exi-
    de verbis Evang. Joan. xiv, Pacem mcam do vobis, mius ex orationfbus hisce nonnullas Severiano cui-
    etc. quem cum LXI Chrysologi stylo convenire mo- dam in vetustis codicibus ascribi, qua ego proemoni-
    nent ndem. tionc edoctus nactusque inveteri homUiariocodice, re-
    SSCULOxvm perto in bibliotheca canonicorum Majoris EcclesieeLu-
    censis, necmeo judicio saeculoxn receutiore, bomilias
    1714. Parisiis, ex Typogr. Reg.; in-fol. Petri Ra- B qiiasdam Severiani nomine praefixas, unam aliquam
    VennatisEpistola ad Eutychen; in ConciliisHarduini, ex illis conferendam assumpsi cum homilia Chryso -
    tomo H, pagg. 22. logi, quoe ihter editas est CII. Utramque consen-
    1723. Parisiis, apud Montalant; in-fol. Petri Chry- tieatem reperi: siniul tamen agnovi, hiulca queedam
    sologi Sermo de Natali Domini et Serniones V in esse in edito, quoe egregie supplebantur a codice
    Orationem Dominicam; in nova editione Spicilegii illo. » Profert ibidem variantis lectionis aliquot
    Lucm D'Achery, quam curavit Ludovkus Franc. Jo- exempla. Sed non hujus demum editoris fuit iUa ad-
    sephdeLa Barre tomo I, pagg. 41, 215-221. monitio, nonnullas homilias Severiano in codicibus
    Vide quae dicta sunt occasione editionis primae a. vetustis ascribi, sed dudum in Bononiensi prima ab
    1666 et 1672. Agapito illud observatum est. Nec admodum dili-
    1742. Veneliis, apud Augustinum Savioli; in-fol. gentiam ejus commendat, qnod bis eosdem Sermo-
    Sancti Petri Chrysologi Forocorneliensis Ravenna- nes V in Orationem Dominicam exscribendos de-
    tum archiepiscopi Opera omnia cum observationibus derit.
    et indice rerum locupletissimo Dominki Mitm. Ac- 1753. Venetiis, apud Simonem Occhi; in-fot. Petri
    cessere preeterea in hac nostra edilione S. Valeriani Cbrysologi episcopi Ravennatis ad Eulychem pres-
    CemeUensisepiscopi Honuliee quotquot exstant. C byterum Epistola, Gr. Lat. cum admonitione et no-
    BfbUopolaeinstituto Bononiensis a. 1643 editio tis Balleriniorum; in Operibus Leoriis M. T. I, epi-
    accuraterecusa et cultu non honesto modo, sed etiam stola XXV, pagg. 775 - 78.
    magnifico dotata est. Ballerinii docent decurtatam epistolam, de qua
    1750. Venetiis tn-fof. Sancti Petri Chryso- Quesnellus primuin monuit, proficisci ex collectione
    logi Opera omnia ad codices mss. recensita a P. Se- Canonum Hispana, ex eaque in Isidorianam, indeque
    basliano Pauli Clerico Reg. Congregationis Matris in reliquas Collectiones fluxisse. Simul tamen osten-
    Dei Lucensis. duut integrm originem potioris esse ct antiquilatis
    De hac edilione non nisi ex iis constat, quee cl. et auctoritafis, quippe quoe inveniatur in collectione
    Mansius in Bibliotbeca Fabriciaaa mediee et infimoe epistolarum in causa Eutycbetis, queeactionibus con-
    Latinitatis T. V, pag. 253, ad supplendam de Chry- cilii Chalcedonensis proemitti solet, aate medium
    sologo notitiam fecitavit. « Non est, cur hic prae- sextum sceculnmLatiae compacta. Suspicantur au-
    teream, inquit, quaia sub ipso anno suo eraortuali tem priorem partem epistolce quam eliam Hispaniea
    | evulgavit vir cl. P. Sebastianus Pauli congregat. colleclio profert prigiaaleai csse posteriorcm ex
    ^Malris Dei Lucensis, sodalis meus dilectissimus et Grcccousam.
    amieus dum viveret ia primis charissimus. Prodiil D 1761. Florentim, expensis Ant. Zattm Veneti; in-
    illa typis Venetis a. 1750, T. I (quod interpretoi fol. Pelri Raveniiatis Epistola ad Eutychen Gr. Lat.,
    volutnineuno) in-fol. Praeter ea quaein proecedenlibus cum preemomlione et notis Balteriniorum; in Col-
    editioaibus patueruat, adjecit sermones septem de leciione mnpliss. Concilior.tom. V, pagg. 1547-1550.
    IN S. PETilUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 93

    JOS. A. AMADESH DISSERTATIO


    DE

    METROPOIIECCLESIASTICA RAVEMATENSI,
    AD CL. VIRUM

    PAULUM PACIAUDUItl.

    TYPOGRAPHUS VENETUS LECTORI.

    Ad umbilicxim pervenerat Edilio , curri diligentia et cura cl. v. PauK Marice Paciaudi clerici
    i;e£idaris DmeMapo hmc Ravenna Venetiag missa ad meas manus peftienit. Hcinc hic addere
    pro coronide horum Prolegomenorum , nec editofi ingralum , nec lectoribus injucundum
    fore, arbilratus sum. Vale.
    IROOEMIUM. A CAPUT I.
    Utruni Medielaitensi Ecclesim subjecta ftierit Ecclesia
    Gogitaatem ea, quoc de Ravennatis Ecclesieedi- Ravennus qualuor prioribus wrw Chrislianceseeculis.
    gnitate superiorUms diebus disseruerain, tenebris et
    oblivioni demandare, me ex hujusiriodi sententia re- § I. Exponunlurrationes aucloruniaffiimantium.
    vocavefunt persuasiones tuec, opliroe Paciaude. Et 4. Eustachius a S. Ubaldo Atiguslinianus Excal-
    qualnvis diu, multumque dubitaverim, utrum tucc ceatus satis prolixani dissertatioaeia iatexuit po-
    voltintati resisterc, an obtemperare magis expedi- stremo exelirile saeCulode Metropoli Mediolanensi,
    ret; illud enim obedientice periculuni, alterum ob- in qua omni rationum ac moaumentorum geaere,
    scrvantia alque amor in te mcus insinuabat: atta- si Superis placet, conattis est demonslfare, iater
    men malui huic qualicumque periculo me totum iilustriores Ecclesias, quce Mediolanerisi episcopo
    committere, ut observantioe et amori obsequerer, subjiciuiitiir velul sufffaganeoe, Raveniiatem qtioque
    quam istheoc officia, quibus tibi obstringor, ne tan- et Aquileiensem fttisste. Yerum Augiistiiiiaiii iipslfi
    tillum quidem violare, ut periculum devitarem. Im- uaa fuit cura in hac firmanda seatentia, Sinrioiidi,
    becillitatcm ingenii mei scribendique in re critica Schelstratii, Norisii, et aliorum aliquot vesiigiis
    imperitiam, tum rci ipsius de qua actura est diffi- -j, atque auctoritali solmnmodo insisfere. Ctitri enira
    cultatem et celeberrimorum contra nos opinantium nuUum de subj'ectione bafiim Ecclesiartim antiquum,
    virorum auctorilatem, tum extremam documento- posilivum, el inalterabile sibi superesse dociimentum
    riim, rationum, scriptorum iitopiani, cui obnoxii su- faterelur, et Nicoeniconeibi atque Antiocbeni decreta
    mus, tibi pluries instanti, pluries quoque objeee- non leviter contrarium\urgere putaret,' aucioriias ta-
    raro, qtiibus rebus ab hac ratione scribendi deterre- meit tantortim virorum..... antiquilatum ecclesiasti-
    rer. Sed quoniam hisce posthabitis in proposito cartitn peritissimorutn homiiiumpro emni antiquo illt
    perseverasli, nieque nulantem velis remisque in satisfuit monuntento. Et optime quidem; si magria
    hoc velut mare impulisti, mos est tihi gerendus auctorum nomina, non autem ratioaes et fundamenta
    omriino, alque specimen aliqttod opusculorum no- quibus eofuin placila innitttntur nostra hcec cetas in
    strorum, qualiacumque demum illa sint, publico ju- pretio haberet.
    dicio permittendum. 2. Porro ccleberrimis etiam hisce criticis ceque
    Tria igituf in coetu nostro litlerario de hac Ra- ac Mediolauensi corum SymffiystccdefueTe omiiiiio
    vennati Ecclesia tractavimus. Primum enim quoesivi- antiqua omnia positiva , et inallerabilid documenta,
    mus, utrum Mediolanensis episcopi sufTraganeailla quibus Ravennati, et Aquileiensi Ecclesiis jugtmi
    fuerit quatuor prioribus oeree Chrjstianoe seecuUs.p subjectiohis certtssime asserefenl. Nain concilia
    Deinde litteras Glementis II Romani pontificis, qui- nulla primorum Sceculorum, nullce consecraliones
    bus Ravennatensi super Mediolaneasem aatislitem episcoporum, visitationes Ecclesiarum nullee, san-
    sedeadi in coneiliis prarogativa restituitm1, a falsi- ctioaes, appellationes, consultationes, quoevel suf-
    tatis nota vindicavimus. Tum quid opinandum sit de fraganeitatis, ut ita loquar, in minorUms, vel prce-
    origiae metropoliticoe digaitatis in Ecclesia Ravea- emlaentieein principibusEcclesiisindiciaessesolent,
    natensi perpensis saniorum auctorum senlenliis con- multomiaus, vcl bistoricoruai, vel Patrum testimo-
    quisivimus. Porro ea omnia argitmeiita, quce fusiori nia, aliquod ejusmodi documentuai eis suppedita-
    calamo, ac vernaculo sermone, plnribusque disser- ruat. Uaa igitur coajccturarum atque argumento-
    tationfbus scripseramus, ad tria capita modo contra- ram neganlium via processere omaes, salebrosa
    henda, breviorique oratione exponenda censemus. eabnvero et diflicultaiis plenissiina. In bierarchia
    &3 JOS. AMADESIIDISSERTATIO I)E METROPOLIECCLESIASTICARAVENNATENSI 94
    impern hanc sibi viam excogitarunt ad Ecclesiasli- A litanus episcopusSardinim, Eusebius Vercelliscivita-
    cauf hierarchiam stabUiendam. Singulis fere provin- lis Italiw , Dknysius Mediolani, quod ei ipsutn esi
    ciis, in quas longe, lateque Imperium dividebatui melropolis Itaiiw. Accedit testfmonium divi Ambro-
    per Asiam, Africam atque Europam singulos metro- sii, qui tum ad VerceUenses, tum ad episcopum Vi-
    politanos episcopos tribuere non renuunt prhnis, cohabentinum scribens Venetias, et jEmiliam ad Se
    quce dixhnus, Ecclesice temporubus, eos nempe epi- pertinere confirmat, ut interpretatur Sirffiondug
    scopos, qiii in prcccipua cjijuslibet provinciae civi- (Lib. 1). In epistola enim ad Vercellenses queritur
    tate constituti, aUos pnftesiminorum civitatum com- S. Doctor, eorum Ecclesiam squalere adhuc Pastora
    proviaciales moderareritm: attanien ordinem hunc viduatam, dum reliquoefinitimarumcivitatum ecclesioo,
    hierarchicum soli Italice.'<uen|gant,cui licet in XVTI, ej'usmodi solatio loetarentur. Confligordolore, quia Ec-
    ut aiunt, provincias distribu%, duOs tanlum metro- clesia Domini, qum est in vobis, sacerdotem adhitc
    politanos episcopos per ea fempora assignatos vo- non habel, ac sola nnnc ex omnibus Ligurim, atque
    lunt, Romauum sciUcet, et Mediolanensem, ad quar- Mmilim, Venetiarumque, vel cmteris finitimis Italita
    tum sceculumAquileieusis exordia protrahenles, ad partibus hujusmodi eget officio (Ambros. epist. 82).
    quintum usque Raveanatensis. In altera vero ad Yicohabentinum illius cureeenixa
    3. Si vero ab iisdem auctoribus petas qua ratione B commendat Imolensem Ecclesiam, donec novus ibi
    factutn, ut in reliquis orbis Romani provinciis meiro- constituatur episcopus. Commendo tibi, fili, Eccle-
    politani apostolicoinstituto ordinati sint,in Italiavero, siam, qum est ad forum Cornelii, quo eamde proximo
    ubi Paulus prwdkavit, ubi Petrus Ecclesias instiiuil, intervisas frequeniius, donec ei ordinelur episcopus:
    ubi sedes apostolica primis Ecclesim lemporibuserat, occupalus diebusingruentibusQuadragesimwtam longe
    instituium illud slalim non oblinuit? quemadmodum non possum excurrere (Ambros.epist. 2). Forum Cor-<
    a semetipso quccsierat Emanuel Schelstratius (Totn. nelii, seu Imola urbs est JEmiliaeproviaciee, seu
    I dissert. cap. 5): primo responsiones illorum au- Flamiaioe, cuj'us etiam caput Ravenna: in jEniilia
    ctores isti non approbant, qui rationem et causam pariter sita erat Vicohabentia, modo Ferraria. Ex
    tanti discriminis in apostolorum vel successorum allatis ergo Ambrosii verbis constat Foruni Cornelii
    instiluentitim voluntatem rejiciunt. Secundo autem sub ejus cura, et visitaiione, et ordinatione fuisse:
    respoadeat ipsi, regimeii quoque ecclesiasticum Ita- Vicohabentiam pariter ad eum spectasse, lum quia
    licead exemplar scccularis apostolos vel successores ejus episcopo, quem subjectkmis nomine filiutn ap
    eorum composuisse; cum enim a duobus vieariis pellat, alterius Ecclesice visitationem mandat; lum
    prcefccti prcelorio Italice omnis hcec regio admini- quia ex homilia 175 S. Petri Cbrysologi infcrius af-
    strafetur, Romano scUicet, cui decem provincice C ferenda subjectioriem istam Vicohabenticc arguera
    suberant, et Mediolanensi, cui septem; eadem pari- posse creduat critici noslri. Venetias igitur et Mmi-
    ter metbodo dtto fuerant ecclesiastici metropoUtani liam coatiaebat proviacia Ecclesiastica Mediolaaen-
    ia ItaUa constituendi, tit queroadmodum in reliqtio sis, consequenter Ravennam et AquUeiam.
    orbe, ita ibi quoque ecclesiasticce hierarchice ordo 5. Schelstratius vero ad efiereadaai magis niagis-
    saecularishierarchicc ordini resporideret. Quapropter que iu has provincias auctoritatem Mediolauensis
    decem suburbaaarum proviaciaram episcopis fmme- Ecclesiee, aliud mutuatur arguroentuni ab epislola
    diate prceeiat, ut roetropoUtanus, ipsemet summus synodica quam Eusebius fllius episcopus Leoni Ma-
    pontifex; in septem vero cceteris, quceItalicc CognO- gno conscripsit in celeberrimee S. iilius pontificis ad
    miue distingaebaatur, metropolitaai vices gerebat Flavianum epistolee approbationem. Cum eniia ali-
    Mediolaaeasis episcopus. Hinc distinctio episCopo- quorum JEmUice,Rbetiaruai, Alpium Cottiarum epi
    rum Romanoeproviacicc ab episcopis quos proviti- scoporum subscriptiones in calce Eusebianoe episto-
    cioe Italiee appeUabant; atque hiuc orla est peiies leeobservasset Scbelstratius, arbitratus est in omnem
    auctores ipsos de subjeclione Raveaaalis ecclesice fere Iialiam,- et ultra jurisdietionis snaelimites dila-
    et Aquileieasis coajectura; riairi jEmUiceprima erat lasse episcopmn iUum. En verba Schelstralii. «Quam
    civitas Raveaaa, Veaetiarum Aquileia, qtias provih' ^ diffuse aulem Mediolauensis Ecclesia per Italiam
    cias vicariatus Italice comprehendebat, ideoque ea- jus meiropoUticum ohtinuerit ante iristitutos Ruven-
    rum episcopi metropolitano Italiceobedientiam prce- nensis, et AquileiensisEcclesioemetropolitas, colligi
    stasse dicendi erant. potest ex Eusebii Mediolanensis epistola, quae ad
    4. Yicafiatus Ilalici urbes fuisse Raveanam, et Leonem Magnuni missa est supef fide qriam ad
    AqtiUeiammiUus itificiatm; illartiro quoque episco- OrientCm direxerat. Illi enim non soluiti subscribunt
    I pos abltaUa appellatos testaritur subscriptiones coii- Liguriee episcopi Crispinus Ticineasis, Cyriactis Lati-
    ; ciUi Sardicensis. Forlundtianus ab Italia de Aqiii- densis, Abundantius Comensis et reliqui, sed eliam
    Itia, Severus ab Iialia de Ravenna, Protasius ab Itatia Faventius Regiensis, Maj'oranuS Placentiaiis et Cy-
    de Mediolano, aC tandem MedioiatmmItaliae fuisse prianus BrixeUensis deprovincia iEffiiUee: Abundan-
    melropoUm assefit Atbanashis in epistola adSoli- tius Comensis pro Agimone Cufiensi, Gradus pro
    tarios. Ex quorum nuntero clarissinlw sutil confesito- Euslasio Augustano ex Rhetia, MaxiffiuSTatirinatis
    nis vifi religiosl, et episcopi botti, Paulimis Ttevifo- et Quiatus Deraeasis Cx Alpibtis Cotliis : quos coh-
    tum, qitm Galiiarum tnettopotis est, Lucifer Metfopo- sequenter spectasse corislat ad syrioduni Eusebii,..
    93 - IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 96
    His autem si addas episcopos Flaminiae, cujus epi- A mini speciosa dictu gratificari et venditare fuerit cura.
    EcopumForocorneliensem ad suam obedientiam spe- Irridet enim iis verbis, ex lib. rv deeadis primee Titi
    ctasse indicat divus Ambrosius habebis omnes Livu desumptis, Ripamoalius Galvaaei Flammsacon-
    fere regiones, quae ecclesiasticam Italiae provinciam civis sui simplicitalem, qui fabeUasomnes hinc iade
    constituebaat, Liguriaai aimirmn, ^Emiliam, Flaaii- captatas suum iu Chroaicoa congesserat, et preccipue
    niam, Alpes Cottias, Rhetiam Hisque Histriac ubi ingentem provinciarum numerum imperile asci-
    et Venetiae provincia dumtaxat deesse cognoscilur verat Mediolanensis civitatis imperio, prout in iis
    quibus exceptis, in reUquas Italice regiones Mediola- versibus :
    neasis episcopus, tamquam ItaUae Metropohtanus, UrbssecundaKomse,infulislaureata supremis,
    oblinebat. » Imperii,sedesque Jovis, mirisexarata slructuris,
    jus Prima meiropolisurbes Liguriaeregis,
    6. Hisce argumentis in sola prorsus coajectura Kheliasutrasque : Bavaria,Coria,Cuinas,
    Corsica,Sardinia,Rayenua,Jnnua, Pisa,
    positis, suat qui pondus adduat argumenti aegativi. Gradus,Aquileia,Ticiiium,Placenlia,Sena
    Illud vero est, de solo Romano poatiiice, tamquani Auguslacuin Secuudiasubsunt; lu Subria Romoe;
    decem suburbanarum provinciarum metropolitano, Queeforsitan de civili, non de ecclesiastica j'urisdi-
    et de solo Mediolanensi episcopo tamquam sepiem ctione accipi possent, nisi alibi, scilicet in Cbronicis
    Italiee provinciarura, locutos esse veteres Scriptores, B suis bonus iste auctor temporaU Mediolanensiumdo-
    et vetera, quae supersunt antiquitatis monumenta : minatui ecclesiasticum ccquaret iUisverbis : Ecdesiw
    de quibuscumque abisMetropoUtanisaltissiniuni apud Aquileiensis, et Ravennas, Januensis, Gradensis, Cu-
    omaes sileatium. mana, Augustana, Coloniensis, Basiliensis, Coriensis
    7. Haectamen omnia, quee critici pene uoiversi Papiensis, Placeniina, cl omnes alii episcopiItalias
    de hierarchia ecclesiastica tractantes singulis fere fuerunt suffraganei episcopi Mediolanensis. POrrohis
    pagellis regerunt, atque infinita propemodum erudi- oraissis,adargumehtacrilicorumquosjamlaudavimus,
    tione ad satietatem usque amplificant, facili negotio, aiiimadversioue et responsione propius accedamus.
    ut arbitror, diluere, et levitatis arguere poterit, qui §11. Exponunuirrationesauctorum negantium.
    doctissimam legerit abbatis Bacchinii de origine ec- 8. In negativam sententiam aliquot prceclaiissimi
    clesiasticaehierarchioe dissertationem. Celebris enbr auclores abieruat, inler quos eminent Pelrus de
    Cassinensis totus ibi est in suffodiendo allatarun Marca, Benedictus Bacchinius, Hieronymus Rubeus
    coiyecturarum, atque argumeatorum fundameato. ex catbolicis, Salmasius iater heterodoxos, licet aoii
    quod egregia, eaque iaconcussa doctriaa onininc omnes ob easdem raiioncs, neque eodera, ut aiunt,
    contrivit. Quare cum omnium probationum vis d< spiritu ducti. Alii enini jugum Mediolaaease ab Ra-
    Ravennatis et Aquileiensis Ecclesiee subjectione : « vennate Ecclesia excusseruat, eam putantes metro-
    civilis regiminis Italioesystemate promanet, cui Ec- politanam fuisse usque ab ejus fuadatione. Alii vero,
    clesiasticam ipsius Italicc bierarchiam auctores ips quamvis hujus dignitalis iuitia ad quinlum usque sce-
    accommodatam volunt; nos cum Bacchinio systcm; culum distraxerfat , negaruat tamen probari ullo
    illud commentitiuni demonslrabimus, atque iode fir- modo posse Ravennates Mediolanensi Ecclesice pa-
    miori gressu ad reliquas Mediolauensium rationei ruisse umquam : immo Mediolanensi ipsi quarlum
    enervandas procedemus. Quamvis autem ahqua d( Chrislianorum soeculunivix atque cegre concedera'
    patriarchatu Aquileiensi hic obiter miscere sobii videntur ejus metropoliticce jurisdictioais exordiis.
    continget; protestamur tamen de illius preerogativii Nos vero utriusque opinionis examen de origine hu-
    nullum prorsus judicium nos esse laturos, maximt jus prcerogalivce in Ecclesia Ravennate ad caput
    si quee P. Bernardus Rubeus in suo eruditissron tertium defereates, qucestionem autem de origiae
    opere, et quae cl. Joseph Motta in dissertatioae di clarissimceAmbrosiaucemetropolis fategraia doctio-
    jure metropolitico uum. 31 et seqq. super Aqui ribus criticis relir.quentes, satis nunc habemus au-
    leiensis Ecclesiee origine, amplitudiue, jurisdictioni ctorum aegaatium respoasioaes in medium produ-
    nuperrime scripserunt, non omaibas eeqae placue- cere, quibus allatas ia superiori articulo contra liber-
    rint. Mediolanenses solummodo petimus ad eosqui " tatem nostrec Ecclesioerationes releUuntur.
    coavertimur. Verum proestantissbacBMediolaaeasi 9. Harum igitur prima, quoa caeterarum origo et
    Ecclesice amplitudini nUiil ideo per nos detractun iundameiitum est, petitur ex forma regiminis Italiee,
    volumus, satis superque contenti, si Ravenaateasea 1 cui contendunt aptari jdebere formam regiminis ec-
    ab ej'usdominatu vindicaverimus, rationesque, quibu : clesiastici. Quia ergo in duplicem vicariatum Italia
    hcec hnpetitur inter mere supposititias rejecerimus omnis partiebalur, Romanum et Italicum, duplex
    Nos autem non latet ingenuis Mediolanensibus e:; tanlum dicendus est fuisse ea in regione metropolita-
    vano nihil hauriri, ut verba Ripamontii usurpem con nus, nempe sumiaus poalifex, ut Roiuooepiscopus, et
    tra nimiospatriaeEcclesiaemagnificalores apte loquer Mediolanensis antistes, ut episcopus civilalis quec
    tis (Tom. I Hist. Eccles. Med. lib. i) : Nec eo sumus, caput erat Italici vicariatus; et quemadmodum epi-
    ait, ingenio, ut dum miscendo falsa veris, primordi » scopi decem provinciarum suburbanarum papae, ut
    noslrarum rerum angustiora facimus, velimus mereii eorum metropolitano, parebant, ita episcopi sep-
    probra et cavillos, et in omne deinceps mvumire cut i tem provinciarum Italicarum episcopo Mediolanensi,
    Ula morum exislimationeac fatna, lumauam patrie nc quos inler procul dubio Ravennas erat.
    97 JOS. AMADESHDiSSERTATlO DE METROPOLI ECCLESlAStlCA RAVENNATENSI. 98
    10. Qui sic argumentantur, ait Bacchinius, vel /^ licce Ecclesiceturbatce, confusoe, atque eversaefue-
    admittant necesse est ecclesiasticam Italiae hierar- runt: adeo ut a veritate, ut ego quidem opiner,
    chiam quarti et quinti seeculi ab ea quam apostoli aberraret, qui ejusmodi eetate turbulentissima tribu-
    } ibi stabiliverant longe dissbnilem, vel fateantur eam tas a ponlificibus summis fuisse assereret Mediola-
    non fuisse aptatam civilis imperii systemati (Dis- nensi episcopo septem Italice stricte sumptceprovfn-
    sert. de Orig. hier. eccl. part. n), si illius auclores ciarum Ecclesias, maxime quia hceresi in Italia eo
    apostolos arbitrantur. Tempore enim apostolorum, ipso sceculo adhuc debacchante, jam roetropolitica
    mimo neque per iategra tria priora seeculaItalicum infuia preefulgebat Aquileiensisantistes, ut apud om-
    regiaiea formam assumpserat duorum vicariatuum, nes in comperto est. Quceergo conj'ectura, quee ratio
    super quibus eedificiumomne suum scriptores ceete- superest pro Ravennatis Ecclesiee subj'eclione?
    roquin peritissimi construxerunt. Ilaliam a Sicilia ad 12. Subscripliones autem concilii Sardicensis in-
    Alpes Cottias diviserat Augustus, lestibus Plmio (Lib. nuere quidem aliquo modo possunt, inductam j'am
    m cap. 5) et Tacito (An. lib. v cap. 11), ia undecim et firmatam Italicarum provinciarum distinctionem,
    regiones sub unico proefecto : singulis tamen suum quo tempore idem concilium celebrabatur, scilicet
    tribuisse prcetorem credidit Pancirolus (Ad.Not. Imp. circa medium sceculi quarti, pluresque annos, post-
    Occid. c. 49), procter decurioaes, qni ia civitatibus " quam Constantinus vicariaium Urbanum ab Italico
    Italicis Romani senatus imagiaem prceseferebant, et distinxerat; ac propterea ad eam distinctionem for-
    duumviros, qui consules reprcesentabaat. Forma tasse indicandam addi potuit ab episcopis septem
    islhcecreganmis Italici ab Adriano Ccesareimmutata provinciarum, qui concilio interfuerunt TOab Italia.
    est in quatuor preefecturas, atque earum quoelibet Verum frustra ab hocaddito emendicarunt doctissimi
    siagalis consularibus attributa. Rursus aovum indu- viri indicium vel prcctextum effingendi Ecclesiam
    xit guCeraatioais systCma in Italiam Aurelianus, si Mediolanenseai omnium Italici vicariatus Ecclesia-
    Pancirolo fides (Ubi supra), qui argui posse ex Spar- rum metropolilanam non soluni ipso sceculo quarto,
    tianb arbitratus est, sub uno correctore omnem hanc verum etiam, et multo magis sceculisprcecedentibus.
    regionem tiinc revocatam. Ex YTopiscoautem (In Primo in dubium revocare jure possemus, utrum TO
    Tacil. ap. Bacch. ubi supra) conjicit Bacchinius, iadi- ab Italia ad Mediolanensis vicariatus provincias de-
    cia quatuor consularium non obscure apparuisse sub signandas additum fuerit : primo quia eam denomi-
    Tacito Augusto. Quoe omnes variorum regiminum nationem ab Augusti oevo obtinuerat, ut pro Italia
    species cum longissime distent a specie vicariaiuum toto terrarum orbe cognoscebatur omnis ea regio
    Roiaani atque ItaUci, illoeque ab apostolorum oovo quce, ut supra innuimus, hinc ab Alpibus Coltiis, il-
    tria integra seecula, et amplius occupent, repetere linc a Siculo mari circumscribitur, cum ante Augu-
    liceat, vel Apostolos non efformasse ad normam im- stum GallieeCisalpince nomine tractus, qui ab Alpi-
    perii bierarchiam ecclesiasticam ia Italia, vel eam bus ad Rubiconem fluvium, Italicc vero, qui a Rubi-
    quee vigebat quarto et quiato sceculo toto ccelo di- cone ad Siciliam pertingebat, ubique appellaretur
    stasse ab apostolica institutione. Nutante igitur opi- (Strab., Polyb. Cluver., ap. Bacch. ubisupra). Secundo
    nionis de Ravennalis Ecclesiee suffraganeitate proeci- quia ab ipso Sardicensi concilio non obscure decla-
    puo fundamento, corruat opus est opinio ipsa, quee ratum est quid ipsum intelligeret nomine Italim,
    nuUa aUa enimvero solida ratione falcitar. nempe non vicariatum tantummodo Mediolanensem,
    11. Quarto solummodo iaeunte seecalo bnperium sed universam Italiara, et prcecipue provincias su-
    uuiversum divisit Conslaatinus Magnus ia quatuor burbicarias; epistola enim ad Julium R. P. ita eum
    preefectosprcetorio, quorum proefectus proctorio Ita- hortatur : Tua autem excellens prudenlia disponere
    liae Africam, Sardiaiam, Corsicam, et Siciliam cum debet ut per tua scripta, qtti in Sicilia, qui in Sardi-
    insulis adjacentibus nioderabatur procter Italiam nia, qui in Italiu snnt fratres nostri qum acta sunt,
    ipsam, quam per laudatos vicarios regebat, alterum et qum definila, cognoscant (.Intcr Hilarii fragm.).
    Romoe,Mediolanialterum residentem, cum ea Itali- Nam si ad fralres, qui in Italia erant, id est ad epi-
    carum provinciaruar partilione superius a aobis in- scopos tanlum vicariatus Mediolanensisanimum tunc
    dicata (.Zosim.Hist. lib. n. ap. Baccli.). Kcecautem intendisset concilium, onmes alios exclusisset a scien-
    ipsa Constautini Magai partitio Romani domiaatus tia actorum, et decretorum suorum, qui in Cam-
    quot ab Augustis successoribus passa est vicissiludi- pania, Brutiis, Uinbria, ccetcrisqueRomani vicariatus
    nes! Quot proviaciarmu ItaUcecommutationes, com- provinciis residebaat episcopi; immo eos ipsos so-
    mixtiones, variasque distributiones! Consulat qui su- lummodo pontifici suggessisset, qui Synodo interfue-
    -perhac re plura cupit, qucc Baccbinius ( hbi supra), rant cum imaginario ItaUce metropolilano, tacuisset
    quce auctores centum veteres ceque ac recentiores vero eos qui abfuerant provinciarum vicariatus Ro-
    fusius scripserunt. Ne quarto igitur quidem sceculo mani, quorum vix unum aut alterum inter Patres
    ordinem hierarchicum Ecclesiarum Italicarum apta- Sardicenses reperbnus.
    tum fuisse imperii systemati suspicari licet inter tot 13. Tertio quia neque Athanasius, et quod magis
    humanarum rerum perturbationes. His accesserunt ad rem facit, neque ipse Constantmus Magnus ratio-
    Ariance hceresis tempora, quibus et preecipue Con- uem semper habuerunt Iffijusstrictioris Italiw deno-
    Etantio Constantini filio imperante, omnes pene Ila- minationis, qua solum Mediolanensem vicariatuiu
    99 1N S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 100
    respiciebat. Alter eaiai in libro de Synodis Picenum A j pellat Dioni/siuni, ipsum nominat, tit simplicem epi-
    annonarium, quod inter Romani vicariatus provin- seopum, Mediolaaum autem, ut ItaUce meiropolhn,
    cias certissbne numerabatur, tamen Italim voeabulo Dionysius episcopus Mediolani, quod et ipsum est
    appellat, curn ait : Afiminutn urbs Italiw; in Piceno melropolis Itatiw. Et id forte addidit Athanasius, ut
    enbn haiic sitam fuisse urbem, eaque ratione ad Ro- sicuti urbem Trevirim dixerat Galliarum metropolbn,
    marice pfoviacice metropolitanum pertinuisse ejus ita et Mediolanum metropolis Italicc solitariis suis
    episcopum, non autem ad Ravennatensem, omni co- agnosceretur, cum jam eo quo ad Ulos scribebat
    natu probare uisus est cardinalis Norisius (Dissert. tempore et locmn babuisset divisio Italice in dnos
    de v syn.). Constantinus vero Augustus scribens apud vicarios prccfecli prcetorio, atque apud multos iava-
    Eusebium super celebratione Paschatis : idcirco, in- luisset stricta deaombiatio ItaUae respeetu ad pro-
    quit, id wquum omnes rectumque judicaverunt, quod vincias Mediolanensisvicariatas. Si autem de metro-
    ct vobis placilurum esse spopondi, ut scitket quod in pohbus ecclesiasticis ibi loqui velis Athanasium,
    urbe Roma, perque omnem ltaliam, Africam, JEgyp- videas opus est, utrum T6 Italim metropolisest, iutel-
    tum, etc., concordi senlenlia observatur, id vestra ligeadum sit de omnibus Italice sMcte sumptce pro-
    quoc/ue.prudentia tibentibus animis amplectalur. Ex vinciis, an de aliqua tantum ejus parte; verba enim
    qtiibus cerbis luce meridiana clarius colligitur, TOII ] quod et ipsum est metropolis Italim cequemterpretari
    per omnemItaliam in seasu Constaatiai extendeiidum possumus bi pruno ac hi secundo sensu. In primo
    esse tam ad septem vicariatus Mediolanensis quam sensu explicata complecterentur, ut dixhnus, septem
    ad decero Romani provincias, prout mehercle ab ItaUci vicariatus provincias; in secundo seasu expU-
    omnibus extenditur. cata sigaificarent, Mediolanum unaro esse ex eccle-
    14. Quarto deniuin quia longe etiam post ad sci- siasticis Italice metropolibus : qua ratione alias me-
    tum Italioe duorum vicariorum magistratum, Italim tropoles non excluderet Athanasius, immo potius
    vocabulum pro integra regione quam uterque vica- admitteret in ipso yicariatu Mediolanensi. Quod
    riatus complectebalur usurpalum fuit. Sic leg. 13 auteni fortasse verius in hoc secundo sensu acci-
    Codicis Theodosiani, quee est de Accusationibus, et pienda sint allata verba, quod et ipsum esl melropolis
    1. 2, de mtegri Restitutione, omnem simul Italiam a Iialim, patet cx comparatioae, qua Mediolaaum cum
    reliquis imperii regioaibus distinetam legimus; 1. 1, Treviri confert Alhanasius : dixerat enmi Paulinus
    de Desertoribus, et 1. 9, de Extraordinariis, integer Trevirofum ac Galliarum tnelropolis est, et fade Dio-
    traclas ab Alpibus ad mare Sicnlmn nomine Italiee nysius episcopus Mediolani, quod et ipsutn est metro-
    iadiealur. Pariter Caaipania, Tuscia, Picenuai, Sam- polis Italim. Sicuti ergo Treviris unica tuac non erat
    nites, Apulia, Lucania, Brutii, Galabria, velut Italiee iC GaUiarum metropolis ecclesiastica; vigebant enim
    proviaciee 1. 7, de Indulgentia debitorum, immo ur- primis etiam Christianprum sccculisArelatensis, Lug-
    bicariae et suburbicarice Italiceprovineiee appellantur. dunensis, Viennensis metropoles; ita neque Mediola-
    Leg. 9 et 15, et judices, consulares, correctores, vi- num imiea erat, aut ab Athanasio inteHigebatur
    carii ipsarum provinciarum, judices intra Italiam in- uniea Italicc metropolis ecclesiastica. Parum ergo
    distincte dicuntur. Quare cum prorsus aut eequivoca proficiunt laudati Scriptores tanti Patris testimonio
    foret, et Constantino imperante, et post Coastanti- abutentes, tum quia ejus verba nullo modo probant,
    num, Italim denomiaatio, vel potius pro universa tribus superioribus sceculis Mediolaaensem episco-
    Italiee regione acciperetur; frustra ab hujusmodi de- pum fuisse septem provinciarum metropolitam, quod
    nominatione sufffagiiim petieruut eritici doctissimi, praccipue erat ex eorum sentealia demonstraiidum;
    ut distinctionem regiminis provinciarumque distri- lum quia ipsa Athaaasii verba, vel interpretari non
    butionem firmarent, multo minus ut formaai ecele- possunt de Mediolano, ut ecclesiastica metropoli, vel
    siastici regiminis ante et post Constantinum ad duos intelligenda sunt de Mediolano non tamquam lolius
    Italiee metropolitanos contraherent. Italice metropoli, sed ^amquam una ex metropolibus
    15. At enim, aiunt, litem dirbait Athaaasii epistola ItaUee. j
    ad Solitarios, quce et Ilaliw denomhiatione iadigitat'.D 16. Non majoris deinde sunt momenli ad subji-
    proviiicias Mediolaneasis vicariatus, et Mediolanum ciendam Mediolanensi episcopo Ecclesiam Ravenna-
    ipsuin Italice metropolim. Esto. Sed quid inde pro tem, quce desiinffinlur arguraenta ab epistoUs divi
    ecclesiastica episcopi iUiusjurisdictioae super septem AmbrosU,ita ut mireamr valde, emuactce naris viros
    provineias, preesertbn yero trmus cercenostrse supe- hujusmodi docmueatis plus ecquo fidisse. Nam q>jod
    rioribus soeculis?Sane qui diligentius Atbanasii verba attinet ad Ambrosii epistolam, quce est ad Vercel-
    attenderit, alterum ex his sensum illa prceseferre lenses, verba illa : Confligor dolore, quia Ecclesia
    inveaiet; aut enim nullo modo Mediolaneiisera epi- Domini, qum esl in vobis, sacerdotem adhuc non habet,
    scopum ibi mclropolitaiium intelligit S. doetor, aut ac sola nunc ex omnibus Ligurim, atque JEmiiim,
    noii omnfbus vicariatus provineiis eum prcesidere Venetiarumque, vel cmteris finitimis Italim partibus
    existimat. Et revera uon ait Athanasius Bionqsiut hujusmodi eget officio; ea, inquam, verba Sirmondus
    Mediolani tnelropolitanus Italiw, quemadrmoduin de triumphantis in morem opinioai sucede Mediolaneasi
    Lucifero Calaritano, Lucifer melropoHtanus episcopus per Italiam metropolitano, nimia sane confidentia
    gardinie:. Verum cum immediate post Lucifcntm ap- aptaverat. Annon, ait, abunde confirmat (Ambrosius)
    101 JOS. AMADESHDISSERTATIODE METROPQLI ECCLESlASTlCA RAVENNATENSf. liill
    omnes Ligurix, aique JEmitiw, Venctiarumque; vel A t, 19. Responderi vero criticorum nostrorum argu-
    cccierarmn finilimarutn ltalim partium Eedesias ad mentationi posse crediderim, quod etiamsi admilt&p
    Mediolanensis Ecclesiw sollicitudinem perlinuisse retur Imolensem et Vicohabentinam Ecelesias ali-
    (Sirm. (ib. i Prop. cap. 8)? Sensit iainen futUitatem quando subditas fuisse Mediolanensi; negari tamen
    Sirmondianae interpretationis cardinalis Norisius, qui posse quod inde inferatur Ravennatis quoque sub-
    verbofnm Ambrosii intelligeistiam scite conseculus, jectio. Leve enim et futile argumentum est in sen-
    Ambrosius, inquit, in epktoia ad Vercellensesillarum tenlia Jlacchmii (Ubi supra) exvforma et regimiize
    proiiticigrum meminit, non quod omnes sibi subjectw civiii particularium provinciarum consequentiain tra-
    vant, sed quod uti vkiniores, ac sibi notiores in here ad formam et regimen ecclesiasticum ipsarum.
    xempium facilius adducere poierat (Nor, Diis. dcv Longum esset doeumenta omaia proferre quibus
    syn. cap_.10). probatissbnam lapti viri senleatiam firmari animad-
    17. Qua una doctisslmi cardinalis responsioite ab vertimus, quorum tamen snmma est: primo hnp'o-
    epistola ad Vercellenses expediti, ad alleram Vico- babile prorsus esse sanclissimam, ct apostolicam
    habentino episcopo inscriptam procedamus. Com- Ecclesiee hierarcbiam coarcialam fuisse ad civilium
    mendo tibi, fili, ait S. doctor, EccLesiamqum est ad -provinciarum limites, qui modo contrahebantu;',
    Forum Cornelii, quo eam, de proximo intervisas fre- JIJ modo protendebantur, el juxia earum regiminis
    quentius, donec ei ordinetur episcopus: occupatusdie- speciem, quam variatam niillies fuisse iudubiuui est,
    bus ingruenlibus Quadrdgesimmtam ionge non possum cum duas in unain provincias unitas legamus, tuin
    . excurrere, Eu tibi Ecelesia Imolensis dubjo procul unam in duas- divisam, modo alteram, quoe suum
    Mediolanensi suffragaiiea, cum pro ordinatione epi- preesidem habuerat, alterius provincice prcesidi ob-
    scopi ab Ambrosio pend.eat, et ejys visitationi sub- temperasse, modo aUis, Usqueffequentibus, obnoxias
    j'aceat; immo VicohaJjentina quoque ipsa, turo quia fuisse variationibus. Secundo, cum apostoli aon ex
    fili titnlo episcopum iuterpellat Ambrosius, qui sub- divisioae proviaciarum iaiperii, sed ex genliuro coa-
    jectionis tilulus est, tum quia qtiinquaginta fere post -versioiie et Ecclesiarmn fundatione earmn hierar-
    annos D. Petrus Chrysolpgus in cpnsecratione Mai'- ehiam metiti fueriut, ut ipse Bacchinius niira erudi-
    ceUini Vicchabentini fassus est, se contradicente tioneftisius probavit (I et n part.ubi supra), nosque
    Mediobmensi episcopo (ita enbn interpretantur) pri- -in 3 cap. bfeviter innuemus; idcirco non ex lfmiti-
    mum iUud jurisdictionis metropoliticae actum excr- bus, non ex gubernio, non ex materiali.tractu pro-
    cuisse. Cmn autem Ecclesioe istec?Fori Coraelii et vinciarum, ideoque non ex una, vel ahera civiUs
    Vicohabeatieein provinciis ^miliae et Flaroiniae con- provfncice civitate, deduci potest, vel debet illius,
    stitutce fuerint, consequens est has provincias, ideo- C
    f vel alterius Ecclesieesubordiaalio ad aliquam meiro-
    que Ravennam eliam, earum caput, Mediolanensis poUtanam, praesertim primis ccraenoslroe periodis,
    episcopi jurisdictionem sensisse. qiiibus non omnescivitates Cbristi fidei stalbn adhcc-
    18. Si Ludovici Antonii Muratorii sententiara de serunt, non omnes, licet ad Christum conversoc,
    hac Ambrosii epistola consuleremns, fprte illam du- episcopatum obtiniierunt, non integris civilUiuspro-
    bice fidei atque, ut aiunt, apocrypliam celeberrimus vineiis, sed muItiplicUiuspopulis in circuitu ad Chri-
    auctor arbitraretur, ea ductus ralione, quod ibi Am- stum lucratis, Ecclesiisque a se ftindatis apostoli, et
    brosius filium appellat episcppum \7icohabentinum; discipuli Chrislianas provincias metiebantm',
    titulmn enim istum vitio vertit Muratprius (Tpm. U 2Q. Verum ad horoineffi magis respondeiidum est
    Rer. Ital. pag. 15) diplomatiD. GTegoriiMagni dato iuterpretationi contra Raveiaiates allatee vcrborufti
    ad Alariaiaaum archiepiscopum Raveaaee, quem D. Anibrosii; et prhiio diceudum, nullum oninino
    S. ille ponlifex confratrem, filiurnque charissimum iadfcijnn, quod aut certum, aut probabtie sit, Ain-
    dieit; atque ob id etiaro crfminis inter apocrypha brosianis yerbis subesse, episcppi Irooleasis ordi-
    diplomaiUud amandavit, Hieronymum vero Rubeum, nationem seu consecratioaem a Mediolanensi pen-
    et Ferdinandum UgbeUumle.yitatis insimulavit, qui flere; neque eaira ait S. doctor, donecx MEordinelur,
    docnmentum ejusmodi suis inscrueriat historiis. D 1 vel probelur episcgpus, sed simpliciter Ecclesiara
    Quod igitur Gregorio Mag-no summo pontifici non illam Vicobabentino commendat, donec ei ordinetur
    licuisse putat Muratorius erga Marinianuni, quem episcopus,queecoimnendatio ex charitate prornanaas,
    ipse inter claustra nionachum instruxerat, excolue- cuicuroque episcopo, ut statim observabimus, con-
    rat, dilexerat; licuisse d'icemus Ambrosio erga Con- venket. Secundo, quod vero attiaet ad visitationis
    I stantiiium, in quem nv.iUa, quam sciamas^ ei erat; muaus quod sibi iis verbis vindicare videtur Ambro-
    paternitafis ratio, nisi forte Metropolitani, si adver- sius in Ecclesia Imolensi: Qccupatus diebus ingruen-
    sarus credimus (Joqn. Diac. Vit. S. Greg. lib.mc. 7; libus Quadragesimwtam tonge non possum excurrere;
    D. Greg, lib. rv epist. ~5)1Ubi vero legimus metro- facile patebit Ambrosii tempora consideranti, visita-
    politanum comprovic.ciales epiiscopos fihi hominei tionem iUam non metropoliticae jurisdictionis, sed
    appeUasse?Sed ista ?mittamns, quae ad rem nostram apostolicce prccdicationis, et legatiouis signurn, et
    minime coaducere videa.tur. Hiisce antem ac simili- opus in eo fuisse. Meminisse hic autem pportet, quce
    bus in D. Gregorii lftteras cl. Muratorii objectioni- de hcereseos Arianee cladibus superius leviter attigi-
    ius alibi a nobis satis, ut put.jimus, factum est. mus, Italicc fidem corruptam, disciplinam sursum
    103 IN S. PETRUM CHRtSOLOGUM PROLEGOMENA. 104
    versum turbataro, plurimas Ecclesias catholicis epi- . klanensi Ecclesice, Auxentio pulso, non consuleret,
    Damdso episcopomagnm Rotnte
    scopis spoUatas, ab lupis Arianis invasas. Est qui scripsimus dilecto
    credat, Auxentii Mediolanensis usurpatione, tmic contra Auxentium invasoremMediolanensisEcclesim.
    primum provinciam Ecclesiasticam Mediolanensem .... miramurque, cur nondum depositusejectusque
    coaluisse, 11011 paucis Italiae circumquaque episcopis sit ex Ecclesia (Atlian. epist. synod. ad Afric). Cy-
    in sensum, et in concUiabula haeretici Ulius conve- riUum vero Alexandrinum, cui damnati Nestorii'
    nientUms, ut Augustorum Auxentu et hceresis fauto- causa Orientales universos, ipsumque juniorem
    rum mbiis se eriperent, exsilia et mortes evitarent Theodosium infensos reddiderat, nihilominus centies
    (Baccldn. ubi supra). Hanc miserce Italioefaciem non protestantem audfmus, sibi omniuin Ecclesiarum,
    paucis annis coiifirmarunt, etiam post Constantii non suce tantum, curam habendam esse. Hauserat
    imperatoris obitum, tum Juliani Apostatae infeliciora Ule fortasse zelum istum apostoUeum ex Cypriano,
    tempora, tum Arianorum prccpoUens tyrannis, tum qui ad Slephauum Romanum pohtilicem scribens de
    Justince Ariance imperatricis favor, Damaso pontifice Ecclesia ArelatensU quam Martiamis ex Novatiani
    cum secunda ab eo Romcecelebrata synodo, anathe- secta episcopus inficiebat, asserere noa dubitavit,
    matis et depositionis fulmina contra Auxentium ne- Cui rei nostrum est consulere, et subvenire, frater
    quidquam intorquente. B charissime, qui divinam clementiam cogitantes, et gu-
    21. Porro post Auxentii seram mortem Mediolani bernandm Ecclesim tibram tenetites, etc. Nempe sua'
    Ambrosio episcopo constiluto omnis dd fidem rectatn quoque iateresse debere EcclesiceArelateasisboaum,
    Italia convertitur, ut testatur D. Hieroaymus (In zeli et charitatis causa judicabat sanctissimus an-
    Chron. ad an. 11 Gratiani), et de semetipso Ambro- tistes, ponlifici autem Stephano id incumbere, supre-
    sius loquens : Dissensionum omnium procella defer- mce jurisdiclioais ia uaiversam Ecclesiam potesiate
    buit : cuncti smcularis cupiditatis ardores, mstusque et anctoritate.
    omnes, quibus Italim populus per Judaicm olimArianm 23. Apostolum igitur, et pontificium legatum agens
    proximw levitatis incendia coquebatur, sereno jam spi- Ambrosius, inter tbt Ecclesias, quas vel ad fidem
    ramine temperatur (Atnbros. Comment. in Luc. lib. ix reyocaverat, vel episcopis donaverat, hisce benefi-
    cap. 20). Nam cum episcopali infula apostolatum et ciis cumulare facile potuit Imolensem quoque et
    sanctce sedis legationem assumpsit Ambrosius, per- Vicohabenlinam, fortasse Arianorum labe prius in-
    versasque circumiens Italicarum provinciarumEccle- fectas, vel praepotentia episcopis spohatas, quamvis
    sias, prcedicatione, disputatione, doctriua, labore, ad suceditionis jura minime spectarent. Porro du-
    contentione omni catholicam fidem resliluit, Eccle- bium omne tollit quorumdam scriptorum asserlio de
    sias reparavit, Arianos lupos qua ej'ecit, qua in legi- *• Ambrosii pontiftciaj legatione, qua Damasi et Siricii
    timos pastores coavertit, qua novos episcopos coasli- summorum pontiflcum vices gerens, ea omnia per-
    tuit. Ex quo facturo conjeceruat aliqui ut qucejuris- agere licite et valide potuit in hisce Ecclesiis, quoe
    dictio metropolitica sub invasore Auxeatio illegitime coeteroquin non potuisset. De hac legatione dubitare
    irrepserat, sub vero apostolo ac patre sanctificata haud licet, si Ecclesioc eliam primorum soeculorum
    confirmaretur super Ecclesias variarum provinciarum disciplinam, si sacros canones iaspiciamus : prceci-
    ab eo ad lidem restitutas. Cui opinioai aeque repu- pue vero id dubitare non licet auctoribus illis, inter
    gnamus, neque annuimus. quos Bacchinius, Thomassinus et alii, quinuUumin
    22. Nos autem Ambrosii apostolatum prosequimur, Italia metropolitanum fuisse, praeter Romanum an-
    illique, et pontificicc, qua fungebatur legationi, non tistitem, oninibusque illum huj'us regionis Ecclesiis
    metropoliticce dignitati acta ejus in Ecclesia Imo- prceiuisse, non tamquam primatem soluaimodo, sed
    lensi, atque etiara, si placet, in Vicohabentina tribui- etiam tamquam immediatum archiepiscopum, per
    mus. Ambrosius vero in alienis provinciis, et in alie- tria vel quatuor priora seecula mordicus senserunt
    nis Ecclesiis prcedicatiouis, visitationis et ordfaatio- et docuerunt; omnium euim prudentiorum critico-
    nis munera exercuisse, mfrabitur nemo, qui eccle- rum opinio est, si quando vel aUeuse provincicc Sy-
    siasticam bistoriam taulisper calluerit. Centum hecc " nodo praeesse episcopum aliquem, vel alienoeEccle-
    historia suppeditat episcoporum exempla, quibus siee novos episcopos ordbiare, aut quemcumque
    populorum, et Ecclesiarum etiam proprice curce non aUum jurisdiclioiiis actum emittere legimus, nouaisi
    comraissarum cura alte inerat animo, ac propterea poatificia auctoritate id factum, vel apostolica Iega-
    sive apostolica legatione fungentes, vel alio quovis tione, esse credendnm. Quapropter cum Paulino
    legitimo titulo illas visitabant, synodos ibi celebra- " Ahtiochice episcopo consecrationis benedictionem
    bant, episcopos ordinabaht, viciniorUras, seu princi- impertilus fuerit Lucifer Calaritanus, illum legatione
    palioribus commendabant. Quis est autem qui nesciai Romaaa muaitum asseruit Christianus Lupus; eoque
    Eusebii Vercellensis, Osii Cordubensis, Pictavieasis ministerio insigniti etiam creduntur Eusebius Ver-
    Hilaru et Luciferi Galaritani, per Orientem itinera, ceUensis et Hilarius Pictavieusis.
    labores, celebrata concUia, episcopos consecralos' 24. Verum de D. Ambrosio diserte id asserit Fran-
    Quis Cypriaiii epistolas pro Galliarum Ecclesiis. ciscus Ballarinus ex antiquo Breviario Patiiarcbico,
    Theodoreti pro Afficanis ignorat? Athanasium legi- quod Comensi Ecclesioeusque ad Clementis VUItem-
    mus Damaso pontifici veluti succensere, qui Medio- pora in usu fuit : Beatus Ambrotius temporibus Da-
    105 JOS. AMADESII DISSERTATIO DE METROPOLI ECCLESIASTlCA RAVENNATENSI. 106
    mati papm et Theodosii imperatoris Ecclesiam Me- A quidem Petro Ghrysologo eam moderanle, ut omnes
    diolanensem regebat, aposloika fungens legalione, qui ad unum convenhmt. Qlii S. doctor cum ad superos
    et vkinarum regionum Ligurim , JEmiiim, Venetim, evolasset anno 451, et cum episcopum Yicohabea-
    Rhetiarumque,etAlpiumCottiarum Christianisprwerat, tinum in preecedentibus D. N. J. C. Natalitiis con-
    quo per superiorum temporutn calamitates episcopis secrasset, immo anno 446, sanctum quoque Projec-
    destituti fuerant. ldem Benedictus Jovius, idem Chri- tum Imolensem episcopum (de quibus rebus omni-
    stianus Lupus nuper citatus crediderunt. Cui asser- bus in tertio capite fusius dicemus), evidens est eum
    tioni vim quidem maximam addit res Syrmii gesta, jam metropoUtanum induisse ante synodi Mediola-
    atque a Baronio ad ann. 350 relata, multoque prius nensis celebrationem. Ubi igitur amplitudo illa, a
    a Paulino in Vita Ambrosii. Defuncto Syrmii episco- Schelstralio jactata, ex hujusmodi synodo ante msti-
    po, orta est coateatio inter calholicos et Arianos su- tutos Aquileiensem et Ravennatensem metropo-
    per novo eligendo pastore. Catholicum illi, Arianum litas?
    isti petebant, et his quidem adheerebat Justina hce- 26. Fatendum est ergo ne per synodum quidem
    retica imperatrix. Re ad Ambrosiumdelata, accurrit Eusebianam, aut per epistolam ej'us synodicam con-
    S. doctor, et catholicum episcopum eligi curat, ele- tra libertatem Ravennatensium quidquam probari
    ctum Anemium consecrat. Syrmium dubio procul; B posse. Quod si eam ab episcopis Placentino, Brixil-
    caput erat Illyrici, atque etiam ecclesiastica metro- liensi, et Rhegiano subscriptam quis objfciat, atque
    polis : igitur in UUusEcclesiam nullum jus acquisi- mde argumentum instauret, jEmiliam provinciam,
    tum fuerat episcopis Medfolanensibus. Quapropter cujus civitates erant Placentia, BrixUlum , et Rhe-
    acta electionis et ordinationis AnemU nonaisi lega- gium, Mediolanensi episcopo paruisse, atque adeo
    tioni apostoUcae,cujus facultatibus utebatur Ambro- Ravennam jEmilicc caput, saltem ante accejitum
    sius, veniunt tribuenda. Concludendum igituv ex pallium archiepiscopale, eadem subjectionis nota
    epistola S. doctoris ad Vicohabeatinum falso erui laborasse; multiplices occurrunt seque magni ponde-
    Imolensis episcopi vel ordinatioaem, vel approba- ris responsiones. >
    tioneni, ejusque Ecclesise, itemque Yicohabentinae 27. Et prhno quidem dubitatum est a quibusdam,
    subjectioiieiii, eoque minus Ravemiatensis. an synodus bcec Eusebii provincialis fuerit, sciUcet
    25. De tumido Schelslratii argumento, quo Medio- solius proviacice Mediolaaeasis synodus. Baronius,
    lanensis jmisdictioaem amplificare conatur ex con- Ugbellus, aliique Ulam proviacialem arbitrali sttnt,
    cUio et epistola synodica Eusebii ad Leonem Ma- oaiaesque sulfraganeos episcopos ad eam. coavenis-
    gnum, pauca adhuc supersunt hic delibauda. Quam- se, litterasque synodicas proprio nomine signasse.
    quam ubi dixerimus Schelstralium hoc concilio, hisce (C Exslat quidem, ait Baronius, de his epistola synodalis
    litteris gloriari, ut ostendat quce fuerit amplitudo omnium comprovincialiumepiscoporum subscriptioni-
    Mediolaneasis metropolis ante institutos Ravennensis bus consignata. Negant tamen Ticinenses scriptores,
    et AquileiensisEcclesim metropolitas; gloriosum istud qui patriam Ecclesiam speciali liberlatis privjlegio a
    argumentum per se statim evanescet oninino, tum primis usque sceculis dpnatam volunt; negant, m-
    quia synodo hTivix unus, et forte ne vix quidem ex quani, Crispinum Papiensem episcopum, eujus sub-
    tot Aquileiensis provinciee episcopis interfuft, adeo scriptio legitur ad epistolae calcem, conGiho inter-
    ut ex Ulorum proesentianequiverit ad suffragaaei- fuisse, ut Mediolaneusis suifraganeum, multasque
    tatem illius proviaciee coasequenliam trahere; et rationes in medium afferunt, quas criticis exami-
    quod mirabilius est, id notavit, et fassus est loco nandas reliuqubnus. Idem sentiunt Comensis Eccle-
    citato ipse Schelstratius iis verbis: Hisque Histrim sice hislorici atque patriarchatus Aquileiensis am-;
    et Venetim provincia dumlaxat deesse dignoscilur, plificatores, quibus persuasum fuit Coinensem epi-'
    quibus exceplis in reliquas Italiw regiones Mediola- scopum, alterum ex prcesentibus Eusebiancc synodo, <
    nensis episcopus tamquam Ilalim metropolilanusjus numquam Mediolanensem, semper vero Aquileien- 1
    obtinebat. Unde ergo jactatae amplitudinis argumeri- sem in archiepiscopum suum agnovisse. Accedunt
    tum habet synodus Eusebiana ante institutum Aqts'- ][) Ravennatenses ad negativam sentenliam, asserentes
    leiensem metropohtam ? Tum etiam quia synodus Brixilliensem, Rhegiensem et Placentinum episco-
    isthaecMediolanensis habita fuit medio seeculo quin- pos jEmilice, synodo Mediolanensi interesse nullo
    to, anno scUicet 451, ut in Baroaio, Binio, aliisqoe modo potuisse, ut suffraganeos; vel enim a primor-
    scriptoribus videri potest. Aquileiensis autem Eocle- diis rei Christiance ^EmUia omnis episcopo Raven-
    sia, testante ipso Scbelstratio, sub Damaso papa ad nati addicta fuit, vel quinto tantum sceculo nostra
    metropoliticam dignitatem evecta creditur (de q.ia heecmetropolilica hi iEmiliaffi dignitas emersit. Evi-
    opinioae legeadus Bernardus Rubeus, qui Aquileieo- dens est numquam tres illos episcopos inter Medio-
    sis Ecclesioe jura, doctissimo edito opere, nupei' lanenses suffraganeos numerari posse, cum ab om-
    viudicare couteadit), nempe fere ialegro soeculo nibus utriusque sententiee de initiis hujus dignitatis
    aate celebratam syuodum Eusebianam. Ravenaatea- auctoribus admitii nequeat, neque admittatur, dimi-
    sis vero vigiati saltem j'am annos eadem praefulgebat diata ^EmUia, aliquas ex ejus Ecclesiis Mediolancn-'
    prcerogativa, scilicet ab aaao 431, ut Tillemontius, si datas, alias Rayennati, contra universalisshnam
    et forte multo ante, ut alu arbitrantur, sed indubie omnium hvnothesbn, scilicet hierarchiam ecclesia^1.
    PATROL.LII.
    107 IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 108
    sticam ubique aptatam fuisse hierarchiee civili, quod A maadato Leoais, et nuntiorum apostoUcorum aue-
    toritate fecit.
    preesertim quarto et quinto sceculoin parlicularibus
    Italiccprovinciis fieri ccepisseexistbnat, cum plerisquc 50. Neque nobis stomachum moveat Euslacbius a
    criticis abbas Baccbinius. Si igitur nostri illi JErai- S. Ubaldo inani illa nominis coepiscoporuminlerpre-
    lice episcopi synodum Eusebianam petierunt, litle- tatione, qua sub hujusmodi appellatione cadcre di-
    rasque ad Lepnem Magaum consignarunt, non ideo ctitat episcopos tantum suffraganeos, ideoque cum
    de Mediolanensi provincia credendi sunt, neque per iu laudata syaodica coepiscopos appellat Eusebius,
    consequeas illa syaodus habeada est niere provin- quos ibi subscriptos videmus, hos ejus suffraganeos
    cialis. fuisse omnes. Nam in meridiana luce taba objeclan-
    28. Urget sccaado noa levis etiam ponderis ani- tem coecutire arbitramur, quando plena omaia sunl
    madversio. Si enim dicamus ad hanc synodum otnnes vetera Patrum monumenta isto coepiscopivocabulo,
    convenisse provinciales, nullos autem alterius pro- vel cmn de alterius provincioe, vel cum de ccquali,
    vincice Ecclesiasticcc episcopos, adinittendum neces- vel cum de iaferiori, aut superiori episcopo loquuii-
    sario erit in regiminis ecclesiastici ordine absurdum tur. Cor.sulatur pro onmibus D. Cypriaims, qui epi-
    non exiguum, truncatas scilicet non paucas Italicc stola ad Stepbanum Romanum antistitem, Gallicaaos
    provincias, confusamque ut cum ffiaxime quce pul- B j diserte vocat coepiscopos noslros. Verum in re adeo
    cberrima erat in aliis Ecclesioepartibus hierarchiam; evidenti grave est diutius immorari. Qaare argu-
    provincia enim ecelesiastiea Mediolanensis pri- mealum absolvimus, et quia Eusebii coacilium pro-
    morum sceculorum composita dici deberet ex trfbus bari non potest provinciale, concludendum est fru-
    jEmilice episcopis, ex duobus Rheliee, ex totidem stra proesentia episcoporum iEmiliee, illorum suffra-
    Alpiuai Cottiarum, ex uao Veaetiarum precler Ligu- ganeitatem conjcctari.
    riae episcopos: quod apud criticos omnes absurdis- 31. Cccterum duo adhuc consideranda super hce
    shpuai esset, juxta nuper allatam eorum de hierar- ipsa prcesentia nobis supersunt, alterum quod primis
    chia ecclesiastica sententiam. Ecclesice sceculis, et fortasse etiam aliquot poslerio-
    29. Advertendum tertio ad hanc ipsam Eusebii rUius proeseatia islhccc cpiscoporum alicui synodo
    synodum missos fuisse a Leone Magno legatos Abun- certamiadiciuaisubjectionis nonerat; alterum, quod
    dantium et Senatorem. Cui quidem apostolicoe le- etiamsi vere tres illi jEmiliae episcopi tunc fuissent
    gationi, quatcnus vera fuerit, tribui commode potest Eusebio suffraganei, non ideo posset idem argui de
    convocatio ad Eusebii conventum aliquot episcopo- Ravennate Ecclesia ante acquisitam dignitatem ar-
    ruiii alienoe provincioc, quemadmodum non paucis cbiepiscopalem. Primum quod spectat satis habemus
    exemplis probari potest, id aec liovtim, nec insue- C ( ad coacilia prioris illius et poslerioris etiamoetatis
    tum fuisse. Eustachius ipse a S. Ubaldo, propugnans octilos convertere, ut de propositionis nostroe veri-
    coiilra cl. Muralorium diploma Attonis episcopi Ver- tate certiores fiamus.1 In concilio Arelatensi primo
    ceUcnsis, lectum in synodo Mediolaai habita an. contra Donatistas, Constaalinimagni cura celebrato,
    945, sub Olrico arcbiepiscopo, animadversioncm hu- notum esl, quol ab diversis toiius Occidenlis pro-
    jusmodi nobis supp.edilavil; cum eniai inter suspi- vinciis adfuerunt episcopi, quos certo certius Arela-
    cionis noias, quas Muralorius in boc diploma coa- tensi noa dixeris saffraganeos. Sub Liberio papa
    gesserat, illam dilueret de prscsentia isti synodo ali- aliud in eadem civitatc babitum est concilium, aec
    quot episcoporum qui noa erant de provincia tamen omaes qui illuc coafltixeraat Ecclesiee paslo-
    Mediolanensi, heec babet Eustachius : Legatum pon- res, atque iater eos Paulious Trevirorum, Saturni-
    tificium concilio, de quo loquhmtr, prmsedisse velim aum Arelatensem metropolitanum habuere. Scbmis
    anhnadverti; inleliigere hinc enitn est sub meiropoli- Osium Cordubensem, Eusebium \Tercellensem, Hila-
    tani jurisdictione non comprehensosantistiles potuisse rium Pictaviensem, Jigyptiacis atque OrientalUms
    ab eodem (legato) ad illud convocari. Advertendum concilUs astitisse ; ideone vel Alexandriai, vel An-
    quoque ceasemus, eam ipsam ob causam, damnan- tiocheni episcopi comprovinciales vocabuntur?Tan-
    doe scilicet Eutycbiaaec bceresis, et epistolee magai U] dem Aquileiensera synodum in causa PaUadii sub
    Leonis ad Flaviaaum approbaadee, alias in Occidcn- Yaleriano episcopo composuerunt tum Itali, tum
    te synodos coactas fuisse, et preccipue in Gallus, in Africani, lum Gallicaui proesules, peaitus ab Aqui-
    Hispania et in Illyrico , omnesque istas non provin- leieasi jarisdictione exempti: secus Mediolaaensis
    ciales, sed plurium proviaciarum aatioaalcs, a qai- ipse pastor Ambrosius, qui et ipse intererat, Vale-
    bus similes huic nostree Eusebianoe fucru;it ad S. riano subditus foret censendus.
    pontificem scriptce episloice synodales. Quare nihil 52. Neque objicias cum Baronio (ad an. 581) Aqui-
    prohibet, immo ratio suadet, Eusebianam quoque leiensi co::cilio precfuisse Ambrosium, et quamvis
    non provincialem, sed natioaalem fore appellandam, Valerianus primus sederet, primus subscriberet, id
    opinandumque aliquot ex aliis ItaUoeprovinciis epi- cetatis et ordinationis proerogativoeconcessum, qui
    scopos ad eam vocatos fuisse fortasse a Leoais Ma- primorum coBciliorum mos fuerat. Nam etsi morem
    gni legatis. Et revera Natalis Alexandcr buic opi- istum facile concedamus, licet non semper et ubi-
    nioni sufftagari videtur, cmn ait convocatum ab> que observatum : tamea eadem facilitate negamus
    Eusebio diceceseos Italiae conventmn, quod eerte ett morem istum spectasse metropolikmos, apud quos
    109 JOS. AMADESHDISSERTATIO DE METROPOLl EGCLESIASTlCA RAVENNATENSI. 110
    synodi habebantur, yel earumdem proesides, quem- A sia nuffi. 19 et seqq. superius conjecbnus cum Bac-
    admodum cum Leone Allatio sentit Petrus de Marca, cbinio, ad examen revocemus, nempe fum quia prio-
    osteadeas, citatis canonibus Apostohco 55, Antio- rhbus soeculisregimen provinciarum ecclesiaslicarum
    cheno 9 et Bracarense 24, si quando in coneiliis non potuerit fmibus eivilium r.rovinciarum semper
    episcopi confuso ordine sederent et subscriberent, circumscribi, adeo ut limites earum civiles iidem
    metropohtanis tamen In eorum provinciis, el prccsi- essent ac limites ecclesiastici; tum quia Arianum
    dibus concUiorum, priorem sessionis et subscriplio- scbisma ecclesiasticos Italise ordines perturbaverit et
    nis ordinem servatum esse : ait enim Bracarensis civitates iUeea Raveimatis episcopi subjectioae ad
    canon: Conservatometropolitcmiepiscopi primatu, cm- Auxentii Mediolanensis sequelam facile deficere po-
    teri episcoporutn secundum suw ordinationis tempns tuerint in ea rerum omaium perturbatione, queepost-
    alius c/ii sedendi deferat honorem. Videanl autem niodum ab Ambrosio iu drihodoxa fide redintegratee
    Mediolanenses, ne dum Ambrosium Aquileiensi sy- beaefaclricera Mediolaai Ecclesiam adhuc sub Euse-
    nodo prcefuissepertinaciter contendunt, quamvis se- bio prosecutce sinl, licet proprio metropolitaiio jam
    cundus a Valeriano et sederet, et subscriberet; in restitutce ex pontificis decreto et imperatoria san-
    dubium et ipsi inducant, cum Eusebius synodi Me- clione.
    diolanensis, dcqua modo agimus, preeses fuerit, licet B 34. Expensis hactenus criticorum conjecluris quce
    prior sua subscriptione epistolam ad Leonem Ma- ex regiminis Ilalici forma, ex Alhanasii et Ambrosii
    gnum consignaverit; et nobis arma preestent contra epistolis atque ex synodica Eusebii Mediolanensis
    jactatam ab eis sessionem in concilUs Mediolanensis derivarunt, eas in praesens examiuaadas assumimus
    antistitis supra Ravennatensem. Quoad exempla con- quas illis suppeditat arguraentum negalivum. De
    cUiorum post eam eetatem habitorum , sufflcial pro nullo alio, iaquiutit, Italicc roetropolitano mentionem
    omnibus synodus Ticinensis celebrata an. 876, et faciuat vetera monumenta, nisi de Romano ac de
    quce deinde confirmata fuit ab alia synodo apud Pon- Mediolaaeasi ia primis cereeChrisliance temporibus ;
    tigoaem ejusdem auni (tpni. XI Concil. pag. 279). Ecclesice igilur omnes Italice eoruin alterutri fuerhit
    Illi autem Ticinensi syaodo subscripserunt inter mul- subjectcc necesse est. Notissima autem est suburbi-
    tos alios Mutinensis, Placentinus et Florentinus epi- cariarum provinciarum pervetusta descriptio, quee
    scopi, qui certissiffie ep temppre non erant provin- ~Romano pontifici, ut metropolitanp, parebant, et
    ciceMediolanensis. Prcelerimus superius memoratain quarum episcopos consecrabat. Has inter nequo
    Olrici synodum an. 945, ubi Boso Placentinus, Sigi- ./Emiliam, neque Flaminiam, neqae Venelias habet
    fridus Parmensis, Wido Mutinensis, et alii alienaram notula illa suburbicariartim provinciarum : quapro-
    provinciarum episcopi interfuerunt et subscripserant. G pter cum neque AquUeiam, neqiie Ravennam adbuc
    Prceterimus alteram synodum, quam Ticini celebra- fuisse metropoles per ea tempora inveniamus, nu-
    vit Ansperlus arcbiepiscopus Mediolanensis an. 876, merandce profecto smit mter Mediolaiiensis archiepi-
    ubi, nuUo proesidente nec praesente apostolico nun- scopatus suflfagaaeas.
    tio, adfuerunt Mutinensis, Comensis, atque Aretinus, 55. Coalra hujusraodi negativuai arguaieatum,
    certissime non subjecti melropolitano Liguriac. Tici- quo oaines prceler Romanam et Mediolaaenseai, alioe
    nensem pariter alteram lion adducimus an. 966 a melropoles excluduatm primis Ecclesiae saeculis,dis-
    Walperto archiepiscopo couvocalam, quam praesea- scrcndum erit constilto in cap. 3. Iaterea breviter
    tia et subscriptioae sua firmaruat episcopi Parmce, respondemus cum Baccbiaip, idem negativum argu-
    Placentiec et Novicomii.Satis enim superque ex dic- mentmn retorqueri ppsse coatra Mediolanenses, cum
    tis innotescit, subscriptiones el precsenliam episco- aeque de metropolitica eorum jurisdictione innega-
    porum alicui synodo non semper arguere eorum sub- bile aliquod documeatum proferant illa ipsa priora
    jectionem. Solummodo pro coronide istius aniniad- tempora. Melropolitanum in Italia ante Ambrosium
    versionis addere liceat, in more fuisse apud antiquos nullus certis asserqt documenlis, ait Bacchinius, at-
    prbnorum sceculorum archiepiscopos seu metropoli- que allata in medium antiquiora quee pro Mediola-
    tanos, alience etiam provincicc episcopos in causis D nensi metropoli facere videntur, omnia gravissime
    gravioribus ad proprias synodos voftare, ut ex cano- distringit, explicat, rejicit. Praesertim vero in apo-
    nibus Anliocbenis atque ex notis Zonaree et Balsa- crypharmn numeruin amandare aoa dubitat, narra-
    monis conjicit cl. Josepb Motta in aurea disserta- tiuaculas quasdam de S. Barnaba apostolo, quem
    tione de Jurc Melropolitico num. 112 et seqq. Mediolaaeasis' Ecclesioeinstitulerem primuin, atque
    55. Alierum quod nobis erat propositum, postrcmo ItaUoe metropolitanum eflingunt. Nos autem in
    loco aaimadvertendum illud est, quod, licet Medio- eam queestioncm sensuin nostrmn non immiscemus,
    lanensibus coacederemus suffragancos eos ^Emiliae neque pfeestanlissimae Ambrosianae Ecclesioe j'ura,
    episeopos quos in Eusebii synodica scriptos rcperi- praeeminentias, ornamenta iavidemus, praesertim
    mus , nulla tameu inde promanaret consequentia ad postquam cl. Joseph Antonius Saxius traditionem
    probandmn, tam ipsam yEmiliam, quam Flaminiam, patriee Ecclesia? de adventu Mediolanum S. Barna-
    el cum eis Ravennateni urbem ante Eusebiana tem- boe erudjlissimis vindiciis iHiistravit. Ravennatensis
    pora nielropolitano Ligurice obedientiam praestitisse, scque illustris, ccque celebrjs Ecclesioj!libertatem pro-
    si quae de Foro Cofneliensi et Vicohabentina Eccle- pugnamus tantummodo; el satis pro nune, superque
    411 W S, PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 113
    habemus, nullum profecto , vel minbnum documen- A conciliari sessione Ravennatensi archiepiscopo con
    lum antiquum, positivum, et inallerabile, ut ipsi fa- firmavit Clemens II, absente bnperatore, sinistram
    Jeatur, immo nullum veteris scriptoris testimonium, vero Ulo praesente, vetuitque Mediolanensi et Aqui-
    flullum probabile indicium, ut jam ostendimus, Me- leiensi, ne in posterum super hujusmodi proerogativa
    diolanensibussuperesse, quibus de subjecta sibi Ra- quocstioiiem moverent. Clementis diploma retulii
    vennate Ecclesia vel minimum glorientur. Ughellus ii» archiepiscopis Ravennatensibus, ubi de
    56. Quapropter omittirous ad trutinam vocare, Humfrido archiepiscopp verba facit. i
    quee de consecratione aliquorum ./EmUioeepiscopo- Ea res Mediolanensiumanimos adeo stimulavit, ut:
    rum , ac de nonnullis aliis jurisdictionis actibus illi fabuleeaoroiiie synodi, et Clementis judicimn, falsi-
    . magaificant, ncque examiuandum censemus, qufbus tatis vero nola ejus ponlificis Utteras comraaculare
    auctoribus fidunt, quoraodo vetusta aUquot verba non dubitaverint. PuriceUius inter hosce obtrectato-
    intcrpretantur; longius enim ac proposueramus no- res eminet in Vita quam descripsit Laurentii Litloe.
    stra protraheretur oratio. Unum est, in quo insisti- Hujus autem secutus est vestigia Eustachius a S.
    mus, nullum omiiino vel tenuissimum probationis Ubaldo (Sect. 4, c. 11, n. 589), quem ab iuitio usque
    genus contra Ravennatem episcopum pro Mediola- memoravimus. Quod spectat ad Aquileienses, hi Me-
    nense militare. E contrario autem aliquot positiva B diolanensium argumentorum viribus confisi, illis ac-
    noslrce exemptionis ab jaclaloe servitutis jugo nos qmeverunt omnino, neque ulterius queestionempro-
    utique proferre possemus indicia , inter quce prceci- scculi, proul videri polest apud P. Bernardum Ru-
    puum illud esset, Ravennates antistites ab Romauo beum (Cap. 56), nibil pro suorum patriarcharuni
    pontitice consecrari consuevisse, quos metropolitani proeemineiilia vindicaada sunt conali. Retulit quidem
    Mediolaneases passi non essent, si jus metropoliti- cl. Muratorius (Tont. VI, ad ann. 1047) nescio cuj'us
    cum supra Ravennatem Ecclesiam obtinuissent, juxta Dominici patriarchoe testimoaiuai, scribeaiis se in
    antiquissimam et inconcussam Ecclesiee disciplbiam. possessione esse ad dexteram papae sedeadi, atque
    Id probant S. Severi acta, qui ante Ambrosium; id idem repelit ia relata dissertatione de jure melropo-
    acta S. Peiri Chrysologi, qui annos fere quinquagmta litico laudatus Motta n. 51. Verum pneterquam quod
    post Ambrosium, a Romauis poiitificibus consecrati ne verbum quidem iste Dominicusfecerit, an ea prce-
    fuerunt : Petri Chrysologi, inquam, dummodo in- rogativa potirelurin concursu Ravsnnatensis archi-
    coeptoe ab S. hoc episcopo dignitatis metropoliticoe episcopi; nulla omnino , ni fallor, de isto Dominico
    sententia, licet communissima, errori noii sit obnoxia, mentio apud Rubeum, neque invenitur in ullo ex ca-
    de qua inferius. Altertun exemptionis istius nostroe talogis Aquileieiisium patriarcharum ad calccni ejus
    positivum indicium exhibeat subscriptiones , de qui- C opcris recensitis. Quare Mediolanensiuin scriptorum,
    bus in sequeati cap. 2 concUiorum Romaai i, sub qualiscumque auctorilatis ii sint, ratioiies ac lesti-
    Julio I, et Sardicensis, inter quas prior omnino oc- monia, cum nusquam, quod ego sciam, a Ravennati-
    currit subscriptio episcopi Ravennatis ante Mediola- busperpensa fuerint, forsitan pro eoruni levitate; id
    nensem : quod nequaquam fieri potttisset, si Ravenna- mihi consilium in anhnum venit, ut in synopsim re-
    tensis tunc suffraganeusepiscopiMediolanensisfuisset: dacta hic repeterem, excuteremque.
    qneraadinodum argumentatur Schelstratius ex sub- § I. Quoefaciunlcontraverilatem diplomaiisClementisII.
    scriptione Valeriani ante D. Ambrosium in praenar- 57. Aiunt igitur PuriceUius et Euslacbius a S.
    rata synodo Aquileieusi ad vindicandam per ea tem- Ubaldo, Clementinas litteras ab aliquo bnpostore in
    pora hujus Ecclesiee liberlatem ab jugo Mediolanen- gratiam Ravennatis archiepiscopi concinnatas, quse
    se. (Schelst. tom. II Antiq. Eccl. Dissert. 4, cap. 3, dcinde, sicut Ravennae in S. Vilalis bibliotheca, sic
    n. 8 et seqq.) «tiam Romeeia archivo Vatioaao, unde illas hausit
    CAPUT II. Ughellus, reconditee fueriat. Baroniusnulluiaverbum
    De litteris ClementisII Romani pontificis prmeminen- habet quo se eas probare iasinuet, nullum pariter
    tiam in conciliis Ravennali episcopo super Medio- babet Norisius ubi illarum meuiinil. Hieroiiymus
    lanensem asserentis. D Rubeus RaveHiiatium historicus, qui primus haruin
    Non exiguum propugnatae liberlatis itidicium est Utterarum tenorera narravit, auclorest iiihujusinodi
    prcerogativa sessionis quam in conciUis super Medio- diplomalUms suspectus, cum ad aaa. 426 aliud pro
    Iancnsem et Aquileiensem Ravennati archiepisco Ravennati cpiscopo produxerit Valentiniani III im-
    confinnavit Cleraens H summus ponthex in synodo peratoris, contra quod veluliuiidequaquesupposilum
    Romaehabita an. 1047,universa ipsa synodo anliquo debacchati sunt post Baronium pene omncs scri-
    Ravennalium j'uri suffragante. Nam si quando Eccle- ptores.
    sia nostra Mediolanense jugum subiisset, illud in fer- 38. Plura autem Clementinee confirmatioiiis vcri-
    vore queestionis, toties, ut aiunt, Romee excitatoe tatein infirmant; et primo esse illam incredibilem
    pleno ore jactassent archiepiscopi Mediolanenses, demonstrat contrarium decretum, paucos anle Ro-
    quod numquam Deo favente factum legimus, neque manam Clemcntis II synodum in consimUi concilio
    pontifices summi celeberrimo Ambrosii successori emanaium. In corenaiione eaim Coaradi Salici, quee
    antistites nostros prceposuissent,qui taUsubjectionnis an. 1027 a Joanne XIX papa celebrata fuit in Vati-
    signo notati fuissent. Dexterara ergo pontificis in cano, Heribertus Ravennce archiepiscopus dexteram
    **3 JOS. AMADESHDISSERTATIO DE METROPOLI ECCLESIASTICA RAVENNATENSI. (14
    Augusti apprehendens, eum" pontifici ad altare se-. i- A II anno 1059 sedit Wido, a dextris Calixti H anno
    dentipraesentare prcesuinpserat. Reclamantibus antemi 1122 sedit Olricus, archiepiscopi Mediolanenses ?
    Mediolanensibus, tumultuque exorto, Conradus ipsee Gratianum adde, qui dist. 17 loquens de synodis a
    publice pronuntiaverat archiepiscopo Mediolanensii Symmacho papa celebratis, Hoc quoque, ait, notan-
    officiumillud praesentandi regis ex cequo etbono de- dum est, quod in Itoc concilio, et inulia synodo Sym-
    beri, utpote qui ipsius regis Italiam adeuntis conse- tnachi papm ante Ravennalem epitcopum Mediolanen-
    crationera coronationemque inchoaverat. Cujus dictoj sis subscripsisse, et respondisse legitur, ex quo et te-
    audiens pontifex praerogativam offerendi regem Me- dis prwrogativam ante eum habere colligitur. Gratia-
    diolanensi adj'udicaverat, coactaque synodo vm idus3 nus autem, qui suum decretumjuxtaTriteniiunicon-
    Aprilis ejnsdem anni confirmaverat, lege lata, ne» fecerat ab anno 1127 ad ann. 1151, apprime edoctus
    in posterum archiepiscopus Ravennas se in negotiiss erat qui tunc temporis foret utrorumque archiepisco-
    pontificalibus preeferre auderet Mediolanensi. Hanc; porum in synodis sessionis medus, quapropter lo-
    autem narralionem derivarnnt nostri auctores ab) quendo de tempore proesenti habere, non de preete-
    Arnulpbo Mediolanensi scriptore, tunc nianuscripto,, rito itabuisse, satis indicat eo vivente proecessisse
    modo typis edito doctissimpfumLeibniliiprimo, deiiif Ravennati Mediolanensem, nullamque habitam de
    Muratorii opera, et notis aucio tomo IV Scriptorumi B J Clementis bulla rationem, quoeideo si exstasset, non
    Italioe. Ergo non pro Ravennate, sed pro Mediola-- fugisset Gratianum. In synodis vero sublbniori loco
    nense conlroversiam resolvit concilium. Idem scri- sedere, ac priorem loqui, prout de Mediolanensi
    bunt Galvaneus Flamma, qui citat Heuricum Barba- scriptum reperinms in conciliis Symmachi, preero-
    ffiigram; Tristanus Calchus, Sigonius, Albei 'cus de> gativae dignitatis indicium sapit, ut ex ipso Gratia-
    Rosate. Quam cOncilii legem credibiliorem redditt lio, Glessa, Tiraquellio, Barbosa aliisque probare
    possessio proesentationis novorum imperatorum , nituntur.
    qnce certe stabat pro Mediolanense; nam Othonem{ 41. Videmus autem in tribus Symroachi concUiis,
    Magnum, tesle ipso Sigonio, ia cede prius divi Am-. ann. 501, 502 et 505, habilis, duplici illo proece-
    hrosii consecralum, et coronaferrea redimitum, Ro- dentiae honore insignitumLaurentium Mediolani proe
    Biam associavit iste archiepiscopus, illumque ponti- Raveance episcopo Petro : immo illce ipsee synodi,
    fici oblulit inungendum et coronandum. Eodem mu- immo Enaodius ia earmn defensione, Theodoricus
    nere functum etiam dicunt ipsum Mediolaneasem, rex ad easdem scribens , Baronius et Sigonius in
    anno 972, ex lestimonio pariter Sigonii de Othone! ipsarum synodorum relalione, cum utrumque prce-
    D scribentis: Conventuperacte Romam ad tertiam im- latum memorant, primo Laurentium, tum Petrum:
    perii Romdtti coronamaccipiendam, ipso archiepiscopo C *• nominant. Concilio etiam sub Agathone anno 680^
    deducenie, pergebat. Qui ergo fieri potest, aliter sub Romee celebrato prior subscripsit Mansuetus Medio-
    Clemeate H, anno 1047, sancitum fuisse, et Raven- lanensis, deinde episcopus Aquileiensis, tertio Theo-
    nati collalam prceeminentiam, jam viginti retro an- dorus Ravennas : quem fuisse verum subscrfbendi
    nis pro Mediolanense decisam, hunc vero fuisse suo ordinem laudat cardinalis Norisius dissert. de y sy-
    jure queesitospoUatum ? Hoc certe fidemelevat Cle- nodo cap. 10. Tum iu alio coiiventu anno 963, prce-^
    mentinarum Utterarum. sidente Joanne XU, et astante Othone I, Romce ha-.
    39. Porro Ai'nulphus prcelaudatus, quem auctorem bito, ante episcopum Ravennae sedit et subscripsit
    oculatum volunt praenarratcc historice de Clementis; Walbertus Mediolaneusis, referentUms Luitprando i
    II electione, immo de Leonis IX ejus successoris et Binio. Sedisse autem a dextris Nicolai II, et pri-
    pontificatu scripsit, neque ullum de Clementmis lit- mo loco subscripsisse Widonem an. 1059, ut dicturo.
    teris verbum addit; facturus, si verce fuissent, nam est, affirmat citatus Arnulphus, Galvaneus Flamma,
    scriptor iUe neque ipsis Mediolanensibus archiepi- Ughellus. Item in concilio Lateranensi sub Calixto
    scopis pepercit. Quod maj'ori nota dignum est, ex II Olricus Mediolanensis dextram apostolici occupa-
    quo Arhulphus ipse narret a Nicolao H summo pon- vit, ut ex eorum temporum scriptore Laiidulpho de
    tifiCeconcessum subinde fuisse Widoni archiepisco- D I S. Paulo eruitur, qui deGrosulanoetiamanno 1103,
    po Mediolanensi primo loco ad sui dexteram sedere et de Jordano anno 1116,archiepiscopisMediolanen-
    in concilio Roinano. Accedit quod idem auctor ita sibus idem scribit, et ex eo Puricellius in Vita Lau-
    composilam asserit qucestionem in Conradi Salici rentii Littae cap. 23, n. 42. Verum quia non appa-
    inaugtiratione j"actatam, ut postea omnis illa quie- reat synodo Nicolai H Ravennatem archiepiscopum
    verit controversia. Verum igitur esse non potest simul cuffi Mediolanense interfuisse, neque a rela-
    illani exarsisse iterum post Gonradi inaugurationera tione Landulphi prcecise argui possit an in conven- ~
    usque ad tempora Arnulphi. tu Calixti affuerit Ravennas, eum Olricus a dextris
    40. Quia vero in Clementino diplomate reoensen- papae sedere dicitur : ante occupat difficultatem Eu- v-
    tur litteroe qucedam Joannis papoeSymmachi succes- stachius a S. Ubaldo, atque opinatur in iis conciliis,
    300 et amplius^
    soris, quUras praecedentia in conciliis dabatur Ra- quia eorum primo 113 Patres, alteri
    creden-
    vennatensi; urgent argumentum Mediolanenses : si et forsitan usque ad 426 interfuerunt, ideo
    Ravenuatem etiam interfuisse atque adeo sub
    ergo litterce istius Joannis, si diploma ipsum Cle- dum esse
    jnentis II genuiuum est, quomodo a dextris JSicolai Mediolanense, qui primus a dextris papac eral, sedisse.
    115 1N S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 11«
    42. Altefum suspicionis argumenlum contra ve- A Hoe? Quorsum omissa obtenlai in BUbsequentlbus
    ritatem Clementinarum litlerarum ipse earum tenor conciliis prcecedentiae exempla, de quibus non du-
    :.Mediolanensibus praestat. Inscriptio enbn Clemens bitatur, sub Agathone aiino 680, sub Joanne XII,
    episcopusomhibusS. Ecclesimfitiis, pariterque con- anno 963? Cur sola Laurentii sessio in Symmachi
    clusio benevalete, non eis arridet. Non agebatur, in- conciliis addticitur in exemplum in re tanti momen-
    quiunt, ih ea coiitroversia de aliquo fidei artieulo, ti ? nulla certe in ejusmodi bffiissione credibilitatis
    cujus explicatio omnes Ecclesioe filios, quibtis haec species. Litterce insuper Joannis I, fidera facientes
    bulla iascribebatur taageret, et impropria erat, si de cessiotie loci facta &Petro Ravennatensi huraili-
    recle pcrpeiidalur conclusionis formula, benevalele. talis gratia in Symmachianis synodis, privilegium
    Aperitur etiam in littefis Clementiais Petrum Ra- vocantur in eodem Clementis II diplomate; etenim
    vennatem primani sedem inSymhiachipapcc synodis Mediolanensibus exemplum illud jactantibus oppo-
    cessisse Laureatio Mcdiolanensi,non aliquojure, sed suerunt statim Ravennates meffioratas Joannis priini
    humilitaiis gratia; cumcertumsitpreelatos, quosanc- surami pontificis litteras: Quo corilra ostensum etl
    tiores, eo firmiorcs pro suarum Ecclesiarum juribus privilegiutnRavennatisEcclesim,qualiter illu intcriptio
    stetisse; ct locum sustinere sibi debitum non cedere, nominum non aliquo juref sed potius gratia humilita-
    virtutis esse parles. Sed estocesseritprcehumilitate; B tis evenerit; et iterum placuissepapw Joanni succes-
    num etiara humilitati tribueadum erit Ennodio, sori itlius Symmachi ipsufri privilegium fieri; quae
    Theodorico regi, aliisque auctorbbus, qui priorem cum solam allestationem contineaat, a ratione pri-
    Petro Laureafiuia aomiaarunt ? Ad quid autem in vilegii prorsus abhorreiit. Tandem quomodoverificari
    synodis illis ejusmodi humililas ? Quinam vero iste possunt postrema illa vefba Glementincebullae: Se-
    titulus humilitalis, si LaurentiO debebatur prinia se- dem enim Ravennatis archiepiscopi jubemus semper
    des ante Raveimatcm Petrum tum consecratione an- esse adexlris nostris, nostrorumque successorum se-
    tiquiori, lum proprise dignitalis praeeminehlia ? Os- cundum antiqum constitutionisauctoritatem ? Et qua-
    tendalur salleraaliquodmonumentum, quoante Lau- lis hcecantiqua pro Ravennate constitutio ? Ea vero
    rentii episcopatum probetur Ravennatensi primum etiam prceexistente, qua fronte paulo anteverbanu-
    locnm fuisse attributum. per allala dixerat ponlifex, Quisguis enim sibi juxla
    43. Ccclerum ait in supposilitia bulla Cleraens II nos dexleri lateris locum vindkabat, el cui jure debe-
    Petrum Ravennatem Laurentio cessisse in conciUis retur^ nobis iitcertumerat. Si Clementi nota erat an-
    Syramachi illo tantummodocasit.At cur illo, non aliis tiqua pro Ravennate constitutio, quomodo illi incer-
    aulem casibus liumilitatis actus ? Atque ecce contra- lum Cuinam ejus dextera deberelur ? Item e contra
    dictio: nonuno tanlum casu, sedtribusdiversis tem- J si id erat iUi incertuffi, quoraodo nota antiqua illa
    poribus anle RavennatemPetrumsubscripsit Medio- constitutio ? Quare concludunt Puricellius et Eusta-
    lanensis et sedit, scilicet ia syaodis m, iv et y Sym- Chius : Non aliis opus esl ut emlitlerm rejkiantur ar-
    machi. Item st multoties ventilatum a retro pontifici- gumenlis. Efficteeergo fuerunt ab aliquo Ravenna-
    bus prmdecessoribusnoslris, aut vix, aut nullo fine so- tensium privilegiorum amplificatore post annum
    pitum est synodi sedendijurgium, quemadffiodumlo- 1027, quo ea qucestio excitata fuerat in corona-
    quuntur litterce istaeClementinoe: qtiare uuUibi le- tione Conradi, et decisa secundum Mediolanen-
    gitur super jure preccedendiinter hos archiepiscopos ses.
    fuisse altercatum ? Et revera non alitid bidicium is- 45. Quia tamen a Ravehnatibus opporii facillima
    tiusmodi altercationis apparet, nisi ex felata Con- potefat eormn episcopum tum in concilio l Romano
    radi Salici coronatione^ubisecundumMediolanensem sub Julio I ante Mediolanensem nominari, ttira ih
    est pronuntiatum. Quare cum a Symmachi eetate ad Honnullisscfipturis, scilicet iti distfibutione largitic^
    annum 1027, nulla suppositae queestionis memoria htnu Caroli Magni ex Eginardo aptid Baluzium, tum
    resultet, dicendum in possessioae proccedentieeper- in gestls Friderici iffipefatoris ab Othone Frisigensi
    severasse Mediolancasem, et litteras Clementinas, scriptis, tum in gestis Othonis I imperatoris, per
    quce multoties altercatum fuisse mentiuutur, ex hoc ] ) Luifprandmn collectia, qui secundum a papa archi-
    ctiaffi capite lidem non mereri. prccsulem vocat Ravennateusem; idchco respondent
    44. Sed ex duplici ulterius alio capite claudicat Mediolanenses, auno 357, quo Julius I conciliiun
    diploma istud; cum enim legatur quod orta in con- celebravit, Ravennatem episcopuffi nondum metro-
    cilio Clemcnlis II controversia de preccedcntia ses- politam fuisse, quare a denominatione simplicis epi-
    sionis intor utruraque archiepiscopum, Mediolanen- scopi ante archlepiscopum nOh potest argui Raven-
    ses propria juru et mouumenta protulisse, statim natis prcecedentia; quoestio enira est, quisnara post
    prolatut quidam catatogus nominum eorum qrchiepi- papam primus archiepiscopus : prseterquam quod in
    scoporum qui interfuerunt synodo Symmachi papm, primis illis concilus hon servabatnr prceemihenlia-
    ubi prmscriptus erat Mediolanensis archicpiscopus, fiim ordo, ut videri potest in Arelatense, ubi ante
    nullumque aliud allegntumfuissejus aut privilogium; papce legatos aliaruhi provinciarum episcopi sub-
    id eitimvcro invcrisimile prorsus videtur. Ubi enim scribunttif; et in Romano l antedicto, ubi ante pri-
    metropolis anterioritas ? Ubi antiqua Raveunatum iriatem AfrlcoeRufum Carthaghienseffiponitur Aqui-
    subjectio ? Ubi jus eligendi, coronandique reges Ita- leiensis; et fn Sardicense, ubi alphabeticus ordo ia
    117 JOS. AMADESHDISSERTATIO DE METROPOLl-ECCLESIASTICA RAVENNATENSI. 118
    nominandis episcopis adhibitus creditur, teste Binio ^ 48. Al eiiim quas notas in iis deprebendere non
    (Toml, pag. 459, col. 1). valuerunt Baronius, Norisius, Muralorius, aliique
    46. Qubd vero ad disiributionem largitionum Ca- sagaces viri, deprebenderunt fertassis Puricellius et
    roli Magm, non conslat iitrum ab ipso Carolo, an ab Eustachius a S. Ubaldo, quibus miramur suffraga-
    ejus vitre scfiplore praenoininata fuerit Ecclesia Ra- tum quoque fuisse cl. Joseph Aatonium Saxium in
    vennas; quod si ab ipso Carolo, id speeiali forsan nolis ad Araulphum cap. 35, et ia notis ad Sigo-
    benevolentiee tribuenduffi. Otho Frisingeasis ultra niuia. Igiiuf apud istos auctores hisloria coronatio-
    inontes degeris priorem aominavit, quem viciniorem tiis Coaradi Salici, quce incidit anno 1027, alteram
    sibi puiavit, nenipe AquileiensCra,tum Ravenhatem, falsitatis notaffi Sa Cletoeiitina bulla ihdigitat; tunc
    tertio Mediolaneasem. Luitprandus autem non dixit enim indicatum est, ad Mediolanensem spectare prce
    episcopum Ravennee secundum a Roffiano seniper Raverinate, dextera regis apprehensa, illum pontifici
    fuisse archiprcesulera, sed per idem tempus , scilicet suinmo offerre Coroaaaduai. Heus boni! quid islud
    quando Theodorce prccpoteatis femincc factioaibus argumeati esl? Quoestioilla posLtane erat in eo, cui-
    Joairaes X Ravennas episcopus ad pontificatus api- nam deberetur regum praesentandorum prcerogativa;
    cem ascenderat : hoc enim observato, non mirum an potius in eo, cuinam in coiiCiliissedeadi ad pon-
    quod tunc temporis Ravennalensis ea de causa plu- B iificis dexlefaai j'us esset? Iilud cequum fortasso
    ris quam par erat, et prce aliis metropolitis apud ali- erat tribui Mediolanensibus archiepiscopis, qui re-
    quos, atque etiam apud sedem apostolicarii valeret. gem primo Italiam adeuateia ferrea coroiia rediffii-
    OmittOcenties jactatum regum Italiee coroaandorum rent. Ast ab hac qucestione nrilla erat consequeatia
    jus, quinimmo eiiam eligeadorum, cui Ecclesieepari- ad aliam de sessiorie in conciliis. Conclusnm ea oc-
    ter iaaixam volunt auctores nosiri Mediolanensem casione est pro Mediolanensi, eique datum prcesen-
    episcopum proerogativam prcccedeadi ia ecclesiasticis tare Conradum, atque id juris illi est perpetub quoe-<
    functipnibus, ne legeniibus. ansara praebeam Gelasii situm ex decreto poatificis; non tamen actum, non
    papceverba repelendi, quce ille de Constantiaopoh- tamen decretum de sessione ja synodis, quod erat
    taao Acacip : Risimus, quodprmrogativam volunt Me- quidem probanduia, Muratorius supra laudatus alte-
    diglunensi cgtnparari, quia episcopus fuerit regice ii- raai ab altera quoestioae et ipse discerait; qui eaim
    -vitatis (Epist. ad episcop. Dard.). ad aaaum 1027 ex Araulpho altercatioaeai propter
    § II. Mediolanensiumiu litteras ClemenlisII animadver- Coaradi inaugurationeni exoftara, et synodi subse-
    sionibus respondetur. cutee definitioaeffi narraverat, recensens postea ad
    47. Apimadversiones istas eo animo in preeceden- annum 1047 secundam de sessioae in conciliis , HO-
    tem paragraphtim contraximus, atque iisdemmet fere a vqm eam vocat prmcedentimcoiiivQy&c&i&m, inquiens,
    . verbis et sensibus patris Eustachii exposuimus, ut ittsgrse ngva lite di precedenza fra gli qrchivescovidi
    earuni futilitatem uno intuitu et absque nimio studio . Rqvenna e di MUano, e it patriarca di Aquileia, e la
    per semetipsum unusquisque ilhco sentiat. Et reve- senten-za fu datq q favore del Ravennate (Mur. tom.
    ra qnod primam animadversionem respicit, si eardi- . IV Ann. Ital.).
    nales doclissimi Baronius et Norisius bullam Clemen- 49, Synodus tamen, reponunt Medielanenses, a
    tinam non expresse apocrypham dixerunt, sed ejus Jeanne XIX eam ob causam congregata vm idtts
    iidera rejecerunt in Hierony amm Rttbeum Ravenaalem Aprilis ejusdem anni 1027, decrevit ut in omnibus
    histori:uro,!ioaneevidensindiCium est.nihil in ealan- negoiiis pgnlificqiibus Ravennas nullo tnodo in mier-
    tosviros iavenisse, quoddeveritatebullee dubiialiquid num se Mediolanensi qrchiepiscgpo prwferat. Papce
    moveret?Nonaeiieranlviriquiab autbenticisapocry- decrelum! Rixabatur super regis proesentatioae, sea-
    pha discernere, quiapocrypha aperte rejicere, aulhen- teaiia antem synodi defiait de cujuscmnque generis
    tica aperle scireat probare?Rubeus autem, etsi in non- prcecedentia. Noyus sane ordp judiciorum! Sed esto,
    nullis veterum monumenlis referendis parum fortasse id totum factum sit; et fortassis in poenam perlur-
    criterii prccse tulit, quemadmodum in Valentiniani HI batce solemnitatis judices, qui cutn imperatpre atgue
    diplomate, crilicis omnibus nihilihabito, de qup nos in D cum Mediolanensi Eriberlo Romain yenerant, istius
    sequenti capite 3, optime taaien audit apud omnes.in consequenter fautores, decretum ediderint, in mter-
    centum et millUmsaUis, quce narfat et producit. Im- num contra Ravennatiiirii qucccuffiquejura duratu-
    mo vero quando Rubeus ob Yalentiniani diploma red- rum. Esto, inquam; ergone igitur falsa erit negotii
    arguitur tam aperte, hullo autem modo improba istius retractatio in posteriori synodo Clementis II?
    lur propter Clementis II litteras a doctissimis viris Ergone, quia prce se ferunt pristini Jjjdicii revocatio-
    qui adunco naso, acerrimis oculis anliquas hujusmodi nem, apocryphce erunt Clementinoe litteree? Nugan-
    merces scrutari consueverunt; nonne dicendtim in- lur eaimyero Puricellius el pater Eustachius hoc ar-
    dubioepotius fidei ab illis fuisse reputatas ejusmodi gumenli geiiere. Quis nesciat, seclusis fidei arliculis,
    litteras? Tales reipsa eas censet cl. Muratorius, qui easdem numero qucesiLones,quamvis sentehliis eliam
    de iis loquens : La bolla, ait, di ClemenleII accen- conciliaribiis urmalas, ad examen revocari iterum
    nula dat Rossi, e pubblkata daW Ughelli, veratnente ac terlio posse et consueyisse? Quis neget concilia
    lialutta Vapparenza di tion esser finta (Mur. ?om.*IV. ipsa conciliis emendari, et p.osteriora pfioribus sem-
    Annal. Ilal. ad an. 1047). per anteponii' Nemo profecto id inficiabitur, qui sui
    119 IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 140
    compos videri velit. Quotiesretractatam legimus ce- A tistitesque tumullu, tum Conradus audientibus om-
    lebrem qucestionemiat.er metropoles Arelatensem ac nibus : Non est dubium, inquit, reverendi patres ,
    Viennensem, licet toties pontificiis et conciliaribus quin quemadmodum imperatoris inunctio ad Rotna-
    decretis, modo Arelatensi, modo pro Viennensi ro- num pontificem pertinet, sic regis Italim consecratio
    boratam? Verum rei evidentissimee exempla omitta- tota sit Mediolanensis anlistitis. Quare es: cequumut
    mus. Quare non solum litterae Clementis II apocry- Medlolanensis aniistes, cujus manu futurus imperator
    phce esse non possunt, quia Joannis xix synodo po- in regem Ilalim jungitur, st adsit, regem ponlifici of
    steriores, quin potius maj'oris habendce sutit aucto- ferat, quem ad imperium provehal, ut ex ejus uctori-
    ritatis, quee post iteratam controversice discussio- tate possit imperare qui ejusdem ordinalione didicit
    nem pontificio et synodali judicio prodiere. Cerle et cmpit regnare. Annjuente vero pontific , Mediola-
    enim, inquit Cicero, recentissima qumquesunt correcta, nensis ad id muneris est vocatus. Cum autemjusta
    et emendata maxime (Cic. Acdd. quwstion. I. 1). de causa abesse. diceretur, jussit ponlifexut Arderi-
    50. Porro hucusque processimus, quasi vera, in- cus VerceUensis episcopus servatas metropolitaao
    concussa, atque indubitata forent ea quce Arnulphus suo vices impleret; atque ita ab Arderico Conradus
    omniran primus de controversia coronationis Con- oblatus aureuin diadema suscepil. > HcecSigonii nar-
    radi Salici scripserat, et desynodo posterius habita. g ratio, quam si quis cum Armilphi narratione compa-
    Verum non adeo autbenticum est Arnulphi testimo- raverit, fraudem schisriiaticiauctoris facile perspiciet.
    nimn, ut nullus supersit dubitandi locus. Solus ipse, Omittimus vero in ea facli serie animadvertere, nul-
    octoginta si Pagio, sexaginta si Muratorio credimus, lam Mediolanensis EcclesioeproeRavennatoeexceUen-
    annos posterior auctor Mediolanensis historiolam il- tiam, jus nullum nietropoliticum, uullam roetropolis
    lam lepide mstruxit. Glaber Rodulphus, Volpherus, preeexisteutiam , et, quod caput est, nullam in supe-
    atque, ut alios taceam, Wippo cocevi scriptores, in- rioribus couciliis seSsionis prcerogativam tunc j"a-
    ter quos oculatus Wippo, aulicus et capellanus ctasse Conradum, atit Mediolanenses legatos, sed
    Conradi Salici, qui ejus omuia gesta collegit, prce- unurn tantuamiodo regis Italiee coronandi munus.
    sertim ej'us atque uxoris coronatioaem Roince a Omittimus pariter ex tumultu inter principes et
    Joanae XIX peractam, ne unum quidem verbum astantes preesules ea occasione commoto argumen-
    laussitant de tanto per Ravennatem excitato scan- tum non leve deducere amplitudinis Ravennatis ec-
    dalo, de sententia regis tam magnificata, de pugna clesiae, quce Mediolanensi Ecclesia, vel exceUenlior,
    inter Mediolanenses ac Raveanates, quam ea de vel certe non inlerior] haberetur. Verum ut ad Ar-
    causa contigisse addit Arnulphus, neque tandem de nulphi fabulas redeamus, ilhmi tandem meudacii red-
    synodo super ea controversia postmodum celebrata. < arguit Landulphus senior ej'usdem , qui patrice, in-
    Rursus accuratisshni concUiorum omuium coUecto- geuii, sectee, furfuris houio. Hic de ipsoraet Heriberto
    res, qui vel nudos titulos synodorum, actibus defi- Mediolanensi archiepiscopo quatuordecim proUxos
    cientibus, frequentissbneedunt, istam non curassent, scripsit paragraphos, seu capita, in quibus ue syllaba
    quce licet de prcecedenliarum tantummodo contro- quidem invenitur de tumultu in Conradi augusti iu-
    versia, non levis tamen ponderis reputanda erat, ut auguratione exorto, he syUaba quidem de synodo
    inferius innuemus ? JoannisXIX. Immo, quodiiiagisArnulphi auctoritatem
    51. Sigonius quidem saeculo ab Arnulphi commen- elevat, et sbnul ipsius Laadulphi narratSonem suspe-
    tis quinto hisloriam de praesentatione Conradi ab ctam nimisreddere videtur, jurgium inter archiepisco-
    Ravennate archiepiscopo tentata, et Mediolaaeasi pos Roiuoenatum, Landulphus non Heriberti, ut Ar-
    ascripta pontificis decreto repetit lfb. vni de Regno nulpbus, sed Widonis archiepiscopi temporibus attri-
    Italiee. Verumlamen Sigonii relatio a relatione Ar- buit; non preesentandi regis causa, sed sessionis in
    nulphi non parum differt, ut legenti utramque facile Stephani papcesynodo](error adest in papa ipso, qui
    patebit; neque ille synodum celebratam ait, neque non Stephanus, sed Nicolaus Htuncerat). Pugnam
    in omnibus ponlificalibus negoliis preecedentiam Me- quoque inter ambas nalioaes Roaice factam ob proe-
    diolanensi supra Ravennatem decretum: adeo accu- ) sulum suormn discordiam Arnulphus jungit cum
    ratissimo doclissimoque historico fabeUam redoluit Conradi coronatione sub Joan. XIX; Landulphus au-
    Ariiulphi commeatarius. Ejusmodi autem est Sigonii tem cum synodo Stepbani, seu Nicolai U, ob discor-
    narratio : « Cum autem Romam omnes, ut assolebat diam sessionis.Nonne pontradictio isthsec interaucto-
    (in coronatione scilicetnoviimperatoris), Italiae pro- res coeevos ejusdem patriee et sectce, eorum fidei
    ceres convenissent, Ravennas quoque antistes acces- auctoritatique ut cum maxime detrahit; atque ea
    sit. ls, die Resurrectionis, quo die in basilica Vati- omnia quce narrant pura putida cominenta esse de
    cana, augustalia insignia accipere Conradus debebat, clarant de bac qucestione, quod nos infra ulterius de-
    cum prcesens pompce adesset, absente forte Mediola- monslrabimus? Interea non abs re eritlectorem mo- .
    nense, Conradum manu prehendit, ut ipsum ponti- nere Landulphum istum seniorem fabulas seque ac >
    fici pro ara stanti offerret. Ea re animadversa, legati Arnulphum venditasse pfopemodum infinitas, de
    Mcdiolanenses antislitis mmius id esse sui clamarunt, quUras videndi ejus annotatores, ac praecipue cl
    qui regem Italiae legendi et coronandi jus oblineret. Saxius, qui etiara in suis Vindiciis de adventu S.
    Orto autem ex ea re inter astantes principes an- BarnabeeMediolanuro, Landulpbum accusat fabulan-
    121 JOS. AMADESIIDISSERTATIO DE METROPOLI ECCLESIASTICA RAVENNATENSI. 122
    tem, clero Mediolanensi indultam fuisse a beato Am A in posterumcuperet prmexceUentiam,quam sibi Medio-
    brosio facultatem uxores ducendi : quce una fabul: lanensis super Ravennatem vindicabat. Quia vero
    genium hominis aperit omnino. nihil ex parte Ravennatis ebstare magis posse crede-
    52. HieronymoRubeolitterarumbenemerito, mul- ret, quatn synodum sub Clemenle II papa celebra-
    tisque ab eo exaralis editisque operibus celeberrimO: tam, propterea commentumillud anni 1027 excogi-
    auctoritatem derogare conati sunt Mediolanenses ol tasse, ut ejusmodi per eum hisloriola mentita, et
    vulgatum Clementis H diploma; cui auctori an Ar- in annum prwdktum 1027 conjecta, decretttm syno-
    nulphus sit comparandus, judicium esto apud sapien- dale ClementisII in omnem occasionem tacite obrue-
    tes. Certe de Arnulpho id evidens est, atque moder- retur et infringeretur, quod anno 1047 conditum
    ni ejus illustratores hic atque UUcin suis notis faten- fuerat.
    tur, anachronismis, mendacihrac fabulis confertuni 54. Neque Arnulphi fabulam credibiliorem reddit
    esse ej'usopusculum. SilemusdeNonantulcedo;;atione possessio, in qua Mediolanenses archiepiscopi erant
    a Rurguiidiorum rege Ambrosiatiee Ecclesice facta anno 1027 novum iraperatorem summo pontifici prae-
    m expialionem octoginta occisorum hominum, de sentandi, prout probare conaatur, allatis exemphs ex
    Othonis H lfberatione e Grcecorum et Saracenorum Sigonio ad ann. 962 et 972; nam huj'usmodiexempla
    manibus, de electione, coronatione, atque in ItaUam B non tangunt quaeslionem de preerogaliva sedendi a
    adventu Conradi SaUci, deque alus centum quceab dextris papae in concilio, quam unicam litteroe Cle-
    ej"us illustratoribus notantur. Integra autem de Me- mentinae sartam tectam volunt Ravennalensibus.
    diolanensischismate, velpotiusheeresi narratio nonne Hujus possessio ante illam synodum probanda erat
    ptitidissimis mendaciis scatet? Quot verba , tot fere Mediolanensibus, non alterius, quam non impugna-
    calumnice,blasphemice,invectivce in doctrinam fidei, mus, et quam vel minime violavit in coronatione
    in sedem apostolicam. Omnia fallaciis, comraentis Conradi archiepiscopus Ravennas, vel si regis ma-
    fraudulenter miscet confunditque. Quod aule» ad num vere apprebendit, ut sibi id honoris vindicaret,
    rem nostram propius accedit, archiepiscopum Medio- forte fecit, absenle Mediolanense , ut Sigonius est
    lanensem ante Romanum pontificem citari vocari- auctor.
    que ad synodum Romanam irapatienter videtur ferre, 55. Silentium deinde Arnulphl, qui cum scribat de
    inffemit, debacchatur. Romance sedi Mediolanensem Clementis II eleclione, silet de Clementina Ravenna-
    vocherat cequalem ad nauseam usque. IIuj'usmodi tium buila, argumentum est non falsitatis bulloe, sed
    ergo scriptori subjectionem Christi vicario impie vel ignoranliee, vel polius malitice islius schismatici.
    neganti, et dicta, facta, scripta adulteranti omnia in Quia ergo neque synoduai contra Simoniacos a Cle-
    gratiara Mediolanensis Ecclesiee, fabula de corona- CImente habitam is memorat, falsum erit quidquid de
    tionis Conradi Salici tumultu, ac de synodi Joamiis ea syuodo S. Petrus Damianus aliique gravissimi viri
    XIX decreto, temereet inconsulto credenda erit, la- memorioe maadarunt ? Quod autem res sub Clemente
    centibus ad unum cooevisomnfbus auctoribus etiam gestas, aut ignoraverit Arnulphus, aut studiose adul-
    oculalis? teraverit, patet ex narratione ipsa electionis istius
    55. Quare ipsemet cl. Muratorius dum historiam pontificis, quam unicam de eo refert, si cum veri-
    de coronatione Conradi Annalibus Italiee inseruit, tate hisloriarum conferatur. Facto aulem, inquit
    suspicionem suam satis aperte demonstravit illis ver- Arnulpbus, Romw generali conventuprmsutum, visum
    bis : Se vogliamo credere ad Arnolfo istorko Mila- est regi (crat is Henricus III) et episcopis omnibus
    nese. De nostro autem Clementis II diplomate con- papatn in.uste tenere cathedram. Quo statim abjecto,
    stantissirae pronuntiavit : La bolla di Clemente II unum ex Theutonibus prmsulem illius loco substituit,
    veramenteha tutta 1'apparen-zadi non esser fittta. Pa- quem mittuio nomine Ctemenlemvocavit, u quo etidm
    gius ipse, quem legisse Arnulphum apparet ex au- coronam accepil. Quot in paucis lineis mendacia!
    ctorum Catalogo Breviarii sui tomo II preefixo,tamea Non Romae, sed Suiris conventus ille preesulumcele-
    ejus fabulam de coroaatioae Conradi a Ravennatense bratus est coram Henrico rege. Non abjectus papa
    peiiurbala, et de synodo a Joanne XIX babila om- [) Grcgorius VI, sed ipse agnoscens se non possejusle
    nino preolerit, licet postea e contrario bullam Gle- honorem tanti sacerdotii adminislrare, ex pontificali
    mentis U pro Ravennate referat et admitlat. Qua- sella e.rsilietts, ac semelipsumpontificalibus indumen-
    propter cum sexaginla vel octoginta annos post tis exucns, posiulata venia, sutntni sacerdolii dignita-
    jdalas ClementisII litteras Arnulphus scripserit, ideo- tetn deposuit. Videsis Victoris III suinmi pontificis
    que suspicari j'ure ac merito possil, illum ad eluden- lib. III Dialog. indubitatum ac pene oculatum testi-
    Idaai earumdera lilterariimvimcommentum suum ela- moiiium qui narralionem ila continuat : Post hmc
    fhorasse, liceat nobis Puricelli verba , quoe contra Urbent ingressus (Henricus), congregato in ecclesia
    JRaveimalensesnostros, quasi bulloehujus conficlores beciiiPetri apostoli clero et populo una cum episcopis
    effutiit, in Arnulphura suum potiori jure retorquere , qui in prwdktam conveneranl sytiodum (Sulrinam),
    posl annum netnpe 1047, quo rurstts ea quwslio( Ses- communi consilio Clementem Bdinbergensem episco-
    sionisin concilio) inter Mediolanensem e.t Ravenna- pttrn elegerunt. Non ergo Henricus, statim abjecto
    lem archiepiscoposexciiala fuerat, bistoriolam illam Grc(jorio,unum ex Theutonibus prwsuiem illius loco
    ~abIwminecotnpositamfuisse, qui eo prwsidio firmam substituit; sed Clementis electio, post Sutrinan»
    123 IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. m ft
    synodum, ubi Gregorius sponte se abdicavit, Romae ,\. vigesimo nono mensis Decembris indkttohe tertia de-
    facta est, non ab Henrico, sed a ciero populoque Ro- citria Raverinw. Easdem nofas adhibebat adhuc se-
    mano, cum episcopis Sutrince synodi juxta caiiOni- quehti anno 1060.
    cam reguiam, cdmmuni consiiio. Nec minorem igrio- 57. Anno autem 1122 dexteram Calixti U tenuisse
    rantiam sapit Arnulphus ia geslis Leoais IX referen- Olricum Mediolanensem in concliio Romano scribit
    dis. Quid est eaim quod ait, Geminamin Italia syno- Landulphus juhior, eo modo quo jam tenuerant Me-
    dum celebravit (Leo), Papim scilicet atque Manlum ? diolanenses pariter archiepiscopi, Grosulanus anno
    Vercellensem vero tertiam, ac Romanas tres ille ne- 1105, et Jordanus an. 1116. Immo quid in concilio
    scivit? Oui tot preecipua suisque lemporibus proxima Calixti inter OlriciimMediolahensem et RaTennatem
    aut neglexit aut nescivit, tamquam testis negativus arcbiepiscopum Gualteritim allefcalionis acciderit,
    inducitur cpnlra Clementis bullam ? snum verb preesulem|priiiias habuisse, se oculalum
    56. Narrat quidem Arnulphus Widonerii Mediolani testem Laudulphus gloriatur. Vah testis oculatus!
    praesulem a Nicolao II Romam benigne exCeplum Roraeecertissirae aoiijerat aario 1122Gualterius, prae-
    sedisse in cpncilio ad pontilicis dexteraffi. Id paf iter sertim meiise Martioj et si mavis etiam Aprili, quibus
    coniifmat Landulphus senior, de quo superius, sed concilitmi generale Lateranense i creduht hostri Me-
    factum ait in cpncilio Stephani IX, incassum rerii- B diolanenses coactum ifuisse. Id probant indubiae ar-
    tente Ravennoe arcbiepiscopo. Cui credendum, Deiis cbivi nostri pergamenae : Antto ab Incarnatione Do
    bone ? Netitri profecto. Stepbanus IX brevi pauco- mini mitlesimo centesimovigesittiosecundo temporibus
    rum mensium pontificatu, nullam Romae nec alibi dom. Calixti papw et Henrici imperatoris, die quhila
    synodum habuit. Nicolaus II synodum quidem cele- decima mensis Martii, indktione quinla decima Ra-
    bravit an. 1059; verumenimvero illi non interfue- vennm. Gualterius servus servorum Dei divina gratia
    runt neque Raveiraatensis, neque Mediolanensis. archiepiscopus sacrmnostrm Ravennat. Ecclesim Lau-
    Qtioad Mediolanensem Widonem, is tunc Simoniaca terio presbytero, et priori ecclesiwsanctiJacobiposilw
    labe infectus, juramentum ac pcenitentiam in mani- in insula Volana, etc. Erat ergp Gualterius Ravennae
    bus S. Petri Damiani promissam dejeraverat ia hae- die 15 Marlii 1122; Cerviae autern degebat die 10
    . resim recidnus, atque una cum clero suo concubina- mensis ApriUssubsequenlis. Anno ab Incamatione
    rio ) ejor priore mduruerat: tantum abesl ut Romam Domini millesitno cehtesimo vigcsimo secundo die de-
    accesserit, et ad pontificis dexteram in syaodo ac- cima mensis Aprilis indklione decimq quinta Fico-
    cumberet, Immo in notis ipsis ad Arnulphi historiam clense. Residente domino Gualterio archiepiscopo sa-
    non solum Widonem abiisse Romam , synodoque crw RavennmEcclesiw in ecclesia sancti Joannis in
    affuisse:ex omnium auctorum silentio negari poSse C loco Ficoclensis ad justitiain faciendatn, etc. Verum
    videtur; sed etiam ex actis synodi ipsius, in quibus si fides Pagio, qui hon paucos Citat coiitemporaneos
    Widonis subscriptio noii apparet, immo ex coiidem- auctores, coiicilium illud sequenli anno eoadunatuin
    natione Widonis ab eadem synodo, teste Sigonio est, ac die 19 mensis Marlii incceptttm. Huic inter-
    emanala, jure ac merito arguunt annotatores doctis- fuit procul dubio Gualterius, alque alter fuit ex judi-
    simi falsam omnino esse tum Arnulphi, tum Landul- cibus quibus controversioe inter episcopos Pisanum
    et Januensem dirimendoc riegotium a Calixto fuit
    phi de Widonis praesentia Nicolai synodo assertio-
    nera. Quod Ravennatem vero spectat, qui tum erat demaudatum. Ast induplicatis aclibtis istius synodi,
    Henricust eum Romanoehuic synodo affuisse tacent qni reieruntur m conciliorum collectiotie, indicium
    auctores omnes, atque ea quec de ipso babemus mo- nulium quaestioniset jurgii inter Guallefium et Olri-
    nimonta; tacet ipsemet Ughellus, quamvis Widonem cum. Addita quidem fuii in postrema hujus collectio-
    Mediolani antistitem synodo illi preesentein inducit, nis editione Landulphi junioris narratio, sed fides
    nescip quibus actis fidens, quoelegisse affirmat, ac relicta apud auclorem.
    ea propter jure vapulat apud auctores annotationum 58. Porro hoec ipsa narratio, cui cl. vif Josepb
    quas huicmet concilio annexas legimus. Neque solus Antonius Saxius sensum suum addit de patria; Eccle-
    a Nicolai synpdo abfuit arcbiepiscopus Raveanas , I^ siceprimatu supra Ravennatem, laudatque Puricel-
    vertim omnes ad unum ej'us suffraganei abfuerunt. lum, qui illum contfa Rubeum acerrime propugna-
    Forte autem non bene audiebat lunc temporis apud yerat; hoec ipsa, inquam, narratio vel contradiclio-
    Nicolaum II Henricus noster, aut fortasse quaedam nem involvit, vel nobis favet, vel neutris. Ait enim
    subortae inter eos eraat siniultates. Id certum est, Landulphus se illi synodo personaliter slelisse : in
    qui solilus fueral suis diplomatibus nptas pontificias synodum intravi, et yalde condoluisse, eo quod vide-
    inserere, prout refert Hieronymus Rubeus tempori- rit Raveaaalem coatendere Mediolanensi dexteram
    bus Vktoris summi pontificis, ut universalis papw in pontificis; et inde sequilur: Sed tatnen ipse Mediola-
    apostotica sacratissima beati Petri apostoli sed se- nensis Olrkus in secunda feria, qitaincmptaetcelebraia
    cundo; Nicolao sedente, et prrcsertim dicto ann. fuit synodus, loco vacante neque in palalio, neque m
    1039, omissis poalificiis, regias notas adoptavisse synodo apparuit. Amabo, quomodo conveniunt alter-
    stib anno Dominicw Incarnationis millesitno quinqua- catio in synodopro sessionis preeeedentia, et absentia
    gesimo nono, regnante verg Henrico honesto puevo, a syuodo atque a palatio ? Si aberat, quomodo altef*
    (iUequondam Herirki imperatms anno xptarto, die cabatur? Laadulphus contendentes vidit, et Oiricus
    125 JOS. AMADESIIDISSERTATIO DE METROPOLI ECCLESIASTICA RAVENNATENSI. I2G
    longe aberat ? Ecce igitur contradictio. Cur autem j1 bitaretur num hic legitimus foret archiepiscppus,
    contendente Ravennate Gualterio, abfuit in priraa neque acta docent, neque est qui asserat, si Landub
    sessione Mediolanensis a synodo, nisi cevte quia phuffi juniprem, qui certe non aderat, excipias. At-
    praevaluerat Gualterius? Ecceigitur Landulphi narra- tamen sederit necne pontifici proximus Jordanus,
    tio favel nobis. Quando vero ipse addit Olrictim in nihil nostra intcrest, qui certo scimus id evenisse
    secunda sessione expetito sedisse loco, cur noh ex- absente Ravennatium archiepisco, neque enim anxii
    primit etiam Ravennatem simul affuisse in synodo, sumus de hac Mediolanensium prcerogativa, quando
    ac post Mediolanensem secundam, vel tertiam, aut non adsint concilio preesules nostri. Nullus autem
    quartam sedem fuissesortitum ? Cur id tacet ? Nonne anno 1116 prceevat adbuc nostrcc Ecclesice legitimus
    ut in prima sessione Mediolanensis, sic abesse potuit pastor, sed Jercmias quidam, {lefuiicto Othoni ab
    in secunda Ravennas archiepiscopus ? Atque ita tan- schisroalico imperatpre Henrico suffectus, qui etiam
    dem htijusmodi narralio nemini favet. Nos autem de -electus tantummodo erat hpc ipsp aniio 1116, et
    ipsiiis narralionis veritate heeremus adhuc; et quam- forte numquam deinceps fuit episcppus consecratus;
    vis qui auctorem istum nuper ediderunt cl. viri, eum quod conjicimus ex arehiepiscopalis arcbivi npstri
    a Laiidulpho seniori, atque ab Arnulpho dissimilem monuraentis, et prcccipue ex sequenti: Anno Domi-
    effingere couentur, tamcn ilUus in palrice Ecclesiec B nicm Incarnalionis millesimo centesimo sexto decimo
    phylacteriis amplificandis nimio studio non fidimus : temporibus dom. Henrici imperatoris die vigesitno
    quaia animi susperisionem actorum synodi, et Sug- octavo mensis Junii indictione nona Ravennm. Dotn.
    gerii abbatis ipsi syhodo preesentis silentiura augere iacro, et meritis beatisshno, alqUe apostolko Patri
    nobis profecto videtur. Patrum dom. Jeremia elecio archiepiscgpo sanclm
    59. Exempla vero Grosulani et Jordani archiepi- Ravenn. Ecclesim Andreas de Calcinaria, seu filii, ex
    scoporum, quce Puriccllus ad an. 1103 et 1116 vult nepotibus tuis, etc. Neque contra hanc nostram as-
    aCcidisse,ad rem ticn faciuut. Primo, colus ipse Lan- sertionem faciunt quce Ughellus pro Jeremia isto,
    dulphus ea memoral, et pfccsertim qtiae de Grosula- quasi legitimus antistes fuerit, expiscatus est ab
    nOj cujus tempore ipse adhuc morabatur in Galliis ; nescio qua vetnsta comitissoeMathildis pagina; nam
    secundo, hullum iis annis celebratum fuit cOncilium, Ughelli allucinationem satis snperque aperuit, atque
    cui ad pontificis dexteram sedenles interfuerint Me- explicavit cl. ejus annotator. Quare cum neuter in-
    diolanenses archiepiscopi; tertio, tHiamsi celebrata trusus adire Romam , Romanisque synodis interve-
    fuefint, nullus ad ea convettire potuit Ravennae proe- nire potuerit, consequens est neque a sessiorie in
    sul. Non anno 1105 neque atmo 1105, ut contra Pu- conciliis 1104 et 1116 Grosulani et Jordani archi-
    ricellum probare conteodit cl. Saxius, sedanholl04, (C episcoporum Mediolanensium, quatenus Landulpho
    utPagius, habita est synodus Romaiia sub Paschale juniori habenda sit fides, ullum Ravennalium juri-
    II; sed pfoeter deposilionem Rrunonis archiepiscopi bus inferri preejudicium : maxime etiam quia Eccle-
    Trevireasis ex fide anonymi cujusdam auctoris, nulla sia hccc nostra suis fere omnibus principalioribus
    alia de hac synodo supcrfuit memoria. Illud indubium orhamentis ab ipso tunc sedente Paschale II spoliata
    est ei synodo non affuisse Ravennoe arcbiepiscopum, fuerat in concilio anno 1106 apud Guastallam ha-
    qui per ea tempora nullus erat, saltem legitimus; • bito, et prcesertim metropolilica in iEmiliam pro-
    mortuo enim WUierto. antipapa, Henricus Augustus vinciara jurisdiclione, ut refert Cerjtius Camerarius,
    Paschali H infensiis, Othonem quemdam in archiepi- qui fuit postea Honorius III pontifex maximus : nec
    scopatum Ravennatem inlruserat, qui, ideo Henrici ad pristinam rediit amplitudinem dignitatis, nisi
    partibus addictus, pontilici sumroo obedientiam nega- postquam Gualterius Jeremiae in archiepiscopatu
    bat. Ultra quam quod ej'us acta sub nomine Othonis successor, Gelasio II Ghristi Vicario procslita Obe-
    vlecti, teffiporibus tantum Henrici signata, innuunt dientia, et ejurato schismate est reconciliatus..
    salis aperte iUum consecrationem episcopalem num- 61. Hic yero sarcinulas partimper colligamus. Si
    quam accepisse: Anno Dominicm Incarnationis mil- discrepantia et dissimilitudo narralionum de una
    letimo centesimo lerlio , imperante Henrico anno ]D eademquereapudauctores contemporaneos^ maxime
    vigetimOjdie tertio decimo mensis Augusti, indktione si ejusdem palriae, falsitatis narratce rei argumentum
    undecima. Otho electus servusservorumDei, etc. Quod esse apud omnes consuevit; quid credendum de
    fuerat anno 1103, fuit etiam sequenli anno 1104 : jactata in syaodis altercalione inter arcbiepiscopos?
    AnnOmillesimocentesimo quarto, imperante Henrico Arnulphusan. 1027 evenisse scribit inter lleribertum
    fiiio qd. Henrici imperatoris anno vigesimo secundo, Mediolanensem et cognominem archiepiscopum Ra-
    die vigesimomens..... duodecima. Joannes Dei gratia vennatem, asserens quod lata in synodo JoannisXIX
    de Firminiana pelitor quidem, quia petivi a te Otho pro Mediolanensi sententia, postea otnnis illaqukvit
    elicto archiepiscopo, etc. conlroversia, ut expresse ad rem suam notat Eusta-
    60. Quoad annum 1116, agitata profecto legilur chius a S. Ubaldo Puricelli syffimysta. Cum igitur
    causa Grosulani cmn Jordano tunc Mediolanensi fabellas stias scribillaret Arnulphus cifca annum
    arcbiepisco in concUio Lateranensi sub Paschali II, 1085, testatur consequenter ab annb 1027 ad hrinc
    ut notat Pagius ex Puricello. Affuisse autem Jorda- an. 1085 amplius non excitatam inter afchiepisco-
    nuiii, atque a dextris papac sedisse, cum adhuc du- pos hujusmodi altercatioaem. Attamen non obstante
    1<?7 IN S. PF.TRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 128
    tam perspicua Arnulphi assertione, ejus synchronus A se qumque famam rerum geslarum honottimque, fal
    auetor Landulphus senior, ut supra notavfmus, lo- lente mendacio trahit. (Liv. lib. vm.)
    quens et quidem prolixa narratione de eodem Heri- 64. Usque adhuc Clementis II buUairia falsilate
    i berto Mediolanensi, nihil habet de controversia, de iminunem demonstravimus quam illi affinxeranl
    ; tumultu, de synodo, de sententia, de pugna inter Puricellus et P. Eustachius ex auctoritafe scripto-
    nationales, ab Arnulpho relatis; verum ea omnia rum Mediolanensium1,atque ex posterioribus syno-
    transfert ad tempora Widonis Mediolanensis archi- dis. Operee nunc pretium est ad superiora tempora
    episcopi triginta et amplius post Heriberttim annos, pedem referre atque de iis conciliis sermoneni ha-
    cum in concilio Nicolai U (quem Stephanum dicit) bere quoe Clementis ejusdem oetatem preecesserunt,
    Wridoaem cum Ravennale altercantem et praevalen- et in quibus Mediolanensem aimit Ravennati epi-
    tem inducit, ulriusque proesulisaulicos et comites inter scopo prcepositum in sessione et subscriptione. Ve-
    se commissa pugna rixantes, devictosque Ravenna- ram Symmachi papce syaodos ad ultimura examen
    tes, eo prorsus modo, quo Arnulphus ad ann. 1027 reservantes, gfadu retrogrado a Romana exordimur,
    in coronationeConradi retulerat; ita utmiraricogar quam prcesidente Joaime XII habftam fmsse aun. 963
    in duobus ejusdem oetatis, patriae, sectae tam enor- coram Othone I imperatore, atque in ea sedisse et
    mem contradictionem. B subscripsisse Walpertum Mediolanensem ante archi-
    62. Accedit terlius Landulphus junior, apud edi- episcopmn Ravennatem aiunt a Luftprando et Binio
    tores et illustratores suos fide dignior prce aliis duo- esse narratum. Quamnam vero synodmn ? Iniphffime
    bus. Is vero cum Olricum Mediolanensem in synodo illud conciliabulum catholicis omnibus exsecratum,
    Lateranipropriajura defendentem contra Gualterium quod prcepotens Augustus, 11011prcesidente, sed ab-
    Ravennatem describit, tacet et ipse famosura (si sente Joanne XII cofegit, quod sacrilegaiu senten-
    fides Arnulpho) concilii sub Joanne XIX habiti de- tiam ausum fuit in legitiroum pontiliceffi evomere,
    cretum, in quo summa rei fuisset pro Olrico; tacet illoque violenter deposito, Leonem VHI antipapam
    Widonem Henrico Ravennati antehabitum in conci- creare ? Istane in synodo prcecessit Mediolanensis ?
    lio Stephani IX (si Landulpho seniori crediffius), Factum sit, non invidemus. In tumultuario conventu,
    solumque exempla Grosulani et Jordani indicat ad ribi ante Walpertum nominatur palriarcha Aqui-
    rem non facientia : quorimi exemplorum ratigne, et Ieiensis, immo Rodulphus diaconus ejus procurator
    tmiltis aliis, qumtunc inmentenon habebaniur, dotn. (cui idcirco si Mediolanensium opinioni staudum sit,
    Olricus Mediolanensis archiepiscopus locutn illum proorogativam sedis tribuendain quis non dixerit?),
    obtinere non dubitavil: sunt verba Laudulphi; qui ubi non intererat pontifex, sed proeerat imperator,
    tamen fatetur Olricum in prima sessione expetitum C ideoque loeus non erat quaestioni cuinam dexlera
    locum non obtinuisse. Interea quis non miretur, papce aut sinistra deberetur; in hujusmodi, inquain,
    Olricum non dubitasse locum oblinere ratione exem- conventu prcecedentiam quceritent Puricellus et P.
    plorum, et multis aliis que tunc in mente non habe- Eustachius; nos id genus honoris non curanius.
    bantur? Novum sanc genus probationis! Si tunc Cceterum an perperam hic citentur Luitprandus et
    multas alias rationes aut exempla in mente non Binius, consulatur quid iste in notis ad hoc con-
    habebat Olricus, quomodo ab eis victoriam causce ciliabulum, tum in notis ad alterum ej'usdem fa-
    sperabat? Sed tricas istas pnctereamus. rince conveiiliculum coatra Benedictum V Rom.
    65. Alter igitur alteri ex nostris auctoribns contra- Pontif. prolestatur contra impostorem putidissi-
    dicit, alter alteri fidem derogat, alter alterius histo- mum, qui sub Luilprandi nomine commenta hcec
    rias in dubium et falsi suspicionem revocat. Onines in illius historiam inlrusit. Ergo quid in legiti-
    tamen ia eo mirabiliter conveniunt, quod impossibile ma synodo sub Agatboiie an. 680 actum sit potius
    est Puricelli, P. Eustachii, et quotquot de Mediola- videamus, nimium enim nos urget auctorilas cardi-
    nensi Ecclesia scripserunt, oculos effugisse, nempe nalis Norisii ordinem approbantis subscriptionum
    neque Arnulphum, neque Landulphum utrumque, buj'us synodi, scilicet Mansueti Mediolanensis pri-
    ullibi, et multo minus occasione tanlarum alterca- D mura tum patriarchce;Aquileiensis, tertio Theodori
    tionum, Ravennatis Ecelesiee subjectionem, ac proe- Ravennatis. Tertius igilur hic erit prcerogativa sedis
    stitam quatuor prioribus jeroenostroe saeculis Medio- a Mediolanense arcbiepiscopo.
    lanensi suppositae metropolitce obedientiam jactare, 65. Annp 680, vel 679, ut opinatur Pagius , scri-
    aut saltem innuere. Illud enimvero maximum, in- pserat Constantinus Pogonatus Greecorttm imperator
    eluctabile, justisshnum exoptatce in synodis preece- ad Agathonem Romanum poatificem de convocanda
    dentioe fuisset argumentnm et fuadamentum, noa generali synodo contra Monothelitas. Super eo ne-
    concilium Romee Agalho convo-
    regis coronandi ac preeseatatidi jura, aoa anteces- gotio cpiscoporum
    sorum archiepiscoporum inopportuna exempla et cavit, jussitque Mediplani alleram, item in Galliis
    inutilia. Quid ad baec Mediolaiienses? Ejusmodi ta- aliisque in regionibusi adunari, ut nomine omnium
    Occideatis solemnis iierel legatorum
    men probatioiiis atque amplificationis genere non missio ad episcoporum
    Cotislantinppolitanum generale. Ex Gal-
    estprofecto cur nos offendamur; sciraus euim quo ci- licana igitur, septentrionali, Mediolaaensi synodis
    vium animos rapiat patrice cbaritas, dum civitas ad legali Romam ad Agafhonis sapramemoratum con-
    149 JOS. AMADESHDISSERTATIO DE METROPOLI ECCLESIASTICARAVENNATENSl. 130
    cihum convenerunt, atque inter eos, ut placel Pa- .K.interfuerant, subscribendam. Neque sit, quseso, qui
    gio, Mansuetus Mediolanensis et Anastasius Tici- me temeritatis condemnet in hac suspicioae expli-
    nensisproMediolanensisprovinciee episcopis. Affuisse canda, Scio quidem omnium in ore esse, syaodum
    fetiam Theodoruffi Ravennatbim proesulem certum Agathonis 225 Palribus constasse, ac totidem episto-
    ^est: is autem nondum schisma ejuraverat, quo sexa- lam synodicam consignasse : quod etiam ex Eddii
    ^ginta ante anuos Ravennas Ecclesia ab apostolica narratione ihVita S. Wilphridi Eboracensis episcopi, I
    'sede defecerat, incentore Mauro archiepiscopo; sed qui isthnet synodo subscripsit nomine Ecclesiarum:
    hujus synodi occasione, Tbeodoro ad uuitatera red- septentrionaUum, videtur luculenter coniirmari. Ast t
    i eunle, schisma iUud restinctum est. si quod narrat Pagius probabile est, ex concilio,
    - 66. Hujusautem Agathonis concUii nulla pene acta
    nempe Mediolanensi duos tantum ad Romanum de-;
    superfuerunt, nisi duce episfolce, qtias lectas fuisse legatos fuisse episcopos, nempe Mansuetum archie-
    compertum est in actione quarti concilii generalis , piscopum alque Anastasium Ticinensem antistitem,
    altera videlicetAgathonis ad Constantinum Auguslum, cogar dtibitare num auctores qui de numero Patrum
    altera synodica ab episcopis Occidealis subscripta. synodo Agathonis prcesentium scripserunt, eum nu-
    Quapropter vaaum est scrutari quinam prior sede- merurn mutuati fuerint tanlummodo a subscriptioni-
    rit post papam, quiaam actibus conciliaribus prior B bus synodicceillius epistolce, quce lecta atque inserta
    nomen dederit. Somniarunl Mediolanenses proleclo, fuit actibus concilii oecunienici, non autem ex certa
    Mansuetum Tbeodoro proecessisse. Tantummodo ex actorum Agathonis synodi notitia. Quomodo autem
    subscriptionibus, quas modo legimus epistolaesyno- sibi constant delegatio ad synodum Romaaam duo-
    dicaeappositas, argumentum proccedentiaesibi effin- rum lantummodo episcoporum provinciee Mediola-
    gunt, et quamvis quoestiosit de sessione ad dexterain nensis, etsubscriptio omniuin ejusdem provincicc epi-
    papoe, tamen hi subscriptionibin etiam suffragium scoporum?Minimesibi constant, nisi dicamus, vel epi-
    mendicant, nec memineruiit, parum, aut nUiil sub- scopos, qui synodointerfuerunt, alioruroepiscoporum
    scriptionum ordiui esse fideudura, prout et ipsi proe- suorum nominaadjecisse, vel posf absolutamsyiiodum
    dicant, et nos inferius repetemus. Quisq.is aulem epistolam perdiversasltaliccproviacias circumlatam,
    eas de quibus in praesens,superficie tenus percurret, ut ab omnibus etiain qui abfuerant subscriberelur.
    auctormn istorum levitatem facilhme digaoscet; nul- 68. Hanc nostram suspicionem augcl opportunis-
    lus enhn inter episcopos ordo servatus est. Post Aga- shne ipsa subscriptionum confusio, ut quieto aaimo
    thonem ergo pontificem non subscribit Mansuetus consideranti facile patebit. Nec novum, nec miran-
    Mediolanensis, sed plerique Apuliae, Calabriee, Bru- dum id accidet memoranli quce Moibilloniusde hoc
    tiorum episcopi; inde sequuntur SicuU, prceeunte C indueto subscribendi more asseril ac probat argu-
    Syracusano eorum metropolitano. Succedunt legati mentis atque exemplis non paucis, quce hic repetere
    Galharum, quos exeipit Mansuetus Mediolani praesul nfmis longum esset. Oplime ad rcm suam iis usus
    cum suffraganeis suis, sed nescio an istos quoque est eruditissimus Joseph Garampius in nupera dis-
    iiiter£ecent aliquot alterius provincioe episcopi. Post sertatione de Nummo argenteo Benedicti III P. M.,
    illos vero Lucensis, Pisanus, alque non pauci ex ut probaret Lotharium Augustum minime interfuisse
    Thuscia; deinde iterum suburbicarii Tusculanus, synodo Romaecelebrato an. 853, licet acta synoda-
    Anagnbius, Alalrbius, et alii, quibns succedit Agatho lia consignata essent ejus subscriplione post Leonis
    Aquileiensis cum suis : hinc PentapoUtani, Pisau- papee nomen. Ex ista vero ipsa suspicione nostra
    riensis videlicet, Anconitanus, caeterique : tum Pe- oriri altera potest, scilicet vel Theodorum Raven-
    rusinus, a quo reditur ad episcoposEtruriee. Cltimus natem cum suis non adiisse Agathoais coacilium,
    omnium Theodorus archiepiscopus Ravennas, et suf- quamvis synodicam sibi postea allatam signaverit;
    fraganei subscripserunt. vel si iaterfuerit, eam subscripsisse post smim ab
    67. Quando igitur Mediolanenses ex ordine sub- Urbe discessum; nisi dicere velimus quod dilata ad
    scriptionum ordinem prcccedeatice arguere veUnt, concilU finem ej'us cum apostohca sede reconcilia-
    sibi ipsi contradicere cngentur, qui immediate post D tione, ultfmus illi locus in synodicae subscriptione
    japam antistiti suo priorem locum aucupant; cesse- remaoserit. Ctcumque res fuerit, adeo concilium Aga-
    /unt enim in Agathonis synodo, juxta seriem sub- thonis Puricello et P. Eustachio non suffragatur, ut
    scriptionum, non solum episcopis suburbicariis, ut potius noceat magnitudini atque amplitudini Medio-
    voeant quos in ahis conciliis fere omnibus post ma- lanensium praerogativarum, quibus supra omnes
    jorum sedium prsesules signatos cernimus ; verum omnmo Italiee episcopos, immo supra omnes metro-
    Syracusano etiam archiepiscopo ejusque suffraga- politanos proprium efferunt antistitem, Atque ex his
    neis, immo legatis quoque Gallorum. At enim nemo sgparet quid j'udicandum de testimonio Norisii ab i
    sancementis tam confusoesubscriptionum seriei prae- iis auctoribus citati; non enim videtur atieadisse
    cedentiarum ordinem accommodabit. Ego quidem emiaeatissimus doctor ad confusionem subscriptio-
    suspicor, synodicam Occidentalium epistolara, aut a num epistolee synodicee, neque ad Syracusanum ar-
    praesentibusepiscopis etiam nomine absentium sub- cbiepiscopum ante tres alios signatum, et prtecipue
    scriptam fnisse, aut verius, exacta synodo, per diver- ante Mediolanensem: quam inordinatam subscriptio-
    m Italiaeprovincias missam, ab episcopis, qui non num seriem certe non probasset vir, creteroqtiin
    131 IN S. PEfRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA, 132
    omni eruditionum genere laudatissimus. Quid vcro A , igitur si prioritatem alloquentium in conciliis ad
    aptius ad objectum istud super Theodori subscri- stabiliendam ipsorum pnecellentiam consulamns!
    ptioue peaitus everteadum excogilari polest, quam S. Hieronymus loquens de fidei professione PP. con-
    ipsiusmet patris Enstachii a S. Ubaldo responsio- cilii Ariminensis, siibj'ungit (Dial. udv. Lucif.) : Atia
    nem, eadeffique verba liic tandem attexere? Prolu- die in ecclesia, qum est apud Ariminum, et episcopo-
    lerat eruditus iste Augustiniaiius excalceatus contra rumsimul, et takorum lurbis concurrctttibits, Muso-
    ricinensem Ecclesiam ab Mediolanense jugo se vin- nius episcgpus provincim Byzanthim, cui propter wta-
    licantem, diploma quoddam Anselmi IV Mediola- tetn primw db omnibus deferebantur, ita tocutus cst,
    nerisis archiepiscopi, signatum praeter alios ab epi- etc. Eritne ergo diccndus Musohius iste majoris
    scopo Papiensi Guilelmo. De hoc autem monumento preerogativoe, et sedis honorabUioris proe coeteris
    dubitavit cl. Muratorius, atque illi aliquot suspicionis episcopis concUiiAriminensis? Quod vero ad sessio-
    indicia appinxit, inter quce subscriptionem episcopi nein quara in concilUs Symmacbi Laureiitio subli-
    Papiensis non soliim posl alios episcopos, sed eliam miorem confidenter itribuunt, pac« scriptorum Me-
    post lorigam presbylerorum atque abbatum seriem. diolanensium, eam pari confidentia negamus, doncc
    istud ergo suspicionis indicium hac responsione ad ceriis fationibus aut monumentis, non autem nuda
    rem nostram aptissima dilue.re satagit Eustachius g] subscriplione, cui nihil fidere possumus, nobis vcri-
    nostef: t Post aliOsinferioris dignitatis, scilicet ab- las elucescat; quid enim babemus in synodicis acti-
    bates et presbyleros, apparet certe subscriptio epi- bns quod sessionis bujus proerogativam ne latum
    scopi Ticinensis. Congruus illi ad id sine dubio post quidera unguem indigitel? Littercc aulem nostrse Clc-
    archiepiscbpum locus. Sed quid si aUqua ralionabili mentis H Petrum Raveiinatem Lamentip Mediola-
    causa hoti ita observatum? Aliquando episcopi loco nensi in subscriptione, non aulem in sessione potio-
    alias sibi non debito in concUiis subscripsere, aut rem locum concessisse comroemoratit.
    quia sUbscfibendi tempore aliis detenti, aut quia 71. Tandem qtiod subscriptionem speclat, hOn
    partium ordo servatus, ita ut.|faeta prius subscrip- tam facile eam admitteremus, nisi Clementincelitlc-
    tione ab his qui ex uaa parto sedebant, subscripse- roemox aUatoede ea fidem facerent. Legimus enim
    rint deinde, etsi digniores, qui ex altera; de quo in notis ad alteram ex illis synodis, eam nempe an.
    more Hallier de Eccles. Hierar. lib. iv, sect. 4, cap. 501 celebralam, Baluzium asserentem : Muttum au-
    2, art. 4, § 75, et Caalelius Hist. metropol. urb. tem diversm sunl subscripliones ab editis in anliquis
    tom. I, part. i, dissert. 6, cap. 2, aut etiam quia exemplaribus, et diverso ordine posilm sunt in codice
    quandoque lumulluarie, liullo scilicet servato ordi- canonum Ecclesim Romanw. Ad alterani vero, quee
    ne, sed ad cujusque commoditatem; vel tandem quia IC Palmaris a quibusdam vocatur, repetit eam Baluzii
    sicuti non necessaria in eo casu subscriptio, sic nec de subscriptionura ordine animadversionem Pagius.
    attentus subscribentium ordo.'.... Non ergo tanti In ultima autem observavimus hanc annotationem :
    Ticinensis extra ordinem subscriptio moinenli, ut Sunt essdem subscriptionesin manuscripto codicePa-
    cum ratipnabilis esse poluerit, etsi quinque post risiensi, sed non eodemordine. Imffio dubitat Binius
    saeculacausa prcecisa uequeat assignari, ct insuper has easdem subscriptiones non pertinere ad hanc
    exemplo non caruerit, falsitatis suspicione valeat synoduffi. En ejus verba : In subscriptionc plurimi
    hoc documentuni obnubilare. p Orieniales nominanlur, qui concilioChalcedonensianie
    69. Superest igitur ut dc Symmacbi papce conci- aunos quinquaginta duos interfuerunt, et quorum post
    liis, ubi Laurentiuro Mediolaniante Ravennoe arcbi-"' decemannos a tempore dicti concilii nulla mentio rc-
    episcopum Petrum subscripsisse apparet, verba fa- perilur. Unde probabile esse apparet, quod hmc sub-
    ciamus. Tres preccedenliacgradus in bisce synodis scriptio non sit Romanw, sed alterius cujusdamsynodi
    metropoUtee suo acquisitos mente coiiceperunt Me- longe ante hmc tempora celebratm. Quare ncsciremus
    diolanenses, allocutionis, sessionis, subscriptionis. profecto quoenaniralio foret habenda cjusraodi sub-
    Addunt synodos ipsas Theodoricum regem, Enno- scriptioaum. Dubietas autem isthoec urgerct magis,
    dium diaconum, aliosque, cum utrumque proesaleni ]D si altciideada esset inscriptio synodi Pabnaris, rcsi-
    nominant, Mediolaneascm Ravcanali procferrc; Gra- denle ven. viro papa Symtnaclio, una cum vcn. viris
    tianum, ex co quod prior Mediolanensis locutus sit Laurentio, Maximo, Pelro, Laurentio, jEmUiano,
    ct subscripserit, assercre ejus sedis prrcrogativam. etc. Quis enim ex duobus istis Laurenlns crcdcndus
    Siagula breviter discuiiamus. est Mediolanensis? Ecquis MaximusUleintenncdius?
    70. Quia ergo ia Syaiaiacbi coacUiis aiite Raven- Nuffi Maxiraus episcopus Bleranus ut in subscriptio-
    natem loquitur Mediolanensis, digoior est censeudus? nibus? Num Marcellilius Aquileierisis? Sed istc acta
    Unica tantummodo vice locutum legimus in bujus- synodorum nullibi subscribit, licet secundx sallero
    modi synodis Laurentium, scUicet in tertia, quam synodo interfuissc ccrtum sit ex epfstola Theodorici
    Pagius Palmarem fuisse probat; ibi autem nqn Lau- regis, et exprcccepto senatus, ipsiusque Marcellini, '-<
    rentius, sed primus verba facit Cresconiusepiscopus ubi solius Aquileiensis primo loco nomen exprimi- j
    Tudertinm Ecclesim, alter Maximus episcopusBlera- tur, jiihil habita Mediolanense. Quccigitnr, inquam, \
    nwEcclesim, tertius Slephanus episcopus Venusinw habenda esset ratio de jaclatis subscriptionibus, per
    Ecclesim,quartus vero LaurentiusMediolanensis.Vae quas proecedentiam Mcdiolanensistotis viribus pi o-
    135 JOS. AMADESlIDISSERTATIQ DE METROPOLI LCCLESIASTICARAVENNATENSI. 134
    bafi conteaduiit? Yerum de ea dubitandi locum non . 1episcopos Aquileienses es eorum in Arelatensi et
    felihquunt Cleuieiitis U saepiusmemoratcelitteroe.At Romaao concilus ante Mediolanenses noriiinDtione
    enim illre luculenief declarant, spontanea Petri Ra- majores pree islis honoris gradus acquisisse : qupad
    vennatis cessioue, pro Ula tatitum vice, atque solius Arelatense qtiidem, quia in eo Ctiam legati pontiflcis
    humilitatis gralia, permissuffi fuisse Laurenlio Me- susnmi postpositi suht minoribus episcopis, et Syra-
    diolaneasi ut primus subscriberet, datumque super cusatius ipse Aquileiensi proefertur. Quoad Rqina-
    hoc ad perpetuam Raventiatensis prcerogaliveeCau- num vere, Rtifus Cafthaginensis ppstpohitur Aqul-
    lionem et praeservationem diploma a Joanne summo leiensi, cum tamen ut Africoepfimas debuisset prcc-
    pontifice Symraachi successore, quod in Clementis poni. Et sic non observato in horuffi hominalione
    n concilio lcclum approbatumque fuit universorum brdirie, nec mirum si ante provinciaffi Itaiiae, et Mc-
    Patrum suflfagio. Quid igitur ab hac Laurentii sub- diolanensem episcopumTheodorus Dalmatiaein Are-
    scriptione sfbi captant momenti pro indebita prce- latensi, et in Romano Benedictus AquUeiensisnoiiii-
    emincntia Mediolanenses? nantur ; ideoque sicut ex episcopis iUis, et poniificiis
    72. Non credendum, reponunt, huj'usmodi decla- legatis, etCarthaginensi antistite, non suo loco noihi-
    rationi Joannis Romani pbntificis, Symmachi succes- nalis, nulla infertur antepositorum episcoporum aut
    soris , neque liiteris Clementinis , quce lalsccsunt. 5 supra Romanam Ecclesiam, aut supra papaelegates,
    Optuae quidcm. Aut ergo vefcc sunt hce lilteroc, aut aut supra Africaeprimatera niajor excellentia el prec-
    falscc,quemadmodum diclilant. Si prinium, coacedi eminentia, ita aeque Aquileiensemsupra Mediolaiieh-
    nobis aecessc cst nihil Mediolanensibusprodesse sub- sem prceeminere censendum, quia iste in allatis con-
    scriptioaem, dc qua contendimus; si alterum, pfovo- ciliis post illum est uominatus. J
    cabinius Mediolaneascs ad eas oames animadversio- 75. Ccetera Mediolanensiuni in hanc animadVer-
    nes quibus, ut superiori numerOexposuimus, destfiii sionem firmandam monumenta proeterimus, iis cp.n-
    facilc polerit harum subscriptionum fiuidamentum; tenti quceusque adhuc adduximus, ut preerpgeilivec
    nutanle enim carum veritate, nutant ipsccetiam, at- argumenlum ex Laurentii ante Petrum npstrum
    que in dubium revocaalur. Adde, Mediolaaertses subscriptione desumptum eorum armis dissolvamus.
    ipsos, qui divumAmbrosiumconcilio AquUeiensipfce- Eiiamsi igitur apocryphceputari debeant Clementis H
    fuisse affirmant cum Barouio, licet sedcrit ac sub- lillercc, nihilo lamen minus evinci non polest major
    scripserit sccuadus a Yaleriano Aquileietisi episco-r prccrogativa in Mediolanense, quia Ravennatense
    po, arma nobis conlra seipsos intorquenda mini- prior in conciliis Symmachi subscriptus inveniatur.
    strare, etiarasi litlerccnostrce Clementinceabjiciendac Immo liceat etiam nobis conjecturas qualescumque
    forent inter apocrj-pba. Respondent eriim Mediola- ' noslras huic altexere prcesupposita Ciementinarum
    nenses sessioni et subscriptiohi ipsis objecioeD.Am- litterarum falsitate, et concesso usque Mediolanen-
    brosii * non probari proecedentiamconcessani fuisse sibus, ut authenlico et vero subscriptionum synoda-
    Valeriano ex debito, sed pplius ex convenienlia et lium ordine. Quidquid sit ergo de iis Symmachisy-
    ratione antiquioris prdmationis. In eodem Aqui- nodis quas ipse ponlifex convocavit, primusque iis
    leiensi conciUoobservat Norisius, Anemio Syrmiensi subscripsit; certum est tamen alteram exiishabitam
    metropolitoe preeposituiri Nimehium Vercellensem fuisse ubi Symraachus non prcesedit, prcesederuut
    episcopum, idquein aliis actum conciliis; non enim vero arcbiepiscopi Ravennas et Mediolanensis, qui
    semper i i synodisdignioris sedis episcppipriiao loco et subscripserunt primi oamium. Hanc vero syne-
    subscr'ibebant; nam iri Sardicensi ante Prolashrai dum a Tbeodorico rege coactam, et episcopos con-
    Mediolanensemsubscripliislegitur LuciUusVeronen- vocatos nemo nescit, licet ipse Symmachi consen-
    sis episcopus, qui tamen ea terapestate erat (aiunt sum, quem vi extorserat, simularet. Quidni ergo
    Mediolaneases) subditus Protasio. Ejusdem seatea- preesidentes synodi ipse Theodoricus marte proprio
    ticeauctor fie.rat Baronius, qui notat Januensem epi- designaverit Mediolanensem ac Ravennatem, alium
    scopura modo anteponi Brixiano, modo postponi; aliopriorem?Quidiii violento regi invitus acquieverit
    idem ait de Vercellensi, et de aliis pluribus ; immo, D Ravennas? Aut si id de Theodorico excogitari possc
    quod speciali nota dignuni est, in concilio Romano negent, alque oninia ordinata velint cum Symmacbi
    sub HUario papa indicat post Romanum pontificem consensu; nenne censeri petest, utrumque archi-
    primo loco poni Maximum episcopum Taurinensero, episcopum auctoritate a Symmacho eis collata con-
    licet digniores ibi astarent metropoUtani, atqueipse cUioilli proesedisse, atque Mediolanensispreeceden-
    Mediolanensis. Innumera alia exempla adducunt tiam a voluntate pontificis eo casu derivasse? Dieent
    HalUer, Albertus Picolus (qui observat ad rem no- fprtasse Mediolanenses,respexisse tunc Symmachum
    stram id moris fuisse in metropolitanorura subscri- dignilatem Ecclesiarum? non arbitror : secus dicen-
    ptionibus),Petrus de Marca, etBaluzius. Quapropler dum foret Romaaos pontificesin electione legatorttni
    etiam in Aquileiensi concilio Yaleriani anterioritati ad generalia, aliaque concilia, atlendisse excellen-
    potuerunt quidem deferre primas synodi Patres, ef tiam graduum in eleclis, non prudentiam, «on rerum
    ejus miuitu praecedeutiamprcefataraconcedere, salvo tractandarum peritiara. In ejusraodi autem casu nulla
    sempnr jure superioritatis respectu S. Arobrosii, major cligsiilntisaccessip facta est EcclesioeMed,'ola-
    quem praesedisse voluit Baroaius. Addunl, neque nensi supra Ravcanalcm, quia ex voluntate Syinma
    13» IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 138
    chi prior concilio prsesederit Laurentius, prior al- A libentissime relinquimus, qucehujus auctoris ab om-
    locutus sit, prior subscripserit. Quando autero in ista nibus rejiciuntur; neque obstupeschnus cl. cseterc-
    synodo vel regis, vel papec mandato, Ravenaalem quin decretorum cohectorem non merainisse Cle-
    Mediolanensispreecessit; quid Ravenaatis iatererat, mentini diplomatis, cum tot aUa fortasse majoris
    sialiis synodis subscriberet secundus, quibus cum momenti et indaginis vel tacuerit, vel omiserit, vel
    prseesset summus ipse pontifex, in proerogativamnon ignoraverit, vel male intellexerit.
    inducebatur prior autposterior subscriptio? 76. Quodveroad Symraachi synodos ailinet, quod
    74. Haec addideram in gratiam suppositoe Clemen- Theodoricus rex, quod Ennodius, et centum alii, si
    tini diploraatis falsitatis. Verura igitur illud sit, nec placet, cum utrumque metropolitanum nomiuant,
    ne, potiora preerogativarumjura frustra sibi aucupant Mediolanensem preemittunt; ridiculum enimvero
    Mediolanenses ab hisce Symmachianis sabscriplioai- est id convertere in argumentura majoritatis. Scri-
    bus. Gratiano autem ex ilUs argumealuin instiluenti bit divus Paulus ad Galatas, CMHIcognovissentgra-
    pro archiepiscopi Mediolanensis excellenlia, aliisque tiam qum data est milti Jacobus el Cephas (Galat.
    omnibus recentioribus ab Eustachio citatis, nullius n, 9); apostolorum principem Gepham Paulus ergo
    negotii est respondere, illos nempe antiquum conci- niinorem credidit? Athanasius synodicam Sardicensi»
    liorum morem ad sui temporis inductam consuetu- B concilii epistolam laudans, atque episcopos qui eam.
    dinem perperam metiri. Nullam antiquitus sedium subscripserunt enumerans, ait (Apolog. 2) : Eorum
    pracrogativarum habitam fuisse rationem in subscrj- autem qui in synodo subscripserunt, cmterorumque
    ptionibus conciliorum probanl, quae Mediolanenses aliorum ista sunt twmina, Osius ab Hispania, Julius
    nobis superius ingenue suppeditarunt, et quee super Romm per Archidamum, et Phitoxemim presbqleroi
    hujusmodi disciplina plurimi auctores docuerunt, et suos Prothogenes Sardicm, etc. Erit ergo Julius Ro-
    praesertim quae m Symmachi eonciliis animadverti- manus pontifex Osio Cordubensi postponendus? Vae
    mus. Coapit quidem recentioribus soeculis pristina aulem prceemroenliceMediolanensiura supra Vercel-
    disciplina defervescere, oblitique sunt Ecclesieeproe- lenses, si ipsius Alhanasii auctorilate abutamur, in
    sules Christi Domini pieeceplum, Qui major est in epistola ad Solilarios dicentis : CtoissinHEsunt con-
    vobis fiat sicut minor, el qui prwcessorest sicut mini- fessionis viri religiosi, et episcopi boni Paulinus Tre-
    ttrator (Luc. xxn, 26), assumeates e contra discipu- virorum, Lucifer episcopus Sardiniw, Eusebius Ver-
    lorum non adhuc eonfirmatorum infirmilatem, Quit cellis, Dionysius Mediolani. Ilera quia Coustantino-
    eorum viderelur esse major (Ibid., 24), ambitione in- politanum concilium v in damnatione trium capitu-
    duente personara necessitatis jurium proprioe Eccle- loriHii, condemnamus, inquit, et anathcmatizamus...
    sioeluendorum. Ad banc respexit Gralianus, illius- C qum impie Theodoretus conscripsit contra rectatn fi-
    qtie sectatores respexerunt in aUatis casibus, non dem, el contra duodecimcapiluld S. CyriLli,et contra
    autem ad primorum soeculorum simplicitalem. Ephesindm primdm synodum, elc, rainor habenda
    75. Ob citalam tamen Gratiaai auctorilateai Eu- ierit istheec generalis Ephesina synodus sancto Cy.
    stachius a S. Ubaldosubirascitur Felici Antoaio Guar- rillo ej"usquecapitulis? Quia S. Augustinus, cui po-
    nierio , tribueati anterioreai Mediolaaeasis subscri- tior aucloritas quani Theodorico tribuenda est, lunc,
    tionem in conciliis Synnnachi non praecelleatiaedi- ait, accepto volumineejusdem cencilii (Pseudo-Sar-
    gaitatis, sed anlerioritali ordinationis in episcopum ; dicensis), slatutaconsiderans, legi AlhanasiumAlexan-
    cum enim ea Guaruierii ratio apprime Mediolanen- drinum episcopum catltolkum, el Julium Ecclesim
    sium ralionibus quadraret, quibus contra Aqaileien- Romanm episcopumnihilominus cathelicum ilio con-
    ses proprii aatistitis preeemhientiam defendere co- citio Sardicensi fuisse improbatos (August. lib. iv
    nantur, atque etiam consona esset saniorum critico- conl. Crescon., epist. 44 et 163); ergo censebiinus,
    ram sententiee; ideo Augustinianus nosler Guarnieiio Auguslinum anteponere voluisse pontifici maximo
    &ratianum opponit diceotem, ex quo Laurentius Julio Atbanasium in sedis procrogaliva?
    subscripsit ante Petrum Ravemiatem, Sedis prmro- 77. Verum quid plura? In eoncilio Roinano sub
    gativam ante eum habere; ac notat Gratiauum non Q Julio I, noune Ravennas episcopus ante Mediola-
    dicere Ordinis prwrogativam, sed Sedis; non dicere nensem uominatur? Nonne in concilio Snrdicensi
    Itabuisse, sed habere, scilicet dum Gratianus scribe- ter eodem ordine subscriplos legimus ambos istos
    ret: quod non dixisset, si autheiuicae fuissent Cle- antistites? Et proeter centum, praeter mille auctores,
    menlis II litteroc; illi enim innotuissent. Ego vero quibus Raverroalem' libuit ante Mediolanensemlau-
    credideram, opinionem illam Guarnierii, non Gra- dare, nonne Sigonius ipse, quem Eustacbius in suas
    tiani auctoritate, qua non adeo movetur oelas no- partes trahere conafur, inler Ecclesias Italiic princi-
    *ra, sed fortioribus argumeatis eaervaridam fuisse, pes Mediolanensi quartum solummodo locum assi
    zut qucerendum an prior Petro episcopatutn adierit gnat, Ravennatique postponit ? Nos vero ejusmod
    Laurentius, necne; nam si forte prior in episcopatu rationibus non adeo fidimus, ut procrogativasEccle
    Ravennas, id argumenlum omnium potissimum fuis- sioe nostrce inde derivare curemus. Sufficit nobis
    set contra Guarnierium. Cceterum nisi Gratiani as- exempla exemplis opponere, alia falsa ostendere,
    sertio firmiori nitatur fundamento quam subscri- alia ad reetam rationem, mores, disciplinam expli-
    ptionibus Symmachianis, eam inter innumeras alias care, ut levitatem argumeulorum quibus Mediola-
    i" JOS. AMADESHDISSERTATIODE METROPOLIECCLESIASTiCARAVENNATENSI. 138
    nenses utuntur contra Clementis II diploma dete- }kMediolanenses docent Prwlatos, quo sanctiores, eo
    gamus. firmius pro suarutn Ecclesiarumjuribus stetisse; nan
    78. Nondum tamen illud oppugnare desinunt, locum cedere, sed sibi debitumsustinere, virlus fuis-
    ej'usquesensuset vefba medullitus perscrutantes, ex set? Hoecautem suat P. Eustachii verba et morale
    principio illo Clemens episcopusservusservorumDei docuiaeiUam.Si ergo quia litterce Clemeatiaccasse-
    omnibusEcclesim filiis, atque etiam ex salutatione - ruat Pelrum Laureatio cessisse humilitatisgratia in
    Bene valete, nova colligunt falsitatis indicia. Non synodis Symmachianis, apocryphce habcndee sunt;
    agebatur, inquiunt, de aliquo fidei articulo, ut om- tali etiam aota laborabit Araulpbi narratio, quccHe-
    nibus Ecclesicefiliis litterceistceinscribereatur : uni- ribertum Mediolaaeasemtemplo cessisse, Ravennati
    versis autem Ecclesiee fiius salutalio ista, Bene va- non restitisse humilitatis gratia luculenter exponit.
    lete, aiinime coaveait. Nugee!Noa agebatur quidem 80. Sed urget pater Eustachius : At quofine, qua
    de fidei articulo : verum ea erat qucestio, cujus de- necessilaie, aul quod 06 bonum exercenda luncilli
    finitionemomnes Ecclesicefilios non lalere decebat, (Petro Ravennati in synodisSymmachi)quoad locum
    cum bonus ordo coaciliorom, ac Patrura mianimitas humililas?Petat ergo ille ab Arnulpbo suo qiio fme,
    et concordia, Christiaaorum omaium cedificatiosit; qua necessilate, aut quod ob bouum Heribertus Me-
    e coatra yero Patrum allercatioaes, ambitus, dis- 8 diolaaensis in coronatione Conradi declinavit a tu-
    cordiae omaibus siut scaadalo et irrisioai. Agebatur mullu, templum reliquit, coepiscoposredarguit? Ne
    etiam de iis Italiae metropolitanis, qui propter am- forte (respondet scriptura illa ex qua uarrationem
    pUtudinem sedis ac dignitatis ob oculos erant uni- suam descripsisse dicitur Arnulphus,testante Berol-
    verso Christiano orbi, Mediolaneasisnempe, ac Ra- do, et de qua scriplura omittimusrationem repetere,
    vennas. Accedit quod istiusmodi coatroversia exci- cum prelium ejus facile legeniibus appareat), ne
    tari potuisset in quibuseumque synodis eliam gene- forle, inquam, in populofieret tumultus... utscanda-
    ralibus, quae Ecclesiam miiversam reproesentant : lum humUiandovitarent, nec ianta plebe impetuosa
    quapropter expediebat legem statuere, eamque so- sedilio cresceret, ne diabolus totius erroris auclor,
    lemniter publicare, quoeubique innotesceret, omnes- bonopacis raperet de proposito episcoporum,quod
    que obligaret. Ceeterumuniversis Ecclesimfiliis in- moribusdecetittessetaicorum.Verba aulem hceclau-
    scriptas legimus Urbani II Romani poalificis litleras datce scriplurce patrem Eustachiumdocere possunt
    pro Turoaensi S. Martini Eeclesia, quamvis neque finem, necessitatem, et bonum ob quod exercenda
    agerent negotium fidei, neque disciplincead univer- fuit Petro Ravenaali in conciliis Symmachi quoad
    sam Ecclesiaro spectantis. Idem dicito de millibus subscriptionem et, si mavis, quoad locum sessionis
    aliis summorum poatificum diplomatibus, eam in- C hmnilitas.
    scriptionemprceferentibus.Quod spectat ad salutatio- 81. Humilitali tamen locus non erat, iterum instat
    neni Benevalete, si mmus universis Christi iidelibus P. Eustachius, tmn quia nullum monimeiuum aiferri
    convenit, doceant ergo Mediolanensesaptius salula- polest, quod probetur ante Symmachisynodos Ra-
    tiouis genus : hiterea nos illos monemus, plena esse vennalensem episcopum aliquando Mediolanensiin
    medii ccvi diplomata sirailibus salutatioaibus Bene conciliisprcecessisse,ut ex htimilitatedici possit re-
    valete, licet iascripia siat omnibusEcclesicefiliis. mmtiata sub Symmacho loci prceeminentia; lum
    79. Apocrypbumest etiam, addunt Mediolanenses, etiaffi quia Laurentio Mediolanensi,ul consecratione
    nionnmeatum istud Ravenuatensium,quia refert Pe- antiquiori, adhuc prmcisa proprim dignitatis prm-
    truai RaveaaatemcessisseLaurealio Mediolaaeasiin eminentia,debebaturprmcedeniia-.undeergoillilocum
    Symmachianiscoaciliis, non aliquojure, sed humili- cessit Petrus humililatisgratia? Monimenta noslrce
    talis gratia, cum virtutis, et muneris partes fuissent prcecedealiceaate Symmachi tempora nobis preestat
    Ecclesice^uoejura tueri, noa cedere. Levisshncehuic eonciliuni Romaimm sub Julio I et Sardicense, in
    objectioni respondeat MediolanensisArnulphus cum qnibus proepositumRavennatem Mediolanensilegi-
    suo illo Heriberto archiepiscopo; dum enim Ravea- mus. Alterum monimentuin est, nullibi mveniri an-
    nas anlistes (et ipse Heribertus uuncupatus) coaten- **tepositum in conciliis anle Symmacbum Ravennati
    deret cum MediolanenseRegis coronandi prceseata- Mediolanenseaiepiscopum. QueepriOribusmonhnen-
    lionem ann. 1027, Domnus Heribertus sanctceMe- tis objiciunt auclores nostri, inferiusindicabimus;
    diolanensisEcclesimvenit arcltiepiscopus,'oirstrenuus, quee vero secuhdo objiciunt negativo monuoienio,
    et modestus,immo et patieniissimus,ne forte in po- plane ignoramus. Dici igitur jure potuit, Petrum hu-
    pulofieretlumuLtus,adversusejus (Ravennatis archie- mililatis gratia Laurentio cessissein conciliis Sym-
    piscopi) diram insaniam opposuit sanctam temperan- machi. Quod autem Laurentio, adhuc prwcisa pro-
    tiam, a tantmseditionis turbine humiliter declinavit, primdignitatis prmeminentia,preecedenliadeberetur,
    et coepiscopos,et omnes suos hanc letneritatem con- quia prior in episcopum consecralus fuerat, proeter-
    demnantes,et ilii in faciem resistere volentes,blanda fmus aufmadvertere quaenamfuerit propri dignitatis
    persuasioneadmonuit,ul scandalutnejus humiliandc prweminentia,unde supra Ravennatem archiepisco-
    vita>wt. Cur ergo archiepiscopusMediolanensisbu- pum ; prcecipue Symraachitemporibus, sese efferre
    miUtatis gratia tunc decliuavit a tumultu, egressus poterat Mediolanensis.Durum fortasse erit auctori-
    est templo, coepiscopos suos compescuit? Nonne bus istis probarehanc dignitalispreeemitientiam,si
    PATROL.LII. 5
    139 IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. U£
    civitatem utramque, si Ecclesias, si earum originem, \. quiunt, apparent indicia repetiti hujus jurgii?In solo
    wnplitudines, preerogativas, praesules ad meroeveri- coronatione Conradi SaUci leghnus illud excitatum
    tolis hislorieee lumen, seclusis fabulis, conferemus et an. 1027, cum Mediolanensis archiepiscopi munus
    expendemus. In reliquis caveant doctissimi Medio- sibi arrogasset Heribertus Raveunas. Immo vero,
    lanenses ne, dum ab anteriore ordinationis tempore nos addimus, neque in Augusti ilUus inauguratione
    novuni argumentum instaurare satagunt conlra Cle- de jure in conciliis pfoecedendialtercatum est.Verum
    mentinas litteras, rem nostram, etsi inviti et nolen- qaid iade? Ergone in nullis aliis conciliis contentio
    tes, agaat; si enim, non obstante priore Laurentii istbccc emergere potuerat ante an. 1027? Nonnepo-
    consecratione, Petrus ex humilitate primas parles tuerat in Symmachianis, sopita tamen hmnilitate Ra-
    ei detulit, aUud argumentum nobis in promptu est, vennatis? Nonne subsecuta Joaanis I declaratio id
    ut Ravennatium archiepiscoporum excellentiam pro- non obscure indicat? An tot aliis ia syaodis, qufbus
    bemus prce Mediolanensiuni. modo Ravennatem, modo Mediolanensem subscri-
    82. Prcestat autem superhis non hmnorari, ut au- ptum videmus post Romanum pontificem, qucestio
    diamus ultimas falsitatis aotas quas invenire in Cle- hcecagitarinequiverat? Ergo quia Puricello et patri
    mentino diplomate sibi videatur Puricellus et Eusta- Eustacbio ignota sunt hcecjurgia, ueque notafuerunt
    chius a S. Ubaldo. Earum alteram arbitrantur, dictum B PatrUms, ante octo sceculain Clementis synodo coa-
    fuisse in eo diplomate, Petrum Ravennatem cessisse gregatis?
    Mediolanensi t/(o tanlummodocasu. Res, aiuat, noa 84. Quare ergo, exclamant, in synodo ista pro
    sibi constat; tribus enlm in synodis Syrumachianis omnibus MediolanensisEcclesiaej'uribus solus omnino
    Sevindus a Mediolanense sedit, ac subscripsit Petrus dicitur esse « prolalus quidam catalogus ttominum
    Ravenaas; hic autem dicitur illo tamtummodocasu eorum arcltiepiscoporumquiinterfuerunl synodo Sym-
    huic cessioni indulsisse. Quam bene raliocinantur! machipapm, ubi prwscriplus erat Mediolanensisarchie-
    quasi TOULOcasu apprime significaret pro una vice, piscopus? Cur inille alia omissa Mediolanensium po-
    nuUo autem modo interpretari posset pro illis syno- tiora jura? Ubi metropolis anterioritas? ubi antiqua
    dis quee iu casu Symmachi celebratce fuerunt; seu Ravennatium subjeclio? Quorsum neglecta acquisitoe
    quoniam in una tantum ex us egerunt uterque per- toties supra Raveanates preecedentiac exempla, sub
    soaam prcesidis, quasi pro illa tantum synodoiutelligi Agathoae an. 680, et sub Joaaae XH an. 963, de qui-
    non possit preccedeaiia Mediolaaeasi coacessa ex Pe- bus supra? Hisne ia re tanti momenli preetermissis,
    tri humilitate. Quamquam autem Clemeatina verba sola Laurentii sub Symmacho sessio ( dicito potius,
    explicanda essent pro illa tantum vice, cur intelli- prcescriptio) memorata? » Bona verba, quceso, Me-
    gere ea deberemus pro una tantum synodo? Quis um- (] diolanenses. Quoisum vos quidem j'actabilis metro-
    quam grammaticus tiro ita interpretaretur? Aliquol polis anierioritatem, quando sub judice adhuc Iis
    aunis, Usque coatimiis fueruut hoe synodi repetitoe, est, an prior Ravennate orta fuerit Mediolauensis?
    et forte Patres numquam ea causa ab Urbe disces- Argumenta sane quaecapite 3 sequenti produceat in
    serunt, cum tumultus non acquiesceret etiam pest medium Raveuaateases, aoa ita levia sunt, ut tam
    iterata concilia, et decreta contra aatipapee fautores, facUem patiantur responsionem. De anliqua vero no-
    adeo ut unum solummodo tot anuis continuatum ea strae Ecclesioe subjectioue proestat jam opinionem
    concUiaab aliquibus reputentur. Quapropter optimo vestram moderari. Esto, amphssimus Iasubrium me-
    jure potuit Joannes I Symmachi successor in decla- tropolita seeculocadente quarto, noster autem saeculo
    ratione edita pro Ravennate, quam UtteraeClementi- tantum bieunte quinto ortum cognoverint, adhuc
    naememinerunt, conventus iUos omnes complecti, et falsfesimumest ne die quidem uno vel altero Rayen-
    indicare iisverbis, t//o lantummodo casu, seu etiam natenses Mediolanensi episcopo. obedientiam prce-
    illa tantummodo vice. Admissa igitur opinione Puri- stasse, quod jam demonslratuffi puto capite preece-
    celli, quod trUius vicibus praescripserit Petro Lau- dexti. Jus eligeiidi coronandique reges Italiae (illud
    rentius, contradictionem liifnimesonant verba diplo- enim hic quoque repetiiis), quid juris addidit Medio-
    matis Clementini. NUril vero mirum, si concessa ex ]) lanensi episcopo in ecclesiasticis negotiis? Jus coro-
    humUitate prcecedentia in prima synodo, eadem hu- nandi pontifices summosquidj'urisacquisivit umquam
    militas concedere suasit in subsequentibus, ne forte episcopo Ostiensi in Ravennatem, AquUeiensem,Me-
    repetita altercatio scandalum excitaret, neu qui Ro- diolanensem antistites?
    mam venerant schisma teterrimum composituri, aliud 85. Memoratam demum praecedentiam in synodis
    ipsi propter inanes praecedentiaetitulos reuovare di- Agatbonis, et Joannis XUvidimus j'am superius num.
    cerentur. 44, 45 et 46, alteram nuUo modo probari, alteram
    83. Pudet diutius in hisce tricis immorari, eo ma- omnino esse falsam- Quid si Ravennates certiora
    gis qnia perseverant auctores laudati alias ejusdem proferent documenta obtentoepreecedentiaesupra Me-
    farinae notas jactare. Altera ergo est, dixisse in suis diolanensem m coaciliis, post Symmachi synodosj
    litteris Clementem R multoties ventitatum a retro ante coronalionem Salici, anteClemenlisU diploma?
    ponlificibusprmdecessoribus noslris aut vix aul nullo Primum documentum, et quidem luculentissimum
    fine sopitum est: nempe jurgium ob prcecedentiamin nobis suppeditavit cl. Joseph Garampius insuper
    synodis inter tres illes contendentes. Ubi enim, in- allata disserlatione de nummg argenteo Benedkti III,
    IH m* AM\nF.SIimRRF.RTATIODEMETROPOLIECCLESiASTlCARAVENNATENSI. 142
    et
    cujus eruditissimiviri eadem verba hic liceat refer- / i queepermutatio inter episcopos Magdeburgensem
    re : « Ludovicum imperatorem adfuisse huic con- Halberstadensein apud eamdem Ravennse synodum,
    cUio (Romano an. 850) in eeclesia beati Petri refert Chronicon Magdeburgense,ItuicetiamConcatn-
    apostolorum principis coacto, deduco ex quodam bio Peirus, Ravennatensis archiepiscopus, el plurimi
    et Germanim subscripsere anno
    syuodaUproeceptoin causa Petri Aretince, et Cantii "episcoporum Italim
    Senensis Ecclesioeepiscopiprolato, quod editum pri- Dotninkm Incarnationis D68, indkiione xn, confuso
    mo fuit a cl. Muratorio pag. 589 tom. IV Antiquitat. probabiliter roter plurbnos Italioe episcopos Wal-
    Italic. medii oevi, et iterum a cl. Joanne Doiiibiico perto Mediolanense. Omittimus quoeritare alia istius
    Mansio,pag. 936 tom.I Supplement. ad CbnciUaVe- generis exempla. Pauca istbeccjam allata, quaenulli
    neto-Labbeana , cui subscribunt duodecim episcopi, exceptioni obnoxia credhnus, satis superque probaat
    quos inter Joannes, archiepiscopusRavennm, Angel- proeeminenliamnoslrormnarchiepiscoporum in con-
    bertus, archkpiscopus Mediolanensis, Ambrosius, ciliis ante coronationem SaUci et litteras Clemeatis
    nobis oppenere doctissimiMediola-
    episcopus Luceasis, Oschisi Pistorieasis, Doaatus II. Desinant ergo
    Fesulanus, Gerardus Florentiiius, Joannes Pisanus, neasis metropoleos palroai obteiUam in prhnis coa-
    Andreas Yolalerramis, Tacepraudus Clusinus, Otho cihis hanc prcecedeatiam, jus eUgeadormn regum,
    RosseUensis,et Joan. Tuscanehsis. Cum vero hoec;g prhncevam nostrorum preesuluai suflfaganeitatem;
    charta nuUo certo chronologico charactere notelur, discantque, amabo, ab ipsis suis tam magnificatis
    veri nimium sirohe visum est cl. Muratorio referen- auctoribus Arnulpho, et Landulpho utroque, qui in
    dam esse concilio quod die 8 Decembris an. 853 in suis annalibus nihil de priore metropolis origine,
    Basilica Vaticana coactum fuit. At in illo nec Ludo- nUiilde antiqua Ravennatium subjectione, nihil de
    vicus imperator adfuit (quemadmodumsupra obser- proecedentiain synodis Agathonis et Joatmis XII in
    vavimus aum. 7 hujus capitis), quitamen synodiju- narrandis dissidiisinter suos et nostros picesulesmus-
    dicio praedicto interfuit; nec Uli quos laudaviraus sitarunt, discaat, iaquam, ej'usmodipfserogativasin
    episcopi, qui chartee subscribunt, et preesentes fue- argumentum fajsitatis non assumere contra Clemen-
    runt (pag. 391 apud Muratorium loco citato), haud- tinum diploma.
    quaquam concUioan. 855 adfuerunt, cum eorum no- 87. Sed ecce alios Augustiniani noslri cavillos.
    miaa in ipsius subscriptioaibus, editis ab Holstenio Verbum iUud privilegium Joannis I Symmachi suc-
    Collect. Roman. part. n, pag. 114, et lom. IX, Con- cessoris, quod in Clementisbulla relatum est, ia su-;
    cU. edit. Ven. pag. 1157, nullibi legant-ur. Immo spicioaem trabit bullam ipsam. Ilic vero adversarius
    ipsemet Joannes, archiepiscopus Ravenr.as, cbartce - noster acute aliquid sUiividisse visus est. Pergainus
    subscripsitetadfuit(pag. 591,ibid.),qui tamen conci- audire. « Ad summuin, inquit, agebatur de simplici
    lio an. 853 absens per legatum suum subscripserat; attestalione, ab ipso Joamie I facta, Petrum aempe
    ibi enhn legitur: Paulus diaconusvicemagensJoonnis Raveaaatem ex humilitate, et iUotantuimnodo casu
    archiepiscopiRavennm...Ego vero, ut ffiea ferl sen- Laurentio locum cessisse. Siffiplex autem altestatio
    tentia, dalum fuisse arbitror in concilio quod die 16 privilegiumdici non potest. Iteffi Clemens II sedem
    Decembris indict. xiv, an, 850, in causa Auastasu Ravenaati statuit a dextris papce,imperatore absen-
    Romcecoactum fuit, cujus liistoriam Leo IV in basi- te, praeseate vero a siaistris, securidumatitiqumcon-
    lica Vaticana depingi fecerat cum inscriptioae, ia stilulionis auctoritatem. Et qualis hcec antiqua pro
    quapreeceelerisboc notatum fuit: Post Romanumpon- Ravenaate coastitutio ? et quatenus ea exstitisset,
    tificemin hac excommunicationeconsenseruntqrchie- quomodo dixerat paulo ante Clemens II : Quisquis
    piscopusRavennalisetMediglanensis,aliique ntim. 75 enim sibi juxta nos dextri lateris locumvindicabat, et
    (apud Holsten. in CpU.Rom. part. n, pag. 109, et cui jiire deberetur nobis incertutn erat? Si namqae
    concU.loc. cit. pag. 1145)... Cum igittir iidernJoan- Clementi II nota erat antiqua ad fayorem Ravenna-
    nes Ravennas et Angelbertus Mediolanensisarchie- tis constitutio, quomodonoii ipsi ilidein certum erat,
    piscopi tum praedictosynpdali preecepte, tum conci- cui sessio a dextris pontificis jure deberetur? Et si
    lio die 16 Decembris an. 850 interfueriat et subscri- ipsi incerlum, qucenam vel cujus auctoritatis buj'us-
    pserint, vero nhnium simile mihi videtur preefatum modi constitutio? Non aliis opus esl, ut ew lillerm
    prceceptum in hoc concUio projatum et sancitum rejkiaritur, argutnentis. > BeUutaenimvero argumen-
    fuisse; adeoqueaffirmarenQiidubitaverimLudovicum tatorem! Magnificamconclusionem!
    imperatorcm concilio Romano an. 850 inter- 88. Privileginm dici posset mdnumentimiJoannis
    fuisse, etc. > I, licet nndam attestatioiiem prceferret, vel quia at-
    86. Alterum documentum nobis prcebetRavenna- testatio est de
    privilegio Ravennatis Ecclesice, et
    tense concilium coram Joanne XHI, R. P., atque
    pontificis Maximiattestatio de privilegio ipsa est pri-
    Othonel imperatore celebratum an. 967, in quo Wal- vUegiinri; vel quia in ipsa attestatione sancitum
    pertus, Mcdiolanensis archiepiscopus, post Petrura erat, nori derogatum M proerogatiyoeEcclesioeRa-v
    Ravennatem subscripsit condemnaiioni Salisburieri- vennatis cib spontanea Petri cessiprieprp illo tantum
    sis antistifis.Cumautem concilium istud restauratumi casti synodi; vel quia cum ipsa atte-
    Synunachianee
    fuerit sequenti anno 968, propter negotia qucedana i statiotie ab Joanne I etiam confifmabaturRavenaa-
    MagdeburgensisEcclesice,ibique pacta fuerit nescici tensi prcerogativa sessionis proe Mediolanense. In
    143 IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 144
    quolibet auiem sensu constitutum et privilegiura K initium huj'us dignitatis derivantes; aut supponuns
    esse, et dici poterat Joannis I attestatio, a Clemente nondum ad id honoris assumptuai Ravennatem epi-
    II relata. Porro boec ipsa attesiatio hoc idem privi- scopum tempore concUiorumRomani et Sardicensis,
    legium esse poterat anliqua Ula consiitulio, ad cujus cum uon desint celeberrimi scriptores, non desint
    aHCtoritatem synodus Romana cum Clemente U sen- magni ponderis rationes, quaecontrarium indieant ac
    tentiam dixit pro Ravennate; nisi in medium quis pene demonstrant. Quod si etiam daremus Mediola-
    proferret antiquiorum etiam pontificum privilegia, nensem episcopum honore tunc metropolitani insi-
    Ravennati Ecclesioe, apostolicee sedis primogenitoe gnitum, simplicem autein episcopum fuisse Ravenna-
    concessa, quee a S. Gregorio Magno memorantur. tem, nonne etiam volunt hunc illi eodem tempore
    89. Quid autem, Deus bone, respoiidebimus dilem- paruisse tamquam suffraganeum? Quis autem dixerit
    mati illi, quo nos irretiri arctarique sentfmus : Si inter insigniores principalium Ecclesiarum proesules,
    Clemenli II nola eral antiqua pro Ravennate conslitu- minimum episcopum, iis lemporibus, metropohtano
    tio, quomodo non ipsi certum, cui sessio a dextris suo anteponi, prout in allato Romano concilio? Resi-
    pontificisjure deberetur? el si ipsi incertum, quwnam denlibus etiam viris venerabilibus,pariterque cum eo
    vel cujus auctoritatis hujusmgdi constitutio? Yacnobis (Julio Romano pontifice) audientibus RenedictoAqui-
    ab hujusmodi dilemmatibus ! Orta quaestionede prcc- R leiensi episcopo,Rufo Carthaginensiepiscopo,Agapilo
    cedentia sessionis inter archiepiscopos, nescit quidem Ravennalis Ecctesimepiscopo,Julio Mediolanensiepi-
    poatifex, Germanus horao, rerum Italicarum fortasse scopo, Luciano Maurianensi, et reliquis cum eis 116
    rudis, cui deberetur, quia noadum lecta fuerat fa episcopis. Non loquhnur de Sardicensi, quia cum
    synodo hcec antiqua constitutio quce Ulum latebat. Mediolanensespreinaiitur a subscriplione etiani Aqui-.
    Lecta deinde antiqua hac constitutione, et probata leiensis episcopi, respondent ordfae alphabetico con-
    in syaodo, ecce aota evadit Cleaieati, ecce secundum gestas fuisse subscriptiones hujus conciUi, et citant
    eam pronuntiat pro Ravennate. Dum erat adhuc in Binium : quamvis, re bene perpeusa, puerile est cre-
    iacerto coastitutio, nulla quidem pollebat auctoritate; dere, in tam augusto ac numeroso consessu, episco-
    quando autera certa evasit per lectioiiem et examen pos alphabetice vocatos ad subscribendum,non autem
    in synodo de ipsa habitum, auctoritatem omnem potius vel secundum dignitatem Ecclesiarum, vel
    obtinet apud Clemeatem et universos Patres. Yah secundum antiquiorem consecrationem, vel fortasse
    facilis e labyrintho eruptio ! Sufficiebat seriem Cle- interdum ob alicujus episcopi famam, sanctitatem,
    mentinarum litterarum attendere, quam nostri aucto- scientiam, atque in ecclesiasticis negotiis expediendis
    res strenue interverlerant. Dicant ergo : Opusne est peritiam. Nos autem dedignamur, juxta uberius dicta
    aliis, ut ew litterm ejkianlur, argumeniis? in superioribus paragraphis, ex tam tnrbido subscri-
    90. Sed non ignorabant Mediolaneasismetropoleos ptionum conciliariuffi fonte argumenta certoe pracro-
    patroai muita afferri pro Raveunate Ecclesia, quce gativoederivare.
    male sartam eorum hypothesim plurimum labe- 91. Eginardo in distributione largitiomim Caroli
    factare, immo plane subvertere possint. Itaque non- Magni Ravennalem Ecclesiam Mediolanensi antepo-
    nulla ex his sibi ipsi obj'ecerunt, eaque diluere conati nente, quoeritandmn volunt auctores nostri utrum
    sunt, sed irrito conatu. Quod itaque in ccncilic Rc- speciali ipse Carolus benevolentia, vel Egmardus
    manp sub Julip I in episcoporum syllabo ante Medio- vitaeejus historicus suo marte id fecerit; quia Otho
    laaeaseai episcopus Raveaaas norainelur, id vero Frisingensis ullimo loco inter Italiee principes Eccle-
    aiunt nuUins momenti esse ad preeeedentiarnRaven- sias memorat Mediolanensem : aiunt, hominem ultra
    natis antistitis astruendam, quia is per eos dies non- moates degentem inccepisse mentionem a metropoli-
    dum erat metropolita, sed simplex episcopus; a de- bus sU)i viciuioribus, Aquileiense scilicet ac Raven-
    nominatione autem simplicis episcopi aate archiepi- natense, et in longffiquioreterminasse, nempe Medio-
    scopum non arguitur ejus proccedenlia, cum quoestio lanense : in quo utrum ad rectas geographioelineas
    sit quis primus post papam archiepiscopus? Addere ^ metiti sint regiones auctores nostri, atque utrum Fri-
    etiam quiverat Eustachius concilium Sardicense, ubi singa Bavarioecivitas, cujus episcopalum gessit Otho
    habemus Ravennatem ter prccscriptnm Mediolanensi, iste, seu potius Morimundense Cisterciensis ordinis
    atque eadem facillhna evasione vim harum subscri- monasterium in Gallia dicecesis Lingonensis, ubi diu
    ptionum infringere. Ceeteruman in ratiociniis maxi- ante episcopatum ,i et multos annos ante mortem,
    mum vitium sit, aliquod incertum probari per aliud quam ibi oppetiit, meratus est, viciniora sint loca
    eeque incertum, seu quod pejus est, aliquod certum Ravennoe,quamMediolano, viderintalii; quemadmo-
    improbari per aliud, quod dubium est atque in quae- dum etiam viderint cui Gelasii I doctissimi pontificis
    stione positam; logicos alumnos appellabo, atque ad Vitio dandum sit, ante Mediolanum Ravennam lau-
    eos provocabo Mediolanenses nostros. Supponunt dasse, ubi contra Acacium Constantinopolitanum
    enhn tempore conciliorum Romani et Sardicensis, scribebat ad episcopos Dardauiae, dicens : Numquid
    aut Mediolanensem episcopum j'am metropolitanum apud Ravennam, apud Mediolanum, apud Syrmiutn,
    fuisse, quod ab veritate longe positum esse auctores apud Treviros multis lemporibusnon constitit impera-
    doctissimi probarunt, vix ab Ambrosii temporibus, tor? Numquid harum urbium sacerdotesultra mensu-
    Sardicensi, et Romana sub Julio synodo poslerioribus ram sibi anliquilus deputatamquidpiam suis dignitofa
    145 JOS. AMADESHDISSERTATIO DE METROPOLIECCLESIASTICA RAVENNATENSI. 146
    bus usurparunt? Yiderint pariter cui cardinalis Ronae: A rem fatemur, ab quinto saeculohanc originem repe-
    vitio dandum sit, Mediolanensem episcopum ab usu tit; altera, qucepauciorum est, licet non aspernandi
    paUii exclusisse per plura scecula, solique Ravenna- nomhiis auctorum, initia isthaecin primo ceraeChri-
    tensi in ItaUa tribuisse:« Cccterum, inquit, non omni- stianoeseeculo collocat. Priorem opinioneih ad truti-
    bus arcbiepiscopis bunc honorem tributum, sed iis nam revocemus.
    solummodo qui inter ipsos preecipui erant, nemo § I. Expcmituropinio de origine hujus dignitatis in quinto
    ignorat qai in veteri historia versatus sit; uam in sseoulo.
    Gallia nemini mittebatur, nisi soli Arelatensi, de qua 92. Emmanuel Schelstratius, Sebastianus Tille-
    . re exstant epistoloeVigilii ad Auxanium, Pelagii I ad montius, Jacobus Sirmondus, Norisius, Bacchinius,
    Sapaudum, et Gregorii Magui ad Childebertum regem centumque alii, qui primas inter criticos tenent, hanc
    Francorum lib. rv epist. 53. In Hispania soli Hispa- opinionem omni conatu studioque omni tuentur.
    lensi, in Dalmatia Salonitano, in Italia Ravennati, m Commune unicuique eorum argnmentum est, niillum
    SicUia Syracusano, in. Sardinia Calaritano, ut ex epi- prorsus ante sceculum quintum reperiri in Ecclesia
    stoUsGregorii liquet, etc.t (Rona Liturg. lib. i, c. 24, Ravennate isthis honoris indicium, primumque Ra-
    n. 16.) Yideriiit quoque cui Sigonii vitio dandum sit, vennatium episcoporum metrppolitica infula prceful-
    acciiratissimnm hunc Italice descriptorem primas B sisse, atque ej'us dignitatis jura exercuisse divum Pe-
    Ravennoe partes dedisse, postremas Mediolano, quod tritm Chrysologum circa istius sceculi medium. Non
    aut lioii vidit Puric,ellus, aut non vidisse simulavit. omnes tamen iri Chrysologo pari sensu conveniunt;
    Item quia Luitprandus Ravennatem archiepiscopum, namque Bacchinius (quem secutus est Pastrizius qui-
    secundum a Romano perltaUamantistitemnuncupavit, dam, auctor dissertationis de Patena argentea divi
    autmnant Mediolanenses Luitprandum locutum fuisse Chrysologi) a communiori recedens, primum qui-
    de sua tautummodo eetate, quando preepotentis Theo- dem metropolitanorum j"urium exercitium huic no-
    dorccfactionibus plurhnum Joannes X Ravennas in Ita- stro Ecclesiee doctori attribuit, sed negat prinium
    liapollebat: in qua interpretatione facile vapulabunt, metropolitamjm illmn fuisse, distiuguens initia a di-
    si grammaticulus aliquis verba Luitprandi exactius gnitatis exercitio. Primimi autem qui ad eum gra-
    legat: Per idem lempus Ravennatis sedis, qui secun- dum ascenderit, constituit Bacchinius Joannem cog-
    dus post Romanutn Archierum archiprmsulatus habe- nomine Angeloptem, immediatum Chrysologi ante-
    batur, Petrus pontificatum tenebat; nemo enim non cessorem in cathedra Ravennatensi.
    videtro per idem tempus non referri ad existimalio- 93. Fundamenluin communioris opinionis, quee
    nem secundi archiprcesulatus, sed ad Petrum tunc principium tum dignitatis, tum exercitii in Petro
    Raveance poatificatum teaenlem, cui Petro nihil C ( Chrysologo recognoscit, desumitur omniao ex illius
    omaino erat cum Romana impudentissima femiaa. homilia 175, quam in consecratione Marcellini Vi-
    Si aulem summorum pontificum testimonia adduxe- cohabeatice (modo Ferrarioe) episcopi ad populum
    rimus, vocantium Primogenitam inter Romance Ec- Raveaaatem habuit. Aiuat enim ejusmodi sententice
    clesice filias, Ravennatem Ecclesiam; si imperatores fautores laudatee homilieeverba non obscure,non du-
    eam"appellantes maximampostRomariamEcclesiam; bie, sed apertissime indicare , Marcellinum primum
    quas turbas, Deus bone! excitarent Mediolanenses fuisse qui a Ravennate Ecclesia consecrationis rau-
    conlra hujusmodi documenta? Verum his non insi- nus acciperet ex decreto sedis aposlolicee, interce-
    slimus. Sufficiat Clementinas litteras a falsitatis nola dente imperatore. Et ne aliter interpretandi locus
    vindicasse, siriliciat in Roraana synodo a supremo remaneret, comparat, aiunt, Petrus Chrysologuspri-
    pontifice prcehabitum fuisse Ravennatem prce Medio- mam haac ab Ecclesia Ravennate impertitam conse-
    lanensi episcopo, fortassis ad evidentiam probasse. crationem sacratissimo Maricepartui, in cuj'us solem
    CAPUT BI. hiis opportune hcec consecralio ceciderat : sicut
    Quid opinari liceat de origine metropolitkm dignitatis enim post edictum Caesaris pagani, Maria Filium
    inEcclesia Raveniiatense. suum primogenitumpepererat, ita propter decretum
    Hactenus pro vindicandis Ravennatis Ecclesiceli- D I divi Petri, et CcesarisChristiani primura in Marcel-
    bertate etsessionisprcerogativa,cominus decertatum lino iilium pariebat Ecclesia Ravennas; et quemad-
    est cum Mediolanensibus. Modo autem super initns, modum primo Maricc opus fait Sponsi saactissimi
    seu origine ejus metropoliticee dignitatis sermonem dubietates superare , deinde longe a propriis laribus,
    habituri partium studia deponimus; versamur eriim inter hiemis rigores, rerumque omnium difficultates,
    in re adeo ancipiti, atque in tanta documentorum divinum partum in lucem emittere, pariforraiter in-
    charitate, ut nihil certi, nihil quod indubioefidei spe- ter contradictiones, quce episcopo Mediolanensi tunc
    ciem pree se ferat, inter tot densas nebulas liceat in- Vicohabentice metropolitaao trUiuuntur, primosnovee
    trospicere. Nos igitur diversas auctorum opbiiones jurisdictionis actus, prhnam nempe consecratione epi-
    earumque rationes solummodo referre atque expla- sco.pi suffraganei nova mater produxit. Tali prope-
    narecontenti erimus; nullam vero sequemur, pru- modum explicatione declarant doctissimi critici hoec |
    dentiorum judicio alterutrius prcestantiam cdmmit- verba Chrysologi : Omnia quidem rerum primordia
    tentes declarandam. Porro duas esse de bac origine sunl dura, sed duriora sunl primordia generantis.
    opiniones neminem Iatet : allera, quam communio- Sancla Ecciesia Ravennas, ul primum pareret, viam
    547 IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 148
    fecit, angores pertulii, sensil dolores, el hoc egil, frd- A 96. Agnellum vero cum publici juris faceret Bac-
    ttes, ut crdinem parttis divini loto veritaiis iramite cu- chinius eumque eruditissiiais notis iilustraret, ani-
    studiret ediclo CmsarispagctniDominus obletnpera- niadverlit ex una parle diligenter, quibus circum-
    tvrtis occurrit, et decrelo Beali Pelri, decrelo princi- slatUiis, Joanne Aiigelopd.edefuncto, enarrat hic
    pis Chrisliani servusadhuc atiquis obsistit (Sertri.175). auctor successoris electionem, vidllque episcopos
    94. Quod autem in Joanne Angelopte, ut opinalur JEmiUcecongregatos uaa cum clero populoque Ra-
    Bacchinius, heec dignitas non incoeperil, cilali aucto- vennate ad ejusraodi electionem. Notavil, electuai
    rcs, qui pro Cbrysologo sleleruiit, anlequani Ponti- cum Iegalis Ravennatiuiri, iatef quos Coruelius,
    licalc Agnelli ederetur, satis, arbilror,habuissent as- Imolensis episcopus, Romaro processisse, approba-
    sererc nullo id probari genuino docuraento, illud tionem et coasecratioaeai, ut moris erat, a summo
    vero, quod primum ab Hieronymo Rubeo, tura ab poatifice Sixlo UI impertalarum. Vidit, illo electo non
    Ughcllo relalum fuerat, purum pulum commeatam admisso, Petrum Chfysologum, qoem poatifcx ma-
    esse juxta sensum Raronii, atque omiiium qui post lebat, Ravennatibus despectum, quia diacomis esset
    Baroiiium de hoc documento scripserunt. Loqiiimur Ecclesice suffraganece,videlicet Iinoleasis; admissum
    de diplomaie UloYalenliaiaai HIAugusti, quoJoanni deinde, atque a Sixto consecralum; bisque posilis,
    Angelopti melropolilica dignitas supcr qualuordecim B innegabilem resultare consequentiam, jam habuisso
    civiiates ^Emilioeet Flaminiae, palliique archiepisco- ante Chrysologum inilia metropoliticcedignilalis Ec-
    palis usus coaferebalur. Papoe! NOn est, iaquhnU, clesiam Raveaiiateia.: Ex altera aulem parte ciim iu
    imperaforiee potestatis archiepiscopalem jurisdiciio- nullius ex prcedecessoribus eleclione sbailia argu-
    ncm tribuefe, multo minus sancrosanclum pallium, menla Bacchiaius iayeniat, nullusque eorum legatur
    quod ipsius jurisdictionis iadicat pleiiiludiaem. Scbi- islius potestatis actus emisisse, de caeterovero asse-
    smatici ergo alicujus ligmenlum est diploma istud. rere AgneUaai sciat Joanni Angelopti a Yralenliaiaao
    Quapropter eo abrogato , nullum aliud reiiquum est eam digaitaleai cOllataia, propterea quamvis repro-
    moaumeatuai, quo iaitium dignilatis melropoUlicce baada sit hcec Agaelli assertio, tamen probabili con-
    Joanni Aagelopti assignari possit; sed staaduai ho- jeclurce remaaet locus, opinarique jure quis poterit,
    niilice Chrysologi, quce tam initium exercitii quam ait Bacchinius, intercedente Valentiniano, conce-
    inilium dignitatis huic sanclo doctori niaiis aperte dente Sede apostoUca, Angeloptem omnium primum
    asscrerc videtur. archiepiscopali dignitate iasigaitum. Quia vero obji-
    95. E coalra Bacchinius ia commuaioreai quidem cere aliquis Bacchiaio nostro potaisset difGcillimum
    sciitetuiam abiit, ubi ex Chrysologi homilia primus caplu esse, septem yel octo anuorum inlervallo,
    metropoliticcc auetoritaiis actus in Raveimalensi Ec- < C quos Bacchiaius Aageloptis episcopatui assigaat, ne
    clesia adaiillilur, scilicet Marcelliai consecralio ; uaum quidem accidisse casum novoe jurisdiclionis
    imaio deteslalur et ipse diploma iUud YTaleiiliaiaai, exercendce, maxiaie quia Aageloptis teinporibus,
    atque ia Agnellum prbnum illius asserlorem, el Hie- j'uxta chroaologiam Bacchbiii, aliquot ex novis suf-
    ronymaai Rubeum, atque Ughellum, uti Agnelli fraganeis fuisseatconsecrandi, vel saltera approbaa-
    Symmistas irascilur : tanien a prccconcepla opinione di, iater quos cerlissime ForopopiUensis episcopus,
    non reccdit pro Joanne Angelople. Et sane optime Grati successor, qui anno 434 vita functus est: ea
    noverat doclissimus Cassiaeasis aullatetius collocari prbpter excogitare coactus est Cassineasis noster,
    posse in Cbrysologo istius honoris primordia, quan- Joanni Angeloptl archiepiscopale pallium collatuin
    do ante illum episcopum adeo maaifesla appareaat solummodo faisse exlremis ejus vitee diebus, adco
    in Ecclesia Raveanale adeptee jampridem dignitatis ut illi ne momeataai quidem vitcesuperesset, ad vcl
    argumeiila, ul aemo saaoementis de iis amplius du- minimum actum novcej'ui'isdictioais elicieadum; ur-
    bitare potuerit.Neque contrarium verisimiliter sen- gebat eaim necessitas sarlmn tectum Chrysologosei-
    sissenl Schelstratius, Tillemonlius, ceeterique omnes, vandi istiusmodi priitium acturn ia coasecralior.e
    si dum ipsi scriberent, e bibliolheca Estensi exiisset episcopi Vicohabeatbii, quasi ia bujusraodi solo aclu
    Agnellus velustissimus auctor. Rubeo narranti quoe JD metropolitica jurisdictio omnis consisteret.
    in eleclioneChrysologi evenerant, fidem non habue- §II.!QuaeoppouipossunttamopinionidePelro Chrysologo,
    runt auctores isti, preesertim Tillemontius consueta, quain opiuionide Joanne AngelopLe.
    qua omaia sus deque affirmat ac negat, libertate. 97. Quamquam laudatorum virorum ratioaes iion
    Condoaaadam Us est tamen: AgneUum non citave- exigni ponderis primo intuitu videanlur ad fundanda
    rat Rubeus ad eam narrationem; licet cum sacpe illc vel in Joanne Angelopte, vel m Chrysologo archi-
    profiteretur se ab Agnello plurima hausisse quoeRa- e;nscopatus initia, tamen non caret utraque opinio iis
    vennatium historioe hic atque illic opportunissime difficultatibus, quce difficillimcesunt solulionis, meo
    inseruerat, dignas ideo fuisset cum quo minus dure, quidem judicio, si ialrospiciantur attealius. Amaa-
    inhius superbe ageretur. Plenissimam illi fidem ad- dato igitur ad sequentes paragraphos examiae argu-
    hibuerat Baronius, non oblrectaverat senior Pagius menti negativi, quod omnhms hisce aucloribus com-
    Baronii annotator, et narrationem Rubei in Bre- mune est, prccmittendum hic venit, non convenire
    ;viario Romanorum pontificum iunior Pagius admi- scriptores in stabUiendachronologia temporum Joan-
    ^uerat. nis Angeloptis et Pelri Chrysologi. Rubeus enim no-
    140 JOS. AMADESIIDISSERTATIO DE METROPOLI ECCLESIASTICA RAVENNATENSI. 150
    ster, quo cum Baronius et Pagius, prodigiosam A rit, amabo, Aageldplem aaUuffi suflraganeum, aut,
    Chrysologi electionem anno bomini 455 assigaaat, cbasecrasse aut approbasse, aullum provinciale con-
    Aageloptis vero aaao circiler 418; Bacchihitis auteir ciUum coatra f ecerites cbicUiorum generalium caao-
    ntrumque non paucos post armos protrahit, Ange- nes convocasse, riuUuffi dehique vel urium jmisdi-
    mptem adan. 432, Chrysologum ad aii. 458. Nbs clionis indicium in amplissima provincia prcestitisse ?
    in queestione hac noh immisceffiur, quee fastidio preeierquatii quodLiriquaffi, Bacchiriuhypothesis de-
    procul dribio foret legenlibus. Aliqua siipef bujusmb- strtieretur, qub deinde pfobabili ftmdamento, qua
    di chronologia eruditisshne scripsit auctor Medila- ratione nataffi dicemus Arigeloptis teiripore hanc di-
    tionum in vitam S- Geriiitiiani, Mutineasis episcopi, griitaiem? Primo nori ea fatibrie, qriia Valenliniani
    qui idcirco cousuli, si libuerit, facillime poterit. iritercessibrie; et sedis Roffiariaedecreto illi cdncessa
    98. Prcemissa igiturnecessariaista utriusque chro- fuerit; id enini ffierurii est Bacchinii commeutura,
    nologiee notitia, videhtur opiniones allatce de priino cum si Chrysologi hOmiliamconstilariitis, sancto huic
    Ravennce metropplitano inter se pugriare, atque al- doctbri pbtius, Marcellinuffi ofdinaluro, utriusqiie
    tera alteram destruere. Et revera si quce narrat pfiricipis favor profiiisse videartir. Secundo nonquia
    Agnellus de electione Chrysblogi credenda sunt, per Yalentiniahi Ui diploffia,quod Rubeus et Ughellus
    prout Bacchfaius credeada asserit, noa poterutU B referuut, gradtis riietfopoliticus Jbamii, aon Petro
    profecto Tillemontius, eique adheerentes critici, quin coUatus fuerit; diploma enhri istud Bacchinius cum
    ante Chrysologum retrahant hostrce digaitatis pri- universa eruditorum turba detestatur, dhisqne om-
    mordia; posita vero chronologia Bacchinii, co- nmus devovet: quare ulo rej'ecto , nuUa poterit ex
    getur Cassiaeasis tioster ea retrotrahere etiam aate eo neque probabUis conjectura erui pro. Angelopte.
    Angeloptem, qriem iniisse censet archiepiscopatum Tertio non quia hOc episcopo defuncto inventa fue-
    an. 452: nam TUlemontius satis apefte probat jaffi rit in Ecclesia Ravennate ejusmodi preefbgativa, dici
    usque ad an. 431 Ravennatein episcopurii inter Me- potest inccepta in Aagelbpte; ratiociaium eaim istud
    tfopohtanos habitum, ex epistola eo annb ab Orien- vel nimis infelix esset, vel divinalibnem saperet,
    talibus scripta ad Mediolemeasem,Aquileieiisem et nempe quia Ecclesia Ravennas metropolitana erat,
    Ravennatem episcopos contra S. Cyrilli anathema- dum e vivis Angeloptes excessit * ergo ipse primus
    tismos. Quapropter saltem ad S. Exuperanlii temppra, fuit metrepolitanus.
    qui Angeloptem iminediate preecesserat, in chrono- 101. Cbnfugiet fortasse et ipse Bacchmius ad ho-
    logia BacchinU recurrendum foret. iriiliam 175 Chrysologi, quae in super aUatis verbis
    99. Neque pro TiUemontio alUsqtie proderit Ru- primuffi actum metropoUtiCeejurisdictionis Ecclesiee
    bei chronologia; naffi etiaaisi demus eiectmn Chry- ' Ravennatensi trfbuit, uempe cOtisecratioriem Mar-
    sdlogum aimo 433, quaeRubei, et fofsitaa veriof est cellini; quare recentisshriuffi futic in ea fuisse banc
    seatentia, nihilomiaus epistola beec Ofieatalium data potestatem necesse est, ila Joahrii Arigelopti coUa-
    aa. 431 Tillemontium aUosque ab pfeecoacepta de lam paucis ante mofteffi diebus, tit nullo modo po-
    hoc prfmo metropolitano opfaione recedere persua- tuisset eam exercere; rieque ahter conjeetari oiani-
    debit. Si autem ad Chrysologi homU. 175 appellent, no potest, si tum homilicevefba, tum dignitatis istius
    ab eaque argumentum mutuentur ad suam ipsi opi- preeexistentiam servare velimus ante Chrysologi cle-.
    nionem propugnandam, facile respoadebit Bacchi- ctionem. Verum Bacchinii conftigium hce rationes
    nius verba homiliee indicare primum metropoliticce convellunt; prhno quia consecratio episcopi non esl
    potestatis usum in MarceUino Vicohabentice episco- unicus aclus metropoUticoe jurisdictionis; ideoque
    po per Chrysologum coasecrato, non autem Chryso- etiamsi consecratio episcopi Vicohabentini prhria
    logum prhnum fuisse metropolitanum. Quare velint fuisset consecratib episcopi siiffraganei, facta ab
    nolint, in.altero ex ejus anteeessoribus primordia Ecclesia Ravennate, non propterea verba Chrysologi
    ejusmodi sunt coUocanda. de prirao jurisdictionis proefatee exercitio iriterpre-
    100. Porro neque pro Bacchihio chronologiam tanda essent; poterat eniffi Joannes Arigeloptes,
    Rubei (quam de coetero ipse refellere conalur) stare * poterat Exuperaiilius, Ursus, Liberius, aliique ante-
    posse credimus, scilicet etsi electionem Angeloptis cessores Angeloptis synodos proviaciales coavocare,
    factam cum Rubeo dicamus an. 418, et Chrysologi saffraganeas dioeceses yisitare, Causas episcoporum
    anno 455, deducere inde consequentiam licebit ad judicare, imffio electiones eoruffi confirmare, quin
    initia metropolitica in Angelopte slabUienda, exerci- tamen eos ipsi consecrarent: qui aclus, ceatumque
    tium vero in Chrysologo. Praeterquam quod enim id generis alu non abstulissent consecrationi a Chry-
    destrueretur eo casu Bacchinii hjTiothesis, quod ex- sologo factoequalitatem primae consecrationis, neque
    tremis tantummodo vitae sueediebus Angeloptes ho- fidem derogassent verbis divi Chrysologi.
    norem Ulum fuerit adeptus, adeo nt ne rinum qui- 102. Secundo quia niihis dufrifn est cfedere sep-
    dem novae potestatis actum elicere potuerit; nam temdechn amiorum iiitervallb, quibus in cathedra
    admissa Orientalium epistola, j'am saltem anno 431, Ravennatensi sedit Chrysologus, si standum chro-
    tribus fere ante Ghrysologum, metropolitanus erat nologioehistoricorum Ravennatiuin, aut saltem duo-
    Angeloptes, atque ut raetropolitanus ab Orientalibus decim, si chronoiogise Bacchinii, priinum omnino
    agnoscebatur : quo anaoruai intervallo quis credide- fuisse metropoliticee auctorifatis exercitium, Marcel-
    151 IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 15»
    lini consecrationem; si enim verum est, ut mox di- A quidem opiaioai non assenthaur cum Tillemonlio,
    cemus, sacram hanc benedictionem coUatam Vico- Baronii, inquam, putantis Projectum hunc Imolen-
    habentino fuisse in NatalitUs Domini nostri Jesu sem fuisse illuni ipsum quem Ephesinoe synodo prae-
    Christi an. 450, vel potius 449, paucis ante Chryso- sedisse legimus Sedis apostolicoelegatum; tempore
    logi obitum mensibus ; verone simile dici potest tan- enim hujus concilU,anno scilicet 451, nondum Chry-
    lo annorum intervallo nullum alium suoedignitatis sologus, qui Projectutii Imolensem certissime ordi-
    munus exercuisse in provincia? Vacavit, dum ille navit, iaunctus fuerat Ravennatium antistes. Verum
    sederet, Placentina Ecclesia, et electus an. 439 Flo- nihil prohibet quin rerum Imolensis Ecclesioe scri-
    rianus. Vacavit Bononiensis, vocatusque ad episco- ptoribus adhcereamus; affirmantibus consecrationem
    patum Adrianus, vel si quis altersanctoPetroniosuc- Projecti factam anno 446, quarto ante Chrysologum
    cessit circa annum 450. Item vacavit Foropopi- defunctum.
    liensis Ecclesia, item Ariminensis (non desunt enim 104. Quomodo ergo, forte redargueret Bacchi-
    qui hanc quoque inter Ravennoe suffraganeas anti- nius, vocavit hicS. doctor MarcellinumEcclesieeRa-
    quitus numerataui velint), tandem bis vacavit Imo- vennatis primum filium et primogenitum ? Quomodo
    lensis. Quando igitur illorum saeculorumdisciplinam tpto veritatis tramite ordinem partus divini cusiodivit
    attendamus, ad Chrysologum spectasset et electos B nostra Ecclesia, si Marcellinus ex decreto beati Pe-
    approbare, et si lUmisset, consecrare etiam. Insuper tri et decreto principis Christiani primus non fuit
    proeter episcoporum approbationem et ordinationem, qui a Raveunatensi metropolitano benedictionem ac-
    nonne tot annorum curriculo potuit, ne dicam de- ciperet, fruslra contranitente servo aliquo, quemMe-
    buit Chrysologus provinciale aliquod conciliumcele- diolanensem episcopuminterpretantur? Et quomodo
    brare? Sacrosanctos canones Spiritu Dei conditos verificabitur, dura esse initia rerum, sed duriora ge-
    de hujusmodi synodis shigulo quoque aiino semel et nerantis primordia? Quando ergo hi Chrysologi sen-
    ilerum convocandis, neque ignorare, neque negligere sus non aliter intelligendi veniunt, uisi de prima om-
    poterat eximius Ecclesiae doctor. Demum si per nino consecratione episcopi, quam Ravennatenses
    Italiam universasque Occidentis regiones, jussu Leo- antistites peregerunt post adeptum paUium, potius
    nis Magni, provincialia concilia et nationalia coacta dicendum esset errasse scriptores vel qui ad Natalem
    fuerunt, ut epistolam tanli pontificis ad Flavianum, anai 450 aat 449 Mai-cellinumordraatuni protraxe-
    quoe norma fuit Patribus Chalcedonensis synodi in ruat, scilicet post Projeclum, vel qui Projectum an.
    fide definienda, approbarent et subscrfberent episco- 446 consecratum dicunt. Fatemur iagenue non levis
    pi et Ecclesice omues; inverisimile est profecto man- momeiiti esse Baccbinii argumentum, universorum
    data Leonis ad Chrysologmn non pervenisse, virim Q pene crilicorum interpretationi innixum, qua Cliry-
    apud universam Ecclesiam sapienlia et sanctitate sologi verba explicari volunt de prima omnino epi-
    commeiidatissimum;eumque eliainiEmilice acFlami- scopi consecratione.
    nieePatres pro tam celebri causa non coadunasse. 105. Attamen, oriiissa responsione quod, etiam
    103. Tertio quia etiamsi consecratio episcopi per hujusmodi interpretatione concessa, adhuc remanent
    malam hypotbesim unicus admilteretur potestatis inconcussa quae paulo superius num. 100 et seqq.
    metropoliticee actus, tanien Marcellinus uon fuisset animadvertimus , si stylum Chrysologi, si figuratas
    primus episcopus a Chrysologo consecratus. Adea- eloquendi formulas, sensusque perpendimus, quibus
    mus, queeso, auctores qui de illo Vicobabentieeprce- ut plurimum utitur, fortasse in toto rigore non vide-
    sule verba faciunt: eum omncs opinaatur consecra- buntur interpretanda allata ejus verba. Filii Ecclesice
    tum fuisse exeunte anno 450, in Natalitus Domini; prirai et primogeaiti suat episcopi, qaos primo om-
    immo Ughellus protrahit ad aa. 451, quod taaiea nium Ecclesia mater parit: inde autem per eos ha-
    comprobari non potest, nisi initium anni 451 ab ipso bent alii omnes esse filios tantcematris. In hoc sensu
    Dominidie natali juxta nonnulloruraauctorum morem explicavit Augustinus verba illa psalmi XLIV: Pro pa-
    repetatur; non enim dubitari potest quin longe ante tribus tuis nali suttt tibi fiiii : constitues eos principes
    finem anni 451ad ccelosevolaverit Chrysologus,eique super otnnem terram. Scriptura ipsa non semper pri-
    jam successerit in episcopatu Neon, si epistolam S. mogeniti nonien inlelligit striclissime suaiptum : Di-
    Leonis ad hunc episcopum an. 451 inscriptam admit- cesque ad eum (Pharaonem) : Filius meus prhnogeni-
    tamus, de qua sine ralionabili fundamento, ut mihi tuslsrael; dixi tibi, Dimitle filium meuin, ul sentiat
    quidem videtur, dubitavit Baccbinius. Ceeterum si mihi, et noluisli dimiltere eum; ecce ego intcrficiam
    quce auctores Imoleases aliiqae probant aliquidpoa- filium tuttm primogenilum.His autem verbis uon so-
    deris habeat, saactus iste doctor extrenmm diem lum appellat Deus Israeleui nomine filii primogeniti,
    obiit ineunte Decembri aa. 450; quapropter Marcel- s-ed ut ostendat illum habere tamquaai primogeni-
    liai consecratio spectare dicenda est ad Natalitia Do- tum, minatur Pbaraoni, Israelem non dimittenti, ex-
    riiini an. 449, quemadraoduni allati auctores opinan- termiaium iilii ejus priaiogeniti, quasi pcenam talio-
    tur. Contra vero si quae de S. Projecto Imolensi nis, primogeaiti pro primogenito. Quis autem dicat
    episcopo scripta siint, fidem merentur, eum ordina- Israelcni veram Dci primogenitum? Hcecsane quali-
    tione longe proece-ssisseMarcellinum, ideoque a Ghry- tas Jesu Cbristi solius vere propria dicitur, ef qualc-
    sologo prius consccralum cogimur asserere. Baronii nus Vcrbum Patris esl, et quatenus homo est, ut ex
    153 JOS. AMADESII DlSSERTATlO DE METROPOLI ECCLESIASTICA RAVENNATENSI. iol
    Paulo didicimus, vel cum inquit ab Hebreeos: Et cum A filium primogenitum peperit Maria, ita etiam episco-
    ilerum iniroducit primogenitum in orbem terrw, dkit, pum, sciiicet filium dignitate primogenitum Ecclesiae
    et adorent eum omnes angeliDei (Hebr. i, 6); velcum inuaxit Rayeaaas archiepiscopus. Cur autem credi
    iaquit ad Romanos : Primogenilus in multisfratribus, non potest contradictiones de quibus Chrysologus
    et primogenitus omnis creaturw (Rom. vm, 9). Quare loquitur respicere non consecrationem simpliciter,
    illud primogeniti homen Israeli tributum nec potest sed personam MarcelUni,ita ut necesse fuerit ad pon-
    nec debetintelligi in proprio et naturali sensu. Neque tificem atque ad Ceesarem confugere, ut electo illi
    eo pacto Ulud usitrpavit S. Joannes Chrysostomus, benedictio episcopalis impertiri potuerit? Licetne
    cum dixit: Et digressus ab hac Ecclesia, ad itlam suspicariaut conjicere contradictiones illas, quales-
    pervenit, qum cst primogenitorum descriptorum in cumque fuerint, ex humili MarceUinicondilione deri-
    cwlis. vassC, quem non nisi piscatorem et forte uxofatum
    106. Idem dicito de unigeniti vocabulo, quod unico yerba Chrysologi indicare videntur, atque adeo cleKr
    filio accommodari solet, et tamen Abrahamo a Deo et Vicohabentinis despectura ?
    intimatur :Tolle filium luum unigenilum, quem diligis 108. Si autem nos urgeretBacchinius, strictissime
    Isaac... et non pepercisti unigeniio fiiio iuo propler „ et in omnibus circumstantiis partum partui compa-
    tne (Gen. xxn, 2, 12); id, inquam, Abrahamo dicitur, rare, fortasse comparationem istam contra illius opi-
    quo tempore non Isaae solum, sed Ismaelem maj"o- nionem possemus aliquatenus retorquere. Nam si
    rem natu iUium, licet ex alia conjuge habet, ita ut totoveritatis tramite ordinem partus divini custodire
    respective ad Abrabaaium vere et naturaliter Isaac debebat Ecclesia Ravennas, videat Bacchinius ne
    non sit unigeaitus. Referuntur ergo primogeniii voca- Hieronymo Rubeo ejusque fautoribus viam faciat, ad
    bula ffi aUatis S. Scripturce verbis ad nescio quam revocanda per eam comparationem impugnatee di-
    majorem dignitatem et prcestautiam, qua pree coeteris gnitatis initia ad tempora apostolica. Et revera sicuti
    natioaibus Israel eminebat in cognitione et cultu Dei, decrelum Cmsarispagani non tribuit Maricefacultatem
    seu ad majorem Dei amorem et benignitatem qua pariendi primotjentium, quem purissima ejus viscera
    Israelem prce aliis dUigebat et custodiebat tamquam jam novem menses gestabaat, cujusque mater usque
    primogenitum. Potuit itaque etiam Chrysologus pri- ab ceternis sceculis electa fuerat, ita neque decretum
    mura et primogenitum EcclesiceRavennae filium, figu- B. Pelri, decrelum principis Christiani Ecclesice Ra-
    rate loquendo, vocare Marcellinum, comparative ad .vennati contalit facultatem prima' vice consecrandi
    mbiores sacerdotes, et ad reliquos de populo, et non episcopum suffraganeum in Marcellino; ea enim pol-
    quasi in iUo episcopo Ecclesia Ravennas prima vice lebat a primis Ecclesice temporrous. Imrao eo modo
    filium peperisset, sed quasi in eo peperisset unum C quo Augusti pagaui decretum hi Maricepartum in-
    exprimis, seu majoribus et primogenitis filiis. fluere non potuit, nisi ut ederetur in specu Bethlee--
    107. Neque nobis negotium facessit comparalio mitico ad prophetiarum adimplemeiitum, qucc Jesum
    consecratioais MarceUinicum Mariaepartu, quatenus ibi naseiturum tot ante scecula preenuntiarant : ita
    sicut Maria peperit primum filium, ita Ecclesia Ra- decretum papae et imperatoris Christiani nihil aliter
    vennas consecravit primura episcopum: dicimus enim intluxit in consecratioaem Marcellini, nisi ut de
    comparalioaes omnes et proesertim hanc S. doctoris, medio tollerentur difficultates, quae, ne fieret, ob-
    non ita stricte debere accipi ut in omnibus omnino versabantur; non autem ut Ecclesia Ravennas tunc
    circumstanliis res comparatae inter se conyeniant, at- primum metropolitica facultate uti inciperet, quam
    . que ila omnibusdivini Mariaepartus circumstantiis ac- forte quatuor ante seecula iUi cotitulerat ex volun-
    commodeatur circumstantiee omnes consecrationis tate beati Petri sanctissimus Apollhiaris.
    MarcelUni.Sufficit autem si hi duo partus, naluralis 109. Ita Rubeus argumentari posset contra Bac-
    unus, sphitualis alter, conveniantintempore, scilicet chinium, ipse quoque beueficio utens allatcc compa-
    quo dienatus est Christus DominuS, consecraticneai rationis. Primordia vero illa duriora generanlis,
    Marcellinus obtiauit: tmn conveniant in matrum an- quce Chrysologus memorat, quid aliud fuerant
    gustiis, ut filios parererit, nempe quemadmodum Ma- T\ nisi ece difficultates, ece contradictiones ad quas
    ria palriam propriosque lares dereliquit, iter habuit offendit ubi agi coeptum est de Marcellini consecra-
    crudescente bieme, in Bethleemitico preesepio pari- tioae, et quce eo majores forte fnerant, quo majo-
    lura, et fa maxiaia iaopia : ita Ecclesia Ravennas ob rem emissurus erat partum, scilicet filium inter na-
    consecrationem Marcellini contradictionibus, velut tos Ecclesicc dignitate, et ordine primogenitum ?
    partus angoribus, fuit obnoxia, viam facere coacta Certe quidem omnia magnarum rerum initia cequalem
    est, nempe adRomanam sedem, atque ad imperiale nt plurimum secum habent difficultatem; non ideo ta-
    patrocinium confugere. Tertio sufficit ut hi duo par- men dici possunt tunc pritoum susceptce, quia per me-
    tus conveniaiUin edicto supremorum priacipum; nam dios labores suscipiuntur. Idem opus pluries repetitum,
    Augusti edicto ut obediret Maria, Jesum peperit apud eumdem laborem afferre semper aut fere semperpotest,
    Betbleem; et per Romani pontificis et Csesaris decre- dum repeti incipitur; quare ilUus primordia dura sem-
    tum Ecclesia Ravennas superatis contradictionibus per jure dicuiitur. Quapropter concludendum ex huc
    M^-celUnumconsecravit. Tandem sufficit ut conve- usque dictis videlur, Chrysologi verba, nedum prinios
    niant aliquo modo in qualitate partus; sicut enim jurisdictionis lnelropoliticce actus rion indicarc, cum
    15a 1N S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 156
    ante Chrysoiogum Ecclesia Ravennas jam fiierit me- A £ imperatoruffi potentiam non timueriut, et ipsorum
    tropolitana, et centum simUiaacta, etiam absque epi- concilioruffi generalium canones irritaverint. Omit-
    scopi allcujus consecfatione, qtiiverit exercere; sed toque autiquiorem coricUiiNiceenicanonem sextUm,
    ne indicare quidem prhham episeopi cbnsecra lonem, quo Orientalis Ecclesiae discordias compohere san- I
    tum quia in commodibfein serisuinhomilioeemphatica ctisshhi iUi Patres studuerunt, nou ahunde exortas >!
    verba traduci possunt, tum quia factum ipsuni nobis nisi ab episcoporum anibitione, qui mutatce imperii
    suadet interpretationem istam, nempe anterior corise- hierarchice, hbvisque civilibus erectis metropolibus,
    cratio S. Projecti Imolensis episcopi(ne dicam aUo- hierarchiam novasque ecclesieisticas metrbpoles ap-
    nm) a Chrysologo peracta. tare autumaverant; omitto, inquam, canonem illum,
    110. Si quis atiteffl contenderet, Marcellinum pri- venioque ad exempla Joannis Angeloptis et Petri
    mum fuisseYicbbabentiee episcopum, quia Ravennate Chrysologi temporibus proximiora.
    inunctus fuerit, ideoque Cbrysologi verba commode 113. Consulueral Ianocentium I Romaiium ponti-
    explicari debere, non quidem de prhna generatim con- ficem Antiochenus episcopus, utruffi deberet muta •
    secratione, sed peciihariter de prima Vicohabentini tionibus civihum provinciarum Ecclesiarum reghnea
    episcopi, concedererit fortasse nonnulliquibus, etMar- T g accommodare, ita ut si provinciae imperh prhnaeque
    cellinus apte Ravennatis Ecclesiceprimogenitus tmic earum civitates multiplicarentur vel mbiuerentur,
    dici posse videretur respectu ad Vicohabentinam, et multiplicari etiam vel minui ecclesiasiicas proviucias
    lantorum virorum integra remanere pariter videfetur et metropoles oporteret. Cui ergo respoadet Inno-
    interpretatio de obicibus quos a Mediolanensiantistite centius : Quod sciscitaris, utrum divisis hnperiati ju-
    primaeilli consecrationi oppositos fuisse arbitrantur; dicio provinciis, ut dum meiropolesfiant', sic duo me-
    immo si ad ea quceiti eap. 1 ophiati sumusde Ecclesiis tropolitani episcopi debeant nominari, non vere visttm
    bnolensi, atque ipsa Vicohabentina, respectus habe- est ad mobilitatem mundanarum iiecessitalumDei Ec-
    retur, non omnino improbabilis appareret isliusmodi clesidm commutdri, honoresque aut divisionesperpeti,
    conjectura : seductas namque eas Ecclesias ab Aria- quas pro suis causis faciendas duxerit imperutor. An-
    nis, atque in Anxenlii pseudoepiscopi Mediolanensis tiocheniepiscopi consultatio, si Thomasino credhnus,
    partes aut vi aut ffietu raptas uon ocgresuspicati su- eam coatroversiam spectabatqucejam biter magaum
    mus, et quas defervescente procella divus Ambrosius Basilimn Coesareoe, et Antimum Thianoe episcopos
    reconciliaverit, et catholico pastore donaverit; pro- saeculoquarto excitata ob Gappadociam in duas pro-
    pterea Mediolanenses antistites veluti patres ac bene- vincias ab imperatore Valeate divisam in odium Ba-
    factores aliquot annorum mtervallo respexisse, illis- 'C silii, nondum fortassis cessaverat inter illorum anti-
    que fuisse obsecutas Imolensem et Vicohabentinam stitum successores. Quidquid sit de hoc, sensus Iu-
    Ecclesias, non esset fortasseincredibile; quibus posi- nocentu contra novas melropoles nimis apertus est.
    iis nil mirum si revocatis tandem ad Ravennatensem Imiocentius autem sedebat in cathedra apostohca ab
    provinciam CaesareOpontificioque decreto Mediola- anno 401 ad an. 417. Juvenalis, Hierosolymitanus
    nensis obstitisset. episcopus, favente Theodosio jur.iore Augusto, in
    I 111. Verum, qualesctimque shit ejusmodi conje- tres Palcestinas, in utramque Phceniciam, atque in
    cturoe, illud evidens est, tot inextricabilibus ambagi-, Arabiam sibi arrogaverat j'urisdictionem; cujus am-
    bus tam Tillemontii suorumque asseclarum assertio- bitiosos conatus improbavit primo Cbslesthius sum-
    nem, quam Bacchinii opinionem circa nostrae dignita- mus pontifex, et concilium generale Ephesinum, tum
    tis prbnordia vel in Angelopte, vel in Chrysologo sta- magnus Leo et cOnciliumChalcedonense, a quo de-
    bilienda, involvi, ut alterutram amplecti periculumL mum ad officium revocatus est Juvenalis, reservata-
    sapiat, atque ab alterutra adhuc abhorreat animus; ; que illi vix Palcestina, Arabiam ac Pbeeaicias patri-
    maxime etiam quia contra eas sententias tot difficul- archatui Antiocheno restituere coactus. Ccelestinus
    tatibus obnoxias aliud afferre possuffius-argumentige-. vero ab an. 422 ad an. 452, et Leo Magnus aban.
    ^ 440 ad annum
    nus,quod penes cordatos vhos atque :
    ecclesiasticce usque 461, Ecclesice uiiiversali prce-
    eoriun temporum disciplhiceperitos aliquod pondus; eraat. Ejusdem Theodosii tefnpore et decreto nonne
    est fortasse habiturum, et prcecipue apud Bacchiniii Phceniciam in dnplicem provinciam partita fuerat,
    sectatores; ipse enim contra Agnellum et RubeumL atque unius reghnen retinebat Tyri episcopus, alie-
    argumentum islud acerrime hitorquet, ubi in Valenti-. rius ambiebat episcopus Beritensis, quorum alterca-
    niani infelix diploma totus imminet. tiones in eadem Chalcedonensi synodo fueruht sopi-
    112. Ulud vero desuraimus ex universoe Ecclesioe, tee, lata in favorem veteris metropolhani Tyrieasis
    et prcesertim Romanorum ejusdem saeculipontificumi episcopi seatentia, redactoque in ordinem Beritensi?
    sensu, et legibus contra ecclesiasticeehierarchieeim- Nonne eodem tempore repressus fuit etiam Nycceni
    mutaiiones ac perturbationes. Revera enim nihil tumLI antistitis malesanus ambitus, qui ab Augustis Nicceam
    magis oderat Ecclesia, nihU magis Romani pOntifices i creari in nietropolim cnraverat, seque in metropoli-
    impngnabant, quam novarummetropoleon novorum- tanum extulerat?
    que archiepiscoporum creationem in prcejudicimni 114. Proeter hoecexempla, summam Ecclesiceuni-
    stabilitce ab apostolis hierarchiae. Adeo autera hisce\ versce repugnantiam in has hierarchice suce mul«tiO'
    Innovationibus Ecclesia et pontifices restiterunt, utt nes demonstratevidentissiraeipsiusmetChalcedonen-
    157 JOS. AMADESHDISSERTATIO DE METROPOLI ECCLESIASTICA RAVENNATENSI. 15«
    sis synodi duodeciihus canoh, qun Augustdfufh liceri- A scecrilarium, aliaffi divinarum. IfCiricuffi ait, prwter
    tice in erigendis ffietfopolbbus ecclesiasticls, episcb- illam petram, quam Doriiinus in furiddmetitoposuit,
    porum vero ainbitiorii frerium est imposituffi, veti- stabilem nullam fore constructionein,j'ubetque Anato-
    tuhique he eas digtiitates suh depositionis ptieiia sibi liuffi rion dedignari regiaffi civitatem; quam dposto-
    ab Augustis conipafaferit. Et revera fuit hic perpe- licam sedem facefe nori poterat, nbri bbscure indicat
    tiiiis Ecclesiae sensus, sumffiorumqneponlificuffi,tum ofdinem atque ccdifichim hiefarchicum Ecclesice a
    prioruiri tiiffi posterioftiin seeculbrum, qui oiririi co- Ghrisio Domino fuisse deiriorisifaliim iriaiidatumque,
    natu restiterurit, riegafuntque hierarchiarii ecclesia- ab apostolis vefo constriicluiii, et prcecipue patfiar-
    sticaffl a piihcipatibus peiidere, Ulamque civili poli- chaliuiri sedium, quce vere aposioliCcc efanl, ita ut
    tiee acCommodafi. Id protesfati sunt conlra Groecos nefas esset eam cbnstructioiiein disciiidefc, fiovasriie.
    HadrianiU Romani poritiflcis legati iricelebri contro- tfopoles efigendo, aliafuiiique Ecciesiariiiii aUclofi-
    versiasuperregnoBulgarice, cujus ordiaationes Greeci tatem et jurisdictioneiri iriiiiuendo aril iifiiiliilando.
    Latlais afripueraat eo praetextiiqtibdBulgafbrum pro- 116. Id etiam veheni"eritius ipse Leo expfobravit
    viticia roernbrum esset Greeci hriperii : Sicut Bulga- epist. 55, inqulens : Superbiim nimis cst, el itnmode-
    rim, aiebant legati, nobis diverso modo ordhialionem B ratum ulira fities pYoprwsiendere, et dniiqtiitate cal-
    pertinere dkentes, mendaciumnon loquimur, ita eam- cata, dlienum jtts velle prmripcre, dtqucui iinius Cre-
    dem Bulgariam ex Grwco regno fuisse numquamnega- scat dignitas, tres melropolitanorum imptignare pti-
    tntts. Sed intueri vos decet quia aliud ordinant jura matus. Netum est etiam qitam sevcie in S. Hilariimi
    sedium, uliud patiuiitur divisionesregnorum; nos de Ai-elatensem animadverterit idem Lco ob lisurp.ilain
    divisione regnorum rion agimus, sed de divisionese- in alienapfovincia jurisdictioriera. Sacronitii canoaurii
    diutn loquimur. acerrimus propugaator atque eccicsiaslicfc disciplin*;
    113. Verum, quia nostrec metropolis auctorem rion patiebatur piilcherrinmm hierarcbiac ofdincm, ab
    arbitrantur quidam Leoiiem Magnum, licet multo apostolis ubique terrarum consliUituro, ullo modo
    ante hlum pontificem et Ccelestino sedeate jam me- perturbari.
    tropolis esset, quod superallatce rationes certissime 117. Ejusinodi igitur erat Ecclesiee mcns, spirilus
    probaat, attameBtantipontificissensum superhujus- et cOnstantia : tales ei preeerant forlissimi, atquc liu-
    modi hierarchice perturbationibus proestat exponere. jus apostoliecehierarcbice tenacissimi pontificcs; timc
    Idchco celeberrimum Anatolii Constaaliaopolitani cum vel Angelopte vel Chrysoiogo Ravennaieiii iulii-
    episcopi faciaus rion abs re hic repetamus, qui se- n lam gestante, voluril auclorcs pcnc onmes novam
    ctiadam a Romaao poatifice dignitatem ausus est lianc melrbpolbn emersisse. Veruinenimvcro credi-
    sibiiarrogare in Ecclesioeregimine, suffragantUmstum bUene id dicemus? Ullane ia eo probabililatis spC-
    Orientis imperatoribus, tum ConcUUChalcedoriensis cies ? Dum Ccelesliaus el Leo, dum concilia, duiii
    Palribus, qui, donec cuffi sanctissimo Leone sense- Ecclesia obsirepual, repugnaat, fulminant fh Orienfe
    runt, eumque duceffi seCiiti sunt, leges Spiritu Dei coritra novas metropoies qnoc aliaruiri proestanliani,
    plenas coiididernnt; ut primuffi autem ab ejus disci- jurisdictiofiem, majestalerii imminuunl; in Occidenie,
    plina declinaruat, Ariatolii affibitioni Augusforumque eddem iempore, iisdem pontificibus, Mediolancnsium
    ihsiimatienibus -cesseruat, yiamque apefuefunt te- querelee audiehtur ob ereptam sibi j'Ufisdictionein;bb
    tefrimo schismati. Rugiitinagnanimus Leo, infraclos- cedificataiiisuper AffibrbsianceEcclesiae jacturis nd-
    que Niccenbscahbnes, pefturbatamque Ecclesice pa- vam metfbpolhn? Quo tempore Cceleslinus Tlieodd-
    cem, apbstolicam hierarchiam ac disciplinam Anato- sio Juaiori, et Leo Magaus Marliano succensent ac
    Uo, Augustis, conciUo exprobravit, ac synodale de- resislunt ob perltii-batuni Ecciesiee ordinem, eodem
    cretum pontificia auctoritate rescidit. Aliqua ex san- iempore fesistet Mediolanensis episcopus ipsismet
    ctisshni pontificis responsione adMartianum impera- CoblestinOet Lebni ob etimdem Ecclesiee ordinem
    torem excerpta verba hic Uceat adducere. « Habeat, Dperturbalum? Nonhe Orientales, nohne iEgyptii,
    inquit, sicut optamus, Cohstaritinopolitaha civitas nonne Constahtihopolitani episcopi eadera objurga-
    gloriam suam, ac protegente dextera Dei, diuturno tionum jacula iri Ccelestiiiurtiet Leoneiii retorqtiere
    clementice vesti-ce ffuatur imperio. Alia tamen est potuissent, quaeisti in illbs tam acri Slyloiiitorsefant,
    ratio rerum scecularium, alia divinarum ; riec prceter si novas in Italia metropoles contra hierarcbiam ab
    ^iUam petram, quam Domintis in fundamento mire apostolis iriductaffi coristituisserit, fefvescentibus ad-
    posuit, stabilis erit nulla constructib. Sed propria liuc in Oriente iisdemmet contrbversiis ?
    perdii, qui indebita concupiscit. Satis sit prcedicto 118. Huic ratiocinio pondus non exiguuih addere
    (Anatolio)qtiodvesrroe pietatis auxilio et hiei favOris potest sanctitas utriusque antistitis, Joanriis neinpe
    assensu episcopatum tantoe urbis obtinuit; npn dedi- Aiigeloptis, et Petfi Chrysoibgi; ea eriiiri saiictitate
    gnetur regiam civitatem, quairi apostblicam non po- . alterum fuisse ferunt, ut quod cmlitesventitare ad eum
    test facere sedeni; riec ullo speret modo, quod per familiariter consuessent, ad hmc usque tempora Joan-
    ahorum possit offensiones augeri. > Ex his autem nes, qui vidit angelum, vocetur. Alterius vero sancti-
    verbis S. Leonis dischnus mentem Ecclesiaenumquam tatem, zelum, doctrinam, eloquentiam praedicatEc-
    fuisse ecclesiasticam hierarchiadn efformare ad civilis clesia uuiversa, atque ea quoe tanti doctoris adhuc
    reghninis systema, aliairique esse rationem rerum supersunt monumenta. Ejusmodi ergo viri enorme
    159 IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA 160
    ambilionis facinus admiserint, iis temporibus Eccle- Asuccessores
    j pontifices summos, neglecto universas
    sice invisum, damnatum a conciliis atque a summis Ecclesiae systemate, aliud prorsus dissimile pro sola
    pontificibus, ab Oriente toto maledictis impetitum, Italicc araplissima regione excogitasse et constituisse.
    diris omnibus devotum? Augeloptes et Chrysologus Et revera non exigui momeiiti visa est haec animad-
    i
    pulcherrimiim Ecclesice ordiiiem, harmoniam, apo- versio cl. Emmanueli a Schelstrate, sibique eam pro- '
    stolicas regulas perturbavermt, aliena jura miscue- ponit enucleandam ac diluendam. Verum hoc ipsum,
    rint, occupaverbit jurisdictionem, Ecclesias sciderint ait, qumrilur, qua ralione factum ul in reliquis orbis
    et usurpaverint ? Vix crediderim fuisse qui talia de Christiani provinciis metropolitani aposlolico instituto
    illis suspicati essent. Gelasius quidem hujus nominis ordinati sint; in Italia vero, ubi Paulus prmdkavit,
    primus Romanus pontifex ab hujusmodi nota san- ubi Petrus Ecclesias inslituit, ubi sedes apostolica
    ctissimos antistites videtur luculenter absolvere, dum primis Ecclesim temporibus erat, inslitutum illud sla-
    tim non obtinuit? '
    inquit: Numquid apud Ravennam, apud Mediolanum,
    121. Tenlavit quidem Schelstratius hujus argu-
    apud Syrmium, apud Treviros multis temporibus non
    constitit imperator ? Numquid harum urbium sacerdo- menli pondus enervare, confugiendo ad divisionem
    tesultramensuram sibi antiquilus deputatam quidpiam Italiae in duos vicariatus proefectipreetorio, de quibus
    tuis dignitalibus usurparunt? in cap. 1 locuti sumus : qua divisione supposita,
    de initiis constitutisque duobus metropolitanis qui vicariis iUis
    § III. Exponituropinio melropoliticse
    h ujusdigui-
    talis ab apostolorumaevorepotendis. responderent, Romanum nempe et Mediolanensem
    119. Hieronymus Rubeus Ravennatium historicus episcopum, quibus coeteriItalicarum provinciarum
    hanc opinionem secutus fuerat sceculo xvi, cui asti- subderenlur ; arbitrabatur preestantissimns auctor,
    pulati sunt Petrus de Marca, Salmasius, et alu, quos etiam in Italia se reperisse, atque ostendisse obser-
    citat Racchinius. Eorum onmis ratio, meo quidem vatam prioribus soeculis apostolicam illam hierar-
    sensu, ducitur tum ab universali ecclesiasticcebierar- chiam, quaem rehquoChristiaao orbe vigebat. Verum
    chice ordine, tum a prcestantia urbis Ravennce apo- infehci conatu : nam prffiio indubium est, ante Con-
    stolorumecvo. Quodattinet adprimum, certum qui- stantinum Magnumrecensitee divisionillaliam minime
    dem est eamdem fuisse in Ecclesia omni constitutam fuisse obnoxiam, sed modo unum correctorem vel
    regimmis hierarchiam, qua scilicet cuique provinciee proefectum, modo quatuor consulares Ulius regiraini
    suus assignaretur metropolitanus, cui comprovincia- precfuisse. Quare si Schelstratii systeroa locum habe-
    lium urbium episcopi subessent : hanc ab apostolis ret, Ecclesia Italica riiodo unum solummodo, modo
    institutam ordiuis formam quce Ecclesice universce r quatuor metropolitanos numerare debuisset, num-
    communis esset; metropolitanum vero illum ex epi- quam vero duos, tribus cereenostrce superioribus
    scopis voluisse apostolos, qui in principe totius pro- saeculis.
    vincice civitate sedem obtineret, vel quia proeses seu 122. Secundo, etiamsi Schelstratio omnibusque
    rector civilis ibi resideret, juraque daret urbibus ejusdem opinionis auctoribus concederetur ItaUam
    subjectis, vel quia et frequentia populi, et sui am« iis saeculis in duos vicariatus partitam fuisse, adhuc
    plitudiae, et opUms, armis, cominercio celebrior es- vigeret argumentumlde universaU hierarchia in ea
    set; vel quia ibi superstitionis idololatricce pontifi- quoque regione constituenda. Vicariatns eaim isti,
    ces, seu archiflamines divinis prceessent. Floruit etiamsi exstitissent, non exelusisseiit divisionem ci-
    ergo hiijusraodi hierarchia prhais etiam Ecclesicesce- vilium provinciarum ex quibus ipsi vicariatus con-
    culis, etiam temporibus apostoUcis; atque non pauca stabant, neque etiam exclusissent pecuUarem unius-
    supersunt adhuc vestigia ecclesiasticarma proviacia- cuj"usqueprovincice prcefecturam, magistratum, con-
    rum, primorumque cujusque provincice episcoporum, ventus, urbem denique ejus principalem, ethnicique
    nedum per Asiam et Africam, verum eliam per Eu- eliam, si volumus, sacerdotii caput. Exemplo sint
    fopam, si qucc de Galliarum, Hispaniarum, atque II- ccetereeRomani imperii prcefecturaepreetorio, quoe
    lyrici metropolibus ecclesiasticis priorum saeculorum cum amplissimis plurimisqueprovinciis componeren-
    circumferuntur, ullam fidem mereatur. " tur, hoe singuloeproprio preefecto, seii consulari, seu
    120. Quaado ergo prcestaatissimi hujus ordinis et proesidi, seurectorisubdebantur, proprios convenlus
    hierarchice regula in Dei Ecclesia esse debuerat uni- agebant, habebant propriam metropolim, cui com-
    versalis, ut qucelibet proviacia suura obtmeret pri- proviaciales urbes cpntrUmtce erant : atque haec in
    mum episcopum seu metropolitam, quid est quod temporaUbus. Si antem spirituale regimen inspicia-
    uos prohibeat quin eam ipsam regulam ia Italice quo- mus, licet in primates ecclesiasticos et exarchos
    que proviaciis observatam fuisse iisdem primis sce- Oriens, ^lgyptus, Africa, Gallia, IUyricumdivideren-
    culis admittamus ? Nullibi usque adhuc lectum est; tur, qui vastissimis iis ia regionibusChristianis proe-
    argumentum, seu ratio, seu lex, seu canon, quorumi erant, quis neget tamen fere in singulis provinciis
    intuitu non potuerit Italice quoque esse communis eai earumdem regionum propriumfuissemetropoUtanum,
    ipsa qucealUsomnibus Ecclesiceregionibus comramiisi subjectum patriarchse, aut primati, aut exarcho, su-
    crat hierarchia. Nullus adhuc ex innumeris contra- periorem tamen onihibus minoribus suae provinciae
    iiam sententiam tuentibus criticis rationem vel unamL episcopis? Omitto Alexandrinum et Antiochenum
    pdidil, quoe nobis persuadeat apostolos Ulorumque patriarchatum, de quibus nemo dubitat, el vicinip-
    161 JOS. AMADESHDISSERTATIO DE METROPOLl ECCLESIASTICA RAVENNATENSI. 162
    fem Airicam appeUo : nonne Carlbagineusi primati JA pus Antiochenus. Quee ergo minoribns hisce patriar-
    Africana omnis Ecclesia parebat ? attamen queelibet chis licebant in provinciis cujusUbef patriarchatus,
    Africoeprovincia suo metropolitano hnmediate sub- quamvis proprios metropolitanos iilaehaberent, ma-
    •erat, qui primus episcopus dieebatur. ximo omnium patriarchoe, Roffiano episcopo non li-
    123. Quamvis igitur per tria priora soectilaItaliam cuerit in provinciis Italiae, etiam hrimediato alicui
    gubernassent duo iUi viearii, quamyis duo tantum nietropolitano subj'ectis ? Accedit, Roffianos pontifi-
    illis respondissent primates eeclesiastici, non idep ces huj'usmodi j'urisdictione vere usos esse iis in re-
    negandi fuissent particularibus Italioeprovinciis primi gionibus sui patriarchatus quibus nullum apud scrip-
    episcopi, seu metropohtani, qui in civitate principe tores dubium quin proprii metropoUtani jam pridem
    cathedram tenerent, respondentes principi provinciee dati fuissent, atque iUic non solum ipsos melropoli-
    magistratui, atque etiam, ut aliquibus placet, prhna- tanos, sed etiam minores episcopos promiscue ordi-
    rio totius provincicc ethnico sacerdotio : in quo casu nasse: quemadmodum probavit Natalis Alexander,
    metropohtani isti nihil de jure prhnalice Romanae tertiam Symmachi papae epistolam citans , primam
    aut Mediolanensis (si haec in rerum natura fuit um- ~Nicolai I ad Michaelem Grcecorum imperatorem, tri-
    quam) profecto dempsissent: eo fere modo quo me- g gesimam quartam lib. iv. et decimam tertiam lib. v
    tropolitani patriarchatuura Antiocheni, Alexandrini, S. Gregorii Magni, tertiam Ccelestini I ad episcopos
    Africani nuUum jurUius prhnatum suorum prcej'udi- Calabrice et Siciliae, ac testimoniura Joannis diaconi
    ciuin hiferebant, quin hnmp splendorem dignitatem- in Vita Magni Gregorii. Quapropter, ex eo quod lega-
    que augere videbantur. Verum hcec ideo a nobis sup- tur Romanos pontifices j'urisdictionem metropoliticam
    posita sunt, ut Sehelstratio ceeterisque ei consentien- " exercuisse in particularibus Italiae provinciis, et jn
    tibus effugium omne prcecludamus ad eludendum particularibus Ecclesiis, desumi nequit argumentum
    argumentum de hierarchia totius Ecclesice, etiam in papam fuisse solum et immediatum undecim, seu
    provincUs Italice admittenda. Porro, cum falsa om- decem et septem provinciarum Italiae metropoli-
    nino fuerit divisio ItaUoe iu vicariatus tribus cerce tanum.
    nostree priorfbus seeculis, falsa pariter est divisio in 125. Neque etiam desunt qui avaritia et ambi-
    duds illos metropoUtanos, Romanum et Mediolauen- tione Romanorum pontificum exclusam yelint ab
    sem; atque adeo, spectata universali hierarchiee ec- " ItaUa reliqui orbis hierarchiam in Ecclesiae primor-
    clesiasticce regula, superest ut juste prudenterque diis; vel si qui fuissent metropolitani, illis asserant
    conjiciamus per Italiam quoque eumdem qui in reli- _ ereptum jurisdictionis etiam immediatae usum ab
    qua omniEcdesia hierarchioe ordinem fuisse per apo- ipsis pontificibus, ideoque innoininatos remansisse.
    stolos distributum. Quoe quidem criminationes satis per semetipsas irri-
    124. Sunt etiam qui eoncedunt nuUam fuisse vi- tantur, si Petrum et Paulum primos Ecclesiarum
    cariorum civilium neque metropolitanorum iis seecu- Italicarum oedificatores, si sanctissimos eorum suc-
    lis in ItaUa divisionem; negant vero alium ibi proe- cessores prioriun soeculorum poDtifices ecclesiasticoe
    fulsissemetropoUtanumprceterRomantim episcopiim; disciplinoe, apostolicarum traditioaum, integerrimo-
    sUentibus enhn veteribus moiiumentis de quovis alio rum vitee morum lenacissimos, quis sana meate et
    metropolitano, solus ponlifex legitur, et episcopos ""sui compos meminerit. Coiitraria potius conj'ectura,
    consecrasse, actusque eos omnes in Italicis Ecclesiis oppositumque ex diametro arguaieatum iade emer-
    exercuisse, qui immediatis metropolitanis compete- git: si enim Petrus et Paulus Ecclesiarum Italicarum
    rent, centumque producuntur exempla apud istos " lundatores fuerunt, si sanctissimi eorum successo-
    auctores consulenda. Attanien id argumenti genus res adeo tenaces apostolicarum traditionum, atque
    nihU probat, quia nhniumprobat, ut aiunt dialectici. integerrhnae ab eis acceptee Ecclesiarum fonnoe et
    Patriarchce etiam Alexandrbius et Antiochenus ea disciplinoe, quemadmodum nulla ratio suppetit ne-
    omnia jura sibi arrogabant in provinciis subjectis, --gaiidi apostolos hierarchiam Italicam ad totiusEc-
    et prcecipue episcoporum ordinationes per Ecclesias 1 clesiaeordinem conformasse, ita eorum successores
    Orientis et jEgypti; neque ideo respondebunt prce- omni pene studio ac sollicitudine eumdem servasse
    laudati auctores nuUosmetropolitauos tunc exstitisse atque ubique dilatasse censendi sunt prioribus
    per Orientales atque jEgyptiacas dioeceses, sed eos seeculis.
    actus jurisdictionis ad patriarchas spectasse cumula- 126. Haec pro opinione Rubei aliortimque ei ad-
    tive, prout legistce dicerent, cum subalternis metro- hcerentiam generaliter suggerere potest universalis
    politanis, ratioue eorum prhnatus atque inductce EcClesioedisciplina. Modo aliquid- peculiarius dis-
    consuetudinis. Quaeresponsio opportunissima est ad. serendum pro eadem opiriione ^ afguriientumque
    rem nostram, siquidem animadvertere debuerant prce- desumehdum a praestantia urbis Ravennoe. Vel ergo
    stantissfmi vhi patriarchatus Alexandrinum et An-• amplectamur eorum sententiam qui volunt aposto-
    tiochenum ad formam Romani seu Occidentalis in- "los in constituendis EcclesUs metropolitanis ratio-
    stitutos esse, si Niccencesynodi sextus canon in sensui nem habuisse ad civitates pfoVinciarum metropoles,
    magis obvio atteudatur; ita ut quce posset in Occi- illas nempe quibus, ut ait Petrus dfe Marca, con-
    dente Romanus pontifex ratibne sui patriarchatus, , ttibutm erant provincim imperii, apud quas magi-
    '
    possent in Jlgypto Alexandrinus, in Ofiente episco-. ttralus '-'mbjectofiimcausus judkabat, et quo proptep.
    ItiS 1N S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 164
    ea populi frequetitia conveniebat, quod singularii A geret, episcopos ordinaret, eumque docloreni suutn,
    quodam jure civitates a matrice pendebant; vel se- J- patrem, ducem conversi populi, noyccqueEcclesire
    quamur aliqrum assertionem, qui non tantum add respicerent, ac veuerarentur ? Quod ergo iot ia-
    urbes, ciyilis proyincice capita respexisse apostoloss signibus Europce metropolibus dicuutur aposfoli
    arbitrantur, sed etiam ad insigniores, celebriores,, tribuisse, ut eas scilicet ecclesiasticarum provbi-:
    armis, Dpibusque potentiores, situ, commercio,, ciarura capita constituerent, quemadmodumfactum
    exterarum natipnum frequentia ad propugnandami legimus per Hispaniam, Galliam, IUyricum, proba-
    fidem aptiores; vel tandem iis adhcereamus quii bilissime censendum est trihuisse efiam Raveimce,
    ethnicce hierarchice formam prce oculis habuisse5 nobilissimce Italice metropoli, juxta universalis
    apostolos credunt in Christiana stabilienda, scilicet,, hierarchice regulam, et inspecta tantce urbis cx-
    ut ibi minores episcopos collocarent, ubi flaminess cellentia.
    suos idololalria habebat, ubi vero archiffamines,' § IV. ExponunlurobjectacontraRubei aliorumqne
    ibi majores episcopos, nempe metropolitanos con- opinionem.
    stitnerent: alterutram, inquam, ex hisce opinioni- 129. Aliqua ex us quoecontra HieronjTnura Ru-
    bus sequi veiimus, Ravennae congruere cerlissime, beum ej'usque asseclas facere videntur, superius re-
    inveiiiennis exigentiam infulae metropolitanae. j> tulimus, et Ravenaatium verbis confutavimus, qua-
    127. A Romanoe reipublicoe temporibus Cisalpincc . lia sunt, et comniehtum vicariatuum ItaUae, duo-
    Gallice metrppolis habebatur Ravenna. Ibi Caius; ruraque metropolitanorum, alus quibuscumquereje-
    Ccesar, in hibernis exercitu distributo, morabatur, ctis ; et verba homiliae 175 divi Chrysologi primum
    convenlusque celebrabat, jus dicens Gallis univer- metropoliticce jmisdictionis exercilium sanclissimo
    sis. Ibi Augustus, ibi Tiberius diu habitare con- buic procsuli ex adversariorum interpretalione asse-
    sueverant. h. undecim provincias cum Augustus( rentia. Verum alia sunt 11011 miaoris fortasse poa-
    iiniversam Itafiam partiretur, liarum octava erat; deris, qaoe Rubei placitum videnlur eneryare. Primo
    ^Emiliain binas provincias subdivisa, quarum altera. enim ad illud elevaiidum pene omnes conspirarunt
    a Placeiilla ad Bononiam, altera a Bononia ad Ari- magni nominis auctores, in ecclesiastica historia pe-
    iniuum usque protendebatur : utriusque tanien caput ritissimi, eosque universus fere criticorum, histori-
    Rayenna fuit, ubi provincioepreetor, ubi capitolium, coruin, geographicorum ccetus est secutus : quoeres
    senatus, patricius ordo habebatur, qui solis prhi- eorum opinioni vim maxiaiaai addere solet. Ea vero
    cipalioribus inter metropoles tribuebalur. Raven- est, natam sscculotatitum quiato iaeuate Rayennae
    natium vero Us temporibus res florentissimas quis r. metropolim fuisse, aut Joanae Aageiopte, aut Pefro
    ignoret? Aptus commercio situs maris vicinitate, Cbrysologo eam Ecclesiam gubernante. Hi aulem
    amplissimus, isque tutissimus portus, classis Ro- auctores scriptoresque omnes prceter positiva quce
    manaestalio, ad imperii littora defendenda paratoe, conglomerarunt argumenta superius memorata, alte-
    celeberrimum denique orbis emperium exteris na- ruin achilleum enimvero et insuperabile ad unam
    tionibus frequentalum, divitiis atque armis prae ooines jactare non desinunt; et j"urequidem, silen-
    oiunibus ppteps atque excellens; ita ut secunda lium videlicet antiquorum , deficientiam monumen-
    post Romanam urbs appellarelur, tunc cum Apol- torum ex quibus unum saltem vel alterum in Raven-
    linaris, Petri discipulus, prima ffi ea jecit Evan- nate Ecclesia indicium eruatur exercitce quatuor
    gelii semina, prout Martinus Polouus, a Rubeo Ecclesioeprimis sceculismetropohticeejurisdictionis.
    citatus, confessus fueral. Demum sedem ibi ac Porro sicuti Ravenaates liberlatem vindicaat proprioe
    pestilentioe cathedram tenebant non mhiores flami- Ecclesiceab jugo Mediolaaensinm, maxhne quia uul-
    nes aut archillamines, sed ponlificum ethnicoruin lus omnino pro his adduci potest vel minimus actus
    collegium, quod praeeminentiam ui-bis, veluti alte- ejusdemjurisdictiouis in Ravennatem Ecclesiam ab-
    rius Romce, non obscure demonstrat. solulus, nuUa episcoporum ordiaatio yel approbatio,
    128. Igitur si apostolos neglexisse in Italia uni- * nulla synodus, visitatio nuUa , epistola , decretum,
    yersalis hierarchice regulam non est dicendum, aut canon, scriptoris aUcujus festimonium : pari igitur
    saltem si nuUa ratio positiva probabilis nobis super- lege , si nullum ex simUibusaclUius ante Aagelop-
    est taliter arbitrandi, quid convenientius, quid tem aut Chrysologumperegisse, nullum ex similibus
    rectce rationi magis consonuin, quid ecclesiasticce testimoniis habuisse inveaiuiitur Raveanates episcc-.
    universali disciplmee et particularium Ecclesiaram pi, dicendum profecto erit opinionem quoehanc di-
    necessitati cominodius conjici, immo asseri potest, gnitatem usque ab apostolorum cevo derivat nihij
    hujusmodi urbem, provincice florenlissimce metfo- firmitatis habere.
    polim, Italicarum civitatum potentissimam, ethnicce 150. Petrus ipse Chrysologus ne vefbum quidem,
    superstitionis caput, per quam tot nalionibus in tot editis doctissimis hbmiliis, de hac dignifate in
    eam conflueutibus fidera comrnunieandi aditus am- suis antecessoribus emineiite fatus est, neque cum
    plissimus aperiebatur; hujusmodi, inquam, urbem de primo Ravennatium episcopp Apbliiriari sermo-
    ab apostolis electam fuisse, ubi sedes episcopi con- nem haberet. Ipse AgneUus,aoni cceteroquinsceculj
    stituefetur, qui ad circumjaceiites urbes et populss rudis historicus, ne Syllabam quidem siiper id genus
    Evangelium trausferr.et ac dilataret, Ecclesias eri- prserogativee mussitayit, licet ariipjificandoeRaven-<
    165 JOS. AMADESlt DISSERTATIO DE METROPOLI EGCLESIASTICA RAVENNATENSl. 166
    natium praesulumpotestati plus nimio inlerdum stu- A , que successores ecclesiasiicarum provinciarum }iie-
    duerit, ipsius Romanae Ecclesiae divinum primatum rarchiam.
    segre admodum ferens. Quid plura? Initia dignitatis 133. Ab imperii systemate temporum apostolico-
    metropolitieee AgneUus in Joanne Angelopte consti- rum ad Synagogee systema examiiiandum procedit
    tuit, quamyis istius gradus et palUi collatorem impie Bacchiuius. Describit qualem per Judaeaeprovincias,
    effinxerit Valentinianum 1U Augustum. Quem igitur qualem extra Judseaefines Israelitica Ecclesia tunc
    patronum opinioais suce, quam rationem nobis affe- oblineret formara; quae syaedria seu concilia in si.n-
    rent Rubeus, de Marca, Salniasius, et si qui suut gulis JudeeeeurbUms, ubi minora, pbi majora sacro
    alii ejusdem ophiionis asserto^es ? et civili regimini prcesiderent, omaia a gupremo Hie-
    131. Nutat insuper potissimum eorum fundamen- rpsolymce generali syaedrip auctorilatem et jnrisdi-
    tum, universaU nixum Ecclesioe hierarcbiae ordini, ctioiiem trahentia. Extra Judceatn yero singulis qui-
    et regulae per totum orbem diffusae, nempe quod dem provinciis, seu magao alicui fegioais spalio,
    fere singulis hnperU provinciis proprium metropoli- unuai tantuBimodo synedrium erat, sed in quayis
    taaum dederiat apostoli, ia civitate earum principe civitate regionis illius scholceseu syaagogaehabebaa-
    residentem, atque Ecclesiarum regimen, civUium. tur, quae a regionis seu provincioe synedrio, veluti a
    provinciarum regimini aptasse. Si enhii vel generale proyinciali coticilio pendebaat ac moderabantur.
    totius hnperU systema attendere velimus, vel parti- Antiochioe hinc, atque Alexandrioe synedria per
    culare quarumcumque provinciarum, quo tempore Orientem et jEgyptum aliarumque civilatum pcr di-
    coapitper apostolos Ecclesiaeordo stabUiri, ineptum versas regioaes maxima polluisse auctoritate oslen-
    prorsus fateri cogimur utrumque fuisse cui confor- dit. Cum huj'usmodi Synagogoesystemate conferens
    matam ab ipsis apostolis Ecclesiee hierarchiam ere- deinde Bacchiniiis Christianee yagicnlis Ecclesiee pr-
    damns. Auctor est gravissimoe hujus propositionis dinem, alteram conclusionem criiit ex collntipnc
    cl. abbas Bacchinius, qui omnibus numeris absolu- ista, videlicet apostolos, ac proecipoePelrum, i'n fttn-
    tam, sacra profanaque eruditiotie vahdisque argu- dandis principibus Ecclesiis minime ad formam Ro-
    mentis refertam dissertationem odidit de origine mani imperii respexisse, sed potius Judwprumpolitim
    ecclesiasticae hierarchiae. Perpeusa igitur Roffiaai se accommodasse, habifa ratione eorumdem frequen-
    imperh forma, feghniriuin ac magistratuum distribu- tim, ac prwrogativarum pro diversilate temporum, et
    tioae, proviaciarum distinctione ae partitione, tum locorum, et gentilium etiam, cumad bapiismt gratiam
    quee forent principaUores urbes, provhiciarurn ffie- admissi sunt. Hanc opinioncm aliis antc illum scrip-
    C
    tropoles, omnibusque post pfolixum exameti cmn toribus probatam fuisse, ingenue faietur Cassinensis
    regimine Ecclesioe illiusque hierarchiae parlitione noster, inter quos et Grotio, qui dixerat, totum re-
    in primo saeculo comparatis, coacludit doctissimus gimen Ecclesiarum Christi confotmatum fuisse ad sy-
    Cassinensis non potuisse apostolos ad formara eivilis nagogarum exemplar; et patri Thomasino in Vetcre
    hierarchiae respectum habere in Eeclesiarum ordine et Nova Ecclesioe Piseiplina, quibus nuperriiiie ac-
    distribuendo et componeado, crim diversa fere ubi- cessit Joseph Mottce suirragium in laudata disscrla-
    que, ut ipse ait, emerserit distribuiio provinciarum tione de Jure metropolitico n. 8 et scqq.
    ecclesiasticarmn ab imperialinm distributione. Qui- 154. Verum, quia innumeroe in imperio, iirimo in
    bus argumentis conclusionem harie suam firmaverit universo orbeprovincieesupererantin qtiibus vel niilli
    cl. auctor, legere quisqne poterit in primis capitibus vel rari admodum Judcei repefiebanluf, adeoque ibi
    prinioepaflis laudatoe dissertationis. saltem non poluisse ad normam Synagogccapfari ec-
    132. Exparticulariumetiamprovhiciarumsystema- clesiastica hierarchia videbatur, idcirco cl. Bafcchi-
    te argumenlum auget Bacchinius contra preesumptam nius, tribus distinctis in apostolorum prccdicaliono
    sacrce hierarcbiceconveiiientiam ad civiles magistra- periodis, triplicem eliam diversam dislinguit Ecclc-
    tus. Si enim cuUibet provincice metropolitanus ideo siaruiti consiilulionem. Prima periodus respicit apo-
    creditur assignatus, cui alii comprovinciales episcopi stolicceprcedicatioiiistempus, ex Christi Dbriiininian-
    parerent, qaia in qnalibel provincia, in qualibet pro- dato Judceis tantum largitce intra Judceaeprovincias.
    vineiarum primaria urbe rector, seupreeses, aut con- Altera respicitintervallum illud quo geatilibas, quibus
    sularis cceterarum provincice urbium magistratibus mixtieraat Hebrcei, fides allata est ab apostolis per
    prceerat, id, si veritatem consulas, locum habere non regioaes loage lateque extra Judceam positas. Terlia
    potest; adeo inordhiatum, adeo varium legimus taadem periodus apostolicoepraedicationis illud tem-
    fuisse pafticularhun provinciarum regimen; cum pus designat quo in regionibus quas idololatrae omnes,
    modo eairidem provineiam ffioderaretur proprius nulU aut fere nulli Judaei incolebant, Evangelium
    fector, ffiodoalterius prpvmciaepraeses, mbdo plures diffusum est.
    provinciaeuni, modo pluribus corisularibusparereat: 155. In prima prcedicationis periodo satius fuit
    qiiod maxuriede ^EmiUanostra observatum est, quce apostolis synedriorum formaffi hi Ecclesia ordinanda
    aUquando euffi Flaminia proprium habuit consula- aeffiulari. Generali ergo ac supremo Hiefosolymce
    rem, ahquando cum Liguria uni preesidi subjecla synedrio, cui preeerat- summus Synagogcepontifex,
    jtuit. Quare hnpossibUe est profecto super instabili apostolorum afe discipulorum Chfisti cbllegium op-
    hujusmodi fundamento redificasse apostolos eorum- positum est, Petfb prEesideiite; in singulis aiiterrj
    167 IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 168
    civitatibus, ubi minora syaedria, minores Eccle- A ciam seu civitatem, jut ibi propriam sibi Ecclesiam,
    siee, ubi majora synedria, majores Ecclesieefun- praedicato Evangelio, efformarent, cathedramque
    dalae sunt; et siculi in singulis Hebrceorum provia- collocarent; vel ad nuUamdesignatiindividuam pro-
    ciis Samaria, GalUaea, Judeea minora a supremo vinciam seu civitatem, sed ut ubicumque sors aut
    uniuscujusque provinciaesynedrio pendebaat, orania potius divina Providentia iUis viam aperiret fidem
    ab Hierosolymitano, ita factum est ut Christianoe disseminandi, ibi consisterent, sibique Ecclesiam
    Ecclesiaeminores a majore cujuscumque proYincice, ex converso populo componereat. Itaque alterutro
    omnes autem ab Hierosolyinitana penderent. In se- modo discipuh isti et episcopi ad geates missi, cum
    cunda vero periodo exeuntes ab Judceeeiinibus apo- j'am Ecclesiam aliquam prceclara ia urbe fuadas-
    stoli, eas regiones circumierunt in quibus mixti seat, hinc finitimis civitatihus ac populis Ghristum
    erant gentilibus Hebrcei, et synagogas per singulas annuntiabant, novas Ecclesias in circuitu sanctifi-
    civitates, synedriuro autem habebant per singulas cantes, eisque etiam iaterdum, si expedire vide-
    provincias, seu per quosdam regionis tractus. Quia retur, episcopos coasecraates.
    vero ineffabUi Dei providentia cautum erat ut ad 158. Ex hac antem sapieatissima evangeUcoeproe-
    genlium conversionem Synagoga ipsa viam faceret, dicationis ccconomianon solmn intelligitur quomodo
    et JudeeiChristi discipulos in gentUium notitiam ac B apostoli in ethnicis regionibus tot Ecclesias fuiida-
    famiharitatem inducerent, ut eo naturali medio su- veriat, tot episcopatus erexeriat, verum etiam qua
    pernaturalem fidem cognoscerent, ad quam Dei mi- ratioae priraae omnium coastitutec fueriat ecclesia-
    sericordia vocabantur, hinc est quod per id tempus sticce metropoles. Illa enhn civitas haac dignitatem
    tot in Asia, Africa, Europa Ecclesias, ex Judoeis adipiscebatur, ubi apostolorum discipuli ad preedi-
    et geutilibus coadunatas, didicimus apostolos fun- caadum missi calbedram firmabant, ex qua cum
    dasse, ibique Christianas metropoles constituisse, finilimaseliam geutes atque urbes docendo circum-
    ubi provinciarum synedria, Ephesinam, Sardicen- ireat, coaversisque evaagelicas leges imponerent,
    sem, atque, ut alias taceam, Antiochenam et Ale- Ecclesias efformarerit iUisque episcopos darent; cce-
    xandrinam. perunt conversi populi illos discipulos et missos
    136. Ultima autem periodus apostolicaepreedica- veluti patres et doctores superioresque in spiritua-
    tionis, ex doclissimi Bacchinii conjecturis, ad fidera libus negotiis respicere et venerari, eorumque ca-
    perduxit Ecclesias gentium, inter quas nec synedria, thedras, unde primo iUis derivaverant fidei rudi-
    nec forte synagogas habebant Judeei. Primam om- meata, et proprias Ecclesias propriosque episcopa-
    nium fundavit Petrus apostolorum princeps Roma- C tus initimn habuisse fatebantur, tamquara malrem
    nam, in ea scUicet urbe totius orbis metropoli, cui habere, ab ea traditiones, ab ea in dubiis consi-.
    cuin aeque subderetur Hebreeus ac gentilis, con- lium, ab ea discipUnce, rituum, moram regulas,
    gruum erat ibi Ecclesiarum maximam erigi ac fuii- episcoporum suorum vel consecratioaem vel appro-
    dari, quee ex utroque populo coalescere componi- bationem mutuari, proesertim apostoUs defuactis,
    que debebat. Ab hac igitur principe Ecclesia, quam quorum prudentisshnce institutioni acceptam refe-
    Petrus et Paulus eedilicarunt proprioque sanguke ruut istam ecclesiastici regiminis politiam.
    stabilierunt, missi sunt quaquaversum qui genlilUms 139. Id vero probabUe, immo prorsus innegabile
    Christum nuntiarent et Chrislianas ubique Ecclesias videbitur, si animadvertas prirao apostolos eam re-
    coadui-.areat. Ex hoc foate ia Ilaliani, GaUiam,Hispa- gbainis formam sibi proposuisse, quce et :perpetua
    niam, Illyricum, Africam, fidei, baptismatis, traditio- foret et aptior ad omnes populos ubique terrarum
    num rivuli feliciter derivaruut; adeo ut jure scripserit coadunaados in unum corpus aique in unum ovile,
    ad Eugubiaum episcopum Innoceatius I: Leganl si _ et facilius regendosel instruendos; secnndo per se
    in iis provinciisalius apostoloruminvenituraut legitur ipsospaucosque eorma discipulostantum opus absol-
    docuisse; quod sinon legdiil, quia nusquam invenitur, Q vere non licuisse; erant enim paucula iUa grana per
    oporlet eos hoc sequi quod Romana Ecclesia custo- vaslissimum universi campum disseminanda, pauci-
    dit, a qua eos principium accepisse non dubiutn est. que illi in multa Evangelii messe operarii. Quapro-
    Hinc qui emersisse volunt jura Romani patriarchatus pter necesse fuit aliquot fundari per orbis provincias
    in oinnem Occidentem, non lon^e a veritate aberrare principes Ecclesias, atque in iis aut apostolorum aut
    arbitramur. discipulorum, veluti totidem metropolitarum calhe-
    137. Porro aaimadvertendum hic venit in quo dif- dras, fideique ac traditioais depositum coUocare, a
    ferrent inter se fimdationes Ecclesiarum primoe et quibus principibus Eeclesiisperpreedicationem, pro-
    secundec periodi, et fundationes Ecclesiarum ter- gressu leuiporis, aUceEcclesiceet nascerentur et re-
    tiac : nam quoad primas, now antea in ilUs ordhia- gerentur. Hceautem principaliores Ecclesiaeab apo-
    bantur episcopi quaro Ecclesiae ipsae vel ex soUs stolis vel ab apostolorum discipuliserectce, apostoli-
    Hebraeis, vel ex Hebroeissiroul et gentilibus jam ccevocabantur, quarum pulcherrimam distinctionem
    conversoe, et ahquo modo formatee fuissent. Quoad Bacchiniusrefert ex TertuUiano. r
    alteras vero, autequam converterentur, aut ullo 140. Ingenue ergo fatemur, hanc cl. Cassinensis
    modo formarentur, ordinabantur episcopi, et mitte- opinionem de ecclesiasticarum metropoleoa origiae
    bantur. vel designati ad aliquam specialem provin- nobis prce ceeteris arridere. Eam gravissimis viris.
    169 IOS. AMADESHDISSERTATIO DE METROPOLIECCLESIASTICARAVENNATENSI. 170
    probatam esse non ignoramus, quidquid alii, praeser- A rVeorum altero solummodo (aiunt) coeperuiit legi qui-
    lim Galli, in contrarium effutierint; congmit enim ut dam actus metropohticoepostestatis! PossibUeneest
    cum maxirae ideoequam cordatus quisque concipere ejusmodi fatiocinio tot doctissimorumvirorum meu-
    debet de Evangelii propagatione, incomprehensibili- tes acquievisse ?
    ter, ac non minus fortiter quam suaviter per mun- 143. Atque eo majof negativi hujus argumenti
    dum universum absoluta. Attamen nescimus utrum imbeciUitasapparet, quo probabilior est eorum sen-
    ea opinio Bacchimi magis noceat, an faveat magis tentia qui regulam ecclesiasticcchierarchiae asserunt
    Ravennatensium placito de apostolica origine me- universalem esse debuisse per totum Christianum
    tropoliticceeorum dignitatis. orbem, nullamque omninorationem adductam fuisse,
    § Y. Ravenaatiumresponsiones. neque adduci posse, quare hierarchia Italicarum
    141. Ne, qnaepossunt allatarum difficultatum vim provinciarum differre debuisset ab hierarchia reliqua.
    immiiiuere,yideamurnegligere Ravennatium respon- totius Ecclesiae. Apostoli primique saactissimi Ro-
    siones, qucecumqueecesint, brevissime hic expone- mani pontifices, disciplinee, traditionum, regularum
    mus. Et primo quidem UUsminime negotium faces- apostolicarumtenacesadmodum, eas neglexissent in
    sit contrariam opiaionem esse communiorem, immo Italia tantummodo ? Leges ad firmamentum ecclesia-
    comnitinissimam, quam nempe sequantur et propu- J3 j stici ordinis, sanctaequefideimorumqueChristianorum
    gnent pene omnes celebrioresque scriplores, in eccle- conservationem adeo necessarias, in Italia solum-
    siastica historia, disciplina, moribus peritissimi; modo immutassent, inltaha, inquam, universi capite,
    veritas enhn opinionum huj'usmodi non a mullitudi- norma discipliaae,morum, fidei? Quid si aliarum in
    ne iteque a nominis claritale, sed a fundamentorum Italia metropoleum, et primorum quidem soeculo-
    firmitate dignoscitur. Innumeroe propemodum opi- rura, indicia magni momenti non desint? Quid si de
    niones singulis oetatibusregnaruut, quas foverat uni- Syracusis, Panormo, Capua, Rhegio forte non sit
    versahVconsensus; modo autem falsoe sunt apud amplius rationabiliter dubitandum ? Certum est eru-
    omnes. Et ne longius exempla quoeritenius, nonne ditissimas snper iis dissertationes nostro hoc ecvo
    opinio de Mediolanensimetropolitano, super ItaUae prodiisse, quoevix dubitandi aditum reliquerunt, et
    -divisione in duos vicariatus fundala, universalissima quoejactatoenegationis vimminuunt ut cum maxime,
    hucusque fuit, Uliqueplausernnt critici fere omnes? per quam exclusis omnibus omnino ab Italia metro-
    Verumtamen destructo falso Ulo fundamento, aman- politanis, solos Romanos pontifices per quatuor
    datisque ad fabulas tot commentis quaepro monu- priora soeculaexercuisse in ea regione metropolitica
    mentis iadubus habebantur, sententia isthaecab aula j'ura perfidiose affirmatura est.
    recedit et evanescit. (
    Q 144. De Ravennate vero quid dicendum ? Si quse
    142. Secundo non magni faciunt Ravemiates ar- contra opiniones de ejus initiis, vel a temporibus
    giimentum negativum adversariorum. Vae, si ab hu- Joannis Angeloptis, vel Petri Chrysologi repetendis,
    jusmodi ratiocinio timendum esset: Non inveuitur aliquod probabUitatisspecimea proese feruat, videtur
    scriptum^ ergo non fuitl Actum omnino foret de neutra sustineri posse, et nostreedigaitatis primordia
    plurirais queemodo pro certis omnino habentur tum neutri illorum sanctorum prcesulum esse cOnsignan-
    in sacris tum in profanis; actum foret de tot Eccle- da. Quandb autem eos metropolitanos fuisse certis-
    siarum anliquitate, et vel non exslisse dicereutur sime invenhnus, non invenimus autem eos primos
    prioribus soeculis,vel episcopos non habuisse, si au- Ulam dignitatem fuisse consecutos, per necessariam
    ctorum sUentio, si monumentorum inopiee fidendum consequentiam statuendmn venit ante, eos episcopos
    esset. Quiaergo quarto vel quinto solummodosoecu- Ravennatem Ecclesiam fuisse metropolitauara, et
    lo de alicujus Ecclesieeepiscopo meinoria vel notitia recurrendum essead apostolicatempora juxta univer-
    tunc primum emersit, nuilus alter ante istum episco- salis hierarchiee regulam, quando in nullo ex prce-
    pum EcclesieeUliprcefuissecredenduserit ? Quia ergo decessorUms Aogeloptis, et Chrysologi principium
    de aliqua Ecclesia serius locuti sunt scriptores, tunc dignitatis reperire datur : quemadmodum, ut supra
    solum eam incoepissearbitrabhnur? Undenam, ama- n dicebamus, quia solum extrema jam aetale legitur
    bo, argumentum desumunt critici nostri, ut probent Chrysologusconsecrasse episcopumVicohabentinum,
    natas quarto saeculo Aquileiensium ac Mediolanen- negari absolute non polest, imrao de tanto doctore,
    sium metropoles? Ex silentio (respondebunt) anti- iis Ecclesicetemporibus asseri pro certo debet illum
    quiorum monumentorum, et quia eo tantum saeculo> ante Vicohabentini ordinationem plurimos actus
    vertente, aliquem actum legere incipiunt exercitee exercuisse ejusmodi poleslatis per longura duodevi-
    ab UUsepiscopis metropoliticeejurisdictionis. Infelix ginti annorum decursum, licet de iis juemo neque
    enimvero ratiocinium ! Quia initium non invenitur, ipsemel scripserit.
    illud igitur pendere dicendum est ab hombium con- 145. Silenlium quoque sancti huj'us antistitis con-
    iecturis et opinione. In nostro autem casu id prorsusi tra eos non facere arbitrantur Ravennatenses, tum
    ratiocinu genus praevalere volunt auctores nostri et1 quia non omnia ejus opera ad nostram setateni per-
    quia neque in Chrysologo,neque in Angelopte dete- venerunl, cum Ule fuerit multorumlibrorum et volu-
    gipossunt hujas dignitatis primordia, nihilominusi minutn conditor, et veluti irriguus fons,itain eum di-
    necesse est in eorum altero iUaminccepisse,quia de: yina sapienlia quolidie emanabat, teste Agnello,
    PATROL.LII.
    171 IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 172
    multaque perierunt nou solum Cbrysologi, sed an- A et concessionem paUii arehiepiscopalis, in quibus
    tecessorum ej'us, quos non pauca eaque gravissima profeclo noii videmus qtiid novitalis, quui monstri
    scripsisse tradunt antiquiores historici, vel barbaro- horreaut clarissimi viri. Nonne sacculumillud, noaue
    rum incursUms, vel Ravennatis Ecclesicc nostrae ipsa Valentmiani tempora hujusmodi exemplis scate-
    archivi et bibliothecae incendiis, vel sequentium SOB- bant ? Primusne, an solus Valentinianus in Ecclcsia-
    culorum in litteras odio, et preesulum antiquiorum, stica jura manum immiserat? Quis Phcenicieej'urisdi-
    prcesertim schisraaticorum vel ignavia vel roalilia. ctionem diviserat inter Tyrium et Beritensem epi-
    Tum quia in homiliis Chrysologi quoeunicee tempo- scopos? Quis primalum Hierosolymitano tribuerat
    rum injuriam superarunt, preeter epistolas ad Euty- super Arabiam, Phoeniciam, Palaetinam ? Qriis Ni-
    chetem hceresiarcham atque ad PP. Chalcedonensis ceeaiu, quis Ghalcedonera ad me ropoiis fastigium
    synodi, locus non erat neque occasio de hoc argu- sublimaverat ? Nonne unperatores iUiusmetaevi? Quo
    mento mentionem faciendi. Tum quia silct etiam canon duodecimtts Ghaleedonensis synodi spectabat
    Chrysologus Ecclesiam Raveiinatem hac prccrogativa terribili iila depositionis in episcopos comniinatione,
    jam insignitam antequam ipse ejus gubernacula j"am nisi ab Angustis ejusmorh novarum melropolcon
    suscepisset, quod tamen non potest amplius in du- erectiones impetrare cessaverint ? Ex hoc ergo ca-
    bium revocari. Item unum vel alterum memorat S. 8 pite uec novum, nec monstruosum fuisset Valenfi-
    doctor metropolilicce jurisdictioais aclum a se ge- niani diploma, neque omnino condemnandus Agncl-
    stum, consecrationes nempe Projecti Imolensis, et lus, quasi novain Ravennatium metropolim Augusto
    Marcellini Yicohabenthii episcopi; ergoue deceui et illi imputasset.
    octo annonim intervallo nuUis aliis actibus tautam 148. Ouod vero ad collationem pallii, hic quoque
    dignitatem illustraverat ? fugit clarissimos viros prudens anliquae Ecclesice
    146. Agnellus vero, schismaticus homo, qui hnpe- oeconomia. Fuerit enun necne paUinm islud impera-
    fatoribus nimis justo in ecclesiaslicis rebus in- torium insigne, Augustorum munus ad indicandmn
    dulgebat, quique Romanoe subjectiouis inipaiiens, et decorandum regale episcoporura sacerdotium, aut
    Ravennatium anacephaleosim impie aliquolies tuilus indumenti genus mere ecclesiasticmii ad sigaifican-
    estprobabiliter ex industria eam dignitatem in An- dam in melropoUtanis plenitudinCm potestatis, pro-
    geloptis antecessoribus tacuit, ne ab apostolica scde cul dubio est, aliquot post magnum Conslantimnn
    derivatam cogeretur fateri. Quoeab Agnello de ar- seeculis, exspectasse pontifices summos aut preces
    chiepiscopis nostris practerita fuerunt, qucequeinno- ant consensum hnperatorum et regum , antequam
    tuerunt aliunde , propemodura infinita sunt (alque palUi usum metropolitanis indulgerent. Gujus verita-
    inter ea, mirifica midecim D. Apollinaris successo- G tis testes luculentissimi sunt tot epislolae Romano-
    rum per visibUemcolumbam electio, prcccipua est; rum pontificum, et preeseriim Gregorii Magni ad
    cum enhn de singulis Agnellus scriberet, ineffabilis Coesarium Arelalensem. De hoc autem argumento
    prodigii immemor, aut inscius videbatur, cujus tan- consuli potest doctissimus Thomasinus, qui istam
    dem splendida indicia dedit ia sancto Severo eorum Ecclesice consuetudinem fusius explicat, prccsertim
    poslremo); mirumne igitur erit si quoc errorem iis verbis : Indttbitatum est, idiqttot saltcm smcu-
    suum damnavissent, ille non retulit? Cum auteta ad tis, non sine voluntate imperatoris in Oriente pal-
    sedandos aliquorum tumultus, de quibus Cbrysolo- liitm, sicut in Occidente concessumfttisse ; cum enim
    gus allatis verbis homil. 175 Valenlinianus UI im- vesthnenti id gentis ittitio regittm fuisset, eoque vo-
    perator Romani pontificis decreta augustali sanctio- tuissent imperatores, qum eximia eorum erat et sin-
    ne roboraverit, qua sarctam tectam Ravennatium gularis pietas, regale Ehrisli decorare sucerdolium;
    episcopi dignitatem suam servarent, occasionem ve- Itanc vicissim illis per aliquot swcttla pielalem gra-
    risimiliter arripuit AgneUus Valentiaiaao tribueadi tiludinemquerependit Ecctesia, nl illo prwler eorum
    ejusdem dignitatis sacrique pallii collatioaein, qure a assensionem indtteretur ncmo.
    sola apostolica sede concedi poterant: si tameu ea 149. Quce igitur in Yalentiniani Ccesaris conces-
    fuit Agaelli meus, idque sonant ejus verba; probari D sicne novitas, quod portentum, quando juxia iUo-
    enim fortasse ex AgnelUana relatione minime pote- rum sceculorumceconomiam lara commode intelligi
    rit iUum indicasse tunc primum omniao creataai fuis- poterat pro consensu, ab Augusto Ulo in erectio-
    se nostrce metropolis dignitatem,sed potius indicasse nem nostrcc metropolis prcestito, alcpie in usum
    tunc prhnum circumscriptam fuisse certis Unibus palhi ? Decretum aliquod, seu concessionem , seu
    ecclesia&ticam/Emiliee ac Flaminioeprovhiciam. nostrce Ecclesice privilegioruin confirmationem edi-
    147. Geeteruninumquara satis mirati sumus quare disse Valentinianum UT indicari videtur per musi-
    tot sapientissimi viri, anliquoedisciplineeperitissimi, vum opus S. Apollinaris in Classe, in quo Augusti
    contra hujusmodi assertum AgneUi nostri, et contra iUius imago volumen manibus tenet, scriptumque
    Hieronymum Rubeumadeo impotenter debacchantur, ibi legimus : Privilegid Ravennatis Ecciesim. Verum
    et Valentiniani diploma a Rubeo relatum diris omni- de istis alii viderhit. Rcliquce autem falsitatis no-
    hus voveant, Duo enim proecipue in eo notant, et tce, quas curiosius auctores laudati scrutati sunt,
    damnant absque iilla benigna interpretatione, nem- ac se invenisse aiunt in Valentiniani littcris, ecc
    pe Valentiniano tribui mctropolis nostrrc crectionem, profecto non sunt ob quas hi istud diploma adeo
    175 JOS. AMADESHDISSERTATIO DE METROPOLIECCLESIASTICA RAVENNATENSI. 174
    Dbslrepanl; quarum altera esse potest titulus ar- AV ab ciyiUs magistratus prccstaalia, aoa ab reguin re-
    iltiepiscopi, sceculo quiato a Raveanate antistite sidentia, verum ab institulione apostolica formatam
    r.oadum usurpatus, altera vero titulus majpris, fuisse Ecclesicehierarchiam. Acacium vero exemplis
    quem sibi tribuit Valentiaianus. 'Voculas hasce urget episcoporum, qui licet imperialibus prceesseat
    AgaeUus non scripsit; irrepseruut auleni probabi- civitalibus, se tamen infra anliquos jurisdictioiiis ler-
    liter hi diplomatis exemplaria, amamieasium culpa. minos continueruiit : Bisimws, iaquit, quod prmro-
    Nos autem arbitramur veras litteras Valentiaiaai gaiivam volunt Acacio comparari, quia episcopus fuc-
    (aUqtias eaim ab Augusto ipso datas fuisse du- rit regim civilatis. Numquid apud Ravennam, apud
    bitare noa siaant verba homilice 175 divi Chrysologi Medioianum, apud Syrmium, apud Treviros mullis
    superadducta), vel archivi archiepiscopalis inceadio, temporibus non constitit imperalor? Numquid liariim
    vel schismaticoram maUlia consumptas, vel in urbium sacerdoles CLTRAMENSCKAM SIBIANTIQUITUS
    Georgii archiepiscopi captivitate deperditas, qui Ec- BEfUTATAM qutdquam suis dignitatibus usurparunt?
    clesiceaostrce augustiora monmnenta, ad ostenden- Licel crgo, aiuat Raveuaates, multis temporibus apud
    dam ej"us amplitudiaem, in Germaniam asportave- Raveaaam consliterint imperatores, aihil tamea hu-
    rat, scioli aUcujus opera et ingeuio faisse reaova- jus urbis episcopi suce dignitati auxeruat, nulluiaque
    tas; et fortasse vel rx vel x sceculo, tuuc eura er- g] maj'usj'us usurparunt, ex Gelasii attestatione, sed in
    cltkpiscopi titulo passim utebantur Raveaaateasium ea mensura dignitatis et jurisdictionis remanseruat,
    prccsules, aec aon TOmajor ia more erat inter qaam ante imperatores, et a priscis temporibus ba-
    litulos, cujus exempla, ubi opus esset, prcesto fo- buerant. Verum indubitatum quidem est, omnibusque
    rent in pergamenis archivi Ravenuatensis. Hanc histOricis probatum, Ravennates anlistites melropo-
    tamen conjecturam prudentiorum jndicio libeuter litica dignitate polluisse, imperatpribus in ea civi.t.ate
    commiilimus. residentibus; igitur non illain adepti sunt Augusto-
    150. Qua aulem occasione Yaleatiniani littercevere rum auctoritafe aut intercessione, dum in ea reside-
    emaaaveriat, utrum ab Aagelopte, an ab Chrysologo rent, sed illam dignitatem in mensura sibi anliqaitus
    hnpetratee, nihU certi habemus. SiautemcoaJ'ecturas deputata, nihil ulterius eiaddentes, retinuerimt, etcum
    noslras qualescumqueaperire Ucet,credimus, nonpro Raveana imperialis civitasfacta est, jaffi ah veteribus
    nova Raveunatensis metropolis formatioae eas datas temporibus sedes erat ecclesiastici metropplitaai.
    fuisse Utteras ab Augusto; obstant eaha, ae id cre- 152. Verbofum Gelasii et hujus rafiociaii pondus
    daaius, gravissima qnee superius contra Bacchlaium senserat Bacchinius, qui se primura omnium metro-
    explicuhaus argumeata; sed potius ul Chrysologus politici Ravennatium jmis propugnatorum illud de-
    vel Aageloptes iUarum patrocinio ecclesias recupe- (Q prehendisse ait (ubi autem de metropolitana Syrmii
    rent, quas diximus ab Arianis forte distractas, et Ecclesia locutus est Euslacbius a S. Ubaldo, forsi-
    postmodum per Ambrosu proedicatioaem in clieate- tan ante Bacchinium vim Gelasiance auctoritatis in-
    laai Mediolaaeasiura episcoporum receptas, In ea dicaverat). Porro mirmn est qua fatione Racchinii
    per qumquagrata fere annos perdurasse, quorum id- aniinum contorserit, et aliquando pene in transversum
    circo conatibus, ne illas restituerent, auctoritatem egerizistudargumenti genus, et in quem sensum ex-
    apostolicam et imperialem apponere necesse fuit. plicare conatus sit Gelasii clarissinia caeteroquinver-
    Probabile est etiam, cum sceculoquinto incoeperint, ba; illis eriim in sensu obvio acceptis, viderat vir
    ut ait Bacchiaius, termiai bierarchioe ecclesiasticce doctissbnus per se cadere omnino Suam caeterorum-
    in ItaUa ad civiUum proyiaciarum termiaos aCcom- que opinioaem de origine Ravennatiura metropolis.
    modari, factum fuisse ut ad coarctandam seu exten- Interpretationem ergo Bacchinii preestat hic eisdem
    dendam melropoliticam Ravennatium jurisdictionem verbis adducere, ne ipsius valorem hnminuisse vi-
    intra ^EmUiceet Fiamiaioe coafiBia, simul coacurre- deamur.
    reat, temporibus vel Angeloplis vel Chrysologi, et 153. i Cum iu dubium, inquit, revocafi minime
    sedis apostoUcccdecreta, et Augustorum favor, ad possitquodGelasio summo pontifice Romeesedente,
    compescendas obtrectautium querimoriias. Quavis D ] preesul Raveaaas metropolita fuerit, reliquum esse
    autem ex his causis Valentiaiaai litterce prodieriat, videtur ut ex GelasU ejusdem testimonio non tunc
    nil prajudicii iaferuat Raveaaatium oplaioni de im- cceperit metropolitanum j'us in Ravennate Eccle-
    pugnala eorum dignitatis origine. sia, cum uibs illa regia Augustorum sedes eva -
    151. Quam vero originem non solum aUatis ralio- sit, sed eodem loco steterit quo anlea fuerat, nec ul-
    riibus contra vim argumenti negalivi se defendere tra mensuram sibi antiquitus deputalam quidpiam suis
    illi arbitrantur, verum aliquo etiam positivo docu- dignitalibus usurpaverit. Certe Gelasii testimonium
    ffieato. lUude^GelasiiIRomaai pontificis epistola ad omni exceptioae majus est, tum quod floruerit paulb
    episcopos Dardanieesuperius citala,.haurire iion du- post ea tempora quibus Ecclesise Ravemiati metro-
    bitant, ubi contra Aeacium Coastantinopolftaaum politicumjus collatum fuisse diximus, ttiffi quo.dprce-
    episcopura invehit Gelasius, conantem fimbrias qua- sumi debeat rem hujusmodi doctissimo Romaao pon-
    quaversum dUatare, seseque in Orientis patriarcham tifici, jurium ecclesiasticorum scientisshno, bene per-
    clevare, quia episcopus esset iraperialis civitatis. Pro- spectam. Taata iiihilominussunt, adeoque clara, quee
    J>atautem Gelasius, non ab imperii syslematc, non probaut scrius quaiti iu caitero Occidcati ia ltalia ius
    175 IN S. PETRUM CHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 176
    metropoliticum invectum, tanta ex quibus evidenter A et ab opinione solius Romani pontificis in Italia me-
    liquet de hujusmodi jure recentius Ravennati Eccle- tropolitani, tum quce affert de Joanne Augelopte, ac
    sioecollato, constetque Ecclesias nonnullas, ut Foro- de Chrysologo, ejusque homilia 175. Quod attinetad
    corneliensis, Ambrosio vivente, Mediolanensi episco- Ecclesias quas, vivente Ambrosio, ait Mediolanensi
    po paruisse, et Petri Chrysologi, immo ejus electio- paruisse, ut Forocorneliensis, satis pariter, ut arbi-
    nis tempore inler Raveiroee subditas numeralas, ut tramur, superque respondimus iu cap. 1, adeo ut
    obvio eo sensu quem praeferunt Gelasii verba, eadem dubia omnino, incerta ac fere improbabiha videantur
    intelligi minime posse certum sit. Re itaque serio momeiUa ista cl. Cassinensis. Quare cordato vfro ea
    perpensa, Gelasium id solum intendisse reor, qtiod tanli esse non debent, ut per Ula verborum Gelasii
    argumetitum ferehat, videlicet ail accedere juris, quo sensus, apertissimus per se ipsum et obvius, in dis-
    in aUos domiaentur, episcopis quibuslibet ex eo quod tortumsensum violentissune rapialur; hllrKOpotius
    quandoque Augusli apud eorum civitatem resederiat, rem dubiam et incertam, qualem volunt originem
    sed jura ecclesiaslica abEcclesioeauctoritate pendere. hujus Ravennatium dignitalis, per verba tam aperta,
    Negat propterea quidquam ecclesiastici juris acces- tam clara, tam obvia doctissimi pontificis par erat
    sisse episcopis Ravennae, Mediolani, Syrmii, Trevi- explicare, prcesertim quia opinio Ravennatibus fa-
    rorutn, ex eo praecise quod apud illas urbes multo jg vens tot aliis allatis argumentis fulcitur; contraria
    tempore degerint imperatores, aitque ob eam impe- vero, licet communissima, tot ambagibus, tot diffi-
    ratorum moram, earum urbium praesules ullra men- cultatibus involvitur.
    suram sibi antiquitus depulalam nil suis dignitalibus 155. Et sane, pace cl. Bacchinii, ejas iaterpretatio
    usurpasse; minime vero negat aliunde, ex legitima contorta nimis videtur, sensusque Gelasu nimis per-
    scilicet Ecclesiaepotestate, potuisse jus augeri earum- turbatus. Acacio iUe insultat, quia cum sit episcopus
    dera Ecclesiarum, eo etiam mtuilu quod imperatorum regicecivitatis, tentat jurisdictionem suam augere et
    ibi sedes exstasset. Gelasii itaque verba ferunt, quod super Orieatis patriarchas sese efferre; itaqueexem-
    Patrum et synodorum sauior et communior sensus plum UUopponit quatuor Occidealis episcoporum,
    tulit, ecclesiastica videlicet j'ura nullo modo a seecu- qui cum essent et ipsi imperialiimi urbium aatislites,
    lari potestate peiidere, vel primaruin Ecclesiarum ntiUamjurisdictioBemsibiusurparuntultra eam quam
    .decus primarum civitatum decori acceplura reierri antiquitus obtinuerant. Verum quidem est, quod ait
    debere, sed id totum a canonum praescripto et a su- Bacchinius, Gelasiurii illis verbis uoa aegasse ex le-
    premo Petri arbitrio efficiac disponi, prout rerum gitima Ecclesimpotestate potuissejus augeri earumdem
    temporuraque circumstantiis congruere dignoscitur. Ecclesiarum, eo etiam intuilu quod imperatorum ibi
    Quare consequitur Ravemiae,Mediolani, Syrmii, Tre- Q sedes exstasset; sed cum Gelasius tacuerit accessio-
    virorum episcopos, et ceeteros quoslibet, diguitatum nem istam novi juris revera evenisse ex coacessioae
    suarum antiquitus deputatee mensurcc si quid addi- Ecclesice imperatorum temporUms, evidens iadicium
    tum est, non illud usurpasse, quod ibi imperalores est quod non evenerit; tum quia argumeiUuni quo
    quandoque degerint, sed legitimc ex Petri auctoritate, contra Acacium utebatur Gelasius, fortius Constan-
    salvo canonum proescripto, babuisse. Et ita quidem tinopoUtanum ursisset, ea animadversione quod iUi
    Gelasii verba intelligenda arbitror, quoeproinde effi- quatuor episcopi, si quid jurisdictionis ultra antiquam
    ciunt, rainus curate, nec praecedentibus coheerens, a meneuram acquisiverint, intuitu iinperatorum, non-
    suramo viro de metropolitani Ravenaatis juris initiis nisi ex indulgentia pontificum Romanorura acquisi-
    scriptum, illud videlicet acquisitum, ea prorsus ratione verint; tura quia cum id factum tacuerit Gelasius,
    qua sedes Constantinopolilana ob imperiale thronutn alia magni ponderis conjectura iade oritur certissime
    patriarchalia jura usurpavit, ac tandem pacificetenuit. non esse factum; nam ab exemplis quatuor illorum
    Oppositum eniro ait pontifex, et testatur, ob irapera- autislitum, si quia fuissent episcopi regiarum civita-
    toris thronum nU supra veterera dignitatis suaemen- tum, ab apostohca sede maj'oremdigaitatem oblinuis-
    suram Ravennates praesules usurpasse. i sent, occasionem opporlunissime arripuissent Aca-
    ', 154. Haecest Racchinii interpretatio verborum Ge- D ciani exprobrandi Gelasio, atque RomaiiceEcclesice,
    Tasii, quam ipsemet fatetur ab obvio eorum sensu de- negatum iri Acacio, etiam intercedentibus imperato-.
    viare. Ad bujusmodi vero violentam Gelasiani sensus ribus, etiam coacedeatibus duobus oscumenicisconci-
    explicalionem Bacchinium cogunt momenta quaepro- liis, Constantinopolitano i, et Chalcedonense, quod
    baut serius quam iu reliquo Occidente in Italiam jus ahis quatuor episcopis non fuerat negatum, perlur-
    metropoliticmn induclum, in eaque regione solum bationem scilicet ecclesiasticce hierarchiac, et novoe
    Romanum ponlificem isto jure polluisse ad quartum jurisdictionis accessionem, Ucet episcopi Uli nuUo
    et ultra seeculum, ac preesertim quia recentius Ra- fulcirentur concilu canone aut consensu. Tum demum
    vennati Ecclesiaeillud iuit collatum, el quia constat quia non potuisset Gelasius Acacio tam libere insul-
    Ecclesias nonnullas, ut Forocorneliensis, Ambrosio lare, si Romana Ecclesia arguenda ipsa quoque fuis.
    vivente, Mediolaneusi episcopo paruisse, et Chryso- set ob perturbalam in Occidente, in gratiam im-
    logi electiouis tempore numeratas inter Ravenace peratorum, apostoUcam Ecclesiarum hierarchiam,
    subditas. Verum haec onaiia Bacchinii momenla j'am quo tempore eam mordicus tuebantur in Orien-
    expendimus, tum qure eruil ab argumcnlo negativo, te contra episcopos Constantinopolitanos, coutr-3
    177 JOS. AMADESIITilSSERTATIO DE METROPOLI ECCLESIASTICA RAVENNATENSI. 178
    duo generalia concilia, contra ipsos imperatores. A proesertim divi Petri Damiani, eredunt Ravennates
    Quacquidem conjectura majorem vim consequi po- contrarium negativum argumentum exinanire. Atque
    terit ex iis queesuperius notavfmus de resistentia hinc ad doclisshnas Racchinu animadversiones ani-
    Ecclesice, ac proesertim summorum pontificum, hu- mura convertentes, manus yictas jJs ultro dare non
    jusmodi liovarum metropoleon erectionibus. renuent. Concedent enim libentissime nullo pacto
    156. His autem rationum momentis se expedire efformatam fuisse ab apostolis Ecclesiee hierarchiam
    arbitraniur Raveanates a Bacchinii interpretatione ad normam civilium magistraluura. Concedent ex
    in verba Gelasii, statuuntque ex illorum sensu obvio generali imperii systemate, quale fuerat temporibus
    et naturali probari Ravennaies episcopos non ab im- apostolicis, atque ex particulari cujusque proviaciee
    peratorum temporibus metroppUlicum gradum fuisse regiaiiae probabilissime deduci posse veritatem Rac-
    adeplos, sed eo bonore ante imperatores et a priscis chinianae opinionis : licet ad rem non facere suspi-
    temporibus proefulsisse; atque adeo cum nulla slabi- centur, quee de instabiUtate regiminis cujuscumque
    liri possit inccepti honoris epocha, ad apostolica tem- particularis provinciae eruditissime congessit abbas
    pora et ad primeevam ecclesiasticeehierarchioe insli- Cassinensis; nam primo instabilitas haec particularis
    tutionem ilhus gradus originem esse refefendam. Hic provinciarum regiminis locum forte non habebat quo
    etiam obiter notatnm volumus aUata Gelasu verba B tempore EvangeUum disseminabant apostoli. Accidit
    juxta obvium eorum sensum etiam a Mediolanensi- ea quidem temporum decursu, sed cum jam fides
    bus usurpari, ut probent ante divum Ambrosium,non Cbristiana longe lateque diffusa erat, atque etiam
    autem ob imperatorum residentiam, jam ad metro- stabilitus ecclesiasticoe hierarchice ordo ac systema,
    polis dignitatem ascendisse inclytam Mediolani Ec- preesertim in Italia. Ea enim divisa ab Augusto in
    clesiam: quod non abs re erit animadvertere. Ccete- nndecim regiones, et nnicuiqtie proprio assignato
    rura mox relatam Ravennatensium conclssionem ver- praeside, decurionibus, duumviris, forma ista magi-
    bofumque Gelasii inteUigentiam roborare posse neuj- stratuum et politiee duo pene scecula perseveravit,
    tiqtiam ipsi dubitant auctoritate S. Gregorii Vn, pa- donec ab Adriano Ccesare immutata est. Quare satis
    riter Romani pontificis, cequedoctissimi, cequejurium intervalli et opportunitatis habere potuisset Ecclesia
    ecclesiasticorum acerrimi vhidicis. Scribens enim ab sibi firmandum in hac regione hierarchice statum
    Gregorius ad Ravennatenses, hcec de eorum Ecclesia juxta hierarchiam civUem ab Augusto constitutam ,
    ipsis insinuat: Credimusnon latere vestram scientiam, quatenus ad eam se conformasset. Stabilita autem
    RavennatemEcclesiamsedi apostolicw prm cmterisvi- semel ab apostolis eorumque successoribus hierar-
    cinius hmrere sotitam fuisse, eamquespeciuliler ab ipsa chia, nullis mutationibus obnoxia esse poterat, quid-
    ditectam, quidquid dignilatis et honoris antiquitus per C quid fuerit de civilis provinciarum regiminis pertur-
    beatum Apollinarem tenuit, munere scilicel prmfalm se- batione pluries secuta, Adriano, Aureliano, aliisque
    dis concessumliabuisse. Prcedilectam ait sanctus pen- imperantibus. Quod si etiam verum fuisset tempori-
    iifex Ecclesiam Ravennatem ab sede apestolica, nam bus apostolicis vel unam pltiribus, vel plures provin-
    illi acceptum habere debebat quidquid dignitatis et cias uni tantum proesidi paruisse, hinc opporluna
    honoris antiquitus per bealum Apollinarem tenuit. Si resultaret ratio quare in ecclesiastica hierarchia non
    autem antiquitus, ac per primum ej'us apostohun at- ubique uni provinciae uaas proeesset metropolitanus,
    que episcopum nihU aliud Ecclesia Ravennas obti- sed sub uno metropolitano plures essent provinciee,
    nuisset, nisi cum fide Christiana simplicis episcopatus et quoefuerat olim anica, fieretduplex provincia, uti
    cathedram, fruslra eam speciaUler dilectam sedi cum JEmilia nostra actum fuit, partita in duplicem
    apostpUcce, frustra viciaiorem adbeesioaem, ffustra regionera, quarum altera Flaminia, Jilmilia altera.
    bonores et digaitates ab ea sede obteatas jactasset Secundo vero quainvis temporibus apostolicis insla-
    Gregorius. Loquebatur ergo pontifex de iis honori- bilitas particularium provinciarum regiminis obversa-
    bus et dignilatibus quibus ejus cetate eminebat Ra- retur stabiliendae ecclesiasticae hierarchlae aliquibus
    veaBatium Ecclesia, et quas iUi a sede apostolica an- in regionibus, id tamen de ipsa yEmilia neqne tunc
    tiquitus coUalas affirmat per beatum Apollhiarem, 1) neque per diuturna tempora forsitan polest verifi-
    "primum sciUcet Ravetince episcopum, Petri apostoU cari; nam post allatam partitionem in jEmiliam et
    discipulum; neque alia dignitas, neque alii honores Flaminiam, utriusque caput et metropolis fuit imrau-
    ibiveaiunt intelligendi, si res bene perpendatur, nisi tabiliter Ravenna, etiam postquam Conslantinus in
    dignitas atque honores aietropolitici. Coasonat Gre- . duos vicariatus Ilaliam divisit.
    gorio VUacctor Historicemiraculorum ipsius S. Apol- 158. Atlaraen, bis non obstantibus, dalisque ultro
    linaris in territorio Divionensi, qni auctor sceculo x omnibus cl. Bacchinio, sibiadhuc gralulanlur Raven-
    creditur floruisse, adeoque ante Gregorium, Qui . nates lanti viri opinionem de origine ecclesiastica-
    marlyr, iaquit, ul descripta ejus passionis gesla testan- - rum metropoleon non solum non destruere, sed ma-
    lur, a S. Petro apostolorumprincipe consecratus, ac Ra- gis magisque confirmare eorum sentenliam qui lem-
    vennw, metropolitanmItalkarumurbium nobilissimm, poribus atque inslitulioni apostolicoe inilia huj'us
    primus archiepiscopusest destinatus. dignilatis in Ecclesia Ravennate tribuerunt. Si enim
    157. Tali testimoniorum positivorum serie, alque verisimillimum est (immopene cerlum dixerhn) spar-
    aliorum quaebrevitati studentes nou quaeritamus, et sos ubique terrarum et quaquaversum aposlolormn
    179 IN S. PETRUM (oHRYSOLOGUMPROLEGOMENA. 130
    discipulosfundasse Ecclesias gentium a se conversas, A 1 rias tain frequens occurrat ejtis menlio, ef Ravenna-
    ibique propria stabilita sede, inde vicinis regionibus, tium ab eo fundatceEcclesice prcestantia celebris sit
    urbibus et populis fldem communicantes, novas Ec- apud auctores universos. Superbam hanc omissio-
    clesias constituisse, novos episcopos ibi ordinasse, nem, inter tol alias maculas quibus abbatis Fleurv
    unde factuffisit ex apostolorum sanclione ut cotiver- scatet Ecclesiastica Historia, merito illi exprobravit
    sis hisce regionibus novisque Ecclesiis , eartimque nuperus auctorObservationum ineamdem ej'usHisto-
    episcopis discipuli isti preeessent veluti primi patres riam. Quod vero ad acta antiquissima S. Apollinaris,
    ac doctores, atque eortim cathedram populi novarum ea propugnarunt celebres auctores, ex quibus laudati
    Ecclesiarum respicerent uti proprice Udei matrem, Bollandiani de iis dubitari jtire non posse luculenler
    ab eaque traditiones, dtsciplince apostolicce regulas, docent, ac solum nolant alicubi vitiata fuisse atque
    in dubiis consilia, in dissidus et gravarainibus refu- interpolata.
    gium, in ordinationibus consensum peterent et am- 160. Verum ne unus quidem inter tot scriptores,
    plecterentur, quod pfoculdubio tunc fuerat et metro- vel qui admittimt vel qui rejiciunt ejusmodi acta,
    poUtaai juris principium ac fundamentum, et metro- critice rigorem eo usque acuit, ut apostolatum Apol-
    politance dignitatis prcerogativa; si, inquam, id ex linaris in jEmiUa, hujus provinciaeurbium conversio-
    Bacchinio verisimillimum censetur, acta opportunis- B 1 nem, Ecclesiarum fundationem neget; nituntur euira
    sime res cst Raveaaatium, qui Appollinarem Petri ista Patrum et histbricorum fide, et immeraorabili
    discipulum Ravennam, Italicarum urbium prcestan- tot Ecclesiarura traditione. Quare si lex ab aposto-
    tissimam, ab apostolo missum, ibi eplscopali cathe- lis sancita, si mos universaeEcclesicetum per Orien-
    dra crecta ac firmata, ex ea toti ^Emilue Chrisli lem fuit, quemadmodum inviclissime ratiocinatur
    Evangelium prcedicasse, perque ejus urbes ex con- Bacchinius, ut sectindoeEcclesieeab ea Ecclesia ortoe,
    versis populis ilorentissimas Ecclesias efformasse , quam per discipulos apostoli fundaverant, illam tam-
    pro certo habeat, ac testatur non soluraperpetuacele- quam magistram, matrem et caput recognoscerent,
    berrimae Ravennatis Ecclesiae, sed eliam ipsaruia quae origo fuit metropolitici j'uris el dignitatis; si
    ^Einilioe Ecclesiarum traditio, quae illam fidei suce assertiones GelasU I et Gregorii VU summorum poii-
    magistram per Apollinarem coguoscunt et confiten- tificum in sensu obvio et uaturali intelligendae sunt;
    tur. Id Benedictus XIV, qui modo Petri cathedram si ubique per Ecclesiam eadeai valere debebat hie-
    teriet, eruditione, doctrina, sapientia incomparabilis rarcbioeregula; si vix ac ne vix quidem defendi adhuc
    pontifex, de Bononia nostra luculenter asseruit ea potest auctorum opiaio, qui velin Joaaae Aagelopte,
    quam in dedicatlone novce, ipsi S. ApoUinarisacree, vel io Petro Chrysologo origiaem Ravennatensis me-
    magnificentissimce basilicoe, Romce auper habuit, C I tropoliiicce dignitatis constituermu, reliquum est,
    pereleganti oratione. Doctissimo pontifici prceiverat inquiunt Ravennates, ut Hieronymi Rubei,'Petri de
    Sigonius ab Ughello citatus, qui ait Bononiam Chri- Marca, aliorumque scriptorum placitum de repeteada
    stiana sacra suscepisse ab Appolliriari Mmilive apo- ab apostoUcistempbribus atque a divo Apoliinare ,
    stglo, quem Petrus apostolorum princeps ULucdicitur primo Ravemiatium episcopo, hujusmodiorigine pro-
    destinasse; qui tametsi Ravennm sedem fixerii, JEtni- babilius longe esse, aliisque omuibus super hoc argu-
    liam tamen totam Chfisti Evangelio implevit. Omitli- mento placilis prccstare videatur.
    raus auiem, ne in Iongtim niffiis procedamus, qucede HcecRaveanatenses. Nos autem, quamquam eorum
    aliis iEmiiiceEcclesiis per eumdem Apollinarem for- ratiocinii vim sentiamus, ut cum maxime, tamen in-
    malis, illafum historici asserurit. superabilem non asserimus, sensumqtie omnem no-
    159. Longum quoque nimium foret testimonia slrura prudentiorihus ac peritioribus criticis, quUms
    actorum S. Apollinaris, sacrorum scriptorum et ctimulatissimenostra hceccetas abundat, ccquoaaimo
    multarura orbis Ecclesiarum hic attexere, quee de permittimus. Hcecilaque erant, ci. Paciaude, quibus
    missione ejus et per jEmiliam apostolatu fidem face- litterarias Ravennatium paleestraspro modulo noslro
    rent amplissimam. Petrum Chrysologum , Petrum horis subsecivis exercebamus, quo tempore e metro-
    Daihianum, ceiitumque historicos, et prcccipne cl. D ] politano suggestu illustrem haac urbcm, admiratioae
    Bollaadiaaos consulere unicuiqoe licebit. Fuerunt tui, corda autem omnium doctrinec, eloquealiae,eru-
    quidem auctores qui, Apollinaris vetuslissima acta ditionis tuae divitiisprceco evangelicus excilabas ex-
    supefbe negaates, iater apocrypha ej'ecerunt; alii plebasque. Velim igitur et spero etiam fore ut post-
    etiam fuerunt, ut abbas Fleury, qtii ne verbum qui- quain hcec nostra tranqtiille perlegeris, oculoque isto
    dem digiiati sunt Historicesuceecclesiasticce inserere luo penetrantissimo lustraveris, digna miaus probes
    de celebefrimo isto Petri discipulo, licet apud sanctos qucee latebris nostris erumpant, auclorisque imperi-
    doCtores, licet in tot Romanorum pontificum episto- tiam orbi litterario prodeant ac testentur. Vale.
    lis et monumentis, lieetinter tothistoricoriim memo-

    CENSURA SERMONUM.
    Sermon JVLa principio usque ad finem tribuitur S. Augustino, et habetur inter eloquia Milleloquiiipsius
    Augustini, compifaliprimum ab Urbinati Episcopo Bartholommo, inde ab Joanne Collerio impressi Pansns
    anno 1649, column. 1, liltera D; ibidemqu-etitatur D, Augustinus serm. 13 tn Quqdrgg. Cum autem hujus
    181 GENSURA SERMONUMS. PETRI CURYSOLOGI. 182
    tanctisshm doeioris obitus per decem supra seplem annos prmcesserit tnortetn Clirysoloyi, suspicari quis polerit
    sermonem hunc ab collectore quodom ex D. Augustino muiuaium fuisse. At nullibi itt ejus Operibus invenilur.
    Sermo tantum de lempore numero 172 huic in principio assimilalur, sed neutiquam in decursu: et in eo nec
    verbum quidem de tentationibus Christi.
    SermonemL nonnulli Chrysostomo, alii Hieronymo ascribunt: uni Ecclesiw Grmcw, alteri Lalinm amplis-
    sitno doctori; ac si inter prodigia non debuisset referri, duos diversarum linguarum scriptores eisdem verbis
    eumdem sermonem pronuntiare poluisse. Ecclesia Romana in Breviario ad Dominicdm xvm post Pentecosiem
    eumdem legit in secundo Nocturno, et Chrysologoiribuit. S. ThomasinGatenahujusmodisermonemcitatnomine
    Joannis episcopi: qua loquendi formuta citatum frequenter Chrysostomum advertitur in antiquioribus Catenis.
    Explicatior oratio, nec sic incisa, ut Gltrysologi mos est, eum potius quam iili, aut HierOnymo, Chrysostotno
    deberi alicui poterit suadere. NoSlro auctori vitidicant riiss. Cwsenm et Urbini.
    Sermo LUI habetur in appendice Sermonum S. Augustini sub numero 61, tom. V pag. 75, olirn de Tempore
    169, sed passim interpotatus, seu mullis auctior sententiis, quw appositis utrinque ansulis includuntur. Ex eo
    nonnulla transcribit Alcuinus in tib. de Virtulib. et Vitiis cap. 6. Reclius dscribilur Barbaliano presbytero, de
    quo S. Pelrus Damianus totn. XI pag. 306 edition. Lugdun., settn. LXY, habito in ej'us nataii die. Vivebal
    Itic Ravennm, regnante Ptaeidiu Augusta ann. circ. 449; Surius die 31 Decemb.; Petrus de NataLib. lib. xi
    cap. 21, pag. 185; Rubeus Hislor. Raventi. ann. 433. Precibus Chrysotogi fortasse ductus, Ravennates inter
    se dissidentes, corripuit, et ad mutuam pacem, humilemque suo pustori obedienliam hortatus est. Utut sit,
    styti diversitas hunc auciori nostro abjudicat.
    Sermo LXXIY. Frater Antonius Ghislandus inlib. qui inscribitur: Opas aureum inEvangelia : super Evan-
    geiium Sabb. S. Paschm dub. 17 et 23 et atibi, laudans hujusmodi serm. eum, divo Severiano seu Severino
    ascribit, sicuti el serm. infra LXXVI; id quod forte ab divo Thoma in Comment. mutuatus est, utinnuere
    videtur Maldonatus Matthmi xxvm, numero 9. At et stylus non absimilis, et diversarum phrasium eadem repe-
    tentium coacervatio,etdoctorum virorutri consensus, et manuscriptorum, quotquol exstdnt, auctoritds, Chrysologo
    vindicant. Franciscus Combefisiusin opusc. Recensili Auctores, eic., Pdrisiis 1662, pag. 135, suspkabatur, ,
    an in Catena D. Thomm^ ubi sermo hic et sequentes de Christi Resurrectione laudantur, sub hoc contracto
    nomine Sever. legendum sit Severus Malacitanus: cujus temporibus convenil, quem Auctor perslringit, non
    suscitandm v^rm carttis error. At nulli Severo Malddtano tribuuntur sermones, potuitque Chrysologusanliquio-
    rem Origenis errorem respicere. '
    Sermo XCI. JEfu-nceurridemsermonem, ab exordio tamen non parum imminutum, Itabes inter sermones
    D. Augustini de Sanclis, olim sub numero 22; nunc vero in appendice tom. V, pag. 135, num. 199. Nihilor-
    minus Chrysoiogodeberi ex ipso sui inilio recte opinatur Mita.
    Sertno CYII, licet stylo et doctrina insignis, inquit Mitct, ab sermonibus Chrysologianis longissime distdt.
    Fdbrkius in Bibliotheca medim Ldtin. lom. I lib. m pag. 1055, et Tillemontius tom. V pag. 485 editionis
    Venetm,jure quidem Clirysologo adimunt. Inscribitur in codice ms., In divum Petrum episcopum. Titulus
    auiem divi recentiorem wtatem redolet. Prwierea longe ab more ttoslri ducloris nitida hk dictio apparet, qiiam
    nec circumlocutionesinfarciunt, nec insueiw expressiones extollunt. Fateri autem oportet de Petro alicujus loci
    episcopoin eo loqui: nec insuetumerat antiquis, inter auclorum opera ea recensere, qumvel ipsis inscribebaniur,
    vel in eorttmhonoremcesserant. Unde do libentissimetnanus opinanlibus sermonem Itunc in laudem Petri nostri
    Chrysologi,Ravennm pronunliatum fuisse. >.
    Sermo CXXVU.Franciscus Garcia de ValieinEvangelico Concionatore Ltb.I, disc. 25, numero 38, nervis
    omnibus coniendit, sermonem hunc deberi Joantti Chrysosiotnohomil. 16 ex variis in Malth. locis. Et revera
    inter Chrysostomianosoccurrit in ediiione Parisiensi per Sebaslianum Nivellum sub Ciconiis anno 1581, tom.
    U, pag. 1074, sed addito signo in ora tibri, ut eum inter spuria amandandum ipse editor lectores admoneat.
    Lapis autem, vel slipes sit oportet, qui ab eo Chrysostomigravilatem abesse tion sentiat, et contra puram pu-
    tamque sapere Chrysologi dktionem.
    SermoCXXIX.Sermo hic, inquit Latiriius, nil habet Chrysolog , cui astipulatur Mita, animadvertens verbum
    Charissimi, nunquam inveniri apud Chrysotogutn: cui aiiud familiare est, nempe Fratres. Supposititium etiam
    putat Tillemontiustom. V, pag. 866: quod prm cmteris styti puritas facitisque verborum ductus suadent.
    Sermo CXXXV.De hujusmodi sermone, ejusdem comtnalis cum superiori, hwc eliatn habent Tillemontius
    et Latinius. Ruinartius Acta Martyr. pag. 188 eum uti nostri aucloris genuinum felum amplectilur, eutnque
    vocal egregium sermonem. ;
    Sermo CXXXYI iacinia est aLkujus sertnonis ^auctoris ub Chrysologo diversi: cui nescio quis episcopus
    Adelphusintererat.
    Sermo CXXXYTIl.S. Gertiiani Antisiodorensis fetum opinatur Mita. Sanclus hic prmsul dum Ravennw dpud
    Chrysologumhospilaretur, hmc pauca de pace disseruisse, non vero est absimile. Sub initium Patrem et Magis-
    trum rocaf Chrysologum,propter ipsius in ea urbe ponlificiam dignitalem exuberanlemque doclrinam; se vero
    peregrinum et agresteffi dicit, veluti ex locis Barbarorum profeclum. Quamvis vero hmc ariolandi tnodo pfofe-
    raniur, tn tuto est sermonem non esse Chrysologi.De S. Germanoalibi.
    Sermo CXLUI. Nonnulld in eo hdbentur quw occurrunt in sermone de Annuntiatione penes Hieronymutn,
    tom. ultimo pag. 101 edilion. Parisknsis apud Nivellum anno 1579, ad Paulam etEuslochium; eaque prwci-
    pue, qum laudaritut db D. Thoma iri Catena, iom. V ejus Operum, pag. 14, recent. editioiiis Venetw. Obser-
    vat autem Possevinus in Apparat. lom. H, pag. 44, el ex eo Nicolai in notulis ad prmdictam Catenam, sermo-
    nem hujusmodi inter Hieronymi spuria ablegandum: el Grwco potius quam Lalino homini ascribendum; cum
    in eo Grmcumauctorem Laline loquenlem videre liceat. Sophronii autem esse D. Hieronymi amki, illius nempe
    qui ejusdem Catalogum de Scriptoribus Grwcum reddidil, pro compertissimo, ut loqiii arriunt, credunt non
    pauci haud inferioris subsellii scriptores.
    Sermo CXLIX. iHea Severiano Gabutorum episcopodubio procul ascribendus, sub cujus notmne occurritinler
    operu sancti Joannis Chrysostomi tom. IU pag. 140 recent. editionis Parisiensis, curante domhto de Monifau-
    con, quihmc eadem prwfatur: « Severianus, Gabulorumepiscopus,qui Constantinopoli.tuncdegebat, etsimulatis
    officiissancti prmsulis amicitiam sibi conciliaverat, ac frequenter ad populum conciones habebat, absentis, ac
    in Asiam profecli Chrysostomi, occasione captala, Populum sibi devincire, ejusque ut putatur studia ab Chry-
    sostomoaveftere satdgebat. Qua de re monitus ab Serapione Clirysostomus,cum ex Asia tediii, iit vidit populum
    sibi gratulanteni, Iwiitiaqueplenum, rem non multum curasse videlur. Sed cnm inde Severianusin Serapionem
    indignalus, impietate ptena verba protuiisset, titmultuanle populo', et in iram conCitato, Cotistatitinopolipulsiis
    esl. Deinde CtiranteEudoxia Augusta, ipsoqueimperaiore revocalus, et ab Clmjsostomomgre tket admissus est.
    Sed quia indignaius pOpulus, nonnisi pastoris suimonilis, conceptatn in Severiammiiram sedare poterat^ huc.
    185 • S. PETRI CHRYSOLOGI > 184
    oratiuncula (exstat ibi pag. 412) Chrysostomus exasperalos animos mitigavil, et ad Severianum adtnittendum
    deduxit. BHmc doctissimuseditor in Monitis ad prmfatam homiliam. ln sequenti vero die, Severianus ipse ad
    populum habuit oratiunculam, ubi de conciliata pace gratululur: quam ille pacem partam comrauni Palre
    curante, summis laudibus commendat. Hujusmodi autem oratiuncula Severiani, inier sermones Chrysologi
    irrepsit, el centesimum quadragesimum nonum in ordine confecit. Formulam autem illam : corainunis "Paier,
    prwsentem Cltrysostomum significare nullus dubito : uti observatur in atiis homiliis, et prwsertim in illa quatn
    presbyter quidam Antiochenus habuil coram Flaviano illius civitalis antislite, inier opera spuria Clirysostomi
    tom. Vl pag. 555 laudatm nuper editionis. Quod autem Baronius ab Martyrologio Romuno Severianum hunc
    expunxerit, tamquam acerrimumad Chrysostomi hostem, falso asseritur : dicamque lianc ei ab Rosweidoimmerito
    inustam cLar. Georgiusin Nolis Martyrologium Adonis exlersit tom. I pqg. 63. In nonnuUis edilionibns
    sermoni Ituic prwfigitur litulus: quem quidam Severiani putant, sed falso : illud tatnen non teniere factum,
    notat Latinius, nain nil, itiquit, habel Chrysologi.
    Sermo CLH Lqtine legitur inter alius Palrum homilies ab Alcuino collectas: nec desunt qui eutn sermonibus
    D. Severiani annectendum esse opinantur. Irascilur dulem Mitd in nolts ; et invidentidm, ut ait, illorum, qui
    sermonem hunc Chrysologo auferre conati sunt, comparal ipsius Herodis in vitam Innocentium invidentim,
    aversoquein eos animo : subditquenumquam aptius Chrysologi cognomen convenisse, nisi hujiismodi sermonis
    causa. < Siquidem in hocvere aureum eloquentimflumen effudit, et summamprofessus est erudilionem. Stylo
    et doctrina db eminenlioribusejus homilhs haud discrepat, nec aliquis prudens hanc esse divi Severiunicotn-
    positionem dixeril: cum tota pltrasi et doctrina ab ejus sermone, htc in ordine 149 relato, discrepet. Fuil insu-
    per Severianus nalione Grmcus, Grmcequescripsit. At prmdiclus sermo lota origine Latinus, nulla expdrle
    grmcismumredotet: neque ab exemplari Grwcoin Latxnumidiomd traductum,quispiamlinguarumperitususque
    modo judkavit. t Hmc Mita,plurimis aliis in hujusmodi sermonis laudes abundantius excurrens. Revera cum
    Chrysologiana phrasi ita convenit ut ovum evo sitnilius esse non dixeris.
    Denique huk editioni appmdkem addidi, paucos quosdum in ea referens Clirysologi sermones, qui huc
    usque alieno nomine circumferebanlur. Primas tenent sermones quinque de Oraltone Dominicali, quos ab
    Dacherio Spicileg. tom. VII pag. 120 muluatus sutn. Hos olim ex fide codkis Corbeiani retuierat ad Pelrum
    Damiani, postea admonenle Stephano de Marces, comperil, esse Chrysologi. Sermones 75 et. 97 in appendice
    dtvi Augustini tom. V pag. 92 ct 120, de quibus jure merilo Lovunienses dubiturnnt, ab doctissimis nuperis
    editoribus Monachis S. Mauri, auctori nosiro adjudicantur. Tantorum virorum testimonio succenturialus et id
    ego prmstili.
    Sunt qui nonnullorum codicum fide freti, sermonem quoque 120 ipsius jappendicis genuinum Chrysologi
    fetum asserunt. At hoc asserere non patitur slylus sermonis tumens propemodum, nec ila, ut nostri Auctoris
    mos est, brevior et incisus, quique Pelavio lib. de Incarnatione xvi, nimis conturnatus videbatur. P. Labbe,
    Biblioth. pag. 785, alium sub suo nomine laudat de B. Virgiais aalivitate: sed, ut alias observalum esl,
    sermonum intitulaliones corruptw sunt: nec iemporibus Chrysologi hujusmodi feslum adhuc celebratum scimus.
    Aerem verberant, et in nubibus fabrkant, qui sermones LXYU, LXVUl, LXX, LXXI, in ordinem redigunt,
    et Pelro Damiano ascribunt: ttam cum prostent in prima colleclione S. Felkis episcopi Ravennalis, quod sub
    inilium smculi vrn evcnisse scimus, et longe posterior vixerit Damianus; jam patet quam inanibus fulcris
    eorutn opinio innilatnr.
    Dktio etiam nitidior et facilior serm. CXXIX de S. Cypriano, et CXXXV de S. Laurentio alicui fucum
    fecere, et suspkundi ansatn prmbuerunt. j

    S. PETRI GHRYSOLOGI
    RAVENNATIS ARCfllEPISCOPI

    SERMONESl

    SERMO PRIMUS. A^ ter, tantum hoeres hnpalieiis; qui c patris fatigatur


    De duobus fiiiis, prodigo et frugi, et primo de abscessu ad vitam ; qui patris, quia tempus d adimere non
    prodigi a patre. potest, nilitur auferre substanliam. Hic ipsam prce-
    Hodie nobis Dominus patrem cum filiis duobus rogativam filUmeruit non habere, qui ea quaepatris
    vocayit et produxit ia medium : ut iaimeasum suae erant noluit possidefe cron patre. Sed quoerauiusquae
    » pietatis indiciura, saevam Judaicee gentis iavidiam, res filiuui rapuit hos ad ausus, ad petitionem tautain
    reditum supplicem b populi Chf istiani, pulchram pan- iflduciaquae levarit. Quceres ? illa scilicet qua coele-
    deret per figuram. Homo quidam habuit duos filios, stem Patrem sciebat nullo claudendum fine, conclu-
    el dicit adolescenlior ex illis palri : Pater , da milti Uendum tempore nuUo, nulla mortis potestate sol-
    portionem substanlim qum me contingit. Et divisit, yendum. Et ideo cupit vivendi Ubertate gaudere, qui
    * dilari noluerat facullatibus decedentis. Denique il-
    inquit, t//ts substanliam (Luc."sy). Quantum piuspa-
    a Hoc est argumentum pietatis infinitce,ut infra Au- d Codices hactenus impressi corrupte audire. Lali-
    ctor serm. 49.MITA.—ForamlaChrysologofaaiiliaris. nius sic legerat: Quia tempus autdiem non potesl, niti-
    Nonnuiloceditiones habent judkium. lur auferre substantiam, Ambrosius tit. 1 lib. de Na-
    b In hac parabola, et in his duobus filiis, duos prce- but., cap. 4, pag. 308, col. i, edit. Pnris.-.Hmresotiosus
    hmres fastidiosus increpat, quod sero moria-
    figurari populos, Judaicum nerape et Geatiiem,docent! speciut;
    mhti. Augustinus lib. u Qucest. Evang., qucest. 29:
    etiam Dionysius Areopagita epist. 8 ; Irenceus lib. iv Avartts velletnuilum
    adversus Hcereses cap. 70; Hieronymus epist. 46 ad ,JB " hominem esse, ut ipse soius omnia
    Daraasum; Augustinus lib. n. Qusest. Evaug., qucest. possideret.
    e Aliceeditiones, valuerat. Ita etiam ms. Vallicella-
    33, aliique.
    « Patrem vivere segre fert. num; edit. Colon. et Bonun. Sensus est: qui ut dita-
    retur nohiit exspectare mortem palris.
    185 SERMO I. - .^ m
    lam fuisse huj'us petitiouis a offeusain, genitoris lar- A abiit longe plus mente quam loco; ut dato, non ac.
    gitas comprobavit. Et divisit, hiquit, illis substantiam cepto prelio misere se venderet servituti. Sic raerca-;
    1 Peteule uno, ambobus totam substantiam mox: tor ad talem coatractum perveait, qui parenlum de-
    divisit; ut scirent filn, c quod ante tenebat pater,, bitum nescit solvere, qui vicem k nescit redhibere
    non fuisse avaritice, sed amoris ; providentia, noni generanli. Est peaes patrem dulcis conditio, libera'
    invidenlia, non dedisse. Tenebat pater servare sub- servitus, absoluta cuslodia, timor lcelus, blanda ultio,
    stantiam filiis, non negare ; et manere ea a pignori- paupertas dives, secura possessio. Namque ad patrem
    bus cupiens, non perire. Beati filii quorum tota estt labor respicit, fructus redundat in filios. Dissipavit,:
    in patris charitate subslantia ! Beati quibus manett inquit, substantiam suam. Quce composita fuerant.
    lota in obsequio patris, in patris cullura possessio!! patre moderante, prodigente filio dissipantur; ut vel
    Coeterum e facultates f unitatem scindunt, fraterni- tarde sapiat patrem custodem, l non incubatorem'
    tatem separant, cognationem spargunt, pareatumL fuisse substanticc. Vivendo tuxuriose. Mortalis est
    perdunt et violant charitatem, sicut ex sequentibusi ista vita; quia moritur virtulibus : qui vitiis vivit, se-
    elucescit: Pater, da milti portionem substanliw quwi pelitur famce,perit glorice: qui manet turpitudini, cre-,
    me contingit. El divisil, inquit, iltis substantiam. Et scit infamiee.Et posleaquamconsumpsissetomnia, facta
    non poslmuLtoshos dies, congregatis omnibus, adole- B BStfames validain regioneilla. Luxuriae, ventri, guloe,
    scentior filius peregreprofectus est in regionemlongin- fames torlor apponitur : ut ibi ultrix pcena seeviat,ubi
    quam, el ibi dissipavit substantidm suam, vivendoi pcenalis reatus exarserat. Facta est fames valida. Ad
    luxuriose. Et posteaquam consumpsissetomnia, facta: talem finem semper voracitas tendit, ad talem perve-
    esl fames valida in regione illa, et ipse cmpit egere, et! nit terminum fugienda voluptalis effusio. Et ipse cwpit
    abiit, et adhmsil unicivium regionis illius, et misit il- egere. Filiurn data facit egere snbstantia, quoe divitem
    lum in villam suam, ut pascerel porcos. Et cupiebdt: negata mservasset: ut penes se deficeret habendo, qui
    implere ventremsuum de siliquis quas porci manduca- penes patrem abuudaverat non habendo. Et adhwsit
    bant, et ttemo Uli dabat. Ecce quid facit e cupiditas uni civiumregioniillins,elmisilillum in villatn suam,ut
    ad censum praeceps. Ecce quemadmodum sine patre pasceret porcos. Sic invenit qui se negat patri, qui se
    census nudavit filium, non ditavit; census fiUum commitlit extraneo: nt sentiatn severum judicem, qui
    tulit e grernio patris, ejecitde domo, exemit patria, fugil indulgenlissimum provisorem. Affectionisdeser-
    spoUavit faaia, exuil castitate. Quod vitae, quod mo- tor, pietatis refuga, deputaturporcis, porcis addicitur,
    rum, quod pietalis, quod libertalis, quod est gloriee, porcorum traditur servituti, ° porcorum pascua Plutu-
    nil rehquit. Civem deuique in peregrinum, fiUumin lenta percurrit, inquieti gregis teritur, et maculatur ex-
    mercenarium, in egenum locupletem, liberuai muta- eursu, utsentiatquammiserum sit, amarum quamsit,
    vit in servum, junxit porcis a patre piissimo quem quielis paternee beatitudinem perdidisse. Et cupiebat
    sejunxit, ut*serviret h coenoso pecori, qui pietali' C implere venlrem suum desiliquis quasporci manduca-
    sanctee parere contempsit. Congregalis, inquit, omni- bant, et. netno illi dabat. Quam crudele mraislerhim,
    bus, adolescentior. Adolescentior iste plane ; non quia i neque convivit porcis, qui vivit porcis! Miser,
    cetate, sed sensu; qui congregavit bona patris, J et < qui squallenlis pecorij deficit et esurit in saginam!
    * Hocest improbam actionera qua filius in hac pe- nulloeeditiones vitiose, JVonmtate, sed censu.
    titione usus est. MITA. i Evang., 1n regtonem tonginquam. Quia Auctor re-
    1 Opinantur nonnulli Cbrislum hic respexisse ad gionem haac loagiaquam mystice interpretalnr, pla-
    morera, si aoa Judceorum, saltera fiaitiiaarum gea- cuit addere : Regionem longinquam esse Dei oblivio-
    lium, peaesquas fiUi,statim ac paberlatem altigeraat, nem, ut docet August. lib. n Quaest.Evang., quaest. 35.
    partem patrimoau paterai expetere poteraat, ut quce- Vide apposite Arabrosium hic; quo teste, Regio lon-
    stum facerent. Alu (inler qiios noster) patrem filiis ginqua est utnbrd mortis; hoc estpeccatum. MITA.—
    hcereditatemlibere uteadam dedisse, aulla licet lege Vid. Chrysostomum homil. de Patre et daobus filiis,
    vel coasuetudiae obstrictum. tom. n, pag. 1166, edit. Parisieas. an. 1581.
    c Disseatit-Chrysologos ab mente exislimantitim k Chrysologi phrasis pro : Beneficium mutito hene-
    Prodigum, non bonapatris, sed malernce hcereditatis ficio rependere. Plaulus in Menae:Salvutn tibi, ut mihi
    partem postulasse. VideDu Hameliuai bic. dedisti, redhibeo nidrsupium.
    d Pigaora pro filUspassim apud melioris ceviscri- 1Quintilianuslib. x: Velutthesauriscldttsisincubabat.
    ptores. TerlulUaiius etiam de Idololatr. cap. 12, Cy- mIta locum restituimus ex ms. Coesea.Aliaeeditio-
    priai.ms de MortefiUoramJobi: Post nes : Negata saturabat.
    e Dici omaespossessiones hnmaaaspignorumfunera.
    ad aecessitalem u Alias apud Castillura : In se verttmjudicem.
    yilcefacienles, notat in hunc locum Chrysologi Gaspar 0 Nullumvilius ministeriaai apud Judeeos et JEgy-
    Barthius Adversar. lib. xi cap. 3, coluin. 517. Ibique tios, qui hujusmodi hoaiiaes tamquam profaoosab
    laudat Gaudentium ad Germinium, et Venantium For- lemploruin adilu arcebant. Neque ex inferiori plebe
    tun. lib.xi.Videetiam Lactanlium de Just. lib.vcap. 19. unus erat qui cuai ipsis familiaritatem consueludi-
    1 Lege inferius Chrysologum serm. 162, ibique D * nemque vellet iaire. Vide Herodotum lib. n cap.
    notaai. 47.
    s Augustinus, qucest.47 m Exod.: Grwcus(broo-zeuijv f Vitiosee editioaes habent: Pascua luculenta; ex
    habet, ubi substantiam Lalinus interpretatus est, quod castigalionibus Meursiicap. 11, pag. 150, mendum
    aliquando tiostri interpretantur censum. expunximus.
    h Columellalib. xu cap. 10 : Porcorum genus nulla i Porcorum, quibus alendis insudabat, convivara
    re magis gaudet qudtnrivis dtque cmnosolocu votulari. esse uequiverat. i
    1 Euthymius in not. ad Caten. ad xv Luccccap. 57: r Sic restituimus ex edit. Bonon., Mitcc,et CastilU.
    Not quia temporejunior, sed quia sensu indigens. Non- Aliae : Qui porcorum deficit.,
    *S7 S. PETRI CMRYSOLOGI jfia
    Miser, qui^squallentis cibi cupit, necbimpelrat quali- A dant pctttibus,ego autem hic fame pereo. Fames revc-
    tatem! His edocti, instructi talibus, maneamus in do- cat * quem saturitas exsularat; fames iUi J palrem
    rno patris,c matris in grcinio perduremus, cognatorum dedit sapere, cui copia tulerat sentire genitorem.
    constringamur amplexibus, viscera nos paterna con- Et si tantum prrcstilit vel hivita fames, probate quid
    stringant, ne nos ad supradicta mala pertrahat adole- volunlarium possit conferre jejunium. Oneratus ven-
    scenticemiseranda libertas. Sepiat nos paterna reve- ter ad vitia cor deponit, premit mentera, ne super-
    rentia, raatfis componat affectio, cognatorum custo- nam valeat sentire pietalem. Corpus, inquit, quod
    diamur affectibus. Inter propinquorum d himhia non corrumpitur, aggravat attimam, et deprimit terrena in-
    valent delicta versari. Propinquorum quot oculi, tot habitatio sensummultacogitantem(Sap.u., 5).Unde et
    lucernce.Dies est aspectus matris : sol, patrisrutUat Dominus : Attendite ne graventur corda veslra cmpula
    in vultu. Unde viventi inter tote virtulum luees, cri- etebrietate (Luc. xxi, 34). Vacuandus est ergo venter
    minum tenebrce propinquarc non possunt. Sed mensa moderatione jejuftii, ut exoneratus animus possit ad
    patris nos alil virtutis cibo, salulis epulo, deliciishone- alta pertendere, conscendere ad virtutes, possit ad
    statis et glorice. Et quia latius nos de hac parabola di- ipsmn pietatis auctorem lotus aliger pervolare. Hoc
    cere cogit prohxa series lectionis, quis sit pater in do- Elias probat, qui Dominici conlinuatione j"ejuniide-
    nando facihs, facilior in recipiendo; quis sit lfater fra- B fcecatus a carnali pondere, mortis victor m evolavit
    tfis tristissimus in salute; quis sit adolescentior ab- ad ccelum (IU Reg. xix, 8; IV Reg. ir, 11).
    Surgcmt,
    scessu insipiens, sapientissimus in regressu, sequenti et ibo ad patrem meutn. Jacebat qui dixit, surgam :
    sermone f votis communibus inquifemus. intellexit lapsuro, seitsit ruinam, jacere se turpis
    SERMO II. luxurice respexit iu lubrico, et ideo exclaroat: Sur-
    De eisdem, ttbi de reditu filii ad patrem. gam, et ibo ad patrem meum. Qua spe? qua fiducia?
    11qua confideBtia? Qua spe? IUa qua pater est. Ego
    Luxuriosuai filiam, fiUuai patris piissimi deserto- perdidi quod erat filii; ille ° quod patris est noa
    rem, quceperculerint mata in tantum, utfametabidum amisit. Apad patreai uoa iatercedit extraneus, ialus
    s porcorum se dederit servituti, superiore, quo va- est ia patris pectore ipse qui iaterveait et exorat
    Iuimus, sermoue perstrinximus. Ntitic ejtis reditmn, affectus. Urgeatm' patris viscera iteram filbmi geai-
    nunc ejus pceniteutiam, meliore jam voto, verbis tura per veaiam. Ibo ad patrem reus : sed pater viso
    lcclioribas prosequaaiur. Jn se, inquit, reversusdixit: filio cooperit roox reatum : dissimulat j'udicem, qui
    I' Quanli mercenarii patris mei abundant pahibus(Luc. magis vult implere genitorem; et sententiam cito
    15, 17), etc. i Ia se reversus est, i iri se aate redit, vertit in veniam, qui redire cupit filium, non perire.
    at rediret ad palrein, qui a se arite fecesserat, cum C Surgam, elibo ad patremmeum, et dicamilli: Puter,
    recessit a patre. A se migrat, et ab horaine totus peccaviin cmlumet coram te. Confessiqpatrem paadit,
    trausit in bestiam, paterncc pietatis immemor, gratioe genitorem loquilnr pcenitudo. Peccavi in cmlttmet
    genitoris oblitus. Quanti mercenarii patris mei abttn- coratn te. r Cui peccatur in coelo, non terrenus pater
    a ScUicet immundi, explicet Mita. Textus : Et cu- Votis pro precibus utitur PaoUaus Nolaaus :
    piebat implere.ventremsuum KV6™ v.-pitxiari,de sili- Nuncjuvat ore modis,et carminasolverevotis.
    quis. Victus hic pecudum potius quam hominum. Ex s Sic ex ms. Vallicellano, et Latinio. In editis deest
    iis enim arboribus sumitur qncc siliquiferm dicuntur.
    Alii riomine siliquarum intelligunt arbores nomiullas parlicula se.
    b Chrysologus, cum Ambrosio et Beda consentiunt
    quas Graecivocaat y.appovSa, neque aliter Galli, Hi-
    spaai atque Itali. Et proprie siliqua vagina est vel iu- Greecis,
    ' qui non babent in domo.
    teguitierUurain qtio legumina crescunt. Ceralia autem Ambrosius hic : Elenitn qui ad Dominumregredi-
    videntur esse siliqueesilvaticee,quarnmproventus plu- tur, sesibi reddit; et qui recedita Chrislo,se sibi abdical.
    fimus in Judoeaet Syria. Erat et apud Syros quoddam i Locum Evangelii legit etiam Moataaus citm re-
    siliquarum geaus ex quibus viaum eliciebant, teste diissei. Latiais etiamjdicitur ad se redire eum qui ad
    Plinio lib. IV,de Vinis fict. meliorera frageni revertitur. Grecciishabet ti; EKUTOV
    b Causam cur Prodigo defecerint siliquee, quibus EX9UV, in seipsumveniens.Vide Euthymiuai, et Theo-
    porci saturabantur, inquirit Maldonatus in Luccecap. phylaclum hic Luc. xv.
    xv,c nuin. 16. ' Meursius Exercit. cap. 2 pag. 150 repoait expule-
    Pro matre, catbolicain hic fignrari a Chrysologo rat. Veretur autem barbaro illo tempore vocemhanc
    Ecclesiam, nemo est qui non videat. ]) activam significationem habuisse. Quod osleudunt
    dNonnuUeceditiones , limina; ms. Coes., litmina. GlossceIsidori.
    FacUis amanuensium lapsus. 5 Ita ms. Ceeserieeet Urbini, et editio Coloniensis,
    e Omnescodices rass. et excusi habent dttces. Mihi, et Boaoaieasis I. Alios editioaes, Parte dedit sapere.
    etsi audacter feci, arrisit cnrrectio Castilli. Etenim Greecumillud, noWwvS' ayip.h:-jhztu.i Stdi.ay.ixko;, fa-
    post lumina, lucernas, diem, et solem, cur non Inces, mes doceremulta mortales solet.
    sed duces subsequidebent? Ulterius, tenebrwnon duci, m Ambrosius lih. de Elia et Jejun. pag. 51, 312 :
    sed luci opponuntur. Mirum autem quantum conlra- Jejunus curru raptus est ad ccelnm,hoc gradu Elias
    riis contraria connectere studeat Chrysologus. ascendit.
    f Id estprecibuscommunibus, explicat Bafthius Ad- « Sic ex ms. \'allicel. et editione Colon. Mila habet,
    versar. lib. vi cap. 18 pag. 287, ubi hunc locum laudat. qua conscientia.Ms. Caeser:ee,qua constanlia.
    Et lib, vm cap. 21 observat spondaicum hexametrum 0 Pascbasius Rathbertus lib. nt etvin Malth.: Si ego
    his verbis contineri: quod et apud Chrysostomum, peccavi, et non sum dignus vocari fiLius,tu nntnquatn
    Hyginum, Hilarium, aliosque secpius occurrere dicit. palrem fore desiisti.
    Sedqua utiiilate advertat hsec vir doctus, nescio. v Pro cwloaoa semel in sacfis litteris intelligitur
    189 SERMO III. 190
    est, sed et eceleslis, ideo adj'ecit: Coram te. Ctii in A. veilem lectiohis htij'us aperire mysteriufft, si non irie
    coelo, et in terra, * ante oculos stint omtiia qticege- ievocaret istius titilitatis intefitio : quia vds video non
    runlur. Peccavi in cwtum ei coram te, et jam non quasinbstra audiredebito Cuindolore, sed quasi extra-
    sum dignus vocari filius luus. Peregre profectus est nea iritellectu tfansvolare festhiO. Nostra, nostfa, et
    iste, et in regionem longinquam fugit, sed accusato- omnbbus profutura nobis sempef loqtiituf ChristtiS;
    res suos, sed testes suos, divhii patris oculos non et ob corrigendos nos mystica frequentat exerapla
    refugit. Hoc Davld clarius aperit, sic dicendo : Quo Domiriiis, qrii patef suoruftiYohiitesse servorum, qui
    ibo a spiritu ttto? et a facie tua quo fugiam? Si ascen- magis affiari voluit quahi tiraeri, qui paflem viteese
    dero in cwlum, iuillkes; si descendero infernum. dedit ipsurii, qui sariguiiiCrasmiffi in pociUtimsaltttis
    ades; Si sumpsero pennas meas diluculo, et habita- effudit. Proeteritis cOmparatiOriibuspraesefttescorrigit
    vero in poslremo maris. Etenim illuc deducet me et ftitufos, tie boiiurii patfem, ne genitorem pium
    manus ttla, et tenebit me dexiera lua (Psal. cxxsvlii, deserentes, ad ffiuiidiloiiginqua et uimis peregritia
    7-10). Videt iste per totum mundum nuda Dei Oculis teridarrius, ibique viverido hixiiriose substantiam to-
    delicta corisistere: non ccelum, non terraffi, iion larii saiutis dissipemus et vitce; omnibusque con-
    maria, iion abyssum, non ipsaffinoctem, Deo b vClafe suffiptis fatnerii spei gravissimam perferamus, et sic
    posse peccata. Sentit quaritum sit seeleris, ffiali B [ tios pfiiriario fegionis illitis, hoc est, e desperatioflis
    quaatum, in ipso Dei c peceare conspectu, et ideo auCtori diaboio jam tradarimf : et ille nos mittat in
    clamat: Tibi soli peccavi, et malum eoratn te feci vUiairisuam, lioc est, ad hujus seeculiillecebrosas cori-
    (Psal. L, 6). Unde et iste adolesceriiior similiter valles; ffiittatadpasceiidos porcos, eos videlicet qui
    Vociferalur, et clamat: Peccaviiii ewlumet coram te, proai semper iti terram vivunt venlri, et eestas Cafais
    el jdm iton stim digiws vOcari filius tuus. Non dicit: ia volulabfo Ititi teffiperaat, in ccenOpreinunt, refri-
    Non sum dignus Cssefilius tuus, sed non sum dignus gCfant in gtifgite vitioruin. Quod auteiri merceaarios
    vocari filitis tuus; qtiia vocari ad gratiam pertmet, sriosmittat ad porcos, facit hoc iasatiata crtideUtas,
    esse ad aaturaai. Audi Apostolum dicenlem : Ab eo quaftconteata hon est horaines criminosos fieri, nisi
    qui vOsVOcavilin gratiain suatn (Galat. i). Hicergo eos vitioruffi duces, criminura faciat et magistros.
    adolesceatiof, quia dperdiderat quod erat naturae., Ctiffieos taies fecerit, non sinit eos ex ipso porcorum
    judicat se quod est gratiae noa mereri. Fac me skut cfco pastuque saturafi: tit estirientes vitia plus delirt-
    untim de tnercenariis luis. Ecce potestatis suee filius «(Uaht,luiiiriosos satietas capere nori potest, voltiptas
    quodevenit? voluptas luxurioe, adolescentieelibertas, tiescit expleri. Unde nos cum borio patf e simus, per-
    ecce filium qno pfomovit? Fac tne sicut unum de rrier- maneaffius apnd geriitorempium, ut et diaboli laqueos
    cenafiis litis. Ut locatione anaua servitus iaaovetuf, C possimns evitare, etbonis patfis jugiter perfruamur.
    ui labore jugi cOaditio coaducta deleratur, ut die Profmida post scfutabimur, quia b commuaioni et mo-
    toto in opefe Suspiret miserceveraa mercedis, ht sit ribtis plus debeffius.
    semper veBditor sui, tiec ffiticpianinegare suam valcat SERMO IU.
    servitutem. Et hoc petit, qtiia qui penes extratieum
    servam ""eriseratliberlatem, penes patrem cfedit sibi De eisdem, ubi de occursu palris ad fitiuiri.
    e futuram lUiefam servitutem. Jam ntiac, * fratfes, Filii ltixufiosi abscessum, regressUm,culpam, pce-

    Deus; ac si diceret: Peccavi ia Deuai; eam scilicet cat Brugensis.


    poteslateai, quoein coelomaxiaie elucet, ut Daaiel. d Sed si nuiium est adeo magnuffiyitiuffi, Augustini
    iv, 28; IMaccb. m, 18; Maltb. xxi, 25; Liiccexx, 4. setisu, qriod possit delere e.ttrema haturae Vestigia,
    Ifi apocryphis etiam vet. Test. manifeste apparent quarehicita? Quia perdiderat quce sibi ex ipsamet
    liujus sighificatioaisexempla. VideVorstium Philolog. prolis nalura competebant, vel honorem, vel gloriam
    Sac. cap. 5 pag. 72, 73, et Seldenum Syntag. de Diis sobolis. Vide infra serm. 5. MITA.
    Syriis n cap. 18. At ex verbis quee attulimus, ut bene e Vide Augustinum toin. U, ep. 120, cap. 2. Etin
    notat Castillo, clarissime elucet Cbrysologi mentem psal. xcix, in pfincipio : Liberiiservititsesi apud Domi-
    esse ab evangelista non Dettin pro cmlo intelligi; sed num. Libera servitUs ubi twri necessitas, sed charitat
    vel Dei solium, et sedem, vel justorum coetumet unio- servii.
    uem. Lucuienlissime assentit Hilarius enarrat. in f Sic se blhii Chfistiaiii intiluo appellabaat. Lactan-
    psal. cxvm. Longiusculus locus notoeiines excederet. tius lib. v cap. 16 : JYecalia causa est cltt nobis invicem
    Consule etiam ChrysOstomum,homil. de patre et duo- D frairum twtiieri iinpefiiamuf, ttisi quia pares ttos esse
    bus fihis, sigeauiaus fetus est, tom. II pag. 1167edit. credimus. Hiefoiiyffiuscoatra Elvidium cap. 8: Omnes
    Parisieas. 1581. Christiani ffattes vocdntrif, quia m conithitneomnes
    " Hilarius tom. I pag. 628 recent. edit.: Noa longe hothinesex uno palre nali, puri iiiter nos germahitate
    abest qui per naturce suocvhtutem et ipse ubique, et conjungimuf. Yide Jiistinum Apolog. ad Antoniriimi
    seffiper est; et totus semper et ubique est. pag. 161; AstefiuffiAmaseceepiscopum aptid Photium
    b Prudentius hymno matutinb : cod. 271, Atheriagofaffi in Apolog.; Tertull. Apol.
    Speculatorastat desuper cap. 39, ibique plura Herald. et MinutiuffiFeliceffi in
    Quinos diebus omnibus, Octavio pag. 556.
    Actusquenoslrosprospicit K Iri divite iilo cui adheesefat PrOdigus diabolum
    A luce primain vesperum. agnoscurit cuin Chrysoiogo August. lib. n Qtieest.
    Hic testis, Uicest arbiter, Evang. queest. 53; Bonavent. ad caput XVLucoe, et
    Hic inluetur quidquidest; alii phires.
    Humanaquod riiensconcipit, h Id est recipfocae hostrae uiiitati fideUum,et socie-
    j Huncnemo fallitjudicem. tati nostfae..
    * Qpram te, ait eyangelista. Te teste, tejiidke, expli-
    191 ^ S. PETRI CHRYSOLOGI 19»
    nitentiaropercucurrhnus hactenus sermone geminato: o: A compassionis. Cecidit super collum ejus, ut erigeret
    h- c sic j'acentem. Cecidit super collumejus, ut amoris
    occursum modo patris, bonitatem patris, patris ineffa-
    bilem misericordiam prosequamur. Surgens, inquit, it, onere, d onus tollerei peccatorum. Venitead me, in-
    venitadpatrem suum; cumautemessetlonge,viditillum m quit, omnes qui laboratis et onerali estis. Tolliteonus
    pater suus, et miserkordia motus est, el accurrit, et meum super vos, quialcve esi (Mallh. xi, 28, 29, 50).
    ceciditsuper collumejus, et osculatusestillum.Surgens,s, Videlis quia filius juvatur istius patris onere, non
    venitad patrem suum (Luc. xv, 20). Surrexit iste men- l- gravatur. Cecidit super collum ejus, et osculatusest
    tis et corporis de ruina : surrexit de profundo ialerni,
    1, eum. Sic pater judicat, sic emendat, sic peccanti filio
    cceli alta contingens: apud ccelestem patrem filius IS dat oscula, non flageUa. Delicla non videt vis amo-
    surgit " plus de venia, quam corruit de reatu.i. ris, et ideo pater peccala filii redemit osculo, e clau-
    Surgens, venit ad patrem suum. Venit non gressu iu sit amplexu, ne nudaret pater filii crimina, pater
    pedum, sed mentis incessu: longinquus terreni iti- i- filium ne fcedaret. Paler sic cural fiiii vulnera, ne
    neris non indiguit, quia compendia viee salutaris is filio cicatricem, aaevum filio ae relinquat. Beali, in-
    invenit. Divinumpatrem nescit viarumcursu quacrere, >, quit, quorumremissmsunl iniquitates, etquorum tecla
    qui fide quoerens,mox sibi illum iuvenit esse pree- s- sunl peccata (Psal. xxxi, 1). Si adolescenlis hujus
    sentem. Surgens, venit ad patrem : cum autemesset 't B faclum displicet, borret abscessus : nos a tali patre
    longe. Quomodo loage est is qui veait? qnia b non- nullatenus discedamus. Aspectus palris fugat crimi-
    dum pervenit. Iste qui venit, venit ad pcenitentiam,, na : expellit noxam :.cunctam nequitiam elf tenta-
    sed nondura pervenil ad gratiam; venit ad domum a menta propellit. s Certe si abscessimus: si substan-
    patris, sed nondura pervenit ad gloriam pristini, velsl tiam patiis totam luxuriose dispersimus nos viven-
    habitus, vel honoris. Cunt autem esset longe, viditt do : si quidqaid usquam commisimusfacinoris et de-
    illum pater suus. Vidit Pater ille qui in attis habitat,', licti, si adimpielatisprecruptum tolum, totam veni-
    el hutnilia respkil, el alta a longe agnoscit (Psal. mus ad rumam, surgamus aliquando, et ad talem pa-
    cxn, 5, 6). Vtdtt illum pater suus. Patervidit illum,, trem, tali invitati redeamus exemple. Cum autetn
    ut et ille patremposset atteudere; patris visus illu- videret eum, misericordia mottts est, et accurrit, et
    stravit filiivenientis aspectum, ut tota fugaretur ob- cecidit super collum ejus, et osculatusest illum. Rogo
    scuritas quae circumfusa fuerat de reatu. Non suntt quis hic desperatioais locus? Quoehic excusalioois
    tales tenebree noclis quales illoesunt quaede confu- occasio? hic simulalio quoelimoris? Nisi forte tinie-
    sione veniunt peccatorum. Audi prophetam. dicen- tur occursus : terret osculum : turbat amplexus, et
    tem : Comprehenderuntme iniquilales mem,et non po- capere ad vindictam, non recipere ad veniam pater
    tui videre (Psal. xxxix, 15). Et alibi : lniquitatesi C ' creditur, cum filium b trabit maiiibus, claudit gremio,
    tnem gravatm sunt super me (Psal. xxxvii, 5). Ett ligat lacertis. Sed haac cogitatioaera debellalricem
    post : El lumen oculorum tneorum non est mecumi vitoe, salutis inimicam expugnant nimis, nbnis aufe-
    (Ibid., 11). Nox sepelit hesteinura lumen; peccatai runt queesequuntur: Dixit autem pater ad servossuos,
    sensum; animum membra confundunt. Nisi ergo cce- cito proferte slolam prhnam, et induite illum, el date
    lestis pater redeuntis filii radiasset in vultu, et totami annulum aureum in manus ejus, et calceamenlain pe-
    confusionis caliginem respectus sui lumine sustulis- dibus ejus, et adducile vitulum saginatum, el occidite,
    set, numquam divini vultus vidisset iste filius clari- et manducemus,et eptitemur,quia hk filius tnuusmor-
    tatem. Vidit eumde longe, el miserkordia moiusest. tuus erat, et revixit: perieral, etinventus est. His au-
    Movetur misericordia, qui loco non potest dimoveri; ditis, adhucmoramur; adhuc non redimus ad palrem?
    accurrit, non progressu corporis, sed pietatis affectu. Cito proferle stolam primam, el induite illum. > Sus-
    Ceciditsuper collum ejus. Non lapsu viscerum, sed tinuit filUcrimina, qui non sustinuit nuditalem : hinc
    " Quia in reformatione per poenitentiamsolet altius illius collo imponit. Quo onere non gravatur filius,
    gratia resurgere. Yide Bernardum serm. 16 in Cantic; JO l sed j'uvalur. MITA.
    e Seilicet abscondil. Quandoque autem, ut advertit
    Leonem M. serin. 12 de Pass. Domini, ex Apostolo
    dicenteadRom. v: Ubi abundavitpeccatum,superabun- Caslillo, claudere idem est ac abigere, repellere. No-
    davit el gratia, inferentem : Validius domtm faclum nius lib. x :
    esse libertatis quam debitum servitutis. Propterea dat
    illis stolam primam , hoc est pretiosiorem ea quam Ecce maris magnoclausitnosobiceponlus.
    ante ipsum crimen induerat, ul innuit Maldonatushic r Id est diaboli technas; Gregorius lib. iv in lib. I
    n. 22, ex Mita. Vide Guarricum serm. 2 Quadrag. de
    Filio Prodigo; Leonem M. serm. 12 de Passione sub Regum cap. ix : Vatde laboriosum esl omnia tenta-
    initbim; Tertullianum lib. de Resurrect. cap. 57. menla vincere.
    b Lucas Brugensis hic : Longe erat a palre, quia R Similia habet Ephrem Syrus tom. I, lamentatio-
    nondum conceptamanimo pmnitenliamopere perfece- ne, seu i recatione 5 ad animam negligentem.Mirum
    ral. quam bene, quam pie!
    « Ambrosius hic : Quasi quodampatris amoris af- b Alias, tradit manibus.
    collum cadit, ut jacentem erigat. 1 Locum in aliis edilionibus depravatum restitui-
    fectu supra
    d Peccatura est onus grave, ut in psal. xxxvm, 5; mus ex editione BononieBsi. Nuditas confusionem
    sed amor patris ccelestis super hujusmodi onus ca- parit; Deus autem non sustiiiet confusionempecca-
    dens, iUud e collo filiilevat; et jugum suave, quod toris ad se redeuntis. Vel nuditas est carenlia virlu-,
    Ambrosiisensu est jugum Evangelii, vel sensu Chry- tum, quam in poenitente non tolerat Deus; vel est
    sostomi amor insius Dei, et observatio mandatorum confusio apud homines ex peccatis commissis, quam
    195 SERMO IV. 191
    est quod a servis aute vestiri voluit filium, quam vi- A saginam. Sed differendum est, ut senioris dolorem.
    deri : ut soli patri nota esset nuditas : quia pater vetustuin, vetustiorem fratris invidiam prosequamur.
    solus videre filii non poterat nuditatem. Ctto proferte
    SERMOIV.
    stolamprimam. Paler hic qui a in secundis esse non
    passus est peccatorem, plus de veaia quam de justi- De eisdem, ubi de livoresenioris eunlem.
    filii in prodigum red-
    tia gandium vult habere. Citoproferle slolatn primam.
    Non dixit, unde venis? fuisli ubi? ubi sunt queetu- De junioris filii reditu et salute gaudentes, sento-
    lisri? quare tantam gloriam tanla turpitudine com- ris flebililer pandimus, et dolemus invidiam, qui
    mutasti? sed : Cito proferte stolam primam, el induite summum * ffugalitalis bonum extremo zeli malo per-
    illum. Videtis quia delicta b non videl vis amoris. didit et livoris. Erat, inquit, filius ejus senior in agro,
    Tardam misericordiam pater nescit. Delicta qui dis- el cum veniret, et appropinquaret domui, audivil sytn-
    cutit, prodit. El date annulum in manu ejus. Paterna phoniam el choros, et vocavitunum de servis, et inler-
    pietas contenta non est innocentiam reparare solam, rogavit qttm hmc essent. Isque respondit: Frater tuus
    nisi pristmum c restituat et honorem. El date cal- venit, et occidit paler tuus vilulum saginatum, quia
    ceamenta in pedibus ejus. Quam pauper rediit qui salvumillum recepit. Indignatus esl autem, et nolebat
    ditatus abscesserat, et de tola substantia calceamenta g inlroire. Erat, iaquit, filius ejus senior inagro. Erat
    in pedibus no» reportat. Date calceamenlain pedibus in agro terram percolens, se desertans, duritiam sol-
    ejus. Nevel in pede remaneretd deformitas nuditatis; vit cespitis, cordis perdurat affectum, sentes eradi-
    cerle nt calceatus anterioris vitee rediret ad cursum. cat et gramina, stimulos invidieenon evellit. Sic in
    El adducitevilulumsaginalum. Communisvitulus non segete cupiditatis ffuctum zeli colligit et livoris. Et
    sufficit, nisi fuerit pinguis, nisi e fuerit saginatus; cum veniret, inquit, et appropinquarel domui, audivit
    vitulus pinguis testatur palernoe pinguedinem chari- symphoniamet choros. Invidum fugat symphonia pie
    tatis. Et adducite viiulum saginalum, et occidite, et tatis, chorus cbarilatis excludit, et quem venire ad
    manducemus, el epulemur : quia hic filius meusmor- fratrem, et appropinquare domui, vocat ratio natu-
    tuus fueral, et revixil; perierat, et invenlusest. f Histo- ree, hunc pervenire zelus non sinit, livor noa patitur
    tiam loquimur adhuc, et j'am cogitamus arcanum nu- introire. ! Invidia malum vetustum, prima labes, an-
    dare mysterium. « Mortuus filius, vituli suscitatur ex tiquum virus, seeculorum venenum, causa funeris.
    morte, et unus vitulus totius farailiee b funditur in Heccin principio ipsum angelum ej'ecit, et k dejecit
    peccator in extremo die minime incurret, si peccata 0 Vituli et boves in conviviorum solemniorum et
    sua sacerdoti pandat. Ex Mita. sacrificiorum usum alebantur. Quos Grceciinter cibos
    » Mita expbcat: Vel quia peccatorem ad se con- 7TO).'JTC>EO-T«TOU? referebant.
    in
    versum Deusvult primo numero suorum amico- C f Vocat hic Chrysologus parabolam evangelicam.
    rura; vel quia non patilur esse in secundis peccato- Hisloria enim vocatur qucelibet rerum explanatio et
    ribus, qui per mortem ceternamdamnantur. Utrum- declaralio.
    vis elige. Ego ex genio Chrysologi interprelarem : s Aiebat Philo impios etiam ad extreinura viventes
    Non passus est peccatorem esse in secundis, id est, senium mortuos esse. Ad rem Drusiuslaudat Hebrceo-
    in inferionbus vestibus, quas familiari sibi contrapo- rum adagium : Improbi dum vivunt, mortui Sunt.
    sitorum usu vocat secundas, et prima stola voluit b His verbis aullus dubitat sanctissimum Jesu Chri-
    amiciri. Potuii et ad iUud Latinorum respicere : In sti corpus in Eucharistia fidelibus propinatum sigui-
    primis amkonim esse, ut et Mita forlasse opinatus iicari. Vide Eulhymium cap. 57 in Lucam.
    1 Chrysostomus, tom. U, hom. 16, pag. 1074 edit.
    est.
    b Ms. Coesenoehabet, jus amoris. Stola vestis erat Paris. : Luxurim est adversa frugalitus.
    oblonga ad talos usquedemissa, ceeteris nobilior, sine i Virgilius II ^Eneid. :
    qua in pubUcum prodire iugenuo indiguum. Articu- Hincmihi primamalilabes.
    lus T«Vante oro).J3v ostendit non de quavis stola loqui
    in Evangelio, sed de certa, uti paulo post TOV p.oayov Invidus (ait Basilius tom. H, hom. de Invidia pag.
    de certo vitulo, ut advertit Cajetanus. Stola ergo vi- 92, recent. edit., ubi plura alia congerit) morbum
    detur Chrysologo significare divinoeindulgentieebe- intus detinel absumentem viscera atque irrodentem.
    neficium, vel gratiam, quam Prodigus peccando Consule Chrysostomum hom. 40 in Matth. pag. 269,
    exuerat. Yide Euthymium cap. 57 in cap. xv Lucoe. et hom. 37 in Joan. pag. 751, el alibi pluries. Gre-
    c Prodigum per annuU traditionem in honorem gor. Nazianz. orat. 28, pag. 466 edit. Paris. 1650.
    restitui asserit Auctor. Apud Hebreeosenim et Rbma- D Gregor. Nyssen. lom. I, pag. 242 edit. Paris. 1622.
    nos Iibertatis et ingenuitatis erat insigne. Jacob. n, 1 Diaboli lapsum aliiqnoque ad invidiam referunt.;
    2 : Si introierit in conventumveslrum vir aureum an- Vide Rufiiium Palcestinum apud Sirmondura tora. I,-
    nulum habens in veste candida, etc. Anliquissimus pag. 169, num. 22 : Unde ille, quem divina Scriptu-
    . apud Hebrceos annulorum usus, vel in fidei, vel ra diabolum nomhiare consuevit, et ejus pariter qui
    auctoritatis, vel grati animi signum. Genes. xxvin, dicunlur angeli cum primis homhvbusinviderent, Adam
    18, XLI,42; Nuin. xxxi, 50. Mystice hic Dei iu aah dko, el Evm, a beula vita quam primum possederant,
    ma per gratiam inhabilaalis arrha et pignus. seipsos alienarunt. Mire consonat Cyprianus in lib.
    d Calceus enim, inquit hic Lucas Brugensis, habi- de Zelo et Livore : Hinc diabolus inter iniiia slatim
    tus est et ornamentum bominis lenere et ingenueedu- mundi, et periil primus et perdidit. llle dudutn ange-
    cati. Et fortasse ob hoc Christus in Evang. Matth. x, tka majeslaie subnixus; ille Deo acceptus et chartts,
    10, calceorum nsum prohibuit apostolis, non saida- postquamhominemad imaginemDei faclum conspexil,
    liorum, vel solearum. Qucestionemagitat Suicerus in in zelummalevolumlivoreprorupit. Non prius ullerum
    Thesauro tom. II, pag. 1587. Nonnullceediliones ha- dejiciens instinctu zeli, quatn ipse antea dejectus; cap-
    bent calciamenla.CaLciariet catcidreia Plinio juniore livus anlequam capiens : perditus antequam.perdens,
    et Suetonio observavit Vossius de Vitiis Serm. lib. dum slimulanle tivore gratiam datw immorlalitatiseri-
    VII. pit; ipse quoque(sic legit Sirmondus, rejecta Pameiii
    195 S. PETRI CHRYSOLOGI 196
    de coeio. a Hoecde paradiso horninem principem no- A ieret portionem, pafer ambobustottiinfratoUius moi
    slrce gencralionis exclusit. Ipsa hunc seniorem fra- diyisit, evangelista diceiite, El divisitillis stibstanliam.
    trem paterna seclusit e domo. Hcec b Abrahce pro- Sed invidus simulat semper : mentitur invidus sem-
    geniem, populum sanctitatis, ad auctoris sucececdem, per. El numquam milii dedisti hmdutn, ut cum amicis
    ad mortem sui Salvatoris armavit. Invidia inlestinus msis epularer. Amicos paternos suos esse non com-
    hoslis, non carnis quatit inuros, npn elidit sepla putat : hos non amicos, sed extraaeos credit a qni-
    membroruin, sed in ipsam cordis arietat arcem, et bus yidit in patrisgratiam se amari. Sed pgsteaquum
    aiitequaffi viscera sentiant, ipsam doffiinam COrporis filius tuus hic, qui devpravit substatitiam suam cum
    animam pracdo capit, et adducit inclusaro. Si ergo merelricibus, venit, occidisti vitulum saginatum. Hic
    volumus ccelestem mereri gloriam, si paradisi beali- rediisse fratrem dolet, non dolet l periisse substan-
    tudinem possidere, si ceterni Patris inhabilare do- tiain; nec damni causa quceritur, sed livoris : qui
    inuni, si volunnis rei ccelestis parricidii non le- fratrem redeuntem de suo decorare debuit, non de-
    neri, pervigili fide, luce spirilus c tetras invidice buit de perdilo sic fcedare. Iu filio est substaulia pa-
    pellamus, et exciudamus insidias, iuvidiam totis tris tota ; et ideo nil pater perdidit, filium cum re-
    armoram ccelestium viribus eprnpriinaffius : quia cepit. Frater credidit damnum, qui rediisse conspi-
    sicutnos d DeOjuagit charilas, a Deo invidia sicse- B cit cohacredem. Et quando Invidus non avarus, quau-
    jungit. Pater ergo iilhis egressus ccepitrogare ipsum. do quidquid habet alter i se computat perdidisse ?
    Corpatris anxiomvariis arctalur niolibusfiUorum, et Atipse dixil illi, Fili: tu semper mecum es, et omnia
    inter diversos pignorum casus, geniteris pietas stu- mea tua sunt; cpulari autem, et gaudere oportebatquia
    pefacta discurrit; quia videt fratrem fratris reditu frater tuus hic moriuus fuerat, et revixit; perierat, et
    roox fugari, et salute alterius sibi alterum mox pe- inventus est. 0 quid facit vis amorisl quamvis malo
    rire; ac mcerorem longum brevi gaudio pensatum filio noa esse aescit, noa esse non potest-pater ; vi-
    invidicelivore turbavi. 0 zeli tuiuor, duos non capit det filimn degenerasse animo; videtpaterneepletatis,
    domus ampla germanos ! Et qutd mirum, fraires ? paterni generis nU habere, el tamennuncupat fiUum;
    Fecit invidia, fecit ut mundi tota duobus essete an- suadet effectum; ad gratiam vel spem revocat largi-
    gusta fratribus latitudo, f naraque ipsa Cain junioris tatis, dicendo : Tu semper mecum es, el omttia mea
    « erexit iu inortem (Genes. iv), utesse solum zeli li- tua sunt. Hoc est dicere : Patere filium rediisse pa-
    vor faceret, quem primura fecerat lex natnree. Alille tri, permille palri filiam sascepisse; r.ec ille aliud
    respoudens,dixit patri suo : Pater, eccetolannis servio qtiam patrera qusesiyit,qui veniens oon filii, sedloc»
    tibi. Sic sapit qui patris audel b judicare pietatem. mercenarii voluil collocari, diceas : Pater, peccavi
    Ecce tot annis senio tibi. En patrifilius nascendi be- C in cwlum el coram te.; ei jam non sum dignus vocari
    neficia, qua servitutecompensat. Numquammandatnm filius tuus : fac tne sicut unum de mercenarus luis.
    tuum prmterivi. Hoc tibi non tua inaocealia, sed pa- Siat tibi omnia, illi sufficit pater; et ne qaid tibi de
    tris venia dedit, quia multa charitate delicta filii proesentibas, de veleribus exisiimes iamiinutuai, flli
    maluit tegere quam audare. Et numquam milti de- nova et futura perquiram. Certc si consilium patris
    disti hmdum, utmmanticis meis epularer. Fratri iu- sequeris et praeceptum, participa preesentia cum fra-
    vidus aaimus gratus esse nou potestpatri; ct pater- tre ; ut cum ipso tibi coiamuaia sffit futma. Gaude
    noelargitatis memor noa est, qui est frateruoe imine- ergo, et inveiUuai gaude, ut ille te gaudeat non pe-
    mor charitatis. Hcedum sibi daluin «egat, qui sub- fiisse. Sed jaro sermonem historicum concludamus,
    stantiae partem totam tcmpore divisionis accepit. ffi postea quae sunt mystica, quec profunda, Christo
    Tunc enim cum frater junior dari sibi subslaiitiae ps- revelante, pandamusi

    cmeadatione) id quodprius fuerat amisit. Augustinus orat. in Myslicam Cceaam : Dcsidcreniusdemissionem


    tom. IX, tract. 5 super Epist. Joan., Nazianze- in subtimemefficientemcharitatetn, quw nos Deo con-
    nus orat. 27, luculentissime Bernardus serm. 17 in jungil.
    Canlic. e Zeno Veronen. serm. de Palienlia. ;pag. 258, de
    a Lege infra Chrysologum serm. 26 et serm. 148, Caino invido et Abele justo : Mirahtr orbis vacuus se
    Chrysostomum hom. 53 in Joan. cap. 8 pag. 219 duobus anguslum.
    edit. Paris. : Nam diabolus cum nullam haberet, prw- D f Basihus etiam loco superius laudato exemplam
    ter invidiam, causam, Adatn perdidit. Nazianzenum Caia profert in medium, eumque vocat primum dia-
    orat. 27, Zenonem Verouensem serm. de Livorc; boli discipulum,edoctumabipso, etinvidiam, et cmdem,
    Augustinum lom. VU, lib. IV, de Baptisaio coalra Quo eodem noniine eum appellat Zeno Veron. loco
    Donatistas, cap. 8. superius laudato pag. 305.
    b Vide Chrysologum infra serm. 172, cui assenti- B Similia habes apud .Nazianzenumorat. 27, Cy-
    lur Zeno Veron. serm. de Livore et Inyidia pag. 507 prianum tom. H, Ub. de Zelo, etc, GregoriumPP.
    edit. Veron., et evangelista scribens : Sciebdt ettim part. niPastor. cap. 2.
    (Pilatus) quod per invidiam tradidissenleum. b ldem ac condemtiarepietatem, uti usurpant ver-
    c Corruptoc editiones habent terrus invidim. Erro- bumhoc veteres Latini.
    rem expunxit Menrsius cap. 2, pag. 130. 1 Vetahlus per luxuriam, celeriter absumptam.
    d Unde ab Cyrillo Alexandrino charitas dicitur i Ambrosius, tom. I.Jib. de Nabul., cap. 12 : Pau-
    fisoo-Jvaxoj,quoe Deo conjungit, qua vocc carere perioremsejudicat, quiasibi deessearb.itratur quidquid
    Lcxica ait Svicerus tom. I, pag. 1386. Vcilia Cyrilli ab aliis possidetur.
    197 SERMO V. m
    SERMO V. A slanftm quai me coh-tingit.Et quoeest ista porlio ? quce
    De eisdem, Judmum el Gentilem figurantibus. est ? Habitus, sermp, scieatia, ratio, judiciuffi, quce
    CfUidi debitoris est et inverecuridi scepe pacta hominem proe cceteris aniffiantibus in terrena habita-
    non soivere, et palientisshrram creditorefti longa et tione contirigtint: hoc est, juxta Apostolum, lexnatu-
    artificicavillationeprotelare. De abscessii, de redifti* rce. At ideo diyisit iUis substaritiain, daftdo juniori
    luxuriosi fiUi, quintus est hic setffio riobis, qtii his- quinque ista quae diximus, beneficia naturee; seniori
    toricum sCnsum, sicrit proinisitiius, ad ffiysticam et <juiiiquelegis libfos divifiitus insCfibeiido : pef quoe
    siagulafem deitatis iuteUigentiaffi conabimur attol- substautia impar merito, riumefo par esset; huma-
    lere. b Vos orate ut quia in tarito credito suto rai- ffiimtenef et ista bfdinem, divino illa subsisteret in-
    nus pef meidoneus debitor, per Derim vobis idonCtis stittito ; i titfaque tamenlex filios utfosque k ad tio-
    solutOf existam. Homo quidam itdbuit, inqtiit, duos titiaffi patrisperduceret, ad reverehtiam stii sefvaret
    filios. Posteaqtiam Christus tiostree carnis c suscepit auctoris. Et non post triuiios dies, inquit, cOngregutis
    oaus, et Deus iaduit exuvias humanas, yeraciterse adplesceniior gninibus, peregre prgfectusesliriregtoneni
    Deus hominem vocat; Dominus patrem vere se duo- loriginqudm; el ibi dissipavit substaritiamsuam tiivendo
    rum nuncupat filiorum, quiahmnanitati permixla dei- luxuriose. Diximus junioreni npti tempofa fecisse, sed
    las, deitati consociata pietas, d miscuit hommem et B mores; etideP dixit: JVonpgsi mrittosdies. Quia CUffi
    Deum; quoeDomiaum uaivh ia patrem. Hic ergo ho- priticipio ipsp ffiundix festinavitGentiiitas ad idolo-
    mo, paterhic, dtios filioshabuite cotiditoris beneficio, rumpatTiam ; ad longinquaffi diaboli regionem ani-
    non necessitate generantis, duos Dlios habuit, quos mo estperegriiiata, non loco ; m per elementa yanis
    non emeruit esse, sed jussit: quiaChristus sicfn ocu- est pervagata cogitatiohibus, " nori est Corporeis mo-
    lis nostris fuit homo, UtDeus semper in maj"estatis tibus jactataperterras : namque corampatfe ° sine
    suoemaneret arcaao. Duos filios hdbuii. X)uos sclUcet patre erat; et cumin se esset, riOnerat secum. Hinc
    pppulos, JudaicumGealilemque; sed Judaicum seaio- est quod luxuriosus per desidefiuni P seciirafis elo-
    rem prude.ntialegis fecit; GentUempaganitatis stultitia quentioe, 5 per Scholarum lupanarla, per trivia secta-
    reddidit junioreai. Quia sicut sapientia dat caaos, ita ruffi, dissipavlt Dei Patris dementi dispuiatione sub-
    'quidquid viri est, tollit insipientia.Huneergojtiiiiorem statitiam.Etcum corisumpsisset conjiecturisquidquid
    mores prcestitere, ( non aelas: seniorem illum non erat sermonis, scientioe, rationis, j'u€icii, egestaiftBi
    tempora fecemnt esse, sed sensus. Et dixii, Inquit, srimmam, famem magnam cognoseendae veritatis mi-
    adolescentiorexillis patri: Puter, da mihi porlimem seTrimuSSustinebat : quia philosophia queerendeedi-
    substantite qiimmecontingit.^CogmtxtTfSm pectoris, non ' vinitatis indixit laborem; veritatis inveniendoe fru-
    vocepetitiste, sedvoto; quia aDeobonamalavere- < ctum contulit nullum. Hinc est quod adhaei-ebat pri-
    portat s propria voluntas in nobis. Denique iste cum mario regionis illius, aquo mittebatur in istudsoecu-
    patre possessor b totius sortis, l ad partem propria lmn, hoc est in imam multarum superstitionum vUlam;
    VOluntatepervenit, dicendo : Damihiportionem sub- ut pasceret porcos, id est daeniones, qui dicunt Domi-
    a Callidmn debitorem depingit Cassiodorus Variar. 11D".Ambrosius lib. ni supra cap. v ad. Rom. : Le-
    lib. v, epist. 54, pag. 84, receat.edit., eumque Fron- gis ndiuralis prima jmrs est, ui acjnitus iwnorctur
    tosum dictuai vocat, sui nominis testem. Froatosus Creator.
    enim Grcecehjp.ixavo; idem est ac faeUe mutabilis, 1 Commaaipr Patrum seateatia, ia hac evarigeliea
    hiquit hic Castillo. fiUumjmiiorem Gentiles significare, ut ait
    b Paolus ad Coloss. cap. i, v. 5 : Orantes simul, et parabola et Hieronymus m epist. ad Damasum
    Chrysologus,
    pronobis, ut Deus aperiat nobis ostium sermoriis, ad 146, Dionysius Areopagita epist. ad Demophilum mo-
    loquendum niysterium Cltrisii. nachum. Obstat tameii quod Gentiles niimqiiaro jilii
    c Plm'esecUtioaest;orrupte: Suscepit pves. Dei fberirit, et consequeater mrmquam a Palre dis-
    d Improprie et laliori modo dicitui"hic mixlio, unio cesserint. Vellem legeres Ireeneam lib. iv advers.
    duarumnaturarum inCbristo; nibiiomhiushaceadem Gerites, cap. 24, pag. 260, TertiiUiariam de Pudicit.
    voceutitur iRcneusapudCastiHo : Filius Dei, fiiiusho- cap. 8, pag. 1200 edit- Paris, 1684.
    minis facius est; tnixtus homo Verbo Dei. Coiieilium ; P Noaaullac ediliques corruptissime ; ,per cletnen-
    Chalcedonense aniii 451, act. 5 : Cvnfileinur in no- tiam. InnuitGentiles ex elementis numina cpnfecisse.
    vissimis diebus filium Det Unigenihimhl duabtis ndtu- ™Theophylactus hic : Filius jynior, sive Genlilis, vidit
    ris inconfuse, immutabiliter, .indivise-, iitseparabiliter * cwlum, eicwlunifecitDeiim;viditlewatn, etcoluiicatn.
    agnoscendum;niimqunmsuvkita differeniiq naiurarum Vide librum Sapieatiee cap. 13.
    propter tinionem. n Ex fide mss. Ia editis noimullis additur perpe-
    e Itareddimus ex edltioae Lugduuensi. Fatemur ram parlicala nec.
    autemcosterasfere «miies, aciris. VaUiceliaiuim re- ° Augnstinusiapsalm.Lxxxrvjtom.IVjpag.fi^Sedit.
    tinere, conaltoris poniificio. Hac voce beneficio hoc Aatuerpieas. : Nonenim regionibusionge esl quisqiie
    iseasti, utitur Auctoriafra serm.415. ab.Deo, sed affectibus. Amas deutn, prope es;odisti
    f
    / e Ex ms. Cceseaae.Edit.i, mtaies. eum, ionge es; loco stans, et prope es, et ipttgees.
    Ita in ediikme prima Boaoa. et ffi reliqtiis omni- P Id est profaaee et araadanre.
    bus. Mita ex fide mss. reposuit, prima voluntas, hoc i Lupanaria schoiarum dicit ob imro.oderalam e't
    est, biquieas, voluntas, quoeprima in nobis est ante luxuriosam appeteritiam scieatiaepbilosophiccc; cujus
    opus. Placuitplaniorsensusctobvius. investigatio curiosa nimistangittir,ab divo Angustino
    b Td-cst, facultatum achcereditatis. Isaioe xvn, 6; tom. I. de vera Religioae cap. 4*1: 5. MITA.— Itie-
    In partibus torren.tispurs-iua; hocest, spfs tua. foiiymus tom. IV, pag. 829 edit.Paris.. 1678, inEze-
    1 Ex ras. Vallicellano. Nonnullee editipnes, dd chiel. cap. xyi, v. 31: In onittibus vigrum principiis
    patrem. fabricat iupanar suum, qui ad perversiiaiem doctrinv}
    i Iiilcllige natiiralis, et scripla. MITA.. iestimoniismaie abrititKt Scriptmuriiin.
    199 S. PETRI CHRYSOLOGl 200
    no: Si ejicis nos, tnitle nos in porcos (Matth. vm, 31). A\. dum in ccelo solem, luuaro, sidera, * deos esse bla-
    Ut pasceret deemones thure, victimis, sanguiae, sphemat, et hcec eadem profanat adorando. Sfjam
    •falsarurarespoasioaummercedem pro tali laborere- non sum dignus vocdri filius tuus, fdc tne skut unum
    laturus. Occidebatur pecus ut quod vivum nil scierat, de mercenuriis tuis. Hoc est dicere quia non mereor
    divinaret occisum; etb loqueretur ex fibris mortuum, jam fiUigloriam, vel venice, consequar i pro raerce-
    quod numquam fuerat ore prolocutum. Verum cum nario labore mercedem. Et cui honor sobolis perit,
    nildivinum, nilsalutare profuturum, nilGentilis in- saltem vitalis maaeat in quotidiano pane substantia.
    veniret in talibus, desperans de Deo, de providentia, Sed pater occurrit, et occurrit longe. Cum adhuc im-
    de judicio, de futuris, ab schola ad ventris se depone- pii essemus, Christus pro nobis mortuus est (Rom.v,
    batc ingluviem, cupiens saturari d de siliquis quas 8, 9).Occurritpater, occurrit in filio, cum per ipsum
    porci manducabant. Hpc norunt Epicurei, qui cum decoclo descendit, et pervenitad terras. Pater, ia-
    Platonicas et Aristotelicas percurrerent scholas, nul- qait, qui me misil, mecumest (Joan. ym, 19 ). Cecidit
    lamque illic aut divinitalis aut scientiee invenirent di- super coilum ejus. Cecidit, cuui per Christum diviai-
    sciplinara, e Epicuro se tradunt ultirao desperationis tas lota nostra k decumbit, et incumbit in carne. Ei
    et vo'uptatis auctori. Et manducant siliquas, hoc est, jg osculatus est eum. Quando ? quando miserkordia et
    voluptatibtis eorporis male dulcibus inhiant, etpascunt veritas obviaveruntsibi : justitia el pax osculalmsunt
    doemones, qui semper corporum vitiis saginantur et se (Psal. LXXXTV, 11). Dedit slolam prhnam. Illam
    sordibus: quiasicuiDomino quise jungit, unus spiritvs 1 quani Adam perdidit, immortalitatis gloriam sempi-
    est (I Cor. vi, 17), ita qui se juagitdiabolo, estf deemon ternam. Posuit annulum in manu ejus. Annulum ho-
    unus.Sedhicjuniorquamviscuperet, riontamen satu- noris,m titulum liberlalis, iusigne pignus spiritus, si-
    rabatde siliquis istis ventrem suum. Quare ?quia nemo gnaculum fidei, arrham ccelestium nuptiarum : audi
    illidabat. Diabolus quidem volebat per famera scientice, Apostolum : Desponsavi vos uni viro virginem castam
    per voluplatum difficultatem, Gentilem reddere avi- exltibere Christo (II Cor. xi, 2). Et catceamenta t»
    diorem ad illicita perquirenda, ad perpetranda deU- pedibus ejus. Ut essent n calceali pedes in proedica-
    cta : sed Deus pater ideo permisit s esurire Gentilem, tione Evangelh, ut essent beati pedes evangelisantium >
    ut erroris occasio salutis fieret argumentutn : h nam- pacem (Rom. x, 15). El occidit ei vitulum saginalum.
    que Judccumsic reliquit, ne perderet; et gentilem Illud de quo David cantabat, Et placebil Deo super
    sustinere passus est famem, ut rediret. Redit aulem vitulum novellum cornua producentem et ungulas
    ad patrem, et clamat: Paler, peccavi in cmlumet co- (Psal. Lxvm, 32). Occiditurpatre vitulus sic j'ubente,
    ram le. Rediisse juniorem ad domum patris, et cla- ^ quia Christus Deus Dei Filius occidi sine Patris vo-
    mare Deum patrem voxEcdesice quotidianatestatur: lunlate non poterat : audi Apostolum, Qui proprio
    quee dicit: Pater noster, qui es in cmlis (Malth. vi, 9). Filio non pepercit, sed pro omnibus nostris tradidh
    Peccavi in cmlum et coram te. Peccavit in ccelum, illum (Rom. vni, 31). ° Hic est vitulus qui in epu-
    a Dolosas augurum responsiones. Vide Minucium f Perbelle Cyrillus, quem laudat hic Caslillo iu il-
    in Octavio, qui eis, ceque ac hic nosler, lepidissime lud Joan. cap. vi: Unus ex vobis diabolus est, quia
    irridet. sicut qui adhmret Domino unus spirilus cttm Domino
    b Et hic quoque aruspicinam tangit, et modum fit; ilaqui adhwret diabolo unus cum diabolo
    spiritus
    ariolandi Gentilium. et
    efficitur, ipse quemadmodumdiaboLusest.
    c Ms. Vallicellanum , ingluvium. e Ex editione Castilli et ms. Vallicellano. Aliaeedi-
    d Anagogice siliquas pro voluptatibus mundiquei tiones corrupte : venire
    gentilem.
    b Alice editiones et Colon.
    illecebris, usurpatetiam Eutymius cap. 57, ad cap. et Bonon. Mitae: Nam-
    xv Luccc. diabolum sic retiquit ul perderet. Restituimus Cx
    e Epicurum ftiisse desperationis auctorem, nullai que recensione Castilli. ,
    alia ratioue crediderim dictum, nisi quia dum deos} x Solem, lunam et sidera, quce officiosa hoafni-
    otiosos facit, et nil nostra curantes, ad eorum patro-- bus videbautur, dedisse geatilibas idololatrice iaitia,
    cinium confugiendi omnem adimit spem yetus ille; L) tradmit quampluriaii, a quibus laudaudis abstinemus.
    poeta: Vide Budceum tom. I pag. 135; Levitic. xvni, 23;
    Namquedeos didici secnrum agere aevum: Deuteron. rv, 19.
    Nec si quid miri faciatnatura, deos id i Verba iUa Evangelii, Fac me unum de mercena-
    Trisles ex alto coelideniitlere tecto. riis luis, exstaut in plurimis codicibus Graeciset La-
    Sunt qui Epicurum defendere coaati sunt, ac sii tinis, licet in noaauUis desint.
    ipse sub bealce uaturoe nomiae, Deum primura Auc-- k Decumbit, hoc est requiescit in nostra carne ;
    toreni agaovisset. Vide Nicolaum Bandellum in libro3 incumbit, hoc est, heeret hypostatice. MITA.
    Gallice scripto de Vita et Moribus Epicuri, Parisuss ! Tertulliaims lib. de Pudicit. cap. 9pag. 1201, de
    1679, et auctiori editione Latine 1693. Sed obstat ve- Prodigo loquens : Vestem pristinam recepit, statum
    tertim consensus ; qui deos otiosos ab Epicuro lingi,, scilicet eum quem Adam transgressus amiserat.
    et reUgionem omnem susque deque dari uno ore te- m Servi qui e servitute exhibant, annulo dona-
    staulur. Mhmtius Felix pag. 179 edit. Lugdun. Bata- bantur.
    vor., Cicero lib. n de Divinat., et de Natura deor. n Id est, cooperti affectus temporales, inquit Mita.
    lib. i, pag. 202, Theodor. orat. contra Grcecos,pag. Pcenitentibus iu gratiam receptis hoe Deusetiam con-
    57, Plutarchus de Placit. pbilos. pag. 877. NecGas- cedit, ut el ipsi apti sint aliis docendis.
    sendus dicara hanc ab eo avertere sluduit; nam dumI ° Ennodius, CarmJ lib. n nura. 9, inter alia nomina
    Epicurum in multis htudat, duroDeum hominum cu- Jesu Chrislo a veteribus altributa, et illud Vituli re-
    ram gerere negat, acriter oppugnat. Vide Augustinuml censet :
    de Civ. variis ih locis. ~~~
    Fons, Via, Dextra, Lapis, Yitulus,Leo, Lucifer, Agnus.
    201 SERMO VI. 802
    lum nostrum quotidie ac jugiter immolatur. Sed fra- t.k f SERMO VI.
    ler seniOr, sed a senior filiusveniens ex agro, popu- De Iwiitia ob inductionemgenliumadfidem elgrattam.
    lus legalis, tnessis quidetn muLta,operarii autetn pauci In psalmuin xcix.
    (Luc. x, 2): audit in domo patris symphoniam, au- Quoniam redeunte filio juniore familia tota choros
    dit choros, et introire non vult (Luc. x). Hoc quo- egit, ccelestem cecinit symphoniam, convenit et nos
    tidie ocuUsnostris intuemur. Namvenit Judoeus ad hodie psalmum sumere, dare tympanum, s ponere
    domum palris, id est, ad EcclCsiam; stat foris per organum, b citharam tangere, et ad tantum Dei Pa-
    mvidiam, audit Davidicam citharam personare, au- tris gaudium J melodiam Davidicam personare. Ju-
    ditb ex concentu prophetico syrophoniam, c ex po- bilateDeo, inquit, ontnts lerra (Psal. xcix, 1 ). Quid
    pulorum vario conventu choros audit, et iatroire est, quod intelligentia hujus exsultationis inquirit?
    noa vult, per invidiam stans foris. Dum gentilem fra - Quid est, quod post tauta deitatis, tam terribilia, tam
    trem prislinisjudicat et horret ex moribus, ipse pa- mhifica prceceptaterra nunc vocatnr, et invitatur ad
    ternis boais se eximit, ipse se paterais excludit gau- jubilum? Jubildle, inquit, Deo, omnis terrd. i Quid
    dUs. Quod autem dixit: Ecce lot anttis servio tibi, et aliud est, nisi quod posteaquam terribilis Deus mitis-
    numquammandatum tuum prmterivi, et numquam de- io simi pastoris elegit officium, personam pastoris in-
    disft mihi hmdutn,tacendum polius quam loquendum duit,ut vagos populos, palantes plebes , dispersas
    esse jam diximus, quia Judeeus"loquitur : et aoa fa- longe lateque gentes, velut errantes oves in unmnpa-
    cieatis verba suat, sed tumentis. Pater egreditur, et slor misericors congregaret, immo ut nationes feras,
    dicitfilio, Fili, tu semper mecutnes. Quomodo? per praedammortis, carnis cibum, potum sangubus , be-
    Abel, per Henoch, per Sem, per Noe, per Abraham, stiarum furorem sitieates, ad usum iactis, ad cibum
    per Isaac, per Jacob, per Moysem, per omnes san- graminis, ad ovium totam duceret et redderet leni-
    ctos, per quos Judaica generatio in Evangelio lecta tatem? Terree omni pastoralem mandat, et imperat
    derivatur, cum dicit : Abrahdtn genuit Isaac, Isaac disciplinam, dicendo, Omnis terrd, jubildte Deo. Sicut
    genuiljacob (Matlh. i, 2). Et omttiamea tua sunt. militem k tuba lerribilis producit ad bellum, sic oves
    Quemadmodum? Quia tibi lex, tibi prophetia, tibi ad pascua dulcedo jubilatioais invitat. Bellandi ergo
    templum, tibi sacerdotium, tibi sacrificia, tibi re- fremitum pastorali lenitate mitigare convenit, ut
    gnum, tibi mimera, tibi (quod est super omnia) na- gentes tam mitis gratia salvaret, quas diu x pereme-
    tus est Christus. Sed quia tu per invidiam perdere vis rat ferilas naturalis. Quod autem pastoris bonus es-
    fralrem, paternas epulas, palris gaudia dignus es ([] set reditus cum ad terras veniret Christus, clamavit
    non habere. d Angusto sermone res latissimas, non ipse hodie: Ego sumpustor bonus; pdslor bonusanimam
    utvoluimus aperire potuimus; sed scienticevestree suam ponit pro ovibussuis (Joan. x, 11). Hinc est
    intellectui vestro lata sunt quoein sermone nostrovi- quod adj'utores, quod socios ad curam totius orbis
    dentur angusta. Non sit haec ingrata, simplex et oc- ipse magister inquirit, dicendo, Jubilate Deo, omttis
    culta coUatio, quaenos res mysticas et excelsas non terra. Hinc est quod oves suas Pelro vice sha, ut pa-
    narrare, non e declamare, sed aperire coriipulit et sceret, ad ccelumremealurus, commendat. Petre, in-
    explanare. quit, amas me? Pasce ovesmeas. Etut tenuiaredditus

    Notat"autem Mita Christum dici Vitulum sagina- logus sermonethsextuminsumit superprmsentempsal-


    tum • quiaex millibus electumvirtatibus iaipingua- mum, ut doceat quania sil tmlitia de conversionepro-
    tus est; vel quia opprobriis, et patieatia sagiaatus. t digi filii, qui lypus erat omnium gentium.
    Cui addi potest illud prophetee : Saiurabiiur oppro- 8 Tympana et organa primitus in Ecclesia GaUi-
    briis; vel, ut ait Anastasius Siaaita in Hexamer. lib. cana inducta fuisse, asserit Mabillonius praefat. ad
    i, Quia crucis jugum erat tracturus. Vide Coteleriuai Seec. Bened. III. Marianus Scoto, scribit, sub annum
    lom. I pag. 25 in notis. Domini 757 organum primum venissein Franciam
    a Judeeusscilicet. tnissum Pipino regi a Constantinoimperalore ex Grm-
    b Sic Montanus pro symphonia, ut habet Evange- cia. Balaeusitera Angliceepiscopus tradit : Vitellia-
    liuai, vertit conceniwm.Syrus vocal : Canittmmullo- tium Patria Signinum, vel Campanutninsignemmu-
    rum. Utrique assentilur Cbrysologus. [) sicum in templis circa annum Domitti609 canlus et
    c Laicos eliaai populmnque in Ecclesia veteri Psal- organa adhibuisse. Horum vetustior Chrysologus iu
    Raveanati Ecclesia ea obtiauisse declarat. Imino
    mos Davidicosceciuisse, eruitur ex Ceesareo Arela- antiquiora fuisse patet jam ex Prudentio, qui floruitcirca
    teasi apad Mabilloniam,prcefat. ia Scccul.i Benedict. annum Domini 380. Is meminit
    num. 110. ld eliam a S. Germano Parisiorum epi- tudinis, ut hominem in eo delitescere organi lantce magni-
    nonnulli suspi-
    scopo provisum,testaturFortunatus lih. n carm. 10 : cati fuerint. Hcecsimilia habet Balduinus Aldhelmus
    PontiQcismonituclerus,plebs,psallit,etinfans. Anglus lib. de Virginit. Claruit anno 709.
    d In nonnullis editis, Augusto. b De cithara anliquorum vide Isidorum in Origini-
    e Ita reposuimus ex editione Mitceet Castilli. ReU- bus IU).m cap. 21.
    1 Consenlit Chrysologus iis qui hujus psalmi au-
    quce onmes minus apte, declarwre.Cceterumnon male
    opinatur Mita sermoaeai huac a Chrysologo habitiun ctorem, non Moysem, sed Davidemdicunt.
    fuisse Neophytis, c et parum adhuc in Christiana Do- i Mendum in oninibus exemplaribus quce aobis
    ctrina firmatis.i obvia sunt, ex ms. Cesenaeemendavit GastiUo.
    f Serrao hiciascribituriapsalmum xcrx, qui eliam k Non levi typographorum errore legitur ia editis.
    a Genebrardo dicitur :Psalmus prophelicus degenlium turba.
    cotiversione; super queaiila scribitLorinus ; Cltryso- s i Alias, vresseral.
    PATROL.LII. 7
    £03 S. PETRl CHRYSOLOGI *««
    pfimoraia non cogeret potestate, sed pietate portaret,. Adusintrabil?et adliuc consistit exsultans? unde est
    repetit: Pelre, amas me? Pdsceoves tneas. Commen- quod propheta hoc iios' debere facere sic praesumit?
    dat oves,: oviuiri coffimendat germina, quia fecundi- unde est ? Ex eo quod sequitur : Scitote, inquit, quod
    tatemgregis suipastor proesciusnoverat jamfuturam. Dominusipse est Deus. Quia Dominus iile Deus est,
    Pelre, amas me? Pasee ovesmeus (Joan. xxi, 16, 17). qui fuit in carnenostrapusillus; hinc esi quod illeDb-
    Istis ovibus collega pastoris Petfi Paulus pio pastu minus Deus est, qui fuit in cunabulis nostris capax;
    plena lactis ubera porrigebat, dicerido : Lac vobis po- dulcis iri gremio, mitis in habitu, in nostro contu-
    lum dedi, non escatti(l Cor. m). Seiisit hoc Rex bea- bernio blandus. Et ideo, Iritrute in cpnspectu ejus
    tus; et ideo pro balatu Clamat, Dbminus pascit me, iri exsultatione. Quia totum pavorem divinilatis, to-
    et riiliil mihi deeriV: "cihlocb vifidi ibi me collocavit: ttim nietuffi j'udicis in habitum nostrum d abdidit,
    super aquam refeclionis educaviirhe (Psalm. xxn, 1, pfovidenfi locavit aspectu : ut ingressus non pcenas
    2).Post-juges ergbbgllofum gemitus, posYiristeiri j'udicis meluaf, sed parentis praesumat amplexum.
    sanguinis vitam, evangeliccepacls ad pascua jam re- Etquomodo nonexulteiqui genitorem reperit, quem
    deunti versictilus, sequens leetitiaih annuntiai servi- thnuerat cognitorem? Intratein conspecluejus in ex-
    tuti. Erat hoffib^peccatiservus, efaf captivUs mortis, sultdtione : scitole quod Dominus ipse est Deus, ipse
    erat mancipiuffideeiribriutii,eratb idolorum vernula, B fecil nos, ei nori ipsi nos. Inanis est patris rriatris-
    erat vitiorum verberb, erat Crhninumcoffipeditus. Sic qne labor, nlsi in germine affuerii opus et auctoritas
    malis dominis taUbiis tahiisque exliibebat homo ma- Coriditoris. JlfanMStum, inquit, fecerunt rne, et pla-
    lam et miseraffi sefvitUteffi. Qiiando hoffio nbri sub smaveruni me (Psal. cxvm, 37). Et alibi, Tu forma-
    peccato- tristis ? QUaiido fiori sul> ffiorie lugens ? sii rite, et posuisti super rrie manum tuatn (Psal.
    Quando' non srib doernohibuspalleiis"? Quaridb non cTxxviii,"5). Ergo quod lascimur, quod sumus, non
    sub idolis tremerisTQharido tion suh vitus suspbctus ? debeihus ipsi nobis, quia totum debemus Auctori.
    Quando Uon sulr criminibus desperatus ? Et ideo Nos aulem populi ejus, el oves pascum ejus. Proba-
    homo dabat extrema suspiria, quando tales, taffi cru- iuffiest iri proverbiis saepissimeqnia cceiitus venerit
    deles dominds • jugiter siistiiiebat. Propheta ergo pasfor, qui erraates oves, et lethali graroine sau-
    videns nos a talibus Uberatos, et revocatos ad bbse- ciaias superno jubilo vitalia revocaret adpascua. ln-
    quium Greatoris, ad Patris gratiam, ad uriitis boni irdte, ii:quit, portos ejus in confessione. Sola est
    Domirii liberam sefvitutem, merito exclamat: Ser- cbnfessio, quee nos fidei facit introire per januam.
    vite Doriiinoiri tmlitia: intrate, inquit, in cgnspcclu Airia ejtisin hymnis:confiteminiilli, laudate nomenejus.
    ejus iri exsulidliorie.Intrate non loco, sed cOrde. lri- Diximus, quod tiobis esset j"ampositis hifra domum
    ttateiri corispectuejusin exsultatione.Quiaquos ej'ece- C patris assuriienda ccelestium caaticoruro sphituaUs
    rat reatus, quos expuleratconscientia, gfatia feducit, symphonia, ut sit nobis e in ingressu coiifessio, sint
    introffiitlit innocentia : Intrate in conspectu ejus in in alriis hymui, sit laus iri peaetrairoas, ubi tota Dei-
    exsultatibhe. Qrii ingreditur in conspectu ejtis iti ex- tatis inhabitat plenitudo. Confiteminiilli, laudate no-
    sultatioiie, est a reaiti iiber, est de prceffiiopersecu- meri ejus. Confiteminiilli, quia Deus est, laudale no-
    rus. Taffien quid bst quod hortatur? quod stiadere men ejus. Per quod salvati sumus : in quo cceiestis,
    nititur hic propheta ? Iritrate in conspeciu ejus iri ex- terrestris, infernaque genuflectit, et diligit Dombnun
    sultalione. Quis in conspectu Dei liber? divinis in Deum creatura. Quia suavis esl Dominus. f Unde?
    oculis quis mentituf ? Quis exsultans atite terrorem quia in mternum misericordia ejus. Vere suavis est
    maj'estatis supernce? Archangeli tremuiit, pavent an- per misericordiam, pCr quam solaffi totius niuudi
    geU,potestates metuunt, in faciem coeliproruunt se- amarissimam digaaius est auferre seuteatiam. Ecce
    niores; elementa fugiunt, solyuutur saxa, montes s agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi. Et vsque
    defluunt, terra tfemif, et homo terroe qfiaffiiritrepi- in smculum smcuti veritas ejus. Deus eaim h salva

    » Lorinus iriexpositione hujus psalmi laudat Chry- D fus Icetantef hytrinumDeodicit; postrerhbbaptismate
    sologum, qm legit iti lOcoviridi, ad Hebraicura foa- expiatus in penetralibus Ecclesiceoffeft Deo sacriii-
    fem respiciens. Unde"etiam ApolUnaris locura istum cium laudis, de quo iri psalmo XLIX.Et saiis "aburi-
    sic transtulit; apiid'CastUlo : Bene quidemin viridi danter apad Ludovicum de Angelis de-Vita et Laud.
    collocaviilocb. S. Augustini lib. ni, n. 16. MITA.
    b Famiiiaris vox Chrysologo, ut servum donrina- f Non aulem vere, ut in editis.
    tum significet.Vide Pignoriuffi de Servis pag. 55 edit. s Cur Christus vocetuf Agnus late prosequitur Sui-
    Amstel. 1674. Ipsi autbm servi videntur sibi hac ap- cerus in Thes. tom. I col. 23, vefb. ayvot.^Reffitetigi
    pellatiorieblaridlii; Iiiscriptio apud eumdem: in dissertat. de patena argentea Forocorneliensj.
    h Tunfex parte ipsius Christi, qui debitam nobis
    FUSCUS AUGG. chhographi sententiam iti se suscepit, ttirii ex parte
    NOSTRORUM nosfra quibus ab Deo datuf venia crhninum, si ex
    VERNA anbao ipsis.do eamuspropterDeum gunimediiecturii.
    c Freqtientissime in edilis deest Auguslirii seritentia est in psal. L ,-8. Deus ignbseit
    jugiter, quam vo- confitenli, sed se ipsumpunienli. Ita servatur mikeri-
    eem ex ms. Vallicel. appostiirinfs. cordia, quiahomo liberatur; et veritas, quiapeecaiunt
    d Aliasdedit.
    « Is qui baptizafi ctiplt, prius ore propfio Christi punttor. Yide, si placet, Damascenum lib. inde Fide
    cap. 3. MITA.
    fidem profitetur: exinde in atriis Ecclesioecatechiza-
    90S SERMOVII. 206
    veritate miseretur, qui sic dat peccatis veniam, ut A prodesset. Hypocrita , abstiuentiae fluctus intrasti,
    justitiam in ipsa misefatione fatiorieque" custodiat; continentiae conscehdisti undas, enatasti jejunii pe-
    qui est benedictus hi saeciilasceeulofum. Amen; lagus; et inipso pofth jejaiiii nahfragasti : quia non
    SERMO VU. compafasti lucruni ,-sed mercatus es vanitatera, ' qui
    De hypocrisiet eleempsyna. de Dei crediio humanum negbtium p_erfecisti. Hinc
    In illud MattheeiVI: Cuntjejunqtis, nblite ji'0rTsicut est qubd Beb fedditiifus es ratibnem, qui ah homini-
    iiypocrylx tristes. Eiis percepisti mlsefee f laudis «suram: Fratres.fu-
    fcUbi Deus Doriiinum mutavit iu patrem, voluit giehduhiest virus,- pestilentia cavenda, quae de re-
    charitate iriagisquam potestaferegnare, etamari iha- fhedus creat mbrbos, cbrificitdeffiedicinalanguorem,
    luit quam tiinefi: c uhde pafernoffiohuii affeciu, ne sarictitatem veftit incrimeri, placaiionem facitfea-
    quid nobis de labbre j'ustissiitio a deperiret. Evange- tum, generat de prbpitiaiione discrimen. Hypocrisim
    lista sic ait: Cuirijejuriaiis, noiite fieri sicut liypbtri^ qui fugefitv vihcit; qiii incnfrerif; cadit. Fugiamus
    tm tristes; exterminant enini faciessuas, ut videantur hypocrisim, fugiamus, fratres : v sit riostrum de sim-
    ab homhtibusjejunantes.Ameridico vobis, perceperunl plicitate j"ejuriium,de inaocentia sitsanctum, de pu-
    mercedemsuam (Matth. vi, 16). Hypocrisis * subtUe fitate puruih, de sihceritate sincerum , sit hoininibus
    malum, secretum virus, venenum latens, virtutum B Jj occultum, igriotum diabolo, Deo noium. Thesaurum
    fucus, tinea sanctitatis. Advefsa omnia riituntur viri- qui ribh abscbhdit, prodit; virtutes proditccnon ma-
    bus suis, armis suis pugnant, impugnant palam : riebunt. Virtutes sicut pfbditores suos deserunt: sic
    unde et caventur iam facile quain viderituf. Hypo- suos mstarit ciistodire Cnstodes.ErgOjejuntuin qttod
    crisis secura simulat, fallii prospera, curiosa menti- eontfa vftiai i pfifha viftuSest nobis, in arce pectoris
    tur, etcrudeli arte virtutes tfUBcat mucfbne virtu- eoUbcetnr : qilia iUb ih iriteribribus prccsidente, vilia
    tum : jejunhnfi jejunio perimit, bratibne orationem nos quatere iu extefiorihuS nori valeburit. Hbc Chri-
    evacuat, misericordiam miseratione prosternit. Hy- stus,' ut Chfistianus habere possit, hortatur cum di-
    pocrisis f cbgnata febri frigido poculo prbpffiat ar- cit: Tu autemcutrijejurids, unge capul tuurii, el fackm
    dorem. Qaod corpbribus est hydrops^hypocrisis ani- tiiam iavd; ne videdris horriinibusjejunahs, sed Palri
    mabus, hoc est: hydrops bibendo sitit, hypocrisis iuo qui esl iri abscondito,el Paier luus qui videt,in ab-
    inebriata sitit. Exterminant enim facies suas, ut vi- scoridito,reddeitibi. Cum dicit, m Uage caput tutim,
    deariturhominibusjejttnantes. Hypocrisis durii cupit et faciem tnam lava : non ut coma capitis illecebroso
    captivare bculos, bculis fit ipsa captiva. Extenninant fedundet unguehto, serhis magistef inj'ungit, neque
    enim fades suas. Et si facies s extefmiuant, bfna- faciem riitescere sblito vult lavacfb; n sed habitu
    meatum cbrporis quod raanebit? Vefe sicuf Domi-(C prandentisvtilt celarijejuriium Christiano, quia Chri-
    nusdixit: Si lumenquod in te est, tehebreesurit,ifism stiantim vffidicarerionvult ariifici moefore jejunium.
    tenebrwquantmerunt (Malth. vi, 5)? Hypocrila, b sit Sed ad ccepta redeamris. Ungecapul iiiutn, et fdciem
    licet tibifactes inculta, neglecta cutis, tristis vultus, tuamlava, nirvidetitis ab homitiibusjejimans, sedPa-
    exterminatus aspectus , nec ab hominibus inveriisti tri tuo,-quiestin abscondito.Sic nbn voluplaosos iti-
    laudem et apud Deum fruciuhi jejunii pefdidisti. Hy- dulget aspectus, sed vultus qui siihulantur excludit:
    pbcrita, elabofasti jej'tuiiisut labor tibi jejunU non facies moerbre dejecta invitat famam, non j'ej'unium
    . a Id raoris aniiquitus in Ecclesia obtinuit: scilicet, humanumvertisti negotium: id est, vpluisti ab homi-
    ut post sacras aiitistitis preces populus concordi voce nibus laudari. At hoc non estacquirere lucrum, sed
    responderet Amen.Paulinus Poema 19 de S. Felice mercari vanltatem: idcirco de fraude ac fenore ratio-
    natale 11: nerh Deoreddes. MITA;
    i Ita restitui ex ms. VaUicell.editiones, nec bieple
    Cumquesacrapla turba fuerat pastoribusArrieii.
    quidem, misermfraudisusurain..Coasoaat Paschasias
    Vide Bonam Rer. liturg. lib. n cap. 5, Caiyofium lib. iv in Matth. : Et ideo in prmsentiarum famosas
    Rituale tit. de voce Amen. Sed et ipsi proesulespost vulgilaudes,etinfuturo simulalionissummercedemre-
    precationes Deo habitas sibhnetipsis respondebant ceperunt. '
    Amen, ut late pateat exempla. k Similiahabes apudHieronymumtom. I, ep. 2ad
    b ln noahullisdeest. ettom. ry, epist. i, ad Demetriadem.
    e Ex ms. Cesciioe.In aliis editionibus deest unde. Nepotianum;
    *
    Vel origine, utpote datnm Adeereceater creato,
    d Ita Mitaet Castillo, et ms. Yallicellanum. ]
    D se immuaem a peccato servaret; vel poteutia ,
    e Sublilissimumvocavit Cyprianus Serm. de Jej'u- - qaod quiarite etrecle servatumyindicat a vilUs.MITA.—
    nio et tentatione Christi. Subsequenli voce Yirus-uti- Fortasse prima pro principali exiraitique.
    lur etiamGregorius M.agnussuper lib. I Reg. VIII; lib. mMonetHieroriyniusCbristum hic loquij'uxtaritum
    rv exposit. cap. 2. Lege Augustinum inexposit. psal. provinciaePalaestinae,ubi diebus festisraos erat uage-
    cxxxix, v. 3.
    '- Ita Mita et editio Bononien. I. CastillOj et alii re capita, a qua uactioae Jtidoeitempore jej'uim absti-
    nebant, ut colligitur ex H Reg. xri, 20, coUatocum
    cognata febris: et alhbipassim.
    8 Alias, exterminatur. Vocem Groccam «yoevt{ou(rj 16, - ? Yere enim Christus non jtibet ut per delicias et
    vertit Hieronymus defnoliuntur. Syrus, cotrumpunt, forffioeelegantiam caput ungatm'; sed hilarem potius
    deformant. quam moestum vultum proesefefatur, ut paulo post
    bChristos enim non agit hic demacieetpalldfe ipse Chfyiblogus. Cbrysostoffius in psalBi. XLVH:
    quoejejunium naturaliter consequuntur'; seddefrcti- Non hocdkit unclionem prwcipiendo,nemo enim no-
    tia quadam tristitia et gestibus,quales illi apudlsaiam strumhpc fdcil* sedvull ut Lwlilidmet menlishilafita-
    cap. Lvm, 5. temdeiribnstferiius,ddebquegaudeiitesnon mmsliliam
    ' Hofr esvvirlutes, quas fidei tuae couimisit in pra nobis fereriiesjejuherriusi
    207 S. PETRI CHRYBOLOGI 208
    voluntarium profitetur. Si vult, quare tristis ? Si non A Sicut de vestimento luiea, rubigo de lnetallo, de ne-
    : ita de diviliis avaritia,
    vult, jejunus quare? Merito tali pcena vivil, qui sibi cessitate fures nascunliir
    facit de virtule vitium, uieiidacium de veritate, de cupiditas de quaestu, de habendo habendi ardor ac-
    mercede a dispendium, de remissione peccatum. quiritur. Qui ergo vult avaritiam vincere, divitias
    Agricola si nonimpresseritcultrum, si sulcumnonde- e proroget, non reponat. Pnemillamus, fratres,b the-
    foderit, si non exciderit sentes, sigramina non evul- sauros nostros in coelum; sintJ vectores pauperes,
    serit, si in tuto semina non locarit, sibi mentitur, qui possunt sinu suo qucenostra sunt ad superna
    non terrce ; nec terrce facit damnum, sed sibi noBfa- portare. Nemo de fraude dubitet baj'ulorum: tua est
    cit fructum : et ita se vacuat, ila decipit, impugnat isla transvectio, per quam nostra ad Deum i Deo fi-
    ita, qui terrce manu fallaci mentitur. Quid faciet? dejussore portanlur : cui est omnis honor et gloria,
    quid habebit? quid inveniet? qui Deo, esuriente virtus et imperium, et gratiarum actio in omnia sce-
    carne, hypocrisi luxuriante, menlitur? Quia agricolae cula saeculoruin,Amen k.
    fecimus mentionem, sciat ille sustinere se laborem SERMOVRT.
    incassum, se nihil habiturum, qui premens jejunii De jejunio et eleemosyna.
    aratrum, el abscindens gulaegramina atque eradicaas
    luxuriaeseates, misericordieeb semina nulla jactave- B Gubernatorprudens a littore cumnavim solvit,cum
    rit. Hoc Domffiusaperire voluit, qui de jejunio do- mare transiturus intral fluclus,domus, patriee,conj'u-
    cens, mox ista subjecit: Nolite thesaurizdrevobisthe- gis, i piguorum.curas deponit, et ita totus mente, cor-
    sauros in lerra, ubi mrugo et tinea demolitur,el ubi fu- pore, sensu, nauticislaboribus occupatur,utetfluctuum
    res effodiuntet furantur. Sed thesaurizatevobisthesau- possitsuperare discriroina,et stationemmlucrosiportus
    ros in cmlo, ubi nequewrugo, neque linea demolitur, periculi victor intrare. Sic nos fratres ingressi iter
    et ubi fures non effodiunt,nec furantur. Quid tain pa- abstinentice,jejunii pelagus, n quadragesimceviam,
    ternum? quid sic veniens de amore? quod tam pro- navira corporis nostri solvamus a littore muudaiio;
    vidum de charitate consUium?nihil tibi perire vult, scccularispatrice renuntiemus curis; in crucis arbore
    qui tua in thesauris cceleslfbusvult reponi. Quam se- tola meutis vela tendamus; virtutum fuuibus, sa-
    curus dormit, qui Deumsuoruin c meruit habere cu- pienticeremis, gubernaculis disciplinae,navigii nostri
    stodem! Quam nescit curas, quam depoait angores, lnuniainus incessum. Et subducti terris speculeinus
    quam non est anxius, quam servorum d caret fastu, ccelum: ut ducatu signorum ccelestiuminter liquidos
    aui sua patri setvanda committit! Quomodopateraa calles latentis viaeinoffensumtramitem tenere possi-
    servat affeclio, e quod timor non potest sic servare mus; ac si ° gubernante Christo, fiante Spiritu san-
    servilis : pater cum dat sua filiis, non minuit com- (] cto, evictis voluptatum spumis, superatis vitioruui
    mendata filiorum. Quid sit pater, nescit; nescit se fluctibus, decursis criminum procellis, transvectis
    filium, qui nou credit patri. Thieam 11011 excluduat scopulispeccatorum, atque omuium delictoruninau-
    claustra, sed claudunt; et generaut, non repellunt : fragiis evitatis, P Paschaeportum, lucrum vitoe, gau-
    * rubiginem nutriuiit servata, non vitaut; quia quod de dia resurrectionis intremus. Verum quia per campos
    re nascitur, non vitatur. Ubi est necessitas, fures de- nudos, per falsos vorlices, per incertas i solitudines,
    esse non possunt. Qui ergo inter tineas, rubiginem, acturi sumus viam, nobis tola est escaeet potus por-
    fures, sua ponit, exponit queesua surti, non reponit. tanda substantia : imponamus abundantem misericor-
    * Sic Castillo et Mita. Alioeeditioaes Stipendium. idoneumpauperumfidejussorem.
    b Coagruentieesimilitudinis vadem damus Ambro- k Vide, tom. I Bibliolh. Vet. PP. edit. Lugdunen.
    sium tom. V, serm. 40, qui est Fer. 5 domiii.2 Qua- an 1644, Commentarium S. Juliaai episcopiToletani
    drag. : Terra aratris scinditur, ul mundattissitcongrua super Nahum prophetam, ut scias quanta auctor ille
    frugibus; meaterra jejuniis exaralur, ul cmlestibussk ex1hoc sermone in rem suam traustulerit.
    seminibus. Pignora filiis dicta, alibi auaotavhnus. Pau-
    aptac Cyprianus serm. 1 de Eleemos. : In luto hmredi- linus poem. 9pro pag. 349, v. 48 :
    tas ponitur, quw Deocustodeservalur. Et simulelidetsolidsesua pignorapelrae.
    d Latinius putat fortasse legendum : Servorumcaret
    aclu. D Pro eo quod est in Psalmo : Elidet parvulossuosad
    e In pluribus editis deest particula quod.
    f Id est res et metalla queeclausa servantur, rubigi- peiram.
    m In nonmiUisLucrosi portus. CastigavitMeursius.
    uem nutriunt. Fortasse vero addidit rubiginem, licet n De Quadragesimalijejunio CyriUusin Levit. lib.
    in sacro texlu non legatur, quodadverteritper pp&o-iv x fol. 751, Trapezuntio inlerprete : Habemus Qua-
    iion tantura tinea, sed et rubigo intelligi posse, saltem dragesimwdiesjejuniis consecratos.A caeterisabstine-
    iJla quocsegetibus adheeret. mus; de jejuaiis eteaiai Cliristiaaorum pleni suat ve-
    8 Exhibeat scilicet. Verbumsane Chrysologianum. terum libri.
    b Thesauri in sacris Utterissunt boaa opera, I Tim. 0 Augustinus in psal. cin, conc. 4 : Gubernalorest
    vi, 17,18. Iater quoeeximiumobtiaent locum bene- Chrislus,illk navescgmmeabunt.
    facta in pauperes : quoe potissimum Christus Lucoe P Ita passim Paschae nomen inflexisseveteres ait
    xvm, xxn, vocat tltesaurum.Virtutes item thesauri Paulus Galeardusin notis ad S. Gaudentiumpag. 25.
    nomine comprehenduntur. Vide Chrysostomumhom. Ex observationeVossiilib. i de Analog. cap. 20. Sub-
    66in Genes. dit autem TOnao-^a non a Groecis, sed ab Hehrceis
    1 Augustinus tom. X, serm. 50 de Temp. cap. 8 : effiuxisse,et in testem advocat insignem locum Gre-
    Qui sunt pauperesquibus damus, nisi latuarii noslri? gorii Nazianzeni,orat. 2in sanetumPascha. Caeterurn
    Latuario tuo das, ad cmlumporlat quoddas. sermo hic videtur habitus iaitio Quadragesiuiee.
    j Leo, senn, 6de jejun, 10 mensis vocat Deum i Alias sgllkitudines.
    m SERMO YIII. 210
    diam nostrse a sitarchiae profuturam. Fratres, esurit A A quas tollitur, et portatur ad cceium, sine qnihus j'a-
    jejunium, jejunium sitit, quod non pietatis cibo pa- cet, et volutatur in terra. Jejunium siae misericordia
    scitur, quod potu misericordiaenonrigatur. Alget je- simulacrum famis est, imago nulla est sanctitalis ;
    juniura, jej'unium deficit, quod non eleemosynaevel- sine pietate j'ejunium occasio est avaritiee, non est
    lus tegit, quodnon miserationis operit vestimentum. propositum parcitatis : quia parcitas ista, quantum
    Fratres, quod est terris ver, hoc misericordiam sci- siccatur in cprpore, tantum tumescit in sacculo. Je-
    mus esse jejunio. Sicut verni flatus tota facit ger- junium sine misericordia non est veritas, sed figura :
    mina florere caraporum : ita misericordia tota je- ubi autem misericordia, ibi et veritas : probante pro-
    junh semhia producit in floreffi, in ccelestem messem pheta, cum dicit : Miserkordia et veritas obviaverunt
    totam jejunii facit fructificare virtutem. b Quod sibi (Psal. LXXXTV, 11). Jej'unium sine misericordia non
    oleum lucernae est, hoc jej'uuio pietas, sicut lucernac est virtus, sed hypocrisis, dicente Domino : Vos au-
    Iumen olei pinguedo succendit, et moderato pastu tem cum jejunatis; nolite fieri sicut hypocritmtristes;
    facit illud ad totius noctis solatium perlucere : sic exterminant enim facies suas, ut videantur ab homini-
    i
    pietas facit splendere jejunium, et ad totam radiare bus jejunantes (Matth. vi, 16). Qui non jejunalpau-
    continentiae claritatem. Quod diei sol est, hoc elee- peri, Deo fingit; qui jejunans prandium suum non
    mosyna noscilur esse jejunio. Sicut jubar solis cla- B ] erogat, sed i reponit, cupiditati probatur jejunare,
    riorem perficit diem, et totam nubium dispergit ob- non Christo. Jejunantes ergofratres prandium nostrum
    scuritatem : sic eleemosyna iejunii sanctifica*sanc- reponamus in manu pauperis, ut servet nobis roanus
    titatem, totamque c cupiditatis noctem lumine pie- pauperis, quod venter nobis fuerat perditurus. Manus
    latis excludit. Ac ne multis d immorer, quod est pauperis Abrahoesinus est; ubi quidquid pauper ac-
    anima corpori, jejnnio largitas hoc habetur. Sicut ceperit, mox reponit. Thesaurus coeliest maiius pau-
    enim mortificatur corpus, e corpore anima cuui rece- peris, quod suscipit ne in lerra pereat, reponit in
    dit : ita mors est jejuaU, largilatis abscessus. Est ccelum. Thesaufvzate, iaquit, vobis thesauros in cmto
    quidem jejunium vitiorum mors, vita virtutum. Est (Matth. vi, 20). Maaus pauperis estk gazophylacium
    jej'unhinipax corpori, membrorum decus, oruamen- Christi, quia quidquid pauper accipit, Christus acce-
    tum vitse. Est j'ej'uniumrobur mentium, e vigor ani- ptat. Da ergo, homo, pauperi terram, ut accipias
    maruro. Est jejuiiium castitatis murus, pudicitieepro- ccelum. Da nmnmum, ut accipias regnum. Da micam,
    pugnaculum, civitas sanclitatis. Est jejunium schola ut accipias totum. Da pauperi, ut des tibi : quia
    meritorum, magisterii magisterium, discipliaarum di- quidquid pauperi dederis, tu habebis; quod pauperi
    scipliaa. Est j'ejuaium f ecclesiasticae vioe viaticmn non dederis, habebit alter. Clamat Deus tniserkor-
    salutare. Est jejuniuni invictus s Christianee militioeC ( diam volo (Ose. vi, 6). Qui, quod vult Deus, Deo ne-
    principatus. Sed in his virtutfbus jejunium tuiic viget, gat, a Deo sibi quod desiderat, vult negari. Miseri-
    lunc vincit, tunc triumphat, cum duce misericordia cordiam volo. x Homo, petit Deus; sed tibi, non sibi.
    puguat. Misericordia et pietas b jejunii sunt alae, per Miserieordiam volo. Humanam misericordiam petit,
    a Sitarcia verbum Grcccurohic annonam militarem, vocat jejunia.
    seu victum alimentumque significat; cum alhs spor- b Chrysostonius, hom. 99, tom. VI : Si
    jejunium
    tulam indicet, ut inffa serm. 39. MITA At Graecis i adjunclam non habetsororemsuam eleemosynam,non
    aanonae Sirnpio-ia.suut : qua voce lirnpio-iov utitur ascendit in cmltim; ejtts enim compar est : nec solum
    Suidas : icmpio-iov. Quod aUquibus alimenti causai compar, sed eliam vehkulum. Chrysologopropius ac-
    datur. PhUostorgius, Hist. Eccles. lib. vn cap. 4 pag. cedit Severiaaus apud Suicerum Thes. Eccles. tom. II
    90, ait Julianum rd o-impio-iu. T5VIxxAijo-twv,annonas; pag. 409 n. 4 : Jejunium duas habet alas, oralionetn
    Ecclesiarumminislris dwmonumtradidisse. Idem nar- et eleemosynam,sine quibus currere non potest.
    ral SozomenusHist. lib. v cap. 5 pag. 63, ubi pariler 1 Scilicet: qui jejunans non curat cibmn quem non
    annonoevocaalur o-irr,pio-ia. Sitarcia proprie sporlulai absumit in pauperura alimoaiam erogari.
    est, vel pera ad portandum victum, 1 Reg. ix, 7. i Sic ms. Vallicel. Alias, deponit.
    Dixit Saul ad puerum suum. Panis defecit in sitarciis> k Ambrosius, serm. 26, post mediura : Manus
    pau-
    nostrts. D perum gazophylacium Christiest. Erat olim in templis
    b Ugo cardinalis super Isaiam xxxiv, vel in hoecin-- iocus gazophylaciummracupatus, ia quo recondeban-
    cidit, vel his similia comaieBtatus cst: Jejunium sine; tur eleemosyiieepauperibus dislribuendee. Frequens
    eleemosyna quasi tampas sine oleo. ejus roentio apud SS. Patres. Chrysostomus hom. 22
    c Ita restiluimus ex edit. Bononien. 1. Alioe, mor- de eleemos. et collat; in sanclos hccchabet: Hoc ita-
    tem. que modo uniuscujusque domusecclesia fiat, sacratas
    d Phrasis QuintiUanofamiliaris. opesin se cmservans. Hic observandum, et parergii
    8 Similiafere Basiliushom. 2 de jejunio : Jejuniumi loco sit, Chrysostomum hic non populum Constanti-
    custodit parvulos, sobrium facit juvenem, venerabilem i nopolitanum alloqai, ut putat Ferrarius Ub. u cap. 10
    senem. Venerabiliorenim est caniliesjejunio decorata. de Antiq. Eccles. Ep. genere, et lib. i de Ritu Sacr.
    Jejunium feminis ornalus est congruentissimus; mtale3 Conc. cap. 26, sed Antiocheum : nam Anliochiceha-
    ac roborevigenlibuspro freno esl. Matrimonii custodiai bitam fuisse homiliam conlendit Rossweidus in notis
    est, virginitatis nutrilius. Chrysologo etiam consonatt ad D. Paulinum serro. 34. Vide etiam de gazophylacio
    Chrysostomushom. 122, tom. VI antiq. edit.; Grego- in ecclesia Augustinum in psal. LXIH, et Possidium
    rius eliam Nyssenus hom. in principium Jejuniorum,, in ejus vita cap. 24. Concilium Carthaginense iv,
    tom. H pag. 248. GyrillusAlexandrinus orat. paschal. can. 95.
    1 pag. 8. 1 Loco huic librariorum fortasse vitio laboranti
    * Er edit. Castilli et ms. Cesenec.Miaus apposite} opem ferre «roatur Latmius; legeudumque putat
    alioe, ecclesiasticwvilm. ifoc pelit Deus. Nil facilius quam voculam hanc Hoc
    i Leo papa, scrm. 7 : Prwsidia ntiliiiw Clitisiianw i contraclam hoc pro honioexislimari. At etpotuit au-
    211 S. PETRI CHRYSOLOGl 212
    ut largiatur diyinam. Est in ccelis miiericprdja, ad A sensus, pjihlici operis quod .secretum ? Qui potest
    quara per terrenas misericordias peryenitur. Dotititte, celare radios solis jusfitiae ppterit occultare fulgo-
    hjquit, in cwlo misericordiq lua (Psa/. Lni, .6). Oictu- rero. Justitia luxrerums consilhs npn velatur ob-
    rus causam in judicio Dei, patrouam tibi roisericor- scuris. Justilia cum sibi factp claret, offiues UIu-
    diam, per quam liberari possis, assuroe. Qui de pa- slrat exemplo. Et qvud est quod eam Dominus co-
    trocioio misericordioecertus.est, de yenia sit securus, ram hominibus fieri npn vult, per quam statum
    de absolutioae non dubitet. Misericordia npn .splum capiunt res huroanee?!Et ubi est iUud : Sic luceai
    causam praevenit, anticipat cognitorem, sed etiam lux veslra coram hominibus, ul videant opera vestra
    sententiam revocat, absolvit addictos. QuQdNiniviloe bona, et glorificent Patrem veslrum qui iti cmlis est
    probant (Jonm m), quos j'am sententiac subjectos, (Matth. v, 16) ? Quomodo justitiairi yult celare, cu-
    pceneetraditos, " ad victhnam stantes, morti deditos, j'us opera vult ^ic-b elucere? Fratres, liic preeceptio
    misericordia sic xapuit, sic tenuit, sic praeveait, ut ccelestis vult jactantiam toUere, auferre pompam,
    nialuerit Deus b deduci sententiam, ne misericprdioe vanitatem deraere, submovere inanero gloriam: sic
    quid negaret. Stabal quidem et tunc pro causa jeju- justitiam vult celare. Justitia, quee per se sibif abun-
    luum, aspergebat ciaeres, steraebat cilicium, dabat dat adgloriam, spectaculum popuh, vulgi laudes, fa
    geraitus , fundebat lacrymas : et quod nqn poterat B vores hoitiinum, mundi gloriam non requirit : a Deiv
    excusare verbis, luctibus temperabat, sed non valuit genita, coelumspectat; ia ocuUsagit divinis; superuis
    mutare sententiam, nisi perorans misericordia subve- yirtutibus mixta semper a Deo solo, ut glorificeiur,
    nisset. Misericordia et peccatores liberat, et restituit exspectat. Sed haec estjustitia, quce ex Deoest;Ula
    sanctos : quia nisi affuissetmisericordia, etiam David vero justilia queeest hypocrisis, j'ustitianon est: men-
    cum adulterat, amiserat prophetiam (II Reg. xi); titur oculis, fallit aspectum, videntibus Uludit, decipit
    et c Petrus cum negat, apostolici ordiuis perdiderat audientes, seducit turbas, trahit populos, famamven-
    principatum (Matth. xxvi); et Paulus cum blasphe- dit, einit clamorem, fit soeculo,Deo aon ht, mercedein
    mat, reaiaaserat persecutor. Fatetur hoc Paulus cum rapit prsesentem, proeinium non quoeritm futuro, cce-
    dicit: Qui primus blasphemusfui, et persecutor, el in- cat oculos, coccaipsa npnvideas vult yideri: propter
    juriosus : sed miserkordiam conseculussum (I Tim. i). quam ccecitatemChristus prcesenti sicinchoat in proe
    Fratres, per misericordias pauperum d misericordiam cepto. Atlendite. Hoc est, negestiatis allendi. Neju
    comparemus, ut possimus esse e a pcena Uberi, de sa- stitiam vestram faciatis coratn hominibus. Quare? Nt
    lute securi. Beali, inquit, misericordes: quiq ipsimi- mdeamini ab eis. Et si yisi fueritis, quid? Mercedem
    sericordiam consequenlur(Matth. v). Gratis miseri- non habelis apud patrem veslrum, qui in cmlisest. Fra
    cordiam sperat ibi, qui hic non fecerit misericordiam. *^ tres, hic Dominus non judicat, sed exponit, pandit co-
    Qui facit misericordiam, currit ad proemium; qui non gitalionum dolos, secreta mentium nudat, injuste ju-
    facit misericordiam, decurritad poenam. stitiam tractantibus, modum justce retribulionis indi-
    SERMO LX. cit. Justitia, qucese humanis oculis locat, divinipatrir
    De eisdetn. In-illud Matthoei : Attendite, ne justi- honpotest exspectare mercedem : voluit videri, et vi-
    tiam vestram facialts coratri hominibus. sa est; vpluit hominUius placere, et placuit; habel
    Agit nobiscum Deus, agit in hoc sreculo, ne quid mercedem quamvoluit; prcemiumquod habere l.ioluit,
    nobis f pereat in futuro: sicut ex ipso lucet priaci- nbn habebit. Qua vefo de causa siat h«c proemissa,
    pio lectionis. Attendite,inqait, ne-justitiam vestram ex sequentibus aiidiamus. Cum facis eteemosynam,
    faciatis coram hgminibus,utvideqtnini ab eis: alioquhi noli tuba canere ante te, sicut hypocritmfaciunl. Bene
    mercedemnonhabelisapud Patremveslrurii, qui in coslis tuba, quia talis eleemosyna hostiUs est, non civilis,
    est (Matth. vi, 1). Et quomodo quod fit ab hominibus non misericordiaededita, sed clampri: seditionis ver-
    coram hominibus non fit? patentis justitiee latet nula, non alumna pietatis; i ostenlationis nuadinatio,

    ctoris hunc esse sensum : 0 homo, petit Deus,sed ti- f Castillo et Mita corruptum locum ope mss. ita sua:
    bi, non sibi; quam sit forraula haecloquendi Ghryso- integritati restituere.
    logo familiaris abunde patel. Vide serm. 9, ra flne. BEditi peiperam, conciliis.
    a Iioc est ad sacrificium destinaii, et jam divineeul- b Queeslionemquee ex sacrorum verborum oritur
    tioni desiguati.
    ' b Hoc Q,antinomia ita P.
    ] dirimunt Patres, et pree coelerisGrego-
    est revocari, vel reihoveri sententiam mortis rius, Pastor. m admonit. 36 ; Isidbrus Pelusiota
    lataro in ipsos. MITA.— Latinius legit induci senten- Epistblarum lib. iv ep. 159; Fulgentius episcopusRu-
    tiam. Deducereautem pro mutare Ciceronis phrasis. spensis Epist. Uh. n, ad Gallani ep. 19.
    c Intelligit Petrum peccando amisisse quodammodo 1 Ambrosius de Officiisliv. 1: Duplex esl justitia.
    meritum ad priacipatum, sicut Oavid adulterio se iu- Specialis,quwdal cuilibetquodsttum est, nihitvindkmis
    digaum fecerat ut prophetaret. HiefOnymus etiam alienum, et esl una ex virtutibuseardinalibus. Generalis
    cap. xvi Marcitom. VI pag. 198, Paris. 1589, asserit et uttiversalis,qumestulilis virius etpeffeclib, ttilha-
    Petrum j"udicassese indignum discipulatu, eo quod iens iniquilatis vel peccali. Unde S. Uieroriyinus ad
    ter negavitmagistrum, et teste Gregorio hom. 21 Chri- Demetriad. : Omnes virtutum species uno justitim no-
    stus peccare Petrum ter negando permisit; ut is qui rriinecontinentur. Hic accipiturjustitia proomni opere
    fulurus erat paslor Ecclesiminsua culpa discerct qua- bono, quedpotest ordinari ad gratiam vel praemium.
    liler aiiis misereridebtiissel. MITA.
    d Ex editione Castilli. Alioe,misericordiam pare- i Dubitant enarratores in illud Evangeliiquod no
    mus. ster exponit: Noli luba canere, an vere Phariseeiante
    c Sic ex ms, Cesenoe. se per tibicines canerent, ut populi ad eorum eroga-
    815 SERMO X. 011
    non Comfnerciumcbaritatis. Eleeffiosynam qtiisquis jh. debitorem. Ergb, hbrab, daturus Deo, da secreto; ut
    osteiidaf, insultat. Tu, itiquit; cum faciseleerridsynarii, qhod "dederis;hbriMtbhefis, sed hbhofls. Ob hoc ad
    notiiubacdnereanteie, skuthypocritmfaciuitt inSy- ie yenit "tiius aitatof iri paiipere; uf euni hon dubites
    nagogis, eiiri vicis,ut gtorificeritur ab iiominibus.Ariien accepta fecldefe, qurtlM gfaiis dedft habere quod
    dico vobisteceperunt merCederiisuam. Audistis qhem- dares. Quam vefb iri paupefe sit verecuhda paupei-
    admodara nbtat eleemosynam iri echventu, in plar tas, qui largiiatis tuae quaefat secfetnni, aperit ipse,
    teis, in tfivhs, rion hhpensam ad levaffien paUperum, cum dicit: Te auiem faciente eleemosyridm, nesciat.
    sed "hominumpropositam ad favorerti, ut pfobentur siriistra tua quid fadat dextefa tua. Piitas quaffi vult
    miseficordiam venderei non donare. Fugienda eit hescire altefum, qui teipsuin qui facis vuualiqua iui
    hypbcrisis, ftigierida, fratres, qbaecapliva gloriae, ve- partenescire? Nesciat sintstra tua quid facidt dexiera
    lecUndiam pauperuffi a non relevat, b sed faligat; tua. Sicute surit nbbis in dextera pafie viftutes, Ita
    qriee de geffiifuinopis pompaffi siicegloriationis inqui- hobis f pars vitiorrini iri sinistra. Ergo ut opus est
    *it, quoe stiaffilaudem dilatat pauperis ex dolore; dexteree quod facit tacitus dator; qubd facit datbf
    qifx de miseria petentis famaffi stioc ostehtationis garrulus, hypocfisis est sinistrce. Hypbcffsis, dolus,
    ^xpahdit. Sed dicit aliquis: Efgb in cbnventu, in pla- simulatio, ff aus, mendacium, eiaiib, iumof, ja'ctahtia',
    tels, iri triviis neganda est ffiisericofdia ? noti pfce- )Blnsistunt nobis, et imminent a sinisifis. Qubties ergo
    bendiiSestyictus? Plane, et in bmnilbco, et hi oinrii hobis cum hbriitate, pietaie, cum miseflcOrdia causa
    tetifpbfe facienda est misericofdia, prcebendus Cst est, nesciat hoc sihistra. Shiistfa esi quceribbisaniffia-
    vicths, hudifas est tegenda; sed sic quomodo docuit fufri prceUasemper indicit, et ne virtutes ih effectum
    inisericbrdiae auctor, nt misericbrdia noti torrce sit Veniant elabofat. Ne sit pietas, ihipietas agit; ne
    liota, sed coelo; riou hommibiis insinuata, sed Deo. eleemosyna s viricat, cupiditas ptignat: fufit avari-
    -In plateis, ih triviis suum pietas habet secretum: e tia, ne misericOrdia convalescat; ne iiriocentia, pu-
    «ontra platea est, trivium est, cum in secreto facit fitas, sirifplicitas; sahctitas regnei, hypocrisis sola
    Jiypocrita iril secretum. Fratres, Peus moriendo sic confligit, quarh Ghfistus a ribbis tali pfeedicatioriese-
    *bta cnlpat, tion loca; sensum, nnn opera; studiuni, cludit: Te auiem faciehte eleeiriosytidin, hescidt sirii-
    non datofeffi : arguit largieriteffi ad suaffi fairiam, slra iua quid faciai dextefa iud. Fiatres, inhoc sce-
    non ad paupefis famem; judicat tioti ubi facias, quan- culo fugiamus qricea sinistris surii, si ia futuruhi a
    db facias, sed quaiiter facias : qnia Deus decordibiis, dextris desidefairius astafe, et audire : Venite, bene-
    noh de manfbiis facta melltur; c et de serisu, rion de dkii Pairis mei,percipile regnum, quod vobis pafaium
    locis operum colligit qualitatem. Misericordiam cp- est ab origine inundi (Matth. xxv). Hpmp, da in terra
    fam sesoiufn-yuit fieri, qm' spius est ffiisericpfdieeet C pauperi, quce tibi manere vis in ccelp,jlomo, h com-
    iemuriefatof ef testis j et qui dicijt: Esurivi,et dedi- milita hic pauperi, si vis ibi regriaf e cum ipso Domi-
    stis niilii manducare {Matth. xxv, SS). Vult:in pau- no nostro Jesu Christo, qui est betiedictus in saecula
    iefe"sibi dari: et Jcruivult sihidarl, yplt quod datnm saeculorum. Amen.
    ^stl^e dbbefe; et,qUi vtilt se debere quod dafum est, SERMO X.
    Tfultlargjeritibus nil perife. Detis parvaposcit, maxi- De infidelibusjqd baptisiriumducendis.
    " n';- In
    ma redditufus. Uridehofrib a si iifparipefe Deo fene- "'''"'" '
    ^Ps^mum Tt-xyiii.
    ras, testes hohiines nbti feqtiif as : fides afbilros hon Omnes qui arduas bperum sublevant, et selantur
    requkit. Pe accipientis fide .dlspuiai, qui sitie media- angustias, probani aidsolatium laboris datam nobis >
    toribus iul dat; qui credita dbTamaf,urit verecundia iiatuf aliter cahtllenam. Tlinc i nautae^cantri superant
    tiones in synagogis convenirent. Rupertus, Liriffius, boni, ad sinistram mali. Vide Chrysostomum in Opere
    Cajetanus, Jansenius, e.tfprtassejChrysolbgUsafiirma- Tmperfect. hom.. S4 in •Matlhaeum,jta fere Gaudentius
    tiyam tueniur. Ex adyerso"sfaht:Chryspstbffius,Theo- Brixieosis episcopus serm, i.8pag, 212: Nam cpnaiur
    phylactiis, Abulensis.etc.
    BEditiones (diabolus) fidem nostram, etopera nostra g eentenario
    omnes, revelai, qno nihil inficelius. num.eio peffecio, etin dextrqm cqnstitutg, cidsinistrm
    b CyriUusAlexandrinus de Adorat. pag. 245 et246. - partis .dolosdcptripendiadepravqre. AMacario hpaiilia
    Quwnamvel qualis hypocritarum vita ? Nonne ut coram D 22 dcemonesvocanttir angeli sinisiri. Apud Laihios si-
    hominibus quidem videantur benigni, et ut videantur nisirum sccpepro rnalosumitui'. Hinc pmen sinisirum
    esse, revera uutetn non sunt benigni. ibldeffi roulta de apud Ovid.; 'sinistri sermgnes apud PLn. juniorem.
    hypocrisi, etpfceclara quidem. Theophylactus in cap. s Alias, vindicet. .
    ; vi Matthoei: Hypoctitw sunt qui aliud quidem.sunt, b Hoc est sis et tu Christi miles, cum paupere ipso
    .1' aliudjiero esse videnlur. :Uride Hesychius simulatio, iii E.Cclesiaffiilitanti pauper, elegenus armis patiealiee,
    faiiacia, dolus. Sic Ghfysologuspaulb iafra. uti debes, adversus intemos externosque hpstes, dives
    j 5;ScUicet;deseBsumeatis:etcordishiteiitibne. charitate inpaupefes : et sic er.un.tcbmmilitpnes.
    I dJExPfoyerb. xix : Qui misereliir pauperis fenerat! MITA.~ Vide ;S. Leonem serm. 8 de jejun.y in fine,
    Domino. Gyprianus in tract, de:Oper. et Eleemos. hu- et serm. 4 de jej'un. septimi mensis. -
    l jusmodi testhnbninm fegit: Qui miseretur pauperis > Plena smit yenusti leporisjcafmina, cpieead rem
    Deo feneral; etplane feneral, addit Gaudentius serm. cecinit Ovidiuslib^ rv .Tfistimri.-Maguaetenim est ani-
    13pag. 165,postquam verba haec laudaverat, recipiet! meenoslrcecumnumeriscognatio"::nindefacile move-
    enitnmagnapromodicis,
    e Pioyerb. v, 27 : Vias elCmlestiaproterrenis. tur, etsubievatur ex^congrua et harmoniCa modula-
    enim, quw a dextris sunt, tione. Pissonantia-laborem.generat et fastidiuni. Vide
    mvit Dpminus- Multa ad hahc rem habent scriptores Gassetidumin-Maiiiiduct.
    profani. i PaulinHsderedituNicetce:
    ' In Apophtheg. apud Plutarchum : ad dexteram Nautalaeti solitumceleusma
    215 S. PETRI CHRYSOLOGl 21Q
    marina discrimina; hincimmensa pondera adducunt A nafuram negat, ragratus est patri, qui auctorem vitea
    levamine canticorum ; hinc viantes coUes arduos fa- suoenon obsequiis placat, non devincit cultu, mune-
    cit transcendere vox sonora; hinc n preeliatores ipsos ribus non honorat. Afferte Domino, filii Dei. Videa-
    cantus subire concitat amara bellorum. mus sit 1
    prcecedens quid illud, quod nos tanto patri hic Pro-
    Ac ne multis, onme quod duri est operis, quod labo- pheta commonet, et hortalur afferre. AfferteDomino,
    ris, dulcis vincit et efficit cantileaa. Sicaos, fratres, filiiDei, afferle Domitto filios arielum. Hoc est totum
    Quadragesimee jej'uaio caalica divffia juagaaius, ut quod expetit, quod requirit, ovium fetus, vile terre-
    abstinentiee pondas ccelestis temperet, et sublevet ni pecoris germen, stratos per viam partus, b semhia
    symphonia provocaiite uos ad haecbDavide beato, qui effusa per campos, divino Patri, ut divina soboles
    c dum fistula pecus charum mulcet, et oblectat in pa- offerat, admonetur. Aut forte Judaicas victimas, sa-
    scuis, cantu dura didicit superare bellorum, canlu va- crificia cruenta, balantes sub cultris hoslias, Creator
    luit vocare gentes, reducere Judoeos d fugare omniuin nunc requirit Deus ? Et ubi est illud quod
    daemonem, Dei filios ad superai patris obse- dicit? Non accipiam de domo tua vitulos, neque de
    e ejus ceci- gregibus tuis hircos, quoniam mem sunt omnes ferm
    quium convocare. sicut bene invitans
    nit melodia. Afferte Domino, inquit, filii Dei (Ps. silvarutn, jumenla iri momibus, et boves. Cognoviom-
    xxviii, 1). Putasne ccelestes taliter appeUat iste f vir- B nia volatilia cwli, ei species agri mecum est. Si esu-
    tules? aut homhies Dei aptat in filios? et terrenam riero, non dicam tibi: meus est enim orbis terrm, et
    carnem ccelestem sublevat ad naturam? Afferte Do- pleniludo ejus (Psal. LX, 9-12). Et si isla repulit,
    mino, filii Dei. Homines, fratres, homines nuacupat quos arictuin filios Sibi deposcit afferri ? Ad Abraham
    hic propheta, quos Dei filios alibi sic decantat : Ego loquitur : Accipe fiiium ttinm dileclum, et offeresmi-
    dixi dii estis, et filii excelsi omnes (Psal. LXXXI, 6). hiiin holocaustum (Gen. xxn). i Aries Abraham ma-
    Audivimus fratres quo nostulit divina dignatio, quo turus ad innocentiam, i graadoevus ad fidem per-
    paternitas extulit nos supema : credamus nos Dei fectus ad hostiam,|paratus ad holocaustum, affere-
    filios, respondeamus generi; yivamus ccelo; patrem bat filium suum, filium arietis : immo se immolabat
    simiUtiidine referamus, ne perdamus vitiis quod su- ia filio, saactificabat mentem suaroi, leetificabatfidem
    mus per gratiam consecuti. Afferte Domino, filii suam, ut esset idem victima et pontifex, sacerdos e|
    Dei. Videtis, quia ccelestis Pater sentit amorera do- sacrificium. Patris erat passio ibi tota, ubi filiusim-
    nis, datis « affectum, probat mmieribus charitatem. molabatur; k igaarhs filius sistebatur, nescius flUm
    Etrevera, fratres, filium se nescit, visceribns caret, 1 aptabatur vinculis, ut toUeret depassione martyrium,

    Concinunt,versismodulisin hymnos; C Animad. libello totrim illud Gomari opus obelo trans-
    Et piis ducent comitesin oequor figere conatus est, ut inde leclor discat, subdit Mive-
    Vocibus auras. tus, vix inler doctos de eo posse conveufre. At consu-
    . lendus Blasius Cariophylus in sua de poesi Hebreeo-
    Asterius Amaseae episcopus in Phocam martyrem: rum dissertatione, italice scripta, ubi et metrumet
    Nautw el remigesubique genttum consuetd ceLeusmala, siroilemvocum desinentiam in Hebraeorum canticis
    quibus navigantibus tmdiumconsolanlur, dd communem erudilisshne scrutatus est. Psalmi autem bifariam di-
    marty is laudem transferunt. videndi : dicti ode psalmi, uti xxx et LXV,
    a Timotheus fidicen Alexandrum Magnum impulit quia vocesquidam preeibant, organa sequebanlur; aliipsa/mt
    cantu ut ad arma procurreret etiamsi mensaeaccum- ode, ut XLvm,LXVI,quod voces preeirent, organa se-
    beret. Sunt qui tamqtiam aniles fabulas ea accipiunt querenlur. De qua yarietate consule Atheneeum lib.
    quae de viribus musicis a scriptoribus tradita sunt. xiv; et si plura desideras, adi Lamy, de Templo lib.
    Haudquaquam vero suspecta esse possunt quoehaben- vn sect. 5, 6.
    tur de Saule, 1 Reg. xvi, 23 ; de EUseo prophetare cu- f Et revera in Scripturis quandoque pro Filiit
    piente, IV Reg. m, 15; de Moabitarum victoria II Pa- Dei intelliguntur angeli. Job i, 6, et n, 1; Psal.
    raiip. xx, 21. 7.
    b Hoeceadem de Davide caaente habet Athanasius LXXXVIII, 8 Alias et ms. Vallicellanum, Effeclutn.
    hom.de semente. Psalmos autem Davidicos tantuni b Ovium fetus, ut apud Ovidium lib. m. Fastor.
    licebat publica irecitare vel canere : juxta canon. 59 v. 10 :
    concilii Laodiceai, ubi Zonaras adverlit preeter bos D TJthuicurbi seminamagnadares.
    aiios quoque reperiri, qui dicuutur Salomonis, et alio-
    rum : quod et ibidem Balsamon advertit. Goeterum 1 Ob virtutis robur.
    moris fuisse veterum Christianormn psalmos et hym-
    iiosin Dei honorempangere, tradit Eusebius lib. u i De fide Abraham, exqua ejus effluxit ohedieutia,
    Histor. Eccles.pag. 16, Paris. anno 1554, et lib. v et patieBtia, vide Cleaieatem Alex. Poedagog.lib. m,
    cap. 38. pag. 221; Theodofetum, orat. de Charit. tom. IV
    « De pastorali fistula loqui Chrysologum dubium pag. 691; Basilium in Asceticis, cap. 22, tom. II pag.
    nuUum. Hujus forma non eadem, sed varia : licet uf 716, et tom. I, pag. 672; Chrysostom. epist. 2 ad
    plurimura sumatur pro utriculis, Gallis la musette. Olympiad. et epist. ccxxxvn, tom. IV edit. Paris.
    Inter Hebrceoruminstrumenta fistula vocabatur : Ma- pag. 946 et 947, homU. 10 lom. V pag. 45; Grego-
    sacrokita a sibitando. rium Nyssenum, orat. de Deo. FU. et Spir. S. tom.
    d Saulem respicit, qui a malo spiritu vexatus Davi- HI pag. 475-476. Hcecindicasse sufflciat.
    diccecitharce pulsatione solabatur. 1 Editi nonnulli librariorum errore : lgnavus Fi-
    e Psahnos metricos fuisse, et ad musicam accom- lius.
    1 Edili, Aptabatur vinctus. Emendavit Meurslus ,
    niodatos, in coafesso est apud omnes. Incertum vero
    quo metri genere scripli. Gomarius edidit Lyram Da- advertilque Chrysologum posuisse aptare propria
    vidicam; in qua sibi blanditus est ad melra Horatiana notione frequentaljva ab iaasilalo Apw, ligo, ut do
    vel his similia psalmos ila exegisse, ut veram hujus cet Festus in Apex. Et revera non semel gaudet hS
    .poeseos rationem invenerit. At Ludovicus Cappello nosler uti vocibus antirjuis et desitis.
    217 SERMO X. 21B
    praemiumde poena patris, de conflictu patris "raperet \. pater offerat, non retardet, ut cui prsesentem vitam
    coronam. Denique patris stispensa est dextera, palris praestitit, conferat et futuram. Vir conjugem deducat
    gladius est remotus, quia non quaerebatur mors filu, sed ad fidem, ne quod unum est in carne spiritu sit di-
    patris charitas probabatur : nec expetebatur sanguis visum. Amicus amicum attrahat ad salutem, ut de
    filii, ubi tota victima in patris dilectione constabat, gratia divina humanam comprobet charitatem. Pe-
    scriptura dicente : IVtmescio quia diligis Deum, quia regrinum civis, possessor hospitem Dei ducat ad
    ttori pepercisti unigenitofilio tuo propter me (Gen. xxn, mensam, ut sine suo sumptu de divinis copiis sit
    12). Abraham diximus arietem, ut Isaac arietis fi- humanus. Attrahite nolentes; nemo dicat, Non vult,
    liura probaremus : ac si luceret quos arietum filios quia et Abraham, ut offerret filium, colligavit (Gen.
    propheta vult domino nos oflerre. Afferle Domino fi- xxn, 9); et Lolh angeli, ut subtraherent flammis,
    lios arielum. * FUios patrum, patriarcharum, pro- extractum manibus sustulerunt (Gen. xix, 16), et
    phelarum, apostolorum, martyrum , confessorum, Petrum Dominus ut iret ad martyrium quo nolebat,
    Christianus modo ut afferat admonetur : quando auxUU sui virtute proecinxit, dicens Prwcinget U
    grex dominicus iidei laxatur in pastum, quaudo alius, ei deducet, quo non vis (Joan. xxi, 18). Et pa-
    agnos suos ccelestis pastor ad ovile dominictim vult ter ccelestis non solum volentes suscipit, sed attraj
    deferri, ne dispersi per inculta gentium, luporum B hit et nolentes, dicente filio : iVentopotest venire ad
    devorentur incursihus. Sed quid admoneat vox divi- me, nisiPater quimisit me, f attraxerit illum (Joan.
    na, planius jam loquamur. Afferle Dominofilios arie- vi, 44). Quomodo se Christianum credit, qui non
    ium. c Afferte domino baptizandos, afferte quos fides Christo annosa et vetera ducit ? Aut quomodo do-
    concipiat, non caro; afferte qtios Dei gratia generet, mum suam judicat ovile Dei, ubi non pascuale ger-
    non mundana natura; afferte quos agnos prsestet men Dei pecus dat balatum? Obsecro et obtestor,
    innocentia, non habeat pecoris hebetudo : afferte, fratres charissimi, per Dominum nostrum, ut in hoc
    aflerte, quos sponte venire aut necessitas vetat, d aut vigiletis omnes, quateuus his diebus nullus a Dei
    eetas hapedit, aut ignorantia retardat, aut teueiit gratia, nullus s a regeneratioue divina relinquatur
    viiia, aut deUcta remorautur, aut exspectatio deci- extorris, quatenus quod aliis Deus est per, suam
    pit, ant fallit coofusioae paupertas, adducite volen- gratiam collaturus, Vestrum crescat, et redundel |'n
    les, e atlrahile nolentes, facite vobis de aliena ne- gaudium. Homines sumus sub iucerto viventes : et
    cessitate mercedem : servtim catechumenum si ha- neschnus quid pariat supexveiitura dies (Prov. xxvn).
    bet domhius, adducat, ut habeat j'am fidelem; fiUum Agamus ergo, dUectisshni, ne servi, ne filiij ne con-

    a Sie legendum putat Latinius. Mita et Castillo, 12; Mogimtinum an. 813 can. i, et innumera alia.
    rcpeteret. Prima lectio magis arfisit. Paschee et Pentecostes diebus Grceci Epiphaniaiti ad-
    b Rupertus super Ecclesiast. xxiv: Ipsum ovile Do- didere : quod tamen damnatur a decret. Leonis PP.
    minicum hic accipimus per nomen Elim, id est Arie- C VII Bibliothec. Juris pag. 224, et a Petrb Blesensi
    lum. Arietes nempe duces gregis, et ovilis principes init. serm. 13.; Galli Nataleni Domini diem etS. Joan-
    siint: de quibus Psalmista : Afferte, inquit, filios arie- nis Baptistce. Vide Avitum Viennensein in epist. ad
    tum. Et de prophetis ac patriarchis, apostoUs, etc, Clodoveeum; Gregorium Turon. de Gloria Coiifesso-
    scriptum credunt enarratores illud Isaioe LX, 7 : rum cap. 69. Obtinuit autero mos hic tingendi, sci-
    Arieles Nabaiatoh minislrabunt sibi. licet ia Paschateet Peatecoste, usque ad finem soe-
    c Contra procrastinantes Baptisma multce sunt culi xi, teste Theophylacto Commera. in Lticaui x.
    sanctorum Patrum querelce. Vide Gregorium Nazianz. Hactenus autem dicta ita accipienda sunt, ut casus
    Orat. Ad sancta lumiiia, et majora congerit orat. 40, necessitatis fuerit excipiendus.
    quce est in sanctum baptisma; Chrysostomum item d Vel senes, vel potius infantes, quia jam tunc
    honul. in Acta pag. 615 edit. 1612; JusteUum in iemporis baptisma etiam iafaBtibus ministrabatur.
    notis ad canon concil. Neo-Ccesari, et Vossium dis- Noverunt bnines ea quce synodus Africana 66 Epi-
    put. de Baptis. Dilationis causam obtendebaat : quod scoporum sub Cypriano statuit adversus Fidum epi-
    simul volebant baptizari et mori, ne post susceptum scopum; hic etenim, eodem referente Cypriano in
    baptismum iterum peccarent, decepti a male intel- epist. ad eumdem, quae est 65, asserebat infantes
    lecto loco Apostoli Heb. vi, 4, nnde colligebant No- infra secundum vel tertium annura baptizari non
    vatiani nuUam post baptismum deiinquenlUras spem oportere. Vide Augustinum epist. ad Hieronymum 28.
    reliquam esse. Ex hoc autem Chrysologi sermone • Quomodo id fiat, docet Augustinus tract. 26, in
    eruitur, sanctum virum tot viribus hili, ut homines Joan. vi, et serm. 2 de Yeriris Apostol. et Maldona-
    ad baplismum adduceresttur : quia instabat Pascha, n tus in Joan. \i, 44, cujus verba doctissime explicat
    " contra Calvhium, Lutherum et Pelagium. Itemque
    quce altera erat post Peatecosten solemnitas ad tin-
    gendum sacro fonle fideles, juxta illius temporis dis- docet quomodo accipienda sint verba Augustini
    ciplinam destinala. Hoc licet noiinulli reluctaati ani- serm. 2 supra laudato dicentis violentiam qua trahi
    mo audiaat, testimonia tamen SS. PP. utramque pa- dicimur, fieri cordi non carni. Tria autemdat auctor
    ginam iniplentium hoc idem nolbil velint evincunt: exempla de Jacobo, Loth et Petro, qui libere quod
    TertuUianus hb. de Baptis. cap. 19; Hieronymus ad j'usserat Deus facere cupientes obstaculis quibusdam
    Pammachiuro; Fortun. lib. ni carm 7, lib. v carm. 4: aihilomrous reteati, aUeao indiguerunt auxiho, ut
    Socrates Histor. Eccles.lib. iv cap. 22; etexSocrate quod iu pf iroa eorum voluntate erat libere exsequi
    Nicephorus lib. xn cap. 34; Basilius exhort. ad Bap- valerent. De hac re fere ad casum nostrum sanctus
    tism.; Siricius inEpist. ad Decret. uum. 2. pag. 190; August. epist. ultima tom. II. Vide S. Gregorium
    Bralioth. Juris Canoa. Parisiis aa. 1661 ; decretuin Nyssea.um,tract. in eos qui differunt baptisffia. MITA.
    Leonis PP. apud Gratiarium dist. 4, Duo tempora; f Iu Evang. habetur traxerit. Ambrosius cumno-
    Gelasiusde Cons. dist. 4, Baptizandi; Capitul. Reguro stro ex GraecoiXxiio-aiattrahere legunt.
    Francor. edita a Baluzio tom. II Concil., Gerun- s Sic ex ms. Vallicell. et Latinio. Editi, ex Mita,
    dense, an, 517canon. 4; Triburiense an. 895, can. Generalione,
    r
    819 S. PETRl CHRYSOLOG! 220
    f
    jujjes,jne ^arentes pf^vehtijnorte, ef proesenti vita A desinant innocentlanit creaturce, malurh sentiant
    careant, et ioti perveaiaiit ad faluram. accidens , non creatum , et creatorem hbni Deum,
    diabolum itiventorem mali: ac sic ascrbbantdiabolo
    SERMO XI. mala, bona Deo; declinent mala, faciant bona, habi-
    De jejunio pl tetitqtionibusChristi. tufi iri bonis adjutoreffi Deum, qui dat posse quod
    jubet, et qhceprcecipit, facit ipse : quia si.ctitdiabolus
    Qjuod .cufiosltas humana, quod veterum labor, Bimpellit ad mala, sic 1
    Deusdeducit adbona.Nenio
    quod sapiehtia mundana quaefens, et diu quaerens, ergo quasi concreatis sibi Vitus obsequatur, et _quod
    hoh potuit ihveuire, hoc scire et nescire facile pree- est crhninis esse putet naturee, sed sumat cumGhristo
    §titit lex divina. Unde malum, culpa unde, vitiorura arma jejunu, criminumpropellat impetus, prosternat
    visunde, uude crimhium furor, unde corporum bella, castra vitiorum, etb deipso auctoremaU.sumatChri-
    unie conflictus animee, nnde vilce tempestas lanta, sto dimicante vicloriam, diabolo victo vitia nil vale-
    unde ffibrtis hahfragium tam crudele nesciret homo, bunt: quia exstincto tyraaao solutoeacie_ssuat tyran-
    nisi Dei lex a diabolum prodidisset? Diabolus ffiali ni. Audi Apostolumdicentem.Nen eslnobis cplluctatio
    auctor, nequitice origo, b reruni hostis, secundi ho- adversuscdrnemet Sdnguinem:sed adversusspiritualid
    ffimi.ssemper inimicus, ille laqueos tendit, lapsus B ' nequitim in cwleslibus(Ephes. vi, 42). Tunc, inquit,
    parat, foveas fodit, aptat ruinas, stimulat corpofa, Jesus ductusesliti desertutria spiritu. i Npn adiabolp,
    pungit animas, cogitationes suggerit, immittit iras, ut esset divinus cursus, iion humanus-iticursus, ut
    Bat virtuies odio, vitia c dat amori, errores serit, esset sphitus preescientiee,inscitia nori essethumana;
    discordias hutrit, paceffi turbat, affeclus dissipat, et essel poiestas Dei, potestas npn esset inhnici. Dia-
    conscindit unitatem, sapit malum satis, bonum nil, bolus semper primordia boni pulsat, tentat rudimenta
    yiplat divina, humaiiatenlat. Hinc usque ad Chri- virtutum, sancta in ipso ortu k festinat exstinguere,
    stum tetendisse tentator temefarius sic refertur : Et sciens quod ea subvertere fundata noa possit. Hoo
    cum jejuriasset quddraginta diebus, et quadraginta noa igaorans Christus l diabolose queereBti,patien-
    noclibus, poslea esuriii; et accedenslentator dixit ei : ler indulsit, ut inimicus laqueo suo ipse teuerelur,
    Si filius Dei es, dk ui Idpides isti paries fiant et caperetur inde, m unde capere se putabat; sicque a
    (Matth. vi). Audieritesista IriDeuhinon vadant,d non Christo victus, cederet Ghrislianis. Et cumjejumsset,
    crhninentur natufam, hon coritumelierifur auctori, iriquit, quadraghtta diebus et guadraginta noclibus.
    non acctisent carneiri, de arihrianori quaefantuf, non Videtis,ifatres, quia quodQuadragesimamjejuaarous,
    impetant tempora, e astris non imputent, infamare non est n humana ihventio, auctoritls est divina, et
    » Ad Rpm. yn, 7 : Peccatum non cognovi, nisi per C f Augustinus de Fide ad Petrum Diaconum cap. 20:
    lggem;nqm coricupiscentiairinesciebam, itisi lcx di- Nullarii esse maldm naturam, cjuia omnis mtura, in
    cerejtyNonconcuptsces. quantum natura est, bona : sed qitia in ea bpnum el
    .b Susplcaiur l4atiniUs, an sic legendura. Fortasse augeriei fniriuipolest, in tantum mala dkilur, in quan-
    iti sensu Chryspsioriii in psalffi iy : Communisofbis lum bonumejus mimitur. Malum enira, nihii aliud est
    'terrqrumhojstis; et Justini"Martyris ia Exhbrt. ad qiiam borii privalio, etc. MITA.—HieronyinnshoniiJ.
    Graecos: Humqni genefis hostis. Alia similia conge- 5 in Eccles. pag. 417, Vitiumin se non consistit, scd
    runtur 0pud Igoatium epist. ad Philipp. pag. 43. cottsistil in privationemaii. VideBasilium homil. 2 in
    * Editi, amoris. Emendavit Meursitis. Hexara. pag. 22.
    d Vide Augusiinum tbm.T Retract. cap. 11 Hb. ? Latinlus et Mita. Alii, impellit mala.
    I de Moribns^Ianichceorura,lib. n de Eide ad Petrum b Scilicet inventore maU, ut superius, qui nos ad
    Diaconum, <jap. :20," et lib. yn Con.fess. cap. 13; malum provocat et adducit.JIoc sensu CyriUushomil.
    ;LjeoiiemM. .serin. 4 de Qiiadrag. pag. 38 col. 1 Paschali 6 pag. 68': Dwmon mali auelof, peccati
    editipnis|jugdtin.; qni et ipsos ManichceOsdamnat pater. 1 Locum hunc ApostoU Patres jjonnuUi, cum
    jiis verbis Chrysologi merifeih salis aperientibus:
    jSed vm iligrum dogmdii ^Maaichceoriim sciiicet Chrysologo, in hunc euirideffi sensum adducunt:
    qups paulo ante dixerat famulos diaboti) apud quos Leo I, serm. 4 de Quadrag. cap. 4; Paschasius iib. ni
    etiqmjejunando peccatur; ddmnantenini creaturarttm iii Matth., Guillielmus EbToicerisis,serffi. 1 in dom. 1
    naturam iti Crealorisinjuridrn, et cbnlaminariedentes Quadrag., aliique.
    assetunt iis gugrumhoii Deuin sed diabolum condito-•p. J Ct iriDuat, Christum Spiritu non humano, sed
    •^
    r$m esse dejfiniunl;curii prorsus nulia sil substantia divino ductum, sponte secessisse. Severusex Graeca
    mqtq,nec ipsius viali sit itlla naiura. Omriia enim voce «viiSanvertit subductus; quasi a tnrba segre-
    i>ona,ionus Auctor institutt, etc- Observanda etiam gatus.
    sunt hceccontra Saturuianos, qui cuin Manichceisdo- k Ct ab exemplo Christi statim post Baptismum
    cehaut peccatum a natura, et tion a culpa inesse tentati, discamits et nobis, vel post sinceroevitaepro-
    hominibus. fessionem, tentationes imrainere. HUarius in Matth.
    _•Stellarum influxus, et aspectus, pfurimtim ad ea pag. 677 : f.entdtur, igilur, sialim post bqplismum
    qu* nos agimus cnnducefe, nbnunus ex veteribus Dominus, tentatione sua iridkans, insanclificqtis nobis
    sibi sfultissime suaserant. Gregorius M. hoffiil. 10 in maxime tenlaminagtassdri.
    Evangeiio ait, Priscilliaiiistishanc adhaesissernentem, 1 Ne quis forle existimet Christum necessitate, et
    quemcumque, scilicet, hominera sub potestate slel- non sponte fuisse tentatum; occdsionemenim len-
    larum nasci; unde eruerant ab eoruffi motibus multa tandi, non nisi datam tentator habuisset, inquit HUa-
    quae nobis debent evenire portendi. Vide Rufinum rius hic.
    Aquileiensem,apud Sirffiondunltom. I p. 167, contra 10Christum enim esurientem diabolus ffaude et
    Origenem circa astraeximie delirantem. Fuithaec et dolis aggressus est, ut eum falleroi.
    gentilium opinio, sed nori onmitim; stultofum tan- H Ab absthientia Salvatoris in deserto efflhxissein
    tum, et araentiunt, ut notat Theodoretus queest. 15. Ecclesiam quadragesimalejejunium, quidquid oblate-
    221 SERMO XII. $2*
    esfmysticih», nbn_prscs.umplum; rie_cest de terrenoi A k ts.iij.aBesfiani, Diabqle,_fallif tepfOvisjo Jua. ^.ptest
    usu, sed de ccelesl.ibus est secretis. jQuadrageshnai famem vertere in «aluritateffi, o^iu^potestJn paneni
    quatuor deea.des * qnadratam fidei iconlinet discipli- lapides hnmutaije. ;Quid jHi cgnsilium tuura, ,cui sua
    naro, quia sempex est quadrata perfecliQ. Quaterna- sufficit yirtus? I)ic ut iapides-istifanesfiantyDi^QU,
    rhrs numerus et denarius quce-in ccslo, et m terra i J et prpdjdisti te, et tuuni Ppmintimnon payisti. Dfc
    J>teneant «acramenta, quia aperire modo jipn yacat, utlapides istipanes fiant. Miser ! malus yis esse, sed
    explicemus Domhi.i:CQjptajejunia.:-E<cumjejunqssel! nonpptes; cupis .tentare, sed nescisj esuriepti teaera
    quadraginta dieb.us et guadragintq nocfibus.-Homo, .ofTerre,non dura deb.uisti; ^laniem-non asperis pal-
    < Peus in te jejunat, in te esurit; im.m° jejunaUibi, pare,-sedblapdis;iaediam npn iorridiSjUrgere de-
    tibi esuritj lui sibi sicut nescit mandueare, sic noni bueras, spd gulpsis. Istis ^pon.modpJ)ei piliura, sed
    potest esurire.Ergo cum propter te jejunat.Christus» homiais fijium tu laqtieare apinJPSges. Ad praesen-
    le esurit. Et eumjejunassetqtiadraginta diebus etqua- tiaffiGhfisti deperire.tibi artes tuas,ieptator, intejligc.
    dragintanoctibus, posiea esuriit. Hocnon est infirmir Dic ut iapides -isti pqnes fiant, Pptest de iapidibus
    iatis signum, sed est insigne virtutis; quia cum dicit, panes facere, qui aquas convertitJnvinurti.-Sedsigaa
    d
    postea esttriit, quadraginta diehus et .quadraginta. fidei suntprcesia.nda, no.n doUs; .credentijanda sunt,
    noctibus probat in Ulo esuriem non iuisse. Esuriem gj npnsunt danda tentanti; e.t.faciendasont a'd petentis
    sentire, et yineere, est laboris buuiani: f divinaevir- salutem, nori ad facientis .injuriam. piabotle, tibi ut
    tutis est esnriem non habere. Ergo Ghristas rioa jeju- qqid signa, cui k nil subyen.it ad galutem, cui totuin
    nio lassescif, non esuril fame, sed f esurivit Ghristus, festat ad pcenam, cui et signa pfbficiunt ad ruinam?
    M tentandj materiani diabolus inveniret, quia s ad Sed accipe resporisum, hi te iateUigas, ei subjiciaris
    jejunum npn audebataccedere,-quia sic jejunantem, auciori. Noninsolo pane vivithomd, sedinpmrii verbfi
    b Deum jion hominem sentiebatT Tunc sensit homi- quod prgcedii de ore Dei. Audi Patris Yei&n yerba
    nem, tunc mofialem credidit, tunc eum putavit posse salutis npstree esurhe, non panem; "et agere ut homp
    tentari, quando eum esurire callidus explorator in- semper yiyat.1 cbelestiverbb, tefrenp pahe non sem-
    spexit. Et accedens tentator dixit. Accessit tentatitisi per : ac sic Deo yivat, uf sui nesciujSsif Itibpris; quia
    dolo, non obsequentis affectu. Accessit pejus hfipu- yere i'Uaylta est, quce .sudorem hescit, dblbr.es hpn
    clens quam reeessit, sed esurieati quid obtulerit, au- ., habet, non habei' firiem.
    -diamus. Dicut Iqpides isti panes fimt. ;Lapides esu- SERMOXH.
    fienti offert: humanitas talis est semper inimici; sic De eisdem.
    pascifmortis^uctor; sic-J invidus viiee.2)icw/ lapides Quoniam «" jejunii vernum, et .tempus heilprum
    retii heterodoxi, testis est Ignatius epist. ad Philipp. C B Tantmn enim post exactos o^iadraginta dies acces-
    pag. 45 edit. Genev. 1625, collector Constit. Apost. sii ad Jesurri. Quamvis Ofigeries,liut quis alius auctor
    cap. 12,.quceloca frustra ab eis tentantur; Ambrosius homil. 29, sentiat eum per totos quadraginta dies
    item serm. 34, Hieronym. inlsai. LVUI,Augustinus fuisse tentatuni.
    epist. 119 cap. 15, Thebdoretus, Histor. cap. 26, Ba- i Simiii.ahabet Lep Magnus serm. i.de Quadrag.,-
    silius, ofat. de jejunio. qui ideo diaboiuffi Christum teritasse djcit,.utyideret
    a Id est perfectam, explicat Mita. .an Ghrislus hujus esset condifigitis,:cu}us$rqtcorporis.
    b Quatefnarii humeri mystica mysteria exponunt .'- ? Ex codice yatic.Alias, invitus.' :"'.''
    Ambrositis sefm. 4, qui est feriee 3 pbst domin. 2: i Locuffi in piurimis editipnibus,cofrtiptum!r.e_jtitui
    '
    ijuadrag., TheophylactuspatriarchaAntiochenU.s lib. exkedit. Bononi et ms. Valiiceli.I. ;
    rv Alegof. in Eyang., Gregorius Magnus horoil. 1.6in Dam.ascenusOrthodox. Fjd. lib._iieap. #pag. 78:
    Evangel., Hilarinsj llaxhnus, BasiUus, pra aliis Pa- Scire pportet quod homittibusrnbmesf, hocmgelis esse
    Schasius3ib. ffiin Matth. lapsum;pgst lapsum enim nen iliis pwnitenliwlocug,jit
    e In tua humanitate, et tmi, id est ad tuam utilita- nequepgstmorternhominibus:Observandtislocjus.coiitra
    tern,'explicat Mita. Origenem et: asseclas ejus, qui dpcuerunjt .dceiupues
    d Addit noctes ex Evangelib: quod vel dies et tanclem aliquandp ad prislinati.ifelicitatem:fediturcs.
    rioctespbhit pfo'integris diebus; yelinmiere voluit Leo.nfinns de Sectis, act. 10 pag. ,551.,^hj. Origene
    -Christum non Jejunasse more Judceorum, ;qui interdiu dicit, credidisse eum dmmpiiesei qngeles resiiiutriiri
    -jejuiiahant, noctevescebantuf. v! tr.i. festatur Phptius epist. 1 pag.,2 : Mg.lk dmmgni-
    e Hic damnarl possunt Cefinthiapi, Ebionitce, eo- _. •» bns antiquum lecutn et dignitqtem hrgiebantur; nqm
    "
    rumque sectatores PaulusSamosatehus, atque Photi- regressus -Ulisad ccetestemgloriam pqtefqctum -iri dg-
    nhs, qui in Christo nil praeter hominem esse-assere- cebant, unde exciderdnl.
    barit. Theodbsiani quoque; Theodorus enhn"lapsus 1 Ila explicatur ab interpretibus ill.udEyangelii de
    in persecutione, ne Deniri negasse yideretur, purmn omni vCrbo. Cum enim homo constet anima e.t cpr-
    hominera Christum dixit. Gerte virtutis vocabulo, ubi pore; anhna yerbo Dei, cofpus pane aiitiir. Est autem
    de Christo sermb est, ad _diviuam ipsius haturam hic Hebraismus, ait Cabnetus, ut yerbum accipiatur
    referfitantuffi non semper apud sanctos Patres, prce- pro qualibetre : Nilnon aptittn cibo fit juhenteDeo.
    cipue apud Hilarium,'animadverti. "Secutns estauctpr Chrysostomam serm.de Jejun.,
    f Hilafiustohi. I, pag. 677. Non enim erat a Peo _et.Genes.: Jucundi sunt jejunigrutn dks spiritale qni-
    diabolus, sed a carnevincendus: queffi utique:tentare marumver. Verniimpro ver. Vide Barihium Myersar.
    ausus ubti es"set,-nisiin eo per esurhiohis infirmita- lib. x cap. 12, qui Chrysologmn laudat. Eriflodius,
    teiu, quaesunthominis ribn recbgnovisset. Augustinus, carro • 4:
    vel quisquis «st" stib ejus nomine aucior de Mirab. Orbe captivaVenus almafusis1
    S. Script. tom. IH lib. in cap. 6 : Famem verbo, et la- Dotibus,florumper amiienaludens,
    iorem Redemptoritoster consummdio tantodierwm nu- Dum facitvernum pretium et micantis
    tnerbsustinet: qutdenus el teritdlorioccasionemafferrel, Sidere formse.
    el notceretnr quam veram humanmcamissubslantiam Idem in prcefatione carm. Epiph.: Et pueritim adliuc
    qestaret. in illo, et swcularis tkentim vefpa ridebant.
    B25 S. PETRI CHRYSOLOGI 124
    spiritualium.cernimus advenisse, sicut Christi milites, A primat et declinet insidias. Est quidem diabolus per
    deposito corporis auimaequetorpore, virlutum proce- se nequam, fit tamen nequior provocatus. Audi Apo-
    damus adcampuni, utmembra qucesunt nobis hieraali stolum dicentem : Diabolus sicut leo rugiens circuit,
    otio ffiollita, exercitio ccelestium roborentur armo- qumrensquem devoret(I Petr. v, 8). Jejunantibus no-
    rum. Dedimus corpori annmn, demus animce dies; bis, diabolus esurit, qui nostris semper saturatur ex
    iinpendimus nobis tempora, tempus deputemus au- culpis. IUecibum nostrum deducit in crapulam : po-
    ctori; vivamus Deo paululum, qui saeculo vixhnus tum nostrum in ebrietatem difliuidtl, ut raentem fa-
    totum; seponainus domesticas curas, Ecclesiaema- ciat amentem, carnem luteam reddat, corpus animi
    neamus in castris; vigilemus in acie Christi; somnuui domicilium, aniaiae vas, murum spiritus, virtutum
    cubiliuro non queeramus, jungamur fortibus; ab am- scholam, Dei templum, in scenam criminum, in vi-
    plexibus separemur mollibus; amor nos teneat trium- tiorum pompara, voluptatem redigat in theatmm.
    phorum, parvulorum non avocent blandimenta; au- Capit iUe satietatem, voluplatem percipit, expletur
    ribus nostris insonet vox divina; familiaris strepitus epulis, quando nos luxus solvit, libido stimulat, pom-
    nostrum non confundat auditum; a cibus parcus de pa rapit, impellit ambitio, urget ira, furor implet,
    coelesti sumatur annona; terreni luxus copioe non succendit invidia, cupiditas iuflamroat, curce sollici-
    quaerentur; in pocuUs sobrietatis mansura servetur; B tant, lites vexant, lucra caphuit, usurce vinciunt,
    vires ebrietas b non enervet.c De slipendiis quidquid chhographa ligant, prerount sacculi, elidit auruin.
    exuberat, d commilito paupcr assumat; e peslilens Quando moriuntur virtutes, vivmit vitia, voluplas
    eflusio nil perdat; in conflictu habebis in auxilium, efduit, honestas perit, misericordia deficit, abundat
    f esurientem socium qnem cibabis. Sic muniti, fratres, avaritia, regnal confusio, succumbit ordo, prosterni-
    s instrucli sic, indicemus bella peccatis; slatua- tur disciplina. Istamilitaut adversum mUitemChristi;
    mus criminibus pugnam, conflictuin vitiis nmitiemus, istcestratisatancecohortes, isleediaboli legiones, ista
    securi de victoria : qui nec arma ccelestia hestes po- sunt quoe mundum ' sepulcris obsederunt, debella-
    tcrunt superare terreni, nec divino regi adversa po- verunt
    populos, vaslarunt gentes, orbem totum du-
    terunt contraire mundana : nec h iu procinctu lidei
    xere captivum. Ista sunt quibus nullus per se potuit
    constitutos, proevenirepolerit inimica subversio ; ne-
    i obviare mortalis : et ideo ad vincenda ista Deus ve-
    quc cautos, vigilantes, sobribs, diabolus perlurbare
    suis superventionibus prcevalebit; certe neque nos nit ipse, cceli rex ipse descendit, ipse victor singu-
    taliter armatos publico conflictu provocare audebit: laris advenit, jejunium quadragesiiuee statuens in
    dolis appetere non prsesumet. Animus in ccelesti spe- procmctu, ut quaterna decade jejuniik quadraturain
    culo perseveret; diaboli fraudulenlas et occultas de- C lmmdi lotam muro inexpugnabili communiret. Jeju-

    a Hoc est, parce vivamus de fructibus quos natura vinum serm. 2 doroin. 1 Quadrag.
    ipsa producit, non coquorum manus prceparat. August. d Socium coraraiUtonem, et socium contubernalem
    tom. X serm. 56 de temp. Nihil prodest tota die passim apud scriptores. Paulinus Nolanus ep. 25 pag.
    longum duxissejejunium, si postea ciborum suavilate, 162, Socius contuberniimei.
    vel nimietate anhna obrualur. lllico mens replela tor- c Dicilur pestilens effusio, quoniam in aniraceper-
    pescit, et irrigata corporisnoslri terra, spinas libidinutn niciem diffunditm', quidquid in peccatis distrahitur.
    f Alicceditiones, etnonnulla niss., esurientemsau-
    germinabit. MITA.—De cwlesti annonu : scilicet de
    uivina Provideutia, quce uobis ad victum necessaria cium, vel esurie saucium. Socium esurientem, hoc est
    suppeditat. Judith. v, 14: Annonam de cwloconsecttti pauper, quem si famescentem cibaveris, tibi socia-
    sunt. bitur in bello, si non manibus, saltem oratione apud
    b S. Leo, serm. 8, de jejuri. Quotidianoenitn.expc- Deuia. i
    rimenlo probalur, potus salieiate aciemmenlis obliindi, s Qaod editi habeat sic insiituti, emendare placuit
    ciborum nimietate vigorem cordis hebelari, ita ut de- ex Latinio etms. Vallicellano.
    lectdlio edendi, eiiam corporttm contraria sil saluti, h Ecclesia catholica dicilur procinctusfidei, hoc est
    nisi ratio temperantimobsistat illecebrm; el quod fulu- murus, inexpugnabilis. Sirailiter jejtinium estprocinc-
    rum est oneri, subtralialur voluptaii. Vide serm. 8 lus contra hostes, ut inlra. Calholici dicuntur in pro-
    septim. mens. prope finem. Miles propter ebrietatem cinctu fidei esse, quia jugiter parati suut pro fide ipsa
    removetur a militia. L. Omne § Per vinumif. de Re usque ad sanguinera pugnare, ut martyres faciunt.
    Milit. MITA. -jj MITA.— Procinctus ideni est ac expeditio militaris.
    c Speciatim ad milites Ccesaris(scilicet Valentiniani Ammian. Marcell. lib. xxix, pag. 579 : Obsessa a
    IH)loquitur, ut superfluapaupeiiconimilitbiiitradant. MarcomannisAquileia,Opitergiumexcisum,et cruenta
    MITA.— merces diurna militum incerta, si Polybio complura perceleri acta procinctu. Paulhius Nolanus
    iides. Hcccerat fortasse olim peditibus Romaais duo- epist. 7 pag. 37 -.De bucellato(species panis mUitaris
    rum obolorum, ductoribus quatuor, equitibus uuius recocti) Christianm expeditionis, in cujtis procinctu
    dracbmoc.Seqaioribus lemporibus aurum et argeatum quolidiead frugalitatis annonamntililamus.
    minoris pretii est habitum, et slipendia largiori manu 1 Hoc est muadum replevere sepulcris, propter in-
    tribuebantur. Hcccapud SS. PP. quandoque dicuntur numera bella hhic secuta. MITA.
    'Oif/wvta. Ita sumilur illud Lucce m, 6, ubi Gregorius i Gatbolicum sensum, quo docemur nullum homi-
    Nazianzenus orat. 9 pag 155, Paris. 1650, Theophi- num absque gratia Dei habituali posse viribus ualuraj
    laclus in cap. vi ad Romaaos pag. 60, Loadiai 1656, omnia vitare peccata, contra Pelagianos leviler
    et in cap. m Lucce, pag. 525. Jcjmiii autem cum mi- tangit.
    lilibus ad anna primo vere surgentibus aptissimam k Orienlem sciUcet, Occidentem, Aquilonem, et
    comparatioaem habes etiam apud Chrysostomura Austrum;vel Asiaro, africam, Europam, ct Amer.-
    bom. 5 ad populum Antiocheaum, Bernardum serm. cam, qucc forte tuac eraat nota. MITA
    1 exhorl. ad mililes Teinpli, cap. 1, Anloniuin Pata-
    m SERMO XHI. cAd
    niiim, fratres, scimus esse Dei arcem, a Christi castra, .A mundi, el gloriam eonttn, et dixit ei : Hmc otnnia libi
    marum spiritus, vexillum fidei, castitatis signum, dabo, si procidens adoraveris me. 0 ausus diaboli \
    sanclitatis tropaeum. Hoc b Adamservasset in para- Deo dicit, adora me : sedsensitmoxvirtutibusDeum,
    diso, quem inde c detraxit gula (Gen.m). Hoc in pcenisj'udicem, supplicem praemiis quem qucerebat:
    arcad custodivit Noe (Gen. vn), niundum ebrietas nam Christi nomine, nomine jejunantis ccepit ab ob-
    cum demersit. Per hoc Loth Sodomiticum reslinxit sessis corporibus efltigari, et dare tremens illi glo-
    iacendium, qui per ebrietatem incesti est adustus in- riam, cui superbus callide irrogaratinjurias : jejunUs
    cendio (Gen. xrx). HocMoysem divini fervoris fecit vicit, ut nobis vincendi vires, vincendi formam tali-
    lumrae e perlucere, quando comessatio et ebrietas ler largiretur. « Hoc, ait, genus non ej'icitnr, nisi in
    Israeliticum populum simulacrorum tenebravit erro- jejunio et oralione. > Jejunemus ergo, fratres, si
    ribus (Exod. xxxri). Hocf Eliam pervexit ad ccelum, volumus imitari Christum, si volumus fraudulentas
    quando Achab.impium ebrietas ad inferria dejecit diaboli superare versutias.
    (IV, Reg. n). 8 Hoc Joannem in natis mulierum fecit SERMO XIII.
    esse majorem, quando temulentia Herodem princi- De eisdem.
    pem imperio muUerumreddidit homicidam (Marc. vi). Ecce tempus quo miles procedit ad campum, re-
    Quadrageshnoejejunium, fratres, bvetustas diaboli B currit ad Dei jejunia Christianus. Ecce lempus quo
    prodidit et patefecit insidias. Diabolus namque qui carnis otia, quo mentis ignavia, quo ventris cura, et
    manducantem contempserat Cliristum, bibentem ve- tota est familiaris obsequu deponenda torpedo. Ecce
    lut hominem computarat, ubi jejunantem vidit, su- tempus quo in armorum ccelestium meditatione,.ani-
    spicatur Deum, Dei FUium confitetur. Si Filius Dei meeet corporis exercendee sunt vires. Ecce tempus
    es, inquit, dic ut lapides isti paries fiant (Matth. iv). quo residente Christo m astantibus angelis nostra lu-
    Sic dicendo, diabolus hominem vult monstrare, non ctaminis exercenda est forlitudo. Nunc est tempus quo
    Deum : non cibuni parare vuli, sed vult ampulare gula cum j'ej'unio,abstinentia cum crapula, cum lu-
    jejunium. Si fitiusDei es, dic ullapides islipanesfiant. xuria castitas, cum perfidia fides, pietas cum impic-
    Post jejuuium, panem non divina virtus, sed infirini- tate, patientia cumfurore, cupiditascum liberalitate,
    tas humana disquirit, nec sic * lassescit fame Deus, misericordia cum avaritia, humilitas cum superbia,
    ut ad providendum sibi ciburn, quod est suoe pote- sanctitas cum reatu, Christo remmierante confligit.
    statis, i abdicat. Ex sequentibus ilaque diabolus ape- Si quis ergo, spectaate Deo, coelesti resonante jam
    rit quid conetur, St Filius Dei es, k mitte te deorsum. tuba, aageUco iasisteate occarsu, cubiculi irrelitus
    Satis hominem probare vult, cui non l ascensum illecebris, enervatus mollitie palmarum, resolutus in
    providit, sed ruinam: humana conditio ad ascensum C totum jugalibus blaiidimeiilis, adnexercitium virtutis
    diflicUis,facUisinvenitur ad lapsum. Si filius Dei es, venire ueglexerit, perdit luctaminis preemium,virlu-
    tnilte te deorsum. Erras, diabole : nec lentare nosti: tis gloriam , cerlaminis palmam, j'nslitioecoionam,
    caderenonpotestDeus. Tunc ostenditei omniaregna '• desertoris etiam criiaffie mulctabitur in lulurum:
    » Ambrosiustom. V. serm. 36, circa initiura : Cas- e A Chrysostomo tom. VI homil. 84 Joaanes dici-
    tra enim nobissunt noslra jejunia. tur amroi, inedidJdborons. A Gregorio Nazianz.,
    b Ex Mita. Aliaeeditioaes, servavit. orat. 29 pag. 653, arpoyo;, impdslus.
    c ConsoaatChrysoslomus hom. 22 tom. VI.: Adam h Nam et initio muadi suasit Evae ut amputaret je-
    ex incredulitate et propter cibum lapsus est. Isidorus juaium. Ex Mita. Satis a louge petitum. Crederem hic
    Peleusiota lib. i, queest. 69 : Annon gulaprimosparen- velustas appoai, pro fraudulentas, ut iafra fruudulen-
    tes delkiis expulit ? Vide Ambrosium lib. de Elia et tas diaboli versutias. Sic Claudiaaus de Rufiao, homi-
    jejuoiocap. 4, post medium. Basilium hom. deje- nem vaferrimum vetulam vulpemnuncupavit.
    jttn., etc. i In editis, perperam, lucessit.
    d HceceademIsidorus Joco cit. Apposite S. Eligius i Sic emendat Latinius quod habent omnes lexici
    episc. Noviomeu.hom. in dom. 1 Quadrag : Noevir addicat.
    k Sequitur Chrysologus ordinem tentationum, se-
    sobrius,mundopereunle, inter undas diluviiservatur.
    e Ex ms. VaUicell.Maleediti quidam, Perducere. cundum Matthoeum; quem genuinum esse inde con-
    f AIU,perduxit. Non nna est SS. PP. de ascensione stat, quod in nonnullis veteribus exemplaribus, quce
    Elicesententia. Alii pulanl eum non in ccelum, sed vidisse testatur Faberapud Jansenium Concord. cap.
    quasi in coelamascendisse. Theodoretus in psal. xxiv, .15 idem sit et apud Lucam, ut notat Stapulensis. Et
    pag. 486 : MagnusElias assumptus esl quidem, at non D illud \mayz, ubi melius connectitur quam cum impu-
    in cmlum,sed tamquamin cmlum.Apud Athanasium dentissima Ula adorationis tenlatione, qucelertia est
    orat. de assumpt. Christi, tom. II, pag. 4. Assumplus apud Marcum, apud Lucam secunda. At nimirtim an .
    esl Eiia tamquamin cwlum.Yide etiam (nos enimchar- hoc potius vel illud antea factum, ttihil tamen ad rem,
    tee parcimus) Theophylactum incap. xxiv, Lucccpag. dum omnia esse facta mdnifestum sit, inquit Augusti-
    546; Chrysostomum homil. 87, quoe est de Ascen- nus! lib. n de Cpnsens. Evangel. cap. 16. j
    sione, tom. V, pag. 600; OEcumeniumin i
    cap. Ac- _ m Ex ms. Vallicell. Editiones nonnullce assensum.
    torum. Gausara vero cur ii aliique decepti sint, in Nescio quid simile S. Asterius episcopus Amasece
    lectionem Septuaginta Interpretum in U Reg. n, 11, hom. 8 in ingres. jejunior. : Noveris, o Itomo, ejus
    Suicerus refundit. Alii cum Scriptura, quibus et no- quijejunat domus custodesesse angelos, et nostrivelu-
    ster assentitur, docent Eliam in ipsum ctelum assuni- 'ti continui stipalores.
    ptuni fuisse. idem Chrysostomus hom. 121 tom. VI, n Alias, exercilum virtutis.
    pag. 792, et homU. 2 ad populum Antlochenum tom. 0 Transfugarum et deficientium pcena varia apud
    1 pag. 57 edit. Paris.; Gregorius Nazianz. orat. 54, varios fuit. Lib. III de Re Milit. 1. Desertor., cap. 6,
    pag. 549; Tertull. lib. v adversus Marcionem cap. de Re Milit.; Cod. de Desert. lib. xn>Vide Alexand,
    12pag. 795. ab Alex, lib. xn cap. 13,
    S8? S. PETRI CHRYSOLOGI 228
    Hodie, ffatres, Christus rex nostercommilitones suos A mus : Si FUius Dei es, dk ut tapides isti panet
    de evangelico aUocutusest tribunali, indixit hostibus fiant. Audistis quid de jejuniis ipse sentiat, et
    bella, prortiisit prcemiapugnaturis, retulit bellbrum j'udicet iniiriicus. Si Filitts Dei es. Videtis quia
    causas, inimicorum dolos prodidit ei conatus; ubi, jam non hominem , sed d Dei FiUum credit ,
    et quahdo, eiquomodo confligendum sit nobis trium- quem libefum a yenlris cbnspexerat servitute.
    phali cdtistitiitione signavit. Et quahivis solus pos- Sensit, sensit diabplus jejunium cunctis virtutUius
    sif obtiiiere victoriam, proptor nos tamen, et no- anteferfi. Joanaem viderat urbituh delicias, • squa-
    stram fof ffiidiriem,adesse tota jussita praesidia de su- lentis eremi habitatioae mutasse, mbllitiem cafnis
    pernis. Qui ergo ista noluit audif e, qui statuta regis vestis asperitafe calcasse, agfesti cibb riiundiibtam
    nostri ialia, e"t tanta, scire contempsit, judicate si frenasse luxuriam, et, quod solum deitatis iiisigne
    non ipse se exuit nostrce mUitiaesacramentis, et coe- est, honiinibus f dimisisse peccata. Et taffien iioh
    lesti contubernio reddidit, et fecit extorxem. At vos, ei dixit : Si Filius Dei es. At ubi Donihnhii vidit
    fratres, qui sequi vultis in hoc Quadragesimaej'ej'unio jugiter j"ejunantem, proclamat : Si Filius Dei es
    jejunii Dominici formam, pugnaturos vos, sicut prae- (Matth. fii). Errat diabolus, qui cotitfa Dohilrium
    diximus, contra vitiorum turmas, contra acies crimi- astutiee suoe nequitias et argumehta jaculatur. Si Fi-
    riufri, colilfa iuformes concupiscentiarum formas, B liusDei es, dic ut lapides isli panes fiani. Quid est
    cbntra deemonhmh totas aerias, totas diffusas, et in- quod jejunante Christo Deitatis signa fbta Iri sola
    riumeras legiones, triumphaiuros vos ex ipsis quee panis promissione perquirit? Ef queih Dei Fflitim
    Domihicum jejunium Subsequuntur tentationibus ap- continua s jejunii sigriificatione proeseiiiit, esse Dei
    probate. Ubi enira Dominus Quadrageshuoejejunium FiUum de provisione panis, de cura ventris desiderat
    indefesso ilfo viftutis suae aggfessus est docuineuto, approbare? Si Filius Dei es, dicul lapidesistipanes
    ffiox diabolus bccurrit pugriaturus dolis, quia jeju- fianl. Quare uoii dixit: Si Filius Dei es, dic ui honii-
    nanti vifibus bbsistere nori valebat. Quaiituai eaiin nes, aui angeli, aut aliquid aUud fiant, sed dic ut la-
    cfapulalibnl deditis «'dominatur et ebfiis, orantes ti- pides isti panes fiani? Signum pariispetit, quisignum
    met tantum, tantum refuglt ille jejttnos, dicente Do- jejunii pertimescit. Signmti panis petit, ht jejunii
    raino : Non ejkitur iiisi irijejunio et oraiione (Malt. fremendum sibi refugiat signuffi. Panem ffialus in-
    xvii).Sedqua fraudediabelus tentare ausussit, audia- "igerit tt consultor, ut virtutem mutet, ut pfopbsitum
    " Hilarius Comment. in Matth. iu pag. 679 § 5 : 6 VirgUiusI Georgic. : Squalent abductis arva co-
    Post hanc ergo diaboli fugamangeli Christominisirant, lonis.
    oslendentes a nobis victo calcatoque diaboli capite, et 1 Quia dabatbaptismumpqenitentiaeinremissionem
    angelqrutrimhtisteria, el virlulumin nos cwlestiumofli- ] peccaforum : non quod baptismus Joannis per se
    cia liori defuturd. daret reffiissionem peccatorum; sed quia ad illam
    » Hierbnym. tom. VI super cap. yi Epist. adEphe- comparandam homines excitabat per poenitentiain.
    sipspag, 432, E ••Hwcqutemo.mnium doctorum epi- Vide infra serm. 137, MITA.— Heecquee sequuntur
    riio.esl, quod aer iste, qui cwium et lerram mediusdi- ex Latihio : Contrarium asserit infraserm. 56. Lo-
    vtderisinarie appeitdiur, pleriussit coritfariis fortitudi- cus notandiis, sed repudianda seateriila brihiihb vi-
    nibus, id est daemonibus. Apposite ad rem nostram detur. Dei eiiim solius est peccata dimittere, nec
    Gregorius Moral. lib. xm cap. 17; Bernardus lom. H nmquam legimtis potesiateffidimittendipeccataprius
    serm. 63 de statu purgatorii art. 1 cap. 5. Nescib collatam fuisse apostolis suis a Christo, nisi post
    autem, et nec affirmare auserim vel negare, fueritiie resui rectionem ; tunc eniffitributa sacramentis novoe
    Chrysblbgus ex bpinione ebrmn qui daemonesex ma- legis gfatia, et inspirato Spiritu sancto in apostolos,
    teria aerea subtiliorique, ila ut morti nonsit obnoxia, virtus remittendi peccata collata est aposlofis. Jbari-
    creatos fuisse credideruat. A qua aoa multuiu visus ries autem ingenue fassusest, et, demonstrato Jesu
    est abhorrere Augustinus libVni de Genes. ad Litte- vero Dei Agno, ab eo peccatorum remissionem mundo
    ram cap. 10 tom. III pag. 113, E, edit. Antoerp. esse dandam confirmavit. Idem asserit Basilius serm.
    1700 Et si dmmonesaeria sini animalia, quoniam 2 de Baptis. Hccc Latinius. Non defuere tamen ex
    cofporum deriorufn ndlura vigenl, et proptcred mbrte Patribus qui a baptismo Joannis peccata rebantur
    non dissolvuntur,quid prmvuLelin eis elemenlutri,quod dimitti,: dispositive tamen, et prceparandb homiries
    ad faciendum quum arf paiiendum est apiius. Ad Pau- ad pcenitentiamperquam consequimurgratiam. Unde
    linura tamen epist. 95 hac de re scribeas, rurstis si- _^ Justinus martyr vocavit baplismtim Joannis Prwlu-
    mili quodara modo disputat, sed ab eo tandem petit, dium evangelicmgratim. BasUius ipse a Latinio lau-
    ut si quid aliquid excogitaverit, vel ab aliis acceperit datus, tom. II lib. i de Baptis. cap: 2 pag. 632, licet
    se faciat certiorein. Talianus Assyrus orat. ad Grce- ubique prcedicetbaptisma Evangelicum exceUentius
    Cos pag. 154 : Dmmonesomnes non carned, sedspiri- esse haptismate Joannis : Simttl alquead gratidmDei,
    tali concrelioneconstant, qualis esl ignis et aeris. el Christi ejus aliquis dccesserit, quantacumqueet qiia-
    c Vide Glementem Aleiandrinuro Strom. lib. n liacumquepeccata fuisset confessus,et baptiiabatur tn
    cap. 1 etPeedagog. lib. n cap. 1 pag. 148, D, ubi Jordane fluvio, et staiim gratiam consequebaturpecca-
    ebriis et lielluonibus dicit prmesse dmmonem, quem torum. ]
    non veretur appellare xotkioSaiy.oito:, dwmonem ven- 8 Hoc est: quamquam assid.uijejuriii demonstra-
    trilOquum,dwmonumomriiumpessimumet perrikiosis- tiorie dcemon argumentatur Jesum esse Fiiiuffi Dei,
    simurri. quid est quod firmius has cupit argumeniatiohes
    d Sane diabolus non solum ex prophetis, et ex eis stabilire, si Jesus sibimet esurienti pfovideat panera.
    qttiE naitoGhrisld acciderant, et et Joaiiras testimo- MITA. 1 Ex ms. Yatican.1 Alias, nec male, Consblator.
    nio, sed etiam ex vita immaculata agntiverat Chri-
    stum Filium Dei esse. StiSpicabathr autem ne adopti- Inferius vero, virtutetri ritutei,: ait", scHicet, ioltat,
    ytt*-Viueatar Augustinu stom. VU, lib. ix, pag. 179 de evertai: verbunt hoc sehsu passim ---- usitatiiiri apud
    Givit; DeVcap; 21 et offines enarratores in illud D. Plautum.
    Jaeobl H, ft : Bmmones cfedunt et coriiremitcunt.
    '
    2*9 SERMO XIII. 23>
    vlolet jejunantis. Sed videamus quid respOndCritde A Non tentabis Dominum Deum tuunt (Deut. TI). Se
    pane-Panis qui de ccelo descendit: Noriiri solopane utique Domiriuffi, se utiqtie Deum intelligi volnit,
    viviihomo, sedin oriiniverbo quod procedit deore Dei. haec diceado, qui non de pinna tcmplf tantum se
    Qiiam vere vivit hi verbo Dei, Dei Verbum. Quam dedit ad terfaffi, sed e ceelis se ad hiferos usque
    vere panis non iridiget pane. Quam diviiie lapides jactavit, utnon cadentium forma, sed esset resur-
    conveftitih hotijiries; qui de lapidibus a Abrahaefilios fectio mortuofum. Advertite, fratres, sl possit sae-
    ad ihdiciuiti sriee ffiajestatis exsuscitat. Et quia hn- vius inimicus, quamvis saepe victus, horoini cedere,
    pudens inhtiicus tieseit semel vinci, ad multiplicem qui audit et SCntitDomffiumDeuin, et tamen adhuc
    vineeritis triiimphum, Staluil Dominum b super pin- tenfafe non desinit. Posuit eum supermontemexcelswtn
    tiaeulum teriipli,etdit: Si Filius Dei es, riiittete deor- etbstendit ei omnidregna mundi; etgioriamebrum,:et
    sttm (Matth. ffi, 12). 0 signuni ! Mitte te deorsum : ait illi, Hmc oniriia tibi dabo t si prpcideris.adora-
    coaveriieritius dixerit, Si FiUus Dei es, c asceade ad veristne. Heec dicit, rion qui pbssit date; sed.iaJ-
    coelum, cuffisit hominis utique ad ima cadere, Dei lere; necprbffiissa conferre, sed ipsa aufefreprQ-
    sit ad superna cbnscendere. SiFilius Dei es, mitte te missionibus , qUOehabentur. Hwc. bmnia tibi dabp.
    deorsum. Sic suls suadet, sic suis providet semper ; Offert qucc Dei siint Deo, auctori queeauctoris suht
    sic suos eievat, ut de alto preccipitet vaUdius in rui- B fepfomittit: stiadet ut adoret ahomnibus.adofandus,
    aam. Si Filius Dei es, mitte te deorsum. d Coasiliis et, ceecatusausibus suis, ante judicium judici qtiem-
    suis diabolus se prodit, Mitte de deorsum. Eapsus admodum simplices deciperet confitetur. CuiDbmi-
    quccrit, proccipitiahnperat, et taU consilio, cperAfri- nus rion tam iestimonio legis, quam divhutatis suce
    cam maftyres facit,- sine clamore, diceado : Si vis fespoadet iffiperib : Domimtnt Deum tuum adorabis
    maftyf esse. mitte te deorsum, ut eos impellat de (Deut. vi), tu DominumDeuin illum, cuigenu fleclunt
    alto ad mortem, noii de huffiUi tollat, etelevet ad omhia non solum coelestia et terrestria, sed etiam
    corbnam. Et sicut s"ediabolus consiliis suis prodit, infefna (Philip. n). Adorabis ergo^tu hi inferao slri-
    ita respdnsione stia Dominus se revelat, dum ait: dens et ejulans eum quem ad te adorandum modo
    a Angustinus tom. HI in Psal. XLVI: Qui erant ficia,
    quibus atria Templi cireumdabantur, habebant
    iapides, nisi gentes, qum lapides adorabant ? Iatelligjt Ta jrfe/sOyta,suthmilates, quibus cofohaDantih'ffitiri,
    ergbChfysologus Deum ex lapidibus, id est geriti- ne quis ex illis caderet et simtil ut ttttius possent
    Iibus,'Abfahcc lihos ,-id est fideles excitasse. Hcecea- propelli hostes, qui muros scaridere teiitareiU. Vide
    dem Ignatius in epist. ad Magnesios pag. 59, Cle- Josephum deBello lib. v cap. 9, et Antiquit.-IUJ.XIII,
    meas Alexandrinus in Protrept. ad geates pag. 3. cap. iteffi 9. Credirrius igifufInhbc EvahgelliTbco,
    Aliam allusionem eruit Chrysbstomus bbm. 11 m 'C in quo versamur, sermbnem fieri de pirinaculo por-
    Matth., tbra H pag. 961, quasi ihcredibile videri ticuum, quce atrium geatioiD circuriidabaiit; quarrim
    non posset, si Deus ex lapidibus faciat liberos Abra- pars meridionalis iaias despiciebat valles, quce de-
    hamp, cura ipse Isaac ex Abrahamo jam effeto natus spectari uon poleraht, inquit, Jpsephus, gFsque vef-
    sit. Nam effelum Abrahami corpos lapidi compara- iigine, visu defibknte obriimiam pfofunditatem. NuUtis
    iur lsa. tn; Hanc sententiam tuetur Theophylactus aptior preecipitio lbcuS. Sumnium auteffi eedissacf.ce
    in m Matth. pag. 19. PhotiuS autem episf. 77 pag. fastigiuro horrebat yerubns, quib.usabigeb_a.ntur.ayes,
    25, 126, ppst has sentenlias enarratas, laudat meu- nec locus erat idoneus iri quo diabolus sisteret
    tem eorum referentium hcec ad conversipneiri Ju- Jesurri. ..".""' .'"".'
    dceoriirii,qui lempofe DomiriiCeepassionis, cuai saxa c Similia velut ovo ovuni habet Maxiffiu§Tauri-
    omai sensa destitata scindi videfent, Christum vera neusis boffiil. 1 de jejun. _.. .........
    fide amplexi sunt. Nec dissentif Theophylactus ipse dEditi, conciliis,suis se, etc.
    ' Sanavhnus " ex
    "'" casti-
    '''
    1. c. : Excilavit autem Deus filios Abrahm ex lapi- gatione MeufsUpag. 131^
    dibus. Quando ? Cum multi, eo criici dfftxo, vidissent e Hac de re Augustirins hceres. 69, et Iih. i de
    mpicis petrds, et credidisscnt. Auctor atitem tioster Civit. Dei,;a cap. 17 usquead 28, et lib. n coatra
    heecsatis apposite ingerit, cumloqueretur Rayennce, epistolam .Gaudentii..MITA.Lpquitur Auct.orde falsis
    quod plures ex gentilibus Ronia illnc coaveaissent, raartyribus Dorialistarum, quos Augustinus hi lib. i
    ut in Ccesarisaula frequenles essent. de hceres. 69, tpm. VlH pag. 16 fecetitib-
    b Quccstiooiim friit aa Christus revera et corpore fis Heeresibiis,
    editionis: Vocanltir Cifcumcellioriesgeriits hotrii-
    super pinnas TempU fuerit constitutus. Negat id ir. tiitfu agreste el famosissimw audacim, quique in
    inter alios vetustus auctor de oper. Cardin. apud utriusque Numidieepartibus tamquam monachi cen-
    Cyprianiim de Jejutiio et Tentatioue pag. 425. Cui sebantur. Hi per ffiortes varias maximeqimpreecipi-
    sententicenba adhcereBdum. Quis eaim sola aieatis tiorum (uride apte hie eorum mentio apud Ghryso-
    cogitatioae iri sublhne actus iti prceceps sedare po- logum) et aquafum et igniura sibi vitam adhnere
    test ? Chfistus ergo vere a terra attolli debuit, ut corisueverant. Aliquctido quos obvios_ inverierant
    locus esset tentationi. Quid autem fuerit pinnaculum, . rogabant, ut in ebs violentas mantis iuj'icererit, raor-
    ubi Jestis fuerat constitutus, ego frustra tetitarem, teffi illis comminantes, ni fecefint. Sed quam Au-
    nisi facem prceberet doctissimus Lamy de Templo gustino Auctof npstef cohcereat, adyertat iectpr ex
    pag. 798. Ambiguitatehiquseest hjvocelatinaTempli, verbis ejttsdem ad epistolam Gaudentii lffi.i tbm. IX
    ibns Gfoecus aufert. Eiat iaquil, TO7zzzpvyioii TOO p. 442 : Ipse ut se de pinna T.empli prwfApilqret,
    Upo\i, hoffiea •auteia TOhpov , distinguenduffl est a etiarri.ipsi Domino dttddcissimd tenlQtione^suggessit.
    iiab; quod proprium est ccdis sacrce. Ilaque erfalum Ad diabolum sine dubio pertinelis, cum iriq gefiera
    hucusque ab iis, qui opinabantur Jesum adducttim a morlis, aquam, ignem, prwcipitiumin vettris mprfi-
    diaholo hi shminitatem cedis saCrce.Non eniia legi- bus frequenlalis.. .... ,_.._
    tur TOO vaou, sed TOUhpov. Noffienautero KTtpvyt.ov, f ln antiqub Mattheeitexlti riOn carfsns, ksedpxo-
    qriod legittir iri Mattheeo et Lnca, tioh esse Groecum cidens legunt cumNostrO Ambrosius.serm,_in domin.
    putat Gfotius, sed heUenismum, quod Helleaes, sive 1 Quadrag. , Chrysostomus honi. 13. iti iialtheeuin;
    Jiideei adumbfaruht ex Hebreeo cattdph, quod est Maxhnus hom. 1 et 2 de Jejuh. et tentat, etc.
    margum, oram. summitatem. Omnia autem ea eedi-
    231 S. PETRI CHRYSOLOGI S52
    lemerarius desertor invitas. Ilaque diabolus lolies, A } exposita in publico, ingesta rebus, non est intelli-
    et taliter repercussus a Domino, circa nos servos gere, sedvidere. Nuditate algidus, tabidus fame, sili
    ejus modo toto ftirore discurrit; et sicut Christus aridus, lassitudine tremens, defeclu luridus, quod
    milites suos, ita ille suos alloquitur, etarmatmi- egenus sit inlelligere ° quis labor ? Et si labor in-
    nistros. Dicit ergo diabolus: Tempus nos modo telUgentieenullus esi, unde est intelUgentioefructus ?
    graviter jej'unii observatione debellat : per galam, Oremus, fratres, ut ipse nobis inteUigereintelligenda
    per crapulam, per ebrielates, per luxuriam, homi- concedat, qui se intelUgiin paupere f sic demonstrat.
    nesattentarenon possumus ; armate lites, seminate Quod ipse qui ccelum legit sit nudus in paupere,
    discordias, excitate odia, concitate iras, inspirate quod in esuriente esuriat saturitas rerum, quod
    mendacia, extorquete perjuria, suggerite blasphe- sitiat iu sitiente fons fontium, intelUgere quomodo
    mias, vaniloquia diffundite, infundite dolos, conflate non magnum est ? Quomodo nou beatum intelligere,
    avaritiam, lucra turpia providete, ut quod venter quod ei sit ampla paapertas, cui aagustum esl cce-
    modo ad luxuriam non dependit, vel sacculus clau- lura; qui ditat mundum, quod egeat ia egeate;
    dat, et repoaat ad pceaam. Cavete aate omnia ne quod frustum paais, aquae calicem dator omnium
    misericordia, ne eleemosyna, ne humanitas prce- quoerit; quod se Deus amore pauperis sic deponat,
    teritos labores nostros deleat, prcesentes auferat, B ] ut iion adsit pauperi, sed ipse sit pauper? Hoc cui
    tollat futuros. Sed nos, fralres, et nostri regis videre dederit Deus, ipse videt. Sed quomodo aut
    aguosceates monita, et quce diabolus suis manda- . in se transfuderit pauperem, aut se in pauperem
    verit audieutes, jejunia riostra shie lite, siue cla- fuderit, dicat ipse jara nobis: Esurivi, inquit, et de-
    more, sine ira, sine dolo, sine simulatione, cum distis mihi manducare. Non dixit esurivit pauper, et
    tota misericordia, charitate, pietate peragamus : dedistis Uli manducare; sed esurivi ego, et dedislis
    ut Dominus Christus, qui, spretis pecorum cruen- manducare mihi (Matlh. xxv, 35). Sibi e datam cla-
    fis victimis, spiritus contriti et coutribulati cordis mat quod pauper acceperit, se mauducare dicit quod
    sacrificium requisivit, ctim silentio pacis jejunu comederit pauper; quod bibit pauper; sibi testatur
    nostri hostias placatus et propitiatus assumat. infusum. 0 quid agit amor pauperis! gloriatur in
    SERMO XIV. ccelo Deus unde pauper^erubescit iu terra, et hoc
    De fructibus eleemosynm,in psalmum XL. reputat in honorem sibi, quod pauperi computatur
    Preeliorum peritis miUtaris tuba personat discipU- iajuria. Dixisse suffecerat; b dedistis inihi mandu-
    . nam , imperitis tantum terrificum dat clamorem ; care, dedistis mihi potum; sed praemittit, Esurivi,
    ut magistra bellorum dat suis vires, hostibus dat sitivi, quia parvus fuisset araor pauperis quod pau-
    pavorem. Qui sine tuba dimicat, miles non est: G C perem suscepisset ,i nisi et passiones pauperis susce-
    fertur furore, non proelio; virtute uon agit, sed pisset: et cerle verus amor aoa nisi passionibuspro-
    periculo ; queerit perire, non vincere. Hoc diximus, batur. Verus amor est fecisse suas l aagustiati aagu-
    ut Christi miles intelligat ccelestis quare provisa sit stias : nhnis est quod sapit Deo pauperis cibus, qui
    cantilena. Constituti in campo sceculi pugnaro cum totius creaturoe bona noii esurit, saginatum se in
    diabolo, cum vitiis sustineruus. Quoties ergo nobis esca pauperis prophetizat in regno coeli, coram omni-
    intonat propheticus clangor, toties uos in pace cau- bus angelis, in conventu resurgetuium. Quod Abel
    tos, et in acie fortes, et in prcelio reddidit invictos. passus sit(6'en. IV),quod servavit mundum Noe (Gen.
    Namque hodie b beatus Psalraista ad inlelligentiam vi), quod Abrahairi fidem suscepit (Gen. xv), quod
    nos supernam convocat c per clamorera : Beatus qui Moyses legem lulit (Ex. xx), quod Petrus crucera
    intelligit super egenum et pauperem(Psal. XL, 2). Et resupinus asceadit, Deus tacet, et hoc claiaat solum
    quoeest intelligentia, ubi est, d professa paupertas ? quod comedit pauper. In ccelo priraa est i esurientis
    . Vis est hUelligentiee,si riaietnr viscera, si deprehen- annona, prima slipendia pauperis traclantur in ccelo,
    dat occulta, si lecta nudet. Verum subjecla oculis, crogatio pauperis prima divinis k scribitur in diurnis.
    a Laudat locuni hunc Valesius iu notis ad Ammia-• £> ] Auctor nos debere aliorroa iadigeatiam rimari, oc-
    num Marcelinum pag. 578 col. 1. Ailque hujusi culteeque miseriae subvenire, aoa tantam aperle
    temporis Latinos auctores crapulam ab ebrietate: omnibus. Chrysologo Petrum Damianuiu supparem
    distinguere. Chrysologus sermone superiori: Cibum vide opusc. 9 de eleemosyna cap. 5 pag. 474 edit.
    nostrum in crupulam, polum in ebrietalem diffundit. Lugdunen. 1623.
    b Cum David a Patribus communiler audiat Psal- e Castillo Colonien. 1 el ms. Cesencehabent quis
    mista, patet Chrysologum hujus psahni xi reputasse\ laborat? f Ex PP. ampia testiaioaiorum strues afferri pos-
    euni auctorem contra eos qui non salis recte Eze-
    chiee ascripserunt. set, qui psalmi locum hunc de Christo paupere in-
    « Moris erat in veteri Ecclesia, ut sacreeScripturoe: telliguut. Jacobus Billius in sua Anthologia sancla
    alectoribus, quorum munus erat, alta voce populoi vocat pauperem larvam Dei.
    proirantiarentur. Qua lectione absoluta anlistes con- B Castillo habet dalum mslimat. .
    cionabatur. Justinus martyr. apolog. 2 pag. 98, C, h Verbahcec in editis multis perperam sublata sunt.
    edit. Coloniens. 1686 : Comtnentdrid aposlolorum, 1 Alias, angustanles.
    vel scripta prophelarum leguntur quousque tempus: i Hoc est, prima causa quce discutitur in ccelo est
    fert. Deinde lectore quiescente prmsidens oratiottem: cibus pauperi donatus, et stipendia eidem erogata;
    habet, qua populum instruit, et ad imitationem tami hoc enhn in capite divinorum codicum notatur, ut
    rerum cohortatur. se legenli pateat. MITA.
    d Hoc est aperta et manifesta. MITA.Intelligit; primo
    pulchrarum k In diurnis enim quidquid diethn fiebat describe-
    255 SERMO XV. 23*
    Beatus cujus nomen toties Deo legitur, quoties ra- _.t_.est ergo quae in adversisvolvitur, in prosperis versat.
    tio pauperis recitatur in coelo. Sed istius beatitudi- Dominus ergo versatr stratum nostrum, quando no-
    nis audiaraus et fructura, In die mala liberabil eum bis adversa vertit in prospera: et quia in lecto dolo-
    Dominus. Qui se novit per mala sacculivitam ducere, ris, hoc est in Iecto corporis animus volvebatur
    eleemosyuaesemper secum auxUium ducat, ad prae- cegrotus, ipse qui volvebatur, proclamat: Ego dixi,
    sidium sibi lurmas pauperum vocet, ia pastu paupe- Domine, misereremei, sana animam meam, quiapec-
    rumlargusprorogatorexuberet, pauperum a frequen- cavi tibi. Quia per consensum carnis!senlit aaimi se
    tet douum, non trepidet erogando; deficere nescit contraxisse languorem, ut anima sanetur, imploral:
    cui porrigit manum parcus acceptor; exhauriri the- et misericordiam pelit fidens, quia in pauperem mi-
    saurus is nonpolest, de quo sufficit nummus: In die sericordiam fecit. Beatus qui fenerando pauperi,
    mata liberabit eum Dominus. In die mala illi Deus ipsum sibi judicem « proestitit debitorem,
    liberator assistet, qui a malis pauperem liberavit. In SERMOXV.
    angustus illum Deus clamantem audiet, qui paupe-
    rera cum clamaret audivit. Nonvidebit diem malum, De cenlurione.
    qui dies bonos habere pauperem fecit. Videbit diem Audituri estis hodie, ffatres, quemadmoduni co-
    malum, qui b diem judicii sine advocatione pauper- ;g hortis Romanae b centurio dux factus est miUtioe
    tatis intraverit: Sine causa accusant peccata, quem Christianae; et merito, quia ante ccepit docere quam
    pauper excusat. Excusari non potest, quem fames credere. Venil, inquit, Jesws Capharnaum, et accessit
    pauperis accusarit. Dominus, ait, conserveteumet vi- ad eum centurio rogans et dicens: Domine, puer trieus
    vificel eum. Non dixit, conservat et vivificat; sed jacet in domoparalyticus, et male torquetur. Et ait illi
    dixil, conservelet vivificet.Dixit, nonut denuniiantis Jesus: Ego veniam et curabo eum. El respondensceti'
    vox sit ista, sed rogantis.Qui audivit rogante megenum, lurio, ait: Domine, non sum dignus ut intres sub le-
    ecce audivit orbe tolo pro seEcclesiamsicrogantem: ctum meum, sed lantum dic verbo, et sdtiabitur puer
    Dominus conserveleum el vivificeteutn. Conservet, ne meus: twm et ego homosum sub potestate conslitutus,
    rapiaturad pcenam; vivificet, ut resurgat a raortuis habens sub tne mililes, et dko huic, Vade, el vadit; et
    et recipiat vitam. Et noniradet eumin manu « inimici alii, Veni, et venit; el servo meo, Fac hoc, et fa-
    ejus. Cujus ininhci ? nempe diaboli: ipse est inimici- cit (Mattlt. viii, 5). Videtis centurionem, antequam
    liarum princeps; despicit inimicos, qui ipsum ini- discipulatus subiret officium, locum magisterii fuisse
    micitiarum calcarit auctprem. Dominus autein adju- sortitum. Praebet enim petendi formara, dat normam
    vet eutnsuper lectumdoloris ejus. Exsequiturprepheta credendi; fidei pandit causas; virtutum commendat
    oranes cerumnasfragilitatis humanae. Dominusautem jG exempla, qui nondum chrislianee scholae ingressus
    adjuvet eumsuper leclum doloris ejus. Quis est lectus est disciplinam. Accessit ad eum.centurio rogans eum.
    doloris nostri, nisid eorpus nostrum ? in quo anima Hocest > sapere, non rogare. Puer meusjacet indo-
    jacet, etjacet.dolens, et dolet, quae ccclum repetere mo. Causas pueri quasi magister agit: vere centurio,
    cupiens premitur corporis terra. Universumstratum qui stipendia terrena centenarium cceli mutavit h)
    ejus versastiin infirmitate ejus. Justum non versat in fructum, et servitutem i militiaesaecularisin divinam
    stratum, nec injustum; sed stratum Domiuus « versat sustulit dignitatem. Dotnine, puer meusjacet in domo.
    infirmo. Caro ergo est, quoeversatuf et versat. Ipsa Qui vocat Dominum, fatetur suam fideliter servitu-

    balur. Diurna pktacia in leg. 2 Codicis Theodos. de b Tunc temporis Judaei subjacebant Romanis:et
    erogat. Milit. Graecis efny-epi;,diurnum. Videsis Pig- Romani non tantum in Judeea, sed et in aliis imperij
    norium de Servis pag. 515. Vetus marmor apud eum- sui partibus, in primoribus civitatibus, militum proe-
    dem: sidia servabant ad continendos ia officiopopulos. Ho-
    PROC. AB EPHEMERIDE PROC. A MANDATIS rum autem minor numerus Ccesarece,Capharnaumi,
    PROC. AD PR^EDIA, eic. etc., quam Hierosolymis. Vocem Romanara ccnturio
    Idem vero ab ephemerideac a diurno. Diurnarii au- 'D veluti notissimam Syrus retinuit. Vide Grolium hic;
    tem, quorum meminere Valentiiiianus et Valens et de centurionis munere consule Vegetium lib. n
    AA. lib. viii God. Theodos. de Cohort. Princip. non cap. 14. Addam tantum centuriones apud Romanos
    hujuslocisunt, sed ejusdem ordiniscumscribendariis, quondam vocatos vites, iis enim ab imperatoribus
    tabulariis, et id genus alus. dabatur vitis ad plectendos mUites. ScevaapudLu-
    a Sic ex ms. Vallicell. et Valic. Alii, nec improprie, canum vi, 145.
    Domum.
    b ApudOvidiuraFast. lib. v, Intrare mentes. —-£ . .*. Ibi sanguinemnlto
    e Ita legit Arnobius, Cassiodorus. Promotuslatiamlongogerit ordinevitem.
    ' Arabrosiustom. HI lib. v in Lucam pag. 463, L,
    edit. Parisien. 1551: Leclus doloris, in quo anima
    noslra gravi conscientimwgrd cruciatu jacebat. Vide Salmasium in notis ad Spartianum; Eusebiunl
    c Mirum quanta cahgine in nonnullis editionibus Historia Ecclesiast. lib. vncap. 15, pag. 341_recent.
    obrualur locus hic, qui Latinio etiam negotiura fa- edit., ubilocus implexus enodatur a Valesio innotis.
    cesserat. 1 Latinius legit rdpere, et foftasse melius. Attamen
    1 Vide Augustiniroi, enarrat. in hunc psalmiun. lectionem codicum retinui, utpote iis quceprcecedunt
    s Gregorius Nazianzenus in Teirasticis : msgis congruam. -:-,;
    AcdebitorempraeteromnibusDeum i Hisshnilia Ugo cardinaUs super lib. I.Reg. vm:;
    Frusto rependitsceplra t_uicoelestia ' Trt&ujiuset centurio sunt nomina dignitatum: nutner'
    Alis legisquepauperes pascensDeum, rantur aulem inter angarias, exactioneset senitutes.l
    PATHOL. LII. 8
    '$55' S. PETRl CHRYSOLOGl 236
    tem. Et quomodb htc centurio, qui sic agnoscit Do- - A ad pietatem pietatis traxit auctorem; neque ad hoc
    minuai, * puerum suuni ausus est profileri; quasi si iUe ire compulit Christum, ad qupd venerat Chri-
    nesciens b se.rvi peculiuffi ad Dominum peitinere?? stus : sed centurio raagis sic senlire, B sapere sic do-
    Aut ignorat commiinia qui docet tam secreta, tamn cetur, quare ad servum in servo veuerit Christus;
    profunda ? puer meus. Menmdico quia jacet: si luus is quare ad horoinemb in hoiniae veaerit Deas; ulique
    esset, Domine, noii jaceret. Probat hoc prophela,i, utlevaretjaceates, elisos erigeret, solveret compedi-
    cum dicit: Ecce nunc benedkite Dominum, onmes •s tos, et eos quos jam nerao nec afferre, nec offerre po-
    servi Dotnini, qui stalis in dontoDomini (Ps. cxxxin,!, terat, ipse operis sui vector clemeatissbnus bajularet.
    -
    1). Qui statis, non jacetis, ait; slant servi tui, homi- Sed jam quid respoaderitcentmioaadiamus: Domine,
    num servi jacent. Puer meus qui jacet, ut tuus sit,., itiquit, non sum dignus ut intres sub teclum meum.
    surgat: meus, quia c paralyticus : ut tuus sit, j'am n ' Deditdebitumde hurailitaterespoasuai; etipsuni esse
    sanetur. Meus,quia male torquetur; ut luus sit, jamn Dominum singulari pavore signavit, deducere dura
    noa sit in poena. Doniine, taos servos non decet ma- i- veretur i ad animce succdomum, ad secrelum cordis
    lis subjacere, iajaria est lua tuoruai pcena servoram;; sui, ad lectum suoecoascieatioe,ad penetrale mentis,
    tuos servos possidere non debet vis malorum; servii in quo familia cogitatioaum iacoadita et coafusa ver-
    tni etsi patiuntur inab. non patiuntur ad pcenaro, sedI B \ satur; nec patitur aulam pectoris liumani siaevitio-
    subeunt ad corpnas. Adversa illis non.sunt neccssi'T ' rum strepitu in siaceritatis sileBtio permaaere. Magi-
    tatum causae, sed simt causa victorioc. Servi homi- stro ergo timore respbBdh : Dgmine, non sum digntts
    num sunt, qui mala patiuntur inviti, quia Ulis in de- ulintressnb tectum meum. Hiac estquod Petrus, ubi
    speratione sui domini nequeunt subvenire. Tu ati- Christunj rerura cognpvit auctprem, exclamavit di-
    tera, Domine, cui virlutes serviunt, curationes pa- cens : Exi a me, Dotnine, quia peccaior sum (Luc. v).
    rent, oblcinperant sanitates, quomodo compulabisi Sic eum Petrus exire a se rogat, quomodo ceaturio
    Bervumtuum, quem servum tantoram conspicis essei _euinad se supplicat non veaire; v agit eahn uterque
    morborum? Nota.est circa malos boiiilas tua, pieta- ne indignitas hospitii in hospitis l manel inj'uriam.
    tem tuam etiam impii coufiteiilur, clamant exteri mi- Non sum dignus tt( tnires sttb tecttiinmeum.Hocbene-
    sericordiam tuara. Hunc tuum dicerem, quem j'acen- dictum esset aiitequahi Deus hospitium aoslroe camis
    lera tua benigi.itas non requirh? Jacet in dotng, et itUraret: at nupcquid siccenturio tectuni suum Chri-
    tnale torquelur, Hinc est qupd offerre euro, el of- slum vetat intrare, quem tolum videt intra tectuai
    ferre libi, d poenoenon sinit maguitudo, ne e fami- sui corporis jam manere? Fratres, centuriq jani yide-
    liaris infirmitas publice f. oslensa et dolori sit, et C (_ bat in Christo corporis sui forniam, sed passioaes in
    pudori. Movit centurio judicem taUa et taata duni jllo sui corporis non videbat. Natus est in carnc Chri-
    perorat; et sic njoyit, ut ad servum suum cmli Do- stus, sed natus est de Spirilu sancto : accepit liospi-
    minum ipsum ire velle perficerel. Ego, inquit Cliri- tium carnis, sed in aula virginis, ulm et veritas esset
    Slus, veniam et curabo illum. Fratres, aou centiirio corporis humani, et de pollutioue humani corporis ail
    a Hoc est, quetn suumesse profitetur. Puer au- e Id est intra domesticos Lares hucusqae coerciia,
    tem servum signilical, ut excollatione Luccevn, 3. nec omnibus nota. Vel familiaris infirmiias, hoc est
    Hebroei enim ita loquuntur I Reg. cap, xx, 14; infirmitas uiiius ex mea familia. Seneca episl, 47:
    Esther n, 2; sed et gentiles, Aristophani trafa, Te- Maiores nostri servos appeliaverunlfamiltares.
    rentio, Horatio, et Ciceroni puer servum notat. ' In omiiibus fere editionibus, magno liujus loci
    Mos enira yeteribus, inquit Grolius, dura molliler detriraeato, deest vpx h;ec ostensa.
    efferendi. Vide Servium in illud Virgilii: Ciaudite « Centurio eaim Cbrisiam Redeaiptorem Judoeis
    jam rivos, pueri; EtPliniumin Epistolis, unde hodie fuisse prnniissum ex cominercio Hebroeorumedoclus
    quoqtie ad tollendam servorum co.itumeliamfamilia- fuerat. Ita cum Chrysologo noslro Lucas Brugensis.
    res vocantur. Verum morem veluti vetustum no.lat Licet enini ex PP. aoaiiulli opiiiati sint hujusmodi
    Macrobius lib. i cap. 2 pag. 210 edit. Pat.: Naniet ceaturionera fuisse Judieuin, comraunior tamen opi-
    majores nostri oninem dominis invidiam, servis con- nio gentilem facit. Necde^unt qui Romanum, tili
    iumeliam detrahenles, dominumpalremfamilias, ser- Chrysologus, cui assentilur Eusebius hora. de servo
    \os familiaresappellaverunt. centurionis, et Theophylactussuper Luc. vn. Recen-
    b Duplex apud Hebraeosservorum genus. Extrq- r. tiores interpretes Hispanum fuisse asserunt.
    neum, quoruin perspiiee, bona, corpus, vita demum u Id est, in Christo horaine. Usitata Patrum locutio;
    de jure dominorumeraut. Hebrmorum,qui adigehan- etsi non rigorose theologica, ut adveftit D. Thoiiias
    tur in servitutem vel a parentibus, cognalisve neces- III part. qucest. 4.
    sitate coaclis; vel ipsi semet in caplivitatera dabant, 1 Ainbrosiushic : Pergit Domimts,excttsat cenlurio,
    faine scilicet, extremaque iaopia oppressi. Horum militariquedeposilotnmorercverentiamsutnil.
    melior conditio, nec eortim servitus ullra annum ju- i Sibi enim conscius erat, se magnain vitae' suce
    bilcei protrahebatur, nisi ipsi sponte privilegio legis partem in fal>orum >uraimmj cultu et in aliis mundi
    renunliassent. De pripribus sermo est Chrysologo. exegisse.
    r Lacas addit i:i exlremis vitce suoe laborasse. hujus k Ininquinameiitis
    editis deest enitn.
    Quare verosimileest hahc servi paralysiro non uaius 1 Advertit hic Castillo ab ahquibus, veluti a Lau-
    partis, sed totius corporis resolutionem significare, renlio aPonletom. IlinMatth. cap. 8 num. 25, Svl-
    apoplexiam scilicet. Nam et hanc etiara dictamfuisse veira tom. III in Evangel. lib. y cap. 11 quctst. 12
    paralysira ex Celso adverlil Grotius. num. 79, legi : maneqt injuriam. At in ms. Coeseace
    d Queestionemyel solvit, vel exagitat Auctor, cur liabetur, mmet injwiam; utique a verbo mano, uon
    centur.o puerum non adduxit ad Jesuin. VideChrv- manco. \
    sostomiim hom. 25, alias 27, in Matthaetimtora. VII mNon pauci fuere ex hoereticorumgrege qui Cliri-
    pag. 593, C, recent. edit. G. L. Sti carnem veram esse, eumque veium esse hominem.
    537 SERMO XYI. 238
    haberet. Bene ergo centurio tectum sumn indignum .^ et alii, Veni, et venit; et servo meo, Fac hoc, et facil.
    judicatChristo, quiasub singulari tectomanebatiio- Nqtnel ego homosutn. Hoc estdicere, tu Deus. Sttb
    stri corporisCbrislus: ?j'uxtailludprophetce, VigUavi, pgtestate posi.Hs.Hocest, tu ipsa potestatum potestas.
    el factttssutn sicut passer soliiarins in teclg (Ps. Ci,.8). Hdbenssitbmemilites.Hocesl, tuvirtutes. Eldicohttic,
    Sed dic tanlum verbo, et sanabitur puer meus.Centurio Vade, et vadit. Hoc est: Dic infirmitati, vade, et vadit.
    iste cum b sine lege esset, nihil sine lege egit, dicit: Alii,Veni, el venit.Hocest, Dic sanitati, veni, et veait.
    Dk tantutn verbo.Qiua dictum erat, Dixit, et factasunt Et servo tneo, Fac hoc, et facit. Ille puer nieus crit et
    (Ps. XLVIII,5). Et si omnia perfecta sunt dictu, quo- tuusseryus, cum receperit saaitatem- Audiat; quid
    modo dictu solo unius infirmitas non curetur? Dic tan- audiat?Saaus factus es, j'am noli peccare (Joan. v);
    tum verbo,et siae yerbp quod dicitur? Sed iste postu- faciatj'ustitiara, ut liberetur a paralysi omaium pec-
    lat verbun. I .on de loquendi usu, sed de virtute facien- catoruai, et possil psallere cnm propheta : Converlere,
    di; verbuni de quo dictum est : Misit verbutnsuum, et anima tnea, in reqiticm iuatn, qiiia Dominus benefecil
    sanqvit eos (Ps. cvi, 20). Dic verbgtantum. Quia isle tibi;quia eripuit ctttimammeqmdemorte, oculosmeos
    credid.t in yerbo oinnes manere virtutes. Verbum a iacrymis,pedestneosa lupsu. Placebg Domino in re-
    tuum, Domine, sanilas est; verbum tutim vita est; gionevivorum(Psalm. cxiv,7-9). Fratres, iniitetur cen-
    verbum tuum ubi accesserit, iude conlestim fugit do- " turionem, quic ad centesimumfructum desiderat per-
    lor, infirmitasmox recedit; verbumin quoPetrus cum venire. Ne ergo Jeviter ceiituripuis hujus prudentiam
    laxaret retia, piscram multitudinem cepit, sine quo et transeamus, bodie de ipso dicta sitfficiaat: quia mysle-
    ignpraniieenoctem pertulit, etnullum fructumpervigil riuni perroagaum est, quo d Geatilis gerilur in figurain.
    piscator invenit. Domine,mqttit, laborantes per totam a SERMO XVI.
    rtoctemnihil cepimus,sed in verbotuolaxabo relia (Lttc.
    De diiobusdmmoniacis.
    v). Et quasi non sufuceret quod deverbo egerat, verbo
    proestariposse quod postulat, rebus astruit, commen- Christus f quod iransferat maria, quod loca circuit,
    dal exemplo. Nam el ego hgtngsum sttb polestateposi- non est res huraanidesiderii, sed causa est salutis hu-
    tus, habenssub tne mililes, et dico huic, Vade, el vadit; mance.Arabalat Christus, aoa ut videret loca, sed ut
    impie"negarunt.Cerdo, Marcioa, et Maaes, Christum assis, legitimaram omnium maxima erat, singulisque
    tamquaai homiaem apparuisse dixeruat, cum huma- niensibus e ceatum denariis rcddebat unum. Vidc
    nam uUiUhaberet. Theodoretus lib. y cap. de Mar- SidoniuraApollinaremEpistolar. lib.iv epist. 24, ihiqup
    cione, pag. 575, tom. Il edit. Colon. 1575; Epipha- nolas apud Sirraoadaai loiri. Ipag. 553; B. Chryso-
    aius Hceres. 22 vel 42 tom. Ipart. i, pag. 502, edit. stomuni lom. VII homil. in Mallh. 56, alias 58 pag.
    Colon. 1682; Socrates Histor. Eccles. lib. i cap. 22 '575recent. edit. G. L. in notis; Marmor apud ' Grulc-
    pag. 185; Pbolius epist. ullima, pag. 581. Huc etiam f>
    ^ rum CLXXV, 4, ubi legitur : Dontttn datum
    refefri debeni Gaostici, qui, refereale eodem Ejiipha- UT EX CENTESIMISEJUS QUANTITATIS
    nio hoerss. 26 pag. 91, C, Christam aoa ex Maila na- QU^i EFFECIT ANKOSX DE
    tum, sedper Mafiam bstensum fuisse effutiebant. Ifi DIE VIII. KALEND. OCTOB. NATALI DIYI
    omries, aliique hujus furfuris homines, a Theophyla- AUGUSTIEROGARENTUREX ARKA, etc.
    cto vocaatur #avTao-to5ay.arat. Sant qui affirraaruat Usurce centesimis majpres improbantur 1. L de reb.
    Christi carnera sidereamesse et aercam. Hos Apelli- cred., 1.ultima de usur. Vide Paultmi Recept. Sent.
    tiaaosvocat Tertulliaaus lib. de Carae Chrisli, cap. xi, 15, 2; ScboochimaExercit. Sacr. xix, pro Saliaa-
    8, et Augusliaus de Hoeres. ad Quodvultdeum, eap. sio coatra Groaovitim; Groaovium ipsum de cciites.
    25, Apellitas.Epiphaaio, heeres. 44 pag. 381dicuntur usur.; etapud Chrysostomuai loai.IV,ia prccfat.^ 5.
    'A7r£A)IaiiotApelleiani. Ha>.ceaim fuit et impii ApelUs dEditioaes Paris., Coloa,, Moguat., Lagdan., Ve>
    doclrina. Cnjus assecloecalhoUcosinjuria afficientes, net., ac lantiim npn omnes habent Judwus. Ex ms.
    vocarunt eos Antliropolatras, quod Christuin verum Gceseaoe et ValliceU. et editioae CastiUi reposhi
    hominem dicerent. Cujus acris convicii meinoriam gentitis.
    facit Gregorius Nazianzenus tom. I orat. 11 pag. 742 c Ex hoc seraioae multa matuatus est Paschasius
    edit. Paris. demonstrando Apolliaaristis, multo eos Radbertus, qui quadriugeatis chciter annis vixit post
    magis aomea Sarcolatrarum ffiereri: naaisi Christus Chrysologum. f Mare dicit cmo EvaageUolacurn unum. Matthoeus
    aairaam humaaam aoa habebat, eos solam cafaem
    adorare existimandosesse. ait venisse Jesum hi regionem Gerasenorum; Lucas
    a Revera Cbristolocaai hmic psalmi coBveaireopi- Gadarenorum.At Gadaram, et Gerasam, non unam
    j\
    nauturmulli. Glossa interlin. Christuspassersolitarius, fuisse civitatem, queeopinio apud noiiuullos tempore
    etunicus. Hieronymi invahjerat, sed diversas, lucaleiftissime
    b Centurio exlex lypum gentilium gessit: qui pro- demoastrat Josephus de Bello, lib. n capit. 19, et
    pius accesserunt ad Cliristum abseateai, quairi Judeei Ilieroaymas de locis Hebr, Epiplianius, liceres. 66 ait
    ad proesenlem.At alias poterit esse horum verbortim Gergeseorum, Gadareaorum, Gergeseaprom, locum
    seasus. Geaturio cum Ubros et legem Judoeofumnon ftiisse trium sorthim in medio posiium. Npn videtur
    calleret, juxta id tamea quod in lege seriptum est: tamea satis fuisse causcecur edilum in una regione
    dixit etfacta sutit, ipse quoque locotas est. Dic tqntum niiraculum alteri vindicetur, quod fuissent conteraii-
    vcrbo. Observandum autem, apud SS. Patres «vo^ot nce. Quapropter adhccrendumputo observationi abb.
    ; vocari ethnicos, quibas lex Mosaica de ritibas dala Pezronii, cui lubeas subscribit Dtt Hamelius, regio-
    :' noa fuerat. Theodoretus in I Corinlh. ix, 21, Sine nem scilicet Geraseaoroaj iunc temporis sribd tara
    legeeosvocat, Paulus, qui sine Legevilam qgebant; et fuisse Gadarenis, quaai urbeai Pompeius jusserat re-
    ,' Theopbylactus,.Legecareiites eos dicit quilegem Mo- staurari ia gratiam Dernetrii lihcrti sui. Quo aoaiiae
    saicam non habebanl, qui ex gentiiibus erant, ut erat urbsUla nota eral interprcccipuascivitates Decapo-
    \ Cotiielius.Adeamdem sigaificalioaem respexisse vi- leos. Addaiaex Josepbp,de Bel. lih. v cap. o pag. 888,
    '; detur Hesychius,quando«VOJAOV interprelalur, legi non fuisse fortasse Gadaram, iGergeseaorum laefropolim.
    D"enomine Gevasceyide.OrigeiiemCpromeni. iri Joab.
    subjecttmt.
    c Usura centesima,
    qua? yocabatur etiaiii, xtsuxa gditibri.Huetiipag.i30tora.il.
    SSs» S. PETRI CHRYSOLOGI 140
    homines, qui variis casibus perierant, inveniret. Qui A h Philosophiam fingunf, ut faciant nihil scire homines
    loca fecerat, quid novi videret in locis? Aut illi quid plus quaerendo. Deos multos figurant, ut Deus, qui
    ubique erat ? Ut homo videbatur in locis, unus et verus est, nesciatur. Occurreruntei duo, dte-
    ' aberat, qui videbat ut Deus ; videbat utique, et despe- monia habentes. Quando ad duos homiues decnio-
    sed ubique
    ratos videbat, quibus ibat divina reinedia largiturus; nia multa, ad ununi » legionem totam significat
    ibat ad eorum curam, quibus humana jam defecerat convenisse : hoc ideofacit, ut doceat cavendosesse
    oura, sicut hodierna prohatum est lectione. Cumve- dcemones, non timendos; simulque monstrat, quam
    nisset, inquit, Jesus trans frelum in regionemGerase- sit potentia Chrisli singularis, quod nomine solo
    norum, occurrerunt ei duo, habentesdwmonia, de mo- Christi fugatur omnis dcemonummullitudo. Occur-
    numenlisexeuntesswvinimis, itaul nemoposset trans- rerunt ei duo, dwmoniahabentes. Exhibiti non volen-
    ire per viam ULam(Mallh. vm). ° Lubet scisse etvi- tesvenerunt; J imperantisjussu, non suo ausu; at-
    disse Doniinuraquid mali, quid periculi illis haberetur tracti sunt inviti, non sua sponte currentes. Denique
    in locis; et ideo illuc b isse ut sic desperatis, afflictis, ad prcesentiamChristi homines exemit de monumen-
    sic miseris subveniret. Occurrerunlei duo dmmonia tis, et versa vice k captivos ferutit, a quibus fuerant
    habentes, de monumentis exeunles. c In monumentis g captivati; sistunt pcenis, quorum cruciatibus torque-
    sedem fecerant d mortis auctores. Allendite qucesce- bantur : aptant ad seiitenliam, a quibus addicti fue-
    vitia, quis furor, qucerabies doemonumerga bumamim rant jam sepulcris. Occurrerunt ei duo dmmoniaha-
    genus: quamvis breve tempus hominum Jerre non beniesswri ttimis,ita ut iiemo possettransire per vidm
    possunt, conteali non sunt mori homines, sed vivos illam. Yidetis quia deemonesvenientibusad Christum
    homines gesliunt sepelire ; se sepulcris mandant, nt preecluserantviam, transilum deaegarant. Etenim doa-
    hoinines c reducant in sepulcra : pascuntur cadaveri- nioiium ista cura, ne ad Deum homines possint redi-
    bus, pulredine saginantur, deliciantur fetore, quibus timi invenhe. Non enira aliter possunt homines pos-
    tota voluptas est honiines interire. Sed sentiamus siilere, nisi eos ab aucloris sui societale subducant.
    quid machinentur fraudibus, quid moliantur malis, Ila ut nemo possel transire per viam ilLatn. Hinc est
    quorum crudelitas modum non habet in aperlo. Quid quod' Christus factus est via. Ita ut nemoposseltrans-
    faciuat isti quando divilias ostentanl,f nisi utavari- ire per viam Ulam. Illam, non islam. Ego sum, in-
    tiam serant? Ut inserant superbiam, pompam pro- quit, via (Joan, xrv). Ut ad viam per viain, ad Deura
    ponunt. Singularitatemvenditant, ut Kquod est cora- per Deum venientibus obsislere vis doemonum non
    munioiiis, excludant. Ut irain nutriant, causas colo- valeret: ad Dcum nisi per Deumpotest perveniri. Sed
    raiit. Ut pietatem violent, affectibusdaat querelas. j'amquid dcemonesclainaverint, audiamus. Quidnobis
    a Ia editis laborat non mediocrivitio locus hic; pro C etiam lycanlhropicos, Gallisloups garotts, Italis, Lupt
    lubet habelur euim Lucet. manari, et gravissima melancholia laborasse. Lucas
    b Sic corrigendumputat Latinius, et Castillo. Mita, VIII,27 : Occurril illi virquidam, qui habebal dwmo-
    esse. 'niumjam lemporibusmullis, et veslimentanon indue-
    c Monumenta in agris constituebaat Hebroei, non batur, neque in doniomanebat, sed in monumentis.
    Inurbibus, necoatamiiiarentur. Exstat insigais locus Conferendus est curo evangelista Paulus Medicuslib.
    Josephi de Herode telrarcha eedificatore Tiberiadis in cap. 16 : Per noctemenim egressilycanthropicilu-
    lib. xvm cap. 5 quem non vidisse pigebit. Cura vero pos imitantur, et qttoadillttcealcirca defunciorumtno-
    Judeeorumsepulcra alta essent, et foraicibusobdticta, numenla vuqantur.
    CubilbiB sinnlia, ut habel Menochius,vel cellis vina- 1 In pluiibus editis deest ttisi. Ita vero Colon. et
    riis, ut Maldonatus,facile poterat quis in eis habitare. Castillo. '
    Vide plura apud erudilissimuiii Nicolaum de Se- f Scilicet quod comraime ct vulgare est ora-"
    pulcris. nibus.
    d Sane doemonescirca sepulcra obversari tTadunt b Yide quee ad rem scribit Augustinus lib. xm dc
    Clemens Alexandrinusin Prot' ept., Lactanlius lib. n Trinit. cap. 19.
    1 Apud Marcum : Legiomilii tiomenest, nam mulli
    cap. 11, Theophylactusin Matlh. x, qui putat eo tem-
    pore vignisse dogma animas mortuorum deemones sumus. Docmones,ait Lactantius lib. n cap. 15, non
    iieri. Vide Tatianum Assyrium orat. ad Geates, pag. solum doemoacsse esse coafiteatur, sed et aomina
    154 : Porro dmmonesqui hominibusimperantnon sunt sua produat. Legio autem ex Hebraica voce, quoe
    animw homiaum;Cleiaealem AlexandriaumStromat. |) sonat mu/tirudtitem.Unde legio olivarttmapud Beref.
    lib. vi pag. 311. Quee fuit Platonicorum sententia; a Rabb., Facilius est tegionemolkarittnenutrire. Nuine-
    qua non abfuit Tertullianus, tesle Augustiao de Gi- rus niilitum in legione apud Romanos non semper
    vil. Dei lib. ix cap. 11, aec Josephus lib. vu de Bello, idem ; soepius immutatus. Vide Livium lib. vm de-
    cap. 25, pag. 981. Chrysostomus autem lom. V, ho- cad. 1.
    mil. 38, cujus titultis : Quod animm eorum, qui vio- i His similia habel Hieronymus in cap. vni Mattb.
    lenla morte pereunt non fiant dwmones,hoc tantum k Nam ad Christi proesentiaiucoacli venire doeino-
    fuisse ait de his qui violenta morte occu- nes, non raagissui tmic compotcs erant, quarofuerant
    uerant, et quos Biothanatos appellant. Yide Baro- antea obsessi.
    Eersuasum
    nium ad annum Christi 158 § 45. Verosimilius aliis 1 Cur Christus via dicatur, et quomodo sit, vide
    videtur creditum tum fuisse a multis inani philoso- Hammoniurain Catena ad locuraJoa. nis xiv, 6; Cle-
    phia deceplis, animas mortuorum hocrerecirca se- mentem Alexandrinumin Protrept. pag. 63; Nysse-
    pulcra. num orat. 10 contra Emiomium; Chrysostomum
    ' Sic emendavi ex ms. Vallicellano et Vaticano. tom. V hom. 195 et 18 edit. Parisien.; Nazianzenum
    Editiones, redigant.Putat autein Maldonatusid egisse orat. 36; Epiphanium hceresi69, clarius in Aacho-
    dcemoues, ut obsessos acrius torquerent fetore loci. rato; CyrillumHierosilyin. catechesi IUuminat. 10;
    Facile autem ia seateatiam desceaderera existiman- Cyrillum Alexandrinmnlib. ixin Joan. xrv, 4; Theo-
    tium viros hos non solura fuisse energumenos, sed daretum in hunc locum, ibique Theophylactum.
    841 SERMOXVI. 242
    «riiW, fiii Dei? Hocest dicere : Vitae auctor a quid A A matura: et de tempore queritur, e quasi aute tempus
    tibicum mortuis? Habitator coeli, quid libi cum se- habere debuerit injuste quod desiderat, et non ut ex-
    f
    pulcris ? Odor paradisi, quid libi cum fetore ? Quos de orta est ejus malilia, mox punhi: de tempore cau-
    cceiodej'ecisti, quos de paradiso exclusisti, quibus satur nequitia sceculiindurala. Malis patientia brevis
    nunc tollis urbes, regiones habitabiles negas, permilte est, bonis tarda ultio; quod laesislongum est, angu-
    inhabitare nos vel sepulcra : et si nos persecutioae stum est ad lcedentes. Erat, inquit, non longe ab eis
    tanta digai sumus, tu tanta non es b dignus iujuria. grex porcorum multorutn pascens. Dmmonesautem ro-
    Qtiid nobiset tibi? Quid? quod judici et reo, quod gabant eum dicenles: Si ejicis nos, milte nos in gte-
    vindici et poeaali, quod regi et desertori. Quid nobis gemporcorum. Dignapelit iadigaa servitus. Mitte nos
    et iibi, fili Dci? c Hocdicunt possessori fures, hoc do- in gregem porcorum. De monuraeatis miili se preca-
    mino procdones, lenent spolia, praedamgestant, et tur in porcos aequitia, quia fetores amitlere nescit,
    quid sibi cum eo sit qui sua reposcit inlerrogant. Quid sed mutare. Mitte nos in gregem porcorum. Ccenum
    nobiset tibi, fili J9ei?Quid? Ut reddalis honiines, petunt ruerites ccelo; post ccthereashabitationes am-
    mundum restituatis auctori; et veniente Creatore, biunt volutabra porcorum. Mitle nos in gregem por-
    sciaiis vobisin creaturis amplius nil licere. Quid nobis gj corum. s Grex in gregem mittitur, ut prodalur dccmo-
    ettibi, fili Dei? Venisti ante tempus lorquere nos? num b multitudo : ut appareat hoc duos portasse
    Quid nobis et tibi? Et vobis cum hominibus quid ? horaines, quod numerositas non valuit sufferre por-
    Quid nobis et tibi, fili Dei? Agnoscuat, dagaoscoat corum. Ail illis, Ile. Al illi exeuntesabierunt in por-
    Denui, judicem eoniitenlur, clamant judicium se de- cos; el ecce impelu abiit totus grex ' perprwcepsin
    bere, et de tempore preescribunl. Quid nobis et tibi, mare, el tnortuisuni in aquis. Traditur vile pecus non
    fiti DA? Venisti ante tempus orquere nos? Auctori pro voluntate dccmonuni,sed ut tali facto innotescat,
    temporumtempus opponunt. Venistianle tempus tor- quomodo J in homines soeviunt, quomodo quaerunt
    quere nos? De tempore sic queruntur, quasi ipsum mortes homhium, qui sic porcos ut perdereul quee-
    cum tempore feceriot, ut vivos co.ididerint in sepul- sierual. Deemoaesorone quod est, agitur, movetur,
    cris. Vettisli unle tempus torquere nos ? Tempus ab- vivit, ardentperdere, non habere. Ne quis ergo ta-
    scindit, prcevenitmortera, sepelit vivos crudelitas im- lis k fieri homo proesumat, huroaao geaeri iaimicitia

    Formula licecdicendi apud Latinos contemplum titum erat porcos edere. non alere. Et tunc temporis
    videtur inducere; at Hebrceis aliud signilical, quod poterant alia Judeeis, ad suppedifandam anaonam
    clare patet n Reg. xvi, 10. II Paralipom. xxxvi, 21. Romanis mililibas : qua de caasa multa concessasua-
    Ex sententia ergo Hebrccorumloquitur Chrysologus. riis privilegialegunlur; vel quia Judoeorummulli inter
    Sed Groecisetiam hujusmodi locutio Jamiliafis. Aiia- ri ethaicos commorantes propriis legibus astringi passi
    creon : Tt poi rjzi nav.poi; coAot.: Quid milii cum noa saat, sed cas lucro sao postbabuere. Romanis
    magnistibiis? Demostheiies:Tiv6p.ay.Kifiao-avu: Quid eaim caro suilla ia prelio fuil; vel deiaum aaimalia
    legicum quwstione? illa non Judceorum eranl, sed gentilium, qui olim re-
    b Qui cura fetoribus et sepulcris miscearis. MITA. giones trans Jordanem incoluere, et in his Gadararo,
    « Sed quomodorem furto sublatam quis adhuc pos- seu Gerasam. Revera autem quomodo Gadarenses
    sidere polest ? Quia fures non auferuul Dominorei fuisseJudceosconfirmet Baronius anno 51, § 69, non
    furtiveepossessionem,cnm ipsa possessio solo animo hene adhuc liqiiet. Gadara enim geaiina fuit; ulraque
    retineatur, 1.5 § In admitienda, 1. Si id, § finale, ff. Grccciinstituti. Una ad littus maris Mediterranei de
    de acquir. possess.; 1. Licet, c. de acquiren. et reti- qua Slrabo LXVI.Altera Pereee civitas fuit, quam Jo-
    nend. possess. Dcemonesdumhomu.em obsident, non seplius de Bellolib. i cap. 5 Groecisbominibustribuit.
    quidera possessores, sed deleatores et occiipatores b Hieronyimis in Vita HUarioiiispag. 95: Qui vide-
    rei alience : ideo fures jure ac merilo appellantur. ranl, non potuissentaliter credereexisselantamde ho-
    Homo enhn creatus Dei est, et ad ipsins imaginem mine dmmonummultiiudinem,ttisi grandis porcorum
    faclus: propterea ut fures a possessione rei furto sub-.• numerus, e: qttasi a multisacius pariler corruisset. Sic
    latcearcentur per 1. 2 et 1. 6 c. de furtis. MITA. impielas SaJducocoruia aagelos negantes coavelle-
    d An deemonesvere Deum agnoveriiu, vide Mal- batur.
    donatum in hoc capite Matlh. vm, 29. Agnovisseau- ' Qnod solent doemoniaci.Hinc fortasse illustran-
    tem patct ex Luca iv, 41. Non autem voluntatis isla dus Hesichius : sSatftovits-roper devia errare. Porro
    confessio, sed necessitatis extorsio, ul ex Hieronyuio; .D mare hoc pulat Barouius fuissethermas Gadarilanas :
    Lucas Brugensis. de quibus Epiphaniiis haeres. 30 num. 7; eos vero ia
    e Mirum quam corrupte, quam depravate locus hics lacum Tiberiadis demersos fubse eruitur ab Hiero-
    ia editionibusjaceat, nec clariorem lucem afleruntt aymo de Loc. Hebr.
    mss. Valicanus codex : Et de tempore querilur, quasii 'i loler plurimascausascurChrislushocpermiserit,
    aut lempushaberedebuerit,ut exorta est mors puttiri de; heec quoque commemoratur a Chrysostomoaliisqae
    temporecausalur. Nequitia swculi indurata.Ex Bono- enanatoribus. Et certe in aliud lramanicorporis ho-
    niensi veleri et CastiUoet Mita restituimus. Sensus> spitium doemones ii imaiigrare maluissent; at cum
    autem obscurus adhuc. Forlasse ait Chrysologns dae- prceviderent se id a Christo numquaBi impetraluros,
    mones oplasse homroibusnocere: id qubd injuste de- poposcerunt vel animalia dominandi potestatem, et
    siderant ante tempus, scilicet ante eorum mortem, , quodammodo liominibus nocercnl; vel animalium
    vel quia non putabant tam cito Christum veaturuai;; jacturara, quia domini eorum indignati Chrisium non
    et non ut punireutur slalim, ac eorum malitia per- suscepisseat. Hieroayrao ia vita Hilarionis consonat
    specta fuerit. Enthymius : Sttideniporcos occidere, uteorumdamno
    ' Hocest in causamsuaedefensionis tempus addu- contristali domini gregis Jesum non sttsciperenl.
    cit. MITA. k Diabolus factus est iniinicus homini, ne homo
    KUbinam loci tanta multitudo porcorum apud Ju- eidem assimilari audeat; sed poiius mores illius et
    daeos, cura prodigas ad eos aleados ia loagiaquami suggestiones tamquam inimici abhorreat. MITA.
    Temohemcommhrraverit?Vel es eo quia Judoeisve-
    •45 S. PETRI CHRYSOLOGI JAA
    ' lemhnos corporis nostri
    vetus, fixa ira, matitia destinata est. Dcemones nisi A ad flucluantis mundi
    vincti non cedunt, lcederenbn valent nisi j'ussi. Tra- navigio transmittit, ad littora pervenit salutis no-
    ditur ergo vile pecus, ut luceat daeffionibusin homi- strec repleta naufragiis, et regionem coecis igno-
    nes nU licere, quibus in porcos jussuffi est « ut lice- rantiae lenebris inliisani, lucis succ splendore per-
    ret. Nos ergo aut vitiis tiostris facimus ut iUi acci- fundit, callidi hostis deprehensurus iasidias, ip-
    piant poteslatem nocendi, aut virtulibus subjecta sumque principem nequitieespiritualis cum suis le-
    nobis doemonurijcolla Chfisto Iriumphante calcamus. gionibus, regia potestate fugalurus; ut tandem reddat
    SERMO XVII. liberos, quos diu tenuit polestas inimica captivos.
    Videns, inquit, Jesttm a longe, cucurrit et adoravil
    De dmmoniaco. eum, et clamans voce magna, dixit : Quid mihiel libi,
    Venisse Doffiinumtraas fretuni in regionero Gera- Jesu fili Dei summi?\Adjuro te per Deum ne me tor-
    senorum , et exeunti ei de navi stalim b occnrrisse queas. Ad nutum Cbristi coaversus est ordo pcena-
    hominem de moaumentis habeatem spiritum immtin- rum; aute latrocinaale diabolo homo vexabalur in-
    dum, cateais et compedibus viactuai, evangeUcoho- nocuus; nunc homo currit, sed diabolus incurrit:
    die sefmOne cognovimus (Marc. v, 5); qui domici- inclinatur caro, sed immuadus jacet, et proslernilur
    lium haberet iu monuiucntis, atictor mortis, mortis B spirilus. Cucurrit et adoravil (Maith. iv). Quid est,
    iricubat mansiones, et humanoe necis avidus, quos diabole, quem trina lentatione provocabas ad lapsum,
    crudelitate sua occidere non potest, vivos gestit fe- quem promissione regni ut le adoraret subdolus am-
    raliter funerare. Seevit, furit interitus nostri avarus ' biebas, nunc tremens et miserandus prolaberis et ado-
    exactor , cui pcena est quod bomo aascitttr ; quod ras? Ecce qui honores omnes regni proraittebat et
    tardius moritur, cruciatur : homiais haac ipsaffi bre- gloriee, babitare fetidis corruptione cadaverum repe-
    vissimam vitam amahdare horrida nitilur pef sepul- ritur ia lamulis. Sic, sic iste decipit cum proaiitlit, nt
    cfa; confusus hostis, et ad titrumque perversus ia- ad inferna secum pertrahat, cum de supernis se con-
    gerit sepulcris vivos, aiortuis c appoait cibos, mera sulenlis E consulenles k fallax promissor illudit. Quid
    fundit, tit el vivos eriecet, et mortubs inquietet. Ca- mihi et libi, fili Dei sumtni? Nam el modo utadu5a-
    teais et compedibus vinctus tenebatur homo : d vin- tor, non ut devotus et obsequeas hic adorat, evadere
    ctus aUeno crimine, et habitatoris scelere, habifacu- cupiens pceaam, preedam perdere perlimescens. Cre-
    Ituii innocens tbfquebatur. Diaboli culpa hominis re- dit infelix ut eum quem tenlatioueviacere, quemmu-
    dundabat ad pcenam, el proedoemiseriis preedo sagi- neribus nequivit iafleclere , possit adulatione pulsa-
    nabatur inclusus; iiec facienteai, sed patientem re : sed Ule consuevit vinctos absolvere, revocare
    • exsecrabilis esponit invidia. HuiC morbb cupiens C
    caplivos, nec acquisitos, sed conditos a se sibi resti-
    Dominus subvenire, transfretat mare : hoc est, tuere { termiuos : hosteni lUieravirtute percellere,

    » Christus enim in hac re non vim ageateai, at lo- d Fatetur Mila hoc inteUigi debere de crimine doe-
    qui ainaal, exercait, sed vim iinpedire voleotem stisli- monis, qui huniauUm genus ia ^Evx teatalione pes-
    nuit. Voltiit, ut liceret dacnionibusid quod alias effi- samdedit, cujus coinparatione homo innocens esl.
    cere poterant, ni majorc vi impedircntur. Altamen mystice interpretatur de crimine *Evoeet
    b Iu superiori sermonc duos , nuac unum tantuai de originali peccato. Unde dcemoniacushic inuOcens
    eaerguaienam Christo obviam fuisse ait. Vcre Matcus quoad culpam propriam, reus erat quoad culpam pa-
    et Lueas uaius eaerguaicni meminere : vcl quod fbrte renlum.
    alter ex iis erat notior, in quo erit legio docmonio- e Hoc est, exsecrabiUs invidia dcemonisnon pati-
    ruai, rit ait Augustiaus, de Coucord. Evangel.; vel tur ipsum in hoc facto apparere toriorem; sed solum
    quod magis vexaretur. Uade ejusdem saaatiosanalus longe permitlit honiinem videri talia pati, quafenus homi-
    mirabilior, aut quod hic solus a Christo nis peccatum, propler quod ipse mala patilur appa-
    fuerit. real, et dcemoniscuipa non cernatur. MITA.—Multee
    c Improbat morem apponendi cibos super scpulcra ediliones et ms. Yallicell. habent miserabilis invidia.
    Eiortuorum. Quarum sepulcralium epularuui usum ab f Id est, homines |)eccatores, juxla illud Job xxxvn,
    ethnicis, de quibus vide Kirclimannum.de Funcr. 3, El Lttmenillius super terminosterrm. Yel potius ad
    flom., in Chrisliauos cliam in primitiva Ecclesia ma- omne id, quod ia suo dominatu includitur : Dabo tibi
    fiasse; et non paucis abusibus volventibus annis pol- ^." gentes et possessionemtuam lerminosterrm.
    lutum fuisse, ex Augustino et Cypriano dpcet Gui- s Ex ms. Yallicell. et Yalic. Noauullee editioaes
    lielmus Stuckius Antiq. Conv. lib. i cap. 26. Id eelate consolantes. i
    quoque Chrysologi supra marlyrum lumulis fieri coa- h Alias, falsus. Qui superna consulunt, et a falso
    saevissc abaade docemur ex Ambrosio. Paalinus No- promissore illuduntur, U suat qui futura soli Deoco-
    lanus, poema xxvi natal. 9 pag. 642 vers. 562 : gnita a doemoneconsulto scire desiderant, quod olim
    gentes fecisse conslat cum idola de futuris consule-
    . . . . Ignoscendatamen puto talia parvis jent. MITA.— Quid mirum pater mendacii, inquit
    Gaudia,qumdueunlepulis; quia meuUbuserror Cyrillus Jerosol. cateches. IUum. pag. 124, si opera
    Irrepil rudibus : neclaiuseconsciaculpae mendaciispeculattir?
    Simplicilas pietale cadit, malecredula sanctos 1 Yide superiorem notam 5. Anliquis alius limes,
    Pertusis halantemero gaudere sepulcris. alius lerminus; de quibus consule Hofmannum Con-
    tin. Lexici lom. III pag. 34; Salmasium ad Solinum
    Hoc est mera fundere, quod Cbrysologus damnat ul pag. 680. Addam lerminos fiaesque agrorum a Roina-
    diaboli invenlum, Paulinus ut simplicitatis lapsarrj nis quandoque diclos arcas finales, quocnon tantum
    excusati Vide Chrysologo Cohaerentem Augustinum finiendis agris, verura etiam coadendis cadaveribus
    tom. X serm. in Cathedra S. Petri, et Tertulliahun. inserviebant. Harum figuram expressara ex Hygino
    lib. de Resurr. cap. 1, in principio. habes apud Jaudatum Salmasiura.
    245 SERMO XVHt. 24C
    * nec factione peUaci inhnictini sribfuni requiferee A poffcofum hatUfa sUfficerelshslinere ': denique de-
    possessorem. Et clamans voce magria, dixii: Quxd i hiefgi in ffiafi. et nuclibtis b raaluit deperire, quam
    mihi et libi, Jesu fili Dei summi? adjufO ie per Deum t ejbs iffimundiliafflpati et ptitrediriem lolerare. s At
    ne me torqueas.Quid agit? quid paiituf fragUifashu-- quid posstint prcbsiiffiefedecffiohes,qui nee porcos
    manalalibus et lanlis subj'ecta miseriis ? Ecce diabd-- quidehi cbhlingere praevalent, bisi ebs poteslas di-
    Ius b patrona voce hominis homirieffi petiturus iiicla- vina perffiisefil? Misef estqui, i feliclo judicej fru-
    mal : el tota ffiembra homiais bosli srio siiaffi ffiili- stfa cafnificis fequirit favofem; qui nec vexare. nec
    lantin ruinam. Quidmihi et libi, JesufiliDei suritiiii?? pafcere, nec niinuerb pbtest tormerila, nec addere»
    Quid mihi et tibi? quod puniendo et j'udici, qUbd fegii" sed fafcittotuiti addictus ipse vefbero ad j'us et arbi-
    et desertori, quod invasori et dbniinb. Qtiid ritihi ei/ Ifitim jUflicantis;
    tibi, Jesu fili Dei summi? Si agnoscis uTiuih, utiqtie3 SERMO XVIII.
    non nescis heeredem-.si heeredera nbsli, fc heefedita-- De sbcriiPetri infirma et sanata.
    tera rapere cur prcesumis?Adjuro te per Deutri, riei Bodieriia lectibhe didicit altentus auditor quare
    tne torqueas.Timet lergiversator, et simulal: fateliifc coeli DbriiiiiuSjfestaufatbf uhivefsorum, terrenas et
    filium, sed ne Deus inteiiigatur soiita.aite cbntendit:: serviles iiiiravefit iriabsiones. Sed nihil mfrum si ad
    adjural Deum per Deura, d ut allerum videri ipsuffii B bmnia dignaiiief accessitj qui cleiiieritervenerat om-
    faciat, ut astanlium decipiat et fallai audituiti. In- nil)us subveaifc. GuirireriisscJ, inquit, Jesus in do-
    terrogabat eumJesus, quod tibi nomenesi? lrileirb- aUith Peii-i, vidii sbciutri ejus jiicefitem et febrientem
    gat: non ignorat, sed implet j'udicetii, servate bfdi- {Matih. vnt, l4);Videtis quce fes l ad domum Petri
    nera cognitoris: noraen inlerrogaf, ut de conditione! iiivilavefit CiirisiUai : uliqrifehbii discumbendivolu-
    discutiat, judicet de reaiu, addicalde crimine, Deuihi ptas, sed jaceniis inrifmilas; hbn pi andendi aecessi-
    se esse data senlentia perdemonstret. Respondil te- tas, sed salbtis bttasib; diviiiaevirtutis bpus, noh
    gie, quia multi sumus. Chrisli inierrogalio nbsifanii humaai pompa convivii. In dbmo Pelri aon vina, sed
    ignoiantiam sic depellit; aobis aperit quod laiebat, laciymae fundebahttir: turbabat ibi faiuiliatiJaoncura
    ad unum legio. Evideas est desidia mUiiis, si deserat cunvlvii, sed Cura laiigtibhiis: febris ibi, non cdacilas
    acicm, si gressum retrahat, si confiigere pefliriiescat; 'cbstuabat.Urideilluc Chfisliis non eprilas perceptu-
    ibi unum numeroso hoste fortibrem preevidetT bsse ftis, sed vilaai redditrirUsiiUravit.Deus qucerilhomi-
    captivum. Ad preesenliam regis isli quid sunt, qui Ut iies, noa huiiiaaa; ccelesiia dare cupitji;on concupi-
    uaum, et f nedum thoaem capefent, iotb cohbrtis scit iaveiiire terretia : Cliristas ergo receplurus nos,
    6uac agmine convenerunt ? ubi essent si vexillariiibi iibh iiostra qucesilurus advenit. Cwmveriissel,inquit,
    jamcrucis, siChristisignavidissent? Age, Christiahe, iC tii doritiiiiiPetri, vidii sOCruntejus jacentem et fe-
    iaeede securus, maaus tanta et taffi multa quoe sic brientem. lngressus ih dbitiumPelri Christus adquod
    metuit inermera, procul fugiet, si videat, si seatlat, venefal, Vidii: nbn aspexit qualilatem domus , non
    si cognoscat armatum. Deprecabanlur eum spiritus OtcurreatiUmlUfbas, iion salutaritium pompam, non
    dicentes, mittenos iri porcost Vide ubi Saianas sedbm familiae cbitcursuni; ceftb non ipstiffi piTcparationis
    desiderat collocare. De sepulcris in porcos. Seinel brnatutii, sed inspexit geniitUinlanguentis,l febrien-
    infectus pulredine, habitacula feiida el immunda per- tis aitendit iiiceridiuiti.Yidit periculum desperatee, et
    quhit; sordlbus deleclatur et cceno, qui uiique seffi- slalim ffiariUsad bpus sus deitatis extendit: nec ante
    per fetore criminum et squalofe pascitur vilioruin. "adJiumana discubuilChriSlus, quamniulierqUeejace-
    . Sed sic est odor ej'us tartareus et crudelis, ut eum nec bat consurgeret ad divina. Tenttit, inquit, manum

    Christus enim non subdola arte diabolutri, ut slsse videttif Chrysologus. diittJIffiac in militia Gliri-
    ipse diabolusEvaiti, sed propria virtute subvertit. sti nedum tironein fuisse stribit.
    b Scilicet diaboliis voce hominis uiilur, tit clamel b Quid si legendum maluere? Porci enim malue-
    ad Doraiaum. runt demergi polius quam doemonumiartafeUih odo-
    « HomoesthoefeditasChrisliDomihi: Psalm. xxvhi: .n rem sustinere. Velyerbiiui rhaluii Natum conjunxit,
    Postulaa me et dabo tibi genles licereditatemtuam; quam prb genib vel inclimtiohe; Veltiaturali qubdam
    ubi Augustinus : Geates h.cereditatem tuam, quam ihstinctti sumpsit.
    possides ad earum saluteai. MITA.. 1 Ex ms. Valic. Editi, dut qttid.
    d Yalabluslocurii Evangelii legit; peto aie, ui./«- i Contra eo3 qui vero relicto Deo opem daemonis,
    resmihi perDeum; quasi Christus. utaithic Chiy- utoliin geales, implbrare non erubeicuht. ;
    sologus, alter luisset a Deo. k Domusheecfuisse videtur Bethsaidoe,ciijiis civis
    8 Judicis munus est primum reum interrogare, erat Petrus, Joan. t, i. Qiiaetiibs cum Sesquihoiae
    texl. in cap. Prmscripta, libell. 2q. 8, et cap. Forus tantum ilinere a Capharnaumo dislaret, poterat Jesus
    de verb. signific. synagogaCapharnaunii itefuffi exiens, Belhsaidam
    1 Vel ait unum hominem a diabolo obsidendum evef pransurii, vel coRiiatumife. Et hocc est mens
    esse fortiorem legione dcemonum;vel ad eum ser- Chrvsologi, ut infra patebit;TeI dbmtis hceCertit socri
    vandum opus fuisse Iegione dcemonum=. Menlem au- Petfi. Petfi autem dicta, qubd ibi hospitafetUr : quee
    teni Chrysologi satis aperire videliir Basilius orat. est et Brugensis et Maldonatisenleiitia.
    23 : Nos enim docuit qitatn multis humanum gentts 1 Videtur hcec de merite Galerii hb. n de differ.
    carnificibusdwmonibustraditum non perierit, quando- Febr. excOgitasseChfysologus. ijui passim ad Hippo-
    quidetn deemonummultUiidoin unutn armata tollere cratem observat febrem veheraeliteiflab feowueignem
    non evtttnerih dici. Lampadis mstumvocat febririihanc SeduliusJib.
    s Opinantur nonuulli enarratores ex duobus dae- ui pag. 165.
    nioniacis unura fuisse gentilem. Cui sententiaeadhoe-
    247 S. PETRI CHRYSOLOGl 248
    ejus, et dimisit eam febris. Videtis quomodo dimittit A nus : Et tu, Belhleem, domus Juda, ngn es minima
    febris, a quem tenuerit Christus : ibi non stat infirmi- in principibus Juda; ex te enim exiet dux, qui reget
    tas, ubi auctor salutis assistit; accessus illuc mortis populum meum Israel (Mich. v). Unde et Aposto-
    nullus est, ubi vivificatoris ingressus est. Tenuit, in- lus : Ex quibus Christus secundum carnem, qui est
    quit, manum ejus. Quaenecessilas tangendi erat, ubi Deus benedklus in smcula (Rom. ix). Cumvenisseiin
    inerat j'us jubendi ? Sed Christus tenuit manum mu- domumPelri, vidit socrum ejus jacenlem etfebricitan-
    lierisad vitam, quia Adam de manu mulieris acce- tem. « Vidit synagogam j"acentemin perfidisesuoete-
    perat mortem. Tenuit manum ejus. Ut quod manu nebris, decumbentem sub suorum sarcina pec-
    b preesumentis amiserat, marius repararet auctoris. catomm, vitiis ad phrenesim usque febrientem :
    Tenuit manum ejus. Ut acciperet indulgentiam ma- et ideo tenuit manum ej'us, quia non tantum verbo,
    nus, queecarpserat de morte sententiam. Et surrexit, sed et manibus Judaiccegentis operatur salutera. Audi
    inquit, etc ministrabth ei. Et Christus mulieris indi- prophetara, Deus autem Rex nosler ante smculaopera-
    gebat obsequio, et mulieris provectec eetalis, senectu- tus est salutemin medio terrm. Tenuitmanum ejus. Ut
    tis summee, filiis aggravatae? sic in domo Petri non ante prophetarum sanguine manus ejus mundaretur,
    erat vernula, non minister, non familiaris, non pro- quam ministrationis ecclesiasticoesumeret sacramen-
    pinquus, certe d non uxor, quce matris obsequium B tum. Et surrexit et ministravit. Hinc est quod erecta
    preeveniret ? et ad summam, Petrus ipse causas suee est queejacebat, etb ministrat Christo, dum sanclifi-
    verecundioe non videbat, ut hoc anus, hoc socrus cat manus suas modo in operibus bonis, quas ante
    faceret magistro discipulus quod debebat? fratres, malis operibus polluebat. Vespere,inquit, faclo obtu-
    Christus ab illa humanum iion exigebat obsequium, lerunt ei multos, dmmoniahabenies, et ejiciebatspiri-
    cui ministerium divinitatis impenderat : sed mini- lus verbo. Hoc humanitus quomodo intelligi potest,
    strare illam ad indicium redditae sanitatis admisit. ut coiiterapto die, vespere raulios, et male saucios
    Christus sic fugat morbos, ut vires pristinas mox re- salutis avidi ad salutis remedia bajulareiit? Sed ve-
    ducat : ubi curat ars, ibi iaiirmitatis residet lassi- spere est, cum finitur dies seeculi,mundus aluce tem-
    tudo; ubi sanat virtus, ibi languor e vestigium non porum cum declinat. Sero lucis reddilor venit, ut
    relinquit. Sed in hac lectioae quid spirituaUs intelU- nobis gentibus, qui in nocte venimus saeculoriim,
    gentice lateat si scire volumus, verborum flosculos diem redderet sempiternam. Vespereautem facto, ob-
    non quceramus : qui f saturilatis fructum queerit, lulerunt ei * multos dwmonia habentes. Vespere, hoc
    despicit amceaa camporum : violae, rosee, lilia, nar- est, novissimo tempore nos gentes offert Deo aposto-
    cissus, grati flores, sed gratior panis. Quod est odor Jorum pia et solemnis devolio : et pelluntur a nobis
    naribus, hoc est auribus sermonis ornatus; quod tC dcemones, qui nobis idolorum cultus imperabant.
    dat panis vitoe, hoc scientia dat saluti. Seponenda Audi prophetam : Omnesdii gentium dwmonia (Psal.
    est ergo eloquenticevoluplas, quando scientiaedepo- xcv, 5). Iguorantes enim unum Deum innumeris diis
    scitur forlitudo. Cum venisset, inquit, Jesus in do- serviebamus sacrilega et sordidissima servitute. Et
    mum Petri. Ad domum Pelri venit Christus, ut do- ejiciebat spirilus verbo (Rom. x, 17). Quia ad nos
    mus Petri veniret ad Christum. Tunc ad domum Pe- Chrislus carne non venit, venit verbo : ubi ergo ve-
    tri venit Christus, quando habitacula noslrce carnis nit fides ex auditu, audilus per verbum, nos fecit li-
    intravit. CumvenissetJesus in domum Petri (Matth. beros dcemoniacaservitute, dcemonesreddidit ex im-
    vni). Quceest domus Petri? illa, de qua dicit Domi- pia dominatione captivos. Hinc est quod dcemones
    « Ms. Vaticani, tenuil. stotorum nomina, quxnuptiis operam dederunt, a Groe-
    i>Prccsumptorvocatur Adam et hic a Chrysologo, culo quodam assuta censentur. Neque hic Chrysolo-
    et a Sedulio lib. n vers. 4. gus negat uxorem fuisse Petro : asserit tanlum ea
    Necsolusmerilampraesumptorsenserat iram, doini non adfuisse : quia alias ipsius potissimum mti-
    neris fuisset malrem a familiari rerum adminislra-
    voce parura Latina, et cuj'us vix apud Sidonium ve- tione sublevare. Vel quia communis Patrum doclrina
    stigium invenies. Non alia autem de causa prmsum- D est eam Petrum, aliosque, si qui fuere, ante aposto-
    adipiscendae divinitatis vana latum
    ptor dicitur, nisi quodAlcimus dimisisse.
    eum ambitio letigerat. Avitus Poem. lib. n. • Cum eam continuoa febri dimissara narret Evan-
    Diis esse cupitsimilis,serpitque venenum gelium, innuit eam statim redditam sanitati, absque
    eo quod opus habuisset temporis ut vires iterum et
    Ambiliouenocens. robur acquireret: Sqnilas qumconfertur a Deo, inquit
    c Secutus est Graecamlectionem, non eisut Marcus Hieronymus in Matth. laudatus a Mita, tota simtil
    et Lucas. redit.
    d Solus Petrus inter apostolos legitur fuisse uxo- f Editi, maturitalis. Emendavit Meursius.
    ratus. Et bcecpluriniorum veterum Palrum sententia. e Febricitantem feminam Synagogoefuisse typum,
    Adesis Clemenlem Alexaadrinum Strom. lib. ni pag. tradunt etiam Theophylus Antiochenus lib. m AUe-
    448; B. Epiphanitimhccres. 51, Alogor. pag. 437 § 22, gor.; Bonaventura ad cap. rv Lucse; Beda tom. V,
    et hoeresi 30, Ebion. pag. 147 § 22; Hieroaymum adbcap. vin Matthaei, etc.
    lib. i adversus Jovinian. pag. 27; et in Epist. ad Ju- Minislrat Christo et discipuUsejus, qui eum co-
    lian. 34; auctorem qucestionumveteris et novi Te- mitati fuerant.
    stam. apud Auguslinuni lom. III recent. edit. qucest. » Cum Christus advenerat, multi a deemonibus
    127 pag. 124, E. Quapropter penes Ignatium i» epi- vexabantur, Satana magis insaniente, eo quod proe-
    stola adPhiladelph., quam emunctioris naris critici senserit eum breveregnaturum, et idolorum culluni
    genuinam esse prefitentur, verba illa: et aliorum apo- et tenebrarum potestatem Junditus ruituram.
    249 SERMO XIX. 2a0
    sub manibus nostris torqnentur imperantibus nobis,. A tientiam proebet et veniam, qui non vult proferre
    qui nos subjiciebant lignis, lapidibus adjiciebant, et sententiam; sustinet contumaces, qui vult non per-
    vacuas quotidie » per figuras inani thnore vexabant. dere, sed salvare quod fecit. Accedens, inquit, unus
    Modoest, fratres, ne nos infidehtas ad eorum revocet ex Scribis, ait illi, Magisler,sequar te quocumqueieris.
    servitutem : b noa laqueeaiur auguriis, non divina- »Discedit non accedit, quipromiltit Dominura incaute
    tione fallamur, c non capiamjir sortibus, d non a Ma- sequi. Sed ad omnia posse quis promittit? Dixisset
    nibus inducamur, e non seducamur mortibus, non cautius, Sequar te i quocumque jusseris : humanius
    f pestibus aahelantibus captivemur; sed nos nostros- certe, Quocumque volueris.
    Sequar te quocumque
    que actus commendemus Domino, committamus Pa- ieris. Sic dicit qui inter se et Dominum quid intersit,
    tri, credamus Deo; quia tempus hominum sicut Deus ignorat; sic dicit qui Christum Deum non intelligit,
    agit, et ideo sicut e pater actus dirigit filiorum, et ut sed magislrum. Sequar te quocumqtteieris. Petrus per
    Dominuscurara famUisenon relinquit. mare sequitur, sed submergitur; ad passionem sequi-
    tur, sed negat. Et si Petrus sic deficit, succumbit ad
    SERMO XIX. pauca : iste quis est, qui se ad omnia sequi Dominum
    De Scriba, cui Christus sequi se ncn permisit. sic promittit? Sequar te quocumqueieris. Sic dicit iste,
    B quasi posset cum Christo subire conflictum, k per
    Hodie evangelista sic coopit: Videns, inquit, Jesus ignominiam crucis adire gloriam, intrare mortis ar-
    turbas multascirca sejussitire trans frelum(Matlh.i). cem, mortem mortificare per mortem, penetrare
    Quoiies cirea Dominumse indocilis turba diflundit, et 1 ignotos tartari siaus, dirumpere inferni vincula, soe-
    jactattir in conscienticeprocella, quietem deserit, pe- culis jam duratas animas, oblitas luce, propria m re-
    tit fluctus, b portum deserit, naufragia intrat, ad ex- vocare ad corpora, concutere terram, saxa scindere,
    celsa contendens mergiturinprofundum; tunc Cbri- sepulcra reserare, educere sepultos ab inferis, testes
    slus hoc mare talibus turbatum turbis transffetari j'u- suae resurrectionis afferre. Adhuc adjiciat iste ire
    bet. Videns, inquit, Jesus turbas mulias circa se,jus- quocumque vadit Christus, supersedeat humeris an-
    sit ire trans fretum. Non ut fugeret horaines, qui ho- gelorum, consceudat ceelps, consideat Patri, apicem
    minura venerat ad salulem; sed insipienlibus inducias teneat omniura ccclestium dignitatum, ad ista Chri-
    .dat credendi, errantes ul revertantur exspectat; pa- stum, ad hcec Dominum , n scriba stultus, superbus
    » Pafticula per, qua multce carent editiones, sen- v Alias, ignominiam crucis adire per gloriam.
    sum obumbrabat. Coeterumnota satis genlilium opi- 1 Hominibus scilicet. Sinum dicebant veteres
    nio de larvis, spectris el lemuribus. Fortasse vero ad quidquid ad aliud recipiendum apturo erat. Yhgilius :
    meutem Auctoris propius accedit iuterprelatio Mitce,(G Argolicospenelrare sinus.
    qui per figuras vacuas ialelligit numinum staluas, vel
    idola, de quibus Sapient. xm, 13 : Scuipat diligenler Theophylactus in cap. xvi Lucaepag. 461 : Etiam in
    per vacuitatem suam. Ad rem noslram Cajetanus, in mari m
    sinus appellare solemustoca porlubus et quietiapta.
    locum psalmi xcv, 5, legit: quia omnesdii populorum Implexus sane locus. Edit. multce : Smculis jam
    vacuitates; Iwc esl, sunt sicut vasa cava nihil in se duratas animas oblitas, ad lucem propria revocareper
    continentia. corpora. Mita : Smculisjam diu gratam animas evli-
    b Id est non implicemur aruspicinorum laqueis. tas ad lucem revocare per corpora. Sequi placuit le-
    c Sortes dicebaalur oraculorum responsa, ex Yaler. ctionera codicis Yaticani, ubi parliculceper corpora ab
    lib. i, Suetonio hi Tiberio cap. 65. aliquo qui contulit superinduclum fuit ad corpora.
    d Manes dicebanlur apud gentiles animae defun- Dixii fortasse animas sceculis jam duratas, qucevel
    ctorum, quas nobiscum quandoque versari cense- per saecula tenebrarum patientes fuere. Durare pro
    bant. pati Gomicus : Quis hk durare si sk fit potest?
    c A spectris scilicet mortuorum. Opinalur Castillo u Scribarum nomine in sacra Scriptura venhint le-
    a morlibus piorum hominum; quos aliquando vel re- gis doclores, sapientesque homines traclandis nego-
    pentino fato correptos, vel aliquo alio infortunio sub- tiis perili I Paralip. xxvn, 32; Jerem. xxxvi, 10, 12,
    fatos, bocipsi in Dei iram et malorum opeium ullio- 20, 26; Eccles. x, 5; I Esdr. vn, 61; nec non qui
    nem sustinuisse vulgo facile credunt. descriptorum militum catalogum servabant, eosque
    « Pestis, pernicies, et calamitas omnis est. Cicero recensebant. Judic. v, 14; H Paralip. xxvi, 11; Jerem.
    in Catilin. oral 19 : in te conferri pestem istam, quam ._ LII, 25; I Machab. v, 45. At horum muaus nobile
    tu in nos jam diu machinaris. J" apud Hebraeos,spectatumque, nori pateretur eos vo-
    B Idera fortasse ac tuetur bona et ratioaes filio- cari stiillos et vemulas, qua voce in servorum signi-
    ruin. Actor enim dicebatur is qui, iropedito tutore, ficatione lam saepe utilur Chrysologus. Proaum ergo
    rcs agebat pupillorum 1. 24 d. de administ. lutbr.; et est credere, huj'usmodiscribam, ia seasu Aucloris,
    1. 22, § de tutcla. Neque ideo actores dicti sunt, quod scribam fuisse merceBarium et alicui homini privato
    ad acta constituerentur, ut Theophilus existimat, sed vel a secretis, vel a rationibus dati et accepti. Cui
    ab agendo : unde et npayp.axo^naLdicuntur Groecis. assenlire videtur Hieronymus, 1. c., qui eum ad
    Sensus autem magis obvius est, Cbrysologum pro ac- Chrisii sequelam sola spe lucri inductum fuisse cre-
    tus actioaes et opera fiUorumiatellexisse. dit. Et in hac eadem Scfibeenomen su-
    h Numquid vocis hujus lam propinqua repetilio milur in Scriptura. IIsignilicatione Reg. vn, occurrit Sarai Davi-
    Cbrysologo digna, cui tanta erat verborum affluentia? dis scriba; III Reg. lv, 5, EUoreph ex Aliia, Salomo-
    Quid si aixerimus eum per aatithesim figuram quam nis; IV Reg. xxn, 8, 9, Sapham Josiae. Et cum apud
    in deliciis habebat scripsisse porlu exit, naufragia in- Hebroeospauci fuissent scribendi periti, facile evenire
    trat, etc. potuit, ut huj'usgeneris ScrUJaealterius essent natio-
    1 Editiones decipit. Emend. ex ms. Vatican. et nis, a Judaeismercede conducli, et in famulatum as-
    ValliceU. ciii. Senteatiam tuetur Hilarius comment. in Matth.
    i Vide Hieronymuin in Matth. vm, tom. V, pag. 26 Tora. I Oper. pag. 702 edit. Veron. qui in Scriba
    edit. Paris.1579. gentes et infideles adumbratos esse docet.
    25! S. PETRI CHRYSOLOGI 552
    Vefnulasequi se Doinihum curprdroittit? Sedaccipit A j Scribam Christtis * hon repulit volentem, sed h fln-
    a Chfisto tam dignUm » prO tanta prtesumptione gentehi protlidit, Ct hbrruit praesuhifentem.Aut quare
    fesponsum : Vulpet fiweashabent, et avts ccclitiidos; ChrlstUs, aut quare pietatis aUciof, largitor salutis,
    Filiiis auteriihotiiinisnoh habeliibi capnl retlinei. Quid istiim veiiire volentetn prohiberet, qiii mox » aliura
    esl hoC? b Vuipes Viribusiuflrma, calliditate poleiis, discipuluffl ire cupienteiii retiiiuit, ne abiret? A/j«s,
    iiiVeritfixdoli, ifaudis arlifex, simulatiotiis magistra, ihquit, discipvius idl, boMne, pefmittetiiihi primiim
    simplicitatis vacUa,plena strophis, avium domCstiea» ire et sepeiirepalrem meum.JeSitsauteriiaitilli,Sequere
    riiin praido, teclis familiaribus iiiimica, merito hahe me, el dimitle morluds sepelire Mormossuos. Numquid
    Ctiristus ih typum foi-hiat Herodis, pHncipis Judteo- sic Christus negat ultimum pietatis obsequium? veiat
    riiirt, qui pristinas liberlatis oblilus, sub Romana po* exlreinuiii munus parehtibus, quod debetur ? Noh
    testate consistens, dominabalur arte; caliiditate re- pietatis obsequium hegat, sed divirtam prseponil hu-
    gnabat, imperabat fraude, proesidebat dolis, simula- maiiis affeclibus servituteni. Audile quid discipulus
    lione pollebat; etquiaab exleris gentibus c non va- dixerit. Permitte tnilii primum ire, et sepelire patrem
    lebal refefre proedam,a familiarem plebem, vefnacu- ineum. Hoc ei non primum esse debuit, sed secun-
    ios populos, vclut aves domesticas devorabat. Pro- dum; lerrenuspater i coelestipostponendus est patri.
    bat hoc Chrislus quando Herodi mandat: Ite, " di- B ] Sequere me, et dimittemortuos sepelire morluos suos.
    cite vutpiilli (Luc. xiii, 52). Vere vulpis, quiregnum Hoc est dicere, hie sequere ad conlumeliam passio-
    dolis rapit, quod nec nascendo meruit, nec vivendo. nis, ut mecuni possis ad resurrectionis gloriam per-
    Hic ergo Herodes in cordiiius Scribarum Usque ad venire. Dimitte mortuos sepelire mortuos suos. Fidei
    necem Christi foveassibi suorum sCeleruincoliocavil: filius ad domum perfidiae cur fediret? Salutis pfoles
    nec reliqtiit Iocunl ubi Chrislus caput suum, qiiod perditum cum perditis cur defleret?l Resurreclionis
    Deus est (I Cor. xi, 3), reclinaret. Vulpesfoveas ha- pignus ad sepulcra genitoris l quid curaret? Sequere
    benl et aves cceli nidos. Aves hic quoque f appellat me, el dimitle mortuos sepeliremortuos suos. Quomodo
    doemonesin aere volilantes, quielipsi in pectoribus hiortui sepeliunt morluos suos? Fratres, ipse dixit:
    Scribarum malitioesuoenidos fecerunt, ubi tota ne- Ego sum vita (Joan. xiv, 6). Quod est anima cof-
    quitiaesuoegermina pfocreareht. Hinc est qUodubi se pofi, boc est animaeChristus; siiie anima corpus non
    diabolus Judaeanimo immiscuit, mox et concepit doli vivit, m non vivit anima sine Christo : recedente ani-
    fructum, et crimen peperit prodiloris. Yidelis quia ma, mox corpori fetor, corruptio, putredo, vermis,
    * Miraculis enim Chrisii cofnmotusj eum ambi- stol. 24, ad Severum* pag. 116, num. 14 : Quis ergo
    tiohis et glorisecupidilate sequi cupierat. i me armabit contra tot agmina kostis aerii. Alibi,
    C
    b Brugensis vocat vulpes inutiles el invitashominibus Poem. xv iialal. &, quos tiosles diierat-, vocat, prv-
    beslias. Scriploribus ecclesiasticis vulpespro fraudu- ceresaerios:
    lep.to est. Theophylacl. in III ad Coloss.v. 9, p. C6i: Aeriosproeeresvihcensin corporenostro
    Scriptura eqtw»,canes et vulpesnominaleos qui propler Ad Ephes. H,%,Principem aeris hujtts.
    toluntaies et inores suo) hujusmodi animalibus facti fc Quaestioesl inter Patresi an Christus Scribam il-
    tunt similes. Lalinis eliam. Perseus Sat. v. 115 : lum a discipulaiu expulerit; vel suo arbitrio relique-
    Aslutamvapidoservas sub peclorevulpem rit eum sequi. Prlmum sentiunt nonnulli; alii Vero
    Apud quos vulpinari est subdole agere. Vide Augustiil. cum nostro, contrarium. Vide Ambrosiumj lib. vi in
    in psalm. LXXXVIII et Hilafium Comment. in Matth. Luc; Augustinum, serm. 7 de Verb. Dom.; Grego-
    tom. I pag. 702. rium, homil. 13 in Ezechiel.; et Chrysoslomunv,
    c Gentiles enim non persolvebant tribula, sed tan,- homil. 28 in Mallh.
    tum Judoei. h Commune cum Chrysologo placitum est Patrum,
    A Noh quia Judoeus, riairt paler ejus Ascalonila et responsum Chrisli, non ad sonum verborum Scribx,
    de ldumaeorum ge::ere; sedproplerea quod inlra Ju- sed ad sensumaccommodatumfuisse, ut ail Cbrvso-
    dxorum et Galilaeoefines dominabaluf. stomus homil. 28 in Malth. Impio enim etfraudulenio
    c Mita opinatur bic Chrysologiimloqui de utroque Scribacmens erat, in Christi lamulalu esse, ut inde
    Herode, scilicet Ascolonila, et iilio ejus Antipa, qui lucrum 1 assequeretur.
    el Herodes cognomiuai.usesl: < Unde pfopter nomi- Fuisse Joannem ex aritiqua traditione perhibe-
    nis et sanguinis congruentiam, ac principalus quod JJ tur. At texlus Malih. non habet, ul Noster, discipu-
    de uno prolulit, de allero quoque intellexisse crcdcri- lus; sed alius ex discipulis.Supple futunis, ail Hugo
    dum est : nisi maximam texlus corruptionem, prout card., quia nonduriierat discipulus.
    in multis aliis locis, hic etiam arguere liceat. >Atdum i Ambrosius, lom. II ih psalm. i, 1 : Pielc.s enim
    addit inferius Herodem vulpem dictum, videtnr locu- yrima in Deum, secunda in parentes.
    lus fuisse Auclor de Herode Antipa , Herodis Magui k Pignora pro filiis; familiare Chrysologo verbum.
    ex Mallace iilio , qui Baplislam capile minuit, et LucacX, 26: et filiisunlDei, cumsint filii rcsurreclionis.
    Christo illusit, quem vulpem Dominus voCavit, cui 1 Christi fidelis, est iilius resurredionis, boc est
    Pihtus Christum , quem Galilasum pulabal remisit, ipsius Chrisli filius, qui dixit : Ego sum resurrectioet
    utpote illi tetrarchiae subjectum. Hic poslquam a Caio vita; habeique jus ut ad vitam una cum capiie Chri-
    Caesare regium nomen acceperat, Agrippsecaluniniis sto rcsurgat. Cxleri homines infideles, quamqnam et
    circumvenius, regioque nomine et dignitate exulus, ipsi in novissinio die rcsurgent, non tanien filii re-
    Viennaead Rliodanuin ex animi moerore ohiit. Voca- surreclionis proprie dici possunt, cum minime sint
    tur ab Nostro principe Judainnim; eralenim Galilseaj resurrecturi ad vilam, sed ad pccnam. Nil ergo fidelis
    tetrarcha, qui pristinae Judaeorum liberlatis oblitus, ad sepulcrum geniloiis infidelis curare de!;el, cum
    sub Romana polestate obediebat Romanis; collige- resurreclio non sit patri profulura, sed filio. MITA.
    111
    batque tribula, quaa Caesariimpendebanlur, sed fiau- Augustinus, super psalin. LXXsenn. 2 : Sicu! vi-
    dibus et versutiis, ut ex Jose;;ho Antiq. lib. xvm, ta corporis est anima, sic vita animw Deus. Quomo-
    cap. 1 et ex Origene in Mailta.tract. 22. do, sianima deseral, moritur torpus; sic anima morw
    ' Nescio quid simile invenies apud Paulinum, epi- tur, *i deterat Deus.
    253 SERMO XX. Wl
    cinis, horror et omnia visu detestanda succedUni :: A f tumeniia tefga submlsit, stfaVit in plano VerticeiS
    discedente Deo, confeslirh vehit in auiinam peccato-• sUos, motu frenavitj asliinxit HuCtus,et per * liquen-1
    rum fetof, corruptio crimihuih, vitiOfUm pulredo, , tem viam ^ saxea soliditaie sefVivit modo (Joan.
    conscientiaevermis, vanitatum cinis, iufidelilalis hor- vi); quid estquod usque ad peficulum sui saevit, fu-
    ror, et fit in corporis sepulcro vivo funus aiiiiiioeEjartti rit, eontertdit auCtoris? Quid ipse Christus futurorutn
    sepultoe.Accedebat adcausamqiiod cavadef perlidioei pfoescius, pfoesehtium sic Videhaiiif ignafus, ut in-
    1 perfidis agebatur obsequiis et impietatis niinisterioi stantem proCeHam,tempestatis boraui, teinpus peri-
    pietas curabatur. Ingressus, inquit, Jesus domumprin- cuii rtort Cavefet : sed inter vigilantfes olrines tunc
    civis, vidit symplwniam(Matth. ix). Nuihquid tales: solus ' tenefCturin soinno j qUahdo iinminebat sibi,
    piaculum de pietale non faciunt, qui ad luctum inu- sUisque tam grande disCfimen? Ffatresj gubernatoris
    sicam, ad funera suorum c extranea lamenta condu- peritiam non pfobat tenlperies sefena, sed procellosa
    cunt? ubi vero planctus non est, ibi est erivpta et tempestas : blandiente aura j rtavim regit ultimus
    mercenaria cantileua. Mortuum non artifex fistuia, nauta; in conlusioue veiitorum, pfimi quoerilUr afs
    sed simplex plahgit affectio. Chrlslus ergo discipu- magislri. Hihc est quod discipuli posleaquam vide-
    lum suurn non deesse voluit exsequiis paternis, sed runt sibi induslriam nauiicofum depefiisse, in se ma-
    profanis luetibus noluil interesse. ]B fia soevire, se fluClus petere, adversum se venlorum
    i turbines convehisse, ad ipsum gubernaiorem re-
    SERMO XX. rum, * rectorem inundi, elCinentorum magistrum
    De sedata maris lempeslate, trepidi confugerunt, petentes ul sedaret fluctus, peri-
    chluni submovefel, salutem redderet despCralis. De-
    EcclesiastieoelecliOitessic divino dispensantuf af- nique ubi jussio sola addixit mare, t recussit venlos,
    cano, ut et periiis scientiam conferant altiofem, et mtulil iurbihes, dedit quleteui, iibvigaiilesipsum essa
    simplicibus salularia ihtelligehtise graliam largian- omnium sentiunt, creduht, fateniur auclorcm. Sed
    tur. Ascendente, inquit, d in naviculam Christo, fe- jam quod intus cst proferamus. Ubi Christus n Ec-
    cisse motiim magniim refertur ausa tempestas. As- clesioestiochaviin mare saeculitfahsfretatufus ascen-
    cendenle, inquil, eo in naviculam, secuii suiil eum di- dit, gentium ilabra, JudseOrUmturbines, persecuto-
    scipuli ejus, ei ecce mohis inagnus faclus eSl in mari, Tum procellas, vtilgi nuhes, doeiiiohumhebulse, sic
    ila ut naviciilaoperiretur fluclibus, ipse aulem dormie- ruerunt, ut toiius inuhdi fieret itna tempestasi Re-
    bai (Malth. vui, 23). Mare quod * pedibus Christi gum spuniabant undoe, fervebaiil pOieslatiuii fluctus,

    » Ita ms. Valican. Alioeeditiones : jam sepulkim. C ( e Tangit aliani historiam ex Matth. Xiv, Mafc. vi,
    1 Carpit hic morem adhibendi in funeribus cantus Joan. item vi. Locum hunc Cbfysblogi de niore ex-
    libias, ustulas et symphonias, quem a gentilibus in scribit Pascbasius lib. v in Matth.
    JUdocOseflhmsse credunl nonnulli. Vide Brugensern, f Prudentius pr;efat. ih iib. n contra Syriimaehum :
    Maldonatum, Tirinum, Schultetum, Sclimidium, proe Sisiitqtie, el cogii ingredi lergitm per humidum mare.
    coeterisCalvorium Ritual. ubi de re funer. et de ti- Arnobius, lib. i : Cnlcabat ponti terga undis ipsis stu-
    biis funer. pag. 910"et 912. Et sicut apud Grsecos, pentibiiS.Claudianus, de Bello Germ. : Glaiialia ierga
    Romanosque tibicinesin usu fuisse notant Isidorus, flwiiorum.
    Orig. lib. II cap. 20 pag. 90, ita apud Hebroeos, ut * Virgil. vi^Eneid., Liquentes campos.
    patet ex historia evangelica Matth. x, 23. Non au- h Implexum in editionibus locum ex Meursii inter-
    teni improbanlur bic cantus psalmorum et hymno- punclione reslituilur. ln noiinullis : saxa soliditate
    rum, dum cadavera efferuntuf : cujus meminere serviunt. Theophylactus, ad cap. vi Mallh; locum
    Chrysost. homil. 116tom. VI, ethomil. 14 in I Tim. psalmi LXVsic fcgil. : Qul ambUlatsupef tnare, ut
    pag. 309; Gregorius Nazianz. orat. in soror.; Euse- super pavimentilm.Lalinius : Per liquentemviam saxi
    .bius lib. i pag. 121; B. Gregor. Nyssenus, de yila S. ioliditate seniunt, id est fliictiis.
    Macrinoe,tom. II pag. 201, ubi de ejus funer. Maca- 1 Somno vero ac nalurali; lalioribus eiiim fessus
    rius, homil. 15 pag. 184. Quos autem psalmos can- erat; at volunlarin, sive aCcersito, ut teiripestas Sine
    taverint ex Chrysostonio homil. & in Epist. ad He- ejus coiisilio oriii viderelur;
    broeos pag. 454 edoceriiuf. i Ita Mita et Caslillo. Aliae appositae q.:oque, ir-
    ' Ambrosius, in cap. vii Lucae, de filia principis ruisse, concremsse.
    synagogoea morluis excitata : More veleri tibicinesad "I k Editi omrtes et mss. Vallicelb etCteseh. habent:
    incendendosexcitandosque luctus ferebantar adhibili. vectoremmundi. Vatic. et leclio Latinii, rectorem.
    Uberius explicat Maldonalus, cap. ix Malth. 25, hunc 1 Ita omnes. Latinius legit, reludil, seu repercussit.
    morem fuisse gentium, et ad Judeeos quoque perma- m Meursius putat legendum : swsi«(ilturbines.
    nasse. MITA.— Vocat Auctor extranea lamenta, quae h Haecet sequentia ad merttenl Teflulliani^ de Bap*
    interius mercenariam cantilenam dixit, scilicet viro- tismo, Cap. 12 : Cceierumnavicula illa Ecclesiam
    rum vel mulierum mercede conductarum, ut pretio prazferebat, quod in mari id eslsmculo fluctibus, id esl
    emptis lamentis, elatum cadaver plangerenl. Hocest perseculioniblts, et tenfaiionibus inquietetur, dimino
    forta se, quod in lib. Sapient. xix, 13, dicitur : la- per patientiam veluli dortniente : clonec oraiionibus
    vientariad seputcra mortuorum. sunctorum in uitimis suscitatus compescatsaiculum, et
    d Vatablus legit navim ex Gneco textu TTIOIO-J apud tranauillitalem suam reddat. Ab aliis SS. PP. testi-
    evangelislas, qui Groecescripserunt. Nonnus Home- inoniis, quoeutramque implerent paginam, abstineo.
    rico exemplo tiavem hanc vocavit TtolwnSa : quse Vide Prospefum, de Voeat. Gentium, cap. 4; Augu-
    naves, utplurimum, ingentis molis validisque trabi- slinum, serm. 25 de Divers.; Hilarium, in Conim.
    bus compactoe, multorum egent ministerio. Nostro Matt. cap. vi; Ambrosium, lib. vn in Luc. et lib. i de
    autem T^OLO-J scapha videtur esse, qua lacum transfre- Salom. cap. 4; unde apud Chrvsost. homil. 65 lom.
    tabant. Optime Sedulius lib. ii Vers. 15 : VI pag. 675 j et ibid. homil. 79 pag. 784. Afca Noe
    ... Exiguaeconscenduntrobora cymbse. est Typus Ecclesiae.
    255 S. PETRl CHRYSOLOGI 2t6
    sonabat rabies «subditorum, populorum gurgitesro- \ gemitu, fidei voce, Christianis lacrymis, ploratu alto,
    tabantur, perfidiae nolabantur scopuli, * mugiebant aposlolicis clamoribUs excitemus, et dicamus : Do-
    liltora Christiana, lapsorum c naufragia versabantur, mine, salva nos, perimus. Et quia lectio apte tem-
    et erat totius mundi unum discrimen, unumque nau- pori convenit, et sicut scriptum est : f Aquilo
    fragium. Tunc discipuliacceduntad Dominum, et susci- durus ventus (Prov. xxvm, 23), nomine autem Dex-
    taverunteum, dicentes: Domine, salva nos, perimus; ter vocatur qui nobis gentes sic feras, sic amaras
    et dicit eis Jesus, Quid timidi estis, modicasfldei ? Su- advectat; hic ergo Aquilo ventus durus 6 per Dex-
    scitatus ergo a discipulis Christus, mare, hoc est, trum, per Africum, per Austrum, per Eurum dif-
    mundum, corripit, tranquillat orbem, reges miligat, fundit se h tristi turbihe, maria confundit,* delet aera,
    potestates placat, sedat fluctus, componit populos, monles dejicit, sorbet urbes, provincias mergit, to-
    Romanos efflcit Christianos. d Ex ipsis quoque, exse- tius orbis cogit unum esse naufragium. Hinc est quod
    cutores verbi Christianoe fidei reddidit, qui fuerant navicula Christi nunc tollilur ad coelum, nunc in tre-
    persecutoresnominisChristiani. Hanc tranquillitatem pidationum ima descendit, nunc Christi regitur viri-
    servant principes Christiani, Ecclesia tenet, habet bus, nuncformidinejactatur, nunc operitur fluctibus
    Christianitas, genlilflas admiratur. Tunc, inquit, sur- passionum, nunc confessionum remigiis enatat. Sed
    gens imperavit ventis et tnari, et facta est iratiquillilas JJ nos fratres iterum atque iterum clamemus : Domine,
    tnagna. Porro hominesilli mirati sunt dicenles, Qualis salva nos, perimus. Et revera, fratres, si essemus
    est hic, quia et venti et mare obediuntei ? Discipuli sunt unum, el humanum corpus, si eos qui pereunt no-
    hi qui accedunt ad Dominum, qui suscitant eum, qui stra esse viscera crederemus, afflictione jejunii, pre-
    salvare se humili supplicatione deposcunt: e homines cum gemitu, effusione fletuum, jugiter clamaremus :
    vero dicuntur qui elementa Christo taliter obedisse Domine, salva nos, perimus. Et sluderemus nobis in
    niirantur. Vere homines sunt, et saeculihomines, qui noslris fratribus subvenire : nec furenle gladio san-
    mirantur ad obedieniiam Christi mundum sic esse guinis nostri mare videremus in terris, nec tanta
    conversum, qui templorum vertice velut undarum corporum, sed nec animarum jam naufragia sentire-
    tumores stupent sic esse dejectos, qui idolorum spu- raus, atque humili voce precaremur : Domine, salva
    mas, daemonumvident turbines sic fugisse,quos atlo- nos, perimus. Nec tamenulla compassio, pietas ulla,
    nitos reddit Christiani nominis toto orbe profunda et ullus pavor, quicumque pudor nos, vel compunctio
    diffusa tranquiUitas. Et vere fratres, dormienle in exsuscitat ad dolorem. Dei, Dei est quod urgemur
    morte Christo, in Ecclesia magna est exorta tempe- malis, quod verberamur semper, quod gentes valent,
    stas ; resurgente a mortuis Christo, Ecclesioereddita quod ruit grando, quod rubigo inficit, quod impielas
    est, sicut scriptum est, tranquillitas magna. Modo Q potest, quod dominantur morbi, quod saevit mors,
    nos dormientem in nobis Christum toto proecordium quod ) tremit terra : nos tamen nec tremimus, nec
    a Ex fide manuscript. Editi, traditorum. rico a Vandalis capta, direpta et Ariana labe infecta,
    b Nemorum mugilus, apud Plinium lib. xvu, cap. flamma ferroque consumpta est. Sicilia deprsedata,
    oo. Panormo obsidione cincto. Armorici ab imperatore
    £ Sic Castillo et ms. Cescnoe. Editi et ipse Mita, Occidentali defecerunt: Allila, qui Dei flagellum cog-
    vexabanlur. nominabatur, Thraciam Illyricum vaslavit, Galliasque
    d Ita legit Latinius : cui favent mss. In edit., ipsos- invasit, et demum ad Aquileioe obsidionem el Italioe
    que exseculores.Hoc est, inquit Mita, fecit Romanos, vastalionem se accinxit. In Gallia imperalor Occiden-
    vel ex Romanis ministros, exsequentes verbum Chri- tis nobilissimum exercitum amisit : duces ab impe-
    stianaefidei, quod est credere. ralore defeeerunt ad hostes, ita ut fame, bello, pe-
    e Videtur hic Chrysologus adhoerereputantibus eos stilentia, terroemotu, cladibus, incendiis Barbarorum
    qui in Evangelio mirati sunt, non fuisse discipulos, tolus orbis agilalus sit ob geiililitiam impietatem et
    sed vel evangelicse naviculaenaulas, vel in aliis navi- hteresim Christianorum. Vide in procmissisAnnales
    bus, vel in littore exislenles homines; et ita sensit Baronii, lom. Vet Vl, ab anno Chrisli 450 ad an-
    Origenes et Maldonalus, in cap. vm Matth. num. 27. num 450; Rubeum Ravenn. et Dolconem Tarcagnor.
    AtHieronymus ibidem : Basilius, orat. 22 in fine, MITA.— Auctori Aquilo diritur Dexter; fortasse quia
    Hugo card., Cajetanus, elc., opinati sunt hic apo- si apponas faciem contra Occasum, hic enim situs
    stolos vocari homines, ob modicam fidem eorum. ccelorum motibus proprior est et convenientior,
    f Marginistoe,utvocant, Chrysologi nolant locum Aquilo semper libi dexter erit.
    hunc, veluti desumptum a leclione LXXinterpretum. jj h Ita legere placuit ex conjectura; licet ultra de-
    At ibidem legitur : sed venlus Aquilo suscital nubes. cem editiones , quas sub oculis habeo et mss.
    Lectio Auctoris, secundum quodfputat Caslillo, re- Vallicel. et Coesen.habeant Christi turbine.
    spicit effectum Aquilonis, qui, utpote frigidissimus, 1 Suspicatur Latinius an sic legendum.
    nives aquasque in glaciem indurat. Ovidius Metamor- i In Oriente maximus fuit terraemotus : siquidem
    phos. lib. vi : CaesarAugustus, una cum populo, sub diu vitam ege-
    Induroquenives, et terras grandinepulso. runt, ne abruentibus Byzantii aedificiisopprimeren-
    tur. Baroniusanno 442. MITA Fallimurtoto coelo,
    s S. Augustinus, toin. IV de Consensu Evang. lib. nisi sermo hic tunc temporis fuit pronuntiatus, cum
    n cap. 4 : Mundus ipse quatuor parlibus terminatur, Wandali imperium et regionem Romanorum acri
    quas aliquando a venlorum nomine Scriplura comme- bello impeterant; vjel id evenerit anno 450, cum
    morat. Ab Oriente, Aquilone et Meridie. Sic Auctor Afrirae potili sunt;: vel paucos post annos, scilicet
    nostcr quatuor orbis partes intelligit, in quibus per 439 cum eorum armis Carlhaginem subegerunt. Nec
    ea lenipora, licet non semper iisdem annis ac men- improbanda eorum senteniia qui in eo damna et ra-
    sibus, maximum erat iu mundo naufragium. Quan- pinas anno 440 inllaiia et Sicilia a Wandalis perp«-
    doquidem Angli, domitis Scotis, Pictisque e Scythia trata deplorari putarunt ex Tillemoutio.
    oriundis, Britanuiam subegerunt. Africa sub Gense-
    557 SERMO XXI. 2S8
    timemus, nec declinanvusa roalis, nec appetimus bo- A sepultus, ubi ascendisse in coelum,Patris ad dexte-
    na. Avarilia furit, anhelat pompa, iniquitas placet, ram consedisse, unde vivorumet mortuorum judicem
    aliena delectant, sed nostra pereunt; Dei flagella esse venturum singularis salutis est confiteri; qui
    reniunt, sed nostraeprovocant culpoe.Si Deus justus, taliter in navi nostra Christum confessus assumpserit,
    utique nOstri misericors. Fratres, revertamur ad Do- et si tunditur fluctuum scandalis, non tamen periculis
    minum, ut revertatur ad nos Deus; renuntiemus mergitur, et operitur undarum. Et facta esl, inquit,
    malis, ut respondeant bona : serviamus Deo bono, procella magna venti et fluctus miltebatin navim , ita
    ut non malis genlibus et potestatibus iniquis servia- ul adimpleretur navis. Et facta est procella magna :
    raus, Christo Domino ac gubernatore nos auxiliante, non ausa est explorare Domini dormientis virtutem,
    honor cujus et raajestas sine fine permanet in soecula sed discipulorum pulsare fidem, timorem prodere, ut
    saeculorum.Amen. auctori suo quantum servitutis deberet, ostenderet.
    « SERMO XXI. Elerat, inquit, in puppi dormiens. Ad dormienlem
    De eadem. confugiunt vigilantes; et credunt obsistere soevienti-
    Quoties Christus nostra dormit in navi, et ignavice bus elementis eum cui somnum dominari d summa
    nostroe somno soporatur in corpore, irruit procella compressione conspiciunt : contemplantur irruisse
    tota confusione ventorum, sseviuntminaces undae, et B I taliter humanse necessitatis soporem; ut nec fragore
    dum spumosis fluctibus soepiuselevantur et decidunt, maris, nec clamore fluctuum, nec extremo imminente
    aroara navigantibus gignunt exspectatione naufragia, naufragio potuerit suscitari. Et ubi est illud: Ecce
    sicut praesens evangelistoelectio declaravit, dicens : non dormitabit, neque obdormiet, qui custodil Israel
    Et ait illis b Jesus illa die cumsero essel factum, trans- (Psal. cxx, 4) ?Per se non dormit, neque sibi dormitat
    eamus contra; et dimittentes turbam, assumunt eum majestas expers lassitudinis, quietis ignara; sed to-
    ita « ut eratinnavi (Marc. iv, -35, 36). El ait illis tum per me mihi agit, qui quoties speciem sui actus,
    Jesus itladie. Qua die? illa nempequa, juxtalsaiam, sui vullus immutat, toties nostrarum varietates ar-
    consurgilcotifringerelerram (Isai. n, 20); illa die, qua guit, et culpas aniraarum. Audi prophetam dicentem :
    tota roundanselucis claritas vesperascit; illa, qua im- Palpebrm ejusinterrogant filios hominum(Psal. x, 5);
    minente tentationum nocle crebrescunt imagines fu- Videte quemadmodumDeioculi clauduntur, ne videant
    giendse vanitatum. Cumsero esset factum.Sero tunc eos, ut vindicent, qui delinquunt. Averte, inquit, fa-
    est, cum tempus extremum et hora novissima sensi- ciemluam a peccalis meis (Psal. L, 11). Etiterum pa-
    bus humanis confusiones rerum nuntiant, quoepro- tent, ut currentes incitent, lassescenteserigant, respi-
    cedunt. Transeamuscontra. De terrenis ad ccelestia, ciant supplicantes. Hic ergo Doniini somnus explorat
    de praeseritibusad futura. Et bene contra, quiadivina C discipulorum fidem, dubitationem prodit, et modicoe
    semper contraria sunt humanis : dum isla subjectos eos credulitatis aperit esse, qui non modo in se tan-
    attrahunt ad fragilitatem, ad virtutem illaqui sequun- tum, sed in ipsum auctorem credunt posse elementa
    lur, attollunt. Et dimillentes turbam. Dimittunt tur- consurgere. Fluctus, inquit, mittebat in navim. Quia
    bam, qui popularem auraiu et vulgum deserunt in- Dominicamnavem, quantum exlrinsecus quatiunt et
    certo semper judicio pervagantem : neque addicti infundunt undae gentium moles, tantum intrinsecus
    rumoribus humanis a virtutis itinere retardantur, «tumidihoereticorumirruuntetdesoeviuntfluctus.Hanc
    sed de bono conscientioestabiles et securi laudum et tempestatem beatus Paulus se pertulisse declarat, cum
    derogalionum mendaces fluctus, Christo comitante, dicit: Foris pugnm, inlus limores (U Cor. vn, 9). Ita,
    pertranseunt. El assumunteum, inquit, ita ut erat in ul adimpleretur navis. Merito spumosis fluclibus evan <
    navi. Quid boc ? aliter est Christus in ccelo, aliter gelista refert fuisse navem replelam, cum lot pene
    habetur Christus in navi, aliter in majestate Patris, heeresesEcclesia patiatur quot divinae legis legimus
    aliter in hominis humilitate senlitur, aliter cooelernus: esse quoestiones. Et erat, ait, ipse in puppi dormien»
    Patri, aliteroetalumnostrarum gradibus cernitur tem- super cervicale; et excilanl eum, el dicunt ei, Magisler,
    poralis, aliter nostro dormit in corpore, aliler in sui non ad ie perlinet quia perimus? el exsurgens, comtni-
    vigilat Spiritus sanctitale. Assumunl eum iia ut erat,i D '_ nalus est venlo, et dixitmari: tace et obmutesce; et
    inquit, in navi. Laus fidei est, ita Christum reciperei cessavilventus, el facta est tranquillitas magna. Et ait
    ut est et habetur in navi, hoc est in Ecclesia : ubii illis, quid timidi eslis, necdum habetis fidem? Dum
    natus, ubi adolevit, ubi passus, ubi crucifixus, ubi factum pandit lectio, tempus commendat exemplo.

    * Et prcesenti etiam sermone prosequitur Auctor phylacfus, super cap. ivMarci. Ut erat: elegans Iocu-
    suorum dierum calamitates. Yide superiorem no- tio Latinorum, quoesignificat continuationem ejus
    lam. quod prius eral: ul erat dejecta capillos.
    b Sensus evangelistaeest: illa die qua bis concio- d Ita scripsit ex conjectura Mita et ita legitur,
    ; nalurus erat. Licet alii
    putent non illa die qua Chri-• Hcet mss. constantissime legatur sua compassione;
    stus prsecedentiadocuerat, sed aliqua alia. veluli dicat a somno Christum fuisse compressum.
    c Mysticumsensum eruit Chrysologus. Ad lilterami Quid si Christojam fesso lassoque somnus compatie-
    sonat: susceperunt eum in navi, et sese eomposue- batur? Insolens locutio; sed a stylo Chrysologi non
    rat; seu pulvillum ejus capiti supposuerinl, seu li- tain absona, ut eam non nemo possil amplecti.
    gnum quoddam apiaverint in puppi, ubi Christusi • Ambrosius in laudanda Pauli verba: Bis verbit
    caput suum reclinaret, quemadmoaum sensit Tneo- muttorumhwreticorumdenotat doomata.
    S59 S. PETRI CHRYSOLOGI %$
    Siquidem magna et satis gfavis imminet pmcellosa V pulis suis Christus regnum ponit in gremio, ut in cer-
    tempestas, dum se undique furens ac perniciosus in- tamine non cedant periculis, non timori; pericula
    gerit turbo venlorum : maria mugiunt: ipsac quoque despicit, qui tendit ad regnum; yicloriic cupidus
    insute funditus subruuntuf, et tristi sonilu litlora nescit timere. Nolile timere, inquit, pusillus grex,
    universa feriuntur. Sed quia, ut diximus, Chrislus quia complacuitPatri vesirq dare vobis regnum ( Luc.
    nostra dormit in navi, accedamus ad euin magis fide xn, 32). KGrex pusillus mundo, magnus Deo; pusil-
    quam corpore, et pulsemus eum plus opere misericor- lus, quia gloriosos vocat eos, quos instituit ad ovium
    ^disea quam desperaniium tactu. Suscitemus non inso- innocentiam et mansueludinem Chrislianam: pusillus
    lenti strepitu, sed b clamore spiritualium canticorum; grex est, qui non de magno minuitur, sed crescit de
    non murmuratione improba, sed supplicatione pervi- pusillo; pusillusgrex nascentis Ecclesioesic designat
    gili. Deinus Deo aliquid temporis viloe noslroe, neto- infantiam, quam venire ad regni sui infulas incre-
    tam diem infelix isla vanitas et sollicitudo miseranda mentis coelestibus mox promittit. Nolile timere, pu-
    consumet; nenoctem totam perniciosus somnus et sillus grex, quia coihplacuit Patri vettro dare vobisre-
    inanis sopor expendat, sed itidem pars diei et noctis gnum. Adjecit quid faciendumsit regnaturus: Vendite
    ipsi teniporum deputetur auctori. Vigila, homo, vigi- quwpossidelis,el date eleemosynam;facite vobis saccu-
    la; habes exemplum, ut quod libir gallusimpendilho- B los, qui non velerascunt, thesaurum non deficientemin
    spili, tu luo exhibeas creatori; procserlim cum tibi ccelo.Vendile quoe possidetis : nqn polest dgminari
    ille insonal profuturus, cum le ad opus suscitat, cum omnibus, nisi is qui propriis non tenetur; dejectse
    diem nunliat jam vicinurn : quanto magis hymnis coe- iiienlis est, qui familiaris rei meminit cum vocatur
    lestibus te Deum de superna sede tuam suscitare con- ad regnum; jacens animus plebeius nummulum the-
    venit in salutem. Audi prophetam dicentem : De no- sauris regalibus anteponit; pauper sensus, parvis in-
    cte spiritus meus d vigilat ad te Deus (Isai. xxvi, 9). Et cubans, perdit magna; et inbians temporalibus, de-
    Psalmista: Manibus meis nocie « coram eo, et non seril sempilerna. Vendile, inquit, qucs possideiis, et
    tum deceplus (Psal. LXXVI 3). Dieivero tria tempora date eleemosynam;facite vcbis sacculos,qui non veierch
    idem Psalmista Deo admonet deputanda, dicens , scunt, thesaurum non deficienlem in ccelo.Homo, iali
    Vespereel mane, el meridie narrabo, et annuntiabo, el monitu Christus le^ditare voluit, nonnudare; manerQ
    exaudiet vecem meam (Psal. i. LIV,13). f Per quoa tibi tua voluil, non perire; perpeiuari, L non vacuari
    tria tempora dum Daniel Deo scdulus supplicarel: sacculos imperavit; jussil te transferre, non perdere.
    impetravit non solum proescienlianifulurorum, sed et Thesaurum non deficicnlemin ccclo,quo fur non appro-
    captivaediu gentis susemeruit liberlatem (Dan. vi, 10). piat, neque linea corrumpil. Plus consilio patris agit,
    Dicamus ergo quod propbela : Exsurge, quare obdor- Q quara jure dominanlis : inler insidias latronum elli-
    tnis, Domine ? Exsarge, et ne repellas usquein finem nearum morsus quare tua recondas objurgat; pervi-
    (Psalm. XLIII,25). Dicamus cum aposlolis : Magister, giles noctes, dies anxios, sollicita tempora, ne libi
    non ud te pertinet quia perimus? El vero magister, ipse facias, commoneris. Auri custos, servator ar-
    quia non soluni factor est omnium elementorum, sed genli, securitalem non habet, nescil quielem, et cui
    eliam moderalorelrector est, qui cum nos audicrit, deest securilas, quies perit; pcena dives est ille, non
    cum fuerit evigilare dignatus, planabuntur undse, et censu. Thesaurum non deficientemin codo. Hoc est di-
    lumidi fluctus slernenlur, et colles; venli diffugient, cere, ubi ego sum, ibi ponite; data mihi ego seryo.
    peribit procella, et tempestas ista quoeimminet, et Homo, da Patri, crede Deo, quia et haerediPater, et
    magna tempeslas in tranquillitatem maximam com- Deus homini creditum non negabit; tenere tua non
    mutabilur. potest, quia sua dedit. An humanis indiget, qui divina
    SERMO XXII.
    largitur? an est noslrorum cupidus, qui nos suorum
    De lerrenorum cura despicienda, deque servo vigili. fecit hoeredes? certe quibus regnum contulit, quid ne-
    Proemiastatuuntur his semper quibus cerlamina gabit? 0 homo, si sic pennansurus es, quoe tua sunt
    dura proponunlur, ac pro magnitudine cerlaminis bic repone : si illuc iturus es, bic quoctua sunt cur
    proemii proponitur magnitudo. Hinc est quod disci- dereliuquis? Qui relinquenda servat, alienorum custos
    » Apposite. Nam timoris causam fuisse oXtyo-D e Vulgata habet coiKra eum. Ita Genebrardus con-
    tTKTTtavChrislus satis explicat. tra pro coram ex quadam Hebroeorum parti-
    b Hinc erue antiquum canti usum in Ecclesia. Ru- cula,legit
    quoe utrumque significat. Ita sentiunt Glossa,
    pertus lib. v de GlOr. et Honor. : Valei auditio mu- Augustinus, Cassiodorus et alii. Sic Matlh. xxvn,
    ticai dulcedinis psallendo atque orando, ad excitan- 61,sedentes contra sepulcrum,pro coram sepulcro.
    dam in pectore nostro Spirilus sancti gratiam. 1 Vide Isidorum Hispal. de Eccles. Oific. lib. i
    e Gallus dicitura Cicerone lib. ndeDivin., noctur- cap. 19 ad 23.
    nus vigil.Vide Ambrosium,tom. 11. vHexam. c. 24. 6 Maldonatus hic vult discipulos Christi et om-
    * MarginistaeChrysologi notaiit locum bunc ex le- nes simul fideles pusillum gregem dici, ob Chri-
    ctione LXX interpretum. Ego polius a Vulgala dice- slianam mansueludinem ; ex Mita.
    rem derivatum. Ambrosius, qui 53 circiler annis ante h Fortasse velerasci erat reponendum, ut dictio
    Ghrysologum vixit, enarrat. in psalm. cxvm octon. - superiori dictioni perpeluari convenienlius conlrapo-
    19 legit: de nocte vigilqt ad te spiritus meus. For- neretur juxta genium Chrysologi. Cicero in Tuscul.;
    lasse" hoec a quadam antiqua lectione desumpta Nihil iniielerascere debet eorum in quibus beala vita
    sunt, f[uje in littera nec Vulgatam, nec LXX se- consistit. Sapculos" ' |3«XauTt«vocat Suidas, quas 5«uy«r
    ---=-..-
    ^uebatuj. Matthaeus."
    }6j 5ERM0 XXIL %t%
    est, non suorum. Si in hac vita, qua peregrini sumus, ,\ vestris. Beati, in quorum manibus bonorum operum
    vivimus,et mqdieum teroppralem esse pauperem dp- lucent lucernoe. Sicenim : Luceqt tux vestrq coram
    let, tristem, iiihonoruni esse : quale eritin perpelua hominibus,ut videarilbona vestra opera, et magnificent
    patriainter oeternoscives, decontemptu dolprem, de Pcilremvestrum qui est in cwlis (Malth. v, 16), Et ut
    ignpbilitalepcenam,de nuditate opprpbriuin suslinere; lucerna ante oculos, opus bonura in mentibtis sic
    et nunc addici pcenis, quandp alii prompventur ad refulget. Non porlanti lanlum lucerna lucet, sed mul-
    regnum? quando pauper ducilur ad cpnsessura Dei, et tis, et opus bonum dum factq in uno lucet, multps
    dives trahitur ad consortium punitorum ? Heu quam illuslrat exemplo. Lucerna repellit noctium obscura,
    lamentandoe viees, quandp desperati penes hpniines opus bonum malitise fugat lenebras. Accendamuslu-
    e
    possidebunt spem divinam, et humanis bonis proediti cernam bonis pperibus in manibus npstris, si yoiu-
    bonis cqelestibusfraudabunlur I Et hoc facit thesau- mus coram Domino et bominibus nos lucere. Ei vos
    rus, qui cpr horoinis, aut per eleerapsynain levat ad similes hominibusexspectantibusdominumsuum, quqn-\
    cqelum, aut per ayaritiam demergit in terram. Et do venial a nuptiis. Quia semper f nuptiis amicaesunt
    jdeo dixit : Ubienim ihesaurus vester est, ibi et cor ve- faces, luminum testimonio celebralur castitas nuplia-
    strumerif. Homp, mitte etp scmitte thesaurum tuum rum. Sicut enim fugit lucem illicita qui proesumit,sic
    in cqelos,ne a coelestemanimam demergas in terram. B multiplici coruspat in lumine licita qui requirit. Et
    Aurum de profundo terroe, anima ab excelsis coeli. vos similes hominibus exspcctaniibusdominumsuum,
    Meliijs proinde est ad sedem animse deferri aurum, quando veniai q nuptiis. Hpmines sunt qui more debi-
    quam in sepulcrp aurianima demergalur. Exutps ergo toe servitutis B indefessis excubiis adventum sui dp-
    totis diyitiarum curis, et jamper omnia expeditos mini prsestolantur; qui vero sic ventri serviunt, ut
    militare sibi in speculpjubet, qups regnare donavit in diyinara nesciant seryitutem, e( d.e carnis voluptale
    ccclo, Sint lunibi vestri prqiQincti^ellucernm ardentes solliciti, spllicifudinem pccursus Pominici perdide-
    in mqnibusyeslris et vossimileshominibus exspectanti- runt, homioes npn vpcandi sunt, sed jumenta. Et yos
    bus dominum suum, quandq veniat a nuptiis. b Sint shniles hqminibusexspectaniibusdontinumsuum, qiian-
    lumbi vestri pfpecincti : ibi praccingenda est vjrtus, do veniat a nupliis. Ex quo h ad desponsandura suam
    ubi c vpjuplas est comprimenda. Nescit vincere yitia EcclesiamChristUsadvenit,' thalamus ornatur sponsoe:
    corppris, virtutis cingulum qui deppnit. Cincli ergo el ornattir auro fidei, argento sapientioe, virtutum
    d castitatis baltheo, quod est insigne militix Christia- gemmis, sanctitatis i yelis, verecundioerosis, liliis ca-
    noe,flnxamcarnis delruncemus ignaviam, et regis no- stitatis, pudoris violis.Et ad alta cosli pudicitioetem-
    stri exspectationepervigilesinspmnem somiiuinsoeculi plum , fastigiuni yirgiiiilalis attollilur : riec desunt
    nescianjus. Non dprmiunt, inquit, nisi.cum male fece- Q psalrnoruin citharoe, proplietica organa, apostolorum
    rint (Prov. jv, 16). Et luceynaiqrc(entes in manibus voces, k totocque symplioniaecoelestium nuptiaruni.
    » Auctor dicit animam noslram coelestem et ab b Christum Ecclesiae sponsuin vocari, innumera
    excelsls, quia immediate ex nihilo creat-ur ab Deo, claniant SS. Palrum testinionia : quoe si congerere
    ut passiin theologi.MiTA;—Vidg CjementemAlexand. yellem, nubeni facerem. Vide Thepphylaclura in
    Strom. jib. vi pag. 641, ubi diserte liLeeeadem cap. ni Joan. pag. 602; Haniinoniiim inCalena ad
    docet. cap. iu Joan. pag. 168; Clemenlem Alexand. Strom.
    b Non tantum militum et iter facientinm, sed et lib. iii pag. 446, etc.
    riiinislrantium esl habere lumbos succinctos. Lucoe 1 Thalanms in nupliis instar conclavis camerali
    v, 57;* Joan. xm, 4. Hinc Phoedrus, Fab. 2, alle cin- operis, aut tentprioli singulari artilicio exstruebatur.
    cfos, (riensesdixit. Chrysologusautem explicat locum Claudianus de nuptiis Honorii:
    Eyaiigelii pro succinctione et coinpressione vplu-
    ptatum. . . .Aliillialamiimdpclo coniponitefexlu.
    c Sicrestiluinius ex fidemss. Editienes onines cum Stagminegemn:a:o,picluralisquecolumnis
    Mita habent volunias. .iEUiflcetuF apex, ete.
    d Proecipuum militiocinsigne baltbeum eral, quo
    quicumque exuebat, militiam cogebalur deserere. consueverunt. i Veteres in penetralibus domus veJa apponere
    Unde apud Prudenlium, Psychcmach. vers. 654, dis- Et huc forlasse spectal Ausonitis, epi-
    cingere,idem esl ac exarmare: Discingitur omnis ierra. ced. in Patrem :
    Et vers. 824: Sedem properat discincta jmenlus. Ad Nonoccursntor,non garrulusobviaceraens
    rem vero noslram salis apposile Pauliuus Nolanus Yalvis,et velocondilanonadii.
    epist. 25 pag. 164 : Hunc igilur, scilicel Dominum
    nostrum, tequamur; Iluic militemus cui cinclus nuni- Ad hanc rem Pignorius de Servis laudat haeceadeni
    quam discingiturmiles. verba Chrysplogi; Calvorius item Rilual. tom. I lib.
    e Ms. Vatic, Bonorumoperum. i pag. 145. Sed et regii consislorii fores vclis pro-
    * Et qui sppnsiiin proeslolabantur, et qui seque- tendebantur.Corippuslib.nl de Juslirii Mirior.Pe-
    banlur, faces geslabant. Lucoc xiv, 8; Esther IX, 22. nelr.
    Noschartoeparcentes a profanis testimoniis abstine- Vela leguiitposles: custodesarduaservant
    mus. Dicloeaulem sunl faces nuptiisamicw, pro nup- Limina,et indignisintrarevolenlibusobstant.
    tiis conjunctce,vel unilm.Censet Mita hic a Chrysolo-
    go perslringi Npvatianos, qiii nuptias inepte damna- k Prosequens Chrysologus allusiQnem, meminit
    runt. Fuere et qui doemoneninuptiarunn auclprem etiani musicoe et sympheniscquas etiam in hupliis
    esse dixerunt, quos refelljl Clemens Alexandriiius Christianprum pbtinuissc scimus. Suptialis caritus
    'Stromat. lib. HIpag. 445. memjnit Ambrosius senn, 25. ChrysostomUs torn.
    ? Erant ei servi Excubitores,quj januarum geren- IX pag. 522 bomil. 42 in Actis apostolorum refert ad
    tes curam domuium exspeclabant, quoadusque re- hospiles in nuptialibus conviviisexhilafandos adhi-
    diret. . bila fuisse cyrnbala, tibias et cantica.
    163 S. PETRI CHRYSOLOGI 264
    Satis servus.somniest, quitaliettanto clamore non ad A stus ergo sicut ovis, et volens, et tacens tondetur
    coclestisregis nuptias suscitatur. Et vos simileshomi- b ut tegat illam quam Adamprimusinfulit nuditatem;
    nibus exspectanlibusdominum suum, quando veniata velut agnus occiditur, ut peccatum totius mundiim-
    nuptiis, ut cumveneritel pulsaverit, confestimaperiant molatus absolvat; ponit pro ovibus animam suam,
    ei. Veniens pulsat, ccr bene conscius aperit, male con- ut impleat et pietatem pastoris et curam. Tibi ergo
    scius claudit; justa mens patescit ad praemiura,in- rex, tibi sacerdos, tibi pastor, tibi sacrificium, tibi
    justa, quia non meruit, se proecludit.Vigilemus ergo, ovis, tibi Agnus, tibi totum factus est, qui fecerat to-
    dilectissimi, ut beatitudinem quoesequitur consequa- tum. Et qui sibi numquam, tibi toties immutatur,
    mur. Beati serviilli quos cumveneritdominusinvenerit propter te varias monstralur in formas, qui manet
    vigilantes. Sufliciant beatitudinis haec promissa, sed unica suoemajestatis in forma. Et quid plura ? dat se
    quia Chrislus ipsius beatitudinis eloquitur charitatem, tibi Deus homo ut ferre potes, quia ut est tu non
    differamus hodie, ut plenius audiamus quid suis filiis potes sustinere. Sed audiamus jam quid pusillo gregi
    promiserit talis Pater. talis promiserit pastor. Nolile, inquit, timere, pusillut
    SERMOXXIII. grex, quia complacuit Palri vestro dare vobis re-
    De terrenorumcura despicienda el promissioneregni. gnum. 0 honitas effusa! 0 inaudita pietas! 0
    Audistis hodie quemadmodum Dominus pastorali B ineffabilis affectioi! In societate census pastor
    jubilo clangorera tuboecoelestisadjunxit, ut diu incli- oves assumit, atque ad consortiura dominatio-
    natas ovium raentes ad divina tolleret, coelesteproti- nis servos dominus asciscit; ad c participatura regni
    nus promoveret ad regnum. Nolite, inquit, timere, rex gregem populi totius admiltit: sic, sic dat, cut
    pusillusgrex, quoniamcomplacuitPatri vestrodarevobis deficere census, cui regnum minui, vacuari pote-
    regnum(Luc. xu). Acquisivit humilitas superbiaquod stas non polest largiendo. Providenter autem coepit
    ainisit, et grex pusillus ac mitis totas et varias edo- Dominus, dicendo: Nolite timere, pusillus grex, quia
    muit propria mansuetudine feritates. Pusillus grex complacuitPatri vestrodare vobisregnum. Promissio-
    vicit ac fregit tot » genera bestiarum quot diversi- nem regni sine timore servilis status audire non
    tates subdidit jugo Christi nationum. Grex pusillus sufflcit, quia qui libertate vix dignus est, capere
    ac mitis diu contenlus occidi, diu devorari passus non valet infulas principatus. Dominus ergo servo-
    est, donec gentilis soevitia sanguine satiata, vel car- rum mentes tali voce confirmat, ne eos repentinus
    nibus, evangelici pabuli suavitatem, el divini fontis promissi regni prosternat auditus. Regnum velle
    fluenta degustans, totum contagium sceculievitaret, servum, crimen est adire periculum ; teraeritas
    et pastum ; atque in hominem rediret ex bestia, qui non timere. Sed hoc ad Christum quantum est?
    ex homine fuerat dilapsus in bestiam. Hoc sensisse C aut quam mirum, quod dat servis regnum, quod
    ante prophetas, hoc apostolps implesse, hec pertu- sibi servos facit in dominatione consortes, qui ser-
    lisse martyres constat, attestante illo qui dicit, Pro- vorum pedcs lavat, ut extrema servis serviat servi-
    d
    pter te mortificamur tota die, mslimatisumus ut oves tute? Veniant huc, veniant, qui discutiunt pote-
    occisionis (Psal. XLIH,22). Ut vero iste grex novi statem ejus, et tunc de ejus eequitate contendant,
    ordinis aggrederetur prociium,ubi vivit ille qui fuerit cum potuerint tantam capere, loqui, oestimare pie-
    occisus, qui occubuerit, vincit; invenit animam qui tatem; nec jam calumnientur, si se in nostro cor-
    amiltit; imitatus est suum regem, illam ovem, illum pore e patre minorem dicat, qui non dicto, sed et
    secutus est Agnum, qui sicul ovis ad occisionemduclus facto, cum pedes lavat servorum, se subdidit et
    esl, et sicutagnuscoramlondentese, non aperuil ossuum subjecit pedibus servulorum. Homo, jam tibi par-
    (Isai. LIII).Tacet, qui volens patitur, clamat qui lania- ce, quia f ut tibi parceres, tuos Deus lavit, tuos
    turinvilus. Nec potest de morte conqueri, quimprtem tenuit, tuos aroplexatus est pedes. Sed ad ccepta
    dignatus, non coactus, assumit. Potestatis insigne est, redeamus : Nolile limere, pusillusgrex, quia compla-
    cumpro multisvolensquismoritur;nolens cum mori- cuit Patri vestro dare vobis regnum. Ecce qui dat,
    tur, est necessitatis extremoe,quia venit de contemptu dare loquitur Patrem. Numquid largitatem suam
    mortis alterum, alterum de conditione naturoe. Chri- D denegat, sic dicendo ? Absit, non pptestatem mi-

    » Hoc nomine audiunl penes Latincs homines feroe racinensi ad principatum evocavit, legendum esse
    ac agrestis indolis, quo sensu Aposlolusvocavit Cre- participatum edocemur ex codice Palatino, apud Hof-
    tenses malas bestias.Arianusin Epictetum lib. n cap. mannum.
    9 : Alii quidem noslrum tnagnm bestimsunl; alii vero d Contra jEtium et Eunomium hoereticos.Vide
    bestiolmmalignm. Theophylactus in illud ad Corinth. Augustinura haeres.54. MITA.
    xv, 32, vocat conlentionem adversus Judoeospugnam c Male enim aliquot Scripturaeloca detorquebant
    cum bestiis; et ad Lucoevi, Publicanum malam be- heeretici. Catholicum earum sensum explicat auctor
    stium appellat. anonymus in Breviario fidei contra Arianos, apud
    b Ms. Coesenoe,ut velletillam. Sirmondum TomJ 1 pag. 225. Nos enim Catholici
    c Apud Julium Capilolinum in Vero : DefunctoPio, Deum nestrum Jesum Christum, et minorem dicimus
    Maximus in eum omnia contulit principalus etiam im- Patri, el mqualem. Minorem propter humanilatemat-
    peratorim potestatis indulto. Isaac Casaubonus repo- sumptam. Mqualem propler divinitatem perpetuam,
    nendum docet Participatum, quam leclionem firmat Vide Basilium adversus Eunomium initio tom. H,
    editio Mediolanensis.Ita apud Sparitanum in Didio pag. 79, et lib. m, pag. 55.
    Juliano, ubi in verbis : Claudium Pompeianum e Ter- f lta ex fide manuscriptor. Edit., ut tibi parctu.
    £68 SERMO XXIV. 266
    nuit, sed pandit affectum: sic dicendo non distan- A Non poterit tibi tuam pecuniam denegare, qui tibi
    tiam facit, * sed palris, suamque voluntatem mon- Omnia sua contulit, qui te regni sui et honore di-
    strat, iirihat unitalem. Quod aulem dixit, compla- tavit et gloria.
    cuit, et non dixit, placuit; munus edocet Trinita- SERMO XXIV.
    tis, quia quod erga nos Filio placuit, hoc complacuit De servo vigili el felicitatt regni Dei.
    Trinitati. Nolite timere, pusiltus grex, quia compla- Semper, et ad omnia vigilias esse salutares nul-
    cuit Palri vestro dare vobis regnum : post tantaro lus ignorat, quia re vera plus vigilare, plus vivere
    efgo Dominus largitatem, post suam gratiam tibi est. Nam quid tam mortis simile, quam dormientis
    copiosius collatam, abjecta ct vilia peculia servi- aspectus? quid tam vita plenum quam forma vigi-
    tutis jubet abjicere regnaturum. Vendite qum possi- lantis? Indnlgendum somno est, ut corpus reparet,
    delis, et dale eleemosynam. Plebeium cullum regia non resolvat; et vires revocet, non enervet. Scm-
    non adinitlit potestas, augustus honor non nisi dia- per ergp ad omnia vigilias esse salutares nullus
    demate confertur et purpura. Abjicere ergo debet ignorat. Quoe ars, quod opus, quud tempus, quae
    habitum servitutis, qui se regem credit divinitus poleslas, quod officium, non vitoe lucra lucubra-
    consecratum. llinc est quod rex supernus illum, tione perquirit? Ifinc estquod rexf in procinctu per-
    qui cum indigna vesle majestatis ejus ausus est in- B vigil callidi hostis prcecavet, et evilat insidias; tunc
    trare convivium, ligari, pnccipitari, detrudi in tene- in caslris mil.es supervenientes nocturnos impetus
    bras jussit exteriores (Matlh. xxn), quia deformilas caula pefhoctatione propellit. Sic naula vigilando
    inritati ad invilantis redundat injuriam. Peculia diffusi itineris incertas vias intrat, et calles transit
    quoque pristinse libertatis, jam diviliis, jam regiis invios, et vestigio furtivo ad lucrosi portus votivam
    dilatus opibus qui reservat, b caplivus miseria se pervenit mansionem. Hinc pastor adjungit noctes
    nescit esse felicem. Est consuetudinis, cst animi diebus, et tolum sibi tempus denegat dormiendi, ne
    felicis, ut adscitus ad regnum, quod fuit proprium, qua lupis, suffragante somno, grassandi in gregem
    quod privatum, mox parentibus, mox propinquis, proebeatur occasio. Sic viator solers per auras no-
    civibus mdigentibus liberaliter c prorogare, ne sit ctis, restus solis praevenit, e aptumque diem provi-
    mendicus animo, qui censu functus est et honore. dentius deputat mansioni. Hoc prophela sciens non
    Tali ergo provideutia Dominus, consilio tali, vilia die solo, sed de nocte tola clamabat ad Dominum :
    et caduca jubet ut vendamus, ut largiamur, ut do- Domine Deus salulis mem, in die clamavi, et noctt
    nemus, qui in coelesti regno omnia quae in coelp, coram te (Psal. LXXXVII). Quid plura? IpseDominus
    et quoe in terra sUnt, volumus possidere. Sed si pernoctat in oratione Dei (Luc. vi), ut ante nos
    vis servare tuorum pretia praediorum, et sacculo- (2 h oratione liberet quam redimat passione. Et si pro
    rum forte condita te delectant, fac tibi sacculos servis dominus vigilat, merilo pro seipsis servos vi-
    quales ille proecepit, qui jam cnpiditatis tuce cuslos gilare sic jubet. Prmcincti, inquit, sint tumbi vestri,
    est et provispr. Denique, ut vidit, quod duriter et lucernm ardenies in manibus vestris, et vos simi-
    dixit: Vendite qucepossidetis, mox adjecit: Facite vo- les hominibus exspectanlibus dominum suum, quando
    bis sacculos, qui non veterascunl, thesaumm non defi- veniat a nuptiis (Luc. xn). Sini lumbi vestri prmcin-
    tientem in cmlis. Iterum conlristalus es, quia quod cti. Novus ordo vigiliarum, novus habilns imperatur.
    habes, in coeliscogeris collocare ? Rogo, crede Deo Sint lumbi vestri prmcincli, et lucernm ardenies in
    tuo, d qui servo credis, et magis Deo quam homi- manibus vestris. Nil de vestilu, uil de Calceanientis,
    ui commenda. Sed si times ne quid inde proesumat, nil de ipsius occursus apparatu servi vigiles admo-
    ne quid^dispergat pietas largiloris, e signa fidei nentur; sed tota in proecingendis lumbis mandatur
    annulo sacculos tuos, ut tali cuslode dormias tu se- cura, lola in constringendis lurabis staluitur vis pra>
    curus, quia ubi ille est, ibi locus nullus est furi. cepti, addilo lucernarum solatio tantum, sine quo
    a Cyrillus Alexandrinus lib. iv cap. 5, in Joan. vm, nobis signacula columba(in cujus specie Spiritus san-
    17, pag. 414, ponil istud a me ipsopro peculiariler, et clus descendit), vel piscis (quo nomine Chrislus si-
    proprie, secundum perfectissimam conformitatem et gnificabalur, utinfra videbimus), velnavis, qumcursu
    idenlitatem volunlatis Patris. celeri a venio fertur (quaque, ut observatum est, fi-
    b Ms. Vatic, captivusmisere. guralurEcclesia), veliyra musica, quaususestPoly-
    ' Vox Chrysologo familiaris. Mita, librariorum *' crates (quoe fortasse Davidicam lyrara in menlem re-
    fortassis incuria, habet prmrogare. Parisiens. Mo- vocat, ut opinatur scholiasles Sidonii Apollinaris
    gunt. et alioe,erogare. apud Sirmondum, pag. 909, num. 154), et si sit pi-
    d Innuit unum ex muneribus servorum, quod erat scans aliquis, meminerint apostoli etpuerorum qui ex
    Arcariorum : sicuti Erasthus ille, cujus mentio oc- aqua exlrahuntur.
    currit in Epist. ad Rom. vi. Salteni hunc Chryso- 1 Ipsa imminente expeditione, ut alibi annotavi-
    logi locum, ila interpretatur Pignorius de Servis. mus.
    Vide Zenonem Veron. adNeophytum serm. 1. s Emendatum ex Latinio quod babent editiones,
    e Annulis potissimum pro sigillisulebanturvete- actumqne.
    res. Vide Clement. Alex, lib. m Pedag. cap. 2, ubi b Christi oratio ad Patrem nos liberos oslendcbat,
    poslquam dixit aureos annulos muiieribus conceden- ut membra unici Filii tanto capili inserla. Passio
    dos, non ad ornatum tanlum, sed ul ea quoe domi vero non absolute respectu omniuin libcros facit, sed
    sunt servanda obsignentur; usum improbat eorum redemplos: quia tollens nos a servitute diaboli,
    qui numinum figuras in eis insculpi curabant. Dignus suos fecit servos pretio lanti sanguinis emplos. MITA.
    est locus qui exscribatur et explicetur. Sint autem
    • PATROI, LII. 9
    267 S. PETRI CHRYSGLOGI 268
    nec noctis aperitur obscuritas, hec venientis diei cla- A noc nocturno portantur in tempore : et sicut viliis
    rescif aspectus. Sint lumbi veslri prmcincli, et lu- amicsesemper suut tenebrac, ita Jucerncesemper ini-
    cernm ardcntes in mambus yestris. a Ciriguium qUi- micoe criminibus, sociaesemper boni operis sunt lu-
    dein est proprie indicium seryitulis : quod et b in cernce. Sed in manibus sanclorum, ipsa boua opera
    cursu expeditos reddat, et facial obsequenles. Sed sunt lucerncc, dicente Domino. Sic luceat lux vestra
    dixisse suffecerat, estote prsecincli; cuf lumbos po- coram ttominibus, ut videant veslra bona opera : et
    tissimum nominat ? cur tanla jubentis reverentia magnificent Patrem vestrum qui in ccelisesl (Maith.
    lumborum facit magnopere uienlionem. Quoerisqua- v). Et vere portant lucernas suas, vere fomentis
    re? quia in lumbis est tota corporis causa, exjumbis operum, vere misericordiae ungicento inflammant
    tota carnis riegotia suscitantur, in lumbis tota est lampades suas, quoe cum loco, proposilo studip,
    humani lapsus, humansc fragilitalis occasio. Inde latitant, opere, virtute coruscant, ac splendent toto
    venit quod virlutis ignaros reddit, eflicit segniores. orbe lerrarum. Et quia exspectationis suoeDominus
    Hinc est ergo quodprincipaliter Dominus lunibosno- satis trisles, satis anxios noverat mores, ne quis
    stros astringi jubet balleo castitatis, et lotum car- superaretur t.edio, ne quis Iassesceret larditate, ne
    nis nostrce pendulum, fluidum, resolutum, co.nstringi quis longoe exspectalionis faligatione succumberet,
    mandat continua zona virtutis, ut carne succincta ad B perseverantibus in bealitudinem coelestem, coeleste
    Domini occursum liber, velox, expeditus noslraemen- promittit obsequium. Beati, inquit, servi illi quos cum
    tis reddatur incessus. Hoectamen audiens, homo, venerit Dominus, invencrit vigilantes. El ne ipsius bea-
    scife debes, quia non retardat ab occursu Dei caro, titudinis qualitas haberelur incerta, mox adjecit:
    quia ipsius occursus officii ipsius est inseparabilis Amen dico vobis, quia prmcinget se, el faciet illos
    comes, si tu ejus componas sarcinas, si reveles one- discumbere, el transiens tninistrabil eis.c Prcecingel se
    ra ejus, si pendula et sinuosa involucra cjus tu pro- Deus, et facict servos discumbere, et ministrabit
    vidus viator aslringas. Quid plura? Erit tiiii salubre eis. En mutalio inaudila rerum, en terribilis cor-
    coniubernium, si tu ejus deses et resolulns non fue- reptio doininationis, en pavenda conversio servi-
    ris institutor; quemadmodum aulem debeas cequare tulis: quia parumper servus assistit in domini sui
    sarcinas ejus,ejuspondera injusla moderari, Aposfolus cxspectatione succinctus, et sustinendi fiJem bre-
    edocet, sic dicendo: Monificale membra vestra, qum vi laligatione portavit, cui ut d talionem redde-
    sunt super terram : fornicationem, immunditiam, li-
    ret, dissimulat se c in ipsa divinitate divinitas.
    bidinem, concupiscentiummalam, et avariliam, qum illos discumbere, el transiens
    esl idolqrum servittis (Cot. iu, 5). Conslringenda est Prmcinget se el faciet
    - ministrabit eis. Discumbenti bomini Deus astat, et
    ergo caro conlinentioe cingulo, ne eifusa vitiis, ac
    toto peccatorum gravata pondere, supernis el cosle- aslat in coeleslibus; r epulanli servo servil Dominus,
    slibus insistere non possit incessibus. Bene ergo Do- et servit accinctus pueris suis, ministris suis, s mi-
    ininus adjecit : Et lucemm ardeules in munibus ve- nislerium facit Christus, et facit in Patris jam glo-
    stris. Quia seniper ad innoceiitioetestimonium lucer- ria conslilutus. Homo, h calumniaris Cluistum ad-

    » Illud yidelicet, quo servorum vesles proecinge- c Et id duabus rationibus fieri docet Mita, ex varia
    bantur, ne eis ad peragenda, quccjussa eranl, essent hujus vocis dissinudare significalione. Primo enim
    impediniento. Hcccalibi amiolata. Addani ex Horalio dissimulare idem esl quod connivere, seu clausis
    lib. n sat. 8 : oculis aliquid dissimulare. juxta illuslSapientioe xi,
    . . . Pucr alte ciuctiisicernani, 24 : dissimitlans peccata Iwniinum. Unde hic divina
    Gausape.purpureojnensam prsetersit. inajestas agit ac si non haberet in hniniues oeteinam
    Et ex Juvenal. sat. 8: dominaliouem, tum sui causa, ul fial servus servo-
    rum suorum, tum causa hoiui.:um, ne ipsi a .lanla
    El eumvenali Cyanesuccincta bgena.
    lnajeslale oppressi, haud ferre possinl ut sibi a fa.iio
    Yerba Chrysologi laudat Pignorius de Servis. domino scrviatur. Secuudo dissimulare esl se in a!i-
    b Malui sic repoiierc ex ms. Vatic. quam id quod quo loco dclinere, ul Genes. xix, 16, cum ai:geli vel-
    oinnes babe.it retinerc : el discursus expedi.os. lent LotaSodomi; educere. Texius ail: Dissimulqnte
    c Tr.iplicem admiratiouis fontem advertit liic Mita: I) illo apprehenderunt, manus ey.ts : boc est, « domi se
    primum ex inaudila reruia mutatioiie, quod Doniiiius deti:.ente; delinel se ergo fleifas in deitale, quia, li-
    noster eiectis in caclo obsequiiun prcesiabit cl ini:.i- cet Deus bomiaii beatitudisein connnunicet, i.on fa-
    sterium ; alierum cx tcrribili -corrcplionc suce domi- men totain bonoruin uberlatem largitur; sed quam
    nationis. Corripil enim, id esl, seponit do.iuinalio.:cin ferre possil Beatus; » et bcec'Mitoesenlenlia, quam
    suaiu i:i bpsuines, ut snuni illis e.vhiiieatobseqir.um, longe pluribus effert.
    Tertiom ex pave.ida conJilioiic servilutis.. Quam f Quid habeai l.i iis ep.ulisscribit Auctor infra ser-
    enim time.iduni est regiium ilii qui, cutu nalura ser- mon. 95 el sermon. 176. Non gustu , sed visu cpu-
    vus sit, extemplo assumiiurin reguum? laiilur beali, naiuvisio est lo.ta nverces, MITA.
    d Secuuduiu juriscons. .ii.i § 7. Listit. de injur., « Si ChrisLus cum Patre et Spi.n.lu sancto summce
    Talionem reddere est eadem pojna mulctare aliyuem gloriccobj:'Cl.umsu.it, ut ex tbeoJo^is,qu.are Cjuisfus
    qua lu ipse ab ep inulclatus : el propterea Dimiiuus laiilu.iniiKidodicilur facere min.isterjum beatis? Quia
    nosLer pro famulatu hic tibi ab hojuine prceslito ta- ul sermo 22 superius Auctor Quod erga nos Filio
    :
    lionein aiiquo modo reddidit, duiu eideiu boinini fa- placuit, hoc complacuil Trinilati. Christus autem bo-
    mulatur in gloria. MITA.TKuw.aSsia dicitur abGrcecis uiiiiibus beatam gloriani iniiiistfare drcilur, quja fer-
    quae ab npbis lex talionis. Vide cano.n. 4 coiicilii Ni^ cu.laconvivii pptumque suo ipse sanguine promeritus
    coenin, ibique Balsamonem, pag. 499, et notas infe- est, ut habet m"hpcloco Evangelii Barradas. JWIT.A.
    rius ad serm. 38. k Obscurura iu edilionibus nonnullis Iocum, e\
    2C9 SERMOXXV. 270
    huc, quoa detulerit Patri? Qui tibi in lerra lavando A ad snmma, ipse se ad humilia dejicit, ad egef.a de-
    pedes, " extremum reprcesenlavil obsequium, et re- ppnit, Sed scire cpnvenit, pater iste qui esl, vel
    promittit in coeleslibus novissimam servitutem? Cre- qu.alisest, yel qupd regnum suis filiis repromittit.
    de, hccrctice, et tu illi slude reddere talionem. Ille Qiiis sit iste pater, quotidie te confitente cognoscis,
    tibi in ccclestibus parat convivium se ministro, et lu cuni claraas : Paler noster qui es in ccelis(Mattli. vi,
    illi in terra non desinis continuas ingerere el gene- 9). Qualis autem sjt, jpsa operum magnitudine per-
    rare blasphemias; faciet et ille transitus sups, quia yidisti: ex nihilp fecit ccelum, et terram f solidavit
    transiens ministrabit illis; de dominalione ad fide- ex liquidp, inpntes ? statuit ad slateram, maria in-
    lium suorum pia transiet et migrabilobsequia; ad te tra legitimos terniinps s.olaprcecepti aucloritate conr
    de misericordioepatre severissimum transibit in ju- clusit. Verum si regni, qupd promittit pusillis, desi-
    dicem. El transiens tninistrabit itlis. Cpnfitentibus, deras nosse qualitatem, ipse aperit, sic dicendo : Si-
    exspeclantibus miiiistrabil epulas, minislrabit et tibi, nile parvulps venire adjne; talium est enirn regnurn
    sed dignam de lua negalione sententiam. Et si venerit ccelorum (Mattli. xix, 14). Esse in ccejp mirum est;
    in secundavigitia, et si in teriia vigitia venerit, elitq in coe]oviyere, est majestai.is. Jam rpgnare in coclo
    inveneril, beaii sunt servi illi. Si in secunda et tertia quanti sii, sensus desinit ocstiniare mprlalis; el ta-
    vigilia venerit : vigilias b mundus plures, tres tan- B men, hpmp, qrjod oestinnarenon potes, percepisti.
    tum vigilias nevit exspectalio Triniialis; quare ta- Aposlolo .sicdicente : Qupd pcttlusnon vidit, nec auris.
    men a secunda coipit, et tacuil piimam? Quia prima qudiyit, nec in cor hominis asccndit, qum jirmpqravii
    jam vigilia in ortu Dominicccnalivilalis excesserat. Deus diligentibus se (II Cor. 11,9). J2t quod te ni.ereri
    Probant hoc paslores, qui dum supra gregem suum dubilas, babere te, et possidere, jam cpgeris conliteri.
    vigilant, gregis ipsum pastorem in prccsepioinvenire, Quid ergo cum lerra fIII qui ppssidet cpeium? Quid
    videre, lenere merentur et auclorem; sed quoesit se- illi cum bumanis, qui adeptus est jam di-vina?ui.si
    cunda et tertia vigilia requiramus. Sicut utique prima forte placent gemitus, eliguntur laliores, amantur pe-
    vigilia est sui ortus in carne, ita secunda est vigilia, ricula, pessinia mors delectat, ef illata mala bojjis
    qua nostra redit et resuscilalur in carne. Deuique ut sunt gratiora cpljaiis. Sed yideamus quod dat Pater
    ad resurgentetn veniat, c annus excilatur, el evigilat tanlus consilium regnaturis. Vendife qttm possideiis,
    niundus. Terlia vigilia est illa qua exspeclatio lola et date eleempsynam.Si victuros yos, si regnaturps,
    novissuno venienlis finitur adventu; ut sicut ille re- si VPSjam divites esse credilis in supernis, ubi fulu-
    surrexit nobis, ita nos illi d jam perpeluam resurga- ri, quo niigraluri, ubi regnaluri eslis, vos illa quce
    mus ad yitam. yestra sunt jam proBcedant;op.esmiseras miscricor-
    SERMOXXV.
    P dia computate; quoe.bumanasunt in divina converti-
    Deterrenorum cura despicienda, et promissioneveqni. te. Et ne cui forsitan deesset .ey.eclioad portanda
    Hodie Dominus evangelici grcgis c pusilla c.t ter- illa quce diinitlitis, h angariatus est pauper : feruni
    rena primordia, quain blanda exhortatione sit con^ pauperes onera nostra, et v.olentesferunt, quia tali
    solatus, audistis. Nolite timere, inquit, pusillusgrex, n.on deprimuntur pond.ere, sed lovanlur. Venditequm
    qttia complacuilPatri vestro cVarevobis regnum (Luc. possidelis, et dale eleemosijnpin;facile vobissaccuhs,
    xn).-Aufert spes anxias, dubios tollit evenlus, om- qui non veterascunt,tkesaurumnondeficientemin ccclis,
    nemque propellit, et excludit limorem, quando in ubi fur non appropiat, neqttc tinea corrumpit. Facite
    esordio ipsoregnum.nascentibuspollicetur. Quoniatn vobissacculos, qiti nqnveterascunt. Videlis quia palef
    eomplacuil Patri veslro dare yobis regnum. Quis de iste ditare yull fijios, non nudare. Fqcite vobissaccu-
    viciu, quis de veslitu, quis deplebeio censu, et verr los, qui non veterascunt. Npvo mpdo, immo, ccelesti
    nalis cespitis vililate suspirat, de regno cerlus, de modo, qui hunc audit, vendendo comparat, recondit
    dominalione securus? Salis sibi invidet qui elevalus erogando, dum arailtit acquiril, Quam cupit pecu-

    Mita, et Castillo, et ms. Caesen.genuince lectioni re- D Exod. xix : Jam nunqveniain ad te in catigine nubis.
    slituimus. Arius, aliique ex hoc lexlu, Puler jnajor MITA.
    vie esl, arguunt Filium Dei, eiiam quoad diviiiilatem, c Illos enim alloquitur Christus, qui disciplinccsuce
    Patre minorem esse. Sed texlum illuin cum calholicis sese.tradiderant, vel brevi fradituics erant,
    sinccre noluerunl intelligere, qui communi sensu de J Nimirum Gehes. I, 2, abyssi liemine designatur
    humanitate lanluminlerprelaniur : quod scepiusAu- aquarum materia mixla adhuc et c.oiifufacum lerra.
    cipreinjiosirum pluribus in locis docuisse iiabetur. Vide Severianum Gabulpruin epjscopiim de Creat.
    S. Aiiibrosiuslib. u cap. n Lucce,contra eosdcm hce- Muiidiorat. 1, apud Chrysosioinuin tpm, VI, pag. 448
    relicos: Et viiramur, si CliristusPalri defert, qui sub_- reeent. edit.
    dilur matri? MITA. « ad illud IsaiocXL,12 : etlibravil iil pon-
    a Hcccexlrema ser.vitusa Christo Doroino discipu- dereRespicit
    m.ontes,e.t cottesin statera.
    lis exhibjta, a B. Laurenlio Justinianp prodigitmivo- h De Angariis vide quoehabel Stolbergiusin dissert.
    catur. MITA. cui tilulus : de Angariis veter. lom. X Critic. sacr.
    b Hebroeiolim diem seeabant in quatuor quadran- pag. 101. Ar.garia in jure est injusta exaciio; sed est
    tes, quos ut Romani ac Groecivigilias vocarunt. Iude Persarum vox, quibus ayyapo; dicebatur regjus tabei-
    noclem ipsam in tribus vigiliisdiviserunt. lio. Persoeenim itinera sua dindebaniin parasa.ngas;
    c lta cx emendatione Lalinii et ms. Vallicell. Edi- et ut parasangas aitigerani tabellipnes, bajulique qui-.
    :
    tiones, annuus. escebant, et onera sua aliis uiteriuseuntibus pervices^
    * Jam, id est, tunc; signat enirn tempus futurum ; transraittenda committebant. Si plura ^esideras, adi-
    Ut Lucoev : Ex hoc eris jam Itomines capiens. Ex Meursium Castig. cap. 29 pag. 176.
    271 S. PETRl CHRYSOLOGI 27«
    niam perdurare, perpeluare sacculos divitiarum, con- /\ SERMO XXVI.
    dila permanere, qui dicit : facite vobis sacculos, qui De fideti dispensatore.
    a
    non veterascunl! EJcce docet avariliam, qui coeperat ...
    suadere coulemptum : faciie vobis sacculos, qui non Quod hodie DominusinterrogantiPetrorespondisse
    velerascunt. Et qui thesaurizaiiles temporaliter argue- legiturperfiguraraadapostolos ipsos, ad doc ores lan-
    bat, ad tolutn cupiditalis fomilem jubet sacculos sine tum et adeoscquiF.cclesiisprocsidenl, dictum, multo-
    fine perquiri. Chrisle, quo teperlrahit amortuorum? rumpersensit auditus. Inlerrogal Petrus, Domine, a&
    ut avarum lucrifacias, facis eum quod desiderat, non ttos dicis hanc parabatam, an et ad omncs? Cuire-
    quod oportet, audire : sacculos imperas, oelernos spondit Dominus: Quis putasest fidelis dispensator
    thesauros, qui non deliciant, vis parari; ul avarus dum et prudens, quem consliluit dominus super familiam
    consueta percurrit ad lucra, aut virlutem capiat, aut suam, ut det illis in\lempore tritici mensuram? Bea-
    a virlule capiatur. Vere Pater es, qui cum tuis qui- lus servus ille, quem cum venerit dominus, ita invene-
    buscumque parvulissic agis. Namque et nos interdum til facientem: vere dico vobis quodsuper omnia qv.ce
    nostris parvulis pelentibus noxia ingerimus salutaria possidet constituet eum. Quod si dicat servus ilte
    sub specic noxiorum, fallenles insipienliam, non de- in corde suo: moram facit dominus metts venire,
    sipientes aflectum. Dixisti: Faciie vobis sacculos,qui ]B et cceperitperculere pueros, cl ancillas,et edere, el
    non veterascunt, tltesauros non deficientes in cmlo. bibere, et inebriari, veniet domimtsseni iilius in die
    Sacculus cur paralur? Quid ibi claustra, ubi ipsa cu- qua non sperat, et hora qua ncscit, et dividet eum,
    stos cst innocenlia? ibi quid signaculum, ubi fraudis parlemque ejus cum infidelibus ponet. Ecclesioequi-
    sus icio non habetur? Si et in ccolosacculis opusest, dem proesulcs isla quam primum similitudo constrin-
    cura non amiltitur, sed raulatur. Domine, lu vidisti, git, d sed hominem nullum,mortaIem nullum prorsus
    quia in thesauris lola fides, tola spes in sacculis sit eximit bocc figura, quoc dum loquitur ad dispensa-
    avaris : elideo imputribiles in coelo sacculos vis pa- torem, omnibus, uno in^errogante, respondit: Si
    rari, ut qui le non sequilur ad coclum, sequalur sal- est quisquam qui a Deo nil acceperit, discussionem
    tem saccules suos. Avare, fac tibi sacculos, et fac ju- dispensalionis , dispensatoris offlcium non timebit.
    bente Deo, quia volis tuis aniiuit divina majestas. Homo, si lioc ipsuro quod das, accepisti, accepisso
    Sed fac libi sacculos erogando, quia quidquid pau- te quod habes quomodo tu negabis ? De coelcslibus
    per acceperil, Pater ccclestis suscipit. Et ubi recon- condilis, de horreis divinis rationem reddet, proesta-
    dit? in coclo. Et ne forle perdidisse le doleas vel bit causas e Ecclesioc prorogalor. Et quanto majus
    b u5urara,cenluplani in coelesli fcnore recipies, quid- suscipit credituro, tanto majus se debitum non du-
    quid in coclo, paupere transmiseris perferenle. Usura iC bilat rcdditurum, diccnte Domino : Ctriplus est cre-
    mundi ccntuiu ad unum, Dcus unum accipit ad cen- dititm, plus exigelur, ab eo (Luc. xn). Et alibi : Po-
    tum; et tamen homines cum Deo nolunl habere con- tentes potenler tormentapatientur (Sap. vi, 7). Quan-
    Irattum. Sunt forsitan de caulione sollicili? Quare? to altius ascenderil homo, lapsus, tanto altius cadet.
    Nonne homo homini exigua: charluloc obligatione Quid altius ccclo? De coelocadit in cceleslibus, qui
    conslringitur? Deus tol et lanlis volumiiiibus cavel, delinquit; desperatus incurrit, qui in ipsis domi-
    et debitor non tenelur? Sed dicis, esto quod debeat, nantis oculis offendit; et excusatione caret, qui fa-
    quo exigente restituet ? seipso; quia non pofest ulli cinus ipso judice leste committit. Aut quam defen-
    mentiri : idem ipse cst et exsecutor et debilor. Non sionem spcrat, quem teslimonium cognitoris accusat*
    erit in reddendo durus, qui profusus esl in largiendo. Sic diabolus cum esset angelus, et in ccelo, et
    Crede, homo, Deo, quod tibi Deus dedit; majora coram Deo semper clarissimus versaretur, el fulgens,
    reddere vult, cum vull debcre largitor. dum Dci tcnlat aures, dura in Dei superbit aspeclu,
    « Spiritualem ac coeleslem, ubi feneratur Domino, 6 Vocabulum, ut alias observatum est, Chrj-sologo
    quib miseretur pauperi. MITA. familiare. Idem ac dispensalor. Hujus enim onus erat
    Viile, quce superius annotavimus ad serra. 15, consuelum servis praestare demcnsum. Vetus inscri.
    ubi addendum quod lege Jusliniani cautum luit ut ptio apud Pignorium :
    ctiaro usurce nauticcc non nisi cenlesimce essent 1.26 " SIGNUM HEItCULI
    § 1 cod. de usur. De modo aulcm Gronovium
    comparandi usuras DORUS LARC
    apud Romanos, posl Salmasium, et Gra- DISPQL'IANTEVILLICUS
    vinam, vide Gotll. Heineccium, Anliq. Rom. toin. II HUIUS LOCI.
    pag. 84 edit. Venel. 1759. Clirysologus aulem hic loquilur de prorogatore tri-
    c Verehos dispensatoresvocat Apostolus : dispen- lici: qui ministralor, vel aclor frumenti diceliatur
    satores minisieriorum Dei. Non omnibus enim, inquit apud velcres inscripliohcs; nisi miiiistratori et
    hic Theophylaelus, pag. 190, verbum Dei suppeditare aclori hoc obtigoril: ut quandoque el luijusmodi
    oportet; sed quibus opus est, et quando convenit, et munere fungcrenlur. Hos Cassiodorus vocat arca-
    sicut oporlet. A Gregorio Nazianzeno, orat. 52 pag. rios cl procuratores tritici; et lapis apud eumdem
    518, vocantur Ecclesiarum paslores TWV \njyjj-j ol/b- Piguorium, A Frumento. $•
    maot, xai TOO Ibyov... TaXwai,animarum curatores et n. M. '
    verbi proini condi. ASCLEPIADI
    d Cum Chrysologo plures conveniunt enarratores, ACTIIITUS L. N.
    illud ad Titum i, 7, Dtspensatores gratia. Dei, ad A FRUMESTO.
    Oinnes lideles refcrendum esse censentes, qui dona Apud Ennodium lib. i epist. 3 habetur prorogare
    ab Deo accepta in commodum aliorum exhibere de- litteras; et lib. mlepist. 14 prorogari tcripta.
    beut. j
    S73 SERMO XXVI. 274
    lapsus ad terram, ad tartara dejeetus, in diabolum A quia ad nos et ad ecclesiasticos viros satis dictum
    mutatur ex angelo; et qui erat * minister veniaefactus est, quemadmodum cunctos teneat responsio Salva-
    esl b dux poenarum. Hinc est quod Aposlolus noslri loris, quod non sit qui a Dei dispensaliene invcnia-
    ordinis hominem commonet, ne incidat in superbiam lur extrancus, perquiramus Aposloli dictum. JVon
    et Iaqueum diaboli. Dispensator ergo divini verbi est potestas nisi a Deo (iiom. xui, 1). Si a Deopo-
    et coelestisdoctrinoeprorogator, qui anle Dominum leslas omnis, a Deo rex eliam dispensalionis regise
    stat jugiler, versalur inter altaria semper, neque a adcplus cst dignitalcm. Sic dux, sic milcs, sic pro-
    Dei oculis recedit umquam, qui pcccatorum causas, vinciarum rectores, sic urbium rationem rcddlluri
    doiores populisuseipit, oflert, ingerit prcces, acci- sunt omnes isti, si in ullo creditoc potestatis cxces-
    pit, refert, resliluit bnpeirata, ex homine tolus in sere mcnsuram, si rex jusliliam cuslodivil, si oequi-
    ar.gelum substitutus, non polest nisi in ipsa Dei tatem lenuit, si polcslalem moderalus est, si mise-
    facie iriler sanctorum sancta peccare, ut inde sibi ricordiam non omisit, si tcnuit sic ponderis sui li-
    sumat crimen, unde aliis veniam consuevcrat repor- bram, ut in ncutram partem poleslalis suaetrutina
    tare. DeniqueNadab et Abiud sacerdoles lilii Aaron e propcnsa decliuaret, si omnium curam gessit, si
    sacerdotis, dura contaminare externo igne altaria civium procuravit quietem, si sic lemperavit cen-
    proesumunt, ipsius allaris consumuntur incendio, B sum, ut nequc milili sufficienlia deesset, ncque tri-
    ut sumcrent de sacrificio poenam, qui feccranl dc bularius lassaretur. Et dux prccslabil Deo causas, si
    propitiatione peccalum (Lev. x): quod peccatum illis sequenlibus se procbuit virlutis exemplum, si in
    suscitaret ebrietas ; nam vini odor odorem fugarat excubiis pervigil, si in discursibus indefessus, si
    incensi, et ebrietatis ignis flammam provocarat al- pacem omnium proprio labore pcrquisivit. Rationem
    taris. Unde quia alienali vino alienum portaverant reddet et niiles, si paruit impcralis, si concussit ne-
    ignera, mox divino igne referuntur exslincli. Ebrie- minem, si acccpta stipendia justissimo laborc pen-
    tas in alio crimen est, c m sacerdole sacrilegium, savit. Judcx quoque judicii sui supernum jttdicem
    quia altCr animara suam necat vino, sacerdos spi- suslinebit. Et lu qui dominus cs domus luoc,dispen-
    ritum sanciiiatis exslinguit, diccnle Apostolo: Spiri- salorem positum plusquam dominuni volo crcdas,
    lum nolite exslinguere (I Thes. v, 19). Merito inler ut exhibeas conjugi simpliccm cbaritatcm, doctri-
    coetera quae in dispensatore malo arguit hodieruus namque ei quam didiceris in Ecclesia prudenler
    sermo, vini condemnat insaniam, dicendo : Quod si infundas : cui Apostolus in Ecclesia tacere prxecpit,
    dical servus ille, moram facil dominus meus venire, et domi disccre le docenle, dicens, Mulieres in Ec-
    e).cmperit percuierepueros et ancillas, et edere el bi- clesiis taceant; si qttid aulem volunt discere, domi
    bere, etinebriari. Proprie dixit, ederee.l bibcre, ct r, viros suos interrogent (ICor. xiv, 54), Filiis impen-
    inebriari, et percutere. d Ebrielas coedis malcr, pa- das afleclum sobrium, sollicitam curam, eosqua
    rens litium, furoris genitrix, petulanlioe deformiter fidcliter in Domini enulrias disciplina. Servis victum
    est magistra : hanc qui habet, sc non habet; hanc et vcstilum dcbilum reddas, remiltas culpas, niinas
    qui habet, homo non est; hanc qui habet, non pec- lemperes, impercs disciplinam, ct habeas eos fralres
    catum facit, e sed esl ipse peccatum. Ebrietas est progenic coclesli, quos subdilos mundana possides
    f dcenion blandus, vencnuni dulce, rabies volunta- servitute. Vos quoque servi debelis domino fidem
    ria, invilalus hostis, illecebra honestatis, et pudoris in ipsa quam gcrilis scrvitulc, quia qui pio ct puro
    injuria : banc nullus noverit Clulstiaiius , ne auditu corde carnali domino debilum non reddet obse-
    quidem saeerdos atlingat; ne qui est forma virtutum, quium, Dco antc qui corda videt, quam liomiui
    viliorum inde fiat, et inveniatur exemplum. Vcrum tenetur obnoxius, qui te parcra fecit per gratiam

    a Mila censct diabolum fuisse quondam ministrum rarius


    Oper. subcis. tom. I, pag. 445. Ad satietatem
    venia ob hominum cuslodiam angclis atlribulam, consule Sluchium Antiquil. Convival. lib. III, cap. 8.
    Recte equidem.Origenes enim lib. vnicontraCelsum, « Ebrius non facit peccatum dum ebrius est, quo-
    nag. 400, ait angelos adjuvare homines ad saltitem. iiiam ex dcfcclu rationis liberam non habcl volunta-
    Vide Chrysostomum homil. 159 lom. V pag. 958 ; lem. Mox dum voluil inebriari fuit peccalor. S. Tho-
    Basilium in cap. vm lsaiae, lom. I, pag. 1012, ubi mas 2-2 quccst. 150. Al coutracla ebrielate eificitur
    angeli dicunlur curaiores liumani. I ipsummel peccalum, quia in peccato cum sil ebrieta-
    D
    b llominum scilicct ctgeneris
    angelormn: quemadmo- lis, ab ipsu nequaquam lunc surgere vellet, cum il-
    dum, eo duce et persuasore angeli secfatores nec Iiid iiou inlelligat, aut Jibera voluntale abhorreat:
    non homines peccaverc, ul dicitur Apocalyp. xxu, quare cbrius pcccalum dicitur; hoc e.-t subjectura
    14 : Traxit secum lertiam partem slellgrum. MITA. inconverlibile ad bonum pcenitenlicc, dum ipsa per-
    c ViJe canones, qui Aposiolontm inscribuntur re- durat ebriel-as. MITA.—Sed fortasse taniis non indi-
    gul. 42, et Advers. Barlliii Jib. LVcap. 1, Valcriani gebal Cbrysologus, qui hic peccatum sumpsit pro
    bomil. 19 apud Sirmondura tom. 1 pag. 596. malediclione el opprobrio, etc.
    d Tauta malorum seges orilur ex ebrieiate, ut si f Ebrietalem dccmoniassimilari posse non solius
    vel pauca reccnserentur, notoe modus excederetur. Chrysologi senlculia cst. Basilius, orat. 14 vocal ebrie-
    Vide Nysseinim,homil. de baptismo tom. II, pag. 221; tatem dmmonemvoluntarium. Cbrysostomus, homil.
    Basilium, orat. 14 pag. 489; Chrysostomum, homil. 74 tom. V pag. 582, postquam et ipse vocavilcbrie-
    17 in I Cor. tom. V, ubi plura ebiiefatis incommoda talem dwmonem volunlarium, addit ebrium dmmo-
    enumeral, nec ab ea qurchabethicChrysologus valde niaco csse deteriorcm.
    dissimilia, Auguslinum item ad sacras virgines, quera s Ita ex Laliuio placuit emendare, Ediliones^
    hoc idem argumentum prosequenlcni laudat Came- perp&tsa.
    275 S. PETRI CHRV90L0GI 276
    qiigffl coiiditiofecerat disparefn vilitate serVili;De A nem (Malthi xxvi, 41). c Et statuens qualiter vigila-
    divite' qiiid dicairi? qUi quanto pllls habet, taiito rcturj adjecit: Et si venerit in secunda vigilia^ei si
    ahiplius debet. in tertia vigilia venerit^ elila invenerit; beaii sunt
    Desunt nonriiiila. Dertique simul reddit; siffiul servi illi, quos cum venerit, inveneril vigilunles\Luc.
    iradit altefi: quae si nolUerit reddere, sirigulis corii- xn, 59; 57). Et plane beali, quiaqui vigilantet an-
    hiiltat per partes; Et tu, pauper, eomririssairitibi dis- ticipant dolos hostium, de Domini sui gloriabuntur
    pehsatioiiein noh parvarii paopertatis existitries si adventu. Hodietamen Dominus ipsas noslrorum du-
    patieriter feras, si ingratus non sis, si sis vel ih ipsa cum contra scandala exsuscilavit, et armavit excu-
    riecessitate sobrius et frugalis ; si danti agas gratias, bias, dicendo ad discipulos : Impossibile est ut non
    hoii dariti hon ingeras blaspheiriarisinjUriaS; si tan- venianl scandala (Luc. xvn). Hoc est, impossibileest
    tum quocrasquantum dat misericdrdia; non quantUm ut non veniant liostes. Et prinium fratres scire nos
    cupiditas imppftuha compellil. Certe et lu, pauper, convenit scandala baecquid sint. d Scandalorum ge-
    qui libenter petis, da etiam tu libenter pelentibus. nera sunt diversa , et prima sunl illa quae dia-
    Sed forte dicis, NOnhabeo : sit dandi aniriius, el fa- boli fraus parturit. Secunda sunt^ quoe generat
    cullas non deefit largiendi,- pone adveniertlisellani callidilas humana. Tcrtia sunt, quoe parit ipsa ex
    tuam, pone inehsani tuarii, candelabruifij lueernam : B nobis suspicax ct incauta iialura. Et a diabolo sunt
    certe ex eo quod aecepisti gfatantef appone. Sic illa qncefalliint specie, qucc proelendunt bona cum
    Elias (I Reg. xvii;; sic Elisccus(IV Reg. iv) dum rnala inferant: sicut illud ad Adanii cum nobis bu-
    declinant ad vidUafUirivacuas Ct iriopes marisiories; mana abstulif, dum divina promillit (Gen. m). Et
    copiose quod viduis deefat, srippleverurit. Adjecit illud, quod per Pelrum : Noii libi hoc erit, Domine
    aulem Dominus ad confirinatiOiiemsimililudinishii- (Matlh. xvi). Triumphum crucis vacuare contenditj
    jus dicendo: Ille auteni schus qui cogiiovitvotunia- cum fervere se nimio amore menlilur. Nam cum Do-
    lem domini suij et rion se prmpardvit, el non fecit minus loquerelur passioriis suoe gloriam, respondit
    secundumvoluntatemejus, vapulabilmutlis ; qui atitem per Petrum : iVoii libi hoc erit Domine. Verienum
    noii cognovit et fecit digna plagis, vapittabit puttcis. quam dulce sefpentis : ante facit niilitem regis sui
    Ille quidem quipef cohscientiainpeceata, merilo gra- negare victoriairi, servus ipse Domiiiumqnam nega-
    vius solvil conscienticepcenas; sed et iste pef igno- rel. Unde Dominusservum posl se niittit, scamlalum
    raniice Culpas,plagas ignorahiiai;hoii vitabit: Deiiin remitlit auctori : dicendo ad Petrum : Vade posime;
    sicut coiileiiinere non licet, sicl ribn Iieet igiiofare. et diabolo : e Satanas, scandalummihies (Matlhit.\]i
    SERMO XXVU. 25). Et vere posl Dominunivadit Petrus, quia ut cum
    IG sequeretur ad c.celum,crucem resupiiras ascendil. Sed
    De scaiidalo tollendo. et illud est scandaluiii tale, quod fecit Judceis.Nam
    In pfociiictu belli scmper vigilice sunt militum lapidem firmahdis vestigiis lalum, in lotara sulcavit,
    distributce, ut ihsidiis nil iiceat j liil pateai dolis. et exasperavit oflensani,et totius furidamentipetram
    PerniciosissimUs himis est reperilifius hostis; nam vertit iii scandalum, ut csset miseris ad ruinam. Ecce
    aut ihscios pfceveniti aut incaulos prococcupat, aut pono, inquit, in Sion lapidem o/fensionis el pelram
    oppririiit dormieiites. llinc est quod Chiislus rex no- scandali (Isai. vni, 14). Hinc est quod Psalinista anxia
    ster ahte sccculaper lotam sccculindcteni niilites snos supplicalione deposcit: Cusiodimea laqiteoqueiiista-
    prccmanilatis Vigiliarum vicibus dominonuit contra luerunl mihi^ el a scandalis operantium iniqititatem
    diaboii, id est, veieris hostis subiilissimum doluffi, (Psal. CXL,9). Et quia trarisilierat oflensam, sean-
    contra latentes impetus vitiofum,- coiitra criffiirium daluiri viceral, lalifer gloriatur : In petra exaltasli
    insidias irruentes, contra scandala qucenobis variis tne, el deduxisli me, qttiafacttises spes mea (Psal. LX,
    oriuntuf excausiSj contra tentaraenta prccsentisvitac, 5; 4). Diximus primum genus scandaii, dicamus et
    contfa urentCsaues socculariuiupfessufaruin, taliter securidum qiiod de buinana calliditate dixiirius eve-
    admonendo : Vigiiate ei orate, rieinlrelis iri teiitatio- nire. Scandaium populo IsraelitiCo f Balaairidivina-
    a IlPetr. II, 21: Meliusenimeraiil.isiioncognoscerc]D Satance autem nomen, quod est adversariiis; iis tfi-
    viam jitstilim, quamposiaghilionenireirorsitmconverli. buebalur, qui divinccvoluntati adversabanluf.. Orige-
    b Tertull. Jib. de Pcenit., ignordriiesDominumnul- nes conlra CelsUmlib. vi pag. 506 : CmlernmSalait
    la exceptiotulalur a pmna.. llebrwd linqua dicltts, et a quibusdam forriia magis
    c Prnna vigilia cubitum ituf, et ertftirion nomiriat GrmcanicaSalanas nominalus,significat adversariuin.
    Christus. Secunda vigilia eral rioctufiia hocte, et aito De vocis etymo, miruai qtiain blande allucinalur
    jani spmno. Tertia vigilia, media jairi riOcte : ad Justiiius, ih Dialogo cuni Tryphoiie pag. 351.
    f Chrysologus, dum Balaam diviuatofefnappellat,
    cujus finem quaria appropinquat, quOd est tetcpas
    exsurgendi. Vult ergo ChristUs iios vigilafe ipso eo- eofuiri sentenlicc videlur assentiri, opiiiar.liumBa-
    dem tempore, quo omnes dofhiiurit, secUridascilicet laam non prophelam esse, sed vifiiin iiiagicisartibus
    el tertia vigilia. dedlluiri. Ariolus vocatuf Niim. xxii, 5. Vide Orige-
    d Vide Basilium in Regril. Breviofib. resp. ad iri- hein corttraCelsum; auctof; Oper. Impcrf; i:i Matth".
    terrog. 64pag. 550-55. lio.mii.2; Cyrillum Alexahdrinum lib. iv et vi de
    ..«.Non haVcvere diabdlo, sed Petro dicta sunt a Aiiof. in Spir.; AmbrosiumEpist. lib. i Class.fecent.
    Chrislo. Inieiligendus eigo ChrysOlOgus,quod boec edil.; Lyfarium; Cajetanum BrUgcns. Janseiiiuni,
    dieantur diabolp, qui per leritatioiierii srtggerebat Tirinum bic. HicronymUsvero ex Hebracoruruopi-
    Pelro ieaqum Dei siini minime sdpieiiii; sed ea qitm uione, pUlal Balaamumverum Deuiri coluisse. Certe
    hominumsunt, inquit Origenes in Mattb. pag. 286. MosesNura. xxu, 8, 9,12, 18, 19; 20, expresseteslti-
    977 SERMO XXVHl S78
    tor objecii(Num, xxxi; Apoc. n. 14), quando bella- A j quod hominerii deduxit ad morlem. Audi Domimnn
    toribus non cum ferratis viris, a sed cum puellis toto diccntem : Vmmundo a scandalis (Mallh. vi).- Scan-
    lenociniofucalis occurrity ut arma yerteret in luxum, dalum sarictos tentat, fatigatb cautos, incautos de|i-j-
    triumphum mutaret in infamiam, el in reatum featus cit, coftfundit omnia, conturbat omnes : etlicetinf
    evocaret ultores, et ad summam profanaret lolam de prceseriti loco Dominus de scandalo suoc passioriis
    turpitudine sanclitatem. Hinc est quod euni Moyses Joquatur, et Judara deuotet per quera vcnit ipsum
    taii notavit sentenlia cum puhiret. El Balaam, iriquit, scandalum scandaloriim; tamen ne quis in hoc deve-
    dimnum occidite, quia hic misii scandalttm ante filios niret, admoriu.t, dicendo : Impossibile est tt non
    Israel. Scandalummolitus est Jeroboara (III Reg. xn), veniant scaiidaia; vcvlamen iiliper quem veniunt.Bd-
    qni ex auro vaccas populoiii deos figmerilohriserabili nttm est illi si lapis mokris appendttlur collo ejus, et
    collocavit, ne Deum vivum, ne veruin templum, ne projiciatitr in mare. quam scandalhet tinumde pusillis
    divinam legem, ne legitimos regcs, ne patrios rilus isiis (Luc.iv). Quare non lapis, sed c lapis molaris:
    qucereret : sic populus mancipatus erfofi scandalum quia lapis molaris dum trilicum terit, dflin farinairi
    facit juxla Aposlolum (I Cor. ii), cum quis idolis irri- fiindit, a polline furfurem dum secernil, panem pie
    molata quasi niliil nocitura mandueat, et insehsalos labofahtibus subministfat. Beiie efgo illi qui eligit
    lapides, et ligneos deos, qui neque sanclificare, ne- B ] minister scaridali magis esse quam pacis, ad colliirn
    que pollere quid possunt, tali facto aeslinial debefe lapis alligatur molaris, ut hoc illiiftiad moftem tfabat,
    conteinni. Sed quod ille fidei arbilratur exemplum, quod illum trabefe debuissetad vitam: quia serisUsad
    fit ignorantibus Crroris occasio, qtiia non ad contem- vilam datos riiortis convertit ih scandaium, suadeiido
    ptuffi, sed ad culluhi provocat nescientes, et convl- aliud videfe, aliud audire, aliiid senlire, aliud sapefe,
    vium religionis videri facit insciis, quos sciens sludio quam efal in Chrislo, quatri eral in scienlia salutafi.
    derisionis absuriiit. Unde bene Aposlolus concludit Hinc d angularem lapidem (Isd. xivni,16), hinc adjri-
    et aperit. El peribit infirmus iri tua scieniia frater, torii lapiderii(I Beg. vii, 12), binc lapidein Sine mani-
    propler quemChrislusmorluusest (I Cor.vm). Tertiilm bus abscissum (Dan. n, 45), qui esl Christus, sic pu-
    genus est scandali, quod nobis noslris generatur ex sillorumcircuitettraxitad scandalum, utnori pan6fA
    sensibus, cuin fallimur oculis, cum decipimur auditu, vitce, sed panem lacrymciruiri cohficefet et dolofis,
    capimur odore, et sapore viliamur. Unde Eva vetiti sicut proplieia testatUr, diceiis : Qiii trianducdtis pd-
    et lelhalis cibi sic gustu est sauciata, sic visu. El vi- nem doloris (Is. xxvi, 2). Beiie ergo illi, sicUt alibi
    dil, inquit, mulierquodbonumest lignumadmandtican- dixif, Ut mola asinaria alligetur colloejtts (Matl. xviu,
    dum, et quodgratum ociilisad videndum, el speciosum 6), et iride sumat Jicenaffi,unde sumpsit et sensUin,
    ett ad inluendum(Gen. m). Bene ergo Doniinus adje- (G et exccqueturjuineiitis insipientibus, qui noluit hOiiii-
    cit scandalizare sensus ipsos, dicendo : Si scandali- nibus superria sapicnlibus comparari,
    savcrit ie oculus tituSj aut manus tua, absciitde, et SERMO XXVIII.
    projice abs te: meliusest tibi sine oculo et manu venire De MdillimiPublicani ac divitis vocatione,et de Christo
    ad vitam, quam toto corpore ingredi in gehennam cum Pubticaiiis munducanle el apostolos pauperet
    (Matth. v, 18; Marc. ix). Et quamvis Doniinus lapsus eligente.
    et vilia jusserit sic nos secare, rion membra; tamen Qnod sit vrrtulibus cognata paupeftas, tefrena et
    si hoc Eva mater humani generis sic fecisset, melius coclestis comprobat disciplina. Alhleta adluctamen
    sine oculo et manU in vitairi venisset, quam totam nudiis accedit, confligil cum fluctibiis nauta riudus^
    e
    posterilatem suam lamentabilem misisset in mortem. miles in acie non nisi expcditus assistit; qui tendit
    Cavere efgo oportet nos, fralres, ne scandalura facia- ad pliilosopbiafli,lolum quod iri rebus est ante cOn-
    mus aliis, ne vel ipsi alio facienle paliamuf. Scan- temnit. Esl efgo virlutibus cognata paupertas; el si
    daluni est quOdoflendit sensus, quod mentem turbat^ paupertas virtutum parens, virtutum socia sic babe-
    quod confundit inlelligentioe puritalem. Scandalum tur, sapere convenit, quare Chfistus ad viftutis offi-
    est, quod diabolum fecit ex angelo, quod ex apostolo cium paupefCs sic elegit. Pelrus et Andreas, JacPniis
    reddidit pfoditofera, quod invexit peCCatummundo, et Jeannes, germanitas ccmbinata, imrao corigemi-

    tur eum yefum Derimcoluisse, qriem ipse, Num. xxn, D ] Maldonatus aliique pulavere genus fuisse supplicii
    18, Doitiihum Deum suum appellat. Augustiiius, lib. apud Hebrccos, flagitiosissimoshomines in mare de-
    ii de Divers. Quoest.ad Simpiiciuni, art. 9, quccsi. 46 mergere, e collo eorum mola asinaria suspensa. Ly-
    in Nurner., rem, ut reperivit, sub judiCependentem, fanus autem, et ex lieterodoxis niulli, Gfotius, Ligih-
    adhuc reliquit. footius, Cicricus, remin dubium revocanl: asserilqUe
    1 Liquet, ex Nuirier. xxxi 16, Balaam regi Balac Calmetus, rie volara quidem hujus supplicii apUd
    suasisse ut ad castra Hebrccorum submilteret specio- Hebrceosrepefiri. Opinalur lameu a S^Tisvel Roma-...
    sas puellas Moabitides, qucc eos ad fornicandum hn- nis iiiducl potuisse in Palceslinam. Quoad Romanos \
    pellerent, ea lege, ut llebrcei prius ederenl idololbyla, VidcCasauboiiufn in Suelon. Aug. cap. 67.
    d Cur Cbrislus angularis lapis Voceturpassim babes
    et eorum.riumina venefareiituf.
    b Ita cuhiLMiniOiEditi, iricdutbs. apud SS. Patres. Vide Cyrillum AJ.ex.ad vers. 16 cap.
    c Servofiimmuriuseral riiOlaslorqucfe, eertamque ixvrii Isaicc;OECumeniumiuIPet. n; Cbrysostomum
    farinaemerisuram statis diebrisfeddere. Sed et quaii- homil. 111 tom. V, et homil. 6 in episf. ad Epiies.,
    doqueadliibebaiitiirequi, Velasini. Undemo/aasiiiaiia et ex eo Theppliylaclum, in cap. n ad Ephes., Tlieo-
    ingentem quamdam innuit, adquam circumagehdain dpfeluiri in psal. cxviri, elc.
    asino opuserat. Hieronymus hic, Vatablus, Mariana, e Mss. Cccsence,et Yallieell, babent, astat.
    279 S. PETRl CHRVSOLOGI tSO
    nata paupertas, in a apostolorum principes etiguntur: A quoestibus quocstionem, et magnum nobis negotium
    pauperes censu, loco humiles, viles artc, obscuri vila, sua negotiatione proponit. Sed dicit aliquis : Quam
    ! b laborc communes, addicti vigiliis, fluclibus manci- quaestionem?Quodnegotium? Deus suscipit pauperes,
    pati, negali honoribus, injuriis dati, pracsidio retis, sed divites non repellit. Habens suscipit et ad se atira-
    solo piscium captu victum vestitumque conquirentes. bit non habentes. Abraham dives (Luc. xvi), dives
    Sed in istis quantum vilis mundanus videbalur aspe- Job, David dives. Et quid Abraham beatius ? Quid
    ctus, pretiosas tanlum animas Dei intuitus tunc vide- fortius Job ? Quid David sanctius ? Nam et Abraham
    bat. Erant censu pauperes, sed innocenlia locupleles; post terrenos moerores pias animas et revolantes ad
    loco bumiles, sed sanctitate sublimes, viles arte, sed ccelumin gremium suoeconsolationis includit. Et Job
    simplicilate preliosi; obscuri vita, sed vitoc merito in ipsis divitiarum machinis diabolum el ipse vicit, et
    perlucentes; labore communes, sed proposito singu- nobis vincendi eum reliquit exemplum. Abraham sic
    Jares : addicti vigiliis, sed ad coelestesvictorias jam possedit divilias, ut eas scepe et oblatas contemneret
    vocali; fluclibus mancipati, sed fluclihusnon demersi; et calcaret indullas (Gen. xiv); et sic diligeret possi-
    negati honoribus, ditati magis honoribus, non negali; dere divitias, non a; divitiis possideri; habere eas ad
    injuriis dati, sed injuriis non relicti; captores piscium, largitatis materiam, non ad cupidilalis incendium.
    sed piscatores hominum jam decreti. Venite, inquit, B Sed ad hoec respondetur, fuerunt sanctis innocentes
    et faciam vosfieri piscatores hominum (Matth. rv, 19); divilioe, ulpote a Deodatoe, nonlurpiter acquisitce;
    ut vitalis escoejactu, ut hamo ccelestisverbi, de mor- concessoead usum vitoe, non ad morlis usuram. Mat-
    tis gurgite animas ad lucem tollerent sempiternam. thceum vero publicanum diviiioe, sic cupiditatis pu-
    Captores piscium liunt hominum piscatores, de labore blicant magistrum, fornace avaritioe sic coquebant,
    transeunt ad laborem, quia labor nescit Iassescere sic alligabant vinculis cautionum, sacculorum ponde-
    c meditatus. Omnia quocde usu veniunt, non fatigant. ribus sic prcmebant, ut levari ad innocentiarn, ad
    Virlus exercilio perseverat. Hinc est quod Apostolos just':tiam surgere, ad virtutem progredi uoii valeret.
    suos Christus humanis laboribus exercere voluit, ut Unde et sedere ejus eral jara subsidere, non sedere.
    eos indefessos redderet in divinis : voluit eis Deus Hunc ergo lalem ad sua cur vocaverit Christus, cur
    manere forlitudinem, de exercitio prcestare virtutem. elegerit ad divina, nisi qnceratur alliusfacitaltissimam
    Et quia fructus provenit ex labore, voluit eos labores quaestionem, et non lantum quoeslionem,sed et scan-
    non perdere, sed nralare : ipse ante illis usum laboris dalum, sicut illo tempore circumstantium patefecit in-
    indulsit, qui postea eis tolerantiam dedit virtutis. tenlio. Quomodo enim infirmitas non laboraret huma-
    Hinc est quod regna, gentes, carceres, vincula, tor- na , quando videbat apud Chrislum pecuniam sicvale-
    menta, mortes, sccvienteshomines terris omnibus sic 'C re, ut daret fraudulcnto Udem,venali graliam, cupidi-
    vicerunt. Diximus quod in apostolis amica virtutum, tatis magistro oflicium largilslis, doctori fenoris ma-
    Deo chara, sit electa pauperlas. Matthocuma de telo- gislerium sanctitatis, publicano sccculicoelestesecre-
    nio divilem, de usuris locupletem, lucris sccculionu- lum? Urebat videntes, quodusura quce vastat lerram
    Stum quod in apostolatum Christus elegerit, quid tollebatur ad ccclum, et hanc quam detestantur homi-
    dicemus? Hodie Malthccusde seipso sic coepit: Et cum nes Deilas advocabat. Sic autem sensisse tunc viden-
    transiret inde Jestts, vidil hominemsedentemin telonio, tes aperitMatlhoeus ipse, qui dicturus vera de se, non
    Matthmum nomine;et aitilli, sequereme (Matth.ix). potuit hacctacere. Cumaulem Jesus disctimberetin do-
    Matthccuse publicanus general nobis non parvam suis mo, ecceveniebanltnulti Publicani et peccatores,el di-
    « Vel quiaprimores elecli, vel abundantiavirtutum. Olympim. Labor autem meditalus, id est frequenter
    Theophylaclus vocat Pelrum ct Joannem verlicesapo- susceptus ac exercitus, usu ipso fit levior. MITA.
    ttotorum. Cceterumde liujusraodi voce apostolus vide d Tribulum GroecisTEXOJ rlicilur : unde Teloniitm.
    Hieronymum in episl. 145, ad Damasum, et late Locns videlicet in quo publica exigebantur vectiga-
    Basnagium lom. I Histor. pag. 288, ubi contra Baro- lia, et juxla mare positus, ut ibi solverenlur a trans-
    nium contendit eara cevoCbrisli non fuisse adopla- frelantibus.
    tain, quam tamen invenimus apud Joanncm xm, 16 : e Hoc nomine Judocivocabant eos quos ipsi vel ob
    OOSE unbo-zolo;atque missus major est eo qui misit enm. vitoe inslitutura, velraorum iinpurilalem velnti profa-
    Eodeni niodo II Cor. vm, 25. Iratres, missi ab Eccle- nos dete.^tabantur. Non vero quod oinncs Publieani
    sia ad eleemosynarum collectinnem 'ATTOOTO^OI Eccle- essent elhnici, utperperamopinaturTertullianuslib. i
    tiarum noininantur; et ad Hebrceosm, 1, Chrislus ipse i) de Pudicit. cap. 9, contra quem jure insurgil Hiero-
    dicitur Apostolus, vel quia ipse princeps est et caput nymus epist. 146, Damaso, ubi eos Judoeos fuuse
    apostolorum, vel quia, ul ait Theophylacfus, missus clarissime evincit, ul paiel in Matihccoex Patris no-
    est ad oves domus Israel. mine Alplimo suoque Levi. Quod si velirit Publicanos
    b Ac si diceret communem quamdam et vulgarem nonnullos fuisse ethnicos, id de principibus lantum
    artem exercuisse. Omnibusfortunceet naturcc dotibus Publicanorum dederim, quos Grceci 3rj£ioo-twv«c vo-
    experles fuisse apostolos, soloque nulu arbilrioque canl, id est publicorum vectigaliumredemptores; non
    Dei vocatos, conlra Maldonalum et Theophylactum, vero de inferioribus eorumque ministris, ut eral
    qui in eis nalnroehabilitaiem non exclusere, asserere Malthccus. Publicanos bonori fuisse Romanis, nemi-
    cum Clemente Stromat. lib. vi pag. 480, neni lalere pulo. Hos Cicero in epist. ad Siluru prccto.
    lilario de Triiiilale lib. n, Origeneque conlra Celsura rem vocal amplissimos Itomines, mullisque laudibus
    fiossumus
    lib. u pag. 155. ornat in orat. pro Plancio. At Judocisodioeldespeclui
    c Id est exercitus. Etenim meditari non modo valet eranl, quod Potenlum avarilioe tyraunidique inser-
    mente agitari; sed etiam exerceri. Unde Plauli verba virent.
    in Stich., Simulquead cursuram meditaborme ud ludot
    SSt SERMO XXIX. 28«
    tcumbebanttumeoet discipulisejus. Pharismiautem vi- A , Sedebat utique, qui stare non poterat pondere cupi-
    dentes, diccbant discipulisejus : Quare cumPubticanit ditatis oppressus, et ipsa totus conscientia fraudis in-
    et peccaloribusmanducal magister vesier? Et hoc dice- curvus. Aurum natura gTave, gravius fit avarilia ni-
    bant Pharisoei,ut esset magnum malum, quod et malis mis. Hinc est quod plus babenlem deprimit quam
    poterit displicere : et si erat nefas publicanos Chrislo ferentem, et vehementius aggravat corda quam cor-
    participes, nvel incibo esse, divinis sociare quiderat pora. Nascitur in terra profunda, sectatur ipsa mon-
    publicanum? Fralres, in quocslionehacingenium Ja- tium fundamenta, pcrque ima venarum coecisdiscur-
    boraret interpretis, si non ipse Domiuus, cui fit ipsa rit anfraclibus, et dum suam seroper f repelit ad na-
    quaestio, totum quod est quaestionisauferret. Repeta- turani ccelesles animos ad inferna deponit : obscu-
    mus ergo ordinera lectionis : Christus quare ad Mat- rat sensus semper, alta raentium semper in terrena
    thoeum venerit audiamus. b Cum transirel, inquit, demergit. Aurum crogarebonura, reponere maluro,
    Jesus. Non dixit, cum staret ibi : transivit, et per- conlemnere validum, fugere persecurum : quod si-
    transivit inde Jesus, ne Matthceus remaueret ibi; cut vincere virtutis est, ita felicitatis est evasisse.
    transivit inde Jesus, ne Mallhaeusibic laliler perma- Auri furor ardentius humano fervet in pectore jquam
    ueret. Vidil hominem. Non dixit, vidit Matthoeum, caminus tolus ignescit incendiis , et acrius homines
    quia inMatthocohominem liberarat; hoc est, homines B dissolvit in terra quam solvilurin calore flanimarum.
    quos pecunia possidebat servire Deo nequeunt, pe- Crodelitatis domiuus, socvus hostis, amando loedit,
    cuniae servientes. Nonpoteslis, inquit, Deo servireet nudat dilando, ipsum etiam caplivat aspectum, fidem
    mammonm(Matlh. vi). Veni, sequere me. Non dixit, frangit, violat affectum, vulnerat cbaritatem, turbat
    Affer ad rae, quia Malthoeum, non Matthoeisacculos quietem, adinrit innocentiam, docet furtum, suadet
    requirebat. Veni, sequereme. Hoc est, depone ponde- fraudes, imperat Jatrocinium. Et quid plura? Hoc
    ra, disrumpe vincula, solve Jaqueos. Me sequere. esl, qirod Aposlolus dixit: Radix omnium malorum
    Qucerele, perde usuram, ut te valeas invenire. Sed esi avaritia (I Tim. vi). Est commutatio sane una, si
    Jam Pharisaris quid responderit, audiamus : Non est homo prudens illud ante miltat ad coelum, quam mit-
    opus, inquit, sanis medicus, sed male habentibus. Ecce tatur ab illo, ut stullus, in Tartarura. Miltat per raa-
    quare ad Matihoeum venerat Christus, ut avaritioe num pauperis, quia quidquid proptdr Deum pauperi
    curaret vulnera, ut saniem sanaret usurce. Euntes, dedit, ad coclum sine dilalione transmittit. Merito
    inquit, disciie, quid est Misericordiamvolo, el non sa- MalthoeumDominus talibus vinculis absolvi cupiens
    crificium. Misericordiam voluit, ut Matlhceus, quod procpedilum suscilat, dicendo : Sequere me. Hoc est
    lulerat per miseriam, in misericordias prorogaret; et me sequere de supernis ad superna tendentem, et
    inde redimerel pcenam, unde comparaverat culpam. C non aurum de inferis ad inferna mergentem. Ubi
    Non veni vocarejusios, sed peccatores. Sic dicens, non fuerit thesaurus luus, iliic et cor tuum erit (Malth. vi).
    repulil justos, sed injustos, qui se d justos raentie- Aurum patriarcharum stirpem, progeniem sanctara,
    bantur, exclusit. Cbristus ergo quod ad peccalores tantam germanilatis singularem coronam adeo cor-
    venit, peccata delere voluit, non peccatoribus voluit rupit, et lotius reddidit pietatis extorrem, ut Josepb
    commanere. Quod estc dare vilam mortuo, hoc lar- ^Egyptiis, fratrem barbaris, innocentem noxiis, s in-
    gilalem tribuere est avaro. Itaquc Christus quod genuitatem tradcrcnt servituti (Gen. xxxvn). Sic sic-
    Matthreum vocat, non est illa pecuniccratio, sed est cavit mentes, sic corda depressit, sic quod in eis fue-
    ratio tota virlutis. Denique Mattbceusmox faclus est rat huinani sensus, ferinam in rabiein conimutaVit,
    terrce pauper, ut dives haberetur in coelo. ul non offensam Dei, non sancli palris dolorem, non
    SERMO XXIX. proprii sanguinis sensum meminisse permiserit. In-
    De eisdem, el de auro. tuere quid auro gravius, quod cum mores hominum
    perdit, perdit et naturam. Aurum Judaicum populum
    Cum Matthaeumpublicanum Dominus ad apostola- sic suo caplivavit aspeclu, vicit illecebris, specie
    tus fastigium evocat et extollit, dat manum lapsis,
    perdecepit, ul hoc esse Deum crederent, et Deum
    spem restiluit desperatis, reddidit vitce, quos sibi jam iv verum, Deum tot beneficiis cognitum denegarent; sic
    mcrs delinebat addictos. Cum prmieriret, inquil, Je- converlil homines in jumenta, ul viluli caput, caput
    tus, vidil LeviAlphmisedentemad lelonium (Marc. n). suum crederent, et omnium rerum capitib caput pe-
    » Anliquorum Hebrceorum mos constanlissimus f Id est, dum nalura sua obscura quaeque et alte
    fuit, cumalterius religionis asseclis, ncque cum ar- defossa loca amat.
    lem aliquam vilem despectamque profitentibus, ci- B Ms. "Vatic, ingenuum. At ex genio Chrysologi
    bum sumere, ne aliquid iminundum conlingere cona- lectionem ms. Ccesen.et Vallicell. libenlius relinui.
    rentur. Vide Genes. XLIII,51; Joan. iv, 9.
    b E domo videlicet egres=us, eo exiturus ad mare. Non aulem auri pretium, quod ex Ismaelitis percepe-.
    c Ila retinuimus ex ms. Valicano; nonnullae edi- runt, co perduxit Josephi fratres, ut eum venumda-
    aliler. rent; sed zelotypia tacti, quod eum in omnes regna-
    tiones, turuin somnia protendcrent. No::desunttamen ex Pa-
    a Cujusmodiequidera Phafisxi.
    e Hoc est, quemadmodum muneris est tribus quos hoc idem cum Chrysologo sensisse apparet.
    divini, non b Non uni ex SS. Patribus mens fuil, ab Hebroeis
    creatocnalurce, ad vitam mortnos revocare; ila opus viluli tantum caput luisse conflalum. In hac senieiilia
    est dexleroe Excelsi quod avarus bona sua largiatur. sunt Cyprianus et Ambrosius epist. 62, Laclanlius
    Propterea Matlhccirevocatio ab usuris, et facultatum lib. iv cap. 10. Et inde tradunt nonnulli ortam ethni»
    iu
    ejus pios usus erogatio fuit munus divinuin. MITA. corum calumniam, Judaeos scilicet adorasse caput
    J83 S. PETHl CHRVSOLOGI 2Si
    tudis aMteferrent (Exod. xxxn). Attendite quam sit A_sufflciat, Non necessehabent sani medico, sed male
    pernicies ista fugienda, qucccum mores hominum, habentes; non enim veni vocarejustos, scd veccatores.
    hOnestatem, vitaffiqoe perdiderit, ipsum quoque Et quis non erat ocgrolus,ipsa generis humaui sic
    Decrin voluit homini et conlendit auferre. Hoc est, oegrotanlenalura ? Ad omnes ergo venil, qui onvnes
    quod Juiam fecil esse proditorem,- ut hominem co- male habentes ut curaret inveuii; sed plane mori
    gefet Deum negafe, vendere germanum sui sangui- meruil, qui medicum conlempsit nese accusaret, vel
    riis, distrahere conditorcm,etipsumsanguinemtaxare confiterelur oegroluiri.Sed dicti sui Dominus aperit
    prelio quero spor.le Donrinus eral noslrum largitu- mox figuram, dicendo : Non enim veni vocare justos,
    rus in pretium (M<j«/(.xxYi).Sednemulta superhoc sed peccaiores. Non hic Dominus justos respuil, sed
    generent cxeinpla fastidium, transeamus ad reliqua. superbos ; c et eos notal, qui cum non sinl, esse se
    Sequereme, et surgens secu.usest eum. Scepelegitur jactant justos. Et ubi eranl jusli, cum juxla prophe-
    et in hoste utilis virtus,-soepein adversario cotnpro- lam : Non eral qui fdcerel bonum, noneral tisque ad
    balur. Matthceusnon subtrahitur operi, sed mulatur, unum (Ps. xin)? Ut inlelligant segritudinem, medi-
    et leloiiium suscipit magis quamrelinquit,ut mansura cum, ut curenlur, admiltant, confiteanturse peccato-
    Deo, non hommi peritura conquirat, ut non trigesi- n res, ut modo Cbristus parens el conviva largiatur ve-
    mum in quadragesimuin qui::quagesimumque num- niam, ne post juJex ferat in contumacesdebitam sine
    mum trislis redigat supputator; sed irigesimum in fine senlenliam.
    sexagesimum et centesiinum gaudii fructum loetusre- SERMO XXX.
    condal diviiiiscomraodii profuturmn. El sttrgens se- De eisdein.
    cutttsest eum. Generosus animus, qui sic ea qucc Hodierna evangelica lectio Matihocunipublicanum
    Hiagna pufarat, facile, et quasi nulla conlempsit : sic in apostolum commutavit, ut qui eral fraudator
    apparet illura per ignOranliamlucra ante praesentia pecuuice fieret graticcdislributor, et de impietalis
    Coriquisisse, a quibus ut se sensit, et vidit liberum, schola ad pietatis magisterium perveniret; fierelquQ
    sic " raplus esl ad divina. Et factttmesl, dum accum- doctor misericordice, qui avaritice fuerat institulor.
    befel in domoiltius, mttlli Publicuniel peccatoresdis- Dum transiret Jesus, w'<ii/hominemsedenlemin lelo-
    cumbebantciimJesu et discipulis ejus. Discuinbebat nio, MatthoEumnomine (Matth. ix). Cum transiret
    Jesus plus in Mafthxi menle quain b sigmale, el epu- inde Jesus, bene transirel iude : transibat JuJceam,
    labalur non eibis, sed reditu peccatorisj ul revocaret utveniret ad gentes; proeleribaiSynagogam, ut Ec-
    convivio, collegio, bumanitalis affectu, dulcissima " clesiapermancret; prcetergrediebalurcarnis patriam,
    sui coiifabulationediscumbentes, quos sciebat posse ut deitatis suoeremearet aJ sedem. In Christo, fra-
    judicis agnita potestate dissolvi, percelli tcrrore ma- tres, transiloria est carnis injuria, in quo divinitatis
    jeslalis suce, de nuda mox prccsentiaposse proslerni, bonor est sempitcnius. Dum transirct inde, vidit ho-
    veliitus bumano corpore, qui bomiiri voluit subveni- tninem. Vidit plus divinis oculis quam humanis. Vi-
    re. Occultavit dOminum,qui servis dignatus est fi- dil hoininem, ut peccata horiiinisnoii viderel. Vidit
    duciam non negare; inajeslatein texit, qui fragilem opus suum, ut despiceret opera peccatorum. Yidit
    studuit parentis amore complecti. Sed oflenduutnr illum Deus, d ut ille videret Deum. Vidii illum Chri-
    Jlidoci,dicentes : Qttare ciim Publkanis et peccatori- stus, ut ille pecunice latebras amplius non videfct.
    bus manducal et bibit magistervester?Miraris, Judcee, Vidit illum Cbrislus sedenlem, quia pressus cupidila-
    cur misceatur convivio peccatorum, quipropterpec- tis pondere, surgere non valebat. Ffalres, detefius
    catores et nasci voluit,- cl non recusavit occidi: scdebat in telonio publicanus iste, quam paralylicUs",
    oblatras cur peccatorum vinum bibat, qui pro pec- de quo anie diximus, jacebat in lecto. Qula ille carnis
    caloribus suum sanguiuem fudit. Et si vis posse am- patiebatur paralysim, istemenlis; in illo fuerat com-
    plius, suscepit ipse peccatum, ne perderel peccalo- pago turbata membrorum, in islo lotus ordo fueral
    res; in sesententiam suam judex retorsit, ulamasse D sensuum dissipalus; ille jacebal c captus carne, se-
    se peccatoresproderetmagis solvendodebitum quam debat corpore et animo isle captivus; ille doloribus
    donando. Sed talibus ipsum Dominum respondisse succumbebat invilus, iste f vitiis volunfariiisservie-

    asini; quam postea in ChrislianOs piimcevcecetatis d Deus aspectu suo peCcatofes illuminat, ut rtii-
    effluxisse satis superque conslat, licet eaiii ab alio serriina sua condiiione coghila, redeanl ad ipsrihi
    fonle promanasse verosiroilius sit. At Scriplura ubi- per pcenitentiam. S. Gregorius : Nullus Deum spiri-
    que viiulumdicit, nec usquam soiius capitis meminit. lualilef videt, qui carnaliter Vivit; qui enini Deum
    ls autem crat Apis, seu Serapis JEgyplioium nuinen. vidit, Co ipso moritur, ab hujus vitcedeleclationibus
    a Secreta quadam Visese riioveri sensit, qua siiavi- tota mente separatus. MifA.
    ter quidem el jucunde, scd vehementissime trabeba- e OmniJ)usscilicel membrorumviribus deslitulus.
    tur. Vide Augustiuuni de Gralia Christi contrciPela- f Ex iis abunde patet Maffhceum,in sensu Chry-
    gium. sologi, non fuisse nobilem queiripiam publicorum
    b Id est, mensa, ut alias anhotatum est. De sigraa- vectigalium redemplorCm de quibus in notis ad su-
    te vide Pelrum Colum Brugensem, iiot. ad SidOnium per. serra., sed ipsius publici redemptoris minislrum
    pag. 19, ubi Lipsium emciidat Lect. lib. 111,in expo- quem aptius voces poriilorein, vel exaciorem, genus
    sitione loci Lampfidii allucinatuhi. hominuin sccviticc,avaritice, rapinis dedituni. Atie-
    c Superbissimmn hoiuinum genris Pharisoei, qui narum cdlamilatttm negoiiaiores vocat hos Chryso-
    dum alios veluti peccatores asoernabaiUur, se ipsos stomus tom. VIhomil. de Poenis, seu 79. Theophy-
    tamquani justos proedicabant, laclus hom- 15, pag. 88: Qui portilorem nominat,
    $88 SERM0 MX. £g6
    bat _ iste sibi ihnocens avariticevidebatur ih crimiriej Agregis amorem nescltf quis judicem de pietate judi-
    ille se cognoscebat intef vulnera peccatorero; isle cat, nisi ille quifuerit desperatus? quis communio-
    lucronim cumulabat peccataj ille dolorum gemili- nem Dei, nisi sacrilegus, spernit? indulgentiam quis,
    bus« peccata delebat. Mefito igitur paralylieo dici- nisi cfiidelis horfescit ? Quare liitigUtef vtsitr tum
    tuf, Cbiifide, fiii, dimittuntur libi peccata lua (Malih. Pub.icariisei peccdtOribttsinahSUcai? Et qtiis est p'ec-
    Ix), quia Comperisarat delicta doloribus; publicano cator, iiisi qui se peccaiofefri riegat? d Magis"ipse
    auiera dicitur: Veni, seqitefeme. Hoc est, ut sequeri- peccator est, et, rit vefidS dicam,-ipse jairi pecccituni
    do merepares quod eoiiseqtiendopecuniam perdidisti. est, qui se jaffi rioii inlelligit peCCatofem. Et quis
    Sed dicit aliquis: Qiiare PublicariUS,qui ffiajof vide- injustus,- riisi qui se juflifcaljustum 1.Legisli; Pliafi-
    turih cfifnine, major liabeluf irimunere? Nam rriox Soee, qitia ribn jitsiificabiiur iit corispcclil iiib oriiiiis
    aposlolalus cefta procdiirisdigriitate, non solum ipse vivens (Ps. cxtii). Qiiamdiri suraiis in hiprtali c6f-
    acfcepit, sed aliis iriduigeritiafri tfibuil peccatorum : pPfCj et fragilitas dbmihatfif in nobis; e't si aetu
    totum orbem spleridoffe cvangfelifcoeprcedicdtioiiis peccatsi Vihciinus, Vihcefe peccaia Cogiiationurii faori
    irradiat; et pafalyticus SPla digrtus vehla vix habe- possuirius, et iiijuslitlas fugere: qui si corpofe' pds-
    tur. Yls fiosse qUarC plus consecutus sit Publica- B suffius evilsifef et si coriscieritiahi nialarii devlhcefe
    rius ? Quia ju.tta ApostOlufri,UMabundavit peccatum, valeffibs, eulpas riegligefitioB,igrfofarilicc peCcata
    superaliundavil et gralia (Rom. y). Scimus ut Pu- queniaidmPdumpbssriintisabOleffe?Pliarisaee, cdrifi-
    blicanus geritilis populi typum ierieat; pafalyticus tefe peccaiiirn,- uf Clifisti venire possis ad merisairi,
    Judaici popiili sit ligura, qui hodieque malaevaletri- ut sit tibi pariis ClifistuS ef pariis ipse ffarigatuf in
    dinis tenetur iii lecto, Ut iiisi ptifiatus fuerit fide tuoririh veniarii peccatcrurii, ut fiihVtibi pocultiin
    gentiurri, oblaius Chrislo m.iseralione sanctorum, Chfistus,- qui iri tuorufn delictoftlm feriiissibiieirifuri-
    Cbfistiani populi credulitate salvatus; ad doriium dituf.' Pbafisose, pfaiidccuin pecc.itoribus, utpbssis
    fidei, ad domuin patrioe nori potest pervenire. El pfaridefe CiiriiGbristo; agnosce tfe pecfcatorem, rit
    disciunbenlecd iii dotno, ecceveniebant, ihquit, triulti tecUffi prarideat Chfisius; intra cumi peccatofibus
    pv.blicaiiiei peccdiores; el'discumbcbdht cum eb et di- cohviviurii Driiriiriitui; tit pos^is non esse peccatoT;
    scipulis ejus. Videnles aitleiri Pharistiii dkebani di- iritra dofaUiri riiisfefifcordioccuiri Chfisti vfeiiia, lie
    scipulis ejus, Quare cum piiblicdiiis et peccuioribits crini iua juititia exira doirium miserifeordicepriniafis
    magisler vesierinaiidiicai? Arguitur Deus, qiiia iricli- exclusus: agiiosce Cliristum, atldi Cbfistiirii, audi
    nat se hoinini, quafe eonjacet peccatori, quare esu- = Dorninuiri tiiiim, audi coeiesteirimedicum, caluirinias
    rit b p&hitentiarn, qiiare sitit redittirii peccatof uin, tuas pereriiptorie cOnfuiariieiri. Nori eil Opits sariis
    quare aeceptal riiisericordicefercUla, qiiafe suriiit po- medicus, sed tridfchabeiitibits. Si vis cufairi, agno-
    culum pietatiis. Fralfes; venil ad praridiuiri Ghristus, sce langUorferii.Ndii vetti vbctirejlislbi, sed peccaib-
    venit ad coiiviviiiiriVita; iit fafcefet securii fcohvivere res. Si ciipis iiiisfeficcfaiairi, cdftfitefe' pecfcatuhi.
    moritufds; jacuit ResUfreetio, ut de sepulcf is sufge- EuitleS, irifjuif, discite qttitiest; Misericbrdidnivoto, et
    feni qui jacebant; deeubtiit iridulgehtia, ut peccato- ttori Sacfificium (Use. vi). CJifisttis riiiSeiicofdiam
    fes Jevafet ad veiiiam; veiiit ad hunianitatem divi- Vult; fctriori iacriflciurii; aiit qriod sacrificiutn quce-
    nilas, rii ad diviniiatein vfeniret kiiniariilas; Veirit fet, qul rit te qucefeffef Saciifieium factiis est ipse?
    judex adreorUiri praiidiuin, ut hUmaniias prccveriiret Nori iieni vbcdfe jusibS, Sferfpcccatofes. Ndii repiilit
    reatus sententiam; venit ad Janguentes medicus, ut justos, sed quia sine Christo innocens non habetur
    reficefet corivescendo defessos; inciinavit pastof bo- interris. Noii veni vocure justoij sedpeccatofes- Sic
    mis humefos suos, iit ovetn perditam saliitafes fepbf- diceiido rion reprilii jusips, sed qiiia Oriiiifesfepefit
    tafet ad caidas. Sed hoc PbarisceiiSdetestatrif ei af- peccatofes. Audi Psalihistam. Doiriinusde ccelopro-
    guit, qui prandium Domlnicum pulat non virtutis spexil super filios horriinum; ut videut si esl inielli-
    esse, sed ventris; riori spiritus, sed carriis • riofl di- D gens diii requifens Deitni. Uritries declinaverunt; ii-
    Tihoebohitatis, sed voluptatis humahoe; teffefti lu- nmt iriuiites faiti suiii; ii6n esi qui fdciai bonurri,
    xus, nbn gratioecoeiestis. Sic, sic se videt, qui Detim tton est usqite ad unum (Psalnv. xm); Fratfes shrtus,
    r,on yidet. Quis arguit medicum c jacenlibus conjai- sinitis peccatores COrifeSsiohe nhstra, tit Chfisti veriia
    centefri, nisi humanoesalutis irtimiciis? qtiis pastorem ripn siriiuspfecCatcfes.
    subnixum lasso pecori reprehendit, nisi qui Jucrosi

    eo riotriine compleciitur avaruih, irijttsium raplorein quia cemparative ad alios majus peccatuni lialiet.
    el lucfi cupidum. EtehihTDfeoCphtradicit in sacris jiagiiiiSdiCfeiilinullum
    a Licet Dorriinusfidem taiituni illorrim qui para- hoiriineni in hac vita esse sihe peccalo. i Allefain
    lyticurn porfaliant laudaverit, aitamen dicendum est quod speclat sribdit: «Qiiod fit magisief peccatp-
    pafalyiicUm proculdubio ita iritima cordis conipuu- iUin falsa dpgftiaia dissemiriarido cffih Pbliigianis et
    ciioiie coinpaiatuin luisse, ut peccatorum veriiam Coelestianis apud Augustifiuffi serhi. 29 tie Vfefb.
    et corporis incolumitatem pfoinerueril. Apostolor. assereniibus hPriiineiri esse qiil Hbnsit
    b Alias, pceniteiiiem. peccaiof et qui Chiisti feparatioiie noh fegfedt.Iih-
    c Ms. CocserioSijacerileiri eum jacenie. mo de peccatorfe ei pecCatofum riiagistro Jlt ipse
    d Ms. Ccesence., magister ipse esi peccatoriim. peccaluni, quia noleris se peccaidfeih failefi, fit
    Utfamque lectioiiem ampletiitur MITA«qui se, ait, iriipceiiitens fiiiajts, dfesua riiiserabiji cdiidiliohe Jsl-
    peccatorem uegat, antenomastice peccaior dicituf, tus, eraendaiionis expers. >
    687 S. PETRI CHRYSOLOGI 28«
    SERMO XXXI. K JoannisChrislum nplebantJoanniullatenusanteferri:
    - DePharitmorum et sic in Christum frfemebant ulrique livore communi.
    discipulorum Joannis jejunio. Quare nos et Pharismi jejunamus frcquenter, disci-
    Bonitas virtutum mater, malitia origo viliorum; puliautem lui non jejunanl? Quare? quia penes vos
    virtules comitalur gloria, inhocretvitiis cognata con- c est de lege, non de voJuntale, jejunium; jejunium
    fusio;sicutvitialegunlurdoIis, ita illuslranlur liber- non jejunantem respicii, sed Jubenlem. Et quis vobis
    tale virlutes. Hinc cst quod Chrislus virlulum lux, jejunii fruclus est, qui jejunium jejunalis invilum?
    agebal libere, loquebalur pure, prxslabat ul Deus, Jejunium est singulare sanclitalis aralrum, colit cor-
    paliebatur ut parcns, ut dominus arguebal: Judcci da, eradical crimina, evellit delicla, vilia subruil, cba-
    vero viperinum germcn, gcnitricis mors, geniloris rilalem serit, copiam nutrit, paral innoccnliacinessem.
    occisio, dum perimunt Chrislum Synagogce matris Discipuli ergo Chrisli in tola sanctilatis segele consli-
    ulerum diruperunt. Vere sicut scriplum est: Proge- luli, el virtutum manipulos colligentes, habenles pa-
    niesviperarum(Malth. 111)submittebant capita, adu- nem jam novi fructus, inveterata non possunt jejunia
    labantur lingua, vulnera dabant dolis, blasphemiis jejunare. Quacjactantur verbis, pallore proponunlur,
    venena fundebant: et quasi non sufliceret ad odium JJ venditantur dcfeclu, placent humanis oculis, non
    ccntemptus, despeclus ad injuriani, sic Christum per- divinis. Quare nos 'el Pharismi jejunamus frequenter,
    sequebantur insidiis, tcntabant dolis, interrogatione discipuli autem tui nonjejunanl? Respondil Dominus:
    pulsabant, appetebant conlumeliis, et tola cupidi si- Numquid possunt filii sponsid jejunare, quamdiu cum~
    mulatione vallabant. Objiciebant curandos saljbato, illis est sponsus? Quid est boc? Inlerrogalus Joannes
    ut si non curasset, fieret de impossibilitate conlem- sponsum esse sic teslatus est Cbristum : Qui habet
    ptus; de lege manaret calumnia si curasset. Interro- sponsam sponsus est; amicus autem sponsi, qtti slat et
    gabant iu qua potestate faceret sua jussione virtutes auditcum gandio, gaudet propter vocemsponsi (Joan.
    (Luc. xx), ut si dixisset, deilatis, invidiam commo- m). Convenienler! ergo discipulis Joannes magistri
    verent; sitacuisset, artis magicce crimen inferrent. sui voce respondit, ul vel illi crederent et non coge-
    Dicebant enim in Beelxebubprincipe dmmoniorumeji renl terapora sponsi loeta tristis intrare jejunii: quia
    cit dmmonia(Matlh. xn): et, sicut hodie lectum est, qui quocritsponsam jejunia seponit, relinquit auste-
    apud discipulos in magistrum notam de Publicano- ra, tolum se dat gaudiis, epuiis indulget, tolus blan-
    rum convivio componebant. Apud magislrum disci- dus, totus amabilis, lolus feslivus irieedit, et facit
    pulos jejunii nescios gulcc deditos accusabant; sed f. totum quod sponsoetenera requirit affectio. Christus
    discipulis de magistro, magislro de discipulis odio- ergo qui tunc c Ecclesiam desponsabat, indulgebal se
    rum causas, discordice semina livorc jaclabant. Ac- mensis, convivantibus se non ncgabat, humanum,
    eesserunl, inquit, discipuli Joannis, dicentes : Quare coraem, blandum se pia charilate reddebat, donec
    nos et Pharismi jejunamus frcqitenler, discipuli autem Uivinis huraana cpnjungeret, et faceret de lerrena
    tui non jejunanl (Malth. ix) ? Et cum discipulis Joan- societale coelesle 'consorlium. Adjecit Dominus di-
    nis quaesocietas Pharisaeis? nisi quia junxeral b invi- cens : Nemo inimittil commissuram panni ntdis in ve-
    dia, quos disjunxerat disciplina. Hic jam sua per- slimentum vetus, tollit enim f plenitudinem ejus a ve-
    dit jura zelus, junxit disjungere consuetus. Judcei stimenlo, et pejor scissura fit. Anliquae legis snpel-
    postponi Moysen Domino non ferebant, discipuli leclilem dicit « Judaicis sludiis attrilam, corruplis

    « Alludit ad illud quod vulgo perhibetur, vipcras Judic. xiv, 11. Groecisbp.fi).c/.it sunt, Latinis rcquales.
    fccilicetex eroso matris utero ad vitam exire. Chry- Ex boc Evangelii loco Montanistcc jejunia, el xero-
    sostomus homil. 11 in Matth. pag. C9: lsiud animal phagias protrahebanl eliam post Penlecosten, quod
    corrumpil matrem, ejitsqtteveitlrem devorat, ac in lu- ablalo sponso filii sponsi debeant jejunare. Vide
    cem prodil. Eodem modo Theophylactus in cap. ni Hieronymum in cap. viti Matlh. Fortasse hic Chry-
    Matth. pag. 18, Isidorus Peleusiota epist. 105 lib. i sologus horum errprem perstringil.
    pag. 32, 55, elc. Vide quce abundantius dicernus iu D * Chrislum Ecclpsiai spoiisuni dici, aliasaobserva-
    nolis ad serra. 158. tum. Ad exeraplum Dei, qui populi Hebroci propbe-
    b Discipuli Joa'>nis zelo quodam pro magistro tis maritus nuncupatur, inquit Grotius in cap. m
    suo ducti eram in invidiam Christi. A Pharisceis Joann. 29. j
    ii
    igilur submissi fueranl, ul Christi discipulos ag- f Implere, dicitur Hebroeis coinmiltere, sarcire,
    gredereulur. Vel, ut vult hic Chrysologus cum Au- additoque panni Irustulo vestem couiponcre. Et ple-
    guslino de Consensu, e:c. cap. 17 et Chrysoslomus nitudo hic est scissura assuto panni surculo compo-
    opinalur, Pharisacis accessere, seseque illis conso- sita. Novura auleiri dispendium erit, si novum cum
    ciarunt. veteri panno comrriittas. Tunc enira non cohocrenle
    c Explicarem non de publicis jejuniis antiqua commissura, nova scissura iit. Vide hanc eamdem
    Jege Judccis decrelis Levitic. r, 29, sed de illis quoe similitudinem Luca; v, 56. Nec dissimilia habet Phi-
    lege privata et jussu magistrorum, vel ex proprio lo, ubi exponit legem quo3pannum el Jinum con-
    cujusque consilio siatis diebus observabantur. Quod lexere velal : non \solum,inquit, diversitas consocia-
    soiemne erat Pharisoeis, ob famoe aucupium, bis tionem respiiit; sed prmvalescenliaalierius rupturam
    unaquaque hebdomade quandoque pluries. Discipuli potius afficit quam conjunctionem.
    eliam Joannis, eo prcccipue tcmpore quo magistei «Ilaliieronymus, Eutliymius, Chrysostomus, Theo-
    delinebalur in vinculis, jejunabant. phylaclus, aliique yeterem legem pfo veste usu tri-
    d Videlicet qui interfuerant nuptiis, et quos aple tam, pro rudi panno Evangelium interprelantur.
    Chrysologus vocat amicossponsi. Nam sicut sponsam Hiiic colligebant Marcionitooduas has leges simul
    comitabantur virgines, ita socii et amici sponsum. coroponi non posse, neque unum esse Deum utrius-
    289 SERMO XXXII. 48«
    sensibus, sectis scissam, impuris actibus obsolelam.,. A sed Judacus nec recipit lntrantem, nec agnoscit prse-
    • Pannum rudem Evangelii nuncupat indumcnluin. sentcm, s nec operantem caecatus intelligil. Cernite
    Sed audi pannum non scissurcc partem, sed princi- quam nihil sit prccsentia corporalis, ubi fuerit menlis
    pium texturae. Tunc enim primum regalis indumenlii miseranda separatio; sicut contra nihil cfficit ab-
    tela de Christi veflere texebatur, de vcllere quodI senlia corporalis, ubi corda fuerint sociala per fidcm.
    dabat Agnus. Agnus Dei qui lollil peccala mundii Et erat ibi homo, habens manum aridam. In boc ho-
    (Joan. i). Texebatur aulcni regium vestimentum,, mine omnitim bominum iniago figuralur,in hoc ge-
    quod in purpurcum fulgorem cruor tingcrel passio- ritur cura cuncterum, in hcc universcrum sanilas diu
    nis. Merito crgo Christus hunc pannum rudcm Ju- exspectata rcparatur. Arueral enim manus liOminis
    daicoevetuslaii prohibebal immitti, ne pejor scissurai magis stupore fidei h quam siccilate nervorum, et
    fieret, si Judaicam veluslatera novilas scinderet Chri- plus culpa conscienliee quam debilitale carnali. An-
    sthina. Et geminat exemplum, dicens : Neque miu-. tiqua nimis ista crat, et quoe in ipso raundi principio
    tunt viiium novum in ulres veteres, alioquin rumpunl1 contigerat ocgritudo, nec arte borainis aut beneficio
    utres; et vinumeffundilur, et ulres pereunl; sed vinumi poterat hacc curari; quacjusta Dei fuerat indignalio-
    novum mitlunl in utres novos, el ambo conservantur.'i .*« ne conlracta, letigerat yelita, inconcessa proesump-
    Utres veteres Judceos vocat; novos utres nuncupatt serat, cum se ad arhorem sciendi bonum, malumque
    Christlanos : quia sicutb utres pellium ab omni squa- porrexerat (Gen. 111),auclore indigebat, non qui
    lore purgantur, et pigmenlis liniuntur odoralis, Utt ^malagma imponeret, sed qui posset illalam relaxare
    saporem vhii possint inviolabilem custodire, ita je- sententiam, et ignoscendo resolvere quod religaverat
    juiiiis corpora liumana ab omni carnalium deliclo- indignando. In hoc homine nostrae lanlum gerilur
    rum squalore purgantur, et fiuntutres divinis torcu- urabra sanitatis, perfecta aulem salus riobis reserva-
    laribus apti, ut de c prelo crucis accipiant vinumi tur in Christo, quia func aridilas nostroe manus mi-
    novum, et incorruptam novitatem conscrvcnt. Sedl serando dissolvitur, cum cruore perfunditur Domi-
    hoc sicut accipiunl Christiani; ila Judoci, nisi Chri- nicac passionis, cura illo vitali ligno crucis cxlendi-
    sliani fuerint, non habebunt : qui corrupti vitiis et tur, cum carpit fructuosam de dolore virlutem, cum
    inveterali malis, vinum novum quod cst Evangelii totam arbprem salutis ampleclitur, cUm clavis Do-
    verbum, sic acceperint d ut rumparitur ct fundant. mini corpus affigitur, quo nuroquam ad arborem
    Agnoscendiim est ergo quia Cbrislus per exempla concupiscentice, et aridoe redeat voluntatis. Obser-
    hcec non discipulos suos noluit jejunare, sed noluit . vabant, inquit, pharismi si sabbatis curaret, ut accu-
    jejunium verum fraudulcnto miscere jejunio. sarenl eum. Ad inlamiam judicis et nequitiam co-
    SERMO XXXH. gnitoris, J quocrilur de cura crimen, de pietate ac-
    cusatio, reatus de virtule, de salute supplicium. Sed
    De eo qui habebat mctnumaridam. mirum non esl: semper offendunt bona malos, pia
    Omnia signorum Christi opera slupenda virtutum, impios, sancta profanos; aut quando non Jascivus
    non humanitus, neque casu, sed divina procuratione disciplinam, virtutem viliosus, innocenliam crimi-
    credendasunt evenisse, sicut hodienobis evangelicum nosus accusat? Observabant solliciti sacerdotes sab-
    demonslravit eloquium. El inlravit, inquit, Jesus in baiis, non si peccaret, sed si curaret, ut accusarent
    tynqgogam, el e eralibi homo Itabetis manum aridam eum. Amalores criminum invigilant; insidiantur in
    (Marc. HI). Christus quidem f ingreditur synagogam, accusatione virtutum, quasi contra salulem, non pro

    que auclorem. Vide Tertullianum lib. m etrv contra e Vel ex more, quia salibatum erat; vel introierat
    Marcionem; Epiphanium, hceres. 42; Augustinum ut a Christo sanaretUr.
    lib. iv contra Faustum. f Synagogccerant academioe, gymnasia, Hebroeis
    _ a Id est novum, vel numquam interpolatum. Nam ita diclceab hel hamidrasch, donws doctrinm, ut docet
    et jurisconsulti noi>ovestimenla opponunt inierpolis. Buxtorlius. Si plura desideras, vide Lamy, de Tem-
    Rudem pro novo habet eliam Paulinus epist. xxxi plo pag. 662.
    pag. 198 recent. edit. JC * Alhanasius, tom. I pag. 1075 : Restituta est ipsa
    D
    Circumdansquerudes feslis altaribus agnos munus; cmterum ariditas menlis in Judmis sanata
    non est.
    etpeemarxvn natal. 10 pag. C54. b Cxmentarium hunc fuisse lcgimus in
    Evangelio
    . . . Nitel una vennstas. Nazarceorum, quod Grcecevertil Ilieronymus. Et re-
    Annosisrudibusquelocis. vera ex assiduo altaclu rerura frigidarum ccementi,
    b Utfes hircina coria sunt, arte parata, et instar lttti, etc, oritur alropliia, qua pars sensim absumi-
    tur, et.ob def«ctum alimenli siccalur, ut ait Noster,
    sacci consuta, oplime purgata, et sulfinientis delini- et arescit.
    ta, ne quid ingrati odoris in vinuin irrcpat. Hinc 1 Emplastrum seu medicamentum. MITA..Ex Grce-
    utrxb; uTytiot,vas caprinum, eo quod Hebrceis nebel, co p.ulc.yp.a,eo quod sine igne maceretur et compre-
    vas coriaceum, LXX verlunt «o-y.bt. Loquilnr autem hendalur, ut est apud Isidorum lib. iv cap. 9. Vide
    Chrislus in Evangelio ad consuetudinein Syrorum, Cornelium Celsiim, lib. v cap. 17; Auguslinum, senn.
    qui maxime iter iacienles vinum secum deferendum 58 de Temp.; Salvianum lib. in de Guberii, Dei; For-
    utribus ineludebant.
    c Idem prelum ac torcular comprimendis uvis tunatum in Vita S. Gerraani Paris. episcopi, qui hoc
    utuntur vocabulo.
    aplum. Crux autem soepiuslorculari assimilatur, ex J Observabant cnim si sanaret, ut eum inde defer-
    jllo : Ego torcular calcavi tolut. rent ad domum judicii,
    ' ubi plectebantur sabbati vic^
    d Ex ms. Vallicel. editi, et
    rumpuntur, et fundunt. latorcs. . .. _ ,._ . :-, x ,
    291 S. PETRI CHRYSGLOGl m
    e
    salute sabbatura sit provisum. Si sabbatis curaret, A devincta. Extende manum iuam. Agnovit poena ju-
    0j)servant : tali legis inlerprele, non dico laborat dicem, opus Deum, indulgentia prodidil condilOrem.
    nimis, sed funditus et exspirat aegrotus. Sabbafum Orate, ffatres, ut sola Synagoga lali dehilitate fu-
    non impie curam denegavjt infirmis, sed tota pietate scetur; nec sit in Ecclesia cujus manuni arelaciat
    aliquoties quie.em proestitii fessis nimio laboremor- cupiditas, contrahat avarilia, rapina debilitet, tena-
    talibus, Et ait homini habenti manttm aridam: Surge citas cegrotam constringat: sed si acciderit idipsum,
    in medium, prpfessor debililatis proprioe, superuce audiat Dominum et cito eara in opere pietatis exlen-
    in
    pietatis exactor, testis divince virtutis, Judaicce in- dal, relaxet, et in ;misericordia, eleeuiosyi.is por_-
    .credulit.atis asserlor. Surge in medium, ut quos non rigat. Sanari nescil, qui nescit pauperi fenerari.
    coppungit virtus tauta signorum, quos non opera Tunc egrcssi Pharismi ^talim cum Rerodianis consi-
    .tantcesalutis inclinant, tt vel debilitatis taulce mise- lium faciebant, quomodoeum perdereni. Semper Ju-
    falip conslringat et mitiget. Tttnc dicit eis, h licet doeus f Herodianis jungitur, e ut invadat Christia-
    sabbalis benefacefean male; animam salvatn facere, nos. Jesus, inquit, cum discipulis secessit ad mare.
    an perdere? Hoc dicendo, bonitatem commendat h Ut comparatione fluctuum praviorem Judaeorum
    operis sui, et illoruni malitiaeconceptceconscientiam g probaret et demonstraret crrorem. Sed quia Je-
    accusat : quia cum ille hominem salvum facere cor- sus, l deserviente navicula, id est, Ecclesia, se-
    pore animoque gestirel, illi eurn accusandi studio questratur a confusione turbarum, et Chrisliani po-
    berdere moliunlur, qui et paliebantur eum sabbatis puli gubernator residel indefessus vario genere nie-
    curare; iusidianles aniino ulrum curavel, ut cum dendi, et mperavit ventis et mari (Marc. rv) i ut
    curasset, sensus sui malignitale damnarentur, et tandem iranquillitatis obedienliaconquiescant, juxta
    essent tali patieiilia quara ipsa malitia nequiores, et prophetam : Diru.hpamtts vincula eorum, el projicia-
    plus furentes dolo quam tali judicio dementes. At mus a nobis jugtun ipsorum (Psal. n), ut sub jugo
    ilti tucebant, el circumspicienseos cum ira, coulrisia- pietatis manentes, divince glorice mereamur esso
    lus sttper cmcitatecordis eorum. Cireumspiciens dixil, participes.
    non couspiciens, id est, non tantum faciein ut homo SERMO XXXIII.
    intuens, sed ut Deus corpora, corda, menles, sensus, De filia archisynagogi, deque muliere sunguinis pro
    prccterita, prcesentia, futura contemplatus. Circuin- fluyiottfborante.
    tpiciens eos cuin ira, conlrislalus. c Irascilur ut do- k Audituri eslis bodie, fralres, et, sancto evange-
    riiinus, contrislatur ut pareus, dolet ut homo, in- ., lisla Marco referente, mecum pariter cognituri qua-
    tuetur ut Deus. Dicit Itomini, exlendemanum luam; liter ante Christuin Synagogce prolabitur et proruit
    et extendit, et restilula est manus iltius. Extende ma- principatus, et eum duplici raodo Deuni et Dominum
    num tuam : d jussione solvilur, quce fuerat jussioue confitetur, cum adoret pro legis imperio sic diceulis:

    » Optime. Nam illum in mcdium vocaverat, tum itsque ad vespercmi. At refragatur Origenes adversus
    ut omues rcdderet attenfos; lum quia, ut ipse as;\e- Celsum 1 elvi, ubi ait : Dnsitheura posleriovem iuissa
    clus bominis miseri dura eircurostantium corda emol- Jesu, et persuasisse Samaritis se fuisse Chrislum, Fi-
    liret. linm Dei. Epiphanius iteni Dosilheanos ab Herodia-
    b Cum pularent Hebrcei nec hostem aggredi licere nis distinguit; eihosaitesse Samaritanos, et illos
    die sabbati, rogat hic Christus au nisi liceat uocere, Judceos.Concordat Chrysologus, qui Herodianos Ju-
    Iiceat salteni beiiefacere. dceis semper unitos fuisse dicit.
    c Non erat ira Clnisti appetitio vindictce, sed in- « De tribus sectis raaxime inter se disjunctis Pba-
    dignalio in vitia : et contrislabatur de peccatis, sed risccis, scilicet Herodianis ef Sadducccis, ad irriden-
    ul parens inisereUir filiorum peccaulium. A. Clem. dum aulein et illudendum Dominum slricte conjun-
    Alex., Strom. lib. iv pag. 555, Deus vocatur vfivpo;, ctis, Maldonatus, in Matth. xxn num. 25, arguit eas
    niltil ira commolus. ln texlu Gracco Eyangelii pro figurasse varias hcerelicorum seclas , inter se de re-
    ccccitate, alii legunt Tzi)po_atv,duritiem. ligione conirarias!, nihiloniinus ad persequeoiium
    d In Evangelio soluiri atropbia expoiiitur; scd ver- Christum, hoc est, Ecclesiam catholicam, perllde
    ba Christi, extendemanum tttam, declaraut laborasse consentientes. MITA.
    morbo et coi.lractione scilicet cl atrophia. b Chrysologi menlem aptissimis eomparalionibus
    duplici
    Cui seiilenlioe assenlitiir Chrysologus, dum dicit hac D explicat Mita. « Mare siquidem illum perdit qtii se e.\
    Chrisli jussione manum fuisse solulam. Quoeenim in temere committit, Judcci sponle.Chrislum invadunt,
    Evangelio dicitur arida, Vatablo conlracta est, Grcece ut sine causa perdant. Mare corpus deniefgil, non
    iyxvkroo-a,incurva, nervis scilicet eam curvantibus et animura, non honores, non virtutes; Judoeihcecom-
    conlrahentibus. nia in Chrislo perdere moliur.tur. Mare non semper
    c Hoc esl, ariditas manus experimento cognovit sccvit, Judcei jugiter. Mare Chrislum recognovit au-
    ades^e verum judicein, qui iliam condemiiavit. MITA. clorem, quando eo imperante facta est iranquilliias
    f Erant vel servi, vel aulici, vel potius faulores magna, et sicco pede super illud.ambulnvil; Judcciin
    Herodis, quique ab ejus parfibus stabaiit. H«rodi lege edoctiVerbum Dei pro nobis incamalum agno-
    cnim meditanii sibi asserere regmun favebantrnulti, secre recusarunt, etagnitum occiderunl. »
    obstautibus aliis. Fuerant cnim , ut videtur, religio- ! Optinie dicitur Ecciesiam Deo deseryire, Veiimro
    ne Sadducaei : et Herodem inierque eos consuliuro enim hujusmodi significatin alicujus sei vitio perma-
    voluuf, -ul ille ipsorum doetrinam, illius ipsi regnura nere.-ideoque passim usurpalur de pedissequis.
    stabilirent. Si autem Talmudislis assenliri velimus, i Ms. Cceseiioe, ut ab inqutetudine per obedienliam
    docentibus eos eosdeni esse ac Dositheanos, clare- conquiescanl.
    ceret ratio cur Christo ob vioJationem sabbati suc- k Quandoque, et ut plurimum , lectio sacrarum
    censerent. Eorum enim dogma erat, quod in eo titu Scripturarum conciones in Ecelesia .anleibat. Paterit
    iu auo iptot ditt sabbati deprehendtrit, permanermt exempla. No«alibi.
    m §ERUO XXXIH. S?|
    DominumDeum tuum qdorqbis (veui.yx) et reddjtor }fy i,mppnat, Ho.ccst quod propheta fatetur, cuin decajjt-
    rem vitccindicat, cum salutem filicemorienjis irnplpr t_atiu Psalmis : Tu fqrmqsii me, el posuisti super ms
    rat. Venit, ait, ad eum quidain qrcliisynagogusitbmine tnqnvm tuam (Psalm. cxxxvm). Quia qui posuit cum
    Jairus : et videns eum, prociditante pedesejus, et de- fprinaretex nihilo, imposuit iteruro, utrefprniarej
    precabatur eum mitllumdicens,'Filia tnea in fixtremis e_xperdito. Denique idem Psajmista, ut manus bujus
    est; veni, imponemanttmluam super eqm, uf salya sit salulare sensit, et adeptus est largilatem, repetitam
    eivivai (Marc.y). Antequani sermo evangelici sensus prprupit in ypcjem : Dextera, inquit, Domini fecii
    '.aperiat sacramentuni, lib.etin hbe loco paululum pa- yirlulem, 4exferu Domini exaliqyjt me; dexlera Do-.
    rentum prodere passiones, quas sumuut _etpr-iiferjtr.it tnini fecit yprtjitern(Psal. cxyn). Et ut ineruisse sa
    de affeclibus et amore filiorum. Circumsiante famili.a quod arcbisynagogus poposcerat dempnstraret, ad-
    inter t.enera et blanda obsequia prppinquorum, mojli jepit: Non mqriar, seti vivani.Ille, cum peteref, dixe»
    filia decuinbit in Jectulo : p.alerpronus sicca jacet et rat: Veni, impone tnanuni luam, ul salya sit, elyivpt;
    versalur in tcrra; illa deficit corpore , hic mente ef hic jam cpnseculus exsultat. Non moriqr, se.dvivam,
    animo cpnlabescil; illa secretas Ianguoris sui sustir Dextera Domini Chrisius est, sLcutpropholico doce-
    het passjones, hic foeduset lugubris totus, toto ferlur .n mur eloquio. Et vere fecit viftmem diabolum dum
    et jactatur in populo; illa moritur ad quietem , hic "- debellal; dum alligato forti, sicut ipse dixil, vasa
    vivit ad p.oenarn.E.l cerfe oniisimus anxia,parentuni fortis diripit (Malth. xn); dum iiilernum destruit,
    vota cum gignunt : a periculosos ordines spbplem dumipsam mortificat mortem, Et yere exaltayit uos,
    cura producunt, cuin nutriunt, mccstos Jabores e.t quos de profundo extulit, et elevavitad coeluin. Sed
    juges poenascum fuerint cegrotantes : pejor est mor- jam ad mulierem sernip transeaf, quae occulto vulr
    tis dies b pignora cuni prceceduiU. Heu rne! CUF neri et vfirecundp laiiguori remedium sic qnacsiyit,
    . lanta filii nesciunt? cur ista non senti.ui.t? cur vieem litet suum f pudorem tegeret, el curantis reveren-
    parenlibus reddere non desudant? el tamen paren- tiam cuslpdiret. Et abiUcum illo, el sequebqfur, in-
    lum pietas perseverat : quia quidquid filiis parentes quit, eumlurba mulia, el comprimebanteum : et ecce
    impenderint, repe.usabit parenlibus parens omnium mulier quai eral in profluviq sqnguinis anuis duoder
    Deus, Sed ad proposita redeanius. Venil autetn .qui- cim, et fuerat multq perpessaa compluribusmedicis,et
    dam arc/tisynagogus,nomine Jaints, et yidens eum erqgaverat otnnia sua, nec prpjecerat quidquam, sed
    procidil aiite pedesejns, el deprecabalur eiim niullum, deterius liabebqt; cuin audisset de Jesu, venil jn turbq
    dicens : Fiiia meain exlremis est; veni, etitnppne ?;.«.- retro,el tetigit yestimentumejus, dicens : Si yel yesli?
    num tuqni super eam, ut. salyasit, Quod supp,l.k:atipn.e! mentumejustetigerq,satvg ero.Et confesiims siccalus
    V
    flebi.iextremahiioesiclamentatur. quo J reni.ejium lan_- est fons sanguinis ejtts, et sensil cqrporequo.dcurqla
    guprissicpostulat, desperatuiijsalisprobatetdenion- est a plagq. Npn lantuni duo maria confunduntur
    strat affeclum; unde csl quod curccp.rdineinsic depo- fluctibus suis, quaiitum mulieiis bujus animus ancL-
    scit : Vem', impone maimm luam sup.eyeaiii. jEgr.or pili cpgilatipnum cumulo jactabalur. Posl cerlamina
    tusnon quemadmoduincureiur imperat, sed tantum desperata medicprum, b post roedicamipasumptuosa,
    ul curetur implorat. Sedcum esset c arcbisynagpgus, ppst inaiiem ct aiiiiquissrmain curam , ubi >_. ars et
    legis notitiam hic Iiabebal; et eum verbo cailera, bo-. perilia jam defecerat curanleni, ubi langueritis omnis
    miuem manu Dei legerat_essefiguratum._Cr.ediijit.ergo jam consuinpta fuerat substantia, i ipsi ajuctori ver
    Deo,quiaeademmanu quacreatamsenseratfiliam, re- recundum vulnus non casu, sed divinitus occurrit,
    creari et reducidpossel adyitam. Cognoyimusquid sit. ut quod bumana arle tot annis curari non poinjf^?
    Vcni, et iiiiponeinanumtuam super eqm. Ut Quispoute sola fide et JiumUilate curaretur. Mulier stal^ ;eriii_^
    posuit _adcreandum, ad reparanduni«iterum exoratus nus, quam natura pudore perfuderat, quam^per boc
    .a Hoc est, siderum dispositiones ct loca dum filii D ] d Ms. Vallicellan. et editip Mitcehabent posse.
    nascuutur. Loqcritur nativitates honiinum ex menle e Optime. NCIIII sapientiores enarratores subinlelr_'
    ' =-.=--
    astrologorum , ut infra serm. 157 in noiis. MITA.— ligif bic volunt : oro, obies.or, ut vcnias.
    Scc,jein Scripluris uieir.oraiilur ordiiies ste.Uar.uin, Hceceadeui habet Opiatus lib. v contra Parnien.
    Judic. v, .20; Jerera. xxxi, 55, et in job. xxxyii},55: Aucior. serni. 4'2_inappendice oper. iiyi Augiistiiii,
    numquid nosii qrdinem cceli? Brugensis, Piscator, aljjqne.
    b Hoc est, duui patri prcem.orlturfiliu.s, JSIonriulla e Phrasis est Hebroeorurnjqui oranem seatebrain
    rnss. habent procedunt,id cst, cnin iiliorum cadayera fqnteniappellaiit, ut Zacb. xui, 1. Ruslicus Elpidius":
    ad sepulturain eiieruntur. MITA.
    c Haininonduscenset viruiii hunc unuro fuisse es Siccavitguefidesyenas,fluviumquepudendum.
    iis trigiiita tribus corisistorij niiuoris : gupd erat in Sedulius : Siccisque 'fluentis. Apud, ' Lucan), pvtn;,
    _,singU!isuibibus ad'juuicia peragen.da constifrjluin ; fluxtis. -.
    h Plura, eaque magni.pr.elii"medicanierita prcescri-
    vel eoruni uuuin, qui niuliiludiiiein pioder.abanturin
    . singulis synctgoglsuiu singulis gabbatis.co.iyenifibant, bebant Hebrceifeminls prolluviosanguinis laboraiifi-
    ut Mosis explicationem' audirent. "Minisierip eiiirii bus ; de quibus vide Lighlfootiuin.
    1 In nonnullis edilis et in ms. Vallicell., defecerat
    synagugaruin decem /puniero yiri ad.dice.b.aritur,iij
    quod eruilur ex MainipiiicieTepliillah. cap, 2, .explir jqm.
    cante Ligthfootio. Primorcs bpr.um tres archisyna- Nonest in medicosemper,feleveluru't xgai:
    Interdumxloctaplus vale.larie maluni.
    gogi, quibus summa synagogce cura committebatur.
    Uoum ex iis posterioribus nostrum hunc fuisse, i Hoc est vulnus, ex quo, ipso Auctpre, yerecun-
    Clirysologoadhcereris,vix dubitarem. dus guidani pudpr oriebalur.
    J9S S. PETRI CHRTSOLOGI m
    immundam Judaica lexnotarat, dicens : Immunda A vulneratos curare, qui latentem mulierem prccteriens
    eril, et sanctum non continget(Lev. xrv); contingere sic curavit. Sufficit hodie, fralres, furla fidei, et Do-
    meluens, ne Judaicum furorem, ne legis possel sub- mi.i prcetereunlis uarrasse virlulera : cur autem Do-
    ire sentenliaro. Diccre non cst ausa, nc circumslan- minus veluli ignorans quaerit, quara virtulis suaa
    tium confunderct el oneraret audilum, ne lieret po- opere scit curalam, quia nunc longum est, scquenti
    a
    pulorum fabula, quce lot annis sladium et <rx«/*f*« sermone narrabimus. j
    fuerat passionum. Siquidem ct amplius ferre et su- SERMO XXXIV.
    slinere dolor diulurnus clcontinuus non sinebat, et De eisdem.
    deliberandi tcmpus Chrisli prcctereuntis cclerilas am- Omnes evangelicoelectiones, fratres charisslmi,
    putabat, et c contra noverat quod laccnti, quod oc- magna nobis ct prasentis, el futurocvitae comrooda
    cultanti, morbum suum sanitas 11011darelur. Inter largiuntur. Scd hodierna lectio , ct totum quod cst
    hoecbella cogilalionum, solam salulis viam mulicr, spei, conlulil, et quidquid est desperalionis cxclusit.
    curam ut furarelur, invenit, ut raperct tacita quod Est nobis dura et deflenda condilio : peccarc nos
    pelere non valebat, et pro sua verecundia ct pro re- • cogit fragilitas innata, ct confiteri prohibet coufu-
    vercntia procstaturi; et quae non mcrcbatur corpore, D sio cognata peccati; malum enim facere pudor non
    corde pervcnirel ad medicuni, fide Deum, manu lan- cst, ct pudor cst- confitcri: timemus dicerc, quod
    tum tangerct vestimenlum : scicns hanc fraudem cornniiltere non limemus. Sed hodie f mulier, cum
    non solum vcniam , scd ct rcmedium proestaluram, quoereret medicinam lacilam 8 vulneri verccundo,
    quam non voluntas, scd neccssitas verccunda genc- invcnil silenlium, pcr quod possit pcccator ad vcniara
    ravit; proeserlim cum et furanlis lucrum quoererct, pcrvenire. Prima est felicilas in pcccatorum tuipitu-
    et ei cui auferebatur nullum gignerct delriinenlum. dinera non venisse, scd felicilas cst sccunda pccca-
    b Pium latrocinium, quod ministra fide , fidc altra- torum vcniam peccatis latentibus invcnissc.Hoc pro- '
    hente commitlitur. Eccc ubi virtus est quocsitacon- phcla senscrat, qui dicebat : Beali, quorum rcmissce
    trariis, ubifraus fide convenicnte quod nitcbatur ob- sunt iniquilalos : et quorum lecta sunl peccala (Psal.
    tinuit. Mulier inter comprimcntcs, ut nesciretur ac- xxxi). Ecce, inquit evangelista, mulier, qumsanguinit
    cedit, et proesumpsit furari se posse curam fide sola, fluxum paliebalur ab annis duodecim, acccssilrelro et
    ut habitu lateret et corporc; rctro acccdil, ct ad vi- tetigit fimbriam vestimenti ejus (Malth. rx). Confugit
    dendura se judicabat iiidignam. Curavit fidcs intra mulicr ad fidcm subitam, cui longa defecerat cura :
    ictum temporis, quod duodccim annis ars bumana quae confundebatur medicinam petere, furari voluit
    curare non poluit. Post hoc cxemplum suo vilio G sanilatem; nesciri se ab co voluit, a quo sc credidit
    longa trahit in languoribus tempora, et sua negli- posse salvari. Ut aer ventorum turbine, sic cogitalio-
    gentia diu laborat, qui sola iide nescit curari, sed num procellis mulier lurbabalur: confligcbat cura fide
    aromatum dispendiis onerari. c Tetigit veslimenlum causa, cuin limore spes, necessitas cum pudore; ti-
    mulier, et curala est : ct ab anliquo cst absoluta moris frigus exstinguebat crudelitalis ardorem, ob-
    languorc. Miseri, qui quolidie corpus Domini tracta- scurabat luccm iideib vis pudoris, spei confidcnliam
    mus et sumimus, ct a nostris vulneribus non cura- neccssitas vcrecunda frangebat. Sic mulier magni raa-
    mur. Non Christus infirmantibus , sed fides deest: ris instar confusis ocsfibusjaclabalur : quacrcbatquo-
    nam mullo magis modo in nobis d mancns polerit modo faccret occullum de publico, de lurba secre-

    » Scamma passionum , Italico vocabulo bersaqlio, enim Moses Deutcr. xxn, 12, ut Hebrcciin qualuor
    MITA.— At ay.uu.yixfrequenlissima vox apud Groe- pallii angulns panniculos cl circa pallium fiinlirias
    cos dicebattir lociis in sladio, sive circo, ubi alhle- gestarenl. Tali vestimentorum genere ulebalur Chri-
    tce certabant. S. Ephrem sub inilio libri de Ccrla- slus legis observantissimus.Et si mysteria quccrimus,
    niine spirituali : scamma esl locus medius, in quo hanc potius veslhnenli parlem leligit, quia firabria
    athletm certabant. Frequcnlius eliam lncus ipse cer- hccc insigne erat genlis Judaicx el nola sanctitatis.
    taminis : Chrysostomus in Psalni. XLVIII: Scammu, D Num. xv, 58.
    ubi sladium et lucla est. Quandoquc notal cerlamen d Alias, maneniet.
    sunt uyp.wjz;, cerla- e
    ipsum. Hinc Henscllioo-ya.iiu.aTu Dum per malas complacentias nostros ligat af-
    mina. Vocem Graccam alii eliam Lalim Palres rcli- fectus, undc quasi necessario compellimur cadere in
    nuere. Terlullianus, lib. ad Martyr. cap. 5pag. 191, peccatum. Quomodo inordinatoe passiones alliciant,
    Ambrosius lib. i Offic. Adhuc alhletoe in scammate ac voluntalem nostram ad illicita prolrahant, habes
    sunt, proverbialiterdictum pro etiamnum de prccmio hicf inlra scrm. M. MITA.
    certatur : eo modo quo Termllianus ait : adscamma Pseudo-Arobrosius serm. 48 in appendice Ope-
    producere. Quo in loco advertit Suicerus Tlies. lom. rum S. Ambrosii novoe edilionis, docet hanc niulie-
    II pag. 990 male Erasmum legere ad slamma. Pauli- rem fuisse Martham. Vide qucc habet hic cl. Calme-
    nus epist. 24 ad Sever., pag. 101 : Noti interim dum tus, hujusmodi opinionem mcrilo expungens. Vide
    i» scammatesumus, dum foris pugnm, inlus lerrores, eliam quce de hac muliere scribit Eusebius Histor.
    alta pro nobis sapere, aut loqui. Mitceinterpretatio- Eccl. lib. III cap. 18 cl Sozomenus lib. v cap. 21.
    nera nullibi memini me legisse. e Carlhusianus sibi falso persuasit hanc fuisse a
    b Chfysostomus eliam homil. 52 pag. 262, tom. 11 naribus hccinorrhoissam.Omncsvero conveniunt eam
    edit. Paris. 1581, dicit mulierem hanc furti ream. iinportuno mulicbri fluxu laborasse. Fmdum et p«-
    Vide not. 1 serm. 55. dendum morbum vocat Brugcnsis ut et Chrysologus
    * Evangelista dicit fimbriam vestimenti. Grccce infra serm. 55.
    aulem nomine xpaattiSa-.intelligunturfiliamenta illa, h Mitceconvenit ms. Vatic. Vallicell. et nonnulte
    quoc pendent ex fimbriis vesliinenlorum. Sanxerat editiones, vit amoris.
    297 SERMOXXXIV. 293
    tum; agebat ut sibi et rediret sanitas, et verecundia A sciret sibi praesentis vulneris causam fuisse perpetucc ,
    non perifet; curabat ne"cura sua ad curantis redun- rem salutis. Conversuset videns eam. Vidit eam divi-
    daret injuriam; providebat ut redderetur sibi salus, nis oculis, non humauis; vidit ut saluti redderet, non
    salva reverentia Salvatoris. Tali ergo sensu mulier ut agnosceret quam sciebat; vidit eam; donatur bo-
    raerito a de summitate fimbriaepervenit totam ad dei- nis, malis caret, quera viderit Deus. Hoc universitas
    tatis summam. Accessit,inquit, relro. Sed ubi retro ? sentil ex usu, de felicibus sic dicendo : Vidit illum
    Et teligit fimbriam vestimenti ejuS.Accessitrelro. Sed Deus. Vidit ergo istara Deus, quara curandp reddidit
    ubi? Relro nil erat, ibi faciem quam decltnabal inve- sic felicem. Et quid plura ? Christus nittlieris docuit
    nit. Erat in Christo b corpus multiplex, sed erat exemplo, quam u fides sola totam proficiat ad salu-
    c deitas simplex; erat totus oculus, qui post se sup- tem. Sed de
    Synagogce principe jara. loquamur, qui
    plicem sic videbat. Accessitrelro, et teligit fimbriam dum Christum ducit ad filiam suam, viam dedit qua
    vestimenti ejus. 0 quid ista mulier vidit habitare in mulier perveniret ad Christum. Sic coepit hodiernae
    interioribus Cbristi, quaed in Christi fimbria divinita- principium Jectionis. Ecce princeps unus accedent
    tis totam vidit inhabilare virtutera! 0 quam docuit adorabat eum, dicens: Domine, filia mea modo defun-
    mulier quanturo sit corpus Christi, quae in Christi »t cto est, sed veni, impone manum luam super eam, et
    fimbria tantum esse monstravit! Audiant Christiani, vivel.Futurorumprcescium Christumnon latebal quod
    qui quotidie corpus Christi attingunt, c quamnam de proedictoemulieris eveniret occursus : per quara Ju-
    ipso corpore sumere possunt medicinam, quando mu- dccorum princeps discerel Deum non movendum
    lier totam rapuit de sola Christi fimbria sanilatem. locis, non itinere ducendum, nen trahendum prae-
    Sed quod nobis flendum est,f mulier de vulnere me- sentia cerporali, sed credendum quam sil Deus
    dicinam tubt, nobis medicina ipsa retorquetur in vul- ubique proesens, * ubique totus, ubique semper;
    nus. Hinc est quod Apostolus tangentes indigne cor- et quam totum possit jussu facere, non labore; vir-
    pus Christi taliter admonet, et deplorat : Qui enim tutes mittere, non delerre; mortem non manu, sed
    tangit indigne corpus Chrisli, judicium sibi sumit. Et imperio effugare; vitam non arte reddere, sed prce-
    quod inde temeritas infirmitatem capiat, unde fides cepto. Filia mea modo defuncta est, sed veni. Hoc est
    accipere debebat sanitatem, rursus intulit: Propterea dicere: Adhuc vitce manet calor, adbuc animcevesti-
    inter vos multi infirmi et imbecilles, et dormiunt mulli gia videntur, adhuc est in via spiritus, adhuc domi-
    (I Cor. xi). Itera dormientes mortuos dicit, quos lu- nus domus habet filiam, adhuc mortuam tartarus ne-
    get in vivo corpore jam sepultos. Petrus et Paulus, „. scit; ergo ut euntem possis animara retinere, festina.
    principes fidei Christianee, notitiam nominis Christi Stultus putavjt Christum non posse suscitare mor-
    toto orbe diffuderunt; mulier accedendi ad Christum tuam, nisi teneret. Hinc est quod Christus ubi per-
    prima tradidit disciplinam; mulier prima dedit for- venit ad domum, et vidit puellam quasi perdilam
    mam quomodo peccator s tacita confessione deleat fleri, ut infideles aniraos promoveret ad fidem, dor-
    sine confusionepeccatum; quomodo delinquens, soli mire eam dicit, non defunctam, ut crederent i faci-
    Deo cognitus, de reatu nudare apud bomines vere- lius de morte posse surgere quam de somno. Non
    cunda conscienlioenon cogatur; quomodo homo pos- est, inquit, mortua puella, sed dormit. Et vere apud
    sit venia judicium proevenire. At Jesus, inquit, con- Deumrnors somnus est: quia velocius Deus mortuum
    versus, et videns eam, inquit, Confide, filia, fides tua ad vitam suscitat quam de somno dormiens ab bo-
    te salvam fecit. At Jesus conversus non motu corpo- mine suscitetur, et ante Deus frigentibus morte mem-
    ris, sed divinitatis aspectu. Christus conversus est bris vivificantem refundit calorem, quam homo se-
    ad mulierem, ut mulier converteretur ad Christum, pultis somno corporibus vigorem possit infundere.
    ut ab ipso curara sumeret unde sumpserat vitam, et Audi Apostolum : In momentb, in ictu oculi, mortui
    a Chrysologussupra serni. 53 : Fide Deum, manu genda, vel sane interpretanda. Et Mita mire se tor-
    tolum tetigilvestimentum:elAmbrosius lib. vi in Luc. •p.T
    u quet, ut ex eis catbolicum sensum eruat et demon-
    cap. 9 : Fide tangilur Chrislus, fide Christus videtur; stret ChrysologumJoqui hic de illa lacila confessione,
    non corpore tanqitur, non oculis compreltendilur,elc. quam pnmura elicere debet peccator in corde suo,
    Per mulierem, Ecclesiam a gentilitate venientem in- anlequam peccata confitealuf. Quodnara dnbium? Po-
    t«Uigit;per fimbriam apostolos et successores reco- teratne Chrysologus auricularem confessionem dam-
    ut infra in hoc eodem serm. MITA. nare, paulo superius iu eodem sernione dixerat:
    b Ob varias multiplicesque partes quibus constat. malumqui
    gnoscit,
    enim facere pudor non est, el pttdor esi confi-
    Vide Theol. in i part. dist. 8 lit.-D. Vel propter cor- leri; timemusdicere quod committerenon timemus.
    b Fides mulieris ea erat, qua credidit Christum esse
    pus myslicum, in quo—numerantur apostoli, EccJesiae
    doclores, etc. MITA. Corpus multiplex quia ubique . illum de quo prophetaeprcedixeranthujusmodi cura-
    oculus, ubique manus, etc, erat, ut infra. tiones eraanaturas.
    c Quia Deus est spiritus simplicissimus.MITA. 1 Similia habet Theodoretus orat. 2 de Princ., Isi-
    d Fortasse mulier haecin eam pravam senlenliam dorus Orig. lib. vm, Terlullian. Apologet. lib. VII.
    iverat, Deum agere omnia natura, non voluntate.Hocc Prce cceleris insignis locus Arnobii lib. i advers. Gen-
    nonnullos olim habuit patronos, quos solide refutat tes, ubi Deum alloquitur.
    auclor Responsionumad Grcecos. J Expungit hanc lectionem Mita, et feponit faci-
    e Corruplum in edilis locum ex edition. Bonon. 1 lius de somno possesurgere quam de morle. Mens au-
    restiluimus. ' tem Aucloris hcecvidelur esse : Chrislus dixit puel-
    1 Nonnulla mss. habent, de fimbria vulneri medici- lam mortuam dormire, ut innueret fulurum fore, ut
    nam tulit. illa revocaretur ad vitam tam facile quam '-aliquis"
    s Latinius ait verba haec et sequentia vel caute le- alius dormiens revocaretur a somno.
    PATBOI. LH. 10
    299 S. PETRI CHRYSOLOGI 300
    returgent (I Cor. xv). B. Apostolus quia velocitatem A non corporumpassiones; vitiorum sanies, non visce-
    resurrectionis non potuit referre verbis, aptavit rum fluxus : quia homo habelur yoluntarius in deU-
    exemplis. Aut quomodo ibi celeritatem sermonis per- clis, in languoribus tenetur hivitus. Hinc est quod
    stringeret, ubi ipsam celeritatem proevenit vis divi- peccator poenam recipit, segrotus recipit curam. Mu-
    na? At quomodo apparet ibi tempus, ubi oeternasine lier ergo non s voluntatis conscia, sed doloris, ticc
    tempore res donatur! Sicut temporaUlatera tera- confusa crimine, sed confusalauguore, accessit retro,-
    pus attulit, sic exclusit oeternitas tempus. ut turbse declinaret oerilos, non Christi vitaret aspe
    ctum; a populis nesciri voluit, non a Christo; gesti=
    SERMO XXXV.
    vit non Deum latere, sed homines : quia non nisi a
    De muliere profluvio sanguinis obnoxia. solo Deo potuit latens videri, audiri tacens, celala
    Quid sit Christum tangere, hodie docuit mulier in curari. Accessit et leligit fimbriam vestimenii ejus.
    fim- Quia in Christo nil postremum credidit, nil judicavit
    profluvio sanguinis constituta : quoecum tangit
    briam Christi, tum divini pectoris pulsat arcanum, et extremum; quia nec minoratur Deus in horaine, nec
    b furto fidei summam rapuit de fimbriae summitate virtus attenuatur in fimbria, nec coelestis natura
    virtutem. FeUx fraus, quae etc lucrum salulis conlu- membrorum variatur offlcns. Hinc est quod mulier
    lit, et damna suslulit mox pudoris. Probat hoc evan- B per dorsum pervenit ad faciem, pervestimentum pe
    gelicoe lectionis auditus. Ecce, inquit, mulier qum netravit interna, et per fimbriara capitis tctigit sum-
    sanguinis fluxum patiebalur duodecimannis, accedens mitatem. Nec hoc sine mysterio; audite prophetam
    retro, tetigit fimbriam vestimenti ejus, dicensintra se: dicentem : Sicut unguentum quod descendit i« oratn
    Si tetigero tantum veslimentumejus, salva ero (Malth. vestimenti ejus (Psal. cxxxn). Videtis, fratres, in
    lx). In arduis languoribus dat crebro consilium vis fimhriam vestimenti hujus totam plenitudinem divini
    doloris , in desperatis causis est saepe magistra ne- chrismatis, totam divini capitis transissc virtutem.
    cessitas, invenit ipsa sibi passio medicinam. Hinc Scienter ergo mulier sacram Christi fimbriam geslivit
    est quod rnulier verecundo vulneri qualiter sutve- altingere, ut de occulto mysterio vulneris posset su-
    niret invenit, ut fidei insinuaret silentio quod insi- mere medicinara. Fratres, magna hoecraulier, et nir
    nuare publico clamore non poterat, ut secrela spiritus mium permiranda, quoe scientia doctores legis vicit.
    via coeleslemperveniret ad medicum, ad quem per- sacramento omnes Judoeos superavit, iide proecessit
    venire manifesto carnis ilinere non valebat. Dabat apostolum. Nam Judoea cum scribis et doctoribus
    audaciam multam pielas curantis, sed fiduciam pu- suis Deum totum despexit in corpore : Thomas apo-
    dendi languoris necessitas auferebat; cogebat ad stolus ut Chrislum Deum crederet, immisit manus,
    Christum doloris accedere magnitudo, sed d adire Q injecit digitos, patefecit vuhiera; et ut Christum cre-
    Christum foeditas ulceris non sinebal. Sic anceps deret, b iterumpali compulit Gbristum (Joan. xx).
    mulier, et fidei irepidante consilio, e maluit de fide Sed haecmulier quam personam teneat, cujus typum
    judicari quam de foedo vulnere sic perire. Accessit prceferat, cujus prcesentet imaginem, spirituaU inlel-
    retro, et tetigit fimbriam vestimentiejus. Sciens quod iigentia perquiramus. Quceest ista quam sic genuinus
    Deum f nec tactus polluit, nec offendit visus, nec sanguis, naluralis debilitas, originalis morbus, ad
    odor exasperat, nec auditus sauciat, nec inquinat causas mortis, ad lethale vulnus, ad fcedi languoris
    humana cogilatio. Nam si sol tangit stercora, non adduxit angustias ? et quam sic sordidavit vitiis, foe-
    tamen stercoribus inquinatur, quanto magis crea- davit criminibus, secretis vulneribus sauciavit, ut
    tor solis tangit omnia, et tamen non potest ul- eam ars curare, non solum videre oculus, non solum
    lis contactibus inquinari? Et si medicus cum sa- bonestas pateretur, non praevaleretlex ipsa mundare,
    niem vulnermn tractat, cum curat verecunda immo quam lex jusserat arceri templo, prohibefi sa-
    membrorum, non injuriam computat, sed hono- cris, sanctis omnibus abstinere : et quam sic dixerat
    rem : quanto niagis Deus non arbitratur injuriam, imriiundarn,ut quidquid tetigisset, haberetur irnmun-
    dum vulnera nostra curando respicit, langit ad reme- dum. Ista est, fratres, ista est Eeclesia, quceprimi
    dium, visitat ad salutem? Dei conspectum offendunt 0 hominisvulneratapeccato. tota fluebat sanguine, tola
    peccatorum vulnera, non dolorum; morbi criminum, originaliter decurrebat in morlem.

    » Spalium temporis. tasse nolat Abulensis cap. 45 in Matlh, num. 5. Vide


    b S. Fulgentius ad Tract. lib. n cap. 15 : Occulte paulo inferius Chrysologum.
    fimbriam tangens fideli raptu, sanitatis sibi furatur 8 Latinius emendat voluplatis. Communemlectio-
    effectum. nem retinui. Mulier conscia doloris erat, non voiun-
    * Editiones nonnullae, lucrum salvis. lalis. Involuntaririm ei erat malura, quod patie-
    d Male plures editi, audire. batur.
    * Scilicet, maluit a Judceis et geutilibusjudicari de h Figurate loquitur. Admodum patiens sustinuit
    fide quam in Chrislo habebat. De hujusraodi fide Hce- propria vulnera tangi, iterumque aposlolico digito
    morrhoissoe,vide Iate Chrysostomum homil. superius aperiri, cum alias haberet corpus gloriosum el im-
    laudata in nota 15 ad serm*.55. MITA.
    f Haecenira erat apud Judoeoslex, ut si feminoesi- passibile.
    Hoc absoluto sermone diu tacuit Chrysologus: cu-
    rnili morbo laborantes unum aUquera teligissent, is jus silentii causam attigit in serm. 86. Ita opinatux
    illico pro immundo et poUuto haberetur. Unde Hoe- Mila.
    roorrboissam hanc cum immundis extra urbem habi-
    40i SERMO XXXVI. 302
    SERMOXXXVI. H.tem, omnibusreportaret et b fidem; et qucevirtutem
    De Hmmorrhoissa,et filia archisynagogi. probarat, agnosceret majestalem; nec rediret, ul pu-
    c
    HoclocoD. Pelrus obmutuit,eujus silentii ratio abunde tabat, incognita, quceplenam sui dederat notionem.
    reddilurserinone86. Dum erubescit vulnus, dum in lali cura ipsuni veretur
    Verecundi debitoris est mox promissa dissolvere, ut Deum, fidei sucemulier non parva nubila susline-
    riec creditoris animum, aut deludere raoris, aut longa bat, et mentis Suaelumihe confusionumiiebulis ipsa
    exspectatione suspendere. Cum archisynagogi vel caligabat. Vox ergo inquirentis Domini, velut flalus
    HcemorrhoisscemuUerisconnexa sibietproducta nar- salutaris, fugavil nubes, dispersit nebulas, illustravit
    ratio a consueta sermonis nostri" brevitale discede- fidem, et Ulamquaenoctis lalebat in tertebris ipso sole
    ret, maluimusdimidiare tractatum, ne non recreare- reddidit clariorem. Aut minor est ista sole, qucetoto
    lur lantum, quantum vester oneraretur auditus. Do- orbe radial, quae loto Ecclesioefulgel et resplendet
    mino archisynagogusoccurrit, et totus prolabitur in in fcoelu?si sic redusset invisa, date veniara, eluserat
    terram, causam refert, insinuat dolorem, movet prce- medicum, non probarat; et sibi quod consecuta fue-
    stantis affectum, imperat ut properet et accedat ad rat, ascribefe potuit, non sananti; quaese curam ra-
    curam; e contra mulieri Dominus non quaesitusoc- puissed de fimbria curantis crediderat, non de sensu:
    currit, preeteriens, occasionem salutis ingessit, ta- •» aut quid illius esse crediderat, cujus in se virlutem
    cens causam tacentis agnovit, occultum vulnus etiam senserat, Volo lamen judicabat extraneum ? Quoculi-
    celantis aspexit. Inter Dominumet mulierem furtivce que, et si anle curam verecundiae fuerat quodlatu-
    salutis agitur tam grande commercium : et dum pu- bat, humilitatis quod se judicabat indignam, Curpost
    blica petitione yiam facit rogatus, fidei cogitatio di- curam non sponle, ut ageret gratias, ut honorem red-
    vinum penetrat, et pervenit ad secretum. Felix mu- deret, ut gloriam tanti operis referret, occurrit? sed
    lier, qucein lanta multiludine est sola cum Cbristo, posteaquam vidit Dominumin inquisitione persislere,
    ul sola sit conscia et salutis redditce, et virtutis ex- et discipulis excusantibus et compressionem turboe
    celsce!Beata, qucetalem reperit accessum, cui nul- opporientibus,npn ppsse conspicit selatere, postquam
    lus possit obsistere! Beala, qucetali via ad suum pro- illam timor et tremor ccnscientioeccepit arguere, ve-
    ripuit et irrepsil auclorem; quceantequam de vulnere nit in medium, ut quem occulte senserat medicum,
    suo confunderetur ab homine, careret ipsius vulneris 0 palam prefiteretur, et adoraret ut Deum, ct tam
    foedilale, sciens sibi apud homines et per homines praesentibusquam futuris fieret de tanto suo langriofe
    interclusum tolius aditum sanilatis, qui horrere ma- medicina, dicente evangelisla : Mulier aulem timens,
    gis quam curare vulnera consueverunt! Deus abster- ac tremens, sciens quod factum esset in se, venit et
    git vulnera humana, non despicit; neque horret lan- " procidens anie pedes ejus, dixit ei omnem veritdtem.
    guoresbominum, sed depeUit; nec detestatur imriiim- Vefum, quia historica relatio ad altiorem semper est
    ditias humani corporis, sed emendal : quia crealurse inlelligentiam sublimanda, et figuris proesentibusfu-
    sucead lactum nescit Deus, Deus nonpotest sordidari. tura sunt noscendamystefia, archisynagogus, vel ejus
    Sed evangelistagenerat quaeslionem, cmn dicit: Et fiUa, sive mulier in fluxu sanguinis conslituta, quid
    slatimJesusin semelipsocum cognovissetvirlutefnqum sub harum specie personarum teneaht sacramenti
    exierat de eo, conversusad turbum aiebat: Quis teligit allegorico nunc sermone pandendum est. Archisyna-
    vestimentamea ( Marc. v)? Dum interrogat, * velut gogi filia, adquamvenit Christus, vadit, etproperat,
    ignorantiamprofitetur : exrissevirtutem de se senlit, et humano gradu iter facit, qui divinitus locp non
    ad quam exierat nescit? quod prccstiterat novit, cui potest promoveri, sine dubjo synagoga est, dicenle
    praestiterit ignorat? de persona dubilat, qui certus Domino : Non sum missus, nisi ad ovesqumperientnt
    est de salute coUata?Verumnon ignorantis errore, sed domusIsrael (Matth. xv). Sed dum ad illam Chrislus
    majestale Dominushic scienlis et proeseienlisinter- tendit, Ecclesia, quaein cunctisgentibusposita, amisso
    rogat; nec quod occultum sibi essel requirit, sed et haturaebono, perdebat et profundebat sanguinem ge-
    ipsum siM bene esse cognitum sic demonstral, dum neris liumani; cujus languorem peritia humana dum
    taUter quoerendo cunctis ignoranlibus solus aperit D curare nititur, ipsum cumulabat: nam censura fragi-
    quod latebat. InlerpeUatricemtacitam, et suggeren- litatis humanoe, ac mundanocdistriclio disciplinae,et
    tem cogitationibus soUs, ac posttergumvirlulis suae populorum semper sanguinem fudit, et tamen nec
    consUUsadhcerentem,non ut discussor nescius, sed bostes abolere, nec civium bella compescere, nec
    ut prcescius inquisitor producit in medium, suisque criminumpotuit dementiam perdelere; haec ergo ta-
    facit astare conspeclibus, ut quce sibi portarat salu- libus confossa curis, ubi qnidquid suae fuerat { et

    a Humano enim more Christus circumspexit et in- viriutis effectumexpUeanliriterpretes.


    terrcgavit. • Maldonatus, et Menocbius, aliique una putant,
    b In pluribus editionibusdeest fidem. ideo Christum se convertisse ad mulierem, ut mulier,
    c Ex ms. Caesen.Editi, sibi. videns se ultra latere non posse,proderet sese, et ad
    d Ut aUbiobservaium est, opinabatur male cum Dei gloriam miraculum referret.
    Judaeis yirtutem Cbrisli, ita esse veluti aliquid de 1 Apposile equidem ad Haemorrhoissamalludens :
    hnmanitate sua fluens. Lucce vi, 19 : virtus de ilio nam in Evangelio .egitur : Mulieremhanc TZUO-UV T«V.
    exibal, et sanabat omnes.Vere autem ex iUo cxibat ouaiav aOr^?,omnemsubslantiam suam insumpsisse;
    virtus, cum faclis promebatur. Unde hic virtutem. vctera exemplaria habent : o).ovTOV piova-JTf,;,quod
    503 S. PETRI CHRYSOLOGl 504
    erat substantiae, vidit esse consumptum, id est, ani- £ enim Jonas signum fuit Ninivitis, ita erxt el Filiut
    mum, mentem, sensum, ingenium, laborem, indu- hominis generationiisd (Luc. xi). Ecce prophetoefu-
    striam, rationem, quceutique rcctoribus ad profectum ga ipsius Domini yertitur in iiguram, et quod cele-
    velut medicantibus commodamus, ubi Chrisli prceter- bratur ferale nauffagium, hoc sacramentum Domi-
    euntis sensit prcesenliam,relro accessil, quia videre nicoe resurrectionis existit. Nam quemadraodum
    eum sanguine polluta non merebatur. Accedit retro, Jonas typum per omnia tenuerit et impleverit Sal-
    hoc est, lidei sequitur auditum, et extrema Christi vatoris, historiae, quae de ipso scripta est, textus
    velut ipsani tangit fimbriam, dum non honoratur in ostendit. Fugit, inquit, Jonas e a facie Dei (Jonmi).
    patribus, non sanclificatur in lege, non se jactilat in Nonne Dominus, ut hominis faciem pracferret, et
    prophetis, non Dominico ipso honoratur in corpore, formam, faciem formamquepropriaedeitatisaufugit?
    dum ab illo generationis Cliristi ordine habetur extra- Apostolo sic dicente : Qui cum in forma Dei esset,
    nea. Post tergum, hoc est novissimo tempore Chri- non rapinam arbilralus esl esse se mqualemDeo, sed
    stum sequilur, et sancitur occulto fidei sacramento, semetipsumexinanivil, formam servi accipiens (Phi-
    et vere tetigit veslimentum, quod in sepulcro repe- lip. n). Formam suscepit servi Dominus, ut la-
    rit, per quod resurgentis Domini credidil, et praedi- teret mundum, ut diabolum praeveniret, in hominem
    cavit a insignia. Sed dum circa hanc Christus suis B f se fugat ipsum.Et bene lypus Cbristi ipsius Jonae
    virtutibus occupatur, in archisynagogi filia deticit, et servatur in verbis. Non dixit: Fugio Deum, sed A
    moritur Synagoga : ut et ipsa ad vitam per fidem re- facie Dei ego fugio. Deus qui ubique est, quo seipsum
    deat,"quoeper legem mortua fuerat, et perierat per fugiet nonest;sed Christus non ut loco, sed sicut
    naturam. Inter hmc veniunt de domo archisynagogi, specie faciem deitatis aufugeret, totum nostraeservi-
    et dicunt, Noli vexare magistrum, mortua esl puella. tulis confugit ad vultum. Descendit, inquit, Jonas in
    HodiequeJudoeinoluntvexari Christum, quemcupiunt s Joppen, ut fugeret in b Tharsis. Audi descensorem:
    non venire, et mortem pronuntiant, qui spem resur- Neme, inquit, ascendit in ccetum, nisi qui decmlo
    rectionis infideliter perdiderunt; sed et Ulud huic descendit(Joan. m). Descendit Dominusde coeload
    assertioni nostroequam convenit, quod archisynagogi terram, descendit deitas ad humana, descendit ad
    filia duodecim annos egisse refertur in vita, et haec nostram superna dominalio servitulem. Et tamen qui
    duodecim annos perseverasse memoiatur in vulnere, descenderat ad navem, navera navigaturus ascendit:
    cum utriusque novissimo et cxpleto tempore salus sicChristus, qui m buncmundum descendil.virtulibus
    redderelur et vita. Nam istenumerus tempus humance et mirabilibus, Ecclesioesuae conscendit in navem.
    vitoe concludit : qui ut annum facial, duodecim dis- Qttid sibi vult ' autem confusa venlis procella, nisi
    tinguitur et numeratur in mensibus : unde et pro- G diabolum qui cor Judae penetrans, reges, gentes,
    pbetab sub annum Domini acceplumChrislum indicat populos, mibtiam, judices, raarinos elevavit, et in-
    advenisse; et Apostolus temporis plenitudine Chri- flavit in fluctus,, ut ascendentes et cadentes undae
    Stura venisse approbat, dicens : Poslquam venit lem- auctorem suum saccuUpeterent ad quietem ? Audi
    poris pleniludo, misit Deus Filittm suum (Gal. rv). undas soecuU, audi propbetam dicentem: i Quare
    Orate, fratres, ut sicut sibi etlegi, utCliristo viveret, fremuerunt gentes, et popttli medilali sunl inania ?
    defuncta est Synagoga; ita et nos peccatis moriamur, Asliterunt reges terrm, et principes conveneruntin
    et carni, ut vivere possimus in Christo. unum ad.ersus Dominum, el adversus Christum ejtts
    SERMO XXXVH. (Ps. n). Et quia sors Jonam proditura non defuit,
    implet super Cbristum Davidicam.prophetiam, quae
    De Jonm propltelm signo. dicit: Et super veslimentummeum miserunt sortem
    Fratres, sanctorum gesta casibus non sunt depu- (Psalm.xxi). Quod autem Jonas auctor suoe demer-
    tanda, sed signis : et quoe vilia putantur illorum, sionis existit, cum dicit : Toliite me, et mittite in
    mysteriis sunt applicanda, non c lapsibus, sicut ho- mare, voluntariam Domint indicat passionem; nam
    die Dominica signavit et palefecit instructio, dicens: quare sibi illi sustinent hoccjuberi, qui silii in peri-
    Turbis aulem concurrentibuscmpitdicere Jesus: d Ge- JJ culo tali sponte poterant subvenire ? Quando enim
    neratio hmc nequam est; signutn qumrit, et signum multorum salus petit unius morlem, mors in inter-
    non dabitur ei, nisi sigiium Jonm prophetm; sicut euntis arbitrio collocatur, quia etmoriturum retar-
    recentior interpres vertit: Totum victumsuum. Ver- Jonas; sed a facie spirituali, id est ab eo loco ubi
    bura autera fiio; lum victum, tum omne quo vitam aderat Deus vcrbo et spiritu, ubi colebatur et ado-
    tuentur, significat. Utitur hac voce Lucas, el recte rabatur.
    Latinus interpres vertit sitbstaniiam. f Ex codic. Vatic. Editi, se fugit ipsum.
    a Yestimenta Domini vocat insignia resurrectionis, 8 Oppidum marilimum. Barbaris nunc Jafa vel
    juxla illud : Vidil linteamina, et credidit. Jaffa. Slrabo, Jib. xvi de eo sic Joquitur: Hocnavali
    b Juxta versionem LXX. ad mare descendunt.
    c Ita mss. Coesen.et Yalic. Latinius, et secum edi- utuntui, qui
    h Ciliciocurbs, quam urbium Matremvocat SoUrius.
    tiones nonnulloehabent lapidibus. 1 Ex editiorie Bonon. Aliae, aut. Ila etiara emen-
    d Haec ipsa Christi responsio testatur hujusmodi dat Lalinius.
    signum qucesitumfuisse mala mente, et non discen- i Tali sensu iexplicat hos psalmi versiculos. ITila-
    di, sed contradicendi consilio. rius tom. I pag. 54. Herodem ncmpe regem, PUa-
    c Nona facie Dei naturali, qua proesentiasua Deus tum, Romanamque militiam unanimiter in Chrislura
    ubique est, ut infra Chrysologus, ct ut bene noverat surrexisse.
    305 SERMO XXXVIII. 50«
    d
    dare potest ad mortem voluntas, et » periclitantis \ cum toto resurrectionis corusco, ad fidem non ye-
    mors periculum b proevenire : sic hic abi totum Do- niunt, ad pcenitentiam non moventur. Ipsum namque
    rnini geritur in figuram exspectatur morientis aucto- e resurrectionis signum non credunt, sed gestiunt
    ritas, ut mori non sit necessilas, sed potestas. Audi infaraare, dum prelio militum claudunt oculos, corda
    Dominum dicenlem : Potestatem habeo ponendi ani- corrumpunt, quod scierant, quod viderant, ut tace-
    matn meam: el potestatem habeo ilerum sumendi eam: rent; redimentes mendacium, ut tollerent veritatem. ,
    nemo lollit eam a me(Joan.x). Quomodo ? quia Facinus suum in Christi retorsere discipulos, cum di- j
    Christus etsi emisit spiritum, non amisit, quia qui cunt : Dicite quia discipuli illius nocte venerunt, et'
    omnium in sua manu recipit et tenet animas, ipse furati sunt (Matth. 28). Erras, Judoee: hoc discipuli
    animam suam quemadmodum possit perdere non vi- non tulerant, sed magister; et f ipse se furatus est,
    detur. Audi prophetam dicentem : Anima mea in ma- qui videbatur occisus. Sed miror quod Judaeus Cliri-
    nibus tuis semper (Psal. cxvni). Et alibi: In manus stum requirit, quem inter duos latrones feraliter col-
    luas commendospiritum meum(Psal. xxx). Sed quid locarat: committit male, custodit impie, iniquius
    plura ? Currit, occurrit, adest c beUua de profundo quaerit. Judaee, Christus perire non potest, sed lo.
    totum Dominicae resurrectionis impletura et prodi- eum tibi tuo scelere perdidisti, Veniet, « veniet in
    tura, immo conceptura et paritura mysterium; adest B judicium b regina auslri et eo ipso, qui furatus puta-
    bellua, adest imago horrida et crudeUs inferni, quae batur, judice, te * condemnabit : quia Ula venit ab
    dum fertur avidis faucibus in prophelam, vigorem extremo lerrce audire sapientiam Salomonis, i et tu
    sui sensit et degustavit aucloris, incurrit namque ad te venientem sapientiam Dei infelicissimus occi-
    jejunium devorando. Sed domicilium cordis sui tre- (Usti. Ninivitcecredilurarum gentium, regina austri
    mens ad superni hospitis aptat et proeparat mansio- Ecclesicetunc provisa est in figuram. Beati sumus,
    nem : ut ipsa quoefuerat tota causa discriminis, ipsa fratres, quia quod praecessit in lypo, quod promissum
    fieret necessarioe navigationis inaudita veclura, ve- est in figura, nos specie, veritale veneramur, cerni-
    ctorem suum servans:, et post triduum referens ad mus et habemus.
    superna; et boc daret gentibus quod abstulerat Ju- SERMO xxxvni.
    daeis,quibus signum quxrenlibus solum dandum Do- De injuria mqitoanimo loleranda.
    minus esse signum boc decernit, per quod scirent Quanta sit coelestis philosopliicemagnitudo, quan-
    gloriam quam in Christo spcraverant, totam esse ta virtus militicc Cbristiance, hodie docuit Dominus,
    gentibus conferendam. Generatio, inquit, hmc nequam sic dicendo : Si qttis te percusserilin dexteram maxil-
    est; signum qumrit, el signum non dabiturilli, nisi si- lam tuam, prmbe illi et alteram (Mallh. y). Hoc putat
    gnumJonm prophelm. Sicut enimJonas signum fuil J arduum, qui prcemia patientice quanta sint nescit.
    Ninivitis, ita eril et Filius hominis generationi isti. Putasne potest ille vulneribus invenire vicloriam,
    Quia Judaica perfidia fluctuante inferni Chrislus de- qui nec iclu palmoe acquirere vult coronam ? Potest
    mersus est in profundum; et triduano cursu tota iste morte inquirere gloriam, cui pro honore divino
    tartari occulta percurrens, et Judaicoe crudelitatis, et humana gravis videtur injuria ? Homo, nonne proe-
    ntajeslatis suceac peremptoe mortis dedit indicium ceptis talibus infanliae tuoerudimenta componuntur ?
    cum resurgeret. Merito ergo surgent Ninivitoein judi- Palmce, parvulorum sunt verbera, non virorum. Hinc
    cio, et condemnabunt illam generationem, quia iUi est quod levibus mandalis pueritia Chrisli animatur,
    unius prophetce naufragi, advenoe, ignoti, proeconio ut ad gravia toto jam robore evangelicajuvenlus ac-
    corriguntur; isti post virtutes lantas, mirabilia tanta, cedat; ut hoc laboribus, pccnis, morte se gaudeat
    a Sic correximus ex castigatione Latinii. Quid doeisexbibitum, et primum tum gentibus propositum,
    enim est periclilantis mora, ul habent editi ? Sensus ut conversionis eoruin inilium el exemplar.
    Chrysologi est: cuniad raultorum salutemmors unius f Ambrosius, serm. 57 de Sepulcro Domini: Ipte
    requirilur, et ea in ejusdera sita est arbitrio, vel vo- enim tulit corpus suum, scilicet Christus, qui suscitavit.
    luntas ejus potest retardare mortem; vel mors ejus Ipse tulit corpus qui illudjacens el dormienssua aspi-
    imminens pericultmiproevenire. ratione coliegit. lpse tulil corpus qui divinitatis lirtule
    b Nonnullcecorruptae editiones, pervenire. D iliud gestans, porlat ad cmlos; atque ideo sapienter
    c Indefinite. NUaptius. Licet Mallhaeuseam vocet, mulier interrogat : Si lu suslulisti eum, dicito mihi
    cmte xn, 40, mhilominus cavendum tibi est, subdunt ubi posuisli eum. MITA.
    enarralores, ut bic vel aut balenam, aut pristim, vel KEvangelista, surget; id est, ul testiscoram Chri-
    pbyselerem intelligas : quoe ut vastoe belluce sint, sto judice. Tesles enim surrexisse e subselliis testi-
    habent tamen gulccmeatus angustos, ideoque solidum monium dicluros sicut apud Romanos, ita apud Ju-
    hominem nequeunt deglutire. Satius ergo esl cmte dceosostendit Marcus xiv, 57; Actor. vi, 15.
    nomine aUquein piscem ex cetaceis intelligere , ve- b Reginam Auslri, iEthiopiae, cujus caput Meroe
    luti cascariam, lamiam, maltham, el bujus generis esl, imperasse, mullis persuasil Josephus lib. vin
    aUos. cap. 6. Assentitur Juvencus lib. n. Mihi verosimilius
    d Ninivitaemoribus barbari, et urbis quae metro- est ex Arabia FeUci venisse. Suadent etmunera obla-
    polis erat regni Assyriorum ad ripam Tigridis cives, ta Salomoni.
    religione gentiles, lascivia eflfenes, quique nullum 1 Non sibi cofiata judicandi potestate, sed compa-
    adhuc Jonae miraculum conspexerant, sese tamen rationis exemplum. Depravalus locus, meliori inler-
    ad poenitentiam composuere; Judceie contra Dei cul- punctione sanalus est.
    tores, inter litleras enutriti, Messioecontribules, tot i Ex Lalinio et ms. Yallicel. Edili, et tu adve-
    ei operanti niiracula non credunt. nientem.
    • Resurrectio Christi ultimum fuit miraculum Ju-
    507 S. PETRI CIIRYS0L0GI 508
    obtinere, quod per infantiaro parvis injuriis acqui- A tamen ut plus pateat, qua ex causa sint proecepta
    rere non valebat. Ut autem dura non esse quoeproe- altius requiramus. Fratres, ubi se peccatorum mor-
    cepta sunt approbentur, mandalorum series ipsa re- bus, vitiorum scelus, impietatis phrenesis mentibus
    plicelur. Audistis, quia dictum esl anliquis, oculum infudit humanis, et quidquid erat scientiae, sensus et
    pro oculo, et dentem pro dente; ego autem dico vobis rationis exstinxit, furore vesano fecit per orbem dif-
    non resistere malo : scd si quit te percusserit in dexle- fusas gentes Deum fugere, sequi daemoncs,creaturas
    ram tnaxillam tuam, pra.be illi et alteram; et qui vult colere, contemnereCreatorem, desiderare vitia, hor«
    tecum in judicio contendere, et tunicam tuam tollcre, rere virtutes, agi gladiis, vulneribus ruere, vivos
    remille ilti et paliium; et qui te angariaveril tnilte b mortibus deperire. Unde sanari aliter homines non
    passus, vade cum itlo et alia duo (Exod. xxi, Deut. valebant, nisi ccelestismedici armati pietate tota et
    xu). Audistis quiadictum est antiquis. Quibus anti- patientia nilerentur, qui sic Jaborantium phrenesi
    *
    quis? utique Judacis,quos antiquos plus malitia fe- palerentur injurias, maledicla portarent, sustinerent
    cerat quam vetustas, quos furor vindictoe cupidos verbera, vulneribus scinderentur, donec eos * ad
    sic tenebat, ut pro oculo caput, pro dente animam sobrietatera sensus, ad sineerilatem spiritus, admen-
    postularent. Hinc est quod eos lex ad vindictoe vicis- tium reducerent sanitatem ; ac sic Deutn quoerere,
    situdinem refrenabat, ut qui veniam culpae sapere B I fugeredoemones,languores sentire, saperesanitatem,
    non valebant, vel modum saperent ultionis, et b tan- abjicere vitia, capere virtutes, declinare vuhiera,
    tum vindictae exigerent quantum laesionis intulerat horrere sanguinem, recusare mortem, vitam deside-
    vis furentis. Sedhoc antiquis, nobis autem per gra- rare i perficcrent. Et si vultis ut quod diximus ple-
    tiam innovatis divina quid imperet bonitas, audia- nius innotescat, carDalium medicorum loquamur
    rous. Ego auiem dico vobis. Quibus ? utique Christia- cxempla. Noone quoties miserum hominem choleroe
    nis. Non resistere tnalo. Sic cum dicit, vult nos vitia inflammaverit incendium, et dominante febre yesa-
    non repensare vitiis, sedsuperare virtutibus, etin ipsis num reddiderit aegrotantem, turbatur sensus, mens
    scintillis adhucexstinguere iram, quoesiperveneritad deperit, feritas accedit, recedit humanitas, et ne
    totum furoris incendiura, sine sanguine non sedatur. rouliis, moriente liomine furorvivit? Hinc est quod
    Ira vincitur lenitate, raansuetudine exstinguitur furor, frendit dentibus, parentes laniat, scindit proximos,
    malitiabouitatepalpatur, credulitas pietate proster- cecdit pugno, morsu agit, atque afficit obsequentes.
    nitur, impatientia patientia punitur, contentio supe- Tunc medicus ad virtutis laudero, ad artis gloriam,
    ratur c blanditUs, superbiam humililas sternit. Ergo, ad famoe cuniuluui armatur patienlia : tolerantiam
    fratres, qui vult vitia vincere, pietatis arma leneat, sumit, injurias despicit, morsus sustinet, fert Jabores,
    non furoris. Et quamvis possit Jucere sapienli quid C (; et non leves poenas patitur, ut a pcena liberet labo-
    sit quod instituuntur injuriis primordia Cbristiana : rantem; fovet oleo, insistit curis, erogat mediciham,
    tamen quia non intelliguut quidem esse hoc virtutis, certus quod mercedem bonoris obsequiis repenset
    esse hocbonititis culraen, pietalis esse hoc fasligimn, segrotus dum receperit sanitatem. Rogo,kquoemajor
    hoc esse divinoephilosopbiae non humanae, non re- phrenesis, quae gravior vis furoris, quaepar demen-
    •sistere raalo, sed d vincere in bono malum, maledi- tia sancti boroinis percutere maxillam? mansueti
    centi benedicere, percutienli iterum ° percutiendi fratris faciem verberare ? placidi vultus gratiam tristi
    licentiam non negare , tollenti f tunicam dimittere livore perfundere ? nudare bominem solo quo tegitur
    palUum, et rapienti praedam facere largilatem, vestimento? et ob vilera proedamnil Deo, nUbomini,
    ? angarianti uiille passus addere suam ad alia duo rail nil naturae relinquere, nil pudori ? angariare homi-
    Ua servitutem ; ut vincat necessitatem voluntas, im- nem l suis actibus occupatum ? et alienam pcenam
    pietatem pietas ; et hoc sic patientis virtus , quod suum solatium computare ? Ergo, fratres, si talia
    imperat vis cogentis : ergo quamvis ista doceant perpetfantes gravissinia phrenesi laborare cogno-
    quale railes Christi ad virlutem roboretur injuriis, vimus, obediamus Christo, et furenlium fratrum
    « NomiuUaeeditiones, corrupte, militia. I tollenti tunicam, vestem scilicet interiorem, dimittere
    D
    b Jus lalionis, quod his verbis innuitur, et de quo el pallium exteriorem.
    alibi, velustissimum est. Aristoteles ait dictum fuisse B De augariis jam iu not. 2, serm. 25. Consuelum
    jus Radamantbi; isto versiculo descriptum : ut idem angariarum spatium mille passus erant.
    k Plurimoc editiones habent moribus, alioemorbis.
    patiatur aliquid quod fecit, justum est. LegemLevit.banc
    Moses habet apertis verbis Exod. xxi, 24; Mita. et ins. Yallieell. et Caesen.lectionem hanc,
    xxiv, 20; Deater. xix, 21. Non autem legislatoris quam 1
    retinuimus, habent.
    mens ftterat ul eadem ad sonum verborum servaren- Ad nieiitem Augustiniepist. adMarcellinumnura.
    tiir ; vindiclam enim ad certum usque modum, vel 12 : Paratits dcbet esse homo pius el jtisiiispalienier
    permitlebat, vel dissimulabal. De bujusmodi lege eorttm malilium suslinere quos fieri bonos qumril, ttt
    posterioribus sane lemporibus vide canon. 4 conciUi numerus potius crescat bonorum, non ul pari malilia
    Nicoenin, ubi vocatur ignoto lexicis vocabulo, Tavto- se quoqnenumero addal malontm:
    itaSna, ibique Balsamonem. j Fortas., perdiscerent.
    c Quani raale, bone Deus ! inplurimiseditionibus, k Atrox profecto injuria viro honesto alapam im-
    injuriis. pingere. Ideo Basilius §unio-u.u, aiapam , infimam
    d Hoec quoe Cbristus docet, et Clirysologus, ex servorum plagam appellat. Cyprianus de Spectaculis :
    consilio sunt. Yide Maldonalum et Jansenium bic. Iclibus vulnerum infelix facies locatur.
    • Alias cum ms. Yatic, percutienli. 1 Laudat hunc locum Chrysologi du Cangius in
    1 DupUciveste utebautur Judaei. Docet Christus Gloss. Inf. Latin. tom. I col. 254.
    £09 SERMO XXXIX. 510
    morsus, verbera, onera, tota pietatis virtute portemus, A Quis veslrum habebit amicum, et ibit ad illnm media
    ut etffatres riostros liberemus apoena, el nos oeler- nocle ? Paruiri est quod facienti raisericordiarn nox
    num patientioepraemium conseqUaraur. Nec dedigne- velabat, qupd largitatem dantis petentis pbtegebat
    tur sefvus hOc accipere a conservis, quod Domiiius improbitas, nisi ad cumulum pietatis yelandae asfcri-
    a sefvis et pro servis dignanter accepit: pajrois fa- beretur et somnus. Indicit in bac humanitate gemi-
    ciem rion riegavit, tollenti tunicam et paUium dimi- nam necessilatis speciem, petentis et dorrnientis, ut
    sit el cOrpus. angaf iantem se ad laborem, gralus ac illum petere hospes, dare coropeUat hunc somnus :
    libens esl secutus ad raorlem. Ergo, fratres, si di- utpote qui propterea se daturum ei dicat in tempore,
    gnum Dominus pati duxit, pati servum quomodo, quo- quod nori occurrere araico, sed recurrere videatur ad
    modo videtur indignuTn? Erramus, errarous, fratres; somnum; et ut ei magis dormire liceat, quam dare
    qui non facit qUodjussit Dominus, gratis sperat Dq- libeat sic peteuti. Quid plura? eece pulsanti illi plus
    miffiis quod proniislt. somnus, quam sonus exstitit suffragatpr. Nec ptiosum.
    SERMO XXXIX. reor esse quod horam petendi sic aperit, sic desi-
    De pefseverantia orationis. gnat, dicendo: Quis vestrum habet amicum, et ibit ad
    Per se semper sibi diviria sufficiunt, sed ob hoc ilium medianocte ?b Quasi npn et prima, et secunda,
    hominibus humanis ffequenter insinuaptur exemplis, B ] et tertia hora noctis, cum se sopor blandus dormien-
    quia cPelestisprovidentia non quid ipsa dicere, sed tibus primum fundit in corpora, et visceribus diurno
    quid auditor capere possit, atleridit. Sic fons per te- labore fessis dulcis, ac totus illabitur, molesta et
    nues venarum primitus erumpit meatus, atque angu- aspera sit inquietautis imprpbitas, Sed hoc teropus
    stis sensim serpit in rivulis, donee digoo successu est quod devotum et juge pemoctantis demonstfat
    in tolam se fluvioTumlatitudinem pforumpat, et va- judicium ; hoc tempus est quo inter prceteritos et
    lenler effuudat. Et ut vobis de nobis Joquar : nato futuros labores ardens animus, sed ad divitia, nU in-
    pafvulo, moxcooevumprceparatsuccumnalura, escam dulget corporj, nil quieti: sed autequam finiat trans-
    commutat in potirm, et stupentes adhuc fauces, lor- acli diei opera, inchoat et anlicipat jam fuluri, Ista
    pentesqne internorum meatus, ad usura soUdioris satis hora est eflicax impetrandi. Hoc sciens prophela,
    cibi, longa lactis infusione componit. Sic nos Domi- ipsum tenipus suce supplicationis asserit exstilisse,
    nus ad capienda divina Vernaculis eregit, et informat cantando : Media tibcte surgebam ad cbnfilendum tibi
    exeiiiplis, dicendo :-Quis vestrum habebit amicum, el (Psal. cxvni). In hac hora vigilantibus, semper spon-
    ibit ad illum media nocte, el dicel illi: Amice, com- sus ille ccelestis occurrft, qui dicit: Media nocte clq-
    moda mihi ires panes quoniam amicus meus venit de mbr factus esl, ecce sponsus venit (Matth. xxv). Non
    via ad tne, et non habeo qnod pbnam ante illum; et C . poluit non impetrare quod yoluit, qui ut reciperet
    iiie de inius respondedt, Noti mihi moleslusesse, quia hospitem, hospitem reficeret, tofam sibi requiem
    jam ostium clausum est, et pueri mei mecum sunt in denegavit. Aut quomodo sicpetenti, sic pulsanti non
    cttbiti, non possum surgere et dare tibi ? Dico vobis, si responderet ille, qui se in hospite suscipi confitetur,
    non dabit illi surgens, quia amicus ejuS est-, pfopler cum dicit: Hospes fui, et suscepistisme (Matth. xxv)?
    improbitatem lamen ejus surgel, et dabit illi qiibtquot JEstimo hoc dixisse pulsanteni, aut forte aliter con-
    Itabel necessarios (Luc. xi). 0 quam dare vult, qui venisse : Feei quod jussisti, redde quod promisisli;
    se inquielari taUter, taliler patitur suscitari! 0 quam libi credidi dicenti: Notite solliciti esse in craslinum
    necessitatis esse suoe, quod suaepotestatis est, vujt (Malih. vi). Unde hesterno hospiti quod apponerem
    videri! 0 quairt pulsanti iste geslivit occufrere, qui non reUquit: s.i tibi ego sic habenti melestus suni,
    sic a secreti sui cubUeipsam collocavit ad januam ! 0 quanto rriihi ille exstitit molestior non habenti ? Et
    quara negare noluit, qui sibi etiam neganti qualiter tamen egO illi me excusare non potui, quia libi obe-
    extorqueretur, osteridit! 0 quarit nou ad januam tan- dire contendi. Plus hic jubgntis quam npn habenlis
    lutn Dorainus, sed- ipsa janria Dominris fuit! Ego verecundia nunc laborat. Hospes in domo est, el lu
    sum, inquii, jaiiua (Joaiu x), qui, dpffnierifibus ser- dormis, immri lu dormis, qui non dorniis. Ego sus-
    vis, pulsantis necessilatem solris et primus audivi. 0 cepi hospitem, nisi dederis panem, panem hospiti
    quam pius, quam misericors, qui quod mandatis tu negasti. Merito sic pulsanli, petenti taUter, quot-
    docet, probat et infofmat exemplis ! Cum facis, in- quot necessarios habuit evangelicus isle fenerator
    quit, eleetriosyriam, noti tuba canere. _Et ilerum : largitus est panes. Quid faciunt qni se non in cubili,
    Nesciat sinistra iua quid faciai dexira luq (Mallh. vi). sed ipso c collpcant in sepulcrp ? qui se nen spmnp,
    In EvangeUoZO(T»J et leclumet cubile significare diim, vel de more illorum temp.orum per quatuor
    potest. Reni extra ordinem miratur Chrysologus. noctis vigilias, quasi per excubias in ipsis Ecclesiis .
    Nemo enim cubile suum collocat ad januam, sed Deum laudare teuebantur, et omittebant; meriio '
    in penetfaUbus domus. Servorum aulem erat pfope igitur ab auctore arguuntur, quod in sepulcro mor-
    januani dormife. Yide Pignorium, de Servis, qui tis jaceant, quandoquidem aures tum cofdis, iiirn
    verba haeclaudat. capitis ita obturatas habent, ut ne galli quidem
    b Evarigelista ipse notaverat horairt sefam noctis cantum, id est propriam conscientiam ad surgendunr
    cum dixit: Osiium clausum est. Hanc borain Grceci clamantem, audirent; nec suscitarentur aurora, id
    vocant occlusionem oslii.
    xAauo-fflupov est evangelica inspiratione, non sOle ipso, hoc est
    c Loculio mefapborica. Ut Ecclesiastici soecula- Cliristo, revpfcafentur ad Iucem. MITA.
    res media nocte sufgere debebant ad Deum oran-
    311 S. PETRI CHRYSOLOGI 312
    sed morti tradunt ? quos gallus non commonet, luci- A cum petiero, quaesiero, pulsavero , et pervigil in-
    fer nOn suscitat, sol ipse non revocat et producit ad quietator accipere meruero, vobis amicis mei Do-
    lucem ? Isli et tempus supplicandi, et hospitis mer- mini a non negabo. Sed dicitis mihi, Ecce amicus Do-
    cedem, et ipsa diei opera perdiderunt. Contristamur, mini tui b venit ad te; iste dare, non accipere,
    fratres, quando nos diluculo stamus ante Dominum, consuevit; hanc denique c sitarciam d de viatici
    et nobiscum nostros filios non videmus. Ille noctis sui copia pastor avidus explevit, ut de nostroepau-
    medio sic pulsavit, in cujus domo bospes venerat. pertatis vilissimaproeparationegustaret; nec passus
    Rogo, tu quare non vel diluculo vigilas, cui est ho- est intempestanoctemesibi aliunde peteree hospitum
    spes in domo? quod ille gralice, tu tribue vel pigritiae; locupletissiraus quod habebat. Nec mirum, fratres;
    quod ille humanitati, tu necessitati saltem, plus semper dare vult dives ad pauperem, cum declinat.
    somni quam tui amator, impende. Certe ut possis Iste illius evangelici amici semper manet in janua;
    vigilare ad vitam, qui dormis ad mortem, quoese- in istius cubili ille cum pueris suis largitor evange-
    quuntur, ausculta : El ego dico, inquit, petite, et da- licus perseverat, in cujuscordePater etFilius, etSpi-
    bilur vobis; qumrile et invenielis; pulsute, et aperie- ritus sanctus faciuntsemper et collocant mansionem.
    tur vobis. Omnisenim qui petit, accipil; et qui qum- Quid plura ? Pater est: ab ipso petere, in ipso quae-
    rit, invenit; et pulsanti aperietur. Sed dicis, Esto quod B rere, per ipsum pulsare me credidi; et ideo me
    petere possim, pulsare quomodopotero coelestesecre- vobis daturum non incautus promissor asserui.
    tum ? Quemadmodum?Iterando preces, et exspectan- SERMO XL.
    do judicium Jargitoris, moras dantis patientissime De bono pastore.
    sustinendo ; quia quicumque cum semel pulsaverit, Ubi vernalis auroetempus aunuos ovium coeperit
    indignatur mox si non fuerit auditus , iste non est partus aperire, ubiper campos, prata, vias cceperit
    petitor supplex , sed est imperiosus exactor. Audi fecundi gregis germina copiosa dispergere, pastor
    prophetam dicentem : Exspecta Dominum, virititer bonus f seponit, et cantus, et e discursu anxio tene-
    age, et confortetur cor luum (Psal. xxvi). Etsiiterum ros quoerit,Jegit, colligit fetus, atque eos collo, hu-
    distiderit in futurura, tu Dominum tuum patienter meris, ulnis, loetusveclor imponit, ut salvos omnes
    exspecta. Ubi autem quid quoerere debeasvis nosse, perferat, eth lutas perducat ad caulas. Sic nos, fratres,
    sunt divitioein sinu pauperis, et regnum coelorum ubi Quadragesimoearridente verno, ecclesiasticum
    intra te est. Intra vos est regnum coclorum, dicit gregem videmus fundere uberes partus, f tractatus
    Dominus (Luc. xvn). Quis sit autem amicus qui dor- nostri cantus et i consueti sermonis epulasseponen-
    mit, et quis amicus qui de via venit, et qui sunt tes, totara curam in colligeiido et comporlando coe-
    pueri qui dormiunt, et quis est iste qui pulsat, et G lesti germine, anxii gravissimo labore dependimus.
    cur sub certo numero tres tantum postulat panes, Sed quia k agnos redditos gregi, ettotos inlra Cbristi
    a Datam fidem vel exsolvere nequivit Auctor, vel cis excurrit, cujus precibus adjutus futurum fore
    sermo ille, in quo praestiterat quod hic promittit, sperat ut allerius sermonis expleat promissionem.
    periit. e Ms. Yaticanum sic habet: Nec passus estinlem-
    b Hic aliqua desunt, nec sensus est absolutus. pestm noctis mesibi aliunde petere, hospitum locuple-
    Non tamen datum est ex manuscriptis aliquid vel tissimus,quod habebat. Nonnulloeeditiones habenl :
    supplere, vel corrigere. Yide inffa in observ. ad hospitium.
    —
    serm. 107et 156. MITA. Milri autem pro certo est f Otia scilicet, quin et cantus, quibus tempus fal-
    Chrysologum loqui hic de aliquo alio episcopo, qui lere studebat ; seque totum Jabori commiltit.
    tunc temporis apud illum fuerat diversatus. e Peragrando campos, et invia quoequesoUicite
    c In I Reg. IX, 7, habetur : Panis defecit in sitar- discurrendo.
    ciis nostris el sportulam non habemus; ubi LXX le- k Editi, corrupte, iotas.
    gunt : Quoniampanes defecerunl in vasis nostris, et 1 Hoc nomine sccpiusapud SS. Patres audiebant
    plus non est nobiscum; quo loco Abulensis : Cistari- conciones in Ecclesia.Optalus MilevitanusDonatista-
    cium est vas de vimine complexum ad reponendum rum omnium et uniusParmenianiconciones tractalus
    et ab aliquibus vocatur calathus. Glos. Inter- appellatione non semel nominavit. Nutlus veslrum,
    in, exponit: Sitarciis nostris,id est sacculis,velpera. ail lib. iv, lectiones Dominicasincipitis, el iractatus
    Jianem,
    In Bibliis emendatis habetur silarciis, uon autem, vestrosadvestram injurium explicatis. Et lib. v, Par-
    ut erat in antiquioribus, citarciis. Maldonatus, Matth. menionem aUoquens : Et cutn hmciniiiodictionisittm
    x, 10, per citarciis sporlulam intelligit, et similiter ,'p. Iractaverisin processu tractatus tui, horum immemor
    — "
    hic debet exponi. MITA. Ejus lamen pace dixerim faclus es. Yide Ambrosiumepist. 14, ad Marcellin.;
    sitarciam hic apud Chrysologum, ut superius serm. Gaudentium Brixiensemin prcef. ad Benivolum;Hie-
    5, annonam quolidianam, vel demensum diurnum ronymum episl. 65; Auguslin. serm. 20, de Diver-
    significare. Yide quoeibidem dicta sunt. sis ; et hcec expresse tractantem Ferrarium, de Con-
    d Obscurumsensumsic illustrarem. Amicusqui sem- cion.
    per dare, non accipere consuevit, hanc sibi familia- i Ex hoc Chrysologi loco colligas velim episcopos
    rem et diurnam consuetudinem de copia suoehumi- tempore Quadragesimcea concionibus abslinuisse,
    litatis, quam secum ul consuetum sibi viaticum curamque impendisse omnem in colligendis vectan-
    aflert, avidus sic explevit, utnon dedignatus sit de no- disque Chrisliani gregis felibusad Ecclesiam.
    ttrm vilissimmpaupertatis prmparationegustare, nec k Agnos appellat recenter baptiz.atos. Tempore
    passus est me aliunde petere quod ipse virtute et hu- Quadragesimce pastor noster sanclissimus in evo-
    mililale, omnium hospitttm locupletissimus,habebat. candis ad fidem gentibus plurimum prcecipueinsuda-
    Ad quid enim aliunde petero quomodo spleudideaga- bat, et catechismo instruens sabbato sancto Paschce,
    tur cum hospite, qui dum paucis est contenlus, om- quo tempore volentes baptizabat. Tumque mos erat
    nia secumhabet ? Inde in ipsiushospitislaudempau- utinEcclesia Dei ier iramersionem et emersionem
    315 SERMO XLI. 314
    ridemus esse jam septa, divinos lcetissimi revocamur A vivens mortalium pastu mors moritur, dum devorat
    adcantus, Dominici vobis cibi exsultatione tota vi- vitam; absorbens reos mors, absorbetur, innocentiae
    tales copias apponentes : ut quos socios senserimus dum deglutit auctorem; et perit mors ipsa, quaeper-
    in labore, participes in gaudiis babere possimus. Et debat omnes, dum omnium perimere yult salutem.
    quia praefatiohcecnostra pastoris boni fecit et intulit Ergo taUforma proecessit oves pastor, pastor ab ovi-
    mentionero de ipso qui solus bonus, solus pastor, so- bus non recessit; nec illas dedit lupis, sed tradidit
    lus pastorum pastor est, tota sermonis nostri et tra- lupos illis quibus donavit suos eUgere sic proedones,
    ctatus repleatur et babeatur intentio. Pastor, inquit, ut occisoeviverent, laniatoeresurgerent, sanguine suo
    bonus,animam suam ponil pro ovibussuis (Joan. x). tinctoe fulgerent regali purpura, niveo vellere perlu-
    Fortem facit vis amoris, quia nil durum, nil amarum, cerent. Sic bonus pastor pro ovibus cum posuit ani-
    nU grave, nU lethale, computat ainor verus. Quod mam, non amisit; et oves taliter tenuit, non reliquit;
    ferrumj quaevulnera ? quoepcena? quae mortes, amo- nec destituit oves taliter, sed invitavit, quas per
    rem proevalent separare perfeclum ? Amor impene- mortales campos, per iter mortis, vitalia vocavit et
    trabilis estlorica, respuit jacula, gladios excutit, pe- perduxit ad pascua. Sed dicit aliquis, Quando haec
    riculis insultat, mortem ridet, si amor est, vincit om- erunt ? Ecce interim oves, id est, apostoli, prophietae,
    nia. Sed quoeramusutrum sit ovibus commoda mors '.B martyreset confessores jacent sepulti : discerpti toto
    ista pastoris, quoe destituit oves, quoe lupis tradit sparguntuf in orbe, involuti sanguine, tetris claudun-
    inerme pecuft quae sic charum gregem ferinis morsi- tur sepulcris. Et quis dubitat quod resurgant, vivant,
    bus derelinquit, direptioni dat, etexponit morti, sic- regnent occisi martyres, quando Christus a illis resur-
    ut ipsius pastoris Christi probatur ex morte. Ex quo rexit, vivit et regnat occisus? Audi vocem pasloris
    namque posuit ipse animam suam pro ovibus suis, hujus : Ovestnem vocemmeam audiunt et sequuniur
    seque Judaico furore permisit occidi, oves ejus genti- me.Necesseest ut quoesunt ad mortem seculoe,sequan-
    lium, velutpraedonum,diripiunturincursu;mactaridoe tur ad vitam; quoead contumeliaro comitatsesunt, co-
    In carceribus, velut latronum clauduntur antris ; a mitentur ad honorem ; et sint parlicipes glorioe, quoe
    persecutoribus quasi soevientibus lupis sine cessatio- passionisparticipes exsliterunt. Ubi sum, inquit, ego,
    ne laniantur, ab haereticis quasi ab exlraneis canibus ibi erit et minister meus (Joan. xn). Ubi? utique su-
    rabido dcnte carpuntur. Hoc apostolorum peremptus per coelos,ubiChristus estad dexteram Dei sedens.
    probat chorus, hocmartyrum toto orbe diffusus cla- Homo, non te turbet fides,spes te longior non fatiget:
    mat sanguis, hocChristianorummembradata bestiis, quia certa tibi res est, quaein ipso tibi rerum scrva-
    consumptaignibus, demersa fluminibus, patenter de- tur auctore. Mortui, inquit, estis, el vita vestra abs-
    monstrant: quod utique totum sicut morsintulit, ita | 1 condita est cum Christo in Deo; cum autem appanie-
    vita pottiit prohibere pastoris. Ideo pro te pastor ril Christus vita vestra, lunc et vos cum illo apparebi-
    amorem morte probat, quia cum videat ovibusimmi- tis in gloria (Col. m). Laborans messor quod in
    nere discrimen, cum gregem defensare non possit, semine non videt, videbit in messe, b et qui in sulco
    mavult mori antequam mali de suis ovibus quid vi- deflet, gaudebit in fructu.
    deat. Sed quid faciamus, quia Vita mori non poterat, SERMO XLI.
    nisi voluisset ? datori animeeanimam quis tollere po- De jejunio ei eleemosyna.
    tuisset nolenti? dicenteipso : Potestatem habeo po- Bella gentium legimus superasse quamplurimos,
    nendi animammeam, et potestatem liabeo iterum su- quos tamen pugnas carnis legimus non vicisse, et
    mendi eam; nemotollit eam a me. Ergo mori voluit, audivimus eos dedisse delictis pectora, qui dorsa
    qui se, cum mori non posset, permisit occidi. Qiuera- hostibus non dederunt. Proh dolor ! Victores gen-
    mus ergo bujus quoe vis, quoeratio sit amoris, quae tium vitiorum fuisse captivos, nationum dominos
    rrujus causa mortis, quae hujus sit utilitas passionis. turpi servisse criminibus servitute ; stetisse inter
    Et plane vis certa, vera ratio, causa lucens, utilitas saevientes gladios, et inter enervata lenocinia cor-
    tanti sanguinis peraperta : namque pastoris una ex ruisse; regnis fuisse terrori, ludibrio fuisse peccatis;
    morte virtus emicuit singularis ; pastor pro ovibus j ) adversas acies contrivisse jejunos, etcrapulatos sua-
    morti, quaeovibus imminebat, occurrit; ut auctorem rum castra dissolvisse virtutum; jacuisse effuso vi-
    raortis diabolum novo ofdine captus caperet, victus no, qui jacere effuso sanguine nescierunt. Unde est
    vinceret, puniret occisus, et ovibus moriendo viam hoc?unde ? quia hoc non est ratio, sed Janguor ;
    vincendae mortis aperiret. Nam et diabolus, dum in noii vita, sed febris ; pJirenesis, non natura. Nam
    hominem tendit, prosilivit in Deum; dum in reum quotiens ciborum cruditas vitalia dejicit, infirmat
    soevit,incurrit in judieem; invenit supplicium, dum stomachum, corrumpit saiiguinem, vitiat humores,
    ingerit pcenam; ipse accipit, dum dat sententiam; et succendit choleram , extremum c febrisgignitincen-

    baptizarentur, proutexD. Augustino accipimus, aliis- socios habuisset, eosdera in gaudiis divince proedica-
    que. Quodcum proprus manibus ageret nosler an- tionis parlicipes habere proeoptat. MITA.
    tisles, et innurueri propemodum essent baplizandi, * Ms. Val., ipse., forlasse melius.
    nedum concionemeo tempore dimittere cogebatur, b Emendavimus ex Latinio. Editi omnes, et„qucd.
    sed et gravissimo labore ob id suscepto nimis aiixius 0 Yide quceannolantur ad serm. 18.
    erat et lassus. Cumque sacratos virOs in ipso labore
    SIB S. PETRICHRVSOLOGI 516
    dium, toties aeger mentem perdit, amittit sensura, _i ccelesti tradat, secure ejus monitis acquiescat, a ci-
    fertur desideriis.contrarUsurgetur, salutaria respuit, bis se temperet, mensuram servetd iu polu, ut possit
    quoerit noxia, fugit curam. Tunc medici a satagunt sic fragilitatis superare languorem, fragilitalem fu-
    abstinentiae remedio subvenire ut sanetur, ut sanet gere passionum, febrim ac pbrenesim vitare vitio-
    abstinentia quod voracitas sauciarat. Et si pro tem- rum. Abstinentia est hominis prinia medicina; sed
    poraU cura oegri medicis obediunt, servant arduam ad plenam curam, • roisericordicerequirit expensas.
    parcitatem; quare pro sempiterna salute sit durum Abstinentia exstinguit febrem, sed arefacta membra
    Christo moderatis obedire jejuniis, corpus gubernare longac febris incendio, nisi largo infundantur un-
    mensura, mentem regere parcilate, sensum sobrie- guento, nisi blandissimis rigentur fomentis, nisi ju-
    tate frenare ? Sicut terrae nubes caligant ccelum, sic venlur medicinocsumptu, ad integram sanitatem re-
    obscurant animas intemperata convivia; sicutvento- dire non possunt : sic jejunium quamvis excludat
    rum turbines elementa confuudunt, sic fercula con- vitiorum morbos, carnis amputet passiones, crimi-
    gesta stomachum conturbant; ut navera fluctus, num causas propellat; tamen sine misericordioe un-
    corpus ebrietas sic demergit, hominem dat in pro- guenlo. sine pietatis rivo, sine eleemosynoesumptu,
    fundum, lucra vitae aufert, mortis facit subire nauffa- perfectam salutem mentibus non reponit. Jejmiium
    gium. Est ergo febris, est febris quam beatus Apo- B sanat vulnera peccatorum, sed cicatrices vulneruni
    stolus anhelare in huirianis visceribus sic deplorat: sine misericordia non emundat. Audi Dominum di-
    Scio quia non habitat in me, hoc est, in carne mea, centem: Date eleemosynam, el ecce sutii vobis omnia
    bonum (Rom. vn): sinon bonum, utique malum. Quod munda (Luc. xi). Jejunium singulari cultu evellit
    maluin? Fragilitas certe, quoedum serpit in carne, vitia, eradicat crimina, ad fructtis bonos agrum pa-
    in venis eestuat, intrat ossa, conditur in medullis, rat et mentis et corporis : sed nisi misericordioefe-
    fervet in sanguiue, in vitiorum phrenesim sic erum- cerit fundamenta, f senium est studiura jejunantis.
    pit. Fragilitas febris nalurae, languorum mater, ge- Jejunium est sanclilatis hostia, sacrificium castilatis;
    nitrix passionum; fragililas est, quae nobis b ejus- sed sine misericordioeincenso ad divinum non po-
    modi necessitates imponit: et ubi necessitas, non test conspectum in odorem sttavitatis ascendere.
    voluntas; ubi exstat de conditione captivitas, judi- Quod anima est corpori, hoc misericordiam constat
    cium de potestate non constat. Fragilitas est per esse jejunio : quando jejutiium ex misericordia vi-
    quam vadit horao, non quo invitat voluntas, sed vit, tunc vivificat jejunanlem. Jejunium, virtutum
    quo necessitas ducit. Audi Aposlolum dicentem: navis, portat quoeslum vitce, lucrum salutis adve-
    Non quod voio Itoc ago (Rom. vn). Fragilitas duro ctat. Sed qui intrat carnis pelagus, scindit vitiorura
    parat homini necessaria, facit illura ad non necessa- C fluctus , inter scopulos criminum transit, prceterit
    ria pervenire; dum parat cibum, perducit ad crapu- litlora passionum; nisi cito portum pietatis inlrave-
    lam; ebrietatem suadet, dum potUm ministrat; of- rit, exercere virtutes non potest, lucrum non potest
    fert somnum, ut inertiam tradat; curat ventris one- habere virtulum. Qui se stare novit in hujus vitce
    ra, ut salutis auferat curam; dat carni totum, ut lubrico, qui se intelligit carnis viam transire per
    anhnoe nU relinquat: facit corpus passionum pom- lapsura, qui se sentit incursionibus ignoranlice, ne-
    pam; facit ut sit liomo sui mors, vita vitiorum. gligentioe casibus subjacere, sic jejunium teneat, ut
    Unde si se homo taliter sentit cegrotum,c medico se miseficordiam non relinquat. Jejuniuin nobis aperit

    » Ita reslituendum duximusexms. Cxsenoe. Edili: cessitatis imponat, deelaral Bellarniinus in psaJni.
    Studio parant abstinentimremediosubvenire. xxiv, vers. 18, in quo David oral Deum dicens: De
    b Edili jus necessilatis. An ex ms. Ccesen. mede- necessitatibus meis erue me. Subdit Bellarminus : Ne-
    lam loco huic attulimus alii judicent. Lectionem edi- cessilatesauiem a quibttsliberari cupit, videnturessemo-
    torum relinuit Mita, et hcecannotavit: c Hoc est de- lestissimmillm concupiscentimqitm, velimits nolimus,
    bilitas nostra, quce et fomes, seu concupiscentia »ios vexant, et aliquando in peccatum perlrahunt. S.
    dicitur. Humana natura post lapsuin primi parentis TJ Auguslinus , serm. 15 de Yerbis Apostoli, inquit:
    proclivis facta est ad malum: et ubi vulgata lecfio Prorsus si defueril quxilium Dei, nil boni agere po-
    psalm. cn ait: Quoniam ipse coijiibvitfigmenlum no- leris; et niSi ille fegat, cadis; nisi regat, jaces.
    strum , recOrdatus esl quoniam pulvis sUmus, para- Optime Viguer. in Epist. ad Rom. vn, versus finem,
    phrastes Chaldccuslegit: Quoniam ipse novit fomilem videndus. > Necessitates, inquit Chrysologus lato
    pravum, qtti peccatum suggerit. Job quoque, de ho- raodo, qucescilicet inipellunt, non quoevim faciunt.
    mine loqueus , ait: Consumetur velultinea; etenim '• ChrySostOmus, lom. v liomil. 51 : Ne tnihi di-
    sicut tinea nascens ex ligno, vel panno laneo, in- cas, Peccavi, quid agam? Medicumliabes infirmitate
    star filii viperce conradit viscera matris, ita fomes superiorem; medicutn liabes morbi naluram vincen-
    peccati intra nos originali labe infectos exoriens tem; medicum habes sola voiuniate curantem et qui
    quantum est ex se, nisi divina gratia delineatur, spi- potest si viilt. Macarius, homil. 26: Medicus cogno-
    rituale huraidum radicale absumit, et nos iiilirmio- minattts est, quoniam cmlestetnel divinam suppeditat
    res ad difficultates superandas et imbecilliores red- medicinam, elmorbos animcesanat.
    dit. Fomes est appetitus sensitivus justitia originali d Editi nonnulli cum ms. Ccesen., in posierum.
    destituius, qui suapte nalura inclinat ad sequendum e Eleemosynis enim peccala sunt redimenda.
    suavia, et delectabilia sibi, etiaffisi sint contra dicta- 1 Senium est decrepila cetas. Hinc David: Usqtte
    men rectce rationis, qui ab Aposlolo, Rora. vn, ad tenectam et senium. Comparat hic Chrysologus
    pecctHumvocatnr; vel quia processit a peccato origi- jejuhium misericordia destitulum senio, sctali om-
    nali, vel quia vehementer, rion vefo necessario ad nium infirmissimae, baculoque indigenti. Sic jeju-
    peccandum inclinat. Quod autem fragililas jus ne- tjium labat, egelque fundamento misericordioe,M.TA,
    517 SERMO XLII. 518
    coelum, jejunium nos intromittit ad Deum; sed nisi, i caret sentibus, vitat gramina, evadit toturo quod est
    tunc adfueril nobis misericordia nostrarum palrOna negUgentioe,quod est squaloris. Sed sicut sine semhie
    causarura, qui de innocentia constare non possumus, fit sterilis, ipso cultu fructum non dat, datlaborem, el
    securi de venia non erimus, dicente Domino: Judi- adbonam frugem non valetpervenire; jejunans ita rc-
    ciim sine misericordia illi qui non feceril misericor- colit artimam, purgat seiisus, cor mundat, abscindit
    diam (Jac. n). Dies gratus, sed gratior est serenus: vitia, eradicat crimina, dat menti cultum, corpori dat
    erit ergo jejunium noslrum illo clarius, si nobis Qua- decorem; sihe misericordia ad ffuctum vitce 11011
    dragesimoe dies splendor misericordiae dat serenos. pervehit, ad salutis prcemium non vadit. Quod est
    Clamat Deus : Misericordiam volo (Oseevi). Homo, sine fege aula regia, hocest sine largilale jejunium.
    da Deo quod vult, si vis tibi dari a Deo quod vis. Aula regis lulget auro, nilet niarmore, picluris
    Misericordiamvolo Dei vox est, Deus a nObismiseri- splendet, gfandescit spatiis, levatur culmiiie, c amce-
    cordiani petit, et si dederimus quid dicturus est ? natur viretis, d ipso terrinilis est secreto: sed sine
    illud quod hodie lectum est: JEsumii, et dedisiis mihi rege hohorem non habet, caret gloria, est vacria
    manducare; sitivi, ei dedistis mihi poium. Et qriid? soliludo, est clausa eremus, est horribUis solitudo.
    Venite, benedicliPairis mei, percipite regnum quod Sic jejunium lucCl innoceutia, radiat castitate, ful
    vobis paralum esl ab origine mundi (Mdllh. xxv). Qui B get actu, e pingiturriioribus, incessu micat, sanctitatis
    dederit esurienti panem, dabit sibi regnum; negabit toto magnificatur ornatu; sed sine misericordia glo-
    sibi fontem vilae, sitienti aquae calicem qui negarit. riam riori babet, mercede caret, palmam non tenel,
    Ahiore pauperis Deus suum regnum veridit : et ut perdit fiduciam supplicandi, impetfandi merilum non
    eraere iUud omnis bomo possit, ffagmentum panis capescit, atleslante Scriplura, quce dicil: J Qui
    ponit in pfetium, qUiavult babere omnes, qui tan^- ctatsdit aurem ne audiat ittfirmum, etipse clamabit, et
    tum petit pretii quantum hominem scit habere. Deus non erit qui exaudial (Prov. xxi). Quomodo petet mi-
    regnum suum fragmento panis vendit; quis excusare sericordiam, quinegavit? Judicium, inquit^ tinemi-
    potefit non ementem, quem tanta vililas veiiditionis serkordia fiet illi, qui iioii fecerii misericordiam(Jac.
    accusal?Fratres, praiidium nostrum sit paupCriscoena, n). Misericordiam, qui non dat alteri, tollit sibi. Mi-
    ut mensa Chfisti nostrum parelur in prandium, pro- sericordia sibi erit, qui spargit pauperi. Dispefsit,
    mittente ipso, cum dicit: Manducabitisin mensamea iuquit, dedit paupefibtis, jttstilia ejitS manel in smcu-
    in regno meo (Lue. xxn). Fratres, sint delicioepau- ium smculi (Psal. cxi). MiseriCordiam qui seillinat
    perum noslra jejunia, ut temporale jejunium nostrum inopi, sibi mefet. Qui seminattt, inquit, iri iacrymis,
    in aeternas possit nobis delicias immutari. Homo, in gaudio tnetent{Psal. cxv). Non sic iniber irifuhdit
    dando pauperi das tibi; quia quod pauperi non de- '•Merrani, quomodo jejunium lacrymce rigant paupe-
    deris, habebit alter. Tu solum quod pauperi dede- rum. Honto, in lacrymas pauperum jacta semina je-
    ris, boc habebis. junii tui. quia siccantur jejunii virtutes, arescunt
    SERMOXLH. jejunaiilium messes, quaepauperum fletibus non fue-
    rint irrigatoe. Coelipluvia infundit terram, lacfyffiae
    De eisdem. pauperis coelumrigant; Cfgo sitit coeluiri, et exspe-
    Jejunii bona, fralres, prout potuimus, superiori ctat de plofatu pauperurii viccm roris. quia miseri-
    sermone perstrinximus; et quod esset oratio cognata cordia afat caeli campos, sulcos ducit pietas per su-
    jejunio, palefecimus ipsa conclusione sefmonis. Sed perna, illicraisericordia seffiinat; quia quoesusceperit
    quia jejunium sine raisericordia deiicit, jcjunium marius pauperis, Urimetit; ibi segetem colligit, qui
    sine pietate jejunat, sine miseratione infirmatur ora- semensuum pauperi commiserit hicserendum. Bea-
    lio, oratio sine largitate lassescit, reficiamus 110- lus cui seminahfi sic oeterna liorrea perpetem proe-
    strum misericordioeexhibitione jejunium, orationem parantur advitam. Hunc sereiilcm B. Apostolus per-
    nostram pietatis crigamus auditu, adhibeamus jeju- scribebat. cura diceret: Roc autem dico : Qui parce
    nio misericordiam patronam : quia fames est avari- seminai, parce el metet: et qui seminat in benediclio-
    tioe jejunium sine niisericordia, cupidilatis poemaest *' tiibus, de benedictionibuset metet: iinusquisque sicut
    sine pietate jejunium; a ultio, non devotio est, non proposuit cordi suo, non ex Iristitia aut ex nec-essitale;
    Deojejunare, sedsacculo; atterere se abstinentia, Mtdrem eriim datoreiri diligit Deus (II Cor. IX). Ma-
    et hydropi b cupidilali inflari; exofierare venlrem gna sunt opera Domini, sed magnitudinem prcecellit
    cibis, etnienlenipecunioepnndereproegravare. IpsUffi niisericordioemagnitudo: nam cum dixisset prophela:
    se redigit in sacculum, qui pecuniam nescit proro Magriaopefa Domini (Psul. cx), adjecit alibi: Miseri-
    gare, sed claudere: isle alienorum custos, nori do-: cordimejits siiper oriinia opefa ejus (Psat. cxuv). Mi-
    riiinus est suorum; quia parat alii, negat sibi, cum sericordia, fralres , implet coelum, replellerram.
    misericorserogetquodavarusoppressit. Est agercul- Domine, inquit, in cmlomiserkbrdia tua (Psal. xxxv).
    lus sine semine, sine miseratione jejunans. Ager cultus Et idem ipse : Miseficordia Dbmini plena ett terra
    a Quasi quamdam sumat de se d Regium penelraie ingredi sine poena riemini in-
    ipso, ob avaritioe
    cupiditatem, vindictam. jusso_licet. Alibi observatum.
    b Alias, cupiditate. * Elegantiorum raorum varietate exornalur.
    f Insolens locutio, pro : amcena fit virelis.. i Juxta versjonem LXX,
    S. PETRl CHRYSOLOGI 55<l
    humanitatis debiluro qui fatetur. Esurivi, in-
    (Ptal. xxxn). Et revera, ffatres, periisset totum A exigit,
    quod Deus fecerat, nisi misericordia subvenisset. quit, et non dedistis mihi manducare (Matlh. xxv).
    Culpa et ultio quidquid in hunc mundum venerat, ManducatDeusin coelopanem quem perceperit pauper
    auferebant; quia et fragilitas semper tendebat ad in terra. Quamdiu fecistis uni ex minimis islis, mihi
    lapsum, et cogebatur advindictam seroper censura fecistis (Mallh.xxv). Da ergo panem, dapotum, da
    judicantis. Sic angelus dejicitur e ccelo (Isa. xiv); vestimentum, da tectum, si Deum debitorem, non ju-
    sic de paradiso exsulat homo (Gen. m); sic mundus dicem vis habere; nihil nos nocebit in terra, si no-
    diluvio deletur (Gen. vu); sic gentes confunduntur bis inccclo misericordia sit patrona.
    linguis (Gen. xi), dantur gladio (Gen. xiv); sic ex- SERMOXLHI.
    uruntur urbes incendio divino (Gen. xix); sic ex JEgy-
    De oralione, jejunio et eleemosyna.
    pto plebs educta in eremo occulebatur (Exod. xrx);
    sic terra hians vorat populum (JVwm.xvi); et ne mul- c PopuUs populariter cst loquendum; communio
    tis, sic Judxara ultor Christi sanguinis Romanus compeUanda est sermone commuui; omnibus neces-
    "delevit exercitus (Mattli.xxiv). Haecest Christi ma- saria dicenda sunt more omnium; naturalis lingua
    gna, larga, sola misericordia, quaejudicium orane in chara simplicibus, doclis dulcis : docens loquatur
    diem servavit unum, et homini totum lempus ad B omnibus profutura; ergo hodie imperito verbo ve-
    poenitentiae deputavit inducias; ut quod de vitiis niam dent periti. Tria sunt, tria, fratres, per quce
    infautia suscipit, rapit adolescentia, invadit juven- statfides, constat devotio , manet virtus. Oratio, je-
    tus, corrigat vel senectus; et de peccato vel tunc junium, misericordia. Quod oratio pulsat, impetrat
    poeniteat, quando sentit jam se nonpossepeccare; et jejunium, misericordia accipit. Oralio, misericordia,
    tunc saltem reatum deserat, quando illum reliquerit jejunium, sunt hoectria unum, dant hoecsibi invicem
    jam reatus; faciat de necessitate virtutem, moriatur vilam. Est namque orationis anima jejunium; jejtmii
    innocens, qui totus vixit in crhnine. Hinc est quod vita misericordia est. Hoecnemo rescindat, nesciunt
    propheta ad misericordiam currit totus, quia fidu- separari. Horum qui unum d tantura habet, vel ista
    ciam de sua justilia non habebat: Miserere, inquit, qui simul non habel, nihil habet. Ergo qui orat, je-
    tnei, Deus, secundum magnam misericordiam tuam junet; qui jejunat, misereatur: audiat petentem, qui
    (Psal. L). Et quare magnam? Quia misericordia lua, petens optat audiri; auditum Dei aperit sibi, qui
    inquit, magna est super me; eteruisti animam meam suum supplicanti non claudit auditum. Jejunium je-
    ex xnfernoinferiori (Psal. LXXXV). Et si Deus reddit junator intelligat; esurientem senliat, qui vult Deum
    per misericordiam quod per judicium deperierat, sentire quod csurit; misereatur, qui niisericordiara
    bomo, tibi quid stare, quid constare sine misericor- iC sperat; pietatem quiquaerit, faciat; quiproestare sibi
    dia tu putabas? Probatum est ergo tibi non jejunium vult, proestet. Imprebus petitor est, qui quod alii
    solum, sed omnes sinemisericordianutare virtutes. negat sibi postulat. Homo, esto tibi misericordice
    Abraham ccelestis conviviiprincipem, humanitas ar- e forma; sicquomodo vis, quantum vis, quam cilo vis,
    dens, Deo impensa, perficit (Gen. xvm): nam quia niisericordiam tibi fieri; tam cito aliis tantum , tali-
    duos cum Deo terrenam suscepit ad mensam, Orien- ter ipse miserere. Ergo oratio, misericordia, jeju-
    tis et Occidentispopulum mensam suscepit ad coele- nium, sint unum patrocmium pro nobis ad Deum,
    stem. Venient, inquit, ab Oriente et Occidente, el re- pro nobis hcec advocatio sint una, una hcec pro no-
    cumbentcum Abraham, Isaac, et Jacob in regno cm- bis oratio sint triformis. Hoecsunt, fratres, hoecsunt
    torum (Malth. vm). Loth, quia hospitio suscepit an- quoe tenent coeli arcem, quoe f secretum Dei judicis
    gelos, judicium prcevenit (Gen. xix). Hinc gehennam pulsant, quae ante tribunal Christi causas humani ge-
    vicit in carne, misericordem nescit divinus ignis neris exsequuntur, quoeinjustorum petunt indulgen-
    exuere. Facit ergo misericordiam, qui vult gehennoe tiam, reorum veniam promerentur. Hoeccui in coe-
    incendium non timere. Denique veniens Christus lestibus non assistunt, ipse non subsistit interris;
    ante de misericordia disputat quam judicet de reatu. haeccum teneant in coslestibusprincipatum, in terris
    Cumsederit, inquit, sttper thronttm glorim sumdicet: D rerum summam modCrantur; hoecregunt prospera,
    Esurivi, et non dedistismihi manducare (Matlh. xxv). hoecadversa propellunt; vitia exstinguunt isla, vir-
    Non dixit, Occidistis, furtum fecistis; sed Esurivi tutes ista succendunt; hoec reddunt casla corpora,
    ego, et nen dedislis mihi manducare. De crimine non corda pura, hcec pacem membris, mentibus dant
    b prccstabit causas, cui de misericordia causa consta- quietem; humanos ista sensus scholam faeiunt disci-
    bit. Quare ? quia Date eleemosynam, el eccesunt vo- pliuce, per hoecin templum Dei pectora humana con-
    bis omnia munda (Luc. xi). Non judicabitur de culpa, surgunt; hoec hominem prcestant angelum, homini
    cui de largitate laus defertur a judice; vindictam non Deitatis deferunt boec honorem. Hinc est, quod fit

    _ Innuit eversionem Hierosolymorum sub Tilo clamandis homiliis, ut serm. 159. MITA.
    et Yespasiano. d Corruplum in editionibus locum ex ms. Ccesena;
    b Pracstare causam, idem est ac in judicio sisti. restituimus.
    c S. Augustinus , de Trinit. lib. xiv cap. 15, ait: • Scilicet velregula, vel exemplar, velnorma, ut
    Nisi popularia prmponerentur, deficeret fides timpli- inferius.
    cium. Yide ut pro auditoribus accommodate Auctor f Penetrale, interiora domus , ut superius : terrii
    noster loquatur, et ut Latino sermone utatur in de- biiii esi secreto.
    521 SERMOXLIV. 322
    herum sufffagio a Moyses Deus (Exod. m), et ad _K.dignatur expromere? * Manicemus, oremus, vel hu-
    triumphos militares sibi omnia mandat elementa: ju- mano timore, si non amore divino; si non invitati
    bet mafe discedere, durari undas, pfofunda siccari bonis, vel coacti malis. Mala tempora facit nobis
    (Exod. xiv), coelum pluere; dat frumenta, ventos contemptus Dei, temporum cursus non facit. Quod
    spargere cogit carnes (Exod. xvi); noctem splen- ergo contemplu perdidimus, jejuniis conquiramus :
    dore b solis iUustrat, solem nubis temperat vela- animas nostras jejuniis immolemus, quia nihil est
    mento ( Exod. xni); pelram percutit, ut de recenti quod Deo proestantius offerre possimus, probante
    vumere frigida silientibus c det fluenta (Num. xx); propheta, cum dicit: Sacrificium Deo sfiiritus con-
    primus dat terris legem coeU, scribit viloe normam , tribulatus; cor contritumet humiliatumDeus non sper-
    figit terminos disciplinoe(Exod. xxiv,xxxv). Per hccc nit (Psal. L ). Homo, offer Deo animam luam, et of-
    EUas nescit mortem, relinquitterras, d coelos intrat, fer oblationem jejunii, ut sit pura hoslia, sacrificium
    commoratur angelis, convivit Deo : et terrenus ho- sanctum, vivens Yictima, quoeel libi maneal, et data
    spes supernas possidet mansiones (IV Reg. u). Per sit Deo. Hoc qui non dederit Deo, excusatus non erit,
    ista Joannes e fit angelus in carne, coelestisin terra, quia daturus se non potest non babere. Sed accepta
    et auditu,visu,tactu,totam soluscapit, tenet, f com- ut sint ista, misericordia subsequatur; jejunium non
    plectitur Trinitatem. Et nos, fratres, si volumus B germinat, si de misericordia non rigelur, siccatur je-
    Moysiglorioe,EUoevitae, Joannis virtulibus, omnium junium misericordice siccitate : quod imber terris,
    sanctorum meritis appUcari, insislanius oralioni, va- boc jejunio misericordia est. Quamvis cor excolat,
    cemus jejunio , misericordice serviamus. Qui in his carnem raundet, eradicet vilia, virtulesserat; simi-
    vixerit, qui per ista fuerit communitus, jacuia pec- sericordice fluenta non dederit, fructum non colligit
    cali, diabolitela, mundimachinas,sviliorum cuneos, jejunator. Jejunalor, ager tuus misericordia jeju-
    mala carnis, voluptalum laqueos, arma mortis, Chri- nantejejunat; jejunator, quod tuin misericordia fu-
    stianus armiger, beUalor Dominicus non timebit. Sed deris, tibi in horreo hoc redundat. Homo ergo, ne
    nos qui ad incerta consurgimus, qui inter insidias servando perdas, collige prorogando; bomo, dando
    diem ducimus, qui horarum varietates, momento- pauperi, da tibi : quia quod tu alteri reliqueris, non
    rum motus, verborum lapsus, actuum pericula susti- habebis.
    nemus, quid est quod ecclesiam mane nolumus in- SERMO XLIY.
    trare? Quid est quod b roatulina prece totius diei De consilio impiorum, via peccatorum, et cathedra
    custodiam nolumus postulare? quid est quod homini peslilentim, in psalmum i.
    astare toto tempore libet, et Deo assistere nec pun- Peritus medicus, quolies vario languore defessis
    cto libet? Non est nostrum, ffatres, non esl nostrum; Q plenam desiderat conferre medicinam , altas aperit
    inimici est ista surreptio , decipere parat quos non morborum causas , lalentes pestilentiae exponit in-
    palilur orationibus communiri. Quid de adversis que- cursus, pestiferas caveri commonet regiones, quam-
    ritur, qui sibi prospera non precalur? Audiamus vo- plurima reraediorum genera demonstrat, herbarum
    cem Dei monentem : Orale, ne inlretis in lentatio- vires pandit, medicamentorum loquitur qualitates,
    nem (Matth. xxvi). In tentationem yadit, qui ad obedienlibus promittit longissimam sanitalem : sic
    orationem nonvadit. Hoc sciens prophcta, cantabat: cegros arduas et asperas suadet et perducit ad curas.
    Venile adoremus, et procidamus ante eum: et plore- Hinc est quod propheta sanctus, corporis animoeque
    tnus coram Domino qui fecil nos (Psal. xciv). Putasne medicinam coelitus prolaturus, impietatis profundos
    ante Deum lacrymas fundere dignatur, qui verba non j patefacit recessus, opertos peccatorum nudat mor-

    » Theodoretus, dialog. 2 pag. 56 : Typus erat UU; Angelus Joannes fuit, fortasse quod angelicam vitam
    ( Moyses) et figura verilaiis. Typus autem non habet egerit, fortasse eliam auodadvenlum Reaemptoris nun-
    omnia qumhabel verilas. Quamobremnon erat ille qui- liavit. Cave aulem ab errore eorum qui, ex cap.
    dem nalura Deus; et tamen appellalus est Deus, u,t Joan. i, 6, asseruere Joannem non hominem, sedpu-
    typum implerel. rum putum fuisse angelum , quos confutat Cyrillus
    b Ms. Ccesenceet Vatic., Noctem splendor illustrat. Caten. in cap. i Joan., 6.
    Mita, Noctem splendore ignis iilustrat. Fortasse me-• D f Hoc est heminum solus prae cunctis tribus sen-
    Jius, certe ad sacram historiam accommodalius. sibus, nempe auditu, visu, et tactu tenet, et comple-
    c Ita Vatican. Vallicell. et editio Mitoe.Ms. Coese ctitur Trinitatem; hoc est sensibus ipsis quantum in
    nce, defluanlflumina. se est apprehendit, intelligit et comprebendit Trini-
    d Alice, cmium. De Elioe assumptione non eadent tatem : quia tangit Filium quem baptizat; videt Spi-
    veterum est sententia. Nonnulli, sequentes versionenl ritum sanctum in specie colurobae supra Filium de-
    LXX Interpretum, dicunt eum non in coelumassum- scendenlem; et audit vocem Patris de nube intonan-
    ptum, sed tamquam in cmlum.Yide Theodoretum irl tem : Hic est Filius tneus. MITA.
    psalm. xxiv pag. 486; Athanasium, orat. de Assum s Uti serm. 15 dixerat, castra vitiorum. Cuneus
    ptione Christi, tom. U pag. 4; OEcumenium, in cap translate peditum multiludo in cunei formam. Vege-
    i Actor. pag. I. Aliivere ipsum in coslum assumplunl tius, lib. iu 19. Yide infra serm. 174, ex Mita.
    docent : Chrysostomus, homil. 2 adpopul. Antioch. , . b Moseratcap.
    veteribus Chrislianis ante lucem ad ec-
    tom. I pag. o7 edit. Paris.; Nazianzenus, orat. 5'l clesias convenire, ibique orationi, et divincepsalmo-
    pag. 549; TeftuU. lib. v adversus Mareionem cap. 1!i dicevacare. Vide epislolam Plinii ad Trajanum, ob-
    pag. 795; ethoc idem docet Scriptura. servationibus Vossiiillnstratam.
    e Nyssenus, orat. in die Natal. Christi, tom. II I * Corrupte in pluribus editis, magnificemut; manU
    pag. 345 : Magnus inter prophetas , et angelis mqualhi care enim idem est ac mane turgere.
    pr&curtor. Theophylactus in cap. vn Lucoepag. 352 : i Alias, palefecit.
    323 S. PETRI CHRVSGLOG! 321
    bos. iniquitates ostentat, secretum virus, vitiorum }!l soboUs gaudeat de processu. Multiplicans, inquit,
    naturas, origines delictOrum, radices cfiminum mi- mulliplicabo tristitias tuas el gemiius tuqs; in tristitia
    rabili ratione deprorait. Sic tegras mortalium mentes et gtmitu paries filios (Gen.m). Qualis finis est, ubi
    moderatione pia, pro aetate, pro sexu, pro tempore, est origo poenalis? in vita laetitia quem tenebit, qui
    pro viribus ad salulem perpetim divina curatione vitaesumit exordium de mrerore? Hoc propheta no-
    perducit. Psalmus quem hodie cantavimus, * Psal- verat qui dicebat: In iniquitalibus conceplussum, et in
    morum prcefatio est, immo et Psalmorum psalrous, delictis peperii tne maler mea (Psal. i_). Si sic, fratres,
    titulorum titulus; est argumentum generans argu- ab utero in viam projicimur peccatorUm, et delicto-
    menta, est tota causa sequentium canticorum. Et rura iter totas currimus per oetates, cogitemus infan-
    sicut clavis aulceregalis, ubi primamjanuam patefe- liae vanitates, adolescentiae lapsus, juvenlufis ruinas,
    cit, b penelrabiles reddit intimas ac multiplices man- senectufis morbos, ef tunc nos non viam vitoe, sed
    siones; ita psalmus iste, ubi reseraverit aditus inteUi- peccatorum viam carpere sic videbimus. Hanc viam
    gentiae primos, psabnorum onroium pandit myste- nolal Christus, sic dicendo : Quam lata et spatipsa via
    rium, pandit secretiim. Beatus vir qui non abiit qumducit ad perditionein, el mulli sunl qui intrant per
    in consilio impiorum, etinvia peccaiorum rion ste- eam (Matth. vn). Deliptis lata, diffusa fluctibus, cri-
    tit, et in caihedra pestileniim non sedit (Psal. i) B . minibus spatiosa, et vere via est vita praesens, in
    Beatus vir : sicut dimicaluro cum bestiis, et gra- quam venit et vadit homo. Generatio, inquit, vadit, et
    vissimorum certamiriuro discrimina Subituro, pro- generatio venit, elterra in mternumstat(Ecct. vn). Et
    riuntiantur ante bravia, pfcemia, coronce; pfopheta ideo artte dixit: Beatqs vir qui non abiit in consilia
    ieatitudinem sic preemisit, ut provocaret hominemj impiorum, et in via peccalorum non stelit. Non dixit,
    « totam, quam post enumerat, criminum vincere Non venit; nemo enim in viam non yenit peccatorum,
    feritatem. Beatus vir qui non abiii in consilio impio- in qua nos lex ipsa naturae perducit et mprtis; sed
    rum, et iri via peccatorum non stetit. Quod in consijio Beatus ille qui non stat in ea. Stat ille, ille demora-
    abire, et in via stare dixit, forsitan videatur absur- tur in ea, qui Jevat onera peccatorum, et onustus
    dum, cum in consilio consistere et in via abire, ma- yiator tarde pervenit, et coelestemclausam sibi inve-
    gis hominum sit in usu. Perversa quidem sunt uni- nit mansionem. Islis pondCribus impeditus flebat
    versa perversis, riec possunt teuere ordinem, quce propheta, dicens : Iniquitates mem superposuerunt
    per ordinem non aguntur. Tamen hic propheta non caput meum, et sicut onus gravegravatmsttnt super me.
    de corporis loquitur, sed mentis incessu; neque pro- Et quia tolo vitae tempore has ferebat, exclamat:
    hibet peduiti lapsus, sed ruinas arcet aniinarum. Bea- Miser factus sum, et incurvatus sum usqtte in fittem
    tus vir, qui non abiit in consilib impiorum. Abiit, abut IG (Psal. xxxvn). Peccatbrum viam viatpr ille pertransit,
    a se, a Deo impius fcumrecessit; nec stat in consilio, qui mala hujus vifae videt, sed despicit; sentil, sed
    impiis cogitationibus qui vagatur. Iste d modo fertur calcat; patitur, sed vincit; et dum fugit. illa, plus
    ad ccelum, modo refertur ad terras, jactatur per ma- currit: unde illi occurrit cpslestisjanitor, coelestisilli
    ria, levatur fluctibus, mergitur in profundo : cumque mansio se non claudit! Sed quid est quod peccatorum
    sua semper mente volutetur ut ebrius, non se com- viae iffipietalis consilium sic prcemisit: Beatus vir qui
    putat, et e computat ccelum. Quif se scire existimat non abiitin consilio impiorum, elin via peccalorumnon
    totum, se nescit; qui si sciret se, numquam ccelurn, stetit? Quia etsi natusi homo mox peccatorura venit
    solem, lunara, Ugna, lapides adoraret, qucc sunt in viam, jacet tanienj primum : non mox peccati
    omnia sucedata et subdita servituti; sed adorat lapi- currit in viam, sed ubi cccperit rmpietatis venena
    dem, servit ligno, qui Deo vivo, Deo vero servire gustare, tunc h saporera trahit de pinguedine pecca-
    contempsit. Et ut ab ipso pf incipio rerum, impielatis torum. Impius in Deum tendit, a Deo vadit cum
    facla replicemus, s irapietatis consUiura perduxit ad delinquit; peccatofes Deus cOnlemnit, qui ante man-
    inferna, angelum de supernis, nunlitun coelestissecreti davit non debere peccare. Luceni tenebrce fugiunt,
    in diabolum commutavit, hominem de regimine vitae tenebroe luce redeunt abscedente : ubi Deus, pecca-
    ad mortalis habitaculi transmisit exsilium, de paradisi'.D tum nullum; ubi peccatum, non ihi Deus. Et ut scias,
    deliciis cerumnosos sceculi pepulit ad labores; mulie- homo, a conspectu Dei hominem viam cursitare
    rem de virginitatis gloria gemitus conscios dejecit peccatorum, audi prophetam : Non est Deus in con-
    ad partus, Inde est quod anlequam gaudeat, npn spectuejus, polluuiitur vieeejus in omni tempore(Psal.
    ignnrat dolores, et solvit ante de reatu poenam, quam ix). Gravius ergo homo tunc in via labitui- peccato-

    a Revera a pluribus, et tantum non omnibus enar- e Plurimi ccelum facit qued adorat, etc, cum te
    ratoribus, psalmus hic habetur veluti jprocemium et nihil faciat. MITA.
    summa omnium psalmprum. f Arrogantiam peccatorum describil; pt in hoc
    b Ex Ms. Vatic. Editi omnes, pehetrales. qui-
    dem psalmi loco, in Hebroeo, pro impiorum legifur
    * Ms. Ccesence,Tantam. derisorum. Mali enim per arrogantiam pios irrident,
    d Alii quoque interpretes ex phrasi Hebroea
    expli- explicat Du Hamelius.
    cant locum psalmi de impiis, qui inquiete et indesi- B Yidelicet sententia, instilutum, proposilum im-
    nenter male agunt, tamquam mare, quod quiescere piorum.
    nequit, mquit Vatablus, unaque secum Pineda et b Impius cum in profundum vencrit, in
    Cocccius. Yidelsai. LVII,20; Proverb. iv, 16. impielaltj
    sua lcctatur, et gaudet.
    S25 SERMO XLV, SS6
    rtun, quando in ea per prserupta impietatis illabitur, \ litatis huroanae, et carnalis Substanticcconscius, quja
    Elin cathedrajteitileniim non sedit. Irapietatemprpbat non confidebat de meritis, ad auxiljum misericordioe
    qui facit, amat; qui amat, non potest nOn docere : convplavit, ut Dei consfaret circa eum de pietate, nori
    hinp est quod doceus impietatem, pestiienliae a resi- de severitate judicium. Domitte, ne in ira tua qrguat
    detin cathedra, et sermorie meUito vjrus docffince tne. Hoc est dicere, argue me, sed non in ira; cprripe
    JethaUsb audientibus sic diffundit. Pestifeiitiee catbe- me, sed non ip furofe : argue me ut pater, nonut
    dram philosophiam posuit, quoe docuit, aut deos judex; corripe me non ut dominus, sed ut parens;
    multos; aut euin qui est, vel non esse, vel npn argue me, non utperdas, sed corripias; corripe me,
    posse docuit inveniri; qui ipsam cfeaiuram naturae non ut interimas, sed emendes : et boc quare ? quo-
    dedit, ut naturoe negaret Auctorem. Cathedram pesti-- niam infirmus sum. Miserere, inquit, tnei, Domine,
    lentioePharisaeusprpposuit, d qui traditiones huma- quoniaminfirmus sum. Quid infirmius homine, i?quem
    nas decretis coclestibus anteponens, vastam « lucem sensus failit. ignorantia decipit, circumvenit judiciunij
    fudit populo Judoeorum. In caihedra pestUentioehoe- porapa Joedit, tempus deserit, mutaf oetas, hebetat
    reticus sedit, qui sub specie fidei, scindit, rtim- infantia, juventus praecipitat, senectus frangit? Hufc
    pit, distrahit unitatem. Beatus ergo vir qui nan abiii n ergo Deuro irasci m ira, indignari in furore, non est
    in consitio impiorum, et in via peccaiqrum non stetit, "' creatoris pii, sed est severissinii cognitpris. Miserere
    et in cathedra peslilenliw non sedit. Et plane beatus, mei, Domine, quoniam infirmus sum. Et quid vis?
    quia ista tria declinando ad Trinitatis bealitudinem b Sana me, Domine. Sentit isle status sui vulnera,
    merait pervenire. Meditetur ergo in lege Demini, et sentit morsum serpentis antiqui, senlit prinii parentis
    meditetur die ac necte, ut qucc seqmintur mereatur ruinara, agnoscit se ad has infirmilates venisse na-
    videre in future, ef audire Jatius temppre cpm- scendo, agnoscit se ad morlem naturaliter pervenisse:
    pelertti. et quia mortera removere non poterat ars humana,
    SERMO XLV. divinani cogitur expetere medicinara; et ut facilius
    De homine fragili Deum orante, ne se arguat in ira; aegritudinis suae impetret curam, ipsius oegritudinis
    iri psalmum vi. causas aperit, qualitates narrat, magnitudinem pan-
    f Responsorium quod hodie propheta supplicante dit,
    exprimit vim doloris. Sana me, Domine. Quare?
    canlavimus, opportunum tempori, aptum maUs proe- Quoniamconlurbata suntossamea. Totam structurani
    sentibus mecum vestra probat et cognoscit affectio. corporisf ossa porlant; et si ossa turbanlur, qnoemem-
    Domine, inquit, ne in ira tua arguas me, neque in brorum firnvitas? quoefortitudo nervorum? ubi carnis
    furore iuo corripias me (Psalm. vi). Et Deus tumescit' ^1 miseranda substantia? Turbanlur ossa, fratres, pec-
    ira? calescit furore? absit, ffalres. Deus nec subjacet catorum pondere, metu mortis, terrore judicii. Audi
    passioni, nec ira accenditur, ,iiec ftirore turbatur : sed ipsum alibi boc dicentem: Non est, iuquit, sanitas in
    ira Dei est delinquenlium pcena, furor Dei est suppii- carne mea a facie irm tuce, non esl pax ossibttsmeis q
    ciumpeccatorum. Fratres, pulvere concreti, plasmati facie peccqtorum meorum (Psal. xxxvn). Et post:
    luto, calcamur yitiis, siubdimm-deiictis, curis confi- Animamea impteta est illusionibus, ei non esi sanitas
    cimur, aresciraus membris, morte dissolvimur, fetidis in carne mea. Merito ergo addit: Et aniina tnea lurbala
    borremus sepulcris, et sic inhabiles ad vif tutes, ad est valde, Inter Dei praecepta et cprdis passiones,
    vitia habiles invenimm'. Propbeta ergp mempr fragi- inter virfutes et vitia, inter adversa et prospera, inter

    a Atque ita siguificat eum esse impie.tatisdoctorem. '


    etiaro iinperita psalmos conctnere edisceret. Id patet
    Sedere enim demonstrat in psalmo doclrinam impio- ex Eusebio lib. 11Histpr. Ecclps. cap. 17, interpreta
    fum, vel audire, vei docere : riam docenles et audien- Ruflno, ubi refefens ea, quce de Esseiiis tradil Phile
    tes sedent. Progredilur autem per gradus : ambulare Judceus, ila demuriiconcludit: Qucebmriiasupradictus
    iniuus est quam stare, el stare minus est quam vir eiidemordine eademque consequeiiliqquceapud nos
    sedere. geruntur expressit: et nnus ex omnibus consurgens in
    b Tbeodoretus ad hunc locum pag. 400: Solet sacra medium, psalmum honestis modutis cOiicinit, atque ei
    Scriptura eos nomiriare pestilenles,qui non solumse^ D '. pfmcinenli urium versiculumoirinesrespondeiit. Exem- |
    ipsos labefaclant, sed eiiam cum cmieris labem cominu- pla si vis. adi Marlene de Antiq. Eccles. Discipl. pag.!
    iiicant: instar tnorbi qui et pecudes el Itomines inva- 19 num. 7.
    dit, cujus participes etiam fiunt qui tegrbtciiitibusappro- s Animi et corporis mprbos una simul conjungit. -|
    piiiquanl. Genebfardus ita explicat ipsa verlia psalmi videlicet:
    c Genlilium errores pulsal, qui unum Deum vel ne- Fragilis sum corpore, et animo proprie excisus. Et pars
    garunt, vel noslra non curare, vel quo loco resideat una uiterpretum loqui de corporalibus, allera de
    resciri uon posse docuerunt. spiritualibus infinnitatibus docet. Utrasque complecti-
    d Hoceis exprobrat Chriitus in
    EVangelio : Quare tufb ChrysologUs.
    et vos trdnsgredimini mandatum Dei, pfopter trdditiq- Aiigustinus: Quid efgo iste bfai, qui non vult tri
    nes vestras. Matth. xv, ifd Doinini reddrgui, vel emendari? quid, nisi ut
    e Hoc est lumen iniraerisum, Hebrceo^ sanetur?
    quod |
    rum habebat, prostrayit, dissipavit, populus
    ad interitum rC- 1 Haiic eamdein explicationem hujusmOdi verbis
    duxit. MITA. David, alii interpretes quoque tribuufit. El yere in
    _f Hoc noraine ihnuebant caritum, iri quP canlpfi, ossibus est robur corporis, siiie qnibus rependum
    singulos singiliatim psalmi cujusdam versiculos ca- esset. Vei ossa ponuntuf pfo toto fcofp.ore.Sic alibi
    iienti, chprus, epsdeni versiculos repetens, responde- ossa dicuntur laudare Dominum, psalhi. xxxiv, 10;
    bat, Qui ritus initio Ecclesiaein Cbfistianis cOnveriti- exsullare, psi&m. L, 10; terreri, Jpb, iv, 14; tnarce-,
    bus videlur admissus, utpote quo faciliofi modo plebs scere, xxxiii, 19; pace destilui, psalra. XXXVH, 4,
    847 S. PETRI CHRYSOLOGI 328
    poenas et praemia, inter vitam et mortem, stans in !_.nos in ira tota Dei positi nescimus dicere : Domine,
    acie, bella sustinens, suscipiens vulnera, raro stans, ne in furore tuo arguas me.Terra negat fructus, coe-
    d
    occumbens sensu, turbatur anima, a turbatur valde, lum temperiem, aer salubritatem: hinc pestilenlia
    quia carnis impedila ponderibus, priusquam ad vir- ubique diffusa per urbes, per agros vario morborum
    tules veniat, vitiorum fit ante captiva. Hoecbella de- genere consumit genus omne mortalium, el tamen
    scribit Apostolus, cum dicit: Caro concupiscitadversus nos non dicimus : Domine, ne in furore tuo arguas
    spirilum, el spirilus adversus carnem : ut non qum nos, neque in ira lua corripiasnos. IUe posttriumphos
    vullit, illa faciatis (Gal. v). Et alibi: Video atiam gemitibus, noctes et dies lacrymis occupabat; nos
    legem in membris meis, repugnantem legi mentis mem, sub hostUi gladio subjacentes, nuUa tempora Deo
    et caplivum me ducenlem in tege peccati (Rom. vn). damus, nullas vel ad horam lacrymas Deofundimus:
    AUegans ergo beatus propbela has infirmilates, haec sed jugiter rapinis, ffaudibus, perjuriis, doUs, de-
    bella, has animorum turbationes, Deum tali voce con- Iractionibus nosmetipsos tradimus et donamus, ut
    venit: Et tu, Domine, usquequo? b Hoc est, quousque magis magisqtie irafn Dei in nos fomentis criminum
    ? suscitemus. Venite,' fratres, venite cum propheta :
    pateris ? quousque dissimulas?quousque non subvenis
    quousque dissipari opus tuum, deleri imaginem tuam, Venite, adoremus, et procidamus ante eum, et plore-
    tuam tibi creaturam perire permittis? Ubi estChristus mus coramDomino qui fecil nos (Psal. xcrv); evenite,
    tuus tolies nuntiatus per legem, per nos, per prophe- dicamus; Domine, rie in ira tua arguas nos, neque in
    tas mullifarie repromissus? Yeniat, veniat, prius- furore luo corripias nos. Ut memor misericordiae
    in misericordiam, reddet perdita,
    quam pereunle saeculo, in sccculo nil hweniat quod suce iram mutet
    resalvet. Veniat, veniat, ut carnem reparet, innovet capliva liberet; nobque sibi cum Icetitia servire jam
    aniraam, ipsam naturam iu coelestem commutet sub- donet, qui vivit et regnat in soecula soeculorum.
    stantiam. Veuiat, ut peccatum toUat, mortem deleat, Amen.
    destruat infernum, vitam reddat, donet coelum, ne SERMO XLYI.
    et confessione peccatorum,
    aroplitis terrena labes possit iii nobis invenire quod De exsultalione spirituati
    iri psalmum xciv.
    perdat. Hoc autem petere prophetam, sequens ser-
    mo demonstrat, Convertere, Domine. Homo Deo, Sicut graviter aestuanti, et longo sitis ardore suc-
    reus judici, addictus sic loquitur cognitori ? Conver- censo, fons frigidus satis lcetus et salis salubris oc-
    tere, Domine. Homo peccat, et Deus convertitur ? Ita, currit; ita nobis positis in moerore, et niraium tri-
    fratres, quia juxta prophetam: Iste peccata nostrc bulatiomun pondere depressis, ad gaudia hodie pro-
    f
    portat, et pro nobis dolet (lsa. mi, juxta LXX). El C pheticce vocis excitat cantilena: Venite, inquit, ex-
    beatus Joannes: Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit pec- sultemus Domino (Psal. xciv). s Yenite: quo? vel
    cala mundi (Joan. i). Suscepit peecatum, ut peccatum unde? Ex te, homo, in te, ubinon locornm mutatio,
    toUeret, non haberet. Convertere, Domine. Unde 'i sed conversio sensuum adversa depellit, moeroresfti-
    ubi? De Deo in hominem, de domino in servum, gat, desperaliones iabjicit, excludit angustias; et in-
    c de judice in palrem, ut pium conversio te demon- trat domiciUum sinceri pectoris, laetitice divince
    Slret, quem poteslas terribilem comminatur. Conver- oeternam proeparatmansionem. Exsultemus Domino.
    tere, Domine; libera animam meam. De inferno infe- Et ubi est illud: Beati qui lugent (Matlh. v), et Vm
    riori. Salvum me fac propter misericordiam luam. Nor vobis qui ridetis (Luc. vi) ? Plane beati qui lugent
    rident mundo: sed beati qui ex-
    propter meritum meum, quem labor afficit, gemitus mundo, el voe qui
    sauciat, solvunt lacrymac, ira turbat, impugnal inimi sultant Domino, qui nesciunt de rapinis, nesciunt de
    cus. Sed hoc ut clareat, ipsa prophelce decantetm fraudibus, nesciuntjlactari de lacrymisproximorum.
    oratio. Salvum me fac propter misericordiam tuam. Exsultemus Domino. Ule exsultat Domino qui verbo,
    Quare? Quia non est in morte qui memor sit tui, h actu, opere, non sibi,sedsuo exsultat auctori. Exsul-
    inferno autem quis confitebitur tibi ? Laboravi in ge- j. temus Domino. IUejexsultat Domino, cui sola ettota
    mitu meo, lavabo per sincjulas noctes lectum meum loetiliasemper est Deus. Jubilemus,inquit, Deosulutari
    lacrymis meis stratum meum rigabo. Hoc diceba nostro. Non est ovium vox ista, pastoris est: qui
    sanclus David in regaU verlice constitutus : qui sii b dulci jubilo, et varia modulatioue, aut gregem pro-
    agebat principatum potestalis humance,ut in se san- ducit adspascua, aut sub nemore umbroso fessum
    ctitatem spiritus, propbetce gratiam custodiret, e pecus retinet ad quietem, aut alta coUium salubrio-
    a Auguslinus, quem laudat Du Hamelius hic : Qui tasse : quod a me alibi observatum. Inde Augustinus
    non inlelligit animam luciantem cum membrissuis? in psalm. cxix, queriimodonobis cantalum audivimUs,
    b Sic Genebrardus, Cocceius, Grotius, Piueda et cantando respondimus.
    Vatablus. Aposiopesis famUiaris exspectanti auxi- f Omnes editi: Exstitit cantilena. Aperto vulneri
    lium et opein. Confer. Genes. xxv, 22; Lucce xix, 42 nec Mita medicas manus adhibuit.
    c Pagninus, Arias Montanus, et alii, convertere al s Est enim in psalmo vox hcechortantis et excitan-
    mstuirm tum. tis ad peragenda. Nam eia, age! apud Hebrceos his
    - d Suorum temporum acrumnas et calamitates lu potissimum particulis, veni, surge! exprimi solet.
    b Jubilus, argutus sonus, unde jubilare, cantare in
    gete Chrysologus.
    LocumhuncallegatClaudiusDuVertJfcxpfica..oi psalm. LXV.Jubiluro pastoralis agrestisque vocis so-
    det cirimon. de la messe, lom. I pag. 90, ut ex e< num nuncupamus. Laudat hunc locum Du Cangius in
    probet psalmos alternattm cum populo cleruna can- Glossario lom. II col- 139.
    m SERMOXLVI. -: 530
    ris graminis hortatur cupiditate conscendere, aut ad A tis qucesitum, inventum, et non a Deo conditum,
    devexavaJUumsensim tota necessitate descendere. Ipsius est mare, el ipse fecit illud, et aridam manifi
    Sed beataesunt oves iUae,qucesui vocem admittunt ejus formaverunl.Ubi sunt c qui Deum de materia,
    f
    pastoris, attrabunt, nutriunt, congregant, et vere et maxime de aqua mundum figurasse confingunt?
    pastori suo jubilaut: qucegermina sui gregis Domi- Deus noster in ccelo, et in terra, non ut inventor,
    no muItipUcaremoliuntur. Prmveniamusfaciem ejus sed ut conditor materioe, ex nihUo cuncta perfecit.
    in confessione.Et quis proevenitpeccatorum cognito- Venite, inquit, adoremus. Quoesequunlur, ffatres,
    rem, serutatorern cordium, cogitationurn conscium, ignorantibus veluli immemorem prophetam exsulta-
    futurorum prcescium, proesentem semper et ubi- tionis sucefuisse, demonslrant, dum provocatos ad
    que ? Sed proeveniendusest non sensuum vicinitate, gaudia mox evocat ad ploratus. Venite, inquit, ado-
    sed ingenu sagacitate; non velocitate pedum, sed remus et procidamtts ante eum, el ptoremus coram
    provido confessionisobsequio : siquidem non dixit, Domino qui fecil nos. Dixerat : Venite, exsultemus;
    Praeveniamuseum tantum, sed Prmveniamus faciem ~verum hic propheta secum «flelussuorum nos deside-
    a
    ejus in confessione.Hoc est, cum spes misericordiae rat fundere gaudiorum: quia semper lacrymcesicut
    est, cum tempus est venice, cum poenitcntioelocus g dolore magno, ita producuntur et gaudio, quceuli-
    est, confiteamur patri, ne judicem sentiamus ; que interni pectoris exponuut, et testantur affeclum.
    prodamus quoefecimus pietati, ne severitati coga- Qui ergo lapidibus prosternebantur, et lignis, vero
    mur exsolvere quoetacemus: b dicamus indulgentice tandem Deo cognito, vult nos adorare, procidere et
    tempore deUcta nosrra, ne si tacemus, ad excipien- brepensarelacrymis, atque continuo devotionis obse-
    damsententiam defleamus. Et quid plura, fratres ? quio, quod diu etlongo temporenegleximus.Plorat er-
    non judicem, sed judicium nos hortatur propheta go, dum de prceteritis poenitet,gaudetdeprcesentibus,
    clernentissimus prcevenire. Et in psalmis, inquit, rcstuat et metuit de futuris, Perfectceautem lcelitice
    jubilemusei. Ne indicta pectori nostro irrationabUis fletus fuisse ex sequentibus sic demonstrant: Venite,
    jubilatio crederelur. In psalmis jubilemus. Ut c in adoremusel procidamusante eum, et ploremus coram
    psalmis divinum resonet sacramentum, et quod ad Dominoqui fecitnos. Etquasi interrogaretur, quare ?
    provectum salutis animos promoveat audientium. reddit causas, aperit rationes: Quiaipse est Deus no-
    QuoniamDeus, inquit, magnus Dominus. Hic domi- ster, et nos populuspascum ejus et oves manus ejus.
    nici corporisaperit sacramentum, quia Deus etiam Exhoc ulique quanlum devotus est ille qui gaudet,
    in nostro corpore magnus Dominus. Et rex magnus p tantum certe qui contristatur ingratus. Sed jam quoe
    super omnesdeos. Juxta Ulud: Quis similis erit Deo admonet audiamus intentius : Hodie si vocemejus au-
    inler filios Dei (Psal. LXXXVUI) ? quia omnes super- dieritis, noliteobdurarecorda vestra, sicut in irritatione
    nce d virtutes cum regant cceteros, ipsae lamen re- secundumdiemtentationis in deserto, ubi tentaverunt
    gunlur a Christo. Quia in tnanu ejus sunt omnes tne patres vestri: probaverunt, el viderunt opera mea.
    fines terrm. Quia qucc in manu Dei sunt, sine Deo Quadragintaannis proximusfuigeneraticniilli, et dixi:
    nequeunt obtineri si dilatare lines, si prorogare ter- Semperhi erranl corde; ipsi veronon cognoverunlviat
    minos, si desideramus amissa revocare. Deum ergo measquibusjuravi in ira mea, si introibunt in requiem
    fidei viribus deprecemur, per cujus offensam nobis meam.Cum dicit, liodie, te convenit, ad te loquitur,
    ista depereunt; et ipsius propitiatione redeunt am- quicumque homo es auditor, ne audita voce ejus,
    pliata, qui dat sicut vult, tollit, et cum vult; si red- contemptus reatum, corilumacioecrimen incurras,
    dere non potest, omnipotens non habetur; multa quemnon praecepta, quem non correxit exemplum.
    facit ad sucemajeslatis indicium, ad noslrccemertda- Namob hoc Judaicam duritiem longo sermone narra-
    tionis et correctionis exemplum. Vacant aUena prce- vit, ut te, Christiane, faceret cauliorem, cui non qua-
    sidia, si nostri regis non subvenerint adjutoria. draginta annis tantum conversatur, et cobabitat Deus,
    Quoniamipsiusest mare, etipse fecit itlud. Ne pule- sed toto vitaetempore paret, et militat ad salutem.
    a Non prceveniendusest Dominusin sensu Pela- D homil. 1 tom. Y; Theod., Haeres.Fabul. lib. i cap.
    gianorum, qui alrbero arbitrio gratiam prceveniripu- 26; Epiphanium, hceres. 66; Nysseuum de Opific.
    tant; sed cum iempus est venim, el cum pmnitentim Homin. f cap. 22, tom. Ipag. 105 etl06.
    locus est, utpaulo superiusChrysologus. Cicero lib. n de Natura deoruin cap. 10: Tliales
    b His et sequentibusauricularis confessionisdogma Mitesius, qui primus de latibusrebus qumsivil,aquani
    ex Clirysologo aperle firmalur, quidquid Tilaterent dixit esse initium rerum, Deum autem eam meniein
    lietherodpxi, qui loca hcec in malum sensum detor- qumde aqua cuncta fingebat.Id autem hausisse vide-
    quent, ut inde nulantia fulcra petant, undeeorum tur pbilosophus ab illo loco Mosis: Spiritus Domini
    mendacia funditus evertuntur. ferebulur super aquas. Consuleapud Tilladet. tom. II
    c Ms.Caesen.,in primis. ConsonatYalliceU.Adhoe- pag. 222 epistolam Huetu, GilbertoCupero datam.
    simus editioni Bonon.1. s Ex insperato gaudio lacrymas effundi jam com-
    d A;geU, scilicet superioresque potestates. pertum esl. Laudalur locus hic, et illustratur a
    e Mundumdeprceexistentemateria a Deo compa- Gaspare Bartbio Advers.lib. XLIIcap. 21 col. 1911.
    clum fuisse sensisseMarcionemtestatur Terlullianus b Observant alii cum Chrysologo his tribus Psal-
    lib. v advers. eumdemcap. 19. In hac pariter blan- mistce verbis, adoremus, procidamus,ploremus, do-
    dienti hceresifuere Hermogenes, eodem astipulanle ceri nos, 1° venerationem et cultum Deo tribuen-
    Tertulliano contra Yaleatinianum cap. 15, et contra dum ; 2° non solum cordis, sed et exteriori compc-
    eumdem Hermogenem cap. 1, et de proescriplione, sitione ; 5° ef lacrvmis. .
    " - "
    cap. 33; el Manichcci,de quibus vide Chrysostomun: i
    PATHOL.Lll.
    551 S. PETRl CHRYSOLOGl 5S2
    SERMO XLVII. A. Siinile est regnum cmlorumsagenmmissq;in mare. Ad
    De pardbolit invenlm margarilm et sagenmmissm hujus sceculi mare tumens pompa, elatum vertice,
    in mare. undosum sectis, inscitia flucluans, clamosum litibus,
    Christus Deus noster, quod ccelum, terram, mare, fremens ira, saevumperfidia, peccatis naufragum, im-
    et in eis magnas, multas, varias condiderit creaturas, pielate demersum, misit piscatores suos Christus ,
    miranda potentice srice documenta monstravit: quod hoc est, Petrum, Andream, Jacobum, Joannem, pro-
    vero huiuana suscipit, agit hominem, intrat tem- batos arte, cum dicit: Venile post me, faciam vos fieri
    pora, " transit cetates, docet verbo, virtute curat, piscatores hominum(Matlh. iv). Misit ergo piscaiores
    similitudines loquitur, proponit exempla, affectus suos retia portantes prceceptislegaUbus, el evangeli-
    nostri in se pondus aperit, inesse sibi dilectionis hu- cis innodata, monilis circumcincta, virtutum donis et
    manoe pandit ineffabilem charitatem. Hinc est quod gratia dilalata, evangelico sinti congregantia sine fine
    ccelestia terrenis commendat exemplis, de prcesenti- capturam. Hoc lemptismodo, boc agitur, fratres : per
    bus sapere dat futura, invisibUia visibiUbusinsimu- gentes, per populos Cbrisli retia nunc trahuntur, et
    lat arguraentis ; probant hoc simililudines quas nobis ducunt confusas d toto orbe capturas sine discrelio-
    hodie evangelicus clamat auditus : Simile esl regnum nepersonas. Sed quia scecuUvicinus es.t finis, et ad
    cmlorumhomininegatiatoriqumrentih bonas margari- B judicii littus capturcCnostrce retia jam propinquant,
    tas: inventa autemuna preliosa margarita, abiit, et pisces, hoc est bomines, quiprofundo soeculidiscursu
    veudit omnia qum habuil, et emit eam (Matth. xm). feriato ac libero vagabuntur, siccitate lilloris, boc
    Neminem qui hoc audit nomen negotialoris offendat: est, finis propinquitate turbati, tota se rerum e dis-
    hic negotiatorem loquitur qui dat misericordiam, non pensalione collidunt: videnles impi.tsgenles triumphis
    qui dat fenoris semper usttram; providentem orna- succedentibus ampliari, angustiari captivos loto orbe
    menta virtutum, non irritamenta vitiorum; gravita- populos Christianos, impios prosperis gaudere suc-
    tem morum, non lapidum pondera perferentem; ho- cessibus, pios malorura coiitiiiuala successione cal-
    nestatis, rionluxus monilia portautera, gestantemnon cari, subdi dominos servituti, dominari dominis ser-
    voluptatis pompam, sed insignia discipUnoe.Iste ergo vos, rebelles filios in parentes, senes juvenibus esse
    negotiator has cordis et corporis margaritas propo- contemptui, oronemque naturoe statum, vitaeordi-
    nit, non humano comroercio, sed divino excrcilio ; nem deperiisse. Sed hceccum ita sint, fortes non tur-
    non ad proesens commodum, sed ut futurum merce- Jbant, immo f infirmos turbant, fortes turbare non
    lur; non ad terrenam gloriam, sed coelestem: qua- possunt, quia suinunt vires de simiUtudine,B fortitu-
    tenus ccelorum regnum possit virtutumprccmio com- dinem de figura. Ejecti de profundo pisces parum
    parare, et innumeris bonis unam redimere pCrpetuaefj quidem in liltore srii confusione volvuntur, sed citata
    vitoemargaritam. Adjecil autem similitudinem Domi- discretio dum malos abjicit, eligitbonos; facitbonos,
    nus dicens : Iterum simileest regnum cmlorumsagenw non turbat, brevis ista et cito h transitura confusio.
    missmin mare, et ex omni generepisciumcongreganti: Ista discretio superua, quoe dat inalos poenis, bonos
    quamcum impleta esset, educentes; et secus litlus se- rapit ad honorem, irapios deducit ad tartarum, pios
    denies, elegeruntbonosin vasa, malos aulem foras mi- transmitlit ad regnum, palres, senes, juslos, electos,
    terunt. Simiteest regnum cwlorum sagenm missm in omnes de contumelia exigua perpetua gloria conso-
    mare. Similitudohaecprodit cur in apostolatura pisca-. laturi. Probat boc autem comparatio ipsa, cunidicitur:
    tores elegerit Chrislus, et captores piscium fecerit Titconsummaiionesmculiexibunt angeli Dei, segrega-
    bominum piscalores, ut divini juditii typusartepisca- qunl mulos de mediojustorum. In consummatione soe-
    toria mortstraretur. Pisces congregatc captura con- culi : qui consumniationemsocculicredit, qui de sae-
    fusos, sed in vasa discretio dat electos : sic vocatio culi minoratione causatur, qui confidit mansura suc-
    Christianajustos, et injustos, malos, bonosque con- cedere, habere quid quxrit transitura ? Fratres, mun-
    gregat; sed bonos, malosque electio divina discernit. dus de fine principium sumit; line innovalur, non

    a Sedulius lib. i: D etenun tota se rerum dispensatione fcolliderenil aUud


    ... jEviquemeatus est quam scandaUzari, hoc est graviler oflendi ob
    Humanapro parte tulit. cunctas res male, ut illi videtur, distribulas, videntes
    impias gentes ampliari, et ccctera quce dicuuturiu
    Augustinus serm. 146 de Temp.: Patienter exspe- textu. Et hi qui ita scandalizantur, infirmi suut, non
    ctavit mtales, palienter temporaperlulit.
    b NotffinJudoeisrnercimoniumob maris Rubri vici- forles.hisS. Hilarius, Cominent. in Matlh. xxv, ait:
    nitatem. Atque qttidemvexalionibusmuili turbabunluret tan-
    lis insurgentibusmalis scandalizabunlur, et usque in
    c Quod Gfoeciso-ayiivu,sagena, everriculumdicitur mutuum odium excilabuntur el falsi prophetmerunt,
    Latinis : crtjus nalura et opificium est, quidquid ei etc. MITA.
    obviam fit secum trabere. Grotius hic observat ex f Aliler Mita : Sed liwc cumita sint infirmos tur-
    Plutarcho et Hoiriero hoc ipsum retis genus vocari bant, forics turbare non possunt,quia, etc.
    tzavuypov. B Scilicet sagenaeevangelicoe,quoe omnia piscium
    d Ex ms. Valic. Mita et alii, crediluras. Fortasse
    genera includit, divinoeautem electionis esl bonos a
    non raale. roalis disceruere.
    e Hoc est ccccimortales, justorumque Dei b Inferius, brevis ista mixtura; Augustinus serm.
    judicio-
    Turo minime capaces hujusmodi rerum humanarum 362, alias 121 divers. : Bonitolerant malot, donecin
    administrationerc iniquam et perversam existimant; fine separentur.
    335 SERMO XLVIH. 534
    deficit creatura; saeculumdeficit non Creatori. sed .A et ut angustias tollat bumanas, humanis se dedit at.
    crimini; neque juslis, sed peccatoribus finiunlur ele- que aptavit angustiis. Homo, ad te Deus se perista
    raenta. In consummalionesmculi esdbunt angeli&se- deponit, le per ista sequitur, per istas te perquirit
    parare justos. Nec quisquam dubitet sanctis angelos anguslias; ut quem formavit opere, reformet exem-
    esse parituros, quibus obsequium suum promittit et plo; quem judicio repuUt, reducat affectu, et in se
    Chrisius. Christi vox est: Praccingam me, et mmi- servet quem praeter se e conspicil deperiisse. Venit,
    strabo vobis. Exibuntangeli Dei el segregabunt malos inquit, Jesus in patriamsuam, etdocebal eos in syna-
    de mediojustorum (Luc. xvn). Portate, justi, b por- gogis eorum. Non in templo suo, scd f in synagogis
    tate, immo inducias justi date, brevis ista mixtura eorum. Syiiagogaenon poterant ejus essc, in quibus
    Jonga sepafalione pensabitur. Separabunt malos de se turbae perfidiae, non fidei congregabant; inquibus
    mediojustorum, et mitlenl eos in caminum ignis. Ec- conveniebat invidiaepopulus, non amoris; in quibus
    ce qui ° ejiciuntvicrnos, qui expellunt hospiles, qua- considebat consilium malignantium, non bonceconsi-
    lerri sibi eUguntmansionem; ecce qui sibi hic deU- Uum disciplince. Docebat in synagogis eorum, ita ut
    cias pauperis fame poenisprccparant alienis, ibi ignem mirareniur. Mirabaritur indignalione, non gratia; stu-
    - sibi quantum de exigua yoluptate succendunt. Ibi pebant sUvore,nonlaude.furebant, quia quod sapere
    - eril fletus et stridor denlium. Quam male stridet ibi, B nonpoterant superbasubseUia,slanshuinilitas bpro-
    qui hic male ridet; et qui nunc malis pauperum gau- ducebat, ita. ut mirarentur, et dxcerent: Unde huic
    det, de bonis pauperum tunc lugebit, quia potuit cum lioscsapientia.?.Sic dicit qui Deum, ex quo est sapien-
    paupere gaudere, sed noluit: vos aulem fideles gau- tia, ex quo yirtus, ignorat; sic dicit qui Christum
    dete in Domino semper. . nescit esse Dei sapientiara, Dei esse virtutem. Unde
    SERMO XLVHI. sit sapientia, Salomon probat, qui cum regni apicem
    DeChrislo fabri filioappellalo, et deinvidia. parvulus suscepissct, ut creditum sibi populura rege-
    Evangelista hodie Judceorum circa Christum prodi- ret virtule, non fastu; sapientia, non turaore; corde,
    turus invidiam, sic ccepit: Venit, inquit, Jesus in pa- non vertice; a Deo sapientiam vo.luit. poposcit, ac-
    triam suam, et docebateos in synagogis eorum, ita ut cepit. TJnde.huic hmc sapienlia et virlus? Yirtnlera.
    mirarentur et dicerenl: Undehuic sapienlia et virlus ? quccdat oculos quos natura non dedit, quce auditum
    Nonne hic est fabri filius? Nonne maler ejus dicitur reddit debilitate conclusum, qucc in mutis sui solvit
    Maria, et fratres ejus Jacobus, etJoseph, et Simon, et vincula sermonis, quce claudos reducit ad cursum,
    Judas ;etsorores ejus nonne omnesapud nos sunt? Un- qriaeanimas apud inferos jam deyinctaspropria redire
    de ergo huic omniaista (Matth. xm) ? Non sic nubes cogit ad corpora, a Deo esse, nisi salutis invidus non
    coelum, nox diem, solem caligo, quomodo roentem iQ negaret. At Judoeisciebant Christi opera divinoe vir-
    ccecat,et tenebratinvidia. Livor hoc Judaicus probat, tulis esse, non esse possibililatis huiianoe; sed f livo-
    qui Chrisii sapientiam miratur, virtutes stupet, at- ris nubilum, maliliocfumus, visum speclantium cali-
    loUitopera, dicta suscipit, et tamen rie in ipso videa- gabant, ne lumen Christi, ne tempus Evangelii
    tur divinitas, deitas sentiatur, carnaUum parentuin perviderent dicendo : Nonrie hic est fabri fitius ?
    nomina commonet et divulgat. Venit, inquit, Jesus Dicebanf, Hic est fabri filius; sed cujus fabri filius
    in patriam suam. Nemo miretrir, siconditor rerum, non dicebant; dicebant fabri filius, ut arte vili ars
    ccelorum Dominus, Deus omnium, d patriam lo- lateret auctoris, et deitatis nomen fabrile nomen
    curaque sortitur, quando se claudit utero, metilur absconderet. Cbristus erat fabri Blius, sed illius qui
    cmiis, uberibus occupat, arctat gremio, dat in ulnas; mundi fabricam fecit i non malleo, sed prsecepto;
    a Nonnullceediliones habent, parere justis.
    stigiorum aut veneficu vi boec oriinia gererentur.
    bId est, suslinete, supportale adhric modicura.. enirii quid tale eis exprobrat Chrislus; sed, ut
    c Hic et superius in hoc eodem sermone de hosti- Non notal bene Chrysologus, invidia perciii, quod ex in-
    btis imperium Occidentis infeslantibus agit, e.thospi- fimis natalibus unus tantam famam proraeruisset.
    tese propriis civitatibusetprovinciis expulsos langit, J Paulo inferius, non carbone conftavil. Ferrariam
    quod liquet ex liistoriarum lectione. MITA.
    d Patria artem exercuisse Josephum pulativum Cbristi patrcin,
    Christi quodammodo triplex. Betbleem ubi 1) sentire videlur Cbrysologus. Illud fabri filiuni in
    natus, Nazarelb ubi educatus, Capharnaum ubi domi- Evangelio varias peperit de Josephi arte sentcnlias.
    cilium posuit. Hic autem innui Nazareth omnes Pseudo-Eustacliio, in Hexam. pag. 57, domorum mdi-
    conveniunt. ficator babetur; Hugoni card., in Evangcl. Marci vi,
    e Perierathomo, cui coelorumingressusnequaquam auyifex; nequeeos condemnat qui euin cmmentarium
    patebal, priusquam Deus sumpsisset bominem. Ser- faciunt. Hilarius in Matth. xv, pag. 757, Fubrum fer-
    valur a Deo ipso cum Dei Filius bypostalice bumanain rarium credit: Planehic fabri erat filius, ferrum igne
    naturam sumpsit. MITA. omneinsmculi virlulemjudicio decoquentis,
    f Juxla Vulgalam Grcecustextushabet: h tfn o-uv- yinccntis,
    massamquefortnanlis in otnne opus ttlilitatis humanm.
    n.yo.yn«Orav,in synagoga eorum. Recteque nonnulli . Nihil itaque fuit cur Scullelus hanc Hilarii opinioneni
    putaril; Nazareth enim oppido obscurissimo plures riotaret veluti facinus nullis flammis piacularibus
    synagogcevix esse poterant. eluendum. Nam camdemseiitentiam induisse videnlur
    . s Noyar. in Vall. : Tamquam aliqua calamitate pre- TheophilusAnliochenus in Matlli.; Ambrosius in Luc.
    -merentur; quia Christi auctoritalem, Tfuam sibi tot lib. iii-num. 2, ubi exscribit verba laudati Theophili;
    ~Viiraculispepererat,invidisocttlisinluebanlur. Beda in Marc. n; et Chrysologus -liic. Potior autera
    ''• b Ex-mss". Caesenic et Yall. Editi sententia ^st eum fuisse Fabrum liqnarium. Nam cum
    quam plurimi,
    -----
    prodttcebant. vox TSXTWV absolute ponilur, ut in Evangelio, FAbritm
    i Non enim calumniabantur Cbristum, quasi prce- lignarium jnnuere observalum est ex libro v Xeno-i
    335 /J^Xai^.U'" S. PETRI CfiRYSOLOGI ..-=?-.- <m
    qui elementorum membra non ingenio, sedjussione .\ tas, qucepermansit virgo post partum,"sed materterae
    compegit; qui massam saeculi aucloritale, non car- ejusjfecit propinquitatis assertio. Beata Maria, si
    bone conflavit; qui solem non terreno igne, sed su- aUosfilios babuisset a Christo mater in ipso crucis
    perno calore succendit; qui lunam, tenebras, no- tempore, in articulo ipso raortis f non discipulo tra-
    ctem formavit, et tempora, qui stellas variata luce deretur, non commendaretur exlraneo. Invidia de
    distinxit; qui cmicta fecit ex nihilo, et fecit, o ho- ccelo abjecit angelum (Isa. xiv), de paradiso exclusit
    nio, tibi, ut opificem operis ocstimationepensares. hommem (Gen. m). Ipsa primum contaminavitterras
    Sed tu, Judaee, hujus fabri filiura notas, cui pro germano sanguine (Gen. rv). Ipsa germanos com-
    tantis beueficiis repensare vicem deberes in filium : pulit venumdare germanum (Gen. xxxvn). Ipsa Moy-
    hinc est, quod non accipis futura, quia de proosen- sen fugavit (Exod. n), Aaron in fratris excitavit in-
    tibus existis ingratus. Nonne Itic est fabri filius? juriam, Mariaramaculavit livore germani (JYum.xn);
    Nonne mater ejus diciiur Maria ? Iterum, Judoee,ma- ac ne multis, quod pavet mens, quod visus tremit,
    tris nonien claroas, a occullas Patris; patrem dicis, quod auditus non capit, e ipsuni Cbristi attendit et
    nomen non dicis; fabrum dicis, opus non dicis. Ju- pervenit ad sanguinem. Invidia omuibus malis pejor.:
    doee, decipiunt te isla, non decipiunt credituros. quos ceperit, liberari nequeunt; quos vulneraverit,
    Nonne tnater ejus dicitur Maria, et fralres ejus Ja- B ad curam non veniunt, non redeunt ad salutem. In-
    cobus et b Joseph, etSimon, el Judas; etsorores ejus yidia delictorum venenuni, crirainum virus, pecca-
    nonne omnes apud nos sunt? Si maler, si fratres, si torum nialer, origo vitiorum: hanc qui non viderit,
    sorores apud vos sunt, pater ubi esl? vobiscum non bona videt; hanc qui nescierit, niala nescit; hane
    est, quia Deus oditfictos, invidos descrit, declinat qui fugerit, vivit. Invidia vitari fuga potest, non
    ingratos, sibi non sinit crudeles et impios commo- potest superari conilictu. Sed jam quid Dominus re-
    rari. Et fraires ejus et sorores ejus, nonne omnes sponderit, audiamus : Non est propheta sine Itonore
    apud nos sunl ? Callide fratres ingcris, ostentas soro- nisi in palria sua et in domosua. Chrislus quidem
    res, ut numeroso parlu sanctce malris c virginitas venit in patriam suam et in domum suam quia scri-
    lateat, obscurelurintegritas, et sentiatur de filio to- pturo est : In sua venit, et sui eum non receperunt
    tum quod hmnanum cst, nibil divinurn. Judcee,quos (Joan. u). Verum dicendo : JVo»est propheta sine
    dicis fratres et sorores Christi, Cleopbced sororis honore , nisi in palria sua et domo sua, docet quia
    Maricefilii sunt, e non Marice; et fratrum etsororum inter suos posse morsus est, adustio est; inter eives
    ftlios ffalres nuncupat et divina Jex et humana co- eminere proximos, proximorum urit b gloriam: pro-
    gnatio. Ergo Cliristi fratres fecit non matris virgiui- pinqui propinquosi honorem debeatit, coroputantser-

    phontis de Cyropcedia. Adi Justinum antiquissimum lG Origenes in Matth., ex editione Huetii pag. 225, ad
    scriptorem patria Paloestinum, qui Josephum habuit id adductos putat traditione Evangelii quod secun-
    pro Fabro tignario in dialogo cum Tryphone pag. duin Pelrum inscribilur. Reclissime autero Hiero-
    316, quod novit etiam impius ille LUiariius,cui per- nymo contra Helvidium videtur, ipsimi Joseph virgi-
    lepidum a Pcedagogo dafum responsum videre est . nem fuisse, ut ex virginali connubiovirgo filius na-
    apud Theodoretrim lib. iu Histor. cap. 25 pag. 142 sceretur.f Hoc eodem argumeuto ad asserendam Virginis
    edit. Vales., et Sozomenum lib. vi cap. 2. Sed jam
    notoefines cxcessimus. utitur Hilarius Comment. in Matlh. lom.
    a Id factum plerique existimant, quod adhuc in purilatem
    I Oper. pag. 671, in fine, ex edit. Veron. 1750. Li-
    vivis non degeret Josephus. cet ex Josepho procreatos fuisse fratres Domini cre-
    b Gracci codices hunc Josen vel Joannem nomi- dat. Quod si Marim filii fuissent, et non potius Jo-
    nant. Est autem queni Ecclesia Jacobum Minorem seph ex priore conjitgiosuscepti, numquamintempore
    dicit. passionis Joanni aposlolo iranscripta essel in Ma-
    < Etiamsi Judaeos alloqui videatttr Chrysologus, trem,Dominoadutrumque dicenle: Mulier,EcceFilius
    fortasse vel Ebionitas, vel Helvidiurn, qui anleriori tutts; et Joanni, Ecce Maier tua; nisi quod ad deso-
    sceculo vixerat, vel Jovinianum respicere poterat. tatm solatiutn charilalcm filii in discipulorelinquebat.
    Uterque in Mariam virginem impie blasphemus eam Hilario consentiunt et Chrysologo Chrysostomus
    alios post Jesum peperisse filios ausus est effutire. hom. 5 in Matth., Epiphanius loc. cit., Ambrosius
    Vide Epipban. tom. II lih. i Hccres. edit. Petavii, ltb. n in Luc., quamquam, ut observat scholiastes
    TertuIUau. lib. de Velam. Virgin. cap. 6 pag. 368 _. HUarii, Joseph passionis tempore superstitem po-
    edilion. Paris. " nens., eo aliter utatur. Paulinus ilem epist. ad Au-
    d Probabilior utique hcec sententia : scilicet, hos gustinum 1, alias 45 pag. 295 edil. Veron.: Quooslen-
    qui fratrcs Domini nominantur in Evangelio, fuisse derel eam prmtef se, qui ex ea Virgine nutus esset,
    ei sobrinos ex matre sorore Deiparceuxore Cleophoe, nec habuisse filium, nec habere; quia nec Salvalor
    vel Alphi, licet eam ChrysologusCleophem et non tantopere curam desolaiionis habuisselejus, si illi uni-
    Mariam dictam putet. Hieronynius, deViris Illustr.: cus non fuissel.
    iacobus qui appellalur frater Domini, ut nonnulli B Ms. Coesen.,ipsa.
    exislimant Josephi ex alia uxore, ut autem mihi vi- h Perquam apposite de invidia urere dicitur:
    delur, Marice sororis matris Domini filia. Consule Urit enitnfulgoresuo, quiproegravatartes,
    Basnag. in Annal. lom. I pag. 91, fusius pag. 95. Infrase posita,
    Quce narrat Nyssenus orat. de Nat. Dom. ex apo-
    cryphis
    6 Immodesumpta nullam merentur fidera. ..'Libius, lib. XL: Quia tu, omissa ista nocturna fa-
    nec Josephi, licet illum ex alia uxore, cui bula, ad id qttod doles, quod invidia urit, perverteris.
    nomen Eschce ex arbitrio indidere Ebionitce, alios Ammianus Marcellinus, urebanl Juliani virtutes; ubj
    accepisse filios filiasque nonuulli veteres innuerint. Yalesius observat quod quidquid pulchritudine ex-i
    Consule Hilarium in Matth. l pag, 671. Epiphanium cellit urit oculos, ut apud Terentium : Urit me G%
    hseres, 78 uum. 7; Theophylaclum iti Matlh. Hos cerm nitor. *'"'"
    537 -SERMO XLIX, 558
    Vitutem. Et non fecit, inquit, tfri virtutes multas pro- A credendum; divinis virtutibus non ad fidem, sed ad
    pter incredulitatemillorum. Non fit ihi virlus, nbiincre- calumniam sollicite commovelur, vel quia meruit
    dulitas non meretnr. Etsi mercedem cum sanat, audire sapientiam tantam. Sed unde sit malitiose
    non exigit Christus; indignatur lamen dum pro ho- curiosa , vel querula , in bonis suspicax, ad noxia
    nore sibi fertur injuria, qui est super omnia Deus satis facilis, doclrinam despicit quam miratur; quoe
    benedictuset gloriosus in smcula smculorum.Amen. probat praecepta, contemnit; ad Deum cunctatur,
    ad idola perprocUvis; in divinis asluta, ligno, lapidi-
    SERMO XLIX, bus tota resoluta; prophetiae rebellis, contraria ve-
    De eisdem, secundum Marcum. ritati, augurUs, mendaciisque perdita. Rogo, cui
    Quoties humana Dominum sanctus evangelista su- cauturn, quod coecusvidet? cui sollicitum quod mor-
    stinuisse aut egisse commemorat, toties carnalium tuus surgit ? cui dubium, quod loquilur mutus ? cer-
    sensus tpta velut fluctuum commotione conturbat. te, quis nesciat esse Deum, cujus sola curalur omnis
    Imbecilles namque mentes nesciunt Dominici.corpo- debililas jussione ? Moyses signa fecerat mulla, Elias
    ris audire, discernere ct dispensare mysteria, sicut maxima monstraveral documenta virtutum, nec dis-
    hodierna lectio monstrat, quoe dicit: Egressus inde similia opera fecerat Elisaeus: cur nemo personam
    Jesus, abiit in patriam suam (Marc. vi). Egreditur Bdisculit?
    B cur nemo status commovet quceslionem?
    unde, quo ingreditur, qui nullo continetur, nullo cur nemo unde essent, quive essent, unde ista, et
    concluditur loco? Ad quam patriam vadit, orbem qui per quera facerent curiositate sic requisivit h ingra-
    fecit et possidet uniyersum? dicente propheta : Tui tus. Sed judicatur hic solus qui solus judicare no-
    tunl cwli, et tua est terra : orbem terrarum, et pleni- luit ne puniret; improba severitate disculilur, qui
    ludinemejus iu fundasti (Psal. LXXXVIII). Verum non ut largiretur veniam, nil quaesivit: et cum solus in-
    sibi per se, sed per te tibi egreditur, et ingreditur nocens invenerit omnes reos, c ad indiciura pietatis
    Christus, donec te intromittat expulsum, exsulem immensoe suspicere maluit, quam abrogare senten-
    revocet, reducat, et reporlet ejectum. Abiil ergo Je- tiam, ut vitam morlalihus olini perdilam redderet,
    sus in palriam suam. Non ut suam sibi, sed ut tuam et repararet d occisos. Vere, sicut dixit Apostolus,
    tibi, quam Adam perdiderat, patriam redonaret. Magnum pietatis est sacramentum, quod Christi no-
    Abiit in pairiam suam. Si natus, quomodo non ho- stri manifeslatur in carne (I Tim. m). Exlendit ta-
    iiio ? si homo, quomodo non civis ? si civis, esse iUi men adhuc curiositatem suam carnalis ista oemula-
    patriam quis miretur? Sed hic humanitatis modus, tio, cui semper e.st e inimica veritalis cogitalio : nec
    r.on divinitatis ordo est, quem fatetur: quia qui est, patitur Chrislum virlutibus' el sapientia Deum credi,
    el qui erat ante saecula Deus noster, parens noster, C sed proximorum, parentum, fratrum, affinium docu-
    novissima voluit esse per scecula; ut quos potestale mento, f bominem tantum asserit, gestit, optat, in-
    fecerat, pietate salvaret; et compatiendo reciperet, telligit, dicendo : Nonne iste est fakri s filius et Ma-
    quos extorres arguendo fecerat et jubendo. Quid- rim, fraler Jacobi et Joseph, et Simonis et Judm?
    quid enim per bominem susceptum legimus egisse, h nonne et sorbres ejus Itic nobiscum sunt ? Caiphas
    aut pertuUsse Christum, non ad divinitatis audiamus profano prophetat pre (Jaan. xi); et cum sacerdos
    injuriam, sed profecisse hominis ad gloriam. Et se- esset, falsitatis suce sensum vicit officio veritatis;
    quebantur, inquit, illum discipuli ejus. Merito disci- sententiam non suo, sed » addicti probat imperio.
    puli Christiun redeuntem suam sequuntur ad pa- Balaam maledico benedicit ore, et conductus ad ne-
    triani, quos jam in a superni ordinis albo descriptos quitiam, tota loquilur mysteria verilatis (Num. xxm,
    coelestis patrioe cives, et municipes eleclio tanta, xxiv): et sicut in spinis rosa, boc est, in frutice
    lantoe gralioeperfecerat plenitudo, dicente Domino : Iiorrenti miri odoris flosculi germinantur; ita sensus
    Gaudete, quia nomina vestra scripta sunt i'n cwlis aliquoties pessimorum ad bona divinitatis iinpulsu
    (Luc. x). Et facto sabbato, cwpit in synagoga docere, aguntur inviti, ut non sit nierili, sed mysterii, quod
    et multi audientes mirabantur in doclrina ejus, dicen- loquuntur. Quod tunc malitioe Judaicoc videmus
    tes: Unde huic hmc omnia, et qum est sapientia qum D TJ evenisse, quce in contumeliam Dominiccegeneratio-
    data est iili ? et virtutes taies qumper manus ejus ejfi- nis, cum per artem Joseph prosapice Christi exagge-
    ciuntur ? Infelix Judaiceementis et detestanda nequi- rat verilatem , veri genitoris confitetur et loquitur
    tia, ad disculiendum semper promptior quam ad qualilatem, dicendo: Isle est fabri filiits. Benc per-

    !l NonnuUa mss. habent, in superno ordinc de- stolo adhuc superstite, qui contra eos scripsit Evan-
    icripios. geUum.
    h Ex ms. Yatic. Alias, ignartts. s Nazareni offendebantur etiam in matre Christi,
    •" Edili perperam, judicium. Inferius, abrogare; qiiam nutricem fuisse, vel aliquo alio manuum la-
    editi, rogare. bore victum sibi quceritasse, census impium illud
    d NonnuIIaeeditiones ex oscitantia typographorum, caput, objiciebant Chrisliariis.
    aciosos. h Consobrinas fortasse patrueles neptes Josephi
    e In editis plurimis deest veriiatis. ex aliis fratribus vel sororibus, quas pauperculas
    1 Error hic Judoeoruma prirnis Ecclesioetenipori- fuisse ex hoc eodem patet, quod a Nazarenis crimi-
    bus in hoeresim transiit. Tempore enim Igriatii mar- nabanlur.
    tyris fueruut qui dicereut Filium nudura esse homi- 1 Corruptum fortasse locum, nec ope mss. sanara
    liem, Tales Ebionitce, cl Gerinthiani, Joanne apo- potiiimiis. Legerem, addici. tnuneris prbbai imperio.
    359 S. PETRl CHRYSOLOGI 540
    sonam tacuif, ut proderet ex arte genitorem, di- A pentes undas sicco vestigio, velut montium concava,
    cendo, nori Joseph, sed fabri filius. Et quis talis fa- pertraiisiret (Exod. xiv) ? Nonne hic est, qui Petri
    ber, qualis est iste, qui ex nihilo tantum talem fa- pedibus marinos vertices inclinavit, utf iter liquidum
    bricatus est mundum? et quis faber laUs, qui totius humanis gressibus solidum praeberel obsequium
    bOnce artis solus auctor, solus largitor exislit ? Dic (Malth. xi) ? Etquid estquod sibi maris sic denegat
    ergo, Judcee, fabri fiUum,ut Dei Uliumfatearis invi- servilutera, ut s brevissimilacus transitum sub mer-
    tus; dic Mariae, ut verum hominem, sed Yirginis cede nautica transfrelaret ? Ascendil, inquit, in navi-
    ; filium confitearis impulsus; dic fratres, ut tantam ctdam, et iransfretavit.Et quidmixum, fratres? Chri-
    dignalionem tui prcedices et proferas creatoris. Et stus venit suscipere infirmilates nostras, et suas no-
    licet ipse genitricis sanctae per boc virtules molia- bis conferre virlules, humana quoerere, proestare di-
    ris abscondere; tamen evangelistoe verilas non Jo- vina, accipere injurias, reddere dignitates, ferre
    seph et Mariae,sed Cleophacsororis ejus filios, quos fcedia, referre sanitates ; quia medicus bqui nonfeft
    tu fratres appellas, probat et asserit exstidsse; usus infirmitafes, infirmitates curare nescit; et qui non
    enim temporis etiam prccsentisgermanorura et gcr- fuerit * cum infirmo infirmatus, infirmo non potest
    manarum filios fratres noscitur nuncupasse. Num- conferre sanitatem. Christus ergo, siinsuis mansisset
    quam enim contra pietatis ordiiiem matrem Domi- B virtutibus, commujie cum Iiominibus nil haberet; et
    nus extero, hoc est Joanni, commendasset ex cruce, nisi implesset carriis ordinem, cavnis in illo esset
    si aUosipsa prcclerillum lilios suscepisseta: sed virgini oliosa susceptio. Suslinuit ergo has necessitates, ut
    virginem tradit, ut inter lales cura sola sacramenti, homo verus humanis necessitatibus probarelur. As-
    sola societas religionis haberctur; nec mundancesol- cendit, inquit, in naviculam. Ghristus Ecclesicesuce
    licitudini discipulus tantus iste serviret, sed prcedi- navem, saeculifluctus seniper mitigalurus ascendit,
    caturus virginitatis partumb, domi habcret unde hoc ut credentes in se ad coeleslem palriam tranquUla
    dubitantibus approbaret. At Jacobus c unius femince navigatione perducat ; et municipes civitatis suce
    et raatris d liabere nou poluit curani, qui inler pri- faciat, quos lnunanitatis suoe fcci.t esse consortes.
    mordia, et in illo Judaico tunc furore Hierosolymi- Non ergo Chnstus indigct navi, sed navts i"digei
    tanara singulariler rexit Ecclesiam. Bene addidit Do- Christo, quia sine coelestigubernaloreiiavisEcclesice
    minus : Nan est Prapheta sine honore, nisi in patria per roundanum pclagus tali et tauto discriniine ad
    sua. Ecce qualitcf carnales sapiuut cives; ecce qua- coelesteraportuin non valet pervenire. Hccc diximus,
    liter mundani parentes sentiunt et honorant. Beatus fratres,quanluiHadiiilelligeHliamperlinelspirituaIem:
    qui cuin palrem meruit habere Deum, proeter coele- verum nunc ipsius bisloricc ordiuein prosequamur.
    stem patriam nil requirit. 4_JAscendit, inquit, in naviculamel transfretavit, el venit
    c SERMO L. in civitatemsuam. Creator rerum, orbis Dominus,
    De paralytico curato. posteaquam se prdpter nos nostra angusliavit in caf-
    Christum in humanisactibus divina gessisse myste- rie, coepithabere J humanaro patriam, coepitcivitatis
    ria, et in rebus visibilihus invisibilia exercuisse ne- Judaicae esse civis : parente» habere coepit, paren-
    gotia, lectio hodierna monstravit. Ascendit, inquil, in lum omnium ipse parens, ut invitaret amor, allra-
    naviculam, et transfretavil, et venit in civilatemsuam beret charitas, vinceret affectio, suaderet humanitas,
    (Malih. v). Nonne ipse est qui, fugalis fluctibusmaris, quos fugarat dominatio, metus disperserat, fecerat
    profunda nudavit, ut Israelilicus populus inter slu- k vis polestalis extorres. Venit in civitalem suam, el
    " Vide notam c col. 555 supcrioris sermonis. cat septem maria, ut observat Fabricius Theolog.
    b In Evangelio enim Yerbum carncm assumpsisse Aquarura p. 178. YideetianiHadrianumRelanduinlib.
    et hominem faclum docuil. i, Palcest. lllust. cap. 58, pag. 259. Hinc patet quam ,
    c Ob distinctionem a Jacobo Majori Herodis jttssu infirmis hcereat fimdamcntisPorphyrii critice, dequo
    occiso, Minor dictus. Post Chrisli in ccelura ascen- Hieronymus Quaest. Hebr. in Genes. i: F.rustra-Por-
    sum ab aposlolis, eorum manus Christo dirigente, phyrius, evangelistas,ad faciendumignorantibusmira-
    inquit Phoiius epist. 117, primus Hierosolymorum Tj culum, et quod Dominus super mare ambulaverit, pro
    episcopus fuit consecratus. Procuraute vero Anano lacu Genesarelhmare appetlassecalumnialur.
    b Siccum nonniillis edilionibus.Mita ex antiquissi-
    juniore poniifice, a synedrio dainnatus, et de pinna
    templi praccipilatusinteriit annp ChristiSI ociatis61. mo Breviaro ms. habet : medicus qui affertsanitaiem,
    #INonnulli volunl fuisse Mariara sororem niater- infirmitaies curare nescit. Lectio quam relinulrnus
    t.eroeJesu, uxoris Cleopbae; ac proinde dictus frater apliori nexu cum sequentibus cohceret, et slylum
    Domini, quia ejus fucrat secunduin carnemcognaius. Chrysologi arertius redolet.
    e Vide quoede hujusrnodisermone diximus in prae- 1 Juxta iUud Aposloli, I Cor. ix. TJbiS. Hie-
    fatione. ronymusin episl. ad Auguslinum H,tom. HOperum
    f NoniuilloeeditionesBononiens. et Colon. habent, D. Augustini : Fit enim tamquam mger qtti ministrat
    inter liquidum. mgrolo: Non ciitnse febres habere menlitur; sed cum
    s Genesarelicus lacus hic, quo emenso Jesus venit atiimo condolentis cogitat quemadmodumsihi serviri
    Capharnaum, ut niibi certum estex Marc. n, 1, in- vellet, si ipse mgrotaret. Auctor noster infra, serm.
    quit Grotius, quo Christum immigrasse jam a Mat- 151: Qui non compatitur, amputare non polest pas-
    thcco fuerat proditus. Hujusmodi lacus appellatur siones. Ex MITA.
    quandoque niare Tiberiadis; in sacra eniin Scriptura i Capharnaum inteUigit, quem evangeUsta vocat
    quandoque lacus vocatur Sulaaaa, et econlra quan- civitatemsuam.
    doque inare lacus dicitur. Quod et in profanis scrip- k Sic curo Latinio et ms. VaUicell. Editi, jus po-
    ioribus occurrit. Horcerus ei. Sophocles mare vocant testatis.
    X(>vv,et Plinius septem Adriatici maris lacunas vo-
    ui SERMO LI. 315
    icce offerebant ei paralyticum jacentem in lecio, et. l__.quisenim potest peccata remittere nisi solus Deust
    respiciens, inquit, Jestts fidem itlorum, dixit paralyti- Phariscee, qui sciendo liescis, confitendo negas, cum
    co : Confide, fili: dimiiluntur tibi peccata tua. Audit testaris, impugnas : si Deus est qui remittit pecca-
    teniam, et lacet paralyticus, nec uUam respondet ta, cur tibi Cbristus Deiis riori est, qui rinius indui-
    gratiam, quia plus corporis quam aniroaetepdebat ad gentice suaemunere tptius mundi pfobatuf abstulisse
    curam; et tempbrales cerumnas a resoluti corporis peccata ? Ecce, jnquit, 'A^iius'Dei, ecce qui tbllit pec-
    sic deflebat, ut octernaspoenasresolutionis animoenon cata mundi (jcan. i). Uiautem possis majora capere
    defleret, gratiorem sibi proesentem vitam judicans ejus divinitatis insignia, audi eum pectofis lui s pe-
    quam futuram. Merito Christusb offerentium fidem nelrasse secrefuro ; gspice eum ad Cogitationum tua-
    non respicit, et vecordiam respicit sic jacentis, ut fi- rumlatebrasperyenisse; infelligeeumcofdis tuilaci-
    dei aUenoesufffagio paralytici anima ante curaretur ta nudare consilia. El cum vidisset, ioquit, Jesus co-
    quamcorpus. Respiciens, inquit, fidem illorum. Cer- gitationes eontm, dixit: Quid cogitaiis mala in cor-
    riilis in hoc loec.fratres, Deum non quoerereinsipien- dibus vestris? Quid enim est fdciliiis dicere, Remil-
    tium voiuntates, non c speclare ignorantium fidem, tuntttr tibi pecculq tua, ari diccre, Sufge et am-
    rion infirmorum stulta desideria perscrutari, sed ad fcbula? Ut autem sciatis quia Fiiius Hominis habet pb-
    allerius fiderri subvenire, quod per solam gratiam teslatem dimitlendi peccata, dixit paraiytico, Surge,
    conferebat, cum quidquid divinae voluntatis est, non tolle leclum luutn, et vade in domum tuam ; et surre-
    riegaret. Etre vera,fratres, quando medicus Janguen- xil, el abiit in domum suam. Scrulatpf ariimarum
    tiuin aut quaerit, aut respicit voluntales, cum semper prcevenit mentium maligna consilia, et deitatis suce
    contraria desideret et requirat infirmus ; hinc est pofentiam operis attestatione niOnstravil, dum dissi-
    qriod nuric ferrum, nunc ignem, nunc ainara pocula pali corporis lnembra componit, nervos stringit, jun-
    ingefit, et apponit invilis, ut curam sani sentiant, git ossa, compiet viscera, fifrnal artus, et gressus ad
    quaro non poleraut sentire acgfotanles. Et si homo cursum suscitat in vivo cadavere jam sepultos. Tolle
    injurias despicit, maledicta cpnlemnit, ut sauciatis lectum tuum. Hoc est, porta porlantem, onmes muta
    morbo sponle vitam conferat et salutem ; quanto ma- vices, ut quod est b infirmilatis testiuioniuro sit pro-
    Uis Christus medicus bonitale divina morbis saucios batio sanilatis, ut lectus doloris trii sif mececuratio-
    peccatorum, et phrenesi criminum laborantes, ad sa- nis indicium, ut receptce fortltudinis maghiludinem
    lutem etiam invitos attrahit, et nolentes ? 0 si veU- ponderis asserat magnitudo. Vade, inquit, in do-
    mus, fraires, o. si velimus omneffi nientis nostroepa- _ mum tuam, ne Chrisliana fide curatus, in viis Judai-
    falysim pervidere, animam nostfara virtutibus desti- -cceperfidiccjam moreris.
    tutam jacere in viliorum d stratis cernere ; luceret SERMO LI.
    nobis quemadmodum Chrislus, et nostras quotidie De dmmoniaco surdo et muto curato.
    iioxias respicit voluntates, et ad salutaria nos reme- Quia solito plus seseterris aeslus infuderat, diu ta*
    dia perlfahit, et e perurget invilos. Fili, inquit, re- -cui, necompressio quoeexdesiderio nasciluraudien-
    mtttuniur tibi peccata lua. Haecdicens, Deum se vo- .di, ipsa nobis ' cynocaumatum generaret incendium;
    ' lebat
    intelligi, qui per hominem oculis adhuc latebat nunc ubiaerem temperies i mitigavit autumni, Do-
    humanis ; virlutibus enim et signis comparabatur minicuin, juvante Domino, revocamur ad verbum.
    prophetis, qui pCr ipsum fecerant et ipsi virtutes : - Cum filium suum quidam surdi et muti spiritus
    "peccatis aufem dare veniam, quia penes bominem furore possessum ingereret Domino * curan-
    rion est, et est singulare deitalis insigne, Deum illum dum Dominuro prceler morem palienlioe suoe evange-
    pectoribus inserebat humanis. Probat hoc Pharisai- lista sic retulit fuisse commptum, ut ante in patris
    cus livor : riam cum dixisset: Remittuntur tibi pec- vujnus ipse: myeheretur quam ad filii rooveretur cu-
    cata tua, responderunt Pharismi: Hic f blaspltemat, yam. Respondens, inquit, imus de lurba, dixit: Magi-
    « Sedulius, lib. in, pag. 167, v. 19, de hoe eodem d Adhoesimusms. Caesence.Editi, cerneremus.
    paralylico : Resoiutaque membra jacebanl. Vafablus ]D e Yide notam e col. 218, serm. 10. Dicitur autera
    - quoque legit, resolulum pro paralyticum. Paralysis pertrahere invitos, crimcdnfuriiacesflagellat, vel bonis
    eriim est dissolutio nervoruin, ex qua dissolutione cumulat, ut Deum auctorein agnoscentes ad ipsum
    exteriora membra vbribusdestituta tremula reddttn- redeant per poenitentiam. MITA.
    fiir. Unde Hebroeihujusmodi oegrotos vocant dissolu- f Non Dep maledicendo, sed quod ei est, remis-
    tos membris, et Graecieos qui a morbo hoc restituun- sionem scilicet peccalorum, sU»iarrogandp.
    tur ligari dicunt. bifirmilalem describit Guillelmus s Erat id, Videlicet secreta cordis inspicere, inter
    Ader de Morb. Evangel. cap. 11 : Obsidetur enim in notas Messice,ut contra Barchaocebam observant
    paralysia tola spina dorsi: qum suapte natura frigida Talmudistcc litulo de Synedrio.
    cum sua nervorumpropagine a morbo frigidissimo, et h Haeceadem verba in hunc locum usurpavitLucas
    glqciali, paralysi nempe, aut convulsionenumquam vin- Brugensis.
    dicatur. j Ardentissimum sestum innuit, quem populi ad
    b In noniiullis, operanlium. Offerentium fidem re- audieudumfrequeutes,pressis adinvicem corporUius,
    spexit Jesus. Nam sieut servo centurionis profuerat efficiebant. Cynocauma enim est vel sestris canicula-
    fides amicorum doniini sui, ita huic oegroto profuit ris, vel morsus rabidi canis.
    fides amicoruin una cum sui ipsius fide. Nam et pa- i Locum hunc laudat Elmenhorstius irt iUud Mi-
    ralytico fiduciam non defuisse vero simile est, qui nucii FeUcis pag. 14, nurri. 1 : Post cestivamdiem in
    se ad eum modum offerri passus est, et alioquin temperiem sese autumnitas dirigebaf.
    Christus ei peccata non remisisset. k Descendenti de monte in cujus vertice transfigu-
    ' Sic emendat Latinius. Editi omnes, exspectare. ratus fuerat et ad discipulos redeunti,
    5« S. PETRI CHRYSOLOGI 34*
    tter, altuli filium meumad te, habentemspiritum mu- A increduUtatis vestraecausara, infideUtatistitulum, per-
    tum : qui ubicumqueettm apprehenderit, allidit eumei fidioedocumentum. Affcrte itlum. Ut qui saltem do-
    spumqt, etstridet dentibuset arescit; et dixi discipulis centi Deo noluistis credere, vel doemone confitente
    tuis ut ejicerent eum, et non poiuerunt. Qui respondens, credatis, et sentiatis vos ipso diabolo nequiores, cum
    eis diml: 0 generatio incredula (Marc. ix)'. Respon- videritis Ulum confiteri, tremere sui mox praesentia
    dens unus de turba : Quid est quod, uno interrogante, cogiiitoris. Et attulerunt eum, el cum vidisset ettm,
    a feriuntur multi ? quid est quod, conquirente uno, statim spiritus conturbavitill_,m, et elisus in terra vol-
    incredulitatis notanlur omnes ? quidest quod adunius vebalur spumans. Yolvebatur homo, sed diabolus tor-
    vocem tota generatio superba perfidiae nuncupatur ? quebatur; invasum vexabat cura, sed invasorem
    Quidest ? Quia iste non adDeum venerat, sed adma- majestas judicis arguebat; sistebatur captus, sed
    gistrum venerat; curam, non a virtute exigens, sed puniebatur hostis, diaboli poena cruciatu humani
    ab arte; tarditatem curae non causaedeputans, b sed corporis apparebat. Opus est, ffatres, opus est Dei
    curanti; impossibilitatemdiscipulorummagistriimpe- lumine, ne in opere Dei oculi fallantur humani.
    ritice assignans, Judaico livori invidieeScribarum ta- Et interrogavit palrem ejus, quantum temporis ett,
    lem satisfaciens per clamorem, Et dixi discipulistuis JJ ex quo hoc accidit ei ? at ille ait, ab infantia. Re-
    ut ejicerenl eum, ct non potuerunl.Hocest dicere, esse quirit passionis tempus auctor temporis, medicus
    diabolum qui Christo non crederet, esse daemonem passionistempus requirit, nonut nescius, sedut sciens
    qui parvi possit Chrisli nominis habere virtulem. nescientihus prodat. Denique interrogatione tali tem-
    Discipuli non suo, sed Christi nomine doemonesde pus aperil, octatempandit, revolvit infantiam, ut tanti
    obsessis corporibus eflugabant. Quod ergo dccmon mali causa non tangat soboleni, sed parentem, quia a
    discipulisimperantibusnoncedebat, iste ad infirmita- Deo sibi datum pignus ad diaboli gratiam, doemonum
    tem Christi nominis, non • discipulorum trahebat ad retulit ad honorem, dicente Scriptura. Et obtulerunl
    culpam. Yidens ergo DominusJudccorumsic circum- filios suos et filias suas dmmoniis(Psal. cv). Infantia
    stantes sapere catervas, in filiis patrum perfidiamsic ut in se diabolo locum faceret, quid criminisadmise-
    inurit, et in genitoribus germina sic venenosa per- rat? quid reatus? sed replentur daemone parvuli,
    cellit. 0 generatio incredula! Veniens, inquit, Domi- quando aparenlihus suis offerunturdiabolo, daemonum
    nus ad discipulos suos, vidit circa illos turbam ma- ducuntur ad curam. Deniquepatris fide solvitur, quem
    gnam, et Scribas conquirenlescum illis; et confeslim patris infidelitas alligarat. Patris vox est: Si quid
    omnis populusvidensJesum slupefaclusesl, et expave- poles, adjuva nos misertusnostri. Hoc est, nos adjuva,
    runt. Timentes utique nequodinsullaveranldiscipulis, miserere nobis, quorum reatus aggravat innocentem,
    veniente magislro, hoc perderent; et, tanto deemone ad quorum pcenani infantis periculum sic redundat.
    fugato, ipsa fieret discipuUscausa glorioe,quce fuerat Et bene Dominus a parentibus fidem repetit, dicens :
    confusionis occasio. Hinc est quod Dominus,tmo om- Si potescredere, omnia possibiliasunt credenti.Et pa-
    nibus interrogante, respondit: 0 generatio incredula, ter, Credo,Domine,adjuvaincredulitalemmeam.Pater
    quamdiu apud vos ero ? Quorum incredulitale neque credit; et, sicut diximus, patris liberatur fide, qui pa-
    tmus doemoncaptivo fugatur ex corpore. Quamdiu tris fuerit infidelitate damnatus. Nam cui genitoris
    apudvosero?dEt non ad gentes mittam?ubiad unius di- fides profuit, quomodo ei genitoris perfidiapotuit non
    scipuli mei vocemtemplacorruunt, simulacrafugiunt, obesse ? Quomodo autem sanatussit, vel quare disci-
    coiisumuntur aroe, cadunt idola, coedunturluci, tota puli, qui multos ejecerant daemones,hunc nequiVerint
    dremonumpotestas antiquis et veternosis sedibus suis effugareJuvanteDominoseeuturosermonepandemus.
    gemens et tremens, et ejulans effugatur : commutan- SERMOLH.
    "lur in Ecclesias delubra, in altaria vertunlur aroe,pe- De eodem.
    corum victimoemortuorum in vivam cordis hostiam f Doctorisofficiumest lecta disserere, et myslicis
    transferunlur, auguria,divinaliones,somnia,in soloDei D obscurata sensibus lucido astruere et demonstrare
    nutu, in Deitanlum constituuntur arbitrium. Quamdiu sennone, ne muior intelUgentiainde perniciem gene-
    apud vosero? quamdiu patiar vos? ' Patitur palienlia : ret auditori, unde scientiam conferre debuit et potuit
    non limore; non necessitate, sed misericordia; exspe- salutarem. Haecest igitur hodiernae consonantia le-
    ctatione, non metu hos patilur, porlal, exspectat, qui ctionis. Et rcspondensiinusde iurba, dixit: Magister,
    redire vult impium, non perire. Afferte illum ad me, atluli filium meumhabenlemspirilumsurdumet mutum
    quasi longe positum curare non possit, sed affertevos (Marc. rx). Nondixil, AttuUliliummeum surdum et
    a Feriri interrogatione, dixit Bachiarius de Recip. pag. 15 col. 1 antiquceedit. apud Juntas 1556; neque
    Laps. Yerba Chrysologi laudat et iUustrat Barthius apostolos oeque ac multitudinem circumstantium, ut
    Advers. lib. xxxu. I.igtbfootius, Clericus, et Glossa, sed Judoeostantum
    ^Dtibitabant enim an Christus eum posset sanare. quos gentilibus comparat.
    Du Hamelius, hic. e Appositedictum. NamChristusostenditdivinaeerga
    c Et revera curnChrysologoputant aUiapostolorum Judoeospatienticetempora appropinquasse, et respicit
    quoque, seu discipulorumfidem vacUlassc,ob conce- quod in Dcuteronomio dicitur de vocatione
    f Doctoris, seu docentis appellatio apudgenlium.
    ptam rei difficultatem,cum tot in unocoaluissentmala. Latihos
    d Ex sequentibus patet meiis Chrysologi : objur- passiui obvia. Augustinus serm. 122 dc divers.; Liri-
    gationem scilicet istam e sua sentenlia non apostolos nensis Commonit. cap. 27; Gregorius M. lib. XVH
    respjcere, ut ait Origeneshomil. 4 in Matth, tom, IH Moral, cap. 14, —^,.,... ..-.-......_:...,^^.•^.
    545 SERMO LH. 346
    mutum, sed, Attuli fiUurameurn» habentem spiritum A nec poterat, nec fari; et ut quod erat diabojici ope-
    surdum et mutum. Numquid nequitia spiritalis hu- ris, esse crederent debilitalis humanae, deputarent
    manis distinguitur membris, el sensibus angustatur pignori, ascriberent naturoe, quod intulerat hostis in-
    humanis, ut debilitates nostras, nostras pef feiat pas- clusus. Denique, sicut Matthaeus de eodem refert, et
    siones; nec yidere possit, nisi fenestris oculorum, et alia simulatione istius miseri fefellerat patrem ; nam
    foraminibus aurium capere auditum; sermonem lin- sibi sic supplicat: Domine, miserere fitii mei, quia
    guaeaut oris oflicioproferre^ et per hoc surdi mutique lunaticus est, et male torquetur (Matth. xvii). Aut hu-
    statum miseraMlem sustinere, cum tenuis et aerea na- manae naturoe aut ccelestis elementi doemoii, c quod
    tura carrtem nesciat, refutet ossa, velut aura spirans suae artis fuerat, voluit tunc videri, aptans f lunoe
    orbem tolum b temporis transeat in momento, diver- cursihUshominis passiones; vexabat corpus lunaribus
    sas species assumat, varias mutetur in formas, corda incrementis, ut esse lunae crederent, quod erat dia-
    penetret, Uludat animahus, inspiret impias et turpis- bolici crimiuis et fttroris. e Sic homines illusit, cir-
    simas cogitationes, nec unde veniat aut quo redeat cumvenit ignaros, infamavit apud desides creaturam,
    sentiatur, ac sic ninocuas mentes, velut jaculum vo- quae b lumini tantum condita t laederenescit homines
    laus, lethaU vulnere el tota faciUtate transverberet ? quos continua magis juvare cogilur servitute. Verum
    Parum esset si hoc paler solus sua suppUcationedixis- n posteaquam venit occultorum cognitor, inspector va-
    set, cum dixit: Ailuli filium meum habentem spirilum lidissimus secretorum , cui Jatentia diaboli non pote-
    sardum et tnutum, nisi Dominus ipse immundum spi- runt i obviare figmenta, adducitur puer sanandus
    rltum taU increpatione depulisset: Surde et mute spi- prccceptione divina; ut quidquid diabolus vinxerat,
    riltis, ego prmcipio libi, exi ab eo. Sed jamquceadsolu- solveretur a Christo. Egit, egit inimicus, uthoc quod
    lionem qucestionis pertinent prosequamtir. Deus qui videbatur, esset naturce. Sed quare disCipuli non
    doemonesestc perpetuo erematurus incendio, qui jam potuerunt ejicere eum ? Quia hic homo gentUis
    eos, et in proesentia astringit vinculis, angit cruciati- popuU producitur in figuram : siquidem gentilis po-
    bus, urget pcenis, potest et cum jusserit tota debUi- pulus juxta Apostolum, habebat spiritum aerisbujus.
    tate truncare, atque eo modo quo vident, quo audiunt, Aeris, inquit, spiritus, qui nunc operaiur in k filiis diffi-
    . quo Joquuntur, coecosreddere, surdos et mutos facere dentim (Ephes. n). Hic ergo erat surdus et mutus,
    ne loquaiitur. Sed in hoc loco quid diabolus homini qui nec audire legerii poterat, nec Deum poterat con-
    fecerit declaretur.d Antiquus refuga, ubi Deum terris fiteri, sed in igne gehennce, et per aquas amari sem-
    reperit advenisse, obstruxit aures hominum, vinxit per gurgitis jactabatur; nec poterat a discipulis, vel
    linguam, etobseratis humanis«ensus foribus, spelun- ullo homine sanari, quia Christus olim auditus fidei,
    caesuoelatebram pectus fecit et paravit humanum : r confessio salutis, gentium redemptio dicebatur et vita.
    ccstimansquod illuc auditus verbi, virtus divini no- Denique ubi imperio Christi fugatus est diabolus, pa-
    minis rion veniret: simul, ut est dolosus et caUidus, tescunt clausa, vincula solvuntur, sermo redditur,
    patrem capere parentesque tali se credidit decipere auditus redit, homo reparatur, et solus diabolus de-
    figmento, ut desperarent curariposse eum qui audire flet diuturna se possessione detrusum. Hinc est quod
    * Omnessane morborum causasJudoeia spiritibus re- f Comitiali quodam raorbi genere laborant lunatici
    petebant.Hunc autempuerum revera daemonobsidebat. vel epileptici, et in plenilunio majori vi agitanlur.
    b Editi tantum non omnes, quos emendavit Meur- Causara aperit laudatus de Ader de Morbis Evang.,
    sius, habent lemporis in monumento. et Euthymius loco superius citato. Rusticus Elpidius
    0 Vide a_nChrysologus hiciniUam incidat veterum lib. v vers. 245 :
    seotentiam, dccmoiieset nunc dira pati, sed post Kepseratin miserumrabies horrendafuroris
    diem judicU tantum inferni igne esse cremandos. Djemonisafllatus,propria qui peste novicus
    d Vocat diabolum refugara. Refuga enim desertor Allidit captansftedo discriminementes
    est, et, ut ait Glossar. Latin. ms. apud Ducangium, Menstruadeciduoscumlunarecolligitignes.
    apostata, et qui a vero Dei cultu discedunt. Utuntur S Theophylactus in cap. xvn Matth. : JVon luna
    hac voce Zeno Veron., serm. de Soffino Jacob; Ter- causa erat morbi; sed dwmonobservabat plenilunium,
    tullianus, de Habitu muUebri cap. 5; Prudentius, ode et tunc insidiabatur, ut arguerentur opera Dei, tam-
    1 Peristeph., etNoster, serm. 155, de Herode. quum nobis mula inferentia.
    e Consonant Origenes, Chrysostomus et Hierony- b Id estcreata, ut lumen noctu super res sublunares
    raus, qui naturalerii morbi causam in puero hoc non j) elhmderet.
    * Quam vana sit astrorum observatio innuit. Sorles
    agnoscunt, opinanturque una cum Noslro doemones,
    ut homines fallerent, et in lunee creatorem convicia rerum omnium vetustissuni Chaldaeiet ^Egyptii side-
    evomerent, oegrum hunc excruciasse. Juvencus : ribus deputabant; et Fortunce quidem sortem tribue-
    NamcursusIunaenatummihi hunedasmonisarte bant luncc, ut doemonissortem soli, et buic res ad
    Torquet. animum pertinentes, illi res corporeas curoeesse pu-
    Hinc est. quod contra medicos insurgit Origenes, t. I tabant. Idquod pluribus testimoniis tum exMacrobio,
    pag. 511 edition. HuetU,qui morbum hunc non dce- tum exlib. Anthologus Vevii Yalensis demonstrat Sel-
    monis arte invectum, sed ab humiditate lunwinvectum denus de Diis Syris syritagm. 1 cap. 1.
    arbitrantur. Reprehendendus et ipse, qui in alteram i Id est, contraire. Explicat Barthius in notis ad
    partem Jongiusrecedendo a recta via aberravil; om- Claud. Mamert. cap. 12 pag. 584; et in Advers. Iib.
    nia enim doemoni,nU naturoe permisit, cuni e contra x cap. 5, quod aliis Patrum exemplis illustral, et ara-
    Euthymiusin Matlh. iv, 24, ad solam naturam refe- pliora congerit lib. XLVIcap. 7 col. 2152. Rudulphus
    rat. Recte autem existimat Huelius, in Origenian. Ardentius, homil. 19: Quandoprmceptum terreni Pa-
    pag. 54 col. 2, fuisse epitepticum, paralyticum et dm- trisk non obviat prmcepioDei. Judaeoset
    tnoniacum. Id utique enini inaudilum non est, ul duo Ab Apostolo intelligi hic gentiles cum
    hajc confundantur, Vide Hesychium. Chrys.tradunt enarratores non pauci»Yide Grc tiumhic.
    5t7 S. PETRI CHRYSOLOGI 348
    veniens ex gentinus a impositione manus etb exor- Lprobibere, gregis audire ac vclle ne fiat: utraque si
    cismis ante a doemonepurgatur, etc aperilionem au- conveniant, salva sunt omnia; nec Deus invenit in
    rium percipit, ut fidei capere possit attditura, ut pos- plebe quod puniat, nec sacerdos potest habere quod
    sit ad salutem prosequente Domino pervenire. doleal. Servemus ergo, fratres, mandata, quce vitce
    d SERMOLHI. sunt; teneat se profundcepacis nexibus colligata fra-
    ' ternitas, et salutari vinculo charitatis mutua se di-
    De pace. lectione constringat, quae operit multiludroem pec-
    Beati pacifici, ait evangelisfa, charissimi, quiaipsi catorum. Dilectio ergo omnibus desideriis ample-
    (itii Dei vocabuntur (Malth. v). Merito Christiancevir- ctenda est, quoetot bona potest habere quot praemia.
    tutes virescunt in eo qui unaniroitatem Christiana» Custodienda proe oinnibus virtulihus pax est, quo-
    hahet pacis, nec pervenitur ad vocabulum filii Dei, niam Deus semper in pace est. Locum non demus
    nisi per nomen pacifici. Pax est, charissimi, quce iitimico, ne in tritici segete valeat seminare zizania,
    spoliat hominem servitute, dat nomen iugeiiuum, et, securo jam rustico, et spe Jongi laboris eluso,
    mutat apud Deum cum conditione personain, ex fa- exspectatos fructus ipsa rnessis maturitate perdat;
    mulo filium, liberum facit ex servo. Pax fratrum j aut vinum velustate suave in liquprem perfidiaede-
    voluntas est Dei, jucunditas Christi, perfectio est mutatura infusafcccis permixtione conturbet; autiu-
    sanctitatis, justitice regula, magistra doctrince, mo- ter dulcia mclla feUe venena amariora confundat.
    rum cttstodia, atque in rebus omnibus laudabilis Procui contenliones, procul lites, procul maledicta
    discipUna. Pax suffragiumprecmn est, suppUcationum mittantur : et quia laqueus est mortis lingua susur-
    facilis, atque impetrabilis via, desideriorum omnium Tonis et bilinguis, parcat unusquisque animoe suoe,
    competens plenitudo. Pax dUectionis mater est, con- ne iu supplicium suum vincula sibi morlis innectat.
    cordicevinculum,acpurcemenlis indiciummanifestum, Amate pacem, ct tranquilla sunt omnia : ut et nobis
    quaesibi exigit de Deoquod velit; qucequidquid voluerit, praemia, et vobis gaudia reservetis, ut Ecclesia Dei
    petit; quidquidpetierit, sumit. Paxproeceplisregalibus in pacis unilate fundata, perfectam in Christo teneat
    conservanda est, ipso DominoChrislo dicente: Pacem disciplinam.
    .relinquo vobis,pacem meam do vobis(Joan. xiv); hoc est SERMO LIV.
    dicere : Inpace vos dimisi, iii pace vos iuveniara: pro- De Zachmo.
    . ficiscens voluit dare quod desiderabat rediens in om- Beatus evangelista c proxime dum divitis inhumani
    nibus invenire. Cceleste mandatum est servare quod -, vitam describit et finem, bumanos movit et moestifi-
    dedit : una vox est, inveniam quod dimisi. Plantare cayit affectus : sed Iiodie Zachoei divitis humanita-
    , pacem radicilus est Dei; evellere penitus, inimici. tem fidemque referendo, coeleste nos extuUt, et pro-
    Nam sicut amor fraternitalis ex Deo est, ita odium vexit ad gaudiura. Et ingressus, inquit, Jesus, per-
    ex diabolo; quapropter damnanda sunt odia, quo- ambulabat Jericho (Luc. xix). Quare perambidat,
    niam scriptum est : Qui odit fralrem suum, homicida non ambulat? Quia f quod Moyses arobulaverat,
    . est (I Joan. 5). Videtis ergo, fratres dUectissirai, perambulabat Christus; et populum quem Moyses
    quare pax aroanda est, et diligenda concordia; ista induxit in via, Jesus ad quietem promissoemaiisionis
    sunt enim quae generant et nutriunt charitatem. Sci- adduxit. Perambulabat Jericlto. Jericho civilas ipsa
    tis autem, secundum apostolum, quia charitas ex Deo est, quam Jesus Nave septeno tubarum clangore
    est (I Joan. iv); sine Deo ergo est, qui non habct subverlit (Jos. vi). Sed quia Christus venit salvare
    charitatem. Pax plebis charissimi est gloria sacerdo- quod perierat, ingreditur Jericho, ut quod lex terri-
    tis, et pacis plena loetitia est perfecta charitas filio- bili vociferatione dejecerat, Jesus clamore pioeproe-
    rum. Sacerdotis est admonere quod decet, plebis est dicationis attoUat. Jesus, inquit, ingressus perambu-
    audire quod monet; quldquid non licet, Dastoris est labat Jericho, et ecce.vir nomine Zachmus, et hic erat

    » Alludit ad veterem Ecclesiae ritum lmponendi D Jib.de iis qui Mysteriis initiantur cap. 1, etde Sacram.
    manus gentilibus ad fidem accedentibus. lib. i cap. 1; item B. Augusiinus, serm. ad Compet.
    b Conciliura CP. priinum can. 7 lin. 580 : Primo et loc. cit. ab Araalario de Divin.Offic.lib. i cap. 8;
    die ipsos, gentiles sive Judoeos, Christianos facimus, et Rupertus de Diyin. Offic.lib. rv cap. 18-21. Hac-
    nomen suum in labulis referimus; secundo catecltu- tenus Pamelius.
    menos. Deinde die lerlio exorcizumus, ter simul in fa- d De hujusmodi sermone vide quae late in praefa-
    cieseorum et aures insufflando : et sic eos catechiza- tione dicla sunt.
    mus, ut longo temporeversenlurin ecclesia, et audiam e Id est paulo ante. Cicero Lucceio Ub. v : Litterm
    Scripluras; et tunc ipsos baptiutmus. Ex his patel quas
    f
    a te proxime accepi.
    exorcismum fuisse crcremoniam per aliquot dies proe- Ambulare significat semper esse in motu; peram-
    cedentera baptismum, utbene Chrvsologus. bulare autem est cireuire, sed ad mefam et quietem.
    c Pamelius ad TertulUanum deBaptisrno referens Ambulavit ergo Moyses qui populum per viam lan-
    verba concilUBracarensis cap. 5: Nos omnimodeprmci- tummodo duxit: Perambulavit Jesus, qui populum
    pimus ut anle baplismum20 dies ad purgationem exor- duxit ad quietern. MITA.— At Jesus non plures ob-
    cismi catechumeniveniant, et in illis diebus Wjuxta ibat civitatis vias, et plateas, ut nonnulli colligunt ex
    canonicumprmceplttmerudianlur et consecrenltir. To- vulgata verbi perambulabat significatione; sed per roe-
    tidemenim dies computanlur a sabbato hebdomadmter- diam transibat civitatem, ut Jerosolymam, sui itineris
    tim. Ad eadem, et potissiraum ad tertiura diem; qui metam, se conferret.
    |u aperitione aurium dicebatur, alludit B. Ambrosius
    349 SERMOLIV. 580
    princept Publicanorum, et ipse dives. a Princeps pu- A arborero. Proecurrit servus Dominum, et ante Za-
    bUcanorumin civitate perdita, perditi operis Za- chaeus ascendit arborem quam crucem Dominator
    chceus egisse scribitur principatum : ex loco, per- ascenderet; hmc est quod dicitur. ei: Fettinant rf«-
    sqna, ofScio, reatus magnitudo monstratur, ut ex tcende. Si sapis, festinans dCscende : descende ante
    magnitudine criminis remittentis luceat magnitudo. Dominum de Adamatica arbore, ut post crucem Do-
    El qvmrebatJesum videre. Qui Christum videre quoe- minicoepassionis ascendas. Nisi quis luterit crucem
    rit, ccelum unde Christus est, non terram, de qua tuam, et secutus me fuerit (Matth. x); non dixit,'prae-
    aurum est, intueatur. Dives ergo, qui sursum respi- cesserit me. Descende ergo, ut deponas tantae frau-
    cil, non portat divitias, sed proculcat; nec incurva- dis onera, pondera cupiditatis, usurarum molem,
    tur divitiis, sed levatur; atque b agit divitias ad lar- magisterium pubUcani,exactiouis crudelissimaeprin-
    gientis obsequium, non ad divitiarum avaritiaeser- cipatum, expeditus intres paupertatis scholam, disci-
    yitutem; c diviliarum servus, non dominus est ava- pulatum misericordioe,pietatis usum, patientiae disci-
    rus : at misericors tot servos se probat habere quot plinam, studia virtutum, scientiam divinitatis, tole-
    nummos. QumrebatJesumvidere, et non poterat prce rantiam passionum, philosophiammortis, atque inter
    iurba, quia stalura pusillus eral. Satis hic animo ma- j} yitalis Ugni ardua jam perfectus ascendas. Descende,
    gnus erat, qui pusUlus videbatur in corpore; nam quia hodie in domotua oporlet me manere. Cujus do-
    mente tangebat ccelos, qui corpore hOmines non ce- mum non intraverit Christus, iUe ad divinam non
    quabat. Nemo ergo de brevitate corporis, cui addere perveniet mansionem; et eujus bic ad mensam non
    nil potest, curet; sed ut fide d emineat, hoc procu- sederit Christus; ille coelestemnonaccumbet ad men-
    ret. Et prmcurrens, ascendit in arborem. Quibus pu- sam. Et festinans descendit, et suscepiteum gaudens.
    tas iste gradibus altissimce arboris pervenit ad ra- Gaudet, quia suscepitsusceptorem suum, quiapasto-
    mps? Iste calcavit terram, superascendit aurum, rem suum pascit, quia reus judicem suffragiohmnani-
    transcendit avaritiam, et totam divitiarum super- tatisinclinat, quia cibi etpotus fenore debitorem suum
    gressus est molem, ut prosUiensin e arborem venice, sibi facit et acquirit; et sic fit, ut quaestumnon
    misericordiceapprehenderet fructum, et de f specula perdaf publicanus iste, sed mutet. Et cum viderent,in-
    confessionisindulgenticecerneret largitorem. Ascen- quit, omnes murmurabant dicentes, quod ad hominem
    dit iri arborem sycomorum.Myslerio, non causa; as- peccatorem diverlisset. Et quis sine peccato? Et
    cendit- in arborem s sycomorum , ut unde Adam si nemo, ipse sibi veniam negat, qui Deum, quod ad
    texerat nuditatem corporis, Zachceus inde velaret n peccatores ingreditur, accusat. Deus, quando pecca-
    feditatem avaritice. Ascenditin arborem sycomorum, torem quoerit, non peccata, sed hominem quaerit: ut
    ttt videret Jesum, quia inde erat transiturus. Vere peccatum, quod est opus hominis, despiciat, ut opus
    dixit transiturus, quia Cbristus per terrenas vias et suum, quod homo est, non amittat. Audi prophetam
    humanos labores non mansurus venerat, sed vene- dicentem: Avertefaciem tuam a peccatismeit (Psal. L),
    rat transiturus. Cum autem Jesus venisset ad locum, hoc est, ab operibus meis. De se autem: Opera ma-
    suspiciens, vidii eum. Quasi si UIuci.on vertisset ocu- nuum luarum ne despicias(Psal. cxxxvn). Judex, cum
    los, non videret, qui Nathanael cum abseris esset, vult ignoscere, hoininem respicit, non culpamjpater,
    sub eadem arbore longe vidit (Jpann. i) : sed yidit cum misereri vult filio, affectum cpgitat, non deli-
    eum, vidit ad veniam, respexit ad gratiam, intendit ctum: sic in homine Deus sui mempr est operis, ut
    ad vitam, contemplatus est ad salutem. Deus quem pperis obliviscatur humani. Tu ergo qui reprehendis,
    videt, non ut ignorans agnoscere cupit, sed ut sciens qui murmuras cur ad peccatorem diverterit Christus,
    ad gloriam vult videre. Vidit eum, el ait ad illum: yiam salutis, exemplum vcnioe, misericprdiae spem
    Zachme, festinans descende, quia hodie opdrtet me in de taU ingressu cape, et caye ne hcc fibisit blasphe-
    domo tua manere. Si bene ascenderat, quare ei dici- mandi materia, quod tibi occasio est salutis. Quo
    iur descende? Superius dixit: Prcecurrens ascendit D medicus nisi ad aegrum? Nori est opus, inquit, sanis
    a Ad quem tamquam ad prcefectum, vel societatis choeusconscendens, veniam a ChristpDproino meruit
    quaeibi coierat caput et proesidem inferiores Publi- impetrare.
    cani vectigalia deferebant. f Iterum Mita ariolatur, et ficus haecputat vocari
    b Locum laudat Barthius Advers. lib. xvi cap. 20 speculaconfessionis,quia sub ea protoparenfes nostri
    pag. 849. legendo pudenda sua, fassi sunt peccata. Ex hac ar-
    c Claudianus: bore veluti e specula eminentiori Zachoeusintujtus
    Si metuis,si pravacupis, si ducerislra, est Jesum prcetergredientem, eumque Dominum esse
    Servitiipatierejugum. cognovit misericordicciargitorem.
    d Sic cummss. et editionibusBonon. et Mita. Aliae, apud_' s Varias circa arborem Adaini sententias habes
    enarratores. Sycomorus etiam yocatur ficus
    immineat. jEgyptiaca, quam describit Plinius lib.xi cap. 7. Unde
    e Mita putat sycomormn Zachaeidictam arborem Chrysologus et alii hanc eamdem putant cum fico, de
    venice,eo quod ex hujus foliis Adam et Eva post lap- Cujusfoliis prima sibi integumenla patres nosfri con-
    sum fecerunt sibi succinctoria, cum eos peccasse pu- texuere. Magistri autem Hebraeorum,et Arabes inter-
    deret. Et laudat Augustmurade verb. Apost. serm. 8, morum. Nomen autem Grsecumindicare vi-
    tom. X. Undearbor venioaea dicitur sub qua fuit pro- Sretantur
    etur hanc arborem ita moroesse similem, ut ficum
    genitoribus veuia ab ipso Deo pronuntiata. Crederem aliquatenus referat. Leo,in descript. Africoe, eam
    autem Chrysologum hic de. arbore Adam nec som- proprio vocabulo vocat giumum, et srimmaeait esse
    niasse quidem.Vocat arborem veniaeUlamquam Za- proceritatis.
    551~ S. PETRI CHRYSOLOGl 552
    medicus,sedmale habentibus(Matth. ix). Quo anhelus X plus dando diripit qiiam furando; nec compsscit nidc
    pastor, nisi ad overo perditam? Quando a se rex dolentmn gemitus, sed producit. Audeo dicere, qui
    hostibus immiscet, nisi cum vult liberare captivum? de fraude Deo offert, cumulat criroina, non cmundat;
    Et qui pretiosam perdit margaritam, loca squalida quia Deus in tali munere exuvias suorum pauperuro,
    non dedignatur intrare, et eam inter stercora ipsa non c misericordias intuetur. Sine causa Deo plorat,
    perquirere non abhorret. In quod prcecepspost filium contra quem juste causa pauperis ploraverit Deo.
    non se dat mater? Et arguitur Deus, qui creavitho- Dei vox est: Si pignus luleris fralri tuo tunicam, anle
    tninemad imaginem et similitudinem sitam (Gen.i), solis occasum reddes illi (Exod. xi). Sicut furem
    quare hominem inter peccata charitate conditoris lucerna prodit, ita sol eos qui fraudantur, accusat.
    inquirit? Murmuras, homo, quare hominem Deus Si volumus Deo offerre nostra, si apud Deum quoc
    inter peccata qucerat : quid facies cum videris eum nostra sunt possidere volumus, mereamur et nos au-
    propter hominem ipsas tenebras tartari penetrare? dire talia, qualia Zachoeusaudivit: Hodie domuihuic
    Audi tamen quid ingressus ad peccatorem fecerit satus advenit, quia el hic filius est Abrahm.Inhumanus
    Christus. Stans, inquit, Zachwus dixit. Vides quo- - dives cmn esset filius Abrahoe, factus est gehennoe
    raodo erectus est, qui jacebat. Jacemus in vitiis, et n filius; iste cum esset rapinae filius, dando sua, aliena
    jacemus oppressi; stamus, cumbonis operibus, erigi- reddendo, d Abrahoe adoptatur in filium. Ne quis
    mur ad profectura. Stans, inquit, Zachmus, dixil, tamen putet Zacboeumofferendo dimidium bouorum
    Dimidiumbonorum meorumdo pauperibus. Iste post perfectionis tenuisse fastigium, qui post omnia sua
    inortem se credit esse victurum, qui diraidium bono- et seipsum sic dedit Domino, ut c episcopatus honore
    rum jam futurara transmittit ad vitam. Sit licet iUe fultus, a mensa publicani quoestusad mensam domi-
    perfectus, qui totum quod habet illuc, ubi victurus nici corporis perveniret; et fraudulentas sacculidivi-
    est, semper hinc prcemittit; est iste lamen virtutum tias derelinquens, in paupertate Christi veras soeouU
    socius, consors prudentiae, fidei particeps, qui ad divitias inveniret.
    Deum vel dimidium mittit, quia homo quod hic reli- SERMOLV.
    querit, hoc amittit. Et revera, fratres, sicut se iste De paterna Dei in nos dilectione, de pairum in filios
    ibi credit vivere, qui Uluc transmittit sua; ita ille se charitate, et de Judmorum pmna.
    tibi non credit esse victurum, qui sibi Ulic quod ha- Posteaquam praecepta Jegis diffusa voluminihus,
    bere debeat nil pararit. Nam si paupertatem vix ferre congesta Jibris, ainorem nobis non suffecerunt com-
    possumus temporalem, in oeternum mendicus fieri mendare divinum, duris hominum praecordUs,com-
    quis durabit? Quis militans no:i ad patriam roittit, *- parationibus, cxemplis, inseritur Dei et insinuatur
    quidquid bellico sudore conquirit, ut adolescentioe affectus. Qitis, inquit, ex vobis patrem petit panem,
    labores senectus deliciosa compenset? Et Christianus numqiiidlupidem dubit illi? aut piscem, numquidpro
    cui militare est id, quod vivit in saeculo, quoniodo pisceserpentemdabitilli ? aut si pelierit ovum,numquid
    non cogitat ut pericula terrena otiis coelestibuscon- porriget illi f scorpionem?Si ergovos, cum sitis mali,
    soletur? QuaUter haec faciat Christianus, Zachaeus nostis bona data dare filiis veslris, quanto magis Pater
    ipse et verbo docet et monstrat exemplo. Dimidium vester cwlestis spiritttm bonum dabil pelenlibus se
    bbnorummeorumdo pauperibus,et si cui aliquidfraude (Luc. xi) ? Quis ex vobispatrem pelit panem, numqttid
    absluli, reddo quadruplutn. b Qui aliena prorogat, lapidem dabit illi? Charitas dolum non habet; frau-

    a Ita ex ms. Caesen.restituirous cum Mita. Omnes CmsarewPalmslinm primus ordinalus est episcopus
    quot vidimus editiones, se ex hostibus, vel se ho- Zachwus, olim Publicanus; posteum Cornelius; tertiut
    stibus. Theophilus. Audieiidusautein Latinius ad hunc iocum
    b De bonis aUenis faciens quis eleemosynamplus Chrysologi: QuadiumHierosolymorumepiscopum,no-
    diripit in faciendo eleemosynam quam diripuerit in mine quidem Zachmum fuisse constat, et £ Trajani
    alienis furandis. Ratio est quia furando fraudem intu- anno, post Justi morlem, eam Ecclesiam regendam
    lit homini; de re autem furto sublata faciendo elee- D suscepisse, id est anno Christi 114. Fuisse tandem
    mosynam, sibi, et proximo, et Deo ipso fraudem eumdemqui PublicanusinEvangeliodescriptusest,vix,
    intulit. Homini, cui rem non restituit; sihi, quia sic attt ne lix quidem verosimilevidetur : eitm posl tam
    fatiendo sibi falso persuadet satisfecisse justitioe; longttm temporis intervallum hotninemjam Publicani
    Deo, quia, quantum ex se est, propria sic comme- munere fungentemcttmvocatttsa Christo esl, cl super-
    moravit crimina, et furtum Deo judici ostendit. fuisse,et usquead regendamEcclesiamidoneumexisti-
    MITA. inalum esse, non credi potesl. Annus Chrisli 114
    c Misericordias pro eleemosynis. Ita Fulgentius in conjungendus estfacile
    cum Trajani imperio 16, Q. Nicco
    lib. de Trinil. lib. IV cap. 24 : Misericordinn dispen- Hasta et P. ManilioVopiscocoss.De episcopaluZachoci
    sare pauperibus. Laudat hunc locum Ducangius in concordant alia scripta Clemenli attributa; nec non
    Glossar. tom. U pag. 658 autiq. edit. Rulinus, in procf. ad Recognit.; et Hoeresiographus,
    d Veteres magno consensu volunt Zachccumfuisse Sirmondianus, hoeres. 11, 12. Pseudo-Clementis
    gentilem. Aliis verosimilius esl fuisse Judceum, sed scripta aut non legit, autlecta sprevil Eusebius Cce-
    Publicanum, et, uti publicanum, vixisse usuris et sariensis, alias lanlrim Ecclesicesuce omaineiitum in
    quceslibus addictum. Non enim JudceiChristum tra- operibus suis non omissurus. Qucein epistola 3 sup-
    duxerant, eo quod apud incircumcisum epularetur, posititii Anacleti in Concilior.tom. Ipag. 451 legun-
    hoc profecto nou prcelermissuri, sed quod apud pec- lur, de episcopatu Antiocheno Zachcei, nugoc sunt,
    catorem. Nec Judceisinterdicebatur publica conducere quibus omnis obstat antiquitas;
    vectigalia. Vidc Grotium hic. f Scorpionum genus est quoddara album, ovoqua
    • Auctor Const. Cleni. Jib. vn cap. 46 pag. 58, a,; simile.
    »53 " '^:" '' SERMO LVI. 5o4
    dem pietas, affectio non recipit falsitatem. Si pater A _ vicinitate et similitudine mentitur panem, sed gene-
    tst, non potest non amare; siamat, nisi quod bonum rat anguslias? Sed Christus venerat filiis, id est
    est dare nescit. Negat patrem, qui de patris suspectus Judaeis, quos genuisse tali clamore querebatur: Fitiot
    est largitate; ignorat se fiUum, quem data a paterna genui et exaltavi; ipsi autem spreverunt me (Isa. i);
    soUicitant. Totum quod est pietatis excludit, qui venerat ergo liliis, venerat panis de ccelo, qui dixit:
    salutare non credit quidquid dederit pater; aut quo- Ego sum panis qui de cmlo descendi (Joan. vi). Scd
    modo pater poterit filiis dare mala pro bonis, qui Judaeisest conversus in lapidem oflensionis (Rom.ix),
    mala semper pro filUsparatus est sustinere, qui pro et petram scandali (Isa. vm), dicenle Domino : Ecee
    filiis mortem nen refugit, pericula nen declinat? pono in Sion lapidem offensionis, et petram scandali
    Ideoque te Deus patrem fecit, ideo a te voluit bomi- (Isa. xxvm). Quare petram? Qttia mordere petram,
    nem procreari, qui utique quod te de terra fecerat, non panem a patre quaerere gesliebant.
    polerat feciss.equamplurimos : sed egit ut generando Circttmdederuntme, inquit, canes mulli (Ps. xxi).
    scires quanta esset generantis affectio,: et in te amo - Denique posteaquam illi ex horainibus in canesproban-
    rem tui tantum probares auctoris, quantum ipse tur esse conversi, cocleslisillis in pelram conversus est
    auctor pignoris tuo pignori conaris impendere. Certe jj panis, non dantis vilio, sed accipienlis nequitia, qui
    non solum in te quid esset generanlis affectio, sen- illos non reficeret, sed necaret; nec in fundamento
    tire te Deus voluit, sed in feris, et in pecudibus, et positus promoverat ad cubnen, sed eos qui sui patris
    avibus, hoc Deus voluit te videre : quee cum de terra tendebaut ad necem, in profundara daret et volveret
    produxerit sola jussione, postea laborem sentire in ruiuam. Adjecit aliam similitudinem: Numquid pro
    compulit generandi, mutare patrias, loca cubilibus pisce serpentem dabit illi? Erat b et piscis Christus
    apta conquirere, fetus locorum diificultatibus com- Jordanis levatus ex alveo, qui carbonibus impositus
    munire, gemitihus edere, maximis Iaboribus enutrire, passionum, post resurrectionem suis, id est discipulis,
    ac se morti, si natos suos capi viderint, non negare. escam praebuit tunc vitalem; sed Judaeisin serpentem
    Unde si non hominis, vel ferarum comparatione, piscis iste commutatur, dicente Domino: Sicut Moyses
    pecudum simiUtudine, exemplis avium, disce quanta exallavit serpenlem in eremo, ila exallari oportel Fi-
    sit in paterna charitate sinceritas. Si ergo Deum iium Hominis (Joan. m). Judaei in serpente videbant
    credis. et confessus es patrem, quidquid jusserit, Christuni, quia impius oculus Deum videre non po-
    quidquid in te elegerit, crede tibi satis esse salutife- test, non potest videre pielatem. Dixit et tertiam
    rum, crede satis esse vitale. Matris data disculere non similitudinem : Numquid si petierit ovum,porriget ilii
    licet, patris monita retractare non convenit; sic licet scorpionem? Consuelum est et solemne seroper par-
    paterni mandati species trislior, res tamen ipsa salu- vulos ovum petere, et parentes ovuni pusillis pelen-
    tifera et vitalis. Sic Abraham ubi Deum patrem cre- tibus non negare: sed quia Cliristus venerat congre-
    didit, mandatorum formas non attendit asperas et gare sicut gallina pullos suos (Malllt. xxm), ovum
    acerbas; circumcisionem recipit verecundam (Gen. protulit yerbi, per quod Ecclesiac germina sancta
    xvn); et quae coelestis Pater jubet, non discutit, sed nutrirenlur. Sed quia Judoeusper invidiam eflundere
    judicat gloriosa : parricidium considerat perscele- magis quam sumere ovum id volebat, reperit ibidem
    stum; sed quia Deus imperat, totum pietati committit. scorpionem, ut juxta Apostolum, Mandalum quod
    Hinc Isaac patris super se gladium cttm videret, ho- erat illis in vitam, Itociltis essel ad mortetn (Rom. vn).
    siiam se esse, cum horrere, cum dolere poterat, est In commendationem pietalis tria Dominus protulit,
    gavisus (Gen. xxn). Hinc Jephte filia patris munus, _et demonstravit exempla, ut tribus leslimoniis, sicut
    patris vola, sua morte tota gratulatione persohit tribus testibus, et pios ad Jidem sui amoris animaret,
    (JHrf.xi).QuareergojamsciensDeunidepatrisdisputat et confutarel impios, non patris, sed suo vitio chari-
    datis, cumparvulus et innocuus quoerita palre, non sibi tatis gratiam non cepisse.
    bona et profutura percipit? Sed cur has simiUtudines D
    c SERMO LVI.
    Dominus fecerit, perquiramus. Quis, inquit, ex vobis
    patrem petit panem, numquidlapidem dabit illi ? Potuit De symboloapostblbrum.
    dicere, numquid zizania, numquid lolium, quod ex Sollicitaret me acerbi partus subita et confusa
    a Locurohunc affert Tilmanus in Allegoriis ad cap. hujusmodi litterarum
    aperit Auguslinus lib. xvm de \
    xi Lucae. Civit. Dei cap. 25 pag. 585 edit. Antuerp. Horum :
    b Hoc eum nomine vocat PauUnus Nolanus epist. autem Groecorum quinque verborum quae sunt 'i>.<j-oOr :
    100 ad Pammachium pag. 72 : Ipse verus et aquw Xp.arb;, Bzov 'Xib;, Swrup, quod est Latine Jesus
    piscis Christus, ubi Rosweidus in notis varia congerit. Cnristus, Dei Filius, Salvalor, si primaslilterasjungas, ''
    Tertullianus, Ub. de Baptismo, recens baptizatos et erit 'lyjut, id est, piscis. Versus Graecos, quibus :
    Christianos a Christo Pisce pisciculos vocat. Unde acrostica hoec, a SUiylla Eritlirea habes apud Euse-
    Clemens Alexandrinus, lib. ni Padog., eos monebat bium in oratione Conslantini cap. 15. j
    i
    ut in memoriam Christi, vel baptismatis, piscem in c Constat ex leclione sermonemhunc habitum fuisse
    annulis suis insculperent. Optatus lib. III adversus instante Paschate, cum nondum lempus baptismi so-
    Parmenian., ad mentem Chrysologi : Ric esl piscis lemniter habendi advenerat. Occasionem proebuit ali-
    qui in baptismate per invocationem fontalibus undis quorum pietas, qui baptismo inhiantes, tempus ad
    inseritur... In uno nomine per singulas litteras turbam boc debitum prcevertere .voluerunt. Celeritatis ratio-
    tanctorum nominum continet 'l_^6uf.Piscis enim La- netn tacet Chrysologus. Tillemontius, tom V, p. 188,
    fineett Jesus Chritlut, Dei Filiut, Salvator. Mysterium credit infer aqditores hujus sermonis rionnullos fui|(l^i
    355 S. PETRI CHRYSOLOGl 356
    tempestas, et immatura germinum me pullulamenta ___ t simpUciter verba discatis, et paschali tempore quo
    turbareut, nisi crebro disruptis temporura moris, et plenius hcec traduntur, sacrarnenti ipsius interiora
    " rudi latrocinio, et b effractis viscerum claustris, possitis agnoscere. Accipite quod vultis, quod desi-
    repentina vivendi lucra quccrerent et raperent na- deratis invadite, quia regnuni coelorum vim patiiur,
    scituri. Hinc est quod homo saepe c mensis decimi et qui vim faciunt diripiunt illud (Malth. xi). Acci-
    despiciens terminum, septimo mense anguslas primce pite quod vultis; et quod vis potest toUere, gralia
    domus et arctas uteri abjicit et deserit mansiones, largiatur. lngressus vitce, janua salutis, introitus fi-
    ut prceliator novus ante se d tempus evicisse gaudeat dei, singularis , innocens el pura confessiopcrdoce-
    quam dependat ipse suam temporibus servituiem. tur, dicente propheta: Intraie porlas ejus in confes-
    Et si hoc humanoelicet nalurce, naturcc ccelesti quid sibite. (Psalin. xcrx). Undeidem prophela taliter ad-
    obsistere poterit et divince?Aut quid sanctus Spiri- monilus, Dei in se loquentis m aditum domorttm po-
    tus non potest, si hoc potest caro? Aut quomodo Stulat, dicens: Aperite mihi partas justiiim, et ingres-
    gratia superna non efficit, quod fragilitas oblinet, et sus in eas cbnfitebor Domiito (Psal. cxvn). Yidetis
    implet liumana? Nonne sic Paulus acerbo dolore quia non potest confiteri, qui non fuerit ingressus
    viam nostrae vexavit, et viscera genitricis, ut coelesti hanc doraum salulis et iidei, in quam sicut introrait-
    turbine, ac lola tempestate Ecclesiccprccveniret tem- tit confessio, ita negatio de ea indubitanter excludit.
    e
    pora parienlis, utsubito, et in via nasceretur (Act. Sed quomodo confitendum sit audiamus. Corde, in-
    IX), qui erat ad.fidem viam gentibus prccbiturus? Me- puitApostolus, credilurad juslitiam, oreautem confes-
    rito se f abortivum nuncupat (I Cor. xv), et rairatur sio fit ad salulem(Rom.x). Et quid crederetur ostendit.
    se fuisse natum, qui novit se nulla conceptus tem- Sicredis, inquit, Domihum Jesum in corde tuo, etore
    pora pertulisse. Namque cum adbuc hostis ipse cce- confessus fueris, salvus eris. Corde creditur ad justi-
    deret extrinsecus sancfcc matris uterum, et in ipso tiam, ore confessiofit ad salutem. Magnum,filioli, per
    orlu pignora veneranda collideret, repente sanctum boc fidei nostroe videmus esse compendium, quando
    mulatur in germen, qui ipsius germinis fuerat fero- inter cor et Unguam totum salulis humanoeversalur
    cissimus persecutor. Eunuchus eliam e generatur in et geritur sacramentum. Habes homo unde credere
    via (Act. viu). Ut quem caslraverat humana teneri- debeas, corde creditur ad justitiam; habesunde de-
    tas ad hominis servitutero, et riitra b regis aulam iia- beas confiteri, ore confessio fit ad salutem. Et quid
    vita castitas collocarat, voluntaria castitas, elvotiva dicam? Totum in se habet homo, qui se babet; ipse
    ad coelestis aulcegloriam, ad ccterni regis promoveret auteni se habet, qui Deum habet; Deum vero habet,
    et transferret obsequiuin. Beatus iste cui dalum est 1, 1 qui eum suura credit, et confitetur auctorem. Signa-
    ut palatii infulas non amilteret, sed mutaret. Hcec te vos. Fides quce capitur auditu, corde credilur, ore
    dicit ratio, filioli, ut vos quos l tristes suscepimus ad promitur ad salnleiri, in setrefo menlis est collocan-
    matris uterum, lcclissimos perducamus uno eodem- da : et ipsis est nostri pectoris commilfenda vitaU-
    que momento. Audite fidem, orationem discite. Sed bus, n ne dura chartis, et atrameulo describitur in-
    quia, impediente tempore, nec nos vobis possumus caute, noii reservetur credulis ad vitam, sed proda-
    i aperiremysteriuru, nec vos nobis potestisk solemni- turperlidis ad ruiuam. In te, homo, cuslpdire-debes,
    ter reddere quce tradunlur, agite ut et nunc symboli qupd tibi exlra te ppsitum poterit deperire.

    nescio qua calamitate oppressos, inter quos muis certe memoriam recolunt Grceci die 27 Augusli. Canisius
    ex auloeprimatibus audientium numerum augebat. tom. I pag. 850.
    a Acerbo, inlempestivo. 1 PutatMilabaptizandoshos tristes fuisse, quiaillos
    b Ex Latinio et ms. YaUicellano; alias, et fractis. vitw attteactmin peccatispwnilebat. Rectius Tillemon-
    c Nonne exacto nono mense hoino nascilur? Vel de tio sedit opinio, aliquo infortunio vel calamitate ur-
    mense lunari loquitur, vel tempus nativitatis late su- geri. .
    scipit. i Tangit fortassearcani disciplinam,quajubenteca-
    •' Id est extorsisse tempus, vivendo quasi per vim. 0 tecbumenis non adliuc compelenlibus sacratiora hiy-
    MITA. sleria religionis aperire nefas erat. Res satis superque
    e Ita testatus est Ananias SauUdicendo : Dominus nota.
    misit me Jesus, qui apparuit libi in via quamveniebas. k Mos erat calechistis primo catechumenos edo-
    f I Corinth. xy, 8 : Novissime autem omniumlam- cere, qui stato die circa ea qucedidicerant episcopo
    quam abortivo visus est mihi. Quidquid extra tempns interroganli respondebant. Augustinus lib. i de Fid.
    nascitur abortivum dicilur. Aliam porro ab ea quani et Oper. cap. 2 : Baptizandis stjmbolnmtradimus,
    affert Chrysologus hujus cognomenli raiioneni vide reddendumquereposcimtts.
    apud D. Tbomam Oper. tom. VI pag. 594 recenf. edit. 1 Priraum catechumeriis nuda informatio et in-
    Venetoe. structio facta, et in ea nuda landuto symboli ac ora-
    B Abbas Pezronius existiraat fontem aquoeex quo tionis Dominicoerecitalio iniposita. Yitle Calvorium,
    fuit baplizatus eunuchus, dum irelperviam, effluxisse tora. I pag. 514; Pameliuin ad Terlullianum de Ba-
    prope vicura Betheron, vicesimo a Jerosolymis lapi- ptismo m
    n. 2; Augustiniim loc. cit. cap. 6.
    de, Ebronein versus. Obscurus penitus in editionrous locus, ex emen-
    b Cur non reginoe? Vide Plinium lib. vi cap. 29, datione Mitoeclarescit. _
    n
    qui ex Strabone IU>.xvn ail Candacis nomen com- Symbolum fidei ore et verbis docebafur; num-
    mune fuisse regnanlibus in Meroe. At revera eunu- quam libris et litteris excipiebatur. Yide nolas serm.
    chusIstereginceCaiidaciin penirisula Meroein ^Etbio- sequenlis.t
    bia regnanti eral in famtilatu. Sancti hujus eunuchi
    557 SERMQLVIl. 358
    SERMO LVH. A.stum, sed ipsis totam satietatem sensibus et mente
    In tymbolum apostolorum. capiamus; et sicut Isaias post emundationem labio-
    Beatus Isaias, a evangelista rion minus quam Pro- rum ineffabilem partum Virginis est locutus, dicens :
    pheta, immunda labia se habere et in medio populi Ecce Virgo inulero accipiet,etparietfilium(Isai.yu),
    habenlis labia immunda se habitare deplorat, dicens : sic nos passionis sacramenlum et resurrectionis re-
    0 miser ego, quoriiatn compunclussum, quiacumsim feramus gloriam : c Credo in Deum Patrem omnipo-
    hoirio, et immuridalubia habeam, in medio qtioquepo- tentem. In Deum vos hodie merito coufiteffiinicredi-
    ptili hubenlislabia immunda ego liabitem, regem Do- disse, quando deos deasque sexu dispares, numero
    minum Sabaolh vidioculis meis (Isai.n). Super hu- confusos, turba populares, viles genere, fama turpes,
    raano percellitur hic dolore, quia quod de Deo sentit impietate maximos, primos scelere, crimine singula-
    el videt, loqui non valet, annunliare rion potest, non res, ipsis eliam sepulcrormn suorum d vultibus accu-
    potest confiteri. Quantum caro angusla est, ariimo satos, lcetaminivos fugisse; quia miserice,doloris et
    suo arcta sunt labia taritum, liugua tantum brevis iirfelicilatis esl tantos et tales habuisse servulos,
    est suoe mentis interpres. Iu carne ignis anhelat in- quantos vos et quales dorainos hactenus pertulistis.
    clusus, vaporat venas, inflammat viscera, exoestuat Sed ad unum vivum, verum, solum, sed non solita-
    in medullis, tolaque hominis interna seroper incen- " rium Deum vos pervenisse gaudele, dicendo : Crcdo
    dit, quia quod mentis contemplatur affectu, iire de- in DeuniPatrem. Jara confiteatur Filium, qui nomi-
    promere, effundere labiis, Ungua distinguere, et in nat Patrem : quia qui vocari Pater, Pater dici voluit,
    totum lion sufficit evaporare sermonem. Hinc est habere seFilium clementer ostendit, quem npn accepit
    quod Isaias, ubi vidit regem coeli, boc est Christum, extempore, nongenuitin tempore, nonsuscepilad tem-
    ipsumque esse Dominum Sabaoth, clara yisione con- pus.Diviniiasnecinitium capit, necrecipitiinem, nec
    -
    spexit, sua suique populi labia immunda deflevit; adinittit posterum, quce non agnoscitoccasum. Deus
    quia sicut illustrat corda, purgat ora, labia emundat Filium non doloribus parturit, sed virtutibus esse
    Christi confessa divinitas, ita Cbristi polluit negata manifestat; nec proeter se facit quod ex se est, sed
    majestas. Sed quid iste profecerit prophelcc gemitus generat; dumque in se est, aperit et revelat. De Pa-
    audiamus. Etmissv.s est, inquit, ad me ttims desera- tre processit Filius, non recessit; nec successurus
    phim, qui in manu hdbebalcarbonem,qiiemforcipe tu- . patri prodivit ex Patre, sed prodivit mansurus sem-
    lerat deaitari, et teiigitos meum, dicens: Ecce Itocte- per in Patre. Audi Joannem dicentem : Hoc errit in
    tigitlabia lua, el abstulit iniquilates, et peccala circum- . principio ^Joan. i). Et alibi : Quod fuit ab initio
    purgavit. Non eslhujus temporis dicere cur unus mit- C (Uoan. i). Quod erat utique nonaccessit; quod fuit,
    titur, et quis sil iste qui miltitur, et quantus est qui apparet utique non coepisse.Ego sutri, mqmt,pri-
    carbonem superni ignis sic mauu gestat intrepidus, tnus, et ego novissimus(Isa. XLIV).Qui primus est,
    itomo sic suo b temperaf^attactu, ut prophetce purget non est isie post alterum; qui riovissimris,post se
    labia, non perurat; sed nunc nos etiara toto cordis alteruro non relinqttit; sedista cum dicit, non ex-
    compungamur^affectu,nosque in hac miseria carnis cludil Patrem, sed in se et Patre uriiVersaconcludit.
    miseros esse fateamur, immunda quoque labia nos Sed c ad ea, quoesequuntur acccdamus : Etin Chri-
    habere piis gemitibus defleamus, ut unus iste dese- . stum Jesttm Filium ejus unicum Dominumnostrum.
    raphim legis gratice forcipe, acceptum de superno . Sicut reges triumphorum suorum f titulisnuncu-
    allari nobis ignilum fldei deferat saeramenlum, tali- pantur, et subjectaruragentium nominibus conqui-
    que moderamine nostrorum tangat ora Jabiorum, ut runt numerosissima cognomenta; ita Chfistus bono-
    iniquitates auferat, peccata depurget, et ora nostra rum suorum titulis nuncupatur : a chrismate enim
    sic in flararaam plence confessionis accendat, ut sit vocatus est Christus , qui divinitatis unguentum ari-
    ista salulis adustio, non doloris. Pelamus etiam, ul dis jam mortalium membris pius medicator infudit;
    ad corda usque nostra perveniat calor iste carbonis, D et ut a cbrismate Christus, sic Jesus vocatus est a
    ut de tanta suavitate mysterii, non solum labiis gu- salute, qui ob hoc nos divino infridit unguerito , ut

    R Et potissima ratio est quia suce propheticeobje- ac Symb. ad Catech., et in Ench|rid.; Leonem PP.
    ctum est Babylouicecaptivilas, ab hujusmodi captivi- serm. dePass. Dom. Quiujampridem anteRufinum,
    tate reditus, et futuri Messiceregnura. Unde hoc eo- anno scilicet 198, ipsius antiquitatis vadero exhibet
    dem evdngelistmnomtne eum vocarit Augustinus lib. Tertullianum Calvorius tom. I pag. 505 | 3.
    xvin de Civit. cap. 29; Hieronyrous epist 17, et in d In sepulcrorum gCntiliumfacie, vel in antiea eo-
    prcefal. Isaiae; Theodoretus item in proefatione; et rum parte, non raro deorum dearunique crimiiia et
    alii. fabularuin scelera insculpta conspiciuntur. Testantur
    b Latlnlus emendat : tempta, attaclu. quce supersunt sarcophaga. Vel potius a sepulcrorum
    c Dehoc symbolo, quod apostolicum apudnosau- vultibus, ab aspeclu suorum sepulcroruin, quibus
    dil, plures plufa commenti sunt. Vide Vossium, prce- fuisse bomines evincitur. Euhemerus, inquit Minu-
    cipue in dissertalione de tribus Symbolis. Quidquid cius in Octavio pag. 189, eorum, divoruni, patrias et
    alii deblatefeni, anliquissimumesse patel, e.ijara du- sepulcra dinumerat. Vide quarii Minucip similia de
    dumab eetateRufini, tamquam ab apostolis traditum, Euhemerodoceat Auguslinuslib. i deCorisens. Evang.
    habebatur; et eo quoque oevo, scilicet aiino 590, cap. 25 fol. 271. - .' .
    eamdem quam nunc babet adeplus erat perfectionem. e Ex ms. Ccesenx. Editi, ad ea quce anie sunt.
    Confer Rufui. in expos. Syraboli inter Opera Cypria- 1 Occurrurtt passim iii iniroismatibus et lapidibns;
    pi; Ambrosiumin Sjjmb. Apost.; Augustinumde Fidc Africanus, Germanicus, Parthicus, Dacicut, etc.
    359 S. PETRI CHRYSOLOGI ^,; 360
    ajgris certam salutera, perditis perpetuam redderet _A teram Patris. Sed. suis Pater nil habet a sinistris.
    sanitatem. Et in ChristumJesum Filiutn ejus unicttm. Confessio nostra non divini consessus loca, sed vir-
    Quia elsi sunt multi filii per gratiam, isle unus et tutis assignat indicia : Deusloca nescit, Divinitas.re-
    singularis est per naturam. Dominumnoslrum. Qui cipit nil sinistrum. Inde venlurus est judicare vivoset
    nos de tantorum, tam crudelium, tam turpium Uhe- morluos.Esto vivos, mortuos quemadmodum polerit
    ratos servitio dorainorum, ut non ad conditionem judicare? Sed ilUyivunt, qui nobis morlui compu-
    pristinara vindicet, sed ut ad perpetuam Jibertatem tantur. Ergo resurrecturos eos confitemiui ad judi-
    manumittat, inquirit. Qui nalus est de Spirilu sancto. cium, quos infideUtasb existhnat deperiisse; ut qui
    Ita et taliter tihi nascitnr Christus, donec tibi homo inortui fuerint, et qui reperientur vivi, pariter suo-
    nascendi ordinem mutet, ut sit tibi novus ortus in rum reddant actuum vilsequeralionem. Credoin Spi-
    vita, cui vetustus semper in ruorte naanebat occasus. ritum sanctum. Postquam susceptoecarnis confessus
    Qui natus est de Spiritu sancto ex Maria virgine. Ubi es sacramentuin, oportet te deitatem spiritus confk
    spiritus generat, virgo parturit, totum divinum geri- teri, ut Trinitatis iunitas cequa, Patris, FiUi, sancti
    tur, nilhumanum; nec ullus infirmitali locus est, Spirilus per orania, et in omnUius,virtutis integram
    ubi virtus est sociata virtuti. a Soporatus est Adam, p( fidei in nostra confessionecustodiat et teneat veri-
    ut de viro virgo sumeretur (Gen. n); nunc b stupuit tatem. Sanctam Ecclesiam cathoticam.Quia neque a
    Virgo, ut vir repararetur ex Virgine ( Luc. i). Quid capite membra, neque sponsa separatur a sponso :
    sibi de tanto, de tali partu natura poterit vindicare, sed tum tali conjunctione spiritus fit unus, fit omnia,
    ubi dum videt novari ordinem suum, tola sua con- et in omnibus Deus. Ergo ipse in Deum credit, qui
    spicit jura mutari, venisse in suam sobolera suum in Deum sanctam Ecclesiam confitetur. Et remissio-
    sentit et miratur auctorem ? Yideatur hoc perfidis netn peccalorum.Ipsi sibi donat veniara, qui sibipec-
    vile, magnum est credentibus sacramentum. Qui sub cata per Clnistum remitti posse confidit. Camis re-
    Pontio Pilato crucifixusest el sepullus. Audis judicis surrectionem.Bene credis, si le per Deura credis re-
    nomen, utc tempus etiam passionis agnoscas; audis surgere ex morte posse, cui resurgunt semper ele-
    crucifixum, ut nobis salutem perditam per quod pe- menta : sic tempus ex tempore, sic ex nocte dies, sic
    rieratd reparatam esse agnoscas, et ibi videas pen- de sepullura sua semina. Nec tu perire poteris, cum
    dere credentium vitam, ubie mors pependerat per- iUa reviviscant : nec difficUeest Deo facere de te
    fidorum. Audis sepultum , f ne mors putelur illusa. sene quod lu facis semper ipse de semine. Vitam w-
    Hoc est divinoevirtutis insigne, cum mors morte mo- ternam. Hoecfides, hoc sacramentmn non est,s com-
    ritur, auclor mortis proprio mucrone truncatur, mittendum chartis, non scribendum Utteris, quia
    praedo capitur sua proeda, infernus vita dirumpitur chartoeet litleroe magis cauta quam gratiam prolo-
    deglutita. Terlia die resurrexit a morluis. Tres dies quuntur; ubi vero Dei gratia, donatio divina consi-
    sepulturcesuaetribus impendit Christus habitationi- stit, ad pactum fides, altitudo cordis sufficitad secre-
    bus profuturus, inferis, terrae, coelo; instauraturus tura : ut hoc salulis symbolum, hoc vitoepactum,
    quoein coelosunt, et quoesunt reparaturus in terra, divinus arbiter noverit, testis falsus ignoret. Signate
    el quoeapud inferos redempturus, simul ut Trinitalis vos. Ipse autem DominusDeusnoster sensus vestros,
    gratiam tridui sacramento datam panderet horoinibus corda vestra custodiat; etin his quceprcecepitvobis,
    ad salutem. Ascenditin cmlos.Ascendit, non ut se re- ipse vobis fautof assistat.
    ferret in ceeluni, qui semper mansit in coelo, sed ut SERMOLVm.
    te perferret, quem laliter vinclum absolvit et sub- In idem.
    traxit inferno. IntelUgeunde, ubi, homo, perDeum Qui fidem quccrit, i rationem non quaerit; qui di-
    sis levatus, ut esses in coelestibusstabilis, qui eras lu- vina postulat, k seponit humana; qui Deo genitora
    bricus, ac s semper hutabundus in terra. Sedel ad dex- nascitur, transcendit naturam, et tempori nil debet,
    a Exstasi quadam et mentis alienatione, inquiunt D ] Nestorium , qui solum hominem mortuum dicebat,
    LXX; vel profundissimo somno cuni capilis grave- vel contra Eutycben., de quo vide notas serm. 60.
    dine, legit Syramachus. e Sic putat debere scrihi Meursius pag. 178 cap.
    b Virgo quasi stupore soporata putatur, ut sopora- 50, Jicet temere mutare non audeat quod habent
    tus est Adam. MITA.Crediderim respexisse ad illud editi, mutabundus.
    evangelistce : Turbata est, et cogitabat, qualis essel 11Negantes animarum imrnoftaUtatem.MITA.
    isla salutatio. 1 Auguslinus, de Synib. ad Catechumenos : Sym-
    c Augustinus de Fide, et Symb. cap. 11 tom. VI bolumnemo scribit, ut legi possit, sed receiisendum,tte
    Oper. pag. 115 edit. Ant. : Addendum eral Judicis forte delcat oblivioqttod tradidit diligeniia. Sil vobis
    nomen, propier lemporum cognitionem. codex veslra memoria. Observat. Calvoriusf tom. I
    d Auguslinus, serm. 77de Tempor. : Hoc enim agit lib. n sect. 1 cap. 2 pag. 512, Ience 1705, in Eccle-
    Salvator, ut eisdeiu vestigiis quibus admissa fuerant siastica Yeterum Disciplina vocalem institutionem
    delicla purgarentur. Et ipse Chrysologus,serm. 77 : calechismumappellari; ila ut v.u-znyiasive xaTij%'?w,
    Eisdem lineis quibus perierat salus humana repara- idem notet quod uixbarbu.uro; S.Suay.w,ore ac Viva
    tur. MITA. vocedoceo. Ka-n.^io> enim idein est ac wxe», resono.
    0 Adamscilicet et Evce, ut pulat Mita. Judoeorum i Non ideo quod quce fides docet contra ratiouem
    fortasse, sive gentiliuni. Sicut enim Christus vita fuit sint, sed quod supra captum nostrccmentis sint con-
    crcdentiura, ila roors fuit inftdelium. stituta.
    f Christus enim, secundum forniam servi, quam k Ex ms. Ccesenaeet Vatic.
    fuscepent, et ut homo vere mortuus est. Contra
    SCl " SERMO LIX. 362
    a
    qui lemporis meretur auctorem. Ecce pia fidei ger-1A tem : et inde fides argunientum divinoevirtutis et ve-
    niina videmus ante nasci vos velle quam concipi, roc resurrectionis colligat, unde impietas maleriain
    ante percipere coeli regnum quam ventris angustias contumelice et occasionem prcesumpsiterroris. Cru-
    sustinere; sic tendere ad patris gaudia, ut matris cifixusin cruce, in edito coram oraiiibus liraicis, et
    transeatis languores; nec putatis abortivum, quod tota crudelitate speclantibus, et tola acerbitate ob-
    maturum creditis esse per Cbristum. Sic Paulus apo- servantibus, morlem suscepit. Sepulturam patitur,
    stolus per fidem roaturus nascitur, qui se abortivum ne mortem non adiisse ut vinceret, sed simulasse ut
    clamat esse per tempus (I Cor. xv). Accipite ergo fi- eluderet, ab impiis jactaretur. Sepultus, tertia die rc-
    deui sola fide; nec quceratis aperiri vobis ipsius fidei surrexit. Etsi in passione noslrccse carnis veraro pro-
    rationem, quam vos ne requirerelis intra fidemvestra bavit habuisse substantiam, per trium dierum figu-
    festinalione clausislis.Ad fidemvos, Filii, hndie fides ram totam Trinitatis resurgit in gloriara. Ascenditin
    vestri auctoris invilat, qui promissionis suceante fi- cmlos.Ascendit nos perferens, non se referens, qui
    dem implet quam fidemvestroc percipiat sponsionis; numquam recessit e ccelo. Sedet ad dexteram Patris.
    et hoc restiluit rebus bumanis, ut olim verbo promi- Ordoibi divinus est, non bumanus; sic a dextris se-
    serat per prophelam. Dilala, inquil, os tuumet adim- det Filius, ut Pater non sedeat a sinistris : unica et
    pleboillud (Psalm. LXXX).Hoc est, tu dilata in con- B Jj singularis est diviua consessio , ubi superna virlus
    fessione, et ego illud ipsius confessionis replebo sa- recipit nil sinistruin. Inde venlurus est judicare vivos
    cramento, et mystico sermone ditabo, et repleho il- el mortuos. Desinant homines, desinant hceretici ju-
    lud toto eloquio coelestis afcani. Et revera, Filii, dicare judieem suura; sperent veniara, ne incurrant
    quidquid audientis, quidquid respondentis obedientia de tali prcesuroptione senlentiam. Credo in Spirilum
    profitetur, hoc donanlis et docentis Dei redundat ad sanctum. Nunc perfecla est tua in Trinitate confessio,
    gratiam. Accepturi ergo symbOlura, hoc est, pactum quando Spirituro sanctum unius cum Patre et Filio
    vitoe,salutis placitum, et inter vos et Deuin fidei in- substantice fidelivoce confessus es. Et sanctam Eccle-
    solubile vinculum pectora parate, b non chartam; siam. Quia sic conjuncta Christo est, ut totam divi-
    sensura aeuite, non calamum; et audita non atra- nitatis transferalur in gioriam. Remissionempeccato-
    mento, sed spiritu minislrante describite . quia com- rutn. Acquire libi tua iide veniam : quia satis sibi
    mitti non polest caducis et corruptibilibus instru- inhnicus est, qui hoc sibi dari non credit, quod tota
    mentis aeternumet ccelestesecretuni, sed in ipsa arca benigiiitate largisshnus promittit indultor. Camis re-
    anhnoe, in ipsa bUiliotheca interni spiritus est Jo- surrectionem.Crede carnis resurrectionein : quia qui
    candum; neprofanus arbiter, ne improbus quod di- hoc non credit, fidem 11011 habet in prcediclis, di-
    laceret discussor inveniat, et fiat ad contemnentis (C cente Aposlolo : Si morluinon resurgunt, neque Chri-
    et ignoranlis ruinam, quod confitentis et credenlis stus resurrexit (I Cor. xv). Quos judicabit quibus
    donatunt est ad salutem. Sed dieenti tibi prophetoe : regnabit Deus, si vitce, si judicio resurrectio non
    Dilala os tuumel adimpleboillud (Psaltn. LXXX), tu re- reddiderit quos sceculomors adeniit? Vitam mternam.
    spondere possis: In corde tneoabscondi eloquia tua, ut Manifestura est, quia vita ceternaipsa inorte moriente
    non peccem tibi (Psalm. cxvm ). Credo in Deum succedit.
    Patrem omnipolentem. Qui confessus est Patrem, SERMO LIX.
    confiletur et Filium , quia sine Filio Pater dici non In idetn.
    potest; et quia Deo augeri, Deo addi nil potest. Sem- Audistis vocem Patris, vocem vocanlis audistis:
    per fuit Filius, quia luit semper et Pater; nescit in- Venile, filii, venite, venite, quia venit tempus iidei,
    choari Filius, quia delicere Pater nescit; nec crescit credulitatis dies, cenfessionis bora. Venite, petitores
    Geuitus, ubi Genilor 11011senescit : oelerna et coce- fidei, afferte sincerum peclus, cor mundum, puram
    terna Patris et Filii substantia non gradibus huma- vocem, ut quod per nos sermo salutaris insinuat, vos
    nis, sed divinis est cestimandavirtutibus. In Chrislum sancto capialis auditu. Fides ex auditu, auditus ex
    Jesum Filium ejus unicum, Dominum noslrum. Chri- verbo constat. Placitura fidei, pactum gratioe,salutis
    stum unclum accipe non communi oleo, sed sanclo, D I symbolum tota simplicitate sensus audite, quatenus
    quo natus est Spnilu. Qui italus est de Spirilu sancto. illud confessionis tempore et audire possilis et red-
    TaU nativitale consecrata esl in Deo humanitas, non dere : quia istud reddere est habere; divinum niunus
    tali digiiatione minorala est c in horaiiie deitas. Qui qui reddiderit, non amittit. Daturus legem Deus, jus-
    naius est de Spiritu sanctoex Maria virgine. Yirginitas situtpopuli lavarent vestes, lavarent corpora sua,
    Demn credidit, quia non nisi per Deum ipsa virgo totosque se ab omni carnis contagioiie mundarenl,
    csse potuit et maler. Qui sub Ponlio Pilato crucifixus quia appropinquare Deo homo non potest foececor-
    cst, el sepultus. Judicem indical ut terapus designet; porali, mundano squalore pollutus. Lexilla, quoegra-
    crucifixum raemorat, ut passionis conferat qualita- ticcumbram tenuit et figuram,d purificationem merito

    a AUoquitureos qui mox sacro fonle erunt tin- c Leo M. serro. 1 de Nativ. : Nec inferiorem con-
    gendi, quos fidei semina vocaverat Tertullianus. sumeret glorificatio , ttec sttperiorem minueret as-
    b Adi notam ullimam superioris sermonis; et addc sumptib.
    Christiaiium Lupum, tom. I Oper. pag. 6, ubi laudat d Notum est quain fuerint famUiaresHebrceisab-
    bceceadeni verba Chrysologi. lutiones et puriucationes. IJnde ingredientibus tem
    PATROI. LII. 12
    b03 S. PETRI CHRYSOLOGI 561
    qucerit tantam, tantam raerito exigil puritateni. Au- A umis constat in Christo : quia quidquid est, et deitate
    dituris Divinitatis sacramentuin toturo, quatita meii- et humanitate Deus unus est. Desiit in Christo * sub-
    tis, quanta corporis opus est purilatc ? Mundemus stantiarum diversitas , ubi caro coepit esse quod
    ergo corda, puriliceiiiiis corpora, aperiamus oculos, spiritus , quod Horao Deus, quod nostri cjrporis et
    resereraus sensum, animoejanuas palefaciamus totas, deilatis una majestas. Qui natus esl de Spiritu sancio,
    ul symbolum quod est lidei paclum, audire, capere, exMuriaVirgine. Quid terreuum nascitur, ubiauctore
    tenere, et in ipso cordis nostri secrelo semper ser- spirilu virgo vocatur in parlu? quis non divinuin
    vare possimus. Credo in DeumPatrem omnipotentem. credat, quaudo quce peperit nil sensit humajinm ?
    Credimus in Deuni, si negamus deos, si renuntiamus Deum muUer virgineo portabat in templo : hinc est,
    idolis, si diabolumet ejus angcios abnegamus. Aitdi, quod et acquisivit honorem matris, virginitatis glo-
    inquil, Israel, Dominv.sDeus tuusunus est(Deul. vi; riam non amisit. Qui sub Pontio Pilato crttcifixuiesl
    Marc. xn). Et iterutn : Non ernnt tibi dii alii absque ei sepultiis. Nonien judicis dicimus, ut passionis
    me (Exod. xx). Habebit ergo Deumverum, unum tempus, ul rei gestce veritas sic patescat. Crticifixus
    Deuni, qui Deum alterum non habebit. Credinms in .est. Ut quia per lignum mors venerat, rediret vita
    Deum, et eumdcni confi.temurPatrem, ut emndem per lignum. Et svpultus. Ut officia tota mortis im-
    semper habuisse Filiuin nos credamus : habuisse au- B pleret, ul mors murle morerelur, ut ex illius semine
    tem Filiuni, non concepluni, non inchoalum, non se- corporis, omnis bumanorum corporum satio vitalem
    paratum parlu, 11011 auctum lempore, 11011 roinoralum surgeret et levaretur in inessem. Tertia die resurrexil
    gradu, non cetatibus immutalum, sed intra ceternum a mortuis. Ut tribus in diebus Trinitatis beneficitim
    Genitorem gerraen permanens in ceternum. Ego, in- panderelur, ut per triduanum tempus huiiiana trium
    quit, in Paire et Patcr in mc esl (Joan. xiv). Audivi- temporiim generatio salvaretur, id est, ante legem,
    mus Patrem, crcdamus Filium virtute divina, ordine in lege et in gratia. Ascenditin cmlos.Nonut petens,
    non humano, arcano Dei, non ratione inundaua, non sed ut repeteiis coelos. Nemo ascendit in cwlum, in-
    lege soeculi, sed polentia superna. Quod scire licet, quit, iiisi qui de cmlo descendit (Joun. m). Sedet ad
    discutere non licet; crcdere convenit, non conveuit dexteramPatris. Sed Palrem non habet ad sinistram.
    perscrutari : iiam ob hoc omnipotentem Demu dixi- Divinitatis consessus recipit nil sinistrura. Scdel ad
    mus, ut Deo impossibile nil puterous. Et in Jesmn dexteram Patris, ut patris deitate una. Sedet ad dex-
    Christuin Filium ejus utticum, Dominttmnostrum. Ab teram, ne sit minor gradu, posterior ordine, sed Pairi
    unctione Chrislus, Jesus vocatus est a salute : quia divinitate una, cequapolestate conregnet : Ego, in-
    et unctio, quoe per reges, prophetas et sacerdotes quit, et Pater unitm sitmus (JOan. x). Ittde venturv.s
    olim a cucurrerat in figuram, b iu hunc regeni re- iG est judicare vivoset mortuos. Si crediruus venlurum
    gum , sacerdotein sacerdotum , prophetarum prophe- judicem, innocentes judici nos praepareinus: judicem
    .am, tota se pleniludine Spiritus divinitatis cffudit; negat esse, qui advenire non credit: judicandum se
    dt regnura et sacerdotium, quod per alios proemiserat satis iste diffidit, qui male vivit. Judicat vivos, j"u-
    lemporaliter, in auclorem ipsum refunderet et redde- dicat et morluos, quos ulifpie j*udicalurusexsuscilat.
    ret sempiternum. Et Jesus qtiidem, id est, salvator, Credoin Spiritmri sanctiim. Hucusque Doininiccena-
    recte dicitur salus, quia et dedit rebus csse, et <•idem tivitatis, passionis, resurrectionis, ascensionis, ad-
    pereunlibus dat salufem. Filiumejus uniciim.In se est venlus mysteriran confitcntes, ad confessioiicmsancii
    uiiicus Filius, qui quod aliis per suam gratiam donat, Spiritusjam venimus : ul sicut in Patrem, ct Filium,
    ipse sibi unicani possidct d per nafuram. Dominum in sanctum SpiritUrasic credalur, ul uiiainiu Trir.ifale
    nostrum. Sicut supra diximus, Dominus Deus : Deus deitatem, virtutem, gloriam prcedicemus.Et sanctam

    plum prccstoeralraarecenemn: ubi se quisque lavaret. lium e


    esse per adoptionem, non per naluram.
    Hujusmodimorem, fuisse eliam genlilibus (id scilicet Mita legit subsisientiarum diversilas, et addif:
    curantediabolo, ulquccadDei cuJtumordinala fucrant, Non autem legendiun substaniiarum diversitas, ut in
    ad idola referrentur) testis cst Herodolus lib. i, inler impressis ; ni volurous contortius substai.fianiinter-
    Donaria Delphos a Croesomissa duo vasa reccnsens, jiretari. Desiitergoin Cbristosubstantiarum diversiias,
    quibus se abluerent ingressuri. Et libro rv de vase quia humanitas in eo non babet propriam subsisten-
    loquitur, quod ya>,-m<m appellat sexceiilarum ampho- Q tiain, sed formaliter per subsistentiam Verbi subsistit.
    rarum capaci, quod ex aculeis sagittarum faclum iti— Impressa leclio, qucedicit sulistantiaruni est conira
    digencc memorabant. s>iubolumAthanasii, dicentis: Deusestexsubstantia
    " Vido Augustinum, de Cons. Evangel. cap. 1; Epi- Palrisante scectda genilus, el homo est ex substantia
    phanium, hccres. 19, apud Baronium an. 57 n. 50, matris in swctilonatns. Idco scriptorum vitio corru-
    toni I pag. 428 edit. Lucen. ptus textus videtur; cl immo pro ly siibslatuiam,sub-
    b IIcccomnia Cbristo per prophelas fuerunt enun- sistentiam reslituimus, quia ubi error Seripturaevero-
    tiata Luccei : Regnabitin domoJacob in mlernutn, et simililer conjicilur, cessat BellarminiDoctrina lih. m
    regni ejusnon eril finis. Mallh. xxvm : Data estmihi de Christo cap. 15 dicens : Patres non semper locutos
    omnis poteslas in cmtoel in terra. Psalm. ci: Tu es juxla exactam dialecticorumregulam; sed abslracia
    sacerdos in wternum.Deutcron. xvm, 15 : Proplietam pro concretis, et concretaprb abstractis aliquandousv.r-
    de gcnte lua, et de fratribus tuis sicttlme, suscitabitlibi passe. MITA.Vercautem hic Cbrysologuscontra Nesto-
    Dominus Deus tuus, ipsum audies. Joan. Vi, 15 : Hic riuiii agens, reni ullra quam pcirest lirget: et procul
    est propheta, qui venturuseslin mundum. dubio hceresis Eutychelis tunc ei ignota erat; secus
    c Ms. Cccsen., ipse. cnim cautius se gessissct, ttt in serrn. CXLIV,
    ubi vide-
    d Contra Photinuin, cflulicnlem Chrislum Dci Fi- lur htuusmodi lioeresim prcc oculis habuisse.
    365 SERMO LX. m
    Eccksiam. Credimus et Ecclesiam , quani Cbrisli A unda saliens iiiyitamseiei'nain. Illc dixil: Quia no-
    receptam, confirmalam credimtts, et confitemur in menDominiinvoca-it,dalemagnificcnliamDeonosiro;
    gloriam. Remissionempeccalorum. In novuni horai- ego dicam , Quia fidem invocavi, date credulitatem
    nem nasciturus, antiqui reatus, peccati veleris quid Deo vestro. Et quia navigia cofporum nostrorum
    habebit ? qui prceterila sibi remissa non credit de- Quadragesimcesunt d cm-ata jejunio, necesse est ut
    bila, dubilat percipere se futura. Carnis resurreclio- placitum fidei, symbolum coelestiscommerciijam dir
    nem. Crede, homo, de morte resurgere te posse, camus, quateiiussubcerla spepertpta mundi cequora,
    quia antequam viveres nil fuisti : aut quare dubi- per infidos sxculi fluctuslucra mansura scecujiscpiir
    tas quod resurgas, cum tibi tolum quod in rebus quiramus. Accipiteergo fidem, exspectate rem : quia
    est quolidie sic resurgat ? a Sol occidit, et resurgit: cui fideslion prcecedit in senriue, res ei non sequitur
    dies sepelilur et redit : menses, anni, tempora, in fructu. Signate vos. Sermo creat auditum, auditus
    fructus, seniina, cum Iranseunl ipsa moriuntur, cum concipit fidem, credulitatem parturit fides, confessio-
    redeunt sua ipsa morte reviviscunt, et ut resur- nem credulitas nutrit, confessioperpetuam dat salu-
    recturura lejugi etvernaculo instruaris exemplo, quo- tem. Hinc est quod meo, vestroque ore occurrit; sic
    tiesdormisetvigilas, totiesinorerisetresurgis. Vitcmi sibi fides, credulitas sic atnplectitUrse ; salus se con-
    mternam. Amen. Necesse est ut qui resurgit vivat B fessionisosculo sic salutat. CredoinDeitm Patrein om-
    in ceternura, quia si in reternum non viyeret, non nipotenlem.Hcecvoxtotum Trinitalis faletur et aperit
    virce resurgerel, sed niorti. Signate vos. Hoc spei sacramentum. Deumdicit, non deps, qu|a uiiuinDeum
    pacluin, boc salutis placilum, hoc vilce syrobolum, jiiTrinilatecreditChristiaiiafides: scitPatrem, scilFi-
    hanc fidei cauiionem mens teneat, conservet me- lium, scit Spiritum sanctum, dees noscil. Divinitas in
    moria, ne divinitalis pretiosum niunus b depreliet jiersonistrinaest, sedmiaeslinTrinitatediviiiitas: per-
    charta vilis, ne mysterium lucis atrum te.nebret sonis Trinitas distincta est, non est divisa substantiis:
    atr.amenlum, ne secrelum Dei habeat indignus et Deus unus est, sed trinitate; Deus splus est, sed noii
    profanus auditor. Si muii silentium semper vestra _solitarius; divinitas nec trinitate dividitur, nec con-
    cbarilas sic prceberet, ad omnes traclalus mei ser- fundilur unitate: hcec sentit iides cum dicit, Credo
    nionis vester perveuiret auditus : sed Deus noster in Deum. Mox addidit, Patrem. Qui credit Patreiu
    et mihi fiduciam dicendi, et vobis audiendi deside- esse, Fil.imnccnfitetur; qui credit Patrera et Filiuni,
    rium donare dignelur. oetatesnen senliat, gradus npn cogitet, non tempora
    SERMOLX. suspicetur, non conceptura qucerat, nesciat partum :
    In idem. qui Demn credit, divina confessus est, no.n hiimana.
    Si Cananitis mulier clamore subifo, repentina jC e Sed dicit hcer.eticus: Quomodo Pater, si non prce-
    fide, juvante Christo, et quod pelebat accepit, et cedit ? quomodo Filius, sinon seqnitur? quomodo
    quod negabatur extorsit (Matth. xv); si JLthiops non dat initiuui, qui generat ? quomodo quod geue-
    spadt, arcanum vitalis lavacri prceteriens invenit in ratur, principium a generanle non surait ? Hoc ratio
    via, rapuit in transitu (Act.vin); si Cornelius cen- docet, hoc natura jirobat. Erras, hceretice, hoc habet
    lurio antequam intraret baptisma , pervenit c ad hmnana ratio, non habet hocdivina; hoc accipitna-
    €hristum (Acl.x); si lalro in ipso momento mortis tura mundi, deitatis nen recipit hoc natura; fragili-
    paradisum invasit (Lttc. xxm), et vitam vobis, in ar- tas huiuana concipitur, et concipit, parturilur et par-
    ticulo temporis quam quccritis, quis negabit? Exfide turit, generatur et generat, accipit initium et dat
    ergo accipite fidem, et ut fidei mysteriuni scire pos- fiiiein, mortem suscipit et refundit, et reservat in
    sitis, accessu temporis laborate. Moyseslalurus legem sobole quidquid suceconditionis est et naturce. Deus
    coelumvocat et lerram : sacerdos quid invocabit gra- vero Pater non genuit in tempore, quia lerapus igno-
    tiam prolaturus ? IUedixit: Attendead cmkm. et lo- rat; non dedit iuilium, qui inilium nescit; noiitraiis-
    qitar, etaudiat terraverbaexoremeo(Deut.xxxii, etc.); fudit fineiii, f qui non habet linein : sed sic genuit
    ego dicam, Attende, Deus, loquar ; et audiat homo ex se Filium, ut totum quod in se erat esset et raanc-
    verba ex ore nieo. IUedixit: Exspecielursicut pluvia ret in Filio. Honor geniti generantis honor est, per-
    'eloquiummeum, et descendantsicul ros verba mea; fectio genili generanlis forma est, minoratio geniti
    Ego dicam, Veniat sicut ros spiritus tuus, ef inundet revelat ad generantis injuriain. Sed hcec audiens,
    sicut flunien gralia tua, fiatque nunc coelestisVerbi liceretice, non dicas, Quomodoista sint? dixisti Deum,

    a Hac simUitudinead astruendam resurrectionis c Restitutus locus ex ms. Ccesence.Editi, ad spi-


    fidem passim uluntur Patres : Tertull. Apolog. cap. ritain.
    48 ; Thodoret. orat. 9 de Provid. : Prudentius, lib. n d Fulcitur Us opinio credentium trUius Quadrage-
    contra S^inniachum; Ambrosius,Hexam. Ub.m cap. simaedominicissymbolumfidei catechuroenosedoceri.
    8 ; Afhenagorus, Apol. pag. 49, aliique plures. e Cum Ravennceniulti -Golhorumet aliarum na-
    b Pretio minuat. Hcecloquendi forniulaobviam sit tionum imperalorem Yalentiriianum comitarenlur,
    in lectione SS. PP. Unde apud Paulinum cai-m. xiv, et una secmnariana labe laborarent, id polissimum
    depreiiaiv.s: curabat Chrysologus, ut populum sibi credilum ah
    Namqueubi corporeaecuraturgloriapompa;, hujusmodi veneiio immunem servaret. Yide serm.
    Vilescitpretiodeprelialushomo. 98etll4.
    f Aliasmss. Cccscncee.l Vatic, quia ncc finem Ita-:
    Vidc notam primam sequcntis honiilicc. bet, necinitium.
    367 S. PETRI CHRYSOLOGI 368
    credidisti Patrein, omnipotentemconfessus es; sidu- A A gilitas, sed jtotestas. Confiterisdie tertia resurrexisse,
    bitas, mentitus es; credo si dicis, quomodo non cre- ut intelligas resurrectionem Cliristi totius Trinitalis
    dis, si discutis? si putas hnpossibile, omnipotentiam fuisse victoriam. Dicis Ascendissein cmlos, ut coeli
    quam confessuses sustulisli; sed nos qui Patrem, et Dominum credas, ut unde venerat rediisse fatearis,
    Filiura, etSpiritum sanctumuniusniajeslatis etglorice quia superato diabolo, calcata morte, liberato nmn-
    confitemur, fidem Dominici corporis jam loquamur. do, super coelostriunrohat Christus, qui victus puta-
    Et in Jesum Christum Filium ejus unicum Dominum batur in terris. Clamas, Sedet ad dexteram Palris.
    uoslrum. Postquam Dei Filius sicut pluvia in vel- Ut quia Patris et FUUuua est deitas, par potestas,
    lus toto divinitatis unguento nostram se fudit iii car- in coelesticonsessu nulla sit sinistroe sessionis inju-
    nem, ab unguento nuncupatus est Chrislus : et hujus ria. Inde venlurus est judicare vivosel mortuos. Quia
    nominis exstitit solusauctor, qui sic Deo superfususest, veniente Christo, resurgent mortui, sistenlur vivi, ut
    et infusus, ut homo Deusque esset unus Deus. Hoc ergo pariter causas reddanl de suorum ratione factorum.
    unguenti nomen effudit in nos, qui a Christo diciniur Et quia Doininicicorporis j'am diximus sacrauientura,
    Cliristiani; et impletum est illud quod cantatur in adconfitendum deitatem Spiritusperveniamus. Credi-
    Canticis Canticorum. Uiigucntitm effusum est nomen tnusin Spiritumsanclum. Queni Deuin nobisinclamat
    ittum (Cant. n). Et in Christum Jesttm Filium ejus. B g vox divina, cum dicit: Quia Dettsspiritttsest(Joan. iv).
    Illud sacramenti nomen est, hoc triumphi : nam si- Credimusin sanctum Spiritum. Quem prophela co-
    cut a Deouhctus nomen sortitur cxunguine, itacum operatorem Patris et Filii decantat : Verbo Domini
    salutem perditam mundo reddidit, a salvando 110- cmti firmali sunt, et spiritu oris ejus omnis lirttis
    jnen salvaloris assumit. Sccpejam diximus, quod Je- eorum (Psal. xxxn). Tolus Deus, totaque Dei virtus
    sus Haebraicalir.gua dicitur, Salvator dicitur boc La- est, qui creator coelestium probatur esse virtulum.
    tina. El in Chrislum Jesttm Filiutn ejus. Cujus ? uti- Credimussanctam Ecclesiam. Quam sic in se susce-
    que Dei Palris; cum dicis ergo in Jesum Filium ejus, pit Christus, ut cam divinilatis suoe faceret esse
    conflteris Jesum qui nalus est de Maria Dei esse Fi- consortern. Credimus remissionem peccato"um. Quia
    lium. Cave ergo ne amplius sentias in Christo a quod qui per Christum et Ecclesiam in novum homii ern
    homo fuit, sed semper quod Deussit confitere, Apo- fuerit natus, d veleris delicti uil habebit. Credimus
    stolo sic dicente : Et si novimus Chrislum secundum carnis resurreciioiiem.Ut crcdanius passionis, raor-
    carnem, sed jam non novimits (II Cor. in). Unicum lis, resurrectionis Christi hane fuisse causam, ut nos
    Dbminumnoslrum.Hoccoiiveiiitadulrumque, quiaet resurgeremus ex raortuis. Resurget caro, resurget,
    unicus Patris est, el unicus Doininus noster est: alii ut ipsi sumus, ut agnilio nianeat personarum, ut et
    lilii, alii domini esse per gratiani perceperunt; solus C Q martw de persecutoris pcona Icetitiarnsumat, et per-
    Christus esse lilius, esseDomiuushabetetpossidetper secutor suraat de marlyris honore supplicium. Credi-
    naturaiu. Qui natus estde Spiritusonctoex Mariavir- mtts vitam mternam. Quia post resurrectionem nec
    gitte(Mattlt.i). Sijuxta evangelistam(Joan. iv) quod in bonorum Cnis est, nec malorum. Signate vos. Fidem
    ca natum est de Spiritu sancto est, quia Deus spiritus quam credimusetdocemus, non atramento, sedspiritu,
    est, bcerelicusjam Detun natum virginea confileatur committamus pectori, non chartce ; d IIIUSmemorioe,
    cx carne ; neque amplitis coeleste mysteriura, virgi- non libro, ne diviuum niunus violent res humanae,
    nitatis parluni, trahat b ad conceptum mundi, ad ne coeleste secretura arbiter profanus assumat, ne
    terrence fragilitalis injuriam. Qui sub Ponlio Pi- quod cst credentibus ad vitani, existat perfidis ad
    lato crucifixus est el scpultus. Noraen judicis au- ruinam. Sol lippientibus oculis non lucem liibuit,
    dis ut tempus passionis agnoscas; audis cruci- sed tenebras ; viniini vires febrienlium non reparat,
    iixum, ut ex mortis ignominia magnitudinem sen- sed euervat; sine medico vitae poculum fit lelhale,
    lias charitatis; morlemque quce per lignitm venit, sic perfidis perniciosum est sine fide tidei sacramen-
    roortiUcatarascias esse per lignum ; et credas maj"o- tum. Sicut dicit Apostolns, Capiatur fides ex audilii,
    ra tibi esse reddita per crucis arborcm, quam per- _. audiius autem capiatur ex verbo(Rotn.x); et vitcepla-
    didissc tc per paradisi arborem suspirabas. Sepultum citura, pactum fidei, lex salulis nou boereatmorituris,
    dicis, « ut veram cariicm Chrisli morteniquc non scd vivis sensibus affigatur.
    c SERMO LXI
    perfuuctoriam probet confessio sepulturce, raortem
    suscepisse et vicisse, intrasse inferos etrediisse, venis- 7« idem.
    se in jura tartari, et larlari jura solvisse, non est fra- Nisi me solarelur beati Pauli subita et inopinata
    a Vel Ebioiiitarum, vel potius, ut sui tnoris erat, Leonis epist. 97 adLeon. imp.; Tbeodor. Iib. iv de
    Nestorianam hceresimtangit. Fab. Hoeret.,in fine. Hanc opinionemex Lulheranis
    b JovinianistocviroinitateinJfaria! deslrititnt,dicen- secutos fiiisse Gasparem Swenckfeldum,et Andream
    tes eam pariendo vioiatamfttisse.Lib. de Hccres., qui Musculumex Slaphylo iu lib. de Concord. Discipul.
    inscribitur Augustino. Lutheri adverlit Beflarniinusde Incarn. lib. m cap.
    c Eutychotis error fuit, Christi carnem non esse pag. 189 edit. Venelop.
    ejusdem -::aturx cum noslra, neque Verbura verami d Per baptismi regenerationem omniodeleri pec
    assumpsisse carneni, sed quamdani aliam apparen- cata, optimc docet Auguslinus tom. YH de peccat
    lem et phantasticam: ila Verbum potius se homir.em Merit. et Reiniss., contra Pelagiura lib. n cap 27, e
    passuni et sepultum simulaverit, quam revera fuerit. contra duas Epist. Pelagii lib. i cap. 12. MITA.
    Flavian. epist. 9 inter Epist. S. Leoiiis, et ejusdem c Ex quolibet sermonein symbolumcolligilur san
    369 SERMO LXI. ~
    m
    conversio (Actor. ix), vix crederem tam facile vos. A contradicit Deo. feervne uni libertas est, caplivitas
    de terrena labe in coelestemposse gloriam coromutari. multis. Quem Deum confessus es, crede Patrem; ut
    Illum namque de persecutore mox apostolum prae- credens Patrem, esseFUium discas; dicens Filium,
    stitit repenlina confessio, et Ecclesioededit insignemi genilum cognoscas esse de Patre; cognoscens de
    magistrum, quem furentem Christiani nominis in- Patre genitum, quoniodo sit genitus non requiras,
    venerat vastatorem. Nec minus aniniat me a illius; quia dixisti, Credo in Deum Patrem omnipotentem.
    spadonis exemplum, quem fides ante rapuit ad gra- Omnipotens potest oiiraia, et si omnia potest quod
    tiam, quam currus b ad Indiam domumque revocaret : in se, ex se, et semper secum habeat Filium quis
    (Actor. viu). Acceditillud etiani Jatronis mirabile negabit ? Generatio Dei initium non habet, nescit fi-
    documentum, qui tunc rapuit paradisum, quando la- nem, non admitlit excessum, quando in Genitore Ge-
    IrocinU sui pcenas est appcnsus, ut solveret (Luc. nitus permanere persislit, dicente ipso Domino. Ego
    xxm). Undenos, filioli, qttia sic tempiis vestrce rege- in Patre, etPater in me est (Joan. x). Ego et Pater
    nerationis aptastis, ut neque i os possiraus-dieere unum sumus (Joun. x). Confessus esPatrem ,confessus
    quod necesse est, neque vos possitis quod oportet es Filium, confessus es divinitatis arcanum, confitere
    audire, fidem fidei committentes, tradimus breviter incarnationis Dominicoesacramentum. El in Christum
    quod c latius commendarenon possumus. Nam quem- •n Jesum Filium ejus. Christus a superno vocatur un-
    admodum exponentibus nobis potestis cognoscere guento, est enim tota plenitudine divinitatis infusus .
    symboli sacramentum, qui ipsmn symbolum memo- Jesus nomen est a salute, quod noinen omne quod
    ria capere vix valetis ?Hoc raoneuius solum, ne quis in coelo, quod in inferno est, tremens, genuflexum,
    committatlilteris, quodestcordi mandaturus utcre- summisso verlice confitetur (Pliilip. n). Et in Chri-
    dal, Apostolo sicmonente : Corde creditur ad justitiam, stuin Jesum Filium ejus unicum Dominum nostrum. Ut
    ore autein confcssio fil ad salutem (Rom. x). Audituri Patris et Filii est nobis una deitas, ita d dominatio
    formam fidei, credulitatis normam, confessionis or- una sit nobis. Qui nalus est de Spirilu sancto ex Ma-
    dinem, parate simul corporis et cordis auditum. Sicut ria virgine. Spiritus et virgo copula terrena non est,
    fons ore angusto manans magnis fluviorum iaticibus coeleste sed est secretum : hinc est, quod nascitur
    ampUatur, sic fides symboli breviato sermone credu- est divinum. Ergo quod natus est coiifitendum est,
    litatis latissimos dat meatus. Et sicut radix alte fixa quomodp natus est tacendum est; quia quod secre-
    in excelsum germen se protendit, fides sic radicata tum est sciri non potest, quod clausum est nescit
    pectorisinprofuiidoinexcelsum credulitatis cacumen aperiri, quod singulare est non refertur exemplo. Qui
    attolUtur. Ergo de cordibus vestris expurgate perUdioe sttb Poitlio Pilato cntcifixus est etsepulius. Judicis
    coenum, ut pura per vos fidei Uuen a percurrant; Q , nonien audis, ne tempus ignores ; crucifixum audis,
    increduiitatis fruteta in yobis radicitus amputale, ut tibi mortis qualitas innotescat; et iutelligas quid
    ut excrescant ad alta credulitatis vestrce robusta ihipenderit tUii, qui prppter te poenam tantae mertis
    plantaria. Et quia, auctore Apostolo, corde creditur excepit. Audis sepultum, ut scias roprtem non fuisse
    ad justiiiam, ore confessiofit ad satutem (Rom.x), perfuncloriam, c sed veracem. Mori nolle est timoris
    in confessionis vocem modo date quod jam corde huniani, divincevirlutis est surrexisse de morte ; hic
    creditis. Credo iu Deum Patrem omnipotenlem. Qui ergo non offendat mortis auditus, ubi resurrectionis
    credit in Deum, Deum discutere non praesumat; gloria abscondit mortis injuriain. Tertia die resur-
    Deus quod sit, sufficit scire ; qui requirit unde sit, rexit. Quia hominis est quod moritur, Trinitatis est
    quantus sit Deus, Deus quid sit, hic nescit; sol im- quod resurgit. Ascendit in cmlos. Hominem ferens
    portmium tenebrat aspectum, ad Deum inconces- illo, ubi semper niansit. Sedet ad dexteram Palris.
    sus eaecatur accessus; Deum qui vult videre, vi- Ad dexteram sedet, quia habet deitas nil sinistrum.
    sionis ej"us discat tenere mensuram; Deum suum Inde venturus esl judicare vivos et mortuos. Judicabit
    qui vult scire, nesciat gentium deos; qui deos dicit, vivos et mortuos, qttia resurgent ad judicium, qui

    clissimum archiepiscopum nostrum quamplurimos ID vel regius mhiisler, et princeps Palatinus; eunuchus
    baptizasse iniideles adultos, lum barbaros, tum Ita- enim in Scriptura idem qui princeps, ut Daniel I. Hinc
    los ac Ravennates, qui adeo sanctis exeniplis et sacra Putipharus, licet uxoratus, dicitur eunuchus Ge-
    hujusce pastoris doctrina ad fidem suscipiendam in- nes. XL.
    vifabantur, ut necdifferrebaptismatis susceptionem, b JEthiopice regmam et illius quoe Africana voca-
    prout multi solebant, Ob magiiam Spiritus sancti in batur, docent Acta Apostolorum. Quid ergo ? Num-
    cordubuseorum commotionem possent. Quod cum ab quid JHthiopia in India ? Hujusmodi nomeh usurpassa
    externis indiciis beatus antistes argumentarelur, eos crediderim Chrysologurn, eo quod jEthiopes diceban-
    quamplurimuni baptiiare nitebatur, fisus exemplis turc ullimi bominum.
    adductis, Pauli sciUcet, ac spadonis, et latronis. Ea Adverte sceculi disciplinam, qucearcana religio-
    tempestateel Romaemulliad fidem Christi converte- nisdcatechumenis aperire vetuerat, ut alibiobservalum. j
    bantur, teste D. Leone papa I serni. 2 de Nativil. : Ambrosius in cap. vi Lucoedixit: Unus Dominus, \
    Cum utique ad fidem primum venienlibus oris nostri qttia unus Deus; et quomodo id exponatur habes Jo-
    officiumdebeamus.MiTk. co citato. MITA. i
    a Yel vere spado fuerit; his enim utebantur regi- ? o Apposite D. Thomas in Epist. I ad Corinth. pag. i
    nocad avertendas suspiciones; unde Terentius : 15 tom. VI Oper. pag. 195recent. edit. Venet.: Evi-j'
    Eunuchumporro dixit velle te, dens enim mortis sianum alicujus, est quod tepe<
    Quja solsouttinturhis reginoe; .iaiur.
    571 S..PETIU CHHYSOLOGI 572
    noii putantur esse jiost morlem, quos gcntililas exi- A . ne loquaniiirdolum. Sicut aiitem vilianl crhnuia coti-
    sliraat periisse cum soeculo.Cferfo in Spiritttm san- scieiifiam, sic dolus labia polluit, Unguam inaledicta
    ctum. Ut in Patre et Filio, et Spiritri sancto uhaffi contamiiiaiil; ac slc Deo confiteri non potest labiis
    credas et intelligas esse deitatcm. Credo sanclam inquiiiatus el lingua. Et quia corde credilur ad justi-
    Ecclesiam. Ut cohfitearis EcclesiamChristi sponsam tiain, ore confessiofit ad salutcm (Rom. x), sanctifi-
    in perpetua Christi societate lnansuram. Credo re- cale corda, mundate labia, juslificale linguarn, ut vox
    missionem peccalorum, carnis reSurfeclibnem. Qrii fidei bajula de puro pectore loto sarictitatis procedat
    remissioiiein peccatorum, qui carnis resurrcctioitein cxcraplo. Signatevos. Placilurn vel paclum, quodlu-
    Bon credit, aufefl veniam sibi, ipsc subtrahit vitam. cri spera venicnfis continet, vel futuri, c symbolum
    IJuod audistis et cfedidistis, quod coitfessi estis, cor nuncupari contractu eliam docernur humano : quod
    habeat, memofia tencat, charta nesciat, scriptor lamen symbolum iuter duos firmat semper geminata
    ignoret, ne sacrameiitum fideidivulgetur in publicum, conscriptio, et in stiprilatione cautum reddit humana
    ne ad iufidelem fidei derivetur arcanum. Deus qui cautela, ne cui surrepat, ne quem decipiat perfidia
    Vobis sacraraentuta fidei et audire dedit, et credere, contractibus semper inimica. Sed hoc inter homines,
    Ipse vos ceteriiain pervenife faciat ad salulem. inter quos ffaus, aut a quo facta est, aut cui facta
    SERMO LXII ; est, semper loedit; inter Deuni vero et homines sym-
    B
    In idem. bolurofideisola fidefirmatur : non iitleroe,sed spiritui
    " Ntifritor pitis nisi totus fuerit redaclus in parvu- crcditur : et inandatur cordi, non charta;: quia di-
    Ium . numquairiparvultini peffcctutn perducit in vi- vinuni crcdituiii huuiana noii indigcl cautione. Deus
    mm ; denique turtc vocem tenuat, verba pohit, agit faccre fraudem nescit, pali non potcst, quia non cxclu-
    nutihus, seiisus seponil. iufirmat viscera, abjicil vires, dilur tempore, non oetateviricitur, occultalione non
    membra dissolvit, gressmn tardat, geslit non ambu- fallitur, videt abscondita, furata teiiet, negata possi-
    lare, sedrepere : ridere sirnulat, timere fingit, flere det. Deo salva est ratio sua seuiper, quia iUe, quod
    mentilur, quia est iu illo mendacium pietas, desi- credidit, ubi pereat non est; ac si Jiomini, non Deo,
    puisse prudenlia cst, est iufirmitas virtus. Hoc reor neganti perit, nort perit fenerauti. Sed dicis : Qui
    beatum Pauluin fecisse, cum dicit: Facltts suiri par- falUnon potest, quid est, quod exigitplacitum? quid
    vitlus in medio veslri, tatiiquamsi nulrix foveatfilios synibolumquceril? Quceritillepropter te, nori proplef
    suos (I Thes.ii). Sed fofte aliquis stupeat, cuin videat se; noii qnia ille dubitat, sed ut tu credas: quoerilsyin-
    nutriculuin ista facientem : non irridet si est parens, bolum, quia qui ad tuara sorterri venit, ad tuuni non
    si pater est rion miratur : boc slulliliam dicere non dedignatur venire coiitractura; quceritsymbolmn.quia
    potest qui scit amare. Uiide vos jani patres, jam for- iC qui cura totuin semper ipse commodat, vult deberi;
    les, jaffi prudentes deprecor ut me patiamini parvu- quaerit symbolum, quia te modo non ad rem convo-
    lis Domini mei dependere deJiitccb nulritionis obse- cat, sed ad iidein et per jilacitum proesens luluriim
    quia : et blandihientis hodie inagis congrua quam pe- pertrabit et invitat ad lucrum. Hoc Aposlolus com-
    ritire verba depromere; nori quadrare, sed liquare memorat, cuiu dicit : Ex fide in fidem (Rom. i). Et
    sermones, et eos adhuc teneris faucibus in raoduin alibi: Justut ex ftde vivil (Hebr. x). Nemo ergo inr-
    lactis eflundere. docente Aposlolo, Lac vobis potttm meinor symboli sit, uemo iuili cum Deo placili sit
    dedi, non escam (I Cbr. m), mtitafe voces, amare va- oblitus; nemo erini fidem modo susceperit, rem re-
    rios affectus, et quid plura ? menlc. cordc, corpore, quirat; cum ad spem venerit, quare non mox spe^-
    imbecillis parvulorurii mentibus occupari. Sed jain rata percipiat cpnqueratur. x\udi Apostolum dicen-
    vos Ecclesicepia germina prophetico sermone coffi- tem : Spe salvi facti sumits, spes aulem qttmvidelur
    pello. Venile, fiiii; audite mc (Psnl. xxxm), iirimoper non est spes; quod eniin videl quis, quid speral (Rom.
    me, cl per meam vocem, jussa veri genitoris audite, vm)? Si aulem quod non videraus spcramus, perpa-
    quia vos meoore Deus vocat. Veniie, filii. Quo veni- tieutiam exspectanius. Spes ad fulura tendit, lides
    te? et ad quid? TimoremDomini, inquit, docebovos. ad promissa transmittil; cum res venerint, advene-
    El quis veniat ad (imorem? illc qui vult vitani, Ule: D rint et promissa, spes desinit, fides cessat. Dulcisest
    qui cupit videre dies bonos; ille qui vult bonuni fa- epistola, sed usque duut veniat ipse qui misit; ne-
    Cere, fugere malum; ille qui post carnis et spiritus cessarium chirographum, sed usque ad debiti reddi-
    . confliclum quietem divince pacis desiderat obtinere. lionern; grati flores, sed usque dum veniaiur ad po-
    Venile, filii; atidile me: limoremDomini, inquif, do- raa. Sed proesentiaepistolam delcl, rttmpit solutio
    cebovos, Quis est homo qui vult vitam, et cupit dies vi- caulionem, flores consumuntur a pomis : et ideo te
    dere bonos?Prohibe linguam tuam a malo, el labia ttta superni Patris filium, hceredemDei, cohoeredemChri-

    a Yeteres, nutricium dixere. Inscriptio: c Syinbolum hic est scriplm-a seu chirographum
    MEMMlA TERTULLA jnter duos confrahentes facturo; vel est pignus ex
    NUTRICIO SUO. Utraquepartiura datum, ne ab initio conlractu ira-
    pune resilire liceat. MITA.Addam testem Suidani ad
    fuslin. Instit. tit. 0 § 5 : Aut pmdagogum, aut iiutri- menlem Chrysologi: Symbola, pactiones, qttas inlei
    cium, aul educatorem. Laudat verba hcccChrysologi se civitates pepigeritnt, et suis civibttspropdsuenm!,
    Piguorius de Jernis, pag. 582 recent. edil. stuluenlesttl uliis pfmsleniea qttmjussa suni, ei ab ulii.
    b flfs. Cces.,educaiionis. vicissimimpeirent.
    373 SERMOLXIf. "A
    Sti, pariicipeui regiii Coelestis,confessorem diviniju-I- A scieiitiae tucc vircs; quidquid in le rationis est, exsu-
    dicis, coeiiincolain, paradisi possessorem modo de- _- scita, examina, diseute, perscrutare, et nunc s slu-
    ^ignatuffi te fide noveris ; modo spe, 11011 re noverisis penti modo solus aperi quid est quod Spiritus gene-
    te promotum. Et ideo suscipite fidem, tenele spem, i, rat, Virgo concipit, Virgo parit, permanet Virgo post
    dicile symboium , ut ad rem et ad illa valeatis bona la partum; qtiemadmodum fit Verbum caro, Deus ho-
    quceprcediximuspervenire. Signate vos. Hodie, ho- i- mo, homo trarisfertur in Deum; quemadmodum cu-
    mo, reprcesentata est Deo anima tua. Cfedo in Deum. t. nabula capiunt quem non capit ccehun; quemadmo-
    a Quce diu aate dicebat Deum, sed nesciebat; voca- i- durti portatuf humeris orbem qui Sttslinet totum;
    bat Deum, sed ignorabat; ighorabat tttique, quem n quare ipse qui fecit oronia, instituit universa, cuncta
    taliter per lapides et ligna requirebat. Dicat ergo ;o moderatur, de te nasci, a te regi voluit, instituit nu-
    modo, dicat : Credo in Deum Patretn omnipolentem. i. triri, ut te parente viveret, cujus ante despexerat
    bQuaediucumvideretIapides,cuicrederetnoiividebat: t: servitutem. Et si hoc potueris de reposito divinitatis
    sed est vere Deus, qui te proesfititnori videndo videre,;, attingere et proferre de deitatis arcano, tunc interius
    quem videndo du genlium fecerant non videre. Audi li accede, aseende altius, licentius intuere, et tunc Pa-
    dicentem Dominuni: Iiijudicium veniin Imnc mundum, i, tris.tempora, initia FUii, explorator novus, singula-
    ut qui tton vident, videant, el videntes cmci fiant (Joan.i. B ris inventor, proditor divinitatis
    expone. Esto major
    ix). Credoin Deum Patrem. Inest Deo pietas, est inn Isaia, qui dixit: Sicut ovis ad occisibnemductus. cst,
    Deo semper affectio, paternitas permanet apud illum;• et sicut agnus coram tondente se sine voce, sicnon
    semper ergo Filium fuisse credas, ne Patrem seinperr aperuit bs suum; in Iramilitaie judicium ejus abta-
    non fuisse blasphetnes. Sed dicis : Si geuuit, quo- lum esl, cjeneralionem ejus quis enarrabit (Isa.
    niodo semper habuit? quomodo genuit? Qui Sic in- Lin)? Cujus? Hujus generationem qui sicut ovis
    terrogas, fidem negas, quam fateris. Credo dixisti: si si ad pccisionem ductus est. b Si Christi humana
    credis, unde venit quomodo? quomodo sermo dubi- generatio exstitit, si divina; et si ut generatur,
    tantis est, non credentis. Credo dixisli in Dev.mPa- narrari non potest, quce te, homo, unda, qui te flu-
    trem omnipotentem: si est, quod non c potest, omni- ctus, ad istud naufragium pertulerunt? qui te spiri-
    potens non est; sed tu iUum genuisse ex aliquo Fi- tus per aera volitare impulit ad ruinam? Pater, Fi-
    lium putas, quem totum fecisse coufiteris ex nibilo;; lius et Spiritus sanctus una deilas, una yirtus, una
    ex aliquo utique, si ex tempore : quod si d Paterr sempiternitas, majestas uua: quidquid autem FUius
    tempus non capit, FUius initium nescit. Sed quam1 minoratur, accipit, ' crescit, mei est corporis, non
    miserum, ut tu Ulum facias«temporaIem, qui teproe- substantice succ. Ant miraris Iiorao quia Patrera vo-
    stitit seurpiternum. Non ergo couceptione temporum,, C ( cat ia ccelo qui matrem habere dignatur in terra ?
    non passione viscerum, sed Pater Filiurii generat, , Qui sub Pontio Pilafo ctucifixus esl, et sepultus.
    nobis dum revelat. El in Christum Jesum Filium ejus. Quare, homo, qui in se eequalis est Patri, hoc so-
    unicum Dominum twstnim. Attende, honio, qua reve- lum, quod in te minor esse voluit,' accusas? quem
    renlia tibi fides insimialur et traditur : audi Patrem,, audis sedente Pilato astare, cognoscente Pilato ju-
    ut sentias, intelligas, credas, non discutias Filium;; dicari, quare hoc solum accipis addici accusantibus
    et quia est confitearis, non unde, et quando, et quo- crimiiiosis, reo pronuntiante damnari ? Sed iUe de
    modo sit, temerarius perscrntator inquiras. Hinc est,, carne tua nasci voluit, tuis voluit uberibus occu-
    quod tibi ccelestis sermo ut annuritiet Patrem, , pari, jacere in luo pectore, tuis voluit humeris baju-
    mox te ad Ghristtmi, ad Jesura, ad Filium, ad uni- lari, qui sCmper a te amari voluit, lion timeri. Re-
    cura Domiuum nostrum tola mente transmitlit, utt quri-e quid in lege mandaverit primum, et quid in
    cum videris ejus quee sunl huriiana, te nec assequii gratiarn qucesierit tunc videbis. Interrogatus Doriii-
    posse, nec oestimare, nec capere, 11011audeas ejuss nus, sicut evangelista dixit, quod esset mandatum
    tjucesunt divina contingere. Quid natus esl de Spiritu; in Jege primum, ait: Diliges Domimtm Deum tunm
    ianclo ex Maria virgine. Age, homo, * si tanieu homo, ex toto corde tuo, el ex tota anima lua, el ex tota
    progredere corde tuo, consurge mente tua, dilatare D E mente tua (Matth. xxn); hinc est quod ad cor tuuni
    sensibus luis, f arrige ingenii tui actrarina, excita venit, i et ad mentem tuam, quia animo, corde,
    il Ms.Ccesen.,quem.
    h Ms. Cccsen., qv.em. est, tam divina quam huffiana reperitur; utramque
    inenarrabileni vocavit Isaias. Lectio non est mutali-
    c Mss. Cccsen.ef Vatic, possit. da, sed apte distinguenda. Hrec Laliniris. Conlra
    d Ms. Coesen.,Patrem. Aiium et ut in epistola Au-
    e El non magis angelus, ut isfa iutelligas; vel ani- ctoris ad Eutychen hoeresiarcbas,
    1 Eutychen, et infr. serrii, 145. MITA.
    mal ratione carens, aut diabolus maiitia utens, qui Adhaesi correctioni Meui-siance. Editi, nescit.
    temere ista disquiris. MITA. Ceelerum loca Scripturae Joan. xiv et I Corinlb. xv, \'
    f Ita Latinius e"tms. Vallicell.; editi, et si quoe alia, explicanda sunt, quod Filius sola ra-
    e Ms. Cxsm., stupeiida. arripe
    tioue humance naturcc sit minor Patre. Ita Cbry-
    b Omnia quceconsului mss.,
    generatio exstitit siDi- sostomus, Cyrillus lib. nThes., Augustin. lib. n Tri-
    vina. Lectio nisi apte distinguatur ei pronunlietur, nit., cap. 7, et Gaudentius in Epist. ad Paul., rejecta
    non parit hoc loco congruam sententiam; quare sic veterum Patrum explicatione de ratione principii,
    puto legendum : si humana Cliristi generalio exstilil' non de ratione naturce, a qua utpote rainus congrua
    et divina. Hoc est, si utraque generatio in eo locum resibisse videtuf Chrysologus.
    habet, et in uno Cbristo, eum ad occisionera duclus: i Ms, Coesence,tuscepil dnimam tuam.
    *r; S. PETRI CHRYSOLOGI j 376
    corpore a te ab initio diligi perquisivit. Qui sttb A j quam faeli talis altitudineni penetrcmus, resurre-
    e
    Pontio Pilato crucifixus est et sepultus. a Hucusque cfionis contemplemur aspectum : quia hoc signum
    Jud*us, sequitur hcerelicus; exspectet : ad priora videmus esse signorum, virtutum cernimus esse vir-
    illorum nullus accedat, qui Christi pascuntur, et sa- tutem, mirabilium esse mirificenliara pervidemus
    ginantur injuriis. Sed vos, filioli, audite, ut post Suscitaverat Dominus filiaro Jairi prinripis synago-
    passionem mortis , sepulturae mcerorem resurrectio- gae, sed adhuc fuuere calente, sed adhuc mediante
    nis gaudiis effugetis. Tertia die resurrexit. Ut esset morte, corpore adhuc proesente, adhuc inter homi-
    nostri corporis resurrectio, virtus, gratia, beneficium nes homine morante, adhuc f viante spirilu, adhuc
    Triiiitalis. Ascendit tn cmlis. Per me, qui per se anima claustra tartari nesciente, ac ne multis, sic
    numquam defuit coelo. Sedet ad dexteram Patris. mortuoevitam reddidit, ut jus maneret inferni. Su-
    Divince virtutis ordine, non honoris humani. Dixi- scitavit et unicura matris; sed sic, ut retineret phe-
    mus, sic Filius a dextris sedet, ut iiumquam Pater retrum, ut anticiparet sepulcrum, ut corruptionem
    sedeat a sinistris. Inde ventunts est judicare vivos et. suspenderet et prcevenirel fetorem, ut ante mortuo
    mortuos. Et quid debet judici mors ? hinc est quod vitam redderet, qttam tota mortuus jura mortis in-
    resurgit, ut debeat. CVcdoin Spiritum sanctum. Hunc traret. Circa Lazarum vero quod geritur, totum
    in quem credit, negat, qui Spiritum saiictum negat. B I singulare est, cujus mors , cujus resurrectio com-
    Jii sanctam Ecclesiam. Qttia Ecclesia in Christo, et niune nil habet cum prcedictis; quem circa et vis
    in Ecelesia Christus est; qui ergo Ecclcsiam fatetur, tota mortis impleta est, et forma resurreclionis plena
    in Ecclesiam se confessus est credidisse. Remissio- resplendet. Audeo, et dico s totum rapuisse resur-
    nem peccalorum. Da tibi, homo, veniam tu creden- rectionis Dorahiicaesacramentum triduanus ab in-
    do, qtti ad omiiia peccata dilapsus cs desperando. feris Lazarus si rediisset: nara Christus rediit tri-
    Carnit resurrectionem. Hoc est totum fidei documen- duanus ut Dominus, Lazarus revocatur quatridua-
    tum : si camem, qucccorrupta est, quce putrefacta nus ut servus. Sed ad probanda quae dixunus, j'am
    est, quceperiit, per Deum resurgere, b repaginari, prcelibemus aliqua lectionis. Miseiitnl, inquit, soro-
    redire posse credas, quem posse omnia, quando res ejtts ad Dominum dicentes, Domine, ecce quem
    h Sic dicentes affcctum pulsant,
    omnipotentem confessus es, tunc jurasti. Vitam mter- amas infirmatur.
    nam. Bene addidit vitam ceternam, ut se resurrectu- » interpellant amoreni, conveniunt charitatem, ne-
    rum crederet, qui resurget per ipsum, c qui cum cessitudinem necessitudine gesliunt i submovere:
    Deo Patre et Spiritu sancto vivit et regnat, nune et sed Christus cui plus est mortem vincere quam re-
    semper, et per immortalia soeculasoeculorum.Amen. roovere languorem, cujus amare illud est, non ut
    < dilectum allevt, sed ab roferis ut reducat, dileclo
    Q
    SERMO LXIII non languons medicinam, sed resurrectionis glo-
    riam mox paravit. Denique, Ut audivit infirmari La-
    De Lazaro a morlitis sttscitato.
    zarttm, sicut dicit Evangelista, mantit in eodemloco
    Post apostolicam lectionem cupientibus nobis ad duobus diebtts. Videtis quemadmodum dat locum
    evangelicas redire virtutes, d mox Lazarus ab infe- morti, licentiam dat sepulcro, corruptioni posse
    ris reversus occurrit apportans vincendoemortis for- permittit, negat nil putredini, nil fetori; atque ut
    mam, deferens resurrectionis exemplum. Sl ergo tartarus rapiat, trahat, habeat, admitlit; atque agit
    placet, priusquam ingrediamur pelagus leclionis, ut humana spes tota pereat, et tota vis mundance
    priusquara aggrediamur quccstionuni fluctus, arae- dcsperationis accedat, quatenus quod facturus est
    a Observat Mita verba hoecdesiderari in mss. Coe- fecit Dominus noster, Lazari resurrectio
    prmcipue
    senceet Urbini: exstant aiitera in Vatic. et Vallicel- prwdicatur.
    lano, ubi non variant ab impressis. Sensum lamen f Omnia metaphorice dicta, el rhetoricis coloribus
    Auctoris eruit Mita, aitque hic eum agere contra Jtt- adornata. Voce viare pro iter facere alii utuntur scri-
    daeos et hocreticos. Judccus etenim , etsi fateatur ptoreshujus cevi. Sidonius lib. iv, epist. 5; Forluna-
    Christi mortem el sepulturam, ultra non progredilur tus lib. ix poem.; Ainbrosius, lib. v Hexam. cap. 10 :
    in fide; immo ipsius Cbristi resurrectio iem negat. 1V Quis tribuit dis.ositionem viandi.
    Hcereticusitem carnis fuluram resurrectionem nega- s Cum triduana Christi resurrectio plurimis abun-
    bat. Contra bos insurgit Auctor, ut Cbristiaiios au- det mysteriis et sacramenlis. Si Lazarus Iriduauus
    ditores confirmet in fide resurrectionis carnis huma- surrexissel, id quod Domiiricceresurrectioni serva-
    n:e. Ex Mita. tum erat sibi assuropsissel, et reproesentasset in se
    b Denuo sociari, compingi. Huj'usvocis unum tan- quod niehercleservum dedecebat. Resuscitafur
    iiaque
    tum ex Chrysologoexemplum profert Du Cangius. ante Domini resiirrectionem ; sed quatriduanus jam
    c Concioncs veterum Patrum sub divince ac san- felens, ne Dominicoeresurrectionis sacranicntn
    pi-ce-
    ctissimoeTrinitatis invocatione et glorificatione frc- judicium inferret, simulque ne discipulorum fidemra-
    conclusas oslendit Ferrarius lib. i de peret, ut bic infra; et serm. 81. MITA.
    ,it. Sacr. Eccles. Conc. 152.
    Suenlissime b At per nuntios ad Jesum missos : qui absens erat
    d Idem ac Eleazarus, ex vocis Hebraicoecontra- el trans Jorda em.
    ctione. Grolius ex Terlulliano ac Prudentio. Lazarus 1 Sororos Lazari non sua, non fralris merita de-
    autem juxla Bedara apud D. Thomam in Cate a in- pracdicant, sed solum amorem Jesu crga ipsum, ut
    terpretatur aajultts. Chrysost. homil. in cap. xvi observat bic Brugensis. Sufficit ut noveris,ir.quit Au-
    Lucoe,tom. II, pag. 1171. gustinuslococit. pag. 451, non enim amas, el deseris
    * Augustin. tract. 49 in Joan., Oper. tom. III, p. n, i Latinius legit submonere.
    pag. 449 edit. Antuerp. : lnter omnia miracula qitm
    377 SERMO LXIII. ;y.ij
    divinum sit, ° non humanum. Tantum autem b in A sif in paradisotu, mulier.non fuisses; mulier, tuqiice-
    loco exspectatione mortis residet, ut et mortuum sisti lacrymas, tu invenisli gemitus, tu monem gulce
    ipse nuntiet, et tunc ad Lazarum denuntiet se ve- pretio comparasti, et accusas absentiam Dei, quando
    nire. Ait enirn, Laxarus mortuus est, et gattdeo. Hoc causam liiortis fttisse tuara prcesentiam non recusas?
    est amasse? gaudebat Cbristus, quia moeror raortis Mors quando a te e provisa est, tunc lamenlandi mate-
    vertendus mox erat resurrectionis in gaudium. Et ria fuit; nuncyero facta est yirtutis occasio, quia tunc
    gaudeo propter vos. Quare, propter vos? quia in ad poenampeccantis data est, nunc permissa est resu-
    morte et resurrectione Lazari figura tota mortis et scitantis adgloriam; tunc tartarus invenit hominem,
    resurrectionis dominicce pingebatur; et quod erat nunc amittit. Sed jam quccreper fidem, mulier, qtiod
    secuturum mox in Domino j"ampraecedebat in servo. per perfidiam perdidisli. Domine, si fuisses litc,
    Dicebat semel et iterum discipulis suis : Ecce asccn- frater meusnoii fuisseimortuns; scd et nunc scio quia
    dimtts Hierosolymam,et Filius Itoministradelur prin- qumcumquepetieris a Deo, dabit libiDeus. Hoecmulier
    cipibttssacerdotum et scribis : et condcmnabunteum non credit, sed credere conatur, cujus credulilatem
    morte, et tradent eum gentibus ad illudeitdum et fla- incredulitas coiifuiidit. Qumcumqitepetieris a Deo,
    gellundum, et ad critcifigeitdum(Mattlt. xx). Et ista dabit libi Deus. Deus ex se dat, non a se petit. Quid
    dicens, videbat eos fieri satis dubios, satis tristes, B affers moras, niulier, supplicandi, cum j"amproesta-
    satis consolationisextorres : et noverat eos ita oppri- turus assistat: Mulier, judex ipse est, quem tu b de-
    roendos esse ipso pondere passionis, ut nibil in eis sideras advocatum; in hoc dantis potestas est, non
    ex vita , nihil in eis ex fide , nihil in eis remanere necessifas est rogantis, Scio, inquit, quia qumcumque
    posset ex luce, sed tota pene perfidioenocte ftiscan- petieris a Dco, dabit tibi Deus. Mulier, hoc credere,
    dos. Et ideo mortem Lazari usque ad quatriduanum non est credere; hoc scire, nescire est. Probavit
    tempus protendit, usque ad fetorem jircevalere per- hoc Apostolus , quia bonio quando se pulat aliquid
    mittit, ut discipuli dubiuin non haberent posse Do- scke, tunc nescit (I Cor. xi). Sed jani quid Domiims
    minum post triduum adhuc receutera surgere, cum responderit, audiatnus. Resurget frater tutis. Et mu-
    servum vidissent post qualridumu surgere jam feten- lier : Scio quia resurget in resurrectione in novissimo
    tem; et crederent iUumfacile posse sibi vitam red- die. Marlha, iterum scis quod ncscis : scis quia in
    dere, qui alium taliter revocarat ad vitam. Hinc est novissimo die J possit resurgere frater tuus, sed
    quod dicit: Gaudeo proptcr vos, ut credaiis. Nccesse quod et Iiic possit, nescis; aut forte Deus qni tunc
    ergo erat mors Lazari, ut et cum Lazaro c jam di- potest i suscitare omnes, unum modo mortuuni non
    scipulorum fides consurgeret sepulto. Quoniam non potest suscitare? Potest, potest Deus suscitare ad
    eramibi. Et erat locus ubi non erat Cbrislus? cl C temporale signum niortuum unum, qui tunc oinnes
    quomodo non erat fbi, unde mortuum Lazarum di- mortuos advitara perpelem suscitabit. Scio qttmcum-
    scipulis nuntiabat? Fratres, erat ibi Cbristus Deus, que petieris a Deo, dabiltibi Deus, et scio quiaresur-
    sed ibi d non erat homo Chnstus; erat ibi Christus get in resurreclione in novissimodie. Marlha, ante te
    Deus cum moreretur Lazarus, sed nunc ad mortuum est resurrectio quam tara longe mittis. Ego sum, in-
    venturus erat Christus, quando erat raortem Chri- quit, resurrectio. Et quid est, ego sum resurrectio ?
    stus Dominus subiturus : dicebat ifaque, Quoniam et non ego resuscito ? quid est ? Quia suscepit ho-
    non eram ibi. Hoc est in morte, in sepulcro, in in- minem, suscepit mortera : ut qui resuscilat jubendo
    ferno, ubi per me et meam morlem potestas tota ununi, resurgendo iu se resuscitet onines; et quibus
    mortis est subruenda. Martha, inquit, ut audivit quia Adam puteus mortis exstitit, his k vitoe fo: s Chri-
    Jesttsvenit, occurrititli, dicens, Domine, si.lnc fuisses, stus existat; et impleatur illud Apostoli, Sicut in
    °
    frater meusnon fuissettnorlutts.Muber, et Deum con- Adam omnes moriuntur, ita et in Christo omncsvivi-
    fitcris et dicis , si hic fuisses? Deum nec absentant ficabuntur (I Cor. xi). Ego sunt, inquit, resurrectio et
    loca, nec lempora reprccse itant. Non moreretur La- vila : qui credit in me, etiamsi morlitus fuerit, vivet,
    zarus, si.Dominus fuisset ibi, qui erat ibi: scilicet, el otnnis qui vivit et credit in me, rton morielur in
    3 Hanc eamdem sententiam, Cbristum scilicel, ex- ]D phetain, cui ab Deo potestas facta fuerit impetrandi
    speclasse adhuc, et locum dedisse corruplioni, ut prodigia,, quaecumque ei placereut. Cupil ergo ut
    certior esset prodigii fides, repelunt ad hunc locum apud euni se gerat, ac si fuisset Lazari advocatus.
    Cyrillus, Tbeodorelus, Chrysoslomus, Euthymius, Al- Chrysostomus homil. 61 : Adliuc euim ei, Christo,
    cuinus, aliique. quasi hominiiniendebaitt.
    ° Mansit enim Bethabarce 1 Putai Grolius Martham a Pharisoeis aliquid sub-
    c Loco huic in impressis corrupto ex ms. Ccesenoe obscurum de resurrectione didicisse. At resurrectio-
    medelam altuli. nis fidem iuisse tunc temporis communem apud Ju-
    d Id est, ibi non erat cum sua humanitate. daeos, credunl accuratiores inlerpretes. Vide inter
    e Sedi.ifirina fide; non enim Cliristo nisi prcesenti eos Calmetum in psalm. x, y, et in II Machab. xn, 45.
    potestatem tribuerat oegros sa.andi, ut Auctor infra. i Similia, vel tantum non eadem, Augustinus bic :
    f In edilis legitur : qiti erat ibi, sed si in paradiso Per quem lunc rcsurget, potest et inodo, quia ego sttm
    tnuiier non fuisses. Subobscuro seitsui aliquam lucera resurreciio.
    afferre conatus sum exLatimo. Dominus eral ibi, et k Ila explicat Brugensis illud Evangelistae : Ego
    Lazarus mortuus non ftiisset, si Eva in paradiso vo- tum resttrreciio, etc, id est auctor et fons resurre-
    luplalis non peccasset. ctionis et vitce. Snlent Hcbrccicausas per eflectusiio-
    s ld est, instructa ad noceiidum. rainare. Tali modo Christus dicitur justilia, sanctifi-
    b Marlha enim Christiim deprecabatur ve.lutipro- catio, redeniptio, s.alus, et-e.
    579 S. PETRI CIIRYSOLOGI o83
    ceternum. Credis lioc? Et mulier, Utique, Dominc, A festiuavit; sed mulicrem sustinet, niulierem reniorcr-
    ego credidi, et credo, quia lu es Chrislusfilius Dei vivi, lur, roulierem primara suscepit, quam priroam sua-
    qui in hunc munditmvenisti. Qui ad Lazarum vene- sor infecit; a muliere perlidiam fugal, ad mulierem
    rat, quid sic occupalur in Marlha ? quid ? Ut anle revocat fidem, ut quce fuit perdilionis obsequium,
    ista a in fide surgerel, quam Ule resuscitaretnr in salutis eadem sit miuistra; et sit tandem per Deum
    carne. Sic facit qui et vivis et mortuis consulturus viventium mater, quce per diabolttm diu mater ex-
    advenit: nec perlimescit fadendi moras, penes quem stitit mortuorura. Et quia mulier fuerat mali caput,
    facti et effectus permanet et potestas. Fratres, pa- causam mortis agit, ul ante crimen diluat quam ve-
    timini hodie differri verbum, si desideralis audire niam largiatur, ante causam lollat quam seiilentiani
    latius quoesequuntur. solvat; et cavet ne vir mulierem, per quam sernel
    SERMO LXIV. deceplus est, parficipem rcfugeret ad vitam; ac ne
    De eodem. niultis c periisscl niulier, si ante ad virum Christus
    Singula Scriplurcc verba si Iibris singulis manda- Dominus pervenisset. Hinc est, fratres, quod per
    rentur, nec sic mysleria quce in ipsis sunt audienli- mulierem nascilur . Cbristus; hinc est quod virum
    bus perlucereiit; et quid faciet subitus et brevis ser- mulier seraper ventris sui suscitat de sepulcro, ut
    mo, qui in moclumfulguris, priusquam illustret ocu- ]$ doloribus revocet,'quein depulit blaiidime::tis, ut
    los, jam refiigil, nec dat lucem videntibus, sed pa- d flendo reparet quem perdidil manducando. Denique
    vorem? Orate ergo, uti quia in soeculi obscuritalc ubi Martha confessa est Cbrislo, et quidquid e fuit
    versamur, et iu carne positi noctis tempus agimus, culpce in persona mulieris pia coniessione delevit,
    non diei, lucernarn nobis verbi sui Christus accendat, mittitur ad Mariam, quia sine Maria nec fugari mors
    qua prcevia mysterii ccelestis ingrediamur obscura, poterat, nec vita polerat reparari. Veuiat Maria, ve-
    et gradu lento perveniamus ad scienticedivincequan- nial materni noiiiinis bajula, ut videat homo Christura
    tam possumus claritatem : sicut illi magi, qui mentis virginalis uteri habitasse secretum, qualenus pro-
    succ oculos raetienles, non audent splendori solis, dcant ab inferis mortui, mortui exeant de sepuleris.
    aut diyincese commitlere claritali, sed noctc tenc- Jesiis, [acimt, vidensMariam plorantemetJudmos qui
    ruin stellcclumen tenerioribus octilis assumenles, ad cutn ea venerant plorariies,fremuit spiritu el litrbavil
    cubile Christi tenerrimura pervenerunt (Joan. xi). scipsum, et dixit: Ubi posuisiis illum? Responderunt,
    Sed jara, sicut proinisimtis,evangelicieleclionis quod Domine, veni el vide; el lacrymaius est Jesus. Plorat
    superesl, exsequamur. Martha, inquit, utaudivit quia Maria, plora.it Judcei, plorat et Christus; putasne
    Jestts venil, occurrit illi. Sic servus non fuit, non simili compassione ? Esto quod Maria soror fleret,
    proximus, non amicus, certe qtti aderat consolator, C quia nec fratrem retinere potuit, nec morti potuit
    ut mulier sola medias per turbas, per caslrum totum, obviare : quce licet esset f de resun ectione secura,
    b extra civilatcm el luctus tempore, venienti occur- destilutione tamen solatii prcesentis, mora absentice
    reret salvatori? Fratres, in his personis non causce tamlongcc, tristilia diulincc separationis non pofuit
    currunt, sed sacrainenta sigiiantur. Mulier curritpro non dellere; simul quia e taiu trux, tam funesta, tara
    morte, quce cucurrit ad mortem; festinat ad veniani, crudelis imago mortis, quamvis fidelem nientera non
    quce festinavit ad culpam; ad redemptoreni pium potuit iioii tangere, non roovere. Flebant Judoeiet
    pervenit, seductor pessimus quam proevenit; resur- conditionis suoememores, et futuroevitoe desperatio-
    rectionem qutcrit, qucequaesivitfuinam ; et ipsa quce ne possessi. Mors cum satis viventibus sit amara,
    morteni viro attulit, ut vitam viro referat, hccc an- satis turbat ipso exitu, plus conturbat exemplo : mor-
    belat. Hinc est quod in loco Christus reslitit, ex- tuuin quofiens quis viderit, lotiens se morti ejulat
    spectavit Christus, quod non intravit turbas, quod non destinatum. Sic de morte uon potest nou dolere
    contendit ad doroum, quod non ad sepulcrum divcr- mortalis. Quid horum Christus ? et si nihil horum,
    lit, quod non ad Lazarum propter quera veneral, quare flebat? certe ipse qui dixerat, Lazarus mortuus
    a Christum his verbis Marthccspem fidemque con- jD fuerat expertus ad mortem. Vide fcre ad casura no-
    firmasse docent etiam Chrysosloraus, Theopbylactus, strum S. Augustinum Jib.LXXXIII QQ. q. 11, apud Ma-
    Maldonalus, Grotius et Brugensis. gistrum in m part. distinct. 12 lit. E. Sed quoraodo,
    b Nondum eniin Christus venCratin castellum; sed ais, aut quando pefvenit Cbristus anle ad mulierem
    eo loco reraanserat ubi erat Lazari sepulcrum Cou- quam virum? Quando ex proevisismeritis Cbristi ven-
    structum, exlra oppidum, juxla morem Hebrccorum. luri Verbum oeternum sibi elegit B. Virginein in ma-
    c Cbristus Domiims sapienlia Patris, perdita eo trem, et illam immunem fecit ab omni labe peccati.
    ordine reparal quo cecideriinl. Mulier per peccatura Vel tunc ad mulierem Christus Dominus pervenit,
    ante virum cccidit, ergo clecuitmulierem ante virura quando missus esl aiigelus Gabriel a Deo. Tunc enim
    reparari. S. Augustinus de Genes. ad liller. lib. n B. Virgo enixe Deum precabatur, ut ad rediinendum
    cap. 54 : Prtecepium enim a Dominoper viritm, usque genus huffianum descenderet, ut promiserat per pro-
    ad feminain; peccatum aittema diabolo per feminam, phetas, etc. Ex Mita.
    usqttead viriim. Et cap. 57 : Prins data esl pwna mu- d Ms. Coesen.,(aslidiendo.
    lieri qitam viro. Itaque si Redemplor anle ad virura e Ex eodem ms. Editi: El quidqttidsum cutpw, non
    quain ad mulierem pervenisset, utique mulier in sua in 'persona mulieris, etc.
    jegritudine raansisset, et solitus ordo reparationis Vide notam 8 superioris homilioe.
    haud fuissel servatus. Vel saltetn homo indignatus e Depravatus in editis locus restiluitur ex edition^
    potuisset refugere illam habere partici]>eiu vitce ex Mitoe,ms, Urbinati et Lalinio.
    divina reparalioiie acquisitce, quam semcj roali caput
    581 SEKMO LXV. 382
    est, et gaudeo, de quo gaudet mortuO, ipsurn Cuin A ret Deus ab iiiferis hominem cum reducit.Sed, Ju-
    resuscitat tttric lamentatur; qui cum amiltit riOriflet, ilcei, apparerit corda Veslra obstfuctiOra infefis, Vi-
    cum recipit ttinc deplofat; iurtc fuiidit niortales la- scera vestfa dufioia raorlttis, oculi vestri tetriores
    crymas, vitce spiriluiri cum refuhdit.- Fratres, habet sepuicris, Cum vox quaepatefecit taf tara veslra rioil
    hoc natura corporis humani, ut producat lacrymas patefecit afcana, cum jussio quecexsttscitat mortttum
    VisgaudU,vismoefofis. Quolieus eiiim viscera, aul lcc- hientes vestras 11011 suscitat, curo lex quae illiistfat
    titice, auUristiticenimioarctanturiinpulsu, dctiliiii la- sepulcrura vestram lion illuminet ccecitaleui. Sed
    crymasmoxerumpunt. HiricestquodChrisltis non do- ista sufliciant, ut cunt Christo resiirgentis Lazafl
    loresmortis, ased illittsloeliticefecordatiorie lacryrua- gloriain oatehtius videre possimus.
    Vit, qui voce sua, voce una, offiriesest ffiOrtttosper- c SERMOLXV.
    'petuam suscitaturus ad vilam. Frcniit spirilu, et tota De eodem.
    se viscerum commotione conturbat, quia adhuc so- Quomam nioitem Lazari, Mafioe fletus, lacfymas
    IttffiLazarum, ei non jaffi omnes mortuos suscitabat. Martbce, Judoeorura planctus jara perslrinxiffius ser-
    tjuis ergo ex huniana infirmitate existiniet hic fle- mone geminato, nunc exoneremus animos, abjiciaffitts
    visse Christum. curricoelestispater lilxttfiosiim filium curas, exoccupemus sensus, ut resurrectionis tantoe
    non quandiu abUt, sed quarido recipit lilnc deplorat B gaudio lotis inentibus et Capere et audire possimus.
    (Luc. xv)? Christus recipiens flevit Lazarum, non Evangelista venisse ad moiiumentuin sic prceilicat
    '-amille:is,denique non quarido plorantes videt, tunc "Salvatorcrii. Jesus, inqiiii, rursus fremenS in semet-
    -plorat Christus ; sed quando iritCrfogat, el iii respon- ipso, venit ad montimentum: eral aiitctn spelttnca et
    dentibus videt fidei nil liianere, dixerat: Ubi posui- lapis superpositus eral e'uJestts fremens vetiildd iiiontt*
    stis enih? Atilli responderurii, Dofnitte, veni et vide. mentum. Ffemit Christus, ut caro reviviscat; fremit
    Putaverunl errm nescire ubi positus esset in terra, Tita, ut niofs fugetuf; ffeitiil Deris,-ril fCsttfgat liOmo;
    qui sciebat ubi illum larlara dira reliiierent. llle sic fremit indulgeritia, rie seritentia coritfadical; freriiit
    .iuterfOgans > exigebat lidem, scientiam porrigebat, Cliristus debeilans morterii, qttia f riPii potest rioii
    rit astantes scireht quod luors. quod sepulcruin, quod freffiere, qtti siiigtilareriirapit de hOstevictofi.iin. Qtiod
    corruptio, quod putredo, quod fefor nou c ex condi- autem dixit, Rursus freiiteiis, freinit fiifsum. til geffii-
    tiOne Dei, sed ex delicto boiuiiiis homrnibus acces- nata fesurrectionis deraoiistret irisigiiia : qtila vrice
    sisset. Nam cum dicit, Ubi posuislis eum, mttlieres Chfisti siCtttraortui cofpOre de sepulcris suscitantitf
    increpat, muliefes arguif, boc est : Quem ego posui ad vitani, pef fidia raortui ad vitara Jidei SiCresUfgur.t.
    in paradiso, in regioiie vitae, ecce vos ubi posuistis Erat, inquit, spelutica. Dixisse stiflecerat venisse ad
    eum. Sed et Judcei ad ignorantiam requirentis re- G nioiiumentum; quid est qriod tantopere s speluneam
    spondebaht. Dotnine, veni etvide. Quid?Ulum jttbere Evangelista coffimeiuorat? Speluiica plane, tibi lio-
    morti? quid? jubere illum iriferis crederent, qui cre- niirteiii b diaboli latrociiiium eollocavit; spelunca,
    debant eum quod erat in oculis ripn Videre, qui de ubi virumffaus condiditiiiulieris; spelunca, ubi Dei
    lacrymis ejiis taliter dispulabanl? Qui potuiid aperire •plasnia irtoftis fapacitas includebat. El lapit tuperpo-
    cmcibcitlosquomodbfaceie nbii pbiuit, ul hic ttbn mb- situs erat ei. Dnroe mortis jantta duriof ' dttrissimo
    reretur? Pottiit facefe ut non hioferetur, sed mori lapide claudebcttttr : sed plorans quid proficit ad se-
    'perniisit is qtti mortiium ad suam gloriam voluit sti- pulcrum, quando sic duros et cOngestos i obices non
    scttare : permisit ad inferna descendere, ut appare- penelrat voxplorantis? Chrisliani, ploremus Deo pro

    8 His male torquenluf iriipia illa capita quoeChri- bari iiitimis ariimi sensibus, ct tiirbatus excitari ad
    stum Stoicura et affectuum expertem pChitus nobis iriaximamiii hosiem prolervuth iudigiiationem, quem
    cffirigefeeonati srtrit. At ccgre ferebant veteres quod speciali et raro modo sic vincere parat. Yel Christus
    Christus in EvaiigeliO lacfyffiasse dicefelur. Unde iiidignatur et obstrepil, quia unum solum resuscitat,
    Epipbanii cctate, ipso testc iii Ancorato, Gap. 51 pag. dum omnes ad vitani revocare venisset: interimque
    76 edil. Colou., iri quainpluribus Lucoecodicibus cr- detinebatur, quoniamteinpus a divina prceordinalione
    ratus fuerat locus ille, in quo Clirislus visa Hieroso- D stabililuiii nondum advenerat. MITA.Yelpotius am-
    lyma collacrymasse diciiur. Queni tamefi adbibuerat plectenda est sente: tiaAtigustini, opinantis Christum
    Ifccneuslib. contra bccreses, ad refellendos eos qui infremuisse Pb peccata hoiiiinurii, a quibus niors.
    Christum specie teiius apparuisse impic docebant. 6 More Hebrceorum sepulCra in spelnncis excava-
    b Augustiiius de Verb. Dom. serrii. 5 : JVo»locum bantur.
    sepulli ignbrare credi debuerat, sed fidem poputi ap- b Quoniam homini vitain iniioccntioe, et ccetera
    pfobare volebat. bona fraudibus suis abstulit, ipsumque in mnrlis spe-
    c Scilicet ex pacto, vcl placito Dei. luncam occlusit, ne quis furtum videret, aut reperi-
    d Sarcasmus est. Cceci illuhiinationem in dubium ret. MITA.
    revoeant; ac si dicerent : Quid prodigium cceci nati 1 Lapis appositus erat ad ostium, per quod in an-
    proedicant? Amicum utique servassel, si ccecuniil- truro speluncce descendebatur. Speluncae os quidem
    luminare potuissel. Ex bis vide quam apte Chryso- traa parte sublimius, altera depressius erat : ideoque
    logus in sequenlibus perfidiam ac infidelitalem ar- lapis non hic dieilur revolvi ut Malth. xxviu, 2, sed
    guat Judceorura. auferri.
    * Hcec scribens Chrysologus verosiraUia qucedam, i Obex, onine id quod obicitur dici potesl. Juven-
    ita rhetoricis coloribns adumbrat, ut dum de evange- • cus, lib. IV,pennas, quibus gallina pullos suosrircum-
    Ucahistoria agebalur, nonnemini modum transiliisse plectitur obices dixil. Yide Gasparem Barthium ad-
    videri possit. vers. lib. hunc Clirysologi locum
    * Hoc est : Christus Dominus non potest non lur- illustrat. xix, cap. 14, qui
    585 S. PETRI CHRYSOLOGI 584
    peccatis nostris, et, mortuis a non audientibus, cura .k spicit, qui semper est sursum cum Patre, semper Pa-
    genlibus non ploremus. Ait Jesus, tollite lupidem. In- ter in ipso est, el ipse est semper in Patre: Ego, in-
    ter divinas virtutes humanum Christus requirit auxi- quit, inPatre, et Pafer in meest (Joan. xrv); Pater,
    linra? non sufficit amovere lapidem, qui mortem inquit, gratias tibi ago, quiu audisli tne. De prccstito
    sufflcit effugare ? sepulcri claustra reserare non valet, agit gratias; et quodjPaler audierit, hoc dicitur; quod
    quiportas lartari prccvaletaperire? Dixerat per pro- Filius petierit, hoc tacetur. Fratres, inter Patrein et
    phetam: Auferamcor lapideum de carne eorum, et dabo Filium audiendi esl affectio, non est necessitas sup-
    eis cor carneum (Ezech. xi); prcecipit ergo ut Judcei plicandi; charilas assensus est, non est austeritas jus-
    ex e b cor lapideum tollanl, evolvanl perfidicesaxum, sionis; ibi amore gerunttrr omnia, ubi non indigelur
    silicem duroe incredulilatis excludant, quatenus ani- obsequio,sicutex sequenlibus elueescit.Pater, gratiat
    moe per infidelitatem morluce de sepulcro pectoris ago tibi, quia attdisti me : ego atttemsciebamqttia sem-
    prosilirenl: etnon tantum surrexisse Lazctrum,quan- per me attdis. Vocat invocandi cura, ubi fiduciacerta
    tum se La/.aro consurrexisse gauderent. c Tollite la- est audiendi. Aut quid ibi facit petendi labor, ubi
    pidem. Tollite misercehumanilatis obsequium, ut divi- prcestandi est causa communis? Nemo ergo e sic Fi-
    iiiialis bealcc d opera nunc clarcscant. Tolliielapidem. lium minoret precibus, ne LPat-em circa salutem ho-
    Quem posttistis vos, ul hominem quem ego posui, B minum sic minoret. Quare aulem sic loqualur FiUus,
    nuncrepoi am. BesponditMartha : Jam fetet. MuUer, ipse aperit, sic dicendo : Paler, gratias ago tibi, quia
    et quod fetet cujus esl? Jam feiet. Modoad tc perti- attdisti tne : ego autem sciebam qitia semper me audis;
    net, quod a tevenit: ad sepulcruin non sentiresfe- sed propter populumdixi, qui circumstat. Videtis quia
    toretn, si in paradiso suasorem rioluisses audire. Jam loquemlo talia suum Patrisque affeclum lollit, prodit,
    fetet. Quod perdilori fetet non felet Creatori. Jam fe- pandit gratiam, l loquitur unitateni. Dixerat : Omnia
    tet. Quodhorret alieui operis eversor, anialor sui ope- qucehabet Paler, mea sunt (Joan. xvi); et si sua suiit
    ris non abhorrel. Sed dicendo sic, lestaris morlem, oinnia, quomodo petit? Qui de suo petit, quod petit,
    quam tu, mulier, intulisti; fetoreni clamas, ut plena non necessilatis est, sed amoris. Pater, gratias ago tibi
    mors audientibus innolescat, qualenus quod resurget quia audisti me : ego autem sciebatnquia sempcr me au-
    Lazarus, redeuntis sit spiritus, 11011latenlis. Divincc dis; sed propter populum dixi, qui circumstat, utcre-
    virtutis sit, non sit artis humanoc; neque Judoei,qui dant quia lu me misisli. Missum se dixil, ut poptili
    nos dicunt in principe dwmoniorumejicere dmmones sciant de coelo venisse Christum, non recessisse de
    (Matth. ix) iterum dicanl nos non imperio Dei, sed ccelo. Sic ergo mittitur, sic el quod habet accipit,qtio-
    humano procsidiomorluos suscitare. Jatn felet, quatri- modo i unde venerat non recessit; sic ergo et Filius
    duanus est. Dicit el tempus, ul sciant quia auctor est (2 quod habet accipit, cl Pater quod dederit non ainittit.
    temporum, cui lempora nulla proescribunt. Jam fetei, Fratres, et quod auditur, et quod mitlilur, et quod
    quatriduanus esl. Dicendo sic, c exaggerat desperatio- venit, et quod accipit, etquod nascilur, et quodpati-
    nem, ut qui adsunt videanl quia Deus est, qui sic vi- (ur, et qttod moritur, et quod resurgil, non est hoc
    tam mortuis desperatis salutem, felentibus dat vigo- diviniiatis suce,infirmitalis hoc nostrce est, nostrceest
    rem. Elevatis, inquit, ocitlis sursum. Elevat oculos hoc naturce : quod totum causa nostri tulit in noslro
    sursum, ut nobis formam supplicandi tribuat, f non corpore, non propler se in sua pertulit majestate.
    sibi viaiu prccparet impetrandi: namque sursum rc- Sed ad proposila redeamus. Quid est quod dicit, Pa-

    a Ms. Ccesen. etVatic, nil audientibus. lem non esse coeteris prophetis quibus necesse erat
    b Consonanl alii Patres: Isidorus lib. IVepist. 160; orare ut exaudirenlur.
    Theodoretus in Ezechiel. xi; Origenes ad Matth. s Ex hujusinodi eiiim EvangeUi verbis deducebant
    XII, etc. Arianorum filii argurnentuni, ut Filium Dei Patremi-
    c Justa quoque quce defunctis solvunlur obsequia norem astruerent. Quis eniro, aiebant, aliquid pe-
    postrema dicta sunt. Hic pro obseqttionostrcc huina- tens auditur, rairior cst eo a quo auditur et im-
    nitalis intelligit.ir sepulcrum. ]) petrat.
    d Chrislum voluisse astanles omnes suis ipsorum b Ac si Pater ad liomines sublevandos non posset,
    oculis perspexisse Lazarum, non mnrtuum lantum, nisi' magnis precihus adduci.
    sed fetiduhi, ut rniraculum resurrectioiiis luculentitis Cnristus enini in illud proecipue semper incubuit,
    claresceret, fere omnes inlerpretes docent. Vide Am- ut populus numquani ex ejus verbis se esse minorem
    brosium lib. i Exam. cap. 75, et orat. de Fide re- Patre posset eruere. Ideo cum orat, tunc enim ut
    surrect.; Maldonalum item, ct Brugeiisem, ex Eu- homo loquitur, semper aliquid admiscet, velpostora-
    thymio. tionem aliquid sempcr geril, quo ipsius cum Palre
    6 Spem ob rei difficultatemnon relinuerat Martha; uuilas el oequalitas ostendatur.
    jam enim in fetido el qualridiiauo corpore spes omnis ! S. Augustinus tract. 11, in Joan.: Neque enim
    aberat resuvreclionis. Atque co magis , si jam tum propterea debet incredibile videri, quia sic ad munditm
    invaluissetvelus eorum opinio, animain scilicet vagari -veniensexiit a Palre,utnon desercret Patrem; etsic
    circa corpus, donec facics el aspectus defuncti im- -vadit ad Patrem, relicto mttndo, ut non deserat mttn-
    mutetur. Beresch Rabba fol. 114 apud Ligbtfootum dum. Exiit eitim a Patre, quia de Patreest; inmun-
    in tiotis : Tribusdiebus anima vagatur circa corpus, ex- diimvenit, quia mundo sutim corptts oslendil, quodde
    speclans ulredeat in corpus; cumvero videlquod immu- siene. Virgine nssumpsit. Reliquit mundum corporuli disces-,'
    tatur aspeclus faciei, recedit et relinquit corpus. Perrexit ad Patrem hominis ascensione, necy
    f Snperius gratias egerat Christus Patri suo, quod tnundumdeseruit prwsenligubernalione.MITA.
    nondum orantem au.di.erat ut inteiligerent eum simi-
    58S SERMO LXVI. 580
    Ur, grattas ago iibi, quta auatslime? Quidest? Ubi }\ Patris respondit: Pater, justum est ut carcer non in-
    Christus coepit " inferi pulsare fores, portas larlari nocentes leneat, sed nocentes; poana non justos cru-
    submovere, januas aperire morlis, gehennoe solvere ciet, sed injustos. Quamdiu subuiius hominis ci Ipa,
    legem vetustam, deturbare anliquissimum j'us poeiia- propter Adcc solius noxam, patriarchas, prophelas,
    rum, reposcere Lazari animam, ab inferis viam redi- marlyres, confessores, virgines, viduas, in casiiu te
    tus innovare, occurrit ei lartari lota furens potestas, coi jugiipermanentes, om. escetates, utruffiquesexum,
    prceferens edictmn superni principis, excelsi regis certe b parvulos nescieiites bonum vel nialum,hic tar-
    portans decretum, gestans latam tol soeculis Deo lo- nifex ad se trahere crudeli infestatione non cessat?
    quente sententiam; et videns homiiiem sciscitabatur Pater, ego moriar, ut non moriantur omnes; Pater,
    quis iste esset, quid auderet, quid sibi vellet, cur so- ego Adcedebitum solvam, ttt per me tibi vivant qui
    lus, aut sine tremore tremendos mortis lacessat et per Adam moriunlur inferno; Pater, prppter senten-
    incessat accessus. Cui dicenti quis esset, responderuut tiam tuam ego meum sanguinem fundam, tantum est
    prophelica voce, ministri resurrectionis, angeli. lpse ut ad te tuaredeat creatura, pretium chari tibi sangui-
    esl rex glorim, ipse est forlis et potens in prmlio(Ps. nis mei redemptio sit omnium mortuoruiiK Ad hccc
    -xxra). Sed refert tartams: Ego regem gloriae inccc- totius Trinitatis consensus, et Lazarum prcecepitexire
    lestibus scio omnibus potestatibus coelicis praesidere, JB et lartarus ad reddendos omnes mortuos Christo j'us-
    cujus nutum tota suffeiTenon potest creatura; hune sus est obedire : hinc est quod Filius claroat: Pater,
    autem video de terrenis unum, concretuni limo, cor- gratias tibi ago, quia audisti me (Hebr. iv). Testatur
    pore mortali septum, et in ipso habitu hominis, ho- Apostolus quod Christus advocatus noster sit apud
    minibus viliorem, et ad summam cito dandum sepulr Patrem; denique quando sedet, coirjudicat Patri;
    cro, subdendum meoe protinus esse ditioni. Sed per- quando slat, oflicio fungitur advocati. Tunc Ghrislus,
    sistentibus angelis et repetentUius : Ipse est Dominus peracta advocatione, clamat voce raagna : Lazare,
    virlutum, ipse est rex glorim; ipse coeU proesul, ipse veni foras. Tunc tartarus, ligatis manibus et pedibus,
    creator mundi, ipse salvalor scecuU,ipse redemptor Lazarum retulit ad superna : timens et tremens, ne
    omnium, et de qua furis tu, lator ipse sententicc, ipse dum solvit, ne dum raoras facit, ne dura tardius refert
    tumn calcalurus caput, ipse luum contriturus impe- unum, oiinies cogeretur afferre. Sicfaclus estyivorum
    riinn, ipse te stio judicio perditurus; quireos jussus relalor, qui raplor esse consueverat mortuorum. Nam
    capere, attrahis iiuiocentes, sanctos diripis, ipsi Dei quare Christus vincula itiferni dirupit, mortis liga-
    FiUo comminaris. Redde ergo uimra, priusquam mul- nienta dissolvit, nisi ut nobis monstraret inferni tre-
    tos cogaris exsolvere. Sed tartarus adhuc ista non niendam servitutem ?Nam si de Moysi corpore diabo-
    credens, per consuetos nuntios recurrit ad ccclum,hcec(G lus angelo conlradixit, quomodo non tartarus Christo
    iuvidiosa interpellatioiiedeploratus : Ego, Domine, et de vita et de resurrectione Lazari contradicet ? Orate,
    si extremus creaturce tuoe, et si tristi servitio nianci- fratres, ut qui guslura resurrectionis Lazaro propi-
    patus prcecepta tua inviolabili lege servo, pervigilo, uante suscepimus, redeunle Christo universalis resur-
    ne quis sententice tuoevetustum jus, novus temerator rectionis voces raereamur audire.
    immutet, sed apparuit homo, qui dicitur Christus,
    tuum se FUiumjactans, sacerdotes tuos notat, scribas SERMOLXVI.
    tuosarguit, sabbata tua violat, legemtuam solvit, et De divite et Lazaro.
    animas exemptas carne, et poenoejam meoeque custo- Duas hodie a duobus evangelislis editas, ita re-
    diae deputatas, ad corpora, in quibus scelerate vixe- citari fecimus lectiones, ut sermoni nostro vester in-
    rant, redire compeUit; et tantis quotidie procedit au- tellectus occurrerel, paterent abdita. Lazari resur-
    sibus, ut Lazarum j"amcarcere nostro clausuni, jarn gentis occasio, cur d altefius nos Lazari compulerit
    lege nostra vinctum, jam j'ure nostro manentem, effra- facere meiitioiiem, ex sequentibus audielis: modo
    ctis clauslris inferi conetur eruere : aut cito subveni, inbumani divitis etLazari pau; eris stupendas vices,
    aut si patefeceiil semel januas, omnes, quos tot sae- pavendas successiones, conditiones admodum lamen-
    cubs servavimus, nunc amittis. Ad hoecFilius de siuu D tandas in raedium prodttcere et afferre gestimus, quia
    a Elegantius dictum quam Infernii notavit Barthius Duas etiam lectiones quandoque recitatas fuisse do-
    advers. Ub. XXIIcap. lOcol. 1090. cel Augustihus serm. 121, de Diversis . lti memoria
    b Limbum quem vocant, puerorum esse, ut aithic reiinentes pollicitationem noslram ex Evangelio et
    Chrysologus, apud i feros, tenuere Patres concUii Apostolo fecitnus recitare lectiones.
    Florentiiii, ubi sess. ultima diserie definitur, tam eos d Certant veieres recentioresque enarratores, an
    qui mortaU peccato obstricli quam eos qui solo origi- hoecde Lazaro hi loria sit, an parabola, vel demum
    naUmox in inferiiuni desceiidurit, pcenis lantumdi- historiis ac parabolis imniixta narratio. Historiam
    sparUms puniendos esse. Nihilominus communis eam credidisse videtuf Chrysologus, cum Ainhrnsio
    scholasticorum sententia esl, quam sequitur Innocen- lib. vin, de Divite. Parabolam alii. Chrysostomus
    tius HI, cap. Majores, ex tract. de Baptismo, lunbum hom. de divite et Lazaro ; Cyrillus Alexandririus in
    puerorum aliiori loo eonstiluium. Caien. Grcecoram PP., ubi notatur ex Judaeorumtra-
    c Antequam sermo ad populum haheretur, reci- ditione mendicum quemdam tunc fuisse Hierosqly-
    tabantur coram Evangelioruin lectiones, yeliUa sa- niis, nomine Lazarum, satis notum, cujjis memiiiit
    crceScripturceloca, de quibus sermocinari oportebat. Dominus ad majorem sermonis manifestationem.
    Vide Act. xui, 14 ; Auctor Constit. Apost. lib. xi, Coitsule Tlieophylactum.
    cap. 14; Tertull. in Apol, cap. 59, et aiibi passim.
    «87 S. PETRl CHHYSOLOGl 588
    dives qui participem paupefem in nobis procsenlibus A sit. Ul.ntingat c.xlrcmumdigiti sui. Qui diviiias suas
    audire coulempsit, in futuris malis compatientem noii miserando pauperi dedil, sibi uiisericordiam sic
    pauperem non meruit invenire ; nec ardens aquoere- miiior.it. Et refrigerel linguammeam, qttia crucior in
    frigerium percepit, oestuautipauperi fame panis refri- Itac flainma. Quasi reliquum corporis ab racendio ha-
    gerium qui negavit. Gum esset, inquit, in lormentis, berel imrnune : sed liiigua plus ardet, quaemisericor-
    elevayit oculossuos, et vidit Abraham de longe, et La- dia ut fieret, jubcre neglexit; in lingua majus sentit
    xarum in sinu ejus (Luc. xvi). Gralis respicit modo incendium, qucc inaledixit pauperi, roiscricordiam
    * Lazarum sursum, qui ante deorsnm Lazarum videre contradixit; lingua iii tormentis prima est, quce,de-
    despexit. De talibus dixit propheta : Oculos suos sla- rogando pauperi, pauperis blasyheraavit auctorem.
    tuerunt declinarein terram (Ps. xvi). Cumesselin lor- Sed audianms jam quid responderit Abrahara. Fili,
    mentis. Pungit poena, quce 11011 poeiritudocoinpunxit, inquit, recordare, quia recepisli bona in vita tua, et
    et vexant tormenta, quem Lazari vulnera non move- Lazarus similiter mala. Nemo putet, audiendo isla.
    runt : nec gratis acnleos percipit poenarum, qui iu quia dives pro bonis receperit bona, quando hinc
    purpuravolutabaturiiigratus. Vidil Abraham de longe. magis reus est, quod cum a Deo pro malis receperit
    Longe iUierat Abrahani, cui non fucrat proximus bona, bona pro nobis Deo reddere contempsit. Nam
    pauper. b Vidit Abraharo divitiaruro consortem, scd B de divitiis tantis nec ^victumdedit pauperi, nec sacri-
    inhumanitatis c exsortem, et Abraham dives, sed ficium Deo miniraa oblatione dependit. Atpauper di-
    plus humaiiitate quam censu, tu dives inhumanitate ves vulnere, censu nudus, exuius corpore, vestilus
    tua major tuis divitiis extitisti; Abraham sibi pere- pocnis, animam quara solam non tenebant vuhiera,
    grinus, d civis hospitum fuit; tu palatia possidens , Deo in hostiam j'ugiler offerebat. Hinc est, quod reci-
    tectum pauperi non dedisti; Abraharo dum servos -pri e pro doloribus requiem, pro opprobrio gloriam,
    suscipit, dominum sic recepit, et cunctis hominibus pro contnmeliis honorem, pro despectu graliam, pro
    ponens pancs, ipsum Dominum suani suscepit ad poenis immortalitatem, pro vulneribus prccmia, pro
    mensam ; tu dum singulari pauperi negas micas, std- siti refrigerii fonlcm, pro fame coelestisnienscc deli-
    lam refrigerii perdidisti. Et ipse clamans, dixit. Sic cias sempiternas, et quem divitis angulus non cepit,
    clamat ibi, qui hic clamantes contempsit audire, ibi ^inus divinoeconsolaiionis includit. Tu, dives, f ful-
    cassa vox est, istic inanis est clamor. Audi prophe- geus quondam purpura, nuiic s tegere fimo , jiro
    tam dicentem : In inferno autem qttis confitebitur ti- coccino vestire flauiinis, pro molli discubitu sustine
    bi (Psal. vi) ? In-inferno quis misericordioelocus ? in tormentorum dura, pro lautis ferculis epulare pcenas,
    tormentis quae spes venioe,et in hora sententioc teni- copias inopia compensa , ebrietates siti digere, pro
    pus indulgentioequis requirit ? Pater Abraham, misc- G odorihus aspergcre fetore : et cui astiterunt volupta-
    rere mei. Crudelis fili, quam misericordiara petis tis obsequia, astent tibi ministeria nunc poenaruni,
    quam tibi negando pauperi tu negasli ? Et tnitte La- quia ista tibi despiciendo pauperem taliter lu muta-
    xarum, Miser fiU, si Lazarus ad tuam meiisam veuis- sti. Adjecit auteui Abfaham, dice;is : In his omnibus
    set, tu ad istum discubiluni non venisses. Ut iniin- inter nos et vos chaos magnuinftrmalum esl, ut qui vo-
    gal extremum digiti stii in aqttum. Qui claudit manum litnt',liittc transire ud vosncn possint, neqite inde liuc
    pauperi, extrerai stipcm digiti sic deposcit, ct sitit transmeare. Dicendo sic, b lam justos q::am injustos
    aquce guttam, qui vini lacus, lie gultam daret, inclu- -ante adventum Domini apud inferos fuisse declarat,

    a Loquitur ad pbrasiui Hebraicam, etevans ocutos. pag. 250.


    .Chrysoslomus, Con. 11, deLazaro apud D. Thomaui e Credebant neorcci eos qui vitam in deliciis cgis-
    in Catena, Oper, tom. V, pag. 275, coJ. 1, recentio- sent post morlem poeiiisesse mulclaiidos; et e contra
    risedit. Ven. : Eievavit oculos, ui inspiceret, nun ut qui in ccrumnis, lclicilatibus cinnulandos. Ita etiam
    ilespiceret. Lazarus enim sursum crat, iile deorsum. Chrysostomus homil. in Luc. xvi, Maldoi.atus et
    CaeteruuiHebrceitain Abrabcesinuin quam infernuin Grotius.
    in subterraneis reponcbant, et adeo dissitis, ul eos D. f Prupurce nomine omnia veniunt divitum onia-
    immane chaos disterniinaret . ita tameii, ut ex uno in menta, Sidonius, epist. 10; Lucanus in Hippica de
    alteruraprospiceretur. Confer quachabet Ligthfootus membris balnci. In onyche quam cardin. Baro ii be-
    in illud Apocalypseos : Torquebitur in conspectuan- neficentiapossederat olimSirmondusbceclegebantur:
    sanclontm. MazsSov,i. iroppjpu TWVuo_..'foi-j : Sis felix,
    b Chrysologus res spirituales verbis sensui acconi- EO-rfxsi,
    .gelorum
    Macedo, purpura, id est, decus fratrum. Serius autem
    modatis explicat : nam hanc eamdem rera egit Cliri- factuni quod reges tantum purpura ulerentur, cura
    slus. Male autem Tertullianus et lienoeus hinc argu- antea lautioris forturiccviri, ul bie noster, puipura
    mentum ducuut, posl mortem in anima remanei e li- itern amicirentur. Hebrccis majorcni purpuraccopiam
    neamenta qucedam corporis, et simulacra membro- fecit Tyri vicinilas. Vide BlasiuniCarophilum MisceU.
    rum. -pag. 4o.
    c Non consorlem, non socium e Similia his quoesequuntur habet Basilius in Ca-
    d Nonnulli iiiterpretum recte pulaiit bic de Abr.a- lena PP.
    harnopotius quamde aliquo alio patriarcha Jierimen- b Gregorius lib. vi Moralium, cap. 27 : Eos eniiti
    .tiouein, ob ejus hospitalitatem. His et noster accen- qui cmlestispatriwvias secuti sunt,postegrcssum car-
    sendus. Tropica vero est evangelistce locutio. Prc -nis inferni claustra tenuerunt; non iti pwna quasi pec-
    sinu enim Abrahce intelligebant Hebnci locum in qu.c -ctttoresflecleret, sed ul illos in locis reinotioribus re-
    animse suavem vitam agerent. His recle probat Mu- qiiiesccntesab ingre_ssuregni reatus primmcv.lpm re-
    ratorius male de Chrysologo sensisse B.ruji.etiun,duni .tinerct.
    cum iii testem advocat suce scntentia; de Paradisc
    J58'J SERMO LXVII. 590
    et a diseretos locis tantum, non regionibus aperil A H.et quod ibi agitur bic referret, omnes crederent ei.
    fuisse divisos. Postquara vero Dominus resurgens a Certe, ut dubitantes dicerent, Quis iude venit, unde
    niortuis, aperuit iufernum, patefecit coelos, paradisi nemo venit?Postmortem quod sit aliquis, quispro-
    claustrareseravit, dedit sanctis paradisi intrare re- babit ? Omnes audita loquimur, dictis insinuata sen-
    quiem, ad coeli gloriam perveiiire. Ista qui sic credit, timus: nam quid veri fides habeat, mersum est in
    intelligit quid mortaUbusveniens doaaverit Christus. profundum. Sed perfidice, non ignoraniice esse quod
    Insipienter ergo dives putat.apud inferos mutari loca, sic loquirour, cum ita credimus, hodie beati Joannis
    quando hic agendo homo bene vel rnale ibi sibib ter- evangelistoelectio secuta monstravit. Nam sicut di-
    rainum aul poenaeaut quietis indicit. Stultus in vita ves petit, Deus pro Lazaro s Lazarum misit. Sed quid
    dives, stultior" invenitur in poena; et quibonorum missus, quid desideratus, quid resurgens profecerit,
    suorum nescivit tempus, nec malorum suorum tem- patienter audite. Cogilaverunt, inquit, principet sa-
    pus miserandus agnoscit. Rogo le, pater. Modo ro- cerdotum. ut Lazaruminlerficerent, quia mulli propter
    gas, modo libi leuipus patiendi est, non rogandi. iltum abibanl exJudmis, ct credebanlin Jesum (Joan.
    Rogo te, paler ? Quid ? Ut mittas Lazarum in domum xn). Quasi ad hoc desideratus advenerit, ut iteratae
    patris tnei. Ante quam bene jacuit Lazarus ad iUam mortis pericula sustineret. Nolunt, nolunt referre
    januam, in qua fame sua inhumanitatis tuce c tilulos B J visa, qui voiunt audita non credi. Scimus, scimus, et
    fixit, ubi pOstes tuos suis d ulceribus laureavit, ubi vitam parari bonis, et malis lornienta praeparari :
    sanie sua e pinxit micas tuas. Patere ergo stare vi- sed dmn viliis capti virtutum tempus nolumus adve-
    ces, jara depone dolos ; luect quia lu Lazarum non nire, fingimus nescire quod scimus, et post mortera
    potes sic videre : scitur, scitur, quia plus te felicitas quid sit nolumus ab inferis venire qui dicat, cum de
    Lazari quam gehennoetorquet incendium. Respondit coeloChrislus veniens, et ab inferis ipse rediens, et
    Abraham: Habenl Mbysenet prophetas, atidiant illos, quid houos in coelomaneat, et quid roalos exspectet
    ifoc est, si Moysen, quiregna iEgypti eleroentis se- in inferno, etverbo docuerit, et firmaverit exemplo.
    cum niililantibus trivit (Exod. vn), qui siccavit mare Sed forte ideo nec isla ciedimus, nec Christum volu-
    (Exod. rv), qui duravit fluctus, qui lapides in flueuta mus advenire, quia niundum transire nolumus, immo
    convertil (Exod. xvn), qui solem texit nube, qni no- non quia munduro transire nolumus, sed quia dole-
    ctem luce radiavit (Exod. xui), quicoeluni fecit pluere mus vilia praeterire. Cbristus venit non vitam fuga-
    carnes, rorare panes (Num. xvi), non solum non re, sed mortem ; niortem fugare, non vitam ; muu-
    audierurU, sed et occidere sunt moUti, isli Lazarum dutn revocare, nou tollere ; vitia perdefe , non suam
    dignabuntur audire, quem tot vulriera sepiunt, quot disperdere creaturani. Sed orate, fratres, ut veniens
    Moyseii cinxere virtutes ? patere et me seutire quod C I uos hiveniat tales, quales regni sui cupit et praecipit
    genui, et lu patere quee fecisti. Non, pater Abraham. esse consortes.
    Vere, non pater, quia non erat Abrahce filius, sed SERMOLXVH.
    gehennce.ATon,pater Abraham, seclsi quis ierit a mor- In orationemDominicam,
    tuis ad eos, pwniteniiam agent. f Hoc dives de cprde
    omniuni dicil, hoc de desideriiscunctorum petit, hoc Accepistis audituiu fidei, fratres charissimi, for-
    de votis omnium loquitur mundanoruro, oronesenim mam Dominicce oralionis audite. Christus breviler
    susurrare consuevimus; 0 si quis veniret a mortuis, 11orare docuit, qui cilo vult postulala prcestare. Aut
    a Tbeophylactus : Chasma mega, hoc est ingens Job. xxvi, S; I Petri m, 19.
    hiatus, significat justorum a peccaloribus dislantiam. b Contra Origenem, ejusque seclatores, docentes
    Terlulliauus Groecum/a.ap.u vertit infernttm; aitque terroinum quondaro hnpouendum oeternis su pliciis.
    esse itnmensam distaniiam sublimilatis ei profundi- Vide Theophylacluro ad bunc Evargelii locum.
    tatis..P-lutarcliuseiiam inlib. deSera nrun. Vind. in c Titulos Jigereposlubus idemestacinscripiiories,
    desCriptioneUiferorum ponit chasma.Vide Ligt.bfoo- lapides etstatuas ibidero apponere, quee gentis no-r
    tum el Grotium in his locis Evangelii, ubi multa de bilitatem et munera int uerent.
    Hebroeorumopinione circa infera anhnarum loca. Ex y d Quandoque mos fuit antiquis diebusfestis postes
    Chrysologi descriptione Urmalur opinio eorum qui floribus et lauro ornare. Hebrceosquod spectat testis
    Elysios campos non a Groccisvel ab JSgyptiis, sed est Persus:
    ab Hebrceisinventos putant. Nam et apud etbnicos Herodisveneredies : cunctaquefenestra
    quoque iiuniinain Elysiis defluebaul, ut et apud He- Disposiiae,pinguemnebuianivomuerelucernoe,
    broeos. Vide Ezecbiel. xxxi, lf>. lnsepultormii atii- Portanles violas,etc.
    mas errare nec ad Elysios pervenire, utriu-que gen- Pro die Herodis intelligjt festa et sabbata Judccorura.
    lis opinio fuit. A Tartaro separabantur Elysii vasto e Latiiaus : Quomodopotuil pingeremicas, si nega-
    insuperabilium murorum ainbifu et igneo lorrenie; vit micas ?
    ci hanc fuisseHebroeorummentem ex hoc Evangelii 1 Tali modo explicanl bunc locum evangelistce,
    loco digiioscimus.Id quod miuimi erat impcdimenti, Cbrysostomus honiil. de Lazaro, Euthymius, Beda,
    ut qui in Tartaris degebant eos qui iu Elysiis vide- Maldonalus et Gfotius.
    rent et audirent. s Eurn scilicet, quem Christus a mortuis suscita-
    Hiucexaudirigemitus, et saevasonare vit. Nec vero abshnile est Christtiro, cum hanc edis-
    Verbera, tuqc stridor ferri, iractaequecatense. seret parabolain, Lazarum a mortuis suscitatum
    respexisse. Id plurimi enarratores volunt.
    Et apud Hebrceos : Videntes turbabuittur timore b Roganiibus apostolis ut sibi a Christo aliqua da-
    horribiti, Ulut sit, Hebrcci hac voce inferi locura in- retur orandi formula, hanceos edocuit omniumexcel-
    nriebant, ut bcue Cbi-ysologus,ubi aiiiraic post m.or- lentissimaiu, et quam Tertulliantis vocat breviarium
    tcm couimorabanlur.Tsai.: xss, 9 _Ezcchicl. xxxi; 15; toiius Evangelii.
    S!)i S. PETRl CHRYSOLOGl 5<J2
    quid petentibus se non dabit, qui seipsum u non pe- A spheinatur in genlibus (Rom. n). Veniatregnitm tuum.
    tentibus dedit? Aut in respondendo quam facil mo- Et quando non regnavit Deus ? Petimus ergo ut qui
    ram, qui in dictandis precibus vota supplicuin sic sibi regnavit seniper, modo d regnet in nobis, ul ct
    racvenit? Hodie quod audiluri estis stupent angeli, nos in Ulo reg lare possimus. Regnavit diabolus,
    m ratur coelum, pavet terra , caro non fert, audittts regnavil peccatuin, regnavit mors, el fuit diu captiva
    non capit, non attingit mens, tota sustinere non po- mortalitas: petimus ergo ut, regiianle Deo, pereat
    test creatura : ego dicere non audeo, tacere non diabolus, e deficial peccatum, morialur mors, capli-
    possura. Deus det ut el vos audire possitis, et ego vitas captivetur, ut nos liberi perpetuam rcgnemus
    dicere. Quid est magis tremendum , quod se dedit in vilam. Fiat voluntas lita sicut in cmloel in terra.
    terris Deus, aul quod vos dat coelo ; quod sociela- Hoc est regnuin Dei, quando el in ccelo, et in lerra
    tem carnis intrat ipse, aut quod vos facit consortium Dei voluntas est sola, quando in omnibus bominibus
    divinitatis inlrare; quod mortem sumit ipse, aut f Deus mens est, Deus vivit, Deus agit, Deus regnat,
    quod vos resumit ex morte; quod ipse iu vestram Deus est totuin,utjuxtailludApostoli: Sil Deusomnia
    nascilur servitutem, aut quod vos sibi gignil in libe- in omnibitsvobis (I Cor. xv). Panem noslrum qitolidia-
    ros; quod suscipil paupertatem vestram, aut quod ntttn da nobishodie.Qai patrem se nobis dedit, qui sUii
    vos sibi facit hoeredes, sui unici cohoeredes? Est uli- B nosadoptavitinfilios, qui rerura nos fecithoeredes,qui
    que terribilius quod terra transferlur in coelum,ho- nos noroine sublimavit, qui nos suo et honore dona-
    mo deitate mutatur, servitutis sors dominalionis jura vit el regno, ipse nos ut paneni quotidianura postu-
    sortitur. Sed hoc quamvis meluenduin sit, tamen quia lcmus addixit. In regno Dei, inter munera divina,
    causa non docentem respicit, sed jubentem, acceda- quid quoeritpaupertashumana? tam bonus, tain pius,
    mus, lilioli, quo vocat charitas, trahit amor, invital lam largus Paler panero filiis non nisi poslulatus in-
    affectio : Deum patrem viscera sentiant, vox perso- dulget ? Et ubi est illud : Nolite solliciii esse quid
    net, loqualur lingua, spiritus clamet, et totum quod mundttcetis, attl quid bibalis, aut qvid vestiamini
    est in nobis, respondeat gratice, non limori; quia qui (Mattlt. vi)?Hoe petere jubet s quod prohibel cogi-
    judiceut niutavit in palrem, amari voluit, non timeri. tare, qualenus coelestis paterbcoelestempanpni, coe-
    Pal.r rioster qui es in cwlis (Maitlt. vi). Hoc cum di- lesles filii ut postulemus, hortatur. Ipse dixit: Ego
    cis, lion sic habeas, quasi non sit in terris ; non sic sutn panis, qui de cmlodescendi (Joan. vi). Ipse est
    accipias, quasi sit loco clausus , qui claudit omnia, panis, qui salus in'Virgine, ferraentalus in carne, in
    ftedintellige esse libi genus e coelo, cujus Paler ha- passione confectus, in fornace coctus sepulcri, in Ec-
    beluriu coelo ; et age ut, vivendo sancte, sancto re- clesiis conditus, illatus altaribus, coeleslem cibum
    srpondeas Patri. Dei filium Ule se probat, qui vitiis C quolidie fidelibus subministrat. Et dimitte nobis de-
    non obscuratur humauis, qui divinis virtulibus elu- bita noslra, sictil el nos dimillimits debitoribusnoslris.
    cescit. b Sanctificetur noinen luum. Cujus genus su- Homo, * si sine peccato esse non potes, et vis semper
    inus, ejus ccnsemur et nomine: rogamus ergo ut dimitli tibi totum, dimitle semper; qnanluni vis di-
    noraeti ejus quod in se et per se sanctuni est sancti- mitti tibi, dimitle tantum; quolies visdimittilibi, to-
    ficetur in nobis ; nomen enim Dei aut honoratur c ex ties lu dimitte; immoquiavis lotum dimitti tibi,totum
    nostro actu, aut ex noslris actibus blasphematur. dimitte : homo, intellige quia remiltendoaliistu i tibi
    Audi Apostolum dicenlcm : Nomen Dei per vos bla- veniam dedisti. Etne nos inducasin tentationem. Quia
    a Scilicet genlibus, quceillumneutiquam petebant. s Cum nonnulli animadvertissent vocem £7rtou<riov
    Nara Hebrceiin lege docti Chrisium ad bomines ve- in Hebraeo legi mdhar, quod Syris, quoruin dialecto
    nire orabant dice.ites: Mitte, Dvmine, quem inissurus usum fuisse Christum volunt, crastiuum esl, et non
    es, etc.; Veni, Domine, noli tardare, elc. Mm. quolidianum ethodiernuin; iiide orfa e<tquceslio,quam
    b Maidoualuset Bruge isis, celebre reddatur; Beda inovet Cbrysologus : an scilicet Cbristus in Evange-
    et Meuochius, ametur et thnealur; Teriulliaiius : in lio duo sibi invicem repugnantia docuerit. A I cttjus
    omnibusperfeclissimeregnet per gratiam ; Atigustinus, solutiouem alii eamdeni cum Cbrysologo i.iere viam,
    serm. olim. 48 de Tempor.,nunc 56 eto7: Hocrog.ts,-p dicentes in Dominicali petitione agi de pane eucha-
    utquod semper sanctum esl, inse, sanclificeiurin te. ristico. Ambrosiuslib. v de Sacram. cap. 4;Cypria-
    D. Thoui., exposit. in orat. Duin. petitio. 1 p. 50 nus, lib. de Orat.; Augustinus homil. olim 42 : Im-
    Oper. tom. YIII edit. Ven. : Ne nonteii ejtts in nobis pertire nobis eiicharistiam tuam, quotidianum cibum.
    manifestelur et declaretur. At hujusm idi explicationes mores potius quam litte-
    ' Drusius ex divo Hie onyino : Sanclificatio enim ram spectant. Hac enira pelilione quoeriiiius otnnia
    et poltutio nominisDei pendet ex operibus nostris. ad vitam conservaudam indigemus. Aliicum
    d Ko, scilicet, regno, quo Deus regaat i:i cordibus quibus
    Hieronymo annilarunt voceni Hebrocam,ex quo co-.i-
    jusforum: quod reg lum Dei vere vocaturab Apostolo flatuin pui.atur verbum emovaiov,non quilem diem
    ad Rom. xiv, 16. A:nbrosius, Hilarius, Gregorius, Mal- proximum , vel immeJiale seque:ileni, se.l q li Iquid
    donalus, alii aliter exiilica.it. Cyprianus deOrat. Do- futuium est signiticare; et dixerunt esse tnoxiaia
    iniiiic. sermo 6 pag. 558 : Qui se Deo et Chrisiode- om le id spatium iitce, quod nobis superest emetien-
    dical, non lerrcna, sed cmlestiaregna desiderat. Cn\- dum.
    sentiunt, Sedulius, lib. IV; Cbrysostomus in Matth.; b Evangelisla, uprov rb-j kmovaio-j;quod nonnulli
    Augustiniis, ep. olim 21, nunc 130 >dProbam,c. 11. verlunt supersubslanlialem, super omnes subslantias.
    "'D. Thomas, loco cit. pag. 52 : Cumergo pelimus 1 Debitum in Scripluris delicti fig ira est, inquit
    qitod veniat regnum ejns, oruinus quod non regnet in Tertullianus; ct peccata debita vocantur, subdit Bru-
    tiobispe.catum, sed ipse Dev.s.Ambrosius de Sacram. gensis.
    cap. 4 pag.341 e.lil. Paris. 1531. i His similia habet alibi quoque Ghrysologos, quce
    f Editi, jierperara, Deus meas cst. non absolute intelligendastint, quasi hac sola iinpleta.
    595 SERMO LXVItl. 30i
    in sceculoestipsa vita tentatio. Tentatio, inquit ille, A tis hujus orationis, quam vobis hodie Divinitas insi-
    tsl vita liotninis(Job. vn). Rogemus ergo ut nos * ar- nuat et infundit, affectum, propheta tunC audet. coe-
    bilrio nostro non relinquat, sed in omni actu paterna lilus perccpli hujus muneris quodammodo pavore
    TIOSpietate constringat, et in vitse tramite ccelesti solutus. Quid ilerum dixerit pervidete. Cusiodivi, in-
    moderatione conlirmet. Sed libera nos a malo. A quo quit, et expavil venter tneus a voce orationis lubiorum
    malo? b a diabolo quippe, ex quo est omne malum. meorum. Posteaquam divini muneris senserat largila-
    Rogamus Iibcrari nos a malo, quia malo qui non ca- tem; custodivit se, ne se hostem, ne inimicum, ne
    ruerit, fruinon potestbono. c Si adbuc non nati, si latronem se iterum sicut in paradiso suslineret. Fit
    adhuc in utero constiluti, panem petunt, expelunt vigilanlior, fit sollicitior sui custos, qui seposltantcc
    regnum,d quare iit quccstio,quod semper Dei Filius, rei jacturam coelestem thesaurum in vasis ficlilibus
    in Dei patris mansit arcano ? Si Ecclesia generat, ra- custodivit. Et expavil venler meus. Venlrem cordis in-
    lio non est, est coeleste mysterium; quod in Patre terna nominat hic propheta; qui sicut venter cibis,
    Deo, Dci Filius fuerit, quomodo huraana ratiocina- cor sic sensibus pascilur et repletur. Et expavil venler
    tione tractetur non est, non est huraano modo divi- meus a voceoralionis labiorum meorum. Si inlellectus
    nitas ccslimanda.Audisti Deura, nil terrenum cogites, cordis infuderat ori vocem, labiis dederat verba, cur
    nil huriianura; audisti Patrein Christi, hoc per sub- B vota sua, cur desideria sua, cur ex hoc quod esl ex-
    stantiam crede; audisti patrem tuum, hoc credeper oratufus, expavit? Quia non suggeslione sui cordis,
    gratiaro : Ule ut esset Filius habuit semper, te esse sed divini. Spiritus loquebatur affatu. Audi Paulum
    lilium dedit modo Sic ergo te fiUum seito, ut servum dicentem : Misit Deus Spiritum Filii sui in corda no-
    tc esse non nescias; sic audi ad Christi similitudinem ttra clamanlem : Abba, Pater (Gal. v). Quod auditum
    le reduclum, ut semper te Christo cognoscas esse cum ad inlerna transmitteret, tantum se meruisse
    subjectum. mirabatur, et iuterna lota hominis pavebant. Merito
    SERMO LXYffl. adj'ecit: Et inlravit tremor in ossa tnea, quia ipsa pro-
    In eamdem. phelce viscera vexabanlur. Etsubtusme, inquit, com-
    Conditio mortalis, terrena compago, liroosa sub- mota esl virltis mea. Quid est sublus me ? quatenus
    stantia, vitoeac mortis incerta, labore altrila, cOn- ipse idemque homo sursum per gratiaro jara levatus
    sumpta pcenis, putredini ac pulveri subj'ecta natura jacebat subtus pristinam per naturam, ncc virtuteui
    capere non valet, ccstimare non sufDcit, fugare non coelestem virtus poterat sustinere terrena. Jam fuma-
    audet, credere pertimescit, quod hodie cogitur con- vitmons Siria, cura daturus legeni Deus descendit in
    fiteri. Tantam donorum Dei gratiam, promissomm montem (Exod. xix). Quid caro faceret, cum descendit
    niagnitudinem, munerum largilatem, fragilitas hu- iC Deus in carnem, carni gratiam collalurus? Venit
    mana nnde promereri valeat_ non polest iuvenire. pater quia homo Deurn, servus dominum non ferebat.
    Hoc reor non ambiguum Habacuc prophetain mentis Et quia fidelis est in verbis suis quce dixit : Aperi
    intuitu proevidisse,dum se lanto pavore concussum, os luum, et itnpleboiltud (Psal. LXXX);aperite nrinc
    bujus auditus taliter exagitatmn tremore, dicit : Do- ora vestra, ut ipse ea tali prece, tali repleatet cla-
    mine, audivi auditum tuum, et limui; consideravi ope- more. Pater nosler qui es in cwlis (Matth. vi). Ubi
    ra tua, et expavi (Habac. m, juxia LXX). Auditum sunt qui de Dei promissione diffidunt? Ecce quam
    tirauit, non quia tunc propheta tantus audierit Do- cito fidei esl remunerata confessio : mox ut Deum
    minum, sed quia tunc servus Dominum suum sibi unici Filii confessus es Patrem, tu ipse es Dei Palris
    conversum reperit, et audivit in patrem; non quia adoptatus in filium, ut esses coeli hceres, qui paradisi
    mundi huj"usfabricam elementis ila sibi dissonis con- exsul habebaris et terrce; et ideo nunc vocas , Pater
    sonantem contemplatus expa vit, sed quia pietatis erga noster qui es in cmlis. Quia fuit tibi quondam pater
    se lantoeconsideranstuncopera,admirationis tremore qui te resolvit in limum, qui te ad claustra duxit et
    concussus est et pavore. Consideravi, inquit, opera tua pertraxit inferni : terram nesciat, amorem carnis
    et expavi. Adoptatum se tunc stupuit in filium, quando ignoret, patrem pulveris nori requirat, nihil in se vi-
    perdiderat ipsius fiduciamservitutis. Denique ut scia- D tii licere permitlat, qui Deum patrem coclestem repe-

    conditione Deus nobis peccata dimittat, sed si coetera c Hic se catechumenos Dominicam orationem do-
    accedant, veluli poenilentia, dolor, elc. Hoc enim cuisse, et gentiles modo per baptismum renatos ern-
    interest inter promissiones aflirmantes, quae cum —
    diisse inriuit. MITA. At catechumenis non licebat
    exceptione suscipiendaesunl, et negantes, quoeabso- dicere Pater noster, usque dum per aquam rcgcnera- ..
    lute. tionis Filii Dei facti essent. Hoc aperte teslatur Chry- .
    3 Deus non tantum homines impios suis soepevitiis sostomus horail. 11 inllCor., tom. V pag. 516 edit.
    relinquit,ut Rom. i, 24, sed eos etiain qui viribus Fraucof.; et Augustinus homil. 29, de Verbo Apos-
    suis plus oequo confidunt. Quod malum, juxla Cliry- tol.; Theodoretus Epit. Diy.Dogm. cap. 28 tom. 1Y,
    sologum, anlevertinius assiduisprecibus, etprcecipue pag. 336, citanie Suicero pag. 1248. Unde passim
    hac eadem petitione in orat. Dominic. dicebatur c\>xnTTIOTWV, oratio fidelium. Non tamen res
    b Malum hic a SS. Patribus pro diabolo sumi plu- erat illicita, si quis ea uteretur.
    fiinis probari potest. At in luce raeridiana lueernam d Hoc est quare disputamus id quod fide firma cre-
    accenderem. Grcece, in textu, ar.bTOU irovig/sou, ab illo dilur, scilicet, quod Filius aeterni Patris fuit semper
    tmptobo, ab illo maligno vertit Tremellius, Montanus in hoc ? Yide supra serm. 58, et 60, e.t 62; hoec enin.
    et Syrus; quo nomine diabolus vocari solet, Matth., contra hrerelicos scripta sunt. MITA.
    xm, 19; Joan. xi, 13; v, 18. ,-_...;i.
    PATEOL. LII, .v. ^'.u.. -^- U
    595 S. PETRI CHRYSOLOGI , 396
    tit ad naturam. Et qui se Dei fiUuriicredit, actu, vita, A f temere praesumens, nec virium suarum modum
    moribus, honestate, tanto geueri respondeat, ne ite- colligens, in conflictu male cauta succurobal, deinde
    rrxn ad terrena descendens ad ipsam tanti genitoris Offensus Deus tradat tentationibus quos delir.quit.
    tendat injuriam. Sanctificetur nomentuum. Si nomen Sed libera nos a malo. Satis de se humiliter sentit,
    Christi coecisvisum, cursum claudis, defessis vario nec salvari s per se proesumit, qui ut a malo per
    languore sanitatem, mortuis dat vitam, teque, homo, Deum liberetur, implorat. Sigoate vos. Intelligite,
    ipsum, totanique sanctificat creaturam, quemadrao- filioli, quanta perfectorum, quanla fortium gloria sit
    Omaatu ipsius nominis oras et expostulas sanctitatem? et poteslas, quando lanta virtus in ipso couceptu,
    Quia a Christo vocatus es Christianus; et ideo sup- tanta majestas aperilur in partu. Nondum nalus pa-
    plicas ut procrogativatanti nominis meritis in te sub- trem vocat, sanclitatem postulat, regnuin petil, dat
    sequentibus roborotur. Adveniat regnum tuum.Devo- jura terris, terrenas Coelestihusexoequatvoluntafes,
    tionem mandat, exigit desideria, vota perquirit ipse, et laboribus profuluris exigit j'am devotus annonam.
    qui adventum suum in sua continet potestate. Fidelis Paitem nostrum, inquit, qttotidianum da nobisliodie.
    est ille railes, qui regis sui procsentiamsitit, exoptat Beati estis, qui coepistis anle pugnam vineere, anle
    regnura, expetit et concupiscit triuniphos : sedhic triumphare quain vivere, anle ad patris promptuaria
    pelis ut tibi et in te adveuiat regnaturus, in quo dia- B quam matris ad greraium pervenire, ante pastum
    bolus arcem, mors imperium, diu infernUsgessil et gregis, quam succtun laclis invadere, toto ante vic-
    tenuit a potestatem. Oremus ergo, charissimi, rit toriarum sonare jubilo, quara vagitu respondere cu-
    Christus semper suo regnet in niilite, b et miles sem- narum. Yere, ut dixit Aposfolus^infirraum Dei for-
    persuo triumphel inrege. Fial votuntas tud, sicut in tius est hominibus (I Cor. i). Aut quis potcrit tauli
    cmlo etin terrd. Beatus dies ille, qui terrenomm jun- conce tus referre sacramentum? ubi b Virgo mater
    git, sociat, exoequat coelestibus voluntates, ut inter parit orbe quotidie, nec relinquit posteros ad labo'
    dispares substanlias una atque eadem sit yoluntas. rem, sed oeterr.am germina ' pracmittit ad gloriam.
    Haec est fida pax, inconcussa concordia, gratia per-
    SERMO LXIX.
    severans, quando per unius domini ordinem, familia
    riatura diversa, voluntate fit una, eadem reperitur ct jn eamdcm.
    sensu. Panem nostrum quotidianum da nobis hodie. Putasne mortale peclus Dominicoecharilafis erga
    Post ccelesle regnum panem quis postulet tempora- nos magnitudinem capial? Putasne terreni corporis
    leni ? Sed quolidianuro c et in diero vult nos in sacra- pondere mens depressa erga nos divinum intelligat ac
    inento sui corporis d panis viaticum postulare, utpef sehtiat affectum? Nam quidquid cccli micat, radiat et
    hoc ad perpetuum diem et ipsam Christi pervenia- C splendet ornatus, quidquid in terra fragrat in flori-
    mus ad mensani, ut uride hic gustum sumpsimus, bus, sapil in fruclibus, in animantibus gauiet, nostro
    inde ibi plenitudinem totasque satietates capiamus. araore faclum, noslroe addiclum esi servituti. Sed
    El dimiltenobis debita nostra, sicut el nns dimittimus quamvis magna, parva lamen su;;t ad supernoein nos
    debitoribusnostris. Qui sic pelit, et debita non re- dileclionis iiidiciuni.Nobis principatus coelorum, no-
    laxat, iste se etiam per quod orat, accusat; qui sibi bis xlberioe potestaies, nobis supernoe dominationes,
    tantum donari poslulat, remitti lantum, quanlum nobis angelorum officia cxcubiis ntilitanl indefessis.
    ipse remittit et donat, ad placitum Deum, Deum ta- Sed ista adhuc asserendacin nos divinocnecessitudinis
    liter iuvitat ad pactum. Quisque quantum ipse proe- parva sunt, et raii.ofa , la. lumque infima, qiiantum
    stiterit altefi, tanlum sibi exigat et ipse prceslari. creatore suo minor est creatura. Deus vulfu incon-
    Dimittenda sunt aulem, fratres, debilanon pecunioe templabilis, visu imperspicabilis, nullo sensu ceslima-
    solum, sed omnium causarum, culparum, criminum; bilis, inaccessus mente, ne ipso quidem ad plenum no-
    quidquid, hoino, e iucurrere poteris, in his libi cum tus auditu, quoties, qualiter, qtiam varie, quam di-
    incufreril alter, igriosces. Fidens peccalis suis petit verse se humanis aptavit obiutibus? Qnani se com-
    veniara, qui peccauti libenter ignoscit. Et ne tios iii- munioni, quam se familiaritali proeslitit et concessit
    ducasin tentaiionem.Hoc petere millies mullis modis D humauoe, cuni Noe consilii sui facit esse parlicipem,
    cogimur, fVatres. iie ffagilitas plus aus». et de se et expiando mundo diluvium praeraonetimininere, et

    a Alias, principatum.
    b Ex ms. Cacsenoc,Editi, ut miles peecata devitare. Frustra enira petimus iVeno*indu-
    cas in tentationem, si hoc in nostra posiium sic est
    e Alias, exinde. poteslate, ut nullo Dei adjutorio valeamus implere.
    d Yiaiicum dicilur SS. euchafistioe sacramentum, Hieronymus, lib. ni contra Pelagium; Augustinus,
    quod tiobis ad aliaffi viiam coinmigrantibos pro com- Epist. olim 89, nunc 157, ad Hilarium, et epislola
    mealu sit. Yide Rasilium Poncium eX familia Eremi- olim 74, nunc 78, ad e mdem.
    tarum S. Auguslini Variar. Disputat. qnaest.2 part. i, h Hoc est, Ecclesia generat filios per baptisnrom,
    num. 1. Confer qttcedixi in dissertatione de Pat. ar- quos morie. tes antese prrcinittit ad gloriam; stabit
    gentea Gorreorn pag. 96, iri rtolis, enim mater Ecclesia hic, donec sceculiconsummalio
    e Alias, incurrere potes. adveniat. Sed filios Christianos quotidie prcemitlit
    f Ex m's. Valicano. Editi, tumore. ad regnum, duin filiielecti obeuht morlem. MITA.
    s Ex hac eadem petitiohe validissinriumafgutnen- » Ms. Gcesence,sed a terreno germine prmmittitad
    lum desumebant catholici adversus Pelagianos, asse- gloriam.
    rentes nulla ope gratice posse homines viribus suis
    $97 SERMO LXX. 59S
    totum soeculumipso custode parvo arcoe designat in A ritatem. Qui ergo esse fecit, dedit vivere, docuit et
    seroine (Gen. vi); cum ad Abraham velut hospes ad- prare, qliia totum voluil proestare, qui sua sibi prece
    ventat, invitaius tota dignatione succedil, oblala non voluit supplicari. Pater nosler qui es in cmlis (Matth.
    respuit, apposita velul esuriens et Iassus assuinit, et vi). Ecce, homo, lua le voce Chrisltis hodie, ut sibi
    divina collatione velut egens suscipit el acceptat hu- faceret e cohaeredem Dei Palris, adopiat in fiiiuin,
    mana (Gen. xvro)?Hincest, quod emortua mox senis dumait, Paternoster.Q.iwiisuaidignationisesi, tuceesse
    meuibra reviviscunl, sterilis vetulocjam viscera su- yoluilpotestatis, j'uxla illuJ: Quolquoireceperutueum,
    scita::tur exstincta, et uatura in vivocadavere perse- dedit eis polestatemfilios Dei fieri (Joan. i); et laineii
    pulta proditura suum resurgit auctorem, et generat j'ubet dicere, ut dignatio donantis sit, non temeriias
    plurimos transaclo j'am tcnipore, per unum a quem proesunientis,Qui es in cmlis.Non quod non sit in ler-
    crediderat condilorem (Gen. xxi). Ad Moysenigneus ris, sed le qui ccelestemPatrein jam vocas, ad coele-
    Leus glomeratur in rubo, deinde confert facieuda stem vult tendere cl repetere jam naturam, ul ge-
    cum servo, exercetur variis in ^Egypto viiiutibus, et neri tanto vita nostra respondeal, ne terreni mores
    patefit ad nuluni famuli (Exod. m); irrogat Jlagella, degenerent, quos co^Ieslis donavit et conlulit j'am
    vel tollit (Exod. vin); et in mari quantus sil, quan- nalura. Sanciificetur noinen tuum. Non quod tua sit
    tumve hoinini b dederit, ultricis un;;oe demonstrant g prece sanctificanduw, quod te sanctifical nonien;
    pbsequ.a, cumsiccato gurgite c cedil unda piis, et li- sed quiaChristi noiiiiiievocatusesChristiaiius, pcten-
    qnore durato muruni proestat, raunimen exhibel !ibe- dum libi est ut aclu luo noinen hoc sancliiiceiur et
    randis, ac lola naturoesucevirtute de hoste saevissimo honoretnr in te. Quia sicut virtulum faina, nominis
    triumphatura decurrit (Exod. xiv). Miro conlubernio tanturo respoudet ad gloriam, ila roale conversanlis
    IsraeliticisDeus conversatus in castris (Deut. xxm), infamia ad ejusdem nominis redundat injuriaro, di-
    numerosas gentes nunc ferit fulinine, iiunc langit cenle Apostolo : Nomen Dei per vos blasphemalurin
    grandine ( Josue, x); nunc solo lubarum clangore gentibus(Rom.n). Et revera, filii, luuc genlilisnomiui
    prosternit (Josue, vi); ulsine conflictu, sine vulnere derogat Chrisliano, quando aliler quani profitetur,
    Deus ducat vicirices acies quas prcecedit. Aliuit de- et dicilur vivere, viderit Ghristianum. Veniui regnum
    sideriis, vofis annuit singulorum, niox ad interrogata tuum. Non ul Deo veniat regnum habenli semper,
    resporalit, occulta prodidit, prcedixit futura, qucesita sed poslulas ul libi veniat non habenti, ct percipias
    patefecit, regnum contulit, donavit opes, teniperavit illud quod tibi affeclu suo Dominus pollicetnr, cum
    pluvias, fecundas proeslilil lerras, coivjugiaipsa filio- dicit: Venite, benedictiPalris mei, percipile regnum,
    rum copia et honore decoravit. Sed adhuc parum quodvobisparalumesla coiislilulionemundi(Malth.n).
    esse credidit, si affectumsuuni erga nos praestandoQ Venite, ber.edicli, noii dixit, veniamus;percipitc, non
    prospera tantum, et non etiam adversa suslinendo dixit, percipiamus. Nemomiretur quia palrem vocat
    monstraret. Post omnia, mundum suum pauper in- qui nondum natus csl; ' nam si Joaimes exsultat
    greditnr : j'acet in cunabilisut homo, vagitu suo iin- (Luc. i), el Jacob cobuclatur in utero (Gcn. xxv),
    plorat, inquirit, exigit quam tibi prcestititipse pieta- prudens acstimct quid possit natura divina, si tantmn
    tem. Parens omnium usus est le parente, suljectus potest per Deum huffiana conceptio.
    tibi exslitit cui omnis subjacet altitudo, limuit quem
    SERMO LXX.
    tiraenda metuunt, fugit ad quem cuncla confugiunt;
    coelorumarbiler est hospes in domibus peccatorum; 7n eamdetn.
    pane pascitur qui pascel omnes. Et quid plura? Omnia quoe divinitus dicta factaque rcferuntur,
    dUavTox_3«Tw_3tenetur sceculorum,sistitur lerrcefunda- sunt miraculo, sunt stupori, sunt pavcndamortalibus,
    tor, judicatur huinanae largilor veniae,disculitur cor- ipsis etiam coclCstibussunl Iremenda : sed nitiil tam
    dis scrutator, punitur vitoedator et reddilor, cunc- slupetcoelum, pavet terra, expavescit universa crea-
    torum resurreclio sepelitur, ut tarda mens horainis, tura, quam quod vos estis hodie, nobis dicentibus,
    et intelligentia satis pigra, vel morte in se Dci proba- D audituri. Servus Domiiiurii palrem voeare a <ie(,
    ret affectum,quaeproedicfiset innunieris Dei bene- jiidicem suum reus nuncupal genitorem, conditio
    ficiis, Dei erga se non inlcllexerat, non senserat cha- terrena sua se voce Dei adoptal in filium: qui lerrena
    a QuiaAbrahara credidit illum esseDeuiri, et uhi- Matth. vi, ait, nonduminitialum quippe baptismatis
    versorum conditorem, qui sibi dixerat ex Sara uxore sac.ramenlo,non posseDettmPatrem vocare, quod A;:-
    sene, se pariler scnem filiumsuscepturum, qui mul- ctori noolro conlradicere virietur. Sed Chrysostomus
    tarumgeiitiuni esselfuturus pare.is; ideo in gratiam humano more loquiiur, Chrysologus auiein divipo.
    lideisuoeconsequiturul transacto generandi temporc Siquidemtantum designatus Filius roeiile divi;:a, licel
    nUiilominusgeneret, et plurimos ex Isaac suscipiat quo ad nos physice non pOssit appellari Filius,
    nepotes. TIIITA.
    b Ms. Coesen.et Vallicel., ptttcfecerit. gratia baptismatis adhuc sibi dcficiente; lniiiendivino
    more Fil.us Dei appellalur cui proeterita juxia ac
    c Forlasse legendum, Cediturida pedibus. futura sunt prcesentia.Mm.— Alludit Chrysoslomtis
    d Id est: OmnipOlens. ad suorum lemporum morem, quando non aperfe
    e Et apposite observant bic enarratores in peli- licitum erat catecbumenis orationem Domiriicain
    tione dici Pater nosier, el non meus: ut infeliigamusi recitare. Vide notam 4, serm. 67. Augiistinus in
    nos esse cum Chrislo cohoeredes el unius Patrisi Enchirid. ad Laurcnt. cap. 71 : f^orum(lidcliura) est
    lilios. . dicefe, Pater noster qui es in cmlis, qui jam Pdtre iati
    f S. Joannes Chrysostomus, boriiil. 20 in -cap. rigerierati suni ex aqua et Spifitu sancto,
    699 S. PETRI CURYSOLOGl W>
    perdidit, ccstimat se divinitatis hceredein.Sed aude- A peccatum in vestro mortali corpore (7?om.vi). Fiat
    mus, quia prcesumptiodicentis non est, ubi auctori- voluntastua sicul in cceloet in terra. Nunc in terra
    tas esl jubentis; ipse enitn nos hodie dicere sic voluit, multa fiuntpro diabolivoluntate, pro soeculincquitia,
    qui nos docuit sic orare. Et quid rairum si homines pro desiderio carnis; in coelo vero fit nihil praeter
    Dei consecravit in filios, quando se hominis dedit et Domini voluntatem. Petimus ergo, ut interemptb
    aptavit in filium? Carnis tunc naluram transtulit in diaholo, ut novo saeculo,ut mulato corpore, ut de-
    divinam, deitatem quando humanam detulit ad natu-» structo mortis imperio,utabolila dominationepeccati,
    ram : tunc hominem sibi in cccleslibuspraestititcohae- in cocloet in terra, in Deo el hominibus, una Dei sit,
    redem, quando se participem reddidit terrenorura. eademque voluntas. Panem nostrum quotidianumda
    Aut homini negare quid amoris potuit, quid muneris, nobis hodie. Post regnum cceleste, terrenum panem
    *
    qui tolura quod erat honiinis, etiam peccatum, sus- pelere non jubemur. prohibente ipso cum dicit.:
    cepit et mortem? Aut quomodo hominem in suis Nolite sollicitiesseanimoevestraequidmanducetisaut
    prosperis soeium non habebit, qui in adversis homi- quid bibatis (Matth. vi). Sed quia ipse est panis qui
    nis se fecit esse consortem ? Homo, redi ad Deum, de coelodescendit (Joan. vi), petimus et precamur
    sic amalus a Dco; el ad illius gloriam da totum te, ut ipsum panem qup quotidie, id est, jugiler, Mimus
    qui se totum propter te b ad suamdeduxit injuriam; B in oeternitalevicturi: hodie, id est, in prccseritivila,
    et Voca patrem fidens, quem tanto amore tuum de convivio altaris sancti ad virlulero corporis men-
    probas, sentis, intelligis esse genitorem. Pater noster. tisque capiamus. Et dimitlenobit debita nostra sicui
    Quod nondum natus patrem vocat, nemo mirctur : et nos dimiltimus debitoribus nostris. Sic dicendp,
    Deo nata sunt nascitura, futura facta sunt Deo. Quce homo, e indulgentioemodum, mensuramque veniac
    futura sunt, inquit, jam fuerunt (Eccl. m). Hinc est tu tibi dedisti, qui a Dominotantum tibi pelis dimitti,
    quod in utero suum Joannes senlit auctorem (Luc. i); quantum dimiseris ipse conservo. Dimille ergo deUn-
    et exstat nuntius matri, qui eral suae nescius vitae. queuli in te tolum, si vis ipse de tuis nihil Domino
    Hinc est quod Jacob ante legitur bellare quam nasci, debere delictis: in altero dimitte tibi, si vis ipse vin-
    ante triumphare quam vivere (Gen. xxv). Hinc est dicemvitaresentenliam. Etnenos inducasin lenlatio-
    quod jam sunt Deo qui sibi adbuc non sunt, qui elecli nem. Deus,ticut scriptumest, neminemtenlat (Jac. i.):
    sunt anle constitntioiiem mundi. Qui es in cmlis.Non sed tentaie dicitur, cum d contumaciter euntes ad
    quod ille non sit in terra, sed ul tu per hoc germen teiiiatioiium laqueosderelinquit. Sic Adam tentatoris
    esse noveris te coeleste: et si te Dei Filium esse fate- incurrit insidias, dmn sui proeceptadeserit conditoris.
    ris, vive quasi Dei Filius, ut actu, vita, virtutibus, Unde autem ct a qtto tentaretur homo, prodit sie
    tanto possis respondere genitori. Sanclificeiurnomen C dicendo : Sed liberanot a malo. Hoc est, a diabolo,
    tuum. Quia a Christo vocatus es Christianus, petis ut qui lotius mali et auctor est, et origo : diabolus na-
    praerogativa tanti nomiiris sanctilicetur in te; quia tura coelestisfuit; nrinc est nequitia spiritualis, oetate
    nomen Dei quod per se et sibi sanclum est, aut major sceculo,nocendi usu tritus, loedendiarte « pe-
    sanctificatur in nobis nostro actu, aut nostro actu ritissimus; unde non jam malus, sedf malum dicitur,
    blaspheraatur in gentibus. Veniat regnum iuum. Ipse a quo est omnc quod maluni est. Hinc est quod pro-
    dicit: Regnum Dei intra vos est (Luc. xvn): si intra priis viribus liberari homo non potest, carnalibus
    nos est, veniat ut quid oramus? Est in fide, est in vinculis illigatus. Pelendum nobis est ergo ut Deus
    spe, est in exspeclatione, sed ut in re veniat, jam nos a diabolo liberet, qui « Cbristum terris ut dia-
    precamur. Veniat autein nobis, non illi qui sempcr bolum vinceret, commodavit. Clamet homo, clamet
    conregnat Palri suo, seroper regnat inPatre; sed ad Deum,clamet, Libera nos a malo, ut a tanto malo,
    veniat nobis. Venite, benedicli Patris mei, percipite soloChrislo vincente, liberemur.Paier notter quiet in
    regnumquodvobisparatum est ab originemundi(Matt. cmlit. Orandi thenia, materiam petendi, suppUcandi
    v). Dicimus, Veniat regnumtuum. Ut sic Deus regnet normam paucissimis in verbis ipsc tibi qui tibi est
    in nobis, quatenus in nobis desinat mors regnare, exorandus indulsit, ut ex hoc tu petendi suraas sen-
    desinat regnare peccatum. Regnavit, inquit, mors ab D sum, intellectum postulandi capias, raensuram colli-
    Adamusque ad Moysen(Rom.v). Et alibi: Nonregnet gas impetrandi, et brevissimo magisterio orandi _
    * Suscepit ad delendum : non autem assumpsit ut Deus nobis et maj"ora et liberalius remitlil, srd
    haberet, ut dicit supra scrm. 45. In epistola D. Leonis condilio; quod si aliis non rcmiserimus nec nobis
    ad Flavianum dicitur : Astumpsit formam servi sine remiltetur.
    torde peccati. Ideo suscepil, ut habetur I Petr. n : d Augustiuus : Non mim per sc ipsttminducit Devs
    Peccata nostra ipse perlulilin corporesuosuperiignum. in tentaiionem,sed induci patilur eutnquemsuoauxilio
    Et II Cor.: Eum qui non noverat peccatum,pronobis deseruerit.
    peccatumfecit. Id est, Deus fecit Deum esse hostiam e Ms. Gaeseu.,protnptissimits.
    pro peccato. Yide Bellarm. in ex osit. psalmi xxi, 1. f Vide notam 13 serm. 67.
    D. A.i brosius lib. n in Lucam, de Christo baplizato e Nota vim hujus verbi comnibdavit;hoc est, frUen-
    ait: Unus omniutnpeccata sutcepit, ut in illo otnnia duro dedit. In commodatoetenim redditur idem ipsum
    peccata morerenlur. MITA. specie et numero quod fuerat commodalum,ut patet
    b Ms.Cccsen.,ad luam. loto lit. ff. commodaii. Sic Cliristus terris commo-
    c Penes aUos interpretes, TOIWC, sicut etnos dimit- datus dicituf, quia, deviclo diabolo et homine re»
    timus, non significat modum remiltendi, Deus enim dempto, idem specie et numero cceloredditus est.
    perfecte remittit, sedrationem. Non est regula, quod MlTA.
    101 SJ.RMO LSXI. 40*
    tatissimamcapias disciplinam; * simul quia ad amo- ALesse de coelis? Ergc ccelestemvitam roonstrain habir
    ris indicium rex ipse officiofunclus est advocati, ut tatione terrena : quia si quid in te gesserit terrena
    preces quibus b responsurus erat ipse dictaret. Cun- cogitatio, coelo maculam, coelesli generi injuriam
    efatioablata est impetrandi oranis, immo fiduciacol- intuUsti. Sanctificetur nomen tuum. Nos petimus ut
    lafa esf tota promerendi, quando ipsum se legit in sanclificet nomen suum Deus, quod sanctitate sua
    •precibus qui rogatur. MetUslocum non habet, ubi a totam salvat et sanclificat creaturam. Fratres, hoc
    Patre filius pietate interprete desiderat quoe sancta nomen est quod superucc potestates pavent, quod
    stint impetrare. tremenda suscipiunt servitute : hoc nomen est quod
    SERMOLXXI. mundo perdito dat salutem : sed petimus ut nomen
    Dei actu noslro sanctificetur in nobis; nobis enim
    In eamdem.
    bene agentibus benedicilur nomen Dei, nobis male
    Fratres charissimi, qui vos donavit credere, ipse agentibus blasphematur. Audi Apostolum dicentem :
    vos docuit et orare, et tolara petendi formara paucis Nomen Dei per vos blasphematurin geniibus(Rom. u).
    aptavit in verbis : quia cum patrem postulat, multa Pelimus ergo, petimus ut quantum nomen Dei san-
    prece filius non laborat; sicut enim pelere cogit ctura est, tantum nos ejus mereamur in nostris men-
    iiecessitas genitum,itaurgetcharilasdaregenitorem. g} tibus sanclitatem. Veniat regnum tuum. Quasi non
    Pafer ergo qui sponle praestat, non tam ut petatur, semper fuerit, ac sit, sic regnum Christi ut veniat
    quam quid pelatur ostendil, ut filius petendo justa nunc rogamus. El ubi est illud ? Regnum Dei intra
    placeat, qui poteststulta postulans displicere. Audile vosest (Luc. xvn). Inler nos est fide, sed ut re veniat
    Patrem, et vos Ulios esse j'am credite, ut quaepetie- supplicamus. Fratres, quamdiu diabolus vario ne-
    ritis incunctanler impetrare possitis. Quid valeat quitiarum genere, multimoda arte fallendi rerum
    fides, credulitas quid possit, quauti sit confessio, aciem turbat, sensus hominum, moresque confundlt,
    hodie monstratur in vobis. Ecce Trinitalis trina con- scevit idolis, sacrilegiis furit, fallit auguriis, divina-
    fessio in ccclestem sobolem de terrena vos suslulit tione mentilur, signis decipit, illudit astris, specta-
    servitute; ecce fides quoeDeum locuta est patrem, culis occupat, obsidet viliis, peccatis vulnerat, cri-
    patrem vobis Deum hodie conquisivit; ecce vox quae roinibus saucial, despcratione prosternit, Cbristi
    confessa est Deum Filium, vos Dei adoptavit in filios; regnum prolongat et absentiat a nobis. Petimus ergo
    ecce credulitas quoeDeum Spiritum proclamavil, de ut veniat tempus quo, mali tanti auclore pereunte,
    carnis substantia mortali iu vitalem Spiritus substan- mundus lolus, creatura tota, lolam solius Chrisli re-
    : tiam vos mutavit. Quis pietalis tantoe dignus inve- gnet et triumphet ad gloriam; et fiat quod sequitur,
    nietur assertor? Deus Pater homiues dignatur hccre- Q C ut sicut in coelo, ita et in terra una Domini sit vo-
    des, Deus Filius non dedignatur servulos cohoeredes, lunlas. Sit terra ccelum , vita Deus, tempus ceter-
    DeUsSpiritus carnem consortem divinitatis assumit, nltas, patria requies, census innocentia, honor im-
    filccelumpossessioterrenorum, etinferis addictijuris- mortalilas, d gloria castitas, Deus tolum. Addidit,
    dictione suscipiuntur in supernis, Apostolo probante, Panetn noslrum quolidianum da nobis hodie. Post
    cum dicit: An nescitis quia angelos judicabimus? Vo- paternitatem Dei, post divini riominis sanclitatein,
    cate ergo Deum patrem, vosque si nondum natos, post coeliregnum, quotidianum panem jubemur ex-
    jam lamen designatos filios esse jam credite, et date poscere. Chrislus oblivioni non subjacet, Christus
    : operam quatenus sit vobis coelestis vita, sint vobis mandatis suis contraria non demandal; ipse dixit:
    -divini mores, elforma deitatis tota vestra prccferatur Nolite sollicitiesseanimw vesirm quid manducetis aut
    in forma; quia ccelestis Pater respondentes generi quid bibatis (Matth. vi). Sed quia ipsc est panis qui
    filiosmuneribus ditat divinis, degenerantes ad pocna- de coelo descendit (Joan. vi), qui legis et gratice mo-
    Jem revocat servitulem. Pater noster qui es in cwlit. la aptatus est in farinam, qui crucis confectus est
    Succumberet conscientia servilis, lerrena conditio passione, qui magncepietalis fermentalus est sacra-
    solveretur, nisi nos ad hunc clamorem ipsius Patris mento, qui ° conspersionis levis levamentum sustu-
    j lit de sepulcro, qui ut divinitatis sucecalore coque-(
    auctoritas, ipsius Filii Spiritus excitaret. Misif, ait, D
    Deus Spiritum Filii siti in corda nostra clamanlem retur, ipseclihanum decoxit inferni, qui adcoelestem|
    Abba Pater. c Lassescit mens, caro nostra deficit ad. cibum quotidianus Ecclesioedeferlur ad mensam, qui
    . divina, nisi Deus quce fieri jitbet impleat ipse qui in remissionem frangitur peccatorum, quiedentesse
    jubet. Quando ausa mortalitas Deura vocare patrem perpetuam pascit et enutrit ad vitam , bunc panem
    nisi raodo, quando superna virtute hominis animan- quotidie nobis dari petimus, donec illo in die perpe-
    tur interna ? Pater noster qui es in cmlit. Homo, quid tuo perfruamur. Et dimitte nobis debita nostra sicut
    commune cum terris tibi, qui confileris tibi genus et nos dimitlimus debitoribusnostris. Homo, ' penes
    * Etiam quia. ~~-~~ contemnatur.
    1 Ita corrigit Meursius, ut esl in editione prima d Quam male, bone Deus! Plurimre editiones: Ve-
    Bonon. Editi fere omnes, retponsus. neta Sarzinoe, Lugdun. Durandi, Colon. Henningii,
    c Meursiuscorrigebal, flaccescitmens. Saiictificetur elc, furia castitas. Lugdun.Landriaii-i,curante Theo-
    in nohis. Augttstinus, serm. olim 48 de Diversis, pbilo Raynaudo, habet cura castitas.
    nunc 56 et 57 : iJoc rogat, quod semper tanctum tn e In nonnullis, sicut et iu ms. Vatic. deest levis.
    *e, tqnctificeturin te; irf ett tanctum habeatur, non 1 Explicandus e*t Chrysologus ex Augustino, qui
    403 S. PETRI CHRYSOLOGI 401
    te est potestas venice, in te est indulgentioe, tu tibi A hrcreditatem rerum omnium possidebttnt, et de ex<-
    remissionis auclor es conslitutus. Gratis petis ve- cessu palris luctus leroporum non videbunt.
    liiam, qui tibi in alioindulgere contcnuiis. Homo,«tu SERMO LXXH.
    iibi misericordioe factus cs ipse mensura ; quariturn ln eamdem.
    quoeris misericordice, fac tanlum. Et ne nos inducas Quod ego modo cum raagno tremore dictnms sum,
    in tentationem. Teniatio cst, fralres, species fallens, quod vos estis nunc lerribiliter audiluri, inuiio ter-
    quoe prospera in adversis, adversa occullat in pro- ribiliter vocaluri, slupent angeli, pavescunl virtut.es,
    speris, humanamque ignoranliam dolosos educit in supernum coelumnon capit, sol i.on videl, lerra non
    lapsus; petimus ergo i.e peccalis impellentibus in sustinet, tota no;i assequitur creatura. Quid ad hcec
    teiitalioiium foveas incidamus. Liducere auteni Deus mortale pectus ? Quid ad liaec roens hoininis imbe-
    dicitur, eurrentes ad crimina cum rclinquil. Sed libe- cilla?Quid ad hcec huinani sensus ai:gustia? Quid
    ra nos a malo. Hic mali nialum designat auclorem, ad licechumance vocis aura ? Quid ad istud huraana
    hoc esl, diabolum. b Petiinus ergo ut munere hoc lingtta cito tacilura ? Hoc Paulus d invisibiliter cuin
    uno malis omiiibus cura mali carcarous auclore. Pa- vidisset, prodidil non prodendo, dicens: Nec oculut
    ler noster, qui es in cmlis. Nemo cum se filinin cla- vidil, nec auris audivit, nec in cor Itominis uscendit,
    mat, manere se rairelur in habilu servitutis: ad di- g quw prwparavit Deus diligenlibus se (I Cor. ii). Hoc
    vinum germen hodie designatus es, non proraotus ; Isaias cuin suo mox cccpisset auditu, ad hoc homi-
    spera, non rem, te noveris eonsr:cutum. Audi Apo- hum pervenire possedubitat velfidem, dicens : Do-
    sloluni: Spe saivi facli stimus : spes autem qttmvide- mine , quis crcdidil audilui ttoslro (Isai. LUI)? Hoc
    turnon est spes, quodenim videl qtiis, qitid sperat? si Jeremias cuin diviuo coiicepisset auditu, parlus su-
    autem quod non videmus speramus, per patienliam pernorum sensnum non sustinebat, clamans : Ven-
    exspectamus(Ilom.vii]).IIodieadoplionisestdies,hodie trem meum, venlrem meum doleo, el sensus cpfdis
    promissionis tempus est: audi, crcde, exspecta, cre- mei perlurbati sunt (Jerem. iv). HocHabacuc divini
    de creditori tuo , qui tibi credidit debitori; exspe- spirilus pCrorabat afflalu, cum dicit: Custodivi, et
    cta parumper ut vCnial, qui le diu suslinuit ul veni- expavit venter meus a voce orationis labiorum
    res ; da illi inducias de promisso, qui tibi quidquid meorum; et inlravil tremor in ossa mea; et e sublus
    erat debiti jam donavil. Aut quare tu faligaris spe me comrnota est virtus niea (Hubac. m). Elevatus
    Dei, cum genusomne hominum subsistat spe, fide virtute Dei sensit suam sub se succubuisse virtulerri.
    vival? Agricola numquara sereret anhelus, si fru- Longum est super hoc sacrame::tuni pavoris prose-
    ctiim laboris sui de tempore non sperarel; viator la- qui, et dinumerare f sanctorum exempla : lerapus
    borem prolixi iliiieris 11011 subiret, nisi se ad desti- G non sinil diu me in hoc timore demorari, ccelestis
    nala crederet pervenire; naula mare non intrarel parlus impetus non polest e lardare nascertium. Di-
    incerlus, si se lucris sequentibus compensalumm co ergo, et vos in utero adhuc penetrali voce cpm-
    viarura discrimina non speraret; miles tota juven- pello, provida exhorlaiione pracmoneo; ul antequara
    tutis tempora non ageret in periculis, si seneclutis videatis matrem, vocetis etpatrem, ante blandimen-
    honores copiosissimos non speraret; filius palernae ta matris, patris tendatis elfestinetis ad regnum, ante
    dominationis c leinpora non duraret, si se substan- patris proevenialis ad panem quam matris ad ubera
    tioe pateruce non speraret hceredem. Et tu si te jam pendealis. Nec in vos quidquam sibi, aut matris ne-
    filiuni Dei credis, juxla prophetam : Exspccta Dotni- cessitas, aut oelati; tempora vindicent: sed in vpbis
    nttm, virilHerage, et confortelur cor tuum (Psat. xxvi); totum divino patri, totum caiesti respondeat et oc-
    et exspecta, ut hoeredilalem Dei de exspeclalionis currat auclori (Malth. vi). Pater noster quicsin cwlit.
    fide, el de virtute palieiiliae consequaris. Andi Apo- Hoc est qupd pavebam dicere, hoc est quod trepida-
    Etolum: jFtJiiJDctsumtts, el nondum apparuitquid eri- bam priiferre, hoc est quod neque coelestiuni, neque
    mus; scitnus quoniam cum apparuerit, simites ei eri- terrestrium quemquam sinebatservitutisproprioecon-
    mus (Joan. 111).Et ilerum : Vita vestra abscondila ditio suspicari: coeli el lerrce, cari.is el Dei repente
    est cttm Christo in Deo: cum autem apparucrit Chri- j) tantum posse proverire commercium, ul Deus rn
    stus vitavestra, iunc etvosapparebilis cumipso in glo- honiinem, homo in Deum; Dominus in servum, ser-
    ria (Colos.m). Fratres, beati sunl filii Dei, quia et vus verteretur iri filium, fieretque diyinilatis el hu-
    petilionem hanc de quolidianis peccatis intelligit, d Paulus vidit invisibiliter, quia sine imaginibus
    quibus lioii carent nec piissinri hoinines, qureque yidil arcana per exstasim, S. Tbomas in H Cor.; et
    Deus diinitlil, si nos diiniserimus. Serm. olim 48 de vidil invisibiliter, quia pculis corporalibus Deus npn
    Divers,, nu c 56; serin. olim 42 inter 50, nunc 67; videlur, ut exAuguslino docet Fulgent us resp. 3, ad
    ^erm. alias 155 de Temp., nuric 59. Ferraridum diaconum. Ex Mita.
    " Laudat hunc locum Chrysologi Du Hamelius in e Emendat Meursius, subiiissimecommotaest.
    notis ad Sacr. Script. hic. t Ex ms. Yaticanc. In edilis deest exempta.
    " Nostrceiniirmiialis memores, non solum ttt vin- e Hoc est vos, qui divina vocatione iiaKCispiritua-
    camus pefiir.us, sed efiain ne in certameri descen- liter cupitis Cbristia;:i, et quodam impetu viscera
    damus, ac forle viiicamur. Maldouatus ex Tertullia- matris Ecclesioe urgelis, ut statim nascimini, ir.ihi
    no,c Cvprianus, Augusthius, etc. haud permiltilis jamdiu in inodo coeptis exemplis
    Non susliiicrel. Horat. lib. i Od, 14 : morari. observa ut gentes baptixari et renovaricu-
    VixUurareciirinae perent. MJTA.
    Possunl imperiosiusseijuor.
    W' SERM8 LXXIII. m
    liiauiiatis iiieGabilimodo una et sempiterriaeogriatio, A regnunt, tQtamque in se regni cpntinet potestatem;
    Et quidem dftitatis erga nos dignalio tanta est, ut sci- sed qui nos yult ad promissara regni gloriam perve-
    re nequeal quid potissimum mirari debeat creatura: nire, mortel nos expetere omnibus hoc votis, in hoc
    uifum quod sc Deus ad nostrara deposuit servitutem, vult nps tpiis nientibus iiibiare. QuaHlum naroque
    anquod nosadsuoedivinitalis rapuit dignitatem. Hinc est tenierarius qui disculit de genere, c ignayus est
    est, homo, quod tedivinitus adhortatur, a qui tanto tanfuni qpi npn gaudet, restuat, anhelat, cuiii prp-
    iiunc tuo araore flaninialur; quod adhuc in utero voce missum intendil et pertendit ad regnum. Fiat volun-
    tuale Deus adoptalin iilium; quod le non fieri solum li- fas lua sicut in cmloet in terra. Sicul in ccclo, sic et
    berum vult ille, sed uasci; quod ipsam propter le manu- in terra : tuncjara totuin ccelum est, tunc agit Dei
    mittit naturam, ne quem iiccvum, nequam raaculam roens una pmiies, tunc in Christo pranes et in orani-
    bnponat ortus prislinoeservituiis. 0 vos beatos, qui- bus CJiristus, quando onines solius Dei sapiunt, et
    bus dominari datum esl antc quam nasei, anlc regnare d faciunt ypluntales; tunc omnes uuuro, iinrao unus
    quara vivere, ante ad Dei Patris gloriara pervenire omnes quando Pei spiritus iri onmibus vivit unus.
    quam prosapiam proprioe vililatis agnoscere. Eccle- Panem noslrum quotidianum dq nobis hodic. Sicut in
    sia felix mater, quoe vos lales respicil, quoe cura vir- psalroo : Benedictus Dominus de die quotidie (Psal.
    gopermaneat, genuisse tales, et lanlos vos taliler B LXVH);ilahie: Panein nostrutn quotidiaiium da no-
    se miratur. Olim partus isle prcecedentibus designa- bis Itodie. Quotidiaiium jugem dicimus; jugis pap.is
    batur exeraplis. Hinc est quod Jacob in utero roatris ille est, qui de ccelp descendit : Ego sttm punis qui
    cura fralfe luclaluf (Gen. xxv), prccripit et triimi- de cwlb descendit(Joan.y_). e Perfectce ergo beatitudi-
    phos. Hiiicest quod in utero Thamar gemini de pri- nis est isle panis ; hodie, hoc est in procscnli, ijlius
    niatus honore prceliantur, relardant partus, nec panis cibo jam vivere incipirnus, cujus perpetuitate,
    anle lucem cupiunt videre quam vincere (Gen. quod est quptidie, saginabimur in fulurum. Ei di-
    xxxvin). Hinc est quod Joannes exsullat ante, et mittenobis debita nostra sicul et nos ditniltimus debi-
    ante suo occurrit auclori genitricis cx utero quam loribus nosiris. De supplicantis pectore venice fpns
    procedal (Lttc. i). Et sihunianapignOra sic anleDeo emanat, et ad vcniara refluel: quidquid pietatis exu-
    mUitant, quam naseantur parentibus, quam vivant berat, et eiTunditin alterum, quando i.idulget sibi
    sceCuIo; quid mirum si Ecclesice divina germina, tanturo quantum alteri condonaveril. Et dimitte nq-
    si Deo sua soboles in utero adhuc, quod sit super.i kis.debila nostra sicut et nos dimiliimus debitoribus
    germmis jam fatetur? Pater noster qui es in cwlis. wsiris, S.atispplest homo misericors, qui cum Deo
    Stupor insurgit, ChristusdeDeipatrispectorematiem depietatecQrifligit, cuin tantura sibi dari quantum
    vocat, et fateturin terra; ethomo demr.trisrttefopa- C dederit, quantum donayerit tautum desiderat et do-
    tremvocat, et confiteiur in coelis, Paternbsterqttiesin nari. Homo, sit semper in pectpre tuo venia, si vis
    cwlis. Quo te hoino repente provexil gratia ? quo te crimina non timere. Et ne nos inducas in tentqiio-
    rapuit coclestisnatura ? ut in cafhe et in terra positus nem. Hcec interpretatioiie indigent, quia lentalip dja-
    adhuc, et carnem jairi nescias et terrarii, dicendo : boU prxvia et arnara est mihistra ejus: quaradiu
    Pater noster qtti es in cmlis. Qui ergo se tanli Patris Vero hcc fragili continemur in corpore, necessario
    filium coiifitelur et credit, respondeat vita generi, precamur ut in nos f nec tenlationi pateat aditus,
    nioribus patri, et mcnto atque actu asserat quod nec diabolp tribuatur accessus. Sed libera nos a ma-r
    coelesteniconscculus est b pcr naturam. Sanciificetur lo. Ipse autem Doroifius Deus iipster liberet nos a
    nomen tuum. Cujus utiquc genus esse coepimus, ejus malo, et perducal ad omne bonum, qui vivit et re-
    tttique censemtir et noinine : et jdeo petimus ut in gnat Deus modo et semper, et per infinita sceculascc-
    nobis illius nominis sailclificatio perseveret, hOiior culorum. Aroen.
    el prcerogaliva noniinis, quod sublimavit sic tanli e SERMO LXXIII.
    Genitoris celsitudp. Adveniatregnum ttium. Npnillipe- De paschali solemnitate.
    timus cui nutuquam defuit regnura, ihnnoquiest ipse Hodierna festiyitas, fratres charissiroi, nobis ve-

    * Alias, Quod lanto _D fiatione, ita in euchar|stia est saCramenlaliler. MI-TA.


    \' b Alias, consccutuses paternitatem, f Yefe liis verbis Deum rogariius, he sinat nOsob-
    « Ex mss. Yallicel. Edili plures, Ignarus. noxios esse lentalioni, ut supeiius iiinuimiis. Cypria-
    d lia pelitionem expiicat Brugensis : Fiat a nobis, nus de Orat. Dom,, Auguslinus, epist. 157 cap. 2, et
    et in nobis, qttod tu vis, prwcipis, consulis. lib.de Dono Persev., cap. (3; Chfysostomus, Tertul-
    e Salebrosum locum cx mss. Cceseiireet Urbini lianus et alii.
    explanavit Mita, addens qtiam sit panis peiiectce bea- 8 In codice Bononiensi sernip hic inscribitur: Ser-
    titudinis sacramentum eucharisticum, iii qno yi ver- mb E. Pelri RaVennulisde die Paschm. De eo ilila :
    borura adest corpus, sauguis, et divinitas Christi, Non videlur absolulus hic sermo. Est illius argti-
    cum in beatitudine una divina persona non videatur meiitum de iis qui diu alite effecti sunt Christiani;
    sine allera, dicas cum tbeologis, quod Pater et Spi- et de iis qui nuperrinie. Hi secundi appensi collo
    ritus sanclus adsunt jn hoc sacrainento per conco- eorum qui j'ara diu baplizali et confiiTiiallfnere, de-
    initantiam. Augitstinus, pater fheotogoruin el lumen, bent ex uberibus Ecclesicc, coiiimuhis roatiis, ver-
    serm. ode Teinpore, ail: f i'it!ssi.sc(?pttcamem et non bum Dei el instruclionem in fide, quasi lac sumefc.
    d;-..eruiiPstrem, nec se divisit a Patre : suscepit car- Priini vero eorpus Christi recipere, et cuncli una
    nem in proprietate, sed tamen Pater, el Spiritus san- pariter sacrara Dei eruditionera ab ore pastoris aii-
    ctusnon defuit majestate. Et sicut Christus est in Incar- dire. MITA,
    J07 S. PETRI CHRYSOLOGl 403
    tera non connectit, nec carnes agni a servat in crasti- AChristo nobis emersisse creaturam; sed agnitione'i'l
    num: sed dum procterita praesentibus solemui devo- divinam supernae virtutis evehimus ad profectum
    tione participat, et Pascha nostrum, Pascha redeunte (II Cor. v), ut dum simul nuper nati quid facere de-
    conjungit, novoe regenerationis ablactat infantiam, beant imbuuntur, et ante geniti quantam Deo gra-
    quia j'uxta Apostolum, Vetera transierunt, et ecce tiam de perfectione sua debeant instmuntur, appen-
    facta sttnt omnia nova (U Cor. v). Annus Domini dantur collo ii qui modo nati sunt, et pietate tota
    perficitur temporibus, non senescit, b qui tamdiu sub Ecclesioe matris uberibus occupentur, trahant
    suo recurrit in circulo, quamdiu nos ad diem retri- teneris faucibus b innocentiae pastum, in opere san-
    _bulionis adducat. Paschalis hodierna solemnitas a cto brachia meditentur extendere, nitantur in eursu
    ./lacte, quos ante genuit, nunc c repellit, ut solidioris fidei tremula firmare vesligia. Numquid sic relin-
    jj cibi pastu, perfectum Christi roborentur in virum. quendi sunt j'am nulrili, nt non patris cura, patris
    ? Fecisse Abraham epulum magnum, totiusque domus manu, patris regarttur arbitrio ? et ita matris con-
    suce laetitiara suscitasse ablactato Isaac, historia di- silio, matris fide muniantur, ut non humana solum,
    vina referente cognovimus (Gen. xxi). Etsi senectu- sed etiam divina prudentia percipiant et proeripiant
    tis sobolcs, si sterilis unicus, choris tripudianlibus, salutaria ? Sic Jacob suo niinis timidus, matris con-
    cithara et tympano , et toto psalterii resonante con- B silio ' satis audax, palris ut proeriperet benedictio-
    centu, universce familioecorda traxit et commovit nem, i plus rnysticus quam dolosus incessit (Gen.
    in gaudium, quanto magis nos d hodie in hymnis spi- xxvn); nam primogenitum sementitus nonest, quia
    ritualibus convenit exsultare, vel canticis, quando ille primus est quem coelestis gratia generat, non
    "Yirginis in germine ablactatttr universa fecunditas? natura morlalis; ille nos sub hircorum pellibus figu-
    Si Anna Saroe consterilis, quoe lacrymis oralionum rabat, qui ut moriamur peccato, hortatu malris Ec-
    suarum tamdiu roadefecit ariditatem sui corporis et clesioe mortilicati corporis induimur veslimento, et
    naturoe, quamdiu fuerat longo vitac tempore negata m odore agri conlinuis confessionum fmctibus et
    posteritas, Samuelem divino munere susceptum, ubertate redolemus, donec caecilatiIsraelilicoesalu-
    ablactatum mox divinum refundit in munus, et lae- tariter illudenles, paternam benedictionem toto fidei
    titiam suam sacriliciomm viclimis ad plenitudinem prceripiamusarcano, dicente Apostolo: CoecitasIsrael
    liberationis accumulat (I Reg. i); multo magis nos facta est, donec pleniludo gentium introiret ex par-
    oportet laudis immolare sacrificium, vota solvere, te (Tiom. i). 1 SERMO LXXIV.
    suavitalis incensum adolere, et tota holocaustorum
    pinguedine Deo Patri victimas immolare, quando De Returreclione Chritti.
    Virgomater enutrita et ablactata tol numero pignora G Aliquantulum nos tacere, fratres charissimi, et
    quot stellas cccli, Patri toto orbe repraesentat, ut im- 1 vigiUarumlabor fecit, et coegit j'ejunii lassitudo; et
    pleatur illud propheticum: Benedicescoronam anni ideo hodie reddimus de Dominica Resurrectione ser-
    benignitatis, et campi tui replebunlur uberlate (Psal. monem, in qua si divinum est quod ex Virgine na-
    XL). Nemo ergo f otiosum esse credat istud festi- scilur Christus, quaiitum divinius est Christus a mor-
    vitatis iiostroc salutare mysterium , nec existimel tuis quod resurgit? Quod ergo divinum est, humano
    B pannum novum veteri nos assuere vestimento, ubi non accipialur n auditu. Vespere, inquit, tabbati
    nihil Judaiccevetustalis, novitati conjungimus Chri- qum lucescit in prima sabbali (Matth. xxvm). Ve-
    stiance: scientes, Apostolo dicente, novam totam iu spera sabbali, hoc nescit dies soeculi,hoc non habet
    * Codex Bononiensis, reservat. siraul in sensu historico et lillerali nullum proeferri
    b Ibid., et. mendacium, ut bene Estius in hunc locum. Hoc sibi
    " Ibid., appulit, corrupte. Id est a catechismo et potissimum negolii suscepit Theodoretus, quoest. 81
    teneris instructionibus, ulsacram participent eucha- in Genes.; Gregorius Magius, lib. ihomii. 6 in Eze-
    ristiam. MITA.—A veteribus et pro cibo et ante ci- chiel., el in Job, lib. xvm cap. 3 nov. edit.; S. Tho-
    bum iiifanlibus mel dabatur, deinde lac, ut observa- mas, 2-2, quoest.1 art. 3, ad 3; Melchior Canuslib.
    tuin est a viris eruditis Salmasio lib. de Transubstant. D u de Loc. Theolog. cap. 4. Consullius est cum erudi-
    pag. 495, el Isaaco Vossio in Barnaboeepistolam, ad tissimo Calmeto tom. I pag. 216 col. 2 sapiens illud
    calcem genuinarum Ignatii epistolarum. Hincmellis Augustini lib. III de Doctr. Christ. principium addu-
    ct lactis in vetere Ecclesia degustatio, ad Infantia, cere : cira scilicet in Scriptura eximii alicujus viri
    ut alicubi loquilur Hieronymus, significationem. peccatum adducitur in quo figura el lypus rerum fu-
    d Ex cod. Bonon. In editis deest hodie. turarum exhibelur, exemplum tamen illud ad lilteram
    ' Ex eod. cod. editi, Virginei germinis. miniroe aflerendum esse. Auguslinus : Figuram ad
    1 Ex eodem cod. In edifis deest esse. intelligentiamreferat, factum veroipsum ad moresnon
    e Hoc est, HebrceorumPascha non assuitur nostro transferat.
    Paschoe. Ailudil ad illud Matth. ix, 16, de quo supra k Ms. Bonon., Agni, corrupte.
    serino 51. MITA. 1 Vide quoediximus in proefalione.
    b Oinues editiones etmss. Vatic. et Bon., etc, ha- m Vigiliarum usus in primoevaEcclesiaet jejunium
    benl puctttm. Placuit eniendatio Latinii. prolixius in Hebdomada magna. Quin nox ipsa Pa-
    1 Ex ms. Yalic. Editi, satis ausus. schatis Vtjfi/iarumNox vocalur a Gaudentio tract. in
    i Non u::us inter Patres est Chrysologus qui Jaco- Exod. pag. 24, et ab Alcimo Avifo de prima festi Ro-
    bi factuih a fraude et mendacio excuset, et hoecomnia gationum Instit., et ah Adone Viennensi in Chrorico.
    ad mysleriuni referri oportere contendat. Yide Au- Yide Lindenbrogium Observat. ad Marcell. pag. 545.
    n In Codice Bonon. additur : Audislis evangelistam
    guslinum lib. Cnntra Mendacium,cap. 10. At ut ille
    a m«::dacio excusaretur, satis non esset demonstrare dicentem: Vetpere.
    in actione illa mysterium, sed oporteret probare
    i 409 SERMO
    - LXXIV. 4f0
    mundi usus. Vesper finit, anon inchoal diem; tene-- A _ addicitur mors f quoe in reos tendens incurrit in ju-
    brescit vesper, nonlucescit; non in auroram vertilur,, dicem, dominata servis exarsit in Dominum, saeviens
    quia lucis Ortura ignoral. Vespera mater noctis par- in homines prosilivit in Deum. Merito ergo perit lex
    turit diera; mutat ordinem, diim agnoscit aucto-- tartari, remota sunt inferni jura, polestas mortis
    rerti; radiatde novitate mysteriurii, anhelatCreatori i ablata est, et in poenara temeritalis suscitavit mor-
    servire, non tempori. Vespere,inquit, sabbatiquwluce- luos s cognitoris injuria : denique redduntur corpo-
    scit in prima sabbati, venit Maria Magdalene el allerai ra, redintegratur homo, vila reparatur, et constat de
    Marid videre sepulcrum. Sero muUer currit ad ve- venia j'am totum, quia irt auctorem vitae mox est
    niam, quaemature cucurrit ad culpam. Vespere quee-- transgressa sententia. Ecce terrmmotusfactus est ma-
    rit Christum, quoe in matulinis Adam se noverat per- gnus. Modo terroemotus magnus : 0 si tunc vel levis
    didisse. Venit Maria et alteraMaria videre sepulcrum. turbo arborem mortiferam dej"ecisset!0 si nebulce
    Quae de paradiso perfidiam sumpserat, festinat b ii- fumus iUius mulieris lenebrasset aspectum! 0 si te-
    dem sumere de sepulcro; contendit rapere de mortes tra nubes lelhalis pomi Speciem caligasset! 0 si ma-
    Vitarn, quaec de vita rapuerat morlera. Venit Maria. nus tangens inconcessa tremuisset! 0 si peccati diem
    Hocnomenmalris estChristi, venil ergo mater in no- tenebrasset b nox injusta, et lamenta mundi, et in-
    raine, venit mulier, ut fieret mater viventium, quae: B] crementa mortis, et Creatoris injuriani lunc tulisset!
    facta fuerat morientium mater, ut quod scriptum estt Sed vitiis semper serviunt blandimenta, lenocinan-
    irirpleretur: Hoc est mater omnium viventium (Gen. tur dulcia delictis, virlutibus vero austera et fortia
    ni). Venit Maria et altera Maria. Non dixit venerunt,, sunt amica. Angelus enim Domini descendit de cmlo.
    sed venit; suh uno nomine venerunl duae mysterio,, Resurgenle Christo, morte pereunle, terrenis reddi-
    noricasu. Venii Mariaetaltera Maria. Yenit ipsa sedi lur cceleste commercium; et mulieri cui fuerat cum
    allera, allera sed ipsa, ul mulier mutaretur vita, noni diabolo lelhale consilium, cum angelo colloquium
    nomine; virlule, non sexu; el fieretresurreclionis nun- *fit vitale. Angelus enim Domini descenditde cmlo, et
    tia.quac iiilernuntia ellapsusexsliteratetruinoe. Venit revolvit lapidem. Non dixit volvit, sed revolvit lapi-
    Maria videre sepuicntm. Ut quam deceperat arboris dem, qui advolutus probavit mortem, et reyolutus
    visus, yisus rcpararet sepulcri; et quara prostraverat exstilit i resurrectionis assertor. Bealus lapis qui Chri-
    illecebrosus aspeclus, aspectus salutaris attolleret. stum et revelare raeruit et velare; beatus qui non
    Ecce, inquit, lerrwmolus factus esl magnus, angelus minus corda aperit quam sepulcrum; bealus qui dat
    enim Domini descendit de cmlo. Tremuil lerra, noni resurrectionis fidem, l iideique resurrectionem, qui
    quia angclus descendil de coelo, sed quia ab inferis divinam carnem resurrexisse teslatur. Mutatur bic
    i Domiiialor asccndit. Ecce lerrwmblus factus est ma- C( ordo rerum; mortem, non morluuni, devorat hic se-
    gnus. e Movetur chaos, dissiliunl ima terrarum, timet pulcrum, domus mortis mansio fit.vitalis; uteri nova
    terra, monliuro tremunt pondera, orbis fundamenta forma mortuum concipit, parit vivuro. Angelus enim
    qualiunltir, corripilur larlarus, sistuntur inferna : Domiitidescendit de cmlo,el accedensrevolvil lapidem,

    a Accommodat se Cbrysologus a.d comrauiiera alia- in novi foederis libris, vox illa non nisi pro terrre-
    riini nalionum usitin, apud quas insoleiis esl dicere raotu usurpatur, ut hic apud Chrysologum. Vide Act.
    diein in vesperis elucescere. Locutio vero hrce pro- xvi, 2(i; Apoc. vi, 12; xi, 13; Matlh. xxiv, 7; xxvn,
    pria csl Judceis,qui dies sacros, ul hodiernura et nos, 54; Marcixm, 8; Lucoexxi, 1.
    ad Vespcras exordiebanlur, vel e'apsa hebdomada, f Ms. Bonon., qum in rege offendetts.
    cuin prima hebdoinadoeallerius dies inciperet. s Ex eodein codice, suscitavit morluos. Cognitoris
    b Ha'.cfere Nysseiurs orat.2coHtraEunoiniuratora. injttria tartara provocanlur, redduntur corpora, etc.
    III pag. 712 : Qitoniam,sicul ait Apostotus, mulier se- b Sed cur nox injusla dicitur? Forte, quia servit
    ducfa in prrevaricalione fuit, el defectionis a Deo, injustis, qui tenebras ainanl, ut liberiuspec.enl? vel
    qiiwperinobedienliam faclaest, dux fuil; idcircore- quia sua caligine ordinein rerumperlurbat? velquia
    surrectionis prima fuit teslis, ut ruinam, quw ex prwva- oequepulchrum obscurat et turpe, bonum et malum ?
    ricatione seculaest, per fidem resurrectionis repara- Certe, quia si ante tempus diem obs;:uram reddidis-
    ret. El qttemadmodumsermonum inilio, serpentis ad set, inj'uste illud egisset. Vel forte per noctera iritel-
    virum minislra, et consitiaria factaest principium mali, ligit mortem, utBellarm. in psal. xxi, 21, quasi ini-
    el sequelamin vilam intutit; sic ejus qui morti dedit de- nus utique malum fuisset, quod Eva injuste morere-
    feclorem draconemsermones ad discipulos perfercns, D I tur, qtiam sic Deum offeiiderel. Eteniin si mors, quoe
    homittibus dttx et princeps fidei efficerelur, per quam pcena peccati est, ante ipsum peccatum obtigisset
    merilo primm tnortis occasio dissolvitur. Ex interp. homini, dici potuisset iiijusla. MITA.Auctor superius
    Suiceri in Tbes. lom. 1 pag. 807. Evoe nianum inconcessamvocavit, eo quia ad ea quce
    c De qua vita ? An de paradiso deliciaruffi, ubi velita erant protendebatur; nunc vocat iioclem inju-
    vifain ageredebehal? An de tiboqui vilam reparans slam, qucejura diei turbaverat.
    viiam prccbere diciltir? An quia cibus naturaliter 1 Ms. Bonon. : Et mulier cui fuerat cum diaboto
    faclus est ad protegendam vitam ? Sic de morte ce- lethate consiiium, cum angelo fuit colloquiumcmlesle.
    jiit vitaiii, id est de sepulcro, qttod roortis sedes nun- i His, scilicet, quibus vacuum sepulcrum palebat,
    cupalur. MITA. non quod Cbrisli corpus resurgens ea lapidis revo-
    d Conimunis sanctorum Patrum sententia est, hoc lulione indigeret, licet Patribus nonnullis, scilicei Hi-
    lerrccmolu prcosertim Dominicam resurrectioiiein lario bic, Leon. cpist. 83 ad mouachos Palceslince,
    mu.ido fuisse annuntiatam. visum sil lapidem fuisse revolutum ab angelis hono-
    e Gr.eco vocabulo, a.iapib; tybjsrop.iya;, motitsmu- ris grat-ia Christi resurgentis. Vide Groliunt et Mal-
    gnus factus esl; sunt qui putant innui, non terrcemo- donatum k
    hic.
    tum, sed turbinem. Hammondus, Clericus, etc. At Yerba hoecdesunt in codice Bonon.
    411 S. PETRI CIIRYSOLOGI 412
    «. sedebnttuper eum. Et angelo qure * causa sedendi A Vespera, inqnit, tabbati qumlucescitin prima scbbaii.
    erat, cuj nulla inerat Iassitudo? Sed sedebat ut lidei Quii bic inlciligil humanus sensus? Quid hic humana
    doctor, ul resurrectionis raagistcr : sedebal supcr pe- sapit sapieulia? Vespera quw tucescil. Vesper finit,
    trara, ut b soliditas seclis darel crede.il ibus firmiia- non inchoat dienu i.eclucem • arturit, sed lenebras;
    ,( tera. c Ponebat angelus super petram fuiidainenla sel hic elenientorum auctor elementorum vces mu-
    .' ftdei, super quam Chrislus erat Ecclesiam fundalu- tat, ut in resurreclione Domini tolum diviimmsen-
    rus, qqi dixit : Tu es Petrus, et super banc petram tias, nil humanuin. Denique resurgente Christo iide-
    aedificaboEcclesiam meam. Erat, inquit, aspecius libus lucescil ve.per, dies infidelibus lencbrescil;
    ejus sicul fulgur, et vesiimenta ejns sicut nix(Malth. discipulis nox mutatur in diem, Judccis dies verlitur
    xvi). Ad angeli gloriaro d non sufficit iriigor, ad cce- et ffiutatur in noclem. Ab hora, inquit, sexia, tme-
    lestem naturam quid fecit vestiriientuin?Sed splen- brm factw sttttl super universam lerram ttsque cd ho-
    dore tali referebal speciem nostrre resurrectioiis et ram nonam (Luc. xxnt). Ul ipsa qucemtola est iueri-
    formam,quia resurgcnles per Chrinum, Chrislie mu- diana clarilas obscuraretur, et illud quod scriptum
    lanlur in gloiiam. Prw timore atttem ejus exierriti esl impleretur : Occidetilli sol meridie (Amos vm);
    aunl cuslodes, et facti sunt vetuti mortui. Miseri quos occidel illis, id est, Judceis;nostris aufein : Nox sicttt
    lunc percutit pavor morlis, quando securitas reddi- ]} dies illuminabilur (Ps. cxxxviu). Quia vesper, qui in
    tur vitcc : sed f crudelitatis ministri, perfidice exse- profundam semper caliginem vergit, totam tunc Chri-
    cutores alienae,fiduciam sumere quoraodo poterant sti letendit et u erexit in lucera, ac splendore toio
    desupernis? e Obsidebant sepuicrum, resurrectioni tota morlalium pectora ab inferis Christo resurgente
    januas obstruebant, et h ne qua posset inlrare vila, complevit.Vesperasabbaii. Quia illuminalur per Chri-
    mors perire, servabant : merito eos angeli ' per- stum sabbatnm, non delelur. Nonenim venitsolvere
    culit et prostravit adventus. Misera, et sibi scmper lec;em,sed adimplere(Mat.v). Illuminatur, ut in die do-
    inimica mortalitas dolet se mori, ne resurgere pos- miiiico luceat, clarescat in Ecclesia, quod in synagoga
    sit, oppugnat : sepulcrum aperire convenerat, el ad Jiidccisobscurantibus fuscabalur. Venit Maria Mag-
    resurgendura quidquid erat facilitalis aflerre ul esset dalena et allera Maria videre sepulcrum. Prrcoedtint
    iniraculum de facto, de exemplo spes, de reverso aposiolos ad ministerium feminae,quoe sexu viros,
    res, credulitas de vivendo. Grandis deme:lia est quce ordinS discipulos sequuntur : sed non hincfa-
    hoc, hominem nolle credere, quod sibi desidcrat eve- ciunt apostolos segniores, quce non foeniinarniufor-
    nire. Hoc de his custodibus hodie i dixisse sufliciat: mas, sed Ecclesiamni lypum defcrunt DominicLmad
    quid autera nostra fides habeat, ne hodie lo; guin sit, sepulcrum : Maria, et Maria, sic altera, iu ipsa :
    ppst dicpmus, praestante Doinino npstro Jesu Chri- lC ipsa ul altera : ° altera ipsa Maria, Maria mater Chri-
    sto, qui vivit et regnat cum Patre Deus in saecula sti : unum nomenPduas geminatur infeminas, quia
    sccculorum.Araen. hic Ecclesia ex duobus populis veniens, tiiia Dgura-
    k SERMOLXXY. tur ex duobus pbpulis, id est, ex ge:itibus et Ju-
    De eadem. dcr.is,(juia priini novissimi et ijovissimiprimi (Matth.
    xx). Yenit Maria ad sepulcrum, venit ad resurre-
    Quantum a vobis ego, l a me tanturo peregrinatus clionis utertim, venil ad vitcepartura, ut iterum Chri-
    est serroo : sed orate, fratres, ut sicul ine vobis Deus slus ex sepulcro! nasceretur fidei, qui carnis fuerat
    reddidit, ita mihi dignelur reddere el redonare ser- generatus ex ventre; et eum quein clausa virginilas
    moneni, Audistisevangelislamdicentera (Mall. XXVIII): vitam protulerat ad prcesenteiu,1 clausum sCpulcfum
    » Maldonatus et Grolius aliique censent Grcccum nus a suis, alio se contulerat: vel Romain ad syno-
    vocabulum s-niaruvat,quod vulgo sedere dicitur, usur- dum sub Leo e pontifice bis celebralam contra Mani-
    pari eliam pro se sis:ere alicui. chccos; vel euindem adierat pro causa hccresis Euly-
    b Ms. Bonon., sotiditas sedentis. chiancc. Ex Mita. Explodilurconjeciura bcecab abb.
    c Ex eodem codice: Sedebutangelus supra pelram, Baccbinio, quem vide iu Observationibus ad Vitan:
    ut sbliditus sedeniis demotistrarelfundumentafidei, su- Chrysologi, huicediiioni prxmissam nuni, 5.
    perd qttam, etc. ID m"Ex Hebracorumnernpe insliimicucPriiua hora
    Exeod. cod,, fulgur. Ad cmlestemnaturam quid cura sexta matutina convenieliat, tertia cum nona,
    faclum est vestimeiiiitm? l\ls. Cocsen. et Yallicel., sexta cum meridie, nona cura tertia pomeridiana; ita
    qttid attinel veslimentum? enim absolvebar.lur ab eis viginli quatuor borce qui-
    ' Posl hcecaddifur in ms. Bonon. : Obscuraobsu- bus apiid ros dies conficilur.
    ritas carnis, curnis resurrectionem sic Hebr. dicenle 11Latinius, erepsit.
    Domino .' Tunc jusii fidgebunl sicutsot. 0 De tribus Mafiis consule, si placet, qnce erudi-
    ! Ms.Ccese , s.mpticitatis ministri. tissimc disserit Calmctus Comrocni. in Soc. Script.
    8 Codex Bonon., Ipsi. qui obsidebantsepulcrum. in prolog. ad Evangel. Mallh. pag. 451. Clirysologus
    h I:i codic prccdiclodesunt mors perire. tanluiii ad Mariccnonien alludit.
    4 Utique ajigeli advcutus, nou Christus resurgens. P Scilicetiii MnriaraMagdalenam,etin MariamJa-
    Neque e .iin congruum erat ut impia illa lurba Chii- cobi et Jo-ephi Malrem.
    siuin ab i.feris reducem prinia videret. Adverle per- <t Plurimorum Patrura ac iuterprctuin seiitentia
    petuum pictnruiri errorem. fuit, Clirisiuin iia e scj.'u'cro egressuni es?e, ut e
    i Cietera, quaesequuiitur, desur.l in codice Bono- M.urisutcro prodiit, iiitacl-iscilicet, inlegroque ostio. .
    niensi. AiiclorQuoe.i. ad Ortboi. sub lioroincJuslini, qu;cst. ,
    k Sermo hic oniittitur in codice Bono:i. 117; Chryspsiomus, hoinil. 11 deS. Joau. Bupl.; Na-
    1 Discesserat a sua sede Chrysologus: et peregri- zianzenus, Tragced. de Chrislo patiente; Hieronym.
    413 SERMO LXXVl. 4U
    id vitani redderet sempiternam. Divinitalis insigne A riti ? Quia ci.stodie_bant* erudeliffttis studiq, non pie-
    est clausam Virginemreliquisse post partuiii, de se-. tatis obsequio, Riiit, destruiiur, stare non potest,
    pulcro clausoexisse cum corpore est divinitatis insi- quero conscientia destituil, impellit reatus. Hinc est
    gne. Mariaet Maria venerunl, ut viderenl sepulcrum; qnod angelus percellit impios, pios alloquitur et so-
    vides quia ve .eru :t, non ut Dominum cernererit, sed latur. f Nolite timere vos..Hoc est, e illi timeant:
    sepulcruni; nec queerebant cuiu morluis jam vivenr quscreiiles niin tiriiea;it, timeant persequentes. iVp'ife
    teni, quce D nninuni jam resurrexisse credebant. An- timere vos, scio enim qttqd Jesuni qui crucifixus est,
    gelus enitii Dommi descendii de cwio, el acccdensre- qumritis, non esthic, Hoc esl: Ego vcni ut instruerem
    voivit lapidem. Revolvit kpijera, iion ul egredienli vos, noii ul illum exiroerem, qui et rerum iactor est,
    Djiiiino prcebcrel adilum, sed ut Dnmiritimmundo el est b sui suscitator. jVpn esl hic, surrexit enim sicut
    jem resuiTexis^emopslrarei; conservisadcredeudum dixit. Vides quia venil angeius, ut factis assereret
    daret fidem, non ad rssurgendum Doniiiio prce:larct servus, • quceDomintts prcedixerat verbis; et docerct
    auxilium. Revolvitlapidem. Revolvitur ad (idem, qui moriendi et vivendi penes illum potestalera fuisse,
    ad perfidiaro fueral advolutus. Revolvit lapidem , ut qui anle suara morlem prccdixerat resurrectionem :
    idem esset vitoelitulus, qui acceperat mortis " tenere nain utique qui scire potuit, potuit et cavere, sed
    custodera. Orate, fratres, ut nunc descendat angelus, B quia vincere potuit, declinare conterapsit, quia re-
    et lotam duritiem nostri cordis evolvat, aperiat sen- surgentis gloria sepelivil morientis inj'uriam. De se-
    suum clausa nostroium, resuiTexisse Christumnos^- quentibus, fratres, sequenti sermone tractabimus,
    tris etiam testetur ' ex mentibus, quia sicul illud cor quia protrahere nos et dilalare sermonem adbuc re»
    coelum est, in quo vivit el regnat Chrislus, ita illud cens itineris prohibuit lassitudo.
    pectus sepulcrura, in quo Chrislusadhuchalielur mor- SERMO LXXVI.
    tuus et sepultus. Chrbti morssiccitfuisse, ita pertrans- Deeadem, deque secnnd't Chrisli munifestaiione facta
    isse credatur: Christus homo passus, raortuus et se- mtilieribusa tnonumeiUoregredientlbus.
    pultus fuit; est, vivif, regnat, manet, permanet Deus. Superiori sermone Mariam et alteram Mariam Ec-
    Audi Aposlolum dicenlera : Etsi novimtts Christum clesice ex duobus populis venientis liguram diximus
    iecundum carnem, sed jum nttnc non novimus(II Cor. habuisse : boc ex sequenlibus hodie cupimus appro-
    v). El: Quod mortuusesi peccato, setnel morluus est, bare, si modo nobis vester ber.ignus proebeatur audi-
    quod au-emvivit,vivil Deo (Rom. vi); hoc est, vivit tus. Respondens, inquit, angelut dixit: Nolite limere
    Deus. Et accedensrevolvit lupidcm, et sedebat super vos, scioenitn quia Jesnm qui crucifixus esl, qumritis:
    eum. Sedebal ad docendam resurr-eclionem, non ad non est hic, surrexit enim sicut dixii. Venite, videtelo-
    lassitudinem sublevaiidam. Ccelestisnalura ignorat' G «mt ubi posilttserat Dominus (Matth. xxvm). Angelus
    lassitudinem, nescit laborem : sed factus est lapis prcedicat liomen, crucem dicit, Joquitur passionem,
    c vas angelicoesessionis, doctrinceecelestis cathedra, faletur morlem, sed resurreclionem mox, 1 mox Do-
    schola vitce, quia Judceis ad mortis januaro, ad cine- minum confitelur. El si angelus post tanta supplicia,
    ris servitium, ad triste silentiuin fuerat constitulus. post sepulcmm agnoscit Dominura, suam loquitur
    Erat, inquit, aspectus ejus sicut fulgur, vestimenta servitulein, et injuriam passionis totatn transisse sen-
    auiem ejus siculnix. Vultus claritas a veslium can- tit rCsurrcctionis in gloriam; cur hOmo aut minora-
    dore sepafalur, et facies fulguri, d nivi vestis angeli tum Deum in carue judicat, aut in passione existimat
    comparatur, (|uia fulgur de coelo,nix de terra. Audi k ejus defecisse virtulem, aut consumptam domina-
    prophelam dicentem : Laudate Dominum de terra, lionem credit servitute ? \ Digs.e itaque dicit cruci-
    igius, grando, nix(Psal. CXLVIII). In facie ergo angeli fixum, oslendit locura ubi positus erat Dominus, ne
    claritas coeleslisservatur naturoe; in vesle vero figu- alter el non ipse idem resurrexisse crederetur ex
    ratur gralia comniunionis bumancC, et temperatur mortuis. Et si Dominus eadcm redit in carne, vulnera
    species angeli colloqueniis, ut carnales odili, et ves- reportal, ipsa clavorum foramina resumit, et ipsa fa-
    tium ferant placidaraclaritalem, et ex fulgore vultus cit testimonia sui corporis, suce resurrectionis indi-
    nuntium sui treiiierent, et reverereniur aucloris. Prm D• cia, quoe su;e fuerant contunielia passionis; quare
    limoreautem ejus exterriti sunt custodes. Quare ler- homo se in alia putat, aut «"•in sua non pulat carne

    qucest. 6 ad Hedibiara; Auguslinus, seu quis alius, s Mulieres qucerentes Jesum, contraponit railitibus
    serm. olim 159,nunc 160, append. persequentihus, apposite. Nain Chrysostomus, apud
    " Ms. Ccesen., lenere cuslodiam, Maldonaturo, censet adjunctum fuisse illud no* em-
    b Ex eodem ras., eimentibus. ul illas opponat militibus.
    c Vasa appellasse videntur nonnulli, majora saxa phatice,
    b Ms. Ccesen., sutis esl suscitator.
    vel columnarum frusta apta ut super iis sedeatur. ' Ibid., quod Dominus.
    Vide Gloss.Du Car.gii, tom. 111,pag. 1579. I Naro post resurrectionem inchoabatur regnum
    d Nix in vestimentis uil aliud sonat quarasummum Domininostri Jesu Christi, cui subsuut el angeli.
    ca-idorera, ul apud Grcecos et Latinos, ita et spud k Vide Eiphaiiiimi adversus hocresestom. I, p. ni
    Hsbrcco-, Num. xn, 10 : psalin. LI, 7; Tliren. IV, 7. pag. 1026 edil. Colo». In Cod. Bonon. deest ejus.
    e Morem e ,im gerebant Judreis : elideo -territi, ne 1 Ex ms. Bonon. Quain alte obscurus fuerit locus
    poenas luerenl corporis oscitanter servali. Maldonar. hic, cnnsule editiones.
    tus ct Bruge:isis. m Priini oiiinium resurreelionem negartint Sama-
    f Solent angeli hac salntalionis formula ritoe et Sadduccei, quos refcllit laudatus Epiphanius,
    pios timore
    pcrculsos consolari. tom. I, p. i, pag. 25. Origenislce iteni, fiasilidiani,
    415 S. PETRl CHRYSOLOGI 418
    rediturum, aut carnem semts forte dedignatur suam, A tatis pertingant glonam, perveniant ad honorem.
    cum nostram Doniinusnon mutarit? Acquiesce homo Illa autem merito audit: Noli me langere (Ibid.), quse
    ipsum te futurum esse in carne lua, ne tu ipse non in terris deflet Dominum, et sic in sepulcro quacrit
    sis, si in carne surrexeris aliena. Adjecit angelus, di- mortuuro, ut eum f in coelisnesciat regnare cum Pa-
    rens : Et cito euntesdicite discipulis, quia turrexit, et tre. Noli me tangere, id est, obsequi s tactu carnis,
    prmcedet vos in Galilmam, ibi eum videbitit. Angelus quem fldei tactu deberes attiugere; nec quasi homi-
    hic non feminas, sed Ecclesiam duabus in feminis nem tantuni tangere te procsumas in terra, quem
    mitlit, « unam miltit, ut eam miltendo sie longe late- Deum nondum sapis in coelesiibusadorare; feminea
    que diffundat. Angelus hic sponsam raitlit ad spon- cura desinat, muliebris sollicitudo desistat, virilis
    sum; denique eunlibus illis occurrit Dominus, etb sa- credulitas tuam Conscendat in mentem, ascensum
    lutat eas, dicens : • Avete.Occurrit, et non potestate meum cordis tui capiat latiludo, b ut in coelestibus
    terret, sed praevcnit charitatis ardore; non auctori- aeterna tactus mei beatitudine perfruaris. Juxta illud
    tate turbat, sed salutat lege sponsi; non dominantis prophetce: Bealus titr cujusest auxiliumabs te,Domine;
    jure onerat, sed honorat dilectiorie consorlis: salu- ascensusin corde ejus disposuit(Psal. Lxxxm).In terra
    tat: Avete.Dixerat discipulissuis ipse : Neminemsa- non tangit Christura, qui fide in coelonon conscendit
    lutaveritisin via, et quid est quod hic in via tam d fe- B ad Christum. Quod ergo eadem Maria nunc in fidei
    stivus salulator occurrit? Non exspectat cognosci, vertice constituta, nunc in Ecclesioasublimata fasti-
    intelligi non requirit, non ut interrogetur admittit, gio, et tangit Cbristum, et tenct toto sanclitatis af-
    sed in salutationem vadil totus, vadit fervens, et fectu, nunc imbecillilate carnis et feroinea infirmilale
    suirm solvit ipse salutatione mandatum? Fecit, fecit, dejecta dubitat, et tactum sui non meretur auctoris,
    quia totum vincit, et exsupcrat vis amoris : simul, non facit quoestionem: si qnideni illud de figura est,
    quia Christus in Ecclesia se salutat, quam suam fecit hoc de sexu; illud est de divina gratia, boc de bur
    esse, et sic viscera sua, suum sic recepit in corpus, mana natura. Quia nos idem ipsi curo divina scimus,
    dicente Aposlolo : Et ipse est caput corporis Eccletim Dei inunus est; cum humana sapimus, caecaiuur ex
    (Colos.i). In istis vero feminis Ecclesiae figuram ma- nobis. l Sic beatus Petrus Christum, dum DeiFUium
    nere plenam res ipsa ostendit evidenter, quia disci- confitetur, Patre revelante, cognoscit;cum negat Chri-
    pulos suos Chrislus de resurrcctione nutantes arguit, slum, carnissentitetpatiturcaecitatem(M«t.xvi). Liter
    trepidantes firraat, oslensione lateris, clavoruin ca- hoecJudaci crimina, aut male emunt sua, aut distra-
    vernis, sumptione cibi, vix revocat ad fidem (Luc. hunt pejus aliena, diim peccata taxant pretio, dum
    xxiv). Unde et merito in fide parvulos sic pueros ap- pecunia pensant et compensant delicla, dum in scele-
    pellat, dicendo : Pueri, numquid habelis pulmenta- iC ribus suis fundunt, quod toto scelere congregaverunt.
    rwm (Joan. xxi) ? ipsamque alibi Marianr. flentem Sic Judam comparant traditorem Domini sui, et pre-
    quasi de mortuo, mulierem vocat, atque tangendi se tio Redemptoris mundi sangttinempensant; sic aperti
    licentiam negat (Joan. xx) : istas autera sic perfectas sepulcri fidem claudunt i sacculo, ut negandoe re-
    invenit, sic credentes, sic non de sexu trepidantes, surrectionis criraen nummis criminum mercarentur.
    sic raysterio currentes, sic Dominurototo lidei ardore Pecttniam, inquit, copiosam dederunt militibut, di-
    requirentes, ut habendum se traiat eis salutatione centes: Dicite quia discipuli ejus venerunt nocte, et
    tali, dicens, Avete. Angelus dixerat: Scio enim quia furati sunt eum, nobis dormientibus,el si hoc prmtet
    Jesum crucifixumquoeritis; el requirentibus Christus, audierit, nos suadebimusei, et securosvos [aciemus.At
    avete respondit; alibi autera Marioee nec tangendi illi acceplapecunia feceruntsicuterantedocti; et diffa-
    datur faculla; (Joan. xx), hic non soluui tangendi, tnatumesl verbum istud apud Judwos usquein hodier-
    sed et tenendi copia tota conceditur. Iltm autem, in- num diem. Apud Judoeos,tiumquid apud Christianos?
    quit, uccesserunl, et tenucrunt pedes ejus. Istae tenent Judaee, quod tu in Judoeaobscurabas auro, fide toto
    pedes Christi, quae in Ecclesia typuni evangelicoe claruit et eluxit in mundo : discipuli receperunt, non
    proedicalionistenent, et merentur ex cursu : ac sic furati sunt Christum; tu perfidiam comparasti, sed
    fide tangunt sui vestigia salvatoris, ut ad totius dei- D non furatus es veritatero; Judoee,resurrexit Chri--

    Yalentiniani, Marcionitsc, aliique hujus furfuris ho- ascendisset ad Palrem. Tom. III pag. 590 edit. An-
    mines. tuerp.
    " Deest in Cod. Bonon. * Ms. Caesenoe,ebsequi tantum came.
    b Ex eod. cod., salulaior. h Docent cum Chrysologo alii enarratores Chri-
    ° Ibid., Avete,hocesl, bcntote. stum illis verbis, Nolime tungere, innuisse m.lieri
    i Ex Mita. Christum amplectendi gratiam habiturara in coelis: a
    e Alii interpretes duo haec Evangelii loca, qucc rebus corporeis ad spiriluales mentera ejus atlollens.
    velut ad invicem pugnantia inti oducit Chrysologus, S. Leo, serra. 11 de Ascensione, pag. 72 edit. Lug-,
    ad litteram conciliaiit. Dicunt enim primo vel has dun., cura Raynaudi : Noli tne tangere. Nolo uldd
    duas fuisse appariliones diversas; secundo vel Mag- me corporaliter venius, nec me sensu carnis atpic:at,
    dalenes ante eum teligeral; tertio vel Christo prohi- ad sublimiora te differo. Cum ad Patrem ascendefo,
    beiile tetigit tanicn, ut res importuna et audax est tunc me perfectius veriusque palpab:s, apprehentura
    amor. Consule Maldonatum. quod tangit, et credilura quod non cernis.
    1 Chrysologo consonare videtur Augustiuustract. 1 Alias in ms. Bonon. : Sic bealut Pelrut, »ie Dei
    121 in Joan., in hac feminarecognoscens Ecclesiam Filium Patre revelante cognotcil.
    de Gentibut quaein Chritium non credidit, niti cutn i Ex eod. cod., mundo.
    417 SERMO LXXVH. 418
    stus, tu pecumam perdidisti. Sanguis ejus super nos, A tem, dicenle propheta: Et nox iltuminatiomea in de-
    et super fitios nostros. Jndcce, Christus vivit, tu et te ticiis meis (Psal, cxxxvin). Vespera qum lucescil in
    et tuos posteros occidisti. prima tabbati. d Sabbalum secundarium se loctatur
    SERMOLXXVU. effectum, quod jussione legis torpebat in otio; et
    De ResurreclioneChristi. per diei Dominici primatum in divinsevirtulis opcra
    Plenum satis et perfeclcedevolionis indicium, quod mirabiliter excitatur , quod Judaiccc observationie.
    tempore passionis tota creatori suo compatitur crea- inertia a virlule salutari reddebatextraneum, dicente.
    lura. Qucccaro terra tremente non tremuit, quccmens Domiiio: iVonlicelsubbatismgriscuram, affliclis openip'
    uon lorpuit, quod ingenium non defecit cum sol ante cmcis visum, vilam moriuis condonare (Luc.yt)? ei,,
    tempus occidit, lux refugit ? Denique, fratres, et no- interpretando laliler a Deo diem sabbati sanctas legis
    stra occubuere tunc viscera, sensus est commorluus, studiis deputatuni > misere lantum ventris addixerat
    sermo noster suo est consepultus auctori, ut ej"usto- servituti. Vespera sabbati qumlucescit in prima sab-
    tam nunc suscitarelur ad gloriam. Isla exslilit silentii batijVenilMariaMagdalena, eialleraMaria. Unavenit
    mei causa, isla debiti mei devota dilatio Iu.it.Nec mi- nomine, quce nunc alia legilur in diversa persona.
    rum, fratres, si provide sermo meus toto afleclionis Venit Maria et alia Maria. * Quo et unam in duabus
    obsequio ad inferos etiam suuin secutus est largito- B noniinis unitas figuraret, etinulalam feminamdiver-
    rem, quia siue ipso vobis talibus ac tanlis creditori- sitaspanderelpersonarum. Venitenim, non vcnerunt,
    bus quod redderem non habebam. Quod si cupidus et cum dicit alia, in utraque earadein myslico designat
    aliquis et avidus exactor de solutionis larditate con- affalu, ut aliam venisse anle fidem, aliam post fidem
    queritur, " calumniam teroporis nobisdesistatinferre, redituram esse monstraret. Venitmulier, sed redit
    quia dives Dominus meus multiplicem fenoris ipsius Maria ; venit quce intulit moiiem, redit quce genuit
    auget et repensat usuram. Absolvat ergo nos jam vitam ; venit Adam qucededuxit ad inferos, redit quce
    evatigelicaelarga lectionis humaiiilas, quos b officii ab inferisChrislum recepil. VcnitMaria et aliaMaria.
    necessitas hoc ta;;tum deduxit et addixit ad debitum. Quare ?.Videre sepulcrum, et non Chrislum quaerere:
    Vespera, inquit, sabbatiqum iucescilin prima sabbaii. tantum videre sepulcrum, realus sui titulum, facinoris
    Iu Domiuo resurgenle non liumancesolum conversum sui triste documentum, suaecum diabolo prcesumptio-
    cst jus nalurce, sed ctiam ipse crealurcc ordo insigni- nis, suiquaestus feraleconimercium.utinde recupe-
    ter est mulatus. Vespera sabbati qum lucescit. Ecce raret fidem, unde perpctiium suoe procvaricationis
    Dominoresurgeute, non tenebrescit vespera, sed lu- sustinebat opprobrium. Et ecceterrmmotusfaclus est
    cescit; et lit lucis exordium, quod principiuin noctis magnus. Si sic terra tremuit cum suorum Dominus
    esse consueverat. Vespera sabbali qumlucescitin pri-1(__resurgit ad veniam; queinadniodum contremiscet,
    ma sabbali(Matth.xxviu).cSicut roortalitas in immor- cum noxiorum consurget ad poenara,dicente prophela:
    talitatem, corruptioin incorruptionem, caro in Deum, Terra tremuit,etquievit,cumresurgeretinjudiciumDeus
    ita tenebraetransferunlur in lucem ; ut se nox ipsa (Psal. LXXV) ? El quaeconservi, hoc est angeli, prae-
    taliter non periisse gaudeat, sed esse mutatam, quce sentiara sustinere non valuit, quemadmodum Derira
    obscuritate magis quam tempore sic defecit, quce in- judicem sustinebit? Ecce iisdem lineis, quibus per-
    tervalla, qucevicem succfelicius perdidit servitutis, ierat salus humana, reparatur. Prima ad perfidiam
    ut in perpetuce lucis proflueret et erumperet liberta- mulier, prima procuratur ad fidein ; prkiia currit ad

    » Actio in jure est qua quis rem quampiam sibi per corporis, erit illuminatio mea in deliciis meis, quia
    solemiies juris formulas asserere conalur; aut pro per gratiam Cbristi resuscilati, et ego a nrorte resur-
    qua litem iulendil. Vide Glossarium Du Cangii. gam, et per viara raortis de morte ipsa transibo ad
    b Hoc est, plangendi mortem Christi, et cum Ec- vitam, ubi lumine gloriae illustratus deliciis beatoe
    clesia lanto funeri condoleudi. visionis perfruar. Lege Mald. in cap. i Lucoc, inim.
    <=Diflicilissensus explicalio. Pro tenuitate ingenii 78 et 79, ubi per tenebras et lucem cunclas res pros-
    arbilror auclorem de bomine per Cliristum in novis- peras et adversas respective Palres intellexisse docet.
    simo dieresuscilando loqui, in cujus carne mortalitas Et in Joan. i, i, versus fin., vitaui lucem, morlem
    in iinrnortalitalem,corruptio in incorruplionem, caro tenebras Scripturam appellare ait. Sic Auctor riosler,
    in spirilum per beatam gloriam transferrentur. Tene- infra, serm. 79, hujus loci explanationem innuere
    brce vero, quae in lucem comrautabuntur, sunt vel D videtur. MITA.—Atlento stylo Chrysologi facillime
    cunctoc res adversoe, quoe i.i lucera, hoc est in pro- intelligilur, comparari hic nostrorum corporum re-
    speras res, transferuniur; vel certe mors ipsa, qucc surrectionem ipsi eidem vesperi, vel, ut loqui amat,.
    nox dicitur, et qucedeposila obscuritate in perpetem nocti resurreclionis Doniini, quoe sucenaturce obscu-
    lucein mutaisilur, id est in perpetem vitam. Non perit rilatem vertit in lucem, siculi et nos nostrorum corpo-
    nox, id est mors, qttia omnes morimur; sed mors rum corruptiouem verterous in immonalitatem.
    'mulalur in vitam quoad justos, qui in Domino mo- a Diem Dnminicumob Christi resurreclionero sab--
    riuntur. Non deficit lerapus, quia auctor temporum balum primarium vocal; hoc est, festum prreeipuum
    tempora nescil. Nox perdit vicem suceservilutis, quia ac principale. Sabbatum autem Hebroeorumsecuu-
    mors homini, homo morli deservit; sed libera est a darium appellat, hoc csl, in secuudo el hurailiori
    servitale, dum ipse homo in resurrcctione liiCe per- loco positum, tainquam huj"uspriroarii significalivum.
    pctua fruetur. Hoc probat Auclor ex psalm. cxxxvm, De sabbatoHebroeoruroiu dieni Dominicuiuconverso,
    10- Etnoxsicut dies illuminabitur, etc, quod siccx- et de sanctilicatione festorum pulchre, ut solet, Au«
    plico. Dicit homo : Esto, teiiebrcc me operiant in gustinus•
    serm. 251, de Teinp. MITA.
    nocto mortis, ne ulterius videam lucem : hoc erit Ms. Cceseiice,,
    ^ito lunc in duabusuttam.
    quidem in pcenampeccati; sed nox, hoc est ipsa mors -~.-_
    ild S. PETRI CHRYSOLOGl iiO
    inieremptorein mortis, quceprima cucurrerat ad mor- A _ vi). Euntes diciie disciptilisejus. Revertere ad virum,
    lis auctorem ; prima audit ab angelo, quceprima cuni mulier jam sanata, Ct suade fi.:em, quai perfidian/
    diabolo fuerat collocuta. Angelus Dominidescenditde suasisti; refer homini D.miiiiicceresurrectionis indi-
    ccelo,el accedensrevolcitlapidem,clsedebatsupefeum. cium, cui anle tclaliOnis et ruince consilium de-
    Non ut conferret resurreclionem tali operatione, sed lulisli.
    ut proderet, dicente Domino: Potestaiemhabeoponen- SERMOLXXVm,
    di anitnam meam, et potestatemhubeoilerumsumendi De septima Christi maitifestationefacta discipulis ad
    eam (Joan. x). Nobisclausa aperit, nobis occulta re- mare Tibefiadis.
    sefat, nec auctorein suum, qui jam non eiat in se- Post illam tefris inexpefteiri, tfemendam ccelis,
    pulcro, educit ad Jueein; sed conservos suos, qui po- inauditam scectilis,inferis nort ferendara tempeslalera
    siti erantin dubitationis obscuro, ad fidemresurrectio- Dominic;c passionis, veuit ad mare Dominus, et dis-
    nis adducil; ipso attestaiite, cuin dicit: Non est hic, cipulos suos r.octurnis in tenebfis reperit fluctuantes.
    surrexit : Revolvit lapidem , et sedebat stiper evtn. Fugiente enim sole qtiid de splendore lunari ? quid
    Quare non volvil, sed revolvil? Ut quem perfidia de slellis aJ noclis potuit solalium remanere ? Erat
    PJiarisccorum ad oliensain voluerat et scandaL:m, enim una terra et confusa caligo, quod non solum
    angelus ad fidemrevolvefet et saluiem, dicente pro- B ] visum cofporis, sed ipsurri niehlis ccccabatobtutura :
    pheta: Ecce ponoin Sion lapidem offtnsioniset petram nec sinebat littus fidei, \ ortum salulis petere, vel re-
    scandali (lsai. vni, xxvni; Rom. ix). Revolvilur ergo petere navigai.tes. Matie, inquii evangelista, jam
    lapis, ut evolverct raorlera, qui vitaui clauserat ad- facto, stetitJesusin liltore, non tamen cognoveruntdis-
    volutus, dicente Scriptura : Videbitis vilam veslram cipitli qttia Jestts csl (Joan. xxt). Creatoris injuriam
    pendentemcoram oculis vestris, el non credeiis (Deut. tola fugerat crealura : iiecCriiDomiuisui munduseVi-
    xxviii). Et sedebut super eum. Non lassitudinem re- tare contendit, sCiens ad totam domum vindictaro
    crCans, sed sacri et vitalis sepulcri se esse prcesidem perlendere, in qua fuerit servorum scelere Domiiiator
    sic deraonstraiis ; et deslructrun esse inorlein coelestis occisus. Hiiic esl quod tuis se desere:.libus funda-
    ministef oflicii, tali sessionis surcdeclarabal indicio; me.-itis terra treniuit, sol i:e viderel aufugit, dics
    etesse Deum qui passus est, Deura qui intra nostfi he iiiteresset abscessit, petrce, quia non valebai.t dis-
    corporis est recepius angustias , Deuro queni liabitu cedere per r.aturani, novuni sciiidu.Hur per vuluus,
    superno sic residens lestabalur asserlor. Et quid facinus laiitum so:io, quia voce 110:1 poterant accusaa-
    plura, fratres ? sedet, quia ab illo tam venerabili se- tes; inferiiusubi ad re [enetfare ipsumJudiceravidit
    pulcro numquam angelus recedil, Prm timore autem viclus, et ejuL.ns, quoS lenCbal ainisil: hii:c esl quod
    ejus exterrili sunt custodes, et facti sunl sicul mortui. iC redditcc corpuribus suis aiiirace resrirrecturos mor-
    Quos prosteriiit terror noxios, ad conscios mox re- tuos, quos mundus pulaveral deperiisse, viventibus
    currit. Sic, sic innocui cum resurgent. terror elmors nunliaru::t. Ergo taliter curri mur.di compago lola
    injtistos et impios possidehit. Erat autem aspectus confuso ordiue flucluaret, et ad pfirriordiales le;;e-
    ejus, sicut [ulgur et veslimenla ejus sicul nix. Quid bras atqne antiquura chaos crederel se auctoris sui
    facit vestis, uhi nulla est nuditas ? quid iiidume.itum, morte devolutam , subilo resurrecliohis sucelumine
    ubitegendi necessitasion habetur? Sedangelus, fra- Dominus diem reducit, et orbeni totum pfistinum
    tres, nostrum habituin, noslrain formarri, nostram feformal in corpus, tit quem sibi taliler videraf esse
    similitudinem, in resurrectione taliter prceligurat, ubi compassum, suam secum suscitarel ad gloriam, di-
    homo ipsa corporis sui claritale restituitur, dicente eenle evangelisla : Mane jatri fdcio; id est, traiisacta
    DOmirto: Tunc jitsti fuigebunlsicut .oi in regnopatris noclceDomiiiicccPassionis, Steiit Jesus in littore. b Ut
    eorum (Malth. xm). Respondensauiem angeliis, dixit in anliquum terminum rcvocaret universa, fiririafet
    mulieribus: Nolite timere vos, scio enim quod Jesutn, dubia, jaclata corapesccrcl, lurbala compohefel, et
    qiti crucifixus cst , qumiitis. Adhuc crucifixum et slatione srta ipsa fundamenla orbis, qucesic coraniota
    mortuum requirebant, quarum fidem soeva passionis fuerant, stabiUrct, quo mox mundus ad sui recutTe-
    procella turbaverat, et tentationis eas ita pondui in- D ret aucloris obsequiuni, qui ad sui diffugerat aucloris
    curvaverat, ut coeliboriiinura adhuc quocrere l in se- injnriam. Mane autem faclo, stetit Jesns in liilore. Ut
    pulcro. Noneslhic. SecUndumidquodiilocoexslitil; Ecclesiamprceci|)uc,inqua discipuliamaris tnncc fiuc-
    hic est aulein, per hoc quod tibique est, etloci capa- tibus jactabantur t ad iidam fidei suce reducercl sta-
    cilate non claudilur. Venite, videtc locum ubi positus tionem : deriique quia eos fidei viftute repeferat de-
    erat Dominus. Mulieres vocat angelus ad Videmium, stilulos, et a virili robore invenerat perdejectos, ar-
    ut sacri corporis locus mundarct Oculos, quos diabolo guit lales pueros niincu;:ando, cum dicil : Pueri,
    •claudente vetitcearbofis macularafaspectus. Ingre- tiutiiquidpulmcntarium habeiis? Ibi eriimCrcilPelrus,
    diurituf septtlcrum, ut consepult;e Domino toiain fiilei qui negaverai(J7a«A., xxvi). Tbomas, qui dubilaverat
    resurgerent in salutem. Si complaniaii snmus simili- (Joan. xx) ; Joannes, qui fugerat (Marc. xn); non
    tuditiimortisejus, sirnutet resurreclionis erimus (Rom. ergo ut fortissimos roililes, sed pueros compellal d ut
    " Ms.^ccseiicc, suadente.
    b Ad primccvimistaium a versari, ait Grotius. . ._ .
    quo discessefarit. d Tiiuuisse aposlolOsdocSt etiam Chfysosfoinus,
    c Sigiiificat Chrisfus se esse in vado, ipsos in sale et-aHr.
    421 SERMO LXXIX. ±22
    timidos; et quos idoneos riCcduta depreliendit ad A et misil se in riiare. Ut maic dilueret quod negatio
    prcclium, ut tei.eros invitat ad niertsam, diceudo : laliler sordidaverat. Mitit se in mdre. Ut esset priinus
    Pueri, numquid habeiis pulmenlarium? Ut humaniias in reditu. qui acceperat in ofdine principatum. Et
    ad graliam, panis ad lkluciairi, a pulinentuni revoca- tunica se prwcinxit. * Qui prcccingendus erat marty-
    ret ad fidem; corpus eiiim resurrexisse non crede- lii passione. dicenle Domino: Alius te ptmcinget^et
    renl, nisi eum b loto hominis ordine cernerent man- ducet qub tu iwn vis (Joan. xxi). Alii autem discipuli
    ducanlem. Hinc est quod petit escas c satufitas tota navigio verierunt, non enim longe erant a terra, sed
    rerum : panis ipse manducal, quia non ille cibum, quasi cubilis ducenlis, trahentes rete piscium. Alii na-
    sed suorura semper esurit charitatem. Ptteri, num- vigio perver.iur.t, et capturam piscium trahunl, ut
    quid habetis pidtnenlarium? Responderunl ei, Non. Ecclesiam soeculijaetalam procellis, ct eos quos evan-
    El quid habebant, qui Christum j'am secum posilum gelico feti ad superriam lucem rapiunt, et elevant de
    non habeba;it, qui coram slantem Dominum suis profundo, ad Domihum secuni fideli laboreperducant.
    adhuc d oculis non videbant? IVotienitn cognoverunt Non, inquit, longe erant a lerra. Non cranl longe a
    l quos proesentium finis proximos
    discipuii qttod Jesus est.Dicil eis, Mitiitein dexierUih terra vivenlium,
    partem navis rete, el invenietis.Revccat ad dexteraffi, esse fecCfatjam fuliiris. Sed quasi cubitisducenlis. Ex
    quos turbo passionis egeral et redegerat ad sinis- p. Judceiset genlibus cenlenarium riumerum duplicat,
    traro. Miserunt, inquit, el non poierani illud trahefe o;ui duorum vilam salulemque j'ungit populorum.
    a multitudine piscium. Miseranl in dexleram, mise- Reliquani partem lectionis sequenli sermone, Domino
    rant in virilem partem , sed ul pueri a/ihuc irahere juvanle. Ifaclabimus.
    non valebant : senserunt tanien ex ipso pondere, SERMO LXXIX,
    senserunl pisces venisse ad jubentis imperium, e non De Rcsurreclione Gltrisli.
    humance arlis incurrisse capfuram. Discipulus aiitem Quoniam Matlluei et Marci super :DominicamRc-
    ille qui diiigebaiura Jesu, ait: Dominiisesl. Pririius sUrreclionem jam cucurrimus lectiones, modo qui
    qui diligitur videt, quia semper ainoris oculus acu- hinc intonuerit Lucas bealissimus exqiiiramus. Una,
    lius intuetur, et semper vivacius ' qui diligit senlil. ii:quit, sabbali valdediluculovenerunt ad monumentttm
    Petrus ut audivit. Quce res illam Petri sic tardavcrat mulieres, porttmtes quw paraverarit aromata ( Luc.
    mentem, ut abalio audireiDominum, qui ccctcriscon- xxiv). Scepe diximus qucc circa fesurreclionem Chri-
    sueveratnunliare?UbiesliIludipsiussingulare?Tues sti gesta sunl, gesla esse resurrectionis noslrce in
    ChristusFiliits Dei vim (Matih. xvi, xxvi), ubi est? In formam :hinc esl quod evangelislcesermone plus my--
    domo a.ifugerat Caiphccprincipis Judceorum, tardros siico qnam novo factorum Cbrisli sCriem proloquun-
    suuro Domiuum videbat, qui vocem facile ancillcesu- .Q lur. fJtifl,inquit, sabbati. Beneuna. quiaresurrectionis
    surrantis audivit. Ut dudivit, i;;quit, quia Dominus dies allerain nescit; lucis celerncemater, noctis tem-
    est, ittnica se prmcinxit, eral enim tiitdus.Mirum! fra- pus ignorat; peipetuus dies perpeluo illucescit; re-
    tres, cum comprehenderetuf Doniinus, Joaimes ab- surgenlium Iux rhori non potest; lux quoeiioctem
    jecil sindoi;em, et Petrns s irive tus est nudus : quia delet, nescil exstingui. Venerunt, inquit, ad monu-
    Joaniteratexit fuga, Pelfuro negatio sic nudavil. Mi- menttttn poftantes qitmparaverant aromala: etinvene-
    runi, fratres, et vere iiiirura, quia qui in navi nudatus runi lapidem reioluium a monttmenlo,el intranies non
    est, in mare h se demergit kdulus (Matth. xiv) : invenentnt corpus Domini Jestt. Quid est, quod quce
    quia imiocentia nuraquani r.uda est, el realus sera- ante de monumenlo a fugerant, nunc audaces redeuut
    per refugil ad velamen. Dehique > sicut Adani (Gen. ad sepulcruni : intrepidoupavidum redeunt ad funus,
    III), ita et nunc Petrus post culparii suain geslil le- sepulcri tristitiam confidenter invadunt; et non in-
    gere nttditatem, qui fuerant anibo ulique anle cul- venienles Dominum, coiistanlerquocriint, constantius
    paro i saucla nudilate vestiti. Tunica se prwcinxit, immoranlur;necilIud pavescunl, quod monumento
    a Et pulmentarium sumilur pro quolibet obsonio. ut honestius iret ad Dominum.Nec poleral vestis hxc,
    . lta sonal Gr.ccusirpoa^ur/wj. licel talaris, natalui obsislere, non enim eral natandi
    b Eo sc licet, eoae.rique modo quo cccleri homines necessitas. Sed jam terroe vicinus polerat pedes,
    vescuitur. pncciuciusque ad latris veste, ad Dominum per-
    c Yocalur Christus, vel quia omnibus rebus satur jQ ve;:ire.
    nullis imligebal, vel per quem omnes saturantur. ' Consonant alii. Theophylaclus vero, el secuin
    d Yel quia a litlore aberant; vel quia nondum taiis plures. pudorem Petri ex nuditate, non ex culpa ef-
    lucerel dies. fluxisse doce.ut;
    * Nam jecerant rete ad dexteram propius liltus, i ln Adam fuit justitia originalis , in Petro gratia
    ubi roinor eral spes capier.di. justificationis, in innoccntia. MITA.
    f Ex Lalino. Edili, qui diligitur. k Ms. Ccesen., ulrisque
    quia.
    1 Vcl fir.is viloe
    s In calido ilio climate Petrus incedebat nudus. " proesenlis vel bonorum tempora-
    Aut juxta me.leiu Bedocdicitur nudus ad compara- lium, quaeChristum sequentes dimiseranl.
    tiouem cwterorumvesiimentorum,quibus uli sblebal; m Eva gelista vocat eas menle coiislcrnatr.sob an-
    vel quod more piscatoruin, sluJio piscaiidi iiudus " gelorurii aspectum et ob ea qure ih Passione Ghristi
    iixesseral. " eveneranti Quod bic aulera dicituf illas ad monu-
    k Evangelium dicit iunica se prmrinxisse. El vere raeiiiuin reversas parasse aromata, per aniecessura
    Petrus, viso Doniino, superiorem vcsleni induil, ut diciluf, cum aromala. iion emissent, nisi elapso sab-
    aiiquibus videlur, pallii genus, qua Phoenice.iet Ty- bato, ct in vesneris alterius diei.
    ru uluntur, inquil Theophylactus, qna prceciuxit se,
    42$ S. PETRI CHRYSOLOGl. «91
    •nox addita, dum tenebras generat, Sddil timorem? A Adam novus cito cecidit, dum cito credidit; et dum
    Fratres, mulier mali causa, peccali auctor, via mor- facile dat aures ad mulieris auditura, se suosquef
    tis, b sepulcri titulus, inferni janua, c laroeiilineces- posteros pessimo addixit inimico : at b veteranus
    sitas tota : ob hoc nascuntur lacrymis, mancipantur Petrus feminamnon facile audit, feminisnunliantibus
    mceroribus,gemitibusaddicuntur, et in laraentis tan- credit tarde, et ut veteranus deliberat, ne ut puer
    tum fortes sunt, quanlum viribus inveniunlurinfirmce: incurral. Deniqueubi duo ex discipulis,qui post re-
    et quanlum imparatoesunt ad labores, tantum ad la- surrectionem Christum meruerunt itineris habere
    crymas sunt paratoe: hiue est quod lacrymis arma collegam, reversi, nuntiabanl Domhiumse vidisse,
    vincunt, regna flelibus inclinant, lamenlis totam for- aposloli quod audiunt non delirium judicant, sed
    titudinem virorum frangunt. Non cst ergo mirum, si virile : dantaures; ora figunt, aperiunt oculos, corda
    ad lacrymas, ad funus, ad sepulcrum, ad obsequium pahduiit, et quae dicuntur sic cominendant sensibus,
    Dominici corporis feminoeardentiores apostolis hic ut post cunctationis ccstus sitienler bibant auditum
    videntur; ubi mulier priroa currit ad lacrymas, quae fidei de flumine, quod collegarum U;gua fuudebat.
    prima cucurrit ad lapsum ; prcoceditad sepulcrum, Sicut ardorem silis frigida pocula restinguuut et refri-
    quoeproecessitad mortem; fit resurreclionis nuntia, gerant, ila mentis audilus loeiior fii post moerorem.
    d quoe fuit mortis inlerpres ; et quceviro porrexerat B Fratres, quis causas capere Dominicacnalivilatis po-
    interitus lanti nuntiura, viris ipsa porrigit inagncesa- test? Dominicceresurrectionis negotium existiraare
    lulis audilum, ut compenset fidei nuntio quod per- quis meretur? Isfa cogitare, capere, existimare nisi
    fidiccademit auditu. Non est hic prccposterusordo, qui ab ipso Deo acceperit, non valebit: quod Creator
    sed mysticus; non postponuntur apostoli feminis,sed rerum femineo creatur partu, quod mundi Dominus
    ad majora servanlur; feminceobsequiumChrisli sus- in servitute videlur humana , quod paslor omnium
    cipiunt, apostoli Chrisli suscipiunt passiones; illce paslu indiget; reis quod addieltur, qui absolvit uni-
    portant aromata, isti ilagella; illoeintrant sepulcrura, versos; quod punitur vita soeculi,quod mortuorum
    isti carcerem; illae ad obsequium festiuant, isti per- moritur suscitator, quod claudens omnia sepulcro
    volant ad catenas; itifunduiilillae ° oleum, isti san- clauditur, quod supernorum Dominus apud iuferos
    guinem fundunt: mortem slupenl illae, suscipiunt hi invenitur. Qui ergo ista capere polest, aposlolorum
    mortes. Et quid multa ? Resident illaedorai, ad acies cunctaliones, trepidaliones, timores, fugas, latebras
    isti tendunt, ut devoti milites probent adversis fidem, profunde j'udicaiisnon miratur. Ergo, fratres, quod
    virlutem laboribus, injuriis patientiam, periculis apostoli dubilant, quod ista lam tarde tanta creduli-
    mortem, vulneribus lolerantiam, devotionem pcenis, tate suscipiunt, non miremur i:os, qui hucusqucnon
    visccrum laceratione constantiam. Mulieres ergo ILIcrediraus, sed oremus ut de his tantum sentire me-
    ferunt pro Christo lacrymas; apostoli, diabolo supe- reamus quantum dederit ille qui divina hominem
    rato et victis hostibus, Christo et vicloriam referuut, sentire largitur. Quod remansit de serie lectionis,
    et triumphum (Luc. xxiv). Verum quod apostoli re- Deoj'uvanle, proximo sermone perscrutabimur.
    surrexisse Dominummulieribus nuntiaiilibus,aut non SERMOLXXX.
    f
    credidisse, aut delirameiitum judicasse referuntur, De Chrisli Resitrrectioneel secunda manifestatione
    graviter nemo arguat: alte dubital, qui altius credit; facta mulieribusa monumentoregredientibus.
    decipi non potest, qui non est s facilis auditui; igna- Sermone proximo, quia primam partem perstrinxi-
    vusnimis est, qui post exeraplum invenitur incaulus; mus Jectiouis,hbdie quoe sunt in sequentibus audia-
    rudis milesad aciem concurrit, qui causambelli ne- mus. Respondens,inquit, angelus dixit mulieribus:
    scit, vim bellatoris ignorat; peritia esl, non est se- Nolile timere vos, scio enimquiaJesum, qui crucifixut
    gnities, ciim scnsim miles veteranus incedit. Sic est, qumritis, non esl hic; surrexit enim sicut dixit;
    i
    « Latius explicat quod evangelista factum dicit cessaria.
    diluculo; vel de iuitio itineris loquitur, uon de ter- d Cyrillus apud divum Thomara in Catena Oper.
    roino. Nam roulieres Dominicadie ante ortum solis, tom. V pag. 574 recent. Ven. edilionis : Namquefe-
    Jerosolymis discessere et pervenere circa ortum so- tnina, qumfuil nwrtis ministra, venerandumresurre-
    lis, Joan. XX,1 : VpuXay.oria;STIovan;; el Marc. XVI, ctionis mysleriuinpritnopercepitel nuntiavit.
    2 : 'AvaTsO.«VTO; TOO lp.iou. • Dicif oieumpro aromatibus, quaead condiendum
    b Esl sepulcri titulus sensu Zamorroein MonarcbiaI ) Christi corpus paraverant.
    mystica, cap. de malis mulieribus, quia lilulus se- 1 Lucas xxiv, 11 : Et visa sunl ante illos sicut de-
    pulcri cum sit: Hic jacet, mala feminanonduma pra- liramentumverba ista.
    vis aclibus et fraudibus desistit, donec amalorem s Mss.Cacseri.el Vallicell., Facilis audilor.
    lUiidinosumad ullimam deduxeril perdilionem : sed h DumPetrus una cum Joanne, auditis quoe mu-
    bcecmoralemsapitexpositionem.MITA.— Aliundefor- lieres nunliaverant, surrexit et cucurrit ad monu-
    lasse deduceudares est. Quicumqueinnuere cupiebat meiitum, ulLucoe xxiv, 12, existraiassevidetur Cbry-
    rem aliquam suijuris esse, titulum pr.cligebat.Augu- sologus, id egisse, ut veluti experientia edoctus aiiis
    stinus, psalm. xxi: Ubipotensaliquisinvcnerit titulos non temere credere, ea propriis ocnlis inspiceret vera
    suos, nonnejure remsibi vindicat, el dicit: Non pone- essent, nec ne. lndeque non feminis, quarum arte
    rem tilulos meos, nisi res mea esset? Vide Du Can- jam in atrio deceplus fuerat, addit Mita, sed sibi tan-
    gium in Glossario.Vocat ergo mulierem tittilumse- tum fidens, quid cleresurrectione credendura fuerat,
    pulcri, quod ipsa inortem et sepulcruro universoorbi deliberare. Primam ad sepulcrumaccessionem,cujus
    paraverit. Vide infra, serm. 15*, 155. ipse pars fuit narrat Joannes xx, 5. Hic Petrus pro»
    « NUhabet in se, quod non sit lamenti causa ne- ficiscitursolus, saltemsolius Petri meminit Lucas.
    m SERMOI.XXX. 426
    venite,videte locumubi potitut eral Dominus (Malth. A tantam niagnitudinem venise, quanta fuit Dominoin-
    xxvin). Putasne Petri, Joannis, discipulorumomnium jurioe magnitudo. Venite, videte locum ubi posilus
    absentia a objurgatur, casligatur ignavia, quod re- erat Dominus.Yirtus angelica esse Dominimiqui cru-
    surgenti Christo mulieres primce solcepervigiles ar- cifixus est, confitetur : et infirmitashumana discutit,
    denler occurrant; ipsa etiamb virilis porlio sicnota- i utrum sit Dominus qui resurgit? Christus sic huma-
    tur, ut ad resurrectionis gloriam muliebris proecurrat nas suscepit passiones, ut totum quod divinitalis est,
    infirmitas? Absit, fratres, est islud causa, non casus; non amittat. Et eunles cito,dicite disciputisejus, quia
    mysterium, non eventus; ordo, non culpa : nam mu- surrexit, et ecce prwcedetvos in Galilmam: ibi eum
    lier hic virum sequitur, non proecedit, ubi c vir re- videbitis.Nequehic mulieribus apostolipostponuntur,
    surgit in Christo. d Sentias ergo Petrum non mulieri- sed mulier absolvitur a reatu, dum portat vitoe, por-
    hus cessisse, sed Christo ; non aneilloe,sed domino; tat resurrectionis auditum, quoeaudiium morlis por-
    sacramento, nonsomno; ordini, non timori : deni- taverat et fuinoe.Et euntes, inquit, cito de monu-
    que jam c vir erat in Christo quando ad mulieres mento cum timoreet gaudiomagno. Mulieresintrant.
    angelusvenit, ut f quantum proecellit Domimis an- sepulcrum, ut fierenl sepulturoeparlicipes, socicepas-
    gelum, tantum vir mulierem prcccederet in honore. sionis; exeunt de sepulcro, ut ante fide surgerent
    Nolite timerevos. Quia bonos amor possidet, malos R quam resurgerent carne. Exeuntes cum timore cl
    pavor; et impios timor terret, pios solatur affectio. gaudio mugno.Et ubi est, nolite timere. Quia timor
    Nolite timere vos. Hoc est dicere : Timeat Judaeus non ablatus est, sed mutatus; timor abscesserat de
    qui tradidit, Pilalus qui addixit, qui iUusit mUes, reatu, sed de servilio raanebat; malus timor culpoe,
    quaecrucilixit impietas, crudeUtasamara pocula quoe bonus reverenlioetinior : Adam datum pcrdiderant,
    propinavit, s saevitiaquae obsedit sepultum, perfidia ne perderent k ipsum redditum pertimescebant.
    quaeemit mendacium,fidemquaevendidit, inhumani- Cumtimore et gaudiomagno. Scriptum est : Servile
    tas quoeDominumsuum resurrexisse dolet, non do- Dominocum limoie et exsultate ei cum tremore (Ps.
    let occidisse: vos autem gaudere convenit, non ti- n). Cum timoreet gaudiomagno. Quia timor Domini
    mere, quia resurrexit quem quaerebatis mortuum, sanctus permanel in smculumswculi (Psul. xvni). In
    vivit quemJugebatisoccisum. Scio enim,quiaJesum, sanctitate ergo nianet, qui Dei permanet in timore.
    qui crucifixusesl, qumritis.Hoc est, quid quoeritis Currebant nuniiare discipulisejus, et ecceoccurriteis
    h viventemcum mortuis? vitam quid quoeritisin se- Jesus dicens, Avele. Fideliter currentihus occurrit
    pulcro?Ite potius ad occursura viventis : et j'am no- Christus, ut quod fide crediderant, agnoscerent visu:
    Ute concurrere ad morientis obsequium. Scio quia et firmaret proesenlia, quas adhuc trepidas habebat
    Jesum, qui crucifixus est, qumritis : non est hic. Sic G auditus. Occurrit eis Jesus, dicens, Avele.Occurrit ut
    dixit angelus, quia aperuil ob hoc sepulcrum, non ut Dominus, salutat ut parens; affectu animat, servat
    mde exiret Chrisius, qui ibi jam non erat, sed ut ibi timore; salutat, ut per amorem serviant, non fugiant
    Chrislum jam non esse monstraret. Surrexit sicut per tfmorem. At illw accesserunt, et lenueruntpedes
    dixit. Geminavirlus est : et redire a mortuis, et fu- ejus. Haberi se voluit, qui passus est se teneri. Ac-
    tura proescire. Venite, videte locum ubi positus erat cesserunt, et tenuerunlpedes ejus. Ut scirentl in ca-
    Dominus.Venile, mulieres, venile, videte ubi Adam pite Christi virum esse, se esse in pedibus Christi: et
    posuistisvos : ubi sepeUstishominem, ubi virum ve- datum sibi virum sequi, non praeire per Clirisluin.
    stro consiUoconlrusistis, per quod fecislis * pro ser- Dicit eis, Nolite titnere. Quod dixerat angelus, dicit
    vis ipsis Dominumsic j'acere, et intelligite erga vos et Domiuus, ut quas firmaverat angelus, Christus
    a NonnuUaeeditiones habent culpatur. Alioe, i Manichccosfortasse designat, qui phanlasticam,
    tiritur. non veram fuisse Clnisti resurrectionem blasphema-
    b Petras, scilicet, aUiqueapostolorum. bant. Yide Cyrillum Hierosolymitanuracatechesi 14.
    c ld est, virilis sexus, quem Christus Dominus, Eutyches, quemadmodum assumptionemcorporis ne-
    nascendo Uiter nos, assumpserat. gavit, et irapie docuit, Unigeniti divinitatem cruci
    d Ms. Caesen.,Consiatergo. afOxamfuisse, ila asseruil divinitalem tumulo man-
    e Virilis portio hominis prius erat non solum ad D datam resurrexisse. Theodoretus Hceretic. Fab. lih.
    Cbrislisepulcrum,sed et in Chrislo ipso per uirionem IV, cap. 13, pag. 246. Origenesputavit Christi corpus,
    hypostaticam,quando angelus, Christi minister, ve- post resurreClionem fuisse aereum, vel celhereum,
    nit ad docendummulieres de ipsius Christi resurre- sicuti colligitur ex lib. ej"us ni contra Celsum, pag.
    ctione. MITA. 156. Eamdem opinionera, exfetidis Origenianislacu-
    f Legendumest Dominttsvel Chrisius, non autem nis haustam, inierpolavit Ostorodius, Sociniani sti-
    Deus, ut in impressis codicibus.Facile enimfuil, ut pitis infelix propago.
    yerbum Dominusper compendiumlitterarum racaute * In Christo scilicet, qui novus fuit Adam.
    immutaretur in verbumDeus. Christus autem Domi- 1 Multahic congerit Mila , el se mire torquet ut
    nus prcecellitangelis, primo quia ipse est caput an- suadeat sensum Chrysologi esse : Yirum in capite
    gelorura, juxlaillud ad Coloss.n: Qui estcaput omnis conslilutum dici, nam summusponlifex est Ecclesice
    principatus et polestalis; secundo quia Christus, ut caput, et mulieres sunt in pedibus : Hoc est in nn-
    homo, estsacerdos in oeternum,qui quolidie seipsum mero fidelium, quibusdalum est seqttivirum per obe-
    offert in incruento sacrificioMissce.Ex Mita. dientiam, non autem per usurpationemmuniumsacer-
    e Obscurum in editis locum, ex interpunclione dolalium. Minori negolio res indiget. Vir potiorem
    Meursii elucidavimus. partem tenet in Ecclesia. mulier subjecta ei et pe-
    b Ms. Caesence,vivificantem. iliB3equa'esl. . ,
    i Prima editAoBon., pro servisipti.
    PATROL.LII, 1*
    427 S. PETRI CHRYSOLOGl 428
    redderet firmiores. Sed ite, dicite fratribus meis, ul \ contendit, et in auctoris sui necem levat impias ma-
    eant in Galilwam,ibi me videbunt. Resurgens a mor- nus, terris abstulit pacem, concordiam rerum solvit,
    tuis, Christus resurapsit hominem, non reliquit: vo- elementorum sic fcedusrupit, ut raundum totum ad
    cat ergo fratres, quos corporis sui lecit esse gerrna- chaos c revocaret antiquum : denique diem fugat,
    uos; vocat fratres, quos Patris sui adoptavit in fiUos; noctem invadit, lucem lenebris, coelurarebus aufert,
    vocat fratres, quos benignus haeressibi prcestitit co- facit tremere terrain, raiscet mortuos vivis, inferos,
    hccredes.Sed resurgente Christo impietas qualiter re- superosque confundit, et dissipato ordine in creato-
    surgal audite : Ecce venerunl quidam de cuslodibusin ris injuriam pacificum nil penitus, amicuin peuitus
    civitatem, et nuntiaverunt principibus sacerdolum om- nil reliquil. Hriic est quod reversus ab infeiis Chri-
    nia qum facta fuerant. At itli congregati cum seniori- stus, ut rebus pacem reddat, exclamat : Pax vobis.
    bus consilio accepto, pecuniamcopiosam dederuni mi- Dum Itmc loquuntur, iiiquit, discipuli, Jesus sletitin
    litibus dicentes, dicile, quia venerunt nocte discipuli medio eorum, et dicit eis : Pax vobis. Bene addit vo-
    ejus, el furati sunt eum dormientibusnobis. Qui dant bis, quia jam terra steterat, dies redierat, sol recur-
    pecuniam, nou perdenda coraparant, sed servanda ; rerat, et ordinem suuni compago mrrodi reddUum
    Judcei, vendente Juda, emerunt, ut perderent Chri- jam tenebat. Discipulis aulem manebat adliuc bel-
    stum; nunc pecuniam copiosam, ut se legem, tem- B luni, et collidebat eos acriter fidei perlidiaequecon-
    plum,patriam perderent, effuderunt. Yiri sanguinum, flictus. Non sic terram, sicut discipulorum cordi
    et dolosi, statuunt pretium falsitatis, perfidice confi- turbo concusserat passionis : et ideo animos eorum
    ciunt instrumeuturo, commerciocrudeli fraudem fidei, credulitatis et iiicredulitaiis acies pertinaci drinica-
    veritatis latrocinium nundinantur : cormmpunt mili- tione vastabat : insistebant mentibus eorani cogita-
    tes, ut furtum vocent quod erat resurrectionis arca- tionura catervoe,et excursibus desperalionis acspei,
    num : Venerunt disciputi ejus nocte, et furati sunt robusta licet pectora, rurapebantur. Inter miracula
    eum. Non conlenti iuterfecisse magistrum, quomodo iiinumerosa signorum Cbristi, et mullunoda passiouis
    discipulos possent perdere moliuntur, discipulorum ejus genera, inler deitatis insignia, et imbeciUa-car-
    criroen esse faciunt virtutem magistri. Venerunt no- uis, inler roorlis darona, et dona vilae, discipulorum
    cle discipuliejiis, et furali sunt eum. Plane amiserunt sensus, menlesque ferebantur : nu;ic spiritus eorum
    milites, perdiderunt Judoei; sed discipuli magistrum tollebalur ad coelura,nunc eorum aniinoecoUideban-
    suum, non furlo, sed fide; virtute, non fraude; san- lur in terram; el iii inlimis eorum tali proceUa sce-
    ctitale, non crimine; vivum , non mortuum suslule- viente, porlum quietis nullum, nullam slalionem pa-
    runl : hinc est, quod a in Galiliearo , ut eum possint cis poterant invenire. Hoc videns serutator pectorum
    videre, mittuiilu;-, quia Deusin Joco perfidicenon vi- C Chrislus, qui jubel veulis , procelUs imperat et solo
    delur. Quod autem dixit : Dala esl mihi omnis pote- nutu tempeslates iranquillitale commutat, mox eos
    ttas in cmlo et in terra. Qui ipse in se sibi dederit, sua pace coiilirmat, dicens : Pax vobis, ego sum, no-
    hoc declarat, probante Apostolo, cum dicit: Deus lile litnere. Ego sum crucifixus ille, morluus, sepul-
    erat in Chrislo mundum reconcilians sibi ( I Cor. tus. Ego sum. Per me Deus, per vos homo. Ego sum.
    v). Filius Dei Yirginis filio, Deus homini, divinitas Non spirilus m figura carnis, sed ipsa verilas in
    carni contulit, quod semper cum Patre possedit, et carne. Ego sum. Ego ex mortuis sum vivus, ex infe-
    Spiritu. Et ideo ait : Ite, baplizale omnes gentes in ris sum supernus. Ego sum, quem mors fugit, inferna
    nomine Palris et Filii, et Spiritus sancti. Uf omnes tremuerunl: larlarus Deuni confessus esl, cum pa-
    gentes potestas u;ia, eademque b recrearet ad salu- vescit. Nolite timeye, Petre, quod negaveris , quod
    tem, i,uas crearat ad vitam. Et ecce, inquit, ego vo- fngeris tu, Joaroies , quod deseruislis oiroies, qttod
    biscum sum omnibttsdiebus usque ad consummalionem infidelibusde me totis cogilalionibus judicastis,quod
    swculi. Est semper nobiscum, qui cum Patre est sem- adbuc lion creditis,roe videnles (Matlh. xxvi; Marc.
    per, et veniet nobis perhoc quod assumpsit exnobis. xiv). Nolile limere, ego sum. Qui vos per graliaro vo-
    Et quid plura, fratres? Quod nascitur, quod patitur, cavi, elegi perveniam, pielate sustinui, chariiate
    quod resurgit, quodaccipit, non est, nonest neces- ;rjporlavi, et modolvos sola bonitate suscipio, quia
    sitatis suce, nostrce est hoc salutis. culpas videre nescit Pater cum FiUum recipit, suos
    SERMO LXXXI. affectio cum resumit. Coniurbati, iuquit, et conler-
    De quinla Chrisli manifestalione facta discipulis, cum riti exislimabantse spirilum videre. Quare ? quia clau-
    Thomas abesset. sis ostiis d intraverat Dorainus. Discipuli ergo con-
    Dum rebellis Judcea Creatorem suum debellare stemati moeroris somno, dabant Cbrislo non quod

    a Omnes enim, qui Christumcomitati fuerant e Gali- c Ex amplificatione dictnm, ait Mita; vel quia id
    lcea erant, el e Galilcea profecti ad festura Paschatts. lunc evenlurum, tot occurrentUius prodigUs, homi-
    b Solemms vox apud Patres creare pro immutare nes verebantur.
    in melius. Chrysostomus homil. in II Gor. v, 17 : d Al ipsi iidem discipuli fassi eranl Cbristum sur-
    Creat Deus, quando malum hominem bonum reddit. rexisse : veresurrexit Dominus. Quid ergo uunc spi-
    BasiUus,orat. 4 contra Eunomium; Gregorius Nvs- rilum esse credunt? Apposite Chrysologus, quia clau--
    senus, de scopo Christiani tom. I pag. 224; Theodo- sis ostiis intraverat, et nullum adventantis strepitum
    r«tus ad II Corinth. v, 17, ibique Theophylactus. senserant. Consule Brugensem hic.
    429 SERMOLXXXII. 430
    potest divina virtus, sed quod natura recipit humaiia. A oculis suscitavi ? Nisi forte virtus qua? aliis adfuit,
    Putabant se spirilum videre(Luc. xxrv). Namquespi- mfhi defuit, juxla Ulam vocem quae mihi pendenli
    ritus hominis in utero septa transit, penetrat muros, insultavit d in cruce, dicens : Alios salvos fecit, se-
    ut clauso corpore intret corpus inclusum : sic anima ipsumsalvum facere nonpotest: si rex Israel est, de-
    quando dat yitoelinem, a corporis dulci contuhernio scendat de cruce,etcredemusei (Matlh. xxvn). Et quid
    : cum recedit, domorum claustris, mundanis obstacu- est
    inaj'us, excussis clavis descendere de cruce, aut
    Us non tenetur: substantia coelestisterrenis ergastu- ^tb inferis calcata morte consCendere? -Ecce et me-
    Jis nescit uicludi, j'uxla illud : Spirilus nescis unde ipsum salvumfeci, et ruptis inferni vincuUsad super-
    veniat, autguovadal (Joan. m). Discipuli ergo post na conscendi, et tamen neque apud vos fidem nieae
    resurreclionem clausis pstiis Domino ingresso.repor- deitatis inveni. Aut forte triduana mors abnegat fi-
    lasse eum sqUdilalem corporis non credebant, in dem credendi ? -Nonne quatriduanuta Lazarum jam
    imaginem carnis solam rediisse animam suspicantes, fetentem vobis coram vocavit ab uiferis vox mea,
    ut dormientibussolent corporece iffiagines apparere. mea j'ussio revocavit ad vitam (Joan. xi) ? Et si ser-
    Existimabant se, inquit, spirilum videre. Ergo , sicut vus quatriduanus surgit, cur triduanus Dominus noii
    diximus, in discipulis non sedabantur cogitalionum resurget ? Adliucautemillis non credentibusprw gau-
    bella, sed magis magisque cogitalionurabeUacresce- B dio el mirantibus. e Votiva gaudia et cum data fue-
    bant, et lumultus mentium ipsis etiam visionibus rint, vix ereduntur; optata cum perveniant, dant
    augebalur; et unde resurrectionis asserebatur iides, stuporem : hinc est quod apostoli resurrectionem
    inde totius cunclalionis scrupulus nascebatur. Quod Christi celeriorem quam speraverant admirantur; et
    venerat, erat res; quod clausis osliis intraverat, fides quod credunt tardius, non est perfidiae, sed amoris,
    non erat: non erat fides, sed virtus erat; humanura scrutantes enim taliter fidera rion abnegant, sed re-
    non erat, sed homo crat, ul esset verum corpus in -quirunt; ct dura intendunt altiits, verum esse quod
    deitalis potentia, a non inanis camis species in re- intuentur exoptant.-Fratres, discipulos ad ista tardos,
    surreclionis injuriam. Ergo ad coraprimendos exhoc ^tupidos ad tanta, nonperfidioetimor, sed causoepraesli-
    nasceritesconflictuscogitationum, responditChristus: tit magnitudo; visa nort videre, nescire scita, credita
    Quid turbali estis? et cogitaliones ascendunt in corda non credere, non incredulitas facit, sedmiraculumsin-
    vesira ? Bene ascendiint, non descendunt : quia de- gulare. Fratres, ad virtutes natura est nimis infans, quoe
    pressce carnis pondere cogitationes humancead altum nisi per Deum creveril, caperematura nonpotest, non
    Dei raysterium conantur ascendere, el conatibus in valel perfecta sentire. Deus ergo qttod per nos non
    ipsis frangunlur, ruunt, deponuntur ad terram, nisi possumusripse nos capereper se, et sentire concedat.
    ille juverit, qui donal homini cogitare divina. Quid C SERMO LXXXII.
    tttrbali estis? etcogilaliones ascenduntin cordavestra? De Christi resurreclione, et quarta manifestatione
    Videlemanus meas et pedes. Yidete, hoc est dicere, facta duobuseunlibusin castellum.
    Vigilale. Quare ? Quia non est somnium quod videtis. Quoniara Matthaeussanctus j'ara nobis quoede re-
    Videie manus meas et pedes. Quia gravatis oculis surrectione Domini cognoverat salulariter indicavit^
    caput adhuc respicere non polestis; videte carnis hodie quid ^tiam heatus referat Marcus audiarous.
    vulnera, quia Deiopera non videtis, considerate b ini- Elcumlransisset, ii_qa\t,sabbalum,MariaMagdatena,
    roicorum titulos, quia Dei adhuc non considerastis elMariaJdcobi el ' Salome, emerunlaromata, utve-
    iiisignia, palpate, utvelmanus fidem faciat, quiavi- nientesungerent Jesum(Marc. xn). Muliereshoc loco
    dens oculus, sic ccecalur : oculus non videt, videat feminea devotione discurrunt, quoe non ut viventifi-
    taclus; digili vestri intrent vesligia clavorum, manus dem, sed ut mortuo unguenta deferunt ad sepulcrum,
    vestroealta vulneris exquirant, aperite manuura fora- et ut sepulto parant mceroris obsequia, non ul resur-
    mina, sulcale lalus, renovale vulnera, quia negare genti divinorum gaudia triumpborum. Mortem Chri-
    non possum discipulis ad lidem, quod inimicisin pce- stus.ut mors moreretur, accepit; Christus dumoccidi-
    nam soevienlibusnon negavi; palpate, palpate, et ris- tur, illud quod omnes occidebat occidit, sepulcrum
    que ad ossa inquisitores ardui pervenite, ut vel ossa D Christus infernum patefacturus intravit. Soluta ergG
    carhis aslruant veritalem, erme esse ipsum vel vul- legetartari, etinferni carcere destructo, et ipso mortis
    nera servata lestentur. Rogo quare me resurrexisse imperio perempto, jam Christus non est ungendusut
    non credilis, qui innuraeros c mortuos sub veslris mortuus, sed adorandus ut victor. Mulieres 8 perno-

    a Locumillum evangelislaeinferius positum : spi- Adhuc autem dubitasse apostolos, mentemque eorum
    ritus ossa et carnemnon Itabet, aliter a cocterisChri- fluctuasse, ut ait Ghrysostomus homil. 83', et alii
    stianis inlerprelabanlur Marcionitoe: ex eoque colli- quoque senliunt.
    gebant, Chrislo resurgenti non fuisse verum corpus, d Ms.Bonon.:7ncrucedicens: Vah! vah! atios, etc.
    sed imaginarium. Terlullianus lib. vi, contra Mar- -* Ea gaudia vocantur votiva, quoemultis votis fue-
    cionem : Vult itaque sic diclum, quasi spiriius carnem runt expetita; de hac voce [multa commentatur Go-
    el ossa non habet, sicutme videlis habenlem: Id est thofredus ad I. i Codicis Theodosiani.
    non habentemossa, sicul spiritus. ' Ms. Bonon., Satomene.
    b Signa et characleres vulnerum, quaeGregorius « Hoc Chrysologi loco conciliari possimt evange-
    Magnus, homil. 26 m Eyang. vocavit:vesft'_/tavuliie- listoe.Dicendum enim est pias feminas in ipsis sabv
    rum; et inferiusChrysologus,vestigia clavorum. bati vesperis, scilicet post solis occasum, elapsa so.
    c Qui facilenumerari non possunt, explicat Mita. lemnitate, Matth. xxvin, 1, emisse aromata, exissa
    451 S. PETRf CHRYSOLOGt 43i
    ctant, vigilanl, insoniiics agunt, obscura penetraut X mus in Chrislo, cl a dextris positi mereamur audire :
    erumpentis auroroe: unde etiam lucem dubiam non Venite, benedicli Palris mei, percipite regnum quod
    minus cordis videntur sustinere quam corporis. Et vobis paratum est ab originemundi (Mattlt. xxv). Cer-
    valde mane, inquit, una sabbutorum,veniuntad monu- operlumstola candiaa. Stola ista non ex morlaU vel-
    inentum orlo jam sole. Si valde mane, quomodo orto lere, sed ex virtute vitali; splendens ccelestilumine,
    jam sole ? Sic nescit evangelista quid dicat ? Evange- non colore terreno ; et clara Creatoris munere, non
    lista quid dicat scit, sed quid audiat, qui non didice- arte fullonis, dicente Propheta : Amicluslumen sicul
    rit nescit, non est erroris ista relatio, veritatis est: vestimentum (Psal. ciu), et de j'ustis : Tuncjusti ful-
    nec lapsum patitur sermonis humani, sed rei gestae gebuntsicut sol (Matth. xm). Terreni terrenis velati
    coelitus aperit veritalem. Dixerat: Abhora sexla, us- sunt vestimentis ; et ideo sicut novitate splendent,
    que ad horamnonam tenebrm factw sunt (Marc. xv); ita vetustate sordescunt: ccelestesvero amictu coe-
    ergo * sol qui praeter horam ut Domino compate- lestis luininis ambiuntur, et a terreno squalore sus-
    retur abscesserat, claritate cum resurgeret Dominus pensi, nec foedanturvetustate umquam, nec ulUssor-
    ante tempus occurrit: et qui ut suo comraoreretur dUius obscurantur; sed vestes quas semel dederit
    auctori, ipsam meridianam suara mortificaverat clari- resurrectio, perpetuo lumine vestiuntur. Al illm ex-
    tatem, ut consurgeret auctori suo, evictis tenebris, B euntes de monumetito,fugentnt; invaserat enim illas
    antelucanus erupit. Valde mane. Quia tunc sol ut treinoret pavor.Angelus sedet in monumento, de mo-
    mane faceret b manicavit; et qui ante noctem luge- numento fugiunt mulieres; quia ille de coelesti sub-
    rat, nunc ipse noctem proevenitfugaturus, ut reddat stantia confidit, turbantur istaede conditioneterrena.
    luci nox horas quas terror Dominicoepassionis inva- Sepulcrum qui mori non potest timere nescit; mu-
    serat. Dicebant, inquit, ad invicem: Quis revolvetno- lieres autem et de facto tremunt, et sepulcrum sicut
    bis tapidemab dslio monumenli? Ab ostio monumenti, mortales adhucmortaUler expavescunt: hinc est quod
    an cordis ? a sepulcro, an ab oculis ? Mulieres, obse- nemrniquidquamdicunt. Etneminiquidquamdixentnt.
    ratum est pectus, oculi sunt clausi: et ideo palefacti Quia mulieribus atidire, non loqui datum esl; discere
    sepulcri gloriam non videtis, oleum non corpori Do- datum est, non docere, dicenle Apostolo : Mulieresin
    minico, sed lucernoecordis vestri, si videre desidera- Ecclesia iaceanl (I Cor. xiv). Denique eadem Maria
    lis, infundite, ut luce fidei pateat quod clauditur in- postea et vadit, et nuntiat, sedj"amnon feminam,sed
    credulitatis obscuro. Et respicientes,inquit, viderunt Ecclesiam geslans, ut ibi sicut femina taceat, hic ut
    lapidem revolutum, erat quippemagnus valde. Plane Ecclesia enuntiet et loquatur. Post hmc, inquit, duo-
    magnus, et magnus valde, et plus j'am magnus meri- bus ex his ambutantibusostensttsesl. Quare non tri-
    to quam forma, qui creatoris mundi corpus et clau- C bus, quare non quatuor, sed duobus ? Quia duobus
    dere et operire suffecit. Et introeunies monumentum, populis, id est, gentibus et Judoeis,resurreetionis fides
    videruntjuvenem sedentema dextris, cooperlum siola hic praedicanda monstratur : unde, sicut diximus,
    candida. Introierunt sepulcrum, ut consepultoe Chri- probatur in duabus feminis, c ut in discipulisduobus
    slo, Christo consurgereiit de sepulcro, et impleretur Ecclesiam unam figurari. Ostensusesl in alia effigie.
    illttd Apostoli : Consepuiti estis ei in baptismo, in Nemo pulet Christum sua resurrectione sui vultus
    quo et resurrexislis (Colos. n). Vident juvenein, ut efligiem commutasse, ut qui in vulnere erat ipse, al-
    cernerent nostroe resurrectionis astalem ; vident ju- ter esset in vultu; d sed mutatur effigies, dum effici-
    venem, quia nescit resurrectio senectutem, neque tur ex mortali immortaUs, et ex cormptibUi incorfu-
    aetates recipit aeterna perfectio. Homo ubi nescit na- ptibilis, ut hoc sit mutasse substantiam, non mutasse
    sci, mori nescit; et ubi nasci morique nescit, ibi oeta- personam, et acquisivisse vultus gloriam, nonvultus
    tum nec admittit detrimentum, nec indiget incre- notitiam perdidisse. Et ne festinus sermo aut fugiat,
    mentis. Yident j'uvenem sedentem a dextris, quia re- aut transvolel quaestiones, quod sequitur proximo
    surrectio recipit nil sinistrum. Vias, inquit, quw a sermone, Domino revelante, innotescamus.
    dextris sunt, novit Dominus (Prov. iv juxta LXX). SERMOLXXXHI.
    Et, Tunc statuet justbs addexteram suam (Matlh. xxv, D De nona Christi manifestaiione facta recumbentibut
    juxta LXX). Orate, fralres, ut et nos moriamur vitiis, undecim disciputis.
    sepeliamurteniporalibuspompis, ut aetemitati resurga- Hodie beatus evangelista sic retuUt apostolos in
    exlra urbem, ibique aliquo quodam loco noctem in- manicationes, ad manicaliones,ad matutinum,in con-
    somnes egisse, ut primo statim alterius diei diluculo cilio Turonensi 2,'cap. 18 ; et manicaliones feslivi-
    venientes ungerent Jesum : et vioese dantes, ante so- tatutn apud Haimonium, lib. iv Histor. 81. Du Can-.
    lis ortum, Lucoexxiv, 1, ad sepulcrum pervenisse. gius in Glossario hic laudat verba Chrysologi.
    a Ex ms. Bonon.: Sal qui ea hora qua Dominus c Ex Latinio ; editi, attt.
    paterelur ahscesserat,ut conresurgeret Domino, ante a Pristina ei erat effigies,at gloriosior et pulchrior,
    tempus occurrit.
    b Lucoexxi, 58. Et omnis populus manicabat ad inquit Brugeusis. Christum pristinam efligiem reti-
    eum. Pelrus Damianus, lib. vi, epist. 51 : Decadente iiuisse, vel ex eo liquet, Ila quod discipulis opus erat ut
    oculis agnoscerent. oplime puto Marcumcttm
    crepusculomox ad hominemproperans manicavit. Vo- eum
    icein barbaram quidam negant esse, licet Augustinus, Luca conciliari. Locus hic ita habetur in ms. BonOn.:
    '.quoest.46, in lib. Judic, eam apud Latinos scriptores in Unde, sicut diximus, probatur sic in duabus feministtt
    occurrere neget. Apte ea utitur Chrysologus,utpote populis duobusEcclesia una figurari, oslensusettt-t
    a tnane deducta, ul iter matutinum "designet: unde in ttliumeffigiemcommulasse.
    435 SERMO LXXXIII. 454
    *
    ipso crucis tempore mensis deditos inhiantes epu- A solum lateribus eorum, sed et cordibus doloris lancea
    lis, conviviis occupatos, Dominicae passionis oblitos. tota figebatur; tunc tristitice clavis affixaenianus eo-
    Recumbentibus,inquit, illis undecim, apparuil Domi- rum, pedesque tenebantur; tunc illis acetum, tunc
    nus (Marc. xvi). Recumbentibus, ubi? ad sepulcrum fel amaritudo Judaica propinabat; lunc illis sol occi-
    Domini, mox ad mensam servi ?'Hoec est servorum dit, diesfugit; tunc illorum raentes animasque nox
    fides ? hoec discipulorum charitas ? hic Petfi ardor ? profutidissima possidebat; tuncillosin perfidiaesco-
    haec est Joannis de ipso Christi pectore assumpti pulos, in naufragium fidei cogitationum tentatio sse-
    dUectio? haccest tanto tempore, tantis donis, virluti- vissima collidebat; tunc desperatio, quae est inter
    bus lantis, affeclio conquisita, ut b in ipso articulo omnia mala pejor, et iu adversis vertit semper extre-
    passionis, calente adhuc morte, recenti adhuc funere, ma, funereis illos slernebat sepulcris. Unde, sicut
    exsuitantihus inimicis, insultante Judaea tota, disci- diximus, non discumbentes, non epulantes eos Do-
    puli c toto tori cultu, totaque discumbentium volu- minus, sed jacentes invenit, sed sepultos : et ideo
    ptate pranderent? d Moysi mortuo assistunt angeli exprobrat incredulitatem eorum, quia tantum credi-
    (Judm 9), agit sepulcri curam Deus ipse : Judaica derant desperationi, ul resurrectioni praedictaea Do-
    castra sistuntur, dissimulatur iter, horrida eremi sta- mino nil crederent, b a servis non crederent nuntia-
    tio duratur, indicitur triginta dierum planctus, et B tae; atque in se nihil lidei relinquerent et salutis, sed
    longo lamentationis obsequio servile funus honora- soeculomortui, sepulti mundo, unam domum illam,
    tur (Deut. xxxrv); et Christus verus unus Dominus, unum sibi esse omnes crederent j'am sepulcmm.
    creator rerum, rederoptor omnium, post Ulam tragi- Hinc est quod eos Dominus. videns exemisse se mun-
    cam passionem, post raortem, et mortem crucis, tri- do , ad mundum revocat, remittit in mundura , di-
    duanus a discipuhs lacrymas nonmeretur? Terra tre- cens : Ile in mundum universum, prmdicate Evange-
    mit, turbatur lartarus, scinduntur saxa, monuinenta lium universm crealurw. Yeuile in mundum, ut qui
    dissiUunt, sol fugit, dies sepelitur, fit nox totura, et pulalis vos in uno omnes domicilio j'am jaeere, sub-
    soli discipuli alto •sigmate, choro uno, toto otio, jacere vobis omnem mundum repente videatis. Ve-
    deliciis securi epulantur; ethoc, ffatres, reversus ab nile in muttdumuniversum, prwdicateEvangelium uni-
    infernis ipse sic magister invenit : Recumbenlibus versw creaturm. Hoc est dicere, estote vos spes om-
    ergo iltit undecim, apparuit Dominus et exprobravit nibus, qui vobis ipsis desperationis causa fuislis; et
    incredulilatemeorum, el duritiam cordis, quia his qui incredulitas vestra quanta sit tunc probate, cum vi-
    viderant eum resurrexisse non crediderant ? Ad licec, derilis auditui vestro mundum credere, qui credere
    Petrefidelis, Petre devotissime, quid dicemus? Re- veslro visui non potuistis; et cordis veslri quanta sit
    cumbentibusillis. Numquid prandentibus ? Fratres, C duritia lunc scitote, cum senseritis, non viso rae, or-
    hoc f non erat discumbere, sed jacere; nec convivii be toto genles ferocissimas me fateri, quem positum
    eral chorus ille, doloris erat ille convenlus; ibi pa- vestris in oculis vos ncgastis. Videbitis in terra di-
    nis non erat gaudii, sed mccroris; ibi crucis felle, 11011 visos, clausos insulis, pendentes rupibus, solitudine
    vini dulcedine pocula miscebantur. Erant, inquit, remotos, ; magortun sciolos, j Groccorum querulos,
    clausi propter metumJudmorum (Joan. xx). £ Si me- * Romanorum perilos fidem fide sola quoerere, quam
    tuentes, si clausi, certe nou prandentes; et si non manu, digito, sulcatis meis vulneribus yos quoesislis.
    prandentes, non erat doraus illa, sed carcer; illud Sed quia meae Passionis, mece mortis, meceresurre-
    sigma non erat, sed sepulcrum : tunc tota ad disci- ctionis vos niitto tesles, altius vos ista perscrutatos
    pulos poena Dominiccetransierat passionis; et non esse concedo, dummodo l cunctatio vestra fial eis qui
    a Ms. Coesenoe,tnensis delentos. cujus comestione Dominus veritatem resurrectionis
    b Id fuit ipsa die Dominicceresurreclionis, ut ha- suce probare voluit, inquiunt Brugensis et Maldona-
    bentEulhymius etTheophylactus. MITA.—Verosimile tus; vel juxta alios in iine ccence,eis non tam com-
    est hanc eamdem manifestationem esse, quam Joan- ede:itibus quam confabulanlibus cum duobus illis qui
    nes comraemorat, Ucet Thoraas abesset, sed colle- Emmaunte redierant.
    gium apostolicum eo numero constabat. Sic ante s Tuelur hic Chrysologus sententiam opinantium
    casum Judcc collegium duodecim vocabatur. Vide D hanc eanidem fuisse manifestationem de qua Joannes.
    Duhameliumhic, et Maldonatum. Vide supra i;um. 2.
    ' Tori in quibus sternebantur mensce totQ cullu b Augustinus etiam lib. m de Consens. Euthymius,
    ornabantur : qua de re vide late disserentem Philo- Brugensis , Grotius, scribunt Christum redarguisse
    nem de Yita Contemplaliva, el Senecam de Brevit. apostolos, quod MariceMagdalence,Petro, el duobus
    vitce, cap. 12. Chrysologus autem fortasse credidit discipulis Emmaus, aliisque tam mullis visum a se
    discipulos eodem usos fuisse coenaculo quo Christus redivivum aflirmamibus non crediderunt.
    in ulliuia coena.Erat enim jam stratum. Tuetur hanc 1 Asirologus enim omnia scire prcesumit, dum om-
    sententiam Grolius. nia nescit.
    d Yide dissertationem eruditissimi Calmeti de obitu i Si ariolari licct, Graecivocantur queruli, quia
    et sepultura Moysis, ad Epistolam Judce, Disserlatio- multiloqui; vel, ut habet OEcumenius in Epislola
    num tom. H pag. 504, edit. Lucen. Judce 16, pag. 250 : UEp.^ip.oipo;,
    qui omnia et setnper
    e De sigmate, alias observatum est mensam signi- cavillari slv.del. Hesychius autem _,__ps]iiuoipo; verlit
    ficare.
    f Merito plane se retfactat Chrysologus. Nam disci- querulus.
    k Quia longo usu in rebus humanis exercitos.
    puli reatmbenles, id est scdentesuna simul erant, 11011 MITA. 1 Dubitationes apostolorum vos raagis firmant. Ra.
    coenantes, cum eis Christus apparait, licct hoc tem-
    vore ccencecontigisset, cuiiiparalumhabcbanl eibuni, dulphus Ardentius, homil. 69 : Nc nos dubitaremus_.
    435 S. PETRI CHRYSOLOGI 456
    vobis credituri sunt firmamentum. Qui crediderit, in-. A • per fidem medicus, ne cogaris extraneis medicis t«o
    quit, el baptizatus fueril, sulvuserit. Fratres, quod cst- dispendio subj'acere, et e cbare quod gratis possides
    anima eorpori, hoc est baptismati fides : hinc est, comparare. Orate, fratres, ut et in prresenii medicinam
    quod qui gencralur ex fonte, ex fide vivit : Jtistus, semper fidei sentiainus, et in exspectatione Christi
    inquit, ez fide vivit (Rom. i). Moritur ergo omnis qui- positiin adventu ej'us securi de nostra conscientia
    cumque fueril sine lide. Qui crediderit. Quia Trinitas glorieraur.
    Dcus unus est, quia in Palre et Filio et Spiritu sancto SERMO LXXXIV.
    una est tota aequalitate majeslas, quia Deitas » Trini-
    Christi manifesiaiione facta diseipulis, cutn
    tatc dislincta est, non est unitale confusa, sed Dei- De quinta abesset Thomas, dequesexla, cum adesset.
    tate una est, est trina personis; quiaDeus Trinitatis
    nomen est; quia Pater et Filius rton censendi sunt Diebus quadraginta, quibus post resurrectionem
    ordine, sed ocstimandisunt cbaritale; quod Spiritus suam Dominus diverso modo relerlur, et creditur
    sanctus non esl habendus inferior, plus, minusve, suis apparuisse discipulis, haud immerito sermone
    non ut exterior habendus est plus, minusve, qnia ipsis lectionibus, ipsis deservit, et nititur sacramen-
    nescit exleriora Divinilas; quia Chrislus sic bomo tis, ut DominiccePassionis rooerorem multiplici re-
    factus est ut quod Deus est permanet, sic esl mortuus B ' surrectionis indicio perfeclum veslrce charitalis con-
    ul morluos tolis soeculissua resuscilaret ex morte; verlat in gaudium; ct qui ante per virtutem suam
    quod non sibi resurrexit ille, sed nobis; quod nos nostro resurrexit iri corpore, nuuc etiam per fidem
    coelo inlulit, dum se sustulit ccelo ; quod sedet b ad nostris resurgat in cordibus. Et cum esset sero dieilla
    auctoritatem Judicis, non ad requiem faligali; quod una sabbatorttm, et fores essent clattsm,ubi erant disci-
    veniet non loco , qui ubique esl ad movendum, ne- puli congregali propter metum Judworum, venit Jesus,
    que ut mundum suum teneat, qui tolum possidet et stetit in medio eorum (Joan. xx). Cum esset sero :
    mundum, sed ut mundus jam semper visionem sui erat plus moerore quam tempere, sero est mocroriset
    mereatur auctoris. Credat homo eliam peccatorum tristitfje nubilo menlibus obscuratis. Sero erat. Quia
    remissionem, quia ccelestis regio cum sit latissima, etsi crepusculum dederat aliquod resurrectionis in-
    non capit peccatorem; neque de suorum desperet dicium, necdum tamen eis Dominus refulserat plena
    homo magniltidine peccatorum , quia si est, quod sui luminis claritate. Et cum fores essent clausm, ubi
    Deus donare non potest, omiiipoteiis non est. Credat erant discipuli congregali propter metitm Judworum.
    et carnis resurrectionem, ut sithomo ipse c qui re- Magnitudo terroris et facinoris tanto turbine discipu-
    surgit, ut accipiatipse qui peccat poenam, ipseprce- lorum f domum simul et corda concluserat, et ita
    niium qui laborat. Credat ceternain vilam, ne locum 'C totum luminis abdicarat ingressum, ut magis ma-
    habeat mors secrinda. Quod autem de humanis cor- gisque moerore sensibus occupatis cccca noclis auge-
    poribus doemones, id est, hostes effugantur anliqui; retur offusio. Nullce noctis tenebrce caligini mocroris
    quod ex uno ore yarius effunditur sermo linguarum; et formidinis comparanlur, quia nullo possunt aut
    quod d tacti per Christum nesciunt sua venena ser- consolationis aut consilii luraine temperari. Audi
    pentes; quod venenata pocula bibentes non valent prophetam : Timor el iremor venerunl sttper tne, ei
    nocere per Christum; quod morbi corporum fugan- operuerunt me tenebrm (Psal. LIV).Et cum fores es-
    tur Christum prccdicantis ad tactum, est, fratres, sent clausm, ubi eranl discipulicongregati propler me-
    summum creduUlatis indicium. Signa , inquit, cre- tum Judmorum, venil Jesus, et stetit in medio eorum.
    dentes hwc sequeutur : In nomine meo dwmonia eji- Rogo, cur dubitatur clausi corporis arcanum, et obse-
    cient, linguis loquenlur novis, serpentes tollent, et si ratum lota integritate domicilium virginale absoluta
    quod morliferum biberinl, nonnocebiteis; super mgros Diviuilaspotuisse penetrare, qucepost resurrcctionem
    tnanus imponent,elbenehabebunt.Homo ergo, esto tibi corporis nostri e crassata mvsterio,b foribus ingreditur

    ideo eos ad tempus incredulos esse vbluit. Yide notam vinitas, hoc est simpleXBeitas. Notandum quod per-
    17 serm. seq. soi:a Chrisli, praecise el secundum se considerala, est
    8 In editis, divisa. Supra diserte dixerat serm. 60 : quidem omnis compositionis expers; persona autem
    Personis Trinitas dislincta esl, twn est divisa. Quod Christi consideraia ril subsislens in nalura humaria,
    eliam innuil serm. 88. Unde textus corruptus credi- seu ut est terminus resullans ex unione, non est sim-
    lur incuria scriptoruin. MITA. plex, sed composiia, sicuti ipsa unio Incarnationis
    b Quod post ascensionera dicatur Chrisltim sedere nT ^l est vera compositio, ut ralionibus et auctorilatibus
    ad dexieram Patris, explicalur a priscis theologis of- post alios theologice docet Bonaccinadelncar. disput.
    ficium in eo Judicis indicari. Yide GregoriumMagnum 2 qu. 5 punct. 5. MITA.
    pag. 119 edit. Paris. hom. 29 : Quid est, quod hutic b CyriUusHierosol. : Nemo qttwratqttomodojanuis
    Marcus sedenlem, Stephanus vero slaniem sevidere clausis corpus Domini penelravit, cum intelligat non de
    testatur? Sed scitis, fralres, quia sederejudicnntis est; homine nudo, sed de omnipotentiDei Filio hmcscribi.
    ttare vero pugnantis, vel adjuvanlis. Calvinus, Clericus, aliique hujus commatis homraes,
    c Hcecdesunt iu plurimis edilionibus. interpretantur hunciocuin, quasi Christus ingressus
    d Consoiiant verba Grcccaoytw apovat, angues tra- sit ipso sibi recludente forcs. Al si ipse Christus fores
    clabunl, velmanibus lollenl.
    e Non vili, sed magno pretio. aperuit, quomodo scribit evangelisla ipsmn intrasse
    januisclausis? Reponent : Verba baeccum fores et-
    1 Ob simiiem tinioris causam clausis januis con- sent clausw tempus notare quo ingressus est, in ve-
    ^enire solitos fuisse apostolos edocemur, Act. xn, 15, speris scilicet, cum fores clauduntur, non autem mo-
    ? Hoc est divinitas humanitali juncta. Absotuta Di- dum quo ingressus est. At id jam adverterat evange-
    j3, SERMO LXXXIV. 458
    * ifidebiie fofsifari tollefetuf adversus prirrfuiri. Sicut
    et egreditur clausis, talique indiciq se totius creaturae A
    cui cui deservit niisii me Patef, sic el ego mitlo vos. c Missi sCrmo
    demonstratauctorem, non obsistit,
    ad omnia creatura ? a Sed si conceptum partiunque noii minorai Filiuni,d sed declaraf, qriia nbn milleiilis
    sed missi voluit inlelligi cliarilatem,
    virginitas excusare suo nescit creafori, si ingressum potesiaieni hic,
    egressumque ciausa janua creatofi suo non potest cuin dicil: Sicut ritisiime Pater. Nori Dbminus, sed
    niitto vos. Non auctbfitate adhus
    denegare, quemadmodumlapis monuraenti, quamvis Paler. Sie et ego
    magnus, miamvis Judaica maUtia obsignalus, resur- jubentis, sed lolo diligeiltis affeclu : riiitlo vos ad
    genti polefat obsisfere Salvatori? Sed sicut virginitas toierantiam faniis, ad onera vinculoruni, ad squalo-
    el janua claustris suis fidem faciunt deitatis, itarevo-' rerii carcefis, ad perferenda omnia gehera pccnarmri,
    lutus fapis fidem resurrectionis affirmat, qrii rtuUrim ad sublevandura curiclis exsecrabileriiortis jugum,
    b revolutus Dbmino suo prccparavit egressum, sed quccomnia charilas utiqtte humaiiis merilibtis impe-
    nocte fidelprcesfat et admiltlt ingressurii. Venil Jesus, rat, non potestas. Quorum reiniseriiispeccala,' remil-
    ets.letii intnedio eorum : el diciteis, Paxvobis. Disei- iuntur eis; et quonim retinuerilis, retenta sunt. Dedit
    pulorum corda fidei et dubitationls, desperationis et poiesialem remitteiidi pcccata, qui' insufflalione sua
    spei, defecfus et magnanimitatis, conlinui cohflictus iiifudit ipsum cordibus eoruin et largitus est Remis-
    prcelia sustinebant; talium ergo cogitatiorium bella B I sorerii. Hwc cum dixisset, insufflavite'.s,cticens: Acci-
    inspector proevidens, secretoruro pacem primitus se pite Spiritum sanclitm : quorum remiserilis peccala,
    videnlibus reddit, ut qui laliter ablatus materiam remiltuiitur eis. Uhi sunt qui pcf hoiiilries lioiiiiiiibus
    (
    reliquerat confligendi, redditus oculis eqrum causam rcniilli peccata non posse praescribunt; qui serael
    totam certanimis amputaret. Gavisi sunt, inquit, diabolica iniptilsioiie collapsos dpprimunt, e ne se
    discipuli viso Domino. Gavisi surit: quantura post erigarit, qui Ianguoribus curam vulnefibus crudeli
    tenebras gratior lux est, serenitas post teropeslatis spiritu subtrahuiit negantque medicinam; qui pecca-
    b
    obscura, tantum est acceptius gaudium post moero- loribus redeiindi desperationerii Iriipie insultanl?
    rem. Dicit eis itentm, Pax vobis. Quid repelitoc pacis Reiiiillil Petrus peccata, et loto curii gaudio suscipi»
    }
    largitas ista manUestat, nisi quia quietem, quam pcenilentes, alque offinibussacerdotibus banc a Deo
    sensibus indixeral singulorum, vult eiiam inter eos coHcessam amplectitur poleslatem, qni post negaiio •
    repetiloe pacis do.nalioue servari : quos utique noc nein nisi poenitentiam repelisset, apostoialus gloriam
    roodica habituros esse noverat in posterum de sua e.t vilam pariter perdidisset. Et si"Petrus per poeni-
    cuncfalione certamina, dum unussein fide perstitisse leiiliamrediil, quis siiie poenitentia subsistit? Thomas
    jactaret, dubitasse aller mccreref. Ut ergo ef arro- aulem cum audisset d condiscipuiissuis, quod vidissent
    f antis jactantiam turiioremque resecaret, et ejus quiCC Dominum, respbndit : Nisi videro fixuram clavorum,
    infirmatus fuerat sanaret et excluderet passior.es, el misero manuni meam in lattis ejus, nqn credam. Cur
    sausoe, non discipulis, quidquid acciderat pius mode- Thomas J yestigia fidei sic requiiil? cuf taro pie pa-
    rafor ascribens, imperio pacis suoe beUa nascitura tieiitem, tam dure discutit resurgentem? * cur ea -vul-
    compressif : ne alfer alteri improperaret, quod ipse nera, quce manus infixit impia, devola dexlera l sic
    cui totum debebatur, donaverat iii, futuro. Petriis resulcat? cur latus, quod impii mililis lancea pate-
    riegat, Joannes fiigit, Thomas dubitat, cuncti relin- fecif, refodere manus riiiltur obsequenlis? cur dolores
    quuiit (Mqlth. xxvi, Marc. xrv, Joan. xx) : quibus perseculoruni furoribus irrogatos, famulanlis curio-
    nisi pacem suam Christus dedisset, et Petrus qui silas renoyat immilis? cur tormenlis Dqminum, cur
    primus erat omnium putaretur inferior, et sequens poenis Deuni:, cur ccelestem medicum probalurus de

    lisla : Cum-serocssel. Iiuuilis crgo liic iiolarelur pleo- 8 Alias, ne resurgqnt.


    nasimis. Falsa autciii ei fiililia ha:c coraraeiilanlur, b Sic Cx editione Miloe.Allse,peccatoribnsremittendi
    quia locus liic arguinciiio eral Calholicis, vcrara et redeundi desperatione impia residtant. Quid si legen-
    Clnisii pnesentiaiii in cucharisiia asserenlibus, eoque, dum : Redeundi desperalionemimpie inculcani?
    lieet noii invicto, ad caro astruendam ulebanlur. 1 Hcccsensere Patres, coucilia et orones catholici
    ' Alias, gtiod si conceplitm. eriarralores. Vide Tridcnlinum sess. 14 can. 5; et
    !i lta corrcxi ex ms. Ccescnoe,ubi prius erat resolu-1D Palfes apud Bellarminum, de Poenitenlia; Menochiuin,
    Uis.Sed corruptc. Non cniin angelus revolvit lapidem, Brugensem, ete.
    iit Chrislus resurgcrct, scd poslqiiain rcsurrexit ex 1 Quod Grccce TOV TUTTOV, locum clavorum, noster
    clariso scpulcro augclus rcvolvit lapidcin, ut viderent non ineple, vestigia fidei.
    liomiiics Chrisltihi ainplius nort jaccre in sepulcro : k Negat Clericus in uolis ad lirtiic Evangelii locum
    propterca revolulus lapis ab oslio lrionunienli disci- exslitisse in pedibus cicatrices, eo quod in cis clavi
    ptilos in lidc fCsurrectionis Christi obfirmavit. Aliud infixi non fuerint. At tota reclamai antiquilas, apud
    ms. lcgit, resigtialus. MITA. quara non dubilatur, pedcs eliam Chrisli clavis fuisse
    c Hoereticosnotat, qui ex hoc Evangelii loco Palre transfixos. Qucestioni solummodo daiur, an uno tan-
    Filium niiiiorem iinpie ausi sunt effulire. Arius et tum, vel singulis iri singulos pedes. Drusius, Cletico
    Ariaiiortini filii. ribn ingralus scriptor, ait Chrisluni crucifixuin qua-
    d Vide Gregorium M., homil. 27 pag. 116, tergo, lernis clavis, singulis per siiigulas manus, et singulis
    col. 1. per singulos pedes. Ad Clericum quod spectat,iiullis
    e Unus Palrum, conciliorum et totitis Ecclesiae contra eum egemus testibus, dicenle LucaChrislum
    consensus est, Christum hic apostolis facullalcm re- Thomce qucerenli vestigia vuliierurti osiendisse lum
    millendi peccala communicasse. trianus, tuiri pedes.
    f HoefesimNovatiani tangif, qui -quondam Iapsis 1 Alia lectio habet: tic investigat. _ '
    veniam denegabat. Vide uotam vn scrm. 9i.
    S. PETRI CHRYSOLOGI 440
    m
    vulnere : quia lalia et
    vulnere discipulus sic requirit? Ceciditpotestas diaboli, .\ vivit ex morte, resurgit ex
    est carcer inferni, disrupta sunt vincula tanta cum susceperit, vivit et regnat Deus per omnia
    patefactus
    mortuorum,morienleDomiiiosuiitevulsamonmnenta, scccula sceculorum.iAmen.
    et resurgente Domino tota morlis est mutala conditio. bSERMO LXXXV.
    Ab ipso Domini sacratissimo sepulcro lapis revolutus De ingressu Chrisli in templum, et Judmorum
    est, lintcamina resoluta sunt, etresurgentis ad gloriam admiratione.
    mors fugil, vita rediit, caro amplius casum nescitura Etsi aliqua videritur occulta sui profunditale riry-
    surrexit: et cur tibi soli, Thoma, sola vulnera prae- sterii, nuUa tamen est Ecclesiastici cultus infructuosa
    sentari ad indicium fidei, nimis callidus explorator, solemnitas : diviua feslivitas non pro nostris est
    expostulas? quid si ista cum aliis abolita fuissent, voluntatibus consecranda, sed pro suis est percolenda
    a
    quod periculum fidei tuoe curiositas ista peperisset? virtulibus. Christianus animus qucc sunt tradilione
    Nulla pietatis monumenla, nulla Dominicoeresurre- Patrum, et ipsis roborata lemporibus, nescit in de-
    ctionis inveniri oesiimaspotuisse documenta, nisi ma- sperationem deducere, sed venerari ea toto desiderat
    nibus tuis sulcares Judaica crudelitate exarata sic devotionis eloquioJ Jam die festo, ait, tnediante, ascen~
    viscera? Qucesivit, fralres, pietas ista, exegit istade- dit Dominus in tetriplum(Joan. vn). Quod templum?
    votio, ut resurrexisse Dominum necipsa in posterum B Nescitis quia templumDei estis, et Spiritus Dei habilat
    b dubitaret impietas. Sed Thomas non solum c cordis in vobit (I Cor. mi)? Ascendit hodie Dominus nostri
    sui, sed omnium hominum curabat incertum: et prae- pectoris in templuin, qui tam clementer nostri cor-
    dicaturus haecin genlibus, quemadmodum lantoe fidei poris descendit in formam : quod autem ascensus Dei
    astrueret sacramentum exsecutor strenuus perquire- fit in bumani cordis excelso, beatus propheta asserit,
    bat. Certe prophetia magis quam cunctatio fuit. Nam cum decantat: Beqlus vir cujus est auxilium abs te,
    cur talia peteret, nisi a Domino d ad indicium resur- Dtmine, ascensus iui in corde ejtts (Psal. Lxxxm). Jam
    rectionis suoe servala sola vulnera prophetali spiritu die festo mediante, ascendit Dominusin templum. Me-
    cognovisset?Deiiiquespontepraestii.iicccleris,quodiste rito die festo medianle ascendit Dominus in templum,
    tardius implorat. Venit, inquit, Jesus et stetitin medio quia nobis erat perfectum diem festum prceslaturus e
    et ostendit eis manus et iatus. Nam qui ingressus fue- coelo : quidquid sublime, quidquid ad coelumtendens
    rat clausis ostus, et merito a discipuUs spiritus esse in cordibus habebatur humanis, usque ad infernum
    putabatur, non aliter ipsum se, nisi ipsa corporis Dominicoepondus incurvaverat Passionis. Id namque
    passione, ipsis vulnerum notis, taliter dubitantibus est quod Christus quadraginta diebus residet et re-
    poterat approbare. Deniquevenit el dicit Thomw: In- moratur in terris : et, si dici fas est, Patris occursiim
    fer digilum tuum huc, et vide manus tneas, el affer C differt, Palris suspendit amplexum, donec tolum se
    manum luam, et milte in iatus meum, el noli esse itt- 1 revelet, et i reformet suoeascensionis in gloriam.
    credulus, sed fidelis. Ut effundant toto orbe, ° iterum In cujus ergo templo hic non ascenderit Christus,
    te aperiente, hcecvulnera fidem, quce £ aquam in Java- ccelum non ascendet ille cum Christo. Ascendit in
    crum, sanguinem in oranium prelium jam fuderunt. templum, et docebqt, et mirabantur Judmi, dicentes :
    Respondil Thomas et dixit: Dominus meus el Deus Quomodohic litteras scit, cum non didicerit? Bene
    meus ! Veniant et audiant hceretiei : et, sicut dixit mirantur Christum, quod non didicerit scire, quando
    Dominus, non sint increduli, sed fideles. Ecce non ipsi probautur quoe didicerint et doceant legis prre-
    solum corpus humanum, sed per poenalis corporis cepta nescire, dicente Domino : Tu es doctorin Israel,
    passiones, s Deum et Dominum esse Christum, Tho- et hwc ignoras (Jqan. m)? Mirantur Judcei jam re-
    ma vociferante, manifestat. Et vere Deus est, qui belles, nolunt credere : mirari norunt, detrectant

    * Hoc eodem vocabulo de Thoma loquens utitur Cantic; et alii apud Calmetum ad hunc locum.
    Gaudentius, serm. 16 pag. 189. f Plures sane ihterpretes consentiunt Chrysologo,
    b Gregorius, horail. 26 in Evangelio : Plus nobis per aquam baptisriium, per sanguinem redemptionem
    Thomm infidelitas quam fides discipulorum profuit, mystice fuisse designatam.
    quia, dum itte ad fidem palpandosolidatur.
    reducitur, nastra sNunc primumDei appellatio Jesu Christo tributa
    mens onmi dubitalione postposita Gauden- Iegitur in Evangelio. Concilium Constanlinopolita-
    tius, 1. c. : Quod avidius et videre, et altrectare Do- D num iv anathematis notam Theodoro Mopsuesteno
    minum perquisivil, hoc totum noslrm procurabatur innssit, verba hcecThomceita interpretanti, ac si ter-
    saluli. rore et stupore prodirent, et Deum Patrem, ut debita
    c Conveniunt, licet non omnes, Thomam Jesu illi gloria de tanto prodigio referretur, non Christum
    Christi divinitatem nondum credidisse, et adhuc ste- respicerent. Noster autem naturas in Christo imper-
    tisse in ambiguo, eum sua jvirtute a mortuis sur- mixtas docet disertissime contra Nestoriura et Eu-
    rexisse. lyclien.
    d Docent etiam Hilarius et Leo ideo Christum in b Sermo hic in nonnulUs editionibus inscribitur, in
    ; corpore suo glorioso, vestigia vulneruro retinuisse, illud Joannis : Jam die festo mediante.
    ut constaret idem corpus resurrexisse quod fuerat 1 S. Leo, serm. 1 : Quod Christus quadraginia die-
    crucifixum. rum spatio differi ascensionem,ut DominttsJesut vere
    e Dubitavere nofinulli, Augustinus etiam et Beda agnosceretur resuscilatus, quivere eral etnattisetpas-
    hic, an revera S. Thomas Christi vuUiera pertracta- stis, el mortuus.
    verit. Negat Euthymius; asserunt Patres et inter- i Iterum formalur Christus in mentibus ipsorum,
    pretes plerique; Augustinus hic, et serm. 158; Ter- ille idem qui prius erat anle mortem, Deus, scilicet et
    fullianus adversus Praxeam; Bernard, serm, 5 in horao jn nnitate supposili. MITA.
    441 SERMO LXXXVI. 442
    tsapere, *_nescirepossunt. Mirabantur Judwi, dicen- Anon cum exigitur, sed cum donat; non cum.cogi-
    let : Quomodo hic litteras scit, cttm non didicerit? tur, sed cum venit. Unde, fratres, et cum venit
    Quid virgo peperit derogas, non miraris; quod Deus audite, et cum non venil sustinete, et cum se donat
    nostro b sentit et operatur in corpore abrogas, non accipite, et cum se negatorate; quia hoc doctor ac-
    fateris; quod coecusvidet, surdus audit, claudus cur- cipit, quod meretm' auditor. Ergo tam vobis quam
    rit, surgit mortuus, et tota Christus arcana Dei loqui- mihib prceteritus suspensus est sermo, utproJluyium
    tur, non miraris ? hoc solum quod sciat cum non di- muUeris, et verecundi vulneris causam, et illius pu-
    dicerit, hoc miraris? Hic estjpse qui non didicit lit- dorem sic nostra verecundia celaret, ut quodiUa ta-
    teras, sed donavit; hic est qui sensum condidit, per cuit, etiam nostro silentio clauderetur (Maith. ix):
    quem Utteroefinguntur; peritus legis, auclor omnium sed coeptum revertamur ad verbum. Hierosolymita-
    cur Utleras non didicerit, admiratur? Deus utique nus fons abundat, cum impelUt angelus (Joon. v),
    adest origo cunctorum, qui facit esse quod non fuit; non cum sitit auditor; sic sacerdotis sermo exu-
    cum non didicerit, docet. berat, quando dat Deus, non cum perorat sacerdos.
    c Deessevidentur non pauca. Hinc est quod Zacharias ipse, qui prophetias loqueba-
    d SERMO LXXXVI. tur populis, tacet sibi, ut nos ingrati Deo non simus,
    De annuntialione et conceptioneD. Joannis Raptistm. B si nos semel tacere voluit» qttibus semper inoffensum
    Mundanus sermo, ut humano profertur ex sensu, largitus est verbum. llle non dedignatur a Filio verbum
    humanis servit et obsecundat ingeniis ; divinus vero recipere, cui dederat lucem: et vos, filii, orate nobis
    sermo in potestate dautis est, non dicentis. Audis- vocem, ut possitis audire sermonem. Reparate gau-
    lis quemadmodum Zacharias ille • summi sacerdotii diummeuro, ut assuetam possitis lcetitiam possldere,
    splendor dum exorat, obmutuit; tacuit pater vocis, et implere illud Apostoli : Quis est qui me Imtificel,
    Ego, inquit, voxclamantis in deserio (Joan. i); genitor nisi qui contrislatur ex me (II Cor. n). Yeniat ergo ,
    clamorisobmutuit; et egressus sUentium retuUt, qui veniat iti medium beatus Zacharias, qui nos tacens
    f responsa relalurus intraverat. Videtis ergo quia pio consolatur exemplo : et silentio suo nos de nostro
    silentium meum, quod antea contristavit vos, venit non sinitlristes esse silentio. Veniat, vcniat proecur-
    s de antiquo poiitificaUusu, non de novitatis incursu. sor verbi, sacerdotii speculum, sanctitatis exem-
    IUe ubi sensit linguae suae vincula sui januam clau- plum, evangelistarum princeps, i clausula propheta-
    sisse sermonis, imperavit nutu ne quis causas taci- rum. Fuit, inquit, in diebus k Herodis, regis Judmm,
    turnitatis inquireret, quia coeleste mysterium dicere sacerdos quidam nomine Zacharias (Luc. i). Dum di-
    lion didicerat, qui didicerat scire: sed hoc ad tempus, citur sub quo rege quis sacerdos sit, temperantur
    quia sacerdotis differtur sermo, non aufertur; recon- ^ mala : adest semper in moerore solatium, uec con-
    ditur, non negatur; mysterio suspenditur, non fu- solator deest, cui imrainet persecutor. Fuit tti diebut
    galur. Denique Zacharias ipse quod tacet, non est Herodis, regis Judww, sacerdos quidutn nomine Za-
    poena, sed signum; non est terrena debilitas, sed coe- charias. Usque ad Herodem Judaiccegenti sacerdota-
    leste secretum; Deus quiloqui dat, tacere facit; et lis sanctitas, senuni gravitas, patrum pietas prcesi-
    imperat sUentium, qui inserit verbum; dominatur debat: jus eratlex divina, arabitio nil ibi, nil teme-
    divinus sermo , non servit, quia Deus verbum ; et ritas, prcesumptio nil valebat, quia gerebatur totuni
    ideo non cum j'ubetur loquitur, sed cum jubet; divino ordine, non humano; sed Herodes x veniens

    a AUa exemplaria, nescire possint. raperetur divinO,in ipso tamen ardore dicendi, voxilli
    b In nomiullis, sentittir. exstinguebalur : quod in ea maximeconcioneaccidit,
    c NonmiUceeditiones id notant. quam de muiiere fluxu laboranle dicebat. Tillemontius
    d Deessenon pauca videntur. MITA. vero putat innui hic Serm. 35, qui aliorum brevior
    e Chrysologus in eorum sententiam it, opinan- est.
    lium Zachariam summo sacerdotu munere functum, 1 Alias, quibus swpius.
    etnon simplicis tanlura, et de vice Abioe, ut nonnul- J In eo enim desierant prophetioe. Chrysostomus
    lis videtur innuere Lucas i. Ambrosius, Lucce i, tit. ex variis Matthoei locis, homil. 20 pag. 1074 edit.
    de iugressu Zachariccin Templum: Videtur autem hic Paris. vocat eum silenlium prophetarum.
    Zacltarias designari sacerdos summus, quia semel in k Fuit hic Herodes cognomento Magnus, Inhbcen-
    anno solus summus sacerdos insecundo sanctuario in- j) tium cccde, etaliorura criniinumperpetralione famo-
    trabat. Yide August. in Joan. hoinil. 4-9; Bedani, ho- sus. Vocat regem, ut euro ab aUo Herode tetfarcha
    mil. in vigilia S. Joan. Baptistoe; Theophylactum, GaUlecediscerneret. Joannis autem conceptio evenit
    Brugensem, eic. anno 12Herodis.
    £ Solitas enim fuisse sacerdotibus contingere ap- 1 Filius enim erat Antipalri, et Nepos Antipce,qui
    paritiones angelorum, qui Dei jussa ad homines fe- religione paganus, Ascalonce vel natus vel eduCtus,
    runt tunc maxime cum adolerCnt, ex plurUius rab- primus Judaicam amplexus fuerat religionero, cum
    binorum scriptis eruit Drusius. Zacharias autem non sub Hircano rege, Judceceprcefuit. Antipoepatris reU-
    sacrum peuelrale ingressus erat, ut mandata Dei ex- gionem seculus Antipater, Phaselluni et Herodem
    ciperet, sed ut adoleret. Magnum filios in Judaica lege eduxit. Mirum igitur
    s Quandoque pontificii munU obeundi necessitas Harduini commentum, qui eum paganum fuisse do-
    proesules a concioiiibus distrahebat, quod inferius cet, Athenis oriundum, Platonicae sectae addictum,
    innuit: Quod tacuimus habetote, non oblivionis [uisse, quam ipse in Herodianos transfudit. Fabellas has ex-
    .cd lemporis; divini negotii, non rationis httmanw. pungit Basnagius in Historia Judceomm GalUce
    h Rubeus, Ub.nHistor. Ravennat. pag. 109. ChrysO- seripfa. Toui, 1 pag. 65,
    logus: Cumacerrimttsessetindicendo, clin [uroreqttttsi
    443 S. PETRl CHRYSOLOGl 444
    Cx gente aliena invasit * regnuin, b violavit sacerdo-• A poterisloqui. Qucetacentls culpa, si imperat silentium
    tium, confudit ordinein, mutavit mores, c sprevii vis jubentis ? Ergo et nos tantilli qui tacuimus, quod
    senes, d interfecif juvenes, tribus miscuit, delevil tacuimus habetote non obUvionisfuisse,-sed tempo-
    Btemmata,corrupit genus, tulit quidquid erat et divi- ris ; divini negolii, non rationis humanae.Ergo tristes
    nceet humanoefunditus disciplinx. Sed hoc quid ad rion simus, quia, donante Deo, silentium momenli
    Zachariam sancturo? Ne quid ergo tale et in ipso continuato sermone pensabitur, et modicum quid
    Zacharia crederetur admissum , evangelista cogitur tristitioenostnc magnumvertetur in gaudium. Gratias
    sic referre : Fuit in diebus Herodis, regis Judwm, ago Deo meo, qui raihi in anioris lucrura vertit dara-
    sacerdos quidam nomine Zacharias, de vice Abia. num serraonis : nam quanta sit in me chariias vestra,
    " Quia usque ad ipsum ab alavis, avis, patribus, trans-
    pallor prodidit, i lestalus est clamor, ostenderunt la-
    fusum genus mansit sacerdotii, tempus legis, sacri- crjnnae, oratio effusa monslravit.
    ficii omnis servata est disciplina, eo quod impieta-
    tem regis, iniquitatem temporis, ambilionis rabicm, SE6M0 LXXXVII.
    temeritatis furorem, sacerdotis f merituni, et vila De eisdem.
    compesceret. Sed quid sequalur, audiamus. Factum Sicut nimio dolore et iufirmitate longa luminibus
    est ut incensUmponeret, ingressumin templtimDomi- g obscuratis, nisi sensim refusa fuerit, fit inroiica lux,
    ni, et omnismultitudopopttli orabat foris in Iwra in- certe cum solis sit condita lux ocuUs, soUssit oculis
    censi. e In hora incensi, fralres, j"amsol Judaico oc - lux amica, per quos ulique reliquo corpori vel tra-
    cumbebal in templo, ut in Ecclesia matutinus exsur- ditur, vel negatur; ita i diuturno perfidioe raorbo
    gerel, et Judaicce doctrinai instabat vesper, quia conteiiebratis inentibus, nisipaulatim fuerit fideicla-
    Evangclii imminebat aurora; legis obscurabatur dies, ritas restitula, subito ipso fidei splendore magisper-
    ut totus reluceret in gratia. Hinc est quod Zacbarias fidioecrassescit caligo, longo usu aut producitur, aul
    in hora incensi, hoc est, in extremo tempore lcga- obtunditur sempcr riatura. Hinc est quod Doininus
    lium cceremoniarumprophetali Spirilu inccnsum bi- tetro rnfidelitatisnubUocordibusj'am coecalis,ut irra-
    fert: oflert preces, desideria ingerit, vota commen- diarct partus virgmei sacramentum , desperatoe et
    dat, tempus adnionet, prornissa repetit, b exigit annosoesterilitatis ante procmisitconceplum : ut qui
    Christum. Et otnnis mullitudo orabut foris. Ut crgo vidcbat post scnectutem lougam arida membra re-
    populus, qui stabat foris, intromitteretur exorat; quia viviscere, et transacto curriculo jam vitoeveterance
    quos lexadducit ad januam, gratia iiitroraittitiiitem- in primam reflorescere pubertatem, alqueipsam na-
    pluin. Apparuit,inquit, et angelus Domini, stans u turam k in occidua cetatead nascentis servi insignia
    dexiris allaris incensi; et vidcns Zacharias, turbatus (n stiscitari, pudiciticeflorem, pudoris titulum, castitatis
    est el pavor occidit super eum. Ergo non est mirum insigne, virgiuitalis clauslramanerepostpartum crede-
    si turbatur sacerdos, si stupet doctor, si pavescit an- retposse, auctore ipso exulero procedente, servari.
    tisles, si tacet minima cum videl maxima, si deserit Et ut prccfalioniuostrceac simiUludini,qttam de ocu-
    verba cum signa conspicit. Et ne solus Zacharias li- lis sumpsimus vetusto languore defessis, ipsa de qua
    muisse videalur, audi alium prophetam dicentem : loquimur modo adsit et astipuletur auctoritas, ac
    Domine, audiviaudilumtttumet timui, consideraviope- probet oculos homiiium nocti male assuetos, obscu-
    ra tua et expavi (Habac. m), Qui cum Deo loquitur ratos, promotos sensimrevocatos ad lucem, in Joanne
    expavescit; unde loquatur angelus ignorat; et quid Dominus accendit sui luminis et prcemisitlucernam,
    tenemus ? Unde sacerdos taceat, jam dicamus. Et ut deguslato lumirie in se jam divini Solis jubar
    respondens ei angelus, dixit: Ego sum Gabriel, qui ipsum ' perferrent, ipsam deitatis capcrent clari-
    asto ante conspeclumDei, et missus sum ad le hmc tatem. Juxla illud quod dictum est de Joamie : Ilie
    loqui, el hmclibi evangelizure:el ecceeris tacens, nec erat lucerna ardens et lucens (Joan. v) : ut ille den-
    a Defuncto enim Antigono II Aristobuli Filio, et; D mum sacerdotium. Aliie familia simplicessacerdotes
    Alexandri Jannei nepole, et ex Asmoneorum slirpe tanlum, qui a Davidisregno in 24 classes dislributi,
    ultimo, quique AntiochiceMarciAnlonii Romanorum vicesobibantsuas. Quam divisionemad destructionem
    dticis jussu vel capite minutus, vel cruci aflixus obiit, usque secundi lempli Hierosolymitaniin usu fuisse,
    Herodes regnura usurpavit. observat Josephus Antiq. Judaic. lib. vn.
    b Aristobulum enim,niagnccspei adolescentem, Ma- f Reslitutus locus ex ms. Ccesenae;editi, el meri-
    Tiannoeej'usuxoris fratrera, Hircani filium, summum- tum superavit et vita.
    que pontificem, dum balneum, exicns a prandio, in- s Duceerant horce incensi. De matutina inlelligit
    traverat, a cooevisephebis suflbcarij'ussit. Grotius; Chrysologus,et unasecum accuratiores in-
    c Hircanum regem longocvume solio dejecit, pri- terpretes, de vespertina.
    vatamque vitam agere coegit. b Deprecabalui' Zacharias. Num pro suscipienda
    d Alexandrum videlicet et Aristobulum, ej'us ex prole? Cum essent ambo provectcej'am cetatis, id mi-
    Marianna filios, capite obtruucatos. Editi nonnuUi, nime sperabat. Ergo deprecatio videtur fuisse pro
    perperara : Infecit juvenes. Chrysostomus, loco ci- salute populi, et adventu exspectati Messiae.Duha-
    tato : Herodes profanavit Templum,sacerdotittmsus- raeiius hic. Vide notara 4 serm. 88.
    tttlit, confudit ordinem, temeravit regnutn, ccrrupit i Rubeus, loco citato, cruit ex his quam charas et
    qiiidquideral religibnis, quodlegis,quodmorum, quod in 1deliciis populo Ravennati esset Chrysologus.
    pdei perdidit, etccnfudit... bccisoffiliorum, elc. Cum Lalinio. Editi, diurno.
    e Regalis sacerdotn dignitas a DeoAaronis familioe k Ms,Cccscncc.-Aliiediti, in occiduamwldtem.
    ftierat addicta, Penes autem primogenitos erat sum- 1 Ex Latinio. Editi, prmferrent.
    448 SERMOLXXXYHI. 4*6
    sas noctis placido luMrie aperifet" teiiebfas, ipse A seriibtis sic defecit nattira; felix, quae sterilitatis
    noctis nescium diem jairi desidefaiitibus a'd:lucem dannia virginea fecunditate mutavit; felix, qute uno
    "
    perpetem redonaret. Hiiic est qriod et ifiagOsadhuc concepit Ui parlti quidquid in f totb orfie confundere
    noctisincblas, et tolis obslupesceritesoculis, tenuiter depiorabai; felix, qriecfacta esf vitaliuiriR germinans
    micans steUa assuefacit ad lucem et gradaiiffiper- matbr, quae efat ante origo miseranda mortalium,
    trahit adipsum fontemlumiriis et dieruiri (Matth:n). ad: dolores pariens crini dolore , ad gemilus edens
    Et re vera, fratres, congruit, quia tbtius arini metas cuni gerriitii, ad pericula producens bomlnera cum
    tenrporunr quadriga percuffiti, ac nobis Dominino- pefictilo generantis, et" iri ipsOorlu occasum nun-
    slri natalitia festa revocat, et gaudia j'am reducit. tiarts.per lariienlaet laCrynias;seiriperdevqrans par-
    Nriricde Joannis ortu , de partu sterilis jaffiloqua- tus srios, sciens se tantis mceroribusgenerare mori-
    rour, ut compendio credulitatis isto, ad illud ubi luros. Pascebatuf ergo sterilitate niagis natura, ne
    partus est sine paftu , ubi creatur auctor ipse pro- ipsa feCUndilategfavius desoeviret, flelus potius edi-
    efeantis, ubi nascitur ipsa origo generantis, inter tura quam pignora: quae utiquC laeryriiis, moerore,
    hiemales ac nubibus et nebulis dubias Juces, lucerna gemitu, tanio tempore sutnri quaerebat et.interpella-
    praevia,steUaduce pervenire possimus. Fuit, inquit bat auctorem, intelligehs hoC sibi accidisse per cul-
    evangeUsta, sacerdos quidam nomine Zacharias , et IJ pam, non esse ab auctore piissinio institutinn, cum
    uxor ejus Elisabelh: et non erat illis filius, eo quod -crearetur. Hinc est quod Dominusconditor ipse na-
    esselElisdbelhslerilis, et processissenlamboindiebus turae viani virginei cOnceptus, virginei partus, invi-
    suis (Luc.i). » Sterilitas seneclule exaggeralur exlre- sibili vestigio et ignOtocalle pertrarisit, et iter hu-
    ma, et a spe generandi totum subducilur quidquid est mani ortus divino gressu ambulal, non humano, ut
    corporis et naturoe; et ne vel cogitaiio soboUsulla re- nascendo ipsani naturam a servilute morlis, cui ta-
    maneret, ad id perventuro est temporis et aetatis, quo liter addieta fuerat, priroitUs liberaret, b et fonte
    transacto calore vilaU mortale frigus sterUis j'am purgato supernata rivulis redderet puritatem. Merilo
    viscera possidebat, ut genitor ipse cognosceretiiide Joannes in utero exsultat, qui originis suaeliberta-
    jam per hominemnon posse nasci hominem, unde teln ante rtosse"quara Cssenieruit, ante meruit sCn-
    abscesserautres humanae. Sic, sic, fratres, duris ho- tire quam vivere. Irt hora incensi per angelumape-
    roinumpraecordiiscreduUtasb asseritur, et iiiseritur ritur sterililas, conceptus j'ubetur, jiromittitur par-
    fides; et tunc lotum divinum creditur, curo fuerit nil tus , et inter sacraria nalivitas sacra procuratur :
    huroanum. Sorte exiit ut incensumponeret Zacharias hinc est quod adhuc in utero cum membrorum com-
    ingressusin templumDomirii. Bene dixit ingressusin page * pene concepta in Joanne est prophetia i anle
    tcmplum: non ingressus templum : quia ipse erat Q nutu Dei lbquitur quam perveniat ad vocis oflicium.
    Dei famUiariustemplum, portans in sui pectoris pu- Verum ne dum profrinda et mira latisshnaelectionis
    ritate tota legis arcana et apponens non tam thuris breviato cupimus serraorie concludere, quae^maxime
    quam puroesupplicalionisinceusum. c Gratius nam- dicenda srint, transeam, proxime, si Deo placuerit,
    que Deus in suo, quam in hominis opere requiescit de sequentibus disseremus.
    et non tam libenter odoratur d Arabicaearboris gut-
    SERMOLXXXVin.
    tam quam sinccricordis et pectoris sanctitatem. Ap-
    De eisdem.
    paruit eiangelus Domini,iiiquit, stans a dexlris alta-
    ris iricensi. Dicere sulfecerat, apparuit ei angelus, SCmperdebere anxium est, fratres, semper triste
    quid magnopere e a dextris altaiis ? Ut esse in san- fenoris vinculis alligari; sed me, quem Vobismea
    ctis angeUs auditor inteUigas nil sinistrura, dicente saepe facit promissio debitorem , satis ipsa de talis
    Scriptura. Vtas quw a dexlris sunt novit Dominus debiti natufa Ct obligatione blanditur, quia dat, non
    (Prov. iv, juxla LXX). Apparuil ei angelus. Cum accipit, qui proinittit; et qui dando debet, sibi ma-
    jam defecerattotus homo, ut ante Joannes nascere- gis ipsum facit obnoxiumcreditorem ; atque ubi qui
    tur ex steriU, quam Christus nasceretur eX Virgine, credidit debet, et qui debet credidit, ibi riecessitu-
    dictumest de Joanne : Ecce ego mitto angelummeum D diiiis, noii necessitalis probatur esse confractus; et
    (Malth. xi). Felix, quoe ut in Deum cresceret, in in tali fenore animae non oneris, sed honqris prae-
    *_Ms. Caesenoe,sterilitaie.seneclusdtiplicavilmira- Arcae,cui angelus indecore tergtimobvertisset, si ad
    culum. Ait Grotius : Ad vefus steriUtatis vitium ac- illud latus stetisset; ideoque stetit ro dextris altaris;
    cedens impedrinenlumaetatis. ad latus
    b Hoc est, plantatur; et instar arborum injam nerope f Mss. habentseptentrioiiale.
    concipere,vel conficere.Atinflicturo
    ylantata credulitate ipsa fidesinseritur. MITA. a librarUsvulnus non sanatur adhuc.
    ' Communemlectionem placuit retinere. Ms. Cae- s.Ms. Coesen.et Vallicell., vitalium gerininum
    senoehabet:_Gratia namque Dei tam in suo quam in mater.
    hominisopere requievit. b Metaphorica locutio. Liberat primum naturam
    4 Exod. xxx enumerantur quatuor aromatum spe- huriianam tamquam fonlem, ex quo homines tam-
    cies , e quibtis thymiama confici debuerat, Deo in quam rivrili emanant, ut a sordibus rivuli ipsi mundi
    templo adolendum. Inter has nalaph , id est, ut reddaiitur. MITA.
    bene notat Chrysologus, gutta quae fluit ex arbore, 1 Vide apposite ad hsecCorneliuma LapideCom-
    idcirco arixxriidicta, quia fluit, seu stillat. ment. inLuc. V, 42, 43, pag. 24, col. 1, inpfincip,
    « Zacharias operabalur in orientali latere altaris, i Ms. Caesenae,ante mutttstoquitur.
    jbique adolebat. Latus occidentale erat proximum
    447 S. PETRI CHRYSOLOGI 4jg
    dulcis currit usura. Posteaquam Zacharicesacerdoti. i A omnibus egit supplicatio sacerdotis, cur augelus de
    ajiparuisse angelum Domini evangelicus sermo de-- solo pignore retuUt impetrata? Quid tenemus, quid
    scripsit, adjecit dicens : Et lurbalus est Zachariasvi- - diu suspendimus animos auditorum? quam non sibi
    dens, et limorirruit super eum (Luc. i). Si de judiciss soli, sed omnibus adfuerit iste venerandus antistes;
    p otestate sollicitus est, qui semper de apparitoris tur- quam responderit angelus imiversis; quam Deus
    batur et contremiscit adventu, et mandati merituml . prospexerit in uno isto germine sacerdotis, quem
    de persona venientis cestrinatet roetitur; et quamvis» genitoribus utique et ipsi ob hoc delegerat naturoe,
    bene conscius pavet, donec causas venienlis agno-- - ut eum daret universitati, largiretur saecuUs,populis
    scatet intelligat qualitatem; quidfaciet, quo pavore: condonaret, et fieret sacramenti filiusinter sacraria
    . trepidabit, cum potestatem supernam senserithomi- c delalus, inter sacramenta concessus, esset antistes
    nis imbeciUanatura, cum respexerit homo angelum,, de venerando genefalus antistite, esset angelus ore
    et divinoesedis a ministrum viderit ? Caro numquami angeli sancta conceptus in viscera, esset vox Chri-
    de sua conscientia est secura : sicut Zacharias ipse, sti: Ego vox clamantis in deserlo (Joan. i); esset
    de quo loquimur nunc, comprobavit, qui inipso tein- vox Christi ad Christum sua reservatus ad tempora,
    pore placationis offendit; qui dum credit, dttbitat, esset praecoJudicis praesentiamclamaturus, esset pce-
    dicerite angelo, Quia non credidisti verbis meis: dum B I nitentia populos Christi vocaturus ad veniam. Quam
    postulata promeretur, incurrit; condemnatur, mu- sacerdos ergo iste j'am sui nescius, j'am sibi mortuus,
    nera ipsa cura suscepit; qui vocem, cum vocem per- extraneus conjugi, soboli jam negatus egerit omni-
    cipit, tunc amiltit. Hinc est quod angelus antequam bus, omnibus impetrarit, mox angelo referente di-
    mandata pandat, dona tradat, referal impetrata,b me- scamus. Et mutti, inquit, in nativitale ejus gaudebunt.
    tura discutit, fugat tiraorem, confortat animosancipiti Non est unigenitus qui est cunctorum creatus ad
    cogitatione turbatos , ut mens qucc migravefat a se gaudium. Erit enim magnus coram Domino. Qui co-
    liimio pavoris excessu, in semetipsam reversa bene- ram Deo magnus est, quantus sit penes homines quis
    ficiorum tantara sentiret et caperet largitatera, di- probabit? Et vinum et siceram non bibel. Qui natus
    cens : Ne timeasZacharia, quoniam exaudita est de- est sancto de corpore sacerdotis, et summa sene-
    precaiio lua : et uxor tua Elisabeih pariel libi filium, clute, ab omuihus vitiis defaecato, atque exempto
    et vocabis nomen ejus Joannem. Putasne sacerdos j'uventulis incendiis, vinum nescit, ignorat siceram f,
    tantus sic est populi, sic universitatis oblitus, ut de quaepariunt luxus ebrietatis et vitia, et tota dissipant
    conceptu veterance conjugis, c de partu desperate rnorum decora, ornamenta virluluin. Et vinumet
    sterilis rogaret, ut sibi soli legatus omnium tunc siceram non bibet, sed Spiritu sancto replebituradhuc
    adesset, ut advocatus omnium pro se singulariier Q C in uiero matrit sum. Juxta illud Apostoli: Fratres,
    oraret, ut tantum pontificatus officiuma inlra do- nolile inebriari vino, in quo esl luxuria, sed replea-
    mesticasarctaret curas, inter famUiaresclauderet et mini Spirilu sanclo (Eph. v). EtSpirilu sancto rc-
    occuparet augustias, et iacensum tolius plebis in so- plebitur adhtic in ulero matris sum. Beatus Joannes,
    Ium desiderium proprii pignoris addiceret veteranus qui ante Dei Spiritu ineruit intonare quara horainis
    antistes, ac tali desiderio grandoevus, et ipsum tem- vagiret in fletu; beatus, qui ante divina possiderc
    pus j'am respicieris, ad partum succenderetur intem- ineruit quam sortiretur humana; beatus, qui anle
    pestivum? Absit, fratres, absit, ut hoc de sanclo Za- meruit coelumscire quam terram; beatus, qui, ante-
    charia fidelis anima suspicetur. At quidem angelus quam videret proesentia, futura meririt nuntiare;
    in hoc fuisse refert totius supplicationis effectum, beatus, qui ante Deum capere potuit quam suo ipse
    dicens : Exaudita esl deprecatiolua, el uxor tua Eli- caperetur a corpore; beatus et singulariter est beatus,
    sabethpariel tibi filium. Si angelus ad petita respon- qui, antequam saperet quaerere,meritum conqtiisivit;
    dit, sacerdos pro solo pignore supplicavit, si pro beatus, qui IIOHpervenit ad gratiam per laborem,
    a Aliquid semper exitiale spectantibus spectra mil. Nat. S. Joann. Baptisloe; Theophylacto et aliis:
    hcccprotendere censebant Hebrcei, certaque vicince pro Messiaeadventu orasse; sui enim populi salutem
    mortis omina. Genes. xvi, 13; xxxn, 30; Exod. xx, quam enixis precibus expostulare munus erat sa-
    19; Judic. vi, 21, 23; xm, 12. Vide Euthymium, et cerdotum. ,
    Maldonatumbic. c Ms. Coesenoe,annuntiatus.
    b Similia Origenes, homil. 4: Nova quippe facies, f Sicera yinum erat condiraentis mixtum: de quo
    humanisobtulibusseprmbens,turbat meniem,animum-D vide Tbeopbilum Anliochenumad Luc. i, 15, pag.
    queconslernat: unde angelus sciens hanc humanam 331. Paris. lo35. Post vinum nulla potio promptior
    esse naturam, primum perturbationi medetur. et aptior inducendae ebrielati. Nonnulli siceram a
    c Certe de uliis nec cogitabat quidem senex ipse, vino dislinguuut, eamque omne vinum fictitium esse
    ac sterilis uxoris maritus. Nec pro eadem sterilitate dicunt. Alii docertt innui hoc vocabulo omne id
    orasse jironum est credere, ut nec Chrysologuscre- quod inebriat, excepto vino. Vide Theophylactum,
    didit. Alii nihilominus putant Zachariam jam pri- Balsamonem ad Can. 3 Apostol. pag. 234. Paris.
    dem pro susceptione prolis Deum orasse, et ad 1558. Cur aulem huj*usmodipotionis genus vetitum
    transactam illam precationera angelum respexisse : fuerit Nazarenis si quaeres, confidenter respondent
    Vide Ambrosiumin Luc. i. Ad rem protinus Augu- rabbini arborera Adamo vetitam vitem uviferam
    stinus de Qucest.Evangel. lib. xi, in principio, tom. fuisse. Nrigoe.VoxHebraica sechar omne id signifi-
    ln Oper. p. ii pag. 179 edit. Antuerp. cat quod inebriare potest. Vide Duhamelium Iiic.
    d Longe vcrosimilius dicimus cum Chrysologo; Beda, in Luc. i, veram subdit hujus prohibitionis
    Augustiuo, lib. i Qucest.Evang.; Chrysostofno, ho- rationein.
    '
    149 - SERMO LXXXIX. 450
    sed ad labores ipsius graticc dignatione descendit. Et A noster prcepararq et confirmare dignetur in gloriam
    multos, inqnit, filiorum convertet. Ad quem ? Dicat nominis sui. SERMO LXXXIX.
    angelus, ut quia blasphemat, quia negat hcereticus, De eisdem.
    « commutescat; dicat angelus, ut andiat fidelis, et
    gaudeat; credat hcerelicus, et recurrat. Convertet. Omnia quce a Deo creatasuntnobis bonasunt, et
    Adquem? Ad Dominum Deum, inquit, ipsorum. bona valde, dicente Scriptura: El vidit Deus omnia
    Quis estTiic Deus? De quo propheta dicit: Hic est quwcumque fecil, et ecce valde bona (Gen. i, juxta
    Detts noster, et non est akus absque eo qui invenit LXX). Ergo omnia quce a Deo creata sunt, bona
    omnemviam disciplinw, et dedit eam Jacob puero suo, sunt, et d valde bona : sed inter vitia virtutesque
    et Israel dilecto suo (Baruc. m). Quando dedit? Tunc media sic habentur, ut ex ipsis, et periti doctrince
    utique quando legalibus in tabulis lolius vitce regu- "materiam sumant, et erroris causam inveniaiit impe-
    lam , tbtam disciplinoedescripsit et normam. Allen- riti. Sapientes namque Creatorem creaturce contem-
    tus esto auditor, ut scias quis est hic Deus nosler,-' platione cognoscunt; stulti vero dum creaturas ipsas
    absque quo alius non est. Quis est ? Post hmc in ter- deos existimant, sapere nequeunl Creatorem. Hinc
    ris visus est, el cum Itominibusconversatusest (Ibid.). est quod e solem, lunam, stellas, aurura, lapides,
    Quis est aUusvisus in terra nisi Christus, qui nostra B ] Ugna, deos sibi fecerunt geiililes, quee Christiani ad-
    est conversatus in carne ? Et quis est alius conver- dicta suoesapiunt servituti. Nec mirum sic esse r me-
    satus cum hominibus, nisi ille qui cum hominibus diam creaturam, quando ipse creator omniuro Cliri-
    humano est commoratus in corpore? Et si hic est stus est fidelibus in salulem, infidelibus in ruinam,
    Deus noster, et non alius absque eo, hoeretice, cum evangelista dicente : Hic posilus est in ruinam et re-
    hunc non habueris, quem habebis? Non est alius, surreclionem multorum (Luc. n). Apostoli etiam aliis
    inquit, absque eo; et nunc non dicis, Ergo ubi est habentur in mortem, aliis habentur in vitam, Paulo
    Pater? Projiheta dicit: Ncn esl alius absque eo; et probante, cum dicit: Quibusdam sumus odor morlis
    ubi est? In FUio utique, quia prceter Filium non est in mortem, quibusdam aulem odor vilw in vilatn (II
    Pater. Ego in Palre, dicit, et Pater in me est (Joan. Cor. n). Ergo et evangelicoelectiones fiunt bonis in-
    xiv). Unde et propheta non dixit, Non est alius, sed teUigenlicesalutaris, malis vero erroris occasio. An-
    Non est alius absque eo: hoc est dicere, Esl; sed in tehac evangelisla bealissimus, cum referret Joannem
    ipso est. Sed dicis, Et si in ipso est, quomodo est Baptistam Herodis astrictum vinculis, adulteriis He-
    alius ? b Hcerelice, sic est alius persona, ut sit ipse rodiadis exstinclum, truncatum in prcemium salla-
    substantia; sic est ipse subslantia, ut nulla sit con- tricis, sensimus aliquos fuisse permotos, cur Deus sa-
    fusio Truiitatis; sic est unitas Trinitatis, ut nulla sit Q
    ( crilegcesanctum, adulterce virginem, angelum addi-
    in Deitate dislantia; sic in se est, et sine se tota Tri- xerit saltalrici. Fratres , virtutes Joannis, Herodis
    nitas non est, ut insil in Patre, et Filio, el Spiritu crimina abundanter 6 alio sermone tractabimus : nunc
    sancto personalitas defmita, non separata divinilas. eloquamur quce vinculoram causa, carceris quoc ne-
    Etipse prmcedet ante iltum. Ante quem? AnteChri- cessitas, qucemortis utilitas fuerit in Joanne. Joannes
    stum, qui est Deus ipsorum. Deus nosler, Deus non potuit mori b communi sorte, qui natus est pri-
    omnium, Deus absque quo alius non est: ln viriuie vilegio singulari : cum Christus Deus nasceretur iti
    Elim. Nemo cum hoc audit, c _jt5Tsp4ux&><™ impu- carne, Joannes angelus est generatus in terris, ut ita
    tel: hic spiritum dicit illuin, quem per divinamgra- officia terrena officiisse ccelestibus miscerent, sicut
    liainmerait, non quem carnis est consecutus ad vi- humanis se divina miscebant, et in terra Deo angelus,
    tam; et vh-tutem dicit illara quam de superr.is ha- Domino ordo coelestis obsequii non deesset. Sed au-
    buit, non illani quam propter corporis adeptus est diamus ordinem nascentis Joannis, ut causas morlis
    firmitatem. Joannes ergo Elioevenit iu spiritu, et in ej'us invenirepossimus. Fuit, inquit, in diebus Herb-
    ejus virtute graditur, qui totum victu, vestitu, ho- dis, regis Jttdwm, sacerdos qnidam nomine Zacharias,
    nore, castilale, abstinentia, et omnibus Eliamvir- de vice Abia, et uxor ejus de filiabus Aaron, et nomen
    tutibus repreesentat et Christum. Prwparet Domino j) ] ejus Elisabeth. Eranl aulem ambojusti ante Deum, in-
    plebemperfeclam. Quam in vobis Deus et Domiuus cedentesin omnibus mandatis et justificationibus Do-
    * Nel detumescat, ait Latinius. Editi, contumescat. de Athenienses, spretce religionis vindices, Anaxa-
    b Arianos, ^Etianos, aUosquehujus furfuris hoere- goram garrien^em in solem, quem ipsi deum crede-
    licos perstringit, qui Christo divinitatem, eamdem- hant, morle mulctandum censuere. Wower in Not.
    quec cum Patre substantiam negabaut. ad Octavium Minuc. pag. 73. col. 1.
    f Ex una parteboni, ex aliamaliministra.
    Auimarum m aUa corpora transitum. Elioeautemi
    animam roJoannein transmigrasse nonnuUi commentii « Infra, serm. 127.
    fueranl, apud Auguslinum qucest. 17 iu Numer. Con- b Ms. Ccesen. etVallicel., communimorte. Ambro-
    fer Tertullianum in Ub. de Anima. Hcec autem erati sius, serm. 83, in Nat. S. Joan. Bapt. : Qut prwter
    Pliarisceorum opinio, credentium animas bonorumi hominum nativitatcm ex repromissionegeneralus fue-
    posse in aUud corpus immigrare, dum improborumi ral, hoc de Deo meruit, ne communicum cmteris de
    animce perpetuis mancipantur tormentis. Vide Cal- swculo tnorte discederel, sed corpus, quod Domino
    metum in Matth. donante susceperat, Dominum confitendo deponeret.
    d Id est, optima. Carent enim Hebrcei superlativo. Ergo Joannes per omnia volunlatemDomini fecit, quia
    e Prhnafuisse idololatrice principia, nemo est quii propter opus Domini et natus est el defunclus. MiTAf
    nesciat. Vide Diodorum Siculura Biblioth. 1U).i, Un-
    451 S.'PETRI CHRYSOLOGI 452
    mni sine qucrela (Luc. i). Oralores magni et excel- A tis Dei, patrioe coelestis beatitudine perffuatur. Iuce-
    leirtes ingenio, quoties illustrium virorura parant nar- dentesin omnibus mandalis et justificaliqnibus. Hi in *
    rare virtutes, avos atavosque commemoraiit, ut ad omnibus, in quibus nemo vel pauci. In omnibus man- •
    honorem prcesentiura accedal dignilas antiquorum, datis et justificationubus. Quis fumi nescius cupidita- |
    et laus patrum filiorum redundet ad gloriam. Major tum transit incendia ? quis vitae lubricum numquam
    est imiata gloria quam qucesita ; praecedit quod venit lapsus evadit ? per vitiorum gurgites quis impollutus
    ab origine quod sequilur ex labore, gloriam beatius incedit ? carnis negotia, vita?.causas, • actus roundi
    est habere quam quaerere : hinc est quod evangelista quis peragit, et non erit in querela, cum nasci ipsum
    ut extollat Joanrils gloriam, Zacharice patris, Elisa- plenum sit et lacrymis et querelis ? Namque partu-
    beth malris gCnusdicil, avos memorat, scribit merita, riens queritur ex dolore, et natus in lacrymas queri-
    loquitur titulos, gradus digerit, vitam pandit, dilatat tur ex natura. Sed hi Zacharia et EUsabetb reatus
    insignia, prccdicat sanctilalem. Fuit, inquit, in die- occidit, periit querela, omnis est amputala causatio,
    bus Herodis, regis Judmm. Tempus memorat regis qttia in iUis parabatur unde tota sanclilas nascere-
    nefandi, qui sacrum sacerdotii violavit moerorem, tur : sed hocexipsajamlectioneluceat. Et nonerat
    confudit ordinem, slalutum solvit, abstulit institu- eis, inquit, fitius, eo quodesset Elisabelk slerilis. Sle-
    tttm. Et hoc accedit ad merituin Zacharice : quia cum B rilitas ista non erat maledicta, sed mystica, in qua
    in omnes pene Herodes ausus succtemeritatis exten- partus non ablatus est, seddilatus; neque erat pig-
    defit, ausus sit nihil in isto, virlulibns sil hujus op- nori clausa, sed tepipori : colebatur tempore, virtute
    a
    pressus, ut sacerdotis immaculala successio ad glo- serebatur, maturabatur setate, senectute crescebat,
    riam germinis servaretur. b Et uxcr ejus de filiabtts ut in filio singulari tota fecunditas pensaretur, quan-
    Aaron. Aaron primus pontifex in lege fuit sacerdotii do in uno nascebatur nunterositas congesta virtutum.
    origo : proplerea, merito prcelermissis omnibus, ejus Beata sterilitas quce unum servabalur ad parturo, et
    filia dicitur, cujus irt se memoria practulit sauclita- exspectabat Joannem, cui quia prima omiiia debe-
    tem, quam tanli generis pia cuslos gloriosissime bantur, primogenili dignitas nonperiret. Et ambq
    transfudit in filium. Sed hujus nialfis laudes evange- processeranl in diebnssuis. Processerant, non deces-
    lista describit : Erant, inquit, ambo justi ante Deum. serant: vixil in saticlis cetas, non defecit, sed pro-
    Est noVa felicilas, est cOnjitgium singulare, quando cessit. Aut quid illis deficit, qnibus accedunt semper
    rnanet iu duobus mens una, una sanclitas in duobus: incrementa virtutum ? Ergo in Zacharia et Elisabeth
    constabat menle quod distabat iiisexu ; et inmoribus stupel sexus, frigescit caro, membra sopiuntur, lem-
    erat unum, quod geminabat aspeclus; et virlutibus pus prceterit, cetas fransit, f abolescit tolum quidquid
    reddebat pares, impares dederat quos nalura. Erant, G est et hutnani ordiiiis et negotn conjugalis, ut divmo
    inquit, justi ambo anie Deum. Placere judiciis huma- munere, non partu ex hominibus angelns nascerelur.
    nis, c coram horainibus essejuslum, est virtutis hu- Promiseramus de ortu Joannis causas mortis ejus
    mancc, maximi est el laboris : ante Deum qui scru- expromere, sed quia nos bodie longius sermo protra-
    tatur corda, cogitatioues discutit, videt meiitium mo- xit, et ad probationem rei satis nobis necessaria sunt
    tus, essejustum humani laborisnon est, muiierisest quce sequuniur, qucemodo dicla sunt orlus ejus de-
    divini. Si magitus estqui non peccat in carne, qua- ptilentur ad gloriam; nosque ingrati non simus vobis,
    tenus est quicorde 11011 peccal? Joannes ergo supra qui differimus debitum, s non negamus : nara debi-
    carnem est nalus de istis, qui ante Deuni nec corde, torihus dilatio crescit ad gratiam creditoris. Exspe-
    nec corpore peccavemnt. Adjecitevangelista, dicens: ctate ergo quod prorailtit debitor, et exspectale
    Incedenles inomnibusmandatis et jttstificationibusDo- securi, quia promissa negari nequeunt, quando sterili
    mini sine querela. Incedenies : incedit qrii non sfat tam largiter negata sohTintur.
    in triviis peccatoruin, qui peregrinuro se hoc sentit SERMOXC.
    in scecuio,qui asperas virlutum inlratinlrepidusman- De eisdem.
    siones, qui montes justificationum, d niandatorum Erigi nos sanctorum lapsibus, sanctorum trepida-
    colles indefessus vialor ascendit, ut prresentia paren- tione fundari, cunctatio nos bodie Zacharice docuit
    » Propfium genus, famjliam, avos proavosque, in D Bapt. origine. Abutroque enim sanguine regaJi Da-
    publicis tabulis describebant Hebrccorumsacerdotes. vidis, et sacerdolali Aaronis, deducebalur.
    Exslat insignis locus Josephi contra Appionem, Oper. c His enira evangelistce verbis innui sanctofum
    tom. II,pag. 440, infin., editHavercamp.: Debetenim conjugum, non tam pietatem, etjustiliamcoram Deo,
    sacerdotio fungitur, ex populari sua conjuge sed etiam erga proximum, comniunis esl cum Chry-
    iberos quairere; nequead pecuniam et honores respi- sologo sententia ihlerprelum. Yide Ambrosium, Eit-
    ?\uisquis
    cere, sed genus exquirere, secundumantiquam succes- thymium, Maldonatum, eic. Unde illis non larttum
    sionem, mullis probatam teslimoniis. conscientia pura, sedfama integra.
    b Sacerdotura cuUibel feminam quamcumque du- d Recte. Nam mandata Dei in sacra Scriptura via
    cere licebat, dummodo de Hebrceis parentibus na- vocantur. Beda, et Brugensis.
    tam, cum de plebe hominibus peregrinam etiara e Vitam nostrani vocat acium mundi, ac si nos Tiic
    ducere fas esset, exceptis ex noiinulUs nalionibus, fabulam ageremus.' Actus penes hujus a;vi scripfores
    quibuscum jus connubii non eralllebroeis. Quarequod elc.
    idem est ac actio, bfficiv.m,,
    Zacharias uxorem duxerit ex slirpe Aaron non fuit t Ms. Gaesen., est aboliium tolttm.
    pbsequiuin legi procsiitum,ut volunt. Lex eniin Num. s-Si Chrysologus, ut proiium est credere, se_data
    xxxvi, 8, ad solas ;virgines patefnaruin facullaium fide exsolvit, prouiissus hic sermo lemporura injuria
    bxredes perlmebat. Cccterum uil nobiliris Joarinis inleriit.
    455 SERMOXC. 454
    sacerdotis : qul ctim nort credit Dei pf omissa, sed .A odisse,nec vincere; debere jam misereri Deufti,de-
    disCutit;etopera tSvina, non fide percipit, sedhuraana bere jam taliter subvenire captivis; pontifex ergo iste
    ratione disquirit, infideUtatis culpam longa silentii cumDei auresconlinua et tali querela, taU lamenta- ';
    condeinitationepersolvit. Audierat ab angelo : Exau- tione. pulsaret, Deus sic pia, sic justa poscenli, ex
    dita est deprecalio tua : el uxor tua Elisabeth pariet germine ipsius responsionis suoe sumpsitet instituit
    tibifilium. Qui tunc respondit: Unde hoc sciam? Ego mirabile documentum, quo crederet posse Deum dare
    enim sum senex, el uxor mea processil in diebus suis yitam mortuis, salutemreddere desperatis, si senecluli
    (Luc. i). Nonne quantura senectute longa spem po- mortuoe sobolem, si sterilitali dedissetiilium despera-
    steritatis araiserat, tantum longo vitoeusu fuerat edo- toe, sicut evangelicusaperitsermo, cum dicit: Exau-
    ctus qnod Deusimpossibile nil haberet? Legerat tanti dita esl deprecatiolua, et uxor lua Elisabelhpariet tibi
    temporis sacerdos, sciebat veteranus pontifex lege filium,redemplionis hirjus nuntium, hujus salutis prae-
    naturam, non auctorem naturoe posse constringi; et viura; qui Deum non, sictit tu, voce audiat, non ge-
    tempus homini posse, suo non posse proescribere mitibus flectat. Non ad impetrandum noslraille, sicm
    conditori. a Noverat de Abrahoeet Sarce emortuis tu, suffragiarequirat, sed ipse in nostro ordine con-
    extrema senectute corporibus, et a patris matrisque stitulus, et angelico honore fultus, Deumsatis ab om-
    nomine famosissimasteril'tate summotis; Isaac ad to- __}Eibus desideratum, nec illi umquam cognitum, eliam
    lam fecnnditatemIsraelit.ci germmis erupisse ( Gen. ipsis b angelis invisum, manu teneat, ainplectatm'
    xxi), cuinon obfuit tantum defuissenaturara, quantum gremio, et jam conspicuum mundo c ulnis felicibus
    nasci promit auctoris beneficio, non naturce. Didice- tradat, paUiiis beatissimis assignet, humanis oculis
    rat Rebeccce(Gen.xxv) et Annce(I Reg. i) effelis diu, pervidendum, Deum cognitum faciat universis, per-
    diu naturce suffragio destitutis, dedisse Deumquod ducat Dominum ad consorlia servulorum, misceat
    steriUtas abuegaverat. Edoctus ergo tantis, quid est reis Judicem, censorem in se testetur noxiorum sus-
    <pioddicit : Unde iwc sciam?Ego enim senexsum, et cepisse personam, ac si probet coudemnationis hu-
    uxor tnea processitin diebus suis? Fratres, satis ad mauoe sententiam cessaturam, quando ipse agitur,
    Deum trepida, satis ad divinas virtutes hominis est ipse currit per veniara, qui reos eratdaturus ad poe-
    imbecUlanatura, nec talem se in causa invenit qua- nam. Ut Juceat hoc myslerium pietatis immensoe,
    lem se cestimatante causam; et satis se ignorat ante- Zacharia, tuus filius suum Dominum poenilentiaede-^
    quam se rebus probet, et experiatur.exeniplis. Petit mergit in baptisma, in remissioiiemdiluit peccatorum:!
    coeluin,petit alta, scrutatur super-:a, movet ccelum, quia voluitfons dilui, coguiior suscipere veniam, Ju-
    pulsat coelum; sed cum coelummoverit, coelipondera dexipse suam subire sententiam, ne damnarel reosf
    non poterit sustinere. Ambit fidei subire verticem, C ne vindiclain proferret in noxios; ascendit crucemr:
    ardet coelumsua penetrare virtute; sed cethereas in degustat mortem, sepulturampatitur, intral infernum,,'
    vias ubi incedere humanis gressibus inchoat, et cum qui puniri voluii, ne puniret, qui amari magis voluit
    suam deorsum respicit ad naturam, nonlantum fidit quamtimeri. Quod ubi Zacharias,-fratres, audivit,!
    de prseteritis, quantura trepidat de ruina. Sic B. Pe- tantum se meruisse suis precihus sacramentuin, rei
    trus cum peroequora divinosimitatur incessus, et no- ipsius consideralione territus, sacramenti ipsius.xsti-,
    vus vialor--molleiter duris gressibus calcat, anle de raatione turbatus, nec se mereri tanluni credidit, ct
    lapsu suppUcatquam gaudeat de donato (Matth. xiv). -Deumdubitavit adhoectalia et tanta descendere.Hin*
    Sicnunc Zacharias,qui cum diu fleret diabolumposse, est quod dieit: Unde hocsciam? Ego enimsenexsum,
    regnare mortem culpa hominis unius, nasci homines etuxor mea processitin diebus suis. Hoc est dicere,,
    ad labores, ad gemitus, ad pericula, oplarelicet aeru- Quomodome habere filiumratio non permittit huma-
    mnosa; moritura, nec lamen posse pignora promere- na, ita nasci et mori Deum maj'estas non sinit sempi-
    ri; stare inter acies criminum, obsideri vitiorum ca- terna. Cuid angelus veniabiliter non credenti pcenam
    tervis, infinnitatum quati et quassari seroperimpulsu; signi tantum dedit, non perfidiae : cautelaecst tarde
    videre eminus vexilla virtutum, spem legis, gratiaeli- de Deohumilia credere, de Deotardius contumeliosa
    Jberlatem,nec tamen illuc quemquam propriis posse D sentire. Adjecit Angelus, diceris : Ego sum Gabtiel,
    viribus pervenire; veUe bona, et non facere; crimina « Ut ex nomiiie tauto, et ex merito minislri tanti, pon-
    » Hoec omnia, quce proculdubio ignola Zachariae
    ncepotenlice exempla; et quod erat sacerdos popttli-
    non erant, incredulitalis culpam in eo aggravarunt. que magister; et quod hoc tempore, cufti cessassent
    DuandocumqueenimDeusaliquodindicat, inqiiit Chr\r- proplieticeet apparitiones, ei angelus fuerat locutus;
    soslomus homil. 2 de incompar. Dei Natura. oporiet et quod demum in ipso oraculorum.loco et tempore
    infidesuscipere; nam sttper liiijusmodidisceptare con- precationis. Vide Lighlfootumin Harmonia. Cceterum
    tumacisestanimw. Vide hic Noti 4. hoc crimen veniale tantum fuisse docet Maldonatus.
    b Id est non cognitum adocquate visione compre- Chrysologus fortasse veniubiliierdixit: id est, culpa
    hensiva. venia digna. .•
    c Editi corrupte, ullis felicibus.Etnendavit Meur- e Gabriel sonat virlus Dei, vel virius mea Detts;
    sius. enim cum nominibus non indigeanf, nomina
    d Peccasse Zachariam signum ab angelo jiostulan- angeli
    accipiunt, quibus minisleria eorum indicentur. He-
    do, ut superius Clirysoslontus, eruunt lnulti, ex eo bncorum filii aiunt, Michaelemesse severitalis mini-
    quod angelus cunctantem punierit. Vide Augustinum, strum, Gabrielem vero misericordice.Ideo illuniuna
    homU. 290 pag. 1163 novaeedit. Et diffideiitiaeculpa. ala volare, tardior enim ad. puriiendum Deus; liunc.
    eo fuit deterior, quod alias ei ignota non erant divi- duabus, quia velox ad ignoscendum.
    455 S. PETRI CIIRYSOLOGI 456
    tifex proinissionisfidempensarct, et trederet qualita- A. viceAbia. Hoc j"amdiximus. Et uxor ejus de fi.iabus
    tem. Ego sum Gabriel, qui aslo anle Deuin, et missus Aaron (Lttc. i). Sic ccepit evangelista, ut m conj'uge
    sumloquiad te. Dum dicit nomen, designat merituro; sacerdotis d servata sacerdotalis stemmatis generosi-
    a cum se refert astare, se missum refert; servitutem tas monstraretur. Eranl, inquit, ambojustiante Deutn.
    fatetur, ne praerogativanotninis debitum celaret ob- Ambojusti, quia in ambobus erat una justitia. Ambo
    sequiuin. -Ego sum, inquit, Gabriet, qui asto ante justi, quia constabat inter eos non de diligentia, sed
    Deam, el missussum loqui ad te, et hmc libi nuntiare. de sanctitate conjugium. Ambojusti, quia sexu dispa-
    Vere magnus Dominus, et sapientiwejus non est nu- res, pares meritis habebaiitur. Ambo justi, quia ut
    merus ( Psal. CXLVI ). Infirmanlem curat de vulnere, erat in duobus una caro, sic erat in duobus unus spi-
    iiulantem de ultione confirmat, de supplicio fidei per- ritus. Imilenlur conjnges, ut quos eoirjurigitaffectio,
    licit arguineiituui, dicendo : Et ecceeris tacensel non jungat et virlus. Eranl, inquit, jusli ambo ante
    poteris loqui. Ut ex le et in te credendi regulam con- Deum. Ambo justi ante Deum. Et ubi est illud :
    sequaris, et vernaculo exemplo Deum posse credas Non juslificabitur in conspectutuo omnisvivens(Psal.
    facere quod promittit : nam cum vult, b tucevocis or- CXLII ) ? Ante homines forte quis putetur j'ustus,
    ganiun claudit; el cum vult, lui aperire oris ofiicium - quia homines ut culpas corporum norunt, sic vitia
    profecto polest; et cum vult fecundam cx sterili fa- g mentis ignorant: ante Deum vero, cui pectoris clau-
    cere, exfecunda slerilem cum promittit, potest; cum stra patent, quem Cogilationum secreta non latent,
    vult largirip*arlus officia, obsequia nalurce cum vult, quis innocens habetur et j"ustus? Estne homo qui
    prccvaletdenegare.Egitergo angelus ul tali documento corde non peccet, non cogitatione delinquat, non of-
    pontifex eruditus non dicat amplius-: Unde hoc sciam? fendat dubitatione, non lapsum trepidalionis incurral?
    Qui totius creaturae indicio potuit approbare quod Moysesdubitat (Num. xx), Aaron deviat (Exod. xxxii),
    Detts omnia possit; et qui coelum, terram, mare, et Petrus negat (Matth. xxvi), et quis j'ustus? Et quo-
    omnia qucein eis sunt, ex nihilo legerat substitisse, modo ambo justi ante Deum? Anle Deum, sed per
    credere debuit quodpotuil ex aliquo facere quodvult, Deum. Ambo juslianle Deum. Non labore, sed gra-
    et desperato reddere quod promittit; et qui tolum tia. Audi Apostolum : Juslificali gratis per gratiam
    fecit ex eo quod non erat, ex eo quod est quidquid ipsius (Rom. vi). Et iterum : Non ex vobis, Dei
    vult facere non laborat. Et erat plebsexspectans Zu- donum est; non ex operibus, ne quis gtorielur
    chariam, etmirabuntur quod lardaret in templo.Egres- (Epltes. n). Et iterum : Quid hubes quod non
    sus aulem Zacharias non potcrat loqui ad illos, el co- accepisti?si aulem accepisli, quid gloriaris, quasi non
    gnoveruntquod visionemvidissetin lemplo. Ilie aulem ucceperis(I Cor. rv) ? Evangelista ergo sic refert, non
    eral innuens illis, et permansit mutus. Egredilur pon- Q ( quid non habuerit, sed quid acceperit; non quid
    tifex gestans in ore sterilitatis indicium, portans in qucesitumsit, sed quid donatum. Erant, inquit, ambo
    pectore conceptionis figuram, ut cum materpareret jusli ante Deum, incedentes in omnibus mandalis et
    filium, daret filius vocem, lunc verbi pater ederet justificationibusDei sine querela. Incedentes dixit, ut
    sacramenlum, et ante natus daret palri veniam, quam eos ostenderet cucurrisse virtutibus, non stetisse; et
    dilueret crUnina velusta populorum. Et quia qui non ambulassein via justilice, non sedisse; nec reman-
    crcdidit, tacuit, merilo propheta, quia credidit, gio- sisse in itinere mandatorum, sed ad roandatoruni
    rialur, dicendo : Credidi, propter quod locutussum plenitudinem pervenisse. lncedentesin omnibusman-
    (Psal. cxv). Fratres, dat verbum fides, negat infide- datis el justificationibusDei sine qtterela. Beati, fra-
    litas verbum. Si nos ergo, fratres, sicut dixi, sancto- tres, quos culpa non perculit, non vulnerat crimen;
    rum lapsus erigit, firmat trepidatio beatorum, nihil sed beatiores isti quos letigit nec querela. Sine que-
    umquaffiDeoesse impossibilejudicemus, neque inqui- rela. Si pueritia , si adolescentia, si juventus sine
    ramus quemadmodumfacturus sit, quodpromittit, cu- querela exstitit, ubi tota querela est, quaUs horum
    jus voluisse fecissc est, cujus dedisse est promisisse. senectus? Si tale initium, qualis finis? Ascendisse
    c SERMO XCI. jusliiicationum verlices , colles niandatorum, nec in
    • De eisdetn. pI aliquo titubasse, est gratioesingularis , est unicaefe-
    Aurum de terra legere qui noverunt, ubi divitem licitatis insigne. Et non erat, inquit, illis filius, eo
    senserint venam, ibi quidquid artisest, quidquidla- quod essetElisabethslerilis. Non clixit, Non erant iUis
    boris impendunt: et nos quia in sancto Zacharia coe- filii, sed Non erat Ulis fllius, quia singularis futurus
    lcstem novimus lalere thesaurum, in ipso totum quod erat, qui erat de talibus nascilurus, Audi Dominum
    sermonis est nostri, quod vestri auditus est, occupe- dicentem : Non surrexit major in natis tnuliemtn
    inus, quatenus commune lucruni fit, quod fuerit com- Joaiine Baplisla (Malth. xm). Eo quodessetElisabeth
    mroiilabore qucesitum.Fttit, inquit, in diebusllerodis slerilis. Sterilis corpore, sed fecunda virtutibus;
    regis Judmm sacerdos quidam nomine Zacharias, ex tarda soboli, sed non tarda Deo; non germini clausa,
    a Periphrasis servi; quasi dicat : Asture Deo, ser- autem improbabilis est opinio Theophyiacli, verbum
    vire Deo, minislrareDeo. Latriii quoque, stare ad pe- y.utpoiquod infra subjungitur, 11011 tam surdum quam
    dcs, r.d cyaihos, elc. mutum sigiiificare.
    b Zachariceautem ademptam fuisse,non lantum c Vide qucediximusin prcefatione.
    loquendi, sed et audiendi lacullalem infra apparet, d Ms. Ccesen., Servata sacerdotati stemmate
    gene^
    cum araici eum nutibus alloculumfuissedicantur. Non rosttas nwnsiraretiir.
    457 SERMO XCII. 458
    sed teinpori; non negata pignori, sed servata myste- \ prmcedet anie illtimin Spirilu el virluie Elim, ut con-
    rio. Etambo, inquit, processeranlin diebussuis. Pro- veriat corda patrum in filios, ct incredulosad pruden-
    cetserunt : sic describilur sacramentum senectutis, tiam juslorum, parare Dominoplebemperfeclam. Va-
    d
    quaenondum decidit meritis, non oetate dcticit, sed cal humanus sermo , silet prcedicatiotractaloris ,
    procedit; nec sentit detrimenta corporis, quoesumit quando angelico prceconioJoannis profertur gloria ;
    augmenta virtutis. Fralres, Elisabeth sanctoepartns virlus rasonat, laus e collaudatur; nec est quod illi
    non ablatus est, sed dilalus, donec transiret tempus adjiciat homo, cui Deus coutulit totum. Spiritu
    carnis , passio corporis, conjugii necessitas , volu- sancto, inquit, replebitur adhuc ex utero mairis sum.
    ptatis causa, cupiditatis sensus, et totum quod hu- Videtis quemadmodum Joannes ante pervenit ad
    manum coufuudit, gravat, onerat conscientiam. coelumquam tangeret terram, ante accepit divinum
    Mundabatur enim longo tempore sacrificii domus, Spiritum quam haberet bumanum, ante suscepit di-
    sanctilatis hospitiura, a metatus metatoris Christi, vina munera quam corporis membra, ante coepitvi-
    angeUdomiciUum,aula Spiritus sancti, Dei templum. vere Deo quam sibi, immo ante vixit ille Deo quam
    Nescitis, inquit Apostolus, quia templumDei estis, et Deus viveret illi, juxla Ulud AposloU : Vivo autem
    Spiritus Dei habital in vobis (1Cor. m) ? Denique ubi jam non ego, vivilveroin meChristus (Gal. n). f Sexto
    tota corporis sedala querela est, el in totum facti JJ j} mense suoe matris exsultat in utero , et in uterum
    sunt sme querela, mox slerilitas fugit, reviviscit se- Virginis venisse nunliat Christum. Ferveas nuntius,
    nectus, fides concipit, parit caslilas, na citur major qui ante gestivit nuntiare quam vivere; impaliens
    homine, par angeUs, tuba coeU,prceco Christi, arca- dux, qui antequam perveniret ad corpus s pervenit
    num Patris, Filii nuntius, signifer superni Regis, pec- ad Regem; ante rapuit arma quam membra; ante
    catorum venia, Judceorum correctio, vocatio gen- aciem petnt quam luceni; et ut vinceret inundum ,.
    tium, et ttt proprie dicam, legis et gralice b fibula, vicit ante naturam, ipse sine visceribus viscera ma-
    qucediploidem summi sacerdotis sancto patri j'ttnge- tris exsuscital; etquia tardabat corpus, solo spiritu
    bat in pectore. Evangelista ergo virtutes patris ma- implet evangelizantis officium. Quid dicam? Joannes
    trisque describit, ut ex generatorum tantis meritisi antequam Christum proecederet,se proecessit.Palris,
    dignitas germinis nosceretur; et probaretur major malris , filUcorda unus atque idem implel Spiritus
    homine, qui in ortu suo excedebat legem nativitatis; sanclus : ut uno sanctitatis organo resonet nativita-
    humance.Sed si processurus est, j"amnascatur Joan- tis Diiminiccecantilena.-Nec mirum, fratres, semper
    nes, quia iiistat nativitas Christi; surgat novus Lu- ortus regios honorat festivitas, dulcis gratificat sym-
    cifer, quia jubar j'am veri Solis erumpit; det vocemI phonia. Et nos , Iratres , nalivitatem Chrisli glorifi-
    prceco,quia adestjudex; clamet tuba, quia venit Rex;; Q ceraus canticis, honoremus muneribus : quia mentio
    et quia processurus est Deus, angelusj'amproccedat. tur fidei, si quod facit magus (Matth. n), nonfacit
    Verum, quia quod supra homines est, homo referre; Christianus.
    non sufficit virtutes c nascentis angeli, angelus jamx SERMOXCII.
    Ioquatur. Dixit angelusad Zachariam, Ne timeasZti- De eisdem.
    charia : exaudita esl deprecatio tua, ecce Elisabethi Senshu nos sermo evangelicus ad altiora promo*
    uxor tua pariet libi fiiium; et vocabisnomen ejus Joan- vet, ad superna extollit. Nec niirum, fralres, si
    iiem; et erit tibigaudium el exsullaiio; elmultiin na- Eliam currus celheriusevexit ad coelum(IV Reg. n),
    tivilate ejus gaudebunt. Erit enim magnus coram Do- cura quotidie ista Evangeliorum quadriga, hominuni
    mino; el vinumet siceramnon bibet; et Spiritu sancto o genus coeliperferat et transmittat ad regnum. Ecce
    replebitur ddhucex uteromatrissum; el muUosfitiorum it j'am nos ipsa, fratres , de parlu slerilis ad Virginis
    Israel convertelad Dominum Deutn ipsorum; el ipse e parlum et a Joannis ortu ad orlum nostri fecit proxU

    a Sic emendatus locus, ex editione Bonon. 1 ett passim venlunt prophelce, Aggceii, 15. Judic. xni,
    Mitoe.Reliquce,mealus metaloris, A Ciirysostomo pa- 2; xi, 1; pro cujus loci inlelUgentiacousule Augusli-
    riter, homil. ex variis in Matlh. loc. pag. 1074,, nuni, qucest.91 iri Exod., et Jusli.uro in dialogo cum
    tom. II, vocatur Baptista Christi melator. Frequenss Tri|jhoiie. Cleinens Alexandr., lib. i Slrora., et Ter-
    hujus cetalis scriptoribus verbum metatus pro domi- - iy. tnlliaiius conlra Judceos,lib. v, vocant angelum.Ma-
    citib; passimqueapud Gregorium Turonensem : Me- :- lachiam propbetain ullimum, seu Esdras is fuerit.
    tatorum prmbendorumonus; in Novell. Theod. de 'e d Tractator idem ac coiicionator, vel qui iu Eccic-
    Metalis, ubi plura de hoc onere; et in Codic. Justin.i. sia Scripturas explicat. Vide ClauilianuniManiertum
    eodem. tit. Metatores autem mansionurn praepara- i- episc. Yieunensem, lib. i de Statu Animce, cap. 5;
    tores. Bene Mita : Foriero. Cyprianus, epist. 22, sub
    b Sidonium, lib. n, cap. 9; Cassiodorum, prcefat. au
    initio, si Pamelio in notis credimus, vocal imperalo-
    i- librum de Iuslitul.; GregoriumMagnum,in epist. ad
    rem Decium metatoremAnlichrisii. Laudat huuc lo- i- Leonardum episc. cap. 11; Augiistinum, serm. 19
    Curo Chrys. Du-Fresne in GIoss.
    b Fibularum
    de Yerb. Apost.; Paulinum, vel quicuroque tandeni
    aliquce vocabantur vestiariw, quibus
    is ille sit, in Yita S. Ambrosii; Hieronymumcontra Hcl-
    vestes anuectebantur. Apud veteres occurrit prw- i- vidium, elc.
    positus a fibulis. Earum usum respexit Chrysologus, 3, e Ms., prmdicatur.
    quasi Joann. BaptLstais fuerit qui utraraque legem n f Yel a tempore apparitionis angeli, vel a con-
    univil et coinplexus est.
    c Angelum vocat Joannem vel ex priyilegio quoo ceptione. s Rex medio in corpore exercitusmorari solet, quo
    nascitur, vel ob viloepuiitatem, vel potius ad mentem
    n optimis undique vallatus precsidiis securius pugnet.
    Jjmpturarum loquens, in quibus angelorum nomincc MITA.
    PATRCX.LIl. 15
    459 S. PETRl CHRYSOLOGI 460
    nios Salvatoris. Sed quod supercst adliuc de Zacha- .A xvm), quoesibi cum reddi partum, donari filium, cui
    ria poutifice patientius audiamus, ut ad cunabula jam vita prope deerat Domino promittente cogno-
    nostri Regis regaU itinere pervenire possimus : qui sceret, et ipsa de suo partu risit; et quod risui pos-
    ©bhoc coclestisquadrigoe fidam conscendimus sessio- set esse omnibus pncgnans, et onerata canities, ip-
    neiu , ut sollicitas et arduas compendiorum semilas sius germinis testatur exnomine, dicenteScriptura :
    vilaremus. Sed enim lectum est : Et [actum est ul Et vocavit mmen filii sui Isaac (Gen. xxi). Quod in-
    impleli sunl dies officiiejus, abiit in domum suam terpretafi risum docuit, adjiciens : TJtsMm mihi fecit
    (Luc. i). Ita uui teraplo astabat tribus tota : pare- Dominus. Hinc est quod Elisabeth sacrum vult ce-
    bant millia sacerdotum, propter quod ipsa observa- lare mysterium, dicendo : Quia sic mihi fecit Domi-
    tio pontiucalis offlcii erat divisa per plurimos , dis- nus. Ut modo conceptus fatiget verecuiidia, quamdiu
    »
    pensata per tempora, distributa per vices , ne aut negali partus oerumna afflixit; pater tacet ex poena,
    ordinem sacerdotii multitudo confusa turbaret, aut ex verecundia mater celat. 0 quanta silentio vox ua-
    alterlegendo jugjter alteri debitum negaret officium. scitur! 0 qnanta taciturnitate tuba sceculisinclama-
    Post htec -autemconcepit Elisabelh uxor ejus. Erat tura geaeraturl 0 quod secretum divini Judicls dat
    iUis conjugii facultas, erat illis licentia donata ge- prceconeml Qata stc mihi fedt Dominus in diebut
    nerandi, quibus inerat adhuc legis adolescentia, in- B quibut respexit auferre opprobrium meum inler homi-
    stabat adhuc religionis infantia. Lex, ffatres, ilUcita •nes. Honor conjugii, matrimonii dignitas, est pro-
    prohibuit; hcita non negavit; intra donum tenuit, creatio dulcium liberorum; satis enim grave est, et
    supra donum conferre nil potuit; naturam rexit, su- satis triste, «t yirginitalis carere praemio, et filiorum
    pra naturam hominem non erexit. Lex fidei janua, solalia rron habere; sustinere onera matrimonu,
    gratise nuntia, Evangelii prrevia, paedagogusreiigio- -et ad froctum matrimonUnon venire. Hinc est quod
    nis infantise, reraisit in sacerdotio b legali conjugii gaudel a se ablatum sterilitatis opprobriuro, dicendo :
    castitatem, c ut in pontificatu gratice venturam per- Qnia tic mihi fecit Bominns in diebus qnibus respexit
    petuoc virtutis gloriam nuntiaret. Secundum banc vuferre opprobrmm meum inter homines. Quia hoc
    ergo indubjentiam Elisabeth annositate jam moftsa, apud horaines misCnrm computatur, apud Deumvero
    sanctum reviviscit in partum, et arida aUjue exarata e reatus nulms cst, ubi parentis culpa mdla est, sed
    rugis uiembra medullis vitalibus in viscera fecunda judicium denegantis. Certe si hoc affert aliqua cor-
    viridantur : ipsum quoque tempus, ipsura, in <juode-' poralis infirmitas, necessitas in causa est, non voluu-
    sierat, revocatnr ad corpus; et velustate nimia do- ias. Sed jam nnnc omnis ignava carnis inteUigentia
    wus uteri dilapsa, in faciem novam repente repara- sit remota, tota corporei sensus abjiciatur infirmitas:
    tur; stupet ordo , deficit consuetado , niiraiur ipsa € et quoecumqneest ingenii humani omnis excludatur
    natura, et ex apparalu mansionis, .hospitis meritum intentio, fidei pateant oculi, cordis Teserentur aures,
    dignitasqtie innotescit. Verum Joanncs in generali mentis currat et incurrat incessns : nt pervenire ad
    habitaculo satis se miratus est csse peregrinum, qui mystefium virginei conceptus, ad sacramentum par-
    se exclusum tempore, abdicatum natura , receptum tus virginei penetrare possimus, adj'uvartte Domino
    se in eo auctoris beneficio didicit, non parentis. Et Jesu Christo, qtti ex ea genitus nunc m ccclestia
    celabatse mensibusquinque, dicens, quiaiic mihi fe- Tegna cnm Deo Patre et Spiritu sancto vivit per in-
    cit Dominus. Bene tolum fecisse Dominum confite- fmita soeculasaeculorum.Amen.
    tur, quce sibi collatum per hominem nil videbat. Et f SERMO XCHI.
    occultabat se mensibus quinque , quia etsi erat di-
    vini muneris, sui tamen temporis non erat quod ha- De comiersioneMagdalenw.
    bebat. Celabat se memibus quinque. d Erubesck anus Ad prandhim, et ad Pharisaei prandium venisse
    feta , verecundatur vetula primi partus , et puerpe- Christum solUcitusforsitan miratur auditor. Phari-
    ram senectus abscondit extrema-, ne sterilitatis op- saeidomum Ghristtis iritravit, non accepturus Judai-
    probrium risus fecundocsenectutis augeret. Quod^iu- cos cibos, sed divinam misericordiam largiturrts;
    tem risui subjacet senilis et velerana conceptio, per- D neque accubuit s pocula saporata mellefloribus odo-
    simiUs hujus sterilitatis et cctalisSara probat (Gen. rata sumpturus, sed pcenitentis lacrymas -ex ipsis
    Faroilicesacerdotum cx Eleazare et Ithamaf e Aa- pente prodiens in ocuiis hominum tmnente corpore,
    ronis filiis oriundce, .numerum vigesimum quaf tum illusiTius fieret fniracnlum; vel ut solius Dei pro
    explebant, ut ex I Paralip. xxiv cdocemnr. Has Da- tanto heneficio landibus vacaret; v^eldemum, nt ab
    vid sorte delegerat, ut uitaquceqneordfne suoiri tem- omni iramxi.nditiacareret, acsordibus se subducerct.
    plo ministraret per singulas hebdoinadasi ita ut, 1(58 Tftius enim TNazarenusfuturus erat.
    e Ex hoc EvangeUiloco eruit Maldonatus id quod
    diebus exactis, miiniis ad primam reverteretur. Patet
    vicem Abise, ex qua Zacharias, octavam fuisse. Vices Chrysologus : sterUitatem scilicet non fuisse oppro-
    has Graece ephemerim. Lucas, i, i\ ifnp.tpia; 'ASra, bfiura coram Deo, nec semper ab irato Nuroine pro-
    de vice Abim. ficisci.
    h Ex Latinio. Editi, legalis. t Sermo hicin aUis editionibnsmscrlhitur : De ea
    c Clericor&mcaelibatum aptissiine iimuit. qaw unxit Domintan unguento.
    d Quanam de causa Elisabeth se celaverit, obscu- s Mel Hebraeis, ut et coeterisOrientalibusfainiUarej
    itim. NonnttHi,ut Chrysologus, putanl ob verecun- multuni, ut e plufimis sacra Scriptura3locis lucu-
    diam. Prepudium eiiim erai in anu effeta fecunditas, lentereruitur. CrateresTCro floribuset coronis mos'
    jicuti in femina intcgroecctatis slerilitas; alii, ut re- fuissevcteribus exoruare, nnllUsnescit.
    461 SERMOXCIH. 462
    oculorum fontibus potaturus : Deus deUnqueutiumX _ relro, quia reus animus post tergum stat ad veniam,
    isemitusesurit, sitit lacrymas peccatorum. Rogabai, quia per eulpam novit se vultus fiduciam perdidisse;
    inquit, Dominumquidum Pharitmus. ut manducaret veriitsatisfactura Deo, non homini placilura cum vc-
    atm ilto : et ingressusdomum Pharismi, discubuit.Et nit; venit pielatis iUa, nou voluptalis exhibitura con-
    eccemulier atix eral in civitate peccatrix. ut cognovil vivium. Denique et poenitenticeponit mensam, fer-
    -quod accumberelDomiuusin domo Piiarismi, attulit eula compunctionisapponit, panem doloris infert;
    alabastrum unguenti, et stans retro secus pedes ejus, potum lacrymis temperat in mensura, et ad delicias
    f
    lacryntis cwpilrigare pedes ejus, el capiliis capitis sui deitatis totas, tolam pulsat cordissuiet corporis
    lergebat, et osculabalur pedes ejus, et ungebat un- symphoniam, s organi planctus dat clamorem, ci-
    guento(Luc. vn). Videtis quia ad Pharisceimensam tharam per suspiria longa modulatur, gemilus aptat
    venit Chrislus , non ut carnaUbus repleretur escis, h in fistulam; et dum pectus ipsam conscientiam ar-
    sedut in carae rtegotrimicoeleste monstraret; neque guens scepe perculit, facit placitura Deo ' cymbala
    ut probaret posita humanitus ante se t sed post se personare; dumque taliter apportat divinis oculis ci-
    f esta divinitusapprobaret. Chrislum namque semper bos, tolas misericordioecopias sic reportat. Ecce mu-
    agnoscimus per hrimanos actus divinas exercuisse lier qumerai in civitatepeccatrix, Exaggerat evange-
    virtutes, dum nova et proeter usus mbrtalium cuncta g lista i mulieris facinus, ut accumulet indulgentiam
    csse quae ab eo eliam corporaliler gesta sunt com-. largitoris. In civitate peccatrix. t Civilate peccave-
    probantur. Pbarisaeusad manducandrimvocat Chri- rat, quia Jama sua famam tolius teligerat civitatis ;
    Stum : quid ibi quaeril muUer non vocata? Claustra sicquejam non peccatrix solum, sed \ ipsius civita-
    domus non prorumpit extraneus, convivii secretum lis facta fuerat ipsa peccatum. Haec cognoyit quod.
    non praesumit non a invilalus intrare, cibos paratos nisi ab Ulo solo civitatis peccatum non posset au-
    relaxandis mentibus post laborem perturbare non ferri, <_uisolus raundivenerat abolere peccatura. El
    andet arbiter luxuriosus; et quid est quod haecmulier ut cognovitquia accumberelDominus in domoPhari-
    ignota, immo male nota, onusta luctibus, plena la- swi. Non ad staiitem, non ad sedentem audetvenire
    crymis, clamosa planctu, nescio janitore. nuUocon- peccatrix : Deus cum stat, corripit; cum sedet, j'u-
    scio, ipso ignorante paslore, domus aditus percurrit dicat; prostratis conjacet, cmn decumbit. Ut cogna-
    omnes, transit totas b minisleriorum c catervaSj vit guod accumberetDominusin domoPharismi. In-
    ipsum convivUpervolat ad secretum, et facit domura clinemad raiserandum supernam didicit maj'eslatem;
    Lctiticedomttm lamentationis et planctus? Fratres , et ideo credidil quod esset ad veniam sibi promptus,
    non rogata venit Ula , sed jussa; intravit exhibita, qui Phariscei venerat tam promptus ad mensam. At-
    hon prcesumeus: ipse sic fecit eam sisti sibi, qui il- „ tulit alabaslrutn unguenli. m Portavit oleum, quia me-
    lam coelesti sententia jussit absolvi. Denique dnra dicinam lethali vulneri a superno medico perquire-
    Pharisaeus veste clarus, primus d in sigmale, in hat. Slans relro secus pedes ejus. Ad pedes lendit
    ipsis ocuUsChristi" tumens, CpuUshomini,non Deo semper citam veniam qui requirit. Et bene stans,
    placiturus, festivus infunditur, venit mulier, et venit quia jaro cadere non potest, quiB ad pedes Chfisti

    a Inter tricUnarios servos censebalur invitator et s Sidonius lUi.ix cap. 13 dixit gemere libiam.
    tocalor, nomen sortili ex munere. Hujus memiuit Crepulisreflandabuccis
    AthceneusUb. rv, UUusMartiaJislib. ix, et vetus in- Gemitauratibialis.
    scriptio apud Pignorium de Servis.
    AGATnOPUS b Unde apud veteres fisiulalores. Puella item illa
    ATJGG. LIB. in regio convivio calamos modulabatur apud Abdiam
    ISVITATOR lib. ixllistor. Apost.
    Sed^sse invitatores servos. expressit Christus ajiud 1 Horum usus plurimus
    apud Hebrreos. VideJLamy,
    Matth. xn et Lucam xiv. de Teroplo. pag. 120.
    • b Ita omnes. Fortasse legendum minitlrorum. Hmc i Fuerat enim meretrixi vel scortatrix. Nam idge-
    enim, ait Pignorius pag. 47, iusta el legitima fuii iri- nusk muJieruro Groecivocant ajj.«preSx;, peccatrices.
    clinari nomenclatura.Zeno Veron., serm. de lnvidia Alius, civitali: in cititate.
    et iivore : Joseph non venissetin JSgypium, nec ex " i Yel quia civitas ob scandalum Magdalenoeapud
    minitlris Pharaonis exslitisset. caeterosmaleaudiebat; vel tota civitas ad lasciviam
    c Mirum sane quantum apud antiquos exereverit ob exemplura hujus mulieris fuerat redacta, ctc.
    servorum numCrus. Si teslimonia adsalielatem desi- MITA.
    deras, adi Pignorium in prcefat. mOleum surapsit prO quocumque unguento, Aia-
    d Sigma a figuraseraicircubiriquemadmodumpor- bastrum enim, in quo hujusmodi oleum servabatur,
    ticus C. P. Juliani, apud Zo/.imurnlib. ni; a figura yas eratvul^are, et in conyiyiisrisitatum , aptumque
    serairotunda sigma vocabatur. Cum autem sigmali unguentis condendis. Plinius, lib. xxxvi cap. 8. Al po-
    diio essent extrema, veiut cornua, dexterumoccupaiiti tior fortasse sententia opinantium alabastri noiiiine
    primus erat in conviviolocus. Alier ei obtigerat, qui • ea orania vocari vasa in quibus unguenta condeban-
    sinisti-rim.Si ergo Pbarisceusprimus erat in sigmale, tnr. Vide Epiphan. de Ponder.; et scholiastem Theo-
    dextrum iile cornu tenebat. criti in 15 pag. 188, et Aristophanis -ad Achar-
    e Gregoriusetiam , hom. 33 in EvangeUo,Phari- nense.s,idyll. pag. 302; proe aliis Guilleimum Sluehium
    sceumhunc superbum et lumetitemvocat. Conviv. lib. m cap. 13.
    • f Deductoa more priscorum, qui in conviyiis in- Antiq. mNon lam cito modum accumbendimensis, ut no-
    strumentorum pulsatione delectabantur, et Judcciprce bis bodie mos est, deserueruut Hcbi^ei.Licet enim
    cceteris. Vide locum Amos vi, 5, Verba Chrysologi Proverb. xxiii, 1; Amos iv, 7; Ezeriiiel. xxm; et To-
    Jaudat Pigndrius de Servis pag. 162. Jiioeu, 4; Esther. i, 6; vn, 1, non obscura appareant
    46$ S. PETRI CHRYSOLOGI 464
    meruit pervenire. Sians relro secus pedes ejus. Ut A mereamur aliquatenus eomputari, et ungamur un-
    Christi vesligiis innixa percttrreret per viam vitoe, guenlo quod pedibus fundilur Salvaloris : quia sicut
    quoeper viam cucurrerat mnrtis. Lacrymis rigabal: oblatio est, cuin offertur unguentura; ila 8 chrisraa
    pedes ejtis. En mutatur ordo rerura, pluviam terroe perfectuin est, de Dominicisvestigiis cura redundat.
    ccelutn dat semper : ecce nunc rigat lerra coelum, Cujus autem mulier ista typum proeferat, velquam
    immo super coeloset usque ad ipsum Dominurairaber magnum prcefiguretarcanum, donante Deo, tunc di-
    humanarum prosilit lacrymarum, ut juxta Psalmi- cemus, quando ea quoe sunt in sequenlibus expo-
    stam et de aquis fletuumcantetur illud : Et aquwqum nentur.
    supercmlossunt, laudentnomenDomini(Psal. CXLVHI). SERMO XCIY.
    Lacrymis rigabat pedesejus. Oquantavis in lacrymis De eadem, et Pharismo murmurante, ac Christo rc-
    peccatorum! rigant coelum, terram diluunt, exstin- spondenle
    guunt gehennara, delent in omne facinus lata divina Quoniam sermoiie proximo partera primam ho-
    promulgatione sententiam. El capillis capilis sui ter- diernae percurrimus lectionis, admirali pariter su-
    a
    gebat. Dominicos pedes lavat lacryrais, crinibus mus quo fervore, qua fide, quali ausu, quanta ob-
    tergit. Vacat ab excusatione paupertas; inhumanitas sequii novitate, peccatrix mulier ipsius vestigia con-
    veniam non habebit, quia in totum sibi nalura sufficit g tigeril Salvatoris : modo quid Pharisoeustacens dixe-
    ad obsequium Creatoris. Et capillis capitis sui terge- rit, quid Christus, cui loquuntur lacita, responderit,
    bat. In peceatricis caput purgandis cruninibus reflue- audiamtis. Videns, inquit, Pharismus, qui vocaveral
    bat unda, ut sua fonte mulier in novura baptisma eum, ail intra se dicens: Hic si essel propheta, sciret
    suorum dUueret illuviem peccatorum. Et capillis ca- utiqttequm et qualis esl mttiier qum tangit eum (Luc.
    pitis sui tergebal.Ut j"uxtaPsalmistamverlicem capilli vn). Pharisoee,quod conspicis non est ignorantia,
    (Psal. LXVII), ex quo ambulaverat in deliclis suis, sed potestas; est divini judicii, non erroris humani.
    in sanctitatem lali verteret servitute. Et oscutabalur Pharisaee,erras, nescire magis potuit si fuisset prO-
    pedes ejus. Proecesserantintervenientes lacrymoe, ut pheta, quia prophetia non est humani arbitrU, mu-
    oscula devota sequerentur, quia lacryinaesatisfactio- neris est divini : unde prophela b scit non quantum
    nis sunt documentum, b oscula sunt reconciliationis vult, sed quantum dederit ille * qui tribuit prophe-
    indicia. Et ungebatungueiilo. c MuUerem super ca- tiara. Hic si esset propheta, sciret utiquequm et qua-
    put Domini fudisse oleum, alio evangelista referente, lis est mulier qumtangil eum. i Mulierisraalce tactus
    cognovimus(Matth. xxvi) : non est ergo quod facit urit niale conscium, parera polluit, suspeclum notat,
    hcec mulier moUiset carnalis obsequii, d sed plence hominem maloe voluntatis infamat: coeterumpecca-
    humanilalis est sacramentum; quia c in capite Chri- p. trix fit bona, fit sancla, fit innocens, cum tetigerit
    sti Deus est, in pedibus evangelizantium pacem. veniaelargitorem. Stercora contingunt, sed non in-
    f Orate, fratres, ut et nos in unguiiie Domini com- quinant solem. k Medicumcum tauguut vulnera, pu-

    vestigia accubitionis super strata, vel lectislernia, Christi corpus mysticumunxisset. Integrum prccstitit,
    mos hic adhuc apud omnes non obtinuerat. Quodpro- dum Christum caput Ecclesice, et sacerdotes verbi-
    ccssu temporis evenisse credunt interpretes ex imita- que Dei prcecones, qui pedes sunt, unguento per-
    tione Persarum et Chaldceorum.Certe Salvator, et fudit.
    in hoc Phariscei convivio, et in ullima discipulorura c Quia idem Deus , qui est in capite Christi, est
    ccenalectis incubuit. Ita vero jacebanl, ut pedes ver- ctiam in pedibus ejusdein corporis mystici, ih quihus
    sus mensam, et caput anteriorein partem respiceret. sunt prcedicaloresEvangelii, qui ideo pedes Christi
    Accumbebantdetraclis calceis, et soleis, quas postea dicunlur, qiria Christus lamquara caput illos proecel-
    servus, quein Romauivocabant adpedes, custodiebat. lit, illuniinat, ac regit, ut sequanlur vestigia ej'us,
    a Heri quoque servorum suorum capillis tergebant prout dicitur iufra, serm. 95. Vemmtamen obscr-
    inanus. vandum est, in toto hoc corpore mystico Christi et
    b VideHebr. n, 21, et alibi scepius; et cousuleWo- Ecclesiae,Detim diverso modo inesse. Siquidemest
    werum ad Minuc.Octaviumpag. 18. eminenlissimei.i Capite Chrisli, hoc est in humani-
    c Dubium an Chrysologus putaverit hanc earodem tale Chrisli per hypostalicam unionem; in pedibus
    fuisse mulierem de qua MatlhcCusxxvi. Aliam ab eo Chrisli, hoc est in Ecclesia,quaepreecipueex gentibus
    existiiiiaiaro crederem; illain enira vocat absolule conllala est, per fidemadestet gratiam, atque inter-
    mulierein, hanc vero per particulam hmcdeterminat, nara illuminatiouem,dirigens eorum actus , gressus,
    quasi dicat : hmcmulier de qua loquimur.Chrysologo elc. Unxit hcecmulier caput el pedes Christi, ut pe-
    coiiveiiiunt cordaliores interpreles. Alius hic locus, dibus per caput, etcapiii perpedes obsequium proe-
    alius Chrisli sermo. Obmurraurai Pharisccus, uon Ju- Iv staret humanitatis, arguniento eorum quoedixit Au-
    das; et diversa propemodum est obrourmurationis clor infra, serm. 175 : Sicuthonor capitis, etc. MITA.
    causa : hic mulieris attactus, illic unguenti perdilio f Suadet nobisorare Deum,ut et uos ungamur un-
    redarguitur.
    d Orienlalibushumanitatis officiumfuit, prandenti- guento quod pedibus funditnr Salvatoris, hoc esl, de
    Ecclesioesacramenlis pariicipemus.
    bus et coeiianlibuscaput pedesque unguentodelinire : e Ms. Cces.,itaprofecto chrisina est.
    cujusmodi officio femince polissiraum fungebantur, h Alii quoque enarralores notant bicPharisceierro-
    quibus magisquam a viris res unguenlaria curabatur. rem, quasi prophetoeomnia scire debuissenl. Vide
    Yide I Samuel vm, 15, et hic Maldonaluro. Mita ait Groiium, Brugensem, el Calmetum.
    jvro oleo capiti effuso, obsequium siguificariChristo ' ConsuleMaldonalumad hunc locum.
    Domhio exhibitum; pro oleo effusopedibus, huinani- i Nempe hoecerat Pharisoeorum opinio, ex conla*
    ias prccstilaapostolis et successoribus.Quod si mulier ctu hominumllagitiosorumalios inquinari. Isa. rxv,5.
    Ecclesiaepersonara agens, quoeest et aliorum inter- k Ex Latinio. Editi, tnedicitmcttin tangit.
    pretum meiis, obsequiura dimidiasset, non lotum
    46S SERMO XCIY. 466
    tredo non polluit. Judicem quamvis tangat reus, non A _ mam acceperis per chirographum legis, stipulanti
    potest maculare cum suppUcat. Sic peccator cum Deo spopondisse te non potes difliteri. Sed dum te
    Dominumtangit, non Dominum sordidat; sed ipse et per vitia carnis in lutum inslar suis demergis, et
    peccato caret omni, et rapit subito sanctitatem. Pro- quadrupedum rnore vivens qua prceditus es ratione
    bal hoc mulier in profluvio sanguinis conslituta, quae privaris, et in gurgite criminuni boni malive pcrdita
    ut a tetigit fimbriam Domini, non fiinbriam polluit, discrelione confundis, et divinoe legis subslantiam
    sed ipsa mox inquinamento velustoecaruit passiouis. dissipas, b mundana voluptate captivus, factus es glo-
    Tftc st essel propiieta, sciret ulique qum el qualis esl riosi fenoris debitor lucluosus, cui deficienlibus vir-
    tnulier qum tangit eum. Pharisaeus Christum prophe- lutum lucris criminura multiplicatur usura. Sed licet
    tam crederet, si exposila oculis, uota populis si vi- in hac re cecideris, licet fueris in ista devolulus,
    deret. Quid putas credilurus erit, cum mox eum cvidenedesperes : homo, reraansit libi unde piissimo
    roentis suoe arbitmm, cordis sui judicem, testem satisfa ias creditori. Absolvivis? Ama. Charilas coo-
    conscientioesuoe,cogitalionum suarum didicerit co- perietmultiludincmpeccalorum(\Joan. iv). Negalionis
    gnitorem? Putasne vel tunc fatebitur Deum, quem crimine quid pejus ? et tamen Petrus amore solo va-
    modo post virtutes tantas judicat nec magistrum? luit hoc delere, probante Domino, cum dicil : Petre,
    Hic si esset propheta, sciret utique qum et qualis est B amas me (Joan. xxi, 12) ? Inter omnia Dei jircecepta
    tnulier qum tangit eum. Mulierhabebat vulnus, scie- amor obtinet principalum. Diliges, inquil, Dominum
    bat illud, et ideo taliter tanti vulneris medicum per- Deum tuumex toio corde luo, et ex lola anima tua, et
    quirebat; Pharisceus perfidiaemorbo saucius, super- ex tota mente lua, et ex tota virtute tua (Matth. xn).
    bioeflamma febriens, per phrenesim se nesciebat in- Ama ergo, homo, Deum, et araa tolus, ut possis om-
    sanum. Huic est quod Christus illuc primum curam nia sine labore vincere et delere peccata. Teneroe
    vertit, ubi ignota saeviebat infirmitas, ul cceleslisme- militioe, delicati conflictus est amore solo de cunclis
    dicus uno medicarnineduos curaret oegrotos. Videns criminibus reportare vicloriam, sicut ex sequenlibus
    Phariswus qui vocaverateum, aii inlra se, dicens. Cui, elucescit. Conversus, inquit, ad mutierem, dixit Si-
    quia intra se cogitaverat Pharisaeus, Christus publica moni. Quid est, quod conversus ad mulierem, Simoni
    voce respondil; et dum Pharisaeicordis patefecit ar- loquitur Christus? Quia cura pcenitentem respicit,
    canum, ipsum fuisse tolius prophetiae demonstrat arguit oblatrantem. Dixit Simoni: Vides hanc mulie-
    auctorem. Respondens, inquit, Jesus, uit : Simon, rem? Intravi in domum luam, aquam pedibus meis
    habeo tibi aliquid dicere. Tibi, cui opus est medicina, tton dedisli, Itmcaulem lacrymis rigavil pedes meos, el
    et nescis quocrere medicinani; tibi, qui Deum nia- capillis capilis sui tersil; osculum tnihi non dedisli,
    gistrum vocas, et Dei deseris disciplinam : ignoras < G hmc autem ex quo intravi non cessavitosculari pedes
    quoniam magistro magnam facit injuriam, qui se di- tnebs; oleo caput meum twn unxisti, hmc aulem un-
    scipulum fatetur ejus, cujus non sequitur instilutum? guento unxit pedes meos. Propterea, dico tibi:dimit-
    Nam sicut discipuli probitas laus est magistri, ita tuntur illipeccata tnulta, quoniam dilexit mulium; cui
    magistri vituperatio discipulus nesciens discipliuam. autem minus dimiltitur, tninus diligit. Probalum est
    Simon, habeo tibi aliquid dicere. Respondil, magisier, quia dilectio deletet abluituniversapeccata. Quidest
    dic. Iterum, magister, dic, et non Deus dic. Jam jam autem quod dixit : Cut minus dimillilur, minus dili-
    Deura sentiens, quem vocat magistrum. Duo, inquit, gil? Ergo ad peccandum satis est ul major charilas
    debitores eranl cuidam feneratori : unus debebat de- comparelur?Absit.Charilasdepraeterilissubvenil, non
    narios quingentos, et alius quinquaginla. Non haben- liberat defuluris; charilas nescil peccare cum diligit;
    libus illis unde redderent, donavil utrisque; quis ergo charitas non est charilas, sidelinquil; charitas Deicus-
    eum ampliusditigit ? RespondensSimon dixit: JEsti- t®sest sanclitalis. Fratres, si nos esse peccaloresnovi-
    mo quod is ctii plus donavit. El Dominus, rectejudi- inus, et esse nolumus peccatores, d pedibus Chrisli
    casti. Audistis quemadmodum coelestis credilor to- demus lacrymas, spargamuscapillos, figarousoscula,
    tum debitum charitate compensat, et ad incremen- pietatis oleum tota devotione fundamus; ut dicatur
    tum totius fenr.ris amoris soUus exigit et requirit lJ 1 nobis: Dimiltunturvobis peccata mulla, quia dilexistis
    Qsuram.Plectendus debitor, qui dileclione sola suam mullum.Imilemur hanc mulierem, quam conspicimus
    negligit redimere caulionem. Vis scire, homo, quid non solum caruisse peccatis, sed ad lolum sanctilalis
    Deo debeas? Quod factus es, Dei creditum est; quod verlicem pervenisse. Qttaesit autem haecmulier, quia
    es rationis capax, Dei fenus est; quod discrelionem hodiernus sermo cbarilalis nos distulit, sicut jam
    mali bonive possides, accepisti; et quod vivendi nor- promisimus, in sequentibus Deo auctore pandemus.

    » Ex Latinio. Alias, tangit. Ex prcecepto Moysis non posse ab hominibus peccata diraitti.
    Num. xv, 83, Hebrcei quadratorum palliorum oras d Hi pedes sunt sacerdotes confessarii, ad quorum
    teniola ornabanl, addebantque angulis panniculos, pedes peccata sunt deponenda per confessionem,'
    vel fimbrias Grcecenpuantou ex lino, vel cannabe coe- dando lacrymas contrilionis, spargendo capillos af-
    rulea. Hoc vestium genus gestasse Christum testatur fectionis, peccata ore proprio nudando, amoris os-
    beraorrhoissa. cula ligendo, Deumtoto corde diligendo, oleum pie-
    b Sic emendat Lalinius. Alias, mundana voluntale. tatis fundendo, et peccatorum satisfactionem exhi-
    c lu Novalianos insurgil, qui nihil spei relinque- bendo. Lege infra,serm. 95. MITA.
    Iiant iis mii semel peccavcrant; docebantque impie
    467 S. PETIU CIIRYSOLOGI ' 468
    SERMOXCV. A quomodo.bibatur ot sanguis ejus, norunt illi c qui
    sunt sacraroentis coelestibus instiluti. Ecce, inquit,
    De eadem, ubi de Magdalenmallegorica conversibne.
    mulier qum erat in civilate peccatrix. Quce mulier?
    Omnia qucea Christo corporaliter gesta referun- d Ecclesia sine dubio. In civitatepeccalrix. Civitate
    tur, sic subnixa sunt historica verilale, ut plena seni-• qua ? IUa de qua dixerat propheta : Quomodofacla
    per sacramentis coelestibus comprobenlur. Et quia, est merelrix civitaiis fidelis Sion (Isai. r) ? Et alihi:
    - qupd erat in facie lectionis jam perstrinxiraus ser- Vidi iniquilatem et conlradklionem in civiiale,et ini-
    mone repetito, orate ut, sicut promisimus, inlerna quiias et labor in tnedioejus el injv.stitia; et non defecit
    ejus, Spiritu sancto revelante, pandamus. Inhonora deplateis ejus usura el dolus (Psal. LIV).In ciyitate
    est dictio, quaeDei facta humaiia tantum exposi'.ione ergo perfidire septa muris, superbiceturribtts commu-
    depromit. Rogavit, inquit, Dominumquidam Pharir nita, distincta iniquitatum plateis, obserata contra-
    tceus ut manduearel cum.iilo (Luc VII). Pharisceus, dictionum portis, depicta doli fucis, indurata e siUci-
    fratres, a catholicus dicitur Judceorum; nara et re- hus usurarum, negotiorum doloribus aggravata, infa-
    surrectionem credit, et b a Sadducaeoresurrectionem mata lupanaribus, id est, idolorum templis, muUer
    negante dissentit. Hinc est quod vogat Christum, id ' hcec, id est Ecclesia, gravissimum trahebat reatum ex
    est, resurrectionis auctorem, ut manducet cum illo : B tanta prcecedcntiuni colluvie peccatorum. Sed ubi
    quia qui convivit Cbristo, mori nescit, utique vivit audivit venisse Cbristum ad donium Phariscei, id est,
    semper. Rogabat Domimm ut mandttcaret cumillo. ad synagogam : ibi, hoc est, ad Judaicum Pascha,
    Rogas, Pharisaee, ut manduces cum illo; crede, eslo passionis succmysteria tradidisse, aperuisse sui cor-
    Christianus, et manducas ex illo. Ego sum, inquit, poris et sanguinis sacramentum, manifestassenostrce
    panis qui de cmlbdescendi (Jban. vi). Semper Deus redemptionis arcanum, Scribas velut pessimos despi-
    majora tribuit quara rogatur; nam se roanducandum ciens j'anitores. Vmvobis legisperiiis, qui tulistis cta-
    dedit, qui rogabatur, ut manducandi secunt fiduciam vemscientim(Luc. xi)! Irruptis contradictionum fori-
    largiretur; et tamea sic hoc dedit, utillud quod po- bus, conteinplo ipso chori Pharisaici principatu, ar-
    stulatus est non negaret. Nonne promiltit hoc et dens, anhelans, oestuans ad tolum legalis convivii
    spOTitediscipulis suis? Vos qui perseverastismecum, penetrale pervenit : ibique reperit Christum inler
    manducabitis el bibelit in tnensa tnea in regno meo amoris epulas et dulcia pocula traditum, Judaicaffi
    (Luc. xxii). Christiane, qui se tibi hic manducandum occubuisse per fraudem, juxta iUudprophetoe: Quo-
    dedit, quid suum tibi denegare poterit in futurura? Et niam si inimictts exprobrasselmihi, supportassemuli-
    qui tanturo libi viaticum paravit ad victum, quid in que; et si is qtti oderat me, super memala loculusfuis-
    illa tihi mansione perpetua non paravit? Manduca- < C set, abscondissemme utique ab eo : tu vcro, homottna-
    bilis in mensa mea in regno meo. Audisli Dei convi- nimis, dux tnettset notus meus,qui mecumdulcescapie-
    vium, soUicitusnon sis de qualitate convii. Qui per- bas cibos,in donw dominiambulavimttscumconsensu
    Venire regis meretur ad mensam, manducabit quid- (Psal. Liv). Ut cognovit accubuisseDominum in domo
    quid regni doroinatio possidet et potestas; sic qni ad Piiarismi, id est, iii synagoga omni dolo, tola fraude
    conviviura venerit Creatoris, habebit in deliciis suis addictuni, passum, crncifixum et sepultum; tamen a
    quidquid continelur in creatura. Sed ad coepta re- fervore fidci tanta ista non retardatur injuria, sed
    deamus. Eiingressus domumPhariswi.Quara domum? portaturigueiitum,portatChristianichrismatis oleum:
    Nempe synagogam ingressus accubuil. In synagoga, et qniaChristi faciem videre nonraeruit corporalem,
    fratres, tunc accubuit, quando occubuit Christus: stat retro noii loco, sed tempore, inhoeretejus vesti-
    sed corpus suum Ecclesiaetransmisit ad mensam, ut giis, ut sequatur; et jam desiderii plus quam con-
    esset ccelestiscaromanducaturis genlibus ad salutem. scientioelacrymasnmdil,ut quera abeuntem viderenon
    JVtstmanducaveritiscarnem Fitii Hominis, el biberitis meruit, mereatur videre redeutitem. Lacrymas ergo
    ejussanguinem,non habebitisvitamin vobis(Joan. n). ad pedes Dorainiprofluo amore perfundit; dum pedes
    Quemadmodum autera manducetur caro Christi, evangeUzantiumregnum ej"usbonorum operum ma-

    * Pharisaeorumsecta antiquissima censetur, quam- D ] proemiaet poenasi Proecoeteriscorporis resurrectio


    Vis Hieronymus in Isai. vin seribat ex schola Hillel nem pro viribus irapugnahant. Quapropter successu
    et Sanimai profluxisse. Eorum mores, instiluta, su- temporis, nam eversis Hierosolymis pestis hcecpa-
    perslitiones habes aiiudCalmetuniDictlori. Bibl. Cce- ruraper desceviit,vires ilerum sumptura, imperator
    terum eos credidisse animam immortalero, specie Justinianus, sancila lege, ab imperii finibus adegit,
    quadam metempsycoseosadmissa, existentiam ange- ullimoque supplicio damnavit.
    c Nou omnibusbnim sacra religionis mysteria pan-
    lorum, el corporum resurrectioncm, constat ex Act.
    xxin, 8; Josepho Antiq. lib. xvm cap. 2 et de Bello debantur. Aug. tract. 96 : Calechumenissacramenia
    lib. n cap. 12. fidelium non producuniur. Et eucharistiam proecipue
    b Sadducoeipluribus erroribus inquinabantur. Nam sub arcani disciplina latnisse norunt omnes. Consule
    animain rationalem, quara in liomiiiibiis fatebantur, Origenem, lib. contra Celsum.
    immortalem esse perfracte negabant. Joseph. lib. n d In hac muliere Ecclesiam figurari docet etiam
    de Bello, cap. 12. Angelorum existentiam hahebant Ambrosius, lib. vi in Lucam, cap. 15; et Gregorius,
    ad instar fabuloe,Acl.xxviu, 8; Matth. xxn, 25; Marc. homil. 55 in Evangel.
    xili, 8; Lucaexx,27; Deumquecorporeum asserebant. c Usurarii duri ut silices, damnantur ab SS. Patri-
    Arnobius lib. IHpag. 100. Et ab eo providentiam ab- jiiis apud Suicerunitom. Ilpa^, 127^.
    stulerant. Jesephus ubi supra. Unde et alterius vitoe
    409 - SERMOXCVS. 470
    nibus tenct, lavat lacrymis charitatis, confessionis A / audientibus a'd salutem. Ideo \n parabotis, inquit,
    lahiis osculatur, et totum misericordiae profundil un- loquor eis, quia videnles,non vident; etqudienles, non
    guenlum, donec conversus adeam; quidest conver- audiunl, nequeintelligunt. Quare? Quia qui calumnia-
    sus? hoc est, reversus, dicat Simoni, dicat Pharisccis, tur praeterita, videre proesentia non meretur; neque
    dicat negantibus, dicat populo Judceoruni : Intravi dignus est agnoscere gratiam, qui legem ne cogno-
    domum vestram, aquam pedibus meis non dedistis. sceretur, abscondit. Vanipots.inquit, legisperilis,quia
    Et hcec quando dicet? Quando venerit in majestate tulislis clavemscientim; ipsi non introistis, et eos qui
    Patris sui, et segregabitjustos ab injustis, quasipastor introibunt, prohibuistis (Luc. xi). Proposuit, inquit,
    qui segregat oves ab hcedis; et dicet: £«urtvi, et non illis parabolam, dicens : Simile est regnum cmlorum
    dedistismihi cibum; sitivi,el non dedisiis mihi polum; Iwmini. Et quid ofleudit Christus, si in siroilitudinem
    hospesfui, et non suscepistisme. Hoc est dicere, A- hominum factus est, ut pereunti humano generi sub-
    quam pedibus meis non dedistis; hcec autem, dum veniret? Scandalizat Dominus,si, ut manumittat ser-
    meorum pedes lavat, pedes ungit, pedes osculatur, vos, inveniatur in habitu servitutis? quando quidquid
    fecit servis * quod vos Domino non fecistis (Matth. est inajestas futuroe, quidquid adventus et regni, ecce
    xxv), fecit pedibus quod capiti vos negastis, impendit homini comparatur. Simite est, inquit, regnum cmlo-
    minimisquod vos vestro denegastis auctori. Tunc di- B J rum homini qui seminavit bonum semen in agro suo;
    cet ad Ecelesiam : Dimittuntur tibi peccata multa, cum autem dormirent homines, venit inimicus ejus, et
    quia dUexistimultum. Quia tunc erit remissio pec- superseminavitzizania in medio tritici, et abiit. Audi-
    catorum, quandotoUeturmateria tota peccandi, quan- stis quemadmodum satormundi reruni principiabona
    do corruptio induet incorruptionem, quando morlaU- sevit, nec UUummalum ab originis processit auctore;
    tas immortaUtatemconsequetur, quando peccati caro ab inimico superseminatura est malum, malum d non
    caro totius efiicietur sanctitatis, quando terrena ser- est a rerum parente procreatum. Et vidit Deus, in-
    vitus coelesti dominatione mutabitur, quando mililia quit, omnia qumcumquefecit, el ecce bona valde (Gen,
    liuroana divinum promovebitur ad regnum. Orate, i). Bona, et valdebona : nam quera Deusfaciens vo-
    fratres, ut et nos in parte Ecclesjeeconstituti, ad ea cavit munduin, inficiensreddidit inimicus immundura;
    qucenumeravimuspervenire mereamur, auctore ipso et homiriemquera Deus in paradiso deliciaruro cojlo-
    Christo, cui est honor et gloria una cum Spirittt sau- cavit ad vitam, inimicus in hac lalioris vita dcfraxit
    cto in sceculasceculorura.Amen. ad mortem; et affectum quem carni Deus insertit per
    SERMOXCVI. naturam, inimicus in parricidium per invidiam com-
    mutavit. Cam probat hoc qui primus germano san-
    De parabola zizaniorumb. ,
    Q guine terram tinxit, et in exitum fraternumc mortis
    Sidictavel facta Christi passim carnalibus sensibus dignus exstitil dedicator (Gen. iv). Sic exdiscordia
    c subjicerentur, torpesceret animus meus, vacaret, nata mors semper humanam scindit et separat cha-
    dormiret ingenium, cor tabesceret, exstingueretur ritalem. Etquia longum est ire per singula, vel pau-
    quidquidhronani vigoris estet caloris. Proposuii, in- cis aperire cottipehimur, inimicus qualiter bonis ma-
    quit, itlis parabolam (Matth. xm). Sicut in lapide fri- la, virtutibus vitia, vitalibus roortalia, nostram sem-
    get ignis, latet ignis in ferro, ipse tamen ignis ferri per superseverit ad ruinam. Nonne ex mio homine
    ac lapidis coUisioneflammatur; sic obscurum verbum Deus omnem replevit terram, et semine ex uno pius
    verbi ac sensus coUatione resplendet. Certe si my- sator totum genus hominuro tantam multiplicavit ad
    stica non essent, inter infidelem fidelemque, inter messem? Sed inimicus mox homines in uroim rede-
    impimn atque pium discretio non maneret, et esset; git omnes; et superseminando mala quod bene satum
    devotussicut contumax, iners sicut qui labornt, per- fuerat, delevit diluvio, non rigavit. Sic legem divinis
    vigil ut iUe qui dormit: nunc vero cuni pelit aniroa, et veracibus satam prseceptis,humanis et mendacibus
    mens pulsat, quccritsensus, sperat pietas, fides exigit, fucavit iuventis : ut de sacerdote fieret persecutor,
    meretur intentio, apparet et sudantis fructus, et pcenai de doctore depravator existeret, de defensore legis
    desidis, et justitia largitoris simul, quia plus acceptai P redderetur immicus. Sic creaturas ad agnitionem con-
    sapiunt quampossessa, inventa magis quam subjeeta ditas Creatoris, ut nesciretur Deus, deosesse mentitus
    delectant. Hinc est quod doctrinam suam Christus est. Hinc sapientes saeculifecit stultos, speculatores
    paraboUs velat, tegit figuris, sacramentis operit, red- mundi docuit nihil yidere, professores scientiaefecit
    dit obscuram mysteriis. Proposuit, inquit, illis para- scientiam non habere, inquisilores rerum omniuro
    bolam.IUis, hoc est, non suis, sed extraneis, inimicis dimisit ignarOs. Sic evangelicamsegetem satam coe-
    utique, non amicis; spectantibus ad calumniam, non lesti semine haereticazizania superseminando confu-

    8 TripUcicapite juxta veterum morem debebatur


    prefem.
    c Alias, subjacerent.
    aqua pedibus Christi, uti Domino et advence,Genes.
    xvni, 4; I Regran xxv, 41; I Timoth. v, 10; et uti', d Crasse igitur Manichaeiex sequentibus Evangelii
    discubituro. Vide AlheneeuinIib. xiv. verbis colligebant naturas ipsas bonas malasque a
    b Zizania, herba notissiina, stipula exiliori quarai Deo et diabolo seri, inquit Grotius.
    trilicus : et loUispecies, quoeex tritico corrupto nas- 0 Cain vocatur
    citur : et hoec est zizania EvahgeUca. Vide Juliumi 7_puroybvo;,primus komicida; <ra»
    voce carere lexica inquit SUIcerus tora. U pag. 884.
    Pompoiiium, Sabipum, veterem Geofg. Virgilii inter-
    471 S. PETIU CHRYSOLOGl 472
    dit iniinicus, ut manrpulos fidei gehenncefasciculoss A . navit zizania in tnedio trilici, el abiit. Cum atttemdor-
    faceret, ne triticum fieret cceleslium horreorum. Ett mirent liomines (Matth. xm). Insidiator in noclibus
    quid plura? Posleaquam est ipse in doemouemcon-- latitat, in diebus vigilantes fugit, appetit dormientes,
    versus ex angelo, ne qua creatura in suo statu con-- forlis conflictum petit, provocat palam spectaniibus
    sisleret, arte, dolis, machinis, fraude contendit. Sed1 omnibus, et corara populis vult habere victoriam.
    jam proesentis paraboloe verba pandamus. Simile estt Maxirace infirmitatis indicium est dormienlibus ir-
    regntttn cwlorum liomini. Cui? Utique Christo. Quii ruisse. Cum autem dormirent homines, venit inimicus
    seminavit bonum semen. Quia in ipso reruin seinine. ejus. Malus numquam non slnllus. Quid hic egit ini-
    nescit malum conditio Creatoris. In agro suo. Hoc: micus? Esto quod dormierint servi, numquid el Do-
    «st, in muiido, dicente ipso Domino, Ager hic tnundus; minus dormiebaf Esto quod oculos servorum sopor
    est (Matth. xvi). Cum autem dormierunt homines.Idl clauserit post laborem; numquid et dominaiilis ocu-
    est, sancti Palres, patriarchae, prophetoe, apostoli,, los ulla vicerat lassitudo? Inimiee, lucis resuga,
    martyres, in sopore mortis temporaliter dormientes,, vigilasti, laborasti, sed non Jatuisli: nam, dorraien-
    quia sanctorum mors somnus est; peccalorum vero» tibus servis, Dominus ipse le videt; desertor coeli
    mors est, quia in inferno poenoevivunt, vitoc pereuntt prccvenisti, fecisli, sed non profecisti. Deo perire
    peccatores. Veniens inimicus ejus. ld est, diabolus., B 1 non polest qnod ipse custodit : fraudis auctor, in
    Superseminavil zizaniu. Superseminavit, non se- Domiiium non committis, sed in servos, dtim facis
    minavit. Prcccedunt Creatoris bona, mala diabolii ut uegligenticeillorum quod tuce fraudis est ascriba-
    postsequuntur; ut malum quod est ex diabolo, sitt tur. Ille, ille te videt, qui totius et fraudis testis est
    accidens, non naiura. Superseminavit zizania in me- et laboris. Manent ergo laboris sui fructus benefa-
    dio tritici. Quia diabolus hccreses inter Udeles, inter cientem, manent et nequitice sucepoer.ceffaudanlera;
    sanctos peccatum, inter pacificos lites, inler simpli- illi triiicum ad horreum cceleste porlabunt, tu tibi
    ces dolos, inter innocentes nequitiam gratis sereres zizanioruni tuoruni porlabis fasciculos ad gehennam.
    consuevit : ucn ut acquirat zizania, sed ut triticumi Cv.mautem dormirent liomines, venil initnicusejus, et
    perdat; nec ut reos capiat, sed ut adimat innocentes. superseminavilzizania. Ut quid? Ut periret dominica
    Hostis plus ducem quaro militem petit; nec obsidet; messis, et hoc adi lucrum quid pertinebat inimici,
    mortuos, scd impugnat viventes : sic diabolus noni nisi quod invidice spiritus hominura daronum suum
    peccatores qucerit capere, quos possidet subjugatos,, compttlat lucrum, et quod perierit hominibus, hoc
    sed ut juslos capiat, sic laborat. Superseminavitziza- se cestimat acquisiyisse? Sed diabolus boc ideo, ut
    nia in medio tritici, et abiit. Quia diabolus irapellit diximus, tenebris celantibus est molilus, ut adulte-
    quidem virihtts adruinam, sed posteaquam prostra- C ( ratcc messis noxa redundaret ad servos, et hinc poe-
    verit, derelinquil; diabolus non quaerithominem, sed, nani sumerent, unde speraveranl palmam. Denique
    hominis interitttm quaerit. Fratres, ille malis nostris: vigilantes servi prce timore, isla cur eveneriiil ex-
    gaudet, turget ruinis nostris, nostris vulneribus con- pavescuut : hoc metuentes, ne zizaiiiorum germiua
    valescit, nostrum sanguinem sitit, nostra saturalur ad illorum redireot offensam, quorum conscieiitia
    ex carne, nostris a vivit ex mortibus. Diabolus ho- prceter jacturo boni serainis nil habebat. Hinc est
    ini.iem non vult habere, sedperdere. Qttare? Quia ad quod audilum sui domini prcevenerunt, ne securi de
    coelumunde ille cecidit, non vult, non fert, non pati- innocenlia, realura de silentio sustinerent : cum
    tur homincm perveuire. Et quia nos sermo trabit vocatur innocens ad realum, dum purgari cestuat,
    longius hodie, reUqua differamus, ut et communem urget et stimulat cognilorera. Ciim atttetn crevisset
    relevemus laborem, et quae dicenda sunt plenius ex- heiba ct fructum fecisset, tunc, inquif, apparuerunt
    sequamur. Deus autem noster et mihi dicendi gra- et zizania. Quod lalet in herba, manifestalur in
    tiam, et vobis audiendi desiderium donare di- spica; et b quod celatur in germine, aperitur in
    gnetur. fructu : sic quos credentes putamus pares, fide dis-
    SERMOXCVII. pares invenimus, sic judicii prodit messis quodEc-
    De eadem. I clesice germen occultat. Juxta illud dictum Domiiii-
    D
    Quia festinus anleliac sermo, ut communem tem- cum : Exfructibus eorum cognoseelis eos (Matth.yn).
    peraret laborem, ad lotum parabolce prcelereuntis Flores multi, multitudinera fractuum pollicentur,
    non valuit pervenire secretum, nunc reliqua, Do- sed exanimati ventoram flabris, ad fructum paucis-
    mino revelante, pandarous. Proposuil, inquit, iliis simi perseverant : sic credentes in Christo mulii
    parabolam, dicens : Simile est regmtmcmlorumliomini Ecclesicevidenlur in pace; ubi autem persecutionis
    qui seminavil bonum semen in agro suo; cutn aiitem procella perllaverit, pauci martyrii reperiuntur in
    dormirenl itoinines,venit inimicus ejus, el sttpersemi- fructu. Sed c Eupheinia saucta plus solvit iu fructu
    a Ms. Ccesen., nostris saginatur extnoriibus. Suicerum Thes. Eccles. lom. H, pag. 25, S. Euphe-
    b Ex ms. Cccsen. Alias, in gramine; cui lecliotii mia vocalur ¥_uu.iu.upr-jp.Ita enim Grceci plerunique
    adhccrendoM.ta subdit : ld esl in herba, juxta illud vocabant feminas illas pro Christiana religione mor-
    Isaice XLII,15 : Deserlos faciam montes et colles, et tem oppetentes. De ea meminit Pauliiius Nolanus
    omne gramen illorum exsiccabo: id esl, omnem her- poema 26, pag. 658 :
    bain. El quseChalcidicisEupliemiamarlyr in oris,
    «In quadam constitutione ManuelisComneni, apud Signat virgineosacratumsanguinelillus.
    473 SERMO XCVIH. 474
    quampromisit in flore; qucc,manente virginitatis flore, A quatitum singubs scientiarum largitor indulsit? Sed
    copiosum martyrii pervenit ad ffuelum. Accesserunt, dicis, Hoc occultum nil erat, nil erat ibi occultum,
    inquit, servi patrisfamilias, dicentesei. Accesserunt, quando aliud videbatur in specie, aliud habebatur in
    fratres, mente non corpore; non loco, sed fide; flore; et quod hodie erat zizania, cras in triticum
    dixerunt non clamore vocis, sed cordis tacito cum vertebatur : sic hodie habetur hoereticus, qui crastina
    dolore : Domine, nonne bonttm semen seminasli in fit fidelis; et qui ad proesenspeccator cernitur, ad
    agrb iuo ? Seminasti, non seminavimus : a nos quod futtrmm j'ustus assistit. Hinc est etiam quod auctor
    perfecte facimus, tibi seraper nostro assignamur utraque referebat ad messem, id est, ueque ad j'udi-
    auciori, et tu in iis quce nobis facienda proccipis,ipse cium diviuce patientice suoc et nostroe prr-nitentiae
    operator assistis. Ergo si nos operis tui facis esse tempus, ut qui de se malo commutarit ad bonum,
    pro tua dignatione consorles, non nobis solis quod Dominicum deputetur in triticura, ccelestibus horreis
    zizania nascuntur ascribas. Domine, aut tecum nos aggregandus; qui se de fideli fecerit infidelem, ge-
    munit innocentia, aut nobiscura te reatus altingit; hennoe deputetur incendio. Et quid plura? Si ziza-
    nos nostro operi non poluiinus invidere, raagnis niis non Dei patientia suhveniret, nec Matthaeum de
    sudoribus offensam non potuimus comparare; tu Publicano evangelistam, nec Paulum de persecutore
    quod vis, unde vis, quando vis, habes; nos prceter B apostolura Ecclesia possideret. Denique Ananias
    luam gratiam rui habemus, per quam stamus, vivi- eradicare triticum tunc quaerebat, quando ad Saulum
    tnus, movemuret sumus (Acl. xvn), et sine qua jace- missus, de Paulo talia querebatur : Domine, quanta
    mus, deficimus et perimus. Ergo nos hcec nobis sic mala fecit sanclis luis (Act. ix)! hoc est, eradica ziza-
    laboravbnus, ut perirent ? Sed quis hoc fecerit, qui nia; quid ad lupum ovis? quid ad contumacem de-
    solus non dorrais, nobis dormientibus, tu vidisti; et votus? quid ad persecutorem lalis praedicator missus?
    si tu vidisti, juste Judex (factum quis scit? ille qui Sed cura Ananias videret Saulum, Paulum Dominus
    vigUat, non ille qui dormit (Ps. cxxvi), ergo tu tunc videbat; cum Ananias persecutorera diceret,
    prode eum, ut nos quos sic anxiys conspicis, facias tunc Dominus proedicatorem sciebal; et cum ille
    sic securos. Ait dominus, Iitimicus homo hoc fecit. eum zizania judicaret inferni, Christus eum vas ele-
    Inimicus homo hoc fecit; et tu quare hoc cum vide- clionis, triticum iuccelesti horreo jamponebat. Vade,
    res, Domine, permisisti? Quare? Quia timere frau- inquit, quia vas eleclibiiisest mihi c.
    des non potest, cui nil potest deperire; et quia SERMO XCVIU.
    bplus estmixtadiscernerequam prohibere raixturam, De parabbla grani sinapis.
    majus est reparare perdita quam illcesa servare; si- Audistis hodie, fratres, quemadmodum grano sina-
    mul quia oporlet zizania esse, utqui probati sunt C I pis tota regni ccelestis comparata est magnitudo. Et
    manifesli iiant (1Cor. xi). Servi aulem dixerunt ei, Vis quid est quod poteslatem tantam, sic parva, sic mi-
    imus el colligimuszizania ? Sic devoti servi indefes- nima, imrao minimorum minima similitudoconcludil?
    sum promittunt Jaborem, nec patiuntur Dominicce Sic enim ait Dominus : Cui simile est regnum Dei? et
    messis videre vel temporaliler feditatem; sed Do- cui simile mstimuboillud (Luc. xm) ? Cuin dicit: Ctii
    roiiius, quem tempora non fatigant, et quando vult cst simile, quasi quoerentis indicat et producit affe-
    polest abolere suce messis injuriam, vetat dicendo: ctum. Et ille solus Verbum, scientiae fons, dicendi
    JYon. Et quare prohibuerit mox revelal. Ne forte flumen, qui omnium corda rigat, sensus aperit, inge-
    coUigenteszizania, eradicetis simul cum eis et triti- nium dilatat, in invenienda simiUtudine nunc labo-
    cum. Sic imperiti erant cultores, sic operis nescU, rat? Sed quid invenerit audiamus. Simile est, inquit,
    sic discretionis scientiam non habentes, ut evellentes regnum cmlorum grano sinapis. Qucerens in ccelo et
    zizania, eradicarent et triticum? Ubi sunt prophetce in terra, nil invenit nisi granum sinapis, in quo po-
    per Dei spiritum prophetantes ? Ubi Pelrus cui Pater tentiam totam supernoe dominationis includat; et
    revelat (Matlh. xvi)? Ubi Paulus in quo operatur illud regnum singularitale potens, aeternitate felix,
    (Gal. n) et loquitur (n 6'or. xm) Christus? Ubi om- divinitate fulgens, diffusum toto coelo, tota terra di-
    nes sancli, plane sancti, sed servi, tantum scientes, D J latatum, in grani sinapis coarctat et concludit an-

    Chalcidicum hic est Chalcidonia. Chalcidone enim in vit; ibique divae lipsana ab Hermacora Aquileiae
    Bithynia, non Chalcidis in Eubosa passa est Euphe- episcopo, divique Marci discipulo accepta reposuit,
    mia." Ita Sidouius carm. 2 paneg. AnthCmii agens teste Rubeo Histor. Ravenn., et ex eo Bacchinio in
    de Byzanlhio, cui Eurus a proxima Chalcedone Agnelli Pontilicali tom. I pag. 131. Pronum autera
    spirat: est credere in eadem ecclesia homiliam hanc habi-
    ProximaChalcidicissensimtuba temperat Euri. tam friisse a Chrysologo. Ibidein enim, non in aliis
    ecclesiis Ravennatibus, habebantur Missaead popu-
    iDeEuphemia meminere Ennodius apud Sirmondum lum, id est solemnesin quibus episcopus conciona-
    tom. I pag. 110, hymn. 17 et pag. 114-2,num. 150, batur.
    ubi ejus leges epitaphium; Calendarium Seldeni, " Ex mss. Coesen.et Vallicell. Editi, quodper te [a-
    pag. 1339; Mediolane.se apud-Muratoriuni; etFron- cimus.
    b Ex editione Mitce.Alice: Pltts estmystica discer-<
    tonis pag. 229; de qua eliam sermonera habuit S.
    Asterius Amasenoe episcopus. Raveiraoe fuit tem- nere quam prohibere mysterium.
    plum divce Euphemiae sacrum, quod Apojlinaris c Huic sermoni nonnrtlla deesse videntur.
    episcopus longo postUminio reversus rite consecra-
    476 S. PETRI CHRYSOLOGI «6
    gustias? Simite ett regnum calorum grano tinapis. Ahabetur occulta, apparel vero virtus ejus vehemen-
    Spes ista est credentiuiri tota ? Exspectatio ista est tissime si teratur; ita Christus corpore teri voluit,
    fidelium summa? Ista est felicitas virginum longis qui suam noluit latere virtutem. Et nos, ffatres, te-
    conlinentice laboribus comparata? Ista est gloria ramus istud granum sinapis, ut ejus vimin hac simi-
    martyrum totius effusione sanguinis conquisita? Hoc litudine sentiamus. Christus rex, quia tota ipse est
    est quod nec ocutus vidit, nec auris audivit, nec in origo regnandi; Christus regnum, quia in ipso est
    cor Iwminit ascendit (I Cpr. n)? hoc est quod ineffa- regni sui tota majeslas; Christus homo, quia totus
    bili sacramento diligentibus Deum promittit Aposto- homo reparatur in Cbristo; Christus granum sinapis,
    lus esse praeparatum? Fratres, non facile Dominicis unde magnitudo tola Dei, tota hominis exiguitate
    moveainur in dictis; nam si infirmumDei, [ortius est dminoratur. Et quid plura ? Qntnia ipse factus est, ut
    hominibus; et stuttum Dei sapientius est hominibus in se repararet omnes; Christus homo accepit gra-
    (I Cor. i), hoc minimumDei tota magnitudine mundi nura sinapis, hoc est, regnum Dei accepit homo Chri-
    magnificeutius invenitur; si modo hoc granuin sraa- stus, quod habuit semper Deus Cluistus; misit in
    pis nos sic nostris seminemus in mentibus, ut inteJ- hortum suum, hoc est, in Ecclesiam sponsam. Hujus
    ligentice magnam nobis in arborem crescat, et horti soepememinit in Canticis Canticorum, dicendo:
    sensus altitudine tota levetur ad ccchim, ac totos B Hortus clausus (Cant. rv). Ecclesia hnrius est Evan-
    scientiarum difTundaturin ramos atque ita ora no- gelii vomere orbe toto diffusus cultura, elausus sti-
    stra fervenlia vivido fructus sui sapore succendat, et mulis disciplincc, ab omni pessimo gramine aposto-
    ita igne seminis sui toto nobis ardeat, et flammetur Ucolabore purgatus, fidelium plantariis, liliis virgi-
    inpectore, atque nostrce ignorantice totura nobis au- num, rosis martyrum, confessorum viriditate amce-
    ferat sua degustalione fastidium. Simite est regnum nus, fragrans floribussempiternis. Hoc itaque granura
    cwlorumgrano sinapis, qttod acceptumhomo misil in sinapis in hortum suum misit Christus, id est, pro-
    hortum suum, et crevil, et factum est in arborem mct- missione regni sui, quod radicatum est in palriarchis,
    gnam, el volucres cwli requieverunlin ramis ejut. natum estin proppctis, crevit in apostoUs, in Eccle-
    Grani sinapis, sicut dicit, instar est regnnm Dei, sia fecit arborem magnam, multiplices dedit in dona-
    quod de supernis affertur verbo, suscipitur auditu, tionibus ramos, quos enumerat Apostolus, dicendo :
    fide seritur, credulitate radicatur, spe crescit, con- Alii datus esl serino sapientiw, alii verbum scientim,
    fessione diffunditur, virtule tenditur, et dilatalur in alii cura sanilalum, alii operatio virtutum, aliiprophe-
    ramos, ad quos vocat aves cocli, id est, spiritua- tia, atii discretio spiriluum, alii genera linguarum (I
    les sensus, atque iu ipsis eas quieta suscipit roan- Cor.xu). Audistis, ffatres, istudgranumsinapis in ar-
    sione. Yeniat hcereticus, veniat, quia redeuntibus C borera quaro prorupit, audislis quas fundavit radices,
    Ecclesicc semper palescit ingressus; veniat, audiat, audislis quales quantosque se jam c diffuderit et se-
    et pietati Dominicccjam desinat oblatrare. Si cce- caverit in ramos, in quibus cceli, non aeris, aves, in
    lestis regni majcstas omnis ad grani sinapis siiniU- pennis sapienticeet prudentice volatu, fidei securitate
    ludinem venit, quid quceritur quod Deus ad bomi- requiescant. Et tu audi, si vis terrenas beslias non
    nem, Domiuus a servi descendit in formam? Sic enim timere, si vis evitare aves rapaces, voraces vultures,
    venit, hceretice, ut tibi totum per fidem cresceret, cui hoc est, aves aereas, quocsunt omnes nequitiaespiri-
    jam totum defecerat per naturam. Simile estregnum tuales; elevare a terra, terrena deserere : sume alas
    ewlorum grano sinapis. Sed sinapis revertamur ad columboepropheticaedeargentatas (Psal. Lxvn), sume
    grauum : sic tota regni summa manet, et consistit in pennas divini SoUs fulgore radiatas, evola in specie
    regno coelorum.Christus est regnum coelorum, qui, auri, ut in tantis et talibus ramis jam nuUis laqueis
    b velut granum sinapis, in hortum virgiuei corporis attentanda requiescas semper, et de volalu taU vali-
    missus, orbe toto crucis c in arborem crevit, ac lan- da, et de tanta mansione secura. De similitudine
    tura dedit fructus sui saporem, cum teritur passione, sequenti, sequenti verbo, Domino docente, declara-
    ut quidquid est vitale suo saporaret et condiret at- bimus.
    tactu. Nam sicut in integritate grani sinapis virtus !D
    a Contra Christi humanitatem negantes insurgit; d Hoc est, abbfeviatur, ut psalm. LXXXVIII, 14 : Mi-
    in Eutychen prce caeteris, sibi coaevura,de quo S. Leo itorasti dies temporis; ubi Hebroeuslegit abbreviasti.
    ad Julianum, Coensem episcopum, epist. alias ll, MlTA.
    nunc 25, ait Eutychen unigenitum Dei Filium sic de « Futuram evangelicoedoctrinaevun et incremen-
    utero R. Virginisproedicarenatum, ut humani quidem tum proedicitChristus. Quam late vero ct quam cito
    corporis speciemgesserit, sed humanw carnis veritas sparsum fuerit verbum Domini eruitur ex Actis Apo-
    Deounita non fuit. Valenlinus, Apollinaris, Mani- stolicis, Epistolis Pauli, et seriploribus sequentis
    choei nullam in Christo humanoecarnis dixere veri- soeculi. Confer Iraeneuin, lih. i cap. m; Origenem,
    tatem. homil. iv in Ezechiel.; Arnobium, Jih. n; Athana-
    b Similiahis habet Hilarius, Comment. in Matth. sium, in epist. synodica, apud Theodorelum histor.
    xm, tom. I,pag. 755 recent. edit., ubi Christum lib. -4 capit. 5; Hieronymuro, epist. ad Evagrium;
    grano sinapis comparat.
    c Miiihmim, Chrysostomum, serra. de Pentec. Tertullianus, qui
    aliorum comparatione, est granum si- scribebat circa annum 200, inter nationes Christo
    napis. Sedba cahdioribus locislonge super humanam subditas, commeraorat : Getulorumvarietates, Mau-
    stalurain assurgit, et arborescit. Id quod in agro Ba- rorum mullos fines, Britannorum inaccetsa Romanis
    bylonensi de sesamo et milio fieri testatur Herodo- lota, Sarmatantm, Dacontm, ei Scytharum el midta-
    Vus. rum qentittmIlomunis ignotarum, etc.
    >77 SERMO XCIX. 478
    SERMOXCIX. Aet mira similitudine simlles reddit habitus, forma
    De paraboia fermenti. "componit, etfacit Deus, utsit homo rinUs duo, duo
    Bene cucritrit hodiernoe series lectionis, ut evan- unus, alter ipse horiio in copula cofijugali; nesitaut
    gelica muUer mater nostra acciperet a Domino fer- singularitas destituta, aut confusa conjunctio. Sed
    menium, pef quod nobis hodie hoc templura tantam :quare has similitudines regni sui Dominus per vinmi
    saVictilatis exigeretur et surgeret in massam. Sic; • producit et feminam? Quare majestatem tantara
    enim coepit Dominus : Cui simile wstimabo regnum tam vilib.us, tam disparibus format exemplis ? Fra-
    Dei? Simile est fermento, quod acceptum mulier ab- tres, pretiosum latet in hac vilitate mysterium, di-
    tcondit in farinw mensuris iribus, donec fermentatum cente Apostolo, Mtjsterium hocmagnum est, ega<au-
    tsliolum (Luc. xin). Bonus Dominus, amator suo- tem dico in Chrisio elin Ecclesia (Ephes. v). Compa-
    ' rum Christus, regni sui similitudines iterat, variat rationibus istis humani generis negotium geritur
    " non de occulto sumit,- nori.ca- principale, per virum et mulierera mundicausa soe-
    ' eomparationes, quas
    ptat de coelestibus, sed profert de quotidiano usu, de cuUs tractata finitur : Adam primns homo, mulier
    communi conversatione proponit, ut ad omne genns prinaa Eva, ab arbore scientiae boni et mali (Geu.
    honihuim perveniat, qriod est omnibus profuturum, III), ad evangeliei sinapis aidorem deducuntur, ut
    '
    juxla illud prophetae r Audite hmc, omnes genles, au- B oculos quos Ulecebrosa arbor aperiendo clauserat,
    fibtts percipite, omnes^jidhabitatis orbem, quique ter- sinapis arbor grani sui collyrio et d acritudine.ipsa
    figenw, et filii hominum, simui diveset pauper (P.s. dum claudit aperiret, ut ora quoevepenosce arboris
    XLVni).Si quid de divinitatis occulto, si quid de se- ;gustns infecerat, saJutaris arbor flamraeo gustus sui
    ' cfeto
    fegali, si quid de penelralibus divitum aflerret sapore sanaret; et ista arbor igneo pastu stiocon-
    in medium, hoc nesciret pauper, iion caperetmedio- scientiam toto conversationis suce ardore succende-
    critas, notum simplicitas non haberet : riunc vefo ,ret, quarn frigidam illa toto jam rigore perfecerat.
    loquilur nota diviti, usitata pauperi, omnibus vitae . Nequehic jam vel agit, vel confunditur nuditas, ubi
    ipsius necessitate a vernacula, quiahomo in Dei vo- hominem totum tegit venia, fidei facit calere vesti-
    catione quaeritur, non discernitur in ej'us vocatione tus : sed hoc per granum sinapis, quod acceperat
    pefsona. Sed leclam similitudinem replicemus. Cui vir, confertur feminoe. Quid vero per ferroenfum
    sitnile, inquit, wstimaboregnum Dei? Sic dicendo ap- .quod accepit mulier, conferatur homini, solUcitius
    pendit animos auditorum, et attonitos reddit stu- perscrutemur. Simile est, inquit, regnutn Deifer-
    pofe toto, quid regno Dei, quid imperio divino va- mento, quod acceplum mulier, abscondit in farinm
    - leat cohiparari : atqne Ulismente per multa et magna mensuris tribus. Res de usu
    geritur : yir in agro si-
    pervagantuins cceli Dominrisinhospitio pauperis, in Q (' napis arborem serit, domi mulier fermentum procu-
    rrianu b panicoctarioe muUeris regni sui ifiyenit et: rat, et panes preeparat aJinionife, quia vifuni foris
    fOfmat exemjilum, dicendo : Simile estfermenio, quoa exspectat labor, intus mulierem domestica cura con-
    acceptum tnulier abscondit in farinte mensuris tribus, stringit. Hinc est quod Sara sterilis et anus ex ista
    donec fermentatum est totum. Anle regnum suum praeparatipne ferraenti, ete ex tribus roensuris, tres
    • grano sinapis comparabat, nunc illud eflicit simUe subcinericios panes dorainicae hospitalilati offert
    fernienip. Ante sinapis granuni roeroorat accepisse -mystico et apponit obseqnio (Gen. xvni), ut slerili-
    . virum, mulierem nunc asseril aecepisse fei'meritum. tas mundi tola senectule conclusa, in mensuris tri-
    . Dicit anle exiguum semen viraro sevisse in niagncc bus, f hoc est, in aequalitate Patris, etFilii, et Spi-
    arboris incrementum, mulierem modo fermentum ritus sancti, fermentum fidei collocaret, et Domino
    bfeve ad profectum totius massce abscondisse mani- suo tres panes poneret confessione Trinitatis; atqtte
    festat. Yere, sicut dixit apostolus Paulus : Nequeiir pro munere hoc tolam Christiani germinis fecunda-
    ' sine muliere,
    neque mulier sine viro in Domino (I Cor. ^ret ad prolem. Sed ad proposita redeamus. Mulier
    xi). Ad unum regnum diversum sexum varia simi- accepit a Deo ferraentum fidei, quocacceperat a dia-
    litudo pefdueit, neque yirum separat a raujiere vo- bolo perfidioe fermentum; ahscondit in mensuris tri-
    catio Cbristiana, quos Deus.conjmigit, natura soeiat, _bus, hocest, * intribus hominum temporibits, quod
    1 Deductuma verna, servo scilicel dominato. I\) 55, legit Chrysologus cum Arabo. Satum autem, vel
    b Ita plurimce editiones. Alicc cum ms. Vallicel- seach, tertia pars est bathi, seu ephw-Capit autem
    - lario, pdnicoctricis. Iri Consuet. Tolosee part. n, .sex cabos, scilicet sesquimodium Italicuni. Sed crir
    . rubrica de debitis, apud Du Cangium, pancosteriw. trid dicit? Quia fria safa erartt, Ut videtur, mensura
    Barbarum verbum miratur Pignorius, de Servis. unius cocturoe. Abraham fria sata coxit, Genes.
    & furno dicebantur penes Latinos. Vide lib. xn de xxvni, 6; totldem Gedeon, Judic. vi, 19; et.ejraa
    Fundo Instracto, elc. unum, quod ad idem recurrif, Anna Samuelis maler,
    c Yere muUer non est pars parabolcc, liisi velis di- IReg. i,24. . et '."..
    cefe cum Chrysologo, iiifra, et aliis, EGclesiara si- ' Veiustior hcec vel simihs expositio relatio,
    gnificare. Ideo autem nominatur magis quara vir, ctijus meminit Hilarius Coroment. in Matth. tom. I
    quia piiisendi officium magis muliebre est quam vi- cap. 15 pag. 755 : Quamquam adsancti fidei sacramenitim,
    rile. id est Patris, et Filii, el Spirittis unitatem, tres
    d Granum sinapis, si conleratur, accenditur, et in farinw mensuras esse referendas, sensisse multos me-
    vim suam excitatur : et naturali quadam acrinionia minerim. Quam tairieil mefitoiinprobat et refellit.
    lacrymas edentubus elicif. Unde Latinis adagium : s Ambrosius Ub. vri, in Luc. de Comparat, regni
    Siriapi victitare, pro mmslam ducerevitam. coclest. ad ferm. siraile quid habet: Et quia in tribut
    * Ita pro tribus tatis, Lucce xm,2I; Matlh, xiu, meiisitris abscondiinm dicitur esse fermentum eori-
    479 S. PETRI CHRYSOLOGI 480
    est ab Adam usque ad Noe, a Noe usque ad Moysen, A _ tati qure non Ubera el absoluta voluntas. Leprosus
    a Moyseusque ad Chrislum; ut mulier quae corrupe- dic.itad Dominum : Si vis, potes me mundare (Matth.
    rat fermento mortis in Adam tolam massam generis vin); et evangelista dicit: Voluit, et non potuit. Quid
    humani, fermento resurrectionis totam carnis no- ait bealus Marcus? Numquid extollenda ita est mu-
    streeinassam redintegraret in Chrislo; ut mulier quae lieris fides, ut inclinelur Domini possihililas et volun-
    confecerat panern gemitus et sudoris, panem vitoe tas? Aut est tanta sagacitas lidei, ut nolente Deo
    coqueret et salutis; et esset omnium vivenlium ma- divinum valeat investigare secretum ? Tale mihi vide-
    ter vera per Christum, quoeerat in Adam mater om- tur et illud esse, cum Dominas Hemorrhoissoe fidem
    nium morluorum. Ob hoc iiamque Christus nasci in sucevirtutis vult prodere, ac probare documenlo,
    voluit, ul sicut per Evam venit ad omnes mors, interrogando : Quis me tetigit? Cui discipuli dicunt:
    ita per Mariam rcdiret onraibus vila. Quae Maria Turbwte comprimunt,el dicis, Quis me letigil (Marc.
    hujus fermeiui implet typum, siniililudinem preefert, v)? Discipulis videbatur quod omnes langerent Do-
    consignal liguram, dum de supemis suscipit feruien- minum solo corpore comprimentes, et lali carnali in-
    tum Verbi, el humaiiam carnem in alvo Virginis, cessu omnes siniililer jungerenlur : similiter ille, qui
    immo in alvo Yirginis coelestem lolam conspersil in aliter senserat, et ahter inquirebat, pervenisse mulie-
    massam. Sed quid allegorici sensus in hac simililu- rem ad majestatem suara, ad suara penetrasse virlu-
    dine maneat, jam prodamus. n Mulier quae accepit B J tem, mente, non corpore, non communi tactu, sed
    fermentum, Ecelesia est : ferroentum quod accepit, fide, d istam sciebat. Unde clamat non homo, sed
    coelestis doclrinae est sacramentum : mensurae tres Deus; non caro, sed spiritus : Qutstne ieligit? uteum
    in quibus perhibetur abscondisse fermentura, Lex, proderet virtus operis, quem lunc huraanitas occul-
    Prophetce, Evangelia, ubidivinussensusmyslicoabs- tabat. Sed quid sil voluit, etquid sit non poluit, evi-
    conditur et celatur in verbo, ut fidelem non lateat, dentius inquiramus. Promissionis suaememor Chri-
    lateal infidelem. Quod aulem dixit: Donec fermenla- stus, Israelitici populi primum venerat adsalutem, ut
    tum es! tolum; illud est quod Apostolus dicit : Ex quod Abrahoepromiserat (Gen. xxn), el semini ejus
    parte sciraus, et ex parte prophetamus : cum autem David (Ps. cxxxi), ejusque posteris, fidele redderet
    veneril quod perfectum est, cessabunt quae ex parte persulutuni: sed quia indignos se sua perfidia prce-
    sunt (I Cor. xm). In conspersione scientia nunc di- sliterunt, obtinuil, rapuit, traxit e fides gentium,
    vina est, aspergit sensus, levatcorda, incremenlat quod infidelitas sprevit el perdidit Judccorum. Audi
    ingenia, et doctrinaruin more ad sapientioe coelestis ipsum dicentem : Non sum missusnisi ud ovesperditas
    dilalat, suscilat, diffundit augmeiitum, fermentatur domus Israel( Matih. xv). Sed oves Itiporum conta-
    totum. Quando? Adveniente Cbristo. gione jara rabidoe,et ipsis bestiis propria feritate sac-
    'Q viores, laniare et violare suum semper voluere pa-
    SERMO C.
    storem : atque ideo velle suum Christus implere non
    De Syropltwnissa, sive Chananea.
    poterat, non iinpossihilitate sua, sed nequitia perdi-
    Hodie Beatus Marcus, cum b Syrophoenissoemit- torum, et quod aliis delulerat, aliis conferre cogeba-
    lieris cominendat prudentiam, fidem refert, creduli- tur, dicente ipso : Regnum cmlorum vim palitur, et
    talis extollil ardorem, solliciiis auditoribus 11011
    par- qui vim faciunt, diripiunl illud (Matlh. xi, 6). Vim
    vam generat quceslionem, dicendo : Et inde surgens fecit fides gentiuiri, ut raperet hoeredilatem Patris,
    Dominus abiit itt partes Tyri et Sidonis, et ingressus ipsam hoereditalem tofam diriperet filiorum, sicut
    domitm, neminem scire voluit, et non potuit lalere evidentius prcesenti lectione monslratur. Mulier enim
    (Marc. vn). Voluit et non potuit: velle, el non posse, stalim ttt audivit de eo, citjtts habebal filia spiritum im-
    non est divinaemaj'eslatis, estc inlirmitatis humanae; mundum,intravil, et procidil anle pedes ejus. Eralau-
    sCripluin est eniin : Omnia quwcumquevoluit Domi- tem gentilis Syrophmnissa genere. Et rogabat ettmut
    ntts fecil in cwlo et in terra, in mari el in omnibus dcrmonium ejiceret de filia ejtts. Qui dixit illi: Sine
    abyssis (Psalm. cxxxiv). Et Apostolus : Voluntali prius satiari filios; non enim es, bonum tollere panem
    ejtts qttis resistit (Rom. xcv)? Succumbit necessi- filiorum, et mitiere canibus. Non dixit, non est bonum

    grttum visum est ut Dei Filium crederemus abscondi- D ] PhoenicesChananeomm ex genere essent.
    lum in lege, ac operlum in prophetis, evangelicisprm- c Hilarius in psalm. cxxxiv, toro. I pag. 550 : Infe-
    dicationibus adimplelum. rioris ab eo naturq; est, ne loltimquod veiil, et faciat.
    " Ita Ambrosius lib. vn in Luc. cap. ubi supra. d Editi oranes, ista sciebat.
    Beda item iu Luc. xvn. Du-Haraelius, ut probet in e Mulieris fidei, gentilium fides comparat, eosque
    hac parabola ostendi progressuiii Ecclesioc, laudat in ea vult significari. Al quomodo mulier ethnica cum
    verba lioec Chrysologi. Huic aulem sermoni deest fuerit, Christum Filium David, et Doroinumsuum vo-
    finis. cavit ? Crederem Groecamet elhnicani dici, quod Ju-
    b MaUhocomulierhoecdicitur'E>).jjv£f,Grwca.Judaei drea quidem genere non esset, sed ad Judaicara reli-
    majorem |iarlem SyriceGrmciam vocabant, eo magis gionem quodammodo accessisset; quam vel a pa-
    quod postquam Grceci rerum potiti fuerant, oinnes rentibus hauserat, vel Judoeorum consuetudine didi-
    gentes religione diversoeeis Groecorura noraine ve- cerat. Nisi velimus dicere ethnicis etiam Messiam e
    niebant. Epist. ad Rom. i, 16; n, 9; x, 12; ad Galat. genere David forte innotuisse, et Jesum sub hoc no-
    in, 28. Sane in historia Hebrceorum,cum Antiochuse mine per universam Judceam agnitum. De iide autem
    Judoea rediret Antiochiam, dicitur profectus in Grce- et adoratione Chananece vide Origenem, Hilarium.
    ciam. Cltananea etiam dicilur Madh. xv, 22, quod Hieronyniumhic, et. Chrysnstomurnhomil. 32.
    481 SERMO CI. 482
    mittere canibusj sed, Non est bonuui tollere filiis, et, A lius, non transducit ad pcenam. Vobis dico. Quibu?
    mitlere canibus : quia dare panem canibus, etsi hu- morle vita inchoatur, non finitur. Vobisdico, Quo-
    manitatis non est, humanae tamen est rationis. a Ca- rum mors preliosa iit non sui qualitale, sed causa,
    nis dormientUiusdominis nocle et custos et pervigU dum vitoemagis lucra invenit quam vitoeperdal usu-
    prodit extraneum, lurbal furem, occurril Jatroni, ut ram. Sed audiamus quid dical amicis suis. Ne lerrea-
    curam relevet et solliciludiuem servulorum. Verum- mini ab his qui occidunt corpus. Audianl qui de bono
    tamen quomodo tulit panera filiis, quibus toties et mortis veterum vetusta volumina detriverunt, nihil
    taliter obtulit, tribuil, ingessit? Sed illi oblalumcon- tamen inde capere virtutis, aul consolalionis aliquid
    culcare ad scelus, non ad vitain suraere sunt conati: invenire valuerunt. Quia etsi totis eloquentioe viribus
    et tamen comminuttmi et conculcalum a filiis, canis ad toleranliam mortis armarunt animos, siccarunt
    tota fide, loto desiderio larabere feslinavit. Hinc est lacrymas, suspiria sustulerunt, negaverunt gemitus,
    quod sic respondit: UtiqueDomine, nam b et catelli incluserunt dolores, nihil taraen aut de spe certa, aut
    sub mensacomedunldemicis puerorum. Merito quaese de perpetua vita, aut de vera suis lectoribus salute
    canem confessa est, in homhiem commutatur, et juste conquisienint. Quis horaini, quis sapienli dical?Mori
    c convertunlur in canes qui se fiUosesse noluertint; naturoe est, necesse est deperire. Nobis vixerunt ve-
    merito adoplalur Ui filiam, Jevatur, honoratur ad B . teres, vivimus nos fuluris, nemo sibi; quod non po-
    mensam, quaese sub mensa laudabili et provida hu- test tolli velle virtutis est: suscipe voluntarius ad
    railitate dej'ecil; jusle loto nunc epulatur micas ex quod urgeris invitus; mors antequam veniat non est;
    paue, quae suis meiitis se inteilexit, et confessa est cum autem veuerit, venisse nescitur. Nec ergo arai-
    vix mereri. El quid plura ? Hinc est quod, propter sisse le doleas qtiod cum amiseris non dolebis. Sed
    justitiam suam, Doniinus, nec Judoeisdare potuit, nec hcec talia cum dixerint, s dicunt totum de scntentia,
    gentibus denegare d. non de vita. Quia unde, et quando, et quomodo tibi,
    SERMO CI. et per queni mors venerit, nescierunt: nobis aulem
    Demorle contemnendaa fidetibus, et quare illam per- auctor vitce prodidil roortis auctoreni; Deus naroque
    miserit Deus. In illud Luccc ; IVo'i.'elitnere eos qui vitam fecit, diabolus machinatus est in vitaro, divino
    occidunlcorptts, etc. eloquio sic pro ente: Deus mortemnon fecit (Sap. i),
    Audistis, fratres, quemadmodum milites suos Chri- xnvidiaautem diaboli mors introivil in orbemterrarum
    stus regia exhortatione compellat, ut despectu nior- (Sap. n). Sed dicis, Quare Deus opere diaboli opus
    tis e interfectores cornoris non pavescant. Denique suura passus esl deperire ? 0 homo, si inter. ogata
    eos in amicorum jura transcribit, qui studio trium- scire velles, vacares paululum, dares aiiimum, ape-
    pbi, qui amore libertatis, sanguinem cnm gaudio et C ( rires aures, ut negotium principale arbiter ipse tu
    sine trepidatione fuderint; sic enira ait: Voots au- tam curiosus agnosceres. Sed tu occupatus aliis sem-
    tem dico amicis meis, Ne terreamini ab his qui occi- per, libi numquam, quare nescias rerum causas, ne-
    dunl corpus,elposl hmcnon liabent amplius quid fa- gotia tota sceculorum,judiciorum profundum, et im-
    ciant. Oslendam aulem vobis quem timeatis: limeie penelrabile secretum, deseset otiosus accusas. Nonne
    evm qui postquam occiderit, habel potestatem miltere ut apices lilterarum, ut elemenla cognosceres, addi-
    in gehennam. Vobis aulem dicb amicis tneis, Ne ter- clusmagislro, scholis affixus, totus patiens laboris et
    reamini(Luc. xu): quia libertateni probat virtus, metus poenae,nec domum noveras, nec parentes? Quara utile
    indicatservitutem; nain liberad gloriam, servusnatus libi est ad quod tibi magister addicitur, ingeritur
    est ad timorem; merito ergo adDei amicitias sublima- schola, et tibi pcetiis tuis, labore suo doctor supplicat,
    tur, qui propter Deum humanas despicit mortes, ne- ut ista velis scire, ut lalia et tanla digneris audire.
    scit timores. Si amicos morum facit irnitatio, morum Probant hoc aposloli, et maxime Paulus, qui vapu-
    similitudo conjungit, convenienler eos amicos vocat lando docuil, non ccede do, ut eximius magister quot
    Christus, quos imilatione sua mundi jacula, et ipsam sunl homini mores, tot ferret et exciperel passiones.
    mortis formidinem conspicit et proevidet calcaturos. Et nos ea in puncto temporis rerum principia, causas
    Vbbisaulem dkb. Id est, f non omnihus, sed amicis. D 1 soeculidiscamus, quia j'ubemur; et quomodo nos ju-
    Vobis autem dico. Qttos mors absolvit ista, non finit. bemur ? et tu audis non quomodo debes; et nos Uta
    Vobisdico. Quos corporis resolutio promovet ad me- servitus, b necessilas talis excusat; te libertas lanta,

    a Verba hoeclaudantur a Pignorio, de Servis, pag. Canes sunt amaroi, infideles. Yide Photium, in epist.
    274. 54pag. 107; Isidorum Peleusiotain, lib. iv epist. 81.
    b Antiquis catuli eliam erant inter delicias tricli- d Huichomilice aliquid deesse videlur. MITA.
    narias. Vide Ursinum, iri Appendice ad Ciacconium, c Ms. Coesence,sicoium corporum.
    de T.iclinio. Hoc el marmorum sculpturoe passim t Cyrillus in Calena Grcecor. PP. : Non quibuscum-
    testantur.
    c Hoc nomine genliles innuit, quod impuram age- que enim hic sermo simpliciler convenirevidetur, sediit
    qui Deum ex tola diligunt tnenie, quibus convenitdi-
    rent vitaffi, etin sanguine idolothytorum immolato- cere: Quit nos separabit a charitate Christi?
    rum versarentur, inquit Theophylactus, in ca;i. xv e De se:ilentia lata inhomines, quod sint morlales,
    Matlh.; vel tamquain exosos Judccis, ut idein aUbi non de vita, etc. MITA.Yel de vita oeterna, quoe nos
    repetit. Yide Clementem Alexandrinum Stromat. n manet post mortem.
    pag. 361; Chrysoslonium, homil. 23 in Malth. Theo- b Ms. Coesenoe,necessitas lulis fortassis excusat.
    jphylactus superius laudalus, in vn Matlhcoisubdit:
    4S3 S. PETRI CHRYSOLOGI 484
    Tolunta» talis, indubitanter accnsat: quod diciraus, A ; tuoeDeus verus subjecerat sei'Vituti; necesse est ergo
    ofllcii nostri est; quod niinns dicimus, est faslidu tuL solvi cuncta, novari omoia, ul vel tunc lacta credas,
    Quoeris,hoino, cur non raortem Deus mox cum ipso curn videris esse reparata. Nec nos oestimesevagatos,
    exslinxit auclore, et letbaie virus sua providentia quos in argumeotum tuae inteUigentioetolam percur-
    tunc non providit, ne ad totius orbis, et proecipuead risse cohspicis crealuram. Homo, quando te auctor
    SUIEimaginis perniciem perveuiret? Coelum quod lu tuus fecit expulvere, non vidisti; nam si te vidisses
    vides, feomo,tirmatura aere loto portat aquas raultas, facturn, niunquam te moriturum sic deflevisses. Vi-
    nec porlatur ab aliquo ipsuin, quia sola illud appen- disli te perfectum, vidisti te viventem, vidisti te de-
    dit jussio, sola sustinet vis praecepti, divino eloquio coruin, auctori tub te similemjam vidisli: unde esses,
    sic prodente : Qui extendit ccsUtmsicut pellem, qui qualis esses, quia necnascentem, neCmorientem vi-
    tegil in aquis superibra ejus (Psal. cin). Terra quae deras, nesciebas ? JHinc est quod naturoe dedisti to-
    ianto calcatur pondere, atque onere monliiim, ae tum, tibi te, Dconihil: propterea Deus per rtaturam
    mole solidatur, supernatat liquido a fundamento, di- redegit te, permisit ex nihilo irt pulverem revocari;
    cenle projiheta: Qui fuudavit terram super aquas ut quid fueris sic videas, et resurrecturus agas gra-
    {Psai. cxxxv), ntquod stat, maudati sit, non naturae. tias, qui^factus, qui creatus ingraiissimus exstitisti.
    Ipse, ind_uid,dixit, et facta tunt; ipse mandavil, et B j Non timeamus ergo, fratres, sicut dixil Dominus, eos
    creala sunt (Psai. CXLVIH),ut quod stat, sit divini qui occiduut corpus, quia istam vitam noii perimunt,
    operis, non ralionis humanae. Mare quod tanto coro- sed destruunt, dum de temporaU faciunt sempiter-
    motionis suceveitioe fertur, et elevatur ad nubes, fre- nam. Quid plura, fratres? permisit tunc mori, qui
    nant tenues arenae, ul videamus potestalera tanlam poterat suscitare; qui vivificare sufficit, perroisitoc-
    b non pulveri cedere, sedpraecepto. Oninia quaein eis cidi; cui est honor et gloria in srecula saeculorum;
    sunt, moventur ac vivuntsolo jussu facta; iterum sola Amen.
    SERMO CII.
    jussione solvenda confirmat propheta, cuiu dicit: De Centurione.
    Initio tu, Domine, lerram fundasli, et opera manuum
    tuarum sunt cmli; ipsi peribtmt, lu aulem permanebis, Chrislus in cofpore nostro manens, quod omnes
    et omnet sicut vestimentumveterascent; et vetutoperto- non suscitavit inortuos, omnes non sanavil aegrotos,
    rium mnlabiseos, el mulabuniur (Psal. cx). Quomodo? credaraus hoc non potestati defuisse, sed lempori.
    Ut tempOri vetustas, non Creatori pereat creatura. Tunc orbemtotum toto virtulis sucefulgore radiasset,
    Sed lujam nos, quicumque quaeris, evagatos esse et suslulisset tempus fidei, et nihil secundi adventus
    dicis : -quiacum tu quaerisquare Deus mortem in de- sui reservasset ad gloriam. Nec vero sic virtulum
    structkraem sui plasmalis permiserit permanere, nos Q ( suarum temperavit insignia, ut et divinitatis sucema-
    ccelum, tcrram, mare ex nihilo facta, etc solvenda nifestaret indicium, et credendi documenlum pleuis-
    tterum ex nihilo, longo sermone descripsimus, tibi simura largiretur, et excusationem caUidacinfideUta-
    roagis ac magis disquirendi materiam conquisivimus. tis auferret, sicut hodie centurio cujus cvangelista
    Dicis : Ego quaesivicur homo pereat, tu et ipsa ele- Lucas memiuit, fide sua providentiaque monslravit.
    rnenta peritura firmasfi, ut de generaUtate pereundi Centurionis,ait, cujusdam servus male ItabenSmorie-
    solatiutn, non quietem de ratione, fessis mortalium batur, qui itii pretiosus eral. Centririo hic Romanus
    sensibus provideres; quasi non doloris sit perire coe- erat; sed plus erat hic ipse fructu e centesimo
    lum, solvi terram, et totam rerum faciem jure mor- Christianus. El Deo niagis mUilabat iste quam sx-
    talitatis aboleri. Dicis, rogo, quid pulchrius ccelo? culo; et in humano bello fortis, fortior in divino,
    quid splendidius sole ? quid luna gratius ? quid orna- pacis custodia permanebal. Cttjusservus mule kabens
    iitts stellis ? quid salubrius terra ? quid utiUusmari? mbriebatur, qui illi preimus erat. t Servus erat, qui
    aut quce in istis yetuslas ? quoe sicut nata vel facta pretio laxabatur. Qucerarausergo quis est iste servus
    sunl perseverant; quod utique gratius essetistastare, qui illi erat s pretiosus. Si dominatur anima, corpus
    quam perdere. Homo, forsilan esset jucundius, sed servit; et horaini nil corpore pretiosius. Hic servus
    iion utilius: nani istis stantibus tu nutasti; istis lu- D
    I cenlurionis islius preliosus infirmabatur ad mortein ;
    ceiitibus coecatus es, ne videres; coeliclaritas slupe- ergo cenlurio rogabat ul Chrislus solus mortali cor-
    fecit sensus luos, oculos tuos sol splendore coecavit: pori iargiendo vitam perpetem subveniret. Cuniau-
    nam decore deceptus horum, opificem tu negasti; dissct, inquit, de Jesu, misit ad eum h seniores Ju-
    jstos rectores mundi, istos confessus es deos, quos dmorum.Gentilis Judccos ad Christum mittit; et ra
    0 Alias, elemento..
    h CoeliusSedul., lib. i: disp. 2, qucesl.i5, punct. 5, et uJtimo. Vide Bellar-
    roinum in psaim. UI. vers. 2G.JUJIA.
    d Alias, refecius.
    Quimaris undisonas,fluctusurgente, procellas 0 Centenis eniin militffiusimperabant centuriones,
    Mergere vicinaeproliibesconfiniaterrae. ui usuris.
    fructusqne
    c Quoad vetustatem, ut paulo superius explicat t Fortassecenlesimusmajor
    et mUes.Nam quandoque apud Hebrceos
    cum ait : Vt tempori veluslas, ncn Creatori pereat roilites appeUabanlur Servi ducum.
    treatura. Mundus enim purgandus est, ct innovan- e Quem domiuus plurimi faciebat.
    dus per combuslionera oranium mixtorum in terra, b Vel magistratus oppidi, vcl praposilos Synafw-
    aqua, -velaere cxistenlium, et mulatio erit aecideu- gae.Utrique eoruin bocflominegaudebaiit.
    taiis, ut doceut Thcologi apud Bonaccin. de Incarn.
    483 SERMO CII. 486
    lege positis, qui siue lege eral, legis deraonslrat au- A tum, et noliliam lotam doniiiialioiiis supcrncc in to-.
    ctorem. Nemo ergo mirelur si genlilis, hoc est ta sceculiservlltile. Domine, iwti le vc.xam. lloc est
    • Christianus, aut vocat, aut ducit, aut perducit ad dicere, Deus, quid lc vcxas huinaiio in corporc ?quid.
    Christum. Misit ad etitn seniores Judworum, rogans.. te conficis labore lerrcno.? ct viceioiigiiiidiuc tc fati-.
    eum ut veniret, et salvarel servum ejus. At illi cumve- gas?quid percgrinaris locis, qui es tibiquc lotus?.
    nissenl ad Jesum, rogabant eumsotlicile dicentes: Di- atque iulra ie lotam lenes el possides crcaturani ?
    gnas esl ut Iwc itti prwstcs, ditigit etiim gentem no- Donune, noti le vexure, non sitm dignus tit inlres sub
    slram, el synagogam ipse wdificavit nobis. Judcei ro- lectum tneum. Fratres, quod cst lccltiin quoil hoini-
    gant pro genliU, qui pro se non rogant; e-t agroit nera aul dignuni facil, aul reddil indigiuiui, quo di-
    satis pro salule alieni servl, qui pro salute suorumt vinron iiivitet, aut rcpcllal accessura ? Fralrcs, hoc
    nihil agunt filioruin. Aiunt : Dignus esl ui Iwc illi1 teclutn corpus est quod legit aiiiuiaro, quod operit
    prwstes. Si dignus est qui audit, credit, mittit ad' sensuni spirilus, quod cordis doiiiicilium velal, (piod
    Chrislum : ad Chrisium qrii venil, videt, et non cre- libertatem nicnlis a coclesti visionc secludil. Stibhoc
    dil, quam prohatur indigntis ? Diligit eititn gentem1 ergo iccto cculiirio iiidigniiuirlucil intrarc Chrisliiro,
    nosiram. IUe diligit gentem veslrarii, quam sic Cluisfo• hocesl, in corpus hiiraanuiiuUvinarii.succcdcrcniajc-
    supplicem facit; sed vosodistis eam, quam sicChiisto1B j slalera. JVoiisum diqnusul iniressiib lecittmmetim.Sed
    reddilis coutumacein. Aut quoroodo Chfistiauus noni Deus, qui quod hiiiiiaiiuin csi, cimi vull, facil csscdi-
    diUgitgentem vestram, qui dum Ciuistum fatetur ext yinmn, elqtiod nosfroccarnis csl, ciim dignatui', siium
    gente veslra, quidquid gentis vestrce est coelestem1 conmiulal in spiriUtni, nec habilare carneni, nec tc-
    tolUt et exlollit ad gloriain ? Diligil enim geiitem np- clura nostri corporis dedignalur intrarc. Propter
    stram, elh synagogairiipse wdificavil nobis. Audistis» quod, inqttit, el meipsumindigiiutn arbitratus sum ve-
    quia semper dU-ulaesl synagoga, el jacet jugiler in1 nire ad te. A Iloc est utrumque dcvoti, quia cl ad ^e
    cceinenlis, nec coelestem surgit in fabricam, nisi eami Deum venire indignura dticit, et sc accedercad cum
    in Eccleslce culmen Cbristianus fabricalor instruxe- 0scitesseiion dignmn. Quis iuirat ad judicera noii vo-
    ril. Jestts, inquit, ibat cumillis. Sed illi non ibant cumi calus? quis non jussus ihgredilur ad rcgein? qtianto
    Jesu, cum quo meate ncn ibant; nec curii lUo erant,> magis ad Deum 11011 venil quis noii vocatus. Qttos vo-
    qui sejuncti corde, corpore videbantur adjuncti. Et'_ cavit, inquil, cos el jusiificavii (tiom. vui). Ceiilurio,
    cum jain nott longe .es.set.A quo'? A gentiU. Quam- ergo non refugil advcnittm Doniini, Cbrisli proesen-
    tum Judceise sejungebant a Chrislo, Chrislhs tamen1 liam noii recusat, sed agil ut vocantis sil gralia, non
    gentibus juugebatur. Et cum longejam non essei, mi- sit leraerilas pra;sumentis. Nam Dcusquid possU, bu-.
    sitadeum ceniurio amicos. Qui anle miserat Judceos,i G t manosuggeril et iiiformat cxcmplo dicendo : Namet
    nunc amicos mitlit : ut Juflceos, sic dicendo indicett egoJwmosum sub poleslale conslilulus, itabcnssub me
    inimicos, probante hoc Apostolo cum dicit : Inimicii mililes; el dico huic Vade, el vadil; cl atii, Veni, el
    propter vos (Tiom. xi). Judcei dum credidisse genles» venit; elservo meo, Fcic hec, el facil. Hoccsl. si cgo,
    invident, quidquid erat et legis et grafiaeperdiderunt. qui sum £ sub potestate constittitus, iinpaio verbi so-
    Misit ad eum amicos. Audi ad aposlblos Dominuml lo facio roihi pai'cre subjcctos, quoiuodo Ui qui nuUi
    dicentem : Jam non dicam vos servos, sed umicos s subjaces, el cujus oniiiia subjacenl poleslali, verJio
    (Joan. xv). Sicut Jiciesservos promovet hi amicos., non poles jubentc curarc? sanilalcm niillere ? maii-
    ita perlidia fiUos m pcenalem c redigit servilulera. dare yirtutes? Atil verbo rcflceic noii potes, quod
    Misil ad eum amicos, dicens : Domine. noli vexari. yci-ho iecisti ? Dixil, inqtitt, el facta stint; mandavit-_
    Quare ? Quia non sitm dignus tit inires sub leclumi etcreaia suni (PsaU CXLVIII). Aul aliquid cx aliqtio rc-
    meum. Videtis quia Christus ducebat magis Judaeos 5 pararc iionsuflicis, cuncta cx nibilo qui parasli? Dk
    quam adduceretur a Judoeis, ul andirent esse penes_ ergo.verbo,ct sanabitur puer meus. IhiplevililJtid quod
    centurionem Divrailatis reverentiaui, jienes gentilemi prophela de Deo cecinil : Misii vcrbiim siiiiin, ct sa-
    legis cullumj penesmUitem stipendium gralice, penes5 navitebs; el eripuit£OSde corrnpteta eorinn (P.sat. civ).
    Romanum fidei doctrinam, in frigore pagano Chri-- p] Fralres, cenlurio istc, dicendo : Nou sum diyntts ttt
    stianum calorem, in terreno pectore coelesle secre- inires svb declum meum, Christiani populi gcr.il Jigu-

    a.E gentilitate ad iidem evocatus, vel Christianuss verterel, solcbaul Roinani ad pnblica uiuiiera appli-
    ob fidem qua credidit_Chris:tnmejus poluisse sanarcs carc. Chrysoslflinits loco Iiiudaib jiag. otti, iu linc :
    servum. Et forlassc, ut adverth Grotius, cenlurio hicE Qttod aulem Mailhwusdeclarai ipsitin Isradiiam noii
    Uiius Dei cultum curo Hehrccis jirofitebatrrr; vel1 esse, el Lucas vcro dicit, quod cvdificavilsyiiagegain,
    Cbristum Messiam a Deo liiissumcredebat. Chysosto- twn est contrcirium.;potuit enimeiJiidwus non esse, ct
    mus, homnia 26, alias 27, lom. VII Oper. pag. 514, synagogam Cbiislritxisse.
    c-dit. Monfauc : Vide ceaturioncm -veram de Ciirisio3 * Ms. Creseii.: Sicut fideles servospromovei in utui-
    habttisse opimonem; namnon diccit Roga, non dixitl cos, ila perfidiwfilios in pmnalemredigit serviluUm.
    Precare, Snpptica, sed soittm Impera. d Honiini pio, huuiiU, devolo uU-uiiiqtiecoiivciiit:
    b Prccceperat Augustus, cujus institula •sequebaturr sciiicet, se radiguuro pularc ut ijiseadChristum, et
    Tiberuis, ne cubi Judcei vclaientur in synagogis con- ad cse Chrislus accedat.
    venire. UtideTnsblensvidefi nonpotest bominem Ror- Existimal indignum. lla nis. Coesen.'
    rnTtinttnrcslaurandcc synagogacoperam dedissc, nsttss f Inntiit se veltribmio, vel prccsidi suJidituin.Beda
    fortasse laborUiusmilitum, quos ne otium in laschiainl hic, fcap. 25. ''..".
    487 S. PETRI CHRYSOLOGI 488
    ram, qui Christi prsesentiam corporalem se judicat A spiritu per concavum cornu Ugni vel ceris tristem
    non mereri, sed solo verbo, nuntio, auditu fidei tan- bellantibus datd mugitum, sed quce de corde Patris,
    tum, totas Domini audit, credit, respicit in sua sani- ore Filii, vitalem siraul et inferis et superis dat cla-
    tate virtutes. Nam quod dicit: Dico huic, Vade, et morem. Et in novissima tuba (I Cor. xvi); luba qii9e
    vadit; et alii, Veni, etvenit; etservomeo, Fac hoc, et in principio mundum vocavit ex nihilo, ipsa in novis-
    facit; Judceorum repulsam, vocationem gentium, simo mundum revocabit ex perdito; et quae initio
    Christiani pnpuli obedientiam sic demonstrat. Dico hominero suscitavit ex Umo, ipsa in fiue hominem
    huic, hoc est, Judoeo, qui non credidit, Vade, et va- resuscitabit ex pulyere. Fratres, sic credimus, quia
    dit; et alii, hoc est, GentiU, quia credidit, Veni, ei tuba divinoevocis chaos divisil, collegit orbera, mun-
    venit; et servo meo, hoc est, Christiano, Fac hoc, et davit elementa, distinxit mundum, suspendil coelum,
    facit. Oremus, fratres, ut mereamur Christiani non fundavit terram, mare vinxit, mersit infernos, dedit
    nomine tantum esse, sed fide ; et ut qucejubentur, ordinura vices, jussit rerura continuam sewitulem;
    non audiamus tantum, sed faciamus audila. Quia si- ac ne vacuus horreret orbis, aplavit habitatores,
    cut devoti servi est fecisse jussa, ita j'ussa contuma- habitacula sic discrevit: in coelo posuit angelos solo
    cis est non fecisse. Dic ergo verbo, et sanabitur puer spiritu viventes, in terra constituit vitas varias terre-
    meus. Quo audito, inquit, Jesus miratus est. Creator B £ norum, in aere dedit animas aligeras pervolare, in
    mirabiliumb miratur; aurium conditor, quasi qui aquis tam pusilla quam magna fecit, ut viveret ani-
    non audita nescial, sic stupet audita . sed dum gen- manlium multitudo; ac roiro modo sicex disjunctis
    tilem sic credidisse miratur, incrcdulitatem corripit partibus jtinxit compagem mundi, ut nec conimixtio
    Judaeoruro. Denique, Sequentibus se lurbis dicit, in discreta confunderet, nec discretio rerum scinderet
    morte manentes arguens sic Judceos : Amen dico vo- unitalem. Uinc est, quod diei ac noctis copula sic
    bis, nec tn Israel lanlam fidem inveni. Verum est, divisa est, ut ex quiete labor, requies ex labore
    fratres : iides sola vivit, et vivet in gentibus; signa constarel. Hinc sol et luna vicissim mundi circum-
    et virtules lassant, et nihil proficiunt in Judceis. euntmetas, utsol e geminata luce amplificet cla-
    ritatem diei, et luna ' lumine suppari ex loto caeca
    SERMO CIH. noclis lempora noii relinquat. Hinc stellce suo cursu
    De filio viduw excitato a mortuis, deque corporum varios muiant orlus, ut noclibus et signent tempora,
    resurrectione.
    et viantibus dent ducatum. e Hinc tempora eundo
    Hodie beatus evangelista, quia viduce matris uai- veniunt, esse incipiunt dum desistunt. Hinc semina
    cum jam funereis vinculis illigatum, lameutabili im- nascuntur, crescunt, adolescunt, juvenescunt, sene-
    posilum jam feretro, prosequentibus turbis euntem C Q scunt, decidunt, inoriunlur, et iterum vitalibus se-
    jam c carceris ad sepulcrum, per Christum vitce pulla sulcis, resoluta pulredine, salutari ex morte in
    redditum nuntiavit (Luc. vn), omnium concussit cor- vilara suam redeuht, de corruptione b perpetua su-
    da, movit mentes, stupefecit auditura. Sed hoc gen- scitantur informaJ Et si hoc, fratres, Dei vox, tuba
    tes mirentur, Judcei stupeant, mundus pavescat : nos Christi, per dies, permenses, per tempora, per au-
    autem, qui oranes a sxculis mortuos ad unam vocem nos vocat, revocat, ducit, reducit, prcecipit esse, fa-
    Christi sepulcris excitandos credimus, cur miramur? cit non esse, dat inorti,'vitce reddit, quare quod in
    Exsurgent, inquit Isaias, morlui, et resurgent qui in omnibus semper facit, sernel facere non possil in no-
    monumentissunl(Isai. xx\i,juxtaLXX). EtDominus: bis? Aut in nobis solis virtus divina lassescit, prp-
    Veniet hora quando morlui uudient vocemFilii Dei; pter quos solos lotum quod prcedictum esl Dei est
    et qui audierint, vivent (Joan. v). Ad hoec Apostolus : operata majeslas? Homo, si tibi omnia sua exmorte
    In momento, in ictu oculi, in novissima tuba; canet reviviscunt, cur tu Deo non reviviscas ex morle?
    enim tuba, el mortui resurgent incorrupti (I Cor. xvi). Aut in te solo Dei crealura deperit, propter qnem
    *
    Quce est ista tuba, quce inferis infert bellum, sepul- subsistit. agitur, mutalur, innovatur tola quotidie
    cri resolvit moles, intonat mortuis vitam, resurgen- creatura? Fralres, haac dico, non signorum Christi
    tibus in lucem perpetem dat triumphum ? Qure est ? D \ cupiens exinanire virtules, sed hortor ul unius re-
    Hla quam superius Dominus dixit : Mbrtui audienl surgentis exemplo ad fidera resurrectionis omnium
    vbcem Filii Dei (Joan. v). Tuba non quoe arctato concitemur, et credamus quod i crux nostri corpo-
    i
    a Mysticum sensura hoc tali modo explicat Beda. enim ex se lucet; secundo mediante luna, el stellis,
    Insignem, sed longiusculum locum, lege apud eum quas sua luce illuminat.
    t Luna tunc suppar videtur soli, quando ab ipso
    cap. 25.
    b Nempe mirantis modo se habuit et locntus est, ut integre illuminatur.
    circumstantes cenlurionis fidein admirari et irailari 8 Verba hoec, iit apposite dicta, laudat Bartbius
    possenl. Vide Chrysostomum toties laudatum homil. Advers. lib. LVIH,cap. 5 pag. 2750.
    26,olim27. b Ex mss. Caesen. et Vallicell. Editi, propria. Quia
    c Ms. Valicell., ad sepulcrum carcefis. hoec seminum forma perpetuatur et coniiiuiaiur in
    d Tubae tribuit mugitum, cui tribuilur reboatus. mundo ex corruptione et vivificalione. MITA.
    e Nonnulli iinpressi codices babent germinata luce, 1 Alias, tota die.
    sed corrupte. Nam sic emendat Latinius, et habent i Symbolice dictum. Coeterumin cruce aratri figu-
    mss. omnia, et prima editio Bonon., ut adverlit; ram uonnulli scriptores observant. Vide Bosium, de
    Mita, qui varias hic affert explicationes. Aptior au- Cruce. i
    tem : Quodsol geminata luce splendere dicitur; primo
    ico SERMOCIV. 490
    f
    rissitaratrum; fides, semen; sulcus, sepulcrum; re- \A Non habeo nemo dicat, quando Deus ex eo quod
    solutio, germen; exspectatio, tempus; ut cum ver habes, non ex eo quod non habes, quocrit; quaudo
    Dominici adventus arriserit, corporum nostrorum duo aera viduce iu acceptum dignanler ascribit. De-
    matura tunc viriditas vitalem resurgat inmessem, voti simus Creatori, ut nobis devota sit crealura.
    nescituram jam finem, nescituram canitiem, nonpas- Proximorum nostrorum sustentemus angusiias, ut a
    suram fasces, necflagella sensuram. Quia depositis nostris liberemur angustiis. Repleamus altare Dei, utf.
    in morte vetustatis paleis novum gloriosi corporis nostra horrea repleat fructuum plenitudo. Certe si.
    consurgit in fructum. Si ad unius viduce lacrymas non damus, quia non accipimus non queramur. Ipse
    temporales sic motus est Christus, ut occurreret in aulem Deus noster donet vobis tam praesentia quam
    via, ut ex oculis stillantia dolorum fluenta restingue- fulUra bona, per Dominumnostrum Jesum Christum,
    ret, ut * recuteret mortem, reduceret hominem, cui est omnis bonor et perpelua gloria, una cum
    resuscitaret corpus, vitam reduceret, planctura ver- Spiritu sancto, nunc et semper, et per omnia soecula
    teret in gaudium, et exsequias lugubres in festivita- saeculorum, Amen.
    tem natalitiam commutaret, et feretro datum matri SERMO CIV.
    vivum redderet ex morte; quid modo faciet quando De divite, cujusager ferax fuit.
    inardescct viribus suis ad Ecclesicesuae lacrymas diu- B 13 Quotiens dives iste venit in mediura, quem tot
    turnas, ad sponsae suoe sanguineos sudores? Nam*, saeculis, orbe toto, die omni, claraor divinoe vocis
    per supplicantem Ecclesiam lacrymas fundit juges, accrisat, totiens divitiarum fallax fugatur illecebra,
    per marlyres sacrum sanguraem sudat, donec uni- totiens cupiditatum furens flarama restinguitur,
    cum suum, hoc est populura Christianura, quem tot avariticc totiens rabies vesana mitigatur. Sic nam-
    ad mortem ferunt tempora, occurrens Christus de que hodie coepit Dominus Jesus. Hominis cujus-
    mortali feretro perpetuae vitoe reddat in supernae dam divitis uberes fructus ager atlulit; et cogi-
    matris gaudium sempiternum. Verum quia nascentis tabat inira se dicens: Quid faciam, quod non habeo
    Christi venit tempus, etmiraculum coeleste jara ra- quo congregem fructus meos?Et dixit, Hoc faciam,
    diat paritura virgiuitas, atque ortum divini regis no- destruam Itorrea mea, el majora fuciam, el illuc
    bis non stella jam nuntiat, sed ipse soUs ascensus, congregaboomnia qttm nata sunt mihi bona mea; el
    adoraturi occurramus omnes, et muneribus sacris dicam animmmem: Anima, habes bona multa posita in
    Deum regemque virgiueo processisse fateamur ex annos multos: requiesce,manduca, bibe, epulare. Dixit
    templo : offeramus munera, quia nascenti regi sem- autem itli Deus, Stulte, hac nocle animam luam repe-
    per publicaparatur oblatio, offeramus munera, quia tunt a te, quw autem parasti, cujus erunt .'Miserum,
    indevotus satis est vacuus adoralor. Hoc probat ma- C ( quem ubertas sterilem, s abundantia anxium, inhu-
    gus, qui onustus auro, succensus thure, sacratus manum copia, divitiae fecere mendicum. Humanus
    myrrha, Chrisli cunabulis inclinatur (Matth. n). Quale ager inhuroanum dominum suslinebal; et quod terra
    est, si quod fecit magus, non faciat Christianus? fundebat largiler, concludebat et congregabat an-
    Quale est, si ad gaudium nascentis Christi fleat pau- guste; ut esset alienorum custos, qtti esse suorurii
    per, captivus gemat, hospes lamentetur, ejulet pere- noluit prorogator, ingratus Deo, sibi nequam, hostis
    grinus? Festa coelestiab Jttdaeusdecimis semper ho- pauperum, divitum nota, b carcer nalurre. Hominis
    noravit, Christianus quid de se sentit, si vel cente- cujusdam divitis ubefes frtictus ager attulit, el cogita-
    sirois non honorat? Fratres, ne quis me hoc dicere bat intra se. Quasi possit extra se quispiam cogitare,
    existimet declamantis studio, non dolentis aflectu. sed intra seiste cogitabat, qui incorde suo impieta-
    Doleo, certe doleo, quando lego Chrisli cunabula tis consilio rccepto nil pietatis sibi, misericordioenil
    magos rigasse auro, et video e altare corporis Chri- reliquit. Cogttabatintra se, dicens. Digno consiliario
    sti Chcistianos vacuura reliquisse, et in tempores se usus, ' qui mali animi non poterat habere sola-
    hoc proesertim, quando se pauperum d fames vasta,i tiuni, non poterat habere collegam. Et cogitabut in-
    "' quando se fundit turba lamentabilis caplivorum. Ira se, dicens. Mens impia cum
    pietate cerlabat, et
    a Alias, percuteret. ] fames vasta, etturba fundit lacrymabilis captivorum.
    D
    % b Decimoeapud Hebrccos duplicis erant :
    generis et t e Hoc est ejulatu, lacrymisque adeo Christianain
    quoe Levitis impendebantur, et quoe insumebantur pietatem clamat, ut roelalU instar fundi pauperum
    in templo, occasione festivilatum. In quarum locoi viscera videautur. MITA.—Turbase fundit, idest, ef-
    successisse videntur AgapoeChristianorum. Harumi fundil, concursat, etc.
    ; decimarum mentionem fieri volunt rabbini in Deuler. * Optimeconcordat S. Leo serm. 3 de
    et 18. Vide Liranum in jejunio se-
    xiv, 22; xxn, 12; xvn, Deu- ptimi mensis. MITA.
    : teron. xxvi. * Plutarchus de cupiditate divitiarum, aiebat -.
    j c Chrislianorum mos erat antiquus eleemosynas5 Argenti cupidinemnon exstinguit argentum, nec aurum
    ad pauperum sublevalionem, caplivorumque redem- auri; neque si plura possideas, coercetur plura possi-
    ptionem, super arara templi deponere : quas diaconii dendi b cupiditas. MITA.
    sumenles, egenis oppbrtune distribuebant, ut ctiamI Ea includens, quoead hominura commoditatem
    Auctor, infra, serm. 155, et notat Baronius ad ann. natura emittit. Basilius, homil. 6, quoe inscrUrilur de
    Cbrisli 402. MITA. ait, talem divitem tton meminisse humanai
    d Mita cum editis legit fames vastat, et plura cora- Avaritia,
    nalurm. ,
    mentatur; quasi faraes se ipsam devastet et de- 1 Interior noster collega, quocum ipsi nos ipses
    struat. Lalinius emendat vasta; et sic legi in ms. consulimus, animus est. At animus malus.non potest
    Caesence,fpse Mita fatetur. Sensus est: Quando see esse nobis nec solatii nec collegaeloco. ^>
    PATROI.. LII. 16 ':*'
    481 '<< 8t MTRt CHRYSOLOGl 499
    fiatiebatur lrtteStirfombeilura, qui misencdfdire pa-J A mea;etdicdm ai.hictnidi: Ariitnd,liabei niutta boria
    cem perdidefaf et qoietem. EtcogilabttiiiitrdSc, di- posita in antlbs multos': manduca, bibe, epuiare. Dixil
    cens : Qttid fuciam? Iritefrogautis vox est; et qvierii autem ilii DeM : StUlte, Itdc nocle fepefunt animam
    putas iiiterrogabat iste? Erat in illo altef, quia ad fitum; qttm aitteniparasti ciijns efim;?Undeiste dives
    ejus penelralia jam diabolus possessof * insedefat';". sic proeventus est, utriiagis cogitata pfeftierel quairi
    et qui inlraverat in cor Judce, mentis ej'us tenebat pafaia; et impjeium est illud prophetce : Exibit Spiri-
    arcanum. Quid faciam, quod nori ittibed? Audistis ttts ejtis, et reiCrlefttr in terrttm sudrii; in itla dii pef-
    quoniodo non habet dives ? Ecce clamat: Non ha- ibulit omnes cegitallaries eorum (Psai. CXLV). Cogita-
    beo. Verum est, quia non habet semper, qui qtirerit vit iste quid posf sdfelinquefel, nori quid praemitterei
    seiiipor; et rion habet ubi congreget, qttiut congre- anfe se: uiide jdxta Apostolum : Evaiiuefunl in cbgi-
    get sic requiiit. Scd audiamus quid ei fesporiderif iatioiiibitssuis, ei obscuratum est iiisipiens cor ebfurii;
    cnnsiliarius internus. Destruam horrea tnea. Evideii- ctstimdiitesse esse sapientes, slulti facti sitril (Roni. i).
    ter apparuit qui latebat, qiiia a destruclione incipit Cui dicftur slulte, et Cxcitatusde soninb prcesentisvi-
    seraper iniraicus. Agit, agit, ut quce liabes deslruas, tcc, in illa perpetuilate nibil invenil in manibus suis;
    et quceconctipieris non reformes. Miser diVes,igna- sicut dixit Psalmista : Dbfmierunt somntim suum,el
    rus de pricseiitibus, dispulas stuliissiffie de futufis ; B ] nihil inveneruntomnesviri divitiafufnin manibussuis
    bquara riielius prccscntia, itbi est sedCs aitiinoe,trans- (PsaL txxv). Vigila crgo, dives, ifi opefe bono, in
    tulisses! At nu.icc catencehdrreorain tuoruin strinxe- maio dormi; til non sit nianus tua pauperi Vacua, ut
    runt fauces paiiperum , vinxefu;it hospitum cotta, tibi pieiia sit sCriipef. Qula diVesquantum largiter
    esurientiuin Viscera contriverunt : unde partpe- profundit, tanlum" iargiler reduiidat sin febus. Esto
    ruffi le pfcecedtint gemitus ct sequuntur, accusant ergo dives in roisericordia, si seroper esse vls dives :
    te bospitum lufidi vultus, te turba itripetil plangehs ettunc erttnt horrea tua niajora, tunC plena, si noh
    peteritiuiri; ut addictus a superno Judice satietatein frierint largitate vacua, cupidiiale inciusa.
    pcenafuni capias, qrii horreorum ttiofum seras, rie- SERMO CV.
    gando cceteris, tlbiniet coriclusisli. d Cogitaiiti hitra se Demuliete quqihdbebat spiriiuriiinfiririilatis.
    diviti merilo ille laliter respondif, qtii scit cegildtibnes Hodie cura Chrisli, et divinre virtutis dedit mira-
    liominum, quonimn vanw sunt (Psal. xcili) : Sttttle, bile documentum, ef dialioliccefraudis nudavit asfu-
    hac itbcte repefiitiianitnam luatri a te; qum autein pa- fiam, et absolvit muliereiri Iongo et obscuro vulnere
    rasti, cujus efiitil? Bene stulte, quia ibi totiim de sauciafam ; sicrit isit Evangelista : Erai Jesus docetit
    carne fuerat, nil de corde. Benestulle," quia migratu- iri synagoga sabbalis, et mttlier qaw habebal spiritum
    rce mox aniirtcecoridita satis longa prccparabat. IIac IC infirinitutis annisdecemet octt, et erat inclinaia, net
    nocie a le repeiunl dnimam tuam. Convenientei' hac' omnino poterat sursum respicere. Quam cutrividissei
    noete, quia ftigiens misericordice lncem, avaritice te- Jesus, vocavit illain, et uililli: Mnlier, dimissd esdlf
    nebris se manciparat, dicendo: Manduca, bibe, epu- infinnilate tua. Ei imposuil illi matitis, el confesiirii
    lare. Qriodautera bibentes fiiii noctis shit, non diei, ereclaesl cl glorificabai Deum (Ltic. xni). Habebat
    Apostolus sic deelafat.- Et qui inebridniur, nocte ebrii spiriliihi infirmifaiis, et erat inclinafa : palebatvul-
    sunt (I Thes. v); per obsctira fertur, assumilUr per nus, sed auctor vulneris non palebat; Ianguorem vi-
    tenebr.is, qui vitcc subsidium claustris suorum man- debant cuncti, sed languoris materiam non videhant.
    davit et Coudidilhorreorum. Rcpetunt dtiimamtuaiit a Erat in aperlo poena, sed in ipsa poena camifexlalc-
    te. Quare 11011 dixit : qrii dcderat, repetit, sed repe- bat incltisus; corpus aspiciebatur incurviun, sed lion
    tunt ?{Quia sanctorum Deus repetit airimasel reducit; aspiciebatur incurvi corporis pondus; in roedio ci-
    tartareiministri repetunt el pertrahunl animas impio- viuro poiiabat mulier hostem suum, sed hostero cives
    rum. Et cogitabat iitifa se, diceni : Quid faciam, quod ut propellerent nou yidebanl. h Ars nequissimi spiri-
    non habeo quo Congfegcmfritctus tneos? Et dixit : tus l corporis necessitas credebatur, ut prcedo calli-
    Hoc faciam; deslruam hvrrea mea el majora faciam, dus teneret captivam dolo, quara tenere virihns non
    etiituc congregabo omnia qnai nata Sunt mihi bonalD Valebat. Diabolus nihil esset, si essent sollicitiores

    "*Alias, itisidebdt. ter geriuil, nuduni suscipit Ecclesia, dives veliiinlrare


    . b Hcccex editione Mitce et fos. Vallicell. In aliis incmlum.
    ,desunt.- ! lta et aliiirilerpretanfur. Animas hnpiorum repc-
    c
    |Jde Similia his Basilius, homil. in divites, ubi plura tunt angeli mali, boni piorum.
    avaritia, tom. II opef. pag. 51 : Educ de carcere 8 Alias , in riridis.
    vinctas opes. h Cyrillus Alexandrinus, in Catena GroecorumPa-
    d Ex riis. Vatic. Editi : Cogitabalintra se divcs. (ram : Dicit autem spiriiiim infirmitatis, qnia mtitier
    Merito ille, etc. Mita vero • Dixit autem illi Deus : patiebaltir hmc atrpcilate diaboti, derelkia a Deo pro-
    Stulle. Meritoilli tdliier respondil, quiscil, etc. pter pfopria crimina; velpropter transgressionemAdai,
    « Gregorius, Moral. xxii cap. 12: Eadem noctesitb- ob quam liumana corpbra infirmilatem et mortem iii-
    iatus est, qitimulta tempofa fuerul prws:olutus;ut sci- currcrant. Dat autem super hocDeus diabolo polesla-
    licel, qtti in longttm sibi coUigendoprospcxerat, svbse- tetri, ut homines mole adversilatis depressi velint ad
    quenteiridiern, vel uiium, minime videret. Miia lattdat meliora transire.
    liic locum S. Maximi, serni. de saneto.Michaele : ' Ac si laborasset emproslhotonri, qtwetensio Wl
    Nudi in swrulb nasciiriur,tiudi eiiumaccedimttsnd ta- flecteiiiium musciilorum in anteriora...
    vacrum: qutmergo inconqntumestut guemnudv.iHma-
    493: : SERMO CV. 494
    hriirilites et ciutiores. Aut quid in horaine UfnquamA , clesice typum portat, in Synagoga sic repcritur in-
    Jfffivaluit iileviflute, nisi arle. niendaclo , insidiis, curva? Quid est? Quia dura fugit gentium sacrilegia,
    fraude. ddld, tiequitia, vitiorum ministerio, furore et declinat sarcinas idolorum , graviora inctirrit, et
    CfiminuB?TJlevolunlates hominum semper explorat, portat c pondera Synagogce, probante Domino, cum
    et bonas quideni voluntates refugit; malis autem vo- dicit : Vm vobis, Scribm el Pharismi, qui altigatis
    luhiatibris obsecundat, ut sit minister scelerum, cri- onera gravia, el imponitis super humeibs Iwminum
    minuni leno, pafasitus ipse vitiorum. Et quia pole- {Ltic. xi), ipsi autem nec vel mininw digitb ea vullis
    slate iion potfest.dotninatur turpissimis mentibus tur- movere(Maitlt. xin). Unde et bealtts Patrus : Nunc
    pissiina servitute. SiC ihendacio decepit Evam (Gen-. ergoqtiid tenlatis Dettm^inquit, imponerejugumsuper
    iii), sic cupiditate laqueavit Jutlam (Matc< xrv), sie ceniees discipuloriim^qitod neqtte nos, neque patres ;"
    Judoeosccecavitihvidia (Mart. xv). sic gentes idolo- nostri poriare poiuimus(Act. xv)? Hinc cst quod Chri-
    fum caligavif errore. sie confudfl populos pompa.re- stusj ab his oneribus homines cupiens alleviare, cla-
    rura, sic pafvulos vanitale ne sana saperent oceupa- mat: Venile ad me, omnes qui laboratis el onerati
    vit; Deniquequid circa proesentem mulierem molifus estis. et ego reficiamvos: toltitejugum meumsuper vos,
    sil audiatnus.Et ecce, inquil, ihulier, qumhabebatspi- quia suave est (Matlh. xi). Cum dicit omnes, et Ju-
    ritulh irifitmita.it annis decemet octo, el erdl inclina^ B daeosutique vocat, et gentes. Sed quare per decem
    iit, hic oriiriinbpoterat sursum respicere. Videtis quia et octo aiinos mulieris hujus trahitur aegritudo?Quia
    hoficmulier depressa nequissimi spiritus onere suspi- nisi decalogus legis d ogdoadis venisset ad graliaro,
    fabat, qui seniper oneribus peccatorura deprimit ho- numquam sancta Ecclesia,-numquara mulier bcecad
    riiines, et ihelii.at ad terrairi, ne coelum videant, ne plenitudinem temporis, ad diem salutis, ad tempus
    superna sapiant,i:eDeum aspectent. rie ad libertatem acceplum, ad sui Salvatoris prcesentiampefvenisset.
    siiariipef suum fevertanlur auctofem ; sed inclinato Hanc autem mulierem gessisse Ecclesicesic figuram
    capite, deflxis oculis , prono vuilu, captivi sub jugo ipsius qualitas curationis c assignat. Vocuvil, inquit,
    seiripef hostis teneanlur antiqui, Sic premebatur pu- ud seillum, eiimposuit illimunus. Sic curare semper
    blicanns ille, qui oculos suos ad coelumtollere non Ecclesiam satis novit, qui fieri Cbristianus meruit, et
    Valehal,sed percutiebat peccati conscium pectus;- et quotidi.efieri conspicit Christianos. Namque ut incur-
    tfuia negandi locus non erat. locum misericordicc Vuspeccafis erigatur gentilis ad coelum.prius a gen-
    perquirebat, dicendo : Deiis, propitius esto mihi pec- tili f per impositionem manuum nequam spiritus efr
    eatori (Luc. xvm). Hocsustinensprophetabealissiro»s fugatur. Nam qui solo verbo fugarat dccroones,et in-
    sic canebat : Iniquitates mem siipefposuerunicaput firniilates omnes sola sanaverat jussione, quare su-
    metim,elticuionus grave gtavaim sunt stiperme (Ps. G per hauC mulierem suas imponit manus? Quare circa
    xxxvii); Et ut sui operis aperiret auctorein, alibi sic istam curaiidi ordinem novat, nisi quia jam tunc Iii
    profatur: Vetticem capilli perambulanlium m deiictis una sanat omnes; immo, quia non ante suscipit Ec-
    ttds (Piatiri.txv). Quia' quinori resistunt delictis, lesiain, rtisi earo per Unpositionem manuum suarum
    sed pefambularit in eis, eorum ditfboluset equitat, et purget a diabolo, et faciat Christianam; et amplius ,
    percurrit in verticem; ulqui ad mala suo vadunistu- faeiendorum Cliristianoruin curam prresenlis curoe
    dio, ad pejora diaboli duGanlUrimpulsu, Apostolo -fofmel et institUat sacramento. Sed archisynagogus
    Tlicente : Tnmquamexiriietducebamini(1 Gor, xn). Sed indig;iatur quare Christus sabbatis curet, hodieque
    quid*in hac histofia splTitualis intelligentiac maneat Judoeusin Ecclesicecttra zeli furore torquetur, dum
    perscrutemut. Et ecce mtilier qiim habebat spirilum coelestes sensus inlelligentia terrena s revolvit, ac
    ihfirmitatii drinis deceinet ocio, eteratinclinata, nec putat sabbatum jumentis. non hominibus consecra-
    omnino poiefai sursttm respicete. Quce est ista cujus tum, qui periciilanti bovi vel asino sabbato festinus
    infirmitatis etiam tempora describuntur ? Quce est occurrit, bomihique raorienti sabbato pietalis quid-
    ista,a cui ferre de terra. sed inclinare ad eafn languor qiiain, miserationis quidquam noli indulget. El hoc
    calidus sic sfudebal? Quce est? Hcccquce modo est facit excors, ut in pectore violet sabbatum, et in ho-
    sanctof uin genitfix b Ecclesia sancta filiorum; quam, D mine ipsam violet sanclitatem : ae sic Deo Dei lege
    sicut dicit Aposlolus, spiritits aeris hujus, spititus dif- pnescribit; et observando sabbatum,-Deo sabbatiiiii
    et
    fidentim,spifitus erraris (Ephei. vi), spifitali vexahat sic refundit, quodDeus Judceopro labore terreno
    incomriiodo,atque itaponderibUs diVefsisproriamda- -h opere cafnis clemenler indulsit. Et conversi stint
    bat Ct depdnebat ad terram, ut ad coelumnumquam in arcum perversum(Psal. LXXVII) ,- qui in Dominum
    sublevaretuf aspectu. Sed quidesf quodhcec quceEe- legis legis prccceptarectissima sic retorquent. Juda^e,

    a Locifs"OEdipOdignus. Fortassis : Gut se auferre Iogus ad gratiam qctonarii numeri pjerveiiit, quaiido
    de terra riegabat, sed incliriarSad eam larigtior cali- carnem nostram assumpsil FiUusDei, ef iri ea inof-
    dus sic studebat; tuus resurrexit nobis. MITA.
    b Ms. Ccesen.habet, lpsa est sanciofum genitrtx • Alias, designat. -.-...
    filiorum Ecclesia sancta. t Exorcismi et maniis imposifibnes supef capita
    c Alias j pottavit poiidera: Gfaviora erant Judceo- baptizatorum, etiamnmn moris sunt irt Ecclesja.
    rufti pweeepta, vel morterii, vel sevefidres pcena* t Sje ex Latiniq. Edili, pervqlvet,vel prasviiivii. '
    transgressoribus miuitantia. ...-_. k Ms<^Gaes., operibus cdrricit.
    d Ita editi omnes et mss, Tmic legis scriptce deca-
    m S. PETRl CHRYSOLOGI 498
    qui te ab riuraanis, ut vel uno die, vel sabbato, saluti A radice solidata, sacerdotali exaltata culmine, prophe-
    tuaecuratione cessares.Deett quippiam. Etlu, Chri- ticis dilatata ramis, Judaicoe observatiouis replela
    stiane," diera Dominodominicum serva, si vis illum grossis florebat, tunc spe sola fructum datura per
    videre Domini diem, sivis quidquid est dominicum Christum, immo ipsum Christum datura c post fru-
    per Dominumpossidere. ctum, dicente Psalmisla : De fructu venlristui ponam
    SERMO CVI. super sedem luam (Ps. cxxxi). Unde sancti scientes
    De ficuqum fruclum non protulit. hrec, spera fruclus ex flore capiebant, et solabantur
    Sicut peritus magister ad audiendum rudes, ad in- praesentia de futuris : videntes jam jamque succedere
    telligendum tardos, discipulorumsensus vario genere aeterna mortalibus, perpetua caducis, Legi graliam,
    doctrinoepulsat, suscitat, accendit ingenium, ita Do- SynagogaeEcclesiam, coelestiaterrenis, humanis di-
    minus similitudinibus variis, diversis comparalioni- vina, omnibusChristum; quem quia venturum longa
    bus, populorumpigros, lardosque animos ad evange- patientia sustinebant, venisse fideUgaudio sunt ga-
    .licum convocat el invilat auditum; namque hodie sic visi. Ex istis erat Simeon ille, cui proraissum erat ut
    coepit: Arborem fici habebatquidam plantatam in vi- non videret mortem, donec videret Christum Domini,
    tiea sua, el venitqumrensfruclumin illa, et non invenit. quem in ulnas babens, talemprorupit Uivocem.Nunc
    Dixit autem ad cultorcmvinew-: Ecce tres unni sunt, B dimitlisservumtuum, Domine,secundumverbumtuum
    ex qito venioqumrensfruclum in ficulnea hac, et non in pace. Quia videruntoculimeisalutare tuum (Luc.n).
    invenio: succideeam;ut quid el terram occttpat?At ille Ignari vero dum iiduciam gerunt in lege tota, neque
    respondens, ait illi, Doinine, dimitleiltam etiam hoc sunt de Christi exspectationesolliciti, neque suscipere
    antw, ttsqttedum [odiatn cirea iltam, el miltantsterco- Christum, neque agnoscere mcruerunt : et ita suut
    ra, et siqttidemfecerit fruclum; sin autetn, in fuluro legalibus decepti fiosculis, sicut nescios grossis suis
    succidesitlam (Luc. xm). Arboremfici habebat quidam decipit iicus. Hinc est quod Dominus adventus sui
    plantatam in vinea sua. Rogo quid lam planmn, quid tempora scire cupientesmittit ad ficum, dicens : Vi-
    tamlucidum, quid tam commune,quid ruslicis sicver- dele ficulneamet omnesarbores. Cum producunljam .
    naculum, quid proprium sic peritis quam proposilce fructttm, scitis quiq propeesl mstas;ita el voscumlide-
    similitudihis fonna? Quce de generali usu veniens rilis hwc fteri, sciiotequia prope est regnumDei (Luc.
    omnes et vcrbo instruil et convertit exemplo. Infru- xxi). Videlisquia ficusnon signat prccsentia,sedindi-
    cluosa arbor inlricat cespitem, necat spalia, exhaurit cat sicfutura. Sed jam per ordinem propositum pro-
    terrce vires, cullorem conficit damno, afficit tccdio sequamur exemplum. Arborem fici habebat quidam
    possidentem : ac sic excidere istam lucrum cst, est planlataminvineasua. Synagoga est arboriicus, pos-
    Istam comraodum non habcre. Sic homo utique qui sessor arboris Christus, vinea iu qua referturplantata
    naturce donum, niunu-;animae, rationis beiielicium, 'C arbor isla, Israelilicus est populus, Isaia propheta sic
    excelleiitiamsensusjudiciuinmentis, artisinduslriam, dicente : Vinea\Domini Subaoth domus Israel est
    culluroebonum, per steriles atque inopes actus ever- (Isai. v). Venit,inquit, quwrcnsfructumin illa, et non
    tit, occupal, mergit, auctori fructum, cultori graliam invenit. Venit Cbristus, et in Synagogafructum fidei
    negat; sicut arbor e lerra, sic iste e vita mere- reperit nuUum,quia tota dolis erat inumbrata perfi-
    tur excidi. Et sicut infecundaarbor si fuerit in vinea, dice. Ad liculneain venit Christus, ad quam legitur
    dura funditmortiferam subjeclis viribus urabram, ini- Adam nudus fugisse dpost culpam, dicente Geneseos
    mica non sibi soli, sed etiaro pahnitibus fit fecundis: libro : Et cognoveruntquia nudi sttnt:el consuerunlfo-
    ita homo deses, ignavus, si proesit populis, 11011 sibi liafici, et fecerunt sibi succinctoria(Gen. m). Venit
    soli fit noxius, sed multis, dum sequentes se suo vi- ergo ad ficum Christus, nt inveniret Adam, utnudum
    tiat et perdit exeniplo. Sed hanc similitudincmquare tegeret pio suo corporis indumenlo, cujus ficus non
    Dominusdixerit audiamus. Arbor ficus, brumali tem- velabat, sed slimulabat pudorem; cujus ficusista, id
    pore transaclo, dum grossos producit in ilorem, ct est Synagoga, circumcisionibussuis roidabat partem
    simulat suum suis floribus fructum, decipit incautos, verectmdi corporis, non tegebat. Venit, inquit, quw-
    illudit ignaros. Namquemox projicit grossos, pigrrroi rens fructum, et noninvenit. Dixil autemad ctiltorem
    proficil et prorumpit in gennen; et fit poslerior cocte-'" vinem: Ecce anni tres sunt, ex qiiovenioquwrensfru -
    ris fruclu, quoevidebatur cceteras anteisse. Merito ctum in ficulnea Itac, ei non invenio; succide eam.
    ergo a Domino b Synagoga arbori fici comparalur, Cultor vinece,qui infructuosanificumjubetur excide-
    quae calefacta tempore legali, temporaliter ecclesia- re, est prccsulSynagogcc angelus, qui sterilitatem,
    stici fruclus floruit in figura. Patriarcharum namque quia non potesl excusare, inducias impelrat suppli-
    :< a lgnatius, in epist. adMagnes. pag. 57 edit. Ge- canon. 29 concilii Laodiceni, ibique Balsamonemet
    nev. 1625, vocat diem hunc : diem Resurrectionicon- Zonaram; et consule Bibliolh. Juris Canon. pag.
    secratumet principemomniitm dierum. Fallitur ergo 1242edit. Parisiens. 1661.
    Nicephorus , lib. vucap. M edit. Basil. 1562, dum b Ita commriniter hcec parabola interpretalur.
    asserit Constantinum Magnum, omniura primum, ConsuleAmbrosiuin,Bedam, Tlieophylaclum,Euthy-
    diem hunc appellasse dominicum.Nisi dicamus Ni- mium, et Augustinum, serm. olim 51, uunc 110, de
    cephorum hic innuere voluisse appellationerahanc, Verb. Domin.
    jam obsoletam, a Constantino iterum fuisse restitu- c Ms. Coesen.,per fruclum.
    tam. Quod etiam eruitur a Sozomeno, Histor. Eccles. d Hujus genefis fuisse arborcjn Adamointerdictam,
    lib. i cap. 7 pag. 13. Cave autem huic inferas diem tradunt Hebroeiet ex Grcecisplerique. Vide Mariana
    bant antea a Christianis non fuisse in honore, Vide hic.
    497 SERMO CVII. 498
    fiitdo. Sed iUud proetereundum non est quod dixil : A de futuris meritis judicareiit? Petrum enim yocari in
    Ecce anni tres sunl. Tres anni, tria sunt tempora per aliis appellatio nominis est, in hoc praerogaliva vir-
    quaeChristus ad Synagogam fructum quaesiturusad- tutis. Vere beatus Petrus, immobile fundamentum sa-
    venit, id est, Hper legem, per prophetas, per ipsam lutis, talem se exhibet in sacerdotio, quales videri
    sui preesentiamcorporalem, ut infructuosa ficus, quae volunt qui sacerdolium concupiscunt. Queraadmoduin
    j"amdivinitati ffuctusvelutnon necessariosdenegabat, igitur sanctitatis regulam s disciplinis monasterialibus
    vel homini, vel esurieriti, vel manducaluro Christo imbutus exercet? Pallent ora jejuniis, macies corpus
    cihos necessarios non negaret. Sed nunc quid cullor attenuat, eleemosynapro delictis supplicat, b lacrymae
    vineoe responderit audiamus. Domiue, dimitteillum et peccata baptizant. Sed ne forte hoc devoti populi
    hoc anno. Cultorvineaeconcedi adbuc evangelici tem- turba miraretur, solet Petrus flere, cum ineum Chri-
    pofis precalur annum, de quo Isaias dicit : Prwdicare stus intendit (Jlfa«A.xxvi).Nec quisquain in apostolo
    annum Domini acceplum, et diem retributionis (lsa. imbrem irrigui luctus accuset. Jucundaesunt lacrymoe,
    LXI).Ut quid? Usque dutn fodiam circa illam. Yult quoegaudiumimmortalitatis emerunt (Marc. xvi).Ipse
    eam apostolico vomere b peffodere, quia legalis cultri est ergo i custos fidei, pelra Ecclesiae, i j'anitorque
    non valuit senlire culturam. Et millam stercora. coelorum. Ipse est apostolicus piscalor electus, qui
    « Tantae radici necessaria, quoepro tanta pinguedine B j ad se turbas errorum fluctibus mersas, hamo sancti-
    cespitis sanefi d fota coelesti imbre non meruit esse lalis invilat, et doctrinaesuock rete concludit ad fidem
    fecunda. Ficus sterilis, Synagoga misera miseratione hominum multitudine copiosam (Luc. v). Est eliam
    gentium stercoratur; ut vilissimis adjuta fomentis re- ipse beatissimus et aposlolicus auceps, qui animas
    deat ad fructum, qure tanto et pretioso ubere decessit jUvenum per aera volantes calarao divini sermonis
    de fructu : quoesi post haecin eadem sterilitate per- attingit. Jure igitur venerabilis Dei sacerdos olim
    manserit, jam noncultoris falce, sed ipsius dominan- apostoli ! naclus vocabulum, nunc adeptus et meri-
    tis securi, desperata et inutilis succidetur. Et ideo tura, serit iu populos praeceptajustiliac, etroanifesla
    non dixit:Infuturosuccidani eairi, sed Succideseam, luce reserat sacrorum voluminum mysticas quaestio-
    juxta illud Joaunis : Jam secuiis ad.radicem arborum n"es: tanturaque est in coelestibusmagisterium disci-
    posita est: Omnisergo arbor non faciensfructumbbtium, plinis, ut qui couverlitur, ipsi absolutionem debeat;
    excidelur et in ignem mittetur (Malth. m). Quia post qui non corrigitur, sibi reatum. Omnis undique ad
    eyangelici cultum temporis infructuosas arbores se- eum ex diversis regionum partibus visendi studio
    curis judicii succidet, et novissimiun suscipiet et cre- turba concurrit. Quicumque invias solitudines aut
    mabit incendium. lalentes eremilatebras incolebant, mirabilem Petruin
    ...» SERMOCVII. ( magis veiiiunt vidcre m quam soeculum. Datum est
    C
    In D. Petrum episccpufn:Ravennw. iUis aliquando discere, difficiliusquidem, sed glorio-
    Licet fandi sterililas silenlium mihi indicere vide- siusn raundo proesenteluctari: et adversus instructas
    tur, loqui tamen vehemehtia cogit et sanctitas unpe- delinquentes turbas aciera quamdam disponere san-
    rantis. Proestantiusest enim imperitum prodere elo- ctilalis. Quanta enira in raundo positis post certamen
    quium, quaro ofnciosumnegare sermoiiem. Quh ergo palma est, si in solitudine constitutis sine luctaroine
    tanti. viri adhortationem recuset, cui e ccelo. contigit coronaedebentur? Unde fratres, quoniam beatissimus
    et t_apostolici vocabulum, et suinmi priVilegium sa- Petrus omnia quoesunt divinaevirtulis, procdicatione
    cerdotis? Neque enim absque diyino judicio fuisse suaedoctrinaevos instruit, pariler et exemplis edocet,
    credendum est quod prima illa vivendi rudis infantia depreceraur DominumDenni nostrum, ut aevolongis-
    tanti nominis adepta est dignilatem? Quem tunc af- simo doctrincccoeleslisvos sermone lcclificet.
    fuisse, nisi Deum ipsura putamus, cumnescii parentss
    * Hanc eamdeminterpretationem repelunt Ambro- intra monasferii septa dies transegisse suos. Vel ad-
    sius, et Theophylactus, et Gregorius, homil. 51. Alii hccrendum Tillemontio, cui persuasum est hic mona-
    explicant.de triplici. Judaicoe reipublicoe forma sub sterii nomine, vel Cornelii episcopi Imolensis do-
    judicibus, regibus et pontificibus; alii de triplici ho- mum, b
    vel ejusdem ejiiscopi seminarium indicari.
    roinis oetate, pueiitia, virilitate et senectute; alu de- Lacrymas vicem baptismalis fuisse B. Pelro apo-
    mttni de tribus annis quibus Christus docuit. Hoecpro stolo, scrihit Leo Magriusserm. 9 in passion. Domini.
    lihito. Yerior senientia est, per tres annos divinam D 1 At hallucinatur Barlbius, Advers. lib. i.v col. 2615,
    innui misericordiam erga populum Judaicum. Dicit cum hic de Petro apostolo loqui putat : hccc Chryso-
    autemper tres iranos, quia ficus, quaefrugiferoesunt, logum respiciunt.
    dintius fructus non differant. 1 Nam contra Arium, Eutychen et alios herccticos,
    b Latini dicunt ablaqueare, unde ablaqueaiio. ac fidei Cbristiancehostes quoscumque, verbo, scri-
    ^c Vere licus, coeteris frigidior, stercoratione in- ptoque, fid.emipsam.tutatus est. MITA.
    diget. i Ideo jariitor coeloruindicitur ab Adelpho Chryso-
    ' d"Ex Lalinio. Edit. omnes, tota cmlestiimbre. logus noster, quia innuirieros adducebat ad fideni, et
    :e Vide quccdiximus in proefalione, et in notis ad peccatores suaviter trahebat ad pceiiitentiam. MITA.
    Vitam Chrysologi ex CastiUo. k Ms. Cccsen., retibtts.
    t Vide Barthium, Adversar. lib. XLin cap. 8 pag. 1 Alias, sortitus.
    1490, ubi plura cominentatitr de voce apostolici, pri- m Hocesturbem Ravennatem, ea tempestate, aula
    mis EccJesioeleraporihus episcopis altrihuta. Coesariset insignium virorum confluenlia et comilatu
    s Ex his verbis eruere pronum est Chrysologum,, nobiliorem.
    nam in ejus laudem pronuntiatum fuisse sermonemi n Id est: Combattrede froni contre le monde, expli-
    bun«, in prcefationeindicaviiaus,etyiridiadhuc cetatei cat Tillemontius.
    499 K- S. PETRI CHRYSOLOGI 600
    SERMO cvin. A Vulnera bcec non educunt gemitus meos, sed magii
    De homine, ut sit hqslia et sacerdos Deo, In verbai yos meis visceribus introducunt. Extensio corporis
    Apostoli: Obsecrovos per misericordiam Dei, etc. mei vos dilatat in gremium, non meam crescit in
    Mira pietas, quoeul precelur, ut largiatur, exorat. pcenaiii. Sanguis meus non mihi deperit, sed vestruni
    IJodie namque beatus Apostolus non hiiniana peteiis, prorogatur in pretium. Venite ergo, redite et yel sic
    sed divina eonferens, sic precatur : Obsecro tos, per probate patrem, quem videtis pro raalis bpqa, pro
    ir.isericordiamDei (TJom. xn). Medicns austera reme- inj'uriis amorera, pro vulnerihus tantis tantam red-
    iba cuin recipere persuadet oegfotos, agit precibtts, dere charitatem. Sed jam quid obsecret Apostolus
    non compeJIUimperio, sciens infirir.itatis, non yolun- audiaipus : Obsecro, inquil, vos, ut exhibeatit corpora
    tatis esse, quod salutaiia respuit, quoties profuturai veslra. Apostolus rogando sic oranes homines ° ad
    repellit infirmus. Et filium paler non potestate, sed[ sacerdotale fastigium provexit. Ut exliibeatit corpora
    amore ad rigorein pcrtrahit discipjince, non ignoransi vesira hostiam vivam. 0 inauditum Chrisliani pontifi-
    quain sit aspera immaiuris sensibus disciplina, Et si catus officium, quando homo sibi ipse est et hostia et
    corporalis infirmilas ad curam precibits sic movetur, sacerdos; quando homo non extrinsecus quod Deo
    et si sic puerilis animus vix ad prudentiam ducitur est immolaturus b inquirit; quando homo secum, et
    blandiraentis, quid mirum si Aposlolus, qui semper B in se, et quod pro se est, Deo sacrificaturus apportat;
    est et medicus et pater, huuiaiias mentes morbis quaiido e_teadem -manet hostia, idem permanet et
    carnalibus sauciatas, ul ad remedia divina suhrigat, sacerdos; quando c bostia niactatur et vivit, sacerdos
    sic precatur : Obsecro vos, per misericordiam Dei. nescit occidere qtti Jitabit, Mirum sacrificium, ubi
    Novum genus obsecrationis inducil. Quare non per corpus sine corpore, sine sanguine sanguis oflertur.
    virtutem? quare non per majestalem, nori per gloriara Obtecro, inquit, vos per mitericordiam Dei, ut exhi-
    Dei, sed per miserieordiam Dei? Qui per ipsaro solam beatit corpora vestra hotlidm vivam. Fratres; hoe
    T^auluset crimeii persecutoris evasit, et apostolalus sacrificium Chrisli descendit ex forma, qui corpus
    tanti adeptus est dignitatem : sicut ipse fatetur, di- suum pro vita soeculi vitaliter immolavit : et vere
    cens : Qui prius fui blasphemuset perseculor: etinju- corpus suum fecit hostiam vivam, quia vivit occisus.
    riosus, sed niisericordiam Dei conseculussum : Et ite- In tati ergo victima mors expenditur, hostia permanet,
    rum: Fidelis sermo et omni acceplione dignus: quia vivit hostia, mors pumtur. Hinc rrtartyres morte na-
    Chrislus in hunc mitndumvenilpeccaloressalvos facere, scuntur, fine inchoant, occisione vivunt, et in ccelis
    quorum primus egq sum, sed miscricordiam sum con- ltieent, qui in lerris putabantur exstincti. Obtecr»,
    seculus, ad exemplum omnium, qui crediiuri suiililliin inquit, i'OSfratres per misericordiam Dei, ttl exhibeatit
    vitam micrnam (I Tim.i). Obsecro, inquit, yos per^C corpora vestra Iwstiam vivam sanctam. Hoc est illud
    misericordiam Dci. Rogal Paulus, innno per Paulum quod propheta ceciriit : Sacrificiuin et oblationem
    rogat Deus, quia plus amari yult quam tinieri. Rogat noluisli, eorpus autem perfecisti mihi (Ptai. Xixix).
    Deus quia non tara Dominus esse vult quam pater. Esto, homo, esto Dei sacrificium et sacerdos_ nori
    Rogat Deus per misericordiaro, ne vindicet per rigo- ainittas quod tibi divina dedit et concessit auctoritasj
    rera. Audi rogantem Doniinum : Tata dic, inquit, ex- iiiduere sanctitatis stolani, proecingCre * balteum
    pandi manus meas(Isai. LXV).Nonue qui expandit castitatis; sit in velamento capitis tui Christus; orux
    inaniis ipso babitu rogat? Expandi manus moas. Ad in frontis lui munimine perseveret; pectori tuo ap-
    quera? ad populum. Et ad quem populijrii? Nontan- pone divinaescienticc sacramentum; in odorem thy-
    tura non credentem, sed coatradicenlem. Expandi raiama semper orationis accende;- arripe gladium
    manus meas. Distendit raembra, dilatatviscera.pectus Spiritus; altare cor tuum pone; et sic corpus tuum
    porrigit, offert sinuin, gremium pandit, ul patrem se adinove Dei securus ad victimam. Deus fidem, non
    tantcc obsecralionis demonstret affectu, Attdiet aliter morteniqucerit; yottira, non sanguinera sitit; placatur
    rogantem Deum : Popuie meiis, quid feci tibi, atit cfuid voluniate, non nece. Hoc probat Deus, ad hostiara
    canirisiavi te (Mkh. vi)? Nonne dicit ; Si divinilas Abrahccsancti filiuin cum poposcit (Gen. xxn). Nam
    ignola est, vel caro sit noia? Videte, videle iri me D I quid aliud Abraharo quam corpus suum immolabat in:
    corptts vestrutn, roetnbra veslra, vestra viscera, ossa filio? Quid aliud Deus quam fidem requirebat in
    vestra, veslrura sanguinera. Et si quod Dei est time- patre, qui fiUunisicut offerri jussit, sic non permisit
    tis, quare vel quod vesfrum est non amatis? Si Do- occidi?-Tali ergo homo confirmatus exemplo, offer
    mihum fugitis, quare non recurritis ad parentem ? Sed corpus turim et non solum ffiacta, sed etiam seca per
    forte vos Passionis mcce, quani fecislis, magniludo omnia virtutura membra. Quia toties tibi vitiorum
    'confundil. Nolite timere. Crux hccc non meus, sed artes raoriunlur, quoties a te Deoviscera fuerint im-
    mortis cst aculeus. Clavi isti non mihi infigunt dolo- molata virtutura. Qfler fidem, ut perfidia sit puriita;
    rem, sed vestram raihi infigunt altius charitalem. iinntola jejunium, ut voraeitas eessef; sacrifica casti-

    Toktus, l Petr. n, 9, ubi Chrysologiira laridal: hac vita deficit et carniflibus vitUs se roactat, morti-
    Ad hoc enim quilibet Christianus saccrdos esl. Jicando cariicm suani cura peccatis el concupisce.ntiis.
    b Ut olim, quando cxlranea aiumalia iramola- MlTA.
    bantur. d Cinguluui scilicet, quo sac^rdotis fftmgyapr««}in*
    « Hostia iinraolata adhuc vivit, qiiaudo homo ab guntur. .
    50} SERMO CIX, 502
    tatcm, ut moriatur libido; imppne pietatem, ut depo- A . rum sine macula (LeviL xxu). Hrnc esl quod Apo-
    nalur impietp; invita misericordiain, ut avaiilia stolus vivam Deo petit hpstiam. Efgo, fratres, si nos
    deleatur, et ut cohsurnalur stultitia, seihpef sanclita- ipsius pfopitiationis ihcensum. Desunt nonnulld.
    tcm convenit immolafe: sic fiet cOrpus tuum tua hp- Probal hocCaiii, qui ciim Dep parva a quo tolum
    slia, si nullo peccatijaculo luefit sauciata. Vivit cor- perceperal iiigratus ponlifex sic divisit, utquod erat
    pus tuum, horho, vivil quoties a te Deo vjrtuluni vita pessiniUffi,lioc adolefet altari; quod erat optimum,
    viiinrum moffibus immolatur. Nori polest riipri qui in suaih feserVarel offensam; deiiique cum sua suo
    vitali gladio roeretrir occidi. Ipse autem Deiis noster, male paftituf cum auctore, se suosque postefos et a
    qui est via, vefitas etvita, et a mpjte. nps liber.et et vita ei, ab humano gehere perdivisit (Gen. iv). Ergo
    perducat ad vitara. Abel sequamur ad proemium, npn Cain comitehiiif ad
    SERMO CIX. poenam. Abel agnum porlans ad Dei sacrificium, sicut
    De Iwsiia cgrpgfis et anhha} Deb ratiohabiliter gffe- agnus assumitur; Cain gestanssibi stipulam, fomen-
    renda. Tn eadem vefba Aposloii. tum sibi, per quod exureretur, inVenjt. Vl exlnbeatit
    Qupniam prsecedens sermo tanium primordia a tari- corpora vestra hostiam vivam, sanclam, placentem Deo,
    git appstolicoelectionis, nunc de his quoe sequuhtur rationabile obsequiumveslruni. Quantum placat obse-
    quod Dornjnus inspirat audiamus; sic enim cpepit:. B quium quod ratione subnixum est, tantuni quod ralio-
    Obsecro, inquit, vos, per misericerdiam Dei, ut e$M- nem non habef, exacerbat. Rationabile obsequium,
    beatis corpgra vestra hostiam viyam (Rom. xn). Num- quod non praesumptione turbatur, non temeritate
    quid Apostolas sic dicendo, solii cprpof a digna divihis cohfunditur, non violaiur illicitis, non simulalioue
    hostiis probat, et animas.velutlreprpbas aut tacet, fucatur. Ad obsequium regis militafis slatio contre-
    aut pratefit, aut relinquit ? Nohne anima de ccelo miscit; lmmana dpminalio exigit sollicitam servitu-
    est, corpus e terra; hoe regitur, regit illa; illa domi- tem, ad arbitrium jubentis timor obedientis invigiiat;
    nalur, hocservit; hoc vivit, yiviiicat illa; illa manet, quia et cauta devotio praemium justai remunerationis
    hoc defieit; hoc. oetates paliljjr, illa nescit; et ad acquirit, el teuieritatis ppenam prajsumplrix servitus
    extremurn mors, quoc tantum dpniinatur in corpus, non evadif. Quis npn vocatus ad aulse regalis se pro-
    nec anima prsesente contingit? Et quid est quod ripit servitutem ? quis sine titulp militem se ausus est
    tacelur anima, et solum corpus ad Dei hostiam sic profiteii ? quis sine dignitalis b infulis nomen digni-
    yocatur? Fratres, hic Aposlolus honorat corpus, non tatis invadil Et si hoec penes homines sollicita?
    minorat animam. Nam corpus qriod capiunt peccata, cautaque sunt, si ratione.constant, sj convalescunt
    quod delicta vinciunt, quod deprimunt crimina, quod ordine, si tremore servantur; quanio, penes Deum
    vitia corrumpunt, quod dejiciunt passiones, hoc Apo- C ( magis cauta est devotio, magis tremerrda servitus,
    _stolus cupit splvere, liberare studet, laborat altollere, magis sollicitus cultus, ut divinum ratione pfxstet
    _expiare contendit, ut corpus ad originem animoecon- obsequium? Bationabile, inquit, obsequium vestrum.
    scendat, npn anima descendat corporis ad iiaturam; Obsequium ratipne calens, fervpr est; furor est, quod
    ct corpus animam comitetur ad ccelum, non anima ratione npn frenatur. Hinc judaicus populus Deum
    corpus sequatur ad terraro. Audi Scriplurani dicen- dum sibi prajter rationem quperit, Deum cui cum
    ^te.m.anima qualjbus et quantis corporis crucialjbus ratipne serviebat, amisit (Exod. xxxn). Hinc-lilii
    aggravetur : Coyfins,-quod corrumpitur, aggravat ani- Aarpn dum rationis sunt immempres, dum proesuiniint
    mam, et deprhnit Urretia cogilatig sensum mwltdcggi- terrenos ignes divinis ignibus admovere, flammam
    ; tantem (Sap.in). Ergo nondeponi animam, sedcorpus sacriiicii salularis in poenale sibi inceiidium commu-
    Apostplus vult levari; et animam et corpus, id est, tarunt {Levit. x).:Hinc Saul c tumens regali vertice,
    hominem totum, ad hostiam sanctam, ad placitum _dum putat Bibj.et 4e sacerdotio quid licere, re^num
    Deo sacrificium vult venire. Quod aulein et anima sit qupd acceperatj.altaris temerator amisit (I Reg. xv).
    Dei sacrificium, Psalmjsta declarat dicens : Sacrifi- Hinc ^udoeus.dum legem sine legis ratione excolit,
    ciutn Deo tpiritus contribulatus {PsaUh). EtexMbea- lepis inleremit auctorem, Hinc gentilis dum d deorum
    tis corpora veslra Iwstiam vivam, sanctam, placentenxi) Ppopylis et deprum monslris,e nescius rationis, obse-
    Deo. Quia non horoo ex eo quod vivit placet, sed quitur, ad Dei, qui unus et verus est, pervenire non
    placet £x eo quodbene. vivit; necex.^eo fit homo meruitservituteni. Hinc Arius Patri se putat obsequi
    hostia si se Deo offefat, sed gii.sancle offerat Deo, . Filium blasphemandp; et dum Filio dat inilium, Patri
    Quantum enim' immaculata victima placat Deum, lan- finem miserandus imponit. Hinc _?Photinus drrm co-
    tum Demn victima, si maculata ljierit, exacerbat. Kternum Patri Filium negat, Pater ut Pater non
    Audi dicentem Deum : Non offerasniihi claudum, non semper fuerit elaborat. Hinc omnes haereses dum
    luscum, non morlis contagione pollutuni, sed matu- feruntur aii diyinitatis injuriam, dum Trinitatem

    a Alias, cogit. lium exprimi poterat.


    h Siniiiiiir infula aliquando pro corona imperiali, e Nil enirn raiipni magis adversatur quam polythei&-
    ut iib. i in lin. c. de Quadr. prajscript. MITA.—Hinc mus, ut passina.Arnobius, et Minuciusin Octavio.
    proc omni diguitalis oriiamento ponilur. r De Photini boeresi vide Epiphaniuni toni. Tlib.
    Jsonnulla. ediliones corrupte, tremens. iu hoeres. 61 vel 71 pag. 828,
    d Nullo aptiori vocabulo multitudo deorum genti-
    P05 S. PETRI CHRYSOLOGI 504
    mentiunlur vocabulis, a blasphemiis obsequuntur. A i percellere, merito deficiat et suse amittat infulaspo-
    Nos autem, fratres, et corpora nostra aptemus in testatis. Cur innocenlem, cur ipsum judicem crudelis
    vivani Dei hostiam, obsequium nostrum ralionabile etimpia est ausa contirrgere? et ideo addidit : Jitsti-
    procuremus, ut sit fides vera, pura conscienlia, mens ficati igitur ex fide pucem habeamusad Deum (Rom.
    sobria, spes firnia, cor mundum, caro casta, sanctus v). Hoc est dicere, desinat, desirrat mater dissensio-
    sensus, pius animus, tuta ralio, casta charitas, larga num, hostis quietis, pacis inimica conteiuio,. non
    misericordia, vita sancla, verecundus habitus, et ad extollatur Judoeus per legem, gentilis non superhiat
    omne Christi obsequium humilitas nostrum semper per naturam, philosophus ab opinionibus suis spu-
    comiletur incessum. roosis et inanibus delumescat, nemo de merilis, nemo
    SERMO CX. deoperibus glorielur; quiavitam, quam proevaricatio
    De salute sub fide reposita, justificatione a Deo per prima sustulerat, et elongaverat a nobis furiosa con-
    Cliristum, et demortepro Chrisio subeunda.ln verba tentio, restituit et reddidit pax divina. Pacem habea
    ejusdem : Non est autem scriptum propter Abra- mus ad Deum, per,Dominum noslrumJesum Chrislum.
    ham tantum, etc. Terra non rebellet in coelos, b caro non insurgat in
    Beatus Apostolus primis et novissimis, id est, Ju- spiritum; sed supernoe pacis humilis perpelem jun-
    dseis et Groecis,fidei vexillum unicum semper. et sin- B 1 gatur ad gloriam. Per quemaccessumhabemus. Quara
    gulare erigit ad salutenr: quod quisquis habere non nobis ipse factus est via, fide in gratiam islam. Dux
    meruerit el tenere, coslestium possidere non poterit vitse istius lides eSl, fratres. In qua stamus et glorid-'
    gloriam triumphorum. Solum est, fralres, quod mur in spe glorimfiliorum Dei. Stamus certe fide, non
    contra perfidiam dimicantibus aciem dirigit, regein corpore; et in spe, non in re jam perccpta gloria-
    indicat, conneclit socios, impiumque hoslem sola sui mur. Noti solum aulem, sedel gloriamur in tribulatio-
    visione lerrificat. Sie enim lroiiie coepit: Non esl au- nibus, scientes quod iribulatio patientiam operatur,
    iem scriptum propter Abraham tanlum, quod reputa- patientia autem probalionem, probaiio aulem spem,
    tuin est illi ad jusliliam; sed el propter nos credenles spes vero non cohfundit. Ecce qiiibus oetatibus justus
    in emn qui suscitavit Jesum Dominumnostrum a mor- perfectum roboratur in virum : in tribulatipne, pa-
    tuis (Rom. iv). Videtis, fratres, quia dum priores fu- ienlia, probatione, spe. Tribulatio, fratres, velut
    tura, dum proeterita credunt posteri, sic uno itinere prima justi viri cpncutit et conturbat infanliahi : sed
    lidei utrique perveniunt ad salutem, dum illi ventu- cum invenerit ista patientem, ad raajora adolescen-
    rum Christum, nos jam venisse profitemur, illi usque tem jam bonx- iudolis tunc erudit. Tribuiatio patien-
    ad mortem more hominis descensurum mirantur et tiam operatur. Patientia est, fratres, qrue Christi ju-
    eredunt, nos esse mortuum et resurrexisse gloria- IC venem aptum prohat esse virtutibus. Spes vero non
    mur. Et quid plura, fratres? Ideo salus lioectam an- confundii. Spes est quoevirum perlicit : et ad men-
    tecedenlium, quam sequentium oculis est negala, ut suram Christi plenitudinis indefessa producit. Per-
    f.ola esset in fide. Quod autem dixit : Qui suscitavit . fectai virlutis est, quod in re non leneas c spei ro-
    Jesum Domimm nostrum a mortuis. Ne quis ab alio bore possidere. Quia charitas Dei diffusa est in cor-
    credat, ipse sui factor et resuscitator est corporis, dibus noslris per Spirilum sanctum, qui datus ett
    qui dixit : Polestalem habeo ponendi animam meum, nobis. Et ut diffusecin nos divinse charilafrs Ostende-
    et polestatem habeo iterum sumendi eam (Joan. x) : ret qualitatem, adjecit: Ut quid enim Christus, cum
    neque enim ab alio resurrectio suscitari, neque ab adhuc infirmi essemus secundum tempus, pro impii*
    . alio vivifrcari vita potuit, nec eadem negare sibiquod mortuus esl? Vixenim pro justo quis moritur : nam
    erat omnibus collalura. Quia nec fons sitit, nec panis pro bono forsitan quis andeat mori? Comihendat
    esurit, nec sol indiget luce, nec requies ipsa lasse- autem charitateni suam Deus in nobis, quia adhuc cum
    scit. Qui raditus esl, inqirit, propter delicta nostra, peccalores esscmus, Chrislus pro nobis mortuus est. Si
    et resurrexit propler juslificalionem nostram. Traditus Christus gehus hominum sic dilexit, ut daret pro im-
    d
    propter delicta, no;i ul ea quoenon poterat mori vita piis et peccatoribus mortem suarn, juslis quid.aliud
    puairelur, sed ut delicta, quse rros a vita exsulave- D ' credimus largituhim, quam vitam suam, regnuni
    rant, sola delerentur. Et resurrexit propter justifica- suum, gloriam suam. Ex te suscepit mortem, quam
    liouem nostram. Manente condemnatione justifrcari impiis impenderet super terram : reservat tibi, quod
    non potest condemnatus; nos ergo quos primi culpa in se et per se semper possidet, et possidet in ccelo.
    eic pareulis addixerat, ut mors obnoxios sibijure Dicamus ergo cura propheta : Quid retribuam Do-
    retineret, Christus coelestis et verus parens, soluta mino pro omnibus qum retribuit milii? Calican salu-
    ' inorlis laris accipiam (Psal. cxv). Hoc est <t ego morir.r
    condemnatione, per raortem propriam resurre-
    ctionem justilicat, ut non reus pereat, sed reatus; pro illo. Et quid simile ? Ille sponte pro impio et
    jpsaque poena, id est mors, quse reos fuerat jussa peccatore, ego vix pro juslo et bono : ego vix, quia

    a Hoc est volunlarie ex animo ac lsete blasphe- c Nam spiritum promissionis accepinius, veluli pi-
    r.ar.t. MITA.—Morem gerunt eis qui blasphemiis; gnus et airhabonem regni eoelestis. DIJHAMEL.
    Deuui impelunt. d Corruptum loeum : Jvslis emn qui credimus, elc.,
    b Hic eniui est primus justilioe effectus el feconci- sanavit optime Latinius : Mita nec inale : Juttis •eum
    quid credimut lafgilurum. -
    liationis cum Deo. ,
    805 SERMO CX.I. 80«
    mo ad mortera non tam voluntas quam necessitas Anari, . lotum efficitur imbecillum : tunc amaritHdo
    ducit. Audi ipsum dicentem ad Petrura : Cum autem oris, tunc oculorum caligo, tunc gressuum nutabunda
    tenueris, praicinget te qlius, et ducet quo lunon vis. vestigia, tune inimica aura, tunc chari graves, tunc
    In adversis, fratres, necessitas volunlati nonpotest ipsa obsequia videntur odiosa. Et fontes quantum
    comparari; acquiescere necessitatis est, velle virlu- grati sunt per suam dulcedinem et naturam, tantum
    tis. Volenti mors ipsa subjecta est, quia semper do- efficiuntur ingrati, cum aliquod vitium ex accessione
    minata est mors nolenli. Et tamen, fratres, quia susceperint. Sed ad coepta redeamus. Sicut perunum
    divinoecharitatis nil simile potest honio redhibere, hominem in hunc mundum peccatum intravit, et per
    .-iet quod potest, quia secundum quod habet acceptus peccatum mors. Ecce, fratres, janua, per hominem
    _tst. Deficiat ad gloriam, morialur ad vitam,pereat peccatum, et per peccalum intrasse videmur in mor-
    ad salulem. Gloriemur, fratres, de nova islius com- tem. Peccatum, o crudelis fera, et non uno capite in
    mutatiorre coinmercii; quia * mors, quoe erat inter homimmi genus soevirecontenta! quam vidimus e tri-
    homiues reparatio tota pietatis, per Christum divinse BOore lota humanoe stirpis germina tam pretiosa de-
    commendatio"est facta charitatis. vorantem : trino ore, fratres, peccatum capit, mors
    iSERMO CXI. deyoral, deglutit infernus. Et quo, sicut diximus,
    De peccato originali. In verba ejusdem : Propterea B * fonte lacrymarum talis nobis d plane deflendus est
    ticut perunum hominempeccalum in Imncmundum parens, qui nos tanlarum miseriarum reliquit hoere-
    intravit: des, qui non solum collata bona perdidit, sed omnes
    Procsens, fratres, Apostoli lectio cum dicit, per postaros suos tam feris creditoribus obnoxios sic reli-
    unum hoininem mundum totum suscepisse senten- quit? 0 dura hoereditasac crudelis! 0 miseri, quibus
    tiam (Rom. v), non ad perorandum nos, sed ad llen- nec adipisci libuit, e nec renuntiare licuit nos heere-
    dum. renovato el intimo dolore compellit. Si enim des! Audi quod sequitur: Et itain omneshominesmors
    eximii vates singularis populi, et unius urbis, ac so- transivit. Sed neinjustum forte videatur cur per unum
    lius nonnuraquam hominis diu lamentavere discrimen; in omnes, quia omnes per unum; per eum te detes-
    quoe mens non totis tenebris obscuretur, quos sensu» taris esse damnatum, perquem teeditum esse gloria-
    nontota hebetudp confundat, quos oculos nou redi- ris in lucemi Sed dicis, Si generi debeo quod natus
    gat in fontes et fiuenta lacrymarum, quando unius . SMtn,numquid el crimini, ut ante me reum faciat na-
    lapsus exstitit ruina cunctorum, et unius culpa om- tura quamculpa? Huic quoestioni luse mox quisequi-
    nium defluxit ad poenam, ac parentis vitium universo tur Apostoli sermo respondet, dicendo : In quo omnes
    generi exitium ferale proeparavit, dicente Apostolo : peccaverunt. ~Si in illo omnes peccaverunt, merilo
    Propterea sicut per unum hominemin hunc mundum (] ( per illum omnes suscepere supplicium. Sicut per
    peccatumintravit, etper peccatuni mors (Jbid.). Mise- unum hominem in hunc mundum peccatum intravii, et
    rum me! ij;se qui erat causa bonorum omnium, janua per peccatummors : et ita in omnes homines pertrant-
    factus esl hic malorum. Peccatum in hunc mundum ivit, in quo omnes peccgverunt.Sive in homine, siyc
    intravitAn hunc mundum : miraris eum posteris ob- in peccato; pef illum et in illo omnes peccayerunt.
    fuisse, qui faciuorc suo damnaverit mundum? Sed Non ergo peccatura versum est in naturam, seddunr
    dicis, Quomodo intravit ? Per quem intravit ? Quo- peccatum moftem ingerit, ppenam sibi debilam exigit
    modo? Per culpam. Perquem? Per hominem. Et per naluram. Deus naturam ita fecerat ut homines
    quid ? peccalum natura est, an substantia ? Nec natura crearet ad vitam: quse tamen * dum morti nolens
    est, nec subslantia, sed accidens : et adversa est hoec generat, illa se peccalo fatetur obnoxiam, cujus
    potestas quoevidetur in opere, senliturin poena, im- pcenoedeservit in vita. Nam quis ista sentiat, fralres,
    pugnat animam, vulnerat mentem, ipsam violal, con- quod exstingui velit natura partus suos, et germina
    funditque naturam. Et quid plura, fratres? Hoc cst sua tam chara velit necari ? Sed dum ingemiscit et
    peccatum naturoe, quod est fumus oculis, quod febris condolet, amissam suspirat et desiderat suspicere li-
    corpori, quod dulcissimis lontibus amara salsedo. bertatem. Sed per quem acceperil, Joannes prinius
    Utique purus et lucidus est oculus per naturam, D ] signanler ostendit, qui viso Cbristp proclamat et vo-
    sed per fumi conturbatur et obscuratur inju- ciferatur, dicens : Ecce agnus Dei, qui tollil.peccatum
    riam. At corpus membrorum parlibus et sen- mundi (Joan. i). Peccatum mundi, hoc est, fratres,
    sibus suis, per hoc quod est a Deo condituro, quod per unum hominem Apostolus intrasse testatur.
    viget; sed ubi vis febrium coeperit, et procella domi- Gaudete ergo, fratres, quia peccatum quod nos gravi
    0 Alius, mox quoeerat. opere mortifero. Mm.—Se ipsum explicat Cbryr.olo-
    b Hujusmodi sermonis finis et scopus est originalis gus. Peccatum Adoetriplici nos damno aflecit: iacli-
    :peccati verilatem cpntra Pelagianos statuere, et cor- natione ad malum, morte, oeterna damnalione.
    ruplionem inde nobis derivatam, nec alio remedio sa- d Alias, plene.
    nandam, nisi Deus se hominem fecisset. TILLEMON- e.Uti lrseredesnecessarii: quemadmodum de servo
    TIUS. . hoeredeinsliliilo disponitur in §.1 Inst. de haer. qua-
    c Si tantum de orisinali peccato est serrap, illud lit.; vel uti filii hoeredessui et necessarii ex jure 12
    trino devorat ore ob triplices mali effeclus, qui srmt . TabuL, absque proetoris privil. sicuti § 12 eodem lit.
    diminulio boni naluralis, macula et reatus ppenoe.Si ."'"" .habe.iur.^MiTA.....
    de peccato actuali fatur, illud trirto ore, hocest, tri- • ( Alias, gtmqrfem...
    plici peccato devorat: neuipe cogitatioue, verbp^et
    507 S. PETRI CHRYSOLOGI Sftfl
    pdndere deprimebat ad tartarum, a Christo subla- A sitifh exstinguit: ita et magoum divinaascienti* de-
    tum estj iri tartara jam deniersum; et nos, quos siderantibus iwsse secretum, noster sermo non suffi-
    morli cnlpa primi parenlis addixerat, secundi el di- -eit, qui ad proesens festinationideservit et tempori.
    vini parehtis gratia apcena revocavit ad vitam. Sal- Nam si ad humana perdiscenda tota hominis brevis
    vari ergo sine Cbristo a homo non polerat, quia to- est vita, quod tempus sufQcere eredimus ad intelli
    lius inundi peccatum ante ipsius pernianebat adven- gentiam posse diviriam?Date efgo veniam, fratres, si
    tum. Sed tu quod per Christum justifleafis, araple- "intra puuetum temporis etd horae unius vix tnomen-
    cleris; et quod per Adam damnatus es, tu refulas; et tumobscura lucidare, clausa reserare, firmare dubia,
    alterius tibi po.;:am obfuisse conquerefis, qui tibi profunda contingere, tot soeculorumineffabile sacra-
    conspicis allerius subvenisse juslitiam. Numquid non menlum per omnem modum aperife non possum, et
    insemine lota afbor? Vitium ergo seminisvilium est eloqui, si vel caute oeroulis,secure (iliis, credentibus
    totius arboris. Si sibi ipsa per se natura subvenire confldenter, constanterincredulis nonvalemus. Verum
    ppluisset, numquam eam ad repafandum in se auctor quia hodie apostolicus sermo claro se lumine sensi-
    ipse suscepisset. Ad vitam eam creatam credis, qui bus audientium totus infudit, nec quidquam catholicis
    adbuc eani per auctprem dubitas esse "reparatam? mentibus reliquit ambiguum, cum dicit: Si enimuniut
    Usquead legemenim, inquit, peccatumeralinmundo. B deliclomors regngvitper unum (Rom. v); declamandi
    Usque adlegera cum audis, usque ad finem legis, hoc studium seponentes, tota simpHcitate ipsjs appstolicis
    est, usque ad adventum Domininoslri Jesu Christi, eloquiis innitemur, ut verum scire cupientibus nulla
    accipe. Quia peccatum non imputabatur, ait, cum tex sermone nostro generetur obscuritas. Si enim unius
    non esset. Et quando lex non fuit, b quoe cum ipso deticto, utdicit, mors regnavitper unnm, quare mor-
    homine coepit? si lex non fuisset, Adam proevaricator tem ab uno et primo homine esse posteris acquisitam
    " insinuare et
    ntique non fuisset, sicutidem aperil Apostolus, cum approbare evangelica labofat auctoritas?
    drcit: Sed regnavit mors ab Adam usque ad Moysen. Et quamvis sufficiat illa sententia, quoe dicit: Deus
    Utfjque legem acceperant: sed Adam mox proevari- mortem non fecit (Sap. i); quare eam tam trucem,
    catus est, ut accepit; Moyses proevaricatoribus pro- tam crudelem, tam immitem nonnulli a Deo veiint
    inulgavit acceptam, tlice.nie Apostolo : Lex preevari- esse conditam, scire non possurri. Nemo sine piaciilo
    cationum causa posila esl (Galal. fli). Regnavil efgo oeslimat tam pium, tam bonum Deum, morlem creare
    mors pef legem, ijuia gravius pfoeVancatofes quam potuisse, cujus universus mundus dolore continuo,
    peccatores; et pon tantum pafehtis vitio, sed suo jam gemitu, lacrymis, accusat et detestatur auctorem. Si
    japsos faciridre, saiva de"vofavi!.'Se3 regnavit,inqriit, mors etiam penes homihes esl criminum pocna, quo
    hidfs a%Adhhiusque adMogsen, eiiamih eos qui hon C ausu concreata homini et poenoeante creditur inno-
    peccaverunt in simili(udinem pfoevaricationis Adm. centi Deo insita esse quam vita? Sed audiaraus Apo-
    Quia non t .htiini iiragnosj sed devorabat et pafvulos; stolurn ; Si enimunius delictomors regnavil per unum,
    M nori tantiim noxios; sed et devastabat innpxips : multo magis abuhdantiam grdiicb, et dgnationis, et
    iririoxios dico a culpa propria, noii pareiilis. Et hinc justiticeaccipientes in vita regnabiint per unum Cltri-
    grayius erat lamenlaiida condllio, quia ejus parentis stum Dominumnostrum. Ecce unum; et unum, Adaro.
    splvebat poeiiani, cujus vix. vitam deguslarat infan- et Christris. Per ilium peccatum regnavit in mbrtem,
    tulus; ei luebat peccatum mundi, qui mundum co- per istum gratia regnavit in yitam. Denique tluo hsec
    gnilum non habebat: Acquiescamus ergo, fratres, principia vitoeet mortis, absolutionis et poenoe,desi-
    quod per unuiii et urijus delicto mors regiiavil, si deratoe libertatis el damnationis extremoe, is qui se-
    onmes pef unum absolvi desideramus, et esse per quilur sermo Apostoli aperit et declarat. lgitur sicut
    Christum : quia qui vivit, Christft debet, non silii; et perunius deticlumin omnes homines in cgndemnatio-
    Adam quod mofilur id debebil.; nem, ita et per unius justitiam in omneshominesin
    SERMO CXIL justificationem vitm. Per unum et unum, aut mdrs
    De morte per hominemj vitg et gratia per Christtimhg- regnat, aut vita concedilur, Quid bic ergo addere
    D sermo possil interpretis ? quibus e si adjunges silen-
    " bita, dequeabiitidgntigdelictipropteriegem.lnverb&
    ejusdem : Si enimunius delicto mors regnavit per tium, omnis semulbrumSuccUnibitiiilentio. Per unius
    unum. delictum in omnes hominesin condemnationem,ita et
    Si qnis poculum aquoefrigidte sitiefiti porrigit via- per unius justitiam in omhesltominesinjuslificalionem
    tori, aliquantum quideni ahimum recfeat ajstuantis, vilm, Sicut fonti fluvius, sicut fructus sernini, ila ofi-
    et humariitati c plane succurrit, non tamen penitus gini deservit aut addicta aut erepta posteritas, sicut

    * Mss. Csesen.et Vallic., nemopelerdi. c Alias, plene. -


    b Certe prsesto erant horriini naluroe lex, interior- d Habenaoe concionis tempus unius liorae spalio
    que conscieiitioe lumen, quibus quid malum esse, deflniebatur. VideOrigenem, homil. 5-in Genes.; Cy-
    quidve bonum, docebatur; sed obscuriori quadam rillum Hierosolymit., catech.15: Qitfr cum multa
    tuibataque ratione. Locum hunc Apostoli Basiliiies sint, et tempus horm perbreve; Augu_linum eliam,
    serm. 257 de Temp.; et Clirysologum.nostrum, serm.
    ' apud Origenero hic lib. v pag. in
    1.0 interpretabatur de
    metempsychosi; quasi semper uiundo fueril pecca- 121, ihique notaui ultiroam.
    tum, at hominibus tunc solummodo imputatum, ' Ex Latinio; in edilis deest «i. NonnulK, orf-
    quando in humana corpora commigrarunt. junget.
    $09 5ERMO CXIII. 510
    ex bis "qiiseadjecit Apostolus plcnius apprbbatur. A dicit: Dic verbo,et tangbitur puermeut (Matth, vni).
    Sicitl enimunhiHtoriimisinobedientidpeccatores con- Et impleretur illud proplieticurii: MisitVerbnmsuum,
    stitnti sunl mitlii,ita unins obedientiajusti constiluen- et tanavit eos(Psal. cvi). El ideo seqiiilur : Ubiabun-
    turmnlti. Sil hoino pcccalor, '' ut sit Deus juslus, davil peccalum,snperabiindav.ilel grntig. Ac si dice-
    qnia realus redundat ad jiidicem, si poena percellit ret: TJbidilalalum est vulnus, supereffusa esl sanitas.
    iiuioxium. El ideo dixit: Siail per vnius hominisin- Nemo ergo ing.alus sit legi, quia quem oogrotanlem
    obedientiampeccatoresconstitutisunl inutti. Ul scirent el jacenlem inveneral, levavil, fovit, el ut saluli tra-
    Jse ejus cui.se fuissc participes, cujus poeiioesocios se deret, ipsumusqrre ad medieum salubri exsultatione
    iesse persenliuirl. Sed jam quid lex profuerit, atte- perduxit, ut, sicut dixit Apostofus : Qiiemadmodum
    islante Appstolo, audianl legis amatores. Lex autem, regnavitpeccatumin mortem, ita grutia regnel in vitam'
    inquil, subintravil, ut abundaret delictum. Ecce, ut mternam,per Jesnm ChristumDominuninoslrum.Gra-
    Apostolus dicit. non imminulionem deliclorum lex tia in vitam, peeeatum regnalin morlem. Recta fldes
    fecit esse, b sed copiam; non per se, fralres, sed per non mortem, non inierilum hominis auctori Deo de-
    eum qui legem per imbecillilalcm fcrre non poterat. pulat, sed salulcm. Mors sit hominis, sit peccali, ut
    Noninagnitudo lucis hcbelal oculos, quae solis a Deo vila creata et reddita solum credatur esse perChri-
    creala esloculis, sed oculorum inlirmitas lucis totam B slum.
    suslinefe non potesl* el lerre clarilalem : ita et lex, SERMOCXIII.
    fralres, quoeper se salis jusla erat, el salis sancta, De non pennancndoin pcccato,ulgratia abundel, el de
    duin ab -ltemihe fragili severam exigit diseiplinam, virtutibusinserviendo.In verba ejusdem : Quid crgo
    dicemus? Permanebimusin peccato,til gratia abun-
    magis magisque oiieravit et prbdidit' deliiiquenlerir. det? ete,
    El hoe quare, fratres? Ul pef graliam el veniam Gon-
    ditorisrediretad vilamqui pef luinorem el ignoran- Bealus Apostolus quando nota interrogat, quando
    tlam, c cuinmalede irinoeenliagloriarettir, in debi- manifesta perquirit, eos videlieet objurgat el incre-
    tum parentis deducebatur et poeriam. Morbrrsigitur pat qui eloquia divinasua interpretatione corrumpunt:
    latebal oecullus, per quein oumium secreta medulla- et inde concipiunt suffragiacriminum, uude assuinere
    rum et venarum mealus in ipsorurn vilalium tende- debuerant documenla virlutum. Sic eniiri hpdie cce-
    bant exilium, el quamdam d awzplai» in omnibusi pit : Quid ergo dicemus? Permanebhnus in peccato,
    generabat internis. Venil lex quse el vulnus proderet, ul gratia abundet (Rom. vi)? Superius dixeral, fia-
    ei latideni velusto languori e supernum advenireme- tres: Ubiabundavitpeccatum,superabundavitet gralia;
    dicriiunuhtiarct."Veiiil Iex,~qiioeihandalorum fbnien- et ideo ita exorsus est, ac pro illo divino et singu-
    tis In cuteiii produceret quod in altuin lethaliter soe-(C lari magisterio imperitis se velul interrogationepar-
    viebat. Venil lcx, ut gladio prseceptorum velut apo- ticipal, ul qrrsesunl prudentisc coeleslisplena erudi-
    slemalongi temporis aperirel; et collectamdiu saniemi tione respondeat. Si enim ubi abundavit peccatum,
    salutaris subinde siccaret effdsio. Nec lamen per se, iuperabundavit et gratia. Quid ergo dicemiis?Peritiq-
    fratres, aut vulnus claudere aut oegrotanti perfeclami nebimusin peccato, ul gratia abiindel?Si prona est
    addere valebat ipsa sanilatem. Quod ubi vidit oegrb- delinquenlibus pietas, si gratia eopiosa peccahtibus,
    tus; et tandem slatmn suum miserandus agnpvit, si injustis amica largilas est divina, certe si futura
    ccepit lenderc festinus ad niedicum, ut quod per le- bona nialis pfoesenlihusacquirimtur, qrrid nobis vir-
    gem proditum, et per ipsam diu fuerat amplialum, tutrtrniter arduum, quid durus oblinendie juslitice la-
    tanti medici perilia curarelur et gralia. Ampliatumi bor, quid inter malos jugis servandoeinnoceiUioecru-
    vulnus dicimus, fratres, quia post incisionem, pu- ciatus? Augeanlur huinana facinora, ul bonitas coe-
    tredo, fetor, horror, vexatio ipsi vulneri abscissiones lestis exuberet; faciamus niala, ul dixil, ut veniant
    generatur, et fit per curam deterior miserandi facies> bona (Roni. m); permaneamus inpeccaio, ul gratia
    ipsa languoris quam fuerat ignoranti periculuni cuihi abundet. Ad hoee, fratrcs, idem qui inlerrogal Apo-
    lalerct. Venit ergo medieus; et jam fesso curis, ett slPlus ipse respondil: Absit. Qui enim mortui sumus
    euralionuin vexalionibusperdefesso, solius verbi au-- D ] peccato, quomodoadhuc vivemusih ilto? Cum diclt
    ctoritate subvenit. Sicut cenlurio ille conlitelur, cuml * Absit, taliler inlelligenliam insipienliuin exsecratus
    • Justus omninoest quia homo peccalor est;; affecla, legitur in margine pag. 484 cdit. Colon.
    P^us,
    et Deus justitiam in hoii.iiicni, tamquam in vere pec-r .627,
    caiorem, exercet. MITA. e Christus Domjnus, non raro apud Patres dicitur
    b In Aposloloparticula ul abundaretnon est loco) medicus. Chrysoslomus tom. V homil. 31 : Nemilii
    causoe, sed quod occasione legis evenit, quamquamV dicas, peccavi";quid agam? Medicumhabes infirmitate
    ipsa repugnanlelege, quaemiiiui peccata volebat, iionl superiorem,medicumhabes morbinaturam vincentem,
    augeri. medictim habes nutu sananlem, medicnm habes sola
    c Honlo jiistus adhuc sub lege naturse videns see voluntate curantem, et qtti potest, si vult. Basilius Se-
    agere quod reclum est, lumore plenus de innocentiaa leuciensis, orat. 55, vocal Chrisiiim medicum sine
    la-tahatur, quam se habere confidebat; et per igno- medicamentissannnlem.Hoc etiam de morbis corporis
    rantiam minimesentiebai se jusle a Deo puniri ob pa- inielligi potest. Gregorius Nysserius, oral. 5 conlra
    rentis delictum, etamissam in ipso parente innocen- Eunnmoeiim.
    tiam. Venit lexMpysis, quoeprotulil totuni. MITA. r Parlicula dbsil exsecrantis cst, ut Rom. m,
    d Id est, coiilagionem,
    inlerpreiatur Mila. Id est,:, 51; quasi dicat: ^bsurdissimus est et Uetestabilij
    idsm judicium, Hbc est, tmhia mteriora timiliter erantt error:
    BH S. PETRI CHRYSOLOGl Eli
    est et sensum : siquidem medicus non vulneri, sed A bat illicita, contemnat etiam licentias corporales; et
    curse proficit et saluti; nec pulredini, nec morbis, sed qui innocentiam hactenus impie moliebatur exstin-
    soli congaudet ille sanitati, Ita et Deus, qui pro-ina- guere, pro innocenlia gloriosius ipse monatur. Et
    gniludine vulneris adhibuit magnitudinem vigorem- quid plura? Si ex vetere homine jam novus effectus
    "
    que medicinoe, et nec peccato, sed homini largitus est est, viliorum gurgilem in fontem commutel ipse vir-
    graliam; nec ad multiplicanda, sed ad delenda de- tutum. Usque ad finem autem lectionis hoc ingerit
    licla imbrem suoepietatis effudit. Nemo, neino sic de beatus Apostolus, hoc demonstrat, illum posse cum
    oegritudinegratuletur, ut velit in vulnere perma::cre. Christo vivere, illura regnare cum Christo, qui resur-
    Ligratus medico, inimicus est curse, qui semper cu- gentis Christi innocentiam sequitur, imilatur vitam,
    rari oestuat, necumquam desiderat lric sanari; el ita implere nititur sanctitatem. Quod dicit: Ut destrua-
    Dei gratiam suis cupit exuberare peccatis, ut sibi cu- tur corpuspeccati; destruatur, fratres, actu, non sub-
    piat peccata cumulari. Miser qui tali voto reus esse stantia; opere, norr figura, quia peccato, non Deovult
    contendit per veniam. Fugienda, fratres, dementia hominem perire, qui ait: Existimate vos mortuosesse
    ista est, fugienda, quueetiam post curam captiva le- peccato, vivereautem Deo. Et superna. libertati, fra-
    netur amore morboruro, recidiva enim letlialisestsoe- tres, restituere hominem tola pielale eontendit, qui
    pius oegritudo. Quod aulem dixit: Qui cnim mortui B dicit: Non regnet peccalumin vestro mortali corpore.
    snmus peccato, prsesenlis temporis loquitur hic figu- Et iterum : Peccatum vobisnon dominetur.Non dixit,
    ram : quiamortuos nos dixit esse peccato, non no- Non veniat ad vos; non dixit, Non provocet, non ti-
    bisjam in toto mqrtuum dixit esse peccatum; qnia tillet; sed, Non regnel, non dominetur, confligat ad
    etsi peccatum ipsum aclu operis sanctis et fidelibus vincentis gloriam, dimicel et decidat adtriumphum
    est defunctum, vivit tamen, et adhuc innostram de- victoris; et tandem se doleatimpia peccati doraina-
    soevitroortein. Tunc autem peccatum ipsum a morie- tio a servis quondam suis lota securitate calcari; et
    tur in nobis, cumcorruptibile hoc induerit incorruptio- crudelis tyranuus ihgcmiscat subjectum se suorum
    nem, el mortale hoc induerit immortalitatem, et factus pedibus captivorum; ct ad eorum Iriumphum, de
    fuerit sermo qui.scriptus est: ubi est, mors, aculeus quibus diu triumpbaverat, se veteranus hoslis per-
    tuus? ubi est, inferne, vicioria tua? Aculeus aulem venisse deploret. i
    mortis peccatumest (lCor. xv). Vivit autem peceato, SERMO CXIV.
    qui ejus, sicut in conscquenlibus dicit, ' coneupiscen- De servis legis et gralim. In verba ejusdem : Peccaii-
    tiis famulatur; et slim.ulis miserandus inservit, qui mus, qtiia non stimussub lege, sed sub gratia, etc.
    obsecundat vitiis, qui criminibusinfelici el continua Sicut pcregrinanti reditus ad propria dulcis sem-
    captivitate succumbit, qui quod delicti est esse autu- C ( per et charus est, et vernaculoedomus veslibula sunt
    mat hoc naluroe, et morbo qui est accidcns v.tilur gratiosa post tempus, ita mihi post intervalla ser-
    vehitopefe et beneficioConditoris. Elideo adargucn- monis ad aposlolicarum c seriem lectionum suavior
    dum talium ignoranliam addidit dicens : An nescitis est recursus. Siquidem a proposito dicendi ordine,
    quia quicumque in Cliris'0 Jesu bapiixali sumus, in ct conlinuo tramite loquendi discedere nos ssepene-
    morte ipsius baplizati sumus? Consepulli.enim sumus cessitas religiosa coinpellit; quia sic doclrinaj ordo
    illiper baptismumin morlem. Audiant fideles, et in- raoderandus est, ut non modo aliud impediatur ex
    telligant:'quemadmodum triduana Doraini sepultura alio. Unde quid bodie beatus Aposlolus dixerit au-
    trina dcmersione figuratur irt baptismo; ut resur- diaraus. Quid ergo ait? Peccavimus, quia non sumus
    rexisse cum Christo, etsi necdum corpore, vilsejam sub lege, sed sub gralia? Absit (Uom. vi). Hoecinter-
    novitate congaudeant; sitque lotus lromo virtutum rogalio, fratres, ebrum arguit imperitiam qui, legis
    domicilium, qui receptaculum fuerat ante vitiorum. consuetudine caplivati, gratioe beneficio nesciunt
    Ul, sicut dixit, quomodo Christussurrexit a morluis sentire virtutes; el quos prseceptorum legalium se-
    per gloriam Patris, ila et nos in novitatevitmambule- ries prodidit contumaces, eos sola munerum commo-
    mus. Cbristus quidquid suarum virtutum est, refert da et festivitatum pompa observationibus vanis fecit
    ad gloriam Patris; et lromo, cujus suurn nihil est, sibi D
    3 et reddidit obstinatos. Et cum legem tempus excluse-
    vindicare quodper Christumresurrexitelaborat. Quod rit, quid cultor legis a lege faciet abdicatus? Judoee,
    autem dixit: In novilatevitceambulemus,quoesuperius quid habes quod non perdidisti? Si aulem perdidisti,
    diximus, illa confirmat, ut si necdum hoc corpore, quid gloriaris quasi non perdideris ? Ubi est templum,
    vita tamen jain tolus immutatus incedat; intelligalse, ubi est sacerdos, ubi sacriiicium, ubi incensum, ubi
    et dominetur eleraentis, qui elementis hactenus per purificaliones tuoe, ubi solemnitatum tuarum non
    ignorantiam serviebat; largiatur sua per gloriam, qui oraittenda devolio? Sed ut sis Judceus, merito cir-
    prius turpiter furabatur alicna; et qui carnis exerce- cumcideris, quia bonis omnibus abscissus es supraJ

    Juxta veterum philosophorun^placitum , quibus b Concupiscenlia quando vocatur peccatum, non


    aliquid mori dicebatur, cum suis exibal frnibus, in utique quia peccatum est vocalur, sed quia peccato
    alicna transiens. Platoni homo mori dicebatur, et faeia sit. S. Augustinus, totn. VII, contra duas Epi-
    cuni anima relinquit corpus, et cum anima in cor- stolas Pelagian. lib. i cap. 12. MITA.
    pore constituta suas exuit passiones, et ad virtutes c Vide nolam c senn. 66, col. 385.
    transit.
    815 SERMO CXIV. BU
    dictis. Scriptum est enim: Maledictus omnis qui non A' proesumpta liberlas. Servi facti estit jutiitite. Hsec
    permanserit in omnibus quse scripta sunt in libro le- servitus, fratres, non obligat, sed absolvit; non one-
    gis (Deut. xxvn). Si maledictus est qui in uno offen- rat, sed honorat; abstergit servitutis maculam, non
    derit, quoties maledictus erit qui nihil ex omnibus inurit. Qtiidhie, rogo, non divinum esl, ubi servilus
    iprobabitur effecisse? Peccavimus, ait, quianonsumus pellitur servilute, ubi fugatur conditione condilio,
    .tublege,ased subgratia? Ac si diceret, fratres: Peccavi- ubi mors niorle morilur, ubi perdilio perditione sa-
    mus, quia in cura rion permansimus jani sanali? Pec- hatur, et ut proprie ac breviler dicatur, ubi tota ad-
    cavimus, quia ignem, ferrum, medicamenta reliqui- versilas ipsius adversitatis mucrone prosternitur ?
    mus jam curati? Infelix reger, qui post curam non Quod autem dixit: Ilumanum dico propler infirmita-
    vultcurare tormentum. Elquidplura, fratres?Num- tem carnis vestrm : sicut enim exhibuislismembra ve-
    quam cural, qui infirmantis quoeritet exspeclat afbi- stra servire hnmundUim,et iniqtiitati ad iniquiiatem;
    trium? Narn b cum ex hiiniore frigido semper ignis ita exhibetemembra vestra servire justitimin sanctifi-
    succendatur in corpore, el rigor niniius dum membra cationem. Magniludinem piclatis oslendit, cum evan-
    vexat et concutit, acrius ipse efficit et gignit incen- gelicam doclrinam ad lam liuroilia et pene verecun-
    dium; ita oegrotus a"d augendam flammain quoesuis da deponit exempla;; ut sanclilali taniunl quanluin
    semper asluat et anbelat in venis, dari sibi aquam B I immunditioe,quantum iniquitati juslitine lantum im-
    frigidam impatienler exspectat, nesciens quod tunc ponat, el impercl scrviluli. Absurda, fratres, atque
    c calor.calore reslinguiliir, frigore "r.ulrilur incen- iudecens videlur comparalio, quoe tanlum gloriae
    dium. Lexergo dum honihiissemper exs_/celat et su- quantum turpiludini hominem cupit esse subjectum;
    stinel voluiitalem, i;ec tamen hohio peccati sarcina sed utinam vel tantum! El quando tantum Deo
    proepeditussufficere legalibus procvalct obeuire man- quantum mundo, quando tantum coclo quanlum lcr-
    datis, cultorem suum lex non absolvil a peccali vin- roe, quando lantu.n virluli quanlum viliis fragililas
    culo, sed crimiue proevaricalioms obligat. El ideo humana famulatur1? Tolus honio miscr sic carni de-
    addidit, dicens: Nescitis quod cui exMbiustisvosser- ditur, sic rebus prxsentibus occupatur, ut iiihil in se,
    vos ad obediendum, servi eslis ejus cui obedisiis, sive quod fuluroevitoe,quod diviirisbonis deserviat, derc-
    ___c.aftad-morlem,siveobeditionisad vilc;:;l Ouid est, linquat. Illecebra; temporftlis vim beatus Apostolus
    fratres, quod cum de lege loquereniur, homincm pro- uno sermone humanis conscienliis convenienlcr apta-
    didit servumfuisse peccati? Sive peccati, ait, «d mor- vit, convcnienler expressit, ttt tanta volunlate jusli-
    tem, sive obeditionisad viiam. Quia superius dixerat, tioe, pudicilia. ac miindilioehumana membra ser-
    peccalum vobis non donriiielur; non er.im estis sub viant, quanta vchemenlia dementiaque lurpitudini
    lege, sed sub gratia. Qui ergo sub lcge suut peccati, C ( vitiisque se dederunt. Parva aut forte nulla exigit,
    deprimuntur et incurvantur imperio , nec polerunl qui cupita devicta proprietate concedere; et adimit
    miseri de peceati turpissima scrvilute, nisi gralia ma- excusationem qui possibilia tibie et usitata prsccipit
    numiltente, liberari. Gralias aw.em ago Deo, dixit, te repensari debere pro maximis. Da ergo, homo,
    quia fuistis servi peccati. Sic gralias agit, quasi qui Deo tantum quanlum carni vitiisque tribuisti. Et quid
    cohgaudeat homineiu servum fuisse peccati? Absit. est, quod anle vitiis, non Deo, debeas leipsum, quod
    Gratias agit, non quia ante servi fuimus domini a teDeus tuo lanlumulique amore perquirit?Scqul-
    tam crudehs, sed quia eiiam no_i sumus subjugati, tur : Cum enim servi esselis percati, liberi fuislis
    sicut ex sequentibus id ipsum manifestat expressius, justitias; nunc autem liberati a peccato, servi facti
    dicens : Obaudislis autem ex corde in eam formam estis f jttsiitim. Anle servi peccati, nunc servi justi-
    doctrinx, in quam tradili estis : liberaii autem a pec- tise.' Per Apostolum ecce succedit servilus serviluti,
    cato, servi facii estis jusiitim. Obaudivimus, fratres, coiitumax tu liunc tempiis tuoc libcrtalis bstende;
    beneficio vocantis, non nostro, quia captivi sic tene- peccatuih te ante mentiebalur libefum, quem tene-
    bamur arbilrio. Obaudislisatitemex eorde in eum for- bat B miserande captivum, riunc gralia te vocat ser-
    mam doclrinm.In quam ?In Evangelii nempe, ubi no- vum, quem ut vere faceret csse liberum, Dei ipsius
    vo liberiatis genere nou est omissa servitus, sed mu- D 1 adoptavit in iilium. Impleta estergb Chrisli senten-
    tata, quia melior estdevola famulatio quam vaga et lia, qua dicit: Qui vull esse domihus,sit servus (Malth.

    a Subdit bic Latinius : Vide quam longe ab Apo- d Alias, detenta, seu retenla. Ut fit cum res datur
    stoli vera lectione et sentenlia recedat Clifysologus. in emphyteiisim; ubi parum, quod fere pro nihilo
    Alius certe est Apostoli seirsus, "duminquit '.Peccavi- habetur, pro canone solvi mandatur ab emphyteul.
    mus,quia, etc. Et vorbis illius sub graiia, repetit.ite- Proprietas errimac directum dominium penes conce-
    rum, iterumque refcllit objeclionem sibi al) inilio dentem remanet, ut cod. de jure emphyt. et late per
    factam illis aliis verbis : Quid ergo dicemus? Perma- Julium Clarum. MITA.
    nebimusin peccato, ut gralia abundet? Absil, e Hic suspicandura de veritate lectionis putat La-
    b Ex humore frigido, putrido lamen, minorem re- tinius. Priinam edition. Bon. secuti. suraus. Lectio
    sistenliain faciente, ignis in corpore nostro accendi- vern tle qua Latinius : Qui possibilia sibi el utitata
    tur ac pulrido ipso humore frigido nulrilur: contra- prmcipil, ut repensari deberepro maximit. .
    rimn enim fit ex sub conlrario,
    ' ut palel ex Aristotelis f Resumit C.hrysologus quodl Apostolus, dixerat
    Physica. MITA. superiirs Rora. v, 18.
    c Ms.Usesen., Calor non exttinguitur frigore; sed s Pro misere. Sic etiam miteriter et miserabiliter
    frigore mtritur incendium. apud Nonium.
    fciS S. PETM CHRVSOLOGl Mft
    Xx). Beata esl hsec servitus, quoe dominalioriem ge- A non compta moribus, iibn monilibus bfnata viHn-
    vnerat serapiternam. Illa enim libertas fruclum pcenae, tuin , non incessu gr»vis, non vere illo « flamm»6
    'et confusionem nobis intulit non fercndam, sicut di- virginalis verecundioe operla veiameulo; sed lasciva
    ; cit: Quemenim fructum habuisiislunc in his qiimnunc oculis, soluta gressibus, prfeyenta illecebris, et tota
    ' erubescilis? nam
    finis illorum nwrs esl. Ecce qualitef dolis et smiuiatioiiibus perfucata. Quam cum vir
    'mauuraillit, eccequali proemiohonorat illam diabo- tantus visain justa indignatione despiceret, et eam
    ?lus servilutem; ut mors simul et vitam finiat et in- prp.cul a sua societate propeileret, atque toto exse-
    'choet poenani. At qui Christo serviunt, fratres, illusa craretuf judicio gravitaiis; illa necdespecta erubuit,
    morte » cum slipendiis, sanctitalis perpetuam trans- nec contempla se corfexit, nec resipuit, sed fepul-
    feruntur ad vitam; finis enim Chri.-ti non suscipit sa, sed tota pfoeceps ad idolorum lupanaria convp-
    finem, quia non interficit hominem linis iste,sed lavit, et nialuit subire fornicationis infamiam atque
    perficit. b aduilerii criinen incurrere, quam male placiti iia-
    SERMO CXV. jiitus turpiludinem non horrere. Unde et merito eam
    De lege abrogata per gratiam. In verba ejusdem : beatus prophela deplorat, dicens: Qtiomodofacta
    Ari igiioruhs, fraires , scientibus enihi legeih lo- esl meretrix civitas fidelis Sion (Isai. i) ? Cujus adui-
    qudr, etc. B teria quoque Ezechiei sanctus toto pene voluinine
    Posteaquam b Davidicam citharam spiritualis in- proescrilht. Hinc est, fratres, quod cum in Evaiigelio
    telligentioeplectro et modulatione tangentes, animos a scribis et doctoribus legis apud Dominumista ac-
    vestros et corda permulsimus, intonantis quoqtie cusarelur adultera, avertil faciem suam Domimis, et
    Evangelii ad suscitandos sensus vestros principia declinavit in terrairi, ne crimen cerneret quod puni-
    metuenda prsebuimus, ad Apostolicum magisteriura ret; el maiuil, fralres, m pirivere scribere veniam,
    mox credidimus esse remeandum, ut tripartitus quam dare in carne sentcntiam (Joun. vrn). llacc
    ordo sermonis ecclesiasticoe doctrinoe salutiferam Apostolus adulterain ad Christi nititur revocare con-
    teneat et praebeat disciplinam. Nam et cantilena a sortium, nec patitur pristini lapsus limore tardari,
    continuo labore relaxat auimos, et Evangelica au- quoevivente viro merilo exstilit adultera, quia fuit
    ctoritas mentis reparat et exsuscitat ad laborem, cum alio viro , nunc vero non deserit legem , quse
    c apostolicus vigor a tramile recto removeri et no- ad legis recurrit auctorem; sed moritur legi legali-
    stros non sinit sensus evagari. Hanc beati Apostoli bus addicta sententiis, ut vivat gratioe et resurgat
    per ordinem sequi hodie reperimus leclionem. An per veniam, quoefuerat interempta et morlificata per
    ignoratis, d fratres, inquit, scienlibusenim legem lo- legem. Denique cum eam a maritali jure defuncto
    quor, quia lex dominalur hominiquanto temporevivit? C viro asserats absolutam, ipsam polius, non virum,
    Et indicit similitudinem. Nam qucesub viro est mu- insequcniibus defunctam esse teslatur: quia non iex
    lier, vivente viro, alligata est legi; si aulem morluus homini, sed homo i moritur legi; nec mandatum
    fueritvir ejus, soluta est a lege viri: igitur vivenleviro, proelerit, sed mandato deficitille qui labitur a man-
    vocabilur adultera, ti fuerit cum alio viro; ti autem dato. Audi quod sequilur. Itaqtie, fratres mei, elvos
    mortuus fuerit vir ejut, solula est a lege viri. Videtis, mortificati estis legi. Numquid dicit, morlua est vobis
    fratres, beati Apostoli magnum coelestis magisterii lex ? Et vosmortificali eslis legi. Et bene addidit, Per
    documentum, quemadmodum legis tempora legali- corpus Chrisli. Quia lex reum astringit, arclat ob-
    bus teslimoniis asserit proeteriisse, totamque ejus noxium, punit et interlicit criminosura. Qui ergo per
    praerogativam miro conjugii exinauivit exemplo. Et corpus Chrisli ab omni crimine exemptus cst et eru-
    merito lex e carnali conjugio comparatur, quoe non tus, feliciler moritur legi, ut innocentisevivat et gra-
    oblinuit cum synagoga spirituale consortium. Nam tiie. Ut sitis, inquit, alterius, qui ex mortuit retur-
    cum accepisset eam ad observantiam disciphnoe,ad rexit. Alterius. Alter ipse effectus est, curn nostram
    sancti germinis fectinditalem, ad augtnentura pudo- corruplionera in incorrnptionem mulavit, et morla-
    ris, ad custodiam castitalis, ad superni thalami sa- litalem immorlalitatis transvexit ad gloriam. Ut
    cfum reverendumque secretum, ad myslicam tbori ;D friictificeinus, ait, Deo. Consortes coeleslis natursc
    coelestis unilalem, reperit in ea totius f meretrica- per Chrislum, non j terrse, sed Deo; non morti, sed
    tionis illuviem- Occurrit enim tanto viro, id est legi, viloe; et Deo fructum asserit deferri, non carni. Cum

    * Stipefidium peccati mors. ciis consecrandam, ait cam Chrisli flammeoretervari.


    t> Superiores homilias innuit, in quibus, velpsal- _h Similitudinem ex Apostblo aple prosequitur.
    toorum versieulos; Vei qusedam Evangeliorum loca Non enim putandum est Paulum loqui de muliere
    enarravit: nunc ad Apostoli Epistolas, quas superius per divortium dimissa ,• quse alteri nupsisset, hoc
    interpretatus est, alt o_se remeandom. enim per legem licebat, at de muliere nupta quse
    e Ex Latinio. cum alio viro consuevissel.
    d JulcfeosRomoe degeiites alloquitur Apostolus, 1 Alias, cum sacro textu, liberatam.
    quos fratret vocat etiam eafni, brlu, ait Grotius. i Putanl Theodoretus et Cajetanus Apostolum luc
    « Sub statu legis Mosaicsepauci erant tpirifaales, Judoeis conniventern maluisse dicere, Mortui estis
    plerique carnales, ait idem Grothfe. legi, quam Lex mortua est vobis._ Eadeni lamen est
    ' Stupri scilieS.,'vel auoltefii. sententia; si enim Judaji ad Ghristum -OBveHinior-
    * Quo sponsoecaput obnubebalur. HieroBynihs in lui sunt Icgi, illis ctiam moTtus «st lex.
    Rpitaphio Paula., ut notuet virginem CJiristi auspi-
    su SEKMO cxvi. . i»_8
    tiiim, inquit, etiemus in carne, passiones.peccaiorum.,A J tur, iibentius et cum suavitate maximS evangeiica?
    qumper lcgemerant, operubanlur in membris nostris, scientioepandit et aperil sacfaroentuin, Et idep post
    ut fruclificaremus morti. Cum dicit:Cum essemus, propbeticam melodiam et yirlutum Christi stupeuda
    pne;eiiluin tempus indicat, dum in sola carnepositi, miracula, ad apostolicarum redeamus ordiiiein le-
    inirao magis expositi, quse carni suut tantura sapere, ctionum. Talis ergo hodiernse exstitit continenlia
    facere, velle cogebamur, juxla aliud Apostoli: Qui in lectionis. Quid ergo dicemus? lex peccatumesi? Absii.
    carnesunt, peo placere non possunt (Rom. vm). Cum Sed peccatum non cognovi, nisi per legem: nam coii-
    enim essemus,inquit, in carne, passiones peccatorum, cupiscenliam non sciebam, nisi lex diceret : Non
    qumper legem erant. Dicam sicut dictuni est a Do- concupisces. Occasione autem accepla, peccaiumper
    roino : Si luinen qugdin le esl tenebrmsunt, ipsie tene- tnandaium operatum eslinme omnemconcupisceniiam
    brmquantm(Mutth. vi)? Si per Iegem passiones pec- (iiom. yn). Audistis, fratres, quo morbo sine Chrislo
    catonim membris dominantur humanis, quid ipsoe laboraverit humanaconditio, quam captiva sine gratia
    per se facient passiones, quse nascenti mox homini fuerit humana fragiliias, quoelege, quoemandatis no»
    infeliciter et poenaliter obseeundant ? Cum taliter na- prohibebatur, sed armabalur ad crimina quoeob hoc
    scenlem, generatur taliter, angores deprimunt, ur- audiebat, obhoccognoscebat, non utvinceretpeccata,
    gent pericula, afficiunt poenoe:passioues sunl, ira- JJ ] sed faceret. Peccalum non cognovi,nisi per iegcm.Vi-
    tres, per quas iiilirtualur infantia, pueritia trahilur, lia noii nosse felicilatis est, nossepericuli, vieissevir-
    iidolescentia insanit,juventus etsenectus multis tutis est. Rex nobilis et foriis, hoslibus suis longius
    lucUbus cumulaiilur ; ipsse sunt quoetotam hominis pccurril, et ita proevenitingruentium dolos, ul dejici
    yilani inimico conturbante comitantur ad lapsum ; nequeat lides militum, civiumnequeal Gor.turbaricon-
    quas lex dum probiberet, admonuit; dum discuteret, slantia: sicmodo geiierosusanimusperChfistigratiam
    ampliavit; dum accusaret, reddidit chariores; et quae corporis sui transgredilur mistrandas angustias, et
    per ignoranliam latebaat, fecit esse per scientiam no- ita totus delicta prxvenit, proculcat vitia, et crimina
    tiores. Et sicut per falcernspinoemagis dum succiduu- totus interneeione prosternit, ut nequeant fucis scn-
    tur accrescunt, ita dum resecantur per legem, sus faliere, dolis ingenium depravare, tumultuatio-
    " pullulant passior.es,Tjuiaintriusecus velut in radice nibus misera, imbecillacorda dissolvere, ardore, san^
    .carr.is fixoesolidantur. Lex intrinsecus culturam fidei guirribus, e fumantes occasiones incendei'e, vario
    habet satis justam , nec proficit: unde ad frugem passionum genere membra naturaliter inlirma vexare.
    morlis ipsum cespitem humanoe carnis sua excila- Quod iguis aridoe segeli, hoc vitia corpori sunt hu-
    tione perducii. Passiohes, inquit, peccalorum, qum mano, quoe sola securius separatione vincuntur, ne-
    per legem eranl, operabantur in membris nostris, ul (_; ( cantur iguorantia, et nescita feliciler evanescunt.
    fructificaremus morli. Instrumentum quod ad vitam Nam si ad menlein et sensus pervenerint, si contige-
    erat, _d frugem inortis sihi in nobis vindicant pas- rinl animos, si _emel membra penetraverint, inex-
    siones. Sauciati ergo laliter pef Christi.graliam, a sti::guibile gignitur et exalfeitur inceiidiuin : et nisi
    lege mortis absolvimur, et Spiritum sanctum perci- unda ccelesliscorda rigaverit,mentes infuderit, mem-
    pimus intrinsecu- debellalOTem, victoremque vitio- bra madefeeerit, lotuni quod-est roboris hiimani,
    rum; ut passiones forinSecusexclusoepulsent, len- subditur et redigitur in favillam. Lex, inqiiil,-pecca-
    teut, provocent, sed concidant ad nostrorum glo- lumesi? Absit. Sed peccalum non cognovi niti per
    riam triumphorum. Nobis, nobis cupit vincere, qui legem. Ac si dicercl : Aururo avarilia non est, sed
    cum dominaretur nobis dignatus est militare, sicut avaritiam non cognovi, nisi per aurum. Vinum cbrie-
    dixib. Ergo sefviamus in novitaic Spiritus a camis .tas non est, sed ebrietalem non cognovi, nisi per vi-
    servitute jamliberi, quia vera dominalio estc famu- num. Pulchritudo corporis non est concupiscenlia,
    lalus Dominicoesanctilatis ; narn ct d velus honio et sed forraaedecus concupiscentioe me rapuit et pcr-
    vetus Hitera totam corrupit et perdidit discipllnam. duxit ad lapsum. Sic ergo ipsa per se mala no:i sunt,
    SERMO CXVL quoea Deo ad utilitatem, ad salutem, ad gratiam sunt
    De cognitionepeccatiper legehi. In vefba ejusdem : j) I creata, sed per ea delinquendi datur occasip. Ergo
    Quid ergo dicemuS? Lexpecculum est? Absit, etc. avarus aurum accusat, ebrius vinuni, lascivus aut
    Quoties diverso generb, sed voce cofisona myslica lepidus formoevuit esse quod contigit ad ruinain. Ita
    resonat cantilena, mita dulcedine pascit et delectat et lex quoea Deo data fuerat ad salulem , quoeerat
    auditum; ila cum vario modo, sed uiio Spiritu eo- per se ccelestiset sancta, facta est per hominem mi-
    demque sensu divina et coelestis doctrina depromi- seri hominis ad ruinam, sicut ex sequentibus probat
    * Natune noslrse corruptione, qu* Dei beneiiciis apud Dominum: libera servitus, ubi non necessitas.
    abulitur, lexnoslrafunesia evadit, nisi illam gratia Sal- sed charitas servit. •
    valoris comiletur. Primo enim inflairimalcouctipiscen- d Adam, et vetusla Hebreeorumlex.
    fia.n, quoecohibita, velnt aggere legis opposilo, ina- • Lelhale peccalum, quamquam sub cineribus pes-
    jjori impetu in varia desideria erumpit; secundo pec- nitentioesepeliatur,- si peccaior ipse proximam delin-
    catum excitat, qund in homine sine lege vivenle con- . quendi occa.siostemhondum dimi-erit, eta seejeee-
    sopitum fuerat. Vide Natal. ab Alex. iri Epist. S. -rit, non dicitur peniti!sexsl.inetum,sedtanlum ci.efe
    ?aul, lom. I pag. 101. eoopertmn, tfctiterura dala occaskme accendalur.
    b Videtur bic aliquid deesse. MITA.
    e Augustinus in psalm. xcix: Libera servitus est
    519 S. PETRI CHRYSOLOGI 520
    Apostolus, qni. dicit: Itaque lex quidem tancta, et \_ et per illud occidit. At quomodo sibi jam, quod esset
    mandalum sanctum et justum et bonum. Quod ergo occisus, provideret jam morluus? nam quis poterat
    bonum erat, non intulit morteni, sed peccatum, quod subvenire occiso, nisi Christus, qui vitam reparavit
    principalitcr intulerat morlem, quod fragiltm, quod occisus? qtti talionbm morti reddidit per mortem,
    imbecillem, quod humanam naturam pronam fecerat mortem peremit, atque eam prodidit contumacem,
    ad lapsus et vilia. Quod lalebat, et bostiliter humano quoeincubare jussa poenisreoruro, attentare ausa est
    grassabatur in corpore, Iex reprehendit, lex prpdi- ipsum julicem, invadere ipsum innocenlia.pra._um-
    dit, dum admonet hominem de innocentia, de san- psit auctorenl : undc merito mors morlua est, c!
    clitate, dejustitia, de virtute, de fide; dum arguit Je in me non ego vivo, sed vivit, agit, regnat, imperat
    vitiis, de delictis, de criminibus. Sed horno, audire Christus.
    quidem coepit virlules, coepil velle, sed non atligit; SERMO CXVII.
    coepit deteslari, sed sequi vitia; odisse delicta, sed De Adam primo el novissimo.In verba ejusdem : Fa-
    cttisest primushomoAdamin animamviventem,etc.
    facere; horrere crimina, sed implere : unde tarde se
    servum captivum, se male rabiei sensit addictum el Duos homines beatrrs Apostolus hodie retulit hu-
    coepitclamare : Infelix cgo homo, quis nte liberabita mano generi dedisse principium, Adam videlicet et
    corporn mortis hujus? Cui respondetur : Gratia Dei g Christum : duos hoinines pares corpore, sed merito
    per J esum Christum Dominumnosirum, Quo audito dispares ; compage membrorura tota veritate persi-
    coepil libertatem quoerere per auctorera, salutera per miles, sed ipso sui principio tota dissimiiesverilate.
    veniam, vitam per solam sperarc gratiam. Nam diu Factttsest, inquit, primus homo Adam in animam vi-
    ignoraverat unde esset difficilis innocenlia, unde la- ventem : novissimtisAdam in spiritum vivificanlem
    boriosa juslilia, anxia sanclitas, virlus ardua, fides (I Cor. xv). Ille primus ab islo novissimo factus est,
    lota periculis plena, undesic tantas copias haberent a quo est et animam conseculus, ut viveret; hic est
    delicta, a unde crimina dum succiduntur increscunt, ipso se figuratusauclore, qui vitam non exspectaret
    virtutes deficiunt dum coluntur. Lex aperuit, lex do- ab altero, sed ipse vilam sohrs omnibus largiretur ;
    cuit, lex tota luce monstravit, crimina per peccalum, ille vilissimo plasmatur ex limo , ex utero prelioso
    virlutes per Deum in humanis sensibus, in humana Virginis hic procedit; in illo terra mulalur in carnem,
    mente dominari; nec possc ante superari delicta in isto caro promovetur in Deum. Et quid plura ?
    quam delictorum fuerit auctor exstinctus, quod est Hic est Adam, qui suam tunc in illo cum lingeret ima-
    peccatum, quod Christus abslulit, altestante Joanne, ginem collocavit. Hinc est quod ejus et personam
    cum dicit : Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccata b suscipit, et nomen recepil, ne sibi, quod ad siiam
    mundi (Joan. 1). Sine lege enim, inquit, peccatump, imaginem fecerat deperiret. Primus Adam, novissi-
    morluumerat, Ego aulem vivebamsine legealiquando. mus Adam; ille primus habel initium, hic novissi-
    Sed cumvenisselmandatum, peccalum revixit. Et ego mus non habet finero. c Quia bic novissimusvere ipse
    mortuus sum, et inventum csl mihi mandalum, quod est primus, ipso dicente : Ego primus, et ego novissi-
    crat ad vitam, Iwcesse ad morlem. Nam peccatumoc- mut (Isa. XLVIII).Ego sum primus, id est sine initio.
    casione accepla per mandalum seduxit me, et pefillud Ego novissimus, utique sine fine. Sed non pritis, in-
    occidit. Peccatum mortuum erat, non quia non erat, tjuit, quod spiriluale est, sed quod animale, deinde
    sed quia ignorabatur, et proprie dictum est, Pecca- quod spirituale. dPrius uiique terra quam fruclus ;
    tumrevixit. Quia erat sepultum in ignoranlia noslra . sed non tam preliosa terra quam fruclus; illa gemi-
    non mandatum per peccalum, sed peccatum per man- tus exigit et labores, hic substantiam largitur et vi-
    datum revixit, dum facit proevaricari qrri fuerat anle tam. Merito propheta de tali fructu glorialur, dicens:
    peccator; dumreum perficit ctiam contumacem, de- Terra noslra dedit fructumsuum (Psal. LXXXIV), Quem
    sertorcm exsuscitat et rebellem. Urrde merito homo fruclum ? Illum nempe de quo alibi dicit: De fructu
    jani tunc se exclamat mortuum, quando se unde, ct veniris tui ponam super sedem tuatn (Psal. cxsxt).
    quare et per quem moreretur agnovit. Peccatum, Primus homo, ait, de terra terrentis; secundushonto,
    fratres, quam crudelis tyrannus sit, jam videmus. de cmlocxlestis. e Uhi sunt qui concepluin Virginis,
    Per mandalumseduxitme, el per illud occidit. Quia ar- Virginis partum, mulierum parlibus exislima;t cx-
    gumentum salutis tetendit in laquetim, quia curam cequandum,cum illud de terra sit, hoc de coelo; hoc
    fecit esse' languorem, quia inslrumenlum sanitalis divinaj virtutis sit, illud infirmitalis humanoe; illud
    exitiale mutavit in vulnus, quia vitam ipsam in gla- sitf in corpore passionis, hoc totum sit in tranquilli-
    diura lelhalem convertit: Per mandatumseduxitme, tate divini Spiritus, humani corporis in quiete? San-
    Ms. Ceesen,el Valic, unde vitia. e Ceriiithum, Ebionem, Carpocratianos, aliosque
    h Alias, suscepit. hujus commatis viros vellicat. An vero Virgo san-
    c Ms. Cseserroe et Vallicel. : Adam ille prinws non clissima communi mulierum more Christum enixa
    habetinitium, non habet hic novissimusfinein; sed no- fuerit; vide apud Mahillonium, proef.2 in soeculum
    vissimusitle est, qui est prhnus. ivBened.pag. 554edit.Trident.,occasioiierecensend?e
    d Ait non prius factum esse spirituale corpus, scd quaislioiiis orioeinter Ramtramnum, monacbumCor-
    animale, tam in Christo quam in nobis. Proemittere beiensem, el Paschasiuin Radberlum, ejusdem loci
    enim sblet Deus imperfectiora, ut perfectiora se- cosnobitam.
    quantur. Sic prius terra quam fructus, prius pueri f Ms. Cses., in corporitpassione.
    sumus quam viri.
    531 SERMOCXVHI. 522
    guis siluit, earo stupuit, soporata sunl memhra, et A possuni.Ecce quomodocarnis resurrectio prcedicalur,
    aula Virginis tola est in coelesli commoratione sus- quia ibi caro possidebilur a spiritu, non caro spiritum
    pensa, donec auctor carnis, carnis sumeret indumen- possidebit, sicut ex seqnentihus elucescit. Neque
    lum, et fieret homo cceleslis,qui non solum terram corruptio incorruplionem possidcbit. Vides quia non
    redderet homini, sed homini donaret et ccelum.Virgo caro depcril, sed corruptio; non hoino, scd nilpa;
    concipit, Virgo parturil, Virgo permanet. Ergo vir- non persona, scd crimcn; ul homo in Dco, el co-
    tulis est caro conscia, non doloris, quocnragis pa- ram Deo vivens, finemse dcliclorum landem gaudeat
    riendo integritatis augmenla suscipit, damna pndoris conscculum. Dc resurreclione proprius sermo profe-
    ignorat; testis polius sui partus exislit, quoe nullas rendus csl, fralres, quia Iranscursini, cl in ipso verbi
    partus pertulit passiones ; et sacramenlis coelestibus fine, non convcnit dici dc co quod nos ad a_terna
    inlerfuisse se nova mater miratur, quocnascentis or- tempora ac perpeiuam Iransinillit ad vitam.
    dinem intelligit humana. consuetudinis nil habere. * SERMOCXVIII.
    * Si Deumsic nascimagus fatetur munere, fatelur dum
    De morle et resurreclionecarnis.
    adorat; advertite quid sentire, quid credere debeat
    Christianus. Sed quod sequitur audiamus. Qualis Quoniam lota e spes fidei Chrislianoein resurre-
    icreuus, taleset terreni, el qunlis cmteslis, lalesel cce- B ctione constiluta est morluorimi, ne quisquam de ea
    lestes. Quemadmodumnon nati taliter, tales poterunt ausus sit dubitarc, beali Pauli asserentis, cam aucto-
    inveniri, non manendo quod nati sunt, sed quod re- ritate, rebus, exemplis, latissimam rccilari vobis fe-
    nali sunt permanendo ? Hinc est, fratres, quod virgi- cimus f hodie leclionem, ad quam sermo noster
    nei fontisuterum coelestisspiritus arcana luminissui quod adjicere possit non poluil iiivcnire. Sed quia
    admixtione fecundat; ut quos b origo limosoeslirpis nostri officii vestra charitas scmper exigit servitu-
    profuderat suh misera cOndilioneterrenos, coelesles tem , repetere hoec eadem , inculcare vehemenlius
    pariat, et ad similitudinem sui perducal aucloris. hoecipsa, resurreclionis ipsius ardore gestimus. Fra-
    Ergo jam renati, jam reformati ad nostri imaginem tres, sempcr de resurreclione libet dicere, jugiler de
    Creatoris, quod proecipitApostolusimpleamus. lgitur resurrectione deleetal audire , quia mori numquam
    sicut portavimus imaginemterreni, portemuset imagi- libet, vivere semper delectat. Resonet ergo in ore
    nem cwlestis. Fuerit necessitas, quod de lerra con- noslro resurrectio semper, semper resurrectio ad
    creti coelestiac spirare nequivimus, qtiod de concu- noslrae menlis transmillatur auditum, ul mors quoe
    piscenlia nati concupiscenliam non valuimus evilare, nostros semper obsidet sensus, cumterrore suo, cum
    quod illeeebris dominanlibus acquisiti coacli sumus lamentis suis a nostris sensibus effugelur. Quia sic
    illecebrarum turpitudinem sustinere, quod soeculihu- C agricola fruclus uberes et s exsaliatas epulas cantat,
    jus habitaculo recepti caplivi fuimus raalis; ad instar ul b immanem vomeris lahorem non senliat et sudo-
    nostri Domini, sicut diximus,jam renati, quos utique rem. Sic naula porlus modulatur et lucra, ne unda-
    concepit virgo, vivificavit spiritus, porlavit pudor, rum ruinas, ne maris discrimina perlimescat. Sic
    genuit integritas, nutrivit innocentia, edocuit sancli- miles, ne vulnera metuat, ut gladios non pertime-
    tas, virtus exercuit, Deus adoplavit in filios, imagi- scat, preedaspersonalet triumphos. Underesurrectio-
    nem totam tota simililudinenostri porlemus auctoris: nem mente, ore, oculis , spectet, cantet, cogilei
    non majeslale qua solus est, sed innocentia, simpli- Chrislianus, ut totam mortis possit despicere et cal-
    cilate, mansuetudine, patientia, humilitate, miseri- care formidinem. Mors est, fratres, desperationis
    cordia, concordia, qua dignatus est nobis fieriet esse domina, incredulitatis mater, germana corruplionis,
    communis.Cesset vitiorum pfuritus pestifer, delicto- inferrii parens, diaboli conjux, oranium nialorum re-
    rura lethalia blandimenta vincantur; exsecrandus gina, quoeomne genus bominura tali ordine inexple-
    furor, criminum comprimatur origo; disculialur a bili impugnat, ut primum susurratricem suam despe-
    sensibus caligo tota pompa. soecularis; abjiciatur a ralionem prsemiltat lalia suadentem : Homo, cur lua
    menlibus mundana.cupiditatisillusio; appelatur pau- perdis tempora ? Ecce domina mors tua venit, ' ani-
    perlasChrisli, quoedivitiasiu coeleslibuspossidet sem- D mam tuam in nihilum redigens , carnem tuam pu-
    piternas; tota sanclitas animsecuslodiatur et corpo- tredine, ossa tua vetustale consumens, ut te qui non
    ris, ut non magniludine, sed actu imago Creatoris fuisli antequam nascereris, faciat non esse post mor-
    nostri portetur et clarescal in nobis. Affirmal quod tem. Redde ergo debita ante morlem, moriturus ci-
    diximus Apostolus, cum dicit: Hoc aulem dico, fra- to, tibi, oetalibusluis : da lusibus infantiam, da deli-
    tres, quia caro et sanguis regnum Dei possidere non ciis adolescentiam, da voluptatibus juvenlulem, da

    a Hoc ipso ad hanc rem argumento utitur Noster Nolum autem vobis facio, fratres, etc.
    in epislola contra Eutychelem. « Hoc passim SS. Pa:res. Vide Theophylactum in I
    b Similia Augusliims,lib. XIIIde Civit. Dei, pag. ad Corinth. xv, 1, pag. 291 et 292 : TotusChrislia
    25 : Indwmus imaginemlerreni hominis propagatione nismtisin resurreclionis doqmatesitus esl.
    pr&varicationitet morlis, quamnobisintulil generatio; f Vide notam 1 serm. ll5.
    sed induimusimaginemcmleslishominis, gralia indul- s Exsatiatas dicimus res, in quibus desideria nostra
    genticp. abunde conrplentur.
    0 Sicvilasque
    le,git
    perpelum.
    Latinius. Editi, aspirare. h Ex mss. Coesenseet Vatic.; edili, imminenlem.
    d Sermo hic alias inscribitur : In verba 1 Hic anima sumitur pro vila corporali.
    ejusdem :
    F.TROI. LH. 17
    523 S. PETRl CHRYSOLOGI ___
    senectutem iaihi, ne sine causa de spe cogites despe- i- A lus esl, et quiit resurrexittertia die secundumSa-iptu*
    ratus. Posl istam miltit incicdulitatem suam iiliam , ras (I Cor. xv). Dei largilas viclurum, non morilurum
    sic minaiileni : Quasi non moriturus, quasi a evasu- i- dilat. Aut quid bonum accipit,si nonerit ipse qui acci-
    rus mortem, sie dc yita disponis? llomo, le decipil il pil? In quo et slatis. Stat utique qui semper vivit, quia
    fides, lu fidei credis, quse ut tollal praisenlia, futuraa , * nrorluus semperjacel. In quo et salvammi. Si quis
    b
    promjilil, el ul aulerat qiuc sunt ante niortem, ne-:- niorilur, perit; salvatur vero ille qui semper vivil.
    scio.quscinvisibiliapollicelur csse post mortem. Quis s Qua ralione prcedicavivobis, tenere debelis, nisi sine
    inde venit, aut quis sapicns crcdil lot soeculis pro-i- cuusacredidislis.Nonsolum, fratres, sine causa cre-
    missa, nec rcduila? 0 si uianduces el bihas! Man- didit, sed el sine causa vixit, qui se ad lroc solum
    duca el b.ibc,cras enim morieris (Isai. xxu). Tertiam n natum credidil ul! periret. Homo quid libi orilur
    germanain ncquilia. suai corruplionem lali dirigit it quod non occidal? quid tibi quod occiderit, nonre-
    cuin furore, ul aspectus hominum invadat, allrahat,:, surgit? Diesmane orilur, et iterum resurgil in niane;
    occnpct, per sepulcra, cxlrcmos ostcndens carceres,i, sero sepelilur in nOcte, et iteruro resurgil in mane.
    suos jacere.il.iidcnionslrai irainobililer vinculalos; ett Sol quotidie nascitur, quolidie morilur, » resurgit
    ut boinines sensus hominishorrore loto, tolo pavoree ipse quolidie; tempora dum transeunt, pereunt; dum
    conturbct, effundit piilrediiiem , eructat saniem , B redeunt, reviviscunl. Unde, liomo, i si Deo non cre-
    spargil fclores, atque ad uruimcorpus hominis innu- dis, si non acquiescislegi, si non consenlis audilui,
    meros b carnifices a se vermes dedisse proclamat. vel oculis luis crede , vel elementis resurrectionem
    Quare non desperationi, quare non incredulitati cre- tuam tibi jugiter proedicantibus acquiesce. Gerte si
    derenl Chrisliani? Hoecsunt mortis bella, his duci- ista longe sunt inferiora, qux in luis manibus sunt,
    bus , his cousiliis, tali conflictu captivat, vastat, in- ct de morle luo opere suscilantur, te-posse Dei ope-
    lerficit omnes quos natura proesenleniperducit ad vi- ie doceant suscitari. Vade ad semen, Apostolo te
    tatn, c ducitreges, trahit populos, genles iropellil,, docente (I Cor. xiri); lolle triticum aridum sine sen^
    non divitiis redimi, d non llecli precibus , non lacry- su, sine motu; duc sulcum, fodi terram, fac sepulr
    mismolliri, non viribus umquampotuil ista supcrari. crum, sepeli trilicum, inspice queraadmodumniorte
    Erravere, fratres , qui de bono morlis e scribere; deperit, humore ^urgescit, pulredine corrumpitur;
    sunt conali. Et quid mirum? tunc se mundi sapien- et cum pervenerit ad lolum quidquid dcsperalio,
    les magnos oeslimanl et proeclaros, si id quod estt quidquid incredulitas, quidquidcorruptela librsupe-
    Bummummalum, hoc esse summum bonum simpli- rius ingerebal, tunc subito reviviscit in germine , in
    cibus.persuas.erint : merilo Scriplura de istis dicit :: herba pubescit, juvenescit in caule , malurescit in
    Vmqui dicunt bonummalum, ei malum bonum(Isai. C ( fruge, et ad illam totam ipsam, quam tu periisse de-
    v). Voequi ponunt tenebras lucem, et lucem tene- flebas., specieni resurgit etformam; ut te, bomo,
    bra.s! Et re vera quem noii isli fallercnt, f quem non1 triticum non tam doceat manducare quam saperc,
    coecarepotuerunt, qui vivere malum , mori bonum, non tam cogat lahorare quam crcdere. Reliqua nos
    incaulis credere perfecerunt? Sed hoec,ffalres, veri- laceamus, quia et unde, etquando, el quomodp . et
    las submovet, lux fugat, impugnal fides , Apostolus per quem mors venerit, bealus Apostolus plano et
    notat, Christus delet, qui dum bonum vitse reddit, satis lucido ac diyino declarat eloquio. Homo, accipe
    malnm niorlis prodit, damnat, excludit. Sic enim fidem, quia gratis datur; crede resurreciionera, quia
    cocpit Apostolus : Nolum autem vobis facio, fralres, qui promillit illam pretiuin non requiril.
    Evangelium,quod prmdicavivobis, qitod el accepislis, SERMO-CXIX.
    m quo etslalis, per quodel salvamjni: qiiaralione prm-
    dicavivobis,tenere debeiis, nisi sine causacredidislis? De vero cursu pro corona glorim. ln-verba ejusdem :
    Nescitis quod Iti qui in sladio ctiriiml, etc.
    Tradidi enim vobis in prhnis , quod et accepi, quia
    Cltrislusmortuusest pro peccalisnoslris, et quia sepul- Beatus apostolus Paulus non soluru per doctrinara
    a Menander, lesle Juslino, Apolog. ad Antoninum DI s Edili plures, nwrilurus-
    Piuin, pag. 145, seclaloribus suis suasit quod mori- L Mss. Cocsen.et.Vallic. : Salvatiir verg perMuni,
    turi ripn essent. quodsupervivit. t
    b Ipsa mors carnifex est, inquit Cbrysostomus, 1 Hoc argumento libenter usi veteres. Nyssenus,
    homil. 75, lom. VII. oral. de Resurrect. Christi, tom. 1H,-pag. 429. Nam
    c Claudianusde raplu : noclem morlis imaginem pulabant, dlem.vitie. Ter-
    Sub tua purpnreiveniuntvestigiareges tulliaiius, lib. contra Marcioiiem: Sed-,nQ$eslhnago
    mortis. llilarius, Genes. : Dies imago vitm, nox i«of-
    Deposilolusu, lurba cuinpauperemixli. lis hhago est.
    Omuiamors_;quat. i Inter Judseos Sadducoei;interChrislianos Siinon
    d Similiahis Theodpretus, oral. 6 de Pro.yid. pag. Magus; Hermogenes.item, leste Terlulliaiip de Be-
    587 : Lacrtjtnanlis nonmiseretnr, precibusnon move- surrecl. carnis cap. 4; JpAiin.esHierosoJyrail.;Euiy-
    tur, dopis non corrumpitur', elc. Vi.de liasilium , clii.ns patriarclia, licet resipjuerit,, resurnecti.onein
    epist. 185. negaru.nt. Inter genliles..ripn. cap.i.ialilcr
    0 Ethnici fere omnes luortem laudaba.nl. A-rege corp.orum
    errasse censpbatur, qul eam crederet, aut, dpceret.
    Ptolpmeo ycliluS: fuit Cyreniacus Ilegesias eam in Id autem apud.eos factum_,creditLprinus,. ex cap. iv,
    scholis iaudafe , eo quod mirlti eo audito , mprtem 29, Act. ad eoercendos, metu futuroruni,, facino-
    sibi spoi^teconsciscerent. rosos.
    ' AUas, quemnori cmcarunl.
    m SERMO CXX. .23
    legis, sed sseculi hujus exemplb ad coronam nos -__ A\vilat. dInagoiie islo tereeno qui vincefe-:voluntj a':-
    (dorisecceleslishortatur. Sic enim inter coeteraait, tinent- sc e a-cibis quibusdam, a potu nimic,, itbsii-
    ut.audivit dilectio vestra. Nescitis quod Id qui in sla- nent f ab omni immunditia, sub tanla-caslilate, ut
    tlio curiiint, omnes quidem currunt, sed nnus-accipit etiam propria conjugia-con requirant; nec aliler se
    bravium'; et addidit : Sic currite , ul comprehendatis vincere posse sperant, nisi- corpus suum. castum
    (I Cor. rx). Secundum terrenum exemplum , multi s pudicumque servaverint. Et post tantum laborem
    quidem, ut ait" Aposlolus, a in stadio currunt, sed quidaliud quam parvam, et corrupiibilem, et vilem
    unus accipit coronam, id est, ille qui melius currit; quidem- coronam accipiunt?Si ergo h pro.corru;jti-
    ita et in stadio vitac prcesentis, multi quidem cur- bili corona tantus labor a quibusdam suscipitur,,
    runt, sed unus accipit coronam: Currunt Judsei per quanto magis-nos omnem laborem sustinere debe-
    legem , currtmt philosophi per inanem sapienliam, mus, quibus pra_miumcoelesteet aelernoeglorioeco-
    currunt et hoereticiper falsamannuntiationem, currunt rona promittitur? Est ergo nobis agonizandum non
    catholici per veram fidei pnedicationem : sed de his levi cerlamine : certamus enim contra spiritualia
    omnibus unus coronam accipit, id est, populus ca- nequitioe, conlra diabolum et angelos ejus; Gerta-
    tholicus, qui, recepto frdeicufsu, lendit ad Cbristum, mus contra injustitiam , conlra impietatem, conlra
    ut ad palmam immortalilalis coronamque perveniat. JJ ] maliliam, contra impudicitiam, contra diversas ille-
    Quapropter et Judoci, et pbilosophi, et hserelici in cebras peccatorum. Et si certantes * vincimus , tot
    vacuum currunt, qui non recto fidei tramile gra- coronas accipimus quot viliorum vietores fuerimus.
    diuntur. Qtridenim prodest Judoeis cmTere per ob- Magnus itaque agon iste est, in quo spectaculum Do-
    servalionem legis, qui Chrislum, dominum legis mino exhibemus : spectamur enhn certantes a Do-
    ignorant? Currunl. et philosopbi per inanem b sa- miho, spectamur ab angehVejus ; in terravincimus,
    pienliani soeculi, sed superiluus et vacuus cursus sed pra^miumvirtutis in coelestibus-accipimus. De-
    ipsorum est, qui veram Christi sapienliam nesciunt. nique sancti martyres in agone certaminis positi,
    Vera eriiiirsapienlia Dei Cbristus est, quse non or- non soluui vilia peccatorum, sed ipsam mortem vi-
    nalur verbis, nec luculenla oratione, sed lide cordis cerunt, et i proemia immortalitalis susceperunl. Ih
    agnoscilur. CmTUirlet hoereliciper venenatanrtidei hoc agone primo Dominus et Salvatpr noster, et
    suoeasserlionem , currunt perjejunia, currunt per cerfavit etvicit, ut nobis exemplum cerlaminis et
    elecmosyiiam,sed pervenire ad coronam nequeunt, viclorioedemonslraret. Hoecergo vobiscum tractan-
    quia non currunt; falsa enihl fides eorum verse fidei tes, semen boni certaminis injicimus in cordibus
    graliam accipefe noh meretuf. Manifeslat hoc Apo- vestris , tamquam sulcala invenienles pectora vestra
    stolus alio loco, cum dicil: El si dislribuero omnem(_ ( aratro justitioe. Colite igitur verbum quod sparsimus
    subslanliam meam pauperibus, et si tradidero corpus in vobis, ul possit germinare quod saium est. Deus
    meum igni ut ardeal, charilalem atilem non Itabeam, aulem visitatione sua , rore suse vos pielatis infun-
    nihil mihi prodest (I Cor. xm). Non enim habet cha- dat; et det ihcremenlum seminibus nostris, quo
    ritatem Chrisli, qui Chrislo non fideliler credit. Et possitis-in collectis manipulis meritorum ad fructum
    ideo bene addidit Aposlolus , dicendo : Sic currite, centesimuhi pervenire.
    ul comprehendatis.Currere ergo debemus fidelicursu
    in fide Christi, in mandatis Dei, in operibus justitioe, SERMOCXX.
    ut ad coronama.ternoevitoe pervenire possimus. De- Defigura smcuiivitanda, el forma Salvatoris assumen-
    nique quemadmodum nobis currendum esl, idem da. Inverha ejusdem : Nolileconfigumri liuic sm-
    cuio, etc,
    Aposlolus coiisequenler ostendit, dicendp : Omnis,
    inquit,<7„i in agoneconiendii, ab omnibus conlihens Christus aposlolos sal esse hodie patefecit, dicen-
    esl; et illiquidemut corruptibiiemcoronani accipiant, do : Vosestis sal lerrm (Maltli; v). Ne quis ergo im-
    nos aulemincorrupiibilem.Vide quibus rios Apostolus paiienter feral," si beati Pauli verba ut grana divini
    exemplis ad coronam c promissoe immortalilatis in- salis terimus, quatenus altius spporati, sensus iulel-
    a Alludere videtur Apostolus ad Oljnnpica velDI Mulla-fecit,tulitque puer, sudavit,et alsit,
    Istlmiica certarnina,quocCorinthi celebrabanlur. Sla- AbstinuilVenereet Baccho..
    dium in quo cursu certabalur pedibus, sett equis, Chrysoslomus in verba Pauli ad II Tim. n,, 5.:JVfsi
    b Alias, scientiam,
    c Alias-,promissam. qui legiiimecerldverit', ho_"c""h"ab'et-
    ciirh liosiro': Nou
    d Pauli vesligiis inhserens Chrysologus, a curson- sufficii adlegitimam decerlationem,si agonisuiih ago-
    nem descenderii,nonsi ttncttts fuerit... oportetinsuper
    bus Iransit ad agonislas, albletas scilicet el pugiles. uiqui coronamconsequivellei,.omnemagonhikmpro-
    e Alhleloe (quo nosnine comprehendebantur apud fessionisobservasset legem lam circa ciborumi-
    q.uibus
    Groecosomnes qui corpore decertabant, apud Lati- vel absiinendum, vel vescendim athkiis_ fidt:, quatn
    nos vero pugiles tantum et luctatores), licet essent circa conlinentimac honesiatisratiomm.
    voracissimi, caricis, caseo et nuribus alebantur; et * Laudat -verbahoeoChrysologi Piliscus in Lexic.
    si "Srnibus, iis tantum qusenimium sncci et pingue- Anliq. Romanar. lom. I pag. 197.
    dinis habebant, at si;ie ullis condimenlis. Hiriceo- h jElianus Var. Histor. vi, 6 :Quistretme pstgnassenl
    rum viclus:, qui apudLatinos colephium vel coli- olivaet aliis ramis redimiti, laudibiisferebanlur.
    phium dicebatm";arida saginaiio dieiiur a Terlulliano 1 Vicerimus... accipiemu.s.
    dePallio, cap. 4, ubi vide Salmasium pag. 262, 267.
    ' Horatius,
    i Ha.c et ex superioribus nonnulla profert: claris..
    de cursoribus : Muratorius pag. 231 de Paradiso, contra Burnetum,
    8J7 S. PETRI CHRYSOLOGl 528
    " d
    ligentiam condire possimus. Grana enira salis in- A nis deformitate projecta, fofmam vestram in for-
    tegra saliunt, quatenus in medullis ipsa sublilius at- mam vestri reducite Salvatoris : ut novitas sensuum
    tenuata descendant: sic sermo Apostoli communiter veslrorum in vestris actibus elucescat, et ccelestis
    lectus prsebet simplicem sensum, profundam scien- homo coeleslihabitu jam gradiatur in lerra. QuaUter
    tiam prseslat, leclione sedula ileralur ad illa quoean- autem componat formamnovihomiuis, jam patescat.
    te perscrulati sumus. Hodie dicit beatus Apostolus: Sicut enim in uno torpore multa membra habemus,
    Nolile configurari huic smculo(Rom. xu). Putasne: omnia autem membranon eumdemhabent actum; sio
    beatus Paulus apostolus dicendo sic, elementorum mulli tinum corpus sumusin Christo, singuli autem
    liguris ne configuremur obsistat? neve simus ut Per- aiter alterius membra. Habenlesautem donationesse-
    sarum reges, qui subjecta nunc pedibus suis sphxra, cundum graliam, qumdala est nobis, differentes.Agit,
    ut polum se calcare credanlur, Deivices mentiunlur: agil ul corpus, quod collocat in coelesli aclu, in su-
    nunc radiato capite ne sint homines, solis resident perna vila, in moribus sanclitatis membrorum con-
    in figura; nunc b impositis sibi cornibus, quasi viros sensu el copulatione consistat : neque pes oculi mi-
    se esse doleant, c effeminanlur in lunam : nunc varias nislerium, neque oculus pedis officium perverso tu-
    velut siderum sumunt formas, ut hominis perdant fi- more confundat; sed ut sanclilatis mernbra donis
    guram, et nihil supernocclaritalis acquirant. Sed ista B] contenta sint largitoris, elcredant suumessemembra
    licet de soeculivanitate descendant, et sapienlibus orania, quod unum fecerit membrum, quia minorari
    tam fugienda sint quam r.denda, tamen Aposlolus nescil membrum unum, quod totum honoratur in
    cum dicit : Nolite configurarihuic smculo, soeculivi- corpus. Hinc est quod Aposlolus actus nrembris,
    tam corrigit, arguit mores, judicat institulum, casli. membra aclibus sic depingit : Siue qui docelin do-
    gat voluntates, luxuriam condemnat, et tolam vani- ctrina, qui exhorlatur in exhorlalione, qui Iribuitin
    tatum sseculariumpompara propellit, effugat, exclu- shnplicilale, qui prmest in sotliciludine,qui misereiur
    dit a mentibus Chrislianis. Sed hoc modo striclim in hilaritate. Charitas sine simulalione; odientesma-
    commonet quod est in principio hujus Epistolselatius lum, adhmrentes bono, invicem honore prmvenientes,
    exseculus, ubi figuram sxculi in viliis sic ligurat : invicem benigni,solliciludinenon pigri, spiritu ferven-
    Replelos omni iniquitate, malilia, fornicatione,avari- les, Dominoservienles,spe gaudenles, in tribulalione
    lia, nequitia, plenos invidia, homicidiis, contentione, patienies, orationi instantes, memoriissanclorumcom-
    dolo, malignitate,susurratores,deiractores,Deoodibi- municanles, hospitalitatem sectantes : benediciteel
    les, conlumeliosos,ereclos, superbos,invenloresmalo- nolilemaledicere; gauderecum gaudentibus,flerecum
    rum, parenlibusnon obedientes,insipientes,incompo- flenlibus; providentesbona, nonsolumcoramDeo, sed
    51(01,sine affeclione, sine misericordia, qui cum ju- Q etiam coram hominibus.Nolile esse prudentes apud
    sliliam Dei cognovissent, non inlellexerunt, quoniam vosmelipsos,nulli maltim pro malo reddentes; si fieri
    qui tatia agunt, digni sunt morte: non solum qui fa- potest, quod ex vobisest, cum omnibushominibuspa-
    ciunt illa, sed qui consentiunt (acientibus( Rom. i). cem habenles; non vindicanles vosmetipsos, sed date
    Fratres, audislis formam soeculi,didicistis speciem, locum irm. Si esurieril inimicus tuus, ciba illum; si
    vidistis figuram : si tameir formam et non informe silit, poitimda ilti; noli vincia tnalo, sed vincein bono
    monslrum, ubi confusione criminum tota rerum fa- malum. Superius, fralres, Aposloluspatefecit iriero-
    cies est deleta, ubi peccatorum connubio tola mundi bra vitiorum, revelavit modonobismembra virtutum;
    figura est dissoluta, ubi delictorum morbisimagoipsa ut ccelestecorpus tantis soUdatum membris, nervis
    ablata est condiloris, ubi homo in viliis est sepultus, talibus roboralum, possit facile mundi bella proster-
    ubi corrupti corporis scalent scelera, ubi homo ho- ncre, diaboli superare conflictus. Et ita vivens, ut
    minis est sepulcrum, ubi in horaine non homo cer- Apostolus docuit, non prosternit mundum? non pro-
    nitur, sed cadaver. Aposlolus ergo huic formoenos terit carnem? non diabolumvincit? non ocquaturan-
    prohibet esse conformes,el configurarinos huic vetat gelis? non major est coelo? Plane major coelo,quia
    figuree; huic similitudiniconsimilesnon esse permit- coclumnon movetur sponle, non voluntale agil, non
    tit, sed ad iormam Dei reformat, ad simililudinemJ) Qjudicio facit quidquam, sed sola necessitale servit
    revocat Chrisli, et totam reducil ad imaginera condi- semper, quia semeljussumest servire; impollulum se
    toris, dicens : Sed reformaminiin novilalesensus vc- non viribus, non labore cuslodit : unde cum non sit
    tlri. Hoc est, silis per Christum sensihus innovali, obnoxium pcenoe,sic lamen nec consislilad procmium.
    abjecta socculihujus figura; et tota inveteratoeiraagi- At homo ex lerrena vilitate concretus, dum terre-
    a Integra pro re incorrupta, non violata sanie, surus Carras recepit, exhibet caput ipsius turritiim,
    neve confccla lahe, ut dical Auclor : grana salis res el in poslica paite lunsm falcaiarn, apud Patinuin
    integras, nondum incorruplas saliunl, si ipsa grana pag. 575. Luna in bis regionibus, luin masculino,
    in medullissubtilius altenuala descendanl. D. Chry- luni femininohahiiu religiose colebalur. Sparlianns
    sostomus, honiil. 15 in Matth., inquil : Quomodo de Caracalla : Cum itertimvellet bellum Partltis in-
    fieri potest ul ea qum jam corrupla sunt, salis per- ferre, atqtie hibernarelEdessm, alque inde Carras m-
    fricationereparenlur? MITA.Ms.Coeseu.,in medullas NIDEIgralia venissel.
    d Ditlerl euiin figura, quoe est iugax, exlerna,
    ipsas.
    ' b
    SuccessoresAlexandri,quisefilium Jovis Aramo- apparens potius quaiu existens ; et Forma quae est
    nis mentiebantur, cornuia fronle prostant in iiumniis. constantior et solidior.
    "Ouin etGordiani Piinummus, dumPersas aggres-
    8S9 SERMOCXXL KJJO
    nam labem vincit, dum sanguinis stimulos frangit, A . flenut, qui jacebat ad januam ejus, cupient saturari
    dum carnis exuberat passiones, transcendit coelum, de micis, qum cadebant de mensa divitis, et nemo illi
    adipsam deitatispervolat»edem : etsic fil majorcoelo, dabat: sed et canes veniebant et lingebanl ulcera ejus.
    meritis supergreditur angelos, non nalura. Probat Factum est autem ut moreretur pauper, et portaretur
    hoc apostolus Paulus, qui dum satis lerram vincit, ab angelis in sinum Abrahm. Dives autem morluus
    et inlravil coelura, et transivit alium, el usque ad estet seputtus in inferno. En, fratres, quam rerum
    tertium meruit pervenire. El jusle, nam primus con- lamentanda mutatio : pauperem portant angeli, divi-
    scendere debet coelos; qui sic et verbo et exemplo lem deglulit infernus. En, fratres, mors pauperis
    liomines penetrare docuil coelos. Erit, erit major totam vilam divitis vicit, et elalio sola pauperis to-
    coelo, qui vixerit sicut docuit Paulus; erit clarioi.' tam divilis ponipam transcendil et gloriam. Quare sic
    sole, qui sic virtulum radiis toto orbe splendet, ut sepultura decipit oculos? quare sic exsequiarumpom-'
    fuscari se nulla viliorum nocie permitlat. Erit, erit pa mentilur? In b obsequium divitis migral hic c tota
    iste lucidior Iuna, qui tenebras has non tenuulo lu- civitas, cum funuse^erlrrr; pauper vadit solus, pau-
    niine temperat, sed tolam saeculinocleni pleno meri- perem duorum porlat miseralio d bajulorum, e nec
    torum fulgore depellit : nec sicut luna quolidiana quatuor ut morluo, sed duo sub uno vecte, quasi pro-
    lucis detrimenta proesenlit, sed jugi faclorum lnm- B ] jiciendo oneri portitores addicantur inviti. Merito ei
    pade in superni luminis claritate persistit; nec iste mox angelica officia, merito divina deputantur obse-
    sicut illa menstruo inlerpolatur obscuro, sed in clari- quia, cui tam crudeliter negata sunt ipsa bumanitalis
    tate Dei continua permanebit. Et si magna est illa, exlrema. Funus diviiis antecedit lugubris turba ser-
    quod mitigat noctem, quanlo hic major, cujus vita vorum; feretrum pauperis prsecedit angelorum psal-
    recipit nil de nocte? De stellis taceo, quia quot coe- lenliuni mulliludo. In marmoreo tumulo et f curata
    lum stellis, tot sancti virtutibus elucescunt, dicente veste jaeet divitis corpus inclusum; pauperis carb
    Domino : Vos estis lux mundi, lucete sicut luminaria «naturali quiescit in limo, et materiali situ h ver-
    in mundo (Matth. v). Ad summum, coelum,sol, luna, mium morsus nescit, prievenit putredines et fetores.
    stellai (Deo dicente) transibunt (Malth. xxiv), justus Sed reqrriramus, fratres, quce divitis culpa, quod cri-
    autem in claritate Dei continua permanebit. Velim, men, quod scelus eum suppliciis addixit inferni, et
    fratres, de singulo Apostoli verbo singulas proferre ante judicium damnalionis ejus, * elogium tot soecu-
    dictiones; sed quia et frequentata Ieclio fastidium ge- lis fecit, ipso judice referenle, cantari, dicente Do-
    nerat audienti, et nos diulius non possumus a evange- mino : Homo quidam eral dives, et induebaltir purpura
    lieas tacere virlutes, gratum sit charitati vestroe quod et bysso, el epulabalur quotidie splendide. Et erat qui-
    compendiososermone pracsenlemclausimus lectionem. iG dam mendicusnomine Laxarus, qui jacebal ad januam
    Deus autem noster, et quoediximus, et quoelacuimus, divitis, el cupiebal saturari de micis, qum cadebant de
    ipse.sanctis vestris sensibus insinuare dignelur. inensa divitis. Numquid per se tanlum divilioe crimi-
    SERMO CXXI. r.osoesunt? aut solocet per se penes Deum daronan-
    De divile et Lazaro. doesunt vestes ? et tantum per se puniendoesunt epu-
    Audistis, fratres, hodie et paupertatis finem, et di- Ia_, ut non solum careant proemiobonorum, sed om-
    vitiartim qualis sit exilus cognovistis, dicenle Domi- nium malorum ferant et mereanlur i exitium? Aut
    no : Homo quidam eral dives, et induebatur purpura ila per se probata est, et sanclificata raendicitas, ul-
    el bysso,et quotidie eputabatur splendide (Luc. xvi). cera tam sacrata, ut angelorum manibus Abrahoe
    Et erat quidam mendicus nomine Lazarus, ulceribus sancli rapiantur ad gremium? Et mirum , fratres,
    a Sermo episcopi quandoque Evangeliorum lectio- Qualluorinscriptiportabantvile cadaver,
    nem proecedebat. Aeripilrnfelixqualianiille rogus.
    b Apud Veteres obsequiaexsequioe funeores sunt.
    Nicolaus PP. I in respons. ad consulla Bulgarorum, Vide Pignorium, de Servis. ' •
    apud Du Cangium in Gloss. tom. UI p. 52, ubi bunc f Alias , aurata. %.
    Chrysologi locum laudat: JYouest solilocumobsequiis B Ms. Coesen., materiali limo et naturali situ. ~J
    more ad sepulcra ferendus. , h Quod provenire poterat, vel ex magna siccitate
    £j
    c Tangit veterum morem, apud quos usuvenerat corporis ipsius mendici, vel ex nalui a lelluris sabulo-
    ut cum funus efferretur, propinqui, amici, cum ser- soe, nimis aridse; vel quia ut caro putrescere incipit,
    vis, elc, honoris causa anteiient. Vide Hieronym. ad mox terra ipsa pulredinem corrodit, immo propria
    Paulani.de obilu Blesillaj; Sulpicium lib. n deVita virlule putredinem proevenit,et vermes ex ipsa g.gni
    S. Martirri; Hegesippum lib. v cnp. 2. probibet, quod verius videlur. MITA.— Plurima sunt
    d Bajuli hic videnlur esse v.y.poyo.oi,Latinis, ve- beatorum virorum corpora quoe, Deo annuenle, in-'
    spiltones. Ila apud Auguslinum in epist. 19, ad Hie- corrupta oost obilum servantur. Huc fortasse respexit
    ronym. : Non erit pius deductor, ac bujulus corporis. Auctor 1 Elogium proprie est brevis criminis annotatio,
    Hi c apud Marcellinum lib. xiv pag. 57 : Bajulorum
    pracentor. Tibicen scilicel, qui vespillonibus praiei- seu litulus, ut dicilur in lib. m_3. S<W/ionoft(s;elIeg.
    nebat; vel alius quisque, qui eos ad opus excilabat, ullima Cod. Theodos. de Naviculariis. Ammianus
    non secus ac celcusloe remiges. Laudat hunc locum -Marcellin., lib. xiv : Multossub uno elogiojussit oc-
    Du Cangius in Gloss. tom. I pag. 482. cidi. Zeno Veron., de Marlyrio lsai. proph. : Isaias
    « Deligebanlur ad ministerium funeris cuccullato- cum Cltristum prmdicarel, vel fuiurm damnationis eio-
    res ex ultima servitute homines, qui numero qualuor gium Israelitico populonuntiaret, elc.
    huraeros cadaveri supponebant. Martialis. lib. vm i Alias, judicium.
    pag. 74 :
    S3! S. PETRI CHRYSOLOGI gy_
    ,quod Abrabam, quomiaiiidives, nnnc.diviteinsperuit, ,A tum credidit, si in ipsa superna gloria ab.hospitaii-
    ;tliceiilec>Scriplura: Erai.autemrAbmhain -4ives.Mil.de tatisipio cessaret oiTicio.Et-solisdonis fruerelur ii-
    {Gen. xxx), et.eum quem habuit:in bonisprscsenti- vinis, qui hic humaiia bona crudelem se crediditcui-
    bus paiem, nunc reprobat et patitur esse poenalem, quam si negaret. Abraham, fralres, venienlibus
    procscrtiiircum neque pauperis hujus bona, neque longe semper occurrit, pra^lereuntes.-ctiam preee
    niala diyitis islius prodideril serino divinus. Gur ergo vocat, nolenles magna cum supplicatione suam-com-
    iiunc Abraham ambit pauperem, divitem refugit et -pellit admensam, c priraa et saginala de^regibus
    relutat? Aul quemadmodum hunc Abrahaminnocen- liospitibus semper apponit, suis et conjugis suoe.ma-
    tem habuere divilioe,:hiuicfecere divilioecrimino- uilius faclos calent.es semper.offert.panes,_quosfrigi-
    sum; iUum promovere ad. omnium requieni bealo- dos.et bestenios esse utique jugis humanilas non si-
    Tum , bunc in omuium malorum barathrum deputa- nebat. At isle alter dives, immo diviliarmn caplivus,
    runt ?Verum _nepropositus sermo vestrum.diu fatiget servus ppum, et ipsis censibus compeditus, lantum
    animum, suspendal audilum , acceleranda.nobis est pompse.ignobile sepulcrura,,in quo pieiatis toiusuli-
    liujus solulio quoesiionis.Abraham, fialres,nonsibi, que -et.yisus defeGerat, et auditus, non jam perso-
    sed pauperi dives fuil,.et opesnon habere, sed pro- nam, -non pauperem, sed ipsam misericordiam despi-
    rogarc geslivit : magis.magisque in siim pauperis B cit adjanuaro suam Lazaro sic jacentc. Purpura, bys-
    quam in horreis recondere snassluduil facultales, so, delicatis vestibus, epulis .-hlandislem-eavisGers,
    sicul lolo vitoc ejus. ordiue per.docelur. Na.mperegri- crudelis anima nutriebat: quem Deus humancesalu-
    nus ipse jugilcr laboravil, sicque ne peregrinus tis avidus inquisitor emolUre cupiens, non tam-Laza-
    peregriaum se esse.senli.et :( Gen. xvin ) : sub rum, quam ipsum pietatis d conflatorium pjus prbje-
    .tentorio niauens ipse, sine.leclo .advenam manere -cit ad januam; conflatorium dixi, .propterferrea vi-
    jion passus.est; et hospitem hospes seraper ipse su- ^cer.a.Impiis ergo oculis mendicus Lazarus ingeritur,
    scepit, exlorris patria, domicilii.nescius, ipseetdo- admpyeiur, et ul.dives dare possil, magis magisque
    minus omnium fuit, etpalria; scieris scuon aineu- divitis census cumulatur; sed dives adamanle durior,
    -batorem, sed dispensatorem divinaj positum largita- quidquid Deus paupciis propler alimoniam divilis
    tis, ut vindicarel oppressos, absolveret captivos(G-n. conferebat ad Gensum,illea,uleffundebatturpiler, aut
    -xiv), eriperet jam janique morituros, ipsumsemorti •crudeliler reponebat. Itein Deus, ut non taceret, ut
    novus.bellator addicit, apud quem _pielas in alterum -clamaret, ut admoiieret divitem , ut panem se quoe-
    vila sua chariorfjiit. Abrahani;Susceptohpspitiastilit, jerejlanlum jejunus pauper;ostendat, ,ut vel ad mi-
    JIOPassedjt ;,ct ;fuit;iste,npn conyiva hospitis, sed.mi- jiima largienda abundanlis impellat animum, augetur
    nisler. Abraham yisp peregrino, dpininum se ess.e S pauperi fantcs. Ciipiebat,.inquit, demicis saturari qum
    ;iiesciyit, ipse aUatprprandii, ad coquinamsalis deli- cadebaiUde mensa divilis. Al dives yariis crapulalus
    catam sollicitus addixit uxorem : et qui se suaque ferculis indigeriem suam ructabat ad.coelunij ne vo-
    .omnia famulis suis oredit ac cpmmitlit, commillere cem pauperis humi et taliter jacenlis audiret. Item-
    yix aude.thospilero conjugi quam probatoc. Et quid que Deus , quia obduratis auribus unius oris nil erat
    ? Hujus denique humanitas sic sancta, vox .-claiuautis,ad aperiendum cor divilis totum cor-
    plura, _fr_itr.es
    sa.nct_s_.estsemper maiiiius proeparata, ut invitaret .pus pa,upci'isvuhieribus aperit, ut in admonendo di-
    . apud illum ipsumDeum, et.compellerct.hospilai.i.lUe vile tOl «sseiit paiiperis ora quot vulnera. Solvunlur
    ad Abrahahi, ille ad requiem paupcrum, ill.c adho- A'iscera,ulcera .producuntur, Iiialus vulnerum dilata-
    spitura receptaculum venit, _quisc in hpspite ctpau- tur, saiiies effunditur, et lola pauperis caro compo-
    pere receptum falebilur in fuluro, cum dicet: Esu- nitur in scenam pietatis : ut quem vox esurientis non
    rivi, el dedislis milti manducare; si.tivi, el dedislis moverat, vel suspiria, vel dolor.es, ^eroi.lus _et tota
    milu bibere; hospesfui,et suscepislisme (Mullli.xxn). terumnarum congeries commoveret; sed divessnpei'-
    Factum est autem ut ".nprerefurpaiiper et porlarelur bo oculo, insatiabili corde, hoec.omnia et audire, et
    ab angelisin sinum Abraltfe.Non immerilo , fralres, videre, el sentire contemnit. Quscril adhuc Deus
    sua tunc omnes sanctos susc.ep.itin requie, b et in D'quemadmodum dives a sua ebstinatione solvatur.
    ipsa cocles.iibealitudin.efu.ngitur dispensatoris pflicio: Splvitpauperi manus a suis artubus, uti nec abigeret
    quia dum semper hic suscepit percgrinos et paupe- canes divitis, quos vulneribus suis divilis eral pastu-
    res, ipsum cuin angelis suscipere Deum, ips.unisub rus irr vulnus : et novo modo, fratres, liumauitalis
    tentorip.suo videre hospilem meriiit, qtteni semper ordo mulatur; fit humana mendicitas , u.l cupiditas
    habuit largitorem. Et revera, fralres, parura se bea- c prodatur inhumana. Dives pauperem nec cadenti-
    * Basilius Csesariensis,in append. Conc. ivp. i6 : ad locum bealitudinis ascenrtit, ubi Abraham fungi
    Oporlel eos qui sapienter secum repulant, exisiimare dispensatoris officio fertur. MITA.
    diviliaruhxusum in adininislralione e.se posilnm, non c Pro opUma.
    in fiuendo. Nam bocesset quod est Chrysologoincu-
    bare divitiis. Vox auleiu est in sacris genlilium usi- 0 Inter dilectosparsprimasodales.
    tata , de iis qui in fiinis deorum somnia caplabant. Ovid. lib. iv Trist. Eleg. 9.
    Occurrit passim apud poetas. Vide Ciceronem , de
    Divinat. lib. n; Tertuilianum , de Anima cap. 27 ; d Vas in quo metalla liqueliunt. At Lazarus ferrea
    Arnobium, lib. r, etc. yiscera diyitis emollire non potuit.
    b Mutat hic ordinem Auctor, et a limbo Palrura e Alias, proderetur.
    533 SERMO CXXII. . t"l
    bus de mensa micis pascit, et Lazarus pauper, quia A esse nescis, quem in Lazaro patrem sic sprevisti :
    almd non hahebat, etiam de carriibus suis canibus modo libi justus occurrit, qui tunc, ut'tibipiusesset,
    humanus exslitit. Miser dives, si panem non dedisti, diu Lazaruih passus est cruciari. Infelix quem sic
    quare vel canes abigere noluisti? Sed a mitiores te ipsa f origo arguit, quem sic ipse lucis auctor s ad-
    canes tui, immo tu soeviorcanibus tuis : nam te sse- dicit; infelix cui in judicio pro lnagnitudine criuii-
    vienteilU parcunt, qui non ad morsum dentes, sediin- nis, non misereri genilor, non pater ignoscere, non
    guas ad obsequiumsic producunl, ut in modum spon- affectio potuit subvenire. Quid clamas adhuc, dives ?
    gioenon vexentvulnera, seddetergant.Dives, in canibus Adhuc dives, sed criminej non censu ; non substan-
    tuis fameinpietas vicit : intepielalem saturitas non tia, sed reatu. Quid clamas ? quid postulas ? Hoc lo-
    evicit. Nam quod canes hoc studio b facere curarunt, co jam non geritur postulatio, sed controversia, ubi
    usus ipse, qui semper estin oeulis, probat. Nam canes e diverso consistit ipse qui passusest : sed agenlium
    lambendo semper curant vuliiera sua : canes curant diversus est locus : hic agit de proximo, ille de lon-
    '
    pauperem ihagisferro hatufce, et homo hominem ne- ge ; hic de sinu suggerit, clamat ille de tarlaro ; ex-
    gligit, ipsa graviler aceiisante natura. Verura est, ve- orat ille de requie, queritur hic de poena. Sed quid
    rrirriest, quod dives nec micas dare potest, dum sem- dicit dives : Pater Abrahatn, miserere mei. Bene di-
    per avarus eget. Differeiidusest sermo, fratres, quia et E ceres, si Lazarus in sinu residcns ipsum pectus judi-
    dicendi c tempus absumpsimus , et Iectionis loca, cis non teneret; bene diceres, si Lazarus justissimi
    quse nobis tractanda sunt maxime, subsequunlur. cognitoris lota non possiderel arcana. Gratis rogat
    d SERMO CXXII. judicem, quem sic innocens confessor accusat; et
    De eisdem. frustra sibi credit judicem posse subvenire, quando
    Deberet, fratres , sermo r.oster hbdie sancti An- orejudicispronunliat.ipse tanla qui pertulit. Miserere
    dreoe, in qrrantum sufficit, referre virtutes : sed quia mei, et mitte Lazarum. Adhuc tu in Lazarum sic cru-
    de divite illo et Lazaro, evangelico paupere, quod su- delis ? Laxarum mille. Quo ? Ad infernum de gre-
    pefest nos diximus reddiluros , et B. Andrese aposto- mio, de solio sublimi ad profundissimum chaos, ad
    iatuset martyrii sui proerogativa sufficit, et abundat torinenlorum slridorem de sancta quiete, de tanto
    ad gloriaih, si placet, nos quoepromisimus , quoe de- silentio beatorum. Et mitle Lax-arum,Ut video, quod
    bemus, ipso Domino reddente, solvamus. Scientes agit dives, non esl novelli doloris, sed livoris antiqui,
    namque quod et dicenli et audienti semper generet et co-lo magis incenditur quam gehenna. Est grave
    lassitudo fastidium, superiore tractatu maximam par- illis malum, est illis incendium non ferendum quos
    tem propositse distulimus lectionis, ut reparalis ani- aliquando habuere contemplui videre felices. Adhuc
    morum viribus salutaris verbi sequentia toto vigore i(] divilem malitia non deseril, quem jam possidet poc-
    et e debito caperemus auditu. Post illa enim quoe na, qui non se ad Lazarum duci postulat, sed ad se
    diximus, hsec sequuntur. Et elevans octilos cum esset Lazarum vult deduci. Ad cruciatus tui stratum, dives^
    in tormenlis, Abraham vidil a longe, et Laxarum in pius Abraham Lazarum millere non polesl, quem tu
    sinu ejus. Et etevans oculos suos (Ltic. xvi). Sero ad mensam tuam non es dignatus admittere. Jam vo-
    dives sursum levat oculos suos, quos semper de- bis versoesunt vices : vides ejus gloriam, cujus sup-
    pressit in lerram. Dives, quos oculos levas, ipsi plicium sic sprevisti; videl ille cruciatus tuos, qrri le
    sunt accusatores tui; quos oculoslevas, ipsi non luuc tua mirabatur in gloria. Sed videamus, fratres,
    placant judicem, sed inflammant; non reportant ve- quare sibi miltiLazarum sic deplorat. Mtite Lazarum,
    niam, sed reatum; et exigunt poenarum cumulum, ul intingal extremum digiti sui in aqua, et refrigeret
    non solamen. Quo oculos levas ? quid clamas adhuc, linguam meant, Erras, dives, hoecflamma non lam
    dives? quo respicis, dives? D)i est Lazarus, ibi est linguoe quam menlis est, non tam lingtia. quani cor-
    impietatis luse proditor, testis crimiiiis, credulilatis dis est; et adhuc iste conscientise calor est, non il-
    assertor. Et clamavit, inquit, Pater Abraham, miserere lud exlremum quid te manet et exspeclal incendium.
    mei. Modocognoscis patrem, et modo tibi patrem se Nam si te jam novissimib judicii totus ignis ambiret,
    a Ipsoebelluoe quadam in Lazaruiri pietate moveri 3t) e Latinius legil devoto.
    videbanlur. Al Auguslinus serm. 78 recent; edit. com- f Hoc.est ipse Abrabam, a quo tu originem du-
    parat maledicos canibus lambentibus ulcera Lazari. xisse dicis, dum Palrem vocas.
    b Ediii cum Mita, fecere curantum. Meliusnos cum s Addicere, verbum jndiciale, quando resplus of-
    Latinio. ferenti addicitur. Hic autem pfo damnare, devovere,
    « Habendoeconcionis tempus olim definitum fuisse etc. ..
    ex Patribus probatur. ConsuleOrigenemhomil. 21 in L Passim apud VeleresPatres menlio occurrit. Hi-
    Numer.; Auguslinum homil. 25 lib. quinquag. Ho- larius in psalai. cxvni num. 2: Antum ex omni olioso
    mil. et serrn. 257 de Temp.; et Chrysologum rursus verboralionem simus prceslilurij diem judicii concu-
    sermon. 112; et ibi notam 2. in quo nobis est ille ignis indefesstts sub-
    4 Ex hoc Chrysologi sermone, uti ex aliis aliorum piscemus,
    eundus? Origenes, homil. 5 in psalm. xxxvi: Omnes
    Patrum , veluti Chrysostomi, in orat. HI adversus nos adillum ignem venire necesse est. Gregorius Na-
    Jud.eos; Augustini, iu Proefation.ad exposil. Epistolse zianzenus sub inilium orat. 261 : Ignis itte posire-
    B. Joannis; Gaudenlii Brixiensis , etc, eruil Ferra- muSj nostra crimina expendenfur aul purgubim-
    rius de Concionibus,lu_. in cap. 11 pag. 565, concio- lur. quo Vide Cicsarium , in append. serm.; August.
    i1nandi consuetudinem obtinuisse apud veteres Patres, serm. 15 num. 4; Ambrosium, serm. 20 niim. 4. At
    iion tantum diebus dominicis, sed et in aliis Feslis, in allaiis locis, Patres pro igne judicii piaculares
    ao.Martvrum proeserlim. flaramas intellexisse conveniunt tantum non omnesi
    S55 S. PETRI CHRYSOLOGI 836
    ot illius desperatae damnationis sententia jam tene- A Lazarum ut intingal exlremum digiti in aqua, et non_
    ret, numquam levares oculos, numquam palremi deferat aquam ? ergo juxta est aqua : et si juxta
    colloqui, numquam pro te rogare, numquam proe- est, quare deproxiriio non snmis? quare? quia vin-
    sumeres intervenire pro ffalribus. Certe si te jami ctoe sunt manus tuoe merito, dives, quia solutis debi-
    possidet tolusignisinferni, sitegehennse flammacom- litate Lazari manibus subvenire contempsisti. Debet
    plecitur, quare solius linguoeoestibusdesideras subve- homo, debet debilibus sua raembra partiri: quse cum
    ;niri? Nisi quia cura peetus tuum anhelat flamma suii Job non daret, sed relderet, sicdicebat: Ego fui octi'
    lcriminis et reatus, magis lingua uritur, ardet, oesluat, luscmcorum, pes atitem claudorum; ego eram paler
    "
    qusc insultavit pauperi, quse misericordiam denega- invalidorum (iob. xxix, juxtaLXX). Horoo, si noii
    vit : hoecproecedit ad judicium, hsec antea degustatl- habes nummum, da pauperi manum, quia majorem
    et palilur cruciatus, hsec de toto corpore prima sen- misericordiam facit, qui ad roensam suam manu pau-
    tit ardorem, quoe cum prima hic varios deliciarum1 perem debilem ducil. Ipsum se pauperi dedil, qui se
    cibos, el odorata degustaret pocula, mandare pieta- aptavit in obsequium pauperis, aptavit in pauperis ser-
    tem noluit, lieri misericordiam non pnecepit, sed et• vitutem. Iterum, fratres, proesentis verbi plenitudinem
    ipsa cum alii facefent, derogabat. Ipse est qui in- difieramus, ut terlia auditione quam sentenliam ab
    duebatur purpura el bysso. Quidest, dives ? ab oeslui B Abraham beatissimp pertulerit dives proloquamur.
    byssus non defendit ? purpura non resistit inferno ? Re- SERMO CXXIU.
    manserunt ista; deseruerunt isla, et ipse nunc nudus> De eisdem.
    sudas, testuas, quialiquando insuliabas oestibusa arti- Irrverecundi debitoris est, aut differre credita, aut
    ficiosa nudilate vestilus. Et mitte Lazarum ut inlingatt promissa denegare; honesli, sine mora etmox utra-
    extremum digiti sui in aqua, et refrigerel linguami que persolvere. Prpmisimus ut omne quod restat de
    meam. Quid est dives? ubi sunt torrenles torculariumi illo divile redderenius, qui cum in Lazarum visus fit
    luorum ? ubi sunt horrea ad famem pauperis non mi- immiiis, in se magis ssevusexstitit el crudelis. Hae-
    nus cupiditalibus dilatata quam copiis ? ubi sunt vinai tenus quid dives ad Abraham loculus fuerit, et san-
    ad inopiam pauperis b annositatibus et ipsa tempo- ctus evangelista , et noster sermo, in quanlum po-
    rum oblivione servala ? ubi suut effusiones, lapsus,, tuit, declaravit. Dictum est: Et elevans oculos stwa
    flumina c ministeriorum tuorum? Ista omnia tibii cum esset in tormentis, vidit Abraham a longe, et cla-
    periere, non crimini, qui silis exlremi digiti gutlaro,, mans dixit: Pater Abraham, tniserere mei, et mitle
    quam si vel solam dedisses pauperi, non silires. Ira- Lazarum, ut intingal extremum digiti sui in aqua, et
    misericordem le gutta, et mica reddidit inbumanum,, refrigeret linguum meam, quia crucior in hac flamma.
    in quibus totus pauperis et victus consistit et vita. C Cut nunc respondit Abraham, Fili, recepisti bona in
    Velim scire, dives, si vel ipsi tibi in poena positus; vita tua (Luc. xvi). 0 mira pietas'. adhuc vocal fi-
    ignoscis, quia ad hoecmala non venisses, si de tantiss liuro, quern degenerasse propria crudelilate sic re-
    horreis niicam, gultam de lantis lorcularibus tunc; spicit. 0 siugularis bonilas! adhuc vocat Dlium,
    dedisses. Parum esl quod caro eget, quod naturai quem vidit inferni vernulam, poenarum sobolem, ex-
    exigit, quod suflicit vilse; avaritia causa est quodl tremum mancipiuni jam gehennse. Sed voeat filiura,
    homo magna et multa recondit non sibi, sed aliis ad1 ut magis magisque fiUi prodalur impielas, quando
    suum plane prsesenlem vel posterum crucialum. Sedl e cum lali etiam paterni sermonis pietas perseverat.
    dicis, dives : Ego et si vinum negavi, aquam peto,, Tu vocas patrem, f ego voco filium ut te graviter
    quam communem cunctis animantibus auctor ipse. doleas perdidisse quod nalus es. Adhuc voco filium,
    omuium prsestilit et natura. Puto, dives, quod ett ut amarius doleas perdidisse te quod tibi gratia de-
    aquam pauperi tu negasti, cui ne ingrederetur januaml derat et natura; quia non habuisse doloris non est
    tuam, ne ad tumn puteum perveniret, d canes quaml tanli, quanti habita moeroris est perdidisse. Voco
    plurimos objecisli. Quid est autem quod dicis ? Mitte? lilium , ut intelligas judicii esse quod pateris, s non
    a Servi ostiarii comes quandoque fuit canis. Plau-
    Chrysologus vero videtur infernum innuisse. Tertul-- D I
    lianusetiam, Apolog. num. 48, de judicio agens, ju- tus Mislel.: Tranio age canem, uslam a foribus facem
    gis ignis, ignis judicii meminil; at lamen ibidem so- abducus. Erant, et qui prope januam caneni pictum
    los reprobos respicit. haherent, ul Trimalcio apud Pelronium. Seneca,
    a Auctor hic de byssi indumento loquitur: quodi lib. iv. de Ira vocavit hos caienarios canes. Irascitur
    tenuissiini lini ge;ms est, ex quo fiunt vestes subli- jure Pignorius in nbstrorum pictorum insciliam, qui
    lissiraoe,quoenon modo oesluincorpori deferenlis nonx in ipso divilis triclinio Lazarum humi cubanteni
    causant, sed polius oestuni reinitlunt. Ex Mifa. pingunt: scilicet janitores admisissenl hominem sca-
    b Leg. 115 Cod. Theod. de Decurion., annosilale. tentem ulceribus, ipsi dorso luituri. quidquid domi-
    se tneri. 1n l. ult. eodem Cod. de Piscdiis navicul.,, norum oculos offendissel.
    annositatis cursus. Petrus Cellensis, lib. ix epist. 5 : e Ms. Csesen. et Vatic. : In etitn talis etiam pa-
    Catamus noster annosilate et desuetudine quassalus. terni sermonis, etc.
    c Servos quandoque ministeria dicla notat Pigno- 1 Irr nonnullis editis, adhuc ego.
    _rius, pag. 101. Seiieca, de Benefic. lib. m cap. ser-
    18,, B Mysticum sensum eruil Mita, aitque id quod
    et apud Lalinos Gallicos scriplores, ministerialis nunc patitur Hebreeus, per divitem significatus, non
    vus est. Quandoque etiam ministerii appel atione in- esse ultionem a Christo sumplam, sed juslum deita-
    telligunlur omnia vasa argenlea sternendo triclinio. tis judicium; ut qui:genlilem viam salulis docere re-
    necessaria. Siicri pompam ministerii vocat vasa sa- cusavit, ipsemet a Genliliviam salutis ediscat, et lau-
    cra Paulinus Nolanus. dat serm. 102 et serm. 171. satis a longe.
    »557 SERMO CXXUl. 858
    furoris : voco filium, ut in me mea patientia, etin te A mino sicdocente : Dicite: Dimitte nobit debita nottra
    lua * reaneat poena. Sed iste, fralres, intelligit se (Matth. vi). Bealus qui Deo debita, et cum non in-
    lioriesse filium, qui fatelur et pensat de suo merito telligit se contraxisse persolvit, allius prophcta insti-
    esse qrrod lanrpii palris perdidit de natura. Qui tuente cum dicit : Qum non rapui tunc exsolvebam
    tunc ulique respondisset generi, si pius, si hospita- (Psal. LXVIH).Beatus qui se apud Deum semperut
    lis, si misericors , in pauperem si fuisset humanus. excuset, accusat, Scriptura laliter admonente : Ju-
    Qui genitoris opera non facit, negat genus, Doraino stus in primordio sermonis sui accusator exislil (Prov.
    sic docente : Si filii Abrahmessetis, opera Abrahm fa- xvni, juxta LXX). Et si justus, quare se justus ac-
    cerelis (Joan. viu). Ille fidem generis probat, b qui cusat? quia non justificabitur in conspectu tuo
    paterni operis asseilor assistil. Sed quid dicit Abra- omnis vivens (Psal. XLII). Homo coram homiiie de
    ham ? Fili, recepistibona in vita tua. Si lanlum divi- juslitia, de innocenlia, de merito forsitan glorietur ;
    tis hujus islud esl crimen, quia c recepit bona; coram Deo qui se de innocentia jactat, de sua justi-
    quantum reus, qui invadil indebita? Si lantum cri- tia gloriatur homo non est. Hinc est, quod ille Pha-
    minosus qui sua claudit, qui non largitur accepta, risoeuscum non orat, sed juslilias suas computat,
    quam poenalis est, qui et suis incubat, et aliena per- impulat, ructat, injuslus et publicano deterior abs-
    vadil? Fratres, demus noslra, si tamen noslra; demus B cedit (Lttc. xvin). Sed accedamus ad reliqua. JVimi:
    tamen quoe putamus noslra; vitemus aliena , decli- autem hic consolatur, ait, lu vero crudaris. Videte,
    nemus exiranea; cerle si cui aliquid tulimus, lota fratres, intelligite, fralres, ex his quse dicta sunt,
    celerilale reddamus: ne hic relinquentes omnia, illuc quia justos et injustos etsi f discretio locorum, una
    censu pauperes, criroine divites, ad istum divilem tamen inferni adhucregio continebat; atque eos etsi
    perducamur. Discat tamen dives quia J recepit bona, cbaos jam magniim, non.diimtamen coelestis habi-
    non accepit. Videtis , fralres , quia Abrahse sancti tatio separabat; et si dividebat illos hiatits tristis,
    verbo islius divilis animus prodilur, sensus arguitur, nondum tamen deputata superius angelis allitudo.
    inlellectus punilur, qui non sibi dala, sed reddita s Flammea romphoea (sicut legislator referl) paradisi
    credidil quoecnmque Domino largiente possedit. In- volvebalur in janua, ne illuc homini b pateret acces-
    telligile quo sensu incesserit, quo corde ambulaverit, sus (Gen. m): oereisjanuis et ferreis vectibus porloe
    qui Deum sibi credidit debitorem, et dominum suum inferi obseratoe claudebantur, ne aniinabus, quaeilluc
    male dives usuris suis addixit ohnoxium : ignorans jaclatoc fuerant de supernis, ullus paleret egressus.
    quia Dominus, etsi pauper incessit in terra, di- Nam et chirog.aphum paterni debiti, quod morti
    ves lamen ascendit in coelum. Et dedit itle, non singulos adjiciebat, stylo culpoe etreatus ipsiusatra-
    accepit in fenore, qui dedit uni quinque talenla, C mento tenebaiur ascriptum, et ad sobolis noxam
    alu duo, alii unum ; unde el promittit se exactu- mulla lemporum currebat usura. Nec erat idoneus
    rum, non redditurum usuram, cum dicit ad servum : qui paradisum introiret, flaramam exstingueret divi-
    Serve nequam et piger, dedissespecuniam meam num- nilus institutam , aul aperiret januas inferni coelitus
    mulariis, et ego venissem, el exegissem eam ulique obseratas, aut solveret cbirographum, quod in arca
    cum usuris (Malth. xxv). Hinc autem plus impius di- legali Dei pra_cepto tenebatur inclusum. Hinc est
    ves iste, quia non in alium pius exstitit : qui elsi quod ipse Dominus, primi hominis, id est, contuma-
    recepit bona , non pro bonis bona, sed pro raalis cis servi, exsulator advenit; ipse Dominus qui obse-
    bonarecepit indiguus. Sed transeamus ad Lazarum, ravit paradisum, qui clausit infernum, ad terras et
    et quseramus quid est quod dicit : Et Lazarus simi- ad inferos tota potestate descendit, ut accensa ex-
    liter recepil mala. Et id sufficiat ad merilum, abun- slingueret, clausa proiinus aperiret, proloplasti fa-
    det ad gloriam, si non fecil bona, sed recepil mala. cinus aboleret. Hinc est quod arielem suoe crucis
    Plane beatus est, fratres, qui se a Deo accipere bo- portat aggressurus infernura, ut conterat et confrin-
    na, e mala recipere fideliter credit. Beatus qui Deo gal ipsas larlari januas cere munitas, et ferro. De
    semper reddit debila : certe si non polest, vel di- . latcre fundit aquam , ut paradisi viam temperet;
    mitti sibi debita tota humilitale deposcat, ipso Do- D . ignem ex parle sanclorum exstinguat inferni, totum
    * Alias, permaneat. autem est gratis aliquid ab aliquo habere, vel
    b Locus restiiutus ex ms. Csesen. autem bona
    e Juxta varias hujus verhi recipere significationes, quod suum est sibi vindicare. Dives
    possidebat, Domino largiente, non Domino red-
    varia explicanlur ab Auclnreanimi sensa. Hic recipere dente. Ex Mita.
    interpretor oecultarejjuxial. fin. c. oper. lih. faclam c Hoc est: dum malis justus opprimitur, fidehler
    ab impp. Valente et Valenlin., unde habeulur cri- credit bis a Deo opprimi, tamquam amantissimus
    mina receplorum, eorum scilicet qui fures, raptores filius a patre.
    et coeterosmalefaclores, ut occullent, apttd se reci- f De iis locis de quibus Chrysologus , juxta san-
    piunt, ut ff. de Recept. el C. de his qui Latron. et in ctorum Patruin meniem alibi disseruimus.
    Can. Sicul ait de Hsereiicis. ldeo recepisti hona in s Flammeum gladitim habet Vulgala pro flamma
    vila tua, est idem ac si diceret : Tibi, luisque impro- in figuram gladii conformata.
    bis usibus, coeterisoccullata, bona reservasti. MITA.— b Consonat Origenes, Comment. in I Reg. xvm
    Ingeniosius an verius, alii videant. 'ATzilaStghic non edit. Huetii, pag. 56, ubi docet feliciorem esse no-
    solum recepisti, sed plene uccepisti significat. stram condilionem , quam eorum qui ante Christum
    d Becepit, id est habuil bona, ut ea Domino vixerant; quod nulli eorum daium sil, ubi lignum viim
    reddat cum fenore, vel pauperibus erogel. Acciperc $rat prwtergredi, et ftammeumgladnm pertransire.
    359 S. PETHI GttRf SOLOGI BIO
    ehifographum debiti diluat, 8t solvat aritiqttum, et ALazai-us, qui tibi lanto teropofC, tot vnlneiibus suis,
    patiendo hoc remitlat ipse, quod ipse intulit ihipor- toto clamans cofpofe nil profecit? Meritoei respon-
    tando. Agnoseite, fratres, lselamiiii, fratres, post dit Abraham : Habent Moyseriet prophelas, audianl
    tritiriiphum Christi sanctorum custodiam dissolutam illos. SineLazarum tantos requiescere posl labores,
    et in sarictos ultra inferni nU deberi: quando Chri- «t tu defle tuas, quas tuo nrerito susthies, poenas.
    sliis ut _justos_nOn injustos absolveret, ad inferos Deus auiem lrati;ibus tuis ct oriroibus, non pro tuo
    nsque penetravit. Ihtelligamus , fratres, quantum consilio, sed pro suo munere olim prospexit ad salu-
    Chiislus profueril; immo quam sine Ghfisto ih nullo tem : dedit per Moysen legeih , pfophetiam largilus
    fticril salus, cum proeter istarh corporum solutionem, est per Eliam; audiant efgo illos, ne tuos sentiant
    saiicloium quoque ariimse apud inferos teuebantur cruciatus. Respohditdives: Non, pater Abraltam, sed
    asirietse. Bealus ergo Lazarus, qui totura Deo de- si quis ex morluis resurrexerit, credcnl ei. Cui respon-
    buit, utcfimini nil deberel. Beatus quodhic recepit dit Abraham : Si Moysi et Elice non credunt, neqv.esi
    _ol mala, ut ibi bona omnia possideret. Et adjecit tfuis ex mortuis resurrexerii credenl ei. Nibil lam ve-
    Abfaham, dicens : Neque hinc ad vos transire neque rura, fratres , qui de coelo loquenli per legem, de
    httc transmeare quispolesl, Terret, ffatres, terretni- eoelo venienli Chrislo credere noluit, jam non c me-
    mis hujus vocis auditus, quoe ostendit post raortem, B '. rebittir credere ab inferis revertenti. Ipse Ghiistus,
    et seinel apud ihferos pcenali « custodise depulatos fratres, Deus et Dominus noster ad Moysen est locu-
    ad sanctoruih quietem non posse transferri, nisi Chri- lus de ecelo, ipse in terra terreno est locutiis in cor-
    sli gratia jam redempti, ab hac desperatione sahctoe pofe, ipse cum terreno corpore ab inferis est fever-
    Ecclesiseihtercessione solvaritur; ut quod sententia sus : et tamen referenti quoebona in coehs, qusesint
    negat, Ecclesia mercalur, proestetgfatia. Hic tamen apud inferos mala, fralfes; divitis illius, qui Judaicis
    dives rogat adhuc, et dicit: Paler Abrallam. Adhuc intelliguntur in populis credere tota bbstinatione no-
    vocat Patrem, qui meritis suis et patrem et patriam luefurit. Verum, ffatres, quia nos, qui sit dives, aut
    sic amisit. Pater Abraham. Hic miser et in poeria quis Lazafus paupef, et qui siril quirique divitis fra-
    menlitur. Pater Abraham, tnitie eitmin domum patris tres, dicefe nrirtc tempus escludit, necquidinhac
    . tnei. Si vere hunc patrem vocat, cujus doinum patris histofia spiritualis inlelligentia. lateat aperife per-
    alteriustunc requirit? nisi forte eum se in absentia mittit, edocti per Christum, quid apud ipsurojusios
    habere patrem credit, quem ih prsesenti se taliter marieat, quid apud inferos exspectet injiistos, aga-
    conspicit perdidisse: et sie sibi credil ejus patris do- mus, curramus vefbo, opere, misericordia, ut et su-
    mum ejus gralia custodifi, cujus ibi hegari sibi si- perna bona appfehendere, et mala perlerriti vilate
    nurii videt, videt fequieih perriegarL Paier Abrahath, G \ et declinare posslmus.
    mitieeum. Quem? Nempe Lazafum; Ubi? Indomum SERMO CXXIV.
    palris thei. Modo, et tarde, dives Lazafum ad domuih De eisdem.
    patris sui riOnmisericors, sed niisefandus invilat, Quoties nobis a Deo dives ingeritur purpuratus,
    quem toto tempofe substautice hiisefatione suis b iri- quolies vulnefatus paupef appOriituf, toties hobis
    cumbenlem jantiis non recepit; et sub specie pietatis d misericordioe<rxij_f_ot pahditiif, tolies nobis stadium
    ad pristiha vulnera, ad proeteritos geriiitus Lazafuih pietatis aperitur; ut de spectaculo coelesti possimus
    vult redire, quem prima petitione ad suos devocare atferidere, quani brevi quantumvis pauper ad pal-
    nori potuit cruciatus. Ante dixif : Miite iid me. Modo iiiari), dives perveriit ad ruiriam. Homo, inquit, erat
    dicit, Mitte ad fraiies meos. Dolet; agif infelii, dives, et induebatur purpurd el bysso, et epulabatur
    ne videat felicem, quem aiiquandb putavefat iri- qiibiidie spleridide. Et erai qiiidam meridicushoihihe
    felicem, Mille ad fralres meos. Ubi?-/n domufhpa- Lazdrus, qui jdcebal ad jahiiam ejus, cupiehssaturdri
    tris mei. Ut quid ? Iiabeo enim, inquit, quihquefra- de micis qum cadebant de mensa divilis (Luc. xvi).
    tres, ui tesle.ur illis, ne ei ipii veniahi in hunc locuih Iriduebatur dives purpura, pauper livPrc; dives bys-
    lorhieriiorurii.Cui pius_ qui sibl sic impius? Itapu- sO, pauper squalore; aufo dives , pauper felore;
    denter prsesumit aliis impelfare poehifentiam, qui!D dives plumeo decumbebat in signiate, jacebat duris-
    sibi tam crudeliler ad veniam nil providit. Mitte La- sima pauper in lerra; dives ructabat epulas, sanie
    sarumin domum patrismei, habeo enim quiriqtlefra- pauper anhelabat; fundebat vina dives , pauper la-
    tret. Et putas quod quinque fralribus tuis sufficiat crymas; exsatiatus dives pfojiciebat panes, micas
    » Chrysologum Ioqui de limbo SS. Patrum
    putat depressse speciem prseseferebat, vel quod apud Grse-
    Mita, iri quo detinebantur Patres in poenamoriginalis cos fossa soleret cingi, ul apud Romanos Euripo.
    peccati, nec poterant nisi per mortem Christi ab illa Chrysostomo, hbmil. 55 tom. V edit. Paris. pag. 758,
    ctislodia exirai. Scammala sunt fines curriculi, termini: Hominesan-
    b Alias, accubantem.
    e Ms. Cscsen. et Vallicel., Nec Lazaro credet ab gelos reddidii, et nd spem reruiri cmlestium vocatit,
    et stadia longius extendit, Intefpres rriinus aple: loh-
    revertenti.
    d Loeus scilicet apertus, in quo misericordia ex- giora certantina postiit, hoinil.
    inferis licet.inlicias non eam a'j'iid
    1 ad poptilurii Antio-
    currat. Scamma in Gloss. Grscco-Lalin. fotsum, vel ipsuro Chrysostomiim,
    clieuum , ioni. VI pag.-458, Isidorum Peleusiotain,
    fossa, redditur: unde non inepte Mita cavea ludo- aliosque, scamma item signifieafe certamen, Vide
    rum, sicuti et in aliis editionibus, scilicet locus ine- iiotas senn. 55.
    dius in qito alhleta. iuctabant, sive quia fossteleviter .
    ' ''"""'
    5-H SFBMOCXXIV. 542
    pauper esuriens non liabebat; pascebat oblatrantes aA sit semel mbrtuus vitse. Ei «epttlte»Hl 4» Infeffo -:et
    pauperem dives ferculis suis, pauper Vulneribus suis mdil Abraham de ionge-,el Laiarum Ih iinu ejuii Im-
    saturabat divitis canes. Ac ne plurimis, ad divitem -mutaiio quanta refum ! quo deseeiidit ^ives ! qtio
    bona omnia, ad pauperem mala omnia perleginms pauper ascendit! Bespicit ibi sufsum-,quem despMe-
    provenisse ; nequc tameri paupefeiri fregertiht atlvef- rat hic debrsuih; «t videt euin dfe inferflo iiii;sihta
    ^a, nutdiviti nmhia-securidaprofuerunt: imriiOpau:- Abrahse,-quehij acerilem se -cofamsiipefbb de sitmate
    perem-provexit ad pMosophiam paupertas, ad vir- iion videbat. Paier Abraham, miterere thei. Srulte
    -lutem dolor, comemptus ad patiehtiam, necessitas petit a palre hiiserieofdiaiii, -quam negavefat ffalfi.
    ad voluntatem, fames ud |ejunium, silis adtoiefah- Miserere thei. -Quid 1111-cuiii -iriisefii-Ordia,eui fim
    tiam, ad vitam hiors, ad pr_emiumpoena, ad coelum tolum cessitin poenam? Aulo;u_eiiii supplicalio iipiid
    terra, «gestas ad regnurri; et divitem sic extuUt puf- patrem poteril subvenire, cui in sinu palris residet
    pura adsuperbiam, byssus adiuxum, ad iiihumahi- accusator? Pectus patris Lazarbs lenet, et totam
    tatem copia, abundahtia ad impietatem, unguerita sancti cordis pulsat _equitatem, qualenus se lilii
    ad marcorem, ad ccecitatem splehdor, sublimitas afl patreni boni, inali judicem servet. Paier Abraham,
    ruinam. Ergo neque prospera ignavos erigunt, ne- misereie mei: «i mi.fe Lazaritm ui ihiingat extremiim
    que fortes adversa pfosternunt: quia neque diviti.c, B . digiii sidin aquu, elrefrigerel lingiiam meam, -atiih
    neque pauperlates, -sedtinimus aut ducil gratosad crucior in hac fiathma. Miiie Lazartim : ut ipse qui
    proemium,aut adpcenam deducitingralos. Janucedi- cf uciatus riiei x.ausa«st, jaih fefrigerii mihistef extfe-
    vilis pauper apporiitur ulcefibus pleniis: ac fit hoe iriurii digiti sui soiamen modo ipse porrigat, t.ul ego
    non humano t:asu, fudicio fit divino, ut divitis et jacenli manus hieoe totius soiatium tunc negavi. Ei
    pauperis -conflictiis-esset interra, speclaculum hia- tnilte Lazafum ul ihiingdl exiremum digili siii in aquii,
    nefet in coelo. Dives totus indutus divitiarum stabat el refrigerei iihgudth hieam. Sitit itaque guttam, qui
    arniis; et corilra pauper jacebat ipsa vestitiis in virii lacus cum paiipgr sitiret, effuilit; et stilladigiti
    «arne, iiisi forte lorica erat illi, hnum totius corpo- exlfeihi cfedit geliennoe flammas exstinguefe, qui
    ris vulrius. Dives morabatur -» sefvOfum in clioris, hiensiifis" pef' tblairi diem ebfietatis rion exstinxit
    pauper exulus cute doloruih stimulis agebatuf. Ja- iiiceiidia. Sed hanc silii grittarri ad refrigefiufti dafi
    ciebat impietatis tela dives, clypeum misefatioiiis petit, ad afdorerii pauperis quam hegafat. Ista gutta
    Lazarus oppOnebat, t.fiidelitatemsuam dives paupe- esl, dives, qiife te faeit criideieih; ista gutia fest, qua.
    ris vibrabal in vulnus , Frustrabatur diviti b sPrileiri os Lazari a te Tiegaiasiccavit, quia ad fefrigefiuih
    animam pauperis Tobur, quia corpore se deserehte, corpofis el gtitla sufficit, et hiica. Ci.pieiis, iriquit,
    tolus «iigravit in ariimam, et calcata carne in spiri- IC sdliirafi de triicis,qtimcadebahi de thetisa. Spafgebaiur
    tum totus armiger supernus ascendit, ne ubi possit panis, fiiiidcbaluf vinurii, et qub"dad extfemam vitam
    c ferire diviiis crudelitas inveniret. Gb hoc eiiim paupefis iiegiiliaiitf, lioc totarii diVItiperibat srd pbrii-
    «geral Deus ut dives paupefis, patipef diviiis iri oeu- pafli. Ei miv.e Laxariiin, tit irilingai exifeiilviii digiti
    lis seihper essem, qualemis vieissini sibi anibo cu- stdiriaqua; el fefrigeiet litigildm tiietifh. Lifigua ifi
    •ramde vario languore prsestaret. iEgfotabat pauper cSpitfe',- Captit iiiaii; ipsfi defbgat egferib,iifsutiSt pati-
    corpore, menle dives. Hinc est quod diffefebatur pefi, pietaieiii ialf.ll, iiiiseficpfdiaiii cafpil: fetiiiefito
    cura pauperis, ut dives sumerfel de vuliiefe niedici- piiina esl in gciiCiuia,in criiciaiti pfafviri, duS poerta-
    nam, dfegemitu compunfclionetn, de lacfymis poehi- fiim, quia"ipsa irilefdixit iiiisericofdiain, ctti daluiii
    tentiam, de patieiitia exeniplum j de fanie niisericpf- fuefat iii jiiberct. I-t qtiamvis sefics leclioiiis"et irie
    diam, de siti sensurri; ad sumniam, coeleslfede tef- cofilpeiiat dicefe, et vos inviict aiidife, qui sit piirpu-
    reria compassione cOnsortium : certe tit taiilis dives rairis dives, qiii sit Lazafus paiipef, qtii siiit quiriqu-
    imnis fuitus DeOgratus esset, quahdo graltis Deo pau- fralres divitis, qiioiiiQiioanlc diem jiidicii dives cfii-
    per in malis omnibus,videhtedivile, pefmanebat. lle- ciatiis d sehliat gehenii;e; aliainen dolor rcvbcat" ad
    rito ergo portabatur ab angelis qui jacebal; qui iu^ diccndum: Morluus esi divesei seputius esiin inferno.
    '
    gebat, Abrahseconsolabatur in gfehiio; ei Vivit Deb !) Et si est sub tcfra carcer, si esie y.aimg ardeiis, si
    semper, qui sesibi vivere nec scivit iii rouiido.Faciiim esl inferus sine fine crucianS, si csir appanior trisiis,
    esl, inquit, ut tnorerelur pauper, et portaretur ab ange- qui nos ad ista rapiat post sa.culi laborcs; quid stu-
    iis in sinu Abrahm.Morlunsest autem dives, et sepultus pemus? ubi suinus? quis cst iste qui nos eludit
    est in itiferno. Miser accepit ante anima., quam cor- somiius? quoe est isia quoeiios ibffct Pblivio lelliali-.?
    poris sepuUuram, nec ante quieti corpofis quam poe- quare non omnibus conleroplis evatleiidi siihalis tali-
    hali traditus est sepulcfo; ut vivat poenocsemper, cum bus nobissola siteura, ne viveiitcsmiindo, ne aliis cur-

    " Ex Lalinio. dives, et sepultiis est iri ihferrio, quse desuiit iri editis
    b Dolebat Latinius locum corruplum el trianciith plurimis.
    esse. Modo ex ms. Csesenseet editione Mitsefesti- 6 Gombusiio; crematio.
    tuitur. f Laliniusv itppdriior iitsiaiis; iiiendbsje Sdifibiiei,
    c Ex emendationeLatinii. Editi omiies,-cbrrupte, appafttor istii; Aliquando,-voce obsole.a; appittitores
    ferre. dicebarituf limocinctu lii vetef i mafmofe: Apptttiiofes
    d Latinius putat hic aliquid deesse. At repOnen- ei lithbcincti. Chrysolbgus Iiic pro apparitoie mofte_ft
    dum : Attamen dolor revocatad dicendum: Moriuus eitt intelligit.
    Si3 S. PETRI CHRYSOLOGl 544
    rentes, ad tantas, tales, tara crudeles subito rapiamur A quaenoverat, quoepietate velabat, quoerere tunc coepit
    poenas? Et si est ascendendi possibilitas ad superna, quando accusabat terra: Vox sanguinit fratris *_i
    si esl facullas vivendi in coelestibus, si est Abrahoe clamal de terra (Gen. iv), clamabat terra, damabat
    sinus bonis omnibus ad requiem proeparatus, si est coelum, dolebant angeli, quando jam tola soceulifama
    Lazarus in sinu patris tanti; immo quia dubiura non loquebatur. El hic diffamalus esl apud illum quoddit-
    est, ubi et loca, et personse, et noinina describuntur, sipasset substanliam ejus. Filius junior anle istius
    quare non coelomulamus terram ? quare non caducis horainis lectus est substanliam dissipasse, nunc ipsius
    emimus seterna ? quare non perituris manentia com- bona villicus dissipasse perhibetur. Sicut idem Deus
    paramus ? ut et supplicia devivemusinferni: et hoec et homo Christus, idem paterfamilias et pater; sic
    quoeaudire desideramus angusle, late videre, habere hunc eumdem esse et villicum constat et filium : est
    et tenere possimus. hic causarum diversitas, est mulalio norainum, non
    SERMO CXXV. esl varietas personarum. Et diffamatus est apud illum
    De villico iniquo. quod dissipasset bona ipsius, et vocavit eum. Vocavit
    Omiiium quidem ciborum sal salubre est condimen- per Evangelinm. Et ail illi. Et quid per Evangeliura
    tum, si me.sura non desit : alioqui sine modo et non agit, per quod mores arguit, occulta nudat, con-
    ipsum perit, et quod salierit perdit; a amarat enim B scienliam pandit, commissa castigal, dinumeral mala,
    nimietas quod poterat condire mensura. Sic qui in et in his d per_islenli minatur poenam, quamvis con-
    nobis est sensus, si teneat modum, dat saporem, in- verso veniain repromittit? Et vocaviteum, el ait ilti:
    tellectum parit, prudentiam generat, cor dilatat, Quid hic audio de te? Cognita velut audila impulat,
    auget ingenium, maturat dicenda, audienda componit, quia in reum non vult accelerare senlenliam; et
    litque sibi dulcis, iit degustantibus tota dulcedinis convictum penes se, velut accusatum convenit, qui
    plenitudo; et plane erit ille melleus sensus, qui ore judicium geslit ve.iia sic proeire. Quid hoc audio de le?
    profert nil amarum. Hoc proemisimus, ut sit nobis in Redde rationem villicalionis tum, jam enim non poteris
    evangelicis sensibus nostri sensus constringenda villicare. Tara piis tam severa cur jungit? cur ante a
    mensura : quatenus vitalem cibum, divinum pastum, villicationesubmovelquamrationemagnoscal? Redde
    ccelestem saporem non violel, sed cautissima nobis rationem, jam enim non poteris villicare. Ralionera
    sobrietate custodiat, juxta illud Aposioli: Non plus modo instar hominis expelit, modo sicut Deus in-
    tapere quam oporlet sapere, sed sapere ad sobrietalem stanlia denunlial et fulura. Redde ralionem, jam enhn
    (Rom. xn). Sed jam quid Dominus dixerit audiamus : non poteris villicare.Ralionem petit, non ut exigat, sed
    Homo quidam erat dives (Luc. xvi). Etquis erat homo relaxet; pelit, ut petatur; pelit hie, ne petat tibi;
    iste, nisi Christus? Quis dives, nisi ipse, qui in pau- C petit in sceculo, ne petat in judicio; petit cilo, ne
    pertate nostra totas crealurce divitias possidebal? poonarum tempus, tempus satisfactioi.is excludat.
    Homo quidam erat dives. Hoc Judccis soepiusinculca- Redde rationemvillicationistum: jam enim non poteris
    bat, ul inlelligerent quod inesset ei locuples deitas, vitlicare. Quare? Quia venit linis vitse, temptis mortis,
    cui erat humana paupertas. Erat dives. Eral in maje- jam te apparilio superna conslringit, jam judieium
    state sua dives, qui oculis Judscorum erat pauper. Et vocat. Feslina ergo, ue satisfactionis lempus perdas;
    quomodo dives non eral, cui ministrahant angeli, qui lempus operis perdidisli. Redde rationem. Hoc est
    virtutes parebant, elementa serviebant, et quoe 11011 dicere, compone ratiouem, componetua, ne reddas
    erant, fiebant jussa, vocata veniebant ?_tfomoquidatn mea; compones autem, si jam desines dissipare.
    erat dives : et habebat villicum. Quem nisi hominem, Priora debita suscepi ego, cum le suscepi; solvi ego,
    cui ad colendum mundum b tota fuerat commissa cum le absolvi; ego cognitor pro te cognilori audien-
    possessio? Homo quidam eral dives, el habebat villi- dus astiti; judicium intravi judex; rei mei reus factus
    cum: et hic e diffamalus est apud iilum. Quasi non sum, a poenalibussuscepi poenas, a damna.is senten-
    pnescierit, quasi non proeviderit, cui occulla nota tiam non refugi; mortis perditor mortem excepi;
    sunt, cujus oculis etiam illa nuda sunt quoeteguntur. penetravi inferos destructor inferni, ut le per isla
    Et hic diffamatus est apud illum. Ergo ille lamoecre- D non modo subducerem tuoe pcenoe,sed et meoecon-
    didit? fania nuntiante cognovil? Absit. Sed quia illa sortem facerem dignitatis. Age ergo, ut te quem

    » Theophylactus, ad Coloss. rv, 6: Cibus si sale dum villicum a Liica descriptum Chrysologusputavit,
    careal injucundus est; si vero nimiumsatsus sit, gustui dum homini eum assimilat cui totam ait fuisse mundi
    omnino ingratus est. commissam possessionem. Magistratus reipublicmvil-
    b Duplex villicorum genus. Nonnulli mittebantur in licos dixit Cicero; et Arnobius, lib. m adversus Gen-
    villas, ut i ceteris servis prseessenl, et quorum habila- tes, nescio quod numen vocat ministrum Jovis et
    tionem Varro lib. i de Re rustic. cap. 15, et Columella villicum.
    lib. i cap. 6, statui proecepere prope villcejanuam. c Catecresis; neque enim falsa, vel calumniosa
    Sed totius eliam domus dispensalores erant, Groecis erat, sed vera hsec diffamatio.Ex his arguil Calmetus
    o.xovofio.,Latinis actores etiara dicti 1.D. Fainil. 1.XL hujusmodi villicum evangelicum, qui heri sui bona
    § 7 de Slatu lib.: et talem esse se simulabat Leonidas dissipavil, non villicum fuisse, sed magnoe domus
    flle apud Plautum Asin. n 4, vers. 55. Alii i.i villas dispensatorem, penes quem dati et accepti rationes
    designabantur, utcceteris tamquam dominorum vicarii servabanttir.
    d Sanavit Latinius corruptas editiones, in
    impeiarent, fundumquecolerent; et ii etiam actores quibui
    dicti lib. Hi D. de Pignoribus. His postremis accensen- prmsistenli.
    U& SERMOCXXVI. 546
    «
    tempus tuse vilUcatioiiisexclusit, perpetuitas mese A inquit, villicuminiquitatis. Et quia evangelici factum
    damnationis non includat. Sed villicus quid respon- villiciiiori parvam generat quseslionem, qui reus de
    derit jam perscrutemur. Ail intra se : Quid faciam? muliis unam legiiur placuisse per fraudem: quare
    Quid faciam modo? semper homo bona facere tunc placuerit sic, vel quis sit isle,'' sequenti per Demn
    cupit, quando mors faciendi lempus ademit. Ait inlra plenius sermone pandemus.
    se. Quoeritintra se consilium,qui foris unde sibi jam SERMO CXXVI.
    succurreret non habebat. Ail intra se. Pungit cor De eodem.
    suum, stimulat meniem suam, et omnia vexat iuterna, Quam sit commoduin, quam lucrosurn debitomm
    ut a se pocnitentiamquam pro se dare possit exlor- nodos solvere, e cautionum vincla laxare, proesentis
    queat. Fodere non valeo. Non vires isli, sed lempora villici nos edocet et informat exempluin : qui dum
    defecerant ad laborem. Fodere non valeo, mendicare chirographorum cumulos f prude:ti mdderalur as-
    erubesco.Confusionem fuluri judicii perlimescit, in sensu, non modo evasit Barctissimas discussionis an-
    quo jam non poenilendilempus est, sed poenarura,et gustias, sed eliam discussoris Iaudem mansuram sce-
    ubi reus plus de conscienlia quam de gehennoeeru- culis conquisivit. Et nos, fratres, quod de prcesenti
    bescit incendio. Mendicareerubesco.Et quis non eru- leclione vobis fecil h promissio me debere, auditu
    bescit b in coeleslibusmenilicare? Miser quem tempo- B piissiniotemperate, ne me vosque simuloneret severa
    ralitas habuit diviiem, mendicum sempiternitas pos- discussio, quos intelligenliapolerit benigne relevare.
    sidebit; et habebit hunc nudum tartarus, quem Unde quse supersunt leclionis jam sequamur, et con-
    locnpletem suscipere cceluinpoluit et tenere. Prcesens silium villicus quod inveneril audiamus. Ait, iuquit,
    figura tendit ad populum, sed bonum nobis, bonum infra se : Qttidfaciam, quia dominusmeus aufert a me
    nimis, si ad nos isla aptemus singuli, si ad nos ista villicalionem?Fodere non valeo, mendicare erubesoi.
    reieramus, qui in terra nos debemus senlire villicos, Scioquidfaciam... Convocatisittujttesingulisdebitoribus
    c dominos non putare; prorogatiouis temporarice dominisui,dicebatprimo: Quantt.mdebesdominomeo?
    lninislerium suscepisse, non invenissejus perpetuum At ilte dixil: Cenlumcados olei. Dixitqtieilli : Accipe
    possidendi; cavere ne ad patremfamilias fama eversoe cautionemtuam; el sede cilo, scribequinquaginla.Dein-
    substanticenosprcecedal,juxta illud Aposloli: Quorum- de dixit elii: Tu vero quanlum debes? Qui ail: Centum
    dam peccalatnanifesiasunl, prmcedenliaad judicium; corostrilici. Et ait illi: Accipeliilerasluas, elscribeocto-
    quosdamautemel subsequunlur(1 Tim. v). Non per- ginla. Et laudavildominusvillicuminiquilatis,quodpru-
    venil ad slatutum terminum vitce, qui viilicalionis denterfecissel(Luc.xvi). Vel nunc liquel in evangelicis
    amitlit tenipus,quem sonaril credila dissipasse. Hinc, lectior.ibusobscuratasmysteriis divinis, supernisvcla-
    hincestimmaiurus exitus, hinc esl ante diem mors, C (] tas sensibus, contineri quamplurimas quoesliones,hec
    hinc esl vocatio amara, hinc est seipsa acerbiorp facile humano intelleclui subjacere quod ore Christi
    redhibilio, sicut propheta lamentatur, clamans : Viri' de coelestibus prolertur arcanis. Et laudavit, inquit,
    sanguinumet dolosi non dimidiabuntdies suos (Psal. dominus villicuminiquitalis, quod prudenter fecisset.
    LIV).Sed ulinam, quando nos de vocalione commo ett Rogoquid hoc loco miundanuscapit animus? quid bic
    cegriludo, quando febris a villicatione inclementerr communis capit ct recipit auditus? ubi inter villicuni
    excludil, quando vis doloris ad redJendam villicalio- et dpminicos debitores i versutx fraudis laudalur in-
    i nem properare compellil, proesentis villici factuini venlio, ubi debiloris honestas tollitur, auferlur pudor,
    sensuraque sequeremur, converleremur ad aniinse e i violatur innocentia, verccundia lota sepelitur, ubi
    consilium, ad compunctionem cordis, ad mentis poe- villicus reddendce rationis tempore plus ardet in
    nitentiam, ad misericordioesuffrag!um, ad pietaliss fraude, quam teropore villicationis anhelavitin luxu;
    patrocroiuni, ad confessionis advocationem! certeB in articulo discussio.is ipsum dominicumplus in dis-
    petereinus Dominicorum d chirographa debitorum;; pendium scevitquam diebus susefudit et disperdidit
    et si non tola, velmedia, sicut iste villicus, ad nostrami aclionis; et qui ante substantiam vacuaverat dissi-
    veniam solveremus; ut qui bona credita dissipando i pando, vacuando chirographo quod remanserat plus
    iniquilatis vocamm-viUici, in novissimis pia fraudee D I evertii; nec curat unde possit sarcire quod deerat,
    ipsius laudem judicis consequamur. Et laudavit,, sedquod remansit, quemadmodumminorare possit,

    «Sic ex mss. Cces.et Vatic; editi, tnemdonationis. vianus.


    b Chrislianus adeo bonis coelestibus exuberat ina * Ex Mita. Alias, pio.
    mililanti Ecclesia, ut aliunde quocrere sibi haud ne- . Ex eodem. Alias, cerlissimas. .
    cesse sit; nam Gtorta et divitimin domo ejus. Vide e b Ms. Coesence,me constat promisisse.
    quam perp: ram agant, qui relictis sacris Seri|.luris et:t ' Et in hac versulia, vel solertia, non in fraude, ct
    Palrum doclrinis pro sacris concionibus,quoscumque e in facli improbitale, tota vis shnilitudinis sila est;
    scrulantur auciores profanos, ut ex dictis eoruma nam etiam Genes. iu secundum LXX legilur quod
    conceptus aurUms prurieiiles extrahant et populo o serpensprtidentissimuserat, ubi prudentiam non vir-
    proedicentplacenlia. MITA. tulcm dicil, sed aslutiam : in qua mirandus est, subdit
    c Ms. Ccesen.,non dominosextimare,
    d Vufgala, cautionem.Ita eiiim Origenes (vel potius Geometer,ul observat Corderius,
    jurisconsulli, quod d in Calen. PP. Gi-cecorum), concursuset aciimenquibut
    Groeeisyngraphamaul cliirographam. mentiselicitur.
    • Vide superiorem notam. Hujusmodi vocabulo inn vigor i Ila editi et mss. Repouerem, velatur. ,.
    hoc eodem sensu utuntur Terlullianus et Sal-
    54? S. PETRI CHRYSOLOGl £48
    excogitat. Dicebal debitori : Quantum debes domino A _ dit cpnsilium salutare, ut villicus ad verum dominum
    meo? Non cUcebat, quanlum debes mihi? Conve- jam rediret, et erogando mammonam scevmndomirium
    niebat conscienUaiiT,.testabatur debitoris animutn, sucevictor subderet servituti, ut fieretsalutis occasio,
    sic. dicendou Ei quid est quod siue respectu doniini, quod perditionis exslilerat d instrumentum. Pergit
    debUarein ad tanlam fraudem. villicus a provoca- ei"goviUicus genlilis quoridam jam Chrisiianus, ad
    bat? Quautum- debes domino meo? Dicit.itle : Centum primum debitorem domiriisui. e Quem? Judoeumde-
    cadosolei. Accipe cautionem tuam, eiscribe quinquaqin- bitorem, quemquid quanlumque domino suo debeal
    ta. Ad tantam iraudemvillicus conspirabat et agebat, inteiTOgat; quasi riesciat modum debiti. Portitor cau
    ut totam fidemperderet, dum medilath cautionem. tionisnoveratjam per Evangelium, sed interrogando
    Quaulum debesdominomeo? Sciebant amho quiaprse- confessionem taliter requirebat; denique et qualila-
    sens erat uhique et semper supernus creditor, nec tem; et quantitatein debiti confiietur, dicens : Centum
    poterat fraude preeveniri; sed neque in: oculis domi- cados olei. Quare rion argenti, vel auri poudus ? quare
    nicis desinit, semel cceperit qui furari. Esto tamensit non centum decem, aut nonaginta, sed centum? Ut
    humani moris ut dehitpr qucerat. compendia ffaudu- et de debito et de numero coeleste luceat sacramen-
    lenla, ©tviUieus sibi cpnsulat, sic_furando:: dominus tmn. Debebat Judceus oleum, quod chirographo legis
    iterum quare probat fraudem? furta: collaudat? prse- B ad ungendos reges, prophetas et sacerdoles, Chri-
    dicat falsitatem ? Quodestnequitia, prudentiain dicit, stiani chrismatis acceperatinfiguram, donec adipsum
    et hoc pium.judioat quod mullis pessimum falsiiatis regum, et prophetarum, et sacerdotum principem
    prsestat exemplmn? Sapiat ita carnalibus sensibus; perveniret, cuiiota reddendael infundenda eral ceii-
    spiritualibus, quod est diviiii lumihis, jam lucescat. tenaria chrismatis plenitudo. Sed quia contra cau-
    Iterata est parabola per villicum, quaefueral juniorem tionis fidem debitor, ne debitmn redderet, occidit im-
    piijelibataperlilluro. Villicus iniquitatis a cmammona pius credilorem, legalis ipsa cautio pervenit adgen-
    iniqiio gentium populus nuncupatur. Facitevobis, in- tes, hoc est lex : ht Judceus convietusper genlUem,
    quit, amicos de mammona imquilalis, qui relicto quia debitum conyertit in crimen, poenitenlice solvat
    Crealore lotum se mammonce tradiderat serviluti. usuram. Vides ergo quia villicus non fraudem, sed
    Quisquis est; ab -hujus niammoiioecaptivitate liber, et poenitentiam suadet: solUcitat ad acquirendam mise-
    pecuni_ejam crudeli pondere non gravatur, consistat ricordiam, non impellil adfalsum, cum dicit : Accipe
    in speeul» coelesti, et inde despeetet mammonam cautionem tuam, sedecito,et scribe quinquaginla. Quin-
    niundo, et: niundanis lyrannico fhrore dominantem. quagesimum numerum ad misericordiam pertinere
    Imperat gentibus, jubet regnis, bella martdat, compa- David pandit, cum psalmum qumquagesimum canlat,
    rat bellalores, sanguinem vcndit, agit mortes, prodit C clamans : Miserere mei, Deus, secundum magnammi-
    patrias, urbes destruit, subdit populos, arces urget, seficordiam luam (Psal. L). Quinquagesimus numerus
    vexateives, foro prcesidet, jus delet, fas nefasque patefecit ii.isericordiam, dumquinquagesimum annum,
    confuiiditi el ad mortes-usque tendendb, fidem tentat, qui est jubileeus, Ipx debitorumomnium, omniunl eon-
    violal veritatemi famam carpit, honestatem dissipat, tracluum delere et solvere ligamenta perscrU)it (Le-
    solvit affectus, innocentiam lollit, pielalem sepeiit, vil. xxv). VUlicus ergo isle agit, ul per roisericordiam
    necessitudinem scindit, amicitiam subruit. Et quid Christi idoneus sit Judceus, qui per caulionem legis
    plhra? Hoe est nianimona, domihus iniquitatis, qui insolubilibus confususdebitis tenebaturi Debet Judseus >
    iuiquehumanis et corporibus dominatur et mentibus. oleuiii, qui juxta Apostolum (Rom, xi) feracis in se
    Hujus ergo mammoiisevillicus, hoc est gentilis popu- oUvccpinguedinem incredulitatis steriUtate siccave-
    lus dissipatoe taliter-' subslantioe reus a Domino per rat. Unde et evaugelicse fldei calofe jam tota redit
    Evangelium convenitur, ut reddat rationem villica- in ramos f Christianos, tolamque reviviscit in gratiam.
    tionis suoc, id est, naturalis boni. Cuf tunc dicitur : Deinde aliidicebat': Tu vero quantum debes? Quiail:
    Jam non poteris villicare. Quando ei linis soeculi nun- Centumcoros tritici, Posteaquam granum tritici, quod
    tiatur. Credit denique juxta Apostplum figuram prce- est Christus, satum est in terra nostroe carnis, etad
    i
    terire muridi (I Cor. vn), transire tempora vilUcatio- jy uhertatem supernam per Dpminicam fecundatumest
    nis humanoe; et intrase, in se reversus, quid facere sepulturam, factum est ut homo centesimum fruGtum
    deberet, interrogat. Aitintrase, Quid faciam? Inge- suo jam debeat auctori. JVisi,inquit, granum frumehfi
    niuit cor, doluit mens, respondit fides, credulitas de- cadens in lerram mortuum fuerit, ipsum solum manet
    * Ex ms. Ccesen.;editi, debilor ad tantam fratcdem nitatis. Eadem enim vox Hebrceis vanitas-
    eliniquitas.
    villico conspiraverat. Vide Natal. ab Alex., Calnielum, aUosque. Consule
    b AHushica-superiori.hujus verbi sensus. Medita- etiam.Auguslinum; de Quocst.
    Evangcl. lib.iqmBst:
    batur villieus sibi caver&et prospi«ere. Frequens co- 34; Ambrosium, l_b. viin Luc. capultimo; Theopby-
    micorui»'locut_p. Terentius inAndria rPuerumautem, lactum hoc loco, etc. i
    «_>reiciscat mihi-esseabrilla, caulio esl.. d
    c Mammon, sive iMammona,Syriaea vox est, quoe cem,Videadrem Tertullianum, lib. iv «eontraMcircio-
    et Ambrosium lib. vn num. 245. De avaritia
    sigflifieat diyttias, etcum punicus semio ex Hebraico plura et insignia Salvianus lib. i.
    nascalHT, puhice etiam mammona diviti-e sunt: Vide' e Alias, sciticelj.
    AugaslinuWj lib. n cap: 21'de Serm. Dom^ ikMon- 1 Ex ms. Csesenoe.Editi, crescitin ramos: GkrU
    te. Alii Interpretes volunt: Mammona iniquuni, vell itiano totam, etc.
    iniquitatis, Hebfaicam esse vocem pro mammona va-
    £49 SERMO CXXVIL 550
    (Jgan. xuj. Videns ergo vilUcus satis providet, cum di- i- A. sciplince, perdidit.et confudit. e Herodes sicarius in
    cit:Accipe catitionemtuam,etscribeocloginta. Quiasicut nt cives, in nobiles lalro, populalor in soeios, ih doiiie-
    quinquagesimus misericordiam cpnfert, ila oclogesi- i- sticos prcedo, inter.en.plor plebis, occisor fdiorum,
    mustotamfidempr-efiguratetgraliam.Hicestnumerus, s, horaicida in exlraneos, iu- proprios parricida, iiK
    ' in
    quo decalogum legis esseet ogdoadem graticc satis is ebrians cruore terrani, in sili- sanguinls pefnianebat.
    gnarus Iegis, satis studiosus Evangelii leclorintelligit.t. Hinc est quod' Joannis sangiiinem pium iiigeiili po-
    ltaquevUlicuscumdicit,iScri_ieociogm.a, idagit, ulper _r eulo crudeJilalis absorimil: sed ipsa lectio-jam loqua-
    gratiani solvat quodredderenpn poteralper nalurain._. tur. Herodes, inquit, lenuit Joannem, elatligavil emn.
    Bene ergoislevillicus meruit laudem domini sui, qui ui Qui viiicula solverat peccatoruni, peccaloris vinculis
    in chirographis non ifaudem molilus est, sed saluteni; ii; alligatur, ul vhicta venia-lbcn.m veniccnon reliiiquat.
    Quod autemdixit : Prudenliores sunt filiismculiinge-e- Alligavil eum-et posuil in carcere. HerodPs, lu f adul-
    neratione stia quam filii-tucis, ita intelUgendum est, t, leriumfacisj et in carcerem vadll Joannes ? Sic iiidi—
    quia qui erant filii ssccuU quondam, id est, gentileSj Sj cas sedens ih loco judicis reus, in loco vindicis iiino-
    nunc electi sunt Dei : etrqui erant filii Dei, hoc est st eentice perseculor? Rogo ubi rcrum facies? ubifama?
    Judoei, nunc in filiis soeculisunt reUcti. In generationele ubi pudor? ubi existimalio publici cogiiiloris? cefta
    sua. Qua renati sunt, non qua nati suiifr. Scribanlur- tr- JJ
    ] ubi Deus ? ubi homo ? ubi fas? ubi lex? ubi ipsius jii-
    hmc, inquit, in generatione allera(Ps. ci); Aitera hsee _c ra natur-e?-Shiiuloninia-sunt, Herodes, leagentej te
    est generatio qumrentium Dominum (Psali xxm); Deus is judieante, le jubenle confusa; Tenuil, inquit, Joan-
    autem scienlioeet illuminalionis illuminet corda ve- 9-. nem,elalligaviteum, et posuil in carcere, Her-odes, la
    stra, ettojam scientise succ plenitudinem in vcstr_e ce causa pelil, te ai'guunl vincula, le carcer oiccusat,lo
    mentis infundat arcanum. divulgatproducla in-publicum Joannis injuria : cau-
    a sEMie exxvii. sam custodise qui fequirit-, invenit in te quod^puniat,
    De decotlatione B. Joannis Raptisim. et in Joanne quod doleat. Joannes orbi notus-, fama
    Hpdie hobis Joannis virlus, Herodis feritas diun iu virlulis cognitus, celebralissimus sanclilate, dum tra-
    referluiY concossa sunt viscera, corda tremuerutit,t, hit- ad' se-suse inquisilores injuricc, facil ut luus cun-
    caUgavitvisus, intellectushebuit, aulugit auditus. Aut lt ctis innotescat inceslus; B-agit-ut te haheal confusio
    quid constat in sensibus humanis, quando perdidit it publica, quem corrigere non poluit secreta correclio.
    virtutum magnitudinem criminum magnitudo ? Hero-i- Herodem Joannes monitis, non accusatiOne pulsa-
    de.s, inquit, lenuit Joannem el altigavit eum, et-posuit it bat; corrigere voluit, 11011perire : sed Hefodes fa-
    in carcere (Maith.xrv). Joannes virtuluin schpla, magi-r IT. eibus libidinis ardens perire hialuil quam redire, et
    steriumvitse, sanctitalisforma,normajustiti_e, virgini- i- p,- Uxorem fiatris illicile possidere. Captivis criminum,
    latis speculum, pudiciUcetitulus, castitatis exemplum,i, ~ innocentice inimicisodiosa frt semper libertas, virtus
    poenilenticevia, peccatorum venia, fidei disciplina;; contraria viliosis, sacrilegis exosa sanctitas, inimica
    Joannes major bomine, parangelis, legis summa,i, castitas impudicis, corruplis integritas poena, luxu-
    EvangelUsanctio, apostolorum vox, silentium prophe-;- riosis adv^rsa ffugalitas, crudelibus misericordia,
    laruni, lucerna mundi, proecpjudicis, p.rsecurs.orChri-i- pietas impiis, iojusti.s justitia_non ferenda. Probat
    sti,bmetatorDomini,Dei testis, totius c medius Trini- hoc evangelisiacumdicit: DAfiebfit.enimiUfJo.ann&st.
    tatis, d datur-incest_e,traditur adulteroe, addicitur sal- non licet libi habere uxorem PhUippi fralris tui, Ecce
    tatrici. MeritP ergo concussa sunt viscera, corda tre-- unde Joannes k offendit, ecce unde Herodes furit::
    muerrmt. At Herodes ipse est qui^profanavit lero- inalos qui monef, pffeiidit; incurrit odium, qui arguit
    plmn, sacerdotium sustulit, eonfudjt ordinem, leme-r - Grhninosos; Dicebctt.JpanneSiqupd erat legis, quod,
    rayit regnum, corrupit quidquid erat religionis; quo.dl justitice, quod salulis; certe;qupd erat non odii, sed
    vitae, quod legis, quod njorum, quod fidei, quod di-.r amoris.: eccequalem cons.ecutusestab impio prp p.i.e-
    a Vide quoein praefatione annotantuis illius crudelis impuque tyraiifii iinago excitatur.
    t>Proccufsor Doniini vel p.rcenuiitius. Alibideme- D B rodis,
    ; f Credurit:nonnulIi
    tatoribus nonnulla. - (interquos, etNostrum aiinu-
    merandum esse ex_his patet) Herodewi Philippum,
    c Medius, id esl nuntius Trinilatis, ex-plicat Mita : etiara in vivis
    - degere, dum uxor- ejusJlerodias nupsit
    quia eo mediante, dum Ghristus baptizatur in Jpr- Herodi Antipae.
    dane, tpta Triirilas innoluit; Pater loquens, Filius? s In Herode accedebat adnlt&rio:crimen incestus,
    testimonium recipiens, Spiritus sanetus sul> speeie. ex lege Moysis, qui uxorem-ffalris habere vetuerat :
    colutnba. riescendens. urio dhnitaxat! e-xceptoeasu, sisroaritus morluus fuis-
    d Quod omnes editio.nespeccaverant. dalur
    inceslui^, set illiberis, Maritus auteroHerodMis, quotempore
    en.endavit Lalinius. eam duxit Antipas, vivebatadhiie; et ex ea.-aceep.er
    * Herodes iUe, cujus facinpra. entmierat Auctpr,, rat filiam
    fuit Herodes cognomento Magnus, et aller ab eo fuitt Evangelip. Salomem-saltatricem, cnjus mei.tioin
    Ulterius Hexodias;n.edum 'PhiUppiBero-
    Herodes iUe qui Bap.tistam capite minui jussit. Ij,}: dis Antipoe, licetnoii ejiisdenifUteriftatr ux:pr fue-
    enim erat Herodis Magn.iiiliu.s ex M.althaeeSainari-- ra.t; sed fllia Aristobuli, quem Herodes is, Magnus ge-
    ta.ia., Aniipas dictus, GalUeoetelrarcha, cui adhcese- nitefat ex-Mariann^, HifcanrfiHa, ex slifpe>-Asirioneo-
    rat Herodias, AristobulifrUa, et Herodis Piiilippii ru-:n.Vetita autemerant ex-lege-connuMa.j non tan-
    eius fralris quondam uxOr. Absil autem quod^doctis- tura cum uxpfeJFalris, sed^* cum fratris filia; Levitv
    slmum Chfysologum fam lat.cc ignorantice accuse-- xvni, 14, ex multOruiftGPrd-atiorawinterpretum-ieih-
    mu.s; fprtasse enim se peprili vujgique meniibus ac-- tentia, quamvis res.difQcullate>;iH>H careat. '---• %
    COi-imodayit,in quibusstatini acinsonat iiom.en:J_fo- h Alic&editiones,.inc!MTtt. ;.
    851 S. PETRI CHRYSOLOGI 552
    Xatemercedera. Volens, inquit, occidere eum, timuit A j c Iu arenam vertitur domus, mensa mi^iat in ca-
    populum. Facile devial a juslitia, qui in causis nnn veam; fiunt de pransoribus spectatores, furore muta-
    Deura, sed homines pertiraescil. Hic liraor peccandi tur convivium; fit cibus coedes, vinum transit in san-
    facultatem differre potest, auferre non potest volun- guinem, fiuis apponitur natali; in orlu exhibetur oc-
    tatem : unde eliam quos suspenderit a crimiue, avi- casus, convivium in homicidium commutatur, organa
    dioresreddit ad criinen, el oesluat animo quousque a tragoediampersonant ssecularem; intrat bestia, non,
    perliciat, quod cogitat malura. Solus est Dei tiraor, puella; quoerit amputare, non sallare; discurrit fera,
    qui mentes corrigit, fugat crimina, innocentiam ser- non femina; spargil jubas e per cervicem, non ca-
    vat, perpelera tribuit facultatera. Sed audiatnus ipsam piUos; membra dilatat anfraclibus, ssevilice crescit
    Joannis beatissimi passionem. Die natalis Herodis augmentis; fit grandis crudelitale, non corpore; et
    saltavit Herodiadis filia in medio iriclinio, et placuit singularis fera usque dum capiat prcedam,fremit ore,
    Herodi: unde jurejurando polticitus est dare ei quod- dentibus frendit; ferrum non suscipit,sed producit.
    cumquepostulassel ab eo. Al illa prmmonita a matre Verum ne quis existimet declamare nos velle de ta>
    tua, da mihi, inquil, hic in disco caput Joannis Bapti- libus, nos non declamare volumus, sed clamare, ut
    stm. Hxc est mulieris antiqua malilia, quce Adara festivitatum gaudia sint caula vesirarum,' natalium-
    ejecit de paradisi deliciis (Gen. m); hseccoelestesho- B j que vestrorum solemnilas teneat in exsultaiione men^
    mines fecit esse terrenos, hoechumanum genus misit suram, epulis nostris inlersit Chrislus, in facie pran-
    iu infernum, hcecvitam abstulit mundo propter unius deatur aucloris ; honestale convivii natura ipsa, quse
    arboris pomum. Hoc malum quod homines ducit ad vos produxit, honorelur; loctitiamenssc vestrse per-
    uiortem, hoc malum fugit Elias propheta (III Reg. tingat ad pauperes, familia vestra innocentioe tripu-
    xix); et cujus lingua « clavis facta est coeli, tamquara diet disciplina, sluxus absistat, fugetur effusio; sal-
    reus fugit a facie roulieris; hoccinvenit verum labo- tatricura pestis, lenocinia cantorum, voluplatum fo-
    rem et pressuram, quce nunc occidit Joannem Bapti- me:ita, ventris onera, nauffagia h roentium curo He-
    stam, dejicit pueritiam, perdil juventutem, illicit et rodiadis conviviis abscindantur; ut prsesensgaudiuni
    inquietat emortuam senectutem. Prmmonila a matre vestrum ad lcetitiam perveniat sempilernam. Hodie,
    sua, Da mihi, inquit, in disco caput Joannis Baptislm. fratres, sermoneiri tulimus, non in Herodem tanlum,
    De matris pectore dans rugilum b nova bellua, con- sed etiam in Herodiadem; quia satis auditor intelli-
    tempta corporis prceda, caput ipsum truncalura per- git quanta sit felicitas niartyris, quando miseriam
    vadit. El conlristalus cst rex, propler jusjurandum ta- persecutoris audierit: scire lamen nos convenil quia
    men, et propter discumbentesjussit dari, misilque de- et Joannes de morte sua natus est, et de natali suo
    collari Joannem, el allatum est caput ejus in disco, el iQ mortuus est Herodes.
    . dalum est puellm,el puella dedil matri sum. Audislis, i SERMOCXXVIII.
    fratres, quanta sit nala de voluptate crudelitas, de In divum Apollinurem episcoptimet martyrem.
    Ubidine impietas. Et allatum est caput ejus in disco. i Beatus Apollinaris, primus sacerdotio, solus
    » Ignem enim e coeloevocavit Elias, pluviaque e erat dies natalitius, seu yiviQha, qui opthno magni-
    nubibus suo nutu descendil, deciduisque ex aere flcoque cullu festtis erat.
    flammis Dei hostes abhiimpsit. Chrysostomus, lib. III s Nequilioeirritamenta, quce olim in convivio usu
    de Provid. cap. 12 vocat eura cmlestemanimam, qui venerant, perslringit Chrysologus. Cantores a convt-
    sic in terra versabatur, ut simul in cmtoesset. viis arcebantur lege, cujus meminil Paulus Diaconus,
    b Alheneus, lib. xm Dipnos. pag. 414 : Ex belluis lib. i de Theodosio : remque langit Macrobius, Uh.
    omnibus meretrice nulta perniciosior; et parum su- iii Salurnal., cap. 1. Excisa tamen luxuria hsec,
    pra: Thebanamsphingemomnesvocaremeretrices pos- quce, teste Augustino, lib. m de Civit. cap. 21 pag.
    sumus. Ex Mita. 65, ex Asia Romam commigraverat, per vices puUu-
    c Laudat hunc Chrysologi locum, et illustrat Pi- lare nondesiit, teste, ulvides, Chrysologo. Cscterum
    gnorius de Servis. similia his hahet Sidonius Apolliriaris, Epist. lib. i
    d Scecularisdicitur, quod centesimo quoque anno ep. 2, ubi laudat convivia Theodnriei rtgis : Nulltts
    flebat. In tragicis hisce ludis prceco prcenunliabat : ibi lyristes, clwraulus, mesocliorus,ttjmpanistria, psal-
    / Populum Romanuin eos visurum esse ludos, quo ne- tria canit, elc. De mesochorisvide Pliniuni Epist. Ub.
    mo ejus octatis umquam vidisset, aul visurus esset ii ad Maximum.
    posthac. Pliuius, lib. vn cap. 48. Sic Joannis Bapti- DC ii Alias, menlis. Non polerant aptiori vocabulo
    stoedecollatio tragoedia soecularisfuit, quia nemo um- ebrietales et ebrietatum effeclus rnnui. Vide HUa-
    quam illius oetatisviderat, nec erat visurus in poste- rium, tract. in psalm. cxxvpag. 4S9, quiait in ebrio
    rum. MITA.—Ludisoeculares,non centesimo quoque morlem quamdam,nalura incotumi,imperare. Basilius,
    anno Romce liebaut; sed ita nuncupabantur, q od in psalm. cxxxiv, vocat ebrielalera rationis perni-
    quce rara sunt, post sseculum evenire, loquenlium ciein. Uem mulla habet digriissima quoc legantur
    consueludo usurpat. Ovid. Trist. n, 25 : orat. 14 pag. 489.
    1 Primitus in Ecclesia acta gestaque martyrum le-
    .Tusser>t,et Phoebodici, quotpm|iore ludos
    Fecit, quos se.asaspi.it tina semel. gehantur inter missarum preces in coi.fessionibus.
    Prmfationes vocanl; de quibus intelligendus est Iocus
    Cbrysologus raortem Joannis vocat tragwdiam; in Hildui i abbalis Dionysiani, in epistola Areopagili-
    tragoedia enira, non mediocris conditionis bominum, cis prccfixa, ad Ludovicum Pium imperatorem, ubi
    sed ilhislrhim personarum funesli exitus habenlur; ait inter celebraridum tormenta marlyrum snccincie
    KBcularemdicit veluti inauditam et insolitam. commemorari.At cum hujusmodi acta, ut plurimum,
    e Alias, per verlicem. ila referrentur, ut vix a populo exaudiri
    f Diesab antiquis solemnlter celebrati numerantur et percipi, raosfuit episcopis fusiusdeposs<mt
    iisderadisserere.
    a Gregorio Nazianzeno, oral. 40. Inter eos prcecipuus i Fuit hic primus Ravennatum episcopus quem
    SS3 SERMOCXXVHL SS4
    8 hanc Ecclesiam Ravennalem vernaculo b atque in- A. cipe. Festinabat Christus ad marlyrem, martyr suinn
    clyto martyru honore decoravit. c Merito Apollinaris, festhiabat ad regem. Bene diximus festinabat, juxta
    mandatum Dei sui, hic perdidit animam illud prophetce : Exsurge in occursutnmihi, et vide
    ' quia juxta
    suam, ut eam invenirel in vilam sempiternam. Bea- (Ps. Lvm). Sed.ut propugnatorem suuin sibi Ecclesia
    tus qui ita cursum consummavit, fidem servavit, ut sancta retineret, Christo vehementer occurrit, ut vin-
    vere primusa credentihus suo reperiretur in loco. centi justitioe reservaret coronam, et sibi belli tem-
    Nec eum quisquam d confessoris vocabulo minorem pore prceliatorissui prcesentiamcondonaret. Funde-
    credat esse quam martyreni, quem Dei nutu quoti- bat scepeconfessorsanguinem suum, suisque vulneri-
    diammiet multiplicemreversumconspicitead agonem. bus, Ude mentis suoe,testahalur auclorem. Coelmn
    Audi Paulum dicentem : Quotidiemorior (I Cor. xv). suspiciens carnem s despiciebat et terram. Vicit ta-
    Semel mori parum est eum qui potest regi suo glo- men, tenuit, et a suo desiderio relardari martyrem
    riosam scepede hostibus referre viclofiam. Non tam tenera adhuc h Ecclesiceimpelravit infantia. Iofantiam
    mors quam iides et devotio marlyrem facit, et sicut dico, fratres, quce tolum semper obtinet, quceplus
    virtutis est in acie, iu confliclu, f pro regis amore lacrymis quam virium ratione coutendit. Neque enim
    succumbere,ita perfecteevirlulis est diu agere et con- tantum vultus et sudor forlium quantum possunt la-
    sunimare cerlamina. Non ideo persecuius est marty- JJ crymceparvulorum, quia ibi corpora, hic corda ffan-
    rem, quia non statim intuUt mortera; sed probavit guntur; ibimentis judicia vix movenlur, hic tota pie-
    martyrem, quia non elicuit fidem; injecil tela quoe tas inclinata descendit. Et quid plura, fratres ? Egit,
    potuit, et omnia armorum suorum genera callidus egit Ecclesiasancta mater, ut nusquam a suo separa-
    exegit inimicus: nec tamen fortissimi duetoris mo- relur antistite. Ecce vivit, ecce ut bonus pastor suo
    vere mentem potuit, auttemerareconstantiam. Sum- medius assistit in grege, nec umquam separatur spiri-
    miim esl, fratres, pro Domino prcesentem vitam, si tus, qui corpore proecessitad tenipus; prcecessit dico
    necesse sit, contemnere, sed gloriosumest etiam cum habitu, C-Cterumipsa ' inter nos corporis sui habita-
    vita mundumsuo temnere et conculcare cum prin- tione quiescit. Exstinctusest diabolus, persecutor oc-
    S. Petri discipulumfuissetradunt. Plurade eohabes niis sevo Caroli M. apud Mahillon.,Analect.tom.TI
    apud claris. Bacehinitim Viloe Ponlif. Raven. ex pag. 6S5, inter martyres invocatur post Timolheum,
    AgneUotom. I pag. 128. Vide MarljTologium Flo- ni forle, ut advertit Georgiusad Adonemloc. cit., sint
    rentin., pag. 667; Suriuro sub die 25 Julii pag. 27S; Remenses marlyres Timotheus et Apolliiiaris: in aliis
    BoUandistastom. IV JuUi die 23 pag. 541; Tillemon- item litaniis apud Marteniumde Anliq. Discipl. pag.
    tium tom. II pag. 102 ; Bailletumeadem die. Aliade 650 recenselur inter marlyres post Protasium. At
    eo MarlyrologiumAdonistom. II pag. 349, et doctiss. apud Chrysolegiimhic, el in UtaniisapudThomasium,
    Georgiumin nolis. Clar. P. Sabbatinius, in kalenda- de Antiquis Missarum Libris, accensetur confiessori-
    rioNeapolilano, observat referri aGregorio papa lib. bus posl S. Benediclum.Al licet morteni gladio non
    vi eplst. 61 ad Castorium, in fine pag. 558, Ravenna- C subierit, quia tamen sanguinemfudit, et martyrii de-
    les religioni duxisse quidquidsupra corpus S. Apol- siderio exarsil, hujusmodi titulo donari posse existi-
    linaris promiserant non observare : quoe autem de mant.
    sancto hoc narrat Chrysologus, ideo veris accensen- " D. Apollinaris, ut pluries fuit exsilio mulclatus
    da existimat Honoratus a S. Maria in Regul. Critic. et cscsus; habet S. Pelrus Damianusin sermonibusde
    tom. II pag. 66, eo quod sapiente; viri ad correctio- eodem, et Rubeus lib. i Histor. Raven.
    nem Breviarii Ecclesia.Parisiensis elecli, ab eo ho- f Sic editio Bonon. etmss. et ila legit Lalinius;
    miliam hanc expungere nefas habuere. Quam solide reliquceomnes, pro re amata.
    nitatur argumentum, aUivideant. e Alias, coniemnebat.
    * Ex quo desumitur, usque ad Cbrysologitempora h Fuit uamqne martyrio coronatus anno Dom. 74,
    nullum ex Ravenn. Ecclesioearchiepiscopis subiisse et procfiiitEcclesiceRavennati undeiriginla. MITA. —.
    martyrium praler divum Apollinarem : quod iUos Inielligendus est auteni de numero pleno, nam annos
    de mendacio utiquearguit, qui asseruerunt ex qui- sedisse 28 mens. 1, dies 4 babemus ex Agnelli Pon-
    busdam mss. habuisse S. MaiTiai.uin,quarlum in or- tific., qui nuUatenus suffragatur opiuioni mmtem
    dine archiepiscoporumRavennatuin, marlyrio coro- Apollinaris ad annum 74 coi.isignanti. Trad t euim
    natumfuisse; de quo Rubeus, lib. i Hist. Raven.sub Apollinarem,cum Petro apostolo Romam venisse, ab
    anno 127 memhiit; i.on lamen hoc ipsum affirmat, eoque posl pturhnum lempusordinatuni episcopum,et
    Bedomnino negasset si proesenlemsermonem consi- Ravennammissum. Cum aulenl Petrus Romam vene-
    derasset. MITA.—Exiis Nostri verbis eruil eliam ril anno ceroevuigaris 45, si Apollinaris,qui sedit ann.
    Fabrus, et Henscbeniusin Act. SS. Maii 22 lom. V _" 28, obierit aimo 74, missusfuerit necesse est anno 2
    pag. 127edit. Anluerp. 1685, divum Marlianura, cu- ponlificatus Petri. Id non consentitAgnellus, qui post
    jus memoria agitur die 6 Martii, et qui sub Trajano . plurimum tempus ab adventu Petri Romam, Raven-
    marlyrio coronalusoccubuit, alium fuisse a Marciano nam missum fuisse seribil. Cum aulem ex severiori-
    Ravennatum antislite; quorum ambo Rubeus nomi- bus tabulis Vespasianumroortuum sciamusanno Chri-
    nis simililudine deceptus in unum conilavit. Hcec sti vulgari 79, martyrium Apolliiiarisullra ilium an-
    etiam asserit Pet. Damianus serm. 32 de sancto num differre, ut facil Rubeus, nefas ail Bacchinius,
    Apollin. n. 5, pag. 222, licet sexcentis post Chryso- pag. 135, putalque rectius stalui divi ApolUnarisobi-
    logum annis. tum circa annum morlis Vespasiani: qui lamen, cuni
    b Id est domi perpessio. Sic Prudenlius prsefat. in defunctusiuerit ex Suetoniovm kal. Julii, mors Apol
    Psychomach.Vide locum laudatum apud Barlhium Unaris non potuit accidisse, hisi anno prsccedenti.
    Advers. lib. xxix, cap. 9. Qua chronologimratione admissa, concludit Bacchi-
    c Fortasse etymologiamnorainis respicit: 'A7.o)_.ou, nius, initium pontificatusApoltinarisretrocedendoaf-
    perdo. figelur, servatadie qua natale ejusdeminomnibusMar-
    d Num martyr dici possit ApolUnarisvide Bollan- lyrologiissignaiur 23 Jutii, anno vulgarismroe50, die.
    dianos loc. cit. pag. 541 num. 76. Insigui hoc titulo vero19Junii.
    decoratur a GregorioMagnolib. v epist. 22. In lita- ' Sepultus enim fuit Ravemicc,ait Mita,
    _ PATROL.Lll. m
    855 S. PETRI CHRYSOLOGI S56
    cubuit: ecce regnat et vivit, qui pro rege suo deside- A tus Apostolus : Noslra autem convertatio in ccelis
    ravit oceidi, qui vivit et regnat cum Patre in unitate (Phil. m). Dirigatur ergo cordis nostri desiderium ad
    Spiritus sancti Deus, per omnia sseculorum sse- habitationem cceleslem, ubi cum dispersus iuerit pau-
    cula.
    » SERMO CXXIX. peribus thesaurus vester, illic erit et cor vestrum.
    Thesaurus autem bonorum omniumChrislus est, qui
    In D. Cyprianum martyrem. vos cum Patre et Filio et Spirilu sanclo donis cccle-
    Quoniam hodie Deo in natali sancti Cypriani mar- stibus, et nunc, et in octernumcumulare et replere di-
    tyris convenimus, in quo miro certamine de diabolo gnetur. * SERMO CXXX.
    et
    triumphavit, quia nobis virtutum suarmri gloriosum
    reliquit exemplura; ideo exsultare nos convenit et In consecralioneepiscopi.
    lcetuii. b Natalem ergo sanctorum cum auditis, charis- Sicut magnscpromissionis longa exspectatip accen-
    simi, nolite putare illum dici quo nascuntur in terram dit animum, menlem faligat, ita sensus oiunes, et in-
    de carne, sed de terra in coclum, de labore ad re- terna ipse viscerum suscitat optatus promissionis ef-
    quiem, de tcntalionibus ad quictem, de cruciatibus ad feclus. Hinc est quod hodie, sicut dixit Isaias (Isai.
    delicias, non fluxas, sed fortes, et stabiles et selernas, LII), Ecclesia mater sancta fesliva, tota gaudens et
    de mundanis risibus ad coronam et gloriam. Tales jl comptaprocessit, induitselunicamjucunditatis succ;et
    natales digne martyrumcelebranlur. Cum ergo hujus- sicut sponsa imposuit e sibi miiram, ac vario se com-
    modi festivitas agitur, noli oestimare, charissime, posuit et decoravit ornatu, ut coelunislellis fulget lu-
    quod in solis prandiis et c profusioribus epulis na- minibus, et terra vernat floribus suis; et ut hortus
    tales martyrum cclebrcntur : sed imitandum tibi pro- producit germina sua, ita produxitlcetitia inconspectu
    ponitur quod in memoria martyris celebras. Aspice omnium filiorumsuorum. Quia juxta pollicilationem
    ergo, charissime, alacritatem populi circumslantis. David : Hodie pro patre nalus est ei liUus (Psal.
    In hac enim. die aliquando turba astitit impiorum, XLIV), qui eam non pondere inclmet, non auctori-
    cum sanctus Cyprianus jussu tyranni feriretur, turboe tate deterreat, non commotione sollicitet, non aspe-
    erant malorum, exspectantium chori; nunc multitudo ritate conturbet, sed fideUsustentet obsequio; cura
    fidclium ad coUcetandumdevota confluxit: tunc turba pervigili faciat persecutam, sollicito labore necessaria
    socvienlium,nunc exsullantium; tunc desperatorum, procuret, famdiam blanda institutione componat, hos-
    nunc sperantium. Idcirco ergo natales raartyrum an- pitibus occurrat, parentibus serviat, Tegibus obtem-
    nua loctitiacelebrantur, ut quod semel actura est, per peret, poteslatibus collaboret, det senibus reveren-
    omne oevumin raeraoria maneat devotorum. Gesta res tiam, pueris gratiam, fratribus amorem, parvulis im-
    est, cliarissime, ne te diceres ignorare; celebrantur r pendat affectum, liberam per Christum cunctis exhi-
    annua, ne dicas, oblitus sum. Ad hoecergo imilauda beat servilutem. David dixit: Audi, filia, et vide(Psal.
    vos animate, charissimi, hanc magnanimitatis graliam XLIV).Ego dicam : Audi, mater, et vide, pro patri-
    concupiscite; hoc petite dari vobis, quod Ule meruit bus tuis nati sunt tibi filii. Sint prudentia senes, gra-
    adipisci. Omnesenim coeleslia cupientes terreriorum vitate patres, charitate fiUi,virtute juvenes, dulcedine
    bonorum laqueis irretiri non possunt, quia conversa- soboles, innocenlia infantes, malitia parvuli, quse
    tionem suam in coelestibusstatuerunt: sicut ait sanc- mundi sunt nescientes: totam regni Dei prcesentiam
    * Vide quee in prcefatione annotala sunt. ostendunt, quoad principes, ii qui in quinquennalibus
    b Laudat verba hsec Binghamus, tom. IX; Orig. . vel decennalibus iinperatorum dicti sunt; et quoad
    pag. 134, ut evincat usitatum jamdudum fuisse Ec- episcopos sermo hic, et alter inter Cbrysologianos
    clesioestylum, diem martyrii natalem martyris voci- 107, et unus Ennodii in natali Laurentii Mediolanen-
    tare; cl Du-Cangius tom. H pag. 808, in fine. Similia sis episcopi, alterque ejusdem in natali Epiphami
    habet Ciirysoslomus hom. 129; Origenes, vel vetu- episcopi. Anastasius Paulinum Nolanum ad conse-
    stus auctor, sub ejus nomine in Job tom.I lib. III pag. crationis suoesolemnitatera litteris amanlissimis in-
    274 edit. Paris. 1604, el fere eadem Eusebius Einis- vitavit eodem lesle Paulino lib. xvi; Ambrosius Iib.i
    senus de natal. S. Genesii, Bibliolh. PP. tora. I edit. cap. 5, ad Felicem episcopumComensem ait, nalalem '
    Lugdun. pag. 670;_Augustinus, lom. X, serm. 95de ejusdem orationibus celebrasse. Et Hilarius scribens
    S. Stephano, iol. 567 col. 1; Maximus in natali SS. ad episcopos Tarraconensis Ecclesice inquit: Leclis
    Pelri el PauU. tom. VI BibUoth. PP.; et rursusChry- "n in conventu fralrum, quos natalis mei festiviias con-
    sologus serm. 133. gregavit, litteris tuis. Ni fallamur animi moris hujus
    c Martyrum dies emortuales quos, ut dixi, Ecclesia lnventor Damasusj qui anno 560 sedere coepit. Vide
    natales vocat, solemniter cclebrari veleribus Chri- Basnagium Ann. tom. III pag. 518. At hunc sermo-
    slianis mos fuit. Priscis tcmporibus in hujusmodi nem quod respicit, fere omnium qui de Chrysologo
    dierura honorem convivia celehrabant, agape nuncu- scripserunt mens est, ab eo fuisse recitatum Rayen-
    pala, et diversa ab agapis illis, apostolis cognita. nse, non suse corisecrationis recurrente die, sed in
    Cum aulem ob consuetam hominum in malum pro- ipsa consecrationis solemnitate. Rubeus Histor. Ra-
    pensam naluram, hnmodicis comessationibus et ven. lib. n, anno 449; Mita in ejus Vi<a; Bacchinius
    ebrielatibus foedari coepissent, et inde Manichoeica- ad Agnellum tom. I pag. 315; Pastritius, de Palena,
    lumniandi fideles occasionem arriperent, piorum ho- etc, pag. 98, etc.
    minum consensu eliminata fucre. e Quia tres episcopi mitra fulgentes consecrant
    d Sermo hic in nonnuUiscodicibus inscribitur : In alium episcopum exdispositioneAnacletipapoe. MITA.
    consecratione episconi. Feslum cnim consecrationis —Fortasse Chrysologus inter sponsce ornatus mitm
    suoe quotannis celenrabant episcopi, sicuti impera- merainit, ut Onuphrius in calce libri de VocibusEc-
    tores natale, seu ortum imperii. L. n Cod. Theod. de clesiasticis obscuriorihus. Ovid. Herpid. ix, 63:
    .Feriis. Iu utrisque autem panegyricos dici solere Aususet hirsutosniilraredimire capillos.
    557 SERMO CXXXt. SSg
    possidentes, atteslanteDominp, cum dicit; Sinilepar- A est, intuetur aspectus. Denique Moyses,qui de servo
    vulot venire ad me, lalium est enim regnum cmlorum in amicum, de homine promovetur in Deum, Dei fa-
    (Mallli.xix). Tales generat perpetuoevirginilatis co- ciem quoerit, sed non invenit; pelit, sed non aceipit;
    pula, tales generat ccelestis vitce conjunctio, sexus et ut posteriora tantum Dei videat, admonetur
    nescia, conceptus conscia, gnara partus, corruptionis (Exod. XXXIII) : qualenus homo Deum qucerat sequi,
    ignara, pudore inlegra, inlegritate clausa, casta pi- non proecedere; neque ante Deum quoesint quecrere
    gnoribus, fecunditate diffusa. Hcectam pia maler dum proesumat; sed quod per Deum sint omnia adorator
    unius germinis sui hodie a natalitia festa celebrat, agnoscat. Crebro Deus hominibus formam hominis
    sinus aperit, extendit amplexus, emittitvocem, divi- demonslrat, et magnitudinemsuara lantam, brevem
    uis cautath in cauticis, ut omnes advocet, omnes ca- nostri operis colUgitin figurara, ut proesentiamdivi-
    piat, oranes ad congaudendura sibi gremio charitatis nam possit infirmus noster oculus inlueri, angustus
    includat. c Adest ipsa etiam mater Christiani peren- noster recipere possit aspectus. Sic ad Abraham Deus
    nis et fidelisimperii, quoe dum flde, Opere misericor- venit in hominis forma, succedit hospitis in figura,
    dice,sanctitate d in honore Tfinitatis beatam sectalur et lassi viatoris in mortem accepit pedibus suis
    et imitatur Ecclesiam, procreare, amplecti, possi- aquam (Gen. xvm); sed et invitatus ad mensam vituli
    dere, e augustam meruit Trinilatem. Sic reinunerat B et panis appositione saturatur : et ita se totus hu-
    Trinitas in sui araore et ardore ferventes, ista meruit mano credit et committit obsequio, ut ipso taclu,
    ut daret sibi honorem, gauderet quod sibi fecit £ Dei visu, verum horainem videatur explere, et hoc eo
    gratia religionem consimilein. Ista meruil ut « geni- tempore quo verus Deus steriUtati extremce sehis
    tricis dignitas per genitricem redundaret in posteros. desperalcepatefactis visceribus in partum sobolem
    Orate, fratres, ut Christiani principes, quia pia de- largiturus advenit. Sic Jacob vianli coriviator occur-
    votione dignantur nostris occurrere gaudiis, nostris rit (Gen. xxxn), et ita se bumano collegio socium
    solemnilatibus interesse, ipsos quoque pari gratia prsebet, ut provocanli homini Deus totus in luctani
    omnium sacerdolum longo in lempore obsecratio inseratur, et tunc videbatur nervis aut lacertis vin-
    devota commendet. cere, quando victor coelestiadat dona, munera dat
    h SERMOCXXXI. divina. Sic Isaias Deum regali habitu sedere con-
    De Deo,ut videalur; de livoreet perlinaciaJudxorum, spexit (Isai. xvi),. ut agnosceret nisi a Deo rege re-
    dequehominismorte. gantur reges, ipsos cum sint homines, nihil regere
    Soepediximus quod Deus corporeis oculis non vi- posse rectores. Sic DanielDeum Palrem, crine niveo,
    detur, quod divinilas non clauditur mente carnali, seneclute reverehda, antiquilale terribilem, septum
    quod humana ratio rerum non capit condilorem, sed Q a::gelis, lgnitum sede, ad judicandum residere con-
    Deum sola fides attingit, credulitas sentit tola, nec spicit (Dan. vn). Sicipsum Filium Deiin hominis filio
    quantus est, sed quia est, hominis, quantuscumque venientem cum coelinubibus iiituetur, ' ul ig..otum
    a Natalem intellige, non viteesed calhedroe. Placidiam AugustosappeUavit.Verum, ut ait Bacchi-
    b Ms. Ccesencehabet clamat. nius ad Agiielh Pouiific, toni. I, p. 5i5, uec ob Pla-
    c Mita opinalur, nec male, hulc serraoni adfuisse cidioe merila Constanlius Augustus crealus est, sed
    Gallam Placidiam, Theodosii imp. fiUam, et. Arcadii ob propria. Sozoraemus lib. ix cap. 16 : Conslaniium
    et Honorii sororem. liabemus enim ex Rubeo in imperator prwmii loco tum sorore, tum corona, tum
    nisloria Ravemia.um, Valentinianuin imp. proesentia purpura, lum imperii consortiohonoravit. Quare non
    sua hanc decorasse solemnitalem. Ex quo eruit idem potuit dici hunc Augusium a Galla Placidia fuisse
    Mita, his verbis debere alia prcccedere,ipsum Ccesa- procrealum.- Sed nec ipsa Augusta renunliata est,
    rein commemorantia, quod et arguit a particula nisi cum Valentinianus declaralus est Ccesar. Igilur
    eiiam, quse necessario aliquibus verbis conjungenda Chrysologus, juxla verborum proprietalem inlerpre-
    esset, quse hic desiderantur : et liquido palet, inquit, tandus est : scilicet, triplici niodo ad Augustalem
    ex iine serm., ubi Auctor rogal sacerdotes pro dignitatem referri polest, quod Placidia Augustam
    Christianis principibus orare, qui suis interfuere so- meruit Trinitalem procrcare,Valentinianum pariens;
    lemnilatibus. Conslantii nuptiis; possidere,Augustceho-
    d Cum Chrysologi consecralio die Dominica habita amplecti,
    nores assecula.
    fueril in qua proefatioTrinitatis cani solel: « Et quo- ' Putat idem Mita innui his verbis, Placidice obti-
    niara Augusta,quolibet die dominico, in quibus prce- gisse in virum Conslantium catholicoereligionis as-
    falio de sanctissima Trinitate cantabatur, sacris _ seclam, sibique consimilem, cum anlea copulata fue-
    inlererat, ideo, ait Mila, sectatur et imitatur Eccle- **rit Ataulpho regi barbaro, et si non pagano, saltem
    siam. J An potius tribus virfutibus, fide, misericor- Ariance hceresis sectalori. NonnuUce editiones ha-
    dia, et sahctilale Trinitatem honorando, beatam imi- bent : Quod sibi fecit ei de gralia religionem consi-
    tabatur Ecclesiam? milem.
    e Obscurum locum ita explicat Mita. Placidia igi- s Meo sensu legendum esset Vel genitoris dignilas,
    lur procreasse augustam Trinilatem fertur, quia fuit vel Augustalisdignilas. Siquidem per Placidiam di-
    tri.um imperatormn procrealrix. Elenim ipsius causa. gnitas Auguslalis redundavit in posteros, hoc est in
    Constantius olira exercituum ductor, jam ipsius ma- filios ac nepotes, ab ipsa et Cor.stantioviro procrea-
    ritus factus, paulo post Augustus ab Honorio decla- tos : et hcec dignitas Augustalisprocessit a Theodo-
    ratur. Secundo loco ipsa procreavit liliurn Valenti- sio Ccesare, ipsius Placidicegenilore, per quam in
    nianum, a Theodosio Juniore appellatum Ccesarem, posteros memoratos exindereflexil. MITA.
    et septimo cetatisanno Augustum.Tertio tandem se h Sermo hic alias inscrihitur : In iltud Joannis ; Si
    ipsam qiiodanunodo creavit Auguslam, cum Honp- quis sennonem meum servaverit.
    rius, ne sororem prseler diguitatem Conslar lio col- 1 Hic suspicanduman_genuix_asitlectio, inquitLa-
    locasse dieeretur, et Coustautium ipsum et «amdem tinius. -
    B89 8- PEfRi CHRYSOLOGI m
    ante tantis perfidis Christum, fidelibusnotum semper A J faciebat non esse, nos fesurrectio perpetuos reficit in
    fuisse cognoscat. Si loties Deus ab hominibus in futuram. Audi apertius hoc dicentem : Omnis qui cre-
    figura hominis videtur, quid est quod Judoeusmodo diderit, nonmorieiurin _e.era_.rn, sed transibit de murle
    hominem videns Christum, sic exasperatur, nisi forte ad vitam (Joan. v et xi). Quomodonon moritur? Quia
    figura, honor, veritas, puiatur injuria? Retulit evan- de morle transit ad vilam. Morilur ergo, moritur om-
    gelista hodie Chrislum dixisse : Si quis sermonem nis qui nascitur de conditione mortali; sed vivit, et in
    meum servaverit, non videbit mortem in mlernttm oeternumvivit, omnis qui renascitur de generatione
    (Joan. vni). Ad quod verbum responderunt Judsei: vitali. Sed dico, qui potuit auferre raortem, quare
    Nunc cognovimusquia dmmonium habes : Abraham hominem voluit transire per mortem ? gratior enim
    pater noster moriuus cst et propltelm; el tu dicis : Si videtur medicus qui anticipat morbos, quam qui
    quis sermonemmeutn servaverit, non guslabit mortem morbis ingerit seram et non sine dolore medicinam.
    in mternunt. Numquid tu major es palre nostro Abra- Judoee,fecisset et hoc medicus Christus, si medico
    ham? Quem teipsum facis? Omnes perfidia qualiter cegrolus non fuisset ingratus. Ille et vitam dedit, et
    excepit! o qualiter oculos claudit livor! quantum homini mortem venire preedixit: sed ille qui adversa
    judicium cordis nequitia prcejudicata confundit! o non senserat, prospera servare nescivit. Bona, quam
    quam dure amputat obslinalio rationem! sensus hu- _} ] sint bona, scire, nisi malorum cognilione non possu-
    manus perversus audire non potesl, quod semel sta- mus. Ergo magnilicabiturChrislus, qui et ante inha-
    tuit odisse, malis bonitas exosa, justilia injuslis ini- bitam vitain dedit, et perditam modo reddit: et homo
    mica. Hinc est quod -homines mendaces cognoscere plus gnarus vitoe, erit sibi cautior, erit plus gratus
    nequeunt veritatem, judex animus invenire verum auctori. Numquid major es, inquit, patre nostroAbra-
    non potesl inter nuntia a falsitatum. Quod vult, non ham? Plane major et lanto major, quantum servo
    quod e=t, audit semper, qui decrevit errare. Dixerat dominus, quanlum Deus homine, quantum factura
    Christus : Si quis sermonemmeumservaverit,mortem factor, quantum vivificans morluo, d quanlum susci-
    non videbit in mternum. Judoeusnon discutit audita, tans suscitato. Respondit Jesus, Abraham cxsultavit
    interpretari sibi dicta non quserit : quod ipse impos- ut videret diem meum; vidil, et gavisus esl. Ille, ut
    sibile xstimat, exigit ut ille aslruat qui promitlit; sed ostenderet vivere Abraham, dixit Ulum vidisse diem
    mox de conceptu mentis blasphemianfparlurit, serit suum, id est 6 diem quo mundo natus est Christus.
    injurias, maledicta diffundit, el auctoritalem dicen- Dierum conditor non lenelur die, temporis auctor
    tis ita contumeliis vacuare nititur, ut et oeterna dare tempora nescit; sed Chrislus propter hominemhorao
    posse mortalibus non credatur, qui sic humanis vide- . natus, et diem suscepit et tempus. Abrahatn exsulta-
    tur subjacere. JVUHC scimus quoniam dmmoniumha- C ( vil ut videretdiem meum.Si Moyseset Elias in monte
    bes. Dccmonmali auctor, mala proinittit, non bona; occurrunt, ut promissmn conspicerent Christum,
    occidere, non vivilicare consuevit; nec vult ceternos quomodo nec Abfaham occurrit ad partum Virginis,
    esse homines, quos nec temporales esse permittit. ut promissam benedictionem in gentibus, id est, in
    Ergo non est dsemon, b sed Deus est Christus, qui semine suo, patientissimus exspectator intenderet?
    redonat quam donaverat vitam, et verbo suo octer- Amen, amen, inquit, dico vobis quia ante Abraham
    nos facit homines, quos diabolus persuasione sua ego sum. Si omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso
    fecerat temporales. Abraham, inquit, mortttusesl et factnm est nihil (Joan. i), et hic est cui Pater dixit:
    prophetm, et tu dicis : Si quis sermonem meum ser- Faciamus hominemad imaginem et similitudinemnos-
    vaverit, mortemnon videbilin mternum.Audiat fide- tram (Gen.i), quomodo Abrahara non vidit? Facia-
    lis, ut fide revelante cognoscat quod inlidelis nescit tnus hominemad imaginem,el similitudinemnostram.
    audire, quod videre non potest qui semet increduli- Angelus et Deus, ul diversa est substantia, sic imago.
    talis demersit obscuro. Dixit Christus : Mortem non 1 Ergo non nisi ad Filium loquilur Paler, cum dicit:
    videbit. Obstinatio tua, Judcee, merito dicere fal- Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem
    sitatem quoerit. Abraham et prophelce verbum au- noslram, quibus est imago eadem, eademque sub-
    dientes tenaciter servaverunt, sed lamen mortui. D _ slantia. Tulerunt lapides, ut mitterent in illum. Et
    sunt, sed non in celernum. Ergo cum dicit : jlfor- cedificanteslurrem, ut allius caderent, ipsi sibi lapi-
    tem non videbit, et addidit ln mtemum, c resur- des providerunt; et isti lapides, non ut Deum occi-
    reclionem promiltit, ;non temporaliter negat esse derent, sed unde se occiderent, miserabiles atlule-
    morituros. Judsee, quos mors in prsesenti seeculo runt. Jesus absconditse. Non timens, sed ignoscens :
    a Varians lectio : Internuntiam falsitatum. e_ loco modo laudato, pag. 427, num.
    h Ms. Coesenoc: Deus ergo Chrislus est, npn est dm- 16... Augustinus,
    lncerlum autem potest esseunde dixerit: ulrutn
    tnon, qui redonat. diem Domini temporalem, quo erat venturusin carne,
    c Legc iis similia apud Augustinum, Tractat in an diem Domini, qui nescitortum, nescil occasum.Sed
    Joan. 43 pag. 425 Oper. tom. III. Quid sibi vultqttod ego non dubito patrem Abrahamtotumscisse.
    ait: Mortemnon videbilin mlernum?nisi quia Domi- { S. Barnabas in sua epistola : loquente Patre ad
    nus videbat aliam mortem, de qua nos liberare vene- Filium : Faciamus hominem, etc. Justinus martyr,
    rat : mortem secundam, mortem mternam, mortem dialogo cum Tryphone; Theophilus, lib. u adAuto-
    gehennarum, mortem damnationis, etc. lyc.; Origenes, lib. n contra Celsuin; Eusebius Csest^
    d Ita emendat Latinius quod habent editi, susci- riens., Histor. Eccles. lib. i cap. 2, etc,
    tando tutcitatut. _ ... _ - i
    56! SERMQ CXXXII. 5M
    Deus peccatorem cum fugit, parcit; Deus rebeUem A ctorem: et quia vilia et indigna precatur, pnestantis
    liori vult perdere, cum declinat. potestatem et potentiam degener petitor ignorat.
    SERMOCXXXH. Non ergo impia, sed pia; non terrena, sed ccelestia;
    non illecebris, sed virluti congrua; non digna odiis,
    De unilate fidelium. sed apta concordice, atali semper exoranda sunt lar-
    Si perfecta omnia, si robusla, si nullius indiga gi- gitore. Ubi sunt qui proesumunt Ecclesieeconventum
    gneret et proferret nalura, profecto aboleretur pie- posse contemni, et solitarias preces venerandce con-
    tas, ingenium deficeret, ars periret, aurum obscura- gregationi autumant anteferri, si duobus vel tribus
    retur in terra, gemma occultaretur in lapide : utra- simul positis f medium se futurum, et omnia se pro-
    que tamen invenit, purgat, distinguit, elimat opifex miltit quce postulatUs fuerit prcestaturum (Malth.
    disciplina; et ars eadem usque ad murenulse pre- XVJM) ? Qui nil negat tam paucis, quid in conciliis el
    tiosoe speciem, gratiamque perducit; et quod terra congregatione sanctorum poscentibus denegabit? Sic
    naturoe largo de fonte producit, aut asperatur senti- credens propheta hoc adeptum se gloriatur cum di-
    bus, aut agresti luxuria dominante silvescit, nisi illud cit: Confitebortibi, Domine, in toto corde meo, in
    ad cultum suum solers agricoloerevocet industria; et concilio justorum et congregaiione (Psal. cx). Toto
    ne longius evagemur, uno et vernaculo ea in quibus B corde confitetur, qui totum sibi in concilio sanctorum
    nitimur afferamus exemplo. In cunabulis jam natus quod poposcerit, e audit esse prcestandum. Sed non-
    homo in homine est, a sed lalet; est corpus, et non nulli sub specie fidei, contemptus sui excusare nitun-
    est; membra videntur, et non sunt; vivunt quce non tur ignaviam; ut neglecto venerandi coettts et con-
    vigent sensu; inclinatur pietas, desudat industria, ars gregationis ardore, illud se tempus orationi deputasse
    laborat; et ut plenius dicam, quot membra hominis, confingant, quod domesticis dederint et impenderint
    lot magisteria ut hominem perficiant, elaborant. Et curis; et dum propriis desideriis mancipanlur, di-
    quid plura? cuncia quce natura generat vel producit, vina contemnunt et despiciunt inslituta. Isli sunt
    pietas nutrit, industria excolit, ars decorat. Et quid qui corpus Christi dissipant, membra dispergunt :
    rairum, fratres, si Deus, qui pati propter hominem nec ad decomn suum patiunlur formam Dominici
    voluit, ut hominis honoraret industriam, in rebus habilus pervenire, quam propheta cum vidisset in
    pnesentibus inlirmari voluit et naturam? Hinc est spiritu, sic canebat: Speciosusforma prm filiis homi-
    quod b sensus in littera latet, oceultatur divinum in num (Psal. XLIV).Habent quidem singula membra
    humano sermone mysterium; ut quoe credentibus proprium sui munus officii, quod tamen tunc im-
    adhuc fulura jam patent, perfidis et non credenli- plere poterunt, si connexa sibi et compaginata per-
    bus obscurentur, ac si infidelium poena fidelium re- Q fecti corporis pervenianl ad decorem. Hoc ergo in-
    dundet ad gloriam. Non enim parvi est cruciatus visa lerest inter congregationis plenitudinem gloriosam,
    non cernere, audita nescire, salulifera velut noxia et separationis prsesumplam de ignorantia aut negli-
    decUnare, virtutes quasi vitia sic cavere, dicente ipso gentia vanitatem; quod in salute et honore integri
    Domino : In parabolis loquor, ut videntesnon videant, corporis species est unitas membrorum et in separa-
    el audientesnon audiant (Marc. rv; Luc. vm); et ad fi- tione viscerum est foeda, lethalis et horrenda perni-
    deles : Vobis autem datum est nosse mysleriutn Dei cies. Homo, quid aliud le docuit in tuo corpore, aut
    (Matth. xm). Nulli ergo, fratres, simplicitate sua aut sic divisa conjunctio, aut tam conjuncta divisio, nisi
    comraunis aut vilis sermo evangelicus habeatur, prce- ut ex multis unus, et unus in mullis viveres? Est
    serlhu cum ipsa c personans evangelicce leclionis membrorum commercio salutari preiiosus oculus,
    tuba bene petentibus et pie cupientibus preedixerit sed si perseverat in corpore; alioqui ubi corpori de-
    deuegandum, dicendo : d Quia si duo ex vobis con- fuerit, sibi non aderit : debent illi membra omnia
    venerini super terram, de omni re, quamcumquepelie- suse lucis obsequiura; sed et ipse oculus sentit cor-
    rint, fiel illis a Patre meo (Mutth. xvm). Audistis pori se debere quod lux est, quiulique cum oronibus
    quantum possit et proevaleat sanctse petilionis assen- membris h ministerium membrorum provideat, evul-
    sus : non dixit illud aut illud, sed totum se promittit TJsus a corporenec videt. Quisquis ille est qui se putat,
    quidquid unitas poslulationis concupierit, prcestatu- esse aliquid, tali institutus exemplo maneat in Eccle-
    rum, cum dicit : JDeomni re, quamcumquepetierint, sia, ut sit aliqnid; alioqui ubi defueril illi, sibi essa
    fiel illis. Salva tamen eacautela et reverentia, ut a niox definit. Quod qui plenius nosse desiderat, Apo-
    Deo, quceDeo e digna sunt, postulenlur; qui enim stoli de corpore Christi loquenlis perlegat inslit ta,
    mala a Deo postulat, Deum mali judicat et senlit au- ouia nos illa percurrere sermonis brevitas amica

    a Irnperfeetus enim est, et non est completus. Ex estapudMaldonat. in hoctextuMatlh. xvm, 19. MITA-
    Aristolele u et 111de Generat. MITA. e Jac. iv, 5 : Petilis, et non accipitis, eo quod male
    b Soli homini vitce cursus in labore preescribitur, petitis.
    ut rationabfie quod accepit exerceat. D. Ambrosius ! Promissioni huic nilitur Ecclesice nostrce fides,
    optime in prsefat. EvangeUi Lucse, prope medium, quoefidelium coelibus el concilus, omnibusque locis,
    ubi et congruentiam hujusce rei affert. MITA. in quibus calholicus grex congregatur, Spiritum san-
    c Ex ediliori. Bonon. 50, et ex Mita. Alice, perpe- ctum prceesse cpnstantissime credit.
    ram, cum ipsa prmmiaevangelicmlectionis nihil, etc. 8 Ex ms. Ceesen,in impressis, attdet.
    d Miris modis heecverba a Palribus exponuntur, ut h Ex mss. Ccesen.et Vatican. Editi, minitirawn.
    B65 S; PETRI CHRVSOLOGI 564
    non patitur (I Cor. i). Lex est data non uni, sed A parem gralia ipsa perfecerat. Ad unam vocem Do-
    omnibus. Chrislus non pro uno, nec ad unum, sed mhii sicul ille patrcm, patriam, censum reliquil: la-
    ad oranes, et pro omnibus venit; ut redintegraret boribus, opprobriis, ilineribus, contumeliis, vig.liis,
    omnes in unum, solura bonum, solum jucundura e Christo largiente, se indefesse germani societati
    propheta futuri proescius, sic proclamat : Ecce quam donavit : solum est quod tempore DominicoePassio-
    bonum et quam jucundum habitare fralres in unum riis fugit, sed neque hoc impar, quia fugit. Negare
    (Psal. cxxxu). Quia Deo non singularitas est accepla, aulem si aliqua putalur culpa, non est gravius fugere
    sed uuitas. Spirilus sanclus apostoiis in uuuiu con- quam negare. Sed tacenda sunl alia : oeqnavil, fra-
    gregatis ubertate lola sui fontis illabitur (Act. n), tres, venia, quos sic discreveral culpa. Etsubseculus
    cujus ut simul discipuli operirentur adventum Dorai- martyrii fervor devolos perprobavit, quos metus im-
    nica sunt prxccplione comnioniti. Fratres, amiltit probaverat antecedens. Nam crucem quam refuge-
    divina munera, perdil gratice largilatem, charilalis ranl, poslea conjunclis viribus ardenler invadunt, ut
    fraudatur bouis, unitatis illum benediclio non mane- unde reatum sumpseranl, inde conscenderent coelum,
    bit, qui de se maleficus, et ex dcfectu suo stulle sibi inde prcemium sumerent et coronam. Petrus nara-
    gufficiens, sic proeter Ecclesiam Vitam qucerit, quam que crucem, arborem conscendit Andreas; ut qui
    in ipsa tantum esse prophela lestalur, dicendo : B Christo compati gestiebant, in semetipsis figuram
    Ecce quam bonum et quam jucundum habilare fra- formamque ipsius exprimerent passionis; et redem-
    tres inunum (Psul. cxxxn); quia illic mandavit Do- pti ligno, consummarenlur ad palmam. Sic Andreas
    minus benedictionem et vitam usque iri socculum. noster etsi cedit ordini, prsemio tamen non cedit et
    » SERMO CXXXUT. labori.
    t. SERMO CXXXTV.
    In D. Andream apostolum. In D. Felicitatem martyrem.
    Beatus Andreas merito natus hodie creditur, Quoniam varios martjTum multiplicesve trium-
    quando non ad prcesentem vitain b malcrnb est effu- phos, quos perseCutoris crudelitas toties illusa curau-
    sus ex utero, sed c conceptu fidei, mjrtyrii partu, lavil, tempus nos dinumerare non patitur, ad illam
    ccelestem noscitur generatus ad gloriam. Quando tota noslri sermoriis confugit oralio, quce meruit fi-
    non eum materna cunabula suscepere vagientem, Uos tot habere quot dies s mundus accepit. Vere
    eed superna triumphantem secrela receperunl; quando mater luminum, fons dierum, quoe seplenario coru-
    non infirmum d lactis pastum genilricis trahit ex pe- sco germinis sui toto orbe splendel. Beata, quce
    ctore, sed pro rege suo devolissimus miles virluiis k non solum pro lege patitur, sed ipsius »legis hepta-
    sanguinem fudit. Vivit, quia mortem coelestis mililice C lismum roeruit maler sancta generare: heptaUsmum,
    bellator occidit. Sequilur hic moriendo Domino ee- ffatres, qui non unius et temporalis tabernaculi illu-
    stuans et anhelans, ac toto virtutis gradu Dominicis straret arcanum, sed Ecclesiam sempiternam sacro
    incumbit hcerere vesligiis, ne eum cursus facial dis- illuminaret incenso. Felix, quee raeruit portare lot
    parem ifalri, quem natura similem, vocatio socium, virtutum pignora iquot iUa arca i prceceptorumvolu-

    R Sermo hic in codice Vaticano inscribitur : Inci- Julii, hujus vero die 25 Novembris. Celebrem autem
    pitbsermo de nalale S. Andrece. fuisse olim RomocFelicitalis memoriam, ex eo maxi-
    In margine ipsius codicis manu recentiori, ma- me arguitur, quod in die ejus passioni sacro sanclus
    terno; in textu, merito. Gregorius papa homiliam ad populum habuit, ubi
    c In eodem codice, conceplu Dei. mulieris hujus conslanliam multis laudihus exlollil :
    d GodexVal., lactis potum. el olim eliam sub ejus nomine coemeterium Romoe
    • Ex editione Mifce.I;i ms. Vat. et in editis aliis exstitisse nolat Baronius in notis ad Martyrologium.
    deesl largienle sc. Serntonem autem bunc, quo nil Ejusdem acla sincera exliibet Ruinartius pag. 26.
    corruplior erat in editis, ad fidem mss. emendasse Vide eliam Martyrologium Adonis ad diem 10 Julii,
    te?:tatur Mita. Corrupttis etiam occurrit in ms. Vati- et 23 Novembris, ibique notas doctiss. Georgii.
    cano, el Vallicellano, in quo ilem inscribitur : ln die K Scilicet quot dies consumpti sunt in crealione.
    natali S. Andrem. De qua Ioquendi formula vide quce _ Seplem enim fiUos,qui una secum martyrium subiere,
    nolantur a claris. Meursio in GIoss. de nativitate " enixa fuit; el septimo die mundus absoluius.
    niartyrum; et Gasparern Barlhium Adversar. lib. xix 11Alludit ad iUam Malrem sepiem filiorum H Ma-
    cap. 3; et Historiani de duobus Christi Militibus chab. vn, quceprp patriis legibus una cum filiis alro-
    Damasceno ascriplam. Urde veleres martyrum pas- cissima tormenta ab Anliocho tyranno simul cum
    siones bavtismum eliam appellavere. Vide notam d morte, potentissime sustinuerunt. De quibus S. Gre-
    serm. 155. gorius Nazianzenus, orat. 20 in Macliab., pulchre.
    f Hujus sermonis tilulus in ms. Ccesenatico: In MITA.
    natali S. Felicilatis. Beata Felicitas nna cum filiis 1 Ita omnes. Mita addit in ora libri : Heplalismus
    Romce marlyriuin passa est sub persecutione Severi ponitur pro numero septenario. Hic autem mendum
    imperatoris, circa annos Doniini 200, vel paulo ante cubare notat Macrius in Not. Eceles.; debet enim legi
    sub M. Aurelio tempore Soteris papoe anno circiter heptalychnum, juxta vocem GrcecametrTaKix»";,lu-
    476. MITA.—S.Felicitalis passio, una cum septem fi- cernam, septem refertam luminUius, quce ardebal in
    liis, obvenit Romce circa annum 150, sub Ptiblio Ur- templo Hierosolymilano.,'et ad quam respicit Chry-
    bis prsefecto, et Antonino Pio iniperatore : sub quo, sologus.
    licet placidissimo principe, marlyria non defuere. i In arca foederis erat liber Deuteronomii scriptus
    Ejus fesluin ttim anliqua Martyrblogia, tum eliam tabulis lapideis ex senlentia Tostati. Forte sensu
    Sacramenlarium beati Grcgorii "a filiorum feslo di- Aucioris, si lapides erant nuinero septem, in quibus
    •Jtmguunt; illorum enim memoriara habent die 10 Deuteronomium erat scriptum, quod praecepla conti-
    565 SERMO CXXXV. S66
    miria sacrata gestavit (Exod. xrv); et ut illa verbo, A_ . sequeris. Tunc ille ebibita prophetia^ jam corde pa-
    Sta fi.ec doc*ret exemplo. Jam tunc eos, fratfes, mar- ratissimus, ex spirilu ebrius, certum speravit futu-
    tyres genuit, quando eos partus sui septenario riu- rum quod preedixerat iUe qui noverat. Deinde ap-
    mero consecravit et mystico. Huc, huc sanctus Pau- prehensus, est adductus: et quoniam erat archidia-
    lus veniat, qui adhuc parturit donec Christus forme- conus, apud illum esse ulique a credebantur opes
    lur in homine (Galat. iv). Ecce mulier itefum alque Ecclesiee, quas desiderabat persecutor, non tam ava-
    iterum parturit, donec in virtutem mulelur infirmi- rtts quam furiosus. Oderal quem occidebat: sed araa-
    las, caro transcendat in spirilum, terra transferatur bat apud eum quod ille contemnebat. Erat atitem
    in coelum. Ardebat, anhelabat^ hteos uno die sacros sanctus Laurentius pauper opibus, dives moribus :
    marlyres pareret, quos vix parvulos per annorum non se negavit Ecclesioe habere divilias, sed ul eas
    curricula generabal. Ecce mulier, ecce riiater, quam osterideret, tridui dilalionem peliil, deinde manda-
    vita filiorum fecit arixiam, mors securam. Beata, cui vit congregari agmina pauperum. Tunc dcinde ipso
    in futura gloriatot astant caridelabra, quotgefmina; die coronee suce proeseiltatus exaroini, tamquam de-
    beata, quce tot praemisit ad regnum; beatior, quse monstraturus quod ille qucerebat, demonstravit qnod
    srium in sceeulo nil amisit. b Discurrebat lcetior in- habebat. Tunc ait persecutor: Ubi sunt Ecclcsiocfa-
    ter confossa cadavera quam inter cuiiabula chara T. cultates ? At ille manum extendens in pauperes : Hse
    fiUorum, quia intefnis oculis tot cerriebat bravia sunt, iriquit, Ecclesire facultales. Yerumdixit, sed
    "
    quot vulnera; quot tormenta, tot precmia; quot vicli- amarum. Quid autem mirum, si veritas auxil odium?
    mas, tol coronas. Et quid plura, fratres"?Non est, ' Irrisum se dolens crudelis tyrannus et avarus inimi-
    noh est vera mater, quce nescil filios sic amare. ctis, qui fofie mitiorem poenam cogitaverat, ferro
    cSERM0 CXXXV. intefficere venerabilem juvenem, parari flammas
    prcecepit; plus ardebat quam urebat; urebat in
    In D. Laurentium. carne, ardebat in corde. Supplicium ejustanto erat
    Hodieriras d dies baplismi martyris Laiirentii co- gravhis, quanto interius. Tunc oblata est lorrenda,
    rohaillustraliir, cujus egregii marlyris merita « nulla - et ut verius dicam, assanda martyrio h nobilis illa
    -
    pars Romani orbis ignorat. Passus est in Ipso ca- Laurenlii craticula : astrictus est ferro, sed ille cra-
    pite genlium, id esl, in ipsa urbe Romana. Ibi enim ticulam supplicu, leciura quictis putabal: supplicium
    diaconus ministravit, etin ipso juventutis sueeflore dixi, secundum animum punienlis, non secundum
    decbrem juvenfutis suoesanguine purpuraVit. Passio conscienliam palienlis. Nullum csl enim supplicium
    ejus insignis est, multumque mirabilis : haric brevi- daninati, ubi non est poena peccati. Itaque beatissi-
    tef, Doihino adjuvante, narrabo. / Hlo tunc archi- r mus inartyr bstendens quam quiete jaceret in illo
    diacono bealus Sixtus erat episcopus, iujus trium- ignito ferro, aif circumstanlibus : Jam me versate,
    phiis martyrii ante triduum fuit. Cum ergo sanctus 1 et si una pars cocta est, vorate. Miramur patien-
    Laurenlius episcopum suum Sixtiim pefgeritem ad tiam^ doniim Dei mifemur. Ibi lides non solum non
    martyfium sequerelur, fide fultus, trislis affectu, non "" arsit, sed et consolabatur ardeiitem. Quare fides
    quia ille patiehatur, sed quia ab illo ipse desereba- consolabatur ardenlem? Quia fidclem tenebat pro-
    tur,; respexit venerabilis senex verierabilem juvenem, mitteritem. Utfides non deficeret, ut spes non aver-
    et ait illi: NoU esse tristis, fili, post tfiduum me terelur, ut charitas inler poena, igneas cofporales
    nebat. Scribit Joseph., de Antiquit. Jud. lib. iv cap. esse Jerosolymam Siephano, lam itlustrem fuisse fa-
    8, quodstabal liberlegis propelatus arcoc, sed extra ctam RoniahiLaurentio.
    et legebatur septimo quoque anno in festo Taberna- { Innuit hoc idem Prudentius, hynino de S. Lau-
    culorum a summo sacerdote. Vide, si placet, S. Hie- reritio, libri n.fi XTEyavov hym. 2: ;',:..
    ronymum in Exposil. Deuteronomii. MITA.
    "*Filios enim non amisit, sed pignora prmmisit ad Hic primuse «pplemviris,
    ut ait B. Gregorius in laudata homilia. Quistantad aram proximi,
    ca.him, Irfevitasublimisgradu,
    b Laudat verba hcec Ruinartius loco superius ci- Et caelerispraistanlior.
    tato, pag. 25.
    c Vide in Preefatione. e Hoc archidiaconorum munus. Ibidem:
    d Diem emortualem raartyrum baptismum etiam a
    Clanstrissacroruniprseerat:
    veteribus dictum superius innuimus in nota e serm. D '
    Ca.lesiisarcanumdonnis
    153. Chrysostomus, homil. 7S. V tom.: Ne mire- Ficlisgubprnaiisclavibus,
    mini, quod baptismum vocaverim martyrium; etenim Votasquedisppnsansopes.
    hic spiritus eiiam copioseadest, el peccata tolluntur, h Celebris diu Romee.Gregorius Magnus,
    el anima tnirgbiliter purgalur: et quemadmodum, qui indict. 11, heecjam 5o ad Dynamiurapatricium Galliarum
    bapliianlur aquis, ila qui martyrii coronam consequun- transmiltit epist. crucem pamilam, cui de catenis S. Petri
    tur proprio lavaritur sanguine. Hbc etiam sensu yox inserta sunt... elper quatuor in circuitu par-
    sumi de raorte Chrisli Malth. xx, 22; Marc. beneficia
    PairTi(T/jta les de B. Laurentii craticulain qua perushis est, bene-
    x, 38; Lucoe xn, 50, notat idem Chrysostomus, ho- continentur. Servatur eliamnum Romce extra
    mil. 32 tom. V; Theophylaclus in cap. xx Matth. ficia
    117. muros ad divi Laurentii in agro Verano.
    pag.
    e ProtuUt verba hsec Ruinartius, in Actis Marty- 5 Augustinns, serm. 503: Jam, inquit, coctum cst;
    de S. 488. sefm. quod superest, versate me, et manducate. Prudentiu» :
    rum, Laurentio,.pag. Augustinus
    305 novseeditionis : Quamnon potesi abscondi Rotna, Tuncille : coctumest, devora,
    tam non potesl abscondi Laurenlii coroha. Lep Ma- Et experimentutncape
    jfnus, in serm. de hoe sanclo alt: Quam clarificatam Sit cfudum an assumsuavius.
    «67 S. PETRI CHRTSOLOGl S«8
    Et dedisse non poenitet:
    plus accenderetur, Dei dona erant. Fratres mei, ne- A nos, filioli, quod habuimus, ad
    mo arroget polenticc suoc quod non dat nisi Deus. quia etsi nos factumconturbavit tempus, relevat et
    Merito Apostolus alloquens martyres, ut inEpistoIa solatur exemplura. Cito ad verbum hujus Dei hominis
    ejus hodie cum legeretur, audistis : Vobis, inquit, . exiguitas ingenii nostri, ut viduoeUlius pastus, coe-
    donatumesl pro Christo,non solum ut credalisin eum, . lesti proliciet incremento; ac deinceps a reposito
    sed etiam ut patiamini pro eo (Pldl. i). Ergo marty- •ordis nostri non vitae substantia deficiet, sed ipsa
    rum merila velut Dei dona laudemus, amemus, ore- inopia abolebitur et defectus. Felix vena, quce suo
    mus, subinferainus volunlatem nostram. Voluntas ditatur irriguo, et fluenta putei sui tota acquirit at-
    enim sequitur, non prccvenit. Sed tamen non deest que attrahit • ubertate. Ecce venit, et sublimes ve-
    charitas, si non desit voluntas; ipsa enim ardens stros animos coelestis imber infudit: totoque impetu
    voluntas vocalur charitas. Quis est qui limeat volens ? superni fluminis, queein vobis est, civitatem Deisuo
    quis est qui amet nolens? ferveat oratio, et festum rigavit illapsu, ut terra nostra divino rore madida
    martyris celebrelur : sed ut non sit inanis qui cele- centesimum usque fecundetur ad fructum. Aperite
    brat, imitetur. sensus, corda dilatate, et gremium veslroe mentis
    « SERMO CXXXVI. extendite : ut quidquid de coelestibus iste thesauris
    In Adelphum episcopum. B vobis ' largiter effuderit, ad seternam gloriam et cen-
    Habet hoc b Adelphi antistitis sanctus animus, et sum perpetem possidere possitis.
    plena pietate dignalio, ut dives pauperis inlret ho- SERMO CXXXVH.
    spitium, pauperis se ponat ad mensam, et humiUbus De prmdicatione D.Joannis Baptistm.
    se faciat esse communem, quem divitiee, potestas, Posteaquam Iegis vomere et jugi cultu exinanita
    honor fecit et reddidit singularem. Inler maximas Judaici cespitis est ubertas, beatus Joannes gentium
    enim virtutes numeranda est ista voluntas, qucecon- convolans ad desertum, sentes criminum spiritus
    tempto obsequii sui faslu, despecta magniliccedomus igne succendens, infructuosas arbores excidens ullio-
    reverentia, calcato etiam sueefastigio potestalis, et nis securi, complanans asperos superbicccolles, humi-
    abjecla opum suarum interna conscientia, unde tu- litatis convaUes erigens excequando, et planitiem
    mor maximus humanis semper dominatur in menli- terrce totam (gramine perdito) aplans, nutricibus sub-
    bus , ad vilissimas inopis se inclinavit angustias, ut mittens irrigua Jordanis : ac sic Eyangelico semini
    suo pauperem conlubernio suhlimaret. Beatus plane novalia diffusaprceparat, fecunda componit. Factum
    iste animus, et ab omni morbo arrogantioe remotus, est, inquit, verbum Domini super Joannem Zacharim
    qui ad hoc pauperis diversorium prius intravit ut fitium hi deterto (Luc. m). Verbumcaro facttimest, el
    ante humanitatis debitor quam largitor c existeret. G habitavit in nobis (Joan.i). Super Joannem ? Quare
    Imitari Deum evidenter iste gestivit, qui ante hu- non ad Joannem, sed super Joannem? Quia quod de-
    mana in corpore suscepit obsequia, quam beneficia sursum est, super omnes est. Factum est verbumDo-
    homini divina concederet. Quod pontificem Dei sum- mini ttiper Joannem. Quia Joannes vox est, Deus
    mi prcesentem Adelphum fecisse conspicimus : qui Verbum. Factum est verbum Domini super Joan-
    cum sit verbo dives, scientia copiosus, magnus inge- nem. Deus super Joannem, super servum Dp-
    nio, d loco primus, egeni sensus et mediocris eloquii minus, super vocem verbum. Sed dicis mihi :
    nostri audientiam concupivit, illius prophetoe instar Quid, quod vox prcecedit verbum? Prcecedit, sed non
    qui illius viducevictum esurivit extremum, et parvu- prcecellit: antecedit ad sequentis obsequium, non ad
    lorum ejus sua fame vexavit angusiias, novum diffe- proprieepotestatis indicium. Vox non est ipsa judex,
    rens sua petitione ministerium , ut petendo tribue- sed estnuntia judicantis : verbum judicat, vox prce-
    ret, esuriendo saturaret, et exhauriendo deficienti- tonat : jubentem potestas respicit, non clamantem.
    bus horreum divina largitate cumularet (IHReg.xvn). Sed hoc fateatur, testetur, asserat vox ipsa, praeco

    a Sermo autem hic in ms. Cceseneeinscribitur: De stillo, num. 7.


    laude S. Adelpltiepiscopi. Scimus enim apudveteres c Varians lectio, exstiterit,
    obtimiisse episcopos, in quoddam inter se observan- 6 Chrysologus hic apertissime innuit S. Adel-
    ticespecimen, si forte alterius sedis episcopi eorum phum , quisquis tandem is fuerii, ordine, et gradu
    concionibus aderant, in eorum laudes digredi; cujus sbi superiorem fuisse. Antequam Ravennatensis Ec-
    rei obvia sunt exempla. Illustre quoddam apud En- clesia jure melropolitico donarelur, nullum alium sihi
    nodium, dict. 2, tom. I Operum Sirmondi pag. 1053, D superiorem agnoverat in Italia, quam Mediolanen-
    ubi Laurenlius episcopus Mediolanensis, qui aderat, sem, vel foitasse Aquileiensem anlistitem. Nullus
    pluribus laudatur. Quara tamen concionem pronun- temporibus Chrysologi in his sedibus Adelphus. Unde
    tiavit Honoratus Novarice episcopus ut suam, quod facile est hujusmodi virum de quo hic habetur ser-
    olim consuevisse notat Ferrarius de Concion. pag. mo, episcopum tantum tuisse Chrysologo seniorem.
    205. Nazianzenusorat. 6, prcesentemNyssenum lau- Licet enim Ecclesiam Ravennatem, dum in ea sede-
    dat; et oral. 17, Basilium; et Eulalium"orat. 30; et bat Chrysologi proedecessor,metropolitanam factam
    centtim quinquaginta episcopos orat. 32. Augustinus, credant nonnulli, id tamen nec certe nec tute asse-
    psalm. xcii, episcopum Carthaginensem; Gaudentius ritur. Unde non vero absimile est, ex Ravennatum
    BrixiensisArabrosium Mediolanensem,etc. anlistitum numerO, Chrysologum priroum hac au-
    b Cujus sedis fuerit episcopus ignotum ctum fuisse dignitate.
    Adelphus *
    .idhuc. Mila eum episcopumMeiensemdicit; sed nul- Corrigimus exms. Valic. et Latinio. Edifi men-
    lis vel futilibus superfultus argumentis, ait Tilie- dose, libertate.
    monfius. Vide notas ad Vitam Chrysologi ex Ca- f Apparet ei his non obscure, et ipsum \ii\
    m SERMO CXXXVIL S70
    ipse, qui clamat: Qui pott me venit, inquit, fortior A comparatioiie notat, figura prodit, ut jam non inores
    me est (Matth. m). Quare? Qnia inmeterror est, in solum, sed ipsam naturam possit venenosi germinis
    lllo est sententia. Venilin omnemfegionemJordanis. immutare. Progenies viperarum. . Quia quos Deus
    a Venit ad Jordanem, quia Judaicas sordes non pote- creaverat
    homines, fecerat filios Abrahoe, malitia pe-
    rat hydria jam lavare, sed flumen. Sicut scriptum est: perit et e convertit ih viperas; et quos conditor coe-
    Erant, inquit, hydrim lapidem secundum purificatio- lestis dulcedine pietatis infuderat, hos impietas amara
    nem Judmorum (Joan. 11). VenitadJordanem. UtpOe- fecit lethales vomitus, serpentinum virus effuiidere;
    nitentes portaret aqua, non vino. Venit in omnemre- et infando crudelitatis auspicio de morte palris conci-
    gionem Jordanis, prmdicans baptismum pmniienlimin pi, matris de morte generari. Progenies viperarum.
    _remissionem peccatorum. Erat penes Joannem venia, Soboles ingrata naturce, cujus ortus est genitoris exl-
    ted non sine poenitentia; erat remissio, sed luc- tium, cujus vita est mors parentis. Progenies vipera-
    tibus coroparala; etat cura vulneris cum dolo- rum. Vipera conceptus sui tempore intra os suum
    re ; erat baptisma quod culpam tolleret, [conscien- receptum caput conjugis f referlur abscindere, ut per
    tiam non b deleret. Et quid plura? Per baptisma cruenta oscula non fetum concipiat illa, sed crimen;
    Joannis c purificabatur homo ad poenitentiam, non ac si carnifices sceleris sui pariat iilios, vindicta. or-
    - promovebatur ad gratiam. At vero Cbristi
    baptisma B dine, non naluree. Nam genimina patris concepta de
    sic regenerat, sic immntat, sic hominem reddit ex ccede, sanguinis antequam lactis exigunt nutrimen-
    vetere novum, ut proeiefita nescial, non recordetur tum, et ultionem petunt; matris nainque ulerum vi-
    antiqua, quide terrenocoelestisjam ccelestia possidet perce dicuntur exscindere, et scelestum conceptus
    ; et divina. Hinc est, quod redeunti post luxuriam filio sui domicilium adhuc immaturis
    visceribus, maturo
    pater immorlalitatis reddit stolam primam,d annulum furore confringere, ut hoc sit illis vivere, matrem
    libertatis imponit, occidit "vitulum saginatum, aquas suam, matrem quee illos tales genuit, non videre.
    poenilentioe,gratice convertit in vinum, ut convivium Compulsi latius comparationis quam sanctus Joamies
    graticejam pocula mera satiarent (__._«;. xv): quatenus fecerat typum descripsimus et figuram, ut non male-
    conscientioedolores, poenitentieegemitus, peccatorum dicli, sed verilatis sit, quod ab illo Judoeitaliter nun-
    lamenta, sobria Dominici calicis abolerel ebrietas : cupantur. Progenies viperarum. Synagogam, fratres,
    dicente prophela : Et calix tuus inebrians, quam ejusque filios tales fuisse demonstrat, ad quam Chri-
    prmctarus est (Psat. xxu). Quantum enim terrena stus affectu conjugis cmn venisset, diceute Joanne :
    ebrietas est deformis, tantum prceclara et decora Qui sponsam Itabet, sponsus esl (Joan. 111):inter am-
    ebrietas est coeleslis. Dicebal ergo ad lurbas qum exi- plexus et oscula cruenta Judee, Christi caput est ex-
    banl ut ab itlo baplizarentur : Progenies viperartim, C petitum, et ore petitum, cum dicitur : Crucifig»,
    quis ostetiditvobis fugere ab ira venlura? Faciie ergo crucifige (Joan. xix). Unde pignora sanguine con-
    dignos frucius pmnitentim,el ne cmperitis dicere, Pa- cepta, tanto mox ad matris armantur interitum, ut
    Irem hdbemus Abraham. Dico enim vobis, quod potens disrupto synagogceutero, ad vocem Joannis concur-
    est Deus delapidibus istis suscitare filios Abrahm. Jam , rerent et regenerarentur ad Dei progeniem. Proge-
    enirri securis ad radices arborum posita esl. Omnisar- nietviperarum, quis ostendil vobisfugere a venturaira?
    boftton faciens fructum bonum excidelur, et in ignem Quee est isla ira ventura? llla quosnon habet finem,
    mitlelur. Progenies viperaruin. Exemplo corripit, qucehominem non absolvit morte, sed colligat : nec

    phum populo Ravennati verba fuisse faeturum, ut perent. Gregorius,homil 20 inEvang. pag. 110, tergo
    tunc nioris erat, nobisque alias est observatum, serm. 50 edit. Paris 1551 : Notandum itaqne quod dicilur
    138, not. e. prmdicans baplismum pmnitenlim in remissionem pec-
    a Vei circa Hierichuntem cis Jordanem, et ad Jor- catorum; quonh--n baplismm quod peccala solveret,
    danis occasum; vel Bethaniam, seu Belhabaram trans quia dare non poicr^t, prmdicabal. A loco Chrysoslomi
    Jordanem; vel ad Ennon prope Salim cis Jordanem. saper Matth. homu. 10, licet aptissime hic converii-
    In iis nempe locis constat Joannem preedicationem ret, quoniam longiusculus est, abstineo.
    exercuisse. d Id erat proecipue libertinorum insigne, quod
    b Vafians lectio : ostenderet. Qui baplismate Joan- veste alba et annulo donarentur. Tertull., de Resurr.
    nis baplizabantur, erant lantuni raptizati in remis- cap. 57; Lipsius, Elector. 1108; Joann. Kircham, de
    sioneni peccatorum media poeniteniia, ita ut virtute Annulis xv, 16; Thomas, de Usu pract. distinct. iri
    poenitenlioeremilteretur culpa baptizati per Ulud bap- •.0 ingen. et libert. xxvi, 27, pag. U; Justinianus, 110-
    tisma. At hoc modo baptizati, quandocumque pec- vel. 78 : cum discrimen abslulit inter ir.genuos et li-
    cata sibi in illo baptismate remissa menti eorum oc- bertinos, annuiorum usum excepit, quem illis sartuiri
    eurrebant, tenebanlur denuo conleri, et corde poeni- tectumque voluit.
    tere : qua de re conscientiam non delebat Ulud bap- e Cbristus appellat Judeeos filios vel progeniem vi-
    _tisma, hoc est conseienticesynderesim non auferebat, peranim-per Hebraismum, ut filios arietum. Unde
    vel eurri ms. culpatn non tollebat, sed conscientitm recte Chrys'»loguseos viperas vocat. Vide Suicerum
    oslendebal, Pro declaratione effectus baplismalis 'tonr. I pag. 754, ubi locum explicat.
    Christi Domini ac Joannis videre poteris Suarium in f Hcecde vipera olim passim enuntiabantur. Nunc
    lapartedivi Thomce: hinc desumes explicalionem audi recenliores, quibus heec fabulam sapiunt. Con-
    loci D. Chrysologi sub serm. 15, paulo ante medfura. sulasvelim Matthiolum in Dioscoridem, ubi advertes
    MlTA. ex male inlellecto Aristotelis loco hanc effluxisse. De
    c Joannis baptisma vera erat pi-ceparatiobaptisma- vipera similia eliam docet Basilius tom. U pag. 91 G
    lisChristi : homineseiiimsiccomparabat, ut Messiam recent. edii.
    rindirent, et criminum remiRsionemper baptisma reci-
    S71 S. PETRI CHRYSOLOGI S72
    jam veni_e spem habere permittit, quam semel tar- A , esse quee docuit, posse facere et servare justitiam.
    tari deputarit ad poenam. Admonilitaliter, cognoscunt Quid sit autem inter baptisma Joannis, et Chrisli bap-
    et genus, et crimen, et ideo responderunt, dicentes : tisma, quialatius explanandum est, d nune tacemus.
    e SERMOCXXXVIH.
    Quid faciemus ut salvemur? Qui respondens, ait illis.
    Quod dicturus est, Ifalres, timeo dicere, ne quot au- De pace.
    ditores hodie video contemptores, ille tot faciat con- Melius quidem fuerat, fratres charissimi, si pater
    tumaces. Quid faciam ? Dicere timeo, tacere non pos- ac * magister noster communis iniperitiam nostram
    Bura : aliud me prohibet pietas, ad aliud impellit uti- latere permitteret, nec publicaret penuriam, quoein
    litas : pietas, a ne auditor dum contemnit, incurrat: nobis hactenus velamenlo propriee verecundioetegi-
    utilitas, ne qui facturus sit non audiat, et per hoe tur. Melius fuerat, ut qui tam copiose abundat in
    doctor offendat. Dico, fralres, ut et nudus se vestiat, spiritualibus doctrinee divitiis, de navicula pauperis
    et ego me exuam. Qui habet, ioquit, duas tunicas, det nequaquam tenuis verbi vectigal exigeret. Quid
    non habenti; et qui habel escas, similiier faciat. Pu- enim aut egenus divitibus, aut peregrinus civibus,
    tasne satis petit, qui de duabus tunicis unampelit? aut agrestis et ignarus studiosis conferat? Tamen
    Non satis petit, quia non petit gemmam, sed tiroi- quoniam jussis parere cogimur, eademnos humilitatis
    cam; non aurum, sed panem. Et si qui de duabus tu- B ] ratio, quoeexcusare videtur, ad dicendum cogit, co-
    hicis non dederit unam, reus est; qualis est unam de git ad obediendum. Quid igiltir est, o reUgiosa plebs
    plurimis qui negarit, qui ad hoc vesles suas carcerat, Domini, quod vobis quamvis pauperes, quamvis ine-
    et panem claudit, ut pauper fame pereat, frigore con- ruditissimi, altamen decenter offerimus? Pacem shie
    sumetur? Ille vestes sepelit, non reponit; non credit dubio, quam Dominus noster Jesus Christus ingre-
    diligentiee, sed sepulcris : qui quod hegat pauperi, dientes nos offerre oihni domui jubel (L«c. x) : unde
    dat tineis : et ipse vestibus suis corporis vorator est, et nos in principio salutationis nostroe s pacem vobis
    dicente Domino : Vermis eorum non morielur (Isa. a Domino exoravimus, quoe et hahenda semper est,
    LXVI),quia Christum concussit pauperis fames; dolor et b semper-oranda; non illa infida et instabilis hujus
    hominis Dei prosilivit ad viscera, captivi gemilus ad : mundi pax, qucc vel pro commodis quceritur, vel pro
    Christi penetravit inlerna, inopis contemplus ad : timore servatur; sed pax Christi, quoe secundum
    '
    creatoris sui redundavit injuriam, profitente ipso, sentenliam apostoli Pauli, superat omnem mentem,
    cum dicit: Esurivi, et tton dedistis milti manducare, et credentium corda custodit (Phil. iv); pax quee
    nudtis fui, et non vestistis me (Matth. xxv). Venerunt charitatis fecundis nutritur uberibus; pax alumna
    el Publicani dicentes: Quid faciemus? Audiant publi- fidei, columna justitiee; pax futuree spei pignus ido-
    cani: Niltil amptius quam constitutum est vobispeta- iC neum; pax quce prcesentes sociat, abserttes invifal;
    tis. Prodidit quoeres reum faciat publicanum, ne am- pax queeterrena coeleslibuset divinis hiimana conci-
    plius petatis. Qui plus petit, b fraudis exaclor est, non liat; sicenim dicit Apostolus : Quod Dominu*noster
    tributi : cogitent quam Deo reus est, qui delessum Jesus Chrislus pacificavilper sanguinemsuum, non to-
    et depressum publicat; magis ac magis sua fraude lutn quas in terris sunl, sed qum m ccelis(Colosn).
    deprimit et fatigat, et ad debita vix sufficientisuper- Hcecergo vobis, charissimi, pro viribus pauperis via-
    imponit, et auget indebita. Venerunt et mitites, di- tici, peregfinus yiator exposuit, exspectans magis
    centes. c Audiant et milites quid etiam militibus in- una vobiscum apud mensam polentis magistri aflluen-
    terrogantibus responderit hic magister : Et nos quid tibus, et copiosis dapibus saginari. Deus autem pacis,
    faciemus? Et ail illis : Neminem concutiatis, neque qui coeleslibusterrena conjunxit,concedat nobis eadem
    calumniemini, contenti estote stipendiis veslris. Verus • sapere in allerutfum, etplena unanimitate gaudere,
    miles est; qui non concutit. sed defendit; qui calum- per Christum Dominum nostrum, per quem est Deo
    niam non ingerit, sed repellit; qui currit ad regis Patri omnipotenti gloria in sceculaseeculorum.Amen.
    stipendia, non qui currit ad proedam.Beatus Joannes SERMO GXXXIX.
    sic divina docuit, ut non turbaret humana : instituit De remittendo fratri delicto.
    rerapublicam, non diraovit; probavit a Deo ordinata D Sicut in terra latet aurum, ita divinus sensus verbis
    « Plurimeeeditiones, mendose, qumnon audilur. Concilior. tom. n pag. UiO, stabiUtus fuit plurimis
    b Recte; vectigalia enim et justa tributa a princi- exemplis, qux hic retexere non vacat, monstrat Ba-
    pibus imperata non damnat Chrislus, si ea ex legibus ronius ann. 56 num. 15 pag. 557, edit. Lucens.; et
    jiistitia. et cequitatis indicta sint; sed in exaclionibus Ferrarius, de Concionibus, lib. n, cap. 5 pag. 178.
    modum excedere, et plus justo extorquere, hoc Chri- Sermonem autem hunc extra Ravennatem dioccesim
    stus exsecratur. Vide Grotium ad hunc locum. habitum fortasse fuisse notat Tillemonlius.
    c Milites quos alloquitur Joannes, vel erant ex mi- f NonnulU putant prcesulem hic laudatum fuisse
    litia Herodis Philippi, VelHerodis Antipee,vel ex Ju- archiepiscopum Mediolanensem : sed conjecturam
    doeis, qui in castris Romanorum merebant. Eos vero hanc fatiscenti fulcro innitl, idem observat TiUe-
    quos Ghrysologus, ii erant qui sub imperatore sti- montius.
    pendia facientes, Ravenneestaliones habebant. s Hunc morem populp annuntiandi pacem solem-
    4 Sermo vero hic promissus vel interiit vel promis- nem fuisse Chrysostomo, testatur Socrates, lib. yi
    sis non stetit Auctor.
    e Vide preefationem. Moris autem fuisse in Eccle- cap. U; Sozomenus, lib. vmcap. 18; et ex eo Ni-
    cephorus Callixtus, lib. xni cap. 16.
    sia ut episcopi peregrini ad concionandum invitarcn- * Ms. Vatic., exoranda.
    lur, qui mos a canone 55 concilii iv Carthaginensis,
    573 SERMOCXXXIX. =E>7_j
    celatur humanis : et ideo quoties Dominicanobis elo-.A nitas ad tuam gloriam recurrat, illius venia tnum re-
    quia pahduntur, mens evigilet, animus inlendat, ut in- dundet ad prcemium.Si peccaveril,inq.it, in tefralet
    tellectus possit scienlicecoelestis intrare secretum. tuus, increpa iltum; si pmniienliamegerit, dimitte illi.,
    Quare Dominus hodie sic coeperjt, audiamus. Atten- Nemoista audiens censuram sibi remiltens assumat,
    diie, inquit, nobis (Luc. xVn). Quid sibi ista novitas et imponat fralri delinquenti vana prcesumptioneper-
    eloculionis? Quo ista tendit admonitio proeler usum? sonam : ac sic duriun pulet remiltere delicta. Se
    Atlendile,inquit, vobis.Ule altendit sibi, qui non alie- peccalorem, peccaturmn se homo cogitet: et tunc
    nis aclibus importunus, impudens, curiosus intendit. incipit ainare veniam, non amare vindictam. Au-
    Attendite, inquit, vobis. Vagus oculus,.a lascivus in- dis tu quia remiltere debeas, et quia tibi remitti
    tuitus, improbus aspectus, suas non respicit ad rui- debeat non audis. Peccabis et tu illi cras, qui tibi ho-
    nas, alienos currit, e't decurrit ad lapsus^, sua ceecus die peccavit; et eritlibijudex, quilibi erat reus ante,
    ad erimiria,ad aliena errata perlucet; malorum suo- et reddet tibi veniam, si dedisti : si non dedislf, aut
    rum nescius, alienorum est accusator et testis; suum negabit veniam, aut si dederil, b imputabit amplius
    tepidus ad reatura, ad alterius et innocentis flamma- quamdonabit. Remitle peccanti, remitte poenitenti,.
    tur et excandescit examen. Et ne multis, sicut dixit ut cum tu peccaveris, repensetur iri venia, non done»
    Dominus":Oculus in se trabem non videns, videt in B tur. Bona semper venia, sed lunc dulcissimacum de-
    aUo festucam (Matth. vn). Nonne oculus prcevarica- betur. Vicit poenam, judicem prcevenit, evasil judi-
    tionis est auctor? Et vidit, inquit, mulier quod bonum cium, qui remitlendoante sibi veniam qttam delinque-
    essel lignumad manducandum, ei quodgralum oculis ret jam providit. Et si septies,inquit, in die peccaverii
    ad videndum(Gen. m). Morlis janua, invidioeiax, li- in te, el septies in die conversusfuerit ad le, dicens:
    voris caminus, toto cupiditalis inceiidiovelocius per Pcenitet me, dimiltcsilii. Quare veniam lege constrin-
    aliena percurrit, quam currit ignis arida et terrena git, anguslat numero, fine concludit, quam sic pulsat
    per gramina. Dei estquod oculus in orbehi sic apertus per misericordiam, per graliam sic relaxat: c si se-
    arctatur angustissimusin pupillam, quatenus mode- pties, si octies ? vincit numerus gratiara ? bonitati cal-
    rate visumvideat, non iuvideat; preevideat,nonpro- culus obsistit? et addicit una culpa poeneequem com-
    ripiat; prospiciat, non despiciat : oculus sit animoe missa septem venioejam dederuut? Absit. Nam sicut
    fenestra, speculum sit mentis, sit lumen corporis, feUx ille qui septies remisit, ita feliciorestisteseptua-
    membrorum dux sit, non inlroitus viliorum. Sed ad gies septies qui remisit. Petrus mandati immemor
    preefataredeamus. Attendile,inquil, vobis. Vobis,non hujus interrogat Dominum, dicens : Si peccaveritin
    dixit tibi, quia quidquid alii altenderit homo, attendit me frater meus, quolies remittam illi? septies (Matth.
    sibi; etquantum videbit ipse alteri, videbit aller ipsi,>C xvni) ? Respondit Dominus: Non sglum septies, sed
    sicut ex sequentibus elucescit: Si peccaverit, inquit, septuagiessepties. Preescriptusergo numerus non an-
    in _efrater luus, increpa illum; et si pwnilentiamege- gustat veniain, sed dilatat, et quod prcecepto finit,
    ril, dimitte illi. Age, homo, mandante Deo, dimitte, sirie fine relinquit arbitrio; ut d si quaiitumjusserit
    dimitte peccata : esto misericors ad dejicla, in te remisefis, et tantum sit obedienlice,sit preemii.Verum
    cpramissorumtu remissor esto peccatorum, tu modo septimus nuroerus, qui numerus videlur parvus, inve-
    ne perdas in te divineeinfulas polestalis; quidquidin nitur amplissimussacramento : nam septimus nume-
    aUotu non remiseris, tibi in alio tu negabis. Si pec- rus per dies gradiens sabbalum facit, quod benedixit
    caveritin ie frater tuus, inquit, increpa illum. Increpa Dominus , et depulavit ad requiem, tam siii operis
    utjudex, utlfater remilte, quia jurictalibertaticha- quam laboris humaui. Septimus numerus e per ogdoa-
    ritas, chariiati mixta Uberlas, et lerrorem comprimit, das cufrens, sic septemplicatseptimanas, ut Penteco-
    et suscitatfratrem : fraler est in febre cum lcedit,est sten nobis impletam mysterii solemnitate concludat,
    in furore proximo cum deUnquit, est sui nescius, est totumque sancti Spiritus imbrem in ecclesiasticam
    humanitatis extraneus : huic qui per compassionem segetem coelesti sonilu tunc effundat. Septimus nu-
    non subvenit,hunc qui per patientiam non curat, non merus, cum per menses properat, septimi mensis fe-
    per veniamsanat, sanusnori est, ecgrotat, infirmatur, D staconsecratlotanobisjejunii sanctilate (Levil.xxni).
    viscera non habet, et ab humano sensu monstratur Septimus numerus cum Vaditper annos, septimanas
    alienus. Furit frater, ascribe a_gritudini,tuillumjuva facit, facit annum qui requiem dat terrce, nexus om-
    nt frater; ascribe tu, quod sic geritur, febri, et fratri hes fraternoe obligationis absolvil (Deut. xv). Septi-
    non poteris imputare commissum; dabisque tu pru- mus numerus annormn cum circuit septimanas, an-
    denter infirmi.ati culpam, fratri veniam; ut illius sa- num quinquagesimum, qui jubiloeusvocatur, ad ple-

    a Ms. Caesenaeet 1 editio Bonon. habent passivus rum septenarium : usque ad illumnumerum qui re-
    intuitus. miserit, preemiumobedientieerecipiet; qui vero ultra
    b Magistibi ad rationem ascribet, ad tuum debitum hunc numerum condonaveritprcemiosupererogationis
    donabit. MITA. donabitur, quod maximumest siipra precffliumobe-
    c In quam
    ponet,
    sensu sacree Scriptur_e septenarius numerus dientioc; etenim si bonura est septies dimittere, et
    incerto usurpatur. Vide Maldonatum, observ. in optimum erit semper et quandocumque frater opus
    lallh. xvmnum. 21 et22.
    £ro habet ut sibi dimittatur dimiltere. MITA.
    a Hoc est, Domini preeceptum est lfatri peccanti 0 Latinius legit: per ftebdomadat.
    Itmitlere, etc. Sed, esto, fit tantum usque ad nume-
    575 S. PETRI CHRYSOLOGI 576
    nitudinem totam venioeet remissionis adducit (Levit. A veritas manifestis ipsarum rerum comprobetur indiciii.
    v); ut tollaturservitus, redeat libertas; utcautionum Missus esl, inquit, angelus ad virginemdetponsatam.
    documenta etmonumenta rumpanlur; resurgat debi- Ad virginem Deus aligerum portitorem mittit: nam
    d dat arrham, dotem suscipit, qui fert gratiam; fidem
    tor, debitura sit sepultum; redeat ut ager pauperis,
    jut pereat divitis totus de cupiditate contractus. Et si refert, et tradit munera virtutis, qui mox virginei
    l-eptimus numerus septemplicatus per dies, per men- consensus e resolvit sponsionem. Pervolat ad spon-
    ses, per annos, totum contulit remissionis et venice, sam feslinus interpres, ut a Dei sponsa humaneede-
    septemplicatus septuagies septies septimus numerus sponsationis arceat et suspendat affectum, neque au-
    quid afferre possit, Christianus ceslimet et advertat ferat a Joseph virginem, sed reddat Christo, cui est in
    auditor. Tunc vere cessabit credili contraclus et de- utero f pignorala cum fieret. Christus ergo suam
    bili, tunc vere abolebitur tota conditio servilutis, sponsam recipit, non preeripit alienam; nec separa-
    tunc illa, illa veniet sine fine lihertas, tunc ceternus tionem facit, e quando suam sibi totam jungit in uno
    ager victurus semper remeabit. Veniet, veniet remis- corpore creaturam. Sed quid egerit angelus audia-
    sio tunc vera, quando abolebitur etiam iiecessitas mus : Ingressus ad eam, dicit: Ave, gratia plena, Do-
    ipsa peccandi, quando pereimte immundilia vere minus lecum.In hac voce oblatio est, oblatio muneris,
    raundus jam vocabitur mundus, quando redeuntevita ]$ h non simplex salutationis oificium.Ave. Hoc est ac-
    mors non erit, quando regnante Christo diabolusjam cipe gratiam. Ne trepides, ne sis sollicita de nalura.
    peribit. Orate, fratres, et ut nobis Dominus augeat fi- Gratia plena. Quia in aliis gratia, in te tota' gratioepa-
    dem, quatenus hcec bona credere , videre, et tenere riter veniet plenitudo. Dominustecum. Quid est in ta
    possimus. Dominus? Quia ad le non visitandi studio venit, sed
    a SERMOCXL. in te novo nascendi illabilur sacramento. Adjecit con-
    De Annuntiatione D. Marim Virginis. grue : Benedictatu in mulieribus.Quia in quibus Eva
    Satis modo sit oculorum nostrorum * pura acies, maledieta puniebat viscera, tunc in iUis gaudet, hono-
    ut possit in divini ortus intendere claritalem : nam ratur, suspicitur Maria benedicta. Et facla est vere
    si nascentis jubar solis oculorum uostrorum vix suf- nunc mater viventiumper gratiam, qucemaler exsti-
    fert sanitas tota, vel puritas, quanta interni visus est tit morientium per naturam. Qum cum audisset, tur-
    preeparanda sinceritas, ut splendorem sui ferre possit bala est in sermone ejus. Quid est quod personam vi-
    orientis et radiantis auctoris? In sexto autem mense det, et de sermone turbatur? Quia veuerat augelus
    missus est, inquit, c angelus Gabriel in civitatemGali- blandus in specie, i forlis inbello, mitis in habilu,in
    Imw cui nomen Nozareth, ad virginem desponsatam sermone terribUis, k humana proferens, divina repro-
    viro cui nomen erat Joseph (Luc. n). Locum, tempus, Q mittens. Unde et virginem, quam leviter visus solli-
    personam, sanctus evangelista designat, ut relationis citaverat, nimium turbavit auditus; et quam missi

    a Hujusmodi festum Annuntiationis jam a sceculoin b Ms. Ceesen., purusintuilus.


    in Ecclesia celebratum demonstranl tot SS. PP. ser- c Qui missus est ad Danielem et Zachariam missus
    tnones in eo habiti : sciUcet ab Epiphanio episcopo et ad Virginem; ut huic soli demandatum videatur
    Constantiensi in insula Cypri, a Chrysostomo, S. Aca- lotum negotiutu annuntiaudi mortalibus adventum
    cio episcopo Melitinensi, S. Basilio episcopo Seleu- Christi. Vide S. Gregorium, hom. 54 in Evang.
    ciensi, Tilo episcopo Bostrensi, Anastasio archiepi- d Nazianzenus, orat. in Chrisli Nativit : quod au-
    scopo Antiocheno, Hesychio presbytero Jerosolymi- tem digna cognosceretursponsalium,atlestalur cumdi-
    tano, aliisquemultis, de quibus consuleCombelisium cit GRATIA PLENA ; quasienimarrha, autdossponsiosten-
    in Bibliotheca Concionaloria.Incidisse autem in diera ditur, quodfecunda sil gratiis.
    25 Marlii, eruilur a Menologiis, et Meneis, et Calen- e Vel forte clarius resignat sponsionem; hoc est
    dariis EcclesiceRussiensium, .Egypliorum, Syrorum, aperit ablato quasi nexu, vel patefacit; aut virginei
    Coptiiruin, aliorumque Orientalium. Idem habent an- consensus sponsionem Deo reddit. MITA.
    f Ex hoc loco eruit Mita lestimonium pro Dei geni-
    tiquissima Martyrologia Ecclesice Latince; et Hen-
    schenius, prccter MartyrologiaeelaleCaroli Calvi, uti tricis imraaculata conceptione : et vult sensu Cbry-
    Vandalberti, Adonis, et Usuardi, alia memorat hoc sologi Mariam dici Christo pignoratam stalim ac cm-
    recinentia. Thomasmus, de Festis, tom. II lib. n cap. pit fieri, ne ullo tempore diabolo pignorala dice-
    12 pag. 299, cui assentilur Baillettus in Vitis SS. die retur.
    25 Decembris,aithunc diem 25 Martii statutum fuisse s Ms. Ceesenoe,et Vallicel., in uno corpore subito
    a Patribus, non nisi communi opinione, quod Con- D jungit creaturam.
    ceptio Nativilalemnovemmensibusantecedat. Utrum- h Alii e contra opinantur hanc simplicem fuisse
    que vellicat P. Honoratus in Animadvers. in Regul. salutationem.
    1
    Vide LigthfOotumin Harm.
    et usum Critices tom. II pag. 271 et 272. Nescioau- Ita Arias Mohtauus ex vers. Syriaca, Arab. et
    tem si ejusdem argumenta lanti sint roboris, ul con- Pers., KEya_-_TM/_._voc, gratia atque favoreplena.
    trariam opinionem evertant. ConciliumTolelanum x i Ita plures editiones et ms. Vaticanum. Mita le-
    hujusmodi festum transtulit ad octavum ante Natale git fortis in verbo.Lectionem editorum retinui, prop-
    Domini diem, quem llispani, sub litulo Exspectatio- ter illud Gregorii, homil. 54 in Luc. tom. II pag. 124,
    nis, celebrem habent, et ab antiphonis Festum 0 ap- 50 edit. Paris : Ad Mariam Gabriel mittitur, qui Dei
    peliatur. ToletanaEcclesiautrainqueretinet solemni- fortiludo nominalur. lllum quippe nuntiare veniehat
    tatem : alteram mense Martio, ut Romanee Ecclesiee qui ad debellandasaereas potestates humilis apparere
    sanctissimum institutum sequatur; alteram oclavo dignalusest,
    ante Natalem Domini diein. Qui plura cupit de An- k In lucem aspeclumque humana ostentans, at
    nuntiationis festivitale, adeat eminentiss. Lamberti- verbis divina repromilteiis, hoc est, reipsa promit-
    nium, nunc Benedictum XIV, de festis B. M. V. p. ' tens. MITA, ,
    ii.29,
    K17 -.--,- SERMO CXLI. S78
    proesentia parum moverai, concussit tolo pondere. A vlrginitas illibata. Unde , o homo , his admonitus
    mittentis auctoritas. Et quid plura? Mox sensit in se exemplis, eestima quis sis, quantus sis, qualis sis, et
    supernum suseipi Judicem, ubi ante jam coelestemvi- tunc demum cogita utrum possis Dominicsenativita-
    lil et contemplata est " metatorem. Quamvis enim tis penetrare secretum, ulrum merearis ad illius pec-
    ilarido motu, affectu pio, virginem sibi Deus in ma- toris cubiculum pervenire, ubi tota superni Rcgis,
    trem, servam sibi verteret Dominusin parentem, tur- tota divinitatis requiescit majestas; utrum debeas
    bata sunt tamen viscera, mens refugit, ipsa est treme- humanis ocuUs, corporeis sensibus, conceptum vir-
    facta conditio, cum Deus, quem tota creatura non ca- ginis teroerarius discussor attendere; uirum possis
    pit, totum se inlra pectus recepit et condidit huma- ipsas Dei manus operanles sanctum sibi corporis
    num. F.t cogitabat, ait, Virgo qumessel ista salutatio. lempluni intra alvum genitricis audax et curiosus ar-
    Advertat vestra charitas, ut diximus, consensisse biler intueri, conspeclibus tuis absconditum seeeulis
    e
    Virginem salutationi, non verborum, sed rerum ; et nudare mysterium, revelare tibi ipsis angelis invi-
    vocem fuisse non communis obsequii, sed supernee sibile sacramenlum; et ita coelestifabriceeprcesidere,
    vim totam fuisse virtutis. b Cogitat ergo Virgo, quia ut deprehendas liquido tu quomodo Deus penetrale
    cito respondere est facilitatis humanoe,cogitare vero clausce carnis intraverit, quemadmodum sacri cor-
    ponderis est maxirniet judicii permaturi. Quantus sit B poris in illo venerabili utero preeler Virginis con-
    Deussatis ignorat ille qui hujus Virginis mentem non scientiam lineamenta pinxerit, quomodo preeter
    sfupet, animuni non miralur : pavet coelum, tremunt concipientis sensum mansura sceculisossa solidave-
    angeli, creatura non suslinet, natura non sufficit, una rit; qualiter, precter hominis ordinem, hominis veram
    puella sic Deum c in sui pecloris capit, recipit, oble- produxerit formam; queraadmodum, prceter carnis
    ctat hospitio, ut paceni terris, coelisgloriam, salutera sollicitudinem, totam carnis assumpserit veritatem;
    f
    perditis, vitam mortuis, terrenis cum coclestibuspa- qua ratione, preeter naturam nostree carnis, inte-
    rentelam, ipsius Dei cum carne commercium, pro gram suseeperit qualitatem : et si ad hecc tibi liber
    ipsa domus exigat peusione, pro ipsius uteri mercede. non perpatuerit accessus, jam Deus cx carne nunc
    conquirat, et impleat illud prophetce : Ecce Itmreditas assumere non potuit, quod in principio assumpsit ex
    Domini, filii merces fructus ventris (Ps. cxxvi). Sed limo ? Immo quia totum Deo est possibile, et libi ne
    jam se concludat sermo, ut de partu Virginis, donante ad minima quidem operum Dei possibile est perve-
    Deo, et indulgente tempore, gratius proloquamur. nire, conceplum Virginis noli discutere, sed crede;
    Deum voluisse nasci pie sgnli, quia facis injuriam si
    SERMO CXLI. requiris; magnum Dominiceenalivitatis sacramentum
    De Incarnatione Chrisli. '(_ fide percipe, quia ne minima quidem operuni Dei as-
    sequi poteris sine fide, dicente Scriptura : Omnia
    Quantum secretum cubiculi sit regalis, quali reve- opera ejus in ftde (Psal. xxxn). Sed.tu hic totum vis
    rentia, quo tremore locus habeatur, ubi ipsa princi- de « ratione constare, ubi totum consislit ex fide, quod
    pis requiescit polestas , quam nulli extraneo , im- tamen non sine ratione subsistit, sed ratione Dei, non
    mundo nemini, nulli infideli pateat iUuc et d permit- tua, homo. Quid tam ralionabile, nisi ut Deus quid-
    tatur accessus; quam munda, quam casta, quam fide- quid voluerit possit? Qui quod vult non potest, Deus
    Ua, ibidem preeslolentur obsequia , imperialis auloe non est. Quceergo mandat Deus,h eisequitur angelus,
    manifeslis docetur insignibus. Quis ad ipsas palatii implet Spiritus, efficit virtus, Virgo credit, natura
    fores vilis, quis propinquat indignus ? Cerle ad thala- suscipit, coclinarrant, annuntiat firmauientum, osten-
    mura sponsi nisi satis proximus , nisi satis intimus, dunt stellce, magi prcedicant, pastoies adorant, pe-
    nisi boneeconscientiee,nisi laudabilis famec,nisi pro- cora cognoscunt, altestante propheta : Cognovil bos
    babdis vitcenuUus admittitur. lntra thalamum vero possessoremsuum, el ' asinus prmsepe Domini sui
    ipsum virginem Deus capit solam, suscipitur sola (Isai). Tu homo, si non mox cum angelis, agnosce
    'a Nil aptius. Metatorem angelum vocat; metator D h Alias, nuntiat
    ehim is est qui preecursor. Ducem preevenieiisloca 1 Ex iis verbis angelus.
    persuasum nonnullis fuit Isaiam
    designat ubi sedes et castra locanda sint. Vide notas hic, non Judceorum tarditatem, et ingrati animi vi-
    serm. 91 et 127. tium erga Deum, eorum benefactorem, exprobrasse,
    . b Geometer in Caten. Greccorum: Audita Imtitia exemplobovis et asini tardiorum ammalium; sed in
    diclum examinavit; et neque manifeste obstitit per in- bovem asinumque singularem aliquem digilum inten-
    credulilatem, nec statim paret ex levitate. disse, qui omnium Dominum, recens in proesepe na-
    i c Ms. Ceesen., in sui pectoris thalamo recipit, et tum, agnoverint. His accensendus Chrysologus, ut
    oblectat hospitio. Alias, in sui pectoris scriniolo capit vides. Longe aliter Iocumhunc alii Palfes exponunt,
    et oblectat. ac in illis disertissime Hieronymus in cap. l Isaiee.
    d Praesto enim erarit cubicularii, ut indignos arce- Obtrudunt homiliam 52 Chrysostomi, tom. VI Oper.,
    rent, qui et armigerorum vices quandoque impleve- his similia recinentis. Nemo autem summis, ut loqui
    rant. Yide AmmianumMarcellinumUb. xxvn. criticem attigit labiis, qui eamdem horailiam
    8 Angelusnaturali lumine Incarnationis myslerium amant, inter spurias amaudandas non censueril. Ceeterum
    incognitum habet, sed ex Dei revelatione cognitum. ignoscendum Chrysologo, si eadem sensit quce Ori-
    Ambrosius, deFid. adGratian.;August.,lib.ivcap.l. gencm, Ambrosium, Gregorium Nazianzenum, Nys-
    MlTA. senum item, Cyrillum Hierosolymitanum, Paulinum,
    T Varians lectio, naturm nostrm.
    Prudent:um, aliosque sensisse legimus. At sapientio-.
    * Editio 1 Bonon., niieris ralione consfare, res critici noverunt Patres illos figurate.et allegorica
    B79 S. PETRI CHRVSOLOGI 580
    vel tardissime cum jumentis; ne dum moraris, ipsis A tara ? quantam superius dixerat: plenam. Et vere
    jumentis, quibus ante comparatus fueras, postpona- plenam, s quoelargo imbre totam fuuderet et infun-
    j-is. Ecce juinenta adulantur caudis, blandiuntur au- deret creaturam. Invenisti enim gratiam apud Deum.
    ribus, linguis lambunt, et motu quo possunt aucto- Hceccum dicit, et ipse angelus miratur, aut feminam
    rem suum fatentur contra naturam in tuam venisse tantum, aut omnes homines vilam meruisse per fe-
    naturam; et tu cura Judceis discutis, carpis, qui minam: stupet angelus totum Deum venire intra virgi-
    exeluserunt a diversoriis suis Dorainura suura, quem nalis uteri angustias, cui totasimul angustaestcreatu-
    jumenta suis in pncsepibus susceperunt. Unde si ra. Hinc est quod h remoratur angelus, hinc est quod
    tandem vel angelis es pium proestaturus auditum, Virginem vocat de roerito, de gratia compellat, vit
    quccab angelo dicenda sunt, si non feliciter vel di- causamprodit audienli, sane ul sensumpromoveat, vix
    gnanter admitte : quod nos hodie differre, et sequenli longa trepidalione componit. -Estimate, fratres, qua
    referre sermone, a sancli fratres, satis vobis necessa- reverentia , quo tremore nos tanto interesse deceat
    rius sermo compellit. et conveniat sacramento , quando ipse angelus non
    b SERMOCXLII sine metu metum disculit audientis. Ecce concipiet
    De AnnuntiationeD. Marim Virginis. in utero. Bene concipies, quod caro nescit, condilio
    Audistis bodie, fralres charissimi, angelum cum B non habet, non admillit natura. Ecce concipies in
    muliere de hominis reparatione traclantem. Audistis ulero. Quis anle ad fructum pervenit quam lerrce la-
    agi, ut homo c cursibus eisdem quibus dilapsus fue- borem sentiat et sudorem? Quis ante poma carpit
    rat ad mortem, rediret ad vitam. Agil, agit cum Ma- quara plantee suam tribuat et impendat industriam?
    ria angelus de salute, quia cum Eva angelus egerat 1 Quis preeter viam ad ulfam pervenit mansionem?
    de ruina. Audistis angelura de canus nosirce limo Quis preeter naturam naturce suscipit incremenlum ?
    templum divince majestatis arte ineffabili construen- Beata ergo et vere beata Maria. quee prceter gene-
    tem. Audistis in lerris Deum, in coelishominem sa- randi curas, prcetermaterni doloris fastidia, tantam
    cramento incomprehensibili collocari. Audislis inau- germinis pervenit ad gloriam. Beata, quam divinum
    dita ratione in uno corporeJ Deum honiinemque pignus sic suo suscepit et servavit in pectore, ut il-
    misceri. Audistis fragilem nostroecarnis naturam ad lud tota corporis exlerna nesciret. Beata, quoe
    porlandam totam deilalis gloriam angelica exhorta- quod de supernis i angelo referenle susceperat sic
    tione roborari. Denique ne tanto ponderi coclestisfa- menti suce solcecomrnisit et credidit. Intra domum
    bricee in Maria, subtilis nostri corporis arena suc- Virginis negolium coeleslesic geritur, ut manentibus
    curaberet, e et in virgine totius generis humani por- claustris, ipsa domus septa non senliant. Concipiei,
    tatura fruclum virga tenuis frangerelur, fugaturame- Q el paries filium. Qui ingreditur et egredilur, et in-
    tum vox angeli mox prcecessit, dicens : JVe timeas, troitus sui et exilus nulla vesligia reUnquit, divinus
    Maria (Luc. i). Ante causam dignitas virginis annun- habitalor est, non humanus; et qui conceptu suo
    tiatur ex nomine : nam Maria f Hebrceosermone, La- virginem servat, et ortu suo relinquit virginem, non
    tine, domina nuncnpatur : vocat ergo angelus domi- terrenus homo est, sed ccelestis. Nostroeergo carnis
    nam, ut dominatoris genitricem trepidatio deserat ordo secedat; hic sibi natura noslra nil vindicet, ubi
    servitulis , quam nasci, et vocari dominam ipsa sui ad divinam progeniem ccelestis ordo divinam insti-
    germinis fecit et impetravit auctoritas. Ne thneas, tuitur in naturam.! Conceptus et parlus scrmo au-
    Maria, invenisli enim gratiam. Verum est, quia qui dientis animum non fatiget, nec leviter sensum k mo-
    invenitgratiam, nescitiimere. Invenisti gratiam. Apud veat Christiani, ubi ad coelestem progeniem * virtu-
    quem? Apud Deum. Beata quce inler homines audire tis Dei divina peraguntur insignia. Concipietet pariet
    sola meruit prce omuibus. Invenisli gratiam. Quan- filium. Non dixit tibi, dixit tuum. Quare? Quia tan-

    locutos fuisse, eoque bovis el asini animalium sub- Vide similia apud Hilarium, psalm. vi, num. 12, et
    jugalium symbolo . pastores genere et religione Ju- lib. de Trinit., num. 11.
    c Ms. Ceesence,virgineavirga.
    doeos, ferendo Mosaiccelegis oneri assuetos , intel-
    lexisse; qui, ex dato sibi signo ab angelo, natum Do- 0 f Marieenomen alii a voce Syriaca qnoedominam
    minum intellexerunt. significat; alii ab hebreeo tnarum, quod est exceUens
    a Hoc oiim noniine decorabantur fideles. et subliine , deductum volunt. Vide Snicerum Thes.
    b Sermo hic inscribitur : de Annuntiatione beatoe Eccles. tom. II pag, 503.
    Marim Virginis : cujus fesiivilalis meminisse videtur s Alias, apud qudm.
    Sergius papa : Consiiluit, ul in diebus Annttntiationis h Ne dicas vero ad horam usque nonara produc-
    Domini, Nativitalis, etc, ubi Rosweidus contendit de tum fuisse colloquium : quod Antonii Belingeri, lib.
    Nativitate Domini intelligi, non de ipsius Ge:iit:icis de Angelo Custode icommentumfuit. At mullo magis
    per angelum Annuntiatione, in quo eum graviler fce- ridendus Rulilius Benzonius, qui Gabrielem in Marice
    deque cespitasse notant alii. Gregorius Thaumatur- salutatione suavissimum hymnum carmenque lon-
    gus, orat. 2 in Annunt. oinnibus aliis soleranitalibus giusculum musice modulatum^occinisse somniavit.
    eam anteferre videtur. At de tribus his orationibus Hoegermanissime gerroe sunt.
    subactijudicii viri pleno jure dubilant. Vid. serm. 140, 1 Laudat verba heec Suicerus in Thesauro Eccles.
    notam >. tom. H, pag. 415, in fine.
    0 Alias, eisdem gradibus. i Alias, deferente.
    d Cpntra Eutychen, ut pluries ohservatum est, et 1 Alias, Cihristianum.
    errores Valentini, Manetis , et Appllinaris , quorum 1 Alias, Virtutis divinrnperaguntur insignia.
    peino humancecarnis veritatem in Christo admisit.
    881 SERMO CXLIII. »581
    ctum vocabitur Filius Dei. Virgo te gratia matrem. Ased Spiritus sanctus superveniet in te. Quia ^-fod de
    prcestitit, npn natura; genitricero te dici pietas vo- carne nalum est, caro est; et qugd de Spiriiu, spiri-
    luit, quam non sinebat integritas; in tuo conceptu, tus est (Joan. m). Qui ergo de Spiritu nascitur, sine
    in tuo partu crevit pudor, aucta est castitas, inlegri- controversia Deus est, quia Spiritus est Deus. Spiri-
    tas roborata est, est a soUdata virginitas, omnes per- tus sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi obiim-
    severavere virtutes. Virgo, si tibi salva sunt omnia, brabit tibi. Obumbrat Dei virtus, ne portatura Deurii,
    quid dedisli? Si virgo, quomodo mater? Si sponsa, •s fragilitas humana succumbat. Ei virtus Altissimi
    genitrix quomodo ? Ille, quo tibi aucta sunt omnia, obumbrabit libi. h Mstus nostri corporis nescil quam
    nil minuit, Virgo. Virgo, concipitur ex le b auctor divinee prolegit umbra virlutis; nec secretum mun-
    tuus, tua ex te oritur origo, c in tuo germine est ge- dance habitatiopis inquirit, quce se sepfani superni
    nitor luus, in tua carne est Deus tuus, et ipse lucem splendoris circumspicit velamento. Propterea quod
    niundi d per te recepit qui lucem mundo dedit. Mo- nascetur ex te sanctum, vocabitur Filius Dei. Nemo
    nita ergo per angelum, Virgo, e ne prcesumas hunc hic communiter accipiat sancfura, sed illa singulari-
    vocare fiUum tuum, sed mox ut genueris , invoca tale qua cjamatur in coelestibus : Sanctus, Sancius,
    salvatorem ; quia virgiriitas non sibi parit filium, Sahctus, Dominus Deus Sabaoth (Isai. vi). Mittitur
    sed parit pignus auctoris, et integritas suum gestat B autem Maria ad Elisabelh, virgo ad sterilem, ihfans
    doniinum, non alumnum, dicente angelo : Et vocabis ad anum , ut certamine pio sumant amboe, perci-
    nomen ejus Jesum, quod Salvator Latino voeabulp piant pariter, alfera de novilate fidem, altefa de ne-
    nuiicupalur. Dixit autem Maria ad angetum , Quo- cessitale virtutem. His auditis, fespondit Maria
    modo fiet istud ? Ecce Maria interrogat : el si qui Ecce ancilta Domini, fiat mihi secundumverbumtuum,
    inleiTOgat, dubitat, cur solus Zacharias velut queru- Quce vocatur ab angelo domina, ipsa se cognoscit
    lns percunctalor incurrit? Quia pectorum cognitor et confitetuf ariciUam. Quia devOtus animus > infu-
    non verba, sed corda pervidit; non quid dixerint, Us beneficiorum crescil ad obsequium : augetur ad
    sed quid senserint, judicavit; erat enim inlerrogan- graliam, npn ad arrogantiam prosilit, non ad super-
    tium causa dissimilis, species perdivisa. Hceccontra biam pertumescit. Fiai mihi secundum verbutn luum.
    naluram credidit, Ule dubitat pro natura; bcecinte- i Quee credit verbo, merito concipit Verbum : In
    gree rei ordinem quoerit, ille quoeDeus jubet fieri non principio erat Verbum, et Verburh erat apud Deum,
    posse perscribit; iUe impellentibus exemplis noii ac- et Deus erat Verbum (Joan. i); et ad totam rem
    cedit ad fidem, heecsine exemplo percurrit ad fidem; pervenit, quee secretum k lidei cohsentit auditu.
    haec miratur de partu virginis, ille de conceptu dis- Quantum peccat heereticus, qul post causam non
    putat conjugaU. Merilo ergo heec loquilur, heecDeum r( credit, cuni tantum hanc credidisse conspicit ahte
    suo cognoscit et confltetur in corpore; ille tacet, causam?
    donec Joannem quem negabat, convictus proprio iSERMO CXLUI.
    redderet ex corpore. Quomodo. fiet istud? Quare? Dceadem.
    Quig virum non cognosco. Mulier, quem virum quce- Debefur quidem yobis natalitius sermo, sed
    ris ?quem tu jn Paradiso perdidisti ? Redde virrim, mu- ineffabUeNatiyitatis Dominiceesacraiiierilum credefe
    lier, redde depositum Dei, redde ex te quem perdi- magis convenit quam referre. Virgo peperit. QuPd
    disti per te : proetermitte naturee ordinem; reco- natura npn habet, usus nescit, ignorat rafio, mens
    gnosce ordinem Creatoris. IUe ex te assumet et fa- non capit, pavet coelum, stupet terra, creafura mi-
    ciet yirum, qui in principio te fecit et assumpsit ex ratur, quompdo sermo narrabit humanus ? Denique
    viro; ne quseras virum, cesset opus hominis, quia evangelista conceptuni Virginis, Virgims partum
    ad reparationem hominis sufficit ars divina. Hinc est sicut humano sermone panclit, ita divino claudit ar-
    quod Deus ipse ad te venit, quia te poenituit ad cano : et hoc facit ut homo , qupd credere jussus
    hominein pervenisse f. Nec jam caro ad carnem ; est, discutere non pr-esumat. Quis atlingit arcanum
    a Comraunissimaveterum Patrum sehtentia perpe- D J Salvatorem tuum invoca et deprecare.
    tuam agnoscit B. Virginis integrilatem. Vide Hiero- f Frustra hic se torquet Mita; nam Auctor
    loqui-
    nymum , contra Helvidium , cap. 9 ;'Origenem , in tur de Eva, npn de Maria.
    Luc. homil. 7; Constanthium Magnum, in orat. ad K Juxta nonnullos per yerba illa , virtus 'Altissimi
    SS. Cootum, cap. 19; Epiphaniura, hocres. 78, nUm. oburiibfabit,angelus operafionis modum explicat: qui
    : 7; Augustinum (si ipse est) de Heeres. cap. 56. Hel- consistitindivinaDeiprotectione, qua remota, eamdi-
    vidii argumentum refelUt Basnagius, tom. I pag. 106. vina MajestasGOrisumpsisset; mens.
    Teftullianus lib. de Velam. Virgin., alt hoc conslare Vide Syiiopsim, Sacror. Crilic. ethcecGhrysologi
    tom. IV pag. 817, in
    licel Uehion resistat. Posf Helvidium et Hebionem principio.
    heee eadem effutisse seiriius Jovinianum. hVideS. Thomam p. ni, quoest. 27, art. A, ubi
    b Laudat hcec, et aliorum Patrum fere similibus docet B. V. nec fomitem hahuisse.
    verbis Ulustrat Barlhiiis Advers. lib. l cap. 7 pag. U. .' Fasciis, funibus beneficiorum.
    Bucherius , homU in Annuntiat. B. V. : Creqtortuus 1 AUas : quia credit,
    eril filius luus, qui fecit te nascetur ex te. ^ Ad perfectam Verbi incarnatioiiem., et Dei ma-
    c Alias, in tuo gremio. ternitatem pervenit B~. V., quia auditu prpprip ,
    d Nonnulla. editiones, Per te nobis dedii. quasi per scalee gradus fidei summitatem ascendit.
    e Verba hsec caule legenda, et recte explicanda MITA.
    «idverlit Latinius, scilicet : ne pr-esumas eum habere 1 Consule preefationem.
    ad instar filii humano more geniti; sed eum velulj
    jj85# S. PETRl CHRVSOLOGI 584
    Dei, partum Virginis, rerum causas, seeculorumA _, partita stillicidiis tempora fidei rigarent germina, non
    negotium, coramercium divinitatis et carnis , homi- necarent. Ave, gralia piena, Dominus lecum. Missus
    nem Deumque unum Deum? Evangelista sic ait : est angelus a Deo, et quid dicit? Dominus tecum.
    b Ergo eral cum Virghte, qui ad Virginera miserat.
    Missus est angelus Gabriet a Deo in civitatetn Gali-
    Immcui nomen erat Nazareth, ad virginemdesponsa- Prcecessit nuntium suuni Deus, sed a Deo non re-
    tam viro cui nomenerat Joseph, el nomenvirginisMaria cessit : teneri locis non potest, qui omnibus ha-
    Missusest angelus a Deo; ubi a mediator est betur in locis; et lotus ubique est, sine quo ni-
    (Luc. 1).
    angelus, humana cesset opinio ; ubi cceleslis est hil est totum. Benedida lu hiter mulieres. Vere
    nuntius, interprelalio terrena pellalur. Curiositas benedicta virgo, quce et virginilatis possidet decus,
    humana torpescat, ubi supernus habetur interpres. matris et perlulit dignilalem. Vere benedicta, qttce
    Missus esl angelus a Deo. Qui audit altentius, quia a et superni conceptus meruit graliam, el suslulit in-
    Deo missus sit, deitatis refugit perscrutari secretum. tegritatis coronanj. Vere berredicta, quoc et divini
    Quod per angelum Deus mandat, ille meretur scire, germinis suscepit gloriam, et regina totius exstilit ca-
    qui limet scire. Audi Dominum dicentem : Super stilatis. Vere benedicta, quce fuit major coelo, fortior
    quem respiciam nisi super humilem, el mansuetum, terra, orbe latior; nam Deum quem mundus non ca-
    et trementemverba mea (Isai. LXVI,juxta LXX)? Hu- B pit, sola cepit. Portaviteumquiportat orbem, genuil
    milem, et mansuelum : quantum mansuetus est ille: genilorem suum, nutrivit omniurnviventium nutrito-
    qui jussis obtemperat, immansuetus tantum est illei rem. Sed videamus quid ait evangelista : Maria, in-
    qui jussa discutit. Missus cst angelus ad virginem. quit, ut vidit angelum, lurbata est in sermone ejus.
    Quia semper est angelis cognata virgiuitas. In carne; Turbata esl caro, concussa sunt viscera, mens tre-
    preeter carnem vivere non terrena vita est, sed coe- muit, lota cordis obstupuit allitudo : quia in ingressu
    leslis. Et si vultis scire, angeUcam gloriam acqui-• angeli virgo sensit divinitalis ingressum. Turbabatur
    rere majus est quam habere; esse angelum felici- humani corporis templum, el carnalis domiciliimo-
    tatis est, virginem esse virtutis; virginitas enim hoc>. vebantur angustiee, cum se in virgineo pectore tota
    obtinet viribusquod habet angelus ex natura. Ange- Dei conderet magnitudo. Sed si placet, priusquam
    lus ergo et virgo divinum agunt officium, non huma- fidei Cbristiana. penetremus arcanum, loquamur ad
    num. Ingressus, inquit, angelus ad eam dixit: Ave, eos qui parlum virginis, qui magnum pietatis sacra-
    gralia plena, Dominus tecum, benedictatu inter mulie- mentum, qui reparationem salutis humanoereferunt
    res. Ave, graiia plena, Dominuslecum : videtis quibus; ad divinitatis injuriam. Venit ad virginem Deus, hoc
    est virgo oppignorata muneribus. Ave, graliaplena, est, ad opus suum opifex, creator ad creaturanl
    Dominus lecum. Ave, hoc est accipe. Quid? Virtutesi G suam. Quando ad opilicis honorem operis restaura-
    munerum , non pudoris. Ave , gralia plena. Heecest tio non redundat? Quando honor non deputatur ad
    gratia quee dedit coelis gloriam, terris Deum , fidemi gloriam, si faclor facturam suam reparet ? Ne aroittat
    gentibus, finem vitus, vitee ordinem , moribus disci- quis opus suum, nonne cum veterascit revocat, et
    plinam. Hanc graliam detulit angelus , accepit Virgo cum cadit erigit, et cum destruitur in meUus non re-
    salutem seeculisredditura. Ave, gratia plena. Quia format? Ergo quddin partu virginis agilur, non est
    singulis gratia se est largita per parles, Marioevero1 Creatoris injuria, sed salus est creaturoe. SiDeus fe
    simul se totam dedit gralieepleniludo. Omnes, in- cit hominem, quis arguit cur refecit? et quod ex li-
    quit evangelista , de plenitudine ejus accepimus mo formasse digne creditur, quare ex carne refor-
    (Joan, i). Unde etDavid dicit: Descendit sicutpluvia' masse judicatur indignum? Quid pretiosius, caro aut
    invellus (Psal. LXXI).Vellus cum sil decorpore, limus? Ergo reparationis nostroe quanto preliosior
    nescit corporis passiones; sic virginitas cum sit ini materia, tanto major est gloria. Aut quando Deus
    carne, vitia carnis ignoral. Coelestisergo imber vir- non in utero plasnrator est hominis? Audi Job : Jlfo.
    gineum in vellus placido se fudit illapsu, et tota di- ntis lum fecerunt et finxerunt me. Et post: Ul caseum
    vinilatis unda bibulo se nostree carnis celavit in vel- coagulasti me : ossibuset nervis inseniisti tne, vitamet
    lere, donec per patibulum crucis expressum terris D tnisericordiamdedistimihi(Job. x).EtDavid :Ttt/ormff-
    omnibus in pluviam salulis effunderet. Et sicut stil- sti me,elposuisti superme manumtuam(Ps, cxxxvm).
    ticidia slillantia svper terram (Ibid.). Ut vitalibusi Et ad Jeremiam Deus : Priusquam essesin ulero, novi

    a Locum exhibet Barlhius Advers. lib. LVHIcap. stum a Virgine conceptum credunt in ipsa tantuin
    6 col. 2733, aitque mediatorem pro legalo ab aliis colloquu clausula , et post Virginis assensum : Au-
    etiam usurpari. gustino scilicet, serm. 18 de sanclis; Gregorio Ma-
    b Suspicetur forlasse aliquis credidisse Chrysolo- gno, lib. xvui Mofalium, cap. 27; Basilio Seleuciensi,
    gum Mariam virginem jam Christum Dominum con- orat. de Annunt.; Joanni Damasceno, lib. ni de
    cepisse cura ab angelo salutarelur : quod eruendum Fide cap. 11; Bernardo, serm. 4 super Misstis est;
    putant ab illo Hieronymi, epistola 190 ad Princi- Sedulio, lib. xi Pasch.; Prudentio, in Carmine con-
    piam : Sancta Maria, quia concepera'.eutn in quo tra Homuncionitas; Rttpertolib.i de Spiritus S. Ope-
    omnis plenitudo divinitatis habilat corporaliter, plena ribus cap. 9, elc. Idcirco Chrysologi et Hieronymi,
    gralia salutatur. Ego tamen eegre adtnodum credam etc., lestimonia emollire etinrectum sensum deflec-
    Hieronymum, et Chrysologum, aliosque, si qui alii tere opus est. Consulas velim doctissimum Serry,
    sunt, a recto Evangelii sensu in re corapertissima Exercit. 27 pag. 180, ubi lieeclatius disputat.
    aberrasse, aliisque patribus repugnasse, qui Chri-
    585 SERMO CXLIV. 586
    . sertpr, integritas testis innocentice? JVe timeas, Ma-
    ie, et in vulva tanetificavi te (Jerem. i). Si ergo pa- A
    rentis in alvo Job lineamenta depinxit, si matrisin ria, invenisti enim gratiam apud Deum (Joan. i). Quod
    utero Davidmembra compegit, si Jeremiam genitricis erat in principio apud Deum, b Verbum Deum intra
    sanctificavit in vulva, si Joannem steriUs in ulero re- se virgo reperit, et factum est magnum deitatis tem-
    plevit Spiritu sancto, quid mirum modo, si virginis plurn, quee erat pusillum humanitatis hospitium, et
    habitavit in utero, qui mulierem hominis sumpsit ex quem non capiebat pusillitas humani corporis, coepit
    latere? Ipse hominem mulieris resumpsit ex utero, virginalis c uteri magnitudo. Ecce inquit, concipies
    qui virginem viri formavit ex corpore'; ac perinde, in utero. Propter reverentiam dixisse suffecerat con-
    homo , quee tibi videntur nova, Deo habentur anti- cipies; quod exaggerat, in utero, quid est? Ut con-;
    qua. Sed dicis : Quoenascendi necessitas Deo eui sup- ceptus esset veritas, non figura; ut partus essetpro-
    petit faciendi potestas ? Quce? Ut ipsam naluram na- prietas, non imago, ut sicut de Deo vero Deus verus
    scendo reficeret, quam fecerat operando : quia quce natus est, sic de vero conceptu d veritas huraani cor-
    facta fuerat ut generaret ad vitam, ipsa generabat ad poris nasceretur. In ortu Christi, fratres, humani cor-
    mortem. Per peccatum primi hominis natura lethale poris injuria sublata est, non nalura; nec est crea-
    vulnus accepit, et coepit esse origo mortis, quee erat tura deleta, sed culpa daranata. Est ergo hseresis,
    initium vitoe. Hoc ergo negotium nativitatis quod B quce Christum • aerium corpus assumpsisse menti-
    nasci compulit Christum, ut naturee curam nativitas tur : nec habuisse carnem, f sed hominem simulasse
    daret auctoris, et naturoe curatio esset vivificatio li- confingit. Concipiesin utero, et paries filium, et voca-
    liorum. bis nomen ejus Jesum. Quod Hebraice Jesus, Greece
    SERMO CXLIV. Suxip, hoc dicitur Latine s Salvator. Merito ergo
    Deeadem. Virgini salva sunt omnia, quceomnium genuit Salva-
    De nativitate Christi nos comperendinare sermonem torem. El vocabisnomen ejus Jesum, quia in hoc no-
    allitudo rei facit, et cogil mysterii magniludo. Virgo mine deitatis tota adoratur majestas : omnes qui
    peperit, quis loquetur? Verbum caro factum est, quis commorantur in coelis, universi qui habitant terram,
    narrabit? SiVerbum Dei infantieedat vagitum, homo cuncti qui in profundo tenentur inferni, huic pro-
    imperfectus quomodo clamabit in verbo? Quantam sternunlur nomini, hoc adorant. Audi Apostolum di-
    stelta roagis nocte dedit quoerentibus lucem, tantam centem : Ut in notnineJesu omnegenu flectatur, cmle-
    doctoris sermo ortus Domh.ici prcebet audientibus tlium, terrestrium et infernorum (Phil. n, 10). Hoc
    claritatem : ut Christum iuvenisse gaudeant, discur- nonien quod dedit ceecisvisum, auditum surdis, clau-
    rere non prcesumant, honorent muneribus infan- dis cursum, sermonem nmtis, vitam mortuis, totam-
    tiam, non minorent. Sed orate, fratres, ut qui nostro C < que diaboli potestatem de obsessis corporibus virtus
    sensim crevit in corpore, paulalim nostro crescere hujusnominis effugavit. Et si noroen lantum est,
    dignetur in verbo. Evangelista hodie angelum retulit quanta potestas? Sed quis est iste qui vocatur hoc
    sic locutum : JVetimeas, Maria, invenisti enim gra- nomine? Jam dicat angelus. FAFilius h Altissimi vo-
    tiam apud Deum (Luc. i). iVe limeas, Maria, quare? cabitur. Videtis quia quod concipit Virgo, non terre-:
    Quia invenisti gratiam. Timet non qui invenit, sed qui num germen est, sed coeleste. Vii^o peperit, sed
    perdit. lnveuit, invenit hoccconcipiendo superiii.ger- Deus suscepit Filium. Ergo qui de hac nativitate hu-
    minis gratiam, queepariendo non perdidit virginita- manomodo disputat, ad omnem tendit tanti genito-
    tis insignia. JVetimeas, Maria. Quid limet, quce se- ris injuriam. Et dabit, inquit, ei Dominus sedemDa-
    curilatem rerum concipit, parit gaudia soeculorum? vid patris sui. Hinc " hoereticus gerierat perfidiaesuae
    Timornon est, ubi divinum est negotium, non hu- nebulas, hine sibi fingit erroris materiam. Ecce, in-
    manum; ubi virtutis conscientia est, non pudoris. quit, non ego dico, sed angelus, Dabit illi Dominut
    Quid tiraet, quce suscepil eum quem timent omnia Deus; numquid non major est qui dat, quam qui ac-
    quce timentur ? Quid timet, » cui judex causccest as- cipit ? et qui accipit, antequam acciperet non habe-
    a floc est, quce Ulumnacta est Judicem, cui per- D _ Marcion, Valentinus, Basilides, Bardesanes, Cerdo,
    pelua ejusdem libertalis defensio coeUtusest deman- - Manes. Vide Theodoretum Heeretic. Fabul. lib. iv
    data. MITA. .» cap. 11 pag. 278. Idem, epist. 104 pag. 975; Chry-
    b Emendatio Latinii. Editi, VerbumDeus. sostoraum, hOmil.8 in Matth. pag. 52; Ignatium,in
    c Alias, meriti magnitudo. ad Trallenses, pag. 13, Basilium, de Generat.
    d Vide quoe ex TiUemontio annotavimus in fine epist. Chrisli hum. pag. 589, ad illud. Matth. i, 20; Socra-
    serm. 59.
    e Christum aerium, et de substantiis superioris tem, Histor. Eccles. lib. i cap. 22 pag. 185; Photium,
    epist. ult. pag. 581; Leontium, deSectis, acl. 3 pag.
    mundi corapactumcorpus induisse, impia fuit doctri- 434. Huc quoque referri debent Gnostici, qui, scn-
    na Apellis, Marcionis discipuli. Contra eum sur- bente Epiphanio haeres.26 pag. 45, docuerunt Chri-
    rexit Tertuilianus lib. de Proescript.oap. 51 pag. 343, stum non essenatum ex Maria, sed per Mariam osten-
    ejusque sectalores, in lib. de Carne Christi cap. 8, sum; carnem vero ipsum non assumpsisse,sed speciem
    vocat Apelliianos; et August., Ub. de Hseres. ad tanlum fuisse, seu illusionem.
    Quodvultdeum cap. 25, Apetliim dicuntur; et ab 8 Yiae Synopsim Sacr. Critic. lom. IV pag. 34 et
    Epiphanio, heeres. 44 pag. 166, Apelleiani. De eodem 55. Iir sacris autem feceptius Sospilalor.
    sic Theodoretus, Heerel.Fab. lib. i cap. 25 pag. 2H : n Deus dicilur Altissimus hic, et Gen. xiv, 9;
    Chrislo corpus atlribuit non humanum; sed de mundi psalm. LXXXII, 7; Marei v, 7.
    tubstanlia. > Afianos perstringit.
    ' Heeresimhanc fdverurit varii: Simon, Menander,
    PATBOI-..!!. '-•-" 19
    Sfe» S. PBThi GHR^SOLOGI S&8
    bat. Sednosista, fratres, audiamus, npn utperfidi, A . nunc tantum nostris habetur in cordibus. Veniet, ut
    sed ut fideies; et sit nobis argumentum fidei, quod quibus est gloria de reguo, sit de familiaritate lidu-
    illis est erroris occasio. Dabit illi Dominus Deus. cia. El regni ejus nori erit finis. Qui ejus a>.iventum
    Qnis dat, autcui dat? utique Deus homini dat, divi- credis, gaude, quia regnum sine fine promisit, ulii esl
    nltas carni. Dabit illi Dominus Deus. Quis Deus? uti- * sinesuccessoremilitia, ubi sunt perpetuoedigniintes.
    que Verbum quod erat in principio semper Deus. Cui Sed quid est qttod permansiira non ambiunt qui am-
    dat? quod caro (actum est, et habitavit in nobis (Joan. biunt transitura? Qiiid est? Quid est qttod caiucos
    i). Audi Aposlolum dicentem : Deus erat in Christo honores auro comparant, et nolunt gfatis accipere
    mundum reconciiians sibi (I Cor. xv). Sibi utique non sempiternos? Fratres, hic parantur oflicia, hicdecer-
    alii. Hic ergo Deus, qui in Christo erat, regnum nuntur loca, hic honores designantur, hic "quinou de
    sibi dabat in Christo, et conferebat suscepto corpori Evangelii fide acceperit codicillos, ibi ceternarum in-
    quod semper sua divinitale possederat, sicut ex ipso fulas non habebit dignitatum. Ergo si delectat mili-
    atigeli probatur elpquio. Dabit illi Dominus Deus se- lia, si volumus semper mUitare, arripiamus arma
    dem David patris sui. Vides, quia quando accipit, Da- Christi, vigilemus, sobrii sirtius, vii.camus diaboluui,
    vid filius dicitur; quandp dat, Del Filius nuncupatur, prosternamus vitia, ul possimus d accipere prcemia
    •
    ipse dixit: Omnia qum habet Pater, mea sunl (Jtoan. j{ pariter et coronas ab ipso Domino nostro Jesu
    __vi).Et quoenecessitas accipiendi, ubi est habendi Christo, qui cum Deo Patre regnal nunc et semper,
    potestas ? Ait, oinnia qumhabet Pater, mea sunt. Quis et per omnia seeculasceculorum.Amen.
    accipit quee-suasunt? Aut in gratia dantis est, si ac- « SERMO CXLV.
    cipienlis est quod donatur? Fateraur quiaaccepit, De generglione Christi, et de Joseph Mgriam dimitlere
    sed iste qui natus cst, qui suscepit carnem, qui sus- voleiite.
    eepit infantiam, qui cunabula pertulil, qui suscepit Audituri estis hodie, fratres, quemadmodum nobis
    tetates, qui laborem sustinuit, qui faniem sensit, qui heatus evangelista generationis Chrisli retulit sacra-
    sitim passus est, qui a tot injuriarum genera non re- mentum, C/iri*.i,inquit, generatio sic erat: Ctimessel
    ftigit, qui ascendH crucem, qui subiit mprtem, qui desponsata niater ejus Maria Joseph, antequam con-
    intravit sepukrum : hceretice, huic quod accepit venirent, inventa est in utero habensde Spiriiu sancto;
    ascribe. Af putas quod honorera a Deo dedignatur Joseph aulem vir ejus cum esset juslus, et nollet eam
    accipere, qui ab hominibus tantas accepit injurias? traducere, voluit occulte dimiltere eam (Malth. i). Et
    Aut existimas quod conferri sibi regnum a patre fasti- quomodo justus, qui conceptum sponsce duxit nou
    dit, qui ab inimicis poenas, mortemque suscepit? discutere? Suspecti non exquirit causam pudoris,
    ( conjugii famam non vindicat, sed f requiril? Voluit
    Hceretice, quod est injurioe,quod infanticc,quod eeta- Q
    tis, quod temporis, quod dati, quod accepti, quod occultedimittere eam. Hoc pio magis videtur conve-
    minorationis, quod mortis, si intellexeris nou esse iiire quain justo; sed humano judicio, non divinp.
    divinitatis, sed cprporis, tu nullam Filio irrogabis Penes Deum npque pietas sine justitia est, neque sine
    injuriam, nullam tu facies in Trinitate distantiam, pietate justitia; coelesti sensusine bonitate eequitas,
    Sed revertamur ad nos, et quoe sunt nostra jam lo- sine oequitate bonitas nou habetur. Virtutes si sepa-
    quamur. Dabitilli, inquit, DominusDeus sedemDa- fatce fuerint, dilabuntur; eequitassine bpnitate socvitia
    vid patrissui, eiregnabit in domo Jacgb in mternum, pst, et justitia sine pielate crudelitas. s Joseph ergo
    it regni ejus non erit finis. Qui in coelpsemper conse- merito justus, quia pius; et pius, quia justus. Deni-
    dit Patri, nunc sedem David accepit in terra : qui que dum pietatem cogitat, crudelitale caruit; dum
    regnabit sibi semper, raodo nobis in b domo Jacob causam temperat, judicium custodivil; dum vin-
    regnum sortitus est -elernum. Gaudeamus, fratres, dictam differt, crinien evasit; dum relugil accusato-
    quiaqui sibi regnavit regnaturus est nobis; gaudea- rem, fugit senlentiam. _Esluabat animus sanctus
    mus, quia venit re$natiu'us in terr^, ut nps cum illo npgoUi npyilaite perculsus, stabat sponsa prceguans
    regoare possimus in ccelo. Audi Apostolum : Si com- sed virgo; stabat plena pignore, sed non vacua pu-
    patimur,el conregnabhnus (II Tim. u). Nobis natus U dore; stabat de con.ceptusollicsita,sed de integfitate
    est, nobis.utiquerejnum venit donaturus, ipsopio- secura; stabat vestila inaterno munere, sed non
    mittente.cum dicit: V«niie, benedictiPalris mei, per- honore virginitatis exclusa. Sponsus quid faceret ad
    cipite regnum, quqdvobisparatttqt est ab originetnun- ista? Accusaret de crimine? Sederatipseinnocentice
    di (Mdtth. xxv). Vpb_sdis,U, KoiimiUi.Venit, ut sit tesjis, Culpain diceret? Sed erat ipse custos pudoris
    nobiscum semper, ut nosltis sit semper in oculis, qui b Urgeret adulterium T Sed erat ipse virginitatis asser- -
    %Ex L_%tin\o. Editi, ioiainjuriartim genera. *.In aliquibus codicibus inscribitur tantum : De
    b Consdnant Patres, qui pra domoiacok Eccksiam genatatione Christi; reliqua desunt.
    - f
    et -ideles inmii volunt, Alias, relinquit.
    c Vetde sideruni, vel de angelorum nulilia hoec 6 Uti justus, id e;st patriorura rituum observator,
    intelligas, utraque semper eadem erit, nec umquam retiuendani uxorem minime censuit; uli pius, dimit-
    deficiet. Ex Mila. tere cogitavit; sed sine slrepitu fore.si et crinri.iis
    d Similia habes
    apud Theophylactum in U Tim. n; infamia.
    S. Athanasium, q. 120 deParab. Script.; Gregorium k Nocveritus est Augustinus dicere nil aliud quam
    Nazianz., Orat. 11 in Pentec.; Augustinum, in psalm. adulte:"mm suspicas..e. Jnslinus etiam in Cnlloquio
    »; AmbrosiumOmc. lih. i cap. 10. cum Tiy_3ho_,epag. 305 D, edit. Colon. 1680: Quod
    5S9 SERMOCXI.V. SfO
    to.-. Q.i:I faceret ad ista? Cogitatdimittere, quia noni A timeat admonetur: et vere pius animus oum compa--
    p;>_e.-alvel foris prodere, vel intus quod eveneratt titur, plus pavescit. Josepli fili David, noli limere.Ke
    c:>-.-iiiC.-e.Cogital dimittere, et dicil Deo totuin, quiai cum de conscientia securus sis,.de sacramenti cogni-
    quoj hoinini diceret non hahebat. Et nos, fratres,, tione succumbas. Joseph fili David, noli timere. Quain
    quoties res turbat, fallit species, facit color negotiii vides virtus est ista, non crimen; hic non humanus
    inlerna nescire, declinemus judicium, subtrahamus> lapsus est, sed est divinus illapsus; bic prcemiume.-<..,
    vindictam, senteiitiam fugiamus, dicamus Deo totum, non reatus; bic incrementum coeli est, non"cprpori?
    ne dum facile innocentum forte gestimus in poenam, delrimentum; hic non est proditio personee, judicis
    ipsi nobis noxiam sententiam proferamus, dicente esl secretum; hic palma cognitoris est, non supplicii
    Domino : In quojudicio judicaveritis, judicubilur dei poena; hic hominis furtum non est, tbesaurus est Dei;
    vobis (Mattli. vn)."Certe si nos tacuerimus, clamabit hic n6n est mortis causa, sed vitee. Et ideo noli
    Deus, respondebit angelus, qui Joseph, ne innocen- timere quia queevitam parturit, non meretur d occidi.
    tiam desereret, sic preevenit: Joseph, inquit, fili Da- Joseph fili David, noli timere Mariam conjugemtuam
    vid, twli thnereaccipere Mariam conjugemiuam; quod accipere. Sponsaro vocari conjugem legis est hoc
    enim in ea natum esl, de Spiriiu sanclo est. Pariet divinee: sicut ergo manente virginitate mater est, ita
    autem filium, el vocabisnomen ejus Jesum; ipse enim B ' conjux dicitur pudore permanente. Joseph filt Da-
    salvum faciet populum suum a peccaiis eorum. Joseph vid, noli timere accipere Mariam conjugemtuam; qtiod
    fili David. Videtis, fratres, in persona genus vocari, enim in ea naliim est, de Spiritu tancto est. Veniant,
    videtis » in uno totam prosapiam nuncupari, videtis audiaiit, qui requirunt quis sit quem Maria genuit.
    in Joseph seriem Davidici stemmatis b jam citari. Quod in e.i natum est, de Spiritu sancto est. Veniant,
    Joseph fili David. c Vicesima octava generatione na- audiant, qui Greecoturbine f Latinam nubilare nisi
    tus, quomodo David filius dicitur, riisi quia generis sunt puritatem, Kv9p«ncotoxov, , ut SSOTO-
    ^/J.ITTOTOXOV
    aperitur arcanum, fidespromissionis impletur, super- xn tollercnt, bliisphemantes. Quod in ea natum est,
    na conceptio coelestispartus virginea jam signatur in de Spiritusancloesl, Et quod de Spiritu sancto natuiq
    carne? Joseph fili David: Tali vpce ad DaVidprolata est, spirilus est, quia Deus spirilus est (Joan. IIIet iv).
    fuerat promissio Dei Patris : Juravit DominusDavid Quid ergo requiris quis esl qui de Spiritu sancto natus
    veritatem, et non frustrabitur eum : de fruciu ventris est, cura tibi quia Deus est, Deus ipse respondeat?
    tui ponatn super sedem tuam (Psal. cxxxi). Quod cum te Joannes increpet, qui dicit: In principio erat
    factum quidem tali glorialur in cantico : Dixit Domi- Verbum, ei Verbum erat dpud Deum, et Deus efat
    nus Dominomeo, Sedea dexlris meis (Psal. cix). De Verbum, et VerbumDeus caro faclum est, et habitavil
    fructu ventris tui, bene fructus ventris tui, bene de Q ( in nobis, et vidimus gloriam ejus (Joun. i). Joannes
    Utero, quia coelestishospes, supernus habitator sic vidit gloriam, respicit iniidelis injuriam. Quod ih ea
    in uteri descendit hospilium, ul corporis claustra natum est, de Spiritu sancto est, Et vidimus gloriam
    nesciret; sic de habitaculo Ventris exiit, ut virginalis ejus. Cujus ejus? qui natus est de Spiritu sancto, ejus
    janua noh patefet, et impleretu.r illud quod cantatur qui Verbumcaro factumest, et habitavilin nobis. Quod
    in Cantico Canticorum : Hortus clatisus, soror mea in ea naium est de Spiritu sanclo est. Virgo concepit,
    tponsa; horlus ctausus, fons signaius (Cant.ix). Joseph sed de Spiritu; virgo s parturiit, sed eum quemprce-
    fili David, noli timere. Sponsce causas sponsus ne dixit Isaias : Ecce tirgo in utero accipict, et pariel
    vero Josepli occulie dimitterc, non palain traducere Juliano suffugiumqucerenli, et evai.gelistam exvulgi
    cogilaret, ideo (uit, quod cerle adutteram uesciret, sed. opimone locutum effutienti, dum Mariam Josephi
    mere suspicarelttr; hnmo poliusfluciuatione elpertur- conjugem dixit, arguta hac observatione occurrit:
    balione animi movereiur. Hoc putemusevangelistamfacere pottiisse,cumvel *«_.,
    '*- Proniissio Dei deChrislo nascituro, non Judaicam vei cujuslibetalierius hominisverba narraret, ut secun-
    gentem tanlummodo, sed privatam Davidisprosapiam dum opinionem poputiloquereinr.Nttmquid et angelus
    spectabal. loquens unus ad iinuin, contra conscientiamsuam, et
    h
    - c Alias, non mutari. tricesima octava. Facile enim - ipsius cui loquebalur, secundumopinioneiiipoliusquahi
    Corrupte legebatur secimdum veritalem fuerat loculus; cui eldixit: Noli
    fuit librariis pro vicesima scribere tricesima. Matlh. limere accipere Mariam in conjugemtuam?
    xvu: Qmnesgcmrationes ab Abraham tisque ad Da- f Vixerai Chrysologo cocevusTheodorus Mopsue-
    vid, generaiionesquatuordecim;el ab David usque ad stenus, secuiidum cujus pravam doctrinam : Deus
    transinigralionemBabylonisgenerationesquatnordecim; D Verbum erat in illo homine quemVirgo peperit x«t'
    et a transmigralione Bubylonis iisque ad Chrisium, &%MV, secundum dignitatem, v.a.f k-jtxfopca,secundum
    generationesqualuordecim.Ergo vicesima oclava ge- retationem, xar hsaytiav, secundum operatiohem:
    neralione a Pavid, natus est Cbristus. MITA. unde ipsa virgo Mana ayBpan:oz6y.os, homhtipara, et
    d LegeMoysis, Peuteron. xxi, 20, statuebatur lapi- . XpiorTOT6-/.os-, Christipara, non 0_OTO-XOJT,
    Deipara, dici
    ^Eiio in uxores adulterii reas. Verosimilius autem est bic a Chrysologo
    e Sponsa est, qui» aficui pacta est uxor : nam quee poteiat.
    vellicari heeresim Eutychetis, utputat Bacchiiiius in
    iieiponsata erat, uxor habebatm' destinatione, ac pro- Agnello tom. I. Ex hoc enim cruit vir doctissimus
    ii.de tixor vocatur Geues. xxix, 21; xxii, 24, ubi pu- Petrum episcopumRavennatem diversumesse a Pelro
    niiur tamquam adulter, qui altefius sponsam corru- noslro, qui recentiori cetatevixit; observavitque Til-
    perit. Vox autem hacc conjux sponsalibus de futuro, lemontius tpm. V pag. 864, col. 2. Nota in hoc ser-
    usitato hoD_Anum sermone, non convenit. Quare inter• mone nonnuUalegi, quee occurrunt etiam in cpistola
    _Vu;ginema^ Josephum malrimoiiium ratum, non coh- ChfysOlogicontra Eutychera.
    sunimatuhi ihtercesserat, VidePubamcl i:s liptishic; ; f. Alias, concepit,
    et Augustinumlib. v conlra Julian. cap. 12,/qui eidemi ";-
    g9_ S. PETRI CHRYSOLOGI 59_i
    . filium, et vocabuntnomenejus Emmanuet, quod inter- A verba modis non pensemus humanis; seponendus est
    pretatur NobiscumDeus (Isa. vn, Malth. i). Nobiscum huraanussensus ubi totura quod dicitur est divinum.
    Deus, cum illis homo. Et maledictus homg, qui spem Sic Christus quod nascitur non est consuetudo, sed
    ponit in homine (Jerem. vn). Audiant qui requirunt signum; non est natura, sed virtus; non ordo esl, sed
    quis est qui natus estde Maria? Paries filium,hiquit potestas; etest coelestemiraculum,ratio uonhumaiia.
    ;?angelus, et vocabistwmenejus Jesum. Quare Jesum? Hicmundanascientia quidcapiet?hiccarnis intelligen-
    « Apostolus dicit: Ul in nomine Jesu omne genuflecta- tiaquidrequiret? Chrisli,inquil, generatiosicerat. Non
    '
    tur, cmlestium,terrestrium, et infemorum(Phil. n); et dixil, Sic facla est, sed Sic erat, quia Christi generalio
    tu quis sit Jesus, dolosus cognitor nunc requiris ? erat apud Patrem, quando generabatur ex matre.
    Omnis jam lingtia confitetur quia Dominus Jesus in Quoderat, semper erat; quod factum est, hoc red-
    glofta est Dei Palris; et tu adhuc inquiris quis est debatur : erat Deus, reddebatur homo; ex utero nos
    Jesus? Paries fdium, et vocabis nomen.ejus Jesum; suscepit ille, qui nos plasmaveratf ex luto. Cumde-
    ipse enim salvum faciet populumsuum. Non allerius sponsala essel mater ejus Maria. Suffecerat dixisse,
    salvum faciet. Unde? A peccalis eorum. Esse Deum, cum desponsala esset Maria. Quid sibi vult sponsa
    qui peccata donat, si Chrislianis non credis, crede mater? si maler, non sponsa; si sponsa, non adhuc
    infidelissimevel Judccis dicentibus : Cumsis homo, B mater. Cum desponsgtaesselMaria maier ejus. Virgi-
    facis teipsum Deum (Joan. x). Quis potest peccata nilate sponsa, fecunditate mater; mater viri nescia,
    dimittere, nisi solus Deus (Marc. n) ? Illi eum nega- parius conscia. Aut quomodo non ante conceptum
    bant Deum, qui eum peccata dimittere non crede- maier, quee post partum virgo mater? Aut genilrix
    banf; tu ab eo peccata dimitti credis, et Deum dubitas quando non, quce sccculorum generavit auclorem,
    confiteri? Verbum caro factum est, " ut hominis principium dedit rebus? B Natura virgo matersera-
    caro proraoveretur in gloriam Dei, non ut Deus in per, sic semper noverca corruptio. Est ergo muneris
    carnis verteretur injuriam, sicut dicit Apostolus: virginalis ut regeneret per Deura virgo quod per
    Qui sejungit Domino, UIMIS spiritus est (H Cor. vi). Et Deum virgo generavit : Deus et integritas est coeleste
    quomodonon quando sc juhgit Deus homiui, unus est consortium, virgiuitas juncta. Christo copula est per-
    Deus? b Humanoeleges inlra triginta annos litigiosas fecta virtutis. QuodVirgo concipit, est honor Spiri-
    omnes inlerimunt quecstiones, et Christus c circa tus, non onus est carnis; quod parturit Virgo, secre-
    quingentos annos nativilatis suce causas preestat, tum est Dei, non est minislcrium conjugale; quod
    ortus sui lites patitur, status sui sustinet queestio- nascitur Christus, divinoemajestatis est, non est im-
    nes? Heerelice, desine judicare judicem tuum, et becillitatis humancc : est gloria deitatis tota, ub
    adora in coelis Deum, quem Deum magus adoravit C nulla carnis sentilur injuria, Cum esset desponsuta
    in lerris (Matth. u). mater ejus Maria Jgseph, antequam convenirent, tn-~
    d SERMOCXLVL venta est in utero habens de Spirilu sancto. Quid est
    De eadem, ac Joseph sponso, et sponsa matre. quod ad sponsam, et non ad liberam coelestisinno-
    Quolies transcursis anni metis dies DominicoeNati- centice destinatur arcanum? Quid est quod sic zelo
    vitatis adventat, et virginei parlus fulgor toto orbe sponsi, sponscepericulum comparatur? Quid est quod
    diffunditurflainmeocorusco,e voluntati.s,uon pavoris virlus tanta putatur criraen, salus certa discrimen?
    est quod taceraus. Quoemens in ipso ortu divini regis Quid est, quod inter innocentes taliter laborat pu-
    objicere sc proesumat? Solis radii cum erumpunt, dor, verecundia succumbit, faligatur castitas, sau-
    visus hebetatur bumanus; radiarite Deo, quomodo ciatur fides, exstat accusatio, urget causa, facultas
    non totus animorum sauciatur aspeclus? Reparatis tola excusalione aufertur? Quis excusat sponsam,
    ergo sensibus novi luminis post stuporem, tempusest quam conceptus accusat? Aut quid proflciet defensor
    quo jani nos visa Christi generatione per carnem externus, quando facti lestis internus assistit? Quid
    ipsius etiam divinitatis contemp_efl.urSrcana. Christi, tenemus, fratres ? Non apices, non litteroe, non syl-
    inquit evangelista, generatio sic erat (Matlh, i). Fra- laboe, non verbum, non nomina, non personee in
    tres, si volumus intelligere quce dicuntur, divina D EvangeUo divinis vacua sunt figuris. Sponsa queeri-
    "Ms. Ccesen.et Vallicel., ut homocarnc promove- d Alias titulum preefert De eadem.Cceteradeside-
    retur. rantur.
    b Legem tangit a Valentiniano datam Arturo et e Alias, pavoris, non voluntatis est, quod taaiimvs.
    Protogene coss. xvkalend. JuUi, detriginta annoruro Verba hcec juxta mentem TUlemontii, toro. V pag.
    prcescriptione, c. de Prcescript. 187, innuere videnlur Chrysologumin die Nativitalis
    c Ex his nonnullieruerant cetateraChrysologi,sed Dominia concionibusabstinuisse.
    perperam. VideMitamin responsionibusad opposita f Alias, ex limo.
    de Vita Chrysologi. Antiquos parum dUigenticein s Ms. Coesenee:Natura virgo vitiala, finem atlulit
    annis computandis impendissefatentur omnes. Pree- nalurm : sicut rerum nalura virgomater, sic rerum
    cipue P. Le Ceiller, Ristoire geitiraie des auieurs semper noverca corruptio. Hoc est, cum nalura quoe
    ecciisiasliques,tom. IV pag. 15. Quin hicipse serrao virgo a Deo creata fuerat, ob peccatum protoplasti
    supputationis hujus errorem evincit. Ejusdem enim viliata remansit, finem attulit ipsi natttrcevirgini,
    styli est quo scripla liiit epistola ad Eutychem, dubio quccultcrirrs parere nequivit virgo, sed corrupta ut
    procul data an. 449. Nivelimus dicere 50 jam ab ea dicat plurimus generationem unius, allerius esse
    iransactis annis, adhuc Chrysologumin habendis ad corruplionem; qua de re natura non ampUusdici-
    pnpulum coneionibiifiexerceri. tur mater, »ed appellatur noverca. MITA.
    593 SERMO CXLVH. S96
    tur, ut jairi tunc Ecclesia Christi sponsa signetur, A Christo tanta ferilas quid fecissel? Hinc est quod
    jaxta illud Oseoeprophelse : Sponsabo le mihi in ju- providetur sponsus, providetur maritalis species, ut
    ttitia et judicio, et in misericordia et miserationibus, celet miraculum, ut tegat signum, ut velet Virginis
    et desponsabo te mihi in fide (Osee n). Hiuc Joannes partum, ut crimini non det locum, ut furentis insi-
    ait : Qui habet sponsam, sponsus est (Joan. m). EtB. dias sic eludat. Christus quamvis morti deditus, in
    Paulus : Sponsavi vos uni viro virginem catlam exhi- utero si fuisset exstinctus, mors prceceps quod no-
    bere Christo (II Cor. xi). Vere sponsa, quoevirginali stree saluti venerat, abstulisset. Et quia locus iste
    partu novam Christi regignit infantiam. Procurator multa nobis conferre polerit si dicatur, prcelUiasse
    Joseph sponsus, ut iste iri illo Joseph Christi figuram nos hodie,'_ fratres, Doroinicum sufficiat sacramen-
    impleat passionis; Joseph prophetalibus somniis in- tum.
    currit zelum, Christus propheticis visionibus suscepit SERMO CXLVII.
    invidiam; Joseph missus in lacuin mortis, vivus De Incarnalionis sacramento.
    emergit a lacu, Christus mortis sepulcro datus, vivus Dominum Christum, fratres, quee res feceril ter-
    remeat a sepulcro. Joseph venumdatus esl, pretio reni corporis inire commerciura, intrare humanee
    taxatus est Christus, Joseph transducitur in __Egy- carnis angustias, habitare virginalis uteri mansionem,
    ptum, ad ____gyptum fugalur Christus; Joseph esu- B quia ante hac audire coepimus, hodie plenius audia-
    rientibus populis panem copiose rainistrat, Christus mus. Vos mihi vita, vos mihi salus, vos mihi gloria :
    cceli pane manentes orbe toto exsatiirat nationes. Sic et ideo non paiior nescire vos h quod Deus mihi de-
    lucet cur Joseph iste coelestis sponsi typum proetule- deril scire. Deum scivit evangelista cum dicit: Deum
    rit, porlaverit imaginem, ambulaverit in figuram. nemo vidit umquam (Joan. i). Ergo Deum quem scie-
    Maria mater vocatur, et quando non Maria mater? bat, agnoscebat, senliebat: quia videre non poterat
    Congregationes, inquil, aquarum appellavit Maria creatura, ferebalur servitute dura, triste exhibebat
    (Gen. i). Nonne hcecexeuntem populum de -Egypto obsequium pro invisibili majestate; obsederat pavor
    concepit uno utero ut emergerel coelestis in novam omnia; timor solverat universa; cuncta concusserat
    creaturam renata progenies juxta illud apostoli : terror; in ccelo divinus splendor prostraverat ange-
    Palresnoslri omnessub nube fuerunl, et omnes mare los; in terra tonitrua et fulmina corda mortalium
    transierunt, et omnes in Moyse baptizati sunt in nube quassabant. Sic minus pavor amorera dominantis
    el in mari (I Cor. x). Et ut semper Maria humanee exclusit; angelos fugavit ad terras; homines traxit
    preevia sil salutis, populum quem unda generalrix ad idola; mundum vanis erroribus occupavit: fecit
    emisit in lucera, ipsa jure prcecessit in caulico. Ma- omnes Creatorem fugere, colere creaturas. Amare
    ria, inqu t, toror Aaron sumens tympanum in manu {_;non pptest, qui satis limet : hinc est quod mundusj
    tua, dixil: Cantemut Domino, gloriose enim honorifi- perire maluit quam timere; pavore mors ipsa levior.
    calus est (Exod. xv). Nomen hoc a prophetioeger- Denique Cain ubi parricidali coepit terrore vexari,
    manum est, hoc renascentibus salutare, hoc virgini- mortem petit, requiem credit si periret (Gen. iv). Et
    latis insigne, hoc pudicitiee decus, hoc indiciura ca- quid dicam Cain ? Elias ille ubi sensit toto se timore
    stitatis, hoc Dei sacrificium, hoc hospitalitatis virtus, aspergi, repetebat quam fugerat mortem, melius
    hoc collegium sanctitalis; merito ergo matris Christi exislimans morli succumbere quam timori (UI Keg.
    nomen est hoc maternum. Diximus quare mater xix). Petrus quoque Dominiceevirlutis limore turba-
    sponsa, quare Joseph sponsus, quare Marice mater- tus, Christum ut a se discederet, supplicabat: Ditce-
    num noinen, ut totum circa ortum Christi fuisse my- de, inquit, a me, qitia homo peccator sum (Ltic. v).
    sticum panderemus : nunc quare sponsa queesita sit Hoc dicebat, quia quidquid erat amoris et fidei, pon-
    ad partum Christi, aliis prodamus ex causis. Preedixe- dus pavoris exstinxerat; sic timor nisi amore fuerit
    rat Isaias et virginem parere Deum coeli (Isai. vn), temperatus, quamvis devotam servitutem efficit con-
    regem terrce, orhis Dominum, reparatorem raundi, tumacem. Videns ergo Deus mundum labefactari ti •
    niorlificatorem mortis, reddilorem vitee, perpetuita- more, continuo agit ut cum amore revocet, invites
    tis auctorem: hoc quam esset mundanis triste, terri- D gratia, charitate teneat, et constringat affeclu. llinc
    bile regibus, pavendum Judceis, ipse Dominicee est quod inveteratam malis terram abluit ulciscente
    nativitatis probavit eventus. Namqueubi nalum Chri- diluvio, et Noe novi sceculi vocat parentem, blando
    stum uuntiantibus magis audivit Judeea, Herodes di- sermone compellat, dat familiarem fiduciam, pie de
    dicit, raox pcrdere Judoei, Herodes occidere molitus prcesentibus instruit, consolatur per gratiam de futu-
    est Christum (Mattli. n); el dum successorem sibi ris; et jam non jussis, sed participato labore una in
    timent, omnium perdere conati sunt salvatorem. De- arca claudit totius soeculipartum, ut societatis amor,
    nique quia ipsum invenire nequierunt, delent pa- timorem servitutis auferret, et servaretur amore '
    triam, lac miscent sanguini, coeevos ejus parricidali communi quod iueral communi labore salvatum (Gen.
    furore colUdunt; laniant innocentioe socios, quia vn). Hinc est quod Abraham vocat de gentibus, au -
    cuipceparticipes inveuire non poterant quos puni- get nomine, patrem lidei facil, comitatur via, inter
    rent. Et si jam nato Christo hoec faciuut, concepto exteros servat, ditat rebus, honorat triumphis, pro-

    * Haria Aaronis soror, prophetiae dono claruit. b Ms. Ceesen., quod mihi Deus scire donaveril, ><.;
    595 S- PETRI CHRYSOLOGl 516
    missis oppignorat, eripit injuriis, hospitalitate blan- A est, in coelo non poterat honorificum non haberi?
    ditur, mirificat germine desperato; ut tot repletus Faciamus, inquit, hominem ad imaginem,et similitu-
    bonis, tanta divince illectus dulcedine charilatis, dinem nostram (Gen. 1). Perfecta devolio hoc debet
    Deum diligere disceret, non timere; amando colere, imagini, quod debet et regi. Si de ccelo sumpsisset
    non pavendo (Gen. xn). Hinc est quod Jacob fugien- angeliim, nibilorainus invisibilis haberelur : si de
    tem solatur in somnis, redeuntem pro certamine pro- terra rainus horaine, et diviniiatis esset injuria, el
    vocat, luctatoris constringit amplexu; ut amaret pa- dejecisset hominem, non levasset. Nemo ergo, cha-
    tiera certaminis, non timeret (Gen. xxvm). Hinc est rissimi, Dei credat injuriam, si Deus ad homines per
    quod Moysen patria voce vocat, paterna alloquitur horainem venit, et assumpsit ex nobis, ut videretur a
    charitate, ut sit plehis suce liberalor invitat (Exod. nobis qui vivii et regnat Deus nunc, et a per orania
    Hi). Et quid plura? Deum facil, dedit eum in Deum seeculasoeculorum. Amen.
    Pharaonis; Deum facit, munit signis, arinat virtuli- SERMOCXLVIU.
    bus, jussis bella expugnat, militein ipso verbo vin- De eodem.
    cere tribuit, precceplis triumphare concedit atque Hodie, fratres, hesternum debemus redhibere ser-
    per omnes virtutum coronas ad amicitiam suarn pro- monem, hodie Domimccenativitaiisloelitiamdebemus .
    movet, coelestisregni prcestat esse participem, et ut B iterare : quando concipil Virgo, virgo parit, manet
    ipse sit legislator indulget, toturo tamen ut amaret virgo, non est coiisueludo, sed signum; non est ratio,
    accepit: denique tantum esset Dei amore succensus, sedbvirlus; auctor est, non natura; nonestcom-
    ut ipse ardenter diligeret, et alios ut diligerent sic mune, sed solum; divinum esl, non humanum.Ces-
    moneret : DitigesDominum Deum tuumex toto corde set ergo inariis philosophioe lahor, nasci Chrislum
    luo, ex tota anima tua, eiex tota viriuletua (Deut. noii fuit necessitas, sed potestas; fuit honor, injuria
    vi). Quidquid est cofdis, quidquid mentis, quidquid non fuit; sacramentum pietatis fuit, deitalis non fuit
    virtutis humanee, ita Dei amore voluit posslderi, ut detrimeiitum; fuit repaiaiio salutis human_c,immi-
    hominis mundanus non haberet quid violaret affectus. nutio substantioe non fuit h.';c divinoe. Qui non na-
    Sed per hoec quocniemoraviraus, ubi humana corda scendo ex intaclo limo fecit homiiiein, nascendo ipse
    flamnia divinoecharitatis accendit, et humanis sensi- hominem de corpore fecil intacto; manus qucein no-
    bus amoris Dei tota se fundit ebrietas, saucia mente strum plasma lutum dignanter assumpsit, ad repara-
    coeperunt Deum carnaUbus velle oculis intueri. Deum tionem nostram dignanler assumpsit et carnem. Ergo
    quem mundus non capit, angustus quomodo capere quod Creator in creatura sua, quod Deus inveniturin
    poterat humanus aspectus? Quid erit, quid debeat, carne, creaturce honor est, non esl Creatpris injuria.
    quid possit, non respicit jus amoris. Amor iguorat C Sed hoc contumeliamcredit, qui credit lutum pre-
    judiciuni, ratione caret, modum nescit. Amor non tiosius esse quam carnem. Fortasse poenitet de luti
    accipit de impossibiliiale solatiura, non recipit de dif- injuria in honorem carnis, in hominis gloriani se mu-
    fieultate remedium. Amor nisi ad desiderata pervase- tatum? Homo, quarelibi lam vilis es, qrii tam prer
    rit, necat amanlem; et ideo vadit quo ducitur, non tiosus es Deo? Quare sic honoratus a Deo teipsum
    quo debeat. Amor parit desiderium, gliscit ardore, taliler inhonoras ? Quare quceris unde factus sis, et
    ardor ad inconcessa pertendit. El quid plura? Amor ad quid factus sis non requiris? Nnnne tota isla quam
    quod amat non potest non videre : hinc est quod om- vides libi facta est mundi domus? Tibi infusa lux
    nes sancti orania quce meruerant parva duxerunt, si circumfusasremovet tenebras, libi est temperata nox,
    Dominumnon viderent. Et revera, iratres, quomodo tibi diroensus est ilies: tibi coelum,solis, lunce, stel-
    pro beneOciisreddet ohsequium, si beneficiorum non larmn vario fulgore radiatuni est; libi terra floribus,
    videat largitoreni ? Aut quomodo credit a Deo se neraoribus, fructibus esl depicta; tibi creata est in
    amari, cujus non nierelur aspectum? Hinc est quod aere, campis, in aqtta speciosa continens inirabilis
    amor qui cupit videre Deum, el si non habet judi- animantiuni multitudo, ne gaudium novi sceculitristis
    cium, babet tamcn studium pietatis. Hiuc esl quod solitudo confunderet. Hine esl quod fecil te esse de
    Moyses audel dicere : Si inveni graliam coram te, os- D terra, ut esses tu dominusterrenorum, et esses ipsis
    tendemilii faciem tuam (Exod. xxxin). Hinc est quod in ipsius substaiitioe'cPiumuuione communis : nec
    alius dicit: Ostende faciem tuam (Psal. LXXIX).De- tamen le terrenum terrestribus sic cequavit, ut non
    nique et ipsi gentiles ob hoc simulacra finxerunt, ut etiam coelestibusanimatum te coelitusexeequaret: et
    in ipsis erroribus oculis cernerent quod colebant. ut esset tibi cum Dep ratio communis, corpus com-
    Seiens ergo Deus visendi se desiderio cruciari, lassa- mune cum jumentis, dedit tibi animam de coelo,de-
    rique mortales, unde se visibUemfaceret hoc elegit, dit libi corpus de terra, ut in te nexa cceli terrceque
    quod esset et terrenis magnum, et non minimum su- concordia servaretur; Adhuc tamen quid adjiciat ad
    pernis. Nam quod in terra a Deo sibi simile faclum honorem tuum tuus Greator excogitat: in te imagi-

    a Hac formula absolvere conciones solemhe fuisse monia, quoeTheodoretus coUigitad calcem dialogi 5
    Patribus, teslatur Ferrarius de Concion. lib. i, cap. contra Thcopaschilas abunde faciunl. Addairi illud
    32, pag. 153, ubi el ipsum laudat Chrysologum. Ambrosii lib. n de Fide, cap. 7 num. 56: Cltristusut
    b Nil usitatius apud veteres quam virluiis noraine homo lurbalur, non turbaiur ejus virtus, non lurbatur
    diyiiiitatern, et maxime Chrisli, enuntiare. Sola testi- ejus divinitas.
    g»l SER.MOCXLIX. m
    nem soam ponit (Gen. i), ut terris invisibilera con- A rediniegret naturam; infantiam suscepit ille, patitur
    ditorem visibilis imago preesentera poneret, et in nutfimeiita, percutrit sctates, tit uham peffectam,
    terrenis dedil tibi vices suas, ut non * fraudaretur maiientem, quam ipse fecerat, instauraret _etate_ii:
    Domini vicario mundi lam larga possessio. Et si ista portat hdriiiriem, rie jam cadere hoirio pbssit; tjiiein
    ita sunt, quare modo putatur injuria, quaiido Deus terfenuih fecer_it,iecit esse coeiestem; animatuin Iiu-
    quod per se fecit in te, in se clementer excepit, et ih inaho spiritu, spifitum vivificat ift divihuih : etsic
    homine se vere videri voluit, in quo ante imaginario eiiin totinri toilit in Peum, ut iri eO quod peccati,
    voluit se videri; deditqueut b proprietasessetipse, quod mortis, quod I-tboris, quod doiofis, qubd leffoe
    qii ante ul simUitudo esset acceperat? Concepit esf, nil reiiriquat, pfcestante Pdmirio ilostro Jesu Chri-
    vii-go, virgo peperit, non te conceptus turbet, partus sto, qui curii Pafrd Vivit, et fegiiat in iiriifaie SpifitiiS
    te non confundat auditus, quando virginitas quid- sahcti Peus, hunc, et sempef, et pef imhioftalia soi_-
    quid est humani pudoris excusat. Autquee ibi vere- cula soeculoriim. Amen.
    cundia. Isesio, ubi init deitas cum atnica sibi semper i Mmio ciLii.
    integritate consortium; ubi est interpres angelus, Se Naiiviigie thristi ei pace Cliristiandfum.
    fides pronuba, desponsalio castitas, donalio virtus, In adventu Pomihi et Salvatofis riostfi, aitque ia
    judex conscienliaj causa Deus, conceptus integritas, B preesentia ejus corporaii angeli ducehtes choros eoeie-
    virginitas partus, virgo maler ? Nemo ergo judicet stes, evahgelizabanf pastofibus, dicentes : Ahriutiiio
    humano modo quod divino geritur sacramentOj nemo vobisggudium.magnum,quod eritotnrii popiito(Luc. ii).
    « roysterium coeleste discutiat ratione terrena, nemo Abipsis ergo sanctis angeiisetiahinosriiutuativoceih,
    ex usu tractet novitalis arcanum, nemo quod singu- annuritiamus vobis gahdium inagnum. Hodie eriiiftEc-
    lare est raetiatur exemplo, neino contumeliam de clesia in pace est, et hoeretici iri ifa; hodie Ecciesioe
    pietate componat, nemo periculum subeat de salute. navis in portri est, et iisefeficorum fiifof jacia.uf ih
    Gerte qui s-ciredesiderat altiora, recurrat ad legem, fluctibus; hodie, fratfes, pastofes E.cclesioein Seciifi-
    per legem legis scienliam qucerat, auctoris faclum tate, et hcefetici iri perturbdiiPhe siiht; hodie oves
    attctorilate cognoscat auctoris. Lex relert (Gen. n) Domini in tuto, et lupi irisaiiiuht; Iiodie viriea Ppmirii
    quod Deushomiuem propriam creavit ad vitam, quod in aibuhdantia, et operarii iniqiiitatis ih iridigeri-ia;
    homini terram jussit proferre fructus sppntanea ser- hodie popuius Christi, charissimi, exaltatus est, gt
    vitule; quod bestias, pecudes, armenta, humanocjiii- iniraici veritafis humiliati sunt; hodie, dilectissimi,
    *it potestati subjacere, non arti, ut honio laboris Cliristus in iectitia, et diaboius ih Iuctu; hodie arigeli
    nescius, doloris ignarus, beatus delicias possideret. in exsultatiorte, et dcemoiiesih confusiorie. £t quid
    Sedomnia heecne haberet homo. angelus, qui inter C 1 plura dicere?Hodie ChriStus qiii est fex pacis, Ctffii
    prhhos habebalur, invidit, maluitque in diabolum sua pace prpcedens fugavit o'mne dissidium, dUsefi-
    commutari, ne hominem plenum gloria d sic videret. siohes depuiit, discordiam perturbavit, et sicut coe-
    Denique hoc livore succensus aggredilur dolis femi- lum splendof solis, ita Ecclesiam fulgore pacis iliuml-
    nam, Virginemque »l vetitum degustaret pomum in- nat. Quia naius est vobishodie, alt, Sakaior muridi. 0
    ducit: inducta virgo inducit virginem mox maritum, quam desiderabile nomen pacis, quam reiigionis Chfi-
    ac dejecit vitoe slatum, mortis cibum, peccati pabu- stianee stabile fundamentum, et altaris Dominici coe-
    lum, dum ihiiii.;;i_.t, et ipsa fit totius materia ruinoe, iestis ornatus! El quid dignum possuraus de pace
    qace facta fuefat ad solatium singulare. Hinc pecca- proloqui ? Pax nomen est ipsius Christi, sicut et Apo-
    tum prhnum, hinc oiigo mortis, hiuc labor, hinc do- stolus dicit: Quia Christus est pax nostra, qui fecit
    16r, binc gemitus, hinc amara e propagata est nostroe utraque ununi (Ephet. il): quce npn sentenliis, neqiie
    conditio servitutis. Namque homo ante dominus om- fide, sed invidia diaboli dissidebant. Verum sicut
    nium,inomnhimdejectuseslservilutem,ettimetomnes procedente rege, et plateccmundantur, et omnis civi-
    -qui timebatur ab omnibus; et vix artevalet, quipite- las diversis floribus et ornalibus coronatur, ut nihil
    state regnabat. Hinc est, fratres, hinc est, quod Christi sit, quod minus dignum vultui regis appareaf; ifa et
    talis est ordo nascenlis: ad virginem diabolus vene- D 1 nunc, procedente Christo fcfge pacis, omne quod
    rat, venit angelus ad Mariam; ut quod malus dejece- triste est aufefatur a medio; & illucescente veritate,
    -rat angelus, bonus ahgelus allevaret. Perfidiam sua- fugeturmendacium,fugiat discordia,resplendeat con-
    sit Ule, hic fidem : suasori credidit illa, ista credit cordia. Et sicut frequenter fieri videmus, ubi regum,
    auctori. Nascitur Christus, ut nascendo cbrruptam vel fratrum tabulce depingunfur, ut inler ulrosque

    * Mita1,mehdose, fuhdaretuf. renuam. Nonnulla cnira eorum sacra vocabantur my-


    b Homo prius taritum erat similitudo Dei; nunc tteria, yel sqcraopertanea.
    etiam proprielas dicitui', postquam humanifas accepta d Alias, quam Itomihemsic videfe.
    est a Verbo. MITA. e Editiones correximus ex ms. Ccesen.,in quihus
    c Hujus vocis signiucationem examinandam susce- deest, propflgata es..: ....,,.,, ......
    pit Casaubonus Excrcit. 16 pag. 542, eamque acta- f Huic sefriioriiiri npfinril.rsedifiohibiis liffiltis est:
    dendo dictam putat. Universam autem Chrislij et de De Nativitate Domini sermo : queihiqitidam D. Sev*.
    Christo doctriuam appellant mysterium. Et I Cor. rv, riarii Gabalentis vutarit, sed futs'6. Coiisiile annotata
    i, apostoli vocantur dispensatoresmysleriorumDei. A in prsefatione.
    paganis vocem hanc effluxisse si quis conleudat, non
    599 S. PETRl CHRYSOLOGI 600
    unanimitatis declarentur insignia, artifex pictor fe- A natus esl Christus, Christus quod fugisselegitur, quid
    mineo habitu post tergum ulriusque * concordiam dicemus? Forle sicut natum diximus, ut repararet
    statuit, quocbrachiis suis utrumque compleclens in - naluram, dicamus quod ut fugaces revocaret aufugit.
    dicet, quod hi qui videntur corporibus separati, sen- Et revera si, ut revocet erranlem ovem, in montibus
    tentiis et voluntate conveniant; ita nunc pax Doraini ipse errat, quomodo ipse non fugit fugientes populo;,
    media assislens, et iitrumque nostrum gremio pal- ut reducat? Accipepuerum et matrem ejut, et fuge in
    pante conneclens, discreta corpora in unura conve- jEgyptum. Quid est quod sic ccelesliscausa tracta-
    nireanimum ulnisjungeutibusdocet, in quo sine du- tur, ut sensus c confundatur humanus, lassetur ani-
    bio conipletur sermo propheticus, qui ait: Et erit mus, laboret iiitelligentia, hebetetur auditus, fides
    consilium pacificum inler utrosque (Zach. vi). Et he- nutet, spes titubet, credulitas ipsa succumbat? Ac-
    sterno quidera b pater noster coramunis Evangelico cipe puerum et matrem ejut, et fuge i» ASgyplum.
    pacis sermone preefatus esl, hodie vero nos verba Persequente homine, Deus fugit; sseviente terra,
    pacis expromimus; ipse nos hesternos resupinis ma- coelumtrepidat; et volitanle pulvere, pavore turban-
    nibus in verbo pacis excepit, et nos hodie dilatato tur angeli, el pavor patris filio fugiente monstratur. Ac-
    pectore ulnisque patentibus ad eum cum muneribus cipepuerumet malrem ejus, et fugein Mgyplum.David
    pacis occurriraus. Jam bella destrucla suut. Omnia g persequente Saul, ad Judceam confugit, recepit vici-
    pulchritudo pacis obtinuit, nunc in luctu est diabolus, nia (I Reg. xxi et xxn); domus unius viduaeEliacsuf-
    et in lamentatione omnis deemohumturma; nunc in ficit ad latebras (I Reg. xvn). Christo fugiente locus
    coelestibus lcctitia, et in angelis exsultatio, quibus deest, provincia deficit, non subvenit patria. Dum
    specialius familiaris est pax : hanc enim etiam coele- roigrat, non vicinaegentes, non finitimeesufDciunlre-
    stes admirantu. .iv.utes, apud quas fons ejus habetur giones: sedd jEgypti tristem locum, extorrem habitu,
    perennis: ex quo euam terreni, guttis quibusdam lingua, moribus barbarum c procurat exsilium. Ac-
    exinde distillantibus, irrorantur. Et ideo eliam si in cipe puerum et matrem ejus, et fuge in ASgyptum.Si
    terris pax laudatur a sanctis, laudis ejus splendor re- rerum refugium fugit, auxilium latescit omnium; si
    dundat in coelum: laudant eam coelestes angeli, et formidat fortitudo cunctorum,i ' si se universorum de-
    dicunt: Gloria in altissimisDeo, el in terra pax homi- fensio non defensat, quare humana notatur fuga, ar-
    nibut bonmvolunlatis. Videtis, fratres, quoniodo cce- guilur trepidatio, formido culpatur? Quare vocatur
    lestes omnes, et terreslres invicemsibi munera pacis in crimen Petrus qui negat, Joannes qui expavescit
    mittunt, ccelestes angeli pacem terris annuutiant, et fugit, discipuli omnes, quia deserunt per pavo-
    sancti in terris Christum, qui est pax nostra, collau- Teni (Matth. xxvi, Marc. xiv)? Et isla, fralres, esto
    dant in coelestibus positum, et mysticis choris con- C facla sint, quare litteris mandantur, quare referuntur
    clamant : Hosanna in excelsis. Dicamus ergo et nos in libris, quare recilantur seecuUs,quare quotidianis
    cum angelis : Gloriain altissimisDeo, qui humiliavit lectionibus innotescunt, quare omnes panduntur in
    diabolum, et exaltavit Christum suum; gloria in al- gentes ? Numquid ut divinum timorem lingua, locus,.
    tissimis Deo, qui discordiam fugavit, et pacem sta- eetas, tempus, universa cognoscant? Sicutenim cum
    tuit. Videte, Iratres, vocera angelicam exsultantem. virtutes leguntur, animos erigunt ad profectum, ita
    Gloria in excelsisDeo, et in terra pax. Dico enim vobis deponunt animos cum recitantur inlirma. Quid sibi
    artem diaboli, cujus neque vos ignoralis astutias. Vi- vult ergo evangelista, quod hsec scribit ad memoriam
    dit Satanas firmitatemfidei slabiUlalemque, vidit eam sempiternam ? Devoti militis est regis sui tacere fu-
    pietate dogmatum septam, vidit eam operum bono- gam, referre conslantiam, virtutes loqui, limores
    rum fructibus abundantem; et ideo pro omnihus ad silere, aperire fortia, infirma reticere, adversa de-
    insaniam venit, et rabie furoris exarsit, ut ioscinderet lere, proedicare victorias, quo et hoslium frangere
    concordiam, ut convelleretcharitatem, ul disrumperet ausus possit, et sociorum excitare virtutem. Evaii-
    pacem, sed pax semper sit nobiscum. gelista igitur referendo talia, videtur excilasse hoere-
    ticorum latratus, defensionem fidelibus sustulisse.
    SERMOCL.
    D Tolle,ait, puerumet matrem ejus, et fugeinAZgyptum.
    De fuga Chrisli in AZgyptum. Mandatur fuga, non profectio; imponitur necessitas,
    Si eonceptum Virginis, Virginispartum serrao non non voluntas : indicit angelus latentem peregrinatio-
    aperit, sensus non recipit, non capit mens humana, nem, non liberum commeatum; ut via, quoe est per
    Deum fugisse ut hominein quis loquatur? Appa- se molesta, semper esset molestior per timorem.
    ruit, inquit, Angelus Domini in somnis Joseph, Ergo ob quam causam hcec nobis scripia sint, jam
    dicens : Accipe puerum et matrem ejus, et fuge in tempus est ut queeramus. Tolte puerum et matrem
    jEgyptum (Matth. n). Si pietatis esse diximus, quod ejus, et fuge in Mgyptum. Bellicosus quod in bello

    a Heec apparent in nummo Juliae Paulce, et in ve- d Ms. Ccesenee,sed Mgypti triste loco, extorre
    ^erum monumentis. habilu, lingua ignolum, moribus barbarum procuraiur
    b Chrysostomus scilicet, qui pridie quam Severia- extilium.
    nus de pace sermonem habucrat et ipse. c Ita emcndat Lalinius : Edili et mss., procu-
    c Male vulneratum in editis locum ex mss. Cxsen. ratur.
    et olira Urbinat. sanavit Mita.
    601 SERMO CLI. 603
    fiigit artis est, non limoris; Deus quando fugit ho- A cursum, mutis verbum, auditum surdis, peccatoribus
    minein, sacramenti est, non pavoris : potens quando d reroissiouem, mortuis vitam, per legem promise-
    se subducit infirmo, insequentem non pavet, sed foris rat, et per prophetas. Unde hcec Christus impletu-
    producit; vult enim in aperto vincere, qui pubUcam rus * vir, infans mortem distulit, non fugit. Denique
    referre cupit ex hoste victoriam ; occultuih se non fugam ejus non de periculi metu, sed de prophetiae
    paitur inire conflictum, qui mandare suum seeculis venisse mysterio evangelista asserit, sic dicendo:
    vult triumphum. Secreta vic.oria, virtusque latens Accipepuerum el matrem ejus, et fuge in ASgyptUm.Et
    exeroplum posteris non relinquunt. Hinc est, quod post : Ut implerelur quod dictum est a Domino per
    Chtistus fugit, ut cedat tempori, non Herodi: neque prophetam dicenlem: Ex AZgyptovocavi filium meum
    enim mortem fugit, qui venerat de hoste reportare (Osem xi). Christus ergo fugit, ut staret legis veri-
    victoriam; neque humanas insidias expavescit, qui tas, prophetioefides, Psalmistee testimonium, dicente
    totas venerat diabolicee fraudis aperire versutias; ipso Domino : Necesse eral impleri omtiia qum scripta
    neqiie tunc timuit, quando infans, et secundum sunt in lege Moysi, el prophelis, el psalmis de me
    hoininem timere nescivit, et secundum Deum (Luc. xxiv). Christus fugit, nobis, nonsibi; Christus
    potuit non timere. Christus, fratres, si mactatus fugil, ut dispensanda temporibus sacramenta serva-
    in UIo grege lactentiura tunc fuisset, mors ei ca- B ret. Cbristus fugit, ut futuris virlutibus subveniret, et
    sus fuerat, non voluntas; non virtus fuerat, sed perfidis materiam tolleret excusandi, et credituris
    infirmilas; necessitas fuerat, non polestas; et in- fidei fiduciara largiretur, quia in persecutione melius
    nocentiae fuisset prcemiura, majeslatis gloria non est fugere, quam negare. Denique Petrus, quia fu-
    fuisset. Certe ubi esset, quod a Deo dictuni est: Non gere noluit, abnegavit (Marc. xiv); Joannes ne ab-
    coques agnum in lacte matris sum (Exod. xiu e. negaret, aufugit.
    KXIV)? Futurum esl, inquit, ut Herodes qumrat pue- SERMO CLI
    rum. Herodes quoerebat, sed quserebat diabolus per De eadem.
    Herodem, qui videbat sibi magos, quos habebat in Hodierna lectio movit corda, concussit viscera, stu-
    * erroribus suis principes, aufugisse. Christus si vin- pefecit auditura. Ecce, inquit, angelus Domini apparuit
    ctus panriis, si sub matris uberibus occupatus, si ta- Joseph in somnis, dicens : Surge, accipe puerum, et ma-
    cens lingua, si iatens opere, si gressu nullus, diaboli trem ejus, el fugein Aigyplum (Mattli. n). Cui nascenti
    signiferos, hoc est magos in duces fidelissimos com- virginitas non resistit, non obviat ratio, non cpntra-
    mutavit, perfectae cetatis Christus quid possel facere dicit natura, quce potestas, queevis, quod* discrimen
    diabolus jam videbat: et ideo movebat Judeeos, insti- proevalet, ut compeUatur ad fugam? Accipe puerum
    gabat Herodem, ut Christi suspectam sibi preeveni- C et malrem ejus, et fuge in AHgyptum. Reverentius
    ref infantiam, ut futura virlulis ejus anticiparet insi- diceret, Vade in ./Egyplum, ut esset profectio, non
    gnia, ut peremptorium sibi nobis b victoriosissimum fuga; voluntas, nonnecessitas; judicium, non metus;
    vexillum crucis callidus machinator c auferret. Sen- humanum saltem, si nou divinum : at nunc manda-
    tiebat diabolus, sentiebat quod Christus doctrinis, tur fuga, mandalur coelitus, mandalur per angelum,
    virtutibus, vitam mox repararet, et niundum totum, utvideatur coelum timor ante teiraisse quam terram.
    qui adhuc vagiens, ipsum quod erat mundani verti- Accipe puerum et matrem ejus, et fuge in Mgyptum.
    cis, occuparet, juxta illud prophetce : Priusquam sciat In --Egyptumfuge a tuisad exlraneps, ad sacrilegos
    puer vocare patrem aut matrem, accipiet et virlutem a sanctis; a templo tuo addcemonum fana, ad f ido-
    Damasci, et spolia Samarim (Isai. vm). Et ut, ipsis lorum palriam a regione sanctorum. Sic Judcea. non
    probanlibus Judaeis, cum dicuiil : Videtis, quia nihil sufficil latitudo, sic angustatur seeculidiffusa ppsses-
    proficimus, eccemundus lotus post ipsum vadit (Joan. sio, non capit secretum templi. Sacerdotum lurba
    xa), Christus se in carne venturum, ascensurum per non suscipil, non abscondit numerositas investiga-
    cetatumgradus, annunliaturum gloriam coelestisregni, biiis cognatorum, ut ad deitatis latebras prpfana
    proedicaturum fidei doctrinam, et imperio verbi solo ^Egyptus conducatur : sic res urget, si non vacat in-
    fiigaturum deemones, daturum ccecis visura, claudis Dtueri verecundiam virginis, laborem matris, sexus
    8 In erforibus scilicet, in quibus astronomicis ob- tcientia divinmcognilionis aversm; Ignatius, Epist. ad
    servalionibus dediti, ut plurimum, inducuntur. Ex Eplies.; Justinus, dialog. crimTryphone; Orig., lib. i
    quibus etex sequentibus satis patet tradidisse Chry- conlra Celsum; Ambrosius, lib. n in Luc. num. 47
    sologum, magos fuisse ariolos, et vanarum stellarunl et 48; Hieronymus, in Isai. xix, 47, quitandem palin-
    apparitionum studiosos, quos infra vocat diaboli si- odiam recinere videtur in Daniel. xi.
    ghiferos. At nullus jam dubitat, magos bos fuisse sa- b Alias, saluberrimum.
    pienles, philosophos, et sideralis scientioe peritos. c Ms. Ceesen., etiacuare..
    Chrysologus forlasse nudeevocis significationi adhee- d Alias, veniam.
    sit. 'Nam, ut ait Hesychius, magum appellabant sedu- e Alias, robustiori mlate.
    ctorem, incaniatorem; et Suidas : Veneficos vocarunt f Fuisse JEgyptum idololatrioesedem, nemo est qui
    magos. Chrysologo propior Balsamon, ad can. 56 ambigat: et, adventante Christo , -Egypti simulacra
    ;Laodicen. pag. 842 : Magi sunl, qui ad Satanam acce- corruisse jam prcedixerat Isaias cap. xix, de quo va-
    aunt. Non aulem defuere ex Palribus qui cum Noslro ticinio Baronius in Annal. At alio intendisse animum
    male de evangelicis magis sensere. Hilarius, Com- prophelam sauctissimum, vult clariss. Serry Exercit.
    ment. in Matth. cap. 1, num. 5, pag. 672, tom. I 58 pag. 261 et seqq.; quemconsulasveUem, utvulgo
    edit. Veron., vocat eos komines vrofessionis longe a conceptara opinionem tandem exuas.
    . 603 S. PETRI CHRYSOLOGI «04
    pudorem, periculum in Joseph, longinquitatis fatiga- A j mine poterat salvari homo, neque sine homanis
    tionem, exitium toiius domus, et, quod bis durius, injufiis injuricc hpmaiiaepoterant ainputari : causara
    Judccos peregrinaturos in gerrtibus, quibus nec ipsa suam facit, qui c alteri Vult cavere; quinon cortpa-
    est cornmunio, immo est profundum legis R trans- titur, amputare iion potest passiones. Christus nos
    gressione naufragium. 0 quam durum est peregrina- in se suscepit, itt se daret nobis; peiftilit passiones
    tio etiam inler cives fratresque! sapit quid sit sua nostras, ut nosiras tolleret passiones. Hinc est quod
    domus, qui sentit alienam : et ubi est illud : Domine, Christus fugil, ut nostras fugas in pefsecutionibus
    refugium factus es riobis (Psat. LXXXIX) ? Et, Detts no- temperaret. Marlyr coihprehensus debet tenere con-
    ster refugium et virlus (Psal. XLV)?Si refugium fu- slantiam, non comprehensus debet fugerepefsequen-
    git, si timet virtus, si preesidiummigrat, qucevita, tem, ut et persecutori indulgeat resipiscendi "teih-
    queespes, quoesecuritas, quod munimen ? Elicecontra pus, et sibi lempus non auferat supplicandi, dicerite
    insidias liberi regis, vidua una sufficit (IIIReg. xvn); Pomino : Si vos persecuiifuerint in hac civiidle,ftigVte
    Christo contra Herodis captivi minas Judeeatota non in aliam (Malth.x). Perseculorerii qui prPVOcat,fa-
    sufficit. Elias missos ad se coeles.i igne consumit (IV cit; corrigil qui declinat. Fugere debemus efgo, pfo-
    Reg. i), Christus sola fuga fit salvus. Hucusque fugse vocare non debemus, si salVafi persecutores nostros
    Christi qucrimonias exaggerasse sufDciat. Fratres, B _ volumus, pro quibus praeceptuniest nos ofare. Ofaie,
    quod fugit Christus, fuit mysterii, non timoris; fuit inquit, pro perseqiientibusvos (Mattli. v). Ofahdum
    liberalio, non periculum Crealofis; divinee viriutis est, fugiendura est, ul et ille qiii pef ignofaritiam fu-
    fuit, non fuit fragilitatis hmnance; non fugit propler rit, sanelur ; et ille qui palitur de patientia palriiain
    auctoris mortem, sed fugit propter seeculi vitam. subeat, non subeat de temeritate discfimeh. Efa-
    Nam qui mori venerat, quare fugeret mortem ? Chri- tres d si Saulum martyres nOh fugissent, Patiluin
    stus totam causam noslroesalutis occideret, si se par- martyremque non fecissent. Hdc faciehdum docuit
    vulum permisisset occidi. Christus venerat, ut quos Christus, hoc nobis reliquit eiemplum; ut fugierite
    4.1'eeceptisdocuerat, firmaret exemplis, et ipse face- Pomino, fugere indignum non jpulet sefvus. Et alia
    ret quoefacienda mandaverat; et visu probaret pos- est causa quod fugil Christus, quod ihfans lempTis
    -sibiliaj quceimpossibilia videbantur auditu. Venerat sucedistulit passionis, qtiod crucem supra tricesimum
    utmundo notitiamsuce deitatis iufunderet, elhuruani annum vitoccorporalis ascendit; ut qui ad vitaniper-
    generis ignoranliam auferret. Venerat ul pigra mor- fectuni homineni fecerat, perfectam repararet iri vi-
    lalium corda ad fidem virtutibus cxcitaret. Venerat tam; et qualem ieiris dederat, talem fedderet coeio.
    diabolum publico superare confliclu; ut b ab omni- Et quod ad ^gyptum fugit, e aliam procedit ad
    bus et diviftovinceretur jussu. et huraano presterne- Q ( causam. Fugit ad -Egyptum, ut perfidiam Judeeo-
    retur exemplo. Venerat prcesenticesucepromissa per- rum f per fidem gentium casligafet : naih Doiriinhm
    solvere, ut quibus scire se dederat, concederet se suum quem Judoea fugaverat, -Egyplus obsequeriter
    videre. Veneral ul veniret Judacusde coi.templu le- accepit, ut Ecclesiam Synagogce,iudeeisgenles ahte-
    gis. Veuerat introducere ad fidem gentes. Vcnerat ponendas in fide suam panderet per iigufam.
    eligere apostolos doctores orbis, eosque coelestibus s SERMO CLII.
    implere doctrinis, munire virlutibus, armare signis, De infanlium nece.
    ut signis edomarent feros, sanarent virlulibus iniir- Zelus quo tendat, quo prosiliat livor, invidia quo
    fhos; doctririis dociles edocerent : et ad sununum, feratur Herodiana hodie patefecil immanitas : quee
    Vener.lt mofiem perdere moriendo, penelrando in- dum temporalis regni cemulatur angustias, eeterni
    lefna di-solvefe, resurgendo sepulcra reserafe; as- regis ortum raolitur exstinguere, sicut ait evangeli-
    cendeiidb ad cceloscoelestibusdonare terrenos. Om- sla : Tunc Herodes videns quia illusus esset a magis,
    riia _i_eciltiijiie pefiissent nobis, si Chrislus, cuni iralus csl valde : et tniltens occidit omnes pueros qtti
    esset in eUiiabulis, rioh fugisset. Sed, auditor, dicas, erantin Bethlehemet in omnibiis finibusejus ( Matth.
    Cum pPsset alitef, quare tantis, quare lalibus se sum- 11). Vidensqttiaillusus cssel a magis. Dolet impietas
    Iflisit irrjhriis? Quare? Primum, quia neque sine ho-1D se illusam, dilalam se crudelitas furil, fremit dolosi-
    ° Judceisad exieros vetita peregrinatio. nam ibidem ad ahnos usquerep. sal. 329 idololatriam
    b AliaSj ab hominibus. dufasse accuratiores scriplores docent. Et qui tra-
    c Alias, alterhis. duht ad Chfisti adventum idolorum siraulacra in ea-
    d Corfuptus in plurimis editionibus lociis medica dem regione corruisse, si de dceinonumimperio ibi-
    manu indigebat. Pum autem maflyremque dicit, for- dem excusso inlclligunt, ea iradunt quce eiapsis
    san S. Slcphanum respicit. tempoiibus, norr qua. modo evenere. Cum autem in
    e Ad litteram : Christus in ___gyptumse recepit, superiori nola nieliori criterio examinandam dixiuni-
    ubi nilril Herodes auctoritalis et potestatis habebat. versam liofiim simulacrorum eversionem, non ideo
    Necejus, nec Scribarum, et Pharisocorum furorem omnia prodigia qucetuncin jEgyplo visa scribunt ex-
    evitasset, ut observat Hieronymus, Comment. in punxi; beeceninl solius Casaubom aliorumque Pro-
    Matth. lib. 1, si extra Galilecetantum fmes aufugis- testantium audacia est; ea sola ratioiie, quod Chri-
    set. Nam persecutor Herodes integrum tum Judceo- stus inilium suOfum signorum fecissedicatur in Cana
    rum regnum obtinebat, et post ejus tantum obilum in Galileoe.
    tetrarchias divisiofacta fuit. B Iu nonnullis editiouibus hai;c epigraphera prce-
    f Non quod tunc in ^Ggypto Christi fides recepta fert : Qui, non recle tamen, divi Severiani tiluto cir-
    esset, ut gregarius quidam mysticus scriptor innuit: cumfertur. Vide prsefationem.
    «05 SERMOCLU. 606
    tas sedeceplam, elin sefraus reversa coliiditur. He- A nil fecerunt, et quibus actus nullus est, unde culpa ?
    fodes stfidet caderisipse in laqueum querii tetendit: s Sumpserunt mortem qui vivere nesciefunt, non
    hinc iriiquitatem quarti cpfididerat evagiiiat : de fide fempus h profuit, non excusavit eetas, silentium non
    perfidicesuiriit arma; terreno'qucerit furofe, quem deferidit,quibus apud Herodemsolum quod nali sunt,
    nalum coelitusnon:"cfedit; ad sinris fiiatfum ihiUtum hoc fuit crimen. El revera, quomodo non redderent
    cogit castfa, inief ubefa afeerri pietatis oppugnat, ifi hattiraecreditum, a quibus causa exigebatur aucto-
    teneris uberibus feffum dufat, lac fundit antequain ris?Irifel___h6mo, qui sibi ad acchsafionem paravit
    saiiguhiem, dat ante mortem senlire quam vitam, te- omnia, ad excusaridum "spatiumiron reliqult, sed to-
    nebras ingerit intrantibus lucem. Sic ait magister tumparavitad pocnam! Quis excusabit, quem pulsat
    mali, minister doli, iree artifex, inventor sceleris, irinocehtia, inlantia impetit, lac ut sanguis accusat ?
    impietatis auctor, pietatis preedo , inimicus innoceii- Hoc contra Herodeiri. At Christus futuroriim prae-
    tice, hostis naturce, malris omnibus, suis pejor, pessi- scius, consciussecrelofum, cogitatidnum judex, raen-
    mus sibi : quem Christus, rioriut ^vaderet, sed-ne tium perscrutator, quare deseruit quos sciebat quoe-
    videret, aufugit. In altum tendens, cadit ab altb;coe- rendos esse propter se, et propter se noverat occi-
    lum pulsans, iiitrat profundum; ih «P vadit, qrii va- dendos? Natus rex, et rex coelestis quare neglexit
    dit in Deutn; se occidit, qui vitam conatur " Occi- B milites innoeentise suee, cocetaneum sibi quare con-
    dere, b quia capi hon potest perditione salus, Pcci- tempsit ' exercitum, quare cunabulis suis deputatas
    sione vita, ceterrtitasfine.0 ambitio quarii ccecasem- Cxcubiassicfeliqult, ut regeiii solum qucesitufus hb-
    per! 0 qriarosemper prcesumplio pessima! 0 quam stis tolum grassareiur in militem? Fratfes, Christus
    perdit concessii, qiii iricbncessa captat! Herodes ob- rion despexit suos mililes, sedprovexit, quibus dedit
    sidens terrenuih fegnum, impugnat cOeleste;terreiiis ahle triumplrare quam vivere, quos fecit capere sine
    inhians, ifruil iri divina, ipsamque pietatem tota im- c6ncertalione.victor.iam : quos donavit coronis ante-
    pietate insectatur. Audierat natum regem, queesierat quam membris : quos voluit viriutibus vitia preeter-
    ubi, quando, rinde; et ad quid : ast qualitef debue- ife , artte coelum possidere quam terram, nec ante
    rat non qucesivit, quia apud illum erat peecandi liumaiiis irrsefere quam divinis. Prsemisit ergo Chrij
    c amor, amor innoceritieerion manebat. a Destinatus stus sUosmilites, non amisit; recepit suas acies, hon
    ad scelus, ad piaculumproiripttis, paratus ad crimen, feliquit. Beati, quosi martyrio natos vldimus esse,
    causas innocentiaenOn req_uirit,jus abrogat, Confun- non seecnlo. Beati, qui labores ih fequiem, in fefri-
    dit fas nefasque, cui nequitia est sodalis, cui odiosa gerium dolOres, moeforesin gaudium commutarunt.
    est sequitas, iniquitas semper est amica; qui ceedibus Vivuht, vivunt, quivere vivunt, qui pro Christome-
    vivit, qui se munit sanguine, qui crudeUtatem secta- G ( rentur occidi. Beati ventres qui portaverunt taies,
    tur, cui de timore stat totum , de amore nil constat. beata ubera quoese talibus infuderunt, beatee iacry-
    Herodes tunc csecus sic Chfistum gladiis qucerit, in- msequeepro iaiibus fusseflentibus graiiam baptisma-
    vestigat cfUore, cfudeUtaterimatur, successorem ti- tis contulerunt. Nam diverso modo, douo uno, in la-
    mens, incessit in auctorem; peremit innocerites, vo- crymis suis inatres, et suo lilii sanguitie baptizintuf.
    lens innocentiam deperire. Rectof populi, niorum in raaftyrio fiUofunipassce srint ihatres; nam gladius
    eustos, discipliusccensor, justitieeindagator, eequita- fliiorum perlfansietis membra ad ihatrum corda per-
    tis defensor, servator innocentiee, ampliator popuU, venit, et necesse est ut sint preemii consortes, quoe
    innocentis causam facit innOcentiumcrimen, munus fuerunt socieepassionis. Arridebat parvulus occisori,
    • vaticinatorum vertit in poenam, auctoris ortum gladio adjocabatuf irifantulus, nutricis loco attende-
    erientum mandat occasum , negotium salvantis sal- bat lactahs percussoris hOrfOrehi, nescia lucis cetas
    Vandorumjubet esse discrimen. Judex audienles vo- moritura gaudebat, infahs filiiisomnem hominem non
    cat, interrogat loquentes,negantes arguit, urgetreos, ut hoslehi fespicit, sed parentem. Matres tulerunt
    percellit noxios, conscios corripit,f addit complices, quidquid et angoris exslitit, et doloris, et ideo non
    sententicedat detectos. Infantes quid? Quorum lingua carebunt martyrii gaudio, martyrii lacrymas qucefu-
    tacuit, ocuUnil viderunt, nil audierunt aures, manus D derunt. Hoc loco attendat ariditor, attehdat, ut intel-
    a Alias, exstinguere. decim millia, pfeeter omneravefi speciem, exteri-
    b Ms. Ceeserr.,quia ca.perenon potesl perditionem dunt. Quis enim credat iri tam anghsto terrce ah-
    salus, occisionemvita, mtemitas finem. gulo, spatio duOrumtantum annorum, tot puerorum
    c Ms. Csesen.,peccandi timor. Male. millia in lucem
    a Hoc est, a perversa voluntate destirtatus ad com- in quibus facileprodiisse, deraptis insuper femellis,
    nori scevitum est, criin tib illis nil
    mittendum scelus; destinare enira deliberare, sta- sibi timeret Herodes, iisque infra id tempus placida
    tuere est. MITA. proculdubio morte perertiptis? Et hcecefgo ad Gree-
    e Id est magorum, qui eum Christi nativitatis ad- cas fabulas amandanda.
    monuerant. Ita ex ms. Ceeseneeeriiendandum duxi, : i .Bethleemitas pueros veros mSiftyfes esse tenet
    iicet Mita cum editis retineat munus nati natoitim. Ecciesia, eosqtle eo rtoniineVeteresPatres commen-
    f Forlasse, addicit. dant. In iis maxime S. Ifericeus,lib. iv advefsus Hce-
    6 Siibierunt.
    h Alias,
    Ex ms. Yalliceilano. Editj, tempusaffuit.
    res., cap. 8; Cyprianus, epist. 56; Augustinus,
    serm. 10 de saiictis; auctof homiliee 5 in diversa
    1 Exeiciluni.vocat infanlium numerum in Hero- Evahgelii loca aptid Origeriem. Quo autehi jure 00
    diana persecutione occisorum, quem Greeci in sui» ornentur titulo, meHto d.lSpiitcilil theolPgi. Vide
    Monologus el uEtkiopes in suis Lilurgus ad quatuor- Estium in iv Sentent. dist. 4 § 21.
    607 S. PETRI CHRYSOLOGl 608
    ligat martyrium nonconstare per meritum.sedvenire A conscii, ignari tollunt palmas, coronas rapiunt igno-
    per gratiam. In parvulis quee volunlas, quod arbi- rantes. Ergo sicut virginitas corruptionis nescia cpn-
    trium, ubi captiva fuit et ipsa natura? De inarlyrio tulit honorem matri, sic infantia passionis ignara
    ergo debemus totum Deo, nil nobis. Vincere diabo- martyrii palmas rapuit et coronas. Sed quid dicemus
    lum, corpus tradere, contemnere viscera, tormenta quod rex ipse qui stare debuit, fugit solus, et fugit
    non
    expendere, lassare tortorem, capere de injuriis glo- monenteb Patre? Fugere istud est amoris intimi,
    riam, de morte vitam, non est virtutis huraanee, mu- timoris ignavi. Si stetissel Chrislus, haberet eos
    neris est divini. Ad martyrium qui sua virtute currit, synagoga filios, hos Ecclesia martyres non haberet.
    per Christum nonpervenitadcoronam : sedipsenos SERMO CLIV.
    coelcste perducat ad pahulum, qui nostro dignatus est[
    In D. Slephanum protomartyrem.
    jacerc in stabulo, Jesus Chrislus Nazarenus Dominusi
    noster, qui vivit et regnat in scecula sscculorum. Sicut dominum prsediorum c limitibus affixi tituli
    Anien. proloquuntur, ita nomina ipsa saepe sanctorum me-
    SERMO CLIII. rita indicant, testantur insignia. Ita Abraham, quod
    De eadem. lide credidit, nominis adjectione monstravit, quando
    Fratres, humani seirsus non est virginei partus ape-" B ex Abram Abraham divinilus nuncupatur : ut di-
    rire mysterium : quod natura non habet, auctoris est,i latandus genere, noraine ante dilatarelur, dicente
    honnaturce; est opus superni spiritus, quod sentiree Doroino : Et non vocabilur amplius nomen tuum
    non potest caro; ubi non est humanitatis indicium,, Abram, sed d Abraham erit nomen tuum, quia palrem
    ibi deilatis est signum, dicente propheta : Ipse Do- multarum gentium posui te (Gen. xvn). Sic conjux
    minus Deus dabit vobis signum. Ecce virgo in uteroo sancta ejus cum de sterili fit fecunda, ex Sarai e vd-
    accipiet (Isa. vn). Ubi nil est terreni usus, est ibi'i cilata est Sarah; ut et ipsa ante crescat nomine quam
    coelestisordinis totum; quod de mundo non est, mun- crescat pignore; et quia f permittente Domino ri-
    dano intellectui non potest subjacere. Conceptus quid sum edidit si vetula conciperet exarata jam rugis, si
    virginem servat, partus virginem n qui relinquit, di- pareret desperata jara fecunditas, si sterililas jam
    vinum est quod generat, non huroanum; Deus gra- penes senectutis extrema prsegnans lieret, risuro mox
    ditur, ubi vestigium nullatenus humani transitus in- quodgenuit, nuncupavit; et hoc aptavit in nomine,
    venitur; consuetudo deficit, miracula cum geruntur; ; quod sensu passa est cum rideret: Et vocavit nomen
    consuetudines non respiciunt signa, singularitas nonn ejus Isaac, quodinterprelaiur risus (Gen.xxi). SicJa-
    admillit exemplum, sicut hodierna pandit lectio,qusee cob, qui in utero coepit ante luctari quam vivere,
    divina narrat praelia parvulorum. Coortaregi cohorssCC ante viribus superare quam membris, etiam inter
    sua, magis prsemori quam commori tota gestit: Chri- i- viscera materna ipsa supplantatoris est vocabulum
    sto dicati militescoeperunt ante militare quam vivere,!, consecutus, eo quod antequam nascerefur noscitur
    ante pugnare quam ludere, fundere ante sanguinem n divif.itns reprobatum supplantasse germanum (Gen.
    quam lactis ubera peroptare : ardentes animoemorasis xxv). Et quia longum est ire per singula, sicut Pe-
    corporis non tulerunt, a gremio ad furentes hostiumii trus a petra nomen adeptus est, quia primus meruit
    cuneos pervolantes, anticipant virtulibus blandimen-i- Ecclesiam fidei firmitate fundare; ita Slephanus s vo-
    ta, vulneribus oscula, unguenta ferro, ut coelurapos-i- catus esl a corona, quia primus meruit pro Christi
    sint ante inhabitare quam terram, prcemia spirilusis nomine subire conflictum, primus meruit sanguine
    ante portare quam carnem, ante referre triumphos is militum Christi b martyrium dedicare. Petrus apo-
    Deo quara perferre hominum nutrimenta. Vere, vere,i, stolici ' chori vetustuin teneat principatura, aperiat
    fratres, isli sunt gratise martyres, confitentur tacen-t- inlraotibus regnum coelorum, reos potestate vinciat,
    tes, nescientes pugnant, vincunt iuscii, moriunturin-i- ppenitentes clementer absolvat; Stephanus est mar-
    " Alias, qui non violal. J
    J) f Non mediocri vitio laborantem locum sanavimus
    b Ex ms. Csesen. Editi, limoris ignavim. exLatinio. Editi et ipse Mita, promittenle Domino,
    e Titulus proprie lapis inscriptus, vel ipsa lapidis
    is risum credidit.
    inscriptio. Hac notione, lapideum litulum , habetve->- 6 Ennodius, carm. XLIV:
    lus inscriptio apud J. Sponium, in Itiner. lom. HIp.). QuidSlephano potenlius!
    2pag. 5. Vide Du-Cangium, in Gloss. tom. III pag. j. Dicascoroham,martyr est.
    1252, ubi hujusmodi locum Chrysologi laudat. Fructumlaboris,noirienest.
    d Mariana hic : Abram pater excelsus, Abraham pa- a- h Cain dedicator morlis. ut dicitur serm. 96. Ste-
    ter turbm. phanus dedicatpr martyrii, quia fuit primus qui pro
    e Ex eo enim quod multarum gentium erat futura ra nomine Christi; jam pro nobis passi, mortui et resu-
    jjarens... propterea congruo decoralur et nomine. e. scitati, sanguiriem fuderit. S. Fulgenlius, serm.de
    barai principem vel domnam meatn indicabat, quod )d eodem. MITA.—Dedicare idem ac initium dare. S.
    uni homini, et uni famUiaepi-cecelleret; veruiri ven- i- Cyprianus, epist. 55: Hoc die auspicattis est, dttm
    ttirae dignitati anguste satis respondebat hoc nomen; a; dedical leclionem. Gesta Constanlini M. : Palatium
    in
    nroplerea Deusillam posterum vocari jussit Sarah;
    h; utque ad perfccium fecil, quem non dedicavit, id est
    noc est dominam indefiiiile, seu principein, ut mul- il- incmpit. Vox Tertuliiano famUiaris.
    tarum gentium stirps et origo diceretur.MiTA.—Sara r« » Locum exhibel •Barthius, Advers. lih. v cap. 2
    princept mea, Sara princept abtolule, ob copiam pe- e- pag. 2148, et observat chorum veteribus pro ju<-un-
    tteritatit, Marianahic. Vide PhUonem, de Nominibus iis dissimo agmine usurpari, raro, vel numquam pro
    mutatis. tristi. Exeropla profert.
    C09 SERMO CLV. «10
    tyrum primus, Stephanus purpuratum ducat exer- A eos judicant dighos coelo, quando ipsos faciunt terra
    ci.un, qui pro Domirii sui b adhuc calente sanguine'. ipsa non dignos, vere dati sunt in reprobum sensum;
    •4-.;:g!:iaemsuura avidus bellator effundit. Et quiai et s non est hoc judicii humani, est hoc sapientise
    cruore proprio tinctam sibi ipse purpuram conqui- Dei, ut ipsi sint injuriarum Dei vindices, qui injurioe
    sivit, merito a rege suo consecutus est post coro- probantur aucfores. Quseira, quce ultio, sic in Deum
    nam, qui jam cura nasceretur nomen sortitus est ai de idolis exsequeretur oflensam, ut eos quos velu-
    corona: vere quem prcescivit et prsedestinavit, ipsumi stas aris, incenso, victimis, gemmis, auro deos esse
    nunc marlyrii primum vocavit ad gloriam. mentita est, posteritas turpi cultu homines fuisse
    c SERMO CLV. turpissimos judicaret, et eorum vitam, mores, actus,
    De kalendis Januarii, qum varia gentium supersti- ipsis eorum signaret in vullibus, ac doceret tales fu-
    tione polluebantur. giendos esse polius quam colendos! Defleamus, fra-
    Uhi nostram Christus pie natus est ad salutem, tres, et eos qui talia sunt seculi, et nos evasisse talia
    mox diabol.s divinee bonitati numerosa genuit et coelitus gaudeamus. Quorum formant adulteria iu
    perniciosa portenta, ut ridiculum de religione com- simulacris , quorum fornicationes imaginibus man-
    b
    poneret, in sacrilegium verteret sanctitatem, de ho- dant, quorum titulant incesta picturis, quorum cru-
    nore Dei Deo pararet injuriam. Hinc cst, fratres, P delilates commendant libris, quorum parricidia tra-
    hinc est quod d hodie gentiles deos suos foeditatibus dunt sceculis, quorum impietates personant tragoe-
    exquisitis, excogitato dedecore, et ipsa turpitudine diis, quorum obsceiia ludunt, hos qua dementia deos
    turpiores e videndos trahunt, distrahunt, f pertra- crederent, nisi quia criminum desiderio, amoresce-
    hunt, quos faciunt non videndos. Qucevanitas, qua- lerum possidentur, l deos exoptant habere criraino-
    lis deroentia, quanta ccecitas, fateri deos, el eos lu- sos ? Qui peccare cupit, peccatorum colit et venera-
    dibriis infelicibus infamare'. Irrisores sunt, cultores turauctores. Hinc est quod seVeneri adullerinse-
    non sunt, qui deos quos venerantur illudunt; injuriis ruit; hinc est qupd se Marti crudelis addicit. i Haec
    afliciunt, non honorant, qui deos a quibus se forma- diximus, fratres, ut proderemus causam : quare gen-
    tos existimanl, sic deformant, confundunt, non glo- tiles hodie faciant deos suos talia committere, quce
    rificant, qui eos de ipsa confusipne componunt. Vere sustinemus, et faciant tales qui videntibus et horrori
    sicutait Apostolus, Quia non probaverunt Deumha- sint etpudori; faciantuteosaliquando et ipsiquifa-
    bereinnolitia, tradidit illos Deus t» reprobum sensum, ciunt horreant et relinquant, et Christiani glorientur
    ut faciant ea qum non conveniunt (Rom. i): quaiido a talibus se liberatos esse per Chrislum : si modo non
    eis quibus humana abrogant, dant divina, quando eorum ex spcctaculis polluantur, si corum non in-
    a Alias, ducit, duxit, {Q Fesla kalendarum.Sic observatiocrevit
    b Passus dicitur ab aliquibus die 5 Augusli ejusdem Es atavisquoii-lammitleccepia; doindesecutis
    anni 34, quo Christus cruci aflixus est pro omniiim Tradita t, mporiiius,serisiue nei otibusauclam.
    salule. Sed et traditione Ecclesice, Patrum testimo- Traxerunt longamcordainconsultacatenam,
    niis comprobata, coronalus est vu kalend. Januarii Mosquelenubrosnsviliou in sseculaflu-.it.
    anno Chrisli 54 exrleto, inchoante illo ipso die anno Vide Martene de Anliq. Eccles. Discipl. tom. I
    35 a nativitate Dom. MITA.— Martyrologiuin Adonis 104; Durantium, lib. xi cap. 48 pag. 580; Du-Can- pag.
    edilum a claris. Georgio, tom. I, pag. 7 : Natale S. gium, tom. II pag. 15; clariss. Sabbatinium, kalend.
    Stephani proiomarlyris non longe post ascensionem pag. 12; concilium Trullaaum, canon. 62 concilior.
    Domini passi, eodem scilicM anno passioti.s Chrisli. tom. VII pag. 1575; Bing. Orig. Eccles. lom. IX pag.
    An vero die 26 Decembris S. Stephani natalis cele- 6 § 5, ubi Chrysologum citat.
    bretur, vel ejus invenlio, an iliius translatio Con- d Ex hoc textu dignum observalione censeo ea
    siantinopolim, quce ann. Dora. 459 hac die facta tempestate mulios de plebe ac nobiles fuisse Raven-
    fuisse dieitur, coiisulendus Barnnius in Martyr., die noe,qui adhuc genlilitio more viverent, idolaque co-
    3 Augusti, ac ilem Sollerius ad Usuardum, die 3 Au- lerent. MITA.— Sed ludicra hcec Christianis etiam
    gusli.
    c Sermo hic laudatur a Marlene de Antiq. Eccles. usitata lib. erant. Consule quoad Ravennates Rubeum
    Histor. n pag. 106.
    Discipl. tom. I pag. 104. Notum oninibus, lalendas c Editi: Ipsa turpitudine turpiores deos suosvideti-
    Januarias, quarum teftium diem vel pridie Novarum dos trahunt, Frustra repetita verba deosstios expun-
    Vota vocitaluni est, quod eo die vola pro salute prin- . git Meursius.
    cipis susciperentur, apud Christianos adhuc immode- JJ ' f Simulacra enim deorum tunc temporis produce-
    ralee Ubertatis el intemperantiee fuisse. Quamobrem bantur cum omni cullu : Qui cum ridiculus esset ridi-
    antiqui Patres et concilia acriler contra eorum ob- culum facere, el insultare ipsis diis suis talibus pfodu-
    servalioi.em invehuritur. Chrysoslomus, homil. 25 in ciionibus ait Chrysotogub.BarLhius, AdVers. IibVxui
    eos qui nnviluiia obseivant, lom. I pag. 264 edit. cap. 12pag. 2505.
    Francofurt. 1698, mullos eo die superstitiO-.oeobser- s De hujusnipdi lectionis veritate raerito suspiean-
    vationi et auguriis deditos esse dicil, ac pularereli- dum esse_iotat Latiriius : nam in suo codice legerat :
    quum anniim se hilariter transacturos, si novilunium Non est hoc judicii divini. Genuinam lectionem resti-
    hoc hllariter degerent. Similes quas Chrysostomns tuimus.
    qtierelas habel Augustinus, serm. 5. de kalend. Ja- h Exornant. Tertullianus in poera. de Judicio Dei:
    nuarii toni. X pag. 621; Asterius Amaseiins, hom.
    4 de feslo kalend., ap. Comhefis. auct. nov. pag. 65; Quisiniliirnricolasapiabii carminemusas
    Ambrosius serm. 17 per totum. Prudentius lib. i con- Et vtriiis rosriiislitulabitfloribusauras?
    tra Symmaclium: 4 Editi, criminum deos exoptant. To criminum bis
    ... Jano eliainceleliri de mentelitalur repetitum iteruro expungit Meursius
    Auspiciisepulisquesacris,quas inveterato i Tptam pefiodum ex rass. .et conjectura restituil
    Heu tnisBri1snbbonore «siuut, et gaudia dttcunt Mita. Alta nox penes alias editiones.
    6il S. PETRl CHRYSOLOGl 612
    quinent thura taclu, si hujusmodi fugiant de assen- A niat detrimentum. Putasner 1 Chaldoeossiderum scru-
    sione discrimen , quia factis seraper est iequalis as- tatores, erraiiles per astra magos, coeli negotia iii
    \seiisus, Apostolo probanle, cum dicit: JVousolum tenebris noctiun) perquirentes, nascendi, moriendi
    }qui faciunt ea, sed eliam qui consenhu-nt facienlibut . causas, stellaruni cursibus ascribentes, bona, malaye
    \(Rom. 1). Et si tanta est de assensione danniatio, hominum de arbitrio luminarium firmantes, evange-
    'jquis salis lugeat eos qui a simulacra faciunt semet- Usta hodie ortum Christi absconaitum sscculis steUa
    "ipsos ? Nonne isli amiserunt imagiuem Dei, simiUUi- duce docuit inyenisse ? Absit. Sic senlit mundus, sic
    ?dinein perdiderunt, Christi exuti sunt indun.eiitum, genliles intelUgiipl, sic facil species leclionis : ceete-
    iqui se simulacrorum formis sacrilegis formaverunt ? rum sermo eVangelicusnon humana loquitur, sed cli-
    Sed dicit aliquis, Non sunt hacc sacrilegiorum studia, vina; lion usitala, sed npya: non arte iiilieutia, sed
    vota sunt hcecjocorum; et lioc esse novitatis lcetitiam, verilale subnixa; non oculis alludenlia, sed cordibus
    non vetuslalis crrorem; esse hoc anni prmcipium, jiiiixa; non conjecturis nutantia, sed auctorilale -flr-
    non gentilitatis offeiisani. Erras, homo, non sunt roata; a Deo yeiiientia, non a fato; non collecta nu-
    hoec ludicra, sunt criinina. Quis de impielate luciit, meris, sed virtulibus acquisita. C«m nalusesselJesus,
    de saciilegio quis jocatur, piaculum quis dicit risum ? inquil, in BelhleltemJudm, in digbusHerodisregis, ecce
    Salis se decipit, qui sic seiitit; tyrannus est, tyramii JJ magi ab Orienle venerunt Hierosolymam, dicentes :
    habitum qui prccsumit. Qui se detun facit, Deo vero Ubi estqui nalus est Rex Judworum ? Vidhnus stellam
    Conlradic.Of existit; imaginem Dei portare noluit, ejus in Oriente, el 'oenimusadorare eum (Malih. n).
    qui idoli volueril portare personam; qui jocari vo- Cuni na.citur Jesus, oritur origo rerum, generatur
    liierit cum diabolo, non polerit gaudere cum Christo. largitor generis, iiascilur anctpr naturoe, ut repararet
    Nemo cum serpenle securus ludit, nemo cum diabolo naturam, genus redderet, originem recrearet. Adam
    jocatur impune. Si quoesunt ergo viscera pietatis in primus hoinOj pater generis, origo generalioms, na-
    nobis, si quce est in nobis coutemplatio lmmanila- turec bonum , liberlalem - generis et germinis vitara
    tis, si queenos habet fralernocsalutis affeclio, abstra- sie perdiuit, duiri deliqmt, ut malum nalurce, seryi-
    hamus eos qui sic ad perdilionem currunl, rapiuntur tutem geueris, germinis mortem successio lamentanda
    ad mortem, trahuntur ad tartara, festini sunt in ge- portaret. Hinc est qtiod Christus nascetido naturam
    hcnnam. Abstrahat ergo pater filiuni, servuni domi- reddidit, sustulit moriendo mortem:, vitam revocat
    nus, parens parentem, civem civis, homo hominem, dumresurgit: etquihomini animam dederat de coelo,
    Christianus omnes qui se bestiis compararunl, ex- inde hominem fecil et carne constare, ne terrena la-
    sequaruntjumenlis, b aptaverunt pecudibus, doemoiii- bes coelestemsensum rursum carnis demergat in la-
    bus formaverunl. El ille qui liberat, invenit pree- Q psum, dicente Apostolo : Primus homo de terra, ter-
    mium; qui negligit, acquirit pflensam. Beatus qui renus; secundus homo de cxto, cmlestis: qualis lerre-
    sucevitoe custos est, et provisor est salutis aUeiise. nus, tales et terreni; et qualis cmlestis, tales etcmlesles
    SERMO CLVI. (ICor.xv). Et Joannes evangelista : Umnis, quiexDeo
    natus esl, non peccat, sed generatio Dei serval illum
    De Epipliania el magis.
    (Joan. v). Hinc est ergo quod nascitur Chrislus, ut
    Quoties salularibus succis contra lethales morbos Jacentes in terreno germine cceleslem lolieret ad n.a-
    anlidolum lemperat peritia preecauta medicorum , si turam. Cum nutus esselJesus in BeihlehemJudm. Be-
    proeler artem, prscler medicinam, prseter lempus, ac- iblehem, fratres, Hebraice domus panis vocalur. His
    cipere proesumat ocgrotus, sil periculi causa, quod «rgo vocabulis Judce signatur domus, genus vocatur,
    pfovisum est ad salutem; sic Dei verbum, si. proeter ut promissionis fides, ut prophetice verilas impleatur,
    inagisterium, prseter doclrinam, procter dogma fidci, dicenle Jacob : Jv.da, le taudabunt fratrcs tui, inanut
    scire temerarius preesumat auditpr, quod est vitce tuw supra dorsuminimicorumtuoruin, adorabunl lefi-
    materia, fit perditionis occasio. c Queeiendum est, tii pairis liti (Gen. XLIX,juxla LXX). Et post: Non
    fratres, neper audiendi imperitiam, quod ad profe- deficiet princeps ex Jttda, nec dux ex feinoribUsejus,
    ctum nobis divinitus scriplum est, ad animarum ve- P 4onec veniat cui reposila sunl, et ipse eril exspectgtio

    n Ad iiislar enim deorum dcarumque personati gutin feras transformant?


    procedebant. Vide apprinie ad rem Augustinum, seu c Alias, Cttrandum est.
    quemvis alium, serm. 29 in appendice. Longior lo- d Agil in aslrologos judiciarios, et-contra Prisci!-
    cus notoefines excederet. Audi tanlum Rubeum pag. lianistas, opinanles raagos naturali astroruin scientia
    106, de Ravenn. : Deorum simulacra indttti cursita- Christum natum conjecisse, quos scepiusAiigusliiiu:-,
    bant per urbem; idque eo geslu ac mgdo, ut qum de Clirysostomus et Gregorius arguerunt. Cumque No-
    illorum incestibus, adulteriis et cmleris improbe aclis ster neget magos stella duce r.atum iiivenisse Chn-
    tradita sunt, ea fere omnia viderentur sub oculis poni. slum, de naturali et humana scientia — aslrorum loqui-
    b Et hoecquoque infamis horum profanorum ludo- tur, ut innuit in seq. sermone. MITA. Magos auteni
    rum consuetudo erat: pecudum cervorumque assum- Chaldccosfuisse ad iiistar figmeiitiliabent eiuditiores.
    ptis formis huc illucque discursarc, el petulantius se Nam Chaldcea respectu JudceceAquilonaris est, non
    gerere. VideconciliumTolet. ivcan. 10; Auguslinum, Orieiitalis : unde toties prophetce malum a Chaldceis
    serm. de Teinp. 225; concil. Antisiod. caii. 1; Ambro- inferendum Jiidccisab Aquilone oriturum dicunt. Ve-
    simn, in psahii. XLI; Maxiiiium.Taur., serm. in ka- rosimilius est Persas fuisse, et a Perside venisse. Fa-
    lend. Januar. : Numquid non uriiversa ibi fglsa sunt, bella dc magofuni uno coloris subnigri, a Coliecta-
    etinsana, cumse aDeoformaii ltominet,aut in pecudes, ncis Ven. !..•!:!>!>ei'|ieraii>ascriplis, eriianavit,
    $13 SERMOCLVH. 6U
    gentium.Unde et David, Juda rex tneus (Psai. LIX).A insullant : quando scientes interrogant nescieiltes,
    CumnatusessetJesustn BethiehemJudm in diebusHe- f non ipsi ignorant, sednegligentesarguunt, increpant
    rodis regis. Quid est, quod a tempore regis nefandi desides, malos produnt, contuinacesverberant, servos
    D:us descendit ad terras? miscetur divinitas carni? Domino non occurrisse accusant.Nam qriid ab homi-
    fit terreno corpori coeleste coinmercium? Quid est? nibus queerunt, qui per Deum noverant quod quecre-
    •etquando non verus rex expulsurus tyranrium, vin- bant? Ut quid UUsad hoc humanoedemonstrallonis
    -dicaturus patriam, inslauraturus orbem, libertatem offlcium,quibus ad hoc coelisidera serviebant ? Quo
    ledditurus adventat? Herodesb refuga gentis Judaicce illis lucerna templi, quibus coelisidus mirabile perlu-
    invasit regnum,liberlatem sustulit, profanavitsancta, cebat? Ubi est qui natus est rex Judmorum?Hoc est
    confudit ordi-.em; quidquid disciplinse, quidquid dicere : Cur rex Judceorumin prsesepejacet, et nou
    cultus est, abolevit; raerito ergo genti sanctse, quia documbitin templo? Cur non fulget in purpura, sed
    huinana desunt, divina succurrunt, et adest Deus squalet in pannis ? Cur latet in specu, et manifestus
    ipsi, cui homo non erat qui adesset. Sic ilerum Chri- in sanctuario noh habetur ? ReCeperunt jumenta in
    slus veniet, ut Antichristus subruat, liberetur orbis, prccsepi, quem in domo sua recipere vos sprevistis.
    paradisi patria reddatur, mundi perpetuetur libertas, Agnovit,sicut scriptuirt est, bos possessoremsuttm, et
    secculiservitus tota toUatiir. Ecce magi ab Oriente gj. asiiiHsprwsepe domini sui (Isai. i); tu autem, Israel,
    venerunt. Ab Oriente ad Orienleni veniunt magi, ut tuiim Dominuirt non qucesisti. Vidimusstellam ejus.
    susciperet venientes ipse qui jusseral ut venirent : Apparuit stella non volens, sed jussa; non coelinulu,
    quando enim Deum magus, nisi Deo jubente perqui- sed Divinitatis impulsu; non lege siderum, sed novi>-
    reret? quando regem coelinisi revelante Deo * astro- tate signorum; non cceliclimate, sed virtute nascen-
    logus invenisset? quando unum Deumsine DeoGhal- lis; non ab arte, sed a Deo; non astrologi scientia,
    dseus adoraret in lerra, qui in coelo '' diis totidem sed preescientiaConditoris; non arithmelicaratione,
    quot sideribusserviebat? Plus ccelestede magis quam sedsanctione divina; superna procuratione, non cu-
    de stella signum est, quod Judceseregem, quod legisi riositate Chaldeea;non arle magica, sed Judaica pro-
    auctorem roagus scit, nescit Judccus; Chaldeeadefert, phetia. Sic ubi vidit magus humanas periisse curas,
    non defert Judoea; Hierosolyma aversatur et refugit;; suas defecisse artes, mundancesapienliec exinanitos
    Svria sequitur et adoral. Ecce magi ab Orientei>ene- labores, omniumsudores obriguisse seclarum, totius
    ' philosopbiaetbesauros esse vacuatos,
    funt, dicenles: Ubi est qui iialus est rcx Judmorum? fugissepagaiiam
    Vidimusstellamejus. Et quid tamen est quod videtur ?! noctem, opinionum nebulas concidisse, ipsas dcemo-
    Vere sicul dixit Apostolus : Cutnessel dives, pauper num delituisse umbras, stellam non ut cometam s in-
    (actus est (II Cor. vm); cum esset in deitate sua di^(Q circonfusocrine occultare quod nuntiaf," obscurare
    ves, nostra fit pauper in carne; et habere coepitstel- quodlucet, sic dicit: L Fas est, ut te novo radio, si-
    lam unam, totam qui fecit, habet et continet creatu- gnifero lumine, splendore certo radiare Vid.eamm
    Tam. Vidhnus stellam ejus. Aliquando videt"magus5 Judieam, atqueillic natum regem, procter mundile-
    illuiu qui habel slellam, non habetur a stella; rtec; gem, prceter carnis ordinein, prxter humanam mon-
    ipse agitur cursu steUae, sed ipsestellce agit cursum , strare naturam. Sic deposito errore, sequitur, curri.,
    cujus per coelum sic cursum dirigit, sic moderaiurr pervenit, invenit, gaudet, pfocidit, adorat;"quia lion
    incessum, sic viam temperat, e ut magorum serviatt perstellam, hon per artera, sed per Deum, Deum se
    etmiltaturad gressum. Namambulante mago, slella» invenisse humana miratur in carne. Ergo, fratres, le-
    anibulat: sedente roago, stat stella; mago dormierite, :, ctipne prcesenti non est firmatus erfOr magicus, sed
    excubat stella: sic sentit magus, ut quibus viandi parr splutus. Sed sufficiant ista hodie, ut per Deum quse
    conditio est, par sit necessilas serviendi; et stellam n sunt in sequentibiis clare elucescant.
    jam noii Deimt credit, sed judicat esse conservam
    \ SERMOCLVIL
    quam cernit taUter suis obsequiis mancipatam. Ubi
    est qui naius est rex Judmorum? Vidimusstellam ejus :s Deeisdem.
    in oriente, et venimusadorare eum. Dicendo, ubi est >t 0 ; Dominicsefestivitates causas suas suis vocabulis
    qui natus est rex Juciceprum, non interrogant, sed d eloquuntur : nani sicut nascendo Chrisiusdiem dedit
    a Conve.iit hdie inter chronologos insigniores,, Numquam vero magos reges vocat; eosque
    Chrisiuni natum esse anno m.orlem Herodis.antece-- hujusmodi tilulo honorarunt veleres, si ab.numquam unp Ter-
    de.ite, qui, nota.te Flavio Josepho Autiq. Judaic. lib.
    i. tulliano nonnullisque aliis discedas. Nolabilis locus
    xvn cap. 8, obiil auno 57 posl adeptum a Romanis s Origenis horail, 5 qui magos miserqs iioinii.es
    Ju_a.a_ regiiui.u.:unde Chr.stum necesse est natum n yocat.
    esse ar.np Herodis 56, imperu Augusti 40, quando- i- d Sidera pro diis olhn habita, nemo est qui ne-
    qiii.iem a;i um imperii sui quiiituin agebat Augustus is sciat.
    dum HiTOileniJudceorumregem cor.siiiuit, ut pluri- i- e Origenes, in Jpap. pag. 27, vocat stellam mago-
    nris nioinciitis derao..siral card. Nonsius, Centapli. 1. inm ministratn, et servgmcognilionisJesu,
    Pisa.:. iiissert. H, cap.6,pag. 128euit. Lugdun. per iv t Ms. G&sei\x,non ignorani nescienle^sed arguttni
    Van iler Aa. negligentcs.
    b U.;de iefuga, iiisi a Juiiceorumcastris ad genti-i- s MUalegit, cincinnatocriiie.
    liii':' i.ii_:erai-ru._ireUgioneai?Vide not. 4 . enn. 52.
    2. b Mita : Tempus.est.ui te pmviam-^qvfi/fi. ei
    ; ->i:igo-:;ap":e-.tesvocat ^sirotogos:et seipsum ex-
    c- »oi>o,etc. '
    Ciiii-usi ioile alicui scrupulum i,.jecibsctserm. 150. 0.
    015 S. PETR1 CHRTSOLOGI 616
    natalem, et resurgendo resurrectionis diem dedit; sic A perfidia ad ignorantiam recurrit. Sed adhuc dicit
    lumine signorum diem suce illuminationisostendit. auditor: Esto qudd stella, non nutu proprio, sed D>i
    Qui enim nascendo ante huinano corpore se velavit, jussu ostenderet viam quserentibusmagis : unde tanta
    poslea operando ipse se coelesti revelavit arcano : munerum scientia mysticorum, unde donorumsacra-
    post Deus ipse apparuit trino modo , qui horao menta tanta? NoiiChaldceaarte, sed de prisca sancto-
    in partu patuit singularis. Merito ergo tt soleranitas rum tradilione majorum : erant isli * de genere Noe,
    prccsens Epiphaniee vocabulo nuncupatur, in qua de fiiiisAbrahse,qui Christum nasciper Deuradi.lice-
    illuxit deitas, quoenostra nobisobscurabatur in carne. rant, non per artem; eumque homi.em, Deum,
    Ista est, fratres, ista est festivitas quee, concepta regem, moriturum alto cognoverant saeramento. Hine
    tempore diverso, peperil tria deitatis insignia. Per est quod apta patrura fidei munera portaverunt, ut
    Epiphaniam magi b Christum Dominum muntribus aururo regi, ince;;sumDeo, morituro royrrham scien-
    '
    mysticis confitentur, et cultores siderum, noctis in- ter offerrent, talique munere et pietati satisfacerent
    coloe,auctorem lucisdeasis inveiiunt in tenebris : ut et honori. Sed de magis ista sufficiant. Per Epipha-
    sit hoc auctoris gralia, non sit hoc induslria sic quoe- niam Christus in nuptiis aquas saporavit in vinum
    rentis; non sit stellse, sed Dei; sit Creatoris donum, (Joan. n), ut Christum nuptiis interfuisse virtutis
    non sil beneficium creaturcc; non sit humancearlis, g fueiit, non voluptatis; non fuerit humanilatis, sed '
    muneris sitdivini. Eccemagi, ir.quit, ab Orientevene- potestatis; signi fueril causa, non ventris; ebrietatis
    runt, dicentes: Ubi esl qui natus esl rex Judmorum? non fuerit apparatus, fuerit deilatis ostensio. Denique
    Vidimusenim slellam ejus in Oriente, el venimusad- ubi aqua mutavil naturam, raox patefecit auctorem,
    orare eutn (Matth. n). Vidimusstellum ejus. Et quid et eleraentorumi creator h mutatione revelatus est
    non ejus? Stella ejus esl, non ille stellee.Stellsm ejus. creaturcc.Felices nupticc, felices illcequibus Christus
    Quceaccepit esse, sed non dedit; stellam, cujus ortuin esl praesens,quaenon luxu, sed virtutibus consecran-
    tenebat auctor, non quae ortum tenebat auctoris. tur. Quid ibi non transivit in gratiam, ubi aqua trans-
    Stellam ejttt. Venientem, d non a genesi, sed a geni- ivit in vinum? Per Epiphaniara Christus Jordanis
    tore; mandato, non fato; non a computatore, sed ab alveumbai tisma noslrumconsecratus intravit (Malth.
    auctore; non quse daret ortum, sed quce sustineret III), ut quos nascendoin terrra susceperat, hos re-
    occasum. Stellam non legiferam, sed signiferam; nascendo relevarel in coaium; in se haberet liberos,
    ferentem non dierum ordinem, sed noctium lumen. quos proeter se viderat esse captivos; faceret vitales
    Stella hsecministra viae, non vitee; eomes raagorura, ipse, quos culpa fecerat esse mortales; perpeluos
    non cognata Christi; non Dorainantis domina, sed redderet, quos mors dederat temporales; et quosdia-
    ancillula servorum. Sed dicit aliquis : Quare magi? (> bolus exsulesfecerat terrenorum, bos ipsein coelesti-
    Quareper stellam? si cum stellis, cum origine nulla •bussibi facerelesse consortes. Hinc esl, fratres, quod
    causa est, nulla ratio cum natura? Quare magi? Quare Spiritus sanctus tui:c tolo se fudit illapsu, quando
    stella? Ut per Christum ipsa materia erroris sic iieret Pater de coelestibusclamat: Hic est Filius meusdi-
    salutis occasio : quemadmodumper Christum mortis lectus(Malth. iii); ut quibus in creandis nobis ope-
    causa, causa facta esl vitse.Hostem proprio mucrone ratio fuerat una cum Filio, una fieret de nostra repa-
    turbare singulare est insigne virtutis. Apud magos in ratione dignalio; sicque Christus diverso tempore
    culpa erat ignorantia, non voluntas; et erat iu cri- uno eodemquedie magorummunere, aqueemutalione,
    mine non studiuin, sed error. u QucerereDeum, et atque Patris voce Deus trino testimonio nosceretur,
    nescire qucerere, necessitas magis est quam reatus. fieretque de trina ostensione Christi Epiphaniocuna
    Fuit ergo pium, ut et Deus invenire se a quoerentibus et sacrata solemnitas.
    daret et culpam deputaret errori. Denique Paulus t SERMOCLVIU.
    judicio tali de persecutore factus est prcedicator,quia JDeeisdem.
    zelum legis impugnabat legem, et in Deum f Dei
    per
    amore peccahat. Hinc est quod fidescurrit ad Paulum, Scepequserimusquare sic mundum Christus intrat,
    a Latinara Ecclesiam in hac die, tres jam dudum 0 legis ignaros tradunt non pauci. Sed eos primitias
    celebrasse solemnitates, hic a Chrysologomemoratas, gentium, communi consensu dicuntur a Patribus.
    patet ex Isidoro de Divinis Officiis; Maximo Tauri- Maleferiatusauctor anno 1656 integrum volumen in
    nensi, homil. 1 in Epiph., et lioinil. 6 sub initio; aliis- Gallia edidit, ut ostenderet magosChristi adoratores,
    que plurimis. battd alios fuisse quam Henochum, Eliam ei Melchi-
    b Alias, C/.ris<umDeum. sedechum. Sic insanire solet:
    c Vel quia studio siderum addicti; vel mystice, Gensrationecarens, et mentempastachimeris,
    qiiia in nocte gentililalis vitam agerent. Ex Mita.
    d Natalem hominuni diera observare, ut mos est ait Serry, pag. 556, qui opinionem hanc potius irri-
    astrologis improbat. Multahic extra semitam aggerit. det quam expendit.Coeterum,id quod asserit Nosler,
    MITA. magos scilicet fuisse ex filiis Abrahse, ex Ceethura
    c Ms. Csesence,qumrereDeum, quemnesciebant,et concubina, babes etiam apud Maldonatum,in cap. u
    netcire qumrere, magit necettilatit ett quam reatus. Matthcei.
    Non enim Deiimin astris quserebanlper pertinaciam, b Qnia id tam celeriter, et adeo absolute faclum
    sed per ignorantiaro, ait Mita. est, ut non nisi a Deo creatore id esse possejudica
    ' Nam Christum, quem esse Deum nesciebat, ob dum sit. MITA.
    xelum divinoelegis persequebatur. > Observahic aureum cloquentioeRomanec flumen:
    « Magosveri Dei fuisse adoralores; sed Judaiccc pro materia, de Chrislo rege nato, magisque Chri
    617 SERMO CLVIII. 6!8
    wt ventris experiatur anguslias, partus palialur inju- A cupiscit ad gaudium : diligensoperarius quando opuj
    riam, sustineat vincla pannorum, cunabula toleret suscepti laboris impleverit, ut mercedem percipiiit,
    imbecUla,lacrymis uberum nutrimenta disquiral, ceta- patremfamilias desiderat advenire : devotus miles
    tum gradus, necessitatesque persentiat. Et qualiter post conilictum, post victoriam, proesentiam regrs
    venire debuit, qui voluit apportare gratiam, liiriorem optat, ut prcemiis sudores et vulnera remuneratione
    pellere, quserere charitatem? Natura docet omnes eompenset; sic ad palmam suam cupit venire Cliri-
    quid yaleat, quid meretur infantia. Infantia, quam stum, qui bella mundi indefessa virtute prosternit;
    barbariem non vincit, quam non feritatem miligat, sic Christum venire non vult, qui superatus illecebris
    quam crudelitatem non comprimit, quem non com- ssecuU de poena trepidat, de venia nil prcesumit.
    pescit furorem, quam fion potestatem deponit, quem Fratres, faciamus bona, declinemus a malis : fugiamus
    non mollit rigorem, quam duritiam non resolvit, quid vitia, virtutes sequanmr, dissiraulemus preesenlia,
    non amoris expostulat, quid non affectionis exlor- futura cogitemus, nostrum petamus ad regnuni,
    quel, quam non imponit gratiam, quam non impetrat nostram veniamus a.d pahnam, optem.usad gloriam,
    charitatem? Hoc ita esse sciunt patres, matres sen- tendamus votis omnibus ad coronam. Sed ad illa
    tiunt, probant omnes, viscera humana testantur. Sic sermo quee smit in sequentibus jam recurrat. Tunc
    ergo nasci voluit, qui amari voluit, non timeri: et B Herodes, inquit, clam vocalismagis, ditigenter didicit
    tamen apud maliliam humanam sic blanda, sic pia, ab eis tempus stellm qum apparuit eis, et millens i»
    sic chara, audite quid proficit infantia. Audiens, Belhlehem,dixit: Iteelinterrogatediligenter de puero,
    inquit, Hefodesrex, iurbaius esi, el omnis Hierosolyma el cuminveneritis,renunliatemihi, ul et egoveniensado-
    cumipso, et congregansomnesprincipes sacerdotum, et tem eum. Occulte vocat magos, quia palam nil audet
    icribaspopuli, sciscitabalur ab eis ubi Chrislus nasce- simulata mens, conscientia dolosa. Occulte vocat
    retur (Matth. n). Si Hierosolyma, si rex, si scribse, magos, quia fur amat noctem, latro in occulto tendit
    si principes sacerdotum ad Christi sic turbantur in- insidias. Diligenter inquirit tempus stellce : sed cum
    fantiam, quid isti facerent, Christus perfectum mox timet regnum, signuni coelinon timet, temporis non
    in hominem si venisset, si fultus divitus, et multitu- pertimescit auetorem. Quid turbaris, Herodes? Quid
    dine, si cum sitspectis, si cum extraneis? Qui nil es tantum de successore sollicitus? Cui sidera mili-
    dant tempori, nil setati, nil pauperi, nU parenti; sed tant, terreno imperio non tenetur. Ite, et interrogate
    ut audiunt natum, parant nascenti mortem, innocenti diligenter de puero, et cutn inveneritis, renuntiate tnihi.
    dolos, scelus pio, nudo gladios, soli milites, vagienti Herodes, erras : magus adorare jussus est, non de-
    necem, poenamparenti: et ut vis misceatur sanguini, ferre; testari venit ille, non prodere; videre iUi da-
    crudelitas acerba cunabuUs bella indicit, ubera telis C tum est, tibi non datum est iirvenire. Ite, et interro-
    urget, clypeos illidit gremus, quatenus humanam gate. Quasi magos semel interrogare non suflicit.
    divinamque sobolem aute sepulcrum faciat intrare Jnterrogantibus pie datum est c sine pietate rcspon-
    quam mundum. Esto quod Hefodes rex amore regni, sum, salutis nuntius male audientibus conversus est
    successoris timore, coactus sit talia moliri; quare in ruinam. Contumax servus audit natum Dominura,
    Hierosolyma, quare principcs, quare scribse? Quia sed Domino nascenli parat laqueos, non honorem;
    nasci non vult profanus Deum, servus dominum, mortem preeparat, ut careat servitute. Sed quia nec
    judicem reus, reheUisprincipem, perfidus cognitorem. finiri Deus, nec perire salus, nec vila poterat inter-
    Hierosolyma varia se contaminatione perfuderat, ire, pernianet in honore Dominus, servus remansi*
    sacerdotes profanaverant sancla, et « peccata ven- in crimine; et ad poenam trahitur qui ad obsequium
    dentes, in queeslum veniam pietatemque converte- venire contempsit; capitur ad sententiam, qui ad
    rant. Scribsedoclrinam coeles.era, scientiam saluta- gratiam noluit pervenire. Ite, et interrogate diligenter
    rem, vitale magisterium, in soevuitisensum, in perfi- de puero, et cum inveneritis, renuntiale mihi. Conve-
    diee lapsum, in lethale vaniloquium commutarant. nienter dixit renunliate mihi, quia semper diabolo
    Hinc est quod Christum nolunt nasci, vivere timent, renuntiat, qui pervenire festinat ad Christum; Chri-
    quia noverant se mox ignominioedandos, trahendos " stianus futurus a sacerdOte cum audit, Renuntias dia-
    opprobriis, ejiciendos templo, privandos sacerdotio, bolo, respondit, Renuntio. Proprie ergo Herodes a
    oblationummunere vacuandos. Semel enim cupiditate magis sibi renuntiare debere dicit, qui se diaboli
    fiammati, capti pompa, vitiis sauciati, vanitate ebrii, sciebat tenere locum, Satanse noverat implere perso-
    madefacti luxu, quia de correctione nil cogitare pote- ,.nam. Ut et ego veniensadorem eum; Vult mentiri, sed
    rant, de venia nU sperabant. Bonus villicus quando non potest: veniet, ut ad tormenta curvetur, ad sup-
    copiosum fructum continuo labore conquirit, venire plicia jaciatur, sternatur ad poenam, qui adorare
    dominum suum b ad lucrum suum cupit, fiuumcon- finxerat, ut sseviret. Sed magi, ubi Judaicse perfidiae
    stum requirentibus fusum; pro auditoribus, Talenti- * Etenim oblatas victimas ad peccatorum expialio-
    niano imperatore, et Galla Placidia, ejusdenl matre nem sibi ipsis vindicabant, seu vindicatum pretium
    Augusta, nec non proceribus aulse; pro tempore, ubi sibi recondebant. MITA.
    mores hominum corrupli erant et depravati; pro b Alias, ad agrum suum.
    eruditione, ut tota animi placiditate illos arguat, c Dum enim Herodes aulicabenignitate magos abirss
    desumpta similitudine ab orationis argumento, et sinit, de Christi nece impius cogitabat.
    ouomodp sanctis instruat prceceptis, MITA,
    PATROI,. LII W
    619 S. PETRI CHRYSOLOGI 620
    nubila transierunt, et in Chiistianse fidei sereno a re- A habilavil in nobis (Joan. i) : babitavit, ex quo ute-
    vident, quam viderunt stellam, ipsa prsevia, ipsa rum Virginis dignanter implevit. Obiiileruni ilii, m
    duce, ad ortus Dominici locum sacralissimum perve- scriptum est, aurum, tltus et myrrham. Nosfideie thua
    nerunt. Et apertis tliesauris suis obtulerunt ei munera longinquoeregionis, nos f proximec confessionismjT-
    aurtim, thus, et myrrham. Aurum regi, thus Deo, mo- rham boni odoris, nos suaveolentia dona charilatis;
    rituro myrrham, Dominicsedevotioni oflerunt, scien- tria namque ista offerimus, quando Ghristum, el re-
    tiee thesauros maximos in posterum credituris; sic ad gem, et Dominum, et hominem confiterour. Sed in
    sua per in.iocentiseviam redeunt, qui iter flerodiance spiritu et verilale adoremus Ghristum, si ei munera
    fraudis calcaverunt m ruinam. fidei et confessionisobtulimus : et nos sicut illi ma-
    SERMOCLIX. gi, qui sunt fidei nostree duces credulitatisque pfin-
    cipes, commoniti in somnis, idest, hihacvita, quoe
    De eisdem. somno est simUis,illuso Herode rege, id est, diabolo
    Ante hos dies, id est, diem octavum kaleiiclarum hujus mundi principe, per aliam viam , ld «st, « pef
    mensis hujus quo crescere dies coepit, quia dies ve- alteram vitani, ad illam noslram patfiam revertamm-,
    rus illuxit, in carne natum Dominum Chrislum Je- de qua per Adam ejecti infeliciler sumus, per Chri-
    sum, in Evangelio scriptura (Luc. n), facile recolunt, B stum vero misericorditer nunc reducti.
    qui legerunt, vel qui aurem legentibus preebuerunt. SERMOCLX.
    Israelitici pastores super gregem suum vigilantes,
    de eisdem.
    angelis nuntiantibus, cognoverunt : hodie in eadem
    carne manifestatura genliles niagi curiosa sectantes, Quamvis in ipso Dominica. incariialioiiis sacfa-
    signis indicaiiiibus, invenerunt. Illis ortum Domini- mento adfuerint ciara semper diviiiitatis insignia,
    cse nativilalis annunlians locuta est vox spiritualium Deum tamen venisse in humanuni _dfpus inultls riio-
    minislrorum, islis stella lamquam lingua cueloruiri. dis aperit efrevelat hodierna solemni.as; ne perdaf
    Dicunt illi ad quos soepiusprophetse missi fuerant: per ignorantiam semper obscurltatibtisinvoluta fiiof-
    Transeamus usqtte Beihleem, et videamus hoc ver- talitas quod tantum tenere mferait et poSsidere per
    bum quod faclum est ad nos; dicunt isli, qriibus graliam. Nam qui nobis nasci voluit, a nobis noluit
    b iiullus umquam loculus fueral prophetarum, et ignorari : et ideo sic apefit, ne magnuin pielatis sa-
    sciscilantes inlerrogant: Ubi est qui natus est rex Ju- cramentum magni fieret erroris occasio. Hodie magus
    dmorum? Vidimustlellam ejus in Orienle, et venimus quem fulgentem quserebat in stellis, in cunls reperit
    adorare eum (Matth. u). Accedunt ergo illi de proxi- vagientem. Hodie magus clarinn miratur in pannis,
    mo, hi veniunt de longinquo, utrique tamen ad C ( quemdiuin astfis patiebaturobscufum.Hodie magus
    unum eumdemque fidei ,locum, pia devotione con- quid ubi videat profundo stupore pervolvit: ia terra
    veniunt: ibiqtte regera Christuni appositum ante duo coelum, in coelo terram, in Deo hominem, in hoinine
    c prophetica illa jumenla, duorum videlicet popu- Deum, et miiverso sseculonon capacem concludi cor-
    lorum typum figuramque gestanlia, intuentur, ad- pore perpusillo. Unde magus qui scrutari nOh valet:,
    miranturj agnoscunl. Agnovit enim bos possessorem capere non potest, mox adorat; videt enira non sic
    suum, et asinus prmsepe domird sui (Isai. i). Agno- lucere in coelo steUas, lunam, solem, qualitef il- ~
    vit enim bos Judoeusa jugo legis excusso, agnovit et luxisse carnem contemplatur in terris; videl in t_no
    asinus paganus stullitieeferitate deposila; ille deserens eodemque corpore divinitatis et humariltatis cohve-
    superfluttm observationis laborero, hic relinquens va- nisse commercium. Hic dum credit Deum, sentit
    gum superstitionis errorem. Uterque agnovit, quia regem, intelligit hiimani generis amore inorilu-
    uterque ad unumpreesepeDomini epulaturus accessit, rum, et pavida cogitatione pertractat quemadmodurii
    epulalurus non fenum mortis, sed cibum salutis. Edite, possit mori Deus, qualiter possit Vitoe restitutbf
    edite, pia animalia, seterneeviteecibaria : et perpetaae occidi. Ac sic magus cessat arte quoerere quod arte
    retributionis escam avidis quantum polestis faucibus non potest inVenire : et quia se iii coelo diu cuiii
    occupate, non dividentes in frusta, sed integrum, JD astris errantibus videt errasse, gaudet in terra se
    solidumque sumentes. Non potest enim edi Cbristus, ad Deum ducatu unici sideris pervenisse, et depre-
    el dividi; integer a credentibus sumitur, integer i:i hendit magus cuncta qusc videntur in coelo, huma-
    ore cordis recipitur. Verbumenim caro factum esl, et nis clara ocuUs, proifundis esse obscurata myste-

    • Non abs re suspicantur aliqui ex sacrse Scripturee 4, cet Num. xxn, 5. MITA.
    enarratoribus spectatum in Oriente ab magis sidus, Ex Joco Isaiceinferius laudato, quem -ad Chri-
    Hierosolymam usqueducem prsecessisse; inde nega- stum .natum cominuniler applicaiit.
    tum ejusdem iuineii dtim ibi coramorati fiiere, itefiim d licec esl proplietieehujusgenufna explicatio. Yi-
    se egredieiitibiis exiiibuisse, ac Bethlehem usque de- de diseftissime Hieronymum ih cap.' i IsaEfe/
    duxisse. « Ab Hebreeisenim ad nos Udes nostra peregri-
    b Neque verbo ad aures, neque scripto et per pro- nataest. '
    phetiam : licet enim per prophetiam Balaam et Vete- f A lege enim Christi nobis sacramentuni poeiii-
    rem majorum suorum traditionem sciverint magi quce tentice, et peccalorum confessio effluxit, nisi polius
    dicuntur in textu, tamen Balaam non fuit propheta, intelligat de fidei confessione quam corde et animo
    sed ariolus : el sicut Caiphas, non sicut propheta elicimus. Ex Mita. ,
    prophetavit. LegeMaldonatum. in cap. n Matlh., q. s Per preesenlisvitseemendationem.
    B2I SERMO CLXl. C22
    riis. a J;___fHfue
    videns credere se, et non discutere, A git ad prsesentiam legalis arcse (Josue m), ad totius
    hiysticis muneribus confiletur: thufe Deum, aufo re- Trinitatis preesehtiam non refugit. Quid est? Quia qni
    gera, mjTrha esse moriturum. Thure Deum, aurp pietati obsequitur, incipit non esse limori. Hic Tfi-
    regem, ut eum diviti placaret obsequio, quem curioso hitas exercet graliam totam, totam secum loquitur
    etimportuno incesserat et offenderat institutO; atque charitatem : ibi elementa cOrripit, utservulos insli-
    implet iUud quod multi de spadone ex __Ethiopia luat ad timorem. Iuter heec tamen talia et tanta in-
    b suspicantur : Mlliiopia prmvenietmanus ejus Deo trepidus stat Joannes, qoia tiriieie rion potest, qrii
    (Psal. LXVII).Videt ChristUm magus JudoeumprSeve- totus ad Dei amorem nalus angelicOtestimonio com-
    niens manibus suis, quia quando Chfistum Judseus probatur. Hodie Christus initium dat signorum coele-
    Herodi scelere prodebat, turic magus Deum Christum stium, dum cdriverlit aquas in vhiuin (Joan. n), ut
    mmiefibus fatebatur. Hinc est quod gentilis qui erat quem Pater voce Filium jam pfobarat, ipse se Deum
    novissimus, factus est primus : quia lunc ex mago- f virtutibus approbaret, quia auctor est elementorum
    rum fideest gentium credulitas dedicata, et Judceo- qui elementa commulat; et nalurarii fecit ipse, qui
    rum est notata crudelitas. Hodie Cbristus Jordanis contra naturarii facere non laboral: aquam transfert
    alveum, mundi peccatum lavaturus inlravit: ad boc in vinum, ut 8 divinilatis in vigore naturse nostree
    eum veiiisse Joannes ipse testatur. Ecce Agnus Dei, B proficiat hebetudo. Nam qui panes quinque Iragmen-
    ecce qui totlit peccala mundi (Joqn.i). Hodie servus to profluo etbfurtivo incremento, ad quinque miUia
    Dominum,homp Deum, Joannes Chrisluni tenet; te- IiGiriinumtetertdit et dilatavit saginani (Matth. xiv),
    iiet aecepturus veniam, nort daturus. Hodie, sicut ait pptuit augmentis succrescenlibus ad hupliafum fesfa
    propheta : Vox Doniini super aquas (Psal. xxvm). vini ampUare et perpetuare meiisuras. Sed aqua ih
    Qucevox? Hic est Filius meus dilectus in quo mihi sanguinis ef-tt * convertenda mystefiuiri, utmerapo-
    complacui (Malth. m). Hodie vox Dei sUper aqUas, cula de vase corporis sui Chfislus bibeiilihus pfopi-
    quia Pater Deus ut probaret generis fidem, c ipse sui naret, ut impleret illud prophelce : Et calixiuus ine-
    testis FilU, ipse assertor assistit. Hic estFilius meus brians quatii prmclgrus est (Psal. xxn). Tribus autem
    dilectus, quia alterum qui teslimonium diceret non modis hodie Christi deitas est probata : magorum
    iiabebat: arcanum Palris, arbitrum non habebat; munere, Patfis lestimonio, aquse muialione in vi-
    testem generatio nescit divina; divinitas externam num; quia tfibus stare orane vejbum Scripturce fir-
    npn recipit notionem, ipso FiUo dicente. JVeme»10- inavit auctoritas dicendo : In ore duorum vel trium
    vil Filium, nisi Pater, heque.Pdirem quis novit nisi teslium slet otiirie verbum ( Malth. xviii). Sed quia
    Filius (Matth. xi). Hodie Spiritus sanctus supernalat festiVilas ipsa ad mensam nos Dominiet calicis istius
    aquis in specie columbce, ut sicut illa colomba Noe C leetitiam cohimohet jam i venire, res amplas brevi
    nuntiaverat dUuvium discessisse mundi (Gen. vm), sermone sufficit conclusisse, per Doininum nostrum
    ita ista indice. nosceretur perpetuum mundi ces- Jesuni Chfisturii, qui vivit et regiiat nunc et semper,
    sasse naufragium; neque sicut iUa veteris olivaesur- et per oiririiasccculaseeculorum. Amen.
    culum portaret, sed totam d iu caput parentis novi SERMO CLXI.
    chrisraatis pinguediriemfundit, ut impleat illud quod De parabgla servi ab agro regressi,
    dequehominis erga
    prOpheta prcedixit: Proplerea unxit te Deus Deus lutts Deum gratitudine.
    oleo tmtilimprm cohsOrtibustuis (Psal. xiiv). Hodie Audistis, fratres, quemadmodum famulalum divi-
    Doniinus super aquas. Bene super aquas^ et non num Domi.nusexigit humanoeservitutis exemplo, di-
    subtus aquas, quia Chfistus baptismati suo lion ser- ceiido : Quis veslrum habens servum arantem, aut
    vit, sed imperat sacramentis. Hodie Deus majestatis pascentem, quiregresso ab agro dical: Slalim transi,
    ihtonuit, et si Patef de ccelo intonat, si FUius Jorda- recumbe; et hon dicit ei, Para quod cmnem, et prce-
    nis insistit flueritis, si Spiritus sanctlis c corporaUter dngere, ei ministra mihi donecmanduccmet bibam, et
    apparel desupernis; quid est qhod Jofdaiiis qui fu- post itmc tu manducabiset bibes? Numquid gratidm

    -*.Ms. Csesen., credit~ et' noh discutit, sed mysticis D homlhibus videantur, ssepe humana corpora assum-
    muneribus confitetur. psere. Vide Maldonatumin cap. m; Matth., num. 16.
    b In.loc neiripe vaticinio conversionem gentiuin, MITA.—Inhac re, inquit Calmetus, religiosi adeo non
    Agypfiorum maxime et .-Eihiopum, quorum primi- fuere Patoes, uti recentiores nostri; neque hidignam
    tr_eln regiriseCahdacis spadOrie inulti recognoscunt. putavere Spiritu sancto columbeespeciem, cum pas-
    Hilarius autem, cum Chrysologo putat magos Chri- sim in Scriptura DeiFUius describatur npmine Leb-
    stum in incunabuUs
    ~ yeneratos, ex iis regiouibus esse his Juda, Verinis Jacob, Agni, Lapidis, etc.
    profectos;-'- f Ms. Ceesen.,manifestaret.
    c Ms. Csesen.,ipse sibi, sui testisFiiii. s Ms. idem, Deitatis vino.
    d .Scilicet.Christi, qui pmnium salvandorum ac re- h Hoc est abscondito, et humanis oculis imper-
    parandorum
    8 Quod yera pafens est. MITA. vio.
    ac naturalis cpluinba fuerit heec, ple- 1 Scilicef in sacrificio Missse.MITA.
    rique negant: verumtamen corpus habuisse afftrmat i Hinc subinfero Auctorem nostrum proedicassq
    S. Augustinus, sed corpus aerum in speciem colum- populo divinuni yerbum ante sacrum, yel antequanj
    bK. Non tamen fuit ill.ud corpus, quodcumque esset, sacrum faceret. MITA.—Velpotius inter Missartim
    a^Spiritusanctohypostaticeassuroptum, ut falsoopi- solemnia, proxime pro Evangelii lectione, antequam
    natus est TertuUianus; sed Spiritus sanctus fuit in populo sacra inysl.eria distribuerentur.
    Ulo, tamquam signatus in signo : sicut angeli, ut ab
    65? S. PETRI CHRYSOLOGl 644
    liabelservo itti, quia fecitqtue sibi imperavit? Non pu- )A suo coenam, et cinclus quod paraverat subministrat:
    lo. Sic et vos, cum fecerilis omnia qum prmcepla sunt non est elatus, quia fecit, sed ctmi devolione singula
    vobis, dicite : Servi inutiles sumus; quod debuimus faciens conlremiscit, et apponit domino suo cibos
    facere, fecimus( Luc. xvn ). Sic et vos. Quid simile? multipUces, arte tota totiiis saporis conditos; ipse
    Immo longe dissimile. Tantum debet homo Deo, autem semicoctam, nec salitam forsitan coenulam
    quantum debet homini homo ? Absit. Nam est alter gustaturus; porrigens crebra pocula,e variat csdices,
    ordo, diversa causa, a dissimilis fides. Deus hominem vina mutat; ad longissimif convivii fabulas longio-
    fecit esse, nasci jussit, dedit vivere, concessit sapere, res stat fixus, stat moveri nescius, stat cujus lasses-
    donavit et tempora, distribuit aetates, concessit ad cere non licet servituti. Et cura dominus jam partem
    gloriam, aperuit ad honorem, preefecit animantibus, noctis in somno deducit, peragit in quiete, servus
    et loti terroe dominum definita lege et setate prce- colligit, curat, accurat, ponit, componit, reponil, et
    scripsit : et cum talia, tantaque prima homini Dei sic in rebus necessariis iramoratur, ut nihil sibi, aut
    beneficia deperiissent, secunda reparavit tanto majo- parum noctis ad escam reservet et soporem. Post
    ra, quanlo divina; prceslantiora lanto, quanto coe- h_ecomnia nisi pervigilet in crastinum, et dominum
    lestia. Nam eoelipost habitatorem dedit, quem dede- prcevenerit dormientem, fessus, indefessus, s mani-
    rat ante incolam terrenorum, ut adversum nullum B ] cabit ad verbera, ad preesentempoenam nihil hester-
    iUi, nullus incursus, b nullusque serpens terrenis la- no ei subvenit de labore, quia quidquid dominus in-
    tens in bonis, irrepere amplius in hommem non va- debile, iracunde, libens, nolens, oblitus, cogitans,
    leret; servaretque conditio jam certa, quem perdi- sciens, nesciens circa servum fecerit, judicium, ju-
    deral c incerta libertas; et esset homo Uber omnium, stitia, lex est, imperantis ira subdito jus est, et ad
    sola Domini servitute, cui conditionem qua factus est libitum domini vocem non habet conditio servilutis.
    debet, debet originem : quod redemptus est, quod Si ergo et servus sentit quid debeat homini taliler
    emptus est, debet utique servitutem, dicente Apo- serviendo, et dominando dominus qualem servitutem
    stolo : Pretio empli estis, nolite fieri servi hominum Domino dominorum debeat, docetur et iiilelUgit se
    (I Cor. vn). Et propheta ut conditionem, ut originem raagistro. Hoc implebat Paulus, qui h servitutis suae
    faleretur : Ego sereus tuus, inquit, et filius anciltm titulos sic scribebat: Usque ad hanc horam esurimut,
    tum (Psal. cxv). Deff ista, homini quid tale debet ho- et sitimus, et nudi sumus, et colaphiscmdimur(I Cor.
    mo ? Et tamen quserit Deus vel tantum; quia reddere iv). Et alibi: Lividum facio corpus meum, et servi-
    homo Deo nil vult, cui debet totum. Sed repetamus tuli subjicio (I Cor. ix, juxta LXX). Prsebebat vindi-
    leclionem, et octilis nostris similitudinem propona- tcam bonus servus, qui se usque ad livorem sic agens
    inus ipsam, et quod diximus tunc lucebit, quia nul- C I jugiter verberabat : nec laxabat frena corpori, ne
    lam Deo, hominitotam dependimus servitutem. Quis per indulgentiam caro laxata alterius incurreret ser-
    vestrum habens servum arantem autpascentem, qui re- vitutem. Sed, homp, quod a servo exigis, impendeei
    gresso ab agro dicat: Stathn transi, recumbe; et non qtti te dominum fecit. Tu qui semper dormis, et a
    dicit ei, Para quod cmnem, el prmcingere, et ministra servo exigis vigilias indefessas, aliquando vigila tuo
    milii, donec manducem, et bibam, et posthmc lu man- Domino pro te sine cessatione vigUanti, assiste tuo
    ducabis et bibes? Quam familiaris, quam vernacula, Domino vel momerito uno jejunanti, cui manducanti
    quam de quotidiano usu veniens, quam communis est tuus servus semper assistit; remitte servo innocenti,
    ista doctrina. Si dominus est, qui audit, agnoscit ta- 1 cui peccanti blanditur Dominus tuus; da interim
    lia se exigere a servo; si servus, exhibere se domino veniam, cui tuus Dominus semper ignoscit. Certe si
    ista cognoscit. d Servus namque post vigilias ante- quidquam boni feceris, crede te i Domino solvisse
    lucanas, post totius diei varios et duros labores, post debitura, non beneficium prsestitisse. Cum feceritit,
    trepidantes et anxios concursus, et parat Domino inquit, omnia qum pmcepta tunt vobis, dicite, servi

    HHoc est fideiitas, vel constantia promissorum. h Nescio quid 'de viris principibus vulgo titolati
    MITA. somniet Mita. Tituli servitutis erant tabelleein qui-
    b Alta hic nox in veteribus editionibus. Lucem de- bus iiiscribebanlur mancipiorum morbi, et vitia, et
    dimus ex Mita. quidquid aliud emptorum intererat non nescire. Pan-
    c Anceps, fluctuans, quia in mutabiU hominis ar- »r. debant autem hujusmodi tituU ex eorum collo. Pro-
    bitrio residebat. MITA. pertius Eleg. 5 lib. iv:
    4 Laudantur verba hsec a Pignorio, de Servis,
    page 68. Aut quorumtitulus per barbaracollapependlt.
    e Ms. Vallicell., varios calices. j
    1 Vel quia soepe in conviviis fabulatur, vel respicit
    morem antiquorum, in quorum conviviis ludicra et Ait ergo Paulus inter titulos suseservitutis, scripsisse
    scenica agebantur, vel eenigmata a convivis solvenda famera, nuditatem, etc.
    proponebantur. 1 Blanditur Deus peccatori, vel statiro non punien-
    8 Has serviles delicias, inquit Pignorius, tangit do, vel largiendo lemporaUa, vel roore optimi paren-
    eleganter Geta Terentianus Phorm. Act. II, scen. i: tis, qui raalediciis suorum infantium arridet, quo
    Herus siredierit bonos efficiat; vel uti loquens de Saulo dixit Augusti-
    Molendumusque in pistrino, vapulandum,'hahendse nus serm. 15 de verb. Apost., smvi et miserettir.Ex
    Mita. ^
    1.coinpecles, '
    Oput jftirifacienJum, etc. i Alias, dominanti,
    625 SERMO CLXIL 626
    inutiles sumus; quod debuimut facere, fecimus. Quan-- A voluit divisionis auctorem, qui ad restituendam ve-
    do per se homo utilis ad divina, qui sic sibi est inuti- nerat humani generis unitatem. Magister, dic fralri
    lis ad humana? Cogitet homo cordis mala, carniss meo ut dividat mecum hmreditatem. Hic non magister
    vitia, voluptatum fluctus, desideriorum procellas, ira- qusestus est, c sed amor. Dic fralri meo ut dividat
    rum scopulos, naufragia criminum, et tunc quidquid1 mecum hmredilatem. Cura dicit, dic fratri meo, prse-
    in se est utile " dabit Deo, sibi quidquid inutile estt, misit quod charitatem moneat, quod interpellet na-
    deputabit. Sed ad proposita redeamus, ut quare Do- turam, quod pulset affectum. Dic fratri meo ut divi-
    niinus discipulos suos admonuerit jam patescat. Apo- dat mecumhmreditatem. Non potest dicere fratri, Di-
    slolos suos Christus b ut milteret adpopulos vario) vide, qui per prophetam docuit : Ecce quam bonum et
    dolore languentes, dedit illis virtulem spiritus, po- quamjucundum habilare fralresin unum (Ps' cxxxn).
    testatem supernam dedit, dedit gratiam sanitalum, , Dic fratri meo ut dividat mecum hmreditatem. Quse
    unde perambulantes iUi reddebant visum ceecis,, major hoereditas, quoemelior heereditas quam divinoe
    claudis cursum, surdis auditum, ct ne per singulai vinculum charitatis ? Quia heereditas aliquando perit,
    vos morer, cunctis male habentibus dabant salutera,, charitas numquam, dicente Apostolo : Charitas num-
    unde redeuntes gloriabantur dicentes : Domine, etiami quatn excidit (I Cor. xm). Sed dicit aliquis, Ergo cha-
    in nomine luo dmmonia subjecta sunt nobis. Quos Do-- B ritas numquam perit, numquam yiolalur? Plane num-
    niinus temperat, dicens : Nolite gauderequia dmmo- quam, quia f charitas si est, permanet; si non per-
    nia subjecla sunt vobis: gaudele autem quia nominai manet, non est. Sicut sterilis arbor quoevernali tem-
    vestra scripta sunt incmlis (Luc. x). Ergone-perela- pore cum tota candescit in flore, Rfructum non dat
    lionem perderent quod conquisierant per laborem,, illa, sed faUit; ila est charitas quee putatur, et non
    et deputarent sU)i quod divinitus fueranl consecuti,, est: occasionum concussa fluctibus evanescit, ac sic
    ad humilitatem, quoemater est doctrince, tali revocati lcedit soUicitos et decipit incautos. Sed ad coepta re-
    exemplo : Quis veslrum habens servum araniem, aut! deamus. Magister, dic frairi meo ut dividat mecum
    pascenlem, qui regressoab agro dicatei, Statim transi, hmreditalem. Heereditas mundana, ante posteris infert
    et recumbe; et non dicii ei, Para quod cmnem, elprm- jurgia quam confert censum; antequam dividat fa-
    cingere, et minislra mihi donec manducem et bibam, cultates,h scindit hceredes; antequam debitas tradat
    et post hmctu manducabis et bibes? Post exactos la- smgulis portiones, successores rpsos desecat et mit-
    bores, etmagna et multa documenla virtutum, apd- -titin parles.-Proiiide non est heereditas ista, sed pu-
    stoli satis sibi utiles videbantur, sed versari in luto gna; et hoecnoverca fiUorum est, non facultas. IUe
    carnis, et limo corporis hujus, et quod essent inuti- ditat filios, qui relinquil iiliis plenissimam charitatem.
    les, nesciebant, sed deprehendunlur cum Judas tra- C < At tu, quisquis ille es qui Dominrim tali petitione
    dit, Pelrus negat (Matth. xxvi), Joannes fugit, relin- compellas, Dominmn provocas, Dominum producis
    quunt omnes (Marc. xiv), ut solus in quo erat, et ex adlitem, cum quo tibi Apostolus lieereditatem docet et
    quo erat tota ulilitas appareret. Quod autem dixit: ostendit esse communem :Hmredes,ihqmt, Dri sumus,
    Et poslea tu manducabis, monet discipulos, ut post cohmredesautem Christi (Rom. vm). Hic tibi sic heeres
    ascensionem suam statim copulari se Domino in illa est, hic est tibi frater, qui nascendi sorte, conditione
    beatitudine superna gestirent. Nam denique hic c re- crescendi, vivendi ordine, moriendi exitu, peromnia
    licturos omnia approbat, et preeciiigit ad tolerantiam tibivoluilsimilis inveniri. Nam cumesset et solus Dei
    passionis, et minislerii sui perficit ad laborem. Nam heeres, et Filius unicus per naturam, te participem
    tunc tanto tempore mimstrarunt apostoli discuin- sibi, te cohoeredem sibi voluit et fecit esse per gra-
    benti, quanto tempore inter peccatorum coquinas et tiam, qui eras miser et subjectus ultimec servituti.
    gentium focos coenam Domini super mensas Ecclesiee Habebis ilaque, et collata poteris feliciter possidere,
    in memoriam perpetem prcepararunt. Hanc coenani si manseris in aula Patris, si fueris in divina hceredi-
    quid fidelis est novit, qui nescit, et scire desiderat, tate communis. Dari potest, dividi non potest sors
    sit fidelis. divina, quia ccelestia et qui dederit non amittit, et
    SERMO CLXH. ] qui acceperit sibi singulariter non recondit. Unde
    D
    De eo qui volebat dividere hmredilatem. homo quid hunc ad divisionem vocas, quid hunc ad
    Audistis, fratres, hodie quid a Domino hseres bo- discussionem miserandus invitas, quid ab eo partem ,
    norum petierit mundanorum. Magister, inquit, dic petis, qui libi queesivit et contuUt totum ? Vel ex-
    fratri meo ut dividat mecum hmredilatem (Luc. xu). pertus cessa, et jam poeniteat talia le petiisse, Nam
    Prceceps cupiditas, et incauta, mundanee litis arbi- partem substantice principalis accepisti, et acceptam
    trum credidit ipsum sseculi cognitorem; et eum fieri peregrimis, vagus, luxuriosus cum luxuriosis helluo

    » Id est, ascribet Deo. 51 lib. in : Charitas, qum deseri potest, numquam ve-
    b AUas,cum milteret, ra fuit; et Ambrosius : Ficta charitas est, qumin ad"
    e Non parvoloci detrimenlo in edilis omnibusdeest versis deseril. Ex Mita.
    vox omnia. Supplevit Latinius. e Ms. Ccesen., fructum dat nullum. .
    d Sacram scilicet eucharistiam, quse ea setate arca- h Chrysostomus apud Lippom. in Catena : FacuU
    ni tenebris obtegebatur infidelibus et calechumenis. tatum multiludo divisionemoperatur, concordiam im*.
    ' Editi, perperam, sed amoris.
    1 Juxta. S Augitstinum rsiatum a Magistro distinct, pedit, -et cognationis vincultimdirimit.
    '"'"'
    627 S. PETRI CHRYSOLOGI .m
    cum radicari cceperit iij corde,
    perdidisti (Luc. xv). Hinc paradisi exsul, hinc hoere- A rum (I Tim. vi): quee c
    ditatis exsors, hinc extorris a vita. Homo, dicit tibi sic moruin dissipat ornamenta, sicut arbor noxia
    Christus, Quod a me, et per me consecutus es, sine feralibus radicibus nexa solvit, et dissipat monumcn-
    me non poleris possidere, quia sine me qualis fueris, ta majorum. :
    jam vidisti ; hoc sciens pfo te Patrein ingrate SERMO CLXIH.
    i
    oranium sic poposci: Pater, quos dedisli mihi, volo ut
    De tefreriorum cura despicienda,
    ubi ego sum, et illi sinl tnecum (Joan. xvn). Et quia
    nec hoc tibi sufficere polerat ad tulelam, nani cum Beati quorum corda hodiernus Dominici sermonis
    mecum esses in paradiso, et a extra nie tu periisses, penetravit auditus. jBeati quorum menles promovit
    adjeci, dicens : Pater, sicut lu iri me, ei ego iri te, ila ad fidem tanta et talis promissio Salvatoris. Beati
    etisti in nobis unum sint. Ego utPatris boria habeam, qui credulilate coelestium mandatorum duris absoluti
    processi de Patre, a Patre penitus non recessi: et sunt preesentium curis. Tali namque hodie discipulos
    idep tantura te |in nobis habere volo, quantum nos suos, immo omnes audilores suos, Dominus voce
    ipsi sumus, et raanemus in nobis. Desine ergo vel su- compellat: Notite sollicili esse animm vestrmquid
    perna dividere, veldelerrenis me audientelitigare, ne manducetis, neque corpori veslro quod vestiamini.
    quem tenes et habes hodie largitorem pium, severis- °' Anima ptus esl quam esca, et corpus pltis est quani
    simum sentias postmodum cognitorem. Sed jam quid vestimentiim (Luc. xn). d Quis sic ita invidus bonis
    responderit Dominus audiamus : Homo, inquit, qtiis suis, quis sic deliciis suis inimicus, ut spontanea et
    me constituit judicem aut divisorem super vos? Quis coelilus prseparata jdespiciat, et conciipiscat mmi-
    me consliluit judicem ? Et ubi est illud quod tu dixisti, danis laboribus eti doloribus conquisita ? Degener
    Domine : Pater neminem judicat, sed omne judicium nimis animus, mens totaservilis est, quse coquo-
    dedit Filio (Joan. v) ? Aut divisorem super vos ? Et runie afflatus, squalores coquince, beslerno horrore
    quis dividet justos ab injustis, sicut segregat pastor fetenlia perquirat pbsonia, cui jugiler regius deser-
    oves ab hsedis (Matlli. xxv) ? Si tibi judicium debe- •vit alque adjacet apparalus. Noli ergo, homo, ina -
    tur hominis, et per le est totius seeculicelebranda "nia providendo geniere, noli laborare caduca preepa-
    divisio, quomodo dicis, Quis me constituit judicem rando, quia prandii tui semper et ubique Deus proe-
    aut divisoremsuper vos ? Est quidem penes Chrislum, parator assislit. Quis rex devotis militibus debitam
    et fuit, atque erit omne judicium, sed lunc non judi- Tion procurat annoriam ? Quis dominus fidelibus ser-
    caturus venerat, sed judicandus, nec addicturus reos, vis isla cibaria nori minislrat ? Quis paternondat
    sed a reis innocens addicendus. In homine agebat panem liliis ? Si ergo nobis Deus, et rex et Dominus,
    Deum, in servo dominum, ut es#et vernula temporis, " et Pater est, quid negabit? Stipendiis suis militans
    qui erat et factor etcognitorsxculorum. Merito ergo derogat miles regi; suis sumptibus vivens dominum
    respondit : Quis me conslituit judicem aut divisorem servus accusat; pro se sollicitus filius culpat super-
    tuper vos? Et quis eum constitueret judicem, qui con- stitem palrem. Nolj ergo, bomo, exponere Deum pro
    stituit el restituit universa? Christus adlitigatoris ar- te taliter cogitando, qui et justitia regnantis, et.do-
    bitrium arbiter esse non poterat, qui loiiits judicii minanlis studio, et generanlis affectu, in se totam tui
    surama est et potestas. b At illi jurgator quare non Tecepit sollicitudinem, refudit et curam, dicendo :
    opposuit: Quomodo non invilatus a fratre laliter tu Nolite solliciti esse gnhncevettrm quid manducetis. Sed
    petisti ? Nescis, quod justus mediator non est, qui ab te forte meUitus imbef, et singularis cibus, Judaici
    una lantum eUgitur parte ? Verum heec non dixit; fastidii deterret exemplo, nec carnem credis humo-
    sed invisus astitit, ut adjudicantis illi fas esset, fra- rum varietate concretam per solum manna f sua
    tri non esset, resiUre senlentiam. Et quia Christus voluntate compleri : dicis, Deus sicut corpus ex di-
    correcturus venerat, non damnaturus reum, pree- versis voluit constafe membris, ita varialis dapibus
    cepto removet fomilem jurgiorum, dicendo: Videte, voluit et jussit enulfiri. Superfluus est, o homo, isle
    caveteab avariiia. Hoc est dicere: Abjiciaturavaritia, qui te exagitat timor : nam Creatoris ad prandium
    etnon erit in heeredilale conlentio. Avaritia, fratres, " tota concurrit et advolat creatura. IJnde si te legalis
    parenles negat, germanos dividit, separat socios, cibi singularitas et parcitas terfet, invilet et provo-
    amiciliain solvit, excludit affectum. : hanc qui intra cet evangelici convivii coelestis effusio, quoe in uno
    se habuerit, erit nullius, suus i;on erit. Avaritia, fra- ferculo manducaturo Pelro totius apponit genera
    tres, sicut dixit Aposlolus, radix est omnium malo- creaturae (Act. x). Nam quidquid Noe e vector novi
    Alias, extreme lu periitti. d Lalinius, quis sil.
    b Mirura quautum tota hsec periodus iri omnibus « Ms. Ceesen. Edhi, affatus.
    editionibus scateat erroribus. Et cum eliam codices f Auclor Sapienticc xvi, 20, 21, tradit omnium gu-
    mendosi sinl, eam ex conjectura Mitserestituinnis. stui manna accommodari consuevisse, ut sihgulis sa-
    c Observat plurimis Mila, primum monuraenta peret. S. Ariguslinus Retract. lib.utn secap. 10, scite
    more antiquo in agris construi solila ex lapide late- animadverlit hanc cibo virlulem, omnium gu-
    ritio. Si vere ibidem prope arbores planiatce fuis- stui accommodaret, non nisi pro filiis Dei inditam
    sent, iUceradicibus intra Iapidura connexionibus hn- fuisse. Vide Gregori Moral. lib. vi cap. 9.
    missis, et lapides tilulares, el lateres, sepulcrum s Aliis epilhetis euin ornant Patres. Dictus est a
    componentes, e proprio loco indistincte prosternunt. Chrysostomo, homil. 110 tom. V pag. 711, naufra-
    MITA. ginm facientisnaturm bonusgit-bernalor;a Naziaazeno,
    «29 SERMO GLXIV. 650
    ssecuU, scecuUservavit ad sernen, qviid.qui4in. aere A J! mulceat biaiidimentp., quos cpmparatione fo^dissimse
    voUtat et fer.ur, quidquid gignituf et yiyit in terra, avis exasperasse videbsttur, ad floris odora.ti et spe-
    quidquid in aquis est, et movelur, boc unp felri cce- cipsi nimium hps reducit exemplum. Gonsiderate,
    Utusmactatur, et exhibettir ad cpenam. Si ergo vis, inquit, lilia quomgdg crescunt: non labprant, neque
    homo, accipere et omnia mandueare,.despice vilia nent. Dico autem vobis, nec Salomqn in onmi gtoria
    tibi providere cellaria. Et nos quidem magnis exein- sua vestiebatur sicut unum ex istis. 0 quantum se su-
    pUs tibi superna cegitanti carnaUa non defutura pro- perna pietas hominis aniore deponit! Nam qui pote-
    bare confendimus : Deus autem pro suee majestalis rat prcecepta sua sola auctoriiate finnare, tptoinsi-
    insignibus de suis dubifanterii promissis ad viUa et nuat et astruit labpre doctoris, et qui sufficiebat in
    extrema remittit exempla; ut te tali examinatione sola fide promissionis suce terihinum collpcare, audi-
    redarguat, quem " tauta imitatione non traxit. Con- fores^ad fidem promissi suaspris perducit exemplo;
    tiderate, inquit, corvos, quia non seminant, neque me- dubios lilii comparatione confirmat, lilium Salomonis
    tunt, quibus non est cellarium, neque horreum, et Deus sublimat exemplo : quia ipso Dominp teslante, inter
    pascit illos; quanto magis vos pluris eslisillis? Dubium omnes mundi reges Salpmon singulari gloria, ornatu
    merito infidelem ad avem mitfit,.amicam b.elli, furo- unico, speciosus effulsit, ef omnes terfee floreslilium
    rjs sociam, insatiatam sanguine, etin ipsos mortuos B 1 vincii et prcecellit in gfatia; lanlunique distat ab uni-
    ferfo graviiis seevientem. Namque cessante gladio versp gerniine lilium, quaninm regem specie, glori.a,
    carnifex injpfohissimus exanime grassatur in corpus, cunclis, consiat excellere. Nec a nplTis"latius lilii
    laniat, "dissipat, .spargit, ne quid funeris iiiventum, describenda est pulchritudo, cujus praifdgaiivaiii Do-
    quietl misericors sepultma commendet. Itaque Do- minica testatio reddit singularem : ileretnda sunt sane
    minus exemplo tali exaggerat dubitantis insaniam, iUa quse ad robur fidei nostree geminato Dominus
    qui putat Deuni hoc piis filiis denegaturum, quod conmiendavit exemplo; quia Chrislianus de vila, de
    impiis b avibus subministrat; et existimaul relinquen" regno, de immprtalitate certus,c de pastus et vesti-
    fibus propter se patriam, domum, parentes, filios, tus non debet necessitate pulsari, ciim videat Deum
    conjuges, victus subsidia non daturum, qui nascenti hodie uato., et periluro ih craslinum gennini d tan-
    . indulsit crescere, terminavit corporis incrementum. tam yestibus gloriam cpnlulisse. Sed sicut ariditate
    0 miseruro, p tota infelicitate: dignissimum, cui cum ista, sjcut clibani deputantur incendip, ita mortis, ita
    delur regnum, suspirat panem; cum perpetuitate do- gebennee ignibus destinantur, qui praesentia sibi a
    netur, deflet pofum; cum imraprtaUlalis gloria hi- Dep preestari duhitant, cum lutura sibi jain sentiant
    duatur, plangit cprppris vestimentum. Genuinsein- contributa." Etvos noliie qumrere_quid manducelis, aul
    felicitatis conscius, fieri non credit se feiicem; et C ( ^tiid bibgiis, el ndiite in sublimia tplli; hwcenim omnia
    terreno enulritus in pulvere coeUincolam dubitat se genies mtindi qumrunt. Pater auiem vester scit quo-
    fufrirum. Cpnvehienter ergo Dominus quce sequuntur riianihis tridigelis. Verumtamen qumrite regnum Dei,
    adjecit: Quisautem vestrum cogiiandg potest udjicere el hmc otnnia adjicientur vobis. Cum se palrem iio-
    ad staturam susm cubitum unum? Humanarum men- strum dieit, nostri sibi piam curam comprobat non
    tium cpgitaliones intimus scrutator exponit; nam deesse: crim riOs regiium cocleste jii.bet qucerere,
    omnis hpmp dum sui corporis piilchritudinem con- srtbjicienda monslrat cmnia; nobis quidquid coelestis
    cupiscit, prpcerum se esse exoptat: sed cogitare exigit apparatus indicat adfulurum.
    homo hoc potest, hoc per se homo obtinere noii po- SERMQ CLXIV.
    tesf; ad id credendo pervenit, ad hoc pervenire non De igne cmlesti, de separatione facta a Christo, etde
    potest cogitaiido. Hine est quod Domi;ius humani Ecclesim et Synagogm divisione. In Ulud"Lucce :
    conscius desiderii hominem Christi letendit in for- Ignein veni miiiere in ierram, etc.
    mam, ut in mensuram Christi speciositate tota deco- Sicut febrienfibus amafus est seriiper salularis ci-
    rus esset, qui in hrevitate sua erat ipso erubescente bus, ita et seepeDominicus sermo contrarius imperi-
    deformis; unde bene subjunxit: Si ergo neque q.od tis: ufrisque tamen aliter, aut ex corpofis, aut ex
    minimum est potestis, de cmleris quid solliciii esiis?1D mentis infirn.iiate contingit. Hodie Dominus exaspe-
    Hoc est, quid cogitalione, homo, majora prcesumis, rasse nonnuUofuBividetur au;iilum, dicendo : Ignem
    quiper fidem minora desperas ? Quid veslimento mi- vehi mittere in terram, et quid volo, nisi ut accenda-
    nus, quid majus corporis incremento? Crede ergoi iur? Et infra : Putatis qitia paccm vehi mittere in ter-
    r.tibi a Dep vestitum corporis posse prsestari, aquo ' rdm? Non, dico vobis, sed separationem (Luc. xn). Ei
    libi fides corporis incrementa repromittit. Verum, ubi estillud : Ecce Agnus Dei (Joan. i) ? Ubi illud :
    quia Deus sic humanura diligit genus, ut ipsos quos Sicui ovis ad occisionemduclus est, el sicut agnus co-
    dominantis jure corripit, mbx paterno soletur, et ram tondente se mulus, sic non aperuit os suum (Isai.
    orat. 18 pag. 297, secundi hujus tnundi parens; a spe.ciale sibi nilitl vindicant; et ideo pabulis indigere
    Theodofeto iu psalmum. xc, generis nostri scintilla; nesciunt, qtiia aliis invidererioti possurit.
    et iterum oraf. 5 de Provid., secundus humani genetit c Ms. Csesen., de pastu et vestitu rion debetamM-
    princept, etc. gere.
    a Sic placuit reponere cum Latinio. Editi omnes, d Ms. Caesen., lantam vestitut gloriam. Latinius,
    fnnta tnutalione. tantam vestium gloriam.
    b Ambrosius, apud Du-Hamelium hic: Aves cmli
    631 S. PETRI CHRYSOLOGI 652
    LIII)? Sed et illud : Dicile fitim Sion: Ecce rex tuus A In otnnem terram exivitsonus eorum, el in fines orbit
    venit tibi mansuelus (Malth. Ttxi)? Et quid est quod lerrrn verba eorum (Psal. xvni). Sed ad Uludjam quod
    Agnus iste tam dure in prcedicationepercutit ? Quid sequitur transeamus. Ignem venimittere in terram, et
    sic arietat in verbo, qui in passione * tanta patientia quid volo nisi ut accendalur? Sed baplismohabeo bap-
    tacet, in morle tota himiililate succumbit? Et revera, tizari, et quomodo coarclor donec perficialur? Urget
    fralres, mundum suum Chrislus per omnia milis et aqua ignem : cogitanda est talis, tam divisa cenjunc-
    mansuetus intravit, dum nascitur nostro dulcis iu tio. Urget unda flammam,multiplicat flammaundam.
    germine, dumcunis blande blandior ipse fovetur, dum Quse est talis, tam f concors isla discordia ? Geritur
    parvulus in gremio se fundit et resolvit bumano, dum hic, sicut dixirous, agricolce divini species : plena
    parentisin collo stringitur, et striugit toto charitatis naroque omnia calore germinant, humore nutriuntur.
    amplexu. Et ut enutriat toto dum nutritur affectu, Unde rerum parens Deus ignis et aquae commercio
    per omnes sensim curril et adolescit cetates : pauper nos germinat, nos enulrit, quorum tanto ardet, calet,
    agit seinper, solitarius semper incedit, quia pauper exoestuat, anhelat affectu. Baptismo habeo baplizari.
    communis est semper; patet omnibus solitarius sem- Christus suo baptizatur in sanguine, ut quidquid ex
    per. Et quid est quod tantum verbis spargit ignem, nostra carne suscepit, dilualur, renovetur, et totam
    quod tanta et talia inflammat, et dilalat incendia, di- B suoedivinoemajestatis redigatur in formam. Baptiza-
    cendo : lgneniveni mittere in terram? Quid est? Ager tur Christus suoebaplismale Passionis, qui totius pec-
    quoties longa incuria silvescit, et toto luxurise agre- catum mundi lavit, quod non nisi ab eo qui mundum
    stis sordescit horrore, peritissimi cultoris utique sem- fecerat, poterat aboleri. Putatis, ait, quia pacem veni
    per aperitur et purgatur incendio : ac studio benigno mittere in terram ? Non, dico vobis, sed separationem.
    cultor ignis apponilur, ut exustis sentibus reveletur Quare? Quia conjunctio coelestisestinistaseparatione
    prima facies campi, b proestetur agricolse libera, fiat terrena. Nemo potest connecti terrce, et juugi coelo.
    facUisvia vomeri, sit germinis ferax sterilis diu terra, Grata ergo et chara sit ista terrena separatio, quec
    et longa ac moesta otia iceto lcetissimajam repenset nos sic a terrenis separat, ut inserat nos divinis.
    in fructu. Ergo ubi Judaicus cespes continuo aratro Erunt, inquit, ex hoc quinque in domouna divisi, tret
    legis et jugi cultu c effetus ad inopiam, non respondit in duo, et duo in tret: dividetur pater in filium, el
    germini, non labori, sed pro tritico lolium reddidit, filius in palrem; triater in filiam, el filia in malrem;
    protulit pro viribus spinas, Christus ad sata gentium socrus in nurum suam, et nurus in socrum suam. Cum
    divini cultus convertit industriam : ac diu oppressa quinque dixerit ex una domo dividendos numero, no-
    dumis nationum cupiens novalia purgare, ignem mit- mina sex dividentur, pater, fiUus,mater, filia, socrus»
    tit primum maximus magister in terram, et quidquid Q nurus : sed quia est ipsa socrus quce mater est, cer-
    naturalis squalefecerat luxus, quidquid arefecerat bru- tum est quinque tantum personas in his nominibus
    malis rigor, artifici depurgat et consumit incendio; iitveniri. Dividuntur autem tres in duo, dum in spon-
    quatenus sola longo exhausta jejunio ipso suo cinere so sponsa conjuncta, socrus queetertia est, divisa re-
    saginata pinguescerent, et post diuturnam duritiem manebit iii domo. Ergo ista in qua Ecclesia conjun-
    tenera redderentur et mollia; ac sic evangeUco apta gitur Christo Synagoga, quee mater est, et socrus,
    cultu semini redderentur commoda; etfelici sulco permanet suo jam marito perdivisa. Duo ergo in tres
    jam redderent tricesimum, sexagesimum ac centesi- ita dividuntur, dum de isto Christi et Ecclesiee con-
    mum fructum. Sed hic ipse cultus non est novus agri- sortio altera s hceres scinditur et dividitur Synagoga,
    coleeveleri et coelesti, nam legem d pangere, gratiam ut Christus et Ecclesia divisi h ab heereticis, uno ma-
    serere, ignis semper uti opere consuevit. Daturus neant et jungantur in Spiritu. Dividitur et pater in
    legem ignem prcemisit in rubo; sed divinum rubus filium, et filius ui patrem, dum Judaicus populus qui
    portavit, non concepit incendium (Exod. v), jam per carnalem Chrisli generationem paternum sorlitus
    tunc aculeis malitioeplenum et ingratum culturoelegis est nomen, aChristo FiUo per invidiam separatur, pa-
    • populum proefigurans.Et nunc in arva genlium cum ter lividus in odiura vertit affectum, cui filii gloria
    deslinaret apostolos, sic eos igneo imbre perfudit, et r. jugis estpoena, estcontinuus cruciatus, dicente Apo-
    ignis consedit super eos, ut possent humecta siecare, stolo : Quorum paires, ex quibus est Chrislus secun-
    sicca infundere, decoquere cruda, frigida calefacere, dum carnem, qui est super omnia Deus benediclusi»
    accendere exstincta, coraburere noxia, et in opere smcula (Rom. ix). Dividitur et mater in filiam: est
    diverso uno alque eodem igne ad coelestem copiam namque Synagoga mater, ex qua per Petrum et cae-
    tota percolere deserta terrarum, dicenle propheta : teros apostolos nascitur Ecclesia filia, quceubi divini

    * Ms. Vatic. et Vallicel.i qid in palienlia tanta ad tantum parte exardescens. Ex Mita.
    •yiortemfeslinat, f Verba illa, baptismo habeo baptizari, diverso
    b Id est, a vepribus sentibusque soluta. Yerum tempore a CbristO fuisse pronuntiata exislimat Mal-
    cum Latinio sic ernendavimus. Editi omnes, prmstetur donatus : unde inanis operae esset eorum nexum cum
    ngricolm libertas. superioribus queerere.Id autem egregieproestititChry-
    c Ita cum eodem Latinio : Editi, effectus. sologus.
    d Alias, spargere, 6 Latinius legit, et jure fortasse, altcra hmietit.
    • Divinam legem nori coneepit Judseus, sed cam 11AliaSj a Judmit-
    f»n.um foringei.us portavit, vehi.i rubus iii e-Xterk-ri
    635 SERMO CLXVL 6J4
    regis Christi meruit habere consortium, matrem et A ter mansit, qui doraus suse nescius, domus Dei esse
    semulainpertulit el novercam. Et quoefilioematerta- perstitit hahitator. Qualiter autem, fratres, cunabulis
    lis, qualis nurui socrus ? Hoecnamque Synagoga ma- ab ipsis d gradus Ecclesiasticse militiseconscenderit
    ter, ubi Eeelesiam uurum vidit ex genlibus adve- et officia, quia dicere mihi longum est, sicut dicit
    nisse, occidit scelesta filium, nurus consortium ne Dommus, mtalem habet, ipse e pro se loquatur (Joan.
    videret: occidit Christum, si vel sic amorem nurus n), per Dominum nostrum Jesum Christum, qui vivit
    furibunda valefet exstinguere. Sed ex morle tolum et regnal cum Spiritu sancto in ssecula sseculorum,
    resurrexit in Ecclesiaeconjugium Christus; ut pro- Amen.
    baret charitatem non separari morte, sed crescere. f SERMOCLXVI.
    Arguit eos autem Dominus qui faciem coeli, ortus nu- De quadragesimali jejunio.
    bium, stellarum cursus, plagas orbis student nimia Habet quidem simpUcilasinnocentise suac gratiam,
    curiosilate perquirere, et tempus salutis suoenuUis habet fidei suse fructum; scientiae prsemium habere
    studiis, nullis indiciis nituntur agnoscere. Hypocritm, non potest, palmam habere non potest virtutum.
    ait, faciem cmti et terrm noslis probare; et quomodo Aliud est otio et securitati suse vivere, aliud est pro
    lempus istud no» probatis? Oculus effusus perdit lu- omnUius ferre vigilias et labores. Simplicitas civem
    men, quia tota hominis intra pupillam visio contine- B f bonum facit, non facit militem fortem : hinc est quod
    tur. Ne ergo studeas videre multa, ut videas temetip- iUe censum solvit, hic stipendia percipit et honores.
    sum; ne proesumas excelsa contueri, nec longinqua Civis aut cedit aut succumbit adversis, adversa miles
    ambias conspicere, quia angustus oculus non capit sustinet et propellit; ille pugnare non didicit, hic non
    mulla, non penetrat excelsa, longinqua non perspi- timere; ille cavet semper, hic vincit. Hsec diximus,
    cit, atque ita videt nihil, qui videre existimat totum. ut quse sit distantia monstraremus inter eum qui
    Agnosce ergo diem salutis, tempus acceptum per Christianse fidei simpliciter accipit et sequitur sacra-
    Christum Jesum Dominum nostrum, si vis a te. mentum, et inter eum qui studet ipsius fidei et appre-
    Deest finis. hendere scienler, et nosse mysterium. Ecce Quadra-
    a SERMO CLXV. gesimeejejunium, quoddevotione solemni die crastino
    De consecratione D. Projecti episcopi Foro - Corne- suscipit universalis Ecclesia : niulti putant abstinen-
    liensis. . tiaetantum studio, vel nobis traditum, vel pro nobis
    Omnibus quidem Ecclesiis venerationem debereme Dominum peregisse, nec altioris intelligentise conti-
    profiteor, et fidelissimamservitutem: sed CorneUensi nere iriysterium, sed solummodo castigandis corpo-
    Ecclesieeinservire peculiarius ipsius nominis amore ribus, resecandis vitiis, temperandis raentibus hoc
    compellor. b CorneUus namque memorice beatissimseC C provisum. Porro quadragenarius iste rtumerus tam
    vita clarus, cunclis virtutum titulis ubique fulgens, sacratus esse a sseculis, tam raysticus reperitur, ut
    operum magnitudine notus universis, c pater mihi semper eftieiendis rebus divinis, et maximis Dei ne-
    fuit, ipse me per EvangeUum genuit, ipse pius piis- goliis explicandis adhibitus lege inviolabili perscri-
    sime nutrivit, ipse sanctus sancta instituit servitute, batur. Quod ut luceat ad purum copiosissimis per-
    ipse pontifex sacris obtuUt et consecravit altaribus: curramus exemplis. Cum mundus intra generis hu-
    et idco mihi clarum, colendum, mirabile Cornelii no- mani primordia perdeflenda, nefando vitiorum squa-
    men. Amor ergo cognominis me compellit Corne- lore sordesceret, et totus criminum feteret horrore,
    liensis Ecclesise desideriis desideranter occurrere, et ac pene ipso iniquitatis susefumo fuscare coeli tantam
    Projectum venerabilem virum amabilius pontificem contenderet claritatem, quadraginta diebus ac nocti-
    consecrare. Projectum dixi, sed non abjectum, juxta bus expiaturus lerram, coelestis imber effunditur
    illud : In te projeclus sum ex utero; de venlre matrit (Gen. vn): ut, quia perire sibi mundus, quod factus
    tnemDeus meuses tu (Psal. xxi). Et vere iste Projectus fuerat, s jam debebat, gauderet tali haptismatc se
    ex utero humancematris matris divineein utero jugi- renatum, sciretque quod est, non se naturce, sed
    a Serraoni huic in ms. Ceesenoepreefigitur titulus: D
    I num. 22. At si hcecvera essent, communis de Chry-
    In ordinalioneepiscopiForo-Corneliensis nomine Pro- sologi ordinatione sententia corrueret, ejusque ca-
    jecti. thedrce natalem ante Sixti dies annumque451 statuere
    b Vide quceobservata sunt in notis ad Vitam Chry- oporteret. Non autem sibi constare videtur Baronius,
    sologi exCastUlo, num. 5. dum alias Rubeum secutus, statuit ordinalionera
    c Forte per baplismum, certe per educatione.m, anno -455, Sixti PP. II ibidem num. 24
    Chrysologi
    ordinationem, et consecrationem. De B. Ambrosio, anru 455. De Projecto episcopo silent Marljrrologia.
    D. Augustinus lib. contra Pelag. : Baptizantem vene- Ejusdem tanlum meminit Ferrarius, de Sanctis Italise,
    ror ut Palrem; in Chrislum Jesumper Evangeliumipse sub die 25 Septembris, qui ei in EcclesiaForo-Corne-
    tne genuit, MITA. est. Mira de eo narraotur : qua fide, apud
    d Prpjectum una cum Chrysologo a B. CorneUo liensi sacer Auctorem videat is cui heec scire placuerit.
    ipsum
    c Mos fuit ut qui episcopi consecrabantur verba ad
    sacris aris addictum, el levitam consecralum, tradlt
    Mila. Chrysologo inde ad Ravennatem sedem evecto, populum facerent, ut alibi observatum est.
    alter ab eo venit in archidiaconatus dignitate, quam f Iu quo Chrjrsologus, ait Castillo,. Ravennatum
    postea, et ipse electus prcesul, bealo Donato levitae viliosa et nimis adulterata compescuit jejunia : nam
    Corneliensi cessit. Episcopalibus infulis ornatus vide- quadragesiniales hebdomadas, modo valde rigidas
    luranno 451. Euiudem credil esse Baronius, queni ampleclebantur cives, modo nimis indulgentes et
    Coelestinus PP. legatum elegit, ul suo noininc con- laxas diligebant.
    eilto Ephesino praesset, Aunali toni: "Vli an. 431 * k\m, defiebats
    635 s- PETRI CHRYSOLOGl «56
    auctoris sui gratiae, jam debere; ipsamque nostri A ut relaxet. Hinc est ergo quodDominus, auctor a soe-
    baplismatis formam terra, nostri cprporis origo, pree- cuUs in hoc numero absconditi sacrainenti, inlra
    libaret; Utqusc ante natps homines producebat ad ipsum numerum dierum quadraginta jejunii (Malth.
    mortem, hosad vitamproduceret jara renatos. Alten- n), ut quod adumhraverat in famulis ipsa per se
    dite, fratres, quaritus sit quadragenarius numerus c jam Veritas, facta et coepta perflceret, firmafet
    iste, qui et tunc coelumterris aperuit abluendis, et tenera, inchoata suppleret, et quseproeceplisinstitue-
    nunc fonte baptismalis orbem totum pandit gentibus rat, roboraret exemplo; non enim suffecerathoc tan-
    innovandis. Merito nos quadraginta diebus per jeju- tum tanti numeri sacramentum imperasse verbis, nisi
    nium currimus, ut perveniamus ad fontem a baptis- •commendassetet facto. Et tamen, fratres, a tempore
    matis et salutis. Quadragintaannis popuTumJudceorum diluvii sacramenti hujus conteudimus aperire myste-
    panificus in eremo pavit imber (Exod. x) : nec solito rium, non ausi anteriora contingere, superiora rimari,
    tninistratu incrementa germinis produxit e terra, sed loqui tacita, lam diu certe reposita proferre : prce-
    ipse terris potius fluxil frumenta; totumque servitutis sertim cum mihi temerarium et vobis non necessa-
    humanceademit laborem, qui blando rore esurienti- rium videam causaruhi tales tantasque origines per-
    bus co-leslemprocbuitetevexit aimonam. Quadraginta scrutari. Veree devotionis est, fidelissimceservitutis
    diebus terram repromissionis exploratio missa divi- B '. est, quid fieri veUt, non quare velit dominator, in-
    nitus circuivit (Num. xm): ut hic sacratus numerus quirere. Siergo quadragiota dierum simplex, purum,
    promissas Israeliticum populum evocaret ad terras, eequale, tantis testimoniis, sub tanti numero sacra-
    qui nos quadragenarits jejuniorum cursibus evocat, menti traditum nobis a Domino jejunium perdocetur,
    ;et pefducit ad coelum.Namque et uostri corporis ter- unde ista varietas, unde novitas ista, unde hebdomadss
    ram quadraginla diebus explorat nunc et circuit coe- nunc resolutce, nunc rigidce, nunc indulgentes ni-
    lestis iiispectio, ut expugnatis et expulsis viliorum mium, f nunc severae? Unde inteiriperati jejunU usus
    gentibus, regioneni nostri cordis possideat turba vir- iste, qui aut afficiatsine venia, aut remittat ad crapu-
    tutum. Et quia nihil omittendum est, Moyses ipse lam?Hoc est, separatim calida, separatim ffigida,
    dierum quadraginta jejunio ilahumano defcecatusest separatim salis, separatim cibi remedia suis usibus
    et exinaiiitus a corpore (Exod. xxiv), ut totus divini- deputare, et totum vitse negligere condi_orem?Certe
    tatis mutaretur in gloriam; et adhuc in nostri cor- qui corporis cibos condiunt, sapienter discant animae
    poris obscuro toto fulgeret lumine deitatis; neque pabulum lemperare, ne aut plus salitunt, aut penitus
    iniueri eum mortalium visus posset, qui b substantia insulsumsalutaris cibi generat lethale fastidium. Jeju-
    ' Dei diu
    " pastus lola mortalis cibi oblilus fuerat adju- nium siteequale : et, ut est nobistraditum (Matth.n),
    inenla : unde didicit coram Deo et cum Deo commo- 'C servetur ad corpofis el animeedisciplinam. Certe qui
    1
    ranlibus viloesubsidia non deesse. Et revera, fratres, jejunare non potest, nonpreesumat inducere novita-
    nescil lassari,. mori non potest, cui panis, cui vita lem : sed faleatur esse fragilitatis proprioe quod re-
    P"eus est. Merilo bic lalis legem sancire meruit, qui laxat, et s redimat eleemosynisquod non potest sup-
    totum quidquicliu homine lex urgere poterat, per- plere jejuniis; quia illius gemitus Dorainus non
    amisit. Preesl.teral hoc Moysijuge fortasse jejunium; requirit, qui pro se gemitus pauperum sic redemit.
    sed nondum reddiderat lalem, si defuisset quadrage- SERMO CLXVH,
    r.arius numerus hic sacratus. Jcjunium Eliam levavit De D. Joanne Baptista prmdicante, deque pomitentia
    adcoclum (IV Reg. n), et purificato sic corpori ignei agenda.
    citrrus addixil obsequium; ut ostenderet c gehenna, Opportune nobis Joannes beatissimus jejunii tem-
    qucc exurit reos, innocuis quam deservil : sed ut ad pore poenitenticedoctor advenit; doctor dicto facto-
    lioc pervertiat et Elias, quadragenarii numeri ante que, magisler verus, quod verbo asserit, demonstrat
    viam mysticam preceurrit (III Reg. xix). Ezechiel exemplo. Magisteriumstat de scientia, sed magisterii
    exiiniiis prophetarum quadraginta diebus a jacens auctoritas constat ex vita; docenda faciens, obedien-
    latere uno, scientibus legeni loquor, caplivitatem tem perficit auditorem. Docere factis, sola est norma
    fuluram dum preefigurat, absolvit (Execlt. iv) : qui D doctrinee; doetrina in dictis scientia est, in factis vir-
    sacrauis numerus iste suscipil iniquitates, ut deleat; tus. Scientia ergo Ula vera est, qucefuerit mixta vir-
    captivitat.es ut absolvat ingreditur; vincula palitur, tuti; illa, illa diyina est, non humana, evangelista

    i-Peracto expletoque quadragesimali jejunio so- dem signilicantibus, Israelis iniquitas definitur; per
    lemhis in Paschalc habebatur baptismus. quadraginta, diuturnitas capthitatis Judoeindicatur.
    b Hoc est essenlla divina, vel sermone Domini, qui De cubatione autem Ezechielis, an ad prodigium re-
    Moyseniper aera per quadraginta dies bis renovave- currendum sit, vide Clirysostomuinde Provid., Basi-
    rat, ut:ait auclor de Mirab. Script. in tom. ni Oper. lium in Isaicevm, Theodoret. in Osesei, cseterosque
    S. Auguslini. MITA. enarratores.
    c De hujusmodi vocis etymo vide Hofmannum, in 6 Corrupte in editis, ipsa perse jam veritate facta;
    Lexieo; Fungeruni, in Geheima; Seldenum, de Diis vel: ipsa per se jam veritas faciens:
    f De superstitione in hoc jejunio a pluribus adhi-
    Syris. syntag. 1 cap. 6.
    * Eziechielprophetarum vetustissimus diebus tre- bita habet S. Ambrosius serm. 25 et 2*, in vetustis.
    centis et nonaginla in sinistrum latus, quadraginta in MlTA.
    dexlerura cubuit : omnino diebus quadragintis, et 8 Vide quam optime S. Leo serm. de jejunio seplimi
    triginta per trecentos et nonaginta dies, annos loti- mcnsis.
    537 SERMQCLXVII. 558
    . probante, cum dicit: Qum cospifJesus fgcereeidocere Axxni). Et nos, fratres, qui de voluntate meritum non
    (Act.ij. Proeceptpr cum docenda facit, et audifu in- . queesivimus,acquiramus vel de necessitafe virtutein,
    struit, et informat exemplp. In diebus, iriquit, illis ^ng judicemur judices npstri sinius : poeriitentiamde-
    venit Joannes Baptisto.\prmdicans in desertg Judmgj, bemus nobis, ut possimus nobis aufefre sententiam.
    .et dicens : Pmnitentigm agite, appropinquavil enim .Prima est felicitas.perpetua irtnocentiee securitate
    _regnum cmlorum (Malth. ui)._ Poenitenliam agite, gaudere, inviolatam servare mentis et corporis sancti-
    . quare non magis gaudete? gaudete magis, quia succe- :tatem, nulla immunda mundi inquinamenta sentire,
    dunt bumanis divina, coelestiaterrenis, temporalibus .reatus conscientiam non habere, vulpera nescire pec-
    sempiterna, malis bona, secura anxUs,cerumnisbeata, cati, gratiam semper possidere vir.lutum,sempersub
    mansuraperituris. Po.nifeiiliamagite. Poeniteatplane, spe vivere coelestiumpraeroioT.tim. Sed si quo forte
    poeniteat qui divinis prsctulit humana, qui servire nostra meus jaculo fuerit confixa peccati, si caro
    .voluit muiido, et dominationem mundi cum mundi tumescat ex criroine, si vitioriuri sanie fragilitas
    Domhio non habere. Pqeniteat qui maluit perire cum humana corrumpatur; tunc eegrisilla, quacnon sstnis,
    diabplp, quam regnare cum Christo. Posniteat qui poenitenlisemedicipa succufrat, ferrum compunclio-
    virtutum libertatem fugiens, captivus voluit esse vitip- nis acccdat, apponatur adustio tunc doloris, adhi-
    ruin. Pceniteat, et satis pceniteat, qui ne vitam tene- g beantur suspiriorum tunc fomenta, lurtientis con-
    ret, manus tradidit morli. Appropinquavitenhn regnum sciehtiee fervor evaporet; tunc reatus ulcera lacr-y-
    cmlorum. Regnum coeloruni est prsemium justprum, mis abluantur, immunditiam corporis cilicia tunc
    judicium peccatorum, inipiis poena. Bealus ergo detergant. Ferat, ferat amaram poenitentiee cu-
    Joannes, qui poenitenlia judicium voluil preeveniri; ram, qui servare " debitam noluit sanilatera. Cui
    peccatores non judicium voluit habere, sed p.roemium; vita sua chara est, dura b nulla est cura : roe-
    impios voluit regnuin inlrare, non poenani. Et tunc dicus non sit ingratus, qui per dolorem revocat ad
    Joannes vicinum cecinit regnum coelorum, quando salutera. Qui iimocentieecreditum servat, poenitert-
    adhuc puer mundus cctalum conquirebat augmenta. lieenon solvit usuram. Dominus hoc aperit dicendo :
    Modo coelorumregnum quam proximiim jam scimus, -Non est opus sanis medicus, sedmale habentibus. Et
    quando mundus seneclule fessus exlrema, vacuatur qui niale habereiit patefecit, iterum dicens: Non
    yiribus, membra deponit, amittit sensus, doloribus venivocarejustos, sed peccatores(Matth. ix). Revocat
    ufgelur, curam respuit, vitcemorilur, vivit morbis, per poenitenliam Joannes, Christus per gratiara vo-
    -defeclum clamat, tcstatur finem. Nps ergo duriores cat: hinc est quod Joannes vestitu, victu, loco, totus
    Judoeis,qui fugientemsequimur muiidum, quifuturo- poenitentia formatus incedit. Venit, inquit, Joannet
    rum tempprum obliviscimur, prcesentibusinhiamus, r Baplistaprmdicans in desertoJudmmel dicens: Pmni-
    qui in ipsoposilijam judicio non timemus,qui venienti tentiam agite. Per deserta Judeesepoenitentiam cla-
    jani Domirio non occurrimus, qui volumus manere mat Joartnes, quoe legis cultum, prophetarum labo-
    mortera, resurreclionein nolumus mortuorum, qui rem, fecunditatem patrum, frugem Dei sua sterilitate
    servire volumus,nolumus regnare, ut lantum regnum perdebat: unde ad poenitentiam merito vocantur di-
    npstro Dpminodifferamus.Ubiestillud:Cumorabitis, sciplinarum deserta, non hominum, nori locorum:
    dhite: Venialregnumliium(Luc.xi) ? Majori ergo poe- vocat clamor, ubi npn assistit auditor. Ipse autem
    nilentia opus esl nobis, et pro modovulneris mpdus Joannes habebat vestimenlumde pilis camelorum.Po-
    adhibendus est medicinjoe.Poeniteamus, fratres, poe- tuit de capraruni, sed cilicio opus non eraf.: sed ac-
    niteamus cito, quia hobis spatium temporis jam nega- cepitc lortuosissimi pilos animantis nihil habeiitis
    lur, jam nobis ipsa hora concludilur,judicii preesentia recti, nihil gratiec, nihil decoris, quem natura dedit
    jam nobissatisfactionislocurnexcludit. Currat poeni- labori duro, addixit magno ponderi, extremse tradi-
    tentia, senlenlia ne pra_eurrat: quia Dominus quod -ditservituti. Tali pcenilenlicemagister: indui debuit
    non venit adhuc, quod adhuc exspectat, quod inoras
    yestimento; ut qui a recti detprserani disciplina, el
    facit, nos sibi redire desiderat, non perire, quos defprmes se totos formis reddiderant peccatorum,
    pielaie tali semper est alloculus : Nolo mortempecca- sarcinis subdereritur, adjiceren-
    loris, sedulrevertalur impiusa viasiia, et vivat(Ezech. ^tnagnis poenitentiee
    duris satisfactionis angoribus ; suspiria compun-
    xxxin). Pa.nitentes ergo revertamur, fralres, et rre tur
    de arcto temporis perlimescamus, quia auctor tem- ctionis laboriosa portarent; ut directi et attenuati in
    poris ncscil arctari : probat hoc evangelicuslatro, modum acus per angustum poenitenlioeforamen arn-
    qui iu cruce et in hora mortis rapuit veniam, invasit pla remissionis intrarent, et impleretur Dominicum
    vitara, effregitparadisum,penetravit ad regnum (Luc. "dictum : d Camelumper foramen acus pospeiruntire
    » Alias, deiicatam. Quid?si q^melusquispiamieroxtonet
    b Ms. Csesenae,cui vita tua ett chara, nutla cura est tSuiture,tibiquetendatinfestumcaput?
    impura. Stabisnepugnans?noniiequi sapit fugil?
    c VOcatcamelum animal tortuotum, fortasse quia c In his Chrisli verbis multi opinantur non agi liic
    tolus camelus, referente Horo lib. n cap. 95, feniur de camelo animali, sed de camelo, aut catnih>.,fune
    ihfiectit; habet enim qualuor articulos in femore, to- nautica. Nam tarhilum vocari cfassum rudehtem,
    tidera ossitmsi:_.3rjectis. Camelum ira percilum ita quo nautseuluntur ad jacieudas anchoras, adverlii.
    •describitNazia-_zenus: Theophylactus, in cap. xix Matlh. pag. 115. Jure
    639 S. PETRI CHRYSOLOGI 640
    (Malth. xix). Esca autem ejut erant locustm, etmel A esse non sinit, quos recipit; peccator Deum non vio-
    tilvettre. Locusta castigandis peccatoribus attributa lat appropinquans, Deus peccatorem sanctificat cum
    merito poenitentise figuratur in pastum, ut de pec- proquinquat. Pharisoee,Christus peccata non recipit,
    cati loco exsiliens, in poenitentiselocum ad coelum cum recipit peccatorem, quia Deus non criminis,
    possita pennis veniae pervolare. Hoc prophela sen- sed hominis est receptor. Unde Pharisoeusnon qua-
    serat, qui dicebat: Sicutnmbra cum declinal sublatus les venerant, sed quales redibant videre debuit pec-
    sum, etexcussussumsicul locustm;gcnuamea infirmata catores. Certe Paulum, quem persecutorem mise-
    sunt prm jejunio, el caro mea immutataest propler mi- rant, prcedicatorem vidermit mox redusse. Sed jam
    sericordiam (Psal. cvni). Audis quemadmodum de Deus gaudium suum de reditu peccatoris compara-
    peccato in poenitentiam excussus est ut locusta, et tione qua, qua similitudine insinuet, audiamus. Et
    curvavit genua ut poenitentiacpondera bajularet : et ait ad illos parabolam: Quis ex vobis homoqui habel
    adjicitur mellis cibus, ut amara pocnitentieedulcis mi- centum oves, el si perdiderit ex eis unam, nonne di-
    sericordia temperaret. tnitlit nonaginta novem in deserto, et vadil ad illam
    SERMO CLXVIII. qum perierat, donec inveniat eam? Et cuminveneril
    De parabola centumovium. eam, imponil super humeros suos gaudens; etvenient
    Sicut profmida maris ingredi, et liqueulis vicecal- B domumconvocatamicos el vicinos, dicensillis : Con-
    Ies invios transmeare artifex viator invenit; ita de gratulamini mihi, quia iiivent ovemmeamqum perie-
    Dei dictis aliquid audire , el ad divini sensus pene- rat. Ita, dico vobis, gaudium erit in cmlissuper uno
    trare secretum dedit et docuil lex divina. Hinc est peccatorepmnilentiamagente, quam super nonaginta
    quod ratem nostroementis carnis a littore solventes, novem justis , qui non indigent pmnitentia. Semper
    in pelagus evangelici sermonis intramus, credentes quidero cum perdiia reperirous, novum capimus cu-
    quod flante Spiritu sanclo coelestisintelligenticeper- miiluni gaudiorum, et est jucundius nobis invenisse
    veniamus ad portum. Dominus noster hodie spem perdita quam non perdidisse servata. Sed hsec pa-
    peccalorum promovit ad veniain, et superborum rabola plus divince pietatis quam consuetudinis hu-
    rourmuf piissimo compressit exemplo. Erant, in- mauoe loquitur, et exprimit veritatem. Magua relin-
    quit, appropinquantesDominopublicani et peccalores, quere, amare mmora, Dei potestatis est, non estcu-
    utaudirentillum: et murmurabanl Pharismi et Scribm piditatis humanee: quia Deus etquee non sunt facit
    dicentes, quia hic peccalores recipit et manducatcum esse; et perdita sic sequitur, ut teneat qusereliquit;
    itlis (Ltic.xi). Nou niiuus invidi quam superbi mali- et annssa sic invenit, ut quocservata sunt non amit-
    tiam de Dominicahoiiitate capiebant: de pietate Dei tat. Ergo non terrenus pastor iste est, sed coelestis,
    impii reddebantur, fiebanl de Christi miseratione C et parabola hoectota non figurata est laboribus hu-
    crudeles, suuiebant de coelesti curalione Ianguoreni, manis, sed divinis est obumbrata myslerUs; sicut ex
    et b pocnilentium veniaro verlebant judicis in rea- ipso numero mox lucescit cum dicit: Quis cx vobis
    lum. Peccatores recipil, et manducal cum illis. Sic homo qui habet centum oves, et si perdideril ex eit
    videt invidus, sic superbus senlit: avarus sic sapit, tinam? Quare non quinquaginta, quare non ducentas,
    inlelligit sic malignus. Peccalores recipit. « Non di- sedcenlum? quare non quatuor, quai-e non quinque,
    cunt suscipit. Quid amiserat, qui recipit? Donat cul- sed miam? Ut oslenderet non ex damno fuisse, sed
    pas, iram vertit in gaudium, dolorem mulat in gra- ex numero d plus dolorem. Namque amissio unius
    liam, quicumque invenit quod amisit. Peccaioresre- tolum dissipaverat centenarium numerum; et totum
    cipit. Recipil peccatores Deus, sed Deus peccatores de dextera e redegerat ad sinistram, ut dispendio
    aulem hceret hic aqua eruditioribus. Auimal intelli- cant, utrefert Theophylactusloco cit., et Jacobus de
    gendum suadet vocis acceptio, et Talraudicorum pro- Vitriaco Histor. Orient. lib. i cap. 55; nec aviculat,
    verbium, a Caninco prideni usurpalum de eo qui ar- nec pisces marinos, quod perridiculum est. Consonat
    duam rem aggreditur : Forte ex tirbe Pombodilha es, Chrysologo communior sententia auctorum : nam
    ubi hnmitlunt etephanlem per foramen acus? Chrislus Orientalibus , ut ait Hieronymus in Jovinian. lib. a
    vero pro elephante, camelum usurpavil, animal Ju- cap. 7 locustis vescimoris est, Hinc, teste Eusthatio,
    dceismagis cognitum. At agi de rudenle suadet ana- D Odyss. 6, axpitiofayot,locustivormdicti sunt. Merito
    logia major inler rudentem et filum , quod solet per adeundus cl. Bochartus deAnim. p. n lib. rv.
    foranien acus induci. Certe Syri et Arabes pro ru- b Alias, peccati veniam.
    denle intelligunt. Et Talmudicos ne quis objiciat, c Hoc est, Phariseei minime consideranles, quod
    habent et ipsiadagiura dc ruiiente per foramen angu- Christus Dominus nostrorum non indigens, sola roi-
    slum, quale esl foramen acus. Vide Suicerum. sericordia et pielate nos ipsos qucerit, dicunt: Pec-
    a Ex his Uquet credidisse Chrysologum locustas, catores recipit, hoc est peccatores, veluti rem sibi
    axp.Sa?,de quibus paslum Joannem testatur evange- utilem recuperat amissam; quasi dicere velint divi-
    lista, vere locustas iuisse, non laganas in melle fri- nitatem ex perditione nostra aliquid damni passam
    ctas, sicut Ebionei, teste Epiphanio, lib. contra hce- fuisse. Benedixissent: Peccatores suscipit, hoc est,
    res. tom. H hceres. 50 pag. 65; non arborum el her- peccatores in suam gratiam libere et gratis adraittit,
    barum extremitates, ut Theophylactus in Matth. xi, ut infra serm. 170. MITA.
    d Alias, plus doloris.
    Nicephorus Callixtus Histor. lib. i cap. U pag. 79, e Ireneeus, adversus Valentinianmn lib. i cap. 15,
    et Paulinus Nolanus carra. de Joanne Bapt.:
    ait: A numero nonagesimonono, quiett in tmva, per
    Praebebantfacilemviclurasilveslrlamella, unius additionemtransferri i» dexteram, et ibicentena
    Pomaque,et incultisenatsecautibusherbse. conslitui. Quem locuin laudat Pierius Valeriaiius: et
    nec aliud quoddam herba. geuus quod metayram v<j= fuse docet hanc numerandi methodum ab antiquff
    641 SERMO CLXIX. 042
    unius et sinistra clauderet oranes, et dextera nil ha- A J lorum lcetitiam totam coeleste jam retulit ad ovile,
    beret. Nonageshnus et nonus numerus in sinistra mulier evangelica produciturin iiguram : qusclumine.
    latet clausus, conslrictus heeret, tenelur oppressus : accenso de decem draclunis unam drachmam perdi-
    qui lamen uhi unus perceperit et senserit augmen- tam sic requirit, ut inventa hac de lucro suo, de suo
    tum, mox dextereetransit ad palmara, mox centena- gaudio, causam pariat ccelestium gaudiorum. Sic
    rii numeri pervenit ad coronam; et si non habuisse enim dicit: Aul qumtnulier habens drachmas decem,
    centenarium numerum doloris est, cujus doloris est si perdiderit drachmam unam, non accenditlucernam
    perdidisse? Videtis quia per uiiius ovis amissionem et everril domum,el qumrit diligenter, donecinveniat?
    pastor iste totum gregem cecidisse de dextera, et Et cum inveneril, convocalamicaset vicinas, dicens :
    totum in sinistram doluerat recidisse; et ideo reli- Congratulamini mihi, quiainveni drachmam quam per-
    ctis nonaginta novem, unam sequitur, unam queerit, dideratn. lta dico vobis, gaudium eril coram angelis
    ut inveniret in una omnes, redintegraret a omnes in Dei super uno peccalore pmnitentiam agente (Luc.
    una. Sedjam coelestisparabolee pandamus secretum. xv). Putasne mulier ista communis est, aut habuisse
    Homohabens ovescenlum Christus est. Pastor bonus, eam decem drachmas humano putalur ex sensu, aut
    pastor pius, qui in una ove, hoc est in Adam, po- unam casu creditur perdidisse mundano, aut simpli-
    suerat totum gregem generis humani, hanc inter g] citer contingit quod eam nocturno requirit in tem-
    amocna paradisi, hanc in regione vitalis pascuee col- pore, autlucernam de noslri usus more succendit,
    locarat: sed Ula vocem pastoris obUta est, dumlu- aut consuelum quod eam perdidit et invenit intra
    pinis ululatibus credit, et caulas perdidit salufares, domum, aut famiUare quod amicas ad lsetitiam con-
    et tola lethalibus sauciata vulneribus. Hanc ergo vocat et vicinas , quas perdens convocasse non legi-
    Christus veniens quserere in mundum, in utero vir- tur ad mcerorem? Novum damni genus, et quod
    gineseregionis invenit. Veuil sucenativitatis in carne, drachmam d non ablatam patefaciat, sed dilapsam :
    et in crucem levans humeris suoe imposuit Passionis, et quod eam domesticisabsconditam tenebris et non
    et gaudens loto resurrectionis gaudio per ascensum defossamdolis loquatur exlraneis. Videtis quam sin-
    ad coelestemtulit et perlulit mansionem. Et vocavit gulare sit toturo, quam morem transeat et supergre-
    amicoselvicinos. Hoc est angelos. Dicensitlis: Con- diatur humanum, quam divinum spiret et redoleat
    gratulamini mihi, quia inveniovemmeam qumperierat. sensum, quam attoUat ad coelummentis intellectura,
    Congratulantur et congaudent Christo angeli super quam collocet in supernis, quam cogat superni cor-
    ovis Dominicse reditu, nec indignantur in toto sibi dis accendere lucernam, et instar evangelicsemulie-
    praesideresoUo majestatis, quia b de ccelestibus iu- ris, per Domiiiicsclectionis obscura, drachmam quse-
    vidia cum diabolo fuerat jam fugata: nec poterat per Q . rere scientioesalutaris. Antequam Christus ad ovem
    Agnum qui peccatum mundi tulerat, in superna veniret errantem, et miserandis discursibus attritam
    e amplius invidisepenetrare peccatum. Fratres, ille misericordibus humeris sublevaret ad coelum, et
    nos queesivitin terra, nos iUum quseramus in coelis; onustus pecore pio inaccessas lupis perveniret ad
    ille nos portavit sucedivinitatis ad gloriam, nos illum caulas; mulier habens decem drachmas tenebras diu-
    sanctitate lota nostro porlemus in corpore : Glorifi- tinas suslinebat, et non solum drachmam perditam,
    cate, inquit Apostolus, et portate Deum in corpore deflebat unam, sed ipsas novem drachmas sibi resi-
    vettro (lCor. n). IUe Deum in corpore suo portat, duas non videbat. Nox ei eral jugis, erat eiprofunda
    qui nuUumportat in sueecarnis operatione peccatum. et perseverans caligo; cui lucerna sine divino igne
    SERMOCLXIX. ad noctis solatium non lucebat. Sed posteaquam su-
    De parabola drachmmperditm. pernus ignis, ignis Spiritus sancti flammeo se super
    apostolos imbre diffudit, et non minus frigida quam
    Per omnes evangeUcas lectiones latere mysticos tetra mortalium corda toto ignis sui calore succendit,
    sensus et coelestis intelligentieemanere secreta, no- mulier, id est Ecclesia, accendit lucernam suam, id
    funt soU quicumque divini Spiritus gratiam perce- est, internum illum sui cordis obtutum, hoc est, il-
    pere. Ecce posteaquam pastor Supernus perditam D luminalos, ut inquit Apostolus, oculos cordit veslri
    centenarii gregfc ovem perquisivit, invenit et ange- (Ephes. 1). Accendit ergo lucernam suam, et illam
    usitatam fuisse, et quoraodo. Unde Auctor noster b_Favet Auctor opinioni aliquorum theologorum
    hunc morem respiciens, inquit: nonagesimumnonum asserentium Lucifero revelatam fuisse unionem hy-
    numerum in sintttra latere clautum. Quoniam, cum postaticam humanse naturoe cum Verbo divino, et
    Isevamanus, digitis compUcatis, et poffice super me- inde sumptam occasionem superbise et invidise quse
    dium digitum compresso, ostenderetur, nonagesimus diabplum et asseclas ejus dejecit. VideSuariumtom.
    nonus numerus indicabatur : cui numero si unum Idisp. 42 sect. 1. MITA.
    tantum addamns, mox centenarius numerus evadit; c Hoc est per gratiam bonis angelis concessum;
    qui non per lsevam, ut supra compressam, ostendi- vel, quia invidia fugata fuerat e coelo per seropiter-
    tur, sed per dexteram compresso versus palmam au- nam diaboli et sectatorum expulsionem; vel quia
    riculari digito. Unde numerus Ule nonagesimus 110- Agnus propria morte coelitibus pacem reddiderat.
    nus, si per additionem unitatis fiat centenarius, de MlTA.
    sinistra transit ad dexteram. Ex Mita. d Mulier queeperdiderat drachmam, Ecclesiagen»
    " Nonaginta novem oves humanum genus est
    per- tium erat, quaeverum Deum perdiderat, nonquidenj
    ditum, una ovis Adam. Hac una recepta claudUur ablatum, seu ereptum, sed dilapsum , hoc est ncgjsjp
    centenarius numerus, et prones recipiuhtur. ' ;:
    gentius custodifuni, E\: Mila,
    m S. PETRI CHRVSOLOGl 614
    Judaicam domum ignprantise » csecamtenebris ever- A _\ queerebamus, hoc in Domino, hoc matris inveniamus
    tit apostolicum post laborem, donec jara de decem ad lucernam. Super hoc lcetetur et eoelum, quia in
    drachmis, hoc est, Decalogo legis, drachmam perdi- urtO peccatore poenileritiam ageiiie totius Cliristiani
    tam reperiret inChristo. Christus est plenum deita- populi claruit plenitudo, et tota deitatis formaChrisli
    lis numisraa, Christus est drachma nostrceredemptio- nbstra refulsit in drachma.
    nis et pretii, Christus est qui et erat in legis Deca- SERMO CLXX.
    logo et latebat, Christus est quem habebat et Syna- De Christo pro nobis varias formas suscipiente, apo-
    goga, et tenebris impugnantibus non videbat. Decem slolos vocanle, morbos curaluin hiiitenle, ei pau-
    drachmas, decem legis diximus verba, ex quibus perlatem prmcipiente.
    Verbum perdiderat et Synagoga unum. Quod unum ? Beatus Marcus hodie cum GaUlceoeDomirtum re-
    Illud quod in Ecclesia primus quia lrrcerna ardens tulit circumisse caslella, ineffabilem circa nos pfodi-
    Crat, Joannes invenit, dicente Domino : Ille erat lu- dit ejus pietalem. Et circuibat, irtquit, Jesi-s caslella
    cefna ardens (Joan. v), dicente evangelisia : ln prin- in circuiiu docens (Marc. vi). Audistis quemadmo-
    cipio erat Verburh, et Verbum erat apud Deum, et dum circuit, quemadiriodum te et propter le iibique
    Deus efai Verbum(Joan. i). Hoc fuisse in Decalogo pietas indefessa perquirit. Et ille qui capit "ipse
    jam patescat. Audi, inquit, Israel, Dominus Deus tutts gf omnia, necab ulla capitur ipse creatura, intrat, ettuo
    Deus unus est (Deut. vi; Marc, xn). Hoc Synagoga angustatur in corpore, tuis in habitaciilis se coar-
    dum non videt in Filio, amittit in Patre; dum non ctat. Et ille cujus majestalem vox fideliuni qrioti.
    cfedit in Christo, Christum lethaliter crucifigit; cui diana teslatur clamaris : Pleni sunt cceliel tefrd glo-
    merito pef Decalogum consequenter dicitur: Non oc- fiatua (Eccl. in fine prmfdt. Miss.), liiis pfoptef te
    cides (Exod. xt). Siquidem dum Judceusipsam mau- cu-cuit, appafet, videtur, el tenelur in locis. Quo se
    datofum seriem capite detruncat, b anteChristiquam i movet hrimobilis plenitudo; quo accedit, vel uiide
    legls exstitit homicida; unde et totum corpus Deca- recedit, qtto sunt plena omnia? Et tamen vadit, re-
    Jogi retofsit in Christum. Nonoccides, non mmchube- dit, desceildit, ascendit, et totum te, et prOpter te
    ris : damri-ttaest Synagoga, qucejuncla diis gentium.t hpmo Deus patitur, c quia te nimis diligit, himis
    repulit Ghristum, qul seposita pofestale dominantis ,, ainal. Habiths suscipit, formas yariat, commutat offi-
    conjflgis ad eam descendit affeetus. Non furtum fa- cia : et nunc igneus tibi resplendet in rubo ( Exod.
    ciet. Fttrata est Dominicam resurrectionem, qusepre- in), ut.perlidia te frigidum fidei calore succendat;
    tium haflilibus dedit, ut resurrectioiiis infoderet ett nurtc elucescit coelesti flammeus hi columna ( Exod.
    accttlefet veritatem (Matth. xxvnr). Non falsum testi- IHI), ut remotis ignorantiee tuse tenebris, pef solltu-
    momum. Hsec est quee conquisivit falsos testes (Matt,. rn dines mundi hujus, viam possis scienticeperciirfere.
    xxvi), iit impleret illud : Exsurgentes testes iniqui,i salularis; nunc idem tibi nubis verlitur in columnam,
    qum ignorabain , interrogabant tne (Psal. xxxiv). Ett ut ardentes tuorum temperet sestus aniniorum; hiinc
    fevera aliter tradere hon poterat veritalis auctorem,i fe ul aquila pfotegit pennis setpientioe,et coeiesterii
    quia semper sola hnpugnat falsitas veritatem. Sici provocet ad Volatum, dicente Moyse : Sictii dquila
    ruit, sic per gradus cadit, qui de scalis labitur ett protegit nidum suum, et super pullos suos corifidit,
    corfuit preeceptoflim. Nam si Dominura Deum credi- extendens alas suas accepit eos, et suscepit eos sttpef
    disset uriuiri, ad hoc ruinarum baraihriim non venis- scapulas suas, Dominussolus lucebat eds, et tiori efat
    set. Sed nos lucernam matris Ecclesise jaim seqtia- cum eis Deus aiienus ( Deut, xxxu, juxia LXX). Nurip
    mur, et ambulantes in lumine Dominici vultus, Chri- sicut gallina educit, ducit, vocat, recipit, protegit,
    sti pefveniaraus ad drachmam; atque ainicas et vi- porlat, fovet, ambit, amplectitur (Matlh. xxm ), el
    cinas, id est, Ecclesias gentium convocemus, ne-ma- sui volatus oblita, suoe temporaliter immemor liber-
    trem nostfam, dfachinara suam, nesciant iriveiiisse; talis, tuis in penetralibus,tuo yersalur in pulvere, ut
    et dicamus cum prophela : Pafavi lucernain Cltristo' te vernaculis, familiaribus, domesticis alat, Orudiat,
    meo {Ps. cxxxi). Et quid lucerna profuerit audia- ihslitual nutrimerttis; nuncut pastorbonusaltissimis
    mus : Ecce audivhnuseam in Ephrala, invenimuseamt errantem solus requirit in montibus, solus inveriit,
    ^.
    in cathpis silvm. Introibimus -in labernacttlum ejus,, solus suis humefis imponit, et rie amplius in terf enis
    adorabimus iri loto ubi slelerunt pedes ejus (lbid.). pascuis luporum morsibus pervadaris, coelesteseve-
    Bcce quod per distensos campos et nemora diffusa i hit et perducit ad caulas (Luc.-xv).Sic, sieut dixi_

    •Itaeditiones rionnullce,Colon. 1627, Venet. 1656,, leefOri dijudicattdum relinqiip; Mihi pfpbstur ;im«
    Lugdun. 1656, Lugduri. Raynaudi 1655. In rioiinuiliss pfessa. Hoc est, cum Sj-riag<igajiincta dits genfiuiri
    aliis, everrit.Evef tit autem legiint in sacrOtextu ve- aduliefiriin cohrhiisit, et 'QHfistuinv^niffil.s^ppnsuin
    teres Latinorura libri, et mss.: et editio Sixti V 1590. fepulit, tunc caput decerii pfoeceptorurii 6'efdetfun-
    At mendose. Legendum enim est ut habet Gra.cus,, cavit; quod est illud : Ego suiri Dghtinus Deus Juus,
    everril. Exemplaria olim queedain, oetate Gregoriii etc. Untle prins Ghristum mente occidit quam legem;
    Magniferebant emandat. Quibus assentitur Ambrosius s el totura corpus Decalogi a se retofsif et rejecit;"vel
    eptst. ll,Tiiitio. La Haye spretis emendationibus legi;i rejecit in Christum, id est Christo, et ejus Ecclesise.,
    vult evertit. observantiam Decalogi remisit, quam a se abdica\it,
    - ~>Ms. Csesenceoppositum habet : Legis antequam n MITA.
    Qhrhtijexsiilit liomicida:unde et tottiin corpus Deca- * Ms. Caesen., qui te.
    kgi retortit in Christum. Utra sit germanior lectio,
    (546 SERMO CLXX. Ufl
    mus, habitus suscipit, formas variat, et ul te mutet A _ immoel genlium(jRom.ui).;. et impieatur IsaisevalU
    ih raeliu^, ipse sua toties mutat et commutat officia. cinium, qui se ascertsofem bigsevidisse testatur, ubi
    Et quia diu circuierat ut diriperet et devoraret ini- audit sibi dici : Quidtii vides? e't resporidit,'video-iis-
    micus, nunc necessario circuit ut te vindicet, ut eri- sessorem bigm (Isnixxl), uiide iriox cecidisse Babyr
    piat Christus, dicente Scriplura : Adversariusvesler lonem clamat, et omnia scUlptilia.Quis dubitat, Tra?
    sicutieo rugiens circuit qumrensquemdevorel(\ Pelr. tres, per has bigas Christum salufares inequitassp
    v). El convocavil, inquit, duodecim. Post diuturna discursus, cum videat aposioiica pfsedicalione cpr-
    tempora telrse noctis , auroroesueedesiderato splen- fuisse templa, idola deperiisse, cessasse pechdum
    dore aelernusdies Chrislus noster reluxit in lucem, mugitus, et victirtias, ipsas afas ciim thuris sic fumo
    qui duodecim suas horas in apostolis suis duodecim jam tota evanuisse pef ssecula?llas bigas Habacuc
    signanter aplaret. Hunc diem beatus Psalmista pro- viderat cum clarharet : Qiliascendissuper equos tuos,
    phelaU vidit spiritu, cum canebat: Hmc est dies quam el equilatus tuus sunitus (Habdc. ni). Et.dedit, inquit,
    fecit Domihus, exsullemusel Imlemur in ea (Psal. eis potestatemspirituum hnmundorum.Hpc est, diyi-
    crra). Unde et Apostolus lucis ac diei filios appel- iicevirtutis insigne; hoc tropceumsingularis trium-
    lat credenles : Vos filii lucis estis et diei(l Tim, v). phi, ut prcedoesUcepi-sedoipse, ipsis captivis suisipse
    Et cOnvccavitduodecim.Duodenarius numerus iste B 1 captivus, vinctis qupndam suis viiicius ipse diabolus
    per quaternarium tripartilam nobis morislral et for- hunc tradatur, qualerius eorhm subjiciatur imperio ,
    mat quadrigam : per quam Trimtas tola tolo orbe quorum ante fuerat lriagiiilicusservilute. Merito do-
    aposlohcis vehitur et fertur excursibus, ut diabolum let, gemit merito, merito stridet, qui se videt homi-
    mitis beUatof expugnet, ut mundi superbiam man- num sententia , liominum potestate percelii, qui se
    guelus viclor inclinet, ut diseordias gentium pacifl- Deum hominibus longa diu fuerat persuasione men-
    cusaufefat pfeeUatoiyutdeslructo inferno , hoc est, iilus. Et prmcepiteis, ne quid tollerentin via, nisi vir-
    peccali fovea, diulurno carcere animarum humani gam tantum, non peram, non panem, non in zonis ces.
    generis captivitatem liberam triumphi sui perducat Homo cum operarios invitat ad opefa, non necessa-
    ad gloriam. Hunc Trinitatis ctirrum bealus Psalmista fia victus solum, sed eliam largp fundit epulas ap-
    vidit prOphelalispiritu, cum diccbat : Asceiidis.iin paratu, ut conyiviumhumanitatis effusseporidusope-
    altum.captivamduxisticaplivilaiem, accepisti donain ris superet et laborem. b Deumquantum credit inhu-
    hominibus(Psal. LXVII).Htiftccurrum sibi, suoPa- manum, qui ad ppera ejus invilatus, pera, pane,
    tri et Spiritui saiicto, Dominuseum diceret, preepara- pretio onustusincedit, etanxius; utautlassusauttar-?
    bat: Tollitejugiim meuriisuper vos, qiiia jugiim meum dior ad opus operarius infidelis occurrat, aut occur-
    suave esl, et bnusmeum ieveesl ( Mallh. xi). Nescit G < fere fortassis non possit! prajmia promittit ille co-
    lassescere bajulus misericofdioe, pietalis eveclor. piosa, tot cbirbgraphis, tot testibus, largam spondet
    Duodecirapatriarchas, duodecim distinctos iir tribu- ille mercedem, tu eum neque panem, neque vesti-
    bus (Geh. XLIX), ouodecim fontes eremi (Exod. xv), mentum impio spiritu eestimaspreebiturum?-Teipsum
    duodecimJofdanis lapides elevalos ex alveo (Josue cum non esses, dedit esse; et quidqmd,horao, ha-
    rv), in ligurain formamque apOsloUcinumeri fuisse bes deditipse; et cum tibi ac tui.svoiuptatibus vive-
    descriptos scrutatori legis relinquimus altius ad pro- fes, yictus necessaria non negavit : hunc suis virtu-
    bandrim, quia nobis cur binos ad prcedicandum di- libus, suis operibus servienti, non panem, non vesti-
    scipulos inisefit, propositce leetionis series conatur irientuin sestimas largiturum? Hoc ipsum quod in
    apefife. Ei cmpiteos mitlere binos et binos. a Biuos pefa, qupd in zona portas, quis dedit tibi? Quid illi
    mitlebat ne desliluta singularilas aul negaret, ut Pe- de suo insultalurus occurris? Novit quia dives es.
    trus; aut fugefet, ul Joannes (Marc. xiv). Cito cadit c Cede, hoino, opibus tuis : sufficittibi divina pau-
    fragililashuhiana, qucede se superbe confisa socios peftas,. deppne sarcinas divitiarum tuarum, onustus
    despicit, non vult habere collegam, dicente Scri- hpn potest per angustam yiam ad opus Do.minicse.
    ptura : Et vmuni cum cecideril, el non est secutidus messis pefvenife, veni expeditus, veniliber adopera,
    qui erigal eum (Eccl. IV).Quantum autem alter alte-;D sTiitequamnudus et exspoliatus,hifidelisomnibus ope-
    rius roboretur auxilio, eadem Scripthra teslatur, cum farius rapiaris ad poenani; quia, sicut scriptum est,.
    dicit: Frater quiadjuvatur a fratre, quasi civitas mu- Morientem divilimnon sequuntur (Psal. xLvm). Sit
    fttta ( Prov. xvm). Ei cmpiteosmillere binosetbinos. tibi pefa cOhsciehtiatua, sit tU>ipanis viia tua; ut sit
    Nec miruin, fralres, siTrinitas, quse ex duodenario veruspanis Christusinyita, qui dixit: Ego sum pahis
    numero triparlitam conscCndit quadfigam, nunc (Joan. vi). Sit tibi in pfetiurh mercestua, quia iiie prf&r
    ascendit evbigam; ut duobus nunliis duorum vocatio mium exigit secufus a Christo, qui ut sequerstpr-Chrj-.
    ihohsfrefttf,-^etelareat pbpulOfum,dicente Apostolo: strim,nudus despexilfespuensfideliter quodhabebaj.
    Numquid JudmorumDeus lariium?Nomeei igenlium?

    a MissPsfuisse binos tacet Matthseus.Misit autem, tum, coranmnis est cum Chrysologo sanctorum Pa*
    ut collata opera se mutuo juvarent, ut ait Brugensis; trurn opinio.
    tnin adpleiiam testiinonii lidenij ut vultGfotius. 1 Locus ex Mita cofrectior. Alieeeditiories,Cetsg^
    b Voluisse Dominurain hac prima legatione mani- homo, operibustuis.
    Jestttm dare apostoUsdivinse providentieedocumen-
    047 S. PETRI CHRYSOLOGI - 649
    SERMO CLXXI. A procedunt cogitalioriestnalm, adulleria, fornicalionet,
    De ditcipulit iltotis manibus prandenlibus. homicidia, furta, avaritim,nequitim;dolus,hnpudicilia,
    Sicut fulgura cum saxa, montes, arbores, ipsa do- oculus malus, blasphemim, superbia, stullitia : omnia
    morum culmina, terribili colUsione dissolvunt, sen- hmc mala abintus procedunt et contaminanthominem.
    sus hominum mentesque corripiunt : ita Dominus Quac spatia terrarum , quee magnitudo urbium, quce
    quoties in Pharisseos intonat, suos timore salutari latitudo regionum, tot hostes ferre, tot inimicos ca-
    corrigit et emendat, sicut hodie evangelicus sermo pere, tantas sustinere prsevalet nationes, quot viiia,
    perdocuit, Pharisseos et Scribas vituperasse aliquos quot delicta, quot crimina rapiunl humanos sensus,
    discipulorum Domini, eo quod non lotis manibus hominum corda paliuntur ? Vidislis, fratres, quod ad
    manducarent. Nemo cum hsec audit, existimet disci- unam ovem genera tota, tola feritas bestiarum acce-
    pulos Domini sub specie contemptus incultis et lutu- dant, qusemagis eo sseviunt,quo se explere nequeunl,
    lentis manibus edere, nec menssc Domini, nec convi- satiarinonpossunt unius caplione voraci dente prsedo-
    vii communis servare et colere honestatem : quando nes; quiplus hinc eesluantet tabescunt, quodcapere
    istud neque natura palitur, neque hospitalitatis nequeunt et vorare; quod ad unam columbam tot
    admillit aflectio. Quis aquam manibus non offerat milvi, tot aquiloe, vultures lot voraces, tanlarum
    Hiox ad venientis obsequium, quis ad offerentis tri- B j currat congeries aviuin sordidarum. Hanc numerosi-
    stitiam mox reeuset? prcesertim cuni Dominus ipse tatem, hanc niultitudineni senserat propheta cum
    arguat Simonem invitatus ad mensam ? Pedibus meis, caneret : Circumdederuntme mala, quorum non est
    inquit, aquam non dedisti (Luc. vn). Vult ilaque fie- numcrus : compreltenderuntme iniquitates mem, et non
    ri, quod sic exigere perdocetur. Sed Pharisaeinon di- potui ul viderem (Psat. xxxix). Abinlus de corde ho-
    ligcntiam corporis in discipulis Domini, sed super- minum procedunti Tolerabilis est hoslis cum muros
    stitionis suae baptismata perquirebant; nescientes arietat extrinsecus, cum foris posilus cedit aliquando
    unum baptisma, quod Dominus non Iavandis solum, conflictui; cui vero est intus iniraicus, cujus adversa-
    sed in novandis animabus el corporibus invenisset; rius in ipsis penetralibus jam desaevit,iste se inteUigit,
    quod non corpus ad cultum vitoe, sed conscienliam et sentit oppressum, iste se et captivum pervidet et
    dilueret ad salutem. Hoc prophela precabatur, cum deplorat, iste suus expugnator esse non potest, b suis
    diceret : Ampliustavame ab injustitia mea (Psal. L). esse non potest liberalor, alienum requirit auxilium,
    Id est, quousque me legaliler lavas, etnie non lavas? quacrit alterum defensorem. Abintus exeunt de corde.
    lavame per gratiam semel, quem lavacra legis in- Novus est hic ordo beUandi: de homiue conlra ho-
    numera non laverunt. Sed hoc aperiat nobis ipse qui miiiem gentes exeunt bellalurce: non conlentse in
    sequitur evangelicus sermo : Pharismi, inquit, et om- G Q occulto vincere, proslernere in abdito; quasi quse
    hes Judmi nisi crebro laverunt manus non manducant, famam quserant hominis de ruina. Judcei, qui foris
    tenentes tradilionem seniorum, et cumde foro veniunt sunt, se et sua forinsecus lavent; nos, fralres, ab
    niti baptizali fuerint non manducant, servantes bapti- islis vitiorum sordibus emundemur inlrinsccus : has
    tma calicumet urceorum ac mramenlorum et lectorum nequitiarum gentes in nostris mentibus Christo pro-
    (Marc. vn). Phariseee, qui te mUndum credis, cum pugnante vincamtis, has delictorum bestias de no-
    tua omnia tuo sint * polluta convivio ? In foro tu de stris cordibus terrore Dominiei nominis effugemus,
    innocentis sanguine disputasti, derrapiendasubstantia has criminum rabies et voracissimas aves a nostris
    pauperis perquisisti, perscrutatus es qualiter liberta- sensibus crucis hasta fortiter propellamus; ut civita-
    tem addiceres servituti, et cum interiora tua tanto tis nostree splendor, templi noslri sanclitas, domus
    sint confecta erhriiiie, quemadmodum te exterior la- nostroe integer et singularis ornatus, ad habilandum
    vare et mundare sufficiat aqua ? corda et corpora no- semper in nobis nostrum provocet et invitet aucto-
    stra mundare haec poterit, cum fuerit et ipsa Spiritus rem. Illuc vitia redire ncqueunt, ubi Chrislus cum
    sancli purificata commercio, ut visibili ministerio suis virlutibus commoratur.
    invisibile purificationis nostree perficiat sacramen- SERMOCLXXII.
    tum. Sed tu, Judaee,calices, urceos, ceramentabapti-1D De itvidia et hypocrisi.
    zas, quse motu sensuque carentia per naturam, ut Audislis hodie, fratres, quemadmodum, dum seclu-
    reatum nesciunt, ita non sentiunt; hsec honoras, et sit alios, seipsum janitor invidiosus exclusit. Vmvo-
    te per quem containinata sunt omnia, non emundas; bis, inquit, legis perilis, quia lulislis clavemscientim,
    tuis usibus, tuis obsequiis haec mancipata purificas, ipsinon inlroitlis, eleosqui iniroibantprohibuistis(Luc.
    et te divinis officiis, divinis ministeriis non purificas si). Audistis ergo quemadmodum dum seclusit alios,
    mancipatum. Sed nos, fratres, non quid Judaeis, sed seipsum janitor invidiosus exclusit. Acceperal claves
    quid discipulis snis Dominus responderit, audiamus : Pharisoeusnon ut clauderet, sed utintrare desideran-
    Dicebat autem, quodqum de homine exeunl, illa con- tibus aperiret; sed ne intraret alter, ipse permanere
    taminant hominem. Abintut enim de corde hominum foris maluit per livorem. Omnia quidem vitia ad sno-
    » Ob Pharisaicam conscieutiam peccatis deturpa- per se pugnando vincere, sed ab molestiis, damnis,
    &m, ut infra. MITA. periculis se eripere, aut penilus liberare, non valet.
    b Ms. Caesen. Isle suus expugnator ette potest; sed Expugno signat pugnando vinco : Liberator vero djh
    ptut etsenon potest liberator : hoc est, potest quidem citur pcriculi, et molestioeereptor, MITA.
    640 SERMO CLXXHI. 650
    rum semper lendunl et prosiliunt lcesioneni; sed suos A _ xn). Quia in ierineiilo non est molesmagniludinis, sed
    semper amplius invidia consumil : invidia suorum tumoris; et conspersio tali specie inflata est, non di-
    carnifex semper exslitit, exlendit sensus, torquet tata : quantum enim efferbuerit fervenlius, lanlum
    aniinos, discruciat mentes, corda corrumpit. Et quid farris massa turgescit, et totam formam levitatis im-
    plura?Hancqui receperit, sua sustinet sine finesup- plet, etlumoris. Congrueergo aDomino dictuin esl:
    plicia, quia in se domesticum semper diligit babere Attenditevobis a fermenio Pharismorum, quod est hy-
    tortorem. Quis ibimalorum iinis, ubi allerius a bonum pocrisis. Quid esthypocrisis, nisi species arte corapo-
    poena est alterius? ubi cruciatus aUenus estaliena fe- sila; quce aliud in re agit, aliud promittit in vultu?
    licitas ? malum mulliplex : quot sunt prosperitates ho- Hsecpenes Pharisseos per scieniiani tumescebat, Apo-
    minum, tot tormeula sunl invidorum. Cum aliis viliis stolo sic dicenle : Scientia inflal (I Cor. vm ). Illos
    animus poleril confligere Christianus, invidiam quis- namque scientia inflabat ad superbiaru, non inslruebat
    quis antequam senliat non fugerit, non evadil. Hocc ad vitam; et corrumpebat ad maliliam, non ad pru-
    peritis legis legem suasit iion aperire, sed claudere; dentiam promovebat. Erat in eorum facie hypocrisis,
    et salutaris prsecepli 11011 commodare doctriiiam, sed eratin eorum menle invidise hydrops, eratin pectore
    negare; obserare scientice fonlem et vilalis fluenti, siticulosus fons, erat ardens unda, quse suis niagis ac
    originis suce secreto b divitias obstruere. Iste velo- B ; magis inflammabatur fluentis, ut bibentis non exslin-
    citer fugiendus est morbus, quia quos contigerit non gueret silim, sed augeret incendium. Sic, sic hypo-
    patiturjam sanari. Invidia coelumtentavit; ibi enim crisi ministranle, suis semper invidia propinat. Ab
    diabolum fecit ex angelo; ussil terras, qiieeulique pa- hoc nos morbo subtrahit Apostolus : Cttm nos non
    radisi nobis amccna flammeo custode seclusit. Reges in fermentp veteri, neque in fermenlo malilim et
    urget, quia hcecHerodem in coeevosChristi sic com- nequilim, sed in azymis sincerilatis et veritalis (I Cor.
    pulit desoevire, ut ante lac quam sanguis teneris fun- v), sanctmn Pascha Domini celebrare compellit. Ve-
    derctur ex membris (Malth. n). Charitatem violat, ritas nescit tumorem, simpUcitas hypocrisim prorsus
    nam hcec Cain reddidit fratricidain, et innocuam ad- igrrorat. In azymis sinceritalis et veritatis. f Heec
    huc terrani c novi sanguinis cruore perfudit (Gen. iv). sunt cordis azyma, hoeccoelesti dulcedine confecta,
    Vaslat populos, namque Juclocoshoec, si dici fas est, heec gralise saporata pinguedine, heecsancti Spiritus
    si capit sermo, fecit esse deicidas : deicidas diximus, igne decocla; heec nos manducantes Agnum Dei, A-
    non quo pervenit, sed quo facinus hoc letcndit. In gnum qui tolUt peCcatum mundi, ad nostruiii Pascha
    Cliristo enira Judccinon homincm tantum, d sed Deum solemniter immolamus, quibus Christus ad leeliliaiii
    Filium Dei conati sunt opprimere, necare virtutes, totam, totam estnatusetimmutatusad gloriam.
    cum dicunt : Hic est Itmres, venite, occidamus eutn, *C SERMO CLXXIII.
    el noslra erit Itmreditas ejtis (Marc. xu). Sed quid valet De D. Joanne Baptisla el Herode.
    diabolus ad Deum ? Invidia quid valet ad Dominicam Paslor boous pervigiles noctes, dies anxios ducit,
    charilatem ?Invidit diabolus uobis terram, sed dona- ne quid callidus latro, ne quid luporum feritas astuta
    vilccelumDeus; claves scienfiee legisperitus sustulit, perniciosum charo gregi, ne quid noxium moliatur.
    sed claves coelestisregniper Petrum largilus est Chri- Pastor bonus, sicut Dominus dixit : Animam suum
    slus (Matth. xxvt). Ac sic invidia suis conimodis est ponitpro ovibussuis (Joan. x). Sed etoves bonse pa-
    nudata, et homo ditalus est ipsa e necessitate dam- storis sui audiunt allentis auribus vocem, pasloris sui
    r.orum. Bene ergo in sequentibus Dominus adjecit, semper sequunlurarbitrium, pastorissuitotam faciunt
    •
    dicens Atlendilevobisa fermento Pharismorum (Luc. voluntatem. Ascendunt coUes, pelunl ardua, mutant
    a Ms. Coesen.et Valltcel., honor. At revera
    .nwrfia, tradebant: alteram seternam et hominibus ignotam;
    ut ait Damascenuslih. xi Ortbod. fid. cap. 4pag.128, temporariam alteram, certoque tempori, loco, fami-
    csl tristiiia ex alterius proveniens bonis. Et Basilius liseve addictam. Undc lurbse in vulgi aniniis excila-
    M., orat. dclnvid., slatim post inilium, pag. 445 : bantur. In allatis autem Christiverbis innui humanam
    Invidia est dolor de proximi prosperitate ac rerum generalionem senliunt multi, quibus apte Christus
    sttccessuconcepltts. respondit : Unde shn scitis, et ex Patre dumlaxat mc
    h Ibidem * Vi.rt.is fluenli originem, per suam invi- J)J agnoscitis; alia vero mihi est origo, quse vos latet.
    diam obturare. Locum diversimode Palres Grseci, et
    c Novus, id est recens per homines in mundum ex mente Chrysologiinleipretantur juxta Mitam : Nostis quid ego
    imniissus. Ms. Coesen., forlasse melius, innocentis sum, neduni ex bominum nalura, verum etiam me sci-
    cruore perftidit. His sirnilia Chrysostomus hom. 40 in tis esse Messiamet DeiFilium, quamquam per sura-
    Mallh. pag. 269 : Hmc smvumfecit dmmonem.hac ra- niam malitiam dissimuletis. Arrisil explicatio hcec
    lioneprima cmdespatrata, sicnaturafuit ignorata, sic Maidonato. CeeterumJudeeosChristumcognovisse le-
    lerra fuit contaminata. Horoilia Basilii M. de Invidia nent Origenes tract. 19 in Matth.; auclor Oper. Im-
    digna est quoeintegra legatur. perfecti, homil. 40; Hieronymus in comm.; Beda,
    d Contenditliic pluribus Mita Judseos in lege doctos lib. ni in Matth.; D. Thomas Aquinas ni p. qucest. 47
    cognovisse Christura esse Messiam et Dei Filiurn; at- art. 5 in corp.; aliique a Mita laudati.
    lamen invidia etmalitiaexcoecatosipsum morli adju- e Hoc est, quia homo ex invidia diaboli necessario
    dicasse: aitque his terminis sententiam Chrysologi incidit in temporalia damna, propterea a Christo Do-
    esse explicandam, licet in ea non omnes Patres et mino ditatus est bonis spiritualibus, quoe altioris sunt
    scholastici conveniant. Quam ut firmius slabiliat, gradus. MITA.
    innitilur prcecipue Christi testiraonio, in illis verbis f Ms. Cees.: Veritas est cordis azyma, cmlestidulce-
    Joan. vn, 28 : Et me scitis, et unde sim scitis. He- dine confecta,gratim saporatapinguedine, etc.
    brseorum Scripturee duplicem Chrisfi generalionem
    PATROI.. LII. 21
    651 S. PETIU CHRYSOLOGI 652
    sorpe regiones : ac sic apta pascuis, irrigua flucnlis, A _ Siad lotius divinoevirtutis culmen, si ad totum quid-
    unibrosa, accommoda, secreta quietis loca penetranf, quid est potestatis^insigne tali morte sciebat elevan-
    reperiunt ampcnitales, etdeUciis perfruunlur. Elvos, dum, d cur se tantcemortisesse fecit auctorem? Sem-
    e
    filioli, Dominici gregis porlio copiosa, niveo et divino per febrit impietas, a plirenesi semper crudelitas ohli-
    veslita jani vellere, molli fetu, ccelesti germine perfe- nelur, careie dementia furor nescit; in se namque
    cunda, si pernostree voeis audilum a.dloca seepesaluta- soeyit,quoties in alterum tendit; se punit, dum percel-
    ria, ad salutaria pascua pervenistis; sipernoslriserrao- lit insonlem; sibilelhalis est totus, cum erga juslum
    nis fluenta animi vestri eestus, vestreesitis temperaslis crudelis existit. Ecce Joannes, utipse dicis, jam vivit
    _ardorem; si sub doclrinsp nostrce tegmine aliquanta inChristo: adluanipceHamredit, quivenit ad omnium
    commodilate recubastis, quee ordinamus attendite, coclesti muncre medicinam. Alii auiem dicebanl quia
    quae dieimus audite, quee facimus approbale; necpro Elias est; alii verodicebanl quia propheta esl, aul quasi
    yolunlate vestra, sed prp dispositione nostra prcedi- unus ex propheiis.i Quo audito, Herodes ait: Ipse est
    cationisnoslrcepeicipile rationein : et sive cum dici- Joannes, quemegd decollavi; Itic resurrcxil a mcrluis.
    nius n de gradu islo, sive cum de b sacerdotali sede Malevoloquidem at veraci sensu testis ipse criminis
    pro t.emporis ralione tractamus, ut oves bonce, ut sui, assertor scelepis sui, sui facinoris accusator exi-
    chari greges, dilecla pignpra, sine fastu impigrse, ac JJ ] slit. Joannes, qtiem ego decollavi,ipse est; litcresur-
    toto fidei cursu conveiiite, concurrite. Ne.cvos loco- rexit a mortuis. Verum dicit: nam sicut in Christo sui
    rum mutatio tam propiuqua, et spatia sic aictala, resurgunt, ita in suis ipse patitur Christus; et sicut
    aut reddant desides, aut facianl muimurantes : quia honor capitis ad membra pertendit, ita memhrorum
    nec pvis ad caulas per.venit, si pro suo lihito perva- posna addoloremcapitis, adcapitis redundatinjuriam.
    f
    getur; nec scientiam discipulus poterit obtinere, si Joannes, quem egodecoltavi,ipse est. lsle rex sapiens,
    doceri pro sua volunlate conteiideril; ecgrotus quo- egregius judex, censor niprum, disciplinec custos,
    que numquam poterit recipere sanitalem, si pro suo vindex innocentisc, crirainum pocna, quod decollavc-
    jTuerit curatus arbilrip. Sed quia nobis liouie contra ril Joannem dicit, quare decoilaverit lacet, ne pote-
    lupum fureutem sermo est, arreplo pastoralibaeulo statera regiam lanti facli confunderet lurpitudo : scd
    transeamus ad evangelicara leclioiiem. Audivit,inquit, evangeUsta prodit, ut interfectoris dedecus inlerfe-
    Her.odesrex(tnanifestumenim faciumerat nomen Jestt), cti producat ad gloriam. AT<nnipse Herodcs, inquit,
    el dicebat : QuiaJoannes Baptista resurrexii a mor- tnisit, ac lenuil Joannem, el vinxit eum in carcere pro-
    tuis, propterea virtules operantur in ilto (Marc. vi). pter Herodiadcm, uxorem Philippi, fratris sui, quia du-
    Stultus de niortuo pie credit, quem feraiiterpersecu- xeral eam uxorem. Dicebalenim Joannes Herodi: Non
    tus est vivuin. Joannes resurrexil, ait, et lamen con-__{_licetiibi habere uxorem fralris tui.Herodias, quceuxor
    litetttr ignorans, quia in Chrislo pro Christo resmgit esse duorum fratrum sceleris aniore conlendit, s ut
    occisus. Herodes, quid egit gladius tuus? crudelitas affectione violaret affectum, et sociaretur llerodi Hc-
    tua quid profecit? quo processit impielas tua? si ut rodias, ne essent vel nomine dissirailes, qui eranl sce-
    ipse dicis, rediit ad virtutes, resurrexit ad opera di- lere, moribus vitaque consimiles, et jungerentur vo-
    vina, qui furore tuo putahatur exstinclus? Joannes cabulo, quos crirainum jur.xerat turpitndo; bcccergo
    resunexit sicut faleris ipse: non hic persona, sed in- Herodias insicliabalurJoaimi. Herodes adultera. h r.on
    firraitas perit; non hic Joannes, sed mors magis lali vincebat animum, nefas tamcii adullei-oediflerebat.
    morte succubuit: illusa est poena, carnifcx habclur IUa, ne essel arguens, arguentis teiidebat ad morteni;
    irrisus, ipsa est cognitoris miseri decepta sententia, ille, ut placeret hicestcc, captivus ipse jiisium tantuin
    quoeinleremptum non perdidit, sed promovil. Joannes lenuit, et vinxit inclusura, quia in iniioceiilem reus
    resurrexit a morluis, prppterea virjutes operanlur in facilenon polerat dictare senlenliam. Cv.maccidisset,
    Ulo. E.t si.bpstis legis, per legem tani^n ille cresurre- inquit, opporlttntis dies, Herodes natalis sui cwuam
    ctionem promissam didicerat mortuorum. Et si re- fecilprincipibus, iribuniset primis Gctidmm;cumquein-
    Mirrecturum Jpanneni noverat, cur insanus.occidit? trasset filiaivsius Herodiadis, etsallasset, elplacuisset
    "Jferrarius, de Concion., ut asiruai. e gradibus al- 4) Matth. xiv, 2, tradunt quidquid Plato, e.tPylhagoras,
    taris habitas 1'uisseconciones,hecceadeni verl.a Chry- aliique d dispulavere, haustum esse a prophetis.
    splpgi laudat lib. ni cap. 7 pag. 547. Sidpnius, carm. '
    Ms. Cces., curejus mortisauclor essesttsiinuil?
    Eucliar. ad Fauslum Reienseni, sub-fiii.: Ibid.,
    f Omniapossidetur.
    Seute conspicuisgradibusvcnerabilisarse per irbniam dicta.
    8 Amando Herodeiu vioiarataffectum activumpas-
    Conciouaturuiu,pltfbssedulacircunisislil. sivumque Pliilippi sui legilimi viii : et affectioiie in
    Ex exedra ppntificali ilem verba faciebapt anti- HerodemviolaratHerodisetPhilippiffatium
    " mutuum
    sti.tes.-Videiaud.Ferrariuni, lib. in cap. o pag. 558. aflectum. h
    MITA. |
    Aurelius Prudenlius B. Hi^polyli basilicam descrj- Quia Herodias in awditate incestus Herodem su-
    bons: perabaf : attaraen illani non eji iebat Hei odes; vel
    sublimetribunal cum ms. Cces.: Herodes adulierm non viitciebatani-
    Ffonte.sub adversa.gcadibus Deuin.
    T6ililur,.aiiti£tes"_3i'a-clicatti.ude . . mum;hpc est, Herodes.non lenebat aiiimura Ilerq-
    diadis sibi per virh subjeclum, vel ad _pi>opriuin usum
    c Vel potiusijuoddam melcmpsychoseosgenus cre- paratura, ita.ut ab iUa rececjere hon valeret. MITA.—
    didisse videtur Herodes : quod ei Judeeis persuasum Fortasse Herodes non yiiicebat aiiimum Hcrodiadis,
    fuisste edpceiiiui', preecipue a Philone, de Soraniis. Siitagendout eam a proposito dhrtoyeret, sed"tantuqi
    Hebraeo^uinautem' rabbini, dc quibus Grbtius ad quecsilamab ca :Baj)tist-e*ncceni"diflerehat.
    663 SEI.MO CLXXIV. ffii
    fferpdi, sinutlqiierecuinbenlibus, R.exail puellm: Pete A_ ct tot habeat facinoris sui arbitrds, quot habuit nrse-
    a mequodvis, el dabo tibi. Eljuravitilli, Quidquidpe- sides disciplinee.Cumqueintrassel filiaipsius Herodia-
    tieris, dabo iibi, etiam si dhnidium regni mei. Ingratus, tiis et sattasset, inquit, et placuisselHcrodi, Respondit
    inhumanus rex, qui yirtuti tantce, tam glorioso labori, suo turpis generi, dum palri complacet turpiori; de
    tam jneniorabili facto, non totum regnum suura, sed adulterio namque non nisi turpis debuit procreari;
    dimidium dedit. Et quare sibi vel pro parte servavit, quae fractis gressibus, corpore dissoluto, disjuncta
    qui post lantam domus suce gloriam, post taiitam fa- compage membrorum, fluentibus ex arte visceribus,
    miUoesanctitatem,posttale castitalis exemplum, esse, tota patri fieret deforinitale formosior. e Et revera
    videri, vivere, non debebat? IUa ergo criminis filia, suam credidit tunc Herodes cum talem vidit; narii
    non natura., non tam ad matrem, quam ad ipsam putasset alienam, si pudicam vel aliquahtulum per-
    seiitinam suisceleris mox cucurrit; ul qusefluida tota, vidisset. Serpens tunc latebat in femina, qucereptans
    tota ierat resoluta, sceva, et truculenta revolaret, et, gressibus flexuosislelhale toto eorpore virns efludit,
    ut de ipsis artibus loquar, ut tragoediam nefandam ut discumbentiura mentes fufor, venenum corpora
    caneret, quse impleverat turpisshne comosdiam. At sauciaret, homines verterentur in bestias; nec vino
    illa egressa dixil tnalri sum -' Qttidpetam ? Illa verodi- jam lales, sed sanguine potarentur; d nec pane ra-
    xit: Capul Jpannis Baptislm, Et ingressa statim cum B bidi, sed earnibus vescerenlur humanis. Tales utique
    festinalione ad regem, pelivit dicens: Volo, ul protinus tales reddidit, quibtis adhuc fumante sanguine caput
    desmihi in disco caputJoannis Bapiistm. Et conlrisla- inlulit tunc Joannis; ut illud Psalmistce canticum
    tus esl rex propter jusjurandum, et propter shnul re- probarelur : Dederunl carnes sanclorum tuorum bestiis
    cumbenles,twluit eam conlristare; el stalim rex tnisso terrm, effuderunl sanguinem eorum tamquam aquatn
    spiculalore,jussit afferri capul ejus. Ille autem abiit, (Psal. LXXVIU). Ecce quidquid pariunt totis noctibus
    el decollaviteumin carcere, et aliulit caputejus in disco, protracta convivia; ecce quid generat quod cum men-
    el dedit illud puellm,et puella dedit iUudmatri sam. Sic sura ernitur, et sine mensura bibitur vinum. Ecce
    judicat " mens oppressa crapulis, soluta vino, eltoto quo prsecipitalur caro, cuin ad iuxurise facinus volu-
    quodammodo ebrielatis deraersa naufragio. Volo, ut ptalis inflammatur incendiis. Rogo quid tantis cuneis
    protinus des mihi in disco caputJoannis. Serpentis ger- arctalur? Sufficit infelix caro sibi suis casibus ad
    meu caput hominis petit, cui suum caput sententia ruinain, attestante prophpla curo dicit: Ut quid irrui-
    principaU sciebat addiclum, dicente Deo : b Ipseser- tis in hominem,interficitis universivos tamquumparieti
    vabit caput tuitm,el tu iUius observabiscalcaneum (Gen. inclinato et tnacerim imputsm (Psal. LXI)? Jacebat in
    m). Inlongum nos trabit prolixitas lectionis, et satis flerode caro oppressa crapulisr, ebrietate captiva,
    in altura promovet loci ipsius hnmensa profunilitas. G qusej tilillante luxuria, et non fara ludente quam il-
    Differamus bodie quse sequuntur, ne dum sermo fe- ludenle laseivia, promitteret quidquid turpitudo pe-
    stinat ad finem, qucesunt prolixe dicenda transmittat. lerel se daturam. Pete a me qiiodvis, inquit, e. dabo
    Id in claustda nostri commendamus eloquii, quod sine libi; et juravii illi. Juratmiser, diim quidquid hone-
    causa cucurrerit serpens : nam tola germina serpen- statis est etvirlutis abjurat. Pete a mc quod vis. Quid
    lis antiqui iste Joannes noster interemit, et effusioue peleret luxuria, nisi caslitatis iiiteritum, pudicitioe
    sui sanguinis exstinxit occisus. necem, inortein silii semper contrariee sar.ctilatis ?
    Volo ut des mihi in disco caput Joannis. Si caput viri
    SER510 CLXXTV.
    est, juxla Apostolum (I;Gor. xi), Christus,Jam lunc
    De decotl.atione-D,Joannis Baptisim. novello ore anliquisshnus- serpens Chrisli Domini
    Herodianeeca_nseeiaientas epulas, con^djium sic fe- tendebat ad mortem. Volo ut des mihiin disco caput
    rale, lunc.terra, lunccoelma, hodie mecum vesterhor- Joannis. J.am tunc avidus draco in servi capite Do-
    ruit et expavit auditus. Herodes, inquit, ttatalis sui mini degustabat siliens passionem. Voto ut des mihi
    ccenamfecit (Marc.yi). Bene ccenam,quianon luci,.serl in disco.Curin disco, cur preliose gestas, quem e vi-
    lenebris addictus esthic natalis, inquo npctis filiusna- liter occidis, nisi quia pretiosa in cqnspectu Domhti
    tus est, non diei. Natalis sui, inquit, cmnam fecit.D mors sanctorum ejus (Psal. cxv) ? Hoc ipsum quod-vis
    principibus, tribunis et primis Galilmm (Marc. vi). non agis quomodo ipsa vis, quia agit te superna ra-
    Quid egit incauta et cseca semper impietas? Gmnes tio aliter quam vis. In illo quideru tunc ferali antro,
    evocat potestates, ut noii tam multos convivii sui so- non aula regis, rabies tunc ferapastum suum credi-
    cios, quam iimumeros criminis sibi testes assumat, dit, cum caput marlyris vidil; lotum suum sensit,
    a Chrysostomus, tom. I homil. 84 : Ebrietas nihil fovebis,
    aliudesl, nisimentis commotio.eversio rationis, desti- c Jure Mita ait halluch.atum fuisse Chrysologum.
    tuiipiniellecius, abseniia intelligeniim. Non enim Herodias ex hoc Herode Saloinem filiam
    b Exerapla.iia qu;edam Lali;:a legunt Ipse, cum saltatricem, sed ex Herode PhiUppotetrarcha, susce-
    ChxysojDgO-rBieronymo, in Qucest. Iiebr.; Irenseo, perat.
    lib. *iyady. Iifsres. cap.7S; Leone PP., sfirm..2-de d AUudit.ad canes rabidoSj qui panem non edunt",
    Nat, Dojn,. Or_kel0sapud Calmetum liic : Recorda- neque edere possunt; obrabiem tameirhomines et
    beris, quod sibifeceris ab iniiio, etin fitie itlum obser- cuncta animantia mordere satagiint ac rabie inficere;
    ra&is;iiempep_ui e fcmi.ha illa iiascetur fiUus,exiget De quibus S. Augustinus, de Civit. Dei lib.xxucap.
    njurioeTa.teaccepte ultionera; tuvero conceiilam in 22inmedio. MITA.
    llurti, seu iii mulicrcm, jatn inde ab iuilio, rabiem l' Einendat Latinius. Edili omnes, viriliier.
    6SS S. PETRI CHRYSOLOGl 616
    cum liquorem sacri sanguinis sitiens aspexit; fercu- A J Joannes, ut Dei Filium revelaret, suscepit et mortem.
    lura crudelitatis suse toto ore, totis faucibus conten- Joseph dum panem proeparat temporalem, ex auro
    dit et conatur absorbere. Sed Joannes venit in sublimi torquem meruit, et bonorem; Joannes, ut ostenderet
    positus, ut lucerna super candelabrum, tenebras ut (Matth. xi) coelestem creJentibus panem, marlyrii
    fugaret, dicente Domino : Ille erat lucerna ardens et torquem meruit ex cruore. Merito in natis mulieruin
    lucens (Joan. v). Venit Joannes, ut judex in tribunali cunctis major est hic Joamies, qui non solum adul-
    resplendens, ut qui arguit adulterium, exponeret et teras arguit, sed et licita mulierum consortia virgini-
    damnarethomicidam; et qui pie vivens incestum vo- tatis amore caleavit. Et si Joanues tanlus, Joannes
    carat ad poenitentiam, reservaverat ad veniam, homi- talis, tanta eremo separatus a feminis h feminarum
    cidium etiam damnaret occisus. Quam qusesomeretur pericula non evasit, quis est qui inter feminas vivens
    veniam, qui in morte Joannis ipsam poenitentiam tam evasurum se sine labore maximo, maxima sine cau-
    creduliter interemit? Gratis cucurristis Herodes et tione confidit, nisi is qui sancto alitur Spiritu ? Qui
    Herodias, nomina non affectione sociata, sed cri- cum genitore natoque una cuncta disponit ssecula
    mine, a quoe vocem intercipi posse stultissime credi- per sevi omnia spatia.
    disti. Ego sum, inquit, vox clamanlis in deserto SERMOCLXXV.
    (Joan. 1). Vox occidi non potest, sed magis clamat ]" c De Marcelthto episcopo Vicohaventino,et D. Marim.,
    angustiis corporis absoluta. Sic vox Abel in suo jam Virginis partu.
    effusa sanguine magis sonat, magis penetrat, magis Omnium quidem rernm primordia svmt dura, sed
    pertendit ad coelum(Gen. iv). Sienunc, Joannes toto duriora sunt omnibus primordia generantis. Sancta
    orbe clamat, totis seeculis facinus vestrum cunctis Ecclesia Ravennas,! ut primum pareret, viam fecit,
    refert, et ostentat in gentibus. Ecce Joannes Christi angores pertulit, sensit dolores. Et hoc egit, fratres,
    capite gloriatur, qui capiti putabatur addictus. Ecce ut ordinem partus divini toto veritatis tramite cu-
    eo die quo tu finisti luum, ille sibi natalem coeli con- stodiret: nam posteaquam primogenitum totius crea-
    quisivit : quia quando tuus ortus mersit in finem, turse Virgo mater ut pareret, viam totius patrice per-
    tunc illius finis ortus est in natalera. Justus enim cucurrit; sic virgiueus partus, sie primitivorum est
    tunc inchoat vivere, cum pro Christo meretur oecidi; dedicata nativitas. Et necessario, fratres, Via genera-
    transfertur ista morte vita martyris, non aufertur; tur in via. Ego sum, inquit, Via (Joan. xrv); ut om-
    morte magis claruit, qui ob hoc mortuus est, ut vive- nis aditus excluderetur erroris, et viator tandem coe-
    ret in oeternum. Ecce tu jaces in morte, Joannes vi- lum peteret, qui terreni itineris incassum diu sudores
    vit occisus. Tu fucatam murice pnrpuram perdidisti, pertulerat et labores. Et faclum est in diebus illis,
    Joannes cruore suo fulgenti purpura semper gloriatur C I inquit evangelista, exiit edictmn a Cmsare Augusio, ut
    indutus. Tui convivce nune participes efflciuntur in scriberetur universus^orbis.Ascendit autem et Joseph
    poenis, Joannes coelesti mensa cum choris vescitur a Galilma decivitatelNazarethinJudmamadcivitatem
    angelorum. IUe audit coelestemjugiter symphoniam, David, qumvocalur Bethlehem,eo quod essel de donw et
    tu audis inferni semper gemitum et stridorem. IUe familia David, ul pt\ofiteretur cum Mafta desponsata
    meretricis tuse, saltatricis tuse addictus in pretium, sibi uxore pragnante. Et facium est in diebus illis, hn-
    nunc regno, nunc preemiis coelestibus honoratur, tu pleti sunt dies ut pareret, et peperit filium suum primo-
    mercedem sententise tuse cum tua filia in tartaro genitum (Luc. u). Libet hic aliquid de dolore dicere.
    percepisti. Vestimentum Joseph, cum adulteram fu- Edicto Csesaris et pagani universorum Dominus ob-
    geret, dereUnquit (Gen. xxxix); Joannes ne videret temperaturus occurrit, et decreto beati Petri, decreto
    adulteram, ipsum projecit et corpus. Joseph, ne principis Christiani, servus adhuc aliquis irreverenter
    adulterium faceret, libens carcerem suscepit; Joan- obsistit? Verum, quia neque prospera adversis, ne-
    nes ut argueret adullerium, eremum carcere conmm- que gaudiis miscenda sunt tristia, his omissis hodierni
    d
    tavit. Joseph somnia dum revelat, evasit ex morte; germinis Isetitiam proloquamur. Habeat modo na-
    a Alias, qui vocem. D alia lege veniam obtinuit quam ut Mauri nomen ex-
    h Ms. Vallicell., feminarum insidias. pungeret e diptychis. Interim factum videtur Hen-
    e Hoecinscriptio in mss. Csesen. et Vallicell. Hunc schenio, ut Vicohaventinus episcopus, archiepiscopi
    autem sermonem Mita et Tillemontius habitum cre- sui exsecratus superbiam, Romam se contulerit, ubi
    dunt Ravennse, in die Dominicsenativitatis, occasione sedis suseFerrariam transferendse petierit, et obtinue-
    ordinationis Marcellini episcopi Vicohaventini; qui rit facultalem. Hcecille.
    primus ab antistite Ravennali, uti metropolitano, fuit d Hic Auctor de S: Apollinari martyre loqui vide-
    consecratus. Vicohaventimcathedra, quse seeculoxm tur, qui uti primus partus EeclesiceRavennec, de quo
    invenitur dicta Ferrariola, nunc parochia S. Georgii, supra, reverentiam meretur. Quod si de Marcellino
    ad septentrionalem ripani minoris Padi, non diu post loqui placet, sciendurn est quod Vicohaventia in pri-
    Lateranense concilium mansit; translationisque au- mum sueeEcclesice episcopum habuit Oltradum, ex-
    ctorem fuisse volunt Ferrarienses Vitalianum papam termn a sancto Sylvestro PP. immediate electum et
    anno 657. Causam suspicatur Henschenius, tom. H consecratum anno Christi Domini 550. Exindealte-
    Maii pag. 154, fuisse Mauri, Raveunatis archiepiscopi rum habuit episcopum, pariter alienigenam, cui ter-
    superbiara, qui a Romana sede deficiens, eo insolen- tio loco suffectus est MarceUinus iste, qui non ad-
    tise progressus fuit, ut Romano pontifici a suo triim- vena, ut cceteri supra memorati, sed Vicohaventinus
    naU judicando, diem dicere proesumpserit. Throni et origine educationeque fuit. Itaque Auctoris sensus
    delicti successorem habuit Reparatum; qui, cum cito videtur: Ille episcopus, qui fuit primogenitus Eccle-
    resipuisset, a Deodato PP. Vilaliani successore, non siseVicohaventincc, habeat reverentiam prhnogemli.
    657 SERMOCLXXV. Wi
    tus, qui primuin natus est, primogeniti reverentiam,, A. castitalis, erat custos pudoris : aliud noveral, aliad
    teneat et honorem : Marcellinus hodie vernaculi par- intuebatur; confundebat visus quem non confunde-
    tus totum rapuit et conquisivit aftectum. Circum- bat h Virginis fides : actus et vita in bivio; mens'
    slant fiUi,adsimt propinqui, cognatio tota concurrit,, justa et sanctus animus ancipiti cogitatione torque-
    familia exsultat omnis, et ipsa penetralia domus tri- tur; sentit, sed tantum non potest penetrare sacra-
    pudiant et lsetantur : quia videre oculis, suscipere; menlum, quia nec accusare poterat, et defensare
    manibus, hodie primum sanctoe genitricis partum,, penes homines non valebat. Merito mox occurrit an-
    sobolemque meruerunt. Ipsa quoque genitrix sponsai gelus, merito responsum subvenit mox divmum, cui
    mater et virgo, in ipso conjunctionis suee cubiculo,, humano deficiente consilio justitia non defecit. Et
    genuisse nova gratulalione miratur. a Sed nemineml quid dicit? Joseph fili David, noti timere. Qui nihil fe-
    turbet, nullum moveat, quod in thalamo ipso sponsai cerat, quid timebat? Timebat, quia etsi nullus in
    ipsa cernitur peperisse : talis rton est de crimine, sedl facto reatus erat, erat in causa maximus pavor.
    de virginitate conceptus, quando in tali germine coe- Sanctus animus quidquid non assequitur, expavescit.
    lestis partus est, non humanus : nec ullus hic est si- Cave ergo, homo, de partu nostrce matris taliter dis-
    nistrse suspicionis locus, ubi ipse sponsus sponsse. putare, c cum angelum respondisse sufficiat : Noli
    suoe testis habetur et custos. Quicumque soUicitus es; g limere accipere Mariam conjugem tuam; quod enim in
    de facto, esto de exemplo maximp persecurus, ett itla naittm est, de Spiritu sanctp est. Feliciter partu-
    prsecedentis trepidatio ad tuam eautelam proficiat, rit, quse virginitatis coronam magis magisque pa-
    et mmiimen. Joseph ille maritus solo nomine, con- riendo conquisivit et gloriam. Hic vero qui nobis ho-
    scientia sponsus, prsegnantem sponsam fluctuans ett die natus est, semper retia d tetendit in mare. Nemo
    anxius inluetur, quia neque accusare innocentem, ergo miretur, si piscatorem Petrus gestivit habere
    neque prsegnantem poterat accusare; tacere tutumi collegam. Orate ergo, fratres, ut piscari mereatur
    uon erat, erat loqui periculum. Admittit, non prodit; homines qui hactenus pisces capere hominum labo-
    crimina accusator insontis. Erat ipse testimoiiium ravit advitam e.

    quia peregrinus vim fecit, et more primogenitorum in suo Opusculo de Patena Chrysologi, Ea autem hsec
    angores pertulit. At Marcellinus hodie, non quidem sunt.
    -uti primogenitus, atque angoris, sed uti filius domi Expositio obscuri sermonis CLXXVD. Petri
    natus et domesticus partus, itiiieris expers (erat enim Chryso-
    logi, ut veritas pateat, eumdemprimum metropoliti-
    jam in fide catholica iirmata illa Ecclesia), totum et
    cam dignitatem auctoritatem exercuisse.
    suorum sU)i acquirit amorem. Forte etiam inteUexit
    Auctor de Christo ipso primogenito Marisesacratissi- Q e AUam moram, et quidem diuturniorem, conside-
    mo qui moiio natus dicilur ante Marcellinum, quo- rare nos monet Chrj'sologi sermo 175, qui est de
    niam erat annua dies Nalalis ejus jam coepta, fereque Marcellino episcopo Vicohaventirio a se consecrato.
    mediata, cum Marcellinus episcopus consecratus est. Ostendit enim ibi resistentiam factam contra decre-
    MlTA. tum B. Petri apostoli, et imperatoris edictum. Quis
    a Fortasse populum lurbaverat hujusmodi eleclio, autem hic fuit? Audiamus verba sermonis. Preeifljttit
    nempe quod exterus non fuerat, aut alias a summo ea fuisse primordia et generationem primam qucenon
    pontificeimmediate electus et consecratus; sed civis, fit sine dolore. Omnium quidem rerum primordia sunt
    a civibus electus, arte piscatoria ignobilis, fortassis dura, sed duriora sunl omnibus primordia generantis.
    uxoratus, ac fihis dicatus, nec lilteris satis erudiius : Assumit Evangelium sibi exponendum, cum Deipara
    propterea suspicio esse poterat, maxime apud invi- Virgo genuit primogenitum, incipiens ab illis dictio-
    dos, qui numquam moriuntur, et apud plebem sedu- nibus iExiil edictum a Cmsare Augusto, et more suo
    ctam, aUquam criminis intercessisse labem. At Chry- in Evangelii processu preesentes res contemplalur, iis
    sologus noster rationibus et exemplis S. Joseph ac et verba et res Evangelu accominodans; ideoque exi-
    beatissimseVirgiuis, bocneuliquam suspicandmn sua- gens acutam legentis vel audienlis intentionem. Post
    det, cum prsesertim ipse Marcellinus sponsus sit te- igitur proccmiuin circa duritiem, difficultatem et do-
    stis et custos integritatis Ecclesisesueesponssc.Etenim lorem primum generanlis, quod auditores non per-
    quam optirae novit in ejusmodi eleclione divinum ad- cepissent quorsum tenderet, dubium omne tollit pro-
    fuisse consilium, cui contraire nefas esl. Quomodo sequendo : Sancta Ecclesia Ravennas, ul primum
    autem distinctius facta sil Marcellini electio, non est pareret, viam fecit, angores pertulit, sensit dolores.
    memn divinare, et ex pervetustis Ferrarice memoms JD Ergo de Raveunatensi Ecclesia in ordinatione Vico-
    aliud habere nequivi. Unum id nolum, quinque fuisse haventini explicanda sunt Evangelii et Deiparee Ge-
    -Vicohaventieeepiscopos ab anuo Cbrisli 550 ad an- iiitricis verba et res; proindeque sicut Deipara nul-
    num 657, quo tempore translata sedes Ferrariee dici- lum antea genuerat vel pepererat, sed primogenitum
    tur a Rubeo Histor. Ravennat. lib. xi pag. 109 edit. edidit Christum Jesum ; ita Ravennas Ecclesia nul-
    2. Addentes ad Martyrologhrai Usuardi hunc Marcel- lum antea consecraverat antistitem, neque matris
    -linumin numermn sanctorum Dei locant: sed an hoe . officium exercuerat, sed tunc primum in consecra-
    fueril communiter ab Ecclesia Dei receptum, non sa- tione Vicohaven.ini episcopi matrem se demonstra-
    tis constat. MITA.— Et revera altuni de Marcellino in vit, cum primum genuit et primogenitum. Dolores
    aliis ecclesiasticis tabuUs silentium. quidem Deipara in pariendo non pertulit, quia sacra
    b Foede corruptus in multis editionibus locus resti- Virgo Spiritus sancti obumbratione concepit, et virgo
    tuitur ex Mita et ms. Vallicellano. peperit, nisi dicamus difficultatem et dolorem fuisse
    c Ms. Csesense,cum sibi angelum. itineris suscepti e Nazarena domo ad Betblehemiti-
    d Vel piscator Marcellinus, seu ut opinatur Tille- cam speluncam. Sed Ravennas Ecclesia quoe etiam
    montius, aliquam publicse piscationis prsefecturaro. mater sacra et virgo illibata est, ut quselibet alia
    gerens. Christi Ecclesia, dolores veros pertulit, et angores \
    e Non inanis nunc operee pretium erit subdere, antequam pareret. Quia scUicet dum mater effecta ^
    quce de hujus sermonis explicatione scripsit Pastritiut est per decretum sedis apostolicse et imperatoris Va-
    659 S. PETRI CllRVSOLOGI 0S0
    letitiiiiaui III edictiirii, melropoliiamis qiii surjjectas A eo qiiod fissct de domoet fantilhi David, ui profilefe-
    per hujusmodl decfcta' civilates Epclesisc Raveriivali ttir tuin Maiia desponsaia sibi ttxore prmgnante. Et,
    regebat, reslitit, sua jura producens, et nolenspole- factutn esl in diebusillis impleti simf dies itt pareret,
    slate melropolitica circa easdern privari. Inde Ra- et peperit fitittmsuum primogehitum. Et hoc quidein
    veimatl Ecclesioehecessilas orta ftitt prmlegiuni iio- iii partu Deipafse.Quid vero in partu Raverinalis ma-
    vum tuendi coiitra pfiorerti me.rbpolitaiiutn, cpiaiito tris ? Libel liic cttiquid de dolore dicere : cdicto Casa-
    studio,- quol difficullatibus satis innuunt illa verlia : i_.is.e_pagmi' Dominus obleinperaluntsoccurril; et-de-
    Angores perlulit, sensil dolores. Ad quid? Ut primum cretb beati Pelri, decreio principis Cltristiahi, servus
    paieret. adliiic aliqitis irreverenier obsistit? In utroque igilur
    « Vicohavenlinus episcopus specCabatanfea ad Me- partu edicluih Gscsitris, et decretiim" prOmulgatum
    diolanensem arehiepiscopum, nani S. Ambrosius Me- fnil : ii.-i.Csesaris.Angusti.,hic Valenliniani III Augu-
    diolanensis scripsit epistolam 19 in aliis editionibus sti; ibi hujusraodi decreto, et cdicto hnperaioris pg-
    44, et in novissima editione 2 ad Coiistantiuni Vico- gciiii uriiversdrtim Doihinus obedieriier ac sirie ulla
    -laveiYtinui-iepiscopura, commendans Uli Ecclesiain niora, sine ulla fesislentia, estobsecutus ; hic impera-
    Fofocornelieiisem, tainquaiii suijuris, sibiqae sub- lorisChrisiianiet ci!icto,non Dominus, sed seryus et
    ject.im. Hoecvero Ecclesia sicut et Vicohaveatina una subdiltis episcopus Mediolanensis audel sine ulla re-
    cum aliis civilatibus in ediclo Valentiniani Hl subje- vereiitia"resistere, et diu fesistere; ita Ut Raveiinati
    cta est Raveiraati episcopo, ut ibi videfe est, proin- Ecclesice aiigores gighat et dolofes, ut rioii pariat.
    deque illce civitates ad Mediolarienspm pertinebaiit. DolCrtdurffplane et maxime doleridurii; eo magis quod
    Vicohaventia, nunc Ferraria nuncupatur, Cum.enim i+ non inlercessit solius imperatoris edictum in boc
    *
    "
    mulli vici ibi cssent ad Padum, civitas dicta Yicoha- privilegio matfis seu nictropolis concedendo; sed
    bentia, quasi vicos haberis, cofru.ito deiride vocabulo etiarii decretura B.Petri, et quidefriprirrio loco rio-
    in varias desiit appellationes : quia et ifisa peuiius inihandum, cum e.\ eo"tamquarri ex priraa radice fir-
    periit a Gothis destrucla, el ad alteram Padi Ripam mitatem.habeat hujusmpdi preerogativa.
    translatis habiialoribus atque Ferrariam condentibus, « Hiiic sane Raveunates archiepiscopi Chrysologi
    jus episcopale per Vitaliauum papam illius transla- successofes discere poteia.tt reverehfiani erga sedem
    t.um est. aposfolicaiii, et fioii buccTiiafeautocephaliam, seu iri-
    . Haberrtus riretropolitanUm qui cuni Ravenriate dependentiara a Romano pontifrce, pr.vUegio Valen-
    pugnabat, et illi Ecclesice constitutee jam niatri et tiniani se munientes : cura in hoc Chrysologi sermone
    metropolitanee, angores, doloresque ingefebat ante- non Ceesarisdecreturri fanturamodo, sed B. Petri de-
    quam pareret primogenitum. Propterea Chrysologus cretum, tuin vero decretum Ccesaris ariiinadvefteri-
    sermonem suum prosequens ait: Et lioc egit, fratres, dum ftrisset. Hinc eliam refellendi sunt qui Valenti-
    ui ordineih parlus divihi tolo verildtis tfamite custodi- iiiarii III edictiim iiTident tamquam spurium et ahji-
    ret, Natn posleaquam primogeniium loiius crealurm ciendura, auctoritas erriinChrysologi cogit quemlibet
    Virgo maler iil pdfefel, viahi lotius patrim percucttrrit: sarieementis ad fatcnduiii pTomu]gat;rmfursse privile-
    sic Virginetts pcirlus, sic primilivorum est dedicala giuin irap. Valeritiniani, sicut etiam decrefum summi
    nativilas. Sirnilitudinem inculcat parlus primogeniti poritificis, ubl talis facultas dabatiif Raverinati. Sed
    EcclesioeRavennatis cum partu primogenili Deipaiee, cum perierit lioc secundum, periit et primuin foriasse
    fum iri e6 quod ante parturii opus fuif curfere, ac vel additione aliqria corruplurn legiiuf; sed negari
    peiciirrefe plures via*s, ei Iahorafe percuriendo Q ( neqrrit ftiisse edictum Coesaris,quo Ravennas ejiisco-
    _Emitiam viani ef Flainiriiaui, quee Romccjurigitur, pus coiislitutus fuerit arcliiepiscopus et metropolila-
    Imrao quce iride pfoficisciluf, aposlolicata sedern ob- nhs cum subjectiOrte civitatum qucein via _Emilia
    secfarido, ejusqiie 6p6m atque.auctnritatem iinplo- erant, et antea spectaverant ad Mediolanenseraanti-
    rando, ad privilegium flrmitef fuendurri, quod semei stitem, qui nori sine laborc et dolore Chrysologi diu
    datuni fuerat et feceiiter, sicUti Deiparse opiis fuit; pro liac re cerfavit; obsistens tura decreto B. Petri,
    viairi iisque ad Hierosolymse coiihriia seu tufri ediclo iiiipefatori.. Valenliiiiani; sed tandem
    lethlehera usqiie; tum iii eO quod IJeipafa primOge- pafta victoria posl lot angores, Cbrysologus pTimus
    iiefcurrefe
    nituhi pepefit in via, vel secus viam, Raverinas vcioi fuit, qiii episcoptimVicohaberitiuriicoiisecrando tam -
    tcclesia primngeiiitum suum pepeiit in yia _-_rhifia, quam pfiinogeiiitum et Filium doloris (siquidem ma-
    in qtta ditio Rayennatis MetropPlitani esf : Etheces- jpr" dolof a niatre pefcipi.ur, cura parit primogeni-
    safio, fraifeS (pergit ChrJ^sologus)Viti. geheruiur in: tum, qtiam critn cccteros parit, sic virgineiisparltts,
    iia. Ego sum, iriqriit,-Via, ut omnis aditus exclttdcre- sic priiiiitivoritmest consecrata nalivilns), metropoli-
    itif erfdris, et viatdr landem c(eliithpelefei, qiii terreriii tani niunus [ifimarium exercuit, videlicet shoe pro-
    iiiriefis ihcassurridiu sudores petiulerdt et iabores. Noiii vinciceepiscopos CPnsecrandO;
    inddo iri via generaluf, seu parilur Gbristus, sed ipse; _ Videtiir prcoicrea Colligeridumqtiod Joanni Ra-
    est via, ei proihde chin in via errare iiemo possit,i veriiiati,cognomeritoAngelopiceantecessori Chrysolo-
    quisc|uis enim viatorerrat, ideo erfat quia exit e via,, gi, circa liiiem sui prcesrrlatusValentiniaiii privilegium
    et siidores mullos subit, iit in viam reducatur. Ra- frieiit coricessum; ita ut in-ista coneerlatioiie Medio-
    venhas Ecclesia erat quidehi iri via ____i_iilia, sed lioni n lancrisis diein suuni ohiefit : quandoquidem post ele-
    habebat __Eiuiliamsibi subjectarn, cinii boecagriosce-- "' ctioneni suarii Clifysologiisin sede metropoliiana ser-
    ret Medioianenseni Ecclesiam pro iriaire. Sed post- moneni habens conquerittir iis yefbisi quee prceluii-
    quaih. privilcgihm habiiit hiatfis ef Metropolis cuml irius, et qui-iemiri pfeesCfiti,servus adlttic aliqitisirre-
    potestate geriefaridi, viam habhif, et viam fecit, utt verenter dbsislit; quod plane innuit, post v.ctoriain
    initio serhionis dixefat Chrysplogiis : adco ht episco- cideo feliciter obteniam, Ut ad consecrationerri epi-
    jpatusqui in via __.iiiiliaerant, nt.ii efrarciit si obedi- scbpl VicohaveiltiiiiRavennas procederet, adbuc Me-
    rent Ravenhati, quia validtun erat et legiliiriumpri- diolanensem invituin obmurmurassc, qnasi non ce-
    vilegium, nec per rapinam Mediolariensisubtfactum,, defet; sicut post judicis senleri.iam in causa aliqua
    utpote via «fdinaria, aiictorltate scilicet apostolicai diu agitata solet advefsarius vicius adhuc cohqueri et
    etimperiali concessurh. iririssitare.
    i Necdtirtisihiilititdo atlsoiutjiest in lioc parth Vi- « Veriitnquia nequt prospefa adversis, tteqtte gau-
    cobavehtihi episcopi consecraii per metfOpolifaiiuni l rfiis miscendasunt tristia, liis omissis, pergil Chryso-
    Raveiinatem cuih partu Cbristi Domihi ex Deipara. logus, hodieini geiihinis Imiitinm protoqv.atiKf:Ha-
    Nani ih hoc ihtercessit edictUraCcesaris : El facttimt beai mddb natus, qtti priinhs tiaws est, primogeniti
    estin diebus iltis, inquit eyangelista, exiii ediclitm ai reverenlinm, teneal et honorem. Profecto hal.uil se-
    Cmsare Aiigusto,ul profileretuf itnivefsitiorbis. Asceri- des Ferfafiehsis, quod non modo ejus episcnpus
    dii dutemd Joseplt a Galilma de civitdie Nazafetli ini cuin Vicoliaventinus dicebalur, primus inter conse-
    Judwam ad civilatem David, qumvocatttr Bethleltem, , cratos a Chmologo fuerit; verimi eliam qttotl pri-
    661 SERMO CLXXV. m%
    mogenitus Ecclesice melropolitan_c Rayennatensis : A municaiis ex Spiritus sancli gratia, quse in omni Ec-
    mide ah hbmiriibus haric reverentiaiii et liuric hPrto- clesice operaliorie hiiptofalur. Noii obscure thalamus
    rerii taiiiqtfamprimdgenltus pOssit exlgere. Mafcelti- sponsi est major Ecclesici, et Metropolitana; atque
    mts (todievemaculi parius totttm rapuit ei conquismt . adeo hinc etiam coiistare potest peraclam RaVennse
    affectutn.Partus Deiparce, cum ea peperit Christum, Marcellini consecrationem, et liairc prscrogativara,
    fuit Domniicus parlus : quia Dominhs universoruin quod Vicohayentiniis in metropoliiaiia sit cohsecfa-
    natus efat : partus Mareellini episcopi in sua cohse- tiis, novam gratuiatiohis esse materiero CiirysolPgus
    cratiotie est vernee et servi partus. Rapuit primus depfehertdit. _
    partus totum plebis Chrislianse affcctum, et conquisi- « At quia thalami et coiijunctionis iiomina prin.o
    yit; affectura, inquam, qui Domirto debetur adpra- aspectu videntur virginitati opponi, solvit. sanctus
    tiorte quoque latrice colendo; rapuil Marcellini par- oratOf et pastor liocpacto libduiii: Sedtieniinehi lur-
    tus totura plebis affeclum, qui verriaculo parlui et bel, tiullum mbveat,quod in iltaldhtoipso, sponsa ipsa
    humano potest competere : neque enim unus affe- cernitur peperisse : talis non esl de crimine, sed devir-
    ctus allerum exculit, ulpole in diverso ordine con- ginitate conceptus; quattdo in tali germine cmlesiis
    stitutuni diversimode coleris, siculi rteque affectus in pdrlits est rion Itumarius,hec iiilus est liic sinistrce's«-
    Greatoreni affectuih in cfealufas excludil. Rapefe - spicionis idcus. ubi ipse sponsiisspoiismsum iesiis lia-
    autem violenliam et efficaciain oslendil; sed eonqui- beiur el cusios : qtiicumquesollicilus es de facto,-esto
    rere, ex omnibus plane cordibus affeetuin educere de exemplo tnaximo persecurus, et prwcedenlis.trepi-
    ebrrimoirstfat. Vernaeuli partus vocabulum, sorle ddiio ad iuum cautelam prpficiat et hiunimeti. Nempe
    etiam servilem condilioneni atque humiiem oftti fa- R paftus hic in cortsecratione episcopi, carhalis non
    miUamMarcellini dixit, ut videlur colligi ex sequen- " est, neque coiijunciio carnalis est,.sed spiritualis :
    tibus. Sed cum in ecclesiaslicis gradibus et dignitali- virginitas. vero carnalein cpnjunctionem excludit,
    bus non splendor natalium domusque inclyiee irnagi- et propterea in ipsa generalione vel partu, sponsus
    nes fumosoerespiciantur, sed pietatis fiilgor, virlutis qui conjungitrir spiritalitef, nempe Cbristus, testis
    atque religionis ardor; idcircO MarceUini quanturri- est virginitatis elcustos; siciit exeraplo maximo do-
    vis vernaculi partus, ut a consecratione eum non ceiriur in paftu Deip.areevirgineo, sponsum Josephum
    repulit, ita nec a gaudiis et plena popuU jubilatione testem fuisse yirginilatis suoesppnsce,.atque custo-
    prohihuit. derii. QuariiObfeni securus qiiisqiie debet esse, nul-
    . Girciimstantfilii, adsunt pfopinqui, cognatio tota lahi tiic labehi, hiillam lurpeih notam iiitefcessisse;
    concurril, fainilia exsuttal omnis, et ipsa penetralia nec in hoc defuisse Marcellini primogcnili partui vir-
    Domusexsullant et tmtantur, quia videre octtlis, susci- gineo sirailitudinem cum parlu virgineo primogeniti
    pere manibus hodie prihiiirn sdriclm Genitficis paffum Deipafoe.
    soboleniquemeruerutit, Quoniarh mentis oculus el 16- « Josepfi iilemariius solo riomine, conscientiaspori-
    quentis iuteiitio duos respicit partus primogenili, sus, prmgiiaiiteinsponsnm fluciudns el anxiiisinliietur,
    heecverba de Marcellinipotius partu, quam de Domi- quianeque accusareinnpcentein,neq eprmgnantemjm-
    nico suht inlelligenda; cum nec filii, iiec propinqui teral excusafe: tgcere ttilum non erat, er/it loqidpericu-
    coricurrerint ad Deiparsepartum, ut viderenl oculis lum. Admitiil, rioit pfodit criirihia acciisalbr insonth.
    manibusque susciperent. Quapropter filiofum rionline Erat ipse teslhnohiiim cdslilatis, erat citstos pudoris;
    inlelligi possunt episcopi suftraganei, qui sunt quasi acttis el vila in bivio; mensjustu el snncliisaninius an-
    fiUi niatris et metropolis ; propinqupfmn vero no- Q cipili cogitationetprquelitr; senlil, sed tanttim tton po-
    iriiiie episcopi alterius pfOviricise,Roraaho metfopP- iesi penelrdre sdcfainenfiini,qida hec acciisafe pofefdt,
    -itand subjecti, vel alteri. Concurfebant eniin Ravert- et defensarepenes homincsnonvalebat.Meriiotnbxoc-
    nam, ubi erat imperator et Augusla, prsesules nOn curril etigeltis, nierito respoiisumsubvetiilmox divinum,
    pauci, et cum viderent hanc primam splemnilatem, cui humano deficienteconsilig,,jusiilianon defecil. Et
    et exerciiium metfopolitse nuper fac.i, hiagis coiifer- qttid dicii? Jgseplt,.fiti Daftd, noli limere. Qiti niitil
    tim, majorique leetilia, et exsultatiohe consecfaiibni defecerat qtiid tiniebat? Tmiebdi, qttid el si nuiitis in
    Marcellini plaudebant. Cives itidem et exteri signa faclo reattts erat, eral in cattsamaximus pavor. Sanctus
    gaudii edebanl, et Marcellino congratulabantur. Sed animm quidqujdnon exsemiitur,,expavescil, .Quoriiam
    fiUos quoque revera genitos a. MaiceUiiio, aiitea Evaiigeliuliii-iea partequa Mafcetl.iiiicbiisecfatioiu
    uxorato, etpropinquos carnaliter possimirsexplicaTe; congrueiiat exposi.tuiii. cral piufibris, ne videretur
    nori eiiim desuut exerapla illis quoque teriiporibus, Clifysologus plus juslo iri causam siiam prprius, et id
    mortiia uxore vel separata, vitceque dedita religiosce, quod prrecipuiim in evafigelicisofaculis dpsertiisse, in
    worura qui pietate prsestantes, vel ddclrin.a",vel perpeiid.enciisniystefiis ibi conientis liiodo moratur,
    meritis, ad episcopales infulas sint proirioli. Salvia- transitumque facit a consecfalione Marceiiini aclJpse-
    iius unus sufficeret in Gallia; sedin -Ertiilia prseces- phum sanctissimurii DeipafpespOTisurti:cortlriicmpra-
    serat Seyerus Ravennatum anlistes. Cdircursus filio- liorie spohsi Christi, in parlu pfiniogeiiiti Mai>celiihi
    fhm. prophiquorrim, totiusque' doriius et fcimilice Vifgiiieo, sludehs excutere suspicioneiri de carnali
    facUe fuit m metropoUm ipsam Ravennee.; noii enim coniplexu, etnoii vi.fgiiieoparlu, ex eo qhod sponsus
    mater ad filium, sed filius ad matrem debef conyo- Christus erat yirginitatis et cusios et testis, queiuad-
    lare; itaque sancta Genitrix est sancta Ecclesia Ra- D modum Joseph virginitatis Deiparce testis et CiisiOs
    vemlas, mater aliarum sibi subjeciaruril, fuerat. Descfibit ergo ejus suspiciohem,. liOii aiiilt-
    « lpsg_quoqiieGehilrix, et spbtisa, tiidter, et Vifgo tendo justitiam, eumque timorera diyiiiitus excussum.
    in ipso spOnsistti tltalamO, in ipso"cohjuhctioiiissum Modo reveflituf et concludit ciim Vicoliaveiitiiii epi-
    chbiculo, genuisse nova gratiitatione miralvr. Neque scOpiconsecfatioiie. : .
    hsec verba de Deipara, ejusque partu virgiiieo pOs- « Cgue ergo, hbmb, de partit iigsirai hiatfis tdliler
    sunt accipl; proiniie boccetiaiii de Raveriiiali Eccle- disputdre, cuin dngelum respgtidisse siifficidi: Noli
    sia sunf explicaiida qiice uOrtsolum sahcta gehitfix thnere accipere Mariant in corijugemfuarii; qu6d ehihx
    est, sed et rirgo, habens sporisum Chfistuiri Domi- in ilia ndluthest, de Spiritu sancibest, Felicitefpeperit,
    num, ut Deipara sponsiim habuit; curri hoc tamen qum virginilalis cpronam magis inagisque pdfiendo
    discrhnine, quod Deipara cuiri sponso cohjuncta rion conquisivitct gloriam. Hic vero, qiii nbbis Itbdie ngtus
    est, ut pareret suuhi primogenitiira",-alitef virgo est, setnper relia tetendiiin hiare. Neiiioergditiifetufsi
    lidn pefmahsisset, sed ut sibi essel vifgiriitatis testis piscatoremPelrus gesiiviittabere collegam. Ofdieefgb,
    et custos; Ecclesia vero, cjuia riOncarhalifer parit, fraires, iilpiscari mereatuf hbinines,qui hacfenus.pisces
    sed spiritualiler, ut pariat primPgeiilfuni siiumindi- capere homiiimiilaboravil ad vitarii, Rediehs ad cofi-
    get sporiso, ejusque thalamp, iniino et cunjuiictiohe, secrei.ionem,de ipsa tahium osteridit curahi, innu.i-
    in qua et per quani gigneris iilios sehipef yirgo pefse- que fortassis aliqiios 11.611
    defutufds, qiii talejrripaftuja
    v&ral, iitpote spiritualia doha ih colisecfatioiie com- suspicenfuf rioii vifgiiieimi, quanQoquidem adhuc
    \,C,r, S. PETRI CHRVSOLOGI.— SERMO CLXXVL 6(34
    SERMO CLXXVL A scit pauperem, pauperem seit amare, lotam dedit pau-
    De cmco.' peri manum, et debilitati Deus publicam prcebuilser-
    Deusquotiesdesperatashumaiiorumcuratcorporum vitutem, uthomojnon horreat hominem, et videns
    passiones, deitatis suce tolies potentiam paudit: sed non videntem videat, et duce manu eeecunilucis faciat
    in una eademque infirmilate, quando ordinemsuie nescire orbitalem: ne dicat homo : Non habet manus
    curationis immutat, causas propter quas hoc faciat, mea quod det pauperi, det ipsam manum pauperi, et
    facit nos altius perscrutari. Nam juxta viam sedenti plus erit manum pauperi dedisse quam numrauni, iter
    cocco visum sola restituit jussione; alii a nativitate preebuissepauperi quam p.auperi panis dedisse irag-
    cseco nalo, non lumini, sed tenebris, et cui natura mentum. Et eduxit cum foras extra vicitm, el exsputt
    visum inviderat, atque ipsa, quseparat et apcrit oculos, in oculos ejus. Dorainico sputo vacuas oculorum re-
    oculos clauserat etnegarat, Christus imponit lutum, et plet lacunas, divino ore luciferara dat salivam, ut
    "
    collyrio materiali fingit, facit, procurat oculos, non sancti roris gutta baptizaret oculos peccaloris, ut
    recural (Joan. ix), ut creante, non medicante manu aperiret venia, quos clauserat culpa. Nemo ergo du-
    inde bomini suppleret lumina, unde hominem fecerat bilet divino imbre lota arefacta mortalia membra
    totum. Iste vero csccus,cujus nobis evangelista Mar- posse reviviscere, cum videat parva Doininici sputi
    cus retulit curam, sic itovo sanalur modo, ut omnes B gulta arentes ceecitate oculos subito sic suscitatos iu
    compellat exquirere cur contumax csecitas moram lucem : Exsurgenl, inquit Isaias, tnoritii, et resurgent
    facere sic prsesurait auctori, cujus nutu, visu, jussu qui in monumentissunt, el Imtabunlur qui sunt in terra.
    iiilirmitates pereunt, redeuut sanitales, vita oritur, Quomodo ? Ros enim qui abs te est sanilas est illis;
    raors finilur, stant omnia, cuncta dilabunlur. Vcnit, quod est pluvia semini, hoc resurrecturis Dominicus
    inquit, Jesus Belhsaida, el adducttnl ei cmctim, et ro- imber. Et imposuit illi maniis. In faciendo, in repa-
    qabant eumut eum tangeret; etappreltensa manu cceci, rando, in coniportendo horainem Dommieee manus
    eduxileum foras exlra vicum (Marc. vm). Quasi eum curalrices horainibus scraper adsunt. Manus tum, in-
    curare 11011 potuerit in loco, aut beneticio loci irrdi- quit, fecerunt tne et plasmaverunt tne. Et interrogavil
    guerit, universis qui contulit visura. Heecest Beth- ettm si aliquid videret. Interrogat ut homo, operatur
    saida cujus perfidiam Dominus exprobrat, dicens : ut Deus. Qui videt abdita terrarura, qui cordis intue-
    Vm libi, Chorozaim,vm tibi, Bethsaida: quia si in Tyro tur occulta, cui omnia sunt nuda quce sunt tecta om-
    el Sidone virtutes faclm fuissenl qum in te factmsunt, nibus, in opere suo, in oculis suis videre quecrit,
    olim in cilicio et cinere pmnitenliam egissent (Matlli. Iaborat scire, alio referente cognoscit ? Absit. Sed in-
    xi). Ergo apprehensa manu ejus de domo infidelitalis terrogat ut prcesentes scirent, futuri cognoscerenl,
    educit, levat eum de perfidiee sessione, ut ante fidem P ceecitatishujus non esse simplicem, sed raysticam cu-
    quam oculos daret, ante menti quam corpori redderet ram. Denique uon lumen, sed auroram quamdam,
    sanitatem, ante prceberetb humani ducatus obsequium lucemque erumpentem datam sibi adhuc qui curaba-
    quam divincevirtutis operaretur insignc. Illi rogabant tur, Domino interrogante, respondit: Video, inquit,
    ut vel tangeret eum : sed Christus, qui horrere ne- homines ut arbores ambulantes. c Imperfeclis oculis

    mussitabat, adhuc resistebat Mediolanensis decreto quatur, quod, cum metropolitanus esset et noraine
    pontificio et Csesareo. Propterea, non sine causa ti- Pelrus, gestiebat in piscatoris consecratione, sortem
    moremdivi Josephi amplifice pertractat, exponitque apostoii cujus nomen deferebal in eo contemplatus.
    late modum quo repulsus coelitus per angelum fuit « En lotus plane sermo Chrysologi, neque ulla vox
    ille limor; quasi diceiet: Matris nostrse partus Eccle- omissa, ut pcr totum conlextuin serraonis veritas pro-
    sise Ravennatis constitulse in munere geuitricis et posita elucescat, quod B. Petrus Ravennas archiepi-
    metropoleos legitimus est: adeoque noli, quisquis es, scopus non fuit quidem primus qui hac fulserit digni-
    suspicari quidquam mali; noli tiiuere, Ecclesia quse- tale, sed primus qui eam exercuerit in preecipuo me-
    cumque sis ex suffraganeis, matrem ipsam non esse tropolitani niunere, sueeprovinciseepiscopos conse-
    veram, vel vim aliquam intercessisse imperaloriee crandi.
    majestatis, vel dolum : coronam conquisivit et glo- Habemus quoque alterum sermonem 165 in con-
    riain Ecclesia Ravennas, vicit causam jani agitatam secratione episcopi Projecti Corneliensis, ubi taraen
    reclamante adversario, et feliciter peperit bunc par- D . nil habet simlle, nec umquam aut dolorenr aut ango-
    tum primogenitum Marcellini bodie nobis nati, qui rem innuit in pariendo, vel antequam pareret mater
    piscatoriam artem exercuit. Non ideo tamen episco- Ecclesia Ravennas, sicuti nectam ingentem lcetitiam
    paiibus infulis indignum se preebuit: imrao B. Pctrus cum peperit. Quod argumerttum planeevidensvidetur
    apostolorura princeps, qui Romce sedes babet, per tunc temporis quievisse a querelis et turbis excitan-
    suum successorem SixtumHI, adraisitadepiscopatum dis Mediolanensemantistitera, fuisseque Chrysologum
    hunc piscatorem; nec dedignalus est, qui ex pisca- in pacifica possessione consecrandiet exercendi munia
    tione piscium vocatus est ad piscalionein hominum, archiepiscopalia. Quamobrem prsecedit proculdubio
    habcre collegam Marcellinum piscatorem, ut eura fa- tempore sermo habitus in Vicohaventiriiconsecratione,
    ceret similiter hominum piscatorem. Quid aio non quamvis numero posterior. »
    dedignatus est? Immo geslivil, lcelatusque admodum a Hoc est pristino lumini oculos haud restituitquia
    est, cum similitudinem vocationis in ipso repererit, numquam
    b
    lumen hahuit, sed csecusnatus est. MITA.
    .quoesolet gaudium gignere. Hinc videtur coUigi hanc In nos ante Detiin naturse quam gratise experi-
    'primamconsecrationem post vicloriam incontentione raiir: siquidem prius creatur homo naturalis, et
    cura Mediolanensi fulsse peractam, cum consensu exinde per gratiain baptismatis Christi regeneratur
    surami pontilicis, et sic magis tulamsecuramque fuisse alqu» renascitur spiritualis. MITA.
    redditam, ne quisquamauderetmale aliquidsuspicari. c Ex abundantia humoris chrystaUii, inquit Mita,
    Potest etiam exponi, quod Chrysologus ipse de se lo-
    665 APPENDIX SERMONUMS. PETRl CliRYSOLOGl. — SERMO I. 666
    grandescunt formse, lurbantur species, res falluntur A et in vico, hoc est, in conventu malignantium igno-
    ipsse, quia non jarti visionem capiunt, sed adhuc um- rantice ceecitatetenebatur, et sedebat oppressus. Hinc
    bram sustinent visionis. Et quare tamen sicut arbores, est quod non veniebat ad Christum, sed venit ad eum
    non utcolumnse, aut aliud quid, neque stantes, sed Chrislus, et apprehendit manum ejus, ut dono vo-
    ambulantes ? Quia post curam Chrisli viderat, quod cantis, non beneGcio legis, non proprio curalum se
    homines velut arbores transirent in hoc sseculo, non gloriaretur arbilrio. Educit eum foras, ut in Ecclesia
    manerent; temporalemplantationera germinis humani luceni iidei videat per libertatem gralice, qui sub legis
    esse in hac vita mox videt quem curaverit Christus. velamine nil videbat. Imponit eiprimum manura, ut
    Iteranda est ergo cura Christi, ut perfecti oculi futura videat transire umbramlegis; ut sacerdotes, scribas,
    certa, manentia videant et eeterna. Iierum, inquit, pharisseos, et figuram lotam Judaicseobservantiseyi-
    posuit manus super ocuiosejus, et cmpit videre: et re- deat velut arbores proeterire, quoeut in tempore, sic
    stitutus est, ita ut clare videretomnia, el misit illum in cum ternpore senescunt, uascuntur, virescunt, ilore-
    domumsuam, dicens : Vadein domum luam, et si in scunt, fructificant, pereunt, evanescunt. Ilerum im
    vicumintroieris, nemini dixeris. Aperiatur jam sphi- ponit ei manum, ut resurgens non jam caduca videat,
    tuaUs intelUgentia,ut qui sit iste csecus cognoscamus, sed ectertia, et videat quidquid est divini luminis, ho-
    et quare non sponte venit, sed ab aliis adducitur, et B noris et glorise : sicut ille magnus ex ipsis Paulus,
    ducitur manu Chrisli, et educitur extra vicum, et alibi qui extra vicum et in via Judeeus cecidit, ut resur-
    recipit visum, qui diu apud suos longam sui pertule- geret Christiauus; et ceecatusest in lege (Act.ix), ut
    rat orbitatem : et exspuit in oculos ejus, et ileralur videret in gratia, sicut ab ipso perhibetur : Nunc vi-
    divinsemanus impositio, et cui videre extra domum demusin speculoet in mnigmate; tunc autem videbimus
    datur, quid viderit, quomodo viderit, per quem vi- facie cid faciem(I Cor. xm). Tunc quando quod sepul-
    derit, suis dicere non donatur. Fratres, ccecusiste est tum est in morte, surgel in vita, et quidquid salura
    Judceus,qui in Synagoga, hoG est, in perfidise domo est in contumelia, surget in gloria.

    APPENDIX.

    S. PETRI CHRYSOLOGI
    ABCHIEPISCOPI
    RAVENNATENSIS

    SERMONES VII,
    A S. PATRE QUONDAM ABJUDICATI a.

    SERMOI. C fertur in coelum, homo deitate mutalur, servilutis


    De oratione Dominica. sors dominationis jura sortitur. Sed hoc quamvis me-
    Accepistisauditura fidei, fratres charissimi, formara tuendum sit, tamen, quia causa non dicentem respi-
    Doniinicseorationis audite. Christus breviter orare cit, sed jubenteni, accedamus, iilioli quo vocat cha-
    doeet, qui cilo vult poslulata prseslare : aut quid pe- ritas; trabit amor, invital affeclio, Deum Patrem
    tenlibus se non dabit, qui seipsum non petenlibus viscera sentiant, vox personet, loqualur lingua, spi-
    dedit? aut in respondendo quam faciet moram, qui ritus clamet. Totum quod in vobis est respondeat
    m dictandis precibus vota supplicum sic proevenit? gralise, non timori; quia judicem mutavit in Palrem;
    Hodie quod audituri estis stupent augeli, mirafur cos- amari voluit, non tinieri.
    lum, pavet lerra, caro riou fert, auditus norr capit, Pater noster qui es in ca:lis (Mallh. v, 9; Luc.
    non allingit mens, tota sustinere non potest creatura, xi, 2). Hoc cum dicis, non sic habeas quasi non sit
    ego dicere non audeo, tacere non possum. Deus det in terris; non sic accipias, quasi sit loco clausus qui
    ut vos audire possitis et ego dicere. Quid est magis claudil omnia : sed intellige esse sibi genus e coelo,
    tremendum quod se dedit terris Deus, aut quod vos cujus Pater habetur iu coelo. Et age ut vivendo san-
    dat coelo; quod societatem carnis intiat ipse, aut cte sancto respondeas Palri. Dei Filium ille se probat
    quod vos faeit divinitatis consortium inlrare; quod D qui vitiis non obscuratur humanis, qui divinis virlu-
    mortem sumpsitipse, aut quod vos resttmit ex morle; libus elucescit.
    quod ipse in vestra nascitur servitule, aut quod vos Sanctificeitir nomen ttiiitn.Cujus genus sumus ejus
    sibi gignit in liberos; quod suscipit paupertatem ve- censemur et nomine. Rogamus ergo ut nomen quod
    stram, aut quod vos facit hseredes suos, sui unici in se et per se sanctum est, sanctificetur in nobis;
    cohseredes? Est utique terribilius quod terra trans- nomen enim Dei aut honoratur ex nostro actu, aut

    *Vide, supra col. 179. censuram omriiumsermonum.


    667 APPENDIX SERMONUMS. PETRl CHRYSOLCGl. 663
    ei- riostris aclibus blasphematur. Audi Apostoliini di- Atesiborio.
    J Si adhuc rioii liati, si adhuc in utefo cori-
    cenlerti : Nbmen Dei per vos bidsphemalur in gentibus -stltuti panerti petuiit, expetuiit regnum, qtiare ftt
    (liom. ii, 24). qhsesllo qiiod semper Del Filihs in Dei Patrls rayste-
    Veniat regnum ttitim.Et quando hon regnavit Deus? rium, et quod in Patfe Deo Dei Filius fuefit? Quo-
    Peliinus eigo ut qui sibi regnavit, semper regnet in modo humaria ratlone tractatur? Non est, hon est
    riobis, ul «t nos iri illo regnare possinius. Regoavit humano modo divinitas a.stir_iarida.Audisfi Deuiri,
    diabolus, legnavil peccatum, regiiavil mors, et fuit liihil terrenuro cogites, hihil huriiaiiuiii.Audisti Pa-
    diu eapliva iriorialilas. Petimus ergoul regnanteDeo trem Cbristi, boc per subslant.ani crede; aiidisliPa-
    pereal drabolus, deliciat peccaiunl, morialur niors, trera tuuin, hoc crede per graliam. Hle esse Firiris
    eapiivilas caplivcthr, ut rios liberi perpetuam regrie- habuit semper, se esse Filiuiri dedit niodo. Sic ergo
    mus iii vitaiii. te filiurh scito, et servum te esse rion nesclas. Sic
    Fiai voliiniaslua siciii'iri cwld elht terra. Hoc est audi ad Cbristi similitudlnem te leductum, ut seniper
    regii.ihi Dei quando in coeloet in lerra Dei voluntas Christo te coghdscas esse subjecfurh.
    esl sola, quanclo omnibus hominibus a Deus yivit,
    Deus agit, Deus regnat, Detis est lotus, juxta illud SERMO II.
    Apostoli, nt sil Deitsomnia el ih omiiibushobis (I Cor. T» De eadem.
    ]
    XV). Condilio morialis, terrena compago, limosa shb-
    Pcinein nostrum qiiotidiaiium dd ribbis hodie. Qiii stantia ad viteepensa ac mortis inceflo labOreatlrita,
    Patfein se riobis declit,qui sibi nos adOplavit iii iilios, consumpta poenis, putredini prilveris subjecla nalufa
    qui secuih nos fecil heefedes, qui nos noraihe capere nori valei, credefe pertimescit, qucd liddie
    sul.linr.ivil, qui nos stto et honore dortavit et regr.o, cogitur confiteri. Taritam doiioruiii gratiani, b proxi-
    ipsc itos iit panem quotidiaiiura postulemus addixit. iriofummagnitudiuem, murierura lafgiiatem, fragilitas
    I:i regno coeli inler miinera divina quid qucerit pau- Iiumaha non potest irivenire. Hoc reor anibiguum
    pertas hamaria? tam bonus, tam pius, tain largusPa- prophetam mer.tis rrrtuilupra_vidisse,*dum tanto pa-
    ter panein filiis non tamen postulatus indulget? Et vore concussus , iet bujus audito taliler exagitatus
    ubi est illud : Notiie solliciii esse, qttidmanducelis,dut tremore dixit : Domine, aitdivi auditttm tuutn, et ti-
    quid bibaiis, aul vestiamini(Mutilt. vi, 51)? Hoc Paier mui; consideravi opera tua et expavi (Habac, m, 2).
    jubet, quod prohibet cogilare; quid reiiehius? Coe- Auditum timfiit; rion quia func propheta tantus au-
    leslis Palerca.lesteriipaiiem coelestisFilii ul postule- dierat Dominum, sed qriia tunc servus Dominum
    nius bortalur; ipse dixit: Ego sum panis qui de cmlo suum sibi conservum reperit, et audivit in partem :
    descendi( Joan. vi, 51). Ipse est panis, qui satus in Q ( vel quia raundi hujus fabricam elementis ita sibi dis-
    virgine, fermenlatus in carne, in passiOiicconfectus, sonis consonantem contemplalus expavil; sed quia
    fornace coctus sepulcri, in Ecclesiis conditus, ilfatus pietatis erga se iaiila considerans, tunc opera adnii-
    altardjus coelestemciburn quotidie sUbriiinisiratfide- ratibiiis ireriiofe coricussusest et pavore. Consideravi,
    libus. inquil, opera tua et expavi. Adoplatum se tunc expa-
    El dimille nobis debita nostra, sicut el nos dimitii- vit in filium, quando perdideral ipsius fiduciamservi-
    ihiis'debiiofibtistiostris. Homo, sine pefccaloesse non lutis. Denique ut scialis huju's orationis, quam vobis
    potes; et vis semper diiiiitli tihi, toluiri dimilte serii- bodie divinilas ihsinuat el infnndil affectum,propbe-
    per; quatituni vis dimitti tibi, difnitte taritum. Qrio- tam tunc auditu coelitus percepisse, hujus muneris
    ties vis dhuiili, toties lu dimitte; iiiimp quia vis to- quodaramodo pavore solutum , iiuid iterum dixerit
    tum dimitti libi, totum dimitte. Horiio, intellige quia pervidete : Cuslodivi tne, inquit, et expavil venter
    remittendo aliis tibi veniam tu dedisti. meus, a voceobsecrationislabioriimmeorum(Ibid. 16).
    Etrierios inducas in lehiatiohem. Quia irt hoc sse- Posteaquam divini muneris tantam senserat largi-
    culo esl ipsa vita teiitatio. TehfaliOjinquit, est vita tatein, cuslodivit, se, ne se hosteni, ne inimicum, rte
    hominis (Jonn. vn, 1), rogamus ut nOsriPstfo arbi- latfop.em se iterum in pafadiso siisliirerct; fit vigilari-
    trib noii relinquat, sed in omrtiaclii paterria nos pie- p] tior, fit sollicilior sui custos, qui se post tantcerei
    tate conslringat, et in vitee trariiite coelesti mbdera- jacturam cceleslem thesauruni senserat reperisse, di-
    tioue confirinet. cente Paulo : Poriamtts Intnc thesaurmn in vasisficft-
    Sed libera nos a malo. AquomalO? Adiabolo, libus (II Cor. vn). Custodivi me et expavit venter
    quippe ex quo est omne malum. Rogamus nos libe- meus. Ventrem cordis iiilernanominat heecpropheta,
    fafi a roalo, quia malo qui non caruerit, frtti non po- quia sicut c [venter] cibis, ila cor sensibus pascitur
    " Hoc in loco delevimus vocem esl, quoesententiam ppe ms. codicis emendari non possunl. Hic lego :
    turbabat ante vocemf)ews. Infra, ubiqiii nos noinine, tantam graliam Dei, donorumproiiiissorummagn. In-
    Cum nOriiiihildeesse inlelligefemus, puncla adjeci- fra edidimus attdilu, ubi erat audiius : mox conser-
    mus, quibus lector id nos non fugisse perspicerel. ubi legebatur conversum, Ca_tera niihi legenda
    b Tot mendis scatent hee homilise, quol ne perspi- vum, videntur : reperit et audivil Deum Patrem. Nec quia.
    iacissimus quidem unus ex coiijecliira tpllere potest; c Priorem vocem fecte additam esse, nemo sarius
    quaii obrem hihil hic hisi castigatiim oinnino lector negaverit. Mox'ubi legitur : ex lioc est exhortaturut
    exspectet, nolira. Haud pauca quidem loca foedecor- foedissimuslibrarii error ita emendari posse videtur:
    rupta reslituimus, sed de omnibus restituendis nec exhorrel obsecraiioiiem?
    cogitavimus quidem; sunt enim nptmulla, quse nisi
    $9 . SERMO II, 670
    et repletuf : el cipavit ventef hietis d voce bbsecrdtib- - A Fiai voliihlas tim sicut ih cmlb e. in Uffd. Beatus
    nis labiottiinmeoruin. Si irifeUectuscofdis fudefat ori•i dies ille qui feff enofuiii jurigit, socMt fet eSScquat
    vocem, Iabiis dedefat verbai cuf vota sua, cuf d_si-- coerestibus voluriratem, ut intef dispafes shbSlantias
    defia sua, i.hr....i:-e'i hoc est exlioftatufus ? Expavitit uria^eaderiique fial voluhtas. Hsec est iida pax; itt-
    qtda nOn shggestione sui cordis, sed divirii Spiflluss cOhcussa eoricdrdia,- gf atia persev6faiis -, qiii-t uhiiis
    loquebafuf affatti. Audi Paulurii dicentem : Misit >t Domliil ordihehi rialufahi, famllia per divefsa v6r
    Deus Spiritum Fitii srii iri cofda nosird clamahtem,, luii.aturii sita, uria eadertiqhe repefifur et serisu.
    Abba Pater (Gal. iy, G); quotl cum auditurii ad iir-- Pdrierh nbstrurii quolididriiim da hbbis hodie. Post
    tefna trarismitlefei, taritum s'e meruisse mifabatuf,, cceleste fegriuni panem quis postiilet temporalem?
    et intefiia lota bOiuiiiispaveha.U, merito adjecit : Ett sed quotidianuiri. Et ihde vult rips ih sacfarterito sui
    intravit tremor ht ossa mea, quia ipsius proplreise vi-- corpofls partis vialicrini posfulafe : ufide ex hoe a'd
    scefa vexabanlur, et subttis ine, inquit, wmmotd est'' perpetiiuhi dierii, et ipsarii Ghrisli perveniamus ad
    tirttts mea.-Quid sufalusme? quia unus ijree idc-mque e mensani, ut unde hic grisiiim Sumpsihms, inde pleni-
    homo rursus per grafiaih jam levatus, jax.ebat sub-- tudiiierii cibi totasque satietate^scapiamus.
    tns prislSnam pef haturarh, nec virtutem CGelesfem i Et dirhitte tiobisdebitd riostfdsictil ei nos dimittimus
    yiftus polerat susliherfeterferia. Jam a fumavit mons_ B _ debitbfibusnbstris. Qiii sicpetit (et) debitaiion relaxat,
    Sion cum laturus legem Deus descehdit in monterii : ille se etiarti pef qiiod Prat accusat; qui sibi taritum
    quid caro facefet, cum desceudif Deus in carhem?? donari postulat, femitti tahlQifij quaiitum ipse remit-
    Carnis gratiam collaturus venit Pater, quia homo) tit, et donat ad placitum , Deuin lalitef invitat ad
    Deurri, servus Dominum non fefebat: Et quia"in ver-- pacliim; quaiiturii ipse prcestiterit alterij tantum sibi
    bis suis fidelis est qui dixit, aperi os tmim, ei iinplebo ) «xigat fet ipse prSestarL Dimittenda surit autem, fra-
    illud (Ps. LXXX,11);aperite iiuiie Pra vestfa, ut ipse3 tres, debit-ij noh pecuriise solum, sed oriiniura cau-
    ea tali prece,- tali repleat et clariiora. Ubi suiit, qttii sariim, culparuin j cfimiiium quidquid homo incur-
    deDei pTpmissioiie diffidurii.?Ecce quarii cito est fi-- fefe potesf; Iri his tibi cum ihcufrerit alter, ignosce;
    dei remuiiefata cbilfessio; triox tit Deutri uiii-i Filiii fidus peocati sui petit veniam, qui peccanti libenter
    cPr.fes-Uses Pstrem, lu ipsfees Dei Patfis adopfalus. ignoscit.
    in filium, ut esses coeUhceres,qui paradisi e.tsul habe- Et ne rios inducds in lenlalioneth: Ho.c petere ihul-
    baris et leffee. Et ideo riuhc vocas : Palef noster quii tis fflottis cogimur,- fratres -, ne fragilitas plus ausa,
    es iti cmlis. Qiiia fttit tibi quPhdam Patef, qui te fesol-- et de se temere __)ra.sumeiis, nibif Virium suarum
    Vifiri Ufflf-ih;qui te ad claustra duxil el peftfaxil iri-_' colligens in coiifliclh male cahta succumbat; deinde
    fefni. Teffamriesciatjamofefli carnis"ignoretfpatfeih i C ( offensus Deristradat teiitationibiis quos--relinquitw
    pulvefis iioh requifat, nihil iri sevltUlieefepefmiliat, Sed Hbeta hos it tiialo; Satis de se liumililer sentit,
    qui a Deo Patre coelestem fepetit ad liaturam, rit qiiii qui ut a nialo per Deum liberetur implorat. Signate
    se Dei fiUum credif actu, vita, mofibusj horiestatei vos. Iiitglligite f filioli; quanta pe;fectorum, quanla
    fanto gfenefi fesporideat, he itefuni ad teffena de- fmtirira glofia sit et potestas,- quando tanta virtus
    sceridehs, ad ipsam tanti gehitoris iendaf ihjufiam.- iii ipso GOTiceplu;tanta majestas aperitur in partu.
    Sdiiclific&iufhbmetittiitiii. Si ripmeii Ghristi ceecisi Nomitim nafus- Patfem vocat,. sanctitatem postulat,
    visum, erifshm claudis, defessis vario lahguofe sani- regnum petit: Dat jrlra terris _ terrenas co-lestibus
    latem",moftuis vitam, feqhe ipsum, hPnio, totamqi_e: exeequat volimtates; et laboribus pro futuris exigit
    sanctificat cfeatufam, queihadmodura' tti ip§ius hofhl- jam devolus annonani. Panem, inquit,- qiwtidianum
    nis oTas et exposthias santtitalem ? Qtiia ab Ghristo da nobis ItbdiS. Deati estis qui cospislis ante pugnam
    voeatus e's Ghfistiahus, ef ideo supplicas Ut jjfsefogst- viricere, ante trimnphare quam vivere . ante ad Pa
    tiva taiili hbmiriis meritis in te subseqhehtibus robo- tris gremium ,- ante ad Palris promptuarium quam
    fetiir. matris ad grerhium pervenire; aute pastum gregis
    Adveniat regnum luum. Devotionem mandat,- exi- quam succum lactis invadere totum; ante victoriam
    git desideriet, vota pefquifit ipse, qui h advehtus sui j^ j_ soriare jubiloj (arite) vagitu respondere, quam cuna-
    vitaffi iii sua eonliriet potestate. Fidelis est ille liiileSj rum (....) vere ut dixit Apostolus infirmum Dei for-
    qui regis sui {ifet.sentiamsitif, et tot regni expetit et iitls est hominibus (lCor. i, 15). At quis poterit tanti
    coiicupiscit tfiumphpSi Sed hicpetis ut fibi et ih te conceptus referre sacramentum , ubi virgo mater pa-
    advehiat reghatufus _ in qiip diabolus arcem', inors rit orbem quotidie, nec relinquit posteros ad labo-
    impgfium,-diu ihfefnus ges§it et teriuif potestatemi rem, sed a terreno gefmine prcemiltit ad gloriam ?
    Ofeinus ergo,- chafissimi,- ut Cbristiis seriipef suo SERMO IH,
    f eghet ih riiUite, ut ifiiles semhef suo tfiumphet ih De ecidem.
    ifep. Omiria qriee divinitus dicla factaque Teferuntur,
    \ * In editis firmavil, quo nihll est ineptius. Ihfra fibi: qtiam quPd e Veteri edi.ione sefvatuiri est, ei toi
    repetit ad naturam, prsepositionem delendam censeo, regni exp. Mox edi curavimus infernus gessit, ubi
    hisi foi-te ijuis fnailjtsuspicafi hoiinlhil hlc deesse ae efat : infernus.cessit. Qusesequuntur in versu i Fiat
    legih oporfere : Cielestemorigihem fepetlt dc hdturtim. voluntds tua, aliis casliganda relinquimus: ih feligvia.
    Quin legi oporteat viam, haud yalde.dubio. Sta- homilia quid additum sjt,- lectof ex solitS riefa ifttel-
    tim : Decus regni expetit, aut aliud quid siniUe malo, liget,
    671 APPENDIX SERMONUMS. PETRl CHRYSOLOGI. • 672
    sunt miraculo, sunt sfupori, sunt paveuda mortali- Acatum. _ Regnavit, inquil, mors ab Adam usqtte ad
    bus, ipsis etiam sunt coeleslibus treraenda. Sed nihil Moysem (Rom, v, U). Et alibi : Non regnel pecca-
    ita stupet ccelum, pavet terra, expavescit universa lum in vestro mortali corpore (Ibid., 15).
    creatura, quam quod vos eslis hodie nobis dicenti- Fiat voluntas tua sicul in cmloel in terra. Nunc in
    bus audituri. Servus Dominum Patrem vocare audet, terra mulla sunt pro diaboU voluntate, pro sceculi
    judicem suum reus nuncupat genitorem, conditio nequitia, pro volunlate carnis. In coelovero fit itibU
    terrena sua se voce adoptal in filium , qui terrena prceler Domini .voluntatem. Petimus ergo ut inter-
    perdidit existimat se Divinitatis bseredem. Sed aude- empto diabolo, ut novo seeculo,ut niulato corpore,
    mus, quia prsesumptio dicentis uon est, ubi aucto- destructo mortis imperio, ut abolita doniinalione
    ritas est jubentis. Ipse enim vos hodie dicere voluit, peccati, in coelo et in terra, m Deo et hominibus,
    qui nos hodie docuit sic orare. Et quid mirum, si una Dei et eadem sit voluntas.
    tunc homines Dei consecravit in filios , quando se Panem nostrum quolidianum da nobis hodie. Post
    hominibus dedit etaptavit infiliurn? Carnis tunc na- regnum cceleste, terrenum panem petere non jube-
    turam translulit in divinam, quando deitalem buma- mur, prohibente ipso cum dixit: Nolile sollicili esse
    nam detulit ad naturam. Tunc hominem sibi in cce- quid manducetis, aut qtdd bibatis (Matth. vi, 15). Sed
    lestibus prsestitit cohscredem , quando se participem "] quia ipse esl panis qui de cmlo descendit (Jpan, XLI,
    reddidit terrenorum : aut homini negare quid amo- 50), petimus et precamur ut ipsum panem, quem
    ris potuit, quid muneris , quid honoris , qui totum quotidie, id est, jugiter sumimus, in ecternitate ad
    quod erat hominis et peccalum suscepit, et mortem ? viclum corporis mentisque capiamus.
    Aut quomodo hominem in suis prosperis non habe- Et dimitte nobis debita nostra, sicut el nos dimitti-
    bit, qui in adversis homini sefecit esse consortem ? tnus debitoribus nostris. Sic dicendo , bomo, indul-
    Homo, redi ad Deum sic amatus a Deo; et ad ipsius gentice modum, mensuram venieestatuisti: et tu tibi
    gloriam da totum te, qui se totum propter te ad dedisti, qui a Domino tantum tibi petis, quantum di-
    tuam deduxit injuriam; et voca Patrem fidcns, quem miseris ipse conservo. Dimitte ergo delinquenti in te
    tanto amore " tuum probas, senlis, intelligis esse totum, si vis ipse de tuis uibil Domino debere de-
    genitorem. lictis. In altero dimitte tibi, si vis ipse vindicem vi-
    Pater nosler qui es in cmlis. Quod nondum natus tare sentenliam.
    Patrem vocat, nemo miretur. Deo nata sunt nasci- Et ne nos inducas in tentationem. Deus neminem
    tura , futura facta sunt Deo. Fecit, inquit, quctifu- lentat, sicut scfiptura est; sed tentare dicitur, cum
    tura sunt (Eccl. vi, 10). Hinc est quod iu utero suum conlumaciter euntes ad lentationum laqueos delhi-
    Joannes 1seiisit auctorem et exstat nuntius malri qui' C quit. Sic Adam lentatoris incurrit insidias, dum
    erat nescius vitse. Hinc est quod Jacob ante legitur sui prsecepta deserit creatoris. Unde autem et a quo
    bellasse quam nasci, coepit ante triumphare quam teutatur bomo prodidit sic dicendo : Sed libera tws
    vivere. Hinc est quod jam sunt Deo qui sibi adlrac a mcilo; boc est a diabolo, qui tolius mali et auctor
    non sunt, quoniam electi estis ante constitutionem est et origo. Diabolus uatura fuit coelestis, nunc est
    mundi. Paler noster qui es in cmlis. Non quod ille nequitia spiritualis, setatemajor sseculo, uocendi usu
    non sit in terra, sed ut tu per hoc germen esse no- trilus, isedendi arte peritissimus. Unde non tam ma-
    veris te coeleste. Et si te filiumDeilu fateris, vive quasi lus, sed malum dicitur, a quo est omne quod malum
    Dei filius, ut actu, vita , virlutibus, tanlo possis re- est. Hinc est qubd propriis viribus homo liberari non
    spondere genitori. potest carnaUbus vinculis illigatus. Petendum est
    Sanctificelur nomen tuum. Quia a Christo vocatus ergo nobis ut Deus nos a diabolo liberet, qui Chri-
    es Christiauus, petis ut prcerogativa tanli nominis stum terris, ut diabolum vinceret, commodavit. Cla-
    sanctificetur in te, quia nomen Dei quod per se et rnet, clamet homo ad Deum , clamet : Libera nos a
    sanctum sibi est, aut sanctificetur in nobis nostro nudo , ut a tanlb malo, solo Christo viucente, libe-
    actu, aut nostro actu blasphemetur in gentibus. remur.
    Advcniat regnum tuiim. Ipse dicit : Regnum Dei D Pater noster,\qui es in cmlis. Orandi thema, mate-
    inlra vos est (Luc. xvn , 21). Si iutra nos est, veniat riam petendi, supplicarrdi normam paucissimis in
    quid oramus ? est in fide, est in spe, est in exspecla- verbis ipse sibi, qui tibi est exorandus, indulsit; ut
    tione, sed ut veniat jara precamur. Veuiat autem ex hoc lu petendi sumas sensum, ut intellectum po-
    nobis, non illi qui semper conregnat Patri suo, sera- stulandi capias, mensuram colligas impetrandi, et
    per regnat in Palre, sed veniat nobis : Venite, bene- brevi magisterip orandi latissimam capias discipli-
    dicti Palris mei, percipite rcgnutn quod vobis paralum nam; shnul quia ad amoris judicium rex ipse officio
    est ab origine mundi (Mattli. xxv. 54). Dicimus veniat functus est advocati, ut preces quibus responsurus
    regnum tuum, ut sic Deus regnet in nobis, quateuus erat ipse dictaret. Cunctatio ahlata est tota pro-
    in nobis desinat mors regnare, desinat regnare pec- merendi, quando ipsum se legit in precibus qui

    a Editum erat tum probas. Infra , in versu et di- ctorem suum non inteUexerat Acherius, cum inter-
    mitte , edidimus si vis ipse , ubi lcgebatur sitis ipse. pres legendum esse conjecit, ubi legitur : a Patrt
    Sub linem eliam scriusiinus : ut preces quibtis, cum Filius interprete.
    editum antea esset :'ut y.recibv.squibus. Slalim att-
    '" '"'' SERMO IV. *" -' 674
    ^75
    rogatur. Metus locum non babet, ubi a Patre filius A nes; hoc solum nomen est quod absolvit animas dia-
    interprele desiderat quse saneta sunt impelrarc. boli feritate captivas; hoc nomeu est quod mundo
    SERMO IV. perdito dat salutem. Sed petimus ut nomen Dei actu
    jDeeadem. saiictificetur in nobis. Nobis enim bene agentibus be-
    Fratres charissimi, qui vos donavit credere, ipse nedicitur nomen Dei, nobis male agenlibus blasphe-
    vos docuit et orare, et totam petendi formam paucis matur. Audi Aposlolum dicentem : Nomen Dei bla-
    multa sphematur in gentibus (Rom, n, 2_). Pelimus ergo,
    japtavit in verbis, quia cum Patrem postulat,
    preces iiUusnon Iaborat. Sicut enim petere cogit petimus, ut quanlum nomen Deisanctum est, tan-
    necessitas genitum, ita urget charilas dare genito- tum nos ejus mereamur in nostris moribus sancti-
    rem. Pater ergo qui sponte prcestat, non tam ut peta- tatem.
    lur, quantum quodpetatur ostendit; ut FiUuspetendo Veniat regnum tuum. Quasi non semper fuerit h,
    jusla placeat, qui potest stulta postulans displicere. sic regnum Christi ut veniat, nunc rogamus. Et ubi
    Audite Patrem, et vos fiUosesse jam credite, ut quce est illud regnum Dei? Intra nos est. Inlra nos est fi
    pelieritis incunctanter impelrare possitis. Quid va- de, sed ut re veniat supplicamus. Fralres, quando
    leat fides, creduUtasquid possit, sit quanta confessio, diabolus yario nequitiarum geuere multimoda arte
    hodie monstratur in nobis. Ecce Trinilatis trina con- B fallendi rerum faciem turbat, sensus hominum mo-
    fessio m coelestem sobolem de terrena vos sustulit resque confundit, ssevit, idolis sacrilegis furit, fallit
    servitute : ecce fides quse Deum locuta est Patrem, auguriis, divinatione mentitur, signis decipit, illudit
    Patrem vobis Deum hodie conquisivit; ecce vox quse artibus, speetaculis occupat, obsidet vitiis, peccatis
    confessa est Dei FUium, vos Dei adoptavit in fiUos; vulnerat, criminibus sauciat, desperatione prosternit,
    ecce credulitas quse Deum SpMtum proclamavit, de Christi regnum prolongat, et absentat a nobis. Peli-
    carnis substanlia mortali in yitalem Spirilus sub- mus ergo ut veniat tempus quo, mali tanti auctor.i
    stantiam vos mutavit. Quis pietatis tantse dignus in- pereunte, mundus totus, creatura tota, totam solius
    venitur assertor ? Deus Pater homines dignatur hse- Christi regnet, triumphet ad gloriam, et fiat quod se-
    redes; Deus FUius non dedignatur servulos cohsere- quitur,
    des; Deus Spiritus carnem consortem divinitatijuris Ut sicut hi ccelo,ita et in terra. Una Domini volun-
    ditione suscipit in supernis, Apostolo probante cum tas sitterra, coelum, vita Deus, tempus seternitas,
    dicit : Aut nescilisquiaangelosjudicabhnus (I Cor. vi, patria requies, census innocentia, honos immortaU-
    5) ? a Vocate ergo Dominum Patrem , vosque , et si tas, c furia castilas, Deus totum.
    nondum natos, jam tamen designatos filios esse jara Addidit: Panem noslrum quolidianum da nobisho-
    credite, et dale operam quatenus sit vobis coelestisQ rfie. Post paternitatem Dei, post divini nominis san-
    vita, sint vobis divini mores, e.t forina deitatis tota clitalem, post coeli regnum, quolidjanuni panem ju-
    vestra proefeiatur in FUium : quia coelestis Pater re- bemur exposcere. Christus oblivioni non subjacet,
    spondentes generi filios muneribus ditat divinis, de- Christus mandatis suis contraria non demandat. Ipse
    generantes ad poehalemrevocat servitulem. dicit:. Nolite sollicili esse quid manducetis, aut quid
    Pater nosier qui es in ccelis.Succumberet conscien- bibatis (Matlh. vi, 51). Sed quia est panis qui de
    tia servulis, terrena condilio solverelur, nisi nos ad coelodescendit, qui legis et gratise molatus est in for-
    hunc clamorem ipsius Patris aucloritas, ipsius Filii ma, qui crucis confectus est in farina, qui crucis
    Spiritus excilaret. Misit, ait, Deus Spiritum Filii sui confectus passione, qui magno pietatis fermentatus
    in corda nostra clamantem Abba Pater (Gal. iv, 6). est sacramento, qui conspersionis levameiituin sus-
    Lassescit mens, caro deficit ad divina, nisi Deus quse tulit de sepulcro, qui cum divinitatis suse calorc
    fieret jubet, impleat ipse qui jubet. Quando ausa est conqueretur, ipse clibanum decoxit inferni, qui ad
    mortaUtas vocare Palrem, nisi modo quando su- ccelestem cibum d quotidianus Ecclesise defertur ad
    perna virtule homines animantur in terra? Paler meiisam, qui in remissione frangitur peccatorum,
    nosier qui es in cmlis. Homo, quid commune cum qui edentes se perpetuam pascit et enutrit ad vitam;
    lerris tibi, qui confiteris tibi genus esse in ccelis? Q hunc panem quotidie nobis dari petimus, donec illo
    Ergo coelestemvitam monstra in habilatione terre- in die perpetuo perfruamur.
    na, quia si quid in se gesserit lerrena cogitatio, coelo Et dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimilli-
    maculam, coelestigeneri intulisti injuriam. mus debitoribusnostris. Homo, penes te est potestas
    Sanctificeiurnomentuum. Non petimus ut sanctiii- venise,in te est indulgentia ejus, tu tibi remissionis
    cet nomen suum Deus, quod sanclitate sua totam sal- auclor es constitutus; gratis petis veniam, qui tibi in
    at et sanctificatcreaturam. Fratres, hoc noraen est alio indulgere contemnis. Homo, tu tibi misericor-
    od supernsepotestates pavent, quod tremenda sus- disefactus es ipse mensura; quantum quseris miseri-
    ipiunt servitute; hoc nomen est quod fugat dsemo- cordiam fac tantum.
    " Sic edidimus, ubi erat vocat ergo. Mox in priori 0 QuidhoG sit, furia caslilas, non satis intelligo;
    ditione qui cmlestis. nec huic loco satis consultum arbitror, si legatur
    b Hic vocem accessit, quse omnino supervacanea luxuria caslilas.
    st, delevimus ante voculam sic. Infra inlra nos est d ln priori editione, quotidianis. Infra ergo unutn,
    de edidimus, ubi erat fides. Mox Acberius conjecit lego ergo nunc.
    egendum arlibus, ubi edilum, iltudil arcis.
    675 APPENDIXSERMONUMS. PETRI CflRYSOLOGI. 67fj
    Et ti0 nos inducgsin lentationern. Teutatio est, fra- 4 mortale pectus?: quid ad hoec mens Iiominis imbe-
    tres, specie fallens, qyoeprosperat in adversis, ad- cilla? quid ad istud humani sensus aDgusiiee?quid
    yersaQecullatin prosperis, Iiumanaruqucigttorantiani ad hoechuraansc vocis aura ? quid ad istud humana
    dplosos deducit iu lapsus. Petimus ergo ne peccatis linguacito tacitura? Hpc Paulus invisibiliter cumvi-
    imp.ellentibusin tentationum foveas incidamus. In- disset, prodidit non prodendo dicens : Nec oculus
    ducere autem Dominus dicitur curreiites ad crimina vidit, nec auris audivit, nec in cor hpminis qscendit,
    euro relinqujt. qumprmparavil Detts diligentibusse (I Cor. n, 9). Hoc
    Sed Liberanos a malo. Hic malum mali designat Isaias cum suo vix coepissetauditu, adhuc hominera
    auctprem, hpcest diabolum. Pelimus ergo unum, ut pervenire c posse debet, ad auditum dicens: Domine,
    munere hoc a malis omnibus cum malo careanius quis credit audittd nostrp (Isa. LIII,1)? Hoc Jereniias
    auctore. cum divino concepisset auditu, partus supemorum
    P.ater noster qui es ht cmlis. Nemo cum se filium sertsuum sustinebat clamans : Yentrem mevm doleo,
    claniat, raanere se mir.etur in habifu servitutis. Ad et senstts cordis<mei perturbali sutit (Jerem, iv, 19).
    diviuum gernien hodie designatus es,. non proinplus Hoc Habaeuc divino Spiritus perorabat afflatu Gum
    spem, iipn rem, npveris co.i&ecutura.Aju.diapostp- dicit: Custodivitme, et expavil vettler meus a voceob-
    lum : Spe saj,viesiis : spes autem qum videlw non esi B secraiipnis labibrum meorum, et intrdvit Iremor in
    spes; qnoft enim videt quis, quid speral? Si autein ossg niea; et sublusme commotgest virtusniea (Habac.
    qugd noiividenms speramus, per pdlieniiam exspecta- in, 16). Elevatns virtute D.ei, sensit suani sub se
    mus (Roin. vni, 24). Hodie adopfionis est dies, lio- succubuisse virtulem. Lpngum est super hoc sacra-
    die proinissionistempus est. Audi, crede, exspecta : mentum pavores prosequi et dinuroeraresanct.orum;
    crede credilori tuo, quitibi credidit debitori;-exsp.e- tcmpus non sinit me dici in hoc timore .dinuraerari,
    cta paruaiper ut veniat, qui te diu suslinuit ut veni- coelestis parlus irapetus r.on potest tardare nascen-
    res ; dailli inducias, sed promissori qui tibi quidquid tium. Dico ergo, et yos in utero adhuc p.enetralivo-
    erat debiti jam donavit. Ul qui LJJh fatigaris sp.eDei? xe compcllo, provida .cxhorXationeproerapnep, ut
    fide vivas. Agricola numquam sererel anbelus, si antequara videatis matrem, yocetis istius Patrem;
    Xructuralaboris sui de temppre non sper.are.t; viator ante blandmienta matris, Patrjs tendatis et fes.line-
    laborem prolixi itineris non subiret, nisi se ad de- tis ad regnum ; ant.e Patris pervertiatis a.dpanem,
    stinata crederet per.venire; nauta maris noii intraret quam raatris ad ubera pend.eatis. Nec in vos qttid-
    incerta, si lucris sequentibus compensaturum discri- quam sibi aut matris pecessitas , aut eetalis tempora
    mina imn pensaret; miles tota juyeritutis lerapora vindicent, sedinvobis 1'lotum divino, Patris totum
    iionageretiii peiicuUs, si senectutis hotiores copio- Q coelestisrcspoudeat et occurrat auctorem.
    .sissimos non speraret; filius paternse dominalionis Paler noster qui es in cmlis. Hoc esf, quod trerae-
    tempora non duraret, si se substanliecpat.erncelton baro proferre, boc est, quod neque coelestium,nequ_e
    ,sperai-et hceredem. Et tu si jani filium Dei credis, terrestrium quemquam sinebat serviluti.s proprise
    -juxla prophetam : Exspecta, viriliter oge, ei c.onfor- condilio suspicari , coeliet terrce , carnis et Dei re-
    tetur corluum, suslhte Dominum (Psul, xvi, 20). Ex- pen.te tantum posse proyenire commercium, ut Deus
    _specta ut bseredem Dei exspectationis fide, et de in bominem , boino in Deum, Dominus in servum,
    virtute patientise eonsequaris. Audi apostolum : Filii servus verterelur in filimn, fieretque Divinilatise
    Dei sumus, sednondumpuretquidsumus.Cttmapparue- htmia:italis irieffabiUmodo una et sempilerna co
    ,rit, sindiesei erimus (I Joan. m, 2). Et iternm : Vita gnalio. AcDivinilatis erga nos dignatio tanla esl, u
    nostra absconsaesl cum Cltrislo: cumapparueril Chri- scire uequeat' quid polissimum mirari debeat crea
    sius vila vestta, et vos appatebitisin gloria ( Col. m, tura, ulrum quod s.e Deusad nostrain deposuit ser
    5). Fratres, beati sunt iilii Dei, quia et heereditalem vilutem, an quod nos ad sucedivinitatis rapuil digni
    ojmniu.mrerum possidebunt, el de excessuPatris lu- tatem. Hinc est quod homo, qu.od et divinitus ad
    cttis temppra non yidebunt. oratus lanto nunc suo amore Dammatur, quod adhu
    SERMOV. p in utero voce tua se adop.lat in fi.lium 0 vo
    beatos quibus dominari datum est autequara iiasci
    De eadem. ante regnare quam vivere , ante ad Dei Palris glo
    Quodego modo cum raagno tremore dicturus sum, riam pervenhe quam prosapiam propiiee vilitali.
    ntiod vos estis nunc terribiliter audituri, imrao terri- agnpscere. Ecclesia felix niater, quoe vos lales re
    hiUter vocaturi, slupent angeli, pavescunt superrise spicit, quse cura virgo pernia.net, genuisse.t.autosvo.
    virtutes, coelum non capit, sol non videt, terra .non _ettaliter se miralur.
    sustmet, tota non assequitur_creatura. Quid ad hsec Olim partusisteprsecedentibus designabalur exern
    a An non assumplus?mihi qtiidemitavidetur; et dinumerari, Acheritisin margine habet: forte I»HMO
    infra, ubi sed prornisspri legitur, nullo seusu legi rari. Sed ma.lim dinttmerandohnmorar.j.
    oporlere opinpr se promittenii. d Loco huic, quem foedumin modum corruptun
    b Hoc etiam corruptum est, sed ila, ut sine codicis essefacilequivis inteUigel, sicmedemuf : to.iutndivin.
    ope restitui nprt"p.ossit,Infra, uilimredem, Aclierius Patft, totum cmteslirespondeat, ei occumii atictoii
    recte conjecit ul hmrcdilatem. In Hinc csi quod, etc.; iionnihil csf vj
    c Legendum est profecto posse dubital, Infra ubi tii. sequcntibus:
    quod alii fortasse castigabunt.
    677 SERMO VI, 678
    pUs. Hinc est quod Jacob et fcau genibii iti utero A , debiianostra sicui ei rios dhiiiltimusdebiipftbusttosiris.
    de primatus honore prccliantur, reiardanl partus, nec Salis pptesf l.iompmis.ericprs,qui cum Dep de pielale
    anle lucera cupiunt videre quam vincere. lljtn.c est confligit,cuni taiitum sibi dari quaiutim dederit, quan-
    quod a Joaimes.exsultat, et aute suo occurrit auctori, tum dpnayerit, tantum desiderat et donari. Hoiiio,
    geralricis ex.ulero quamproce.dat. Et humana pi- seniper in pectore tuo ycnia, si yis crimina npn li-
    gnora sic ante Deo mUitant quam liosca.nlur paren- mere.
    lihus, quam vivartt seeculo. Quid mirum, siEcdesia Et ne nos inducas in lcntalionem. Hcec inlerprctar
    divina germina, si Deus sua sobole in uterp adhuc, tione non indigenl, quia .teiitatio diaboli preevia et
    quod sil superni germinis jam fatelur : Pater noster amara miiiislra esf. Q.uamdiuvero lipc ffagili con.ti-
    qui es in cmlis. Stupor iusurgit; Ghrislus Dei Patris netur in corpore, necessai'ioprecalur ut in nos nec
    de pectore matrem vocat, et fatelur in terra; et tentatipui paleat adilus, nec diabplo iribualur acces-
    homo de malris ulero Patrera vocat, et conGletur in sus. Sed libera nos a malo : ipse autem Dpmi.nusnp-
    cceUs: Paler nosier qui es in cmlis. Qup -lc, homp,- ster Jesus Christus liberet nos a malo et petducat ad
    repente provexil gratia, qu"ote rapuil cpelesiisgra- orane bonum, qui vivit el regnat Deus modo el sem-
    lia, quo te rapuit coeleslisiiatura, ut in carne etin per per infinila soeculasseculor-um.Atnen,
    terra positus adhuc et carnem jam iiescires et terram B ] A SERMO VI.
    dicendo : Pater noster qui es incmlis, Qui ergo tanli De yerbis Evangelii Matth. xvii: Hoc genus in nullo
    Patris (iliumconfitetur et creciil, responcleal yita ge.- ejicitur, nisi grati.oneet jejunj.o.
    neri, moribus Patri, et niente atque actu asserat Adversus doenipnumnequiliam quscuobis D.ominus
    quod coelestemconsecutus est per naliiram. arraa psleiidit, debeinus utique retinere. Hoc, aii,
    Sanclificeiur nomeniiiiini. Cujus. ytique genus esse genus.in nullp ejicilur, nisi in or.atione el jejunio
    cocpinius, ejus utique.censemi;r et iipmine. :El ideo (Mgtih, xvii, 20). Hoeccuro p.lena ikle .exercentur,
    pethiius ut in nobis illjus noniinis sanctiftcatio per- pietas PSt. Pietas aylem a.dpmnia pti.lis esf, promis-
    severel bonor et prcerogativa nominis, quod sulrli- sionem habens vilee prccsenlis et fuluree (I Thn. iv,
    mavit sic tan.ti genitoris celsjliido. 8). Inspiciamus ergo ulililer oratioiiis fructus et je-
    Advenialregnum titum. Nos illi-pelimus cui muin- junii, quia ipsa sunt arma adversus improhas cogita-
    quam deest nec defuit reguuin, immo qui est sibi tiones. Jejunium purgat meiilem , subleval sensuro,
    ipseregnum, totaraque in se regni .coiitiuet polesla- carnem spiritui subjicit. Jejunjum cor facit contribu-
    tem- Sed quis nos vult ad promissam regni sui g;lo- lalum et humiiiatum , quod Deus non speruil. Jeju-
    riam pervenire, monet nos expetere omnibus koc liium concupisceiitise nebulas dispergil, libidinum
    votis, iu hoe vult nos totis metitibus inhiare. Quan- iQ ardores ex.liiiguit, caslilalis verum lum.en acceudif.
    tum naraque est temerarius b qtii disculit, de-genere Jejunium verbosilatem non amal, divitiarum super-
    ignarus est.qm.non audet, eestuat, anhelat, cum pro- fluitaiem judicat, superhiam spernit, lnirailitatem
    missum iiitendit et pertendit ad regnum. commendat, prsestat homini seipsuminlelligere quod
    Fial voluntaslua sicul in cmloet in.ieyrg. Tunc jam est, infirmum et fragilem, atque dum ila se inlelligit.
    tolum est coelum, tunc autem Dei mens una omn.i- iiiibecille.m,aptius yirtule Dci adjiitoriuin qiicerit et
    bus; tunc in Christo oiniies el in omnibus Chi-istus, accipil, quosritaulem per frcqiientes oralioiies cl ob-
    quando omnes solius Dei sapiunt el faciunl volunta- secraliones. Oralio quidem refeclio est jcjunioruni,
    tes; tunc omnes unum, imrao unus pnines., quan.do et advocal gratiam Spirilus sancti. Oralio duriliani
    Dei spiritus in omnibus viyit .unus. cordis mollit, austerjtaleni teniperat, jejunium dulci-
    Panem nostrum quoiidianum da nobis ligdie. Sicut fical. Sicut enini sine polu non cst pleiia.refectio, sic
    in .psalmo: BenediciusDominus die tpwiidie (Psgl. ct jejunium sine oralioiie nonpotest animam.perfecte
    LXVII,22), ita hic pdnem ndsirum quolidianumda no- rtuirire. Quid cst a.ulem oralio nisi ascensio anirace
    bis hodie , quotidianum jugcm dicirnus. Jugis p.anis de terreslrihus ad coelestia , inquisilio supernorum,
    ille.est, qui.de ccelodescendit: Ego sum.panisqui.de inyisibijium desirleriuni? Abeat dissensio scecularium
    ; morum quihus premitur mens humana quotidie. Ora-
    cailo.dcsce.ndi.Perfectce ergo bealitudhiis est ille.pa- D
    nis. Hodie, hoc est in prcesenti illius panis jam ciho tio cpnjunclio esl Spiritui sancto : si tamen in ora-
    vivere, cujusperpetuitate, qupd est quotidie, sagina- tione inlerittis sitanimus, sicut clamat prophela : Si-
    bimur in fti.ur.um. tivil in le anhna mea , qiidtn multipliciler libi caro
    __..dimilie nobis debita noslra sicut et nos dimitli- tnea (Ps. i.xir, 2), Qu.idautem sitiendum sit, sequi-
    mus debitoribusnosiris, De upplicantispeclpre yenioe tur, ut videat viriutemiuam (Ibid., 5). Credite -mibj.':
    fons manat, et ad veniam refluet quidquid pietatis si adyiuen.damplenamyhtuiem Dei plene sitiat anima
    " exuberat, eleffundetin alterum, quando indulget sibi humance subslanlice,nec faslidio victa dissimulel, re-
    ianlum, quantum alteri condonavit. Dhnille nobis plebitur adipe et pinguedine spirituali: et sitiens il-
    a In priori editione, Joanne exsultante, male. Sta.- hunc auctorem conlendat, non equidem reluctabor,
    tim, nbi Deus sua sobole, lego Deo destinata soboles. sed velim saltera legat exubei-abit.Infra : prmvia et
    b Totum htinc lccum sic reslituo : qui dispulai de amara; raalim : prmviamali, vcl malorum. \
    d Exstat num. LXXHIin appendice operum D. Au-
    genere, ignis est qui non ardet, mstuat, lnfra, tunc au-
    tern Dei, lego cmltint,cum Dei. guslini, tom. V.
    c An exhibebil?si quis verbo exuberandiusum esse
    679 APPENDIX SERMONUMS. PETRI CHRYSOLOGI.- SERMO VII. €80
    lam Dei visitationem sensu proprio cum fide clama- A sedat, inimicos concordat, cunctis est placita. Non
    bit: Adhmsit anima mea posl te, suscepit me dextera quserit alienum, nihil deputat suum; docet amare
    tua (lbid., 9). Jejunium tollit inertiam, de animo quse odisse non novit. Nescit extolU, nescit inflari.
    impedimenta carnalia aufert. Oratio vero perseve- Hanc ergo, qui apcepit, teneat; qui perdidit, repe-
    rans jungit Deo, atque ita gaudens assistere se Do- tat; qui amisit, exquirat: quoniam qui in eadem non
    mino gloriatur. Adhcerensautem anima Domino, in- fuerit inventus, abdicaturaPatre, exboeredatura Fi-
    cipit securitatem habere, et libertatem; nec pavores lio, nihiloniinus a Spiritu sancto alienus efficitur.
    sustinet, nec thnores. Suscepto autem tanto patroci- Respuit enim munus oblatum, qui datee legis con-
    nio dexlerce Dei, quomodo poterit noceri ab aliqua lempserit bonum; nec polerit ad heereditatemDomini
    potestate, sicut scriptum est, quod nemo illud rapit pervenire, qui testamentum noluerit observare. Non
    de manu Patris (Joan. x, 19)? Hoc prcestatjejunium, potest concordiam habere cum Christo, qui discors
    hoc proestat oralio. voluerit esse cum Christiano. Contumacise ergo cri-
    » SERMO VH. nien est quod jubetur contemnere, quod prsecipilur
    nolle, quod imperatur declinare. Quid tibi commune
    De verbis Evangelii Joann. xrv : Pacem meam do cum discordia, Christiane? quid simultales amas,
    vobis,pacein meam relinquo vobis.
    JJ quod auclori pacis placere non potuit? quid exer-
    Doroini vox est, fratres charissimi: Pacem meam ces inimicitias, quas evadere non potuit necille, qui
    do vobis, pacem relinquo vobis (Joan. xiv, 27). De eas primus invenit? Initio namque inimicitias in pro-
    pace dicturi, prius queepacis sintcommoda videamus. toplastum dum serpens exerit, inlerficitur; dum bo-
    Est pax serenitas mentis, tranquillitas animi, simpli- mini invidet, ipseprosternitur; dum Adam cupit de-
    citas cordis, amoris vinculum, consortium charitatis. cipere, ipseprimitusjugulatur. Quare aut Chrisli cha-
    Hcecest quee simultates tollit, bella compescit, com- ritatem amplectere, Christiane, aut discordioeauctori
    primitiras, superbos calcal, humiles amat, discordes de similitudine operum h parem te esse cognosce.

    a Exslat nuui. XCVHin appendice Operum D. Au- salutis ablatam, si non amaverispacem, cognosce.Non
    gustini ad calcem tom. V, ubi etiam repetitur potesl promissa Christi percipere, qui cum fratre no-
    fusior ex ms. Regio, et ex Colberlino. Euindem in luerit concordari; non polest concordiam habere ctim
    lectoris coramodum , ne huic novissimceeditioni ali- Christo, qid discors volueritessecum Chrisliano. Side
    quid deesse videatur, hoc loco apponere, bibliopolis nobis a Clirislo vicaria passio pelerelur , el Filii Dei
    placuit. Dominiest ista vox : Pacem meain do vobis, sanguis, qui pro hobis effusus esl, ad pensandum no-
    pacem dimitto vobis (Joan. xiv, 27). De pace dicturi, stro scinguineqiimrerelur; qttanta inslaniia vel officio
    prius qumsint pacis commoda,audiamus. Esi enim pax ftter.alfestinandum, ut et jussa tanlm Majeslatis exfle-
    scrcnitas mentis, IranqtdUitasanimi, simplicitascordis, res, el vicaria passione dependere gauderes, et pro
    timoris vincututn, consorlitimcliaritatis. Hmcesl enim, tnorle viiam acquirere, el passione reciproca compcn-
    qum simullaies iollit, bella compescit,comprimilirain, sare? Al nunc quotnodo poteris pro Cltrisloanimam
    superbos calcal, hutniles amat, discordias sedal, ini- ponere, qui pacem ab eodem delegatam nolueris con-
    micos concordat, ptacita cunctis. Non quwrit alienum, Q ( servare? Conlumaciwcrimen est, quod jubelur con-
    nihil deputal suum. Docet amare, qum odisse ttgn no- lemnere, quod prmcipilurttolle, quod imperatur decli-
    vit, Nescit exlolli, nescil inflari : liiimilis omnibus, nare. Pax enim Clirisli est bomun; discordia diaboli
    mitis csl omnibtis. In ipsa requies, in ipsa tranquilli- inalum; auctori respondei, qui de ulroque alterutrum
    tas. Pax qum exercelur in Clvrisliano, consummalur eligit. Qitid libi cum discordia, Chrisliane, qumprinci-
    in Cltristo. Hanc qui amaverit, Dei limres esl; qiti pem sunm diabolum interemit? Quid amns simulld-
    contcmpserit, Christo rcbeltis esl. Dominusenim Chri- iem, qum pktcere auclorinon polidl ? Qidd exerces ini-
    S.KSad Patrem remeans hwredilariiim bonum, id est, tniciiias, qtws evadere non potuil nec ille qid easpri-
    pacem suam, suis culloribiis dereliquit, dicens: PacemL mus htvenil? Inhnicitias in protoplaslo dum serpens
    meam do vobis, pacera dimillo vobis. Uanc pacem: exercet, inlerficiittr; dttm liomini invidet, ipse proster-
    qui acceperil, leneat; qui perdiderit, repetat; qtti aini- nilur; dum Adam decipit, jugulaiur. At contra Chri-
    serit, exquirat, Quoniam qid in eadeni pace invenlus> slus lantum hoinini charitate adhmsil, tantnm eum
    non fuerit, abdicatur aPalre, exliwredatur a Filio; : unica benignilule amavit, ul eum commendaretPatri,
    et exutus et nndus, inveniettir ab eodem Domino alic- sociaret sibi, dum carnem propler ipsum descendens
    nus. Respuet tnunus oblaiuin, qui datm legis content- indtiit, Scriptum est: Invidia diaboli mors intravil in
    pseril bonum: ncc poieril ad hmredilateinDomini per- Prbem lerrarum (Sap. n, 24). Itnitanlur autemilluin,
    venire, qid teslamcntonoluerit inservire. Pacem quaini qui sunl ex parte iltius. Non cadal ht Chrislianumqum
    Chrislus dimisit, Cltrislirine,amplectere; hmredilaliDeii cadil in diabotum, quia Cliristianum condecetconser-
    u_ cuttor adltmre, voltintalemDomhd in te transfusumi vare qttod eum constot u Domino didicisse. Qua de re
    osiende. Reali, inquil, pacifici, quoniam ipsi filii Deii aulem Christi cliaritatem amplecti debemits, ut cum
    vocabuntur (Malih. v, 9). Scriptttmesl discordibus,scri-- D iUo in mlerna bealitudine viverepossimus. Amen,
    ptum est inimicis, filius esse nisi pacificus non potest;; J>Mss. omnes addunt voeem ipsius, sed alii post
    inimicos abdicavit, qui pacificosfilios fecit, Aul enimi yerbum eperum, alii post particulam te.
    datam pacem. Chtisliane, conserva, aui gloriam tibii
    681 IN S. VALERIANUMPROLEGOMENA.— SlRMONDIPR^EFATIO. C82

    SANCTUS VALERIANUS,
    CEMELIENSIS EPISCOPUS.

    J. SIRMONDI(a) EPISTOLA
    CAI.DINALEM
    ADFRANCISCUM 1.ARBEKINUM.
    DE HAC S. VALERIANI EDITIONE.

    EMINENTISSIME DOMINE!
    Quod ne scepius fttcere audeam pudor et reverentia prohibent, nunc ut Eminentiam Tuam
    litteris appellem. officii mei rutio, alque eadetn, ni fallor, in ipsam observanlia persuadet.
    Existimavi enim. cum Valeriani episcopi famam m discrimen iterum vocari audirem, non
    mearum tanlum esse partium,susceptam ulias ejus causamnon deserere, sedSancti quoque Officii
    ac Romani nominis interesse. ut prislinum de illo jttdicium suum sententiamque.non evertat.
    Meminisse uutem opinor E. T., nec enim ignorare poluit, tamet.H ab Vrbe lunc aberas, cum
    ante annos sex Homiliarum islarum censuram delator idem urgeret, sacrum tribunal, audita
    el probata Auctoris deftnsione, quam lillera; nostrw conlinebanl, aliud nihil decernendum
    censuisse, quam ut notas in novom editionem compararem, in quibus de utroque accusalionis
    capite satisfieret, hoc est, de S.incti prmnomine, quod imputabatur, et de Semipelagianismi
    suspicione, cujus insimulabatur. Prceslilil ulrumque Lugduni nuper edito ad Valeriani pur-
    gationem libello P. Theophilus Raynaudus, Societalis noslrce thevlogus, copiose adeo et accu-
    rale, ul prceclare ad causam actum putem, quod operatn hac in re meam, a qua exspectari tale
    nihilpoterat, sludio suo diligentiaque prceverterit. Quod si nihil novi postea prolatum est,
    quodseveriorem sententiam requirat, nonindignum opinor singulariE. T. pielale fuerit, pro-
    videre, ut immotum maneal Sancti Officii decrelum, alque innoxio et utili alias Scriptori fama
    inlegra conservetur. ln quo quidem eo minus, ne imporlunus videar intercessor, verendum
    confido, quod praler commune doctorum suffragium, qui Valerianum hactenus cum appro-
    balione legunt, ipsum eliam E. T._ cui placere nisi recta non solent, illtus gustu aliquando et
    sapore delectatam inleltigo. Parisiis xvi Augusti M. DC. XXXII.
    Ad duo capita quce objiciunlur circa Homilias YALEIUANI
    I. Ununi est de Sancti nomine quod negant huic auctori convenire. Constat aulem id a
    rne profectum non esse, quia multis anle annis, cum prima ejus hon.ilia de bono disciplincer
    cffilcris nondum reperlis, in Germania ederelur, idem tifulus pra.fixus esl, juxta vetus
    exemplar, ul monuerunt, monaslerii S. Galli, in quo inscriptio est hujusmodi : Liber
    S. Valeriani Cemeliensis episcopi. Unde cuui animadverlerem non lemere ab aliis sic esse
    appcllatuin, nec certi quidquam haberem in contrariuin, non existimavi debere me, aut
    posse sine nota hunc illi lilulum adimcre.
    Utruui aufem Valeriano tribulum olim hoc nomen fuerit ob pcculiaris opinionem sancti-
    latis, an propler dignilatem lanluni episcopi, quemadmodum difficile foret slatuere, cum
    Cimelae civilalis post ejus eversionem vix ulla restent mouimenla, ita vicissim ad hoc illi
    abrogandum, si jure compelat, salis non esset suspicio quse obtenditur doclringe Semipela-
    gianse, eo nimirum tempore quo Ecclesise auctorilale damnata nondum erat, cum videamus
    Cassianum et Hilarium Arelalensem, qui hanc prae c_eteris profilebanlur, sanctos nihilomi-
    nus, alterum a S. Gregorio in epislola 12 libri vi, allerum in Marlyrologio Romano appel-
    lari, et utrumque apud suos usitalo sanclorum cultu honorari.
    II. Alterum ad doclrin_e islius criminationem spectat, quam volunl in nonnullis harumce
    Homiliarum locis dcprehendi. In quo quidem pnelei quaiii quod nullus yidelur esse locus
    ejusmodi, quem defendcre non liceal, melioremtiue in scnsum interpretari, prout in hoc
    ipso genere Chrysostomum et alios Patres tum Graecos lum Latinos expllcare mos est, et
    quod P. Tbeophiius in libello quem pro Valeriani defensione scripsit, ab oiiini eum labe li-
    berum esse docet, hoc insuper observandmn esl, licel concederemus Valerianum cum aliis
    piaesulibus Gallicanis qui eodem sseculo eademque in proviucia vivebant, doctrinam eam-
    dem amplexum fuisse, non potuisse illos lamen bserelicos hoc nomine censeri anle synodum
    Arausicunam n, quse doclriuam illam damnavit, cl a sede apostolica confirmala est annis
    post Valerianum amplius sexaginta.
    De Valeriano rursus, ul de Sancti nomine ac titulo sit conlroversia, negari non potest

    desumpta sunt.
    (a) Hxc epistola, et quod instar dissertaiiuncttlce subnexum est, ex autographo SIRHONDI
    PATROL.m. 22
    683 IN 5. VALERIANUMEPISC. CEMELIENSEMPROLEQPWENA. 68*
    slctisse illum sempcr, dum vixil, in pace et communione EcclesiaB catholicae. Cujus rei fidem
    facit epislola 52 S. Leonis papae ad ipsum etalios episcopos Galliae scripia, et horunice aiiera
    sii S. Lconem. Concilium ileip Reiense, cui adfuit, et cum ragicris subscripsit. Tum eli-mi
    quod ejus quuciiiiique honoiiflca fit inenlio in epislola evoc.i.oriu (a) synodi "Arelaiensis m,
    in qua transacttim est de concordia inter Faustuin abbatem insulae Liiinmisis et vicinos ircs
    episcopos, quorum unus fuit Va|ej-i;ipqs.
    Homiiise praeterea islae ab annis xx, cum excusae Parisiis ptimum fuere, rccusae poslea in
    Germania fuerunt, elLugduni non semel,lecl-eqiio ab omnibus sine offensione el cum fructu,
    ac piam revera et religiosam doclrinani conlinent, utilemque imprimis ad stabiliendam
    invocationem sanclorum, et cultiiiii sacrarum leiiquiarum. Adeo ut non defuerit vir inagni
    nominis, qui diceret scriberetque, quando in Germaniam allalse sunl, divina factum pro-
    videntia videri, ut hoc polissimum lempore ad confutandos haereticos reperiae sinl. Neque
    haclenus apud nos auditum est quempiam praeterDenunliatorem exstilisse,qui earum leclio-
    nem non probaret.
    («) Tom. I Concil. Galliae, p. 120.

    NOTITIA HJ.STORICO-LITTERARIA
    IN S. VALERIANUM.
    (Ex Bibl. Max.Vet. P»tr. Gallandiit. X, et Bibl.hist. litt. Lat. Patr. Schoenemanni
    t. II.)

    § L Vita (Gallaud.). A prim_cv_esua. magniludinis ne umbram quidem ser-


    Apud Geiiiiadiuni, Isidorum aliosque scriptorum vaverit : (h) cujus hodieque prisca taiilgm ruderum
    ecclesiasticorum nomenclatores altuin de VAJ.E_.IANO vestigia, nomenque haud procul Nic_earestat jn colle
    silentiuni. Ex aliis Uaque veterum mpiiimentis repe- quem Cemelam vpcant.
    tenda, si qua. sunt, quibus aucfor noster utcumque Semel igitur Valerjani calhedra episcopali consti-
    noscaiur. Et primum quidem de ipsius episcopali se- tuta, reliquuin est ut quo lempore vixeril cum Sir-
    de inquirendum : hiqc euim simul comperlum fiet, mondo inquiramus. (i) « Mihi vero, inquit, ex cathe-
    qua tempeslale claruerit sanctus antistes. Oppidum dra ipsa Ceinelensi deprehendere videor, illum sub
    Vediantiorum Ceinelion,ail Plinius (a), illudque cura anmnn Christi iSO, hoc est, Leonis Mngni tempori-
    Plolpir.a_qItalia. tvibuit, quia uterqije Varo {lnniine bus flpruisse. Posl Lcoiiem enim, Leonis ipsius de-
    Italiam termiual, non Alpe summa, u[\ rectius An|o- crelo, ul Hilari papa. verbis epislola 4 doceniur, Ce-
    nini Itinerariuro, ubi Gallia. assignatur : ad quem lo- meliensis civitalis et Nic_censiscastelli episcopi di-
    cutn Wesselingium adi sis (b). « Et vero, inquit Sir- versi non fuerunt : sed iidem Cemelienses simul,
    niondus (c), ad Galliam pertinuisse Ceineliiim, prse- quamdiu Cemela stelit, et Nic_eenses.Quod videre
    ler modo cilatum Ilinerarium, fldem sine conlrover- est in synodo v Aurelianensi, cui Aetius presbyter
    sia facit vetus Notitia civitatum Gallia., qu_e inter B directus a Magno epjscopo Ecdesia- Ceroelensiset
    Alpitini marilimarum civitates qu_e suli Ebreduno Nicseensis,subscripsisse legitur in antiquis exempla-
    lrtpfropoli censentur, sex^p jpco numerat civitatem ribus quse inlegras ejus coucilii stibscriptionesha-
    Cemelenensium : et Usuardus in Martyrologio pridie benl: nammuliloc stint in excusis. Quare Valerianum
    iuu.sMaias ; quo die sancli Pontii roartyris natalem qui Cemelensis tantum episcopus nuncupetur, ante
    «iiGutliis civitale Gtjmelasolemnem fuisse notat (d) : Leonis deeretumseilem illam rexisse oportuit. Atque
    ejus nimirum quem auctor noster s_cpiustriplici ho- ut quod senlio ditam, omninoValerianumhunc illum
    milia de bono martyrii, sed tacito semper nomine esse conjicio, ad quem et alios vicinaruin Galliiepro-
    commeniorat (e). t Quibus addenda ejusdeni sancti vinciarum episcopos, scripla exslat Leonis ejusdem
    Poiilii Acta, Balqjii studJQevylgata, ubi ad rem no- epistola de Vasensis episcppi ordintitione (j), quani
    jlrain ha_cbabeiitur (f): Fines Ilalim transiens (Pon- _etern_enierooria. cardinalis Baronius ex Arelalensi
    tius) ttrbemsubjugo Alpiumpr-oculsitam petiit noinine codice divulgavil(/.). Coiifirmorquein senlenlia, quod
    Cymelam. Porro h_ec urbs, ut scribit Sammar.ha- in illo episcoporum numero Ingenuiimvideo, Ebredu-
    iiits (g), qua; olim celebcrrima fuit, tol cladibtis a nensem, id est Valeriani Cemelensis metropolilanum
    Vandalis, Longobardis et Saracepis altrita est, ut aniisiitem. Sed et alia_dua. sunt epistolaj. Leonisuna

    (g\ Ptui. Hist. nat. Ub. m, cap. 5. .G (f/)Sammarth. GaU. Christ. nov. tom. III, pa_;.
    ib) Wessel. Vett. Roni. ltiner. pag. 29G. ms.
    ic) Siriiiond. pr_efat. ad Valerian. homil. (It) Sirmond, lj c.
    (d) Usuard. Martvrol.' sinc. pag. 81, edit. Paris. (i) Id. ibid.
    1718.. (j) Lcon, epist. 60 opp. toiu. I, p^g. 998, npvj&_.
    (e) Valerian. homm. 15-18. edit. Ballerin.
    (/') Act. Pont. cap. 15 apud Baluz. Miscell. tom. (k) Baron. ad ann. 450, § 57.
    Wi.M-M3--.
    685 NOTITIA HlSJOIilGO-HTTERAUlA, »?*
    ad XLIVepiscopos Gallia., altera episcoporum eorunK A XV, XVI, XVII, De bono Marltjrii; XVUI, De Macha-
    dem ad Lepaem (o), in quibus Ingenuus e.t ValgriaT bmis; XIX. De Quadrageshna; XX, De.qvarhia.
    niis,pariler conjunguntur. i Hac.enus S.irinondus:
    cui acceJunt Tillemonlius (b) atqup Historiae.Ultet-. § III. Editioties. (Schoeii.)
    rarise Gallipa..auflpres (c\,
    De Valerjaui geslis h-CQSamraarthanus (4):. « An- Valeriani nomen reparavit Melchior Goldtistiisab
    no 459 adfuit Reieiisi coiicilia, in quo de.negptip Ar- Haiminsfeld, asserto ei ex mss. exemplarium fide
    mentarii actuin est. Aecepta saneti Leonis. epistola Sermone de bgnodisciplinm,qui antea incerto nQming:
    ad Flavianum (anno 451) cum aliis plurimis ad ipsum inter Augustini Opera ferebatur, ab eo vero cum notis
    illam sumniis laudibus se in et emendationibus peculiari volumine editus est an.
    scripsit, extoUens, eique alias undeviginlihomi-
    omnibus asseiytiri professus est (_), Fuit eljani unus 1601. Huic deceni annos post
    ex ns quibus respoudil sanctus ponlifex (anno 452) lias cum epistgla in codice quodam Corbeiensi lip.ii
    adraoduni castigate scripto a se repertas adjecit Jg-
    gratulatus ipsoyum orthodoxam el
    fidem, Eutychen cobus
    ac Qioscorum.in concilip Chalcedpnensi damnatos si- Sirmondus, non quod rtnnien Valeriani i, mss.
    sed ob styli simUitudinem et facundiaiii
    gniflcans (f). Qrla gravi cpntrpversia Theodorum prseferrent, in utrisque pareni. Ae huic quidem judjcio quamvis.
    Fprpjuliensem episcopum inler et Faustum abbatem " lubrieo continuo ab oniiibus assensum est, indeque.
    Lerinae qu_e tunc ab ea dicecesi pendebat, cum
    tam in Bibliolhecis Palrum, quam cum Leonis M. Qpg.
    Valerianus noster et MaximusReiensis, episcopi, par-
    tes in eo jurfiq, et quideni Lerinensiuui, aropiexi ribus aliquoties, itemque cuni accessione aliqua in
    Siriiiondianprura collectione et postremo a
    fuissent; Ravenuius Arelatensis episcopus, tanto Operum Gallandio hscc Valeriani Qpera.recusa sunt. Vixdum
    nialo reroedium allaturus, in sua urbe concUium
    ad 50 et Ru„ autem lucem aspexerant Valcriaui HomiUa., cum
    coegil Qecembris (g), Adfuere cum eo earuni in dubiuni vocari coepit et Romae
    stico Narbonensi undecim antislites : conveiierunt orthodoxia
    apud sacrum tribunal delate fuerurit famquam hseresi
    quoque cura Lermeiistbus monachis Maximus et Va-
    lerianus : non npmiiiaiitur tameii inter judices, forte Pelagiaua. afliaes. Simul SirBioiidoquoque de Sancti
    prcenoniine, quod Valerianp indidissel, Ijs iiiteildeba-
    quia ut partes aderaiil. Lis. lainen aroice composita tur. At ille ad
    fuit. Quo prsecise anno Jiabiiuin fuerit concilium utramque accusatipneni brevi scriptQ
    ad Saprum Qfficium transmissp respondit. Quo lecto
    islud, inconiperlum : cerie inter anuos 449, qua ad
    ac prpbato nihU aliud decernendum censuerunt, quani
    episcopatum evectus est Ravennius, et 451, quo. ad
    ut notas in novam edilionem compararet, in quibus
    immortalein vitam migravil. Annum assignat 455
    Sirmondus, autea TUleraoiitius(h). Rivierius Carthu- C . dg utroque accusationis capite satisfleret. Suscepit
    aulem seu rogalu Sirmondi, sive sponte sua uberiorem
    sianus notat menlioi;em fieri anno 451 Valeriani Ni- hanc defensioiieni
    cxensis episcapi. > Hactenus Sammarthanu3. Benedi- Theophilus Raynaudus ejusdem.
    Cerle Sirmondus cum iterum
    ctini autera p.b hanc Liriiii-i-sepi causam una cura Societatis theolpgus.
    famam in discrimen vocari audiret, in Ut-
    MaxiinoReiensi a Valeriano susceplam, non dubitantIValeriani
    teris hac de causa ad Frahciscum cardinalein Barbe-
    quin idem Ule fuerit cuin Valerio Lirinensi mo-
    rinum scriptis ad Raynaudum provocat, eumque adep
    nachp, qui pro episcopo apud Nic_camcultus fuit ad
    diem.24 Julii (i). Quaiidn obierit, incertiun est. cppiose et aceurate utrumque pr£estitisse ait, ut praeT
    clare ad causani actum putet, quod operam hac in re
    § II. Scripfa. (Schoeu.) suaiii, a qua exsppctari tale nihil potuerit, studio suo
    Tribuuntur Valeriano buic Sennones XX et Epu dilUjenliaqueprocvertisset, el si iiihil novi poslea pro-
    stola ad Mgnachos, de virtutibus et ordine doclrince ' latum fueril, quod severiorem sententiam requireret,
    Apostolicm,Sermones hisciibuntur : 1, De bong disci-. postulal ut iinmptuni roaiieat Sacri Officiidecretum.
    plinm; II, III, De arcta el angusta via; IV, De promissisi Nura yerp Raynaudianum illud scriptmn seorsini
    et non reddiiis; V, De oris insolenlia; VI, De otiosisl primum, an cum ipsius Valeriani quadam editione
    verbis; VII, VIII,IX, De misericordia; X, Dc parasitis;' Lugditni prodilupi fucril, no:i satis mihi liquere fa-
    XI, Qui gtorialur, in Domino glorietur; XII, XUI, De: D leor (j). Attamen insertum esl editior.i Lugduneiisi
    bono pacis conservandw; XIV, De bano humUilatis;; a, 1655 et sequentibus usque ad a. 1671, nec nou in

    (a) Leon. epistt. 99 et 102, pag. 1107 el 1156edit. dicitur. Sed de epistola ejus, quain appellaiil Hisioria
    citat. lilierarim Gullimauctores, ahum cum apud Barralim,
    (b) Tillem. Mem. eccl. tom. XV, pag. 125. tuin alios, sile.ilium.
    (c) llist. litter, de ta France, lom.-II, pag, 529, (j) Ejtismpdi edifjo, nis.iprius locum liabet, facta
    (d) Sammarth. 1.c. pag. 1270 seq. esse debet intra aiiiios 1026 et 1652. Nam Epistola
    (e) Inler Leon. episll. num. 99, pag. 1107 edit. Sirniondi ad card. BaHicrinum data est Parisiis 1(5
    citat. Attgusti M. DC.XXXII. ln ea vero seribil, delalum
    (f) Lepn, episi, IQ2, p.ag. I J5§ edit. cit, esse Valerianum apuii judices Roma :os ante amtoi
    (g) Conc. lom. V, pag. 25 edit. Ven-Labb. sex, Certe in editior.e a. 1625 imn inest, et ipse Sir-
    (h) Tillem.Mim. eccl. tom. XV, pag. 125. mondus in subjeciis laudata; episloloeilefensio' is su_e
    (i) Uisioirelili. delaFrance, T. II, p, 529. DeVa^ gratia brevibus capilulis non semel Lugduni ub annis
    lerio isto ftdeundusViceniiy-sBarralisin C.hio.nplogia i xx (i. e. ab a. 1612, quo primum excusse fuere Pa-
    Ljrinensi i
    Pitrt, t, g. 20§, uji ej moqacUa Liriii.eusi risiis istffiHonylise, ad 3.165$) Va._iris.iy_»«m lW*
    ad episcoparum meiensera in provincta assumptuss descriptutnaffirinat.
    «8? IN S. VALERIANUMEPISC. CEMEL. PROLEG. — NOTITIA IIISTORICO-LITTEH. 688
    Veneta a. 1742, a bibliopola est additmn. Sed jam de A A ln concilio Constantiensi oplimam et prmctarissimam
    singulis videamus Valeriani editionibus. Hbrorum scriptorum pariem Poggius Florenlinus Ro-
    S/IXBLO XVII. mam et Florenliam, \JEneas Siivius, qui pontifex post
    1601. (Genevm) Excudebal Petrus de la Rouiere; illa destinatus, Basiliam vi fraudibus dislraxwant, Eo
    {«-8°. S. Valeriani Cimelcnsis episcopi de bono disci- facinore.commonitiel commoli fratres, reliquos a di-
    plina; Sermo. S. Isidori Hispalensis cpiscopi de prse- reptione codicessigno monaslerii obsignarunt, et Caid-
    laiis Fragmciiium. Melchior Hameiiitelto Goldasius logo recensuerunt. In eo Iegitur : S. Valerii liber de
    dedit cum collcclaneis, in queis multa pariter multo- Bono Disciplinse,elc. Eaindem simttl epigrapham cer-
    rum auctorum, Patrum quam niaxime, loca vel ante nas in cortice ipsiusllibri. Error, aut fallor, aul natus
    edila explicaiitiir, vel noviter eduntur. ex affinitate nominum. Ftdt Valerius episcopusHippo-
    In duobus prsefalionibus ad lcctorcm, tum ea quse nensis, Augtistini prmdecessor, citjits hodieque exstal
    textum antecedit, tum collecianeis prsemissa Golda- liber dc Vita Monachorum, Volaterrano teste. Fuerunt
    stus de moineiito horum librurtiro, disciplina nempe et alii eodemnomhte, quos niltil attinet recensere. Signi-
    ecclesiastica disseril,pailiro vcleris disciplina. ratio- flcat deinceps, de Valeriani hujus a.tate deqtie Cime-
    nem declarans, partim scrvandtc aul amiss_e recupe- liensi episcopatu ejusve silu haud quidquam se habere
    randsc prsecepla tradens. Idem argumenlura cst epi- 1) 1] explorali. Usus est in contetidendo hoc sermone Gol-
    stola. colleclaneis pariter prsefixa. ad Theodorum dastus editione posteriori Basileensi Operum Augu-
    Be/.am (datse in mdibus Lectii a. d. iv id. Quinctil. sli.ii. Sed principio stalim auctoritate manuscripli
    a. oo. ia. c. slylo Juliano). In principio vero Coilrc.a- codicis sustulit distinctiones capitum, veluti incon-
    neorum ea exponil, qusc ipsum impulerin:, ul Vale- cinnas et sensum scriptoris ssepiuscule perturbantes.
    riaui nomen huic sermoni pr.efigeret. Scilicet jam Quod quidem jani Erasmus viderat, et rejeclis eorum
    Erasmus intellexit, Augustinum auctorem ejus noii indicibus, notas numerorum satis habuit margini
    essc. Sed Goldastus demum hanc senlenliam expla- adjecisse. Sed Lugdunensis sive Genevensis polius
    navit et argiinienlis roboravit. Probat quippe oratio- editio postea recepit. Emendasse deinde se fatetur
    nera utriusque auctoris lougissime inter se discrepare. plurima in ipsa orationis serie alque contexlu, quse
    Nec vero ingenio doctrinseve Auguslini aptum esse vel certissima ipsi viderenlur, vel leviora magisque
    contendit, nec verisimile arbitratur, eum de una re frivola, quam ut notareiitur. Attamen plerarumque
    unoque argumento variis et diversis libris (exstat enim rationem exposuit.INota.ejus sunt leciissiinscet rara
    opus ejusdem uberius de Disciplina Chrisliana) tvacta- eruditione refertse.
    turum fuisse. Denique nec velcres agnovisse huncpar- 1604. lnsulm ad Lacum Acronium, ex off. Joannis
    tum,nec'exposilum suslulisse clarere ac raanifestari C ( Ludovici Bretn; m-4°. S. Valeriani Cimeliensis epi-
    ait vel ex uno Possidonii vel Possidii indiculo, in quo scopi de bono discipliiise Sermo; inter Parmneticos
    nulla deeomentio, ct qtrod nusquam in Sententiis a Veleres cum notis Melchioris Haiminsfeldii Goldasti,
    Piospero collectis, aut in Excerplis Eugyppii, aut exbibliotheca et sumptibus Bartholomsei Schobingeri
    P. Loinbardi Sententiis, nusquam denique in Confes- I. C. pagg. 7-59.
    sione Augustiiiiaua Hieroiiymi Tortensis acerrimi •1612.Lutetim Parisiorum, ex o/ficina Nivelliana;
    operum Augustiui et couspicui propugnatoris laude- in-8°. Sancti Valeriani episcopi CemeUensisHomili_c
    tur. Quibus exposilis sic ille pergit: Ilaque mea vir- XX. Item Epistola ad Monachos, de virtutibus et or-
    tute nunc el coinilatesads factum arbitror, ut auctorem dine doctrinse Apostolicse. Omnia priroum, prseler
    ad Augustinum sermonem islum altinere numquam unicam homiliam, post annos plus minus miUe ducen-
    porro sis dicturus, de ciijus vero patre el legithnofacile los in lucem edila a Jacobo Sirmondo Societalis Jesu
    qtteas ad coiijecluram evadere, si quinctum admittas presbytero anno MDCXII. « Valeriani episcopi prse-
    yjiipitrp.'/., qtto veluti gnomone quodam libros veroset ter homiliam de bono disciplinse, inquit Sirroondiis,
    nativos a suppositiliis decernamtis.Hoc enim nec utile, quse incerto antea nomine jactabatur, paucisque ab-
    nec tutum mintis, ut ego qtddem rationem capio, qttam hinc annis auctori suo restitula cst, nihil haclenus
    mihi iia dixere viri comptures doctissimi, si codicum D in lucernprolaluuiaccepimus. Quas r.uncdamus reli-
    scriptorum fides bona, eorumque aucloritas digna. quas undeviginti, celeberrimo antiquse Corbeisemo-
    Naclus sitm htijus sermonisvetttstissimumet antiquissi- nasterio debemus. Cujus unicum quo usi sumus,
    mum exemptar in scrinio nobilissimi viri, Bartholommii pervetustse, sed parum castigalse manus exeroplar,
    Scltobingeri IC. fesitveparato cum a scriplis, tum a elsi bomiUam de bono discipliusc non habebat, et
    cusis tibris. Ejus hmcest inscriptio.lnap. LIB.S. VALE- civitatis nomen, in qua Valerianus episcopus sedit,
    illANIClJII.Ll-.NSlS EI>.DE BONO DISCIPLIN/E.Simul «C ' non indicabat : fncilis tamen ex
    styli argumentique
    primumlegi titulum nomenqitelibelli, adeo ad Biblio- similitudine conjectura fuit, has illius germanas soro-
    tltecas Cttnradi Gesneri, Josttw Simleri, Jacobi Frisii. res esse, omnesque ab uno et eodem Valeriano edi-
    Dicas Neptuni pecudes, ilamulent. In archivio mona- tas, episcopo Cemelenensi. Nequehac in re quisquam,
    tterii S. Galli, e ctijus peculio Iticolim codex, velustis- ni fallor, repugnabit . . . Stylus quippe, optirous
    snni sutil librorum Indices, qui de hoc scriplore ntemi- judicandi raagister, characterque dictionis Valerianse;
    ncre. Calalogtis S. Othmari primi sub Pipino Karolii gravis, inquam, ac splendida, et dignitatis succiqun
    M. patre abbatis : S. Valerii Gymele.nsiscpiscopi, etc plena facundia, qua_in his Homilii* elucet, satis banc
    689 VETERUM TESTIMONIADE S. VALERIANO. 6.0
    ejus quam dixi, sctatem prodit; illam scilicet, qua A j leriani. . . . Serrao de bono disciplinse; in App. tomi
    Eucherius Lugdunensis, Hilarius Arelatensis episcopi, VI Opp. S. Augustini ed. Benedd. in exemplari An-
    Viiicentius Liruiensis, Prosper et Salvianus presby- tuerp. col. 775-777.
    teri, Galliam nostram non dissimiU eloquentise laude 1696. Parisiis, ex TypographiaRegia; in-fol. S. Va-
    et gloria decorabant. Vellem modo emendatiores 110- leriani. . . . HomiliseXX, etc; inler OperaJac. Sir-
    bis, et quales diserlissimus episcopus pronuntiarat, mondi tomo I, pagg. 604-702. Addita sunt ex sche-
    edere licuisset. Sed in lania depravati codices labe dis defuncli: Epistola ejus ad card. Barberinum cum
    \iptandum id mage fuit, quam sperandum. Foriasse notationibus quibusdam ad duo illa objeclionum
    autem quod prima hsec editio non potuit, altera prse- capita; item Teslitnonia quoedam Patrum ad calcera
    stabit. » Cseterum de Cemeliensi episcopatu accura- exemplaris sui ab eodem descripta, quibuspalam fieri
    tissime, deque Valeriani persona, quanlum licuit, vellet, Valeftanum in homilia 11, ubi cum Semipela-
    disseruit. Inscripsit Henrico LiidovicoCastaneo Rupi- gianis sentire visus est quibusdam, haud aliter tamen
    posaeo Pictavorum episcopo. locutum esse, quam sanclos iilos Patres haud dubie
    1618. CotoniwAgr., apud Anlon. Hierat; in-fol. calholicos.
    Valeriani Cemeliensis episcopi HomiliseXX, ex edi- S_ECULOxvni.
    tione Jac. Sirmondi; Ejusdem Epistola adMonachos; gJ 1742. Venetiis, apud Augustinum Savioli; in-fot.
    in M. Bibl. PP. tom. V, part. m. Sancti Valeriani Cemeliensisepiscopi scriptoris dignis-
    1625. Lugduni, sumptibus Claudii Landry; in-fol. simi Homilise quotquot exslant. Accedit Epistola ad
    Sancti Valeriani episcopi Cemeliensis (ad Nicseam Monachoset defensio TheophiliRaynaudi; cum Ope-
    GalUse)HomiliseXX, cum Epistola ad Monachos, de ribus Petri Chrysologijuxta editionem DominiciMitm
    virtutibus et ordine doclrinseAposlolicse; cum Leone ab hoc bibliopola recusis, pagg. 213-291. Abest
    M., Maximo Taurinensi, Petro Cltrysologo,Fulgenlio lamen Raynaudi nonien, non fraude aliqua sed igno-
    et Aslerio episcopo Amasem. Prseroittitur prsefalio rantia forte bibliopolsc. Quippe nonnisi in titulo ge-
    ; Sirmondi, sed
    absqrre nomine ejus. Perperam autem nerali edilionum Lugdunensium et Parisiensium a
    Fabricius tradil hanc editionem ipsum Sirmondum Raynaudo esse scriptum fuit, quem advertere ille,
    curasse. sive is cui describendi operam mandarat, non operse
    1655. Lugduni in-fol. Valeriani suse esse duxit. FefeUit tamen hoc Oelrichsium, ut
    HomilioeXX, cum Epistola ad Monachos, etc. Theo- editori Veneto a. 1742 illam tribueret.
    philus Raynaudus Valerianum accurata defensione 1774. Venetiis, ex typogr. Jo. Bapl. Albrilii; in-fol.
    texit adversus Parcum Charitatis criminatorem; in Sancti Valeriani episcopi Cemeliensis HomiliseXX.
    Hepiade Prwsulum Christiana Sapientia et Facundia C ( Rem Epistola ad Monacbos de virtutibus et ordine
    Clarissimorum.Cf. LeonisM. Opera. doctrinse Apostolicse. Ex proeclara editione Sirmon-
    1661. Parisiis, apud SimeonemPiget; in-fol. Vale- diana recensita et aliquot in locis emendata: in Bibl.
    riani. . . . Homilise XX, etc, cum Raynaudi defen- PP. et SS. Eccl. Vet. Andrem Gallandii tomo X,
    sione; in eadem Collectione. pagg. 125-158. Expressa est edilio a. 1696. Acces-
    1671. Parisiis, sumpt. Pelri Variguet; in-fol. Ese- sere igitur Epistola Sirmondi ad Barberinum card.
    dem; inter eosdem Scriptores. et alia, et inspersoe sunt Baunsei (de la Baunc)
    1677. Lugduni, apud Anissonios; in-fol. S. Vale- emendationes cum nonnullis Casp. Bartltii ex Adver-
    riani. . . . HomiliseXX, ex ed. Jac. Sirmondi; Ejus- sariis et Cotelerii ex MonumentisEccl. Gr. et Consti-
    dera Epistola adMonachos; in Bibl. Max. PP. tonio tulionibus Apostolicis, nec non aliquot Gallandiicon-
    VIU, pagg. 498-525. jecturis. In Prolegomenis caput iu Valeriano dicatum
    1685. Parisiis, apud Franc. Muguet; in-fol. S. Va- est.

    TESTIMONIA DE S. VALERIANO.

    In exemplariVALERIAHI editi a SIBMOIIDO, reperimus ad calcem descripta posteaipsius SirmondimanufisecPatrum


    teslimnnia,qnibu. palamfierivellet Valerianumin tiomilia H, ubi cum Semipelagiauisseutire visusestquibusdam,
    haud aliler tamenlocutumesse quamsanelosillosPatres hauddubie calholicos.
    METHODIUS Paiarensis apud Damascenus in Paral- _D tzpoyfiave-T«f vtisripag j3oviWo-_{f, tva pi XvftwnTatTO
    lelis. auTE^ouo^-OV
    ripuv.
    «y«5nf izpallzta; ri v.u.zupyjhlv T>)i._a.T£pa
    _I«_">i5' Oportet eniiri nos primum bona eligere, et posl-
    TOS- avp.ttipu.ap.n_v TW8EW.
    zexTiiTai"
    fjo-SXri quam elegerimus, tunc affert qusc sua sunt. Non prso-
    Omnis bonseactionis initium in noslra voluntate venit nostras voluntates, ne perdat noslrum liberum
    positum est: complemenlum vero irt Deo. arbitrium.
    CuRysosTOHOS hom. 12 in F.pistolamad Hebrmos. IDEMin hom. 2 in Epist, ad Corinth.

    __.*ryaprtp.7.;irpwTOvikiaOaiT<»«yaSa, xai OTEIXM- 'AjroTOUTOU OT.xav HuTaBaip.i\-


    roivyvftav6«vo^._v,
    (u6« ..fuif, Tott x«i auTOfT« 7raf'f«UTo0litrKyu. Oii Xwftev, xpxi' v-x*
    v)U«f.«UTOU?
    a?ioUfirpixtpov7ra_o_x_iv
    691 8. VALERIANl EPISCOPl CEMEUEN5.S *n
    75.0/).«ofij, TOiifaljtouf ^rtjorsr ou yd/>«7rio_fIVtio-rvA que volentis, ricqiie currentiSj sed ad Dei graliam
    «Taa^txai Totf «va.ffSijTMf 5_«y._tf_..vo.f. perlinentis.
    Ex quo nimirum iiitelligimus, quamvis Deus roise- IIiKBOSYMiiR lib. III contra Pelagianos pene initio.
    ricordiam crga nos adhibilurus sit» nobis tanien Scilo baplistiiuirtipisclirita donarcpeccaia, non fu- .
    istud prius faciendum esse, ul misericordia dignos turam servare justiliam, qusc labore el industria ac
    IIGSipsos prsesleraus : quamvis eniromisertcordia sit, diligentia, et semper super omnia Dei clemenlia cu-
    dignos requirit: non etenim temere quibusvis obtin- sloditur : ul nostrum sit rogare, illius tribuere quod
    git, etiam stupore laborantibus, etc. rogalur; nostrum iucipere, ilUus perfrcere; noslrum
    offerre quod possumus, illius i-r.plere nuod non pos-
    HILABIUS i» psalm. cxviii, in Nuh. sumus.
    Voluntas nostra proprium ex se habere debet ut AUGUSTINUS Enchirid. cap. 32.
    veUt. Deus incipienti incrementura dabit, quia con- Tolum Deo dandum est qui hominis voluiilatem
    suramationem per se inflrroitas nostra non obtinet, bonam et prscparat adjuVandam,et adjuvat pra-pal-a-
    nieritum tamen adipiscendseconsummationis est ex tam. Prsecedit enim bona voluntas liominis niulta Dei
    initio voluntatis. dona, sed non omnia : quse auleiri nOu procedit ipsa,
    OrTAtcs lib. II. B in eis est et ipsa.

    Est enim Cliristiani hominis quod bonum est velle; Ex veteri codice Floriacensi in quo vdria antiquorum
    et in eo quod bene voiiierit currere : sed liomini non Patrum opuscula vel fragnienta.
    est datum perficere: Ul post spatia quse debel lioino Valerianus quoque Cemeliensis episcopus in libro
    implere, restet aliquid Deo ubi deficieiili auccurrat : de Bono Disciplin_e: Bene, inquil, in cmnibus cattsis
    quia ipse solus esl perfectio : et perfcclus solus Dei timor obtemperat disciplinm: qui pro hoc ipso qitod
    fiiius Chrislus. Cseleri omnes semiperfecti sumus : imminentes periculorum cusvs atit iras jttdicum cavere
    quia noslrum est velle, nostrum est currere : Dei novil, polestutemconservandmsulutis ohliuuil, et quse
    perfieere. Unde et beatus aposlolus Paulus ait : Ne- geqtiunlur in honiiUa 1, n. 2.

    S. ITALERIAItft
    E3PISC0PI CEMEL1ENS19

    HOMILIzE XX.

    I HOMILtAI. ( qiie tertiporibus cursuta solis lunsequeglobum dispo-


    C
    De bono disciplinm. neret, omnia sub disciplina conslituit. Quid aulem
    1. Multi qui sanse doctrinse adversantur, jhstitiam lloh esset tenebrosuni, qttid non incompositum, quid
    culpanl, et disciplinam imperiuro esse judicant, ac non haberetur absurdum, nisi constitutis legibus
    rationabilem casligationem superbise assignant: cum cuncta starenl elementa? Numquid sine disciplina
    non sit imperium, r.isi ubi aliquid jubetur injustum ; agilur solis cursus ? qui quaravis diurni ilineris ne-
    nee sit superbia, nisiubi negligitur disciplina. Disci- cessitalem infatigatus impleverit, ad officium lamen
    plina igitur magistra est religionis, magislra verse suum matulinus dccurrit, et se in parle coeli quotidie
    pietatis, qtta. nec ideo increpat ut lsedat, nec ideo lerrarurn spalia lustralurus osteiidit. Tanla est disci-
    castigat nt noceat. Denique mores liominum irata pliiiseratio, iit inlra teiiipoftim melas lege conscrip-
    corrigit, inflammata custodit, ita Salomone dicenle : tas ita indefessi! itineris alternis vicibu.; siderum
    Fili, ne deficias a disciplina Dohiini, neqtie fatigeris cursus agiletur, ul nec luna defectionis suse, a ac
    cum ab eo increparis. Quem enim diligii Dominus, in- damna effugiat, nec solem diurni luminis Qammade-
    . crepat; flagellat autem omnem fitium qttein retipit Stituat. Numquid Slie discipiina est, quod laiiti ma-
    . (Proi>.ni, 11). Nihil profecto est, quod noii discipiina ris fluctus huinili lcrrarum liltoie conlinentur, et in
    } aut emendet, aut salvum facial. Quam si quis sapiens r. suo sinu frequenter incitata ventis altior aggere unda
    appreheiiderit, nec graiiam amicitiarum perdit, nec conchiditur? Omnia profeclo insipiens nalura con-
    periculum damnationis incurrit. Nemo disciplinam funderet, nisi mmidum disciplinseratio gubernsiret.
    irrationabilem putet, sub qua videt, universis quse in __'.Hsecideo proposuimus dicere, ut disceretis obe-
    coeloet snb coelosunt verbo operante compositis, om- dire evangellcis prseceptis et ca.Ieslibus obtempcrare
    nipotentis Dei stare consilium. In principio enim Irtahdatis. Quid aulein rationalem animam et ad Dei
    operis sui Deus nihil prius quam disciplinam fecit. imaginem faclam expedial, iacile poiest hoinointel-
    Nam cum assistente Sapientia coelum gUspenderet, ligere, cum videt sacratis per voluntatem Dei consti-
    terram pararet, maria concluderet, et suis locis suis- tutionibus disciplinse etiam elementa servire. Audito
    " Hlud iic importunura videtur.
    M_ IIOMILIAI. c9i
    dicenlera : Serr! • Do) .'.uo -, timore, et ii letn illum horoicidii criroen evasissc a_stiuiei, quero
    propbetam
    czmltate eic . . -tvre. App .~..;5f.&ied, :iplinam, ne excusatum sa.ctiiaris judicii cori-upti scnlenlia absol-
    qnando irascauir lioiiiiitui, etpd.eaiis de via jusla (Ps. verit. Nec ille adulterii facinus pra.termissum pulet,
    ii 11, 12). Bene in oiiicibus causis timor obtemperat qui iiidulgentisc lege deprehensus evasit. Nemo euni
    disciplinse: qui __">o hoc ipso quod immiiienles pericu- sanara dexteram videt falsitatis reo debita jure snp-
    lorum casusaroviras judicuro cavere novit, potesta- plicia judicet fuisse concessa. Defunclis corporiims
    tcm conservaiidce salulis oblinuit. Qttid igilur adul- salva sunt crimina, nisi fuerint prius apud Deurn la-
    tero caslum? quid fttri esset tutum ? quid latroni non cryinarum intercessione purgata; exspectat enim reum
    pcrvium? quis non expavesceret concava littorum, suum gehenna debitis armata suppliciis. Ad confu-
    secreta silvarum? quid non prsesumptio possideret, sioneni magis prsesentis viise, non ad absolutiohem
    nisi furorem aiiimorum sub metu pcensedisciplina criminis, pertiuet auctoritas sententise ssecularis.IUa
    compe.cerel? Ac nisi constitutus essel OT.dovivendi, ergo nobis sunt anle oronia cogitanda supplicia, ubi
    numquam profeclo finem poheret natura peccandi. homo vivit durante pcena, ubi nec tormenta corpori,
    NUtilesl quod non gula suadeat, si gulse disciplina nec desunt membra lortori. Quse tamen facile vitare
    consenlial. Nihil est • uod non perdalluxuria, si amo- possumus, si habenas disciplinse teneamus, ita dl-
    re vitiorum a le disciplina discedat. Nihil est quod U cente Apostolo : Si vis non iimere poiesialem, bonum
    non habendi ac posskiendi cupiditate animtts occupet, fac, el Itabebis laudem ex ea (Rom. xm, 5).
    nisi avariiise vitium disciplina condemnel. Omnia sub i. Quis sapiens non ad hsec disciplinse bona ani-
    metu disciplinsevitia jacent. Jam non est in quo fides mum lsetus apponat, ubi polest homo non soltim cri-
    umquam erubescal, si homo futurum Dei judicium minis poenam vitare, sed et gratlam laudationis ac-
    respicial cl causam reddendse rationis intendat; nec quirere ? Audite prophetam dicentem : Apprehendite
    est in quo vindex scelerum flamma desseviat, si in- discipiinam, ne quundo iruscdtur Dominus, el pereatis
    tuilu diseiplinse aut quse sunt honesla cogites, aut de via jusia (Ps. n, 12). In hoc loco ad illos, puto,
    quse sunt pudenda castiges. Mulli ibi nomen crude- pertinet ista sententia, ad quos nondum disciplina
    litatis iihponunt, ubi pro amore disciplinsecrimen ad- pervenit; qui adbuc in deviis morantur, capti anti-
    missi sceleris supplicio vindicatur latronis, cum sen- quo superstitionis errore. Probantur eniro sub lege
    tentia judicantis justis legibus serviat; et non solum nuniquaro vixisse, qui admoiieiitrtr ut apprehendant
    prsesentibus, sed eliam futuris manum porrigat. studium discipliiise.Sequitur in hoc psalmo : Ne
    5. Quis igitur non licito crederet se debere pecca- quando irascatur Domihus, el pereatis de via jttsla.
    re, si impudicis et impiis sictibus judex non prsescri- Igitur si illos prophefa staluit reos, ad quos discipli-
    tieret disciplinam ? Videamus quid lex loquatur : Non C na nun.quam pervenit, quid de illis judicanduni pu-
    occides, non adulierubis. twn furaberis, non falsum tamus, quos disciplina destituit? Inter utrorumque
    lestimoniumdices (Exod. xx, 15, 16). aHsec sunt di- aclus auctoritas prophelica. lectionis incusat mino-
    sciplinselegis, quibus efiam districtio sententise ssc- rem plane culpam non pervenisse ad disciplinam,
    cularis obsequitur; impugnando turpia, resecando quam legem disciplinserespuisse. Ecce dicit prophe-
    criminosa. NamadjicitSc:'iptura:/Krfea; non est vindex ta : Qui spcrnit disciplinam. odil anhnam suam (Prov.
    positus boni% operis, sedmali (Rom. xni, 5). Ita ut xv, 52). Et vere, ul dixit, ita est. Nam bostis est et
    etiam vicarium po...a; genus exigat, cum dicit: Ocu- inimicus animse suse, qui spretis disciplinse monitis
    lum pro oculo, denieih pro dehte (Lev. xxiv, 20). Sed h diabolicis occupalur offtciis.
    istam anliqusesententiseseveritalem facile vitare pos- S. Dicunt aliquanli disciplinam satis duris legibus
    sttmus, siflaramas futuri judicii cogitemus. Absolute cortstitutam. Loquantur ista salis miseri, quos ad
    auiem docet Paulus apostolus posse contemni ssecu- omne facinus ille diabolus auctor mortis invitat, quo-
    laris arma judicii, qui dicit : Si vis non timere pote- runi mentes insaliabilis gula possidet, super quos
    statem, quod bonumestfac (Rom, xm, 5). Sed hsecnon regnat ebrietas, quos turpis luxuria caplivos tenet,
    oliose tractanda sunt. Nam cum de his teirenis po- et a quibus numquam supcrbia ingrala discedit. Hlis
    testatibus Apostoli doctrina commemorat, sensibus D autem quibus eststudium houeslsefidemservare con-
    nostris eoelestisjudicii partes insinual. Nam cum do- tinentise, humilitali pietatique servire, dulce disci-
    cet serviendum sseculi legibus, admonet necessario plinse onus est et leve jugum Domini, quod non gra- ,
    hominem futuris cavere temporibus. Si vis, inquit, vat nisi aut perditos aut perituros. Erubesco dicere
    non timere polesiatem, quod bonum esl fac. Hoc est in cotifusionem humanse ncgligeiitise,quare apud ali-
    dicere. Vis non futurum timere judicium, declina a quantos parum proficiat disciplina, cuni videamus
    malO; et fac bonum (Ps. xxxvi, 27). Ergo banc pri- pastorale magisterium etiam apud muta animalia non
    roam constitutionis formam quse sseculilegibus caret, perire. Doceant nos ecce servare ordineni disciplinse
    cavere debemus et vrocere, ut possimus a nobis illud tani dociles equorum animi, cum in gyrum ducti
    prscjudiciumfutursemorlis excludere : quia quos ista flexuosis gressibus membra componunt, et sub unius
    lemporalis non afiligitpoena, hos illa in seternum iu- habense retinaculo ita laxaii se consentiunt, ut et
    . satiabili tormeniorum persequitur dolore. Nemo au- currertdi et stanli modiis sub quadam legum disposi-
    a Lego hm s. -
    scriptum, pro nugis videlicet et obstantibus veritati
    b Ego in eo sum ut suspicer offuciis a Valeriano vanitatibus. BARTHII.S in Advers. p. 898.
    695 S. VALE_.IA.1IEPISCOPI CEMELIENSIS _.<_«
    lione servetur. Ita quos natura numero dividit, stu- A servandse integritatis, ante omiiia falsi ad se faraan,
    dio disciplinse conjungit. Videte quain forlia boum non admitlat erroiis. Magnum est quidem et glorio-
    corpora plaustro stibjaceant: quse in tantum imperio suin et usque ad coelum omniura ore proferenduni
    animum parant, ut tumentia uaturaliler levi jugo numquam malis actibus locum dedisse; sed muflo'
    colla supponant. Ita discipUnseconstilutionibus ser- fortius est nuniquara falsis suspicionibus laborasse.
    viunt, cliam quse in feritate nascuntur. Unde miror Quidenira libi prodest sobrietas, sivitia ebrietalis
    aliquoties hominem cui inesl sapientia et inlellectus exerceas ? Quis te non ebrium jivdicet, si inter ef-
    prudentise, passim prseeepta disciplinse negligeie, fluenles vino calices saltantium gyros imiteris? Quis
    cum videainus mutum animal vilia cavere, jussis ob- te castum putabif, si te viderit meretricum fabulis
    temperare, imperio deservire, atque ita ad omnem mixtum scenico sennone compositis, aut loquentem
    obedieiiliam animum aplare, ut cum opus fuerit ar- lurpia, aut iuhonesta resonantem? Laudo quidera
    matis legionibus occurrat, et hostilibus se telis jus- conscientiam castitatis in te, sed odi coUoquiumme-
    sum objiciat. Auditein hoclocoprophelam dicentem : retricis.
    Cognovitbos possessoremsuum, el asinus prmsepedo- 8. In quo loco fortasse dicat aliquis, Sufficit mihi
    mini sui; Israel autem me non cognovil (Isa. i, 5). puca conscientia. Quantum ad imiocentiam pertinet,
    Vereor dicere, ne noslram negligentiam pulset ista B tibi soli sufficit. Sed providendum est ne facilitale
    sententia : non autem cognoscit Dominum, qui con- lua alter peccet, et alienum peccatum in te i eduudet,
    ditioni. susenon cognoscit officium. juxta illud quod dicit Scriptura : Vm itli per.qttem
    6. Oslendam sane quomodo Dominus possit aut in- scandatum venit (Matth. xvm, 7). Quamvis autem
    veniri aut cognosci, si lamen est animus videndi. Si pretioso serico corpus vestias, et niveo vellere mera-
    vis videre Dominum, require mendicum, suscipe per- bra componas, non sine macula diem transigis, si ca-
    egrinum , visila infirmum, curre ad carcerem. Si vis niini ardentis ora [coiiligeris. In' onnii igitur actu tuo
    videre Dcum, vincula captivitatis absolve, nodos ini- vilain tuam disciplina comitetur. Si vis placere Chri-
    quitalis incide. Audi de hoc Dominura dicentem : sto, elabora ut professionem luani fides adjuvet, fama
    Esurivi, et dedistis mihi manducare ; sitivi, et dedisiis commendet. Prsecedat vos patientia humililatis socia,
    inihi bibere; hospes fui, et suscepislis tne; nudus fui, et assistat pudicitia inlegritatis magistra : fugiat cupi-
    cooperuistis me; infirmvs fui, et visitastis me;incar- ditas, erubescat ebrietas, luxuria actus suos lugeat,
    cere eram, et venistis ad me (Mallh. xxv, 55, 56). Mo- superbia confusa discedat. Quicumque igitur est qui
    neo itaque ne despicias nudum, ne csecomanum sub- festinat Deum agnoscere, sub hoc disciplinseordine
    trahas, ne involutum pannis contemnas. In hac enim Chrislum nostrum poterit invenire. Multa quidem su-
    veste priinum Dominus cum a magis qusereretur, in- 2 perabant adhuc, dilectissimi, quse disciplinse ratio
    ventus est. Et quia de disciplina fecimus meniionem suadebat aperire : quse interim putavimus differenda,
    sub qua fides Chrisliana viget, necesse esl ut omnia ne oliosis auribus fastidium pareret longa narralio.
    in aures vcstras vitseornamenta deferantur, ut intel- Sane ne quid in hoc opere subtraxisse videamur, ela-
    ligat unusquisque parum sibi prodesse conversiouis borabimus ut ea qusc religiosis actibus coropetunt,
    famam, nisi in contemptu mundi amaverit discipli- sequenti tempore disseramus.
    nam. Ergo cui sludium est Christum colere, prius HOMILIAH.
    a
    cordis sic corporis indumenta suscipiat. Omnis igi-
    Dearctaet angusta via.
    turvita religionis professse, itilegritatis debel fsunam
    sentire, ne quem exspeclat corona virlutis, pudoris 1. Multis atque innmneris disciplinse Iegibus, dile-
    damno feriat. Corporis integritas vitam muniat, in- ctissimi, sicut audistis evangeUstam dicentem, vivendi
    tegritatem fides incontaminata custodiat, ut manente rationem Christus noster inslituit; et diversis modis
    utriusque partis beneficio, iminaculatum hominein renascenti populo viam salutis osteudit: nihilque oc-
    faciat regnare cum Chrislo. cuil uin esse vohut, quod aniraam aut salvaret aut psr-
    7. Sed in hoc solo constat conversionis nostrsera- deret; ne res tanlo pretio comparata diabolicis su-
    tio, ut boni simus. Laborandum igilur illi anle omnia D perstitionibus ignorantise vitio decepta serviret. Sed
    est, ut qui bonilatem sequitur, bonus esse judicelur. quod pejus est, parum prodest raedicina morituris :
    Nam quamvis homo purmn corpus immaculatumque et ideo difficilis est via salutis, quia faeilior est sem-
    custodiat, laceratani vitam ad Deuro portat, cujus per cxitus mortis, ita Scriptura dicente: Quam ampla
    actus vultum hifamat, licel sciamus conscieiitiam so- el spaliosa via est qum ducil ad mortem, et multi sunl
    lambonis actibus posse sufficere. Sed quanlo melius qui intrant per eam! Quatn arcla el angusta via qttcc
    est ut semper de le bene senliat, qui circa januam dttcit ad vilam, etpauci sunt qui inveniunteam (Maith.
    tuam vanis suspicionibus frequenler segrotat? Insitum vn, 15, 14)! Mirantur forlasse aliqui quare evangeU-
    est enim naluraliter vulgo, ut de bonis male seraper sla amplam et facilem dicat esse viani mortis, cum
    3 judicet. Sed tu qui curam bonse famsecolis, studio iter vilse toto arctetur accessu. Cui aulem umquam
    tuo gratiam integrse opinionis acquire. Vila ergo no- difiicilisfuit ad inferiora descensus, ubi homo onere
    stra ita sit lucida, ut sit omnibus nola. Integritas re- suo trahitur, et fascis sui victus mole portatur? Multa
    ligioni, pudor servial liumilitati. Quem amor tenet sunl antera quse viam prosperse salutis impediunt. In
    Forte, sicut.
    697 HOMILIAII. 698
    quo loco illos specialiter mortis injuria persequitur, A . pore per singula momenta jactatur, ut ipsa neceasitas
    quibus vanitas et crudelitas doininatur. Concurrurrt ambulandi pene pliis desperalionis "habeat quam la-
    pi-seterea iu prsejudiciuni vitse dissensiones, semHla- boris. Converlile modo oculos vestros ad illum, cujus
    tiones, lites, rixse, sacrilegia, adulteria, homicidia, cervicibus nihil ponderis imminct; et videtis quam
    fialerna odia, parricidalia consilia, falsitatibus ar- liberincedit, quam facile 1111 est per ardua exulis ire
    "mata perjuria, qusenon solumascendentem impediunt, plantis, etin locis scrupeis pendulis hserere vestigiis.
    sed etiam in profundum tartari mergunt. Quando ergo Nunc levi cursu procerus attollilur, nuuc per Rdiyersa
    Ceri potest iit ille homo facUead superiora perveniat, tota animi alacritate portatur; ul ostendat difficulta-
    quem lanla vilia impediunt? Arcta et angusta viaest tem locorum liberis non impedire corporibus nec la-
    qum ducit ad vitam. Hsec est illa via, dileclissimi, per boriosa esse cuiquam itinera, quamvis sint ardua, si '".
    quam justi pergunt, et sancii immaculatique gradiun- exoneretur roens injuslis ponderibus oceupata. Simi-
    tur; per quam illis iter est, qui humililale, integri- lis est, dilectissimi, ratio sive his quos iniqui actus
    tate, sanctitale prscditi indefessi Christum nostrum oneran t, 4 siveillisquos veteri exutos culpapoenitentise
    prosequuntur. lacrymse conimertdaat. Debet itaque quse sunt one-
    2. Hujus ergo viseet eligendus nobis et muniendus rosa deponere, qui vult ad judicium securus venire :
    accessus est, quia sicut est arduus, ita el pervius : fa- B ] et terrena contemnere, cui est animus coelestia pos-
    cilem autem se volentibus prsestat, si non aut vanitas sidere.
    impediat, aut fallax h jus mundi ornatus obsistat. i. Sane, dilectissirai, quo facilius illius ardui iti-
    Liberum autem et exutura oranibus impedimer.tisil- neris exsupereraus angustias, sincerse mentis adhi-
    lum esse convenit, qui iter ardui montis aggreditur. benda sunt studia : et removendum si quid litium aut
    Sicut aulem videmus injusto fasce vacillare vestigia; infelix sermo servit, aut in opprobrium domus alieute
    ita muliis lapsibus subjacet anima, si fuerit iniquis injurise forte veneni lingua commovit. jEstimari au-
    actibus occupata. Unde exonerandum corpus est sse- tem non potest quantum impediant viam vitse vitia
    cularibus desideriis impeditum, ne per ardua et ex- indiscipUnala. linguse : quse dum nimium loquendo
    celsa lendentibus, aut periculum niortis incumbat, orgaiium sui oris exercet, odia adversum se etiam de
    aut desperatio laboris accrescat. Quis igitur sapiens otiosis sermonibus excitavit. Namdicit Dohiinus etiam
    animal suum impeditum sarcina per angustum iter de otiosis sermonibus rationem esse reddendam
    dirigat, cujus unnm latus excelsi iriontis moles pre- ( Matth. xn, 56 ). Yidete ergo quid illi futurum sit
    mat, aliud rupes praecepsastitual? ubi si lemeritas quem causa culpse principalis impugnat, cum non sit
    prsevaluerit, aut revertendum est, aut evadendum. sine periculo anirasead judicium etiam levia qusecum-
    SimUis esl et liominis illius causa qui viam religionis iC que portare. Arcta et angusta esivia, qum dttcil ad vi-
    ingressus est. Opus esl ergo ut semper resecet quse- tam. Quicumque ergo est sapiens, primo loco jaclet a
    cumqueaut inhonesta videantur aut turpia, qui ani- se impedimenta mundi, et inuniat iter suum studio
    mam suam ad coelestem gloriam desiderat pervenire. disciplinse; removeat intercedenle poenitentia quse-
    Non sine causa autem dicit Dominus : Relinque bona cumque per negligentiam videntur imposita; nec se-
    tua, el sequere me (Matth. xix, 21). Bona ista, dile- cum portandnm putet quidquid gloria ssecularis impo-
    ctissimi, mala nostra sunt, terrenis aclibus enulrita : suit: quia licet sint per se gravia, fiunt tamen itineris
    quibus dum aliquanti nimium attente serviunt, coele- difficullale graviora. Forle aliquantis in hoc sscculo
    stia perdiderunt. niroium delicatis angusli et ardui ilmeris necessitas
    3. Si vultis ilaque ut vobis pateat coelestis janua, desperationem parit. Et vere habet hoc ralio, ut
    removenda sunt omnia, et poeiiilenlisedepulanda sunt aspera quseque et diflicilia rudis animus expavescat.
    qusecumqueiii excidium vitse negligenler et inconve- Sed quid facimus, quod nulla deliciosis militibus vir-
    nienter usitata sunt. Diifieileauiem est ut ad ea quse tutum patel janua? Quis autem fruclus laboris esset,
    prseparavit Dominuscredentibus inse, tibiperveniendi si per plaua discurreres ? aul quando te ad locuni pa-
    sit aditus, nisi onuslum vilus pectus exoneres, atqne ratum venisse gauderes, si sine injuria corporis per-
    omnss injuslitise cnlpas religiosse disciplinseauctori- D venhes ? Quis umquam otiosustropsea composuit? aut
    tate compescas. Superilue autem te putas ardui iti- quis circumslantibus undique hoslium legionibus ad
    neiis et vise asperse scmitas lenere, si animse impe- victoriam dormitando pervenit? 1' Parum laudisha-
    diaris errore. Ponite vobis denique, si videtur, aulc bet virtutum corona, quse ex labore non desceiidit.
    oculos duos ad superiora tendentes ; quorum unus Potest quidem habere palmam, sed non habet glo-
    gravi poudere onustus pergat, alter levi tantuni ba- riam. Quando fuitut agricola horrea sua oliosus im-
    culo nixus incedat; etvidebitis quis faciliusad supe- pleret'! aul quis umquam legitimo teropore agri sui
    riora pervenial. Respicite prius ad illuni qui gravatur fructum recepit, nisi prius multiplicato rudem lerram
    jonere ; et videbilishomiiiis UUuspeudentia relrorsuin sulco ccmfecerit? Hsecest autem niagnorum ratio vir-
    fesiinare vestigia, alque ita ffexo genu incedere, ut lutum, utquantoplus liomo laborat, tanto plus roer-
    putelur redire. Modo descendenli, raodo cadenti si- ccdis acquiral.
    milis, ita in diversam partem penduli itineris loto cor- 5. Videamus tamen, qualis isla via morlis sit
    Scribe demersa.BARTn. liam auctoris est, virtules agnoscere iri aliquo sine
    k Videtur abundare vox virlutum. Contra senten- labore. BARTH.
    699 S. VALERIANI EPISCOI'1 CEMELIENSIS 700
    HOMILIA1H.
    quara evangelista dicit amplam et spatiosaro, et flu- A _
    ctibus plenam : quse quamvis referta sit mortibus, ltem de arcta el angusta via.
    numquam tameii desinit suscipere criminosos. Est
    enim hujus nalurrc, ut cito ad se periluros invitet: 1. Omnis homo cui estcura Deumvidere etcoele-
    facilem autem se illis prscbet, quos disciplina desti- stia regna contingere, facile potesl intelligere, angu-
    tuit. In comparatiorte auteni plani et angusti itineris, sti et ardui itroeris necessilales ad vitse compeudium
    nihil viatori periculosius spatiosis itineribus : quia pertinere, et spem oblinendsc glorise in labore consi-
    sine disciplina curritur, ubi equorum habense laxan- stere. Nihil est enim quod non labor exsuperet; si
    tur : atque ita fil ut multos porta morlis recipiat; tamen in alleram parlem, ut assolet, animus non de-
    quia ubi liberius pergitur, facilius pervenitur. Audite clinel. Constat aulem ilUoinnes difficultates occurre-
    Domimmi diccntem: Tolte crucem tttam, elsequere me re, qui illius spatiosse vise delectatur errore. Audite
    (Maltlt. xvi, 24). Facilem profecto bomo illius ardui evangelislam dicentem : Quam ampla via et spatidsa
    iiineris noii expavescit accessum. Quare autem illum csiqttm ducitad ttwrtem, el mulli snnl qui intrantper
    labor conlurbet, cui alter manum porrigil? Quisque eam! Quam arcta el angusta via estqum dttcil adviiam,
    igitur per ardua alterius latere regilur, necessitatem et pauci sunt qui tnveniunt eam ( Matth. vn, 15,14) !
    coeptserei diviso itineris labore hortatur. El ideo po- B 1 Non dubito quod aliquantis in ordine coelestismilitise
    test fieri ut ad promissa regni prscmia non dubie per- constiltilis desperationem faciaf, nuod coelestismilitise
    veniat, qui ad superiora Domino comitante feslinat. ardui itineris arctatur accessus. Etvere, dileclissimi,
    Sed depoiienduui est prius, dileclissimi, sicut superius non solum arduum, sed etiam difucile et pitis quam
    diximus, quidquid humariis corporibus infelix sseeuli laboriosum est ad celsiora tendenlibus. Sedinvitis de-
    error iinpostiit : ne forte nos peccalorum mole obje- sidiosis, et occupalis negligenlibus, sine dubio eliam
    cta ad illa remuneratioiiis tempora aut non patiatur per plana nec-essitaslaboris accrcEcif,Quamvis autem
    pervenire; aut si pervenerimus, coeleslisregni portas sint aspera et difficiiia 1 qusecumque sunt in excelsis
    hon permittat intrare. posita, non dubie fit ut in apertum caiiiptim venianl,
    6. Sed dicis, Non possumus pervenire : certis ex- si ilineranlibus nihil desperationis occurrat. Omne
    perimentis agitur; videmus enim frequenter multos igilur opus, dileclissimi, in quo sludium huroansecon-
    insalutato patrefamilias janua teste discedere; quos versationis invigilat, voluntarium requirit officium.
    tamen nequitia, aul malilia, aut perhdia, aut luxuria, Nam insestimabile est quanlum difficultatis accrescat,
    aut superbia facil exosos. Coutempletur unusquisque si hominem volunlas in maxima reruni necessifate
    vestrum diabolicaeprsesumplioms oifensam; et intel- decipiat. Numquam ille bene iter ardui montis aggre-
    liget quantumsuperbia gravet hominem ad superiora C ( ditur, cui J$ desperalio dominaiur. Quando ahtem
    tendenlem; vel in quo statu sit posilus, cui elationis potest fieri ut cOrpus assuescal labori, nisi voluntas
    spiritus dominatur. Audiledehoc Dominumdicenlem: obtemperet laboranli? Respice et vide quam cito ad
    Bumilibus Deus dat graliam, superbis resislit (Jac. iv, lerram resilit, qui equum trepidus ascendit : vel
    6). Sed nec minus impeditur necessitas hujus itineris quanlis laboret angusliis, quiinvilus alturamare na-
    vitio cupidilalis : quse dum vult niniia pecunise niole vigaturus ingreditur.
    gaudere, divitem in regnum coelorum uoii permittit 2. Religio Christiani nomhiis in qua vocali su-
    intrare, ita Domino dicente : Amen dico vobis, quia mus, liberi arbitrii suscepit officiura, ad quam si
    dilficileest diviteminlrare in regnum cmlorum (Maitlt. quis invilus venerit, oneri onus addit, et exulis an-
    xix, 25). Hiiic ebrietas, luxurise maUs conscia, non tiqua iege corporihus, desperatse vitse pondus impo-
    parum hunianis corporibus oneris indicil: quse dura nit. Inde est quod multos porta mortis recipit, quia
    impudicis actibus servil, infelicem hominem a consor- perituris semper vilse difficultas occurrit. Necessa-
    tio regni coeleslis exclusit. Obsidet etiam angusti iti- rium itaque ut Iqui ad lihertatis viam pervenit, si
    neris secretum crudelitas cum impietate conjuncta : quid iu se est infidelilatis, resecet, et coelesletesti-
    quse a dum cruentis legibus mortis *>instituit, coeleslis monium studio voluntarisc servilutis accumulet: ne
    glorise clausit viam, ita Apostolo dicente : Non fures_D '. homo tanlis Deo beheiiciis obnoxius, in parvis offi-
    nonavari, non ebriosi, non tnaledici, non rapaces re- cus inveniatur ingratus. A negligeniibus et imperitis
    gnum Dei possidebunl(I Cor. vi, 10). Ad hsec ergo servilium Deo debilmn forte judicetur onerosum, ex
    quse diximus, pugnandtironobis est studio disciplinse, hoc quod nulium tempus vacationis excipiat. Omnem
    at perveniamus ad Iocum vitse. Adhibenda magis est bominem Deus, non soiutn ad libertatem vocavit,
    ilineri nostro pietas, misericordia, huinililas, integri- sed eliam in summa reruin dignilale constituit. Ipse
    tas, castitas, sobrietas, pax, fides, charitas. Non au- autem sibi serviliiimiindicit, qui invilus servit. Nam
    tem prius ad locum promissse hsereditatis peivenies, si-voiunlali servitium accornmodes, non le famuluin
    nisi sub hoc vitse studio onuslum prius vitiis corpus Dei iiivenies esse, sed filium. Naro ita dicit propbeta
    exueris. voce Doinini: Ego ero vobis in patrem, et voseriiis

    " Attentius inspice quse sunt illse leges mortis, et invectus est hactenus, ita jam sub titulo crudelitatis
    quse haruni instilutio. Omuino.asseutierisuobis, Jtfar- ad inililares viros venil. BJIBTII.
    li* legendum. Ut in avaros, libidinosos et ebriosos b Au inslitit?
    701 HOMILIAIV. 703
    mihi in fiiws ei fiiias, dicit Dominus omrdpotens (Je- A occurras. Audite prophetam dieenlem : Voluntaria
    ttm, xxxi, 9; _t Cor. vi, 18). oris mei fac betieplacitu, Domine (Ps. cxvm, 108).
    3. Conditionis nostrse, dilectissimi, talis est servi- 5. Cum ergo coiivenimus ad ecclesiam, dilectis-
    tus, ut laudeirius semper Dominum nostrum in ope- simi, ante omnia secrela pecloris nostri fides veri-
    ribus suis, et extollamus eum hi claritate majestatis tatis auxilio munita possideat : > ut eiihn purum et
    suse voce continua. Quid autem.pr_eter hoc huma- immaculalum Deus diUgit, non falsitate obsessum,
    num indigel invisibilis -, incomprehensibUis , insesti- non perjuriis occupatum, noti fictum, non dubiron;
    mabilis gloria. potestas? aut in quo corporale requi- Jeyitatis enim perfeetse hsec sunt indicia, aul saucli-
    rat. officiura, cui cborus obsequitur angelorum ? Illa latis amor, aut studia disciplina., boc est immacula-
    est servitus inlolerabilis, quam indicit tyrsmnicse, hoc tam hosliain sacrificiis exhibere, lota Domino iidclitei1
    est diabolicaj, dominationis superbia, impise captivi- mente servisse. Servitii autem nostri hscc est ratio,
    tatis injuria: ad officium vero, non ad servitium ut beneficia Christi nostri seroper recolas, etin quo
    pertinet voluntarie superiori personse exhibere famu- religiose fidei labore profeceris, auclori tuse liber-
    latum. Audite prophetam dicentem : Voluniarie sa- tatis assignes. Inter omuia custodias prsccepla justi-
    crificabo tibi, Domine (Ps. LIII, 8). Diseite quantum tise, uni Deo servias, Trinilatis tamen honore servato.
    distet inler addictam et voluntariam servitutem. B Unam fidem , unum baptisma credas, Patris , Filii,
    b vel Spiritus sancti unam clarilatis confitearis es-
    Numquam potest fieri ut sine offensa diem transigat,
    quem negiigenlia addictse servitutis accusat. Qui ex sentiam; nec divisa voluntate cujusquam aut prsece-
    voto Doinino suo paret, acquirit gratiam invitus, ac- dere aut regiiare personam; sed Patrem et Filium et
    cumulavit injuriam, ita propheta dieente : Maledi- Spiritum sanctuni unius potcstatis, unius credas esse
    ctus homo, qui facit opera Domini negligenter (Jerem. virtutis. Ita igitur fit ut illud arduum et angustum
    xtvui, 10). Si consideret unusquisque vestrumgra- iler in seternum yicturus exsuperes; alque ea quse
    tiam adbibitse libertatis, quam Christus noster fide- juslis laboribus in coelesti parte promissa sunt, non
    libus populis per regenerationem vitalis lavacri et dubie consequaris, si per hos disciplinsegradus ex-
    Spiritus saneti eflusionem coucessit, iiitelligit non curras, et yitse tuse tempora sub hac vivendi lege
    otiose Domiiio serviendum; cui quamvis quodlibet disponas.
    HOMILIA IV.
    quotidie honoris aut muneris exhibeamus, numquam
    tamen persolvimus quod debemus. Quando autem De promissis ei non redditis.
    est ut Ule persolvat debitum, quem constat vicario 1. Si homo obnoxius beneficiis, dilectissimi, pro-
    poense munere comparatum, nisi forte pro amore missioni suse satisfaceret, et sludio devotionis im-
    redemptoris se simUi sententia aut mortis aut dam- G plendse fidem placilis exhiberet; neminem umquam
    nationis excipiat? Sed dum ista fortissimis quibus- repetitio debiti ingrata confunderet: nec esset cui-
    que proveniunt, nos vel quod solum possumus, quam imputandi lociis, si mox promissi muneris vo-
    Christo nostro quotidie graliarum hostias immole- tum sequerefur effeclus. Sed inde est quod interdum
    mus; ut si alios commendant virtutum merita, nobis amicitiarum fides lsesa suspirat, quia necesse est
    saltem locum gratise faciant volmitarise servitutis aliquoties homini aut redhibitionis increpare moram,
    officia. aut debitoris exprobare perfidiam. Inimicitias enim
    4. Exoneremus ante omnia corda nostra impia c dixisse est promissa denegasse : quia ad litem per-
    contagione, ut fructus possimus nutrire juslitise : de- tinet, si quid aut hic invitus redditj aut ille per moras
    bet enim ex integro terrenis aclibus abrenuntiare, exacerbatus exigit. Audistis prophetam dieentem:
    qui.yult ccelestibus mandatis satisfacere. Nam sicut Sic psallatn nomini tuo, Deus, in smcutum smculi, ut
    homo numquam invitus bene servit, ita nec occupa- reddam vota mea de die in diem (Ps. LX, 9). Inlinilum
    tus bene commendata custodit. Volunlarie sacrifi- est, dileclissimi, quid beneficia gratise capiant, si
    cabo libi. Non sine causa propheta hac se Domino ante diem creditorero suum debitor solutione prse-
    voce commendal. Sciebat necessario multos dubio veniat. Quicumque autem commodalam pecuniam
    corde servire; et aliud ore promittere, aliud pecto- D ultro reddiderit, sibi reponit, Non difficile enim ho-
    rum secreto disponere. Voluntarie sacrificabo libi. mo cum opus fuerit quodlibet impetrat, si feneratori
    Quamvis parva, ex voto offerentis magna fiunt mu- suo celeri satisfactione respondeati IUe vero quem
    nera: consuraunt vero auctorem suum beneficia perfidia arguit, semper creditoris sui januam clausam
    quse constiterint extorta : sic denique semper plangit invenit; et quamvis frequenler, pulset ac supplicet,
    quod erogavit, qui convivium invilus instituit. Vo- tristis et vacuus cum increpatione recedit. Si ergo
    iuntarie sacrificabo libi: hoc est voluntario sacrificio. homo homini mentiendo adyersum se odia excitat;
    Ut auctori tuo oris munuscula quolidie lsetus exhi- quando magis si Deo fallat, et coelestis majeslatis Q
    beas, ejus sacrificium laudis verborum suavitate Dominum lubrica promissione decipiat ?
    componas; atque ad offlciuin operis deputati devotus 2. Ideo hsec proposuimus, dUectissimii quia so«

    a MaUeniequidem iiiitim, aut untim enim: aUoqu. paulopost.


    textus abruptus Videlur. « Forte, indixiste.
    b DispUcetistud vel. Rescribendum videtur «(, ut
    705 S. VALERIANI EPISCOPl CEMELIENSIS 704
    lent aliquanti hnminentibus periculis ita aniinorum A { pactione, qui conyincitur Domino aliquidpromisisse:
    vota componere, ut accedente lempore obliviscanlur qui aulem reddiiurum se loquitur, necessario debi-
    se aliquid Domino promisisse. Hic hostiam corporis tum confilelur. Tani diu enim juris tui est patrimo-
    sui offert; ille pcenilentioelacrymas repromittit: alius nium lutim, quain diu chirographi fide alteri non
    in amore ecclesiarum, alius in honore sanctorum fuerit obligatum.; In omni ilaque placito, sive quod
    voti reus exstitit. Sed ista tain facile est proroittere amicitia obtulerit, sive quod voluntas ascripserit,
    quam negare, circa quos tam diu durat spes devo- non lentanda redhibilio. Nam omnis oblati muneris
    tionis implendse quam diu dolor sentitur in capite. gratia perit, ubi causa repelitionis incumbit. Ita ni-
    Ita paulalim consuescil promissa denegare, post- hil votis suis procstitit, cui necesse est invito reddere
    quam mortem coeperil non limere. Et miramur quare quod promisil. Naro legimus iu Salomone: Si voveris
    aliquolies Dominus undantibus lacrymis tam tarde votum Domino tuo, ne moram feceris reddere iltud:
    respondeat, nec exaudial supplicantium voces juslis qumrens enim qumret illud Dontinustuus a te, et erunl
    doloribus servientes! Miramur quare non sollicito in peccatum qum\egredhinlur per labia lua, nisi red-
    agricola. lsctior se solito cullura componat, quare dideris illud (Deut. xxm, 21).
    noii fecundo cespite mulliplex spica parturiat, quare 5. Ergo, dilectissimi, moneo ut quicumque se
    non pingues oleoe exhibeant pretiosa commercia, B ] Domino votum [promisisse novit, statim reddat.
    quare uon plenis torcularibus sudet copiosa vinde- Cerle qui solvendo i>onsufficit, non proraitlat. Non
    mia! Nemo hic lerrse imputel, nemo intemperiem hic, ut aliquanli nuiant, inhuii.anilalis vilia exagge-
    aeris accusel: manus arida nihil colligit; aut si col- ramus; sed de fide dieimus, quam videmus apud ali-
    legerit, mox amittit. Infrucluosi agric-Ise semper quantos periclilari pestilentia vanilatis. Nam roulti
    vacua et oliosa sunt horrea. Nam et inde descendit, sunt, quod pejus est, qui subtraclo libertalis suse
    quod aliquoties non invenit medicina quos sanet. pretio, non intpgram peciiniaiu , hoc esl, semi-
    Difficileesl utmedicus manum fideliler accommodet, plenam religionis fidem ad Domhium detulerunl.
    quem frequenler languentis promissio vana destituit. Audile prophetahi dicentem: Vovele et reddite Deo
    3. Ecce hic filii sui infinnitale suspirat, et sancto- vestro munera (Ps. LXXV,12). Vovete, his dat consi-
    rum jamias die noctuque precibus JDquietat. Hcec Uum conversionis. Reddite, ab islis debitum pro-
    marili, ille uxoris susevaleludine afflictus, secretum missse repetit sanclilatis. Parum autem ille habet
    pectoris sui pulsat, et flebili oratione auxilium coele- de religione, quem studere vides sa^culo,et plus prse-
    stis miserationis implorat, se suumque munus Deo senti vitse favere quam ceternse glorise. Tunc probas
    offerens. Sed ista succedentibns votis videmus ali- nihil te Domino tua oblalione fraudasse, si justitice
    quoties universa subilo animum excedere, ut sestimes iC partes colas, integritatem diligas, sanctitatem quam
    miseros oblivionis magis broisse poculum, non salu- promisisti exhibeas. Debet autem expavescere Ana-
    tis. Ita non seraper fallacibus votis profutura respon- nise vel uxoris ejus exitum , qui intelligitse Domino
    dent. Quando autem est ut beueficium invenial, qui fuisse mentitnm. Vot;e.e et reddite Deo vesiro mu-
    debitum non reporlal ? Non potest fieri ne aliquando1 nera. In hoc loco causam munifieenlise non impor-
    suse perlidise poenas luat, qui iuanibus verbis patien- tune prosequiturl, quia testimoniis competentibus
    tiam judicis frequenter illuseril. Inde est quod otio- adraonemur. Siquidem infructuosis hominibus ac-
    sis Dei auribus horainuui preces evanescunt, nec: quiescamus, ut ista vox affeclum indicet postulantis.
    habet effectum interccssio lacrymarum,, quia difficile Numquid a le Deps aliquid requiril, quia illi desil?
    esl ut exaudiantur, qui Deo suo frequenter vana pro- quid autem non liabet, qui totum possidet ? Num-
    missione blandiuntur. qttid quia in tribulalionibus tuis promittis aurum,
    4. Beati apud quos manet fides placiti, et nuUura aut in doloribus polliceris argentum , Dei usibus ne-
    studiura menliendi. Melius est profecto non promit- cessarium est ? aiil ideo aliquis pretiosos lapides aut
    tere quam promissa fraudare : ubi quamvis homo' vestes offert, quia his Deus indiget ? Ob hoc a te
    inhunianitafis notetiir culpa, nulla tamen subdolsei tuum munus quoefrtur, ut ipse fulgeas tuo auro, ipse
    eircumveiitionis gravatur injuria. Recurrite denique: D tuo niteas argento , ipse tuis gemmis orneris, ipse
    ad Actus Apostolorum, et invenietis ad damnirm tuo serico vestiaris. Tuis donis tuarn vult Dominus
    animse pertinere promissis fidem frangere. Legimus> animam componi!, quam videtaut superbise, autne-
    igitur Ananiain et Sapphiram uxorem suam vendito quitise, aut avaritise, aut luxurise vitio depravalam
    patrimonio suo partcm dispensandse pecunise ad Voveteetreddite Domino Deoveslro munera.
    aposlolos detulisse, partem domi recondiiam reser- 6. Sed dicis forte, Non indiget Deus noslra mu-
    vasse; quibus ait sanctus Petrus: Implevit, Anania, nera. Non quidem munera indiget : sed fruclum re-
    iniquilas cor vestrummenliri Spiritui sdncto, cumesset quirit, quem propter redemplionem animse tuse
    fundtts in veslra potestale; non Itominibusmentiii eslis, misericordise deputavil. Nara prseter illam hosliam
    sedDeo (Act.v, 5,4). Ita dum operanlur fraudem, corporis tui quam incorruptam et inviolatam altari-
    mercati sunt mortein; et dum cupiditati serviunt, bus couvenit exhibere, nec non vocis oftieia quse no-
    seterna munera perdiderunt. Ecce dicit propheta : stro debemus arlifici, hoc est apud Dominum acce-
    Vota mea Domino reddnm, in alriis domus Domini ptabile sacrificium, utbonitatiet misericordisestuileas,
    (Ps. cxv, 18). Obligatus legitima debiti est sine dubio ut justitia; partes foveas, et iide intemerala jugitei1
    705 HOMILIAV. 706
    Domino placere contendas; ut nudum non invilus A despiciat nudum, nemo conturbet aspero ore mendi-
    vestias, ut inopem non invilus pascas, ut captivos cum. Hsec est inter omnia placila Deo hostia, Mc
    voluiitarieredimas, ut iu vinculo constilutum memor ordo salutarium sacriliciorum, ut miseris in necessi-
    .usc redemptionis absolvas. Adhoecforte respondeas, tate subvenias : et ne in infidelitatis notam incidas,
    Quid pauperi faciain, quid filio derelinquo ? Audi compos voli fidemtuse promissionis absolvas.
    Dominumdicentem : Qui plus amaverit filium aut fi- HOMILIAV.
    liam, qtiamme, non est me dignus(Matlh. x, 57).
    Videtis ergo nihil proeferendumDeo, nec plus lilium De oris insolenlia.
    cogilandura esse quam Deuin. Dicis, Quid filio dere- 1. Non otiosum est, dilectissimi, quod inter csnnia
    linquo? Si cum unum filium habeas, aliura libi de- vitia quscvitam huraansecondilionis impugnant, spe-
    speranti uxoris partus exhibeat, nonne ulrumque cialiter lingugeinsolenliam propheta castigat. Sciebat
    tibi uno successionis ~J gradu pietas palerna com- necessario amari oris sludio aliquoties venena com-
    mendat.et ut supervenientilocum facias, etiam lesta- poni, et nimia facilitale labiorum frequenter odia
    iaenti jnra rescindis? Ita hsereditatem cui solet unus comparari. Et vere, dilectissiroi, ila est. Nam in-
    iiihseredilare,frequenler videmus inter multos nu- quieta natui>aliterlingua nou parvum mortalibus af-
    mero accrescente sufficere. Qui ergo habei uuicum B J fert vitse detrimentura, ut cum bene composita, dis-
    liUum,cogilel Chrislum sibi natum; alque inter duos sipat, aut diu pacata contuibat. Quando autem est
    aul tres vel plures ita opes suas dividat, ne Christus ut se rixa raoveat, si se lingua coinpescat? aut quis
    noster exhseredatusabscedat. Quod si tantum gaudes ibi locus est inimicitiarum, ubi cessant venena ver-
    numero liliorum, moneo ut admisso ad consortium borum? Nam hoc babet semper lingua raaliliosa
    hoereditatisredemptore tuo, ita patrimonii fui divi- commercium, ut lites serat, odia moveat, niortes ac-
    sionem temperes, quasi aul unum minus natura tibi quirat, ita in hoc loco Salomone dicente : Lingua
    judices, aut unum plus accrevissegratuleris. Fac ergo multosconlurbavit pacemItabenies;civitatesdestruxit,
    locum Chrislo luo inler filios a sibi dilectos. Quare el domos effodit (Eccli. xxvm, 16, 17). Falluntur
    autem illos non una patrimonU in lerra divisio ma- profecto, qui pulant nihil esse ferro forlius, nihil vc-
    neat, quos in cocloeadem portio proinisssehseredita- neno violentius : quamvis aulein ista in periiciendis
    tis exspectat? Quicumque aulem indigenlibus et mi- morlibus habeant peculiare nalurse beneficium, ce-
    seris quse sunt vitse uecessaria subtraxerit, primoge- dunt tamen in contentione verborum. Nihil enim est
    nito et qttidein meliori inter omties filios portionem tam noxium aut malitiosura, quod non viribus suis
    subditam denegavil. Audile in hoc loco Scripluram minus sil, si se incitata seinel lingua connnoverit.
    diceiitero: Qui pauperi misereiur, Deo fenerat (Prov. C ( Multa sunt quidem humani corporis vitia, et satis
    xix, 17). gravia; sed parum possunt cousiliis virtutibusquc
    7. Multisunt qui miserorum necessilatem ita illu- suis, nisi sceleribus armenlur alienis : sicut est cru-
    dendam putant, ut in dies promittendo dccipiant; et deiitas, qtiseiropielali servit, et portas inferi cruenta
    hocadilla vota pertinet, quse stiperius diximus obli- mortis lege custodit. Quid autem falsitas pnsset, si
    vione consiuni. Quidjuvat diflerri miserum, si abun- cupiditas otiosa dormiret ? nam et ipse mortis exitus
    danlia suppetit facullatum? Ubi vi.ies hominem sta- minor esset, si aut ferrum deficeret aut venena ces-
    lim posse benefacere, et eleeraosynam procrastinata1 sareut.
    humanitate differre, solam ibi volu.itatem intelligis'< 2. Singulare autem malum est lingua, in qua tan-
    defuisse. Audite ad hunc locum Psalmistam dicen- turcimalitise robur exsultat, ut in perficiendo opere
    tem : Sic psallam nomini luo, Deus, in smculumsm- suo alterius auxilium non requirat. Cohibenda ergo
    culi, ut reddam vola tnea de die in diem (Ps. LX,9). nobis est, sicul propbela admonel : ne forle cum
    Numquid tlixit de airoo in annum ? Sed dixil de die! proruperit, aut excitata Isedat, aut incitata percutiat.
    iu diem. Omni ergo die operandum nobis est, dile- Solet enim nou impune recedere, cum se in ver-
    ctissimi: debitum auteiu Deo et promissum munus5 borum procacitale jactaverit. Nam commotaflammas
    non est lempore prolongandum. Nihil fuluro judicio>D ] evomit; et cum alium nocere quserit, totum intrin-
    debel, qui quolidie vola persolverit : i.eo est unde' secus male conscium pectus incendit. Audite prophe-
    ralioi.ern in posterum prsestel, qui de die in diem1 tam dicentem : De muliiloquionon effugiespeccatum
    Domino bonoruni operuro fructus justo labore dlta- (Prov. x, 19). Facilius, si necesseest, quilibet polest
    lus oblulerit. Ecce dicit : Qumcumquefeceritis uni' ferre armatas ferro acies, et instructas rebus bellicis
    ex minimis istis, mihi fecisiis (Malllt. xxv, 40). Sive! legiones; quis autem sustineat labiorum tela infixa
    ergo bonura, sive malum quis fecerit, ad Dominii pectoribus? Facilius sine dubio recipiunt sanitatem
    niajestatem noverit pertinere; utriusque enim partis> corpora ferro lacerata : aut quare aliquis tantum
    relribulio boininem exspeciat. Unde sttidenduni no- gladio occisorummorti crudelitatis pondus imponat,
    bis est misericordioeel eleemosynis : ne cum ve- cum aliquoties minora ibi sint pericula, ubi major
    nerit Dominus coeli et lerrse, inier eseieros animse i est cruoris invidia? Difliciliusautein semper sanatur.
    crrores pauperum nobis nudilates opponal, et oculiss quidquid extrinsecus collisioiiis includilur. Nou diffi.
    nostris infeUcitates ingerat miserorum. Nerao ergo) cile est profecto medico ulcera quamvis tumentia ia
    » Forte, iibi.
    |07 S. VALERIANl EPISCOPI CEMELIENSIS 708
    oculis posita herbarum beneficio castigata mollire.. A quidem malitia ex eorde descendit : sed hoecipsa,
    Habet et vis yeneni remedium suum; quod haustum quainvis sit noxia, facile potest tolerari, si res iniquo
    quamvis i\_ullima viscerum sede dominetur, salutaris nutrila consilio non provocetur in lilem; sed aut ta-
    tamen poquii unda perquirilur : in lantum ut mire- cita doleat, aut ih suis volutata sedibus conquiescat.
    tur aliquoties arlifex scelerura, superveniente medi- Tam diu enini sanari potest iniquarum valitudo cogi-
    cina nibil oris sui incantationem valuisse; linguee tationum, quam diu id quod corde concipitur, ore
    vero insanabilis plaga est, quse quamvis leviter per- tacito continetur. Verum ubi semel lingua rolante
    cutiat, alta lauien semper raovet pectoris dolore su- proruperi», frustra medicum quseril; sine remedio
    spiria. Sciebat siae duhio propheta quantum malum est enim culpa yerborura; quia deleri non potest
    essel liuguae, curo clamaret : Pone, Domhie, custo- quidquid lacrymarum inserta per aures propagavit in-
    diaiu ori meo et ostium circumslanUmlabiis. meis, ut juria. Audile Dominum dicentem : Facito ori tuo
    non declinet cor tneum inverba mala (Ps, CXL,5, 4). ostia et seras, etverbis tuis focito staleram (Eccli.
    Si quis ergo est sapiens, ponat custodiam ori suo, et xxvm, 28).
    det labia vinculo taciturnitalis. 5. Ad hsec forte respondeas, Quis posslt in tantuin
    3. Sed nec unius tantum partis studia procacis oris sui labia continere, ut tacitus diem transeat? Non
    lingiia. pulsat invidia. Agcndum quidem esl huic, ne ]B hsec sententia honesteo lingusevinculum taciturnitalis
    aliquid injuriosum proferat; sed nec minus illi provi- indicit. Vult plane loqui hominem; sed honesta pro-
    dendum, ut insaiiieniis homiiiis dicta rationabili ver- ferentem, ac pacifica cogitantem. Multuni autem
    boruni responsione supplodat. Magnum autero slu- verbis honoris accrescit, si dulcisonos organi canlus
    dium est servaiidsc pacis, si amariludincm aliense nulla meniis amaritudo confundat. Hscc ideo propo-
    linguse blando prosequaris alloquio, cito autem iui- suhnus, dilectissimi, quia invenimus multos aliquo-
    quorurii labia amicus sermo coufundit. Sed, quod ties uno atque eodem sermone dulcibus verbis ve-
    pejus esl, facilius invenies qui aul male semper di- nena miscere; et iictis pacis blanditiis litium pugnas
    cere, aut libenter malayelil audire. Nihilesl soevius, introlre. Quid istis infelicius, quid periculosius esse
    nihil violenlius amaris asperisque sermonibus ; quo- potest, qui fallacis linguoe studio vitse insidianlur
    rum vulnera tanto difficiliuscuranlur, quatito facillus aliense? Quare isti non respiciunt ad illum propheti-
    proferuntur. Ferri spicula per ca_lumvolanlis facile cum psalmuin, qui dicit : Disperdat Dominus labia
    scuti objectione contemnis; g verhorum vcro jactus dolosa (Ps. xi, 4)? Videlis sub quali maledictione
    nec revocari potest, nec prohiberi, mullo en.imvelo- vivit, qui aliud ih corde serit, aiiud in lingua dispo-
    ciores sagiltis sunt. Quse aulem ibi propugnacula nit ? Bene profecto noverat Dominus coeli ac lerrse,
    subveniant, aut quse nmn.ilio tam parata succurrat, (C aliquoties malos sanclorum studia ficta humilitate
    ubi emissuro telum pene ante percutit quam proce- decipere; qui- oreevangelico dicit: Veniunt ad vos
    dit? Eiiumerari non polost quantis sit lingua jaculis in vestimentis ovium, ab iii.ii* autem sunt lupi ra-
    accincta verborum, quibus satis proraplum est eliam paces (Malth, vn, 17). Inexlricabile profecto malum
    quse sunt animse secretiora percutere. Quamcumque est, dolosa consUia miscere blanditiis. Nolo suspectas
    autem aures injuriam suscipiunt, UUcoad cordis se- lnuneruni suavitates. Quis autem libenter babeal aci-
    crela traiismitlunt : ubi si s.emelintroierit, sine mor- dos lactes, el tristi herbarum saporeconditos? Difli-
    tis exitu non recedit. Res autero qusenullis medicinse cilc igilur potest fieri ut ille cuiquam placere possit,
    beneficiis indagata excluditur, in perpeluo dolores qui simul dulcem et falsam aquam profert. Quando
    operatur. Unde castigandus est linguse sonus, ne de autem est ut gustus non offendat, si favo melUsquoe-
    facilitate verborum faciat venenum. cumque amaritudo se misceat? Cor ipsum hominis,
    4. Si respiciamus, dileclissimi, ad omnes qui cor- quamvis sit vivum et sapiens, integra prudentia ca-
    poribus dominantur dolorcs, nUiilinvenies quod non ret, quod amaritudo fellis infecerit. Omnia ilaque
    possit aut ferro sanari, autblanda medicaminis con- subdolse roenlis compescenda sunt vitia: ne dmn cce-
    feclione molliri. Latere aulem neininem potest quam perint aliqua exlrinsecus amara conficere, etiam ea
    graves sint luporum morsus, quam periculosuin ser- ]0 qusc sunt in ore nostro dulcia incipiant displicere.
    pentium virus : sed his facile obsisti potest aut her- 0. Audite prophetam dicentem, Pone, Domine, cu-
    baruiu succo, aut arte medicQVUui- Verborum vero slodiam ori meo. Hsec est ulUis custodia oris nostri,
    intolcrabile vulnus est : difficUeaulcm sanare polest ut nbn facile declinet cor noslrum in verba, qusecum-
    alius doloris causam, quse semel pectori infixa se- que ad expugnanda pacis studia aut turpis sermo pro-
    dem anitnselateiiter invaserit. Audite prophetam di- fert, aut vilis actus personse confingit. Inter confusos
    centem : Mors et vila in manibus linguo) (Prov. xvni, autem linguse sonos Heminem pcenituit tacuisse. Nam
    21). Vere, dileclissime, si ad inleriora respicias, et videmus frequenter eliam verboritm facta in crhnen
    tuinorem exasperati cordis diligenter inquiras, inve- venire, et nimia facililate verborum amicitiis odia
    nies verborum vulnera mortes operari. Quid mihi succedere. Quando autem potest fieri ut bomo aut
    autero aliquis in comparatioDSmaliliosee liugua. arli- magniloquus, aut maliloquus non habeatur ingi-atus ?
    ficium venelicii increpet, et noxias poculorum coin- Quod tamen vitium si requiras, superabundat in ali-
    positiones accuset ? Excessit illa res omne genus ve- quantis feminis: quse sicut lion dubitant qusesunttur-
    neni, quoe non polest nisi morte compesci. Oniitis pia dicere, ita nec ea quse suntpudenda ccujfvu.dun-
    709 ilOMlLliVVL 710
    lui' audire. Sed nec nos ista djcimus, ut aliquis sem- A improbiCpervasioiiis accendit Hoecenim matpr es.
    per yocem suam presso ore contineat, et linguse so- su.perbise,illa luxurise; quarum una falsitatis, alfera
    num obductis labiis perpetua taeituinitas includat, Ut deformitalis est socia : quibus studii est honiicidia
    niniium nialos loqui ingratum est, ita ini^tile esf bo- exercere, adulteria fabricare, amiciliarum funda-
    nos semper taeere. Cuni opus ergo fuerit, proferanius menta destruere; cum quodam conifflercio fqedilatis
    verba justitise : sit os iiostrqro conditum. furtiyo amori roercedem suggerit cupiditas, occasio-
    7. Sed dicis forfe, Non potest noh aliquando re- nem pra_stat ebrietas.
    Spondere provocatus. Tacenduni est plane, cum iro- 2. Sed hsec, dilectissime, sicut ajiquoties diximus,
    probus sermo labia quieta sollicitat; et loquenduni, parvo poteris labore cohibere, si illa prius quse pec-
    cura os aniicum pacis studia commendat. Ila et loqui candi fomitem prseslant, volueris resecare : nec plane
    et tacere perfeptip est, Est autem utriusque parlis difficile libi erit compescere quse sequuntur, si ea
    cansa verborum tenuissemensuram. Magnumesf. ta^ quse sunt in capite vitia casligala damnentur. Cito
    cere, magnura esl loqui; sed sapientis est utrumque enim universa corporis junclura deiiciet, si non sit
    moderari. Narti aljquoties niroia laciturnitas stultitise qui ventri improbo pabuluin subministret. Unde ante
    ascribitur, sicut et verborum nimietas ad fqrorem re- omnia ebrietatis siye cupiditatis castiganda sunt yitia,
    fertur. De qua re si nostri senlentiam requiras arbi- B 1 quse sibi inler csetera vindicant principatum; ut Ula
    tru, jam malo aliquis tacendo stulfus, quamnimium quse his obsequutitur, suo periclitentur officio. Facile
    loquendo judieetur insanus. Loquamur ergo, sed cum est enim quamvis profundi gurgitis undam siccari, si
    tiraore et tremore, cogitantes de omnibus verbis ra- ortus aquse possit excludi, MuUa quidem, dilectissi-
    tionem esse reddendam (Malth. xn, 56): ita ut nihU mi, adhuc de his quserecoUmus, memorise suggerun-
    de corde nostro iniquum exeal, nihil de ore blasphe- tur : sed quia aliquoties in earumdem castigalione
    inum procedat, nihil resideat in cogitalione quod Ise- satisfecimus disciplinse, putamus pro commemora-
    dat. Nam pi-seterilla quibus audilus offenditur, quo- tione rerum hodie dicta posse sufficere, Unde ex his
    rumdam interiorem conscientiam propheta castigat : quse prsesenti materise videntur inserta, inlerim tein.-
    Labia dolosain ore el corde loculisunt mala (Ps. xi, peramus, donec illarum partium crimina quse aliquan-
    5). Inter illas ergo insolentis linguse culpas, cogita- lis facilia videntur, exponamus.
    liones. Nara quidquid in corde loqueris, Doinino con- 5. Audistis, dilectissiroi, evangeUstamdicentem de
    fiteris: quia Deus scrutator est cordis. Videteergo si otiosis verhis Domino rationem reddendara (Ibid.),
    possit fieri ut Ulioccultum aut excusatum possit esse Si respiciatis, dilectissirai, ad hsec quoeproposuirous,
    quod clamas, quem non potest latere quod cogitas. et illa quse in castigatioiie indisciplinatselinguse ali-
    Omni itaque studio, dilectissimi, sequaUvinculo ora C ( quoties dixiinus; mlelligilis hanc sententiam ad oris
    nostra nioderentur. Nihil ingratum Iingua proferat, insolentiam pertinere : cujus dicta quamvis otiosa di-
    nihil injuriosumiinprobus sermo confingat, nil_.ilsub- cantur, non taroen oliose tractanda sunt. Nemo au-
    dolum, nihil dolosum in corde liostro sit, nihil aspe- tem credat levem esse culparo, quam tantopere cce-
    rura, nihh otiosum. Nam Domiuus dixit etiam de ver- lestis sententia districtionis impugnat. Hinc denique
    bis otiosis ratiouem esse reddendam (Maith. xn, 56). exsequitur quidquid fama nientitur : otiosa sunt enim
    Quamvis autem aliquis vitam fidemuniat, scientia semper infructuosa colloquia ficti runioris exposita.
    regat, castitate el sobrietafe componat; nihil est Qui aulem putandus esl otipsus esse sermo, nisi igna-
    quod in homine placeaf, si in toto corpore sola lin- rus rationis et nuntius falsilatis; cui id sludii est, aut
    gua displiceat. ridenda confingere, aut de incertis quasi certa sen-
    lire ? Est autem hoc genus hominum, quod dum fa-
    9 HOMILIAVI. bulas pascil, nescit cavere mendacium. Audiant isti
    De oliosisverbis. Dominum dicentem : Os quod mentitttr, occidit ani-
    1, Quoliescumque, dilectissimi, pro studio neees- mam (Sap. i, 11). Otiosa verba sUnt figurata convi-
    shatis nobis credilse causam tractavimus disciplinse, cia, stulta fatigatione coinposita, dulcibus ul aliqui
    duin graviora persequi voluhnus, aliquanta neglexi- D '. putanl, sed niultis accincta plagis ac mortiferis insu-
    mus : quse licet aliquanlis yideantur facilia, si dUi- per armata suppliciis. Nam quamvis Iseliliam exci-
    gentius requiras, multis criniinibus inveniuiitur ob- tent, odia tamen frequenter incidunt. Multa sunt, di-
    noxia. Quibus nunc porrigenda manus esl, et elabo- leclissimi, his similia,
    quse forte non sint prselermit-
    raudum studio medicinse,ut unaqua_que res culpas> tenda, licet inler omnia verborum vitia videanlur
    suse infirnutalis agnoscat. CuiTite ergo per singula,, extrema. Si, verbi gralia, hominem fusci coloris
    ap-
    si videtur, quse aut pcenseserviunt, aut Iseti.ia. blan-
    pellas argenteum, otiosum verbum injuriam faci^
    diuntur; et invenietis non solmu in ssevisdraconibus> quia si verum dixeris, accusasti; si falsum detuleri^
    regnare noxium vh-us, sed etiam in exiguis apumt irrisisti. Cum hominem procerse staturse et anliquse
    venena latere corporUius. Frequenter dixiinus, dile- irtfantem vocas, noiine injuriaro facis, si veritate sup-
    clissimi, ebrietatem et cupidilateni quosdaro fontes> pressa puerili .studio nientiaris? Ad conturoeliam
    esse vitiorum, ex quibus quidani torrenles prsecipitalit eniro pertinet, si yerbis tuis humano corpori_aut ali-
    peccatQrum nascuntur, qui sccum maxiraam paviemi quid addas aut detrahas.
    humani generis in profundum trahunt : cum hinc. 4. Sed dicis forte, satis levia esse ista, et facilo
    ebrietas gulsegurgitem fovet, inde cupiditas furorenii portanda. Verum est. Namtalia sunt ista genera vo-
    m S. VALFRIANI EPISCOPI CEMELIENSIS 7lJ
    cabulorum, ac si alienis crinibus leves plumas in- A l tur auditus. Adhibenda etiam disciplina, quoeoculo-
    ssras; vel si per lotum vcrticem juvenlutis primsc rum desideria repellat, et tabescentis cordis incita-
    honore fulgentem, liquentes cineres aul pulverulenli menta compescat. Nam ita docet evangelisla dicens :
    aliquid candoris asperseris : non quidem capul one- Si te scandalizal ocultis, erue eum (Malth. v, 29). Ne-
    ras, sed deformas. Similiter et detracta per jocos mo, dilectissimi, in hoc credat hujus sentenlioestare
    coma, quamvis nihil opereliir doloris, mullum tamen rationem, quasi Dominushumanum corpus deformare
    exhibet foeditalis. Cavendum est ergo, dileclissimi, velit, quod ad similitudincm suam plasmavit el ad
    ne scenico sermone aller alterum lsedat, et theatraU- speciera suse dignationis instituit : hoc est oculos
    bus verbis verecundiam fralri lsesoesestimationisin- eruere, quse sunt in horoine lurpia resecare, et viles
    culiat. Solet igitur niinia oris facetia excilare motus actus emendatione compescerc, castigalis illecebris
    animorum, et sermo lsetitia accinclus reciprocum pa- truncare luxuriam, et bono conscientise raanus ini-
    rare convicium. Sic denique scinlilla quamvis parva probse cupiditatis abscindere. Ille aulem manus suas
    flammas evomit, et ex nihilo exorla magna frequen- incidit, qui in se infidelitatis tela confregerit, et
    ter movet incendia. Oliosus sermo satis olioso nutri- justo judicio infidelitaiis calamos amputarit. Ad
    tur auclore. Unde quia theatraliura verborum feci- salutem igitur aniinse pertinet, si debilitenlur vilia
    mus raentionem, forte pro sludio disciplinsenec illa B I iniquis aclibus enutrita, et radicitus vellatur impio
    debeam reticere, quse otiosis verbis curiosas aures rum aspectus oculoruin : quibus cito niortis stiinulus
    capiunt, atque alti pecloris secrela conculiunt, dum acquiescit, si hsecqtisesuperius dixi, integia et illsesa
    plagis roodulantibusblandiunlur. Hsecsuiit illa yilia, permiseris dominari. Sed quo facilius isla operemur,
    quse superius commemoravimus quadam mellis sua- audiendus est Christus, qui dicit : Relinqtic omnia
    vitate componi: hoc illud opus, quo diximus admixta bona tua, el sequere me (Matlh. xix, 21).
    dulcedine tristes vulnerum dolores inslitui. 7. Scio quidem, dileclissimi, quod laboriose susci-
    5. In hoc loco forle aliquis pro amore disciplinse piunt ista, qui soeculiaclibus occupa::lur : quibus dul-
    interrogandum putet quse sint istoeoliosscvoces, quse cis est istius vilseusus. Sed si diligenter requiras, va-
    injuriara excitent et periculum audientibus parent. nitate plenus, et quodaminodo tenui umbra vestitus,
    Bene requiris, ne per ig.iorantiam pericliletur audi- ad tempus mundus obsequitur, et hsec quam videlis
    tus. Invenimus igitur frequenler, ita inipudicitiseviam fallax divitiarum poinpa blanditur. Bene ista uoverat
    muniri, alque ex hoc fomenta adulleriis ministrari : sanctusDavid, qui dic.it: Averte,Domine, octtlosmeos,
    cum hic agili plectro tinnientis cilhaitc sonos expe- ne videant vanitalem (Ps. cxvm, 57). Quse est ista va-
    dit, ille docili digito laborantis organi blandimenta nilas, nisi cultus diviliariimet sseculariumsludia vo-
    componit. Isti sunt laquei, quibus famulantibus inter Q( luptalum? Coiifirmat hoc in Salomone qui dicit :
    cselera vulnera diabolus hominum mortes operatur. Vanitas vanilatttm, omnis Iwmo dives (Eccle. i, 2).
    Nam quotiescumque dulci voce mulcelur audilus, ad Nemo ergo, dilectissimi, in hujus mundi vanilate
    turpe facinus invitatur aspectus. Nemo insidiosis confidat, quam videt infirmis stare vestigiis; cujus
    cantibus credat, nec ad illa libidinosse vocis incila- cultus lemporalis atque inanis est, et ornalus furoo
    menta respiciat : quse cum oblectant, sseviunt; cum ventoque similis. Talis esl auiem decor vultus cjus,
    blandiuntur, occidunt. Sic frequenter videmus blan- ac si speciem illius vitis aspicias, quse solsliliani flore
    dis sibilis aves decipi, et hebeles feras in laqueum coroposita, promissse fruclum nescit exhibere vindc-
    mortis dulcedine vocis impelli. Similis esl, dilcctis- mise; quscduni nimiuui parluril, maculam perpeluse
    simi, causa morlalium quos dulcisoni cantus cura sterilitatis incurrit.
    sollicitat. In hoc autem proficiunt varietates vocum, 8. Lo:ige alium nobis, dilectissimi, seternse vitse
    et producta si;ie syllabis verba, ut homo aut capia- tempus promiltil ornalum, si lamen hoino peccalis
    tur aut capiat. Explicari non potest, dilectissimi, pattper incedat. Ule autem ad Clrristum dives vadit,
    quam periculosos laqueos exbibeant mimicsestudia qui misericordisefructus congregat, et slultse studia
    voluptatis. Nam si aliquis posset huinaiii pecloris se- cupiditatis impugnat. Ule ad coelos opulenlissimus
    I pergit, qui a se porapam temporarise vanilatis exclu-
    creta perquirere, invenirel ad singulos sonos fistulsej)
    corda infelicium suspirare. Intelligite ergo quid inter dit. Ille secum magnas opes ad paradisunr portat, qui
    viros ac mulieres nimiuin faniiliaris ac secretus ser- orrustumvitiis pectus studio religionis exonerat. Ille
    mo facial, 10 quid juncla vicinia, quid jocis mixta postremo omiiero penuriam mendicilatis evasil, qui
    colloquia, quid gula deliciis invitata, quid auri fa- quotidie in cordelsuo Christi nostri roandata serit, et
    mes ad omne facinus prostitutionis exposila; si pervigili fide horrea pectoris sui seminibus divinse
    alienum furorem eliam inutso vocis hlandimenta de- institutionis impleverit. Ita ut ante omnia illius otiosi
    cipiant. sennonis compescas liberlatem, quse si inter illa reli-
    6. Refugiendusest ergo error iste vocis sontis, qui giossevitse studia mixla consederit, non dubie in exa-
    humanis pecloribus dulcedine sua amaritudinem fe- lninatione futuri judicii prscjudicat sanctilati. Cifa
    cit, et persuasione quadam melliflui cai.tus frequen- autem quse sunt in homine optima revilescunt, nisi
    ter mortifera segris venena commiscuit. In quo loco inter csetera quse emendationem requirunt, stndiose
    primum obturandse aures sunt, opponenles sculum ea quoesuperius commemoravimus linguocvilia rese-
    fidei, quo facilius omnis lenocinantis vocis excluda- centur.
    715 HOMILIAVII. 714
    HOMILIA VII. A sordida veste coiitectuni. In hae denique veste, cum
    De misericordia. a magis quoereretur, inventus est; et cum in proesepi
    1. Si respiciamus, dileclissimi, onlnes justiiisegra- positus jaceret, sub hoc habitu aperlis thesauris mu-
    dus per quos opus religionis instruitur, non invenies nera oblata suscepit. Ad hsec respondet illa evange-
    cui non apudDominum graliosa servilus locum com- lica sententia, quse dicit : Thesaurizate vobis thesau-
    paref dignitatis. Sed hsecipsa, fides quoein nobis ope- ros in cmlo, ttbi neque tinea corrumpit, neque fures
    ratur, quamvis humano labore proficiant, ad Domi- effodiunl(Matlh. vi, 20). 11 Hi sunt jJli thesauri qui
    num referenda sunt, per quem et in quo, si qua sunt ccelestibusmeritis deputantur, quos nulla res adversa
    bene gesta, consistunt, et in posterumquibusquepro- contaminat; hoc est, facullatum per miseros dispen-
    fulura servantur. Unde nemo sapiens Dei beneficia sata substantia.
    suis virtulibus sestimet applicanda, ne audiat iUam 5. Audi itaque primo in hoc loco consilium meum,
    Apostoli sententiam dicentis : Qttid habes quod non quicumque divitiarum abundantia gloriaris. Si times
    accepisti?autsi accepisti,quid gloriaris quasi non acce- lineam, commenda; si furem metuis, in superiore
    peris(I Cor. rv, 7)? Scimus quidem, dilectissirai,quod parte commenda. Ecce habes idoneum custodem,
    juxla Evangeliorum fidem quoebeatitudinis promissa qui opes tuas servet tibi, in seternum et in sseculum
    commemorat, homini justitia in coelestibus locum B J sseculi profuturas. Addit ad hoec: Nolite vobis tlie-
    fecit: id est promissionem paradisi et terram repro- saurizare thesauros in terra (lbid., 19). Non ab re
    missionis gratia mansuetudinis et humiUtatis obti- est, dilectissimi, quod admonet Dominus, ne quis
    liuit; cordis puritas Christum videre meruit; miseri- tbesaurum suumterrse commendet. Frequenter eniro
    cordia consimilem mercedem retributionis accepit; yidemus congesta lerrse vitio periclilari; et opes ni-
    pacis jucunditas multis inter filiosDei locum paravit; mium defossas quadam limi tabe consumi. Unde uti-
    poena sanctorum victorise coronam et ccelestis regni lius judico esse commodare quam abscondere, et fe-
    gloriam ex virtutis meritis acquisivit. Sed hoecom- nore magis credere quam terrse deputare. Stultitise
    nia una atque eadem Patris et Filii et Spiritus sancti autem genus est, clausum tenere quod potest multi-
    in nobis virtus operatur, quoeperfectionem justis la- plici labore proficere, et ad usum seternoevitse fru-
    boribus proestat, ac bonse voluntati qusecumquesunt ctum exhibere justitise. Moneo ergo ne quis in terra
    optima subministrat. Unum est sane et pernimium, abscondat thesaurum suum, hoc est, ne quis terrenis
    quod ex illa misericordise sede descendit, in quo sibi actibus ccelestisanimse dignitatem deputandam pu-
    quotidie juste possit mortalis homo gloriari: hoc est, let. Illius autem thesauros tinea comedit, qui vani-
    refeclio pauperum et redemptio captivorum; si ta- tati servit, et vitara suam in hujus roundi pompa
    meu ipsam non aut jactantia dissipet, aut tristitia in- C
    ( constituit. Tinea igitur, dilectissimi, vermis est invi-
    grala conturbet. dise et avaritise, qui secreta cordis solus possidet,
    2. Auditis ecce evangelistam dicentem : Venite, solus quse sunt in abditis congesla consumit. Furem
    benedictiPatris mei, possidete mecumregnum cmlo- vero diabolum credite : qui ut bonis operibus in-
    rtttn promissumvobisa constitutionemundi. Esurivi, et: sidietur, objecta ssecuUpompa blanditur; el ut ho-
    dedistis mihi manducare; sitivi, et dedistis mihi bi- minem a consortio regni ccelestis excludat, auruin
    berc; nudus eram, et vestististne (Matth. xxv, 34-56). manibus ingerit, argentum oculis opponit, gemmas
    Videtis eFgo quod si gloriari cuiquam oporlet, non collo inserit. Ita superbiam nutrit, et desideria carnis
    iiisi in hoc opere conveiiit gloriari, in quo pasci ac stimulo cupiditalis accendit; quse sicut Scriptura di-
    vestiri se Dominus prsecipit; et in dies famem suani cit, mergunt hominem in interitum (I Tim. vi, 19).
    porliuncula panis fracti postulat saturari. Si vultis Non dubie autem Ule pcenis exonerat profundmn,
    crgo ut non sit inanis gloriatio, primo loco abundan- quithesauros suos prsemittit ad coelum.Audite quid
    tibus eleeraosynissuromi regis redimamus amicitias : Dorainus offerat : Venite, benedicti Patris mei, pos-
    et ut nobis pateat coeleste regnum, omne misericor- sidele mecumregnumpromissum vobisa conslitutione
    dise studium convertamus ad Dominum. In cujus> mundi. Esurivi, et dedistis mihi manducare; silivi, et
    amore non otiose aut negligenter pauperum tractan- jydedistis
    ] mihi bibere; nudus eram, et vestisds me
    dse sunt lacrymoe: ne ille qui totum orbemsolet pas- (Matth. xxv, 34, 36). Quis dubitet posthanc vocem,
    cere, ad nostram confusionem inter mendicos videa- de hoc sseculocum tota patriraonii sui pompa mi-
    tur esurire. Contemplare denique singulorum neces- grare?Slultitioe profecto vanitas est, vitiura in ele-
    sitates, et noslri erga miseros soUicitudinem Sal- ctione meritorum, plus mundura eligere, quam cce-
    vatoris; et inteUigesibi esse Christum nostrum, ubii leste regnura, magis sseculoplacere, quam Christo.
    abundantiam videris lacrymarum. Nec enim longe tibii Si quis itaque vult locum invenire in ccelesti sede
    quserendus est Domiuus, si non sis avarus. Exspectatt non desinat indigentibus necessaria ministrare.
    nos ecce foris, cum Ula suorum turba faroulorum. 4. Sed forle dicat aliquis, Tenues sunt facultates
    Non enim libi errandum est oculo, ut dubites circai mese, non patiuntur tanlas erogalionis expensas. Si
    quem potissimum opus miserandseerogationis impen- tibi aliquis domum prseclaramhujus temporarise pos-
    das. Ipsum scias esse Christum nostrum, quem vide- sessionis offerret, nonne pretio collato undique num-
    ris nudum, quem aspexeris caecum,quem oflenderiss mos aggereres ; et si forte sacculi tui pondus non
    claudicantem, quem pannis involutum, quem videriss sufiiceret, rem tibi nccessariam mutuata pecunia
    PATROL. Llf. 23
    7IK S. VALERlANi EPISCOPI CEMELIENSIS ^16
    comparares, donec ampliata novo cespite posses- A necessaria sunl corpori, niliil vobisproderit (Jac n, 15.
    sionc gauderes ? Ecce possessio tibi regni coelestis 16). Quis non oderit tale genus misericordise,ubi oris
    '
    offerlur, et quidem parva pretii mercede taxala, elegantia infirmo pietas oliosa blandilur, et infru-
    quse possit etiam ab illo facile emi, qui non solet de ctuosoe coelo lacrymsc porriguntur ? Quid juvat alie-
    paupertatc causari. Videamus tamen quid sit quod lium Qere naufragiuiu, si negligas corpus expositum;
    a te nomine prelii postulatur, cibus, potus et ve- aut prodest animum excruciare dolore alieni vulneris,
    stitus. Ad hsec non invenio cui erogalio non quoti- si deneges poculura sanitatis?Non pascunt esurientem
    diana suppetat. Si requiras, forte horreis tuis an- blanda colloquia, nec vesliunt alienam nuditatem
    noiise species exuberat, et novas vini cellulas anliqui infructuosa consilia. Quid juvat fomentis mollibus
    gustus fama commendat. Quid tibi prodest servare palpasse roendicum, si non reficias fame mori-
    is.ta, si nescias lucrativis studere commerciis? Sed turum? Quod istud genus est misericordise, ut homi-
    dicis, Pauper sum. Numquid sub hac voce illis excu- nem velis vivere, et nolis in necessitatc servare?
    sare te poleris, quibus pretia specierum pro tempo- Crudelis estprofecto pietas, qucescitdolere miseris,
    rum sterilitate deponis ? Sine causa exiguilatein luse et neseit subvenire periluris.
    facultatis accusas : potes habere quod vendas, non 6. Quid ampUus1quserilis, dilectissimi, pro eroga-
    potes habere quod dones ? Non sine causa dictum est: B lione fracli panis ? etiamsi non fuisset vobis coele-
    Frange esurienti panem tuum (Isa. LVIH,7). Ad in- stis regni portio repromissa, sufficere peccatoribus
    liumanos puto pertinere istam sententiam, quorum deberet illa sententia, quse morlalibus spem futursc
    panes reconditos et incontaminatos solet caries exesa salulis et Isetitiara perpetuoe detulit securitalis. Nam
    cousuinere. Frange ergo esurienli panera tuum, ne si respiciatis ad vestri J2 laboris fructus et coele-
    pereat, et te a consortio regui ccelestis excludat. Ad- stis indulgentiam pietatis, mullo plus recipilis quam
    dit ad hsec, Et domesticos seminis lui ne despexeris datis. Ecce pro paslu pauperis in Evangeliis coelorum
    (Ibid.). Qui sunt domestiei nostri? Necessario om- vobis regnum promitlitur; prO erogatione fracti pa-
    nes qui nobis sunt nascendi lcge conjuncli. Quid est nis, et hospitii receptaculo, vel nudati corporis ve-
    quodl.i facieudis eleemosynis non est cujusquara ex- stimento, opem suam vobis invocantibus per pro-
    cipienda pensona, nec habendum electionis judicium ? phetas Dominus pollicetur (Isa. LVIII,9): in psalmis
    Quia res quoe necessitati servit, erogationis ordhiem juslitia misericordise vestrse in soeculumsseculicollo-
    non requirit. Quid autero tibi est opus quoerere utrum catur (Ps. cxi, 9). Si comparemus terrenis coeleslia,
    Christianus an Judseus, utrum hsereticus an geatilis, satis parvo conslat res tam pretiosa comraercio; aut
    utrum Romanus an barbarus, utruin liber au servus quanla pars est eleemosynsevestrse ad illa quoe vide-
    sit ille qui postulat? Ubi incumbit necessitas, non G tur mortalibus Dominus prsestitisse? Ecce nos da-
    opus est ut personam discutias : ne cum indignos mus terrena, ille coelestia; a nobis lemporanea of-
    misericordia segregas, Dei Filium pariter amittas. ferunlur , ille sempiterna largilur. Vttltis scire
    Unde autem scire possumus in qua parte terrarum quantum distent 'a ccelestibus donis vestri census?
    habitet Christus ? Ubique credendus est esse, qui to- In comparatione beneficiorum, non est eadem ra-
    tum noscitur possidere. tiO; divitias accipere perpetuas, et dare quoe erant
    5. Sequilur superiora : Tunc erumpet temporaneum peritura. Ante omnia illis lacrymis consulendum est,
    lumen tuum, et vestimentatua ante orieniur, et prm- quas nuper furoi1 crueiitse boslilitatis indixit. Nec
    ibit te juslitia, et claritas Dei circumdabit te. Tunc enim deest in quo se opere bona voluntas exerceat.
    clamabis ad Dominum, et Dominus exaudiel te. Ad- Nam, quod pejus est, niullos videmus de sua suo-
    huc te loquente dicet, Ecce adsum (Ibid., 8, 9). Et rumque redemptione sollicilos, quU)us niauus porri-
    hoc propter fracli panis particulam. Quain plus pulas genda est. Sed dicis, pauper sum. Nec nos quemquara
    acquires, si majora prseslaveris? Audite evangelistam suaderaus dare quod nou habet : sed cujus facultas
    dicenlem : Beali misericordes, quoniam ipsis misere- lam tenuis est, ul non possit redimere captivum, sal-
    bitur Deus (Matth. v, 7). Multi quidem gradus sunt tero illud quod est minimum addat ad pretium, ut
    inisericordise; sed requirendum est qui potissimum D vel parvo numnio videatur satisfecisse mandato.
    existant. Principatus misericordisc esl quidem lapso HOMILIAVm.
    manum porrigere, erranti viam salutis ostendere, in-
    firmos visilare, in tribulatione positos solatiis inhse- Ilem de misericordia.
    rere; sed illa est proecipue exspectanda, esurientem - 1. Multse causoe, dilectisshni, ex evangelica le-
    pascere, nudum veslire, captivum redimere, ad tem- ctione venientes in diversam partem animum tra-
    pus non habenti necessaria commodare. Invenimus hunt: quas si voluerimus sub unius materise propo-
    aliquoties proeterea mulla genera misericordise, qui- sitione disponere, necesse est ut causa causse impc-
    nus se vulgo studia humana commendant : quse cum diat, alterius negotii intellectum alter excludal.
    nullum exhibeant misericordisefructum, misericordioe Quando autem polest fieri ut non confusione multa
    lamennienliunturaffectum. Dehis enhn dicit Jacobus rumrerum autdicentis, autaudientis iropedia.ur inge
    in Epistola sua : Si fraler aul soror nudi sint, et indi- nium? Inter csetera ergo, dilectissimi, quibuspro me-
    geant victu quotidiano, dicat aliquis veslrum : Ile in ritis suis, beatitudinis gratiam evangelistacommemo-
    pace, eatefacimini et saturamini, tton dederilis cis qum rat fuisse collatam. interim causam misericordi_e
    717 IIOMILIAVlII. 7.8
    apud vos putavinius expouendam, quse quotidiauii A , 3. Audite Saloroonemdicentem : Fili, benefac. te-
    operis fructum requirit : csetera temporibus suis,, -CMm,conclude eleemosynamin sinu pauperis (Eecli.
    cum ususfuerit,"exseguemur; ut unaqusequeres cuml xxix, 15). Quisque ergo utilitatibus suis consulere'
    propriis viribus lixa constiterit, allerius causoemale- desiderat, non inviius pauperem pascat. Non deest
    riam non requirat. Ecce dicit Dominus: Beati mise- autem in quo quolidie possis lucrum facere, si ad ne-
    ricordes, quoniam ipsis miserebitur Deus (Malth. v,, cessitatem respicias paupertatis aliense. Nam dicit
    7). Miror, si post hanc vocem dubitet aliquis num- Scriptura : Eleemosijna et fide peccata purgantur.
    mum suron expendere, cum viderit justis lucra re- (Proverb. xv, 27). Ecce hic jejunis faucibus pastuiri
    spondere beneficU. Quid aulem prodest congestamt requirit, iUe miserabile vestimentum deesse sibi in
    auri massam sacculo custodire, cum possis quotidiei nuditate testatur. Satis crudelis est et nimium durus
    et bene facere, et expenssefenus pecunisereportare ?' quem non tangit dolor, cum partem corporis sui aut
    Beaii misericordes, quoniam ipsis miserebitur Deus. debilitas, aut nuditas, aut paupertas stimulat. Parum
    Gaudete, dUeclissimi,et securi donate, atque indubi- profecto sibi prospicit, qui non causse aliense neces-
    tanter expendile. Quis autem non certatim opes suas sitatis intendit. Nil tibi prosunt divitise tuse, si divi-
    larga per miseros erogalione dispenset, cum niulti- tiarum beneficiis non ularis. Nam pars mendicilatis
    plices fructus et duplicia dona se intelligat receptu- £J est, congestam secreto pecuniam possidere. Nescis
    rum? Ecce denique bealos Ulos Dominusin hac vita quod non recipit fruclum quicumque non seminat,
    judicavit, quibus in futuro misericordiam repromisit. juxta illam sententiam, quam superius commemora-
    2. Audile in alio loco Dominum dicentem : Omni vimus, Qui parceseminat, parce el melel (IICor. ix, 6)?
    pelenti le tribtte (Luc. vi, 50). Non est oliosum, di- Hsec est igilur exercendoe cullurse ralio, ut quanto
    lectissimi, qttod omnibus petenlibus eleeniosynam plus homo seminum lerrce commendat, tanto fuluris
    Dominus dare jubet. Sciebat necessario aliquoties messUius spes major accrescat. Qui non seminat,
    inler malos etiam bonos latere; atque ideo bonos otiosismanibus alios meteiites spectat. Nam qui inter
    malosque commiscuit, ne cum indiguos erogatio ni- cseleros agricolas plus laboraverit, plus reponet.
    miuni cauta prseterifet, etiam dignus misericordia Quando aulempotest fieriutborrea sua vacua despi-
    indonatus abscederet. Nulla esldiscretio postulantis; cial, qui semina multiplicato jugiter sulcolerrse com-
    nec est liecessitasexploranda pauperis; dantis, non miserit? Quidtibi prodest congeslis incubare diviliis,
    accipienlis fructus quseruntur. Non inteiest cui pe- si de his nullum lucruni capias? Videmusdehique fre-
    teuti eroges; non enim requirit Dominus utfum me- quenter inveleratam frugum raassam vetustate con-
    reatur ille qui postulat; sed quseiit quantum prsestet sumi, et vitiata temporibus viua nullis in posterum
    qui donat. Audile ad hunc locuni Apostolum dicen- Q usibusprofuturajaclari. Illud soluni aliquotiesDomino
    lem: Qui parce seminat, parce et metel (I Cor. ix, 6). magis intelligimus profuisse, quod renovandi gratia
    Profecto nobis prsestamus, quotiescumque miseris solet agricola indigenlibus commodare. Quidquid au-
    subvenimus, lucrum nostrum est, nostrarum eroga- tem avaritia servaverit, aut sestas nimia decipit, aut
    tio faeultatum. Nam si Tespicias ad spem futuraere- vetustas ingrata cOiisumit, aut tinea damnosa cor-
    tributionis, fenori traditur quidquid esurientibus rurtipil. Hoe solum sibi homo reponit, quidquid causa
    minislratur, ita dicente propbela : Beatus qui inlelli- miserationis expenderit. Nam ita dicit 13 Dominus:
    gil super egenutn et pauperem, in.die mala liberabit Thesaurizatevobisthesaurosincmlo, ubi rieqtte tinea
    eum Domimts(Ps. XL, 1). His omnibus fidejussor est consumit, nec fures effodiunt el furantur (Malllt.
    Christus, qui dicit: Ego vo!)is in cenluplum red- vi, 20).
    dam (Mallh. xtx, 29). Insuper etvila selerna promit- k. Provideamus ergo, dileclisshni, ne facullates
    titur; impielati et avaritisejudicii districlio reserva- nostras vermis avaritioeexleririinet. Prsemittamus il-
    tur, ita evangelista dicente : Cum venerit Filius Ho- luc opes noslras, ubi nullus fur irruat, nullus insidia -
    tninis in inajeslatesua, et oinnes angeli cum eo, tunc tor incendat. Coromenderousdivitiasnostras Domino
    segregabit omnes ab invicem, oves a dextris, et hm- diceuti: Nolite vobis ihesaurizare thesauros in terra
    dos a sinislris; dicensillis quia dexlris sunt: Venite, !)JJ (Ibid., 19). Quisquis enim facultates suas inopere Dei
    fitii mei, possidele mecutn regnum cmlorttm.Esurivi, fideliter erogaverit, in parte ccelireconditas ac repo-
    et dedistis tniltimanducare; silivi, et dedistis mihi bi- sitas sub juslo fidejussore custodit. Nemo sapiens ad
    bere; Itospeseratn, et collegistisme; midtts eram, el hujus sseculiornaaienta respiciat: quse dum lempo-
    resiistis me. Dicet illis qui a sinistris stint: Recedite raliter voluntatibus horoinum serviuntv auimis possi-
    a tne, maledicti,in ignem mternitm.Esurivi, el non de- dentis illudunt. Duo sunl genera diviliarum : rinum
    disiis mihi manducare;siiivi, et nondedistis mihi bi- quOd suadet ad mortem, aliud quod ducit ad vilam.
    bere (Matlh. xxv, 51, 52, 54-56, 41, 42). Cogitemus Divitiseniorlis sunt, incubare facultalibus alienis, et
    ergo, dileclissimi, et provideanius ne nos relribu.ie coacervatara pecunianl infeUciurolacryinls compara-
    impietatis inveniat. Nam sicut in pascendis Vestien- tara in diem annumerare sseculi hsereditatibusprofu-
    disque pauperibus placatur Dominus, ila lsediturin turam. Illseintegrse et incorruptse divitise,quibus ani-
    contemptu miserorum; cui tanta est cura infeliciiim, moeredimuntur, quibus peccata purganlur. IUiusdi-
    ut sibi datum judicet quidqiiid inopeni aul vestit aut vitise acceptahiles Deo sunt, cujus largitate pauper
    reficit. alitur, nudus vestitur, captivus redimitur, vinclus
    719 S. VALERIANl EPISCOPI CEMELIENSIS 720
    absolvitur, coelestisregui hsereditas comparatur. Nolo A } per miseros dispeiisata, ut quanto plus homo erogaf,
    illas divitias, quse quotidie augmento suo famem fa- tanto fenorisplusreponat. Sic multis seminibusmulta
    ciunt, et in posterum dignitatis suse llore nudaise, parturiunt, ac multis parturientibus multiplieata
    amatores suos esurire patiuntur. consurgunt. Audite de hoc quoque Dominuradicen-
    5. Recurramus denique ad Scripturas, et intelli- tem: Qui parce seminat, parce et metet (H Cor. ix, 6).
    getis in comparatioue divitiarum sub meliore sortc Si ergo videtis quod qui parum serit parum metet,
    stare pauperiem. In castigatione enim avaritise Do- ita et qui parura erogaverit, parum recipiet; qui nihil
    minus quemdam divitem apud inferos Abrahsepatri serit, nihil reponit; ita fit ut qui parum recondit, in-
    nostro ita supplicasse assignat, ut mendicum Lazarum vitus ssepejejuuet. Quando autempotestfieriuthomo
    in sublimiori loco residentem mitteret, qui refrigera- horrea sua plena magnis frugibus videat, qui nihil
    ret os ejus, ef sestuantia siti labia restingueret. Cui seminis terroe commendat? Si vultis ergo, ut fructus
    ita traditur fuisse responsura : Fi/i, recordare qtda lsetitise colligamus, Iargius in lacrymis seminemus :
    recepisti bona in vila lua, et Lazarus simililer mala; Qui parce seminat, parce et metel.
    nunc aulem liic consolalur, tu verocruciaris (Luc. xvi, 2. Invenimus frequenter hominem, qui cum esu-
    25). Videlis quod qusedam vices studia bonorum ac rienti semel eleemosynam dederit, mandatum se per-
    malorum hominum manent, quas studio iiiisericordi_eB ] solvisse credit. Nonigitur deficientesfame artus unius
    convenit proeveniri; ne iiifrucluossedivitise adversum diei pastu refecisse sufficiet : sine causa atitem una
    se ultrices crhninmn flammas accendant? Paremus die bonus est, qui altera descendit ingratus. Nam
    itaque nobis, dilectissimi, apud Dominumlocum gra- prsecedentis misericordioe beneficium perdidit, qui
    tise, et viam vitse noslrsc munificentia et largitate putat esurienti semel sulucere quod donavit. IUeau-
    niuniamus. Affectuum nostrorum labem apud Domi- tem ad Dominum integros misericordioefructus prse-
    num prsemissasatisfactioue purgemus, respicientes ad mittit, a quo pauper numquam tristis abscedit. Jugi
    illam propheticam sententiam quse dicit: Qui semi- medicamine opus est medico, ut gemitus alieni dolo-
    nant in tacrymis, in gaudio tnetent (Ps. cxxv, 5). Si ris excludat: quia infirmitas quoe in diem crescit,
    quis ergo conscientiam suam diligenter inlerrogat, medicinam in diem requirit. Sed nec minore cura
    non otiosis auribus ista suscipienda putet. Non enim nobis providendum est, ut abundantibus eleemosynis
    poteris in illa die futuri judicii aliter invenire refri- curemus, si quid in nobis cruentum, si quid est sor-
    gerium, nisi vulnera tua aut curaveris refectione pau- didum. Non eniirt statim sanantur vulnera quse semel
    perum, aut laveris inundatione lacrymarum. Profu- laveris. Soepeexcisi corporis medicina repetenda est.
    sius autem ipsi flete, et iacultates vestras flentibus Si vultis itaque, dilectissimi, ut dies vitsenostroenuUa
    erogate, ut fnturis temporibus inter coeteros gaudia C ( avaritiseculpa contaminet, non claudamus aures no-
    metentes, fructus misericordisecolligatis. stras ad clamorem infelicium, nec avertamus oculos
    HOMILIAIX. nostros a nudilate miserorum. Nemo autem sibi pu-
    tet perire, quod pauperibus donaverit. Nam sicut
    De eademmisericordia. mendicitas inhuriianitatem sequilur, ita opulenlia hu-
    1. Quoliescumque,dilectissimi, charitatem vestram manitatis studio comparatur; ila prophela dicente:
    pro studio religionis admonere opus est, toties nobis Qui dat pauperibus,numquamegebit; qui vero averttt
    illa sententia evangelicselectionis occurrit, qusefuturo fdciem suam, iri maxima penuria eril (Prov. xxvm,
    judieio inter bonos malosque discernit: quam si quis 27). Ecce aures vestras clamor esurientis increpar,
    neglexerit, lacrymas metet; si quis excoluerit, abun- et jejunis faucibus januam tuam sonus vocis deficien-
    dantissimos leelitioefructus acquiret, ita evangelista tis accusat. Quare tibi noii occurrit Ula senteutia :
    dicente : CumveneritDominus in majestate sua, et se- Bealus qui inlelligitsuper egenttmet pauperem; in die
    gregaverit malos a bonis, dicel ad iltos qui a dextris mala liberabit eumDominus (Ps. XL,1)? Satis illum
    sunt: Venite, possidetemecumfegnum cmicrum.Esu- negoliatorem constat stultum, qui recondilum sac-
    rivi, et dedistis mihi manducare; sitivi, et dedistismilti culo lenet nummum, de quo inde potesthabere com-
    biberc. Dicetel ad itlos qui a sinistris sunt: Receditea D
    ] mercium.
    me, maiedicti, inignem mlernum. Esurivi, etnon de- 3. Sed quod pejus est, avaritioemulta consenliunt.
    distis mihi manducare; sitivi, et non dedistis bibere Hic ne misereatur pauperi, obstrepit vocem postu-
    (Maiili, xxv, 31 seq.). Quicumque ergo, dilectissimi, lantium conturbatione sermonum: iUe, ne audial,
    vestrum ad illud ccelestisregni consortium venire de- aliud audisse simulat. Salis raisera est ista vivendi
    siderat, primo loco paupertati manum porrigat, nec conditio, ut homo dum sludet avaritise, auribus suis
    alienas lacrymas otiose respiciat; quia unumqueraque gravitatera conetur imponere. Respice ad iUam sen-
    sive boni operis, sive mali sententia relributionis tenliam quse dicit : Qui pauperi miseretur, Deo fe-
    exspectat, ita Domino dicente : Qumcumquesemina- nerat (Prov. xix^ 16). Quare ergo dubitet 14 aliijuis
    verit homo, iila et metet (Galat. vi, 8). Inter csetera indigentem pascere, cum videat se ista Chrislo no-
    ergo, dilectissimi, quibus religiosse vitsestudio opera stro in pauperis.refectione conferre? Sunt aliqui, qui
    apponimus, non praetermittamus necessitatem pau- miserabilem mendicitatem spe procrastinatsehuma-
    perum, ne perdamus infelicium commercia lacryma- nitatis iUudunt; qui cum excusare postulantibus eru-
    runi. In hoc enhn stat apud Dominumratio pecuni.e bescunt, miseros promiltendo decipiunl. Ecce hic
    721 HOMILIAX. 722
    '
    ' 5. Ecce
    dicit, Clavis deest, custos absenl-at; cum prhvmm A . imminet tempus, dileciissimi, justse relri-
    fueris reversus, accipies. Nou cogitas iUam seuten- butionis et promissse in coelestibusmunus hoereditalis.
    tiamSalomoiiis, quse dicit: Ne dixeris, Abi el rever- Erogemus ergo el expeudamus in hoc sseculo, si vul-
    tere, cras ego dabo, cum possis statim benefacere(Prov. tis partem divitiarum oblineamus in coelo. Audite
    ni, 28). Unde scis quid contmgat sequenti die? Dicis, Dominuin dicentem : Thesaurizale vobis thesaurosin
    Cuni prirouni fuerit reversus, accipies-: quando est cmlo (Mattli. vi, 20); et alibi: Facile vobis sacculps,
    illud, esurienli ut villicus tuus redeat, qui forte te vo- qui non veterascunl (Luc. xn, 33). Bene, dUectissimi,
    lente frequenler absentat ? quando est, ut ad cla- Christus nosterboni operis fructum pensata faculta-
    niantem illa fastidiosa seeretorum luorum claustra lum qualitate disposuit; ut in faciendis eleeroosynis
    dissUiant, quse dum luoe serviunt voluntati, nesciunt hec dives, necpauper excusare se possit: ita uthuic
    aperiri? Dicis, Cum fueris reversus, accipies. Quid si qui plurimum possidebat, thesauros juberet erogare;
    nudumgravior solito tempestas csedat? quid si defi- illum quem noverat paupertatis squalore sordere,
    cientes fame arlus exitus vicinse mortis excipiat? esurienti panemjuberet frangere. Quoe autem lam
    Quis non judicet tuo judieio depulalum morti, quem vacua horrea, qusesustinere non possint tam lenuem
    videt tuo beneficio potuisse servari ? Cum fueris re- erogationis expensam ? aut qui lani miseri census,
    versus, accipies. Cujus fide redit, quem virtus tota fi i quos possit conturbare mendicus?Facile sane et sine
    deslicuit? aut qua spe domum repetit, qui pridie difficultate potest implere mandatum, cui ultra pos-
    confusus abscessil? sibilitatem nmil constat nnpositum. Scio quidem cen-
    4. Deponamus quod promissioni tuee redeundo sa- sus tenues frequenter bonse voluiitati obsistere, ila
    lisfaciat, forte sub hac qua pridie conditione venturus. ut non sit in quo se opera pretiosse cogitationis ex-
    Satis justius plane est, eleemosynam statim negasse, tendant. Sed si illa quse majora sunt implere non pos-
    quam esurientem spe promissa decipere. Audite Do- suraus, vel hsec quse parva et facilia sunt non prse-
    minum dicentem: Frange esurienti panem tuum. (Isa. termittamus. Frange esurienli panem. Ad hsec quis
    Lvni, 7-9).Requirsunussi vultis, dileclissimi, qoa fract us non devota mente respondeat, quamvis paupertate
    panismercede penselur. Ecce dicit Dominus: Frange oppressus sit, et tota victus mendicilate suspiret?
    esurienli punetn; sivideris riudum, vesti eum; et dome- Alioquin aut nimium mendicus, aut satis vanus est,
    sticos seminis hii ne despexeris. Tunc erumpet tempo- qui in facienda eleemosyna hon est fracti panis ero-
    raneum lumen Ittttm, elveslimenta lua cilo orienlur, et galioneconlentus. Sed dicis : Multa minutatim dis-
    prmibit ante ie justilia, etclaritas Dei circumdabii te. pensata massam faciunt. Verum est : sed quantum
    Tunc exclamabis, et Deus exaudiel te; et dum adhuc est istud ad iUud quod dicit Dominus : Ego vobis red-
    loqueris dicet, Ecce adsum. Videte, dilectissimi, quan- C < dam in ceniuplum, insuper et vitam mternam (Matth.
    tum nobis constet erogatio tenuis expensoe,ut ad pe- xix, 29)? Tu tamen, qui tam invitus fracti panis por-
    titionem nostrain tautee majestatis Dorainus dignetur liunculani porrigis, quid faceres, si a te auri pondus,
    occurrere. Nam et alibi dicit: Qui dederit uni ex mi- si argemi pretiosum talenlum, aut aliquid integrum
    nhnis istis calicem aqum frigidm, amen dico vobis, peteretur ? Nescio, si tu aliquando dato magno pre-
    quia non peribit merces ejus (Matlh. x, 42).In hoc loco lio captivum redimas, qui deretam parva suspiras.
    voluntas requiritur, non facultas. In raaximis enim Qui pauperimiseretur, Deo feneratur (Prov. xix, 16).
    affectum inlegrec devotionis ostendil, qui in miiiimis Unde, dilectissimi, moneo ut nemo partem divitiarum
    votum miserationis exhibuit. Unusqiusque ergo, dile- Deo subtrahat, qui justis laboribus non diflicilem
    etissimi, prout habet, ut potest, eroget, largiatur, ex- -boni operis fructum reportat, cum misericordise mer-
    pendat. Nemo claudum refugiat, nemo surdum non cedem multiplici miseratione compensat. Non dubi-
    audisse se fingat, nemo debUimanus subtrahat, quia temus itaque erogare, non dissimulemus expendere.
    omnia ista in retributione consistunt. Vestire enim Maxima enim semper fuit apud cultores terras ispes
    pauperem, corporis sui est operuisse nuditatem; lu- alendse vitse, ex abundantia seminasse.
    crum autem niagnum est refecisse mendicum. Sic HOMILIA X.
    enim dicit Dominus: Qumcumquefeceritis uni ex mi- D
    tiimis isris, mihi fecistis (Matlh. xxv, 10). Tanta est De parasilis.
    enim apud Dominum nostrum cura miserorum, ut sibi i. Quotiescumque, dilectissimi, prostudio discipli-
    prsestitum putet quidquid egentibus erogatio .mise- . nse, ad confusionem malorum, opus fuit bonarum par-
    randa contulerit. Videmus igitur aliquoties inter tiuin virtutes exponere, mullum amicitiis honoris exhi-
    abundantis vini frumentique commercia egentes vi- buimus, cum singula qusequepro suis meritis laudare-
    duas, quas sexus et senectus decepit, qtiibus nec la- . rnus : preeferendofraternse conjunclionis studia, quse
    borandi, nec providendi virtus suppetit. Satis ille im-• _pacis et charitatis juncta consortio, vitam perfectse
    "
    pius est, 'quem non ad misericordiam provocat aut; religionis instituunt. Sed dum assidue singularum re-
    " infelicitas
    desolationis, aut infirmitas senectutis. Vi- . rum causas curiosus inquiro, et honestis actibus offl-
    demus, et quod pejus est, frequenter multitudinemi cium sermonis accommodo, multum in ipsis amici-
    captivorum nudis errare corporibus. Quid tibi pro- liis quod mihi displiceret inveni. Unde ne quid in
    dest abundantia divitiarura tuarum, [si ia conspeclui adulatione bonarum parlium sublraxisse videar di-
    tuo unus algeat, alter eswiat I sciplinse, ausus sum inter iUas inimicitiarumculpas
    725 S. VALERIANI EPISCOPI CEMELIENSIS 72i
    etiam amicitias castigare, si tamen amicitisedicendse A nulla tamen inter exspeetantes lenetur eulpa peccali.
    sunt, nbi operatur injuria multis acta vulneribus. In Ecce instruilur acies poculorum telis ai-roata. Ex-.
    quo loco ad excusandara exsecrabilis erroris invi- spect.atur primum in contentioiie verborum victoria :
    diam, aliquanti forte lusum prsetendant, etpoeoalibus nec finis ponitur, donec abundantibus lacrymis aspe-
    causis lselitioenomen imponant. Ferat hoc quo libet ra quseque poculorum temperentur. Polluere est ma-'
    anirao, qui hujusmodi contumeliis subjacere eonsue- gis quam exornare convivium, exspectare infelicium
    vit. Ego ibi amicitias excessisse omne genus eaptivita- pugnas amicorurn : si tamen amic: dicendi sunl, qui
    lis puto, ubi nec loesoirasci, nec irato, convenil vin- captivorum lege serviunt, et gladiatorum more pa-
    dicari. In quo loco, dilectisshni, quem ex 15 duo- scuutur. Datur misero inler ciborum novitates, vini
    bus infeliciorem judicem, nescio : ulrum illum qui liquores, quidquid viUus,quidquid asperius, ut in tan-
    aliena deformatione vivit, an islum qui corpus suum ta rerum abnndanlia incertum sit utrum esurire aut
    ludibrio prostiluit et illusionibus tradidit. Nemo milii sitire sit melius. Minus plane ludibrio subjacet tene-
    in talibus causis patientise nomen imponat: ad luxu- brosis sedibus deputata captivitas ; ubi quamvis sus-
    riam profecto pertinet poena, quam irascentis inimici tineat homo durum dominationis imperium, accipit
    non extorquet injuria. Sed forte islis dauda venia sit, tanien ex ipsa rerum necessiiate solatia. Non enim
    quos ad omnem contumeliam paupertas trabit, et in- B habet, in quo possit erubescere, cui necesse est in-
    felix penuria luxuriantibus plagis subjacere compel- vito servire. Velim tamen scire, dilectissimi, inquo
    lit;qui dum necessitati serviunt, contumeliis acquie- reficiat exspectantis animura injuria deforinilatis alie-
    scunt. Esto ut his patientiam causa improbsepauper^ nse. Asseranl fortehujus rei amatores jocis ista prse-
    tatis indicat; quid de illis judicamus, quos aliena stari: quasi re vera desit unde homo non requirat.
    pascit contumelia? Qualis iste gradus est amicilia- 4. Ostendara vobis, si placel, oblectainenta non
    rum, quem vinxit poeiia, asperavit injuria? aut quoe incommoda, quoe facile omneiu tabescentis anhni
    illi potest esse gratia famiUaritatis, ubi est quotidie possint mccslitiamremovere. Ecce infaniibus quam
    poenavenalis ? sunt verborum admiranda principia : ubi primum in-
    2. Erubesco quidem, dileclissimi, in confusione formis littera vocabuluin matris operatur, ct dislantis
    miserorum quos fames improbse cupidilatis iUexit; syUaboegemitus patris iiomen ordilur? Quis autem
    sed multo plus illorum actu et conversatione suspiro, ibi lsetus non sit, cum inter illa sermonum dura ru-
    apud quos poenaUsamicitia tristiliam removit, et Ise- dimenta, luctantes labiorum sonos rudis lingua deci-
    titiam cruentus anior familiaritatis exegit. fnfelices pit, et os trepidum stillantia verba destiluit ? Quod
    quidem illos judico, quos ad jugem contumeliam vcn- si forte spectaculis delectaris, habes equorum, licet
    ler invitat, et ad omnem injuriam gula numquam " aliquolies periculosa, salis tamen grata certamina,
    poculis exsaliatura sollicitat. Sed istos multo infeli- cumplagis gradu concito ventos aut timeant autra-
    ciores puto, qui aroica instigatione pugnas instituunt, piunt. Nec paruin Isetitiseconferunt illa studia vena-
    et inter fluentes mero calices alieno sanguine satian- tionum, et canibus acla certamina, quoe nec pericu-
    tur. Ecce hic convivium instituit, et votivo quodam lis, nec damnis conslat exposita : cmn hic in confli-
    apparatu undique greges adulanlium congregavit. ctu semuliscursibus aurito lepori imminet, ille argu-
    Inter quos procedit parasitorum gttla : cui consuctu- tis naribus cervi vesligia latentis inquiril. Qusetamen
    dinis est injuriam mero vendere, et poculis scissa dimittenda sunt sscculo, in quo antiquo sestual errore
    plagis vestimenta sarcire. Videte ergo, quomodo isti luxuria. Nos vero aliter decet, quos Clirislus noster
    ferant odiorura. causas, apud quos crucntas esse pla- suis legibus vinxit; et ab illa superstiliosoe gentilita-
    cet amicitias. Quid non invenit infelix ac danmosa tis stultitia segregavit. Licet nec nobis desint specta-
    luxuria? Ecce fit speclaculo homo homini: et ad ex- cula, quse tristiliam relevent, et anxium curis ani-
    cilandam lsetitiam aut sermo lurpis, aut vultus exigi- mum sufficienler obleetenl.
    lur foeditatis. Huic denique maiiducanli barba velU- 5. Ponamus nobis ante oculos illas pugnas mar-
    tur, illi bibenti sedilia sublraliuntur; hic liguo scis- tyrum, et intuearaur admirabilium exempla yirtu-
    sili, ille fragili vilro pascitur. Tanla est igiiur libido D tuin; et videbilis subito accrescente lselitia cedere
    ndendi, ut putentmiseri nullum sine lsetitia transire omnes infeliciuro sestus animorum. Cui autem noii
    convivium, nisi in cibos verterint aut vestimenta cor- lsetitiam paret pugna, juslis partibus succedente vi-
    porum, aut rainisteria poculorum. Quaniis aulem pu- ctoria, quam ferus hoslis admotis torraentorum sti-
    talis miseriis ista constare? Ecce quidquid detrimeuti niulis in sanctorum persecutione composuil? Quis igi-
    mensa feccrit, insaliabilis venter acquirit. Nam qui tur non rideat, quis non lsetussil, cum videat mililcm
    bujusmodi voluplaf.bus servit, etiam mercedein la- Chrisli nostri suppliciis exsullantera ? crubescenle
    boris sui aut bibendo conterit, auf, vapulando con- persecutionis anctore, victum plagis cessisse torto-
    sumit. rem? Si quis forte dulcisoni caiilus delectatur au-
    3. Sed hsecante omnia iUisimputanda sunt, quselse- ditu, ad psallentium prophetarum choros soUicitala-
    titisecausa ad tam feedumministerium gradum amicitise lius corda convertal. Impleatur os nostrum coele-
    et familiaritalis inclinant. in meliore profecto statu est stium exsultatione psalmorum, referente Chrislo
    apudDominumservitus, qusestandi lege deputato pa- nostro gratias, qui spe redditse salutis in houore no-
    retofficio. Est illi iuter aceumbenteslocus ridendi, et minis sui jugiter exsultare nos voluit. Hoecsit exsul-
    725 HOMILIA 'i~ /2j
    tatio cordis nostri, ut die nocluque Isetemur in Do- A -.-.mtis nostrse, ut malorum actuum ordlnem nobis
    niiiio. Hoc est aulem exsultare, mandatis Domini imputemus, bonorum Dei virlulibus nscribamus. Cilo
    tota meute servisse. Mandatis aulem Domini servit, aulem ille ad se imperium diabolicse potestatis ad-
    qui vitam suam ab omni vitiorum contagione custo- mittit, qui divinse majestalis solatia non meruerit
    dit. Ille vitam suam custodit, qui fidem proximis suis . obtinere.
    cTxhibet,pacem diligit, amicitias colit. Hoc est igitur 3. Sperandum ergo in Domino, oitboni simus : et'
    amicitias colere, alienam iracundiam moderationis cum boni fuerimus, in Domino gloriandum. Audite
    studio sustinere, et ferventes fratris animos patien- Apostolura diceiitem : Quidhabes quod non accepisti?
    tia temperare. Ita est, utfuturo judicio inter cseteros Si accepisti, quidgloriaris, quasi non acceperis(lCor.
    ineulpatus incedas, si de Christo nostro in his omni- iv, 7) ? Heecactuum nostrorum perfecta glorialio est,
    bus qusediximus, te probalum castigatus exhibeas. si gloriemur in Domino, apud quem victoribus virlu-
    HOMILIAXI. tum corona componitur. Ibi sane de se hominem glo-
    Qui gloriutur, in Domino glorietur. riari oporlet, ubi pro nomine Domini voluntaria
    1. Non recte sentiunt, dileclissimi, qui putant vi- crucis poena succedit: quse tamen glorialio hunc ha-
    tse ornapienta proprio labore componi, et sine adju- bet fructum, si auxiliante Christo merealur eflectum;
    lorio onnipotentis Dei yirlutum posse merita com- B nain propheta in hoc loco dicit: Nisi Dominus mdi-
    parari. Si ergo Dostrum est tantum q_uodboni su- ficaverit domum, in vanum laborantqui mdificanteam,
    rnus, quarevitiis sulijacemus? aut si ex nobis descen- in vanum vigilanl qui custodiuntedm (Ps. cxxvi, 1).
    dit omne quidquid potest hommem aut ornare aul Videtis ergo quod nec sine Domino quod bonum est
    salvum facere, \Q quare pereundi lege concludimur? -Edificari, nec sedificatumsine Domino poterit custo-
    Omnem profecto modum sacrilegae superstitionis ex- diri. __Edificatiodivinse hujus domus sedificalio est vi-
    cessit, qui in laboribus justis partem Deo sublrahit, tsc nostrse, quam oportel divinsemajestatis auxilio
    a quo sapientioespiritum accepimus, qui totum ho- communiri. Rogandus itaque semper esl Christus no-
    rainem regit, et ad omne opus bonum mortalium ster ut in nobis bona nutriat, et exorandus ut nutri-
    mentes accendit, cujus est quidquid ex illa justitise ta custodiat; atque ila intelligentise nostrse corda
    sede descendit. Omnia itaque laborum insignia ad componat, ut omnia quse bona sunt, glorise coelestis
    Deum referenda sunt, ne sancti Spiritus dona rescin- potestati assignet.
    dat. Nimise autem prsesumptionis est vitium, impe- 4. Stultilise vero genus est, ut homo suum esse
    rafore pugnante militem solum palmam velle repor- judicet quod laboravit, qui in alterius potestate con-
    tare victorise. Sane si vultis potestis agnoscere cui sislit. Ecce hic modo divitiis exsultat,modopauper-
    mala, cui bona debeant impulari, propheta dicente:' C tate suspirat: si in roanus nostras sunt bona nostra,
    Eonilatem fecisti cum servo ttio, Domine (Ps. cxvm, quare non cum volumus aut penuria cessat, aut di-
    65). Item alibi : Dixil insipiens in corde suo : Non vitise perseverant? Hic modo sanitatis vigore attolU-
    est Deus (Ps. xm, 1). Videtis ergo, quod bona nostra tur, modo infirmitatis dolore vexatur : si in potestate
    Divuiitati debemus ascribere; mala autem humanis hominis esset vitse nostrse salus, numquam periclita-
    moribus imputare; quia ut bor.a procuranle Domino retur mendicus, nec moreretur infirmus. Requirat
    creantur, ita mala diabolo auctore nascuntur. denique unusquisque inilia vitse suse, et auctorem
    2. Sed ut inlelligatis vitam Dei munus esse, mor- quserat generis humani, quis corpus formaverit, quis
    tem diabolo suhjacere, audite evangeUstam dicen- memhra composuerit, quis terrenam materiam In
    tem : Venite,filii, possidelemecumregnum promissum humanum usum fecerit vegetare. Nonne hsec omnia
    vobis a conslitulione mundi. Esurivi, et dedislis mihi Dominus Sapientia procurante constituit? Cum ergo
    manducare (Matlh. xxv, 34, 35). Aliis vero dicit: JRe- non sit nostrum quod sumus, quomodo nostrum est
    cedite a me, maledicli, in ignem mlernum, quia non quod habemus ? Slultitise genus est, ut cum alii de-
    dedislis rai/ii manducare (lbid., 41). Videte ergoquod beas vitse beneficium, tibi ascribas ornamenta virtu-
    boni actus coelo serviunt, mali inferni sedibus depu- tum. Ecce hic honore exlollitur, ille sibi de corporis
    tantur. Divisio autem actuum nostronim est : cum D integrilate blanditur; hic divilias labori suo imputat,
    bene facimus, Chrisli sumus; cum mala operamur, ille scientiam doctrinse vigiliis assignat. Nec nos ne-
    in diaboli potestate transimus. Numquam enim dese- gare possumus omaraenta religiosse vitse vlgilantise
    rit Dominus voluntatem religionis studio florentem : studio comparari. Sed ibi Deus est, ubi integrse reli-
    nec desunt solatia divinitaiis, ubi sunt actus bonse gionis est animus, ita Apostolo dicente : Exemplum
    conversatioDis. Tunc sane nos bona deserunt, cum ejus qumritis qui in me loquitur Chrislus (U Cor. xm,
    deteriora succedunt: quia non dubie divino auxilio 3) ? Satis ibi vacillat humanum studium, ubi non re-
    destitmimur, postquam iniquitatis desideriis occupa- quiritur Dei auxilium. Nam non dubie periclitalur
    mur. Assistente igitur Deo ac Salvatnre nostro, sine fides, si non muniatur palrocinio divinitatis. » No-
    dubio dominatio diabolicse potestatis absenlat. Ubi strum esl igitur bonum velle, Cbristi vero perficere. )
    autem virtutum Dominus discesserit, facile hostis au- Nam ita Aposlolus loquitur : Velle adjacet mihi, per- I
    Iam vacuoepossessionis invadit. Una est itaque spes ficere autem bonum non invenio (Rom. vn, 18). Vides
    a Vide infra his Valeriani homiliis
    subjectam Sirmondi epistolam § 2 ac Patrum antiquiorum sententia?
    eidem appositas.
    7-27 S. VALERIANl EPISCOPl CEMELIENSIS .25
    ergo boiii operis voluntatero ex nobis deberedescen- A laboris sui Domind reservet, qui umciiique-pro meri-
    dere, perfectionem vero in Dei potestate pendere. tis coelestia dona coniponit. Qui gloriatur itaque, ;>.
    Quare autem aliquis mortalium fieri bona suo tantum Domino glorietur (lCor.i, 51). Omni ergo studio
    studio assignet, cum dicat propheta : Non esl qui fa- agendura est, dilectissimi, ut vitam nostram Domino
    ciat bonum, non est usquc ad unum (Ps. xm, 3) : et ita fides pura commendet, ne quid extollentia liumana
    Evangelista itidem doceat non esse bonum, nisi so- sibi vindicet, aut suis laboribus donet. Totura autem
    lum Deum (Matth. xix, 17)? Ergo videtis, quod si perdidit quod laboravit, qui propriis virtutibus fruclum
    quando boui videmur, bonilatem Dei operamur. Au- sanctitatis ascripserit.
    dite Apostolum dicentem : Vos estis templum Dei, si HOMILIAXn.
    tamen Spiritus Dei habitet in vobis (I Cor. III, 16). De bono conservondmpacis.
    Templum profecto Dei sumus, sed cura bene facimus. 1. SoUicili sint forte aUqui nialivolis exprobrare
    Si ergo temphun Dei est hoino, necessario Dei est verbis studium bonsc voluntatis, et timori aut igiiavise
    quod habemus iri templo. ascribere, si quando homo litibus cedit, et exulcera-
    5. Sed hsecbonis diximus. Verum non est Dei tem- tus injuriis ad omnem patientiam quielis amore con-
    plum, ubi convenit multitudo vitioruni. Nain ubicum- fugerit. Ad confutanda tam pravee menlis judicia,
    que crimina porriguntur, ibi diabolus dominatur. Ad B suflicere quidem deberet evangelicse leclionis adnio-
    illum scilicet respicit pompa divitiarum, qui sibi in nitio. Sed quod exnobis est, fidem rerum etsi exiguo
    magna domo vindicat principatum. Nos procuratoris sermone prosequiinur; atque ea quseplenitudo religio
    loco fungimur, si aliquid lucri fecerimus, referetur nis postulat, pro affectu quo charitati sludemus, volis
    ad Dominiroi; si damni, referetur ad procuratoris competeulibus adjuvamus : Ucet sciam anliquis legi-
    exitiura. Quidquid enim servus in domini posilus po- bus ita multos devicto amore servire, ut odUssemper
    testate laboraverit, necessario domini est. Habet qui- impugneiil quidquid servandee pacis cura suggesserit.
    dem servus gratiam laboiis sui, sed domino debet Siquidem id ipsurn quod dicturi sumus, multis divi-
    fructum operis impleti. Denique utUi servo ad hoc narum Scripturarum testimoniis approbemus, ita in
    pecunia creditur, ut domino duplicati fenoris lucra hoc loco Domino dicente : Diligite hiimicos vesiros,
    numerentur. benefacite his qtti vos oderunl (Matth. v, 44). Non du-
    6. Respicite itaque ad consuetudinem conversatio- bito quod aliquantis satis otiosmn et impossibile videa-
    nis humanee, et inleUigetis utifi servo ad hoc pecu- tur pro inimicitiis amorem deferre, pro contumeliis
    niam credi, ut domino duplicati fenoris lucra nume- gratiam' retulissej Et vere, dUectissimi, diflicile est,
    rentur. Nam ita in hoc loco evangelisla dicit, ad eum ut accepta injuria dolor non in quacmnque parlc
    qui lucrum a quadruplicatse pecunise reverso de per- C corporis deseeviat. Sed sapientis est supervenienlem
    egre domino porlavit : Euge, serve bone, qiiia in dolorem aut palienter ferre, aut fomentis moUioribus
    pauca fuisti fidelis, in multa le constituam, inlra hi lemperare. Infinita autem viftus est, odia vicisse be-
    gaudium domini tui (Malth. xxv, 23). Ita dominus neficiis. Nam ille inler caeterospalmarn perfeclee vir-
    laudatur in servo bono, servus bonus prsedicatur in tutis obtinet, qui ad vicem veneni pocula dulci nielle
    domino. Unde cavendum est ne quando quod ad glo- componit.
    riam boni operis pertinet, nostris virlutibus ascriba- 2. Primus itaque dilectionis gradus est charitalis
    mus, scientes quod non per jactantiam victorise co- affectum amicitiis jnulrire; integrse autem dileclionis
    rona componitur, sed per fidem et coniessionem est cumulus, odium amore repensare. Illud beneficiis
    Dominicse Passionis, quibus respondent bonorum ascribitur, hoc virtutibus deputatur. Additur prseterea
    operum studia. Hsec est illa pecunia, cui diximus ad ciunulum perfectse dUectionis illa sentenlia, quse
    17 coeleslis regni respondere beneficia. Hoc illud ait: Si esurieril inimicus tuus, ciba illum; si sitit, po-
    negotium justo fenore duplicatum. Hsec est illa retri- lum dailli; hoc enim faciens carbones ignis congeres
    butio meritis debita ac beatis laboribus repromissa. super caput ejus (Rom. xu, 20). Quicumque ergo tu
    7. Multiplicetur ergo in nobis pietas, fides, niiseri- . es, quem alieiieeinsolentise inquietat injuria, et dolor
    cordia, bonitas; ut cum veuerit Dominusfacere ratio- D conlumelUs excitatus stimulat; si vis perfectus esse,
    nem cuni servis suis, intremus m gaudium Domini animorum iracundiam moderatione compesce, et a le
    Dei noslri. Quod facUe obtinere possumus, si usque patientise bono odia improbse indignatiouis exclude :
    iri finem coelestiamandata servemus. Sed non otiose aut certe, si lantum vindicare desideras, miserere ab
    nobis laborandum est, ut mercede digni judicemur. liis qui ignorant salutem animse in hac dUectionis
    Juslis autem actibus facile honesta succedunt, si perfeclione pendere. FoTte odus odia compensentur,
    tamen non occupent artimutn pravse voluptates, quse et ad compensandum facihus vicaria injuria. Provo-
    non difTicilein ventos evanescunt, si non divinsema- casse quidem ad iraeundiam fratrem, crimen est; sed
    jestatis solatia requirantur. Quisquis ergo est in hoc provocatum non cessasse, deforme est. Ita enim odio-
    quo stat salus homini, religionis ordine constitutus, i rum semina abundantissimos iniquitatis fructus red-
    non extollatur gloria sanctitatis : sed magis fructum dunt, et sceleruni pcenas operantur, et cum auctor
    a Emendabis mecum et leges, duplicatm, ex ipso suhjicit auctor; Hoc Ulud negolhtmjuslo fenore DOTIJ-
    scripturse textu. COTELER. Monuin. Eccl. Gr. lom. U CATUM. i;! .
    pag. 545, b. — RestiUitionem conlirraant quse mox
    729 HOMILIAXII. 730
    litis eruliescit lralri satisfacere, et Isesus juslo, quan- A rant. Sed ipse sibi injuriam facit, qui litigiosi liominis
    tum ipse putat, judicio vindiclam illatse requirit 18 verba custodit: ipse se niaculat, qui altenus
    itijurise. dicta queritur inse fuisse collala. Plena victoria est;
    ' 5. Audistis ecce, dUectissimi,
    quibus pacis studia ad clamantem tacere, et non respondere provocanti.
    fructibus gratulentur, nunc discite quantis odia cri- Hahes enim mercedem et de tua patientia, et de fra-
    minibus incusentur. Sic enim proponit evangelista, tris medela, si oblivioni deputetur injuria; ubi enim
    Domirto dicente : Qui odit fratrem suum, homicidaest verbis verba succedunt, incendio fomenta prsestantur.
    (I Joan. m, 51). Videte utriusque partis retributio- Sicut nihil est deformius respondere furiosis, ita
    nem. Huic pro odio fralris homicidii macula ascribi- nihil utilius tacere provocatis. Nam sic accrescunt
    tur, illi vindicta pro parva eleemosyna prseparatur. inimicitisc, si cum alter se verbis defendit, alterius
    Respice denique et vide quanto le amicitia quietis et dicta alter accuset: nullus autem est finis inimicitiis,
    pacishoiiore circumdet, quantum tibi favoris exhi- nisiad tempus obtemperemus iratis. Dicis forte, Non
    beat, si adversus inimicitias amore contendas. Diligile est culpa, si illud quod dicit propheta feceris : Pone,
    inimicos vestros (Malth. v, 44). Longe autem minor Domine, cuslodiam ori meo, ei ostium circumslanlim
    fructus est, si amanlem te diligas. Alienis enhn mo- Idbiis meis (Psal. CXL,3). Si non vis injuriam pati,
    ribus servit, qui non amantem diligit; suis autem B religa plectrum oris tui, et obtura aures tuas, ne ad
    moribus servit,: qui amantem diligit. Ad illum neces- te irascentis fratris. verba perveniant; aut certe si
    sario charilatis gratia pertinet, qui inter duos prior pervenerint, silentio deputentur. Sicfit utconceptus
    affectum amoris exhibuit; qui amantem diligit, debi- furor virtutein perdat, si uno tacente alter solus
    tum reddit. Nam non est novum meritum, ubi alte- insaniat.
    rius preecedit offlcium : nec perfectioni ascribendum 6. Audite Apostolum dicentem : Dilectio proximi
    est, ubi muneribus munera, pi-semissis offlciis red- malum non operatur (Rom. xui, 10). Vultis scire quod
    durttur officia. Si esurierit inimicus iuus, ciba illum sil istud malum, quod gratiam fraternse dilectionis
    (Rom. xn, 20). Numquid dixil, Si esurierit amieus excludit? odia, rixse, simultates, lites, semulationes,
    tuus, ciba illum? Tu inimicum tuum pasce; nam ami- quse omnem cursum vitse prsesenlis infamant. Hoc
    cus ipse sibi prsestat ut non esuriat: quid autem ibi ergo malo absolutus est, qui charitati servit : nec
    operatur tua eleemosyna, ubi amicum pascit amicitia. habet in eo locum ruina vitiorum, qui calcalis odiis
    4. Videamus tainen quid intersit inter eum qui in- integrum charitatis custodit affectuin. Addit ecce di-
    digentem amicum pascit et eum qui esurientem ini- lectionis augmentum evangelisla, dicens : Dilige
    micum reficit, Ille gralise reddit debitum, hic exhibet proximum tuum, sicut temetipsum(Matlh,wu,W).
    niiserationis et virtutis exemplum. Gloriosurii est qui- C Videamus qui sit iste proximus, quem lanto sludio
    dem indigentem fratrem pascere, sed fortius est ini- evangelista commendat. Non ita propheta graduni
    mico in necessitate posito subvenire. Diligite inimicos parentelse aut necessitudinem consanguinitatis expo-
    vestros. Forte iili quem recens pulsat injuria, videan- suit, ut extraneos a gratia fraternse dilectionis exclu-
    tur ista non eonvenire rationi. Sed respiciat, quicum- deret. Proximus tuus est omnis homo, qui eadem
    que est, ad vitse suse quietem; et inlelliget quia inimi- tibi est Christianitatis lege conjunclus; proxiraus tibi
    cum dilexisse, vicisse est. Infinitum autem est, quan- est, qui ab Ecclesise consortio non videtur alienus;
    tum periculi homini incumbat, cum duos semulofurore proximus libi, quicumque est proximus Christi. Qui
    consimUes ad pugnam Ule diabolus magisler Utis ergo proximum diligit, Deum diligit. Ita qui Deum
    armaverit, cujus est consuetudinis ad instiganda odia diligit, oporlet ut Christi sui proxiraum veneretur.
    amaros portare ac reportare sermones. Quando est Propheta laudans conjunctionem fraternam dicit:
    autem ut iUe diero sine tribulatione transigat, vel JEccequam bonum el quam jucundum habitare fratres
    quartdo est ut ali illo nox sine hnpia cogitatione in unum (Psal. cxxxn, 1)! Quid in vita hominis est
    discedat, quem ira indignatione stimulat? Ntmiquam boroim, nisi pax, sub qua omnia quoesunt honesta
    profecto sine suspicione vitam ducet, cui est semper proficiunt ac religiosa nutriuntur ? Quid est jucundius
    necesse cogitare et timere quem loeserit. Summa ita- D quam ut omnes gentes uni Deo iii pace serviant,
    que cura sunt dolores asperi blando verborum medi- atque iii unius Domini laudem omnium populorum
    camiae temperandi, quatenus et durilia cordis pacis vota conveniant? Habitare in unum hoc est, inunum
    studio castigata mollescat. In quo loco beatos illos Deum credere, et in uno Dei Filio iideliter permanere.
    judico, qui verba labiorum suorum tacito ore custo- Hoecest mortalibus ulilis et jucunda conjunctio, ut
    diimt, et memores coelestium mandatorum aUenee non dividamus, sicut hseretici faciuht, Patrem a FUio,
    vocis contumeliam non requirunt. Cessant enim odia, nec FUium a Patre, nec Spiritum sanctum ab utro-
    ubi non reputatur injuria; nec habel uUamvirtutem que; sed credamus hscc tria nomiha per personas
    Iracundia, si desit unius in con.enlione persona. Ita " divisa, unius deitatis gaudere consortio. Ita fit ut
    •
    "duplex patientiam manet victoria : lioniiiiem vicisse cum hi unum convenerit, nullum sit in Ecclesia dissi-
    proprios animorum motus, et lemperasse mores dium charitatis.
    .llienos. 7. Yitemus ergo semper, dilectissiuii, odia: sed
    5. Scimus quidem, dUectissimi, quod aliquoties in ut odia vitare possimus, ante omnia causas vitemus
    contentioneverborum laceratis auribus corda suspi- odiorum, Primo loco cesset invidia, qute ad omneni
    -
    -751 S. VALERIANl EPISCOPI CEMELIENSIS 732
    litem auiinos humanse uienlis accendit, Nemo in A opus est bonilatis. Omuc denique poculum, rlile-
    comparatione personse alterius iiatales iofamet; et ctisshni, cujus aux^Iio medicina spem bumanse salu?
    non est quem insolenlia sui oris accuset. Cavendum tis operatur, ex aniaris speciebus et dulcibus conslat.
    ante omnia est, ne quid per coneertalionem simul- Quod si quis medicus rationis ignarus nequeat lem-
    tatis acerescat. Solet enim insanabiUs inimicilia ex perare, dum remedium quoerit, mortifera segris
    contentione descendere. In quo loco patientia opus venena componit, quse ita omnes extrmsecus dolores
    est, cui non sine fructu proprise salutis obsequeris. accendil, si trisles herbarum succos sequis nesciat
    Nam sicut illum qui iujuriam fratri inferl gravispec- miscere ponderibus. Ita et lex, dilectissiroi, quse
    cati manet culpa.; ita te maxima prolegit virtulis f-hristiaiia jura moderatur, ex amaris el dulcibus,
    corona, si accepla non irasceris injuria. Ille enim hoc e.st, ex anl.iquis et prsesenlibus instilulis est con-
    dilectionis plenus affectus est, si pblitteratis contu- dita. Nam ul esl peccaloribus ingrala, ita et juslis
    meliis, hifirmitatibus miserearis alienis. Scimus quod lota est verborum suavilate composita : in tantum,
    gloriosum est aliquantis, exspeclare benignis oculis ut his coeleste promittat regnuro , illis gehennse mi-
    poenas corporum aut dairoia miserabiUum faculta- netur incendium. In qua si quis sapiens novei'il hu-
    tum. Sed si qui simt isti, audiant Dominum dicen- miUtatis et pacis adjectione confectionis servare
    tem: Orate pro calumniantibus vobis (Malth. y, 44). B mensuram, nullam exinde dislrictioris juris paliet.ur
    Mulli accepta injuria vicariam contumeUaroparant, injuriam. Nam ut est facile aspera quseque pocula
    et vindiotoelocum animo lalrocinanti exspectant. Et mellis suavilate m|olIire, ita non esl difficile honestis
    ubi est Ulud quod Dominus dieit: Nemini malum pro aclibus antiqui juris amaritudiuem temperasse.
    malo redclenies (Rom. xn, 17)? Ac ne aliquid sibi 3. Si quis itaque 19 vestrum juslitiam amat,
    vindicaret iracundia, po testatis etiaro spem abstulit utriusque Teslameuli maudala a studeat, alque ita
    ultiouis, cum dicit: _lfi.it vindiclam , ego retribuam, noyeUis legUius serviat, nl illa quse sunt antiquitus
    dicil Dominus (Ibid., 19). Dimittat ergo unusquisque constituta nori prsctermittat. Sic ergo inaplebis legem
    fratri suo ex toto corde. Nullus recolat i._juriam, Christi, si nihil db antiquis aul pra_seiilibusinstitu-
    nenio quserat ira perseverante vindictam. Sint tibi tis sublraxeris veritati. Quis autem sapiens opus
    cuni inimico luo semper blanda, sed pura colloquia : justitise fructum neget esse bonitatis, cura audiat
    cessent oblreciationes, et cessant lites. Sic est ut a prophetam dicenti_m: Botvum mihi quod humiliasti
    te diligatur inimicus, si non addas causas quibus tne, «_ discerem justificationes tuas (Ps. cxvm, 71)?
    semper inflammetur iratus. Non dubito esse aliquos , dilectissimi, qui subhac
    HOMILIAXIII. sententia perfectam pulent stare justitiani, quse di-
    Ilem de bono pacis conservundm. C cit: Oculum pro oculo, deniem pro dente (Levit, xxrv,
    1. Aliquanti forte sestimant, dilectissimi, ab anti- 20). Dominabatur quidem ista dudum apud sseculi
    quis legis justitiam quam criminosi satis duram judi- homiucs : sed ideo, quia necdum auctor venerat bo-
    cant, liimisebonitatis prscjudicio fuisse <alcatain ; ex nitatis. Qualem atitem illam putatis fuisse juslitiam,
    hoc quod dieat Dominus io Eyaisgelio : Diligite ini- quoe solam mortis operabatur injuriam? Et nuUus
    micos vestros, benefacile liis qui vos oderunt, et orate profecto adhuc pcense finis esset, nisi Christus noster
    pro calumnianiibus vobis (Mailh. v, 44). Satis £rude- cruentis legUros oleum misericordise miscuisset, hoc
    lis esl, dileclissiroi, qui putat juslilioe non convenire est, vcre sine dolo implesset justiliam, bonitatis ex-
    bonitatem, cum una atque eadem sit ratio Providen- hUmisset doctrinam. His ergo. dilectissimi, erudi-
    tioe, malos bonitate compeseere, bonos legis vinculo tionibus instituti,' anliquoe legis ainarituduiem dile-
    custodisse. Denique currite ad sanctum David, et ctionis studio teniperemus; ne videatur ille perfectse
    invenietis fontem justitiee ac bonitatis unius esse vir- modum excessisse justilise, qui illatse ricem reportat
    tutis, qui ita in parle psalraorum loquilur: Bonuses injurioe.
    tu,Domine, elinbonilate tua doce me justificationes 4. Ecce dicit evangelista : Diligite inimicos vestrot
    tuas (Ps. cxvm, 68). Nemo ergo dUectissimi, legis (Malllt. y, 44). Forte aliquantis videtnr absurdum,
    descriptioiiem aliud putet esse quam bonitatis pieta- " couttimeliam amore repensare. Non est impossibile
    tisqtie consortium : quse cum discipliiise studet, ho- ininiicum diligere I, si partium luarum utilitatem co-
    . nestis actikus roores institmt, et concitata iniquis gites. Diligite inimicos veslros. Nemo sub boc man-
    cogilationibus corda severitate compescit. Nam ut dali titulo sestimet se aliquod inimico prsesiare bene-
    scialis nihil de antiquo jure fuisse subtracturo, audite fieium. Qui inimicum diligit, se diligit. Sibi enim
    Dominum dicentem : JVo»veni legem solvere, sed pepercit, qui latrocinantis dexteram magni muneris
    adimplere (Mallh. v, 17). prseda compescuit; et suum corpus texit, qui armato
    2. Non sine causa, dilectissimi, Christus noster hosti precibus obyiavit, negotio quodam conalus ser-
    praesentis ac veteris Testamenti prsecepta unum cor- vare reverentiam pugnalori. Nam partem constat
    pus esse voluit. Sciebat alteram partem sine alte- esse victorise, pr_cUum oblato auri pondere rede-
    rius adjutorio stare non posse : et vere ita est. Nam misse, Diligile inhnkos vestros. Hoc est inimicos di-
    nbi est districtio judicantis, temperamentum semper Igere, odUs nori respondere, accepta contumeUa

    " Post hanc vocem forte addendum servare.


    753 HOMILIA XIII. 734
    patieiiter ferre, donare injuriam aut manu factam A gloriosam vitam torvis oculis alter aspexit. Nam
    aut verborum stimulis excitatam. Nam ita dicit Do- satis bono loco esf Ulius causa, :'qui aliena laborat
    minus: Qui te percusserit in dexteram maxitlam, invidia, quia non livethomo nisi meUoribus; nec in-
    prmbeilliel sinistram{Mallli. v,19).Istud prmbere scio vidioe subjacet, nisi quem ad celsiora melior vitse
    quod aUquantis ingratnm est qui nesciunt lites ca- profectus evexerit. Illos vero plus quam miseros
    vere, et imminentes suppUciorum pcenas modera- puto, quos lucra aliense felicitalis exagitant; et ira-
    liqne compescere. curidia impia semulatione concepfa pccultis cordis
    5. Infinitum est aulera quaritum uni patientia sua jaculis inquietat. Bene istos sua lela puniunt; ut vi-
    prsestet, si aller solus insaniat, Nam sicut duplicalas deatur mihi ipsa invidia aliquid habere discretionis,
    in se plagas excilal, qiu repugnal; ita majoris rixse cum auctoris sui cor reperculit, et male conscium
    luerum facit, qui manus suas alio feriente continuit, peclus cruento jugiter livore consumit.
    Benefacite his qui vosoderunt (Mallh. v, 44). Primus 7. Primo ergo castiganda invidia est, quse semel
    gradus est ille quem diximus , ul inimicum tuum di- animo concepta dolores operatur. Sane ubi occurrit
    ligas, sectmdus vero ut inimico benefacias; nam ibi oculis nostris aliense gloria feUeitatis, oemulationis
    affectus docetur, Mc opus miserationis exigitur. nos magis studium teueat, non livoris; juxta illud
    AUud est enim inimicum diligere, aliud misero sub- B quod dicit Apostojus : JEmulamini meiiora (ICor.
    venisse. Parum igitur apud inimicum tuum proficit xn, 51). Ille profecto nihil subtrahit veris amicitiis,
    gratia dilectionis luse, si eum quem diligere te asse- qui sine invidia bonis seroulatur alienis; nec alt.eri
    ris, esurire paliaris. Audite Paulum dicentem : Si injuriam facit, qui exemplis ad meliora contendit. Si
    esurierit inimicus luiis, ciba illum; si sitit, potum da quis ergo est sapiens , imitetur fructus justiliee, s"e-
    ilti; hocenim faciendo, carbones ignis congeressuper quatur actus continentia., apprebendat humilitatis
    capttt ejus (Rom. xn, 20). Hic, quantum video, mi- gratiam, et cum bonis semulo amore currat, ut ad
    serieordia crudelitali famulalur. Quare ergo non ille meliora peryeniat, respicienies ad illam apostbli-
    circa inimicos suos pecuniam securus expendat, cam sententiam quse dicit: Sic currite ut apprehendaiis
    quem promissse tempus ultionis exspectat? Nescit (I Cor. ix, 24). Quicumque ergo movetur aliena glo-
    sine dubio irasci, qui dubitat misereri. Ultra felici- ria, currat post bonos, et elaboref ut appreberidat:
    tatem autem constat esse victorise, ininiicum salvum et acquiesco ut proecedat, tantum ut sine animi
    feeisse, et injuriam vindicasse. Sequilur in hoc ipso livore contendat, Hoc est vere immaculatam exef-
    loco: Oraiepro calumniantibus vobis (Matth. v, 44). cuisse yirlutem, sine injuria vicisse melioremJ" Su-
    Sine dubio hic Dominus conscientiam licti cordis ad- perbis sane locum demus , tantum ut nos in huhiili-
    monuit. Sciebat enim dUectionemverbis compositani, C tate vincamus. Non nos ad semulationem provocet
    ac licet largam erogaliortis expensam, fieri frequen- lucrum militise ssecularis. Maneat illos pompa divi-
    ter ingratam. Ita ergo te ostendjs non invitum illam tiarum quos admonet cura filiorum, licet"multo plus
    vindicem tui eleemosynam fecisse, si inimici tui pla- lucri faciat ac sibi reponat qui culturam miserationis
    gas coelesti medieo supplici oratione commeudes, et exercet. Nihi.l est autem tutius quam in ore paupe-
    profusis lacrymis auxihum salutis implpres. Diligite rum partem recondere facultatum. Nam ita dicit
    inhnicos vestros.Si inimicos dUigere jubemur; in quo Scriptura, Domino dicente : Qui parce semihat, parce
    stalu putatis esse illum qui fratrem, nullis excitatus etmetet (II Cor. ix, 6). Tibi fraudas quidquid reser-
    injuriis, impia infestatione insequitur? De hoc milii Vas. Erogemus ergo, dilectissimi, iriultum, ut mul-
    videtur Aposlolus dixisse : Qtd.odit fratrem suuth tipUces colligamus fructus misericordise. Sine lucro
    sine causa , Itomicidaest (I Jodn. m, 15), Et vere ita est autem pecunia quoo sacculo tenetur inclusa :
    est ac si occiderit hominem, qui odiis persequitur quse si negotio deputata fuerit, non multo post tem-
    innocentem. pore 20 quadruplicata respondet. Quidquid paupe-
    6. Sed videamus tamen qui sunt isti quos propter ribus dederitis, sine dubio fenori deputatis, reddituro
    odia fraterna sanclus Joannes damnandos credldit. vobis in pOsterum, cum uiiiuscujusque labores mul-
    Puto Ulos esse de quibus propheta dicit : Invidia; D tiplicato honore censentur. Exspectat enim singulo.s
    percussum est cor eorum. Isti sunt qui adversus se relributio operis sui, sive quos religiosa fides ornat,
    pugnas instiluunt, et domos suas proprio igne in- sive quos marius larga commendat, Nam ita Evah-
    cendunt, in quorum sinu clauso flamma tenetur in- gelista dicit: JBea.ipacifici, quoriiamfilii Dei vocaburi-
    cendio. Nam non est hic quod alteri tlebeat imputari, '.«?• (Mdtlh.y, 7,9). Sit ergo nobis, dilectissimi,
    ubi nullus est cum adversa parte conflictus, cum primo loco cura pacis, secundo miseratiortis. Nihil
    omnes pene causse et omnia odia inter personas in . ficlura labiis corda nostra suggerant; nihil dubii ora
    acie provocatas desseviaiit. Si credibile est, ecce in- respondeant, respicientes ante ohinia ad illam sen-
    yenimus reum qui adversarium nori habet: habemus "teiitiamquee dicit: Quod tibi non vis, a alio nefaciat
    itaque qui possil puniri, et non invenimus qui de- (Tob. iv, 16). Hsec illa quam diximus, perfecta di-
    beat vindicari. Felicem plane Ulum judico, cujus lectio, quse affectum integri amoris instituit. Ita est

    * Pro alii, ut advertit Cotelerius ad Const. Apost. lib. i cap. 1


    755 S. VALERlANI EPISCOPI CEMELIENSIS 736
    ergo ut iii le anliqui juris distrietio nihil habeal po- A biam, et cognosceiis faciie iri quo aut humiUtas me-
    lestatis, si ea quse legis pleniludo postulat obedien- ruerit ccelestem gratiam, aut superbia inciderit Divi_
    ter observes. nitatis oflensam. PericUtari denique superbia homi-
    HOMILIAXIV. nem diaboli exitus docuit: qui in sublimiori cODSti-
    De bono humilitalis. tutus loco, humiliora despexit; ac propter vitium
    I. Non sine injuria partis alterius, dilectissimi, prsesumptuosa. mentis angelica dignitate depulsus ,
    est, quotiescumque opus est,vocis prseconiavirtutum tyrannicse senlenfiam damnationis excepit. Videtis
    meritis exhibere, quia cum homo meliora laudat, itaque quod superbisepartes agit qui superbise studet.
    deteriora castigat. Non enim dubie stullus notari sei Quid autem superest illi, nisi damnaliouis senlentia,
    sestimat, si bonorum judicio sapiens laudatus absce- cui arrogantia domhiatur? Comparemus, si placet,
    dat. Sed quid facturi sumus, qui non possumus nec: bonis mala, et deteriora melioribus, et intelUgelis
    bona sine malorum increpatione disponere, nec malat quanta homo in diem superbioevitio lahoret invidia.
    sine bonorum commemoratione damnare ? Dabitt Sed nec longe quserenda persona est. Tu assume of-
    ergo veniam, qui se in hoe opere injuriam sestimatt ficium libertatis, et stalim aniramn superbientis agno-
    accepisse. Melius est enim ut mala conscio pudore; sces. Quoe,rogo, illis estvita, quibus quotidianasunt
    confusa discedant, tantum ut ea quse sunt laudatione' B j odia? Numquam profecto iUe aut sine suo aut sine
    digna non lateant. Duse igitur causoein unum ve- alterius peccato diem transigit, qui supercilio elatus
    niunt, humUitas et superbia, quarum exponi alterami incedit, quia inter superiores inferioresque persouas
    sine alterius verecundia rerum natura non patik_r,, semper aut despicitur aut timelur. Superbia viUtatis
    quia una suis actibus, altera erubescit alienis. Di-- est vitium, et indibium ignobilitalis; nescit aulem ex-
    cendum igitur est quantum humilitas utilitatis ha- tolli nobilitas mentis. Semper accrescit apud indignos
    beat, ut possitis intelligere quantum superbiee infe- mores cum potestate supercUium; verum ubi est vi-
    licitatis incumbat; et exponendum quantum superbiai tse splendor, humilitas otiosa blanditur.
    odiorum pariat, ut discatis quanlum amoris gratiai 4. Humilitatem iUamverara et sanclam dico, quam
    humUitatis acquirat; quo facilius unusquisque agno- religionis et Dei amor suadet, non timor dominatio-
    scat vestrum quid in se debeat emendare, vel quidI nis extorquel. Illiiis bumiUtalis facimus menlionera
    possit eligere. Non ita superbise castiganda domina- quse charitatis est juncta consorlio; quee non aucto-
    tio est, ut humilitatis prsetermiltenda sit gratia; nece ritate extorquetur imperii, sed nutritur lege vivendi.
    in tantum humilitas prseferenda, ut superbise ta- Nemo profecto niores naturoe tautura vitiis sestimet
    cenda sint vitia. Quid enim prodest scire valetudiniss impulandos, cum facultate nutrilur supercUium, cum
    causam, si nescias medicinam? aut quid juvat nossee C ( potestate crescit imperium. Quando igitur Infirmis
    auxilium sanitatis, si nulla sit compescendi curaa corporibus sufficei/et mediciua, si cum homine nasce-
    languoris? rentur et vulnera? Nutritur superbia, dum hic se ver-
    2. Audite de bis Scripturam dicentem : Humilibuss bis sapientiorem, hatalibus judicat ille meliorem; hic
    Deus dat gratiam, superbis aulem resistit (Jac. iv, 6). dum non vult locp moveri, ille dum putat se posse
    Discite nunc, dilectissimi, utriusque partis retribu-i- contemni. Ita videmus vitio superbise pdia crescere
    tionem; et intelligetis quid diligere, quid odisse de-:- in comparatione personse : dum hic adulantium ocu-
    beatis. Ecce hic pro amore humilitatis invitatur add lis auri argentique pondus ingerit, ille ambitum ho-
    gratiam, ille pro superbise crimine deputatur ad poe-. ;-. noris opponit; hic dum in se prsefert abundantiam
    nam. Castiget ergo unusquisque in se, si cui accre-i- opum, ille sermonum; hic dum se vult propter con-
    verit tumor animorum, :ne adversum se coelestis s silium expeti, illejpropter convivium desiderat salu-
    'uslitise arma commoveat. Difficile autem sine peri- tari. Enumerari vix possunt vitia superbise! quse si
    culo vitse suse transigit, cui adversus sublimiorema bomo vincere aut cavere posset, nuUtiro laqueum
    potestatem causa dimicationis incmnbit. InclinandusiS diabolicse dsunnationis incurreret. Ecee hic ut sem-
    est itaque ad omnem humilitatem animus, ut sit apudd per novns esse yideatur, excusalionem salutatori-
    Domimun obtinendselocus gratioe. Potestis auteni in- i-pbus
    J mandat; ille ut quotidie salutetur, segrolal;
    lelligere quam gravis sit culpa tumentis supercilii, . hic ut inveniat imputandi locum, fingit se de omnibus
    quam necesse est tauto Divinitatis labore compesci.i. esse sollicitum, non quod absentem desiderel, sed ut
    Bene bumilitas semper illsesa est; nescit enim vinci,, reum iuofliciositatis accuset. Quserit enim quam ex
    cui non est causa pugnandi. Superbia vero non so-i- matutinis horis januam salutator obsederit, ut impu-
    lum odiis, sed etiam periculis subjacet. Difficileenimn tet quare amicorum pompa defuerit. Ita cum ad sa-
    potest fieri ut K m sustineat pugnam, qui injuriamn lutalioneni non adraittatur ille qui preesto est, reus
    indicit. Sed facile a nobis omne periculum bujus ne-s- statuitur ille qui deest; ac si cum huic qui occurrit
    cessitatis excludimus, si adversus superbisc vilia hu-t- clauditur janua, illi qui deest paratur offensa.Nolo il-
    militatepugnemus. HumilibiitDeus datgratiam, su- i- los dicere fastus animorum, cum egreditur diu medi-
    perbis autem resislit. tato supercilio, 21 ac suis locis suisque meritis ordi-
    3. Si diligenter requiritis, dUectissimi, nniversa la nationes instituit; ita ut cum hic oscula porrigat, illo
    quibus ab initio mundi Domino ccepimus displicerei,, pectus opponat. Nullus illi sernio gratus, nulius con- \
    Invenietis omnium vitiorum principero fuisse super- r-_. fahnlaiionis servalur aflecins: alios oculis praslerit,
    737 HOMILIAXV. 738
    alios sermone despicit: a alteram, ut alteri se osten- Acere
    j injuiiam nescit, itaa contumelia non requirit.
    dat iratum. Quoerogo ibi est spes vivendi, ubi unus Vir humilis in contenlionibus magis vult tacere quam
    sub specie amicitiarum prsesumit dominationem; al- vincere, in judiciis acquiescit iraperitus videri quam
    ter, dum nimium obsequitur, sustinet servitutem? impudens judicari; non in verbis promptus, non acl
    5. Videamus autem quaUs sit hic superbus , cum respondendum paratus. Citatus vero et facilis est
    inter sequalesin jndicio sententiamdaturus fortecon- superborum sermo , plenus contumeliis et refertus
    sederit. Videor mihi videre pugnas verborum eructa- injuriis , numquam sine vulnere missus, numquam
    tione compositas, cum unus misericordiee studeat, sine dolore jaculatus; cujus insanabilis plaga cst, et
    alterjustitioe favere se fingat; non ut reclo judicio irremediahilis macula. Ubi autem pervenerit verbo-
    fidem servet, sed ut studia personse superioris exspe-- rum culpa, mox per satisfactioiiem sequitur medicina.
    ctet. Aliud enim sensisse se simulat, ut alterius dis- 7. Hanc ergo amare, dilectissimi, hanc quserere,
    ceptatione dissentiat. Non putat in consiliis rectum, hanc eligere, hanc tenere nos convenit, ut non per-
    rusi quod solus senserit; non pulat justum, nisi quod damus gratiam mercedis munere promissam. Audite
    sibi ipse persuaserit. Vult solus audiri, ac solus om- evangelistam dicentem : Qui se humiliat, exaltabilttr;
    nium ore laudari; nec deest, quod pejus est, ex hac et qui se exultat, humiliabitur (Luc. xrv, 11; xvm,
    pai'le qui faveat. Cito enim superbia adulationi dat'.B 14). Exaltatio ista damnatio est, quse circa arro-
    loeum, dum aut hic queerit gratiam, aut ille veretur gantes et superbos futuri judicii exserit potestatem.
    offensam. Nec parva est in ipsis conviviis superbia, IncUnandus itaque nobis est animus, quatenus sup-
    cum altior toro locus paratur, atque in tantum subli- plosa omni nota superbise, odiorum studia conquie-
    mior lectus sternitur, ut magis pendere quam jacere scant. Siceritut homo de humiliori loco ad celsiora
    videatur. Ita superbia acquiescit injurise, ne pati vi- perveniat, et remuneratus honore condigno coelestis
    deatur injuriam. Quseritur quis assurgenti raanttm gratiam potestatis acquirat.
    porrigat, quis humerum regat; quis latus fulciat. HOMILIAXV.
    Nemo mihi excusare potest hoc vitium non esse ty-
    rannicoe dominationis. Officium enim quod homo ho- De bono martyrii.
    mini exhibet, si non ad hoc solum deferatur ut tuea- 1. Multa mihi loquendi apud vos fiducia est, dile-
    lur infirmum, constat esse servitium. In quo loco ctissimi, quotiescumque opus est ih amore beati
    laudo paupertatis patientiam, quse cum propriis vir- martyris ad memoriam prseconia revocare marfyrii,
    tutibus deseritur, alienis moribus famulalur. Sed quse animosa fides peperit lucrativis incitata suppli-
    quid solis divitibus tantum superbiee pondus imponi- ciis, licet non tantum lingua sufficiat quantum mar-
    mus; cum videamus frequenter homines in summa C i tyria postulant. Quando autem omnia humani oris
    penuria constitutos simili animorum infelicitate sor- officium poterit »expedire qusecumque in paratum
    dere? De quibus dicit iUe sapientissimus Salomon : belli ccelitus virtus operata est? Itaque, quod solum
    Tres odit anhnamea... pauperemsuperbum, et coetera possumus, favorem labiorum meritis exhibemus , si-
    quse sequuntur (Eccli. xxv, 3, 4). Excedit sine du- quidem nullius sensum latere possentfacta certa-
    bio ille superbise modum , cui nulla est conscientia minis quod nobis per annos singulos reparat docu-
    facultalum. In maximis et in sublimioribus humilitas menta virtutum. Audistis Psalmistam dicentem :
    prseferenda est, humilem vero pauperem nemo mi- Preliosa in conspectu Domini mors sanctorum ejus
    ratur; invitus enim se huniiUat, quem necessitas (Ps. cxv, 15). Quid preliosius esse potest illa morle
    paupertatis iuclinat. Humilitas in paupere grata est, quse in conflictu pugnse hostilibustelis nescitcedere ?
    iu divite gloriosa; humUilas inter inimicos blanda, Maximam profecto illam animam constat palmam re-
    superbiavero etiam inter amicos ingrata. portare victorise, quse non acquiescit impiis legibus
    6. Requiramus e contrario, dilectissimi, quoe sint decepta servire. Hoc est vere eximisevirlutis indi-
    tona humUitalis. Blanda est et officiosa semper hu- cium, persecutionis tempore plus morti favere quam
    mUitas, in amicitiis grata, in contumeUis otiosa: non vitoe. Licet eeternsevitee locum faciat, quem in con-
    extolUtur prosperis, non mutatur adversis; non indi- D ] fessione Christi nostri voluntaria crucis poena com-'
    cit servitium, non extorquet; officio prior ad salu- mendat, ila Domino dicente : Qui amat anhnam
    taiidum, tardior ad sedendum; non se adulantium suam, perdet illam; et qui odit anhnam suam, in vita
    grege exspeetat deduci; non se ambitiose desiderat mlerna inveniet eam (Joan, xn,25). Quis non sapiens,'
    salutari; non laudis studia postulat, non favorem vo- contempta hujus lucis usura, si ita usus venerit, ad
    cis exspectat: odit acclamantium choros, quia non martyrium ambitiose festinet, cum videat ad luerum
    sine verecundia laudalur bona conscientia. Non re- vitse pertinere morti animam deputasse? Quare au-
    quirit voces adulantium, nisi qui se laudatione novit tem non homo ad tam pretiosum opus devotus oc-
    indignum; verecundius autem semper laudatur ami- currat, ac se impiorum manus audacter objiciat,
    corum studiis, qui meretur. Verum ubi indignitas quem ccelestisgratia remunerationis exspectat, juxla
    dominatur, notari actus suos Eestimat, si illaudatus illud quod Dominus in iUa beatitudinis descriptione
    abscedat, Circumsepta esthumUitas bonitate. Ut fa- commemorat : Beali qui persecutionem paliunlur

    a Forte, alterum amat, ut alteri se ostertdat iratitm, BAUN,


    73y S. VALEIUANl EPISCOPI GEMELIENSIS 740
    propter jusiitiam, quia ipsorum est regnum ccelorumA n_c,.etintelligetis quce circa saiiclorum obsequia cura
    (Mallh.x, 10). raanere vos debeali Sine dubio nisi prius placatus lue-
    2. Videtis quantos fructus humanis fides suppliciis rit illius aniraus qui secrela dorousprsetoriscobservat, ,
    probata contulerit, vel in quo loco sit posita contem- non facile pervenitur ad subliraioris amicitiam pote- •!
    plu corporis acquisita vict.oria. Quis autem posset de statis. Studiose prpfeclo expetenda sunt suffragiapa-
    hac quam commemoravimus mercede dubitare, cum tronorum, quibus solis datum est irascentis Domini
    videat ecce in amore sanctorum totius orbis studia animos nosse mollire, et iracundiam temperare. In
    convenire, et passim undique ad devotionem annuse magna igilurdomq postdominum secundus esl sem-
    solemnitatis occurrere? Facile profecto intelligimus per gradus amicorum. SoU sunt per quos apud do-
    quis illis in coslesti sede locus paretur, quorum me- liiinum et suggereridi liber locus, et impetrandifacilis
    moriam tanta officiorum 22 cura prosequilur. Apte- proebeatur accessus. Peculiari itaque veneralione ex-
    nius itaque animos ad futuram gloriam quse reposita colenda nobis est memoria sanctorum, ut januam sa-
    est nobis, et prseponamus terrenis coelestia, u( pos- lutis aperiaut, et iri nolitiam Domini desideria noslrse
    simus illa seternoevitse promissa contingere. Nemo1 perveuire faciant servilutis. Magna enim securitatis
    autem sibi de hujus mundi ambitione blandiatur, estportio, in rebus asperis de domo regis habuisse
    quem videt in diem deficere accessu setatis et tempo- B _ suffragium. Nam decrescil quodammodo invidia cii-
    ris. Si comparemus denique ceternis prsesentia, salis> minis, ubi reus ad amicitias regalis familioecoeperit
    vilia et inutilia constat esse quse teraporaliter possi- perthiere. Ila sine periculo homo vitam transigit, si
    demns. Require denique gratiam debitse hsereditatis,> sit qui apud Dominura negUgentiampeccatoris excu-
    et intelligis hujus mundi divitias displicere, ac judicas> set. Nemo aulem est cui non opus sit polentioris
    nihil auro obscurius, nihil argenti splendore sordi- eliam in maxima securi.atesuffragiiim. Nam quamvis
    dius. In comparatione autem paradisi, vitro similis> aliquanlos in hoc numero fides probata sanclificet,
    est gemma pretiosior. Ila est enim hujus lucis et fu- opus tamen est ut sit qui ipsara fidem Domino sup-
    turi temporis dignitas, ac si stante in cceloluna ocu- pUci intercessione commendet. Nec enim tam forlem
    lis hominum radius se matulinalis infuderit, Tamdiu1 invenias, ut non egeat auxilium fortioris. Sicul bene
    enim placet lunare commercium, quamdiu tene- sub scuto mililalur, ita tuto teslibus sub palrono res
    brosse nocti constitutis legibus prsestat officium : qttse' agitur; ubiquamvis immiueat poena, si sil quiinter-
    quamvis placeat candore noclurni luminis, obscura- cedat, non dubie obnoxia legibus donatur injuria.
    tur tamen supervenienlis sidcris claritate melioris. Quis autem modus esse potest mortis, si cum judex
    3. noc esl solum quod tempora prsesentis yitseJ seiilenlia feriat, non sit qui reo supplici inlercessione
    commendet, si ea agimus quse futuro judicio noni Q subveniat.
    subjaceant accusationi, nec possint accusata convinci. 5. Si cogitaremus, dilectissimi, quantum nobis ci-
    Sed ut nulla in posterum anima apud Deum injusti- vis martyris virlus prsestitit, a laudibus Dei nostri
    tise laboret invidia, amplectendus est ille profectoo numquaiu linguse sluciium, numquam oris cessaret
    psalmus qui dicil : Qui seminantin lacrymis, in gau- offlcium. Respicite ad illorum studia qui peregrinas
    dio melent (Ps. cxxv, 5). Hoc est in lacryrais semi- aquas bibunt, et fonles longe posilos sitieutes inqui-
    nare et gaudia metere, prsecedentes vitoeactus pro- runt, et videlis quantum gralise habeal suis aquis
    prio confulare judicio, et lascivientem animam justoo inundata possessiol __Esl_mari aulemnon potestquan-
    subdidisse supplicio. Cito enim tristitia leelitiamcon- tum palrimonio utilitatis accrescat, si quando quod
    sequitur, si dislrictionem judicis satisfaclione prse- alibi arobitiose quserilur, in propria possessione fia-
    venias, et admissicriminis culpas assidua casligatione e scatur. Vobis ecce Dominus virlutum, de quo quoti-
    confundas. Sed ne minorem ex hoc gratiam :compa- die prsesumeretis, dedit fonlem vivum habere, non
    rasse puteris, afflictiselmoerore corrfectis subvenias,i, dettcieiitem, non asperum, non amarum : de quo si
    et causam tuam apud paupereslarga erogalione com- t- quis voluerit bibere, semper justitiam sitiet, nec um-
    ponas. Nam ita dicit Doininus : Beali misericordes,, quam ab illa coelestiummandatorum lege discedet.
    - Si vultis ergo, dilectissimi, ut sit uobis in coelestisede
    quoniam ipsis miserebilur Deus. Beali qui lugent, qtto- j)
    Si e
    niam ipsiconsolabuntur (Matih.y, 7, 5). quis itaque portio, quam victoribus Dominus repromisit, imite-
    vestrum, dilectissimi, studiose Chrisli consolationem i mur primo loco sancti martyris fidem in confessione,
    requirit, alienos dolores eleemosynis resecet, ac stu- et sequamur viam ejus in virtute, nec dubitemus in
    diose lacrymas suas huic in cujus honore conveni- amore Domini cruentis lictoris manibus pectus oppo-
    mus, patrono commendet; ac se frequentibus patro- nere. Voluhtarium aulem mUitemin conflictu pugnse
    ciniis insinuet, quo facilius possit impetrare quse- !- cito protegit corona victorise. Sed dum ista beatis
    cumque Domino pro sua utilitate suggesserit. Occur- superveniunt, et lelicium merilis conferuntur, nos
    rendum est semper Dei araicis , ac serviendum est;t interim, quod ad prsesentem animsesalutem pertinet,
    proximis , et incessabiliter supplicandum ut sanctse e resistamus adversis. Non deest autem iii quo possis.
    inlercessionis possimus obtinere suffragium. Quiss quotidie vincere, si volueris carnis desideriis repu- _
    aulem apud justum judieein locus erit venioe, si ami- gnare. Respice et vide quanta eirca te sseviantcerta-
    eis regis nescias supplicare ? mina criminum, vel quam multa sit acies instructa
    4. Deniquerespicite ad ssecularisordinem discipli- viliorum. Hinc supernia, inde fidemnostram iinpugnat
    741 HOMILIAXVi. 742
    iuvidia; modo ebrietas luxurise materiam suggerit, A perio sanguinis sui effusione commendat : ct agno-
    modo cupiditas a.imum ad omne genus falsitatis in- scite quantum amatoribus Christi nostri palientia,
    cendit; cujus studium est inter csetera rixas serere, quantum reUgiouis actibus conferat iu persecutione
    lites roovere, odia comparare. Adversus istas ergo tristitia.
    legiones nobis est armis spiritalibus diinicandum, et 2. Ecce, sicut lectio docet, vicloreni possessio rc-
    die noctuquein acie stai.dum, donecaul vitia cedant, gni ccelestisexcipit. Tanti est plane sustinuisse carni-
    aut ad poenilenliam inclinala confugiant. Quibus su- ficem, cui paretpoena mercedem. Quisigitursapiens,
    peratis, non durtieetiam illum qui summam martyrii si ita usus venerit, tantse virtutis operam bene sibi
    palmam requirit, possumusinire conflictum.Quis au- conscius non requirat, ac se hostibus audaciter ob-
    tem ibi nollet pugnare, aut quis non conetur vincere, jiciat? Quare autem ille flammasnon securus aspiciat,
    ubi non solum bomo preecedenlibus laborum meri- aut quare lortoris ungulas expavescat, quem tam
    tis, sed eliam prsesenlibusvirtutum docetur exem- pretiosa gratia remunerationis exspectat? Perfectsc
    plis ? fidei est lucrativis locam dare suppUciis, proeserlim
    HQMILIAXVI. cum tantis prsecedentium virtulum docearis exem-
    Item de bonomartyrii.
    plis. Perfacile profectopotestis iiitelligerequid prosit
    1. Satis necessaria fuit, dilectissimi, huic nimido, BT3forlissimis quibusque in persecutione vicisse, cum
    quanlum res docet, ad excitandara virtutum gloriamt videatis quotidie adversus nequitiam diabolicsc prec-
    victorioetamprseclarsecognitio.Qui adhucsine dubio> sumptionis per shigula sanclorura loca spiritalis ju-
    jaceret in tenebrosisvinculis,si non inclytissanctorumi dicii soevire sententiam. Non autem oliosa res est,
    illuminarelur exemplis ; et circa deviaeiincertapu- dUectissimi,quod videmus frequenter in castigatione
    gnaret, 23 nisi incredulas hominum menles diffusai immundi spiritus corpora humaiia vexari, et invocatis
    per totum orbem martyrii corona confunderet. Obi sanctorum nominibus actus suos auclorem scelerum
    quam rem Deo agendse sunt gratise, qui ad tantami confiteri. Quando incredulis menlibus lectio sola suf-
    patientiam mortalium mentes armavit, nec otiosusj ficeret? quarido humanis sensibus antiqua cogiiilio
    operis magni labores aspexit; ita ut cum amatorihus5 integram fidem veritalis insereret? aut quando ad
    suis indiceret pugnse necessitatem, victoribus pararett credulitatem tanlarum rerura descenderet animus, si
    justa retributione mercedem,ita evangelista dicente:: ad assertionem prseteritorum solus exspeclarelur au-
    Beali qui persecutionempaliunlur propler justiliam,, dilus? Satis igitur infelix est, et aliemis a Christo,
    quoniam ipsorum esl regnum cmlorum (Ibid.,iO). cujus corda adhuc obsidenlur stultoe incredulitaiis
    Quisque ergo sapiens studio religionis ad superiorai errore, cumvideatmerita sanetorum lantis stare vir-
    contendit, discalprius unde inagis yeniat corona vir-- C ( tutibus. Ad hos enim respicit, quod videmus frequen-
    tutibus. Nec enim longe nobis quoerendusquem se- ter aereum spiritum sub alterius persona psallentem,
    quamur. Ecce ante oculos noslros est, qui quolidie. et alieno ore trepidseconfessionisproferre sermonem.
    exemplis salutaribus provocat, el palerna affectioiie 5 In quo cum operetur flamma, non videtur injuria;
    ad consortium sanctilatis invitat. Facile ergo, sivul- alter cscditur, et alius coiifitetur.
    tis, ea quoesunt ccelesti regno digna apprehenditis,, 5. Taritum igilurDominus persanctos suos virlutis
    cum habeatis quotitiie quem possilis sequi. et queml operalur, ut diabolicse nequilise acius per occultas
    debeatis imitari. Respicile, dileclissimi, ad aliarumi vulnerum plagas el invisibiles lacrymas judicii aucto-.
    regionum studia, quse videmus in amore sanctorumii rilale coufuiidat; et lalentia scelerum blandimenta
    peregriiiis lalius florere commerciis; et intelligetiss sub quodani torlore castigata compescat. Quis sapiens
    quantum nobisDominusprsestilerit,vel quantum circaa hsec exspectet, et noii stalim quidquid illud est in se
    nos sollicitudinisaut amoris impenderit, qui inter cse-5- infidelitalis accusel, et memor coiiditionis susejugi
    teras nationes quas salvandi studio respexit, etiam n ofliciosaiictorum mempriiX. condigne honorem parel?
    loca nostra marlyrii cruore perfudit. Requirite, et Jt Facile videlieel potesl intelligere qms illis apud Do-
    invenietis quam ambitiose totus pene orbis expetat it minum locrts sit, vel quo honore a nobis babendi sint,
    palrocinia sanctitatis : ita ut tantarum virtutum me-- D ] quibus examinatione palmarum commissum videt
    rita certantibus votis ac frequentibus jugiter prose- esse judicium. Horum ergo, dilectissimi, exempla se-
    quantur ofliciis.Facile ergo agnoscitis quam specialis is ctanda sunt, horum fides sequeuda , horum virlus
    circa vicem martyrum officiorum cura nos maneat,t, imilanda. Nec difficile est cuiquam ista perficere :
    cum videatis huc etiam extraneas naliones devotse £ nam si cogitelis promissceremuneraiionis coronam,
    mentis amore concurrere, et, prout causa exigit, sanctiti facile vobis erit vincere perseculionis injuriani. Ecco
    mai>tyrissolatiapostulare. Habetisplanequodpeculia-i- dicit Dominus : Qui perseveraverit,dubo illi viclorice
    rius gratulari. e Nam ex vestro fonte oritur quidquid d coronam (Apoc. n, 26). Nemo ergo diffugiat, si ila
    religionisubiquebibitur, et ex vobis nascitur quidquidd usus fuerit, sonilus catenarum et tenebrosis sedibus
    alibi sitientibus roinistratur. Discite ergo ex hoc, di-
    i- otiosa supplicia, in usum impiorum parata, nervorum.
    lectissimi, Deum diligere, qui se quotidie coelesliim-i- Sine dubiouniversus apparatus morlis cedit, si tamen

    « In BibUothecamaxima Palrum de anno 1677, tom.


    VIII,lcgitur : Habetis ptdtte qtiwpecttliarim grz<_
    idnri votsitit.
    745 S. VALERIANIEPISCOPI CEMELIENSIS 744
    pugiiandi voluntas accrescat. Omnis igitur spes obti- A , tur; in lantum denlqueproficit studiuro, ut pene.mi-
    nendsevictoriscin fide et volunlate consistit. Si eniml nor labor sit vicisse hostem, quam exercuisse virlu-
    voluntas sequalur fidem, numquam deserit volunta- tem. In similibus ergo, dileclissimi, prxludendum
    tcm. Difflcileautem est ut ille sentiat poenamcorpo- nobis est, et aptahdus est sludiis aninius ad fortiora
    ris, qui susceperit injuriam voluntarioe passionis. venturus, Virtus enim quoein parvis promittitur, fa-_
    Sane quo facUiusin acieposilus securus incedas, ante: cilius in maximis exhibetur. Sic dum consuescimus';
    oculos ponenda sunt semper facta sanctorum. Nami minora vincere, majora discimus lolerare.
    in maximis prseUis non desunt pugnatori solatia, si1 HOMILIAXVII.
    fortissimorumvirorumcequiran.urexempla. Eccedicit
    Dorainus : ToWecrucem tuam, el sequereme (Matlh. Item III de bonomarttjrii.
    xvi, 24). Sed forte non oranibus ista conveniant, 1. Asserunt, dilectissimi, soUiciti agricoloerudem
    quia frequenter delectatum corpus cedit injuriee. Qui_ terram et nullis umquam examinatani sulcis, non sta-
    de corporis sui fragilitate desperat, ad arma justitise: tim justis respondere seminibus; nec bene conceptum
    confugiat, quoe voluntario deputatur officio. Facile: sulco germen nutrire, nisi prius scissa ac sscpius re-
    autem supervenientis hostis impetum sustinet, quem petita moUescat. Jam tunc necesse est ut dominus
    ad pugnam voluntas armaverit; nec expavescit, g_ agelli sui fructus securus exspectet, cuin antiqui ce-
    cruenti lictoris gladium, quem muuit virtus ani- spitis amaritudo cessaverit : ubi si arandi studium
    marum. subito cultura destituit, prope est ut pristino colorc
    i. Sed cui ista laboriosa videntur, dilectissimi, fa- terra sordescat. Hoecest enitn boni malique discrelio,
    ciliora suscipiant. Unum quidem est et arduum iter,, quod diligenlia naturam vincit, negligentia revocat
    sicut evaugelista dicit, quod ducit ad vitam (Mattlt. ad naturam. Sub hac, dilectissimi, vivendi ratione
    vn, 14). Sed si requiramus, niultse visesunt per quas; Christianoereligibnis cultura aut crescit, aut deficit;
    venitur ad gloriam. Ecce incumbit luxuria, domina- nec minore in hbc opere cura suspirat, cui necesse
    tur superbia, ssevitavaritia : adversus islas pugnan-• est duritiam humani cordis assidua castigatione mol-
    dura est nobis studio disciplinse,cui omnis ccelestisi lire, et exposita frequentius fide obsessum vitiis pec-
    gloria virtutis obsequitur. Inctiiia denique superbiam, tus excolere. Nonautem dubie apud negligentesperi-
    et statim consequeris gratiarum coronam; compescei clitatur religiosse1studium professionis; prsesertim si
    avaritiam, et non dubie de omnibus vitiis poterisob- coelestiumverborum semina mens amara suscipiat,
    tinere victoriam. Vince ergo prius desideria carnis, et indoeiles animi nesciant fructus nutrire juslitise.
    et non difficiletibi erit vincere tormenta carnificis. Nam sicut cessante studio solent spinis arva sorde-
    Nostis quantis malis invidia snbjaceat; qusedum aliis lC scere : ita ubi religionis cultura negligitur, vitium
    livet, ipsa se percutit, vel quantum anima cupiditatis naturse renovatur.
    periclitelur incendio. Scitis quam gravis aspectus ad 2. Apud illas forte nationes, dileclissimi, laborio-
    excitanda desideria, quam sint veloces jactus oculo- sum sit viam salutis justo sermone disponere, quibus
    rum, quam turpis ebrietas, quam periculosse verbo- tautum verbo fides Christiansereligiotiisiunotuit. In-
    rum sagitlse, quse noii sine dolore percutiunt, non veniant isti forte; etsi vanum, excusalionis ingenium,
    sine fatigatione discedunt.Adversus hseccrgoparanda qui dicant nulla sibi umquam quse sequerentur ex-
    nobis cst crucis pugna. Toties denique in die tolles empla adniirabUium credita fuisse. Quorum vocero
    prsemium,quoties desideria vincesanimorum. propheta convincit dicens : In omnem terram exivit
    24 5. Multa sunt prseterea, dilectissimi, quseno- sonus eorum, et in fines orbis terrm verbaeorum (Ps.
    bis necessitatem pugnsefrequenter indicunt : quibus xvni, 5). Nos adhsec, dilectissimi, quem gradum ex-
    devictis ac superatis, non minimampalmam justo vi- cusationis opponimus, si quid in nobis Dominusa<it
    ctor labore consequeris. Nam sicut quanta sunt in negligenlioedeprehenderit, aut infidelilatis invenerit,
    hominc vitia, lanta sunt et vulnera, ita quanta sunt apud quos Cliristianum nomen a virtutibus coepit?
    certamina, lanta sunt prsemia; quot sunt victorise,tot quorum non solum auribus, sed etiara oculisquotidie
    sunt coronse. Non enim ille sine triurapho parvo D ] sub prsesentia tahti marlyris fidesreligionis inseritur?
    diem transigit, qui castigatis vitiis animo purificatus Et cujus tandem martyris? Illius necessario qui iii
    incedit. Ecce dicit Dominus: ToWecrucemluam,et se- hoc loco pugnam inclytsevirtutis primus exercuit, et
    quere me (Malth. xvi, 24). Scio quiderapaucis deberi quo ordine ccelestis regni possessionem obtineremus
    martyriicoronam, ipso Dominodicente : Multi vocali, ostendit, qui in dies quid agendum nobis sit exemplo
    puuci elecii ( Matlh, xx, 16 ). Sed dum ista felicibus docet, quid proficiamusinquirit. Nemo autem dubitet
    superveniunt, in his quse superius exposuimus exci- illum pro actibus suis esse sollicitum, quem videt sibi
    tanda fides est, ut nos, cumopusfuerit, impug;:atione parentelse affinitate conjunctum.
    rcligiosseviteehostilis impetus paratos inveniat. Vir- 5. Oportet itaque, primo loco, ut nos huic patrono
    tus enim magna in minoribus semper experimentum frequentibus insinuerous officiis;quatenus pro nobis
    capit. Sic rudis miles, priusquam ad pugnam veniat, apud Dominumpeculiaris intercessor invigilet, et vi-
    adversus arborem truncatam robur exercet, et indu- tam nostram dignationissueefavore commendet.Nibil
    ct_c manus vulnera ludendo componit. Nunc pedes autem est quod non possit homo in qualibet necessi-
    altollitur, nuiic rapido cquorum cursu ventos imita- tate positus obtinere, si amicis summi imperatoris
    745 HOMILIAXVllf. 74«
    non desinat supphcare. Respicite illorum studia, dile- A J interim vel quod possumus, peccatis circumstantibus
    ctissimi, qui sitientes aquas aperegrinisfontibuspe- repngnemus. Cui ergo illa prima martyrii pompa non
    tunt: hocest, qui sanctas ac venerabiles martyrumre- creditur, elaboret salteni, ut inter forlissimos quos-
    liquias per extensa spatia lerrarum studio religionis que honestseac reUgiossevitoe prsemia consequatur.
    inquirunt, el diffusaper totum orbem virtutummerita Non igitur ignoratis quantis nanfragiis mens bumana
    pect.liaribus olliciis prosequunlur; et intelligetis quo subjaceat. Ecce cupiditas oculorum nostrorum pOrtas
    honorenobis illehabendus estqui hujus urbis locum jugiter pulsat, et corda hominuni divitiarum stimulis
    in confliclu coeleslispugnsesuo victor cruore perfudit. inquietat. Hinc hominem ad omne facinus animus,
    Vidirous enim per diversas et longe positas regiones inde invitat aspectus. Non deest ergo in quo viucas,
    scissi corporis plagaspassim dividi, et pretiosa vul- si pugnare non desinas, et quasi in acie positus hosti-
    nerum documenta toto cominus orbe portari; ita ut , libus telis per momenta confligas.
    non niinor sit illis sancloruin cura, quibus sola mar- 6. Ad hsecsane expugnaiida evangelica insliluliona
    tyrii crediinlm' indicia. Patrocinium ergo quod aliis. opus est, quse dicit : Si tc scandalizat oculus luus,
    fides prsestitit, nobis ultro Dominus majeslatis exhi- erue eum (Matth. v, 29). Hoc est oculum eruere, vitia
    buit. Non ilaque longe quserendus est quem sequa- castigare, desideria carnis cvstinguere, et disoiplinsc
    mur. Hic habemus patientise magisfrum, hic exeinpla ^ studio vitse lasciviam deprimere. Paratus tibi est ecca
    prcemiorum, hic formam virtutum, hic documenta campus, luxurise provocaris illecebris; et ut solet
    merilorum. Apteraus itaque, si ita usus venerit, adi fieri, specie cultuque deciperis. Si vis ut ista superes,
    omnem patientiam animani; et nieinores aroiu_eso- pugnandum est studio castitatis. Occurrat tibi Theclsa
    lemnitatis quem veneramur meritis, sequamur et; inter flammas et rahidas bestias custodita pudicitia;
    exemplis. quse in tantum mundi hujus ornameiita despexit, ut
    4. Videte qusesunt ornamenta pectoris, quse pre- _amore servandee pudicitise conjugales tbalamos de-
    tioso serico quasi opus Dei tegitis, et fulvo auro si-• sponsata contemneret, et integrilatem professse vir-
    dereum vullum oneralis; et discite quse sit pompa1 . ginitatis pugnando nutriret, vhicendo servaret. Fre-
    vulnerum, quoecorona lacrymarura, in quo stet susti- quenter nos ad pugnam provocat iracundia, et furor
    nuisse carnificem, vel quanti constet vicisse torto- animorum : instigamur injuriis, coutumeliis lacessi-
    rem; velin quadescer.dat exsullatioue vicloria sup- . mur. Discite quo studio ista vincamus; armeinus ad
    pUciiscomparata, ita propheta dicente : Qui seminanl! palientiam animos, et quod oratione obtinere non
    in lacrymis, in gaudio melenl (Ps. cxxv, 5). Quis sa- possumus, doceat nos ad hsec evangelicus sermo qui
    piens his rebus edoctus noii judicet temporalis vitsc- dicit: Qui te percusseril in dextera maxilla, prmbe illi
    usumin comparalione martyrii debere contemni? Sii et alteram (Matth. v, 39). Videtis quod injurise ac-
    autem respiciatis ad htec quee quotidie sanctisexhi- • quieyisse, yicisse est. Nam non roinimam coronain
    bentur officia, agnoscetis perseculionis tempore me-• illimi constat reportare victorisc, qui, jtixta lisec quse
    lius esse perire quam vivere. Sed quare dicimus> .prsemisimus verba mandali, loesusnescil irasci. Sug-
    perire , cum propheta dicat : Justus vila vivet ini gerunt nobis aliquolies oculi quod aniiiius non re-
    eelernum (Ezech. xviu, 9) ? Huic ergo, dilectissimi,, quirit, frequenler etiam ipsa suos lingua prodit-erro-
    virlutum magistro profusis in diem lacrymis suppli- res, erumpit in vocem turpia et inhonesia rcsonan-
    cemus, ut nos profuturis doceat servire vulneribus:: tem. In hoc loco hecc est ralio adhibcnda virtulum,
    ostendat adversum belUs pectus opponere atque orn- ut taciluniilalis studio aiiioris verba ciaudaiilur. Ubi
    nem conflictum injurise sustinere. Neque euim diffi- in altercaiioiie sermonum loquendi modus est virlulis
    cile est M inire pugnam, ubi videas prsecessisse vic- cumulus. Audite de hoc prophetam dicenlem : Pone,
    toriam. Cito aiilera sedet animis, quod docetur exem- Domine, custodiamori meo, tit non declinel cor meum
    pUs. Sed, quod pejus est, propler vanitatem hujus5 in verba mala (Ps. CXL,5). Vincenda ergoest avarilia,
    mundi diflicUeest cuiquam ad ccelestia pervenire. confutaiida iracundia, casliganda luxuria, el circum-
    Non aulem obtinet regnum promissum corporis deli-• stantiee vinculo ora refrenanda. Ilis gradibus ad pa-
    cata custodia; nec ad coronam virtulum facile per- radisum tendilur, his virtutum merilis ad sanctormu
    venit, qui non legitimo agone certaverit. Necesse estt D coiisorlium pervenitur.
    igitur ut ad omnem injuriam corpus inclinet, qui adI HOMILIAXVffl.
    locum victorise pervenire disponit. In hoc aulem statt . De Machabmis.
    obtinendselocus glorioe, ut discat prius dispUceresoc- 1. Multa quidem spe, dileclissimi, ad oeternam sa-
    culo, qui placere vult Chrislo. lutem aniinus accenditur, si quando singulorum mar-
    5. Audite in hoc loco Dominum dicentem: Qui1 tyrum facta recoluntur : sed multiplicalo quodam-
    amal animam suam, perdet illam; et qui odit animam' modo anima gaudio in amorem Domini favoremque
    suam, in vitam mlernam inveniel eam (Joan. xn, 25). se commovei,quotiescumquememorioeMachabxorum
    Multa sunt genera passionum, qusc Deo noslro 25 i mater occnrrit, quee adhortatione sua una die septe-
    mortalem hominem vivendi lege commendent: ini narium numerum martyrii corona vestivit, tanto fide
    quibus etsi nou est corona martyrum, esl tamen noni fortior, quanto partu videtur fuisse fecundior. In qua
    minima palma virtutum. Saue, dilectissimi, quia re- tanta virtutum documenta, quanta fuerunt pignora.
    posila est hxc de qua dixiraus, corona victoribus, nos; Nam tot una die omnipotenti Deo martyres tradidit,
    PATHOL.LII. 21
    747 S. VALERlANl EPISCOPl Ci_..IELIEN&iS 748
    quot filios mater diversis temporUm vicibus acquisi- A pit», oiriiie beiluih posse firiiri. Sed fefellerunt eum
    vit. Beata inter omnes matres, et Ipsa orbitate feii- misero crudelilatis magisterio nimiurii edocta cou-
    cior, cui tantum fldes cbntulii, ut sub "tiiiadie ad coe- siiia. Nam lanto foediushoslis vincitur, quanto adver-
    lestis regni gloriam cum tola ventris fecunditate roi- sus uiium jusluin virum major lyraritio satellituni
    graret. Ilinc respicite iliam evaiigeiicaiii seiitentiam, turba faitiiiiatuf. Maximumautem est indicium igiia-
    quee dicit Christo nostro nec parentes prsefereiidos vi-C, iuter consertos hosliuni giobos uiium pahham
    essenec filios (Maf./i. x, 57). Apiid aliquahtos fofte \ictoiise retulisse. Sauciato itaque hostis 26 iufore
    gloriosum sit, et exemplis saltitaribus proferendurti, cui diversa tofmieiitorum genefa serviebant, cufrit
    uuuiii filium Deo hostiam obtulisse. Hsccomnem aiii- pef singulos manus cruenta carnificis: et ad incu-
    marum virtutem et Votaprsccessit: ita ut in dolore liendum riiorlis timorem, unicuique fraternum san-
    ssevieiilis pceiise nullum filiofron aflectus raaternse guinem portat, explorans roelu lilortis teslimonia
    pietalis exceperit. Yidete aulein per quot virtulum crudelitalis. Sed dum apud alterum victorise locura
    gradus pretiosa fides creveril: cuin aequievisse semel molilur, viclum se ab alio eonfiielur. Stetit aiitero
    satis sit, hsec septies iti aniorem Domini pielatem apud orimes inconcussa tides, vis suorum animata
    maternam voiuntafia orbilate mulctavit; beriesibi con- suppliciis. Succedit in aciero secundus; nec lOngo_h-
    scia, qusescifet oinnem fructuiri vcntris sui in illa vitse B lervallo procedif et teftihs; quibus coroilatis, pugnarti
    aeteniitate consistcre, juxta illam senlentiam quse quartus aggredithr; nec qtiinluni, aut sextum mors
    dicil: Qui airiat animam suam, perdet illam; et qui lunesta deterriiit.Est denique in omiiibus una fides,
    odit animam suam, in viidrit miernam inveniel earii utia virtus, una coftscientia; ut onuies uiiain phfares,
    (Joaii. xxn, 11). atque omnes unutn esse crederes, cum taraeii Singulos
    2. Docet lectio veteris Testamenti Abrahsimpa- per paffes laceraret injuria. Ita fraternitas victbriee
    trera nostrum uiiicum filiuin suum Isaac immolandum aiiimata consortio, dfcimpaternis leglbiis servit, liiui-
    Deo sacrificiuro obtulissc. Quod per totum ofbem me- tiplicis virtulis insignia fepoitaVit.
    morabile lidei couslat esse documeiiluiii. Ac licet niil- 4. Iiiler tot igitur pompas funerum discurrit mater
    lus perfuderil sanguis altaria, ftiit fanien in vohmlate attonila, et cuiisanxia, ae metu et pavore cortter-
    vicloria, quia apudDomiiiurohnc est velle; qiiod fa- rita. Sed hemirtemista fes decipiat; trepidat quidein,
    cerc; cui itaaiigclumlegimusacclainasse: Abraham, sed de yictoriie evenlU, non de mOrte llliorura. Ad
    Abraham, ne injicias mnnus in puerum, sufficit quod singulas iiiterrogatioiies mater stat sollicita, ne quem
    agnovi quod diligis DoininumDeiim iaum (Gen. xxn, fides deciperet, rie quem a Coilegiosanclitatis fragili-
    11, 12). Si ergo pater nosier Abraham uiium iilium tas huhiana segreg;iret. Nairt adversus cruehtas ho-
    sacrificium obiulil, et placuil; qtianto magis hsec, C stis miiias umimqueniquesedula adhortatione prose-
    quse uiio leropore septero volis cortsenlientibus iih- quiluf, ne vellet aliiid esse qiiam frater. Siiiguii qui-
    molavil, se ipsam oclavo loco hostiam Deo oflereris; dem paliuntur : sed ista cum siugulis patituf, et cum
    ut qusc fucrat atl liicilamciitumcoelestisglorise magi- singulis artinio sbla lorquetur. Toliil ergo paimam
    slra tot forlissiroofum virorum, fieret etiam ipsa exi- propfise virthlis iin amofe bmiiipotehiis Dei. Sed si
    mioc.Viilulis excuipiuui? Sed si placet, dilectissimi, respicialis ad singula qusesedtiliias hiaterna sustiliiiit,
    ipsius pugliceordineni lecolamus, ut discanl parentes cum oriiiiibtisfiliis parlem est sortita roarlyrii. _?ost
    amare iilios, el filii oblemperare parenlibus : Christi tani innuniefas yirlUtuiu paiiiias, Venitur ecce ad
    noslri amore prseiato, qui vicloribus Iegitimo agone illtim, cujus setasbosti obti;ieiulsevicioriseSpemfece-
    cerlantihiis coronam vitsecoelestiflOfecomponit, ita ral, et qtii viderat cifca forliofes a.tate viro§ parmn
    Doiniiio dicente : Qtti vicerit, dabo illi coronain viim pfofecisse lriinacis inquisitidnem sefrtionis, puefiles
    (Apoc. xi, 11). Ecce, dilectissimi, quanlum rei gesloe anirhosiactaiidosblandse adhoflatioiiis aUoquio, binni
    fides eloquitur, instituitur pugiia pro patriis legUius denique via subddlse pefsuasioiiis aggreditur. Hunc
    interomnipolentisDeieidiaboliininistros, multisatque divilUset honore digiiumjudical, iilairt uhius filii ab-
    iiinumeris instrucla suppliciis; quibus armatus auctor. solutione sestimat esse palpandam. Sed ahifflusjain
    iniquitalis venena nequitise suse consuevit exercere. D totus directus ad coelumiidn facile fecipit de terrena
    Sed quamvis adversus juslilise ministros muliis soeviat parte consilium : accendituf lhagis ad virtutis ciil-
    hostilis ira terroribus, iil sinetrepidalioneconfliclus. meii iiitrcpidse ahiriius infaritiseadliorlahte ihatfe.
    In quo loco artifex sceierum el ininiicus boiiorum al- 5. 0 novum et mirabile virfufis exelrtpiuiii! or-
    tiori interpellat corda consilio. MolilUr igittir adver- bitale sua mater exsultat : "ettinde pietas dariiiium
    sus singulos impietatis suse lela, et poenaliquodam patitur, lucfum reportat. Pfseihissd etiaffi hoc qiiem
    argurtieiitc»,ut mos est, cerlamen siiigiilare dispoiiit, delicatius amabat fiiio, ipsa quoque viarii giofiosse
    dtroi credit in advefsis divissimpef pdrles fraternita- niortis ingredituf : nec loiige iiinuhieris Vexata sup-
    teiii facile posse turbari, tiec dilficilc viiiCi,si sin- pllciis, cum triumpho persecttla filios, ad coelestia
    gulos iii quOestioneposilos poenaconfecefit. et selerna cortlempta hac temporali luce pfofipiiit.
    5. Producitiii' itaque priino loco uatu primiis, cir- Cui efgo, diieclissimi, cufse siinl Veritfis siii pignO-
    cumstahtibus ac freinentibus uudique cum toto raor- i-a, hujuis liialfis imitetm' exempla, tatii nuhiefbsa,
    tis apparaltt impietalis ofliciis, non otiose persecutore tam fortia. In quara si quis vinceiidi sfudlo iiiteii-
    traclante, qui pittarct, sublato conjuraloevirlutis ca- derit, noii dubie multiplicis glorise ftonore mune-
    749 HOMlLtAXIX. 7S0
    ratiis incedit. Qusecumque itaque matef est, filios A A nieiite soleiniiitate fliisse suspensas. Nou est utilis
    suos hoChoriofe digfios judicet : ac sub ista quam sefvus, qui fefiatOs dies ad hoc exspectat ut dor-
    didicistis adhoftalione doceat, ut discant coelestium miat. Major sbiliciliido agricoloe manet, poslquam
    iegum instituta servafe. Qui aiitem Christo hostfo diutifio ieffanl labore coriligerit. Vigilandum igitur
    sefviunt, foriissiiriOrihhvirofhm piigrias imitentuf. est prihium, ne forte cbhimehdata sulcis semina,
    Illa niater probat se airiare filios suos, quse hoc aut fefa prsesuroptuosasibi Vihdicet, aut avis insidio-
    quo muridus nititur erf6fe depuiso, de frtictu Ven- sa corilemnat. Sequitur ut ex otio in usum aquse
    tris sui hostiam Deo tfadiderit, ac se sUOsqueDo- bibula fossa deducalur, iie supefveniens lempestas
    niinO quotidie immolalura libenter obtulerit. Sed puiltllantia germirta aul Occidatsiul rapiat. Opus est
    quo faciUus illius ccelestisvirtutis Insignia oblinere eliam hefbas velli, el aridiim cespitem sarculo ope-
    possimus,contemnenda sunt munera et honores hu- fanfe roollifi : ac pef illOs qrtos sibi agiicolsc vin-
    jus sseculi, quoehumanos oculos vanilate suadente dicant fefiatos 27 dies, hnprobum animal circuro-
    decipiunt. Hoc autem apud Dominum acceptabile ducla sepe prdliibere. Tantus est enim amor alendse
    constat esse sacrificium, si pi-selatocoelesti.honore vitoe,tartta pfovidehtisecura, tanlum cuitursesludium,
    sseculumcoeperisdespicefe. Ut nec tunc queihquam otiosum esse conveiiiat, cum
    HOMILIAXIX. T agricolse afisla ffuctus perfecto flore commendat.
    j\
    Nam soleht adullseinesses spinis accrescentibus im-
    De Quadragesima, pedifi : atque illa quse in spe inaluriiatis constituta
    i. Si fespiciamus, dileclissimi, causam prscsentis sunt, alieno semine suffocari. Ila iritelligendum et
    solemnilatis, quoenobis spem salutis oeternsefuiurse iiihlia agriColsestudio crescere, liiaxinia qusequeper
    resurreclionis lege coniiriehdat, rion ab re est, si negligentiamdeperire.
    omnes hos in loetitia dies ducamus, atque illa di- 3. Sed dicis forte, Omnes negligenlias solenini-
    strictioris vitseslridia tempereinus. Sed iiihoc mihi talis exciisartt. Omnibus sine dubio periculis subja-
    aUquoties dispUcet lsetaiitium chorus, quod putat cet, qui vitam suam quolibel lempore negligentite
    hoino totum sroi licere, quidqiiidQuadragesimdetem- tfadiderit. Numquam denique equis olio rdeputatis
    pore illi reUgiossedeputaverat discipUnse.Unde nulli bene frena Iaxantur. Ita et posl iiiemis rigorem cilo
    dubium est, prsecedenlia officia in cohfusionem ve- ihebriata aquis terra luxuriat. Videmus etiam fre-
    riire, si nescias custodire qusecumquead purificatio- quenter navigia inaris portu proximo, quiescentibus
    hem ahim_ejejuniorum et vigiliarum labore te con- remis, subita vi incurrisse naufragiis. Ad hsec ergo
    stiterit coinparasse. Cito autem ille quse sunt com- fespicienles, fralres dileclissimi, ila vitse nostrse or-
    parata rescindit, qui immemor spiritalium munerum Q ( dinem disponamus, ut "priinoloco castigemus illum
    carnalibus desideriis acquiescit. Oportet enim inter conviviorum luxum, quatenus a nobis desideria car-
    quse di-dmiisgaudia, illam reUgiossediscipUnseviam his fugiliva discedaut. Non igitur ideo. dico, quasi
    teneri, quse non dubie Doihiiiohominerabonsevoliin- adeo sit abslinenduro a cibis, aut in totum parcen-
    tatis insinuat. Cui si scireihus condignamlegibus ser- dura poculis : quia iicet sinl ad crucem parata, ta-
    vare reverentiam, nullum gehenna susciperet, nul- men semper sustinenda suiit corpora. Displicet mihi
    lurn perpetuse moftis poena damnaret. Omrti ergo solum in his diebus insaliabiiis gula, alque illa ven-
    Btudionobis agendum est, dilectissimi, ue purificati tris infructuosa coroinercia : displicet profusum
    cofporis conscientiamindulgentia nimioeremissionis ebrietate conviviuro, ae per tolani noctem ludibrio
    impugnet: hon lantum dierum illorum observatione exposituro. Exccdit profecto discipliiisemodum, si
    contenti, quos annuatim jejuniorum cura commeii- quis plus bibat quam sifiat. Quid igitur apud illos
    dat. Licet hanc ipsam aUquanlisob iuutilem somnum exosum, ubi precter ebrietatis vilium, etiam detri-
    et insatiabilemgulam conslet ingratam. Qui dum ad menla conveniunt iaculiatum? Quis aulem ferat illa
    sanctoe Paschse dies desiderio instiganle festinant, damna vinolentioe,ubi plus vergitur ebrietalis causa
    accusando vigiliarum studia continentisebona a Pa- quambibitur? aut quis apparatum illius triclinii li-
    scha conviviaet jejunia copiosa. Quasi re vera quod D j bentef aspiciat, in quo orania pereuntis vini odore
    Quadrageshnoedies probUieant,Ucitofieri solemnitas sordescunt? Nam ubi supercurrit merum, horret ne-
    votiva permittat, et in absolutionejejunii data sit li- cessario lurpi squalore convivium, perit profecto
    centia peccandi. quidquidhydria plena susceperit.
    2. Ideo nemo putet ex eo omnia sibi licere, 4. Videat Orgoquid futurum sit cui ebrietas placet,
    quia videt districtiorisvitee tempora proetefisse. So- alque ad hsec qusedicturi sumus animum sapienter
    let enim oirinemhonestse vitse stalum remissio in- accommodet,et non difficile causam suseinfelicitatis
    auta decipere. Non sesliinet ille ebfietatl aliquidi agnoscet. Si oleo nimio vas compleveris, ad os pa-
    uisse permissum,qui videt constiluto tempore ces- tulum recurrit fervens unda vendemise,et cum foedi-
    are jejuniiim. Non credat mentes hommum somno- tate revomet quidquid ex nimietate susceperit. Vide-
    entise deputatas, qui videt juges vigilias superve- mus etiam frequenter exundantevino caprini generis
    n Totamhanc sentenliam faciuiit
    perobscuram turai rum studia : continentimbona, parca convivia, etje-
    missseinterpunctioncs,tum vox uua corrupla, quami junia copiosa, etc, mulata voce Pascha in islanv
    h liuuc modum nunc emendamus: Accusandovigilia- parca, suus oralioni nitor restituitur. BAU.N.
    »51 S. VALERIANIEPISCOPI CLMELIENSIS Ihl
    vasa corrumpi, et undis luctanlibus cuppas figuli ri- jA compelere, et singulis iulirmitatibus singula quajquc
    mas aperire. Nihil profecto liceret morti, si scirent benelicium peculiare prajslare; ila ul doceant tu-
    Iniseri causas vilare pereundi. Debililatisautem viam mentia aut ferro debere compesci, aul medicaminis
    munit, qui inflrmis corporibus plus aliquid oneris conlectione molliri : latentia melius esse poculis in-
    imponil. Ita est ut dubie cceptumiler peragat, quem dagari, frigida corporum ferventibus pasci, calidiora
    injusti fascis pondus accusat. Moneoilaque, dilectis- frigidioribus lemperari. Ego vero in opere divina:in-
    simi, ut si quis Christo nostro placere disponit, primo stitutionis aliter sentio. ISam si illam Epislolam ad
    loco desidcria guke casliget, quic ebrietate famulante Timotheum factam recenseatis, invenietis sub uno
    magislra solet esse damnorum. Denique binc nudi- medicamine, et unius vulneris resecatione mullas
    tas, hiuc mendicitas, hinc solet aliquanlis venire ege- valctudines posse curari. Quod autem istud vulnus
    stuosapaupcrtas,ilaSalomonedicenle: Omnisebriosus sit, in quo iniirinitates diversneconveniunt et morli-
    pannis veslielur (Prov. xxm, 21). Perseverenl niagis feros dolores operantur, sanctus apostolus Paulus
    in bOiiisilli fructus conlineiilise,quibus videmur Do- evidenter exposuit dicens : Radix omniummalorttm
    mino Quadragesimoediehus devota jugiter mente ser- est cupiditas : quam quidam appetentes erraverunla
    vire : ne cum lorle nos possidendosnegligenliaj de- fide, et inseruerunl se doloribusmultis (I Tim. \i, 40).
    derimus, videamur sludium honestaevitse lempori- Jg Traclandum est ergo , dileclissimi, quo opere, quo
    bus solum praslilisse, non moribus. Quid prodest, labore debeat tanla criminumsilva succidi.Sed prius
    si le Dominoquadraginta diebus bonum exhibeas, et coiicurrentium undique in unum omnium vitiorum
    una die furore impiae crudelitalis oflendas? Quid ju- causas debetis agnoscere, et singula quseque unde
    vat per multa temporumspalia pudicitiseservasse re- descendant, quovadant, quid deformitalis,quiddolo-
    verentiam, si postmodumad turpe facinus luxuria in- ris exhibeant, diligenlerinquirere. Maximaenim spes
    stiganle rapiaris ? Quid prodest cupidilati ad tempus est recuperandoesalulis, fonlemnosse languoris.
    fraudem fecisse, si post lantos misericordiaafructus 2. Radix omnium malorumesl cupiditas. Et vere,
    quos libi manus larga contulit, alienis damnis et la- dilectissimi, si respiciamus ad singida quibus ab iui-
    crymis delecteris ? Perit profeclo quidquid gratise tio vitam suam habendi studio condilio humana
    homo per mullos aunos juslis operibus acquisivit, si prostituit, nihil est malorum, quod non cupidilas aut
    sub unius horse spatio quocumque turpis viloe depra- concipiat, aut parturiat, aul pascat, 28 aut nnti''3^
    vetur errore. Ex hoc enim foinite videmus pullulare odiorum cau-
    'i- 5. Hsocest igitur servandoedisciplinaaratio, ut in- sas, hinc evenire criminum pugnas, hinc fralernas
    tegritatem in te riutvias, castitatem diligas, pacem acies instrui, hinc amicitiarum foodera dissipari. Ne-
    colas, atque omnia quoeiniquitali serviunl, sub metu C i mo ergo singulis infirinitatibus proprii doloris cri-
    disciplinseconfundas : ita ut superiori non superbiat men assignet. Nam cum omnia vitia constenl nomi-
    mediocritas, nec despiciatur in personariun compara- nibus suis, pendent tamen sceleribus alienis. Vide-
    tionepaupertas. Sicut autem magnum est semper ser- mus igilur superbiam vanitatis tumore componi, et
    visse melioribus : ita ulile est et gloriosum humiliori humillimum quemquearrogantisecontagione moveri.
    persona; reverenliam prsestitisse : quia in quantum Quem si inter xquales positura subito forte respicias,
    homo dignitate prxditus humiliatuv, attollitur, ita alium judicas csse quam fuerit, ita elatum verbis in-
    Domino dicente : Qui se exallal, Immiliabitur; et qui cedere, et tumenti aspectu aspicias ad coelumcollum
    se humiliat, exaltabilur (Matth. xxm, 11). Humilitatis porlare, ac paupertalis benelicio diu clausum iter
    ilaque ante omnia via eligenda nobis est, quse nec lingua; verberum munire ponderibus; atque in tan-
    odiis subjacet, et multum semper amoris acquirit, tum fastidiosi ovisverba disponcre, ut cum ipse ve-
    ita Apostolo dicente : Humilibus Drus dat gratiam, lit loqui, alium nolit audire. Sed boocquamvis sin
    ^uperbis aulem rcsistit (Jac. iv, C). Cogilel ergo quis per se gravia, constal illecebris cupiditalis animari.
    jhujusmodi labore iniquo de poena dubitare fuluri ju- Cessat denique divitiarum pompa, el non lam facil
    .dicii, qui videt adversus sese poenam coeleslisira- invenies, qui supevbicelaboret invidia.
    .cundia;commoveri. Quam si quis humililale prave- j) 3. Radix omniummalorumesl cnpiditas. Curramu
    nerit, non difficile erit ut in coelesti sedc locum per singula, si videlur, et invenietis quanlis mali
    leternoepossessionisinveniat, de quoille diabolus su- pullulet vitium cupidilatis. Ecce armatur vicinita
    perbia operante depulsus, senlenliam perpcluoedam- fiequenler ad litem : unde esl, nisi quod hic fovl
    nationis excepit. Sectemur ergo humililatem, sobrie- terminos transcendere, et cespilem juris alieni cogi
    tatem, continenliam, pudiciliam ; elaborcmus obti- tat occupare ? Quare non occurit oculisilla sentcntia
    nendo studio sanctitatis; ut vila nostra nullis Ne transeatis tenmnos quos posuerunt palres vesli
    damnis animai concutialur, nullis umquam apud (Prov. xn, 28) ? Ecce fit priinum in hoc loco de pro
    Dominumodiis addicla suspiret. prietate contentio : etdumsuam quisque cupidilale
    HOMILIAXX. verbis fovel, stimulum litis accendit. Crescit poslmo
    dum dc contenlione causalio : atque utinam hoc so
    De avaritia. lum sufficeret cupiditati ! Illud gvavius est, quo
    1. Asserunl, dileclissimi, auctoresomiiiumcuratio- dum nemo vult inchoaue calumiiiaefacere jacturan
    nnm diversis doloribus medicinse beneficia diversa pervenitur ad rixam. Armant-iirservi,incitanlur pro
    HOMILIAXX. -
    755 7M
    pinqui, et in alterius lucrum pectus opponitur alie- A ordinantem. Nec difflcile est, quod pejus est, cui-
    num. Animalur vino Juror conductus, el effusussan- quam invenire personas, aut scelere conjunctas,-aut
    guis fit pretium possessionis. Aperilur postmodum pretio comparatas. Imitatur hic infelix subscriptio-
    legibus forum; et dum ultionis locus quseritur, con- nem manus alienoe.Ita scripturam quarn testator non
    geminalur homicidium. Videmus etiam frequenter instituit, cupiditas calamo soepiusrepetente componit.
    acies cupiditate componi, dum aul hic vult videri 6. Radix omnium malorum est cupiditas. Hic ad
    ditior, aut ille erubescit esse pauperior. Quibus in- confirmandam fraudem armat perjurio falsitatem, ille
    tcr se semulanlibus periclitalur interim vicina posses- alienis litibus corruptum nonnumquam pectus oppo-
    sione consortium, dum quoerit quis primus inva- nit. Ita sub unius cupidilatis vitio facultas et acqui-
    dat, et cogilat ut immune possideat. lla iit ut dum rilur, et laceratur. Ubi est quod dicit Scriplura :
    cupidilas quoerit augmentum, patrimonium vacillet Falsus testis non eril impunitus (Prov.y, 19)? Cui
    alienum. hoc imputandum putamus, quod inter illos quos au-
    ' -4. Quare non
    cogitant isti illam sententiam, quse dimus aliquoties criminibus interluisse, etiam inno-
    dicit: Stulte, hac nocle requiretur a te anima tua; hwc centes in crimen vooantur? Venit enim frequenlerin
    quw parasli cujus erunt (Luc. xn, 20)? Et vere nihil quoestione suspicio; et cum apud alterum resideat
    est stultius quserere dubia et acquirere peritura. Quidi B 1 furti culpa, ad alium transit pervasionis invidia. Ita
    enim prosunt homini opes, quoe ad hoc solum con- dum augmentum facultalum quoeritur, etiam bene ac-
    greganlur ut peveant ? Cerle te moriente remanet quisita lacerantur. Sic lit ut aliquoties descendat ex
    cespes avarilia propagatus : reliiiquilur ampliata pos- cupiditate falsitas, et ex falsilate paupertas. Radix
    sessio; el quamvis sil in alterius poteslalem transfu- omnium malorum est cupiditas. Unde est quod vide-
    sa, lestimonium tamen tui sceleris servatura. In quoi nius inler se frequenter armatas stare legiones? Quid
    loco cogitandus semper ille propbeticus sermo : Vees autem aliud est, nisi quod aut ille aliena occupare
    illi qui jungit rillam ad villam (Jsa. v, 8). Sed dicis, quoerit, aut ille occupata custodit ? Inde descendit
    Lego parenles fiiiis thesaurizare debere (II Cor. i, 24). quod aliquoties de imperii polestale contendilur, et
    Ex hac ipsa senlentia poles agnoscere quid profece- de primatus ambitione certatuv. Omnia profecto in
    rit pielas lua. Ecce ad alium transeunt divitiarumi pace consisterent, si hominem imperandi cupiditas
    tuarum ornamenta, el tecum remanet persuasionisi non removeret.
    iuvidia. Apud alium facullatum tuarum pompa rese-. - 7. Radix omniummalorumest avaritia. Requiramus
    dit, et tecum poena migravit. Stullitioe genus est, aliisi cujus sit vitium quod tenui tabulato hominis vita
    fecisse lucrum, et sibi parasse supplicium. Nam ita di- commiltitur, et dubiis casibus pelagi incerta tentan-
    cil Aposlolus : Qui voluntdiviles fieri, incidunt in len-. G
    ( tur. Nonne cupiditati ascribendum est, cum su-
    tationem et laqueumdiaboli (I Tim. vi, 9). perveniente procella allum rnare nauticus clamor in-
    5 Sed nec longo intervallo coelestis sentenlia di- cusat?Nonne ad cupiditatis recurrit invidiam, cum
    striclionis suse exserit poteslatem. Nam quodam mo- scrupeis rupibus naufragum corpus illiditur, et tu-
    do per gradus ad ultio.nemquamdam pi-aeleritorumi mentia aquis membra ignotis littoribus pelagi unda
    acluum vitiorum incrementa succedunt. Denique hic: jactantur? Numquam se profecto naula navigio cre-
    parricidali asimo aut palris vitam increpat, aut ma- didisset, nisi navigandi desiderium negoliandi cupidi-
    iris mortem exspeclat. Tueatur illum forte ab hoc: tas incitasset. Fertur denique homo undis vOto qua-
    crimine causa debilse hcereditatis. Vevum est : sed[ druplicandse pecunia;, porlatur aurum ut reportetur
    quamquam legitimus boeres sit, non lamen sine cupi- cum falsitale perjurium. Numquam enim negolium
    diiatis vilio successionis vola componit. Vellet deni- sine fraude agitur, ubi ad lioc solum vilius emitur,
    que unicus esse, si possel; modo de patris morte co- ut charius distrahatur. In qua re etiam si votis homi-
    gital, modo de fratris vita suspiral. Non est hoc sinei num 29 navigalio quieta successerit, non sine nau-
    grandi scelere impielatis. Nam quisque bominum pa- fragio est, cum inter vendentem el emenlem iniquis
    rentivoemorlis exspectalione animam pascit, parrici- aut ponderibus, aut mensuris, quis aut operatur aut
    dali crimine in hseredilate succedit. In quo loco cu-• D I patilur. Quare isti non cogilant illam senlenliam quse
    piditalis impulsu nutriuntur inter cohoeredes odia. dicit: Sicut mensus fueris, metielur tibi (Matth. vn, 2) ?
    Necdum funus effertur, et jam testamenli fidesjuris i 8. Erubescimus illa dicere, dilectissimi, quse luxu-
    interiretatione vacualur. Aller de subscriplione pa-- ria agente deferuntur cui descendit ex cupiditate
    tris dispulat, alter de fratris persona desperal. Hic; coramercium. Frequenter igilur conjugalis pudor pe-
    astruit scripluram non stare testibus, ille assignatt cunioetaxalione vilescit, et diu inconlaminata virgi- '
    testamentum non convenire temporibus. Ita vacillatt nitas sub parvo auri pondere proslituta fidem integri-
    proedium in collisione causarum; el quod acquisivitt tatis amisit. Tanta est apud aliquantos cupiditas, ut
    avarilia parentum, perdit cupiditas liliorum. Audites venalis pudor prelium fcedilatis iiiveniat. Nanvila ad
    Scripiuram dicenlem : Ne concupiscas rem proximii corruplionem corporis pecunia sludiose pensalur,
    tui (Exod. xx, 17). Enumevari nori polest quanlis mo- quasi dignum aliquid comparetur. Infelix profecto est,
    dis cupiditas sseviat.Ecce ubi lestamenlum profertur,, qui plus cupiditati consulit quam pudori. Damnasse
    slatim de falsitate cogilatur. Quoeritur quis niutumi est promissse hsereditatis gratiam, integrilatis feeissq
    audierit loquentem, quis movtuum hosredes noveritt jacturam. Videte sub uno crimine quam dissinii!»
    75!> S. VALERIANIEPISCOPI CEMELIENSIS EPISTOLA AD MONACHOS. 75«
    commercium cupidilatis, Hic pecuniani dedit, ut eor- .A circa pauperes expcnsanda Domino Jarga erogatione
    ruptipnem emeret; illa pudorem perdidit, ut pecu- commendat, alia illos quos reconditse per scelus fa-
    niam compararet. Nihil enim siiie cupidilale agitur, cultales accusant. Islis denique anuumeralur ad sup-
    - quotiescumque peccatur. Nam si removeas ornamen^ plicium, illis veroparatur ad regnum, ita Dominodi-
    • torum cultum, nulluin patieris in corporis contamina- cente : Venite, filii, possidetemecum regnum paratum
    tione naufragiuro. Cesset denique auri desiderium, et vobis a conslitulione mundi. Esurivi, et dedislis mihi
    nec conjugaiis fides perit, nec virginalis inlagritas manducare; sitivi, et dedistismihi bibere; nudus eram,
    erubescit. et vestistis me (Malth. xxv, 34^36).
    9. Radix omnium malorum est avariiia. Ilic prodj- 10. Sit ergo, dilectissimi, unusquisque vestrum illa
    tionis arguitur, ille delator alieni criminis accusatur. pecunisc qualitate contentus, quoegratiam salutis ac-
    Quis dubitet quod secrelum pectoris pblala; pecunioc quirat, non quoecausam damnationis accendat. Casli-
    pondus irruperit? Nihil clausum cpnstat, quod auro gemus itaque prinio loco cupiditatem, si volumus ut
    argentoque non pateat; nihil occultum, quod iion omnium vitiorum vincamus errorem. Nemo appetat
    pecunia indaganle sit cognitum. Unde periculose illis abena, el non est qui inimiciliarum laboret invidia;
    conscientiaefides creditur, quibus cupiditas domina- nenio impetat consorlium, ct nullumest de pervasipne
    tur. Haberet profecto inlegrilas totum secretum, si in g; certamen. Sit unusquisque contentuspropria, et nulla
    alienadomo proditrix pecunia noii haberetingressuin. est de occupata possessione causatio. Contemne au-
    Radix omniummalorum est cupiHtas. Ecce ille Domi- rum, et paratum evanescit homicidium; nec parrici-
    nus ac Salvator noster exitum volunlarise Passionis dalia odia seruntur, si cupiditatis oculus castigetur.
    vitio alienae cupiditatis implevjt. Legimus damnatio- Non est in quo hoeres erubescat, si quis ad mediocri-
    nem Redemptoris nostri triginta argenteis compava- tatem portionis SUIBcontentus accedat. Non sit qui
    tam. Sed sicqt vidistis proditionem ex cupidilate pecunise augmenlum quoerat, et neminera culpa prp-
    venire, ita debetis agnoscere damnationem ex prodi- ditionis accusat. Si non requiras lucrum, nullum pa-
    tione descendere. Proditus quidem duclus ad suppli- tieris in tempestate naufragium; et cum agelli tui
    ciuin, sed proditor currit ad laqueum. Ecce quid pliosus secreta custodis, alienum periculum securus
    fructus habet cupidilas : pecunia damnationis ad aspicies. Vitare ista, dilectissimi, per singulos gradus
    comparationem sepulturoereposita, hoc est funeribus forle difficileest, et laboriosum multis simul hostibus
    deputata. Intelligile ergo, in quo statu sit culpa cu- per diversos errofes occurrere. Quoerendumest ergo
    pidilatis, cum m damiiationem venerit prelium pro- compendium belli, et auctor lilis requirendus; utcum
    ditionis. Nam et apo.stolusPetrus dicit: Pecunia tua illo nobis sit pugna, a quo processit injuria. Non
    ttcum.sit in perditionem{Att. VIII,2). Forte sit aliquis C
    | enim dubie legiones armis inslructas poteris vincere,
    de stultis et avaris qui sibi de hac scnlcniia blandia- si tyraiinmn potueris obtinere. Totam autein causam
    tur, et prsefcrat quod audit secum suam pecuniam belli finivit,qui auctorcm pugnsesuperavit. Instruamus
    migraturam. Nihil votis istius ex bac parte subtrahi- ergo virlutum acies adversus paratas scelerum legio-
    mus. Ventura quidem tecuni est, non ut putas ad or- nes. Sed ante omhia adversus ipsam qusc caput belli
    namgnlum corporis, sed ad teslimonium falsitatis. est, hoc est cupiditatem, fide auxiliante pugnemus.
    Non tamen ad illos est ralio, quos miscricordia co- Ita non difiicilis erit de illa quam diximus vitiorum
    mitatur. Alia illos manet causa, quos pecunia sua labe vicloria, matre captiva.

    S. VALERIANI
    EPISTMPICEMELIENSIS
    EPISTOLA AD MONACHOS,
    De virtutibus et ordine doctrince apostolicce.

    '
    30 ImposiU»mihi votorum circa me vestrorum D ficationis vestrse sollicitudinem sermonjbus eloquii
    sarcinse, etsi inlerim corpore, ut sqriplum est, ab- epistolaris expromo; prsecipuum bealissimi Pauli
    sens, pra^sens lamen spifitu ac meute succedo (1 Cor. exemplum proe manibus habens, quem sequi cupi-
    v, 3; Coloss. II, 5), Nec parum, ut reor, dileclioni mus, etsi consequi non valemus. Etenim etsi nos
    vestrae officiiatque amoris exhibeo, quia vos quoque comparalio illius in nullo recipit, vobis tamen obe-
    in spiritu, non in carne]agere confido, dicenle Apo- dientia eorum est cooequanda quos edocet. Ut do-
    «tolo : Quicumquein carne sunt, Deo placere non pos- ctrina ordine constituto, cmn ROMAKIS (Rom.\, 8)
    sunl. Vos aulem in carne non eslis, s.ed in spiritu, si prsedicari credulitatem vestram in toto orbe cupjen-
    tamen tpiritus Dei habilat in vobis (Rom. vtit, 8, 9). tes, » cum CORINTHIIS (II Cor. vi, 6) secmida emenda-
    Nec saue incognitam spjritalibusviain teneo, si cedi- tione correcti, pace integra, charitate non flcta invi-
    • * Has duas voces quoc iu Sirmondi odilione de- stolorum, § 76 tom. I PP. Apost. pag. 455. edit,
    tirml* restituit CoUlenus in notis ad Canones Apo- Cler,
    757 TH. RAYNAUDI APOLOGIA PRO S. VALERIANO. 75S
    cem vos, ut scriptjtm est (I Cor. xvi, 20; II, xm, 12), A numeri summam abslersi corporis purificationem
    sanelo osculosajutetjs. Cum GA.LA.TIS (Qal. jv, 10, 30, complevit, quia nihll est tani Deo proximuiji quani
    31) mensium, tempprum dierumque pbservatione re- hpmineni noii esse corruptum, Altendamus quippe
    jecla, repudiantes mundnm ac sequentes Deum, non post hoBCcircumspectius qujd sequalur, jFugjljvus
    ancillsevos fiUos inteiligalis, sed liberoe. Ct in verbo qupndam dominp famulus redit, et conditip conver-
    veritatis cum EPHESIJS (Ephes. i, 15; iv, 5) perma^ sipne mulatur (Philem,). Apostolicis yinculis genilus,
    nenles, unum Dominum, unam fidem, unuin Deum ad utilitatem inuljjis proficit; nec splum in fratrem,
    patrem omiijum, qui super omnes, et per omnia, et sedetiamin charissimum fratrem, gradum conjujfcto^
    iii omnibus npbis est, noveritis. Cum PJIJLIPPENSIBIJS rum nominum fasligio transcendit animarum; nec
    (Philipp. n, 14,1S), irreprehensibiles et simplices, tantum appellationis nieretur vjnculum, sed etiaiij
    omnia sine murmirralione ethsesitaiipriibus facientes, amoris affectum. Ad hoe eniro Domini dignatione
    in medio gentis pravaj sicut Juminaria luceatis, Cum perducitur pura eastitas spbrietale nutrila, ul quod
    COLOSSENSIBUS (CaJoss. ni, 16) verbo Chrislj in ypbis parcitas v"mi curavit in Timotheo, quod absttnentia
    abundanter habitanle, invicem vos psalmis, hymnis et continentia purgavit in Tito, id ad indulgentjssi-
    et canticis spiritualibus dpcealis. Cum THESSALONI-mam libertatem accreseat in ONESIMO. HSDC ct exse-
    CENSIBUS (I Thess. iv, 1, 3; v, 17) voluntatem Dei g quenda doctis, et agnpscenda sunl imperitis; quia
    abstinentes a fprnicatione seetemini, orantes sine in- sicut gcriptuni e.st, et ignpraplia piprs est (I Cor, xiv,
    termissione, omoja probantes, quoe bona sunt reti- 38), et lides sine operibqs mortua est (Jac. a, 26).
    iientes. Pehjnc prsqcepti ordinein cum omni lahore Gemina vobis ralio adhibendueobservationis incum-
    sectantes : ut si quis operari non vult, nec manducet bit, sciendi cura, cum labore cpmplendi; qupniam ea
    (H Thess, III, 10). Ipse enim est panis qui de coelo quoBin divinis elpquiis prsccipiunlur, npn solum non
    descendit (JOSH.yj, 51, 59); cui admiseeri neminem facere, sed eliam ignorare peccalum est. HEBB^IOS
    decet, nisi opera quibus ille delectatur exerceat. Ut denique in exemplum consuuimalfe perfectiotiis as-
    TiMpTnEUsvpbis forma sit, etiam post diuturnam sumens, contemptum prooseiUiiimrerum ob amorein
    aquam vino modico uti praceptus, ad susljnendum cpslestium jnsinuo proemiorum. Ut si forte quispiam
    stomachum (I Tim. v, 23), non ad opprimendum : ypbis, aijt perseculionis pondus intulerit, aut diri-
    quja quamvis geminis commonitionibus erudiatur, pueril universa quoeveslra suiit, vos quoque jipbile
    jiisi quis sohrius fuerjt, ministerjum suuni implere non illud ac singulare testimonium quod in eximia eorum
    poterit (H Tim- ?v, 5). Ut TITI vos ipformet exera- iaude vpiierando Paulus pre deprpmpsit, non dispari
    plum, nonsolum sobrios esse debere, sed eliam conti- sanctie imilalionis proseqiiamr affeclu.quo ait: ^ctm
    pentes; quiaomniamundamundis, cpinquinatis autem P et vinctis compassi estis, el rapinam bonorum vestro-
    et infidelibusjiihi! est nrandum (Titi, 8, 15), Deni- rum cum gaud\o. sus.cepistis(Hebr, x,,34).
    que hsec apostolicoeconclusio lota doctrinoe mystici

    THEOPHILI RAYNAUDI S, J.

    APOLOGIA PRO S.
    VALERIANO,
    EPISCOPOCEMEIJESSI,
    ADVERSUS NIC. GHICHON,

    PROLOQUIUM, consilio, cum e diuturnis tenebris nuper eductus


    Aijendipro Valeriana causm et modus. Valerianus Cemeliensis episeopus, acri tbeologi cu-
    jusdam criminatione ac zelo infcensissimo, quem ne
    33 Adomnessttquecum se datoccasio, nec facultas ipsi quidem Alpini rigores temperare valuerunt, fa-
    deest, pertinere censendum est, iliud sive monitum, jrise dtscrimen adierit ac ettamnum adire pergat', eo
    sive |!i'seceptun)parerilis optimac, ad dileclum uleri quem dixi J>AECO CHABITATIS Criminatore *, Valeria-
    sui Samuelem ii) "visione qua eum erudit Provevb. p nuni tamquainSemipeJagiani erroris compertum at-
    xxxj : Aperi qs tuum muto et causis otnnium filiorum que convictum , ubique "proscindente, et qutbus po-
    quipertranseunl. Si maxiuie genuiimm loci, alioqui lest clamoribus annitente , ut Valeriani opus aciio-
    iion pevspicui, sensum quoerimus; muto os aperjt, men pristino sepulcro ac tenebrts redohetijf; chari-
    quisquis innoxium, qui tamen pro se dicere, et cau- tati conserilaneuin duxi, virp sin minus sancto (nam
    sam suam tueri nequeat, indemnem prsestat ab ih- hoc eliam ei decus per accusatoris zelum pericjita-
    sujtibus quibus appelilur : Quod ipsum est, causam lur) aut muto saltem, nec ja'm pro se dlcere idoneo,
    iilioruin pertranseuntium, hoc est imbellium, et ad aperire os meum, et perlranseuntis causse , laboran-
    sui defensionem inidpneorum (cujusmodi Xere.sunt tique Valeriani famse, opitulari. Nam quamvis nia-
    perlranseuntes et adyenoe)propugnandam suscipcre, cute ei a criminatore insperstc non parvse dumtaxat
    eique os aperife, quod tamquam insigne charitatis sint, sed etiam minimse; tamen etiam Jabeculoe ex-
    opus, maler amantissimo lilio commendatum voluit, quisilum candorem infuscant, et muscoe (tantuloe H-
    estque cuivis alteri imilatione exprimendum. Hoc cet) unguenti cui immoriuntur, suayitatem exteriiii-
    a Is erat prscdictus Nicolaus Chichon.
    759 TH. RAYNAUDlAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 160
    nant. Ad boc porro ofScium prseter communem hac- A Leonis magui, episcopatum Cemeliensem conjunetum
    lenus proposilam, ea me impulit privata causa, quod fuisse episcopatui caslvi (ita cnim appellat) Nicseen- .
    harum (ut de Eucherii lucubrationibus scite dixit sis, haud dubie ob lantam utriusque loci viciniam et
    Hilarius Arelatensis) florulentarum, omnique amoe- dioeceseon angusliam. Ab eo ilaque tempoie, idem
    nitate vernanlium homiliarum fragrantia vicinioeno- Cemeliensis, qui Nicaeensisepiscopus fuit. Nec Ce-
    ,stroe eui Valerianus episcopus proefuit, atque adeo meliensis tantum,' vel lanlum Nicseensis; sed con- ;
    jetiam oris nostri, quamvis alterius et dioeceseoset juncta utriusque civitatis nomenclatione nuncupalus |
    provincioe, lamen non adeo dissitis, afflata sit tam est, ut Iiquet ex v Synodo Aurelianensi, cui Aelius j.
    multis iinte soeculis, dignumque viileatur omnem ab pvesltyter subscripsit, noininc Magniepiscopi Ceme- |
    eis pudorem, ut suaviter aftlare pergant, dispellere. liensis et Nicocensis. Quamquam in excusis synodi .
    Quod cominode proestiturus videor, si prsemissis iis illius exemplaribus, mutila est ea subscriplio, ut no-
    quoe ad Valeriam personam speetant (quod ita ne- lavit R. P. Jacobus Sirmonlus, qui Valer-ianum
    cessarium videatur ad avertendam doctriuoe labem, eduxit. Subinfert autem ex proposita observatione,
    ut ex dicendis liquebit), has ejus homilias, quas ne- quandoquidem Valerianus ausolute Cemeliensis epi-
    gata benigna interpretatione, PABCA CHABITATIS cri- scopus nuncupatus legitur, oportnisse eum ante fa-
    minalio impetit, naviter diligenterque excutiam, ctam a sanclo Lepne ulriusque sedis conjunctionem,
    prolatis iis omnibus , unde labes aliquas sincerse et Cemeliensi Ecclcsioeprocfuisse,atque adeo posterio-
    undecumque catholicoe scriptoris hujus doclrinoeas- rem non esse sancto Leone Magno. Hoc non gvavale
    pergi videtur. Illis autem exposilis, et ad sanoedo- concessevim. Addit prseterea Valerianum sub annum
    ctrinoe amussim exquisite aplatis, alterum quoque _" Cbristi 450, hoc est sancto Leoni sequalem slatuen-
    criminationum caput attingat disquirens rectene Va- c diim, argumento inde d«cto, quod exslet ad Valeria-
    lerianus sancli titulum quo illum mss. perantiqui num et Ingenuuiri Ebredunensem, Valeriani Metro-
    codices donant, retinere in posterum debeat. politanum , coeterosquevicinarum Gallioeprovincia-
    rum episcopos, ejusdem sancti Leonis epistola de
    CAPUT I. Vasensis episcopi ordinatione, ex cod. ms. Arela-
    Valeriani seaes.^—Deejusdemmlate, natione, genere, tensi a card. Baronio evulgata; et alia, inter sancti
    statu privato, conjectanea. Leonis epislolas num. quadragesima secunda, ad om-
    nes Gallioeepiscopos, qua Valerianns et Ingenuus ,
    1. Eleganter, ut omnia, Theodoretus oral. 9 de Pro- inter Galliseepiscopos, quorum ad sanctum Leonem
    vid., imitatus Chrysost. hom. 7 in Ep. ad Coloss. ad epislola proxime prsecesserat, referuntur. Item quod
    illud; Vila vestra abscondita esl, plerosque sancto- concilio per eaderii tempora Rhegii in Gallia celebra-
    rum, eliainsi apud Deum illustres, jamque gloria cu- to, subscripsisse legalur Valerianus, cum aliis illius
    mulatos, tamen quamdiu soeculifluclibus volvuntur, tractus episcopis. Tandem quod habeatur Valeriani
    margarilo conferri posse observat; quod velut in episcopi cum laude inentio, in recens reperto conci-
    ostreo abdili, et quod hoinines inglorii delitescant : lio Arelatensi sub Ravennio sancli Leonis sequali in
    ut propterea concludat, providendum a Deo luisse hsec verba : Caitsam qum inler sanctum episcopum
    alterius sseculi statum, quo decus uniuscujusque ac Theodorum,et sanctum Valerianum,vel sanclumMaxi-
    pretium in aperto statuatur, appareatque quid fue- mum, item episcopos,atque Abraham Fuustum, necnon
    rintetiamcumobscuriincognitique premerentur. Hoc et reliquos [ralres insulm Lirinensis acciderat, absque
    cum in aliis sanctissimis viris iunumeris, tum nomi- r> r dubio, omnes nos qui in Chrislo unum sumus, differre
    natim in Valeriano deprehendere licet : quem lam- non possumus,nisi id agamus qualiler curetur et abs-
    etsi sanctitatis noraine superstes aliqua antiquitatis terg ilur. Erat Theodorus episcopus Forojuliensis,
    aurula illustrem ferat, magna taraen hactenus i» ple- Maximusvero Rhegiensis, cui poslea Fauslus succes-
    risque obscurilas, et communis, ut ita dicam, livor sor, bis successoi; ut ad eum canit Sidonius. Ilaque
    oevipressit; ita ul e capitibus propositis desola sede suborta inter Tbeod. Lerino vicinum el Faustum Le-
    constet; in coeleris, conjectura fere utendum sit. rini abbatem controversia, Maximus Lerini olim ab-
    Conabimur nibilominus a sede quoe explorata est, bas, lunc Rhegiensis episcopus, pro Fausto et Liri-
    reptare ad reliqua. nensibus stelit. Et lempora ac loca consentiunt, ut
    34- 2. Sedes itaque Valeriano Cemelii, sive Celloe Valerianus ille episcopus, qui item a Fausti parlibus
    aut Cemelini. Tolidem enim nominibus dictam in- stetit, fuerit hic iiosler Cemeliensis episcopus, quem
    venio civitatem, cujus nunc vix aliqua rudera super- olim in Lerinensi ascelevio monachum egisse, postea
    sunt prope NicoenamSalyum, in colle cui etiamnumi attingam. Has conjecturas, ul non diffiteor esse ad-
    Cemelii appellatio, et uorenlis quondain civitatis; modum probabiles, video tamen conjectuvas tantum
    fama rerum vacua, durat. Nam si Deiparseoedemsa- esse et quoe indocilem animum segre permoveant,
    cram , et S. Pontii abbatiam demas, crctera campii prseser-timquia iu citalis epistolis el conciliis Vale-
    tanlum sunt, et vineta, ubi Cemelium fuit. Nimirumi rianus nusquam appellatur Cemeliensis. Nec Inge-
    ut est apud Senecam, epist. 91 : Nihil pnvaiim, ni- nuus, qui post Valerianum ascriliilur in citatis epi-
    hil publice stabile est. Tam hominum quam urbium'. stolis, dicitur fuisse melropolila Ebreiiunensis : id-
    fata volvuntur. Et quod idem scite dixit epist. 71 : que ex ipsa posleriori loco posita Ingenui ascriptione,
    Cerlis eunl cuncta temporibus, nasci debent, crescere,, D
    I infirmari videtur, ut non uvgeam quod ad cmicilii
    exstingui. Nulli non senectussua est. OmneIwmamtm pleniludinem aut tituU poslea apposili vilium referri
    genus quodqueesl, quodqueerit, morte damnatum esl. posse video, nempe episcopos illos ad melropolim
    Omnes qum usquam rerum potiuntur urbes , qumque Arelatensem, etdiversamab Ebredunensi cui Ceine-
    alienorum imperiorum magna sunt decora, ubi {uerint! lium subest, et ab Aquensi cui subjacet Rhegium,
    aliquando qumretur. Sapienter eliam de morte An- perlinere. Deiiique plures simul eodem tempore in
    tonius lib. rv de vita sua num. 38 : Quot urbes mor- illo Gallioetractu floruisse Valerianos episcopos, do-
    tum, ut ita dicam, sunl? Helice, Pompeii, Hercidanum, cet Galiorum episcoporum epistola ad sanclum Leo-
    el aliai innumerm. Nec dissimiliter S. Ambrosius> nem, et ejnsdem pontificis ad eos rescriplum, quod
    epist. 8, quse est ad Faustinum, memorat semiruta- est inler epistolas 52, ut plane incertum fieri necesse
    rum urbium cadavera, terrarumque sub eodem con- sit quis eorum hoc iiostro recurrat. Quamqiiam cum
    speclu exposila funera. Ad has Cemelium adjungo,, pro Valeriano plures suppetant, el reliqua adjuncla
    quam vixisse ahquando, nec ingloriam, rudera indi- consentiant, non injuria existimatur eorum aliquem
    cant, et Plinii ac veterum geographorum teslimoniai esse hunc ipsum queni quocrimusValerianum Ceme-
    non obscure produnt. licnsem. El iiaioinriino habeo persuasum. De Vale-
    3. Ex constituta Valeriani sede non invalida dei riani scvosatis.
    aevo coujecluraducilur. Nam ex cpistola Uilarii pap;x>. 4. Nalio minus obscura cst. Ex dictis enim perspi-
    ad auosdain Gallioeepiscopos habeluv, dccreto sanctii cmun videlur Gallunrfuisse, et sedes consentit. Nam
    *6I TH. RAYNAUDIAPOLOGIA PHO S. VALERIANO. 762
    quamvis Cemelium a Plinio, Ptolomseo, Leandro, A ; anmienteconjiige, aut non ultra superstite, liberum
    aliisque iiorinuHis greographis in Ilalia' collpeelur, fuisse ad sajctum inslitulum capessendum, et con-
    ;iainen apparet id ab eis idcirco factuai, quod Italiie secutam promotionem in prsefecturain monasticam
    limilem statuanl Varum iluvium, cum lanjen ^olira ac episcopatum.
    'Galliaruin linibus a 1 Alpem suinmam porrectis, Ce- 6. Et hinc via ulcumque aperitur ad agnoscendum
    melium GalUsefiuibus conclusum fuerit, et ita ferant Valeriani sanctum obitum et bealilatein. Nam quod
    anliqoa itineravia, ac nolitia civttalum Gallioe, qose per ea tempora, allrix magnorum montium pland Le-
    Ceineliun inler Alpium mariliiharuin civitales Eitre- rinus, uteam Ennodius nominat, illustriorum viro-
    dunensi metropoii subjeclas nmrierat."SeJ el in Ro- rum a soeculifluctibus in Gallia secedentium frequen-
    mauo iiiartyroiogio, pridie idus Maii, sanctus Pon- tissimus portus esset, admodum verisimile estin ea
    lius qui duos Piiilippos Coesares ad Christum ad- insula monachum egisse Valerianum; indeque primo
    duxerat, in Gallia sub Valeriaiio et Gallieno passus alicuhi a monachis absentem inproefectum fuisse QK-
    pvodilur. At passum Cemelii consiat; et diserte pelitum: tum vilse sanctilate sanguinis splendori con-
    uinimqiie, id esl, el Cenielii, erin Gallia passum, juucta illustrem ad sedem Cemeliensem in ea ora po-
    affiriiianl Usiiardus ad eain dieht, el Pelrus ExquiU- sitam fuisse translaliim, ubi sancto fine quieverit,
    iius episcopus in Catalogo (qui eum eiiam facit epi- - juxta ea quoe de S. Valerii Lirinensis oliin monachi
    icopiiiiiCeiuelicnseiii) anniiuiilqiie a iliqua Acta quse depositione, Arnaul.lus in Martyrologio monastico
    Surius editlil. llunc Pontimn Cemelii pvo Chvislo his verbis tradit: IVonokal. Augusti, Niciaein provin-
    oblriinealiHi tviplici homilia de Laude Martyrii Ce- cia, depositio sancti Valeriiepiscopi,et conjessoHs,qui
    Icbravil Valevianus, lainquain peculiure EcClesioe"„ ex monacho Lirinensi ad episcopalum assumplus boni
    susedecus, ul docer.l illa ex homil. 17tvila de eo pasloris officiumimplerestuduii, el in gaudium Doniini
    argiimenlo : Iltiits marlijris qui hi hoc loco pugnam sui introdiictiis, audire meruil, Euge serve bone, etc.
    inclytw virlulis 35 vrhnus exercuit. Nam quamvis iu Idem consignatur in tabulis Lirinensibus ea die. Hunc
    eo iraelu, iinmo Nicioe qure Cemelio stanti prope porro esse nostrum Valerianum existimant noimulli
    coiiliiiens cral, anle sanclum Pnnlium alii.sanguinem Nicienses.Quosinterv.c. necjuristantumutriusque
    pro Christo fudissenl, ul S. Bassiis sub Decio 5 De- consultissimus, sed omni quoque politiore litteraiura
    cemhvis, laineii Cemelii primus martyrii agonem excullissimus, D. Honoratus. Leotardus, datis deeo
    coiisiiiiiniavil Poniiiis. Igilur .Gallioe:finibus.conclu- arguinento litleris, hunc esseseiisum suura significa-
    sum csl Geiiielium; quando Cemelii passum Pon- vil. Nec vero refert qupd sanctus ille ex Liriuensi
    tiuin, iu Gallia, ul vi Usti, passim produntMiirtjTO- monacho episcppus, Yalerius dicatur, non Valeria-
    logia et Acta, in quibusex Ilalia egressus Cemelium nus. Nam potuit in antiquioribus labulis, undeillud
    adiisse scribituv. Nec aliud sane de Cemelio quairide Martyrologiiini cOnfectum est, per festiuatioiiem ariia-
    Nicia, Cemclio, ut dixi prope conlineiite,: statui po- nuensium, notaruiii compendia (ut assolet) conse-
    tesl. Ac Niciain. GalU.elinibus concludunl, Roiiia- ctantium, scribi pro Valeriano, Yalerius, adhibita
    num Jiarlyvologium xn kal. Junii, cuih de S. Hospi- nola, qua iri alia exscriptione lion adhibita, mariserit
    tio confessore; et ejusdeiii occasioiie-Gregorius Tii- .Valerius. Hac. sane vel siinili.alia ex causa, in conci-
    ronensis lib. vi Hist. Franc. c. 6, Sigeherlus anrio lii Arausicaui siibsci^iptionibus, Valerius cum Vale-
    Domini 581, aliique passim.' Itaque Valerianus in ' rianoconfunditur in plerisqueicqdicibus. Minusetiam
    Gallia cpiscopiis, non abs re Gallus conjicilur, cum movet.qupdlocus depositionis, non CemeUum, sed
    niliil siippelal quod illum aliuiideeo delatumvsedem iQ Nicia noleturin iisdem tabulis et Marlyroiogip. Nam
    Cemelii nacluin suadeat; ul ex hoc proinde; novo junctp per illud lempus a S. Leone episcopalu Ceme-
    sidere, tol micaiilissiinis illius quod dixi sevi Galiioe liensi.et Nicoeensi, cprilingere facile poluit ul Vale-
    aslris adjiinclo, Eucherio Litgdunensi,"Hilario Are- rianus utriusque sedjs episcopus, Nicioepotius quam
    latensi, Splo.iio, Verano , Claudiaiio, aUisque:proe- Cemelii.corporisexuvias poneret: et in tanla Nicioe
    sulibus; Gennadio item, Vincentio, Salviano, Pro- Cemelii propinquitale, inirura non esset etiani slaiite
    spero, presbyteris, in^gnem plane Galliarum jam Cemelio Nicioeexcessisse e vivis Valerianum, ta-
    illis teinporibus splendorem liceat agnOscefe. . metsi in gregis sui excubiis assiduum. Proelerquam
    5. Et quaiido Euclierii facta mentio, hondebeo quod non ultra' stanle Cemelio cum illud"Marlyrolo-
    inler alias de Valeriaiio conjecluras missam facere gium coiifeclum est, vel exscriptse tabuloeantiquse, e
    quain suggerit Hefiberlus Rosueidus in nolis ad Eu- :quib,us fuit deprompluin, facile potuit qui Valeria-
    cberii Paneiiesim : eum videlicet Valerianum ipsius .num iis inseruit, ut obscuritateih vitaret, abjecta Ce-
    cogiialum quem philosophioesoccularitunc addictuin, melii divuti menlione, civitatem coiiliiieiiieiri, in
    Eiichevius omni lloridissimse scriptionis vere osten- quam Cemelium, ejusquepopulus, et sedes episcopa-
    talo ad muridi conleniplum invitat, hunc ipsiim esse .lis.,.aliaque-jura concesserant, assignare pro locO in
    Yalerianuiii Cenieliensem. Quod si admiltimus,'lux quo e vivis excesserit sanclus ille episcopus. Quid si
    ' affunditur Valcriaiii generi ac nobilitali. Nam Vale- .vevo ne locum quidem obitus signavit, sed locum quo
    ' riamim eillum ad quem Euclierius scribit, fuisse ipsi . ejus illa die e yita excedentis depositio recolitur, quod
    sangui jiincluui, frons ipsa Parseneseos Eucherii : Cemelio everso, Nicioefieri opprtuU?
    prseferl. El cuin Eucherium constet splendidissimis.-_ 7. Sed ine.quidemcpnjectorem diutius agerein tam
    nalalibus insigiiem fnisse, idem decus ad Valeviaiium P obscuris Valeriani rebus piget. Multoque etiam magis
    " iraiisfundilur;lncoipseque Eiicberius illum ita affatur eo • pigerel, nisi; animadverterem criminalorem, longe
    quem signavi : Quanivisin maximos smculi_api- .tenuioribusindiciis, inimo apertis haUuciuationibus
    ces, palre, soeeroque clevatus, illustribus ex utroque nixuin, secufe Valevianumharum bomiliarnni parcn-
    litulis ambiaris, ego tamen longesuperioris in te Iwno- - tem.loage aliis coloribus expingere quam pronl a nie
    ' ris
    fasligia concupisco. Vides genus illustvissiinum. expressus est. Slatuit enim per se evidens, ac illu-
    Sed etobitev soceri vocein advevt.e, quoe Valerianuin strissinucard. Baronii testimonio firmal, hur.c espe
    illuiircpnjugio' illigalum prodil. ld vero videripossel - iiefandissimum lioereticum Pelagii et Coelestii pavlia-
    omnem coiijecturse hiijus vim elidere, cum Valefia- ; rium-.ex Occidente profectum Alexandriam, ' ut liabe-
    nus Cemeliensis et episcopusfuerit, et ante episco- luv ex.epistolaEusebii ciijusdam ad S. Cyrilluni
    patum monachus vixeri.t, ut aperle habfttur ex initio • Alexandriuum,-quam proferl Baron. an: o Christi 417,
    epiitoloe ad monachos qui iUuin sibi tametsi absen- -11; 15. Ea'Epislola is quem dixi Eusebius amice ex-
    tem in pralectum elegerant. Nihiltamen conjecturoe poslulal, cum S. Cyril.lo, quod 36 truncati gladio
    propositoeinde decedere perspicuum est ex ipsa Eu- sedh apostolicne,Pelagius et Coelestius, conimunione
    "dierii adsanclum inslitutum iiivitatione; qu-jedocet AlexamlriiiacEcclesise poti enlur, inlerveniii ac opera
    ' vel Valeriani conjugium noii fuisse nisi designatum , .bomiiiis pestiferi, eorumdem lioereseoscapituin foede-
    ideoque fas iUi adhuc fuisse-ad aliudvitoegenuscon- : rali Vaieriaiji yentriloqiii, guloeventrisqiiemaiicipii,
    volare: vel quod aliis plerisque accidit, Valerianum, generelmmili," et conditioiie ipsa servi, Arimiuens»
    763 TH. RAYNAUDIAPOLOGIA PRO S. VALERIANO. 764
    ppssessionis illustrissimi Valerii comitis. Additque A eam setalem florens exornatur a S. Hieronymo et
    Baromus conjectare se, hunc esse iUum ipsum Vale- Rufino aliisque.
    rianum, cujus apud S. Hieronyinum est menlio epist. 9. Tametsi vero causae prsesenti nibil iucommodat
    79. Qui enim ibi in vulgatis codicibus dicitur Annia- quod Valerianus ille ventriloquus idem sit cum Au-
    nus pseudodiaconus Celedcnsis, cujus libros contra niano Celedensi diacono, ut Baronius conjectabat;
    se editos S. Hievonymus teslaluv se per Eusebium multa lamen sunt quse suadeant fuisse longe djver-
    presbytcrum suscepisse, respondens S; Augnstino et sum, et conjecturam scriptoris sapieiitissimiomuique
    Allppio qui sciscitali erant eosne libros conlulasset, superioris infirment. Omnes enim anliqui codices et
    hiinc Baronius suspicatur corrnple legi Annianum, Hieronymi et Augustini (nam hujus quoquetom. H
    diccnduni aulem Valerianuin. Quandoquidem verisi- ea Hieronymi epistola inserta legilur) constanter le-
    mile est hunc esse illum Eusebium qui Valerianum gunt Annianum; nec ulla leciionis varietas in ma-
    apud Cyrillum insimulaveral, atque adeo non alium nuscriptis quse Marianus Yictorius et Augustini ema-
    qupque esse Annianum illum, quam Valerianum Eu- culatores adhibuerunt notata est in eo nomiue. Quod
    sebio invisuni. Qui ilem corruple dicatur Celedensis vero Eusebius aliquis (incertum an idem qui ad Cy-
    diaconus, cum dc Ecclesia Celedensi nusquam sit rillum scripsit) ad Hieronymum Anniani sci'ipt»
    mentio, sed Cenctensis polius sil dicendus.lla enim transmiserit, non sufficit ad transformandum Annia
    substituil Baronius, lestatus aliam lectionem-habere num in Valerianum. Immo quia potior est plurium
    Arelatensis.Quidsi Avellanensis,quoeJuliani aUquando codicum iides unius novi codicis testimonio si demu»
    Capuani episcopi,teslePelagianorum acerrimi, agnomi- eumdem esse illura Eusebium qui ad Cyriilum de
    natio ex palria, Prospero ? Quid si iteni Cela- „" Valeriano scripsit, et ad Hieronyinum scripta ejusdem
    nensis? Nam hunc Julianuin, lieda lib. i in Cant., in erronis transmisit, colligendum potius erit men-
    ipso initio, vocat episcopum Celanensein, in Carapa- dum esse in ea Eusebii epistola quoe recens profer-
    nia. Hic Valeriani nostri criminator, triuinphum ca- tur, legenduraque in ea esse, pro Valeriano, Annia-
    nit, et cardinalis Baronii auctovilale eum aperle gra- num. Sed demus sane irrepsisse inendum in HJero-
    vari, immo opprimi, perspicuum exislimat. nymi et Augustini codices, proque Valeriano corrupte
    8. Verum ba;cexislimatio tain insulsa est, ut ne in- in eis legi Anniaiium, quid Valeriano Celedensi dia-
    gesto quidem salis modio defatuanda videalur. Tota cono, cum Valeriano Gemeliensi episcopo ? Qujd
    enim vis argumenti quo nititur, eo univcrsa revol- blasphemo scriptori, post delusani cum Pelagio sy-
    vitur, quod cardinalis Baronius de Valeriano Ceme- nodum Diospolitanam, calanmm adversus S. Hjero-
    liensi, et his bomiliis, earumque parente prorsus ta- nymum stringenti, cum scripiore cujus pmnps api-
    cens, prodat Hieronymi et Augustini oetate vixisse ces, pietatem, humilitatem , charitatem, et reliquas
    Pelagianum quemdam nomine Valerianum, diaco- Christianas virtutes iiifigunl?
    nuin Cenetensem. Inde infeit criminator, hunc esse Altera prsetensa in HierOnymi codice vitiato, ut
    Valerianum Cemeliensem epjscopum, barum homi- maxime admitterelur, purgarel polius quam foedaret
    liarum pareijlcm. Quoecujusmodi sil consecutio, Valerianum Cemeliensem, probri quod ei insperge-
    inepliam ipse quoque, si deinonstrave contendam. batur, derivatione in alium Yaleriammi ex suspicjone
    Quaic obiler tantuni dico , non si unus aliquis fuit Cenetensem, aut ut una Jeclio habet, Arelatensem.
    hoerelicusnomine Alexander, aul Joannes, aut Ser- Nullani tamen exstare Celedensem Ecclesiaro (quse
    gius, fas illico esse , omiiia quoe pcrverse ab illo fa- fuit unica mendum causandi ratio) scriptori diligen-
    cla dictave sunl, transfunderc in quemcumque ejus- iC lissimo excidit, cum Hieronymi epist. 77, quse illi
    dem nominis ea oelate floventem, quamvis neque 79prope contuiens est, scripta sit ad Marcum pre-
    niunus, neque alia personaruin adjuncta diversa es- sbyterum Celedensem. E:x qua 37 fionstare videtur
    sent, ut hic sunt plane diversa, Periclilabitur sane Celedensem Ecclesiam in Syrja Juisse; quandoqui-
    per hanc infcrcndi et criminandi licentiam auctor dem S. Hieronymus Marcum illum qui in Celedensi
    catholicocEpisl. B. Judas argui proditionis et vendi- Ecclesia plurimnm polerat ,• exposcit auxiliatorein
    tionis Chvisti Doniini, palratfc a bjpeduni nequis- adversus eos qui e Syrioe eremo, quam lunc incole-
    Eimo, ejusdem nominis, muneris, ac oeVicnm S. bat Ilieronymus, ipsura extrudere nitebantur, Nec
    Apostplo. Desino calainum per se quassatum COIJ- est quod dala gralis identitate Valeriani .illius de
    lerere. quo Eusebius scribpbal ad Cyrillum, et Anniani de
    Nihil porro pnelerea suppetere quod Valerianum Hieronymus, novum videatur hominem forte in
    nostrum gravet ex iis quoesive ex Eusebio illo, sive Suo 'ccidente iiatum (quod Ariminensjs ilja servitus si-
    cx Hieronymo adducta sunl, nullo negotio evinco. gi»8cal) ascriptum fuisse Celedensi Ecclesioein Sy-
    Nec urgeo quanla sit fides quorumdam sub Eusebii ria. Frequentissiinum enim per ea terapora erat ut
    illius noniine vulgalorum scriptorum de vita S. Hie- qui in Occidente nati essent, commeantes in Orien-
    ronymi, ct alioruin ejusdem ingenii parluum ad S. tera, ibi inaugurarenlur. Ipseque S. Hieron. origine
    CyriUum et Aiigustinuin, qiioelioeresibusalque inep- Dalmata, Antiochioeinilialus est sacerdotio.
    liis farla, Lovanienses lom. II Augustin. observarunt, Vidco me tempus prodigere, ct tam male subni-
    suffragante Baronio anno Christi 420, a num. 42, et xam Valevianinostri ex ea Eusebii epistola denigra-
    in Rom. Martyr. ad 50 Sept. Hoectamctsi dissimu- tionem, jam salis superque obduclam esse; planeque
    jata velim , quis non videt eum Valerianum, quem D conslare quanto jure Valerjani noslri criminator sibi
    Eusebius ille lyyxarpipmTovnoininat, fuisse Pelagii ex ea epistola triulnphum cecinerit; quam denique
    et Coelestii discipulum ac foederalum; bunc autem verisimiliores sint conjecturse nostrae, sieaium cum
    Valerianum , cujus hoinilias indemnes proestamus, criminatoris argumeutis fiat coutentio. Quali'icum-
    fuisse eorumdem juratum hostem, ut cl Semipela- que vero fuerint qusc proemisi conjectar.ea, ptacuit
    gianos reliquos, quibus ab adversario non satis me- ea non proeterirc, quod et sua pvoi.ialjilitatenon va-
    mori postea adjungitur? Semipelagiani enim viri cent, et aliquid apud cordatos el allectu liberos con-
    aliasprobi et docti, Pelagium et Coeleslium,quorum ferre possint, ad suspcndendum vel temperandum
    Valerianus ille venlriloquus parliarius proditur, abo- judicium de Valeriani rocta fide, in ea criminatione
    minabantur, ut infra rcferam. Nihil igilur nostro huic ad quam progredior.
    Valeriano cum Valeriano illo quem Eusebius apud Cy- CAPUT II.
    rillum est insectatus, communerevera csl, proeterno-
    men. Unde quo jure criminator Valeriano noslro infa- Qum adversus Valerianum [acere visa, aut videri
    miamValeriani hoereticiaffrical, tantum quia ejusdem potuerunt.
    est nominis; eodem noster, si ineplire Hberet, cumulari 1. Duoin Valeriano suggillat criminator, doctrinam
    posset elogiis queis per eadem lempora Prudentius Semipelagianam et! sancti prsenomen. Auspicaborsia
    Valerianum episeopum celebrat hymno 10 peristeph., priore criminatioiiis parle cui eliam subnectam
    aut quibus Valerianus episeopus Aquileiensis sub . quse alia in doctrina Valeriani occurrerint vel roor-
    765 TH, RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 76$
    bosa, yel suspicipnem latentis mali moyere apta. A utest apud Laertiumlib. vn, in Zenone. At cpnstat
    Qua In re nec criminatoris diligenlia, necjnea insu- hos ethnicos supra honeslalenj mere natiiralem noij
    per indignatione. et scrutatione contentus fui; sed assurrexisse, igitur qui gratise locum fieri per volun-
    oculatissinjoruni prseterea ceusPrum judicia et emun- taria, sive liberi arbitrii, ofiicia affirmat, ut hic a
    ctissimaenaris hpminum sagacitatem studio meo ad- Vajerjano faqtura videtur ti'ibuere humano jahpri ad-
    junclam volui. vocalipnenj gratise, qui est Massiliensiumerror.
    Semipelagianismi suspectum Valerianum, vel etiam 3. Homiiia 7 oequeJubrice, post emjmerata sancta
    (si accusatorem audimus) plane compertum, faciunt pleraque opera, quibus coelmn virtutum meritis
    quoevariis harum homiliarum locis, sparsi Jiabentur, emercari Hcet, subjungit: Sed hqncomnia una el ea-
    SignaboquoBcuniqueoccurrerunt. Homilia prima, om- dem Patris, et Filii, et Spirilus sancti in nobis virtus
    iiiuiii jucficio undecumque sana est: et idcirco apud operalur, quceperfectionemjustis labonbus praislai, ac
    Auguslinum tomp IX, ubi jampridem habetur sub bonmvoluntati, quwcumquesunl optima subniinitlrqt. <
    nomine liljri de Bono disciplinm, non modo Erasmi Agnoscat lectpr solemnia. verba quibusSemipeiagia-;'
    arrosionem effugit, sed etiam Lovaniensium theolo- ljismus apud indubitatos ejus assertores concipitur •
    gorum censuram; qui quamvis recte Hbellum illum Deum esse qui perfeclionemprmslat, Iwmine initiunx
    loco movendum pronuntiaverint, tamquam ab Augu^ prmbenle. Et subministrari quidera a DeQ 38 °pti=
    stino non conscrjptum, nihU tamen iri eo reprehen- ma omnia , nempe cpelestes suppelias, et gvatiatp;
    derunt; utneque card. Bellarnjraus in censura tomi cum actualem tum sanctificantem; tamen prppmissai
    IX D. August. quamvis de parente libelli anceps sit, ex hpnjine per naturse vires ljona vpjuntale.
    nec deltnire audeat, aliusne ab Augustino sit, an „ An non vero idem fuerunt ijla ex homilia 9 : Vh
    -
    ipse Augustinus. Quoa dubitatjo, postea quam ea dele, dilectissimi,quanlumnqbis conslet erogatio tcnuis
    scrjpsit Bellarminus, plane evanuit, prolalis poste- expensm, ut ad pelilionem nostram, lanla) majestalis,
    riorum diligentia veteribus coditibus ex Floriacens. Dominus dignetur occurrere ? Dominum occurrere di-
    et S. GaUi bibUolheca, in quibus diserte liber ille cit, sed expetitum et humanis yotis adyocatum,
    Valeriano Cemeliensi ascribitur. Etutfides veterunj quod nostrum quanlulunicumque jiiiliunj Massilieii-
    codicum deesset, stylus plane clamat, auctorem non ses dandum naturoeviribus iu salulis negptio ppnten-
    esse Augustinum, sed eumdem cui ascriptoeleguntur debant, ut esset unde Deum acceplionis personarum
    reliquoeundeviginti, boc est Valerianum. Ex eo ta- labe eximereijt, qui aliquibus proesto esse, alips ab^
    nten quod tantus vir ausus non fuerit eum Hbellum jicere videatur. Eoque traliit Valerianus lociim ex
    D. August. abjudicare, perspicuum est nihil illum c. xv Isaioe, quod item facit Cassianus coliat 13, cap.
    subolfccisse in eo minus sanum, olidumve. Itaque 8etll.
    intacta sane abire posset ea prjma homilia, nisi Va- 4. Homilia 11, error, de quo agimus, iradilur-
    leriani crjminator, ijua est in deprehendendis aliorum primum subpbscurius, verbis illis : Numquam deseril
    erroribijs pdora vi, hac quoque primam homiliam Deus voliintalem religionis studio florenlem, nec de-
    suffixisset, quod prima ejus vefba liausta sint a Pe^ sunt solatia Divinilalis ubi sunt actus bonw conversa-
    lagio, quem ait, stepius eo dicendi modoesse conque- liqnis. En, vpjujitatem ex se studiosam Deus super-
    stiim. inditis auxiJiis communit ac promovet, et aclibus
    2. Homilia secunda sub vnitimn ita lpquitur Vale- nostris ]iunianis solatja gralioeasciscuntui\ Mox vero
    rianus de angusta via : Hmcest illa via, dilectissimi, apertissime, et jta ut ipsius solis radiis scriptus vi-
    per quam iusti pergunt et sancti immaculatique gru- Q deatur Semipelagianismus. Nec nos negare possmmu
    diimtur. Liquet sermonem esse de via justa aj'cta, arnamenta religiosa vilm, vigilantimstudio comparari:
    non phUosophice tantmn, sed etiam chvistiane. Et sed ibi Deus est ubi inlegrw religionis est animus, ita
    tameii hoec subit quae Massiliense fermenlura subo- Apostoto dicente: Exemplitm quceritis ejus qui in me
    !ent, qup vpluntas, Dei manum veluti prebendere et loquilur Christits? Salis ibi vacillal humanum sludium,
    ad illam ex se surrigi dicitur : Hnjus ergo vimel eli- ubi non requiritur Dei auxilium. Nam non dubie peri-
    gendits nobis et muniendus accessus est, quia sicut clitatur fides; si non muniatur patrocinio Divinitatis.
    est arduus, ila est pervius; [acilem autem se volen- Nostrum est igilur bonum velle, Christi vero perficere.
    tibus prmstat, si non aut vanitas impedial, autfailax Nam itq ApostolusIqquitur: Velle adjacet mihi; perfi-
    hujus mundi ornatus obsistat. Hoc illud ipsum esse cere autem bomtmnon inveniq. Vides ergq boni operh
    videtur, quod Cassianus, et alii ejusdem furfuris to- voluntalem ex nobis debere descendere, perfectionem
    ties ingemtnant, damnaturque Can. 6 conc. u Arau- Dei poteslatempendere. Rursusque |nfra : Habet qui*
    sicani, misericordiamDei con[erri volenlibus. dem servus gratiam laboris sui, sed dominodebet fru-
    In eaqidein sententiam hom. 3 : Omne igitur opus, cltmi laboris impleli.
    dileclissimi, in quo studium humanm conservalionis Conclamatus plane videri potcst Valerianus, nec
    invigilat, volunlarium requirit offlcium. Et mox : Re- yidelur tam. morboso Joco, Chiron ullus medicinam
    ligid Christiani nominis in qua vocali sumus, liberi ar- satjs idoneajjj facturus. Quid eniro aliud Pelagiano-
    bitrii suscepit officium.Hsec voluntaria liberi arbitrii rum reliquioe obtruderat? Audi Cassianum collat.
    oflicia, Cassiani et Fausti, ut locutionem, ita et fu- 15, cap. 9, jn iine : Vl evidenlius clareat, etium per
    Hginem referunt. Diserte sane Faustus epistola ad j, ' ngturtv bonum quod beneficio Creatoris indulium esl,
    Lucidum, salutis initium, quod naturoe viribus tri- nonnumqunm bonarum volunUttumprodire principia,
    buit, ait: ofRciirem esse, non meritum. Rursus iiife- qumlamen nisi a Dominodiriganlur, ad consummatio-
    \rius eadein iiomilia : Christo noslro, quolidie gratia- nem virtutum pervenire non possunt, Aposloluslestis
    ]' ruin hostias immolemus,ut si alios commendantvirlu- est dicens : Velleadjacel mihi, perficere autem bonum
    litm merita, nobissaltemlocumgratimfaciant volunlariu non invenio. S, ileiii Augustiijus in exposilione qua^
    servitutis officia. Quid clarius pro eorumderiJ Massi- rumdam propositionum ex Epist. ad Rom. num. 60,
    liensium errore, cum humana servitus gratiam devo- eumjunjor tunc sic scripsisset: Quod credamus, no-
    care eique locum facere perhibeatur? Nomen porro slrumesl; quod autem bonum operemur, illius est qui
    o^cii designare opus honestum inlra naturoe ordi- credentibusin se dal Spiritumsanclum; posteareccn-
    nem, atque adeo non nisi humanam servilutem Deo sens illud opus i Retract. c. 25, et lib. de Prsedest.
    ab liomine impensam denotare, docent Tullii, ut SS. cap, 3, reprobat eam propositionem, quamtanir
    Lactantius non semel nominat, Officiaieslibri; item- quam Semipelagianismo fetam, corijmendabant Se-
    que Panoetiiet filii ejus, ac ptiam Aristoteiis (refe-r mipelagiani, et D. Augustino objiciebant, ut testatur
    rente S. Ambros. i Offic. c. 7) libri de Officiis.Item Hilarius epist, ad August. Immo Julianus Capuanus,
    Nicolai Damasceni opus de eodem argumento ac Pelagiaiioriim signifer, CUIJJquo S- Augustin. gemine
    cuni eadem inscrjplione, commendptum a Simplicip certaniine confligit, eo landem adaclus esl, ut non
    in c, 37 Enchir. Epicleti. Et denique Zenonis Stoici aliud assereret quam quod proxime proposito loco
    scriptio, prsenotata vpce quaeLatijie officiumvertitur, Yalerianus: Volens intelligi, verba sunt Augustiui,
    567 TH. RAYNAUDl APOLOGIAPRO S. VALERIANO. 768
    Mntentiam ejus refereutis 1. iv prioris respons. c. A epist. ad episcopos Gallioe: Vt omnium bonorum ef-
    5, Hominem per se incipere sine gratia, quod perficil fecluum atque operum, et omniumstudlortim, omnium-
    aratia. Et ibid., Hb. n cap. 8: Volunl, Pelagii ex qne virtutum, quibus ,ab inilio fidei ad Deum tendilu,;
    pare assecloede quibus ibi agit, elin homine ubmeri- ipso Deum profiieamur uuciorem, etnon dubitemus ibip-
    homineincipere cupiditdtemboni, liujits cmpti sius gratia, omnia liqmMs merila provenire, per quem
    tum, etiam perficiendi gratia consequatur. Ut jam item fit ul aliquid boni et velleinveniamuret facere. F.r.
    Valerianus non tantum Semipelagianismi, lioc est hac plane catholica regula, malus cseteroqui auctor,
    Pelagianismi diluli, sed ipsius fsecis Pelagianse pro- nec prorsus abs re Einychianismi insimulums Joan-
    pinator aiidife posse videatur. Hierocles nes Maxentius, in ^alce professionis caiholicoe, in
    5. Quidsi et Ethnicismi? sane,homo hunc modum feril [eos quibus relata ex Valeriano
    gentilissiihus, ad vers. 47 Pylag. late confirmat, verba placenl. Abominamureos qui contravocem Apo-
    electionem bonorum in bonis esse, perfeclionem au- stoli audent dicere, noslrum est velle, Dei vero perfi-
    tem eorum esse a Deo, et studium quidem noslrum, cere : idem doctor, et velle, el perficeredonum leslatur
    esse yeluti exterisiOneiumanuum ad bonorum capta- esse divinum, ipso dicenle : Deus enim est qui operatur
    qui inarium porrigeiili- in vobis et velie, el perficere pro bona volunlate. Ita
    tipneiii;'- Deum aulem esse,volenlibus
    bus proeslo est, el largilur ac petenlibus. ille, cousenlanee ad catholicum dogma de Deo salu-
    Ilaque laniquain forinam materioe, preces operi et tis humanoc initiatore. Nimiruin , qui filii Dei fiunt,
    conatui noslro esse iinprimendas docet, ut eo inter imitatione iilii naturalis, ut Fiilgentius lib.de Incar.
    nos peleiites el Deum lafgienlem niedio iiilevposilo, el Grat. Christi cap. 20 recle adverlit, non ex volun-
    perficiamus juvante Nuriiine, quod per nos ipsos non .R tale carhis aut viri,) sed ex Deo nascuntnr. Et quam-
    adducerenius ad perfectum. Vocatque Hierocles im- "* vis unusquisque, prsneunte Deo, possit sibi pater
    piam virWtem (si ita dicipotest) illius qui in suis eflici, et matrem se vel feminam, hoc esl sanctum vel
    dumtaxat operibus confidens, exproinpla vi sua na- improbum, eflicere, ul pulcherrime tradit Nyssenus
    tufali perfectionem a Deo non exspeclet. Seneca honi. 6 in Eccles. et I. de Vita Moysis, ac Bernardus
    eodem sensu, epist. 75, iirline, negat deOs faslidio- serm. 57, ex parvis, tarnen nisi Deus proecedit,jaeen-
    sos esse; admiltunt, et ascendenlibus manum porri- duni esthomini selernumin nihilo, multo magis quoad
    gunt. Quasi diceret: plane dii homines sed admitluut, esse gralioe (quippe sublimius) quam quoad esse na-
    sed veiiientes. Manum iisdem porrigunt, ascen- turale.
    denlibus et ex se conaniibus id proestare quod per Ipse fidei et totius sanctitatis nostroe, ul Fulgen-
    natiiram possuul. Unde ila subdit, nullam sine Deo tius supra ex Apostplo urget, non consummator lan-
    nienlem bonam esse, ut lanien naturalia boni semi- tum, sed eliam iniliator et auctor. Ipse, juxta D.
    na, per culturam in fruges promovenda non sileat. Augusliuum, homil. 14, ex 50, relribuendo bonapro
    Taiilum non diceiis, noslrum esse velle, Deo vero malis, invenit quo modo retribuerelbona pro bonis, etc,
    perficefe.: Plane gemina habet inilio epistolse 41, Cum ergo bona retribuit, prwvenit se, dando bona qui-
    ubi bonum viriim sine Deo neiniiii esse conteslatur, bus relribueret bona! Ipse, ut est apud eumdem Au-
    nec posse quemquam nisi ab il!o adjutum exsuvgeve; giist. cap. 32 Enchir., hominis voluntutem bonam et
    non posse iteui rem tanlam sine adminiculo Numinis; prmparat adpvandam, et adjuvat prwparatam. Prmce-
    stare; a nobis tainen ducendum esse iniiium, eoi ditenim bona vohtntas hominis multa Dei dond,sed
    quod Deus proul a nobis traclatus est, ipse nos tra- i tion omnia. Qum aufemnos non prwcedit ipsa, in eis esl et
    ctet; esseqtie proinde a nobis ipsis impetrandam fj ( ipsfl' Hoece tiiplici in ad salutem diflusa benedic-
    bonam irientem, sive bene volendi exordia, quibusi tione, omnium suavissima, el animocrecogitantis pa-
    Deus consummationem adjungal. Qui est Stoicusi lato maxime sapieris, eodem Bernardo judice serm.
    ille lypus, quem S. Augustinus in gvatise hostibuss 39, ex parvis. Ubi misericordiam ac benedictionem
    totics exarat; ac liominalim serm. 13 de Verb. Apost. Dei pravenientem nos, adjuvantemque et consum-
    et tract. de Stoicis el Epicurcis. manteni distinguens : Verum, inquit, in his tribus,
    Pbilo pulcherrime lib.de Sacrific. Abelis et Caini,i non immerito dulcius sapit, ea qum non modo immeri-
    ad illud, el factum esl posl aliquol dies, hoc ipsoi tos, sed male meritos prwvenit; ul dum edliuc filiisu-
    errore ail laborasse Cainuht, ct proinde liceat teter- mus irm, el operamur opera mortis, ipse cogitei super
    rimi hujus d.ogmalis assertores , pro Caini germanisi nos cogilaiiones pac^s; et ne petenlibnsquidem, immo
    habere. Dislinguit enini Philo tres classes eorum quii et impetentibus; non invocantibus, sed provocanlibus,
    Deo gratias Jion agunt. Primam levilef proereliquisi non interpellantibus\, sed etiam repellentibus, spiritum
    peccauliuni, eorum videlicet qui per beneficiprum-i bonum , spirilum vilw , spirilum adoptionis largitur.
    oblivionem , gratiaruin actipnem, qua nibil pretio Quid illi animm dulce sapiat, cui tnisericordia lanta
    sius, missam*faciunt. Alteram delerrimam hoc estt non sapit? Meriio proinde benediciio dulcedinisnomi-
    eoruiii, qui per niiniam arrogantiam, seipsos habentt ndtut•", ea qum prmvenit. Admodum igitur corrupta,
    pro aiiclovibus bonorum suonim. Tertiam maligni- aut nulla, spiritualiter ea guslandi vi proeditum opor-
    tatein veluli mediam eorum qui bona sua referuntt tuit Valerianum, cui benedictio dulcedinis, non
    ad auclorem Deum; sed ita ut censeaiit se nterito) modo dulce non sapuit, sed t e ullo quidem pacto
    suo illa consequi, allraclo ad se per bonuni aliquod1 percepta est. Aliter senlimus,cathoUci. Non, i:'quam,
    suuui opus Deo, ct perillud rati se dignos factos di-- D quod Valeriaiius affirmabat, proeveiiinius ipsi Deura,
    vina gratia. Diceres expressos a Philone, pluribus5 ac veluti sollicitamus, ut operi per nos coeplo, opitu-
    Semipelagianos. lator et consummator accedal, sed ipse ar.leoccupat
    posl siaculis nascituros Pelagianos etclassis
    Nam Pelagianis perbelle congruit illa secun- et proevenit nos. Videndus quoque Richardus Victo-,
    da, Semipelagianis vero teftia. Et utvamque Pliilo) rinus • lib. de Gradibus charitatis cap. 3, initio. {*
    manifestis veteris Inslnuncnli ovacnlis, quocprofert,, Concludo hunc locuiii insigni plane disputalione |
    conviilsam docet, et Caimlaruin esse conlirmat. An- Eccleske Lugdiinensis in opere contva Joannem Sco-
    nuilque de niore S. Ambros. lib. de Cain et Abel. tum, circa caput ejus quailum, in line, uhi hoec ejus
    cap. i, quaravis inilio capitis secundi, aliam eorum- proposilio refertur : Semper naluram• inchoare posse
    dem duorum fratrum allegoriam niagis approbet,, ac perficere iion nisi per graliam. Hoc Lugdunensis
    hac non rejeiita. En igitur qualitum virus in prola- Ecclesia his verbisjrejicit: Quodsi iia dicit, quasi na-
    iis Valcriani locis latet: si tanien lalel, et non po- tura hominis per liberum arbitrium suum semper pos-
    tius aperte se prodil; 39 cum tarn diserte hominiii sit bonuminclioare, sed non nisi per gratiam Dei per-
    init.um bonorum suorum arroget, solam vero perfe-i- ficere, nt inchoatio lolius boni semper homini depute-
    ciiouem Deo tribuat, ut Semipelagiani reliqui. tur, Deo autem lantttmmodo ejus perfeclio; ut primrm
    6. Fjdes autem catholica hoeces!, ait Chrysost. autit partem boni agendi sibivendicet homo,secundatr.Detts;
    quivis alius auctor hoinilisc de Adam et Eva , cujuss lulis sensus omnitio Pelagianus est, el contrariut
    banc partein legere etiam licet apud Coelestiaum, \, Evangelicw et apostolka verilati. Quia ipu Dmiuut,
    169 TH. RATNAUDl APOLOGIA PRO S. VALERIANO. 770
    ut initium boninostri ostendat non esseex nobis,sed ex _\ Chrislus nohis sibi obslrinxit dicitur persolvi, acvelut
    iilo, ait: Non vos me elegistis, sed ego elegi vos. Et exstingui ea sanguinis repensione. Sapientius Chrv-
    Aposiolusdicit fidelibus: Quiaqui ccepit in vobisopus sostomus, aut quivis alius auctor homilioede Adain m
    bonuni, perficielusque in diem Christi J esu. Etiterum: creaturasreliquas proelatione,nominum quibusDeo ob-
    Vobis donatum est pro Chrislo, non solum ul in eum stringimuv indissolubililatem expendit. Suavissime de
    credatis, verumetiatn ul pro illo patiamini. Et bealus more S. Ambr. Iib. de Virg. prope in line: Bonus servus
    Jounttes apostolus dicil: Non quasi nos dilexerimus in pretium studet prwpararedOminoquod pro se solutum
    Deum; sed quiaipse prior dilexit nos, el misit Filium est. Noli aurum parare filia,noli argenlum.Non diviliU
    suum propitiatwnem pro pecculis noslris. Et iterum istis te Chrislits redemil. Paratum habeto prelium, noti
    bealtts Paulus aposioius ait: Per patienliam curramus semper exigerls, scd semper_debes. Sanguitiem solvil,
    ad propositumnobis certamen, aspicientes in auctorem sanguinem debes. lllepro te solvil, tu pro teredde.
    et consummatoremfidei nostrw, Jesum. Si ergo vere Eramits oppigneratimalo creditori peccalis. Coniraxi-
    Calholici esse cupiamus, toturii fideliler divinw gratim mus chirograplmmculpw,pwnamsunguinis debebamus.
    dcputare debemus, et ixtilium videlicet boni operis no- Venil Dominus Jesus, suumpro nobissanguinem obtu-
    slri, et finem : quia sicul prwmissis ScriptUrw sanclm lit. Sed non potesl sanguinem reddere, ipsum inquam
    leslimoniis ctarissime demonslratur, Dominus elegit Christi sanguinem, namdeeo agit, negalque reddi vel
    sanctos suos, non tlli eutn. Deus in suis fidelibus el in- compensari posse. Bonus quidem servus debet pretinm
    cipil bonv.mel perficil. Ab ipso donalur fidelibus qui suum reparareDomino suo. Sed si non.potest pretittm
    pro eo patiuntur, et initium fidei el finis martyrii, Ipse reddere, vel hocfaciat, ne.preiio videatur indigmis.
    prior dilexilsanctos suos, ut el illi etim possent dili- IB Ergo et tu dignum ie gere lali prelio, quafi dicevel :
    gere. Et fides nostra DominumJesum habel auctorem, Compeiisatio ejus desperanda tibi est; saltein igitur
    enmin twbis inchoando; el ipsam habet consummatio- connitere, ne tarilum litrum frustra sit exhibiium.
    netn perficiendo. Hwc ergo fideliter teneamus, ut in Disertissime item' ac verissinie Salviaiius 1.n ad Ec-
    vera fide fundati ub errore hwretico tutisimus. Non cles. : Quidquid libet, homo pro Deo perferdt; solvi
    esl quoerenda lortior et dilucidior conlulatio erroris omnino non potest, quod Deus pro homine perpessus
    Valeriani, quoad supernaturalis operis inilium ex esl. Quia etiatnsi pdssio ipsa non differat geriere pm-
    nobis, solam vero perfeclionem ex Deo. tiarum, niultum tanien distet necesseesl diversitas pa-
    7. Aliorum conlra sanam doctriuaiii errorum, no- lientium. _'..
    tatum a cviminalore Valerianum, non inaudivi. Anii- - Poslerior suspectus Valerianilocushabetur homil.
    cus tamen hoiiiu, ingenio acri el perspicaci, quem ad 5. Valerianus videtur asserere peccalum Hriguoeesse
    Ecvutaiidiimin lucevnis Valerianum adhibui, sigriifi- vulnus absque remedio. Sjc enim loquitur ; Tamdiu
    cavit unuin proelerea el allerum locum, in alio r.ego- sdnari potesl iniquarum valeiude cogilationum,quamdiu
    tio, posse leclori minus altento, aut aequo duriorem id quod corde concipiiur, ore tacilo coniinelur. Verum
    videri... . ubi semel lingua. rotanle proruperit, fruslra medicum
    Quineliam ne quid prseteream quod gravando Va- quwrit. Sine remedio est enim culpa verborum, quia
    leriano conferre possil, nioneo his semel ac iterum deleri non polest; quidquid lacrijmarum inserta per au-
    pridem vulgatis, i;.cidisse me in opus Bernardi Viu- res8.propdgdvit injuria.
    dingi, cui litulus : Criiicus Augustinianus casligatus. Hoecsuut quoc, prseter Semipelagianismum: de
    Ibi in Observationibus ad Auguslini tomum nouum, quoValerianusa criminaioretvaducilur, aiebam posse
    cui inserlus esl liber de Dono Discipliiise, qui idem (|y' iii eo dure dicla videri, quoe tamen nuilo negOtiomol-
    est cum prima Valeriaui homilia, abjudicatur ea lu- Miuntur. Nam priorlocus tanlum coiiiinet decus lilud
    cnbralio Augu=lino, nec in ea aUud reprehenditur, maityrum quo mortem Salvatoris morti rependunt,
    quam quod cap. 1 dicalur : JVon estimperium, nisi et, ex divina concessione ac privilegio marlyrii, ab-
    ubtaliquid jubetur injuslitm. Idemque cap. 8 obscure stergunt omnem reatumet maculam, usque ad no-
    admodum dicalur, cui studium esi Chrislum colere, vissimumquadraiitem persolvenles quod debeiit, juxta
    prius cordis et corporis suscipial indumehta. Sed non illud Tertulliani in calce Apologetici : Quis non pati
    est quod ista nos moveant. Nara quod auclor illius exoptal, ut totam Dei gratiamredimat, ul omnemve-
    lucubralionis quoe recle B. Aug. abjudicatur, dicat niamab eo compensationesanguinis suiexpediat? Om-
    imperiiim 40 "on esse' n's' cum JuHelur injustum; nia enim huic operi delicta donantur. Et S. Cyprianus
    sumi debet juxta phrasim murmriratorum quos sibi epist. 52,_martyres onuiia-peccala passionepurgasse
    suggillalValerianus,qui sollicitudinem et accuralionem ait, slalimqueabobitu ad gloriain peryenire, ut proiri-
    pi-jeposiiorum insimulabaiu tyraniiidis ac superbise. de neque suffragiis, neque sacrificiis, per.vivos absque
    Hoc perverse dici moiistrat. Valerianus conlendens injuria juvari queant, ut Innocentius papa dixit, qua
    bene nioratum et humilem snbditum, quaindiii nihil necessitale adulti iere omnesqui aliter e vitaexcedunt
    ei injusluin mandatur, non debere duri ac tyrannici obstringuntur.Rarienimsuntadulliquibus adpiirum
    jussi insimulare prxceplum superiorisrLocus ex cap. alia via, id est perbaplismum,;autcoiilritionemabso-
    8 optime hahet. Agit enim ibi Valerianus de converso lulissimam, velsalisfaclionemperfectam, abstergantur
    qui illius in soeculocalcibus factus sit monachus, ac sordes peccaloruni, absque additione ignis emeiida-
    proinde vesleni mutarit. Eum ergo monel ul sicut ag- D torii. Itaque non cogitavit Valerianus de coiile:.;lione
    gredieiisadserviluleii! Dei et religiosumcultiimiiiiens, ' et sequiparalione sanguinis Christi et sanguinjs mar-
    mulavit veslein corporis, ita novairi animoe veslem tyrum. Quamquam si aliquid tale protulisset, non
    suscipiat proposilo et voluntale. Qiud ibi obscurum difliciHus^exponereturquam sanctus CjTirianus, cujus
    aul non nitens? Quarebis, quoeexordia sunt, prsoler- sunt illa ad calcem libri de Laude Martyrii : Cain ad
    missis, excutiamus bina illa quse ab amico, emunclis- exemplum Dominicmpassionis alque ad omnetestimo-
    simse naris bomiiie, Joanne Garatio iio.tata dixi. nium Christi animam tuamponas, nec fundere sangui-
    Prior locus habelur bom. 3, ubi cseteros quidem netn metuasymartyrio lolumnecesseeslcednt. Mariyrii
    Cbvisliaiiosnegalpersolvereumquam Deo posse quod inmstimabilis gloria^ irifinita.mensura, immaculata ri-
    debeist.al martyres Deo debitumexacle persolvjsse cloria, nobilis virtus, inwstimabilis tilulus, triumphus
    profitelur. Non otiose, inquit,- Domino serviendum, immensus, quippeqtto el propria confilenlis laude p: tc-
    cui quamvisquilibelquolidie honoris aut muneris exhi- [ertut; velulsocio Christi crtiore decoralus. Et niox :
    beamus, numquam lamen persolvimus quad debemus. 0 beali, el quibus vere dimissa suttl peccala! Si tumen
    Quandoautem esl, ulillepersolvqt debitiim, quemcon- qui Clirisii compareseslis, aliquando peccastis.
    stal vicario pmnwmunere coniparatum, nisi forte pro 9. In posleviore loCo, noluil Valerianus asseveve
    umore Redemplorissesimilis sentenlia autmortis, aut linguoe peccatum esse iuiniedicabile; .^ed lauium
    damnationis excipiat?Audaaer plane sanguis hoininis ostendeve inte.iidit. quanlum sit nocumnlum, quod
    puripro Deo fusus cura pretioso sanguine quasi Agni . verbo improyide emisso plerumque infertur, quamque
    jmmaculati coniponitur, quandoquidem debilum quo soepeea plaga oegre obducatur, immofrequenter nullo
    *)7l TH. RAYNAUDIAPOLOGIA PRO S. VALEIUANO. 772
    umquam tempore obducatur; eo qui transDxus esl, A / Catalogi sanclorum cap. 59, eum sanclis ascripserit.
    non tanlum non revellente, Varias «iioecesesin quibusCassianuscoliturut sanctusj
    spicuiunl Cordi infixum, AlenarduSj in proelridiisad Concofdiam regu-
    sed etiant altius ac flfmius adigente. Sagiltu enim notavit S.
    sic verbum in corde siulii. larum Beuedictl Aiiianensis cum de Regulariunf.
    infixa fMbfi carnis, auctoribus Paulinus Aquileiensisepiscopus Ub,l coiilrj
    Pfseclafe bffihino in hanc rem disputat noster,
    bom. 5, ' . . . Felicem riecUrgelilanum, sub fineui; et iib. n sehiel ac
    a cnmmatore non lib. iv, ihitiOj allegans CassianuiB,
    Quare his, quie plane levia suut; necesl iteriim,
    objiciuiitufi pfoetermissiSjinsistendum depellendo appellat eum bealumCassianum.
    1 Disertissinie quoquo
    . Semipelagianismi pfobfd, cujus Yalerianus acriier Thomas Waldensis, Hb; in Doctrhi; arlic. 5, cap, 28,
    : vehementerque incusalur. Unde eliam a criniinatore num. 2, Casslanum adducens, vOcat sanctUm Cassia-
    J subinfertuf ejus de Saiicti gfadu dejectio : cura enhn nurn^ et a catholicis coiitendit. talem agnoscendum, luculento
    sine fide recta impossibile sit plaeere Deo, temerarium proeconioei exhibitd, Iii Goncordia Regula-
    oniniho censet, homini cujus fides ambigua sit , vel rum per S. Benedicium Anianoeabbatem, frequentis-
    sime allegatur regula sancti Cassiani, et rafo omitti-r
    potius aperle oblsesa, Simclj prschomen arrogare.
    Acceditaltum de Valeriano silentium iii tabulis eccle- lur prsenomeii Sancli, Iidem bonores Fausto Rbegii
    siasticis et omnibus f etro Sahctorura ihdicibus, in in Provincia habentur, idii templum Deo, in Fausti
    quibus vefisimile nOriest proetefmillendum tam uiii- taiiiquaui sancliboriorem, jam oliro exstructum cer-
    versaliter tamque constantef fuisse ValeriaiiUin, si nilur, et quotanuis feslmii de eo, cum octava, tam*
    sanctitatis laude vivus clafuisset, et Sancti noinihe quani de insighi sancto ( celebfaiurv Pi'imus eum
    ~ Joahnes Molanus, hOn ita pridem e GalUcauoMarty*
    dignus excessisset e vita. "j rologiOj cui iUuc usqiie taraquam sanctui ascriptiis
    41 CAPUT ni. fuerats expmixit, exemplo nequaquam prbbando in
    Quw prima Valeriani quoad Semipelagianismiim doctoreprivato..Quainvis igitur et Cassianus etFau-
    defensio, ejusque improbatio. stus hujusmodi fuerint, tiimen ulrumque erfori palro-
    cinatum et materialitef fuisse hoercticumita explora-*
    1. Priusquam relego vestigia advefsus Valefianum tum est, ut noii sit effugio loeus;
    pressa, et ostendo quam vana suspicio telram ei Seni*- 5. Nam CassisUius, ul pbstea apertissime demdn-
    pelagianismi labem affricuerit, referre juvat quid ih slrabo, quibusdam eorum qui salulem capessurit,
    ejus defeiisionem propoiii posset, et revera ad aUo- salutis iriitimn ex natm'se viribus concessit. Nec au-
    rum gravissimorum Patruin pm-galionem est neces- diendi suntj sive Henricus Cuycbius, sive Petrus Cia-
    sarkim. coniUS; suis ad CassianUniahnbtolioiiibus : quorum
    Erunt ergo qui existlment eam maculain esse in iUe collalioiiem 13, ob ProBperi impugnationes et
    Valeriano adversariorum opinione minOrem, quOd Gelasii decretum, esse hsereticam fatelm", sed absqUB
    Valerianus eo oevo vixerit quo Semipelagianismus Cassiani labe, quem ait retulisse lantum, non etiain
    nondum erat exploralus error, eaque in regione cujus approbasse, senteiiliani abbatis Chseremonis : alios
    plerique omries proesules et viri sanctitate ac erudi- autem Gassiam libros errore lujeros conlendit; et
    tione procstantes ad eumdem scopulum riaufragantes, sicubi Cassianus coritrarium videtur tradere, inter-
    de initio iidei ex humanse voluntatis aliquo per se- pretaliir id Guycbius de bona voluntate pef graliaiu
    ipsam nisu, deque gratia Dei humanse invdcalioni excitata et piiecederite uberiora auxiHa, eaque utcuiiv
    subjuncta, et omnibus quantum ex Deo est, divinse C ( que promerente. Ciaconius vero, propositione 2 etiO
    gfatise rore reque respersiSjannosa D. Augustino impune ex CassianP excepta, et passim iu eseteris propositio^
    dissenliebant: donec posl circiter sexaginta, nibus ad quoestionemde gratia pertineritibus, etiam
    eoque aiiiplius, conciliiArausicani n definitione, prO- collationem 13 purgata crimine, eo quod Cassianus
    scripto erfOre, vefitas catholica constabiUta est, quod et ea collatioiie, et mullo magis alibi, astruat tanliiin
    juxla postfemam (nam multoties in hoc puncto varia- naturale aliquod meritum remotum ^ sive naturalem
    vit) cafdiualis Baronii senteritiam, contigit aniio dispositionem remptam ad gratiani sanctificanlem,
    Chfisti 529, sub eonsulalu Decii junioris, quoeest non autem proximam dispositionem, quam solam
    arini nota coiicilio ascripta, cura tanlo ante floruisset CiaconiUscum errofe admitti censet.
    ValefiaiiuSi Itaque videri posset cx hoc capite Vale- 4. Sed neulra Cassiaui excusalio est idonea. Nam
    riahiis, non nisi levilei\ imnio non nisi materialiler mens Clisereinonisnbn est alia quam ipsius Cassiani^
    errasse, taJhelsi tola aecusatio de Semipelagiahismo qui, Ut cum Prospefb loquarj in prooemiolibfi contra
    hPihiliis ejus inspefso, veritate nitefetur. Unde non CoUatofem, Chwremonisse oslendii per oriiniaprobasse
    esset qUPd quidqiiam de ejus sanctitate detractum ac suscepisse sententiam. Et sane, iiisi banc admitta-
    censefetuf, cum constet viros sanctisshnos, salva mus luisse Cassiaiii mcntem, falehdum efit omnia quoe
    sanelitale, iii JiiUltOapertlovibus impegisse, nan com- in CoUatiouibus hab|entur, ad eos tahlum speclare,
    muni efrofe, sed pfivata sua opinioile ac seusu qUi induCuntur loquentes : qUodnon miiius exlra rem
    ductos. Non enilh erior Itmreiicurii,sed pervicax obsti- esset, quam si quis Plaionis Dialogos Platonis nieri-
    nalio facit, ihquil Petrus Damiani lib. i, epist. 15, nec tem continere negafet; aut si quis diceret hi Dialogis
    "Otiiheshairetici diceHdisnnt, qui opinnnturerrorem; sed "*.p. S. Hieroiiymi contfa Pelagiaiios non liaberi quid
    Tjtitperiihdciiir et Mddcler pfwdicant (dlsitdtein. revefa de gfatia seiiserit S. Hiefoiiymus. Itaque per-
    2. Milto retlquos cuth iii hac ipsa Seraipelagianis- spicrie Cassianus revincilur crforis quoad collatio-
    ini caiisii siippetaht exenipla luclilenta Gassiani et nem 13, Ecclesise auctorilate sufflxam. Dicere autcm
    Faiisti Rbegichsis. Gassiaiiiiseiiim, etiam post scriptas quod in ea collatioiie asseriluf hiorbidum esse, quoe
    et evulgatas collatioiies, S. Leoiie familiarissime usiis vero aljbi iisdem pf ope verbis ab eodehi auctore tra-
    est, ul dOcel epislola qua Gassiaiiiis S. Leoni opiis de duntUf esse alio sensu accipienda, divihare est* vel
    Incarnalione inscripsit. Qlianta autem sahctitatis potius tehebras gratis effuiidere.Evanescit erge omnis
    laude clafUefit, dPceril non tahtum ejus scripta, quse iUa prior Cassiarii excusalio.
    christiahse perfectlbnls medullant jure dixeris, sed 5. Nec poslerior est magis idonea^Nam 42 admit-
    etiam riiemofia q«a in beheflictipne est Massilioe,iibi tere natufale aliquod mefitum reriiotum, et natura-
    a tam niullis soficUIis -,Sancii tilulum retinet et coe- lem dispositionem etiani femotani, ad gfatiara sancti-
    lestium honofibtis cdlitur. Ejus enim caput, argeiitea ficantem, reprobum est et maledicto proxunum. Es
    theca iuciiisum iiiler sacras reUquias abbatioeS. VictP- siquidem dispositio, quamvis esset remota respeclu
    ris, ubi Gassiahus oliiii vixif, exhibetur venerandum, gralioe sanctilicantis!, esset tamen proxinia respectu
    sacrum de eo, et qriidem peculiafe ac proprium, alicujus gratioe aUxiliaiiiiss pef quaih gradus iit ad
    celebratur; die feslo hohpfaluf, oihiii denique citllu sahctificationem. At concedefe attiiUuin gratiEBposse
    qui coelllibus iiripendi solet veligiose afficitur. Qiioe natufaliler acquifi, et sub iiiefitum cadere, est Sami-
    yideluf fuisse causa cuf Petrus de Natalibus, lib. vn pelagiahus crror, qucm proihde sibi affricai, qui ea
    775 fli. RAYNAUDIAPOLOGlAPllO S. YALERiAiNO. 774
    ratione Cassianum purgat. Quod si homeh dispositio- A faciahdis, aut potius malc tentandis? Eo sane deve-
    nis remotoeacciperetur improprie, qub pactO Usurpa- iiire videntur qui Cassianum purgant, ut Prosperum
    tur a plerisque scholasticis, admitientibus natUralem Coelesliniet Gelasii elogiisiilusirem, vel calumnioein
    dispositionemremotam, id estmeram obicis remoiio- detorquenda Cassiani mente, vel inscitise in ea pers-
    oeni absque inductione ulUus proportionis, et qua- picienda insimuleni: quod quam sit intutumetinju-
    cumque moraliier idonea^sive Dei attractiva, et qua- sium,nihil attinetdicere.Ipseque Cassianus, quamvis
    litercumque meritoria, aut etiam imperatoria, apta- Prosperi impugnationem molesie tulerit, ut Prosper
    tione subjecti ad formam Supernaiuralern; sic viiio sub initiiun epistoloea.dRufinumreiert, tamen non est
    vacarei ea Ciaconiidocirina, sed ad rem non faceret: calumniam causatus, quod fuisset avertendo Prospero
    quia Cassianusperspicue agit de naturali disposilione, accommodatissiinum.Fausli vero, quamvis nOn adeo
    tenui quidem, sed tanien proprie accepia, et aliquali explorata videri posset allucinatio; et nonniliil an-
    gratioe merito feta. Quare fatendum est Cassianum ceps causa, quod cpmplures pro eo catholici scripto-
    en-asse circainilium salutis. Eumque erroreih, iis quoe res steterint (sane Sinodius Faustum habuit pro viro
    exstant ejus operibus coiilineridocentguaiinCassia- doctrinw salutaris ac singularis; Ruricius vocavit
    110reprebendit Prosper, habeiiturque etiamnum apud docioremeximium, pastorem egregium; Hilarius Are-
    Cassianmn. Ut proplerea displiceat quod card. Baro- latensis, adhuc abbateni ita Iionoj-avit, ut medium
    nius aiino Cliristi 455 aftirniat , nempe nunc quidem locaret iiiter se ac TheodorUmet Maximum episco-
    sanum.esse Cassianum; plim iamen, priusquam Eu- pos; Hilarius pontifex dignunt duxit qui in synodo
    clierii Lugdunensis et Victoris Martyritani, ac Cassio- Romana secumuna procsideret); lamen eadem mihi
    dori labore.purgareiur, us reseclis quse cum Ecclesioe videtur esse ratio; et illum xque rejecit Gelasius
    calhoticse doclrina non cohserebant, mprbosum exsti-1B pontitexi
    tisse,.-Hoc rejicio, cum exstent, ut dixi etiamriuin 8. Non igi.tur e fe et existimalioite Valeriani esse
    .apud Cassianum, quseProsper ex eo verbatim retuiit videlurj si Gassiano el FauslOj ut erroris, sic excii-
    alque. coniixil. salionis simiiitudine accensealur. Et quod.communis
    6. Faustum quoque lajjpfasse errore Semipelagia- eo oeyoeaque in regione fulsse Semipeiagianus en-or
    norura quoad salutis inilium, diserte asserit Petrus obtenditur, pertinel a.dpotentiorem labis illius diffu-
    DiaconusJibi de lncarn. et Gral. Cbristi cap. ult., et Sionem;non autem ad Valeriani ab ea immunitatem.
    iion posse eum nota illa eximi, quamvis subobscure Nam sicut bonum, juxta Senecam epist. 73, Dionem,
    plerumque erforem prodat; at ila ut segre teneatur, Ghrysostomum, prat. 40, et Tyrium, disserl. 33, quo
    mibi yidetur indubilatum, ex tam mullorum illius sevi cdmmuniiis et diifusiusj eo eliam auctius est; ita et
    cathoiicorum doclorum concitatione in Faustum. malum, quod idemPio eleganter de more prosequitur
    Nam S, Ayjtus Viennensis episcopus, in quo(ait En- orat; 32i.quoad plures permanat,: eo est tetrius et
    nodius hi Vita Epiphanii) se perilia velut in diversorio grayius. Quw paria sunt merito, ait Prosperj contra
    lucidmdomusinclusit; S. Fulgentius, S. Gsesariuset Coliat. cap. 9, de malis agens, nonminuunlur coeundo,
    in Oriente Joamies presbylef Antiocherius, adversus sed crescunt. Pulcherfime item S. Hilarius, initio sexti
    Fauslum, parlim adhuc superstitem, partim non ita libri de Trinit., demonstrat quauta sit gravitas erro-
    multo ante defunctum,insurrexerunt, ut docemur ex ris, ex quo pervulgatus et communis efflcitur. Quare
    IsidorOjHb. de Yiris Illusir. cap. 14; Gennadio, cap. alia via ineuhda est purgando solide ae vere Vale-
    86 Gatalogi; auctore Vitae S. Fulgenlii, cap. 28; riano; ila ut non commiserationem erga eum 43
    Adone Viennensi, in Chronico, ad Christi anntun 492; jn j movere velle, aut deprecari justam censuram, sed
    Joanne Maxentio, in respohsione ad Horriiisdoeepi- innoxium oslendere, et justo judicio interposito,
    slolam : ut proinde operam ludant recentiores, qui causaque discussa evincere s judicemur
    pro Fausto pugnanl, et eum usquequaque catholicum CAPUT IV.
    fuisse, tanto post tempore persuadere nituntur, de- Germdna
    cepti exililate meriti naluralis quod respectu gratioe Semipelagianismiexpositionetradenda, pro-
    admittit, el inlerdum vix nomine meriti dignatur, ob ludilur ad legititnam Valeriani ab ea labe exern-
    tenuitalem; ita ut non obstante aliquali Ulo merito, ptioneni.
    gratiam agnoscendam inculcans, eamdem sincere 1. Quia criminator dicam Semipelagianisnii Vale-
    asserere videatur. riano maxime impingit, mhius de reliqua accusa-
    7. Cassianus eigo et Faustus, pii et sancti viri, nec tione sollicitus, operoe pretium est prsemiUere quis
    ut vita dumtaxal pietatis laude clari, sed etiam post fuerlt Seraipelagianorum germanus error, quod di-
    mortem, iis in locis in quibus sevumexegeruni, sancti- screpantes de eo sententise sint, et verendum videani
    tate commendati, et coelitum honoribus illustres, hu- ne Valeriani criminator aliter fortassis Semipelagia-
    maiium aliquid passi, re nondum per Ecclesiam per- nismum quam par sit et veritas fcrat interpretetur,
    spicue definita, aliter de salutis initio scripserunt et idcirco fucus flat imperitis. Idque excutere in er-
    quam sana doclrina ferat, nec tamen idcirco omnino rore non adeo pervio magis necessarium videtur :
    proscribuntur. Quin potiUs quoeutUiter scripserunt, quandoqriidem idem Yaleriano tnastix, qua esi anti-
    cum iructu leguntur, eorum inemoria in benedictione quitatis Ecclesiasticoeet hsereseon peritia ac sagaci-
    esl. Erit igitur qui non aUter de Valeriano statuat. tate in pervadendo ad ipsa errorum cubilia , Ariani-
    Mihi tamen hujusmodi excusatio, perparum reipsa D I smum, quo vix ullus fuit in Ecclesia error miniis am-
    vel nihil a vera accusatipne, quod punctum de quo biguus, non esse de divino Vprbo in natura tantuin
    agimus, abesse videtur. Sic enim non IiomiHse, de divina subsislente, sed de Christo ex Divjnitate et
    quarum sinceritale et sana doclrina quserimus, errore humauitate compacto, accipiendum coniendit; quasi
    lUierse demonstranlur, sed probabUis ignorantia au- idcirco erraverit Arius, et tpt synodorum fulminibus
    ctoris ejusque involunlaria cespitatio allegatur. Quod contritus sil, quod dixerit Christum esse Patremino-
    unicum esl pro Cassiano perfugium, interclusis, pro- rera. Qusequanta sit, Ut quam mitissime dicam , ce-
    pter auctoritatem Prosperi, cui Romana Ecclesia suf- spitatio, nihil altinet exaggerare.
    fragata est, omnibus benignis Cassiani in sensum 2; Ut igitur vera Semipelagianismi notitia habea-
    caiholicum interpretandi vns quas inire aliqui anle- tur, adeundi sunt Prosper et Hilarius, qui de eo er-
    hac infeliciter lentarunt, ut monstravi; nec desunt rore ad D. Augustinum adhuc supersliiem Htteias
    qui idem etiamnmn cogitent, eventu, ut auguror, non dederimt, quoe exstant proefixoelibro D. Augustini de
    dissimiU, consilioque parum probabili. Quid enim ProcdestiiialioncSanctorunt. Ex qulbus, ul hoc prce-
    attinet collaudatam a Gelasio; cum coeteris Prosperi mittam quod usum aliquem in hoc negoiio liabeve
    opusculiSjimpugnationemGassiani retractare, ipsum- potest; conslare puto Hilarium illum nori modo non
    que etiam Cassianum eodem deereto in plehis ae non esse S. Hilarium Pictaviensem, ut senseruni aliqui
    corruptis editionibus snffixiim velle iiidemnem pvoe- relati a Baronio ad Rom. Martyrol. 5 Maii, liitera I,
    stare, iis quse adversus eum constituta suul, labe- ci idem per calami yel typogvapbi exerralionem ha-
    775 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. T76
    betur apud Cassiani glossatorem, ad I. xn de Inst. c. A ligentissimo, quod Hilarium istum A-gusli; i studio-
    13 ( alluciuatione plane geniiiia ei qua impegit Era- suiu , i.oi) tunc quiiliiii CiiinAugii:-ii:.unii teipella-
    sniusiu notis ad Eucherii Paroenesim), sed etiain non vit, sed postca , fuisse Arclaien eni episcopiau sta-
    esse Hilariiun Arelaiensein episcopuui, ut passira af- liiit, illuin ipsura Hilarium qui iion ihinus eruJitioiie
    lirmalur. Nain Hilarius episcopus Arelatensis unus et eloquentia quam nobilitale claruit ac eliain san-
    fuil eoruin qui adversusD. Auguslinum querelas ino- clitale; cum vero Augu=limim iiiliipcilirel, ait
    verunl. Aiidi Prosperum in calce epistoloead Augu- f.isse dumtaxat presbyicrum. lla habet aiino 44t
    stiinmi: Speramus tton solitm lenuilatem nostram.di- Chvisli426, ir-m. 20, et ainso 450, mmi. 89, et aniio
    spulalionuni luarum prasidio roborandam, sed etiam 441 , nuni. 3 , plencque in Rom. Martyrolog. ad 5
    ipsos quos meritis atque honoribus claros caligo isiius Maii, litlera I. Hoec ex diclis per-se C0':ci';iiiil.
    opinionis obscurat, defmcalissimumlumen graiim re- Osleiifciinieniin est, cum Augustiiius ab Hilario et
    cepiuros. Nam unum eoruin prmcipum auctoriiatis et Pvospero i terpellaretur, celebreni ilium Hilarium
    spiriluliumsludioritm virum, sunciumUilariumArela- Arelaten em jam fuisse adepium eam seiiem , el ab
    tensemepisropitmscial bealiludo lua admiraloremse- iis ipsis Augu-lini liiiterpellalorihus vocaluro in su-
    ctatoremqttei» uliis omnibustuw esse doclrinw, el de spicionciii. llem -
    nioi.slratum etl Hilarium cujus est
    hoc quod in querelamIruhil,jumpridem apud sanclila- epistola ad Augustinuiu adversus Seiiiiuelagiaiios,
    letn luttm, sensiimsiiumper ittieras vclle conferre. Sed cum eain scriberel, i.on nisi laicum Juisse,acproiude
    quiatitrum hoc faclurus, attl quofine sil facturus, in- non fuil luiic presbytcr.
    cerium est, eic. Expende paviiculas illas, mum eo- Ex quo obiter procteveadeprehenditur ambigi posse
    rutn, utiquc ariver.-usAuguslinuniageiiliiim, de qui- " aii hic Hilarius diversus sil staluemius ab illo llilario
    bus senuO eral; el in aliis omnibus, ram quoad ne- Syracusano qui lohge anterius in causa Pelagii tuuc
    goliuin , de quo Prospcv lola epistota, alque adeo in Sicilia versantis Augustiuumpulsavit iis qnsesiio-
    quoad errorem Scniipclagianuni , nou erat Augusti- nibus quse apud Auguslinum episl. 88 legunlur, et
    nianoe doclrina; admirator, iinmo eam i;i querelam eiiodantur episl. 89, ulii Augustinus eum sempervo-
    liabebat. Ei Prosper liquido leslalur, se eum habuisse cat filiuin. Eo eniin gustu Augustinianoedoctrinoe
    suspectum , cunt dubitet quo iiiie essel cum Augu- percepto, poluit bic Hilarius ad Augustinum in Afri-
    stino per litteras aclurus, quod se pKeslilurura rece- cam pergere, salubribus ejus uberibus prasens nu-
    perat; ul propter ea plaiie videalur llilarius Arela- triendus; quo beneficio excidisse magnopere dolet
    tensis is fuisse et vitw tneritis antecedens, el udepto sub lineni epistoloeadversus Seinipelagiaiios, addens
    nuper summosacerdoiii honore supereminens,ad cujus id sibi maxime accidisse fralriscausa, quem cum ma-
    aucloriiaiemse parem non esse, agnoscit Prosper ea- trona sua cotitii.eiitiaui professumrenuntiat, ex Gal-
    dem cpislola. Nunierus cniin pluralis, qucin eo ilem Iiseora inarilima , unde dici posset ad Augu^tinum
    loco adhibcl, facile relerri polesl ad communem lo- scripsisse, sive in transitu , sive aliqua ex causa eo
    quenrii modum dc aliquo, cuiii ejus nomen ex causa divevtens, i
    preniilur. Cum vevo. hoc anibiguum videri possit, explora-
    Is vero Hilarius cujus cpistola ad Augustinum ex- tum tanien arbilror illum alium Hilavium quem D.
    slat, non inorio non cral ejdscopus, cuni Prosper ad Augustinus episi.94de recenti eirore Pelagii admo-
    Augustinum de hoc negotio deque Hilario Arelatensi net, ab Hilario Se'.ui;:cUyianoruiiidetalore"diversum
    episcopo scriberet, scri eliam laicus fuisse videlur ; esse, Ille eiiim alius Hilarius cmisacerdoset pastor
    quaiidoquidein susead D. Aiigustiiiumscripiioi,ii ra- r a D. Auguslino vocatur ea epist. 94, cuni tamen
    tionera reddii, qupd.-D."Augusl-inicontrudiciores es- ' Hilarius Augustinifamiliaris, laicus ( ut dixi) fuerit,
    sent ex parte tuks, qitiuus consuetudineecclesiasiica exlrema setale D. Augustini. Videtur ergo fuisse Hi-
    laicos SUininam revereiiliani liecesse sil exhibere : larius Narbouensis primoeepiscopus, qui lunc flore-
    quodita se servaluui subriit ,:ut lamen niodesle pro bat. Nam quominus concedam esse Hilariuin Arela-
    Augustino egerit quoeliquel cadcre in laicuni. Quid "lensem episcopum ratio lemporis non palitur. Data
    quod Hilarius Arelateiisis episcopus vir fuil el Uo- enim est ea Augustiniepistola sub Iiinocentio primo,
    ctissimus, et qiiod ejus supcvslites lucubraliones ali- aiino Cbristi 461 , ul ibi, n. 5, observat Baronius,
    quoe produnt, clnquentissiiiiiis. Hic veio Hilarius, quo lempore Hilarius sedi Arelatensi noudum fuerat
    haudquaquam se slylo siinilem Hilario Aielatensi ex- prsefectus.Nam successil S. Himoralo, qui sedit post
    liibel iiiepUt. citata:, in cujus ciiain calce fatelur se Palroclum. Al hic, tesle Prospcro in Chronico , coe-
    tenuilalis sir.e conscieiilia adacluiii ageve ciun viro, sus est Arelatis, anno Chrisli 426, sedente Roinoe
    inquit, tnm moribus, lum eloqitio,tumsmdio claro, ut Coelestino, cui prseiverat Innocentius , euinque anle
    quanla possctcollectasuis Uiteris intimarel, quas con- "Coelestinum subsecuti Zozimus et Bonifacius; ut
    litnclas lits destinare curavi. Est eiiim lalis, qiti etiam perspicuum sit nondum per ea teinpora Hilarium ti-
    prmler liaiiciiecessilalcmilignus litwsanclitatis nolilia lulo coiisacerdolis el pasloris poluissc affici ab Au-
    ; judicciur. Qiue apcrle caduiit"iii PrOs::eruni, qui se gustino. At de his satis.
    " Auguslino dc laricigioluih lestalur iuitio epistoloe,et 3. Ex lioruni igitur Augustini oequaliumet studio-
    cuni Ililario pio Aiiguslino apud Coelesliiiinnpapam sissimorum epislolis liquel sub extreniain D. Augu-
    " poslca stelil. A quo cuni itlerque vocctur lilius, ea slini senectuiem, in Gallia Narboiieusi, maxhiie
    ipsaepistola qua alii Giilli episcopi, ad quos scripta DMassilioe, plerosque, et inler eos non neminem et
    esl, vocaiitur fralres; ciuii item uterque a divo Au- vita el merilis supimi sdcerdoliihonoresupereminen-
    gust. voectur filius, initio libri de Piiedest. Sanct., tem, id est, episcopuin , oegre tulisse quod S. Augu-
    pevspicue haberi videlur ne Prospeium quidem eo stinus, revocata priore sua doclrina de initio gratise
    icnipore episciipiiiii fuisse, ac lortassis eliam neque et juslificalionis ex nalurali conatu, quain juvenis et
    pnstea, ciim a Gelasio,Fulgentio, Marcelliiio Comile . negoliigratioe niinus sciens tradiderat, prinium plane
    etaliis euiii'suhsccutis,Huinquani vocelUr episcopus, salutis nosliie exnrdium divinse proevenlioniconce-
    ul passim alii in Gelasii de relo, sed lantuin vir re- dcndum doceret, quas eornm querelas S. Prosper in
    ligiosus, entditus et sanclus. Ac ul cpisc. Riiegiensis respon ione ad tria prima Geiiucnsiuin excepla Jate
    luissci',- iiuin tainen viilctur fuisse pvoeniilleiidusHi- refert. Et quam<juamiuitio, ferc laiitum susurramlo,
    lavio Afelalensi, lmige subliinioiis sedis a;itislili, et el clanciilum , Augustino adviTsabantur, ut idein
    ex plenissimamundunwpolesialis sede, ut i-i Pane- Prospev episl. ad Rufinum teslatur, lamen sensim,
    nesi loqnitur Eucherius, ad religio..em prinjum, tiim quod idein iu proefatione libvi contra Collatorem di-
    ad Aielaleiises iiifulas evecto, quse aperla esl <onlir- serte tvadit, maguis molibus in cam posteriorem D.
    liiatio ili-cviniinisquod staliiiiuus iuter HdaviumAre- Augiistinidoctrinam efferbuerunt, quod putarent eaj
    laieiisein proesulem,et istura qui pro Augusiino slelil ratione ruiiiam peccatoris refundi in Deum , ctho-
    cuiii Prospero. miiiis salulem npn slatui in ejusinanu, contra quanj -
    Emendandumvero est in scriptore, coeteroquindi- antiquus Ecclesisesensus ad e.i usque tempovatulei *
    777 f H. RAYNAUDtAPOLOGlAPRO S, VALERIANO. 778
    rat. AUt ex iisdem Augustini semulis alia appone- A doardum lib. III Hist. Eccles. Remens. cap. 14, et
    inquit Prospev epist. ad Rufinum, omnium maxime Hincniarum qui aderat, epistola de
    :i] bant. Augustinum,iUustrissimum
    post praemissum ejus elogium, qui- eo ad Nicolaum I, ubi bene advertit Gotescalcimt
    (latnnoslrorum infamant, dicenteseutn liberum arbi- non fuisse revera auctorem primum, sed instaurato-
    trium penitus submovere,et sub gratim nomine neces- rem dumtaxat boereseos Proedestinatianorum, quam
    silatem prwdicare fatalem; adjicientes eliam duas il- a prima origine repelimus. Multa quoque de Gole-
    lum humani generismassas et duas credi vellenaturas, scalci nequitia et poenis ei intlietis iegiiulur apud
    ut scilicettantm pielatis viro paganorum el Manichmo- Rabanum, epistola ad ipsum Hincmarum, et-alia ad
    ritm ascribaiur impietas. Alia item addebant dura et Heberardum comitem. Nam in alia quocest ad No-
    dira, qu;e in capilulis ipsorum, apud Prosperum ex- ringum ila errorem Gotescalci repellit, ul de eo
    slanlibus, videre licel. Quanlis ilem et quam porlen- prorsus sileat. Similiter qui nunc lucem aspexit au-
    losis calumniis ipsum Prosperum Augustini defen- ctor operis conlra lioeresimProedesliiiatianorum, et
    sorent onerarent, habetur in proefalione ad objectio- conficlum Augustini nomine librum adducit integrum
    jies Vinceutianas, apud eumdem Prosperum. ad htijus hoeresis penelralia educenda in publicani
    4. Exisiimariiii aulem primam liorum omniuin in lucem, Golescalci nusquam meminit, et noeresim
    Auguslinumet asseclas moiuum originem fuisse gli- Prsedeslinatianorum exortam ipsis D. Angustini tem-
    scentem in ingeniis plevisque infirmis errorem , ex poribus agnoscit, proximeque a Nesioriana eam col-.
    male inlellecla D. Augustini doclrina de electorum locat ante exortam Eutychianam, de qua silet.
    vocaiione secundum proposilum , ac non uniformi 5. Ab hac ergo hoeresi, tuuc per eant quam dixi
    eleclione omniuin ad eadem gratise auxilia, atque occasionem gliscenie, quam maxime recessuri non-^
    ideo neque ail gloriam. Aliquos enim monachos inde B nulli, ut semper erroris esl abntpla dementia, juxta
    adinodum fuisse turbalos constal ex D. Aug. epist. Novatianum de TrLit. c. 20, in alterum exlremum
    46 et 47, et ex libris de Gralia et Lib. Arbitrio, ac deflexerunt, neganles specialem benelicentiam Dpi
    de Correptione et Gratia. Eodemque etiam perli- hi eleclos et vocatioiiem eorum secundum proposi-
    nuisse vuletur desperalio iUiusliionaclii in ipso D. tum. Item divinam electionem ad gloriam, nulla me-
    Aitgusliriinionasterio , quam describit lib de Dono ritorum per gratiam comparatorum ratione habita
    Persev. cap. 15. Nam quamvis D. Augustinus eam factam repudiabant; et qui inter eos erant turbulen-
    solain procscienliamcausarumrefert, tamen sunt duo tiores, antecedentem illam electionem, ad augendam
    illa satisconjuiicla, et fere inlirma ingenia ad utrum- infamiam, magna mendaciorum accessione -cumula-
    quc illum scopulum alliduntur; ac cur proesciantur bant. Anlecedentem quoque gratioe excilantis prsepa-
    tales fuluri, causam referunt in non suppeditata lar- rationem, et omnem volunlatis humanse proevenlio-
    giora il!a el sccrctiora beneficia quse eleclis obtin- nem, a Deo gratioe auctore iactam aversabantur,
    gunl. Hi crgo, aliique infirmi, scandalum passi sunt tamquam libertali humanoeinfestam. Eoque consilio,
    in proposila D. Augustini doctrina. Resque eo deve- Deumcommunem omnium Patrem, et nullius perso-
    nit, si Sigeberluin audimus, aimo Chrisli 415, et nam accipientem, prohaluri salutis item humansepo-;
    ideni Iialjctur in Chronico Prosperi per Pithorum testatem in uniuscujusque manu reposiluri, aux.ilia
    edito, anuo Honorii 25, ul hoeresis inde conflaretur gratise voluntali naturaliter exsertoe, et auxilium per
    Prwdesimaioruin, qui subnervabanl corda servorum naturales vires imploranti ac se ad salutem conanti
    Dei, negabaiiique liabendam csse salutis solticiludi- subjungebant. Cordatiores tamen ac sedatiores, ac
    nem; quod nisi quis esset e fellci illo pusillo grege Q etiam religiosiores nonnulli, ut de Cassiano dicam,
    elcclorum, quibus Deus gloriam aiilecedenler decre- subjunctionem illam gratise excitantis ad humanam
    vit, el auxilia speiialia, altainque el secrelam voca- voluntatem, non fundabant in secutura libertatis te-
    tionem proeparavil, necessario pcrdendi essenl; sal- meratione per gratiam prsevenientem,aut in defiitura
    vaudi auiem neccssario forenl, si ad eum nuinerum ltomini salutis susepotestate, si proeveniatur, prseser-
    el beatum Dci peculium perlinerent. tim ut propositi divini assectantis electionem antece-
    Aliitamen Iw.resimProedeslinatianorumlonge|poste- dentem ad gloriam (hoec enim omnia videntur agno-
    riorem faciunt, et magiiani partem aliter explicant. visse non sequi revera, sive ex electione oeterna ad
    Tiibuuut quippe cain auctori Gotcscalco, monaclio gloriam et specialem gratiam, sive ex temporali prse-
    Suessionensi, qui sub aninnii Christi 800 vivebat. ventione vi oolerni decreti facta, proptereaque in
    Ejus autem error bis yerbis refertur ab Ecclesia quibusdam libere salvandis agnoscebant proeventio-
    Lugdutiensi, contra Joannem Scotum, cx ipsius Scoli nent gratuitam), sed fundabant subjectionem illam
    libvo, in qua:ti capilis exaniine. Tertiam ponit hmre- gralise ad voluntatem in quiliusdam Scripturoe locis
    sim, 45 prwdestinationibusnccessilalem el vim infe- male detortis, ad graiiam subsequentera pertinenti-
    reniem. Ctijus,ulsibi videlui; auciorem non tacel, vo- bus, quibus Deus dicitur peccatorem exspectare, et
    cans eam Golescalcanam, a quodam videlicetmiser- in maturitate prsevenifi. (
    rimo et infelicissimomonacho,jamdudum illic (nesci- 6. llt perspicuum testatumque fiat hsecita se ha-
    mus quo ordine) damnalo, et annis jam plttrimis buisse (nec enint desunt qui refragentur, et errorem
    carcerali ergaslulo retruso, nomine Golescalco.Hunc Massiliensium aliter referant), itemque ut ea quam
    et alios ejusdem Gotescalci crrores, eadem Ecclesia diximus sententiarum et fundanientorum inter Mas-
    libro de Tribus Epistolis, inilio, ex cujusdam (credo D silienses varietas perspiciatur, adeundi et audiendi
    Hinciuari) epislola relert : illud item addens , cum sunt qui nascentem eorum errorem Augustino pri-
    Gotcsealcus e Gallia ad extrenias Germanise ovas ob mum, tum Coelestinopontifici renuntiarunt Prosper
    Evangelii proedicationem profecius csset, inde coc- et Hilarius. Ita igituv Prosper, epistola ad Augusli-
    . pisse proedicalionis cxordiuui, quod Deus quos vo- nuni, post late expositas Massiliensiumquerelas ad-
    luit, ab seterno, sive ad gloriam, sive ad supplicia versus specialem quorumpiam electionem ab Augu-
    proedesiinaverit, et ila quidem, ut nec etecti perire, stino assertam, eorumque vocationem secundum pro-
    nec reprobi salvari possint; nec velit Deus omnes positum, non communem aliis : Aiunt, quanlum ad
    salvari, sed eos dumtaxai qui salutem reipsa conse- Deum perlinet, omnibus paratam vitam mtemam;
    quuulur, pro quibus iiem solis vcncril el passus sit quanlum uulem ad arbitrii libertatem, ab Ids eum ap-
    Christus. Ob hoecet similia in quibus obfirmale bsc- prehendi qui Deo sponle crediderint, el auxilium gra-
    rebat, adjudicalum tlagris Gotescalcum a monachis lim merito credulitalis acceperint. In islam vero talis
    el abbatibus, et pene usque ad obilum sine misera- graliwprwdicalionem, hi quorum conlradiclione offen-
    tione dilaceraluiu, tradilur eodem libro, post me- ditut; cum prius meliora senlirent, ideo se vel maximt
    dium, adactumque suis nianibus in flammam proji- conlulerunt, quia si profiterenlur.ab ea omnia bona me-
    cere librum quein pro prsediclis propositionibus rila prmveniri, et ab ipsa ut possint esse donari, neces-
    scvipserat. Videsisde Gotescalco Pithoeum in Anna- sitale concederenlDeum, secundumpropositum elcon-
    libus, Trithemiuin in Cbronico Hirsaugiensi, Fro- siliumvoluntatissum.occultojudicio et opere manifesto,
    PATRO_. LII. 2R
    779 TH. RAYNAIJDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 780
    atiud vas condere in lionorem, atiud in contumeliam, A 8. Et quident initii nomine in ipsis evvovissui cu-
    quia nemo nisi per gratiam justificetur, et nemo nisi in nabulis cujusvis bpni operis exordia designabant, ita
    Sed refugiunt istud faleri, ut non prinii dumtaxat boiti actus liberi, sive fidei,
    prwvaricatione nascatur. sanclorum
    divinoque ascribere operi merita formidant, sed quOrumvis bonorum operum ad perseve: antiam
    nec acquiescunt prwdeslinalum eleclorum numerum nec necessariorum exovdia nudo libero avbitvio ascribe-
    ne locum apud infideles ac ne- rent. Posteatamen convicti, ut D, Augtistiiius refert
    augeri possenec minui, incitamenta
    gligeutes cohortantiutri ac laboris noii jtubeaht, siu- ac lib. de Proedest. SS. c. 2, et in ejiisdem liliri calce, et
    superflua sit industrim indiclio, cujus lib. de Bono Perseyer. c. 17, palinodiaht ceeiiierunt,
    dium cessanie electione frusiraudum sit.- Ita deinum seque restrinxeruiit ad soluih salutts lriiiium, el pev-
    enim posse unumquemquead correctionem aut profe- severantiam in ea, utbis cap. illo 17-tesiatur D.-Au-
    ium vocari, si se scial sui diligenlia bouuni esse posse, gustinus. Placet ipsa verba appendere; quod recea-
    el libertaiem suamob hoc Dei auxilio juvandam, si tioves aliqui seciire pronuntient, Semipeiagia:Vos
    quod.Deus mandat, elegerit. Ac.sicduo cum iriJtis qui lem- circa solum salutis initium, non iiem civca per-
    pus acceperunt liberm volunlaiis sint qum huma- severantiam, aberrasse. Ita evgo loquifuv Augu-
    nam operentur salulem, Dei scilicet gratia, et hominis stinus, referens Semipelagiaiiorum senteniiam : Sed
    .obedienlia, priorcm voiunl obedienliamesse quamgra- ii, qui solum initium fidei el usque in. finein perse-
    tiam, ul initium salutis ex eo qui salvatur, non ex eo veraniiam sic in nqstra constiluutil pbtes.ate, ut Vei
    credendum sit slare qui salvat; et volunlas hominis, dona esse non puient, neque ad hmc habenda alque
    divinm graliw sibi pariat opem, non graiia sibi huma- conlinenda Deum operari noslras cogitaliones et v~o-
    nam subjicial voluntalem. Yides initium ac progres- Iuntales, cmtera vero ipsum dare concedunl, ciim ab
    sum erroris, ad metam usque barathro et voragine B Ulo impetrantitr credentis fide. El mox : Hwcergo ex
    conclusam. Deo dona sunt,id\fst, ut de aliis tacedm, sapientia el
    7. Similia Hilarius initio epislolse ad Augustiiiurh, conlirimiia. Acquiescuht et isti, Semipelagiani. Neque
    irevius quidem quoad erroris originem, distinctius enim Pelagiani sunt, ul adversus isUnnperspicuam ve-
    ,tame.n qupad prpgressum et varia adjuncta erroris. ritatem dura et hwretica perversitute coritendant. Sed
    Aiunt, inquit de Massiliensibus, novum et inutile esse hwc, inquiuht, ut a Deo dentur nobis, fides impetrat,
    j>rwdicationis, quodquidem secundum propositumeligi qumincipit a nobis.l Quam fidem et incipere habere, el
    dicantur,ut id nec fcQurripere.valeant nec ienere,nisi in ea usque in finem permdnere, tamqudm id non ina
    crederidi volunlale donata, Excludi pulant omnemprm- Domino incipiamus, nostrum essecoritendunl.Vides
    dicandi vigorem,si nihil quod per eam exciielur in ho- "quas "tandem arigustias deveneririt Semipelagiaui,
    minibus remansisse dicalur. Consentiunt omnem homi- xoacti soluni fidei| initium, et perseverantiam in ea
    nemin Adam perisse, nec inde quemquam posse pro- -iiudse voluiitati tribuere; eoque confugientes, ut
    "prio arbilrio liberari ; sed id conveniens asserunt Deum labe, hommem necessitate in salutis negotio
    veritaii, vel congruum prwdicalioni, ut cum prostratis eximerertt.
    et numquum sitis viribus surrecluris annunlialur obii- Sed intutum plane fuisse perfugium illud, clamant
    nendw sululis occasio, eo merilo quo voluerinl ei cre- Scripturoe infini.ies quoad perseverantiam. Non mirius
    diderint a suo.morbo se posse sanari, etipsius ftdei item luculenta pro fidei initio ex sUpernaturalibus
    diigmehium,eltotus sanitaiis sum cansequatureffectus. tantum suppetiis concipiendo exstarit teslimOnia,
    Cmierum ad nullum opus, vel incipiendum, nedum de- quam pro initio reliquorum supernaturaHum ope-
    ficienduni, quemquamsufficeresibi posse cpnsentiuhl. {Q rum, ut videre est in longa et insigriiPrsedest. dispulalione
    Neque enim ulicui operi cuxalioniseOrum, annnmeran- •quam instituunt Si Augustinuslib.de SS.,
    "iiim pulant exierrita et supplici voluntate unumquem- <;t insigniter serm. ;15 de Verbis Apostoii, Prosper 1.
    qiie wgroium velle sanari. Quod enim dicitur, cfede et de Vocat. Gent. c. 23, et Fulgent. lib. i de Verit.
    salvus eris : unum horum exigi asserunt,nliud offerri, Prsedesl., ut probenl fidein esse donurn Dei. Nec
    utpropter id quod exigilur, si redditum [ueril id quod tantunt fidei supplementum, ut D. Augustinus eo libro
    offertur deinceps tribuatur. Et mox talis: Non putant ne- c. 2 loquitur, sed|etiam fidei cmplum, de quo solo
    gdri graiiam, si prwcedere dicalur voluntas qum Semipelagiani ibi iinpugnati refragabaritur. Et quam-
    tantiim medicum quwrat, non aulem quidquam ipsa vis consilium Arausicanum quod Seitiipelagianismi
    jamvaleat. Namilla iestimonia,ut est iilud, sicut uni- foeces siccavit, dantnel, non eos tantum qtii fidei im-
    cuique-partitus est mensurum fidei, ad id volunt valere, tium sibi arrogabaht, sed etiain eos qui cselerorum
    ut ddjuvetur qui cmperil veile, nonut etiam donetur ut bonorum exordia eodem modo vindicabaiit nudo ar-
    velit; rejectis ab liocdono aliis pariter reis, el qui pos- bitrio et nalurse viribus; tamen hoc noii eo perti-
    sint similiter liberari, si ea qum pariler indignis prm- net, quasi Semipelagiani ita philosophati sint de cu-
    slaiur credendi volunius,etium ipsis similiter prwstare- jusvis extra fidem bonse actionis initio, sed cum
    lur. Si aulem, aiunt, dicaiur voluntalem omnibus re- principio ita sensissent, ne qua superesset erroris
    mansisse, qua vel contemnere quis valeat, vel obedire, scintilla, id quoque reprobavit. Qiiamquam cum fides
    de compendioputant rationem reddi electorum vel re- sit prima radix in saluiis negotio, sitque de ea multo
    jectorum, in eo quod unicuique tneritum propriw vo- potior ralio quam de subsequentibus actibus, ac sic
    luntatis adjuugiiur. Rursusque infra : Quod autem evictum ftierit initimtt ejus a Deo esse, de aliis quo-
    >s dixil sanclilas tua neminem perseverareul nisi perseve- D
    '. que omnibus nmlto potiori jure idem eviclum videri
    1 randi virlute percepta, ealenus accipilur, quibus da- debeat; mirum non esset, eliamsi admitteretur Se-
    l tur, inerii licei, prwcedenti tamen proprio arbilrio tri- mipelagianos in eodem semper errore de cujusvis
    %buatuf : quod ad hoc tanlum liberum asserunt, ut velit operis initio perstitisse, divum tamen Augustinum
    \ vel nolil admittere medicinam, Cwterum et ipsos abo- incubuisse prsesertiin in eam curam, ut demonslraret
    i minari se et daninare testantur, si quis quidquam vi- fidei initium a Dep esse, non autem a nudo libero
    rium in atiquo remansisse qubad sanitatem progredi arbitrio.
    .; possit existimel. Nolunl aulem ita hanc perseverantiam 9. Cum autem ejusdemD. Augustirii testificatioiie,
    prmdicari, iit nori vel suppliciter emereri, vel amitti lib. de Prsedest. SS. c. 2, compertum sit Semipela-
    contumaciter possit. Nec ad incertum voluntatis Dei gianos non potuisse obsistere manifestissimis Scri-
    deduci se volunt, ubi eis, quantum putant, ad oblinen- pturoe locis, quUius|fides donum Dei essemonstratur,
    dum vel amitlendum evidens est, qualecumquesit, ini- perspicuum videtuf, eos nomine iniiii fidei, non in -
    tium volunialis. In proedictis Hilarii verbis, ad plenam tellexisse fidem rudem adhuc el modicam, sed nomirie
    erroris de quo agimus iritrospectionem, desideratur initii fidei inlellexisse eam credendi volitionem fidei
    lux aliqua quoad duo : nempe et quoad initium illud pfseviam quam cohcilium Arausic. ii can. 5 vocai
    qualecumque,quod Semipeliagiani arbitrio ex se ex- credulitatis uffectum,aperleque S. Fnlgentius I. de
    spectato dabajit; et quoad opus ad quod necessariara Incar. etGrat. Christi c. 18, Semipelagianos refellens
    gratiam esse fatebantur. circa voluntatera credendi, quam ab horaine esse
    ?SJ TH. RAYNAUDIAPOLOGIA PRO S. VALERIANO. 782
    coritendebant, eam hominat inilium cfedulitatis. Ex J4 eiiatiisijamyocantem vere exspectet quoad consensus
    quo seqiiitur quod fidem cmptam, cui Semipelagiani, liberi pfoduclionem. Id est nplit eam inconsultam
    ut D. Auguslinus, c. illo 2 loquitur, repen.di ajebant abripere ad copperandiim, yel adigere ad cude::durii
    fdem ductam, non esse fidem essentialiter cgusiilu- conSensum: sed id libertali ejus permittat necuisi ab
    lam, lametsi intensive imperfectam, sed..esse affe- ea jam proevenlaadvocatusaccurral ari cooperandum.
    etum anteriorem, qui sit fidei veluti prseludium; Advocatus, inquam, non per actum divina coopeia-
    quamvis moraUter unus cum 47 ea actus. epmpule- tio.r.e anteviprem, quera cpnsiat esse .impassibilem,
    tur, et idcirco donetur plerumque eodem nontine. sed per exigeiitiam naturse luncoperabundoe,ei in la-
    SimUiterquesequitur lidem auctam quoe ibidem ap- l.ibuscircumstaritiis, ac prsemissadiviiia fecundatione
    pellatur incrementum fidei, non esse auctarium et pneveriieiite, exprompturse actiohem, si posset iilis-
    accessionem aliquam ad fldeni ante inchoatam in que Deo se ad cpoperandunvadjnngente eam expro-
    eodem genere, sed esse fidein oj^dinis superipris, mere. Eam enim suarii exigentiam yoluutas conlueri-
    siiccedeiitem imperfecto illi initjp, spectanti ad labo- damDeo objiciens, et objeclive, iiori formaliler, ex-
    rem humanum. Proyocari aulem ajebant, fide illa hibens, advocat Deum ad cooperaridufh, el cum ipsa
    coepta, fidem auctam, quia exisiimabant boniinem, prpducendunj coiisensum liberurii. itaque illa per
    exhibito initip, qualitercuntque emereri inlernum Deum exspectatip humarioevdluntatis, quain conciliuin
    gratioeauxiUumnecessarium ad credendum. Et ipsum Arausicaiium reprobayit, aUa non est quam quoeaib
    quidem hominent ex parle sua primuni conferre vo- ipsis Semipelagianispositafuerat, hoc est exspectatio
    Jilioneni, eam autem cum primum emicuisset, foveri voluntatis ut yocetur, ita ut prius homo ex se et suis
    el promoveri a Deo. Quod ipsum aliter euerebant viribus, peo nihil adbuc circa salutem hominis mo-
    dicentes hominesinitium prmbere,Dei.vero esse perfi- B 1 liente, exprprnai suum qualemcumquenisum, ejusque
    cere. Iteinque ul Prosper epistola citata refert, iis interventuuicumquemereaturutDeus, qui eum dum-
    conferri sanctilatem qui bono nalurse, qubd vocabant taxat nisum, langiiidum.Hcet et. enervem, exspecta-
    gratiam iniiialem, beiie usi esserii, eoque aliquali me- bat, illico accurrat, prpmotdr et cohsumuiator initii
    j-ito divinamin se supernaturalem beneficentiam pro- nostri, cui tamqiiarii aliqiiali mefito, et causoemora-
    vocassent. liter moventi, exliibet superfiaiufales suppetias.
    10. Eo creduHtalisnaturali affectuex riobis suppo- 12. Seniper dicp juxta Semipelagianos initiumil-
    sito, qup proUci asserebant divinoegratioe adjutorium, lud salutis qudd essea nobis aflirmabant, tenue ali-
    quodque aiebant a divina vocatione exspeclari, adde- quid el exile fuisse, nec nisi aliquale meritum auxi-
    jjant Semipelagianireliqua omnia quibus nomen ope- liorurii gratioe conthiuisse. Perspicuum namquevide-
    rutri dabant, ipsumque etiam fidei assensum esse a tur illps rionaflirmasse compeiere tali initto meritum
    divina gratia. Idque affifmabarit, cum aiebant ad de cohdigno, respectu salutis ad quaht aiebant itlud
    quodcumqueoprishuraanoecurationis, el ihcipiendum, disponere. Ita disertissiriietradit Cassianus collat. 13
    et perficiendum, necessariam esse gratiam. Tantum c. 9, et 13, ei 16, lib. XIIde Tristit.c. 11,15,1'4. Idem-
    u;i;ippe excludebant ab operum syUabo eum quem que soriarit verba illa Seiriipelagianorum,quos supra
    dixi naturalem credendi affectum, disponentem ut- ex Hilario retiilimus dixisse, initium isiud seu volun-
    cumqUe ad gratiam. Hoc enim dumtaxat voluntati tatem qua quoeritur medicus, nonvalere quidquam, id
    ijudpesalvum volebant in negotio salutis, quod ita est, perexigui esse moihenti ac meriti. In quo Semi-
    riecessariiim censerent, ut salus in cujusvis adulli po- pelagiani a Pelagio dissidebarit, qui naturali salutis
    testate locaretur, et Deusliberaretur ab acceplalione ni negotiationi meritum ejus cOndignumconcessit.
    pereonarum, quibus duobus ihcommodis posleriorem Nec placent qui Semipelagianosquoad hoc Pelagio
    D.Auguslirii doCtfinam premi calumniabantur : a se adhoesisseetmeritum cohdignura invexisse affirmant;
    aUtem decUnari existimabant, admittendp ex parte ut Vega lib. viii in conc. K; Toletus.inc. vm ad Rom.
    liominis qualecumqhe initium, seu tribuenflo bono anriol. 31, et inc. xi, ad illud : Si aUtemgralia, jam
    iisui liberi solius arbitrii meritum aliqiiod quanlum- nbn ex.bperibus. Nou placent, ihquam; nam sanctus
    "cuniqrieexile ac tenue, ut in eo iriilio tota gratise AugustinUsqui locis allegatis hoc Seniipelagianum
    substrictio fundamentum baberet. Idque initium pure nierituhi iniprobat, tamen ibidein et epist. 105, ^g
    naturale, iibstroque nudo arbitrio expromplum, aie- ac soepe alibi, concedit peccatori divinitus proemolO
    bant a Deo exspectari; lamquant ansulam qua volun- meritum congruum remissionis.peccatorum,iiegatque
    tatem divina auxiUaprehensanlem acciperet. simile meritum naturalibus viribus posse concedi re-
    11. RidicuUvero prorsusque insulsi sunt, qui ati- spectu priihse gratise. Ergo agnovit gratiam non tan-
    ter eam exspeclationem interpretantur, affirmantes tum everti concessioiie meriti naluralis condigni
    hoc errore sordere, qui dixerunt consensum, prout (quainquameo inaxune), sed etiam conccssionemeriti
    libere avoluntate proestitumgralise vocanli proemissse, natriralis cohgrui, et aliqualis taritum ac perexigui,
    exspectari a Deo tamquani rationem cur ipse quoque quale invexeriint Semipelagiani; qui exiguitatem hu-
    eum consensumvelil a se prodire. Ita ut cum duoehse jus merili considerarites eo devenerunt, ul pi ofite-
    causse concurrant ad illius consensus productionem, rentur quod ei nostro qualicumque initio rependitur,
    prior ratione sit voluntas ante proeventa. Eam vero esse gratisedonuro, et initium illud non esse merilum,
    prsesloletur Deus, et ad ejus nutum, atque adeo po- hempe perfeclum et simpHciter dictum. Quod minus
    sterius ratiOne, se appUcet ad cooperandum et dan- D I pervadentes nonnulli, inconstantise damnant Cassia-
    dum consensum. Quam censores prsedicti censent num et Faustum apud quos locutiones illoefreqiientes
    esse reprobam Ulant docirinam de Deo voluntatem sunt, quasi erroris sui ea in parte hnmemores. Revera
    hostram exspectante, a Cassiano collal. 13 cap. 12 tamen perstabant in errore, nec nisi meritura sim-
    roale fundatam in illis Isaiseverbis cap. xxx : Exspe- pliciter dictum inficiabantur, cum tamen omnis plane
    ctat Dominus ttt misereatur veslri, damnalamque in naturalis ad satutem disposilio, et vis qualitercum-
    concilio Arausic. u can. 4, et a Prosperp, Fulgentio, que meritoria, quam illi admittebant, neganda sif
    aliisque gralise contra Semipelagianos defensoribus, tamquam gratioeeversiva, quod Toletus supra male
    eonfutatam. diffitetur.
    Hoc vero esl in erroribus antiquis referendis, et in 13. Neque vero recte Semipelagiani per huncer-
    conciliorum contra eos definitionibus interpretandis rorem prospici a se putabant humanse Hberlati in
    locari, cum exploratissimum sit Semipelagianos divi- negotio salutis, et divinse exehiptioni a labe acce-
    nam gratiam exciianlem et primum initium a Deo po- ptionispersonarum,quemfuisSe illis geminum erroris
    situm exclusisse, tinientes humanse libertati ex prse- scopuluroprsemisi; male, inquain, errorem errore de-
    ventione, et divinam immunilatem a vitio acceptionis clinabant. Nam quamvisverissimum sit salutem esse
    personarumpr.Etexentes.Eo itaque sensu damnantur, in cujusvis adulti potestate, et Deum longe abesse a
    quod voluntatem a Deo exspectari aflirniarent; cum personarum aeceplione, est tamen falsissimum quod
    Uunen Deus non exspeclet voluntatem ut eam vocet, Deus prceveniatur ab homine, sive quod homo salutis
    783 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. YALERIANO. 784
    ?• suoe negotium per bonum usum nudi liberi arbitrii A nem ad auxiHa congrua per eam procuranda. Nam
    auspicetur : sed ad locandam inest manu cujusvis adulti electio mediorum cOngruorum,et eatenus eflicacium,
    salutem suam, satis superque quod prseventusa ita connectitur cum diviua illa electione et intenlione,
    Deo possit vocanti consentire aut dissentire, ut plane ut non debeat hoecintentio concipi efficax,priusquam
    lucuIenlertraditFulgent., lib. de Prsedest. et Gratia hsec media, et ordo ad ea cogitetur. Cum autem ea
    cap. 9, post Augustinum, lib. de Spir. et Lit. c. 34. media non sint ineluctabiUa, sed absolute loquendo
    Et quamvis ea prseventio non sil oequalebeneficiura possint non habere eflectum, ut alibi demonstratur,
    omnibus quibus impenditur, sed in quibusdam talis et splendidissime tradit S. Macar. hom. 37, agens de
    sit, ut faciat facere (tametsi luctabiliter), eo quod fit gratia tradita apostolis jam confirmatis in gratia, ne
    victrix suavitas alque delectalio, prout vocatur a graviter delinquerent, quse utique efficax fuit, recte
    D. Augustino lib. de Peccat. Merit. c. 27; tamen sem- ex his mediis conjectamus efficacitatem intenlionis a
    per est sufiiciens ad operandum, etnon talis ut per solam D. Auguslino invectam non esse finniorem. Atqueita
    lioininis negligentiam ac culpam sortialur effe- concidunt omnes niachinoequoeex eo adinovebanlur,
    ctum. Quoeautem est selecta et specialis, non infert quod salus electi, juxtaD. Auguslinum, 49sit plane
    Deo labem acceptionis personarum, quoelocum non necessaria el eversu impossibilis.Aliud eniiu est certo
    liabet in mere gratuilis, eliamsi distrUtuliolial inse- et infallibiliter non fore evertendam, aliud non posse
    qualis, nulla piorsus itilerposila causa ex partereci- everti, eiiamsi hoino vellet. Primum est verissimum,
    pienlium. posterius vero' falsissimum.
    Est lamcn ibi ingeniis omnibus lixa crux, hseren- Quamquam nihil quoque versatili Hbertatis hu-
    dumque esl in divino, juslo, sed occultojudicio,juxta R
    " manse conditioni timendum censerem, etiamsi ad-
    illud Augustini de Spir. et Littera c. 54 : Si ad iilam mitterera electionem ad gloriamjuxta D. Augustinum
    profundilatem scrulandam. quisquam nos coarctet, cur esse plane efiicacejn, sed tantum intra ordinem in-
    illi ila suadelur ut persuadeatur, illi autem non ila, duo tentionis, eo quod Deus ob prsevisam conditionaliter
    sola occurrunt interim qumrespondere mihi placeat. 0 cooperationem voluntatis humanoe, si his vel HUs
    altitudo divitiarum, et: Numquidiniquitas apudDeum? suavibus mediis juvelur, noluerit de voluntate abri-
    Cui responsioista displicet,quwratdocliores; sedcaveat pienda per auxilia ineluctabilia quidquam decernere,
    ne inveniat prmsumplores.Cavendum item esse in ea consequenler ad suam illam robustam planeque an-
    quoestioiie proecipitium movet serm. 20 de Vevbis tecedenlem electionem, quam ex seipso concepit,
    Apost. et pulchre serm. 11 : Movet me, inquit, qttod decreturus, si buinanoe volunlatis indocililalem et
    ilie perit, non ille. Movet tamquam lwmine,m,si verum obfirmationem adversus illa mitiora et niolliora me-
    vis audire, et me movet, quia homo sum. Sed etsi tu dia proenovisset. Sic enint libevtas humana ejusque
    homo, et cgo homo, audiamus diccntem: 0 homo, tu circa salutent vertibilitas salva perstat, non obslante
    quis esqtti respondeas Deo? Si possel loqui pecus, et ferreo illo decreto prorsus unroa:ie;:te, el voluntatem
    dicereDeo,Quareislum homincmfecisli,ei me pecudem, qualis ex se erat, alque adeo plane exsolutam, re-
    non juste succenseres, et diceres: 0 pecus, lu quis es linquente. Salus tameu fit iudefectibilis , quia quam-
    qui respondeas Deo? Et lu homo es, sed a Deo pecus vis intentio divina sil pnra intentio ob pnecognitam
    es, et utinam sis pecus ejus, el ovis pascuw ejus! Vi- inflexionem liberam voluntatis per gratiam re udia-
    dendus in eamdem senlentiam epist. 105, et Prosper bilem, tamen si ivoluntas aliler se habei'e vellet,
    n deVocat. Ge;t. c. 30, in fine, etS. Chrysost. hom. adigeretnr ad capessendam hanc vel illam viam, di-
    26, in Epist. ad Rom., in mor. Itaque admotoea Se- iC vino decreto antecedenti quod supponitnr consenta-
    mipelagianis machinoe nullo negolio subverluntuv. neam. Quia vevo ea salutis indefectibilitas, quamvis
    Alta ralione eas machinas disjicere seputant alii, scd cum proesenti liberlate cohserens, mUii alias ob cau-
    quoerevera non est solida, nec erroris pura. Nam non sas non probatur, idcirco propositam D. Augustini
    video quam commode a Semipelagiamsmi labe libe- sententiam eo quem retuli modo exponere prsestat,
    rari possit auctor operis coiitra Proedestinatianos, ut cavillis et calumniis minus obnoxia statualur.
    ssepe concedens toto libro tcrtio graliant prsevenire Hoecalibi plene diseussa nunc tetigisse sat est, ad
    voluntatem, sed hoc accipiens de pnemissa incarna- aperiendam inanitatem querelarum a Massiliensibus
    lione, et Christo fonte gralise ad salutcm nostram a jactatarum, de quibus hactenus.
    Patre dato, qua ratione argumenla contra Semipela- 15. Vidit Cassiauus reliquorum Massiliensium er-
    gianos ex necessaria gratise prarvenlione elidere po- rorem haclenus expositmn, quo prima gratia slalui-
    tevat. Scd non sufficit ad illud initium quod contra lur seraper voluntati et invocationi bumanse subjun-
    Sentipelagianos agnoscenduinest, lamquam proprium cla, cohserere non posse cum plerisque Scripturis
    gralise proevenientis; inlelligi enim debet de gralia quibus docemur Deumpalam iierinescientibus ipsum,
    actuali, quse est actus nobis reccptus, acexcitans nos et apparere iis qui illum non interrogabant. Itaque
    ad operandum : qualem gratiam prseivcex parte Dei, aliud aliquid commenlus est. Nempe quod interdum
    et antevertere nostram pperationem bic auctor non quidem homo proeveniat Deum, et bono Uberiiarbi-
    videtur agnoscere. Et idem videlur innuere Arnobius trii usu promereatur utcumque gratiam Dei, petitioni
    junior in psalinum CXLVII. Itaque sola calholica et so- ac studio naturali 'superinductam, qui friit error Se-
    lida ratione everlendi Semipelagianorum machinas, _. mipelagianorum, seu vulgi Massiliensium; interdum
    ea est quara proposui. " tamen Deus proeveniatnos, et a nobis nondum vo-
    14. Illseautem alisecalumnisein Augustinum, quas catus pulset ad ostium,- ac voluntatem prseoccupet.
    prseterea memorabam Massiliooet per eam Gallise Quod esse Cassiani placitura notarunt Cuychius an-
    oram disseminatas, quoad eleclionem ad gloriam par- not. 20 in Cassianum, et Ciaconius in observationi-
    tim per se evanescunl, ul Prosper eas referens I. ad bus ad eunidem, aperteque habetur ex Prospero
    objectiones Vincenlianas rectc demonstrat; partim lib. contra Collat., proeserlimc. 5, 9 et 38. Nec cum
    commodissimemihi videntur depellendoe, si dicamus hwreticis, ait c. illo 5, tibi nec cum catholicis plena
    D. Augustinumadmisissequidem in Deoformalem glo- concordia est. Illi in omnibus justis hominum operi-
    rioe electorum intenlionem, meritis proevisisanterio- bus liberw voluntalis tuentur exordia, nos bonarum
    rem, a qua originem ducat prseparalio vocationiscon- cogitationumex Deo semper credimus prodire princi-
    gruoe,et secundum propositum (ita enim aperte ferunt pia. Tu informe nescio quid tertium et utique parti
    -quoedisputatlib. de Corrept. et Gratia cap. 7 et 12, inconveniensreperisli, quo nec inimicorum consensum
    et lib. de Prsedest. SS. cap. 3, et 1. de Bono Perse- acquireres, nec in nostrorum intelligeniiapermaneres.
    ver. cap. 9, aliisque locis; et id quoque suadet spe- Sed quid aliunde Cassiani mentem venaraur, cnm
    cialis illa cura et amor Dei in electos, in Scripturis exstent perspicua ipsius Cassiani loca, quibus ea
    ab Augustino expensis, tam soepecelebratus); eam quam dixi Cassiani opinatio Uquido deprehenditur?
    tamen intenlionem juxta emitdem D. Augustinum, IUuslrissime coUat, 13 c. 7 : Dei benignitascum bonm
    non aliter statuendain esse efficaeem,quamper brdi- volttntatis in nobisquantulamcumquescintillam emicuitte
    785 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 786
    perspexerit; vel quamipse tamquam de dura siliceno-- A unico punclo , non omnino Pelagium sectabantui',
    slri cordis excusserit, confoveleam et exsuscitat, sua- sed veluti dimidia ex parte. Nam cum Pelagius me-
    que inspiralione confirmal. Et cap. sequenti: Cunti ritum condignum in naluralibus operibus respectu
    i» nobis qrtum quemdambonw voluntatis inspexerit,, humanoe salutis agnosceret, ipsi, longe lemperan-
    illuminat eam confestimaique confortat, incremenlum t tius philosophati, aliquale dumlaxat meritum nalu-
    tribuens ei, quam vel ipse planlaverit, vel noslro co- • rale admittebant, quod esset salutis nostroefunda-
    natu viderit emersisse. SimUibus disjunctionibusi mentum et graliain Itomini conciliarel; quanivis illud
    scatet tota illa collatio, et propterea concilium ni adeo exile censerent, ul vix noniine nierili illud di-
    Arausic. can. 8, peculiariler ac seorsim, suppfessoi gnarentur. Quia tamen hic eorum error erat veluli
    licet Cassiani nomine, damnat ejus errorem, quo» portio pleniludihis illius errorum a Pelagio invecise,
    aliqui ad Deum ar.cedere dicuntur per liberum arbi- et illa gratise, ut cum Fauslo loquar, voluniatisan-
    trium proevenientesDeum, aUivero per divinam iiii- sulam prehendentisadvocatio per liunianuin lahnrcm
    sericordiam a Deo pnevenli idem proestare dicuiitur. slernebat viam ad renovandum prpccipiiuniPclagii
    Quod concUiumait exscinriiuniversali illo oraculo : erroreni, quo divinain graliam pcr natiiralia nierita
    Nemo enim polest venire ad me, nisi Paler meustra-- dari conlendebai, propicrea dicti simt Pcl.igianiivtira
    xerit eum. Et effalo apostolico omnes oeque com- reliquix; In quorttnidelruticutionibus (verba sitnl Pvo-
    prehendente : Nemo, plane nemo , ut conciliumt spevi episl. ad Ruliniiin) hwresis Velagiamipalpila-
    expendit, non aliqui dumtaxat, potestdicere Dominus i ret. Et inepisl. ad Aug. \ln isiis Pclagianw praviiuiis
    Jesus nisi in Spiritu sancto. reliquiis, non mediocremvirnlentiw fibrum nuiritam
    Qnare cum Cassianus alicubi tantiim memorati " queritur. Et lib. conlra Collal. c;tp. II lmjiis evvo-
    proeventiotiemDei per voluntatent creatam cujusi ris asserlorcs, relovcndo eineves Pclagiani clogma-
    moturoprsestolelur; alibi autem, acnominatimcollal. tisjam exslincti, dcficici-iteiufunii nidoveni in redi-
    3, non semel mentorat tantum pneveniioiiem divi- vivam flammainconatos acceiuleve.
    nam qua omnis voluntatis molus anteverlitur, noni 18. A plcrjsquevocanlur Massilienses;quia revera
    est inconstantise insimulandus, ut aliqui hicquoquei Prosper initio cpisloloead Augiistiinim, cos qiiorum
    faciunt: sed cum speciaUsejus error ferat aliquando errorem lota epislola reieii, ail in Massiliensiurbe
    Deuro, aliquaudo voluntatent ponere iniliura juslifi- fuisse conslitulos, quos cluros el egregiosin omnivir-
    cationis, consequenter quandoque unam pvoeventio- lutum siudio viros fuisse leslaliir; iiiiniruni ea liiitc
    nem, quandoque aUam pro inslituto et subjecla ma- urbe e Cassiani disciplinaexcullissunisin re asceiica
    teria proponit, ut Prosper eliam notavit lib. contra et virtute monacbis instruclissima, quos inicr ipse
    Collat. c. 58. Cassianus, velut inler ignes Iuna minores, insignis el
    16. Hsec Hcet ita se habeant, nihilominus passim clarus, ut Prospcr Tiro in Chronico loquiturad Chri-
    Cassiahierror Semipelagianisminofa suffigitur, ipse- stiannum 456, splendebat, ct erudiiionc el sancti-
    que Cassianus Semipelagianis accensetur, quia qua monia. Ul propterca S. Prosper epist. ad Rufinum,
    ex parte voluntatem aUquandoDeo prseire statuit in de hoc in Massiliensibusvirtutumstudio, cxoriitmpe-
    salutis negotio, ea ex parte Semipe!agianis;i:um riculttm,et demonim probilale discrimen,ingcniiseal;
    sectatus est : sicut ipsi Semipelagiani, quia qua ex secuturis facile popitlis quod illud lani iiluslietn gre-
    parte staluebant proeventionemhuntanam auxilium gis Christi poiiionein probasse pevs])icevenl. Ilila-
    Dei antecedere, Pelagio adboerebant, Pelagianismi rius lamen inilio epistoke ad Aiigusiiniini, cadem
    ssepeuotantur, et Pelogiani dicuntur apud Augusli- Q cum Prospevo ad Augiislinumvciitilala vefcvens,ait
    num , Prosperum , Fulgentium, aliosque anliquos. Massiliw,vel aliisetiam i» locis in Gulita, fuisse ven-
    Nonlaboravit tamen Cassianus aliis erroribus qui in lilata. Nec id Prosperuni laluil, qui ctiani Ililarii
    alus ejusdem furfuris notali sunt. Et quamvis divo Arelalensis querclas, ul supra vidiintis,ac eiiaut Ge-
    Augustino occulte obloqueretur, ut Prosper lale me- nuensium dubia non lacuil; cx quo patel liiem illam
    morat epist. ad Rufinum, tamen quoesupra retuli- Massilienscm, omiiemilluin (racliim ct Gailia: oranj
    mus portenta calumniarum de D. Augustino, non pervasisse, ac Genuani ciiam et Italiocfauces ten-
    confixit, aut disseminavit, ut indicant illa ejusdem tasse.
    Prosperi Hb. contra CoUat. c. 2 : Ne, ad obscuran- Si taraen Massiliensis Ities diccnda esl, qube-pri-
    dam scientiam doctorum, ea exagilare videamurqum mum in Africa videlur exorta, non modo qtioad rixas
    vulgusignobileel procax ineplorumloquacitas intem- de vocatiqne secundum propotilum; quibus scdamlis
    perantereffundit, unius potissimumdefinitiones,quem S. August. librum de Correpl. ct Gratia scvibere
    nondubiumestillis omnibusin sanclarumstudio Scri- adactus est, ut ejus libri inilio ct episl. 47 docet, ac
    plurarumprmstare,referemus.Hoc est Cassiani,quem etiam Prosper initio epist. ad Augustinuni, sed ctiam
    rursus paulo post vocat virum sacerdotalis ordinis, quoad enalum ex eo circa specialem vocationem
    qui disputandiusu, inter eos quibuscumdegil excellil; dissidio placitum Semipelagianum de prima gratia
    et, utvides, Uberat eum nola proeacitatis in Augu- httmanseinvocalioni subjinicta. Aperte enim S. Au-
    stinum ; moxque toto opere refeUittantum in Cas- guslin. ante delatos a Prospero et llilario Gallos,
    siano errorem de divina per hominem proeventione, epist. 107 et lib. n conlra duas epist. cap. 8, con-
    tacitis omnibusalUs supra memoratis, qutbus grava- _." trito jam Pelagio, refeft subnalos, qui errorem do.
    tum ab aUquibusea setate et regione D. Augustinum' prima graiia bumano labori expensa tuerenlur. di-
    prsemisimus. missis reliquis Pelagii erroribus, qui est Pelagianis-
    17. Habemusigitur quis Yere iuerit error 50 Se- mus ille dilutus, quein sevo sapienlibus AfvisMassi-
    mipelagianorum,tum quatenus maxirae parti Massi- lienses , aliique vicini Galli fere oinnes, aliquamdiu
    liensium communis, tum quatenus Cassiano peculia- admiserunt, nec sine obfirnialione aliqua. Ila ut
    ris ac quorsum Semipelagianismus dicatur. Quia quamvis D, Auguslini a Prospero el Hilario admo-
    enim assertores erroris propositi non omnino adhse- niti, divinis plahe libris de ProedestiiialioneSancto-
    rebaut Pelagio, sed ex parte lanlum, nempe uegando rum et Dono Perseverantioe(quos D. Aiiguslinicy-
    primum justificalionis initium esse ex divina gratia, gneas voces et testamentum jurc quis dixeril) videri
    quam aHoquiagnoscebant, idcirco Semipelagianiap- posset error ille plane contritus, necesse tamen po-
    peUantur. Et aptius vocarenlur reliquisoPelagiano- stea fuerit Coelestinum Romanum pontilicem ab
    rum, qua etiam ratione iuterdum nominantur ; quia iisdent Prospero et Hilario interpellatunt, gravi in-.
    revera non amplexabantur dimidiumerroris Pelagii, crepatione , Augustino superstites in GallianiSemi»
    sed iu uno dumtaxat puncto, tam multis in quibus pelagianismi professores, et connivenles ad eoruia .
    Pelagius proelerea erraverat rejectis, cum eo con- errorem, vel etiam ei stipulantes episcopos coer-
    senliebant, ea una parte superbw prmdicalionis (id cere, non magnoquoad hunc errorem pretio operse. i
    est Pelagianse) cwterisabdicalis retenta, ut loquitur Nam per annos insuper non paucos in eo tractu vi«
    Prosper episl, acl Demetriadem, Quin etiam in illg» guit, quod Galli D. Augustini auctoritate non adnjp? I
    787 TH. KAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERlANO. 78»
    dum moverentur hac in parte in qua ipse alias A . enim Semipelagianis quod interna gratioe auxilia ve-
    sensisset aliter, ejus vero posteriorem seitentiain, ramque sniritus subiniiiistratip.nemsustulerinl; item-
    durain et immitem esse calumjiare.iiur. Al Goele- que quod dixerint homineiii naluroevivibushnmediate
    siini auctoritalem declinare se satis exislimarent, sustolli al gratiam ^aiictificantem, nullis interposilis
    cau^ando libros de Proedestinatioiie Sanclorum et disputalioitibus liberis. Addunt alii negatam ab eis
    Do-io Perseverantioe qnibus Semipelagiauis:iius con- fuisse gratiam sanctificaiitem, et divinara cooperatio-
    vellitur, non fuisse a Coelestino approbatos, sed tan- nem ad actiones liberas. Quse oiu-sia quo jure Semi-
    tum doctrinam anleriorum Auguslihi Operum, quibus pelagianis affingantur, equidem non video.
    Peiagium cineraverat, fuisse a Coelestinocommen- Nara quod attinei ad gratiam sanctificanlem, ne
    datam. Id enim Gallos obtendisse late referl PrOsper ipse quidem Pelagius eant aperte suslulit, ut ex eo
    iit fine lib. conlra CoUatorem. liquere videtur, quod concUia el Patres Pelagium
    19. Nec prius fumans adhuc hoec Pelagii favilla impugnantes omnino silent de gratia haMluali : et
    plane exstincta est, quam sedes apostolica, trans- exaggt;rationes virium naturoe,quas Pelagi s epistola
    rnissjs ad tractus ilUus episcopos capittilis, quoeArau- ad Detnelriadent, etiis qui supersunt Commenlariis in
    sicse in Liberianoe basilicoe dedicalinne publice pro- Pauliim inser it, proeiensa item ab eo libertatis loesio
    posita, et a Patribus congregatis firmata ac denu;.- per gratiam, ut babetur ex D. Augustino L IVcontra
    tiata sunt, omnem iuceiidii illius velut scintillam, Jiilian. cap. 8, et ex lib. n coutva duas Epistol. c. 5,
    dolosp cineri tnendoe humanoelibertatis ac divinoe ad solam gratiain actualem sppclalia it, non autem ad
    justitioe suppositam, feliciter compressit auno Christi habitualem. Quar.to magis igitur Semipelagiani, vifi
    juxta novissimam card. Barouii subductioneni 529, ' el docti et probi, gratiam saiiClificanteninon sustu-
    sedente Felice IV, longe posl S. Leonein Cassiaai lisse censendi sunt.
    sequalem, cui titulus a collectore gratis appositus, Quod vero attinet ad gratiam actualem interuam
    eam capitulorum apostolicorum transmissionem revelationis ac externoe propositionis objecto conlra-
    ascribit. Et accessit insignis eorumdeiri capitulorum distinctam, certum jest eam negasse Pelagium, primo
    confirmatio, per Bonifacium II datis ad S. Csesarium quidem absolute et simpliciter, postea vero tamquam
    litieris quoeleguntur tom. I Conciliorum Gallioepag. necessariam. Contendebat enirn ad summum esse uti-
    mihi223. _lem, et juvare ad facilius operandtim quod absolufe
    Consideratione porro dignum est, in illis capiinlis posset per nudas naturoe vires effici, ut memoral D.
    sive caiioriib.is, ea lantura definiri, quoead exclu- Augustinus epist. 106, et luculenter lib. de Gestis
    dendam suhjeciionent divinoe gratioe ad humanam Pelagii cap. 14, habeturque ex ipso Pelagio epist. _ad
    viihiiitatein oertinerent, et ad gratise necessilatem Demetriad. Nisi si, quod Auguslinus eodem lib. de
    pro toto jusiificationis progressu; intactis iis quse ad Gestis Pelagii cap. 31 satis innuit, de hoereticorum
    electionem ad gloriam spectant, et plerisque quse in more Pelagius cum res tulit, mendaciter admisit quod
    D. Augiiilini doclrina displicuerant. SimUilerque alioqui inlicieba.tur.iPelagianoscerte, den.ngistri po-
    Coelestinus in fine epistolsc, post constitutam tidem steriore placito minus sollicitos, ihternam gratiam
    calholicam de veritale noxseparentalis 51 et gratise iexcitantem inficiatos esse, multis confirmat Bellafmi-
    necessitate ac primatu, profiielur reUquas quoestio- nus in Recognit. cap. 13 lib. primi de Grat. et Lib.
    nes de quibus D. Augustino negotium facessebatur, Arbit., aperteque tradil S. August. lib. i contra duas
    neque a se negligi, neque decidi, sed liberse docto- Epist. cap. 19, et in secunda respons. conlra JuUan.
    rum disputationi permitti, intra eos fines quos Chri- |Q lib. i cap. 93, ubi refert eos gratiam internani vocasse
    stiana charilas et modestia prsefigit. Quod ego ad necessiiatem.Sic igiiur de iniernis gratioeauxiliis sen-
    quoestionem de electione absoluta ad gloriam, autei tiebant Pelagius et Pclagiani, quocumque verborum
    vel post pnevisa merita per gratiam procreata, per- colore bseresim obtegerenl: Semipelagiani autemnon
    tiiiere existiniarim. Quia enim in eo punclo D. Au- sic; idcirco enim S. Augustinus lib. de Prjedest SS.
    giislinus multos el graves contradictores sustinebat, cap. 1, laudat eos quod gratiam sirapliciler dictant at-
    nec antiquiores Patres ea in parte perspicue prodi- que adeo inlernam adniittentes, recederenl a Pelagio.
    derant aliquid lamquam ex fide lene;:duin; aliu:;dei Quorsum ergo eis afliiigamus contrarium, et nou jam
    aulein falalilas quaedam, sub nomine electionis el' Senupelagianos, sed pure Pelagianos quoad gratise
    priedestinationis ad gloriam, prorsus antecedentis> iiegoiium eosstatuamus?
    consensum hutuanuni, induci meticulosis videretur;; Idem dico de impacta iisdem negatione divinoe no-
    sati!is duxerunt pontifices i;i quoesriones non neces- biscum cooperationis in actibus liberis. Nam quamvis
    sarias non excunere, contenli tradidisse quse sines de Pelagio problema sit expunxeritne divinam cum
    fidei violatinne negari iion polerant; quoad iUas au- causis secundis cooperalionem , et nominatini cum
    teni non necessarias quoestiones, indixisse mode- voluntate libera, et; non pauci partem affirmantem,
    stiam; et D. Auguslini Siiggillalione, tanti viri me- plerique etiam negantem tradant, ut videie est apud
    rita exa-Hlato que pro Ecclesia labnres dedecente,, Salant. 1, 2, traet. 5, d. 5, n. 9, et al os quos adduxi
    interdixisse. Quinetiam S. Prosper, quamvis Augu- in Natur. Theo. dist. 8, n. 338, de Semipelagianis
    stini placitormn tenacissimus, taraen in epistola adI tamen nusquam apud antiquos legitur quod divinse
    Augustinum, post veiatas Semipelaginnorum quere- " cooperalioni sint adversati. Nec id sane ad ipsorum
    las in varia doctrinoc a D. Auguslino traditoe capita, causam referebat, ut videtur ex dictis perspicuum.
    cum extremam veluti lineam ; laciti, quod isti ei 21. Sileode ea insulsitate quam nuperi quidam in
    contrario staluebant, esse docuisset subjectionemi Semipelagianis damnant, quod admiserint actus mere
    gratioe ad nudam voluntatem humanam, hoc dnmta- naturales circa objecta illa materialia quibus super-
    xat videtur reprobare tamquam Pelagii virulenlia naturales actus disiinentur; v. g., quod adniiserint
    imbutum, intactis coeteris: Siprincipiumsidutismale i dari posse naturalerii aliquein assensum objectorum
    in homine collocalur, si divinmvotunlali impie votitn- queis inlellectus supernaturali fide roboratus proestat
    tas humana prmferlur, ut ideo quis adjuvetur quia vo- assensum, et naturalem aliquem amorem, cbarjtati
    luit, non ideo quia adjuvatur velit, si originaliter malusi theologicoe in suo ordine proportionalem, ahsque ullo
    recepiionem boni non a summo bono, sed a semetipsoi tamen ordine ad gratiam et jiistificatibiiera.Hoc Semi-
    ifichoare male credilur, si alimde Deo placetur, nisii pelagianis vilio vertere ac suffigere,ineplire est; nec
    exeo quod ipse donaverit. Quoeliquet ad solum gra- vacat injuria in gravissimos theologos veteres juxta ac
    tise priniatura ac necessitatera pertinere. novos qui ita senserunt.
    • 20. Non video aulem unde aliqui mcumbentes pa- Satis de Semipelagianornm errore, si rei apud
    rieti inclinato etinacerisedepulsse.pluresconlra fidemi plerosque implexilaiein et argumenli fecundilatem
    aperte pugnanies errores in Semipelagianis tantopost spectes, omnino paucis; si inslitulum hoc loco no-
    tempore subodorati sint, quam pontifices, et concilia, strum, plane multis. Nunc an Iiic ipse error Valeriano
    et illorum temporum Patres perspexerint. Alfingunt; jure impingatur consideremus, repetitis et ad examen
    789 TH. RAYNAUDlAPOLOGIA PRO S. VALERIANO. 790
    voeatis locis illis quse offensionem ingenerasse supra & < ejus. Hoc ipso sensu Semipelagianismum plane e_-
    vidimus. scihdente, locutum Valerianum, liquet ex illis aliis
    CAPUT V. ejusdem nomiliavverhis : Rcquirat unusquisqueinilia
    Demonslratur direcle Valerianum a Semipelagianismo vitm suw, et auctoremmembra qumrat generis humani: quis
    proxime exposito abhorruisse. corpus formaverit, quis composnerit,quis ter-
    renam maieriam in humanum usum fecerit vegetare.
    1. Alienum omnino ab errore proposito fuisseVale- Nonne hmc omnia, Dominus, sapientia procurante,
    rianumdupliCi via paudam. Nempe 52primo directe, coiisiituil? Cumergonon sitnostrumquod sumus, quo-
    hoc est Ostendendoquam ille gvatioeuivinoestudiosus tnodo nostrum est qv.od habemus? Stultilim genusest,
    assevtor fuerit, pfimasque ei sempev deluleiit; se- ui cum atii debeasviim beneficium, iibi ascribas orna-
    cundo indivecte, iis nimivuinquseSemipelagiaiiisnium menta virtutum. En apertissimam Semipelagianismi
    sapeve visa apte condilis, et ad catholicuin saporem profligalioriem; eo quod dicebani argumenlo sub-
    idonea expositione aptatis. nix:m, usurpatara quoque a D. Aug. in psal. CXLIV,
    Plane calholicam apud Valerianunt gratioe divinse ad illud, Eljusiitia tua exsultabuni. ,-.-.-.-
    assertionem ferunt varia loca. Sicenim loquiturho- Nec dimitto iudiscussain vim verbi qiio ut mala
    mil. 3, extfema': Servilii nostri luec est ratio, ul be- auctore diabolo in nobis nascij ita iiona procurante
    neficiu Chfisti nostrisemper recolas; el in quo religiosw Deo creari aiebat Valerianus. Namsive yerbuni creandi
    fidei labore profeceris, auclori tum libertatis assignes. presse ac slricte, sive laxius usurpemus, suppeiet
    Et lioinil. 7, initio : Hwcipsa qttdsfides in nobisopera- quod huic rei referat itnnnihil. El stricta quidem ac-
    tur, quamvis humano labore proficiant, ad Dominum B ceplatio qua vnx creundi signat produclipneiii ex i;i-
    referenda suni, per quem et in quo, si qua sunl bene 1 hilo, recla impelil Seinipelagianisnuim et quodcum-
    gestu, consistunt,'elin poslerum q.iib-sqae profulura q;esalutis initiiim ex naiune vifibus, ut propterea
    servuntur. Vndenemosapiens Dei betieficiasuis virtuti- S. August. ad veriialpmcatbolicam ra jn parte coiilir-
    bus wslimet appiicanda, ne audial ilium Aposloli sen- mandam usurpave passini solcalverba ijja.ps. :Pro ni-
    tenliam diceniis: Quid habes quod non accepisti? Aut hilo salvos facies eos; ita luculenterin psal. LV,ilem-
    si accepisii,quidgloriaris, quasi hon acceperis? Ex hoc que lllnd ApostoU : Tpsius faclura samus, creali in
    Apostoli loeo, Ve.iaiitius Fortunatus, expositione Christo Jesu, in bperibusbonis, et similia quoe ad hoc
    oral. Dont., cirea terliam pelilioiiem, in iiisignr di- iiistitutum urget'lib. de Grat. el Lib. Arbil. cap. 8.
    gressione conlra Semipelagianos, coriieiidil pers;;icue Eodem sensu.S. Basil. in ps. xxxn, tractans illnd :
    et aperte everti eovum erfovem : ita ut quisquis hoc Ipse dixii, el facla sunt; mandavit, et creata stinl, pro-
    cum Apostolo,quent Ecclesim octtlumscite nominat, ferens varias Scripluras in quibus creatio, quia est
    humiliter prolilelur, eo ipso piofiteatuv bonam quo- productio ex nibilo, spiiitualem nostram procrea-
    que vnluntatem et salulis initium a Deo esse : sequeac tioiiem ex nulloiiostro initio factam signat, addit pos-
    prima incensio lampadis ab intrinseco est, quo ille se eum psalnii versum, quoad priorem partem de
    exemplo egregie aperit a Deo pneveniri hominem, effeclione natursH accipi, qua dicente Deo factus est
    imitatus Augustinum tvact. 25 in Joan. Non dissimi- muiidus; quoad posterioreni yero parlem, intelligi
    liter ergo sensit, qui locu.-n illum in eant rem seque posse de generatione in Christo, quoe est moralis
    adbibuil Valevianus.Qui mox ibidem, euumeralis va- creaiio, excluso in ea morali quocumque influxu sub-
    riis bonis operibus supeinaturalibus, addit": Sed hmc jecti, quoad primatn gratiam auxiliantem Nec dissi-
    omnia, una atque eadem Palris, et Filii, et Spiriius ,P mUiler Auastas. Sinaila 1.vn Hexaem., initio, ait in
    sancli in nobisvirtus operatur, quw perfeciionemjuslis II capite Geneseos iterari narraiionein creationis re-
    laboribiisprmsial, acbonw volunlati, qumcumqui snnt rum,quse posset superfiua videri, nisi insliluta de;iuo
    oplima, subministrat. AlluJil aperle aJ i!la Apostoli esset ad designandftmsecuudamcreationem longe sub-
    verba, quse toiiusde gratia docirinae breviculum juve limiorem, quoe est in Christo et per Christuni. Hoc
    quis dixerit: Omne datum oplimum, et omne donum denique voluisse oporluit antiquos illos scholasdcos,
    perfectumdesursumest, descenderisa Patre luminum. qui vel in 1, dist. 26, vel i,> 4, dist. 1, censuerunt
    2. Splendidissime bontil. 11, prope tota. Nomina- gratiam fieri in nnbis per crealio:eiii. Iloc eiiim m
    tim vero in ipsa homilia! fronte, /vevbis illis : Omnem rigore pbysico loquemlo,-si de gralia habituali sit
    profeclo modumsacriiegw supersiii.iouisexcedil. qui in sermo, improbabile est: nain acciiienti valde pncier-
    laboribus jusiis parteniDeo sv.bivahit,a quo sapienlim natv.rale est produci absque subjecto, atqne adeo ex
    spirilum accepimus, qui lolutn hominem regit, el ad nihilo physico. Et mullo etiam improbabilius esl
    omne opus bonum morlalium mentes uccendit. Omnia agendo de gratia actuali, quoefnrte nulla vi potestsic
    ilaque laboruminsignia ad Deum referenda Sunt, ixeS. effici. Sensus ergo scholasticorum illorum esse debet
    Spiritus donurescindat. El mox-prolaitisaliquot Scri- quem S. Thomas 1-2, q. 110, art. 2, ad 2, perspicue
    pturse teslimoniis : Videlisergo quod bona nostra Divi- expressit: nempe gratiam sanclificantem nioraliter
    nitali debemusascribere, mala uutem humanis moribus creari; quia speclala prima radice ex mera Dei proe-
    impulare: quia ut boiia procurante Deo creaniur, ita venieiitis liberalilateobtingit,quoil similitevdicendum
    mata diuboloauctore nescunlur. Pajiein laboris jttsti est de gvatia actuali. Atque ita pvimus hic sensus
    et ad justiiiam promoveutis, non esse Deo subtra- crealionis noslroe per eniissum Dei spiritum, ac Deo
    hendam; accipi a Deo s ivituin sspientke ac veluti D I procnrante factoe,aperte everlit Semipelagiauismum.
    primum haliium viloesupernaluvalis; accendi a Deo 53 3- Si autem verbum creandi snmatur paulo
    mentes nostras ad omne opus bonum, et quidquid latius, ita ut dicantur procurante Deo creari bo-
    hujusmodi esl, Deo procuvaie creari, ideoque boec na, mala autera nasci auclore diabolo, quia bene
    omnia esse UH aseribenda; qnanlum abest a Semi- supernaluraliter operantes, non ex saiiguinibus,
    pelagianismo, quo prima radix boni operis homo sla- neque ex voluntate carnis, neque ex voluniate
    tuitur, et boiii procuratio eidein ascribiiur! viri, sed ex Deo nascimur, tamquam ex palre
    Specialiter vero quod ait.bona creari iirnobis pro- fecundante, et primum initium totius procreationis
    curante Deo, mala aiitem nasci auctore diabolo, ar- indenle, icque concidet perea verba Semipelagianis-
    gumentum coniinei in rem nostram efficacissimiim, mus. Ls qiiai.nrem juvat afferreperelegantem doari-
    ex eo ductum quod quemadmodum fetus non polest namcui GulielmusParisiensis l.de Saciam. Malriino-
    sibi ipsi dare primum esse, sed necessario supporiit nii cap. 5, inoedificataniinoehumanoecum Deo nuptias,
    palrem; ita spiritualis fetus, ille, inquain, abscondilus ad concipiendam el paiiendani prolem bonovum ope-
    cordis homo qui in nobis formatur, qtiamvis ad suum rum, non absque ur.iverso apparatu illis nuptiis co-
    augmentum et conservationem possit aUquid con- mitante, per analogiam ad nostrates nuptias. Est
    fevrc, tamen quoad prinuim initium necessario aliunde autem ea doctrina Richardi Victorini in Psal. xxvm,
    prodit, hoc est a Deo, qui voluntarie generat nos ad illud : Dilectus quemadmodumfilius unicornium, et
    verbo veritatis, ut simus -initium aliquod creaturoe Bernardi, lib. de Inter. Domo cap. 68, qui aperte ex
    791 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 792
    llicliardo profecit. Observant hi doctores, quamvis A omnipoteniis Dei sunt, et nostra : quia ipse aspirando
    possimus patres esse Chrisli, cooperantes ad alienam nos prmvenit ulvelimus, qui adjuvando subsequilut;ne
    salutem, eumque gignentes in alieno corde, tamen inaniler velimus, sed possimus implere qum volumus.
    iunumquemque nostrum in quo Christus formatur et Prwveniente ergo gratiu, el hona volunlate subsequen-
    generatur, non se habere ad Cbristum sic genitum ut te, lioc qitod omnipotenlis Dei donum est, fit merilum
    patrem, sed ut matrem dumtaxat, quoe ex alieno se- nostrum. Quod bene Patitus brevi sententia explicat
    minio concipit, Proptereaque expendunt, intermina- dicens : Plus iltis omnibuslaboiavi. Qtti ne sumvide-
    tam in Scriptura malediclionem sterili et quoenon relur virtuli tribuisse quod [eceral, adjunxit: Non ego
    parit; nec similiter dictum, malediclus qui non gi- autein, sed gratia Dei mecum. Qttia enim cwlestidono
    giiit: quia non oeque in potestate nostra est proeve- prmventusest, qitasi alienumse a bono suo opere agno-
    niri sancla cogitatione qua veritas perspiciatur, ac vit, non attlem ego : sed quia prwveniensgralia liberum
    est in nostra potestate adhoerereveritati intellecUeet in eo arbitrium [eceral in bono, qttod iibcro arbilrio
    interius gustatoe, Domino dante suavitatem. Ea enim eamdemgraliam est subseculusin opere, adjunxil: sed
    pToevenlio,conferens primum salutis initium, mere gratia Dei mecum.Ac si diceret, in bonoopere laboravi,
    *x Deo esl, qui proinde jure dicitur habereralionem non ego, sed et ego. In hoc enitn quod solo Domini
    Palris in hac spirituali nalivitate, contra quam sen- dono prmventttssum, non ego. In eo autem quod do-
    liebant Semipelagiani, qui sibi ipsis absque gratia nuin volttntatesubsecutus,et ego. En S. Greg. graliam
    nalivilatis iUiusinitium arrogabant. Liquet ergoquan- proevenienlem et salulis ex Deo inilium colligit et
    tum ab eis abfueril Yalerianus. probat ex eo quod bonunt opus noslrum dicatur bo-
    Inferiits quoqne, cadcm homilia 11, allegato initio num Dei, nosque dicamur alienuin bonuin operari,
    ps. cxxvi: Nisi Dominusaidificaveril,rlc,ita infra: Vi- ** " quo ipso modo loquitur, ut vidislis, Valerianus. Quse
    delis ergo, quod nec sine Doininoquod boiutmest wdi- niihi videnlur idonea argumenla bonse cttjusvis vo-
    fic-ri, nec wdificalum sine Domino polerit cuslodiri. lunlatis etiam priinoe, ab eo ascriptse auxilio gratioe,
    jEdificcitiedivinmhujus donvts, wdificalio eslvilw no- in salutis negotio.
    slr , qumn oporiet divinw majestalis anxilio commu- 5. In calce denique ejusdem homilioe11, bsecverba
    niri. itogandus itaque semper est Chrisltts noslei; ut habet: Qui gloriatur ergo iu Doininoglorielur; omni
    in nobis bona nulriat, elexorandus ttt nutrita cuslodiat, eigo studw agendum esl, dilectissimi,ut vitam nostram
    atqite ila inleliineniimnosirw corda componal, ul om- Dominoi'ta fides pura commendel, ne quid extolleniia
    nia qv.wbona sunl, glorim cwlestis potestatis assignel. humana sibi vindicetaut suis laboribus donet. Totum
    Expendo oedificaiioiiem divinoedomus, id est exor- aulein perdidit quod laboravit, qai propriis virlulibus
    diiini et inilium justilicalioiiis, Deo tribui seque ac [ructum sanciitaiii ascripserit. Hoec plane geinina ef-
    ejusdeni jain sedificalsecustodiant. Ex eo euim quod falo S. Cypriani in nullo gloriandum esse, quando no-
    Dei sit domum noslram internam oedificare, inferri slrum nihil sil. Ex quo teslimonio S. Augustinuslib.
    ipsum qiioqtte jiistificalionis exordium a gralia esse de Praedest. SS. c 5, et lib. de DonoPersever. c. 14,
    repetendum, tradil cgregieNaz. orat. 31, lium. 8, et fatetur se adduclitm ulsententiam suam priorem circa
    Nazianzeni auditor S. Hieronymus, Jerem. xvm. salutis iniiium retraclarel. Quomodoergo Valerianus,
    Itemque Joannes episcopus Hierosolymitanus addu- eodem modo locutus, salulis initium horaini arroga-
    cttts et comniendalus a S. Augusliiio lib. de Gestis ret? Et yero quod negat 54 fas esse extoUentiam
    Pelagii cap. 14, ac eliam Pvosper ad exccvpta Ge- bumanam aliquid suis laboribus vindicare, videtur
    nueiis. U'ib. 8. Adverto insupevgvatisedivinoeproeve- C Q inlortum in errorem Semipelagianorum, qui bumano
    nientis auxilia, iisdeitia Valeriano verbis expressa, labori subjungebant gvaliam, eamque ascribebant ei
    quibiis desigitantur i:i ccclesiastica oratione Doniini- labori quo voluritas petendo, pulsando, qux-rendo,
    cse6 posi Peiv.ecoslen,qua petilur a Deo, ul qnwsunl Deum advocat. Ut suspicio esse possit universam
    nutriat, ac pielalis s'udio qum sunt nutrita custodiat. banc boniiliaiii qua Valerianus ex instituto rejicit eos
    Prxlevea observo eodeai loco Valevianuin, non ali- qui Dcum gratioeauclorem ab aliquo laboris sui con-
    qua, sed plane omnia quoeChristiana bona sunt, cu- soriio in bnnis opevibusexcludunt, non lanlunt inPe-
    jusinidi etiam est priinum juslificationis initiu », as- lagiuiit inlorqueri, qui absolute gratiam inficiabatur;
    signare Deo gvalioe auctori, el monere rogandum sed eliam, et quidem multo magis in Seniipelagia-
    Deum, ut ila inlelligcntise nostnc corda coinponal, id nos, quovum post Pelagii cincves, favilloefumabant.
    ut agnoscamus et faclo prsestemus. Quoe omnia sunt 6. Tandem alienissinnmi est a sensu et ntodo lo-
    a Pclagii reliquiis alienissima. Valet enim ex ejus- quendi Seniipclagianorum, quod habelur bom. 16,
    inodi diclo ca D. Augustini illatio quam co.ificil i re- vevbisillis : Omnis igilur spes oblinendwvictoriw, in
    tract. cap. 9, ubi expendens quod dixerat lib. in de fide el voluntale consislit. Si enim voluntas sequalur
    Lib. Arbitr., oinniabona ex Deo esse, siccoi.cludit: fidem, numqitam deseril volunlalem. Ulique fides.
    Quia omnia bona ex Deo sunt, sequilur ttt ex Deosil Sane Semipelagiani erroris flos, vel polius fsex, est
    el bonus usus libermvolunlatis qttwvirlus est, elinma- subseculio et subjunclio fidei ad volunlatem bonam.
    gnis numeratur bonis. At Valerianus, diserle voluntatem bonam subjungit
    4. Infra quoque Valerianusex illis Scripturoelocis : fidei; ita ul eliam prima crcdendi voluntas, non sit
    Non est qui faciat bonum, et nemo bonitsnisi solus ex nuda facultate voluutatis, sed divinum fideisemi-
    Deus, argiimenlatione ei gemina quam Prosper cap. D I nium, sive graliam voltmlati prseviam subsequatur.
    20 conlra Collat. ex iisdem Jocis conficit ad proban- Qure est calholica doctvina conlva Semipelagianos.
    dum noslrseex Deo salulis initium, concludit in hunc Idcivco enim eos sugiilans S. Pelvus Chrysologus,
    modunt: Ergo videlis qttod si quando boni videmur, serm. 155, post commendalam S. Laurenlii in vivi-
    bonilalem Dei operamur. Item addit, cum bene faci- comburio constaiitiam, monet auditores ut mirantes
    inus in ordine ad salutem, Deum in nobis ut in tem- S. Laurentii fidein et patientiam, donum Dei miren-
    babilare, et scilicet operari in nobis illud ipsum tur; Dei enim donum fuisse, lantam fidem, tanlum
    Elo
    onum, quod tametsi nostrum sit, lamen quia radi- in tantis cruciatibus aiiimi robur. Tandenique con-
    caliter et principaHler a Deo pendet, bonumDei a cludit : Ergo tnartyrum tnerila, velut Dei dona lau-
    . Valeriano appellatur; eo ipso sensu quem egregie demus; umemus, oremus, subinferamus volunlatem
    I expressit S. Greg. lib. xxxm Mor. cap. 25 et 26, noslrain. Volttnlas enim sequilur, non prmvenit.Sed
    i tractans illud : Quis ante dedit mihi, ttt reddam ei; et tamen non dcest charitas, si non desit volttntas. Ipsa
    : houiil. 9 in Ezech., ad illud:
    Ingressus est in me spiri- cnitn ardeits volitntas, vocalur chariias.
    tus, postquam locutitsestmihi, el statuit me superpe- CAPUT VI.
    des meos. Appono partem loei illuslrissimi, tamquam
    radiuni quo vera el calholica Valeriani hoc loco do- Qttcsprioribits locis Semipelagianismumsnbolere in
    clrina, coliustrari polesl. Sciendum esi quia tnala no- Valeriano visa, demonslrantur catholica.
    \gtra solummodonostra sunt, bona a.ulem nostra, et 1, Pergo ad indirectam Yaleriani expurgationem,
    793 TH. RAYNAUDl APOLOGIA PRO S. VALERIANO. 794
    quse in locorum superius proposltorum exposilione A que eam ihficiatus videretur, reponit: Ex eo quod
    consistit. Traclabo singula eo ordine quo adducta * non negavi, dixisse exislimundussum, nequeehim quid-
    sunt; qui idem est cum ordine ac serie homiliarum quid non dicimtts, negare arbilrandi sumus. Et apud
    de quarum morbosilate aut ulcere suspicio fuit. Paulum Orosium in Apolog. pro arbilrar. libert. lisec
    Proemittendum tamen est unum, quod non ad Va- adversus ipsumiitetPelagiumscriplababentur: Quam.
    leriani tantum, sed etiam ad plurimorum Ps.trum in- libel crebro dicas de gratia Dei, Non ideo negavi, quia
    demnilatem observare operse pretium est; aempe, non dixi; sed ideo dixisse accipiendus sum, quia non
    non si aliqiiando Patres auxilium gratioe i,i opere negavi: quasi vero et Susanna 55 "^ 0 de adullerio
    lalis auxilii indigo relicent, censeri illico posse ex- confessa credenda sit, qttia arguentibus aliis non nega-
    clusum, cum soepesubintelligatur, nec seinper ne- vil; aut teslimonittmfalsorum teslium, Dominus Jesus
    cesse sil oijiiia exprimi. Id quod etiam in ipsis Scri- quia tacuit, approbaverit. Hoec,inqitam, a Pelagianis
    pturis servalum a Spiritu sancto gravissimi Patres dicta non inficio. Neque tamen idcirco vacillat re-
    notarunt. Ut S. Basilius in*cap. vi Isaioe, tractans il- gula proposita, quia non omni quod hseretici profe-
    lud : Ecceego mitio; et S. Ambrosius, ad Lucseprooe- runt, illico adversandum est. Poterit enim quod di-
    mium, expendens illa verba : Visum est et milti; et cunt (ut sane hic contingil) non esse fetus eorum;
    observans evangelislam, eliani si tacuit loquentem in sed ab Ecclesia et probatis doctoribus inutuo sum-
    se Spirilum sanctum, non idcirco lamen id negasse, ptum. Itaque cum PP. bocstatuaiitquasiprocanone,
    simiiilerque Christianum si in opere ad salutem per- jure ralum est habendum. Accedit quod plerumque
    linenle, eodem inodo loquatur, et de divina coope- Patres, ut sanctus Augustinus eliam notavil lib. de
    ralione taceat, non idcirco eam dilfiteri. Descripsit „ Prsedestinat. SS. cap. 14, intenli in rem quam tra-
    eunt D. Ambrosii locum S. Augustinus lib. de Grat. •" ctant, non sunt adeo solliciti de exprimendis ac dis-
    Chnsti c. 46, et lib. de Dono Persever. c. 19. tincle et explicile proponendis omnUius quoe fide
    Sed iiisigiiiler idem tradit S. Anselmus, in Concor. certum est ad aliquid intervenire, sed secure loquen-
    H p., c. 15, his prceter csctera : Cum uliquid dicit tes agunt quod agunt. Alque ita slatim et obiter gra-
    Scriplura sacrapro gratia, non amovet omnino libe- lise auxilia plerumque suppnnunt, aut attingunt po-
    rum arbilrium; neque cum loquitur pro libero arbilrio, tius quam traclent; quantvis non idcirco ea diffitean-
    excludil gratiam : quasi sola graiia aut liberum arbi- lur, vel divinam voluntatis nostroe proevenlioiiem
    trium solum sufficiat ad saivandnm hominem, etc. Ila inficientur; sed quod muneris nostri est, et in pote-
    quippe inlelligenda sunt dicta divina, ut hoc exceplo state nostra locatur, potius urgeant.
    qttod dixi de infantibus, nec sola gratia, necsolumli- 2. Hoc quod generatim de Patrum scribendi et
    berum arbiirium, salulem hominis operetur.Tllustrat loquendi modo in hac re prsemisi, locum omnino
    hoc nonnullis Scripturis adductis; tum profert insi- habere poluit iri Yaleriano; ut non sit quod rigidius
    gnem similitudinem : Sicut ergo quamvis naturalis austeriusve cum eo agamus, si aliquando e duabus
    ttsus non procreet prolem sine patre, nec nisi per ma- causis ad salutis nostrse negotiuin intervenientibus,
    trem; non tamen removetullus inlelleclus aut palrem alterutrius tantum raeminefit, non expressa altera,
    autmatrem ageneratione prolis; ita gratia et liberum quam non idcirco inficialur. Hujusmodi caulione
    arbitrium non discordant, sed conveniunt ad justifi- proemissa, quse ad pleraque Patrum dicta in aliis
    candum el saivandum hominem. Appositissime. Quid materiis commodare seque potest, ut ad suppressio-
    enim famiUarius quam ut simpliciter dicamus : Hic nem alicujus e divinis personis, in opere universis
    homoesl filius illius mulieris, tacito, nec tamen idcirco Q communi (quo eam adhibet Pascbal. Diacpn. 1.n de
    excluso patre? Simililer ergo, quamvis volunlas no- Spirilu sancto c 4, in fine) accedamus ad expendenda
    stra de Spiritu Dei concipiat, nec nisi ccelesti semine sigillatim suspecla apud Valerianum loca superius
    fecundata, ac divinseilluminationis prsegnata conce- proposita. i
    ptu (ut S. Fulg. loquitur initio secundi ad Trasim.) Primam honiiliam ex ea causa suffigebat crimi-
    enili possitparlum salulis; tamen plerumque, solius nato, quod ipsa prima ejus verba hausta sint a Pela-
    liberse voluntalis opus illud fundanlis fit menlio, non gio, quem ait: Swpius eo dicendi modo esse conque-
    expresso, nec tamen negato divino seminio perquod slum. Non possum non suspicere tanlam sagacitalem
    fecundata. est voluntas; sine quo non plus posset in Pelagii vestigiis subolfaciendis. Nam liic est frons
    concipere aut parere fetum salutis, quam possit na- primse illius homilioe : Multiqui sunm doclrinw ad-
    luraliler mulier effici mater absque viri opera. versanlur, juslitiam culpant, et disciplinam imperium
    Ilaque qui voluntalis sojius meminerunt, expri- esse judicant; ac rationabilem castigationem superbias
    munt dumtaxat quid bsec causa in suo genere et or- assignanl, cumnon silimperium,nisi ubi uliquid ju-
    dine ad effectum et ipsi et gratise communem contri- belur injtistum, tiec sit superbia, nisi ubi negligitur
    buat, non negalo (quamvis non expresso) gratioe con- disciplina. Subjiciturque continenter, longum disci-
    cursu. Quod, ut dicebam, in Scripturis ipsis servatum plinoe enconiium. Quid hic Pelagianum fermentum
    videmus. El longe oequissimuntest eodem modo ac- subolet? Ycl quse, saltemin speciem, hujus principii
    cipere similia Patrum dicta, in longioribus proeser- cum Pelagiana impietale communilas ? Exstat indicu-
    tim disputatiouibus, aut cum ad populum agunt : lus errorum Pelagii apud Auguslinum, Iiser, 88 et lib.
    quia illa diUgeris et auxia utriusque cooperarise cau- " de Gestis Pelagii cap. 11, 14 et 55. Quid inler eos
    soeexpressio, vel nauseam et fastidium pareret, vel errores affine conimendationi huic discipliiiseregula-
    offensionemex ingenerata suspicione bominis de au- ris ? Nant de ea sermo est auclori cum monachis
    diloris aul lectoris ingenio aut secnrilate diffidentis. agenti, ut salis Hquet ex inulilitate famoeconversio-
    Ila plane, sua quoedam de liberlatis ltumanoeviribus nis, quamreligioniprofesssedenuntial, nisi disciplinse
    duriuscule in speciem dicta lib. m de Lib. Arbit. sludium accesseril. An vero S. Cyprianum initio li-
    emollit ipse D. Auguslinus i Retract. c 9, ostendens bri de Disciplina el Habilu Vivginnm,Chrysostomum
    tacitam tunc a se, sed non exclusam graliam. Quam lioritilia de Eruditione discipUnse,Hugonem Yiclori-
    (ulvocal) regulam, Augustino allegato, commendat lium libro de Inslitutione Novitiorunt a cap. 10, S.
    Faustus Rlieg. lib. i de Grat. c 6 : Apud regeneralos, Bonaventurant in Speculo disciplinoe propter Novi-
    inquit, quando gralia sine labore, vel labor sine gralia, tios, Laurentium Juslinianum lib. deDiscipl. Monast.,
    in Scripturis ponitut; suppriinitur, non separatur. Cum et alios qui disciplinam non seeus celebrant quani
    unum sine ttlio dicilut; lacetur allerum non riegatur, hic Valerianus, et grave a discolis haberi jugum ejus
    secundumillam regulam quam anlistes Augustinus in- expostulant, Pelagianse fuliginis insimulabimus ea ex
    sinttat: Non omnia quw tacentur, negamur. Non me causa?
    latet, Pelagianos hoc ipsUm studiose inculcassefsic Quam vere autem subdatur a criminatore, Pela-
    enim Cvitobulus, pavtes Pelagii sustinens apud Hie- gium swpius eo dicendi modo esse conqueslum; intel-
    ronymum, lib. icontva Pekg.. fere initio, objicienti iigei qui adverterit ex Pelagii seriptis prseter plago-
    Attico catholico quod gratiie non memiiiisset, ideo- las apud Augustinum, superesse dumlaxat epistolara
    795 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO„'S. VALF.RIANO. 796
    ad Demelriadem, nifde a quibusdam, jam a BertoeA militer serm. 31, ex40 novis, hortatus ad tenendam
    lempovibus, D. Hieronymo inscriplam, et ab eodem justitiam et Iibertateina secunda morte, siibdit: Quw
    Beda Iib. i in Cant. Juliano Celanensi episcopo, qui si nolisideo non erit, quia illud unde le ab ista morte
    cum Augustino conflixit,allributam; item Coranien- redimes, si volueris, eril. Jusliliam voluntas impelrai
    tarios breves in Paulum, Hieronymo quoque inscri- a Domino,et bibit illam tamquam de [onle sue, ad
    plos, diserte autem a D. Augustino lib. de Gestis quem[onlemnullus prohibeluraccedere,si dignus ac-
    Pelagii cap. 16, et lib. m de Pecc Merit. cap. 1 et cedit. Et mox : Sangttis Domini tui, si vis, dalus et
    11, Pelagio ascriplos; ac denique symbolum secun- pro te; si nolueris, non esi dalus pro le. Rursusque
    dum, quod hahelurlomo IX Hieronym., incipitque : paulo post: Sunguis Christi volentiest salus, nolenli
    Cretfr^us in Deitm Patrem, definit autem per ea supplicium.Tandem in psalm. cn, ad illud : Qidsanal
    verba, hwreticumcomprobuvii.Nam banc fidei pfo- omnes languorestuos, multa prsefalus de Deo medico
    fessionem S. August. I. de Grat. Christi cap. 52 et et animorum sanatione, subdit: Sanabit tk? opus esl
    35, et lib. de Peccato Orig. cap. 1 et 21, a Pelagio ut sunari velis.Sanul omninoille quemlibetlanguidum,
    ad Innocentium transmissam monstrat. Nuspiamvero sed non sanat invitum. Quid autem le beatius, quam ut
    in illis lucubratinnibus comparent querelseillsePela- tamquam in manu tua vitam, sic habeas ih voitintuie
    gii, de neglectu aut duritia regularis disciplinoe,apud sanitalem luum? Si vetlesesse in idiquosubiiniilionore
    aliquos effrenes et jugi impalientes. Et ut exstarent in hac lerra, ducatum, procotisulatum,prwfecluriitnsi
    alicubi ex Pelagio ilioequerelic, parum omninoid rc- concupisceres,numquid continuoposses quod velles?
    ferret; cum non quoecumqueab bocreticisdicta sunt, Numquid voluntateintuatn pptestas sequeretur? Usec
    resecanda videri,debeant, nisi eadem falce oinnia et alia hujusmodi apud Auguslinum fvcquentia nemo
    prope fidei dogmata recisa velimus, ut Rusticus car- B uniqitam insimulavit erroris,"vel aflinilatiscura.Senri-
    „in. DiaconusDial. contra Acepb. probe monuit. pelagianortim fuligine. S. Chrysosiomus eodem fere
    3. Homil. 2 illud nolabalur, quod agens de via modo loquitur horoil. 5 in I ad Thessalon., in ipso
    Christiana Valerianus dicat, accessunt Cbristianoevioe fine, inculcans, ut boni fiamus et Christianas virtules
    facilem se procstarevolentibus, quoevidebantur sub- adipiscamur, sat esse ila velle, juxla illudIsaisequod
    olere Semipelagianani gratioe subjunclionem ad vo- allcgat, Si volueritiset audieritis tne. Alibi ilem mui-
    lUntatisconatum. Sed hoccestplaneinanis cviminalio. tus est hac in parie; sed diseiiissinie bom. 18 in
    Quid enimapud Patves et movumlnagistros decanta- Epist. ad Rom., paulo ante partem moralem, ubi
    lius, quam volenti nibil difficile? et si velknus divinoe proposila salvatione reliquiarum per electionem gra-
    gfatioequa proevenimurcooperari, fore ul consensus tioe, cujus (ut ait) sunt in hominis salute potiores
    ad virtutenr, quaiHumcumqueproeruptusel borvidus, parles, opponit sibi: Cur igitur non omnes salvenlur,
    non mitescat modo, sed eiiam cum suavitale supe- si ex giatia salus est? Respondet aulem in hunc
    retur ? At hoc uiiura esl quod affirmat Valerianus. ntodum : Quia no.luislis.Gratia siquidem,licel gratuita
    • Nec minus perspicue, absque nola vel erroris su- sil, volenles tamen laniummodosalvat, non eos qui
    spicione idem tradiderunt, ut alios nunc prseteream, nolunt, qui continubaversaniur, qtti coiilradicunl.Ni-
    Clem. Alex. n Strom. cap. 7, et S. August. 1. i de mirum, ut ait init.io bomilioe19, polior quidem pars
    Lib. Arbit. cap. 15, et variis locis S. Chvysoslom.Et gratiw est, non latnen toium. Longum et pulcbruui
    Clemens quidem disputans de adostione iiliorum Dei in eam rem locum legere licet apud Tbeodorum
    hoecverba habet : Vclle ergo omnia anticedii. Raiio- Studiiam, catecbesi 45, sub finem.
    nales enim [acultalessunt ejus quodesl vellcminislrw. C 4. Itaque recte pmnino ac catholice dicitur, viam
    Velis, iiiquit, el poteris. Idcui quod Valerianus cou- salutis patere vpleiitibus, esseque eis facilem : non
    ceplis verbis tradidit S. Maximide Scopo Iiicarnat., enint excluditur gvalioeadjutofium vcluntatem vege-
    et qui hoc ipsum mellitissime sic expressit Eucher. lans, sed subintelligitur seque ac in illa D. Ambrosu
    in Parocn.ad Valer. n. 7 : Si Iwminum quispiam cla- locutione, sub finem libvi de Viduis, Vnicuiquevolun-
    rus ac locuplesin locumlibcrorum te adoptalurus acci- tas suw prosperilatis est auctqr. Ex vohtntate enim
    nerel, ires per opposilas rerum difficultates, et per sapienlia nascitur. ,El perspicue agit de supernaturali
    qttodvislongi recessusiter vectalus accurreres. Deus, sapientia. Ilemque,seque ac in alus illis locutionibus,
    universitalisrentmque Domhiiis, te in adoplionemvo- Propria voluntasest unicuiquecausa suw salvationis:
    eat; illud, sivelis, tibi blandum filii nomenimpertiet, et, Bona volutitasDeumad nos deducil, el nos in Deitm
    quo Deum tioslrum unicttm suum nuncupat. Et non dirigit. Per bonamvolitntatemDeuin diligimus, Deutn
    accensusraperis? non properus urgeris? ne condilio- eligimus,ad Deum currimus, ad Deum pervenimus, et
    nem tantam celeri occursu mors [estina prwripial? At- eum possidemus.Per eum ad Dei sitnilitiidiiiemrefor-
    que ad hanc obtinendam, tu non invias terrm solilu- mamui; et ei simiies e/ficimur.Habentur hoec omnia
    dines, nec longinqui maris incerla penelrabis. Cum in Manuali quod nomine D. Augustini circumfertur
    voiueris, hmc adoptio tui tecutn esl. Sed et Lauren- cap. 25. Et plane similia habenlur apud D. Bernar-
    tius Novanensishomil. de Poenitent. idem explicate dum lib. de Interiori Domo c 8. Nec dissimiliter ac
    sic tradit : Homo, 56 n°i' differre, res in promplu durius etiam Nazianzenus, ob addilam particulam
    est, vita in tnanu esi, vicloriain arbitrio est. Si vo- exclusivam, et tamen simili subintellectione adbibita
    luisti, vicisti; si nolueris, vicltts relinqueris. Qui vttlt condiendus verbis illis orationis 40 : Ite el emite, ac
    vincere, conalur ut vincat; qui desperat, amisil viclo- D vinum nullo persoluto prelio bibite? o ingentembeni-
    riatn. Itaque pevspicue statuit cuique in ntanu sua gnitatis celeritatem! o facilem contrahendi rutionem!
    vincere peccata, qucevictoria infert sanctitatem. Ne- Hoc bonum sola voluntate venale libi proponilur, cu-
    que tamen quisquam idcirco nolavit Laurentium, vel piditaiem ipsam Dcus ingenlis prelii loco liabet. Silit
    Scmipelagianismi iiisimulavit, quia suppressit divi- siiiri. Particula exclusiva intelligenda lanium est ca-
    itam proeventionem. dere in ea quoeex parte voluutatis conferri debenl.
    Sanclus vero Augustinus, loco allegalo, longam de Eodem denique niodo accipienda sunt illa S. Ju-
    voluntalis vi ad christiane vivendum disputationem stini in Apolog. ad Antonin., ubi recolens locum
    concludit his verbis : Ex quo conficiturut quisquis Isaise de peccatoris juslificaiione et secunda nativi-
    Itonesterectequevult vivere, si id sevelle prw fugaci- tate jam antea adductum ab ipso, si volueritis el au-
    bus bonis velit, assequatur lanlam rem tanta facililate, dieritis me, ac secundam istam nativitatem cum ea
    ul nihil aliud ei quamipsum vellesil huberequod voittit. quse iit adulti baptismo contraponens, subdit aposto-
    Quem locuin recognoscens i Retracl. cap. 9, agnoscit los docuisse prhnaut quidem bominis nativitatem
    catholicum et usquequaque sanum esse, tametsi so- fuisse necessitatis opus, quod bomine neque sciente,
    lius voluntatis facta in eo sit menlio, dimissa nec neque volente, peracta sit; providisse tamen Deum,
    tatnen exclusa gratia quod id loci illius non inteves- ut non maneremus necessitalis et ignorantise filii,
    set, et nondum tuuc exortis Pelagianis non videtur quales ex prima nativitate eramus, sed cfficeremur
    iiecessarium diligentius ac sollicitiusloqui. Nondissi- fUiivoluntatis et scientioe, adipiscentes remissionem
    797 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 798
    .peccatoruroetsanctitate volentesrenasci.'Ubi certum A fines honestarum, tamen S. Amhros.i Offic.c. 8, do-
    est ita exprimi nativilatem ex Hberi arbitrii delectu cet notiesse tanlummodo.philosopliorum schotwaptam,
    quo homp volens sciensqueformatur, et nascitur de- sed Christiano quoque sensu usurpari posse, sive of-
    nuo, uttamen non excludalur divina gratia volitio- ficium ab efficiendodiclum velimus, quasi efficium,
    nem et prsevenienset promovens. una littera propler sermonisdecorem immutata; sive
    Indubieque eadero mens fuil Nysseni homil. 6 in ab eo quod ea agantur quse nulli ofliciant, prosint
    Eccles. ad illud: Tempuspariendi et tempusmoriendi, omnibus, Utravis enim officiinolatio et significaliout
    juxta quem: Nobis ipsis quodammodopalres sumus, probetur, monel oequeeam vocemin Christiarioset
    qaatido per bonumnnimi instilutum liberumqueet arbi- supernalurales actus honestos,ac iii natufalescadeve.
    trium, ngs ipsos [ormqverimus,et genuerimus, in Et idcircp idem S. Pater,iib. iv in Lucam, ad illa
    lucemediderimus.Hocaulem facimusex eo qtiodDeum verba capitis quarti : Ncmo eorum mundatiis est, nisi
    in nos ipsos admiilamuseffeclifilii Dei, et filii virtu- Naatnan Syrus, vocemofficiiinlrepide adhibuit agens
    tis, et fiiii Altissimi.Idem optime, lib. de Vita Moy- de obsequiosupernaturaU.Evidentei;inquit./iic ser-
    _sis, exponens nativitatem ad graliam : Est vita hu- mo nos Dominisalutaris informat, et ad stndiumvene-
    .mana mufalionisempersupposita. Quare oportet cum randw divinilaiis hortatur, quod nemosanaius ostendi-
    .non sit wterna el immobilis,sempernasci. Sic autem tur, et maculosimorbo corporis absolulus,nisi qui re-
    nasci, nonaliena fit appetilione,nec extrinsecus ut in ligioso officiosiitduit sanitati; non enim darmienlibus
    .corporaii nativitate, sed electionepropria unusquisque divina beneficia,sed observantibttsdeferuntur. Neque
    .nasciiur. Vnde fil utnosipsi palrcs simus nosiri, qua- vero quia Cassianuset Faustus vocesvolunlarii offlcii
    lescumquenos volumuselectione gignenteset aut ma- "* usurpaverunt, damnandsc confestiin sun.l tamquam
    rem aut feminam, vilii ac virhUisralione fingenles. reprobte et Semipelagianismogravidoe.Non enimom-
    Non poterat magnificentius bonoe voluntatis inter- nia qumhmrelicidicunl, figmenlasunl aut recusanda,
    venlum in salutis nostrsenegolio proponere : meri- ait S. Cyrillusepisl. 50, a.miuentibusOrigene, homil.
    toque posset hoc ejus dictum salebvosiusvideri quam 9in Num., et Hieronymoepist. 75etl52.
    quod Valerianus dixil, viam salulis palere volenti- 7. Calumnia quoealteri ejusdem bomilipeloco in-
    bus. Hactenus tamen Nyssenus, calumnia negatoe oedificabatur,non minus faciledispellitur. Quod enim
    proeveiiiioriisgratuiloe oneratus non esl, et merilo. ait Valerianus,quando ulios commendantvirtuhimme-
    ^Nam ut csetera loca taceam, in oral. catech., cap. rita, ciirandumesse ut nobisiocum graiiw faciunt vo-
    30, disertissime asserit gratiam proevenienteni. Et litntarimservitutis officia,non eo perlinet quo delor-
    cum ibid, cap. 39 accurate tradat quod ex eo aliis quebalur. Sensu.senim est: quando martyrii laurea,
    locis allegatisprotuli, nempe hominem liberse suse de qua agebat, non semper in promplu est (nec erat
    voluntaiis electione gigni ex Deo et filium Altissimi sane quo lempore has homiliashabebal Valerianusin
    effici,perspicuunt esse videtur, non pugnare duo illa, altisshna tunc pace Ecclesise), cnitendumesse ut vo-
    nativitatem secundam obtingerevolenlibus, et a Deo luntaria servitus suppleat quod supplicium extrinse-
    vocante et proeparanle esse quod voluntas velit ut cus irrogatum et patienter exceptum prsestareposset,
    oblingat. 57 Quod altendentes nonnulli Paires ad- si inferrelur, paleatque ea ratione aditus ad graliam
    ducli c. 5, n. 3, dixerunt neminem in spirituali nali- Dei. Quod perinde est ac si dicatur : satagendumesse
    vilate esse sibi palrem, sed malrem dumtaxat, quia ut per bona opera accessio fiat ad gratiam sanciifi-
    hoecex alienatantum anteriori operatione fecundatur. cantem anterius partam,juxta illud S. Ambrosiiserm.
    5. In horaUiaterlia suspeclus primum erat locus Q ( 14 ia psalm. cxvm, 4 : Voluntariumorganumuberiore
    , quo asserebatur deposci a Cln-isliano voluntariuin spiritus sui grw.ia Cltristusimplevit.Yel ut per bona
    officium. Sed perperam trepidatur timore ubi noni opera de sancti Spiritus inspiralioue concepta, con-
    erat lintor. Vel enim suspecla est vox volunluriiini tritionem, inquam, perfectam, et amoreni exquisi-
    negotio salutis, vel vox officii.Neutra vero jure insi- tum, divinam gratiam sanctificanlcmadvocemus, de-
    mulatur. NamDavid,qui voluntarie se sacrificaturumi pulso peccato quo forte prius sordebat aniraa.
    spondebat, non habetur erroris suspectus. Ejusque: 8. Homilia 7 notabatur locus quo divina virtus di-
    non insimulatur princeps apostolorum, qui Christia- citur perfectionem justis laboribus prsestare, et sub-
    nos ad servitutem voluntariam cohorlatur. Non itemi ministraie bonoevoluntati qusecumquesunt optima.
    S. Ambrosius. qui lib. i de Jacob, c 3, studium no- Quod tantum abest ut notari debuerit, ut potius ad-
    strum commendans,et in eo dicensesse omnia, ita ut; modum pie et catholiee a Valeriano dictum sit, ad
    aut culpam adjungat, aul gratiam, subdit : Quid in: humanum faslum (ut fert Valeriani eo loeo institu-
    alios derivamus?Voluntariumsibi militemlegil Chri- tuin, et proxime antecedenlia dccent) deprimendum,
    stus, voluntariumservum sibi diabolus auctionatur. agnoscendamqueDei in nos beiieficentiam,a quo est
    Necdenique S. Paulinus, cujus illa suntin epistola21 onine donum perfectuni et datum optimum, juxta
    ad Severum : Quw nobis gratia, si in alieno tantum Apostolisententiam ad quani Valerianusaperte allu-
    fidelesfuerimus,nisi de proprio serviumus,id esl, dei dit. Itaque quod ait, perfectioneniprsestari a Deo la-
    Ixbero volunlalis arbitrio, ex tolo corde nostro, el ex: poribus juslis, sensus non est boniinem solum in-
    totis animwnostrw viribus diligentesDettm? In qttemi choare, Deum vero perficere; sed sensus est, ipsam
    nos affeclumlacessitprophelaqui dicit, Voluntariesa- totam perfectionem et dignitatem operum justorum
    crificubolibi? Hoc enim acceplum el placitum coratn: D 1 ex Deo manare, eique decus justorum operum illi-
    DeO,ut bomim nostrumsitvoluntarium. Sane omne: bate esse ascribendum. Conformiterad S. Macarium,
    ' obsequiumnostrumDeoexhibitumesse debere volun- cujus sunt itla plane insignia bomil. 26 : Oportet ho-
    tarium, notio ipsa obsequii fert, eliamsi divina prse- minemdedita opera et consultoexcolcreterram cordis
    ventio supernaturaleobsequiumexigatur. ImmoquiaL sui, et elaborare. Requirit enim Deus laborem,fatiga-
    prseventioiUa ad voluntarium obsequium soUicilat, liotiem,ac operationemab homine. Verumnisi super-
    scite Isidor. Pelus., 1. rv, epist. 51, tractaus Ulud: Iis: nilus apparuerini nubescmlestesac pluviwgrdliw, nihil
    qui secundumproposilumvocati sunt, ait vocationcnii proderit agricolwlabor. Hocauiem cst indicium Chri-
    non essevioleniamel coactam,sedvoluntariamacspon- stiani cullus, quaniocumquequis labores susiineut, et
    taneam; ab effectueara consequente, sive a propositoi quantascumqitejuslilias peregerit, ac si nihU effecis-
    nostro volunlario, de quo vCrbailla Apostoli accipit,i set, ita se gerere, omnia scilicet bene pev nos ac juste
    denominanseam voluntariam. Tantum abest ut hu- facla ascribendo gralise. NecdissimiliterS. Leo serm.
    mano consensui et obsequionegaturus esset ratio- 2. de Epiph. cap. 5, verbis illis : De cordibusnoslris
    nem voluntarii. sunl digna promamus.Quamvisenimotnnium
    6. JEque facile purgatur vox officii;quam tametsi ?uwDeo onorum sitipse largitor, etiam nostrw tamen fruetum
    '
    in ecclesiasticislibvis non tam usitatam, ut loquitur qumrit industriw. Non enim dormienlibusprovenilre-
    "_S.Augustiius epist. 19, el ab ethnicis usurpatam ad1 gnum ccelorum,sedin mandatisDei laboranlibusatqut
    desiguandron naturale decus actionum inlra naturse! vigilanlibus,ul si dona Uliusirrita non fecerimus,per
    799 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 800
    ea quwdedit, mereamuracciperequodpromisit. Similia A } vere ad bonum dicitur. Itaque restat ut S. Ambro-
    habet serm. 5 de Epiph. c 5. Quod item ait Valeria- sius dicatur tribuisse homini invocanti meritum ut a
    nus, subministrari bonoevoluntati qusecumque sunt Deo quoeratur, et excitet Spiritum sanclum; non
    optima, non est trahendum ad suppeditationem auxi- agendo de invocationebumana qua primum gratiae
    liorum gratioeob proeviamvolitionem 58 naturaliter auxiliura comparetur, sed agendo de invocationefacta
    bonam, quod esset aperte contra scopum Valeriani, ex anterioribus gralioeauxiliisadpromerendam ulle-
    nec humanum tumorem comprimeret, sed augeret: riorem et uberiorera. Quo ipso modo accipi longe
    accipiendumitaqueest de ea, quaro dixi, subministra- ntolliora Valeriani verba quoc nunc purgamus, est
    lione cujusvis dati optimi, facta a Deo voluntati ex se longe oequissimuni.
    egentissimae,nec umquam ad supernaturalia assurre- Denique concinit S. Macariuscum alibi variislocis,
    cturoe, nisi erigeretur et prsevenireturdivinitus. nominatimque hom. 16et23, tum luculenterliomil.
    9. Ex botnilia 9 arguebatur locus quo dicitur Do- 46, ubi longe etiam durius loquitur quam prsedicli
    miniim dignum occurrere ad petitionem nostram. At omnes, quamvis multus, inimo plurimus vs.riis locis
    hoccest admodum instilsa criminatio, et quoe oeque sit in assertione gfatise proevenientis, ut infra nton-
    in Isaiam, ipsumque Spiritum sanctum posset cadere. strabo. Locum ascribo, utqui in Valeriani oculofestu-
    Tractat enim ibi Valerianusillud Isaioe: Tunc invoca- cam vident, hanc primum trabem ejicianl ex S. Ma-
    bis, elDominus exaudiel; ciamabis, el dicet: Ecce ad- carii oculo. Quemadmodumsi quis morbo aut febri
    sum.Indevero iiifertineffabilemesseDeidignalionem, detincatitr, licetin cubile corpusprojeclumsit, non va-
    qui ad clamorem nostrum ac petitionem dignetur oc- lens perficereopus aliquod terrenum, non lamen quie-
    currere, seque paratum ad opitulandum proestare, „ scit animus,sed distractuset curans quw superagcnda,
    quod ipsum propheta eo loco, immo per prophetam medicum requiril ,missis ad eum amicis suis;eodem
    Spiritus sanctus profiletur. Posset sane non suspe- quoquemodoanima posl transgressionemmandaii, in
    ctus modo, scd eliam compertus erroris eo loco ha- infirmitatemaffectionumredacta, et lunguidiorreddita,
    beri Valerianus, si clamorein illum ex meris naturoe ubi accesserit ad Dominum, et crediderit, auxilium ab
    viribus conceptum diceret, aut si petitionem cui Do- eo conscquiturel abnegata priori pessimuvita,licet an-
    niinus occurrit ex naturse nudo vigore profectam vel- tiqua wgritudine decumbat, et nequealopera vilwvere
    let, qui esset error gralioe humanoeinvocalioni sub- peragere; nihilominus curare qum advitam perlinent,
    juncta in concilio n Arausicano confessus. Sed hujus sedulo deprecariDominum,et inquirere verumMedt-
    perversi sensus non alia apud Valerianum indicia ex- cum, et habet et polest. Et non, ut aiunt quidam per-
    stant, quam apud propbetam cujus verba adbUiuit. versa doclrina seducli, prorsus mortuus est homo,ut
    Concinunt plane alii Patres , ut S. Chrysostomus omnino non possit quidquamboni peragere. Eteititn
    homil. 27 in Genes., tractans similem ejusdem pro- infans, licet nihil possit perficere,autpropriis pedibus
    phetse locum ex c. 65 : Adhuc loquente te, dicam, accederead matreni nequeat, nihilominusvolvitur,cla-
    Ecce adsum. Hortatus enim ad innitendum divinoe mat, et plorat inquirens malrem, erga quem summa
    gratise, et summamDei in nos beneficenliam exagge- afficilur misericordiamatet; el gaudet de infante quw-
    rans quse non, ut inter homines assolet, primum renle eam cum labore et clamore. Et cum non possit
    ' obsequia exigat, tum beneiicia sua elargiatur : sed infans ad eam pervenire,nihilominusob multam ptteri
    prius benefaciat, et prioribus beneliciis excitet nos inquisitionemipsa mater abit ad illum, amore pueri
    ad exhibenda sancta obsequia, subjungit ad conse- capla, et amplectitur,circumfovet,atquealimentumpro-
    quendam sanctitatem et rcmissionem peccatorum, Q ( fert summacum dileclione.Hoc ipsumbenignusquoque
    non esse plurimo tempore opus; quod latronis exem- Deus facil in anima adettm accedenle,et ejus desiderio
    plo confirmat, qui ne hora quidem eguit ad plenam detenta.
    emundationem. Tanta est Dei erga nos misericordia. Sive de Ianguore et oegritudineanimseex casu pri-
    Natn ubividerilvoluntatis noslrw propositumfirmum, mi parentis, sive de oegritudineet languore ex pro-
    et ferventi nos desiderio ad se accedere, non relardat, pria anterioriculpaloquatur S.Macarius, perinde est.
    tteque differt, sed accelerat, suamque solitam liberali- Staluitenim animam in utrovis illorum statuum, cla-
    talem'exhibens, dicit: Adhucloquere, el dicam: Ecce mare posse, et jnquirere medicum, et id negantes
    adsum.Id quod late confirmat exemploservi rllius qui perversa doctrina imbutos vocat: quia scilicet agit de
    rogatus rationem reddere, cum non esset solvendo, anhna clamante et inquirente, proemissaeoelesliproe-
    supplex domino factus, immenssesummse remissio- ventione et sollicitatione, quamvis eam hic non ex-
    nem exoravit, ac etiam supra quam petebat obtinuit. primat. Adhibet porro, ut vides, Ulud ipsum oegri
    Similia illa apud Ambrosium in calce sermonis47: exemplura, quo postea usi sunt Semipelagiani ad de-
    Mulli diabolici fluclussunt in Itocmundo, tenlationum clarandum suum errorem, ut ex Hiiarii epistola ad Au-
    multa naufragia, a quibusita liberari possumus,si cla- guslinumdiscimus. Proptereaque dixi durius 59 aHis
    mantibusmanum suum Salvalor exlenderit. Nos ergo jam memoratis loqui S. Macarium, quamvis ei beni-
    clamaread Dominumnon cessemus,ille auxiliumsoli- gna interpretatio non negetur, quaeproinde neque
    lum non negabit. Durius item lib. 5 de Virgin. Didi- aliis mitius loculis, ac inter eos Valeriano, ne-
    cisli, inquit, ubi Christum requiras, disce etiam quem- ganda est.
    admodumpossis mereri ul ilte le quwrat. Excilat Spi- 10. Homilia 11 maxime morbosa visa est. Duo in
    ritum sanclumdicens: Exsurge,Aquilo,etveni,Auster: D ' ea nolabantur loca. Prior quo dicitur : Deum num-
    aspira horlum meum, et perfluanl aromala tnea. De- quam desererevoluntatemreiigionis sludio florcntem,
    scendatfraler meusinhorlumsuutn,etmanducetfructum ttec decssesolatia Divinitatis,ubi suntaclus bonw con-
    pomiferarumsuaritm. Hortus Vcrbi anitnw vernantis versationis.Hic tanten loeus usquequaque sanus est.
    affeclus est, et in pomiferis virtulis est fructus. Veni Voluntatem enim religionis studio florentem a Deo
    ergo; et sive'manduces,sive bibas, si Chrisluminvocas, deseri, quis nisi impius, et divinsebenignitalis pror-
    adest dicens: Venite, manducatepanes meos, et bibite sus rudis effutiat? Cui vero ignotum Ulud a Trident.
    vinum meum; sive etiam dormias, pulsat ad januam. sess. 6, cap. 11, traditum post D. August. lib de Nal.
    Extrema hsecverba aperle ferunt prseveulionem di- etGrat. cap. 26, acProsperum ad 7 et 13 objectio-
    vinam gratuitam, qua Deus ipse homines , necdum nem Yicentianam, et lib. n de Vocat. c. 12, et ad 7
    aperientes cordis ostium, sollicitatet illicit ad bonum. capit. Gallorum : Deusneminemdeseril, nisi prius ipst
    Et tamen in anterioribus verbis docet S. Ambrosius, deseralur? At non deserit Deum voluntas religionis
    peccatorem invocando mereri ut Deusillum quserat, studio florens. Itaque quam ei gratiam contuleral
    item excitare Spiritum sanclum. Qusesi crude acci- Deus, ut religionis sludium conciperet, eoque flore-
    perentur, non modo cumveritate catholica toties alibi ret, eamdem lubens volens prorogat, coelestiaque
    per S. Ambrosiumtradita non cohsererent,sed neque auxiliael solatia bonis aclibus ex divina largitate pro-
    cum extremis illis verbis quibus Deus pulsare ad ja- creandis inlentio liomini deesse non sinit. Prior ergo
    jiuam cordis, hoc est pricvenire homineiu ei proemo* ille iocus facilem, ul dixi, explicatum habet, vel pp*
    $01 TH. RAYNAUDiAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 801
    tius otiose Opponebatur. De posteriore quia putaturr A k propositum, ex eo quod consensusnon fuerit per nos
    desperandus, seorshn pronuntiandmn est. eshibitus, nisi per gratise auxilium et prseveniens et
    CAPUT VH. coadjuvans, continetur verbis illis quse in invidiam a
    "criminatore vocantur, cum tame.n sint catholicissima
    Calholiceomninoa Valeriano dictumesse, noslrumesse' et usquequaque sana. Nec nos negare possumusorna-
    velle, Dei autem perficere,mullipliciter oslenditur. menta religiosw vitw vigilantiw sludio contparari. Sed
    1. Tota adversus Valerianum belli moles, in poste- ibi Deus est, ubi inlegrw religionis est animus, ita
    riorera locum ex homil. 11 notatum incumbit, ciimi Apostolodicente : Exemplum ejus quwritis, qui in me
    diserte tradat eo loco Valerianus, nostttim esse bo- loquitur Christus? Hoecin invidiam vocantur, et mor-
    num velle, Dei vero perficere; et boni operis volun- bosa a criniinalore censenlur, quiputat sensum esse,
    latem ex nobis debere descendere, perfeclionem vero> studium humansc vigilanlioe,excluso Dei auxilio, pa-
    in Dei poteslate pendere. Et habere quidem hominem i rare ornamenta religiosoevitoe, eo quod Deus adve-
    gratiam laboris siti, sed Domino debere fruclum la- nial quo eum vocat animi religio inlegra, et uaturoe
    boris impteti. Quod videtur esse ipsissimum virus3 viribus concepta. Sed hic senstis est aperte contra
    Seinipelagianum quo homo ita Deum admiltit in sub- scopum Valeriani, et pugnal cum ratione ex loco
    sequentibus cooperarium, ut lamen unod D. Augu- Apostoli proxime adduclo petita.
    stinus Jib. de Proedesl. SS. cap. 2, egregie nolavit,, GermanusilaqueValeriani sensus est ex immediale
    primas sibi partes in salutis suse negotio vindicel,> 60 proemissis repetendus. Dixerat, stultitioegenus
    Deo secundas tantum concedat, et quasi componat ( esse prima sua initia naturalia Deo ascribere, non
    cum Deo, ut partem sibi vindicet, atqtte illi parlemi item supernaluralia. Inde tacite oecurrens objectioni
    relinquat. Et quod est elalius", primam tollil ipse, se-- "• quseproferri a superbo poterat, ex eo quod orna^
    quentem dal illi, el in eo quod dicil esse ambontm, nienta virtulum comparentur hominis studio, subdit
    priorem se facit, posteriorem Deum. Tantura tameni se quidem negare non posse quin humanuin studium
    abest, ut hic locus desperandus sit, ut potius commo- conferat ad ea ornameiita comparanda; sed lioc stu-
    dissime, nec uno modo ostendere liceat nihil in eoi dium non esse a nobis, sed a Deo praevenienle et
    affirmari cum sana doctrina minus consentiens. cooperante. Vbi enim esl integrw religionis animus,
    Idque videtur agnoyisse Ecclesia Lugduuensis H- ibi Deus est; non consequenter, sed antecedenter.
    bro contra Joannem 'Scotum, cirea propositionemi Quasi diceret : Vere, quisquis es qui id tacite tra-
    ejus quartam, in ipso fine. Post longam enim rejectio- ctas, vigUi studio aiiquid fecisti, sed cujus ope? et
    nem propositionis illius, nostrum est inchoare, Deii unde illud studium? An non a Deo, ut de suo in bo-
    per graliam perficere, subdit Lugdunensis Ecclesia : num anintarum studio pronuntiavit Apostolus, cum
    Si istius verba alium sensum habenl, ostendit ipse quii dixit: An experhnentumquwritis ejus qui in me loqui-
    scripsit. Quoeverba aperte innuunt, proeter sensumL tur Christus? Itaque vigilantia quidem laudanda est,
    aperle hsereticum, qui verbis illis in exlima crustai commendandusqueconalusad boni operis exercitium
    spectatis subesse potest, aliutn adinveniri posse ca- expromptus; sednisi anlecessisset divina proevenlio,
    tholicum et labis experlem. Eum nos (quidquid sit dei conatus ille ac nisus voluntatis, non modo languidus
    JoanneSeoto, qui gratiam proevenieiitem iuficiatus; plane et cassus fuisset, sed prorsus nullus. Hunc
    videri potest) circa Valerianum affinibus licet verbisi ipsum sensum de hpininis vigilantia ac justificatione'
    usum, exhibere conabimur, nec diffieile (ut spero)i. produnt illa Augustini serm. 15, de Verb. Apost. c.
    exhibebimus, et quidem multiplicem. (Q 11 : Justificalionem et habeamus in quantum habe-
    Et in primis speclandura est Valeriani institutum,, mus, el aitgeamusitt quantum minores sumus, elperfi-
    et sententise quse in invidiam vocatur cobsesio ac\ ciamus, etc Sed lotum ex Deo, non lamen quasi dor-
    "textura cum antecedenlibus et consequentibus. Va- mientes, iton quusi ul noti conemur, tion quusi ut non
    let enim universe quod prseclare circa Scripturae: velimtts. Sine voluntale tua, non eritin ie justitia Dei.
    loca annotatum est a D. Chrysostomo hnm. in illudI Volunias quidem non esi tiisi tua; juslitia non est nisi
    .erem. : Scio, Domine, qitia non est liotninisvia ejus. Dei. Esse potestjustiiia Dei sine votunlate tua; sed in
    Nempe nullam esse periculosiorem, aut magis prse- te esse uon poiest, nisi per voluntutem tuam. Et mox :
    posteram loci alicujus inlerpretationem, quam quses Sine le fecil te Deus; non enim adliibuislialiquem con-
    dalur uni alicujus loco, a corpore traclalionis cuii sensum ul le faceret Deus. Quomodoconseniicbas,qui
    commissuseratavulso, neglecU antecedeiitiunt et con- non eras ? Qtii ergo fecil te sine tc, non tejttstificat sine
    sequentium cohoesioneet Kzo/.ouSsta scopoque aucto- te. Ergo fecit nescienlem, jitstificat volentem. Salis de
    iris. Scopus ergo Valeriani eo loco erat infigere, stul- primo humilitatis motivo per Valerianum proposilo.
    titiw, ut ait, genus esse, ul cum alii debeasvilw bene- Addit eliam secundum jam tactum humilitatis mo-
    ficium, tibi ascnbas ornamenta virtutum. Cum, in- tiviim, ad deprimendum tumorem, ex ea sludii hu-
    quam, aguoscas te a Deo babere quod sis secundumi mani libera collatione in comparationem ornamento-
    naturam, inficieris tamen te ab eodem habere ut tibii runi animse. Nempe quod prceter divinum auxilium
    bene sit supra naluram, et quoad virtutes infusas,, proeveniensatque cooperans, egemus divino auxilio
    aUaque supernaturalia animse decora. Hoc ita con- subsequente, quo firmemur et muniaraur in bono ex
    firniat Valerianus, ut tamen negatum nolit ornamentai divina iiispiralione concepto. Satis ibi vacillat huma-
    religiosse vitse vigilanlioestudio comparari; nosquei D 1 num shtdium, ubi noti requirilur Dei auxilium. Natn
    ad eam animoeexornationem et mundum supernatu- non dubie perichtutur fides, si non muniaturpatrocinio
    ralern aliquid conferre : nimirum assensum liberuml divinilalis. Nostrum est igitur bomunvelie, Christitero
    quo adraonenti Deo aiuiuimus, cum in potestate no- perficere. Nam ita Apcsielus loquilur: Velle adjacel
    stra situm esset refragari, et divinam sollicitationemi mihi, perficere aulem bonum non invenio. Denuntiat
    ac motionem nos proevenientem abjicere, ut Triden- Valerianus nos nobis non sufficere, ne ad bonum qui-
    linum diserte tradit sess. 6, cap. 4. Ne vero indei dem aspirante Deo jam conceptum, eo quod facile ob
    animus humanus intumescat, addit Valerianus, ne- infirmitatem simus vacillaturi, in tantis fluctibus ct
    que ex assensu illo et volitione boni adhibita perf turbinibus, tantaque nostra imbecillitate. Itaque re-
    voluntatem, prseberi vanoe gloriationis occasionem,, quirendum sive implorandum humillimeesse Dei auxi-
    cum ea studii nostri exhibitio etiamsi per gratiami lium subsequens ac muniens in tot discriminibus.
    exprorapta, ac de voluntatis silice velut excusa, im- Quod sane ad cohibendatu inflationemex bono opere,
    primis Dei auxilio eguerit ut excuderetur. Deindei et collato libere assensu volunlatis divinitus sollicitatae
    jam excusa tota non sit el pericliletur, nisi divinituss est appositissimum, cum inde liqueat nos quidcm jam
    firmetur, muniaturque adversus supervenientes diffi- prseventos tantulum quid contulisse, consensum sci-
    cultates, quse plurimoe semper et graves impendentt licet liberum quo Deo vocanti adbsesimus; taraen nisi
    in supernaturalium operum exercitio. Deusbenelicia anteriora proeventioniset cooperatio-
    2. Primum illud humilitatis motivum a Valeriano> nis novo ac speciali subsequenlis gratise et persevei
    803 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 804
    rantis beneficio cumulet, cassum fore laborem no- Ai» , excreverit, ne lunc quidem cura et sollicitudine
    strum et minime diulurnum. In quem sensum illud vacant; sed anxii hwrenl, ne forte grandine [ruges
    Apostoli accipit : Velle adjacet mihi, perficere autem conculiantur, aut tqcustmmessem devorent,aut venlus
    bonumnoninvenio. wstuans fruclum corrumpat. Vnde el ussidue vota Deo
    3. Quo ipso modo eumdem locum accepit Prosper nuncupant, supplicibusqueDeumvoiis interpellant, ut
    Hb. contra Collat. cap. 8. Cum donatum, inquil, no- satvos el innocuos ipsis Dominus suos fruclus conce-
    bis fuerit bonumvelle, non stalim invenimuset facere, dere dignelur. Tunc vero fructus in sua recondentes
    nisi quwrentibus,petentibus, atque pulsanlibus,qui de- horrea, magno cum gaudio(eslum celebrunt. Sicquoque
    dit aesiderium, prwslet effectum. Vox namque isla di- et eos qui spirilualem vitamaggrediuntur, vigilure et
    cenlis : Velle adjacel mihi, perficereaulem bonumnon sobriosesse, ac diviniverbisemencusiodireoportel, elc
    invenio, vocatiest, sub gralia consiituli, qui condelecta- Non poterat familiarius necessitaterri divini auxilU
    tttr quidem legi Dei secundum interiorem hominem; perficientis quod aspirarite Deo coeptum est, decla-
    sed videl aliain legem in membris suis, repugnantem rare. Proptereaque passim alii Patres ad exponendum
    legi tnenlis suw, el captivaniemse in legepeccati. Et salutis riegotiuiu, earh comparalio:iem usurpant, et
    quamvis acceperil scienliam recte volendi, virtutem cor noslrum agro ac solo, gratiam coelestlseittini ac
    tamen in se non inveniteoruin quw optai operandi, do- divinis nubibus, Scripluras ligoni, ardorem saucti
    nec pro bonavolunlateqiiam sumpsil mereaturinvenire Spirilus stercorationi, studium nostrum cullufoe per
    quid [aciat. Eodem modo illtim Apostoli locum illud:acce- agricolam iuipensse, denique curoead messeni usque
    pit S. Gregor. xxix Moral. cap. 25, tractans et illalionem frugum in horreum divinam graliam
    De cujus utero egressa est glacies, et gelu de cmlo qui -,** subsequentem coraponunt. Videsis nominalim eum-
    genuit. Ostendit enint plerosque post sancta desideria dem Ephremum indecade capitum de virtute, cap, 10;
    turbari in exsecutione, necposse concepta virtutum Macarium, homil. 26, interrogat. ult. ei penult.;
    semina in fruges operum promovere, eo quod inler- Piiulinuru optime episl. 50, sive 2, ad Aprum et
    venienlibus tentationibus reverberentur, ne de pro- Amandam, et epist. 55, sub finein; Prudentium lib. m
    posito bono divinitus indito extollantur, immemores contra Symmachum, sub finem. Prius autem ill.ud
    inanitatis suse et egestatis : idque censet voluisse dictum, seu quod nostrum sit velle, castum plane est
    Apostolum eo queni dixi loco. Quid uliud, inquit, in sensu quem Valeriano dedi : esse autem sensum
    quam de Dei vero utero giaciesproducilur, quando de illum vere gernianum, declalato et prolato insigni
    interno secreto dispensaiio egreditut; el voluntaiesno- loco ex homilia in illud Isaire: Si votueritiset audieritis
    strw, etiam in bonis desideriis (renanlur? Videamus me,etc, quoeChrysostomo iriuuitur, tanietsi fortassis
    paulo (injusa videlicel lerra) quanta disciplinwglacie aliunt et quidein Latinunt auctorem habeat. Ita loqui-
    premalut; d:imait : Velle atljacel milii, perficere au- tur in homilioeiiiitio : Si velle aul nolle ttoslntm non
    tem bonum non invenio. Qui enim vellehaberese asse- esset, hocest si vivendirecle, an secus, Ubertasadempla
    rit, jam per injusionemgratiw quwin se lateant semina nobis fuisset, nec bonusumqiiam cmlestemunits digne
    oslendit. Sed dumperficerebonumnon invenit,projecto pcrciperel, nec tnalus suppliciumcompeiensinvenirel,
    indicat quanta illum dispensationis supernw glacies sed totumDeo deputaretur auctori. Quoe fusius mox
    prernal. In euntdem sensum inlerpretatus est Aposto- explicat, declarat eatenus dici nostrum esse velle, qua-
    lum S; Thomas Rom vn, lect. 7, improbata illa ejus- tenus liberwqttisvpluntatis arbilrio prwceplaaul implet
    dera loci interpretatione quam refert, ut eam etiam aut conlemnil: unde sibi quisquequqd merelur inshluit,
    minus piobavit D. Augusiinus i Retract. 25. C nec potestaliud niereri quumvelit; quippecui tegisprq-
    4. Ad eurii ergo modum, locum Apostoliusurpavit posilus lenor sil, ex quo quid velit eligat, el quod nolit
    Valerianus, eoque sensu cuin Apostolo loquens dixit, conlemnat, ut judicio hominis Dei judicium celebrelur;
    nostntrii esse velle, Dei uutemperficere. Id est coiisen- et qui liberlalem concessamin obseqttiumdederit, mu-
    suni quidem per nos prastari Deo voca;.ti (consen- nerelur; qui in contemptum ditxerit, condemnelur.
    sum eniin, pracvenli et diviuitus adjuti, coniribuiiuus Quod hic auctor tam explicate dicit, eatenus noslrum
    de nostro), ut tainen consensus ille sollicilanli Deo esse velle in negotio salutis, quatenus libere proesta-
    proestilus, irrilus non sit, nec in auras abent, vel mus assensum, quem negaremus si liberet, omnino
    etiam ante exseculiOnem concepli desidevii eva.ie- catliolicum ac certuni est, quia non idcirco excluditur
    scaf. necessarium insuper esse ut divina ])roleciione, gratia proevedens, sed potius non obscure insinuatur
    jtigique subsequenlis auxilii munimine firmelur. Quod in voce assensus, quse connotal antecedentium hivi-
    item ferunt illa alia verba sub homilioefiiiem : Habet tationem et sollicitationem, cum qua eumdem sensum
    quidem serviisgratiam laboris sui, sed dominodebet et animum induit qui consentit.
    fructum operis impleti. Itaque nulla hic in Valeriano Igitur omnino catholicus sensus subest proposilis
    labes se prodit, sed nitela et puritas undecumque. ex Valeriano verbis, quoetantum fuerunt nosirumesst
    5. Id ut distiiictius appaveat, quandoquiJem hic est velle, id est, ut Auctor adductus sua hsec verlia expo-
    potentissimus adversarii aries, quo dejecto reliqua suit, nostrum esse consentire, el exsequi, vel ,'etre-
    pessum ibuui, secernenda sunt duo in proesenli Vale- clare divinum imperium. In nobis namque tnanet, ait
    riani sente.itia. Primumquod dical nostnun esse velle, Bernardus lib. de lnter. Domo cap. 68, ad quwrendum
    id est in salulis negoiio hominis partes esse Deo w^salulem, arbitrii libertas; sed admonenteprius Deo et
    proevenienli assensum prsestare; altcrum quod di- invitante ad salutem, ul vel eligamus, vel sequamur.
    cal, Dei esse perficere, ct diffictiltales superve- Poteslalis noslrwest divinminspirationi acquiescere,et
    nientes disp llere. De hoc secundo, negoiiuin Va- qum ad salutem nostrum pertinent, eligere, etsequi;
    leriano non fafessitur : quia rata est inter om- divini vero muneris est ut possimusadipisci quod se-
    nes 61 subsequent's gratise et Dei conlinnantis quic gueiido cupimus consequi. Vcrba sunt iis quoc apud
    operatus est i:i uobis, non utilitas tantum, sed etiam Yaleviaiium suspecta habebantur, plane gemina. De-
    nccessitas. Idque ut Cieleranunc extra locum taceam, scvipsit Bernardus locuni ex c 21 de Eccles. Dogmat,
    perbelle expressit S. Epbrent, laudunt gratisefrequens Gennadii (si tamen Gennadu, et non alicujus qui
    buccinator, tract. de Fuga pravaruut consuetmlmum, Gennadii Hbrum ea additione interseril; cum ipse
    qui habetur toin. I. Audiamus,inquit, ipsum Aposto- quidem Gennadius ex Cassiani et Fausli laudmus,
    lum dicentem : Cummeiu el tremore vestram salulem Prosperi autem rejectione, non obscure se prodat
    operemini. El neque si quis adltucjuvrnis sil hoc parvi Semipelagianum). Ututsit, probavit et descripsit
    pendal, neque senes negligat. Vtriusqueenim incerlus eum locum Bernardus, itemque Rabanus Hb. iv de
    esl finis. Contem-lemjr ergoagricolas. Hi enim lerram Universo, cap. 10, et auctor Hbride Spiritu et Anima
    admqnantes seminunl; et virescenlibus lerris, solerler cap. 48. Hanc primam interpretationem dicti, toto
    "eas servant, volncresel quadrupedta inde arcentes, ne Valeriani opere in speciem difficillimi, existimo pla-
    dumaditucsemsnesl tenerumucmolle,a lalibttseveltatur nam et commodissimam, maximeque cum anteriori-
    il nutliusbonwjnigis reddalur, Et quaudojam ud mes- Iras el tota homiliaj texfura cohserentem; nec dubito
    805 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPftO S. VALERIANO. gn.
    talem habendam ei qui animo in solam veritalem in- \ auctario cumulatur, periici dicitur. Hoc sensu, D.
    tento et docili ac non prseoccupato, Valeriaiu men- Thomas i p., q. 4, art. 1, ad 2, ait Deum spectata
    tem eo loco inquisierit. vocis notione non posse dici pcrfectuin. Sumitur de-
    6. Subjicio secundam interpretationemaequecatho- inde perfectio secundo, prout denotat nobilit tcm et
    licam, juxia quam id unuin voluit Valerianus, volitio- dignilatem rei quoe perfecta affirmatur. Quo pacto
    nem liberam qua Deo vocanti consensum prsestaraus, ntinimus gradus gralisedicitur essemaximsepevfectio-
    ita simul a nobiset a Deo esse, ut tamen prius ralione nis proebonis omnibusnaiuralibus.Et hoc modo Deus,
    a nobls profundatur quam a Deo; et rationein cur cui nihil accedere aut decedere potest, dicitur per-
    Deus ad illam per nos libere forriiandaiij cooperarius feclus, quamvis nulla in eo proejacuerit iiichoatio
    accedat, ex eo petendam, quod nos bene utentes boni, quse superventu alterius complenda et coi.sum-
    divina prseventione, operari velimus, cuni possemus manda sit. Hoc item sensu S. Jacobus dixit onme
    adversus stimulum calcitrare. El nihilominus totam donum pevfectum desursura esse. Neque enint mens
    supernaturalitatem sive perfectionera ofdinis superio- Apostolierat, ea tanlum dona coelitusdimitti, quibus
    ris quse cernilur in illo libero consensu cui nostra nulla ulterius fieriiiebeat accessio: qua I atione ontnis
    determinatio et appHcatiOlUjera iniliiim dedit, esse a - gralia quam hic adipiscimur, quamdiu creseerc licet,
    Deo. Qua ratione, perfectio, non sonal consmnmatio- expungenda esset ex albo donorum peifeclorum
    nem rei jam inchoalse, et eatenus imperfectoe, sed desceiideiitiuma Patre luminum.Mens ergo Aposti.Ii
    diguitatem et einineiitiam ordinis superioris, quoein erat, omne donunt ordinis superiovis a Deo gratiae
    actu Cst, secunduht quam actus babel proporlionera auctore proficisci,in quibus donis magna omnino per-
    cum ulteriore gratia et gloria. Ul hsecresponsio per- fectio, id est dignitas entitativa atque nobilitas elucet.
    spiciatur, duo sunt praemiltenda. B 9. His ita proemissis,perspicua secunda illa Vale-
    7. In prunis prsemitto non debere mirum videri riani interprelatio quam proponebam. Curiienim ait
    quod noster conversus in actum liberum, statuatur in negotio salutis riostrumesse velle, Dei vero perfi-
    ratione anlerior concursu divino ad eumdem actum, cere, quasi eo ordine fofmetur conseiisus liber ut pri-
    sive diviha cooperatione nobiscum : neque enim hic mum nos velimus, Deus vero perfectipnem apponat,
    sermo est de divina excitatione quam Deus in nobis sensus esse pote?t: in consensuHberoqui a voluiiiale
    absque libera nostra coOperatiOne et eatenus sine divutitus proeventa et adjuta profuridilur, duo esse;
    nobis producit, quseexcitatio perspicue antecedil con- nempe et quod sit consensus liber, et quod sil lalis
    sensum nostrum supernaturalem; sed sermo est de perfectionis ac dignitalis, babeatque proportionem
    eo concursu quo Deus actionem liberam nobiscum cum gratia sanctificante, ad quam per eum consen-
    cudit. Eam enim actionem, sive consensum Hberum, sum fit progressio; ac eliam cum gloria quseest meta
    ponere vel oraittere, est in potestate voluntatis, di- - totius supernaturaiis progressus. Quod ergo ille con-
    vino anteriori rore respersoe, et divino adjulorio sensus Hber ponatur in rerum natura, habet ei a
    gratiaque adjuvante suffultoe.Deusautem pro ea ma- nostra voluntale dirinitus proevenlaper gratiam exci-
    gna rCverentia qua creatam voluntatem disponit, tantem, et Deo nobiscum cooperante. Prius tariien
    quoad hOceara non prsevenit, ut soepeloquituf san- ratione esl quod nos velimus agere, quam quod DeUs
    ctus Cbrysostomus; id est, non adigit illam, neque velit coagere. Nec Deus vult adillum actum Uberum
    vim iufert, ut in hane potius Q2 partem quam in nobiscum procreandum se applicaie, nisi quia diviniis
    aliam flectatur, quod faceret proeoperando, et ul ila intellecius qua esl perspicacia, videt voluntatem in
    dicam proeagendoacproecurrendo,sed voluntati gratia P his circumstanliis operabundam : id est, eruptam in
    sua robofalse, permillit delectum hujus vel oppositoe hunc illumve ceiise speciei aclum, si se sola posset
    actionis, sive actionis et omissionis.Ratio autem cur in euni eiumpere. Hoc ferunt verba illa, nostrum
    ipse Deos se applicet ad concurrendum nobiscum, el esse velle.Quoa tamen consensus ille nosler sit illius
    coefliciendamhanc vel iUam actionem, est quia videt dignitaiis ac perfectionis cujus revera est; hoc est
    determinalionem nostram ierre ui hic et nunc non sit quod sit supernaturalis, id habet a Deo gratioeau-
    justitium in voluntate, sed exercilium alicujus actio- clore, qui hunc actuni principiat, cum ratione
    nis, itemque ut hoecspecie, non aUa, aclio exercea- attxilii praeinimissiet coadjuvantis, tum etiain ratione
    tur, quomodocumquelandem videat id ierre determi- coefficieiilioeet applicationissupernaturalis, qua di-
    natioriem nostram, quod explicare alterius est insli- vina potenlia exsequens, humaiioe voluntati supra
    tuti. Hac ipsa ratione concursum divinumad nostras connaturaleni ejus exigenliara cooperatur. Hoc expri-
    operationes Uberassubsequiratione determinationem munt verba illa : Dei vero esl perficere. Sicut enira
    nostram, late alibi expositum est, recteque tradunt delerminatio ad exercitium aclus liberi tribuitur
    Scotus in 4, d. 1, q. 1, lillera Ss., et in 2, d. 57, volunlali crealaediviiiiluspraeventoe,tahiquam direclae
    quaest. unica, Htt. V; Ocbam in 1, d. 42, q. unica, et proximae causoetalis exercitii in manu ejusdem
    fitt. F.; Gregor. in 2, dist. 54, q.l, art. 3, ad8; Gabr. divjnitus fecundataeconstituti; ita supernaturaliter et
    in 2 dist., q; 2, litt. F. et M.; Capreol. in 4, dist. 12, perfectio ordinis superioris, ob quam iste consensus
    quoest.unica, ad 1; Scoti contra 2; Major in 2, dist. habel proportionem cum sanctilate et gloria hominis,
    37, dub. ultimo; Almain. tract. 2 Moral. cap. 10, in respondet Deo ut causae direcla; ac proxiaioe. Non
    fine; Ruardus, artic. 7, propos. 10, sub finem; alii- quod gradus quoque supevnaturalitatis non sit con-
    que adducli cum de divino concursu, et libertatis D junclim a voluntate simul et a Deo; sed quod si
    humanoe cohoesionecum divinis decretis, et primoe spectetur ralio et causa a qua habet quod sit super-
    caussecooperationenobiscum.Et specialiter in super- natuvalis, ea non sil alia quam Deus. Sicutralellectio
    naturali cooperatione, idem non obscure colligitur, supernaluralis, v. g. assensus fidei; quod sit objecti
    ex eo quod Deus nostrum se adjutorem et coopera- expressio, habet ab intelleclu; quod sil talis expres-
    torem profitetur. At qui adjuvatur, quatenus adjuva- sio, habet a specie impressa determinante uni-
    tur, prius saltem ratione supponitur se accinxisse ad versalitatein et indiffereritiam potentioe; quamvis
    operandum, idemque est de eo cui Deus cooperatur, entitative tota intellectio et ab inteUectu sit, et a
    juxta iUudD.Augustiniserm. 15deVerbis Aposlol.: Si specie impressa armante, ut Philosophus loquituv, ac
    non esses Operalor,ille non essel cooperator.Tametsi, detevminante potentiamadactum talisessentise, sive
    quoest.15 in Deuteron., rationem habens gratise prse- ad exhibitiouem lalis objecti.
    venientis, ait Deumoperari, bominemvero cooperari. Quare ul in pauca contraham hanc secundaroVale-
    8. Praemitto,prseterea, perfeciionemposse duobus riani inierpreiationem : Nostrum est velle, id est quod
    modis usuTpari.Nempe primo prout connotat ante- operatio libera exerceatur, id a nobis divinitus prse-
    riorem imperfectionem, quoe adjectione vel apposi- ventis, tamquam a causa directa proiiciscitur. Quod
    tione aUquacoiisummetur. Qua ralione parvulus cum autem ea operatio, qucead nutum voluntalisdivhitus
    crescit, adeplione novsemolis supra anteriorem dici- pravenue exercetur, habeat superuaturalemperfectio-
    lur perfici; et gratia habitualis quoties novo aliquo nero, a Deo est, tamquam a causa directa.
    S07 f H. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. ..«^ 808
    • 10. Possumus hanc doctrinam Patrum auctoritate A metuendam esse in eo ad Deum accessu iuurbanam
    communire. Luculenter eaut tradit S. Macariushomil. importunitatem. Sicut enim respirare importune om-
    37, diserle tradens a voluntate hominis esse ut opus nino numquam est, ita etiam non quidempetere, sed
    supernaturale exerceatur, nec Deum in eo genere non petere polius, importunumesl. Sicut enim respi-
    quidquam operari, nisi ad voluntatis praeventseexi- rare, hoc jugiter jndigemus, ila etiameo quod a Deo
    gentiam. Locum infra dabo cap. 9, num. 3. prmstatur auxilio. Quod si voluerimus,facile illum acl
    Auctor Operis Imperfecti in Malth., homil. 32, nos poterimusinfleclere.Et hoc profectodeclarans, at-
    expendens verba illa capitis xix : Non omnes capiunt queoslendens,Deumpromptitmesse semperad beneficia
    verbumisiud,sed quibusdalumesi, 63 h*0verbahabet: largienda dicebul; sicut diluculum paratum invenie-
    Quoddicil, quibus datum est, non Itoc significat,quo- mus eum. Quoliescumqueenim venireel ad illum vo-
    niamquibusdam datur, quibusdamnon dulur; sed nihil illud luerimusaccedere,exspectatasab illo esseprecesnostras
    oslenail quia nisi auxilium gratiw acceperhnus, coniinuosentiemus.Vides quam perspicue Chrysosto-
    ex nobis vuleumus. Quoniam aulem volenlibus grulia mus praecessionemillarn applicationis voluntatis divi-
    non dcnegahtr, in Evangelio Dominus dicil : Pelile nitus praeventoeexpascat, ut Deusilli adjungatur co-
    el dabitur vobis; quwrite et invenietis; pulsate et ape- operarius in pugna cum Satana, et Uberi consensus
    rietur vobis: omnisenim qui pelil, accipil; etquiquw- fdrmatione, quam hostis nosler intercipere satagit.
    rit, invenit; et pulsanti aperietur. Dcbet aulemvotuntas In eumdem sensum suntenda sunt illa ex bomil. 15
    prwcedere, et sic sequiturgratia. Nam nec gralia sine ejusdem operis : Si modoinithtm rei ipse prmstiteris,
    volunlale aliquid operatut; nec volunlassine gralia po- habebissupra omnia opilulantemtibi pacis Deum,ftam-
    test. Nam et terra non germinal nisi pluvias susceperit, " mamque illatn, primum ipso cooperanle, discmies.Et
    nec pluvia fructificat sine terra. Tradit diserte hic illa ex homil. 16: Facilem facit Deus esse virtutem
    Auctor individuam gratiae et voluntatis in edendo cooperandonobis, nosquesemper in bonisactibus adju-
    supernaturali opere sociolalem , quamvis necesse sit vando. Vbi enim volueris exiguutnquid devotionisaf-
    gratiam prxvenienlem, priusquam de faclo opus illud (erre, reliqua omnia celeriter subsequentur.Propterea
    coefficiat, antecedere, ac veluti rigare voluntatis aridi- enim vttllet le aliquid laborare, ul lua qttoquepossitesse
    tatent, ut in exemplo pluvise ac lerroe contingit. Ita- vicloria.Et deniqueilla ex lib. i de Compunct. Cordis,
    que quod ail: Deberevolunlalemprwcedere, ne inlra qnse raale aliqui habent pro immedicabiliter segris :
    unam et alteram lineam admittalur manifesta repu- Non sola Dei gralia facit unutnquemqueperfeclum.
    gnantia, ac ut ratio quaesubjicitur cohoereal,exponen- Requiritur enim ul el nos quod in proposilonoslro et
    dum necessario estde antecessione illa ralionis, qua viribusnostris est expleamus. Idcirco venil quidem ad
    ostendintus voluntatem el graliam ita simul coefficere unumquemqitegralia Dei, sed apud eos qui digne ex-
    actum liberum, ut proemissotactu voluntatis per gra- plent ea quwmandala sunt, in ipsis permanet.Ab his
    liam prsevenientem, quod ad coeffectionem de faclo vero qui minus digne agitnt, cito discedit. Ad eos autem
    expromptam attinet, prius ralione agat volunlas qui nec inilium fctciunlconvertendiad Dominum,om-
    libora : eo quod causa cur Deus ad illud opus cum nino non venil. Reclas enim tnenlesdiiigit, et sine fuco
    voluntate cocfticieiidumse applicet, sit dcterminatio propositum. Sunt sane Iisnc immedicabilia, si sensus
    voluntatis eoiidilionalilcr pvsevisa.Aique ita locus ille sitprimum gratioeauxilium non venire ad hominem,
    auctoris Operis Imperfecli disertissinte conlinet tra- nisi is operatione honesta ex naturse viribus elicita,
    ditam Valeriani interprelationem. naturali, inquam, conversione ad Deum, tamquam
    Video excipi posse, opus illud mendosum esse, et C ( initio salulis ex parte sua posito, illain proUciat. At
    farlum erroribus. Verum ca exceptio boc loco non hic sensus est a Chrysoslomo et a veritate alienissi-
    valet. Nam S. Bonav. lib. n Piiaret. cap. 26, etS. mus. Sensusigitur gernianus estgvatiamcompugnan-
    Thom. in Calena, Malth. xix verba pvoposila de- tem et coopevantem,quscefficithominem perfectum,
    scribentes, nihil in eis corruptum aul pulciis subol- oraiiino non venire ad eos qui nec iuitium faciunt
    feceruiil. Constat quidcra Aria.ios opus illud interpo- convertendi ad Dominum. Ut enim gralia cooperans
    lasse, et admisto hoereseos suoeferme;iio vitiasse. At et compugnans accedat, et nobiscum eliciat consen-
    res de qua agimus nihil ad Ariauam impietatem sumquo dispositive ultitno perficimur, necesse estut
    fecit. pvius ratione faciamus conversionis inilium. Idque
    11. Nec desunl affinialoca ex indubitalis et, ut ita abuiidesuflicitstdobstruendumos loquentium iniqua.
    dicam, azymis Chrysoslomi operibus. Nam honiil. 25, Hoereticorum, inquam, adversus quos poslremo Ulo
    in Mallh., Operis Peiiecli, investigans causani mun- loco obiter agit Chrysostomus, et ignavorum Chri-
    dationis Manassis, respondet id facluin pociilenlise stianorum, qui pulpam non adeptaeperfectionis refe-
    fletu etstudio voluilatis, subdilque : Nonesi quippe, rebant in gratiant aliquos velut aspernantem, et ad
    non est aliquodomninopeccalumquod non cedat pwni- eos non veiiieiitem.Hoc perperam obtendi ait Chry-
    tenlimvirluli, immo graliw Dei. Cum ad meliora con- sostomus, quod gvatia compugnans et perfectiohi
    verinnur, nobis conlinuo cooperator efficitur. Si enim adipiscendaecoadjuvans,quantum esl ex se, adomnes
    bonus esse malueris, qui prolitbeal nullus omnino esl.' venial. Et bis quident qui ea uti assitlue voluerint,
    Immo est quidemdiabolus prohibens,sed profeclonihil prompta scmper subserviat atque conslanter. Utenti-
    poleril te eligentemeimra; magis autem, hoc Deumlibi D bus vero pvinium, sed mox resilienlibus, et aliorsum
    in adjulorium copulanle. Perpevam Latina inlevprc-1 studia sua verlentibus, ipsa quoque desistat adesse,
    tatio habet Deo copulante, cum legendum sit Deum donec ipsi denuo illius coefficienliamexigant; eaque
    copulanie, ut Groecaferunl et sensus exigit. Qttodsi lu exigentia volunlalis operabundoeadvocentdivinamil-
    certe nolueris, retroque rccesserisquinam ille te tulabi- lam gvaliam ad compugnandumet 64 cooperandum.
    lur ? Non enimnecessilaleac viotentia, sed cum tua te! lllis denique, qui inerles prorsus, ac otio marcenles,
    vult volunlale salvare. Subjicit in eain sententiam pvimuin actumlibevuni convevsionisad Deumelicere
    quampluvima quibus conflvmat Deunt quidem non renueiinl, prorsus se neget: eo quoddivina Sapientia
    velle nos violenter astringere : Si lamen solain ad• ut lumnri noslro simul et honori consuleret, ut sa-
    placendumei oslenderimusvotunlalem,nullo modo nos; pientissime ponderat hic ipse S. P. homil. 85 in
    destitulurum, sed accessuruni ad coinpiignanduni,ttt; Malth., et 60 ad pop., in ipso initio, voluerit nec to-
    fert Groecavox, seque nobis poscentibusadjuncturum tum libcrtatis esse, ne superbiremus; nectotum gra-
    cooperarium et proteciorem. Vtinam, inquii post tisc, ut virtus esset aliqua ex parte bonuin noslrum,
    multa, nos ita erga illumservaremitsaffeclum,ul illitis: quatcnus scilicel volunlas praeventaadmisit libere et
    viscera noslra charitate flammentur. Sed tanluminodo ' advocavit gratiam, proul actu cooperantem et coef-
    occasionem Deus islhts ignis requiril, ei si inodicam ficieiilem : quia volu.ilas prius ratione, prsemisso
    tcintiltam ipse prmbueris, ingenlem omnhio flaimntim coelesliafflalu, determinavit se ad agendum.
    beneficiorumin te ejus accendes.Et mox praecludens ; 12. Addo postremo loco insignem S. Bernardi lo-
    vanum metum timenlium Deovelutiobstrepere, negat; cum, tract. de Gratia et Lib. Arbit., aliauantulum
    809 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 810
    principio, ubi late confinnat velle inesse nobis ex li- ^\ cilur, Deum cum volumus, cooperari, atque adeo
    hero arbitrio, atque adeo noslrum esse velle, quamvis quia volumus, operando nobiscuiniu nobis actum quo
    ut velimusbene in Chrisliana significatioue, id non summopere perficimur, quia est datum optimuin et
    sit nostrum, sed gratise. Velle, inquit, inest nobis ex doimm perfectum, superans omnia ex naturae feraci-
    libero arbilrio, non etiam posse quod volumus.Non tate enasci apta. Tertiam eruo ex eo quod dicitur
    dico velle bonum,aut velle mulum, sed lanlum velle. Deus cooperans perficere quod operando incipit. Ubi
    Velleenim bonumprofectus esl; velletnalum, defecius. verbum perficiendiusurpandum est cum connotatione
    Velle vero simpliciter, ipsum esl quod vel proficit vel anterioris hnperfeciionis, expletoeet consummatseper
    deficit. Porro ipsum ut essel, creans gratia fecit; ut adjunclionein perfeclionis snpervenientis.
    proficiat, salvans gratia facil; ut deficial, ipsum se de- Quia ergo cooperatio divina, et noster Uber con-
    jicit. llaque liberumarbitrium nos facil volentes,gratia sensus supernaturalis, si comparetHur cum divina
    benevolos;ex ipso nobis est velle, ex ipsa bonumvelle. praeventione, se habent ut impevfectumet perfectum,
    Declarat hsecmulto pluribus, et inter alia accipit in sive ut semen ac ffuctus, ut pulchre declarat S. An-
    liunc sensum iUud ApostoU: Velle adjacet tnihi, per- selmus in Concor. n p. c 16, idcirco quatenus Deus
    ficere autem bonum non invenio, docens Apostolum nos invilat el excitat ad bonum, recle dicitur opus
    agnovisse, veUequidem sibi inesse ex Ubero arbitrio, ejus esse in nobis imperfectum. Hominis autem sic
    tamen ut illudvelle sit velle supernaluraliter bonum, praeveuti est volendo efiicere, ut Deus quod se solo
    id habere a gratia facienteChristiane benevolum, sive ccepit operando, perliciat cooperando. Nostrum enim
    bene volentem in ordine ad salulem. Agnoscit ergo est velle ac uti immisso divinilus gratisesemine : quo
    Bernardus nostrum esse velle,et quidem prius ratione, R ipso Deus agnita voluntatis determinatione, adjmigit
    quam gratia cooperans assensum liberum nobiscum " se UU,non jam excitatorem, sed cooperariunt, perfi-
    coefficiat. Nam ratione saltem, prius est velle quod citque quod inspirando coeperat, el terra nostra fru-
    nostrum est, quam bene velle quod est a gratia, Deo- ctum suum non dante, imperfeclum manebal. Descri-
    que ejus auctore, supra naluroe debitum operante. verbatim HervoeusAugustinum lib. de Grat. et
    Obsignohanc secundam Valeriani interpretationem Esit ib. Arb. cap. 17, cui proinde hsec tertia Valeriani
    verbis Prosperi, 1. de Vocat. Gent. cap. 26, aUas 9, interpretatio innitilur potius quam Hervaeo.Et potest
    quibus doctrina hactenusproposita coiitinetur et egre- etiam fundari in illis Fulgentii verbis lib. de Praedest.
    gie illustratur: Gratia Dei, inquit, in omnibusjusiifica- et Grat. cap. 11, quibus docet Deum esse qui dicitur
    tionibus principaliter prmeminet, suadendo exhorla- in nobis perficere qu<uivocatio inclioaverat, quia ad
    tionibus, movendo exemplis, terrendo periculis, inci- nos perlinet conari botia, quw et velle donavit; osten-
    tando miraculis, dando inlelteclum, inspirando consi- denssine se non possecOmpleri,quod etvult ad cona-^
    lium, corque ipsum iUuminando,ei fidei affeclionibus tus hominumpertinere. ^^\
    imbuendo. Sed etium volunias hominis subjungilur ei 65 !*• Quaiiam Valeriani interpretationem /jufi-C^
    alque conjungilur,qum ad hoc prmdictis esl excitata necto, conformemei expositioni quam DD. plerique ^
    prwsidiis, ul divinoin se coopereluroperi, et incipiat caiholici tribuunt ei loco Apostoliquo Yalerianjisrii-:
    exercere ad merilum quodsuperno semine concepit ad tilur, velleadjacetmilii, perficereautem bonumiionin--
    sludium; de sua habens mutabiiitalesi deficit, de gra- venio. Non pauci enim, nec ignobiles, ea verba acci-
    tim opittilaiione si proficii. Qum opiiulaiioper innu- piunt de velleitate peccatoris ex nuda natuva operan--
    meros modos, sira occullos,sive manifestos, omnibus tis, quse illi adjacet, id est, juxta eum languida et"°^
    ,adltibetur: et quod amullis refulatur, ipsorum eslne- rQ prostrata jacet, quasi infirma, nisi gratia accedat, et
    quiliw; quod aulem a mullis suscipilur, el gratim est voluntati efiicaciamad perficieudum conferat. Aiunt
    divinm,et volunialis humanw. Quod antem supposita ergo DD. prsedictiApostolumin se iransfigurasseper-
    excitatione hoininisnon libera, conseusus liber gratiae sonam peccatoris gratiae robore destituti atque ge-
    iJUnon liberaesubjunctus priusralione sit ab homine, menlis : quod natuvaliter adbonum suspivet, illudque
    juxla Prosperum, quam a gratia, prout actu coeffi- inefficaciler velit sub ea ralione sub qua objicilur iUi;
    ciente, declarant quse subdit in calce capitis : boc in et spiculo naturse Iuminiet voluntati appelenli com-
    primis agere gratiam, ui in eo quem vocat, primam mensum est: sed iUud veUelangueat, et jaceat, nec
    sibi recepiricemet [amulamdonorumsuorum prwparat valeat ad bonum Chrisliaiiura assurgere, nisi gratia '
    voluntalem.Nam virlusnolenliumnulla esl. Annititur, perficiens accedat, qua indebilus vigor voluntati im-
    inquam, gratia praeveniens, ut voluntatem exhibito mittatur, sicque bouuro perducatur adeflectum. Quam
    consensu libero ad gratisecooperantis admissionemet interpretationem Apostolieleganlef persequitur Nicol. •
    dona ulteriora deducat; quod sine eo consensu reli- Govrani, Rom. vn. Diei ergo similiter potest, Valeria-
    quus progressus in salulis negotio plane iiitercluda- num in eo deprimere factum humanuni, ac conari
    tur, ac proinde ratione prunus sit post graliam proe- persuadere ut qui glorialur in Dominoglorietur, quod
    venientem. Non dissimilia petere Hcet ex Richardo quamvis ex liaturae viribus habeamus imperfectam
    Viclorino, lib. m de Contempl. c. 16. aliquam et inefficacemboni volitionem, et eatenus
    15. Subjiciolertiam Valeriani inlerpretationem ca- noslrum sit velle, tamen Dei solius sit perficere, id
    tholicam, simulque duas hacienus traditas illustro ex est, efficere in nobis aliquid sicut oportel. Nam iUud
    Ausebno, seu potius Hervseoin c i ad Philipp., ad siquidem velle quod ex nobis babemus, plane nihili
    illud, Qui cmpil in vobis opus bonum,ipse perficiet. D ] ducendum est in negotio salutis, ac ne remote qui-
    Qnem locum exponit hac ecpbrasi: Deprecor Deum dem disponit ad gratiam et justificalionem. Divinum
    pro vobis, confidenshoc ipsum de bonilate ejus, quia autem munus sive prima gvatia excitans, ae deind»
    ipsequi per prwvenienlemgraliam cwpit in vobis opus cooperans, perficit quod delineatum et utcumque in-
    bonum,per subsequenlemet cooperantemperficietillud, cboatum fuerat, per illam, naturalem et Janguidam
    dans perseverantiamusquein diem Jesu Chrisli; id est boni volitionem. Non quod gratia et illa volitio per-
    usque ad extremum diem vitwuniuscujusque,quando tineantad eumdem ordinem; sed quod gratia habeat
    anima de corporeegrediens, prwsenlalur ante tribunal se ut formans ruditatem et potentialitatem illam na-
    Christi judicanda. Cooperandoin nobis, Deus perficit turalem, et eatenus dici possit perficere negotium sa-
    quodoperandoincipil, quoniamipse ut velimusopera- lutis, quod imperfecta illa volilio non potuit consum-
    tur incipiens,qui volentibuscooperulurperficiens.Nam mare. Quo ipso sensu, gratia dicitur perficere natu-
    ul velimus,sine nobis operatur; cumautem volumus,et ram, quam sustoUit ad ordinemdiversum. Et S. Ber-
    sic volumus ul faciamus, nobiscum cooperatur. His nardus, sermone in Ramis Palmarum nuper addilo,
    verbis, et duse jam propositoe Valeriani interpreta- cujus initium est, Redeinptor^noster,fere in fine, ait
    tiones continentur, el tertia subindicatur. Nunc prima bona naturaeinchoari ex gratiacfeatrice, augeri vero
    quidem traditur, cum dicitur, Dei esse perficere quod et pevficiex gralia salvatrice.
    ex ejus prseventione bene voluimus; perficere, in- 15. Facit ad-rem prasentem distinctio quam pro-
    quam, dando perseverantiam. Secunda vero, cum di- xime laudatus Gorram, II Cor. i, adhibuit, tractanj
    fATHOI,. UI. 2Q
    811 TH. RAYNAUDl APOLOGIAPRO S. VALERIANO. 812
    dubium circa illa verba ejusdem capitis : Non suinus 4A mecum; velle quippe mild adjacet, perficere autem ndh
    mfficienles,etc. Opponit enim in contrarium Glossara invenio. Veile quod bonum esl non possum, nisi tu
    Ezech. u^ quseait initium bonsevoluntatis esse ex no- velis; necquodvolo possum, nisi tua potentia mecon-
    bis, quod Glossoe diclum ita enodat: Duplex est ini- forlet; et quod possum aliquando nolo, nisi tua volun-
    tium: quoddam ndturale, scilicet inclinalio naturalis tas fiat sicut in cwlo etin terra. Et quod volo et pos-
    el aclualis ab bonum,et hoc est ex nobis; quoddamfor- sum,ignoro, nisi tua sapientia me illustret. Ltsi etiam
    male, quod est pars boni operis, et hoc esia Deo. lloc sciam quandoque votens, quandoqiie valens, itri-
    posterius iniliuro prse priori cui supervenit, vocat perfecta et vacua transit sapientia mea, nisi ad-
    formale, tamquam periiciens et actuans poteniiali- juvet vera sapienlia, tua. Et mox: Dicebam, Hoc
    tatem pribris inilH, quod materiale idcirco appellat. faciam, illud perficidm; nec hoc, nec illud faciebam.
    Hanc ipsam distinctionem et interpretationem facile Aderat volunlas, noh (acultas. Aderat facultas, non
    est Valeriano accommodare, dicendp admitti ab eo aderat voluntas; quoniam de meis viribus confidebam.
    voljtionem naturalein ex nobis, tamquam materiale Nunc aulem confiteor libi, DomineDeus meus, Pater
    boni initium, quod nullo modo ad gratiam disponat, cwli et ierrw, quia rion in (ortiludine sua roborabilur
    ac ne congrue quidem eam impetret; perfectionem vir, ut non glorietur anle te stulta prwsumptio omnis
    tamen boni illius initU haluralis, quoe spla conferl ad carnis. Non est eniin liominis vetle quod possil, aut
    salutem, non homini, sed Deo auctori gratiae assi- posse quod velit, vel scire quod velil etpossit, sed potius
    gnari. Et mullo sane crudius est dicere initiuin salutis arle gressus hominis dirigunlur; iilorum, inquam, non
    esse exnobis,perfectionemexDeo, quod Glossa supra a se, sed a te, dirigi se confilentur.Hxe et alia eo loco,
    dixit, quanicum Valeriano dicere, nostrum esse velle, ,, quibus non modo infirmitas bumana ad volendum bo-
    Dei vero perficere. Ergo quam inlerpretaiiPneni du- B num per nudas lialiirae vires, sed efiam ad perseve=-
    riofibus illis verbis damus, par est bis molUofibus randum cum graliaeisuppetiis, quoe ad volendum suf-
    non fecerunt, perspicue exprimitur; alludendo ad propo-
    • 16.negare.
    Polerat quinta interpretatio addi, quaeinsinua- situm Aposiob. locum, eo quem protuli sensu intel-
    tur a S. Optato, lib. n contra Parmenianum, ubi ait lectum. .
    nostrum esse velle et currerC, Dci aulem perlicere, 3. Posteriorvero;interpretatio eum locum ita ac-
    id est imperfectiones tollere, et homini in plerisque cipit, ut sensus sit, VoUtionemboni naturalem a nobis
    semper deficienli succurrere, quia ipse solus est per- esse; perfectionem autem boni, sive exsecutioriem
    fectus, nosautem omnessemiperfectisuihus, quantum- dispositionis illius qua perducendi sumus ad salutem,
    vis bene et sancte curramus. Verba Optati infra jam inde a prima volitione ad supernaturale bonum
    adducam, c, 9, ex quibus hsec interpretatio melius quomodolibet dispoijente ad verticem usque glorise
    depreliendetur. Nec pauca etiani pro ea Ulustranda adeptse, esse a Deo iisque auxUiis quibus naturam ad
    exstant apud S. Hieronymurri Ub. i conira Pelag., ubi hujusmodi bona ordinis superioris sustollit. Quse in-
    lale prosequitur, quamvis omnes velimus bonum ple- terpretalio non caret fundamento aUquOiu voce per-
    niim et justiliam apprehcndere, proprium tamen esse ficiendi, quse in Scripturis, cum agitur de negolio sa-
    Cbristi soiius esse perfectum. lutis, idem sonat quod exseculionem et operationem,
    ! CAPUT VHI. ut notavlt Adamus (vel potius ut ad Adami condisci-
    Vdleriarius mOduintoauendi Scripturarum amulatus, pulum lego in proefaiione ad librum Hesselii de factp
    adeo male nolalus. Nectarii) Jnannes Hesselius in c n ad Philipp., ad
    dique P illud-.Qwi operatur, hi;pyS>v,innobis vellc elperficere,
    1. Satis superque, ul existimo, depJJlsa sunt quse 8D&LV v.cdhcpytiv, ubi verbum quod paulo antc intef?
    pro Seniipelagiani nota Valeriano inurenda proferri pres vulgatus vertit operqtur, illico vertit perficere. Ut
    vel suspiciosissifflopoterant. Nunc ut nilelaValeriani proinde idera sit juxia hanc interpretationem, ac si
    magis pfodatur, eo praesertim postremo loco qui Apostolus dixisset eo loco quent yersamus : Per na-
    maxime Jubricus censebatur, juvat ostendere eum turam nudam et ex me habeo aliquam boni volunta-
    ipsum loquendi modum, qui in Yaleriano offensionem tem prorsus iuutilem ad salutem: ut autem bonum
    criminatori movit, aliosque plane simUes, in Scfip- illud, ad quod intra inferiorem ordjnem concipiendum
    tufis receptos esse, ut proinde injuria notetuf erforis, et ulcumque volendum ex nie feror, exsequar defacto
    ob usurpatam locutionem quam Spiritus sanctus scrip- sicut ad salutem oportet, hoc non habeo nisi per
    tori canonico suggessit, nisi aliundc coiistaret detor- graliam. ....
    queri ab eo germanmn Scripturae sensum, de more 4. Harum loci ApostoU interpretationum, prior
    Bectariorum oranium; qiiod in praesenti hon habet mihi videtur aplior, | eamque S. Thomas approbavit
    locum, quaiidoquidem nihil Valeriano opposilum est et Catbarinus aliique recentiores; planeque videluf
    quod conunode dcpulsum atque enodatum non eam amplexus Valerianus, hunc AposloU locum usur-
    luerit. pans. NUiUominusad Yaleriani institutum perinde est
    2. Militat ergo in prirais pro Valeriano locus Apo- utramvis Apostoli interpretalionem amplectamur; et
    Stoji Rom. TO,quem ipsemet aUegavit: Velle adjacet juxla utramvis Valerianus, qui ioculionem Apostoli
    mihi, perficere aulem bonumnon invenio, Hujus loci usurpavit, pronunliandus est ab errore immunis.
    variae interprctationes passim apud interpretes pro- Propositum erat Vaieriano ostendere bominem in
    fitant: sed duse quas ibi D. Tbomas retuHt sunt maxi- D salutis negotio debere tumorem ponere, et in Domino
    me accommodatse. Alterarii ita Apostolus accipit, ut non in se gloriari, ad quod utervis Ule sensus verbo-
    gensus sit, volitionem boni, sicut opof tet, esse libe- rum ApostoU a Valeriane usurpatorum est accom-
    ram homini per gratiam adjuto, quamyis ulterior modatissimus. Nam qui polest tumori esse reliquus
    gralia exigatur ad perseverantiam a Deo exspectanda, locus, in tanta humanorum studiorum, quamvis recte
    qui idcirco perlicere dicatur, quod nostra electio, ta- et ex gratiaeauxilio initorum, vaciUatione et IfagiU-
    metsi per gratiam concepta, ad consummationem non tate ? Quse item superbiae maleria iUi suppetit, qui
    perduceret, ep quod diflicultas superveniret extrin- norit omnem fortitudlnem suam esse faviUam stupae,
    secus; et, ut iUaadeessent, fastidium quod naturaliier et quidquid naturalibus suis virUius potest, nullius
    obrepit ex jugi conflictu et nisu contra torrentem, plane esse ad salutem momenti, atque adeo quidquid
    disturbct plerumque consilia opthna, et anterius vo- est in ordine gratise, a Deo esse? Multum sane per
    luntatis propositum frangat. omnem modum, ait Richard. Victor. Jib. m de Con-
    i Expressit id egregie, usurpans hunc ipsum locum templ. cap. 23, animus tam ad dilectionem Dei, quam
    Apostoli, auctor Soliloquiorum perperam S. Augu- ad sui contemptttm proficit, cum plane agnoscitquam
    Btino ascriptoruro, cum sint 66 revera S. Anselmi, perse nihil possit. Quam admiranda illius gratia, pjer
    saltem maxima ex parte. Ita ergo loquitur c. 4 : Do- quam ita operatur in nobis omnia opera noslra, ut sint
    mine, si vis potes me salvare, eao autem etsi vellem, tam suaquamnoslra,dona suaetmerilanostra. ,_
    po» possem. Maqna est muttituao miseriarum mearum , Urget msigniter hcc humilitalis incentivumS.Gre-'
    813 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 814
    gof., xxii MoraJ. c. 10, tractans illud, Si oscuiattisA . sed aliud quidem in nostra, aliud veroin Deisitutn est
    suriiriianumtneUmofe meo, quod pefinde esse ait, ac poieslate. Nam uloptima quwqueetigamus, velimus, et
    si dixissetJob : Ego mea opera tamquammeanon pro- agerecontendamus,bmnemqueoperamexantlemus, no~
    fero, quia auclorissui gratiatn nequre convincitur,quis- stri est arbilrii. Vt auiem ad exitum ea perducamus,
    qttisstbi liibuil quodoperulur. Et idcirco praemiserat neque intercidere sinamus, utque ad finem recle facto-
    sanclos esse ab hujusmodi faslu alienissimos, quia rumperveniamus, id vero cmlestisest gralim. Partiius
    probe liorunl quid ex se, quid ex Deo liabeant, et enim^estnobiscurnvirtutemDeutj et neque rem totam hx
    quidquidiuse boni inspiciunl,immorlalisgraliwcogno- nostrasilamessevotuitpoleslate, ne in superbiumeffer-
    scutit donum; eique deaccepto munere debilores fiurit, remur; neque toium sibi ipse sumpsity ne nos inertim
    quiet prwveniendodedit eis botmmvellc, qitod nokie- deddmus:sed exiguumquidlaboribusnostrisrelinquens,
    raiit, el subsequeiidoconcessitbomimposseqtwd voiunt. majorem partem ipse conficit. Et infra : Hoc igitur est
    Vnde bene perJoannem diciiur: Adoraveritnivivenlein qttod ait proplteta, [eiicemexitum refum in polestate
    ihswcula swculorttin,tniilenlescoronassuas ante thro- noslra silumnon esse, verumub auxilio pendere divirio;
    iwin Domini,ttl ad illum referantgloriam luudis; a quo ulautem eligamus, innobis et in aibitrio nosirositum
    sesciuni viresaccepissecertaminis. Ideni iiiiinilies ih- est. Hunc esse gennanum prophetaesensum^plufibus
    culcriiS, Augusiinus; iioiiiinatimquelib. de: Corrept. reliqua homilia confirmat : eam pfoesertim vanaiii
    ci Gratia c. 12, ct in ps. LVIII, sub iinem.-Et boc excusationem prsecludens; quse ex eo a quibusdam
    ipsum Aposlolus verbis allegatis infigere voluilj nec duci posse videbatur, quod non sit homini vilio ver-
    aliitd iniendii aul dixit -Valerianus,Proindeque quis- tendura, si non agat; cum ejus lantum frierit velle et
    quis ci liegoliuni ex hac parte facessit, videat ne . eligere, Dei autem sit ad exitum perducefe. Frivolam
    coilemarietc Apostoluni appeial. ;. „; •" esse eam excusationeni inde deinpnstrat S. Chryso-
    5. Geminunibuic Scripiurseloco observat S. Tho - slomus, quod fierinoh possilulsi nos voliterimus,ele-
    mas, Roin. vn lect., esse illifm aliuni ex c. xvi Pro- gerimus,acstatueriinus, Deusrios derelinquaUSiisntnt
    vcrb. Cor liominisdisponitviam suam, sed Dominiesl eos qui nolunt horiatur, el consuliteis ut velint el sta-
    diriyere qressus ejus. Perinde eniiit esse censet D. tuant, mullo magis eos qui uitro eligenlhoifderelinquet.
    Tliomas dicere honiinera viam suam disponere, et, ut Ex ltis satis supefqueiiquet quomodp locus Jeremioa
    paulo ante ibideindiciluf, proeparare aniniam; acdi- et ad purgandum Valerianumconfefat, et cum propo-
    cere, hominis esse velle, Dei aulem perlicere. Sicut,, sito Sapienlis loco, querii item e re pfsesenti esse
    crgo locutio iila sapientis, hominis esl viamsuam dis- ostendimus, non collidalur. ; - j
    ponere, el anitnam suam prwparare; Domini autem 7. Iiteumdemsensum adducitibidem S; Chrysbsto-'
    eslgressus ejus dirigere (sive utlegit.D. Auguslinus jnus celebrem locum ex c ix ad Rom^ quo iteih.
    seculus GrsecuiiJlextum, a Deo antem responsio lin- abusosqui segnitiei suaeScripturas obtendebant, ini- j
    gum, nempeinternae, sive consensus conslans et per- tio memoravefat. Nori est volenlis, nequeturtentis,
    feclus ad finem usque) casta omniiio est, quippe a sed miserentisest Dei. Revera tamen euiii locum ciiin ,
    Spirilu sancto suggesla, abest a Seraipelagianoerrore libertate cohaerere,etiamsi prodat hominis esse velle
    quam longissiriie; ita illa alia locutio quam Valeria- et currefe, Dei vero mlsereri atque pefficere, ita tle-
    nus.usurpavit, omninosaita est et calbolica : quando monstrat S. Chrysostomus post discussum Jeremioa
    quidcm, judice D. Thoma, utraque sub dissimilivo- locum aUegatUm: Siniile illud esl etiam : Non volentis
    cum conice, eodem sensu fela est. Abulebantur qui- nequecurrentis, sed miserentis est Dei. Et qiiam ob
    dem Semipelagiani ea cordis dispositione et animae(Q causam curro, iriquis, vel quam ob causam Volo, nisi
    pi"oeparaiioneliomini per Salomonerii concessa, in- iola res in meosil arbitrio sita ? Otriimirum dumvis el
    deque inferebanl initium salutis, sivebonam volunta- dum curris, divinum auxiliutri et benevolentiam iibi
    lein esse liomini a seipso; perfectionem autem et concilies, sic ut te ddjuvet, et riianum porrigat, atque
    coiisummationemnegolii salutis, esse a Deo gratise ud finem usque perduCat. Si enim hbc sustuleris, et
    auelore, ut relert S. August., lib. n conlra duas currere simul et velle desieris, neque munuth porriget
    epist. Pelag. cap. 8. Tamensimensnon laeva fuisset, Deus, sed et ipse abscedet. Vride autem idCoristdt?
    facile deprehendissent hominem quidem praeparare Audi quid dicat Jefusalem. Qubties volui corigregare
    cor, HOTI lumensine adjulorio Dei qui langil cor, ut D. filibs tuos et noluisli? Ecce relinquelur dOihusvestrd
    Auguslinus loco allegalo recte disserit. deserta. Vides quoniam illi noluerunt, quo pacto etiam
    67 "• QubdSaloiiioiieo loco tradidit, non ihfifma- Deusetabscessil?Propterea nobismtoqueopusest ut veli-
    vit Jereniias c 10, verbis illis : Scio, Domine, quia mus curramus, quo Deum noois eiiam conciliernus.
    nonesl hoininis via ejits, nec viri esi, ut ambuletzt di- Vult igituf liomo et cUrrit, auctore Apostolo, idque
    rigalgressus suos. QuamJereiniaeseriteiiliamS: Chry- plane hominis est, tametsi divinitus antea tacli atque
    sostomus, iritegra homilia de ea egfegie discussit: praeventi.NUiilominiisenimnisi lubefet, rieque vellet,
    pracfatus eam suo tempore ubiquecircumferri solitam neque curreret, et tamen negotii feUx exitus atque
    in domibus, in foris, in pagis, in urbibus, inierra, peffectio exspectanda est a Deo misefente, cujus pro-
    in tnari, ininsulis, ct quocumtfuelecontuleris.Nec pau- pterea esse dicitur perficere quod nds ex ejus inspi-
    cos aconiiuni ex suavissimoflore legentes, mtulisse raiione voluerimus et elegeriraus. Ut ergo demonstret
    ex ea nihil in noslra poiestate situnt esse. Quod S. , quod sola gralia opitulans exprimalur, ait hoc pertt-
    Clirys. idcirco ab eis factimt refert, quod rion inspe- D. nere ad designandumquam nihil sit omne quod exbi-
    cta totius^capitis textura ac serie, abreptis temere bemus ad salutem prseperfectione et consummatiohe
    paucis vefHisa reliquo contexlu truricalis atque avul- coelitus adveniente et promovente conatus nostros
    sis, in absurdos el a Scriptoris mente alienos sensus in irritum alioqui cessuros. Non sufficit,inqiiit, ad
    dctorquereniprOplietaeseiiteiitiani: quod esse pleris- perficiendum salulemsola voluntas huriiana, nec i3o-
    que inepliendi et errandi originem,^raviter queritiir. neus esl mortalis cursusad consequenddcmlesliaelad
    liaque non inlirmarl a Jeremia quod a Salomone tra- capiendam palmam supernw vocatioriisDei, riisi hac,
    ditum fetuflmus, ex eo confirmat S. Chrysost. quod ipsa voluntas noslra bona, promptuhiqUeproposilurii,
    co ipsoJocoproplielaipsi liomini gressus suos tribuat, et quwcumqueilla in vobis esse potesl industria ,di-
    et esse ejUsviam quam init agnoscat; quod non di- vino vel juvetur vel muriiatur aiixilio. Et ideo valde
    cerei siipsa in ejus potestate non esset. Praeterquam converiienterdicit apostolus, quia non volerilisneque
    qnod subdit illicopropheta suppUcesad Deum preces, currentis, sed miserentis est Dei; queritadmodum si di-
    ut dignelur modum adbUiere suppUcio : cui iocus catnus de agricultura illud quod scriplum est : Ego
    profecto ripn esset, nisi cor hominis disponeret viam plantavi; Apollorigavit; sed Deus increriieritumdeiiu
    suam, ut Sapiens aflirmabat.Sic complanata difficul- Ita nequequi planlat est aliquid, iiequequi rigat,'seA
    tate ex eo loco nata, ejusdem loci gefmanuih sensum qitiincrementumdat Deus.Sictit efgo eum bOriosatque,
    profertS. €hrysostomus his verbis : Quoddicit, hanc uberes (ructus ad perfectatn maluritatemprdtuWsegei;
    tenlentiam Itabet. Non totumesl in nostra polestale ; nemovie et convenienterdicet quiafruclus istps aaricola,
    815 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 816
    a Deo (atebitur prwstitos; ita etiam noslra A est apud S. Hieronymum in eap. n Ecclesiastae, ad ,
    fecit, sednon
    perfeclio quidemnobis cessantibuset otiosis effici- illud : Nonestbonum homiiii, etc Quod aliterdicitur: \
    tur,nec lamen consummatioejus nobis, sed Deo, qui Deum, quia homo voluit, consummationemet perfe- .-
    est prima et prmcipua causa operis, ascribilur. Et post ctionem apponere; et exspectasse Dominumut mise- ]
    inulta concludit: In nostro vitmcursu, a nobis quidem reretur noslri, quse est Isaiae locutio cap. xxx; aut
    dependendusesl labor, et sludium alque induslria ad- hominem praeparasse Dominocor suum, quod facere
    hibenda; laboris vero noslri fructus a Deo speranda monemur I Reg. m; vel denique hominem praevenire
    estsalus. Sic expensus locus Aposlolibelle consentit in maturitale et clamare, ul dicitur ps. cxvm. Sicut
    cum loco quem purgamus in Valeriano. ergo has locutiones, a Spirilu sancto suggestas cano-
    8. Attexo locum ex psalmo octogesimo, quein nicis scriptoribus, nerno erroris notaverit, aut gratise
    D. Augusliuus, 1. u contra duas Epistolas cap. 7, ait divinoeillum bominis accessumet liberam appropin-
    geminurn esse illius quem ex cap. xvi Proverb. jam quatiouem praevenienti conlrarias dixerit, cum cer-
    protuhmus : Cor hominisdisponit viam suam, sed Do- tum sit praeventionem divinam Us locis non expres-
    mini est dirigere gressuscjus. Nempe illum psalmi lo- sain, non idcirco in eis negari, sed subintelligi; ita
    cuin : Dilata os luutn, et impteboiliud. Quaeverba exi- locutio quam in Valeriano purgamus, quandoquidem
    Stimat idem siguiiicare ac Ula quie ex Sapiente Pro- illis affinisaut etiam genuina est quoad sensura, eadem
    verb. xvi retuHinus, et vidimus in ea recidere quaeex benigna interpretatione donari sine incommodo po-
    Apostolo prirauni proposita et a Yaleriano usuvpata tuit, vel eliam debuit, non autem in invidiam
    sunt: ut proinde quia quae eadem sunt Unilerlio, in- vocari.
    ter se quoque sunt eadem, fatendum sit ontnia ista " Haecad gustum aliquem ex Scripturis praebendum
    loca eoiiemrecidere. Eoigitur psalnii octogesimiloco, sufficere in praeseutia existimo, ut constet quam iii-
    iribuitur homini oris apertio et dilatatio, Deo autem firma sit Valeriani criminatio; qua ex parte maxime
    ejus impletio. Non quod Deus ipse non aperiat os et fervet.
    labia cordis nostri (aperire enim dicitur Exodi iv, ut CAPUTIX.
    notavit S. August. q. 9 in Exod., et Fulgent. 1. de Cum Valeriano gravissimi Patres mque causa
    Praedest. et Grat. c 11), sed quod nos ipsi divinitus caderent.
    6_i prseventi, ita inchoemus leituram negotii justi-
    iicationis, ut Deus-graliam pro gratia repoiiens, et 1.Nulla rationepotest liquidiusdeprehendiquam va-
    novo gratiae beneficio anteriorem gratiam emnulans, na fueritValerianiquoadSemipelagianismumcrimiiia-
    accedat cousummator boni quod nos pro fragililate tio, quamsioslendero gravissimosPatresquorumdoc-
    nostra, et lant mullis rentoris, ipsaque operis sublimi- trinaesinceritas ambiguanon sit, eodemplai:e modoci-
    tate pvoepedienle,nott auduxissemusad perfectionem,, tra querelam locutos esse quo loculus est Valerianus
    nisi Oivinitusaccessisset uovregratioerobur, necessa- eo loco in quo maxime sit via ad impingenduraei Se-
    rium ad implendum et perseverandum. Hoc sensu, mipelagianismum : nempequodixit nostrum esse velte,
    nos sumus qui divinitus tacti et proeventicor lubentes Dei vero pcrficere; nam cseteranemo non videt quam
    Deo apetimus; ipse vero pevconsensum a nobis libere sint inania. Non proferam quoscumque possem Pa-
    praestiiuni subinlians, nobisque ad ipsum appropin- tres, sed seleclos quosdam : ac ne ex his quidem om-
    quantibus, appropinquans, ut uicilur Jacobi iv, implet nia ad hoc institutum facientia coacervabo, sed libabo
    os aperlunt, dirigit gressus hominis qui cor suum dumtaxat qusedamsingularia, et ita shnilia iis quaein
    disposuit ac prseparavit animam, perficit atque con- n Valeriano culpantur, ut non sit ovumovo similius, aut
    suinmat quaelenuitas nostra recte voluit, sed perficere gultaguttae. Quantiautem apud prudentemquemcum-
    nequivisset. Quod est Ulud plenum et perfectum gra- que theologum in gratiaenegotio esse debeat Patrum
    tiaedonum quod Deusdare dicilur applicato per con- sensus, quamque temperate agendum sit in iis impro-
    seusum arbitrio, sicque aperlo cordis sinu, ut elegan- bandis quaePatres lusurparint circa illud, quantumvis
    ter in hunc modunt tvadit auctov Scaloe pavadisi, c nonnihil lubrica aut ambigua videantur, res ipsa lo-
    10, tom. IX August.: Quid prodesl homini, si per me- quitur, et docent illa S. Fulgentii lib. i de Verit.
    ditaiiones qumagenda sunt videat, nisi orationis auxilio Praedest. c 15 : Dignutn esi ut in singulis quibusque
    ei Dei gralia ad ea oblinenda convalescat? Omne (in- sentenliis in quibus nubilo cujusquumobscuritalis am-
    quit) datum oplimumet omne donum perfeclum desur- bigimus, sanctorum Palrum definitionibushmreamus,
    sum est descendensa Deo in hominem, sine quo nihil quos prmveniensmisericordiaDei gralis illuminavitul
    possumusfucere, sed ipse in nobis facil opera, non ta- crederent, et sequens instruxit spiritualiier ut do-
    men omninosine nobis: cooperatoresquidemDeisumus, cerent.
    sicul dicilAposlolus; vult siquidemDeusut eum oremus 2. Primus in aciem prodeat Origenes, cujus catho-
    el ul ei udvenienlxet prwsiolanti ad osiiutn aperiamus licissimam de gratia sentenliam, cum ex aliispleris-
    sinum volunlatisnoslrw, et ei conscntiamus.Hunc con- que locis petere licet, tum disertissime ex 1.vn contra
    sensum exigebal a Samarilana, quando dicebat : Voca Celsum pag. 414,coI. 1, non secus ac Valerianus
    virum luum. Vototibi infunderegralium, tu applica libe- scripsit bora. 12 in Num., ad illud, Profecti a puteo,
    rum arbiirium. Sicut tamen eam applicalionem arbi- veniunt in Mathaniam. Nam prseter caetera quae in
    trii tamquam dispositionem subsequilur infusio gratiae banc sententiam luculenter disputat, ait: A Matha-
    sanctilicaiitis; ila cordis aperilionem per cousen- D niam venimusin Nahaliel, quod interprelatur EXDEO.
    sum liberum, et illam nostram supernaluralem aditio- Quid EXDEO? Posleaquumoblulerimusnos quw ex no-
    nem ad Deum, autecessil praeventio mere gratuita, et bis sunt, venimusad hoc ul consequamurea quw ex
    pulsatio homini non libera : ita velle illud nostrum, Deosunl. Cumenim fidem nostram tt affeclumobtule-
    quo veluli rudimento per nos posito Deus perficiens rimusei, tunc et ipselargilur nobis dicersa dona Spiri-
    et consummator accedit, inde orlmn habet unde per- tus sancti, de quibus dicit Aposlolus, Otnnia autem ex
    iecliouera; quia nisi Deus non cogitantibus, multoque Deosunt. Fidem et affectumvocat ibi Origenes libe-
    minus volentibus praesto fuisset, excitans et praemo- rum voluntatis assensum, ad cooperandum Deo soUi-
    •vens, non exsurrexisset velle nostrum, quod per citanti nos ad bonum, ut ex proxime antecedentibus
    Deum perfici posset. liquet. Atque ita locus iste Origenisplane recidit in
    9. Nec aliler accipiendus est ille aliuslocus apud locum qui apud Valerianum visus est morbosus. Idem
    Psaltem : Accediiead Deum, etilltiminamini. Et alius Orig., liom. 24 in eumdeut librum, ruculenter in eam-
    apud Jacobunt: AppropinqualeDeo, el ipse appropin- dem sententiam disserit, circa illud, Homo quicumque
    quabit vobis. Appropinquare enim nobis dicilur Deus, voverit; et praeter tselera, ait: Vultergo a nobispriut
    cum praemissohominis accessu, et disposilionibusli- aliquidaccipere Deus, etila nobis aliquid ipse largiri;
    heris, subjungit quod suunt est, et eatenus bominem ul dona sua et munera, merentibus, et non immerito,
    in tenebris illuc usque versatum illuminat, homine largiri videatur. Declarat autem id quod Deusper nos
    illuminante sibi lumen scientiae proprio arbitrio, ut praemittipostulal. esse volunlariam 60 recensionem
    817 TH. RAYNAUDIAPOLOGIA PRO S. YALERIANO. 818
    *um geroitu ad Deum, et conversionem ad cor, quae A initium salutis Deo tribuit. Ait enim post pleraque
    conversio itaper nos praemittitur ulterioribus Dei do- in eam sentenliara : Ne igitur exislimes te in virtute
    nis, ut tamen proeveniamur anterius. prwvenisse Dominum, secundum eum qui dicit, Ipte
    Multo gravioris auctoritatis est S. Hilarius, Latinm, est qui operatur in nobis et velleet perficere pro bona
    Ut S. Hieronymus scite dixit, eloquenliw Rhodanus, voluntate. Statim vero subdit quoesiiuni et responsio-
    cnjus doetrinoesincerissimae, et undecumque errori- nem , qua res de qua agimus luculenter exponilur.
    ^bns liberae, locuples testimonium perhibet idem Hie- Interrogatio haec est: Quid igitur prmcipit Deus ho-
    'ronymus ad Lsetamscribens. Hilarius igitur in psalm. mini facere ? sequitur responsio : Antea diximus
    exviu, litterae nun, ad Hlud, Hmreditate acquisivi, promptitudinem animi hominemhabere a natura, quam
    etc, ita loquitur: Ne quod a multis dici smpe solet quoque Deus requiril. Prmcipit igitur ut primum co-
    rationis aliquam habeat auctoritatem, cum asseruni gnoscal, et cum cognovildiligat, et voluntale incumbat.
    yroprium Dei munus esse ut quis in Dei rebus atque Vt aulem exerceatur mens, aut laborem tolerel, aut
    operibus versetur, excusantes infidelitatem suam quod, opus aliquod perficiat, gratia Domini largitur volentiet
    icessanteerga se Dei voluntate, maneanl infideles: est credenti. Voluntas ergo hominis est velul adjutorium
    quidem in fide manendi a Deo munus, sed incipiendi a natura insilum; absente vero voluntate, neque ipse
    a nobis orige est. Et voluntas nostra hocproprium ex Deus quidpiam operatur, quamvis possil, propter libe-
    $e habere debet, ut velit Deus incipienti crementum ram nimirum arbilrii libertatem. Perfectio igitur ope-
    dare; quia consummalionem per se infirmitas noslra risspiritusin voluntateItominis sitaest. Et niox : Ipse
    non oblinel, meritum tamen adipiscendw cottsumma- dicit: Quoiies volui congregare filios tuos, et noluisti ?
    HOnis est ex inilio voluntalis. Corrupte editio ab Ilaque ex hoc credamus quodipse nos congregat, a no-
    Erasmo adornata, verba illa : incipiendi a nobis origo " bis autem soiam requirit voluntatem. Quw vero volun-
    <est, exMbet hoc modo, impediendi a nbbis origo est, tatis erit declaratio, nisi labor spontaneus ? Subdit
    quod cum scopo Hilarii non cohaerere per se liquet, illustrissimam comparationem instrumenli artis et
    et firmatur ex Ulis quae post ea subjiciuntur, ut velit hominis in salutis suse negotio, quod sicut instru-
    Deusincipienti cremenlum dare; et, est exinitio vo- menlum nisi ab artifice citatur manet immolum ; ita
    luntatis, quaeapef te ferunt Ulam priorum vevborum et anima, licet laboret operans quod bonum est, Deum
    lectionem quam dixi. Ut vero leguntur priora Ula in ipsa clam operantem exigat. Similia ex parte habet
    verba, locus Hilarii oeque Valeriano coinmodat ra-- hoiml. 4, post medium. In his oninia conlinentur quae
    tione horum posleriorum, quae ubivis leguntur eo Valeriano vitio vertebantur. Nam et laboris spontanei
    dem modo. Yidentur autem exclusionem gratuitse sive voluntarii meniinitMacarius; et voluntatis quaea
    prseventionis sonare : revera tamen eam praeventio- nobis requifitur, ut Deus in nobis operetur consensum
    nem iiDii excluduni; sed taulnra aperiunt quid bomo liberum : eo quod Deus tanta cum reverenlia liber-
    post divinam prseinolionera debeat de suo ad snlutem tatem nostram disponat, ut quamvis possit, tamen
    conferre, adjuvante Deo. Id quod egregie illustrant ad ejus jura relinenda, nolit nisi volenti largiri gra-
    illa ejusdem Hilarii in eumdem psaimum littera he, tiam qua opus spiritus perficiatur. Nempe hpn primam
    ad illud: Inclina cor metim in lestimonia tua; cum et praevenientem, quam disertissime ante paucas
    eamdem versat difficultatem , unde hominis culpa lineas astruxerat, et explicatissjme etiam agnoscit
    salutem non adipiscenlis, si salus a Deo est. Ontnem, hom. 1 pag. 6, liom. 11 pag. 143, hom. 15pag. 180,
    inqnit, occasionemhujus impiw excusalionisproplteta hom. 26 pag. 345 et 547, et hoin. 29 pag. 388; sed
    submovit. Primum enim cuin oral, conveniensinfirmi- [] cooperantem ad excudendum consensunt Hberum,
    tati sum egit officium; dehhic Dei muneribus humanw quem Deus nobiscum non facit nisi quia volumus.
    devotionis slu.dia connexuit. Cum enim ail : Legem Itaque recte concludit S. Macarius quod quamvis nos
    tnihi slaiue, Domine, viam prmceplorum luorum, quid quidem non prseveniamus Demn in virtutis opere,
    secundum oralionis nostrw humilitatem Dei esset osten- perfeclio lamen operis spiritus (sive quod opus spiri-
    dit. Cumautetn subjccit, Et exquiram eam semper, offi- tuale, ad quod a Deo prseventi et sollicitati surous,
    eium devolionis suw promtllit: et in cwteris quoque ad perfectionem suam coiisummante et perficiente
    utrumque quodam complexu sibi invicem colligavil, Deo pertingat) i». voluntate hominis sita est. A Deo
    cum deduci se in semita poslulavit, et cum idipsuni vo- namque prsestatur ea operis perfeclio, juxta S. Ma-
    luit. Prius enim quw a Deo sunt cum honore prwpo- cariura, sed ad volurttatis bumanse divinitus prae-
    suit, et tunc quw a se pura confessionesubjecit. Orat ventae exigenliam, quamvis ad praeventionem Deus
    igilur ut Deus tribuat. Est ergo a nobis cum oramus non exspectaverit exigentiam voluntalis. Potuit san-
    exordium, ut munus ab eo sit. Dehinc quia de exordio ctus Macarius a magistro suo Anlonio Magno eam
    nostro munus est ejus, ex noslro rursum est utexqui- doctrinam hausisse. Siquidera, retereute sancto
    ratur, et obtineatur, et maneat. En exordium a nobis, Athariasio, c. 15 Vitse n. 55, B. Antonius nostram
    ut munus et consummatio a Deo sil. Sicut ergo S. tantummodo voluntatera in hoc negotio exspectari
    HUarius exordium illud nostrum agnoscens, non confirmabat. 70 Niliil illis, ut putabatur, apud Va-
    evertit quod immediate ante concesserat, dandas lerianum salebris accommodatius proferri potest.
    scUicet esse Deo primas in salulis negotio; ita neque 4. S. Optatus Milevitanus lib. n adversus Parme-
    quotquot similiter aut etiam mollius loquuntur (cu- nianum, post medium : Vos ipsi quisancti et innocen-
    jusmodi revera fuit Valerianus) insimulandi sunl ne- D tesvideriab hominibus vultis, dicile unde esi istasan-
    gatae divinseprseventionis, aut defensi Semipelagia- clilas quam vobis licentius usurpatis. Quam Joannet
    nismi. apostolus profiteri non audet, qui ait: Si dixerimut
    Idem S. Hilar., can. 6 in Matlb., ad illud: Multi quia peccaium non habemus, nos ipsos decipimus, et
    niihi dicent, etc , reprehendit vanos ostentatores veritas in nobis non est. Hocqui dixii, sapienier se ad
    operuin suorum, quasi vero eorum aliquid proprium Dei graliam reservavit. Esl enim Christiuni horriinis
    sil, qum loquuntur aut [aciunt, et non omnia virtus Dei quod bonumest velle,et in Deo quod bene voluerit cur-
    invocata perficiat. Et mox : De nostroigitur est beata rere; sed homini non est datum perficere,utpostspa-
    illa wternitas promerenda; prmslandumque est aliquid tia qum debet homo hnplerej restet uliquid Deo, ubi
    cx proprio, ut bonum velimus, malum omne vitemus. deficienti succurrat, qtiia ipse solus est perfectio, et
    Diserte, bonumvelteex noslro et propriq esse ait, vir- perfectus solus Dei Filius Chtistus; cwteri omnessemi-
    tutem autera Dei invocatam perficere omnia affir- perfectisutnus, quia noslrum eslvelle, nostrumestcur-
    mat, quse est ipsissima sententia Semipelagianismi rere, Dei perficere. Vnde B. Pautus apostolus ait :
    notata in Yaleriano. Quam ergo glossam his Hilarii Neque volentis, neque currentis, sed ad Dei graliam
    verbis aptabit criminator, eamdem Valeriano ac- perlinentis. Nam et a Chrislo Satvatore nostro perfecta
    commodabimus. sanciitas non est data, sedpromissa. Deniauesic ait;
    3. S. Macarius JEgyptius, S. Antonii discipulus, Sancti erilh, quiaet ego sanctus sum, qui solus est san-
    et sequalis S. Hilarii, hom. 57, diserte et perspicue ctus et perfectus. Non dixit: Sancti ESTIS, sed Sancti
    819 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. S20
    ERITISdixit. Vnde est ergo quod vobisperfectam san- A. A frequmter adesse :. hominesvero vtrtutis vh per se non
    cfitqjgm de superbiavindicatis? Fruslra annileret de- sufficit ad vitw formam absolutam extollendos. Nisi
    nionslrare, quam baec consentiant cum iis quae in Dominus mdificaveritdoinumel citsiodieril dvitalem;
    Valeriaho suspecta habcbantur. Nec veropotest S. in vanum laboraverunl qui wdificant eam. Hic pdoce-
    Optati aUcloritas declinari, admittencio ejus lapsuui; murnonesse in mentein inducendum, in humanoslu-
    namS. August. lib. i contra Parmen. c. 3, et lib.m dio lotam silam esse coronam; verum ad Dei volunla-
    de Doclr. Christ. cap. 4, ac Fulgent. lib. n ad Mo- iem referendam spemde fine obtinendo.JlaecNys^enus,
    nim., eura cura laude allegant, tamquara scriptorem admodum consentanee Valeriano. Nam et a: iiobis
    jjsquequaque catbdlicuni. in praemotis pendere agnoscit advocationem Dei ad nos
    .5. S. Cyrillus Hierosol. calce proefationis ad "jadiuvandps, e.t perfectionem a Dep esse, diserle
    Catecheses : Meum est dicere, luum vero agere, Dei statuit.
    mUem perficere. Et catech. 1, cum praemisissetappa- 8. S. Gregorius Namnzenus, cujus ea,,est in do-
    iruisse mysiicarum plantai'um flores, ac desjderium Otrina Chrisliana auctoritas, ut nultus umquam ejus
    suum subjunxisset, ut et fructus perficiatur (utique diclis calumniam inferre prwsumpserit (verba sunt D.
    a Deo) subdit: Liberulis namque est Deus, et pronus Thomaei p. q. Olart. 5), et quem nominati.m Semi-
    ad benejiceiitiam;^xspectal lanlum cujuslibetpropriam pelagianis quoad salutis initium opponit S. August.,
    ^Olunlalem. Propterea subjecit Apostolus, Securidum 1. de Dono Persev, c. 19, ila scribit, ,orat. 51, tra-
    propositum vocalis sanclis. Proposilum cum adest pro- ctans Ulud Christi, sed quibus dalumest, fnultiplicem-
    prium, vocatum te (acit. Quod cxspectari a Deo ait que haereticum aflectum verbis ilUs prave detortis
    propositum nostrum, et voluutalem, iUud ipsum est •* ." subjacentemdepellens : Apfitudhtemquidem aliosaliis
    quod Valerianus dixjt, noslrutn estvelle. Quod autem vel majorem velminorem habere ipse qttoqueconcedo:
    Cyrillus a Dei liberalilale et beneficerilia , posito cwlerum ad perfeciionem adipiscendam, aplitudinem
    assensu nostro atque proposito, perfici desiderat ini- solam minime sufficere contendo. Rationem enimesse
    tia nostra, et fructus ex florihus consequi, agnoscit quw jqinexcilet, ut natura in opus prodeal; qtiemad-
    quod Valerianus aflirmavit. Dei esse perficere. Exspe- modum silex ferro pulsalus, atque ila ferrum fiat. Cum
    Clari porro voluntatem ait Cyrillus , non nudam aut audieris Quibusdatitm esl, adde Volenlibusdatumest,
    ex se initiura dantera humanae saluli, sed proeven- atque iis qui ea animi propensionesunl; etenim cum
    tam, et cum gralia proeoperante cooperantem. Ei illud audis, non esl volcnlis neque currentis, sed mi-
    enim sic subsequenti divinam praevenlionem, ube- ..serentisDei, idem tibi existimandum censeo. Quod sa-
    riora auxilia et perfectio, et omnia bona rependun- Jutis adeptionem ait dari a Deo volentibus, idem est
    tur a muneratore liberalisshno, a quo esse hiimanaa ac si diceret, nostrum esse velle, Dei autem perfi-
    yoluntatis prseventionem splendidissime iradit idem cere. Et tamen quam Jrsec non pugnent cum initio
    .Cyrillus, catech. 16^ agens de Spiritu sancto, -quem salutis ex Deo, liquet ex illis quce statim subjungit,
    Magnum Prwsulem el gratiarum parochum (appella- probans, et ex Apostolo Rom. ix, eruens ipsum quo-
    tione Uligemina qua apud S. Ambr. Hb. i de Spiritu ,que velle nostrum ex Deo esse.
    sancto , vocalur Prwsul benedictionumDei) nostris 9. S. Ambrosius, cui in sincera gratise assertione
    vpjuntatibus afflaniem , et ad orania pietatis opera 71 testimoniuin ssepe perhibet S. ^ugust. ut epist.
    praevenienlem elegantissime descr.ibit. 107. et 1.de Grat. Cbristi c 44, et 1.de DonoPersev.
    6. S. Basilius, i.n cap. vi Isaiae, ad illud : _Quem cap. 8 et 15, et 19, et 25, accommodatissime inrem
    mittam, ita loquitur : Observaet exaclam disciplinam ((_ nostram loquitur serm. 10 in psal. cxvm, ad v. 4:
    ef circumspectamprudenliam dicendi, quw veridicum Moysi dicit Deus: Miserebor cujus misertus fuero, el
    prophetam uddecel, Duobus enim proposiiis sermoni- misericordiam prwstabo, cuimisericordiam prwstitero.
    bus, unica satis[acit responsioiie. Quem mitlutn, et Igilur non est volentis,neqtte currentis, sed misereniis
    quis ibil? Ecce ego sum, mille me. Non jam adjecit, Dei esl. Forte dicas, Ergo non debemusvel velle vel
    BT EGOIBO.Siquidem susceptioislius apostolicwlega- currere. Atqui negligenles .Deus deserere consuevit.
    tionis penes nos sita est, et a nostro pendel arbitrio; Non ergo hoc dicil, sed quid dicat consideremus.Non
    confirmare autem ad perjectioncm, ejus est qui infu- voleniis , neque currenlis hominis perseverantia' est.
    tione gratiw nos corroboral Dei. llaque Isaias per id Non estenimin hominis potestate, sed miserenlis Dei
    qttod liberat el eleclivwerat voluntatis, tvspondit: Ecce -estut possit complerequwcmperit. Vides ab Ambrosio
    eqo sum, mitte tne. Quod autem erat graliw, 'reliquit velle tribui potestati hominis, complere autem sive
    Domino, ul qui propriw conscius infirmitatis non est perficere et perseverare, ascribi Deo. Non plus, aut
    4/msuspolliceri se itunim. Hoc quid aliud, quam quod aliterdicit Valerianus. Est et alius apud S. Ambro-
    Valerianus dixit, noslrum esl velle,Dei perficere? _ium egregius Iocus| in calce epistolae ad Justum (et
    1. Gregorius Nyss., BasiUi Magni fraler, is quem est epist. 65, alias Hb. i, epist. 10): Increnienta, iii-
    omnes Patrum palrem vocanl (ait Epipban. diacon. ,quit, per naturam quw divhii habel graliam muneris,
    in synodo, actio. 6, parlit. 5), libello de scopo Consummationemel perfeciionemDeus dat, id estitla
    Clrrisliani, liberoevoluntatis et graliae necessarium prwslanlissima et divhia Trinitatis natura el substuh-
    nexum egregie tradens, nostrum esse velle, Dei per- tia. Non sumit incremenla pro augmento aut profectu
    ficere, proeclare docet. Multis enim adhortans ad rI rei jam conditse, sed pro initio et prima productione,
    crescendum in sanctitate, et collaborandum spiritui D-et in eum sensum usurpavit paulo aiite illud ApostoU
    gratiae adjuvanli, haec habet praeter caelera : Corpo- iCor. m : Neque quiplantal esl aliquid, iiequequiri-
    ris certe augmentum ad increscendum non in nobis si- -gal, sed qui incrementum dat Deus. Hujusmodi ergo
    iumest; haudquaquam natura ex hominis senlentiaet incrementa sanctorura operum fatetur S. Arabrps.
    tibidine staturam metitur, sed suo ipsiusmetimpetu et esse per naturam, divini habentem gratiam ihuneris.
    necessilate : animi vero in orlus renovalionemodus et Ipsa enini libertas qua agere volumus, el Deum sequi,
    decus, quw spiritus gratia largilur, per ejus qui ac- est magnum plane munus Dei, tametsi nobis cotaper-
    ceptus esl studium, a consilio nostro pendent. Nam tum a natura; cOnsummationemautem el perfectio-
    quanto magis labores pro pietale extendil, tanlo eliam hem Deus dat. Quia supra illud quod nattira spoiitaneo
    triagis animi magtiitudosimul extendilitr; et sempiter- ingenio operatur, utsurgani semina divinitus indita
    Hamvitam atque ineffabilemquw in cmlisest tmtiliam, (tit paulo ante dixerat Ambrosius) id est supra id
    ejusdem spiritus gratia concedil: accipiendi vero mu- quod potest de suo conferre natufa exigitur Dei gra-
    ttera el dignitatem gratia [mendi,ambr per fidemla- tia prseveniens, ratione cujus Deus consummat et
    boribus eblinel. Jam vero ad idem progressm,operum perlicil imperfectum iiostrum : nos, inquam, promo-
    justitia el spiritus gralia, in qua anima_concurrerunt, vet ad ffuges operum supernaturalium, quas ne iu-
    tam beata vita certatim complenl, sed a se invicemdis- xshoaremus quidem per naturam nudam. Hocipsum
    juncta, nuttumanimw emolumenlumexhibent. Etenim est quod Valerianus dixit, nostrum est velle, Dei per-
    Dei gratia in animis qui salutem fugiunt non potest flcere. Non est ovum -ovosimUius.
    821 TH. RAYNAUDlAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 822
    10. S. Chrys., hom. 1 inEpist. ad Hebr., in raor., JA Vereor autem ne alicui minus provide fecisse vi-
    jta loquilur : Oportet nos eligere_primum quw bona dear, qui ad Yalevianuin expurgandum, ejusque do-
    tunt, et lunc Deus quw sua sunt inlroducil. N.onanle- ctTinam liberam Semipelagisinismopraestandam, ad-
    cedil noslras voluntales, ne nostrum tmdalw arbilrium ducam Chrysostpmum, queui tetra hac fuligine obli-
    tibentm.Cum autem nos elegerimus,muttam lunc nobis tum, immo Cassiano discipulo erroris auctorem
    affert auxilialionem. Et mox : Noslrum eligere lan- fuisse, tentavil jam olim Thomas BfadUafdinuslib. II
    tum esl et velle, Dei aulem efficere, et ad perfeclionem de Causa Dei cap. 11, et recenijofum non nemo, ut
    perducere. Idem sonant quae habet ioni.17 in Joan., Anianus prsefai. in boniil. Chrysost. iii Malth. quem
    ad Ulud, ConversusJesus el videns eos sequentes,clc. fefert et approbal Sixtus Seneris. Hb. y Bibl. annot.
    Sic enim scribit : Hinc admoneri possumus, Deum 101 (quamquam apud ipsum Ariianum, ego quidem
    suis in nos beneficiisnoslras non prwvenirevolunlates, nihil lale lego, sed contrarium potius nori obscure
    sed a nobis incipiendum esse.At cum nos prompio pa- deprehendo); Mol. i p. q. 14 art. 1.5 d. 41; Tol. in
    ratoque animo ad suscipiendam grqliam exltibemus, cap. vi Joan. annot. 20; et qui ad oirnies pro Chry-
    iunc mullas nobis pffert salutis occasipnes. Et hom. sostomo excusationes obsurdescit Vasq. I p. d. 89 c
    42 ad pop., tractans Ulud : Ne des (ita enint legit) in 4etd. 91 c 8et9.
    commotioneinpedemtuum.Non dixit, Ne commovearis, Mirabile lamen mihi semper yisum e.st, quod quam
    sed Ne des. Igilur in nobis est dare, non in ulto ultero. calumniani Chrysostomus ab Ipsis 72 Pelagianis non
    Natn si stare velimusstabiles et itnmoli, non commove- est passus, eam a caihoUcispost tot saecula sustineal;
    bimur. Quid igitur? In Deo niltil esl? Omnia quidem • ita ut cum Pelagiani loca Chrysostomi pro suo errore
    in Deo, sed non ita ut liberum in nobisarbitrium viole- de peccato originis tam studiose colligerent, et catho-
    tur. Si igitur in Deo sunl iniqui, cur non accusat? B 3 Ucis opponerent, ul D. Augustirius coniva Julianum
    Proplerea dixi, ne liberum in nobis arbitrium violetur. teslalur in hac tamen parte ila cscculiverint, ut non
    In nobis igitur et in Deo sunt. Oporlel enim nos prius agnoverint errorem, qui apudeura tam creber est,
    eligere bona, et ille sua tuncinducit. Nqstras non prw- juxta doclores allegalos. Quid quod exstant apud
    venit voluntates, ne noslram temeret libertalem. Cum Chrysostomum lam crebroe, tamque ingeminatse zc
    vero nos elegerimus, lunc magnum nobis affert subsi- perspicuse asserliones initii salutis plane gratuiti, ut
    dium. Et hinc extricat dubium ex istis Apostoli ver- omnemplane hujus in eo erroris vel suspicionem abs-
    bis Rora.ix: Non esl volentis,etc, quoevidentur falsa, terganl ? Omitto homiliam de Adam et Eva, quoeex-
    _siet in nobis est salus nostra. Praeler primam enim plicalissinie continet catholicam de gratia doctrinam,
    iUorutn verborum explicationem, quod scilicet Apo- contra Pelagianos eorumque reliquias. Eam, inquam,
    Stolus ea verba ex persona adversarii protulerit ob- homiliam omitto, quia est dubius Cbrysoslomi partus
    jiciendo ac inlerrogando, non asserendo, subdit hanc et (saltem qupad aliqua ex Coelestini epistola ad epi-
    secundam : Dici eliilud potest, quod cujus est atn- scopos Galliseinscrla) suppositiiius.
    plius, totum esse dicit. Nostrum enim esl eligere et Disertissime vero ct" conceplis verbis expressam
    velle, Dei vero expedire el ad exilum adducere. Quo- apud Cltrysostomumproevcnlionemgratuitam, legere
    niam illius itaque plus est, tolum illins esse tesialur, licet in plerisque indubitatis ejus fetibus, ac nomina-
    secundum humanam locutus consuetudinem. Nam et tim bom. 19, et 22, ei 25, et 28, et 58, in Genes.,
    nos ila faciamus. Quale quod dico. Domumwdificulum quibus locis praeviam ct nostras preces aiHeveiientem
    bene videmus,et dicimus totum est arlificis, licet non gratiam aperle admittil; et pulcbre bom. 12 in 1Cor.
    totum ipsius sit, verum el operariorum et Domini qui rj ad illud : Quid Itabesquod non accepisti? et hom. 13
    materiam suppeditavit,aliorumquemultorum. Aliamen ac 44, el 71, in Joan., el hom. 4 de Laud. Pauli, et
    quoniam plus contulit, illius totum esse dicimus; ita hom. 5 in II ad Thessal., achom. 1 et 8 in Episl. ad
    profecto el hic. Et rursum in mulliludine, ubi multi Philip. el Jueulenlei in ps. CXLIII,ad illud : Domine,
    sunt, omnesesse dicimus; ubi pauci, neminem.Ita et quid est homoqaia innotuisli ei?et homil. 70in Matlh.,
    Paulus a'il: Non volentis, neque currenlis, sed mise- ad illud : Exicite inplaleas, ubi ad diligenliain no-
    renlis esi Dei. Dei veromagna hic fucit. Vnum quidem siram peiiinere statuit tantum quoesubsequuntur vo-
    ne extollamur. Sive currus, sive (esiines, inquit, ne cationem ex gralia faciam et mere liberaliter collatam.
    tuum esseputes meritum. Nisi namquesupernutn asse- HomUia quoque 24 in epist. ad Hebr., cum dixisset
    quaris (avorem,omnia nequidquam.Tatnen clantm est, observalionem maiidatorum pluris esse debere Chri-
    quod optatumassequeris,quandiu curres, quandiu voles. stiano quam miracula, rationem reddit,quod miracula
    Non hocitaque dixit, quod in vanum currimus, sed qttod quidem sint pura Dei muuera, observalio autem man-
    in vanum currimus, si totutn nostrum esse pulemus, datoruni, post Dei donum, etiam nostri sit studii. En
    nisi Deo pltis assignemus.Nec enim tolum Deussuum Dei aonum, id est posi proeventionem divinam.
    esse voluit, ne sine causa nos coronare videalur; neque Sosi!amde gratia comitante, eo ipso quod comitans est,
    rursus tiostrum, ne in arrogantiam dilaberemur. Nam non diceretur proprie ac vere, quod post Dei donum
    si minoremhabentes parlem alium sapimus, quid si to- nostri sil studii bene agere. Egregie item hom. 28 in
    iius auctores essemus? Tandem post multa, tractans Ep. ad Heb. ad illud : Aspicienlesin auciorem fidei.
    iUud : Latjatnini, mundi esloie, el si (uerint peccata: Plane vero divinam praeveritionemtradit illustrissime
    vestra sicut purpura, sicul nivem dealbabo, ita enim le- ac.explicatissime, hom. 83 in Mallh., ad Ulud : Ante-
    git, subdit: Vides quod priores nosipsospporict mun- D . quam gallus canlel.
    dare, et tum Deusemundal. Cum enim dixisset prius : Quare merito pro Chrysostomo a caluronia hac in
    Lavamini, mundi estote, tunc subdidil : Ego deal- parte purgando cerlaiit Hierem. Conslantinop. in
    babo. Cens. Orient. Eccl. 18; Driedo c. 4 Concord., ih me-
    Locum ex hom. 32 OperisImperfecti, a DD.Thoma dio; Bellarro. lib. vi de Gral. et Lib. Arbit. c. 6;
    et Bonavent. allegatum tamquam Chrysost., supra Fons. vi Melaph. c. 2, q. 5, sect. 10;Suar. 1. n de
    jam protuU c. 7. Est et alius pulcherrimus locus hom. Prsedest. c. 8; Justin., in c. u ad Philip., ad illud :
    de septem Machabseis; est n. 44 tom. I Grsecol.Ibi Deus est qui operatur, et alUplerique. Immo Domini-
    Deus ita loquens inducitur : Non talis agonoiheia ego cus Soto, in c. i ad Rom., ad illud, Qui prwdestina-
    sum, ul certaminisexilum in aliqua certantium virtute lus est, Chrysostomi in hoc puncto criminatores,
    conslituam, sed ipse assislo luclantibus, et auxilium impietatis, Driedo autem, loco ootato, magnw impu-
    prwbeo, et manum prwbeo alhletis meis. Et quod est dentiw, damnat. Itaque de sana hac in parle Cbryso-
    proprii arbUrii liberlate suscipiunt de bonmvoluntatis stomi doctrina, non videtur dubitanduin. Ac proinde
    ajfectu, ut pro legibusmeiset nomine meo dimicent, id quam explicalionem adductis ex ep locis cpncedimus,
    in victoriam ipsis procedere, mei esl auxilii. SimiHa eamdem uni simili loco apud Valerianum negare non
    alibi apud Chrysostomum non semel leguntur, quae est sequum.
    plane simUiasiint us quae in Valeriano insimulantur 11. S. Isidorus Pelus. Chrysostomi discipulus, lib.
    erroris. iv, epist. 171, ita scribit : Non solum ea quw non
    823 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 824
    tunt in nostra potestate, ut lu vir sapiens arbitraris; A J ut initia volunlatis in nobis sint, et perfectionema Do-
    ted ea quoquequorum nos sumus domini, si non ma- mino consequamur. Non est enim voleiitis, neque cuf-
    gna auxilii copia nobis a divina Providenlia adveniat, renlis, sed misereniisDei. Atlamenet velteet currcre,
    non poterimus ad perfeclum finem exitumque perdu- ttostri arbitrii est. Et lib. n in Jovin.: Sicut in bonis
    cere. Ader.ilaulem id prwslo omninoiis Itominibusqtti operibusperfector est Deus, non estenim volentis,neque
    absque lergiversatione ac prwtextu utlo ea quw penes currenlis, sed miserentisDei ct adjuvantis ut pervenire
    se sunt inferunt, nihitqueeorum quw ad iltud impetran- valeamusad calcem; sic in malis alquepeccalis, semina
    dum conducere videntur prwtermillunt. Priora verba nostra sunt incenliva et perfeclio diaboli. Idem in epi-
    aperte ferunt, Dei esse perficere; posteriora autem, slola ad Theodosium et alios anacboretas, agens de
    nostrum esse velle. At ne baecvolitio viribus naturae studio evadendi e saeculitenebris per supernaturales
    ab eo ascribi censeatur, audi quse subjicit : Nam di- actus, ail: Et ante dixeram prmsens, et nunc per lil-
    viua Providentia quw non volenles excitat, et Itortatur teras votumindicare non cesso, quod mens mea omni
    ul velinl; projeclo eos quivolunt, omniaque faciunt et ad id studium cupiditale rapiatur. Nunc vestrum est,
    sollicite agunt, omnino in ipsum prwclare factorumsub- ut volunlalemsequatureffectus: Meumest, velim; obse-
    vehetfasligium.Etapertissime lib.II, epist. 72:Cognita crationumvestrarumest, ut quodvelitnelpossim.Nempe
    prweunlisdiviniauxilii facullate quisquisvult, et laborat, quia exorabitis mihi auxilium Dei, cujus est perficere.
    alque omnia movet (nequeenim nuda votunlus sufficiij, Quid loco Valeriani magis genuinum? Idem, epist. 8:
    tum addiscit, lum fructum edit, tumsalutem assequilur. Non estvolentis , neque currentis, sed Dei miserenlis.
    Videsisprsetereaibid., epist. 266, etl. m, epist. 271.- Et tamen velle et nolle noslrum est; ipsumque quod
    12. Hilarius diaconus, is quem S. Hieronymus dia noslrum esl, sine Dei miseralione nosirum non est.
    log. adversus Lucifer. orbis Deucalionem, ob indu- i> J Nemo umquam calumniatus est calholico dogmati
    ctura anabaptismum nominavit, in Commentariis in de initio salulis plane gratuilo adversari, cum tam
    Paulum (qui perperam Ambrosio ascribuntur, cum conslanter D. Hieronym. pro gratia pugnet adversus
    sint islius Hilarii, ut notavit vir erudilus in edil. Lo- cjus hostes, perspicueque epist. 8, sub medium, De--
    van. ad Ub. iv divi Auguslini contra duas epist. c 4) inetriadem doceat quomodo accipienda shtt haecqui-
    perspicue prseivit Valeriano ad illud Philip. u : Detts bus dicit nostrum esse veUe, Dei vero perficere :
    esl qui operatur in vobis velle el operari pro bona vo- Velle, inquit, etnolle, nostrum est; ipsum quoquequod
    luntate, sic enim hubet : AposiolusDeum bonoscona- nostrum est, sine Dei miseratione noslrum non est. Et
    tus adjuvare teslatur. Omnem cnim graliam semper in epist. ad Ctesiphon.: Velle et currere meum est,
    reportat ad Deum, ut nostrum sit velle, perficere vero . sed ipsum meum, sine Dei semper auxilio, non erit
    Dei. Nec polest opponi schisma aut etiam baeresis meum. Dicit enim idem Aposlolus, Deus est qui opera-
    hujus Hilarii. Nam quoad negolium gratiae, et quae ad lurin nobis el velleel perficere.
    Pelagiauos spectant, catholice sensit; alioqui S. Au- •14.S. August.,jUb. i Relract. cap. 25, etlib.de
    gustinus, lib. iv contra duas Epist. c. item 4, non Praedest. SS. cap. 3, utrobique, excutiens locum ex
    prolulisset contra Pelagianos locum ex bis Commen- ea quam junior ediderat exposilione quarumdam
    tariis in c. v ad Rom., in explicatione verborunt illo- propositionum Epislolaead Romanos, diserte admittit
    rum : In quo omnes peccarerunt. Et cum allegel hos veve et calbolice dici noslrum esse velie, Dei vero per-
    Commentarios «omine S. Hilarii, non itianis inde de- ficere; quamvis corrigat quod insuper in illis pro-
    sumitur conjectura de Hilarii hujus resipiscenlia et positionibus dixerat nostrum esse credere; quia, non-
    revocatione ad Ecclesiam et usquequaque veram ^Q dum (ut fatelur) bene discussis graliaearcanis, existi-
    fidem. Quod enim S. Augustinus coinmunilale nomi- mabat cum eas propositiones exponeret, actum fidei
    nis deceptus, ascripserit Hilario Piclaviensi hos Com- non esse ex gratia, sed esse naturac fetum. Ilaque
    mentarios, et idcirco eorum auctorem vocaverit; absolute relractat quod in ea expositione dixerat
    sanctum Hilarium, nimis pingue est, et Augustinii prop. 61, noslrum esse quod credimus; quod autem
    nare ac solertia indignum, in tanto styli et scriptio- bonum operamur illius esl qui credenlibusdal Spiritum
    nis discrimine, praesertimque cum S. Augustinus noni sanclum. Admittit autem tamquam catholicum, quod
    jgnorarel ipsummet ConimentariovumiUorumaucto- ibidem addiderat: Noslrum est credere et velle, Dei
    rem in cap. 3 prioris Epislolce ad Timotlt. se Da- autem dare credentibuset volenlibus (acultalem bene
    masi ponlilicis, boc est ipsius prope Augustinii operandi; quia de volilione, tainetsi supernaturali
    aequalemprodere, quod bellecum Ililarii diaconioctate! (qualis ea est quse ad credendum intervcnit) recte
    consentit, non item cum oetate Hilarii Pictaviensis. dicitur quod nostrasit, proplcr urbiirium votuntatis,
    13. S. Hicronymus, cujus degvatiadoclrinam contrai ut ibidem addit: quamvis etiam Dei sit, ratione gra-
    Rufinum de Semipelagianismo suspeclum, approbatt tiae divinae volunlalent proeparantis et roborantis.
    Gelas. c. Suncta Romana, et epistola 7, quae est adI Quatenus autem credere, subslernitur volitioni nostrse,
    episcopos Piceni; item qui dialog. 5 adversus Pelag. per quara inducilur; sicetiam ipsum credere, nostrum
    profitetur se doetrinse divi Auguslini de gratia adboe- est, quia non iit nisi volentibus nobis. Hoc sensu et,
    rere, et vicissim a D. Augijstinopro caiholica doctvi- ut ait, hac regula ser-vata, agnoscit Augustinus locis
    na contra Pelagianos profertur lib. i contva Jul. c. 2,, aUegalis verissime dici noslrum esse velle, Dei vero
    et lib. II, sub finem, ubi de falsisvuraoribus a Pelagio) facnliatem perliciendi sive operandi tribuere.
    jactatis adversus S. Hieronymunt, quasi ei lamquatni D lisdem locis ratum babet valdeque commendat,
    wmulo invidisset; sanclus, inquam, Hieronyinus ilat quod in iisdem propositionibus in 62 dixerat : Cum
    scfibit dialog. 5 contra Pelag.: lloc esto, bdptismum i post vocationemvoluerimus,non sufficilvoluntat nostra
    prmterita donare peccata, non [uiuram servare jusli- et cursus nostei; nisi et Deusvires currentibitsprmbeat,
    tiam, qum labore et industria ac diligentia, et semper> et perducat quo vdcat.Ac deindesubjunxit: Manifestum
    super oinnia Dei ctemenlia cuslodilur, ut nostrum sitt estergo non volentis, neque currentis, sed tniserentis
    rogare, illius tribuere quod rogatur; nostrum inci- Dei esse, quod bene operamur. Omninoverissimumest.
    pere, illius perficere; noslrum offerre quodpossumus, , At boc idem plane est cum sententia quaeapud Vale-
    illius implere quod non possumus. Rursus infva inl rianum insimulabatur erroris. Nam et voluntatem
    eodem dialogo : Vbi tnisericordia et graliu esl, libe- nostram aguoscit Augustinus sive velle nostrura in
    rum ex parte cessat arbilrium, quod in eo tantumi negotio salutis, et huic volitioni accedere insuper vult'
    est, ut velimus alque cupiamus, et placitis tribuamuss perfectionem a Deogratiae auctore et consummatore;
    assensum. Jum in Domini polestale est, ut id quod/ quod unum dixitiValerianus. Proindeque si Valeriani
    cupimus, 73 ^0'' laboramus, ac nititnur, illiuss crimiiiatio subsistat, D. Augustinus, siDeoplacet,
    opeet auxilioimplere valeamus.Idem in c. m Ezech. ad1 Semipelagianismi damnandus erit in eo suo judicio,
    ttlud: El apertii os meum,hrccbabet: Ego, inquil pro- in Retractationibus prodito, circa propositionem ei
    pheta, aperui os meum, quia miiii diciv.mcsi, Aperi oss plane genuinam quae apud Valerianum arguitur et
    tuum et comede.Avertoorc Dominus largitus est cibos,, confinnatur in lib. de Praedest.SS., ubj maximefer-
    825 TH. RAYNAUDI APOLOGIAPRO S. VALERiANO. 826
    vebat exagitatio Semipelagianorum, contra quos liber _. __i.rantis donum, si non inveniat suscipienliseffectum. Et
    iUe extrema D. August. setate ex inslituto scriplus mox: Hoc elaborat divina Providenlia, ul quia consen-
    est. sus crimen intulit perdilo, voluntas merilumconferat
    Ejusdem D. Augustini locus, in q. 68 et 85, lucu- acquisilo , et devotio reparali justitiam reparaloris
    lentus admodum est. St a«is, inquit, magno gemitu et ostendat; ulique dum homini pro bona sua voluniate
    dolore pwnilendimisericordia Dei dignus [uerit, non benigne facit, perficitque et consummal quod liomo
    ipsius est, quisi relinquerelur, interirel; sed miserentis adhibito dumtaxat affecluinchoavefal, conferens quod
    Dei, qui ejus precibus doloribusquesubvenit. Parum est suum esl. Ita enim ferunt quoeretuliinus, sunlque,
    enim velle, nisi Deus misereatur; sed Deus non tnisere- sin minus verbis, at salteni sensti, eadein ctim illis
    tity qui ad pacem vocat, nisi volunlas prwcesseril ad quse apud Valerianum puvgamus. Et ulvorumque sen-
    pacem. Hanc prsecessionemvoluntatis ad pacem Dei, sus est quem toties jam piofero : nenipe liomineni
    non excludere misericordiam Dei pravenienlem, de- divinilus invitatum, prsebere prius ralione assensum,
    clarat ipse S. Augustinus lib. t Retract. cap. 26, locum pulsare, et velle; idque contueiilem Deum cooperari
    propositum recognoscens. Igitur cura voluntatem ad homini, et opus perficere ad quod volunlatem illexit,
    perfectam animsepacem divinitus concedendam prae- . ac ne per ingruenlia discrimina avertalur a recto,
    cedere, pacem autem illam subsequi, idem plane sit providere ccclesles suppelias, quibus voluntas robo-
    ac dicere, nostrum esse velle, Dei vero perficere, in- retur atque fulcialur adversus hoslilcs impetus et in-
    telligit omnino S. Augustinus, velle illi nostro praeire . testinum dissidiunt.
    divinum donum gratuitum, idque non negari, cuni Ne vcro quis Eucberio (si is est homiliaeauclor), ob
    dicitur a npbis sumi exordium lUiere volendi, aut no- JR ^ affiiiitalem cum Hilario Arelalensi, Semipelagianis-
    strum esse veUe. " mum impingat, expendat illa ex hom. 9 quibus bre-
    Suppetit praeterea insignis locus ex D. Augustino vius eantdem doclrinam proponens, aithominem non
    quoest. 9 in Exod., ubi traclans illud Dei adelMoysem: fuisse coiiipellenduni, sed ducendum ad salulem : ut
    Sed nunc vade, tu, et ego aperiam os tuum, insiruam sua voluntate repararetur, qui sua voluntate cccide-
    te qum locuturus es, euntque locum componens cum rat, essetque locus et virtuti et remuneralioni, el id-
    loco psalmi LXXX,quo Deus liorainem invitat ut os circo hominem a Deo non abripi per violenliam, sed
    dilatet et aperial, Deo ipso os dilatalum impleturo, per benevolentiam sollicitari et erudiri in vitaro :
    ita disserit: Saris hic apparet, non tanlum instructio- Quia beitigniias provocanlis eliam merilum dcsiderat
    nem oris, sed ipsnm etiam apertionem, ad Dei volunta- acquiescenlis, et dignanlissimi medici studium in/irmi
    tem et graliam perlinere. Non enim ait : Tu aperi os sui requiril assensiim.Non poicralconcinnius et aper-
    tttum ct ego instruam te, sed utrumque ipse promisil. tius divinam praeventionem testatam dare, sequeSe-
    aperiam el instruam. Alibi autem dicil in psalmo: inipelagianismi tunc inaxime vigentis labe eximere.
    Ditata os tuiun, el udimpleboilltid. Vbi significat in Alius ex Eucherio locus in hanc rem expensione
    Itominevoluntutemuccipiendiquod Deus donal volenli; dignus habetur honiil. 5, ad Monachos, sub finem;
    nt ad voluntatis exordium pertineat, Dilala os tuuni, sic enim scribit praeter caelera : Vbi viderit Deus de-
    ad Dei autem gratiam, et adimpleboillud. En diserle votionem anhni, ardenliorem insinuabit uffeclum, el
    assignalunt voluntati (utique anlecedenter praeventaj quantum nos addiderimus ad sludhtin, tantutn ille ap-
    et concomilanter adjulae) exordium consensus liberi, ponel ad adjulorhtm; quanhtm nos appositerimus ad
    Deo autem adimpletionem. Quod enim ea praivenlio diligenliain, el tanium ille addet ad gloriam. Qui habet
    illudque adjutorium non propOnatur expresse eo Q. ( dabilur illi, et superabundabil. Et alio locodicit: Posui
    psalmi loco, sicut proponilur in aliis verbis ex iv adjutorium supra polenletn. Haeceidem reprehensioni
    Exodi, parum refert, quia quod subticetur, non idcirco patere videri possiml, cui verba apud Valerianum
    negatur. Itaque volunlas, asserente per Psaltem Spb. suspecta. Nam Deuni adjuvare polenieni, et appetere
    ritu sancto, et interprete D. Augusl., supposilis divi- adjutorium adsludium, et affectum insinuare, ubi de-
    nis auxUiisantecedeiitibus et comitanlibus ad manum votioneni viderit, idem sonare videlur quod illa Vale-
    positis, praebet exordium cudendi liberi consensus, riani: noslrum esl velle, Dei perficere. Sensus tamen
    quo vult accipere quod Deus donat volenti. Eo sensus Eucherii est omntno catliolicus, et probe coboeret
    autem exordio posito, factaque per hominem ea cum gratuila prseventione. Nam scopus cjus est, do-
    apertione et dilatalione oris, Deus adimplens sive cere quo plus homo collaboral gratioeDei, eo amplio-
    perficiens non deest. Videsis in eamdem sententiam, rem quccstum facere, magisque semper ac magis
    pbUosophantemegregie Augustinum 74 serm. 7 de ditescere. Ita tamen, ut vciit inilium laboris a Deo
    Verb. Apost., subinitium, ubi, adaccipiendam gratiam praeveniente faclum, cui proplerea loluni laboris
    divinsebonitatis, vult aperiri ab horaine sinura volun- fruclum ac quoastum hominis vull ascribi. Sic enim
    tatis, et hominem monet ut Deus velit eiquod petit paulo ante verba proposila loquilur : Sanctus adltuc
    dare, accommodandam ipsi bomini esse volunlatem sanctificetui; quolidie addainus ad meritn, nec de nobis
    ad accipiendum. Et libro contra Epistolam Funda- aliquid prmsumamtts,qttia Deiesl omnequodpossttmus.
    menti, cap. 1, in ipso fine: Nostrum fuit velle has Et statim post verba qiue antea relulimus tamquam
    partes expelere, Dei est volentibuset petenlibus donare suspecla, ita concludit, apeiie eluens omnent in verbis
    quod bonumest. Haectam genuina sunt iis quaj apud . illis suspicionem : Gralia ergo de gratia nascitur, et
    Valerianum caluniniie patent, ut non videam silne JJ pro[eclus profectibus serviunt, lucrtt lucris, et tnerita
    gutta guttoe similior. merilis lucrum (aciunl; ut quanlo quis plus acqnirerc
    15, EucheriusLugdunensis, autquisquisaliusauctor cmperit, tanto plus conelur el delectetur acquirere, ut
    hontil. 11 dePaschate, perperam Eusebio Emisseno acquisitionis lucrum acquirendi nutrial appelilum.
    inscriptae, respondens percontanti cur Deus salulem Quem ergo catholicum sensunt posleriora et anteriora
    hominis, eo quo perficilur modo sanxerit exsequen- Euclterii verba, inlermediis illis quse Valeriani loco
    dam, non autem jure supremi dominii hominem libe- affinia diximus, aperlc fcrunt, quidni verbis quoque
    rando et obstipum jacentemque subvehendo ad glo- Valeriaui, cum nihil apud eum obslet, aplare liceat?
    riam, haechabet prseter caelera : lniquissimumvidetur 16. S. Dorotheus divinse gratioefreqtiens assertor,
    nt qui ceciderat volunlarius. erigeretur invitus. Vides cui S. Theodorus Sludita, vir et sanclissimuset doctis-
    quia dignantissimi medici studium infirmi sui requirit simus, ac suo tempore fidei in Orientc columen, in
    assensum?Per liberumarbitriumest excepta captivilas; Testamento, num. 4, lestimonium perbibet sinceris-
    per liberumntrsus arbitrium eral restituenda liberlas. simoeac calholicissimaedoctvinsein omnibus scviptis,
    Dominus enim quijanuam reserat, eliam sollicitudinem ita loquitur doctr. 10 n. 2 : Deusillum respicit el liben-
    pulsantis exspectat. Pulsaiilis, inqitam; nam ubi labore ler adjuvat, datque illi quielem,qui viriliter decertut, et
    studuerit reparare quod perdidit, nec damninn rei per- sibi ipsi vim facil. Itaipic nos ipsos, fratres, cogamus,
    ditw, nec [nictum senliet resAlutw. Beneficium non compelianiusque, ac stabile (undamenium jaciamus,
    ymiestcusiodirequi neschdesiderare.Perklitatur mune- velwmsquetandem ^«orf bonum est, Nam eisiperfecti
    887 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 828
    nondumsumus,perfectionemtamenipsam velle,et quod (__ S. Ildephonsus, serm. 1 de Assumpt.initio: Sitnqbit
    honum ,e#t appeiere, principium et fundamentttmest bonavotuntas in affeciu, erit pro certoDei adjutorhtm
    _no.fi/iBsatuiis. Simul ac enimvellecmperimus,cwpimus in proventu.Quid clarius ?QuidYaleriarudictosirnilius?
    'quxUiariteDeo el pugnare. Non deeril qui nos ad pa- Beda in negotio gratise versalissimus, et D-.Augu-
    randat Virlutesadjuvet, modo ipsi decerlemus.Proinde stini studiosissimus, tantum abestut vitium ullumin
    quidam ex PalribUsfrequenlerdicere solebal: Da sah- Valeriani verbis quse excutimus subolfecerit, ut po-
    guinem el accipe spirilum. IIoc est, certa, contehde, tius q. 13, ex varijs quse habentUr tom. VHI,ea pro-
    enitere, el hqbilumprocul dubiovirtutis acquires.In his ferat ex libro Sapientiae.Sic enim scribit : Deus hp-
    verbis, senieiiija quse in Valeriano male audiebat, minem fecit perfectum, et talem sciticelqui possetvelle
    multipliciler cpntinetur. Ut enim Deus hominemre- bonumet non velle. E.t hocestliberum arbitrium, velle
    spiciat, ut Dei adjutorium accedat, utDeus quietem scilicet et nolle absolutum.Hoc est, velle suum liqmi-
    (let, et _d peifectionem pertingere cohtingat; vult nis per naturam <sicdicitur in Sapieniia, Nqstrmm
    Dorotheushomiiiem fundamenlumsuaesalutis jacere, est velle, Dei auiem perficere. Noslrum scilicetper
    et velle ac appetere quod bonura est, cui voHtioni naturam. Et Apostolus : Velle quidem adjacet tnilti
    spondet n.ojidefuturum Deum, et praestito per nos per naluram; sed hoc velle ei hoc bonum depravavil
    sanguine, hoc estsudore etconatu nostro, utipseniet homo peccando, et quasi exstinxit; non tamen om-
    interpretatur doctr. M, contestatur non defofe divi- nino, quia semper remansil in eo aliqua scintilta
    riam gratiara ac spjritum, et subseculuvani perfectio- boni. Et quando Aposlolusdixil, Deits operaiur velle,
    nem ad quam tonriitebamur. SimiUterque doctr. 14: sic non intelligimus, quo modo primum ponat in eo
    Incipe, inquit, forti animo et fide conslantierga Deum. o velle, sed voluntatem,qumin eoesl per naluram depra-
    Vsiendeilii animi tui propositum ac siudium, et adesse vatamel quasi exstinctamsuscitelet reviviscere(aciat.
    ibi procul dubiosentiesauxiliumillius ad recte agendum Sic facimus convenireista duo, quod Scriplura dicit :
    et cum virtule. Nostrum est velle, et quod Aposiolus: Deus operatur
    Haecsiapud S. Dorotheum eadem severitate accipe- vellecumlibero arbilrio.Horumquidemverborumcbr-
    rentuf, qua crimihator accipi vult apud Valerianum, tex, noslrumesl velle,Dei autem perficere,jn libro Sa-
    et sensus esset, conatui ex mera lUiertatisvi naturali pientisenon comparet. Itaque expressum esse a Beda
    humanisque viribus concepto subjnngi Deum opitula- sensum necesse est; fortassis loci filius ex cap. xu,
    tbrem, ea dispositione pellectum, adducentemque ad quo pronunliatur Deum cum magna reverentia nos
    perfectum; male omnino S. Theodorus Studita 75 disponere. Nempe quatenus antecedeuter praeventos
    lestatum Ecclesiasmoriens reliquisset, nihil in S. Do- atque pulsatos cogiiatione et suavitate non Hbera di-
    fothei doctrinis contineri contra rectam et sanam mittit nobis ipsis, nostrumqueliberum velle, sive no-
    fidem. Est enim error exploratus et jam compertus stram ad actum eUcitumconsensus determinationem
    S. Dorothei oevo (hoc est sub annum Christi 560), praestolatur, perfecturus quod illa tulerit. Fortassis
    multoque magis tempore S. Theodori Studitae(id est, expressit locum Ulustrissimumde Libero Arbiirio,
    anno Christi 800), asserere gratiam divinain subjungi ex cap. xv Ecclesiastici, quiliber cum sit sapientialis,
    humanb labori tamquam dispositioni. Itaque sensus interdum appellatur Sapientia. Quidquid vero sit de
    Dorothei is est quem Valeriano similiter loquenti Scripturaeloco, quo Beda propositam scutentiam ex-
    dedimus: nempe homini ex gratia et per gratiam pressam censuit,sufficit in prsesenliaeam Bedaefuisse
    divinitus prsemissamoperauti, ac fundamentum ulte- certam et plane catholicam, cum etiam a Spiritu
    ripf um et uberiorum auxiliorum per bonum usum C sancto dictatam exislimarit. Diserte enim quod prius
    'priorum jacienti, rependi a Deo spiritum; et Deum dixerat haberi in Sapientia, mox subdit haberi iu
    accedere consummatoremoperissuppeditationegratise Scriptura; ut proinde non possit quis existimare Sa-
    largioris ac concessione perseverantioe, quoe homini pientiam a Beda primum memoratum esse librum sa-
    a Deo exspectanda est ultra vocationem. pientis alicujus scriptoris non canonici.
    S. Cregorlus papa, referente S. Zacharia Romauo 17. S. Damascenus, orat. 3de Imag., tradenspri-
    ppntifi,epistola6, adS. BonifaciumMoguntinum(ex- mum genus eorum, quibus potest adoratio deferri,
    stat to'ni'oII Decret. Epist. sum. pontif. el inter Epist. ait eo conlineri sanctos : Qui pro virili confprmes se
    S. Boriifacii pOst 157), hsec verba liabet: Bonum reddiderunt Deo; suamet voluntateet deslinato pro-
    opus sit in votuntaie, et cumDei Udjulorio erit in per- posilo per cohubitanlem et cooperantem Deum; qui
    fectione. Non alium S. Gregoriuin quam Romanum, et vere dii nuncupantur, sed adoptione, non natu-
    allegafi ibi a S. Zacharia, persuasissimum habeo. Ne- ra, etc. Hoc primuma libertate pendetproposili el vo-
    que enim Pont. Rom. scribens, alium Gregorium, sine luntatis. Deindeomni qui certa deliberaiioneel animi
    addito aliquo discriminante adduceret. Praeterquam deslinalione proponit bonum, Deus cooperuturin bo-
    quod foit ille pontifex S. Gregorio addictissimus, num. Idem, 1. u Fid. Ortbod. c 29 : Nqsse oportet
    ejusque DialogosGraecevertit, ut refert Photius. Ubi electionem agendorumin nostra esse poteslate, finem
    is locus apudS. Gregorium Magnum legeretur, haesi autem bonumin Dei cooperationemjuste cpoperanteiis
    alias ainbiguus. Nam Joca duo S. Gregorii quibus ea qui recta conscienlia bonum eligunt, secundutnprm-
    vefbacontinefinOiatSerariusin scholiis adS. Boni- scientiam ejus. Quem interpres verlit finembpnorutri,
    facii Epistolas, nihil tale fevera continent. Sed post- aeque vertere pqlerat, aut etiam debebat perfectio-
    ea deprehendi eumlocum haberihom. 21 inEvang., D nem. Neque enim eo Damasc loco potest sermo esse
    sub initium. Et quamvis is locus nuUibiapud S. Gre- de causa finali, ut per se patet. Vox autem Graeca
    gorium occurferet, indubietamenhabendus esset ger- zilos quam ibi adhibet Damascenus, non causam tan-
    manus S. Gregorii, quiadefldeS. Zacbarisepontifi- tum iinalem, sed alia etiam multa sighificat; inlerque
    cis in allegando S. Gregorii loco, dubilare non Jicet. ea perfectionem,ut notavit, qui de vocis iUiys polyo-
    Et quamvis aliquis perfricte auderet diffileriea verba nymia agit, Stobseus in Eclogis etbicis capite 3, ini-
    esse S. Gregorii, solaS. Zachariae pontificis auctori- tio. Idcirco addens nuptias Dorice dici TS),OJ,vel
    tas ad plenam eorum indemnitatem satis superque quod juventutem perficiant, vel quod virum mulieri
    esse posset. Itaque locus aUegatus duorum sanctis- socialum perficiant; qua ratione pronubam Junonem
    simorum pontificum auctorilate communitur. Hinc perfectam dictam observat. Ilaque aperte Damasce-
    quanta tutela accedat Valeriano, qui non aliud dixit nus idipsum ait quod Valerianus, nostrumesse velle
    quam hi fldei magistri, nihil atthtet exponere. In epi- et eligere, Dex perficere.
    stola 41)Hormisdsepapae, quse est ad Anastasiam et Marcus eremita, tractatu de Paradiso, interroga-
    Palmatiam (est 34 lri tom. I Epist. Decretal.), in hu- tione ultkna : Jubet Deusut homoimprimiscegnoscat,
    jus Pontiflcis epistolarum serie, habentur verba, loco et, cum cognoverit,amet ac voluntatem depromat. Vt
    proxune citato valde affinia. Hsec nimirum : Bonce autemmens exercealur, laboremperferal, aut opus ali-
    votuntatisstudium divinw temper comitatur prosperi- quod perficiat, gratia Domini largilur voteniiel cre-
    taHteffectut. denti. Quare voluntashominisest velut auxitmm a na-
    829. TH, RAYNAUDlAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 830
    turainsilum, qua absente ne Dejis quidemquidpiamAitudilio quseyjjcjitionemassectari videtur pos^posita
    bperatur, tametsifacullate non careat, quodfit obar- ,ab Ulisest vplitioni. Quasi vpjitip vp.cationemadvo-
    bifriihumaniliberiatem.Igiluroperisper(ectiO,Dei:Vo- cet autimpetret; ut dlxit eliam'^. i^b|3psvlib';'i;:;|_
    luntasautem,/wmi«is.NonestopusMarci et Yalefiani Cain cap. 8, agens de yopatidne Zacnaei,qhejnait
    verba conferre, tam genuina sunt, immp'tam:eadem. "impetrasse ut ypcafeturi fjuse .iii'jiltp^ufipra^ttf jis
    Tantum opponipotest hunc. qupque Marcum' admp- "ex^arte aUquasimi^ibU^
    ium.morbosumcenseri. Hocego quoad aiiariuncifon "apud Valerianunj. In nPrUmergp aiictor.uiJilobijtip-
    excutio. In hoc lameri puncto plane sanus est. Nam nipus, vel[e,qupdjacitu.r (,amqu.a.m"funda)(n,ei.)tum pri-
    idii S. MacariumhomU."37fere exscripsit, iri yerbis mum totiussubstructipuis ujterip'ri5;iipri psjtita^^prj-
    iTuse76 antepostremainhanciriterfPgatioriemhaben- inum, qui.ndiyinre mptipni aotefip;ri;ex .qUapfpdu-
    tur, aperte tradidit gloriam praevenientem. Nuh\- cium pst inaedificetilr; '.s'eJji'';tanjt^:"'.^i]Citur pfius
    quam,inqiiil,existimesteprwv'eriiiseDominum in vir- et
    "fespectu diyiuaegrafiacxopperantjs, reliquipfp-
    tttte, excjus seritentia qui dicit: Ipse est qui operatur gressus cpnsequentis :'est auteiri .plane;ppsterius di-
    in nobiseiveiie eipefficerepro bonuvoluniate. yiria gratia excitante ad yoiendunt,"siye vocatipiie
    18. Strabus Fuldeiisis,in Glossaordinafia in capite quaeripn impetfalur prputorariinioprirnri,^ed tariturii
    mEzech. ad iUud:Et aperuiosrrieum,describertseo prout expressipr yel uberior; autpf out sollicifat ad
    locoS. iHieronymunj,ita scvibit: Apertooje Dominiis ulleriofaoperabona, conriexacuni"pfhnp,,exLdiviria
    cibos largitur : tit initia voluntatisin nobissint, el per- gratia mefe libefaliter eoiicessa, et nuiHs boriisope-
    feclionetnbeatiiudinisaDominoconsequamur.Nonest fibus irapetrala, praeelicito.Ei autem eajtenusprimai
    enim votentis, neque currehtis, sed Dei miserentis. •p volitioni Deus adjungitqUoijisuurii est,;.ei periectio-
    'Velletamen et currere, nostri^st arhilrii. Hoecaperte " nem ltostri illius imtii, neihpe^gfatiaincppperantem
    sunt eadfefficuin ilHsqureleguntuf apud Valeriaiiurri; ac subsequeniem, quibus riosirum iUudfudimentum
    et cum Strabusea apud Hierpnymumlecta sua fece- ex diyina praeventioneTexcitatumcorifoyetur,'et ad
    rit,>satis monstfavitnullumse in eis.errorem subodp- perfeclum adducitur. Quidriilorige inoUiuslocutum
    ratum. Valerianumeodem mpdp .acciperelice^t., equidem
    Theophylactus, qui, ut Hquet ex proefatione ia non video.
    -EvarigeliumMatthoei,et ex Comment. in caput xxn, 20. S. Bernardus, lil). de interiori JDpmocap. 68:
    ad illud: Muitisunt vocati, catholicissimede salutis Poiestatis nostrw est divhiwirispifalioniacquiescere,
    ihitio et gratia praevenienteseiisit. Tamen in capite el qumad salutemnostram pertinent, eligereet seqiu.
    ix ad Romanos,ad illud : Nonest volentis,hsecverba Divinivero triunerisest ut possimusqdipisci quodse-
    habet : Videlurhic liberuniarbilrium tollereAposlo- quendocupimusconsequi. Haec cuiri"senientia,quam
    lus. At iltud non agit: Non quetnadmodumde domp apud ValerianUminate audire yplurit tam genuina
    dicimus: Totumesi arlificis, cumiriierim opus habeat sunt, ut non sitfaciendacbritentio.Hec fefert quod
    maieria,et coopefalbribusipsum adjuvantibus; atla- eodem capite Bernardustam diserte astfuat riecessi-
    irien quia'rei consurnmatioab illo pendet, dicimus: tatem gratiae praevenientis, doceatque nuUani' essp
    Toitimhbcillius, nimirum[abri esi, vel eam domum humanatninduslriamsineDei gratia; et esse in no]>is
    isie faber condidit.Non dissimiliratione et nostravq- libertatemuivel eligarriusvei sequaniur,se4admqne/ile
    luhtate indigetDeus. Aitamenquia ille consumtnatet priiis Deo et invituntead saluiem.^istmqtipd p. Ber-
    -perficit,dictmus,fohim hocDei esl. En Deus, juxta nardus explicite dixit, hoc alii Patres eodeni uiodp4d-
    TheopnylactUm,in negolio salutis consummatel per- fj cuti quoad ppsleriora illa vefba nbii exclusftrimi, sed
    flcit : non accedittameri consummator quin interve- subintellexefunt, ut sscpe ostehdiraus.
    riiat nostra voluntas, qusinon pfsesupposita,non co- Hugo Victofinus, 1. de SpiritUet Anima/jpse enim
    xjperafetur nobis, neque consummaret aut perficeret ceusetur vefus ejus operis pafens); cap. %8,eadein
    salutem riostram. Quid aliud dicit Valerianus? Re- verba qusemiric ex Bernardo descripsujxus.adhibpt
    colatur locus supra, num. 9, adductus ex Chryso- ac proinde in eamdemrem ufgeii potest.Ante utruipT-
    stomihom. 42, adpop., quam Theophylactusaper.te que eodem mbdp locutus estRabanUs lib.;jy de jjui-
    deDoravit, et esse: qiiamjproposuiejus mentem erit verso, c. 10. Omnes, tit supra efiarii, cap. tnuaf.^,
    extra dubium. Jtptabam, profecerunt ex Hb. de'Eccles.. T>"pgmat.
    19. PhflotheusConstantinopol,,prat. intertiajnje- c; 21, cujusauctorfiut Gehijadius,qui prpindeseque
    juniorum DoMnicam, de crucis Adorat., expendens potriisset adduci, si cOnstaret illufl caput;non esse
    tDud Ohfisli": S»quts vull veriire,satis fuse aperii di- alicujus calholicjscriptofis additamentumait Genua-
    Tinumeorisiliuminreliriquendahominipotestate suse dium, yel corrigendum(est ,enirij'de"SeijiipeIagiaaa
    Vbiuutatisin negotio salutis suae, tandemque conclu- filtiginesuspectus), vel explendum.Yidep rae a .-perjj-
    dit-: suromamdjgniiateriiacpretiositatein bonprum, tis ridenduin, si admoneamhuric Gennadiuriiesse il-
    qursenobis Deo obaudiehtibusparata surit, in causa lura MassUiensemqrii sub anrium Clifisti4JJ0floruit,
    esse cur yi tfahendi non simus, prsesertim crim ea hpn auteriiilluin GennadiumScholarium,quiConstan-
    quse accipiuntur cumnecessitate ac vi non diuperse- tihppoUsedit ahte aiinos plus jjJinus ^duceiitos^.sup
    verent. Tuimsubdit: Hac de causa non cogil Christus, anhum scilicetChrisli 1440, et pro EcdesiaJiliproauae
    ted si qttis vult sequi, eumvocat, eumqueadxnittit. Si ilcGrsccseconcordia strehue egltift conciHpTflbi-en-
    volueritis; iriquitj et audieritisme: Prius est velle, et D tirio. Quominustamen id obitef morieresu,pervacuiiiu
    tum demumaudire. Si non voluerimus, neque atidire fion sit, facit peritia criminatofis, apjifl.qu,em.mUJe
    poterimus: omnesenim viriulis et vitii functionesin aijrii tamquam JJ dies unus; etidcirco GepMdiuoi
    votuntdtenostrasitmsurit. Nec aljtef JoarinesXiphi- libri de Eeclesiasticis Dogmatibusauctorepi, vpcat
    linhs item Constaniinopol.patriarcha, orat.de eO- • GerinadiumScholarium.
    dem argumento, usdem prope verbis Jocum illum Rupertus, libro in Josue capile x, traclans explp-
    Isaire adducensad prpppsitofumChristi cousiliorum ratores a Josue missos, sic habet : N.on ergo 'guis-
    illustrationera :jPer Isaiarn,inquit, dicit, Si volueritis quam ullo in hegoiiotatitum de cmleslibuspf/ssumal
    ei audierilisme.Prius enim veileqpprtet ac turit au- prwsidiis, ul non eliam ipse sibi pripi ditsit vigilandq
    dire, ui pro Jioslraparle liberisimus. Ibi enim ex eo prp facullale ingenii, laborando pro porlioiie...virili.
    qnodnolimus,fitul nonaudiqmtis.Sic bmnisbeatitudo Nam sicul minimw fidei est de divinisdubitarepro-
    et pmna dotorumqueperpessiqa rioslra libera potestate missis, sic nimimtemerilalisvel prmsumptioni§eslcm-
    proficisciuir.Uterqueaperte profecit ex Chrysostomo, lestem per miracula prmstolariopeni, otiosesedendo
    orat. de eodem argumeiito. manibuscompositis.Hominisnqmqueestiucipere,Dei
    In horum auctorum dictis quseretuU, non modo dutem perficere.Quid clarius? quid Yaleriani dictis
    rimo loco statuitur velle Jiberum,quod in Valeriano quaein suspicionemvocantur afiinius?Neque tamen
    ocatur in suspicionem,sed etiam, quod durius est, Rupertus umguam Semipelagianisroinotatus, vel
    locatio videtur subjungi liberaevojitioni, quatenus utcumque insimulatusest. Immp expUcatissimeac
    83i TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERlANO. _3_
    creberrime catholicum dogmade perpetua gratiaedi- A j sunt Patrum scripta, quoties Patres intenti in argu-
    Vinaeauxiliatricispraeventioneapud eum est reperire. mentum quod tractant, adjunctumaliquod niinus ex-
    Locumvero in hanc rem totam ipsis solis radiis scri- plicare proponunt; quod esseillis adraodumfrequens,
    ptum legere est libro ejus x de Officiisc 8, ubi quo- _notavit S. Anselmuslib. de Sacram. altaris cap. 13.
    modo et prseventioDei sit necessaria, et tamen no- Nec potest sine gravissima in viros seque doctissimos
    strum sit velle, Deiperlicere, egregie aperit. et sanctissimosinjuria et Ecclesiaeprobro negari il-
    21. Laurentius Justinianus, lib deContemp. mundi lis hsccsive reverenlia sive benignitas.
    -c 3, cum praemisissetnoscendum esse tantum libe- 22. Quod ergo in aliis Palribus necessariofacimus,
    rum arbitrium esse nostrura proprium, caeteraautem quidni in Valeriano seque fiat? Non enim adversus
    sive natuvalia, sive gratuita, esse Dei munera, con- eum militat quod contra Cassianumet Faustum esse
    cludit in hune modum : Virtutes et meritorum cu- vidimus : ut scUicetreclamarint adversus eum Patres
    mulo, et liberiarbitrii assensu creantur, Dei nihilomi- qui per ea tempora vivebant, eranlque probe conscii
    nus cooperantevirtute,qumliberumarbitriumjuvat. En mentis acsensusquo dictum aliquatenus lubricum,et
    liberuin arbitrium ejusquepartum, electionem, bea- inbonam malamve partem flexile, fuerat prolatum.
    tus hic doctorait esse nostrum proprium; Deo autem Itaque idem de Valeriano, quod de tam multis aliis
    tribuit perfectionem per cooperationem gratiam ad- Patribus , simUitervel etiam durius locutis, pronun-
    juvantem, quod plane idem est ac si cum Valeriano tiandum est. Immo quamvis Valerianus non versare-
    dixisset, noslrumesse velle, Dei vero perficere.Et ta- tur in eadem navi cum tam multis aluY^Patribus,
    men fuisse Laurentium Justinianum in negotiogratiae aequumforet sententiamqusein verum aequeacfalsum
    usquequaque sanum et catholicum, patet ex' illo ipso '" sensum potest accipi, interpretari in bonum ac ca-
    capite quodadductum est. Et optime etiam exFasci- tholicum sensum. Ita enim postulat Chrisliana chari-
    culo Amoris c 8, sub finem, et ex lib. de Discipl. et tas, et militas. Et ut Nazianzenus, orat. 8, recte cen-
    Perfect. cap. 25. suit : Non faciie de alio malum suspicalur, qui non
    Non pigebit tot sanctis docloribus sanctam virgi- facile ad tnalum impellitur. Ita neque alienis dictis,
    nem a Deo eruditam sublexere; cumapud Deum, ut praesertimquaeannositate incanuerint, subjacere fal-
    non Judoeusaut Groecus, servus aut liber, ita neque sitatem factle persuadebitur, qui veritatis et sinceri-
    mas aut femina sit. B. Hildegardis, quam sanctus tatis ipse sit amans, nec minus cum aUisagere, quam
    Bernardus , et niulti magni praesules,ipsique etiam agi secum candide velit.
    summi pontifices,propter ccelestemsapientiam, datis CAPUT X.
    ad eam litleris coluerunt, respondens ad quaesliones An
    Wiberti monachi Gemblacensis, aperte agnoscit Dei Valerianus, Suncti titulo, quo jam olim in mss.
    esse perficere bona opera quae nos voluerimus. Sic potitur, exuendus.
    enim habet ad quaestionem, Quid proprium , quid 1. Quod olimiri'suacausaMadaurensisphilosophus,
    commune habeant gratia et liberum arbitrium: Gra- hoc in Valeriani negotio, unius et alterius voculoe
    tia Dei et tiberttmarbitriumlioccommunehabent.quod immutatione dicere licet. Ecquandone vidisti ftam-
    homoin scienlia boni el tnali, utrumque el bonumet mam, slipula exorlatn, claro crepitu, largo [ulgore,
    malum ad operandumeligerepolest : et quod per pro- cito incremento?Sed enimj&muteria levi,caducoin-
    prietatemliberiarbitrii secundumguslumetdesiderium cendio,nullis retiquiis. Hem libi illa accusaliojurgiis
    carriis quwnumquamcoactusdimitterepotesi,elegerit, inita, verbis aucta, argumentisde[ecta, rebus flaccens,
    hoc diaboloadjuvanleperficit,et qttodsecundumvolun-iQ slrepitu vigens,nullis postmquorumarbitrorumsenten-
    latem animmelegerit, hoc gratia Spiritus sancti adju- tiam reliquiiscalumnimpermansura. Nihila me exag-
    vante perficil. En, tiberum arbilriumpoiesteligere qum geratum', nihil oratorie aut cum veritatis vel chari-
    Deo adjuvante perficit; quod ipsum est a Valeriano tatis parcitate dictum , intelligunt qui criminationis
    dictum, nostrum est velle, Dei perficere. Valeriano quoad doctrinam impactaeortum et pro-
    Hsecquseretulimus, et similia qiioeapud Patres oc- gressionem edocti, jus ejus et eventum, inanitatem,
    currunt, ita omnes accipiunt ut gravissimos Patres, inquam, et infirmitatem,ex hac lucubratiunculaoesti-
    hoc est floremecclesiasticoeeruditionis, Semipelagia- mabunt. Nunc tractandum superest alterum crimina-
    nismi non dainnent: sed pro argumento de quo agunt tionis caput supra propositum, spectans ad Sancti
    variis vUs benigne exponant. V. g., ita utvoluerint proenomen.Quainquampoterimus hac in par(e esse
    nostrumesse velle, Dei veroperficere,quatenus divi- breviores, non modo quia criminator unicum ejus
    nitus vocati atque praeventi libere assentimur, cum fundantenlum profert, corruptam Yaleriani doctri-
    po.ssemusnon assenliri, eo quod etiam post vocatio- nam, quod satis hactenus disjecimus; sed etiam quia
    nem , ut expresse dixit Chrysost. hom. 4 de Laud. haeccriminationis pars , non tam ipsum impetit Va-
    Pauli, simus domini consensus noslri; quamvis ad Jerianum, in quem tuendum et purgandum incumbi-
    perttciendum et exsecutioni plane mandandum bo- mus, quam alios qui ei titulum illum detuleruut. Se-
    num propositum , necessaria sit gralia divinitus con- veritas tamen criminatoris, ejusque inre quamacci-
    ferenda. Vel certe ita ul noluerint hominem divinitus pere benigne licuerat charitalis parcitas, hoc quoque
    prscventumprsestare libere Deo consensum, et sic, criminationis caput obiter et in transcursu attingere
    ejus esse velle; Deum aulem homini libere volenti D 1
    suadet.
    cooperandoperficere effectumprimse vocationis.Vel 2. Inde ergo infert criminator, Valerianumperpe-
    prscterea ita ut lantum concedant homini ex se et ex ram et cum fidei catholicae injuria Sancti titulum
    nudis naturseviribus operanti, imperfectam boni vo- proeferre,quod Semipelagianuscum fuerit, veraesan-
    Htionem, quse ne remote quidem disponat ad justi- clitatis, queeextra catholicamfidemnulla est, exper-
    tiam; et idcirco Dei sit egestatem nostram bone- tem fuisse fatendumsit. Quod enim de sui lemporis
    stando perficere in nobis per gratiam, quod num- hoereticisa sancto Irenaeoscriptum est, Hb.iv c. 60,
    quam ex se prsestaret natura. Qui omnes sensus, et sequein omnes quoad pietatem et sanctimoniam in-
    si qui sunt alii supra tacti, exiraunt Patres e calum- torquere licet. Putativum est, et non verilas, omne
    nia, quamvis semper non meminerint gratuitae prse- apud eos. Notayit quidemOrigen.,homil. 7 inEzech.,
    " ventionis, eo quod non id agerent, ut de seipso dixit nibil esse haereticisfamiliarius quam ut per umbran'
    D. Augustinusi Retracl. cap. 9, excusans suum si- sanciitatis simplicibusfucum faciant, idque Augusti-
    leutium, aut cerie parcitatem memorandi graliam in nus, 1.II advers. Litter. Petil. c 18, diaboli et ele-
    librisde Libero Arbitrio, quos ante exortam haeresim clorum ejus organorum proprium esse confirmavit;
    Pelagianain conscripserat. Non, inquam , id agunt tamen qui juxta veram definitionem datam ab Epi-
    Patves, ut ubivis omnia dicant, sed pro subjecla ma- cleto, c. 36 Enchiridii, probitatiset sanclimoniwsimii
    teria quod ad lectoris vel auditoris sedificalionem dumtaxatsitnt, et reipsa eo nomine a Patribus insi-
    confert, hoc proponunt. Reliqua quamvis taceant, gniuntur, nominatimquea sancto Ignatio, epist. 9, et
    non tamen concludunt, Ad hanc iiprmanj exigenda a sanclo Cyprianoepist. ad Jubaianum, facUe pro-
    855 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. $54
    dunt, quaetandem sit illa sanclitas, cujus larvam de- A quam puniendus potiusjudicetur. Hancpro eo decore
    formosissimaeet omnibus modis foedissimsevilae ob- quod Valeriano salvum voluraus, excusalionem nemo
    tendunt. Non secus ae iUeAlexandrinus simius, apud inidoneam censuerit, quircquus aestimator esse velit
    Nyss. Ub. ad Harmonium de Chrisliau. Nomine, ob- iuimanaead labendum fragilitalis, divinseque in nos
    jectis nucibus posuit personara , seque quod erat ex- benignitatis, cum abest obduratio animi in errore
    hibuit. Quare cadit haud dubie hac causaValerianus, queni imprudens adieris, non etiam sciens volensque
    si extra Hdem cathoUcam, quae unica est vera et rctineas.
    Christiana fides, vitam et animam egit. k. At rigidum censorem canae vetustatis, et qui
    Qua ratione sanctus Maximusmonachus et martyr, parcus cbarilatis, summo jure cum ea agere obfirma-
    epistola ad Petrum Hlustrem, contendit titulum san- verit in re de qua aghnus, mouitum velim, consideret
    cti Pyrrho iii haeresimprolapso esse denegandum. A diligenler, ne cum ea benignitatis parcitate injuria,
    cuncla enim, ut ait, ceciditsanctitate, qui ab Ecclesia nec qualicumque, sed irreligiosa et ipsi cajlo infesta
    cdtholica sponteprosiliit. Et addit : Non nisi per piam adjungatur. Quam in rem, recoli velim ex c. 1 quam
    confessionemel orthodoxam fidem , sanctificationem non vanis conjecturis admodum verisimileeiFecerimus,
    recipil, sanctumque vocabulum. Liceat hic profecto 79 hunc esse Valerianum illum , qui ex abbate in
    dicere, quod Fredericus imperator, apud Tagemo- episcopum promotus, ad omnem sanclimoniam (quod
    nem, in expeditione Asiatica legatis imperatoris Con- boebomiUaedocent) commissum sibi populum infor-
    stantinopontani ingessit. (Dominus vester Sanctum mavit, et communicatoriis cum sancto Leone litleris
    se appeliat. MirabiUsestsanctitas quaesauctos viros, frequenter usus, plerisque conciliis catholicis sub-
    honestos, reUgiosos,benigne, utpole fideles nuntios R scripsil, famamque suam ad posteros sin minus splen-
    "
    in osculo pacis exceptos, in quoruni ore non esl in- didam, et quod negari non potest aliquatenus ob-
    ventum mendacium nec iniquitas , subito consuevit scuram, at nullo saltem sinistro rumore aspersam
    incarcerare, et fame ac nuditate usque ad mortem transmisit. Nec enim proditur, vel per conjecturara,
    macerare. Longe faciat a nobis Deus talem sanctita- qui ab omni retro sevo locutus sit de eo verbum ma-
    tem!) Dicere, mquam, simiiiter Uceat, Valeriani Se- lum. Quin eliain sancto fine quievisse, et tabulis ly-
    mipelagianismo supposito;, Apage sanctitatem foeda rinensibus ac Martyrologio monastico stata die 2.
    hoeresicontamiriatam! apage sanctum heereticum! Julii insertum tamquaiB coelitem, iis indiciis astruxi-
    3. Non est tamen pperosum demonstrare quanto- mus, quibus potiora et clariora non sunt, quse vete-
    pere haec accusatio frigeat. Absque vefa enini Ude rum plerisque pacificam servant possessionem tituli
    nuUum esse sauctitati locum, extra controversiam ac decoris, de quo recens Valeriano iis movetur.
    est, ut npn sit opus m locum communem excurrere, Sed quid peranliquum longeque firmissimumpro Va-
    quo sanctam Ecclesiam catholicam, unam et solam ; leriani sanctitate suifragium diutius premo ? Yeteres
    hsereticorumautem spelaea, improbitatis et nequitiae mss. codices, ex Sancli Galli aliisque illustribus bi-
    latibula esse, planum fiat. Illud ergo demonstrandum bliothecis deprompti, Valerianum Cemeliensem ha-
    fuerat, abfuisse Valerianum a vera fide, quae Uli, ut rum homiliarum auctorem, Sanctum diserte indigi-
    evici, non nisi per calumniam et inanem plane su- tant. An non igitur exemplo non bono, nec absque
    spicionem abrogata est. Et ut cum parcissimo chari- teraeritatis periculo, tentatum videri potest a Vale-:
    tatis criminatore Valeriani agam liberaliter, demus riani criminatore, de antiqua possessione dejicere
    saue convictum ab eo fuisse Valerianum Semipela- eum, cujus sanctitatem nullo firmo argumento, nulla
    gianismi, ita ut labis HUusindeclinabiliter et inexcu- ifj vel probabili ratione iuflrmaverit, sola caiigine rerum
    sabiliter compertus habeatur. Equidem quod de Fau- illius, quam sevumaliis tam multis et sanctissimis
    sto et Cassiano quoad gratiae negotium supra retuli; et eruditissimis viris ofludit, injurie praetenta ?
    deque sancto Cypriano quoad baereticorum anaba- 5. Videt leclor quam nttllo negotio,ut Mamerti ver-
    ptismum; desancto ChrysostomoquoadDeiparaeleves bis utar, veritaiis calor (rigentiutn verborumpruinas
    culpas; de sancto Irenaeoquoad MUlenarium; deque liquefaciat; nec necessarium hoc loco esse ad illam
    ahis plerisque viris sanctissimis quoad alias materias aliam in Valerianum macbinre declinalionem confu-
    in confesso est; de Valeriano quoque dici queat er- gere, quoevideri cttipiam posset non intuta. Nempe
    rasse nimirum materialiter et absque pertinacia, non- antiquam praenominishujus communicationem, non
    dumre tuncaperte perEccIesiamdefinita; cumtamen essead prassentem Ecclesiseusumadmittendam. Nunc
    hsereiicumvereque fidei exsortem non faciat assertio enim non nisi plane vindicati, ut cumsancto Cypriano
    falsa, sed contumacia et obfirmatio adversus Eccle- loquar, hoc titulo decorantur : ita ut ne illi ipsi qui-
    siam fidei magistram, juxta insignem Augustini do- dem, quos Ecclesia coelestibushonoribus cum aliqua
    elrinam ad Vincentium Victorem, cujus multos et restrictione prosequitur, Sancti nominentur, sed Beati
    pingues errores retulerat 1. in de Origine Animaec. dumlaxat, quamdiu ea restrictio non amovetur, ea-
    15. Absit, inquit, ut te arbitreris hmcopinando a fide que comperendinalione plenaeac omitimodaesanctita-
    catholica recessisse, quamvisea fidei sint adversa ca- tis eorum iilustralioni procluditur.
    tholicw, si coram Deo, cujus in nultius corde oculus Alium vero olim ad usum eam appellalionem im-
    fallilur, veraciter te dixisse resipiscis, non te tibi ipsi pertiendi vignisse, nemo tam hospes est in Patruin
    esse credttlum; probari ea quw dixeris posse, ac stu- libris aut in ecclesiastica historia ut ignoret. In ipsis
    dere le semperetiam propriamsenlenliam non tueri, si, *) enim Ecclesioecunabulis, Christiani omnes hoc iio-
    improbabilisdetegatur : eo quod libi sil cordi, proprio mine condecorabanlur, ut ex ApostolosoepeHquet, et
    damnalojudicio,melioramagis,etqumsintveriorasecla- excap. IXActorum, ac exillius oeviscriploribus,Igna-
    ri. Iste quippeanimus eliamin dictis per ignorantiam tio preeserlim, qui epist. ad Magnesianos gravissime
    non calholicis,ipsa esl correctionisprwmeaiiationeac adbortalus Christianos ut se dignos exhibeant cogno-
    prmparalionecatholicus. Etl. de Dono Persev. c 21, mento quod acceperunt, adducit in eant reni iUud
    idem Augustinus rationem reddens consilii quo ad Isaiae LXII,quod de Christiano populo accipit, Voca-
    retractanda qusead illud usque tempus scripserat ani- bitur nomine novo, quo Dominus nuncupabit eum, et
    mum appulerat, sibique inter scribenduni errores ali- erit populussanctus. Immo Philo Judseus apostoloruni
    quos excidere potuisse professus, cujusmodi sane sequalis,communem Sanctorumnomenclaluram Chri-
    erat hic ipse, in quo versamur de actu iidei et salu- stianis omnibus aptatam eo tempore vulgo fuisse,
    tis iuitio ex naturae viribus, quem errorem junior et eoniirniare videtur, describens Christianorum insti-
    rerum gfatiae rudis docuerat; Sed interesi, inquit, tuta ac mores sub nomine Essenorum, lib. de Yita
    quantum el in quibus rebus erretur; et quam (ac.ile Supplicum, ut Eusebius, ac Hieronymus auctores,
    quisquecorrigut, vel quanta perlinacia suum de[endere aliique permulti apud Baronium, anno Christi 64, -
    conetur errorem. Bonmquippetpei est homo,sieum sic contendunt. Atque Esseni nomen cum Sancti nomina
    proficientemdies uilimus vitwhujus inveneril, ul adji- idem esse, habetur ex ipsomet Philone lib. Quo.dom-<
    -ciantur ei qum vroficienti defuentnt, et perficiendus nis probus liber, et ex Chrysost. homil. ii in Actaj
    835 TH. RAYNAUDIAPOLOGIAPRO S. VALERIANO. 836
    Itaque pmnes : olim. Cliristiani, sancti audiebant;; A c'i (quidamcodiceslegunt piisshni)tribuisse, aon adu-
    quippe inslitutis, professione, ac capite Christo,, landi siudio, sed pro niore Iionestandi eo lnagniiico {
    sancti, et ad oninem' sanctitafera aspirare obstricti,, tilulo atsviillius principes. Auclius etiani Dionysius ;
    et divinoiobseqnio ac cultui tam multis nominibusi Alexandrinus, apud Euseb. 1.vn Histor. cap. 10, Va-
    mancipati; hoc enim proprie est sanctum esse, juxtai lerianum et Gallienum, eilniicos intperalores Cliri-
    inodum loquendi in Scripturis frequeiilissimum, ut stiano noniini infensissinios, noniinavil Sanctissimos.
    advertit Qrigenes homil. 11 in Levit., qui iiolal: Eam Aposloli haud dubie exeniplo, qui hominem pessimuni
    ob rerii, eiiam muta animalia et vasa minisierii sancta; quod prrefeclura fungeretur, vulgari litulo appellavit
    vocitata, et vesiimentasancia dici, et loca itemquwin Optimitm. Conlra quam hoci-elicosjarii olim factilasse
    urbibus velsub urbibus posila sunt, et sacerdoiibus de- habetur ex sanclo; Chrysoslonio ad illud psalmi xiu ;
    putata.Ex multis quidemariimalibus,primogenilaboum Non est Detts. Sic cniin scvibit. Quilibel liwreiicitsve-
    velpecbrum sanctificari per legem Dominojubentur, el Itcmeniissimusin lempore persecuiwiiis, loquens cunj
    dicttur,Ne faciaiisin eis opus ullumquiaDontinosancia ponlifice,nec eutnvocaiponiificem,nec archiepiscopllm,
    sunl. Supervasisvero, cumin tabernaculo teslimonii,va- nec religiosissimum,nec Sancium. Sed quid? Revereri-
    sa ministerii thuribula, velphiaiw, velcwiera hujusmodi tia lua, sapicnita iua, prudentia lua, jttsiiiia tua, el
    vasd, sancta appellaniur. Super vesiimenlisetiam, stola nomina illi addicil communia,ejusnegaiisauctorilaiem.
    pontificis Adron, el lunica littca, el cmlera hujusmodi Nimivum quia cum aliis, tutn ea iiiaxiine quae iuinc
    vestimenta, sancta diciintui. Hoecet alia bcne mulla ad episcopum episcoporunt reslricia esl Sancliiaiis
    eo loco Ofigenes, lale inferens, tolidem modis Cliri- appellalione, auctoritas ecclesiaslica lucfclicis invisa
    stianutri posse dici Sanclum, et leiieri ad sanctilalem designabalur. Tatidcm defunciosquoque, Sancios^vc-
    aspirafe, quot sriiit genera rerunt inaninialarum, qui- g leribus dictos, docet illud Martialis Hb. xi, epigf.
    bus ob specialem aliquem nexum cum divino cidlu, 30, alias 54 :
    nomen Sariclw tribuitur. Ut planc videas longe altius Dicbene quod sanctopeperitfecuridariiafitp.
    repeteridam esse eam Sanctorum appellalioneni, om-
    nUius olim Christianis tributam, quam linde eani Ubi Raderus : sancti erant veteribus dcfunct'u:Vir»
    duxit PtfmeHtisad lib. n Terlulliani ad Uxorem cap. 1 giHus :
    niim.'- 3;: qui censet eam pfinium pelilam ex loco Salve, sanctd parens,cinefessalveterecepti.
    Apostoli I Corinth. vn, qiio filii Chiistianorum dicun-
    tur Sdiicli. Omnes ergo Christiani Sancti audiebant: Et duodecim. Tabuloe : Hos leilto datos, divos ha-.
    quamvis certum sit, non omnes lunc vitam exegisse benlo. .-
    ad soHdse sanctitatis amussun. Neque tamen idcirco 6. Hanc igitur defeiisionem pro retinendo Sanclt
    quisquarit jure contendat nunc expungendam, 1 quod titulo, Valeriani nomini proefixo,ex usu antiquo qui
    severius in ea appellatione tribuenda agatm hoc tcm- fuit episcopos ea appellatione cohonestaudi, quiusur-
    pore.-. paret, non esset profecto quod a spongia criminato-
    Qliiri etiam nemo sar.ctos Patres criminatur, aut ris mctuerpt. Nant si cfiniinalor de pfsesenti Ecclesioe
    inducta spongia delehdam conlendil delalam quando- usu rem- aeslimans, obduci omnes illos quos dixi thu-
    que apud eos hacreticis auf suspectae(idci bominibus losiu Patrum scriptis, vel conciliorum actis conlen-
    Sancti appellatipnem, sive ralione muneris quod ob- deret, quolics non perspicue vindicalis hominibus
    jbant, siye pb gloriam corifessionis, tameisi labe sub- tribuunlur; noailleridendum se ac exsibilaiidunipru-
    sequente velut infuscatam. Certe divus Augustinus _ denlibus propinafet, non eliani inlenlum asseqtiere-
    Hilariurit diaconum, Luciferianum, nominat Sanctum tur. Atque ila liori incomniode aliquis liiuli-de quo
    Hilarium, quamvis rion constet resipuisse, el ad Ec- agitur indcmnilaii a se prospectunt arbilretur.
    clesiam fevenisse. Frequentissime item Sanctitaiis Non habent saite poliora pro lilulis Saricionifnet
    titulum, hpnofis ergo, iinpendit alloqucns episcopos Beutorum qnibus plerosque non vindicalos condeco-
    fidei Oblaasoe, aut vitlafae,quamdiu edrum causa dcspe- rarunt, nomine pbstrepenle, Joanries abbas Cister-
    rata riori,erat. Sanctus Gregorius, libro vi Regist., ciensis, in eompendio SS. sui insliiuti, Gliryspsiornus
    epist. 6, Jqannein Jejuiiatorem, quein Baron. anno Vander Sterre in Natalibus SS. PracmonslralensiUfn,
    596, in peccatis sriis moiiuuhi op.inaiur, vocat sanctw Molanus in Indiculo SS. Belgii, et in ejus auctario
    merhorim JOannefh. Tilulus imperaloris apud Luil- Arnoldus dc Raisse, Augustinus de Witte in Geriear
    praridum, Ub.i crip. 3, est 5e.7rdfstadov kyi«, domi- logia saiicti Francisci, HiacyiitliUsCbquelus libro de
    natiolud sdncia. S. Cyfillus, 1. ji ihNestorium eap.4, SS. Belgii, ordinis proedicatofum,Ghrysostoriius Heri-
    1
    agriosCttqflod Nestorius ibi adductus dixerat Medos riquez in MenologioCistercieiisi.
    ac Pefsas Isaiaexrii Sanclos appellaii, tametsi impios Ego, ut praemisi, eam defensioneni tairiquam rioh
    et idoldlatras. Nihilominusenini agnoscitdicisajictos, necessariam diniilto : salis superque factufti sequo
    quia sicut segregaium Deo sacrificium, sive itle vilultts cuivis ac prudenli exislimans, si nulla novandi occa-
    essit fbrtdsse, sive ovis, sanclitm.appcllabaiur; ea fa- sioiie suppetenle, cunt nori agalur de eo in tabtilsrs
    tioiteeiiarriprophetica voce, ipsi qttoquesancti suntvo- Ecclcsiasticas referendo, necde ullo novo hoiiofe ei-
    cati, quod divino numine segregati dicatique essent ad dent decernendo, sed de rebus eo quo jainpridem sunt
    Babylbniamcapiendam.Coiistatetiani Alexandrimtlll, •" ,y. loco permitlendis, qualem aiitiquiores voluefunt esse
    "
    in. rescripto ad regem jEthiopurn lircreticum, quod aCnominari, quant auelorcniilium, quemiiuUaacca-
    reiert Bardn. annp Chrisli 1177, in inscriplione, im- satio noxium probavil, et pro quo faciunt Urgentes
    pendisse ei lilulum Sancft'ssimi,.:quoinsigniri ab om- conjecluroe, quas initio dedi, frequeiis prseserlim
    nibus ex regionis usu solebat. In quibusdam manu- conimuriicaiiocuritEcclesiaecapite; in plerisque cori-
    scriptis codicibus sexti concihi Constantinopolitani ciliis calholicis subscriptio; iabularunt Lirinensium
    'istatur Alemaniusad Pbolii HistOriam Arcanain, p. et monastici Martyfologii fulTragium;inolita in codi-
    75, legi Juslinianum b uyioi.;.Sicut in pvajiatione ad cum velustissimorum epigrapbis, tiluli nunc recens
    Canones Trullanos 80 dicitur, T«?0i_f ),»)?;(»;: id conlroversi possessio; cui nullus longissimilemporis
    quod etiam de Theodora Augusta babentPP. sexti praescriptionciiireveritus, iiegptiuin.liactenus faces-
    conc CP. Propudiosam tamen hujus Alectus vitam, sivit post tam niulias, lam variis locis facias Yaleriani
    et Jusiiniani enormia probra a vera sanclitate remo- ediliones, proeter unicum Valeriano in doclfina tam
    tiora, quam coeluraa terra distet, Procopius prodidit parum sequum, et charilalis m eum adeo parcum.
    tfi ea histprja. llera cpnciHiunRoraanuinPalmare dic- Quare quanidiu per Ecclesiam et sapiehteS Hcebit;
    tirni, Theodorico Gothorum regi Ariano, tituluro San- Qui lenet teneaf, possessio valet.
    837 IN S. NICETAMPROLEGOMENA.— P. BRAIDJE PR.EFATIO. , 83*

    SANCTUS MCETAS,

    AQUILEIENSIS EPISCOPUS.

    MONlTUM EDITORIS.
    Quamvis ex Veterum, quae supersunt, de S. Niceta teslimoniis cerlo certius erualur divum
    episcopum scriptorum aliquot auclorem exslitisse, diu lamen illorum edilionem quam sic ap-
    pellari aliquatenus decerel incassum exoplaverat lilteralorunt respublica; nec aliuda tpta
    retroantiquitateadannuml833,rimari polueranferuditipiffiierbrevissimaquffidamfragment^
    necnoh opusculum cui titulus Expositio fidei: libellus eiiim ad virginem lapsdni, S. Nicetal
    lipsanis litierariis accensilus a Petro Braida anno 1810, aequali immo et poliori jure ad
    S. Ambrosium perlinet, eaque de causa inler hujus Patris opera locum a nobis oblinuit fa).
    Tredecim vero circiter abhinc annis eminenlissimo studiosissimoque cardinali Maii quod
    tamdiu erudilorum investigationes effugerat sesc quasi sponle dedil pbv.ium, siquidem
    doclissimo viro iu nonnullos tractatus incidere conligerit, quos in bibliotheca Vaticana,
    cui felicissime praeest, asservalos, non solum firniissima manuscripli fides, sed etiam raliq
    scribendi simul et Ihematis anologia S. Nicetas apertissime vindicant. Maiario igituf lexlui
    in hujus Patris operibus edcndis hasrebimus, quem illuslrabunt Braida? aliunde eiucidafio-
    nes, praecedetque nolitia in S. Nicetam ex Bibliotheca historico-litleraria: Scheenemauni
    deprompta.
    (a) Vide tOrh.XVII nostrse Patrologise col. 367.

    PETRI PR^EFATIO
    BRAlDiE
    OPUSCDLORUM
    IN SUAMBECENSIONEM S. [NICETJJ.

    Quinti Ecclesisesseculi scriptorem et Patrem, vix Aomnibus erepti, edita fuerunt. Pergratum igitur tibi
    nomine tenus, immo ne nomine quidem satis hactenus erit, hsec quse supersunt omnia Niceoeseu Nicelsehu-
    exploratum, sislimus tibi, -optime lector. Hic est Ni- jus uno comprehensa yolumine haberfj, ut series mi-
    ceas seu Nicetas Ecclesise Aquileiensis episcopus, qui norum, ut ita Ioquamur, veterura Patrum,. hujus
    ab anno 454 usque ad annuni 485, ut meliores fe- etiam nostri accessione augeatur; raaxime vero cum
    rant notse, celeberrimam illam Ecclesiamadministra- sperandunt nostra hac setate haud sit,,ut, ppst ulti-
    vit, et qui pastoralis suse sollicitudinis, pietatis simul mam Venetam Andrese Gallandii, nqyse edantur ye-
    atque ingeniimonumenta reliquit, nonnulUs scriplis terum Putrum Bibliothecw, aut ut iam editre novis
    opusculis, quorum scriptores ecclesiastici meminere; lam cito additionum volumiiiibuscrescant.
    sed quorum nonnisi unum et alterum, quod sciamus, Miraberis sane quicumque vel prima fronle yolu-
    ad nos usque pervenit, paucis demptis Fragmentis, men hoc noslrum inspexeris , non exiguse molis li-
    quse veluti ex aliorum naufraglo superfuerunt. brum a nobis conditum pro duobus tantummo.do
    Unum tantummodo ex his opusculis innotuerat eru- opusculis paucisque fragmentis ,• quse veluti opera
    ditis superioris sevi, quod eliam simul prrebuerat dis- omuia Nicetse hujus nostri exhibenius,, Quid vei^o,
    putandi materiam de vero ilUus auctore, quodque inquies, si dare per.itus omnia atque inlegra licuis-?
    propterea modo huic, modo alteri ex praecipuisLali- B set? Verum cum primum subiit animum cogitatio hu-
    liscEcclesisePatribus tributum fuit; licet Niceam seu jus edendi exornandique Nicetse, rem comperimus
    Nicetam quemdam, de quo tamen dubii semper hse- non uno ex capite alese plenam; qusc propterea
    rebant, auctorem iUius esse suspicafentur. Nostra multum operis atque laboris exigeret. Nullus.inpri-
    hac demum suprema setate innotuit alterum sub Ni- mis Aquileiensis episcopus, Niceas seu Nicetas di-
    cetse Aquileiensisepiscopi nomine, quod Romsein ctus, auctor operum quorumcumque ab eruditis ad-
    Ghisiana-bibUothecadeUtuerat, quodque opera emi- mittebatur : et cum Baronius insuis-ad Martyrolo-
    nentissimi Ecclesioe principis atque litterarum om- gium Romanum notationibus Niceain setf Nicetam
    nium ornamenti, Stephani cardinalis Rorgise (heu illuma Gennadio aliisque appellalum Romatianseci-
    quam immature vita functi!), in vulgus elatum fuit: vitatis cpiscopum, et variorum opusculorum aucto-
    nec ita multo post ifagmenta quoque deperditofum rem, habendum esse dixit pro Nicea seu Niceta epi-
    prodierunt, quse in quodam vetuslo codice Palatinse seopo Aquileiensi, eruditi pene omnes, paucis ex-
    Vindobonensis bihliolhecre continebantur, quxque ceptis, veluti agmine facto, in eumdem Baronium in-
    studio clarissimi viri MichaelisDenis ejusdem biblio- surrexerunt, atque cum eo expostularunt de vi apertq
    Ihecse prsefecti, atque itidem paulo prideni Htteris jllata historicis monumentis, Opuscula deinde illa j
    839 .' IN S. NICETAMPROLEGOMENA. .;; 840
    quse Gennadius tribuit Nicere seu Nicetse episcopo }A sito, comrauniter tribuebantur. Multa propterea di-
    civitatis Romatianse,ab eruditis communi prope cal- cere necesse erat, sive quse novam opinionem tue-
    culo tributa fuerunt Nicese seu Nicetse alteri, qui rentur, sivequsevelerem inflrmarent, multisoeeurrere
    quarto desinente et quinlo ineunte sseculo inter Da- tenebamur difdcultatibus veterum eruditorum, atque
    corum barbaram genlem episcopus fuit, quique no- iis maxime, quse nuperrime, una simul cum suis de
    bis prsecipue ex Paulini Nolani, cujus erat amicissi- novo excogitatis, yeluti momenla solidissima opinio-
    mus, testimoniis innotuit : et Romatiana Gennadii nis quam tuebatur, congessit Zabeus in cilala disser-
    aliorumque civilas ab iis habita illa fuit, quse in no- lalione paginaruiri LIin forma quarli, uti aiunt; neque
    va Dacia mediterranea cis Danubiumsita ab antiquis inlerim peculiaris aliqua MichaelisDenis animadver-
    geographis atque scriploribus, voce parum ab ea sio deserenda erat, quse solidissima videri facile po-
    dissimili quam Gennadius usurpavit, Remesiana, aut tuisset. Quid vero,si perpendamus, argumentum boc,
    Romesiana, sive Remissiana appellatur. Quid plura? exiuopia veterum monumentorum, atque ex defectu
    Ut prodiit Patavini seininarii lypis anno 1799 novi- enuniiationum qure clarsesint atque dilucidse, veluti
    ter deteclum Nicetse opuscnlum, et ab ipso Gennadio suapte natura palere potissimum conjecturis; de
    in Romatiano suo episcopo memoratum, quod est de quibus cum senno est, prolixa oratio sit oportet?
    . Symboio, seu Explanalio symboli habila ad Compe- ]B Atque hsec de causa prseeipua cur opus boc nostruni
    tentes; ut prodiit, inquam , hoc opusculum sub no- discretse brevitalis modum quodammodosuperaverit.
    mine beati Nicetse, episcopi Aquileiensis,prout Ghi- Sunt tamen et alia, quse nos ad laxandas veluli
    sianus ferebat codex, clarissimus Micbael Denis, qui habenas currenti calamo impulerunt. Nonnulla nam-.
    tunc Nicetse fragmenta ex aUoVindobonensicodice que varise eruditionis capita occurrebant, quse elsi
    eruebat, scribere non dubilavit se consentire non non penitus nova, novam tamen, ratione rei nostrse,
    posse in TO Aquileiensis, illudque in Ghisiano, non respuerent illustrationem, quam legentibuspu-
    Codice certo ayk\p.«. esse, scribendumque fuisse taremus fortasse non injucundam. Nova etiam qure-
    aut Daciw, aut cii>ifazisRomatianw cum Gen- dam sese obtulere, quse merebantur ex inlegro per-
    nadio, aut Romessianw cum Tabula Peutinge- tractari, ut proposito fieret satis. Res ipsse Aqui-
    riana , aut Vtpecriavnt -rifc Aaxiaj cunt actione leienses, tum quse Ecclesiam respicerent, tumqure
    prima concilii Chalcedonensis lomo IV Conciliorum civitatem et agrum, non uno in loco diligentiam no-
    Labbei editionis Venelsecol. 892, ut videre est vol. stram excilabant; utpote qure alise ad rem noslram
    II, parle m, pag. 2041, operis illius, cui titulus: Co- spectarent, aliseeamdem proxime attingerent, alise
    dices mss. theologici bibtiotltecwPalatinw Vindobo- demum aut novam aut uberiorem requirerent disqui-
    nensis Lalini, aliarumque Occidenlis linguarum. Re- |G sitionem. PrsetereaNicereseu Nicetrenostri opuscula
    censuit MicltaelDenis. Vindobonmunno 1802. Neque atque fragmenta, locuples sunt Thesaurus Eruditio-
    id satis. Paulo namque post vir prscclarus inter no- nis Ecclesiasticse, quo dogmata religionis praecipua
    strates Joannes Prosdocimus Zabeus sacrse theologise asseruntur, quo morum prsecepta tradunlur atque
    doctor, et in regio tunc Venetiarum gymnasio nunc inculcantur, quo pleraque disciplinsecapita illustran-
    vero in regio ibidem lyceo professor, quin adhuc tur. Quis autem hsecin quinti sseculi scriptore ac
    quidquam rescivisset de judicio Michaelis Denis, Patre non perpeiidenda singillatim susciperet, dum
    sponte sua in ejusdem senteutiam ivit, pro qua etiam de eo agere ex instiluto deberet, atque ea edere quse
    dissertationem eruditissimam exaravit, ac Venetis scripta reliquit? Neque minoris profecto halenda
    typis Antonii Rosa aiino 1805pnbliei juris fecit, boc erant quse Nicetam ipsum respiciunt, nomen, genus,
    eidem apposito titulo : Explanationem Symboli, quw patria, setas, res geslse, scripta qure exstanl, qureque
    prodiit Palavii anno MDCCXCIX, tribuendam proba- desiderantur, et alia quse ipsum attingunt; sanctitas
    bilius esse sancto Nicew Dacorum episcopo, qttam quoque, ac cullus; necnon et Doclrinse inlegritas in
    beato Nicetw episcopoAquileiensi, Dissertatio. Vides qrobusdam diceiidi modis , qui fortasse movere ali-
    igitur, optime lector, quantam rem aggressifuerimus; quem possent, Habesigitur, oplime leclor, unde vo-
    vides quot qualesque adversarios, tum nostrse, tum D ; luminis molem, etiam in exiguo sacro penu quod
    superioris retatis, impetere necessario opus fuerit, exhibet, non molesto animo feras: habes etiara unde
    dum propositum esset pro Nicea seu Niceta nostro Dissertalionis nostrse gravitalem simul et materiam
    Aquileiensi scribere, et ita in eadem novum quodam- veluti ex limine inluearis: nunc singula, pro huma-
    modo statuere quinti sseculi scriptorem et Patrem ex nitate tua, benigne lustrato.
    operibus quse alleri, longequeab his regiunibus po-

    NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA IN S. NIC^TAM,


    AUCTORESCHOENEMANNO.
    [Ex Schoen.BiWioth.hist. lilt. Patr. Lat. iom. II.)
    § I. Vila. matiani, qui Niceas audit a Gennadio (u). Genle Da-
    Ita recte scribi videtur nomen episcopi illius Ro- cus fuit et in palria Romalianse civitatis episcopus.
    (a) Variant quavis fere occasione et in omnibus pene mss. nomina, Nicmas, Niceas, Nicelas, Nicc«
    841 NOTITIAHISTORICO-LITfRRARIAIN S. NICETAM. Sl.
    Ex Paulino Nolano novimus, eum, ctun in itinere in A in libris de Poenitentia impugnavit, accedentes, non
    ItaUamfacto Romara transiisset, multorum in se ibi majori jure competere dudum inter eruditos operum
    admirationem traxisse. Tum vero etiara (quod a. 598 ejus censores creditum est. His quoque Bellarminus,
    accidit) Nolam accessit et ad sepulcrum S. Felicis se Possevinus, Riverus et sequiores hujus generis scri-
    contulit, invisitque Paulinum et in ejus animum sane ptores concinunt. Nicetse primus, ni fallor, tribuit
    candidissimumadeo sese insinuavit, ut ille reditum Joannes Baptisla Cotelerius (c), a quo nemo dein-
    ejus in Daciani singulari poemate nunc quoque su- ceps prseter laudalos Maurinos Palres dissensit. Hi
    perslite prosequeretur, quod late insignes mentis at- vero, ut Ambrosio vindicarent, argumenta hrec in
    que anirai ipsius dotes expUcal imprimisque eum ab meditim adduxerunl: scilicel, ut hseresisliotam aver-
    ardore in prsedicando per barbaras, quse Daciam terent, locutiones, qure in illo occurrunt duriores,
    oblinebant, gentes Evangelio exlollit. Neque poterat non alio consilio aiunt esse adhibitas, quam ut ma-
    Nicelas non concedere.amici precibus, quo minus in jorem commissipropudii horrorem incutientes, acrius
    secundo suo ad islas terras accessu (a. 402) apud ad poenilentue opera fontem excitarent, efficerent-
    ipsum iterura subsisleret. Ex Innocenlii I epistolis que ne.vel propria inollitie, vel remissioris cujus-
    patet, eurn a. 414 adhuc in vivis fuisse (a). Cseterum piam doctoris indulgentia, quandoque ab austeritate
    meraoriam ejus valde conturbavit Raronius, diver- B se.melsuscepta revocaretur. lta vero auctorem ipsam
    sura censens Nicetam Dacum, cujus menlio fit in ad pcenitenliam publicam stimulasse, ut simul seter-
    MarlyrologioRomano ad diem 7 Januarii, a Nicsea nas poenas evitandi spe sublevaret. Qiiibus addunt,
    Geunadii Romatianse civitatis episcopo, cujus depo- fuisse quondam Ecclesire morem, ut atrocium quo-
    silio notalur ad diem 22 junii, hunc vero eumdem rumdant criminum reis ne in morte quidem veniam
    esse ratus cum Nicsea Hypodiacono Aquileiensi, qui el reconciliationem concederent, proindeque Aucto-
    a. 458 litleras a Leone M. accepit, per grande tem- rem inter ea crimina et hoc Susannre ilagitium sine
    poris intervallum scilicet ab islo oflicioad episcopi ulla erroris nota referre potuisse. Stylum concedunt
    dignitatem evecto. Quam in rem mirifice se torsit, ut non omnino Ambrosianum esse, nam sanclum prse-
    Romatiansc civitaiis nomine Aquileiam appellatam sulem eliaro ubi orationem adhibeat maxime conci-
    esse demonslraret. Sed hsecomnia vana esse dudum tatam, niinus densis ac brevibus incisis uti. Tum
    viri docti animadverterunt, quorum accurala explo- judicant senlenliam quamdam, quam Rob. Cocus in
    ratione tantum jam effectum est, ut Romatianam Censura sua tamquam doctrinre -Christiansee diame-
    eivilatejn in Dacia Mediterranca seu Mcesia, inter tro adversam objecerat, iisdem pene verbis in Iibro i
    Naissumet Sardicam quserendam, et Nicetam Roma- de Virginitate legi. Porro, quod Nicetre tribuatur
    tianum in Dacia natum, non, qusefuerat media Tille- C similis argumenti epislola, nihil referre putant; po-
    montii sententia, ex AquUeiensiclero ad illius civi- tuisse enim perseque Ambrosio occasionem illius
    tatis episcopatum evocatum fuisse, tenesmus (b). scribendi nasci, sicut et Rasilii exstet epistola ejus-
    dem malerire et epigraphes, et si apud ipsum Am-
    § II. Scripta. brosium virgo Indicia falsi criminis accusari potue-
    Composuit teste Gennadio simplici et nitido ser- rit, juxta epistolara ad Syagrium, potuisse. et aliam
    mone compelentibusad Baptismuminstructionis tibel- veri: denique omnes in Ambrosii nomihe convenire
    los sex et ad tapsam virginem tibellum, pene omnibus libros mss. prseter unum recentiorem, qui Joanni
    tabentibus incentivum.Illi deperditi sunt et solum- Chrysostomo tribuerit. Hisce igilur rationibus indu»
    modo ex argumentis a Gennadio indicatis noscuntur. cti inter genuinos Ambrosii fetus reliquerunt, et licet
    Hunc superesse putant inler Ambrosii et Hieronymi improbaverint Tillemonlius et Vallarsius, non video
    opera. Nimirum inler epistolas Hieronymi una oc- tamen, novi quidquam momenti ab iis contra allatum
    currit titulo Objurgalionisad Susannam lapsam, ma- esse.
    nifesto spuria; nam ab episcopocompositam esse ap- § III. Editiones.
    paret, quara dignitalem Hieronymus numquam asse-
    cutus est. Eadem vero inter Ambrosiana reperitur Dictum est a nobis, inter Hieronyraiana seque ac
    sub nomine Tractatus ad virginemlapsam, eique cum D Ambrosii opera boc opusculum legi. Sed quoniam in
    propter orationis discrepantiam, tum ob sensus, ri- diversis srepe diversarum editionum tomis deprehen-
    gore suo prope ad Novatianam hseresim, quam ille ditur, lectoribus ejus curiosisindicio aliquo subvenire
    tus et Nicetius.Interim Daci episcopi nomen frequen- 17, a. 414, juxta Coustantiumpag. 833.
    tius Nicelas et Nicetius exhibent, sicut Hypodiaconus (b) Inter bos numerandi sunt Holstenius in 1. 1.,
    Aquileise constanlissime Niceas appelfatur. Apud Quesnellus ad Leonis M. Epistolara 79, Tillemontius
    Gennadiumetiam in admirandocodicead S. Andrwam in Memoriis tomo X, pag. 621 seqq., et novissirae
    de VulleNicetum non Niceam scribi testatur Holsle- Rubseusin Monuni. Eccl. Aquilei. c. 4.7, pag. 454
    nius in Notis posthumis adMartyrologium Romanum seqq. Illis lamen insuper babilis Baronii senlentiam
    apud Florenlinium et fiollandi continuatores, lau- amplexus est et in Commentarios suos nude tran-
    danle Rubreo. scripsit Oudinus tom. 1, pag. 1249 seqq.
    (a) Scilicet non solum in ep. ad Marcianum Naissi- (c) In nolis ad Constilutiones Apostolorum lib. u,
    tanum d. Ravennsea. 409, ut Tillemonlius judicat de c. 57. In novissima PP. Apostolicorum ed. Jo. Cleriei
    eo tamquam vivente loquilur (ubi Cf. Couslant, apud Amslelod. 1724; tom. 1, nag. 268, not. 14. Prima
    quem exstal n. xvi, pag. 822), sed etiam inter epi- ed. prodienit Parisiis a. 1672.
    fccoposMacedonesrecensetur in inscriptione epistolx
    PATML. LII. 27
    843 DE S. NICETA VETERUM TESTIMONIA. 8i4
    studebimus. Id vero ante omnia animadverti velim, A tat cum Hypodiacono Aquileiensi, qui cum familiaris
    in Hieronymi editionibus initium esse a verbis Puto Hieronymi fuerit, facile accidere potuisse ut liber
    leviusesse crimen,quse cum sequentibus usque ad illa, ejus locutn inter Hieronymianas scriptiones inveniret,
    evaporans prwstat refrigerium passioni, in Ambrosia- sicuti Ambrosio ob argumenti simUitudraem, quod
    nis deficiunt, ubi principium sonare solet, Audite qui srepius de Virginitatej et Virginum institutibne dispu-
    prope estis. In edilione HIERONYMI Erasmiana Bas. tet, videatur ascripta. Sed prior ratio, quam levis
    1516 exstat tomo II, fol. 81-85. c Dictu mirum est, sit, nemo non intelUgit, posterior seque in Hierony-
    scribit Erasmus, quam hic liber diversus habebatur mum ac Ambrosium cadit. Cseterum in Vallarsiana
    in exemplaribus. Nec idem erat initium, et aUa in editione diligentissime hic Uber tractatus est, dijudi-
    aliis supererant aut deeraut, tum pleraque diversa catis etiam Benediclinorum, AmbrosU editorum, va-
    habebantur. Stylus palara arguit non esse Hierony- riis leclionibus et observationibus.
    mi, eliamsi non. indigntim censeam, qui legatur. Gu- In AMBUOSII operum ed. Basileensi, a. 1527, exstat
    stus phrasis non abhorret ab oratione divi Augu- tomol, pagg. 178-186. Typographi errore caputulti-
    stini. J In editione secunda Frobeniana a. 1537 exst. mum, quod consolationemlapsmcontinet, quasi novus
    tomo IV, pagg. 159-143; in edit. Mariani Viclorii UbeUus singulari litulo exscriptus est. Erasmus in
    Anluerpiensis hnpressionis a. 1579, tomo IX, pagg. R brevi ad lectorem admonitione in aversa tituH pagina
    104-107; Parisini exemplaris, a. 1609, tomo IV, pagg. impressa declamationem esse, inquit, qualis iUa
    865-871; item a. 1643, tomo IX, pagg. 88-91; in his Hieronymi de matre et fllia reconcUiandis, et inter
    omissa est censura Erasmi. In ed. Francofurlana a. Hieronymiana scribre dolo, ne scilicet depfehendere-
    4643 legitur tomo IV, pagg. 92-96; in ed. Benedicti- tur, ab initio, juxta quam in medio et flne esse in-
    norum Parisiis 1706, lomo V, pagg. 176-182; in ed. terpolatam. In Sixtitim editionis exemplari Parisiensi
    Vallarsii, Veronw 1742, lomo XI, pagg. 178-192, et a. 1603 legitur tomo IV, pugg. 449-456; in Benedi-
    Veneliis 1771, tomo XI, part. n, pagg. 245-263. Val- _ctina, Parisiis 1690, lomo II, pagg. 301-520, titulo
    Iarsius auctorem scribi jubet Nicseamet eumdem pu- libri de Lapsu Virginis consecratm.

    DE S. NICETA VETERUM TESTIMONIA.

    S. LEONIS MAGNI epistota ad Nicetam. de competentibus baptismi; secundus de gentiUtatis


    Regressus ad nos, etc. (Vide reliqua tomo nostro erroribus; tertius de fide unicse Majestatis; quartus
    adversus Genealogiam (e); quintus de Synibolo; sex-
    LIV, Epist. 159.)
    tus de agni PascbaUs victima. Condidit et ad lapsam
    GENNADIUS MASSILIENSIS, de Viris Itlustribus cap. 22.
    virginem Ubellum pene omnUroslabentUius emenda-
    Niceas, Roraacianse (a) civitatis episcopus, coropo- C tionis incentivum.
    suit simpUciet nitido sermone competentibus ad bap- JOANNES TIUTHEMIUS _« Scriptoribus Ecclesiasiicis
    tismmn instructionis Hbellos sex. In quibus continet § 118.
    primus, qualiler se debeant habere competentes qui Niceas, Romacianre urbis episcopus, vir in divinis
    ad baplismi gratiam cupiunt pervenire. Secundus est Scripturis studiosus et eruditus, ingenio acutus, ser-
    de gcntililatis erroribus : in quo dicit suo pene tem- mone apertus et nitidus, scripsit ad sedificationemJe-
    pore Melodium (b) quemdam patremfamiliasob libe- gentium non contemiiendrelectionis opuscula, de qiii-
    ralitatcm, et Gadarium rusticum ob fortitudinem ab bus subjecta ferunlur : Ad Compelenles qui ad Bap-
    ethnicis esse inter deos translatos. Tertius Hber de tismum disponuntur Prwparalorium, Hb. I; de Erro-
    fide unicre Majestatis; quartus adversus Genethlolo- ribus GenlititatisHb. I; deFideunicm Majestalis lib. I;
    giam (c); quintus de Symbolo; sextus de agni Pascha- adversus Genealogiam (f) Ub. I; de Symbolo quoque
    lis victima. Edidit et ad lapsam virginemlibellum (d), 1U).I; de victima Agni Paschalis Ub. I; ad Virginem
    pene onmibus labentibus emendationis incentivum. lapsamlii). I (g).
    HONORICS AUGUSTODUNENSIS de Scriptoribus Ecclesiasti- CASSIODOKIUS de Instilulione divinarum Scripturarum
    cis lib. II, cap. 22. cap. 16.
    Niceas, Romaciansecivitatis episcopus, composttit D Si quis vero de Patre, et Filio, et Spiritu sancto
    simplici et nitido sermone sex competentibus ad bap- aliquid summalim proeoptat attingere, nec se mavult
    tismum instrucliouis libellos. Ex quibus primus est longa lectione fatigare, legat Niceti (h) episcopi U-

    (a) Al., Romanw, perperam. In alus invenire se GenethUacos. -'"'•--


    Romanicim lestatus est Suflfidus Petri. (g) In volumine Operum Joannis Trithemii ex bi-
    (b) Corb. ms., in quopene tempusMeigidiumquem- bliotheca Marquardi Freheri, Francofurti typis We-
    dam palrisfamilias... et Gadarium ruslicum, etc. chelianis 1601 in-lol., post uilimum opusctdum ad
    (c) Ai., Genethlogiam.Nam in Corb. vitiose, Ge- lapsam Virginem , hsec habentur : Et qumdam alia.
    nocliam. Claruit tempore Theodosii et Honorii principum anno
    Id., librumhumanelabentibus incentivum. 420.
    Genelhliotogiam. (h) Al., Nicwi.
    f\ Immo, Genetlilologiam,sive adversus Astrologos
    845 LECTIONES PRO OFFICIOS. NICETiE. 846
    brum quem de Fide conscripsit, et doctrinse coelestis s A USUAEDUS i» Martyrologio apud Botlandianos, Socios
    claritate completus, in contemplationem divinamj tom.VI. Junii parte i, pag. 555, editionis Antuer-
    piensis. —Ad x kal. Julii.
    compendiosa brevitate perducetur. Qui voluminibus
    sancti AmbrosUsociatus est, quos ad Gratianum prin- Depositio sancti Nicese, Romatianse civitatis epi-
    cipem destinavit. scopi.
    Ex Martyrologiomt. membranaceo, veneraridw anli- USUARDUS iu Martyrologio sincero, ad autographi, in
    quitalis, monasterii Sancti Galli Mosacensis, dimce- San-Germatiensi abbatia servali, fidemedito, elc.;
    sis otim Aquileiensisdein Vlinensis, ex Notkero etI opera et siudio (D. Jacobi Bouillart) presbyteri et
    Vsuardo probabiliter conflato; cujus apograpltum, monachi Benedictinie congregalione Sdncli Mauri.
    ex originali educlum el illuslratum manu ei studio] Parisiis. 1718. —Adx kai. Julii.
    clarissimi viri Josephi Binii archipresbyteri Glemo-
    nensis ac ejusdem monasterii et abbatim vicarii in Depositio sancti Nicese, Romatianse civitatis epi-
    Spirilualibus Generalis, exstat in Tabulario penitiori; scopi.
    MelropolitaniCapiluli Vtinensis.Ad. x kai. Julii. NOTKERUS in Marlyrologio, apud Canisiuni Thesuurus
    Sancti Nicee Romane Civitatis episcopi. Monumenlonim, etc., seu Lecliones Antiqum, etc,
    ex editione AntuerpiensiJacobi Basnage, to. U, parle
    Ex Martyrologio vetuslissimo sancti Hieronymi pre- m, pag. 89.—Ad _ kal. Julii.
    sbyteri nomine insignito, quod ex codicems. monu-'
    sterii Corbeiensissexcentorumcirciter annorum Da- jj Depositio beati Nicetii, Romanse urbis episcopi.
    cherius primum edidit Spicilegii tomo D, pag. 1, Ex Martyrologio ad usum Romanw curim, Venetiis
    editionis in-[ol., deinde Vallarsius in sua divi Hie- per Fratres de Sabio, anno 1522.—Ad
    impresso
    ronymi Operum edilione inseruit tomo XI, pag. x lcal.Julii.
    —
    457. Adx kal. Julii.
    Depositio sancti Nicese,Romacianensis episcopi.
    Depositio sanctsememorise Niceti episcopi.
    ' Ex Martyrologio, multo quam antea purgato et locu-
    Ex velusliori OccidentalisEcclesiw Martyrologio divoi pletato a Francisco Maurotyco, etc; Veneliis, apud
    Hieronymo tributo, quod Frunciscus Maria Floren- Junlus 1568. —Ad x kal. Julii.
    tinius Lucensisex suo prmsertim, ac Patriw Majoris
    Ecclesiw, pluribusque aliis probatw fidei codicibus[' doctrina Depositio sancti Nicese, episcopi Romacianensis,
    inlegre vitlgavil;quodquenuncupandum esseRoma- et pietate conspicui.
    nutii a Magno Gregorio descriptum, ab Adone lau- Ex. Marlyrologio, sacrw Romanw Ecclesiw usui in
    datum, proximioribusswculis prwteritum etexpeti- singulos anni dies accommodato a Pelro Galesinio.
    hitn, non leviora argumenta suadere inipso 1
    voluminis Mediolani, apud Pontium, 1578 Ad x kal. Julii.
    litulo pronuntiavit. Lucw 1668.—Ad x kal. Julii.
    In Romatiana civitate sancti Niceseepiscopi et con-
    Depositio sanctaememorise Nicei episcopi. fessoris; qui multis libris conscriptis, ac vita religiose
    Ex Marlyrologio Gellonensi, sive monasterii Sancli - acta, sanctimonise et doctrinse laude florens, abiit
    Guillelmide Deserto, 0. B. diwcesisLutevensis;quod I ad Dominum.
    exslat in Spicilegio Dacherii tomo U, pag. 25, prw-
    citatw editionis in-folio, et conscriptum creditur Ex MartyrologioRomano, ad novam Kalendarii ratio-
    anno circiier 804, ut ex Monito prmcedenti.—Adx nem, et Ecclesiasticw Historiw veritatem restitulo,
    kal. Julii. et Gregorii XIII pontificismaximijussu edito. Ve-
    Nicse episcopi. netiis, apud Juntas, 1601. — Ad x kal. Julii.
    Ex anliquo Martyrologio Gallicano, quod ex ms. do- Sancti NicreaeRomatianse civitatis episcopi, do-
    mini Chauvelinregiorumsigillorum custodis, pubtici ctrina sanctisque moribus clari.
    juris [ecerunl31artenius et Durundus VeterumScri-
    ptorumet Monumentorum,etc. tomo VI, col. 658, et Ex Martyrologio Romatto, Gregorii XIII pontificis
    ab aiinis circiler septingentis conscriptum ab eisdem maximi jussu edito, el Vrbam VIII auctoritate re-
    dicitur in Observationeprmvia.—Ad x kal. Julii. cognito, ctc. Venetiis, apud Juntas, 1630. — Ad x
    Sancti Niceti episcopi. kal. Julii.
    Ex Martyrologio insignis Ecclesim Antissiodorensis, Sancti Nicsese Romatianse civitatis episcopi, do-
    quod ex ms. Colbertinopubtici juris fecerunt iidem ctrina sanctisque moribus clari.
    MarleniusetDurandus VeterumScriptorumetMonu-
    mentorum, etc. tomo VI, col. 685.—Ad x kal. Julii. Ex Martyrologio Romano, Innocentii. XI pontificis
    Reati Nicei Romatianse civitatis episcopi. •. maximi auctoritate recognito, etc. Romm, 1681. Ty-
    D pis reverendw camerwaposlblicw Ad x kat. Juiii.
    ADOin Martyrologio, opera et studio Dominici Geor-
    gii. Romw 1745.—Ad x kal. Julii. Sancti NicsereRomatianse civitatis episcopi, do-
    Depositio Beati Nicetse Romatianoe civitatis epi- ctrina sanctisque moribus clari.
    scopi. . Ex Martyrologii Romani Editione noyissima, a Bene-
    USUARDUS in Murlyrologio,ctc.,opera Joannis Molani. dicto XIV pontifice maximo aucta et casligata,
    Lovanii. Anno 1568. — Ad x kal. Julii. . elc. —Ad x kal. Julii.
    Depositio saucti Nicese, Romatianre civitatis epi- Saucti NicseseRomatianse civitatis episcopi, do-
    scopi. ctrina sanctisque moribus clari.

    LECTIONES PROPRLE
    Ad usum archiepiscopalis Utinensis dicecesis, a S- Rituum congregatione approbatce die 23
    Augusti 1794-, pro officio sancti Nicetas Aquileiensis episcopi, ad diem 22 Junii.
    LECTIOFV.— Niceas, seu Nicetas episcopus civi- longe dissitum Portum Romatiuum signiflcari putant;
    tatis Romatianse, quo nomine Aquileiam, aut non idem ille perhibetur esse Aquileiensis Nicetas, ad
    847 SANCTINICET^l EPISCOPI AQUILEIENSIS si5
    quera sancti Leonis Magni exstat epistoia. Hic cum A zatos, sola invocatione sancti Spiritus per imposi-
    episcopatum cepisset, poslquara Hnuui, Atlila duce, tionem manuum statuit confirmandos.Nicetas itaque
    eam regionem vastaveranl, vix statu reruni ad me- hac instruclus ex veteri more a Romana sede do-
    liora converso, nonnulli cives a barbaris in captivita- ctrina, pro suo, quo exarserat, instaurandredisciplinse
    tem abducti, liberi ad patriam remearunt, illico de- studio, necnon et pro ea, qua erat affectus erga ca-
    prebendit ex occasione bostilis incursus plura gregi thedram Petri reverentia, ad prseteritorum. errorum
    suo illata fuisse vulnera, quse inagnam curationis dif- maculas abstergendas, quos bellica clades intulerat,
    ficultatem videbantur aflerre. Aliorum enim, qui in- totus incubuisse merito creditur, ut Ecclesisesure fa-
    terempti putabantur, mulieres novis erant conjugiis ciem ad pristinse observanticedignitatem restitueret.
    irrelilse; alii immolalis cibis asserebantur esse polluti; LECTIOVI. — Qurevero ntagis magisque illius vigi-
    aliis ilerato, vel semel quidcm, sed ab hsereticis lantiam in cura commissi sibi gregis ostendunt, ac
    fuerat baptisma collatum. Ilaque hsec omnia, per simul ipsius cunt Evangelicseprsedicalionis laude do-
    Adeodatum Romanre Ecclesisediaconum, ad sanctum ctrinant commendant, ea sunt ingenii monumenta,
    Leonem Magnunt retulit, ut auctoritale nuluqiie qure, Gennadio Massiliensiet Honorio Augustodunens;
    ejus quid facto opus esset docerctur : qua in re et testibus, nitido ac simplici sermone exarata reliquit:
    eximireerga populum suum cbaritatis, et maturi ju- Pi quorum tamen vix unum aut alterum non interiit.
    dicii, et debiti in primam sedeni obsequii prseclarnm Ediderat autem competentibus ad baptismunt instru-
    exhibuit argumentum. ctionis libellos, jam tum plurimi factos, et aliis hu-
    LECTIO V. — Ad singulas solliciti prresulis consul- jusmodi prsestantiorum Patrum lucubralionibus so-
    tationesrespondit sanctus ponlifex peculiari epistola ciatos, in quibus et de competentium ratione, qui ad
    Nicetre Aquileiensiinscripla, quain et ad omnes fra- baptismi graliam cupiunt pervenire, et de gentiUtatis
    tres et comprovincialcs episcopos ejus per ipsum vo- erroribus, et de flde unicse Majestatis, et contra Ge-
    lnit pervenire. Ac de feminis quidem, qure aliis nup- nethlialogiam, et de Symbolo, et de agrti Paschalis
    serant viris, legithnarimi focdcranuptiarum redinte- victima disserebat. LibeUuminsuper ad lriyisaravir-
    granda constiluil, et idolothitis usos pceniteulise sa- ginem condidit, qui pene omnibus lapsis emenda-
    tisfaclione purgari; qurc tamen non tam temporis tionis incentivum ab Hsdem scriptoribus vocatur. Has
    longitudine, quant cordis csset compunctione pen- inter pastoralis oflicii solliciludines, cum triginta cir-
    sanda. Eos aulem, qui ad iterandum baptisma vel citer annos Aquileiensem episcopatum administras-
    metu coacli, vel errore tradncti fuerant, per poeni- set, doclrina sanclisque moribus clarus ad pastorum
    tentirc itidem remedium, habita nioderatione, et judi- principent evolavit, anno quadringentesimooctoge-
    cio episcopi, communionisvoluit recipere unitatem : C simo quinto.
    fiCdemum vel semel tantuin, sed ab hrerelicis bapti-

    SANCTI NICET__E
    EPISCOPI AQUILEIENSIS

    DE RATIONE FIDEI.

    1. Renatis hominibus per fldera, et sanetificatisse- turi. Namque homines, qui dum alta sapere conan-
    cundum Evangelii formam in nomine Patris, et Filii, tur, nec humilia intelligere permittuntur, obliti dic-
    et Spiritus saneli, et per hanc confessionem regnum tum Apostoli, Noli alta sapere sed time (Rom. xi, 20),
    coeleste sperantibus, liihilmagisulile esse dixil Apo- sic dum illicita prsesumunt, etiam licita perdiderunt.
    stolus, quam ut his bonorum sit operum cura. Sic Isli sunt qui cum nee fabricam coeli et terrse sensu
    enim scribil ad Titum : El de his volote confirmare, D colligere et capere valeant, ipsum conditorem et fa-
    a ut Curamhabeant bonorum qui credtintin Deo. Hwc bricalorem Deum capere et mensurare contendunt;
    sunt, inquit, bona et utilia liominibiis.Stultas autem et quem debent per operuin magnitudinem et tanta-
    qumstionesel geneatogias et rixas et pugnas legis devi- rum rerum immensitatem solummodo et simpliciter
    ta; sunt enim inutilesel vanm (Tit. m, 8). Hrec scri- adorare, in qusestionem miilunt; et de qualitate
    bens beatus ApostOlus,jam tunc prrcvidebat fuluros mysterii ejus ac de quantitate disputant, dicenles :
    homines qui per curiositalem et qurcstiones inutiles Quantus Pater ? qualis Filius ? cujusmodi Spiritus
    curam bonorum operum prrctermissuri erant; el pa- sanctus? 0 homo, nondum te ipsum cognoscens,
    cem, quam DominusEcclesire suse reliquefat, perdi- audes divina metiri ?
    « Vulgata novi Testamenti edilio, ul curent bonis Nicetam quoque nostrum cutn fructujam respicient;
    operibusprwesse. Ulilur ergo Nicelas (sicut eliam in cujus rei gratia locos editionisvulgatsein marginede^
    Explanalione Symboli) anliquiore Bibliorum inter- monstravi. [Nos intra parenlheses in textu descripsi»
    pretatione, qure a vulgala ssepe recedit; qui autem mus. EDIT.] ,
    CJusinterpretationis reliquias studiose conquirunl, ad
    849 DE RATIONE FJDEl. 850
    _. Et quidein taceo de SabeUio Patripassiano, qui A __ulique si verus est Dei Filius, et vere de Deo Patre
    stulta prsesumptione ausus est dicere ipsum esse Pa- est genitus, non ulique alterius substantise est cre-
    trera qui est Filius; ipsum etiam esse Spiritum san- dendus, nisi ejus cujus est filius : ut sicut Pater Deus
    ctum : et nomine tantum esse Trinitatem, uon etiam est, ita Deus sit Filius : et sicut lumen Pater est, ita
    veritate; nec personis subsistere, sed sola nuncupa- lumen sit Filius.
    lione : ac sic totum confundit, cum ipsum Pairem 4. Sed oflendit aliquantos hsec ipsa professio, qua
    corpus suscepisse et passum esse confingit. Taceo creditur Filium ejusdem esse substaiitise, et per ca-
    de a Pholino, qui audiens unigeniti Filii Dei incar- lumnias professio sancta torquelur. Nam sic inter-
    nationem, humilitatem, passionem quoque illam sa- pretautur unius substanlise diclimi, quasi nos divisum
    lutiferam nobis, hominem tantum euni putavit; dicamus Patrem; et pars Palris sit Filius; et Deus
    Deura autem, quem debuit ex ipsis operibus agno- Paler sit imminulus in Filio : vel certe per fluxum et
    scere , denegavit: oblitus dictum Apostoli dicenlis : derivationem Filius paternse subslantire retineat uni-
    1 Quia cumin (ortna DeiesselChrislus, (ormamservi ac- tatem. Quod absit non solum a sensibus, sed etiamab
    cepit; ul nobis, uti servis peccati daret verissimamli- auribus Cbristianis, ut tale aliquid in menlent nostram
    bertatem (Philip. n, 6). Et ad Corinlbios : Scitis, veniat. Nos aulem sic unius substantire credimus Fi-
    ait, graliam Domini nostri Jesu Christi, quia propler B ] lium, ut Patrem credamus in sua scternitate perfe-
    nos pauper faclus esl, cum esset dives, ut ejus pauper- turn, in sua quoque s impassibilitate manenlem, ita
    tate divitesessetis (II Cor. viu, 9). Taceo ergo tam de Filium generasse, ut non passionem aliquam vel di-
    Sabellio quam de Photino, quia ab omnibus fere ec- minutionem senserit sure nalurse surequemajestatis,
    clesiis dignam errori suo senleniiam detulerunl. sed periectus ipse perfectum de se genueril ante om-
    5. De hac bseresi, quse nunc fidei catbolicsccalum- nia sseculaverum Filium omnipolentem, per quem
    nialur, pauca dicere postulaslis; de hac utique scilicet omnia facta sunt, sine quo factum est nihil:
    c hseresi,qure ab Ario auctore exorta est. Hic namque ut verus Pater unigeniti Filii sui, et verus Filius Pa-
    i;on fuit contentus Evangelicis vocibus, apostolorum tris esse credatur, non confusus, sed distinctus; omnia
    prredicalionibus,quse utiquePatrem, et Filium, et Spi- tamen habens in se Filius qure sunt Patris, sicut ipse
    ritum sanclum sonant: nec dignatus est ita, ut di- ait in Evangelio : Omnia, quw hubet Patei; mea sitnl
    gnuni est, credere, quia Pater habet Filium, el Filius (Joan. xvi, 15). Quai illa omnia? utique virtutem,
    vere habet Patreni: sed cum se extendit infelix, et utique potentiam, bonitatem, incorruptelam, glo-
    vult inquirere quomodo et qualiter Deus potuit ge- riam et rcternitateni, sicut habet Paler. Cseterum
    nerare, modum non apprehendens, d quia nec com- si bsec non erunt in Filio, vereor dicere, Pater
    prehendi polest, cecidit in errorem, ut et Patrem de-1 • C iii Filio degenerasse videatur. Et si hoc ila est
    uegaret et Filium. Sic autem negat Palrem, quia dicit ut degener Filius sestimetur, quomodo idem honor
    eum non potuisse de se proprium et verum Filium ipso dicente Domino, ut omnes honorificent Filium
    generare : Filiura vero sic negat, dum eum aliunde et' sicut honorificunt Patrem (Joan. v, 23)? Hoc exigit
    de nuUis exstantibus dicit factum esse potius quam Dominus, boc exbibent fideles: nec scandalizantur
    genitum; et creaturam esse quamdara, qure meruit; de humilitate Filii Salvatoris, nec de verbis ejus qure
    propter charitatem FiUus appellari; non autein verei secundum bomihem loculus est; neque de passioni-
    esse FiUumqui de Patre sit genitus : et inde est quodi bus, quas propter mundi salutem impiere dignatus
    alterius eum substantise commentatus est, ne omnino1 est: sed per hsec ipsa plus se gratioe, plus honoris
    Patris verus Filius esse credatur. Contra banc ergo1 debere sentiunl Chrislo : ut et si non esset prseceptum
    ejus perversitatem et novam doctriuam facta est'• in Evangelio ut omneshonorificenl Filium sicut bono-
    ' Nicsena synodus, ubi onmibus collalis et decursis rificant Patrem, ultro hoc facerent fideliores : quia
    scripturis, veritas manifeslata est, scripta est. Nami ille qui se humiliare dignatus est, exallari debuerat,
    denique FUium, quera Arius dixerat aUundeesse eti sicnt scriptum est, Qui se humiliat, exaltabihtr (Luc.
    non de Patre, neque de substantia Palris, id est dei xiv, 11).
    eo ipso quod Deus est, sancli patres nostri professii D 5. At cum Pater dicat, Hic est Filius meus, h hunc
    sunt natum de Patre, hoc est de substanlia Patris, audite (Mallh. m, 17), Filius dical, Vl omnes honori-
    'Deum de Deo, luroen de lumine, Deum verum de Deoi ficenl Filium sicul honorificunl Palrem (Joan. v, 25);
    vero, natum non factuin, unius substaiitirccum Patre; quse csecitasmentium esl, inlermissa honoriflcentia,
    ut nuUa ulique diversitas credatur in Filio. Revera contumelias concinnare ? quse oblivio spei est, infir-

    • Cod. hoc loco mendose, Fotiniano; sedreclealibi. f Post boc vocabulum scribitur in codice id est de
    h Ita cod., non qui. eo ipso quod Deus est; tum huic commati linea sub-
    • Cod. hoc loco hwrese, at superius hwresi. scribitur, quia scilicel exptingitur, utpole mendosa su-
    d Ambrosius contra Palladium lib. n, cap. 8 : Hwc perioris commatis repetitio.
    tsl causa erroris, hwc origo hwresis Arianm, dum noni B Epilhetum impussibiiis addituro fuisse vocabulo
    inlelligunt virlutem Dei, neque tanti sacramenti dispo- Dei Patrit in symboio Aquileiensi, notat Rufinus in
    silionemagnoscunt, ut Detimhumanisconditionibuscom- sua explicatione. En igitur Nicetas Aquileiensis se-
    parent. Qureverba cuncta adamussim exscribitPhceba- cundum sure Ecclesisesymbolum hic loquitur-
    dius contra Ar. opusc. u, cap. 8. (Vid. Patrol. nostrres h Ad cseteros novi Testamenti codices, qui habent
    tom. XX.) hoc additamenlum Intnc av.dile,nunc accedit Nicetas
    • Cod., nicea.
    qui in suo ita legebat.
    851 S. NICETiE EPISCOPI AQUILEIENSIS 852
    mum et minorem et contemptibUem a sestimareChri- A dseos, Solvite templum hoc, utique corpus suum di-
    stum, qui nobis fortitudinem et magnitudinem et glo- cebat: et ego in triduo suscitaboillud (Joan. n, 19).
    riam secundum Patris sui contuHtvoluntatem ? Crede Et iterum ait, Poteslatem habeoponere animam meam,
    mihi; Filii honor dignitas.Patris est: quantum delu- et potestatemhabeoiterum sumereillam (Joan. x, 18).
    leris unigenito, tanto magis ampUficabisgloriara Pa- k Si corporis sui suscitat lemplum, si potestas est
    tris. BonusPater non invidet gloriam FUio; qui? om- ponendse animaeper passionem et resumendseper re-
    nis gloria Filn recurrit in Patrem. Hic est catholicus surrectionem, cessat in Christo infirmilatis opinio,
    sensus, hsec devotio fidelium,hoc studium sanctorum. ubi tantse potestatis sublimitas declaratur.
    Secundum hsec, omnia dicta et facta Salvatoris intel- 7. Omnia ergo pie intelligenda smtt; omnia hono-
    ligunt, et intelligentes loquuntur. Nec omnino impe- rifice sunt tractanda ; utrumque in Domino * confi-
    diuntur ad hanc devotionem per illa qure Domini vo- tendum est; et forma in qua semper fuit, et forma
    luntatem videntur ostendere : ut puta, Pater major servi, quseaccepia est propter servos, credenda est;
    me est (Joan. _ry, 28); et, Non veni (acere voluntatem et passio secundum carnem, et impassibilitas secun-
    tneam (Joan. vi, 38); et, Fitius a se nihil potest facere' dum divinitatem; ne aut impii j aut ingrati judice-
    (Joan. v, 19); et alia multa hujuscemodi: qure omniai mur. Nam qui FUiuni Dei, secundumid quod est, im-
    iion infirmant Filium, neque depretiant, sed a Patres B j passibilem negat, et Deo Patri dicit esse dissimilem;
    1 distinguunt. Siquidem et hsec ideo sunt posita, utt hic impius est. Et qui passiones ejus secundum car-
    vera ejus divinitasnon negetur: Ego deDeoPatre exivii nem confiteri dedignatur, ingratus est. Gloriemur
    (Joan.xvi,28); et,EgoinPalre,etPater in me(Joan.x,, ergo in cruce Christi, sicut Paulus gloriari consuevit:
    38); Ego et Pater unum sumus (Ibid., 30); et, Qui me'. Mihi, inquit, absil gloriari nisi in cruce Domini nostri
    videt, c vidit et Patrem (Joan. xiv, 9); et Sicut Pater Jesu Chrisli (Gal. vi, 14). Confiteamur unitatem, ut
    tuscitat morluos el vivificat,ita et Filius quos vult vivi- non separemur : Si kenim tnorlui sutnus, utait Apo-
    ficat (Joan. v, 21). stolus, et convivemus: si sustinemus, et conregnabi-
    i 6. Sed nec iUa fidelem animam scandaUzant, qui- mus. Si negamus, et iile negabii nos (II Tim. n, 12).
    bus Dominus esurisse, dormisse, lacrymasse refertur;; Si non credimus quod ipse dicit, Ego et Pater unum
    tunc, tristis usque ad mortem, crux, passio, sepul- sumus, Ule fidelis permanet, negare se ipsum non
    tura: siquidem ad hoc sunt scripta et facta, ut et lo-- potest; quia in gloria Dei Patris est; quia vivil cmtt
    lerautise exempla prseberentur, et vera ejus incarna- Patre; quia regnat cum Patre uno eodemque impe-
    lio nosceretur. Nam iu eo quod esurisse Dominusi rio. Sicut ait Apostolus, cum de omni impudico et
    dicitur, veri corporis assumptionem intellige. In eoi immundo et avaro loquerelur, Non erit, inquit, /ia;res
    autem cum quinque panibus et piscibus duobus,, Q-in ( regno Christi et ^Dei(Eph. v, 5); unum regnum
    quinque d mUlia hominum satiat, veram ejus divini- tam Christi dixit quam Dei; quia una voluntas Patris
    tatem cognosce. Certe cum dicit: Ego sum panis vivus s et Filii; una cooperatio; una denique gratia, eadem-
    qui de cmlodescendi (Joan. \i, 41), non cadil in sen- que gubernatio est : sicut idem magister gentium
    sum nostrum ut panis esurire credatur. Sic et dei docet scribens : Gratia vobis et pax a Deo Patre et
    sontno intelligendum est: quoniam sicut per e som- Jtomino noslro Jesu Christo. Et iterum : Ipse autem
    iium corporis veritas cognoscitur, sic per illud quod1 Deus et Pater noster et Dominus Jesus dirigat viam
    statim ventis et fluctibus imperat, vera ejus divinitass nosffam ad vos (I Tiiess. m, 11). Non dixit dirigant,
    approbatur. Nam quod lacrymas super Lazarum fu- ne Patris et Filii diversitatem aut voluntatis, aut po
    dit, fantasmatis suspicio tollitur; lacrymre enim verii testatis induceret; sed dixit dirigat, ut unitatem po-
    corporis sunt humores. Quod aulem dicit, Laxare,, tius demonstraret. Hac igitur fide hisdera verbis et
    veni (oras (Joan. xi, 45), et statim ille qui jaut fete- nos oremus ut Patris, FUiiet Spiritus sancti una gra-
    bat, aperiente se terra, vivus emersit, magnum ejuss tia, una pax, una eliam guberuatio semper nos et
    divinitatis indicium est. Nam et Ulud quod ait, Tristiss tueatur et dirigat.
    xst anima mea usque ad mortem (Matth. xxvi, 38), exx Hsec pauca ad Vicem commentarioli, quia vobis
    hac ipsa Lazari resurrectione inteUigi potest, quali-- D ] scribi postulastis, negare non potui. Confido quia fi-
    ter debeataccipi : nec enim divinitas mortem metue-- _elibus animis, etsi brevia sunt, plenam poterunt
    bat, sed ' humanum aflectum per tristitiam animii praestare IsetitiamDei.
    ipdicabat. Crux seque,passioetsepultura, .6uno vel sl Explicit liber Nicetre J episcopi de Ratione fidei.
    altero dicto Demini discutiuntur, quominus ei im- Incipit ejusdem de sancti Spiritus Potentia.
    , pttentia vel infirmitas ascrUiatur. Cum dicit ad Ju-i-
    a Cod., errare, pro mstimare,quselectio emcndandaa ex Nazianzeno oratJ 35.
    mihi visa est. Cod., una vel altera.
    k Cod., dittingunt, antiqua orthographia. I Cod., sic.
    c Ita cod. i Cod., conficiendum.
    * Cod. eum unica (, antiqua orthographia.
    v * j Alterumhoc aut deest in cod.
    Cod., somnium. k Corrigendum cdmmortui.
    Miracula multiplicati panis, tempestatis sedatse, \, 1 Hic recte adest in codice vocabulum episcopi,
    Lazari revocati ad vitam, conjunctim memorat Ni- quod amanuensis soporditer omiserat in titulo opu-
    cetas etiam in explicatione symboli, ibidemque ea- i- -sculi ante inilium. Contra hic idem amanuensis prre-
    dem fit comparatio bumanitatis Cliristi infirmsecum tt termisit ante Nicetqs titulum sancti, quem recte po-
    ejusdem potenle divinitate. Est autem iacla imiialio ;o suerat initio opuscuu.
    £53 DE SPIRITUS SANCTI POTENTIA. 854

    SANGTI NICETJE
    EPISCOPJ AQTJILEIENSIS

    DE SPIRITUS SANGTIPOTENTIA.

    1. Sequitur, utquid detertia persona, id est Spi- Acautus fuerit, nescium preecipitat in blasphemiam.
    ritus sancti, sentiam, pro captu mentis exponam : si- Et inde est quod prsemonet Paulus: Videtene quis vos
    quidem de hoc yel maxime b dubitare multos intel- spoliet per philosophiam el inanem deceptionem(Co-
    ligo. Et licet temeraritun sit de hoc disputare qui loss. n, 8). Interrogant enim rebelles Spiritus sancti:
    Patri et Filio in confessione sociatur, secundum Do- natus est Spiritus sanctus, an innatus ? Ecce laquei
    jnini traditionem [et nostram in baptismo confessio- duo dextra Jsevaque protensi: in qiiam enim par-
    hem, tanten quia multi diversa sentiunt, et ratio a tem volueris pedem responsionis extendere, capieris.
    nobis inquiritur, necessario reddenda est; nec aliun- Si dixeris, natus est; dicet et jam non esse unigeni-
    .de reddenda, nisi ex divinarum fontubus Scriptura- tum Filium Dei, eo quod sit et alter natus. Si dixe-
    rum. Certus autemsum, prseoccupatas aures etsen- ris, non est natus; dicet tibi, ergo et alter erit Pater
    sus alia opinione gravatos, difficile posse placari: ingenitus : et jam non est unus Deus Pater, ex quo
    perniciosa est enim prteventio. Nam hoc in natura omnia. Postquam vero utrimque viam responsionis
    humaiia est, ut si de aliquo viro bono male nobis obstruxerit, jant te quasi recto cursu deducitin fo-
    fuerit susurratum, et prsevenerit cognitionem veri veam ut dicat: Si ergo neque natus est de Patre Spi-
    nuntius mendax, difficile et laboriose susceptam de- ritus, neque ingenitus, superestut creatura dicatur.
    ponamus opinionem, etiamsi idoneis assertoribus do- B 3. Quid faciet inter has clausulas fides Ecclesise?
    ceamur. Quod nunc multis suspicor eventurum, qui acquiescat tortuosre philosophire, et contra omnium
    prava doctorum interpretatione anlicipati, Spiritum opinionem scripturarum tam veteris quam novi Te-
    sanctum creaturam crediderunt, et tamquam mini- stamenti d credat esse creatum Spiritum Dei san-
    strum despexerunt. Ad propositum igitur redea- ctum, quem nusquam creaturam legere potuil? Ab
    mus. sit. Melius plane faciet, si spretis nujusmodi humanis
    2. In Nicrenotractatu positum est secundum sym- conclusionUjuset vinculis interrogationum, ad Domini
    boH formam, Creditnus et Spiritum sanctum. Quod sui se verba convertat. Ipse enim in Evangelio dicit
    utique sufficiebat fideUbus, quia in iUo conventu de unde sit Spiritus sanctus, ipse finem statuit qurestioni
    FUio qurestio fuerat, non Ae Spirilu sancto. Atque qui finemnon habet. Dicit ergo ad apostolos: Mittam
    utinam ut fuerat traditum, cum Patre et Filio Spiri- vobisaPatre Paraclilum Spiritum veritaiis (Joan. xy,
    tum sanctum simpliciter credidissent illi qui postmo- 26). Sed unde sit? nescitis. Si vis scire, audi ipsum
    dron quaestionem de Spifitu induxerunt! ut puta, dicentem: Hic de Patre proccdil. Quid nunc oportet,
    Macedoniani vel eorum in bac curiositate participes. fratres ? Christum audire, an homines ? Christus ne-
    Dum enim quserunt et isti, quaUs est Spiritus san- que factum dixit Spiritum sanclum, sed hoc solum
    ctus ? unde est? quantus est? natus est? an factus est? C quia de Patre procedite. Contrarii dicunt, quia factus
    sic iteruni sciderunt populum, et vere, secundum est, et creatus. Puto meHus esset ista credere, ut
    ApostoH dictum (I Tim. i, 4), interminabilem quse- Christus Dominus revelavit, quam ut liumana prse-
    stionem Ecclesus induxerunt. Nonne oportuerat sumptio concinnavit. Si autem interrogemus eos unde
    quem semel sanctum etc natum sanctum crediderant; possint probare Spiritumsanclum * factum; cum non
    eum cum Patre magis et FUio honorificarent, quam habeant de Scripturis certum evidens testimonimn,
    creaturis sociarent? Sed adhuc inducunt qusestiones, • assumant iilud quod dictum est in EvangeUo : Otn-
    et tortuosis interrogationibus simplices quosque fide nia per ipsum [acta sunt, et sine ipso factum est tiikil
    spoUarecontendunt. NuIUautem dubium puto esse, (Joan. i, 1). Dicunt ergo : Si omnia per ipsum facta
    quia mala interrogatio eum qui interrogatur, nisi sunt, et Spiritus sanctus factus inter omnia creden-
    • Victorinus, in edito a me superioribus anniscom- sius, Theodoretus, S. Cyrillus Alex., Paschasius Ro-
    mentario epist. ad Galatas cap. iv, 6 (et adv. Arian. manre Ecclesise diaconus. His nunc accedit Nicetas
    ra, 17) personas SS. Trinitatis, Vocat potentias. Ergo AquUeiensis.Nuper vero a me editus est in hoc vo-
    Nicetas sic est in hoc titulo inteUigendus. lumine HieronymiDonatiide boc argumento Iractatus
    k Sic loquitur etiam Gregorius Naziauzenus circa amplissimus.
    finem laudationis S. AthanasiL Porro veterum erro- c Natura dicebanthajretici, quorum sententiam aut
    rum adversus Spiritum sanctum historiam, dUctoini-10 verba nune refert Nicetas. •
    tjo a Sadducseis, habemus apud Petavium de Trin. <iCod., credit. '
    lib. i, 14. Legatur idem auctor etiam Hb. n, 15; m, - 8 Repetitur in cod., quid nunc oportet fratres ;tum
    7. Ex Patribus ecclesiasticis, qui Spirilus sancti divi- subscripta Unea expungituri
    nitatem nominatim defenderunt, supersunt hi prreci- * In cod. additur dominuJn,tum expungitur.
    pui, Didvmus, S. Basilius, S. Ambrosius, S. Athana- t Maliroassumunt.
    858 3. N1CET„_ EPISCOPI AQUILEIENSIS 85«
    dus est. Hrecnon est apta probatio, sed potius scru- A polest videri conditio servitutis. In creatura enim
    pulosa collectio. Qurero igitur; os Joannis, qui hrec servitus iittelligenda est; in «Trinitate vero dominatio
    dicebat, in quo Spirilu Ioquebatur? nonne in Spirilu et liberlas. Ergo si illud quod diclum est in psahno
    sancto? si ergo in Spirilu loquebatur, ipse utique omnia serviunt tibi ad creaturas perlinet et non ad
    Spiritus loquebatur. De his autem dicebal, quia per Spirilum sanctuin, Jtoc quoque diclum, omnia per ip-
    ipsum facta sunt omnia qure utique in multitudine ct sum facta sunlk, hon Spiritum sanctum inter omnia
    ordine creaturarum sunt constituta; non a de semet concludit; quia nec ex aliqua materia aut ex nihilo
    ipso dicebatSpiritus sanctus, ut ipse quoque iiiter cx- faclus legitur, qui» dePalre procedit.
    teras creaturas faclus ex nihilo crederelur. 5. Sufficit itaque iidelibus hoc scirc quia Filius
    4. Testis autem est hujus rei beatus apostolus Pau- quideut genitus est, Spirilus autem de Patre proce-
    lus, qui nominalim illa, qure per Chrislum facta sunt, dens est : et ipsis utamur verbis quibus uli divina
    exsequilur. In ipso, inquit, condita sunt omnia qttmin Scriptura nos voltiit. Qui autem diligit vitam, et vitse
    cmliset quw in lerra, visibiliaet invisibilia; sivek sedes, novit auctorem, et trium iiominum socio honore su-
    sive dominaliones, sive principatus , sive polestates : scepil in baplismi sacramento, nec jara illic terminum
    omnia per ipsum et in ipso c creata stint (Cotoss.i, 26). quserit, ubi cerlum erat non fuisse principium, in
    Numquid inler omnia ccelestiael terreslria etiam Spi- B quo credidit. Credimus ergo Spiritum sanctum Para-
    ritum sanctum nominavit?Etutiqueprincipaliter no- clitum de Patre procedere : esse aulem non Filium,
    minasset, si eum crealuni vel factum, sicut cselera, neque Filium Filii, quod solent i stulte conquirere;
    cognovisset. Si autem tam dure vis intelligere illud sed Spiritum veritatis, cujus processio aut qttaUs aut
    quod dictum esl, omnia per ipsum facla sunl, a ut non quanta sit, nulli coiicedilur scire. Nam de incompre-
    excipias Spiritum sanclum; qureroquid sentias deco hensibilitate ipsius Spirilus Dominus quoque in Evan-
    quod dicit propheta David ad e Deum Dominum, om- gelio dixit: Quia Spiritus ubi vull spirat, el vocemejut
    nia servittnt libi (Ps. cxvm, 91); numquid Spiritum audis, sed nescis unde veniat aut quo vadal (Joan. m,
    sanclum inter orania servire dicis, aut servum appel- 8). Hunc Spiritum novintus iu persona esse propria
    laris, qui utique non est servus, sed Dorainus libe- et vera; fontem sanclificationis, lumen animarum,
    rans a servitute creaturara ? Quod aulem sit Dominus divisorem gratiarum. Hic Spirilus sanclificat, non
    Spiritus sanclus, ad Thessalonicenses scribens Paulus sanctiiicatur; illuniinat, non illuminatur : nec ulla
    sic dicit : Dominus dirigat corda vestra in dilectione creatura sine hoc Spiritu aut ad reternitatem perve-
    Dpmini et tolerantia Chrisli (II Thess. m, 5). Spiri- nire, aul vere sancta poterit nominari. Audeo dice-
    lum sine dubio Dominum dixit, de quo et ipse Salva- re; templum ipsum Domini, id esl corpus quod acce-
    tor ad aposlolos dixerat, quia ipse vos diriget in om- C pit ex Virgine, certe ipso Spiritu instructum est. Et
    nem veritatem (Joan. xvi, 15). Adhuc evideniius docet dixit Gabriel angelus ad Mariam : Spirilus sanctus
    Paulus dicens : Dominus esl Spiritus; ubi autem Spi- veniet in le, et virlus Altissimi obumbrabitte; ideoque
    ritus Domini, ibi libertas (II Cor. III, 17). Et ad Ro- quod nascetur ex te,1de Spirilu sancto est (Luc i, 35).
    manos : Non, iuquit, accepistisSpirilum servitutisite- Ecce ipsuro templum, in quo verbum Domini habi-
    rum in thnore, sed acccpisiisSpiritum adoplionis(Rom. tavit, invenimus ab Spiritu sancliflcatum. Et licet
    VIII,15). Si Spiritus adoptionis est, el facit homines dicat ipse Dominus;de se, Quem Pater sanctificavitet
    filios Dei, quomodo ipse in servili conditione po- misit in hunc mundum (Joan. x, 56); et iterura, Po-
    nitur, cum servus non possit legilinie liberare? Quo- test enim Filitis Dei el suutn corptts et omnia sanclifi-
    niam, inquit, cslis filii, misiiDcus Spirilum Filii sui care (Joan. xvn, 19) : tamen ut virtutem et proprie-
    in corda vestra declamanlem: Abba, Pater. Si autem tatem sancti Spiritus sreculo manifestaret, tempore
    Filius, et hmres per Deutn; ergo jam non est servus, baplismatis in specie columbrc ipse in suum corpus
    sed Filius f (Gal. iv, 6). Si meCbristus liberunt facit et recepit Spirilum sanclum, ut vere secundum Apo-
    Filium et proprii nominis divinitatis sure hreredem, stoli dictum omnis in eo habitaret pleniludo divinita-
    impius ero si eum servum dixero qui me llberum fa- tis corporaliter : de qua plenitudine postmodum ac-
    cit. Libertas autem Spirilus in hoc etiant manifesta- ]D cipiunt apostoli gratiam pro gralia , ipso inspirante
    tur, quod dixit Aposlolus : Oinnia operalur ttitus at- Domino in facicm apostolorum, et dicente : Accipite
    que idem Spirilus, dividens singulis proul vult (I Cor. Spirilum sanctum; si cujus peccata dimiserilis, dimissa
    xii, 11). Ubi volunlaria distributio prredicatur, non erunl; si cujus tenueritis, tenebuntur (Joan. xx, 22).
    a Deest de in cod. ordo horum commatum.
    l> Ita sedes, uon throni, etiam Yictorinus adv. »Ila cod. Nura pro divinitate?
    Arium i, 24. Sed cap. 56, throni, quse sine dubio va- k Legendus inter alios Photius a me editus Am-
    rietas amanuensium est. philoch. i, circa fin., ubi abutenies evangelicoJoan-
    "
    c Victorinus, constittita. Variabanl enim exempla- nis textuhscrelicos fefutat.
    ria ctiam Italicse veteris. Yictorinus ipse cap. 56, 1 Sic de Patre simpliciter , non addito FUioque,
    creata. Qusesunt librariorum arbitria. scribit Nicetas nosteretiam in Symboli Explanatione.
    d Deest ut in cod. Et quidem alii ssepe Patres sic locuti secure sunt ante
    e lii cod. scribitur tantum D. Num exortam conlroversiam; qua super re disserit cl.
    ealitteraexpli-
    canda esset Deum, an potius mcndosa credenda, Braida in comm. ad prrediclum Nicetse opusculum
    ambigebam. p. 270.
    1 In vubjata Paulini textus editione inversus est i Cod., tiulta. Liceret etiam scribere ttulti.
    B57 DESPIRITUS SANCTIPOTENTIA. 858
    Et cum scriptum sit, Quis poterit peccata dhnillere A creatio et renovalio per Spiritum erit, sine dubio et
    nisisolus Deus (Luc v, 21); ecce aposloli in Christi principium creationis sine Spiritu non fuit. Sed solentr
    potestate peccata dimitlere, perhibentur. Cognila est hi, qui veritati resistunt, argute Spiritus vocabulum
    itaque quanta sit sanctilicatio Spiritus, ubi Dominico et personam ad Filium convertere, sicubi creator
    ipsi corpori accommodata monstralur : cognila est Spiritus invenitur; quia et Filius Spiritus est, sicut et
    el potestas Spiritus, cum peccata dimitlit. Pater Spiritus. Quod utique non est credendum pra-
    6. Veniamus ergo ad creteras ejus virtutes et opera, vse argumenlationi, vel ex hoc ipso quia Davidet ver-
    ut quid etquantus sit Spiritus sanctus possit agnosci. bum Domini dixit, quod est Filius; et Spirilum nihi-
    Sicut enim Pater et Filius nisi per opera agnoscuntur, lominus prsedicavit, qui est sanctus : verbum quidem
    ut ipseDominus ait, vel operibus meis credite (Joan. flrmans coelos, Spiritum aulem omnem virtulem eo-
    x, 38); itaetSpiritus sanclusnisiper operum insignia, rum, hoc cst c ornatum. Aut credant ergo qui hsec
    quid sit non potest plenius sciri. Nemo itaque Jegunt; aut si nolunt credere, quid et legunt? Ne quis
    * anxiet cum de Spiritus sancti virtute capitula profe- autem putet hanc * credulitatem ad Dei Patris contu-
    rimus; neuio aures claudat cum divina verba recitan- meliam pertinere, cum potius ad gloriam e exspectet,
    tur: plus debent cfedere coclestia testimonia, quam si ejus verbum cujus ipse Pater, aut ejus Spirilus cu-
    terrena figmenta. Quid ergo est quod volumus ? ad _; ; jus ipse auctor est, creasse omnia referatur : ipse
    signa Dominica sine dubio traditionem. Si enim in enim t creat omnia, cum verbuin ejus creant et
    nomine Palris et Filii non sine Spiritu sancto rena- Spiritus.
    scbnur, non sine Spiritu sancto sanclificamur, alque 9. Post creationem igitur ostendamusquia viviflcat
    ad reternitatem proliciscimur, cupimus ostendere quia Trinitas. Et quidem de persona refert Apostolus :
    noii solum in baptismo, sed etiam in aliis omnibus cum Testor coram Deo qui vivificat omnia (I Tim. v, 21; vi,
    Patre etFUio Spiritus sanctus operatus est et semper 15). Vilam vero dat Christus : Oves,inquit, memvocem
    operetur. meam audiunt; et ego dabo eis vitam wternam (Joan.
    7. Quamquam sufliceret hoc soluni, quod in ba- x, 27). Viviflcamur vero per Spirilum , ipso Domino
    ptismi sacramento cooperatus invenitur; quia ex hoc dicente, Spiritus esl qiti vhificat (Joan. vi, 64). Simi-
    et alia intelliguntur non sin.e Spiritu esse creata. liter et Paulus ad Romanos : Qui suscilavit Christum
    Quale est revera, renovatio quidem et reparatio ho- a morluis, * vivificabilet mortalia corpora vestra, pro-
    miuis cum Spiritu iiat, iiguratio autem horainis et pterinhabitantem Spiritum ejus invobis (Rom. vni, 11).
    crealio, sine Spiritu esse credatur? An dubium est Ecce una vivificatio Patris, et Filu, et Spiritus sancti
    alicui, plus esse baplismi sacramentum, quam ipsa aperle monstrata est.
    exordia creaturse? quia in baptismo scternitas perfici- (C 10. Prrescientia oranium rerum in Deo est, et oc-
    tur, bt exordio aulem mors regnavit ab Adam. Au- cullorum cognitor est. Licetnemo Chrislianus ignoret,:
    diamus ergo Davidde creatione prophetantem : Verbo taroen ex Danielis Hbro monslrandum est. Deus, in-
    Dominicwii firmati suni, el Spiritu oris ejus omnis vir- quit, qui occullorum cognitor es, qui prospicis omnia
    ius eorum (Ps. xxxu, 6). Verbum hoc ulique Filias ante quam nascantur (Dan. xm, 42). Hseceadem prrc-
    intelUgendus est, secundum Joaimis prseconium per scientia in Cbristo est, dicenle evangelista : Ab initio,
    quem omnia facta sunt. Spiritus autem oris non alius inquit, sciebat Jesus quis-esseteum traditurus, velqui
    est, nisi lste qui creditur sanctus. Habes utique in essentnon credenles (Juan. vi, 65). Quod sit autem
    uno versiculo Dominum, et verbuni Domini, et Spi- occultorum cognitor, ex hoc manifestalum est, cum
    rituni sanctum Trinitatis adimpleturum mysterium. obscura consilia Judseorum manifestans dicebat :
    Quod si verbum hoc, per quod coeHfirmati sunt, ali- Quid cogilalis nequam in cordibus vestris ( Matth.
    quis impudenter jussionem interpretari voluerit; ix, 4)?
    •>Spiritum seque aera solubilem dixerit; paulatim in 11. Similiter prsescire omnia Spiritum, Deusmani-
    Judaismum cadat uecesse est : quia nec Photinus festavit dicens ad apostolos : Cumvenerit Spiritus ve-
    nec Judrei per verbum substantivum et Spiritum coit- ritalis, docebilvos omnia, et venlura annuntiabit vobis
    cedunt esse aliquid procreatum. ] (Joan. xvi, 15). Qui ventura annuntiare perhibetur,
    D
    8. Sed dices : De verbo quidem manifestum est puto prsescire omnia non dubitabitur, quia ipse
    quod creaverit; quid de Spiritu? Accipe aliud tesli- hscrutalur allitudines Dei, et novit omnia qusc sunt
    inonium justissimi illius et antiquissimi Job. Spiritus, Dei. Nec non et sacramenta revelat Dei; testalur
    inquit, difiiiwsqui (ecit me (Job. xxxm, 4). Et David Daniel dicens : Ipse est Deus deorutn, el rex regum,
    psalleus dicit ad Deum : Emitte Spiritum tutim et qui sacramenta revelat (Dan. n, 47). Revelantur om-
    creabuntur, etrenovabis faciem lerrm (Ps. cm, 50). Si nia per Christuni, sicut ipse ait: Nemo novit Palrem
    a Ita cod. Et notemus neutralem verbi significa- iii, 2. Quid est credulilas aul fides? Opinor hominem
    tionem. fideliter Christo credere, etc. Item Paulinus in carmine
    b Agnoscit quidem Nicetas sensum grammaticum apud me Auctor. class. tom. V, p. 578.
    vocabuli spiritus, sed sacrum iUi antefert. e Ita cod. pro spectet, quod non caret aliis exem-
    c Cod., ornatuum. plis.
    d Credulitatemproifidefirma dicit Nicetas etiam in f Cod., erat.
    Symboli Explanatione; qua super dictione legesis dis- e GoA.,vivificuvit.
    serentem Braidam p. 26. sqq. Salvianus de Gub. lib. -' Cod., scruplalur.
    859 S. NICETJE EPISCOPI AQUILEIENSIS 860
    nitiFiliuset cuivoluerit Filius revelare (Luc x, 22). Antone : Conlra itlos statuet Spiritus virtutis, et tam-
    Omnisvero in Spiritu revelatio est; testatur Paulus: quam turbo ventidivideteos (Sap. v, 24).
    Nobis, inquit, revelavit Deus per Spiritum sanctum 14. Nam et quod bonus Pater, bonus Filius, bonus
    suum (Cor. n, 10). Ecce estrevelatio unius Trinitatis Spiritus sanctus, sic probatur. De Patre quidem dixit
    Deus. Unigenitus in EvangeUo: Nemobonusnisi unus Deus
    12. Quodubique sit prsesens,et impleat omnia, di- (Matth. xix, 17). !Dese autem : Ego sum pastor bo-
    cehte Esaia : Ego, inquit, Deus approximans.Et Deas nus (Joan. x, 11). De Spiritu reque David psaUens
    de longinquo (Tsa. xxx, 27). Si abscondilus [uerit dicit: Spirilus tuus bonus deducet me in viamreclam
    homoin absconditis,numquidnon videboeum? nonne (Ps. CXLII). Et sicut dicitur de Filio, Bectumest ver-
    ccelumet terram ego impleo(Jerem. xxm, 24) ? Quid bum Domini (Ps. xxxn, 4), sic et de Spiritu dicitur
    autem de sua prresentia, qui ubique? Et Salvalor Spirilum rectuminnovain visceribusmeis (JPs.L, 10).
    Christus in Evangelio dicit: Vbicumque(uerint duo 15. Quis autem Ulam dignitatem Spiritus sancli
    veltres a innomine meo,ibi el ego sum inmedio ipso- possit tacere? Antiqui enim prophetae clamabant
    rum (Matth. xvm, 20). De plenitudine autem ejus apo- Hmcdicit Dominus.Hanc vocem Christus adveniens
    stolus refert : Qui descendit, ipse est et qui ascendil in suam revocavit personam dicens : Et ego dico vo-
    super omnescwlosut adimplerel omnia (Eph. iv, 10). B bis. Novi autem pfophelse quid clamaul? sicut Aga-
    De Spiritureque sancto quod b adsit ubique, dieitpro- bus prophetans in Actibus apostolorum ait: Hwc
    pheta ex persona Domini : Ego in vobis, et Spiritus dicil Spiritus sanctus (Acl. xxi, 11). Et iterum se a
    meus stat in medioveslrum (Agg. n, 6). Et Salomon Deo Patre et a Christo vocatum et missum Paulus
    ait: Spiritus Dominireplevit orbemterrarum (Sap. i, apostolus (Gal. i, 1), non ab hominibus neque per
    7). Habitat Deus in sanctis suis, secundum promis- hominem, sed per Jesum Christumet Deum Patfem.
    sionem quam dixerat, Habiluboin illis el inambulabo In Actis vero apostolorum legitur quod a Spiritu
    (H Corvvi, 16). Quid vero Dominus inEvangelio di- sancto segregatus et missus. Sic enim scriptum est:
    cit? Manetein me et ego vobis (Joan. xv, 4). Probat El dicit Spirilus sanclus, segregalemihi Barnabamel
    autem hoc Paulus : Nescitis quia Jesus Christus in Paulum in opus quo vocavieos (Act. xm, 2). Etpaulo
    vobisest (II Cor. xui, 5)? Hoc autera totum in Spiritus post : Ipsi autem'tnissi a Spiritu sancto descenderunl
    habitatione adimpletur, sicut memorat Joannes : Ex Seleuciam (Ibid., 4).
    hoc, inquit, scimus quia in nobis esl, de Spirilu suo, 16. Nequis autem Spiritum sanctum quia Paracli-
    qttemdedit nobis (\ Joun.m, 24). Simililer etidem tus dicitur e conlemptibile quid sestimet; Paraclitus
    Paulus : Nescitis quia templum Dei eslis, et Spirilus enim advocatus sive consolator est secundura Lati-
    Dei habitalin vobis(II Cor. m, 16)? Et mox dicit: Glo- _ nam Hnguam; quse appellatio etiam FUio Dei com-
    rificate etportate Deum in cofpore veslro (lCor. vi, munis est, sicut docet Joannes : Hwc, inquit, scribo
    20). vobis ne peccetis. Quod si quis peccaverit, Paraclitum
    43. Nam quod arguat Pater, arguat et Filius, ar- habemusapud Patrem Jesum Christumjustum (I Joan.
    guat etiam et Spiritus sanctus, ita probandum est. n, 1). Nam et ipse Dominus cum dicit ad apostolos
    In Psalmo XLixIegitur : Peccalori atttem dixit Detts, alterum advocatummittetvobisPaier, sine dubio cum
    quare lu enarras justilias meas (Ps. XLIX,16)? Et aUum Paraclitum nominat, sic quoque Paraclitum
    infra : Arguam te et slatuam c illam contra [aciem manifestat. Sed nec a Patre hoc nomen ParacHti
    tttam (Ibid., 21). David seque orans dicit ad Deura : alienum est: beneficentiseenim nomen est, uon na-
    Domine, ne in ira tua arguas me (Ps. vi, 2). Et quia turse. Paulus denique ad Corinthiosscribit : Benedi-
    ipse venturus est arguere omnem carnent (Jud. 15). ctusDeuset Pater Domini noslri Jesu Cltristi; Pater
    Quid vero de Spiritu sancto Salvator in Evangelio ? misericordiarumet Deus tqtius consolationis,qui con-
    Cumvenerit, inquit, Paracliius iile, arguetmundumde solalur nos (U Cor. i, 3); quod Grsecedicitur, * xat
    peccatq et de juslitia et de judicio (Joan. xvi, 8). Hoc ©EO?Ka.o-n;Tzapcc7d.ria-soi;.
    Et cum consolator dicitur
    providens Davidclamabatad Deum : Quo iboa Spi- Pater, consolator et FUius, consolator et Spiritus
    ritu luo, el a facie tua quo fttgiam(Ps. cxxxvm, 7) ? D sanclus, una lahien nobis consolalio Trinitatis prre-
    Quod sit autem unum judicium d a Deo per Chri- statur. Sed abluti, inquit, estiset sanclificati et justi-
    stum fulurum, beatus Purilusostendit : Cum judica- ficati estis in noinineDominiJesu Christi el in Spiritu
    bit, inquit, Deus occultahominumper Jesum Christum Dei nostri (U Cor. vi, 11).
    Dominum nostntm (Rom. n, 16). Et quia Spiritus 17. Sed forsitan hsec mitia et bona non excitant
    sanctus judicaturus est Antichristum, dicente Paulo, animum ad intelUgendam potentiam Spiritus sancti;
    cum de persona ejus loqueretur : Quem inlerficiet, pauca de terribilibus proferamus. Vendiderat posses-
    ait, Dominus Jesus Spiritu oris sui (II Thess. n, 8). sionem Ananias, sicut scriptum est in Actibus aposto-
    Si Antichristus Spiritu oris Domini interficitur, ergo lorum, suppressamque partem pecunise discipulus
    et omnis crealura Spiritu judicabitur, dicente Salo- sibi reservaverat; reliquam pro tota ante pedes de-
    u Deest e Cod., contemptibilia.
    apud Nicetamvox congregati.
    b Cod., assit, t Yerba Graecadeerant in codice, relicto spatio
    c Ita cod. quod ferri potest.
    vacuo; quseego supplevipro spatii modulo.
    * Cod., ad eum pro a Deo.
    861 DE SPIRITUS SANCTIPOTENTIA. 862
    posuit apostolorum.OffenditSpiritum sanctum,quem A proprium est;.si hsecita sint, immo quia vera sunt,
    putaverat se latere. Sed quid ad eum continuo bea- quid a.me qursritur ut dicamquid sit Spiritus sajjctus,
    tissimusPetrus? Anania, quare Sataiias implevitcor cum per operum magnitudinem, qupd est ipse se
    tuum,mentirite Spiritui sancto (Act.y, 5) ? Et statim manifestat? Non utique alienus est Patris et FHii
    ait: Non es mentitus hominibus,sed Deo. Alque ita sanctitate, qui non est ab operum virtute alienus :
    percussusvirtute ejus, cui mentiri voluerat, expira- frustra illi nomen divinitatis negalur, cujus potestas
    vit. Quid hic vult a beatus Petrus intelligi Spiritum non potest abnegari: frustra prohibeor eum cum Pa-
    fanctum? Et utique clarum est cum dicit: Non es tre etFilio venerari, quem conflteri cum Patre et Fi-
    mentitushominibus,sedDeo.Manifestumest ergoquo- lio ipsa veritate compellor. Si ille mihi cum Patre et
    niam qui mentitur Spiritui sancto, Deo mentitur; ei Filio confert remissionem peccatorum.coiifert san-
    qui credit in Spiritumsanctum, credit in Deum. Sic ctificationemet vitam reternam,ingratus eronimiset
    eliam itxOrAuahise,qure in htendacio fuerat conspia impius si non ei cum Patre et Filio referara gloriam.
    et in morle facta est sOcia.Tale aliquid, immo for- Aut si non est colenduscum Patre et Filio, ergo nec
    tius in Evangelio ostendil Dominus dicens : Omne confltendusest in baptismate. Si autem omni modo
    peccatum et blasphemiwremittentur hominibus; qui confitendus est, secundumdic.tumDominiet traditio-
    autemdixerit blasphemiamin Spiritum sunctum, npn B nem apostolorum, ne semiplena sit fides et imperfe-
    remiltetur ei neque in hoc swculo neque in futuro cta; quis me poterit ab ejus religione et veneratione
    (Matth. xu, 32; Marc. m, 28, 29; Luc. xn, 10). Ter- cohibere? BIn quein enim credere jubeor, ei etiara
    ribiHs sententia! •>irremissibile dicit esse peccatum devote supplicabo.
    ei qui in Spiritumsanctum blasphemaverit. Compara 19. Adorabo ergo Patrem, adorabo FiHum, ado-
    huic sententiseUludquod scriptum est in Regnorum rabo Spiritum sanctum, una eademque veneratione.
    Hbro: Si peccandopeccaveritvir in virum, orabunt pro Quod si quis durum hoc putat, audiant quomodo
    eo; si autemin Deum peccaverit,quis orabit pro eo (I Davidad h culturam Dei fideles hortetur : Adorate,
    Reg. n, 25) ? Ergo quia peccare in Spirituin sanctum' inquit, scabellmnpedum ejus, quoniam sanclum est
    et peccare in Deum, idem c inexpiabUecrimen est; (Ps. xcvm, 5). Si scabellum pedum Domini religio-
    jam advertere poterunt quanta sit Spiritus sancti nis est adorari; quanto magis i'eligiosumerit, si.ejus
    majestas; in quem si quis rebeUis exstiterit, in per- Spiritus adoretur ? iUe ulique Spuitus quem bealus
    petuas poenastrudetur. Petrus in tanta sublimitate prredicayit dicens :
    18. Possem plura de divinis Scripturis proferre te- 1 EvatigelizaveruntvobisSpiritum sanctummissumde
    stimoniaqure, secundumBaptismi sacramentum, Tri- cwlo,in quem concupiscuntangeli prospicere(I Pet.
    nitatem unius operationis ac potentise manifestarent. Q
    ( i, 12). Si angeli eum cupiunt aspicere, quanto magis
    Sed quiaetin hisplenus est sapientibus intellectus, nos homines mortales i contemnere non debemus?
    multa prretereo. Faciam itaque recapitulationem di- neforte et de nobis dicatur sicut dictum est ad Ju-
    cturus : si de Patre procedit Spiritus sanctus; si Ji- dseos: Vos semperk Spiritui sancto restitistis, sicut
    b«rat; si sanctificat; si Dominus est, ut dixit Apo- et patres vestri (Act. vn, 51).
    stolus; si creat cum PatreetFilio; si viyjficat; si 20. Quod si brec tauta ac taHa non inclinant ani-
    prrescientiam habet, sicut habet Pater et Filius; si mum ad venerandum Spiritum sanctum, accipe ad-
    revelat; si _biqueest; si adimplet orbern lerrarum; huc aliquid fortius. Sic enim Paulus inslruit prophe-
    si habitat in d electis; si arguet mundum; si judicat; tas Ecclesire,in quUiusutique et per quos ipse Spi-
    si bonus est; si rectus est; si de eo clamatur, hsec ritus loquebatur : Si, inquit, omnesprophetent,iniret
    dicit Spiritus sanctus; si prophetas constituit; si aliquis infidelisautidiola, convinciturab omnibus,exa-
    aposlolosmittit; si consolator est; si abluit et justi- minalur abomnibus,occultaetiumcordisejus manifesta
    ficat; si e tentatores suos interficit; si is qui ' in fiunt.Et tunc cqdensin (aciemadorabitDeum,pronun-
    emn blasphemaverit,non habet remissionem neque tians quia vereDeusesiin riobis(ICor.xiv, 24). Ulique
    in hoc sseculoneque in futuro, quod utique Deo Spiritum sanctum intelligi voluit, qui in prpphetis }q-

    a Ita cod., beatus, cum paulo ante sit beatissimus.D


    ] boli Explauatipne, prorsus ut ego censeo in eodein
    b Sic absolute censel1, seu potius scrubit Nicetas "sensu; quia ibi agitur de abfenuntiaiido cultui dia-
    etiam in Explanatione Symboli; deque eo Joco dis- -ho\i. Quare assentiri non possum cl. ZabseO(ed. Nic.
    putat Braida p. 289 sqq. Ex.pl.Symb.) qui exislimat verbo cultura significari
    c Atqui peccata adversus Deum expiabilia apud ibi a Nicetavestiumetegantiam.Etiam S. Ildephonsus
    Deum sunt, quamquamhic videtur contrarium prope 'Toletamus de Script. Eccl. 5 dicit culluramidolorum.
    dici. Ergo eadem fere responsio valet ad peccatum Imino vero Lactantius Inst. v, 7 : Dei unici pia et re-
    contra Spiritum sanctum ; nempequod Nicetaspaulo figiosacullura. Sic Tertullianus Apol. cap. 21 : Ne-
    severius dixerit quam se intelligimaluerit.
    a Cod. niendose,excelsis';sed confer p. 325. gat1quod colit, et culturam in alterum transfert.
    Notabilisvarietas, evangetizaveruntSpiriiumsan-
    e Cod., temptatores. ctummissum,pro'Spiritu sanctomissout est ih vulg. ed.
    1 Cod., cumpro tn eum, itemque inGrsecotextu, h _veu(j«mayiw«7rooT«^evTt.
    ? Cod. Vat. mendose,in quemenimjubeo, ei etiam Nicetas ergo, si sana lectio codicisest, 'dicit prsedica-
    dubie supplkabo.Et quidem devotepro dubie lego in tum ipsumSpiritum sanctum ab apostolis.
    aUocodieeYaticano. i Cod. Contempnere.
    - n Cultura hoc loco sine dubio cultum religiosura 1 Ita cod. Et sic Eugenius quoque carthaginiensi»
    significat. Eodera vocabulo utitur Nicetas in Sym- lib. fid. legisse se demonstrat.*
    863 S. NICET/E EPISCOPI AQUILEIENSIS 864
    quebatur. Siergo infidelescaduntin faciem et adorant A dictus est, et Moyses homo Dei, ut Timotheus homo
    Spiritum sanctum, adorant perterrili, et confitentur Dei a Paulo appellatus est; sic a Christo Christiani
    inviti ex operum magnitudine, id est abundantia gra- nuncupantur; sic etiam ab Spiritu spirituales appel-
    tire spirilualis; quanto magis fidelibusexpedit volun- lantur. Si igilur voceris homo Dei, et tion fueris
    larie et ex affectu adorare Spiritum sanclum! Christianus, nihil es. iEque si Cbristianus dicaris, et
    21. Adoratur aulero Spiritus non quasi separatim non fueris spiritualis, ne tibisatis desalute confidas.
    niore genlilium; sicut nec Filius separalim adoratur, Sit ergo nobis secundum baplisma Salvatoris confes-
    quia in dextera Patris est; sed cum adoramus Pa- sio, fides b integrre Trinitatis, una devolio pielatis :
    trein, credimus nos fideliter ct Filium et Spiritum nec more gentilium, potestatum diversitates opine-
    sanctum pariter adorare : quia et cum Filium invo- mur, aut creaturam in Trinitate suspicemur. Sed nec
    camus, Patrem nos credimus invocare : et cum Pa- Judreorumscandalo succumbamus,qui Filium Deine-
    trem rogamus, a Filio nos credimus exaudiri, sicut gant, qui Spiritum nonadorant; sed potius perfeclam
    ipse Dominuspollicetur, Quidquidpetieritisa Palre in Trinilalem adorantes etraagnificantes, sicut inmyste-
    nominemeo, egofaciam; ul honorificetur Palerin Fi- riis ore noslro dicinms, Sanctus, sanctus, saiictusDo-
    lio. Sic et cum Spiritus adoratur, ille utique adora- minusDeus Sabaoth, ila conscientiamteneamus. Et il-
    tur cujus est Spirilus. g lud unus sanctus , utique Spiritus; unus Deus, Jesus
    22. Illud autem nullus ignorat, quod divinsemaje- Christus in gloria Dei Patris; una omnipotentia, quia
    slati nec addi qttidpiam nec minui, humanis suppli- una est religio Triiiilatis. Et deinceps pacem et dile-
    cationibus potest: sed unusquisque secundum propo- ctionem sectanles bonis semperoperibus abundemus:
    situm voluntatis suseaut gloriaro sUji acquirit fideli- et audiantus ab Apostolo, sicut audierunt Corintbii
    ter venerando, aut confusionempertinaciter resisten- in c prima Epistola : Gratia Domininostri JesuChristi,
    do. Cetium est enim quia et contentio et superbia et dilectio, et conimunicatiosancti Spiritus eril cum
    damnationemgenerant; hoiioriflcentiafructum devo- omnibusvobis.Anxen.
    tionis exspectat. Quare aulera fideles non honorifi- Explicit sancti Nicelre episcopi de Spiritus sancti
    cent integre Trinitatem, ad quam pertinere conii- Potentia.
    dunt, cujus nomine se renatos, cujus vocabulo se Incipil tractatus ejusdera de diversis appellationi-
    nominari gloriantur ? Nam sicut *, a nomine Dei Pa- bus Doroinonostro Jesu Christo conVenientibus.
    tris homines Dei appellantur, ut Helias honio Dei
    a Cod., adnomen. c Immo sequentia verba leguntur in secundre Epi-
    b Cod., integre. Malirointegra. stolre clausula.
    fc«_

    SANCTI NICETiE
    EPISCOPI AQUJLEIENSIS
    "
    DE DIVERSIS APPELLATIONIBUS

    D. N. JESTJ CHRISTO CONVENIENTIBTJS.

    4. Multa nomina multseque appellationes in Scri- C sibiliter genitusisit a Deo Patre, vel quod sine dimi-
    pturis sanclis inveniuntur, quse DominoJesu et Sal- nutione paternre substanlire ejus exstiterit generatio.
    vatori nostro conveniunt. Dicitur verbum, dicitur sa- Nant nec homo diminulionem aliquam pati videtur
    pientia, lux, virtus, dextera, brachium, angelus, ap- cum verbum emittit. Yel certe verbum dicilur, quod
    pellatur homo; dicitur agnus, ovis, sacerdos, via, ve- per ipsum sit Deus Pater semper et angelis locutus
    ritas, vita ; dicitur vitis, justitia, rederaptio : panis, et homimbus. Sapientia dicitur, quia per ipsum sunt
    lapis, medicus, fons aqurc vivre, pax, judex, janua in principio sapienter cuncta disposita. Lux dicitur,
    appellatur. Hsecomnia dicitur ; et alia multa voca- quia et primas mundi tenebras ipse illuminavit, et
    bula in Scripturis sanctis b de Christo invenies ; nocles mentium humanarum suo adventu fugavil.
    cum unus alque idem sit Dei Filius Deus noster, Virtus dicitur, quia nulla eum potest superare crea-
    ut virtulis ejus ac dispensationis ratio cognosca- tura. Dextera et brachium dicitur, quia per ipsum
    lur. Audisti appellationes; qusere nunc appella- universa creata sunt, et ab ipso omnia contineiitur.
    tionumsignificationes.Verbumdicitur,vel quodimpas- D Angelusmagni Consiliiappellatur, quia ipse est nun-
    a In eodem argumento versatur Damasuscarm. 11 Legatnr item poela Orientius in colleet. Pisaur.
    ed. Sarazan. (Tomonostro XIII, col. 578, S. Dam. totn. VI,p. 89; etPhoebadius contra Arianos cap. 6,
    carm. 6), qui tamen versus in pervetusto Vat. cod. quem postremum lectum a Nicetavix dubito.
    353 tribuuntur Silvio cuidam. Et quidem cod. vat, b Cod. in pro de. Alius codex liic verba aliquo»
    wapro vita; columbapro columna; panis pro paries. desiderat,
    865 EXPLANATIO SYMROLl. 866
    tius paternre voluntatis. Dicitur hominis Filius, quia .A Si imiocens fueris, tibi ipsi se ° sociabit velut
    propter nos homines homo nasci dignatus est. Dici- agnus. Si te persecutio aliqua gentilis conlristat, su--
    tur agnus propter innocentiam singularem. Ovis dici- me fiduciam, quia et ipse tamquain ovis iromolatus
    tur, ut ejus passio demonstretur. Sacerdos dicitur, est; et te lamquam sacerdos Patri suscipiet ofleren-
    vel quia suum corpus oblationem et hostiam obtulit dum. Si viam salutis ignoras, require Christum, quia
    Deo Patri pro nobis ; vel quod per nosa dies singu- ipse est iter animarum. Si vis scire veritatem, ipsum
    los oflerri dignatiir. Dicitur via, quia per ipsum per- audi, quia veritas est. Mortetn omnino ne timeas,
    giraus ad salutem. Vilis appellalur, quia brachiorum quia Cbrislus vita credentium est. Dulcedo te srcculi
    palmites extendens in cruce, magnum sseculoprreslitit deleclal? magis ad crucem Christi convertere, ut
    dulcedinis ffuctum. Justilia dicitur, quia per sui no- ejus viiis, qtisein cruce pependit, dulcedine recree-
    minis fidem justificat peccatores. Redemptio dicitur, ris. Peccator es perditus ? juslitiam debes esurire, re-
    quia olim perditos sanguinis sui prelio nos redemit. demptorem sitire, quod Christus est : satiat enim
    Panis dicitur, quia b famem gentium per suum refe- quia panis est. Si nutas in aliquo, firma gressum in
    cit Evangeliura. Lapis dicitur, quia nec serpens fecit ipso, quia lapis est, et te munitum prrestabit ut mu-
    in eo vestigium, et nobis ipse prrestitit munimen- rus. Infirmus et debilis es ? ab ipso qusere reniedium,
    tum. Medicus dicitur, quia infirmitates nostras et _j quia medicus est. Ardorem pateris pecccatorum, vel
    vulnera sua visitatione curavit. Fons aquse vivre maxune quicumque es catechumenus ? curre ad vitse
    dicitur, quia per lavacrum regenerationis et abluit fonlem , ut ardor tuus exstinguatur, et rcternitalem
    et vivificat peccatores. Pax dicilur, quia dis- tua anima consequalur. Si ira discruciat et exagitat
    sidentes in unum collegit, et Deo Palri reconcilia- dissensio , accede ad Chrisluin, quia pax est, ut et
    vit. Resurrectio dicitur, quia ipse omnia de se- Patri reconcilieris, et omnem diligas hominem tam-
    pulcris corpora suscitabit. Judex dicitur, quia ipse quam te esse dUigendum d judicas. Si occasum cor-
    cst et vivos judicaturus et morluos. Janua dicitur, poris times, et mortem vitre istius perhorrescis, me-
    quia per ipsum coelorumregni fldelibus aperitur in- mento quia resurreclio est; potest resuscitare quod
    troitus. cecidit. Si te peccati e voluptas sollicitat, et vitia
    2. Ergo quia tantis et nominibus et tilulis Domi- carnis f irritant, pi-resciuscogita quia justus judex
    nus communis appellatur, habe flduciam, fidelis, et es!, severus examinator est, rcterni ignis prseparator
    spem tuam in ipso tota virtute constiiue. Nam ut est; et numquam te peccare deleclabit. Ad postre-
    Patrem scias, ipse tibi verbum est. Si vis recte sa- nium, frater, si te desperatio aliqua invaserit de re-
    pere, ipsum qurere, quia sapientia esl. Si tenebras muneratione justitire, de coelestis glorise expectalio-
    aHquas sensus tuus patitur, Christum require, quia C ne, ? credibili mente januara illum esse prsesume ;
    lumen est. Inlirmus es? habes refugium, quia et me- quia el per ipsum resuscitatus a morluis, et cceloruro
    dicus est et virtus. Vis scire per quem sit mundus secreta penelrabis, et angelorum consortium conse-
    creatus, et a quo orania contineantur? ipsum crede, queris : et audies illam desiderabilem vocem : Euge,
    quia brachiura et dextera perhibetur. Pavorem su- serve bone el fidelis, hquia fuisli fidelis, intra in gatt-
    stines aliquem? in omnibus tibi velut angelus aderit. diutn Domini tui; posside regnum quod tibi * prwpa-
    Si tibi difficilefuerit visu accedere ad tantam unige- ralum esl a mundi conslilutione: ipso prmstante, qui
    niti majeslatem, ne desperes, quia et homo factus cum Paire el Spiritu sancto vivil el regnat per omnia
    est, ut ad eum facile accessum haberet humanitas. smcula smculorum (Matth. xxv, 25). Amen.
    a Notemus Missrequotidianse usum setate Nicetre. vocabuli.
    b Cod. unushabet famis scienliam; alius, scientiw; 6 Al., voluntas.
    ego emendandum curavi. f AI., invitunl.
    c Al. cod., sociavit. 8 AL, fideli.
    d Vocabulum judicas a me suppletur. Nam in co- h Al., quia in pauca fuisti.
    dice relinquitur vacuum spatium unius adamussim 1 AL, paraium.

    SANCTI NIGET-E
    EPISCOPI AQUILEIENSIS

    EXPLANATIO SYMBOLl

    "HABITA AD COMPETENTES.

    1. Qui credit in Christo, et sequitur eum ad ve- D secutus terram repromissionis ingressus, hic conti-
    Tam ducentem vitam, sicuti Israelis populus Moysen dens duce Chrislo abrenuntiat inimico, et angeiis
    In antiquo codice Robiensi apudMuratorium AA. cetmepiscopi.
    13. ae. tora. DI, p. 819, sic : liber I instructionis Ni- b Ob hujus vocabuli declarationem en locum ex
    86? S. NICET_E EPISCOPI AQUILEIENSIS 868
    ejus, etuniverssemagicse«curiositati, qtiseconstat ejus>A qum in terra; visibilia, el invisibilia, sicut docetPau-
    per angelos Satanse.Deinde b renuntiat operibus ejus lus (Coioss. i, 16), et consignat Joannes : m omniaper
    malis, et culturse,idolis, sortibus, et auguriis, pom- ipsum facta sunl, et sine ipso (acturri est nihil (Joan.
    pis, el theatris, fornicalionibus, c ebrietatibus, cho- i,3)-
    ris, atque mendaciis. Hrec sunt et alia serpentina, 5. Credens ergo in Deuni Patrem, statim te con-
    quse stringunt animas hominum, et ad inferni carce- fiteberis credere et in Filium ejus Jesum Christum.
    rem ducunt. His ergo malis se homo expediens, bas Hic est Filius Dei Jesus Christus. Jesus qui Hebrseo-
    catenas post dorsum suum velut in faciem projiciens rum lingua interpretatus, Salvator intelUgitur: Chri-
    inimici, jam d sincera voce pronuntiat. stus vero regise dignitatis appeUatio est: veluti sal-
    2. " Credo in Deum Putrem omnipotentem. Rene vator et rex, unus atque idem Cbrislus Jesus. Hic
    incipit a credulitate confessio, quia sic beatus Paulus propter nostram salutem descendit a Patre de eoelis,
    expressit. Corde, inquit, creditur ad justitiam, ore: et simile nobis corpus accepit. Nalus ex Spiritu sau-
    autem confessio fit ad salutem (Rom. x, 10). Credis cto, et Virgine Maria sine ulla viri operatione : corpus
    ergo in f Deum Patrem omnipotentem : Deum inge- excorpore, Spiritus sancti virtute, generatum esl;
    nitum, qui oftus a nullo est, s a nullo coepit: Deum manens Deus, homb factus est, n ut hominibus et visui
    invisibilem, quem nullus carnis oculusvidere suflicit: B et doctrinscsaluti esseposset: quia aliter divinitas ab
    Deum incompreheusUiilem,qui omnia comprehendit: hominibus sustineri non poterat nisi corporis assum-
    Deura immutabilem , qui non mutalur temporibus, ptione visibilis.
    nec senescit setate, sed semper idem est: qui non ini i. Natus ergo ex sancta et incontaniinata Yirgine,
    tempore coepitvivere, sed semper vivens, nullumi ut sanctse nativitaiis nobis prsestaret initium. Natus
    patitur successorem : Deum bonum et justum coelii est, secundum quod ante dictum fuerat per prophe-
    et terrse Creatorem. Ilunc confiteris Deum, sed eum- tam : Ecce virge in ulero concipiet, et pariel Filitm,
    dem confitearis et Patrem FUH necesse est: nemoi et vocabilurnomen ejus ° Emtrianuel: quod est inter-
    enim Pater est sine Filio : Pater ergo per Filium est, pretalum, NobiscumDeus (Isai. vn, 14); Matth. I, 25).
    habeiis utique Filium, cujus sit Pater. b Et hxc est Crede ergo, bunc, qui ex Virgine natus est, nobiscum
    pia confessio in Deum; ut eum non solum i Deum esse Deum; Deum ante sseculade Patre; hominem
    scias, sed cognoscas et Patremi, Patrem viventis ver- ex Virgine propter homines. Vere iucarnatum, nou
    bi, virtutis ac sapienlire proprise : k qui ante omnia putative, sicut P quidam erronei hseretici erubescen-
    ssecula, ante omnium principium, ante omne omnino tes mysteriutn Dei in phantasmate dicunt factam Do«
    tempus ex se genuit Filium, Spiritus Spiritum, Deus mini incarnationem : quia non vere fuerit quod vi-
    Deum; in quo sunt condita universa l quw in cwlis, et C debatur, sed oculos fefellerit hominum. Quod i absit

    pervetusta, quam Iego in Vaticano codice, missre scriptum fuisse credo in Deo, non in Dettm.Cur ergo
    expositione. Inler catechumenumet compelentemquw apud Nicetam Aquileiensem legimus credo in Deum?
    dijferenlia est? De catechumeno, quid sit, salis supe- Nimirum cl. Rraida dissert. p. 6i perdocte jam de-
    rius dictum est; sed de competenle, qtiid sit, breviter monstravit symboli Aquileiensis formulam setate Ni-
    est dicendum. Compelensest qui diligenter instruclus cetse jam fere obsolevisse, Romanamque pro illa for-
    fide et altente de credulilate imbuhts, post traditam mulara in usum venisse.
    sibidoctrinam Chrislianilatis, etmysterium symboli, et J. Ostendit mihi in suis schedis cl. Fea insignera
    tradilionem orationis Dominicm,pclit etrogatut possit AJcuini, ut ita dicam, prrcdam, qui in sua fidei con-
    consequimysteria sacri baptismutis et graliam, etpar- fessione part. m, cap. 20, exscribit tacite ad verbum
    ticeps fieri sanctm Ecclesim, et in servilio cum fideli- caput hoc S. Nicetre usque ad factum est nihil. Ego
    bus esse Chrisii. Vnde el a petendo, compelentesvo- vero observo apud Rraidam in S. Chromatii editione
    cantur. Item in antiquo sermone ms. sic lego : Pas- p. LXXIX (Patrol. tom. XX, col. 515), eumdem Al-
    chapelitum, sire competentium,dicitur, quia hoc die cuinum exscribere S. Chromatii quoque locmn , Jau-
    symbolum, id est fidei sanctm credulitas, compeienti- dato tamen auctoris nomine. Ergo Alcuinusaquileien-
    bus neophylistradebatur; ut qui ad Dei graliam perci- ses patres faroiUareshabuisse videtur.
    piendam in Paschali soletnnitate festinabant, ftdem, s Alcuinus interponit et.
    h Alcuinus omittit verba ab et usque ad cognoscas
    quam confiteri deberent, agnoscerent. Competenles
    enim dicunturquasisimul petentes.Denique in anliquo et Patrem.
    sacramentali ms. Vat. siclego : Primus gradus cale- -. . * Contra fidem codiciseditiones habent Dominum.
    chumenorum;II, compelentium; III, baplizatorum. i Alcuinus, Pairem dico.
    Ad Competentes exstal brevis levidensisque exhorta- k Apud Alcuinum, quod (relatum ad verbum)inef-
    tio inter sermones spurios S. Fulgenlii num. 78. Sed fabiliter ante omnia, immo absqueinitio, ex se genuit,
    et bonus exstat Augustini sermo ad Competentes, se- Spiritus Spiritum, etc.
    cundus videlicet in dominica Palraarum. 1 Alcuinus, etqum.
    • Male cod., curiosilalis. m Alcuinus, omniuinquit.
    b Vocabulum renunliat perperam omissum fuerat n Ita cod. Atque edd.
    in editionibus, quod in codice adest. Cum autem hanc 0 Sic edd.; adcod. minus bene cum unica m.
    et sequentes emendationes facio ad codicis fidem, p Cod. habet qiti; tum sequitur compendium quod
    haud ego editores accuso, sed partim apographorum videtur explicandum dicunt aut dicuntur. Sed revera
    novorum varietatem, partim operarum incuriam. antiquus amanuensis scripserat tautum quidam, quod
    c Hic obtrusa in edd. particula et. non intellexit posterior librarius. Male vero est in
    d Editiones male symbolica. Yeram evidentemque editionibus quidam dicunt; nam dicunt paulo post se-
    lectionem codicis sincera confirmat Nicetse ffagnten- quitur. Quare et interpunctio editorum mutanda
    tura i Vindebonense. mihi fuil.
    * Dixi superius p. 1S, n. 1 in symbolo Aquileiensi i Perperam editiones replicant absit.
    869 EXPLANATIOSYMBOLI. Stft
    omnino a Deiveritate. Si enint falsa incarnaiio cst, A quc poterat Christus a mOrtc deiincri, qui el moiiis,
    falsa erit et salus homhium. Quod si vere salus in et vilse lotam obtinet potestalem. Ascenditin ccelot,
    Christo est, vera sequeincarnatio est. In ipso utrum- unde et descenderal: quia Netno, inquii, asccndit in
    que existens; homo, quod videbatur; Deus,quod non cwlumnisi qui de ccelo desceiidit, Fitius liominis qiti
    videbatur. Manducansut homo, et pascens quinque eratin cwlo (Joan. x, 18; m, 15). Sedel ud dexlerum
    a miUiahominum quinque panibus, quia Deus. Dor- Puiris, secundum quod dictum cst in Davidicisex pcr-
    miens ut homo in navi, sed ventis et mari imperans, sona Dei Patiis ad Filium : Sede a dexlfis meis, do-
    quia Deus. Manuscruci affigens velut homo; sed pa- tiec ponain inimicos luosscabellumpcdutn tuprum (Ps.
    radisum confitenti se latroni tribuens, quia Dcus. cix, 8). Inde venlurus ejudicare vivoselmortuos. Crcdc
    Mortem postremo suscipiens deposito ad modictim quoniam bic ipse Christus Doniiitus noster. veiiiet
    corpore, ut homo; sed quatriduanum mortuum de cum angelis el virtulibus eoruin, f lam vivos quani
    sepulcro b suscilans, quia Deus. Utrumque ergo olim moiiuos judicare : ut reddat singulis secundum
    credendus est Christus; Deus, et homo : quia sicul opera eorum : hoc est, justos ad vilani seternamcon-
    Jiomo ex passionibusagnoscitttr, ita Deus ex divinis stituat; impios autem seternsepceiiresubjicial.
    operibus manifestatur. Habes ergo unde respuas ma- 7. Credis elin Spiriluiii sancium. Hic Spirilus san-
    gistros faUacire. Si quis tibi hominem tantummodo D ctus unus est, saiictificans ontnia, qui de Patre pro-
    Christum fuisse in aurUjussusurrare c tentaverit, di- cedit, solus scrulans mysteria el profumla Dei, qui in
    cito quia honio per prredicta factus est; d quem ex specie columbsede co3lisvenil in Clirislum.Hic Spi-
    virlutibus", et professionibusjam cognovi, dicente rilus sanctus unus quidetn est, scd mulliplex in yir-
    ipso Salvaiore ad Judseos: Si mihi non vulliscredere, tutibus et in operationibus. Ipse dividit gratiarum
    vel operibuscredite. Et cognoscite, quia egoin Palre, dona singulisprout vull (1 Cor. xn, 11). Ipse prophetas
    elPaier in me (Joan. x, 58). constituil, apostolos implevit; et ipse tempore baptis-
    5. Sequitur ut credas Dominicsepassioni; et pas- nti animas credentium, corporaque sanclilical; s sine
    sum confitearis Chrisfum, crucifixum a Judreis, se- cujus operalione nulla polest creatura ad seternita-
    cundum pnedicta propbetarum. Et vide ne erubescas tem pervenire: in cujiis gloriam etiain h angeli pro-
    in passione Domini tui. Si forte aliquid inlidelitas spicere concupiscunl(I Pelr. i, 12). Qui ct sedes * et
    Judseorum, vel stultitia gentium de magnificaCbristi dominalioncs, el universas coelorumvirtutessuama-
    cruce blasphemare voluerint, memento semper dicti jestate sanctificat. i Iri quem Spirilum sancttiihsi quis
    Domini: Qui me confessusfuerit coram hominibus, el blasphemaverit, non habet remissionemtiequein hbc
    egoconfiteboreum coramPatre meo, qui esl in cxlis swctttoneqitein [uiuro, sicul ipse Domiiuis pronuntia-
    (Malth. x, 52). Nec sane est unde confundaris, si in |C vil (Matlh. xn, 52).
    quo sacramento passus est Cbristus, inletligas. Pas- 8. Hanc Trinilatis fideni,fratres,ih cordiljus firmale
    sus est uon divinitate, sed carne. Deus enim impas- vestris, credenles in unum Deum Patrem omiiipotcn-
    sibilis semper est. Passus autem est carne, sicut tem, et in Filiuiit ejus Jesuin Chrisluhi Dominum
    apostolus docet (I Petr. rv, 1), ut ejus vuhtere salus noslrum, et in Spifitiim saiicluni, ltimeh yerum, ct
    humano generiproveniret: sicul etiani propbeta prse- sanctificalofem aniiiiarum, qui est pignus lioeredilatis
    dixerat Isaias. Et ipse, inquit, passus est pro peccaiis noslrrc, qui nos, si in eum fuerimus inleiili, deducet
    nostris, vel yulnere ejus sanati sumus omnes (Isai. in omnem verilatem", et faciet coeleslibuscohrerere.
    LIII, 5). Nostro enim peccato passus est Christus, ut Hanc enim regulant fidei apostoli a Doiiiinq accepe-
    nobis justitia donaretur. Sub Pontio ercjoPilaio pas- runt, ut in nomine Pdlris, el Filii, elSpirilus sancti
    sus est. Teinpus designatur, quo Ponthis Pilalus fuit otnnesgentes credulas bupiizurent(Matili. xxyiji, 19).
    pneses Syrise et Palsestinre. Hoc autem ideo caute Hsec in vobis maneatfides; hocdeppsitumcustodite,
    ponitur, quia aliquanti hrereticorum dsemoniacisfrau- charississimi, devilantes profanas voctitn novilales et
    dibus decepti diversos garriunt chrisios. Tu ergo et oppositiones[allucis scieniim(ITim. yi, 20)v
    tempus passionis edoceris; ut eum, qui vere sub 9. Si genliles suadent multos patres iterum colejc,
    Pontio Pilato pro salute mundi passus est Christus, •n tu retine beatain professionem luaht, l quia unum
    non passum aUquemaUumfatearis. Mortuus ester- ' confessus es Deum Patreni : nec f enim.natura fert,
    go, ut mortis jiira dissolveret. ut unus homo plures habeat patres, Si Judreus Chri-
    6. Terlia die resvvrjxii vivus a morluis, sicut ait stum Dei Filium non credere suadet, sit tibi tamquam
    propheta, inter nwnuos tiber (Psal. LXXXVUI, 7). Ne- hostis; aut irapugnandus, si tanta tibi est seientia
    a Cod. cum unica /, qure est genuina vetus ortho- expositor, locum hunc intactum reliquit. Quare niihi
    raphia. verbis abstinendumest. -..-;=.
    b Cod. et edd., suscitat, quam lectionem emendavi BSic ad litleram Nicetas ctiam in opusculo de Spi-
    x analogia certissima prrecedentium. rilus sancti Potentia pag. 16, vers; 11.
    c Cod., temptaverit. h Coiiferde Sp. s. Pot. p. 28, vers. 1.
    d Cod., superposito compendii signo. Ergo 1 ItaNicetas etiam de Sp. p. Pot. p. 13, vers. 5
    el quemveiqm a fin.
    e Perperamquoniam.
    in edd. additur est. i Ergone fiut amariuensiumerror de Sp. s. Pot. p.
    f Quomodo hiclocus Nicetre intelligendus sit, Jate 25, vers. 18, in Spiritu sanclo blasphemaverit?
    isputat cl. Rraida dissert. pag. 266 sqq. Et quidem k Ed., qua.
    ullus tbeologus, velsymboli, vel Pauli (I Thess. iv) 1 Deestenim in edd.
    »71 S. NICET^S EPlSCOPi AQUILEIENSIS 872
    Scripturarum; aut certe devitandus, si exercitatio A / (I Cor. xv, 19); quando utique ad hoc Christus car-
    deest. Si quis hrereticus sub nomine Christiano aut nem suscepit humanam, ut communiouem vitrc per-
    Christunt tibi creaturam tradit, aul Spiritum sanctum petttsemortali noslrrcsubstantire impertirel.
    alienum esse a Patris et Filii gloria persuadet, sit tibi U. Mulli quidem sunt hserelicorum, qui dislcr-
    tamquam ethnicus et publicanus; quia te ad ""idolo- quent fidem resurreclionis, vindicantes solius.animrc
    latriam b deducit, cum creaturam colere persuadet. salutem, negata carnis resuirectione. Sed lu, qui in
    Et cum te qusestionibus tortuosis nitilur implicare, Christum credis, carnis turc resurrectionem profite-
    recurre ad murum fidei tuse, et dic secundum Apo- ris. In hoc enim Cltristus et mortuus est, et resurrexil,
    stolum : Ego c absolulus sum, ego sanclificatus sum, ut et viventiumet mortuorumdoininetur (Rotn. xtv, 9).
    egojustificalus in nomine Domini noslri Jestt Cliristi, Nec sane supervacue hoc crcdis. Habes siquidem
    et in Spiritu Dei mei (I Cor. vi, 11). Nihil de hac auctores idoneos. Accipe Isaiam prophetam dilucide
    Trinitatisprofessioned nuntiabo, ne saluii mere e dam- prredicantem : Exsurgent moriui, et resurgenl qtii
    num, et fidei faciam delriraentum. sunt in monumeniis,et suscitabunlur qui sunt in terra
    10. Post confessionem beatre Trinitatis, jam proti- (Isai. xxvi, 19). Habcs etipsum Dominum propheta-
    teris credere sanclam Ecclesiam cutholicam. Ecclesia rum in Evangelio promitlentem : Ego sum resurrectio
    quidaliud, quani sanclorum oranium congregatio? j} ] el vita; qui credit in tne, etiamsi morluus [uerit, vivet
    Ab exordio enim sscculi, sive patriarchse, sive Abra- (Jean. xt, 27). Et alio loco : Amen dico vobis, venit
    bara, Isaac, et Jacob, sive prophetrc, sive apostoli, Itora cttmmortui qui snnl in tnonumenlis,audientno-
    sive martyres, sive creteri justi qui fuerunt, qui sunt, cem Filii Dei; et resurgent, qui bona (ecerunt, in re-
    qui erunt, una Ecclesia sunl, quia una fideel conver- surreciionem vitw, qui autemmala gesserunt,in resur-
    satione sanctificati, uno spiritu signati, unumcorpus rectionemjudicii (Joan. v, 28, 29). Habes apostolum
    effectistint: cujus corporis caput Christus, sicut per- Paulum asseveranlem : Oportet corruptum lioc in-
    hibetur el scriptum est (Coloss.i, 18). Adhuc amplius duere incorruptelam, et tnortale hoc induere immorta-
    dico. Etiam angeli, etiam virtutes el potestates super- litatem (I Cor. xy, 55). Scitote ex duplici nos essesub-
    • nre in hac una conlbederanlur Ecelesia ; Apostolo nos stantia, idest, corpore et anima. Corpus quidem mor-
    docente, quia tn Cltrisioreconciliata f sint omnia, non tale, anima vero immortalis. Cumhomo ex hac vila
    solum quw in terra sunt, verum el quwin cwlo (Coloss. deficit, non aninia moritur, sed ea recedente soluin
    i, 20). Ergo in hac una Ecclesia crede te communio- corpus emoritur; et putrescenle in lerra corpore,
    nem consecuturum esse sanctorum. Scito unam hanc » anima pro suo merito aut in loco lucis aut in loco
    esse Ecclesiam catholicam in omni orbe terrseconsti- caliginis reservatur; ut in die adventus Domini de
    tutam; cujus communioncm debes tirniiler retinere. |_ coalo, cum venerit cum sanctis angelis suis, resusci-
    Sunt quidem et alise pseudo-ecclesise; sed nihil tibi tatis omnibus, et animre revocentur in corpora, et
    commune cum illis; ut puta Manicbreorum,Catapbri- justa sit bonoruro malorumque i discretio. Tunc
    guarum, Marcionistarum ; vel cscterorum hsereli- justi fulgebunt sicut sol in regno Patris eorum : im-
    corum, sive schismaticorum ; quia jam desinunt pii vero, et itiiqui in tenebras inferi, ubi eril flettts
    istse Ecclesise esse sanctse : siquidem damioniacis oculorum, et slridor dentium, sicut scriptum est.
    deceptse doctrinis, aliter credunt, aliler agunt, 12. Ut autem de corporis resurrectione non dubi-
    quam Christus Dominus mandavit, quam apostolii tes, accipe vel unum exemplum de mundanis rebus,
    tradiderunt. Credis deinde in remissionem peccaio- sicul docet Apostolus (I Cor. xv, 56). Ecce granum
    rum. Hscc est enitn gratia, qua credentes, « Deuini tritici, mortuura, aridum, seminatur in terra; et rore
    Christum conlitentes, h consequuntur per baplismai coelimadefactum, cura pulruerit, tunc demum vivi-
    rcmissionem suorum omnium peccatorum. Unde et iicatur, el surgit- Puto, qui granum tritici resuscitat
    regeneratio dicitur; quia plus homo innocens, et pu- propter hominem, ipsumbominem seminatum interra
    rus reddilur, quam cum de malris sure utero genera- resuscitare poterit: immo et potest et vult. Nam si-
    tur. Consequenter credis et carnis tuw resurreciionem,, cut granum pluvia, ila corpus Spiritus rore vivifican-
    et in vitam wlernam. Revera enim si hoc non credis, j) dum, sicut clamat Isaias ad Christum, ros, enim, in-
    frustra in Deuin credis. Totuni enim quod crediutusi quit, qui abs te est, sanitas est illis (Isai. xxvi, 19).
    propter nostram credimus resurrectionem. Alioquini Yere sanilas, quia resuscitata corpora sanctorum
    si in hac vita tanliim speramus in Christo, vere, ut; amplius jam mpri non metuunt. Yivent enim cunt
    ait Apostolus, miserabilioressumusomnibushominibus i Christo. in ccelo, qui vixerunt secundura prrecepta
    a Cod. idolatriam. Ambigo autem utrum librariii e Cod., dampnum.
    mendo, an usu jam tum vulgari quoniam sicloquimur f Ita cod. At edd., sunt.
    Ilali hodierni, forlasse quia ab anliquioribus ita tra- e Edd., Dominum.
    dilum nobis est. hCod., consecuiiiur.
    b Cod., deducunt, etmox, persuadent. 1 Quomodo intelligendus sit Nicetsehic locus, et
    c Ita cod. et edd. Sed hoc mendum esse pro ablu- quod verba iu loco lucis salis indicent ccelestem se-
    tus demonstrat ipse Nicetas de Sp. s. Pol. p. 24, vers. dem : ita ut Nicelas in illorum errore non sit qui
    46. Afrfulthabet vulgata Pauli Laiina editio; itemquei opinati sunt coelestembeatitudinem nonnisi post uni-
    Grrecum archetypum KnikovtTaafc. versale judicium justis aliributum iri, late disputat
    d Nuntiare pro renuntiare seu negare, etiam apudl demonstratque cl. Rraida dissert. p. 274 sqq.
    Tertullianum notavit cl. Rraida. i Perperam in edd., distinctio.
    875 FRAGMENTASEX. 874
    Christi el justitias in hoc mundo : hssccest seterna, A sreculi Scripturas legere non possunt, habeant suffi-
    et beata vila illa, quam credis : hic fruclus totius cientem sibi scientiam salutarem. <
    fidei, et bonre conversationis : haec spes, propter 14. Ita, charissinii, sive sedetis, sive operamini,
    quam nascimur, credimus, et renascimur. Propter sive dormitis, sive vigilatis, hrec salutaris confessio
    hanc et prophetse et aposloli et martyres tam Jabores volvatur in pectoribus vestris. Sit animus semper in;
    inextricabiles sustulerunt, quam mortem cum gau- coelo, spes in resurrectione, desiderium in promis-;
    dio susceperunl. Hanc vitara nec gentilis habebit, sione. Crux Christi, et gloriosa passio cum fiducia^
    nec Judxus incredulus possidebit; sed nec viliis et prseferatur; et quoliens inimicus mentein tuam atit;'
    criminUjusserviens Christianus; quia solis est fide- timore, aut avaritia, aut ira titillaverit, responde illi
    libus et caste viventibus prrcparata. minaciler, dicens : Et abrenuntiavi, et abrenuntio
    15. Quod cum ita sit, charissimi, manete in his tibi, operibus pariter, et angelis tuis ; quia credidi
    quse didicistiset tradita sunt vobis. Retinete semper Deo vivo et Christo ejus, cujus Spirilu signalus nec
    paclum, quod fecistiscum Doraino,id est hoc symbo- moiiem didici jant timere. Sic vos tuebitur manus
    >um,quod coram angelis et hominibus confiteraini. Dei, sic Spiritus Christi sanctura custodiet intro-
    Pauca quidem sunt verba; sed omnia continent sa- itura vestrum, ex hoc nunc et usque in sseculum;
    cramenta. « De totis enim Scripluris hstc brevitatis £ cum meditantes Christum dixeritis ad invicero :
    causa coUectasunt, tamquam gemmoepretiosse in una iratres, sive vigilemus, sive dormiamus, simul cum
    corona composilre, ut quoniam plures credentium Xmino vivantus; cui gloria in ssecula sseculorum.
    Utteras nesciunt, vel qui sciunt, per occupaliones ^men.
    a Locum hunc S.. NiceUe, observante cl. Fea, vel scientesoccupatiimpedimeniosmculiScripluras eis
    prope ad lilteramsibivindicavit S. lldephonsus Tole- legere non liceret, hoc corde el mcmorki le.tinentes,
    tanus de Cogn.baptismi cap. 55(ed. Matrit.Patr. To- stifficienlemsibi haberentscienliamsalularem. Clartiit
    let. tom. I, p. 1851cujus en verba : ln quo(synibolo) aiuem Ildepho;.sus ducentis fere post Nicetam no-
    ideo ab apostolis brevialimcollecta sunl ex omnibus struro annis.
    Scripluris, ul quia tnullicredentesveltitleras nescirent,

    EJUSDEM S. NICET_1_

    "FRAGMENTA SEX.

    i. C rilegus ante aurum mittit in saccuium, nisi prius ter-


    Nicetat in libro b primo ad Competenlet. Inslru- ram vel limum Iaverit universum. Ideo oportet prius
    ctiones igitur necessarias ad fidem currentibus opus («pudiuin dicere diabolicsevanitati, et amara ejus stu-
    est explorare, quas et rusticse animsepossint adver- dia abrenuntiando projicere. Abrenunliare autem
    lere pariter et lenere, non ex proprio ingenio com- oportet non nudo sermone neque solis labiis, sed fide
    positas, sed ex divinarum Scripturarum prsedicatione fortissima, et indubitata scienlia, id est ut Christo se
    collectas, quibus edocentur baplismum electi, ut quid liomo tota animi virtule committat, confidens, quia
    diiniserint sciant, et quid desiderant magis intelli- Crrisli factus desinal timere diabolum. Deiiide abre-
    gaiit, et quid accepturi sunt, vel quid observare de- nuntial et operibus ejus malignis, id est culturis et
    beant certius recognoscant; quia raagnum est quod idolis, sortibus et auguriis, pompis et theatris, furlis
    desideraut, grande est quod incboant, sive Deus in- et fraudibus, homicidiiset fornicalionibus, superbise
    spiravit, sive homo commonuitet suasit. et jactanlire, irre et avaritire, commessationibuset
    K. ebriosilatibus, choris atque mendaciis, et bis simili-
    Ibidem. Catechumenus,quasi c hospes et vicinus bus malis. Quid dicimus de bis, qui superfluo carnis
    fidelium, deforis audieos mysteria, nec inlelligens; ornalu jactare se volunt, et videri mirabiles?taceo de,
    audiens gratiam, nec advertens; ex d hoc vcro fidelis-. exquisitis inutilitct'vestimenlorumsubtilitalibus. Oro{
    incipit appellari. vos, quid faciunt in viris capilli f acu crispali, corore
    III. fetro quidem cervicemcooperientes, ante autem ffon-
    i Ibidem. Non enim ante ad confessionemvenitur, tent penitus abscondenles, ila ut nec signo Christi
    [i.flisi prius fuerit diabalo reiiuntiatum. Sicut nec « au- locus liber relinquatur in fronle; et s mide se putant
    » Edidit lisecfragmentavir cl. MichaelDenisiusex proferri.
    codiceVindoboiiensisscculi decimi,in opcre inscripto, b Quippe Nicetaslibros sex instructionis ad Com-
    Codices mss. tlteol. bibliotlt.Patal. Vindob.vol. II, pctenles scripserat, quos enumerat Genuadius.
    part. ni, p. 20-42sqq. Scilicet in prsedicto codice c Cod., hospis; el paulo ante, caticumimts.
    Vindob."inter aba uiesl opusculumcui titulus, Ordo A Scilicet, uaplismo.
    vel brevisexplanatiode catecliizandisrudibus, cum Pa- 0 Cod., aurilicus.
    f Cod., aquo. '
    trum auclorilatibus, quas inter Nicetse. Apparet au- i ',
    tem fragmenta hrcc modo quidem pura recitari, mo- = Cod., eumdem.
    do autem eoruni scnsum, imntiitatisaliquandoverbis,
    PATBOL.LII. 28
    875 P. BRAIDiE DJSSWTATIO 1NS. NICLTAM.- PROLOQUIUM. 878
    babere aliquamgloriam vel decorem, inde turpitudl- A tur, pleniter ad fidemquisqueatque ad baptisma per-
    nem et igiiomiiiiamcontrabant? * Similiter et mu- venire desiderans, instruendus est pariter et docen-
    lieres caput ligantes ut sculum, ut frons taraquam dus, ut brevitatem symboliin cordememoriterieneat,
    vallis inler duos subsidat colles; ut de auribus pon- quod quotidie dicat apud semetipsum,antequam dor-
    dera lapillorum auro Hgatadependeant, ut brachia miat, cum de somno resurrexit, quod omnibusboris
    f.nerentur auro, ut cervicem preraant catenre vel la- inroente habeal; similiter et orationem Dominicam,
    oides, el pedibus sanguinere calceamentis Jlammulre et signaculum crucis quo se contra diaholum ""
    mu-
    -utileiit. Quis usus in his, quse utilitas invenilur, nisi niat.
    sola inanis pompa, et mens desiderio infantili cor- V.
    rupta ? 7« lib. ad Competentes.Symbolumest comnionito-
    IV. riuin lidei, et sancta confessio, quse comntuniter ab
    Itctn in lib. II. Certe omne peccatum sine dsemonis omnibus tenetur et discitur.
    operalione non fit, quse omnia opera diaboli vel ejus VI
    pompas csse inlelligimus. His ergo malis se homo
    expediens, has catenas post dorsum suum velut in In tib. prhno. Cur exorcizatur, nisi ad consequen-
    faciem projiciens inimici, jam sincera voce pronun- B dam gratiam prreparalur? Per exorcismosenira veluti
    liat : Credoin Dcum Patrem omnipolentem,et reli- per ignem purgantur; quia ignita sint eloquia Do-
    qua. De fide enim sicut in eodem symbolo contine- mini, ex quibus sunt exorcismi compositi.
    a Notabilis admodum Mc locus de virili mulicbri- vanitatera ecclesiastici homines, ut liunc quoque fit,
    que Nicelsetemporibus ornandi corporis more; quam severe repreliendcbant.

    PETRI BRAIM

    DISSERTATIO IN S. NICETAM,

    1 PROLOQUIUM. legatur, tum ob orationis nitorem, lum etiain ob eru-


    Scopus dissertationiset ordo. ditionis delectuni, et Hlam maxime perspicuitalem,
    qure in hujiismodi reconditaJ eruditionis genere noh
    Niceam seu NicetamepiscopumAquileiensemillu- raro desideratur. Liccat interim et mibi opposiiam
    strare aggredior, illum nempe ad qnem divi Leonis tueri sentenliam, quam plane probabiliorem existi-
    Magni super quibusdam di.ficullatihus percelcbris mo, quam eliani salisexploratam (absit vcibo invidia)
    exslat epistola; eumquc in priinis ipsum esse con- C ledoribus biinianissimis ac pariium sludio minime
    tendo quem Gennaditis Rumaiianw civilatis appellal aclis apparituram confido: quod dum exsequor, ea
    episcopum, eumdemqtie propierea auciorem luin est indoles viri ingenui atque ornalissimi, ea animi
    nuper detecti editique libelli, cui liiulus Expianatio ampliludo, ac veritalis assequendit;cupjdo, ut non
    Symboli beali Nicetw Aquileiensisepiscopihabila ad duhilem quin pergratum illi luiurum sil eiiam a sen-
    compeienles,tumallerius quoquei\a\Libellusad lupsam tentia disceilere, jquanilninus"lirinis rationibus iniii-
    Virginem ab codcm Gennadio appellalur, quique xani deprebendat, IiceJforlasse tuonieiiiifuerif non
    liactenus inter Opera sanctorum Ecclesirc docfornm exisui lanioperepro eadeui laborasse.
    Amhrosii, Hiei'o;:ymi, ei aliquando cliam Augiislini En aulem dissertaiionis Iiujiis prugressum et ordi-
    locuin oblinuit. Res ilaque niihi polissimum est cum nem. I. Sivc AquileiensisEcclesheepiscopus sit, sivc
    illuslri viro, de sanctis Ecclesise Patribus opliiue alterius in Dacia sitrc, ille, queiu GcnnadiusRoma-
    ntcrito, acliiculiralionilius edilis, aliisquc noniinibus tianrecivitalis appellal episcopum,proculduhio unius
    speclalissimo, Joanne Prosdocinio Zabeo, qui in pe- aucioris sur.t luni Expianatio Siinboli ad compelcn-
    culiari sua disseiialione , qureVenetiisprodiil typis tes, 2 tumLibellusad lapsamVirginem;qureduonunc
    Aiitoiii Rosa amio 1805, Niceam seu Nicetamillum priiuum una siiiiulsub noniine sancti NicctteAquilei-
    Romatianrccivilalis cpiscopunt a Gemiadioniemora- ensis episcopi dainus npuscula. II. Niceassen Nice-
    lum, achisce aliisque scriptis operihus clarum, alium tas, sancti Paulini Nolani episcopi amicilia clarus,
    xtbAquileiensi Nicea seu Nicela esse voluit, eumque non fuil episcopus(ivitalis Romatianre in Daciacis
    episcopum propugnavit illins in Dacia civitatis, qurc Danubiumconsliluire;quinimmotrans Danubiumepi-
    apud scriptotes veleres Reniisiar.rcaul Romessianse«, sco)iatum gessit. III. Romatianrecivitatis episcopus
    sive Remesiarse nomine appellatur; illunt propterea Niceas seu Nlcetas a Gennadio njemoratus, non est
    qui Aquileiensiepiscopo eusdem nominis paulo su- Niceas seu Nicetasille Dacus sancii Paulini Nolani
    1perior exstitit lempore, quique sfncti Paulini Nnlani episcopi amicus, ejusdenique laudibus celebratus.
    .;episcopi amicitia et liospilio inclaruit. Dum vero IV. Romaliansecivitatis episcopus Niceasseu Nicetas
    iconlra hujusmodi virum doctrina el eruditione prre- a Gennadio memoratus, est dubio procul Niccasscu
    ".stanletn, quem maximi facio , cujusque lucubralio- Nicetas episcopus Aquileiensis, qui sancii Leonis
    .lieni deNicea seu Nicetanostro vere sum admiratus, Magni tcmpore floruit, et ad quem ejusdem sancti
    styluin sumo , non js est aniraus ut quidquam velim pontificis exslat epislola. V. Romaliana civilas a
    ejus laudi imminulum, qui soliusveritatis detegendse Gennadio memorata , non est in Dacia inquirenda,
    siudio sead scribeudiunconlulit, etin eam quampro- sed in veteri dioec-nsiseti provincia Aquileiensi; et
    iiabiliorem judicavit seiitenliam descendit. Stelsuus probabiliter illa est quse Portus Romatianus, seu
    uonor clarissimo viro, qui in sua opinandi ratione, Roraalinus, aut Romatius, non ita procul a Coi-cnr-
    antequam prior ex his opusculisreceits detegerelur, dia, ex Uuvio ejusdeni nominis a Plinio appellala
    prreslantissimos ecclesiaslicse eruditionis proccres fuit; aul jlia qure hodie Porius-Gruarius dicittir, et
    liabuit anlece-sores , nccuon el nuper, eodemque acleuradem Romatiuin , seu Roniatinum, aut Ronia-
    opusculojant Patavii edito, illustris meuioriscvirum tianum fluviumsita est, qui enm inierfltit. VI. M-
    MichaelemDenis Palalinre Vindoboiiensibibliotbecse ceas seq Nicetas, criscopus Aquiieieiisis,Uom.iti.in3f
    Srsefectun);cnjusque clucubratio digna sane esl qure civilatis .episcdpus'probrtbiliterdictus fhit, seti quia
    877 P. BRAID^E.DJSS.EIitATlQ IN S. NICETAM.— C \P. I. 818
    antequam cpiscopalem seclcinAquiieicnsem cqiispen- A conmi edit. Anislelodaiii.1724, hbi.ait: « Quia autem
    deret, episcopu Auxiliaris fuit Aqulleiensis Ecciesise in hae h"ot:i,et alibiiiliego librpm c/dYirgineinlapsfiiii,
    ad porttim Riimaiiuni sive Roihativ.um",siiiis; seu quem vifi docli abjuriicant quidenvAmbfosio, Hiero-
    quia ad portttm vel""civiiatem eju^dem nominis nqn iiymo, Augustiiio, sedHeiiiini adjudicarit; cu'us pa-
    infreqhenier sedebat, etiam cum Aquileiensis Eccle- rentis fetum illum esse autunieni, aperiam. Puto esse
    sire"clavunf leiieret" VII. Clarissinii Zabei, contra Nicere; adductusin erim opiniphem auctorilate Gen-
    Aquileienseni Nicereseu Nicelse Gennadiani episco- nadii, ilHusquedescriptprum Honorii Augustoduneii-
    palum. motheiitis iit satis. Occurrituf quoque aucto- sis, et Trithemii. s Proecipua sane bujus Nice.seseii
    riiati et aiiimadvefsidiiibusclarissihii viri Michaelis Nicetrelaus, quod illius opusculumdignum visum fue-
    Denis. VIII. De saneto Niceta episeopo Aquilejensi, rit aliqua;;do lum Hieronymi ium Augustini'ingenio ;
    ejusque opusculis , "tumnunc editis, tum etiani aut maxirae vero quqd a Befiediclinis niOnacbis noslra
    deperditis aut adliuc Jaten'ilius; nec.-ioifet de frag- eliam, utitadicaiii, rctaie, iritef genuina divi Ambro-
    mentis , qure nobis" innotueruiit studio el iudustria sii Qpera recensitiim fuerit. "t "Polesl riamqtie Iibcr
    ejusdem eruditissirai viri Michaelis Deiiis. De llliiis (aiebat, Joannes Clericus Artis Criiicsep. iii!,s. 2, cap.
    quoque sanctitate ac ciiltu. IX. Nonhulla"exhibehtjir 6, n. 12), poiest liber tribui scfiptori cuipiaiii, et qiii-
    observatu digna tuhi quoad dogmata et mores, iuni dem falso, qui stylo scriplus sit ab ejus dictinne non
    quoad disciplinam, ex sancti Nicefsciopusculis atqtie prorsus abhorrente; ab alio iiiniiruni ejusdem sefi
    fragmentis. X. Nonnulla quoque expendunlur, qure atitproximi scriptore..... Necmirum cst Aritbrosioet
    ab eodem Niceta aut minus exacte," aitl durius dicta Hieronymo, exempli causa, ascriptbs pfoxime prrele-
    videri possent. _ fitis sreculis fuisse varios efudiios lihrps, et quibus
    GAPUT I. **vix nieliofes sCribere ipsi pptuisscnt. » ;
    Sive AqttileiensisEcclesiw episcoptts sit, sive alterius DtthiunicunitamenilludNicercseuNicetseopusculum
    ih Dacia, iiie qiiem GennadiUsRbmaiianm civitatis exspptem ab ebdemscriptis cogiiiitfmesset, et diviAm-
    brosii
    appellal episcopum,'procttl dubio unii.sauctoris sittil taiila prrccipuenqmine gauderet,' Gerinadiiauctoritas
    lum Explanatio Syhiboji ad compeiciiles, 'iuritLi- nqnerat,"qurefcmcbnficerevideretur, el opuscti-
    bejhts ad lapsant yirginem, qiiofdifd tiunc primiim lumillud veluti exAmbrosianovumOperuhicatalogo de-
    ttna simul-sub tioniine sancii Niceiw AquUcAerisis jicere, ut NiceiBseu Nicetso,illi, pafum iunc certe %
    epifcopidamus opuscula. com'pert'6scriptori, tribueretur.Quid liamqiie obstare
    posset, quomirius Ambffisius ipse, qui iam prreclafe
    A Gennadio Mnssiliensioriatur oporj.ei ;:reede Ni- de Yirginibus, de Virginitale, de Institutione Virgi-
    ceaseu Niceta' episeopo ejusdeniquo tci-iptisOperi- ni=, ac"de Exboflatione Virgiriitatislibroscoiiscripsit,
    bus disputatio : siquidem qui illmi; seciiti sunl, ac de alium' quoque elucubfaverit pro re iiata ad iapsani
    eodem Nicea seu Niceta Iiabiieic "sermoiiem,Hono- Viiginem, seu pbllus detdpsu Virginis consecralw, ui
    rius Augustodunensis, et'Joainves Trilbeinius, a Gevi- in ejtis "Operum cditidne' a Benedictinis monaehis
    nadii opere mutuati ftieiuiii. Geii-adius ilaque, De adoriinta ihscribitur ? Ambrosii certe dignitas i;i lioc
    Yiris-Illustrihus, capite 22 ex edilioiie JoaiihisAI- opusciilo Jiijnime'desidefatnr':' episcopalis elucct au-
    *
    berti Fabricii, hrecbabel: t Niceas Rom:ttiai:re ci- ctoriias, yigetfoliiirdisciplinre, nilet ubiqiie eruditio
    vitalis episcopus, composuit3 simpDciet itilidp ser- Scripturarimi, et rerimi gravitas citm eloculionis vi
    mone coropeteiilibus ad baptisnium" 'iiislruclionis hiife cpnsentit. Ule nimirum veluti Iapis Lydius noii
    libellos sex. In quibus coiiii;;et primus qualiier se C exslbhat, rtdqucm ex criticoruni placitis conferri i"I-
    debeant hahere couipel-nles, qui ad baptisini gratiam liidopuscuhim polui'sset,''ut':a]jsque ambiguiinte fie
    cupiunt pervenife. Secundiis "e.-tde Gentililaiis er- illitts aiictpre judicare liceret : dcerat neriipeopnscii-
    roribus :-b in quo dieil suo pene, tempore Melodium ium alihd "e scx a Gemiadiomemoralis quod 'Nicelsc
    quemdam palremfamilias ob liberalitatcni, ei Ga- liotiicn prrcfcrret, el ad quod conferri poluisset illiid
    darium ruslicmn qb fortitudinem ab ethnicis esse ad Virgineml:psr'tn, seit de lapsu Virgitiiscbnsecrhiai,
    inlef deos Iranslaios.
    ' Teiiius' iiber de Eide unicffl clc quo"'a;:ceps'scnle;!tiafuisset";ac propferea licitum
    Majestatis; quartus adversus "Genethlologiam r; erat Ambfosianoruin Operum editqribus illud diyi
    . quinius de Symboio : scxtus de Agni 'paschalis VI- Hieroiiynii usuvpare adversus Origenis defensorcs,
    ctima. Edidil*et ad lapsam Yirginem libellum, d qiii qiihdam"sub nomine Pampliili 'maftyris apolcgia.
    pene omnibus labeiitibus emeiidalionis incentivum. > pro Origene -hitebaiituf, dum millum aliud Pampbili
    HrecGennadius. paierel opus, unde apologia illa genuinus fettis illius
    Constat igitur ex Gennadio Niceam seu Nicetam martyi is pfobari posset': «Date quodlibet aliud opus
    episcopum civitatis Romatianre, inter alia quse scri- Pamphili; nusqnam rcperietis; hocunum est. Ur.de
    psit simplici ac nitido sermone, libeUuraquoque scri- igiiuf sciam quod Pamphili sit? Videlicet styltts et sa-
    psisse de S.ymboload cqmpetenies,qui qitiislo loco ab liva docere nie potcril I > S. Hieronvmus, ad Pantnia-
    eodem numeratur, et alium insuper ad iapsatn Virgi- cbiimi et Oceanum, dc erroribus Origenis epist. S£,
    ttem, qtii ultimus recensetur. Cum postrenius hic li- in eriit. Yallarsii nuhi".Ji.
    bellus ttnicus esset ex septcra a Niceaseu Niceta elu- Rosiquamvero ex codice bibliothecse Ghisianrc
    cubratis, qui ante superiores annos ecclesiasticscrei- _^ prodiit taridem amio i-799 "Palavinis pflmiiro'lypis
    publicre innotes.ceret, binc ex aUaio Gennadii tesli- D excusns, ac paulo pridem i-'."venius,'opera eniiiien-
    ntonio iionpauci critices perili suspicaba.nturliliellum tissinii cardihalis SteplianiBorgia (beu quain cito Ec-
    hunc ad Niceam seu"Nicei&niisfum pertinere, quam- clesireae litteris omnil)uS;erppti!):uiiiis'e sex illis 11-
    vis aiiis sancloriinj Patruro Dperibus accenseretur; et bellis pro cotnpeleniibiisad baptismitm, quos Gcnna»
    quamviserudilissimi Benedictiiiiedilores Operum divi dius Niceseseu Nicetse suo tribuehat, Quintus ncmpft
    Ambrosii inter genuinns illius feius enumeratum vel- de Symbolo; quique ad orane dubium ex animo de-
    I.ent, paruni admodum Gennadii auctbrilale permoti, pelleVidumf:ubd iile reapse foref, et auctoris illius de
    aliorumque, qui Gennadii teslimonio nilebantur. Om- quo Gennadius loqtiebalur. tilulum prreferebal Expla-
    nluni auteni primns,"qui Nice;c seu NieetrcGennadia- ndtio Symb.olibeali Niceiw Aquileicnsiscpiscopiliabita-
    !'.;>iilielluntbunc ad lapsam.Virgiitem"trihuit, tuit vir ad compeienles(quidquid devoce Af/ifitcieHsis-censeri-
    *'a:'i=siii"i!i3Joannes Baptista Gbielerius in poslrema duirisit, qurereisubstantiam nunc-rioriaflicil,et dc qna
    noialioiiesua a"d caput 57 libri n Cnnstitutionum ftisius infi'a);ecce criii;aiirhabemusregulani, qua ttilo
    Apostolicarum, tom. I, pag. 268, Palrum Aposloli- judicare possimus etiamdeiibello altero ad Virginem
    « AL, Romanm, perperam; in aliis invenirc se c AL, Geitetlilogiam.iNam in Corbei., vitiqse, G_e-
    '"' " "~~ "
    Ronianiciis testalus esl Suffridus"Petrl. nocliahi.
    b Gbrtel. ms., in qiiopenetcriipiisMelgidiuniqucm- ." d Id., librum humanc labentibus incentivvin.
    dam patrisfamilias... ei Gadariuin rii-sticiim_
    ric.
    879 P. BRAID_EDISSERTATIO IN S; NICETAM. — CAP. I. 850
    lcpsam, seu de tapsu Virginisconsecratw,num plane Ni- A mus, qure lamen in argumenlo boc novo liiinirae cre-
    cerc seu Nicetrchujushic censendus sil, an potius divo dimus conlemnenda.
    Ambrosio relinquendus. Adeslnimirura styli regula val- Legimus itaque in Explanalione Symboli cap. _."•"
    detula, sapienterque ab omnibuscritices tractaloribus Hmc sunt et atia serpenlina, quw slringttnl animus ho-
    tradila, neque tamen nostra aut superiori selale in- tninum. In lihello vero ad iapsam Virgitiem seu de
    venta, sed a veteribus Ecclesire Patribtts deprompta, lapsu Virginis consecratw, cap. 9 nuin. 59 : De le
    qui eadem ssepe usi f_erunt, sar.cto Dionysio Alexan- quid dicam filio serpenlis; et iium. 42 : Exclude er-
    drino, Eusebio, Hieronymo, Augustino, rtliisque, uli go de corde luo blandhnenta serpentis. En ejusdem
    videre est apud Joannera Clericum, loco supra cilato, in utroque opusculo usum iiietaphorre, qure familiaris
    et apud Honoratum a sancta Maria , Animadvers. in quodammodo auctqri fuisse videtur. Ilerum in Ex-
    reg. et usuni crilices dissert. 5art. 7. ptanalione Symboli, cap. _ : Qui orius a nitllo es; In
    Cuui nulluni itaque exstet dubium de Explanaiione libello vero ad lapsam Virginem, cap. .tiuiii. 3 : Quw
    Syinboli ad compelentes,quin opus Nicereseu Nicetse caput horum et causa mnlorum es; et cap. 6 num. 22,
    episcopi sit de quo Gennadius, quidquid inlerim de ex lectione edilionis Hieronymianse Yallarsii: Quw
    Romatiana civilate opinari liceat, quse Aquileiensis oblivionemtanlorum passa bonorum es,et receptacu-
    aut allera in Dacia intelligalur, Explanatio illa, quse lutn tanlontm facta malorum es. Iicrum in Explana-
    profecto cuique legenti simplicem etiam ac nitidum lione Symboli, cap. 8 : Hanc... fidem, fratres, in cor-
    sennonem exhibetab eodem Gennadio defiuiluin, sty- dibus firmatc vestris. In libello vero ad Iapsum Vir-
    lum quoque Nicese seu Nicetre hujus ita prodit, ut ginem, cap. 5 nuni. 49, ex leclione prsecilaiic edilionis
    quorl divus Auguslinus de sanclo Cypriano aiebat " Hieroiiymir-nse: Q Semper cogiia ctti virginitatemspo-
    epistola 95, num. 59, idein nobis liceat deNiceta no- ponderis luam. lleruin in F.xplattatioiteSymboli, cap.
    stro proferre. « Stylus ejus habel quamdam propriam 10 : Siquidem dwmoniacisdeceplx doctriuis; elcap.
    facieni, qua possit agnosci. i Hinc ex slylo Explana- 13 : Propter nostram credimus rcsurreclionem; et
    tioiiisSymboliadcompetentesTCClcjudicabilur de aliis paulo post: Adhoc Cltristitscarnein suscepit humanam.
    qnoque ejusdem Nicere seu Nicelre libellis, si qui in ln libello vero ad lapsam Vircjinem, cap. Gnunt. 25 :
    lucem p,.)st tot ssecula 5 eiuei'ga>it,eliamsi auctoris Quos...pro tua sitstindil opinione tabores; cap. 8 iiunt.
    nomine desliluti : et vidcnduni inlerim de libello ad 52: Humanmmedicinwexclusit uuxilium; el nunt. 5C :
    lapsam Virginem, seu de lapsu Virginis consecralw, Incumbentemsibi ewsit interilum. En in ulroque opu-
    qui quidem per lot srecula absque aucloris nomine sculo eunidem orationis cultum, eumdem nexum ver-
    circumfertur, et sola nititur apud Gennadium no- borum. Idein igitufstylus in anibobus hisce opusculis
    menclaiione. palet, qui, accedente auclorilate Gennailii ulrunique
    Clarissimus ipse Zabeus germanitatem agnovitduo- opusculum Niceseseu Nicetresuo adjudicantis, eorum
    rum horunice opusculorum in nionito post disserlatio- germanilatem probe confirmat.
    nem suain posito ad Symboli Explanalionem quam Sed.aliud quoque singulare eslin eisdem opuscu-
    ilerum evulgavit, ubi ita scripsit: * Si quis opera illa lis, quod nequaqiiain sile.itio praUereuniluin. Stylus
    perpendet, cognoscet qttidem veslem utriusque esse qiiidem salis bona satisque luta cognosceudoruni ac
    dissiniilem, sed cultum verboruni, et nilorein seiilen- disliiiguendorum operum regula esl, uli jam vidi-
    tiarum esse eosdem, alque proplerea in ipsa styli dif- mus : seil nihilomi.-.usaliquid insuper desidcrari so-
    ferenlia faciem se talem prodcre, qualem decet esse let, quodquaindam;habeal cum stylo projuiiquilatem,
    sororum. » Gaudeo raihisane ""abeiraihabere consor- Q ut aigumeiiluiii exslylo pelilum linnius adliucel lu-
    tem sententire niere, quam apud sacrorum Rituuiu culenlius evadal. Ncgari eniin i;cquil etiani atgu-
    congregationera ante annos 16 peculiari animadver- mentum Iinc, quamvis nullum [erme aut is'o tuiivs,
    sione tuebar, dum jussu illustrissimi ac reverendis- aul sapienlius excogilaium , illud falli noiinumquam
    shni archiprresulis noslri, ac postea S. R. E. cardina- posse, uli observal, ac rationilms ctexeniplis probat
    lis, Pelri Antonii Georgii, prscelarre memorise viri, prrelaudalns Honoralus a Saticla Maria, loco supra
    palronuro agerem sancti Nicese seu Nicelre episcopi citato. Quare etiam divus Hicronyniiis ad Augusiiiium
    Aquileiensis, augendi gralia illius oflicii lectionUius scribe;is, cpislola inter Hieronyiuianas iu edilione
    propriis; quod ex voto eliant factuni fuit : sed ciim Vallarsii 102 et inler Augustiuianas 68, super qua-
    Zabeus ibideroabslinuerit super hac re ab omni pror- dam alia cpistola ab eodem Hipponensi episcopo sibi
    sus inquisitione, utpole quse illius non essel instituti, dala, de qua tameii dubius brerebat an vcre illius cs-
    res isa apudnos ejusmodi est, quse merealur dUu- set, licet siylum et argumeulandi ralionem agnosce-
    cide explicari. ret; aliquid ampliusdesiderabal prrvier slyluni ipsttm,
    Neque diffitendum quidem hosce libellos prima ul cetiior desctipti illius gerniana verilale fieri pos-
    fronte videri posse ab alio atque alio auctore pro- set: aiebat enim : * Ego siinpliciter fateor dignaiioni
    diisse, utpote quod non idem in utroque sil eloquen- tux, licel slylus et iTzi-/z<.ptiu.a.iv. tua mibi vidcrcn-
    lire genus, immo toto coelodiversum : nam uli Zabeus tur, lamen non temere excmplaribus lillerarum cre-
    jpse animadvertebat, orationis genus inExplanatione dendiun pulavi. »
    Symboli familiare est ac lenue; dum in libello altero Quod ilaque in duobus hisce libellis peculiare ha-
    ad Virginem lapsam oratio subtimis esi, vehemens, _" bemus ad styli uriitatem contirniaiidara, ut eorum
    concitata. Nonideo tamen comparatio utriusque opu- germanilas adhuc clarius elucescat, sunt qti;cilain
    scuH diinitlenda : nam idem esse potest in variis ope- sacrrc Scriplurse veiba uno eodemque modo in uiro-
    ribus slylus, Iicet veluli styli facies sit diversa, quem- que relala, et a commuiiis lectionis lexiu discrepan-
    admodum idera ipse optirae dignosciliir homo, et tia. Ea autero suul illa quse in Yitlgata noslra absque
    ab alio quocuntque probc discernitur, licet aspeclum ullo umquain discrimine Iegunlur et Mallhici viu, 12;
    prsebeat, pro internorum affecluum diversilale, modo et xiu, i)0; et xxn, 15; cl xxv, 50; nccnon et Lucre
    serenum ntodo turbalum, modo graturo modo offen- xin, 28 : Ibi eril flelus, el slridor dentium; qurc vcrba :
    sum, modo hilarem modo severum, modo pacatum unius vocis addilione aucta conspiciuiiltir in ulroque
    inodo etiam concitatum. Non idem itaque Niceseseu ex his libellis, ubi occasione dala eadein referuuiur,"
    Nicetre aspectus in duobus hisce Hbellis, sed idem semel nempe in pfimo, el bis in secundo; nam in
    stylus in utroque, eadem dicendi forma, idein locu- Explanatione Symboli, cap. 15 Iegimus, Vbi erit fle-
    tionis incessus, idem verborum nexus, et alia hujus- ttts oculorum, etslridor deniium; et in libelln ad Vir-
    modi; ex quibus constat quod licet ipse non ejusdent ginem lapsam, cap. 8 nuin. 54, simililer, Vbi erilfle-
    in utroque, utita dicam, ingenii fuerit ac voluutatis, tus oculoritm,el slridor dcniivni; et cap. 10 ntini. &4,
    ejusdem tamen Jabii in utroque esse non destilit : ex eadcui textus leciionc, Successit stridor dentium,
    quod exempli causa ex paucis, qure sequunlur, col- et flelus oculonim.
    latioiiibusconfirnjamus; veniani interim ab eruditis Notum est apud eruditos, priscis Ecclesisesreculis
    kxtoribus pefent.es. si ad hrec minnliora desceudi- usqtie ad Gregorii Magni setalem, nhtinuisse in Ocei-
    881 P. BRAIDJEDlSSERTAifu I.S S. NICETAM.— CAP. II. 882
    '
    dente illam sacforum Bibliorumversionem Latinam, A si ex iis quse dicla sunt libellus etiam ad Virginem
    miaeItala dicta fuit; quse lamen decursu temporis, lapsam illius auctoris est cujus Explanalionem Sym-
    Vulgataprsevalente,ila demumobsolevit,atque eliam boliesse constat; tibetlusad Virginemlapsam neque
    interiit, ut vir clarissimusPelrus Sabatierius ex illu Hieronymi esse potest neque Augustini, immo neque
    stri Maurinorumcoelu, qui vetuslissimam illam ver- etiam "divi Ambrosii, quidquid Maurini senserint
    sionem nobis reddere sibi proposuerat, eam eruere ejusdem Operumeilitores.
    non sine iiigenti labore coaclus fuerit ex Operihus Sed quod rem conlicere plane videtur, quodque
    Latinorura EcclesisePatrum illorum sseculorum,ma- mirandum sane diligenliam3 hactenus effugisseeru-
    ne stibusnibilominushinc inde lacunis, quas forlasse ditoium virorum qui hujusce libelli ad tapsam Virgi-
    nullo umquampacto implere fas erit. Hsecporro ve- nem toties meminere, illa profecto esl additio vocis
    tus Latina versio ea fuil, quse coramuni usu ab om-- oculorumin lextu evangelico de quo loquebaniur,
    nibus in Occilenlali Ecclesia lerebatur, qusequenon qure additioad lextum ipsum non semel sed bis legi-
    muliiplex, sed u:iica semper exstitit, uli probal erudi- tur usurpata in eodem libello de quo hic sermo, uti
    tissimus Benedictinus7 adversus Josephum Blanchi- iiioniiimus.Ubinamvero hrecaddiliooculorumlegilur
    nimn in piTefaiionesua, nuni. 64, licet ejusdeui uni- in tot gcnuinis operibus sanctorum Hieronymi, Au-
    cre versionis varii discrepantesque essent codices gustini, et Ainbrosii, cum illis contigit evangelici il-
    quibus singuli Patres ulebantur, unde in laudandis Jius textus verba proferre? Quinimnio Hieronymus,
    Scripturis inlerdutnnon adeo omnes el singuli secum epistola 14 ad Heliodorum, num. 8, hoc planemodo
    consentianl, sed aliquandoalii ab aliis dissideant, et Evaiigelii verba refert: Vbi erit fletus et siridor den-
    alias alii tententias,aiia alii verba adhibeunt, ut ipse tium. Augustinus quoque, sermone 51 de verbis
    aniinadverlit. . "' psalmi cxxv cap. 5: Ibi erit fletus el stridor dentium,
    Quid igitur Latina vetus in prrecilatis Matthreiac et libro de vera Religione, cap. 54 : Vt ibi sint ubi
    Lucre locis, ubi Yulgala nostra, absque oculorumad- eis sit ploratus et siridor dentium.Quodaulem ad di-
    ditame;ito, habet simpUciter: Ibi erit flelus, el stridor vuin Ainbrosiumattinet, qui, prreter alia varii gene
    dentium? El eadem Lalina velus in singulisprrecitatis ris opera, Evangelium Lucse explanavii peculiari
    locis cohreretperfectissimeYulgalrenoslrre , et ubi- commenlario, cui titulus Expositio in Lucatn, ubi
    que pnebet ipsissiraa verba : Ibi erit fletus, et stridor evaiigelicustextus adest, cujus hic mentio; sanctus
    dentium, omissoprorsus vocabulooculorum. Erudi- hicdoclor, libro vu ejusdem opeiis, liuni. 204, tex-
    tissimus vero editor Sabatierius, qui Latinam hanc tum ipsum reildit simpliciter ex communi leetion»
    velerem cor.cinnavit constdtis ontnibus illorum src- absque oculorumadditamento : Illic erit fletusct slrt-
    culorura Palribus ac scriptoribus necnon et codici- dor dentium; ut profecto mirari subeat Maurinos
    bus quos habere ad rem poluit, minime inobserva- maximeillius Operum editores, cseteroquin diligen-
    tam reUquitaddiiionemvocis oculorum: sed in an- tissimos reque ac eruditissimos viros, autnon anim-
    nolijliotie huic textui supposila monet rarissimam advetiisse hujus textus differentiam in libello ad
    esse lectionein vocis oculorum, sibique bis tantum Virginemlapsam, seu de lupsu Virginis consecratm,
    occurrisse, semel nempe in quodam manuscriplo quem i;;si aliis sancli Ambrosii Operihus sociabant,
    sancti Gerraani, et ilerura apud Fauslinum presbv- aut differenliamhanc nihili omnino feclsse. Hsecau-
    terum in lUiroconlra Arianos, lomo V, pag. 644, h. lem diflerenlia , cseteris etiam perpensis, tanta hic
    BibliolbecsePatrum Lugdunensis. Ipse vero addam, nobis est, ut rem ex ea exlra controversiam positam
    occurrissemihi hanc vocemocutorumin relalo textu Q censeainus, dicainusque confidenter, quod sicut ne-
    evangelicoetiam in Hisloria PersecutionisVandalicre que Hieronymineque Auguslini neque Ambrosiidici
    Yictoris Vitensis,lib.v, capitei, neque umquamalibi. potest libeilusille ad lapsam Virginemqui bis tex-
    Hinc itaque patet lectionerovocisoculorumin textu tmn evangelicuin rcfert alio prorsus modo ac habe-
    evangelicoibi erit flelus, etttridor denthim,leclionem tur in aliis eorumdem Patrum genuinis ac sinceris
    paucissimorum onroino codicum fuisse in illa veteri operibus, ila libellus idem germanus fraler reputan-
    Lalina versioneBibliorum quse priscis Ecclesisesre- dus est alterius libelli de Symbolo ad competentet,
    culis oliiinebat; si ex lot scriptoribus illorum ssecu- ex eo etiam quod eumdem Evangelicum textum prre-
    lorum quos prrenianibus habuit clarissimus Sabatie beat cum eadem ipsissiroa ac salis infrequenti addi-
    rius ad versionera illara iterum coraponendam,bis tione quse ibidentconspicitur.
    tandem sibi vocemillam occurrisse fatetur, et si vix CAPCT U.
    alibi inveniri |.otest, uno exceplo Yictoris Vitensis
    Joco quem ipse adjeci. Quod si paucissimorumora- Niceas seuNicelas sancttPattdnt No,ani episcoptamt-
    nino codicumapud veleres lectio illa fuit; ubi eadein citia clarus, non fuil cpiscopuscivitalis Romatiana
    in Dacia cis Dunubiumconslilutw,quinimmotrans
    ipsissima invenialur in duobus opusculis, quse csele Danubium episcopalutngessit.
    roquin constat ejusdem etiam esse slyli, el quorum
    argumentutn , et ipsainet inscriplio quam prsesefe- Expensa germanilate duorum opusculorum de
    runt, a scriptore autcosevo aul pene cosevo uni ei- Symboload competentes,et ad Virginemlapsam,jam
    demque auctori tribuitur: opuscula sane ipsa jure ad illoruni auclorein accedirous, ad Niceain scilicet,
    meritoque, etiam nova hac probatione, germana cen- seu Nicetam. Clarissimus Zabeus, qui totus est in
    sesidasunt : ideoque satis hucusque probatum quod U ostendendo Nicearo seu Nicetaro bunc eumdem esse
    in votis erat, unius nempe auctoris esse lum Expla cum Nicea seu Niceta sancti Paulini Nolani amicis-
    nationem Symboli ad competentes,tum libellum ad simo, quem constat in Dacia episcopatus muuere
    lapsam Virginem, seu de laptu Virginis consecratm, prrcclare functum, iis assentitur scriploribus, qui ci-
    de quibus hic aglmus; quicumque demuni sit ille Ni- vitatem GennadiiRomatianain compeiie habeut pro
    <:easseu Nicetas cpiscopus civitalis Romatianre, cui Remisiana aut Romessiana seu Remesiana, quse pro-
    opuscula illa duoGennadiusadjudicavit. fecto in Dacia Mediterranea cis Danubiumsita erat,
    Uriumadhuc restat super hac re quod paucis ex- uti ex geographis constat; nobisque propterea cuni
    pediamus; estque illorum auctorilas, qui libellumad Crevierio et cum tabula geographica Anvillseiutrius-
    Virginemlapsam jara olim Hieronymo et Aitguslino que Dacisecis et trans Danubium positre notionera
    dederunt; et maxime Maurinorura, qui Hbelluiii prsebet, ad ambiguitatera locorum et liominum prse-
    ipsuin ita Ambrosioa.ljudicaruitt, ut inter ejusdem cavendam. Nos vero,quibus alia prorsus insedit opi-
    geiiuina opera, qure ad Virgines et ad Virgimlatem nio, nimirum Niceamseu Nicetam hunc sancto Pau-
    speciant, collocatumvoluerint, cum prseviaadmnni- lino Nnlanoepiscopo fYuniliaritateconjunclum,nequ ^
    ttone eorum persuasionisteste^Jara vero si Explana- illius Remisianreaut 9 Romessiansesive Remesian»
    tio Symboliad compelentesprocul dubio illius Nicese civitatis fuisse episcopuin,neque oraiiinoin Dacia cis
    seu Nicetre est cujus nomen prreferl, sive Romatia- Danubiumsita episcopatum gessisse, sed in illa pror-
    nus iu Dacia iUefuerit, sive Aquileiensisin ItaUa, et sus qure quam latissime trans Danubium protend»..
    883 P. BRAlDiE DISSERTATIO1N S. NICETAM.-- CAP. II. 884
    batur, absque ullo peculiaris sedis seu civitatis ti- A , Illyrico el Mmsia, desperanseaftiposse.retineri: abdu»
    tulo; itos, inquam, cum auctore Illyrici Sacri Daniele ctosque R.omanosex urbibusel agris Daiim, in tnedia
    Farlalo, qui ex professo de Daciis hisce et ralione Mwsia collocavil,appellavilqueeam Daciam, qttmnunc
    habila ad rem Christiaiiam disseruit, addita insuper duaSMwsias dividil,.el esi in dextera Danubioin mare
    nOvaillarum fegidnuin tabula geographica, utrius- fluenii, ctim aniea (uerilht twvct.Eulropius,iibro ix.
    que Dacise bic ldeani exhibenius; probaturi dcinde CutnvnslatumIUyricumac Mmsiamdeperditamvideret,
    ex ipsis maxirae Paulini Nolani verbis, Nicela;ii illum proiinciam trans DanubhtmDaciuma Trajano consii-
    suum neque Romessianre sive Remesiaiireaut Remi- tulam, sublato exercilu cic pro-hMalibus, reliquit, de-
    siajisefuisse episcopum , neque piitiiiiio in Dacia cis sperans eam posserelineri; abdiiclosqueex ea populos
    Danubiuni posila, sed in Transdanubiana cpiscopnli in Mwsia collocuvii,cippellavilqiiesuam Daciam, qttm
    raunere et aposlolatus officio inclaruisse; ut inde nuiic duas Mdcsiasdividit. Vopiscusi:i Aureliaro. "or-
    pateal luculentius Romaiiansecivitatis nomen a Gen- naiiiles auienij de Succes. Reg: et Temp. addit ab
    nadio adhibitmtt in Nicea.seu Niceta niliil suffragari, eo.iem Aurelia;iODardaiiiamsilain iufra Moesiamsu-
    utNiceas seu Nicetashic Geur.adianus existiinelur et perioreui a nteridic prpvinciaiii factam esse, qure ab
    Paulini Nolani amicus, et illius in Dacia civitalis epi- orientc novrcDitciai Mediierranere fiitilima erat, in
    scopus qurfi Romessianseseu Reuiesiauseaut Reiui- occasiiiitet mcridiem usqiie au Scardum Hrcinumque
    sianse nomine appellata fuit. ntonles poirccta. Sed Gailienus Daces, dum fegnarct,
    Itaque tomo 1 lllyrici Sacri, et prblegomenonpaiie amisit. AureHtnnsqiehiveraor,
    •
    erocatisexinde legio-
    i,_capile o, lirjecde Daciis a Faiiaio traduiilur. s Tra- nibus, eos in Maisi coltocavit;ibique aliqitampartem
    janus primo post Ghrisluin sicculo exeuiilc rernm "•_ Daciam Mediterruneam, U.iciamqueRipensem coiisti-
    summam adeptus, Irans Danubitim, ut iniperii Ro- luil.,el Dardc.niuinjunxii. Prrelerea Aurelia us pon-
    mani, sic Hlyrici fines propagavi.l.Poritcm lapidcuin teni Trajitni Oauubio iinpnsilum interscintli jussit, ut
    ingcnli subslrucliooe, et mirabili opere aiiificioque oniiiem ad luivam provinciain adituiii Barbaris iiitef-
    perfeclum Danubio injecit, qua exercituni traducerel. cluderel. » Hacicstu.,dc Daciis, eaiuni(|tic siiu ac vi-
    Decebalorege Dacorum yicto. Roinanis pfoviuciis ad- cibiis, IHyriciSacri aiicior DauielFarlalus. Aride;iduin
    diditDaciam, prsesidiiseideni el coloniis Ronianorum niinc de Nicereseit Nicetrh cpiscopalu : huiii scilicef
    intposilis, anno Christi 105. Daciatn, ait Eulropius Niceas seu Nicelas sancti Pauiini Nolani episcopi anii-
    libro vni. Decebalovicio subegil,prpvincia trans Da- citia clarus, episco. us luerit illius civilatis quara Rq-
    nubium (acta in liis acjris,quosnunc Taiphali tenent, matianam Geniiaiiiusappellat, qusequeReiiiisiahaseii
    eiViclophali, elTervinqi liabenl. Ea provincia decies Roinessiaiia sive Uemesianaauctorum et geogfaplio-
    centena niillia passuum in circuitu tenuit ex iotb runi veterum iii Dacia Cisdaiiubiana Aureliani, hova
    orbe Romano infinitas eo copias hominuinirahslulil ad eiiani ac Romanadicta, fuis e perbibelur, aul alteritis
    agros et urbes colendas...,. Porro Dacia.lcnge patebat in eadem loci; an poiius cpiscopaliimgessefU in alia
    lateque a septentrior.e in meridiem iiiler Carpates veteri Dacia trans DaiuilriUiiiposita, qurcbaciii. Tfi*-
    montes et Danuhium; j\b occasu in ortu.n inler Da- jani, antiqua, et Barbarn appellatiati.ir.
    nubii cursum a borea iu austrum reflexulii, ac Tyram In poeniate xvn sancti Pauliiii Nolani, oui tittilus ;
    fluvium, qui oriens ex montibus Carpalibus super Ad Nicelam redeuntemin Dutiaih, quodque scx pa-
    ostia Danubii in Pontum Euxinum infertUr. Hrricfegio giiiaruih spatio, tit ih Ver hftiisisaiicti Pauliiii Ope-
    conlinebat tres illas prqvincias, quas hodie Transyl- rum editione ui-folio, satis prolixe exteiiditu;-, et iilii
    vaniain, Moldaviam,Yaiachiant appellantus. Sed ler- C ( plura comiitemoraiitur, luni illiiis liiiieris lbca, tdiri
    tio post Christuni srcculovergente, Dacia qb GaUieni noiiiina pbpulofuin, in qiiUlussahctiis bic Nicelas
    socordiant in perpctuuin amissa, Rontaituni iiiiperium Christi noraen propagaverat; iri boc poemale; in-
    parilerque Illyricuih fines suos citra Daiiubiumcon- quam, nulla omnino menlio civitalis RomJlianre, seu
    tT&xii.Gallienusdiu placidus et quiehts, inquUEulro- Remesianre, aut Remisianse vel ROinessiaiiai, qiire
    pius Jibro ix, inoxin omnemlasciviain dissotutus, te- illi episcopalis asseritur in Dacia Cisdariubianasub
    ttendmreipubiicwliabenas probrostiignavia el despera- metropoli Sardicehsi. Si vei'6 illius urbis Cisdanu-
    tione laxavil_:Alemannivaslatis Galliisin Itaiiam pene- bianre episcopus fuisset Nicetas, iii lara loiigo carniine
    traverunl. Dacia, qucv a Trajano iillra Danubium quo ipsum redeuntein in Diuiani cOmiiatuf, neqiia-
    adjecia (uerat, amissa est.. Aliquas lamen urbes re- quam urbis huj:;s. q-Jteprrecipua cafminis esse de-
    gionesque adbuc Roroani suis coloniis ac prsesidiis buisset, sicul _t Nicetreitineris meta, fuisset oblilus
    obtinebant, cum Aureliaitus iriiperare covpit antio U PaulinusNolanus, qui loca alia latii lohginqiisevir»
    postCJiristumcifciter 270. Is cum prb sua prudeiiiia miiiime prseterivil, veluti Tbessaloiiicasn, Tomiii;
    aiiiniadvericvet, nequc Rbiiianos cives intef Barbaros Scupos, quem |)oslreniunt etiam appellat pairim Hliiis
    tulo comiilbfari, hrjrjiic regionent illam ab bosiium propinqtiuin, uli ^iilfravidebiiniis.Nullius itaqiie om-
    incursionibus defendi,nacatequi; obtineri posse, satitis nino proprisc sedis episcopus fuisse videtui- Nicetas
    esse duxit Barbaris ermi relinquefe, quam intttUila- hic Dacus; et unnm potitis merito j dicabimus ex iis
    bore acdispe.ndiorecupcrare. Ilaque ex oppidis illis episcopis, qui pro veteri Ecc'tesi;cdiscipliiia geiv.him
    Romana..prrcsidia deduxii., el colonias Rnmaiiortiin, episcopi diccbauiiir, quique propterea ad pfsedican-
    illiic a Trajano iitveclas, citra Dahubium traustulit, diuti inter ge:ites EvaiigcliuhtmiLtebaiitur,etepiscopi
    quibus inter Moesiam utramque collocalis attribuit *^ proinde eraiit plurium"pbpulofuui ac iegionum, ante-
    agrorum tcrraruniqiie, quod satis essel ad eos alendos quam illic episcopales scdes erigererjlur.
    continendosque, et juslre magniludinis provinciam De his episcOpis "igens clarissiinUsabbas Baccbi-
    requaret, qtia1.ex intermediis \Q urbibus agrisque par- nius de Ecclesiasticre Hiefarchia"Origiiiibus parte i,
    liiii superiori, parlim iiifcrioriMoisiredelractiscoaluit. capile 5, num. 19, ita scribit. «Ordinalos priinis Ec-
    Huic vero provincirc.a Danubio usque ad Macedonise clesise lemporibus iri Occideittehoiimodo cerise gen-
    ;fi:ies inter Moesiamulramque productre nomen Dacise tis, qurc in iide efudiri deberet, sed etiam creatos
    "hnposuil; et Dacia Aureliani, nova, Cisdanubiana, ac non cerlrc gentis, neccerlre fegionis episcopos riovi-
    ]de.nique Roinana cognominata est, utnon solum loco, mus, qui genlibus prrcdicahles, ubi consiitcrcnt, ibi
    jsed etiam nomine (lisliiigueretur ab altera; quscDacia certara sibi sedem fiuirlareiil. Ejus rei, et posl apo-
    Trajani, antiqua, Transdanubiana, et Barbara vocari stolica lempora iii iiiorilius pdsiire, et ab apustolis.
    consuevit. Eamdent postea bifariam divisil; qiircpirs procul dubio fluentis, ceftiihi documenlurii cxliibel
    Da::ubii ripis ad seplentrionem adjacet, eam Ripeit- Pbolius ih Bibliolheca, codice 48, iibi narratur Caius
    scm; qure vero in meridicnt vergii, prdcurrilnue us- RonianscEcclcsi* presbyter, VictOre et Zephirino
    que admonlemHsenium, eam MedilerranciimDisciani scdentibus, geitiiurii cpiscoyus ordinatus, queiri cen-
    appellavit. Hsec traduiit Eulropius, Yopiscus, Jor- suere yjtpotoviriivcaISioiv'jrtirKorov.Id nempe ab ini-
    nandes, et alii plures. Provinciam Daciain, quani Tra- tio bbtiiiuerat, ut bujiismodi EvahgeJii emissariis,
    pnus ultra Danubium fecerat, interrriisit,vastgta omni orbis geiitilium ad Ghfisiiim converteretur, qui Ro-
    885 P. BRAID^E DISSERTATIO 1N S. Mt;_lAM. — GAP. H. "-»-
    irianresedis, taniquaih meifopolis, colOriias iunrjarent A ,\ Scupis, ipsitjs Dardariife seii lioesire supefiorls pra*i-
    in Occide :ie."> Urium jiropterea ex Ttis episc "pis pua urbe nalale soliini nabueril, ex eodeni itidera
    Evangeiii emissdriis fuisse existinianius etiain hiinc coiislat. Vif scilicet ad Evangelium in Dacia Barbafa
    ""icetam; el quideiii certmgeniis Dacoruro probablli- prredicaridum a Romana Ecclesia sapientissime ele-
    ;er episcopun) ordlnaium, qtii Romarim sedis, iatii- ctjis fuerit, qui non tani pncuj ab illis rcgionibus
    mumineiropolis, colonias iri.illisregipnibu" [uhdaret. esset ofiundus; qui. Dacus "el ipse audiret, licet ex
    Cuiu vero sanctus iiieiri Paulirius,e'pTstoi,lad Seyerum Dacia Roniaiia cis Danubium posita; qui propieiea
    ovdirre _9, jiuiii. 14, iil in citaia illius..Opefu.iriedi- ei illOfuto Barbarorum liriguam, veluti finiliniorum,
    ticie, rappellel Nieetain venerabilem episcqpum aique s^atiscalleret, ii'isl.itu'taac niores non ignoraret; et
    doctissimitm, qui exDacia libmanis meriip admirciri- ipsa quoque lqca facile baberel perspecla, qure es-
    dus adveneral;, quidni hic iudicafe volueril Nicelre sent niaxjme ad Isevam Panuhii ripani posita. Per-
    iiinera ex.Dacia inttaliani, eiiaift ad hoc, Tramoad sequitiir itaque illius terrestre iler Paulinus post ap-
    Jtoc potissimum ab "eoderttinstifuta, ut Rornarii ye- puisum ad urbera Thessaloniceiisem ; eiimque veluti
    niens, rldei progfessus ibiilem sriis laiiofibiis paftos c'praitat'nr .;p"ro'gre'di'ei:te'm per agros Philippseos Ma-
    ad Ronianam sedern refenet, tamquain ad "ea:ma cedqnire, ac per Ufheui Tohiitanani, euiilemque etiairi
    qua iUarurri gentium aposiolus missus luerai ripvso ad Scupos ,. urbeni pritixiraampaiiirc siirc, ai;iequani
    fjundaiidrccausa caldniw Chfisiiariorum ? Quod aiileiri ad tellitrerh peryeiiiat ubi rigentes populos cdo. cbat
    certw illius gentis rioviter in fide erudiendw episcOpus ntiti Cbfjstp subdere .'fefa colla. Quid vero interea
    ordiiiatus fuerit Niceias ex ihdicato apostqlicofuni Paulintis? Pqetico spiiiiu ductus exclamat : 0 quibits
    episcopof ura more, non autem alicujus peculiaris se- "*Djam iuitc gaudiis resohubit illa tellus, nbi tu rigeiitet'
    dis jairi institutse, et quasl aliorum in ea episcoporufiJ edoces Ctlrisio (era colla iniii subdere genies! Qtiid
    successor, ltti Remesiana illa civitas erat, vel Renii- porro iljudjfffli {un-c.inPauiini carjniiie, si cuni S.cii-
    sianaseu Romatiaiia sub melropoli Sardicensi, ideiit pre esset Nicetas, iiq.i pfbcul adbuc tuisset ali illis-
    ipse Paiilinus iiinuere videlur; qui in eodem pqe- geiitibus, qoas iedocebat fefacbila subdei-e liiitiClnT-
    lijate, dum locuin iangil episcopaUs curse hujus Ni- sio? Ei S.cupi cerie, sive Dafdatiiie sive Mciesiresiipe-
    celse non lirium aliquem sig 'at sed gehefa]iler oras riori.H_j'u"aiitur, prqximi erant Romcssianse "seiiRe-
    appellat, jjuibus erat ipse prwsiiiiis sacerdbs'; ait mesiaiise aiii R.emisiansecivitati, quse sedes episco-
    emm: . palis esse dicitur Nicelse Pauliniani, uti ex tabtilis
    Sed frelb emensosuperesl vjaruni constat. Janvtunc il^qiie in Paulini seiisu Ulud iiip.uii:
    flursus in terra labor, ulYeliiiris procul dubio, quodetiara cii.mScupis esset Nicclas,
    Usqii.efclicp.s,qiiibus es sacerdos non parum adhuc distaiiat rib illa telluris parle, ubi
    ."Pfsesiitusoias... docebal gentes fera colla sulidere Ciiristo. Deside-
    - jQuiriimmo Paulini rium nempe illorurit pqpulpriim de Niceire advcntu
    «x^eodem boemate jure, bi faJ^-
    ror, assequimurjgrum aposlolict iaboris islius Nice- proximo expriniere volens Paulinus, gaudirim eoruin cariit.de
    illius etiani ciim non niodice ab
    tSt, non cis Danubium, ubi Roraesiatia seu Remissiana illis distaret. Siadventu, tam proximus illis fuisset cum Scu-
    tffti Romaiiana civitas Sila erat, sedtians Danubiurii essel:, iniiius pfOfect.Oapposite illud jam tutic
    exslitisse; et reapse Trahsdanubianam Daciam, ni- pis quia iiibil mirum resonare nos gainiiis
    niirum Daciam quie Traiahi Dacia appellribatur, lorige iisiifiiaJsei;
    ciim .nobis aliquem iiitelligiriius quem ar-
    lateque pfolensara regionem ad IrevamDantibii par- Q . denlipfoxmitlhJ
    tem, variisque Barbarot _in populis cbnslantem, illuriri*- sonafeaijimo desirlefaffius; sed illud sane mirum; re-
    excoleiidam. gaudus etiam jam titnc 13 etim adhuc remotuui
    suscepisse Videalur Daciarum Jloesia- nOvirhUs. qunm ad nos properantem scimus. Non
    ruiitque tabula geogfapbica, apiid Cluveriurn, Intro- Cisdahubiahse; sed Tra:.sdar,nbianre fuisse vi-
    ductio iii uniyei'saiJi l^ geograpbiam tani veterem igituf dentiir illregentes, qUasNicetas Paulinianus cdocebat
    ^|tt3ftinovatri; iiec ^n ei alia labuia Illyfici umversalVs fera colla riiili Christo: Minime vero pi'seter-
    %l hodienii tomo Hllyfici Sacri DrmieiisFarlati. Quid 'euiiduin etBiilvdferfe illud fera coila, quo mores et ingenium
    jgiltif sanctlis Paulirrtis? illorum pbpulorum Paulinus exprimit, ad quos Ni-
    IHS Arcloospfocuiiisque Dacos: celas feveflebalur. Fera colla porro Cisdanubiani
    Daci roiniiiie jiirefefebaiit; utpote qui non.B.arbari,
    ita paulo post ihittiiril cafriiinis Niceta.ni suiim allo- sed Romani, et ex Romanis colonis orii, ab.A"i*eliaiV(S
    quilUr Paulirius. Qujham vero sunt- lii Daci Afcloi imperatore e Traiisd.aiiubiaiiaD.ticiaevocati fuerant,
    ISiu pfoctii siti, "hisipTarierransdabilbiaiise Dacia; ih- lotam veteribus iiicoiis feHquerunl, quos vere
    func quara
    ViolrB, -quijain teiriporis ad Romaiiiih) iiiipefioin fera colla babuisse hieriiiq cecinit Paulirius, ex _eo-
    non pertinehant; quique Arctoi nreriio nuncupabah- rum veluli iniiala
    tur a PauliiiO,comparale niniirum ad alios Dacos qui barbarie, aique in Romanuiu im-
    cis Danubium sili eraiit iiitef utfanique MocSiam, in perium aversatione.
    illa videlicetMoesireparie a superioii "ft inlerjori de- Pergit autem Paulinus :
    tracta qurcDacia Aufeliaiii appeilaia "fuit,qiiique ad OnaqueBipha-isEoreas in oris
    dexteram Danubii oram positi Roniarii imperii partem Alligaldfiusisfluviosj ruinis, „
    conslituebant ? _:_ : r .__.._.] —. " HicgeLiitiieiUesrigidassuperno
    _, Pfseterea quqd.cerje Daci Tfansdaijubiaiii fueririt Igue resolvis.
    _ii; quiis Nicetas. Pauliniailus "excolendQs^sBsMperiJt, Jam antea dixerat Paulirius
    afia stint.iit epdem Paiiliiii cafhiihe qure magis.mH- figejifespoptilOsilibs csse;
    de Nicetse proxiraq -adyehtu gestiebaht, : nuric
    gisqul suaderit. Aiebat riamijue ad Mceiaui siiuin iii qtti uberius illius soli rigidiiaierii expfiniii; ac prsecipue
    Daciaro fedeunterij': iit flitvios yini Bqrerc sigiiat Uaiiiis iij Ripliais bfis.
    Tu PhilippseosMacedumppr agros At Dacire Cisdariiibianseintfa 43 et 44 iatitudiriis se-
    Per Tomiianaingradierisurbera, ptentriorialis gradum coristituire, li.ti ex ipsa Anvii-
    Ibis et Sc.iipps,pairise propinquos Iseitabula conslat, adeqqtie ininus ad borealent ptft-|
    .. Dardatnislins[iPS. ': rios Fofojulifensesqui intfa 4(1et 47,"-
    0 qiiibiis;].m lunr.fesonabit ilia gain positseqiiam
    " siti sunnis, quiqiie taiiialii ybii Bbfesc in liuyiis tVc-*
    Gaiirliisleltiis, iibi tu figenles 'f
    Edoi-nsChrislofera collauitii stratibus niliilomiiius miiilme expefimur; Dacise h\-
    Subdere genlesj quam, Cisdanubianse haudquaquam coriveitihnt qu;e
    Jtic Paulinus de Ripbse.isdris notat, ubi Boreas alii-
    Quod Dardanus fueril hic Nicetas niniirnm e Dar- fluvios densis pruinis, et ubi Niceias eliani men-
    dania oriu;dus, quam provinciam iiovse Dacise,jun- gal tes ibideni gelu rigidcissuperno igne resolvit. Qriin-
    xerat Aurelianus, teste Jornande a Farlato supfa immo telluris Paulinus notat in
    rigiditas, quam
    relato, ex Paulini dictis apparet. Quod non procul a Nicetse sui episcopali cura, minus etiam conveitit Pa
    88T P..BRAIDiG DISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. II. 888
    cire Cisdanubianreex parlibus superioris et inferiorisi A Ovirliiexsilio civitas celebris, et hic quoque a Paulino
    Mccsiscab Aureliano prsecipue conilatrc, titi antea vi- iii Nicetse sui iiinere mentorata; Scytbse, inquam,;
    debamus; cuin constet Moesiamolim frugum feracis- barbari, eo tempore latissima terrarum spalia ad
    simam fuisse, alque a Romanis Cereris horreum ap- aquilonem lrans Dariubiumincolehanl, et Asiseetiani
    pellatam ob soli feiiiliiatem, uti ex Cluvcrii opere parteni ibidem t;on modicam occupahant. Gelre,pars
    superius cilato lib. iv, cap. 16nutn. 1. validissima Scythitruin erant, Golhi etiatn dicti, Bes-
    Sed quid plura? Riphreas oras l;ic raemorat Pauli- sis Scythisque contermini, quorum tunc trans Danu-
    nus, qure a lsevaDanubii ripa seplentrionem versus bium prrecipua sedes; licet quandoque in Romano-
    longissiine dislabant, quam longissimevero ab Aure- rura etiam lerris ii admissi essent, qui Christianorum
    liani Dacia Cisdanubiana, et a civitate Remesiana seu sacris iniliari voluissent, ut infra dicemus. Daci de-
    Remisiana aut Romessiana in hujus novse DaciseMe- mum, et ipsi Scythica gens, quorum regio post Da-
    diterranea partc posila; ideoque hac vel uaa voce nubiuin a meridie et ab oriente Getis unila, Carpa-
    Transdanubianum Nicetre episcopalum signat, qui a tbicis jugis claudebatur ad septenlrionem, in Medi-
    majori Tiaja.ri Dacia ultra Danubium usque ad Ri- terrancam Ripensem atque Alpinam divisa, prout
    phrcas oras .juxta illum quodammodo protendebalur. sirailiter in Mediterraneam ac Ripensem divisa fuit
    Neve quis dixeril poetice hic locutum Paulinum, et ad quamdatn imitationem Hlius etiam nova Dacia
    locimi pro loco surapjisse ad quamdaai vcluti hyper- Roraanacis Danubium ab Aureliano facta. Videatur
    ijolem pro ornatu ac dccore carminis. Quidqnid enim Cluve ius, IntroductLin universam gengraphiam taih
    Atnc teraporis Riphrearum orarum seu Riphseoruiu velerera quam novam libro iv, cap. 16,17 el 18. De-
    nionlium nomine haheretur, cum nimirum vastissima R linitus hinc apparet ex Paulini carmine Nicctrc sui
    illa atque reniotissinia barbararum terrarunt spalia ad a episcopatus, qui tolus intcr barbaras genles fuisse
    Aqui.Oiiemposita miiius essent Romanis homimbus conslat ex adversa novrc Dacire parte trans Danu- :
    explorala; en quomodo Riphreas oras, aut loca certe bium; licet et Dardanus ipse fuerit, et prope Scupos
    ad Riphrearum orarum (ines vergentia, ideoque non ortus. Sed notinihil adhuc in eodem Paulini carmine
    cis, seil trans Daituliium proculdubio sila, pro|)rie immoranduin ad rem nostram validius confirman-
    cxprimitPaulinus episcopalibus Nicelsecuris obnoxia, dam.
    diini prolinus illorum locorum iiicolas nominat, quos De Ressis superius loquens Paulinus quos Nicetas
    Christo Nicctas ipse pcpererat; ait enini conti- erudiebat, et Ressorum nomine poetico more tolara
    neiiter : etiam illam gentero coinprehendens qureNicetresub-
    Namsimulterris animisqtteduri, erat episcopali curre, quseque Bessis, Scythis, Getis
    Etsua Hessinive duriores, Dacisque constabat, uti vidimus; aiebat in gentis
    Nuuc ovcsfaeliduce le greganlur ipsius laudem et in Niceire comntendationem, quod
    PJCISin aulam. quas cervicesdare servitutisempera beltoindomiti ne-
    Quasque cen ices dare serviluli garuni, nunc jitgo veridomini subactas sternere gau-
    Sf mpera lielli indomitinegarunt, dent. Illi porro a bello indomili, qui semper neganmt
    Nuncjugo veri domiuisuhactas cervicesdare serviluti, nequaquam 15 erant Daci Cis-
    Stertiere gaudetit.
    da:iubiani, Roraani omnes et origine et cultu, qui re-
    En igilur Bessos veluti Riphrearum orarum incolas licta veteri Dacia Transdanubiana, ad dexteram flu-
    traus Danubium, ideoque ab Aureliani nova Dacia minis partem Anreliano auclore cousederanl: sed iUi
    Cisdanubianal4longissimeposilos,quoshicPaulinus i_ reapse a bello indomiti, semperqueservitutis hostes,
    Niceln: sui citris sitbjeclos uobis exhibel. quocumque appellarenlur nomiue, qui latissirae pa-
    Setl simt ctiain alii qui tiita cuni Bessis ultra Da- tentem trans Danubium regionem incolebant; pa-
    nubium Nicelsccuris patebanl, quosque Paulinus iti- triam nempe suam, pro qua tam ssepe adversus Ho-
    dcm noiniiiat in eodem carniine; liimirum Scythre, manos, tamque fortiter dimicarunl; quique licet
    Gclre, et inaximeDaci, qui loti amplissimreregioni no- quandoque devicli, et in Romanam provinciam a
    nieii dabanl; ila ut apostolalus illius satis lalepalue- Trajano redacti, semper nibilominus indomiti jugum
    rit a IrevaDanubii parte usqttc ad Riplr.easoras semper poslea excusserunt, ita ul Aurelianus, evocatis cis
    iiiter haiiiaras gentes, quiit ulla me.ilio appareat no- flumen Romanis omnibus tum militibus tum colonis,
    vse Dacirecis Danubium, Roinanorumque hominum, satius duxerit totam illam regionem illis permittere,
    qui e barbara Dacia evocali sedent in ipsa fixerant. non secus ac ante nova Trajani tempora, quara pro illis
    JEnitcrum Paulinuin : iternm subigendis adversus eos prrelia lnslilue-
    re. Sed Paulinunt deiiuo audiainus Nicetam suura al-
    Te palrem riio.itpiagalola Borrre, loquentem, totamque illam regionem, quseeidera in
    ..A-Jiuos fatus Scylltamiligalur, religionis negolio obtemperabat, uno veluti dicendi
    Et sui liiscorslera le magislro modo definientem.
    Pectora ponit.
    Et Gelrecurrunt, et uterque Dacus;
    (.ui colillerrse medio,vel ille Orbisin mularegione per to
    Divitistnulioliovepilleatus BarbaridiscuiitresonareChristum
    Accolaripre. CordeRomano,placnlamquecasti
    ]j) Vivere pacem.
    Sunt igittir Bessi, sunt Scylhse, sunt Getse, sunt
    Daci, quos memorat Pauliniis a Niceta suo in Chri- Numquam Paulinus muiam orbis reqionem (quidquid
    stiana religione excultos, quique linilinii inter se, il- hoc tnutw vocabulo intellexerit) Romanam proviu-
    lam consliluebanl trans Damibium, et extra Aure- ciam dixisset, numquam Daciam Cisdanubiauam m-
    liatii Ditciam, plugam tolam Borrm, qure Nicetam pa- tra snperiorem et ihferiorera Mocsiam constilulam,
    rentem suuni dicebal. Bessi porro, elsi Strabonis Romanis colonis constantem, urbibus oppidisque con-
    lempore, id est primo ineunlc Christi sseculo quo fertam, clarisque aliis regionibus finitimam : num-
    ilorebal, majorem Hwmi monlis partem tenerent inter quain Cisdanubianos Dacos Barbaros vocasset, quos
    Moesiaminferiorem et Tliraciam, ul idem sciibit li- ignorare non poterat et ad Romanum imperium per-
    bro vn; trans Danubiu;n poslea, Trajano forlasse tinere, et eosdem a colonis esse prognatos ex toto
    conipellente, aut eliam Aureliano cura Romani irape- olim orbe Romano a Trajano deduclis. Quid vero illud
    rii lines ad iluviuin illuin contraxit, sedem suam po- quoque quod ait, per Nicetam illos Barbaros discere
    suisse videntur a;IPontum Eiixinum, in ea rcgione, Chrislum retonare corde Romano? Niinirum hac lo-
    quc nu-ic quoque paulum prolalo nnmine Bessara- quendi ratione populos proculdubio signat, qui licei
    bia appcllatur. Scylh;e vero, ui.nihil dicamusdeScy- Roinano imperio non subessent, cor tamen Roma-
    thia niinori eisDiiifulrium,qiiie Scytbia Romana ctiam num, seu fidiim Ronianam Nicetrc merito gercbant;
    dicta fuit, ulpotc Roiiiani imperit parte, et ubi Tomi quique Roinani erant cordc, etsi non essent corpore.
    889 P. BRAIDiE DtSSERTATIO 1N S. NICETAM.— CAP. n. 890
    Hi porro Barbari qui disceba-il cord Romano reso- A rioris, etc.; et tomo II, in DicecesiIllyrica, ubi de
    nare Cltristum, et quidein in Dacia ubi. Nicetas apo- provinciis Macedonise, Dacire Mediterranere, atque
    stolaluni gerebat, non alii esse poterant quam Daci Darda:iire, etc. Aut igitur barbarre gentes profano-
    aliique populi trans Danubijm siti, qui ab Aureliani runi ruminura cullrices , quse essenl ad Chrislianam
    tempore Romanis aqnUis noii parebant; quique ni- religionein perducendre, 11011 exstabant Nicetre tera-
    hUoiEinuspersusceptam Nicetsepnedicatio.:e Christi pore in Dacia Cisdanubia.a, aliisque linitimis regio-
    religioitem cor Romanum gerere videbantur, ulpole nibus; aut ceiie non erat cur Nicelas episcopus vel
    !qui Roraanis fide esent conju;icti, quamvis a Ro- suam relinqueret peculiarem Ecclesiam, si reipsa Re-
    'nia;iOimperio alieni. Quidni vero et hacdicendi ra- missianrecivitatis iu nova DaciaMedilerranea fuisset
    lione : Per le Barbari discttnt resonare Christumcorde episcopus, ut Barbaros hac atque illac alibi positos
    Romano, indicare quoque volueril Pauli ras, Nicetam eru.Hret, vel in alienam veluti inessera manura im-
    ex DaciiiTtomana orlum, et hinc a Romana Ecclesia milleret, et aliorum episcoporum dioecesesquodam-
    inler DacosBarbaros e regione positos episcopum ad inodo invaJeret, ut ibi barbararum gentiuro aposto-
    prredicaiidumEva geliuro ordinatuiii; quod superius latum susciperet. Trans Danubium ilaqtie necesse est
    cdnjeetabamus : veluti si dixisset, per te Roma.ium episcopatuin gessisse Nicetam, ubi sane et barbarre
    homiuera, et 3 Romaiiasede missum, Barbari, quam- gentes exslabant profano numinum culltii addictre,
    vis ROiitanii infeisi, discunt lamen resonare Chri- qureproplcrea ad Christianam religiouem essenl con-
    sluiii eodetn modo quo resonal iti ore tuo Romano, verlendre ; et ubi peculiares Ecclesire,propriis inslru-
    etin RomaiiaEccIesia;corde ilerumRomani facti,etsi ctre episcopis, noniiim fuerant instilulse.
    Barbari natione ac cullu, el Romanis legibus non Quid porro de genlibus HHs Transdanubianis, Ni-
    •»
    obnoxii? Hoc autem obiler, data occasior.e; et divi- cetre Daci setate; quid de Cliristiana religione ibi-
    iiajido potius quam assere.tdo : nunc ilerum ad nos. dem invecta ex moiiumeiiiis habemus? Transdanu-
    Habemus igitur Nicelreepiscopalum a Paulino de- bianas genles diximus eas quas Paulinus recenset
    scriptuin, a Danubio seplentrioiiem versus ad Pon- veluti a Niceta suo ad religionem Chrislianam per-
    tuth usque Euxinum, per Dacos niinirunt, inde per ductas; Dacos rimirum, Gelas, Scylhas et 17 Bes-
    Getas, dein per Scythas et Bessos continuo veluti sos; easque Transdanubianas probavimus cadem
    ductu, el recta propemodum linea, ulpole populos Nicetre Daci retale ex ipsa Paulini diceudi rationc,
    sese invicemlimitibus excipientes, aut etiam non uno quse gentibus ac regionibus cis Danubitmtpositis mi-
    in loco fiirtasse permixtos. Hahemus horumce popu- nime convenirel. Promiscue quidein 11011 raro noiiiiiia
    lorum raores, nullo inter eos discrimine, agrestes, illa Transdanubianaruni gcnliuin sumuntur apud
    duros, feros ab eodem appellalos, et lotam gentem scriptores; a quiljus alire etiam barbarre gentes his
    Barbaforum vocabulo defiiilam; dicttraique mttlam unitiCsub uno aut altero ex his nominibus plcrumque
    orbisregionemlolnm illud 16 ferrarura spatiura, tura, indicunlur, licet propria vocabuli dislinclionc non
    nt videtur, propiei' frigoris acerbilatem, tuni etiam careaut. Nihilominusquos Gelas Romani appellabant
    maxime propter incolentium asperitatem, vitseque iidem sunt ac Gothi, uli erudili coininunilei'animad-
    ratioitem omniomnino cultu experteni, alque a Ro- vertunt; qui e reniolioribus versus aquiloncih Ger-
    nianorum, sicul iraperio, ita et ingenio alieiiam. Ni- manire finibus cgressi, i;i Transdanubianis hac illac
    cetas itaque Pauli:;ianus non fuit episcopus civilatis i-egionibusprimum consederunt sub diversis coruni
    Romessia.ircseu Reme;-ianreaul Romalianre, neque seu ducibus seu regibus, el partim Oslrogolhi, piiiiiin
    allerus cujusvis civitalis in Dacia Cisdanubiana,nova, Q Visigothiappellali, ex Orienlali seu Occidcnlali plaga
    ac Rontaua, positre; sed unus proculdubio fuisse vi- quam teiiuerunl; deinde varios per Europam lerra-
    Uetur ex episcopis gentiuin nullo peculiaris sedis ti- rum tractus occupavere. Atque hi qtiidem, seu coriim
    tulo distinctis, qui ad Ircvam.Danubiiripam 11011 lam pars qusedam, ut refert Philostorgius Hist. Eccles.
    episcopatum quam apostolatum exercuit inter illas lih. 11,cap. 5, ac nie:ninil eliam divus Basilius Magims,
    Bafbaras ge:iles, qurc Dacorum, Gelarum, Scylha- episl. 165, al. 359, in edilione Mauriiiorum, cum,
    rum, Bessorum nominibus appellabanlur: merilo- Yaleriano et Gallieno iraperaloribus, Asiain, Galla-
    que propterea in Rnmano Martyrologio ad diem 7 Ja- ciam et Cappadociam per Ponluin Euxinum ingressi
    nuarii, absque ullo peculiaris selis lilulo, el cura prredandi causa, capiivos inde nittllos Chrisliaitos ab-
    elogio aposlnlicisillius laboribus non impari, Nicelam duxissenl, inter quos 11011 pauci eranl Cltrisliana.
    huhc recensituin lcgimus : « In Dacia sancli Nicetre legis sacerdoles ac clerici, ab his verum Dci citltuni
    eplscopi, qui feras et barbaras gentes Evangelii prre- didicerunl; qui eliara ila inler eos incrcbiicral Con-
    dicalione mites reddidil ac raansuetas; s quod opti- stanliui Magni maximesclale, ttt cpiscopos hnbercnt,
    me in utraque parle cura sancti Paulini Nolaui poe- inter quos Theopliilus ille qui Nic;cn;c synodo inler-
    mate concordat. fuit, seque nomine provincisc Gotbiai subscripsil :
    Verum quod hactenus de Nicetre Daci Transdanu- TheophilusGotliiwmelropolisepiscopus.Commemorat
    biano episeopatudisseruimusex locorum geniiunique -nihilomixus Philostorgius ideni loco citato, sub cjus-
    nolione quam Paulinus Nolanus nobis maxiine prse- dein Consianlini Magni iinperio Gelarum seu Golho-
    bet, non incongruum erit aliqua ex parle confirmare rum ingenlem mulliludinem, pietatis causa , e palriis
    aUis quoque ecrlesiasticsebistorire inonuntenlis, quse sedibusejeciaiiWuisse,quosimperalorbeiiigi!ce.\cepil,
    rei Chrisliansestatum nobis exhibent cilra et trans O atque in Moesiacollocavil. Gentis itaque Gelaruni seu
    Danubiutn, in utraque scilicet lum veteri tura nova Gotborum pars maxiina trans Daiiubium sila inanium
    Daeia, alque in ambabus Moesiis, Nicetse Daci apo- deorum cultui, etiam Coiistantino iinperante, addicla
    stolatus lempore, sreculonempe desinente quarto, et erat. Quid attleni poslea? Srcvissima quoque perse-
    qnhito ingredieute. Et profecto monumenla docent culio auversus Christianos apud eam gentem orla est,
    rem Christianain, NicetreDaci rctale, cis Danubium, ut narrat Sozomenus Hist. Ecclcs. lib.o vi, cap. 57.
    tum in Dacianova, tuiu in Moesiis,ct in Scythia Ro- Pe:secutionis auten) aucior luit alter ex Golhoium
    niann, nec no 1 et in fmitimis regionibus, Dardania regibus, Alhanaricus nomine, qui Christianani reli-
    nimirum, Thracia, Macedonia, sicut etiain ad Hre- gionem. non solum avilre superslilionis vindicandsc
    mura montem, jaindiu firmatam fuisse, ibique jara studio iiiseclabalur, sed etiam quodscgre ferrct, suos
    lunc episcopales sedes plurimas exstitisse cum me- Ronianofum, quoriun erat hoslis infensissimus, reli-
    tropolibus suis; uti prseeipueapparet ex subsciiptio- gionem sectari. Plurimis ea occasione Golhis marly-
    nibus eiiiscoporuni ad Nicscnamprimam generalem ribus ditata Ecelesia fuit, inter qttos celeberrimus ille
    syiiodum, ac postea ad Sardicensem inibi in nova Saba, de cujus via ac inartyrio exstat epistola Eccle-
    IJacia celcbratam; et uti clarius aliunde etiam expli- sireGotbiae apud Ruinarlura, Acta Maiiyrum, edilio-
    cavit erudiiissimus Lequicnus in suo Oriente Chri- nis Veronensis pag. S_7, cujusque martyriuni ad an-
    stiano, loraol, in DioecesiThracica, ubi de provin- num Cluisti 572 signant eruditi. Mulli intei'ea Golho-
    ciis Thracire, Hremimonii, Scythise, ac Moesireinfe- rum Chiistianoruin apud Romanos, priscosque Chri-
    891 P. BRAliwfi DISS-RTATIO IN S. NICETAM.— CAP. II. 898
    Btianos Gothos jamprideiniii Moesia a Consiantiiio A / Verum gentes Transdanubianas a Niceta hoc Daco
    Uospitio donatos. cis Danubiron secesserunt, perse- ad fideniChristianani perductas fuisse Leqnicnus ipse
    cutio:.is fugieudregralia, el ipso rjuoque impellente supra cilatus fatetnr Orientis Christia i tonro II, in
    Athanarico, ut Isidorus in Chronico, qui sreviiise.shrfe TJiuecesiIllyrici Orientalis, et Provii.cia Dacise MeJi-
    tandein pertresus, Christianos maliiit regno expellere terranere col. 30o; ei nibiloinirius euindetn Ecclesire
    quam interficere : et ita traus Danuhium pagani Gothi Remisiaiise, seu Rohiesiansc, aut Re'messian;c cis
    reapse doniinabariidr; si illos excipias qui regionem Danubiuin in uova Dacia Medileffanea sub melropnli
    cis Taiiaim iluviuraad Tyiam usque amnerit tenebant; SardiCensi facit ppiscopiim, dicens: t Eodem quo
    ubi Gothorum Ecclesiam constitutam censet supra sancti Hieronynius et Paulinus lenipore, Nicetas
    . laudatus Lequienus, tohio I, col. 1241, in Ecclesia sive Nicelius Remisianre urbis episcopus clnruit,
    Gothirc, et ubi intemerata catholica lidesperseveravit. qui Bessis, Dacis, „otbis et Scylhis trans Istrum
    Sub finem vero iiuperii Valentis Augusti, curo Hun- 19coiisistentibiis verbum Deipi-sedicavil.iQuid igiiur
    norura gens, onini ferocitate atrocior, ut scribit Jor- ad hrec? Favet certe opinioni hostrre aiiclorilas Le-
    nandes dfeRebus Geticis, cap. 24, ex aUis erupla quierii, quiBessos, Dacos, Gothos et Scythas, quibus
    septentrionalibus majoris Scylhise post Taiiaim flti- Nicetas hic prredicavit, trarisDanubiumpositos agno-
    vium locis in Da.ciam tenderel Transdariiibiaiiaiil; vil : sed durii Nicclant, barbarafnm earum geiitiuin
    Gothoruih pars bello devicta ac multiturline oppffessa institulofein et pairetft, asserit nlhilomihus episco-
    18 loco cedere compulsa fuit, atque in Romanam di- piun civilatis Roinaiianrein DaciaiiOva Medilerraiiea
    tionerit cis Danubiuriipelita vciiia transire : quod qui- cis Dariitbium; in hoc quidem plus xquo tribuit cui-
    deiri non sine pactis conditionibus inter Romahos et. _. . dam, quem cilat,Gennadianocodici San-Germaneiisi,
    J
    •"
    Barbaros factum fuit, ut scribit Socrates Hisl. Eccles. haud cefie aiiu:Vdettoto, et de quo alibi iiet nrie.niio,
    libro IV,cap. 33, quarum poliores fuere, ut hi Roirta- ubi Nicetas Reiiiesian;e civilatis, qufe cerle in Dacia
    nis legibus viveifent, Chrisloqite nomeh darfenl. Loca cis Daiinbium fuit, appellalur episcopus; et iii Jibc
    novis hospitibus a Romanisperihissa fuere Mcesia, Siiniliter in'6r"cmfgefil tol wuditis scriploribus, qiti
    ac Thracia, et iiova Ripensis Dacia: in hoc tamen noyi "coritfa Baroriiurit Romatianam Gennadii civilaterii
    hospites infelices, quod magna eorUm pars, fraude pro Remisiaiia, aitt ROmesiaha, seu Reinessiaiia In
    Valentis Augusti Arianaruiri partium propugnaloris Dacia nova Romana "30161130 JnielHgerevolueruiit, et
    pervicacissimi, lapides pro paiiibiis, serpeutes pro de -quibus"etiarasuo ioco data opera seririo erit. tse-
    piscibus accepit; Chrislianam nempe religionem, noh tcrum citnt Paulintis omiiino siluerit, uti aiitea iiota-
    ptiram alque oflhodoxant, sed AriaiiorUm impietate barinus, sen Romalianam, seii ftemesianam, sfeualio
    fcedatam,quaih dein et ih posteros propagavit, lateque quocuinque ffiodo dictam, civitatem in carmine suo,
    diffudit. dnni Nicetre laodes prsedicaret; 'cutn Yiit.ilprofsus
    •
    Quin cseteras hic Goilibrnra aliontraque Barbaro- dixerit de Nicetsemeritisin peculiafi qiiadam rcgenda
    rum vices percurramtis, bellaque ciiin Romanis modd Ecclesia, Ubi barbarre ac pagarisegentes "non esserit;
    prospere, modo iiifeliciter gesla; paiet interea ex cuin tolam Nicetselaudein collocel in Barbarorura e
    dictis Getarum seu Gothoruni barbaram genifemtrans paganis superslitiohibus conversiohe: quis eumdem
    Daiiubiuin conslitiiiara, Yalentis imperio desiiierile, peculiaris alicujus Ecclesire extfa Daciain Barbafaii),
    aul.paulo post, Gialiano scilieelfet Theodosio impe- immo in Dacia nova MediteiTaViea,"episcopuin simul
    rantibits, paganain gentem maxima ex parte ftiisse, faciat ex quadam sola seu appellatioiris loci simiUiti-
    prout Huitiii quoque eorumdein victores, iisque postea iC dine, seli nominis unitaic, seu etiani temporis con-
    permixti. Patet insuper nullas eo tetnpore Ecclesias, venientia ?Pr:eier qriamquodPauliiii laudfesIn eddem
    nullos episcopalus iu ilHsTransdaiiubianisregionibus carniine ad Nicetam redeuiitem in Dacianiereonthino
    exslitisse; si Ecclesiam iilam Goihicam excipiamiis, suiit, ril cuique integruin illud carineri legenti patefe
    de qua supra cum Leqitierio, et qure ad Daciain de potest, qure tolam Nicetre vitaffiin barbararuiii gen-
    qna loquimur, ex situ ubi e:at, non profsus spectabai. tiuin conversione atque insfilulione peradam indi-
    Quoad Dacos vero, Scytbas et Bessos, aPaulino nria cerit; ut riiliil teinporis reliquum illi fuerilad pecu-
    cUmGetis seu Gotliis riifenioratos;quibus riontiiiibus liarem aliam regendara Ecclfesiam,hiaximevero Da-
    primilivse fortasse illarura regionumgehtes vei_ebant, nubio flumine, el aliquo eliain lerrsetractti a barbaris
    anleqiiani Gelseseu Gothi ac Hunni postea in hrec illis gentibus separatam : nisi gratis "dicefe velimus
    loca descenderent, quibusquc nominibuseliain novos Nicetain hunc pecuHarem Ecclesiarii sUamin Dacia
    incolas Veleribus permixtos, aut eisdera conlines, aut. Rothana Medilerranea sitam veluti defeliquisse, ut
    certe in eorum regionibus dominahies, ijise inlellexil; apostolalum susciperCtinler barbaras gentfesin Dacia
    quis audeat asserere anle Yaleiitis aut Theodiisii Transdanubiana; quod haud scimus ian illius revi di-
    Magnitempora non paganos omnes eosdem fuisse? sciplina pateretur, et aii Nicetriemerito ascribi facile
    Quis vero indicare inibi queat aut Ecclesias aul epi- posset. .
    scopds, prreter Ecclesiani et episcdpum Tomorum in De Nicetrc hujus Daci setate, de episcopalus teni-
    Scythia minori seu Romana ad Pontum Euxinum cis pore, de annO quo eurit plus minusve obiisse puia-
    Danubium posita, quseproplerea ad^elerem Daciam mus, sequenti capitfe data opera dicehdum erit, ad
    barbaram cseterasque barharas gentes trans Danu- 'n quod leclorem roittimus. Interiro ex iis qusc ibidein
    bium nullaleniis pertinebat? Si igitur inter barbaras " dicluri sumus, non inimeritohiC assCrere possunius,
    gentes, quales Paulinus Nolahus describit, episcopa- Paulinianurit hunc Nicetahi episcopatum el aposlola-
    tum gessit Nicetas ille suus; si eas ipse profeclo do- tunt suum inler barbaras genies Transdanubianas in-
    cuit Clirisium resonare corde Romano, atque nunc choasse sub Valente iriiperatore anno circiter 575,
    primum cervicesslernere jugo veri Domini, quas sem- cum annum ageiet relalis trigesimum aut eliam tri-
    per a bello indomili negurunt dare servihtii, ut idem gesimum quintum, complesse vero cum vita anno
    Paulinus canebat prout antea videbamus; quod nihil circiter •!_<.,retatis atitem septuagesimoquinto, aut
    aliud est, quanl feasad Christianam perduxisse reli- etiam oclogesimo. Quapropter Daci hujus Nicetre in
    gionem, quam pfius non noverant: barbarse igitur baibaras illas genles Transdanubianas reapse merita
    hre genles alireprofecto esse non polerant, quam quse prsedicavit, eodem prope quo sariclusPaulinils tem-
    Daciam Barbaram trans Danubium incolebanl; ideo- pofe, etiam divus Hiefonymus epislola 60 iit editione
    que trans Danubium merito dixerinius episcopatum Vallarsii ad Heliodorura, num. 4, qure ad annum re-
    gessisse Paulinianum Nicetain, etiam perpensis, prse- fertur 398, dura ex Belleheniitico suo recessu scribe-
    ter Paulini ipsius verba, aliis ecclesiaslicrebislorise ret, quod i Bessorum ferilas, et pellitoi'umturba po-
    monumentis, quse rei Ghristiahre statunt nobis ape- pulorum, qui morttioruni quondant inferiis Iiomines
    riunt citra et. trans Danubium Nicetse ipsius Daci; immolabaiit, stfidoreni suum in dulce Cbristi frege-
    sevo, id est sreculo desineute quarto, ct quiuio ingre- riinl melos. > Sed adhuc clarius epistola ibidem107
    diente. ad Lrelam, num. _, qure anno tribuitur 403, Trans-
    893 P. BRAlDiE DISSERTATIO IN S. NICETAM;— CAP. III. 895
    danubianaruht illarunt gentium in Chfisiiana rell- A hoririapi qiias i-ectdfatio exigit; el critices periii tra-
    gione progressum hisverbisexposuit:« Hunni discunt diirit. Hib jifbiiide diceridum etiam de lmjus Nicelse
    Psalierium, Scytbise frigora ferv.enl calofe fidei: Paiilini ainici retrite; etah proisus Paulino corevus.
    Getarum rulilus el flavus exercitus Ecclesiaium cir- ari suppaf, Hiiriiiiibi'exstilerit: qiisc omriia diligenti
    cunifeii teiitoria; et2Qideb forsitan conlra nos sequa indigeht iiiqiiisitibrie, ut lata proposiiio inde vel-
    pugiiarit acife, quia pari religione confidunt. » uti sua spbntepfbcedat. Ulruniqufeex his opusculis,
    Ocovtrrendum bic lanieri cuidam eiiarit objeclioni qucegefmana esse rirobavinius, gfrjvjssimasuppedi-
    viri clafjssi-rhiDominici Georgii, qui in stio Adbnis tat argumenta, iit evincaluf eoruiii auctorein. Niceara
    ilartyrblbgjo, ad dieni x kal. Julii, pag. 288, duas seu Nicetam episcopum civitatis ROmatianse; quia
    citat episiblas Inriocerttii.pap-e I, qure videri possunt Genriadio memoratur, esse nbij posse Niccam seu
    '.oriio HI Coiicilioruiii Labbei editionis Yehetseciiris Nicetara illunt Dacurii, saricli Pauliiii Nolani episcopi
    Coleti, rierhpe 21 ad episcopum Naresitaiiutil seu airiicum, ejusdeiiique laudibUs celebraluht: sed tunt
    Naisilanuih, el 22 ad episcopos Macedonire,in.qtiibiis brevilatis studio, tuin quia explorsilioraseligfereprac-
    Nicelre episcopi irieriiio fll, queiit ille absque uila du- stat, Libello nuiic ad lapsam VirginemnA alia reser-
    bitalione Nicetam Romatiahsc episcopum intelligit in vato, iii ExpiaridtiorieSyihboli ad compelehicsinimo-
    Dacia Cisdanubiana. Ut ut vero Nicetse hujus sancti rari sufficiet.
    Paulini fariiiliafis teritpus convehiat ciim setate Iriiio- Quod ad dogiiiala vero atlinet, quse in aliqtia san-
    cenlii papse I, et cuni teriipore datarum ab eq episto- ctorum Palrurii rioh salis cxplOfaialucujjratione tra-
    laruiii quse niemorarituf, iiihilqminus pace dixerim duntur, e! ex quibus coghOscehdoruroauctorura so-
    summi viri Innbcentiurit papam in neutfa ex illis epi- _ lent crilici eruere argumenla, non me lalel ssitisfir-
    stoUs appellare Nicetam episcopum civitalis Roma- " ma rioiiesse quse ex quibusdam dogroatibus eruuntur,
    lianse, neque Roriiisirinse aul Remissianse, elc, sed qure aliqtiaiido Ecclesia adversuS oiias hsereses iii
    episcbpuih tanturn. Fuerit iderii fortasse ac Paulini coiiciliis explicavit : nam cuiri Ecclcsia riuriiquam
    amicus qui in pfiina epistoia nominat.ur, ubi de Bo- nova dogmata tulerit, sed illa taiiluni uberius expla-
    nosi episcopi p.ersona et damnalior:e agiltir; quid naveril suaque defmitiohe lifmaveril, quse ab inilio
    cohlra nos, si inderiohsequitur aul illuiii fuissereapse revelata, et coristariti tradilione servala, Novatorum
    episcopurii Roniatianrfi, arit iion fuisse episeopuni in postfea cavillalidriibus temerala Jiierfe; nccesse est ul
    Dacia TransdanuTiiaria? Qriod vero ad allerara Inno- eadeni dogmaia asSeiia inveiiiaittiir etiam ih illis
    centii epistolarit Sitiiiet, quis non videt daiam illam saiictofiim Patriiin Opefibus, qurtecoiicilia prsfeccs-
    ad episcopbs provincisc MaCedoriiresub metfopoli sere ro quibus illa definita fuerunl; quin indc inferri
    Thessaloiiicensi; acproinde Nicetam illum ibideni no- queat Opera illa, nbn illbruih', sed sequioris a.iatis
    miiiatuni ir.ter creteros Macedoniseepiscopos, unum auctorum esse censehda. Quis eiiim ignorel catltoli-
    quemdam episcopumfuisse illius provincise, Nicetam, cunt dogma, exentpli gfalia, de Filii Divinilate, et
    et ipstimjioiniite, sed aliuiri oihhhJbab altferoseu Ni- coiisubsianlialilate cum Palfe, eliaiiJ ab ahieiiicscnis
    cea seti Niceta de quo.liic scfmo, qtti riullOraodo ip- Patribus el.creililuin etifadilum fuisse? Sola itrtqite
    terepiscopos.Macedoriireprovincisefenuraerafipoterat, dogmatis alicujus asscrlio, (juOd aliqiiando Ecclcsia
    sive cis Danuliium episcopalem sedent Romatianam lege lata saiieivefit, non feslralio sufliciensjtidicaiidi
    habuisset, quia tuhe iiitef episcdpos nietropolis Sar- opus aliquod posterius esse deberc iila Ecclesise de-
    dicensis, provincire DacirfeSlediterranere, conslitutus finilione.
    fuissel, ideoque cum Maeedonibusnonconfundendus; iQ Adsunt tanieri perssepe adjuncta qua:dam, quse ar-
    sive trans Danubiuriiepiscbpalum gessisset, qriia aut guriienia b dbgiiialibus sumpta fiiina rcdduni; et in-
    nulli provincire tuiic accensendus, aut cerle finitiiiire, eluctabilia: veluli Siddgiha illud, aiil peciiliari vi as-
    Dacire sciUcet Mediterraiiese, cujus metropolis erat seratiir, qua noii asserebalur antequam Ecclcsia super
    Sardica. illo pulsarelur; aut si eisdem pehe vferbisvel parum
    Yidetur itaque jufe iteriiht cohcludendum, Niceam dissintilibus aririunlietiir, quibiis.Ecclcsia in oecume-
    seu Nicetam,sancti Paujihi Nplani amiciim,non fuisse nicis conciliis coiigregata in illius dcfiiiilioiie itsa
    episcopum civitatis illius iri Dacia nova Aureliani cis fuil, aut quse Romaiti pOiitifices in s.uisdogmalieis
    Danubitim posilre, qiirc Reniesiana aul Romissiana coiislitulionibus ridhibuere; aut si iisdein fulcialiir
    vel Ro.iiatiana, etc, appellaia fuit,; sed episcopatum riioirientis , quibus fulciri consuevit ab iis qui, sesiu
    absque dubio gessisse trarts Danubium inter barbaras ferveiile disputatiotium, Verilatetn calholicain vali-
    gentes, iri ea Trajani Dacia qui-e tuilc ad Romanum diiis tuebantur; aut si in eodent dogniatc anriuntiando,
    imperium non peftiriebat, felBarbara proinde Dacia 22 verba, ratioues ac dicendi modi usurpeiitur, quse
    appeUabatui'.Nibilesi igiliir imde sibi quisquarii blan- post illiusdefiriitionehicommuniter apud Palres efaht
    diri possit de Roniatiarirc.civitaiis nomiiie a Gennadio in iisu. Crescit verO arguriienloruiii e dogniatibus
    adhibito, ut Niceas seu Nicetas ille Gennadianus per- sumptOfumpondus ac robuf, si in dbgiiiale annuri-
    Jjibeatm' idem esse cunt Nicea seu Niceta s.ancti Pau- tiando contrarius denolelur error, etiamsi tacito er-
    lihi aritieo; qui propterea percoihmode ih Dacia cis rantis ejusque sectalbriim nOntine : et si dogma ali-
    Dariubiumcolloceitir, eique Renifesianavel Romesiana quod proponatur, cnjus contrarius errOr riOiisemel
    aut Remissiana, etc, civilas tfibualur, qurc parutri Jj. i'n Ecclesia efupefit; neque seniel tantiiiii fiierit pfo-
    iiiQexo vocaliuloRomatiana Gennadii facile mtelligi' D fligatus, lunc iri dijudicandisOperibUsex hac dbgiria-
    valeat. tis assertionfe,alia ex eisdem Operibtis debeht inqhiri
    21 CAPUT III. qtise lumeti fefant in tenebris; ae fefe niimquahi pe-
    Romdiidnmcivilatis episcopus Niceas; seit Nicetas, a culiaria qusedam desunt, quse ambiguitalem tollant;
    Geiutadio memoralus, non esi Niceas seu Nicelas neque interliri iiiiriiiriahabehda esl faiib otiaril varie-
    ille Dacus snncii Pattlini' Nolaiii episcopi atnicus, ab tatis illitis in scribendi dissei'endiquenlodOqiireunam
    altera sctaterii,et unurii ab ajlero sseciilum,velnti
    ejusdemquelaudibus celebrahts. colore aliquo peculiafi ac proprio cliaraclere, distiii-
    Jam ad penitiora et graviorsi progredior, duni boc giiii-
    capite probandum suscipio Niceairi, seu Nicetam, Ilis ilaque experisis, ecce nobis Nieeas, seu Nice-
    episcopuih civitatis Routatianse a Gennadio memo- tas, episcopus civitaiis Romatiahse a Geliiiadio rip-
    ratum, nori esse Niceam sfeiiNicetam illum Dacum pellatus, qui ih Explanaiiorie Stjiilbbli, cap. 4, ila
    sancti Paulini Nolani episcopi amicum , ejusdemque coriipetenles suos alloquilur supef incarhalioiiis my-
    laudibus celebratum. Hic enim illins opuscula inti- slerio. «Crede huric, qui ex Yirgine natus est nobis-
    mius investiganda; hic inquirendum venit num san- cum, esse Deura; Demn ante ssecrila de Patre ; ho-
    cto NicetsePaulini Nolani amico conveniant, an non, mirieiriexYirgirie propter homiiies. Vero incarnatum,
    qusc in hi>dpusculispecul.iafiaexMbeniur de dogma- nori putative, sicut quidam dicurit erfbnei hserelici
    Ubus, de -sefesibus, de discipllua, ad regularum efobescenles myslenuiu Dei. Iu phautasmate dicuht
    895 P. BRAIDJ: DISSElUAiTO IN S. NICETAM. — CAP. III. 896
    factam Domini incarnationent : quia non vere fuerit A care voluisse verbis " illis conlendo, uti inferius expli-:
    quod videbatur, sed oculos fefellerit hominum. Quod cabo. ! .
    absit, absitomnino a Dei veritate. Si enim falsa in- Ilerum itaque loquatur beatus Nicetas ad compe-
    carnalio est, falsa erit et salus hominum. Quod si ve- tentes suos de dogniate calbolico verse in Chrislo hu-
    re salus in Christo est, vera seque incarnatio est. In -manitalis, eosque co|tiiinuiii:ttadversus oppositum er-
    ipso utrumque existens; homo , quod videbatur; rorent. « Crede. iuquil, hunc, qui ex Virgine iialus est
    Deus, qnod non videbatur. Manducans ut homo; et nobiscum, esse Deum; Deum anle ssecula de Patre;
    pascens quinque millia homi;ium quinque panibus , hominent ex Virgine propier homines. Vere iucarna-
    quia Deus. Dorraiens ut homo in navi; sed venlis et tum. non putative, sicul quidam dicunt erronei hx-
    mari imperans, quia Detis. Mauus cruci affigens ve- retici erubescentes 'mysieriuiu Dei. In phantasmaie
    lut homo; sed paradisum confitenti se latroni tri- dicunt factam Domini incariialionem : quia non vere
    buens, quia Deus. Mortem postremo suscipiens depo- fuerit quod videbatur, sed octtlosfefelleritbominum.
    sito ad inodicum corpore, ut homo; sed quatridua- Quod ab.-it, absil oninino aDei veritale. > Quidigilur
    num morluum de sepulcro suscitans, quia Deus. Eutyches , ejusque 'sectatores? Audialur in pnmis ;
    Utrumque ergo credendus estChristus; Deuset honio : cosevus historicus, etS. Leonis papre I noiarius, S. :
    sicut honio ex passionibus agnoscilur; ita Prosper Aqtiitanus inChronico; qui, Aslurio et Pro-
    etis ex divinis operibus nianifeslalur. Habes ergo togene consulibus, ita scribit: t Hoc tempore Euly-
    Suia
    unde respuas magistros fallacire. e Hactenus beatus chiana hreresis exorta esl, auclore Eutyche quiidam
    Nicetas. En igitur calholicuin dognta verrc in Christo presbytero, qui apud Conslanlinopolim niouaslerio
    humanilalis a Niceta nostro asseiium; neque asser- „-" celeberrimo prresidebat, pr.eJicans Jesum Chrisluin
    tiun sintpliciler, sed etiam perspicue naviterque e>.- Domiitura noslrum, beat;c Marisevirginis filitim, nihil
    plicatum, ac solidissime etiam propugnatum adversus solam maternre habuisse siibsianlirc, sed sub specie hominis
    dogmalis hujus lemeratores, quorum notat errorem, in eo Verbi Dei fuisse naturam. > En igitur-,
    et quos ipse, non expresso quidcm eorum noniine, Christum ex Eutycbctis errore non vere, sed putative
    sed generatim appellat erroneos hwreticos, ac magi- incarnatum, uti apud Nicetam aiebanlenonei illi Itw-
    stros fallaciw. Non est iiaque anterior hic Nicetas , reiici; dum niliil maternw habuit substantiw, titi ex
    seil posterior exortis erroribus super vera Christi hu- eodem Eulyche refcrt sanctus Prosper : en hi plutn-
    manitate; ac propterea talis esl in Niceta nostro do- tasmale faclam Domini incariialioiiem, el non vere
    gmalis hujus asserlio, ut inde de illius retate aliqua ipsum fuisseqnod vidcbaiur, sed ociiloshomhium (efel-.
    ferri possit opiuio. lisse; quod procul -dubio periude est ac in Cunsto
    At non semel in Ecclesia Dei contra veram Cbristi sttb specie hoinhus solam Verbi Dei fuisse naliiro.m,.
    huntanilatem error erupit. Auctor Catalogi Hrereli- qure est hrcresis Eutychetis a sancto Prospero nobis"
    coriim, quipost Tertulliani librum de Prse.-icriptio- exhibita. j
    nibus locum habet, meniiiiil hrcretici Salurnini, qui Sed quoad liseresim Eutychetis nihil 24 accuratius,
    sub Trajano aut Adriano imperatore Aiitiocliire hrc- nihil soHlius, nihil uberius divo Letme Magno, qui
    resim disseminavit, asserens inter alia Clirisium iu hreresim illain ab ipso ortu suo et penilus iiilellexit,
    tubstanlia corporis non [ttisse, et phantasmute tunlum et acerrirne exagilavit, et suinnia vigilaulia conipe-
    quusi passum [uissc. Merainit et Basilidis, qtti Chri- scttit, etapostolica auctoritate conlrivii. SatictusLeo
    stum simililer venissein phantasmale efluliebat, et sine itaque au-.iialurEutycbelis eiTorem expouens, el non
    subslantia carnis fuisse. Ophitas etiam recenset, qui G ( uno quidem, sed pluribus in locis, pro 7,elo quo arde-
    circa annum 150 orti, inler alia asserebanl Chrislum bat catholicse veriiatis. i Nec frtistratoiie loquens,
    non in substantia carnis fuisse : subinde Valenlinum, aiebatS. Leo, ita Verbum dicerel (Eutyches) carnem
    quidocuitC/uTstMmm-Hfcs(aniiacorporis23"os;ri»o)i factum, ul edilus utero Yirginis Chrisius haberet for-
    (uisse, sed spiritule nescio quod corpus de cwto de[e- mam hominis et non haberet malerni corporis verita-
    rentem, quasiaquam per fis.ulam, sic per Mctriamvir- tem. »Itain celebrii epislola ad Flavianura, qurc est
    cjinem transmeasse, nihUinde vel accipienlem, velmu- 28 in cilata editione fi-atrum Ballerinioriim, capile 2.
    tuantem; dein p;>sl alios Cerdonem, qui Christum iu « Quantum Neslorius a verilateexcidil, dum Dominum:
    subslanlia carnis negat, in phanlcismate solo fuisse Jesum Cbristtim de matre Yirgine hominem soluin
    pronuntial; nec omnino passum, sed quasi passum ; asseril natum; tanluni etiam hic (Eutyclies) a catho-
    nec ex Virgine nalum, sed omnino nec natum : demum lico (ramile deviavit, qui de eadem Yirgine edilum,
    Cerdonis discipulum Marcionem, qui hwresimCerdo- non nostrre credit esse natursc : utquod formam servi
    nis approbare conutus esl, et eadem dicere qum ille gessit, qnod nostri similis fuit atque coitformis, qure-
    superior hwrelicus unte dixerat. His accedunt Apolli- dam nostrre carnis fuerit iraago, non veritas. > Ita
    naristre et Manichrei, qitorum nttlltts in Chrislo huma- epislola 50, ad Pulcberiam Augustani. i Quanlum
    nw camis credidit veritalem, uti aiebat sanctus Leo Neslorius a veritate discessit, Deitatem Verbi ab as-
    Magmis,epistola55 ad Jiilianuni episcopum Coenseiii, sumpti hominis subslanlia separaiido, tantron a recto
    capite 1, ex edilione fratrum Ballerinioruni, qua sem- tramite eiiam iste (Eutyches) desciscit, qui unigeui-
    per in hac dissertatione ulemur. tum Dei Filium sic de utero beatse Virgi-.usprredicat
    Hunc vero jaradiu a Patribus in his hrereticis con- .._ natum, ut humani quidein corporis speciem gesserit,
    demnatum errbrem, ac propterea propemoduni ob- "* sedhumanse carnis veritas Yerbo unita non fuerit. »
    soletum, medio sreculo v, veluti ab inferis revocavit Ita epistola 55, ad Julianum Coensem, capite I. i Sic-
    Eutyches archimandrita Constantinopolitanus, qui ut Nestorius... sic et Eutyches damnalum oUm se-
    propterea per impios velerum Itmreticoruin volutatus ctatus errorem, alia profanitate blasphemans, a c-.t-
    dicitur a sancto Leone Magno epistola 124, ad tholicse soliditatis cojnpage resectus est: quia indoclu
    monachos Palrestinos, cap. 2; et de quo idera ipse quibusdam ititiiiumqtte simplicibus persuadere te.ta-
    aiebat epistola 79, ad Pulcberiam Augustam, quod vit, quod Yerbum Dei ita caro sit faclmn, ut veranv
    ierrores
    j « si quid sani cordis habuisset, dudum in auclorilras carnem de ntatre noit sumpserit : nec nostri illun
    ,• iuis peiculsum olimque pfoslralum (errorem) facile gcneris corpus habuisse; sed Divinitatis ejus el cariiii"-.
    ' poterat declinare, ne de sepultis cineribus rediviva unam esse naturam : ut unum Dominum nostrum Je-
    tentaret incendia commovere, ut in eorunt transiret suni Chrisitun et falsunt hominein, et Deurit diceret
    consoriium, quorura secttt is esset exempluin. t Prre- esse passibilem. Quqd nec pietas fidei, nec ratio re-
    stat iiihilomTius hunc Eutychetis errorem intimius cipit sacraineiili; utautinsiia natura passibilis fuerit
    considerare; quoniam non illos veteres Nieetam no- Deitas, aut in susceptione humana mcntita sil Veri-
    strutii respexisse reor, dura in illa catholici dogmatis tas. v Ita epistola 102, ad episcopos Galliartira. :
    asserlione de vera Christi huraaniiate, eidem adversos « Catholicas lideipetra... et Eutyclieii siniiliier exse-
    appnllat' erroneos hwreticos, elmagistros fullaciw; sed cratur, qui in DominoJesu Christo verilalenihunianvj
    Eutychen prsecipue ejusque sectatores Nicetam indi- carnis evacuans, ipsum Yerbum in carnem asserit
    897 P, BRAIDJEDJSSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. III. 898
    Iransformatum,ut nasci, nutriri,pfoficere,pati, mori, Xj lasmate dicurit fdciam Domini incarnationem, quia
    alque sepeliri, et die lerlio suscitari, solius fuerit non verefueritquod videbatur,sed oculos[efeilerilho-
    Deriatis,quse servilis formse iio;i verilatem suscepe- minutn? Addatur eliant quod in eodem nunc citato
    rit, sed figuram.>Ita epistola 119, ad MaximumAn- sermone sancti poiitificis,capite 4, Eutychetis secta-
    tiociienum, cap. 2. Haclenus de Eutychetis errore tores vhantasmalki Christianiappellanlur, sicut eliam
    sauclusLeo Magnus.H:ecporro qusesanctiis ponlifex ipsissimis verbis iidem impetuntur in epistola 124,
    dc Eutychetis errore commeinoral, quod nimirum capite 6, ubi ident sanctus pontifex ait: « Dicant
    ip*e domerit Christum habuisse formam homhtis, sed igitur isti phantasmatici Chrisliani quse substantia
    non inateriiicorporis veritatem;quod fuerit in illo no- Salvaloris alfixa sit ligno, quse jacuerit in sepulcro,
    t-rof carnis imugo, non verilas; quod speciemgesserit et revoluto raonuinenii lapide, qure' terliodie caro sur-;
    humani corporis,non humanwcarnis veritalem; quod rexeril, etc. » '
    \'
    verumcurnemde malre non sumpscrit, nec noslri ge- Neque hicvero desinitverborura acsensuum conve-
    neris corpus habuerit, acproplerea falsus Itotnoexsti- nientia inler divura26 Leonemde Eutyche Eutychia-
    leril; quod servilis formwfiguramsttsceperil,non ve- nisque loquenteii), et bealumNicetamde erroneis illis
    ritalem; hrec, inquain, dc Eutyche a divo Leone rela- hwrcliciscitnagistris (allaciw,quoscommemorat, com-
    la, lion.ie ea.iem sunl qusc lieatus Nicetas de suis nionentem competenlessuos: quapropter in re, qusein
    erroneishwreiicisetmagisiris (allacimreferebal; quod hujusmodiargumento prsecipuaesl, iiihil est omitlen-
    mtialive scilicet, non vereincarnatum docerenl Dei dum ex iis qure lucem quanlamlibet aflerre possint, et
    FiliUiti;el ipiod in phantawiale faciam dicerentDo- veluti viam sternere ad ea qure inferius inanifesta
    mini incarnatiortem,quia non vere fueril quod videba- dabunlur. Ait itaque beatus Nicetas de suis erroneis
    lur, sed oculosfe.eilerit hoinimim? "J haereticisloquens : Sicut quidaritdicunt erronei hmre-
    Verum adhuc-iuculentiorait eodem divo Leone de tici: Non igilur magno erant tu,;c nmnero; qui qui-
    Eulychetis errore scribenle 25 videamus, et ipsum dam fuissc dicebanlur. QuiJ atilem sanctus Leo papa
    phanlasmalisvncabulum a Niceta usurpalum, alque de Eutycbianis? i Qureconfessio,aiebat (verse-nimi-
    illani ad oculosfatlendosillusionem scquipolientisimu- rum Deitalis, et verrein Chrislohuihanitatis) curo im-
    lationisvoce exjressam; ut idem error appareat indi- pie nunc a paucis quibusdamlsedatur, etc. » Epistola
    catus a Nicetanoslro eliam ex eodein quo sanclus 45, ad Theodosium Augusliun. Elitertim : « Cui sa-
    pontifex usu verborum ; infra dicturi qure, his prse- cramenio (versepariter Divinilaliset versehumanita-
    missis, leni plane conficere nullus, proiit credimus, tis in Chrislo) quia impie nunc a ptiuris imprudenti-
    difiileatur. • Non dubie eniiii... Manichxoruin con- bus obviatur, etc.» Epistola 44, ad euindem Theodo-
    foederanlurerrori (Eulvches scilicet cjusqueasseclrc), sium Auguslura. Itera : «Ut pax ecclesiastica reno-
    qui ab unige ilo Dei Filio verum el noslrre naturse velur, quse quorumdumdissensionibus videlur esse
    lioniiiieninegaut esse suscepluni, onmesque ejus cor- turbata.» Epislola 70, ad PiilcheriaiiiAugustam. Ipsa
    poreas aciiones simulalorii volunt fuisse phaiitasma- vero Piilcheria Augusla, quseprsesens erat Eutyclna-
    tis. » Ila sa ilus Leo e|iislola 59, ad clcrum et ple- nse factinni, ita ad eumiieni sanctum Leonem scribe-
    bem Constsniino oliianse urbis. « Eulyclies quoque bat in epistola quseinter illas sancli pontificis esl or-
    codem ( qtio Neslorius) percellatur analhemale, qui dine 77 : i Hlo errore sublato, qui ab aliquibusnunc
    per irapios veteruni jirurelicorumvolutalus errores, ortus est. > Pergil bealus Nicetas, et illos quosdam
    teiiium Apolliiiarisdogmadelegit: ut negala huma- suos erroneos hscrelicos, qui non vere incarnatum
    nseearnis aique animseveritate, lotum Doininumno- f_ (" Christum dicebanl, appellitt entbescentesmysterium
    slrum Jesura Chrislum u.;ius asserat esse naturre, Dei. Quid autem et hic de Eutychianis sanctus pon-
    tamquamVerbi Deitas ipsa se in carnem aniinamque tifcx Leo ? Recolaiitur qure habct epistola 165, ad
    coiiverteril; et concipi el nasci, nulriri et crescere, Leoneni Augusiuin, capite 9 : « In magno, inquit,
    crueifigiac mori, sepeliri acresurgere... ejus tantum sacrilegiose versari hsereticorummanifeslat impielas,
    esse;;ti:cfueril, qurc nihil horum in se sint carnis cum sub specie Deitatis honoraiidse humanre carnis
    recipit veritale... Unde si ab Apollinaris perversilate in Christo denegat veritatem ; et religiose existimant
    hscrelicusisle desciscit, ne convincatur Deitatem pas- credi, si dicatur in Salvalore nostro verum non esse,
    sibilem senlire alque moiialein; el tamen Verbi in- quodsalvat, cum ita secundum promissioi em omnia
    camaii, idesiYerbi etcarnis iiiiain audet pronuntiare srccula percurrentem, mundus sit Deo reconciliatus
    naturam, non dnbie in Manichrciet Marciouis transit in Christo, ut nisi Verburodignarelur caro fieri, nulla
    insaniam, et lnediatorcm Dci et hominuni, boniinein posset caro salvari. Omne eiiim sacramentura fidei
    CiirislumJesum sim.Tatorieomnia credit egisse, nec cbrislianrc magtio ( ut hserelici volunt) dccoloratur
    humanum in ipso corpus, sed phantasticam corporis obscuro, si lux vcrilatis sub mendaciopulatur latuisse
    speciem oculis apparuisse ceriienlium. » Idem san- phautasmalis. Non ergo quisquam sibi erubescendum
    ctus Leo epistola 124, ad moiiachos Palsesliiise,capite exi^timel Christianus de nostri in Christo corporis
    2, et ipsissimisverbis epislola 165, ad Leonem Au- veritate... De quo cum sanctarum litterartmj nulla
    guslum, ca;Tle 2. In sermone vero 65, de Passione pars silcat, suflicit quredam consona veritatis signa
    Domini 14, capite i, hscchabet: « Sermonem, dile- posuisse, quibus diligentia fidei in splendidissimani
    clissimi, i!e gloriosa Domininostri Jesu Chrisli pas- ,-* latitudinem dirigatur, et sincera intelligeiitise luce
    J
    sione promissum, ita exspectaUonivestrrc inlelligo perspicial, qriod hi Filio Dei, qui se incessabililer
    esse reddenduin, ut offtciumdisserendi el feslo pa- Filium hominis et hominem profiletur, non sil Chri-
    schali servial, el ausibus iinpii erroris (Eutychiani) stianis erubescendum, sed constanlissime glorkn-
    occurral. Qui enim Dei Filium veiam nostrrc carnis dum. s Videsigitur apud LeonemMagnumEulychia-
    neganl suscepisse naturam, inimici suiit fidei Chri- nos erubescentesde nostri in Christocoparis verilale,
    slianre, etevangelicamprsedicationeinnimis impuden- et quidem sub specie Deitatis honorandm; sicut apud
    ter impugnaiit: ut secu •dum ipsos crux Christi aut Nicelamerronei illi hreretici erubescenlesel ipsi my-
    simulatio fuerit phantasmalis, aut. supplicium Deita- sieriumDei,\\onvere,sedputatii-iNcamafuniChristuui
    lis. J E;i igitur phantasmttis voceni a divo Lenne Doininum dicebant, quasi vera Deumincarnatio de-
    usurpatam ii exponendoEutychelis errcre ad sensum deceret.
    proi-sus beati Nicelre; sicut etiam voceritsimutatio- Quanta vero fuerit apud Nicetamillins en-orisim-
    nis, qure illusionentillara exprimil ad (allendosocu- manitascontra quera compelentesad baplismumcom-
    tos hominum,quam beatus Nicetas intelligil. Quis vero monebat. quanlaque ex illo Christianse fidei homi-
    non eumdem omiiino seusum deprehendit in ve:bis riumquesaluli pernicies immineret, ex iis qusejndi-
    illis Romaiii ponlificis, ChrisiumJesum simulatorie catuin errorem in illa SymboliExplanalionee vestigio
    omnia (Eutyclics) credit egisse, nec humanumin ipso subsequuntur apparet : aitenim : i Quod absit, absit
    corpus, sed phantasticam corporis speciemoculis ap- omnino a Deiveritate. Si enim falsa incarnatio est,
    paruisse credenthtm;et in hisheali Niretsc, in phan- falsa erit et salus hnminnm. Quod si vere salus in
    899 P. BRAID.E DISSERTATIO!N S. NICETAM.— CAP. III. i 906
    Christo est, vera seque incarnatio est. t Numquid ett A Leonis epistolas, num. 97, ubi epistola ad Fiavianum
    tale aliquid de Eutychiano errore apud Leonem pa- beati ponlificissuinmaveueraiioiie suseipitur, ac rle-
    pam?Epistola27nempe60, adPulcheriamAiigustam,, bijis laudibus celebralur. Quod vero atliiiet ad Aqui-
    hrec habel : « llreresis qttippe est nimis impia, ell Ieiensem provinciain Mediolanensiconterrainani, ubi
    Evangelio yeritatis iniraica, qure nOn potiioriem ali- nos degimus, iidem erudili fratres Ballerinii indicant
    piam Isedere, sed ipsa Chrislianrcreligionis conatur Sponsionem episcoporum provincire AquUeiensisad
    tuiidamenlaconvellere, negans sempiterni Patris Fi- Paulinum patriarcham anni 801, a de Rubeis in Mo-
    liumsempileriiumde utero bealse Virginis Mritrisve- numentis EcclesireAquileiensisallatam, atque e ma-
    ram carnem noslrse sumpsisse naturse. » Et epistolai nuscripto Vaticano 1522 erutam, ubi episcopi pio-
    165, ad Leonem Auguslum, capite 5, ita scribit : vinciales profitebantur catltolicwfidei regulamjuxta
    « Qiianiitaque sibi in hujus sacrainenti prresidiospemi definilionemconciiiiNicwni, et ul lomusbeati declarat
    relinquurit qui in Salvatore nostfo negant ljumanii papm Leonis. Licel Yero sequiOrisretatis monunien-
    corporis verila.em? Dicantquo sacrificioreconciliali,i tum boc sil, minimetamen ambigendum ex primseva
    dicant qno sanguine sint rederopli? t etiani Aquileiensiumflnxisse disciplina, atque ex eo-
    Haetenus et hseresim Eutychiaiiam ex prsecipuo dem prislinse venerationis fonle erga hanc epistolam,
    illiiis'expugnatore divo Leone Magnoplene detectarai quam litteris suis testatamreliquerunl Gallicani rrre-
    .perspexinjus, el iiiiraiii hseresis hnjus cmn ea de qua sules ac Mediolaiienses,quamque plene consiniilem
    Nicetas in $xptanalione Symboli loquchatur simililu- in universa Ecclesia exslitisse, et rei graviias, et il-
    dinem; quin etiam utruinque iisdem sensibus, j.bra- lorum leirporum conditio, et ralio ipsa suadet.
    sibus, ac yerbis quoque usum fuisse in propria hrercsi "R Quid igitur ex hac dogmatica diri Leonis epistola
    .indicatida colialione iacta cogiiovimus.Progredien- ad rem nostram? Cum tanta fuerit erga epistolam
    dunt nunc ad id qsod ab initio erat proposiium; ni- hanc verieralio in universo orbe calltolico ab eo tem-
    niirum quod ljealus noster Nicefas iiequaquam vete- poie quo data fuit, ut veluti symbolumfidei ab om-:
    rum illorum hsereiicorum qui Eutychi ycluti prselu- nibus acciperetur, nec lion memoriterterierelur; ubi
    serunl respexit errorem, licet eoruin error cum illo Imjus celeberrimaj epislolre sensus, ubi ejusdem rao-
    de quq Nicelas plane conveniat, nec verba quoquc ntenta adyersus Eulycbianum erroreni adhibita, ubi
    desiderentur, qure rei unitalem constituanl, qurEque verba etiam, ac veluti ipsa dicendiratio in alio quo-
    profecto clarissimo etiam Zabeo fucum fecerunt, ut piain opere deprehenduntur, in quo ntaxime aut de
    nihij pmnino de Eutyche suspicatus,prsecessorestan- fide aliquo modo agafur, aut, quod prrecipuum, esl,
    tuni illius ibidem agiiosceret iu_ dissertationis suse ipsum fideisymbolumexplanelur, commoneanlurque
    partealtera, nuin. 16; sed qupd reapse de Euty- auditores ne se abripi sinarit ab erroneishwreiiciset
    chiano errore lqcutus fuetil N|celas, ct quod pro er- mugislris fallaciw contraria docentibus; minime du-
    roneis illis hwreiicisac piagislrisfallacimin Explana- bitandum, illius operis auctorem eumdem respexisse
    tione Symboti mfemontis, Eutych_esipse ejusque Eulychianum errorem quem sanctus ponlifex in iUa
    sectatores intelligendi pmnino veniant: quod conje- epistola profligavit, quamvisnecEutyches ibi, neque
    turis quidenj Pfobandumsuscipio, non enim alia sup- Eutychiani expresso nomiue indicentur. Ejusmodi
    pelunt alterius generis argumenta; sed conjecturis, porro esse Explanalionem Symboli ad competenles;
    ni fallor, lanti ponderis, quibus vel cpnjunctim, ye! qusesensus vidclicet coniineat in epislola divi Leonis
    etiara singillathnsumptis, rem prorsjis cpnfectum iri expressos adversus Eutychetis errorem, quse mo-
    confidam. iC menta referat ab eodem adhibila, quse verba etiam
    Ad cclebrem dogmaticamepistolam saiicti Leonis r ac veluti dicendi rationem exhUieat,textus ex utra-
    Magniad FlayiaiiunjConstantiiiQpoJilanuin antistitein que lucubratione ob oculos posili invictissime, ut ar-
    accedamus oportet, qure Eutychetis errorem tantis bitror, demonslrabunt.
    rationum momentis tantaque auctqritatis et eloquen- Sil ilaque primum sanctus pontifex Leo in eadein
    tise vi ab ipso sui exordio jugulavit, ut nihil ea ro- epislola sua ad Flavianum, qtiseordine fest28, capitc
    bustius, nihil validiusadversus illam impietatem com- 4 : i Agit, inquit sanctus pantifex, utraque forma
    muni totius Eccjesise plausu judicaretqr. Ab anno cym alterius comtaunione, quod proprium est; Yerbo
    449, quo eadem epistolaprodiit, Aslurio et Prqlogene sciiicet operante quod Yerbi est, et carne exsequente
    consulibus, usquc ad concilium Chalcedonense, ubi quod caniis csl. Unum borum coruscat miracuUs,
    ceu fidei regula ex ipso Pelri ore prolata venerabili- aliud succumbit injuriis... Esurire, silh-e,lassescere,
    ter accepta fuit, omnes tum Oiientis lum Oecidentis atque dormire, eyidenler humanumest. Sed quinque
    Ecclesias pervagata, ita in ore omniunt esse coepit, panmus quinque millia liominum satiare..... supra
    ut non modo eam singuli per orbein universura epi- dorsum raaris planlis non desinentilms ambulare, et
    scopi prre oculis seinper baherent, sed ut eadem elationes fluctuum increpata tentpestate conslernere;
    etiam coramuniter a fidelibus, velut Synibotumfidei, sine ambiguitale divinum est, Sicut ergo, ut multa
    memorire commendata teneretur. Prsestat super hac prseteream, non ejusdemnaturse esf, flere miseralio-
    fe liiculentissimumtestimonium afferre EcciesireGal- nis effectu amicum mortuum, et eumdem, remoto
    iicanse, quse in epistola synodica ad ipsum divum quatriduanse aggere sepullurse, ad vocis imperium
    Leoiiem missa, et iriter hujus saucti ponliOcisEpi- excitare redivivum; aut in ligriopendere, et in no-
    .itolas ordine 99,'capite 2, ita scribebat: « Quseapo- M I cjero J.uce conversa, omnia elementa treraefacere;
    stolatus veslri scrijita, ita ut symbolumiidei, quisquis aut clavis transtixura esse, et paradisi portas fidei)a-
    fedempiionis sacramenta non negligit, tabulis cordis tronis aperire : ita non ejusdera naturse estdicere:
    ascribit, et tenaci, quo ad confundendoshsereticorum 2S Ego et Puter unum sumus; et dicere: Pgter major
    errbres paralior sif, memorioacqmmehdavit. » Quod me est. Quarovisenim in DominoJesu Christo Dei et
    itaque de Gallicana Ecclesia lestabantur synqdice hominis una persona sit; aliitd tanlen est, unde in
    congregati episcopi Galliarum, hoc de crcteris peror- utroque communis est contumelia, aliud unde com-
    bem Ecclesiis jure censendura : prrscipue vero cum munis est gloria. De nostro enim illi est minof Patre
    certum sit"in fjdef prqfessiqiiibus niiiil antiquitus humanitas; de Patre illi est sequaliscum Patre Divi- .
    fuisse frequeniius,"quampost generalia conciliahujus hitas. » Hactenus sanctusLe_o.Ecce liuncbeatumNi- l
    quoque epistolsedoetrinam projiteri, quoeinter divina cetam in ExplanatigneSymboli,capitfe4, statinj post \
    etiant officiateiupofe Adyj.ntu5,tuni in 28 Romaita ea verba quse superius retulimus ad ostendendam
    Ecclesia,tum in aliisItaliscelGaiHarumlocumhabuit, perniciem qure Chrislianrfifidei imminebat ex errore
    ut efudite admoneni Ballerinijfrritresin admor.itioije quem ille exagitabst in erroneissuis hmreticis;et non
    ad hanc eamdem episiolani.Quod spectai ad lisecIta- alio prorsus sensu ac sese sjanctus:pontifex ejplica-
    lire superioris Ipca, exstat epistQjaad euntdem san- bat de Eqtychetis crrore. In ipso (Dojnin.oJ.elu Cllfi-
    ctuin Leonem papani Eusebii episcopi Mediolajiensis sto), ait beatus Nicetas, utrumque ejusteris; honjo,
    jiliOrumque coropfovihciaUuiiiepiscfmorym, ihler quod vi.debatur; Deus, quodnonvjdebaluj'. Manjdu-
    901 P. BRA1D„_DiSSERTATlO 1N S. NJCETAM.— CAP. III. 902
    cans ut homo; et pascens quinque millia hominum A j que esse hominis, qui potuit et mortem perpeli, et
    quujgiie.prujibus, quia Deus. Dorniiens ut honio in j^jor^edeyicla setnetjpsuiii suscilare de tuniulp? Nam
    naYi, sed venlis ~elmari imperans, quia'Deus. Manus suscepfa cafiicde Viigiiie, rie quaniiri fide nosirse
    cfupi a.ffigerisvelut homo; sed paraclisuiii cpnfilenti cbrifessiqnis lieb.ulariipatereiiiur, tpio praidicatiouis
    se latroiji Iribuens, quia Deiis. Mpiiem postremo sus- suse tenipp.re yefuni se revfelabatDeura, peflecttim
    cipiens deposjlo ad modicum corpore, ut iioriio.; sed ostendebat et liomiiie.m-Flebat"quijipe, ut nostro do-
    qualriduanum liiortuuni de sepiilcro suscilaris, quia Jore raoDrens,' sed "uf sua viftufe poteiismiseralus
    Deus. Utrumque ergo credendus est ChristuSj Deus csecofuiriienebfas jbuicnecduin formaips faciebal
    et homo; quia sicut hpnjo ex passioiiibus agrioscitur, oculos, iiii reddebal amissos; nayigans cum djscipu-
    ita Deusex divinis operibus manifestatur. Habes ergo ljs suis somiio hoininis dormiebat in puppis; sed
    unde respuas niagislros fallacire. » Hactenus etiam . coiistise hiajestafis' iniperip insurgenlium lluctuuiii
    beatus Nicetas. mples, miiiacesque verifos serena protintis traiiquil-
    Jaro vero, si excipialur styli proprietas, qure nqn -Iitatecompescuif. Mpritriruni se, ut tenippraiis yitse
    cadem esl in utroque scriptore; iiam siriipiex ac hi- jioirib ssepissimetestabaiur, sed ut scternus Deus, re-
    tida in Niceta, grayis ac splendida in Leone : et si fugffin corpbra vitali spiritu, ad Jticein niorluos re-
    excipiatur serutoiiis.qusedanipj-plixilas quse in textu _dire prsecepit. Ut FjJiq ltoniinis iiigerebantiu. cpnyi-
    divi Leonis apparet, ulpole qui tolus erat in tqla illa _cia blaspliemariiiiini,sed ut igiiara nioiialitas inpslen-
    epistola ut dogma catholicuiii assereret de vera jn saiii cfeiiei.tii.'disceret verilatem, quasi umcum Fi-
    Chrislo humanitate, et adversum Eiitychetis erroj'eni Jiuin suuni Paiei' alloquebatur e ccelo. > El serinoiie
    -convelleret; dum strietior dicendi ratio Nicetse con- 102, de Yerbis Eyangelii, eic, ila loquilur : «In hac
    veniebat, qtii non de unico Ulodograate setl de syin- B I ieciionfeshniil cqnsideranda esl in uno eod.emqu.eRe-
    bolo uniVersoexplanationem compeleniibtis tradeljat, demptor.enqstrq disjuncla operalio Diyinitalis et Jiu-
    et lalem quidem qure auribus audieiitiuin facile exci- rriaijilatis, atqtie onmimodis deiestandus error Etity-
    peretur, non qurc lcgcnthim ocujis stibjicerclur; ye- .cheiis, qui unam tantum jti Cliristo doginaii/.are prre-
    luti epistpla, aut alia alterius generis lucubratio, . sugiit operalionem. In alterulra enint parte vcl qui
    quam propterea longiuscularo, ubi res urgeat, esse solunt Jioiiiiheni fuisse dixerit, gloiiani negabitCoii-
    non dedecet: si hsec in allaiis textibus excipiatur, ex ditoris; yej qui solum Deum, negaliit inisericordiam
    ipsa styli varwlate, et ex ipso dicendi geuere neces- Rederoptpris.Nenipe quod super turbant niiseretur
    saria diversUas; quis, quxso, rion videat, sensus in poni.inus, neyel inedja, yel. Iqiigioris yise deficiat la-
    ulroqtie textu esse planfeconforiries in dogmaiis e.t- bpre, noveriniusaffectum, atqtie coqjp.assioiieni hu-
    plicatione, eaderai adhiberi nionienta ex eyangelica inansc fragiiitsiijs ; qnod autein de septem panibus,
    hisloria petita ad confodiendiimenorein dogmaii op- el paucis piscibus satiayit quatuor jnil.Hahominum,
    posilum, et verba etiani noh semel, ac yeluti dicendi credinius cjiviiireppusesseyiiiiitis.» Homilia vero 49
    raiionem in utroque penitus convenire? Non al.ia iibccalia lialtet: « Hujusmodi Doniiiiiis peregit in sua
    egenl minuliori discussione allatidtio lexlus , quos carne myslerium, ul sicul Deus esseiliviiiis virluiibus
    parallelos non improprie dicain, quique reipsa jiti crcditur; ita ei iiomp esse, jufirmitatibus dignosca-
    parallelos salis aperte vel inlneniiuni octilissese pro- iur bunianis. Etjiinc esi, quod Christus iithomp esu-
    dunt; ul ex iis concludamus bcalum Nicelaro, eitm- i'il; et esurientes pascit, ut Deus. Hiiic quod fatigalur
    dem ac divus Leo in epistola ad Flayiantim respexisse itiiiere, ei claudis yirtutein (ribuit amliulandi! Hinc
    Eutyclielis errorent in sua Exptanaiione Symboli ad Q ( quod OCIIIQS SUOSlaxatin lacrynias, et rniraljililer
    competenles,capite -4, alque idcirco pro illis erronejs cse_cisrefQrmal aspectum. Hhic qtiod app.ropinquante
    hwreticis, pro illis magisliis [allaciw quos objmgat, liiorte tiTsialpr, ei mortuum Lazarutn suscilat de se-
    Eulycheri pfofeclo el sectatores illius ipsum quoque pulcro. Hsecorania, fratres, Gonditoi'31 ac Rtderoplor
    indicare voluisse. jioster, ttt Deus el bomo agit, noti quia talis illi na-
    Rem non pigeat liihilominus etiam uberius illu- scendi necessilas fuit; sed quia lale in ccelo, et in ter-
    strafe, ac validius conlirmare. Eadem qusc in Nicela fis voiuit regnare iriysteriura. » Hrec sanclus Alaxi-
    noslro appafet "occurrendiratio Eutychiano errori ex nius Tauiinensis de calbolico dogmate yerrein Cbristo,
    dogmatica epislola sancti Leonis papse ad Flayianum, sicut Divinitatis, jta et humanilaiis , adversus Eiity-
    sive ex ii»siussei.su, etmomenlis in ea allatis, aique cliianuiii errorem; el penitus ad sensum, inihio veliili
    ex ipso dicendi modo, el penc ex verbis illius , uti ad verba ipsa :
    tum divi paprcLeonis, tuni beati iioslri
    vidimus; eaiiem, inquam, in iijiis ejusdem xtatis Pa- Nicelse.
    -t-ribuselucet, de quibris ltpn est coniroversia quod Post Maxirauni Taurineiisem audii'e prsestat etiam
    Eutycliianum errofem respexeriiit. Quidnempe con- - divuni Petrum Gbrysologum, cujus exstat celebris
    Bequilur?30 lll(le himifuiri veheineiiiius firmalur, et ad Eutycben ipsum "epistola, inter Ejiislolas sancti
    coiiimunaer .tunc Ecclesire aniistiles ex fonte illius papse Leonis ordine 25, ad iniliuin pertiiiens anni
    dogmaticfe^epislolrchausisse quse lidelibus traderent 449, ul: animadverlunl Ballerinii fratres in admoni-
    ad fidem verre in Cbrislo, sicul Divinilalis, ita etbu- -lione prsevia; in qua epislola illum monebat, ut his
    manitatis cohfirmandain, atque ad refellendum ad- qitw a beulissimopupa Romunw civitaiis scripta sunt
    versuin errorem; et plane Eulychetis hreresim esse obedienteraltenderet : quoniam beaius Peirus, qui in
    de qua in Explanaiione' Symboti monfebai,Nicetas 11 ! pr.opria sede et vivit et prwsidet, prwstat. quwrenlibus
    compeienles suos , cum eadein loquendi ratio appa- -ftdeiverilalem. Qiiamvis vefo Ghrysologi obitus post
    real, qure in Leone et in Niceta, eliani inaliis Patri- arinuin 451 difleffi non possit, ut nionet clarissimu-
    bus, q;;os nullus diibilal auf setatem efroris Eulyche- abbas Bacchinius In Observationilius ad Vitan) ejus-
    "tis attigisse, aul eiTorem ipsiuii proxune subsectitos. dcrit ab Agnello in suo libro Pontificalinobis datam ;
    Jam igitur videainus. etiam hoc tam brevi lempore , scilicel bieniiii circi-
    A !est inlef alios sanctus MaximusTaurinensis, qui, ter; ab exorlo sibique cognito Eutychiano erroie,
    ul ex ejus Vila in novissima illius Operum Roinaiia sanclissiraus Ravennatium pontifex oblata occasioiie
    ediliohe coiicinnala apparei, anho 465 adhup eral in in serhionibus siiis illum inseclari nondestitit; e_tita
    vivis; quiqrie aiino 451in coneilio Medjolarieiisicum quidem, ut manifesie appareat errorem illum etipsis-
    aiiis cpiscopis iilius provincire"subscripse.at"episiplrc iiiet coloribus depihxissequibus sanclus Leo ac liea- ;
    SM.ctiLeonis ad Flayianum,iiti constaf ex syiiodica tus noster Nicetas, pt simili ctianidiceiidi ratione, ac
    s:i;-erius cilala Eusebii Mediolahensis episcopi ad iriomentis quc.queejusdem ponderis ejusdemque ge-
    "e.urademsaiictum ponlificc.m,qure exstiit, ut dictuhi . neris confutasse. Serntone 21 ex 'cdilioue Sebastiani
    fuil, infer istius Epistolas ordirie 91. Itaque saticfus Pauli AugiislrcVindelicoruni1758,in-folio, ita aiebat:
    Maximusin sermone 57 de Pasciiatis Solem;;iirife9, i Ei dssuntttni eittii iil'erat in ltavi. Quid hoc? Aliter
    .ex eadem novissima editione Romsina hsecbabet : fesfClnistus in coelo, aUterhabcfur Gbristusiii fiavi;
    _<Quis duliitet ineffabiliter cumiFiliurii Dci, Filiuiit- aliler iii m"aje's"ln"tc
    Patrls, aliter iiJhqminis Inihiilitat^
    903 P. BRAIDiE DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. III. 04
    sentitur; aliter coreternus Patri, aliter sctatum no- A bus, quorum nunc nonnisi fragmenta supersnnt;
    strarnm gradibus cernitur lemporalis; aliler noslro maxime vero in illis quibus olini litclus : Conira
    dormit in corpore, aliler iu sui vigilat S|iritus san- Phantasma; hoc eiiiro appellabalur noniiiie ab Avito
    ctilate. » Sermoiie 58 hrcc habet: « Sepilturam pa- Eulychianisniui, sicul eiiam phanlasmalisprwdicalor
    titur (Christus), ne roorlem non adiisse ut vinceret, Eutyches ipse ab eodein iTccbaiur. En igitur qurc-
    sed simulasse ut eluderei, ab intpiis jaclarelur... Et dam Viennensis prresulis,proul i.i BibtiotliecaVete-
    si in passione nostrre se caruis veraro probavt ha- rum Palruin cura A.drere Galla dii, tomo X, pag.
    buisse subslantiam, per tiTumdierum figuram tntam 709 el sequenlibus; et primum ex eadem eitala epi-
    Trinilatis resurgit in gloriam. » Sermone 60 hrecalia stola ad Gundobadum excerpla, quse lola esl adver-
    legiinus : i Sepullum dicis (Christum) ut veram car- su* Eutychianum errurem, quein eliani in fii.e pravi-
    nem Christi, lnoiiemque non perfunctoriaiu probet tatem clamal, qw udhuc augnun,o accenditur, ut
    ccufessio sepulturse; inoiietn su^cepisse et vicisse ; proplerea contra eam dimicaadi eliain relale sua ne-
    intrasse iuferos et rediisse, venisse in jura lartryi, et cessitatein oslendeVet. « Jam porro, iuquit, quoniam
    taiiari jura solvisse, non est ffagililas, sed poteslas.» transacta jiassio docel homiiiem verum, crue.alum
    Sermotie deniqiie 144 ila scribit : • Ecce, inquit, con- doloribus, lairOiiibus cumparalum, confeclum sup-
    cipies in utero. Propler revereuliain dixisse sulfece- plicio, tumulalum sepulcrii; per hrecom ;ia phaiiia-
    rat : Concipies: quod exaggerai, in ulero, qu d est? smatis asseiiorihus assumpli corporis veritas conlia-
    Ut conceptus essel veritas, non figura; u: paiius es- dic.t. » Pergit vcro sancius Avitus, ciEutycliiaiii cr-
    set proprielas, non imago; ul sicul de Deovero Deus roris iinprobitateni tar.gcns atque peruiciem ad sen-
    verus natus est, sic de vero co ceplu veritas lnimani sum prorsus luni divi Leo:;is lum beati Nicelse,quos
    corporis iiasceretur. In ortu Chrisli, fralres, huniani " superius hac eliani super re inviceni coutuliiiius,hsec
    corporis injuria sublata esl, non nalura; nec est et ipse suhju::git. « Adhuc cum oiiine quod spei est
    creatura dcleta, sed culpa damnata. Esl ergo brere- in solo redemptionis nostrse myslcrio collocemus,
    sis, quseChristum aerium corpus assunipsissemeiili- nec sit aliuTno.-.truinreviviscere.quam 33 Dominum
    tur : nec habuisse carnein, sei homhiem simulasse neceni |ierlulisse : falsum esl quod sua ititarnalione
    confingit. » H;ec sanctus Pcirtis Chrysologus in Ser- nos salval, si el hoc in dubiuni ve:iit, quod toleran-
    nionflius suis. Quis igilur non videal Eulychianum duni pro nobis in carne suscepeiat. » Quod vero ad
    errorem hic expressuin ipsissimisveihis siniutationis, prsecipuuni lexluni Leonis atti. el, parallelum Nicctse
    figurw,imuginishuniansecarnis in Christo, qurc adlii- textui de vera i.i Cliristo sicut Divimlate ita etiain
    bitafueruiitariivoLeoneinlotexeodenisuperiusaHatis liumanitalc, et ad qtiero respexisse aiebain Patres
    textibus; qusequeplene respondent aliis putativwincar- illos qui [iosl Leo:iem Eutychianismum insecuti fue-
    nalionis, aiqucp/ian/asiiraVad(allendosliominumocu- ruiit, ut inde a:ihuc clarius elucescat etiam Niceiam
    los, qureapud 32 Nicet;;nioccuiru*;l?Quis;eque uon Eutycbianum prorsus intellexisse errorem, coutia
    inlelligal a divo PetroChrysologo qusedarahic afferri, quem ipsis sensibus ac peiie verbis ivit sancti papre
    pro opporlunilate orationis, ad asserendas in Christo Leonis; en quomodo sese expiical etiam sanclus
    operationes humanas a diviuis dislinclas, qure dirus Avitus: « Reipiciendum est hic, quanlum Eulychiani
    Leo papa in epistola adFlavianum protulit, et beatus Bouosiacis baratbro profundiore merganiur. IUi
    quoque Nicelas in SymboliExplunatione recensuit ? Christo Divinitatis honoiein tantummodo adimunt,
    Ut aliquid prselerea, post divum Maximuin Tauri- isti et corporis veritatem. Pholinus hoininis perso-
    nensem, et posl divuni Pelrunt Chrysologuin, etiam ,£ nam nos adorare deridet, hic nebulam. An forte hre-
    ex prsesulibusGaliica .rcEeclesireafleramus, quod ad relici hujus ipsius illusionis exordium ab ipsis in
    rem nostram facial, nonnulla hic ex Fausto Reiensi, Chrisio saci-senativilatis ci epundiis ordiunlur, ac per-
    alque ex sancio Avito epi-copo Viennensi addcre Ji- inde falsum erit, quod jacuit in pannis, quod appa-
    ceal. Fausli quideni, qui paulo post damnaluin Euty- ruit inagis, quorlpbinxil ih cunis? Taceo reliquos in
    chianura errorent Reieusem sedero corsccndit, ninii- succidua sctale ; rofectus, quibus divinam pariler hu-
    runt circa aiinum Cliristi 455; Fausti ea sui.l quse mananique naturam complectens, Iassiiudinein refe-
    seqnuiilur, ut notant MauriniAuguslii:ia;ioruniOpe- ctio perlulit, consolatio lacryniaseiludit, lux dormivit,
    rum editores ad seirao,;cin 176in appendicilvusAu- pani.-esuriil, fonssitivit. Tacen plancliunilliim quem
    gustinianis relatum; ctti litulus : In AscensioneDo- super defuncium Lazartnn habuil, antequatn effectu
    inini I, ubi hsec assuta leguntur, et iiimis iinproprie resuscilniiili Orlenderet Deum prreniisisse humanse
    sanclo Hipponensiumepiscopo supposita, qui morte conditionis alfectum. * Neque hic, occasione oblata,
    sua jam piidem errorem prrecesseral de quo hic agi- prrctereundum quo.l de Eutychianis non uno in loco
    tur. Ait itaque Fauslus : « Ideoque omnibus modis aiciilera vidirousdivura Leoneni; quoil veram nempe
    delestanda su. t vcnena Oripnlalis errori', qui itnpia in Chrisio huinanilatem neganles, ipsam verilatis lu-
    novitaie prsesumit asserere FiliumDei ac Fiiium bo- cem in susceptionelu,mana meniiiam dicerenl, alque
    miiis uniiis esse nalurse... Nos ergo noverinius du- SM6menducio phcnlasmalis latitantcm; quod etiam
    plicem iu Chrislo gcminamque substaitliam; de Patre Nicetas iio.-.tei'non tacuit de erroneis hwreticissuis,
    coelcstem, de ntaire tcrrenam. Quam utranique in quos arguebal de Christo dicenies quia non vere[uerit
    uno eodemque Redemptore suis promplum est testi- quod videbaiiir, sed octtlos (eelieril liominum: ad
    moniis explicare. Quasi homo dicebat, Quia Patcr 'D quem seitsum ita et.Avitus ipse quatn prreclare scri-
    tnajor me est; sed idem quasi Deus proiiunliabat, behat: a Quo 1vflele ad qiiantani s; eciet Divinitalis
    Ego el Pater unttm sitinus. Quasi honio diccbat, Tri- injuriaro, si verilalis magister, qui nobis etiam ver-
    stis cs!anima mea usqite ud tnorlem; sed quasi Deus borutn mendacia inierdicit, ijise factis credalur po-
    fiducialiler loquebalur, Poieslatem habeo ponendi tuisse mentiri. Procul dubio enira mentlacii genus
    anhnam meam, el poleslalemItabeo itertim siimendi foret, si quo I ipse non fuerit, se credi a suis velit,
    eam. Quasi horao in cruce peudebal; sed quasi Deus el putareiur fnctuma Christo, quod non licet facerc
    regnuin coeleste donabat. • Hsec Faustus Reiensis; Cliristiano. » Hactenus sanclus Avilus in epistola Hla
    quem ila locutum ad sensuni divi Leonis Magni in 5, ad Gundobnduiu regem : quse auteni sequuutur,
    textu relalo ex epistola ad Flaviamim satis elucet: non ideo a.lden-.lajudicavi quia aliquid deesse puteiu
    Hcet non satis orlhodoxe in aliquo alio dogmale sen- ad sancli Aviti mentein plene in rem noslram asse-
    seril, uti constat; quod laroen ad rem, de qua nunc quendam respectu Eutychiani erroris ab eo exagilali
    agimus, non pertinet. eodem etiam modo (|u'ourgebatur a divo papa Leo-
    Sanclus vero Avitus nonnihil Fausto setale poste- ne; sed quia inde adhuc uberius illius senlentia ex-
    rior, utpote qui Viennensem caihedram ohtinuit sub plicatur, et quia pro; rie ex fragmeutis sumpta sunt
    finem sseculi v, Eulychetis errorera fusiori calanio qusesupersunt librorum illius Contra Phanlasiua, id
    perstrinxit tum in epistola 3, quse insciTbitur : est contra Eutychianum crrorcm. Ait itaque : < Qui
    Domno Gundobadoregi, tum in aliis qtioqne Opori- fncltit esl ei ex temine David secundumcarnem. Asse»
    905 P. BRAIDJE DISSERTATIOIN S. NICE.TAM.— CAP. III. <.U0
    ruit duphcem plena descriptione naturam. Unam in _A Eodem enim anno in consessu episcoporum et abba-
    qua secunduraDivinitatem factor est omnium, et al- lum habito Constaiiliiiopoliab illius regise urbis epi~
    teram in qua factus est ex seinine David secundum scopo Flaviano, Eutyches primuui accusatus fuit novi
    carnem. In quarum neutra substantia suspicio potest illius dogmatis, quod ipse per monasieria libro edito
    phanlasmatis inveniri : quia sicut per se invisibilis disseminabat, ab Eusebio Dorylssiepiscopo, illius an-
    erat Divinitas qure inclinabatur e coelo, ita de David tea amico,aquo etiam frustra monilus fueiat; 35 et
    stirpe descendens nihil Judificatorium habere potuit Eutyches erroris convictus, et in errore contuuiax
    veritas carnis Chrisli : qure non solum usque ad Da- daninatus fuit, ac sacerdotii honore privalus. Anno
    vid per proavos suos, sed per ipsum David usque in insequenti 449, sanctus Leo papa celebrera illam ad
    Adara, expressa parentum nominalione resolvitur. Flavianum epistolam dedil contia Eutychanum erro-
    Et ideo dicit Aposlolus, esse ex semine David secun- rem, qua tam perspicue catholicum dogma de incar-
    dum carnem, ut eum consubstantialera exponeret natione Domini, et de duabus in Christo naturis os-
    matri, de qua ulique sumpsil et mortem; cum phan- tendit, et eiTorem ipstim Eutychetis tam slrenue
    tasma nec nasci, nec niori possit, sed principiuni piolligavit. Auno demum 431, celebraluin fuit Chal-
    ejus deludere, 34 * fmisque yanuisse sit. >Hrec san- cedonense concilium occumenicum, in quo, rescissis
    ctus Aviius Viennensis in fragmentis, elc, numero 1, omnibus quse in latrocinio Ephesino per violenliam
    ex eodem tomo X BibliolbecreGallandii pag. 749. et fraudem ab Eutychctis asseclis ac patronis acta
    Jam igitur concludendum, Nicelam noslrum epi- fuerant, epislola ilia sancti Leonis papre ad Flavia-
    scopum civitatisRoniatianseaGennadio niemoratum, nuiii, jain per universuui orbem difiusa, et; undique
    in sua SymboliExplanatione, capite 4, ubi catholicum . venerabiliter accepla, ac veluli Symbolum lidei babila
    dogma tradit competenlibus suis vere iu Christo, sic- B contra Eutycliianum errorem, quasi ex ipsius Pelri
    ut Divinitatis, ita eliam humanilalis, el ubi refellit ore prolata a Palribus acclamata fuit.
    erroneosjllos hwrelicoset magislros [allaciw, qui non De NicetseDaci emorluali anno nibil quidem ex-
    vere, ut aiebal, sed putcuiveincarnatum Chrislum di- ploralum babemus : sed Nicetas Dacus procul dubio
    ceban.t, iileoque in phantasmatefaclam Dominiincar- floruit setate Paulini Nolani, cujus eliam araicissi-
    nutionem,quia nonvere fuerit quod videbatur, sed ocu- nius erat, et ad quem invisendum e Dacia Nolam se
    los (efellerithominum; concludendum, inquaro, Nice- bis contulerat, uiexejusdemPauliniscriptisconstat.
    tara hunc non respexisse ad hrereticos illos veteres, Porro Paulinus Nolanus ad superos evolavit anno
    qui in adinventionibiis et phantasmalibus suis Euty- 451, setatis sure 78, cum presbyter Nolsefuisset anle
    chen prrccesseruiil, sed plane Eutycben ipsuni ejus- episcopatum plures aunos, et ad episcopalem eam
    que sectatores intendisse; et quia "errorem illum un- sedem assumplus esset anno circiter 409, uij ab eru-
    «iequaqtieexponil eo prorsus modo ipsisque formis, dilis ejus Operum editoribus obseivatum ftat. Nice-
    quibus eumdein habemus apud divura Leonent Ma- tam hunc Dacum nalu Paulino majorem fuisse, ex
    gnum in lot epistolis, quas dedit ad ipsum p:ofli- pluribus Paulini ipsius de eodem loculionibus non
    ; gandum tum in Orienle unde eruperat, lum in Occi- . imnterito coiijicinnis. Siquidem et parentem eum, et
    denlis partraus ubi suffragia sU)i comparare satage- mugisirum passim appellat, et se non modo prse hu-
    iat; el quia eisdem sensibus ac momentis, inmio et militate pauperetn et insipieniem, sed etiam illius re-
    pene verbis utilur idem Nicetas adversus errorem il- speclu parvulum,poetnate xxvi de sanclo Felice, Na-
    Tum, qnihus ipse sanclus pontifex iisus fuit in cele- tal. 9, qttod e.iidit in secundo Nicelreadventu Nolam
    bri dogmalicasua epislola ad Flavianuin, quse per lo- r( circa aiinuin 402, cum Paulinus lunc ageret setatis
    lum calholicumorbem dilfusa, ceu fidei regula ubiqtie an uin circiler 49. Liipsum vero alia sunt qu:e lucu-
    habila fuit etiam ante Chalcedonensegenerale conci- lentius adhuc evincunt.
    lium, ubi deniuni Eulychetis error supremura ictum Anie annos quatuor, nim.irum anno 598, primum
    accepil; et quia prrcterea eaiem ipsa quse in Nicela Nolam advei.erat Nicelas, cum Paulimis annura age-
    apparet occurrendi ratio gliscenti errori ex epistola ret 4S. Exstat Pnulini poema, num. 17, ad Nicetam
    illa ad Flaviauum, sive ex ejusdem sensUjusac mo- rcdeuntem in Daciam, de quo superiore capite plura;
    mentis ac pene eliam verbis, eiucel eliam communi- quod ad redilum, ex prinio ejus adventu, non ex se-
    ter in Patribus vel Eulychi corevis, vel qui non ita cundo, eruilili spectare ceusent. In hoc poemale per-
    longepost eumdeni floruerunt, de qttibus constat quod sequitur Paulinus fusiori stylo NicetseJaudes, qua; in
    Eutychianum reapse errorem insecuti fuernnl. eo raaxime silrc eranl, quod Bessorum genles, et Ge-
    Quid nunc igilur post tam prolixam di^quisitionem tas, et Scythas, et ulramque Daciam, Ripensem sci-
    de vero ac proprio Eulychiano errore a Niceta no- licetalque Mediterraneam, ipse primus ad caulas Do-
    stro in sua SumboliExplanationeexagiialo? lnde ni- mini adduxisset, qundque illarum gentium efferatarum
    mirurn sequitur, quod Euiychiano errore anterior mores ad niite Cluistiaiiorum iiigeniuiu convertisset.
    esse nequeal Nicetas bic Explanationis Symboli au- Prsestal jam ipsum audire.
    ctor. Quod si Eulychiano errore anieriorNicetas hic
    esse non potest, jara inde liquet, Romatianre civilatis 0 quibusjam tunc resonabitilla
    episcopiunNicearnceu Nicetama Gennadio raemora- GaiidiisUilus, ulii tu rigentes
    tum, et Exptanationis Symboli auctorem, non esse n Kdoc.psClirisio.feracollamiti
    Niceam seu Nicetam illum Dacum sancti Paulini No- Subdcre gpntcs!
    lani episcopi amicum, ejusdemque laudibus celebra- QuaiiueBipIi_isB'>reasin oris
    iuin: quse est bujus tertii capilis proposilio, quam Allif.'itdensisflnviosiiruinis,
    Hic ,-elu me.ntesrigidassuperno
    adversus opinionemclarissimiZabei sustinendam sus- Igue resolvis.
    cepi: nam Nicelas ille Dacus Paulini Nolani amicus Nam simulterris animisqueduri
    ejusdemque laudibus celebratus, procul dubio ante- Ei stiaBijssinive (Juriores,
    rior fuit Eutychiano errore, qui nonnisi Niceta Daco NuncOVPP lacliduce te gregantur
    iam pridem vita fiinctoprimum erupil. Ab Eutychiano Pacisin aulnm.
    itaque errore descendendum nunc est ad hujus Nice- Quasquecerviresdare serviluti
    ue Daci Paulino Nolano amicitia conjuncti diligen- Semppra belloindomitinegarunt,
    ter inquirendamrelalera; quod ab initio capitis hujus Nuncjugoveri Doiniiiisuliactas
    Siernpre gandcnl...
    secundo loco mihi eral propositum, et quod ununt 0 vicesreruin! beite versaforma!
    restat adrem conliciendam dequa modo agimus. Invii inonlesprius, el crtiPnli,
    Nicelas itaque Dacus amplius irt vivis non erat cum Nunot»gutil versosmonachislatrones
    Pacisalumnns
    Eutychiana hseresis orlum habuit. Hseresis namque Mosttbiquordanifnerat fprarutn,
    hsec ab Eutyche archimaudrita, et jara sene, uli patet Nuncibirilus vigelangelorum:
    ex pluribus locis Epislolarum sancli Leonis Magni, Et latet juslus,quibusipse Iatro
    ortttra in Oriente habuit circa annum Domini 448. Yixitin anlris...
    PiTROL. LII. 20
    907 P. .BRA1D„EDlSSIiRTATIO IN S. NICETAM.— CAP. III. 908
    Euge, Niceta,bone serve CUristi _A lenderil ultra annunt 4_0,cum ncmpe Eutycbiana
    (Jiiitibi douallapidesinaslra bseresis ab ortu sup triginta prope annis adhuc di-
    Vertere, et vivissacraleiiiplasaxis starel; eumque Eutychiana breresis, a Nicea seuNi-
    __diticare... ccla episcopo civilatis Romatiansc a Gennadio me-
    Te.palreuidicitplagatolaBorrre; rooialo, in Symboli Expl.anciiionetara aperle, uti
    Qg Adluos falus SeytUa niiligatur,
    El sui discorslera te niagislro vldinius.iiinuaiur, imtno ctiam 37 impugnelur; nec-
    Peclora|.onit. non et iisdem sensibus ac momeiiiis,quin etiaro ipsis
    Et Getrecurrunl, et ulerque Dacus: pene veibis impugnetur, quibus a divo Leone Maguo
    Qui colitlerrre medio,vel ille tanta auctoiitatis et eloquentisevi iinpugnata ac pe-
    Divilismultobovepileatus nilus prostrata fuitin sua ad Flavianum epistola, quje
    Accolaripae... ad annum spectat 449, quibusque eliam eadem ef se-
    Orbisinmuta rcgioneper te quenli retale communiter iinpelebalur ab Ecclesire
    Barbaridisciuit resonareCUrisluni quos Leonis epistola ceu lidej re-
    CordeRom:mo,placidamque c asti privsulibus, pei.es
    Vivere paceni. gula venerabijiter habebatur; liinc proplerea (confl-
    Sic tuo niitislupus est ovili, rienter dicam) liquet, Nicelam Dacum minime aucto-
    Pasciturconcorsvitulusleoui, rcm esse opusculi Explanationis Symboli ad compe-
    Parvusexlraeto irucibuscaveruis tenies, ac proinde Romalianre civitatis episcopum
    Aspideludit. Niceaiu seu Nicctam a Gcnnadio roemoratuin, non
    ille esse Niceam seu Nicelam illum Dacumsar.cli PaulTni
    Patel ex his quanti meriti vir fucrit Nicetas Nolani episcopi amicum, ejusdemque laudibus cele-
    Dacus, de quo tanla canil hic Paulinus. Patet insu- ]
    w bratum; qurc erat hujus tertii capilis propositio.
    anno scilicet 598, cum Pauli-
    per quanta jrmt tunc, Nicetas
    Uiiam hic lamen et alteram, aniequam progredia-
    nus annum ageret 43, prrcstiterit regionibus niur, prrevenire difficullatemjuval, qure objici pos-
    illis, quse ipsius cura a barbarie revocatrc, adeo in sent,
    qurcquealicujus fortasse momenti adversushac-
    Chrisliana instilulione ac ciilfu profecerant, ut niltil tciius dicla cuipiam videanlur. Esto itaque prinia.
    pene aliis janidiu excullis Christiauorum regionibus Siut quidem vcluli paralleli, dixerit aliquis, allaii
    inviderent. Si ibi monachorum ccelus in monlibus, si dito textus ex saucto Leone Maguo, atque ex beato
    solitariorum cellulsein anlris, si ubique ritus angelo- Niceta, unde proposilioui nostrrc pondus aciobur;
    rum; profecto jam ubique luiic lemporis conslituta ita ut e duobus liisCescriptorriius alter ab altero sen-
    cense:ida est Cbristiana religio per Nicetre apostola- sus acceperii atque nionienia, neciion et verba ipsa
    tum in Dacia Barbara trans Daiiubium posita, et jam ad irapugnaiiuuin errorein, contra quem ambo dimi-
    ubique sacrse sedes ocdificat-ie, ubique sacerdotes atqtie cabant; quis tamen ceiios nos reddit beat.umNicetaro
    ministri illius opera ibidem iiislituli; adeo ut absquc cx episttla sancti Leuiiis Magiii ad Flavianum hau-
    ullo novi illius gregis dctrimento potuerit ipse lon- sisse qurc scripsit ia sua SyinboliExplanatione, capiie
    gam suscipere peregrhiationcm, eamque non etmulto 4, adversus erroneosillos liwrelicosquos appeilat, uti
    post aggredi iterato, ut Paulinum inviserel, san- nos probare conati sumus; et non poiius sauctum
    cti Feiicis Nolani sepulcrunt venerarelur. Adhtecve- ipsiim Leonem Mag:;tint sensus suos sumpsisse ex
    ro, et quidem lam magna, oblinenda in regionibus prseexistenli'oiiusculo heali Nicetsc; qui propterea,
    illis , et terrarum amplitudiue, et populorum frc- et reapse fueiit episcopus ille Dacus sancli Paulhti
    quentia, et climatis asperitale, et morunt feritate, et ' Nclaniamicus
    eodemque etiam rclateproveciiGr,etid-
    locorum insuetudine difficillimis, quis non videt Q circo lioii Eutycben, sed veleres Eulychetis anteces-
    maximam jam lunc snrc vitsc parlem iinpendere Nice-
    tam debuisse ? Tunc igitur cum Paulinus iu prinio sores atque magislros , uti fert senleniia claiTssimi
    Zaliei, exagitavcrit verbis illis e SymboliExpla-
    Nicetse adventu qua.Tragesimuniquinluni a;inum age- nationeipse relalis ; quilms poslea sanctus Leo satis ac-
    bat,recle conjicimus natu majorem Nicetaut ipsum commode usus fuerit ad eumdem veterum hrcretico-
    fuisse, qui tantis jain inclaruerat apostolatus meritis rum confod:e;-*idum errorem, rctale sua in Eutychc
    apud barbaras illas genles. reiUvivum?IJuic lamei: difficultatinon incongrue oc-
    Et Paulinus quidem ipse innuit non obscure in eo- ciirram, si dicam primo certura esse sancium Leo-
    dem carmine majorem hospilis et amici sui selateni, neni MagniimEulychelis errorem, impu>;nasscin sua
    cum illum, pro lot laboribus ac meritis, ad coelestis r:dFiavianura epistola; et ceiium pariter cise Nice^-
    regni mercedem poetico more veluti coniilatus, eum- f;c iiosl-riscnsus, niomcnta, ac vcrba propcipsa pe-
    dein poiiil, speclato haud dubie ordinario vitrc ciirsu, nitus convenire cum divi Leo:;is sensibus, ii"!Oine;;lis,
    morte seipsura prsecessurum, indeque sibi opein a acpene ctiam verbis, tumhi illa epistola, lumin aliis
    Deo precalurum, illius inluitu amicitirc, qure nulla vi loci-, ubi Eiitychlanuiii errorem cxponit, et ubi emri-
    rumpi valet. Ita namque pergit: dcni convcilit, uti jam fusius osiensum fuit. Nulium
    Has opes condensDominoperenm, ilaque tluliium, ef Nicetam eumdem cum divo Lcoi.c
    His sacrumlucris cuniulanstalentum, lespexisse Eulycbianuni errorem, quem tamperlieclc
    Audies,Iutra Doniiniperennis cum iilo cxpriinit atque convellil; ac propterea non
    Gaudiakelus. divum Lconeih es Niceta, sed Nicetam sumpsisse
    His, precor, cumte domusalniasancto P qurc scripsit ex divo Leone, qui oiiraium prhr.us m
    Ceperitfratrumnumerosa coetu Occideiile Eutychinuni errorem, statim abortu HUus
    In choris, et nos pieute chari i!x Eutyche jam sene, iinpelivit alque confodit. Di-
    Pectorisabde. cam secuudo, non ita facUeexistimanduiuesse di\*um
    NamD-o graies, quodamoretanlo Leonem vcluli ad verbum muiuatum fuisseex alienis
    Noslibi adslriiixitper opertavincla,
    Vis titinternam valealcatenam lucubrationihus, quse ipse in illa sua ad Flavianum
    Rumpere nulla. epistola exararet; non eiihn alibi in aliis divi Leonis
    scriptis exeniplum hujusmodi invenitur. E contraiio
    Cum igitur Paulinus Nolanus obierit, uti supra in- vero Nicetam, quisquis iiiierhn ille merit post illunt
    rtuinnts, anuo 451, et duobus annis octuagenaiio mi- Dacuinue quo egimus, optime sibi et materire quam
    nor, non levi-sane conjeclura iiifeiimus ex dictis, tra.iebal consuluisse, si dicamus ex epislola Roiniiiii
    saltem decennio ante, nimiruin circa aniiuin Christi pontificis ad -Flavianum pene ad verbuni sumpsissc
    420, ad superos evocalum fuisse Nicetam Dacum; quse tulit ad impugiiandum errorem, quem compe-
    etiamsi demus ad octuagenariamipsuntpervenisseseta- tentes suos prsecavere 1 docebat: ea eniin erat epi-
    tem, quse tamen non ita facUeadmiltenda videtur in slola quse in loto Christiano orbe notissima essel at-
    apostolico viro tantarum gentium palre, iunumeris- que celebratissima et in Ecclcsia universa veluli iidci
    quc laboribus, necnon ct longis ilineribus verosimili- regula haberetur in tradendo 38 iiicarnatiouis my-
    ler ftaclo. Porro cttm selasNicetscDaci non sese pro- sterio, uti jara vidimus.
    S09 P.-BilAlMl DiSSEKTATIO 1N S. NICETAM.— CAP. lli. S)iG
    Prreterea malueiTtfortasse sanctus Leo et sensibus A tjmi ex natura sua, lum ratione auditoram compelen.
    et monienlis..et iisdem etiam pene verbis uti, quibus timn quibus habita fuit, quresimplicem doctiinrc ex-
    anlerior scriptor usus fuisset, ad dogma confirntan- positioncm ac etiam illustralionem adrailtat, juxta
    dum quod in sua illa epistola defendebat; numquid ordinem arliculorum quibus Symbolum conslat, i:uin
    scriptoris hujus nomen sanctus poiitifex siluissel? ulla debuerit alicujus opei*isseu nominis allegaijone
    Minime sane; sua eniin inlereral Christiano orbi infarciri, exceplo codice sacrarum lilterarunj, cujus
    bstendere Patruin doctrinam eam esse quam ipse de Syinboliimajiosiolorum in prsecipuislidei rebus quod-
    incarnatioiiis mysterio in illa epistola tradehat, et a dam est veluti breviarium, ul Palres onir.es loquun-
    Palrum tradilione longe abhorrere Eutychetis fig- tur, et ex comriiuni sensu Patrum ipse quoque Nice-
    mentum quod ibidem confutabat; jdeoque ejus erat tas Explanaiiqnis ejusdem capile 15. Non oporlebat
    indicare noiniiia eorum, quorum doctrinam acverba ilaqtie conipetenlium menteni quodantmodQfaiigaro
    pene ipsa referebal. Siluerit lanien in iihus epistolre alicujus nominis seu lucubrationis indicalione, qui-
    fextu Nicetrenoinen sanelus pontiiex, ne solius Nice- bus sat erat divina oracula simpliciter iiitelligere, et
    Ue mentionem faceret in re de qua erat aul plurium Evangelii in hanc rem lestimonia, ut calholicam ve-
    meminisse, ut traditio apparerel, aut ceite nullius ; ritalem assequerentur, sequemefipsos ab hrerelico-
    numquid iu syllabo tcstirooniorum, quem sanctus rum insidiis tulos redderent. Quoad alios \ero qui
    ipse puntifex post conciliabulum E,,hesjnum et aiile Nicelre Explanalionem lecturi essenl, quid opus erat
    Chalcedonenseconcilium per legatos in Oiienleni mi- indicaiione hujus loci ex epislola divi papse Leonis
    sit, ut doclrinam sure ad Flavianuin episloInjLali:;^ ad Flavianuni, si, ut diclum fuil, epistola hrcc or-
    rum ac Grrccoruni Palrum doclrT;rc colirereniiem" bsm universum pervagata, ul regula fisjei apud ca-
    oslenderet; .quemque postea auctiorem ad Leonem tholicos oiiines habebatur, et in qror.ium ore tunc
    eliani Augustumtransmisit cum sua peculiari epislola lemporis ppsita erat? Seuietipsos igilur satis sp pro-
    ad ipsunt data, qure esl ordine 165, he Jidcscatholica debant apud catholicos divi Leonis se.isus ex epistola
    in eotlem Chalcedonensi firmata, Marciano impera- ad Flaviaiium, ubicuntque eiiUjitiareniur, quin esset
    lore acfidei defensore defu;:cto, ex novjs hscrelico- necesse auclorem proprio nqmine indicare. Accedit,
    ium molitionibus periculum pateretrir : numquid, in- quod tola divi Leonis papseex epistola ad FJavianum
    quarn, in hoc syliabo omisisset Nicetre textmn lam ilUusloci aucloritas, tota ex Evangelicsehistorisefa-
    prreclarum laiiique perspicuum, immo omnibus ctis ac textibus constat, qure ab eo aileruiilur, et
    aliis apertc dixerim, clariorem, inserere, ut traditio- conferuntur simul, ad duplicem in Christo naluranj
    nem Patrum ostenderel, siverein illa au Fiaviannm astruendam, et ad divcrsas distiiiguendas in eodent
    episiola boc Nicefce textti profeeisset? Adcanlur te- pro ulriusque naturre dillerenlia operationes. Minus
    stiuionia illa Patrmn quae sanctus pontifex collegit, igitur necesse erat ut divi Leonis meiilio fieret apud
    qusequein editionibus conciliorum legi pnssunt aclio- Nicetain , quando non tam diyi Leo;iis auctoritas,
    ne secunda concilii Chalcedonensis post epistolam ad quam aucforiias evaiigelica a divo Leone prolata, et
    Flavianum, liecnon eti;im fusiora post aliam jani ci- a Niceta in suum sernionem nssum:ta rem coutra
    talam ad Leonein Augusluni epislolam in edilione Eulyclien conficiebat. Demum sanctus ipse Leo, qui
    Operum sancii ponlificis fratruni Balleriniorurii; quo- conlra Eulychetis blasphemias celcbrem illam ad
    rum etiam super hisce tesiimoniis iegi possunt ad- Flavianum cpistolam concinjiavit, quique stiperiorum
    monitiones praevisead hanc .eaiudeinepislolaui, afque Patrum fidem in eadem se prredicare gloriabatui*,
    ad prseceilenlem28, arl Fiavianum. Irt hac porro Te- Q ( queninam ex Patribus ibidem peculiariler lioroiua-
    slimoijioruni serie, niulta ex Hilario, Ambrosio, Au- vit, licet eorum teslimonia a se data opera collecta,
    gustino inter Latinos; multa etiani ex Athanasio, publicique juris facla ut jam vidimus, prse oculis ha-
    Chrysostiinio, Nazianzcno,.Basilio, Theophilo atque berel, el licet ex eorum sensibus, eorumque ex Evan-
    Cpillo AlexattJrhiis iitter GrrccosPalres colfecla vi- gelio pelitis argumentis in eadeni epistola proculdu-
    debimus a sancto pontifice,alque eo (ine collect.a, ut bjo profecisset ?
    omnibus esset perspeclunt venerabiliumPatrum prw- Sed jam ad alteram difficultatem gradunt faciamus
    dicationtbusnos concorclure,et non alhid nos prwdi- oporlet, quse majoris fortasse potideris alicui videa-
    care quam quoclsancii Pctlres nostri loio orbe doctte- lur. Si vere Nicetas, inquiet quispiam, in Symboli
    runi, ncc quemqnamab illis, nisi solos inipios hwreti- Explanatione, capite 4 babuit slatiitum animo erro-
    cos, discrepare; uiiineadein ad Leonein Auguslum rem Eutychetis inipugnare, eumque ac illius asseclas
    epistola, capite 10, idein saitclus pontifex profileba- indicareper verba illa, erroneos hwreticqs, curEuty-
    tur. Testimonium profecto Nicetre nostri inl.er hsec clien ipsum, et Eutychianos numquam nomine pro-
    testinjonia Patrum miniine otnisissel sanctus Leo, si prio appellavit? Quiniinnio cum ca\rilc Expianctiionis
    tunc hoc quoque testimonium exstitisset, multoque lGvariorum hsereticorumPseudoccclesiasa Christiano
    minus si ipse eodeiit jn sua ad Flavianura epislola virofugiendasnominaverit, videlicet Manichseorum,
    usus fuisset. Non itaque sanclus Leo ex opusculo ve- Cataphrygaruui, Marcionistarum; cur Pseudoeccle-
    tustiori sancti Nicetse, atqtie ex illius dictis quse es- siam Eutychianorum siluil omnino, quseprofecto lunc
    seiit conlra Eutychetis aiitecessiires alque magistros; iitaxinie temporis expresse nominari debuisset, ul ab
    sedsanctusNicetas exepistola sancti Le'onis,elsensus hac prsesertim competeiites Christiaui facti cavereiit,
    et niomenla, et peneetiam verba sumpsit ad eijmdem D neve se sinerent ab Eulychelis asscclis riecipi, qui
    quem sanctus Leo Eutychetis ipsius convellendum virus suum sub specie pietatis effundere conabaitlui*,
    crrorem. Ipse propterea sanctus pontifex, qui nihil etiam post ictuni suprenium quo 40 i'i ChalcBdonensi
    omnino Nicctse nostri relulit in teslimoniis Patrum cohcilioper_ulsifuerunt?Verum adpriniuni; quidmi-
    quse collegit ad proprise doctrinse confirmationera; rum, si Eutycben Nicetas atque Eutychianosin Expla-
    ipse est qui vere certos nos reddil, einihil se ex Ni- nalionis susecapite 4 proprio nomine non indicaverit,
    ceta Dacorura episcopo sanctique Paulini Nolani dum eorum impugnaret errorem ? De errore ninii-
    amico sumpsisse in epistola ad Flavianum, etNicetam rum res erat, non de erroris auctore, neque de asseclis
    pottiis alium Daco poslerioi*e=nex illa sua epistola ejus, nintium tune temporisturbas. notis oh excilatas eoruni
    profecisse, ut dognia 39 catholicuin suismel sensibus erroris causa in Ecclesia Cum porro recens
    acpene verbis lulissime traderet invictissimeque de- erupissel bic error, et Eutyclielis nomen jam tindi-
    feniieret. que esset compeiium, x;erte necesse no.i erat ut Ni-
    Neque aliquis addat fortasse, debuisse saltem Ni- cetas compele:itibus noraen enuntiarel auctoris erro-
    cetam divi Leonis epislolre mentioiicm facere in ris quod jam ipso indicalo errore sese prodebat. De
    Explanatione sua, si vere ex eadem epistola sumpsis- aUis quoque anterioribus Eulychiano erroribus ser-
    sei qusedixit adversus illos, quos ipse appellat en-o- monem habuit Nicetas in Explanatione sua, uti,
    neos hmreticos.Symbotinaroque Explanatio beati no- exempli gratia, de errore Arianorum contra Filiuro
    iStriNicctai ad compelenles, ejus esl indolis concio, Dei, ac de errorc Macedoniaijorum contra Spiritum
    911 P. BliAlD_E DISSERTATIO IN S. NICETAM. — CAP. III. 912
    sanctum, capite 9, ubi ita aiebat: « Si quis hsereti- A _ sanctusLeo, sequenti etiam anno 458, in epistola 161,
    cus sub nomine Christiano aul Christuni tibi creatu- ad presbyteros, diaconos et clericos ejusdem Eccle-
    ram tradit, aut Spiritum sanctum alienum esse a Pa- sire Coiistantinopolitan-js,ila scrihebat : « Nullum si-
    tris el Filii gloria persuadet, sit tibi tamquam ethni- natis vobis Nestoriaua rel Eutycbiana infectum per-
    cusetpublicaiiiis, quia te ad idololalriam deducit, cum versitate sociari. » jConabantur itaque cunt calholicis
    creaturam colere persuadet. «Dbinam vero aut Arium societatem habere; ideoque nullam bacte.ms ex se-
    aut Macedoniura, aul Arianos aut Macedonianos, vel metipsis societaleni seu Pseudoecclesiaro conslitue-
    hic vel alibi Nicetas in Explanaiione sua nominavil ? bant. Cbi eliam animadvertamus oporlet, qttod non
    Non est ergo curjuredicamus Eutycliiaaum errorem solum Eutychiani recens exorli, sed neque Nesloriani
    non respexisse Ntcelam capite 4 Explanationis, quia qtti eos viginli cirpiter aunos prsecesserant, adbuc
    neque Eutychen, neque Eulychianos proprio nomine erant tunc temporis ila societate copulali, et a catho-
    indicavit. lica Ecciesia comrnunione peculiari distincti, ut Ec-
    Sed cur saltem Eutychianorum Pseudoecclesiam clesiant quamdam seu Pseudoecclesiam facerent a
    non nominavil capite 10, ubi aliaruin triuin Pseu- catholica ipsa diversam, a qua propterea admonendi
    doecclesiarura expressam fecit menlionein? Facilis esse.rt fideles ul sibi caverent.
    est responsio ad banc quoque alterius difiicultatis Et re quidem vera, aut milli, aut ferme nulli hre-
    partem. Sancti enim Leonis Magninondum sevo, ac siniiliter reticorum, qui Ecclesiam lacesserunt alque turbarunt
    Nicelse nostri Aquileiensis selale, peculiares erroribus suis, scissionem ab eadem feceie, aut ab
    societates et Ecclesias a Catholicis dislinclas sibi con- ipso suoruin erroruin exordio, aulprima, utitadicam,
    stituerant Eutycbetis discipuli; sed bac illae dispersi _"* eorura insurreclionis rctate, ul Ecclesiam sibi pecu-
    in calholicis ipsis Ecclesus, et inler catholicos viven- liarem conderent a catholica sepai'alam; etiamsi per
    tes, erroremsuum diffundebant, et calholiei semper anafheroatis sententiani seu in provincialibus seu in
    videri volebant. Non erat igitur cur Nicetas , siculi generalibus conciliis lalam, a catholicorum fidelium
    comineinorabat Pseudoecclesias Manichreorum, Cata- comiiiunione et ab ingressu sacrarunt sedium arceren-
    phrygarura, Marcionistaruro, brereticorum veterum tur. Horrueiesiquidem semper hseretici homines, vel-
    quijamdiu a catholica socielate defecerant: ila cont- uli absolutam impielatis suse condemnationein, hanc
    memoraret etiam Pseudoecclesiani Eutychianorum, alterius coelus a catliolica coiiirounioiie distincti ere-
    qui recens exorti nondum coaluerant etin peculiarem ctionem, et nuilum interea non moverunt lapidem ut
    sectam a Calholico grege disliuclain, peculiaribus lat.e conlra eos sentenlire aut reforniarenlur aul re-
    sacris addiclam. Sanctus vero ipse Leo hanc nobis vocarentur : nec nisi demum, obfirinata temporis
    suppeditatresponsiiinem in epistola 157, quam anno lapsu impietale, omnique aniisso putlore et accedente
    457 scripsit ad Anatolium episcopum Coustantinopo- eliaui, ut pluiTmuin, regise deceplse auctorilatis in-
    litanum, in cujus clero aliquis erat, et quidem pre- fluxu, eo devenermil, ul secessionem aperte a catbo-
    sbyter nomine Alticus, qui Eutychetis doclrinam se- licis facerent, ut ad sacra separatim coirent, et ut
    clabatur atque docebat. « Jampridein, raquit, dile- aliaiu veluli Ecclesiam constituerenl in simifitudinem
    ctioni tuse scripsisse me recolo, ut in clero Ecclesire illius a qua ipsi defecerant. Sit pro omnihus in exem-
    tuse nullum Eutychianse hseresi consenlire paliaris : plum Ar.anse hsereseos et Arianre Pseudoecclesirehi-
    quoniaiii capitis periculum respicit,hocsi quid saucium storia. Ab ortu hujiiispes.lisomnium teterrimse usque
    inveniatur in membris. Sed cora nulla adltuc ad Nic;enam synodum, et a Niaena synodo usque ad
    correctione purgatum sit, et Atticum presbylerum Q ( concilium Sardicense quod anno 347 cclebraluni fuit,
    tuum ad eam insolentiain profecisse coguoscam, ut Ariani numquam inter se peculiarem quantdam con-
    in Ecclesia contra calholicam fidem et Chalcedonen- flaveranl Pseudoecplesiam a catholica separatam :
    sem synodum audeat disputare; cogor vebementius quiniromo cum calholicis unionem semper affecta-
    de tua dissimulalione causari.... Et ideo acrius mo- runt, subdola erroris sui in calholicum sensum expo-
    neo, neque amplius dissimulandum esse protestor, si sitione, pluribusque fidei captioBisprofessionibus fa-
    hoiniiiera peslileiitemulterius in luahabendum com- ctis in simplicium deceptionem,ut omnibus nolum est.
    munione credideris; que.mnos, si fieri potesl emen- Hinc piissintus ille Constantinus 42 Auguslus, qui
    dari malumus quam perire : ut scilicet si correclum adversus omnes hrereticorum atque scliisniaticorum-
    se videri cupit et in societale ecclesiasticapermauere, sectas Iegeni lulil, ut apud Eusebium Vitre Conslaniini
    de eo loco, unde contra catholicam Fidem inulta libro III, cap. 64 et seqq.,mentionem quidem facit No-
    disseruil, aperte tunc ipsius fldei prsedicator appa- valianorum, ValenliiiiaiiOrum, Marcionitarum, Pauli-
    reat, et nihil Eutycliiani dogmalis prsetermiltat, quodl nianistarum et Calaphrygariim, qui timc eranl for-
    non manifestatione sure professionis Christiano po- tasse prrccipui qui in Orienle adversus calhoUcam
    pulo audiente condemnet : ne, ut dixi, plurimumt Ecclesiam grassarenlur : al nullam omnino Ariano-
    _\\ dissimulatio ista te maculet, si velhic tam noxius,, runt menlionem habct; elihoc non alia certede causa,
    vel Andreas irapietatis ipsius socius, nec correcli fue- nisi quia Ariani bomines, quamvisjam luncetnumero
    rint, nec repulsi. » Coinniixti igitur eo lempore ad- et audacia et auctoritate valerenl, cathobcas nihilo-
    Iiuc erant Eulychiani calholicis, ucc alleram illi pe- minus sacras redes adibant, catbolicain pi-setpnden-
    culiarem Ecclesiam seu societatem constiluebant, ai tes unitaiem ac simulaniesfidem, cavebanlque quam-
    qua abhorrere calholici debuissent, et a qua abliorrere* D
    1 maxhne societateni quamdam conslituere qusea dam-
    competenles suos posl acceptum baptisma Nicetas; nato auctore erroris eorum nomen haberet, ut monet
    noster doceret. Si hsecpeculiaris Eulychianoruiii so- eliam Sozomenus Hist. Eccles. libro u cap. 52. Hinc
    cietas et Pseudoecclesia lunc teropoiisjam exstitisset,, sanclus quoqtte Julius papa, qui circa aiinum 541
    non eratcur Atticus presbyter ad clerum Constanti- scripsit ad episcopos Orientales Eusebianre factionis,
    nopolitaiiuin pertineret, sed ipse cum Andrea illiusi ut apud sanctum Atbanasium Apologire contra.Aria-
    socio jam ivisset ad suoritm Pseudoecclesiam seu so- nos num. 21, eos in epistola suaveluli fratres habet,
    cietatem, et sacra habuissel seorsim a cathoJicis; un- ac veluti membra catholicrccommunionis allo:)uitur :
    dc, veluti de eo qui foris esset, non erat cur Anato- quod indicio est, ipso teste Socratellist. Eccles. Hbro
    lius episcopus a divo Leone, ipsins causa, dissitnula- n cap. 18, neque lunc Arianos Ecclesiam sibi aliara.
    tionis arguerelur. Si hsecaulem peculiaris Eutychia- a catholica separatam adhuc instiluisse. Propterea,
    norum soCidas seu Pseudoecclesia locuin non habebatt uti idein Socrales ibidem, cap. 22 et Sozoraenus, lib.
    in Orienlis partibus, neque in Constantinopolitanai m cap. 15, post coiiciliuin tantummodo Sardicense,
    urbe, unde Eutycliianus error ertipit, minus oblitiebatt et post conciHabulum Pbilippoptilis, id est post an-
    in Occidente proculdubio, et iu Italia* regionibus;; num 547, Arianos inter et catliolicos aperta separa-
    ideoque minus etiam eral, quod de hac brereticoruml lio facla fuit, unde Pseudoecclesia Arianorum ortum
    societale, velutide Pseudoecclesia, mcminisse debue- habuil, qure tara lale in Oriente patuit, favore prre-
    rit Nicetas Aquiieiensis. Addendum vero, quod idemI scrtim dtiorum Aiigustorum Constantii et Valenlis,
    915' P. BRAIDi-EDISSERTATJO IN S. NICETAM.— CAP. III. 9J.
    qureque etiam in Occidentis par.fibusplurimum diu- A _ furtis el fraudibus, homicidiis el fornicalioiiibus, su-
    que valuit, opera maxime Barbarorum, qui post Ja- perbise et jactantise, irse et avaritise, comessationi-
    psum Romani imperii hac infecti doctrina rerum in bus et ebriositatibus, choris atque mendaciis, et his
    Occidente polili fuerunt. Prima fortasse peculiarium similibus malis. >Hsecsanclus Nicetas aiebat, fideles
    sacrarum redium merlio, ubi Ariani separalim a ca- suos commonefaciens quid sibi vellet, el quam late
    tholicis convenirent, habetur in Ecclcsiastica Histo- pateret abrenunlialio illa, qtise ex vetustissimo Ec-
    ria, apud Socralem, lib. n, cap. 25; apud Snzome- clesise more exigitur ab iis qui in Ecclesisesinum re-
    num, libro m, cap. 20; el apud Theodoretum, Iibro cipi cupiunl per baptismuro , et qui proxime ftdei
    n, cap. 12, ubi Conslantius imperalor Magno Alha- professionem emissuri sunt antequam salutaribus un-
    nasio ab exsilio ad sedem suam Alexiindrinam rever- dis abluanlur. Ubi nemo nnn videl sanctum antisti-
    tenti, aniio 549, opera Constaniis qui pro illo apud tem in utroque loco non simplicem Ecclesise forrau-
    fratrein intercesserat, unam ex sacris sedibus qur» lam recitare, qua abrenunliatio exigebatur a baptis-
    Alexandrire erant, petiit pro Arianis suis, ubi sacros mum petentibus, sed explicationem potius illius for-
    eorum conventus seorsim a catholicis haberent; quod mulsc exhibere; ut inlelligerent ejus vira ad omnem
    tamen mira AlhanasUdexlerilate non cessil illi pro vilse cullum perlinere, et sub unius vocis forma, ope-
    volo. Nullius igitur est momenti adversus ea quse at- rum tienipe diaboli, omnia Christiano nomini adver-
    tulimus de Eutychiano errore a Niceia noslro in sua sanlia contineri.
    Symboii Explanatione iudicato atque impugnato, ca- Eadeni quidem erat priscis Ecclesinesreculis abre-
    pite 4, animadversioilla qua quis opponerel eumdem nuniiationis in universa Ecclesia consuetudo, sednon
    nihil dixisse de Eutycliianorum Pseudoecclesia, ca- eadem et ipsissima ubique formula , id est non eis-
    "
    pite 10, ubi alias aliorum haerelicorum Pseudoeccle- dem ubique verbis concepla. Clarissimus Josepbus
    sias nominavit. Jam nunc ad reUqua pergamus. Vicecomes, qui in erudilissimo suo opere De anti-
    ADCAPUT TERTIOM AljCTARIOM. quis baptismi Rilibis ac Creremoniis, libro n , ca-
    pite 20, de renunliationis formis agit, et velerem re-
    Romatianse civitatis episcopum Niceam seu Nice- nuntialionis formam cum nostra convenisse ostendit,
    tam a Gennadio memoratum, non esse Niceam seu mulla affert ex Ecclesise Palribus, in qnibus licet
    Nlcetam Ulunt Dacum sancli Paulini Nolani episcopi idem ubique abrenuntialionis sensus, non 44 eadem.
    amicum ejusdemque laudibus celcbralum, hactenus tamen ubique verba apparent. Idem prscslitil, et ad
    ostendimus ex Eutychiano errore, quem Niceas seu eumdera scopum, etiam Josephus Catalanus in suis
    Nicetas auclor opusculi de Symbolo ad compeienlesin. Commentariis ad Rituale Roinanum, lomo I, tit. 2,
    hac sua lucubratione, ad sensum divi Leonis Magni,. cap. 2, §15, diaboli pompw, quibus renunliandum
    aliorumqueilliusacconsequeiitisretatis, peculiari ser- erat, in veteribus formulis abrenunlialionum , Hcet
    ntone exagital; quemque Nicetas ille Dacus triginta. non sentper el ubique, frequentissime ltihilominus
    prope annis vila functus anle ortum Eu tycbiani4,3 ei'- expriniuntur : et dubium nulluni est, abrenuntiatio-
    roris eo prorsus modo exagitare non poterat. Rem. nem hanc originem duxisse ab illa veri nomi-
    inde confectam quidem ila arbitramur, ut nullo iudi- nis pompa, qure, vigente in Romano imperio ido-
    geatalteriusprobationisadminiculo.Nihilominusquo- lorum cultu, circensium parlem maximam , immo
    nlam et alia sese offerunt, qusejuxla crilicorum pla- prsecipuam constiluebat. De hac Tertullianus in li-
    cita maxime faciunt ad verilalem assequendam, ubi jbrode Spectaculis, capite 7 : « Sed circensium paulo
    de auctoribushomonyraisqusestio est, eorumque Ope- {_] ( pompatior suggestus; quibus proprie hoc nomen,
    rUius, cujus nenipe hrecaut alia sint; nounihil et hic pompa, prsecedil. » Qurcnamvero bsec fuoril, ita pro-
    immorandum, ne quidquam omittamrisex iis quserem sequilur : « Illa quorum sit, in semetipsa probat de
    non niodo magis magisque c nfirmare, sed etiam il- simulacrorum serie, de imaginum agmine, de curri-
    lustrare valeant. Qttre bactenus dicta sunt,lempus bus, de thensis, de armamaxis, de sedibus, de coro-
    respiciunt quo Nicetas ille Dacus floruit. ut omnino nis, de exuviis, quanta sacrificia prsecedant, interce-
    esse non possil idem ac Nicelas Romatianse civitatis danl, succedant, quot collegia, quot sacerdolia, quot
    episcopus, quem constat ea tradidisse in sua Symboli officia moveanlnr, sciunt homines illius urbis, in qua
    Explanatione qusc ad setaiem Nicetce Daci ininime dsemoniorum conventns consedit. J Constat ilaque
    pertinebant. Qure nuuc adjicienda veniunt, ad locuni poinpam vere ac proprie anliquitus fuisse simulacro-
    speclant in quo Nicetas ille Dacus episcopalum gessit; rum illam solemnem deductionem, qusehonnris causa
    ita ut qusedamin NiceUeRomatiani dictis depreben- per publicas Urbis vias ad circum usque babebatur,
    dantur, quseNicetseDacosancti Paulini Nolani amico, antequam circenses Iudi ederenlur; uti etiam late
    ac Dacicis gentibus trans Danubium posiiis, ulri Nice- ostendit OirophriiisPanvinius, de Ludis Circensibus
    tam hunc episcopatum gessisse ostendimtis , haud- libro 11,capiie 2. Hiuc primis illis Ecclesise sseculis,
    quaquam convenirent. Ea vero quse hic in medium in quibus idolorum cultus dominabalur, nihil solem-
    aflereiida sunl, non modo ex Symboli Explanatione nius in Christiana iniliatione, quam ad renuntiatio-
    eruimus, sed eliam ex uno fragmentorum Vindobo- nem dirtboli, angelorum ejus, atque operum, pompam
    nensis codicis qure damus post opuscula ; ex quo etiam adriere, quse vere ac proprie simulacrorum
    eliam nonnulla aUa afleremus, qure argumentum _ gestationem exprimeret in circensibus fieri solilam,
    nostrum ex loco sumptum validius confirmabunt, ac "J unde maxima genliliura numinibusreligio accedebat.
    viam sternent ad ea quse seqnenti capite quarto De bac ilaque circensium pompa, in renuntiatioiie
    dicturi sumus, ubi Niceam seu Nicetam Romatianse prsevia ad baptismum, proculdubio intelligendus Ori-
    civitatis episcopum aperte Niceam seu Nicelam esse genes , bomilia 10 in librum Numeroruni, ubi hree
    probabimus episcopum Aquileiensem. habet : «Recordetur unusquisque fidelium, cum pri-
    Niceas seu Nicetas Romalianse civitatis episcopus mum venit ad aquas baptismi, cum signacula prima
    in Exptanatione Symboli ad competentes, capile 1 , suscepit, et ad fontem salutaris accessit, quibus ibi
    hsec habet : « Qui credit in Christo.... abrenuntiat tunc usus sit verbis , ei qnid denuntiaverit diabolo,
    inimico, et angeUs ejus.... Deinde el operibus ejus hnc est, se non usurum pompis ejus, neque operibus
    maUs, el culturse, idolis, sorlibus, et auguriis, pom- ejus. » De hac ipsa circensiunt pompa iiitcUigendus
    pis, et theatris, fornicalionibus, et ebrictatibns, cho- eliam Terttillianus , qui in libro de Corona Militis ,
    ris, atque mendaciis. >In terlio vero Fragmentorum cap. 3, ita aiebat : « Aquam adituri, ibidem, sed et
    hrec aUa consimilia habel, sed aliquanlo fusiug ex- aliquanto prius in Ecclesia sub anlistilis nianu con-
    plicala : c Non enim ante ad confessionem venitnr, testamur, nos renunliare diabolo, et Pompw, et an-
    nisi prius fuerit diabolo renuntiatum.... Ideo oportet gelis ejus. J El in libro de Spectaculis , capite 4 :
    prius repudium dare diabolicse vanitati.... Deinde « Cunt aquam ingressi Chrislianam fidem in legis
    abrenuntiat et operibus ejus malignis , id est cultu- suse verba profiterour., renuntiasse nos diabolo, et
    ris et idolis. sortibtts et auguriis, pompis et theatris, pompw, et angelis ejus, oreHostro contestamur. >
    915 P. BRAIDA DISSERTATIO 1N S. NICETAM.— CAP. 111. !>H>
    Pompu tLintenin circensibus desiit post initium sse- Aniebant?
    . Salvianus profecto supracitatus , qui loliis
    culi qttarti, uti prrelaudatus Pauvhiius animadvertit erat in objurgandis setatis suse Gliristiahis ob circen-
    in ciiaiit <le Circensibus libro n, capite vero 18 : siumludorum theatraliumque spectaculorum delecla-
    t Nam Cbri-jlianofum sacris, inquit, initialus (Con- tionem, quibus datam iu baptismo Ddemipsos men-
    slantinus), anliquam superslitionem, qure hac suppli- tiriprofitebatur,eosiiemexprobrabatbarbararumgeh-
    caiionum pompa maxiiiie conservabalur, quantum tium adducto exemplo, apud quas lidenter aiebat
    poltiit, e"ltemporum illa coinlitio tiilit, circa annunt neque circe;ses reperiri neque tbeatra , quibus eo-
    Chrisli 525 labefactavit. » Rentmtiatio niliilominus rura mores corrurapercnlur. « Quid siraile apud Bar-
    pompmseu pompis diaboli in Christiaitorum initia- baros (aiebat ille libro vi supra citato, capile 7) ? Dbi
    tirc.c perdtiravit. Quid vero per diaboli pontpam in- apud illiis circeiises, ubi theatra, ubi scclus diversa-
    lelligebatur, si amplius in circeiisibus pompwproprie rum impuiTtatum,_\Q hoc est spei nostrre ac saliitis
    dicicc usus non erat? Omissa nentpe in cirCensibus excidium? » Non erat itaque cur Nicetas ille Dacus
    potnpa, hoc est simulacroruin gestatione, omnis re- saiicti Paulini Nolaiii amicus in exponendis operibus
    liquu3 circcnsimii apparatus ac cultus diu postea, diaboli, quibus novi illi Christiani baplismum acce-
    etiain sub Christianis principibus, quamvis invita re- pttiri nuntium miserant, po»w-p«s cohimemoraret atque
    ligione, pcrduravit; cujusmodi erant nauniachia , theatra, ul. intelligereiil et bis quoque diaboli inven-
    equeslres atque pedeslres pugnrc, venationes cumfe- lis, qure.apud eosdem iion exstabant, illos renun-
    ris, quadrigarura equorumque cursus, el alia Itujus- tiasse. Quod si concedere etirun velinms nonnulla
    mo;'.i : ct pompwseu pomparum45 diaboli nomine, apud illas bafbaras gentes exsiilisse, qure consimilia
    quibus ad baptismum accessuri re:iuntiabaiit, h;ec ". essent cifcensibus ludis ac spectaculis theatroruht
    ludicra veniebant; qure partim vanitatem quamdam apud Romanos, qurcquediaboii bpera merito dici pbs-
    GhiTslianohomine indignam prseseferebant, partim sent quibus in baptismo et ipsi renuntiassent; cur
    immaiiitaleni a Christiana religione abborrentem in- Nicetas ille Dacus ad ea indicanda Romanas voces
    tnoniiiim octtlis exhibebant, et omnia demum ethni- usurpassel pompwtatque theatri, quse ceTle apud il-
    cre superslilionis origine 'fcedalacenscbantur. In lmnc las genles Romanis moribus non assuctas nullius es-
    porro seiisum, quarto ssecuload ftnem vergente, hu- sent significationis? Ciiroigilur videamus Niceaniseu
    jusmodi renuntiationem pompm.seu pompurumdia- Nicetam Romatianrc civitatis episcopum, a Gemiaiiio
    boli explicabat sanelns Cyrillus Hierosnlyniitanus in inenioratum, iii opusculo suo de Syinbolbad compe-
    calecliesi 19 mystagogica"1, num. 6, ubi ila aiebat : tentes, atque in tertio ex fragmeiitis ipsius qiirc sti-
    « Postea dicis : Et omni pompw illius. Pompa vero persunt, voces usurpasse qure niiuime convenissent
    diaboli est, tbeatrorum insaiiise, equorutn cursus apudbafbarasgenl.esmDaciaTraiisdaiiubiaiiaposilas,
    in hippodromis, venationes in circo , et reliqua hu- ubi Nicetas sancti Paulini Nolani amicus episcopa-
    jusmndi vanitas.... Ne libi studio et cordi sit theatri tuni gessit; binc irierito inferimus ex loco etianiepi-
    insania, ubi conspicias mirnorum petuLntias.... ne- scopatus hujus Nicetre Daci, Niceam seu Nicelam
    que illa eorum qui in circcnsibus venalionibus sese Roraalianse civitatis episcopum , de quo Gennadius,
    feris exponunt... Fitge etiam equorum curricula, non esse Niceant seu Nicelam Dacum sancli Paiilirii
    quod prorsus insanum est sitpinasque animas dejicit Nolani amicum, ejusque laudibus celebratum.
    spectaculum. Hsec enim omnia diaboli pompw exi- Quisnam igitur hic NicelasRoniatianrecivilatisepi-
    stunt. »Eii igitur qttid pompmno :ine veniebat in re- scopus, qui circenses ludos, et tbeatrorum speclacula
    mintialione prrcvia ad baplisraum, poslquain pompa: _ in suis opusculis nominavit? Non hujus, seti sequen-
    illa veri nominis, qure in circensibus habebalur, sub- lis capilis ea esl inquisilio; ubi apetie asseriiiius ac
    lata fuil. Eodem prorsus sensu etiara quinto sseculo, probamus Niceamseu Nicelam Roniatianse civilatis
    Salvianusde pompisloquebafur, quibus renuntiatio abi episcopum a Gennadio diclmn, esSeNiceam seu Ni-
    initiandis fiebal; per eas nimirum iiitelligens, noni celam episcopum Aquileienserii. Pi-reludere t.anien
    jam obsoletas numinum paganorum in circensibusi quodatp.modosequenti capili non erit incongruum,
    gestationes , sed circensia alia ludorum spectaculaL asserendo nimirum eliam ex pomparum ac llteatro-
    qure supererant, et lltealrorum sceuas, quibus dole- rum vocibiis a Niceia usurpalis non rcgre posse in-
    bal maxime Christianos homines, contra solemnes ferri, Nicelam htvic Romatianse civitaiis episcopuma
    corum propositum, animo tam cupido ac tam vehe- Gennadio dicium,1Niceamseu Niceiamfuisse cpisco-
    menti libidir.e inhiare , uti fuse per totuni librum vi[ pum Aquileiensem. Ac primO quidem Aquileiensis
    de Giibcrnatione Dei, prsecipue vero capite 6. episcopti.spompas atque theaira, quibus Cbristiaui in
    Nunc ut ad Nicetam noslrum sermonem converta- baplismale rcnuntiasseht, recte poterat noniinare ;
    mus, qui lton semei, sed bis, uti vidimus, de renun- _cumarohigendurn non sit in Aquileiensi olihi cele-
    tiationeloquens qure diabolo fiebat a baptismum pe- bcrrima civitate cl circura exstitisse ubi ponipcebabe-
    tentibus, pompas memorat ac theatra; pomparum: rcnlur, aiiaque illins loci spectaclila, tum anle Coh-
    noniine, atque a tbeatris prrcsertim dislincto, circen- slanlinuni Magnura,tum etiam postea, et ihealra si-
    sia profect) speclacula, quse demptis simulacrorum: militer in quibus 'sceriica edefentur. Quod Aquiieise
    gestationibus adbuc supererant, quornmque antore: circus olim fuerit, in quo pompmagerentitr simula-
    illius aiatislioinir.es -ardentissimedcperibant, eum- " crorum slatis diebus, nullibi quidem ih monumehtis
    dent inlellexisse nemo negaverit. Nemo quoquc infi- eorum temporum qure supersunt clare expfessum
    cias icril ex Nicetrc textibus supra allatis salis de- hnbemus; sed tamen multa sunt qusesuadent. Aqui-
    prehendi, in renunliationis formula ab illo pro Eccle- leiense.solim non modo Jovis ac Beleni, seu Apolli-
    sise sua; more usitata proprium poinpw vocabulunt nis, sed etiam Solis cultores erant, quem sub Mithrse
    defuisse, quod generali operum diaboli nuncupnlionei nomiuc indicabant, uli a clarissimo prresule Pbilippo
    supplebatur : ex quo demuin recte conjicimus, et-; a Turre ostensum fuil in dissertatfone de Bcleno,
    circensia speclacula et tliealra , more prorsus Ro pag. 281, quse exsiat cum suis Monuntentis Veleris
    mano, apud illosviguisse ad quos ipse sermonem Antii. POITOcircensibus ludis prsecipue Sol coleba-
    babebat; cum in cxplicalioiieopcrum diaboli, qttibus tiir, uti pluribus probat ideni doctissimus prsesul de
    Christo nomen daturus reiv.tnliabat, non oniiserit et; Mitbra, elc, capile 6, in eisdenlMonumentis pagina
    pompus quse tunc temporis essent in usu, ct tlieiira: 219. Circus igilur Aquileiensi civilati non defuisse
    quoquc recensere; quse outuiaRomani orbis oblecta- videlur.
    menla propria, seu potius corruptelrc illecebrsccen- Prrelerca idem prresul clarissimusin dissertatione
    sebanlur. Jam vero quis untquam dixerit circensia de Diis Aquileiensibus ibidem, pag. 315, ostehdit
    hnjusmodi spectacula, qusepoinparum nomine expli- eliam celebre Jovis templum, et Capiiblium,ad ttrbis
    carenlur, et theatra quoquc, in DaciaTraiisdanubiana ^domhtmimitamenlum,Aquileiwsletisse; sicufi Capi-
    exstitisse intcr barbaras illas gentes quse Dacoruin, tolia babtiisse ilhislres urbes Raveniiani,_Florentiam,
    Scytharum , Bessorum , Getarumque nominibiis ve- Mediolanum, Carlhagiiiem, pliiresqiie alias, et stiam
    917 P. BRAID/E DISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. III. 913
    inprihtis Augustam, colligit doctissiihus MarcusVel- A JS Aquileiseactas, et Aquileisesladiuiti fuisse ubi age-
    serus Rerum Vindelicarumlibro v, pag. 259 postre- rentur. Stadium porro etiam cirCusdictus fuit ob rei
    mre editionis, ut ipse aiebat. Eruit etiam idefh a Turre ' simitiludinem, uti aliqiiandb eliam circus maxhnus
    ex 47 inscriptionHrasAquileiensibus a se illustf atis, Romw: licet hoc nonien GrWcorumpotius sii; ncm
    Auguslalium collegio Aquileiensem civilatem non quod Lulini circum, ipsi studium, vel agOn vocavere,
    caruisse, uti in dissertatione de Coloiiia Forojuliensi sicut animadvertit laudatus Panvinius, de Ludis Cir-
    ibidem, pag. 566. Addit insuper, pag. 359, decurio- censibus libfo n, capite 1. Circum igilur, qui stadium
    num ordinern, qui Aquileise exstabat, quique irtstar eliam Grseca voce dicerelur, Aquileisefuisse Chro-
    senatus erat, splendidissiraum ordinem appellatum matii tempore, ex Chromalio ipso non segre inferi-
    fuisse in lapidibus, quoruin illic mentio , ac proinde mus. Si autem post Chromatium, synchronum et
    probabiiiler, non secuS ac decuriones Capuse, quo- conterraneum auctorem, Incus in bujusmodi argu-
    rum Cicero meminit Agrar. 2, numeio centenario menlo essepotest Procopio Csesariensi, quisexlojam
    constilisse, quod certe auiplissihium habebatur. Quin- adufto sreculo historias Grsece scripsit; hic certe de
    immo el consulum Aquileiensis civitatis mentio non Bello Vandalicolibro i, cap. 5, inter Historirc Byzan-
    infrequens in lapidibus apud euindem auctorem, ibi- tinse scriplores, lomo I, pro ihore Constantinopoli-
    dem, explicatis,licet cbloniis el' mttnicipiisconsularetn tanse urbis quse circum inibi exstanlem hippodro-
    dignilalem mgrepermittant viri docti, ut ipse ibidem, mum appellabat, uti etiam mo-et idem Panvinius
    pag. sequenti 560. Quidni igitur el circum Aquileia citati operis libro l, cap. 27; Iiic, inquam, hippo-
    habuerit, ubi circenses ludi ederentur, et pompmdia- dromum memorat Aqoileiensem, quem Latinus illius
    boH idololatria vigente circumferrentur? Jam et alias interpres circunt reddidit, ubi refert quod Joannes
    Romaui orbis civitates, prseter Romath, circo deco- "* Tyrannus, Theodosio Juhiofe, Ravennsebello captus,
    ratas fuisseanimadvertit eruditissimus Panvinius, de et Aquileiam dedttctus, Uiidem,antequam necaretur,
    Ludis circensibus libro n, cap. 17, nimirurti Medio- asello per liippodronium ad ignomiiiiam vectus fuif,
    lanum in ItaUa, Antiocbiam in Syria, Arelatem irt spectantis populi ludibriis datus : quod ad annum
    Gallia, et alias alibi; quarum plerasque recenset, pertinet 424 aut 425. Hsec auterh circi Aquileiensis
    tum in ipsa Italia, uti Anaghiam et Assisium et Ala- Procopii mentio, elsi post integrum elapsum srecu-
    trium, tum ubique teitaruto, Joannes Argolus iu r.o- Jum ab Attilana Aquileiseclade, eoque eliaro amplius
    tis ad hunc Panvinii locura, ubi eliam generatim sub- ab eventu quent referebat, et etsi ab auctorelonge ab
    dil, quod mulli quidemcirci fuere, ttbi eiiim Romana bis regionibus posito, nostras tamen de circo Aqui-
    se explicuil poieiilia, erigebahtur. Cum itaqUe Medio- leiensi prcbe robOrat conjecluras. Prselerea solerlis-
    lano non inferior esset Aquileiensis civitas; cum vero siinus Aquileiensium ahliquitatum invesligator cano-
    et Anagnia et Assisio et Aiatrio longe prsestaret, non nicus Bertoli, in opere suo cui titufus : le Antichild
    immerito conjectare fas est circura Aquileireexstitisse d'Aquileja, pag. 254, ex veteri indicatione cujusdam
    una cum cretefis aliis sedibus, qure urbem maximahi, Ioci Aquileiensis civitatis, qui dicebatur jtixta tur-
    splendidissimam , atque opulentissimam decorarent. rim Arenm,infeti amphithealrum Aquileireexstitisse.
    Id vero multo etiam firmius inferendum, si qure Fuerit fortasse islud sedificiumctiam Aquileise, licet
    auctores, aut glorirc tantse urbis corevi, aut ab ea ex- hujusmodi htoles, maximc vero lapidese, non ita es-
    cisa non longe positi, de eadem scripto reliquerunt, sent frequentes, uli clarissimus Scipio Maffeusani-
    animadveiiantur. Ea congessit eruditus nOsler Nico- hiadvertit degli Anfiteairi, cap. 7 et 9; et licetipse
    laus Madrisius m libello ltaltce scripto, eui tilulus : rQ fateatur nihil miiquam in antiquis monumentis sibi
    Apologia pcr 1'atiticostato e condizione delta fathosa occurrisse de Aquileiensi aiiiphitheatro. Quid vero si
    Aquiteja, Ulini edilo anno 1721, pag. 51. Hic nem- Areiiw noinine circus polius intelligendus sit, qui
    pe Herodiahum legimus qui mciximaniIlalim urbem nonraro etiam arena diclus fuil, uti Maffeusibidem
    Aquileiam appellavit; hic Julianum Augustum, qui capite 10? Turris quoque circum magis quam amphi-
    eamdem opuleritumemporium dixit; hic Procopium, theatrum indicare videtur, uti constat ex iconibus
    qui ipsam prmdivitemulque immensam civilatem ap- qure circuin nobis exhibent, maxime apud Panvinium
    peUavit, ac paulo post tnugniludine insignem, el ci- de Ludis Circensibus; atque ex numismalibus, quse
    tium freqiientia; liic Justinianuni Augusium, qui Aqui- nobis exhibent amphilhealra. Hinc itaque circi Aqui-
    leiam omniumsub Occidenteurbium maximam fuisse leiensis coiijectura validius roboratur. Alque hsec de
    teslatus fuit; hic Luitprandum, qui eam urbetn ma- circo Aquileisestante : quse aliquanto fusius dici in
    gnam, atqtte imniensum in modum frequenlem exsti- re hactenus, ut putamus, intacta, non fuit omnino
    tisse dixit; hic alios quoque recentiores, qui in ejus iiicongfuuni.
    magnificentiselaudes, veleruro auctoritate ducti, ef- De circo vero, qui Aquileiseexstiterit, cum diclum
    funduntur. Quis igitur hegaverit tam prscclarse urbi sit, plura addere de theatro non est necesse, quod
    circum affuisse, tum ante Constantini Magnirctatem, erat rainoris operis atque impendii sedificium, ac fre-
    tum etiam postea, Hcel de eo nulla exslent certa in quens propterea in minoribus etiam urbibus ac muni-
    veterum scriptis eoruih temporum peculiaria docu- cipiis, neque insolens interdum in ipsis pagis, uti ex
    menta ? clarissimo Mazochio de Campano Amphitheatro, ca-
    Attamen etsi certa desint de circo Aquileiensi et pite 8; sive ex marmore exstructum haberetur, sive
    peculiaria in scriptis veterum documenta, non desunt D I ex ligno, sive ex marmore simul acligno, uti monu-
    onmino indicia qusedam, unde conjecturse nostrre ro- menta docent. In urbe illa amplissima ac prsedivile,
    borari queant. Sanclissimus Aquileiensium episcopus quse etiam commercii causa exterorum frequentia
    Chromatius, qui qtiarto desinente el quinto ineunte abundabat, quse Augustorum ssepe prsesentia hone-
    sseculo Aquileiensibus prsefuit, tractatu 1, capile 2, stata fttil, tum ante Constanlini selalem tuni etiarti
    ro Evangelium Mattbsei, qui exstat in Bibliotheca postea, ut hisforise tradunt, ac leges ibidera datse
    Patruin AndreseGallandiitoinoVIII, ila ad Aquileien- ostendunt, nibil certe defuisse videtur ex 49 Hs qure
    sem populum loquebatur:« Vice agonothetse vel mu- adoblectaraenlum non modo.sedetiain ad luxum spe-
    nerarii certatoribus in boc stadio spiritali prsemiuni ctarent, quseque tribuerent quovis modo ad salisfa-
    grande proponit (Christus); ut dum aspicitint prse- cicndum mullitudini, speclaculisinaxime ac scenicis
    mium, nec labores limeanl, nec pericula perhorre- deditre. En igilur quomodo Romatianus Gennadii Nt-
    scanl. > Nisi vero dicere velimus Chromatium Aqui- cetas ex usurpatis vocibus pomparum, atque thealri,
    leiensibus suis exemplum protulisse de rebus ipsis qure Dacura illura esse non sinunt, prodat se potius
    nOn notis, qiiod profecto absonum est; et agonotbe- Aquileiensent; maxime vero cum Niceas seu Nicetas
    tas,48i(ieslcertammum juilices, et munefarios, eos aller non adsit, de cujus episcopatu inquirendum
    scilicet qui certamina edebant, et stadium quoque, veniat.
    id est locum in quo cerlamina edebantur, Aquileien- Ne quis interim excisam opponat Aquileiensem ur-
    ses agnovisse faiendum est; ideoqtte res hujusmodi bem Nicetrc Aquileiensis tempore, ita ut in ea nequo
    919 P. BRAID.E DISSERTATIO1N S. NICETAM. — CAP. III. 920
    circus pi*oludis, neque theatra pro scenicis specta- A memorare debuerit? Sed de bis salis; et fortasse
    ____
    cuUs amplius exstarent. Sufficit nerape quod paulo etiam latius quam oportebat.
    ante exstiterint,ut in renuntiationis explicatione pom- Non est tamen omillenda ipsa renuntialionis vera
    pas atque theatra, veluti res audienlibus oninino per- forraula, quse a Nicela nostro in tradendo regenera-
    speclas, nominare Aquileiensis prsesulpotuerit. Prse- tionis sacramento fueril usurpata. Jam in antecessum
    terea non ita forlasse Aquileiensis civilas excisa fuit, monuimus, Nicetam in supra allalis textibus ex Sym-
    ul illico raajora eliam ac solidiora sedificia, queuiad- boli Explanatione dd comnelentes,et ex terlio Frug-
    modum circi erant atque tbeatra, prsesertim in prreci- menlorum, non simplicem forniulani retulisse in sua
    puis urbibus, solo sequata fuerinl: neque ita certe Ecclesia adhiberi solitam, sed potius formulse illius
    excisa fuit, ut, saliem post Hunnorum ex Ilalia dis- explicationeni ad insiructionem fiilelium, ut scilicet
    cessum, aliqua ex parte iterum habitari non potue- intelligerent quani late pateret renm-tiatio ab iisfacta
    rit; quod ipsa divi Leonis Magni ad Aquileiensem in baptismatis susceptione : quod certe ipse quoque
    INicelain data epistola quadaintenus indicare vide- saiis innuit per vocem td esi, quant prreponit enume-
    tur. ralioni reruni illarum quas sub nomine openim dia-
    . Prrcterquainquod ea erat tunc temporis populorum boli venire docebat, el per ea quoque verba, et his
    insania atque denienlia erga circenses ludos et thea- similibus malis, quibus enumeralionem claudit. Si
    trorum scenas, ut ipsi qui supererant cladibus civi- Nicetse allata verba diligeiitius expendantur, apparet
    talum pauci cives hoc sibi veluli reraeJium serutnnis profeclo forraulam in ejus Ecclesia adbiberi solilam,
    poscerenl, ac procurarent. Adeunduspropferea co- fuisse illam, quse duplici constabal renuntiatione, et
    revus NicetreAquileiensi scriplor Salvianus in supraci- _ omnitim pene simplicissima erat; nimirum : diabolo
    talo libro vi de Gubernalione Dci, in quo lotus est ad "* et angelis ejus, deinde et operibus ejus, absque alio
    eorum objurgandam insaniam, qui eliarn excisisurbi- verborura addilameuto. Ex Operibus supra citatis Jo-
    bus, abductis necatisquecivibus, ac populatis regioni- sephi Vicecomitis, et Josepbi Catalani, qui renuntia-
    bus, pro circensibus tamen ac theatralilius deperibant. tionis ritum expenderunl, conslat aliquibus in Iocis
    En quomodo de his loquatur, qui amissis in vasta- obtiiiuisse unicam etiam renmilialioiiem omnia com-
    tione Barbarorum Iheatris ac circis, thealralia nihilo- prehendenteni quse alibi divTdebantur in plures, in
    Tninus alque circensia alibi sibi poscebant: « Cujus- quibusdam aliis duplicem fuisse in usu, communius Iri-
    libet civitatis incolre Ravennam aul Roinani vene- plicem, quadruplicehi etiam alicubi, juxta rerum ac
    rint, pars sunt Romanrc plebis in circo, pars sunt po- verborum divisionem. Constat insuper non unum ubi-
    puli Ravennalisin tbealro; »ita cap. 9. De his vero que, sed varimn fuisse etiam usuni verborum in ipsa
    qui urbiutn excidio superfuere, et nihUominusspecta- efieienda rennntiatione. Duplex erat renuntiatio quse
    cula sibi in eisdem urbihus, uti antea, desiderabant, obtinebatin EcclesiaMediolanensisub divo Ambrosio,
    ita capiie 15: « Pauci nobiles, qui excidio super- pattcis et ipsa concepta verbis; atque aherat omnino
    fuerant. quasi pro summo deletre urbis remedio cir- pompw vox, licct communiler alilriesset in usu. Prse-
    censes ab imperatoribus postulabant. » TrevTrorum stat eumdem sanctum doctorem audire non uno in
    urbs ea erat, Gallontm summa atque opulenlissimaab loco de hac re scribentem. « Post hscc reserata sunt
    auclore dicta, hoc faium passa inilio srcculiquinti, et tibi sancla sanctorum, ingressus es regenerationis
    hoc sibi solatiura deprecata ab imperatoribus Honorio sacrarium, repete quid interrogatus sis, recognosce
    atque Constanlio, uli notat Baluzius cum Valesio ad quod responderis ; renuntiasti diabolo et opfribus
    Iiunc locum. Hujus propterea urbis excidium longo Q ( ejus, muttdoet luxttrim ejtts. >Ila in libro de Mysteriis,
    sermone prosequitur Salvianus; et ad eam ita denium: capile 2. Clarius idem Ambrosius in opere de Sacra-
    orationetn cor.vertil, in remnostram valdeaccoinmode. mentis, quod sub ejus nomine circumfertur, libro i,
    •t Circenses ergo, Trevir;, desideratis, et hoc vastati, capite 2. < Quando le inlerrogavit: Abrenunlias dia-
    hoc expugnali, post cladera, post sanguinem, postl bolo et operibuse.jus? quid respondisti? Abrenuntio.
    supplicia, post captivitalem, post tot eversse ur- Abrenunlias swculo.eloperibut ejus? quid respondisli?
    bis excidia? Quid lacrymabilius hac stultitia, quid[ Abrenuntio. Memoresto cautionis tuse. s In Hexaeme-
    lucluosius hac amentia?.... Thealra igilur quseritis,, roii vero lib. i, cap. 4, omnia simul rermnliationis
    circumaprincipibus postulatis? Cui,quseso,staiui, cuii verba in unum comprebendens,ita scribebal: tDese-
    populo, cui civilati ? Urlii exustse ac perdilse, plebii ril qui abluitur intelligibilem illuni 51 Pharaonem
    captivsc et interemptre, quse aut pcriit aut luget; des principem istius mundi, dicens : Abrenunlio tibi, dia-
    qua eliam si quid superest, tolum calamilalis est.;; bole, elangelis htis, et operibustuis, et hnperiis luis. >
    qine cuncta aut moestitudine est anxia, aut lacrymis; Porro quidquid sit de modica diversilate verborum,
    cxlvmsta, aul orbilale prostrala, in qua nescias penes qurcAmbrosiuininler el ipsumAmbrosium apraretin
    cu.jus sit sors pejor ac durior, interfectorum, an vi- renunliationisforniulaquamipsein allatistexlibusno-
    venlium. Tantre enim sunt miserirc superstilum, ut\ bis exlribet, qurcque MediolanensisEcclesisesusetunc
    infelicitatem vicerint mortuorum. Ludicra ergo pu- fuisse dicenda est; nemo, arbitror, diffiiebiturrenun-
    blica, Trever, petis? Dbi, qnseso,exercenda? An su- tiationis formulam ab Ambrosio nobis tradilam maxi-
    pcr busta et cineres, super ossa el sanguincm perem- me convenire, ac pene eamdem esse cum ea, qure
    ptorum ? 50 Q_use emm urbis pars his malis omnibus; Nicelrc fuil, auctoris Explanalionis Symboli ad com-
    vacat? Ubi non cruor fusus, ubi non strata corpora,, D I peientes, el teriii fragmenti ex ipsius deperdilis lucu-
    ubi non eoitcisorum menibra lacerala? Ubique facies5 bralionibus. Utrobique nempeduplex renuliatio ap-
    captse urbis, ubique horror caplivitntis, ubique imago) paret; utrobique didbolorenuntialur el angclis ejus;
    niortis. Jacent reliquise infelicissiinse plebis super utrobique el operibus ejus; ac simul iilrobique deest
    tumulos defunclorum suorum, et tu circcnses rogas ?? potnpceseu pomparum vox, quse creteroquin adeo fre-
    Nigra est incendio civilas, et tu vullum feslivilalis. quens ac pene comroiinis erat in formulis renuntia-
    usurpas ? Lugent cuncla, tu lsetus es ? > HrccSalvia- lionum. Istbtec vero Nicelianserenuiilialionis lormulse
    nus de Trevirorum civiiaie, el ad Trevirenses civcs. similiiudo cum alia EcclesiseMediolanensissub divo
    Quid igitur niirum, si pro illorum temporum demen- Ambrosio, non exiguum prrebet indicium agnoscendi
    tia erga speclacula, et si pro morum pravilale, qure} in eodem Niceta episcopumAquileiensem. Quis enim
    Dei iracundiam provocaltat, ac Barbarorum manus int ignoral quanla Aquileiensem inler et Mediolanensein
    Occidentis perniciem urgebat; quid mirum, si Aqui- Ecclesias iis temporibus esset necessiludo, iinmo
    leia ipsa Trevirorum soiiem experta, exemplo ipso- quanla veluti cousanguinitas; eum jamdiu sese invi-
    rum, post Allilanam cladem, in paucis civibus qui1 cera harutn Ecclesiarum antistites episcopali ordina-
    supererant, el Barbarorum gladios evaseranl, circen- lione donarent, ac lnutuis sese foverent officiis,uti ex
    sibus pristinis inhiaverit aique thealris; ut Nicelass bisloriis abunde colligimus, et clarissimus De Rubeis
    episcopus in explicaiione operum diaboli, quhbus ba- lion uno in loco Aquileiensium Monumentorum ani-
    jutismumnetentes reniintiabant, et pompas et thealra-( madvcrlit, sicut etiam erudilissimus Oltrocchius in
    921 P. BRANXEDISSERTATIO 1N S. NICETAM. — CAP. III. 922
    sua EcelesiseMediolanensisHistoria Ligustica paucis; A bantur. Non dissimili modo apud Ezechielem, cap.
    abhinc annis in lucem edila. Sed ad alia properan- xvi, 10, eadem vox usurpaiur, ubi de' Jerusalem ci-
    durn. viiale sermo est, quam auxerat Dominus dignitate
    In eodem tertio fragmento, continuo post ea verba: aique decore in conspectu oranium gentium : El ve-
    qusesupra retulinms, quibusque diaboti opera expli- stivi te, inquit Dominus, discoloribus, et calceavi te
    cavit, ita pergit beatus Nicetas, ens objurgans, quii janthino : etcinxite bysso,etittdui te SUBTILIBUS. Hic
    conlra renunliationem faclam operibus diaboli, totii vero subtilia expositores interprelanlur pro vestibus
    erant in superfluo carnis ornatu, et in nimio sibii in genere leriuibus ac delicatis, et prsecipuepro pallio
    procurando corporis cullu. « Quid dicimus de his quii serico, admodum exili stamine confeclo.
    superflno carnis ornatti jactare se volunt, et viderii Quidquid aiitem intellexerit Nicelas in hoc frag-
    mirabiles? Taceo de exquisitis iiiuliliter veslimento- meuto ]>roexquisilis inulililer veslimeiitoritmsubtilila-
    rum subtililalibus. Oro vos, quid faciunl in viris ca- tibits, sive Hnea neinpe, sive alterius materise vesti-
    pilli aquo (acu) crispati, comseretro quidem ccrvicemi nienla, lanlo tenuitatis artificio elaborata; nemo qui-
    cooperientes; anle aulera fronlem penitus abscon- dem sibi facile persuaserit, delicatas Imjusmodivestcs
    derites, itaul necsigno Christi (crucis) locus liber re- apud feras ac barbaras gentes trans Danubium sitas,
    linquatur in fronle, et eumdem (unde) se pulant ha- NicelseDaci teniporc, iuveniri potnisse; siculi neque
    bere aliquam gloriam vel decorem, inde luipiludinemt gentes illas horum vestimentorum luxu ita fuisse Ue-
    el iguomiiiiamcontrahant. Similiter el miilieres caput; lectatas, ut indecorripiab episcopoacparente suo Ni-
    Hgantesutsculum, ut frons tamquam vallis inter duosi cetainererenlur. lteium recolanlur, quse de genlium
    subsislat colles, ul de auribus prmdera Japillorum R istaruinbarbarieagrestibusquemoribusexsanctiPau-
    auro ligata deper.deant, ul brachia honerentur (one- lini versibus superius relalis erui facillime possunt;
    rentttr) auro, et cervicem prentant calense vel lapides; et uuicuique patebit, ni fallor, artesomnes,quseluxus
    et pedibus sanguinerecalciantentis flammulrerutilent. essent, et quse ad nimium vilse ac corporis cultum
    Quis ususin his, qurc utilitas invenilur, nisi sola inauis spectarent, lo: ge prorsus ab illis regionibus fuisse,
    pompa, et mens desiderio infantili corrupta? > Hsec sicuti eliam barumce rerunt delicatarum studiura,
    Nicetas in citato Yindobonensi fragmento. Quod bic necnon et earumdem acquirendarum facilitatem ex
    primum occurrit animadversione dignum, ea esl in- aliis Romani imperii regionibus, qure nullarn, ut plu-
    crepalio qua Nicelas episcopus eos perstringil, sive ritnum, aut certe exiguam cum gentibus barbaris et
    mares sive feininas, quiexquisito corporis cullu, ni- a Rontano imperio alienis commercii societatem ha-
    mioque ornatuum luxu superbiam illam alque jaclan- bebanl. Econtrario quid 53 non hujusmodi Aquileien-
    tiam ostendrbaiit, qure.inlei*diaboli opera ipse prius sibus coiiveniret, incolis civitalis illius, quse, floren-
    enunieraverat, quibusque sacramenlo baptismalis ini- tibus rebus, omiiium esset post Romam Ilalicarum
    tiandi renuntiaveranl. Siporro cousulamus, qurejam maxima, atque emporiuni dilissiniumquo totius Orien-
    in anlecessum relulinius ex poemate sancti Paulini tis alque Occidenlismerces copiose confluerent; quse-
    NolanideDacoruut,Scytharuni,BessorumGetarumque que etiam posl Atlilanara cladem.non illico a pristino
    popuUsrecens ad iidem conversis per Nicelscprredi- slatu ac dignitate, alque ab omni prorsus exterorum
    cationem; si aniino recolamus, quseibidein magna ac frequenlia ila penitus dejecta fuit, ut non diu postea
    ntira idem sanctus pi*resulcommemorat in laudem Ni- cives illius in vilse cullusque ratione aul luxum vele-
    celresui de sanctaillarum 52 gentiuiu coi.versatione, rem, aut veteris saltem luxus similituilineni quam-
    qua priscam Ecclesircnasceniis setatem scmulahantur; (_ dam, et quidem in Christianis reprebensione dignam,
    quis credat mutatam tam subilo, sub oculis Nicetre servare polueril?
    ipsius, novse illius Ecclesise faciem, ul illi necesse Alia veniunt in eodem Nicetrc fragntento nolatu
    fuerit eos fideles lam graviier objurgare, quod a data digna; eaque sunt elegantes illse simulque graphicse
    fide in regeneraiionis sacramento perrenunliationem desciiptiones, quibus velut ob octtlos ponebat, eo-
    factara operibusdiaboliveluti recessissent? Non igittir demque , tempore reprebendebat supervacaneum ca-
    NicetrcDaci videnlur esse illa verha, sed alterius po- pillorum cultum in maribus primum, poslea in mu-
    tius Nicetse qui Ecclesiain jam adultam excoleret, Herihus, quas etiam arguit qnod cervicem et aures ct
    ubi sensim abusus irrepserint qui r-astoris essent in- bracbia vario preliosi cultus ornatu onerarent. « Oro
    crepatione notandi; ideoque Nicetas potius Aqui- vos, inquit, quid faciunt in viris capilli acuxrispali,
    leiensis ille fuit, qui bsecin sua Aquileiensi Ecclesia comseretro qnidem cerviceni cooperientes, ante au-
    insectabatur. tem frontem penitus abscondenles, ila ut nec signo
    Prceterea singillatim eliam nonnulla animadver- Christi (crucis) locus Hber relinquatur in ffonte? >
    tenda occurrunt in allatis ex boc Nicetse fragmenlo Loquiiur hicNice-lasde vetustissimoillo signo crucis,
    loculionibus. e Taceo, inquit illc, de exquisitis inu- non quo frons tangcbalur, roanu postea ad pectus de-
    tililer vestimentorum subtilitalibus. > Quid sunt istre ducta, inde ad ulrumque iatus scapularum relata,
    subtilitates vestimeniorumittuiiliter cxquisitwl Vesli- quod signum crucis majus appellari potest, et quo
    menla, ut apparet, non quidem ad usum, sed ad communius hodie Cliristiani uttiulur; sed poiius de
    luxum unice comparata; vestimenta, arbitror, abso- illo signo crucis, quod totum in fronle periiciebattir,
    lutre perfectionis non modo, eleganlisquc operis, ve- _. ducto pollice supra frontem in moduni crucis, quod
    runt eliam mirse tenuitatis; qualia sunt quse pannis "^ signum minus recte dicemus, cujusque usus etiam
    conslaul levissimis, sunima arle ac labore confeclis apud nos, at niinus frequens, habetur. De hoc cerle
    ex lanseaut gossypii autlini aut serici filis exilissime niinori signo intelligendus Tertullianus in vulgato illo
    duclis. Hujusmodiveslimeritoruni subliliuin abusus, texlu, qui legilur in libro de corona, capile 4 : « Ad
    qui non modo Christianam roodcrationem, sed vere- omnent progressum atque promotum, ad omnem
    cundiam quoque perssepe lsederet atque pudorera, adilnmet exilum, ad calciatum, ari lavacra, ad men-
    meminebat fortasseHieronymusin epistolaad Lretam, sas, ad lumina, ad cubilia, ad sedilia, quacuraque nos
    quse 107 est in editioneVallarsii, num. 10, ubi eam conversatio exercel, frontem crucis signaculo teri-
    institue:is super disciplina filiolse: « Talia, aiebat, mus. >De hoc eodera etiant sanctus Auguslinus Enar-
    vestimenta paret, quibus pellatur frigus, non quibus ralione in psal. L, num. 1, ubi conquerebatur quod
    veslita corpora nudentur. > Hnc aulem snblilitatis hoc signo se munirent in fronte Christiani etiam in
    voeemquoad vestime:ita,ut luxuin nolaret Christiano ipso circo, quoties aliqua de causa expavescerent,
    homine minus dignum, sumpsit fortasse Nicetas ex quin interira animadverterent ex signo ipso, locum
    propheticis loculionibus. Nam apud Isaiam, cap. xix, cisdem esse non debere in vanitatibus et insaniis,
    9, ubi describiluroin/s JEoy;*"'!:Confundentut;aiebat quibus spectantes aderant. « Quam lnullos hodie,
    propbeta, qui operabanturliniiin, pectenles, et texentes fratrcs nostros cogitamus et plangimus ire in vani-
    SUBTILIA ; ubi per bsecsubiilia linesevesles maxime lates et insanias mendaces... Qui si forte in circo
    inlelliguntur stimmretenuitalis, qttre in _Egyptotexe- aliqua ex causa expavescant, contintio se signanl, et
    923 P. BRAID^EDISSERTATIO1N S. NICETAM.-- CAP. IV. 9-4
    stant illic poHanies in froulet unde abscedereiu, si \ necita quidem excellenti, ut videtttr, artifice, ul hinc
    hoc in corde portarent! > Cmn ilaque de hoc signo proinde appafeat Tn bonartun arlium decIinatiOrie,
    loquatur etiam Nicetas, quod totum fiebat in froiite. ac fortasse Christiana etiam religione adulta opus
    froiiem nimiruiiilerendoutaiebat Tertullianus, etin illud Aquileiscprodiisse, cum nihil quoque Uiidehi
    fronte propttrea veluti impressumillud quodanunodo adsit quod idololatriam sapiat. Videas porro mulie-
    portando uli Augustinus; hinc liquel nuJain atque rem hanc, crinibus decussatim implexis, caput tiga-
    apertiiin ChiTstia.ioruinfrontemesse debuisse, et ne- lum liabentem ul scutum; videas illius [rontem, iam-
    qu iquaiti capillis obiluctani, ac penilus abscondilam, quam valtem, inter dnos subsislere colles e crinibiis
    ut Christiani eodem se signo ihunire ad omnem eo- liinc inde snrgentes; videas fortasse etiam de aufibus
    rum aclum facile possent. Mcrito igilur conquereba- pondera lapillorum dependentia, auro cerle ligala;
    tur de Cliristianis sui; lieatus Nicctas, qui novum videas dciiium etiam cervicemcaienis vel tapidibits
    coiitsect capillorum cullum amaiites, fronlcm suam prcssam in meilio inter utrumque collem. flis igiluf
    ita c;ipillis legebant, ul locumlibermnnon relinque- prrclusisse sufficiat seqiienti capiti, in quo validiofi-
    rent cTlemterendmsigitac:lo crucis. bus argumenlis probanduin ex instituto suscipihlus
    Nuinquid vero suspicandiim, abnsiim liujusmodi Niceam seu Nicetam 55 Hlum Roraatianum, quera
    irrepsisse i:i NicctrcDaci episeopalu, iiiter genles il- Dacuraesse non posse ostendimusbaclenus irtductjo-
    las trans Danubium sitas, qure anleNicclre prredica- nibus cx tentpore primum. deinde etiara ex IocOdu-
    tioiieniab onuii esseiitpolitiori Ciiltualieurc, quscquc ctis; Niceain,iiiquam,seu NicetatnilltratRomatianum
    per aposlolicos Nicetselabores, Cbrisliano gregi an- a Gennadio iiuncupatuiit, esse profecto Niceamseu
    numeratrc, adeo in Christi religioneprofecerant, ut de " Nicetam episcopuinAquileiensera,qui sancti Leohis
    illis tam mira Pauliims Nolanus celcbrare potueril? Magnitempore floruit, et ad quem ejusdent sahcli
    Abusus hie polius ex illis 54 e5t>-Iu' hteile obrepunt pontificisexstat epistola.
    in populis nimiorerum cuilui opernin danlibus, qui- CAPUT IV.
    busque dmnia suppetunt quread vilre commoiium,ad Romalianw civitatis
    luxum, atque spleiidorem spectant; in populis quo- episcopusNiceas, seu Nicetds_ a
    qtte, in quibus Christiana religio tcinporis lapsu de- Gcttnadiomemoralus, est dubio procul Nicec_s_ seu
    fervet, elin quinus a pristina vitrc severioris consue- Nicetas, episcopus Aquileiensis, qui sancti Leonis
    ttidiiie Chrisliani lasciviores ficile rccedunt. Aqui- Magni temporefloruit, et ad quem ejusdemsancli
    leiensi prqpterea Nicetse,potiu; qtiatii Daco, objur- pontificis cxslut epistola.
    galiones istre conveniuiil in Cliristia:ios plus nitnio Quis demum sijtNicctasille seu NicetasRomatianse
    capillorum cultui indulgent.es,ut signo crucis in froii- civilatis cpiscopus a Geiiiiadiomemoratus,el duorum
    te faciendo locum non relinqucrent. Quod autem aucloi*cpusculorum qure germana oslendimus, nunc
    conjecluram banc nostram magis afihuc confinnat, polissimuminquirendum venit ; eumque, quem non
    vetus"est lapis Aquileicnsisanaglyphoopere scalptus, esse Niceara seu, NicetamDacum sancti Paulini No-
    et a canoiiicoBertoli editus in suis Antichita d'Aqui- laui amicum bucusque probavimus, sicuti neque il-
    leja, alias cilalis pagina 16, ubi saiie viderc cst ju- lius esse in DaciaCisdauubiar.aRoroesianrcsive Be-
    venem equum lrfivamaiiii tenentem, et. froniem cn- mesian:*e vcl Remissiaurcaul Romatiansecivitatis epi-
    pillis ob.luclam habentem, qualcm niuiiruiu dcscribit scopum; eum, inquain, asserimus esse reipsa Niceam
    Nicetas in suo fragme.ito.Lapis quidcmpaganus est, seu Nicetam episcopum Aquileiehsem, qui sancli
    iionCliristianiis, uti ex inseriptioneapparct, quse ex- Q Leonis Magni lempore floruit, et ad quem eju-dem
    stat in aitero lapidis latere; et ideo ad NicetreAqui- sancti ponlificisdecretalis exslat epistola. A graviori
    lciensis rclatem probabiliter non pcrlinct, i:i qua nimiruin disquisitione ad gravissimaruntmc accedi-
    etiainsipeiiitus abolila idololaliia non esset, bujus- mus, in qua optaiidum quidem esset luculenliora ad-
    modi tamen non erat qure sese inscriptionibus et esse arg'ii;iie:Haqurcrem conficercht apertissime :
    anaglyphis explicarc acprodere fac.ileposset. Verum sed in qun nihilomihus talia sunl quse eliam conje-
    sufficil hujiismodicapillorum cultuai olira fuisse in- ctando i;i medium proferemus, ut asseiisum sibi, ni
    ter Aquileieiises, etiam pagauos, ut postea resumi fallimtir, ultro valeant promereri.
    potuefit ab AquileienTbtisipsis Cliristianis, qui va- De Nicelse Ajquileiensisepiscopi setale Ut pauca
    nit:ite ducli obsoletas inqnirerent nc renovarc l cul- prremillam, qurs exlra coniroversiam suilt posila ;
    lurre formas, el qui lepore quodant religionis non illud iu primis est, Nicelara'hunc, uli recle animad-
    oiimimodc abhorrerent a veteri paganoruni suorum vertit etiam clarissinms Bernardus "MafiaDe Rubeis
    consuetudine.Hocvero de viris ; quid deinde in rnu- in Monumenlis.Ecclesire Aqnileiensis,cap. 17, col.
    lieribus reprehehdil Nicet.isin eodem fragmcnio? 152, non esseillunt qui tempore divi Uiero ymi Aqui-
    Prosequitur nimirum Nicetasobjurgatioiieinsuam, leiensis Ecclesirfihypodiaconuserat, et ad qiiein cjus-
    dicens : « Siniililer et mulieres caput ligantes ut scu- dem sancli doctoris familiarisexstat epistola, qiirc ad
    tum, ul frons lamquaro vallis inler duos subsistat annum circiler spectat 574, ut apud ejusdemOperuln
    colles, ut de auribus pnndera lapilloruin auro ligata editores; retas eniin islius ir.de recte perpehsa non
    dependeaiit, ut brachia onerenlur auro, ut cervicem patitur, ut locum episcopatus Nicetsenostri iii Leo-
    preinant catensevel lapidcs,et pedibus sanguiiierccal- nis niagui pontificatu siti implere potuerit. Alteruht
    ciamenlis flamnuilrcruiilent. » DeindeobjurgaiioiiemD cst, anno 454, post Attilanuiii vero Aquileise exci-
    utramqtie, tain viris factam quani niulieribus, ila dium anno secundo, Nicetaronostrurnin AqnUeieiisi
    concluiiit : « Qliis usus iii his, qua; utilitas invenitur, scde successisse episcopo nomine SecUndo,noii au-
    nisi sola inanis poinpa, et mcns desiderio iufantili leiit, ul alicui visum, Chromatio, qui successores
    corrupta? > Ilic quoque vidcre est ila cxquisiluni alios halniit quinque ante Nicetam : deinde aimo
    atque pompaiicimi tnulierum cultum a Niceta deli- 458, datara ad consullationes illitts cpislolam d.ivi
    neatuni, tit difficileadmodum crccli possil eumdeni Leonis Magni,qnrc est intcr ejusdem epistolaseditio-
    obtinuisse iuter barharas Dacoruui gentos trans Da- nis YeiielreVernnensiumfraifum Ballerir.iofum,num.
    nubiuhi posilas, difficilius vero i ler uovos illos fi- 159; demum a.nno485 ex hac vita raigrasse, uii ex
    deles recens a beato Niceta Cliristianorum populo AquileiensibusChroiiieishab.-mus, quibus in hacparte
    aggregatos.Quid vero si et hic opporlunc lapis Aqtti- viri docti consensumniLuimerecusarunt.
    leieiisis occu-rat, uiide inferre possimusAquileien- llicnc igitur Aquileiensis Nicctas Leoni Magno
    sium raulieruin culluin respondere Nicetre verbis al- corevus idem fueril ac Niceas seu Nicetas Romatia-
    latis; ideoque non Daci, sed Aquileiensis polius Ni- nre civitatis episcopusa Gennadio memoralus, ntque
    cetre verba illa esse quse atlulimus ex Vindobonensi duoritm auctor opusculorum, qUsegerntana capite 1
    fragmenio? Exslat sane lapis bujusmodiin prsecitalo probaviraus? tya nirairum : iiam, quseso,si opusculi
    opere Aniicltila dWquileja, pag. 255, ubi raulierem Exptanalionis Symboli ad competentesauctor esse
    videas anaglypho opere scalplam ad pectus usquc, non potest Niceas seu Nicetas Dacussancti Paulini
    92S P. BRAHLE DISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. IV. ___
    Nolani amicus ejusdemque laudibus 56 celebratus, de: A etiam relatu sciverit quam ipse per sese cognoverit.
    quo uno tantum exstal quseslio, qunuiain, uli vidi- Romanus vero codex ipsa est Nicetseelucubratio, qrise
    uius de bseresi Eutychiana i;i Explanatione ilia seriiio> nomen prodit parentis sui, et episcopatus designat
    liabelur, quam Nieetas Dacus relate sua nequibat al- lociim. Hic niinirum veluli de seipso leslirooniiiiriper-
    tiiigere, a qua inihio loiige adhuc abfuisse oslendi- hibet, ille de alio. Quis vero no;i potius Credai operi
    hius.C-uraad sitperos evolavil; quid est, quod a Ro- genuino prseferenli nomen auctoris sui, quam scriptofi
    hiaiti codieis auctoiTlate in bihliotlieca Gliisiana nuper alieno ac dissito aliler referenti ? Romanus etiam co-
    delecti discedere hos compellat, ut ubi hic clare ett dex, quamvis sreculi xiv in charactere ostendat fa-
    perspicue, milia characteris diffefenlia, nulia vitiatio- ciem, nullunt dubium quin ex velustiori, et foffasse
    his iioia, iiulio signo lilurse, nullo pijsleriuris manus; ex cosevo ipsi auctori codice, srcculo xiy exscripius
    vestigio, babet simpliciter Exptarialio Syinboli beaiii sit. Cum vero ex epislola supracilala sancti Leoiiis
    Nicetw Aquileieiisis episcopi habiia ad ccmpetenles, papse ad Nicetam Aquileienseni edoceantur Romanse
    nos legere, aut certe concipere aiiinio deb.eatnus, Ecclesise diaconum, Adeodaium nomine, ab Aquileia
    prout. clarissimus Zabeus autumat, beati Nicelm, Romam reversum Nicelse Aquileiensis episcopi con-
    vcl Nicew Romatianw in Dacia episcopi? Nicetas ille: sultationes ad pontiiicem detulisse; non male quidem
    Dacus sancti Paulini Nolani amicus, auctor illitis opu- quispiam conjeclaverit, iromo vero seque prO illius
    sculi esse non potest :.Nicetas alt.er non exstat, aut lemporis disciplina judicabit, illum Roinam atlulisse
    cerfe noli aslruitur, qui Explanationem Symboli dc- NicetseAquileiensis opusculum de Symbolo,atque hoc
    derit ad competeriies,alqiie in ea de Eulycbiana bseresi» • prse aliis Nicelseipsius opusculis selegisse quod Leoni
    sermoiieiu haliere potueril, et ita cum Nicela nostro B papse et Romanis omnibus exhiberet, utpote teslem
    Aquileiensi aliqua saUein veritaiis spccie decertare: fidei qusein Aquileiensi Ecclesia publice tradebalur;
    slrtt ergo fides incor.cussa Romaiii codicis Ghisiaui, inaxime vero habita raliorie ad uovum Eulychiauum
    qui auctorem Expianiilionis Syinboli ad competentes errorem, paulo pridem tam strenue a divo Leohe in
    Nicetam Aquileienserofacit; et ciim auctor unius Opu- celebri epistola ad Flavianum profligatum, et a Niceta
    sculi alteriiis pariler quidem sit ad lapsam Virginem ipsis Leonis sensibus ac momentis, immo etiam ver-
    appellati, rtostra viget propositio, quod Roiiiatiaiirfi bis, uti vidinms, ex eadem epistola sumptis exagita-
    civitatis episcopus Niceas scu Nicelas a Gennadio iue- lunt. Eh igitur fortasse exeniplar Explanritiohis Sym-
    moratus, sit dubio procul Niceas seu Nicetas episco- 60/iadipsuni quintuin sseculumpertinens, unde post-.
    pus Aquileiehsis, qui sancti Leonis Magni tempore ea sseculo xiv eduetum fuitapograpburrt Ghisianum,
    iloruit, et ad querri ejusdem sancli pontificis exstat quod tantdiu in bibliolheearum forulis latilavit, ac
    epistola. tandem nostra hac setatc in lucem prodiit ad eccle-
    Si auetorilatcni ve.ro addere placeat, accedit, quod siasticara librofum supellectilem novo hoc cimelio
    vir erudilus CarolusFea, qui prihius nobis annol790 sane pretiosissimo augendam, ad catholicOrum dog-
    in sua MiscellaneaFilologica Critica Antiquaria, tomo matum traditionem validius coiifirmandam. necnon et
    I, pag*.7 (quse tamen nescio quo fato ultra prihnim ad liovara iii ecclesiastica historia lucera effundendam.
    tonium progressa non est), bujus nuperrimi opusculi Non igilur ex Gen::adiano opere (nbierror iit al-
    de Syjnbblo dd competentcs, uti in bibliolheca Ghi- terutro snbsit, qui nulla possit conciliatione auferri);
    siana Rom;c latenlis, iiolitiam prscbuit, qitique etiant noti ex Geniiadiano opere corrigenda est inscriptio
    illtid opportunn rtobisexhibere pollicitus fuerat, quod .p" Romani coriicis, sed polius ex Roroano codice corri-
    impletum non vidirous; Carolus, inquam, Fea, pro gendus Gennadius est. Cum nondum ullus codex ap-
    sua huju.smodirerum peritia, cls.fe asserere non du- paruisset, qui difficultatera de Romatiana civilate
    Iiitaverit, .juxla critices regulas hdc opusculum esse Gennadii in Niceta suo dirimeret, eumdemque clare
    illius Aquileiensis Nicetrc qui ad saitclum Leonem et peispicue Aquileiensem episcopum appellaret;
    Magnura varias pfoposiiil Qusestiones. Prrestal eum- prudentissihie se gessisse fateor scriptores gravissi-
    dem audire ita citato loco breviter sciTbentem, prout inos, qui minhne ausi sunt ex Romalianse civilatis
    simplex rei iudicaiiopostulabal. "«ExpUniatioSymboli nomitie episcopatum Aquileiensem prodere , neque
    bcati Niceia Aquileierisisepiscbpihabita aci compelen- cardinali Bai-onio subseribeiidum putartint, aliisque
    tes; di quello slesso Niceia, che propose varie ques- paucis, qui baud satis quideni tunc firmis rationibus
    lioni sul matiimqiiib dei Goti Ariani a saii Leone Ma- Aquileiciisem bujus Niretrc Gennadiani episcopatum
    gno, la risposla del quale esisie fra le sue opere. Di iuebarilur, assei'cnles cotifidenter Aquileiensemrea-
    lui parlano a luiigo il De Rubeis, il Liruli, ed aliri; pse civitaiein pro Romatiana illa in Gennadio haben-
    tna non parlano di qiiesl' opuscolo, c!;e io credo suo, dani. Quinimmo ignosccndum quoque eisdem existi-
    per quanto si puo affeririare colle fegole della cri- mo, quod Remisianam aut Remesianam seu Romes-
    Jica. > Ila illc : qrii certe non siiie Catisrccognilionc '. sianam, etc., in Dacia iuvenientes apud geographos
    judicavit; utpole qui et codicem illuin Ghisianum aliosque scriplores veleres, necnon alium quoqueNi-
    propriis oculis aspicefe poluit ac procul dubio etiam cetam episcopuni Dacuiit sancti Paulini Nolani ami-
    aspexit, et Lirutum horuiiiat ac De Rubeis, quiJs certe cum, autumarunt huiic noh dubie esse Nicetani a
    cum aliis pluribus, ante bujus codicis deieclionem, Gennadio meniofatum, et Romatianaih illatn Genna-
    sen:entise sure fautores noh habebat. Utinam vero de- D 1 dii civitatem facile esse posse, pro vocis similitudine,
    disset ille nobis bujusniodi dpusculum : opinionem Remisianani aut RemesianamseuRomessianam, etc,
    certe suam ita firraasset, ut nobis nunc miulihe he- in Dacia Cisdanubiana, cujus scriplores ac geogra-
    cesse foret pro eadem, vifibus licet imparibus, dimi- phi veteres meminere. At postquam omnibus ignotus
    care. Codexderaum apparuil, 58 1ui nulla neque falsitalis
    Rem itaque proseqrii libet, et animadversione ali- neque interpolationis iiota, iinmo tanto siucerilalis
    qua Uluslrare. Aut er-ravit Geiinadius Massiliensis, eliaraCtcre, tam simplici asseftione, unuin ex illis
    qui Nicelaro nostrum Romatiaiire civitalis scripsit septeni opuscuUs, a Geiinadio Nicelsc Rnmatianse
    episcopum, cum scribere debuisset episcopurti Aqrii- ascriptis , Nicetse Aquileiensi episcopo tribuit, qui
    leiensem; aut crravit Rnmahus codex, qui Nicetaih etiant talia afiert in sinu illius opusculi, quse minime
    exbibuit episcopum Aquileiensem, cum tradere de- possuht Nicctse Daco Paulini Nolani amico conve-
    Imissei episcopumcivitatis Roinatianrc, Sierrof reipsa nire;quis ex eodem codice lam optimte notse rcm
    57 sH i'i allerutro; cui potius babenda fides est, aclam non jiidicaverit, ac nequaquani araplius requi-
    .Gemiadio, an Romano codici? Porro Gennadius, ulut reridum in DaciseRemisiana seu Romessiana aut Re-
    ililigens habeaiur ac solers; scriptor tandeni heque mesiana, elc, episcopum Civitatis Roiiialianse Gcn-
    '.EcclesiseAquileiensiproximus, iieqiie Ilalus est, neque rtadii, quem Rohtanus codex episcopum AqUileien-
    jUiidequaque emaculatus, rili suo loco dicemus; et sem esse asserit; proindeque Romatiansecivitatis epi-
    Jseriptor etiara est, qui aliena refert, et qui fortasse scoputit Niceam seu Nicetam, ipsum esse Nicetaui
    nou omnia viderit de quibus scf ibebai, immo plura cpiscopum Aqttileieiisem?
    927 P. BRAID_EDISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. IV. S__
    Inscriptionem seu titulum opusculi falsatum putal A omisisset prsecedentem episcopi titulum in Hlum ar-
    clarissinius Zabeus ab illius exscriptore, qui forte le- chiepiscopi commutare, ut consuetudini post quin-
    gens in codice vetustiori Explanuiio Symboli beaii tum sseculum inductso iuservirel, et tant prscclarre
    Nicetw episcopi,addiderit ipse arbitratu suo vocem sedis bonorera non minueret. Qnid autem si censea-
    Aquileiensis, ex notitia quam habere potuerit, ali- tur orta intrusio vocis Aquileiensis in opusculi in-
    quein Aquileiensiumepiscoporum exslitisse, Nicetam scriptione ipso sreculo xiv, quo Romanus codex bi-
    nomi ;e. Ita in dissertationis parte i, liuni 20. Hocvi- bliotbecse Ghisianseexaralus dicitur? Tunc videlicet
    delicet Zabeo necesse erat exeogitare ad propriam neque episcopi neque arcbiepiscopi litulo ulebantur
    opinionein tueudain , el nt niinis apertam Rotnani prresules Aquileienses sed ex inveterala sa.culornm
    codicis auctoritatem declinaret : at nescio quo vade prrecedentium consueludine patriarcharum vocabulo
    ha.ic benemerito amanuensi, cui servatum debemus appellabantur, uti ex ecclesiastica historia Aqui-
    tam preiiosutn Nicetseopusculum, impingat arbilrii leiensi salis notum. Minus ilaque apposite iiiirusisset
    culpam; cum culpse nullius, tihUiusalterius arbitrii tunc temporis exscriplor Opusculi vocem Aquileiensis
    vestigium in tota illa opusculi exscriptione occurrat. post illas Nicetw episcopi, saltehi absque itumuta-
    Quiiiiiitmo neque verosimilem esse cettseo arbilra- tione prrccedentisvOcisepiscopiin yocem patriarchm,
    riam illain in opusculi tilulo a.lditionem vocis Aqui- qure sola eral prresulum Aquileiensium appellalio,
    leiensis; et instiper inscriptionem illam, seu tilulum quscque usurpata legitur quoad Nicetatn ipsuni eliam
    optKculi talent esse puto, qui primrcvam suam et ht kalendariis Aquileiensis Ecclesiretypis edilis, quse
    origiiialero sinceritatera oslendat; quod nunc vi- ipsevidi, ab anno sallem 1651,usqueadatinurn 1755,
    dendum. -, ubi ad diem 22 Junii officium iudicitur Nicem pa-
    Et primo : aut vocem Aquileiensis arbilrario addi- triarchm Aquileiensisconfessoris. Nullo igitur modo
    tam putat Zabeus iit codice velustiori hujus Expla- verosiuiilis videttu*additio vocis Aquileiensisin Ro-
    nctlionis Symbuli, qui fueril exempli gratia ipso mano codice bibliothecseGhisianse,qure a clarissimo
    quinto sseculo exaralus; aut in alio poslerioris rcvi; Zabeo judicatiu* ab lllius exscriptore facta; sed vox
    autdemum ab exscriplore postremo sseculixtv, cujus illa primsevrccum codice ipso originis censenda est,
    cst codex Romanus in bibliotlteca Ghisiana nuper sicuti tota iila inscriptio, qtise eidem voci auctorita-
    detectus, et adhuc in loto orbe uuicus. Jam vero tem addit, quod raox videndnm.
    sseculo quiiito, niroirum ipsius Niceise Aquileiensis Hscc nimirum Romani codicis inscriptio ita se ha-
    retate, et non longe ab obitu NicctasDaci, talis esse bet : Explanatio Symboli beati Nicetm Aquileiensis
    non poterat duoruni horumce Nicetarum, maximc episcopi habita ad.compelentes. Nitor et siinplicitas
    autem in EcclesiisItalise , ignoratio, ut unus pro al- hujus inscripiinnisquintum sseeuluraapprimesapiunt,
    tero ab amanuensi pro arbitrio ex cognitionis defectu et mire concordant cum nilore ac shnplicitate totius
    scribereiui*.Cetie Nicelas A(|uileieusisRomre ignotus opusculi, ob quas dotes a Gennadio commendatur;
    esse non poterat, tuin ob epistolam sancti papseLeo- ideoque hrec ipsa opuscttli inscriptio, nitoris ac sim-
    nis ad ipsum dalam, tum ob Adeodaii Romanse Ec- plicitatis merilo , jure optimo conferri polest cum
    clesise diaconi testimouium, qui ab Aquileiensi Ec- inscriptionc eliam lepistolredivi Leonis Magni ad Ni-
    clesiaredux postuIalionesNicelrc Aquilciensisponti- celam ipsuni, qure lalis esl: Leo episcopusNicetm
    fici detulit, et procul dubio de eodein etiain, ac de Aquileiensiepiscoposnlulem. Titulum beaii, quem Ni-
    illius Ecclesia nupcr ex Aiiilanre cladis angustiis ceirc iiomiiiiprceflxum videmus, non immerito conje-
    emersa, cu;n Romano clcro ac porulo verba habuil. Q ctaverim fuisse ab inilio apposilum a prirao opuseuli
    Nicetas etiam Dacus sancti Paulini Nolani amicus, exscriptore, et fortasse ab ipso Romana. Ecclesise
    qui, ipso Pauiino leste epistola 29 ad Severum, do- diacoiio Adeodalo , qui probabiliter ex Aquileia Ex-
    clissimus, ex Dacia Romanis tnerilo adinirrmdusad- planationemSijmboli Nicetse episcopi secum detulit
    venerat, ignotiis hoino non erat, ut ainanuensis pro Romam, uli autea innuebara. Certe beati denomina-
    illo Nicelani Aquileiensem intruderet in Explanatio- lio honoris titulus eral, qui illa setate etiam vivcnii-
    nis Symboli inscriptione. Si igitur pouamus Explana- bus episcopispassim defcrebafur, sicuti plura nos do-
    tionem hanc cuin iiiscriptione sua a codice prodiisse cent ejusdem srcculi monumenla, maxime vero episto-
    sreculi quinti, qui etiam codex Rontseexstilerit, uti larum inscriptiones non paucse, qusein 60 OperUtus
    probabilius censeri debel cum nibil adsil quod ad- sanciorura Patrum babenlur. Ejusmodi titulo beali
    versetur; nequaquam lalis ignoratio iucodicis exscri- donabaiitur eadem rctaie etiam insignes doctrina ac
    ptore credi polest, til unum Nicelam pro aliero ipso pielate viri vila functi, et illi prsecipue quorum in
    quinto sseculoarbitrario scripserit iit illius opuscttli Ecclesise sedificalionemexstabant Opera : et celebre
    tilulo. est decretum Gelasii papsead annum perlinens 494,
    Mi.us vero intrusionis illius suspicio esse potest, de Aulhenlicis Libris, et de ApocryiJhis Scripturis,
    si Explanalionem illam exscriplam velimus ex codice in concilio 70 episcoporum Romsehabito, quod vi-
    post quiiitum sseculumexaralo. Cuin enim 59 Post dere est in couciliis Labbei cura Coleli, tomo V,
    quititum sseculumusus etiam invOccidentcinoleverit col. 587, el aptid Fonlaninum de Anliquilatibus
    arcliiepiscoposappellandiprrcsules ilios qui metropo- Hortse in appendice sub tium. 1, ubi tituln beatorum
    litica aucloritaie fnlgebanf,qui ususjam communissi- singillalim recetisentur omnes ii quorum Opera com-
    nms factus fuerat sscculovm, in universa OccideiilaUD mendaniur veluti recipienda : nimirum beali Cypriani
    Ecclesia, ut apud erutiilos constat, etmonuit novis- marlyris et episcopi, beali Gregorii Naziaiizeuiepi-
    sime cliirissimusabbas Fumagallius in suis Diploma- scopi, beali Basilii Cappadociseepiscopi, beali Alha-
    ticis Inslitutioiiibus halice edilis , lomo II, libro n, nasii Alexandrini episcopi, beati Cyrilli Alexandrini
    parte n, cap. 14, num. 8, nec non et in codice di- episcopi, beali Joannis Constantinopolitani episcnpi,
    plomatico Santambrosiano , pag. 60, nota (2), sicut beati Theophili Alexandrini episcopi, beaii HilarU
    etiam nuper clarissimus itent Cajetanus Mariuius in Pictaviensis episcopi, beati Ambrosii Mediolanensis
    eruditissimo suo opere I Papiri Diplomatici pag. episcopi, beati Auguslini Hipponensis episcopi, beali
    289, iu annolatione (15) ad papyrum 87; exscriplor Ilieronymi presbyleri, beati Prosperi viri religiosis-
    prredictoquinto srcculoposlerior, el Nicetarum non simi, beati Leonispapa*. Si igitur beati lilulo insigni-
    satis conscius, postvoces illas Nicelw episcopi, non tum videraus Niceiara Aquileiensem in ejnsdem opu-
    ita facile addidisset A<7*(i._i_n_is, quando nimirum sculi inscriptione; sive adbuc vivens, sive paulo posl.
    Aquileienses prresules, jamdiu, et ante Nicetam decessum ita fuerit ab exscriptore opusculi appella-
    ipsum, lnetrqpolifre, archiepiscoporum inducto ti- tus; inscriptio illa procul dubio scribendi modum
    tulo et ipsi cura cseleris gaudebant; sed addidisset pisebel et disciplinam ejusdem quinli sseculi, in quo
    polius Romatianw in Dacia, quod nielius ea setate Nicetas Aquileiensis floruit.
    cura siniplici episcopi titulo conveniebat: aut si vo- Istud vero eo etiam magis elucet, quod heatus
    luisset de industria vocem Aquiteientisinlnidcre, uon ipse Nicelas simplici episcopi titulo nominatur; quod
    029 P. BRAID.E DISSERTAITOIN S. NICETAM.— CAP. IV. 930
    ad ejusdemsseculidisciplinamperinde pertinet, licet A \ esse prse cseteris, de quo tnnc oportebat et aliquanto
    AquileiensisEcclcsiajam pridem metropoTeoshonore fusius dicere, et ardentiori studio instare, ne se sin.e-
    fulgerel : ipsa namqtte circa annuin Christi 569, in rent in errorem abduci ab adversariis, qui prsesto
    sanclo Yaleriano episcopo Aquileiensi, qui rem ca- esseut ad eorura mentes decipiendas,si imparatas et
    thoiicain cotitra Arianos slretiue tuitus fuerat, om- mi us cautas invenissent. Quid vero, quod Eutychen
    niuni prima inter Ilalise Ecclesias hoc honore deco- et Eutychianos falsa docenles ibidemdesignansNice-
    rata fuit, Damaso poiitiflce Maxitno, uti post viros las, iion proprio eos nomine, sicuti alios quosdam
    clarissimosnoviter eiiam scripsit er uditissiinusnoster, hserelicosaul schismalicosab eorum primipilisappel-
    mullisque editis Operibus clarus, HinocentiusMaria lat, sed quasi nolissinios cunctis, atque insidiosa
    Lirutus, e Palavina nuper Beiiedictinorum familia, doctrina prsesentes, comniuninomenclalura conime-
    nunc autem episcopusYeronensium,iu Exercitatione moral dicens, erroneos hmreticos et magistros fal-
    Palavii cusa anuo 1787, de sero Metropoleon Eccle- laciw?
    siasticarumOrtuin Occidente,capite 2. Etsi vero se- Adhuc apertiora nihilominussunt quse sequuntur,
    plimi.atque etiam sexti sseculiadsint exempla in Oc- ad indicandum Nicetse Aquileiensis tempus, iramo
    cideutali Ecclesia,exquibus depreheniimus metropo- eliam, ul opinor, primos episcopatus sui annos. In
    litanos eui-coposjam tunc ccepissearchiepiscoporum cilato capite 4 ExplanaiionisSymbolinon Eutycbetis
    timlo augeri, u:i cum aliis supralaudatus Cajetanus error lanlunimodo a Niceta impelitur, uti vidimus,
    Marinius loco citalo; quinti cerle sseculinulitrai in- sed etiam error Nestorii: hic autem, quanivis Euty-
    venire esl in sinceris monumentis : atque ident prre- chiano errore viginli circiter aunis anterior, secundo
    clarissimusvirpapyrum suam illustraas 86 anni 555, _ loco ponitui'; et dum in illo iiimiusfortasse videlur
    in qua prsesulumRavennatensium nieiitio cum titulo "* Nicetas quam simplex Syrnboliexplanatio requirat,
    archiepiscoporum, in aiinotatione (51) ad eamdem in hoc e contrario brevissimus est, quasi scilicet
    pag. 287, admonet ipsius Ecclcsiseanlislites simplici parum aut nihil oporteret de eo disserere, qui jam,
    episcoporumnomine seniper appellatos fuisse in pa- novo Eutychetis erumpente errore opposito, virea
    pyris prsedictoanno 555 auterioribus; licet erudilo- propemodum amisissct. Eu illius verba, qusehic do
    rum concordi testimonio constet, Raveiiiiatensem ulroque errore suljjicimus,ut facilius conferaiiltu':
    Ecclesiam, jam inde ab retatesallera diviPetri Chry- « Creiie bunc, qui ex virgine natus est nobiscuni,
    sologi, ecelesiasticaminelropoliin factain fuisse, ea esse Deiim; Deum anie ssccula de Palre; homi-
    eliamde causa, quod Raverroa Regia lunc esset ci- nem ex Virginepropler hoinines. Vere incarnalum,
    vilas, ut apud eumdem Lirulum citato loco babe- non pulaliye, sicui quidnni dicunt erronei hrerelici
    raus. Cum igitur bic vkleamusNicetamnostrum Aqui- erubescentes mysteriura Dei. In plianlasmale dicunt
    leiensem, quamvis melropolitam, episcopum simpli- faclam Domini incarnalionem : quia non vere fuerit
    citer appellatumeo prorsus modo q,;o alii Orienliset quod videbalur, sed oculosfefellerit hominum. Quod
    Occidentismetropolitse,Athanasius,ex. gr., et Tbeo- absit, absil omiiinoa Dei veritate. Si enimfalsa incar-
    phil s episcopi Alexaudrini, et Ambrosius episcopus natio 62esl> ^alsaeiil el sa'us honiinum.Quod si vere
    Mediolanensis,aliique in praedictoGelasii decreto re- salus iu Chrisio est, vera sequeincaruatio est. In ipso
    censiii, nec non et eo prorsus niodo quo euradem utrumque exislens; homo, quod videbatur; Deus,
    Leo Magnusappellavit in epistola ad ipsura data; quod non videbalur. ManducaiiSut bomo; el pascens
    quis inde quoque non colUgat, iiiscriptionem illam quinquc millia homiiiumquinquepanibus, quia Deus.
    seu lilulum opuscuUde Symbolotaleni esse, qtti pri- C ( Dorraiensut boino in navi; sed ventis el niari inipe-
    msevarasuam sinceriiateni, 61 et origiualem quinti rans, quia Deus. Manus cruci aifigens velut homo;
    ssecuUcum eodem opusculo iaciem ostendat, ac jsro- sed paradisum confilenti se latroni tribuens, quia
    pterea improbabilioremomniiio reddat intrusionem Deus. Morlein postremo suscijiiens deposito ad modi-
    illam vocis Aquileiensisa elarissimo Zabeo excogi- cum corpore, ul bomo; sed quatriduanum mortuum
    tatam? de sepulcro su-cilans, quia Deus. Ulrumque ergo
    Sed iam ab opusculiinscriptione ad ipsum opuscu- credendus est Christus; Deus, et honio : quia sicut
    lum descendamus; ubi p.imo ea sunt perpeudenda homo ex passionibus agnoscitui*,ita Deusex divinis
    quse tempus quodaromodoNicelse AquUeiensisdesi- operibus manifestalur. Habes ergo unde respuas
    gnant, deinde quseAquileiensisEcclesirefelum opu- roagistros fallacise.» Hactenus contra Eutychianum
    sculum illud oslendunt. Jam supra nolavimus Aqui- errorem Nicelas : qtise vero continuo subdit, simt
    leiensis Ntcelreepiscopalura anno 454 inclioatum, et conlra errorem Nestorii; ait enim : « Si quis libi
    ad annum485 productuntfuisse. Episcopatunt nentpe borainem taiituinraodo Chrislum fuisse in auribus
    inchoavit Nicelasanno post dalani a divo Leone epi- susurrare lentaverit, dicito quia bomo per pra-dicta
    stolam ad Fiavianumquinto, et posl concilium Cbal- factus est. Quem ex virtutibus, et professionibusjam
    cedonensetertio; cum scilicet, quamvisEutycliianus cognovi, dicente ipso Salvatore ad Judseos: Si tnilii
    error ubique ab Ecclesia reprobalus et aiiathemale non vultis credere, vel operibuscredile, et cognoscitc
    perculsus fuisset, nec vires tamen perdiderat, nec quia egoin Palre, et Pater in me. . Quid sibi, quseso,
    araiserat sectatores. Cum igitur Aquileienseincalhe- vult bsee ordinis hiversio, et hsecloquendi disparitas
    dram Nicetasepiscopusconscendit,Eutychianus error de Eutychiano errore, ac de Nestoriano?Quid nimi-
    jifse creteris ei'at, conlra quem oportebal Ecclesire" rtim est, quod hic Nicelas non a Nestoriano errore
    pastores gladio VerbiDei dimicare, nec non et pecu- qui primus eruperat, sed ab Eutychiano monilionem
    liari studio disertisqueverbis fidelem populum com- suam incipit? Unde est, quod ettam accurate Euty-
    munire, ne se abripere paterelur a novis seduclo- chiauum errorem e.xponit, et tani diligenter et tam
    libus, a quibus non ila tunc solummodo periculum valide anlidotum prrebet conlra eum, sumptis ex
    iraminebatsicut ab hrereticis prrccedenlibus, sed qui evangelica historia argunientis, duin e converso pres-
    ideo eliam periculosiores erant, quia sub speciei sius, et paueis verbis Nestorianismum nolavit; itisi
    tuendse fidei, et Nestorianse hsereseos prolligandse quia Eulycbianus error lunc lemporis erat adversus
    suum effundebanlerrorem. Quid autem Nicelasin: qtiem munire fideles oportebat quammaxinie, dum
    opusculo de Symbolo ad competentes,ubi reapse ex interim Nesloriana hseresis palronos et seclalores,
    professo illa novella germina catholiciserant dograa- saltem qui magni nominis essenl, veluti prorsus
    tUius imliuenda, atque in professione versefideicon- amiserat?
    solidaiida? Dogmanimirum de vera in Christo, sicutt Yeruin et dictiones ipsas accuratius hitueamur in
    divinitale,ita et humanitate, ita competentibustradit,, ulroque nolando errore adhibitas, quse cerle non
    capite 4, quod in anlecessum retulimus, quodque; fortuito sed coiisulto sunt posilse; nihil enim censeri
    inferius etiam subjiciemus, ul et eloejiionis vi, et1 potest in Symboli explanalione, quod non omni ex;
    momentorumrobore, et orationis inslantia, et qua- parte sit niature perpeiisuin. Cum itaque de Euly-
    dam etiaiu prolixilate sermonis satis ostendat hoc: chiana hseresiprimo loco loquitur, ait, quodhseretic},
    _>5i P. BRAID.E DISSERTATIO 1N S. NICETAM.— CAP. IV. 952
    dicuut, et bis idem repetit verbunt; quod de publica A sligia in ea appareut satis manifesta. Res igitur enu-
    et aperta istorum obloquendi ratione intelligendum cleanda est.
    Veirit,qui quainvis jam raultum favoris et aucloiilatis Quodiiara fuerit AquileiensiiunSymboliun peculiare
    araisissent, maxime post evulgatam loto orbe episto- a RomaiiOdisliuctum, seu potius qu-enam fuerint
    lam divi Leonis ad Flavianum, et post oscumenicum Aquileie;isium aiidilamenla peculiaiia ad Roroaiium
    Chalcedoneuse concilium, nihilomiiius, ut est oinnium Symbolum , ex Ruiiiio Aquileiensi liabemus in stto
    lisereticoruni ac fuit seinpei', errorem suum prsedi- celeberriino Coimiicnlario in Syroboluin spostolo-
    care non desinebant. Cum vero ad hseresimNesloria- rum , quero lot laudibus a:itiquitas coniineiidavii-,
    nara serraoiiem verlit, Neslorianos jam non palam necnoii ex Fonlaniiio Historia Litteraria Aquileiensis
    diccre, sed in auribits susurrare ait, et quidem non Jibro v capite 14, el ex De Rubeis MoiiumeiilaEccle-
    sine aliqua circumspectione, ac simul eliam cuncta- sisc Aquileiensis, cajsile 7, de Liturgicis aliisquc sa-
    tione, teniando niutirum veluti clanculum ac grada- cris Riiibiis, eic. , capile 8, ct dissertationc' Varise
    tim, prout illi se gerunl qui miiius fidentcs et cunt Erudiliirois, capile2. Tria erant hujusiuodi Aquileien-
    timore de re quapiam aliquem alloqui aggrciiiiintur; sium additameiita ad Roinanuni Symbolmn: priroum
    qui etiani non Hlico, nec quandocuiiique, sc;i data m scilicelvoccs, invisibiiiciimpassibili, ad DeuraPairein
    oppoiiunilate |iersonsc loci ac temporis id faciuut. • omnipolcntent; alleium, dcscendil adinjerna, ad
    Quid namque islud? Nestoriani scilicet statiin ab Jesum Ciirisimn ci'iicifixum et scpullum; leiiium,
    exorta Eutychiana hseresivircs suasamiserunt, quippe vox/iiijas, ad carnis resurrectionem, qua nimirum
    qui et calholicos ipsos et Eulychiaiios advcrsos hanc- diceiiaiit, hujits camis resiirreciionem.64 Et bxc prrc-
    rent: calholicos, pro fidei T.tegritaie, quam adversus "* ler varialioiiem aliquara mi:;oris moinenti, ut Credo
    quascutnque hsereses tuebanlur; Eulychinnos yero, in Deo Patre, pro Creclo in Deum Palrem; elilael
    ex ipsa novi eoruin erroris indole, qui ex iTroiio,ct in Chrisio Jesu, pro et in ClirisiumJesuin, clc. Quod
    imprudeuti fervore inseclandse Neslorianselircresis in usu fuerint apud Aquileienses tria hsccaddilameiita
    orfura habuit. Nestoriana itrtque hsercsis, Eutychiana Rufiiii lcmpore, nullus dubilat: quanidiu vero post
    exorta, vires suas amiserat, neque amplins, uti prius, Rufiiiuni perJuraverint, hoc videndum.
    se prodere audebat. Quid lunc audere potuisset Clarissiinus refum et anliquilaluin Ecclesise Aqui-
    (J3 Nesloriana hreresis in oroe calholico, cuni catho- leiensis iuvestigator, et a Zabeo srcpissime ac mefito
    liciipsi, iideniqueslremii calholicseverilatisasserlores laudatus Bemardus Maria De Rubeis in ea est sen-
    adversus Eutychelis conatus, ab Eutychianis passim tentia , quod sexto, atque etiam qiiinlo sseculo, ma-
    Nestorianismi impudenlissiine insiinularcntur, ut xime vero in publicis Symboli expositionibus occa-
    onjnibus notum est qui eoruui tempormn ac errorum sione scrutiniorum, Romanuiii Symbolum etiara apud
    historiain calleant? Non igitur sine ratione diversura Aquileienscs plenissiroeobth.ere potuerit, absque ilUs
    agendi moduin Nicetas cxposuit, Eutycbittnorum, ac IrTJius,qu;*eliiemoravinius, additameiilis. i Dimissis
    Nestorianorum; illorum nempe aperte diceniium, additaiueiitis, ail ille in dissertationibus VariseErudi-
    lioruin vero in auribus susurrare tentanthim, proprios tioiiis, capite 2, num. 3, forntulam simplieiorem Ro-
    uniuseujusque partis errores. H;ccautem riiversimode maiise Ecclesirc pricvaluisse in Ecclesia Aquileiensi,
    sese exprimeiidi ratio in hac Symboli Explanatione dubilo nuUus; colligilurque ex insigiii velusto mo-
    ad competentesquoad Nestorianum et Eutychianum numeiuo, qttod' est Aquileiense catechunicnorum
    errorera, hrec etiam ordinis veluti inversio in ulroque scrutiiiium. Typis illud editum exstat in citala dis-
    recensendo, hscc major vis atque conieiitio in relit- Q ( sertatione nostia de Lilurgicis, aliisque sacris Rili-
    tatione poslerioris; hrec oninia, inquam, mirifice pro- bus, etc, capit.i 9 et 11, eic. » Uincduas Syinboli
    bant atque confirmant, Nicetam hujus Explanatioms cxpositiones exstare ait in illo scrutinio Aquilciensi,
    auctorem proprie pertinuisse ad ea tempora, quibus ad scrutiniuni postremum quod appeUat; brevem
    Eulychiana hseresisvalidius eral profligaiida; ac pro- nempe unam, prolixiorem alteram, in quarum nulla
    inde Nicetam huiic esse reapse Nicetani noslrum apparent addilame;ita a Rufino notata. PostproU-
    Aquileien.em, prout fert opusculi litulus in Romano xiorem vero, quam integram exbibet, quamque aulu--
    codice Ghisiano; illum nempe Nicelam qui anno 454 inal a divo Pelro Chrysologo concimiatam, hsec suh
    episco;.alem calhedram Aquileiensemconscendit, qui dit: « Quo vero lianc Symboli in scrulinio Aquileiensi
    propterea Leonis Magni vivebat retate, el ad quera exposilionem alleiitius" perpendo , eo magis pronus
    ejusdem sancli pontilicis exstat epislola Decretalis. existimo, ut eadem inter ejusdem Chrysologi sermo-
    Quidni et hrec eadem loqueudi ralio in Symboli F.x- nes locuin babere possit, proque ejusdem sancli Pa-
    planatione priraos Nicetseepiscopatus annos dcsignet, tris irierlitosermor.e babeatur : stylus nanique con-
    uli aiitea innuebaiiius; cum scilicet Eutychianismus venit apprime. Id vero colligendiini niihi est, hanc
    a primis ejusdera propugnaloribus alque propagato- Symboli expositionem, ipsumque Roniaiiuin Syrabo-
    ribus adhuc pervicacius deferideretur, ac propterea Jum quod exponitur, jam quinto aut sexto sseculo
    Nestorianismus, qui neutiquam exslinctus, qui etiam e3seinusupoluisseiiiEcclesiaAquileiensi.il Porio
    poslea suas resumpsit vires, tunc veluti lempori si sanclus Peirus Chrysologuse.iscopatum iiicboavit
    cedens lalitare cogeretur? Sed ad alia properandum, aiiuo Christi 459, vel440, qni fuit poslremus Sixli
    quse res hactenus dictas magis magisque confirment. paprc III, iii quo sanclus Petrus ad Revennatensem
    In illa Symboli Explanatione non modo ea habe- D I sedem eleciits et orcimatus dicitur a clarissirao ab.
    njus qusc quodammodo tempus Nieetre Aquileiensis Baccliinioin dissertalione 5 ad Agnellum suum partc
    designaiit, uti jam vidimus; sed etiam quseAquUeien- n, num. 6, et in observationibusad Vitara S. Petri
    sis Ecclesire fetutn Opusculum illutl ostendunt. No- Chrysologi; el si ad amium 451 eumdem vilam pro-
    lim tainen videri nimis cnnfideiiter agere, si opuscu- duxisse ponamus, uti alias diclum est ex eodem Bac-
    lum illud Aquileiensis Ecclesireesse felum inde osten- chinio, prolixior illa Symboli exposiiio ,jam in usu
    dere in primis aggredior, unde non essc clarissimus esse poterat apud Aqmleienses iii scruliniis calechu-
    Zabeus in sna disserlatioue aflirmabat. Non esse menorum aliquot aniiis anle Aquileiensem Nicelrc
    fethm Ecclesise Aquileiensis Explanaiionem illam cpiscopatum, puta nimirura sedeute aiiteeessore ejus
    Symbolieruditus vir, et longa quidem oratione, pro- Seciindo, et aliquol eliain annis anie Attila.iani Aqui-
    bare inde studuil in disseiiationis suse parle u, nnra. leieusem cladeni. Qurc si vera suit, non esl igitur
    5 et sequentibus, quia non peculiare Symbolum Ec- cur Znbeus Explanaiionem illam Symboli Nicetw epi-
    clesise Aquileiensis Nicetas ille explanandum susce- scopi inde neget esse posse fetum Nicelre episcopi
    pil, sed commune Symbolumvelus EcclesircRomansc, Aqnileiensis, quia i:i illa non Symbolum Aquileiense
    cum additione vocis catkolicam ad Ecclesiam, et cum tribus illis Addilaraentis , sed commune Roma-
    postremi arliculi vttam wternum. Esse vero feluin num Syrabolum cxponatur.
    Ecclesise AqtuTeiensisExplanationem Ulaminde ipse Quid vero si raulio etiam antc Nicctse tempus pi o-
    propugno, quia Aquileiensis peculiaris Syniboli ve- babUilcr coepit iu Ecclcsia Aquileiensi Koiuaiiini
    955 P, BRAID.E DISSERTATIQ IIS S. NICETAM.— CAP. IV. 954
    Symboluraprsevaiere , et iria illa Additamenta cum _A esse fetum Ecclesise Aquileiensis. quia pecujiaris
    paucis ahis variaatibus pauiatim in desueludinera Syroboli Aquileiensis vesligia in ea apparenl satis
    abire? In ultiraa Augustiiiianorum Operuin editione manifesla ? Doc nimirum est quod nuuc animadyer-
    Maurina exslai sermo sub nuraero 242, in Appeudice tendunj venit ut AquileiensisEcclesircfetum vere esse
    tunc primuni collocatus, qui sub Augustiui nomine Explanalionem illam 66 Symboii ostendamus : nam
    in auterioribus editionibus inter alios ejusdem ge- aljud rst, non viguisse Nicetee Aquileiensistempore
    nuinos sermones lo.cuni habuerat. De Symbolo est veterem moreni tradendi exponendique Symboji ad
    liic sernio, qui etiam Symbolum ipsum, posl prrefa- Aquileiensem velustain formulam cum tribns ijlis
    tiunculam quamdam, integrum exhibet, antequam additaroentis Aquileiensi Ecclesise peculiaribus; et
    per partes Ulud explanantium suscjpiat. Peculiare aliud est, Nicela. etiam Aquileiensis tempore adhttc
    vero in hoc Svmbolo est, quod. cum ferme prorsus exstasse Aquilejensis yeteris Symboli veluti vesligia
    conveniat cunf veteri 65 Romano Syntbolo, addita qusedani, ex quibus dignosci possit vere Aquileiensem
    voce callwlicamad Ecclcsiam, et ultimoarticulo vitam fetuni esse opusculum aliquod , quod aliunde non
    wternam, necnou aliqua aUadiclione qute bi liodieino repugnet eidem Ecclesiseascribi posse, et quod aliun-
    SynUioIo apostoloruin habetur, qurcque fortasse ab de etiaijt probetur eidem convenire. Hoc vero Hlud
    aniaiiuensi inferioris a_vi per oseit;ii:iiam currente est quod aiebam, inde sciUcet me ostendere opuscu-
    calamo memoriter illata fuit; duo lameii conlinel, lum Explrtnationis Symboliad compeieniesesse fetum
    ex tribus qure noiayirous, singularia addiiamenta Ecclesife Aquileiensis, unde IIOHesse clarissimus Za-
    AquileiensisSymboli, nempe descendit ad htjerna, et beus aflirraabat.
    Itujus car.tis fesurreciionem, pi'setermisso addita- B Non totaiii simul, sedpaulatiin dereliclam fuisseiu
    menlo priori hivisibiii ei iinpassibili, sicut etiain fe- Aquileiensi Ecclesia veterem siiam SyniboHformu^
    Hcta modica illa superius tiotala variatione abfativi lam i.n puhlicis Syniboli expositionibus, elsi proba-
    casus pro accusalivo, quce in Aquileiensi formula ex- lu.miiOiiessei sat.isex supra dictis, confidenter addam
    stabat. Cum divi Augustim episcopi Hippoiiensis bic iisque ad probationis vim vel conjectando deductujn
    Sermo nou sit, ut coriimuni eru lilorum calculo con- fuisse. Hoc autem elianjsi ex dietis non plane con-
    stat; quidni fuerit ex aliqua salleni parte Augttsiini slarel, ipsa reiuni h.ujusmodinaiura nos doceret; ex
    Aquileiensis episcopi, qui sa;;cto Chroinatio in epi- qua videHcel discinms, in taUbus gi*_dalim seniper
    scopatu successit, et qui ejus.iem sancli Augustiiii incedere oportere ad evitaiulas offensiones, qurc non
    episcopi Hipponensis vivebat rctate? Profeclo nou raro exeitan.ur ex innoyationibus hiijusniodi qurc
    esset hrec prima, ejusdeiu uoininis ejusdemque tem- derepente fia;il, veluti opinioni publicse,publicajque
    poris raiio:;e, orta allucinatio : quiiiimmo, ut ex ipsa iiistiiutioni iiijecta vi. Quis igitur non inlelligat ve-
    re quam agimus exempium sumamus, Auguslijius terera Symboli Aiiuileiensem formulam c;iii addjta-
    ipse Hipponen=iscredilus fuil Auguslinus ilie ad quem menlis suis diti apud Aquileienses perdurare de-
    oblatus legitur quidam libellus li..ei Pelagianoruni,qui buisse, etiamsi publice in ecclesiaslicisinstitulionibus
    in ApjiendicibusAugustiniauisedilus fuit, quique eru- antplius non traderelur; ita ut vetus illa, ab iis ma-
    ditorumvirorum juiiicioapud DeRubeis, ethujusquo- xime qui Rulini tempore baplismui.ii susct-peruiit,
    que clarissirai viri sentenlia i;i Monumenlis Ecclesise quique sub CIiFomutioet Augustino aliisque iortasse
    Aquileiensis, capile 14, oblatus reapse fui.tAugustino epiiicopisadliucin vivis eranl, privatini sallent reci-
    episeopo Aquileiensi, sancli Chromatii successoii, a tarelur, eaque ab iis ipsis traderelur filiis atque ne-
    presbyieris aliisque de clero Aquileiensis provincire, r potibus peidisceiida, qui taiidem ulranique formulam
    qui Pelagiaiia labe infecti ei^ant, atque tracloiise seu primis illis temporibus perfecte callerent, et utraque
    tractatorirc epistolre Zozimi papse, itt qua Pelagius etiam pro libilo ulerentur? Illud nempe tunc eve-
    Coelestiusquedanmati fuerant, subscrhbere delrecta- nisse merito conjicimus, quod nostra setate factum
    bant, Si igilur Augustini episcoj)i Aquileiensis est neque una vice neque uno taiilum in loco vidimus,
    ille sermo , uti Aquileiensia illa duo singularia ve- si non quoad SyraboUaposlolici forraularo, quscjaro
    stigia suadent, jara Augustini isiius tempore, ipso a sscculiseadeni semper est, quoad profeclo illas fidei
    nempe initio sseculi quinti, et paulo ante seupaulo proiessiones ltalica simul ac vernacul.a lingua vulga-
    post Rufini morteui, qui septuagenarius obiit in Si- tas, quas actus fidei coramuniter appeilamus, qureque
    cilia anno 410, uti ex Fontauino in Yila illius vide- ad rudiorum inemoriain juvandara breviores nunc
    mus in Ecclesia Aquileiensi coepissemorem tradendi editrefiierunt, quam illse essent qttsea patribus atque
    explicandiqueRomanum Symbolum,poslhabita Aqui- ab avis nostris recilabantur ex celebri ac pervagala
    leiensi veteri formula; ef coepissequidem, non uno instilutione Cliristiana venerabilis Bellarmini. Quid
    iclu, ut ita dicam , sed paulatim; cum hic unum tan- inde facUini? Factum nempe, ut acfus fidei veteres
    tuinmodo ex Aquileieusibusadditamentis prsetermis- in ore patrum avoruinque noslroruro, qui eosdem ab
    sutn appareat, duui ab aliis Symboli expositionibus incunte a_tate didicerant, vigerent adhuc; nt veteres
    qusein Aquileiensi scrutinio catecliuraenorum supe- siraul ac novi a quamplurimis postea ediscereiilur; ut
    rius memoralo locum babent, tam brevi scilicet demum, novis eiiam communiter obtiiienlibus vete-
    quam proUxiori,qurequemedio circiter eodem quinlo res ipsi non omuino in oblivionem venh-enl; quod
    sseculo in Aquileiensi Ecclesia obtinere polerant, nolum est omnibus. Nihil itaque magis consonuni
    omnia penitus tria illa additamenta exsiilabant. Quod D naturrc rerum hujusmodi, quam ut Romano Symbolo
    nunc ex diclis inferri potest, illud est, Nicetre Aqui- in Aquileiensi .Ecclesia inducto ad usum pubncum,
    Jeiensis tempore procul dubio veterem Aquileiensis Symbolunt ejusdem vetus cum additamentis suis ad-
    SymboUformulam cum tribus illis additamentis, sal- huc in Aquileiensiumore maneret, et tria illa addila-
    tem in publicis Syniboli exposilionibus, penitus ra nienta nola esseiit ornnibus, alque eliam usurparen-
    desuetuainem abiisse; ac proinde non recte a Zabeo tur passim ad Romanse iormulse veluti clarioieni
    deduci Aquileiensis Ecclesise felunj esse non posse explicatioiiem. Quod vero apud privatos quoscum-
    Explanationetn Sytnbolisub nomine Nicetse cpiscopi que in usu positum facile inielligimus, quid.nilocum
    Aquiieiensis nuper ex Ghisiano Romano codice eru- liabuerit, imiiio el obtinueril de indusfria apud Aqui-
    taut, quia in iUa, non AquUeiensisvetus forraula cum leiensis Ecclesirc prresulesin iis Sjinboli explanatio-
    Iribus suis addilamentis, sed Romana prorsus exhi- nibus, quas publice dabant ad catechuraenos seu
    beatur. corapetentes instituendos? Ubi porro biijusmodi
    At dixerit forfasse quispiam : si non recte Zabeus AquileiensisSymboli veluti vestigia apparent in Sym-
    conjicit, Explanaiionem Symboli ex Romaiio codice boli explanationibiis quse ipsum RomaiuroiSynibo-
    iiuiier erutam, esse non posse fetum Aquileieusis Ec- lumtradant, non iramerilo Aquileiensis Ecclesisefe-
    ciesise, quia iti iUa non vetus illud Symbolum Aqui- lus Explanationes illseceuseri possunt; habent on.im
    leicnse sed Romanum conipelentibus traditur ; quo- forraain quamdara, 67 ut Ha dicani, ct veluli facicm,
    5uodo quis inferre poterit, Explanationem illain vere qure genris indieat unde oiighiera trahuut,
    935 J>. BRAID.E DISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. IV. 936
    Quid igitur in Nicetrc nostri Explanatlone sese of- A_ ediderit Rufinus, qui maximam vitre partem peregre
    fert, quod vestigium veteris Aquileiensis Syraboli duxit, nihil comperluni apud scriptores. Quis ve-
    censeri queal, ul inde inferamus Explanaliouein illam ro fuerit Laureniius ille papa id est episcopus, cui
    vere esse fetum Ecclesire Aquileiensis? Ex primo sci- Coramentariuin suum Rutinus nuncupavit, etsi certo
    licet Aquileiensis Symboli additainento, facilioris in- slatui non possit, minime lamen videtur mihi conle-
    telligeiitire et uberioris explicationis gratia, apparet mnenda conjectatio clarissimi Fontanini Hist. Liite-
    vox invisibilisad Deum Patrein, capite 2; sicul etiam rar. Aquil. libro v, capite 14, num. 1, unum scilicet
    vox impassibiliscapite 5, ubi legimus : € Deus enim fuisse ex episcopis metropoli Aquileiensi altributis,
    impassibilis semper est : » quam allerant vocem i.t puta Concordiw.... cujus sedes vacat apud Vghellum
    hac Explanatione a Niceta usurpatam Zabeus noit anle swculumsexlum. Id eiiim arguit eruditus prsesul
    aniraadvertit, et de qua immo scribebal Disserlaiio- ex dicendi utodis quos Rttfinus adliibet in Comraen-
    nis parte n, nuin. 6, quod ibidem hsec vox, . impus- tario stio, qtti indicare vide tur, el se, el illura cui
    sibilis ne lnemoratur quidem. »E tertio addilamento, opus iiuucupaverat, ad eanidem AquileienseraEccle-
    non habet profecto Explanatio nostra vocem ipsissi- siam pertiiiuisse ; uti exempli gratia num. 6, ubi, de
    niam liujus aJ carnis resurrectionetn; sed bis habet vocibus illis m_._.6.„ et impassibiliagens apud Aqui-
    vocein tuw, id est tum carnis resurrectionemcapite 12 leieuses iit Symbolo usurpalis, Sermones isios ait,
    et 13, prout requirebat sermnnis nexus atque pro- constat apud itos uddilos hwreseos causa Sabellii, il-
    prietas, quo audieiitiura siuguli ibidem, veluti singil- lius profecto quw a noslris Patripassiana uppellalur :
    latiniab episcopo coinpellati, edocebantur: quain vo- et mox : Vt crgo excluderelur tulis hnpielas de Palre,
    cem tuw ibidem positam, nemo non videt ex voce videntur hwc addidisse majores nostri. ShnUiter num.
    hujttsAquileiensisSymboliderivatam, ac ratioue ipsius B ' 45, ubi alditameiitum exbibet Aquileie.nsium vocis
    in Explanatione sitam; ut ex Aquileiensis Ecclesire hujus, ad carnis resurrectioiiem : Salis caule, in-
    penu, atque vim ex satis nota eisdem additioue, Aqui- qu.t, Ecclesiu nostra ftdem Symboli docet, quw in eo
    leienses ipsi arliculi de carnis resurreclione et quod a cmleris Iraditur, carnis resurrectionem,uno ad-
    facilius et penitius assequerentur. Vestigia itaque dito pronomine iradidil hujus carnis resurrcctionem.
    veteris Symboli Aquileiensis Ecclesise in Explanalio- Quid porro hic Ecclesia nostra, nisi Ecclesia Rufini
    neNicetse episcopi satis appare it, ut inde inferamus fuisset una siroulet Lauretuii, ad qtteni Ruiinus scri-
    Aquileieisis Ecclesise fetum explanalionein illam es- bebal? Quid illic upud nos, quid majores ttostri,
    se, ac proinde illius auclorem Nicetam nostrum Aqui- Aquileiensesnimiiura, elnon alii, uti ex lextu patet;
    leiensem prodere, prout fert illius opusculi in- si et Laurentius rion ex illis erat, quorum erat Rufi-
    scriptio. nus; et si non eosdein quos Rufinus in Aquileiensi
    Horum Aquileiensiunt vestigiorum vim aliquam Ecclesia majores, habuis.ei etiaro Laurentius? Non
    etiam clarissimus Zabeus intellexit dissetiationis sure me quidem lalel clarissimo De Rubeis minus arride-
    loco citalo, et subseque;iti eliam num. 9 : sed cum. re hujusmodi Fonta.iini coujectationes in dissertatio-
    persuasum haberet Aquileiensein episcopura, nulla nibus Vari.e Eruditionis, capite 3, quod prsefaUeRu-
    facta setatis diflerentia, deb;iisse Aquileiense Synibo- fini locutiones consistere possint cliam nullo habito
    lum tradere, non vero Rouianuro, facilese ab hujus- ad Laurentiuni respectu; et quia iidem lnquendi mo-
    modi objectione expedire putavit, si vocem illain in- di faroiliares Wufino sunt in eodero Comiiieiitario,
    visibilem, quam solam ipse de Deo dictatn ex Aqui- eliain ubi ad Aquileiensem Ecclesiam peculiariter re-
    leiensi Symbolo ibiilem aiiiinadvertlt, et si aliam Q ferri non possunl. Pace lamen dixerim tanli viri :
    j noii
    quoque luw ad caruis re urrectioneih positam, non mihi hrec videntur ejusmodi esse, ut Fontanini
    ad mentem Aquileieusis ejus ieni Symboli, neque pro- coiijecturam, quse landein conjectura e=t, penitusva-
    pter raliones eas, ob quas in Synibulo a majoribus leaut elevare; et uiliil interest quod Rufini locutio-
    nostris, uti aiebat Rulinus, inductre fuerunt, a Niceta nes consistere pOssint, etiam non babilo ad Lauren-
    usurpatas in Explauatione sua assereret; quod etiam tium respeciu, dum reapse oppido melius cedunt si
    ex Rufiiii ipsius Comme.itario comprobare non omi- etiam ad illum referanlur, ul cuiquam legenli patere
    sit, qui sane additame.tlorum Aquileiensium etiam pote't : et satis quoque noliim esl, loqueudi modos,
    ratioiiem nobis ibiileiii tradidit. Verum si am Nicetse eliamsi auclori cuipiam familiares, suam semper ha-
    Aquileiensis tempore tisus publicus Aquileieasis Sym- berc ex aljunctis viin, qua uno loco aliter, aliler
    Jjoli in Ecclesia Aquileiensi obsoleverat, jara amplius alio intelliganlur absque ulla ambage; ac propterea
    iion exstabantin Aquileiensi Ecclesia rationes illsepro iniiiime iiide infirraari conjecluras, quse validioris ar-
    quibus addilameuta ipsa in Symbolo a majoribus in- guraenti defectu etiam ex loqueudi modis passim a
    ducta fuerant; ac proinde neque eral cur Nicetas in criiicis eruuntur. IUud vero, quoad Rufini Coitimen-
    vestigiis illis Aquileiensis Symboli quse in sua Expla- tarium, bic insuper aniiotandum cum eodem De Ru-
    natioiie inseruit, intendere deberet animum ad ralio- beis loeo citato ; videlicet, sseculo vi, Venantium
    nes eas, qure liorum additame;itorum ex Rufi.io cau- Fortuiiatum in sua Symboli Exposilione quse exstat
    sa fueru.it ab initio apud AquUeieiisiiini selatis suse inilio libri xiCarminum ct Prosarum ejus, ila exRu-
    inajores. liiio Aiiuileiensi mutuatum fuisse quse ibidera scri-
    Rufini vero nonien hic nos adnionet, ut dum Aqui- psit, ut videalur ipsum Rufnii Commentarium veluli
    leiensis Ecclesisefelran Explanaiionetn SijmboiiNice- D dala opera in corapendium redegisse, quod. collatio-
    ta_ episcopi asserimus ex eo quod vestigia prsebeal ne locorum facta, idem vir clarissimus eodem loco
    veieris Aquileieusis Symboli, licet tuuc publice jam eiiam patefecit.
    desiverit in usu esse; aduionet inquam, Rufliii no- QJNunc igitur ut ad propositum accedamus, faten-
    men, ul non oroitlamus inde quoqtte argumeittum dum quidein est, iioninvictissimum foreargumentum,
    noslrum augere, quod in Explanatione illa rnulta ad probaiidum EcclesiaeAquileiensis feluin Explana-
    adsint Rulini Commeutario plane conforiiiia, et ita tionem illam Symboli Nicelseepiscopi, qusedam quse
    quoque conformia, ut inde petita a Niceta episcopo hac illac in ipsa appareant Cominentario Aquileien-
    facile quisquam sibi persuadeat. De Rulini itaque sis Rufini conformia; Comntentarium cnim Ruflni
    Aquileiensis Commentario in Symbolum ut aliqua nec ila solis Aquileiensibus episcopis intioluit, ut ii
    68 prsemittamus,Gennadii lestimoniuin minime ne- tautum eodem uti valerenl; nec ita peculiare pro Ec-
    gligendum, qui lanli factum fuisse priscis illis lempo- clesia Aquileiensifuit, ut alii quoque episcopi, si lu-
    ribus Commeiitarium illud S\*niboliasseruit De Viris beret, eodem uli non possent. Verum post ea, quse
    illustribus capite 17, titin ejus comparatione,alii nec haclenus dicta sunt de Nicetse nostri Explauatione,
    exposMssecredantur. Illud quoque in hujus Riifiniani quseque eam EcclesiseAquileiensis fetum non uno ex
    operis laudem facit, quod dignum visum fuerit ali- capite evmcunt; quis inficias ierit, rerum ac sen-
    quando Cypriani et Ilieronymi scriptis accenseri. Quo suum, necnon et verborum convenienliam, qure de-
    anno, quove in loco positus Contmentarium illttd prehenditur inter Explanationem Symboli Nicelse
    937 IV BRAID.E DISSERTATIOIN S. NICETAM.~- CAP. IV. 938
    episcopi et ComineiilariuraSyraboli Rulini Aquileien-A est : nemo enim Pater est sine fllio. Pater ergo per
    sis, niagis magisque comprobare Explanalionem il- Filiuin est, habens ulique Filiuni cujus sit Paler. >
    lamvere Aquileiensis alicujus episcopi censeri posse, Rufinus vero iisdem pene verbis, eodem num. 4, prse-
    ac propterea illius absque dubio cujus nomen pise- luserat dicens : . Patrem cum audis, Filii intellige
    lert? Rufini AquUeiensisCommentarium de Symbolo Palrem... sicut enim nemo dicilur doiniiius, etc... ita
    jam ab initio in Aquileiensi Ecciesia innotuisse dubi- el Palernullo paclo quis dici potest, nisi filium ha-
    lari nequit: ntinus vero dubitandum, si ])onamus bens. Hoc igitur ipso nomine quo Deus Pater appel-
    Commenlariuniillud a Rufino scriptum dum Aquileise iatur, cum Patre pariter subsislere eliam Filius de-
    degeret subChromalio episcopo, et Laurentium illum nioiistratur.» Ilerum Nicelas, capite 5 : « Jesus qui-
    cui Comraentarium nuncupaverat ad Aquileiensem dein Hebrseorum lingua interpretatus, Salvalor intel-
    Ecclesiam perlinuisse. Prseterquam quod, etiamsi ligilur. Chrislus vero regisedignitatis appellalio est:
    longissimepositus ab AquileiensiurbeCommentarium veluti Salvator et Rex, unus atque idem Chrislus
    suum scripserit Rufiuus, illudque Laurentio illi dica- Jesus. nRufinus autera, Commenlariinum. 6, iia scri-
    verit qui fortasse ex Aquileiensibus non esset, duo pserat: « Jesus Hebrreivocabuli esl nomen, quod apud
    lamen suspicari minime possunt; vel scilicet Eccle- nos Salvator dieilur. Christus a chrismate, id esl ab
    siam Aquileiensem non curasse ut sibi compararet unctione appellalur... Cbrislus quoque vel ponlificale
    lam prteclaram fiiii ac presbyleri sui lucubrationem, vel regium-nomen est. . Nicetas Explanationiscapite
    quse Chrisliansefideisymbolum illustrabat, el Aqui- 5 ita de passione Domiui loquebatur : « Et vide ne
    leiensibusadditamenlislestinionium tam illustre red- erubescas in passione Doniini tui... Nec sane est un-
    debal, vel Rufinum ipsura non eamdem mature mi- „" de confundaris, si in quo sacraraento passns esl Chri-
    sisse ad AquileiensemEcclesiam niatrem suam, u!>i, stus inlelligas Passus est non Diviuilaie, sed came. >
    ipso teste Apologirelibro i, capite 4, sub Valeriano Rufinus vero deeadem passione, num. 16 ell7 Com-
    episcopo, dum monachuin ibidem ageret, per baplismi. meularii sui hsecante Nicetamdixerat: «Sed forlasse
    graliainregcneraliissigitacttlumfidei consecutusfuerat,' terretur aliquis in hujuscemodi doctrina, quod quem
    et palrem ac docloremSymboli ac fidei opinalisshnum paulo ante cuni Deo Patre diximus senipiternum, ac
    ipsius Ecclesisediaconumhabuisse gloriabalur. Prse- de ejus substantia esse progenitum... nunc de ejus
    terea si Cbromatio AqmTeiensiepiscopo adbuc in vi- niorte traclamus. Sed nolo lerreaiis, o fidelisaudi-
    vis agente, quocum necessiludo maxinia ainicii_a.Ru- tor, etc... Non ergo damno aliquo, aul injuria-Divi-
    finoerat,id est si anteaimuni 407 opus illud suum nilatis Cbristus in carne palilur, etc. > Nicelas de Spi.
    Rufinus quocumque loco posilus elucubravit, quod rilu saucto hsec, capite 7 : « Hic Spirilus sanctus unus
    proliabUiusesse videlur, vix credi potcsl non illico est sanctificans ouuiia... Ipse prophelas conslituit,
    Aquileiensibus Ruflni Contmentarium, saltem Cliro- aposlolos implevit. » Rufinus in Commentario, num.
    matii ipsius opera, innotuisse. Quod vero RuliniCoin- 55, de eodem Spirilu sancto ita scripserat : « Hic
    menlariiun Aquileiensibus innotuerit, ac simul eo- Spiritus sanctus... cuncta sanctificans; » el nurn. 56:
    dem, uti absoluli_simaac probatissima de Symbolo « Hic Spiriius sauctus est, qui in veteri Testamento
    lucubralione, el unica fortasse hujus generis quse in Legem et prophelas, iu novo Evangelia et aposlolos
    OccidentaliEcclesia tunc esset, Aquileienses episcopi inspiravit. > Nicelas de sancta Ecclesia ita capile 10:
    uterentur, facillime concipi polest ab iis quibus non « Ecclesia quid aliud quant«.sanclorumomnium con-
    sit ignoia Rufini fama, qua etiam vivens fruebatur gregatio? » Et Rulinus in Conimeiitario, num. 56,
    apud insigniores sure setatis viros, maxinte vero apud C ita scripserat : « Sanctam Ecclesiam credendain
    AquileieusisEcclesiseclerum, qui tanta tunc temporis esse, non itl Deura, sed ut Ecclesiam Deo con-
    el doctrinseel sanctimonise iaude, ipso Hieronymo gregalara. » Pergil Nicetas eodem capite dicens;
    teste, florebat; quidquid dissidii inter ip.um ac eum- « Sunt quidem et alise pseudoecclesise,sed nihil tibi-'
    demHieronymtiraesselOrigenianorum operumcausa, commune cuin illis; ul puta Manicliseoium, Cata-
    de quo tanla hactenus eruditi in ulramque parlem. phrygarura, 71 Marcionistarum,velcseterorum ha_i'e-
    -Quod si etiam sexlo sseculoVenantius Fortunatus, ticorum, siveschismalicorum; quia jam desinunt istse
    non Aquileiensisquidem vir, etsi orlu contermiiius Ecclesise esse sanclre. >Rulinus quoque, nuni. 59,
    AquUeiensiprovincise, ex Rufini Corameutario sum- ita pi'a_lu?erat,rem tamen pro operis instiluto fusius
    psit unde suam SyniboHExposilionemconflaret, dum persequens : « Multi enim et alii Ecclesias congrega-
    ibrtasse in Gallia versaretur; quid non fecerint verunl, ut Marcion et Valentinus, et Ebion, et Mani-
    quinto sseculo Aquileienses ipsi, qui merito supra chseus, et Arius, et cseteri omnes hseretici. Sed illse
    cseteras Occidenlis Ecclesias de tam insigni presby- Ecclesisenon sunt sine macula, vel ruga perfidise....
    teri sui Commenlario in Svnibolum gloriari pote- Concilium namque vanitatis est, quod agit Marcion,
    rant? elc. » Nicetas, capile 12, de Carnis resurreclioneila
    Sed jam ad locorum collationem, Nicetam inter et competentes instituebat : « Consequenter credis et
    Rufinum,accedendura70est- «Beneincipit acieduli- cainis tuse Resurreciionem; » et capite 15 : « Qui in
    tate confessio, i ait Nicetas in Expianatione Symboli, Cbristum credis, cartiis tuse resurrectionem profile-
    capite 2. « Nihil est quod in vita geri possit, si non ris. > Rufiiiusvero in Commenlario scripserat num.
    credulitas ante prsecesserit, _ aiebat Rufinus Com- 45 : « Hujus (carnis) sine dubio, quam habet is qui
    menlarUin Symbolumnum. 5; et tam ille quarabicad D profilelm*.... quo scial unusquisque fidelium carnem
    eamdem Syinboli primam vocem credo explicandam. suam, si mundam servaverit a peccato, futuram esse
    . Credis ergo, sequilur ibidem Nicetas, in Deum Pa- vas honoris. » De eadem re Nicetas, capite 13, ita
    trem omnipotenlem : Dettin ingenitum , qui ortus a prsemonebat: « Multi quidem sunt hserelici, qui dis-
    nullo est, a nullo ccepit : Deura invisibilem, quem torquenl lidem resurrectionis, vindicantes solius ani-
    nulus carnis oculus videre suffic t : Deum incoin- mse salulem, negata carnis resurreclione. Sed lu qui
    prehensibilem, qui omnia coinprehendit : Deum im- in Cbrislum credis, carnis luseresurreclionem profi-
    niutabilem, qui non mulatur lemporibus, nec sene- teris. ln hoc enim Christus et tnorluus est, el resur-
    scil selate, sed semper idera est. Qui non in tempore rexit, ut elvivenlium, etniortuorum dominetur. » Per
    coepit vivere, sedsemper vivens, nullum palitursuc- vocem viventiumaniinas, per vocem morhtonim cor-
    cessorem. » Quid auleniRu.inus? i Deum cunt audis, pora inlellexitNicetas.carnis probans resurrectionem
    aiebat Cominentarii num. 4, substantiam intellige ex allala Apostoli auctoritate Rom. XIV, ailversus
    sine initio, sine fine, simplicem, sine ulla adraixtione, eos qui solius anirase salutem admitlebant, negata
    invisibilem, incorporeara, iiieflabileni,hirestimabilem, carnis resurrectione. In hac porro intelligendi ratione
    in qua nihil adjunctum, nihil creatura sit. Sine auclo- animas et corpora per voces viventiumac mortuorntn
    re est enim ille, qui est omnino omnium auctor. > Nicetre prseiverat Rufinus : quamvis hic. non ad re-
    Pergit Nicelas ibidem : « Hunc coufiteris Deum, sed surrectionem carnis astruendam, setl ad explicandniii
    euiudem confiteriset Patrcm. Pati'em Filii necesse vivorumac mortuorumextreniuni judicium, singulari
    PATROL. LIL 30
    139 P. BRA1D.E DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. IV. 940
    ' opinandi modo, vivosanimas, mortuos corpora intel- A sedem ostendat. Alque ita sane, nisi mea me falHt
    Hgerevoluerit, CoimneiilaiTisui num. 55, his verbis : opinio; quod nu;ic videiidura.
    «Quod autera dicitur judicare vivoset moriuos, non Quse piTma fronte occurrunt opusculum illud le-
    dicitur, quod alii vivi, alii moiiui ad judicium genli ad Virgjnem lapsam, ea sunt quse non modo
    ' ,) ideo
    veniant: sed quod aniniassimuljudicabit et corpora, prscclaruraspecinienexhibentuplime iuslitutsefloren- r
    in qtiibus vivos animas, mortuos corpora nominavit. > tisque Ecelesise loci illius ubi auctor episcopatum \
    . Hactenus Nicetas el Rulius simul comparati. agebat, ex coramemorato videlicet solemni convenlu
    Ut autem objcclioni occurrara, quseiuslilui posset; EcclesiwDei in die sanc.lo DominicwResurreclionis,
    negandum quidein non esl, in eodem argumento, necnon iuce vigiiiarum,et hymnorumspirilalium can-
    maxime vero in Syniboli explauatione, facile esse ut tu, eic.; sed etiam qusesingiUalimnieraora:it ccctum
    auctores inler se, non modo sensibus, sed aliquale- ibidem positum sacrarum Virginum, quse soleinniter
    nus eliain verbis quandoqttc convenianl, iicet aller Deo dic-itsect virgiuitalem professre, peculiari epi-
    alteriun numquani yideril. Hoc laineii non frequeiiler. scopi cura fovebauliir,etpietalis ac saiictimoniri-fama
    assolet, sei lanluni accidit aliquando; neque in ea- Dei Ecclesiam illusirabaiil. Erudili viri, quotijuot ar-
    dem lucubratione deprebcndilur reruin veluti series, gttntentimi illustrare volueruulde sacraruro virgiiium
    quse parallelum quoddaui cuin altera ejusdem argu- coelibus,qui priscis Ecclesisesseculisiu Occideniali
    meiiti, ut ila dicam, co:iti.iuum prsebeat : ideoque Ecclesia oblinehanl, ex hoc maxime opusculo ud
    non hic unum aul allerum locuin Nicetrecum Ruliito Virginan lapsam plcraque hausere quread earuni in-
    conluli, sei dala opera plura. Inde igitur palet non stilulum speclabnnt, qu;c vclationis ritum edocebant,
    ambigue, rainime forluilo, et ex rerum velttti conve- " quse habitum earum, processum in Ecclesiam, el alia
    nicntia, scriptores istos inier se rebus et sensibus, ac bujusmodi innuebant. Monusteriumnentpe virginule
    etiam verbis plerumque convenisse; sed Nicetam i:i hoc opusculo, nuin. 28, 73 indicalum habemus,
    reapse multa ex Coinmeuiario Rufiui, veluti ex ube- quo, domum pairis obliiwsaci-revirgines, habllaturre
    riore el absolutiore tractatu, in suam SymboiiExpla- transibant; quod etiam in media civitaiesitura fuisse,
    natioiicmtraduxisse ad competentesinstitueiidos, ser- quoad e;is de quibus opusculunt nostrura, ex num.
    vata taincn, cum oralioiiis brevilate qure loci erat ac 12, non segre cohjiciinus. Diem sanctam Dominicw
    temporis, etiara siniplicitale ac nilore proprii sermo- Resurrectionisconsecralionivirginunt deslinatam, in
    nis; qu;c duo non seque eadem in Riifiiio sunt, ho- qua divno allari sese offerebsnlinicr lumina neoplty-
    mine scilicet, ob multam rcialem in Orientis partibus toruin, ct inier candidatos regni cwlesiis, et in qua,
    actam, Grrccis litleris assuelo, quique usum etiain prresulis atlocutionead eas peracla, sacro velaminele-
    Lutini sennonis in tum muliis annis aniserit, ul ipse gebantur, otnni populo acclamante: Ameit, ex iiuine-
    ad Cliroinaliniii Aquileiertso:nscribebai in pr.cfaiioiie ris 19 ct 20, edocemur. Habims prrelerea virginalis
    atl Eusebii Historiam a se, horlatu illius, Latinain iiinuitur r.um. 22, neciion et processus in Ecclesiam
    factani. virgineichori, ad vigilias nocturnas, ad canium spiri-
    Quid nunc igitur ad rcnt noslram 72 concluden- lalium hipnnorum, et ad cwlesies lecliones. Num. 24
    duiti? Postqiiam superiori capilc jam probaviinus.ex instruiiuur quoque, bunc sacraruui viiginuni coelura
    Eulychetis errore in opusculo Explanationis Stjmboli habuisse in ecclesia lomm tabulis separatum, in quo
    ad compelenlesperspieue ii)emor_.loalque pcrculso, stabanl a reliquis fnlelibus honoris gralia scgregalre,
    sicul etiam ex nota selate Paulini Nolani episcopi, ad i*/::i?i)i etiam religiosw ac nobilcs malronw certatim
    necnon exiisqu;i: i;i auctario adJidimus, Roroaliiinse_ currcbunt earu:u oscula peienics; el qui in purieieocu-
    civiialis episcoputn Niceam scu Nicclain a Gennadio lis ipsaruin virgiuum scripla ingerebat prwcepla ex
    relatuin, non essc Niceam seu Nicetam illuni Dacum tiivo apostolo Paulo desurapla, ad virgines et virgi-
    ejusdem sancti Paulini amicum, ac ipsius laujibtts ce- iiitatem spectantia. Exnu.-neiis de;iique28 el29, pa-
    lebratum : cunt nii.:c insupcr constet nullam e.-sera- tet peculiuris episcopisolliciludo erga bunc virgineuni
    tioneni cur, quoad opusculi illius auctorem, disceda- coetum,ex ibi indicata tunt spiritali earuui dilecii^ne,
    mus ab auctoritate Romani codicisGbisiani unde opu- lum sancia commonuionc,necnon et expositionehym-
    sculuw illud uuicQhabemus, el Nicetant Dacuro seu ni virginitalis,quo el gtoriamproposili, ei observanlium
    alium queitilibet pro Niceta episcopoAquileie;isiibi- pariler decantarenl. Hrcc in opusculo ad Virginem
    dem scriplo accipiamus; cum inscriplio opusculi ni- lapsam de saeraruin virginurn coelu ibi constitulo, ubi
    HUhabeat quod iiiterpolationis aut erroris suspicio- hscc siugula ad validius objurgandam lapsani virgi-
    nera prrcbeat, quiniromo ea sit quce uiidequaque nem dicebantur; el pnvclara sane, ad exiuiiam ani-
    quinti srcculi setiilcm prodat, ubi ctiara Nicetas untis ino concipiendam illius Ecclcsiseforniam, hi qua in-
    pro altero non ita facile scribi potcrat; cumopuscu- stltclio hiijusmoiliviguisset tam rile ordinata, tanta-
    luiit ipsum Nicclrc Aquilcieusis teuipus non obscure que discipiina exculta.
    designet, et alia etiaut liabcat qu:cilludEccle3i;uAqui- Hic porro sacrarura virginum coetus in Monatierio
    leieusis feium ostendunl; cum ad b;cc omnia accedat virginali coaclus, tantaque disciplinainslruclus, quani
    opusculi hnjus cum Rulini Aquileiensis pre.sbyleri Niceam vidimus iit opusculo nostro expressam, fueritne apud
    Coihiiieuiario de eodem arguaieiitn clara consensio seu Nicelam illum in Dacia Transdanuliiaiia
    i-eruni, sensuiim atque verboruin; jam seqtiilur, R> ]y episcopura, de quo superius loquebainiir ? Nihilpro-
    iiiatian;c civuatis cpiscopum Niceain seu Nieelam a fecto apudPauliiiumNolanuih de isiiusniodi saerarum
    Gennadio raemoralum, csse dubio proc.ulNiceam seu virginum ccetu penes Nicelain suuro in Dacia; de quo
    Nicetara episcopiun Aquilcicnseni, illum nempe qui tamen lain multa in rem Christianara, ac latii tnira-
    sancti Leonis Maguileinporc floruil, et aJ quem ejus- hiiia ipse canit in carroine, cui litulus : Ad Nicetam
    dem sancli pontilieis exstat epislola; quod erat hoc redeuntemin Daciam: uti vidiraus capite terlio. Cum
    quarto dissertalionis capite ostendenduin. prseciiiuuroEcclesiasdecus sacratte virgines censeren-
    tur a sanctis EcclesisePatribus, qui virginitatis nieri-
    MANTISSA ADCArUTQUARTDH. tum ex divinis prscconiismeliehaniur; si irislilulum
    bujusmodi in NicetrcDaci episcopali cura viguissct,
    Huic capili nihilnminus, majoris Hluslrationis gra- neuijquara de eodein siluisset Paulinus, quilnmen in
    tia, manlissam lubet adjicere, qu;e lectoribus fortasse magnain Nicetrelaudem non omisit commemorare, et
    non eril iugrata ; ipsi eiiim non initnerito dixerint se versosmonachislairones ininoiiiibus degentes, et la-
    liactenus multa intellexisse ad proposiiam rem ex lentem juslum, quibus ipse latro vixii in antris, uti
    opusculo Explanaiionis Symboli ad compeieniespe- ex locis ejusdent canninis ibideni relatis. Pr_ctefea
    tila, nihilveroex altero ad Virginemlapsam, seu de quid ad Daciamtrans Danubiumpositam, mutamorbis
    tapsu Virginis consecratw; quod laraen cum ejusdein regionema Paulino diclam ; quid nimirum inter Da-
    sit auctoris, uli ostensum capite primo, nonnUiilJa- cos et Bessos et Getas et Scythas, mot ubi quondam
    cile habere poterit quod Aquileiensempareiitis sui fuerat ferarum, eodem teste, ante NicetrepradicatiCH
    Sli P. BRAIDJ: DISSERTATIOIN S. NlCETAM.— CAP. IV. 94-
    nem; quid, inquanl, ibi.lem voces iiisenobiiiumma- A Iiiilicaruiit, tomo XII, col. 105, refert Heliara Aqui-
    troiiarum sacfai-umvirginum osciila peteutiuin ? Non leien..eni nntislilein, qui sexlo iiiclhiante stcculoeam
    hsec barbararum geiiliu;ii, quse vix ferinos mores regebat Ecclesiam, lemplumqioddam paganorurit.;...-
    exuerint, seJ Romani orbis vocabula su.it : et minus in coniicjuolittoresiliialumin monasleriiimpuellurum-..
    appo.-ile bas voces usurpasset Nicetas Dacus in re- trantmutasss. Si fideshaben.ia auclori sreeulixiv, de re
    giotiibiis illis, trans Dauubiumpositis, etiamsi reipsa adsexliira s__culuni75PerlHienie (anCtoricrcleroqnin
    liiler illas gentes aiiqua exstilisset fainiliaruiii Ordi- gravissiroo, criticisi|iie viris probato, et qui multa
    numque discrelio; qusctaine.n,sicut serhper a Ronia- prre oculis habere potuit yetera docunienta, qure ad
    nis moribu. inslituiisque lOiige aliena, ita Romano nos mininie pei*veiierunt); ecce mondsierii rirginalis
    eloquio non fuefal indicaiirla. menlio in Ecdesia Aquiieiensi altero pOst Nicetam
    _i.Jl.ec niniiruiii nos doceul ad Nicetafn Dacum mi- sseculo. V.erumnon h;ec prima monasierii virgiualis
    nime perlinere posse opii.culjin seu libelluui ad la- fimdalio dici potest apuJ Aquileienses, seil magis ac-
    psain Virginem,de quo nuuc agimus:alqtie hrecea iem eessio loci incommodum sacrarum virginum, quarum
    suiUcie.ilerostenJu.it opiisculuiu illuJ esse profecio niimerus novas icdes fortasse requirerct. Et Dandu-
    Nicete 74 '-piscopiAquileic isis, si i.isuper recolan- lus quidem- in allatis verbis videtur Heiirc nierilo tii-
    t_j*qa:ciiiantecessuraprobaviitfus,opusculumscilicet buisse polius paganorum tempti transmntationemad
    islui gerniaiiiiiUesse allerius Explunationis Symboli CiirisliaiKCreligionis usum, quam monasterii puella-
    ad compeienies, et illain Ex-ilanntio.;era siculi ab nim erectionein; cujus si vere primus inslitiitor et
    a.tate N.C-t-.eDaci alien:):n, iia. Nicet;e Aquiielensis auctor tunc fuissel ilelias in Eccle.daAquileiensi,-id
    setaticonsonani, el Ecclesioeetiam Aquileiensispecu- ipse eo loci indicare conceplis verbis non omisisset.
    liari charactrre sigilatam. Veruin q;t ;d i.i hac iuan- "* SeJ alteri, et Aquileiensisquidem ejusdero Ecclesia.
    tissa prrecipuitm nobis esl, iiidit-.iailla su:il qu;c ex nionuineiito ceii;ssiiiio, auiniuui adjciamus.
    lioc eoJain opu.-.culodeprelieiidipossinl, u.ide Aqui- Exstat concilium Forojulieiise a sancto Paulino
    leiensis illnis origo, etsi nriii clare pateat, saltemali- palriarcha Aquileiensi celebrntum"aimo 798, tertio
    quaieiius dignoscatuf. Ei gerier.slia quide.ii io-Jicia nimirum posiNicelse Aqu.Ieieu is ;etatem elnpso s_e-
    ex.lant amplissTna; quis cnim no.i inlellig il prrcsu- culo, quod videre est in coneiliorum colleclionibus,
    le.ti in Iioc opusculo lapsam Yirgiiieroobjurga.ilem, et inter Ojiera ejusdem sancti prtesulis a cla'ri.,simo
    prrcfuisseEcclesLejamdiu instltulse, quseque prsede- noslro Joaiine Francisco Madrisio Neriani Oratorii
    c-issnruma.,ti_titu:rimerito in taiiluiii egregire formre presbylero edita pag.-65, ubi canoue 11 hicc legun-
    splenJorero adoleveril, ui insigniores oriris a_quarel? tur : « Placuit de feniinis-cujusciniique contlitiunis,-.
    Qu:cde monasieriovirginxlisupra reluihnus iii civiiaie pucllis scilicet, vel viduis, qure virginitntis, sive con-
    sito, qtisede ritu et forma in virginibus velandis, qu_j tinentiaeproposintmspoutaiiee pollicenies, Deo eroan-
    dc earuui Itabituet processu, atque inlra ecclesiam cipatrc fuerini, et ob coniiiienlire sig-ium nigram ve-
    toco, abundeprobani qua_J.cimus. Talemautem fuisse stem, quasi rellgiosani, sicul antiquus mos fuit in liis
    Nicetsenostri setate Aqui;eie.i.e.n Ecciesiam, sancto- regionibtis, indutse fuerinl : licet nori sint a sacerdote
    rurn Valeriani, Chrom.ilii, aliorurnque episcoporu;*v sacratw, in hoc tamen proposilo eas jierpetim psrse-
    so.Iicitudineinfoiinaiani, corumque inerito metropo- vernre mandamus. » Sequenti vefo 'canonc i_ hoc
    lcos ho;iore auciam, quis ambigal? Cdeberrimuin eliani jubebatur : « Hoc inviolalo slylo jusle sa.icire
    Siuie in Aquileiensi Ecclesia exslilisso jaro quarto prospe.ximus,ut monssteria pucllaruiii,qu.e sub disci-
    sreculovel .-uintoineiiute clericorum coetura,qui rae- r/ pliose regula degunt, obslracinis muniiis clauslris,
    ruerit supra Cicterosa divi) Hiefonyroo ocuiato teste nullo pateant, nisi forte sumina compellenle iiecessi-
    htiidari, et unde poslea opinaiissiiriiac probaiissimi tate, aJitu virorum. Sed neque prcsbvteri vel diaco-
    pro liere episcopi abis quoque regendis Ecciesiis ae- nes, eic... Quin etiain nec episcopusabsque sacerdo-
    slinali, ex ipso divo Hieronymo"in Ciironico, necnon tibjs vel clericis suis, etc... Sed sive ipse, sive quse-
    ex Ruiiiio Apologie surc iibro l, nu:n. i, eJoceniiir. iibel reiigiosa persoiia... digiiu.n fuefit ut a;!e;t:it';„__
    Monaiteriunt quoqae virorum eodem lerapore lauJa- Deo dicataloca, non aliter, sed cuin idoneis lcstibus'.
    tissi iiuin A (tiileirciloruisse, ubi aliquarodiu Rufinus peraga.il, r.e propter incaulam pr.csurapiioneni saii-
    ipse atque Hieronyrousrouluisse ofuciis coluerunt, et ciiEEcclesiseinfamelur angelicus ordo. > Qure ex his
    pielatis ac doctrm.e lauJe ceriarunl. ubi etiam alii duobus canonibus Aquileie.isis Ecclesire, octavo la-
    specialissimi viri einicuere a divo Hicronyrooin suis bente srceulo editis, co jicere possuiuu.,, b;ec sunt:
    Epistolis memorali, C_ry..ogiiiiu_et Heliodoru*,quo- aliud scilicet fuisse i;i Aquileie:isi Ecclesia siraplex
    riiin alter episeo-juspostea ex.liiil Altinatium,-.itidera virginiiatis seu conitnenliw proposilum,quo.l sponla-
    ex ipso Hieronyaio acRulino Liielligirnu.. Nac mhior nee puellw vel viduwpolitcebanlur; et aliu.l veluti so-
    in muliebri sexu apa.l Aquileie.iseseadera a_iatevir- leniiie illarum virginmn, quse a saceidole, id est ab
    tus eniluit, cu.n noif deesseniqua. iu propriisdomibus episcopo, sacrabaniur. Quod vero asseritur, sicut an-
    virginilatis propoiitura custo.lirent, et ila meliora liqdiismos (uit iii-his regionibus,absq.uetilla-vi refenu-
    charismata wm.daremur; uti ex episiola divi Hiero- posie videlur ad utrumque iustitutuni; ita neavpe,-
    nynit 7, ubi Chromatius et Eu_ebiu>frat-e"s,.unacu:n q.uoJabantiquo, id est ab aliquot-ante ipsura Pauli-
    Jovino amico, elmatre, ac sororibus virgiuibus in num sreculis,in Aquileiensi Ecclesia ulrumque vi-
    eaJein dorao saivcteviventibu. uignis laudibus extol- D I gueiTt; sicul etiam quod uiriusque inslituii fuerit ni-
    lunttir. Quidniigtlur et monasieriuiixv rginale in Aqui- gramvcsiemi;t;iuereobcontineniimsignum. liiud vero
    leii'iiii Ei~.cle-.ia(unc lemporis exsiileril, recipienJis quod dicitur, licet non sint a sncerdbiesicratm illre
    aleuJisque virginiiras institutum, qu.c ritu pecuiiari vifgines sen viJusede quibus primus caYirtnloquitur, :
    ab episcopo sacro vekmine legereiv.ur?Jam si hoc iiinuere vijetur, ex-inore virginum sacratariim, eiiain
    pateat in Aqoiieien.iEccIesia",salte'mN;ceire"iernpore,alias siiiiplicisprooositijam ab antiquonigram vesiem
    exslitis.-iC,aj..'jnt:niicia qu.e reifiiirirous, et peculia- sumpsisse, licel foiiasse non itident velo ulerentiir,-
    ria quiJem, ut de opu_culo._!.. lapsim Virginem,eliara quoi proprie sacratarum virginum erat, quo in ipso
    ex iflius iiiti.no, at ila dicain, juJicemu..; et virgi.ia- consecraiioiv.sactu ab episcopo tecjebmlur, quoiI([ue
    le;n illam roonasticam'di3t:i;)iiiiaiit,q;ia;n ex e.idetn eral cousecrationisipsarum veiuti raateria ac signum,
    opu..culo deurehenJhivus,discipliiiani sanc sacraruia sicuii etiam sub.-ecutisteraporibus seroper fuit.
    virginuuTAquileiensisEcclasircteneanius. Sed quod ad monaslcrium"prsecipuepeiii.iet, illud
    Non supersunt qukle.iiapcrla ejusJe.n seviraomi- est.quod altero sa:icilu"fca:ione,ut hcrope monnsteria
    nienta , qure de virginali moiiasierio in A:]uileicnsi ptiellariimquwsubJQ disciplinceregnladegunt, nbslru-
    i.celesia i-uncstante uos doceant: nihilouiiuus non- ctiusmunilisdausirisnullo pateaniaditu virorum.Puel-
    n-ilia hahemus, quibus monuiieiltofuro inopiam qua- kc istse,qumsub disciptinmregula degunt,proculdubio
    d-.mtenussuppleamtis.AnJreas DanJuliisin Chrouico, sunt virginessacraiw, dislinctjeab aliis, seu virgiuibus,
    Jib. M, cap. i, apud Muratorium, Scruilores Rerum seu viduis,de auibus in canoneprsecedenti,qusesimnlex
    943 P. BRAID-E DISSERTATIO 1N S. NICETAM.— CAP. IV. 9ii
    virginitatis seu continentise propositum emiserant, A I D P SVB D* VIII IDVS
    ex
    quscque ipsa distinctione borum canonum non vi-
    AGVSTAS OPILIO
    dentur sub alicujus disciplinsepeculiaris regula fuisse,
    sed libere in propriis domibus habilasse. Jam vero NE V C CONSt INS SECi
    quod in altero hoc canone sancitur, ut haecmonaste- t
    ria puellarum sub disciplinseregula degenlium obstru-
    ctius munitis claustris tiulto pateanl adilu virorum, Hanc vero inscriptionera italeg'tclarissimus prsesul:
    evidenter oslendit monasleriahujusraodi in Aquileiensi Hic in pace requiescil Columbavirgo sacrala Dei, qum
    Ecclesia jain pridera stelisse, quando nimirron non vixitin Dominoannos plus minus nonaginta. Deposita
    ita erant, uli decebat, omitibus clausa, rainus vero sub die ocluvoidus Auguslas, Opilione viro clarissimo
    ita obstrucliusmuntta earum cluustru, ut nulli omniuo consule. In smc.ula.
    paterent. Quod autem a sseculis ante Pauliitunt liu- Ex consulatu Opilionis, qui hic notatur, et quem
    jusmodi exstiterint monasteria in Aquileiensi Eccle- ad consulem hujus nominis primum, non vero ad se-
    sia, ipsa hujus canonis provideniia ostendit, quse ex cundum annis sepluaginta et uno posteriorera, vir
    aliquo orlo abusu procul dubio raanavit: hsecnamque clarissimus pertinere probat, infert ipse depositionem
    abusuutn generalis veluli indoles est, ut nonnisi longo hujus sacratm virginis ad annum Christi perlinere
    Xemporis lapsu paulatim inducanlur : quod longius 455, id est ad annum proxime sequentem Atlilanum
    etiam sit oportet in personis, coelibus, atque locis Aquileiensis urbis excidium, quiitidem proximeprse-
    Deo dicalis; ibi etenim abusus ipsi ex locorum ac cessit Aquileiensem a Niceta capessilum episcopa-
    personarum instilulo peculiarem quemdain renixum ,n tum anno 454, uli superius innuimus. Popularis in-
    patiunlur, quem nonnisi diulurniori conatu et sensinv ter illos incolas fert traditio, ibidem reapse sacratam
    tandem valeanl superare. Quid igitur mirum, si ex illam virginem nonagenariam susevilse cursum con-
    hujusmodi canonibus Aquileiensis Ecclesia. oclavi la- summasse; et adhucin illiusarcis rupe inaccessibUis
    bentis sseculi inferamus, in eadem Aquileiensi Eccle- specus noii tara ostenditur quam indicatur, ubi ipsa
    sia sacratarum virginum monasteriumexslitisse etiam iatuit, quamdiu eo loci m Domino vixit. lnferf igitur
    sseculo quiuto sub Nicelsc episcopatu, ac propterea eruditissimus prsesul sacrutmn hanc virginem ad coe-
    monaslerium virginale in libello ad lapsum Virginetn tum virginum pertinuisse Aquileiensis Ecclesire, quse
    nominatum, monusleriumesse virginuin sacralarum, immineiile Attilana irmplione ab Aquileiensi urbe
    quod in Aquileiensi Ecclesia Nicela episcopo stabat; aufugerit ad declinandam prsevisamcladem, seque iu
    ideoque libellum ipsum indicium hoc prseseferre Aqui- hoc dissito atque abdito loco celaveril, trigesimo
    leie.isis originis, sicut alia sui generis exhibel indicia, quarto ab eadem urbe lapide ab occidenle in septen-
    qusc jam vidimus, etiant libellus aller Explanationis trionem sito. Quidni el bie fortasse hahuerit hsec
    Symboli? Prseterea sancli Paulini canon his 12 addit virgo natale solum; et ideo in tanla posita necessi-
    etiara suse peculiaris providentise causam verbis tate ad loca non sibi penilus ignota, ubi etiam popu-
    expressam: Ne propier incautam prmsumptionem san- larium suorum solatio uti posset, tulius confugerit?
    ttw Ecclesim infamelur angelictts ordo. Quidni prsc Ita quoque mihi, nec invite, ut opinor, liceat conje-
    oculis sanctus anlisles tunc habuerit et peculiarem ctare. Illustraturus porro clarissimus Fontaninus hujus
    lapsum illius virginis de qua Nicetas, et libellura lapidis inscriptionem, et probaturus hujusmodi sacra-
    ipsum objurgalionis a prsedecessoresuo elucubraiuni, I tas virginesjam tunc consuevisse in monasteriis ha-
    ubi auctor vehementer dolebat ex ilUus lapsa. faci- C bitare, plura profert de more suo ex ecclesiastica
    nore muculatam esse Ecclesiam, ac tolam pene illius traditione monumenta, quaehanc astruunt tunc vi-
    lncem obscuratam; et ipsa lapsa virgo ad loquendum genlem ttim in Oriente tum in Occidente discipli-
    inducla fatebatur, propter se confusionem(actam esse nam ; inter quse prinuim locum obliuet HbeUus no-
    omnibtts(amulis Donini et eum digne colenlibus? sler adtapsam Virginem, seu uti ibidem notatur de
    Veruni non oranino desunt monumenla ipsiusNi- lapsu Virginis consecratw,quem Fonlaninus non du-
    cetse Aquileiensis setalis, quse sacratarum virginum bitahat ad Nicelam Romatianseiu Daciacivitatis epi-
    Aquileiensis Ecclesise, ac propterea, uti ex dictis scopum pertinere, siculi eruditorunt coinmuiiis fere-
    conjicere licet, in monasterio etiam virginali degen- bat opinio, cum csetera omnia opuscula quse Genna-
    lium, meminerint. Papyiis, membranis et charlis de- dius in Romaliano Niceta commemorat peoitus late-
    ficientibus, superest lapis omni sere pretiosior, qui Tent.
    sepulcralem inscriptionein exhibet unius ex hiscultuni
    sacra- Diffitendumhic tamen non est, allatam Fontanini
    tis virginibus, cui Colutnbwnomen, quse eliam inlerpretationem sepulcralis lapidis Forojuliensis sa-
    immeniorabilem in Aquileiensi provincia oblinet; cratm virginis Columbm adversarios nactani fuisse,
    maxime vero apud incolas Forojuliensis pagi, Osopum qui allucinatura dicerent prscsulemclarissimum,dum
    dicti, ubi cum ipsius reliquiis stelit ad hsec usque postrema inscriptionis sigla 1NSSEC piam quamdam
    tempora in superposita arcesedicula ejusnomineDeo acclamationem seu apprecationem ralus, voluit ea
    dicata. Inscriptionem hanc vidit atque descripsit in interprelari in smcula, cum potius illa verba inlelli-
    eadem sedicula, anuo 1717, clarissimus Foiitaninus, genda essent veluli compendiarise78 lemporis notse
    quam postea sere insculplam evulgavit, ac erudilissi-, jj illius inscriptionis, quseproinde non in s_cc«/alegenda
    mo Romse edito Italica lingua Commentario, anno forent, sed indictionesrcunda; quo fieret ut non an-
    1726, illustravit. Hancipsain, et fortasse nonnihil nus quidem indicarelur consulatus Opilionis primi,
    accuratius posl Fonianinum cselatam,videre est etiam! sed potius Opilionissecundi, ac propterea non an-
    apud Joanuero Dominicum Bertoli, qui eamdein Fon-: nus fuit Cliristi 455, sed annus 524, qui annus rea-
    consulatus Opitionis hujus secundi, et in
    tanino leste iterato 77 inspexit, in suo Italico cpere pse
    Anlichila d'Aquileja, pag. 555. Ea autem, qucesalvifi- quem secunda itidem indictio incidebat. Non hsec
    cse crucis signo incipit, superius quoque et inferius; quidem mutalio lanta esset quse nos opinione pror-
    inmedio Tabuke repetiio, ex ambabus siraul collatis sus dejiceret, in eo quod ex aHata inscriptione
    incisionibus est hujusraodi: ad rem noslram muluamur. Si enim ad annum
    etiam 524 inscriptio Hla pertineret, testimoniuni
    t semper exhiberet sacratarum virginum instiluti in
    : , HIC IN PACE Aquileiensi Ecclesia non multo post NicetseAqui-
    f REQVI leiensis setaleui; atque esset proinde quod non segre
    ESCIT COLVBAVIRGO conjicereinus idem institutum viguisse etiam sub Ni-
    SACRATA DI QVE VI cetse ipsius episcopalu, nec non et monasteriumvir-
    XIT IN DNO ANNOS ginule lunc exstilisse, Hcet nondum cluustris muni-
    _..' tum, sicuti octavo labente ssecuio sanctus Paulinus
    PL M NONAGINTA prxcipiebat; irade ex eodem tunc egredi forlasse li-
    945 P. BRAID/E DISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. IV. 94.
    bere potuerit Columbavirgo sacrata, ut "vitamprocul,1 A que prosilierit, ac prorsus inepte, supra litteram C in
    dubio severiorem ac sanctiorera duceret soiitaria ini dimidia voce CONS,cujus vocis pars altera jam si-
    Osopiensispecu. Faceret itidem eadem inscriptio hoc gnificabatur lineola alia erecta, proxime et apposite
    secundo modo accepta, ut indicia non obscura Aqui- sita? Mittimus difficultatem omissse diphthongi ad
    leiensis fetus in Hbelload lapsam Virginem similiter syllabam SEC; quse dipluhongus veluti necessaria
    liosceremus, qui est hujus mantissre scopus, etiamsii censeatur ad vocem swcula pronuntiandam potius
    ad ipsam Nicetresetatem eadem inscriptio reapse uoni quam secunda. Yox namque swculum, et cum diph-
    pertineret, thongo, et absque dipbthongo seque invenitur apud
    Veruin interprelatio Fontanini nostri omnino vide- scriptores : et diplilhongorum ralionem srepissime
    tur mihi ampleetenda, ut ad Nicetse Aquileiensis seta- posthabilam in veteribus lapidibus, tum elhnicis, tum
    tem inscriptionem illam proprie perlinere dicamus, Christianis, inscriptionum veterurti collectiones satis
    Opilionem primura consulem accipientes anni 455,, ostendunt; et notavit prsesertim novis adductis exem-
    non vero secundum anni 524. Nihil dixerim de cen- plis pro eruditione sua clarissimus Antonius Maria
    sura clarissimi cseteroquin viri, ac de re Htterariai Lupi In Epitaphium Severse martyris, pag. 152 et
    universa prseclare meriti, Francisci Antonii Zaccha- sequentibus editionis Panormitanse 1754. Prseterea
    rise in sua Historia Italia. Litteraria, italice scripta, non est cur de diphthongo in voce swcula inquira-
    tomo YUI, libro m, cap. 4; ipse enim Fontaninunvi mus, eant expendentes inscriptionem, quse exhibet
    acriter carpens super hac inscriptionis interpreta- etiam vocem QYE absque diphlhongo. Hsec quidem
    tione aerem verberavit, quia Fontanino errala appo- dicere oportebat super Hla inscriptione sepulcrali
    suitquse non commisit, et satis ostendit se numquami sacratw virginis Aquileiensis Ecclesise : sed hsecinte-
    prse oculis habuisse aut Forojuliensem illam inscri- ** ' rim dixisse suffieiat.
    plionem, aut Fontaniui interpretationem, ac super Cum itaque de ccetu sacrarum virginum apud Ni-
    eadem ab eo ediluni Commentarium. Hlis potius re- cetam Dacum nUiil omnino asserere liceat; cum de
    spondendum est, qui singularilatem opponunt ac- sacratis virginibus in Aquileiensi Ecclesia Nicetrc epi-
    clamationis illius in swcula, et qui in lineola erecta, et scopi tempore constet ex dictis, ac singillatira ex
    nonnihil superius atque inferius ilexa, quse visitur pretioso lapide quem atlulimus, et de quo disserui-
    post mohosyllabam INS, compendium intelligi volunt mus;cum dibitare non liceat de virginali mcnasierio
    elertieiitorum ad integram vocem indictione corapien- in Ecclesia Aquileiensi posito etiam Nicetse tempore,
    dam, quse vox propterea in consequenlibus litleris tum exrei ipsius convenientia, tum ex florenlissimse
    SEC1, non swcula, sed necessario exigalaUam vo- iUius Ecclesise celebrilate, tuni etiam ex iis maxime
    cem secunda. At acclamationum seu apprecaiionum quse attulimus ex Forojuliensi concilio sub sancto
    Christianarum usum in sepulcralibus inscriptionibus patriarcha Paulino : si insuper recolatur probata ger-
    satis Fontaninus ipse exposuit alque illustravil Com- manitas opusculi ad lapsam Virginem cum altero
    mentarii sui capile 21, ubi etiamsi aliam inscriptio- opusculo Explanationis Symboli, quod (absit verbo
    nem nullam proferat quse acclamationem habeat invidia) plenissime conslat Aquileiensis esseNicelse;
    prorsus eamdem cum Lapide noslro, id est in swcula, jam indicia quserequirebamus adsunl Iuculentaetiam
    quod idem est ac in swcula vivas; alia pleraque in- in hoc opusculo ad lapsam Virginem, quse Aquileien-
    dicat huic simUlima, hoc est vibeaul vive in wterno, seht parentis sui sedem ostendunt, et robur addunt
    bibas aut vivas in Deo, vivesin Deb, bibas aut vivasin conclusioni nostrse quam superius enunliavimus;
    Dotnino : quse omnia auctoritalem addunt accla- Q ( Romatianse civitatis episcopum Niceam seu Nicetam
    mationi noslrse Osopiensislapidis in swcuta; cui pro- a Gennadio memoratuin, esse proeul dubio Niceam
    pterea non sit singularitas bpponenda, nisi quoad seu Nicetam episcopum Aquileiensem, illum nempe
    elementorum quibus constat qualitatem; qua. lan- qui sancti LeonisMagni tempore floruit, et ad quem
    dem, eodem sensu-permanente, nibili oranino fa- ejusdem sancti pontificis exslat episiola.
    cienda est. Quod ad lineolam vero spectat, positam 80 Unumfortasse objectariadhucpoteritad ea quse
    post monosyllabam INB, qnseque ideo posita dicatur ultinio loco, maxime ex lapide sepulcrali sacratm vir-
    ut complementum vocis indiciione significet, ausim ginis Columbwleclo cum Fontanino, conjiciebamus;
    dicere commentum profecio boc esse, omni testimo- male scilicetnosinferre auctorero esse Nicetara Aqui-
    nio, oninique veteruni inscriptionum exemplo desli- leiensem illius ad Virginem iapsam opusculi, ex eo
    tutum. Plurimi quidem occurrunt lapides in colle- quod et sacratw virgines, et monasterium virginale in
    clionibus eruditorum quas babemus 79 1"! notam Aquileiensi Ecclesia tunc temporis essent; cum po-
    exhibent indictionum. Videas in his vocem indictionis lius ex eodem illo lapide constct, quod etiamsi in an-
    integreposilam; videas per tres primas litteras tantum, tecCssum et sacrdiw virghtes et earunt monasterium
    singillatim ductas; videas quOque, per easdem hoc ibidem exstiterint, tunc cerle, dispersis undequaque
    monogrammale N_ nexas, indicalam; videas simili- per Allilanam cladem virginibus, diruto quoque at-
    ter indictionis numerum, modo per vocem integre que everso, uti credibile est, virginali sedificio, sacer
    prolatum, modo per priinas tantum lilteras, modo virginum coetus in Aquileiensi Ecclesia superesse non
    etiam per numerorum signa expressum : at indictio- poterat. Quam ergo sacratam Deo virginem Nicetas
    nis vocem (confidenler dicam) nullibi profecto inve- _ Aquileiensis poterat objurgare, eidem etiam objicien-
    nias absque tertia sallem littera D aUquo inodo si- "* do, veluti ad niajorem facinoris exprobrandam gra-
    gnata, quse omnera tollat ambigendi locum, quod ibi "\itatera, monaslerium virginale, ubi tuta csse pote-
    de indictionis nota sermo sit. NihiU igitur Ihjeola illa rat, si voluissel? Verum, utut gravissima fuerit in
    in nostro lapide facienda; quseoscilaniia fortassevel Aquileiensi civitate et Ecclesia"A_lilana clades, quse
    arbitrio quadralarU imperiti, et certe etiara valde dispersionem sacri virginei cceius, qusc etiam mona-
    ineleganlis, ut cuique inscriptionem conspicienti tum sterii virginalis eversionem attulerit; non h_eclamen
    apud Fontauinum tum apud Bertolum palere potest, talis fuit, qure reparari in poslerum mininie potuisset.
    addita fuit; ni dicere velimus hoc factura fuisse ad Jam anno 458, quo sauctus Leo papa Decretalem
    quamdam promendam festivitatem lsetissimseaccla- suam ad Nicetam Aquilciensem dedit, rerum stalus in
    rnationis, vitam cum Deo perpetuam Columbw virgi- eadera epistola dicebatur, quoad Aquileiensem Ecele-
    nis indicantis. Cseterum cum lineola in hac ipsa in- siam, auxiliunte Domino, in meliora conversus; et
    scriptione alicuhi desit ubi superponenila fuisset, uti, hoc, teste eliam Adeodato Roroanre Ecclesise Dia-
    ex. gr., iilteris DI posilis pro voce^Dei, sicuti super- cono ibidem nomiiiato, qui nuper ab Aquiieia redux,
    posita apparet Siglis, ex. gr., DP significantibus sicuti consultationes Nicetsead ponlificemtulerat, ita
    vocem deposita, ac simililer aliis aliud indicanlibus; eum de statu illius Ecclesise certiorem procul dubio
    quis juie mira!)ilur lineolam e contrario abundantius reddiderat. Invenerit ilaque fortasse Nicetas anno
    ac supervacuo prosiliisse post monosyllabam JN, ubi 454, primo scilicet post Columbse sacratw virginis
    cecessaria non erat; niaxime vero cura lineola quo- obitum, quo episcopatum Aquileiensem inivit; inve-
    947 P. BRAIDiE DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. V. 948
    nerit, inquam, eldispersas sacratas virgines, el ea- A vcrtitnr, illud est, Semipelagianofiuii pai-ti, cni ari-
    rum dirulum monaslerium; h:cc oinnia uihilominus dictus erat, niniium favisse. quod certe in hi. torico
    eo.ieui iiiiuo 458 iu prisiinuin staiuni for-tassc jam viro peccalum est salis grave, quod sinceriiatem
    eraiilrestifuta, cuiii maxime coiistel ox allala s;iu- lictiii., prreeipuum hisioriiT munus. Dc boc Gcmiadii
    cii Leoiiis ejiistola Nicelieepi.copi vigila':liaui ac pa- viiioita vcnerabUisBcHariiiinusde ScripiorilitisEcde.
    sloralem curaro i.i e.omaxiiiie positain, til ea damua. sinslicis : « Scripsil etiam libruni de Viris llhisiiihus
    sollicite repararel qurc.bcllicn clades iiitulerat. Pi-se- (Geiinadius), in qtto stispicionem non parvam rcli-
    ti'ren irigiiila circilcr annorimt spaiio qtto episcopa- qttit. sure non reclrc fidei : lnudavil eiiim Cassianuni
    tus Nicela; co:;stilit, ab anno scilicel 454 aii annum cl. Faustuni, qui Scmipelagiani fqeruut; et sanciiun
    485, ei sacratantm virginum ccelus in Aquileie:~si Piosperum deprcssil, qui pi'0 gratia Deiconlia PcTa-
    Ecriesia reslitui pole.ral, et virgimde mounsierinm giinn foiiissiiiie dimicavit. » Etiarn Naialis Alexapder,
    rcrcdificari: iJcoque et adesse poluit itifausla Nicetse Hist. Eccles. §g :-a:culnquinio, c. 5, arliculo 7, § 9,
    occasio lupsum Yirginem ohjurgandi, caq;ie oinnia ila scripsit: «'GeiiuadiuroSlassiliensenipresbyterum
    diccndi qus: ad sacratartitn virginum instilutura co- Sffiiiipelaginiise faciioni addiclmn fuisse, Hberejus de
    dent s;ccu!opeiiineba::t. Quid vero; quod ipscbujus ViiTsIilusliibus salis prnhat an.iO circiler 490 con-
    virginis lapsus per procacitatem adnlcsceutis, quem scriplus. Eo eniin in libro sanctum Augustinum,
    similiier ibidem grayiler objurgat Niceias, indicat e'usqtie discipulum ac ricfensoreinegregiunt sanclum
    sua qttadani ralio::e lentpu."'subseque-:;shostililalis Prusperum, veJutfeos erroris ins.eelatur; Cassianum
    iucursus, qui Religioni, utoribiis ac disciplinse infe- vero ct Faustum Semipelagiaporuni duces laudibus
    slissiiiii semper sunt? Sel lirccjam salis; ne forte lo- " extoilit: > qttqd eiiam erudilus vir allatis ex Gennadio
    cuin hnbent commune illud eflalum : Mantissu obso- "' verbis luctilenler probat.
    nium vincit. Verum non lioc vitii tantum in Gennadii Calalogo
    81 CAPUT V. notaruiit eruditi. Alia sunl me)ida, el noit levia qui-
    Romatiuna civitas a Gennadio memorata, non est in dero; quie lamen paiiim arbitrjo et itiscientire tri-
    Dacia inqtiirenda,sed in veleridiwcesiseu provincia buendandsuul librariorunj, partiin oseitaniise ipsius. Ef
    librarios pertinel, irollitnt certe esl opus
    Aquileiensi; ei probubililerilla est, quwPortus Ro- quod
    maiiiiiins, seu Romatinus, o.ut Romaiius, iion iia quod rongis subsit tum arbilrio tum ieyitati exscripto-
    procv.l a Concordia, ex fluvio ejusdem nomuiis a piiicuiii; ftim, qu;i|ii opuS':uodcuinqiie histnriciiin,antliiogra-
    Plinio appelluta (ttil; attt illa quw iiodiePortus- in quo adinodunt fncile est, ijt hormn quis-
    Gruarius dicitui; el atl eitmdemRomatium, seu Ro- ))iam sub eme;idationisaut illustralionis specie aliquid
    tn:;liiiiim,aul Romalianumfluvium sila esl, qui eam de suo iuserat, quod aiictori in nieuiem IIO.U
    aut iromutel atit demat quod sibi magis nJnusve
    venissel,
    interflttii. placeat. Quod vero ad oscifar.liam speciat auctoris,
    Cuin cx dictis capite teiiio et quarto hujns disser- liistorica siinililer^o.tmaxinie biographica opera su;;!,
    talionis, jun exlra anibiguitatem censeri possil, ct in quibus veluti necesse est obrepat aliquandn soni-
    Ronialiar.reciviiatis episcopum Niccam seu Nicetani lius, iTsecipue cutn disicnla ctifa sil in colligendis
    a Genuadio iiicrooraliroi,non esse Niceam seti Nice- undique auclortnii scriptis de qiiibus dicendiiiii est;
    tara Dactim sai;cti Paulini Nolnni episcopi amiciini, et sciTptis ipsis ipostea legendis pcrpendendisque,
    eju^deiiique laiidilms celcbratnm; et esse reipsa rebus aliis alqtie aliiscontiiiue superveiiieuiibus, aut
    Niceam seu Nicetam e|)iscopum Aquilcieiisem, qui C tempus non suppetat, aul auimus imjinr sit. Quod
    sancli LoonisMag.Tteinpore flqruil, et adquera ejus- certe nd Gennadium speclat, ertiditi viri, qui edendis
    dem sancti Poiitificis exstat epislola : nuroquid igiiur operiljus incubufiie quorumdam scrinlorum de qui-
    erravit Gennadiiis ipse, qui hiroc nop Aquileieiisem bus ipse in Calalogo suo, non semel conquesli surit
    episcopum, uli oportuissel, sed _!pisco;;nni appellavit peccnluin in Calalogo iilo fuisse, tiun quoad ralionem
    civitatis Romutianw?f)c Geaiiadio itaque Massiliensi tcmporura, ttuii quoad substautiani reruni. luni eliam
    patica diccntia sunt, ul qiiaiili facienda sit, et quo quoad locorum jnilicalioiiem. Qiiis, ex. gr., non mi-
    habeiida loco illittsauclorilas innotescat. rctur in sanclo Leone Magno iiolari a Geiroadio,
    Ne ingrati simus viris illis per quos profecimus, capiie 70, unicam ejus episiolam ad Flavianura, de
    fateiiriumquidero muliam nos debere Gennadio gra- qua toties in hnc dissertntioiie sermo fuil, prseter-
    tiant, qtti Hieronyniianioperis de Scriptorihus Eccle- missis omnibus afiis tum ejusdem, tiini alterius argu-
    .siasliris yeluti coiitinualor factus, Iibrum et ipse nobis menti; ct ne indicaiis quidetn tol illius sermonibus,
    reliquii dc Viris llluslribus; ubi nntinnes pltniroas de qui lanlnm divinseproi'sus eloqufintiselriudeinaptid
    auctoribus, eoruinque Opcribus, nec non de publica omnes eidem pronieruere? Hocquamquam ad faroanv
    in qua lunceranl. lipminuinopinione, om::es hausere illius celeberrimse epistohc, uti an otant
    quolquol lillerariam illoruni leraporura hisioriara Eertineat . alleiiuii fralres admonilior.e in earodem num. 4,
    exoriiandara susccperunt. No?metipsi,qui do Niceia niliiloroiuus parum favel accurationi ac diligenlise
    Roniaiiaua_civitaiiscpiscopoagiinus,abiqueGennadii scriploris de Yiris IUuslribus, cui nequaquam lilie-
    Catalogo de Viris Illiistribus, neque satis dicere de rnni essc debuissel lot omitlere, nc geuerali quidem
    Exptanalione Syinboliud competeiVcs ac de i.bello ad .,.. meulione facia, egregias iurubralioues, per quas
    lapsum Vtrginem, (;ec cogiioscere potuisscmus alia " pontificis sapientissimi celebritas ad sidera tollitur.
    qusc iJem e|iiscoptis exai~avil; qureque au|. pcriere Istud yero erratum omissionis, et qttiilem grave,
    omni. o, aut fortasse alicubi delitescuiH, posierorum Gennnriiiest, non exscriploruin illius. Et ipse qtiidem
    iiiqiiisilioni ac sludiis profutura. Saiicins Isidorus de MaxiuioTauriiiensiloquens, capile40, iieutiquam
    HispaleiisisdetiivoHicroiiymoacdeGeniiadioscribejis oroiserat ila et sermones el homiliasillius varji argu-
    libro vi Elymnlogiariim, capite C, latione liabita ad ltieiiti recensere, ut pene dixeris siiigillatimeasdem
    eorum opusculaqusc hic iunqinius, ait: « Hicioiiymus enumernsse. In Leone Maguoiiaque valde oscilanier
    quoque alque Gennadius, ecclcsiasiicos scripiores ac iiidiligenler se habtiii Gennadius. Sed nuniquid
    toto orbe qurerenles, ordine persecuti suat, eorum- saltem in divo Maxiroo Tiiurir.er.si oniiii ex parte
    que stiiilia in uno voluuiiuis indiciilo conipfehendc- fuerit. accuratissiiiius?ClarissiinusBruno Brin.Tusex
    ruiil.ii AJ qu;*cvcrba clarissiroiisAreyaltis, (|tii nupe- Sclioliiruiii Piariun ordino illustrator et colleclor
    ram sancli Isidori Operum edilioi.eiii Romanamad- Operuni sancti Maximi Taurinensis, quse protiiere
    ornavit, iia aniKilaiiduroce.isuii: i Immit Isidorus Roma: auclnrilate et auspiciis iinmortaiis inemoiise
    sriiicluin Hiernuyniumcl Geniiadinmde iis scriptnri- pontificis Pii paprc VI, in Yita quant adornavit illius
    bus i:i suis Cais.fogisverliafpcisse,quos in suis babe- sancti episcopi . Ge.inadium notavit, quod ipsum
    rciit liililiothccis : quod quidem magna ex parte ve- obiisse dieat Ilonorio et TheodosioJuniore regnanti-
    ruin pttio. > bus, cu;n coustet longe posl illos Augustos vilam
    Quod vero GennadipMas.silie.nsiin hpc opere vi.io produxisse usque ad annuntsaltem 465, ut ipse osten-
    949 P. BRAIDi__DISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. V. BK
    dit. En igilur Gennadii oscitantiam etiam in Maximo A qusc Romanis legibus non parebant, ubi non liquet
    Taurinensi, .qusesimiliter exscriptorum arbitrio aut civitatem ullam exstitisse Romatianse nomine, seu
    inseientia. tribui non potesl. Quod yero in aliquibus quocumque alio consiraili, appellatam; jam de Ro-
    Gennadiicodicibuslegitur,il/ori(ur...83 annoaDorue niatiana civitate in Dacia cis Danubitimconsiitula non
    redempio 420, quod Gennadius profeclo numquam est cur Iiic deceiiemus. Polius igitur videndum nunc
    scripsisset; hoc inscientiura additamenium est libra- est, quo in loco Aquileiensis dioecesisse.iiprovincise
    rioruni iuferioris sevi. Neque hic prsetereunda anno- bsec Romaliana chitas sila fuerit, cumjam, exdictis
    latio est, quam illius Vitrc aucior, ad Gennadii osci- capite lerlio elquarto, indubium rcvocari non possit
    ta;iiiam validins coniprobandara, subjecit paginse155: Nicearoseu Nicctani episcopum civitalis Romatianse
    « Alque oscitantisequidera GemiaJianrc Uu.«pzivj.x-o>v -a Gennadio nuiicupalura, et non esse Niceain scu
    exempla liaud pauca ex eodem Catalogo proferre Nicctam ill~.nnDacuinsancti Paulini Nolani amicuin,
    possenj; seJ ea, ue uimius esse videar, prreiermitto. et esse reipsa Niceamsen Nicelamnostrum qui allera
    U.iuni esto illu.Ide Juliano Eclanensi episcopo, quem quinii srcculi pnrte Aquileiensem sedem obtinuii.
    errans, episcopum fuisse Capuanu.a scribit. Alterum Jam vero qttis inlerca r.on roirelur civitatcm a Gen-
    de Altico antistile Conslnntinopolilaii'), a quo iropu- nadio Romatia am dictam, qusesilam fuisse iu Dacia
    gnatum ait krisse dogma Nesloriauum, id quod con- cis Danubiuiu sila, ob quamdam vocis siniilitudiuein
    cedendum non est, cum inulto ante obieril Auicus, cum ea qure ibidein exstabat, el apud geographos
    quam Neslorius perversum dogma suura spargere aliosque auctores veteres nomiuatur? Ast civitasilla
    ccepisset.> Hsecilie. Dacircin Tabula Peutingeriana scgmenlo 7, liitera A,
    Operse pretiura aulem duco et aliud Gennadian;e T, pulcherrim;c editioiiis Viiidoboiieiisisanni 1755, Ro-
    indiligentisespecimen afferre ex dissertationibus cia- iiiesiana dicilur; in liinerario vero Autoniiii pngina
    rissimi nostri Francisci Florii ad opuscula Bachiarii 155edilionis.AmstelodamensisPelri Wesseliiigii1755,
    monachi ab ipso Romsecdiia aroio 1748.Non ununi, dicitur Reinisiaita. Ipse auiem clarissimus Zabeus,
    sed iria aniraadvertit eru.iitissimusvir Gennadiierrata dissertationis suse parte i, num. 18, asserit varieiaies
    in unico Bacliiarii articulo, qui caput constiluit 24 velerum monuiiieiitormii in una eademque Dacire
    sui de Vivis Illuslribus Catalogi: primum ncmjie aci- Cisdanubianse civitate tlesignanda esse hujusmodi:
    versus ralionem temporis pngiua 28, dum Bnchiarium iiimirum Romissiana, Reniissiana, Remessiana, Ro-
    anle Auguslitram et Orosium recenset, et Helvidium mantiana, Romesiana, Rontessiana; quas onines, suis
    hrereticuni posl Bachiarium, licet hic junior fuerit, et f.ignalas locis unde cruise fueriiut, exbibel claiTssiin;:s
    Helvidiani erroris in suo Fidci libello diserte niemi- De Rubeis in disscrtalionibus Yaiia! Erudilionis, ca-
    nerit; ita ut accurate ex Gennadio conjicere non pile 19, pagina 194. Ubinain igilur in tol hisce nomi-
    licuerit quo lempore Bachiariusipse floruil, el aliunde nibus, seu potius in tot ejusdcni noniinis inflexionibus
    propterea petenda esseut luraina : alterum adversus apud veleres; ubinam, inquam, veruro ac proprium
    rei subslanliam pagiiia 47, dtim Bachiarii libri de -Roroatiaiisenoineii a Gennadio usurjtatiun ? Qua ila-
    Fide, quenv a se lectum falelur, argmtventum refert querntione, qua crilices regula iiifcrri polesl Rotna-
    quod toio cwloa vero Bnchinrii cnnsilio et institut-o tintiam Gennadii esse civitalem illani in Dacia, quse
    aherrat: terlium de:;ique adversus rectam viri agni- in veterihus nioiiumeiilis appellata quidem divcrsi-
    tionem alque indicatiouem, cui libellus a Rachiario inode ceriiitnr, sed nuroquam vere ac proprie Genna-
    inscribitur pagina 49 dum illutn nit fuisse Vrbis pon- diano vocabulo Roinatiana dicta? Ipse clarisvitiius
    tificem, id est ponlificem Romanum; cum ex libe.lli _ AVesselingius,in nola qunm suhjicit ad vocem Rcmi-
    ipsius leciioiie aperte colligi possit, non modo Urbis siana prrecitali llinerarii Anlonini, o]iiiiioiiemcnrpit
    poiilificem illum non fuisse, sed neqtte omniuo epi- Anlonii Pagii, qui in sua Critica Baroniana, ad aiinum
    scopaHdignitale insigmlum, Post eas ilaque Genna- 580, pro vcce Remisicna qu;e in eodera Ilincraiio
    diani operis maculas, quas liaclcnus notavimtis ex legitur, videre voluisset vocemRomaliancta Gennadio
    eruditorum niaximevirornm teslimonio, cuinam suspi- adhibitam, ut Niceinm suum et ipse in Dncia ccllo-
    care no.nlicueril erralum abs Gennadio fuisse etiam in caret. Et merito quidem : banc enim si sentel admitti-
    .recensione Nicese seu Nicetre episcopi; quem per musregulam conciii.indarumrerum, ut, propler unius
    errorem appellaverit Romalicmmcivilatis episcopum, vocis ciini allera similiiudinein, uiia eadeniqtic res
    cuin dicere debuisset episcopumAquileiensem?Nobis inlelligi possit; quol novis erroribus januam nou ape-
    .profeclo, qui tol lanlaque pro episcopatu Aquileiensi rimus, dum ad arobiguitales ac errores tollendos in-
    hujus Nicelrf,Roraatianse a Gennadio dicli, in ame- cumbinms? Sed bic animadveiie;.dtim roaxiine cst,
    cessum allulimus, liceret omnium maxime Genna- qtiod fortasse cohccdi aliqualenus posset, Romalia-
    dium acctisare erroris eid.em consimilis, qncm in nam Gennadii, pro vocis siroililudine, videri unara
    Juiiano Eclanensi admisit, duni illum Capuanum epi- eamdenique cum ea quam geographi veteres in Dncia
    scopum enuntiavit. signant; si iidem ipsi constantes essent in una ejus-
    Verum foiiasse non erravit Gennadius : et crrave- deni loci noniinis pronimiiatione; aul saltem si inter
    runt polius dupliciter Uliqui Geivnadiivcrbis viin in- varias, quas vidiinus, exslarel eliani ipsa Gennadii
    .tulerunt, ut, conira ipsius proposilran ac sensum, propria Romaliana, aut Romacinria, Ast quodnam
    Romatianam illara civitatera, non modo exlra Aqui- n argumentuni idojlilatis sumi polest, ubi tanla est
    leiensem dioecesim et provinciam, sed eliam lam " varielas; et ubi in tanta varietale nusquam vox illa
    procul inquirerenl in Dacia Cistlanubiana sub metro- deprehenditur qu__prsccipuaest, et de cujus identitate
    poli Sardicensi, in Rernisiana scilicet aut Reroesiana quseritur?
    seu Rouiessiana illa qusea veteribus geographis aliis- Sedjatn propius ad rem proposilam accedamusopor-
    qtie ibidem indicalur; et ita non de nonviiie tantuih tet; ul, quam Romalianamcivitatem inDacia Cisdanu-
    civilatis, sed etinnt de persona episcopi qusestionem biana 85 frustra quseri dixiraus, in Aquileiensi dice-
    facerent, ut ille Gennadii iilem oninhto non essei qui cesiseu provincia an invenire possimus expendamiis.
    Aquileiensisfuil tempore divi Leonis, et allerpropter- Hic vero cardinalis Baronius in primis est audiendus,
    ea medio eirciler sseculo ab altero setale dislaret. At qui in Nolatioiiibr.s ad Marlyrologiuni Romanum,
    vero cum Nicetas ilie Dacus, ipsis asserenlibus, flo- ad diem 22 Junii, quse sacra esl Nicesc seu Niceta.
    riierit lempore Paulini Nolani episcopi, eidemque Romatianse civitatis episcopo, ila sctibit:« Qusenam
    fiierit amicitia conjunciissinius; cumque a nobis fucrit ista civilas, cujris Niccas fuit episcopus, diu
    ostensum sit capite secundo, Niceam sen Nicelam miilluiiique, faleor, quserenslaboravi: ac landem, ni
    sancti Paulini Nolani episcopi 84 amicitia clarum, fallor, renv mihi videor assecutus. Censeo enini illam
    non fuisse episcopum civitalis Romalianre in Dacia esse Aquileiam, Niceamque, vel Nicetam esse liiijus
    cis Danubium conslilutse; quinimrao trans Danubium civitalis episcopum, ad quem exstal sancli Leonis
    Nicetaro hune episcopatum gessisse in regionibus illis pa|ise episiola, etc. . Et post aliqua ila sequitur :
    Jouge lateque patentibus, et inter barbaras gentes « Cur autem Aquileiensisepiscopus,-Roraatian__,sive
    951 P. BRAIDJE DISSERTATIO IN S. NICETAM. ~- CAP. V.' 952
    Romanse, vel Roraanicise inveniatur scriptus episco- A _ qui ad instar oraniura esse potest, ulpote qui Aqui-
    pus, ea ratio esse videtur, quam ex prscdicta Historia leiensis Ecclesiserebus illustraudis mulia eruditionis
    Aquileiensi deprompsimus : nam ex eo quod Aqui- et critices laude data opera incubuit. Hic itaque in
    leia fuisset nobilissiina Ronvanorum colonia, Romana pluries et nuuc qubque citalis Monumenlis Ecclesise
    seu Romatiana dicta civitas reperitur. Sicut et Au- Aquileieusis, capile 17, num. 4, ita scribil : « Aqui-
    sonius in carmine de Nohilibus Urbibus, Arelatem leiam dictam aliquando civitatem Romacianam, non
    nominat Romam Gaiiicum.... Leander recens cosmo- evincunt Baronii argumehla. Fuilillanobilissima Ro-
    graphus, dum agit de Aquileiensi civitale, eam se- manorum colonia. Id negaverit nemo. Qttis inferat
    cundam Romamvocatam dicit.» HsecBaronius. Cum vero, dictanv propterea civitatem Romacianam ? Si-
    Baronio vero in hanc seutentiain proni ierunt criti- mili nomine tot aliarum, quse nobilissimse fuerunt
    corum ecclesia.-iicorum iionnulH, luin inter Prole- Romanorum colonise, nullam legimus nuncupalam.
    slantes, uti ex. gr., Caveus, Oudinus, Joan. Albertus AusonittsArelatemnominat Romam Gallicam. Appo-
    Fabricius, luui inter cathoiicos, uti Yallarsius, ac no- site celebrem hand urbera vocat Romam auctor, non
    ster Joan. Josephus Lirutus. Caveus enriit Seriplorum Romacianam; itemque Roiuanv cum adjeclo, scilicet
    Ecclesiasticoruin Historia Litteraria , pagina 599, Gatlicam, sive Gallulam, utaitille; non simpliciter
    editionis Basileensis 1741, ita scribit: « Niceas Ro- et absolule.... Leqnder, recens cosmographus, dutn
    matianse ( hoc est, ut Baronius recle interpretatur, agit de Aquileiensi eivitate, eam secundam Romctmvo-
    .Aquileise), etc. » Oudinus aulenv de Scriptoribus Ec- catam dicit. Id nempe asserit recens cosmographus
    'clesiasticis, torao I, pag. 1248 edilionis Francofurti absque leste; nemo enim historicorum, rhetorum ac
    ad Moenuiii1722, hrec babet : « Niceas Romatianre . poetarum velerum in re tam anliqua sic locutus
    'episcoj)us,hoc esl, utrecteinterpretalusestCresarBa- " fuisse perhibetur; ac demum de Romaciana civitale
    ironius in notis ad Marlyrologium Romanum, ad dienv agitur, non de noya et secunda Roma. » Hsec de
    ^22 Junii, Aquileise urbis episcopus, etc. » Joannes Rubeis adversus opinionem Baronii. Baronius cum
    iAlbertus Fabricius in Bibliotheca Grrcca, tomo VI, Quid igitur nunc? Defendendusne
    pagina 459 primse edilionis, ila scribebat : i Nicetas paucis asseclis suis; an relinquendus, auctorilate et
    iDacianus memoralur in Actis Eruditorura, tonio II exemplo illorum qjui ab eodem unanimiler discesse-
    'Supplementi, pagina 212, ex Gennadio. Sed in Gen- runt? Sivacarel, Baronii opinio profecto posset, etsi
    ' itadii capite 25 (ilaibi) de Scriptoribus Ecclesiasti- non omnino, defendi, sallem aliquatenus illustrari,
    1cis esl Niceas Romacianse sive Aquileise, vel ut Mar- ex iis quse refeftiin re non dissimili clarissimus
    Itianseus in antiquissiino codice reperit, Romaua. ci- Faustinus Arevalus Isidorianorum parte i, capite 25,
    : vitatis episcopus. > Yallarsius in notalione ad episto- quse exstant torao I Operum sancti Isidori episcopi
    lair, num. 8, sancti Hieronymi, qusc est ad Niceam Hispalensis recensj ab eodem splendidissimis typis
    . nypodiaconum Aquileise, ila et ipse animadverlebat: Romse editorum, 'auctorilate et impensa pi*_eclarse
    i J Hic Niceas vulgo idem esse creditur, quem subNi- meraorise viri, emiiientissimi cardinalis Lorenzanse.
    cetse noiniiie non semel laudat sanctus Paulinus, Expendens nimirurn erudilissimus editor inscriptio-
    fuitque postea Dacisa episcopus. Miiiime vero ldem nem Isidoriani cujusdam operis, cui tilulus De Or-
    ille est, seJ quem refert Gennadius capite 22 Niceas dine Creuiurarum, quod in quodam peculiari codice
    Romatianm civitatis episcopus,id est Aquileim, ut Ba- directum dicitur ab auctore Braulio::i episcopo urbis
    roniiis recfe iuterpretatur, etc. » Lirutus denique Romse, et ad quse verba clarissimus Dacherius ex-
    noster in suo Italice scripto Opere, Notizie delle vite: G plicationis gratia addidit : Vrbis Romm, hoc est,
    de' leiierati det Friuli, tomo I, capite 11, rem hanc; Cwsaraugustw, «tjus Rraulio episcopuserat; interpre-
    latissirao sermone perseqnilur, et ila quoque ut ni- talionera affert Nicolai Anlonii, qui aniinadverlebat
    mius etiam videri possil; ac profeclo, ut hac prse- «7?iis Romm noraine regiam curiam in Hispania indi-
    serlim de causa ab illius hoc loco referendis verbis; catamfuisse, Toletumquoqueserfemfiomu/eamdictnm,
    nos eximat. Hi sunlporro qui cardinali Baronio autt 87 ac generatim quamlibel regiam urbem antonoma-
    aperte consenseruiit. aul saltem non contradixerunt, , stice sive per excellentiam Romam vocalam; et hoc
    existiinanli Roraalianam civiiatem Gennadii esse! eo prorsus modo, quo apud eosdem Hispanos quse-
    Aquileiara, et rationera afferenli ex eelebritale colo- vis eliam Ecclesia imetropolitana in monumentis ec-
    nise Romanse ibidem dediicltc, nec non ex dignitate! clesiasticis Jerusalem dicebatur. At quoniam Csesar-
    Urbis, quse ita meruerit appellari, sumpta voce exr augusta Hispanise urbs numquam Gothorunt lem-
    Urbe Romani imperii principe. pore urbs regia fuil, videtur idem Nicolaus Antonius
    Yerum longe plures sunt ii, et quidem magni no- lioii longe esse abea etiam sententia, qure admitte-
    Htinis eruditi viri, qui veluti agmhie facto opinionemi bat, eas quoque urbes, quse aliqua urbis Romse
    Baronii rationemque ejus in discrimen vocarunl, gg . prserogativa, sive i sacra, sive profana quandoque
    uiioque ore rejecerunt, ut irenl simulin eam senien- funcise essent, secundse sive alterius Romse appella-
    tiam, quce Romatianam GennadU in Dacia collocatt tionem promeruisse, uti de Trevirorum urbe aliisque
    Cisdanuhiana. Hi vero sunt, Tillemonlius, Memoires s ibidem afferuntur exempla. Accedit quoque auctori-
    pour ihisl. ecctes. t. X, pag. 621 et826,_„i.. de3 tas clarissimi Florezii, qui in suse Hispanise Sacrse
    Venise pour Pilteri; Bailletus, Vics des sainls, 22- tomo Y, pag. 512, num. 15, hanc ipsanv interprela-
    Juin, n. 2; Dupinius, Bibliolh. des auleurs ecclesiast.,, " tionem Dacherii tuetur de Vrbe Roma, hoc est, Cm-
    t. III, p. 154, edil. deParis, 1695; Quesnellus-Notse . saraugusia. Quidni igitur et Roraaliana seu Roraana
    et Observatioues in epistolam sancli Leonis Maguii civitas dici aliquaiido potuerit Aquileia juxta Baro-
    apud eumdeni 129; Holslenius, Animadversiones adl nii conjectationes, ex eo quod ipsa fuerit iiobilissima
    Martyrologium Romanum, die 22 Junii, pag. 80 pri- Romanorum colonia, aliisque inclaruerit nrbis Romse
    mse editionis; Florentinius, Vetust. Occidenlalis Ec- prserogativis, prout fuse animadversum fuit in Au-
    clesise Martyrologium ab eo noiis illustratum, x kal. ctario ad caput tertium? Haberet itaque opinio Ba-
    Julii; Pagius, Critica Baroniana ad aniiunv 590,, ronii, etiam in hac litterarum luce, etmtde post dissensum
    nura. 4 ei seq.; Henschenius, tomo IV JuniiBollan- quoque tot clarissimorum virorum, fulciri ali-
    diani, pag. 245 ei sequentibus editionis Anloerpien- quq modo posset, si luberel pro eadem decertare;
    sis; Georgius, Martyrologium Adonis ab eo illustra- quod nobis omnino proposilum non est. Quinimmo
    tum ad x kal. Julii; et inter Forojulienses nostros; Baronii certe iiitefpretaiionem Romatiana. civilalis
    Fonlaninus, Commeniario di Santa Colomba, capilei pro ipsa Aquileiensi urbe penilus dereliitquendam
    18; ac de Rubeis, Monumenta Ecclesise Aquileiensis,, censemus; sicuti eliam nihili faciendam esse ratio-
    cap. 16 et 17, necnon disseiiationes Varise Erudi- nem quam interpretationis sure ipse de novo cudit,
    tionis, capite 19. Singuloruin dicta, qu;e nimis lon- ulpote nullo nixani fundamento, nullaque veterum
    gum esset afferre, omitto, uno contentus novissimc: auctoritate suffultam. In eo vero defqndendum Baro-
    indicato clarissimo viro Bernardo Maria De Rubeis, nium arbilror, quod Romatianse civitatis nomine
    953 P. BRAIDiE DISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. V. 9.4
    Aquileiensem Nicetse intellexit episeopatum; licet A die 22 Junii; alter eaderaipsa die in Marlyrologium
    fortasse in hanc opinionem descenderit ex prsecon- Adonis, necnon et Florentinius atque Pagius ibidem
    cepto errore, quem aUi quoque ipsum secuti ab eo- a Georgio citati; qui codices omnes numquara vocem
    'dem hausere, quod nimirum Nicetas ille, quem hy- Reinesianse exhibent, aut aliam huic consimilem
    !ipodiaconum legimus Aquileiensis Ecclesise apud juxta geographos ac scriptores veleres in notitiis
    divum Hieronymum, epistola 8, in edilione Yallarsii, Dacise Cisdanubiana.. Yiderit quoque nura anteferri
    quse ad annum pertinet 574, ipse poslea Nicetas simililer possit codex ille suus San-Germanensis ora-
    Aquileiensis episcopus fuerit, qui a Leone Magno nibus simul Gennadii editionibus, quas viris erudi-
    Decretalem epistolaroaccepit anno 458, et qui viiam lissimis debemus, quasque pro inslituto adornarunt
    produxil ad annum usque 485; quod ralioni lempo- inspeclis collatisque cunclis, quos undique invenire
    rum mininte convenire jam antea monebamus. Ve- poluerunt, Gennadii codicibus. Nobis certe codicis
    ritati itaque prseluxisse Baronium puto, duin Niceam liujus San-Germanensis mentioiiem hoc loci fecisse
    seu Nicelam Roraatianre civilatis episcopum a Gen- sat eril, quin ulla ejusdem ratio hic ad rem nostram
    nadio appellatum, pro Nicea seu Nicela Aquileiensi habenda sit.
    episcopo habuit. Quam autem lucem delegendse ve- Novam vero Gennadii varianlem circa episcopalem
    ritali Baronius prretulit, quid mirum nubeculis cir- Nicetselocum hic addere prreslat, quam nuper obti-
    cumfusam tunc fuisse, quse tandem novo accedente nui a codice Gennadiano membranaceo xn circiter
    lumine depellerentur? Quid namqiie, si Roraatiana aut xui sseculi satis bonte notce, qui exstat in labu-
    civitas, quse illa DaciseCisdanubianse esse non po- lario capitulari insignis collegiatse ecclesiseCivitalen-
    test, quseque nullatenus cum Baronio Aquileiensis " sis, ope huinanissimi viri et manuscriplorum codi-
    urbsproprie dicta intelligenda est; quid, inquam, si cum solertissimi exploratoris, Michaelis a Turre e
    alia optime intelligi pbssit in AquUeiensi illius tem- cornilibus olim Yallissaxinse,illius Ecclesisecanonici;
    poris dioecesi,et non ita longe ab Aquileiensi urbe quem bic honoris, meique grati animi causa nomi-
    sita, cui hactenus lot erudiii viri superius laudati, natum volo. Gennadianus istecodex, in hujusNice.sc
    seu qui Baronium secuti sunt, seu qui Baronium op- aiiiculo, nonnullas exhibet a comniuni lectione va-
    pugnarunt, animumnon intendermit? rietates, et sane singulares, de quibus infra oppor-
    Jam ad Gennadium iterum aceedaraus oportet; ut tuno loco : quod vero ad civitalem spectat episcopa-
    qui varianles inter antiquos geographos el scriptores lem Nicetse, ila habet •. c Niceta Romathicianse ci-
    ejusdem urbis DacireCisdanubianseiiomiitis pronun- vitatis episcopus, elc. > Hanc earadem lectionenv
    tialiones animadverlimus, varianles quoque inlelli- Romathicianm ipse postea deprehendi in alio $9 co"
    gamus inter Gennadianos codices Romatianre illius, dice chartaceo sseculi, ut videtur, xiv, aut desi-
    quam Gennadius nominat, civitatis, ut inde facilius nenlis xm, signato L, qui exstat inter Guarnerianos
    ad quam vere ipse in Aquileiensi Ecclesia civitatem codices bibliothecse oppidi Sancti Danielis, in quo
    mtendere potuerit cognoscamus. «Niceas Romacianor. ctiam ercdem singulares varietates apparent qure in
    civitatis episcopus, elc. Ita legimus in Gen;:adio nunc cilato codice Civitatensi; iia ut non segre con-
    ex edilione Joannis Alberli Fabricii, qua ab initio jici possil, speciaio quoque amborum veluli domici-
    usus sum, et inter Opera sancti Hieronymi ex edi- lio in eadem dicecesi atque provincia, ui'.um ex alte-
    tione Yallarsiigg tomo '*>PaS-962. Ad calcem vero ro, el hunc propterea ex illo, eductum fuisse. Habe-
    paginre ambo notant editores, loco Romaciana. seu mus igitur traius episcopalis loci Niceseseu Nicelse
    Romatianre, reperiri alicubi Romanrc, et etiam ex Q episcopi in editionibus ac codicibus Gennadianis, uno
    Suffrido Petri Romanicise. Idem annotaverat etiam exccpto codice San-Germanensi, has variantes le-
    Baronius in Martyrologio Romano, ad diem 22 Junii ctioues: Romacianm civitalis, Romaiianm, Romanm,
    dicens : «Diversalectio item diversorum codicura re- Romanicianw, Romaniciw, ac demum Romalhicianm.
    peritur de civitalis nomine, dunv apud aliquos Ro- Qtiis autem in Aquileiensi tunc temporis amplissim;
    matianse, rit hic ponitur, apud aliquos autera Roma- dioecesi locus, qui hisce appellalionibus respondeat
    nse, vel Romaniciana. civitatis episcopus diciiur. i Noslrum Lucretium Treum hic audire non pigeat, v-
    CodicemGennadianum San-Germanensem citalacse- rum sane mulla ac varia eruditione prsedittwn, qii
    quitur Lequienus, uti capile secundo innuebaraus, in brevi ac simplici sermone, ad instar GennaHani C.-
    suo Oriente Christiano, tomo II, col. 506, ubi de lalogi, anno 1724, Ulinensibus lypis edidi»'SacraMo-
    episcopis EeclesiseRemesianse in Cisdanubiana pro- numenta provincise Fori-Julii; cujusq^ mirornum-
    vincia DaciseMediterranesesub metropoli Sardicensi; quam, aut fere numquam, meminis"^scriptores no-
    qui codex in Nicela sic bahet: « Nicetas Remesiause slros posleriores, et maximesup-*-''lacre de qua agi-
    civitatis episcopus, elc; . ad quse verba Lequienus mus : virum certe meliori fat- dignuin, et qui non
    lisecsubdit: «Sic diserte codex San-Germaiiensis an- niagnseniolis volumine ntull' complexus est dignissi-
    tiquissimus, non Romaciaiise eivitalis, ut antehac in ma scilit; licet, pro illii»habeat femporis conditione quo
    editis : » qua dicendi ralione opinionem suam, quse scribebat, qusedam eti-n censura notanda,
    simul opinio fuil majoris eruditorum parlis, conlir- quse ipsemet evitasse'si in ampliori eruditionis luce
    mare vult; qua scilicet Gennadianus Nicetas episco- vixisset. Hic primn lt;>quefuit qui Romatianam Gen-
    pus conslituitur civilalis illius in Dacia Cisdanubiana nadii et Marlyrc-JgH Romani civitatem in Aquileien-
    positre, qusereipsa ab antiquis geographis ac scripto- D si Ecclesia in~nil 5 ita scribens in notis quas appo-
    rUius et Remesiana seu Remessiana, ut ibi in citato snit ad capiv sui operis 56, cui titulus De Sanclo
    codice, et Roraissiana, el Remissiana, aut alia parum Nicea epi^bP0 Aquileiense. « Romatianse civilatis
    dissimili voce dicta fuit, numquam vero Romatiana, episcopi' ''orsit.an dictus est (Niceas seu Nicetas),
    aul Romana, aut Roraaniciana, prout in Gennadii quia i- provincia Fori-Julii illis lcmporibus ut plu-
    insonuit hsecvox, prseseriim de PortuRoma-
    jamdiu nolis codicibus atque ejusdem edilionibu.. )-;ra,.u
    Asl viderit Lequieuus ipse, num, juxta critices regu- tji-o, nunc Portu-Gruario, prope Concordiam, et de
    las, Uiiicocodici, licet antiquissimo, ut ipse ait, cn^ 3 iiumine Roniatino, modo Lemeu dicto, ibidem ex-
    tamen nec justa setas nec aliceiiidicantiir necej-.'1'™ currente, teste Plinio, libro m, capite 18. Prsesides
    notse ad eidem conciliandam aucloritatem: ''?em> Romani missi ab imperatoiTbus, modo AquUeise,mo-
    inquam, num huic unico codici ita hiiencH >"> ut do Concordise residebant : ideo et episcopos Aqui-
    leienses similiter fecisse probabile est. Immo Aqui •
    anteferri absolute possit aliis omniHusax.meV .IT~ leia
    gnitis Genitadianis codicibus, eique-j''' y ,- "? diruta, Niceas ad Portuni Romatinum forsan
    cellani pridera in Urbe coenobiT^^^ confugit, sicque hac de causa Romatianus episcopus
    bibhotheerc, quera oh admtrandn Holstenius dictus est. Aliud insuper favet argumenlum : nonnul-
    li quoque episcopi Aquileienses sic nuncupati fue-
    pere celeiiraruiit eruditissroierraoneraba] ^
    Georgius, ubi de Niceta hqr.• ,_„,ogium runt, ut de seipso sanctus Chromatius in suo Commen-
    tii Aniiiiadversionibusad' • ° Rom£n ' tario de octo Bealitudinibus... Sit quidem alibi alia
    tm P. BRAIB._ DISSERTATIOIJi S. NICETAM.— €AP. V. 9S6
    B.omatiana civitas episeopalis, Niceam episcopum AForojuliensiprovincia,
    _ Cluverio teste, aliisautemest
    -
    Aquileiensem ncmo negare potesl, etc. Hsec Treus Porio-Gruaro. » Item continenler : « Portus Roma-
    noster de Roinatiana civitate, non ita procul ab Aqui- tinus, oppidum Carnonim in Italia Plinio, nunc Por-
    leia sita, lus-Gruarii, il Porto-Gruuro, oppidum Italirc in pro-
    Quidquid interim sil de nonntillis quae hic audet vincia Fori-Julii, ad Romatittm fluvium, in ditione
    Trens, ut de prresidibus Romanis qui moJo Aquilcise, Reipublicrc Venetse, duobus milliaribus lantum di-
    modo Concordiseresiderent, ac de saucto Chromatio stans i:i septentrioiiem a Concordia urbe excisa, ex
    C iscopo Aquileieusiqui seipsum appellaverit Rnma- cujus ruinis cievil, et in eo sedes est episcopi Con-
    tianura episcopnm; quse orania, ulpole nullo auclorc cordire, a Veueliis 40 mill. passuu;n uislans in ortum
    prolata, eideni relinquiinus : Romatianus certe lo- reslivum, Uiiiuirn versus 25, et ab Aqujleia 25 in oc-
    cus, e Porlu Romaiiuo et e flmnine simililer Roma- casum. > Hrecihi. I
    tino, qui Plinii auctorilate fulcitur, el suscipi debet, Quod igitur ex allalo Plinii tcxlu, quod cx ani-
    et merelur expendi. Piinius ila'[ite Hislorise Natttra- niadversioiiibus Cluverii Q] ad eunidem lexlunv,
    lis libro m, capite 18, cx eiiitions Harduini ita ha- quod tandem ex Ilofinaniii el Bandrandi geograpliicis
    bet: « Sequitur decinia regio Italiro, AJriatico mari scriptis iiifeire Hcet, boc est : in eniscopali Aqui-
    apposita... Oppidtint Altiiiuui, flumeii Liqiicnlia ex leiensi dilione aiiliqua, aniequam ullum appareat
    moiilibus Opilerginis, et portus eodem noinine, co- receiilioris Concordiensis episcopalis setlis sicut
    loiiia Concordia; flumiuaet poiius Romatinum; Ti- etiara el Caprulanx vesiigium, lociira exslitisse,
    lavenluiit majtis minusque; Annssum, quo Varramus Romalinum lunc, seu Romantinuni, aut Romatium
    defluit; Alsa, Naiiso CLUII Turro, prsefliientesAqui- ' dictum , 2S circiter milliaribus ab Aquileia disian-
    leiara, etc i>Ita Pliiiins. Ad i;num vero paginse boc "tera; qui locus etiam portus fuit, a Romaiino,
    annotavil editor. « Romaihium. £)J) Nunc Lemene: Romantino, seu Romatio flumine ita appellatus;
    Concordiam iTieUuit; portura deuiquc efficit, Poiio qui nunc quoqiie exstare credilur in bodierno
    Lemitino. i Hic quoquc addendum,quoad vocem Ro- Portu-Gruario ab incolis cjusdera, qui propterea
    mciiinum hujus ediliopis, quo;l T>rari.-sima Pliniana eiiam Pliniana appeliatione adr.odura gloriantur.
    editio;ie Veneta Joan:iis de Spira 1J69, quam consu- QiiiJai itaque brec ipsa fuerit illa Roraaiiaua civi-
    Jui in instriictissima bihliotheca prsestaniissimi viri tas, seu Romanicia, atil Romaniciana, aut Roma-
    omnique criiditione prceclitiPliilippi Florii Ulincn- thiciaiia, sive cliam Romana, qu;c in editionihus et
    sis, qui mibi humanissime iniillorum librorum co- codicibusGeiuiadianis egitur ? Cerle a Romalio Plinii
    piiiin fecit, lcgitur Ronvmimum; ct in alia shniliter Manutianseedilioiiis, Romatiana, ei Romaciana Gen-
    Veneta apud enmderoPauli Manutii 1559, cum emen- nadii civitas spnnte (luit; a Romatino vero, seu Ro-
    datinnibus ipsius _Ja;iulii, et casiigalionibus Sigis- mantiiio, no;i rcgre et eadenv Romatiaua, el Roma-
    mundi Gelenii, legitur Romaiium. Allatum Plinii lo- nicia et Romaniciana, et etiam Romathiciana pro-
    cuiii, quoad Porium Roraatinum, seu Rnmanti-ium ceJit. Ex (iiciis igilur, salis, ni fallor, cotistare vi-
    dicas, aut Ror.iaiijjm, peculiari animailversione ex- detur, et Romaiianani civitatem a Gennadio memo-
    pendit etiaiii Philippus CT.iveriusItali;c Aniiqua. libro ratam, non esse in Dacia inquirendam, sed in dioecesi
    j, capile 18, ubi eliam Piiuii verba ad Roraatinuin Aquileiensi; et probaiiiliter iliam etiara cssc posse
    spectantia, el ab exscriptoribus, ut. ipse suspicUur, quse Poiius Rnmalianus, seu Romatitius, aut Roma-
    taiilisper inversa, in ordinera reJigii. Ail itaquc : tiu*,, noii procul a Coneor.Tia,ex fiuvio ejusdera no-
    . Fluraen Concor.liam perfliiit, vulgari r.Uiicvocabulo (Q raiiiis a Plinio appellata fuit.
    Leme et Lemenedictum : ctijus oslium portum efficit Sed aiebara quoque in liujus capitis lemmate, Ro-
    apuJ Caprulas insulare oppidum, quo.l vulgo vocatur matianam Gennadii civitalem , eam esse posse quse
    Porio Lemutino, Ex quo vocabttlo clare liquet, Ro- bodie Portus-Gruarius appellalur el ad emndeiu Ro-
    nalinum hunc esse cimnem ac porlum Plinii, loco matium , seu Rornatiiium, aut Romatianum fluvium
    roxiitte perscriplo. Oppidnm, iiiquit, Altitmm; flu- sila est, qui eam-interfluit. Qurercndum nunc iritur
    len Liquentia, et portus eodem nomine.Colonia Con- vcnit, nunvportus Romatius seu Rontatinus de quo
    ordhi; flumina et porltts Romaiinum; Tilavenlumtna- Pliiiius loco supra citato , ac propterea num civilas
    jts minusque; Anassitm, quo Vnrranws defluit; Alsa, etianv Romatiana de qua Gennadius in Nicela, iidem
    JtUibOCHKI. Turro, prwfliteniesAcp.tileicim. » Et post omniiio si.it cum hodierno Portu-Gruario ad Roma-
    .iliqua,ita st-,uitur ': « Ego, si Piiitio ei-rores objicere tiunt siniililer scu Romalinum fluviurn sito, sed citra
    pjget, sie ab o~-.scripl.imi censuerini : Colonia Con- Concordiam, a qua duolius eirciler milliaribus distat,
    eordia, flumina et ;OJ-.KS Romalitium,majus mimisque; et ubi Coiicorilieiisisepiscopi nunc sedes est? Cer-
    Tiluveniuni, cptq Va,ramus defluit; Anassum, Alsa, tum est apuJ bistpricos, hodierni Portus-Gi-.iarii lo-
    Natiso. Q-iippeRi)!iiau,„3 major est is qui allius su- cunt ex ruinis Concordiensis civitalis crevisse posl
    pra oppi ium Valvasso e.-,exoiius, vulgo vocatur Le- Aitilanam cladem. Concordia ilaque stante atque flo-
    mcnc : Rotnaiinus aiitciivit'.,10ris dicendus est qui renle, Portus-Gniarii locus, aut pagi aul vici coudi-
    ab oppido SanetiVili delabe.. apUC]oppiJum Por- lione, exslahat : at portum ipsum fuisse Romali-
    tuitl GruiirtmiHlijuiigilur, vulg;.; yocabulo Lemello: num a Plinio nieiiioratuni haudquaqtiam dixerim ,
    quod diihinutivum estlulica lingr. a /.eme; ita uli cuiii Romatiiius Plinii jiortus probabilius steterit ad
    rccte id interpreleris Romaihuim i.,nien miiius i '•f osiiuni Roiiiaiini ffuminis irans Concordiain , cujus
    liaic Cluverius. qiiodamniodo civilalis portus eral ad sesiuarium si-
    .
    AiidienJi uunc geographi alii in hanc _>m el pri_ lus. Id certe indicare videntur Plinii verba superius
    ni-uinHofmannus Joa ines Jacobus in Lexiw,u„iVe.- allata : Colonia Concordia; flumina el portus Roma-
    sali Historico-Geographico-Chronologico, _c.t „|,i thutin : id est Concordia priuvum, deinde flumen
    ita scribit : «Romatiana, urbs C-arnoniin, Co-..on/-a -jiiod eam alluit, ac poslea portus trans ipsara Con-
    Ortelio, seu Porftts Romaiinus, sic a iluvio dictu. , cordiam ati llumiiiis ostium, sive ubi fluminis cursus
    'teni: « -iom,..'m-(m,Carnoruin Uuvium Pliitio, liou„ desinit. Plinii verba ila etiain inlellexerunt scriplo-
    Venetso ditioni- esse, et Limino dici, scribit Leau- re.. iiujasinodi rerura peritissinii atque gravissinii.
    der. t Fusius aliquanto in eainJein rem BaudranJus' ,am p'}Oiiusaonotatutn vidimus ab Harduino ad lo-
    Geograpliite tomo II, ubi po_t receiisitam Romatia- cum rii.-.j aii^tuij). quod Romatinus fluvius Concor-
    num, seu Reraisianani urhem Dacise,ita dc Romatino i diam prmj.,^ _or.H?n Con-
    cordtam deniqv.e efftcit; igilur post
    nostro iluvio et poiiu scribit: « Romatinum, fluviuss sec.j^. f-um-|ie Roraaiir,us porius, juxta
    Camorum Plinio, Lemene nunc, teste LeanJro cum L ItaiiJuinum , t*.,se-at; immo ad flumiiiis ostium , .
    -
    et Tila- }!'-"P°,r.luuljS*™r%me.i efliciebat. Pricterea in Ha-
    alws, ex Alpibus Camicis inter Liquentiara
    venium fluens, mareque AJrialicum ad Concordiam_. Ha Aniiqua Phlll!!P;";iUVerii
    tabula i eneu,
    libro i,• capite 17,>exstat
    ..' [n
    urbeni subiens. > IJe-.n sequitur : « Romatinus Por- ejusdem H g
    Romalmus _. ,. ;
    ius, loctisGai-nyrriiiiPlir.io, nunc Porto Lematmo,ini qo_ portus c«
    987 P. BRAID/E DISSERTATIOIN S. NICETAM.- CAP. -V. 958
    diam ad osliuni Romalini fluminis quod in seslua- A tus-Gruarii Gennadius intellexerit, cum Nicetam no-
    riuih laiiitur, ubi eliitm iiisula anle ostiuni ipsum slrum Aquileiensem scripsit episeopum civitalis Ro-
    . cons]iicituf, qus_ probabiliter eumdem porlutn con- matianw? Quidni cliam de hiduslria Romatianam
    sliluebat. Ipse yero , capite 18 labulam suam expli- civiiatem dixerit ex loco sibi forle noto, cujus tamen
    ca:,s ad semum Pliiiii, ita , uli stiperius viJirous, - commune apud incolas vocabulunt Poriifs - Gruarii
    aiebat. < Fluinen Concordiam peifliiit... cujus oslitim • ignoraret; locunv scilicet designans eivitalis illius
    po-.i-iiiiieflicil apud Caprulas insulare 92 oppidum, qtiam et civitalem nossel, et sciret ad Rnntalimjm
    qui vulgo vncalur Porto Lematino. Ex qiio vocabulo fluvium positam, eumdein scilicet qui jam nomen de-
    clarc liquet, Romatinuni lumc esse amnem ac por- dcrat veleri potiui ad ijlius osliunt in proxinio sesiua-
    lum Piiuii, ioco pro.xinie perscripto. " Idenv babe- rio sito ? Romaliana itaque Gennadii civitas in Ni-
    nms in tabtila quoque, quam ediiiit clarissimus Fi- ceta, quse non esl in Dacia, seclin Aquileiensi veteri
    . liasius, Yenetirc superioris et inferioris, sive terre- dio°.ccsiseu provincia iiiquirenda, aut porlus ille fuit
    slris et mariiimre,tomo UI sui nnperrinti Iiaiici ope- a Plinio memoratus ad oslium Romalii seu Roinatini
    ris, ctii lituliis, Mcmorie Storiche de' Veneli primi e fluvii; aut etiam civilas illa, quscad eumdem fluvium
    seconii; ubi eliam sesluarii bujus, iu quod labitur -sila, ae Portiis-Gruariiis dicta, post ruiuam Concor-
    Roiiialiuus, lum liltoralia, iuni iiisulas jam tunc ba- dise crevit, ac locuni quodammodo lenuii luni ipsius
    bilatoribus abunrlasse scrlhit aute Vetietorum tem- Concordise, tum Romalini porlus qui ad ostium iluvii
    . pora, id est stanle adhuc Romatio iinperio , et aute sleteiiiit.
    Barbarorunt i.i llaliam iiiciirsior.es. De silu autem Claudendura tamen boe caput non est, antequanv
    htijiis Roniitiiii portus Filiasius loquens capile 15 R nohiiiliil proferamus etiani de voce Romanm, quse in
    "
    citali toini Jll, itn scrihit: . II Lemene, allora Roma- aliquo Gennadii codice, ut sripra vidimus, invcnilur,
    imo clriam-to, alla sua fnce il porlo Romatinoformava locii communioris Romalianw; iia ut scriplitm appa-
    secondo Piinio, clie il porto mariitiino dovea essere reat, Nicec.sRotnanwciviiaiis ephcopv.s,uli eliam Fa-
    di Coiicordia.... Questo porlo se fossc poi qttello di bricius anuotabal loco supra citato. Ex Gennadianis
    -Ctiorie, o queilp di Santa-Margariia, od allro vicino illis codicibus, qui voceiji Romatiseexliibebant, eadem
    e dilficile U sapere, perche ancbe in q-icU' estuario vox forlasse irrnpit etiam in aliquo ex Martyrologiis:
    successero gra;:dissime ntulazioni. » Ila Filiasius. et ulruinqiie salis comperlum eral clarissinio De Ru-
    Cnnsta. ilaque portnm Romatiuni seu Rnnuilimim a beis, qui leclionis hujus singularilatero nolare non
    PUnio raeniiratuni, non esse vere ac proprie hodier- oniisit. tttm in MontimentisEcclesisc Aquileiensis ca-
    nura Porlum-Giuarium, licet et hic ad cuiiidem Ro- pite 17, num. i, lum in dissertalionibus Varise Eru-
    matiuin seu llonir.iiiium fiuviunisit constitulus. diiionis, capite 19 num. 4. Eamdem vicem, quam
    At si porlus Rnmnlius seu Honialinus a Plinio rae- Niceas seu Nicetas passus fuit etiam Aquileiensis Ni-
    mnralus nequit esse TioriiernusPorliis-Gruarius, fue- cetse prsedecessor Chromatius, qui Romanus ilidem
    rilne sallem porlus hic Gruariiis illa civitas Ronta- episcopus -appellatusfuil in ve.ustissiroo coilice, ex
    liana, de qua Genniidiusin Nicela? I-Jvero satis eliam qu;i illius opuscula prinuis vulgavit Joamies Siclianius
    .probahile esse cxistimo. Porluin cerlc G)'iiariuni B isilese apud Adamum Pelruin, anno 1K28,in foriiia
    citra Concorfiiam posiltim. et a Gruarii villula unde octavi sub hoc tilulo : Cltromatii doclissimi episcopi
    noiiien apcepil ad nieridiein non I-.:ngedissilum, ex Romani, elc. In varia cutn ahiissenl erudiii ad htijus
    niijiis Goncordisecrevisse commuuis opinio c-sl.Con- vocis novilatem in Cbromatio episcopo, quent scie-
    coniia itaqtie djrula in Atliiana clade iina cum Aqui-1Q bant, non utique Roniaiiuni, sed Aquileiensem ep|-
    leia alqiie Altino, clarissituis civilaliiius hinc inde a scopum exstitisse, et clarissimum qujdciu, iura Hie- '
    Conco:dia silis, Porlns-Gruarius in noyam qunmdam -ronymi, luni aiiorum illius xtatis prsestaiiiissimorum
    -quam pito ccaiuit civiiatera, quseincolas forlasse ac- virorum lesliinoiiio, en quomodo idem De Rqbe|s,
    cepit etiara Rnsnatini porlus, qui proculdubio eant- pro erudilione sua, et pro rerum Aquileiensiuin sin-
    deiii cuiitConcordia crijus porius erat, et a qua non gulaTi peiilia, qua excellcbat, rein explicavsrit.
    longe distribat, subierat a Baibaris riiiunm. HincRo- -« Aliam profero conjecluram (de Chrouiaiii pafria)
    niatinus Piinii piiiius, seu in insula , seu in in- ex titulo, qui Chromatii Operibus infra rccensendis
    terno festuarii HUore situs , posl epocliam Allilanre prssligitur in aliquibus edilionibus : inscribuntur
    cladis , id est post aiiinira Jo2, urgente foflasse liempe opnscula CiiromatiiRotnani episcopi.... Occur-
    posiea etiam aquarum intpelu, ut in hujusmodi lo- rit porlus Romalius, de qup Plinius Libro in, capjie
    cis frequenter acciiiit, ubi maximc nvanus hominum 18, in Veiietia, deciina Ilalisc regioiie, sic babet:
    desint pro inus reparanles; Romalinus, iiiq~jain,Pii- -Colonia Concordia, Flumen ei portiis Romatium. Di-
    nii poiius veluli ab ovbe evanuil, alque ipsius quo- cluni eliam legimus poiiuni Romatiuum, qui oppidum
    dainmodo loco surrexil Porius-Gruarius, qui jam est (bodie incolis Porio-Gruaro) ad Romatiuraiiuviunv
    Gcnriaiiiirevo, quinto nimirum labente fseculo, sinuil (vulgo Limino) apud Concordiam urbera excisam.
    _etpmius etcivilas farile polttil appellari; ct Portus- Quidni Chromalius diclus fucrit Romanus, vel potius
    Griiarius nempe, el civilas Romaiiana":"Porius qui- dici debuerit Romatius et Roniatiiius palria, episco-
    deu:, noiniiie retento ab a.itiquo porlu Roroaiinoqqi pus.AquUeiensis? >lta in Monunieu.lisEccJesireAqui-
    ad ostiuiii fluinirtis stelerat; addito quoque nomine leiensis, capile 10, num. 2, Deinde capite 17, num.
    civitaiis Ronialia:;seex civitatis foima quatn portus '1 D 4, ubi Baroiiii animadversioni prp saixto Niceta Aqui-
    iiic de novo acceperal, et ex Romalino seu Romatjo ieiensi occurreliat, ila de Roinani episcopi titulo ad
    ilunjine quod iliam iiiierfluebal. Cteterum « nei se- sanctum Chromatium aienlis : Sancius Cltromathis
    coli barbari, aiehai Filiasius supra citatus, lomo III, prwdecessor sancii Niceiw, in commeniarip de octo
    capite \i, nei secoli baiTiariil nome di porto davasi Realiludinibus, hiscriplus reperilur episcoptts Rotna-
    a lulti i iuoghi di traffico su ftumi siiuati, e come nus : hsec in eunidem sensum addidil, « Poliiil ex pa-
    Tehhero Porto-Buffolelo, Porto-Gruaro, elc. > Dti- trire forlasse loco vocari Romanus (sanclus Chroma-
    fresnius vero, in Glossario, verbo Civilas, annolaljat, tius). Dici potius debtieralRomatintis ex portu Roma-
    « nomine civitati-;, ison niodo urbem capul genlis, lio, sive Roniatino, 04 quphi collocat Pliuius prope
    aut unum ex capililius, sed eliara toium urbis agruin, Concordiam. > Deiiiiini in dissertationibps Varire
    piigumve, aut dicecesiinapud veteres design-.ri. > Erudilionis, capile 18 iitini. 6, i|.:t de conjectura bac
    jMiiius prop ie ilaque a proxiiiro vico Gruario Portus stia scribebat: « Tol iiter «onjectui*as,*niihieliam
    ille Gruarius appellari potuil ab incolis post Altiia- quse meiiti meseinciderat. proferre lictiit in Monu-
    jiaui cladem; cuin poiius poiius Ronialius sett Ro- mentis Ecclesise Aquileiepsis, caiiite 10 iiuni. 3, ut
    jinalinus novus, a Romatino veteri cni successerat, nempe eo vocabu.Io(Romat.i) patria Clironiatii iiidj-
    'appellari debuisset, sicuti reapse erat;imrao raelius, a caretur, eaque fuerit Concordja, de qua sic ljabet Pli-
    nova civitatis forma quam acquisieral, civitas 93 Ro- nius libro iu, cap. 18 : CqlonidConcordia, ftvnien et
    matiana. Quidni igitur hanc proprie civilateni Por- portus Romatium- adeoojieChromatius diciuolius de-
    989 P. BRAID/E DISSERTATIO IN S. NICETAM. — CAP. VI. 969
    buerit Romatius, seu Romatinus patria, ac deinde A A patria invesiiganda non imraoror : ac etiamsi fortasse
    episcopus Aquileiensis. > Romatinus seu Roiriatianus patria esse potuerit, non
    Vidimus itaque quam apte eruditissimus De Rubeis ideo Romatianse civitatis episcopum a Gennadio ap-
    difflcultatem diremerit nuncupationis Romani episcopi peilatura fuisse crediderim, sed alia prorsus potiori
    in Chromatio Aquileiensi; et quam apposite in Aqui- et aptiori de causa; ac primo probabiliter ex eo
    leiettsis Ecclesise finibus locuni invenerit, ad quem, quod, antequam episcopalem Aquileiensem sedem
    tenuissima vocis diversitate, seu potius lnodico ejus- conscenderet, episcopus auxiliaris fuerit Aquileiensis
    dem inflexu, Romana illa nuncupatio referri posset, ejusdem Ecclesisead portum Romalium seu Roma-
    quse Chromalii veluti natalesolunvutipseauluma- tinunv situs. |
    verat, indicaret. Cur vero nihil hujusmodi vir erudi- Romatinus ille portus , qui vulgo hodie Portus-
    tissimus excogitavit, utGeniiadianumNicetam, quem Gruarius, nuuc quidem Concordiensi episcopo subest,
    Baronius Aquileiensi Ecclesise, non satis quidetn (ir- immo Concordiensis episcopi sedes est; cum Con-
    mis rationibus, asserebat, feliciori ipse ausu, qui janv cordia, Romanorum olim colonia, paucis nunc ineo*
    antea in Chromatio bene cesserat, eidem vindicarel? lis paucisque habitalionibus constel, quse vix parvum
    Atqui non vox tantummodo Romanw civitatis aliquo- pagum aut vicum efflciunt; nec aliuJ insuper spe-
    rum codicum in Niceta episcopo, seJ vox communior ctandum prseferat, prteler cathedralem sedemvetu-
    et explicatior Romaiianm qure in editis omnibiis legi- slam, et pauca rudera, antiqui quidem nominis mo-
    lur, inonere illum eflicacius debuisset, tum Romatii numenla, sed non ^deo insignia, ut cum iis vel com-
    seu Romatioifluvii, tum Roinatini portus, ad quem parari queant, qu_e de Aquileiensi amplissima urbe
    Nicelam quoque, saltem quoad palriam, referre pos- op hodiedura snpersunt, quseidem subiit cum Concordia
    set, sicuti egerat in Chromatio; maxiraeveropost ea, fatum ex Attilana feritate. Portus tamen Romatinus,
    quibus illi prseiverat in Sacris Monumentis provincire et ipsa Concordia civitas, 1 quse a Romatino hodierno
    Fori-Julii Lucretius Treus, uti superius diclum friit. portu vix duobus milliaribus distat, Aquileiensis
    Verum alter Chromatiuscpiscopus, prseter Aquileien- latissimse dicecesis pars olim fuit, tum ante Nicetse
    sem, in ecclesiasticis monumentis illorum tempo- setatem, tum etiam postea, ad exlremuni usque sse-
    rttm non aderat, ad quem illa Romani denominatio culi sexti; in quo apparet Concordiensis episcopus
    aptari posset; dum interini Nicetse duo floruere, etsi nomine clarissimus, qui apud Ughellum ItaliseSacrse
    non eadem prorsusretate, non longo tameit temporis lomo V, et apud De Rubeis in Monumeulis Ecclesire
    inlervallo a seinvicem dislantes; quorum uni si ali- Aquileiensis, Concordiensium episcoporum seriem
    quatenus civitas Dacisecouvenirel, non erat cur desu- aperit. Eruditissimus quidem prsesul Fontaninus Hi-
    dandum esset pro altero, quem Aquileiensem fuisse siorise Lilierarise Aquileiensis Ubro v, capite U,
    episcopum nemo negasset. Alia procul dubio nunc liuui. 1, conjectabal inter Concordienses episcnpos
    clarissimo viro, post deleclam Nicelseepiscopi, sub referri posse Laurentium illum, cui suura Rulinus
    Aquiteiensis titulo, Explanalionem Symboli ad com- presbyter nuncupaverat de Symbolo Commenlarium.
    petentes, placeret opinio : curoque elucubratio illa, et Ast, uiiit Laurentius ille videatur ad Aquileiensem
    Nicetse Daci sancli Patilini Nolani araici esse non pos- Ecclesiam pertinere, sicuti anlea monebarous Fonta-
    sit, et sane Aquileiensis Nicetse episcopi, necnon et ninnm ipsum secuti; nulla suppetit ratio, cur ipse
    Ecclesise illius indicia prseferat, ut vidimus; Roma- peculiariter aut Concordiensi, aut alleri ex Ecclesiis
    tianam illam civitalem Gennadii, etiam proNiceta Aquileiensi n;etropoli attributis assignetur : et pro-
    Aquileiensi episcopo, hic in Aquileiensiura finibus in-. C ( babilius unus ex iis episcopis dicendus est, qui auxi-
    venisset, sicuti pro Chroraatio fecerat. liares episcopi majorum dioeceseon erant, de quibus
    Ast, dicet aliquis, quid Romatiana civitas apud Ro-. nunc nobis agendijm; et qui fortasse etiam Concor-
    matium seu Romalinum fluvium sita, ad difficultaterai dise aut ad portuin Roirialinum pro Aquileiensi epi-
    nostram plene solvendara, si inlerim Roraaliana hreci scopo sedere potuerit, sed auctoritate longe alia ab
    civitas Aquileia ipsa non est ? Fueril fortasse, addi- illa qua posteriores episcopi ibidem 96 decursu tem-
    derit quispiam, fuerit Romatiana civitas apud Roma- poris in proprium litulum, uli aiunt, constiluli.
    tium seu Roraalinum fluvium NicetseGennadiani pa- Non modo vero Concordiensis et hodiernus Roma-
    tria : non erat certe cur ex patria dicerettir Nicetas; tinus ager, tuni Nicetse tempore, tum antea et post,
    hic Romatianse civitatis episcopus, si reapse Aqui- Aquileiensi immediale suberat episcopo, sed etiam
    leiensis episcopus fuisset. Inventa igitur atque assertat Romatinus ipse Plinii portus, quem vidimus lrans
    . in Aquileiensis veteris dicecesis iinibus Roniatiaiia( Concordiam probabilius olitn positum ad ostiurn Ro-
    Gennadii civitate; ad plene nihilominus comproban- matini fluniinis prope insulam Caprulananv. Late
    dum Aquileiensem hujus NicelseRomatiani episcopa- enim tunc, etiam per eadem littora Concordiensis,
    tum, adhuc restat solvendus riodus; qui tamen, nii seu Romatini potius dicas, sestuarii, nec non per in-
    fallor, conjecturis ex ecclesiastica eruditione netilis. sulas circunvjacenles, Aquileiensis episcopi cura sese
    satis conimode sequenli capite dissolvetur. protendebat, prout gravissima etiam fert opinio cla-
    rissimi viri Flaminii Cornelii Ecclesiarum Venetarum
    95 CAPUT VI. tomo XIII, pag. 5; cum nondum scilicet ereclse forent
    Niceas seu Nicelas, episcopusAquileiensis,_ Romalianw! _. in Venelia marilima tot Ecclesise episcopales proprii
    civilatis episcopusprobabiliter dictus fuil; seu quia,, -^juris, quse partinv adbuc perseverant, partinv vero
    antequamepiscopalemsedem Aquileiensemconscen- evanuerunt; eum nondum exslaret prope portura
    derel, episcopusauxitiaris fuil AquileiensisEcclesim ; Plinii Romatinum, sive prope locum ubi Romatinus
    ad porlum RomaliumsiveRomatinum silus; seu quia% Piinii portus fuerat, ipsa quoque Caprulensis Eccle-
    ad porlum vel civitatem ejusdem nominis non infre- sia, quse nonnisi labente sseculovi, sancto Gregorio
    quenter sedebat, etiam cum Aquileiensis Ecclesiw _ Magnopontifice, cirtura habuit, uti ostendil vir emi-
    clavutnteneret. nenlissimus cardinalis Norisius in dissertalione hislo-
    PAHSPRIMA. rica de Synodo Quinta, eapite 9 § 5, conlra ac sta-
    tuerat Ughellus Italise Sacrse tomo V, in Ecclesia
    Cur Niceas seu Nicetas Geimadianus, quem nona Caprulensi; el uti fusius explicat noster De Rubeis
    illum fuisse qui sancli Paulhti Nolani amicitia cla- in Monumentis, capite 52 num. 5, ae novissimeosten-
    ruit alque in Dacia episcopatum obivit jam probavi- dit peculiari sua dissertatione Ilalice scripla, ac Ve-
    mus, fuisse vero episcopum Aquileiensis Ecclesise, ; neliis edita typis Coleti anno 1796, cui titulus : So-
    sancto Leone Magno ponlifice variis rationum mo- pra fl' primi vescdviCaprulensi, etc., itidem noster
    mentis evincere conati sumus; cur, inquam, Niceass superius laudatus Innocentius Maria Lirutus, nunc
    seuNicetashic,noii episcopus Aquileiensis, sed civi- Veronensium prsesul.
    tatis Romatianse a Gennadio appellari potuerit, hicc Igitur cum absque episcopo proprise sedis quintn
    inquirendum venit. Jam in hujus Niceseseu Nicelre e sseculo adhuc esserit Concordiensis ager, ac Romati-
    061 P. BRAIDzE DlSSERTATIO IN S. NlCETAM.—CAP.VL 9__
    nus quoque qua longe lateque patet, ac proptereai A cum esset gentium episcopus Roinae ordinatus, fuerit
    pariem constituerent Aquileiensisvaldepeculiaris ainplis- in urbe Roma episcopus, unde increbuit episcopus
    simseque in Venelia dkecesis; probabile estt Romse, quod est alienum. Vixit Hippolyti sevo Caius
    ibidera ab Aquileiensi proesule collocatura fuisse; presbyter, idemque Rorase gentium episcopus Eo
    auxUiarem episcopum, qui gregi ibidem posito, ext itaque tempore quoniam Urbs iiinumerabili frequeii-
    ipsius Aquileiensis episcopi auctoritate, prospiceret; ; tia populi florebat, indeqtte Christianorum nuuierus
    talemque proplerea Niceam seu Nicelain nostrumi augebatur in dies, pontifices Romani viros lectissi-
    fuisse, antequanv episcopaleuv Aquileiensem sedemi mos doctissimosqueveluli adjutores adhibuerunt, qui-
    conscenderet, ideoqueRomatianoeciviiatis episcopumi bus in Ecclesisc administratione uterentur, eosquein
    appellatum fuisse a loco ubi auxiliaris episcopus Ec- episcoporum gradu esse voluerunt. >Ita de Magistris
    clesise AquUeiensissedere consueverat. De auxiliari- quoadprimum e duobus, qure illi dici posse videbantur
    bus itaque inajorum diceceseon episcopis in genere: super hac re; quod unum quoque hic sufficitretulisse.
    agendmti nobis est, ac sigillatim etiam de episcopjsi Alterum ejusdem generis urbis Romse episcopum,
    auxiliaribus Ecclesire Aquileiensis. Ubi vero, Con- Macedonium nomine, sedente sancto Cornelio ponti-
    ^ordiensi agro atque Romatino noiidum in dioecesimi fice, exhibebant Acta qusedam deperdita, .seu Com-
    propriam conslilutis, ubi, inquam, eonstet in Aqui- mentarU de Novatiana seeta, ab Eulogio patriarcha
    leiensi etiam Ecclesia priscis temporibus, ac uon itai Alexandrino cadente sexto sseculoconfutali, cujusque
    longe a Nicetsesetate, auxiliarium episcoporum vi- confutationis simUiter deperditse plura excerpta nobis
    guisse inslitutum; in tanta rerunv obscuritate, ac: servavit Photius in codicibus 182 et 280 suse biblio-
    distantia temporum, hoc satis nobis est, ut inde quo-: thecse. Quidquid sit de veritate iUiusfacti, quod Com-
    que validius conjiciaraus, Niceam seu Nicelanv no- " mentarii illi Novalianse sectse, ad conflandam catho-
    strum aliquando ad portum Romatinum auxiliaris licis invidiam el Novatianse parlis vigorem fidei extol-
    Ecclesise Aquileiensisepiscopi munere Juiictum, ideo- leiidum, exprobrabant huic episcopo urbis Roroa.
    que fortasse Romalianse civitalis episcopum a Gen- Macedonio; quod iiempe, Novatiano schismatis au-
    nadio non immerito appellatum. ctore suisque asseclis fldem erecto animo in persecu-
    - Aclum agere non esl animus, dum hic de auxilia- tione confessis, ipse Macedonius turpiter cedens in
    ribus majorum diceceseon episcopis aHquid scribere eodem cerlamine fidem sanctam viofiverit (quod Eu-
    propositum est. Argumentuni hoc, post veterum eru- logius a Novatianis falso conflctura aiebat); id cerle
    ditorum investigationes , amplissime exornarunt re- videtui'98 inficiandumnon esse, eo scilicet tempore,
    centiores quamplurimi ecclesiasticte hierarchise ac sancto Cornelio pontiiicatum agente, fuisse Romse
    polilise tractatores; ut vix sperandum sit aliquid Macedonium quemdam episcopali Iionore insignitum,
    afferri posse in rem hanc ex ecclesiastiea. historiae qui urbis Romoe episcopus diceretur. Quamvis enim
    penu, quod eoruui effugerit diligentiam. Licebit ni- Commeiitarii illi Novatianeesectseab Eulogio confu-
    hilominus vetuti post messem colligere spicas, quoad tati scaterent mendaciis alque flgmentis, quod pro-
    rem in genere acceptam : neque iiigratuin fuerit ali- piium eorum est qui malam causam tuendam susci-
    ijuid in eadem re ex Aquileiensi etiam antiquitate piunt; hujus tamen Macedonii persona, et episcopalis
    depromere quod fortasse aut plane novum, aut hac- etiaro gradus in urbe Roma revocari nequit indubium:
    tenus non satis perpensum lege;ilibus acciderit. hoc enim falsitatis cohimuniter proprium est, ut non
    97Majorumiii;Ecclesiadiceceseon fuisse aniiquitus omnia ex nihilo flngal; quod ad illudendum non om-
    consuetudinem, ul omnes, aut pene omnes presbyle- Q _ tiino apluin esset: sed maxime ut personarum, et
    ru episcopaUssacerdotes, episcopalieliam ordinatione locorum, et temporum veritalem servet, quo magis
    fulgerent, et nonnulli etiam in pagis et villis fuerint fucum faciat flgmentis suis, ac eisdem verosimiUtudi-
    cousliluti ubimajores essent fldelium convenlus, ex- nis characterem quemdam impingat. Fuerit itaque
    piorata res est, et apud Chrislianum Lupum iu disser- MaceJonius hic, Cornelii pontilicis tempore, urbis
    latione prooemiaHad Nicsenos caiiones, capile 5, et Rorace episcopus ; non alius cefte friit, quam unus ex
    apud alios quoque abunde probata. Licet vero postea episcopis auxiliariis ejusdem Cornelii papse, eo pror-
    noii ita frequentes, uti primilus, fuerint presbytero- sus modo quo et Hippolytus martyr et Caius, de qui-
    rum episcopales ordinationes, in singulis tameu ma- bus jam vidimus.
    joribus Ecclesiis nonnulli erant episcopaH charactere Tertium urbis Rorase episcopura, Felicem quem-
    donati; et qui apud episcopos primarios considebaut, dam, sedente sanclo Iiinocentioprimo,produnt nobis
    vicarias ipsis manus, ubi opus esset, de eoruin man- Gesla collationis Carthaginensis inter calholicos et
    dalo praeslaiuri; et qui ab episcopis eisdem in dissita Donatistas anno 4=11,actione 1, qure in conciliorum
    ac populosiora suarura diocceseon loca mitlebantur colleclionibus exstant, et cumsanclo Optalo episcopo
    . ad episcopalia munia obeunda, ut ea fidelibus adju- Milevitano editionis Dupinii. Hic Fetix Roma prolu-
    meula salulis prsesto essent, quse nonnisi ab episco- gus cum omni pene Romana nobititate, ut in Actis di-
    pali ordinatione insignilo dari possunt, quoequeibi- citur, quse Gothorura sub Alarico rege immanitalem
    dem difficUUmea dioecesisepiscopo suppeditata fuis- fugiens ad Africana littora se receperat, occasione
    sent. Utriusque illius veleris instituti non desunt hujus celeberrimse collalionis Carthaginem venerat,
    exempla in ecclesiasticismonumentis priorum ssecu- D seqrie Donatislarum parti addixerat. Hunc Balduinus,
    ' iu tiotis huic collationi appositis, pulavit unum esse
    lorum, quorum aliqua hicjuvat aflerre.
    Sanctus Ule maiiyr Hippolytus episcopus Portuen- ex iis pseudoepiscopis Donatistarum, qui, ulex Op-
    sis, de quo multa el varia eruditi, et nuperrime etiam tato habenius, Romse prseerant Donatistis suis, Mon-
    clarissimus Simon de Magistris ex Neriana congrega- tensibus ibidem appellatis, qui idciro iirbis Ronioe
    tione Oralorii de Urbe, ac episcopus Cyrenensis; san- episcopi tituluni usurpaverit. At cum ex Collatioiie
    ctus, iitquam,illemartyi'Hippolytus, episcopus Rorase ipsa appareat catholicos episcopos nihil oraniiio hu-
    dictus invenitur in antiquis codicibus ; el in Daniele jusmodi eidem objecisse, immo ad Collalionem ad-
    secundum LXX, Romse edito ab eodem eruditissimo niissunvsub eodenv litulo episcopi urbis Romse, addito
    viro anno 1772, adesl ejusdem sancti Martyris opu- tantum, quod id intelligi deberet absque prwjudicio
    sculum Grsece et Latine pag. 95, sub hoc litulo : primarii urbis Romw episcopi, Innocentii papoe, qui
    Hippolyti episcopi Romw (_„__--/O-TOU 'PWUI..) Dunielis ttinc Ravennse degebat apud Augustalem aulam, ne
    etNabuchodouosorivisionumsolutionesambarumsimul. htijus Felicis, uti episcopi urbis Rorase, potior quanv
    In prsefat. .'iie vero pagina 28, hsec monuerat claris- par erat videretur auctoritas; lotige probahilius esl, et
    simus editor super hoc pecuUari litulo, quse bic ad hunc Felicem uiium ex episcopis auxiliariis Ronise
    rein totam illustrandara aflerimus. « Duo nobis post fuisse Inhocenlii papse, qui Gothorum et ipse turbine
    complures eruditorunv sententias de titulo Hippolyli, pulsus, et in Africam veclus, siverit se Donatislaruin
    quo dicitm*.-ri-rzo-To--'p_.-y.nr,quemadmbdum ssepe a fraudibus a catholica unitate depelli, et hanc addiderit
    Orsecis. verisimilius dici POSS<_ visa sunt. quodipse eisdem gratiam ad fttcuro hominibus faciendum^iit,
    963 P. BRAID/E DISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. VI. *>Gi
    quamvis a Roraana coramunione sejiuictus, nihilo- J_l AntislPSfuit oiidiiiein secnntio,
    minus priori lilulo urbis Roinoeepiscopi voluerit ap- Frairem fases tevans episcnpiili.
    Namde pontificisle.noresiuuini,
    peilari. Iile insigntasuiuiisit,biehborem.
    Patent ilaque auxiliares episcopi Ronianorum pon-
    tiftcum, qni Romre eisdein prsesto eranl, et iJcirco Sub noraine aniislitis in ordine secundo Sirinondus ia
    Ropvre, aul urbis Romoe episcopi dicebanlur. Hanc nolis ad hanc epistblam iiitelligit Claudianuin fuiss3
    vero ilenominationem episcopi urbis Romse posteiio- presbyterum fralris sui Mameiii, episcopi, non aulcin
    ribus ssecujis non itidein tribiitam deprehendimus episcopum; et acrilcr eos carpii, qui jaiiv lunc prinvi
    auxiliariis Rouianorura poiililicum episcopis, qui et secundi ordiuis episcopos distiuguebaiil in ea.ienv
    apudeosdem Rorax degeba;;l. Resnihilijmhiuseadcnv sede, hoc est epi.-..co[iosiilius sedis proprios cujus ge-
    seroper fuit : atqie hicIIillustralionis gratia indicare reba.i tiiultiin, et eor;mi epi.copos auxiliares. Niiui-
    lubet buliatn Siephaui papac auni 755, qu;c exslat ruinSirinniidirelalenondurodeepiscopisauxUiariisres
    apud Ugliellum ltalise Sacnc cditiouis secuiidsecura eiiitsatisiu lnce posilii. Verumquis vetaiClaudiaiiuin
    Coleti, loitio II, tol. 8(5, in qua apparet A:-asta:.ius" lOOriunc, aniisiitemdieiiimiiiordine secuntlo, inlel-
    qttidam episcopus,sedisqui dicitur primus episcopus diw- ligi osse episcopuro auxiliarcm fuisse sa;-cli Mamerti
    cesanorumsanciw apostolicm,nullo aduilo pecu- fralrissuiiuEccli:siaVie;iiie!isi?Jampr;iL~.niiseraliuea-
    liaris ac proprirc se;!is titulo. En, ni lallor, episcopos dent tpistola Siiiouiiis, Mamertunviiabuisse in Claudia-
    auxiliares octavo sscculo suroiui pontiflcis, ex eorum lio fralre consiiiarinm in judiciis, vicarhimin ccclesiis,
    nuniero qui cum eodeiit Romoe commoraliautur; et procuralorem innegoliis, elc.Hic vero in epilaphio addit
    qui ideo, non quidein sicut piiscis lemporibus epi- antistitem liunc ordine in.secundo levasse [ratrem fasce
    piscopi sancue B episcopali,ei sumpsisselaboremepiscojiatusfratiis sui,.
    scopi urbis Romse, sed 99 dio_ces.anieautero
    sedis aposlolicoe appellabantur. Hic Auasta- qui ejusdem episcopaius habebat insignia. Quainvis et
    sius, qui Jicitur priinus, foiie inter hujusmodi attxi- Claudiano presbytero hsecnn:i prorsus disconvciiiaut,
    liares episcopos senior erai ordmatioue, aul etianv quis taiiien non videat melius in omnibus convenire
    alia de causa oiniiium dignitaic prsecipuus. Claudiano episcopo lauxiliari fratris sui? Vox nempe
    Sed et aliarum etiaro per orbem raajorum scdium antistitis etiam aJ Ciandianum detlucta, episcopum
    exstant hujusce discipliitoe vcsligia, quorum u:uim illura iiidtcat, no:i ta-iluntmodo presbytenun; sicut
    aut alteruui exhibere sufiiciet. In actioiie prioia COH- etiain ofiiciura levundi fralrem labore suo in onere
    cilii Ephesiiii adversus Nesloiium, apud Labbeura, episcopali, quod spectal ad ea etiam muiiia obeuuda
    tomo 1U ConciUorum ediiioiris Veneioe curis Coleti, quse ejiiscapalis cliaracieris sunl propria. Prrelcrea
    col. 1090, legitur epistola saacli Cyrilli episcopi Ate- cum presbyterum indicare voluii SiJ.onius epistola
    xandrini ud quosdam de Ctero Conslaniinopolitano 25 ejusdem libri IV,Jton anlistitem illuro tiominat in
    super Depo_ttio:;e Nestorii; atque hsec Epistola itt- ordiiie secu.ido, seJj appellat secundi ordinis sacerdo-
    sciibilur Coma-rioel Potamioiti episcopis, et domino tetn. In eaJem vero epislola, cum prius loculus fuis-
    Dalmatio monasteriorum archimandrilw , el Thnoiheo set de epjscopo dioecesis Cabillone:isis qui ordinari
    et Eulogio presbyteris. Ecclesia igitur Coustaniinopo- dehebal, cumJem siimmum uniisiiiem dixit. Aulistes
    Jitana, prseier archiprsesuiem, regiae iliius urbis an- igitur in ore SiJoiiii episcopus esl, non simpliciter
    tistitcm, habebat in clero suo episcopos, quos ceiie presbyter; suninms aiilistes, qui proeerat dicecesi;
    credere fas est auxiliarios fuisse ejusdem Constanti- aulistes in ordine secuiiJo, qui opem ferebat antistiti
    nopolitani antistitis; non e;iim aUa de causa episcopi p suntnvo in gradu episcopali. Claudiaiius itaque Ma-
    illi de clero Coiislaiitiiior.olitano esse potei-aul. In '-' nieiius, antistes dictus ordine in secuiido apud fra-
    actioiie 4 ipsius concilii Ephesitii tomo citato, coi. trent suura saiietuin Mameiium episco;-um Viennen-
    1166 et 1174, bis legiraus iuter faulores Nestorii, et sero, episcopus ejusdein auxiliaris fuisse videtur;
    asseclas Joannis Autiocheni qtri Neslorii parles tue- quidquid in co:itrarium seiiliat doclissimus Sir-
    batur, et peculiarein conveniiiiii snoruin hi Neslorii moiidus, ex prsecoricepta opinione" adversus veiuti ejus-
    graliam E.hesi egerat; bis lcgimus, iuquam, fuisse moJi episcopos iu riiia eadentque dicecesi, ac
    etiatn episcopos solius nominis, utpote nullas civitaies in una cum ltiajori episcopo seJe consiienies. Clau-
    obtinentes : et hi aclione 5, col. 15.82, siugillatinv diauus hic iiibilo:niiius vociilur presbyler Viennensis
    eliam nominantur curo aliis cpiscopis ejusdem faelio- Ecclesiw a Gennadio de Viris Hlu-iribus capiie 85.
    nis qui seJem propriam habebaiu; et episcopi illi, Sed iJeo fortasse presbyter, qiiia non sumnius dioe-
    solins noininis et absque sede aut uila civilale, in- cesis antistes, et quia hujusmodi auxiliiires episcopi,
    veiiiiintur fuisse sex. Hoc nimiruav Joaoni A;:liocbe- ul plurinvum, a prcsbyieiis non disliuguebantur.
    no inter alia obuciebant Cyrillus Alexandrinus et SeJjam aialiuj episcoporura auxiliarLirura genus
    MenvnonEphesioruni episcopi, ut eo uii.gis irrilam transeaivtiis; eoru:n nimirunt, qui in nmguis dioecesi-
    oslenderent depositionis senteiiiiam quam Joannes in bus ab episcopis veluli quadant stabili sede colloca-
    cos ferre ausus fuerat; utpote latam cutn eo etiamab banlut* in disrilis ac populosioribus cpiscopaiuuni
    hominibiis, quorum exigua esset et parvipenaenda in suorum Iocis, ubi fiJelium necessilas posttJiibal. De
    Ecclesia auctorilas, quoniant solo nontine cutn es- bis, ni failor, intelligendu* est canon U concilii Sar-
    senl episcopi, nullain ex se jurisdiclionem habereiit. dicensis, Genliano llervelo interprete, apud Lab-
    Hi vero sex episcopi solo uoroine tales el nullas civi- D betim curis Coleti, torao II, col. 6fi2, ubi ita statuit:
    tates obtineiites, quinanv esse poterant, nisi auxilla- J Nou licere sirapliciter<.piscopum constituere in ali-
    res episcopi ejusdent Joannis Autiocheiii, aulalicujus quo pago, vel parva urbe, cui vel uuus presbyinr suf-
    ctiam ex aliis episcopis asseclis suis, quos ipsi secum ficit: non necesse est enim illic episcopuiii coiistitui,
    Eiihesuin duxertnt ad facinus perpctrannum adversus ne episcopi nomen et auctorilas vi.lipenJatur. » C.or-
    Eanctani synodmn oecume;iicaiivibidein Cyrillo proa- rigit crtiioiihicsextiis abusu:n iiiductuiu eo::slituendi
    si:le congregataui Nestorii blasphemiis iirosciibendis? cpiscopos in pagis vel parvis urbibus, in quibus vel
    Atque duo hoecOrienlalis Ecclesise sunl exerapla sse- unus presbyler sufficiebat. Aliusus aulem iio:i in eo 1.
    ctiliquiiiti. erat, ut in pagis ac,parvis urbibus, per episcoporum
    Cum ve;o aliud etiam proferam ejusdem soeculiin ibiJem collocalioneiu, tot exigusefiioeceseserigereu-i
    Ecclesia Occideiitaii, et extra urbis Rorare atque Ila- ttir; cum diocceses tunc, ul. plurimuni, lati-siirie pa-
    li;e Cnes, nolim vbleri nimis audacter agere, si eru- terent, neque putaii (|uiJem possit tania lunc tenipo-
    ditissiini SirmonriisententiseaJversari auileo, cui ejus- ris disci|ilinr~3jactira, ul minii);aehujusmodi ac infi-
    modi episcopi auxiliares minus eraut probati. SiJo- mse diceceses passirit cum Ecclesioe dedecore erige-
    nius Apollinaris hujus quinti ssecuiiscriittor in epita- rentur. SeJ abusus in eo cral, ut loco presbyterorum,
    phio Claudiaiti Maraerti, fratris sancti Mamerti epi- qui in his liagis parvisque urbibus suflicere pottiis-
    scopi Vienneiisis, quod exstat libro IV epistolarum sent, ab episcopis di_eceseoncoliocafeniur episcopi
    ejus, epistola 11, ita de eodem scripserat; in eorum poteslate positi, id est simpliciter e/«-
    965 P. BRAIDJE DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VI. S.8
    scopi,proui citato loco eliam Grrcca canonis lectio A _ juris Cum propria dicecesi ad instar nostrarum, ea
    hahet _«..._._• ZKS._-.„V _-i_-xo--._,qui ibiJera proees- quse ibidem sequuntur abunde oslendunt. Elenira ut
    sent sub episcopi aucioiitaie a quo niittebantur. episcopales veri tioininis calhedras priscis tempori-
    Dutiivero Sardicensis canoii hunc aiiusum corrigit bus, et ah ipsa veluti Christianilatis origine, exsli-
    101 consiitueudi hujusmodi simplices episcopos in tisse evincat ea loca qurcibiilemeiiumeral, et ea eliam
    pagis et parvis urbibus; jam usuni asserit inEcclesia qtire nullius prope nominis semper fuerunt, uti, ex.
    vigetitem horumce simplicium episcnporuui, qui liic gr., lnininium locuin Trium Tabernarum dictum,
    alque illic ab episcopis raajoribus slatuebantur in lo- quod nihil aliud utnquam fuit qtiam tres cauponrcaut
    cis suarum -dioeeeseon: et dura improbat nimiani tria publica diversoria ; sicut etiam ea quseurlris moe-
    hanc in parvis eliam locis episcoporu:ti frequenliam, nibtis veluti inhserebant, uti locum Subaugustonum
    eonsequenle.r non imprcbat ejusmodi episcoporum nuncUpatuin, el alia hujusmodi compiura, de quibus
    siraplicium coiislitulinnem, qu;c cuin delectu fieret, idem ibi singillaiim erudilissime disserit: ut hsecom-
    in locis nempe dioeceseoiipopulosioribus, et in civi- nia, inquaoi, loc;iveras epincopalcscalbedras oslen-
    lalibusqure non ila parvoe e_sent, quibusque presby- dat, nomina profert eoruiiRietn episcoporunt e sub-
    teri non^uflicereiit; adilit eiiim eodein ipso loco : scriplio .ibus eruta, quoe in Roraanis synodis super-
    . Si auiem invenialur urbs aliqua, quoe aJeo popu- sunt-ejusdem rctatis, uii, ex. gr., Felixa Tribus
    losaevadat, ul ipsa episcopatu digna jtiiiicetur, ac- Tabernis, ex concilio Romano sub Melchiade anno
    cipiat. » E:i igitur auxiliares allerius generis episco- 5io, apud Optatum Milevitanum,libro i, capite 25, et
    pos'ia majoribus dia_eesibus,de quibus iiunc agintus. CrispianttsSubaugustanusc\ concilio itideih Romano
    Hi chorepiscopipasshn, niaxime apud Grsecos, ex sub Hilaro papst atino 46S, Coiic.liorum tomo IV,
    muneris proprietate dicebantur; qui oni.ies eliam, "' edilionis Parisieusis 1755 pag. 10G0, et in Conciliis
    prioribus salteni quinque soeculis, iu veri episcopa- Labbei, curis Coleti, toino V, col. 86, ubi etiam alter
    tus gradu era;;t positi, licet in posteriorihus :.on ita, Triuni Taberiiarum episcopus, Lucifer nomiiie, re-
    elsi chorepiscoporunt nomeri diu retinucrint, luin ponitur. Adiit prseterea, ;:ost recensitas -hujusinodi
    apud Grsucos,tum apud Latiuqs. Jam vero bujusmodi seaes a capile 5 usque ad 47 ; addit sequenti capiie
    episcopiper variaruin dioeccseon loca coiistituii, et 48 : « Episcopales catbedras non modo in claris La-
    sinrJici cltorepiscoporumnomiiie ulebanlur absqr.e tii ct Tuscircsuburbicariseurbibus, anliquis tempori-
    adjuiiclo loci ubi ex ciocccsis episcopi auctofitate busaRomanispoiililicibus institutas atque ita spissas,
    coiisistebanl, et eliani episcoporum srcpe cum loci ul veluti inter sese conliitgereiit, sed etiani in nullius
    adjuncto, ui parum aut uiliU ab episcopis proprise fernie dignitatis oppidis episcopos desiinalos.- Atfue-
    seJis diitinguere.iiur. Chorep.scopi nomiue, absque rint quidera in singulis forlasse urbibus, qusepriiiiis
    adjuncto loci, tiiuifi sederuiil jnNierena syuodo oecn- EcciesiiCsrcciJisadhuc clarebant, populique frequen-
    me.iica, lercentorum cleceniet ocio Patrum-iiumernm tia comroendabantur; fuerii:l episcopales cathedrsc a
    cotislituentes; ubi ciiorepiscoporum litulo simpJici- Komauis poiitificibus ConslituUe;petiia tamen venia
    ter, ad episcoporura : roprioesedis disliiiciionem, si- a meritissiroo viro, non seque senserim episcopales
    gnati legu.iur apuu Labbeuin citatoecJilionis lonio itiriem cathedras veri propriique noraiuis, suiquc, ut
    II, col. 55 et sequer.iibus. Nullus vero chorepiscopi ita dicara, juris, in Lalio et Campania et Tuscia ita
    tiiulo legitur iu co:;cilioConsta.ilinopoHl3.nogeuei-ali spissns ab iisuer.i Romanis pontilicibus vel in ipsis
    n, centum qiiinquaginta Patrura, ibiuein col. H54 et urbibus conslilutas, ul veluli inter sese coniingerent;
    seq. : sed inler bos iioinmlli presbyteri tilulo appa- Q ( inulloque rai::us episcoposdestinatos'eliam in iiullius
    reiit Cuin adjuncio loci; qui foitasse in presbyiero- [ermedigniiaiis oppidis,si ejusraodi episcoposintelH-
    rum gra-du apud Ecclesias suas positi, episcopaU gas verre r.c proprioeseilis episcopos, eorumque exi-
    eiiam ordine erant i*isig:;iti, el loco prscerant desi- gua loca quasi peculiares eorttnidera rainimas dioece-
    giialo uti episcopiauxiliares. In aclioiie prinia conci- ses. Quis faciiius et probabilius uon intelligat ejus-
    lii Ephesiiii apu:i euniiieni Labbeum, tonio III, col. moili episcopos, quoad maximam certe partera,
    1079, ad sentenliain depositionisin Nesloriunvlatam, tnere auxiliares episcopos fuisse Romanorum poziti-
    inter subscriptioneseniscopnrum. legilur etiam Pere- ficura; quos ipsi in Lalio el Campania et m Tuscia
    bius (alias Parebius) Thessalonicensiiimsaltuum epi- suburhicarin, quasi presbylerorum loco, collocave-
    scopus. QuiJni hic iuerit Thessalohicensis metropo- rint in ampiissima diacesi Romanssurbis, quam sibi
    litame Ecclesise auxiliaris episcopus a dicecesano peculiariter servaveriiit excolendam? Non ncgavorim
    antistite in saliuosis locis proprias dioecesisconsti- sane aliquos ex his episcopis decursu temporis, el Ro-
    tutus, qui se idcirco saliuunv illorum episcopum mani poiilificis acceJente auctoritate, hi episcopos
    scripserit?. sedis proprise, proprioequedioecesisevasisse : sed id
    Jam vero ad RonvaiireEcclesircconsuetudinem in- coiiCedendtravarbitror iis taiituramodo locis qm ce-
    vesiigrindamaccedere necesse esl, etianv quoad hu- lebriores essent, el frequenliori populo abundarent,
    jusmoiii auxiliares episcopos secundi generis, pecu- et agro ampliori circumdarenlur, ac magis quoqtie ab
    Haribus hi locis coiistitulos, de quibus niodo est ser- urbe distarent. C;i3teruiiiauxiliares taniunv episcopos
    nio; sicuti eamdem cousueludiiiemjam perspeximus bic mihi videie videor Romanse Ecclesia;, qui in lo-
    in auxiliariis alterius fornioc,qui nuili peculiari loco cis subsisterent sibi a Romano porilifice assignalis,
    pra-posili,a nutu peiidebaiit omuiinode episcnpi prin- '" quique inde evocati, ubi opus esset, ad Ronvanacon-
    cipali. qui iota;-ndia.ce.simmoiSerabatur, ac veluti cilia accederent, alque.i.i iis sese siihscrilierent cum
    penes ipsum fere semper consistebant. Ertiditumsane adjuncto loci illius, ubi ex.Romani ponlificis dcstina-
    opus proe niauibus habens viri" clarissirai Dominici tioiie auxiliares episcopi, illius vice et illius aucto-
    Georgii, cni lilulus : Dissertaiio hisiorica de Calhedra ritate, sederent.
    episcopatiSeiiwciciiatisin Latio : edituin Romoeanno Quo vero magis magisque id seivliam, illud
    i7_7, e;t capitis4 verba singulari ponderatione digna etiam facil, quod arctis 103 admodum limitibus an-
    oflenJi, ubi auiinadverlendunilecloribus aucior proe- tiquilus circumscripta eiat auctoritas episcoporum
    bet « a Romaiiis po:itiricibus,'non inoJo iii Latio et qui ab intmediala Roma;ii pootificis auctoritate pen-
    Campania, verum eiiani in Tns.ia suburbicaria, epi- debant; ila ut raulta illis nonlicerent absque facullate
    scopos passira in vilioribusetiam o pi-Julisco.ustilu- ab eo coucessa, qure hodie, et a rauitis sseculis, epi-
    los, quod eoruiti opera atque consilio in Romanis, scopi, qui ordinarii appellantur Ecclesiarum, ubique
    qure srepe celebrabatit conciliis ad fidei el di..ciplinoe peragunt jure suo ; quscque simililer janv lur.c egisse
    ecclesiastieas res stabilic;idas, uterentur. . Hoc eo credibile est eos oniiies qui longe a Romana urbe po-
    fine abs 102 viro clarissimo dictura fuisse, ut pro- siti ad peciiliarem syiiodiim Romanoruin pontificum
    baret in hujusinodi locis priscis Ecclesioetemporibus non perlinebanl, et ordinario jure in propriis Ecclesiis
    episcopales reipsa sedes inslitutas fuisse, prout no- fruebantur. Exstat Hlier cui tilulus : Liber Diurnus
    gtroriiin fert temporum tisus, sedes niiiiiruiu pleni Romanorum ponlificum, ab Holstenio priinum, utj
    967 P. BRAID-EDISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VI. 068
    perbibetur, deinde a Garnerio in lucem editus, quii A AfricanarumDonatianus
    parte duo tunc essent episcopi, catho-
    collectus censetur sseculoseptimo aut ineunte ocla- licus unus, alter; calholici complures
    vo, licet quoad subslantiam longe antiquior repute- episcopi, pro unitatis zelo quo ardebant, et ut solU-
    tur; quippe quiin nmltis disciplinam referat aliquott citius ac vaUdiusschismaticorumillorum tum violen-
    retro sseculispenes Romanos pontifices obtinentero. tisetum seduetioni sese opponerent, episcoposquos-
    In hujus aulem libri capite 5 editionis Garnerianse i dam in locis periculosioribusac magisdissitissuarum
    varise exstant formulsespeclantes ad episcopossubur- diceceseonconstituerant, qui rem catholicamproesen-j
    bicarios, seu ad eos de quibus nuper dictum fuit, La- tia sua juvarent, qui de.ectionem fldelium impe-
    tii, Campanise,et Tuscioesuburbicari;E,etforte etianv dirent, ac resipisce.itibus prsesto essent : quod et
    aliarum finithnarum provinciarum, qui ad Romanii~ Donatiani ilidem, in invidiam acli, et ut vim quodam-
    pontificisconsecraiioneinspeciatim pertinebant; quse modo vi opponerent, ex adverso facere non omise-
    formulreexhUjentpelitionesepiscoporum,et responsai runt; licet cathoiicis objicere auderent, id ab iis
    pontiflcum,per quoefiebat ipsis potestas consecrandii faclum, non unilatis zelo, sed vanilatis impulsu, ut
    basilicas, oratoria, baptisteria, et altaria, levandii eorum neinpe numerusaugerelur.Catholicorumporro
    corpora sanctorum et honestiore loco reponendi, or- episcoporum rectum consiliuni ex divi Augusliniepi-
    dinandi presbyteros prseflciendosoratoriis et basili- stola 209 satis eiucet; qui et ipse, nou mullo post
    cis, el hujusmodi alia peragendi, qusenon illis prius; Caiihaginensem collationein, in propria dicecesi, ad
    licuissel exsequi, quam a sumrao pontiflceiudultumi Custeltuin, Fussala diclum, nuper a Donalianoschi-
    fuisset. Ut ut vero seprimo, oclavo ac etiam nonoi sinale, non sine ipsius ingenli labore, coiiversum, el
    sseculoin usu fuerit hujusmodidisciplina, el episcopii ,R
    "
    ab Hipponensi sede quadragiula miiliaribus distans,
    Roniano ponlittci specialim subjecti veuiara ab eo- episcopum constituit, nomine Antonium,ex proprio
    dem petierint sitigtilisvicibus hrec omnia peragendi monasterio erutum, ut ibi sufficerelnecessariwadhi-
    cum opus esset, licet jam tunc ordinarii essent sua- bendw, ut ipse aiebat, illis lideUbusditigentiw, cui
    rum Ecclesiarum; facile nihilominuscoujectare lice- ipse propler loci distantiam satisfacere possedubita-
    lrit, tam arctam episcoporumhujusmodi suburbica- bat; Hcet postea sancii prsesulis exspectalioui tam
    riorum potestatem originem duxisse ab iis retroi male Antoiiius idem responderit, ut fusius in eadem
    temporibus, cum vicariam omnino in illis Ecclesiis; epistola.
    agerent auctoritatem, uti episcopi tantuniuiodoauxi- Quid igitur in gestis illis de hujusmodi episcopis?
    liares Romanorum ponliQcum in ea Iulioe parte, Ih actione 1 hujus collalionis num. 117, Petilianus
    quam sibi peculiariter, veluti propriam dioecesim, episcopus Donatisla adversus catholicos conquereba-
    servaverint gubernandam; atque propterea tam ar- tur dicens : In una plel)_e Jumiurii collegmnoslri prm-
    ctam horum episcoporum auctorilatem, quse septi- sentis, in una diwcesi, quatuor sunt constiluli contra
    mo, oclavo ac etiam nono sseculoperseverabat, opi- ipsum, ut numerttsscilicet augeretur. Siinililer, num.
    nionem conflrmare,qusehieisdero aliisque tam multis: 121, Verissinius,alius episcopusDonatista, qui Taca-
    illarum regionum episcopis anle quinlum vel sexlura ratensis civitalis episcopum se dicebat, ubi catbolicis
    sreculum nonnisi auxiliares episcopos agnoscii Ro- erat episcopus Aspidins, conquerebatur et ipse di-
    mani pontificis, qui absque jure proprio essent, qui- cens : Qualuor sunl itx plebe mea, Dalianus, Aspidius,
    que idcirco ab eodeni in onvnibus,alque ab ejus vc- Forlunaius, el Octavianus.Tunc catholici quoque, ut
    luti nutu omnino penderent. impaclam calumniam propulsarent, oslenderenlque
    Eadem disciplina ipso quinto sseeulosiroiliter ob- Q( adversariis superhacre non esse querimoniis locum,
    linebat in regionibus._Egypii,Libyoe,atque Pentapo- non omiserunteos pro re nala nuntiare episcopos,
    lis, quse Alexandrino episcopo erant subjectse. Et- quos et ipsi Donatistse in dicecesibussimililer addi-
    eninv episcopi tredecim earum regionum,qui concilio derant schismalis promovendi gratia : ac propterea
    Chalcedonensi aderant, aclione 4 profitebanlur, no- in eadem actione 1, num. 121, Viclorianus episcopus
    mine etiam aliorum coepiscoporumqui Alexandrinre catholicus plebis Mustilansedixit: Habeo Feliciaiam
    sedi obtemperabant, nihil generatim peragi licerc Muslitanum,et Donalum Turensemcontra me : et si-
    a quolibet ex episcopis Alexaudrinoesedi subjectis mililer num. 126, Asmunius episcopuscatholicusTi-
    absque auctoritate archiepiscopi,uti aiebant, magni gualensis dixit: In dimcesemea duo sunt, Gaianus et
    nominiscivituiis Alexandrinw; et hoc ex celebri ca- Privatus. Animadvertendum porro hosce episcopos
    none Nicsenotreceniorumdecemel octo Patrum, qui ulriusque partis, quos novos dixerim, et additilios,in
    sextus est, et videri potest in coUectionibusconci- nominali appellatione, qua singuli vocati ac recen-
    liorum, et apudChristianumLupum, Operum tomol, siti fuere in illa collatione, non simplici episcoporum
    pag. 244 edilionisVeneloel724, ubi statutum fuerat, noraine enuntiatos fuisse,sed etiaracum adjunclo loci
    quod « Antiqua consuetudo servetur per yEgypium, cui prsesidebant, 1Q5 uti, ex. gr., inter catholicos
    Libyatn, atque Penlapolira, ila ut Alexandrinus epi- Octavianusille et Fortunalus, de quibus Verissimus
    scopus horum omnium habeat polestalem; quia et Donatisla conquerebatur; quorum alter Ressianensis
    urbis Romseepiscopo parilis mos esl . Hsecporro episcopus,alterGasensispostea nuncupati fuere, sic-.
    moris parilitas EcclesiseRomatiiie,qusciti argunien- ut in ipsius editoris liola apud sanctum Oplatum; et
    tum a NicsenisPatribus adducitur pro archiepiscopo _ uli inter Donatianos Donalus Ule qui vocatur Tu-
    104 Alexundrinwcivitutis; hsec unliquuconsueludo,"*• rensis ab ipso calholico episcopo Vicloriano, et Pri-
    qua in Nicsenocanone poies.as-roboralur Alexandriui vatus, qui fortasse ille fuit qui in eisdein Geslis Au-
    episcopi super episcopos _3gypti,Llbyscatque Pen- zagensis dicilur; et sicut omnes alii in illa collatione
    tapolis; hsecdemuntnullilas, ul ita dicam, aucloriia- piresentes, qunrum nullus apparet absque locinomi-
    tis, quam iidem episcopi in coiispectu Chalcedonen- ne, cujus episcopus dicerelur.
    sis concilii ex Nicsenocanone falebanttir; hsec, in- Al fuerintne addilitiiilli novique episcopi, in locis
    quam, oinnia siniul sumpla, nos inducunl ut facile quibus prsefecli erant, ejusdem conditionis, ejusdem
    credamus, earadem quse iu Romaiia Ecclesia obti- gradus, cjusdemaucioritatis ciunprimis velerum se-
    nuisse etiam in Alexaiidrinadisciplinam,ut, antiquis dium episcopis, in quoruni dioecesibuserant consli-
    temporibus, atque etiam ipso quiuto sseculo,aut om- ttiti? Addam quoque : fuerintne plebes illse, quse
    nes, aut pene omnesillarum regionum episcopi,mere hisce additiiiis episcopis coiierediloeconspiciuntur?
    auxiliares fuerint etiam ipsi archiepiscopi Aiexan- fuerinlne tot novse dioeceses ejusdem ordinis cum
    drini, qui plenam in UUsregionUiusoblinebat otn- primsevisillis, in quarum siuu consistere videbantur?
    nium potestatem. Hoc quidem visuin plerisque,quibus dioeceseonAfri-
    Sedjam ad Africanosprsesules sermonem conver- canarum itigenteninumerum coUigereplacuit ex tot
    tamus oportet, qui ad supracitatara Carthaginensem episcoporum nominibus, qui cum adjuncto loci epi-
    coUaiioneinconvenerunl anno 411, curo episcopis scopalis eorum cursein AfricanseEcclesiseActis con-
    Douatianoefaclioni». Cum in maxima Ecclesiarum spiciuutur. Ut vero meam ipse sententiamconliden-
    SG- P- BRAID.E DIS3ERTATI0 1N S. NICETAM.— CAP. VI. 970
    ter aperiani, quin aliquid detractum velhn aucloribus A _ conclamavit: Adversariumnon habeo. Responsum illi
    seu propugnatoribus alterius, quos me fateor reve- fuitab.uno ex catholicis episcopis : Episcopumillic
    reri; neque illam episcoporunvin Africanis provinciis Imbuimns.Occidistisillv.m,el invasistis. Victor vero
    multiplicationem,fuissedixerim lot novarum Ecrrie- alius, episcopusAzurensiscalliolicus, illico Donalislse
    siarum erectionem iutra dioeceseonantiquarum fines; reposuit: Dicit se non habere adversarium. Ego Ec-
    neque illos addititios novosque episcopos, saltem clesiam illic habeo, quod te non fttgit. Sed si Victor
    quoad maximameorum partem, ejusdemconditionis, Azurensis habebat Ecclesiam in asserta Rotariensi
    ejusdemque auctoritatis, cujus episcppi veterum ca- dioecesi alterius Victoris episcopi Donatistse; ergo
    thedrarum, quse ante Donatiani scliisraalispropaga- episcopus ille calholicus qui illic prsesidebat, et occi-
    tionem in Africa exstabant. Petilianus ille,"episcopus sus fuit a Donatislis,pra.sidebat in Ecclesia seu plebe
    Donatianseparlis, in collationis actione 1, inun. 165, qusead VictoremAzurensem spectabat; ei ideo epi-
    catholicis exprobrabat quod, abseniibusnobis, aul in scopus ille a Donatistis occisus, qui fortasse Rotarien-
    iocis, aut in civitatibus, uut in diwcesibuspassim mul- sis dicebatur, nequaquam episcopus proprise dicece-
    tasimagines erigunt, ul tiumerosiessevideantur. Ctut sis, sed tantummodo auxiliaris episcopus fuerat ca-
    voluerit petulans ille rabula pro more suo catbolicis tholici episcopi Azurensis Victoris.
    hvsultare,numquarasane ausus esset tam procaciter Tertium adhuc affero locum ex nunieris 205 et 204
    HUsexprobrare multas hnagines, seu dioeceseon, seu ejusdem aciionis prirase, ubi recitatum fuit nomen
    episcoporuin; si illsenovsefuissent verocdicecesesve- cujusdam Donati episcopi, ex parte schisinaticorum,
    teribus comparandre, et illi pleni juris episcopi sicut qui se episcopum subscripserat a Medianis Zabunio-
    cseteriqui longam antecessormvvseriem numerabant, _. r,rum, ubi nullus onvnino exstabat Donatista; et ubi
    '
    "
    Prseterea, num. 181, AlypiusepiscopusEcclesise ca- episcopus ipse, ita ah eodem loco dictus, numquam
    tholicre, in eadem collatione, cum audissei recitata prsesens aliuerat. Responsumitaque primum illi fuit
    nomina multorum episcoporum ex parte Donati cunv a Victore episcopo catholicoin bimc modum : Probet
    eoruradem plebibus, dixit -.Scriptum sit istos omnes se accessissead unam domumquamdixit. Deinde No-
    (Donatianorumepiscopos)in villis, vel in [undis esse vahis, episcopus ef ipse calholicus Ecclesiie Sitifen-
    episcoposordinatos,nonin aliquibus civitulibus. Quid sis, continenter addidit : Scriplum sil Medianas Za-
    vero ad hsec sequenti numero Petilianus? Sic etium buniorumhabere presbyterum. Ipse hodietenel plebem
    tu, reposuit Ulicoschismaticorum princeps, multos et basilicam. Vnitatemhabel. Nullusillic est Donati—
    habes per omnes agros dispersos. Immo crebrosubi starum. Supra corptis episcopi catholici presbyterum
    habes, sune et sine popttlis habes. Quis bic veras et ordinavi, et Deo volenteordinabiturillic episcopus.Epi
    proprii norninisdioecesesullo modo pulaverit, sivein sCopusautemDonatistarumin eodemtoconon est. Quid
    catholicorum, sive in Donalistarumparte, uiillsefun- inde igitur inferendum? Quid est illud, quod ait epi-
    dorum vel viilarum numero censerenlur, et ut earum scopusSitifensis : Supra corpusepiscopicathoiicipres-
    episcopi ex dioeceseontenuitate veluti sine populis bijterum ordinayi, qui hodie ieiiet plebemei basilicam
    essent? in MedianisZabuniorum,nisiaperteinnuere Medianas
    - Sed qusenamhorum episcoporumconditio, qusenam Zabuniorum ad episcopum perlinuisse Ecclesise Siti-
    auctorilas? Iterum confidenler dicam, addititios no- fensis Novatum, qui propterea supra corpus episcopi
    vosquehujusmodi episcoposin villiset [undis consti- vita functi 107 -T111ibidem proesidebat, id est illico
    tutos, et per onmesagros dispersos, quoad maximam post moiiem illius, auctoritaie sua ordinaria illic
    saltem eorum partem, fuissesimplices auxiliares epi- G C presbyterum ordinayit, qni tunc tenebat illant plebem
    scopos quibusdamin iocis ab episcopisprimariis con- et basilicahi? Si vero presbyterum iNovatushic ordi-
    stitutos, veluti presbyterorum loco, qui prius ibidem navit pro defuncto episcopo,utpote in loco sibi sub-
    fuissent,quique tunc necessitalibus populorum, schi- jecto; quid aliud esse poterat episcopusille, nisi quod
    smatis cauSa,non essenl satis; ut efficaciusvidelicet eral etiam presbyter post ipsunvet ipsius loco ordi-
    illi alque enixius, pro superioris ordinis dignilate, natus, id est episcopus ordinis, minime vero jurisdi-
    rem catholicam procurarent. Alia pi*sestosunt ex ea- ctionis proprise, ideoque simplexepiseopus auxiliaris
    deni 106 actione 1 Gestorum collationis, quse hoc Novati Silifensis,qui etipse nihilominus, sicut cseteri,
    mihi lion obscure suadere videntur. Cum enim, num. titulum habuerii illius loci quem rexisset? Satis lroc-
    182, RogatiamtsepiscopnsIdassensis Donatiansepar- usque, ni fallor, ad evincendumauxiliariorum episco-
    tis dixisset: JVonhabeo advcrsarhim; scUicet, non porum disciplinam in Ecclesia Africana quaiio et
    habeo in dioecesimea episcopum aliunvex parle ca- quinto soeculoviguisse; eorum nimirum qui ab epi-
    tholicorum ; Aurelius episcopus catbolicus Ecclesise scopis in dio_ceseoiisuarunt locis collocabantur, et
    MacomadietisisUlico eidem reposuit: Habeo presby- locorumeorumdeninomine nuncupabanturnon minus
    terum in Ecclesia Florenlinum. Episcopi fuentnl tres ac primarum suarum sedium antistiles.
    calholici,jam decesserunt: non potuimus adhuc ordi- Non negaverim tameii irrepsisse etiam abusus in
    nare. Ecclesia igitur Idassensis, Rogatiani episcopi ipsa cathoHcorumAfricana Ecclesiaquoad hujusmodi
    Donatistse,pars erat dioecesisMacomadiensisAurelii episcoporum institutiones, ita ut reapse et in mini-
    episcopicatholici; et quod ait: Hubeo presbyierumiu mis ac exiguis locis, absque pcculiari quodam dele-
    Ecclesia Floreniinttm, satis ostendit, et Ecclesiam _. ctu, episcopi passira, uti vidimus, conli-adisciplinam
    I
    **
    illam ad se perlinere, et presbylerum bunc sibi sub- canonum ordiiiarentur; atque ciiam non senr.er pro
    esse, et a se Ulucmissum fuisse, illuinque auctori- populorum aut liecessitate aut utililate, sed liomium-
    tate ipsius ibidera iu Idassensiplebe prsesidere. Quod quam pro plebium poscenlimn ac pro quorumdam
    vero sequitur : Episcopi [uerunt tres caiholici; illic presbylerorum seu ambitioneseu imporlunitate: qui-
    scilitel ante hunc presbyterum Florentinum : boc bus abusibusremedium ponere eadem Africana Ec-
    Gstendit episcopos illos "ase vel a prsedecessoribus clesia in pluribus conciliis, lum ante tum post colla-
    suis fuisseibidem posilos, non uti dioecesanosepisco- tionem illam Carlhaginensemhabitis, salagebat, ut
    pos, sed uti auxiliares Ecclesioesuse Macontadiensis, conslat prsesertim ex canone 5 conciHiCarthaginen-
    et loco presbylerorum qui ibidenvin Idassensi plebe sis anni 590, apud Labbeum, curis Coleti, tomo II,
    fuissent ante iUos tres, sicuti post illos tfes aUus col. 1245, necnon ex numeris 55, 56 et 98 Codicis
    presbyter, Florentiuus proedictus,inibi missusfuerat, Canonmn Ecclesite Africanse, qui exstal Grsece et
    qui illius locumteneret, ac plebem Ulampro ipso re- Latine apud euradem Labbeum, ibidem, col. 1251.
    geret, donecepiscopusalius ordinaretur, qui idcirco, ' Neque diffitendum quoque decursu temporis aliquas
    non minusac ille presbyter, locum teneret ipsius Au- ex his dioeceseonanliquarum porlionibus, qusepecu-
    reHi episcopi, el iUius aucloritatem, veluti non pro- liaribus auxiliariis episcopis concreditre fuerunt, iu
    prius sed auxiliarius episcopus, ibidem exerceret. dioecesesquasdam proprii riominis evasisse; in.quati
    Sed adest alter locus sub nuineris 187 et 188. Vi- postea, autparvam, aut nullam derhrimaiictorilatem
    ctor episcopus Rotariensis, partis Donati, similiter priores episcopicoiiseryarint; ita ut qui eas regenda^
    PATROL.Lll. 31
    971 P.1BRAlbyE DISSERTATIOIN S. NiCETAM. — CAP. VI. 972
    cusciperent,non ampliusauxiliares episcopiessent alio- Apontificis auctoritate indigerent, ut loca ipsa dece-
    rum episcoporum, sed episcopijurisdictionis proprioe, dentibus illis, in antiquum jus proprium vindicarent.
    ad instar illorum, a quibus primitus originem duxis- His ilaque ita dictisde auxUiaribusepiscopisutrius-
    seiit.Hocnonunadecausa.etlegitimaquidem, evenire que generis, qui priscis Ecclesioe sseculis obtinue-
    potuil; a qua tainen expendenda hic supersedeo,non- ne runt, de iis scilicet qui nuUi loco peculiari addicti,
    irimium evagari videar in argumento, de" quo vel episcopi simpliciter appeliabantur absque ulla
    uulla fortasse inferius atque ad rem opportuniore loco. loci additione, vel etiam episcopi loci illius ubi ad
    Interim nou omittenda sancti Leonis Magni auclo- nutuin episcopi principalis auxiliares erant, uti epi-
    ritas in epislola quam direxit ad episcoposAfricanos scopi Romseaut urbis Romoe, sicut vidimus; ac de
    provinciwMauritanim Cmsariensisseu ut alibi ad uni- iis quoque, qui ab episcopis dioecesanispeculiaribus
    versosepiscopos per A[ricam constitulos, quse est 12, quibusdam locis addicebantur, et eoruradem loco-
    in editione Veueta Ralleriniorunt, et ad amiuin per- i*umnomine passim appellabantur: his, aiebam, ila
    tinel 446. Excreverat foiiasse supra rnodum abusus dictis, prima propositionis pars hoc capite enuntiata
    in A.rica, post Carthaginensem collationem anni satis ex ecclesiastica discipUnaprioruin Ecclesisesaj-
    411, niultiplicaiidoruni episcoporura in parvis obscu- culorum fulcita videtur; quod nempe Niceas seu Ni-
    risque locis, non sine maxima episcopaHsdignitatis cetas episcopus Aquileie;isisprobaliililer dictus fuerit
    jactura. Ipsi episcopi veterum aliquaruni dioeceseon Romatiana. civitatis episcopus, quia anlequam epi-
    querimonias super hac re ad aposioUcam sedem tu- scopalem Aquileieiisein sedem conscenderet, episco-
    lerunt; et ipsi, ut videtur, ex iis erant quibus am- pus auxiliaris fuerit Aquileiensis Ecclesioead portum
    plius liberunv non fuisset proprio nutu ac voluntate -. Romatium seu Romatinum silus. Adhuc lamen pro-
    •**
    ab ordinandis episcopis abstinere, qui jaui in parvis babilior conjectura nostra evadit, si quam discipji-
    illis locis prsedecessores habentes, et sede propria nam auxUiarimn episcoporum in Ecclesia 109 pri-
    conslituta, neuliquam auxiliariain, sed dioecesanam scis soeculisgeneralem hactenus hinc inde coUegimus,
    auctorilatem exercebant. Quid igitur sahctus ponti- eanidem in Aquileiensi quoque Ecclesia obtinuisse ex
    fex in citata epistola? «Illud sane, aiebat eapitelO, ipsis quse supersunt, Aquileiensis Ecclesise nvonu-
    quod ad sacerdotalem pertinet dighitatem, inter mentis ostendamus; quod nuncproecipue faciendum.
    omnia volumus canonum statuta servari, ut non in Ad bibliothecam PholU iteruni accedamus oporlet,
    quibuslibet locis, neque in quibuscumque castellis, - qui in superius citalis codicibus 182 et 280 EulogU
    et ubi ante hon fuef unt, episcopi consecrentur: cum patriarchse Alexandrini opus recenset in sex Hbros
    ubi minores sunt plebes, minoresque convenlus, divisum adversus Novalianorum sectam, qusesuo ad-
    108 presbyterorum cUra sufficiat; episcopalia au- huc tempore, sexto nimirum cadente sseculo, Dei
    tero gubernacula nonnisi majoribus populis, et fre- Ecclesiam non uno in loco divexabat. Dum Photius
    quentioribus civilatibus oporteat prsesldere; ne, Eulogiani operis deperditi excerpta nobis servavit,
    quod sanctorunv Patrum divhiitus hispirata decreta notiliam quoque in; eisdem excerptis reliquit Com-
    vetuerunt, viculis et possessionibus, vel obscuris et mentariorum quorumdaro Novatianse sectse simili-
    solitariis municipiis tribuatur sacerdotale fastigium; ter deperditorum, quos Eulogius ipse, libro vi data
    et honor cui debeitt excellenliora committi, ipsa sui opera confutaverat. Jam dixinvus, in his Commenta-
    numerositate vilescat. Quod nunc in sua dicecesiRe- riis Macedonium queradam, urbis Romse episcopum
    stitulus episcopus factum esse causatus est, et ra- nuncupatum, a Novalianistraduclum fuisse veluti fi-
    tionabiliter postulavit, ut si episcopi eorum locorum, iC dei desertorem in certaraine habito coram Ecclesise
    in quibus non debuerant ordinari, humana conditione persecutoribus; dum e contrario Novalianus cuni
    decesserint, loca ipsa ad jus ejusdem antisiitis cui suis, Cbristiana fide fortiter asserta, viclor evasisse
    olim propria vel cOntigua fuerunt, revertantur. Et perhibetur. Quinam vero U, qui Novatiano adhoere-
    inutile est ut sacerdotalis dignilas inconsiderata or- bant, et cum eo lortiter in certamine se habuissejac^
    dinantis facilitate superflua multiplicatione minua- tabantur? CommentarUilli nobis exhibent Novatiani
    tur. i Hsec sanctus pontifex ad episcopos Africanos. socios episcopos tres, Marcellum nempe et Alexan-
    Quis porro non videat sanctum pohtiflcem, sumptis drum, quos vocant episcoposAquileiwimrry.birovi'A-
    in prima textus parte ex veteribus conciliis, et roa- xu>»i«--,et Agamemnoneni episcopum Tiberidis, aut
    •jrime ex Sardicensi canone 6 superius allafo, tum Tiburis (vulgo Tivol|). Addebant iidenvComraentarii,
    sensibus, tum etiam verbis, cohibere voluisse ni- Photio referente, tres illos episcopos imposiusseNo-
    miam illara in AfricariisEcclesiis facUitatemordinan- vatiano manus, ut pontiflcalu Romoe perfungeretur
    dorum episcoporum in locis tanto honore haudqua- adversus Coruelium papam; eosque una cum ipso ha-
    quam dignis? Qui quidem episcopi cum a sancto bitasse sediculam ab ipsis exstruetam; quod iis qui
    pontifice veluti contparentur presbyteris in locis idolis immolasseut uti, simulque sacris operari, recu-
    eisdem minoribus, in quibus ait presbylerorumcuram sarent. Habemus igitur hic duos una simui et eodem
    tufficere; recte datur intelligi non aliam quara presby- tempore episcopos, Marcellum et Alexandrum, qui
    terorum auctorilatem habuisse episcopos ipsos, qui Aquileiseepiscopi dicuntur, non secus ac Macedonius
    ita abusive eligerentur pro minoribus locis, absque urbis Romse.Quidquidsit de facti seu factorum veri-
    tiUo sciUcet detrimento auctoritatis episcoporum iu tate, uti antea in Macedonio notabamus; personse
    quorum dioecesibusfuissent constituti; quod episco- '^ quidem, earumque nonnna ac loca, necnon et munia,
    porum mere auxiUariorum proprium est, potestatenv etiam in flgmentis, ri conflctione ut plurrotum vacanl,
    ordinis habentium, minime vero jurisJictionis, nisi ut figmenta ipsa facilius credibilia reddantur.
    quam Hbuisset UUs dioecesano episcopo hnpertiri. Clarissimustamen de Rubeis rit MonumentisEccle-
    Quod vero de episcopo Restituto secundo loco loqui- sise Aquileiensis, capite 4, num. 7, totus est, ut a se-
    tur, qui tunc apud Ulum conquestus fuerat hujusmodi rie episcoporunvAquileiensium, quam ipse digessit,
    episcopos etiam in sua dicecesi locum habuisse, et duos hos episcopos Marcellum et Alexandrum peni-
    rationabiliter postulabat, tam pro se, ut videtur, quara tus excludat. Neque ipse conteiidam in seriern Aqui-
    pro aliis, ut illis decedentibus qui in locis eranl in leiensium episcoporuui hos duos habendos; quam-
    quibus non debuerant juxta canones ordinari, loca quam admodum incerta ac perlurbata sit, et non sine
    ipsa ad priorura episcoporumjus reverterentur, qui- niatibus ac lacunis, Aquileiensium episcoporum se-
    bus oliin propria fuerant vel contigua; jam videlur de ries HUsteraporibus ad Theodorum usque, quem Arfr.
    iis locis dicere, qui decursu temporis, el quadara in latensi synodo contra Donatistas anno 514 subscrip-
    eisdein locis episcoporum serie suffragante nec reni- tum videmus, uti ipse scriptor eruditissimus animad-
    tentibus fortasse iis quorum intererat, in peculiares vertit. Nihilominus,non sint quidem de Aquileiensium
    demum novos episcopatus evaserant cum imminutio- episcoporum serie episcopi illi Marcellus et Alexan-
    ne veteris dioecesis; in quos proplerea prira;evi epi- der : non sine causa certe Aquileiensesepiscopi dicti
    Bcopijus veluti amisissent,ideoque superiori Romani fuere, atque veluti uno eodemquetempore in eadenj
    975 P. BRAID.E DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VI. S74
    Ecclesia episcopatumgerentes; et causa nuUa pro- A _\ Christianos ipsos proeurandas, loco episcopitotius re-
    babiUor,uuUamagis conformis eorunvtemporum dis- gionis, qui ubique proestoesse non poterat. Angulos
    amplissima Aqui- igitur bujusmOdiel ipsa Aquileiensisprovincia habue-
    ciplinse, quam ita dictos, quia inauxiliares
    Jeiensidioecesiuna simul fuerint episcopi rit, et RomseflnitimusTiburlinus ager, unde episcopi
    UUusqui tunc Aquileiensiumsumraus esset antistes, ilH tres a Novatianofraudulenter acciti fuere. Quin
    qriisquisdemunvUle fuerit. Hoc vero inde ipse con- etiam Hl editionibus et lilleralemipsam Graecilextus, qui in
    firmo, uiide eos De Rubeisab AquileiensiEcclesiaex- ouinibus circumfertur, interpretationenv
    cludere conabatur. Ait ipse, quod Theodoretus libro admillamus; et angustam et minimamItalise prirtcin
    ni HsereticarumFabularunv,capite 5 asserat, tres il- cura De Rubeis, immo exiguam ac vilissimam cuih
    los Novatiaui ordinalores fuisse .._.,.;£v__.v, sciliCet Vallesio alque Coustantio proferamus, unde tres illi
    oppidulorum,anrislites. « Atqui non oppidulum,sub- episcopiRomam deducti fuerunt: rion inde sequitur
    dit vir clarissimus,non civitatulam, sed amplissimam quod Aquileise ac Tiburis dignitas hujusmodi sit
    ciyitatem exhvbent,aclaudibus ornant Aquileianiuno vocabulis, contra rei veritalem, indignissime mi-
    consensu scriptores HO eJus setatis. > Optime qui- nuenda : sed quod et urbes Hlse, quamvis cele-
    dem, ut MarceUuset Alexander ab episcoporum berrimre, habuerint in eafunv circumjacenti ditione
    Aquileiensiumcalalogo arceantur : sed optime quo- anguslas ac minimas partes, immo exiguas ac vi-
    que, ac valde apposite, ut iidem inlelliganlur in Aqui- lissimas, ubi episcopi eo tempore fuerint, quos sim-
    leiensiEcclesia episcopi auxiliares a primario anlis- plices ac rerum ignaros, uti eos appellat Corne-
    lite bac illac per Dioecesemlatissime patentem niis- lius papa, facile potuerit per nuntios suos, perditos
    si, et iiv oppidulisfortasse etiam siti; qui lamen non ac vaferritiios homhves, decipere Novatianus. Quis,
    litulo oppidulorumborumce ignotorum nuncuparen- B I exempli gratia, non angustam ac minimam Italia.
    lur, sed amplissimseac celeberrinvsecivitatis, cujusi partem, immoexiguamac -.i.t._imatn,respectu Aqui-
    episcopo inserviebant. Cbrisliana res profecto tunc: leise ejusque florentissimi agri, dixerit turic temporis
    teniporis exigebat maxime ut episcopornm minisle- fuisse aut lilteralia .estuariorum, attt in ipsis aestua-
    rium iidebbus frequenter in persecutione positis noni riis insulas multas, nulla tunc certe celebritate do-
    deesset : et adliuc distabat Ecclesia ab illa pacis se- natas; quam tantumraodo poslea obtinuefunl, cum
    curitaie, in qua poslea constituta prospicere potuit; e Roniaui iniperii ruihis res Veneta ex aquis quodam-
    deeori episcopalisfastigii, decernens in synodo Sar- modo illorum oestuariorum enversit? Quis nort eo
    dicensi aliisque, ut non ita passim in pagis vel parvisi nonvineintelligat saltuosas etiam hinc inde, ac pene
    urbibus, multoque minus in viculiset possessionibus, inaccessas regionispartes, quits eliaro nunc Utinen-
    vel obscuris et solitariis municipiisepiscopi coUoCa- sis nostra dicecesisex Aquileiensi conflala, Gernia-
    renlur, uti antea vidimus. niam versus et Noricum, complectitur? Nulla igitur
    "PergitDe Rubeis, et Corneliumpapam inducit nar- difficultasest, ratio nulla quseobsit, quominus Mar-
    rantem in epistola ad Fabimn Antiochenuro, apudl cellus et Alexander, Aquileienses episcopi appeUati,
    Eusebiuni, Hist. Eccles. Ubro vi, capite 45, duos a reapse AquUeiensesepiscopi frierinteodem terapbre,
    Novalianodeploralsesalutishoraines missos_._/3pa-^u • nimirum auxiUares episcopi in AquileiensisEcclesise
    ii pipo;, v.uiiXv.yjGrov TH; 'IT-.)..«.,quse verba ipsei locis dissitis atque remotis constituti pro Aquileiensi
    interpretatur hxangustam,eltninhnam Italiw parlem; episcopo, qui tunc universam regeret late pateritem•
    ex qua Roniamtres perducerentur episcopi, qui ma- Aquileiensemregionem.
    nus ipsi iniponerent. «An vero, subdit Aquileiensiumi Q ( Aiebam vero superius, quidquid sit de facti, seu
    Monumentorumscriptor, an vero Aquileiseet Tiburisi factorum veritale, qusein Commentariis illis enun-
    loca",quse tam longe lateque distant, utlra parlemi tiantur. Convenitenim inter eruditos, non duos illos
    Iialise angustam*et minimam conlineri, quispTam i Aquileiensesepiscopos in Comroentaiiis Novatianse
    dixerit qui sana mente poUeal? >Non equidem dixe- seclse apud Photium memoratos, et fortasse neque
    rirn Aquileioeel Tiburis loca intra partem Italiw an- TibUrlinum, sed aUos tres, imposuisse Novaliano
    gustamet minimamcontineri, seu etiam, ut Vallesius . manus; quorum duosiidem eruditi nominant, Trophi-
    i')i, •e.t"Coustantius in EpistoHsRomanorum pontili- mum, atque Evaristuin. Fortasse neque hi duo Aqui-
    cuivi interpretanlur, exiguam ac vilissimam: dicaml leienses episcopi Marcellus et Alexsinder ex parte
    tamen veterem Eusebii Historiseinterpretem Rufl-- Novatianiuraquamfuerint, neque conventusuna cum
    num, ab ipso Vallesio in notis etianv ad caput hoc; illo Romsecelebraverint, uti. Commentarii asserunt.
    laudalum; Ruflnum, inquam, ex editione Cacciarii,, Aquileienseshos duos cum: Tiburtino Commentarii
    libro vi, capite 55, Cornelianseepistolse verba itai illi proculdubio adhibueriint, ut ek amplissima et
    reddidisse, ut non dngustamet minimam,neque exi- fere apostolica Aquileiensi Ecclesia, atque ex alia
    guum ac vilissimdm,sed potius remolam Italiw par- Romseproxima, Novatiansesectsehonorem et aucto-
    lerixdiceret, ex qua acciti fuerunt tres illi episcopi i ritatem quodammodo conciiiareiit,eb prorsus modo
    Novatiaui ordinatores. Dicam quoque verba illa Grse- quo falsoetiam ostentabant Novatianumveluticatho-
    ca, qusenunc in textu apparent CorneUanseepistolse, , HcumRomseepiscopum ab AlexandrmaEcclesia ha-
    qusequeDeRubeis ad lilteram vertit in angustamett bitum fuisse, uti ex eodenvPhotio intelligimus.Prse-
    minhhamltaliw partem, accuratius fortasse, et ma- stat irttefim hanc labenv ab AquUeiensi Ecclesia
    gis ad aucloris mentera, versa fuisse apud Cacciarium vD ] depulisse,ratione etiam ab ea diversa qua de Lj.ubeis
    ipsum in notis ad lronc loeum, ut darettu*intelligi exc usus fuit; salvis scilicet Aquileiensisejusdem Eccle-
    tiiinimisItaliw angulistres Ulosepiscoposa Novatiano v siscepiscopis MarceUoet Alexandro, qui una simul
    vocatosfuisse. Quis vero inficietur Aquileiam ac Cir- ea setate Auxiliaresin eadem Ecclesia episcopi fue-
    cumjacentem ditionem sitani esse in remota IlaliwE rint, quorumquemunus inibi eodera tempore gestum,
    parte, tunvratiorie babita ad Romanam urbem velutii minime pugnat, uti vidimus, cum historids raonu-
    in nledio ItaUsepositam, tum ex seipsa, quse ad sep- i- mentis illorum temporum, quinimmo cum arte falsa-
    lentrionem, orientem versus, extrema Ilalise est?? riorum optime facit: et nunc ad aUa procedendum.
    Quoad angulosaulem, quo nomine loca veniunt autit Inter prseclariora Ecclesise Aquileiensis monu-
    minora aul eliamminimain extremis plerumquepro- menta, exstat conciliumAquileirehabitum anno 381,
    viiiciarum sita, quoequidem in quacumque regione,i, adversus Palladium 6t Secundiaimm ih Dacia Cisda-.
    etiam amplissimaa"cceleberrinia, nunvquamdesunt;; nubiana episcopos, Arianse.impietatis sectatores;.'
    angidos certe etiara Aquileiensiuraregio habuisse di- i- quod videre est in ConciliisLabbei, curis Coleti, to-
    cenda est; loca nempe, et ab AquUeiensiurbe dissita, i, mo H, col. 1163, et inter Opera sancti Arabrosii a
    etcouditionesituque humilia, et nullo nomiue clara,i, Maurinismonachis adornata. Hujus concilii celebri^
    ubi fortasseet tempore persecutioiium Christiani fa- tas, non in numero quidem episcoporum, sed in eo
    cUiusac tutius delitescerent, et episcopi minores, utit maxime sita estj quod insigniores illius-setatis do-
    ita dicam,consisterent,ad religionisfideiqueres apud d ctrinaac sanctitate H2 viri Occidentalis Ecclesias
    973 P. BRAID_E DISSERTATIO 1N S. NlCETAM*— CAP. VI. 976
    cqnveiierint, quorum plerique in sanclorum album A rantio , Diogene, Maximo, Macedonio, Cassiano,
    relati, publico in Ecclesia culttt poliunlm'. Episcopi Marcello, et Euslathio episcopis; Ambrosius epi-
    iili fuerunt numero 52, et paucis exceptis, ex supe- scopus dixit, etc. >Ita conciUi Gesta exordium ha-
    riori Italia pene omnes; quorunv primus Valerianus beut. Non idem porro bic ordo nominum, ut in sylla-
    episcopus Aquileiensis, dein Ambrosius Mediolanen- bo, prout conferentiiapparet; neqtte hic presbyteris
    sis, qui totius concilii moderator, et episcoporum duobus in syllabo nominatis, Evagrio et Chromatio,
    omnium veluii anima ac Hngua fuit. Quod vero in locusest. Cum episcopis vero proprise sedis in syllabo
    hoc consilio apposile ad rem nostram animadverten- enuntiatis includuntur etiam undecim alii, quorum
    dura venit, illud est, complures adfuisse episcopos, propria tantuin nomina ex syUabo deprehendimus :
    qui proculdubio aliorum episcoporum, aut prsesen- et hi omnes, veluti episcopi proprie dicti, una cum
    tium aut absentium, auxiliares episcopi eranl; quo- illis indiscriminatim, et indistincle, non semel, sed
    niam ubi alii cum proprioe sedis nomine appellanlur, bis, in capite nempe et in flue hujus exordii episcopi
    hi episcopi tantum dicunlur, absque ulla loci indica- appeUanlur. Prseterea non ultimo hic loco omnes qui
    tione cui addicti fuissent. Horum episcoporum om- sine sede erant, ut in syllabo, apponuntur, sed per-
    nium, qui concilio interfuerunt, syllabum habemus, ntixtim cum aliis qui propriam sedem liabebant, uti
    seu subscriptiones, in eodem concilio, sub numero cuilibet patere potest ex intuitu nominunvalio cha-
    76, inter Opera dvvi Ambrosii, et hv fronte ipsius ractere data opera signalorum. Hi omnes igitur, sci-
    concilii in Labbeana Collectione citata; quem sylla- licet tum duo legati Afrorura, tum alii novem, erant
    bura, seu subscriptiones, prse oculis habere proestat, episcopi, licet nullius essent proprioe sedis. Accedit
    ut facta denvunvcollalione cum aliis infra ponendis, quod aliqttis eorum, cum sentenliara dicere in con-
    nulla de his episcopis, qui vere episcopi fuerint, licet B cilio aggressus est, a Gestorum exceptoribus episcopi
    absque propria sede, dubitandi ratio relinquairo*: nomine indicalus fuit, uti, ex. gr., Felix legatus A-
    nonnulli enim allucinati sunt, episcopos hos pro pre- fforuro, de quo ita in Gestis numero 16 : Felix epi-
    sbyteris accipientes, uti videbimus. scopus et legutus dixit; necnon et Januarius unus ex
    Episcoporum et presbylerorum, qui concilio ittter- liovem, de quo ibidein numero 6i : Januarius episco-
    fuerunt nomina : hic est Syllabi titulus, seu Subscri- pus dixit. Presbyteri vero duo Evagrius et Chroma-
    enuntiatio. Syllabus deinde sequitur, utro- tius, cum aliquid in concilio effati sunt, semper pres-
    ique, paucis immutatis, hoc nvodo : « Valerianus
    Etionum byteri litulo ab exceptoribus ambo signati fuere, uti
    episcopus Aquileiensis, Ambrosius episcopus Medio- ex. gr., nurnero 11 : Evagrius presbyter et legatus
    lanensis, Eusebius episcopus Bononiensis, Limenius dixit; et numero 45 et alibi quoque : Chromatius
    episcopus Vercellensis, Anemius (al. Armenius) epi- presbyter dixit. Iterum igitur concludendmn, undecim
    Placen- illos qui in syllabo seu subscriptionibus posteriori
    scopus Sirmiensis Illyrici, Sabinus episcopusPhilaster
    tinus, Abundantius episcopus Tridentinus, loco numeranlur, duos scilicet legatos Afrorum Feli-
    episcopus Brixianus, Constantinus (al. Constantius) cem atque Numidium, et novera reliquos, Artemium,
    episcopus Arausicus, legatus Gallorum ; Theodorus Alraachium, Januarium, Jovinum, Macedonium, Cas-
    episcopus Oclodorensis, Dominus (al. Domninus) sianum, Marcellum, Eustalhium, Maximum, nequa-
    episcopus Gratianopolitanus, Amantius episcopus Ni- quam simplices presbyieros, sed episcopos veri nomi-
    ciensis , Maximus episcopus Emonensis , Bassianus nisexstitisse,licet nulliusproprisesedis essentepiscopi.
    episcopus Laudensis, Proculus episcopus Massilien- Hi porro qui nuUam sedem habebant, quinam
    sis, legatus Gallorum; Heliodorus episcopus Alli- Q episcopi luissent, nisi auxiliares aliorum episcopo-
    niensis (al. Altiiieiisis), Felix episcopus Jadertinus rum proprioe sedis, quibus aut difflcilis esset, aut
    (al. Jadrensis), Eventius episcopus Ticiniensis (al. Jate patens excolendus Dominicus ager? Missisduo-
    Citiniensis), Exsuperantius episcopus Dertonensis, bus legatis Afrorum, de quibus nunc nostra non
    Diogenes episcopus Genuensis, Constanlius episco- interest; non immerito conjectaverim novem alios ad
    pus Scisciensis (al. Sciscianensis legatus Gallorum), episcopospertinuisse majorum sedium, qui huic con-
    Justus episcopus Lugdunensis, alius legatus Gallo- cilio interfuerunt; ad Valerianum prsecipue Aqui-
    rum; Felix legatus Afrorum, Numidius legatus Afro- leienscm, et ad Ambrosium Mediolanensem,quiprimi
    rum, Evagrius presbyter et legatus, Artemius, Alma- tunc in Ilalia metropolitico etiam jure gaudere ccepe-
    chius, Jauuarius, Jovinus, Macedonius, Cassianus, rant. Quod ad AquUeieitsem Ecclesiam spectat, Jo-
    Marcellus, Eustathius, Maximus, Cliromatius presby- vini certe nomen ad clerum hujus Ecclesise specta-
    ter. - En syllabum eorurn qui Aquileiensi concilio tissimum pertinebat in archidiaconi munere, tum
    interfuerunt, episcoporura atque presbyterorurn. At anno 570, quo Rufiiiusin Ecclesia Aquileiensibaptis-
    postremi illi, qui absque episcopi titulo indicantur, mum suscepit, uti ex ejusdem lib. i Inveclivarum
    quique cum duobus legalis Afrormn, sirailiter absque num. 5; tum etiam anno 575, quo Hieronymus ad
    episcopi litulo norainatis, undeni sunt, fueruntne Chrornatium et Eusebium fratres, necnon ad eorum-
    episcopi, an presbyleri? Ad titulum presbyter, qui in dem anvicum Jovinum litteras ab Orienle dedit, uti
    syllabo datur Chromaiio, tunc sane presbytero Aqui- ex ejusdem epistola 7 editionis Vallarsii. Anno vero
    leiensi, ultirao loco posito, in citata editione Veneta 599, quo Ruflnus Inveclivarum Ubris componendis
    Conciliorum annotaium legimus, ab editore ut vide- manum admovit, ut eruditi animadvertunt, Jovinum
    tur : forte presbyteri; ita ut juxta illum iiitelligendum D ipsum, Chromatium, atque Eusebium, \\_% citato
    sit una cumChroroatiopresbyteros eos esse omnes qui num. 3, jam tunc opinatissimos et probatissimos Dei
    ante illum simplici nontine enuntiautur; qui propler- episcoposappellabat. Jam pridem igitur archidiaco-
    ea, una voce post omnes posita, presbyteri dicti nus ille Jovinus episcopatus honore auctus fuerat,
    fuerint. Res tamen non ita se h :bet: et evidenter qui jam cum aliis duobus probatissimus tunc atque
    constat episcopos omnes fuisse, solis exceplis Chro- opinatissimnsin episcopali dignitate habebatur. Quid
    malio Aquileiensi et Evagrio legato, qui presbyteri mirum propterea, quod idem ipse Jovinus, qui prius
    peculiariter in syUabo vocantur : constat vero ex sub Valeriano anno 370 et 373 archidiaconus erat
    concilii ipsius exordio, quod hujusmodi est. « Sya- Aquileiensis Ecclesioe,jam anno 381 anxiliaris ipsius
    grio 113 et Eucherio viris clarissimis cousulibus, Ecclesise sub eodem Valeriano episcopus fuerit, et
    III nonas Septembris (al. nonis Septerabribus) Aqui- concilio cum aliis episcopis prsesens astiterit?
    leire in Ecclesia considentibus, cum episcopis (al. Inter episcopos absque sede, qui huic conciUoin-
    considentibus episcopis) Aquileiensium civilatis Va- terfuerunt, prseter Jovinum, sunt etiam Januarius et
    leriano, Ambrosio, Eusebio, Limenio, Anemio, Sa- Maximus,prout ex adductis e concilio locis apparet.
    bino, Abundantio, Artemio, Constantio, Juslo, Phila- Maximus vero quidam inter Aquileienses episcopos
    strio, Conslantio , Theodoro, Almachio, Domnino, in catalogis exhibetUr post Valerianum, Chromatium,
    Araantio, Maxiroo,Felice, Bassiano, Numidio, Janua- Augustiniim,atque Adelphum; et statim post eumdem
    rio, Proculo, Heliodoro, Jovino. Fetice, Exsttpe- Maxintmn Januarius, qui successorem habuit Secun-
    977 P. BRA1D_EDISSERTATIO 1N S. NICETAM. — CAP. VI. 978
    dum Nicetoe nostri proximum autecessorem. Ante. A apostolicis, Hbro u, capite 1, quse tamen Constitutio-
    amtum 444, Maximum obiisse, et ad annum saltem nes tunc temporis, ut criticorum plerique aniroadver-
    447 Januarium •vitamperduxisse ostendit De Rubeis tunt, nondum fortasse hvEcclesia, generaliter saltem,
    in Monumentis EcclesiseAquil. capite 15. Fuerintne innotuerant. Trigesimus vero annus pro episcopali
    Maximus hic atque Januarius iidem ipsi qui, inter consecratione non ita tunc erat in Ecclesire positus
    episcopos absque sede, Aquileiensi concilio interfue- discipHna, ut ssepe etiam vel trigesimo juniores ad
    runt sub Valeriano; quique auxUiares tunc Valeriani episcopale fastigium non elevarentur, si necessitas
    episcopi in Ecclesise Aquileiensis administratione, prsesertim postularet, aut singuiare vitse meritum
    dein post Chromatium, Augustinum,alque Adelphum, suffragaretur. In EcclesiasticaHistoria abundanl hujus-
    sedem ipsam tenuerint, alter post alterum proxime? modi exceptionum exempla, quoe originem ducunt a
    Hoc etiam valde probabile puto : neque conjecturse divo Paulo apostolo, qui satis juvenem, immo adole-
    huic mese officere posse arbitror utriusque setatem. scenlem Timotheum episcopum ordinaverat; unde
    Si enim tum Maximi tum Januarii fuisse ponamus inter alia Ulum monebat ut ita in omnibus se gereret
    triginta annorum oelatem anno 381, quo conalium prudentia atque doctriha, quod nemo adolescentiam
    Aquileiense celebratum est, cuique ipsi interfuerint suam contemneret, Adhucjuvenes propterea, Eusebio
    •episcopaligradu donati, jam anno 445 Maximus, si teste Hist. Eccles. libro vi, capite 30, Ecclesiarum in
    taradiu vixit, annum attigisset 92; et Januarius anno Ponto episcopi ordinati fuerunt Origenis auditores»
    447 ahnum et ipse coraplesset 96. Gravissima qui- Gregorius Thaumalurgus, ejusque frater Athenodo-
    dem, neque consuela, utrorumque fuisset setas : ve- rus. Similiter Acholius episcopus Thessalonicensium,
    rurutanien nullatenus iinprobabUis, neque facfle reji- . teste Ambrosio epistola 16 ad Anysium. De Paulo
    eienda. Quam enim centenariam prope oetatem in » quoque Constantinopolitano episcopo idem refert
    abis episcopis illius vel proximisevi admir-rovur,puta Socrates Hist. Eccles. libro n, capite 6, ac de Atha-
    in Hosio Cordubensi, in Remigio Rhemorum antistite, - nasio Alexandrino Theodoretus libro i, capite 25.
    in Simpliciano sancti Ambrosii successore, in presby- Immaturilatera setatis, iri qua coactus propemodum
    tero Salviauo, et aliis, cur in duobus episcopis Aqui- fuerat episcopatum accipere, veheraenter accusabat
    leiensibus MaximoetJanuario non sequesuscipiamus? Gaudentius etiam Brixiensis sermone 16in Cominiana
    Adest nUiilominuscur eamdem in utroque nulla vi ejusdem Operum editione. Antonius ille, quera in
    adhibita, si lubeat, minuamus. In re namque, quse Fussalensi Castello suoe dicecesis episcopum consti-
    tota disputabilis est, patet conjecturis locus, ut diffi- tuerat Augustinus, et ipse juvenis erat, immo adole-
    cultas, si fleri potest, quselibet auferatur. Ante annum scens, ut idem testatur epistola 209 superius citata,
    444 obiisse Maximum diximus cum De Rubeis, quia qui in Ecclesia Hipponensi lectoris tantum oificio
    eodem anno Aquileiensisepiscopus erat Januarius, ad functus fuerat. Scimus prseterea ex Nicephoro, Hist.
    quem, ut probat idem eruditissimus vir, eodem ipso Eccles. libro m, capite 29 Eleulherium, non ampHus
    anno epistolam dederat sanclus Leo papa, quse nunc quam viginti annos natum, in IUyrico episcopuni de-
    est in editione Veneta Balleriniorum ordine prima, lectum ftiisse; ex Hincmaro, apud Baroniunt, ad an-
    licet nomen Januarii expressum non habeat. Quis num 470, Remigium anno setatis vigesimosecundoad
    vero hide conjiciat Maximum obiisse anno 443, et episcopalum Rhemensem veluti raptumfuisse; et ex
    non potius anno 440, aut 435?Obiissevero Maximum Ennodio, in Vita Epiphanii Ticinensis, Epiphanium
    aliquot annis ante indieatam ilUus epistolse epocham ipsum anno setatis octavo et vigesimoepiscopum ordi-
    anni 444, evincit, ni fallor, altera divi Leonis epistola (Q natum. Post exempla hujusmodi, tum Orientalis tum
    ad euradem expresso noroine Januarium, data anno Occidentalis Ecclesise,qute etiam aut non nmltum aut
    447, quse in editione citata est ordine 18, in qua prope nihil ab setale distant Valeriani \ \Q episcOpi
    ita eum alloquilur : « Lectis fraternitatis ture litteris Aquileiensis, et concilii in Aquileiensium civitate
    vigoremfldeituse, quam olitn noveramus, agnovimus.> eelebrati anno 381; quis accusari umquampoterit cri-
    Oniissa nunc criticorum lite superhac epistola, satis lices laxioris, si aHcujusdifficidtatismiouendsegratia,
    hicdixerim placere mihi clarissimi viri seutentiam su- cum pauca suppetant explorata ac certa, cum multa
    pracitato capite 15 validissime, ut opinor, propugna- aut dubia sinl aut obscura, cumque ex alia parte iiihil
    tam,qua, alia rejecta ejusdem prorsus dictionis epi- obstet, nullique fiat aut injuria aUtvis; qttis, inquam,
    stola, quse secunda ibidem est, et ad^Septimum, seu accusari poterit critices laxioris, si opinari velit ab
    Septimium episcopum Allinensem 115 inscribitur, eodem Valeriano episcopo ordinationem episcopalem
    hanc ad Januarium solam admittit. Quid porro illud, accepisse Maximum et Januarium circa annum 381,
    olim noverumus, in hac epistola nsurpatum, respectu ut ejus essent auxiliares per dioecesim episcopi, cum
    vigoris fidei episcopi Januarii, si non longe ante an- ipsi annum setalis agerent non ampUusquam vigesi-
    num 447, et anno saltem 440, quo ipse Leo pontifica- nium quartum, aut vigesimumquintum ? Ita nimirum
    tum Romanum inivit, eliam Januarius Aquileiensem Maximusvix octuagenarius in Aquileiensi sede obiis-
    sedem tenuisset? Retrocedat igitur necesse est annus set, et Januarius fortasse nonagesimuinnon excessisset
    emortualis AquUeiensisepiscopi Maxinii; qui propter- annunt; quod a communi vivendi ratione prope nUiil
    ea obierit octuagenario quidem major, sed certe aU- abhorret.
    quot annis nonagenario minor. Tres igitur in Aquileiensi concUioanni 381 depre-
    Quid nunc vero de Januario, cujus oetas, etiamsi D ] hendimus auxiliares episcopos, quos ad Aquileiensem
    non excesserit annum dalse ad ipsum secundse a Ecclesiam pertinuisse admodum credibUe est, Jovi-
    Leone epislolse 447, noiiagesimum sextum annum num, Maximum, Januarium. De sex aHisnihil ausim
    attigisse dicenda est? Aliud hic profereudum, quod dicere; cum eorura noniina nihil mihi nuucsuppetant.
    Januario sequeac Maximobene cedat; quodque quin- Conjectaverimnihilominus,generatim Joquendo, prse-
    quennio et ullra minuat ulriusque setalenvsi opus sit. ter tres nominatos, alios quoque ex eorum numero
    Annura setatistrigesimum ambobusdedimus anno 381, ad Aquileiensem Ecclesiain pertinuisse, cuin Jonge
    quo episcopi in AquUeiensiconcilio sederunt; arbi- lateque patuerit dioecesisipsa, sane amplissima, et
    trantes niroirum eodem circiter anno utrumque ad inter Occidenlis iUustriores, atque tunc temporis
    episcopatus honorem assumptum; sufficiebat enim maxime populosa, nondum scilicet ad Italia. perni-
    trigesiiuus annus, sicuti liodie, etiain ex eorum tem- ciem ingressis per Aquileiensem agrum agminibus
    porum communiori disciplina, ut quisque ad episco- Barbarorum; curoque probabile admodum sit Aqui-
    patitm ordinaretur, uti ex Neocsesariensis concilii leienses prscsules pluribus in locis proprise dioecesis
    canone 11; Jicet per Siricium papam, non multo post episcopos conslituisse qui eorum vices gerercnt, et
    Aquileiense conciUum, in epistola decreiali ad Hime- ibi potissimum, ubi postmodum decursu temporis
    rium episcopum Tarraconensem, cap. 9, apud Cou- nonnullse cathedrales eeclesisesurrexerunt, qusesuf-
    stanfium, quadragesimus quinlus fuerit constitutus; fraganere hujus primse sedis diclsefuerunt. En itaque
    fit lig.t quinquasesimus statuatur in Constitutionibus novum quasi problema quoad AquUeiensem nostram
    979 P. BRAID.E DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VI. 9i0
    Ecclesiam, rcspectu habito ad auxiliares ejus episco- A eodem tempore fuerint alicujus insignis Ecclesioe,
    pos, quod singillatim enucleari meretur; quodque id- eliam extra propriam dioecesirapositse, rnaxime vero
    circo uovis exhUjilismonumentis, itovisque co.tjecta- suse ecclesisemetropoUlaiioe.In Galli.aepiscopi Ande-
    tionibus prsestare curabo. gavensis ac Pictaviensis, necnon et archiepiscopi Se-
    A priniis tamen illis temporibus quarli vel quinti nonensis ac Rituriceiisis canonicierant ecclesiseSancti
    soeculi, in quorum expendendis, quse respectu Aqui- Martini Turonensis, uti ex Thomassino, Vetus et.Nova
    leiensis Ecclesircsupersunt, ecclesiasticismonumeutis Eccl. Discipl. parte i, libro m, capite 64, numero 5.
    hactenus Uicubuimus; non graduin quidem, sed potius ln Anglia vero melropolilanse ecclesiseGanluariensis
    saltum facere juval ad sequioreni setatem duodecimi erant canonici, ex eodem Thoraasshio ibidem, num.
    sseculi, ac decimi terlii. Et sane, quas consueluJines 7, omnes et singuU suffraganei episcopi iUius pro-
    antiquiorum sseculorum ex cosevis scriptoribus, ob vincise. Pro meinoratis archiepiscopis et episcopis
    monumentorum defectum quseinjuria temporum pe- Gallicanis, ratio canonicatus eorum in Ecclesia Turo-
    rierunt, haurire non possumus; quanv ssepe opliuie iieiisi non alia fuisse videtur, quam sanctitas loci, ex
    conjicimus ex vestigiis earumdera, quse nobis subse - celebritale ac merito sancti Martini Turonum episco-
    quens setasservavit illsesaI Ita nirhirum factum fuisse pi, onmium suseac posterioris setatis scriptorum lau-
    arbitror de auxUiaribnsEcclesire Aquileiensis episco- dibus clari. Pro episcopis vero Cantuariensis provin-
    pis, qui primum hac illac per dicecesim amplissimam cisein Anglia, ratio tota illius loci ejusdemque cir-
    constituti, demum locum dederunt veris cathedrali- cumslantiaruro pecuUaris fuit, quse apud eumdem
    bus ecclesiis suffraganeis, qua. ibi erecloe fiterunt, Thomassinum videri potest. At quoad Aquileiensem
    ubi hi consistere anle solebant. Qusenam itaque ad- _ Ecclesiam spectat, ubi quatuor indicali episcopicano-
    sunt vesligia in catbedralibus suffraganeis Ecclesise " nici, oniues erant episcopi provinciseAquileiensis, et
    Aquileiensis, quse indicent nobis illic olint exstitisse ubi oranrao non patet quando hi quatuor esse coepe-
    constitutos episcopos mere auxiliares EcclesiseAqui- rint, et illarum simul sufliagaiiearum episcopi, et
    Ieiensis, antequam ad distinctse cathedrse dignitatem metropolitanoe canonici; conjicere licebit id peeulia-
    esedemelevarenlur? riter indicare anliquam horum episcoporuin Aqui-
    Monumeiita, interalia, duo supersunt autographa leiensem originem^ac propterea eorumdem in Aqui-
    in tabulario capituli oliin patriarchalis Aquilciensis, leiensi Ecclesia canonicatus initiumrepeteiidum valde
    nunc archiepiscopalis Ulinensis; alterum ad annum probabiliter ab eo tempore quo quatuor hi episcopi
    1185, alterum vero ad annum 1260, quse simpliciter auxiliares episcopi 118 erant Ecclesioe
    ic dabimus appendicis loco in fine hujus dissertatio- Aquileiensis, in iis ipsis fortasse locis constituli, ubi
    Eertinens
    nis; quorumque omnium primus meminit clarissimus postea cathedrales episcopi proprioesedis proprioeque
    Utinensis Ecclesioeprrepositus Franciscus Florius in jurisdictionis decufsu temporis exslitermit. Tunc
    suo libello ita inscripto, Discorsoprelimhtar alla Vita porro, cum auxiliares episcopi essent EcclesiocAqui-
    del beuloBcllrando patriarca d' Aquileja,quem publici leiensis, dubiunv nullum est eos de Aquileiensis
    juris fecit in allera illius Vitre editione anni 1791, Ecclesise gremio, uti aiunt, fuisse, et ad majorem
    pag. 25 et 26. \\J Singulare quoddam, quod ex his clerum ejusdem Ecclesise pertinuisse, unde quoque
    duobus iriontimentis accipimus, ipso eruditissimo viro ex communi ecclesiastico censu stipendia acciperent
    nobis prseeunle, Ulud esl, quatuor nempe sufftaga- ad vilse sustentationem, et ad munera ipsis concredita
    neos episcopos. Ecclesioe Aquileiensis hic recenseri obeunda. Nemo itaque negaverit, eos jam tunc reapse
    veluti ejusdera Ecclesisecanonicos natos, uti appel- Q fuisse ejusdem Ecclesise canonicos, etsi non nomhie
    lant; utpote qui semper essent et illarum sedium tenus (quod canonicorum nomen nono aut decimo
    episcopi, et metropolitanre Ecclesioecanonici. Hi vero sseculo antiquius non sit), re tamen atque substanlia.
    erant episcopus Concordiensis, episcopus Tergesti- Quid vero si canonicorum inducto nomine, canonici
    nus, eniscopus Emoniensis, episcopus Justinopolita- et ipsi Aquileienris Ecclesise, sicut et cscteri apud
    nus. Priores duos exlubet monumentum primum, eamdem per se ipsos ac jugiter degentes, appellatj
    posteriores alterum. Concordiensis el Tergesthvushv fuerint, et tales etiam reapse censerentur, veleri
    monumento primo apparent inler Aquileienses cano- retenta consueludine quseeorum originem teslabatm',
    nicos per eorum vicarios, quos ipsi ad implendum el reienta forlasse etiam sua parle stipendiorum, quse
    munus canonicale in Ecclesia Aquileiensi data opera aUis ejusdem Ecclesisecanonicis essent conimuiiia?
    constituebant, eo prorsus modo quo et patriarcha, et En igilur quomodo ex monumentis quse supersunt
    tomes (qui comes,ex illorum temporum usu, Ecclesise inferioris sevi Aquileiensis Ecclesise, vetus quodam-
    Aquileiensis advocalus erat). Hoec porro vicariorum modo emergat ejusdem Ecclesisedisciplina, quam non
    prscsentia pro his episcopis in Ecclesia Aquileiensi satis perspicue, ob cosevorummonumentorum ino-
    probat, Concordiensis ac Tergesthse sedis hoc fuisse piam, licuisset educere aliunde. En quomodo auxiHa-
    proprium, ut earum episcopi babitualiter, uti aiunt, res episcopos, quos secundi generis dicebamus, hinc
    de Aquileiensis Ecclesise clero ceiisereiitur, veluli inde nimirum in variis prsecipuarum dioeceseonlocis
    ipsius canonici; et non minus ac patriarcha ipse, et constilutos, eliamJ hi AqnUeieiisi Ecclesia priscis
    comes, qui similiter perpetui Ecclesise Aquileiensis soeculisexstitisse conjicimus, et probabiliter in iisdem
    canonici censebanlur, et canonicorum munia per etiam locis, ubi lii episcopi canonici oHm perpetui
    eorum vicarios obibant. Idem dicendum videtur de I) ejusdera Ecclesia.babebanlur.
    episcopis Emouiensi ac Justinopolitano, qui in docu- Sed res adhuc est clarius novis aliis animadversio-
    mento altero exhibenlur, et non quidem per vicarios, liUjus, novisque coiijectalionibus explicanda. Quam
    sed per se ipsos prsesentes cum aliis canonicis Aqui- lale patuerit Aquileieusisepiscopicura aUquisfortasse
    leiensibus ad queindam actunv capituli, qui de cano- requirat? Adeundus hac super re eminentissimus
    nicorum nuinero in posterum providebat. Jam docu- cardinalis Norisitis in dissertatione de Synodo v, ca-
    mentum priraum auclorilatem prsebet secundo, ut pite 9, § 4. Audiendus eliam clarissimus De Rubeis,
    inlelligamus Emoniensem quoque et Juslinopolila- qui in moiiunienlisEccles. Aquil., capile 20, numero
    num episcopos, non minus ac Concordienseni et Ter- 3, et indissertationibus Varise Erudilionis, capile22,
    gestinum, tanonicos natos EcclesiseAquileiensis.Ipsa numero 2, Valeriano et Chromatio episcopis Aqui-
    vero secundi documenli verba non obscure idein lelensibus, scilicet:quarto ssecuload finem vergenle
    videntur asserere : quod cseteroquin, qualenus opus et quinto ineunle, Istriam tribuit Aquileiensi metro-
    esset, ex aUis quoque anterioribus documentis ejus- polilse, item Ecclesiam Tridentinam, necnon Sabip
    dem Ecclesise,roidein a praelaudatoviro clarissimoet nensem in Rselia R, itenv Augustanam fortasse in
    Aquileiensiura antiquitatum peritissimo indicatis, VindelicUs;quin etiam Celeianam,Emonensem, Sca-
    abunde confirmatur. rabantiensem, Tiborniensem iu Norico et in Panno-
    Novum quidem non est in Ecclesiastica disciplina, nia, ac totam iusuper Venetiam qua late patebat aj
    quod cathedralium ecclesiarum episcopi, canonici fines usque Insubriseatque .Emilise. Quodad Noricun.
    981 P. BBAIDyED.1SSERTATI0IN S. NICETAM.— CAP. VI. 982
    spectat, Marcus Hauzisius tomo I Germanfa. Sacrse, A _ in Aclis sermo est de presbyteris atque levitis.a diyo
    capite 12, apud eumdem De Rubeis candide ac Hermagora ad civitates direclis. Sed hi fortasse pre-
    confidenter aiebat, « quod Ecclesise Norici origi- sbyteri erant etiahv episcopali gradu donati., aut
    nem accepere ab Aquileiensi.,:'.quod vel ipse loco- cerle fuerunt non mullo post ab Hennagorse succes-
    rum situs suadere videtur, coniigui enim sunt Norici soribus; cum Chrisliaiiorum messis undique uberior
    Aquileieiisibus. > Illud vero quod de Ecclesiis Norici in dies evaderet. Patet hinc luculentius ex ipso Aqui-
    Hanzisius fatebatur, de aliis quoque dicendum est leiensis Ecclesiseexordio, quod npbis,ba.c Acta refe-
    injstria tunc positis et in Pannonise partibus, eoque runt, auxiliaWorumipsius Ecclesiqe,episcoporum ne-
    magis in Venetia'; ut omnes originem similiter acce- cessitas in tam ampla Aqnileiensiunianlistitum cura;
    hiuc amplitudo Aqui- et roboratur opinio, qu_eauxiliarioshujusmodiepisco-
    perint ab Aquileiensi. Patetcseterseorirentur
    leiensis Ecclesioe,antequam qure ab pos in iis locisproetipue collocat, ajjt cerie nonlonge
    ea duxertmt initium : necesse est enini ut Aquileiensis ab iis, ubi postmodum lapsu tempoiTssuffraganea.
    episcopi cura.per hoecomnia ubique loca sese diffu- proprii nominis propriique juris Ecclesjbesnrrexerunt.
    derit, priusquam peculiares Ecclesice proprii nominis Quaerat nunc aliquis etiam de origine 120 Eccle-
    ibidem instTtuerentur. Hinc facile quisquam inferre siarunv suffraganearum, prout nunc appellantur;
    poterit, unuin Aqu|Ieiensem ainistitem cursetam late maxinie vero de suffraganeisAquileiensis Ecclesise?
    patenti sufficereminime potuisse; illumque propterea, Confldenteraperiam meara senliendi rationem super
    vel aprimis per eas regiones Chrislian_efidei incu- bac re. Metropolitanas Ecclesias veri. iiominis atque
    liabuliSj.episcoporunvauxUiariorum ope indiguisse; jtiris sero in Occidente ortas non negaverira; et cron
    ct eorum non modo qui apud eumdem veluti stabili viris clarissimis Aquileiensem sub Valeriano, Medio-
    mahsione consisterent ejus nutibus semper parati, •" * lanensem sub . Ambrosio episcopis, modico inter
    sed qui etiam hac illac 119 peculiaribus dissitisque utramque temporis intervallo,. metropolitanarum
    regionUius prsesiderent, quasi lot dioecesibussecun- prhnas in Occidente habitas fuisse dixerim. Metro-
    dariis etipsiprseposili; qure tandem in dioecesespro- poUtanarunv.tameii effigiem quamdam, seu potius
    prii nominis suique juris, aliqurecitius, aliquseserius, primordia qusedam, in majoribus .dioecesibus, etiam
    evaseruirt, ac. ita primitivas suffraganeas ejusdem ante Valeriani et Anibrosii selatem, in Occidente ipso
    Aquileiensis Ecclesise dioecesescoustituerunt. prseluxisse opinor : nam a"dinstar nietropolilanarum
    Jam vero quid referunt hac super re etiam, quse Ecclesiarum videntur mihi fuisse Ecclesise illse, qua-
    supersunt, Acta ad Ecclesire Aquileiensis exqrdia rum antistileshac Ulacper proprias diceceses, ampUo-
    pertinentia? Acta intelligo sanctorum AquileieiTsinm ris, ut ita dicam, ambiius ac difficilioris excursus,
    martyrum, Herniagorse,primi, apostolico aevo,Aqui- auxiliares sibi episcoposy veluli suffraganeos consti-
    leiensis episcopi, et Fortunali ejusdem diaconi, quse tuebant, qui eorum in gregis cura.ibident agerent
    exstant iu JuHo Bollandiano tomo IH, pag. 251 edi- vices. An non ad instar MetropolitanseEcclesioecum
    tioriis Anluerpiensis. Acta hsec rejecta omnino fue- suuTaganeissuis, vel ipso Ecclesise secundo sseculo,
    runt a clarissimis viris Papebrochio ac Tillemontio : fuerit in GaUUs Eeelesia Lugdunensis sub Irenaeo
    sed.critice profecto nimium severiori, uli admonent episcopo, de quo Eusebius Ecclesiaslic_e Historise
    ipsi BoUandianisocii, qui Papebrochio successerunt, libro v, cap. 23 et 24? Purwcius Gultimhic rominat
    in Commentario prsevio ad hsec eadem Acta, et fu- Eusebius, quas Lugdunensis episcopus Irenaeus rege-
    sius quoque atque accuratius De Rubcis in Monu- Jiat: fif E.j-ny_ero_- _7r._-xo..__.
    Parcecias porro iUasin
    mentis, capite 1 ac 5, ubi eadem singillatim expendit Q , GaUiissitas sub Irensei vigilantia, non a presbyteris
    atque tuetur, concludens, niltil hctcienus a criticis curatas fuisse, sed ab episcopis, quos Irenseus ipse
    viris proferri poluisse,quod AclorumHermagorw prw- fratres appeUabat, quibusqtte, Eusebio teste, ipse
    cipua capita etidat, eorumquefidem convellat; ea vero prmerat, contra Massuetium , Qtiesnellum , et Cou-
    quse in eisdem Actis vindicari difficillime possunt, stantium, ita probavit invicle ac luculenter, opinio-
    adjectas probare sequiore wvo interpolationes, quw nem secutus Petri de Marca ,Hem*ici Valesii, Guil-
    iinceritalemActorumnon evertunt. In his porro Actis, lelmi Beveregii, ac Stephani Baluzii, clarissimus
    capite 1 num. 4, hsec ad rem nostram, post ea quse noster Franciscus Florius in eruditissima sua disser-
    hactenus dicta sunt, opportuna leguntur. «Tunc iler tatione de Martyribus Lugdunensibus, capite 5, ut
    faciens (sanctus Hermagoras) cum beato Marco ad nihil: hic addere necesse sit majoris confirmationis
    urbem Romam, ibique a beato Petfo accipiens bacu- gratia. Quidni igitur roeiropolitani episcopi speciem
    Jum pontificatus, et velamen sacramenti cum bene- vel ipso secundo sseculogesserii in Galliis Irenoeus,et
    dictione, factus est proton episcopus provincise Ita- velutj suffraganeiipsius fuerint coeteriparoeciarumGal-
    lise, et regressus est ad urbem civitatis Aquileise,et lireepiscopi, quibus ipsep.roeerat? Quidni coeteris pa-
    Ecclesisesuse moderationem composuit; et Senioresi roeciaruin Gallioeepisco.pis id.eoprsefuerit Irenseus,
    et levitas inibi ordinavif :"et posl hsec ad civitatem quia Lugdunensis Ecclesia veluli mater fuerit aliarum
    Tergestinam presbyterunv et diaconum direxit; et; in Gallia Ecclesiarum; et quia Iren_eus ipse , ejusque
    per aiias civitates similiter faciebat.. Hsec agebat ini prredeeessor, saiictissimus senex ac Christi martyr
    urbe civitatis Aqpiileise,quoe est excivitalibiis ItaUce Polhinus, auxiliares ibidem constituerint episcopos,
    prima. > flanc Aclorum Ulorum parliculam, quami qui denium episcopi proprise sedis decursu temporis
    pecuUari animadversione perpendit idem de Rubeisi D ] singuli evaserunt, ac aliarum et jpsi Ecclesiarum
    citato capite 5, interpolatione vacuam, saltem quoad1 sequentibus sseculisinstitutores fuerint ac parentes?
    substantiam, cum eodem censere juvat. Videas hic! Idem profecto dicendum arbitror eliam de aroplissinia
    porro quam late palentem episcopalis curoe provin- Aquileiensi ac vetustissima Ecclesia, quse proeter Ve-
    ciam omiiium primus susceperit Hermagoras in hac', netise fnies late patentes, Istriam complectebatur et
    Ilalioeparte, quse tunc proprie Italise nomine cense- Nnricum, et Pannonise quoque partem obtinebat.
    batur, uti ex laudato viro clarissimo ihtelligimus ; eti Metropolitansespeciem lulit hsecipsa Ecclesia, etiam
    qua patebat iter ad conterminas trans Alpes regiones, antequam Melropolitanoevocabulo uteretur, juraque
    ubi quarto et quiuto sseculo protensam novimusi metropolitica omnia exerceret; et suffraganeas ap-
    AquUeiensiummelropolitanorum jurisdictionem. Vi- pellare quodammodo poterat EcclesiasVenetiseIstriae
    deas quoque quam sollicite sibi ad opus Ministeriii Norici atque Pannonise, ubi priinura et Christi no-
    et senioreset levitas ordinare studuerit Hermagoras. men ipsa invexerat, et episcopos auxiliares ipsa loca-
    Videasdemum ministros ejusmodi ab eodem missoss verat; qui demum fuerunt episcopi peculiaritim dice-
    per civitates; nominatim vero ad civitatem Tergesti- ceseon distinctarum, quse suffraganeasveri nominis
    num, qusefortasse omnium prinia Aquileiensis pro- eonslituerunt ejusdem ad metropoliticam dignitatem
    toepiscopi pastoralem sollicittidinero experta fuit,, cveclse, et in quas ipsa propterea jure quodam suo
    cujusque prresuies posterioribus sseculis vidimus; originario metropoliticam auctoritatem nontani ex-
    Aquileiensis Ecclesioe canonicos natos. Hicquidemi tendit, quam potius conservavit. Originem itaque
    985 T. BRAID/E DiSSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VI. 984
    primitivam suffraganearum Ecclesiarum exploratam A Rhemensem sseculi decimi, qui episcopos suffraga-
    habemus, quam repetere necesseest ab illa, ut ita di- neos suos, filiorumvocabulo, appellabat. Hoc quam-
    cam, malerna auctoritate, quaro in eas Ecclesioe quani singulare fuerit hujus archiproesulis,qui, eodem
    principes profitentur, a quibus suflraganeseipsoesum- scribente Mabillonio, aut primus -fuitaut certe inter
    pserunt exordium. primos, qui, metropolitici juris obtentu, filiosvoca-
    Ut vero modum etiam aliquatenus investigemus, verit episcopos suffraganeos; et quamquamhoc idem
    quo suffraganeseillse 121 quodammodoemerseruut, abhorreat ab Ecclesisedisciplina, qua semper factum
    incongruum non erit e rebus notis ignotas conjicere, fuit ut episcopi minimorum etiam locorum, et sim-
    ac per analogiam quamdam episcopatuum suffraga- plicis quoque iiuncupationis, ab episcopisquibuscum-
    neorum cum paroeciisnostris secundi ordinis, eorum que [ratrum vocabulo dicerentur, sicuti etiam Romani
    ortum imaginari non dissiniilein fuisse ab ortu ea- ipsi pontifices consueverunt, qui vel minimum epi-
    ruindem paroeciarum, quse certe non ita longe a no- scoporum [ralris vocabulo sernper appeUaverunl:
    stra setate prodierunt, et soepeetiam conspicientibus hoc, inquam, nihilominusindicium est, tum lnaximoe
    nobis in dies exsurgunt. Illud propterea quod in auctoritatis quam antiquitus in suffraganeos suos,
    dioecesibus quibuscumque contigit, atque contingit, veluti flliarum Ecclesiarum antistites, metropolitani
    velustis ecclesiis, bapiismalibus dictis, seu plebanis, episcopi exercebant, tum honoris eximii quo a suf-
    quoad paroeciarum multiplicalionem, quse in earum fraganeis metropolitani ipsi episcopi colebantur, qui
    sinu facta friit; Uluditlem conligisse «istimo in jna- idcirco veluti parenles institutoresque suffraganea-
    joribus dioecesibus, quoad iiiuTliplicalionemepisco- rum Ecclesiarunv censebantur. De AquUeiensibus
    patuttm iutra earum iines. Vidimus nempe baptisma- " vero suffraganeisut aliquid innuam, breviter notis-
    les ecclesiasin agris positas longo tempore procfuisse sima memorabo, et apud De Rubeis, aliosque rerum
    muliis ecclesiis seu capellis, succursalibus appella- Aquileiensium exploralores satis vulgata; nimirum
    tis, qusequideinpresbyterosproprioshabebant, plene suffragaheosistos , a priseis usque temporibus, tum
    lamen obnoxios au.torilali presbyterorum ecclesia- electionis conflrmationem, tura nvanuumimpositio-
    rum baptisnialium; donec secutis inde divisionibus, nenv a metropolilano accepisse; cui etiam, pecu-
    episcoporum indullu ac voluntate, presbyleri ipsi liari formula ipsofum manu exarata ac sacramento
    succursaUum proprii juris facti fuerc, ac ita multoe firmata, fldem atque obedientiam polHcebantur.
    inlra.unius paroeciseterritorium emerserunt paroecise Addam , suffraganeos Aquileienses, siuguUs annis ,
    minores ex partibus avulsis a veteri ecclesia bapti- ad limina metropolitana. Ecclesiseaccedere soUtos
    smali; quoe proinde auctoritatcm pristinam in eas fitisse in festo sanctorum martyrum patronorum
    amisit, servata tantum prrerogativa primatus, et Hermagoroeet Fortunati; necnon apud eumdem me-
    quadam honoris signiflcatione, quam filias semper tropolitaiium episcopum frequenter diversatos, ei-
    exercere decet erga matrem. Non itaque disshnili demque in solemnibus peragendis, honoris et ob-
    modo, ut videtur, amplseveteres dioeceses,earum- sequii gralia, astitisse, uti constat ex innumeris pene
    que episcopi, auxiliares episcopos habuere hinc inde solemnium diplomatibus, alUsque monumentis, in
    positos in potioribus locis regionum suarum, ibique quibus singulorum nomiua quiintereranl recensentur.
    veluti succursales ecclesias superioris ordinis ab his Hojusnvodi diploraala ac monumenta non primoevoe
    auxiliaribus episcopis administratas, plenetamen cum quidem vetustatis sunt : pleraque nihilominus annum
    episcopis ipsis sibi subjectas. Decursu vero temporis, lniUesimunt antecedunt, aul proxirae sequuntur; et
    ac multiplicata fidelium segete, aliisque orlis neces- Q nullus dubito, quin non modoillius sevi,sedetiamprse-
    sitatibus, auxiliares isti episcopi cum suis lerrito- cedentiumsseculorumreferant disciplinam.Hsecobiter
    riis , sive annilenlibus popuUs, indulgenteque ipso sufficiatatligisse,qusead illustrationem faciunt eorum
    •piscopo principaU, sive conciliorura accedeute pro- quse hactenus dicta sunt de auxUiarihusprimum, de-
    videntia, sive demum auctoritale Roraani ponlificis, inde suffraganeisEcclesiseAquileiensis episcopis.
    cujus summa semper in his rebus per universam Nunc ilaque, ut ad conclusionemprimsepartis hu-
    Eeclesiani, maxiine vero in Occidentis partibus, fuit jus sexti capitis veniaraus , in qua propositum erat
    potestas, peculiares quasdam constituerunt dioeceses ostendere, Niceamseu Nicetam episcopumAquileien-
    inlra ambitum dioeceseonantiquarum, etexpartibus sem ideo probabiliter Romatiansecivitalis episcopum
    avulsis ab ipsis printariis dioecesibus;ita ut in eodem a Gennadio appellalum, quia, antequam episcopalem
    ipso locorum spalio, ubi olim unicus erat episcopa- sedem Aquileiensemconscenderet, episcopus auxi-
    lus et una ibidera vera auctorilas, plures deinde facli liaris fueiTtEcclesiseAquileiensis ad portum Roma-
    sint episcopatusab Ecclesia principe separati, suique tium sen Romatinum situs; nunc itaque, aiebam, ut
    juris ; ut antiqurc Ecclesisetitulus tanlum superioris ad coiiclusionemtandem veniamus , quid non satis
    remaneret, ac ea obsequii signa eidem rependeren- probabile in rem noslram dictum fuit, sive genera-
    tur a novis, quse naluraliter deferri solent, ac deben- lem auxiliarium episcoporura duplicis instituli disci-
    tur iis, a quibus origo ducilur. En itaque eliani mo- plinam priscis sseeuHsin Ecclesia vigenlem respicia-
    dum, quosuffraganeseEcclesisepriraitivseinChristiano mus, sive peculiarem ejusdem prorsus modi in ipsa
    orbe surrexerunt; ut ita propemodum etiam Aqui- Aquileiensi Eeclesia ex peculiaribus monumentis
    leiensis Ecclesisesuflfaganeasefformatasiuisse hitel- " ostensam? Probabilitas sane hujus auxiliaris Nicese
    ligamus in Venetia atque Istria, sicut etiarn in Norici seu Nicetoeepissopatus ex his fonlibus ducta nuUam
    partibus et Paiuioiiise; et quidem non uno tempore patitur exceptionem. Quid autem in re tam dissila
    singulas , sed aliquas citius , serius alias, quasdain atque obscura tibi nihii satis compertum atque ex-
    ante invectam in Occidente quarto circiler cadente ploratum, ubi conjecturis tautummodo patet Iocus;
    sseculometropoliticaraprovinciarum ecclesiasticarum quid umquara sperari potest, quod meroeprobabUita'
    formam, quasdam etiam postea : ut nihil interim tis nvoduinexcedat? In rebus porro hujusmodi, ubi
    proferamus de suffraganeis alterius generis atque quod verum et indubium sit assequi non est datum,
    originis, quas subsequens tulit setas, pro locorum ac satis habemus , si saltem simillima vero, probabUia,
    temporum necessitate, novarumque metropoleon ac rationi conformia proferamus. Nihil interun ne-
    erectione, sicut eiiam pro varietate humanarum re- gotii facessat, quqd Nicetas noster, post auxUiarem
    rum , quibus non raro sancta Ecclesia studio pacis episcopalum ad portuin Romatinum geslum, supre-
    ducta morein gerere consuevit. niauv regiutinis curam in Aquileiensi ipsa 123 ca"
    Quserat demum quispio.ni, quibus etiam honoris thedra obiinuerit. Cum episcopimere auxUiaresdi_e-
    .igiiificationibus suffraganesoEcclesisc, maximevero cesimpropriam ac proprium litulum non haberent,
    Suffraganca; Aquileiensisprovincite, coluerint anti- notverat contra canones, si yacante prima sede epi-
    •-'fuitusmctropolilanam? ClarissimusMabiUoniusprre- scopali, ad eamdcm occupandamassumerentur: im-
    la.lionein soeculumv Bencdicliiium, num. 22, indi- nio cum ipsi uti episcopi auxiliares, prsccipuameni-
    e.at nobis Folcum querodam »rcbicpJscopum'l22 bra esscnt cleri ccclesissprincipalis, seu presbyterii
    983 P. BRAID.E DISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. VI. 986
    episcopaUs; juxta canones erat, quod ipsi quoque A si nihil repugnet de eodem enuntiari, et auxiUarem
    prsecipue ad vacantem episcopalem sedem ascende- prius fuisse episcopum Niceam seu Nicetam ad por-
    rent. Cumitaque dixerim, Nicetam nostrum auxiUa- tum fortasse Plinii Romatinum pro episcopo Aqui-
    rem adportum Romatinum episcopatron commutasse leiensi, et eumdem postea, episcopum factura Aqui-
    postea cunvcathedra Aquileiensi; hoc nimirum dixi, leiensis Ecclesise, in portu Romatino novo, seupotius
    quod ecclesiasticseillorum temporum disciplinse non in ejusdem nominis civitate, non infrequenter etiam
    adversabatur; quod etiamviri docti de aliis similiter diversatum ? Confidentius ilaque rem secundo loco
    auxiHaribus episcopis autumarunt; et quod preeser- propositam investigabimus, ut unicuique liceat, vel
    tim de nonnuUis Romanis ponliflcibus priorum ssecu- alterutram seligere, vel etiam utramque, si Jubeat,
    lorum, ad toUendas quasdam locorum ac lemporum araplexari. Quid autem si neutra placuerit? At dum-
    difflcultates, excogitarunt clarissimi rerum hujusmodi modo non inde in dubium revocetur, Niceam seu Ni-
    investigatores, Petrus Coustantius, Epistolse Rom. cetam Gennadianum esse reapse Niceam seu Nicetam
    Pontif. pag. 5 et 6 editionis Parisiensis, et Franciscus nostrum, episcopum Aquileiensem, pro quo hactenus
    Blanchinius, tomoU Anastasii, inNotis Historicis ad dimicavimus; interim Ubenti animo super hac diffi-
    Vitam sancti EleutherU papse, pag. 142; quod hic cultate exspectabimus meliora. Nunc ad rem propo-
    obiter innuisse sufficiat. . sitam accedendum.
    Unum addere prsestat, quoad locum Romalii, seu Sententia eruditorum est, quam prolixe valideque
    Romalini portus, ubi Niceam seu Nicetam nostrum propugnat Michael Antonius Frances in suo de Ca-
    probabiUter sedisse diximus, priusquam Aquileiensem thedralibus libro, capite 2, num. 37 et sequentibus,
    capesseret episcopatum. Exprinio duodecimi sseculi R ad pacem usque a Constantino Magno Ecclesise da-
    a
    monmnento superius indicato habemus, Concordien- tam, nullam in toto orbe Christiano sedenisacram ex-
    sem episcopum, unum ex Us fuisse inter bujus me- slitisse, qusevere ac proprie cathedralis ecclesia dici
    tropolitanre episcopos suffraganeos, qui canonici nati posset, qusequeveluti peculiaris episcopi sedes esset,
    Aquileiensis Ecclesise dicebantur : quod ideo factum ad distiitclionem aliarum ecclesiarum, quse inferioris
    coiijiciebamus, quia Concordienses quoque episcopi, ordinis censerentur ac dignifatis; cum omnibus, quse
    veluti successores fuerint eoruro auxiliarium episco- tunc esseht, ecclesiis, sive locis, pro sacris fldelium
    porum, qui priscis teraporibus eo loci sedebant pro synaxibus peragendis, prout persecutionum tempora
    episcopoAquileiensi; quique propterea, cum deAqui- patiebantur, seque prseesset episcopus, vel per se, vel
    leiensi presbyterio tunc essent, perseveraverint in per alios, quin ulla vere ac proprie dici posset ec-
    eodem recenseri (canonicorura quoque assuinpto no- clesia ac sedes episcopalis, uti posteriorum temporum
    mlne, cum idem in Ecclesia primuni insonuit), etiam politia ac corisuetudine factum iuit. Prsestat ipsum
    postquam in cathedralera veri nomhiis sedem evecti audire ita citato loco scribentem. « Firmissime ju-
    fuerunt, pecuHari dicecesi constituta ex parte avulsa dico, non ex eo proecisequod in aliqua urbe fuerit epi-
    ab Ecclesia matre. Cum vero bodiernus portus Roma- scopus, et in ea aliqua fuerit ecclesia sedificata, ideo.
    tius seu Romatinus, vulgo diclus Porlus-Gruarius, sequitur quod ipsa fuerit illius civitatis cathedralis,
    vix duobus milliaribus distet ab excisa Concordia, licet erecta sit ah illius loci episcopo Dubitari fas
    quse itidenvad Romatium iluvium sita est, per quem non est, prius fuisse in Ecclesia catholica episcopos,
    rectum ulti-o citroque iter; cumportusPUniiRoma- quara fuerint ecclesise cathedrales erectsc..... Con-
    tinus ad oslium illius fluviisteterit per quod iu sestua- stat, quod illis primis temporrous initio nascentis Ec-
    rium labitur, et portus olhvvfuerit Coucordiensis ci- Q ciesise, episcopi in omnibus Ecclesiis erant, non tam-
    vitatis; auxiliares episcopos AquUeienses in hac Ve- quam iu cathedralibus, cum cathedrales tunc tem-
    uetise parie sitos, quiprocul dubiototius regionis ab poris non essent Liquet ecclesias cathedrales
    eodero IluvToperagratse curam hinc inde gerebant, ad moderniores fuisse, et niulto post episcopatus, unde
    Romatium seu Romatiraiuvportunv sedisse probabile originem irahunt: nec rectam deduci argumentatio-
    est,.et probabilius fortasse ad RonvatinumPlinii por- nem ab episcopatus ereclione ad ecclesiam cathedra-
    tum, quamdiu sletit, ante ipsius et Concordjensis ci- lenv eo tempore erectam, ante divisionem Ecclesia-
    vitatis eversionenv,uti locunv eorura fortasse vigilan- rum. s Hoecex Michaele Antonio Frances delibata
    tise opportuniorem, et ila ab eodem loco Romatinos sunt, qui lamen fusius rem persequitur toto.eb capite,
    seu Romalianos episcopos communiter appellatos : et alibi quoque; ut confidenter etiam asseveret, ante
    quamvis postea, cum calhedralis ibideni sexto sseculo pacem a Constantino Ecclesioedatam, prorsus nullam
    emersit proprii nominis atque jurisdictionis, suffra- in rerum nalura cathedralem [uisse.
    ganei illi novi episcopi nomen assumpserint Concor- Hsec eadem de cathedralibus novjssime 125 tra~
    dieusium episcoporum ab urbe Uliiis loci prracipe, diderunt etiam eruditi monacbi Benedictini congrega-
    quseHcet tunc excisa, et a propria dignitate delapsa, tionis Cisterciensis, auctores Italici operis Mediolaiti
    non ita tamen fortasse, sicuti hac nostra setate, deje- editi quatuor voluminibus in forma quarti, uli aiunt,
    cta erat atque prostrata, ut spe aliqua splendoris pri- cuititulus Delle Antichila Longobardico-Milanesi;ita
    stini recuperandi non teneretur; et interinv nomen enim habent dissertatione 51, num. 12: « Quanto
    satis celebre in fasiis veteribus obtinebat, quod epi- aflermar possiaino si e, che le chiese caltedrali eb-
    scopali novoecathedra. decoranda. dignius videretur. ber origine soltanto dopo incominciato il quarto
    Hsecde prima probabili causa, cur Niceas seu Nicetas, D secolo. I Cristiani avanti quest' epoca, durante la bur-
    episcopus Aquileiensis, dictus fuerit a Gennadio Ro- rasca delle pcrsecuzioni, hanno costumato perloro 1'eser-
    maliansecivitatis episcopus : nunc ad secundam. cizio e il culto deila religione adunarsi col ve-
    scovo e clero nei cimiteri, nelle grotte, ed in altri
    124 CAPITIS S EXTIPARS ALTEBA. solinghi ritiri. Allorche poi tornava la bonaccia, cip
    Secundo loco propositum erat ostendere Niceam eseguivano nelle case 0 in que' luoghi a tal fine depu-
    seu Nicetam episcopum Aquileiensem ideo fortasse tati, che il nome dichiese e basiUche hanno sorfito.
    appellattim etiam fuisse Romatianre Civitatis episco- Checche dtinque dicano in contrario molli e dotti,
    pum, et ita a Gemtadio quoque Massiliensi, cseteris- t scrittori, ma troppo forse prevenuli della loro opi-
    que qui eumdero exscripserunt, inter scriptores ec- nione, le caitedrali, le metropolitane, le distinzioni e
    clesiasticos nuncupatum; quia probabiliter ad portum le preminenze sono di data posteriore, ed effetti dir
    Roroatiura seu Romaliuuiii sederit non infrequenter, si denno deUapace alla chiesa comparlita dall' impe-
    curo AquileiensisEcelesise clavum teneret. Id itaque rator Costanlino : pace che non ispuhto se non dopo
    probandum est fleri potuisse, atque a Nicea seu Niceta 1' incomiiiciamento del quarto secolo. i HsecUU.Car-
    episcopo Aquileiensi probabiliter etiam factitatum, dinalis vero De Luca, de Prseeraineniiis, disc. 3, num.
    tuuvexecclesiasticailloruui temporum diseiplina, tunt . 15, ttltfa quoque progreditur, et catbedrales ecclesias,
    etiaro ex historicis moiiumentis, quse Aquileisetunc qttoad usuro saltem et acconiniodationem hujus ap-
    ac totius Venetise statum uobis exMbeant. Quid vero pellationis, longe etiam post pacem a Constantinq da-
    987 P. BRA1D.-EDISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VI. 988
    tam invaluisse scribit; cum nempe, pluribus hac illac A . tanse regionis, quasi in suo ordinariseresidentioeloco
    per dicecesesecclesiis sedificatis.tumin urbibus tura comraoraretur, et a quo nomen episcopatus accipe-
    in agris, divisisqueplebibus, necesse fuit illara dis- ret: quamquam hic probabiliter, non episcopus pro-
    tinguere ecclesiam quseveluti cscterarummater iuis- prii jurisin Pentapolitanaregione, sed auxiUarisesset
    set, et ubi tandem episcopuspace favente sedem quo- tantummodo pro episcopoATexandrino,qui plenam
    dammodo sui regiminis collocasset. « Hoc nomen, ait obtinebat in eadem regione potestatem, uti superius
    ille, seuvocabulum calhedralis, longe post Ecclesioe admonuimus.
    traiiquilHtatem usu haberi coepil,quando parrocbiali- Ut vern ad posteriora etiam pacis tempora descen-
    bus, aliisque inferioribus ecclesiis per civitates et re- damus; in episcoporum subscriptionibusad coneilium
    Jiqua Joca dioeeesis constructis, contradislinguere Nicoenum,qusehabentur tomo II ConciUorumLabbei,
    oporluit illam ecclesiam matricem, quse episcopi ca- cuiTs Coleli col. 55 et sequentUius,legitur Joannes
    thedra erat, et a qua reliquoeinferiores tamquain filia- Persidis, id est episcopus in Persarum regno, absque
    les normam acciperent, eique subjectionem proflte- ullo peculiaris sedis ac residentisetitulo iu aliqua Per-
    rentur. . Cathedrales itaque Ecclcsise, quoad rei sidis civitate. In subscriptionibus episcoporum ,_d
    veritatera atque substantiam, nonnisi, quarto sreculo concilium Constantinopolitanum generale n, apud
    inchoato, aut etiam jam adulto esse cceperunt, ac for- eumdem Labbeum, ibidem, col. 1154, leguntur Aga-
    tasse etiain tardius; et certe alibi citius, alibi serius pitts et Bagadius episcopi dicti provinciw Arabiw, si-
    originem habuere, pro locorum diversitate, ac pro militer absque loci nomine ubi sedem episcopalem
    vario celeritatis gradu quo res Ecclcsisejuxta oppor- Iiaberent. Inler episcopos concilii Chalcedonensis
    tunitatem circumstantiarum prospere se habere po- apud ipsum LabbeumConciliorumtomo IV, ejusdem
    tuenjnt: quoad nomenclaturam vero longe eliam tar- "- editionis col. 855, legitur Joannes Sarracenorumgen-
    dius communiter innoluerein ecclesiastica politia. tis episcopus, et siraiiiter Eustalltius genlis Sarrace-
    Quorsum autem hoecde ecclesiis cathedralibus ba- norum episcopus, et ulerque absque nomiue alicujus
    ctenus proenotaia?Hoec nimh'um ideo de catbedrali- scdis aut loci, qui veluti caput esset eorura episcopalis
    bus ecclesiisdicta babeantur, ut qusenam prioribus curse. Hsecnunc sufficiantexempla adrem quani agi-
    illis soeculis fuerit disciplina, etiam quoad loca ubi mus iUustrandam; quod neuipe priscis Ecclesisesse-
    cpiscopi considerent, cognoscatur. Cathedrales enim culis nullunvepiscopiin propriis dicecesibushaberent
    ecclesioe,et fixoeepiscoporum sedes in civilalibus aut locum, qui, noslroruni lemporum ruore, locus esset
    Jocis ubi cathedrales ecclesiseessent coiistitutoe,pari constantis eorura residentioe, sicuti nullam habebant
    ubique gradu processerunt, uli citato superius Ioco catbedralem ecclesiamproprie dictam; Ucetiidem, ut
    aiiiinadvertunt e.tiain Benedictini monachi, aientes : plurimum, nomen acciperent civitatis prsecipuse aut
    « Questa fu f epoca, in cui cominciarono a slabiHrsi celebrioris loci sui episcopatus, uti etiam prima habe-
    nelle citta le sedi vescovili, ftssandoil vescovo la di- mus exempla Ecclesiarum Asiseepiscoporum in libro
    gnita cattedrale a quella chiesa che scelta avcsse a Apocalypseos,necnon et aHorumin Aclibus aposto-
    tal onore. ».Si nulla porro calhedralis ecclesia ante licis, ac in divi Pauli EpistoHs.
    pacema Constantino datam, immo silonge post Ec- 127P1~iQ*tafb'i'as-equsein ecclesiasticismonumen-
    clesiw tranquiltitatem calhedratis vocabulum usu ha- tis mentioappareat ecclesiarum cathedralium, etepi-
    beri coepit; nulla quoque Dxa episcoporum sedes in scopalis mansionis, seu uti loquirour residenlise,apud
    civitatibus ante id lempus; et forlasse diu etianvpost easdem, ad Ecclesiamattinet Africanam,et annum at-
    EcclesisetranquiUitatenvsedes eorunvfixsein civitati- Q ( tingit 598, quo duo celebrata fuere Carthaginensia
    bus esse cceperunt. Hincvero sequitur, quod eliamsi concilia sub Aurejio Carthaginensi episcopo, quibus
    major episcoporum pars a primis usque temporibus etiam inlerfttit Augustinus. In horum porro priori
    126 nomen haberent prsecipusecivitatis illius pro- apud Labbeum, curis Coleti, tomo H, col. 1458, ila
    vmciseseu regionis ubi eorum episcopalis cura ver- canone xiv staluebatur : « Ut episcopus non longe ab
    sareiur; non ideo in ea semper civitate, quasi in fixo Ecclesia hospitiolum habeat. J In subsequenti vero,
    ac stabili residenlia}loco, uti postea loquendi modus ibidem, col. 1455, ita ca)ione 5 decretum fuit: «Pla-
    invaluit, commorarentur; sed in minoribus etiam lo- cuit, ut nemini sit facultas, relicta principaH cathe-
    cis, aut pro libito aut pro opporlunitale, aut pro qua- dra, ad aliquam Ecclesiani hi dioecesiconstitutaro se
    dam prudenti oeconomia, quandoque consisterent : conferre, vel in re propria diutius quam oportet con-
    atque ita quoque, ut non infrequenter poslea dubita- stitutum, curam vel frequentationem proprioe cathe-
    tio orta sit, cujus prrecipue loci dicendus esset epi- droenegligere. » Hi duo itaque canones AJricanoeEc-
    scopus hic aut Ule; nec non ut plurimi, non civita- clesiseanni 598, qui nobis exbibent procceptumepi-
    tum atque locorum, sed provinciarum aut populorum seopisdatum habendi hospiliumsuum, hoc est domuin
    noroine, et dicerentur, et sese ipsimet appeUarent at- babitationis, non longectb ecclesia,necnon denomina-
    que subscriberent. lionem caihedrw principalis ac cuthedrw proprim, ad
    Abundat ecclesiastica bistoria hujusmodiexemplis. indicandamecclesiamdioecesisproecipuamapudquain
    Eruditus Fogginius insuo operedeRomanodiviPetri manere debuissent, discrimine facto ab aliis sacris
    Itinere et Episcopatu, exercitatione 14, ubi de pri- ocdibusniiiioribus qusein dioecesiessent; quiquesimul
    mis Florentinorum Apostolis, animadvertit quod sau- testantur pristinam episcoporum Ubertatem pefma-
    ctus ille Paulinus, unus ex Thusciseapostolis, de quo D I nendi quocumque vellent Joco in propria dioecesi,ac
    disputant Tlmsci scriptores cujus ibidem proprii loci transeuudi quoque ad quamcumquelibuissel dioecesis
    episcopus fuerit, « idem ille sit, ac Paulinus Lucensis Eeclesiani : bi canones, inquam, epocham quoque si-
    episcopus, quem totius fere Thusciseepiseopumfuisse gnant quarti labentis ssecuU,quo cathedralium eccle-
    facileest credere, quamquam susesolum urbis, in qua siarum mentio coepit in ecclesiastica politia, et quo
    obiit, elforte, utpote opporluna aut frequentata ma- simul episcopis lex ferebatur mansionem stabilein
    gis, diutius degebat, episcopum faciaut Lucenses. » faciendi, hoc est residentiam statuendi, apud eas-
    En igitur, juxta Fogginium, episcopum toth~_fere dem.
    Thuscise, qui nulluni in illa regione locuni babebat, Quamquam vero vetus unius Ecclesisesseculi aut
    quero jvos diceremus proprise residentise, quamquam unius oetatisdisciplinanequeat confirodicum aUa al-
    fortasse diutius Lucoedegeret; quique solumuvodose- terius soeculiaut oetatis, Hcet proxime sese contin-
    quiori setate Lueoc episcopus dictus fuit, quia ibidem gant; quoniam error esset vetusta ssecula generatiro
    dieni clausit supremum. Exstat apud Eusebium, Hist. accipere sub unico aspectu, et nullo facto discrimine
    Eccles. libro vu, capite 26, epistola sancti Dionysii alterius ad alterum, nuUaque habita ratione variatio-
    episcopi Alexandrini, inscripta ad RasilidemPentapo- num quse in iisdem identidem occurrerunt : eadem
    tilanum episcopum,seu ut Grsecahabent verba, episco- quoque discipUna'quoe illius soeculiaut illius oetatis
    pum Parochiarum quwpcr Penlapotim sunt. Nulla hic nomen obtinet, non ita illius sreculiaut oetatispropria
    «erle loci mcntio, ubi Basilides episcopus Pcntapoli- cst, ul aliquo modo nou etiam ct sreculumet setatem
    989 P. BRA1D.E DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VI. 990
    attingat quae jam proxime prsecesserunt, ac siraul.A etiani civitatibus, nec.non in pagis ac villis populo-
    etiam non sese protendat ad sseculumet aetatem quse sioribus, non infrequentes essent.
    proxime subsequuntur; atque efror propterea pariter Affueruntvero Aquileiensibusepiscopis,et quiderr.
    esset, aut certam Ecclesisedisciplinam qusequodam ssepessepius,etplane dixerim pltisquam caeteris epi. i
    soeculoaut quadam setate proevaluit,circumscribere scopis totius liaiise; affuerunt,inquaro, causa. ctirahl
    velle, eamque veluti coarctare chronologicse dura- AquUeiensicivitatesese subducerent, et pacatiora ac 1
    tioni ejusdem ssecuUsive sclatis; aut etiam noUe.ani- securiora qusererent alUji domicilia _in amplissimse
    madvertere, variationem disc.plrat_.qure tali sseculo proprise dioecesisfinibus. Ut ut, porro cqncedamus
    aut selati tribuitur, aUbicitius contigisse, alibi serius Aquileiensesepiscopos ad Valerianum usque, Aqui-
    sicut antea mnuebamus, aUbi integre pleneque, alibi leise potissimura consedisse; post Valerianum, dicere
    quoquenon sine aUquaexceptionequse disciplinam ausim, AquileiensesepiscoposNicetsenostri anteces-
    quodammodounius sseculiaut setalis cura altera re- sores, non Aquileisepoiissimuin, sed alibi frequen-
    cens inducta componeret ac misceret. Hsec dixisse tius quam Aquileise,commoratos fuisse. Primus post
    juvet, ut pateat amplissimumesse conjecturis locura Valerianum Chromatius fuit; qui anno 388, eodera
    ad ea qusedjximus, seu de cathedralium institutione ipso quo Valerianusdecessit, ordinatus. Aquileiseper-
    post Ecclesisepacem, seu de more consequenter non hibetur a divo AmbrosioepiscopoMediolanensi,juxta
    ante id temporis in Ecclesia inducto, ut apud cathe- morem duarunvillarum Ecclesiarum, ut sese invicem
    drales ecclesias, in primariis diceceseoncivitalibus earumdem antistites ordinarent, in civitate nimirum
    plerumqueconstitutas, episcopi sedemsuam_tabilem et ecclesiaiUius qui essel ordinandus. Noyimusvero
    ponereiit. Quid igitur si dicanius etiam Aquileienses 1>ex Historiis, ac Muratoriusrefert in Annalibus Ilalix,
    episcopos sero tandem in Aquileiensi civitate sedem eodera ipso airao Aquileiensemcivitatemobsidionem
    stabilem coUocasse,ut ab eadera absque loci diver- passam fuisse ab exercitu Theodosii Magni Augusti,
    sitate univershn nomen acciperent; et interim po- qui tyrairaum129 Maximuminsectabatur Aquileiam
    tuisse quandoqueab aHquibusnon improprie appel- ingressum cum copiis suis, ul ibi se tueretm*post ac*
    lari etiam Romatinseseu Romatiansecivilatis episco- ceptas clades in prseliis anlea commissis.Incertum
    pos, a loco ubi non infrequenter Hdemconsisterent, quidemanante velpost Chromatiiorditialioitemhsec
    cathedraUecclesiavere ac proprie dicta nullUtiadhuc obsidio Aquileisecontigerit : certum tamen Obsidio-
    constituta ? nem hanc brevent fuisse, Theodosiumurbera ingres-
    -.Non dixerim sane Aquileiensemciviiatem, ampli- sum, caplura Maximura, ac tertio ab urbe lapide im-
    tudine loci populique 128 frequentia illustrem, sa- peratofis seutenlia capite obtruncatum, mense Julio
    cra oedesub episcopisNicetseantecessoribuscaruisse; aut Augustoejusdemanrii, ut varie tradunt historici.
    sicuti neque domo aut domibus ecclesiaslicis Caruit, Cum post Maximum,Valentiniano principe enecato,
    ubi et episcopusdegeret cum ibidenvcommoraretur, tjTannidem arripuisset Eugenius, idem Theodosius
    et clericorumccetus, quem cuni episcopo esse decet. ex Oriente iterunvper Illyricum anno 394inltaliam
    Qusesuperius dicta sunt de monaslerio yirorum quod veniens cunvmagna militum copia, Juliarum Alpiunv
    Aquileiscerat, necnon demonasterio virginali, abunde munitas ab hosle vias sibi aperuit, atque ad Aqui-
    probant sacramsedemAquileicejam pridem exslitisse, leiensenvagrum pervenit, ubi ingens Eugenii exerci-
    in qua et ccetus coiret Christianorum, et solemnia tus situs erat. Ibi igitur commissum prseiium fuit,
    ecclesiasticahaberentur, el episcopus sacra laceret. quod exiliunv et morteni novo tyranno, novam ac
    Proeterea ex divo Athanasio in Apologiaad Constan- C plertara Theodosio victoriam attulit, qui proxiniam
    tium imperatorem, num. 5 ac 15, inteiHgimus,For- Aquileiensemurbem higressus, ibi etiam a divo Am-
    tunatiani episcopi tempore, cujus Ule hospes fuerat brosio, qui data opera Medioiano Aquileiani venit,
    Aquileise,sede-*v sacfara ibidcm de novo exstrui coe- salutatus fuit. En igitur Aquileiensem agrum, non
    plam, et quidein, ut inde conjicimus, in alterius anti- amplius quahi sex annorum spatio, ingenti mtlitum
    quioris locum, qusejam tunc multitudini non suffice- copia bis exundantem; bisque ibi ita pugnatum ad-
    ret; atque in eadem, quamvis nondum absoluta, sed versis aciebus, ut non minus quanide Occidentaliim-
    quia forsitan diruta erat velus ut nova ampUoribi- perio. inter legitimum principem et usurpatores duos
    dera exsuigeret; iit eadem, inquam, habitauv fuisse actum fuerit. Verumnon ita multo post, anno scilicet
    collectaro, cui ipse quoque Athanasius interfuit, et 400, atque ab Eugenii internecione sexto, majoribus
    Augustus Constans prsedicti Constautii frater tunc iterum AquUeiensisregio infortuniis fuit obnoxia.
    AquUeiseet ipse degens : quod ad annum pertinet Quis enim ignorat primam illam Gothorum Aiarico
    548, uti apud De Rubeis in Monuraentis, capite 6, duce Italise invasioiiem, qure tunc non lam dominii
    num. 5. In concilioquoqueAquUeioehabito anno 581, acquirendi,quam abducendseproedsccausa facta fuit?
    sub Valeriano episcopo, Eortuiiatiani successore, Patuit vero omniumprimus Aquileiensis.agerBarba-
    quod superius expendebamus, Ecclesia Aquileiensis rorum faucibus voracisshvris,quos propterea nihil
    civilatis nominatur, in qua 32 episcopiejusdem con- omisissecredendum est, ut, cum Aquileiensiumre-
    cilii Patres consederunt; quoepropterea eadem ipsa rum jactura, jamdiu conceptam rerum omnium ciipi-
    censenda est, quse Fortunatiani tempore Athanasio ditatem explerent. Quid porro in bis angustiis Chrp-
    teste exstruebatur, quseque uniea fortasse in ea ci- matius episcopus? Nil certe mirum ab Aquileiensi
    vitate tunc erat, quia ntilladislinctioois nota ibidem •"
    ^ civitate el agro Ulum et semel et bis etiam seces-
    slgnatur. Dignasane iUasacra oedesfuit, quseprinceps sisse; atque secunda prsecipuehac vice moram etiam
    Eabereti_r in uuiversa Aqroleiensi dioecesi, tum ob diuturnionem eo loci protraxisse, quem sibi prsetule-
    civitatis splendorem, tunv etiara procul dubio ob rit incoleiidum; ac ita etiam, ut ejus loci episcopus,
    structuroe majestatem, quse amplitudini ac dignitati potius qtiam civitatis Aquileiensis,quodammodo vi-
    urbisimpar uon fuerit, niultoque magis ob concUiiin deretur. Romatium vero portum seu Romatinum ad
    ea habiti proestaniiain,quod, elsi non generale, ge- fluviumejusdem nominis, locran reapse fuisse seces-
    nersdis certe loco censeri potest, et celebritatem sioni Chromatiitunc lemporis opportunum,siveHUus
    maximam in.deaccepit, quod summi OcciJenlalisEc- portus nomine locum intelligamus qui nunc Portus-
    clesise proceres erainentesque tum sanctiiate turo Gruarius supra Concordiam,siveaUum post Concor-
    doctrina viri in eo convenerint.Hoc tamen satis nou diam, a Plinio memoratum, adfluvii ejusdem ostium,
    est, ut Ecclesia Ula,more nostrarura, cathedraHsIta- unde in sestuarimvv labitur, quod probabiUusquoque
    benda esset; neque ut civitas Aquileiensisita stabilis videtur; Jocum hunc, inquam, secessioniChromatii
    ea tempestate janv evaserit residentise locus Aqui- opportunum fuisse, tuin ad beUicasRomanorumtur-
    leiensium episcoporum, ut liberum ipsis non foret, bas vitandas, tum ad Barbarorum fugiendosiricursus,
    aut pro libito, autpro opportunitate, aut etiam pro facile quisque, ni fallor, inteUexerit,qui Romanasvias
    vicissitudinumratione, alibi.etiam libere commorari, tunc celebres noverit, maxhne vero Ulara, sive Fla-
    aliisque uti sacris sedibus,qusejara tunc in minoribus miniam dixeris, sive Postumiam,quseab Aquileiape!
    991 P. BRAID.E DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VI. 992
    Venetiamatque iEmiliamad primas Italise urbes, acc A AquUeiensicivitateet agro, hancfuisse Secundo epi-
    demum ad ipsam orbis metropolim ducebat; et a scopo occasionemac necessitatemomniummaximam,
    fjua, tum Romatius seu Romatinus portus, tron flu- :- nemo negaverit : quin etiam, non secedendi modo,
    vius, ad laevamejusdem viseab Aquileiavenientibus, :, sed alibi quoque longe ab AquUeiensicivitateet agro
    quasi ignotus aut minus certe a Barbaris tunc alioo diutius perraanendi. Portus vero PHnii Romatinus,
    tendentibus expetitus, distabat. Videatur tabula Ita- ad ostiutn fluvii neque ita procul a Concordiasitus,
    lise antiquse,quam edidit Muratorius in fronte lomiii tutus refugii locusesse non poterat, ob ingentemBar-
    primi Scriptorum Rerura Italiacarum; necnon aliaa barorum multitudinem, qui in Concordisecivitatisex-
    Venetisesuperioris et inferioris, sive terrestris etma- cidio nequaquamputandi sunt reliquisse immunem
    ritimoe,quam edidit Filiasius tomo IU suarum Me- portum 131 ejusdemadRomatiumfluviumsitum,ubi
    moriestorichede' Veneti primi e secundi.Inde igiturr multa proculdubionecesseerat congesta fuisseex mer-
    probabiliter etiam Chromatius episcopus Aquileien- - CUJUS omnis generis undequaqueadvectis,quseeorum
    sis, noii Romanus quidem, uti animadvertebat ipsee prsedandicupiditatem incitarent. Quinimmo portum
    quoque De Rubeis, sed Romatinus, aut Romalianus s ipsum Romatinumad ostiumfluvii situm, eamdem
    episcopus dictusfuit. tunc subiisse cum Concordia, cujus erat portus, for-
    Anno 407, aut 408, mortalem vitam 130 cunlv tunara, et ita, ut aquis demum, nemine cohibente,
    coelestigloria Chromatius commutavit.Alaricusveroo libere exundantibuspenilus interiret.iacveluti evane- .
    Gothorum dux, rebus ut videlur ad modicumsaltemi sceret, sicut alus etiam contigit clarissimis olim lo-
    ciiut Honorio Augustocompositis, in Norico consis- cis ac civitatibus prope aquas sitis, verosiraUUmum
    tebat; Aquileiensium lameif finibus incumbens, ett p" esse videtin*.Tantam Aquileiensisprovincisecladem,
    novainItalioeinhiansruinam. Rrevi desiderii compos 5 ac tantarum civitatum excidium luxit proculdubio
    ef-cilur : nam eodem ipso anno in Italiam descen- episcopus Secundus, ac demum anno454, ut scribit
    dens, Aquileiensemagrum iterum terrore concussit;; Dandulus apud De Rubeis, mosrore fortasse plus-
    licel Aquileiam, cseterasqueVenetioeurbes tunc proe- quara setate confectus,naturceconcessit.
    terierit, ut recto itinere Romani peteret, quam de- Eodem ipso anno pro secundo Nicetas noster
    muin anno sequenli409,aut, ut aliis visum,410, fame; AquUeiensiumepiscopus renuntiatus perhibettir. Sed
    prius oppressam, cepit, crudeliterque depopulavit. quid tunc Aquileiensis civitas, adhuc, ut ita dicam,
    Successerat interim Chromatio Auguslinus, cujus_ incendUs fumans, suorumque civium sanguine ma-
    episcopatus anni varie in Catalogis et in Chronicis s dens habitatoribus orbata, et ab omni decoris pri-
    exhibentur. Augustino deinde successit. Adelphus,, stini raajestate delapsa ? Saltem primis propterea
    Adelpho Januarius, Januario Maxiraus, Maximo Se- Aquileiensis episcopatus sui annis , non immerito
    cundus, Secundo denique noster Nicetas, ut apud De>. conjectandum, Nicetam nostrum, non quidem in
    Rubeis in Monumenlis apparet. Augustino vero se- Aquileiensicivitate, sed polius aHbimoram traxisse,
    dente, refert Dandulusiu Chronico, libro v, capite 1,i ubi major perterriti pavenlisquepopuli, qui Barba-
    parte xn, quod « urbis Aquileiseproceres ad Aquus i rorum servilutem evitasset, copia confluxerit.Neque
    veniunt Gradatas; et in Httore casleHiroi spectabile! tunc insulsein sestuariisposiloe,tam subito abundare
    construxerunt, quod ab aquarum nomine Gradusap- incolatibus ac populo potuerunt, ut ibi sedem po-
    pcllatur. J Hoc sibi perfugium Aquileiensesoptima-• nere Aquileiensis episcopus facile posset, aut du-
    tes condiderunt non procul a patriis laribus adversus ceret expedire; neque Gradense castellum sub Au-
    Barbaborumincursus,quibusfere semperomniumpri- C ( guslino episcopo ' conditum, ex Dandulo, uti vi-
    rous Aquileiensis ager patebat. Perseveravit igitur,, dimus, et munimini temporaneopotius quam stabili
    etiam post Chromalium, Aquileiensibusepiscopis se- incolatui accommodatum,tale erat, quod sustinendae
    cessionisoccasioet necessitas ad loca tuta alque pa- mullitudini satis esset. Novusvero Romatinus por-
    cata; ita ut facile conjicere possimus,eliam Chroraa- tus, qui Gruarius diclus fuit, et citra Concordiam
    tii successores non infrequenter extra Aquileiensem i positus, jam tunc fortasse, pro fluviiac loci opportu-
    civitatem diversatos fuisse,ac probabiliter ad eumdeini nilate, coeperat et populo et opibus abundare, et
    portum Romatinumin inlerno sestuariiConcordiensis ; quamdam novoecivitatis speciemexhibere,quoeAqui-
    liltore silum ad Romatini fluvii ostium. Necinterirai leire atque Concordioevicem veluti gereret. Quidni
    defuerunt Aquileiensibus, proeter cxtranea Barbaro- igilur, a primo capessiti episcopatus Aquileiensis
    rum, etiam domestica, ut ila dicam, incommoda,quoe lempore, in hoc portu Romatino sedem veluli flxerit
    episcopisAquileiensibus secedendi causas identidem Nicetas Aquileiensis episcopus, donec Aquileiensis
    minislrarent. Cum enint, Honorio Augusto defuncto, civitas, statu rerum in meliora converso, saltera ali-
    Occidentale imperiura arripuisset tyrannus Joannes, quatenus convalesceret; et exinde dictus interim fue-
    atque proplerea ad eumdem depellendum castra ex rit episcopus civitatis Romatianse, et ita etiam a
    Orienle movisset TlieodosiusJunior imperator, ite- Gennadio appellatus? Jam vero civitatis etiam no-
    rum Aquileiensisager, aimo circiter 424 aut 425, mi- nien, potius quam portus, loco illi ad Romatium seu
    litaribus copiis exundavit; atque Aquileiaipsa, quse Roraatinura fluvium silo, Nicetse ac Geunadii teni-
    Joanni invasori parebat, obsessa et capta, in Theo- pore conveniebat, atque ideo Roinatianamillam dixit
    dosii potestatem redivil, ubi eliam paulo post idein „, Gennadiusipse civitatem; civitatem nempe, quia ad
    Joannes meritas rebellionis pocnaspersolvit. "* instar novse civitatis
    post Concordiamdirutam con-
    Sed jam ad potissimam causam, quara secedendi surgebat; Romatianam vero, quia a Romatiano flu-
    ab Aquileiensi civitate et agro habuit Aquileiensis mine alluebalur. Quidni etiam ad novumhunCpor-
    episcopus, proximus Nicetoe decessor, Secundus, tnm Romatinum, seu civitatem Romatianam, ssepe
    anno 452, accedamus oportet. Is iiempe est annus, diverterit Nicetasi etiam postquara Aquileiensiscivi-
    quo famigeratus illeHunnorumrex Attila, in concus- las aliquantisper e propriis ruinis extulerat caput;
    sionemgentiumnaius, uti aiebat Jornandes seu Jor- ad locuronempe, qui in dies cresceret, et frequentem
    danus, el flagellumDei merito nuncupalus, ex Pan- ac multam prseberet operandi materiam episcopo
    nonia in Italiaro erupil cutn immensa Barbarorum dioecesis;et inde quoque ea Romatiansecivitatis epi-
    raultitudiue; atque Aquileiensemagrum primo im- scopi appellatio in Nicetanostro percrebuerit ?
    petu invasit, Aquileiamque dira obsidionevexatam, Ut vero, quod de Niceta Aquileiensi ex iUorum
    demum cepit, expilavit, incendit, indeque progre- temporum vicissitudine, et ex Aquileiensiscivitatis
    diens, abductisque captivis, earadem intulit cladem jaclura non invite conjectamus, etiam exemplo aU-
    Concordise,Altino, ac cseteris Yenelire civitalibus, quo tura ejusdem tum subsequentisoetatisillustretur,
    quarum primse nuraquampostea ad prisliuam digni- MedioianensisEcclesia prsestoest Aquileiensiaffinis,
    tatem surgere potuerunt. Quid Secundus Aquileiensis cujus civitas ex Attilana feritate idem subiit cum
    episcopusin his reruni angustiis egerit, ubi fuerit, Aquileia fatum, licet non ita exitiale, utpote quae,
    quo confugerit. omninoincertum.Secedenditamen ab toto peue populo salvo ac sospite, post ruinas atqua
    995 P. BRA1D_<E DISSERTATIO IN S. NlCETAM.— CAP. VI. 994
    _, Nicelam sseculo, ut a propria sede, causis ita exigen-
    incendia cito potuit ad dignitatem prislinam revocari. A
    EusebiusTiempe sanctissimustunc illius civitatis epi- tibus, longo tempore extorres, episcopi quidem es-
    scopus, audita AquUeiensiura clade, 132 et appro- sent MediolanensisEcclesise,sed simul etiam episco-
    pinquantem videns eliam Insubriseseu Liguriscsupe- pi essent ac dicerentur Ecciesise Genuensis, ubi se-
    rioris civilatibus Hunnorum exercitunv, Mediolano dem iixerant; quid mirum factum fuisse etiam in Ni-
    egressus cum clero ac populo, ad montana loca ho- ceta, ut Aquileiensis, et ipse episcopus, nihilominus
    stibus aut incognita aut impervia se recepit, ibique nuncuparetur episcopus civitatis Romatianse, a loco
    substitit, donec barbarus dux eloquentia victus san- ubi fortasse post Aquileiensis civitatis jacluram epi-
    cli Leonis papse,Italia reUcta, ad patrias in Panno- scopatum fuerat auspicatus, et ubi sederit non infre-
    niam sedes remeavit. Videri polest hac super re cla- quenter ? Hoc inter utrumque discrimen adest; quod
    rissimus Ollrocchius in recenti opere, cui titulus : Mediolanensis episcopus Genuse sedens, et Genuen-
    Ecclesiw MediolanensisHisloria Liguslicu, libro m, sem etiam regens Ecclesiam, duarum distinctarum
    capite 1; et digna sane est quse legatur Homilia quse- Ecclesiarum episcopus erat, quoe lunc propler rerura
    dam sancli Maximi episcopi Taurinensis, quam ha- adjuiicta sub uno prsesule unitse , cessanle poslea
    buit Mediolani coram Eusebio ipso, occasione per- unionis cansa, proprium singulse episcopum uti an-
    actaereparationis illius templi, quod Atlilano incen- . tea, receperunt: Aquileiensis vero episcopus Niceas
    dio una curo aliis civium sedibus conflagraverat; seu Nicelas, etiam in portu Romatiuo sive Gruario
    quse honiilia integra primura prodiit in Romana san- lioii infrequenter degens, et inde Romatiansecivitatis
    cti MaximiOperumsplendidissiraaeditione 1784, ubi episcopi nuncupationem obtinens, ejusdem proprise
    est ordine 94. Eusebius quidem Mediolanensis, Ucet Aquileiensis dioecesisunice erat episcopus, ad quam
    aliquando Mediolanoprofugus, numquara alio quam B 3 etiara Romatinus portus lunc pertinebat, nondum
    Mediolanensis episcopi titulo appellatus fuit : verum scilicet suffraganea Concordiensi peculiari Ecclesia
    neque secus appellari poterat, qui jam ante Attila- ac dicecesi constiluta ex parte avulsa ab Aquileiensi
    nam cladem Mediolanensium esset episcopus, qui Ecclesia matre.
    post brevem emigrationem Mediolanum regressus Verum Goncordiensis hujusce dioecesismeminisse
    cum clero ac populo totus reparandse sedisacrse ac non possumus, quin ex ea novum aliud exemplum
    urbi restituendoeibidem incubuit; quique numquam sumamus, et quidem nostro tempore vigens, et sub
    alio divertendi occasionem habuit aut necessitatem omniura oculis atque auribus positum, ut magis ma-
    ad annum usque 462, quo ad superos evolavit, juxta gisque cohflrraetur quod deNiceta Aquileiensi con-
    chronologicam synopsim episcoporum illius Ecclesise jectaraus. Concordiensis civitas, clarissima olim al-
    quse exstat in line Oltrocchiani operis indicati. fia- que celebrata Romanorum colonia, paucis nunc sedi-
    dem sane, quoe episcopo Aquileiensi fuit etiam bus, paucisque habitatoribus constat, uti jam supra
    Mediolanensioccasio secedendi ab urbe suarum pro- monuiraus : et quamvis calhedralem sedem habeat
    vhiciarum principe: sed longe alia exstitit Aquileien- mulla ac venerabili antiquitate insignem, necnon ve-
    sis civitatis conditio in eadem serurona, ut propter- lus episcopium prope eam situm, episcopum tamen
    ea episcopus Aquileiensis Nicetas, qui secundo suc- suum nonnisi statis paucisque per aiinuin, non die-
    cedebat fere proxime post Ulius civitatis excidimn, bus quidera, sed horis tantummodo videt; qui pro-
    alibi fortasse debuerit potius quam Aquileiseepisco- pterea permanentetn ac fixanvsedem habet in proxi-
    patum auspicari, alibi etiam ffequentius diversari, et ma civilate Portus-Gruarii, ubi alia adest sacra oedes
    probabiUter ad novum portum Romalinum, unde, Q ( quse calhedralis locunt tenet, aliudque episcopium
    ex dintino aut ssepius repetito incolatu, appellatio- cum curia episcopali ac seminario clerieorum, et ubi
    nera episcopi Romatianse civitatis acciperet. presbyterium episcopale consistit. Hujus dicecesis
    Ipsa Mediolanensis Ecclesia aliud nobis exhibet episcopus, Concordiensis seraper episcopus in Actis
    exemplum, et singulare quidem ac valde allato in- publicis appellatur, prout reapse est; at frequentior,
    signius, quod attinet ad alteram sexti saeculipartem, iranvocomniunis loquendi usus, tum intra dioecesim
    et Longobardorum respicit in Italiam irruplionem. ipsam, tum extra in flnitimispopulis eumdem semper
    Hsecsiquidemgens, eum ad morum ac indolis nali- dicit episcopum Portus-Gruarii, a loco nimirum ubi
    vam ferilatem adderet tum ethnicsesuperstilionis la- pernianenter sedet, et unde in dioecesinvuniversam
    bem, tum Ariani erroris professionem (quseduo utra- episcopalis iliius cura dimanat. Simili prope modo
    que vetus odium in Christianos et calholicos perur- conlingere poluit Nicelse nostro Aquileiensi, qui,
    gebant), totam metu concussit Italiam, cunvhoecAl- quamvis Aquileiensis sane episcopus, diceretur nihilo-
    pUius appropinquantem intellexit, non tam eorum minus etiam episcopus civitatis Romatianoe, a loco
    exercitum, quam integram pene nationem, novarum nempe ubi non infrequenter sederit post AquUeioe.
    in sinu suo sediura appetendarum cupidam. Scribit excidium; et ila prorsus, ut velut episcopus civitalis.
    Paulus diaconusde GestisLangobardorum, 1.u, c. 10, hujus Romatianoeinnotuerit Gennadio, scriptori pro-
    Aquileiensemepiscopum tunc temporis Pauluin, seu cnl ab Aquileiensi provincia posito, qui propterea
    PauUuum, pavore perculsum, Aquileiensem civita- mulla scriberet etiam prout vulgi fama ferebat, ct
    tem deseruisse, et in Gradum hvsulamse recepisse tunc maxime cum Aquileise antiqua celebritas de -
    cum thesauris Ecclesioesuoe, ut novorum bospitum siisset.
    primos occursus, seu potius novorunv hostium pri- D ] Proeter allatum autem Concordiense exemplum,
    mos impetus declinaret: quod et ab aliis quoque epi- eadem ipsa AquileiensisEcclesia proestoest consimili
    scopis faetitatum novimus, quibus evadendi opportu- facto, quod prseterire non licet. Constal Aquileienses
    hitas non deesset. Singulare vero Mediolanensis tunc antistites, diu sedem stabilem in civitate Fori-Julii
    episcopi sancti Honorali, in ilUsrerum angustiis illud lenuisse, octavo prscsertim sseculoatque nono, prout
    perhibetur; quod una cum clero ntajori Ecclesiscsuse De Rubeis in Monumentis ostendit capite 56. Quid
    iilediolano discedens, totamque reliuquens propriam vero si ex Forojuliensi Aquileiensiumantistituro do-
    dioecesim, ad oram Ligurise maritimam descendit, micilio, et ipsi quandoque episcopi Forojulienses,
    Genuamque ingressus, ibi sedem fixit, ubi non modo potius quam 134 Aquileienses, dicti fuerint; et
    eodem vivente, sed etiam in aliquot successoribus Aquileiensis Ecclesia denominationem acceperit Ec-
    suis per annos 70 et amplius continenler perdu- clesise Forojuliensis ? Ita porro factum fuisse novi-
    ravit; qui successores etiam, tum Mediolanensis, mus : nam Gregorius papa II, in quadam sua epi-
    tum simul ipsius GenuensisEcclesise episcopi Msse stola ad Donatum Gradensem antislitem. et Marcel-
    creduntur, cum nullius peculiaris Genuensis epi- lum ducem Venetiarum, quam refert Raronius ad
    scopi 133 tunc temporis constiluti exstet merooria. aiinunvChrisli 729, num. 4, licet aliquot annis ante-
    Idem Oitrocchiuscitato opere ac loco rem totamape- rior esse debeat, ut idem De Rubeis citato loco eviu-
    rit, multa eruditionis ac diligentise laude. Quodita- cit; Gregorius, inquam, papa H, Aquileiensem epi-
    que episcopis Mediolanensibus contigit altero post scopum, seu patriarcham, illius temporis, Serenumi
    99S P. BRAID.E DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VII. ygG
    nomine, qui in civitate Fori-Julii degebat, Forojri-i A capite lucubrationis hujus, hactenus eonfutavimus;
    liensem antistitem noininat: et Carolus Magnus,qui ut cuilibet patere arbilramur qui hsscnostra non oe-
    in suis Testamentariis tabulis anni 811, ab Eginardoi gre penitus lectitaverit : nonnulla inipngnayimus ex
    iu ejus Vita relatis, capile 33, eleemOsynarumbene- professo, pleraque vero prout hinc indeoccurrebant
    ficio cumulavit ex Thesauro proprio, unam supra vi- viam nobis veluti prseciudentia, quara aperire opor-
    ginti metropolitauas ecclesias regni sui; Carolus, in- lebat ut suo cursu libera fltteret disputatio. Aliqua
    quam, Magnus in tabulis illis, nulla facta Aquileise : nihilominus restant, et maxime in altera dissertatio-
    menlione, Forura-Julium pro Aquileia nomhiavit; iiispaiieclarissimiviri, quse, ad integram sententire
    quod scilicet in civitate Fori-Jnlii Aquileiensesme- nostroe conlirmatipHem, peculiarem animadversio-
    re: nem requirunt. Ea itaque huic septimo capiti mate-
    tropolilse etiam lunc residerent. Adealur super hac 46
    prselaudatus De Rubeis in Monuraentis, capile ca- riam dabunt; in ciijus fine illis etiam locus erit, quse
    nuin. 1-,-etin disserlationibus VariseEruditionis, eruditissimura Vindobonensisbibliothecseprsefectum
    Forojuliensiepiscoporum auctorem habent. :
    pile 20 num. 3. Si igitur exsoeculi
    Aquileiensium domicilio, oclavi ac i.ieuntis Cum omnia pene externa, qusein priori parte dis-
    noni, Forojulienses anlistites eo tempore iidero dicti sertationis Zabei exbibentur pro Niceta Dacoet con-
    fuere, atque AquileiensiseorumEcclesiasubFori-JulU ira Nicetam Aquileiensem, seu petila ex distiuctione
    nomine indicata ; quid mirunv quod sreculo quinlo duarum civitatum,1 Aquileiensis atque Romatianse,
    etiamNiceas seu Nicetas, Aquileiensispariter anlistes, 'seu ex Romatiaua in Daeia sita cis Danubium, seu
    ex mansione aliquando probabiliter habita in uovo eliam ex testimc;iiis erudilorum viroruro qui Roma-
    poriu Romatino, seu polius CivitateRomatiana, epi- tianensem Gennadii Niceara seu Nicetam asseruerunt
    scopus civilatis Romalianoevulgodici potuerit, et ita P illum fuisse qui divi Paulini Nolani episcopi amicilia
    quoque a Gennadio aUisque post eum scriptoribus claruit, ac propterea ab Aquileiensi noslro et Ioco et
    iiuncupari? Sed hoec jam satis, ad id quod erat hac setate distinctum; cutn hsecomnia, inquam, in prs_-
    sexti capitis parte allera inquirendum. cedenlibus capitibus soluta atque explanata jam fue-
    Uiiuuvhic addere juvat ex dictis hactenus tum in rint, exorJiuni duciinus hujus septimi capitis ab ea
    priori tum in altera hujus capitis paile : nimirum Znbei animadversibue, qure prima est in dissertatio-
    minime improbabile esse, Niceam seu Nicetam epi- nis suseallera parte sub numero 1, ideoque prima ex
    scopunvAquileieusem, et Auxiliaremprius fuisse epi- illis penitioribusrebus, unde opinionera suam mtitur
    scopum pro antecessore suo Secundo, seu etiam pro confirmare. Romatianus Gennadii Nicetas, inquit
    alio Aquileiensiepiscopo ante Secundum, ad portum Zabeus, librum scfipsil de erroribusgentilitatis. Dein-
    Roraatinum, qui Romatinus portus idem Ulefuerit a de hoecaddit : « Irarao de illo errore verba fecit, qui
    Plinio indicalus, et ad ostium Romalini fluvii situs ; nonnisi apud barbaras et efferatas gentes locum ha-
    et eumdem postea, post Secundi morlem ad Aqui- bere poterat. Sic enim legiraus (in Gennadio) : Se-
    leiensemEcclesiararegendam assumptura, adporlunv cundtts(liber) de genlilitalis Erroribus, hx quo dicit
    Roraatinum non infrequenter etiam sedisse, qui por- (Nicelas) suo pene tempore Melodium quemdam pa-
    tus tunc novus ille fuerit ad eumdemRomalinum flu- tremfamiiias ob liberalitatem, et Gadarium ruslicutn
    vium situs, et cis Conco.diampositus, quiquepropter- ob fortiludinemab ethnicis esse inter deos translatos.
    ea communiter tunc, ideoqueetiamaGennadio, non Jam vero quid opus erai ea proedicariAquUeise,ubi
    portus quidem, sed polius civitas Romaliana conve- a tempore divi Marci evangeUstseidolorum templa
    nientiori vocabulo appellatus fuerit. In re tam dissita Q| dirtri coeperunt, et idola ipsa a profanis aris everti?
    atque obscura saiis damus , duro probabilia afferi- Reliquia. forte aliquse gentilitatis et sseculoquiuto
    mus ; hoecautem probabilia satis superque sunt, ubi ibi supererant; sed paucissintsecerte, neque tales, in
    quod prsecipuum erat disputationis in tuto est posi- quibus serpere stolida hsec opinio posset, qua crede-
    tum-: quod in prsecedentibus capilibus factum fuisse retur fortitudinem corporis esse causam cur quis ex
    confidiinus. homine fieret deus. Aquileiaroenim cuni nominaraus
    CAPUT VU. iis teraporibus, de Hla urbe loquimur qusc iuler Ita-
    lise urbes Roinam cultissiroa fuit, quse scientiis
    ClarissimiZabei, cotxlraAquileiensemNicew seu Ni- litlerisquepost florebat, et magnorum 136 viroruni prse-
    cefmGennadiani episcopalum, momentis fit satis. dicatione qualibel in setate fueral erudita. Prseces-
    Occurritur quoaue auctorituii et animadversionibus serat NicetoeAquUeiensiRufinus... Ruliuus autem et
    ctarissimi viri MichaeiisDenis. ipse Symbolum expUcavit,ut notuni eruditis omni-
    busest... Jam vero Rufinus ita loquitur de Dei veri
    Post assertuminprsecedentibuscapitibusAquileien- unitate, et existentia, ut vel silens motteat sua in.re-
    sem Niceseseu NicetoeGennadiani episcopatum, qui gione et suo terapore gentilitatenvnon eguisse dili-
    scopus est prsecipuushujus nostroedispulationis; post genti impugnalione. Anne dicenvus eam annorum
    expensam atque explanatam difflcultatemRomatiarise decursu virium accessionemfuisse nactam, et seden-
    civitatis, 135 1u8ecausafuit potissima cur hi aliam le Niceia adolevisse? Verum hoc adversatur histo-
    iret sententiam clarissimus Zabeus, ut eumdem Ni- rise. Tres enim ad episcopos Aquileienses supersunt
    ceam seu Nicelam, non AquUeiensem, sed Dacum diviLeonis Magni epistolse, quaruni postrema est ad
    esse contenderet cum viris erudilissirais superioris D '. beatum Nicetam, ex quibus docemur presbyteros in
    setatis, quibus tamen compertuin non friit illius opu- iUis regionibus exstitisse non paucos, et religionem
    sculum uuper detectum de Symboload compelenles, Christianam multo ibi in honore fuisse. Aderant in-
    in quo idem Nicetas Aquileiensisepiscopus exhibe- super Aquileise monasteria, in quibus viri doctrina
    tur, et ex quo in primis Dacum illuro non fuisse et pietate insignes morabanlur, et voce atque scriptis
    deprehendimus; ordo postulat, et rei gravitas ipsa Christianitatis incolumitati atque incremento consu-
    requirit, ut ea quoque momenta expendamus,qusead- lebant... In tanta itaque lucis et eruditionis ampUtu-
    versus hujus Niceseseu Nicetse Aquileiensemepisco- dine, quomodo credi potest ignoranliam adeo trium
    patum ab ipso Zabeo in sua dissertatione eidera opu- phasse, ul homines plures adducerel ad ea credenda
    sculo anteposita prolata sunt. Dissertaiiouero suam qusein secundo sancti Nicerelibro confutanlur? Adeo
    tribuit Zabeus in partes duas; in quarum priiua ea parum quinque sseculorumdecursuCbristianam reli-
    congerit quoeexterna sunt, ut ipseait, ad suara ful- gionetma divo Marco prsedicatam profecisse dice-
    ciendam opinionem; in allera vero peniliora scruta- mus? > Hactenus Zabeus in prinva sua animadver-
    tur, ex ipso niroirum Explanationis Symboti opuscu- sione, ducta ex penitioribushujus argumenti iudiciis,
    lo ea colligens, quse parentein suuro, non Aquileien- contra Aquileiensem Nicese seu NicetoeGenuadiani
    sem, sed Dacum ostenderent, ex illius sententia. episcopatum : et erudite quidem, atque eloqnenter. •;
    Mulla jam ex utraque dissertationis parte Zabei roo- Ut vero huic aiihnadversioni respondeamus, an-
    inenta, etprsecipua sane, incipientes al) ipso secundo notanduni est prirao, neque barbararum atque e/fe-
    997 P. BRAID_EDISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. Vll. 998
    ralarum gentium tantummodo fuisse, sed ethnicarum A rire sub Valentiniano ac TheodosioAugustis; ut aper-
    quarumcunique, eliara culte honesteque vivenlium, tum iiat, quam nvulti tunc esseht, quantique adhuc
    ut eos nonnumquam inter deos referrent, qui,aliqua, valerent idolorum cultores. -.--..
    aut sociaUvirtute prout est liberalilas, aut cornoris Quid nunc de sreculo quinto? Quintum sseculum
    dote proutest fortiludo, exceUuissent;neque barbara- veluti aperuerunt tot Ulsecalamitates, quse Romanum
    r"!.i.iaut efferatarumgenlium nomen ullo modo con- imperium a fuiidameiitisprimunv concutientes, illius
    venire Dacorum populo cis Danubiumposito, ubiRo- demunvruinam in Occidente, barbaris undique prrCT
    mesiana, Remesiana, Reniissiana, seu Romaliana valenlibus,properarunt. Quisaulem ignorat ethnico-
    civitas sita erat, et ubi hsec acta dictaque fuisse, po- rum iUius temporis in toto orbe clamores adversus
    tius quam Aquileise^Zabeus existimat: bic namque Cliristianam religionem, et pro publico idolorum cul-
    populus Romaiiseditnrais Romanique cultus erat, im- tu resiituendo, cujus cessalioni oiiinia tribuebant in-
    mo Romanse originis, utpole qui ab iis descenderet comrooda,quibusimperiumafflictabalur?Hinc nempe
    Romanorum coloniis ex altera Danubii parte ab Au- origo egregii operis divi Augustini de Givitate Dei,
    reliano principe evocatis, prout dictuni fuit capite binc eliara origo historiarum Orosii adversus paga-
    secundo. Prseterea, non de errore, sed de erroribus nos; quseduo Opera, duonova fuerunl diversi generis
    gentilitatis Ubruto scripsit Gennadianus Nicetas; id ApologeticaiUis circumstantiis opportuna pro Chri-
    est de supersti.ioso idolorum cultu, ac de falsitate stiana religione, ad de|)ellendaminvidiam quam oblo-
    ethnicsereligionis, non uno ex capite, sed undequa- cutionibus suis uudique eidem conflabarft ethnicre
    que acceploe. Quid ergo mirum si ad vetera hujus superstitionis cullores magno adhuc huraero ubique
    pseudoreligionis monstra validius exagilanda, cum _, prresenles, et ad Christianorum hominum conflrman-
    ad apolheosim eliam insectandam alque irridendani P dam etiani in tot adversis voluntatemac fidem. Patet
    venisset, qui unus est ex putidioribus geniilitaiis er- * igitur etbnicorum multiludo etiam quinto sseculo
    roribus atque deliramenlis, recenti quoque ridiculo ineunte, cum jam undique exslarent per universum
    exemplo, dala occasione, ulivoluerit dttorum illorum orbem Ecclesise,necnon etiam ilorerent tum prsestan-
    Melodiipalrisfamilias ac Gadarii rustici, qui suo pene lissiraisdoctrina ac sanctitate episcopis, tuiri prsecla-
    temporefuerunt ub ethnicisobliberalitatemet ob for- rissimisVirtutum omniuro exemplis, tum eliam san-
    litudinem inter deos translali? Hoc lihviirum in ore ctissimis institutis. Vermn quidem est, Theodosii at-
    Nicetsead inanitalem ae levitatem etbnici cultus ube- que Honorii legUiusclausa fuisseidolorum templa, ac
    rius deinonstrandam faciebat; quod erat illnis llbri prohibitapubUcasacrificia,ideoque culluni etiamiUum
    argumenlum : neque hoc roterinv ostendebat, hujus- quemcumqueidololalriseproprium, unde ethnicorum
    modi slolidam opinionem,qua credereiur [orlitudinem reUgioconslabat: atleges ipscenec plenumubique ter-
    corporisesse causam cur quis exhomine fteretdeus, rarum sortiebaiitur 138 effeclura, et silere nonnum-
    serpere iu.ea ipsa potuisse aut civitate aut regione quam debuerunt anle ipsos oculos Augustoruma qui-
    ubiNicetas concionem habebal. Sed quoniam Zabei bus latse fueTunt. TheodosiOjunloreiriiperante, adul-
    animadversioeo spectat ut omnino inutilem statuat to scilicet soeculo quinto, adhuc vigebat in ipsa urbe
    in Aquileiensi proesulequiuti ssecuUprsedicationem regia Constantinopoliethnicasuperstitlo : ipsius natn-
    adversus idololatriam, prout patet ex alia quoque quemerito dalum fuit, quod idolorum templa fimdi-
    animadversione hujus secundse partis dissertationis tus everterenlur, adeo ut nullum pristinse supersti-.
    ejus, sub nrimero 14, in ipsum Explanationis 137 tionis vestigiunvremaneret. Ipse quoque teiiiplum in
    Sijmboliopusculura,ut inde concludat NicetatnGenna- •_ ea urbe dicatum doemoniis,appellatumqueTychseum,
    dianum, qui genlilitalis errores perslrinxit in appo- vero Deo in Maftyris Ignatii honorem dedicavit, lo-
    sito libello, quique eosdem exagitavit eliam in ipsa catis ibidem ipsius reliquiis ex ccemeterib-translatis
    Symboii Explanatione, non esse Nicetam episcopum quod erat extra portam Daphniticanlj ut scribit Eva-
    AquUeiensem,sed potius NicetamDacunvsancti Pau- grius Scholasticuslibfoi. capite 16,'_nno 451|ut Mu-
    lini Nolani * anvicum; res est paulo latius expli- ratorius monet in Annalibus-It'ali_e,MarciaiiusAugu-
    canda. stus legenvtuHt advefsuspaganos,qu-_exstatiii codice
    Quamvis itaque elhnica superslitio ex Evangelii Justiiiianeo, libro vn, de Paganis. At aniio 467, quo
    procdicatione,etiam tribusprioribus sseculisinter ipsos Antheraius imperator tirbem Romamingressus fuit,
    Coesarumexertos gladiospfo eadem tuenda, multum adhuc ibi Lupercaiia celebrabantur in hbnorera dei
    et dignitatiset ponderis per quotidianam Christiano- Februarii, ut liquet ex epistola GelasiipapseI, adver-
    ruiit copiosamaccessioiiemamisisset, ita ut TertulUa- sus AiidromacliumsehatOrerii,quse exstat in Conci-
    nus, in Apologetico,capite 17, exprobrare genlilibus Uis Labbei, cura GOleti,torao V, coli 359. Liquet in-
    fidenter potuerit, quod Hcet hesterni, ut ipse aiebat, super ex eadenvepistola, etiam tempore pontificatus
    Christiani essent, Omniatamen ethnicorum loea suo ejusdem Gelasii, ijui ab aiino 492 usque ad 496 Ec-
    terapore jam impleveranl,urbes, insulas, caslella, cd- clesiam gubefnavit, multoruiri studium viguisse in
    stra ipsa, tribus, decurias, palutium, senatum, forum, ipsa urbe Roma pro LupercaUuminstauratione, quoe
    omnia uno verbo, solis idolorum templis exceptis : sublata*non diu ante fueranf. NOnnegaverim quidera
    quamvis hseceadem ethnica superstitio ex pace Ec- in eadera epistola repreheiidi a pontifice raaximo
    clesioedatsia Constantino imperalore, quarto sseculo Christianos qui hujusmodi pagariarii Lupefcaiium
    ineunte, exlremumveluliictum acceperit, ita ut Chri- " celebiitatem tuebantur, et restitui cufabant: veruhv
    stiana religio in toto Romano orbelocum subacti un- ex eadem epistola similiter constat, tiinc quoque in
    dique erroris occupaverit, et feligio Romani imperii ipsa Romana urbe non defuisse pagarios- homines,
    facta esset: non ila tamen tunc, ac diu etiam postea, qui in hac celebritate Christisinisvelutianleibant, qui-
    hsec sola ac tranquiHaregnavit, ut non jugiter coge- que eliam absque Christianorumsocietate Lupercaiia
    relur adversus multitudinem hominura dimicare, inter se agere potuissent. Ait enim in fineHUusepi-
    qui etiani in tanta Evangelii luce pristinoesupersti- stoloeidem Gelasius pontifex : « Postremo * quod:ad
    tionis tenebras tenaciter dUigebant.Hujus multitudi- me pertinet, nullus baptizatus, nullus Ghristiaiius
    nis ethnicorum uudique consistentium toto quarto hoc celebret, et soH hoc pagani, quorum ritus est,
    Ecclesisesoeculo,et etiam in primariis orbis Ecclesiis exsequantur. Me pronuntiare convenit, Christianis
    ab ipsis apostoUsinstitutis, abundant in corevismonu- . ista perniciosa et funesta indubitanter exisfere. > En
    mentis indicia; eaque proeseftim nobis exhibent ipsi disiinctionema Gelasio adhibitara, Christiandruni et
    sanctissimi Ecclesiarum antistites UUus oelalis, in paganorum. Christianis spectacula hujusmodi noii
    quorum lucubrationibusqusesupersunt ethnica super- convenire contendit: Paganos vero nominat qui talia
    Stitio ab iisdem exagitata, adhuc proculdubiovigens, tuiic agebant, et quos cum impedire nori posset; so-
    nec viribusdestituta omnino conspicitur. Hic interhn los saJtem, absque Christianorum siccessu,agere vo-
    nobis sufticTalmenvinisseimperii JuHaniAugusli, nec- lebat. Pagani igitur, etiam Gelasiipontilicis tempore,
    jioii et conatuumSymmachi senatoris pro ara Victo- Romse adhuc exsiabant, qui Lupei*caliumlasciviara,
    999 P. BRAID.E DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VII. 1000
    sectabantur, et Christianumetiain populum ad eorura A rant: incredulitaiis fruleta in vobis radicitus ampula-
    imitationem aUiciebant. te, ut excrescant ad alta credulilatis vestrre robusla
    Romam vero cum diciraus, de qua Ecclesia loqui- plantaria... Deum suum qui vult scire, nescial gen-
    mur?De ea nimirum tam [eliciEcclesia,ctti tolam do- lium deos : qui deos dicit, contradicit Deo. Servire
    ctrinam apostoli cum sanguine suo profuderunt; uti utii libertas est, captivitas multis. > Ita sermone 51
    non minus magnificequam veraciter effatus fuerat in Symbolum apostolorum : «In Deumvos hodieme-
    Tertullianus de Proescriptionibus,capite 36. De ea rito confilemini credidisse, quando deos, deasque,
    Ecclesia loquimur cujus a Petro successionem epi- sexu dispares, numero confusos, lurba populares, vi-
    scoporum continuam absqueullo hiatu, ad ostenden- les genere, fama turpes, impietate maxhnos, priroos
    dam illibatsedoctrinsetraditionem, Irenoeus,Augusti- scelere, crimine singulares, ipsis etiam sepulcrorum
    nus, aliique Patres liserelicis jam objeceranl. De ea suorum vultibus accusalos, Isetamini vos fugisse :
    Ecclesia loquimurqusesanctoruro martyrum immenso quia miserioe,dolbris, et infelicitatis est, tantos et
    numero gloriabatur, quse prsestantissimis sanctissi- tales habuisse servulos, quaniosvos et quales domi-
    misque viris jam tunc abundaverat. De ea Ecclesia nos hactenus pertulistis : 140 seri ad unum vivum,
    loquimur, de qua Innocentius papa I epistola 25, apud verum, solum, sed non solitarium Deum vos perve
    Coustantium, editionis Parisiensis col. 856, ad De- nisse gaudete, dicendo : Credoin DeumPalrem. > Hoec
    centium Eugubinumjam scripserat, quod per sacer- ipse sanctus prsesul sermone 57 in idera Symbolum
    dotes a vetxerabiliapostoloPetro ejusque successoribus apostolorura. Ad quos vero hsec utriusque sermonis
    constitutos Ecclesias inslilueral in omnem Italiam, verba, nisi ad catechumenosseu competentes, qui ad
    Gatlias, Hispanias, Africamalqtte Siciliam, et insulas _, Ecclesiam ex gentilitate veniebant?Ad catecbumenos
    interjacentes. Si talis porro ac tanta Ecclesia ab ipsis profecto seu compeieutes, qui essent filii Chrisliano-
    aposlolorumprinciprous erudita, tanta gloria Ulustris, ruin, nequaquam dicere potuissel sanctus prrcsul, fu-
    tantis meritis cumulata, lolque Ecclesiarum mater; gisse deosdeasque,quoshaclenusdominosperlulissent,
    si hsec, 139 inquam, Ecclesia etiam quinto labente quique tales ipsi servuloshabuerint. Mitto plura alia
    soeculo paganos homines in sinu suo et intra Urbis qure afferre posserivloca ex hujus sancti proesulisser-
    mceniahabebat, contra quorum insanassuperstitiones monibus in Symbolumapostolorum, qui multi sunt,
    ac turpitudines necesse erat ut Gelasius pontifex et cx quibus omnibus colligilur, ut animadvertit Do-
    Christianum populum commoneret; non est cur cla- minicus Mita, vetus Sermonum Chrysologieditor et
    rissimus Zabeus scribere possit, repugnare omnino, illustrator. « Sanctissimum archiepiscopum nostrum
    quod Aquileise,Nicetoetempore, quinto nimirum sse- quamplurimosbaptizasse infideles adullos, tum bar-
    culo jam provecto, fuerint idololatrse qui mererentur baros, tum Italos ac Ravennates, qui adeo sanctis
    ab eodem apposita oralione perstringi, et eonlra exemplis, et sacra hujusce pastoris doctrina ad fidem
    quos admonendi essent fideles; propterea quod Aqui- suscipiendaminvitabantur. J
    leiaiis temporibusinter llaliw urbes post Romamcul- Quodautemnecessehaberetsanctus episcopusetiam
    tissima fuit, atque scienliis litlerisque florebal, et quia Christianumpopulumcommonere,ne se sineret abripi
    Aquileia a divo Marco religionemChristianamaccepe- ab idoloiatrarum!exemplo, ne se eorum spectaculis
    rat, et maguorum virorum prwdicatione qualibel in immisceret, sequentia, ex supracitato sermone de
    wtate iam fuerat erudita; ut inde concludat, Nicelam kalendis Januarii, evidenterostendunt.« Hincest, fra-
    hunc Gennadianum,auctorem Hbri de Erroribus gen- tres, hinc est quod hodie gentUes deos suos foeditati-
    tilitatis, atque alterius Explanationis Symboli, non (_ bus exquisitis, excogitafo dedecore, et ipsa turpitu-
    esse Aquileiensem nostrum Nicetam, sed potius Nice- dine turpiores videndos trahunt, distrahunt, pertra-
    tam Dacum PauUni Nolani amicum. Sed jam propius hunt, quos faciunt non videndos, etc. . Deinde sequi-
    ad AquileiensemEcclesiam nunc accedaraus oportet; tur. « Hsecdfximus, fratres, ut proderemus causam
    ipsam deinde, sed post aliquem etiam a recto itinere quare gentiles hodie faciant deos suos taUa commit-
    excursum, commodius inspecturi. tere quoe sustineinus, et faciant tales qui videntibus
    Roma iter facientes Aquileiam versus, gradum si- et horrori sint et pudori: faciant ut eos aUquandoet
    stamus Ravennoe,qusealtera tunc regia urbs erat, po- ipsi qui faciunt, horreant et relinquant, et Christiani
    pulo opibusque potens, ubifamilia
    imperU Occidentalisaula glorientur a talibus se liberatos esse per Christum :
    medio circiter hoc si modo non eorum ex spectaculispolluantur, si eo-
    posita, et ubi ipsa Augustacommorabatur.Potissimum
    quinto sseculoferesentper rum non inquinent thura tactu, sihujusmodifugiaut
    hujus urbis atque Ecclesise decus sanctus Pelrus de assensionediscrimen: quia factis semper est oequa-
    Chrysologus tunc ilorebat, universamque Ecclesiam lis assensus, Apostoloprobante, cunt dicit: Non so-
    illustrabat vitsesanctitate, alque doctrinoeprsestantia. lum qui faciunt ea, sed etiam qui consentiuntfacienti-
    Si porro illius sermones intuearaur, et eos maxime bus. . Ita Chrysologus. Quis porro ex his aliisque su-
    quos habuit in Symbolum apostolorum, et alium quo- pra relatis sancti proesulisverbis, nonsatis inteUigat,
    que cui titulus deKalendisJanuarii, quwvaria gentium et paganos exslitisse in ejus dioecesi,et multos etiant
    superslitionepolluebanlur,quiestordine 155ineditione exstilisse; contra quos Chrislianiconimonerideberenl,
    Sebasliani Pauli, liquido ex eisdemintelligemusfuisse et ex quibus quamplures etiam non inirequenler ad
    paganos idolorum cultores etiam in illa Italise parle, Christianam fidem accederent?
    et in ipsa Ravennalensi ejus dioecesi,qui zelumsancti. I) A RavennateiisiEcclesia ad Taurinensem suam in
    prsesulis exercebant, tum pro illorum conversione,' Subalpinis sanctus Maximusejusdem circiter seviepi-
    tum etiam pro Christianorumin fide ac disciplinavitse scopus invilat nos ut modicum divertamus, inde po-
    constantia. Pauca delUtareprsestatexhissermonibus, stea Aquileienseiler via recta repetiiuri. Exstant si-
    ne gratis asseruissevideamur. «Hincest quod veniens quidem et hujus sancti prsesulisserraones, ex quibus
    ex genlibus impositione manus, et exorcismis ante a aperte inteUigimustnultaminTUisregionUjuspagano-
    dsemonepurgatur, et aperitionem auriuut percipit, ut rum copianv tunc fuisse, maxiroevero inter rusticos
    fidei capere possit auditum, ut possit ad salutem pro- in pagis ac villis constitutos. Leclorem igitur non
    sequente Domino pervenire. » Ita sanctus Petrus pigeat illius verba perpendere. « Ergo viam Domino
    Chrysologussermone 52.Exstabant ergo genliles Ra- parare juhemur, nostrse equidem fidei puritate, qua
    vennatensibus noti, qui ad ecclesiam aiiquando ve- non tantum idola vana, atque superstitiosa figmenta
    niebant; si de eorum in ecclesiamingressu, ac de cse- adverseniur, sed ietin fratribus ea detestemur, et cor-
    remoniarum valore qure erga eos adhibebanlur, san- rigamus. » Ita sermone 58, qui est 7 de Nativitate
    ctus episcopus data occasione fidelessuos alloqueba- sancti Joannis Baptistse,in novissimaeditione Roma-
    tur. Quod vero gentiles in Ravennatensi agro positi na. Quid idola vana et superstitiosafigmenlahic san-
    reapse ad ecclesiainvenirent, ea insuper quoesequun- ctus Maximusnominasset,qusefidelesudversaridebe-
    tur ostendunt. « Ergo de cordibus veslris expurgate rent, si haecin illis regionibus non exstitissent? Quid
    perfidireccenuni,ut pura per vos fidei fluenta percur- ea in fratribus detestanda, immo et corrigendafidele$
    1001 P. BRA1D.EDISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. VII. IO02
    suos docuisset, si pagani reapse, quos fralres appel- A bis exhibent hi sermnnes? Tractalus quarfus de Le-
    lat, inter eos non fiiissent? Adversus paganorum lu- ctione Exodi hoechabet :c Vos igitur, neophyti, qui
    strationes, quoe in dioeeesi141 sua adhuc obtine- estis ad beatae hujus ac spirilualis Paschse epiilas in-
    bant, ita sernione 77, qui esl "1de sanctis martyribus vitati, videte quomodo ab omni pollulione escarum
    Alexandro et sociis : c Et quia audivimns luslrum a quas superstilio gentilis infecerit, vestras animas
    uonnullis sacrilegis mitti solere exemplo sanctorura, conservetis. Nec sufiicit ut a morlifero dsenionum
    objurgemusinipios, castigemus errantes... Caeterum, cibo vitam suam custodiat Chrislianus; sed ut om-
    si videnleshoc taceinus, silentes et palimur, reos nos nia abominamenia gentilium. et omnes idololatri.e
    slaluimus, si non operalione sceleris, altamen dissi- tramites, sicut quoedamserpentis diaboli venena dif-
    mulatioliisassensu... Quoties mandavilDeusidolorum fugiat. Partes enim idololatrioesunl veneficia, proe-
    sacrilegia destruenda, et numquam ad hanc partem cantaliones, suballigaturoe, vanitates, auguria, sor-
    solliciti esse volumus? Semper dissimulavimus, sem- tes , observalio ominum, parenlalia, inquam, unde
    per sprevimus. Poslea nos admonuit imperiale proe- idololalrioemalum exlulit capul erroris. Nara gulce
    ceptum. Yidete quanta Divinilatis sit derogatio hiec suo3causa primum cceperunt homines prandia mor-
    humanoepotestatis adjectio... Principes quidera lam luis proeparare,quie ipsi comederent; post hoceliam
    boni Christiani leges pro religione promulgant, sed sacriflcia ausi sunt "eis sacrilega celebrare Ca-
    eas ex.-ecutores non exerunt competenter. » Hiec vele, quoeso, ab his omnibus, etc. J Tiactatus vero
    sanctus Maximus; ubi indicatam videas imperialem 13 ejusdem sancti episcopi Gaudenlii die Natali Do-
    legem, alque eam fortasse quamsupra memoraviinus, mini, hoecalia exhibet: c An existimatis quod Deura
    Marciani Augusti,latam anno 451; ubi quoque testa- diligat tepidus ac negligens Chrislianus, qui idola in
    tara accipiashujusce legis remissam atque incomple- "*>possessionibussuis coli permittit; qui fanum daeino-
    tam observanliam, non secus alque aiiarum proece- nis et aram diaboli stare in contumeliam Dei pati-
    dentium Auguslorum, prout itidem notabamus ad tur?» Exhibent ilaque nobis sancti Gaudentii Bri-
    harum legum inefiicacem vim ostendendam pro om- xiensis sermones paganorum cultum oelalesua eliam
    nimoda exstinctione eihnicsesuperslitionis. in Brixiensi dicecesi, maxime vero in possessionibus,
    Duo alii adsunt sermones hujus sancti episcopi, inler rusticos nenipe in pagis ac villis , prout nuper
    nempe 96 et 97 sub hoc titulo : De Idolis auferendis: vidimus in Subalpinis : nec talem quidem cultutn,
    de propriis possessionibus;ex quibus constat idolorumi qui dici possetethnicoesuperstilionisaspernandoequce-
    cultum plurimum lunc lemporis in illis regionibus, et; dam reliquiai,sed talem qui idola adhuc haberel oin-
    maxime inter ruslicos, uti superius admonuimus, ob- nium oculis exposita, qui arus et fana, qui sacrificia
    tinuisse. Memorantur enim hic arm ligneas,simulacra quoque animalium unde escm forlasse venales, qui
    tapidea, congruensministerium: bic aruspex, hic dia- cseteras insuper foveret abominationes; de quibus
    naticus, hic habitus ipsorum describitur. Sed pauca omnibus necesseerat ut Chrisliani identidem ab epi-
    ex utroque sermone verba afieramus, quoe in argu- scopo monerentiir. Hac qu:.que notitia non inoppor-
    meoluin nostrum dig lasunlqiiajperpendantur. cAnle: tune per viam inslnicti, et a Brixiensi agro digressi,
    dies commonueram chariiatem vestram, fratres , ut; ecce jara adsumus Aquileioe;quoe scopus est tolius
    tamquara religiosi et sancti idoiorum omnem pollutio- nostri per varias Ilalioe partes, seu itineris seu ex-
    nem de vestris possessionibusauferretis, et erueretisi cursus.
    ex agris universum gentilium errorem. Fas enim noni Ut primum vero Aquileiensem dioecesimingredi-
    est, ut qui Christum habetis in cordibus , Antichri- Q £ mur, ecce nobis obvius sauclus Aquileiensium epi-
    stum in habitaculis habeatis; cum vos Deum adorelis: scopus Chromatius , auctor Sermonuinseu Tracta-
    in Ecclesia, vestri diabolum venerentur in fanis. Nec! luum, qui supersunt, in Matthoeum; qui Ecclesiam
    se aliquis excusatumputet, dicens, Non jussi fieri, noni Aquileiensem, quarto labente soeculo,gubernavit ad
    mandavi..... Tu igilur, frater , cum tuum sacrificares annum usque septimum seu octavum soeculiquinti.
    rusticum cernis, nec prohibes immolare, peccas; sii Quid porro de paganis, qui oetate sua in Aquileien-
    non data copia, attamen permissa licentia... Grandei sium iinibus essent, nobis prodit sanctus Chromalius?
    igiturmalum est idololatria; polluit exercentes, pol- Non quidem ex professo de paganismo loquitur ipse,
    luit habitantes, polluit intuentes , penetrat ad mini- qui forte et alia scripsit quoead nos mi.iime perve-
    stros, penelrat ad conscios, penetrat ad tacentes. nerunt; sed ubi data occasione paganos nominat
    Immolanle enim rustico inquinatur domnedius, etc. >i traclatu 7 in Matthoeumcapile 1, qui exstat in Bi-
    Haccex priori sermone. Ex altero vero sunt quoese- bliotheca Veterum Patrum AndreoeGallandii, lomo
    quuntur. c Non parum traclalu Dominicoesuperioris; VIII, hoecpauca notalu dignissimahabet. c Habemus
    profecisse vos credimus; siquidem proedicalioneno- adversarios et genliles qui fidei nostras adversantur,
    stra ab omni idolorum inquinamento corda vestrai qui nos iulerdum tempore persecutionis ad nefanda
    purgavimus Coeterum,qui scit in agro suo idolisi sacrificiacogunt. J Hoccverba profectogentiles osien-
    immolari, uec prohibet, quamvis ipse longe in civi- dunt in Aquileicnsiipsa dioecesi, ubi Chromalius lo-
    tate consistat, pollulio tamen illum nefanda contin- quebatur, quarto exeunte et quinio incipiente soe-
    get. Et licet aris assistat rusticus, ad domnediumcon- culo, prout indicanl ipsoevoces, quoelempus locuin-
    taminatio exsecranda regredilur. Particeps enim ejusi que disserentis respiciunt. Nec ita vero exiguos
    efficitur, si non conscienlia, certe nolitia. > Haclenusi D
    I numero eos ostendunt, ut reliquia;fortealiquw genti-
    sanctus Maximus.Quot igitur essent pagani, quam- litatis et paucissimcecerte dici possenl, veluti 143
    que lale patens ethnica superstitio in Taurinensi dioe- Zaheus existimat: neque enim paucissimi numiio
    cesi medio circiter quinto sseculo, immo medio jami tales esse polerant, qui vel nomiisari deberent veluti
    elapso, quo sanctus Maximus episcopatum gerebat,, adcersarii nostri, nostraque fidei adversi, multoque
    ex zelo ipsius insectandoe hujus superstitionis tumi minus qui nos persecutionisiemporead sar.rifi.ciaco-
    sermonibus appositis, tum data etiam pro re nalai gere valerenl, proul hic accidere posse putahat Chro-
    opporlunitate loquendi, abunde apparel. Nunc vero> nialius. Luculenliora nihilnminus exstant quoe di-
    a Subalpinis regionibus ad Aquileieusem Ecclesiami cenda veniu.it, quiequepelenda sunt ex eoilem fonte,
    reclo itinere procedamus. ad quem nos advocat ipse clarissimus Zabeus.
    142 Iler autem agentes, media circiter via, pau- Hicnimirum ad Rufinum Aquileiensem nos provo-
    lulum sistere nos compellit Ecclesia Brixiensis , quse\ cat, qui cooevusChromatio fuit etobiitanno 410, ut
    habet quod nobis proferat super paganismo suoe re- Fontaninus ostendit in Vila ipsius quam adornavit,
    gionis ex sermonibus sancti sui episcopi Gaudentii,, assentiente etiam De Rubeis in Disserlaiione sua de
    qui quarlo desinenleet quinto ineunte soeculofloruit:: Rufrao, capile ultimo : « Proecesserat,ait Zabeus, Ni-
    obiit eniin juxia aliquos anno 410, juxta alios veroi ceke Aquileiensi Rufinus... Rufinus autem el ipse
    anno 427, uti ex proefalione Pauli Galeardi ad ejus> symboluinexplicavit... Jam vero Rufinus ila loquilur
    Opera Patavii edita Cominianis typis. Quid igitur no- de Dei veri unitale et existenlia, ut vel silens mo-
    PATROL. LII. 32
    1003 P. BRAIDJE DISSERTATIO1N S. NICETAM.— CAP. VII. 1004
    neat sua in regione et suo tempore gentilitalem non A 1 sterio sunt, et contestationem evangelici sermonis,
    eguisse diligenti impugnatione. Anne dicemus eam qui impletum asseril quod illa ante nuntiaverant ali-
    annorum decursu virium accessionem fuisse nactam, quando futurum. In1his porro duobus numeris, unde-
    et seJenle Nicetaadolevisse? > Rutinus quidem Aqui- cimo ac duodecimo, qui tres pene integras columnas
    leiensis Chromatio cooevus,et presbylerorum Aqui- consliluunt Ruliniani Coinmentarii proecitaloeedilio-
    leiensium coetui ab eodem aggregatus postquam ab nis in-folio, uli aiunt, totus est Rufinus in coufutanda
    Orienle digressus Aquileiam recliit, ut scribil idem gentiliiate, cujus €rat adversus Christi fideles parlum
    De Rubeis in proecilala dissertatione, capile 14; Ru- Virginis irridere. Ita autem incipit : c Verum hoec
    flnus, itiquatii, probabililer duni Aquileioepresbyte- quia ex Scripluris prophelicis asseruntur, possunt
    ruin agerel, quod usque ad obiluin Chroinatii fuit, forte Judoeos,quamyis sint inlideies et increduli, con-
    Commentaiium suum i.i Symbolum conciniiavit, ab futare. Sed pagani solent irridere nos, cum audiunt
    eodem nuncupalum Laure.itio cuidam episcopo; pracdicari a nobis Virginis partum : propter quod
    quein unuin fuisse ex epucopis Aquileie.isiEcclesioe paucis eorum obtrectalionibus respondendum est. >
    addictis, el unum ex iis qui auxiliarem episcopo dice- Sequitur itaque Rulinus toto numero undeciino ac se-
    cesis operaiiipncbebanl, superius co;;jectavimus.Ru- quenti, et pagaaorura obtreclationihus invicte ac
    fini proinde aucloritas in hoc Commentario, in iis erudite respondet, prout paganis auctoritalem sacra-
    quaeEcclesiara suam Aquileiensem speclant, plurimi rum nostrarum iiiunrum lilterarum non agnoscentibus conve-
    esl facienda : immo cum pre byter ipse Aquileiensis niehal; parliin ratione, quantum in re tanta
    ad episcopum scribat Aquileiensi dioecesi addictum, sat est; partim ad hominem loquens, capla scilicet
    ea ibidem scripsisse dicendus cst, quae Ecclesioesuoe,R '
    B
    occasione lol nataliura monstruosorum atque incre-
    Aquileiensis usui maxime necessaria forenl. At Ru- dibilium ethnicoereligionis, quibus lamen cceca gen-
    lini Commenlarium hunc in Symbolum valde obiter tilitas fidem non denegabat; partim vero exemplis ac
    Jegisse debuit Zabeus, qui ila de Rufino scripsit; aut similitudinibus obviis, quoe rem supra humanum in-
    certe illum legit aliis alque aliis coRilationibus occu- telligendi modum posilam, et rationi non adversara
    patus. Tantum enim abest quodZabeus Rufinus in suo in oslenderent, el insuper aliquatenus explicareat. Quo-
    Symbolum Coaimenlario, prout asserit, vel modo autem hoe.-omnia in Rufini Commenlario tara
    silens moneal sua in regione et suo Xemporegenlilita- fuse digesta adversus gentilitatem Zabeus non vide-
    lem non eguisse diligenli impugnalione; ut Rufinus rit, prorsus, faieor, non iiitelligo.
    immo totus ibi sil i;i impugnanda quoque, et diligen- Alterum quoque relerre piacel ex Commentario
    ter quidem, gentitilate, ubicuir.que sese oflert occasio. eodem locum, ubi [Rutiniis geniititatem ex professo
    Res esl igitur enucleanda : qnod dum facimus, Za- exagitat; et est sub numero 40, in quo agit de arti-
    beo hic dupliciter respondemus; oslendenies nimi- culo Remissionempeccatorum. Tnlus in hac parle
    rum, et Rufinum in s-uo Commentario impugnasse Rufiiii sermo est contra gentil tntem : en propteTea
    data opera etiam genlUitatem; cl ejusmodi gentitila- quomodo ipse loquitur : c Solent cum irrisione ad-
    lem reapse Rulini tempore in Aquileiensi regione versum nos dicere pagani, quod ipsi nos decipiamus
    exslitisse, qu;e impugnari etiam ex professo ac dili- qui putemus crimiiui qme opere commissa sunt ver-
    genler mereretur. bis posse purgari. Et aiunl: Numquid potest qui ho-
    Rufini Commenlarium in Symbolum proe manibus micidiuiu fecil homicidia non esse, et adulier non
    habeo, quem nobis exhibet clarissimus Rufinianorum videri qui adullerium perpelravit? Quomodo ergo
    Operum editor et illustratorcontraDominicus Vallarsius. |C hujuscemodi crimihum reus sanctus vobis effici su-
    Quod primo dicendum venit auimadversioiiem bito videbilur? > Respondel itaque Rufinus et hnic
    Zabei, illud esl, Ruiinum in Cmnmenlario suo parum paganorum objectioni adversus Christianorum fidem,
    aut nihil de Dei veri uniiate et exisienlia disseruisse, ac deinde ila contra eos concludil: c Hoc modo fides
    etnihil certe quod ad unitalera existentiamque pro- nostra non invenitur naturalibus rationibus adversa-
    bandam alque demonsuandam faceret; ut proii.de ri, 145 ^um remissio peccatorum, non gestis, quoe
    nullam ex hoc capite occasionem habuerit impugnandi mulari non possunt, sed animo quem de malo in bo-
    gentilitatem. Dei veri existentia atque unitas, jam res num converti certum est, deputetur. > Rufinus igilur
    erat ea oetate, et maxime apud illos majores nostros Aquileiensisipse est qui clarissimo adversario nostio
    de qua non essent amplius Christiani homines nm- Zabeo ostendit, et se adversus genlilitatem in suo
    niendi adversus geniililatem; etde qua gentiles ipsi, Symboli Commentario non semel nec jejune, scd
    aut infideles quicumque qui coutra sentirent, irri- pluries ac prolixe quoque sermonem habuisse, et
    dendi magis essent quam coiilutandi. Genlilitas ni- geniilitatem ipsam propterea in Aquileiensium par-
    hilominus vel in ipso Coinmentarii sui exordio a Ru- tibus talem oevo suo fuisse, quoe lum ad eamdem
    fino dala 144 opera impugnatur. Explanans enini, assidue proTligandam,lum ad Christianorum robo-
    numero 5, priora Symboli verba : Credoin Deo Pa- randam contiruiandamque fidem, diligenti ac sedula
    tre omnipotente, nOiinihil immoratur in perpendenda1 impugnationeindigeret.
    prima voce credo, cujus propterea vim ostendil, ac: A Chromatio episcopoAquileiensi et a Rufinopres-
    necessitalem patefacit, adductis variis ex vita hu- bytero usque ad Nicetam, ab anno nimirum 410
    mana, atque ex communi agendi ratione aptissimis>" usque ad 454, Aquileiensia monuinenla non suppe-
    similitudinibus : quod a se ideo factiim dicil, ut pa- tunl, quibus ethnica superstilio in Aquileiensi dicc-
    ganorum objectioni obviam irel, qui nobis, ul ipse! cesi valeal demonstrari. Aquilei-.nsium pnesulum et
    ait, nimiam credendi facilitatem oppimunl. Ipsum1 presbyterorum lucubraliones posl Chromalium et Ru-
    itaque audiamus loquentem : < Haecautem idcirco in1 fi um usque ad Nicetam, si quoefuerunt, ad nos mi-
    principiis praeinisinius, quia pagani nobis objicerei nime pervcneru il; parvis duobusaut tribusac exceptis
    solent, quod religio noslra, quia ralionibus deficit,, opusculis hac illac editis, de quibus quoerunt dispu-
    in s;da credendi persuasione consistat: et ideo ostin- tanterudili. Sermo ille tantummodo 242 de Symbolo
    dimus, nec agi, nec stare aliquid posse,nisi proecesse- ad corapetenles, qui exstat in appendicibus Augusti-
    rit vis credendi. > Hic certe Rufinus ab inilio Com- nianis, quique, ut superius capite 4 diximus, proba-
    menlarii sui et gentilitatem ditigenler impugnal, ett bililer spectat ad Augustinum episcopum Aquileien-
    gentilitatsm suo tempore in Aquileiensi provincia1 sem Chromatii successorem; solus hicsermo pugano-
    fuisse insinuat quoelain diligentiegeretimpugnatione. rum mentionem facit, unde fortasse colligi posset
    A numero tertio hujus Rulinia i Comuientarii adl paganos ibidem eliam tunc exstitisse : ad articulum
    undecimum et duodecimuin procedamus. Agit hic; enim, Inde venturus jndicare vivoset mortuos, ait:
    Rufinus de eo Symboli arliculo, qui partum Virginis5 « Christianos ju iicat et paganos , justos et peccalo-
    credendum proponit : Qui natus esl de Spiritu san- res, iideles et impios. > Quid namque paganorum hic
    cto ex Maria virgine. In numero praecedenti attule- mentio ad competentes in Symboli explanatione, si
    rat oracula prophetarum, quoe de ineffabili hoc my- pagani in ea regione non exstitissent, jam competen-»
    4<)0S P. BRM&JE DISSERTATIO1N S. NICETAM.— CAP. VII. "1036
    tibus eisdem noti, et ex quorum numero probabililer A hem et vitia oemulantibus... Majora igitur otefejcula
    competentium illorum aliqui jam fuissent; ut dilfe- in urbibus cseterarum dominis, quam in urbibus pro-
    renliam judicii diviniinler eos ac Chrislianosintelli- vinciarum, inque oppidis, el pagis, el vicis, cumpassa
    gere possent ex simplici eorum indicatione, quemad- fuerit religio, miruin esse non debet, si quarto eliam
    modum inlelligebanl inler justos el peccalores,fideles sseculooemulamin urbe omnium principe habuerit
    etimpios, quibus numquam caruit area Domini? Sed idololalriam, quamprope jam exstinxerat iu cunctis
    lioecobiter dicta habeantur, iie quidquam pnelermit- minoribus Romani Imperii urbibus et iocis. > HLCC
    tatureorum quoein argumentum hoc afferri possunt. Ansaldus de quarto Ecclesisesoeculo, de quo sermo-
    Coeterumquid opus est monumentis ad conjicien- nem habebat: qusequomodoet ad quintum eliamex-
    dum, eliampost Rufiiii tenipora, viguissegenlilitatem tendi optime pbssint, ex hactenus dictis super eth-
    in Aquileiensiuinregione; quandoquidem Rufinosu- nica superstilione quinti socculi,maximein proecipuis
    perslile eam vidimustam late diffusam, ut ipse quo- Italioeurbibus, Roma atque Ravenna , satis elucet.
    que fusioricalamo eamdem impelere coactus fuerit ? Neque interira repugnat de Aquileiaitidemdici posse,
    Nil mirum proinde gentilitatem, etiam post quadra- etiam paulo post Atlilanam cladem, ac Niceta sc-
    ginta et amplius annos, iuter Aquileienses fuisse; ut dente, quod ipse de proecipuisimperii urbibus affir-
    et Nicetas ipse cogerelur, tum apposilo libello, lum mabat : non enim iilico per cladem illam ea urbs a
    data occasione competentes ailoquendi, sermonemin propria dignitate dejecta fuit, sed paulatim; alque
    camdem et convertere.cldata opera instituere. Non- tunc maxiuie, cum novis post Nicetam supervenien-
    nisi lento nimirum gradu genlililas penitus delela tibus calamitatibus, irriti demum cederent civium
    fuit; quoe11011 modo integrum quintum sscculum, sed conatus ad eam in gradum pristinum reslituendam.
    sextura eliam jam adullum ac labentem attigit in ipso B Sed progrediendura adhuc in hoc arguinenlo, quod
    Italise sinu, ut moxvidebimus. ProetereaNicetaeAqui- primum est iuter oppositiones Zabei, quibus data
    leiensis tempore poluitne Aquileiamelioris esse con- opera nitimur satisfacere, et quod pro rei gravitale
    ditionis quara Roma sub Gelasio papa, quam Ra- merelur etiam diligenter expendi.
    venna sub Cbrysologo, et Augusla Tauriiiorum sub Ut ostendat Zabeus Nieetoe Aquileie^sis tempore
    Maximo episcopis, qui eodem nimirum, et etiam po- opus non fuisse ea proedicariAquileioeadversus genti-
    steriori tempore fioruerunt, uti iu singulis vidimus? lilatem \[fl quseNicelamsuum procdicasseGennadius
    Elsi forlasse non ita frequentes numero essent pa- asseril, aii, quod Aquileioea lemporediii Marci evan-
    gani Nicetaesetate in ipsa civitate Aquileiensi, abun- gelisimidolorum lempla dirui cazpemnt,el idola ipsa a
    dabaut procul dubio in Aquileiensi agro, inter rusti- profanis aris everti. Id certe lalo quodam modo dici
    cos nempe in pagis et villis constitutos; uti vidmus posse negaverit nemo, etsi nullum prodat Zabeus hu-
    eodem lempore similiter abundasse in Subalpinprum jusrei.teslimonium; et quamvis magis probabile sit
    agris, et non mullo ante in possessionibusBrixieusium a primis illis trium priorura soeculorumChristianis
    sub Gaudenlio episcopo. Immo cum maxime interru- deserta polius fuisse idolorum templa quam diruta,
    sticos ethnica superstitio quinto soeculosedem liabe- et idola despecta potius quam ab aris eversa, uli ex
    ret, mirum videri 146 non debet, si iidem idolola- Tertulliani superius relatis verbis apparet. Quidquid
    troe, coeterisnaturaliter superstitiosiores, crassioris- vero fuerit Aquileioe,a tempore divi Marci a>lNice-
    que ingenii, ad portenta et ad monstra quandoque tam usque, de idolorum templis, atque de idolis, qua
    desccnderent, ut levi etiam ex causa, suos proeserlim de re alium in historiis silentium; habemus ex An-
    quos viderinl aliqua virtule praestare , inter deos re- Q dreseDanduli Chronico, libro vi, capile 1, prout su-
    ferre voluerint. Quidni igitur Nicetas in libello suo perius quoque, capile 4, aliud agentes referebamus;
    de Erroribus gentilitatis, ubi Melodiiillius meminit habemus, iiiquam,quod Helias episcopus, se.upo/riar-
    alque Gadarii, quos suo pene lempore aiebal inter clia,ut ibideniappellatur, qui, sexto inclinante soeculo,
    deos fuisse ab ethnicis relatos, exempla attulerit apo- Ecclesiam Aquileiensem regebat, templumquoddam
    tlieosis cujusdam peraelae a rusticis pagauis Aqui- paganorum in lionorem Bellielin contiguolillore si-
    leiensis ipsius provinciae? tuatum in monasterium puellarum sub sancti Petri
    Verum liberaliter nimis a nobis actum fuit, cum apostoli vocabtdotransmulavil. Quod hiclegimus Be-
    diximus non ita fortasse frequenles Nicetoctempore lliel, Belenumintelligi volunt erudili nostrales apud
    fuisse paganos in ipsa civiiate Aquileiensi; ex eo De Ruheis Monumentorum capite 26, num. 2, quia
    enim quod Aquileia iis temporibus inter Ilalim urbes Belenus celebre fuerat Aquileiensiumnumen. Sexlo
    posl Romamcultissimafuit, el scienliistillerisqueflore- itaque inclinante soeculoa-Jhucin Aquileiensiagro, et
    bat, utiverissime admonet Zabeus, ex eo quoque non procul ab Aquileia ipsa, lemplum idolorum ex-
    quod Aquileia, dum secundseres essent, veluti allera stabat, quod in Christianumusum potuit transmutari.
    Roma in Ilalia haberetur, ut conjicimus ex historiis ; Periiuraviine igilur usque ad id lemporis in Aijui-
    inde iulerre debemus, in eadem etiam abundasse pa- leiensi agro eiisun idolorum cuItus?Seimus quiclem
    ganos plusquam in reliquis inferiorisordinis acdigni- quod templura idolorum alicubi superstesnequit cer-
    tatis civitatibus. ClarissimusInnocens Ausaldus hanc tum esse indicium vigenlis eodem tempore ibidem
    nobis suppeditat animadversionemin eruditissimosuo idololatricicultus : verum secus fortasse sentiendum,
    opere, cui titulus : Multitudomaxima eorum quiprio- ubi idololatrici cultus indicia eadem octateinvenian-
    ribus EcclesiajsmculisChristianamreligionem professi D tur non pauca, etsi non in ipso loco ubi templum
    innt, capite 16 pag. 345 editionis Taurinensis. Ait exstasse scimus, in aliis tamen lccis, nec ita longe
    enim quod « illud qualecumque pugnoeet contevitio- positis, necminus lamaac celebrilale dor.atis.
    nis genus, quod quarlo fuit saeculointer vices Chri- Ut aulera vestigiis nostris iiisislamus, quid nobis
    stiaiioereligionis,ac idololatrioe,non a provinciarum exhibet de cultu idolplalrico, sexto currente soeculo,
    ac regionum vel Orientisvel Occidenlis oppositione, exempli gralia, civilas Raveniiatium? Ex Cassiodorii
    repugnantia, ac mobilitate derivatum est, sed a solis Variaruin libro i, epistoia 6 constat in urbe Raven-
    urbibus imperii proecipuis,quarum non exigua pars nate Theodoricum regem, nonloiigepostinitium sse-
    coiumunicationeconditionis, negotiorura, ac mune- culi sexti, amplum Herculi tcmplum excitasse; ideo-
    rum, adeo cum etbnicoruin sacris implicata, involu- que Agapito proefecl9 urbis Romoe proecepisse,ut
    taque erat, utnisi difficillimeuon poterat illo abim- marmorarios ihde mitterel peritissimos ad illud qpus
    pedimento expediri... Universum Romanum impe- perficiendum; ait enim : i In Ravennateurbe basi-
    rium jam Chrislianum factum ostendit ( Bossuetus ), licaeHerculis ampium opus aggressi, cujus nomini
    dum Romoemagna pars suorum adliuc teneretur stu- antiquitas conirue tribuit quidquid in aula proedica-
    dio deorum, quoruin nuraini victorias, potestatem bili admiratione fundavit, magnitudini tuoestudiosis-
    et gloriam se debere suam somniabat... Idem prope sime delegamus, ut... de Urbe nobis marmorarios
    diceres de caeteris urbibus provinciarum dominis, ut peritissimos destinetis, etc. > Non deerant igitur ini-
    Romanam magnitudinem et fastum, ifa superstitio- tio sexti soeculietiamin Ravennate regia urbe paganj
    1007 P. BRAIDJEDISSERTATlO1N S. NICETAM.— CAP. VII.' 1008
    homines, qui veterem cultum idolorum sequerentur; A . clesiaslicoeunitatis cultor fuisset,quam nimis loedebat
    cum Theodoricusrex, qiii minime paganus erat, licet pervicacia sua in celebri tunc temporis trium capitulo-
    Ariana labe infectus, in eorum gratiam amplum Her- rum negotio. Sed hpecjam satis in primam clarissimi
    culi templum in ipsa urbe regia excitavit, multaque Zabei animadversionem; conlra quam concludereju-
    impensa marmoribus etiam ornavil, ut in eadem repossumus, nequaquamrepugnare quodAquileien-
    epistola : Hercules namque Ravennatensiumlutelare sis Nicelas aut circa dimidium quiiili ssecnli, aut
    numen fueral, nt ad hunc locum annolant eruditi quinto soeciiloinclinante, vel data opera libellum
    Cassiodoriiillustratores. conscripseril adversus idololalriam, vel eamdein pro
    Post Ravennam, quid nobis de idololatrico cultu rc nata etiam alibi impugnaverit; ideoque ex hoc
    codem sscculosexloexhibet Roma? Helias Aquileien- capite 149 non essei cur Niceasseu NicetasGenna-
    sis episcopus,qui templum idolorum ad Christiaimm dianus inielligi debeat potius ille Dacussancli Paulini
    usum convertit, jam anno 586 e vita migraverat, uti Nolani amicus, quam Aquileiensis noster qui divi
    ex MonumentisDe Rubeis, capite 29, et sedem Ro- Leonis Magnitempore floruit.
    inanam post illius obitmn sexlo cadeute soeculosan- Secunda Zabei animadversio, ex iis eruta quoear-
    ctus Gregorius Magnus conscenderat, quam etiara gumento penitiora sunt, in eo sita est : primo, non
    sanctitale vitoe,doctrina, ac zelo religionis, tam mi- consuevisseepiscopos Aquileiensesper se ipsos Syra-
    xifice illustrabat. Exstal porro hujus sancti ponlificis boli explicationem caleclmmenistradere; quod pro-
    epistola circa annuni 597, autnon
    598, data ad Agnellum bat Rulini exemplo, qui de se ipso, qui baplizatus
    ita procul a Roma- Aquileioefuerat, ita scribebatlibro i Invectivarumin
    episcopum148 inTerracinoe,
    na urbe positoe, qua de idololatricocultu adhuc il- " sanctum Hierony i um : c Ego... ante annos fere tri-
    lic superstile se notitiam habuisse scribit, et miratur ginla in monasteripjam positusper gratiara bapl snii
    cur ipse hoc emendare distulerit, ac demum hortatur regeneralus signaculurafideiconsecutussmn per san-
    ut diligenter inquirat, et puniat. « Pervenit ad nos clos viros Chroraatium,Jovinum, el Eusebiumopina-
    dici nefas est, arbores colere, et tissimos et probatissimosDei episcopos : quorum al-
    quosdam illic, quod Christianam
    multa alia contra fidemillicita perpe- ter tunc presbyter beatse memorioeValeriani, alter
    trare. Et miramur cur hoc fraternitas vestra dislricta archidiaconus, alius diaconus, simulquepater mihi,
    emendare ultione distulerit. Eapropter scriptis vos et doctor Symboli, ac fideifuit. s Ad illam hujus loci
    praesentibusadhortamur, ut hos diligenti invesliga- partem, ubi Rutinus dicit, quorumalter tunc presby-
    tione perquiri, et veritate cognita, tam in eis facialis ler, etc, hsecduo lineolis clausa inserit Zabeusvoca-
    exerceri vindictam, quatenus et Deusplacari possit, bula (notateverba); ut ita veluli digito indicel, Vale-
    et aliis eorum ultio correptionisexemplum sit. >Hoec rianum episcopumAquileiensem huic actui seu his
    cpistola 18 libri octavi in novissima Operum sancti actibusnon inlerfuisse, ideoque Symbolumipsum et
    pontificis editione Veneta curis Gallicciollii.Forlasse Symboli explicationemRufinumaccepissevel a Chro-
    Terracinenses illi Christiani erant, in idololatricam matio tunc presbylero, vel etiam ab Eusebio tunc
    postea superstitionem seu delapsi,seu relapsi; et ideo diacono, de quo ipse asseruit, quod pater mihi et do-
    fneos.tamquamin rem qusejuris esset Ecclesiae,tam ctor Symboti,ac fidei fuit. Fatetur quidem iliico Za-
    districte animadvertendurascribit sanclus Gregorius, beus episcopos ipsos pristinis temporibus aliquando
    ut in officiumrevocarenlur. Quidquidvero sit: quod solitos fuisse his ofliciis fungi; sed addit scire se,
    ad nos attinet, constat profecto in ipso Italise sinu, hunc non omniumepiscoporummoremfuisse, et certe
    quod supra dicebamus, et non ita longe a Romana (Q deesse monumenta, quibus hic mos de Aquileiensibus
    urbe, sexto labenle saeculo,aut idololatriam proprie asseratur soeculoquinto, immocontraria existere. Se-
    dictam, aut certe idololatricum cullum viguisse,pro cundo loco animadvertit, eos tantum episcopos con-
    quo exstinguendotam solliciluseratsed Romanusponti- suevisseper se ipsos Symboli explicalionemcateclm-
    fex. Verum non Terracinse modo, in majoribus menis tradere, aut quibus fuerit familiare publice lo-
    quoque insulis Italiae adjacentibus, Sicilia neinpe, qui ex tempore, aut quibus consueludoscribendicala-
    Sardinia, et Corsica, eodem sancti Gregoriioevo,ido- mnm eflecerat promptiorem. At nihil tale, addit Za-
    lolatria proprie dicta exstabat, uti ex aliis ejusdem beus, dicere possunius de beato Niceta Aquileiensi
    sancti pontificis epistolis evidenter apparet. Ne ni- episcopo, de cujus doclrinanulla exsiant clara et iltu-
    mius sim in ipsius verbis afferendis, pro Sicilisein- stria testimonia,utaitHenschenius. Si quid hujusmodi.
    sula recolalur epistola 62 libri lertii, quseest ad Eu- Nicetas hic scripsisset, et Gennadiiliber impedimento
    tychium episcopum Tyndaritanum, in qua eum hor- fuisset quominuslibrorumNicetseAquileiensisoblivio
    tatur ut in converlendis idolorumcultoribus perseve- caperet eruditos, et scientissimus Aquileioeclerus
    ret, et in qua eum certiorem reddit sua se scripla caute scriptionumexemplaria in suis scriniis servas-
    misisse ad proetoremetiam Sicilioe, ut ad tam prse- set, ac posteris tradidisset. Pergit tertio loco Zabeus
    clarum opus cum eodem sua virtute concurrat. Quod ad stylum Exptanalionis Symboli beati Nicetoe; et
    ad Sardiniamspectat, videri possuntepislolae24el 25 stylum hunc asserit testari lucubrationem illam eum
    libri quarti, quarum prima est ad Zabardam ducem non habuisse auclorem, quia stylus nempe nitidus est,
    Sardiniae,altera vero ad nobiles ac possessores in complus,Latinus, quiplurimum idcirco requirat exer-
    Sardinia nec non epistola 6S libri noni ad Januariura cilaiionis in si ribendo, el maximam linguoeLatiiioe
    Caralitanum episcopum; in quarum singulis enixe D cognitionem : qusecerle cognitio NicetoeAquileiensi
    'agit adversus idolorum cultum ibidem adhuc vigen- tribui non potest; luit enim, juxta illum, polius ori-
    tera, et maxime inter rusticos, quorum proecipue gine Grmcus,ut Dandulus tradil, quam Aquileiensis,
    causa ad nobiles et possessores scribebat eorumdem ut judicat noster Joannes Josephus Liruliis, qui niti-
    dominos. Pro Corsica autem, adeunda est epistola 1 tur argumentis quoe certissimam fideninon faciunt.
    libri octavi ad Petrum episcopum Corsicae,in qua Quarto demum loco, ul exercitationem in scribendo
    eumdem similiterhortalur, ut ab idolorumcultu inco- denegel NiceloeAquileienviZabeus,animadvertitquod
    las pergal averlere. si atlendere velimus epistoloe ad eum datcea divo
    • Cum hsecporro ita sint de idololalrico cultu per Leone papa, Nicetasipse fuit eliain scribendi parcior:
    Italiain ac majores insulas adjacentes sexto exeunte nain cum quoererevellel a sumiho pontifice quidnam
    saeculo, quid mirum si in Aquileiensi quoque agro in difficilliraisrebus sibi esset facieudum, non jam
    exstiterit Heliocepiscopi tempore, ubi templum;su- lilteras misil, ut a coelerisepiscopis factitalum novi-
    pereral idolorum; el ita quidem, ul Helioemerito tri- mus; sed Adeodali RomanaeEcclesioediaconi voce
    buendum sit quod circa sexli soeculi finem, cum usus est, ut constal ex ipso divi Leoni? epislolaead
    transmutalione illius lempli idoloiatrici in Christia- eumdem exordio. Ut autein certum est Aquileiensem
    num usum, idolorum cultus tandem in Aquileiensi Nicetambanc a1divo Leone epistolamsuo scripto non
    provincia omnino desierit? Utinam vero hic Helias, impelrasse, ila cerlum pariter ait nullum superesse
    sicuti pro religione zelator apparet eximius, ita ec- vestigium responsionis scripta?-a Nicetaad eamder/i
    1009 P. BRAID^EDISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. VII. «110
    epistolam. 150Post hsec, en quomodo concludatt A < tionem Symboli Rufino tradidisse, el hunc propterea
    Zabeus : c Eum igitur qui ad supremum Ecclesiaepa- crediderit, etiam quia diaconus erat, unum fuisse ex
    storem ne urgente quidem necessitate scripsit, sedI iis qui in Aqulleiensi Ecclesia, episcopi loco, exposi-
    aliena voce usus est; quomodo illa quae aliorum in- tionem Symboli catechumenis tradebant ante baptis-
    dustrioe antecessores committebant, eum ipsum perr mura. Hic vero, pace summi viri, dixerim, confundi
    s.efecisse et scripsisse affirmabimus ? >Hactenus se- minime debere Symboli expositiones privatas et pu-
    cttnda Zabei animadversio, qiiara in quatuor partes5 blicas, domesticas et solemnes; eas nimirum quoefie-
    tribuere placuit, ut iisdein singillatim expensis, cla- bant intra domesticos illuminandorum parietes, aut
    rior evadat responsio. in aedibusEcclesiaea templo sejunctis, eteas quae in
    Sititiqueadpartera primam. Nimis certe fidenter[• ' templo coram populo, aut in hapiisteriis prope tem-
    -
    asseruit Zabeusnon consuevisseepiscopos Aquileien- plum habebantur. Confundi quoque minime debent
    ses per se ipsos Symboli explicaiionem catechumenis s simpliciter catechumeni cum competentibus; ii nempe
    tradere, ex eo solum quod de se perhibet Rulinus,, qui Chrisliaiioefidei nomen dederant, sed longe adhuc
    etiamsi nullam Rufini factum explicationem admilte- erant a baptismatis susceptione, cum iis qui proxime
    ret.: Quis namque ex uno siniplici ac nudo facto au- sacris undis abluendi essent: illis namque summa
    deat argnere alicujus Eeclesioe disciplinam; qusc: tantum Christianse fidei capita commendabantur; his
    maxime aliena sit a disciplina aliarum, quoe cireumI vero solis Symbolum tradebatur, quod eliam reddere
    earasuntposilae,EccIesiarum, sicuti bsec esset quaml debebant slatutis diebus, priusquam ad baptismum
    Zabeusaslruit.ul mox dicemus? Quam autem abs rei admitlerentur. Videas hinc non solius episcopi esse
    Rutini facto imiilatur, ut inde eruaf ipse consueludi-- _• poluisse hoec omnia peragere priscis illis temporibus,
    nem quam Aquileiensi Ecclesiae tribuere vellet, ex; u* cum baptizandorum copia esset, et baptizandi ad ip-
    ipso Rufinifacto a clarissimo De Rubeis in luce posito» sum adulti undequaque confluerent; etiamsi in id
    perspicue apparet. Hic nimirum in dissertatione snai unum incumbere voluisset. Inferiores propterea cle-
    de Rufino, capite 2, expendens hsec eadem e Rufinoi rici, maxime vero diaconi, ut compertum est et
    a Zabeo prolata verba, etannum inquirens quo Ru- abunde ostensum apud rerum bujusmodi tractatores,
    finus Aquil.eiaebaptismi gratia regeneratus fuerat, duoi in unaquaque Ecclesia eligebantur, quibus privata
    statuil adversus Fontaninura, qui idem argumentumi commendabatur inslructio seu catechumenorum, seu
    pridem illustraverat; Rufinum nempe, non anno 571,, competentium. Illis nempe prima fidei rudimenta tra-
    sed polius 372, baplismura Aquileioeaccepisse; acce- debant, quibus sufficienter instructi in competentium
    pissevero, non a Valeriano tunc episcopo Aquileien- numerum acciperentur. His autemSymbolumconcre-
    si, sed a Chromatio ejusdem tunc Eeclesioepresby- debatur, quod redderent statulis diebus, ut tandem
    tero, ut pronuin quoque est ex ipsis Rulini verbis h> apti essent ad salutare lavacruin.
    telligere. Inquirens vero De Rubeis cur a Chromalioi De Symbolo vero ut hic nonnihil altingam, quod
    presbytero baplismura tuncille acceperit.poiiusquam i uherius suo loco dicendum erit, quis nesciat oretenus
    a Valeriano episcopo, cujus reipsa fuissel baptisma tradi compelentibus consuevisse, alque ab iis ore-
    eidem adullo viro conferre juxta illius lemporis di- tenus reddi, absque ullo scriptionis adjuinento; ila ut
    sciplinam, annotat primo, quod c conferri apresbyte- propterea diuturna opus esset eorum clericorum in-
    ris baptisma, haud velabant inores aeviillius, vel ab- dustria, assidua opera, repetitione frequenti, maxime
    sente episcopo, vel alias ob causas facta ab episcopo vero apud eos qui non admodum menioria valerent,
    facultate presbyterisidmunusobeundi. > Deiiide ad-(• Q aut non ita prompto ingenio essent? Distinguenda igi-
    monet quod turic c fortasse aberat Aquileia sanctissi- tur esl hoccprivata et operosa, ut ita dicam, seu ca-
    mus Valerianus, ulpote qui operam suain ea tempe- techumenorura seu compelenlium instructio, quaeab
    state conlra Auxentium Mediolanensem, et Arianos; inferioris ordinis clericis liebat, ab ea qu;e postea prae-
    totus impendebat: ac Romanoe inlerfuit synodo subi sertimcornpelentibusabepiscopoperagebaturpublico
    Damaso papa celebratoe, quam ad antmm 371 referunt; loco, et ad quain eos accedere oportebatjam satis prius
    alii, aliique verisimiliori conjeclura ad annum inse- quantum ad verba instructos, et noimihil eliam quan-
    quentem 572, quo susceplum a Rufino baptisma cre- tum ad sensum, ut ex ea proficere possent. De prima
    dimus... Roraani concilii, qiiod secundum sub Da- itaque instruclione privata quam habuerat Rufinus
    maso numeralur, epistola syiodica iiicipit: Dama- ante baptismum ab Eusebio diacono loquitur ipse,
    :sus, Yaleriunvs, elc. > Non estigitur cur ex Rulini cum de eodem Eusebio dixit, quod pater milii, et do-
    fai to arguat Zabeus non consuevisseepiscopos Aqui-. clor Symboli ac fidei fuil. Jam ad vocem pater quod
    leienses per se ipsos Svmboli explicalionem catechu- spectat, cum clarissimo viro De Rubeis loco cilato
    menis tradere : quia Valerianus episcopus tunc tem- eam affirmamushoc loco significare patrinum, spon-
    poris. probabiliter aberat Aquileia, seu Arianismi soremac susceptorem; quia talis uimirum fuerit Rufino
    : causa, seu potius Romani sub Damaso concilii; ideo- Eusebius diaconus in salutari lavacro, prout ferebant
    quequodsine episcopo in Rufnd baptismate iaelum illius temporis ritus, postquam illi fuerat in fide ac
    fiiit, non ex consuetuaineillius EccleMoefaclum fuisse Syiubolo institutor. Cum vero notet Rufinus se ba-
    dicendum est, sed tantum ex accUenti, quia scilicet buisse in Eusebio diacono doctoremSymboli ac fidei,
    episcopus absens erat, aut alia de causa impeditus. Ex r et ita non sine ratione aliqua Symbolum a fide dis-
    Loc autem Rufini facto si eruamus non Consuevisse D " linguat; quidni disiinguCre 152 uoc 'h°do voluerit
    episcopos Aquileienses per se ipsos Symboli explica- duplicem suam ante baptismum conditionem, simpli-
    tionem catechumenis tradere; cur non similiter con- cis nempe catechumeni ac postea competentis, in
    jiciamus non consuevisseepiscoposAquileienseseodem quarum ulraque doctorem seu institutorem habuerit
    aevoper se ipsos etiam baptisma conferre? Videat Za- in Aquileiensi monaslerio, ubi positus erat, Eusebium
    beus quo nos ducal hsec lam facilis conjiciendi ratio diaconum; in catechumenatu scilicet doctorem fidei
    ex unico faclo seorsim accepto, et nulla circumstan- quoad prima Christianae fidei rudimenla, in compe-
    tiarura aut verarum aut verosimilium expositione tentium gradu doctorem Symboli, quod nonnisi com-
    illustrato. pelentibus, et ad baptismum proximis tradebatur?
    Fueritne igitur Chromatius presbyter 151 <fui Ita liceat conjectare ex Rufini verbis, atque ex disci-
    ea occasioue expiicalionem Symboli tradiderit Ru- plina eodem aevo vigente, quae Aquileiensi Eccleaiae
    iino, loco absentis autimpediti episcopi Valeriani? Id procul dubio extranea non fuisse videlur.
    certe videlur ralioni consonum, ut loco episcopi hoc Sed quid nunc de Symboli expositione publica et
    peregerit presbyler ibi a Rufino nominatus, potius solemni ab episcopis iieri solita competentibus ad ba-
    quam archidiacoims, aut diaconus; quormn pariter ptismum, seu in Ecclesia seu in baptisteriis, de qua
    menlionem facit. Sed cum de Eusebio tunc diacono mentio niilla in Aquileiensibus ihonumentis veteruin
    scribat Rufinus, quod pater mihi, et doclor Symboliac sxculorum; unde Zabeus asseruit non consuevisseepi*
    fideifuit, hunc probabiliter censuit Zabeus explica- scopos Aquileienses per*e»p*osSymboliexplicationerh.
    1011 P. BRAIDJG DISSERTATIO 1N S. NICETAM. — CAP. VII. 1012
    calechumenis tradere ? Ut multa omitlam, qure ex A Ecclesia saeculoquinto, ne oinnino inlaclum relin-
    Orienlali Ecclesia afferre possem exempla hujusmodi qualur qnod ipse addit, deesse scilicet mommenta
    expositionum Symboli soleuinium ab episcopisexbibet facta- quibus tiic mos de Aquileiensibus episcopis eodem
    rum, ut multa eliam proeleream quoe nobis sacculoasseratur; ecce nobis iterum ante oculos po-
    Ecclesia Occidentalis ex tot regionibus ubi olim hsec situs sermo 242 iu appendicibus Augustinianis, quem
    eadem oblinuit discipllna; satis sit duorum aut trium antea diximusprobabiliter auclorem habere Augusli- '
    meininisse, ex Eeclesiis aut pope Aquileiensemposi- num episcopum Aquileiensem divi Chromatii succes-
    lis, aut non ita procul ab ea distantibus, ut inde pateat sorem. Hujus porro sermonis titolus est : De Sym-
    quania opus sit, prope dixerim, violentia, ut assera- bolo ad compelentes; ubi post integram Symboli re-
    tur Aquileiensesepiscopos, hac disciplina creterarum citationem, in quo desinenlis jam tunc Aquileiensis
    Ecclesiarum circumdatos, non consuevisseper se ipsos peculiaris formulsevestigium aliquod apparet, illius
    Symboli cxplicalio;iem catecliumenis seu potius com- quoque articuti singillatim exponuntur, prout videre
    petentibiis tradere. Sanctus certe Ambrosius Medio- est in aliis Symboli expositionibus quas habemus, et
    fanetisis episcopus ipsa Valeriani et Chroraatii Aqui- in iis quoque quas nuper citavimus divi Petri Chry-
    leiensium oelale, quibuscum etiam necessitudinem sologi, et divi Maximi Taurinensis.
    quamdam, immo veluti afiinitatem spiritualem habe- Jam ad aliam partem secundaeanimadversionis Za-
    bat ob datain acceptamque episcopalem ordinationem bei accedimus, ubi ait, eos tantum episcopos consue-
    juxla antiquum duarum ilkirum Ecclesiarum raorem, visse per se ipsos Symboliexplicationem catechumenis
    de quo alias meatio fuit; saiHtus, inquam, Ambro- tradere, aut quibus fuerit familiare publice loqui ex
    sius ipse de se lestimonium aflert luculentlssimum in p"j> * tempore, aut quibus consuetudo scribendi calamumef-
    epistola ad Marcellinara sororem, quaeubi 20 est in po- fecerat promptiorem. Utrumque vero nos Zabeo ne-
    strema Veneta illius Operura editione, hcecIiabet: gamus , eadein liberlale qua ipse utrumque asserit.
    « Sequenti die, erat aulem Dominica, post lectionem, Pro Symboli enim expositione catechumenis, seu po-
    atque tractatum, dunissis catechumenis, Symbolum tius competentibus, eliam publice tradenda, necesse
    aliquibus competentibus in baplisteriis tradebam ba- non eral ut cuiquam familiare esset publice loqui ex
    silieae. > Consueverant igitur episcopi Mediolanenses tempore, neque ut quis scribendi consuetudine cala-
    per se ipsos competentibus Symbolum tradere aut Syin- mum haberet promptiorem. Ex omnibus namque pu-
    boli explicationem : nam ila etiam de hac re scribit blicis locutionibus, quibus pro officii sui munere
    AmbTOsius,ut nequeat dubitari ipsum siraul et factum qperam dabant episcopi, sicuti nulla frequenlior
    proprium commeinorasse, et episcopale munus asse- quoad materiam, ita nulla certe facilior Symboli ex-
    ruisse quod esset Ecclesioesuse consuetudine robo- posilione; nulla in qua minus vel memoria, vel in-
    ratum. dustria , vel ingenio, vel studio laborare deberent :
    Sed jam ad ipsam Nicetoenostri setatem accedamus, ita ut etiamsi episcopus aliquis invenirelnr, qui im-
    et ipsas Symboli episcopales expositiones intueamur par esset sermonibus ad populum ac homiliis publice
    quae adhuc supersunt, testes disciplinceeodem acvovi- habendis , aut quia dicere ex tempore non valeret,
    gentis in illis Ecclesiis, quarum erant episcopi earum- aut quia parum esset in scribendo exercilatus; nul-
    dem expositionum auctores. Sancti profecto Petri lus profecto esse potuerit, qui hisce de causis impar
    Chrysologi Ravennatcnsis episcopi, cujus alias me- proprie dici posset habendis Symboli expositionibus
    minimus, exstanl de Symbolo apostolorum ad com- ad calechumenos, seu competentes. Quicumque vel
    petenlium inslructionem sermones complures, qui G ( raptira perlustraverit eas quas habemus , vel eas
    videri possunt in edilione Sebastiani Pauli, ubi alius tantura quas nos ipsi citavimus, Symboli expositio-
    post alium exhibentur; et ubi quoque videas ejusdem nes ab episcopis factas, facile inteliiget, stylum qui^
    sermones ilidem coraplures de oralione Dominiea, dem pro locorum ac temporum ratione esse diver-
    siiniliter ad competentes, quibuscum Symbolo eadem sum, materiam quoque in una eademque re non co-
    oratio ediscenda ac reddenda tradebalur. Sanctus dem prorsus modo digestam, aliqui 1 alihi pressius,
    quoque Maximus Taurinensis episcopus, de quo alibi aliquid alibi latius preedicatura; 154 sel^ nihilomi-
    alia attulinius, praeelarum habet de Symbolo ad com- nus eumdem ubique inesse rerum ordinem, non slu-
    peter.les sermonem, qui inscribilur homiUa, et in no- dio excogitatum, non arte inventum, sed ab ipsa ar-
    vissima ejus Operum editione Romana esl ordine 83> ticulorura Symboli successione derivatum; eadem
    cuin titulo de Tradilione Symboli, seu ut alias de Ex- lidei dogmala , eadem religionis mysteria , easdem
    positione Symboli,aut 153 eliam ,n Traditione Sym- ubique mysteriorum ac dogmatum explicationes; ut
    boli, de expositione ejusdem. Quid igilur? Dum Me- omnino nec meraoria laborans, nec loque.ndiex tem-
    diolanensis Ecclesia, dum Ravennatensis, dum Tau- pore aut scribendi exercitio destitutus, jure posset ad
    rinensis exhibent nobis episcopos suos expositionemi hoc munus obeundum ineptus judicari. Res hrec est
    Symboli competentibus per se ipsos tradentes; solaries hujusmodi, ut in ea non sit diutius immorandum.
    fuerit Ecclesia Aquileiensis, ab his prope dixerira cir- Quid igitur addit Zabeus, nihil tale de beato Niceta
    circumsepta, cujus episcopi non consuescerent per se: Aquileiensi dici posse; scilicet nec illi familiare
    ipsos Symboli explicalionemcatechumenis tradere, utt fuisse publice loqui ex tempore, nec habuisse in
    Zabeusexistiinat? jj scribendo calamum promptiorem , quia de illius do-
    Ubi etiam animadvertas velim quam longe abierit'i clrina nulla exstant clara etillustria tcstimonia, ut ait
    ipse a vero, dum dixil episcopos ipsos , generaliler: Henschenius ? Eliamsi hoc verum esset atque explo-
    loquendo, pristinis temporibus atiquando solitos> ratum , hon inde sequeretur Nicelam Aqnileiensein
    fuisse his ofliciis fungi, et scire se hunc non omniumi auctorem esse non posse illius Explanalionis Symboli
    episcoporum morem fuisse. Etiam quoeadhuc attuli- ad competenlesquoe ipsius nomen prae se fert, atqtie
    mus ex hac sola superiori Ilalise parte, coelerisde in- ideo Nicelam Gennadianum hujus Explanalurais au-
    dustria omissis aliarum per orbem Ecclesiarum te- ctorem, non esse Nicetam episcopum Aquileiensem.
    stimoniis, satis ostendunt, non aliquando tantum, sedI Quid vero superaddit, quod si Nicetas hic aliquid
    passim ac communiter, atque ex vigenti disciplina,, scripsisset, Gennadii liber impedimento fuisset, quo-
    sicut eliam ex proprio episcopali munere, solitos> ininus librorum Nicetaeoblivio caperet eruditos? Et
    fuisse episc.Opospriscis temporibus his officiis fungi;; exstant nimirum Nicetoehujus clara et illustria testi-
    ita ut etiamsi horum aliqui inveiiiantur, quos cerlo) monia, et horum Gennadius meminit in libro suo sub
    conslarel his officiis functos nonesse,hoc nequa- Nicetoenomine civitatis Romatianoeepiscopi, ut data
    quara ex more factum fuisse dicendmn esset, sed aliai opera in capitibus praecedentibus explicalum atque
    omnino ex causa, qure gravis quidem ac multiplexi. ostensum est. Quod autem subdit Zabeus de clero
    pro porsonarum locorum ac tcmporum qualitate esse5 Aquileiensi, qiii caute servasset exeraplaria scriptio-
    potuit. num Nicetaein scriniis suis, ac posteris tradidisset,
    Ut autem aliqttld attlngamus etiam ex Aquilelensii si ille reipsa aliquid scriptum reliquisset; hoc osten-
    1C13 P. BRAIOE DISSERTATIO 1N S. NICETAM.— CAP. VII. 1014
    dit, Zabeura lpsum, dum haec animadvertebat, prae jA politico maxiroe ac naturali nexu unitarum; qua
    oculis non habuisse tot infortunia, quibus Aquileien- nempe fit, utlinguaunius.per aliquod sallera utrius-
    sis praeserlimEcclesia eliani post Nicetsemorlem ob- que loci spatium , sit etiam quodammodo lingua
    noxia fuit, neque tot fata quae universus orbis a allerius , quoad scilicet faniiliarera loquendi usum,
    quinto soecuload nos usque subivit, unde factum est licel unaqurequepropria sit peculiaris su;c regionis.
    ut lucubraiiomi'n veterum iinmensus pene numerus Quid vero usuvenil, ubi duo idiomata pariter obti-
    undique inleriret; et ita quidem, ut inter auclorum nenl in una eademque regione, ex ipsa incolarum,
    Opera de quibus memoria superesl, plura fortasse ut ita dicam, indole alque natura? Ut nempe neu-
    siiil qure ab erudilis desideranlur, quani [quse agno- trum purissimum sit atque castissimum ; neutrum
    scuntur. At servavil forlasse posleroruin utilitati ab omni prorsus peregrinilate aiienum, neutrum im-
    Aqnileiensis clerus scripta Nicclaeepiscopi sui; ex mune ab omni allerius xtiam vitiosa admixtione sen-
    quibus tamen dno lantum in luce puhlica sunt, alle- sim inducla, etsi non quoad verba , saliem quoad
    rum nuper Romse delectum et Nicelae ipsius Aqui- dicendi modos, et quoad syntaxim. Si igitur stylus
    leieusis nomine inscriplum , alierum a multo jam Explanatioms Symboti beati Nicetrc, Zabeo ipsoju-
    terapore nolum acNiceloeeliam Gennadiano ab eru- dice, nitidus, comptus, Latinus est, qui maximam
    ditis tributum, pracier fragraenta aliqua quoe nuper- lingiiaeLatinoecognilionemin scribenle testatur, quo-
    rime i venta fuerunl. Quis vero negare ausit haec modo NicetoeDaco sancti Paulini Nolani amico, et
    omnia ex Aquileiensi Ecclesia primilus prodiisse ubi in hac nova Dacia ut Zabeus arbitratur episcopo,
    ortum habuerunt, sive a Niceta ipso difiusa, sive post Explanatio hoectribui tam facile potest, polius quam
    cum ab Aquileiensi clero apographis propagata , et „ NicetoeAquileiensi qui sancli Leonis Magni tempore
    ita a propriis scriuiis educta ubi autographa serva- ^floruit?
    bantur? Miims autem huic NicetseDaco sancti Paulini No-
    Tertio loco in secunda sua animadversione ad sty- lani amico hsncExplanatio Symboli tribui polesl, si
    lura Explanationis Symboli beati Nicetrcse convertit eujus reipsa Dacioehic episcopus fuerit recolamus.
    Zabeus; elstytum hunc ait satis testari NicetamAqui- Jam diclum fuit, et toto secundo capite hujus dispu-
    leiensem non fuisse auclorem Explaiiationis illius , tationis prolixe, atque, ni fallor, saiis etiam proba-
    quia slylus nempe nitidus , comptus, Latinus , qui tum, Nicetam Paulinianum, non in Dacia nova atque
    plurimum exercitationisin scribendorequirit, et maxi- Romana cis Danubium posita episcopatum gessisse,
    mam Lutinm lingumcognitionem; quoecerte cognilio sed in veteri Dacia barbara trans Danubium sita,
    NicetoeAquileiensi coucedi non polest, qui potius quse Dacos, Getas, Bessos, ac Scythas, barbaras gen-
    fuit origine Grxcus juxta Dandnlum, quam Aquileien- tes continebal, quscquelonge lateque ad Aquilonem
    sis juxla Lirulum. Stylum certe hujus Explanationis protendebatur; atque ibi Nicetam ipsum non 156
    niiidum, comptum, Latinum, unusquisque qui vere . episcopum alicujus propriaesedis fuisse, sed universoe
    sapiat judicaveril. Quid inde porro? Inde igilur ar- illius aniplissimoeregionis epis opumgenlium, id est
    guere licet, Aquileiensem fuisse potius quam Dacum episcopum aposlolicura. Quid igilur ibidem inNiceta
    NicetamillumExpIanationis hujus auctorein. Nicetam episcopo stylus Explanationis Symboli nitidus, com-
    certe Dacumsancti Paulini Nolaniamicuinex ipso Pau- ptus, Laihms ? Barbaroeillre gentes, quoesicut a Ro-
    lino novimusDardunum fuisse, et patriam suam ha- manis legibus, ita et a Rnmanorum consuetudine,
    buisse non longe a Scupis in ipsa Dardania, qurepar- quamdiu ultra lrevara Danubii ripani sese continue-
    teni 155 novaeDacise Cisdanubianse constituebal. ,Q runt, semper abhorruere ; numquid ila fuerint La-
    Grrccain linguam olim oblinuisse in Dardania, iinino tino sermoni addictse,ut necessehaberent episcopum
    indigenamlinguamfuisse, nemo iniicias iveril. Tem- suum audire nitido, compto, ac vere Latino sermone
    poribus vero Nicetoe Daci, et Grsecam et Latinam loquenlem? Imino vero ausim dicere, gentes illas, ac
    pariter ibidemin usu positam, indubium quoque vi- eas maxime qure paululum Ionge a lrcva Danubii ripa
    detur. Lalinamscihcet in novamDaciam, ac proinde veterem illam Daciam incolebant, Medilerraneam
    etum in Dardaniam, intulerunt Romanoruin colonire nerape atque Alpestrem, Nicetserclale , id est cen-
    ab AureHano principe e Transdanubiaiia Dacia evo- tum et amplius annis ab Aureliani imperio, quo ve-
    catre, atque illic positoe; quas linguam eamdem po- teres suas sedes iterum pleno jure obtinuerunl, ne
    sleris transmisisseverosimillimuinest: Grsecamvero minimam quidem amplius habuisse Latinre linguoe
    ibidem pariter perdurasse apud veteres incolas illius cognitionem, etiamsi eamdem antea aliqualenus cal-
    regionis dubitari non potesl; et ita Groecamseque ac luisse concesserimus; easque propterea tunc nativa
    Latinam iisdem in locis usurpatas fuisse. Quid au- sua barbarica usas fuisse, ila ut Nicetas episcopus,
    tem in duabus Mcesiis, superiori nempe, alque infe- qui probabililer ex nova Dacia oriundus ibidem ad
    riori, ex quarum eliam extremis parlibus unicuique Evaiigelium praedieandum pro locieliam opportuni-
    detraitis, ubi sese invicem contingebanl, Dacia Cis- tate missus fueral, licet fortasse earumdem lii.guam
    danuhiana in prirais conslabal ad dexteram Danubii non prorsus ignoraret, nccesse habuerit nihilominus
    ripam , uti capite secundo ex veterum lnonumenlis in eadem plenius aiidiscenda laborare, ejusque va-
    vidimus? Eruditissiuius canonicus MazochiusKalen- rios dialectos singillatim cognoscere, necnon eadem
    darii Neapolitani vol. III, pag. 663, colligebat ex ipsa barbarorum lingua sermones, exhortationes,
    ulriusque regionis numismatibus, Masiam inferiorem D explanationes, et alia hujusmodi semper habere. Id
    Grmco sermone, sicuti superiorem Latino usam, haec inlelligimus satis aperte ex ipso divi Paulini poemate
    deiude subdens : « Quanlum equidem potui animad- xvn, ad Nicetamredeuntemin Daciam, ubi ait:
    verlere, clarseiu primis urbis Marcianopolis, adhaec
    Nicopolis, Jstri, Tomorum, Callatioe,Serdicae, qure Orbisin muta reginueper te
    inferioris Moesireurbes sunt, nummos nonnisi Groe- BarbaridiseuutresonareChristum
    CordeRomano.
    cos reperio, nec ullos ejus regionis nummos Latinos
    vidi. Contra vero Naisi, el Pinci, qure in superiore Quid est illa muta orbis regio, nisi regio quse muta
    sunt Moesia,numismata Lalinas inscriptiones proefe- quodammodo Romano Orbi viderelur etiam ob so-
    ,runl. > Si bsecita sunt, non modo igitur in Dardania num insuelum barbaricsc linguse, Romanis auribus
    NicetseDaci patria , sed eliam in illis duarum Mce- prorsus impervium, et similem stridori qui s»pe a
    siarura partibus , superioris et inferioris, ex quibus mutis emittilur absque ulla vocis proimntiatione, et
    una cum Daniania constabat nova Dacia Cisdanu- absqueullasensuum declaratione dislincta? Quodvero
    hiana , ejusdem Nicetse Daci aetate, utraque lingua, subdit, Barbaros discere a Niceta resonare Christum
    G:aeca sciUcet alque Laliua, obtinebat; quod ita corde Romano, id est mente, affectu ac fide Roma-
    etiam inteUigendum arbilror, ut ambse pariler in norum, et non dixit Romana voce, non lingua; hoc
    illis extremis partibus utrinque obtlnuerint, ex ipsa magis magisque confirmat, linguam eorum a Latina
    finitimarum quarumcumque; regidnum conditione, lingua omnino fuisse diversam; ideoque Nicetam
    1015 P. BRAHWEDISSERTATIO LN S. NICETAM.— CAP. VII. 101t)
    Gennadianum qui Explanationem Symboli ad com- A ambiguitatem nonnisi ex Nicetse ipsius aliqua scri-
    petentes scripsit sermone nitido, compto, Lalino, non ptioueNicetas poterat sancfus pontifex deprehendere, in qua
    fuisse Nicetam , barbararum gentium in Dacia insti- idem ambiguitatem illam suam verbis appo-
    tutorem, et sancti Paulini Nnlani amicum, sed fuisse sitis expressisset; quod etiam ex alia diclione vide-
    polius Nicetam nostrum Aquileiensem qui divi Leo- tur confirmari polest: non enim apte dixisset charitas
    nis Magni tempore floruil. Difiicultatem non moror, tua videtur ambigere, si hac super re aliquid a Niceia
    quam superaddit Zabeus ex Groecaorigine Aquileien- scriptum non legisset, cui illud videtur recte posset
    sis Nicetrc a Dandulo asserta. Dixisse modo sufficiat, accommodari. Ad solam certe relationem Adeodati
    ex Groeca Nicetoe nominis derivatione fortasse Dan- diaconi, oretenus factam, illud verbum vdetur minus
    dulum conjectasse Aquileiensem Nicelain f.iisse ori- apposite fuisset a divo Leone usurpatmn. Sed alia
    gine Grrecum. Quis tamen velat inlelligi posse, Ni- quoque adsunt adrem nostram opportuna. Capite 5
    cetain hunc et vere fuisse origine Grmcum juxta illius epistoloe ita scribit sanctus Leo : De his autem
    Dandulum, et nihilominus fuisse patria Aquileiensem Chrislianis, qui inter eos, a quibus fuerant captivati,
    juxta Lirutum ; nimirum Aquileire natura ex genito- immolatitiis cibis asserunlur esse potluli, consultalioni
    ribus, aut progenitoribus, qui essent e Grsccia oriun- charitalis lum hoc eiiamalia respondendum esse credidi-
    di; Aquileise proinde altum atiue educatum, ila ut mus. Capite item 6 hoec : Ris vero, de quibus di-
    ibilem nativam Aquileiensium Latinain Hnguam vel- leclio tua similiternos credidit consulendos. Capite de-
    nli cum lacte imbiberit, quam usu postea ac sludio mum7, ita concludit: Hanc autem episiolamnostram,
    excoluerit, ut stylum demum confleeret, qualem in quam ad consullalionem tuce fraternitalis emisimus, ad
    Explanalione Symboli cum Zabeo admiramur, nili- ,p"J omnes fratres et cotnprovinciales tuos episcopos 158
    dum, comptum, Lalinum ? Sed de hac Nicelse Aqui- facies pervenire. Ubi certe tam crebro consultatio Ni?
    leiensis origine inferius suo loco. cetoe Aquileiensis asseritur a divo papa Leone in
    ;
    Venio ad quartam alterius animadversionis Zabei responsione sua, minus quidem probabUe videtur
    partem; in qua, ut verum fatear, nonnihil injuriosus hujus consultaiionis scriptum aliquod ipsius Nicetre
    videri posset inemorise saneti nostri Aquileiensis epi- non exstitisse, quod praesenssanctus pontifex ha;jeret
    scopi Nicetre, nisi aliunde illius nobis animus mode- dum respondebat. ; si etiam recolamus materiam
    ratione ac religione plenus innotesceret. Traducilur Praeterquam quod,
    enim a Zabeo Nicetas Aquileiensis 157 veluti scri- consultationum Nicetse episcopi, sane gravissimara,
    bendi purcior; qui urgente etiam Ecclesioesurenecessi- de conjugiis nempe eoruin qui e captivitate regressi
    tate, laborein evitaverit scribendse Epistolae ad su- proprias uxores aliis inlerim nuptas repetebant, de
    premum Ecclesimpastorem, et aliena potius voceusus us qui in captivitate positi idolothytisvix usi fuerant,
    fuerit ad illius implorandam auctoritalem; qui acce- aut ad ilerandum baptisma compulsi; credi po-
    pta eliam a divo Leone Magno epistola, qua Eccle- test Nicetam Aquileiensem hrec talia memorise lan-
    sire suse necessitalibus providebatur, quaeest epistola tum commisisse Adeodati diaconi, nec suo scripto
    159 in editione Veneta Balleriniorum, eidein respon- aliquo exposuisse, ut pontifici clare ac dilucide cum
    sionem non dederit. Nicetam itaque nostruin Aqui- circumstantiis omnibus ac rerum serie iunotescerent.
    leiensem (quse rei summa esl) socordirc in agendo, Si ita negligens reipsa Nicetas Aquileiensis fuisset,
    negligentioe in pastorali officio , inurbanitatis immo vix in eliam credi posset sanctum Leonein Magnum,
    et irreverentioe in Romanura Ponlilicem, Zabeus vel qui notandis sacerdotum negligentiis adeo erat
    etiam nolens accusat, ut ita Latine scribendi etiam Q ( sollicitus ut ex ejhsdem epistolis constat, iion ad-
    exercitalionem illi defuisse probel; ad confirraandum monuisse Nicetam nostrum in hac eadem epistola ut
    scilicet quod sibi propositum erat, illum nempe non sibi et Ecclesiaesure saltem in posterum diligeniius
    esse auctorem Explanationis Symboli ad compelentes, ac sollicitius provideret. Sed alii episcopi, urget Za-
    quse quia nilida, compta, Latina, plurimum require- beus, in rebus dubiisconsulebant:
    proprii muneris, datis ep;stolis
    bat etiam in scribendo exercitalionis, in eo qui ejus- sedem apostolicam | cnr non ila Aqui-
    dera auctor fuisset. leiensis Nicetas? Verum si Nicetas scripto aliquo, ut
    Ut ad hsec quoque respondeamus, qusc cseteroquin videtur, consullatiohes suas exposuit sumrao ponti-
    videri possent responsioue non indigere, nonnulla fici, quid refert si peculiarem epistolam ad ipsum non
    sunt perpendenda. Si primae lineserecolantur prreci- dederit? Ratio autein erat eidem Nicetae non dandi
    tatoe epistolre sancti Leonis papre art Nicetam episco- pecnliarera epistolam; quseralio vix pro alio fuerat
    pum Aquileiensem, intelligimus quidem Adeodatum umquam episcopo. Aderat quippe Adeodatus Roma-
    apostolicre sedis diaconum, ab Aqnileiensi Ecclesia noe Ecclesioe diaconus, qui probabiliter ab ipso san-
    et ab ipsa Nicetre conversalione alque colloquio Ro- cto poniifice Aquileiam inissus fuerat, aut etiain ab
    1
    mam regressum, memorassesancto pontifici postulata ipso fortasse Niceta episcopo expetitus, ut illius Ec-
    Nicetip; sed non inde colligimus nullam oinnino clesioestatum praesens agnosceret, atque ad aposto-
    Adeodatum ipsum secum tulisse Nicetre scriptionem, licam sedem testis oculatus referret. Qiiid opus erat
    in qna postulata ejusdem continerentur, qure ponti- enistola , ubi praesens aderat is, qui locum tenebat
    iici memoraret. Immo ex ipsa sancti Leonis papoe illius ad quem danda esset epistola? Non alia re opus
    «pistola satis, ni fallor, inteUigimus scriptionem ali- *" erat, Adeodato praesenle, quam lucubralione aliqua,
    quam Nicetre Aquileiensis Adeodatum diaconum se- qua Aquileiensis Ecclesire status, et rerum gravitas
    cum tulisse, ex qua postulata ejusdem sancto Leoni exponeretur, subjicieuda apostolicre auctoritali; quod
    memoraret. Capite 1 ejusdem epistolse ad Nicetam et Nicetam fecisse probabile est, et nemo Niceta ipso
    ita scribit sanctus pontifex: Cum ergo per bellicam accuraiius facere poterat. Sed cur saltem Nicelas
    cladem, et per gravissimos Iwstilitatis incursus, ita epistolre sancti Leonis Magni responsionem non de-
    qumdamdicatis divisa esse conjiigia, etc. Illud verbum dit? Verum ipsa sancti Leonis Magni epistola, erat
    dicatis pluraliter expressum, cura ad unum Nicetam responsio ad consulialiones Nicetoe, quae scriplo ab
    Romanus pontifex scriberet, videtur certe respicere eodem exaratoe verisimiliter fuerant, uti vidimus.
    non minus Aileodatum oretenusmemorantera, quam Quid igitur responsio ad responsionem, absqne nova
    Nicetam aliquo modo id ipsum scriptione sua dicen- necessitate scribendi? Atque hoec ad quartam se-
    tem. Sed fortasse clariora etiara sunt quaesequunlur, cundosanimadversionis Zabei partem di; la sint; quae
    ut eriiaraus Nicetam noslrum aliquid scripto tradi- simul ad purgationem Nicetre Aquileiensis, a crimi-
    disse Adeodato Romano diacono, quod sanctns Leo nationibus in eum conjectis, abunde sufficiunt.
    haberet prse oculis, dum epistolam illara suam ad Tertiam suam aniinadversionem ex penitioribus
    Nicetam exarabat. Hujusmodi censeri possunt quoe causseerutam Zabeus iiicipit a numero terlio ejus-
    legiinus eodem copile 1 : Merito charitas tua videtur dem secundse partis dissertalionis suse, eamque pro-
    umbigere,auid de mulieribus, qum aliis junctce sunl ducit ad numerum usque decimum primuin. Haec
    viris, a nabis debeat ordinari. Hanc nimirum Nicetre tota versatur in formula Symboli apostolici quse
    1017 P. BRAIDJE DISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. VII;' 1018
    apud Aquileienses olim obtinebat, tribus singulari- A 14 illnd ait pmcipue notandum, quod in Explana-
    bus additaraentis insigni, et quadam alia varietate lione Symboli beati Nicetaesermo est cmilra idolola-
    distincta. Cum formulam hanc Zabeus ipsissimara triam, et contra hrereses praeserin Arianorum, Mar-
    non inveniat in Symboti Explanalione Niceiseepi- cionitarum, Calaphrygumet Maniclmorum. c Porro
    scopi, hinc est quod eam Explanationem Nicetoe hecabsurda, ait dle, acultissima Aq>ileiensium ea
    Aquileiensi abjudicat; et longa quidem oratione, ex tem;esia e provi;:cii, ut SIITHindcaumns, abesse
    qua intelligimusunum esse hoc ex praecipuisargu- debuerant: contrav.ro 160 rndoli barbararum fe-
    mentis causaesure. Huicresponsum ex professo dedi- rarumque ratioi.um con e.leba.it; > i I est indoli
    mus capite quarto-hujus nostrae dispulalionis, ubi Dacoruraillorura, ut iise autumat, quicis Dannbium
    etiam, ex manifeslisindiciis qusereperiuntur veteris R missianensi episcopo suberant. Hie interira ad no-
    Aquileiensis fornraloein hac ipsa Symboti Expluna- n re iteru n juvat, mah a Zabeo appellari barbaras
    tione Niceiseepiscopi, eamdem pertinere asseruimus ferasquenationes, ea-i quoe dexteram Danubii ripam
    ad Nicetam Aquileiensem: quapropter hic abstine- Nic tsc tempore in oleban', maximevero Dardaniam,
    mus ab omnialia disquisitionehac super re, 159 ue seu novamDaciarii Me.literraneam, ubi, juxla illum,
    qua ibidem satis superque dictuin fuit. NicctseDaci episcopatu. erat. Sed Zabens in tota sua
    Nuniero duodecimo, ac decimo lertio, solvendas dissertalione sae e confundit Dacos Romanos cuin
    sibi proponit Zabeus objeclioues, quas praevidet sibi Barb.ris, et Daciam proinde Cisdanubianam cum
    ab aliquo obtendi posse, ex Latino scilicet sermone Transdanubiana : quod probe necessario ipsi erat fa-
    quo exarata est Explanatio Symboli Niceloe, et ex cienium post adoptatam opinionem, quod Nicetas
    cultura slyli ejusdem Explanationis. Objeclionesvero Dacus sancli Paulini Nolani amicus episcopus fuerit
    istaetales sunt quibus omnis Zabei responsio insuffi- "* Remissiauaecivitatis in Dacia Romana positoe. Nam
    ciens videatur: et nos quoque paulo ante ostendi- cum ex sancto Paulino const t, barbarus reipsa fe-
    mus, culturam slyli in Latino eloquio apud Dacoscis rasgue gentes eas fuisse, quse beato Nicetaeepisc po
    Danubiuraposilos non potuisse NicetaeDaci tempore amico suo suberant; barbarmprocul dubio fermquedi-
    oblinere, quia simul iu una eademque provincia duse cenjae erant etiam illae cis Daaubium positae, et in
    linguse,Grsecaatque Latina, a multo tempore existe- Dardania seu nova Dacia Mediterranea constitutae,in
    bant; minus vero Lalinum ipsum sermonem, etiam excogitato, Remissianensi Nicetae episcopatu. Ipse
    absque cultura styli, in Dacia.barbara Transdanubia- ver i Zabeus, qui conlra Paulini Nolaui apertam (idem
    na, ubi reipsa Nicetas ille Dacus episcopatum gessit, cogitur asserere, non fui se Nicetam episcopura qui
    locum habuisse. Ut autem nonnihil etiam hic pro re primus omniiimin Daciamintulit Christi religionera,
    nata addamus ad confirmationem eoruni quae supe- uli aperte in nota secunda ad primam dissertationis
    rius dicta sunl; Ulfilsequidem episcopifaclum, sibi a suaepartem; qui insuper fatetur ibidem ac probat,
    Zabeo oppositum,qui quarlo Ecclesiscsseculoin suo- jain a tempore Nicreniconcilii fuisse in eadem D cia,
    rum Gothorumseu Getarum gratiam, qui cis Danu- in Dardania scilicelac in Mcesiaquoque, plures jam
    bium Moesiseparlem ac etiam ThraciseValentis Au- iuslitutos episcopatus cum suis episcopis sub metro-
    gusti concessione obtinuerunt (uti ex historia notum poli Sardicensi, quod sane ex monumentis ecclesia-
    esl), quatuor Evangeliain eorum linguam transtulit, sticis aperte conslat, et nos quoque secundo capite
    quaeDnrdaci, ex pretioso codice edila fuerunt anno hujus dissertationis jam fuse ostendimus ; q .orao ;0
    1665, a Francisco Junio et Thoma Mareschalo; hoc, non inlellexit barbaras ferasque gehtes, nounisi per-
    inquam, factum tale est, quidquid Zabeus dicat, ut Q ( peram ac injurie, dici posse eas quibus Nicetis epi-
    probet Latinam li iguam eo tempore apud gentes bar- scopus Remissianensis in Ronana Dacia prrefuisset?
    baras, etiara cis Danubium in Romanas terras traje- Sed ad novam ipsius animadversionem jam acce-
    ctas, non fuisselinguain, qua posset ipsis religio prre- damus.
    dicari. Quid igitur si Danubium transeamus, ubi De idololatria ni'iil est hic addendum ad ea qure
    NicetaeDaci episeopalis cura longe lateque protende- diximus ab initio bujus capitis, ubi osendimus ha-
    batur, etiam per eas ad Boream Riphseasque oras buisse reip a Aquileiensesipsos prsesules cur adver-
    regiones, quo numquam Romanor.im vestigia perve- sus idololatrire reliquias etiam quinto saeculodimica-
    nerant; et ubi Barbarorum gentes, etiain quse ad rent. Qui 1 nunc de hoeresibusArianorum, Marcio-
    loevamDanubii ripam sitae erant, in proprio solo, et nilarum, Cataphrygum et Manic/t<Eoruni?Breviler
    a Romauoruin societate sejunclae jamdiu perraane- animadverlaaius oportet, nullam propemodum fuisse
    bant? Sed hicad linguse eliain Lalinaefatum oculos hoeresi.uconlraquaai Aqail iensisepisjopuseatempe-
    convertamus oportet, poslquam Barbarorum copise state non debu -rit fidelessuos eonimumre, sive Aqui-
    eTransdanubia.iis regionibus in Romanum imperiura leioesederei, sive alibi in dicecesisua, et ad p^irtum
    uridique irruentes, orbis lerrarum faciem quinlo ac etiam Romatinumut nrra semel evenisse arbitramur;
    sexto saeculoiinmularunt. Romanum orbem procul- cum notuin sit exhistoria, eo tempore, ac multo etiam
    dubio geutes illre ubique invenerunt, maximein occi- an:e, ex toto Oriente, ex Groecianimirum, ex Asia, ex
    duis partibus, Laline loquenlem. Si porro geutes illas; Ponto Euxino, ex ^Egypto, necnon ex aliis quoque
    ponamus Latini sermonis non ignaras fuisse, ila ut mu.idipartibus, commercii causa, cujuscumque seu
    Nicelam episcopumquarto et quinto sreculoLalinei religionis seu erroris homines ad raaritimoe Venetiae
    culteque loqaentem potuerint ubique Daci ac Getoe,, D oras appulisse, Aquileiamquepraeserti.npetiisse, ibi-
    Bessi ae Seythrein suis regionibus intelligere, et ad1 que incolatum eliam permanenter hahuisse, veluti in
    illius vocembarbariem ipsam quodammodo exuere,, urbe quaeemporium erat locupletissimum, ac veluti
    el ad veraereligiouisprofessionemaccedere; cur lin- centrum unionis totius orbis; Occidentalis nempe et
    guam Latinam longe laleque in Occidenle dominan- Orienlalis, raercaturse faciendaegratia. Adeatur super
    lem, maxime vero in Italia ubi natale solum ac se- hac re clarissimus Filiasius, Memoriestoriche dei Ve-
    dera prsecipuamhabebat; cur, inquam, gentes illaej neti primi e second, tomo II, capite 22, qui de hoc
    Latinam linguamprotinus non didicerunt; cur eami argumento erudite simul ac copiose agit,
    potius ubique obtiuentem adeo infecerunt barbarie! Ut vero ita reapse de Aquileiensibus episcopis
    proprii sermonis, ut jam UnguaLalina, ipsarum gen- fuisse confirmemus, ecce noiiis Aquileiensis Ecclesise
    tiuin causa, passiin desierit esse commuiiis, ac de- presbyter Rufinus, qui de Aquileiensi Ecclesia rera
    mum sacris tantura addicta, et in scholarum angu- singularem nobis testatur, quod spectat ad hasreses,
    stiis relegata, novam linguarum formam ad omniumi in Cominentario suo ssepe citalo in Symbolum apo-
    usum gignere veluli coacla fuerit, qualem nuuc ipsi ini stolorum; et rem profecto, cujus vix aliud superest
    Italia loquimur, qualemquein Galliis atque Hispaniisi exemplum in tota OccidentaliEcclesia. Additamenta
    usurparinovimus? Sed ad alias progrediamur Zabeii scilicet nob!s exhibel, quseapostolorum Symbolo iu-
    animadversiones. serueruht veteres Aquileiensis Ecclesise prsesules,
    -
    Pergil itaque Zabeus penitiora scrutari, et numeroi majores nostri ab eodem ibidem appellati, ut 101
    1019 P. BRAID./EDISSERTATIO1N S. NICETAM. — CAP. VII. 1020
    obviam irent quibusdam hrcresibus, quse neutiquani A mentum, sed quia reipsa in Aquileiensieliam provin-
    quidem in Aquileiensi solo ortae erant (cum nulla cia necesse erat ut contra errores hujusmodi et
    jirofecto hreresis apud Aquileiense; ortura duxeril), errorum niagistros fidelesdata opera el oblata occa-
    sed quoede longinquo adduclre fuerant ab extraneis sione commonerentur; en quomodo ibidem Lauren-
    hominibus, Aquileiam procul dubio adventantibus lium illum episcopum fidentissime alloqualur, elsi
    conunercii causa. Ila additamentum illud duorum non quidem ut illum doceat, cerle ut illi auctor sit
    verborum, invisibili et impassibili, nd primuin Sym- qua esset ratione Christianus populus sibi subditus
    boli arliculum, Ciedoin DeoPalre omnipotente, ideo edocendus. « Qui ergo hanc fidem in Ecclesla susci-
    faclum dicil apud rios, seilicel apud Aquileienses, ut pit, non declinet in concilio vanitatis, et cum iniqua
    hreresi Scbellianorumoccurreretur, qn. una cum Fi- gerentibus non introeat. Concilium namque vanitatis
    lio etiam Palrem et natum et passum aflirmabant: est, quod agit Mareion... Concilium vanitatis est,
    « Sciendum, ait ipse in cilato Comm-nlario, numero quod Ebion docet Conciliumvanilalis est, quod
    5, sciendum, quod duo isti sermones, invisibiliet im- docet Manichocus.,... Conrilium vanitatis est quod
    passibili, i -.Ecclesire Romanre Syinbolo non haben- Paulus Samosalenus, et ejus posl hunc successor
    l.ur. Constal aulein apud nos additos hrereseoscausa Photinus asseruit... Concilium vanitatis est, quod
    Sabellii, illius profecto qure a nostris Patripassiana Arius atque Eunomius docuit... Sed et illnd conci-
    appellalur, iclesl, qure et Pa rem ipsum, vel ex Vir- lium vanilatis esl, quod Donatus per Africam tradi-
    gine natum dicit, et visibilem faclum esse, vel pas- tionis Ecclesiam criminando contraxit, et quod No-
    sirii affirmat in carne. Dt vero excluderel;;r talis valus sollicitavit... Has ergo omnes velut co^grega-
    impietas de Patre, videnlur hrec addidisse majores, "« tiones malignantium fuge. Sed et eos, si qui illi sunt,
    et invisibilera Patrem atque inraassibilem dixisse. > qui dicuntur assererequod Fijius Dei, etc... Ab his,
    Ita quoq e additamenlum aliud vocis hujus ad arlicu- inquam, omnibus fidelis declinet auditus, elc. > Quid
    lum Carnis resurrectionem,locum habuit apud Aqui- ad Laurentium dixisset Rufinus ut fugerel ab
    leienses ad aperlius rejiciendam hxresim Valentinia- Eorro iscongregationibusmalignantium hoereticorumatqne
    norum et Mankhmorum : « Nara Valentinus, addit; erranlium, quid ut fidelis audiius ab his declinaret;
    Rufinus nosler ibidem, numero 41, resunectionem L si hi non fuissent in ipsa A;uileiensi provincia, aut
    carnis omni modo negat, et Manichrei, sicul snpra si eorum saltem prava dogmala ihidemsatis comperta
    ostendimus. > Quapropter ita subdit numero 43 : c Et; non essent? Non enim aufugimus ab iis qui procul a
    ideo satis caute Ecclesia nostra (Aquileiensis nimi- nobis sunt, neque auditum declinamus ab iis sermo-
    rum ) fideni Symboli docet, quoein eo quoda ereleris; nibus quos facileauJirenon possumus. Sed nomiihil
    tradilur, Carnis rcsurrectionem,unoaddilopronomine, ctiam singillatiai de hoeresibus, de quibus in Expla-
    Iradidit, Hujus carnis resurrectionem.Hujus, sine du- natione sua meminitnoster Nicetas.
    liio, quam habet is qui nrofitetur, signaculo crucis; Arianorum quidem hoeresimnumquamNicetas Gen-
    fronti imposilo, etc. » En igitur quid agere coactii nadianus expresso nomine indicat in SymboliExpla-
    fuerinl Aquileienses prresules ante Rufinioetalemad- natione, uti reipsa Marcionitas nominat, Calaphrygas
    versus absurdos Sabellianorum ac Valentinianorumi et Manichseos. Catholicum dogma nihilominus de
    errores, qui certe longe ab Aqnileiensi Ecclesiai- Verbi divinitate inculcat, prout oporlebat, admonet-
    exorti, Aquileiensium episcoporum zelum nihilomi- , que competentes suos ut sibi caveant ad iis haerelicis
    nus excitabant, quia et in eorum fin bus disseminarii qui sub nomine Christiano Chrislum crealuram tra-
    coeperant ab exleris hominibus eisdem erroribus in- Q ( dunt, ut capile Explanationis 9. Illi nimirum erant
    feclis, qui ad Aquileiensiuinfines ex toto orbe adven- haeretici Ariani, contra quorurn insidias muniendi
    tabant. Nihil est itaque quod, officii gratia, neget Za- erant qui in competentium gradu constiluti Symbo-
    beus in cultissima Aquileiensiumprovincia Iocum ha- lum ediscebanl. Curvero adversus Arianos nihil di-
    buisse abs rda quredam hrcreticorum deliramenta ; ceret Aquileiensis episcopus quinti sooculi,postquam
    cumconslet, et locum ]>rofecto habuisse siculi alibii Aquileienses epispopi Valerianus sseculo qiiarto,et
    quoque habebant, el ita eliam habuisse ut Aquileien- Chromatius ineuiite etiam quinto tantopere de Ec-
    ses proesules singulari quodam modo, additanientis5 clesia meriti fueranl ob Arianorum hseresimin Aqui-
    scilicet dataopcra ad iidei Symbolum appositis, de-- Iciensiuin f'nibus profligalam? Cur nihil diceret
    buerint conlra ea dimicare, et Christianoeprofessionis5 quinto srcculo Aquileiensis episcopus adversus Aria-
    iiitegrilatcm apnd suos in tuto ponere. nos errores, cum adhuc memoria vigeret celeberrirni
    Quid vero mirum si alios eliam hrereticos, proeler r Aquileiensis concilii habiti anno 381, in quo proesen-
    Sabellianos ac Valentiniar.os , decursu temporis ha- tes dainnati fuerunt duo illi Ariani episcopi Dacioe
    buerint Aquileiensesepiscopi, a quibus cogerentur fl- Cisdanubianse, ac signate ex angulo, seu ex latere
    deles suos monere ut sibi caverent; et hi fuerint,, Dacim Ripensisac Moesiw,ul sanctus Ambrosiusscri-
    Nicetae tempore, Ariani polissimum, Marcionitoe, , bebat epistola 11 et 12; duo, ioquam, illi episcopi,
    Cataphrygse,et Manichsei?Arianos certe, Marcionitas,, Palladius ac Secundianus, alias hic nnminati ? Cur
    Manichscosexpresse nominat Ruflnus ipse Aquileien- i- nihil diceret quinto saeculo Aquileiensis episcopus
    sis numero 39 prsecitali sui in Symbolum commen- adversus sectatores Arii, cum jam ubique Arianismus
    tarii, quem scribehat ad Laurentium episcopum,, adhuc grassaretur, ac pluribus in locis suas exere-
    Aquileiensi sedi addictum ut superius ihnuebamus,, D ; ret vires, ut ex historia patet ? 163 Sed alia quoe-
    ct ad ipsius usuni ut idem petierat : quapropter hu- dam animadvertamus oportet, quoerero, cseteroquin
    jusmodi hoereticos in Aquileierisiprovincia eo tem- satis notam. clarius asiruant ac illustrent.
    pore exstitisse, vel saltem notos coinmuniter ibidema Compertnm ex hisloria habemus , postrerais Ro-
    iuisse, valde probabile existimamus, quin iillam indee mani imperii temporibus, et quarto maxime desi-
    injuriam hobilissimreilli Ecclesioeimpingamus; cnjuss neute, acquinto iueunte sreculo, Barbaras gentes in
    cerle non erat, vel impedirequominus exteri hominess Romanis castris slipendia meruisse sub ducibus pro-
    his erroribus inquinati, el Aquileiam venireiit, el inii prire nationis. Hi erant praecipueGothi, Gelreeliam a
    Aquileiens^ etiam provincia cnmmorarentur; vel itaa Romanis appellati, qui ex Transdanubianis partibus
    agere, 102 nt eorum saltem iniqua dograata in tantaa in Romanas terras iterum atque ilerum variisque de
    ac lam culta civitate etiam cum fideliuin periculo nonn causis transvecti, ut capile S3Cundoinnuebam s, Va-
    innotescerent. Eodem ipso loco Rufinusnominat linaa lenlis polissinium Augusti indulgenlia, deinde etiara
    cum praedictis hrcreticis etiam Ebionitas, et Euno- Theodosii senioris ainpliori concessione, novam Ri-
    mianos; nominat errores Pauli Samosateni, et Pho- pensem Daciam,sicut etiam Moesioeinferioris partem
    liui; nomihat scbisinala Donatistaruin, et Novatia- quamdam ac Thracise incolebant, hac etiam condi-
    norum; et ut intelligamus non frustra eumdem hsec c tione ut militare servitium Romano imperio exliibe-
    omnia errantium nomina numerasse, neque id fe->- rent. Hi porro Gothi, seu qui a Ch.istiana Gnthorum
    cisse eruditionis gratia, ac veluti ad operis coniple-:- Ecclesia a Tanai ad Tyram amnem posita jampridem
    i021 P. BRA1D.-EDISSERTATIO IN S. NICETAM. — CAP. VII. 1092
    adveneranl, seu qui postea ab idololatria ad Chrislia-• A ipsorum surculo, qui Epiphanio teste, hmresi 76, non
    nam fidem conversi fuerant ul in Romanis terris cisi modo catholicos, sed et magistros suos Arianos ipsos
    Danubium consislere possent, prout legem illis tule- ad se accedentes iterum baptizare consueverant; et
    rat Valens; hi Gothi, inquam , non iia post magnai bic eral communis Arianorura abusus Augustini tera-
    ex parte a catholica Ecclesia ad Arianismum defece- pore, qui eps hac etiam de causa non semel exagi-
    ru t, eodem Valente Augusto proesertim auctore, quii tat; et hujus abusus lestis est quoque Victor Vitensis
    Arianas partes impensius tuebatur; ita ul quarloi in sua Historia Persecutionis Vandalicse.
    circiter labente sreculo pene onmes Arianre perfidire; Post Aquileiae casum ex Attilana irruptione, qui-
    sectatores essent. At vero Romani exercitus cumi nam fuil imperii Occidentalis status, quamdiu perdu-
    Barbarorum copiis auxiliariis, Gothorum nempe alia- ravit, ad Romulum usque, Augustulum dictum, id
    rumque genliura quse sese Gothis adjuiixerant, non esl ad annum 476, quo imperii Occidentalis eliam
    semel, sed pluries, quarto et quinlo sseculo, et Aqui- umbra ipsa defecit? Nonne sub Romanis nominibus
    leiensimn fines inundarunt, et Aquileiensem ipsam tot imperatorum unius pene diei, rerum sunima et
    nrbem occupaverunt; ac tum prsesertim cum Theo- auctoritas stetit penes barbaros homines alienre a
    dosius MagnusAugustustyraunum priraum Maxiraura, catholica professionis, qui aula potili, el barbaiorum
    deinde et Eugenium persecutus est, et cum postea exerciluum quibus imperabant confisi potentia, res
    Theodosius Junior arma movit in tyrannum itein omnes suo arbitratu, invitis etiam lionnumquam iiri-
    Joannem, qui Ravennse captus, Aquileiamque du- peraloribus ipsis, ubique moderabantur? Barbarorum
    clus, ibidem mortis sententiam subiit. Quid non igi- itaque doininalioni Romanum Occidentale imperium
    tur dicerenl Aquileienses episcopi contra Arianam subjacebat, etiam autequam eorumdem violentia pe-
    irapietalem, cujus lam saepe veluti praedicalores ad- " nitus inteiirel. Interiil vero anno prsedicto 476, cum
    erant Gothorum copise in Romanis exercitibus auxi- Odoacer nova Barbarorum omids generis multitudine
    liares? Gothi vero illi Ariana perfidia inquinati, sub ex ultimis Pannonioe Hnibus in Ilaliam deducla, Eru-
    Alarlco duce, non uti Romanorum auxiliares, sed lorum nempe, Turcilingarum, Rugoruin, Scytharum,
    uti hostes Romani imperii, Italiam praedandi animo jiliorumque, omnem Romulo Augustulo potestatem
    ingressi, iterum Aquileiensein agrum invaserunt anno aderait, novumque sibi condidit principalum, qui ad
    400, iterumque anno 409, aut 410, quo demum socculumusque octavum a Barbaro in Barbaros suc-
    Roma ipsa potiti sunt, ejusque spoliis locupletati. cessione continua transmeavit. Nicetas interim Aqui-
    Quicumque hsereticorum illius temporis, et maxime leiensis in tanta liumanarum reruin jactura, in tanta
    Arianoruin, noverit irrequietam indolem, proprioeque dominantium varietale, in tanto dominorum ipsorum
    sectae propagandse studium, facile iutellexerit quanta discrimine, suam regebat Ecclesiam , et vitam per-
    solertia vigilare tunc debuerint speculatores domus duxit ad decimumusqueOdoacrisprineipatusannum.
    Israel, ac proinde Aquileienses etiam episeopi, ne Odoacer ipse , etsi Catholicis non infensus, Arianus
    falsi dogmatis virus, victricium etiam armorum ro- tamen erat professione, Ariani conterranei illius, et
    bore auctum, in catholicorum peclora sese diffun- pars.multaillarum gentium barhararum, quas secum
    deret. in Italiam adduxit ad Romanum Occidenlale impe-
    Sed quinto soeculoprocedente, crescil in dies Aria- rium abolendum.
    nismi non solum, sed etiam cseterarum hsereseon Quid dixerim de tot aliis barbararura gentium
    quarumcumque insectandarum, episcopis maxime agminibus, quse secum fcedere inito, Italiam ea occa-
    Aquileieiisibus, occasio et necessilas. Cum primum Q | sione inundaruni? Ut nihil addam de adhuc idolola-
    enim Italire invadendre ac depopulandse , Attila duce, trioe addictis, de quibus non est cur hic inquiramus;
    rumor increbuit in Pannonire regionibus, examina nihil certe contra veritatis probabililatem audemus,
    undequaque coaluerunt, non lam genliimi Barbara- si dixerimus , proeter Arianismum, viguisse inter
    rum et loco et nomine inter se diversarum, quam gentes illas et alios a catholica doctrina proscri-
    haeresumerrorumque apud diversos iilos Barbarorum ptos errores, ac eos maxime quiin Orientis parti-
    greges ohtinentium; ut merito dubitares religioni po- bus 165 auctores suos ac propagatores habuere, ut
    tius an substanliis Italorum bellum esset inferendum, sunt eiTores Marcionilarum, Cataphrygum, Manichaeo-
    *t probe cognosceres non raiiius substantiis quam re- rum, quorum expresse meminit Nicetas Genhadianus
    Jigioni ex boc tam teterrimo apparatu periculum im- in sua Symboli Explanatione. Zabeus vero rem no-
    minere. Ut vero ex Alpinis iaucibusin Jialiam erupit stram agit, dum numeris 15, 16, 17 et 18, Marcioni-
    immane agmen barharicum, atque Aquileiseprimuin, tarum, Cataphrygum ac Manichseorumerrores inter
    deinde coeteris Venetire, jEiniHrc, ac 164 Lignrise barbaras Dacorum regiones obtinuisse probat ex qua-
    civitatibus, autruinam, aut supremum iiilulit exci- dam locorum propinquitate, unde errores illi ortum
    dium, combustis autspoliatisoedifieiis, agris depopu- habuerunt, cum barbaris Daciarum populis; licet Da-
    lalis, caplivorumque immensa procul abducta multi- ciam Cisdanubianam ipse autumet, quse certe barbara
    tudine; tunc deraum apparuit bellieo illo incursu ma- non erat, ut alias dictum fuit; et licet, quod spectat
    gnametiam religioni illatam fuisse a Barbaris cladera, ad Marcionitas qui in pluribus a fidecalholica discre-
    quoe nonnisi sedula episcoporum diligentia reparari pabant, unum ex Marcionitarum erroribus videre
    postea potuisset. Quod ad Aquileiensem Ecclesiam voiuerit, non vero Eutychianum, in iis quse tam
    attinet, adest srepe citata sancli Leonis Magni ad Ni- D 1 aperle contra Eutychen ipsum Nicetas Gennadianus
    cetam Aquileiensem epistola, data anno 458, exqua in Explanalione Symboli habet, ut supra, capite 3
    inteUigimusAquileienses illos captivos qui remeare ostendimus ex prpfesso. Si porro inter barbaros Da-
    adpalrias sedes post annos aliquot poluerunt, reli- . cos Marcionitarum, Cataphrygum et Manichacorum
    gionis causa tenlalos a Barbaris fuisse; et eorum ali- errores, ipso leste Zabeo, iis temporibus locum habue-
    qiios, qui idololatris dominis servierant, immolatiliis runt, utpote errores qui barbararum potius quam cul-
    cibis pollulos fuisse; alios vero, qui in hoereticorum . tarum gentium indoli conveiiirent, ut ipse antea asse-
    Barbarorum poteslatem venerant, ad ilerandum ba- rebat; hos errores procul dubio barbarae illoe genles
    ptismum vel metu coactos vel errore traductos. Ut secum iu Italiam etiam detulerunt, vel in ipsa sub
    nihil jain de idololatria loquamur, qua pars magna Odoacre tam immensa earumdem irruptione; ac idco
    illaruhi gehtium barbararum tenebatur, quis non vi- Italis episcopis occasio deesse non poluil fideles suos,
    det Arianarum partium sectatores, in iis qui captivos et conipetenles maxime, commonendi, lit sibi ab
    Aquiieienses ad baptisraum iterandum vel cogebant horum non modo erroribus, sed eiiam conveiiticulis
    melu acvi, vel insinuationibus alliciebant? Ariani ac societate ipsa caverent. Quid vero sj addamus Bar-
    cerle, etsi ab initio delestabilem hanc consuetudi- baros il.losItalise invasores Odoacre duce, ac tol erro<
    neni non haberent, iterum baptizandi eos qui a ca- ribus inquinalos, nonhospites et advenas tuncfuissa
    thoUea flde defecissent et ad eorum sectam accede- ut antea fuerant, sed jam cives ac incolas factos a
    rent; hanc adoptarunt ab Eunomianis , Arianorum primis ipsius Odoacris principatus annis; utpote qui,
    1025 P, BRAlDiE DISSERTATIO1N S. NICETAM.— CAP. VII. '024
    teste Procopio de Bello Goth., Hbro i, capitel, in A Manichmitofoorbepellendi, etiam omniumrelro prin-
    prsemiumvictoriarum, tertia ubiqne agrorum Italioe cipum statutis, pronunliabantur. Cum itaque celebris
    parte veteribus dominisdempta donati essenl? Hujus- fuerit ac pervagata per universamItaliam sancti Leo-
    niodi novis iucolis, ac tertioeterrarum partis dominis, nis hortatoria ad Italise episcopos epistola adversus
    fortasse plus coeterisabundavit Aquileiensis provin- Manichoeosanno 444 data, cum lex quoque Auguslo-
    cia, qure in tanta paulo pridera sub Attila duce rerum rum principum Tbeodosii ac Valentiniaiii eodem aut
    jactura, hanc eliam oranium gravissiinam passa fuit, subsequenti anno promulgata non minus innotuerit;
    ut veterum civiumel habilatorum muliiludine minue- quid mirum si post decem aut quindecim aut etiam
    retur, quaeproplerea non ita rcgre Barbarorum fami- viginti annos, Nicelas episcopus Aquileiensis Mani-
    liis supplenda essel, in possessionem tertise et for- chseos quoque, jamdiu salis notos, cum coeterishae-
    tasse etiam majoris parlis Aquileiensisagri inductis. reticis iioniinaverit evitandos, etiamsi fortasse nullus
    Quid non igitur Aquileiensis episcopus diceret etiam tunc amplius existeret in llalia? Verum quis Mani-
    contra Marcionitas, Cataphrygas, et Manichreos,qui chaeos tunc lemporis iterum in Ilaliam irrepsisse
    ih novis hisce Barbarorum coloniis hic atque illic negaveril, in lani turbato rerum omniura statu, cum
    adessent, caiholieis ipsis in humanis rebus necessario silerenl leges, cum Barbari ubique dominarenlur, cum
    conjuncti, non sine gravi depravationis horum peri- omnia licerent omnibus qu;e in pacala republica mi-
    culo, tum ob humanscnaturse iinbecillitatein, tum ob nime licuissenl? Ea nimirum sunt tempora, ut satis
    pravam errorum omnium indolem, qua fit ut saepius liquel, in quibus perversi homines, e latebris ubi prius
    ac faciliusab illis veritas corrumpatur, quam ut erro- delilescebant erumpentes, sese insolenter acprocaci-
    res veritas compriraat, nisi sedula pastorum indesi- _ ter efferunt; el qui prius non siue metu vilam agere
    nenter vigeat sollicitudo? •Bconsueverant, dominari jain et pravis doctrinis
    Verum quod ad Manichseoset Manichaeismumsin- et perditis moribus jactanler ubique contendiiiit. Non
    gillatim perlinet, Zabeus ipse supracitato numero 18 est igitur cur Zabetis ab hac se expediat objeclione
    non inficiatur divi Leonis Magni setate, ac propterea breviter asserendo, quod ManichceosAquileirefuisse
    aute Odoacris etiam irrupliouem, immo ante extre- affirmare non possumus. Quamvis enim monumenta
    mam Romani imperii in Occidenle seneclutem, Mani- non suppetant ul id affirraemus, coulraria certe non
    chseosin ltalia non paucos exstitisse, qui propterea adsunt ut id inficiari possimus; et interim satis sunt
    ex Barbarorum ad Danubiumgrege forlasse non fue- qure rAlulimus, ul Nicetam Aquileiensem episcopum
    rint, quique Romae ipsius sancti pontificis zelo ac judicemus Manichaeosnominare suo 167 lempore
    diligentia dctecli, inde quoque abire coacti fuerant, potuisse uli evitandos, etiamsi in sua nuinquam for-
    ipsis Augustorum principum Theodosii ac Valenti- tasse exstiiissent aut provincia aut dicectsi.
    niani Legibus suffraganlibus, q>iseejusdem sancli Sed Zabeus ultraiprogreditur eodem numero 18; et
    pontificis cura lalaefuerunt. AdversusManichaeosigi- dum uli supervacuam traducit Manichaeorummentio-
    tiir Italise episcopi jamdiu habebant cur agerent, ac nem in eo opusculo,quod es-et Nicetoeepiscopi Aqui-
    ut ideo non sit ambigendum, etiam ad leiensis, Pelagianorum ex adverso mentionera ibidem
    firospicerent;
    taliaeepiscopospertinere j;oluisselucubrationes illas, deesse ostendit, qiise certe in episcopo Aquileiensi
    in quibus sermo esset de Manichseis.Multovero raagis Niceta deesse, juxla illum, niinime debuisset; quia
    adversus Manichaeos166 episcoporum ItaHrezelum reipsa haeresisPelagianaeo tempore sectatores habuit
    exardescere oportuit, postquam idem sanctus Leo in Aquileiensiprovincia inler presbyteros,et diaconos,
    Magnus, anno 444, datis lilteris ad nniversos episco- Q ac diversiordinis clericos, uti ex epislola divi Leonis
    pos per Italire provincias constitutos, eos peculiariter papse inscripta ad Aquileiensemepiscopum, qua; pri-
    ln consortium suresolliciludinis advocavit contrahu- ma est in cilata edilione Balleriniorum. Ul fial satis
    jus perversitatis sacrilegos sectalores, quorum ali- huic eliam objecliom clarissimi viri, quoeposlrema
    quanti, ut ipse aiebat, Rmna aufugerant, et timendum est ex penitioribuscausseab ipso desumpta, nonnulla
    erat ne cum suarura plebium discrimine hac illac sese sunt animadverlenda ex admonitione proevia eorum-
    occultandi reperirenl facultatem. dem Balleriniorum ad primam et secundam ejusdem
    Qurcnamporro Mauichreorumtunc hreresis, contra sancli pontificisepistolas, necnon ex capite 14 Monu-
    quam tam sollicite sancli Leonis Magnizelus ardebal? mentorum Aquileiensium erujitissimi nostri De Ru-
    Audiatur ipse sanctus ponlifex, qui sermone 16, de beis.
    Jejunio deciini mensis 5, capite 3, ita loquebalur: Negari non potest Pelagianorum errores in Aqui-
    « Hujus (nempe dsemonis)arte Basilides, hujus Mar- leiensi provincia irrepsisse vel ab initio saecuUquinti,
    cion callet ingenio, hoc duce agilur Sabellius, hoc ac jam inde habuisse sectatores ibidem inler ecclesia-
    proecipilalurrectore Photinus, hujus potestati famula- stici ordinis homines, apud quos polissimum hrcc hre-
    tur Arius, hujus spiritui servit Eunomius; tota deni- resis faciliorem aditum obtiuuit. Comperlum nanique
    que bestianira laliumcohors hoc prrcside ab Ecclesioe est inter eruditos, cardinali Norisio duc^, libellum
    unitale discessit, hoc magislro a veritate descivil. Sed illum Fidei Pelagiano fuffure scalentem, quem Sir-
    cum in cunctis perversilatibus muliiformem teneat mondus deseripsit e manuscripto codice Veronensi,
    prir.cipatum, arcem tamen sibi in Manicbaeormn quem vulgavit Garnerius in editioneMarii Mercatoris,
    struxit insania, et latissimam in eis aulam, in qua se ac demum BenedictiniSancti Mauri iterum edideruht
    exsultantius jactaret, invenit; ubi non unius pravilatis D in appendicibus Aiigustinianis, seu in appendice ad
    speciem, sed omnium simul errorura inipieiatumque toinum decimum editionis Parisiensis in-folio; libel-
    mixturam generaliler possideret. • En igitur quanla lum, inquam, hur.c perlinere ad viros ecclesiastici
    esset Manichaeorumet Manichaeismiimpielas, qure ordinis provincieeAquileiensis sub Auguslino Aqui-
    veluti omnes aliorum hrereticorum complectebatur leiensi episcopomeiropolitano, Chromatii successore,
    errores; ita ut in hanc sectam potissimum acrius de- qui sanciislnnocentiol, ac Zosimo Romanisponlifici-
    buerint etiam ltalire episcopi eo tempore decertare. bus floruit. Zosimusporro Romanus ponlifex, ille fuit
    Nulltim proinde dubium, quin supracitata sancti Leo- qui anno 418 ceiebrem illara suam dogmaticam epi-
    nis epistola ad universos episcoposper Italioeprovin- stolam evulgavit adversus PelagiiacCoelestii errores,
    cias consiilutos, quoein editione Veneta Ballerinio- Iracloriam, seu traclatoriam nuncupatam, quam per
    rum seplima est, perveneril eodem ipso anno 444 universum orbem transmisit, ut episcoporum omnium
    etiam ad Aquileiensein metropolitanum episcopum, subscriptionibus lirmarelur, quo consensus universa-
    qui tunc aut Maximuserat, aut Januarius; nullumque Hs Ecclesioeappareret in Pelagianorum dogmatum
    itein dubium, Aquileiensem illum episcopum sollici- damnalione. Pervenit itaque prncul dubio Zosimi
    tudinem omnem adhibuisse, ut Manichaei,si qui laten- pontificis tractoria eliam ad Augustinurnepiscopum
    ter obrepsissent, detegerentur, atque extorres fierent Aquileiensem,ac primatem, ut eum appellat Norisius,
    ab Aquileiensiumlinibus, legum eliam Augustarura Venetiarum,Istrim, Norici ulriusque,et Rlielimprimtt.
    auctoritate adhibita el impetrato subsidio, a quibns Hic vero cum pro oflicio suo tractoriara ipsanyut
    1028 P. BRAIDJE DISSERTATIO 1N S. NICETAM.— CAP. VII. 1026
    verosimillimuiuvidetur, ad prqvinciales suos episco- A non erat hic sermo de hseresibus; non singulas pseu-
    pos misisset, ut eorum ac presbyterorum uniuscujus- doecclesias, quia ad illum spectabat de Ecclesia tari-
    que subscriptionibus Urmaretur, Iibellura praedictum tum calholica dicere Quod si pseudoecclesiasnominat
    a nonnullis ex eisdem Pelagiana labe infeciis accepit, Manichoeorum,Catajihrygarum, Marcionistarum, evi-
    quo et subscriptionem tractorire Zosimi eos apertis- denter patet eas nominasse causa tantummodo po-
    sirae recusasse intellexit, et ad pleuariam etiam syno- nendi alicujus exemnli falsarum Ecclesiarum, quo
    dum provocare ausos fuisse. Incertum quidem qui veritas Eeclesiaecalholicoeex ipsaruui Jalsarum com-
    fuerint iUi; etteque incertum hum presbyleri fuerint, paralione magis magisque splendescerel. Satisfecit
    an siraul etiam" episcopi aliqui, ex numero fortasse ltaque fini quo mentera suam dirigebat, dum aliquas
    illorum decem et octo, qui, Juliano Eclanensi duce, noniinavit; non defuit officiosi alias proeterivit; quia
    soli in u;ilversa Ecclesia tractorise subscribere recusa- non erat hic de singulis dicere, sed tautuin de aliqui^
    runt: indubium tamen omnino videtur, post lot eruJi- bus exeinplum ponere. 169 Nomiualis tainen tnbus
    tonim judicium, eos ad Aquileiensera provineiam illis pseudoecclesiis Mauichaeorura, Calaphrygarura,
    pertinuisse, et ex ordine etiam sacerdotali fuisse, Marcionistarum, nonne de omnibiis etiain serinonem
    quibiis a metropolilano episcopn ex maiidato pouti- habet dum subdit : vel cmterorum hmreiicorum, sive
    ficis Zosimi subscriptio essct iudicta. schismalicorum?
    Quid vero post hoec? Adest supracitata epistola Pelagianorum nihilorninus distinctam mentionem
    sancti Leonis papoe ad AquUeiensem episcopum in- viderehic voluisset Zabeus, si vere ad Aquileiensem
    scripta, el ad annum relata 442, in qua ex relatione episcopum Nicetam Explanalio hsec pertineret. Ast
    Septimiseu Septimii episcopi, qui Altinalium episco- _" ut ut NicelseteinporePelagiana hseresisin Aquileiensi
    pus erat in Aquileiensi provincia, se agiiovisse 168 provincia sectatores habuisset, de quo infra dicemus;
    conqueritur, quosdam presbyteros, el diaconos, ac di- Pelagianismo cerle non erat hic locus apud Nicelara,
    versi ordinis clericos, quos Pelagiana sive Cmlesliana quia hic pseudoecclesiae erant indicantlae, seu hcere-
    hwresis habuil implicalos, ita in Aquileiensiprovincia ticorum, seu schismaticorum: Pelagiani vero, ut om-
    ad communionemcatholicampervenisse, ut nulla ab eis nibus compertum esse potest qui eorum acla perlege-
    damnatio proprii exigereiur erroris, et pastoralibus rint, ab initio hujus haereseos usque ad finein, num-
    excubiis nimium dormilantibus, lupos ovium pellibus quam Ecclesiara seu pseudoecclesiam peculiarem
    tectos in ovile Dominicum, non deposilis bestialibus constitueruiil, qua a catholica dislinguere;itur, et a
    animisinlroisse: quapropter melropolitano Aquileiensi qua deberent catholici abstinere, sicuti pseudoeccle-
    episcopo prsecipit, ut congregalasynodoprovincialium sias constituerunt sibi, seu ab exordio errorura suorum,
    sacerdolum, omnessive presbyteri, sive diaconi, sive seu potius post temporis lapsura, alii ecclesiasticse
    cujusqiieordinis clerici, qui de Pelagianorum Cmleslia- pacis turbatores, ut puta Manichsei, Cataphrygae,
    norumqueconsorlioin communionemcatliolicamea im- Marcionitse, quos nominat Explanatjo, aut etiam
    prudentia sunt recepti, ut non prius ad damnationem Ariani, Eunoraiani, aliique inter haereticos, Novatiani,
    sui coarctarentur erroris, nunc sallem, posleuquam Doiiatistoe, et alii quoque inler schisraaticos. Pela-
    hypocrisis eorum ex quadam parle delegitur, ad veram giani siquidem, quamdiu eorum error invaluit, non
    correctionem, qum el ipsis prodesse, et nullis possit no- destiterunt quideai qua late poluerunt virus effuiide-
    cere, coganlur; ut damnent stilicet apertis professio- re, socios erroris asciscere, palrohos sibi comparare,
    nibus suis superbi erroris auclores, et quidquid in do- acutis disputationibus dimicare, capliosis eliam ser-
    clrina eorumuniversalisEcclesia exhorruit, detestentur, C monibus illudere, subdolis confessionibus decipere,
    etc. Hi igitur presbyteri et diaconi, ac diversi ordinis concilium plenarium petere, episcopos quoque non
    clerici de quibus sanctus Leo ad Aquileiensem episco- paucos in Galliis proeserlim ac in Britannia sibi copu-
    pum, videnlur ex illis fuisse Aquileiensis provincise lare, turbas etiam quandoque excitare, ac crimina
    ecclesiasticis, aut ex eorum asseclis, qui ante annos perpetrare : at numquam eo deveneruiit, ut conflato
    circiter viginti Pelagianis erroribus addicli tractorioe schismaie secessionera ab Ecclesia catholica facerent,
    Zosimi subscribere recusarunt, acHbellumillum Fidei et Ecclesiani sibi seu pseudoecclesiam constiluerent
    super hac re Augustino Aquileiensi melropoliloepor- peculiarem ; quamvis pluries ab Asioeet Africoe epi-
    rexerunt; qui proptera jam tunc ob contumaciam in scopalibus conciliis danmati, quamvis per tractqriam
    damnatis erroribus ab ecclesiastica communione ab Zosimi ab universa Ecclesia anathemate plexi, et ec-
    eodem Auguslino rejecli, postea ab aliquo illius suc- clesiastica communione privati, quaiuvis etiam Ah-
    cessore, cui fiderh suam aliquo modo, sed fortasse gustoruin principum legibus non semel sed iterato
    minus apto aut non satis aperto probaverint, recepti mulctati, Italia pulsi, etubique eliam fuerint exagita-
    fuerant; quique idcirco suspicionem non Ievemdede- ti. Ipsa namque Pelagianismi indoles, ut alii quoque
    rint animos adhuc gerendi erroribus pristinis occupa- animadvertunt, eaerat, quoefavorem populi iion sijpi
    tos. Hinc igilur Zabeus yalidius eliam confirmabit, facile compararet ad plebem aliquara peculiarem for-
    Aquileiensemepiscopum Nicetam, si vere auctor ipse mahdam contra catholicos : nam etsi liberi arbitrii
    fuisset illius Explanutionis Symboli ad competentes, virespro institulo plus oequoextollerel, ac tueretur;
    debuisse eo loci nominalim Pelagianos cannnemo- non ideo id agebat, ut humanaeimbecillitati faveret,
    rare, utpote hrerelicos homines, qui probabiliter ad- n quod multituiiinis votum in novis orienlibus de reli-
    huc suo lempore essenl iri Aqiiileiensi provincia, et gione dispulationibus esse solet, sed potius ut vehe-
    a quibus, niagis eliam quam a Manichreis, aliisque nienlius et acrius in socordes Christianos insurgeret,
    ibidem raeraoralis hoereticis,-Christiano gregi pericu- qui humanam imbecillitatem in vitiis proteiidebant,
    ! lum immineret. nec vires proprias, juxta illos, sentiebant, quibus, se-
    Verum nonnulla addamus oportet, quse Zabei ob- cluso eliam divinse gratioe auxilio, possent ad Chri-
    jeclionem, ni faUor, penitus solvant. NicetseGenna- stianaevilse perfectionem contcndere. Noii erat igitur
    diani in Symboli Explanatione hsec sunt verba, ubi cur Nicelas Aquileiensis hoc loco Pelagianorum me-
    -hoereses singillatira nominat capite 10, ad arliculum minisset inter p^eudoecclesias, quas exempli causa
    Sanclam Ecclesiam calhoticam; neque enim alibi in memorabat in explicatione articuli de Ecclesia cathp-
    tola Explanaiione alicujus haeresis menlio," proprio lica, etiamsi Pelagiani reipsa in sua provincia eb lem-
    nomine indicatse: t Sunt quidem et aliae pseudoeccle- pore exstitissenl.
    sioe,\sed nihil tibi commune cum illis; ut puta Mani- At fueruiitne, Aquileiensis Nicetre tempore, Pela-
    chseorum, Cataphrygarum, Marcionislarum, vel coete- giani haeretici in provincia Aquileieiisi? Hocnimirum
    rorum hrereticorum, sive schismaticoruin; quia jam inquirendum restat super hac re, ul ptcna undique
    desinuiit istre Ecclesiseesse sancloe. > Auctoris igilur sil ad Zabeum responsio. lnter memoratas Augustp-
    -hujtts opusculi hic scopus non fuit singulas hsereses runi leges adversus Pelagianos, adest constitutio sub
    ac siiigulas pseudoecclesias nominaiidi, uti apparet nomiue Valentiniani III, ab ejus malve Placidia Augu-
    Yerba ipsa perpendenli; non singulas hrereses, quia sta contra eos lata, quoedata fuit A^uileise anno. 425,
    1027 P. BRAiDJS DISSERTATIO IN S. NICETAM.CAP. VII. 4023
    vii idus JuUi, ubi post necem tyranni Joannis ipsa 4A capitel5, validissimis sane argumentis, quse assensum
    cum ftlio degebal. Nou inde laraen consequitur, Pela- sibi valeant comparare, secundam ad Altinatem reje-
    gianos tunc Aquileioc, aut in Aquileiensi provincia cit. decimam oetavam ad Januarium Aquileienseai
    fuisse; quia conslitulio illa directa fuit ad Aiuacium solam admisit. Sed si suitragia postrem utrinque dis-
    prrefectum 170 prretorio Galliarum, et occasione tu- putalam colligamus, id inferendum censemus, quod,
    multusa Peiagiaiiis ii.i Gallicanis regionibus excitati. quidquid de secunda ad Septimum Altinatem opi:.ari
    Prseeilata sancti Leonis Magniepistola ad Aquileiensem queat, altera certelad Januarium Aquileiensem nulla-
    episcopumioscripta, qui forte aut Adelphus fuerk aut tenus rejicienda sit. Hrec porro ad Januarium Aqui-
    Maxiraus, ut Ballerinii fratres conjiciuul in admoiii- leieiiseni sancti Leonis Magni epistola ad annum per-
    tione proevia, ad annum pertinet circiter 442, ut ibi- tinet 447, et est proprie responsio ad aliam quam sau-
    dem signatur. Presbyleri porro illi, diaconi, ac diversi ctus Leo a Januarjio acceperat, quaeque -nd.nexslat.
    ordinisclerici,de>quibus ea Jem epistola.quos Peiagiana Ut Januarii epistolam ex Responsione sancli ponlificis
    sive Coetesliana hseresis habuerat implkalos, quique colligamus, minime dubitandum videlur, Januariura,
    poslea in Aqoileiensi provincia ad communionem ca- qui post Adelphum et Maximum Aquileiensem sedem
    tholicam pervenerant, quin ulla ab eis daiiinatio pro- tenebat, certiorem [reddidissesanclum Leonem ponti-
    priiexigeretur erroris, unde, hypocrisi quoque eorum ficem de opera et cura a se exhibita ut plenam exse-
    ex quadam parte detecta, suspicio orta fueral eosdem cutionem haberent qureinprima sua epistola ad epi-
    in ovile Dominicumintroisse non depositisbestialibus scopum Aquileiensem, tuncilliEcclesirfipraesidentein,
    aniinis; illi, inquam, non multi numero fuisse viden- ipse mandaveiat de presbyteris, seu diaconis, seu di-
    tur, cuin dicat sanctus ponlifex : Agnovimusquosdam _ versi ordinis clericis, qui prius Pelagiana labe infecti,
    presbyleros, el diaconos, ac diversiordinis clericos,etc.: " ac postea absquesufficienti cautione in communionera
    quapropter minus accurate scripsisse videtur clarissi- oalholieam recepli fueranl. Fortasse sanctus pontifex
    mus ipse cardinalis Norisius Historke Pelagianaelibro post obitum Maxinii iterum lilteras dederat sollicitu-
    n, capite 12, dirai refereris rem ex hac eadem epistola dinis plenas super eadem hac re etiam ad episcopum
    sancli Leonis, nou quosdam dixil ut sanctus pontifex, Januariuni, qui proplerea ad pontificem ila respondit,
    sed plurimos clericos; numerum scilicet absque idoneo ut mereretur hanc alterain laudationis et gralulationis
    leste nimium augens, quantum nempe pturimi supe- epistolam ab ipso bbtinere. Quid porro hree sancti
    rant quosdam. Ad hos vero quosdam tantummodo ec- Leonis e islola ad Januarium? i Lectis, inquit, fra-
    clesiastici coetus pertiuere videtur Pelagianismi suspi- ternilatis ture litteris, vigorem fidei ture, quem olim
    cio, non item ad subdilam etiara plebein ; de qua noveramus, agnoviinus, congratulantes tibi, quod ad
    nihil omnino in eadem epistola, nisi periculum con- custodiam gregis Christi, pastoralem curam vigilanter
    trahendi morbi ab his de quorum resipisceutia noa exsequeris; ne lupi, qui sub specie oviuin subintra-
    satis constabat. Clerici igitur tanluin, neque numero runt, bestiali soevitia simplices quosque dilacerent:
    multi, erant ii qui Pelagianismi suspicionem ingere- et non solum ipsi j nulla correclione proficiani, sed
    bant in provincia Aqui eiensi anno 442 : ubi etiam etiam ea qure sunt sana corrumpant. Quod ne viperea
    notandum maxime, suspicionem quidem illos dedisse possit obtinere fallacia, dileclionem tuam duximus
    Pelagiani erroris quo prius fueraut iinplicati, quia commonendam : ipsinuantes ad animre periculum
    errorem eumdein conceptis verbis et peeuliari aliqua pertinere, si quispiam de his, qui a nobis in baeretico-
    formula non damnaveraiit autequam ad coinmunio- rum atque scbismaticorum sectam delapsus est, et se
    nem catholicam reciperentur, et quia aliquid ejusdem iC utcumque baereticse communionis contagione ma-
    furfuris ex eorum sermonibus fortasse apparebat, seu culavil, resipiscens, in communione catholica sine
    potius apparere videbatur, ut srcpe contingit de iis professione legitimre satisfaclionis habeatur. Saluber-
    quos adversos habuimus aliquando, de quorum since- rimum enim et spiritalis medicinre utililate pleni^si-
    ritale etiara post reconciliationem facile dubiiamus; mum est, ut sive presbyleri, sive diaconi, vel subdia-
    lioii vero Pelagianos absolute eosdem fuisse etiam coni, aut cujuslibet ordinis clerici, qui se correctos
    post receptam communionem, sicuti prius fuerant: videri volunt, atque ad catholicam fidem, quam jain
    ait enim ipse sanctus pontifex, quod eorum hupocrisis pridem amiserant, rursum reverti ambiunt, prius er-
    ex guadam parle detegilur; quod scilicet nihil aliud rores suos, et ipsps auctores errorum damnari a se
    indicat quam suspicionem illos dedisse, et dubitatio- sine ambiguilale fateantur, etc. > Et post aliqua :
    nem etiam ingessisse de vera eorum resipiscentia; et « Proinde dileclio lua, cujus devotione gaudeinus,
    non ideo quidem, quod hsec non vera resipisceiitia jungat curam snam dispositionibus nostris, etdet ope-
    satis perspicue in eisdem appareret, sed maxime quia ram ut circumspecte atque velociter impleantur, quse
    deerat illis peculiaris et aperta errorum auctorumque ad totius Ecclesiae ibcolumilatem el laudabiliter sug-
    damnalio de qua ipse loquebatur, et qure sola tandem gesla sunt, et salubriter ordinata. >
    veluti remediuin exigebalur ad abslergendam prorsus Quod ex hac epistola sancti Leonis ad Januarium
    suspicionem ac dubitationein quam dederanl. Patet Aquileiensem anno ;447 datam raerito colligere pos-
    hinc magnum profecto, et tanto pontifice dignum, sumus, illud est: vigorem fidei Januarium episcopum
    fuisse zeluin quo in Pelagianismum ardebat sanctus jam pridem ostendisse in iis de quibus haec epistola
    Leo, qni ad omne ubique periculum praesto eral au- ,jj agit, ac proplerea antequani etiam episcopalem Aqui-
    ctorilate sua atque doctrina ; sed patet etiain Pela- leiensem sedem fortasse conscenderel, el dum adliuc
    gianismum reapse in Aquileiensi provincia non tanti auxiliaris episcopi riiunere in eadem Ecclesia funge-
    tunc fuisse moinenti, ut haberi posset veluti error retur, aut sub Maximo, aut sub Adelpho, aut suh aliis
    aperle ac late vigens, contra quem instructa esset etiam anterioribus episcopis; quod munus in 17.2
    acie assidue dimicandum. eodem Januario supijrius, capite 6, non invite conji-
    Quid aulem de hac re in Aquileiensi provincia post ciebamus; ideoquejam inde vigonm ipsius innoiuisse
    annum 442? Duoealiae exstant epistolre sancti Leonis Leoni pontifici. Colligiinusquoque Januaritun hunc,
    papse, secunda nimirura ac deciuia octava, in srepe qui tantam pastoralis curae ac sollicitudinis laudem a
    citata editione Balleriniorum, dequibus prolixe dispu- sancto Leone pronieruit, etiam post sedem Aquileien-
    tarunt erudili; priuia inscripta ad Septimum seu sem acceptam, egregiam navasse operam, ut ea ex-
    Septimium episcopum Altinensem seu Altinatem, al- seculioni mandarenlur, quoe Romanus ponlifex tam
    tera vero ad Januarium episcopum Aquileiensem. Dis- salubriter ordinaverat; el ila quideni, ut paruni om-
    putationis occasio fuit illa sensuum, iinnio eliam et nino aut nihil defuerit ad operis complementum ^uper
    verborum pene eorumdem in utraque consensio : his rebus, cum epistolam Ulamsanctus Leo ad eum-
    171 disputationis autem scopus erat inquirere nura dem dedil. Quisitaque dixerit Januarii episcopi lem-
    alterulra ex his, et qusenampotius, supposilUia cen- pore, in Aquileiensi provincia Pelagianps adhuc ex-
    seri deberet; an utraque sincera ac legitima esset stitisse, seu de Pelagiana labe suspectos; post tanlara
    ;udicanda. Clarissimus De Rubeis Monumentorum Januarii episcopi sollicitudinem ac devotionem ab
    1029 P. BRAIDvEDISSERTATIO1N S. NICETAM.- CAP. VII. 1050
    ipso sanclo Ledne laudibus eonimendatam? Iinmo A canonicis, prout ait ipse Dems ibidem ; ubi eliam
    cum in hac epistola nulla peculiaris Pelagiaiiorum «uis opportu;.e locis Palres iidemindicanlur, e quibus
    sive Coelestianorum sit menlio, prout in prima ad «ensa ac verba sumuntur. Patres hic indicati, sunt
    episcopum Aquileiensem, quain antea vidimus; cura Niceta, Ctemens, lsidorus Hisp., Albinus (Alcuinus)
    insuper clare pat.al sanclum Leoiiemin hac epislola Magister, Hieromjmus,Gregorius M., Beda, Augusti-
    locuiuni fuissegenerali sermone de hsereticis quibus- nus, Athanasius, Leo, et Origenes. « Atque de csete-
    cumque atque schismalicis ecclesiastici ordiiiis, qui ris, subdit vir clafissimus, res est expediia... nnus
    ad coiuinunionemcatholicam revertebaulur; hinc ex Niceia, Nicelas, Niceas aurem vellit. > inquirit itaque
    hac ipsa epislola conjici posse censemus, nullas am- quis Nicetas hic, Niceta, seu Niceas esse possit; et in
    plius eo tempore quo haecdata fuit, anno scilicet 447, eam illico descendit seiitentiam. quod Ge.inadiai;us
    fuisse in Aquileiensi proviucia Pelagiaui erroris rcli- reipsa sit, auctor sex libetloruminsiructionis ad ba-
    quias, nullainPelagianismi suspicionemin presbyteris, plismumprocompetemibus;quem Romatianreciviialis
    diaconis, ac diversi ordinisclericis, qui a Pelagii par- episcopuin dicit in Dacia Mediierranea, et eumileni
    tibus ad commuuionemcatholicam reversi fuerant; propterea acNicetamsancti Paulini Nolani amicuni.
    sive hi, cautionibus prsestilis, morera gesserint me- Quapropler, ut damnuin aliquo niodo imminual de-
    tropoUtanoepiscopoaposlolicaesedis monitis obsecu- perditoruin ejusdem Hbroruin, hnpavu sallem eoruin-
    lo, quod probabilius esse videtur; sive etiam satius dem ex illo codice profert, quae nonnisi gratissima
    duxerinl Aquileie.semprovinciam deserere.etvagain sludiosis ac eruditis omnibus esse possuut; quseque
    acprofugam vitam ducere, suoruin exemplo magistro- nos ipsi post duo integra ejusdem Nicetoeopuscula
    rum. Quod si anno447 Pelagianismus ac Pelagianisini _ libentissime exhibemus, qualia ex illius diligentia
    suspicio ab Aquileiensi provincia exsulabal, sancti " accepimus.
    Leonis papre sollicitudine,ac Jar.narii maximeepis^o- Fragmenla hsec Nicetiana simt numero sex : ex
    pi opera; Secundus, proximus Januarii s ccessor, quorum lertio arguraenlum sumit Denisius, sane spe-
    Aquileiensem procul dubio accepit Ecclesiam omui ciosum, ac prima etiam fronte validissimum, ut
    prorsushac labe purgalam, et ita quoque eamdem ac- suam confirmet senlentiam ; Nicetain scilicel Gen-
    cepil po.-;tSecundiunNicetas,qui Aquileiensemepisco- nadianuni eumdem esse ac Nicetam Dacise episco-
    patum adivit auno 454, altero nenipe post Aitilaiium puin, sanciique Paulini amicum. Ita namque ibidem
    Aquileiensis civitalis excidium. Hic vero consideraii- ailNicelas :« No:i enim ante ad coiifessionemvenitur,
    dum etiam subit, barbaras genles quaeAllila duce ex -nisiprius fuerit diabolorenunliatum. Sicul necarilicus
    SepieiitrioiieiiillaUaintunc irruperunl, acsecumcrro- {aurilegus) ante aurum mitlit iu sacculuin, nisi prius
    rum quoque colluviemLitulerunl quibus erant mfectoe, terram vel limum laveril universum. > Quid vero ad
    limoreiu maximum procul dubio injecisse eliaro Pela- haecNicetaev«'ba Denisius ? « Vides, inquit, morem
    gianis hominibus, si qui forle in aliquo Aquileiensis Dacioe ab episcopo doineslico sseculi quinti confir-
    proviiiciaeangulo latitarent; quos propterea longe au- matum de quo plura Samuel Koeleserus in Auraria
    iugisse verosimile est, prout etiam Roma aufugerant Romano-Dacica,Cibinii, 1717,I'H-80.OperasPauUuus,
    ulse iu Siciliam primum, deindeel in Africam reci- carmine xvn ad Niceiam nostrum aurilegulos vocat :
    perent, Alarici tempore, eorumdnn coryphreiPelagius Caltidos auritegutos in aurum verlis, ad vilam Chri-
    ac Coelestius, uti ex Peiagiana liistoria notuin est. stianam videlicet eos iiistiluendo; et carmine eodem :
    Ex liisigitur quaehucusque dieta su;;t, satis appa- Bessus exsuitat, qrzodhumi manuque anle quwrcbat,
    ret,et non ila niullos in Aquileiensi provincia fuisse, Q modo mente tmlo coltigit aurum. > lla in rem suam,
    etiam ex solo ecclesiasticorum coetu. qui Pelagiani ct ingeniose sane, clarissimus auclor. Posl fragmenla
    erroris suspicioneni praeberenl circa annum 442, quo ^vero,hoec subdit, qurc integra damus, ne iides no-
    epistolaad Aquileieiisemepiscopumdalafuita sanclo stra desiderari possit in sensibus exponendis tanti
    Leone pontifice Maximo; et paucos certe,aulomnino viri, qui Zabeo ipsi proelusit, tum quoad opinionera
    nullos amplius fuisse ciica aniiuin 447, quo altera ab superNicetse hujusGeiiiiadiani episcopatu, tmn quoad
    «odem ponlilice scripta fuit ad Januarium ejiscopum emendaiionem quam proponit tituli opusculi Expla-
    Aquileiensem; et nullos profeclo Niceloe episcopi nationis IJfcSymboli invoce illa Aquileiensis; quin
    tempore, qui ab anno 454 ud 485 Aquileienseui te- Zabeus ipse, Uumscriberet, quidquam coinperlum ha-
    nuit episcopatum; ita ut nulla illi esse debuerit occa- beret de illius sentenlia, aut de codice Vindobonen-
    sio Pelagia IOSnominandi aut Pelagianorum errorcs si. Ait ilaque Denisius : « Hrec in codice de Niceta
    in sua SymbotiExplanatione, eliamsi proposilum ha- restant... Nunc ad Nicetam tantisper respicere li-
    buisset de haeresibusibideiu peciiliariter agere. Atque ceat. Dum enim hrec scripsissem, allatum est mihi
    haclenus in aiiimadversionesclarissimi Zabei ex pc- Patavii typis seminarii, nuper 1799 excusum in-4°
    nitioribuscausseab ipso petilas/ opusculuni inscriptum : Exvlanatio SymbolibeatiNi-
    Reliquumnuncesiutsermoneiii 173adclarissinium cetmAquileiensisepiscopihabila ad competentes,manu,
    MichaeiemDenis coitvertamus , -eruailissiumm sane ut habet prsefatio Italica, eminentissimi Purpurali
    virum, bibliolhecre Vindoboneiisi Palatinae praefe- Stephani Borgire, litteratissimi litleratoruni hominum
    cluni, ac de re Hlleraria universa prreclare nierilum ; fauioris, e codice ms. Chisiano merabranaceo in-4"
    cujus pro::lerea obitus quein pridein doluimus, et-i _" sseculixiv descriptuiu. Plaudebam enimvero, memo-
    fortasse pro illius selatenon ita prseproperus, nihilo- riam sancti prasulis eodem pene teinporccum a me,
    minus optimis studiis , ac studiosis oninibus jactura tum alibi rureus excilari; non poteram tamen con-
    fuit. Inter alia ingenii monumeiila quibus et erudilis sentire in TOAquileiensis, quod si codex Chisianus
    profuit, et lilterariam rempublicam dilavit, exslat prse se ferl, ce;to O-»K>(UK est, scribenilumquefuerat
    opus cui titulus : Codicesmanuscripti llwologici bi- aut Daciw, aut civiialis Romatianw cum Gennadio,
    bliolhecwPalatinm VindobonensisLalini, aliarumque aut Romessianwcum tabula Peutingeriana, aul 'P;p.t-
    Occidentis linguarum ; Vindobonai, 1802. In hujus eL«.vn;ins A«xiaf cum actione 1 concilii Chalcedo-
    porro operis volumine n, parte tertia, cujus post nensis, tomoIVConciliorum Labbei editionis Venetre
    aucloris mortem editor fuit dominus baro de Muller, eol. 892, quam ci.vilatem conflare cum Aquileia ag-
    recensetur, pagina 2041, codex quidam membrana- gressuin cardinalem Baronium in notis Martyrologii
    ceusLatinus.sxculi decimi,foliorum119, in-8 °, chara- ad 22 Junii emendavere Papebrochius in AclisSan-
    clere luculenlobene exaralus, minio distinclus, titulis- ctorum tomo IVJunii in disserlalione critica ad eam-
    que multis litlera quadra coloribusinctusa ornatus, »jt demdiempag. 245; Pagius in critica Annalium tomo
    ibideui describitur. Quod cxhibet hic codex primo Il.ad amium 596 pagina 8; De Rttbeis in Monumentis
    ingressu, est ordo, vel J>revisexplanatio de catechi- Ecclesire Aquileiensis, capile 17 col. 152 ; Quesnel-
    zandisrudibus, quaeidcirco de baptismo quoque agit lus in notis ad Leonis Magniepistolam 129, tomo H,
    ejusque ritibus; et lota constat ex verbis ac sensibus pag. 506. Quod si igitur Roraatiana civitas non cst
    a sanctis Patribus depromptis, ut fit in coiiectionibus Aquileia, liquet non scripsisse cpiscopum Aquileien-
    1051 P. BRAID;£ DISSERTATIO1N S. NICETAM.— CAP. VII. 1052
    sem quse scripsit Romatianus. Immo Aquileiensem A animadversionem, quam sane solerter ex fragmen-
    SJCCUIO pene integro Romatiano posleriorem Ht- torum suorum tertio hausit, quaroque superius altu-
    teris aUquid consignatuinreliquisse nemo anliquorum limus; et huic facienduin est satis. Aurilegorum in
    tradit. At vero Gennadiusjam superius a me produ- hoc Niceliano fragmento fit mentio; sive eorum qui
    ctus.et Aquileiensi aivxpovo;,cap. 22, diserle Roma- e lnontium veuis, sive potius qui ex fluminumglareis
    tiano tribuit inslructionis tibellos sex pro competen- ac luto aurum coiligehant : de quibus in rera suam
    tibus ad baptismum, sequente Honorio Augustodu- apposite dicebat Nicetas, quod sicut nec aurilegus seu
    nensi, libron, capite22, et Trilhemio numero 118, aurilegulus anle miltit aurum in sacculura, nisi prius
    atque inter hos quintum de Symbolo, quein euradem terrani vel limum laverit universum; ita neque anle
    esse, qui e codice Ghisiano productus lucera nuper a competente pronunlialurconfessioChrislianse veri-
    aspexil Patavii, eo ininus ambigo , quod in eo mox tatis in Udeiarticulis contenlae, nisi prius fuerit dia-
    sub i;ig;essum edilionis Pataviuae, pagina 7 eadem bolo ab eodem reiiuniiatum. Cum aurilegorum me-
    verba repetit auctor, quae supra e libello ejus secundo minerit non semel in carmine ad Nicetarasuuin eiiam
    citavi : His ergo malis se homoexpediens,has catenas Paulinus Nolanus, veluti incolarum Dacise, ubi Nice-
    post dorsum suum velut in faciem projiciens inimici, tas ille Dacorum episcopus versabatur, el quos ipse
    jam sincera (iu editione symbolica)voce pronuntiat : Cbristo lucrifaciensiu aurum verterat, ut idera dice-
    Credo in Deum, etc. Perpendat hrec leclor, et haud bat; hinc arguebal clarissiraus Denis, Nicetam aucto-
    gravate niecum statuet, si de recudenda isthac Expla- rem illius fragmenti, ac propterea auctorem aiiorum
    natione Symboli sive separatim, seu in quodam Bi- etiam opusculorum ad conipeienles, de quo Genua-
    bliothecsePatrum supplementores fueril, NicetmAqui-"_ dius, esse reipsa Nicetam illum Dacum sancli Pau-
    leiensisubstituendum fore Dacicum,aul Romatiunum.t lini Nolani amicum, qui ideo de aurilegis exemplum
    Haclenus clarissimus MichaelDenis. posuit in illo suo sermone, quia notissiuii erant iis
    Quid nuuc ad aucloritalem tanti viri ? Quid ad mo- quibuscum loquebatur; et qui propterea, aurilegos
    menta qure affert, ut GennaJianum Nicelara eumdem noniinans, salis iridicavitse esse in Dacia episcopttm,
    aslruatac Nicetara Dacurasancii Paulini Nolaniami- mininie vero episcopumAquileiensera. Haecprofecto
    cum; et ut corrigendum proinde asserat novi opu- viri clarissimi 176 animadversio tam feliciterac na-
    sculi tilulum, prout Zabeus ipse autumavit, delendo turaliler eruta ex collalione illius Niceliani fragmenti
    vocem Aijui/eiensts,eique sulliciendo vocem Dacici, cum carmine Pauliui Nolani de Niceta Daco, fucum
    seu in Dacia Romatiani? Conlra dissertatiouem Zabei prima fronte facere polest, at neutiquam rera conii-
    iam plura scripserara, cura perlalum fuit mihi, eumJem cere, ac persuadere. Valeret namque ad coufirman-
    jam prseventuin fuissea viro clarissimo in eadem sen- dam iHustrandamque senleiiliain, qurc potioribus in-
    tiendi ratione.Haesiprolectoadinopinatumiiuntium, et nixa esset argumentis : non valet argumenti loco ad
    nihil iion movi, ut prse oculis quara citius habere pos- sentenliam propugiiandam ac defendendam. Denisius
    sem quaeDenisius scripseral super hac re : cum ecce ipse hac animadversione usus est confirmationis et
    175 Zabeus ipse, cui innotuerat desideriura meum, illustrationis graiia pro senteutia sua, quam aliis ar-
    humanissimis sponle sua ad me datis lilteris die 26 gumentis jam firmam existimabat; maxime vero illo-
    Septembris 1805, copiam fecit totins Denisiani arti- rum aucloritate virorum qui in Baronium surrexe-
    culi super Niceta, quem ipse paulo ante exscripserat runt, quasi cura Aquileiensi civitate Romatianam,
    ex edilo exemplari, quod Venetias jam pervenerat ad seu Remesianara, aut Reraisianam, sive Romessia-
    bibliolhecam Marcianani. Avide cum legissem, viri Q nam civitalem Daciaeconfudisset.His igitur argumen-
    aucloritas ac celebritas me quidem pluriinum percel- tis cum abunde fuerit salisfactum, Denisii animad-
    lebat; maxime cura intelligerein illmn non fama tan- versio, quanlumlibet naturalis atque spontanea,
    tum novuin cognovisse opusculum, sed eliam idem quanla nunc esse potest? Eamdfim.nihUominus-ex-
    lustrasse oculis suis, unde deprehendere potuit lyp- pendere juvat.
    sauorura etiam suorum cum ipso gerinanitatein. Ye- Ex aurilegis opportune ad rem quam agebat exem-
    rum cura nihil omnino viderem in Denisiano articulo plum posuit in locutione sua ad competentes Nice-
    quod esset conlra ea quse maxime capile secuudo ac tas, ut Denisius existimat; quia aurilegi erant in Da-
    tertio jam lucubraverara, ut probarem, et Nicetam cia, ubi Nicetas Dacorum episcopus et Paulini Nola-
    Dacumsancti Paulini Nolani amicum, non fuisse epi- ni amicus versabatur, uti ex eodem Paulino conslat :
    scopum civitatis R.imatianae in Dacia Cisdanubiana VidesmoremDucimab episcopodomeslicoswculiquinli
    positsc, sed trans Danubium episcopatum gessisse; et confirmatum,aiebatipse. Dacorum igitut eratepisco-
    Nicetam Gennadianuni raeminisse peculiari modo in pus, infert Denisius, Nicetas hic qui ila ad competen-
    Explanatione SymboliEutychiani erroris, de quo ser- les suos loquebatur, non vero Aquileiensium.Verum
    monem habere uon poterat Nicetas Dacussancti Pau- cur non et aurilegorum exemplo uti potuerit Nicelas
    lini Nolani amicus : cuin nihil insuper deprehende- Aquileiensis, licet aurilegi iii Aquileiensi provincia
    rem contra ea quae capile quarto propositura mihi fortasse non essent? Sufficit nempe aurilegorum uo-
    erat scribere pro astruendo Niceloehujus Gennadiani men alque industriam innotuisse communiier, ut inde
    Aquileiensi episcopatu; pelita venia a summo viro, quilibel in sermone, pro re nata, exempla sumere
    qui fortasse aliis atque aliis dislentus curis, et codi- n" posset. VirgilUiscerte, cum aliquando Ennium in ma-
    cum lustrandorum copia obrutus, pen tius Explana- nu haberet, rogareturque quidnam faceret, fertur re-
    tionemSymboliconsiderare non poluit, incoeptisstan- spondisse, se aurum colligerede slercoreEnnii. En au-
    dum esse decrevi. Neque vero movere me poterant rilegorum morem a Virgilio in exemplum sumplum,
    quoe Denisius ipse affcrebat. Quid enim in tola illius licet Virgilius tam procul esset ab aurilegis Dacise.
    animadversione, quod a nobis expensum non sit, et Etiam sanctus Hieronymus in epistola ad Loetanisu-
    uberiori etiam calamo perlractaium, dum egimus per instilutione filiolse Paulae, quae107 esl in edi-
    conlra Zabeum, ac proeserlimcapite quarto ac quin- tione Vallarsii, loquens, num. 12, de apocryphis H-
    to, et ubi cardinalis Baronii seiitenliam a viris erudi- bris, quorum aliquando lectionem puellaevirgini non
    tissimis tanto clamore explosam in examen revocavi- velabat; sciat, inquit, multa his admixta vitiosa, el
    mus? Nihil ilaque hic addendum reslat ad Denisii grandis esse prudentim, aurum in luto qumrere.Com-
    aniniadver.-douem,quoe tola innititiir auctoritati vi- imiiiis igitur erat eloquii, et ubique genlium in usu
    roruin illorum, qui veluti agmine faclo contra Baro- posili, exempluni sumere, pro sermonis opporluni-
    niuin surrexerunt; et Denisi .s ipse, qui eisdem nulla tate, ex aurilegorum iudustria, uti ex re omnibus
    reruin facta disiinctiotie subscripsit, non gravate fer- nola : ideoque non est cur Dacus esse debuerit ille
    rel, si adhuc in vivis essel, me ab illo disce ere, Nicelas qui ex aurilegis exemplura posuit in illo frag-
    prout discedendum putavi a tolo eruditorum coclu, mento, propterea quod in Dacia aurilegi essent a
    qui illuin in hac sentiendi ratione praecesserunt. Paulino Nolano episcopo nominati; cum aequeAqui-
    , Habet nihiloniinusclarissimus vir p«culjarem suam leiensis episcopus exemplum sumere potuerit ab au-
    1033 P. BRAip^E DISSERTATIO1N S. NICETAM.— CAP. VIII. 10F?:
    rilegis ubi sermo postulasset, sicuti a Marone pri- A \ inter Nicelasillos ab Allalioillustratos, locum habue-<
    niuin, alque a divoHieroiiyuinfacliimposlea leginius, rit et Nicetasnosler episcopusAquileiensisa Geniiadiu
    necuon a lol aliis seriplbribus, quoruni opporlune lnemoralus? Quidni aliquid de hoc etiam Nicela ibi-
    nienlio fieri possel, nisi res essel satis superqueex- dem dixerit Allatius, quod fruslra alibi ii.quiramus?
    plorala. Dolenduinsai.e clarissimi178v''i °PUSintercidisse,
    Sed Aqnileiensisepiscopus peculiari eliam modo quo nostra forlasse juvari pomisset oratio.
    aurilegorum meininisMjpotuit, et forlasse etiaui au- Nicetas mullos, Nicetos, Niccas, Nicas, Nicelios
    rilegorum Dacirequi Aquileiensibussuis noti essent; habemus in MartyrologiisLatin-.eEccle^i.e,liim sepa-
    cuni conslel Aqu.leiameinpoi.uiii ex>lilisse genlibus ratim eJilis, ut Rnmano, Ilieronymiano, Adonis, ej
    ad Da:iubiunipositis. Eleiiiin Aquileia, Strabone leste Usuardi, tum in iis qure in collectionibusinonuiiien-
    Geographirclibrov,« palebaieinporiuiii Illyricisgen- lorum veterum prodierunt; in Spicilegioneriipe Da-
    libus lsiruni accolentibus. >Aielialetiain lieroiiiauus, cheiii, in LectionibusAntiqnis Canisii,et in Thesauro
    libro vm iu Maximiuo:« Super civium iiigentemnu- novo Aiiecdotorum, nec uon et in Veterum Scriplo-
    merum, etiara uiagnaiiivim liospitumac mercatorum ruiii et Monuiiieiiloriminova colleclioiie Martenii ac
    caiu urbem (Auuileiam) freqiienlasse : eanique ad Durandi : sed quid in his ]ir;etei' nome.i ac breve
    inare sitam, quasi terininum lllyrire. > Quidni igilur quanrioque elogiuin; teslimonia quidem sancliialis
    Aquileieiisessrepe videii:;i aul Dacos ipsos aur.Iegos eorum, ac cullus eliam qui in Ecciesiaipsis tribiitus
    suorum laborum 177 Irucluin Aquileirevende..tes; fuit, sed quaenihil plerumque de eorum gestis, niliil
    aul alios Dacis hihiimos, qui nb ipsis comparalum eliain de eorum relale nobis exhibeanl, si alia mouu-
    auruin, sive auratum liinuui, venum Aquileiain de- nienta praisio non sint, quibus illorum exiguitas sup-
    .tiilerinl? Quidni RoinaureDacireincoku a Dacisbar- B pleatur? Menologiaquoque Gnecorum, ui illud prre-
    baris trans Danubiura positis arenas cmeriiii anreis clarissimum, ac inag.-ilice Urbini imiiressum tribus
    parlii ulis diviies, aul aureani terram e iiionliumvi- lomis in-folio anns 1727; necnon et Kalendaria, uti
    sceribus erutam; ethanc illasque ad aurifices Aqui- Consiantinopolilamim a clarissimo Siephano Anlo-
    leam ipsi deltileriut negotiaiionis eausa? Arenas nio Morcello illuslratum ac edituni Ronr.e, duobus
    dixi aureis particulis diviie.-, aul auream lerrani. Ul loinis in-quario 1788, Nicelas nobis phires produnt
    ut enim Barbari illi aurilegi aurum a limo alque a maiiyres el confessores : sed hi ad Orientalcra Ec-
    terra lavaiionilms separare poluerinl ul in sacculum clesiam speclanl et nihil commune habenl, pireler
    -iniltereut, non ila lamen aurum iliu ! puruin reJde- iiomen, cum Aquileiensi noslro, de quo Gennadius.
    baut, ul noii colirerentessibi muhas are.ia' auclerrac Tota ilaque a Gennadio proliciscatur oporlet hrec
    partes contiiieret, qure aurificumlaboriosiore e^ent nosira de AquileiensiNicea seu Niceta ejusquc opus-
    . opcra omi:i;.o seprirandro. Uinc igilir ncgoiiatioi.is culis iiiquisitio; cui addenda ea eliam stiul, qu;e de
    occasio, primuin inlcr Dacos Barbaros el Ronianos, Aquileie.isi Nicea seu Nicetahacienus viri docli tra-
    qui maleriaiu piimaiu, ut ila uicam, a Barbaiis eme- diaerunt, luni ex divi Leouis Magni epistola ad cuni-
    re t; dei.de inler Dacos Ronianos el negoliatores dem, lum ex ip^iusAquileiensis Ecclesioenionuiiien-
    aut aurificesAquileienses,qui nialeiiaiii illaiii primaiii lis, ac velustioribus, quse supersunt, niemoriis iide
    a Dacis RumanisAqiiileiatnadve.lain sibi acquirereiit dignis.
    novi lucri faciendi causa ex opere adhibito ad inte- Al potius quam a Gennadio, nonne ex divo Hiero-,
    gram auri purgationeni. Alque hsccsu;.er aiictoritale nymo auspicari deberet hrec noslra de Niceaseu Ni-
    quoque et a. iinadversionibusclarissimi viri Michaelis,,. ceta Aquileiensiinquisilio? Divus cerle Hieronyauis
    Denis dicta sulficiant. primiis est qui memiuerit Nicere cujusdam, palria
    CAPUT VIII. Aquileicnsis,el amici sui, inimoel socii peregrinatio-
    ad q;iem Aquileise tunc consisieiiiem, alque
    De sancto Nicela episcopoAquileiensi,ejusqueopns- iiiun; raunera in AquileiensiEcclesia obeiul-
    tumnunc cdiiis, lum eliam aut aut hypodiaconi
    cidls, deperditis, lein, ipse ex Oriente epislolani dedil aniicai'um que-
    adhuc tatenlibus; nei; non el de fragmentisquw no- relanmi plenam, qure cst octava in edilione Vallarsii,
    bis innotuerunlsludio et induslria erudilissimi viri et ad annum pertinet, ut ibidem notatur, 574. ilunc
    Michaelis Denis. De itlius quoque sanciitate ac autem Baronius aliique existimarunl eumdemNiceam
    cultu. seu Nicetam esse, qui cum hypodiaconus primura
    Cum non sit amplius ambigendum, utvidelur, Ni- fuerit Aquileiensis Ecclesioe,poslea ejusdera episco-
    ceara seu Nicelam Gennadianumesse reipsa Niceanii pus factus sit, alque a divoLeone Maguonolissimam
    seu NicetamepiseopuruAquileiensem.el Niccamseui illam epistolam acceperit; addentes etiam euindem
    Nicetamhunc Aquileiensem aiiclorem esse duorumi in Aquileiensi sede proxiine successisseChroniatio.
    opuculotum qurenunc rimtim unila danius, nec uoni Jam al.bi innuimus, et hic pro instituto ilerum mo-
    et fragmentorumqure ex deperdiiis aul adhuc laten- nere debemus, dupliciler a Baronio, aliisque qui eum
    tibus opu-culis aliis stipersunl; jam de hoc Niceaseui secuti sunl, erraluni fuisse in hoc Aquileiensis Ec-
    Niceta Aquileiensi, veluti auctore opusculorum quoe ! clesirc hypodiacono Nicea seu Nicela ; quia neque
    GennadiusRoinalianotribuil, libere disserendumexi- Niceasseu N.cetas Aqudeiensisepiscopus,qui a divo
    slimamus.Quid auteni de hoc Nic^aseu Niceta Aqui- Leo;;e Magno notani epistolam decrelalem accepit,
    leie si dixerimus,quod lucem aliquam alleralad e;:in-- D proxiinus Chroraalii successor fuii, sed successor Se-
    deni penitius ag o.-ceiiduiu? De Nicetis dialiibaini c.undi, qui post Cbromalium quintus Aquileiensem
    eiiicubraveral, qure i.iterciilit, Leo Allatius, ut admo- lenuii sedem; et quia Niceas seu Nicetas, qui divi
    nel Joannes Albertus Fabicius Bililiothecre Grrec;ic ! Hicronymiaevohypodiaconiiserat Aquileie.isis,lain-
    tomo VI, pag. 429 prinw:edilinnis; proul similesalias; diu vivere non poluil, ut eliam episcopus postea fa-
    idem edidil, qurc supersunl, de Pi-ellisel eorum scri- ctusAquileiensisEcclesire,ei. cilalam cpislolamadivo
    ptis, de Methodiorumscripiis, de Simeouum scriptis,, Leone Magnoacciperel, ei annos episco atus com-
    de Nilis et eorum scriptis, nec non et de Georgiis ett pieret quos Aquileiensi episcopo Nicereseu Nicetre
    coru.'» scripii-. Nihilcerte utiliusquam utubi jilurimii velera monume.ita assignant. Rem utramque claris-
    ejusdem noiuinisviri vita ei scriplis inclarueriini, ali- siiiins De Rubeis in MonumenlisEcclKSire Aquileien-
    quis iiiveiiialurqui dislincle de unoquoque agat, utt sis capite 17numero 5, ita exponit probal, ut nul-
    ac
    «'.oifusioniserrorisqueoccasioet periculum auferalur. luni relinquat dubitandi locurn : « Inraedialam,
    Hujusprpplerea erudili viriexeniploal iquoquedeho- inquit ille, Nicclrc successionem post Chroinalium,
    nio-iymisdisseruerunl,uli,ex.gr., Aaselmu;Baudurius 5 convellunt. Chronica duo, Aquileiense et Graden-
    de Nicephoriseorumque scripiis, licei illius disserta- se, et Catalogus' Forojuliensis 'pairiarcharum. >
    lio non prodierit; et nuper declaris Remigiis eorum- 179 Numera ;tur quippe post ipsum 'Chromaliuin
    que scriptis Franciseus Fontanius,tomoIII NovwEru- plures hoc ordine successores, Auguslinus,Adelphus,
    ditorum Delicim,elc, Florenlire 1793. Qiiidni igiturr vel Delphinus, Maximus, Januarius, Secv.ndus: ac
    PATBOL.Lll. x. 83
    1035 P. BRAIDvEDISSERTATIO1N S. NICETAM.— CAP. VIII. 4036
    deinde Nicetas locum habet. > Ila De Rubeis ad pri- A t suain decretalem direxit, ut in editionibus babemus
    miiin. Ad alleriini vero ita prosequitur : « Niceam lum Quesnelli, tum Cacciarii, tum etiam Ballerinio-
    hypodiacouum distingui oportere a Niceta epi?copo,, rura fratrum, quin ulla a)ipareal diversa leclio : et
    cogit ratio teinporuin. Ad illum scribebat llierony- sanctus hic pontifex probe nosse polerat verura ac
    mus anno circiter 374, ac Leo Magnus anno 458 ad1 geiiuinum illius episcopi nomen, etiam ex relatu
    istuin : unde jam qualuor colligerenlur supra octo- AdeodatiRomanaeEcclesiaediaconi in eadem epistola
    ginla amii oelalis ipsius Nicetre. Adde aunos, quosi nominati, qui Aquileiaepridem fuerat apud Nicelam,
    natus crat cura EcclesioeAquileiensis hypodiaconus; quique inde redux Nicetae ipsius consultationes ad
    epistolam ab Hieronyino accepit : adde rursum alios; Romanuni ponlilicem altulerat, quibus ille in eaclem
    quibus regere Aquileioeposl annuin 458 perrexit Ec- epistola sati>fecit. Proelerea Explanatio Symboliad
    clesiain : fitque tot annorum summa, immo excessus; competenles nu|ier educta ex codice Ghisiano, non
    habetur, ut prudens nemo lain longam proveclamque Niceam, sed Nicetam, prsefert iu litulo : Beati Nicetce
    sctalem uni tribuat Niceloe, sive Nicesc. > Hscc ille. Aquileiensisepiscopi Expianatio Symbpli habita ad
    Duo igilur necessario distinguendisunt in Aquileiensi competenies.Celebris item Gennadii codex Vallicella-
    Ecclesia Niceoeseu Nicetre; aller, qui illius Ecclesiae nus, relatus ab Holstenio in Animadversionibusad
    hypodiaconus fuit, qui nequaquam Chroraatin suc- MarlyrologiumRomanum die 22 Junii, a Florentinio
    cessit in Aquileiensiepiscopatu, et de quo nihil com- quoque in Vetust. Occidental. Eccles. Marlyrol., ad
    pertum habemus, prretcr ea quoeiu cilata divi Hie- x kal. Julii, atque ab aliis; celebris hic couex Gen-
    ronvmi epistola ad eumdem legimus; alter vero, qui nadianus habet : Nicelas Romalianw civilaiis episco-
    Aquileiensis utique episcopus fuit lempore divi Leo- B pus. Similiter Nicetashabet aller codexGennadianus
    nis Magni, cujus exstat ad illum epistola decreialis, 1 San-Gernianensis, quem citat, et antiquissimumdi-
    et de quo Gennadius loquitur capite 22 de Viris illu- cit, Michael Lequienus in suo Oriente Christiano,
    slribus sub nomine episcopi civitatis Romaliansc,ut tomo 11,col. 506. Addendus est hoc loco etiam co-
    in superioribus capilibus oslensum fuit. Porro cura dex Vindoboiiensissoeculidecimi, qui nobis fragmen-
    nostrum sitdeNicea seu Niceta Aquileiensiepiscopo ta servavit opusculorum quae desiderantur Nicetae
    iinice agcre, facta duoruni Nicelarum Aquileiensium episcopi, quaeque induslrire ac merito debemus cla-
    distiiiclionc, proul oportebat, hypoiliaconum divo rissinii Mithaelis Denis, qui eadem ecclesiaslicx1 rei-r
    Hieronymo relinquimus, episcopuma Genuadio acci- publicae commodo vulgavit : in hoc eniin codice
    pimus illuslrandum. Nicetas appellatur fragiuenlorum illorum auctor, non
    Verum Aquileiensishic episcopus a Gennadio me- vero Niceas.
    moratus, Niceas estne dicendus, an potius Nicetas? Neque inierim desunt domestica, ut ita dicam,
    Nimirum aliquid conslel necesse est, quoad fieri po- ejusdem rei leslimonia. Proestosunt enim Genna;!iani
    test, etiam de propiielate ac de vera nominis pro- codices duo; alter menibranaceus, sa;culi ut videtur
    liuiiliatiooe viri illius, de cujus munere, retate, scri- duodccimiaul decimi lertii, insignis Collegiatae Ec-
    plis, gestisque sermo habelur. Si Joannem Josephura clesire Civitatensis; allervero chartaceus, sieculi ut
    Lirutum audianius, qui de duobus AquileieusibusNi- videtur decinii lerlii aut decimi quarli, inter Guar-
    ceis seu Nicetisprolixiori stylo disseruil in suis Noti- nerianos codices publicse Fonianinianoe braliotbecoe
    zie detle Vite de' lelterati del Friuli, tomo I, capite oppidi Sancti Danielis; in quorum utroque legimus :
    10 et 11, Nicetam absque dubio dixerimus enra qui Nicela Romathicianwcivitalisepiscopus.Nicela igilur
    apud divum Hieronymumhypodiaconus est; Niceam,p seu Nicetas, non vero Niccas, videlur fuisseprojnium
    vero qui Aquileiensisepiscopus fuil. At (quod semel ac geiiiiiiium episcopi nostri Aqiiileiensis nomen;
    hic monuisse juval) pleraque audet in his capitiluis quamquam exigua adinodum et nullius momeiili sit
    Lirutus, tum quoad propria liorum Nicearumseu Ni- diiferenlia inier ulrumque, ut alterum etiam pro al-
    cetaruin nomi.a, tuni quoad res gestas, atque alia ad tero absque detiiinenio personse facile possit usur-
    jpsos periinentia, sicut et alibi quoque non infrequeii- pari. Enimvero quanivis in Aquileiensidicccesi, uti
    ter solet : quoc omnia multam quidem eruditionem noiabamus, Niceas perj.etuo diclus fuerit episcopus
    viri ostendunt; crilices vero usuni, ul summis reruiu noster in Kale;idariis quic singulis an is edita fuere,
    rcstimatoribus visuin fuit, non rcque in eodem pro- acpropterea Nicea! etiam nomiiiaretur in leciionibiis
    bant. Rem iiaque alia via aggrediamur oporlet. Hy- secundi noclurni quoea coinmuiii confessoris pouti-
    podiaconus ille, queni nuper memorabanius, non sub ficis anlea suinebantur, nec non in oralione simililer
    Niceloe, sed sub Niceacnomine communiter exhibe- ex eodem commmii petita, luin ad officium, tum ad
    lur in editionibus Hieronymianisillius epistolse,unde missam; Niceta seu Nicetas nihilominus diclus fuit
    idem nobis innotescit; ac proinde indubium videtur, in litaniis Majoribussanclorum, qure olim in eadem
    proprium hypodiaconi illius nomen, amici ac socii AquileiensiEcclesia canebanlur, quseque Ulini eiitre
    divi Hieronymi, fuisse Niccam. Sub eodem Nii.ere fuerunt anno 1602, jussu celeberrimi Aquileiensis
    nomine etiarii episcopus noster venit, lum apud Gen- patriarchre Francisci Barhari posl dicecesa:;a;iisyno-
    nadium, Honoriura Augustodunensem, ac Joanneiu dum ab eodem Goritise habiiani ipso anno iiie 25
    Tritheniium, ex editis eonimdeii) Operibus, tum in Junii. Etenim inler saiictos pnnlifices el cor.fessores
    Marlyrologiis similiter edilis Adonis, Usuardi, aique 181 '•" uis supplicalionUmsinvocalos, posl sanctos
    Romano. Niceamilidem eumdem dixerunl Kalenda- I)Sihestrum,1 G.egorium, Arabrosium, Aiigustinum,
    ria velustiora typis impressa Aquileiensis Ecclesiac; eic, inter sanctos peculiares Aquileiensis Ecclesiae,
    ac Niceara etiain nunc dicunt Kaleialaria Eeclesiae Vaierianum, Chroraaiium, Paulinuin, elc., legilur
    Ulineusis, quscex piisco Ecclesiremalrisinore feslum eliam : Sancle Niceta, ora pro nobis.
    illius saucti episcopi indicunl ad diem 22 Junii. At Posl nomen hujus Aquileie.iSisepiscopi, quenj
    cura veteiihus persuasum fuerit, Niceam hypodiaco- non Niceaiu, sed Nicetam deir.ceps jure appellabi-
    nuin Aquileiensem, 180 divi Hieronymiamicum ct mus, quid nunc de illius patria senlien;iuni? De hu-
    socium, eiimdemfuis*e qui poslea Aquileie.isisetiani jus Nicelsepatria nonnihil paulo ante attigimus, dimi
    episcopus fuit; hinc facile factum censemiis,ut ipse Zabeo respo.idebamus : sed hic instaurauda res est,
    Niceas cominuniii; dicerctur, luin in ediisGeiinadii, ut suo ordine procedat oratio. Origine Gi-aecuinbunc
    '-,Honoriiac Tiillieniii Operibus, iir.u in Marlvrologiis asserit Dandulus; Aquileieiisemvero contra Dandu-
    1 ac Kalendariis. Verunitamennon Niceara, sed potius lum propugrial Joannes Jose; bus Lirutus. Quid ipse
    Nicelam dicenduui esse epi.-copum Aqnileiensem audeam in re tam dissita atque obscura, ubi uon ar-
    hiijus nominis, et ita sane appellatum fuisse ipsa gumentis, sed laiitumraodo conjeclationibus patet
    aetate sua, plura existimainus esse qurc aperle sua- locus ? AffirmatLirutus Chronica nostra Aquileiensia
    deant. atque Gradensia nihil omnino de Nicetse hujus ori-
    Sanctus certe Leo Magnus, non ad Niceam, sed ad gine tradidisse; Dandulum vero, qui non aliunrfe
    Nicetam Aquileiensem episcopum epistolain illam quam ex his Chronicis notitias suas hausit, jiropriQ
    4037 P. BRAlDiE DISSERTATIO1N S. NICETAM.— CAP. Vlll. 1038
    roarte Groecamoriginem addidisse, probabiliter ex A Nicetas in episcopatu Aquileiensi, yjdepdurn est
    Gneca Nicelsenominis derivatione. At quis nesciat humanle Aquileiseexcidium seu post, et quo proba-
    Dandulumgaudere fama diligenlis apcuratique scri- bilius anno, episcopatum iuieril. Jara Aquileioeexcir
    ptoris, qui non niodo iu rebus aetalissure, sed eliam diuin, ex conlmuni historicorum et chronqlogprum
    in vetuslis memoriis referendis , nihil temere et in- sententia, ad annum 452 collocairiqs;et trieiinalera
    consulto tradiderit? Preeterea negaverit iiemp Darj- ejusdein. urbis pbsidioneui, ab aljquo lijstoricorum
    duli rctate plura exstitisse velera moiiumenla, qure yeterum assertam, cum communi recentiprum suf-
    ad nos usqiie mininie pervenerunt; ex quibus ipse fragio respuimus. Necem quoque NjcclaBepiscppo ab
    liaurirepotu.t qure nobis scripta reliquit. Addit Liru-, Hunuis iHataipin ipso urbis excidio, quara in aliquo
    tus, Nicelaeetiam Aquileiensistempore viguissemo- monumep!.orumveterum invenimus, vel synchrona
    rem, ut eaiscopieligerentur ut piurimum ex clero auctoritate freti epistolsediyi Leonis Magni ad eum-
    vacantis Ecclesise,atqtie ex iis maxinie qui ibidera dem.inler fabulas aniandanius. Quandoigitur epispo-
    in inferioribus gradibus meruissent. Quid igitur pe- patum Aqiiileiensera post Secundura inivit Nicelas?
    reg inum et advenara in suum episcopum assuinpsis- ClarissiiiiusDeIlubeis in Monumeiilis,capile16Dan- _^
    set AquileiensisEcclesia; cum maxime constet Ec- duH chronolpgiam seculus, initiuni episcopalus Nice-
    clesiam eamdem ssepe eliam in sinusuo viros aluisses trei|ligat cum apno rcraevulgarii 454 ab epdem ex-
    sanctitate ac doclrina insignes, quos aliis Ecclesiisi presse nolalo, qui propterea secundusest ab Aqui-
    daret episcopatus honore sublimaiidos? Verum si ex; leioeexcidio. Dandulustamen iioc joci in eq erravit,
    Aquileiensiclero aliaeEcclesisehabuerunt episcopos;;i quodAquileiseexcidium, fretus auctoritate Gotfridi
    jam ex ipsa AquileiensisEcclesisehisloria a Liruto "* Viterbieiisis queni ibidem npminat, ppst eppciiam
    memorata constat inorein illum non ila fuisse com- capessiti a Niceta episcopatus Aquileiensis enarrat j
    muni consuetudine roboralum, ut exceptionem saepe s ila ut uiius esse videatur ex iis qui tiieiii;alem Aqui-
    eliam non paleretur, cum hsec maxiriie cederet ini leioe obsidionein admiserunt. Hoc Daiiduii errorc
    majorem Ecclesiaeutilitatem , quae oninium terapo- permolus Jpannes Josephus Lirutus, discederidura
    rum et locorumoniiiiuinproecipuaregula disciplinse s sibi esse persuasit ab epocba incepti a Niceta Aqni-
    fuit. Cur itaque Groecumhomiriem, seu potius ori- leiensis episcppalus a Dandulosignata, aliamque ex-
    giiieGroecum,habere non poluerit AquileiensisEc- cogilavil, quara melius convenire opinalus esl; ul
    clesia episcopum? Nicetas nimirura episcqpalem Aquileienscm sedem
    Placet hic niliilorainus Liruli ipsius sententia , utl adieril anno Chrisli labente 451, aiitequaui Aqui-
    Aquileiensispatria reipsa fuerit Nicetas noster epj- leiensis urbs ab Attila caperelur, imuio antequam ab
    scopus : neutiquam vero repugnal ul simul et ori- ejusdein exercilu obsidione preinerelur; qi.od longa
    gine Groecusprout Dandulustradit, et patria Aqui- eliam pratipne pstendere nititur. ClarissiniusDe Ru-
    leiensis ut propugnat Lirutus, Nicetas noster fuerit. beis iiihiloininushaudquaquam eruditi viri animad-
    Grrecamoriginem sonat eiiam Nicerenomenin hypo- versipnibus cpmniptus, DaiiduHanameppcham ince-
    diacono iho Aquileiensi, amico et socio divi Hiero- pti a Njceta Aquileiensis episcopatus propugnat in
    liymi, de quo paulo ante dicebamus : qiiis aulem du- suis disserlalipiiibps Varise Erurlilionis, capite 20
    bilare possil eura fuisse reip&apatria Aquileienseni, , nuni. 2, quam disthiguendaniesse asserit ab aliprum
    posl tesiiraoiiiumejusdein sancli doctoris in supraci-J eyentuumfactormnque nexu, in quibus Dandulus de-
    tata epistola ad eunidem, in qua ila euni Aquileirc cipi potuit. Decipi fprtasse potuit be emeritus chro-
    degentem amice compellabat : « inter delicias pa-- fj ( nolpgus etjani iij Nicetocsignanda epocha, ut idem
    trioe, et communes quas habuimus peregrinationes , De Rubeis ingenue fatelur; nulla enim suppetunt
    aliquando suspira? > En igiiur Niceam hypodiaco- synchrona snper hac re monumenta, neque ulla pa-
    nuiii, etpatriasimul Aquileiensera, et probabiliterr tet via qua certns in lot tenebris inveniri ppssit an-
    eliam origine Grsecum, ul nomen indicat. Majores s nus incepti a Niceta Aquiieierisis episccpaius. At
    nimiruin hujus Niceoce Grrecia oriundi Aquileiam ai cum panduliana ppiscppprpni Aquileiensium 183
    verosimiiileriransmigrarunl, ibique seuem lixeruiit, ., chrpnptaxis, ul ipse addit, pullura perhoec teinpora
    ut eauiJejn sibi novam patriam facereat, servatis ta- enprme yitiiiin proeferal; iriinio cura eamdem satis
    men nominibus gentililiis, quse Greecam perpetuoo vierosimiiein prpbare videantur nonmilli synchro-
    eorumdem originem indicarent. Quidni et Nicetas s nisnii qui certipribns piiuniur monumentis , ul ipse
    Aquiieier.sis episcopus ex his fuerit qui Aquileire e ibidem luculeiiler ps),e|]dil;quid est cur ab eodem
    prognatus majoribus ex Grreciaoriundis, simnl esset:t discedainusin signaijdaepocha initi a Niceta Aqui-
    etorigineGr.ecus, el patriaAquileiensis? 182 Adhuc c leiensis epiicppatus, ob eani dumiaxat causani, quod
    aliquid conjeclatioi.ibusaudearaus. Quidni elNicetass ipse erravit in recensenda Aquileieusi clade ppst
    hic episcopus Aquileiensisex ipsa fueril agnatione e eaindem signaiam epechaiij ? Staiiduiiiitaque proha-
    Niceoehypodiaconi,immo ex eailem ipsius familia, i, bilius npbis videtur Daridulichrpnplogioe, quantum
    et forlasse fratris iilius ejusdem Niceie, aut Nicere e fas est, cum clarissimo eodem De Rubeis; ut Nice-
    pronepos, qui nomeii famiHseretinuerit, tantisperr cetam noslruin dicamus, et posl Aquileiensis urbis
    lamen inflexum, distinctionis gralia alterius ab al- excidium Aquileiensein episcopaturiisuscepisse, et
    tero? Veritatis exploratoeloco , cujus ob monumen- i- _ haiic ab ep iiiiti episcopatus epochara illigandamesse
    torum inopiam experles sumus, conjecturam danius, >,"1 aiino aeroevulgaris454, quem Pandiilus ipse signat.
    seu etiam divinationem, qure tainen nullaleiius ye- Quid riunc lie anno, quo Nicetas ad superos evpla-
    ritati repugnat. vit? Variantialiic qrioquehabeniusvetera inonumen-
    Sequilur ul annum etiam inquiramus, quo Nicelas s ta; seu pptius, liipiiumenlorumdeieclu, varianles lia-
    noster AquileienseraepiscDpalumadivit, ei anuum n bemus veterum opiniones. Absurda prprsus iiia est
    insuper quo ad superos evolavit. Quoad hujusmodi li quani nolat etiamDe Rubeis in Monuraentisloco ci-
    epochas non est cur immoremur in illa teniporiss lato, qurejiiguiatuin in Aqiuleiensi excidio Nicetam
    nota , qusevisilur apud Triiheiiiium in Francofur- referl, eique nihilpniinusannps sedis trjbuit 5_. Mi-
    tiensi edilione illius Operum an. 1601, lypis"Weche- tipr est alia quam exhib.enl lectipnes quredamad pf-
    lianis in-folio, ubi legimus : Claruil tempbreTheodo- i- ficiumsancti Nicetre Aquileiensisepiscppi, quas vul-
    sii et Honorii principum, anno 420. Sive enim haec c garunt AgiologiBpllandiani, TPBIPIV Jnnii ad diem
    Trithemiiverba sint, sive alicujus posterioris illiuss 22, Hcet lectinnes illbe nec ]!erantiqiiaesim, et certe
    Operum exscriptoris additaraentum, ut probabilius s nuilius umquam fuerint usus in ecclesiaslicaliturgia
    videtur; talia cerle haberi non possunt, ut post eaa AquileiensisEcclesiae,quidquidin cciitrarium asserat
    quae bactenus dicla suut expendi mereantur. Quod d absque idoneo teste praecitatusJJirutus; ideoquepo-
    igilur ad primum allinet, ad amium scilicet quo Ni- tius censeri possirit privali alicujus tentamen pro
    cetas Aquileiensem episcopatum adivit: cum, noun sancliNicetrenpsiri cultu augendo,prout alia quoque
    divi Chroraatii,sed Securidiproximusfuerif sttccessor >r supersunt ejusdemgerierisspeciminaquoad alios cce-
    1039 P. BRAIDJEDISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VIII. 1040
    licolas Aquileiensis dicecesisin ms. codice non anti- A maxima quoque prudentia, ac in apostolicam sedem
    quo, qui servalur in hac publica archiepiscopali biblio- obsequiuni, ul sibi diffide;;s,illius posceret in dilfici-
    theca. ln his itaque lectionibus asseritur, quod Nice- Horibus auctoritalein. Diaconum fortasse apostolicae
    tas «Aquileisemigravit ad Dominuinanno Clnisti 458, sedis ipse expelivil, qui prresens adessel, propriisque
    decimo kalendas Julii. > Hrecsalteai epocha decessus luslrarct oculis sure Ecclesire statum, alque auribus
    Nicetre non pugnat cum epncha signatre eodem aimo perciperet queriaionias prrecipue marjiorum, qui e
    a divo Leone Magno ad Nicetam eumdein epistolre, captivitale reduces aliis nuplas viris uxores suas in-
    xu kalendarum Aprilium; quoeunica esl cerlissima ac venerunt. Foriasse et ipse sanclus ponlifex Leo, mi-
    Bvnchrona Nicetre Aquiieieisis episcopatus epocha. seralione ductus erga Aquileiensiiim calamiiaies, et
    Unde anleni lectionum earum auclor, recentioris instaurandre disciplinre z.eloadactus, diaco uin illum
    plane dixerim aevi; unde hausit Nicetam hu ic post A leodalum, motu proprio, veluii Iegatum siium ac
    Ires menses a data Leonis epistola e vita migrasse ? visitatorem, ad Aquileiensem Ecclesiam aliasque per
    Dandulura ilaquepolius quis non sequatur eiiam in Ilaliam destinavit, : inedendis levandisque jacluiis,
    anno signando quo Nicetas episcopus Aquileiensis quas in rebus fidei ac inorura barbaricus lurbo roli-
    ad superos evolavit, prout euindem secutus est cla- querat. Hae Nicetoe nostii consnltationes, hrec divi
    rissiraus De Rubeis? Ila namque scribit superhac re Leonis epistola, 'estantur iiilerira vige.;s luncquoque
    Venetus Chronologus : « Nicetas Aquilcicnsisepisco- instilutum, ut Roinana sedes undique ab episcopis
    pus, lanlis angustiis et laboribus circumseptns, ela- consuleretur in gravioribus ac dubiis rebus, sive do-
    psh ab inthronizalione sua annis 50 mensibus 9, se- ctrinoe, sive communis ecclesiasticrediscipl.noc,prout
    nectuteetiam oppressus, obiit anno485. > Dies quo- j, tot alia exslant exempla tum priorum tuui subsequen-
    que illius obitus non est proctereunda; qnre ceiie ex liiiin socculorum, quoein his ingenitam auctoiilatem
    consensu omniuiii Marlyrologiorumqu;e Nicetrehujus apostoliae sedis oslendunt. Consultalionessynodicat
    meminerunt, incipie;ido ab illo vetustissimo quod Orienlis et Occidentis, qurc ad DamasumRomaiioe
    sancti Hieronymi liomiae insignitum fuit, non alia urbis episcopum ve debant, el in quibus eumdem ju-
    esse potest quam dies vigeshna secunda Junii; in qua vabatin respoiisionibusexarandissaiiCtusHieronyiiius,
    nempe, non modo illius raemoria, sed etiam. ul in ipse memorai sauctus doclor 185 epistola ad Ageru-
    videre esl, illins depositio indicatur. Atque chiam, qure 123est in cditione Vallarsii,num. 10. Rem
    sec sint de prrecipuis NicetoeAquileiensis epochis, vero lotam exornant cumulalissime eruditi eccle-
    Elurimis
    tum assurapti videlicel episcopatus, tum obilus, de siasticoe disciplinoetractatores, et nuperrimc illustra-
    quibus aliquid dicere oportebat. vit solertissimus Selvagius Antiquitaltiin Christian.
    Ail epocham nunc illius episcopatus indubiam, ac Inslitui. libro i, capiie 16, § 7, ila utnihil hicaddere
    sane illiutrem, graduni facere juvat; ad meinoratain opus sit. Exlreraa epislolre sancti Leonis verba digna
    scilicet epistidani divi Leonis Magni ad eumdem, hoc siint qusepeipeiidanlur ob niemoraloscomprovinciales
    apposilo teinpore : Data xu kalendarum Aprilium, Nicelre iioslri episcnpos, ad quos sanctus ponlifex
    consulatuMajoriani Augusti: qureproplerea ad annum proecipiebat ut per Nicetam sua e istola perveniret,
    jspectat 458, 184 1ui quartus fuit Nicetseepiscopa- ut in omninm observantia, ul ipse ait, data prosil uu-
    tus annus. Iuter tot pastoralis officii munera, quibus cloritas. Claiissimus De Rubeis in monumeiilis, ca-
    difficilliinisillis lemporibus inciarescere debuit diu- pite 17 num. 1, atl hicc eadem verba ita scribit ;
    turnus Nicetae triginta annorum episcopaius, hoc « Comprovincialesmetropoleos Aquileiensisanlistites
    unum nohis, postopuscula dequibusinlra eritsermo, C eranl hoc ocvoI tri, ac Veneti, aliique ex Rhetia se-
    restat episcopalis illius solliciludinis cerlissiraum mo- cunda etNorico. > Probahile igilur est, aut hosomnes
    iiumeiitum. Quale vero, quamque prreclarum! Eu proviiicircAquileierisis episcopos, aut saliem pleros-
    iiiitiura hujus epistolre,quoeest 159 in editione Venela que, maxime vero Altinaleni, aliosque terrestris Ve-
    Balleriniorum, in editione Romana Cacciarii 155, et netiaequi tunc eranl, in eadeiu fuissecumAquileiensi
    in editioue Quesnelli 129 : « Regressus ad nos fiiius melr.ipolitano necessitaie, el oinnium haruni Eccle-
    meus Adeodatus sedis nostrsc diaeonus, dilectionem siaruin soHicitudineragessisse Nicetam, cmn consul-
    tuam poposcisse memoravit, ul de his a nobis aucto- tatio; es suas ad apostolicain sedera per diaconum
    ritatem apostolicae sedis acciperes, qusequidem ma- Adeodalumdirexit.
    gnam difficiiltalemdijudicationisvidenlur afferre. Sed Ad opuscula nuncdescendamus, quaeGennadiusme-
    pro inspeclione lemporalium necessilalum adhibenda morat, et ad eoruih etiam unuraquoilque singillatira.
    curalio est. ut vulnera, quse hostilitatis adversitate « Niceas ( inquit Gennadiusde Viris lllustribus cap.
    illata sunt, religionis raaxime ralione sanentur. > Post 22, ex Bibliotbeca Ecclesiastica Joannis Alberti Fa-
    hujusmodi ingressum, septem sequuntur epistoloeca- bricii) Niceas Romaciar.se civitatis episcopus. coro-
    piia, quorum hoecsumma. Primum : De femnis, qum posuit siraplici ac 'nitiilc sermone compeienlibus ad
    occusone caplivilatisvirorum suorum, uliisnupserunt. baplisnium insiruclionis libellos sex. In quibus conti-
    Secunduin : An culpabilis sil, qui locum captivimariti net primus, qualiier se debeant habere competenies,
    assumpsit. Tertiuin : Resiiluendamesseuxorem primo qui ad baptismi gratiam cupiunt pervenire. Secundus
    marilu. Quarlnm : Excommunicandasessemulieresad est de geutililalis' Erroribus : in quo dicit suo per.e
    primum maritum redire notentcs. Quinlum : Dehis qui "-. tempore Melodium queradam patremfaniilias ob lihe-
    captivi cum essenl, idolothyta fame vel melu compel- raliiatem, et Ga ariuni rusticum ob foiiitudinem
    lenle comederunt.Sexlum :•De his qui metu vel errore ab ethnicis esse inter deos iianslalos. Teriius liber de
    rebaptizati sunt. Seplimum Dehis qui semelbaplizali Fide uiiicseMajestalis; quartus adversus Genelbliolo-
    sunt, sed ab hwreticis.Ita vero, post datum hisce du- giam; qui tus de Symbolo; sextus de Agni paschalis
    biis responsura, epistolam claudil sanclusLeo:« Hanc Victima. Edidil et ad lapsamVirginemlibellum, pei.e
    aulera epislolam nostram, quam ad consultationem omnibus labentibus einciidalinnisincentivum. > Post
    ture fralernitalis einisiinus, ad oinnes fratres el com- Ge inadiiiin, paucis inmiuiaiis aul deinptis, ta scrUiit
    provinciales luos episcopos facies pervenire, ul in Honorius Auguslodu ensis de Scriptorihus Ecclesia-
    omniuin observantia data prosit auctoritas. > sticislibroii, capite22, ex eailemFabriciiBibliolheca:
    Quod prima fronte sese nobis offert ex hac divi « Niceas, Romacianre civiiatis episcopus, composuit
    Leonis ad Nicetam epistola, est inMix sane Aqui- simplici el nilido isermor.e sex compelentibus ad ba-
    leiensis Eccle.sisestalus ex Attilana clade seculus, qui plisiiium instruclionis libellos. Ex quibus primus est
    itiultara propterea ac singularem medicationisoperam de Competenlibus baptisiui; secundus de gei.lililatis
    exigebat, quam, nonnisi aposlolica sede consulta, Erroribus; leriiusde Fi.ie unicreMajeslatis; quartus
    episcopi prrcstare tuto ac uniformiter potuissent in ailversus Genealogiain(ct Genethliologiam); quintus
    tot gravioribus rebus qure tunc occurrebant. Paslora- deSymbolo; sexius deAgni paschalis Viciiroa.Condi-
    lis deinde elucet Nicetrc Aquileiensis solliciluio in dit etad lapsara Virginein libellum pene omnibus"la-
    «uorum curandis morbis, juvandisque necessitalibus; bentibus eraeiidationisincenlivura, i Post Gennadiuin
    40« P. BRAIDJE DISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. VIII. 1041
    et Honorium, ita Joannes Trilhemius, de Scriptoribus A Eadem ipsissimis pene verbis habet etiam sanctus
    Ecclesiasticis nura. 118, itidem ex Fabricii Bibliothe- Cscsarius, sermone 68, qui in appendice Augustiniana
    ca. « Niceas Romacianseurbis episcopus, vir in divi- Sermonum est 267. Hinc clarissimus Mazochius rem
    nis Scripturis studiosus et eruditus, ingenip acutus, explanans, pro sua omnigena eruditione, Kalendarii
    sermone aperlus et nitidus, scripsit ad sedificatiouem Nea olitani voluminelll, pag. 678, ila scribit: «Nam
    lege liuin non conlemnendre lectionis opu^cula, de quia non seorsim, 187 se|i sinlul uno i" l°co homi-
    quibus subjecta feruulur : Ad eompeieiiles qui ad na ilabaniur, hinc a siinul pelendo competentes dice-
    bapli-mura dispoiiu;rtur prseparaloriuin Ub. i; de'Er- bantur : id quod non prius fiebat, quam satis congruo
    roribus geniililalis lib. i;de Fide unicre Majeslaiis temppre inter audienles calecliismum imbibissent.
    lib. i; adversus Genealogiam (ul. Ge:;elhliologiani) Hujus rilualis petitionis vesligiuin horiiedum servatur
    Lb. i; de Symbolo quoque lib. i; de Viclima Agui pa- illis verbis, Quidpetis ab Ecclesia Dei, etc. s Habenius
    schalis lib. i; ad Virginem lapsamHb. i. > Hsecsunt igitur quinam fuerint, tum re, luin nomine, compe-
    qure de Nicetre Aquileieasis scriplis opusculis nobis tentes ii ad quos sex numeratis opusculis scrmonem
    reiiquit antiquilas. habuit Aquileiensis noster Nicctas. Ii nimirum, qui
    Paiel exhis quol, uno excepto libello ad Virginem jam satis erudili Chrisliaissc religionis prii.cipiis, et
    lapsam, oninia 186 Nicetre Aquileiensis opuscula ad Christianoe vitse praeceptis instiluii, haptismum pete-
    corapetentes sunt. Quinam vero antiquitus in Ecclesia bant, et in proxime baplizandorum urdine positi
    competentes? Exploratain quidem iem attingimus, erant; qui proinde solidiori quodam divini Veibi cibo,
    sei ab institulo hoc nostro minime alienam, imnio separatira ab aliis calpchumenis, nutriebantur; qui
    cliani argumentp necessariam; utpote quse omnibus n Symbolum accipiebanl memoriler eiiiscendum at-
    pe:e Nicetreopusculiscognoscendis perquara oppor- que reddendum postea slatis diebus ante baptismum;
    tuna. Sacrame tum neinpe baptisroatis, quod initio quibusque nonnulla alia Chrisliance religionis a];erie-
    nascentis Ecclesioeomnibus tradebatur, nuUa i.iler- bantur, quoe aniea illis concredila minime fuerant.
    posita mora, siraul ac animuni ostendissent pielatis Hincralio patetopusculorum Nicelsead corapete>ites:
    acreligioms plenum, ac fidei rriysteria prsecipua per- primi scilicet, Qualiterse debeant habere competcntes
    cepissent, ut patel ex Aclibus aposloloruin capite vm qui ad baptismi gratiam cupiunl pervenire; secuiidi,
    ac x; tradi postea cosptuin fuit diligenti adhibita cau- de Erroribus genlilitatis; terlii, de Fide unicw Maje-
    tione, ut vita prius ac fides eorum qui pelebant sedulo slatis; quarti, adversus Genetliliologuim; quinti, de
    probarentur, quoninm experienlia compertum erat Symbolo; ac demum sexti, de Agnipaschalis Victima.
    non satis lutani fuisse iideui eorum omnium qui iriox Nunc ad singula veniarous.
    ab ostensa Christianre vilaj amplectendoe voliintate Primum Nicetse ad competentes opusculiim, quod
    baptismo donali fuerant. Inslitutus itaque in Ecclesia nobis Gennadius indicat quodque deperdiluiii cum
    fuit, hujiis probationis gratia, cateciiumenatus; qui qualuoraliis dolemus, continebat, ut ipse seribit, qua-
    etiam in duos, tres, aut quatuor gradus pro locormn liter se debeant habere compeUnles qui ad baptismi
    aul temporum diversitate tribulus fuit, quos percur- graliam cupiunt pervenire. Hujus opusculi tilulum
    rere oporlebat qui Ecclesiaenonien dabant, priusquam paulo diversimode nobis exhibent duo noslrates alias
    salulari lavacro abluerentur, proestiluto eliam singu- citatt codioes Gennadiani, mcmbranaceiis Forojulien-
    lis gradibus congruo tempore; quod tamen aut pro- sis seu Civilalensis, et Guanieriarins chartaceus op-
    duci quandoqne aut breviari solebat, prout calechu- pidi Sancli Danielis : hahent enim sihiiliter ambo :
    nienorum fervor ac diligeiitia, ant ex adverso tepor C Qualiter credere debeanl competentesqui ud baplismi
    ac seguities exigerc videbantur. Supremus catecbu- graliam cupiunt pervenire ac aqere; nhnirum qualiter
    menorum gradus erat competentiuni; eorum nempe, credere debeant, el qualiter agere compelentesqui ad
    qui emensis in catechumenatu cseteris gradibus, fa- baptismi gratiam cuphmi pervenire. Quaenampraefe-
    cto in Christiana institutione sulficienii progressu, da- renda sit lectio, non ausim dicere : dixerim lan-
    tis non anihignispielalis, religionis ac coiislanliaesi- tum leclionem nostrorum codicum apertius ac cla-
    gnis, habita insuper debita probatione, proximi erant rius indis.are opu culi illius arguinentum, quale
    ad regeneraliomslavacriimaccipiendum. «Compelens verisimililer erat; qucdque ex leclione nimis gene-
    intelligii.ur legitimo examinis nuinero examinalus, > rali, quse in editionibus Gennadii habetur, non sa-
    aiebat sanctus Zeno Veronensis libro n, tractalii 27. tis elucet. Videas inlerim quo prima Nicetsc noslri
    '« Dies salularis advenit, officiissacramenti Dominici, ad competenles institutio teudebat; ut scilicet iniel-
    omnibns omni genere munerum largus. Namque piis ligerent qui in compelentium gradu erant posili, at-
    mercedem sacerdotibus prsestat... compeleiitibus re- que ad baptismiim suscipiendum proximi, quanta lide
    missam omniuin peccatorum. > IJem ibi tractatu 50, praestare deberent, et qua vitre ralionc excellere, ut
    de I'ascha6: inVigiliis namque polissimuin Paschrc ad regeneratioiiis gratiam digne possent pervenire.
    conipete:;lesbaplizabantur, et ita remissamoblinebant Opusculum boc Joaiines Trithemius qui forte illud
    omniumpeccalorum. proe oculis habere potuit, ac propierea quid reapse
    Quare vero dicti fuerint competenles catechumeni esset cognoscere, uno ac simplici vccabule praepara-
    baptismo proximi, rationem tradunt unanimiter La- torium appellavit; seu quia veluti introduclio esset
    lini Palres, maximevero sanclus Auguslinus plurmus p. ad alia ad competentes opuscula, seu quia quaedam
    in locis; a petendo nimirum baplismate, atque a sinud esset generalis ad baplismum praeparatio, seu etiam
    ur.animiter petendo, dato nomine inler eos q iproxi- quia utrumque complectebatur, ut verisimile valde
    meessentbaptizandi. « Pascha appropinquanle, de- videtur. Quaiidoquidem vero daluiii nobis non est
    dit nomen inler alios competenteSi > Ita sanctus do- opusculum illud cognoscere, illius saltem ideara quarn-
    clor in Hbro de Cura pro Morluis. « Qui paulo anle dam ab aliquo ejusdem arguraenti sanctorum Patrum
    vocabanlur competentes, modo voca-iiur infantes. opusculo hauriamus.
    Corcretentes dicebantur, qu miam materna viscera, Inter sermones a divo Auguslino habitos ad compe-
    ul liascerentur, peleridopufsabant; infautes dicunlur, teiites, unusexslat, qui 216 est in Maurinorum edi-
    quia modo nali simt Christo, qui prius nati fuerant lione el veluti praeparatorius esse videtur ad bapli-
    saeculo. > lta sermone 228 ad populum et infantes, sma quod erant accepturi, necnon et ad inslructiones
    id c.st ad nuper baptizatos, in die Paschse, num. 1 : quibus erant in eodem graduinstituendi. Hic nainque
    c Quil aliud sunt competenles quam simul petenles? de compeientium statu ac nomine ipso, iidein aduio-
    Nain quomodo condocentes, coiicurrenles. considen- nenlur; ac de profectu ex sermonibus audieiidis. Hic
    les, uihil aliud sonat, quam simul docentes, simul de roundi despectu, acde regni coeleslisaiquisitipne;
    currenles; simul sedentes : ila etiam competenlium hic de seusuurti refrenatione 188 ac ^e pugua ad-
    vocabuhun non alinnde quarode sirnul petendo aique versus diabolum; hicdeeorum cooperatione Christo
    unutii aiiqtiid appetendo compositum csl. >Ita idein patri el Ecclesioeroatri in nova aoeipiendaper baplis-
    sanctus Pater, sermoue 216 ad competentes capite 1. mum nativitate, ac de habendo desiderio hujus re^
    1043 P. BRAIDiE OISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VIII. 1044
    geheratipiiis; hic demuni alia ad rem pppprtuna ut A pro suscepta fide adversus quoslibet adversarios stre-
    gratia accipienda servelur, et ut digni eliam sint qui nue diraicarent. Peculiare tanien aliquid habuisse
    ad raensariiDomini post lavacrum accedant. Ita san- primimi Nicetsenoslri Hbellum, quod in consimiiibus
    ctus Augustiiras : el probabililer eodem sensu, aut sanctorum Auguslini et Cyrilli lucubrationibus non
    parum dissimili, etiam beatus Nicetas in proeparato- apparet, fragmenta qualuor ejusdem Hbelli qusefor-
    rio illo ppusculp quod amisimus, et cujus titulum tunate supersunt, et de quibus infra cuin aliis erit
    tantuin nobis servavit Gennadius. sermo, satis oslendunt. Ubi enim ex fragmento pri-r
    Inter catecheses sancti Cyrilli archiepiscopi Hiero- mo salis intelligimus libelli argumenlum reipsa fuisse
    solymitani, fuTt&u.ivw dictas, seu llluminando- quale hactenus conjiciebaraus ex Gennadii enuntia- "
    ruiii (quo hoinine iidem illi veniebar.t qui baptismo tione, et ex aliorura hujus generis sennonum recen-
    proximi eranl et competentes apud Latinos diceban- sione : ex tribus aliis, secundo nempe, tertio ac sCx-
    tur), exstat omnium prima, immo ante primam ipsam to, insuper deprehendimus, iionnulla quoque, prreter
    posita, qure procalechesis appellatur, seu proeviusca- ea quseargumenti illius potiora essenl, exposuisse
    tecbesibus sermo; qure eiiam, ad Tiilheuiii seiisum, Nicelam ineodem libellocompetentibus snis; inaxime
    |)r.eparaloiium dici potuisset. Scopus porro hujus vero deabrenuntiatioiiefaciendaac de abreiiuntiatio-
    procatechesis Cyiillianre est ut illuminaiidosmoneat nis valore, necnoiietde exorcismiseoruniiiueralione;
    qua menlis siacerilale, quo spiritus fervore, qua cor- quse oninia proeparaiorio sernioni ad compelenles,
    dis mundilie, qua animi puritate ad baptismuni acce- aequeac alia de quibus dixinnis, optiine conveniebanl.
    dere debeanl; ut iidem iiiterim intelligant superio- Sequitur opusculum Nicetoenoslri secundiun, iti-
    rem ordinein, ad quem ex aliis catecliuinenatus gra- _ dem deperditura, de Erroribus gentilitatis. De hoc ita
    dibus ascenderuiil, in quo ea percipere poierunt, " Geunadius, ex edilioue qua utiraur Joannis Alberti
    quaeminime aeteris concreduntur; ut ad catecheses Fabricii in Bibliotheca Ecclesiasiica, et ex aliis quo-
    proplerea audiendas festinent, ut in his persevcresit, que quoehabeulur : « Secundus (libellus)est de gen-
    ut in perpeluum servent quse in his audieriiit el didi- lililalis erroribus : In quo dicit suo pene tempore
    cerint, et ul niliil inlerim pandant aliis infra se posi- Melodiumquemdam rJiircmfamilias 6b liberalilateiii,
    tis ac nondum illuraiiiandis; ut demtim ordiiiem in el Gadariura rusticumol)fortitudiiiemab elhnicis esse
    convenlu et in catechesibus audiendis servent, ut inter deos translatos. > Puo nostri citati codicesGeri-
    orationibus insistant, ut diaboli insidias et infideliuin nadiani paiilulum hic quoque ab editidnibus discre-
    teiilationes devincant. Ubi vero iUumiiiaiidps suos punt hoc modo : « Secuudus de geiitililalis errori-
    sanclus Cyrillus hortatur ut perseverantes sint in ca- bus, iu quo indicat suo pene tempore Melchidium
    teciiesibus audiendis, hrec ad rem tiostram nolalu di- quemdam (seu Melgidium)patremfaniilias ob libei'a-
    gnissiraa legunlur num. 10 ejusdemprocatechesis ex litaiein, et Garadiuin (seu Graduim) rusticum ob for-
    edilione etinlerpretalioneclarissimi Tbuttee. « Per- titudinem ab elhnicis in deos relatos. > Exigiia est
    severes in calechesibus; eliainsi noslra rrolixior fu- nomiriumvarialio, qure nullius videlur momenti, et
    tura sit oratio, tu ne umquam anirao deficias. Arma quam propterea sufticit iudicasse Quod adrem pef-
    euiin accipies cohtra adversariam potestatera : arma tinet, dubium iiullum esl, compelentes pcculiares
    capies contra hrereses, contra Juireos, Samarilas et suas accepisse instilntiones de Erroribus genlililalis,
    Geniiles. Multos habes hostes, multa tela accipe; ctiam dum in prrecedentibus catecbumenatiis gradi-
    eum plurimis jaculo decertas, addiscendum libi quo- bus mererent. Sive eni u ex genlilitate ad Ecclesiaiii
    iriodo traiisfigas Grrecum, quomodo pugnes contra C accesserint, sive ex fidelibus nati parentibus ad adul-
    hscretieum, contra Juiloeumel Samaritam. Et arma tam rclateindistulerint regeneralionis accipere sacra-
    quideni parata sunt, gladius vero spiritus proraplis- meiitum, ut lunc, secluso mortis periciilo, videtuf ih
    simus : manus auteni contendere oporlet per bonam usufuisse; adversus errores genliHiatis par efat iit
    volunlatem, ut bellum Domini prrelieris, ut opposilas ^atechunieni ex professo miinirentur, ob vigeiitehi
    poteslates debelles, ut invictum te ab omnibus hoere- adhuc, et ubique diffusarageniilium superstitiorierii,
    ticorum molitioriibus praesles. > lla sancius Cyrillus. pro qua penitus exstinguenda lanlopere iabofabarit
    Quidiiiigitur el Nicetas noster Aquileiensis eumdem illius oetatisepiscopi, ctiam in Italire siriu, et iii ipsis
    ac Cyrillus Hierosolymitanus in pfocatechesi sua clarioribus urbibus conslituli, ut capiie praecedehti
    habueril scopum, aut certe eorisiniUem,in primo siio ostensum iuit, dum Zabeo responsum dabamus super
    prreparatorio optisculo ad competentesin quo, Genna- hac ipsa re. Non pmuia tamen catechumenos in ih-
    dio lisle-, disserebat, qualiter se debeanl habere, seu feiioribus gradibus calechumenatus positos accepisse
    qualiter credere, qualiter agere competentes, qui ad ab eorum institutoribus contra errores genlilitatis,
    oaptismi graliam cupiunt pervenhe? vel inde patet, quod gentililatis enores iii eo etiam
    Ubi etiam animadvertas velim, Cyrillianarum sub- siti erant, et ut quasdara Chrisiianas vefilales infice-
    sequentiuro catechesfeon rationem in hac procate- rent, quas, saltera plerie alque perfecte, ex Ecclesise
    chesi peculiariter ihdicatam, eam fuisse, iit ex iis tunc lamporis disciplina, non licebat catechuuienis
    illuiriinanii arma caperenl, quibus oppprlune decer- aperire; et ul 190 saiictioribus quoque Christiario-
    tarent et cotitra hrereliCoset contra genliles; necnoii ruin rebus ]ierperam acceptis insuitarent, qusesimi-
    et contra JudrePset cbntra Sainaritas, qui inibi habe- jv liter eisdem catechumeiiis ex eadem Ecciesiaedisci-
    bantur veluti iiidigeni Christianorum hostes. Post pliria nonduin expiicabanlur.
    primura vero Prmparatorium suum ad compelentes Ubefiora itaque ab Ecclesiae pastoribus accepefint
    opusculura, nonne ldem ac Cyrillus egit Nicetas no- necesseestcatecbunieni, etiara supergentilitalis erro-
    sler in aliis Hbellis siiis, in secundo himirum de Er- ribus, cum adcompelenlium gradum pervenissent, ut
    roribus gentititatis, in terlio de Fide unicm Majesta- ad baplismum paratiores atque inslructiores accede-
    tis, in quartp adversus Genethliologiam; 189 arma rent; iissolum exceptis,qurenoiiiiisijambaptizatistra-
    prrebens conipetenlibus, ut sese defenderenl el a debantur. Ubi nempede Deeadversus gentilitatis erro-
    genlilibus, et ab hrereticis el a Judoeis?Unus ipse rescompelentibussermoerat.qui Dei existenliam, qui
    quiiitus qtii superest, de Symboh, ubi competentes Dei unitatem, qui omnipolentiam,providentiam,justi-
    tam srepe data opera admoiieiitur atque edoceutur liam, misericordiam, aliaque ad haecspectanlia atque
    adversus errores et errorum magistros, satis indicat his sirailia jara edocli fuerant in tyrocinio praecedenti;
    hu;ic proTecto fuisse Nicetre scopum, ut corapeteutes libere eos poterant paslores ad niteriora perducere,
    iii suis instructionibtis paratos faceret contra Chri- ut Christianuin dogma, exempli.gralia; de Trinilate
    slianorum dogmatuiii Psbres ac tetneratores. Pro- eisdem exponerent ac commeiidareiit, ut Palris et
    babiliter itaque iii prlinb suo Prmparatorio ad com- Filii et Spiritus sancli nomina, in quibus erant bapti-
    petentesHbello Nicelas noster eosdeiiletiairi proeino- zaudi, eisdem aperirent, et ut csetera eos edocereiit
    liuili Cyrilli more, ihsfructioneS§uas quas essent au- superjiac re, quse Christianum hominem scire ac
    dituri, eo spectare, ut ipsi artna caperent^ quibus credere necesse est, quaequenpn priiis eisdein, enu-
    10145 P. BRAIDiE DISSERTATIO IN S. NIGETAM.— GAP. VIII. 104G
    cleate saltem,Tradi sinebat vigens tuncarcani eccle- A . Aquiieichsis lucubratio est. Exstabat igifuf undecimo
    siastica disciplina. Hic quoque, arfepta Pccasioiie cadente saeculoin Pomposiano monasterio Hber liic
    tres in uno Deo distinguendi pefsonas, earuiiique Nicetre nostfi, qui postea inleriit; et liliilum etiam
    expUcandirelalioiies, locus erat lalius insectandi er- praeferebat de Ratione Fidei, quo titulus alter nonrii-
    roris geiiiiliuin, qui non inodo plurescolebant deos hil explicatur a Gennadio nobis Iran-missus, de Fide
    quos a majoribus accepissent, sed qui eliam inler unicw Mdjestatis; ita ut intelligamus librum luinc non
    dsos reierre homines ipsos audebant e vivis efeptos solum egisse de fide habenda in unuui Deum, verum
    cum aliqua aul prreslaulire faraa aut opiiiione virtii- etiam de (.redendi niodo, ut inde competentes habe-
    tis. Hic uainque reseranda eliam erat compelenlibus rent plenam de fide in Deum iiislitutionem , tum
    Udesvitseselernre, et spes erigenda ejusdem conse- quoad scilicet interiorem credendi actum, lum quoad
    quendse, qua non deos quidem, sed divinse gloriae exlernam fidei professionem, juxla illud Apostoli :
    parlicipes Chrijtiani se fuluros esse canfidunt. Hic Corde creditur adjuslitiam, oreautem confessiofitad
    quoqiie resurreclioms carnis articulus mature irige- sativem (Rom. x, 10).
    rendus erat coinpeteritiiim menlibus , qui postea ih Sed illustriora et clariora quoque de hoc libello
    • Symbiilo ex ordine traderetur; ut supra pagaiiorum ex vetustiori monumento viileamus. Cassiodorius in
    exspectationem fidei Chri-,lianre excellentia iiinote- libro de hisiitutione divinarum Scripturarum, capite
    sceret, qua non raodo aniinre, sed etiam corporis 16, hoechabet: « Si quis vero de Patre, et Filio, et
    beatitulo perpetua et creiilnr et exspectatur. Spirilu sancto aliquid summalim praeoptat altingere,
    Ubi vero gentilitatis errores eranl insectriiidiin tot nec se mavult longa leclione faligare, legat Niceti
    absurdis, qu;c noii minus false quarh maligne Ghri- „ (al. Nicrei) episcopi librum, qiiem de Hde conscri-
    slianis gentililas impingebat, jam nori sat crat osteh- psit, et doctrinrc ccelestis claritate completus, in
    dere competenlibus Cniislianam religioneiri puram contemplationem divinam compendiosa brevitate
    atque iiiiiiiuneni esse sb oiiiiii inquiiianierito atque perducelur. Qui voluminibus sancli Ambrosii socia-
    flagiiio, utpote qure puritalem vilre atque morura in- tus est, quos ad Gralianum principenl destinavit. •
    nocenliam exigeret a seetalofibus siiis; quod ipsi Hic profeclo Niceli episcopi liber de Fide a Cassio-
    abunde didicerant vel in primis instituiionibiis. qiias dorio indicatus, non alius censeri polest qiiam idem
    acceperant jam a sub in catechumenorum"disciplinam liber d&Fide unicw Majestatis, qui a Gennadio me-
    ingressu : sed deducendi erant ad ipsa Cbrislianrere- moratur vClut opus Nicelre sui quem Aquileien-
    ligionis instituta sublimioris sapiei;tise plena, atque sem episcopum jaui probavimus. Clarissimus quo-
    geiililibus prorsus impervia, iniiifilus cognosceiida; que Tillemonlius, Memoires pour servir a 1'hisloire
    quiiius, exempligraiia, sensuumcuslodiaaccoercitio, ecclesiast., lomc X, pag. 626, edit. de Venise pour
    corporis castigalio, odiinn sui, iniiiiicorum dilectio, Pitteri, asserit relata Cassiodofii verba i'espicere
    et alia iiujnsmodi proecipiuntur; quibusqucj homirii- Gemiadiaiium Nicetam (quem tamen ipse^ non Aqui-
    bus peiiectiora remula;:tibus, coiisilioruin cceleslium leiensem, sed Dacura existiiiiat) : veruni addit, ne-
    aperilur via, ut vel in terra degentes vilain quodain- scire se an libeilum Nicetre tertium i;;dicenl qui est
    modo aiigelicorum spirituum vivere videanlur. His de Fide unicw Majestalis apud Gcnnadium, an quin-
    niiiiiruni et omnes gentilimn criminationes adversns tum qui est de Symbolo, an sex simul coliectos qui
    Christianam religionem plenissime confundebaniur, ad competentes sunt; an potius libruin alium a sex
    et competenles ipsi in Christianrc religioriis puritate illis diversum, qui nobis notus nou sit. At quinttim
    alque excellenlia intimius perspicienda prolieiebant, C N cet* librum de Srjmbolo novimiis; quem de Sijm-
    ut ita deinura q;iolidie apliores evaderent ad bapti- bolo, facilius 192 quara de Fide, dixissel etiam Cas-
    smi graliam obtinendaui. Hrcc eraiit itaque, aut liis siodoiius, si vere quinium hunCeo loci indicnre vo-
    pene simiUa, qure competenlibus dicereutur adversus luisset. Sex vero siiriul snihptos ad coiiipetentes
    genlililatis errores ab Ecclesiarum pastoribus, juxla nequaquam poterat Cassiodorius signifiGare, quia hi
    eorum lemporum disciplinam. Quidni eadem tradi- sex simul sumpli multo plura habuissent, n;i ex Geri-
    derit et Nicetas Aquileiensis coiripeteiitibus suis in nadii indicatione patet, qriaiii qua>:ad Putrem et Fi-
    opusculo, quod ainisimus, de Erroribus genlilitatis ? lium el Spiritmn sanctlim peftineiil; et qiiia hornni
    Tertio loco recenselur a GeunadioNicelsclibellusde sex libroruin lectio, ad attingendumaliquid summaiim
    Fide unicwMajcsiatis; 191 qui eodem prorsus modo de Palre et Fitio el Spiritu sancto, nou luisset com-
    indicatur et ab Ho;iorio Augustodunensi, et a Tiillie- pendiosa illa brevitas, qua quis perducereliirin coh-
    mio, et a nostris Geimadiaiiislnanuscriptis codicibus. templittienemdiviham; sed potius lectio longa, alque
    HUJICquoque Nicetaelibellum doleimis deperditum : ad aniiilum fatigandiim propria, Cujus imiiio evitari-
    sed niuilominus aliquid adest in a.itiquis monumen- drc causa Cassiodoiius legehdum prOponil Nicetre"li-
    tis, unde et libelH scopuni et merilum aliqiiatenus bruin de Fide. Sed neque libruiii aliuiri a scx illis
    cognoscere valeannis. In Diario Ilalico clarissimi diversuui ex Cassiodorii verbis accipere fas esl; cura
    Monifauconii,pagina 81, publici juris facta fuit epi- libcr utique de Fide ab ipso indicaius, el a Geiuiadip
    stola Heurici clerici Pomposiani monasterii ad Ste- nieinoratus sub litulo de Eide ilnicm Majestalis, aui
    phanum quemdam, de Bibliotheca ejusdera inoiiaste- de Ratione Fidei ut in Catalogo blbliolhecre Pompo-
    rii, scripta amio Christi 1095; cui etiam subnectitur - sianrc, ea dare summaiim ex professo debuerit, qure
    Calalogus librorum quibus tunc ipsa constabat, etlp- ** de Palre et Filio et Spiritu SancloChristiailus qtiisque
    cupletissimussane pro illorinn teni|)orum conditione: prwoplat atiingere; cuiii hscc p.iuia atque piaeciiuia
    cujus epislolse meminit quoque Joannes Albertus Christianre fidei rudisiienta siut, qure compeleiilibus
    Fabricius BibliothecseGraeae tomo VI, pag. 4i9 pri- quoque pro iiislilulo, et compehdiosaqiiidem brevitate
    mre editioiiis. In quodam porro ex voluiiiiiiibus hu- dabaiilur. Cum ilaque liber Nicelaetertius, de Fide
    jus Pomposiansebibliolbecre, quod recensetur pagiha unicm Majeslalis, hic a Cassiodorio absque dubio in-
    84ejusdemDiarii, posl duodecimlibros, ut ibidein di- dicetur; quara pi'acclarade bac Nicetsclucubrat:one
    citur, Ambrosiide Trinitale, et itidem Fulgeittii de ex Cassiodorii allalis verbis habemus! Liber hic dra-
    Trinitale librum i, etc, indicalur etia.in Nicelw epi- pliciler de Fide a Cassiodorio appellalur : sed clarius
    scopi de RationeFidei liber i. Cuin nuliius vero Nice^ iiitelliginius ex eo;iciii libruin Huncde Fide egisse in
    tae episcopi Opera nota sint iii ecclesiaslica aiiliqui= Patrem ct Filium et Spiritum sancium, quoniani ad
    tate priorum quinque sreculofuro, prreter ea quse ea hinc haurienda, qiise ad hanc fidem perlinent»
    primus omniumGeiinadius tribuit Niceue suo Roula- lectores suos ipse iiivitabat. Quidni hrec Nicetre de
    tianre civitalis episcopo; hinc tiber unus de Ralioue Triiiitalis fileiiisliiittio scopum babueiitprrecipuumj
    Fidei hic ab Henrico clericd Pomposiano indicatus non riiOilocompetenles suos edoceudi ea qurc cre-
    absolule ul Niceiw episcopi, iJein esse videtur ac H- dere oportebat super hoc Chrislianre religionis my-
    ber itidem mius de Fide unicm Mujeslatis, de quo steiiOi sCd etiam cautos maxiiue reddendi adversus
    Gennadius scribit; et qui proplerea Nicetai noslri hoereiicos, myslerii hujus audacissimos tetneraiores;
    1047 P. BRAlDiE DISSERTATIO IN S. NICETAM. — CAP. VIII. 1046
    ut competentes tandem de omnibus instrucli, apli A riam, ut scribebat D. Placidus Federicius in sua Re-_
    esseiitadre Idendam, qtiateiius oporteret.iidei et spei riiin Pomposianarum Historia, RomseeditaannoI781,
    sure ralloneiii, juxta illud apostoli Petri : Parali libro i, § 70, pagina 78. Quid igitur mirum, si in illa
    semper ad salisfactionem omni poscenli vos rationem temporum vicissitudine , ct domicilii translatione ,
    de ea qumin r.obisesl spe (1 Pet. in, 15)? Compendiosa iiiuUiialerieiintio.iicesiiislruclissinireilHusBililiothe-
    bre ilas Iiujus Nicetrc libri hic a Cassiodorio asseri- cae, atqtie Nicelreeliam episcopi deFidelibercumillis?
    tur, et commeiidaiiir; qualis nempe esse decebat in Quartiis accedit Nicetoelber ad conipetenles, qui
    sermone ad corapetenles, qui prolixa niniuni ora- a Geimadi», Houorio ac Trithcmio uuiformiter limi-
    lione fatigandi non eranl, ut facilius raenioria reti- cupatur, Adversus Genethlologiam(al. Genelhlogium,
    nerenl qure audivissent. Claritatem quoque cwlestis &v\VGenelliliologiam,\&\i\, eliam Genealogiam; sedvere
    doctrinw in hoc libello conientrc nolat Ca»siodorius; ac proiuie Geueihliatogiam). Nostri vero duo codices
    idem opus Nicelre referunt, ambo ip-
    qurc claritas ad stylum pertinere vi.letur, simplicem alias citati, quinoiiiiiliil
    scilicel atque nitidum, qualem in Nicetre libeliis iiuii- sissimis veibis adilunt, sane singulare, atque
    caveral ipse Geiinadius, et cu;u3 esl claritatem rebus aniiiia Iversione digiiuin, hoc niodo : « Quarlus (Ni-
    afferre. Merilniii iusuper libelli iiolissiniuiu* laude celx liber) Adversus Genealogiani; in quo plus libero
    prosequitur Cassiodorius, cura et eunidem asseril et tribuit arbiirio, quam valet. > Priniuin igilur de Ni-
    cwles.em conlinere doclrinam, hanc vim habere cetre libro diceudum; raox de noslrorum codicum
    perducendi legcnleni in coinemptationem divinmn. Gennarlianorum a lilitamenlo, seu potius de eorum-
    Quod aulem hujus libelli et iiieriium auget et lau- dem censura ad libfum. rEvEWtaAoyia, proprium hu-
    dem, illud est quod Cassiodoriu-;indicat ullimo loco; „ jiiice rei vocabulum, Prwdictio natalitia 472 eslapud Sui-
    hunc videlicel NiceUclibrinn de Fide sociatum luissc dam in Lexico G, L, toino I, pagina editionis
    volumiiiibnssancti Ambrosii, quos ad Gratianum prin- Cantabrig. 1705. Hu.iusnaiiiqiie, seu arlis, seu *erius
    cipem destinavit. Nolissimi sunt libri hujus sar.cti Au- do- prsestigiiBprofessores, geneibliaci dicii, et anliquitus
    ctoris ad Cbristianissinium priucipem Gratiaiiuni 194 a-iliolpgi eiiam ac mathematici et quandoque-
    gtistum, Quinque nimirum deFide, ac tres alii De Chaidrci uu ;cupaii, ex slellarum posiiione, quam eo
    Spiritu smcio, diverso tempore, ac diversa occasione quo quis uie natiis|eral invesiigabant, fulura illius
    ah eo conscripti, ut moreiu gere.ret pire Cresaris vo- omnia prredicere audebanl. « Geuelhliaci dicehanlur
    luntati, qui eumdem semel atque iteruai di hac qui ex natali coii-tellaiione omnia captaliant, el proe-
    scriptioue rogaverat; et in quibus sauctus prresul dictiouss faciebait. > lta P.tiscus in Lexico ad hane
    totus est ut cathiilicam de Trinilale aslrual fi lera, ipsain vocem.' Pro nalurali homiiium curiosiiaie co-
    eamque vindicct ab hrerelicorum, inaxime vero Aria- 'giiascendi futura, maxime vero ea qure ad uiduscur
    norum, lunc procaciter insolescenliuni, 193 s°- jusque perli enl vitaesuccessus, plurimuui valuit ge-
    phismalibus alque calumniis. Argumeiitiejusuenicond- ratio ne hlialogia apurl genliles; licel et inler ipsos fuerint
    ac natura procul dnbio ea fuit, qure hanc qui hiijusmo li ariem strenue insectati sint, et licet
    liavit Atnbrosii ac Nicetrelibrorum societatem; ideo- Ieg.*,sips;e elhnicoriun principum eamdem proscri-
    qne probabile est etiam NiceUclUirmn, et catbolicum pserint, veluti et privatorum liioribus eta rpiprjblicai
    dogma de Trinitate compeientibus tradidisse, el illud per iiciosam, utvilereest apud Gellium Pitisco ci-
    quoqueviiidicasse ab hrerelicorum illius teinporisde- taium, neciion in Tacito Aiiiialium libro n, cap. 52,
    pravationibus Dignitas insuper Nicelrehanc Jibelli de Fide et in coiiiceJusli iarieo, Hbro ix, lit. 38, de Malefic.
    talis iiierit uecesse est, ul societalem cum Ain- C et Malheiiiat. Cum vero, inducla in oibem Chri-tiana
    brosii libris magis roagisque firmaverit. Hujus vero religione, ge;liliuin pliiiima quotidie fieret ad Eccle-
    societalis Ambrosii ac Nicelre Hbrorum. quam sexto siain accessio q.d falsa nuraiia deleslabantur; ita la-
    sseculo jam faClamasserebatCassiodorius, moiiuiiieii- men ex'ii~dem noiij pauci inveiiiebantiir huic gone-
    tum habemiis etiain undecimi labentis sreculiin paulo thliacoe super-iilioniaddictt, ut eam difficiledimiitere
    a le memorato Calalngo bibliothecre raouasterii Pom- .vellenl; et inter ipsos Chrisiianis parentibus r.atos,
    posiani, ubi Nicetm episcopi libe.runus de Ralione Fi- ac jamdiu Clirisliauprum numero addictos, aderaiit
    dei cilatur nmx post ditodecimlibros Ambrosii de Tri- qui libenier aures |)'roebebantgenelhliacis prresligia-
    nitate, et Fnlqenlii itidem de Trinitate librum unum; loribus; qoi de eorura vilse cur»u, de slatu, de casi-
    et cilalur eliaai, veluli iu eodem volumiiie cum eis- bus aut prosperis aut adversis, de vilre duraiione, de
    dem Ambrosii libris conleiitiis, atque comisacttis. raorlis genere, etc.,, oracula vendiiaba t. Ut missa
    Nulli quidcm sunl Ambrosii libride Trinitate; sed sub faciam qure anliqtii scripiores nobis tradimt de Pri-
    hoc titulo de Trinitate noiabaatur olim iidem ad Gra- scillianisiis hre eiicis, qui, inler alia errorum porleiila
    tianum principem Ambrosii libri quinq.ie de Fide, et qurc in eortiui putidissima socielale docebantur, hanc
    libri tres de Spiritu sanclo, ut adiiionent claiissinii eiiam a Idebant de stellaruin in h maaain vilam in-
    Beiledictini Ambrosianorum Operum editores in ad- tluxu, seu veriiis doriiiuio, iiisanilatem ; dicam potius,
    niouitioiiibus prreviis ad eosdein libros : et ideo Ni- cultos etiam quaidnqii» viros atque houeslre conver-
    cetre Aqiiilciensis liber de Fide, seu de Ratione Fidei, sationis, i» catholicre Eccle.-iresinu altoset eiiutritos,
    aul de Fide unicocMujes atis, eliain undecimo labente hac fallacia fuisse deceptos : et ipso quinto sccculo,
    sseculo sociatus repenehalur eisdem volumhiibiissan- j.u quo Nicelas nosler flornii, Sidonius Apollinaris Epi-
    cti imbrosi quos ad Gratiannm principem desiinavil, stolarum iibro vm, epislola 11 narrabal, Lambridiuin
    prout de oeialc sua Cassiodorius tesiabalur: qui libri, quemdam amicuin suuni haud vulgari doctrina prai-
    cum siut tantum octo, ideo dnodecim tunc fortasse ditu ii, oraloria el poeticaIruultate eg"egie excullum,
    potuerunt nimierari, vel quia iidem in parles duode- necuon et socialihus viriutibtis cliarum, quondam
    ciin secti fiierunl pro exscribentium arbitratu, ut mnthematicosde viiwsum fine consuluisse, ac tandem,
    luncnon raro evenire solebat; vel quia illis ocio alii Deo sic perniillente, ea ipsa violerta inorle necatum,
    quatuor ejusdein Ambrosii aiinexi fuerunl, etsi non qure illi a malhemalicis prrcdicta: fuerat, necnon eo
    similis argumenti, prout lunc facilliine conlingere po- tempore quod ipsi signaverant « naui quisque, ut
    itiii-in maxiraa rei lilterarire obscuiitate. Cur vero ipse addebal, prresumpserit inter-iicta, secreta veiila
    perierit liber hic Niceloe, qui undeciino cadenle sre- riiuari, vereor lmjusiuodi a calholicrc fl.Tci regulis
    culo in celeberriino Pomposiano monaslerio servaba- exorbitaturum, et effici dignum, in stalum cujus re-
    tur? Pomposianum nempe inonasteiiuni, quod olim spondeanturadversai dum reqiiirunturilliciia. >
    non procul a mari situm optima aeris salubrilale Quaiti proplerea interessel Cliri4lariae doctrinse
    fruebatur; recedente postea mari a liltore, isiter sil- illis temporibus a.lversusgeiietbliacoruiii prxdiciioiies
    vas et slativas aquas esse ccepit, et ita prcpterea dimicare, et (ideles eliam ac compeienles inslruere
    paulalim saluti iufestum, ut jam a lercentis fere annis ne bis auditum fidemque prreberenl, nemo non vi-
    illuddimiserint monachi, ad novum atque midtitmma- det. Nam prseterquam quod ethnica origine alquc
    gnificum Sancti Benedictimonasterivmtranslati Ferra- superstitione geneililialogia laborabat, sictit et csptera?
    iWd P. BRATDiED1SSERTAT101N S. NICETAM.— CAP„ VIH. 1050
    varii generis divinationes qure partem constituebant .\\ zodiacisignis, ex quibus genethliaci captabant futuro-j
    jdololatrici cultus; hrec insnper lola eral ut oninem rum diviualionem. Hic vero tractatus non est proprie
    reapse destrueret religioneai, omnem ordi is ac di- adversus geiielhlialogiam.quamimmopro certohabet
    seiplinscvimac rationeni everleret. oinne boni ac inali a neophytissuisjam abdicatain atque despeclam prius-
    discrimen tnllerel, provideiiiiam divinam auferens ab quain abluereniur; sed estqurcdamelegans el ingeniosa
    buiiia.is rebus, arbitrii libeiiatem lioini. ibusnegans, coiiversiopiofanarumobservatiouum^qiiasgenelhHaci
    divinrcgratire virlnlera respuens, falalismuiu erigens, faciebant ex zodiaei sig is, in sacrum usum, 196
    ac dirani induo ns in agendo necessilatem quam si- coinparale ad eos qui noviler pcr baptismum acce-
    dera vnluisseut. Frequentes ideo apud Patres tum plum genili fuerant ex sinu malris-Ecclesire.etveteris
    conlra geiiethliacos (seu niatheniaiicos, seu aslrolo- superstitionis geiiethlialogire niemores erant. Prreslat
    gos etiam dicerent, aut Chal.lseos), lum contra eos ipsuin la..iisper audire sanctuin episeo]ium suos neo-
    qui eoruiiidem opera uterentur ; frequenles, in- phytos alloquenlem , ul inde pateat quid super hu-
    quam, adiiioniliones, objurgatioues , disputaliones jusinodi argumenio compelenlibus, quid neophytis
    quoque, tam oblala suis i» sennonibus occasione, tradi par esset. « Ecce, pueri, adolescentes, juvenes,
    qua n in libris apposite exaralis. Teiiullianus, senes ulriusque sexus, qui eralis rei, mundi
    195 Origeues, Laclaiilius, Eusebiusha:;c liiaiheina- eslis infanles : et quod esl adinirabile et gralum, su^
    ticoium artem sedulo impugiiarunt in suis operibus. bito uno nioinento facti oelatibus diversis aequoevi.
    Sui) nomii.e sancti Paniphili inartyris ex versione Sed curiosilatem vestram bene novi veleris vitse
    Rufini exslal liber Aiversus Mathematicos inler usurpatione; quod quidera vobis ulleritis non licebit.
    Opera Oiigenis editionis Grynrei tonio I, pag. 758. i> , Forlassis requiratis et a nobis qua genilura, qunvc
    Macarius monachus R unanus, a Gennadio memora- signo tam diversos, lam plures, tam dispares una uno
    tus de Viris Illustribus, capile 28, el a Rufino lnve- partu vestra vos peperil mater. Sicul parvulis moreih
    ctivarum seu Apologiselibro i, capite 11, i:i ipsa urbe geram, sacrique heroscopi pandam tota brevilate se-
    Roma librum seripsit, seu opuscula, circa an um creta. Igiiur, fratres, geuesis talis est vestra. Pri-
    401, ut nolat Urshn Hist. Ecdes. liiiro xxn, nuni. lmis vos, qui in se credentem reprobat nullum, non
    26, eodem adjuiore Rulino qui tu:c ibi degebal, Ad- Aries, sed Agnus excepit: qui veslram nuditatem
    versus Falttm vel Malhesira, seu Contra Matheinati- velleris sui niveo candore veslivit... Idein non tu-
    cos. Qul.1plura? Christia.ii quoi]ue principes legibus inidus cervice, non torvus fronte, non minax cornu
    suis iii hujusmodi prrestigiatores et srepe et acriter Tauius, sed optimus, dulcis , blandus, ac milis vos
    aniinadverterunl; uti, exempli gratia, Honorius iin- admonet Vilulus, ut nulla ullo in opere captantes
    peralor, qui lee lala, qu;e ad annum pertinel 409, auguria, ejus sine malilia succedenles jugo, terram-
    et adestin Codice Theodosiano, eos et Roma et ur- que vestrre carnis doraaiido feciindanles, Iretam di-
    bibus caeleris pelli jussit; et Valentinianus III, qui viiioriim semiriummessem ccelestibus horreis infera-
    alia simililer lege, qu.e ad annun speclat 425, data tis, etc. t liaad neophytos sauclus Zeno; qul eliam
    Aquileire die 9 Julii ad Aiiaciun PP. Galliarum, per reliqua zodiaci sig a eodem modo progredilur,
    etiam iuathenialicos, una cum Pelagianis, Manichreis, profanitatem genethliacorum iu iiislriictionem con-
    atque hoereticisomnibus.et schismaticis. non modo vcrtens neophytoriim. Atque hrec de libell i Nicetre
    ab urbibus, sed el ab ipso asvectu urbhim diversarum AdversusGenetlilialogiam,seu polius hujus occasione
    exterminandospronuiitiat. Cum salis igitur constet, libelli.
    quid genetblialogia, quid genethliaci fuerint priscis G ( Quid nunc de censura nostrorum Gennadii codi-
    Ecclssise sreculis; cum insuper paleat quam perni- cum inaniiseriptnrum ad eunidem libelliira; sciiicet,
    ciusa Christianre fnleihaberelur, quamque.Clirisliano in quo (Nicelas) plus libero tribuit arbitrio, quam va-
    nomini aiversa, ideoque undique inerito exagitats let? Moslrorum duorum Gennadii codicum manu-
    esset genethliacoruni nugacissima vanilas; jam quid scripiorum ila peeuUare esl hoc addilaicentum , quo
    fueril quarlus Nicetcc nosiri Aquileiensis liber ad Niceire libcllo Ad ersns Genethlialogiamvitio veititur
    corapelentes Adversus Genetlditdogiam, a Geiinadio liberi arbilrii immodica elaiio, ideoque auctori tacile
    menioralui, salis quoque inieliigiinus; quaravis nibil cul a eiiani iuuriiuraul Pelagiai-.ismi,aut Semipela-
    de eodem , proeter nudum tituluin sicut de prioribus giaiiismi; ut nullibi iu edilis inveniatur, immo nul-
    aliis, habeanius. libi, veliili salteui in aliquo manuscripto codice ali-
    Quod animadversione hic dignum -videlur, illud quando lect;m, indicetur; si unum excipias Joa.iiiera
    esl, vix aliud opuseulum, ac ne vix quidein, in lota Jisephum Lirutum, qui lotiim quidem Gennadii de
    a tiquilate aul inveniri, aut indicari ad compelentes, • Niceta arliculmn ex altero horum codicum profert,
    quod data opera, et cx insliluloul dici solet, integre tomo I, vag. 115, sui jam alias citati operis Notizie
    agat adversus geiielhlialogiam, et geiiethliacos. Ad- delle Vite de' tetterati del Friuli, tibi de Nicela
    versus banc impiain i.ugacitaten, et impios ejusdem Daco pro ingenio suo sennonera habet; qnin nllam
    professores aut scctatores, pene omnes quidem, qui tamen adiideril animadversionem ad censurain hanc
    instituliones scripserunt ad competentes, stylum singularem. Quid auiem diccndum vel pro Niceta
    scuerunl, seu in Symboli seu in oralioiiis Dominicse vel contra super hac re, c.uniHbellusl on adsil, unde
    explanatiorie, seu iri aliis ad baptismum praeviisallo- r. unice vel argui posset Nicetas erroris, vel a culpa
    cutiombus, ut videre est in tol sermonibus qui super- purgari? Quod nobis interim verisimile valde videlur
    sunt tum Latiuorum lum GrrecorumPalru n, maxime super hoc additamento, illud esl, hanc non esse Gen-
    vero in serino ibus divi Petri Chrysologi, et in Ca- na lii scriplionem, sed arhilrium polius alicujus te-
    techesibus Illuniiuandoruin sancli Cyrilli Hierosoly- meratoris, seu etiam ainaiiuensis, et quidera proba-
    milani: at r.ullus oimiino, ausim dicere, penes ipsos bililer hujusce regionis, in cujus lanlummodp raa-
    inveniiur atit sermo aut traclalus, qui ad competen- nuacriptis codicibus, quorum eliam aller ex altero
    les dictus fuerit, et hunc unuin habuerit scopum, eductus videtnr, addilainentiimhocexstare cognosci--
    geiieihlialogia.il et geneihliacos ex proposito inse- mus. Gennadius cerle, ut qui Pelagianismo aul Semi-
    ctandi. Hiiic itaque crescil deperdiii hujus Nicetae pelagiaiiismo nullalenus infensus, nuiiiquarainhoc Ni-
    opu-cnli jactura et dolor : deest naraque in ecclesia- cetoe opusculo reprehendisset nimiani libeii arbitrii
    slicaruai rerum penu veluti annulus, qui iii hac disci- exaltalioneinultraproprias vires, quseinPelagianorum
    plinoeparte, rerum seriem i-eclat. acSemipelagiaiiorum sententia niagnre sunt multaque
    Non dissiuiulaniiustainen nobis est egregius sancti: virtuteprrediise. Proetcrea, si reijisa Gennadius banc
    Ze;:oas Verone isis tractatus snpcr bac re, qui est censuram ad NicelseHbelIumAdi'ersMsGene//i/ia/ogifln»
    45 libri n, in editione fratrum Balieriniorum : sed hic posuissel, HoiioriusAugusioduneiisis, qui Gemiadium
    noii ad coinpeteiites est anle baptismum, sed ad neo- peue ad verbum ubiqiie iideliler exscripsit in suo de
    phytos post baptismuin, ut ibidem indicatur, et litu- Scriptoribus Ecclesiasticis 197 opere, quique da
    luni habet; De duodecim Signis; de eisdem scilicet; Niceta nostro ibidem iisdem prope quibns Gennadius
    1051 P. BRAIDJEDISSERTATIO1N S. NICETAM.— CAP. VIII. 1052
    Verbis mentionem fecit, de bac singularitate minime A umquam silii persuaserit eumdem adjutorio et gratise
    siiuisset, qure certe magni erat pondefis, et ad co- Dei locum reipsa non reliquisse, ita ut libertale sua
    gnoscendam auctoris rrientemopportuiia. Tiilhemius bene Vivenshomo, nihilominus non in seipso, sed in
    quoque, qni a Getuiadio et ab Honorio sumpsit quod Doiniiio gloriari debeat, et in eodem spem ponere
    in suo siniiliter de Scriploribus Ecclesiasticis libro recle vivendi? Repudianda propterea est censura
    referret, quique, ex modo quo de Niceta noslro ejus- ignoti illius Gennadiarii textus interpolaioris, qui
    que lucubrationibus scripsit, videtur ejusdein etiatn certe scrupulosius et sublilius quam par esset illud
    opuscula prse oculis habuisse, censurre hujiis meini- NicetaeopuscnliimInvestigavil, et dum erratum no-
    nisset, si hanc reip.sain vetuslioribus auctoribus in- tare voluit, caluraiiiamreapse inluUt. Nunc ad opu-
    venisset. Nonvidetur itaque Geunadii fetus hoc ad- sculum quinlum.
    ditaineritiinlcensoriumadNicetaeopiisculum Adversus Dum de opusculo Nicetoequinto agimus, quod est
    Genetlilialogiam,quod nobisexhiberitduo Gennadiani de Symboto, non patet cnnjecturis locus super illius
    codices noslrates. arguniento ac materia : opusculmn namque ipsum
    Sed neque Pelagianisnii ullo modo aut Semipela- habemus integrusi,; quod Romreerutum e bibliotheca
    giaiiismi insiiriulaiidusvidetur Nicelas nostef, ex eo Ghisiana, munilicentire debsmus eminentissimi car-
    quod foftasse visus fuerit Hberl afbitrU vires ulterius dinalis, et Htieraioruin Italire omniuiii MoecRiiatisac
    extulisse quain par esset. Cuni neque Honorius, ne- principis, quein iminature nobis ereptuin adhuc Iu-
    que Tritheiiiius qiiidquaih habeant adversus rectam genius, Stephani Borgire: qui, dum Patavii degeret
    Nicelre riostri seniieiidi ratioiiem super humaiii arbi- anno proxirae elapsi sreculi iionagesimonono, illud
    tfii facultate; quid est quod fidem habeamus incerto R ibidem edendum tradidit, et eruditorum illustrationi
    auctori, aut polius lemeratori Gennadiani hujusce perniisil. Exptanatio scilicet est Symboli ad compe-
    capitis de Niceta, sive etiam amanuensi, qui hanc tentes, in qua Symbolum ipsum per partes singilla-
    sibi auctofitatem lredendi Nicetsenominis arrogavit? tim exponitur, declaraiur, illuslralur; atque oppor-
    Prreterquani quod Nicetas noster, qui iu illo libello tunis ad loca singula inonilis, pro terapoiis necessi-
    adversus geiietblialogiam piignabat, fatalismum et tate, ac pro audientium captu, instruitur. Opusculum
    falalistas ex professo debuil insectari; quorum erat hoc ejusdem nalurre est ejusdemque scopi, ac tot
    houiiiium voluntatem niere palieutem facere, et ve- alii sermones de Symbolo ad coinpetenies, qui in
    rain iuducere in huiiiaiiisactibus necessitatcm, quam sanctorum Patrttin Operibus passim leguntur; inaxi-
    singuli hoiiiiiies, juxta genelhliacos, ab ipsa origine me vero apud sanclum Augustiiuim, sanctum Pe-
    accepissent ex stellarum imperioso atque ineluctabili triim Chrysologuni,sanctum MaximumTa;iriue:isem,
    influxu. Liberi igitur arbitrii facultatem debuitNicctas aliosque. Symbolum nainque fidei catechumenis non
    in eo opusculototis viribus propugnare, ut contra ge- tradebatur, ner|ue explanabatur, antequam ad su-
    nethlialpgiain et genethliacos instrucla acie dimica- prerauin competentium gradum pervenissent: et
    ret: debuit bujus lacultalis limites explicare, et lunc, perduraiilibusscruliriiis, qure babebantur pro-
    quani longe lateque paterent oslendere, ut iiuUani ximo ad baptismum tempore ad compeleiitium ex-
    sibi hoihines excusationem , prrelextu necessitatis plorandam capacitatem alque progressum, Symbo-
    ingeiiitse, ih pravis actionibus c<>mpararent.Quid lum fidei solemniter eisdeni tradebalur, addito ple-
    niirmri, si eausam agens Hberi arbitrii coulra fala- rumque serinoue ad eorum excitandam in eodem
    lismiim, visiis sit NiCctas hujus arbitrii facultalera memoriler addisceiido relinendoque solertiam , nee
    etiara plus ocquo amplificasse ut fatalismuni plenius Q non aliqua ejusdem Symboli explaiialione, qure eo-
    profligafet? Ita namque evenire solel, cum ca.;sa ali- ruin quodammodo et memoriam adjuvaret, et iutel-
    qua hujusceincdi agitatur; ut nimirum in propriam ligentiam aperiret. In postremis vero scruliniis, quse
    niinius quis videalur, diiin veritatem ab lioste proximius prrecedebaiit baptismatis susceptionem,
    Iiartem
    aesampropugiiaL Iia qiioque de eodem libero arbi- Syuibolum fidei, quod didicerant, compelentes cliam
    trio, quantum ad graliam, ahimadvertebat sanctus meinoriter ac solemniter reddebant, aut semel aut
    Auguslihus iii libfo de Gratia Chrisli contra Pela- bis aut eliam pluries, pro Ecclesiarum diversa in
    gium et Coelestimh, capite 47 : «quia isla quaestie, hac parte consuetudine : et tunc quoque sermo sub-
    aiebat, ubi de arbilrio voluntatis et Dei gratia dispu- sequebatur episcopi, quo latius redditum Symbolum
    talur, ita esi ad discerriendum diflicilis, ut quando explanabatur; el hionita qtioque in sermoiie daban-
    defenditur liberurii arbitrium, negari Dei gratia vi- tur, seu ad fidem spectantia, seu ad mores, proul res
    dealur; quando autem asseritur Dei gratia, liberum postulabat, et audientiuin necessitas exigcbat. In
    aibitiium puteiiif aiiferri. > Non hic, dum ageret ad- tradilione Symboli, elin Symboli redditione, videri
    versus genethlialogiahi et geiiethliacos, sefiho erat possunt sermoiies divi Augustini 212, 215, 214 et
    Nicetaede gralia Dei; sed de libefo taiituin arbitrio 215 in Mauriiiorurii editione; nec non sancti Petri
    adversus falalisnium et falalistas, quibus arbilrii Chrysologi sermo 58, alUque in Symbolum aposto-
    libeftas nulla erat. Quatuvis igitur amplificaverit lpium : alia vero qurcspectantad velerem hujusmodi
    Niceias, advefsus hujiiscemodi hostes, liumahi arbi- disciplinara tradendi Symbolum competentibus at-
    irii vires; id erat taritum ut fatalismum geiielhlialo- que ab iisdem reddendi, passira illustrantur ab ec-
    giae destiuefel, nPn ut Dei graliam infirmarel, de clesiaslicarum rerum tractalorUius, et notiora sunt
    cujusjufibus tuiic non erat cur dispularetur; qurc- D eruditis, quam uf hic a nobis debeant expHcari.
    que in conspectu liberi arbilfii, AugUstiuo teste, De Explanatione tamen hac nostra 199 sancli Ni-
    evanescefe qiioilaninioiloSidebatuf. QQis autein ne- cetsc Aquileiensis episcopi quairi merito possel, num
    sciai huhiaiii arbitrii facultatem, et araplam profecto censeri debeat ab ipso habita in tradilione Symboli
    esse, et talem, ut sine injuria poeriarriDeus prd liber- ad competentes, an vero in eorum reddiiione. Cpn-
    taiis abusu peccatoribus infligat, et praeinia cohferat sulenda proplerea est Explanatio ipsa, ut id qiiod
    ex jusiitiaprorentoejusderiiiisd? idsoluihmetuehduni qiircrilur dignoscatur. Quod prima fronle in Expla-
    est, ut aiebat idem sancius doclof iri libfp.de Gratia nalioiie Symboli Nicetse episcopi occurrit, est abre-
    et Libefo Arbitrio capite 4, ne quoe iii ueieiisioiiem nunliritio, quaeinnuitur jam peracta ab iis quibus Sym-
    19iB sunt liberi arhilrii « sic iiitelliganlur, ut ad vi- bolum ibidem explanabatur; ait enim Nicetas : « Qui
    tara piain et boriam conversatioriem, cui nierces credit in Christo;.. abrenunliat inimico, el angelis
    rcterna debetur, adjutorio et gralise Dei locus non re- ejds, et universse magicaecuriositali... His ergo malis
    linquatur; et audeal miser hotrio, quando beiie vi- se homo expediens, has calenas post dorsum suum
    vit... in seipso, non in Doroind glofiafi, et spem velut in faciem projiciens inimici, jam syinbolicavoce
    recte vivendi ih sei|>soponere. > Licet itaque effusior pronuntiat: Credo in Deum Pairem, etc. >Idem quo->
    fortasse fuerit Nicetas, pfo argumenli ratione, in que, de abferiuntiatione peracta ab iis qnibus hic ser-
    liberi arbitrii patrocinio adrefsus geriethlialogiam, mo habebalur, conlirmatur in fine Explanationis hoc
    quoe libertatein afbiirii dmhimode auferebat; qiiis riiodo : i Quoties iiiimicus mentem tuam aut liniore.
    1053 P. BRAIDyEDISSERTATlO 1N S. NIGETAM.— CAP. VIII. 1054
    nut avaritia, aut ira titiUaverit, respondeilli minaci- JA ipsa seuiel ianttim, sive eiiain ubi iterato locum ha-
    ter, dicens : Et abreiumtiavi, et abrenuntio tibi, ope- "* "* bet ex prisCo Ecclesirembre, utibidem videri potesi,
    ribus pariler, et angelis iuis, quia credidi Deo vivo, et niaxinie iii cilata Agenda typis edita. Talis ilaque
    et Ciuisto ejus, etc. > Abrenuntiatio porro, prisco fuisse credenda est eiiam quiiilo sseculoAquileiensis
    Ecclesioemore, non modo fiebat baplismi tempore, Ecclesioedisciplina superhacre; ui scilicet feiiun-
    id est pfoxime ante salulare lavacrum, sed eliarii tiatio senipef praecederet iii coiripeleniibus eorinri fi-
    a.uesolemiieni.fideiprofessioiiem, quoeio redditione dei professioiiem, ita ut rioniiisi reiumtiatiorie per-
    accepli Symboli posita erat, et in iterala eiiain re- acta Syiiibolum redderent in scfutiuiis quod prius
    spo sione verbi Credo ad singulas interrogaliones de addiscendum acceperant, et interrogationibiis respon-
    Symboli articulis; quseque locum habebat, aliquot dereut ad afliculos Symbblij de quibus sirigillaiim
    anle baplismum diebus, in scrutiniis qiire prsc- exqiiirebaiilhr.
    cedebant. « Quse esl enim in baptisrao salutari Chri- Cum igilur in Explanatidne Symboli beati Niceise
    stianorum prima confessio? Quae scilicet, nisi ut re- Aquileiensis episcopi appafeat jaiii factam fuisse re-
    nuntiare se diabolo ac pompis ejus, alque specta- -nuiilialioiiem ab iis coinpeteiitibus quibuscum luiic
    culis et operibus proteslenlur?.. Abrenuntio enim, in- ille loquebatiir; Explaiiatio iila prdptefeii credi ine-
    quis, dir.bolo,pompis, speclaculis, et operibusejus. Et rito polCsthabila ad coihpeteiiies scrutinioruin teih-
    quid postea V Credo. iuquis, in Deum Patrem omni- pore ih eoruih Syihboli rcddiiione, iinmo statim
    potcntem, et in Jesnm ChrislumFilinm ejits. Ergo pri- post redditioiiem, ad eorurii firmaiiduin in fide pro-
    muio fenuntiaiur diabolo, ul credatur Peo : quia qui posituriii niuriieiidamque vi tutein. Qiibd vefo reih
    non reiiuntiat diabolo, non credii Deo. > Ita ipso _."' ips.iili,quam ex discipliriaillius tehiporis atqhe ex di-
    quinto sseculo scribebat Salvianus de Giibernalione scipliua qudque AquileiensisEcclesiaepropriaconjici-
    Pei libro vi, capile 6; sanctus quoque Isidorus, alte- ihiis, magis magisque coiilirhiatj verba sunt NiCetre
    ro post quintuiu saeculo,libro n de Ecclesiasticis Of- nosln Explahationis capite 15, hbi; sefhionem siium
    ficiis, capile 24 : « Prima pactio, inquit, esl, qua clauderis, sic habet : « Quod cuni ita sit, charissimi,
    renuntialur diabolo, et pompis ejus, el universsecoti- hiaiiete iii his qure didicistis, et tradita sunt vbbis.
    rersalioni illius. > Videalur super hac re Josephus Vi- Retiriete seriiper pactum qubd fecistis cuiri Donii-
    cecoraes, de anliquis baptismi Ritibus, Hb.ncap. 24. ho, id est hoC Syniboluhiiquod coraih ahgelis el ho-
    Qnid vero peculiariler de Aquileiensi Ecciesia? roinibus cpiifiiemiiii. > Ecce niiiiirum Syriibolum
    Sanclus ipse noster Nicetas teslimonium super hac cohipetentibiis priilem tradilunij traditd siintvobis; a
    re prsebet lnculentissimum in tertio fragmehtorum coiiipeteiitibus postea meniofise mandatum, qitmdidi-
    Vindoboiieiisiumquse supersunt, quodque ad primuni cislis; ihde solemniter ab iisdem fedditum, profes-
    suum, ut videtur, pertinet libelluin a Gennadio me- sione fidei facta, ^r..'odcoram angelis el homihibits
    moratum, de qiio superius dicebainus; ubi compe - confiiemini; et ita propterea ut nioneiidi essenl idem
    tenles suos insliiuens etiam de abrenunliationis ra- reliiiefe, veluti pactiini curii Domino factum, retinete
    tioiie, aperle ait: « No.nenim anle ad confessionem semper pactuni quod fecistis cum Domhio, id esl hoc
    venilur, riisi prius fuerit diabolo renuiuiatum. Sicut Symboluin. In reddilione igitur Symboli, scfutinio-
    iiec aurilegus anle aurum mittit in saccuiuni, nisi rum tempore, habita fuit a Nicela nostrb Aquileiensi
    prius terram. vel liinum laverit universum. » Sed Ri- ad competenles haec Symboli Explanatioi Jairi vefo
    tualia quoque aliqiiaiituluin inlueii juvat lnijus ejus- ad Libellum seu opusculum sextuin.
    dem Ecclesise, ui ipsius clarius adhuc paleat in re (C Sexius ad competentes Nicelreliber tituluni ubique
    de qiia agimus concorscuin aliis disciplina : Ritualia eumdem habet, de Agni paschalis Victima.Cum sil li-
    aiilem non dicam ejusdem quinti sreculi, quo florebat ber hic inter deperditos, divinaiiduinquodammpdpest
    Nicetas; sed Rilualia cerle qure, quamvis posterioris illius argumeriiuin : quod tamcii, sub metaphorico ti-
    oevi,vestigia prreferebanl priscse iUius ejusdem Nice- tulo 201 de Victima Agni paschalis, fuisse plaiie de
    Ire retatis disciplinre.ClarissimusDe Rubeis in disser- sanciisshho eucharistisesacrairieiilOiambigere lriiiiime
    tatione sna, de Sacris Forojuliensium Rilibus, etc, possurahs. Compelenlfescefte, etsi ad penitiora qure-
    capite 26, ex codicibus priunim insignis Collegiatre que Christiahrereligioiiis Cognoscehdamysteria aiite
    EcclesioeCivilalensisvarise antiquilatis, dein ex aliis baptismurii lioii admittereritur, de bec mysteric aii-
    quoque hujus provincioe, hecnon et ex Agenda dioe- gustissimo eriidirinihilomiiius aliquando, et saltem ex
    cesis AquiieiensisVenetiis impressa anno 1575, rilus parte debebaiit, priiisquaiii ad salutare lavacriihi ac-
    profert in Aquileiensi dioecesi vigentes in 200 ba- ccderetit. Quiseniin ignpfat competenies per sacrufn
    plisrai adniiiiistfatione, pueris maxime lacienda, baptisma rehatos, et neoplrytos dictos, ac Ecclesise
    postqnam catechuraeiioruinet compelentiura gradus, maiiis ihfantes, eadem ipsa Pascbalis iiocte, ab ipso
    sicuti et scrutiniorum ordo, in desueiiidinem jara sacro foiile, ac veluti adhuc salutari aqua niadentes,
    abierant; quod facttimcreditur posl nonum aut certe ad sacratissimani coelestis Agni ttiensam admissos?
    post deciinum sseculum in universa OccidentaliEc- Rem ostendit raultiplici eruditioiie, lum quoad adul-
    clesia, licet non eodein nbique tempore, ut seinper toSi lUin quoad ipsos pueros, qui sacfO baptismate
    in siraiUbus contingere solet. Hujusmodi porro ad- abluebantur; supracitatus clarissimus Vicecoraes de
    ministraiidi baptismi ritus posteriori seiate induclus, " . Ahiiqiiis bapiisrai Rilibus, libro V, cap. 34 ac sequen-
    constat ex iis omnibus ritibus qui olhn oblinebant tibus, nec ribti alii ppst eum disciplinre veteris illu-
    in cateclnimeiiis et in coinpelenlibus, quique locuin stratores; ut lion sit opus pbira adjicere. Saiictum
    babebanl in scfutiniis baplisriium pi-recedentibus,ut Augustinuih nibilominus quilibet libenter audierit de
    notat etiarii idem De Rubeis, in dissertationibus Va- bac re ita loquentem, seririone 227, qui est in die
    rire Erudilioriis, capile 51, num. 5 ; ita ut merito dici Paschae 4, et lituliini proeferi: Ad infanies, de Sacra-
    possit riluni hunc poslerioreiii, tura quoad subsian- menlis. « Memor, inquit, sum promissionismerc. PrP-
    tiam, tuiii quoad ordinem, compendium quoddam miseram enhn vobis, qui baplizati estis, sermoiiem
    esse veleris riius; qualenus bfevi hofoe spatiocom- quo exponerem mensreDomiilicoesacraraeiituni, quod
    plefetur, quod olim erat diuliirni operis cursus, et modo etiam videtis, et ciijiis nocte prseterita paiiici-
    excrcitatio pluriuin dierura : qttod simililer dicendum pes facti eslis. Debetisscire quid accepisiis, quid ac-
    venit-eiiariide Romano ordine qui nunc viget, tum cepluri estis, quid quolidie accipefe riebeatis, etc. >
    iii baptizandis pueris, tum in bapti/.aridis adultis; qui En igiturih ipsa Pasehacnocie CPnipetehtes,jani facios
    itidem compendiosus ordo censeri potest veterum Ecclesire matris infantes per acceptuln baptisma, par-
    rituum, qui priscis soeculis oblinebant. In his ilaque ticipes mox effeclosmensw Dominicw, in qila Christi
    posierioribus administfandi baptismi rilibiis, qui in reipsa corpus et sanguitiem acceperanl. Edocendi
    AquileiensiEcclesia ac dicecesi vigebant, reimntiaiio propterea aliquahdo erant cothpetentes, et saliem
    semper anlecedit tum Symboli recitationem, tum fi- quaiitum sat essfct,super eucliaristire sacrainenlOi ut
    dei ex Symbolo professionero, sive ubi renuntiatio npsseiit quid essent acceptui-ipest baptismum ea ipsa
    1055 P. BRAIDJE DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VIII. 1058
    Paschatis nocte : atque lric proplerea fuerit Nicetse\injiciamus lignum \in panem ipsius; ita illumirtandos
    scopus in libello de Agni paschalis Viclima, qui sex- alloquebatur: « Si le Doininus dignum habuerit, in
    tus et ultimus esl ex libris seu sermonibus ab ipso poslerura cognosces, qnodcorpus ejusjuxtaEvange-
    habitis ad compete.ites. lium, figuram lerebal pa is. > llliiminaiidisitaque, id
    Sernionis nUiilominus,qui ad competenles apposile est compelenlibus, ex silenlii religione, eucharislire
    habilus fuerit de eucharisiise sacramento, vix alia mvsterium iiondum aperiebaliir, se.l aperieiidum j»
    menlio, aul ne vix quiiem occurrit in tota antiqui- posterum proniittebatui', si eos Dominus dignos esset
    tate, uno hoc excepto Nicetrc, qui eliam periil, et cu- habUuru-;; id est si sacio baptismaie digni esse mere-
    jus tantummodo liluliim nobis servavit Gennadius. renlur, audilis calecbesibus, peraciisque scruliniis.
    Quid igitur ita? Sane de eucharistire sacrame.ito, no:i- Quid vero illud in poslerum ex sa;:cto Cyrillo ? Expli-
    dum hiiliatis, plena alque absolula institutio antiqui- cal semetipsum sauclus Paler, de hoc opporluno
    tus non dabatur, ex diligenter tiinc cuslodita arcani tempore aperiendi illuniinandis eueharislise roysterii,
    disciplina : noiidum vero initiati censebantur ii qui iii catecbesi 18, qurc simililer est ad eosdem lllumi-
    salulari lavacro uondum erant abluti, sive cateclui- nandos; ubi capilc 52 et 55 in catechesis epilogo ila
    meni ii essent, sive eliara competentes. Quapropter eos alliiqnitur. < Fratres dilecti, vos onuies horialur
    sanctus Aiiibrosius qui librura scripsit de Mysiciiis ad proeceptionishujus serino, ul animain ad coelestium
    nuper ba])tizatos, ubi etiam tertio loco ex professo donoruin rcceplionem comparelis. De tradila vohisad
    agil de eucharistire sacramento, quod quideui asserit confiteiidiimsancta etapostolica fide, quod licel cale-
    ab ipsis acceptura siatim post baplisnuim, ita ad eos- cheses in proeteritis hisce Quadragesiraa?.diebus per
    dem loquebalur capile 1, num. 2 : « Nuncde myste- Domiiiigraliain dixiraus... Iusianle vero deinceps san-
    riis dicere tempus admonet, alque ipsam sacrameii- B cto Paschatis die, diim vestra in Cbristo per lavacrura
    torum rationem edere : quain auie baptisinuin si pu- regeiieraiionis ciiaritas illuminabilur; iterum, Deo
    tassemus inshiuaiidam nondum initiatis, prodidisse vole.ile, de iis quse consenta :ea sunt criiriieutini:
    potius quain edidisse restimaremur. « Raiionem vero qiianta nimiruiii curiipietate, elc... etquanta cum re-
    aliam subjiciens hujus silentii sui de hisce mysieriis verenlia atque ordi::e opor;eat a baplismale ad san-
    ante baptisma, ita prosequ tur : « Deiudequod inopi- ctuin Dei altare 203 procedere, spirilualibusque et
    nantibus melius se ipsa lux mysleriorura iufuderit, coeleslibusquoeibi distribuunlur mj'sieiiis frui; ut aiii-
    quain si eam sermo aliquis prrccucurrisset. > Palet ma vestra per doclfinsesermonem p;ius illusirala per
    hinc, et reipsa nondum initiaios inlelligeados esse singula cognoscalis inipertiloruiu vobis a Deo ilono-
    etiam coinpeleiiles ipsos ante baptismum, quibuspro- ruui inag itu.lineiii. Posl sauctum vero et salularem
    pterea sacramenlorum ratio iionduin erat insinuan- raschalis diem, a secunda sabbatoriimdieiiichoan.lo,
    da; et nullum quoque prrccessissesernionem a;l eos singiilis coasequenlibus hebdomadre diebus... alias,
    de eisdem mysleriis, adeo u| inopinantibus inysteria Deo vole .le, catecheses au.lietis; in quibus rursum
    ipsa prrchita fuerint. Ac profecto non ad compeicntes, siiigularum qure in vobis peraclre fueri.t reruni ra-
    sed ad infantes, id est ad jara baptizatos, 202 ^icli tiones et causas erudiemiui... El de iis qinc in allari
    fueruut a divo A.igustino serino;ies illi qui in nie Pa- habentur novi Teslamenti mysteriis, qure binc initiinn
    schre de Sacramentis sont, ut, exempli gratia, nuper accepere, qiii;l,;am de iis divinre Scri.ilurre iradide-
    citalus227, et alius quoque229, in quibusde eucha- riiit, quoeveillnrum sit vis ac poteslas. Et quonam
    rislise sacramento agit, et de eodera uti ab ipsis prre- modo ad ea accede.idum sil, et quando, acquomodo
    terila nocte suscepto post baptismitin. Sanctus qno- P illa habenda sint... Et h;ec quidein, si Deus volucrit,
    que Gaudentius Bnxiensis, nequaquam ad corape- a nobis explicabu.iiur. » Ita sauctns Cyrillus Hiero-
    tentes, sed ad egressos a fonle neophytos, id est ad solymitanus. En igitur quid per illud m posierum iu-
    statim baptizatos, tractatum suum habei, seu sermo- tellcxerit, quoad eiicharistioe mysterii explic lioneni
    nera secundum, deRalioneS icrame.iiorum, in quo de faciendaiii iis, qiiibuscuiii luncloquebalur, illuminan-
    eucharislioosacramento, quod mox accepturi essenl, dis, seu polius Latino dixeris more competentibus.
    eos alloquitur. Quid ergo? Prodidisse dicemus Nice- Duplicem iiiiiiiruiii loquendi occasionein indicavil de
    tani nostrum saiiclissiniura eucharisliae mysleriura, hoc mysterio : allerara nempe instante sunc.oPascha-
    qui de eodem libruin scripsit, seu sermoncm, ad tis die, rium jamjam per lavacrum regenerationis in
    competentes? Christo esse.iUV/unuiiflHdi;qure nonnisi hrevis atque
    Distiiiguendamatque illustrandam rem esse exi- conipeiWiosaloculio esse poterat, adexcitandam lanti
    slimo, ut, quid reipsa Nicetoefuerit. autesse poiuerii, myslerii Ddemac feverentiam; quod in competenli-
    sermo seu liber ad compeleutes de Agni paschal.s Vi- bus jain in religioae recens instiiutis opcrosuin esse
    ctima, inielligamus. Etsi enim eucharislise mysteriuni non poleral: alteram vero fusiorem, post sanclum
    ex iis essetqure nonduin inilialis, ideoque ipsisetiam Paschatis diem, in aliis catechesibus; ubi de iis quw
    competeiilibus, patefieri non oporlebal; niliiloininus, in al:ari habcntur nori Testamenlimys-eriis,quidve de
    cura ejusdein niysterii participes esse deberent eadem iis divinre Scriptura; tradideiiat, qu.cve illorum sitvis
    Paschre nocle, qua per lavacrum regenerabantur, ac potestas, se dicturum prnmitlit. Ulenim hic anno-
    fieri non poterat ut e.jusdem omnino inscii atque ru- tal elarisshiius quoque Cyrillianorum Operum editor
    des ad sacrain mensam adniitiereiilur. Hrecpropterea Touttee, « Cum in catechesibus ante baplisuium ne-
    fuisse videlur super hac re illorum teoiporuiii oeco- D fas esset bapiizandis inysteiia aperire, nec laineii eos
    nomia : ut iiiniiriim nihil omnino compelenles, lolo ad illa imparalos ac prorsus eorum inscientes adniil-
    eo lempore quo ad baptismum etiam proxime com- tere oporteret; fusiori illorum ex|)osilione in subse-
    parabanlur, mlelligereiit de eucliarislire mysterio; ut quens lempus dilala, in ipsa nocle paschali de ipsis
    de hoc iionnisiinslante Paschatis die quam brevissirae breviier, et quantum perleiiipus licebal, aiitequam ad
    edocerentur, et ea tantum qu;e ad simplicem ta;iti ea accedereni, erudiebantur. t Fusiorem illam de eu-
    mysterii lidem spectarenl; ut demuin neophyti, de cliarislire mysterip explanationem, quam Cjrillus il-
    hoc ipso mysterio, atque de aliis rebus qure cx Eccle- lumiiia idissuisproini eral post baptisinum, habeinus;
    sire disciplina nonnisi iuitiatis tradebaniur, plenius at- eaque est catecbesis 22 et mystagogica 4, qure, juxta
    que nberius erudirenlur in reliquis hebdoinadrepa- prsccedens monituiii ciarissiirii editoris, babita ab ipso
    schalis diebus. OEconomirehiijus rationem ex Cale- fuit feria quinta paschali. Breviorem alteram vero,
    chesibus sancti Cyrilli Hierosolyinilaiii apcrte intelli- quam se habilurum spoponderat instante smcto Pa-
    giiEtis,eamque hic recolere non abs le judicainus. In schatis die, id estin ipsa nociepaschali, riesiileramus:
    catecbesi nanique 15 illumiiiaiidorum, id est baptizan- « si-d bse Cyrilli instructiones ipso bapti^malis lem-
    doruiu (qui, utsupra monuimus, apud Graecos ii.lem pore datre, videntur admoiiitionibus pro tempore da-
    erantacin Lalina Ecclesia competenles), cum capile lis, quain concionibuse suggeslu habilis similiores, >
    19 obiter sermo essel de corpore Cbrisli sub'specie ut idem pariler annolat eruditissimus illustrator;
    panis, occasione illius prophelici lextus : Venite, el unde mirura noii est eas ad nos minime perveiiisse,
    iOCT P. BRAIDJEDISSERTATIO 1N S. NICETAM.— CAP. VIII. 1C53
    ntpote quse fortasse ne scripto quidem a sanclo Cy- A terim mysterii explicationem oralio descenderel?
    rillp tradiloeerant. Tunc forlasse ad couipetciiies jiroprie diclos haberi
    Quid iiunc igilur de libellp seu sermone Nicelreno- poluil bic sermo ante baptismuni, absque ulla disd-
    slri de Agnipaschalis Victimaaricompelenles? Si vere plinse vigentis locsione: ct imllus ]iropterea hinc pa-
    ad coinpetenles habita fuit hoeede Agni paschalis Vi- teret difliciillatibus locus, quihus enucleandis hactehus
    ctima Nicelrcsermochiaiio, hanc dixcrinius brcvem incuhiiiinus; licet crcleroquin, eliam 205 'n 'iac P°~
    fuisse de eucbaristiae mysierio ad eosdem allocutio- silione, deeisdem dixisse non pigeai.
    nem, proxime ab eo prolalam anlequam ad baptiste- TJItimusNicetre liher, qui a Geimadio aliisque re-
    riuui procederent, hleoque instanle Paschatis die, dum censelur, jam non competentes respicit, sed pceni-
    jam jam essent illuiniua.irii; ut posl acceplani rege- tentes : est enira objurgalio quredani,et valde quiriem
    nerationein ad sacrum altare accedere possenl salis velienieiis, ad Virginem lapsam, quam prresei.tem
    inslracti de Agni paschalis Viclima, cujus parlicipes habet pceniteniiara publicam ab episcopo accipienlem
    esse debebant. At vero fuerilne ad competei.les pro- ob realum publice notura. Gennadius et Ho^orius
    prie dictos hsecde Agni paschalis Victima inslitulio; libellum hunc indicant hoc modo : « Edidil (aut con-
    an potius ad neophylos seu ari infantes, 204 9.1103'n didit) et ad lapsain Virginem lihelluin, pene oiiinibus
    NicelaeIibrorum lecensione Gcmiadius et Hotiorius a labeniibus eraeiiilationis inccntivuin. > Duo nostrates
    conipeleniibus non distbixerini, ob inaximam po- alias indicati Gennadiaiu codices omissa voce pene,
    slremihujus libelli afliiiilaiemcum quinque aliis prio- ila liaheut: « Dedit el ad lapsara Vifgiiiera libelliim,
    ribus qui vere ad conipeieiues habiti fuerunt, et quia omnibiislabenlibus einendatinnis inceiitivum.>Libel-
    iisdem'diclus fuil auditoribus qui competeutes paulo lus hicjaradiu n;iltis, iinmo jamdiu solusqui exsepiem
    anle fuerant?l I quidem fieri eliam facillime poluit: Ba B Gennadio memoralis iniiolesceret erudilis, quiu
    ct luiic Hbellusbic Nicetae,seu sermo de Agni pasclia- tauien ceilum Nicetse fetum sese proderet, incerto
    lis Victima, habiius fortasse fuerit ad com eientes vagabalur parenle; boc nibiloniinus felix eventu,
    qui jani cssent Ecclesiseraatris infaiites, in ipso Pa- quod non iudignus babitus aliquando fuil, qui et
    schatis die posl eucharisliam ab ipsis acceptam, prout Augustiiii, et Hieronymiscriplis accenserelur, maxi-
    ilU sancii Aiigusthii superius meraorati seiniones; me vero quod inter Amiirosii genuina Opera locum
    aut in reliquis paschalis hebdoniadre dicbus, ul illi haberet eliara in absolutissima Ambrosianoruin Ope-
    saiicti Anibrosii,qui postea in citatura Hbrumde My- runi Maurina ediiione. Explanutio tandein Symboliad
    sleriis coalueriinl, et ut cate^hesis mystagogica 4 compeienlesnuper eraersa sub nouiine Nicetscepiscopi
    sancti Cyrilli Hierosnlymitaiii. Quidni dictus fuerit noclum solvit, el luce.ni attulit, ut jam Gennadiani
    potitis a'd compelenles jam neophytos, et siniul ac Nicelaj opus, cujns Explanatio illa Symboli absque
    egressi fueru.t a foiile, prout ille Gaudenlii Brixien- dubitalione ceusebatur, el libellus ad "lapsam Virgi-
    sis secundus supra cilalus, qui, eodem teste in ser- nem judicarctur : quod erudilis viris, el Zaheo ipsi
    mone seu tractatu quinto, habitus fuit iii illa splendi- visum fuil, et nos qiioque capiie 1 disserlalionis hujus
    dissima nocle vigitiaiitm Pai-clire,ut edcndi paschalis dala ojiera coiifiniiaviiiius.Libellus hic, qui in Vero-
    sacrificiidisciplinamrudes neophylidisr.erent; ideoque nensi eililioiic Opeium sancli Hieronymi a clarissinio
    slalim-post acceplum baptisma, et aule eucharistire Vallarsio adornata locum habet iiiter supposilitia
    suniptioneni? Hujusinodi quoque esse vi.ietur alter tomo XI, col. 178, tituhim prsefert,-/n Susannam
    Augustini sermo, cui litulus : De Sacramenio ultaris iapsam objurgaiio; inler Opcra vero sancli Ambrosii
    ad infanies, qui est ordiue tertius inler illius sermones (*•'
    p gfiiuiina, ubi a Mauri.iis eililoribus coilocalus fuit
    *
    inedilos, quos anno 17.;2 e membranis biblioihecre cum aliis sancti doctoris ejusdem argunienli notis
    Palaihse Viudobonensisprimo vulgavil Viiidobonen- lucubrationibus de Virginitate, ac de Virginibus, lomo
    sibus typis clarissimus alias laudaius Michael Denis; II ediiionis Parisiensis in-folio, 1690, tituluin habet,
    qui etiam sermoiieni buiic puichram appellal ad san- De lapsu Virginis consecraiw.Jlrcc varielas litulorum
    ctam communionem prmparationem, eique locum nibil officil huic libello; imino argumentum iilius
    assignalin editione Maurinorum post sermonem 228. siraiil collati enucleatius explicanl : esl eiiim vera
    Unurnbic addam super hoc NicetceHbello seu ser- objurgatio in Virghiemconsecratam, Susannam nomi-
    mone, quandocumque habitus fuerit, et ad quos- ne, qure lapsa fueral.
    ctimque seu competciites, seu egressos a fonte neo-: . Libclli epitomen exscribere prrestat ab -ipsa admo-
    pbytos, aut infantes; titulunl nempe quem proeferl, de nilione, quam ad eumdem procmiserunt erudilissimi
    Agni paschalis Viclima, optime respondere arguraenlo editores Benediclini. « Continelur hoc in opere vehe-
    toiius tractalus seu serraonis secundi sancti Gaudenlii meiiiissima increpatio, qua pueliam quae post pro-
    Biixiensis ad egressos a fonte neophylos; qui cum missaui ad aras virgiiiilalem vitiari se ab impudico
    sit de eucharistioe myslerio, lotus versaiur in expo- adolescente ssepius passa, eliam cnnceptuin ex eo
    nenda allegoria agnipaschalis Judaeorum,qui typus; infaiitem recasse dicebatur, summo cura animi dolore
    fuerat corporis Cbristi a nobis in altaris myslerio• objurgat ejusdemepiscopus. Ingens eratsuapte natura
    percipiendi; alque ex legibus imraolandi comeuendi- hoc flagitium, sed iilud multo gravius cum alia mtilla,
    que ilUus typici agui, in Exodi Iibro scriplis, elegan- tmn seiuta inde hoiiiinum offensioreddiderat. Susan-
    tissimeeruil, ilkistratatqiiecomuieiidal eas aninii dis- na, sic enim illa vocabalur, e nobili farailia ducebat
    posiliones, quibus firielis instruclus ad sacram novi D ] ortum. Cum autem perpetuam servare pudiciliam
    fcederis mcnsam ibidcm prreliguratam accedere de- sibi proposuisset, contrarias expiignare nequivit pa-
    beat'. Quidni et Nicetrcnostii libellus de Agni pascha- renlum voluntates, nisi |)ostquam terrificis quibusdam
    lis Victimaeumdemhabuerit scopuin i.i erudien.iis ile visis ad id se moveri sancle affirmavit. Ipso Domini
    eucliaristisemyslerio auditoribus, ac sancti Gaudentii rc,iviscentis festo in proecipuabasilica, prope allare
    Brixiensis serino seu tractalus? Fieri etiam poluil, ut quo eain neophylorura greges cuni cereis acrensis
    litulus liuic Nieetresernioni vel ab ipso auctore vel a deduxeranl, vota sua, urnverso populo respondenie,
    Gennadio vel ab aliis ponerelur de AgnipasclmlisVi- Amen, pronunliavil. Mox ipsi imposito post consue-
    ctima, polius quam de eucharistiw Sacramenlo, seu de tam cxliortalioiiem velo, illam aliis saiiciiinonialibus
    allaris Myslerio, ut vetus arcani disci. lina caulius jiiHclam idera pracsuladmisit in asceleriura, ubi eam-
    servaretur; et sermonis aigumentum, quod inleriiu dein idoneis prseccplisfrequens imbuere non neglige-
    sub hoc etiam velauiine initiati jam salis noveranl, bal. Vitam illic haudquaquam rinxilab oiiini crimiiiis
    nondura initiati, eliamsi ex relatione audisseul, nc- specie ac similitudine ita femolam, quin non multo
    quaquam perciperent. Quid vero si dixeiimus, libel- post ejus castitas adversis rumoribus traducerelur.
    luni, seu sermoneni Nieelrede Agnipaschatis Victhnn, 203 IIoc inipaliciitissime lulit Susanna. Episcopus
    explaiialionem lantum fuisse illius typici rilus JuJreo- vero conjiinctis cuni ejusdem pai'ente curis, frustra
    rum, ad prrcparandos audiciilium animos ad mysle- tit auclores hujus caluraniajdetecti canonicas luerent.
    riuiu suo tempore cognosceaduin; quin ad ullara in- pcenas, dcsudavit. Ea cuui fieri cautior hinc debuis-
    4059 P. BRAIDJE DiSSERTAT10 1N S. NICETAM. — CAP. VHt. 1060
    set, elapsis tatneo tribus annis, criraen cujus falsa A J sibi ascivit, retentis taraen, prout sermo ferebat atqne,
    infamia prius laboraverat. non sine magno Judrcoruni oralionis ducttis, ipsis auctaris verbis; atque hrec
    ac gentilium scaudalo vere commisit. Omnem, ut illud porro, potius quaiu opusciijorumdeperditoruin Nicela;
    celaret, iapidem movit: neque ulla ratione ad ipsius fragmeiita, aptiori forlasse vocabu|p,quoa verispror
    confessioiiem adduci potuit. Convicta demura apud priisque fragmenlis distinguantur/reliquia dixerimus.
    antislitem, publicse ad.licta est poeiiitentiae. Quam Secundi itaque hujus generis videtitr fraguieutum
    cum illa jara coepissetagere, ipsain acerrima oratione, seu polius reliquium primuni, in quo non Nicetas
    ex q.ia constat ista scriplio, idem prresul aggredi loquitur, sed ex Niceta, et ex Nicetresensibus ac vor~
    insliluit. Ubi dirilatein sceleris lum adjunctorum enu- bis, aucior illius Ordinis seu brevis explanationis de
    meralione lum depulsien^excusationum oculis subje- Catechizandis Rudibus; ipse nainque hic est, qui non
    cit, docet remedium unicuni ei superesse, sequalem competentes docet sicuti Nicetas, se;i eos qui in fide
    peccato posuiteiiliam. Cujus quidem labores atque ac religione rudes iiistruere debebant, moiiel de modp
    dedecus si generose ad exlreinuui usque spiritum ac ratione docendi, sumpta sibique accommodata
    toleraverit, prprailtit fpre ut inferni sibi debiti non Niceloedpclrina, prout cuique legeiili patere potest.
    desilura evadat supplicia. Compellat etiain ejusdem Reliquium hoc (ila effari liceat) pfocul clubiopertinei,
    pseudonymre virgiuis corruptorem, eique, Balthasaris prout etiaiu in codice indicatur, ad libelluui Nicetse
    nec non Sodomilarum et Gomorrhaeorum exemplo, primuro P-dcompetentes,Prmparatorium eliam dictum,
    declarat, qure ipsum pcenre maneant, nisi similes in quo ex Gennadio docebat Nicetas competentes suos,
    resjpiscentise suoeostenJat fructus, ad quos eumciem qualiler se debeanl hubere, seu potius quuliter credere
    exstimulat, prpposita exlremi judicii iieiniiii evitamla et qualiter agere coihpelenles,qui ad baptismi gratiam
    necessitate. Tandem reversus ad Susarinam, ei quoti- "l cupiunt pervenire: ad hunc e.iim scopum reliquii hujus
    dianam psalnii L recilationein indicit, ac prreterea verba appriin;: referuntur : « lustruclioiies necessa-
    varios suggeril, quibus et se ad dolorem el Deum ad rias ad lidem currcnltbns opus est explorare
    misericordiam nioveat, roentis affectus. >Hactenus quibus edocenlur all baptismum electi, ut quid dimi-
    BeiiediclinieJitores; el ila sane Nicetrenoslri libellus. serint sciant, et quid desiderant magis iiilelligaiit, et
    J.n hujus autem libelli lauJein scribit Geunadius, quidaccepturi sunt, velquidobservaredebeai.t cerlius
    quod omnibus,aut pene omnibuslabenlibusemendatio- recognoscant; quia magnum est quod riesider.int,
    nis incentivum sit. Elogio Gennadii, intiinum lihelli grande esl quodinchoant; sive Deusinspiravit, sive ho-
    meriliim sestimaiilis, subscribiinus libentissinie, sub- mo comraonuit et suasil. iGeneris vero prioris, ideoque
    scribetque quicumque libellum ipsum peiiegerii: at fragmeiitiini proprie dictum, videtur esse fragnienluni
    orani elogio majpra sunt, qure apud nos, alque apud illud brevissimum Nicetoesecuiidum, in quo quis cate-
    ecclesiasticarutn rerum cultoies, libellus hic meretur, chumenus sit explicatur; ati]ue hoc quoque partein
    ob pretiosa quse continet illius quinti soeculiriluura conslituisse ejusdeni HbelliNicehe primiadconipeten-
    inoiiuinenla, tum quautum ad virginitalis propositum tes, verisimile valde videtiir, sicuti ipsa voce ibidem,
    ac sacrarum virginum discipliiiam, tum quantum ad fragmento anteposita, signal etiam codicis auctor.
    pceiiiieiitire ordinem in iis qui gravioribus delictis Sequilur fragiiientiim tortium, crcteiis tum procce-
    obnoxii publica essent bumiliatione et affliclione dentibus tum subsequentibus prolixius, atque lam
    pleclendi ex Ecclesire iustiluto. Erurliti viri omnes, reruni pondere quam dictione ipsa prae=tanlius,
    qui argunienta illustraiida susceperunt tum sacrarum Toluro constat ex ipsissimis Nicetre verbis; ideoque
    Ecelesireveteris virgiiiuni, tuui publicocqure perage- Qj vere ac proprie fraginentum est ex Nicetre scriptis
    batur pro peccatis publicis pcenitentise, libellum hunc decerptum, insertuuique Operi quo constat codex.
    ad lapsam Virginem veluti thesaurum habuere, unde Si diclionem Fragmenli hujus inspiciamns, elegan-
    nelitias eruerent ad rem opporluiias, quarum eliam tissima est oratio, quocsalis ostendil quantum valeret
    plerasque minime alibi iuvenissent : quod hic nobis Nicetas etiam iri huihanis Utleris, ac facullate dicendi^
    ad alia properantibus sufiiciai innuisse. Si vero argumentuin orationis i,;tiieamur, prreclara
    Expensis septem Nicetre libellis a Gennadio enun- cst ad competenles institulio de abre:iuntiatioiiis tern-
    tiatis, ex quibus duo lantum integri supersunt, ad pove, ratione, acvajore; nec non et gravis suggillatio
    fragmenla aliqua seu reliquia nunc gradum facimus illius tempoiis tum virorum luin mulierum, qui pere-
    deperditoruni; unicum in hujusmodijaclura solatium, grino capillorura ductu, et iiimium exquisito capitis
    qup ipso eruditj haclenus caruerunt, quoque frau.lati corporisque oriiatu, abrenuniiationi in baplismale
    etiam nos fortasse fuissemus, nisi claiissirai viri Mi- iactse corilradicebaiil. Abusuum hujusmodi descriptio
    ciiaelis Denis Palatiiire Vindoboiiensis bibliotbecse in hoc fragmento ila viva est, ac vere pictoria, ut sjbi
    prselecli, nuper vita fimcti, lilierarum amor et rei quisque videatur, tum viros lum niulieres a 208
    ecclesiasticae juvandse exor.iandaeque solertia jiro- Niceta reprehensos, prresenles conspicere iu ipso
    vidisset. Sciens enim eruditissimus vir ex septem eorura cultu qui erat reprebensionis occasio. Ab
    Nicetae libellis a Gennadio meraoratis unum autalte- auctore codicis sigrialur hoc fragmeiitura veluti per-
    rum tanlummodo integrum superesse, gratissimum tinens ad libellum eumdem Nicetse primum ad com-
    atque utijissimuiii fore judicavit, si kr^ava saltem petentes, cui ascribuntur prsecedentia duo; quod
    qusedanideperditorum habereiuus, qure ipse i i uno valde etiam probabile est ex noto illius libelli argu-
    ex veleribus ejusdem bibliothecre Latinis codicibus D ] niento a Gcnuaclio indicato, qttaliter nimirum se de^
    invenit, quos recensendos iUustrandosque susce,jerat. beanl kabere competenles qui ad baplisml graliam
    Ilrec >si^«v«itaque Nicelre episcopi, numero sena, cupiunt pervenire; qui instruendi propterea eraut in
    publici juris facta fuerc volumine II, parte lertia ipsa prreparatoria concione super abrenuntialiorie ab
    207 Denisianipperis Viiidobonaeediti anno 1802, cui ipsis facienda, ut ad baptismi gratiam pervenirent,
    titulus : CodicesmanuscriptitheologicibibliolhecwPala- antequam ad abrenunliationem ipsam accederent, at-
    tinoiVindobouensisLatini aliarumqueOccideniistingua- queai alia admitterentur qure competenlium essent,
    rum; eaque nunc expe.nJenda singiUatimaggrediraur. Fragmentum quartum tribuitur in Vradobonensi
    Noii pinnia haecNicetaenestri hitya.vKvere ac pro- codice Iibro Nicetsesecundo, qui, ut superius vidimus,
    prie fragmenta depefditprum ejusoem opusculorum erat de gentilitaiis Erroribits. Hoc vero, neque ad
    dici possunt: sed qurcdara suat vere fragmeuta, id libellum Nicetsesecundum penitus pertinere existima-
    est loca opiisculorum prout in ipsis reperiebantur, et mus, neque fragmeiitum omnimode esse, sed potius
    prout ab auctore scripta alque pronuntiata lueruut, excerpta quredara, quresibi et orationi sure ex variis
    perfecte relata in opere quo codex ille constat, cui- Nicetoelocis auctor codicis accommodavit.Verba Ula:
    que titulus, Ordo, seu brevisexplanalio de Catechizan- i Cerle omne peccatum sine doemonisoperatione non
    dis Rudibus; alia vero, potlus quam loca opusculo- fit; quoe omnia opefa diabpli, vel ejus ppmpas esse
    ruin inlegra, sensus sunt eorumdem, quos codicis inteliigimus, >facile ad libellum Nicetoeseeundui» de
    guctor in prationem suam accommodavit, ac veluti gentititatis Erroribut pertinere pcsse cognoscimus : a\
    1061 P. BRAIDJE PtSSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. VHJ. m%
    quse continuo sequuntur, nulla facta Ipci, unde sunt A ul latius capile primo dictum fuit; stylus idem nihi-
    eruta, distinclione: « His ergp rnalis se hemp expe- lomiiius apparet, utrobique siinplex, utrpbique ni-
    diens, has catenas post dprsum suum velut in faciera tidus ac roundiis,-ut suavitatem quamdain redoleat,
    projiciens inimicijam sincera voce pronunliat: Credo et peculiarem quidera , quse Nicetoe nostri siylum a
    in Deum Patrem omnipotentem,et reliqqa; >hrcc qui- creterisillius temporis sciiptpribus ita dislinguit, ut
    dem verba sunt ipsissima hbelli Nicetoe quinli de cum nujlp prprsus plene atque exacte cemparari
    Symbolo,capite 1, uuo exeepto vocabujp sincera, pro queat. Cum absque certo aucloris noraine vagaretuf
    quo legimus symbolica in edito ex cpdice Ghisiano. superiori aetale jibcllus Nicetaenostri ad lapsdm Fitv
    Qure vero postea legimus : « De Fide enim sicut in ginem, fuit qusedam etiani slyli propiiiquitas quae
    eodeui Symbolo conlinetur, plemter ad fidem quisque eumdem aliquaiidp veluli copulavU OpCribus divi
    atque ad baptismapervenire desideransiiislrueiidus est Hieronynii ac divi Augustini: at non diu latuit manU
    pariter et docendus, ut breyilateni Symboli in corde festa diversitas, qua facluro fuit, ut neutrius omnino
    meraoriter teneat, quod quolidie dicat apud semet- esse credcretiir; ac proinde ut illum Hieronymiano-
    ipsum, antequam dormiat, cum de spninq surrexerit, rmn Operuni eJiiores, crilices depiuin regulis sua-
    quoil onmihus horis in mente habeat; > omnia haec dentibus, collocarenl inter supposiiitia, editoresvero
    sunt pptius Nicelaesensa quam verba, quae codicis Augustiniani nulluni illi locuroin editipnibus divi Au-
    Vindobonensisauctor bausit, sibique ascivit, ex eo- gustini concederent. Ipsi quoqiie editores Operura
    dera Ubelloquinlo de Symbolo, eapUe 15 el 16,'ubi divi Ambrosii, qui libelluin eunidem genuinis fetibus
    hre admonitiones ad corapeleiites habenlur, ReHqua sancti Mediplanensis prsesulis inseruerunt, utpete
    verba : c SimUiteret orationem Douiinicara, et sigha- tanip praesule dignum, iipn dilfitentur stylum Hbelli
    culum (crucis) quo se contra diabolum muniat; >apud "I iiujus non plane conformem esse stylo cacterarum
    Nicetam ibidem non exstant, siculi nec sensus eoriim, Ambrosii luciibralinuum. « Quac cuin ita sipt (in-
    sed ueque ubi exstare poluerint facile possuraus con- quiunl in adnieniiipiie praeviaad hunc libellijm),liibij
    jicere; nisi dicamus peculiarem alium ad cpmpeipn- jani cetitra Ambrosium pugiiare potest excepld siylo.
    tes libellum scripsisse Nicelam de oratipiie etiam Po- Licel enira hujusce operis elpeulio qujbiisdani nori
    minica, qui Gennadio notus non fuerit, et de signaculo multuin videatur difierre ab Anibrpsiana; fatendum
    crucis disseruisse aut in primo aul in alio ex libellis tameii esl saiictum prrcsulem, eliaiii ubi eralipnero
    a Gennadio indicatis. adbibet maxiine cencilalaiii,minus densisacbrevibus
    Fragmentum quinluni, brevissiniuni omniuni, ac incisis iili. > Si hanc styli diversitatem inler hunc
    veri nominis fragmentum, his verbis conslat: « Sym- libelium ac creteros Ambrosii indubios fetusipsi Amr
    bolum est coniihonitoriiimTidei, el sancta confes.siq, brosianorum Operuni editores agnoscere coacli sunt,
    quoe conimuniter ab oinnibus tenetur et discitur, > licet eorum esset scopus iibelluni hunc Ambrpsio ad-
    Hrccverba porro in Explanatione Symbotinon haben- judicare; magis agiiovissept ex jibello aitero de
    tur; et verba sunt, ut videtur, q.jbus Symboli nolio Symbolo si notus ipsis fuisset : stylus enim ajicujus
    ingeritur iis ad quos primp de Syinbplp sermo sit. melius ac clarius agnoscitur iu pacata et siniplici
    Quidni hrec dicta fuerint a Nicela in Syniboli tradi- oratione, ubi is naturaiiter disserjt, et eloquio utilur
    tioue; et iia alium scripserit libelliimad competenies, 210 s'm 'amiliari; quam iii oratione cpncitata, ubi
    i;i tiaditione Symbpli, qui similiter Gennaciio npius styius ipse quamdam indnit veluti necessarip ex dis-
    non fuerit? Fragiiienlum hoc in codice Vindoboiieiisi sereatU aniino lurbatioiiern. Stylus itaque Nicetse
    signatur quidem Nicetre npmiiie in libro ad compeT/Q nostri, simplex ac nilidus r.onimiiieiito a Gennadio
    tentes, sed libri nunierus non indicatur. Fragmenluro appellalus, slylus sui generis est, qui faciem quaro-
    deraum sextum, itideui vere fragiiieiituin, ac breve dam suani propriam gerit, qua a coeteiisscriptoiibus
    quoque, esl quredam exorcisraorura enuntialio, sane facillirae distinguatur, raaxitne vero a tribus illis ma-
    concinna, et ad exorcismoruin 209 rationem gene- joribus iiiter Latinps Patres, Hieronyino, Anibrosip
    ratim reddendam accommodata, sed qure dicta cursim et Augustino ; quibus Hihilominus altribuluni alir
    videtur in serinone qui plura alia coniplecteretur, quando fuisse, elsi per erroreni, jure gaudemus.
    ideoque probabiliter in Hbello Nicetoeprirao ad coni- Adstyluin proxiiiie peiiinet erudilioScripturarum.
    pelen es, Prmparaiorio a Tritheniio nuucupato, prout Hrecporro quaro latepatet in duobus, qui supersuut,
    etiani i;i codice liolalur. Atque hoccde Nicelse frag- NicetaeHbellis; qui Scripturarum sensibus ac verbis
    me.itis, seu reli iuiis satis. concinne adhibilis, apteque insertis, undique sca-
    Slylus nunc opuscul rum Nicetoenostri dignus est tenl! Ingeni acies elucet quoque , ac prrecipue in li-
    qui perpeudalnr; de hoc eiiiin non siluerunl veteres, bello «d lapsam Virginem; nbi tanta, et tam apta
    qui Nicelrememineruul. « Composuit simplici ac ni- congerit pcenitudinis argumenta , ut lapsseanimuin
    tido sermone, ait Gemiariius, coiiipeienlibus ad ba- adigat ad culjiredeleslationem, et ad prjenilenliaj la-
    plismum inslruclionis libellossex. > Idem repelit Jlo- bores suscipiendos. Compendiosa denique brevitas
    norius Augusloduiiensis.Duo nostri Gennadiani co- Nicetrestvlum disti:giiit; qurc procul dubio refertur
    dices hahenl, simpiiciel mundo sermone. Trithemius ad eos quos scripsit HbeJIosad irislitutionem com-
    paulo laiius ita scribit : « Niceas... vir in tlivinis; peteiitiura, qui prolixo sermorie non eranl faligaiidi,
    Scripluris sludiosus et erudilus, ingeiiio aculus, serr De coinpendiosa brevitale libelli de Fide testem ha-
    mone aperlus et nitidus, scripsit, etc. > Cassiodorius; P ! bemus Cassiodorium, cujus verba snpra retuljmus :
    quoque, qui, uti superius vidimus, unum ex his Ni- compendiosain breviiatem in laiissimo Syiiiboli ar-
    cetoe libellis comniemoral, librum nempe de Fide; gumento nos ipsi conspicimus in illius Symboli Ex--
    eumdein coinmendat ob doctrinw cwlestisclaritatein; planatione; et ila quoque, ut eamdeni compendiosara
    qiiam coiflinebal, et ob compendiosambrevitalemquai brcvilatem iri reliquis ad competentesopu culis rectis-
    erat exaratus. His leslimoniisveteium prrecedcntibus> sime eoiijiciainus. Libellus ad lapsam Virginem fu-
    de Nicetre stylo, jara quatuor in ejusdem opuscuiisi siori ulitur pralione, atque uberiori cloquentia, prout
    admiraniur qure ad stylunispectaiit, aut qure ad sty- rcs exigebat : quod argumento est Nicetam nostruih
    lum proxime reieruntur; sermonis nempe simplicita- non in uno lanlum elocutionis genere valuisse;
    tem atque nitorem, Scripturarum eruditionem , in- iniino eo donatum iiigeiiio fuisse, quo eloquentiores
    genii aciem, compendiosamin scribendo brevitateni. EcclesirePalres , ul dicendi rationem, tum audien»
    Serroonis simpiicitas atque nilor satis eluceul ex; tium captui, lum rei quapi ageret, tirai tempori qup
    ipsa opusculorum, qure supersunl, Jectione, necnoni disserebat, aptissinie accommodaret.
    et fragiiieniorum; roaxiiue vero ex lectione frag- Post opnsculorum Nicetre fragmentorumque re-
    menti lerlii, quod est creleris, siculi prolixius, ita et; censionem, nec npn et post styli ipsius indolem in-
    luculeatius. Etsi autem aliqtia sit eloculionis diver- dagatam , 11011 inoppdrtune qureri posset, qup teni-
    sitas inter opusculum de Symbolq et aliud ad lapsam pore aut loco scripta fuerinl a sancto Aquileiensi
    Virginem,prout diversa argumenti ratio postulabat, Niceta indicata opuscula; liura scilicet ante'Attilariuii|
    1(163 P. BRAlDiE DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VIII. 1064
    Aquileircexcidium , an post; num Aquileire, an ini A nonnihil hic data opera attingere (quodsuperius quo-
    portu Romatino? Dislinguaiiiusprinniui oporlet Ni- que semel atque ileruni pro re nala obiter ex parle
    cetse libellns quos scripsit ad com|ieleiiies, ah eo) aliqua facliini fuit) de Aquileireurbis statn post ejus-
    quein condidit ad Virginemlatsnm; duni enim libellii deni excidium. et toto eo triginla anr.oruni spaiio,
    nujus causa fuit peculiaris occasio illius Iapsaevirgi- quo Nicetas vixit epUcopus. Quidquid igiliir Aqui-
    nis objurgandse, qure probabiliier semel lantum inl leia capla, crudclissimus eg<rit Huriiiorunirex ferro
    toto Nicetretriginta annorum episcopali regimine lo- atque igne, coedibusac ruinis; non iia tamen in eam
    c m hatuiil, originem illi habuerunt cx consueto) srcvituinumquaiiiarbiirarer, ut urbem muiiilissiniara,
    episcopali mu ere instiluendi quotaiiiiisapposiiisser- amplissiniam, ac populosissimam, qualem historici
    nuinibus, ippropiiiquanle paschali solemiiiiale, com- veteres Aquileiam describunl, publicis privalifque
    petentes ad haptisnmm, qui passim lunc lempoiis ett cediliciis solidissimis hislructam atque conferlam,
    ex gentilitate, et ex Judaisino, el ex Christiaiiisetiami prout post tol srecularudera ipsius qure adhuc eflo-
    parenlibus i.i adulta relale veiiiebant. Hortim porro) diuniur oslenduiit, solo penilus sequaverii, et iuha-
    opusculorum Niceirc ad competentes orlum , si vel1 bitabilem omnino reddiderit. Hoc iiiuiirum immensi
    priinis assignemus Nicetsee|)iscopatus aimis, rem di- eral operis ac laboris, quibtts etiamsi sufficere for-
    cinius val.Iecousonam veritali, valdeque Nicelseepi- tasse poluisset immeusus pariter barbarorum exerci-
    scopali zelo conve.iientem, quicerte pastorale niunusi tus, sufficere illum non sinebat ea praeda di prngre-
    a coiiiieteiitiuin etiam iiistitiilioiie aioriri debuit. diendique cupido, qua in alias qunque Venetireatque
    Quinam vero habendi sunlprimi Nicelseepiscopa- jEmilioeciviiates prreceps ferebalur, quibusque exi-
    tus anni? Jam eruimus conjeciuris ex Ecclesireetiam n tium similiier inlulil eodera ipso anuo 452. Qua-
    Aquileiensis monumeulis petilis, Nicetaro nostrum, propler combuslamlicet eversamquedixerimus Aqui-
    anteqtia n ad episcopalem Aquileiensemsedem con- leiara 212 ex Allilana feritaie, atque civibus va-
    scenderel, unuin forlasse fuisse ex auxiliaribus Ec- cuam, qui pariim npculifuerinl, paiiira in caplivita-
    clesire Aquileiensisepiscopis, qui ad poiium Roma- tem ahducti, parlira fugadispersi; non eam taiiien ila
    tinum sederet, ibique vicarias ageret Aquileieusis prostralaro dejectainque inlelligaraus, utniox, Bar-
    .episcopi partes in amplissimrc dicecesis regimine, baris ex Italia eodem ipso labente amio egressis,
    aiilequam peculiaris epUcopatusConcor iieosis atque civium plures e fuga reducesillam iteiuin incolere
    etiam Capriilauus exsurgereut; mide Romaiianreci- aliqua saltera r.xpartenon potueiinl, eamdemquenon
    vitatis episcopus 211 vulgo dici poluit, el ita eliam multo post al quo e:iam modo inslaurare, Hlis quo-
    a Geiiiiadioappellaii. Quiduiigilur vel lunc, idpoque que adjuva t.hus qui, Altila insequenti anno e vivis
    in poiiu Roiiiatino,ac probabilius etiam ante Atlila- sublato, fracloque.inJe Hiiniiorum imperio, imolu-
    num Aquileire excidium , scripserii Nicctas sex in- mes demuin ad patrias sedes e caplivitate remearunt.
    siruclionis libellos coinpelciilibus ad baptismum?At Aquileirefalum veteres historici descripserunt, non
    si res quidein ita se habtiil, terrainus iiibilomiimsfi- ea lanieiinarratiosis consensione, ut disputandi con-
    gendus videtur, seu lemporis epocha slaiucmla, anie jectandique locura posleris noii reliquerint. Muralo-
    quam libellussaliem Nicelre quinliisde Sijmboloor- rius, in Aiinalihus Ilalire ad annum 4?>2, hislorica
    tum habuisse non poli.il. Viiiimus scilicet libelluin moiuiuieriiaaflert nonnulladeAquileireexcidio; plura
    Nicetoe quininm de Symboto, et aperte meininisse vero claiissiinus De Bubeis in disseriationibnsVarire
    hseresis Eutychianse, el eamdem quoque i;isectatum Ernditionis, capile 20, num. 3, ubi pcculiariier, et
    fu sse ipsissirais a divo Leone Magno adhibilis ra- C ( ad rem nostrani apposile inquirit, «7110in locoNicetum
    tionura moniei.tis, necnon et pene verbis ipsis, in inviseritAdeodilus Romanse Ecclesise diaconus, de
    celehri sua ad Flaviaiuini epistola , qurc communi quo in proccilala divi Leonis papre ad Nicetain epi-
    erudilorum calculo data fuil anno 449. Non igitur slola; et au illum inviseril Aquileiw,quwsexunnorum
    ante aiimim euiiidem 449 scribi poluit a Niceta no- spatio post clademAttilunaminstuurata fnerit? Mura-
    stro libellus sallem quinius de Symbolo,s\ eumdein torii sentenlia est, Aquileiam reipsa tunc, saltem ex
    scripsit anle Atlilanum urbis excidium,el si in porlu parie, restauratam fuisse; alias vero aliis lempori-
    Roraatino posilus, ubi ausiliaris ejdscopi niunus bus passain fuisse ruinas, e quibus demum emergere
    egerit Aquileiensis Ecclesire; nisi potius dicamus , non poluil. De Rubeis vero, pnst allatas hislorico-
    post evulgalaro sancti Leonis Magni ad Flaviauum rum auciorilates, ad eam tandem, quara ullimo Joco
    epistolam, Nicelam inseruisse libello suo quinto de affert, Liulprandi Ticinensis diaconi ac postea epi-
    Symbolo, a se jam priJem confeclo, ea qure ad no- scopiCreinoiiensis,qui sseculodecimo scripsil, el fun-
    vam liaeresimex eadem epistola coniodie..dam spe- ditus dissipatam a rcge Allila Aquilciamas?eruit, nec
    ctarent. ulterius elevatam; id eo sensu a Liulprando dictum
    Quid vero si Nicctasnoster, ante capessitum Aqui- f isseait, non quod reapse numquam Aquileia post
    leiensis Ecclesise episcopaluin, episcopus nullaieuus Atiilanam cladera elevata fuerit, sed « quod nempe
    serierit in poriu Roinalino pro aiitecessorc, seu an- ad primam redieril numquam inagiiitudinem, neque
    tecessoribus episcoi.is Aquileiensibus? Tnnc Nicelas ita potuerit inslaurari, ut cum aliis reparalis civilali-
    episcopatum inivil Aqiiileieusembienniotanluni post hus conferri posset, ac in Venelia provi. cia caput
    Urbisexcidium, anno scilicet 454, irieoqueanlequani erigere. > lnstanrata itaque recte censeri potest Aqui-
    Aquileia capul aliquo modo elTerre potuerit e pro- V -I leia post Atlilanam cladem, ac rienuo a pmpriis ctiam
    priis ruinis, ac probabililer antequam e barbarorum civibus ruina elapsis liabitala. Hoc taraen i:ee lam
    capiivitate rcdnces adessent Aqiiileie;ses cives, de subito fieri potuit, viribus delicientibus simul atque
    quibus sanclus Leo Magnus in episiola ad eumdem operibus, neque tanta celeritate, ut temporis spalium
    Niceiam anno 45S, de qua superius riiclum fuil. Pri- aiiquod, et salis quidem diulinum, non inlercesserit
    mU igitur Aquileiensisepiscopatus Nicetreannis, post ab excidio ipso adeam quaiiicuinquei::stauraiionem,
    Aqiiileiseexcidinm, et poslaniium 45i,referendi tiinc qua inerilo diieretur ex priori solitudinis alque exci-
    sunl sex illius ad competentes inslriiciioiiis libelli : dii statu egressa.
    de quihus iiibilominus adhuc incerium , num Aqui- Quid igitur tam verosimile, quam ul Nicetas primis
    leire babiti fuerint, an alibi, el in novo maxiine Ro- episcopatus sui annis vix Aquileioesederit, et alibi
    matiiio portu, seu poiius civilale Romaliana, quse potius, ac maxime in civitate Romaiiana, frequentius
    jam e Concordireporlusque veteris Romaliiii ruinis, iueril? Si boec conjeclandi ratio 11011iniprobalur,
    utriusque incolis ibidem afDneiitbus, sutiicienler ccrle, quod alti;;et ari NicetscHbellossex ad compe-
    adoleverit; et ubi Nicetas primis episcopatus sui an- lenles, eos faciliusdixcri us iu civilaie Romaliana
    nis, Aquileiaadhuc jacente, freqiienlius coinmoratus orluni habuisse quaiu Aquileirc, ubi probabililer, Ni-
    fueril, unde quoque Romaliansccivitalis episcopus ceta ad rpiscopatum assumplo, el sacrrv.adhuc rcdes
    dici potuit. reparanda: eranl, el alia Ecclesireredilicia,ul episco-
    ln tauta rerum iucertitudine, non incongruum crit pium, clericoruni domicilia, monasterium virorum,
    10G5" P. BRAID.E DJSSERTATIO IN S. NICETAM. — CAP. VIII. 1060
    ac nioiiasteriuinetiam sacrarum virginum, quoe om-- A scopi et coiifessoris, qui multis libris conscriptis, ac
    nia cornmune urbis fatum, biennio ante, proculdubioi vita religiose acta, sanclimoniae et doctrinaj laude
    non effugerunt; et pro quibus reparandis, non modoi floreus, abiit ad Doininum. » Simullos ilaque Nice-
    prona voluntas, impendia et operre, sed tempus etiaml las Hbros conscripsit, probabililer alios scripsisse di-
    sufficiensrequirebatur. ceudus est supra septem a Genadio2l4al''s(Iueroe-
    AUler imnc dicendum de HbeUoad Virginem lap- moratos.
    sam. Licet sacrarum virginum inslitulum ab ipsiss Et sane in superius citata epistola Henrici clerici
    -
    EcclesiseincunabuIU effloruerit, ut unaquseque dioe- Poraposiani mouasierii ex Diario llalico clarissimi;
    cesis parumper exculta et Christianre perfectioiiiss Montfauconii, seu in Hbrorum Catalogo ejusdero mo- :
    imbula principiis, agmina earmndem liuuierare po- nasterii qui eidem epistolseanneclilur, ubi, pag. 84,
    tueritad singularem religionis nostrre gioriam, non- indicatur liber Nicetm episcopi de Ratione Fidei, qui,
    dum tanien plura erant condila Asceteria iisdein om- certeideni esse videlurachbeilusNicetsetertiusdeFide
    nibus nna simul contineridis; et ut plurimum 213 \ unicw Majestatis, de quo antea suo loco diclum fuit;
    unum erat lantummodo sub unoquoqne episcopo, ini in hoc librorum Poniposianorum Calalogo, post indi-
    proccipuo suse dicecesis Joco, ubi ipse frequentius5 catiim Nicelcaepiscopi de Ralione Fidei librum unum,
    adesseconsueverat; dum interim cocteroeaut in pro- continuo subjurigilur : « Ejusdem (Nicelw scilicet
    priis domibus viverent, aut in privatis oedibus simul1 episcopi), de Spiritus sancti Potentia librumi. Ejus-
    quidem, al privatim quoque colleclre. Mpnasteriumi dem, de Diversis Appellationibus Doiiiiiio nostro
    sacrarum virginum in Aquileiensi celeberrima Eccle- Jesu Christo conveuieutibus. > Ipsius igitur Nicetae
    sia, et in ipsaAquileiensi urbe, immp in media civitate> nostri Aquileiensis ecce probabiliter opuscula alia
    jamdiu exstitisse, abunde superius cpnjiciebamus i.ni B duo, a Gennadio et Honoiio non roemorata ; quae
    manlissa ad capul quartum, ubi mulla de hac re; ett undechno Jabente sseculo servabanlur in instructis-
    wbi etiam notabamus, quod etiamsi in Attilano exci- sima bibliotheca Pomposiani monasterii, una cum
    dio monasterium sacrarura virginum Aquileioesitumi ejusdem Iibello de Fide unicmMajeslatis, et uno eo-
    communeiu jacturara probabiliter perlulerit, noni demque compacta volumine; quseque postea fortasse
    longe post reparari potuit, et ita etiam, ut prier ini una cuin illo penitus interierunl, cum millibi, quod
    emnibus revivisceret disciplina, qualis iu libello ad! sciam, eoruinmentio inveniatur, nec ulla hujusmodi
    iapsam Virginem splendidissime eflulget. Libellumi in Veterum monumentorum collectionibus aul in san-
    ilaqueNiceUenostri, seupotius serraonem objurgalio- ctorura Patrum appendicibus exstet elucubratio, quae
    his ad lapsam Virginem, Aquileise orlum dicturaquei vere Nieetam nostrum referat auctorem. Quidui et
    verisimUiter existimamus : immo, ut aliquid etiam dei ad competentium inslitutionem hrec duo quoque Ni-
    lempore addamus quo probabilius habitus fuit, hunc cetre opuscula pertinuerint; seu potius ad institutio-
    ad postremos potius Nicetre episcopatus annos perti- nein neophytorum post baptismum, quibus peniliora
    nere Ubenter dixerimus; cum denium, ex Nicetre Christianse religionis explicabantur, eisdem antea
    ipsius pastorali soUicitudine, omnia aut pene omiiia non commissa?
    qurc ad Ecclesiain spectarent, ad fidelium conventus, Joannes Albertus Fabricius in sua Biblinlheca
    ad lilurgire ordinem ac decorem, ad festorum solem- Graeca, tomo VI, pag. 450 primoe edilionis scribit,
    nitatem, et alia hujusmodi qure ibidem memorantur, quod « in Bibliotbeca nova Manuscriptorum Labbei
    ita essent in statum pristinum restituta, ut flprentis- pag. 27 memoranlur sancti Nicetw Dacorum episcopi,
    simreEcclesire speciem prrcbereiit, et ut vix in hac. Q | de quo swpe Paulinus Nolanus, el Marlyrologium Ro-
    parte Altilani excidii memeria Uiidemaroplius reroa- manum ad diem 7 Januarii, tractalus duo; primus de
    neret, cujus reapse ne minimum quidem indiciura in[ Yigiliis servorum Dei, alter de Bono Psalmodiae, ex
    tpla illa lucubratione apparet. codicibus Valicanis, et ex bibliolhecasancli Maximi
    Verum Nicetas, qui triginta annoium spatio Aqui- Taurinensis. > At invenerit quidem Labbeus inter
    leiensem rexit Ecclesiam, nihil ne aliud elucubravit codices Vaticanos et in bibliolheca sancli Maximi
    praeler septem illa opuscula a Genuadio memorata, Taurinensis sub Nicetre episcopi nomine hosce Tra-
    ejusque exscriploribus Honorip ac Tritheraio, et de ctatus duos : quis illum cermm reddidit ad Nicetam
    quibus hactenus disseruimus ? Hoc quoque inquisi- Dacum peiiinere, dequoswpe Pautinus Nolanus, et
    tione aliqua non indignum existhnamus, ut qure ad Martyrologium Romanum ad diem 7 Januarii ? Da-
    Nicetam noslrum spectant, omnia, quoad fieri polest, cum proculdubio pronuntiavit Labbeus JVicelam
    invesiigemus. Qure Trithemius habel de Niceta Ro- auctorem duorum borumce tractatuum ex praecon-
    lnatianre urbis episcopo in suo de ScriptoribusEccle- cepla opinione, quae lunc omnium pene erat erudi-
    siasticis libro, num. 118, superius nos retulimus ex torum contra Baronium; quod Nicelas ille Dacus,
    Bibliotheca Ecclesiaslica Joannis Alberti Fabricii sancti Paulini Nolani amieus, et in Martyrologio Ro-
    Hamburgi edita 1718 ; ubi septem illa tantummodp mano ad diera septimam Januarii positus, idem esset
    Nicelseepuscula referuntur, ad instar Gennadii atque ac Nicelas Romatianse civitatis episcopus a Geimadio
    HonorU: at in edilione anteriori Operum ejusdem primum, deinde et ab Honorio ac Trithemio liomina-
    Trithemii ex Bibliotheca Marquardi Freberi, Franco- tus; et quod Nicetas Aquileiensis alius oinnino a
    furti, typis Wechelianis annp 1601, in-felip, postul- Nicela Gennadiano esset,neque alicujus operis auctor
    timum Nicetre opusculum ad Virginem lapsam, hrcc D 1 haberetur. Horum nihilominus duorum tractatuum.
    statim verba leguntur : El qumdam alia; ita ut ex nequaquam dixerim auctorem esse Nicetam nostrum
    eodem Trithemio intelligamus, alia quoque scripsisse Aquileiensem. Binos nimirum hos tractatus, de Vi-
    Nicetam prreter illa septem memorata opuscula, giliis servorum Dei, ac de Bono Psalmodiw, non sub
    quorum tilulos dederat. Cujusnam auctoritatis cen- Nicetre, sed sub Nicetii episcopi nomine, ex codice
    senda sit hrce Trithemiana editio, quoe allatis verbis manuscripto San-Germanensi erulos, vulgavit Dache-
    hocloco abundat, et Nicelam nobis exbibet aliorum rius. Spicilegii toroo III primrc editionis, et tomol,
    etiam opusculorura auctorem, non ausim dicere : pag. 221 editionis secundaein-felip; eosque in monilo
    quamquam et ipsa Trilhemii superior enuniiatio, quod eisdem pracmisit, optimis sanc conjecturis, tri-
    qure eadem est in utraque edilione, scilicet, Scripsit buit sancto Nicelio episcopo Trevirensi, qui medio
    ad wdificationemlegenliumnon contemnendwlectionis_ circitcr sexto sreculolioruil, etprius abbas fueral cu-
    opusculu, de quibus subjecta feruntur; satis innuit jusdam monasterii, ul)i eumdem putat hos tractatus
    existimasse profecto Triihemium alia quoque scri- habuisse ad fratres suos instiluendos de Vigiliis et
    psisse Nicetamprrcter ea quse ex Gennadio et Hono- Psallendi Modo. Quidquid inlerim sit de conjeciuris
    rio tunc ipse subjiciebat. Addam vero, eliam in Mar- ac de opinione Dacherii : hi duo traclatus, qui crc-
    lyrologio Romano Petri GalesinU, Mediolani lypis teroquin 215 virum doctuui et in divinis Scripturis
    ifnpresso anno 1578, Nicetam nostrum indicari "hoc eruditum, multoque pielalis ac devolionis affeclu fer-
    clogio : « In Roroatiana civitate sancli Nicece epi- venlem, suum auclorem estendunt, nequaquain fe-
    PATROL. Lll. 34
    1067 P. BRAID^; DISSERTATJO 1N S. NICETAM. — CAP. VIII. 1068
    tus sunt Nicetoenostri Aquileiensis, uli vel maxime A homilire intelligi possunt in aliquem psalmum qui de
    ex stylo nunc ejusdem s:lis netp cogiioseere certis- virginitate esset ac probabiliier in quadragesiinuin
    sime "possumus.Hrec vero dxere Nicetre nomen nos quartum, uude sponsarum Chrisii dignitas emicat.
    compulit, irapositum litulis duoruni horurace opuscu- Quanla itaque non inviie inferimus elucubrasse Nice-
    loruui iu Labbei liibliolheca nova Maniisciiptonun : Ihiii Aquileiensem, ultra seplein a Genuadio ineniora-
    creterum, non qure non scripsit, sed potius qure scri- los HbcIIos,illo iriginta aimorum spalip qup Aqui-
    psisse Nicelani nostruni Aquileienscm exisiimamus, leiensem rexit Ecclesiam!
    ultra seplem libellos a Gennadio aliisque raemoralos, Restat liunc ad hujus capitis complemenlum, ul de
    inqiiisilionis hujus nostrre scopus ct ratio sunt. sancliiaie NicetocepUcopiAquileiensis, ac rie ejusdem
    Cur riou itaque, prreter memoratos e Pomposiani cullu, tum inEcclesiagerieratiiii, lum apud Aquileieii-
    quoiidam monaslerii bibliotbeca libros, de Spirilus ses ilicamus. Primo! auleni loco non esl hic proeler-
    sancti Polentia, acde Diversis AppellationibusDomino miltenda clarissimiMuialoiii in Annalibus llalirc ad
    nottroJesuChrisio convenientibus, alia quoque elucu- aniiuiu 401 parum cerlemeiitata aiiimadversio super
    braverit Nicetas Aquileiensis trigiula aiiiiorum spalio, sanclorum litulo, quoad Aquileier.ses priorum ssecu-
    quo Aquileiensem teiiuil episcopalum, in niaxima re- loruni episcopos, rium ohiluni iadicaret sancli Rniiiaiii
    rura ac leiiiporum difiicultate, post bellicam ctadem, ponlilicis Anastasii, cujus in veteribusCatalogis nien-
    cuui removeiida essenl inala qu:e hositilas inlulerat, et tio est cum sancli tilulo, ulipseait; et c.ujus-profecto
    itlata vulnera retigionisratione sananda, ut sancius Leo etiam in Martyrologip Roniano memoria recolitur ad
    ponlifev maxiiiuis i;i u-->lissimasua decrelali epistola diem 27 Aprilis, nec.ion et fesiiim eodem clie Romre
    ad eumdeni scribebat? Consultalionespropterea.quas " celebratui' cuin leclionibus propriisinjialriarcbalibus
    Adeodalus Roinanre Ecclesire diaconus, Nicetre Aqui- R basilicis Vaticana, Lateranensi, a.tque Liberia:ia, ut
    leieiisis nomiiie, ad aposiolicain se.lem altulerat, NU constalcx earumdem basilicarumpro[iriis sanclorum.
    cetas ipse scriplo aliquoexaravit, etsifortasserion epi- Saiictoruiii tilulo donabantur, inquil ille, eiiam viven-
    stolari modo, ut capite septimo contra Zabenm con- tes iljorum lemporuiii episcopi, prout eiiam nuncRo-
    jectaviraus. Scripsitquoque proculdubip et ad episco- inani ponliiices; et ideo sanclos appejlatos novimus
    pps suos comprovineiales, cura jussu ipsius sancti onines prioruni srcculorum Ro.iiauos pontifices , si-
    papseLeonis ad eosriem riirexit decrelaiein ilUus epi- cuti etiarn episcopos Medioianenses , Ravennates,
    stolam superconsullalioiiibus suis. Cur non et tracta- Aquileiciises, Vorohenses, elc.; quin tan.en liic titu-
    tus habuerit ad Aquileienseiu populum peculiares su- lus liabeii tlebeat veluti absoluium eorumdem saucti-
    per conjugiis, ad iiorniam viros acceptw ab aposlotica sede latis arguinentuin, quod coinparari valeal cum iis
    auctoriialis, ut ad priores facilius redirent niu- qure posteriori revo pro saiictorum canonizalione de-
    lieres qure aliis iiupserant, dum illos crederent in crela fueru.it. Suggillare hic voluisse videtur clarissi-
    caplivitale peremptos? Cur non, et superaliis rcruiii mus vir niniiam quamdam ia niemoratis Ecclesiis fa-
    capitibus ejusdem epi.-tolaedecretalis, cxhortatioiies cilitaleni colemli sancliiriim lilulo onmes aul pe:ie
    iabueril opporkmas, dum medicas iiianus curandis omnes vcteres suos episcopos, ex eo quod in veleri-
    suorura inorbis alferre satagebal? Stylus ipse opuscu- bus inonumeiuis eorum iiomina sai.cti l.lulo oruata
    lorumNicetre, quae su ersunl, abundein eodemosten- conspicere:itur.
    dil et scribendi facililaleni, et copiara in riicendo, et; Quidquid vero sil de aliis qttas nominat Ecclesiis,
    mullaiu in Scripluris erudilioiiem, et zeliun donms; de quibus hic siugiilalim dicere non esl locus ; quod
    Dei vehementein ; ul inde non invite infeiaiiius alia. Q ( ad nos atlinet, non eral quiilem cur in e.irum mimero
    quoque, et quilem non pauca, triginla aniioruin spa- bac de causa Aqu leieascm Ecclesiam coHocarel. Proe-
    lio scripsisse Nicclani, quse Geniiadio aliisqne exscri-: ler Aquileienses episcopos inariyrii gloria coronatos,
    ptoribus e.jus non iniiotueru;it, qureque teniporis in- quoruuicultus duo tanluin aul tres nobis iniiolcscunt, qui-
    juiia perierunl. b;isque hac eiiam una rationc cum sanclitatis
    Prrelerquam quod ex eisdem sex, quos novimus, titulo jure debetur ; quotiiain sunt creteri. qui Jicet
    compelentibus ad aliusbaplisiiiuminstruclionis libellis, uoni viventes sancii litulo decorati forlasse fuisse.it pro
    ae°Teconjieimus quoque ad eorura similiier in- illorum temporum more, sanctilalis cultura inde
    structionem eumdein scripsisse, prout illorura lempo-= postea obtinueriiil? Quir.quepriora sreculaintegra ex-
    rum disciplinae ralio postulabat. Cuni Explanatioi currimus, et tres tantummodo Aqnile.ieiisesepiscopos
    Symkoli, quam habemus, diclaiiou fuerit, ul superius vi- non niartyres saactitalis tituloculios iioviinus, Valc-
    diinus, in SymbolircJdilion.e; omiserit certeNi- rianum videlicct, Cbroinalium, alque Nicelam de qr.o
    cetas serraonem alium prrcmisisse eliaiu in Symbolii aginius; utproptcrea Aquileiensi» Ecclesia i:;ler eas
    tradilione, ad quem fortasse spectat fragiiieiiluml polius nuiuerari a Muralorio debuissel, qurcnon sine
    Quintum Vindobonense, uti suo loco iiinuimus. Ctiml magno delectu ac parcitate episcopis suis et sancli
    orationis Dominicrcrecilalio inculcelur in fragniento) proprie dicli titulum, et sanciilatis culiam a prunis
    seu reliquio quarlo, cx Nicetsc se .srbus; quidni ett usque leuiporibus tributuin voluerini. laler Aquileler.-
    opusculumseulibelluni ipse exarave.ritadconipelenies s scs episcopos quinli srccnli adest Augustiuus, sancli
    de orationis Domiiiicoe explanatione, ]:rout moriss Chromaiii succcssor, 217 l1^ virens sancti et san-
    erat, seu cura cirapelentibus traderetur, seu cum ai 1D ctitalis titulo ilecoratus cernitiir in eo Fidei libello
    coropctentibus, sicut Symbolum lidei,ad stalo temporee qui eidem a quibiisriam Pelagii sectaloribus oblatus
    redderelur? Post baptisinuin simililer, infanles seui fuit, et in appe::dicibus Augiiitinianis locum habet;
    neophylos, alia probabilitei' exaravit Nicetas ad ple- quod unicum restat hiijus rei moniimenturo, qiiantuin
    nam divinis mysieriis iiistructionein, qusc aiite baptis- ad illum aliinel; quodque nihilomiims ^atis est, ut
    mum iion tradebatur, ut puta de baptismi ipsius riti-- Auguslinum euuideiii sancti litulo, pro illins revi con-
    bus ac de coiilirmationis et eueharislirc sacramciilis;; suetuJine, coiiimiiiuterdecoratuni fuisse mtelligaraus.
    et hoc iiro illins temporis disciplina, et celebriorumn Hujus lainen Auguslini episcopi inilliis om;iiuo um-
    Ecclesirefatruro exeniplo, Ambrosii,Augusliiii, i, quani cultus apud Aquileienses. AJelphus quoque,
    ?]fi
    yrilli llierosolymilani, aliorumque, quorum super i.r seu Delpbinus, Augustini in eaJem seJe succes.-.or,
    hac ipsa re jara autea iiieniiniraus. Quid vero ex li- i- eximiis laudibus, eiiain quoa I vitrc meritumet pasto-
    bello adVirginem lapsam? TestaluripseNicetas in hoc c .rale officium, ctmuilatissime celebralus fuit, non a
    libello iiuiii. 19, altocutionemse babuisse ad Virgiiieiii n quolibetde trivio, nequc lortuito, sed a viro sa:;ctis-
    illam ea die solemiii qua virginitalis velum acceperat.t. simo alque doctissimo Pelro Chrysologo Ravenna-
    Teslalur, iium. 28, ex pasiorali oflicio suo, se illi et ;t tensi cpiscopo, in concionehabita ex professo eodem
    creteris aliis non defuisse, commonirione sancta; idd proeserite,qurc sermouein coiistituit 156, in uovissima
    est sermonibus, ut videtur, ad virgiues habitis ex pro- )- ejus Operum editione; el ubi Adelphi antislitissanctus
    fessp. Teslatur denique et sequenti numero 29, se ie «»i»i:(s, ac beatus plane animus prredicatur, nec non
    hymnim virginitaiis estpotume; quo fortasse nomine ie et Hominis Dei prreconio idem commendatur. Num-
    !0G9 P. BRAtPiE DiSSERTAJIO IN S. NICETAM.— CAP. VTIt, 1070
    quam tamen Adelphus apud Aquileienses sancti pro- A que socius Durandus, anno 1717, tomo IIIThesaun
    prie dicti lilulum el honorem ohtinuit. Quid vero de novi Anecdotorum col. 1547, exms. codice mouaste-
    soeculisquinto poslerioribus?Duo tantum post Nice- rii Sancli Germani Aulissiodorensisvulgarunt Marty-
    lam ad nostra usque lempora Aquileienses episcopi, rologiumveiusabannis circitermilletub nominesancli
    seu patriarchoe, ut mos subinde invaluit eos appel- Hieronymicompactum,ut in ejusdem litulo habelur :
    Jandi, sanctitatis titulo el honore aucli fueruut; san- in quo laraen nulla Nicetae nostri mentio, neque 1
    ad
    clus neinpePaulinus qui Caroli Magnilempore floruit, diem x kal. Julii, neque alibi. Velustissimum aliud
    et bealusBerlrandus qui medio sacculoquarlodecimo Hieronymi presbyleri nomine insignitum, et abhinc
    Aquileiensem Ecclesiam illuslravit; ita ul, exceptis circiter annossexcentosscripium, ut tunc aiebat, ante
    niartyribus, quinque demuin Aquileienses episcopi Maiieniura et Durandum vulgaverat Dacherius anno
    iiivenianlur qui sanctitatis cultum oblinuerint, ab apo- 1661, ex ms. codice monasterii Corbeiensis, lomo
    stolico, ut peiiiibetur, illius Ecclesiscexordio ad no- IV, pag. 517 Spicilegii sui antiquse editionis, quod in
    stra usque tempora. Qureuam aliarum Ecclesiarum, editione altera in-folio exstat tomollpag. 1, quodque
    quas Muraloriusmenioravit aul memorare potuisset, Vallarsius in sua divi Hieronymi Operumproeclaris-
    non arnpliori suorum sanciorum episcpporum numero sima editione inseruit tomo XI, pag. 475 : alque in
    gJorialur? A sua igitur censura, quoecumqueilla de- lioc ad x kal. Julii Nicetsenoslri raentio legilur boc
    nium sit, excludere debuissei Muralorius Aquileie i- modo:« Depositip sanclrememorire Niceti episcopi.>
    sem Ecclesiam,qure cerle in episcopis suis sanctorum Franciscus Maria Florenlinius alind ex aliis, et anti-
    titulo culluque decorandis nimium Uberalis non quissiniis, et probalw fidei codicibus Italicis decimi
    fuit. " aut undeciini sscculi ( sed quorum exemplar multo
    *
    His proemissis,pro rei veritate in apricum ponenda etiam antiquius fuisset, ut ipse affirniat iu sexta sua
    super sanctis episcopis Aquileiensis Ecclesire; ecce admonilioiie prsevia) edidit anno 1668, velusliusOc-
    adNicetre nostri sanctitalein cultumque descendiinus. cidentalisEcclesimMartyrologiumdivoHieronymotri-
    RoiualianrccivitatU epUcopum Niceamseu Nicelam a butum, quod nuncupandum esse Romanum a Magno
    Geiinadio niemoraliiro,jam abunde probavimus suo Gregorio descriptum, ab Adone laudalum, proximiori-
    loco, etnon csse Nicelara Dacum sancli Paulini No- bus swculis prwteritumet expetitum, non leviora argu-
    Jaui amicum, et esse reipsa Nicetam nostruni Aqui- menta suadere asserit : et in hoc ad riiem pariter x
    leiensem qui sancti Leonis Magni lempore floruil, et kal. Julii ita Nicetrenostri mentip habelur : « Depe-
    ad quem ejusdem exstat decretalis epistela. Satis sitip sanctremeinorircNicei episcopi. >
    itaque constatjam nunc deNicetae hujusAquileiensis Quod hic prima fronle animadversione aliqua non
    sanctilate, cum reapse ad Aquileiensemhunc spectent indignum videtur, illa est Nicetre episcopi cuuntialio
    quaccumquelum scriplores antiqui, tum Marlyrologia iu liis velustioribus MartyrologUs, non indicato loeo
    de RoniatianoNicela haclenus praerlicaruul. Ad san- cujus essel episcopus; el hoc contra ac postea fece-
    clitatem vero alicujus ex vcleribus Dei servis pro- ruut Ado, Nolkerus, atque Usuardus, aliique qui ex
    bandam, quis nesciat plurimura sane facere vetusta his martyrologia sua concinnaruiit, ubi seraper aut
    Martyroiogia,qure eorumcurti laude meminerint; ubi fere semper Nicelas hic aut Romatianre civitatis, aut
    maxime nihil adversus eos aut velerum memorire ha- Romatianae urbis, aut Romanoeurbis, aul Romatia-
    Jieant, aut fama loquatur? Huiismodi vetera Marlyro- nensis episcopus enuntiatur, ut ex allatis in fronte
    logia, quantum ad Dei servos quilocum in illis habcnt, hujus Hbri Marlyrologiorum testirooniis apparet.
    quaedam sttnt maxiini ponderis lesiimonia, qure fi-(Q QuidniAquileiensemreipsa absolule ac proprie 219
    dem faciunt sar.clreopinionis in qua erant viri illi eo eriuniiare voluerint, nulla Romalianoecivilatis habita
    lempore quo Martyrologiisinscripti fuerunl, nec du- ralione, primi illi Hieronyiniani Martyrolpgii confe-
    bilare sinunt riie acrectepro illorum lemporum more ctpres, aut ejusdem nen longe postea am>,lilicatores,
    opinionein illara invaluisse, et propagatara in Eccle- quUius Nicetas lorlasse, sicut magis proximus, ita
    sia fuisse; quidquid interim esse possit de aliqua, et satis nolus; et Ado postea, Nolkerus, Usuardus,
    seu in pronuntialione nomiiiis differentia, seu in loci regionibus nostris extrauei ac tempore posleriores,
    euunliatione, qurefacile pro regionum, temporum ac quibus iion salUNicetaefama ac sedes explorata, Ro-
    scriploruni diversilate evenire solet, qurcque rei sub- matianamcivitatem sponte addiderinlex Gennadio et
    stariliam et personam minime afficit. In testimouiis Honorio, unde postea eruditis tantarum disputatio-
    porro q;;rede218NicelaRomaliano, idest de Aqui- num occasip? Sed hoecpbiter dicla habeantur.
    leiensi noslro, ut asserere libere possumus, in fronte Qnpad vero lempus quo in Martyrologiis locumob-
    hujus volummis lelulimus, non minus quam duode- tinuerit Nicetas noster, in Martyrologiisscilicel vulgo
    viginli sunt ex varUsOccidentalis EcclesiaeMarlyro- dictis Hieronymianis, quaeprimitiva fuerunt, qureque
    Jogiis, variisque eorumdem polioribus editioiribus orluni suum, ut Dacherius animadveiiebat in monito
    peiita, quorum veluti agnien ducit teslimoniuni pecu- ad prrecitalura a se editum, paulo post divi Hicfony-
    liare ex Marlyrologiivetusto codice nis., quod exNot- mi obiium babuerunt; quis non videat remotissinium
    kero et Usuardo conflalum perhibelur, fuilque olim esse, el Usuardi, Notkeri, atque Adonis feialem lon-
    in usu apud monachos Mosaccnses, dioecesis Aqui- ge antccedere, seu ex ipsa Niceloe nominis enuntia-
    leiensis; el in quibns oranibus ad diera x kal. Jiilii lione absque ioci additamento, seu ex ipsoruro codi-
    ejusdem Nicelreineiuio iit, ac fere semper cum beati, D 1 cuin Hieronymianorum aelaleab iis erudilis viris per-
    aut sancli, autsanctsememoriretilulo, nec non et cum pensa, quoruui opera ac sludio prodierunt? Ad ge-
    peculiari aliquo sanctilatis elogio, prout iu postremis nui.ium videlicet ac primigenium Hieronymianura
    habelur, ac singillalimin eo quod iiuuc in Occidenlali Martyrologiura Nicelsenomen procul dubio esl posle-
    Ecclesia commums est usus, quodque, posl recogui- rior accessio, ut palet ex citato nuper martyrologio
    tioiies Gregorii XIII, Urbani VHI, ac I.;nocentii XI, millejam tunc circiler annnruin dictp, nunc vero mille
    prjcstantissimam gerit auctoritatem doctissirai teque et amplius absolute dicendo, raonasterii Sancti Ger-
    ac eruditisshui Beaedicti papreXIV, cujus opera au- mani Aulissiodorensis, alque ex aliis quoque ibidem
    clura prodiit et castigatum. continenter editis, eodem scilicet tomo 111Thesauri
    Quaiidoiiamvero locum in MarlyroJpgiispbtinuisse novi Anecdotorum, a viris clarissiraisMartenioel Du-
    Nicetas dicendus est? Arduam rem attingp, disputa- rando; ubi et in dies singulos exiguussanctorum nu-
    tuque difficilem; in qua nihilcminus conaridum ali- raerus exhibelur, et Nicetoenostri nomen ubique de-
    quid conjecturisarbiiror, elsi forlasse iiihil inde certi sideratur : verum accessio ipsa postmodum facla Ni-
    perspectique seculurum sit. Marlyrologium oinnium celae norainis, nonnisi antiquissima esse debet, ut
    veluslissimumcommunieruditorum calculo illud certe itidem patet ex aliis Hieronymianissimiliter Martyro-
    habetur quod divo Hieronymotribulum ftiit, cujusque logiis, quae Dacherius et Florenlinius ediderunt, ubi
    exemplaria duo aut tria ex variis variaequeantiquita- NicetscTiomen adesl, quaeque reraotissimae pariter
    tis codicibus prodierunt. Edraundus Marlennis ejus- sunt antiquitalis, ut a srecule Nicetaequinto non lori->
    1071 P. BRAIDiE DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VHI. 1072
    ge distare videanlur, si maxime ponalur non auto- A ut proprire serviret opinioni, qua Niceam seu Nice-
    grapha illa esse, sed potius apographa, ut de suis lain, Ronialianre civitatis episcopum, habere voluit
    Florentinius conjiciebat. pro Nicea seu Niceta, episcopo Aqnileiensi. Quod igi-
    Nicetre noslri sanclitas itaque, etiam ex tam anti- tur argumeiitum sauclitatis pro Nicela nostro Aqui-
    i qua ipsius nominis in Martyrologiis vetustioribus ac- Jeiensi sumere possumus ex Martyrologiis, qu;e aut
    1 cessief-e, clarius elucescit; ila ut non iinmerito con- simpliciter Nicelam,!episcopum,aut Nicctam, Roma-
    jiciamus, euniiiem cum sanclilalis oriore apud suos lianre civitatis episcopum, exhibent ad diem x kal.
    et exteros quoqne ex hac vita migiasse, eumdemque Julii ?
    propterea pro illorum temporiim more inter coelites Al viri clarissimi adversrc seiitentirc propugnalo-
    liabituai, cujus lnemoria cuni aliis sanciis viris supe- res, qui Ge .nadium, diceiitem Nicetam, Romatianre
    rioris rclatis recolenda esset in die anniversaria depo- civitaiis epUcopum, explicare voluerunt ac si dixis-
    sitionis illius. Nihil est hic quod aildamus de appel- set Nicelam in Dacia, episcopum civitalis illius, quoe
    lalionibus beati, ac sancli, sanclreque niemorire viri, non Romaliana quidem, sed alio non admodum dis-
    quibus nomen Nieelre nostri in Martyrologiis de qui- simili inodo a scriploribus et monumenlis veieribus
    bus diximus hoiieslalur. Ipsa noniinis alicujus in dicta fuit, uli suo loe.ovidimus; Martyrologiaquoque
    Marlyrologiis recensio, etiam absque ullo seu beati, eadem Gennadii verba referentia, eadem explicalio-
    seu saucti, seu sruictrc memorire prreconio, satis de ne donare debuerunt, atque in eumdem sensum sU
    illius viri sa:iCtilale lestalur : et ita qtioque Nicetas nml pertrahere Mar^yrologiavetustiora, quoesimpli-
    noster in allalis in fronle bujus libri Marlyrnloginruin ciler Nicelre; episcopi, ad eamdem diem x kal. Julii
    teslinioiiiis nuncupatus quandoque apparet; scilicet nieniincrunt. Veruni quid novi in hac de Martyrolo-
    in Martyrologio GeUoiiensia Dacberio eJilo, et cir- B I giis animadversione, quod inereatur expenrii? Qui
    ca annum 804 conscriplo, ut idem in monilo prrece- Gennadium superius conlra eosdem viros clarissimos
    denti aiiiraadverlit, ubi simpliciter Nicre episcopi ad explicavimus, dicentem Nicelam episcopum civitalis
    x kal. Julii mentio est. Hujusraodi liodie proeconia Roniatiaiise ; 221 Martvrologiaquoque similitef ha-
    communis sunt usus in Martyrologio Romano quo bentia, eodem serinone interpretati sumus, ut bic ac-
    utiniur ; sed iion ila olim apud oiiines oiiinino Eccle- luni agere, Maiiyrologioruin causa, necesse non sit.
    sias : quiiiinimo, quod ad beati vel sancti praenomen Csetera vero qure adduntur, meroe sunl coiijectalio-
    potissiiuum speclal, admonuit doclissimus vir Joan- nes, qure coiijeclatioiubus aliis atque, ni lallor, va-
    nes Baptista Sollerius in erudila sua prrefatione ad lidioribus, facile elidunlur.
    MartyroJogium Usuardi, articulo i, qure exstat to- Ac prinio : vidimus deesse Nicetre nienlionein ad
    mo VI, parte l Junii Bollandiani, quod quanto rarius diem x kal. Julii in vetiistissimo Hieronymiano Mar-
    220 sancli vel beati prrciiomen apponilur, lanio tyrologio, nec non et in aliis qure subrorie generalim
    niajori vetustale prrestant martyrologiorum codices. citaviraus ex tomo III Thesauri novi Anecdotorum
    Fatenduin nihiloiniiius arbitror, prreconia hujusmodi Marlenii et Durandi : quibus nunc adjicere aequum
    etiam iu antiquis Martyrologiis adhibita ad sanclo- est, el Bedrc Marlyfologium genuinum cum addita-
    rum quorumdam noraina, quamdam probabiliier in- meiiiis Flori diaconi distincto charactcre excusis,
    dicare eoruindem nominum raajorein celebiitatera apud Agiologos Bollandianoslomo II Martii; et Ra-
    ac perspecliorem eorumdem sanclitalis notitiam, Jiani Martyrologium, quod habetur in Tbesauro Mo-
    quoa hisce appellationum adjeciionibus quodaminodo numentorum, sive inter Lectiones anliquas Canisiiex
    dUliiguebatur. Coelerurainter hujusmodi appellatio- rQ editione Basnagii, lomo II, parte u, pag. 314; et
    nes beati ac sancti, sicut etiam sancloe meinorice, Wandalberli Martyrologium metricum , quod exstat
    non est cur in veteribus Martyrologiis distinctionem in Spicilegio Dacherii, toino V primte ediliouis, et
    requiramus ex vigenli nunc a pluiibus soeculis Ec- tomo II, pag. 40 edilioois secundoein-folio; nec non ct
    clesiastica disciplina, qua beati inferiores gradu a Martyrologiura Ronianum vetus Heriberti Rosweydi,
    sanctis ceiisentur in cultu. Voceseniin beati ac sanclii quod videri polesl in fronie Adonis Dorainici Geor-
    apud veieres indiscriminatiin suniebaulur ad indi- gii; sicut etiam Martyrologiaalia duo, et vetuslissiraa
    candos insignes virlule viros, qui ceiisebantur coeliti- sane, Fuldense scilicet, atque Ottobonianum,quoeba-
    bus ascripti, ut erudite rem hiijusmodi illustrarunti bentur apud eumdem Georgium ibidem in line ope-
    Foutaninus in disseiiatione de Sancto Petro Urseo- ris. In his auteni Maiiyrologiis oranibus, in qtiibus ad
    Io, capite 25, Mazochius de sanctorum NeapoHlanre ; diem x kal. Julii dcest Nicetae iioiiien; in bis, in-
    Ecclesire episcoporum Cullu, parte n, capite 5, num. quam, omnibus, ant fere omnibus (quoniam eorum
    2, annotatione 50, nec non el Beneriiclus papa XIV, unum aut allerum, bibliolJiecarum quaruuidain no-
    in prreclaro opei'e de servormn Dei Beatiiicatione et; slraruin nuperrimis vicibus id vetantibus, ilerato in-
    bealoruin Canonizaiione, aliique. spicere non licuit) mentio eadera die habetur Pau-
    Aniraadversionemtamen hic dissimulare non licet, Jini Nolani; ila ut absque erroris periculo asserere
    qure fieri solel a viris clarissimis pene omnibus, quii possimus, omnia quirieiii Martyrologia quae ad diem
    Baronii opinionem oppugiiarunt super hoc Romatia- x kal. Jiilii habent Nicetaro, habere quoque et Pau-
    nre civitalis episcopo Niceta a Geimadio nieiiiorato ; liiium Nolanum; non onniia vero, immo bene roulla,
    rati niinirum, non Aquileiensem noslrnm, sed Daciuni quaehabent Paulinum Nolanura, non habere Nice-
    illum fuisse, eumdemquepropterea qui a sancto Pau-1 . D tam : ex quo facile conjiciimis, Nicetoe nomen, licet
    lino Nolano lot laudibus celebralur. In Martyrologiis, anliquitus insertum MarlyrologUs fuerit ut supra
    > inquiunt, ad diem x, kal. Julii, non Nicetre Aqui- coiiject.ivimus, locura riihilominus habuisse, uuius
    leiensis mentio est, sed Nicelrein Dacia episcopi: et saltem oetaiis spalio, aut etiam integro soeculo, post
    ita accipienda sunt Maiiyrologia vetustiora, quoesim- Paulinum NolanuinLCura autem cosevifuerint alque
    pliciter Nicetac episcopi eodem die merainerurit; et amicitia conjiiiicti duo illi sancti viri, Nicetas Dacus
    ita quoque posteriora, qure Romatianreaut Roinanre atque Paulinus Nnlanus, quorum etiam alter alterius
    civitatis, aut Romalianensis episcopi tilulum addide- sanclitati lestimonium prrebet; alter sine altero, ut
    runt. Ad eamdein diera in Martyrologiis mentio quo- verisimile valde viletur , in Ecclesia notus esse non
    que est Paulini Nolani: cui additus proplerea merito poterat, ideoque alter sine allero Martyrplpgiis infe-
    censeri potest etiam Nicelas Dacus, quia ambo viven- rendus non erat: aut si alter alterum prrecedere in
    tes fueranl amicitia conjunclissimi, et quia forlasse liachoiioiissignificatioiie debttisset, Nicetas profecto
    dics natalis, seu obitus, hujus Nicetre Daci martyro- Dacus qui ante Paulinum obiit, uli capite 5 ostendi-
    Jogis compertus non eral. Ipsa namque Nicetre Da- mus, anle Paulinuni inscribi debuerat Martyrologiis,
    corum episcopi roenlio, qure hodie in Romano Mar- seu potius ecclesiasiicis tabulis, unde Martyrolo-
    lyrologio legilur ad dieni 7 Januarii, est poslerior gia iiou multo post Hieronymi oetatein, ut dlctuni
    addilio a Baronio pro arbilrio facla in Martyrologiii fuit, ortum habuere; atque inscribi saltem debebat
    Romani recensione, Gregorio Xill summo poniilice ; Paulini ipsius superstitis opera, qui lam eliususin il-
    1073 P. BRAHLE DISSERTATIO 1N S. NICETAM. — CAP. VIII. ft>74
    lius viventU Jaudes fuerat. Quod si post Paulinum, A 1 proposuerat, uti ex suis Litteris Apostolicis diei 1
    ut constat, insertum Martyrologiis fuit Nicette nomen; Julii 1748, num. 2, ad Joannem V Portugallise regem;
    jain Nicetas hic haberi non posse videtur pro Niceta, ut quw posi evulgatas correctionessupervacanea occur-
    Dacorum episcopo, et sancti Paulini Nolani amice, runt, resecentur; qitm vero deficiunt, superaddantur;
    quamvis sub eadem die hec npmen insertum Marly- prout etiara niultis in Jocis facluin fuisse novimus,
    rologiis fuerit: ideoque Nicetas alter censendus est, et non sine rerum matura consideralione,. uti
    qui ad sanctum Paulinum Nolanum minune perlinet; ex eisdem Litteris Aposlolicis intelligimus. Quid
    ac propterea Nicetas noster Aquileiensis, qui etiani vere 223 actum fuit de Nicelsein Dacia episcopi
    sanclo Paulino NoJano posterior retate fuit, et pro niemoria ad diem 7 Januarii, quam primus in Ro-
    quo slant tot arguraenta qure in antecessum attuli- mauum Martyrologium intuHt Baronins ; qureque,
    mus. Prreterea quomodo ignotus prreferri potest mar- juxta criticorum adversariorum placiia, supervaca-
    tyrologis nalalis dies illius Nicetoe,queui PauJino No- nea certe occurril, cum sufficere debuisset vetus illa
    Jano addiderunt ad diem x kal. Julii; cum Marlyrolo- qure habetur ad diem x kal. Julii sub nomine Nicelre
    gia lion pauca, etiam a nobis in teslimor.iU relat.a, quse aut Nicere, Romatianoe civitatis episeopi, qui idem
    lllius eadem die meminerunt, et eorum aliqua ma- prorsus est ac Nicetas in Dacia episcopus ? Nihil oni-
    gnsevelustatis, nec non et 222 auclorum inter marly- nino : ut inde intelligaraus, nihil supervacanei sa-
    rologos clari nominis, ut pula Adonis, Usuardi, Not- pientissimum pontilicem deprehendisse in Baroniana
    keri; cum, inquam, Martyrologia lioec deposilipnera additione Nicetse in Dacia episcopi ad diem 7 Janua-
    expresse notaveririt illius Nicetre cujus raemiiiebant, rii; ideoque, ex illius quoque sentenlia, alium esse
    id esl diem decessus, quo deposito eorpore spiritus ad «. Nicetaro, Dacorum episcopum, qui in Roroano Marty-
    superos evolavit ? rologio recenselur die 7 Januarii, et alium Nicetam,
    Sed neque tertioloco ferenda estarbitrii imputatio cpiscopum civilalis Romatianse, cujus menioria reco-
    Baronio facta in Romani Marlyrologii emeiidalione, Jitur x kal. Julii; quidquid secus oproali fuerint cri-
    seu potius restitutione; quod ipse oinniinn primus ad tici viri, qui Baronii opinioiiem etiajn ex hoc capite
    diem 7 Januarii memoriain inseruerit Niceloe, in Da- oppugnarunt. Cum porro confundenda non sit horum
    cia episcopi, qui, juxta illos, non alius, sed idem ipse duorum Nicetarum menioria , ac propterea Nicelas
    est ac Nicetas, Romatiance civitatis episcopus, qui so- Romatianus diei x kal. Julii alius sit a Niceta Daco
    lus ad diemxkal. Julii in omnibus Martyrologiis Ba- diei 7 Januarii : cumque Nicetas Romatianus, sive
    ronianp antiquioribus lpcum habet. Scopum instituti Romatianae civitatis episcopus, sit dubio procul Ni-
    sui, seu ppiius Romanse Ecclesise, in eo opere, Baro- cetas episcopus Aquileiensis, uli suo loco uberrime
    nius ipse aperuit capite 8 tractationis de Rornano dictum fuit; jam Martyrologia, seu vetustiora qure
    Martyrologio'; fuisse nempe, non novum conscribere ad diem x kal. Julii Nicetse episcOpi simpliciler ine-
    Mariyrologium, sed veltts ex veteribus exemplaribus minerunt, seu posteriora quse ad eamdem diem Ni-
    restituere. Necesse est igitur Baronium aliosque lec- cetam habenl episcopum civitalis Romatianac, et ita
    tissimos doctisshnosque viros sui laboris socios , ex hujns NicetoeRomatiani sanctitati testimonium per-
    veleribus mss. exemplaribus Martyrologiorum, quae hibent, sanctitatis ulique Nicetaenostri Aquileiensis
    Romaeexstabant, qusequeipse consuiuerat in opere sibi probatissima argumenta sunt, prout antea notaba-
    demandato, maxime autem ex eo fortasse, quod ibi- mus.
    dem uomiuat, Martyrologio ms. Ecclesire Vaticanre; Nicetse autem nostri sanctitas nulla ne alia ratione
    ipsum, inquara, necesse est hausisse et duorum Ni- C I oslendi poterit, excepta Martyrologiorum de quibus
    cetarum noraina, et disliiiclos eorum episcopatus, et diximus auctoritate? Multa hodie prredicari certe
    diversos quoque nalalilios dies, ut relicto Romatia- possunt de Nicetre nostri sanctilale, qure anleactis
    nensi ad diera x kal. Julii, alium Dacire episcopum temporibus in comperto non erant; cum scilicet non
    nominatum, ac barbararum ferarumque ibidem gen- satis constaret num Nicetas Gennadianus idem esset
    tium iiistitulprem, ad diem 7 Januarii non tam pri- ac Aqnileiensis, cum libellus ad lapsam Virginem
    ntus collocarel, quam potius restitueret. Ita nimirum minus certo parente vagaretur, et cum adhuc in te-
    de tantse religionU ac doctrinre viro, ejnsque sociis nebris delitesceret Explanuiio Symboli ad competen-
    perilissimis, cogitare fas est in re lanli momenti; les, qure lanlarn in agnoscendo Niceta nostro Aqui-
    . etiamsi pro nihilo prorsus liabenda essent quoeipse Jeiensi attulit lucem. Nicelae Aquileiensis pastoralis
    postea sub Sixto V, in notalionibus ad Romatianum cura in difficillimisEcclesiresusetemporibus fulgebat
    - Niceam seu Nicetam, illustrationis gratia, et non alia quidem ex epistola divi Leonis Magni ad eumdein
    quam privati scriptoris aucloritale, posuil: quia lunc, dala, unde Nicetse eonsullaliones apparent ad apo-
    poliusquaui Nicetam Dacirai diei 7 Januarii a Romano stolicam sedera delatoe, qurc zeli illius indubia sunt
    Marlyrologio expungere, alia sedes, quam Aquileien- arguinenta pro repa:andis jacturis quas bellica cla-
    sis pfo qua stamus, si res pos-ularet, inquirenda esset; des intulerat, curandisque morbis barbaroruni in-
    NiceloeRomatiano diei x kal. Julii. cursu ac societate contractis; ut, statii tunc rerum in
    Quod vero demum pro Baroniana Romani Marty- meliora converso, Ecclesia illa ad prUtinoe observan-
    rologii emendatiorie, seu potius restitutione, plufi-• tire dignitatem rediret. At quanta nunc addere pos-
    mum facit, ere stint ejusdem Martyrplogii recensio- j. sumiis, ad viri sanctitalem prredicandam, ex duobus
    nes, qure subsecutis temporibus habitoe fuerunt. Ut; libellis qui supersutit, quique, ut probavimus, genui-
    nihil dicamus de accuratissima recensione facta abi nus ejusdem sunt fetus? ,
    Urbaiio papa VIH, multis accilis etiam tunc doctissi- Vestigia sequimnr hac super re sapientissimi pree-
    mis ac perilissiniis viris; ut nihil itidem de alia subi laudali pontilicis Benedicti papre XIV, in cifatis Lit-
    lunocentio papa XI; ad eam animum inteiidamus, teris Apostolicis ad Portugallioeregem de nova Mar-
    quam novissimus omnium perfecit doctissimus atques tyrologii Romani edilione : qui sanctitatem ostensu-
    eruditissimus ponlifex, immo eruditorum doctorum- rus antiquissimi prredecessoris sui Siricii papae, cu-
    que omniura surc setatis et ultra facile princeps, Be- jtts noinen in Martyrologiuin Romaiuim ipse prior
    nedictus XIV. Jamdiu tunc comrauniter notrc erant; inferre decrevit addiem 26 NovembrU cum elogio
    eruditis plurium criticorum quereloe super Baronianai doclrinw, pielalis, ac zeli religionis; illius potissimum
    opinione NicelceRomatiani ad diem x kal. Julii, nec: Epistplas sibi examinaridas proposuit a Petro Cous-
    non super additione Nicetoein Dacia episcopi ad diemi tantio editas in CollectiOne Epistolarum pontificum
    7 Jannarii. Eidem ppnlifici jam dicaverat Adonemi Romanorum, ut inde sanctilatis illius eruerel ar-
    suum Rcmre impressum annp 1745 clarissinnis Domi- gumenta. Quid porro in Exptanatione Symboli ad
    nicus Georgius; ubi ad diem x kal. JnlU, pagina288,, compeientes Nicetce nostri, quod similiter doclrinam,
    indicantur censurse criticorum super hac re, quibuss pietatem ac zelum religionis non redoleat, unde viri
    etiam ipse adhrerebat. Sapientissimus vero ponlifex; sanelitas comprobetur? Elucet doctrina in mysterio-
    in hac Marlvrologii Romani recensione sibi animoi rura et articulorum lidei explicatipne, necnpn et in
    107J i. JiRAID/E DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. VIII. 107(1
    Scripturarum 224 eruditionc; pielas in verbis coe- - A leiensis Eeeiesise el Aquileiensis ritus, qure fuerunt
    lestis gratioe, quibus abundat oraiio; zelus religioniss in usn iu Aquileieiisi dicocesi ac in tota pene Aqui-
    ih vindicatidis ab haereiieorum fallaciis Ecclesiro ve- Jeiensi provincia ante annuhi 1596, quo ex decreto
    ritatibus, et in ihstituendis ad vilce innocentiam el adi provincialis concilii Aquilciensis, veteri abrogato
    veram pielatem hominibus. Quid vero non habet proJ ritu qui pridem obtinebat, Romanus ubique indictus
    Nicetre sanctitale Hbellus ad Virginem laptam? Mo- atque inlroductus fuit. Veruin in Kalendariis illis ve-
    rum illius integrilalem, vitaesanclimoniain, discipli- teribus atque MissaHbusAquileiensis Ecclesirc, non
    : nae vigorem salis osleiidunt ignita illa verha quibus3 niodo Nicelas noster desideratur, sed eliam sancti
    lapsam virginein ejusque corruplorem lam Hbere po- Nicetcc ipsius deccssores, Valerianns atque Chroma-
    tuit objurgare : quisiiam eiiim qui non esset oiiinino) tius, qui nolissimi suntin faslisOccidenlalis Ecclesire,
    irreprcbeasibilis, ac semetipsuin conslautissime nonl el de quibus dubilalio nuila, quin ad Aquileienscm
    prrcberet in omnibusexemplum bonorum operum, ini Ecclesiam peiiinuerint. Adsunt neinpe lypis edita
    doctrina, in integritale, in gravitale, proul Aposlolus5 Missalia tria secunilumconsuetudinem sanclceEccle-
    ad Tiinotbeuni; quis ausus fuisset lam vehemenlii sire Aquileiensis; quorum primum , aliis longe prc-
    oralioue in peccaiHes insurgere, et ita ut hrcc oralio) liosissimiim ac penes me positum, ad annuni spectat,
    a scriploribus ecclesiasticis singuJari laude coramen- ut videlur, 14110(niutilum est eniin tnin in froute
    daretur, veluti emendalionis incenlivum omnilntsla- tum in frae, el annus propterea edilionis conjici po-
    bentibus?No\um eliain zeli illius ai-guiiieiituineademl test, sed noii certo indicari); alierum ad aniium
    elucubratio in eo est, quod, posihabitis humaiiiss 1517, lerlium ad amiuin 1519; quoeduo servantur
    coiisideralionibus, lapsam illam virginem, elsi gc-- ., iu publica archiepiscopali nostra bibliotheca; adest
    nere nobiiem, pastorali vigore ac aposlolica libertale) insuper ejtisdem Aquileiensis Ecclesire Riiualis lilier
    pro zelo domus Dei publice iucrepavit, ac publicres sub tiliilo, Agenda diwcesis sunctw Ecclesiw Aqiti-
    poenileritirelaboribus addixil. Quanta vero nobis noni leiensis, typis editus anno 1575, cujus exeriiplar
    su-speditarent sanctilalis argunienla Nicetre opusculai ununl in eadera bibUotheca, et aliud penes me. ln
    alia quoedesiderantur, el illud singillatiinde Fide uni- his porro quatuor liturgieU Jibris Aquileiensii Eccle-
    cw Majesiatis seu de Fide, aul de Ratione Fidei, quod[ sire, quorum poslreraus non longc est ab epocha qua
    Cassiudorius taiiloperecoinraendavil in libro de lusti- peculiaris Aquileiensis ritus desiit, et Romaiio locum
    tutione divinarum Scriplurariim, capite 16; uti su- dedit; in his , inquaro , singulis exstat in fronle Ka-
    perius vidimus? Sed sanclitas Nicelre noslri Aqui- leiidariuni, a quo semper absunt luin Nicetas de quo
    leiensis satis elucet ex iis etiam perpaucis qucc su- loquimur, tum etiari»Valerianus alque Chromaiius,
    persunt; ul inde quoque nen invile arguamus san- sicuti etiam absunt a toto Missalium corpore. Qucc
    clilalU illius opinipnem jure ac nierito antiqnitus igitur faciunt, juxta Politum atque Zabeum , conlra
    inolevisse ab ipso decessus sui tempore, et 11011 sine peculiarcm Nicetse cultum in Aquileiensi Ecclesia :
    Ecclesise auctoiitale juxta illorum temporuin disci- aequefacerent contra cultum eliain satietorum Aqui-
    plinam; ideoque illius nomen in Marlyrelpgiis locuin leiensiuin episcoporum Valeriani alque Chron;atii,
    babuisse, atque ibidera beati, et sancti sanctreque de quibus ceque nihil tum in Kalendariis, tum in Mis-
    raeniorire prrecoiiia obtinuisse. salibus Aquileiensibus ad iinem usque sseculixvi.
    Quoebactenus dicta sunl de Nicetse nostri Aqui- Nolandum propterea cum viris clarissimis, Joaiiiie
    leiensis sauclilate, et maxime ex leslimoniis Marly- Froiiloiio in prrenoiatis ad Kalendariuro Romaiium
    rologiorum , satis eliani haberi possunt pro illius C < npngeiitis annis antiquius ab ipso editum § 1, 4 el
    cullu gc:ieratim in Ecclesia cognosccndo : cullus; 11, Theodorico Ruiiiartio, prrcfalione generali in
    enim est ipsa alicujus sancli recensio iu tabulis eccle- Acla Maiiyrum, num. 18, Stephano Autonio Mor-
    siaslicis, el ipsa illins lioininis recitatio ctim aliis; cello, prccfalione in Kaleiidariuin EcclesiseConstan-
    li.inctisviris iu pubiicis Ecclesiarmn conventibus; ad[ tinopolitaricc § 1 pag. 6, ac alibi soepe in decursu
    quod opus Marlyrologia a primis Ecclesire tempori- operis; notandum, iuquam, non bene illationeni fieri
    bus exarala fuenint. At quid liiinc de Nicelre nostri de cullu aul non cullii alicujus sancti viri ex in-
    Aquileiensis cullu in ipsa Ecclesia Aquileiensi? Vir scriplione aut ex defectu illius nominis in veteribus
    clarissimus Alexanrier Polilus e clericis regularibus sau civitalis seu dinecesissure Kalendariis. Kalendaria
    scholarum piaruin in Martyrologio Roinano suis Com- enim tum in Orientali, lum in OccidentaliEcclesia eo
    mentariis illustralo ac typis edilo Florentire anno spectabaut in singulis locis, ul fesla indicerenl san-
    1751, ad riiein 7 Jaiiuariiasserere non dubilavit, Ni- ctoruin qui peculiari officio et missa coli consueve-
    cetoe e|)iscopi Aquileiensis famam et opinionem san- ranl: al non oihiies sancti peculiari oflicio et roissa
    ctilatis novissimistantuiinnodo post Baronium tempo- colebantur; sed U lantum quorum ibidein rooiui-
    ribus nalam esse, et percrcbuisseapud Acpiileicnses; menla exstarent, reliquirc scilicet, aut loca sacra
    quos eliain imprudeniirc atque lemerilaiis noii liinet eisdein dicata, ut puta oratoria, basilicoc,aut coemc-
    arguere ob solemnem el anniversarium culluui abi teria. Alii vero sancti, etsi nullum diem sibi festuhi
    ipsis eidem prrestituni decimo kalendas Jntias , si, haberent in Kalendario cum oflicio et missa; veluti
    absque certo aliquo judicio Romanrc Ecclesioe, id saucii habebantur nibilominus, et colebanlur ; invo-
    fecerint ex sola Baronii aucloriiate, quam meram et,; JJ cabanlur enim iii litaiiiis, reprscsenlabaiilur in pictu-
    penitus falsam hariotaiionem appellavil. Zabeus quo- ris et in oiiiauieiitis allarium, et scribebanlur in
    que disserlalionis surc parle i, nuni. 15, asserit tahulis ccclesiaslicis; quod eratsignum cuilus eisdem
    Aquileiensem Ecclesiam sero admodum ccepisse Ni- exbibiti, 226 els' absque peculiari festo die eidem
    cetam suum celere peculiari officioel missa ad diem cultui cuin ollicio et hiissa assignalo.
    decimam kal. Julii, quoniara sancli bujus nientio Quod ad Nicetam vero spectat, ac simul etiam ad
    nulla in anliquis Aquileiensiuin Kulendariis, nulla in sanctos Nicelre decessores Valerianum et Chroraa-
    Missalibus Aquileiensis veleris ritus, seu manu exa- tium, qui nullum in Kalendariis veleribus Aquileien-
    ratis, seu typis editis : quod et ostendit, adductts au- sis Ecclesircliabuerunt diem feslum sibi assignatum
    ctorilate et verbis ipsis clarissimi De Rubeis, qui cum oflicioet missa; adsunl litauiccsuperius indicatce,
    data opera nonnulla in lianc ipsam rem scrutatus Aquileiensis Ecclesice peculiares, a Francisco Bar-
    luerat 225 hujusmodi Aquileiensia Kalcndaria at- baro palriarcha Aquileiensi edi jussae post dioecesa-
    que Missaiia, prout ex suorum Moiiumentoruiu ca- namsynodura ab ipso habitatti Goriliseanno 1602, el
    pite 17 habemus, nec non ex riisserlationuin variae Utiiii eodera anno impressam; in quibus una cum
    Erudilionis capite 19. Quid igiiur post hrec de Nice- aliis sanciis universalis Ecclesice,etcum peculiaribiis
    taecultu apud Aquileieiises? Aquileiensis dioecesisseu provincise roartyribus, con-
    Recentiorera Nicelcecultum in Aquileiensi Ecclesia fessoribus, virginibus, suo loco invocaintur etiam
    arguunt tum Politus tum Zabeus ex riefeclu Nicetce sanctus Valerianus, sanclus Chromatius, sanctus Ni-
    nominis in Kaleridariis ac Mfssritiimsproprlis Aqui- cetas. I» nuper quidem niemoralo Rituali libro,
    1077 P: BRAIDiE DISSERTATIO IN S. NICETAM. — GAP. VIII. 1078
    Agenda dicecesis sanctse Ecclesife Aquileiensis, bis A regionis apbstoiico prppe cevo inler paganorum per-
    leguntur litanice Aquileiensis Ecclesiseproprioe, iiinii- secutiories apostolus, etiam absque maftyrio pfopfie
    fum in ofdine ad inungendum inUfmuin, ul ibidem dicto cultum peculiarenl merebatur); si hos, inquani,
    dicitur, et in benedictione fonlis in pervigiliis Pa- binos excipias, soli ex Aquileierisibus cdililibus san-
    schoeet Pentecostes; in quibus, elsi quidaui ex niar- cti martyres, qui suum sauguinein pro Christo profu-
    tvribus et confessoribus Aquileien.^ibus iiive.daulur, derunt, locum habenl in prcecitalis Aquileiensis Ec-
    Vale:ianus lamen, Chroiiialius, el Nicelas deside- clesiceKaleudafiis atque Missalibus, cuui festo scilicet
    raulur. Verum, cum clarUsinio De Rubeis in disser- die ac ollicio et raissa : nec nisi sero landera, ex con-
    tatione de Sacris Forojul. Rilibus, capile 51, nuin. Jessoribns Aquileiensibus in Ecclesire pace defurictis,
    2, raiiiores has litardas appellamus, id esl miiius unus hiseflns fuit sanctus Paulinus pairiarcha Aqui-
    prolixas, ad disiinciionerii aliarum Htaniarum, quoe leiensis qui Caroli Magni tempore Iloruit, ut cujus
    i;i aliis ecclesiaslicis fuucliouibus, niaxime vero in sacrum corpus in insigni Collegiata Civitatensi Eccle-
    proce sio,.ibus, adbibebantuf, qureque, juxla illuin, sia religiose coiitm : inseiius namque fuil. post Eo sre-
    majores appeilari possui.t, eo etiam sensu quod pro- culum xin; quoiiiani in Kalendario Aquileiensis
    Hxiores essent ac plurium sanctorum invocalioiies clesioeejusdero saeculi, publiei juris facto a clarissirao
    coniiiierenl; quarum ipse litaniarum ibidem speci- viro Fririerico Althano in suo opere de Kalendariis,
    nieii eliam prrebel ex niss. codicibus Aquileiensibus sancli Pauliui noslri nomeii non inveuiiur. Insertus
    quos iuviserat. Nihii igilur iniruin iu miaoribus hisce propterea fuit cum jara undique in Ecclesia mos in-
    Htaniis Aqiiileieiisis Ecclesisc aliquos deesse sanctos ductus fuisset colendi peculiaribus feslis cum officio
    viros Aquileieuses qui in majoribus fortasse invoca- "u et raissa etiam sanctos confessores; et cum ipsa Aqui-
    rentur; prout etiam plurimi ex omni ordine sa;;cti leiensisEcclesia locum dedisset proecipuissanciiscoh-
    desunt in litaniis illis, reque ininoribiis nuncuparidis, fessoribus atquevirginibus, qui jam comiriunis essent
    hodierni Romani Rilus, qure rccitantur in iisdem cultus ob noriiiriiscelebriiatem in Ecclesia universa.
    funclionibus benediclionis fontts, et in conimenda- Cum autem proclaudatus palriafCha Franciscus
    tione aninioemorienliiim, qui tanieii in litaniis plenis Barbarus, insignis apud nos ecclesiasticre disciplirice
    ac majoribus Rogationum el psalmorum pcenitefitia- inslauralor, abrogalo veteri Aquileiensium ritu, Ro-
    Hum invocaiitur. Etsi autem nullus sane proesto sit maiium amplexatus fuisset; luncille, ut Romano
    hodie codex Aquileiensis antiquus uiide erutse dici ritui a sxculisvigenti, coleridi scilicet officio ei niissa
    possint litanire illre majores Aquileienses quas Baf- etiaro sanctos Coiifessores, plene in omnibus sese
    barus patriarcha cum synodo Goriliensi edi jussil, et accommodaret, cogilare coepii de inserendis Kalen-
    in quibus tres illi Aquileierises episcopi confessores, dafio dicecesis (quod tunc rfimum quotannis typis
    Valerianus, Clironialius et Nicetas inler sanctos in- edi apud nos inccepit) etiahi sanctis veteribus con-
    vocanlur, oplima ratio nihilominus stiadet conjicere iessofibus dioecesis sude, qui jam veluii sancti com-
    litanias illas "ab antiquis retro lcroporibus in Aqui- mnriiter habebantur aique invocabantur, ut dictura
    leieiisi EccJesia usitatas fuisse; cum eapiie 24 ejus- fuit, et ih Rpihano Maftyfologio aliisque locuin ob-
    dem synorii, ubi illas per nos pridem editas appellat linebart; ut ipsi quoque, uria cum marlyribus no-
    Aquileiensis prresul, el ubi easdem statis diebus re- stris, et feslos dies liabe;eh^, et officium ac missaro.
    citandas prrecipit in illa suoe dioecesis parle cujus Ita siqui.Iem factiiiu fuit: sed non oinnes uha simul
    Goiitia caput eral, pro peculiaribus tuiic ibidem ur- sancti riostfi Aquileienses confessores locum in novis
    gentibus belH adversus Turcas necessilaiibus; cuhi, Q Kaleiidafiis obtihueruiit; Verum alius pest alium, et
    ir.qur.m, r.ihil dical de nomiiibus Aquileiensium noii sine aliqua etiam alicujus iiominis iiilerraissione,
    sanclorum veluli iiovile.r ibidem addilis ac insertis : sive ex pfopdsilo facla , siye ex accidenti nata. Jn
    quod certe fecisset, si ila reipsa fuisset; novilas enim pfimo namque typis edito Kalendario Aquileiensi ab
    hrec erat hujusmodi, qurc meruisset notari, nec non eodeni Barbaro, post invectum ab ipso in peculiari
    aliqua saltem ratione muniri, ac populis, qui novi- dioecesi sua Roraainim riturii et|am anle Provinciale
    tates semper demirantur, commendari. En ilaque coiiciliiini arini 1596, a quo utiiversce provincice in-
    cultum in Aqnileiensi Ecclesia tribulum Nicetoe,Aqui- dictus luit; 228 '" Kalendario scilicet anni 159S,
    Jeiensi episcopo, etsi nUiil de illo iii veteribus Aqui- cujus exemplaf sarie rafissimurii, acfortasse lroicum,
    Jeiensis Ecclesise Kalendariis, nibil in Missalibus. servatur in tabulario insignis Collegiati capituii Civi-
    Proelerea rion indignum est animadversione, ve- tatensis, quodque incipit a die priraa Novembris
    tujta AquileiensU Ecclesioe Kalendaria et Missalia pfcecedeniis anni J594; inhoc, i:;quam, primo Aqui-
    veterem prceseferre universalis Ecclesice morein, ab leiensi separatini typis edito Kalendarip, inter san-
    eruriitis viris omnibus, qui de hisce rebus sermonera ctos metisiuni Novembris atque Decemhris utriusque
    lialmerunt, in luce posittim, et de quo singillatim anni, sanctos Aqiiileienses episcopos Valerianuni et
    227 videri possunt idem Joaniies Fronto, Joco ci- Chromalium inveni ex Martyrologio, ut ibidem dici-
    tato; San:elius, Lettere Ecclesiastiche lomo VI, lur, Cx Martyrologio nempe Roihano tiracprimum in
    epistola 57, num. 4; Mabillonius, prcefatione in So6- Kalendarium nostrum suo unumquemque die relatos;
    culuui v Benedktinum, num. 93 et97; Muralorius, sed sancluni Nicetain non inveni. In altero, quod
    disseriatione prceviaadLiturgiamRorhanam velereni, "n videre iicuit, Kalendario Aquileiensi in amplissiraa
    ab ipso editam, capile o; et BenediClus papa XIV de bibliotheca, qusearaplius rion superest, egregii qupii-
    servorum Dei Beatilicatione et beatorum Canoniza- dam viri Carpli a Pace, Kalendarip scilicet anni 1§98
    tione, libro i, capit. 5 et 6 : morein scilicel, qtto (duobus intermediis frustra quaesiiis), sanciura Va-
    mariyres tahtumraodo, festo die indicto cumtanlum pecui- lerianuin quidein iuveni; at non Chroniatium, neque
    Hari officio et missa, colebantur, paucis Nicetam : Valerianum et Chromatiura quideni, npn
    decursu temporis, eisque celebrioribus, induclis yero Nicetam, in tertio suhsequentis arini Knlendario
    confessoribus. In praec|latis namque Aquileiensis 1599 : Nicetam tandem, Valeria;uim atque Chroma-
    EcclesiseKalendariis et Missalibus, si binos cxcipias lium inveni in altero anni 1606 (quia nihil de stflt
    (sanctum videlicet Zoilum presbyterum confessorem intermediis asserere possum, quoehabere non potui);
    ibidem dictum, sed nihiiomiiius veluli martyrem ob et ita demum iri fota Kalendariorum nostrorum se-
    exbibita, furente Diocletiariiperseculione, martyri- fie subsequenti, qure, paucis de.ficieniibus, integra_
    bus Aquileiensibuspietalis officia; et saiictum Syrum nuper exstabat in selectissima bibliotheca congrega-*
    episcopum confessorem, Aquileiensis Ecclesice alum- fionis or ;torii Neriani hujus Utinensis civitatis, NihU:
    nuin, et episcopum Ticir.eiisibus dalum a sanclo igilur adversus Nicetse cultum apud Aquileienses'
    Hermagora Aquileiensis Ecclesice protpepiscppo, ut faeif,- quod Nicetas ipse sero tantum loeum habuerit
    Aquileiensium fert traditio a Martyrologip qupque in Kalendariis Aquileieusis Ecclesise; hoec enim nu-
    Romano ad diem 12 Septembris roborala; qui pro- pera illius nominis in Kalendarus nostris accessiOj
    pterea veluti Ticinensis Ecclesise institulor, et illius non iiiitium cultus fuit, sed potius cullus jam vigentis
    1079 P. BRAIDJEDISSERTATIO1N S. NICETAM.— CAP. IX. 1080
    complementum; addito nempe eidem peculiari festo A cultu donandi, festo nempe die olficip et missa,
    die, et officio ac missa, prout etiara cuni aliis fa- . etiam sancles confessores; non sine tamen nia-
    ctum fuit, Chroroalio scilicel ac Valeriano, de quo- gno deleclu, ita ut ii tantum hoc honore augeren-
    rum antiquo cullu in eadem Ecclesia nemo unquam tur qui virtutum ac meritcruni eraiiientia gloriam
    dubium roovit. quodammodo ac famam cequarentmartyrum, qui soli
    Cur vero, tot sreculormncursu, numquam cogita- anlea hocpublico pleno cultu polili fuerant; ut pa-
    verint Aquileiensesin proprium Kalendarium inferre, tet ex eo quod factum fuit cum sancto Maiiino Tnro-
    et sacro die cura officio et missa honorare tres illos nensi episcopo et confessore, qui inter primos habe-
    episcopos confessores, dum eodein cultu alios pro- tur e confessoribus jin Ecclesire pace defunctis, qui
    sequebantur aliarum Ecclesiarum; cur hoc idem ue- hoc pleno ecclesiastico cultu donati reperiuntur, qui-
    que tunc eisdem in raentem venerit, cnm sanctum que idcirco a scriptoribus corevissuis in vitce merilo
    Aquileieiisenipatriarcham Paulinuin in Kaleiidariuiii marlyribus data opera comparatus fuit, ut eruditissi-
    induxerirat; ralio nulla nobis aplior ac probabilior me animadveitit citato superius locp Benedictus papa
    ea videlur, qua, iu re parum dissimili, usus fuit cla- XIV. Dubitari interim nequit, tres noslros episcopos
    rissimus cauonicus Mazochius in suo opere, alias hic confessores cultum saltem aliquein saiictilatis ab ini-
    citalo, de Cultu sanclorum Neapolitanre Ecclesioe tio conseculos fuisse in opiiiioue comrauni, qure,
    episcoporuin parte u, capite 8. Agebat ipse de quo- permittentibus aut etiam suflragantibtis episcopis,
    dam Probo, Neapolitano primcevceaetatis episcopo, legitbncc pro illis temporibus caiionizalioni sequipa-
    qui sub Aiitonino Vero usque ad Septimium Seve- rarelur; et ita eosdem in Agiologiis seu Martyrolo-
    runi Uoruisse dicilur, quemque mirabatur inter san- ,l> giis locum invcnisse, et a iidelibus in invocationibus
    ctos episcopos confessores Nea|)olitaiice Ecclesice, usurpatos. Iusuper cerlum est, trium horum Aqui- _-
    prcedecessoresac successores suos, Jocum non inve- leieusium episcoporuiii, Valeriani, Chromatii, atque
    nisse neque in celebri a se illustrato Marmoreo Ka- Niceloe,nullam bodie haberi sacrorum cinerum reli-
    lendario Neapolilanre Ecclesire, neque in aliis aut quiam; neque constare quod exsliterit umquam in
    superioris aut posterioris revi, sicuti neque omnino tam celebri thesauro Aquileiensis Ecclesise, qui san-
    usquam inter sanctos recensitum in aliis Hturgicis ctorum martyrum Aquileiensium aliorumque aliarura
    libris, licet sanclitatis ejusdem non deessent vetusta Ecclesiarum reliquiis abundabat, uti ex veleri reli-
    pro illorum temporum ratione moimmenla; eo ferme quiarum indiculo celeberrimse illius Ecelesice apud
    modo, quo et nosmetipsi, majori etiam quodaui jure, Berlolum noslruin Anlichita d'Aquileja pag. 566 :
    admirati siirous in veteribus Kalendariis nostris tain- undc argui facile polest sacrorum eorum cinerum
    diu defuisse tres Aquileienses episcopos confessores, memoriam vel a primis teraporibus periisse, duranle
    Valerianuih, Chromatium, atque Nicetam, quibus lantuin fama liominis 230 et sar.ctitalis. Jure igilur
    nihUouiinus et sanclitalis cultus etiam apud IIOS,et dici potest, quod priraa illa cctate transacta, in qua
    inter sanctosrecensio a prima antiquitate non deerat. adhuc raro admodum sancti confessores cultu pu-
    Hoc itaque paclo, pro eruditione sua, nodum solvere blico diei lesti officii ac missse donabanlur, atque
    sibi proposuil Mazochius. « Quo miuus Prpbus , alii- hinc ignotis permanentibus loc.isubi corpora sanclo-
    que fprtasse plures, ecclesiaslica cullura petiti repe- ruin Aquileiensium episcoporum Valeriani, Chroma-
    riantur, ea una intercesfisse causa videtur, qued eo- tii et Nicetccdeposita fuerunt, et eo magis ob infati-
    rum corpora in obscuro lalentia, numquam in aper- stas rerum vicissitudines, quibus tunc temporis, ac
    tuin 229 prodierint, ut per eam occasionem eorum C ( deinceps tam srepe obnoxia fuit AquileiensUurbs ac
    sumniaria pro more teniporum iUoruni canoni/.stio tola siniul Aquileiensis provincia; jure, inquani, dici
    promoveri posset. Nain (quantum ex facto siraul- polest, qund, juxta Mazochium, defttit occasio qua
    que ex universa sequioris sevi sacra historia depre- stttdiu fidelittminflammareniur, ul sanctis his episco-
    hendere possum) sanclonmi paulo autiquiorum ca- pis confessoribus ea publici cuitus plenitudo accede-
    nonizatio ab inventione corporum sumebai initiiiin. ret quae eisdein cseteroquhi debebatur, inscriptio sci-
    Tum si, quorum reliqnire repertce fuissent, eoruiri Jicet in Ecclesire Aquileiensis Kalendario cum diei
    sanclitatis fama constaret; exardescebant populi festi iiidietionenec non el officiiac niissce,ac ita hoc
    studia, ut ii inter sanctos ascriberentur. Ibi Ecclesirc honorecarueriiit ad lineni usque sceculixvi, quo lan-
    pastores populi desideria, quasi divinam vocem, mi- dem cumulali fuerunt a clarissimo eorum successore
    nime contemneiida rati, in eorum de quibus ageba- Francisco Barbaro palriarcha, de quo superius dixi-
    tur vitam et sanctitatem inquirebant. Porro si Ec- mus. Creteruro, quod ad Nicelam nunc noslrum sin-
    clesiastico judicio de eortim sanclitate constitisset; gillaiim speclal, de quo solo hic disputatio est, et
    ad corporum elevationem, atque in deccntiora loca cujus nomen ab anliquis temporibus in Martyrologiis
    translationem procedebatur. » Deinde ita concluriit: recensituni vidimus; quis non miretur eunidem in
    i Quare hac una de causa mihi videtur tum Probus, Maiiyrologiis locum habuisse tot retro sceculisanle-
    tum et forsitan alii cultu ecclesiastico claruisse : quam in Kalcndario proprioeEcclesice inscriberetur,
    plane quia, eorum numquam inventis corporibus, cum e contrario ex Ecclesiarum particularium Kalen-
    defuit occasio, qua studia tideliuraiiiQammarenturad dariis potissiinum antiquitus coaluerint Maiiyrologia,
    impetrandam ab episcopis causae informationem, et irj ut eruditi observanl, et nuper clarissimus prcclauda-
    quce hanc consequebantur, nimirum caiionizationeni, tus Morcellus aniraadveiiit in prsefatione ad Kalen-
    elevalionem corporis atque translationem : quorum dariiim Ecclesire Coiislaulinopolitanrc § 1, pag. C et
    nunc noiuina scripla sunt in libro Vitce.i Haclenus 7 ? Hoc nhnirum nisi noslra nos fallit opinio, jamdiit
    Mazochius, qui etiam super Iiac re ad ea se refert ubique notce atijue exploratse sanclitalis Nicetaenos-
    qure scripserat in diatriba anleposila commeiilario tri, nec non ct cultuseidem louge lateque apud suos
    suo in prrecitalum Marmoreum Neapolilanre Eccle- exterosque proestiti argumenliim est amplissimum;
    sire Kalendariura numero 15 notatioiium, et Mabillo- quo sermonem de illius sanctitate ac cultu lihentis-
    nium citat iu dissertatione qua agit de sanctoruin sime claudimus, ac simul tandem fmem imponimus
    Canoni/.alione sequ oris cevi. Eadera videas etiam oclavo capiti disserlationis noslrse, in quo proposi-
    apud Morcellum in Kalendariura EcclesioeConstanti- tum erat dicere de sancto Niceta episcopo Aquileicn-
    nopolitanse, vol. I, pag. 134, ubi de Eudoxio martyre si, ejusque opusculis ac fragmentis; nec 110:1et de
    sermonem habet ad diem 6 mensis Septembris. illius sanclilale ac cujtu.
    Post lisec igitur ut redeamus ad tres Aquileienses CAPUT IX.
    nostros episcopos confessores, Valerianum, Chroma-
    tium et Nicetain; certum est eos ad quarluin et Nonntttla exhibenlur observatu digna, Ititnquoud dog-
    tnata et morcs, tnm quoad disciplinam, ex sancti
    quintuin Ecclesioe sseculum pertinere, cum scilicet Nicetw opuscttlisatque fragmenlis.
    mos tantunnnodo incipiebat, ac quibusdam tantum
    in locis, ut eruditi animadvertmit, publico pleno Nulla major Christiano honiini ab inciinabulissan-
    1081 P. BRAIDiE DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. IX. 1082
    ctse catholiece religionU dogmatibus, prseceptis, ac A j in Christiancc fidei degmatibus tentarentur. « Reti-
    institutis imbuto; nulla, inquam, major animi oble- nete semper pactum qued fecistis cum Deminp, id
    ctatio, quam, cum sese cffert eccasip, et ingenii vi- est hoc Symbolum quod coram angelis et hpminibus
    res suppetunt, cognoscere demuin atque perspicere ccniitemini. >Ita qupque ad eosdem capite 15. Neque
    ex sanctorum Patrura vetustis operibus, seu jamdiu tantum iidei integrilas absoluta a Niceta nostro in-
    < editis, seu postea in apricum eductis, nihil se in Chri- culcatur; verum etiam ut fidei confessio, ore prolata
    ' stiancedoctrinre
    palrcstra didicisse, quod a primis illis atque in Symbolo conteula jugiter recolatur admo-
    religionis noslrremagistrU per singulas selates custo- net ipse; quod nimirum ad res fidei, non modo oris
    dituni traditunique 11011 fuerit. Hcecsiquidem religie-. confessione promendas, sed etiam sedulo meditandas
    nis liujus pnestanlia, qua a quibuslibet falsi npminis atque ad actus interiores iidei frequenter eliciendos
    religipnibus, quas spiritus erroris invexit, dislingui- facit, quod Christianre instilutionis 232 ac profes-
    lur; ut nihil uniquara novi tradiderit, nihil docuerit, sionis prrecipuum semper fuit : ait enim capite
    seu in fidei regulis, seu in morum proeceptis; et ut 16 : « Ita, charissimi, sive sedetis, sive opera-
    in rebus ipsis variabilis disciplinccuuum eumderaque mini, sive dormitis, sive vigilalis, hcec salutaris
    spiritum semper et ubique servaverit. Quare operoe confessio volvatur in pectoribus vestris. » Atque hcec
    pretium dnxerunt quotqupt sanctorum Patrum ope- de fide, lideique dogmatibus siniul sumptis, nunc de
    ribus edendis ciiram adhibuere, ut quoead dcgmata, aliquibus singillatim.
    ad morum prsecepla, ad ritus spectarent, quseque Qucecatholica docet ac docuit semper Ecclesia de
    maxime aul novatorum 231 palerent calumniis, san ;ti Spiritus operatione atque virtute , quoad do-
    aut pravorum hominum contumeliis, nolatu digna in o, num divincegraticc, quod nempe gratuita hsec sit, et
    eorum prsefalionibus haberent, quo theologorum et ad salutem omnimode necessaria; hceceadem docuit
    concionatorum, nec non et legentium omnium utili- competentes suos ipse quoque Nicetas Explanalionis
    tati simul ac 'acilitaliconsulerenl; et sub uno veluti capite 7, ubi ait : «Ipse (Spiritus sanctus) dividit.
    aspectu doctrinse nostrse institulique perfectissima gratiarum dona singulis prout vult.... sinecujus ope-
    consensio cumveteruin niagisterio poneretur. Horura ratione nulla petest crealura ad ceternilatem perve-
    igitur vestigia, impari Jicet conatu, nos quoque se- nire. > jEterna porro hcec vita, cujus exspectatione
    cuti, nonimlla hic ex Nicetoenostri duobus quce su- solamur, cujus causa neque extollimur in prosperis
    persunt opusculis, nec non ex deperditorum laciniis neque dejicimur in adversis; ceterna hcec vita quse
    investigabiraus, qure ad dogmata spectant, ad niorum ceque credilur speraturque a catholicis, ac siroul ab
    prcecepta, ad discipiinam; ut, quoad per nos licet, omnibus quse sub ccelo sunt a catholica communione
    nihil desit eliam in parvo tenlamine, quod accurate dissidenlibus societatibus, comparari »e umquam po-
    alii ac copiose, tum pro ingenii viribus, tuni pro ma- terit exlra uiiam catbolicam Ecclesiam? Minimesane
    terise abundantia prcestiterunt. Quamquam, quid juxta catholicum dogma ; quidquid effutierint onmi
    opus animadversionibus noslris, si sermo sit de dog- tempore, ac etiamnum garriant a catliolica coroniu-
    matibus quse profitemur, aut de polioribus ducendre nione segregali, quibus nulla fortasse hac una infe-
    vitaeprceceplis; cura Exptanatio SymboliNicetceno- stior catholicorum doctrina est. Hrec propterea om-
    slri per sese clara sii, et omnia ex ordine tradat qnse nium temporum catbolicorum doclrina fuit, cujus lu-
    nosmetipsi in instilulionibus primsevoesetalis accepi- culentissimum praebet quinto soeculo testimoniura
    mus? Pauca itaque qucede bis subjichnus, atque alia eliam Nicelas noster Explanationis capite 10, ubi ad
    quseadjiciemus,sequibonique lector faciat. IC Symboli articulum de sancta Ecclesia catholica sic
    Totius Christianseinstitutioiiis basis siinul ac colu- ait : « Ergo in hac uiia Ecclesia crede te communio-
    men fides est : inde enim Christiani fideles, quasii nem consecuturum esse sanctorum. Scito unam hane
    per antonomasiain, appellantur. Propterea cum quis; esse Ecclesiam calbolicam in-omni orbeterrse consli-
    ad Ecclesioefores Javacrum regenerationis acceptu- lutam; cujus communionera debes firmiler retinere.
    rus accedit, sacerdoti interroganli quid petat, lidem Sunt quidem et alioepseudoecclesioe,sed nihil tibi
    respondet. Hoc nempe a rationis participe creatura comrriunecum illis, ut pula Manicliacorum,Cataphry-
    primum Divinilali debetur obsequium, quo et supre- garum, Marcionislafum, vel cseterorum hsereticormn,
    mam illius eniinenliam et propriam profilealur ser- sive schismaticoruni; quia jam desinunt istse Eccle-
    vitutem; ut nulla prorsus dubiialione iis prreslet as- siaeesse sanctse. Siquidera dcemoniacisdeceptcc do-
    sensum, qure ab eadem hominibus revelata fuissei ctrinis aliter credunt, aliter agunt quam Christus
    probantur, quamvis humanoementis aciein penitus Dominus mandavit, qiiam apostoli Iradiderunt.» Quid
    vincant, et rationi eliam repugnanlia quandoque vi- Juculentius ad catholicum dogma coniirmandum de
    deantnr. Hic itaque totius libelli Explanationis Sym- communione sanctoruni ac de vila ceternain sola Ec-
    boii scopus, ubi prsecipua Chrisiianse Hdei dogmata clesia calholica obtinenda, exclusis omiiino pseudo-
    in Syrabolo aposlolorum contenta traduntur atque . ecclesiis quibuscumque, seu bcerelicorum, seu schi-
    explicantur; eaque singillatim, ac fusiori quodam smalicorum?
    sermone, quceaut ab hccrelicis illius temporis teme- Nihiltamen sibi blandiantur fideles catbolici, quod
    ratafuerant, ut dogma devera in Christo Servatore ad unam hanc veram catholicam Ecclesiam perti-
    liostro humanilate ab Eutyche cjusque asseclis tunc ,n neant, ita ut hoc solo ex capite vitam ceternam sibi
    recens negala; aut quoe difficilius in hominum men- P audeant polliceri, quin totis viribus obnilendum illis
    tibus assensionera obtinere videbantur, ut illud de sil, ut viliis careaht, ut peccala devitent el ut pie ca-
    vera nostrcecarnis futura resurrectione, quod num- steque vivanl. Hoc iiimirum ex doctrina divinilus re-
    quam, pene dixerim, non habuit, seu inter paganos, velata quctidie dccent in eathelica Ecclesia aniraa-
    seu iiiter Judaeos, seu inter hcereticos, adversarios. rum curatores; et hoc ipsiiro docuil corapelenles
    Qurc autem hic sunt qusepeculiarem quodammodo suos in Explanatione Symboli Nicetas noster ca-
    nostram animadversionem requirunl ? Fidei integri- pite 15 dicens : «Hanc vitam (scternam) nec genlilis
    tas in omnibus et singulis articulis ad ceternam salu- habebit,nec Judceus incredulus possidebit; sed nec
    tem necessaria a Nicela nostro asseritur in Explana- ATtiiset criminibus serviens Christianus; quia solis
    tione sua, capile 9, quemadmodum hodieque in ca- est fidelibus et caste viventibus praeparata. > Quid
    tbolica Ecclesiaperpetua traditione docemur; ut ni- vero de pcsnarum etiam oeternilate, quseimpios ma-
    . hil propterea sibi blandiri possint qui universam ca- net, censet Nicetas? Hsec scilicet poenarum oeter-
    tbolicam fidemproliteri glorianlur, si vel in uno Jidei nitas, quse tam srepe unanimiter prcedicatur in Ee-
    dogmate claucUcaverinl : < Nihil de hac Tririitatis clesia catholica, desidiospshpmines ac peccatis ser-
    professione nunliabo, ne saluti mese damnum, et fi- vientes niiruni angit in medum, ut facile sibi persua-
    dei faciam detrimentum. J Ila nimirura competentes dere nen erubescant, auxesim hanc esse conciona -
    suos Nicetas edecebat, ut respenderent iis, seu geh- . torum ad timorem inculiendum, potius quam fidei
    tilibus, seu Judoeis,seu hrcreticis, a quibus fertasse dogma divinitus Iraditum. Quid non comminiscunlu
    1083 P. BRAID^EDISSERTATIO IN S. NiCETAM.— CAP. IX. 1084
    tle rlivinabonitale, de divina misericbrdia, ut poeha- A / onerenlur auro, ut cervicem premanl catense vel la-
    rumlocum sibi fmgeant aeternumutiquenon fulnrum? pides, et pedibus saiiguiiieseealciamentis fianimulre
    Verum quid contra perpetuam hujus 233 dogmatis rutilent. Quis usus iii his, quse ulililas invenilur, nisi
    fidera, quam nobis uno ore tradideruut Patres, qui- sola inanis pompa, et mens desiderio iiifanlili cor-
    busque Nicetas quoque noster concinit? « Impiosau- rupla? > Non itaque nostrorum teinporuin nimia se-
    tera aeternoopoe.ioesubjicial, > ait ipse Explanaticnis veritas censenda est, si hrec eadem frequenii populo
    cap. 6.« Scip gravipra facinorosisservari tormenta,et prcedicamus: sed hrec esl moruiii docirina, qure una
    sine fine impias anhnas cruciatus manere, non tem- cuin articulis iidei ad nos usque defluxit, quaeque ex
    perales utique, sedcclernos.»Ita in libello ad Lapsam, majorum traditioue in catholicaEeclesia seinper prcc-
    capite 8 num. 52. « Quantaravis aUJictiouem, quan- dicabitur ad mores liomiiiunicorrigenrios, el ad vitam
    tiiinvis laborem subire esto contenia, duininodo ab institueiidani Clirisliano nomine dignam.
    seternalibus poesiisHbereris. > Ila ibidera num. 54, Quid nunc de peccaloribus, ac peccatis, rieque poe-
    nec iion alibi scepe. nilentia pro eisdem agemla? Peccata ad moiieni du-
    CatholicreEcciesire siiccensent brcrelici bomines, cere, et peccatrices animas sub diaboli dominalione
    quod doceal, nieriia sanctorum, corumque i;i coelo esse, quolidie admoneinur, et hoc, ut a peccaiisab-
    oraliones plurimum valere ad indulgentiain peccato- stineainus, et ut peccala pairata dcfleainus.Eadem
    rum pbliiiendam; ac proplerea irrident nostras san- porro doctrina exstitil omiiiuni teniporum : el huie
    ctorum invocatioiies. Utruini]ue vero tenuit seinper quoque teslimoniuni perbibct qumlo sreculoNicelas
    Eecle.ia, et ulrumque dogma fidei est, quibus et Ni- episcopus apud nos in libello ad Lapsam, capile I,
    cetas no-ter lestimoniuin perhibet. « Si fuisses com- " num. 4, ubi ait: « Vere hoecest captivilas, ubi ani-
    muni sorte defuncla (aiebat ipse ad Viryinemlupsum ' inre a peccato captivccducunlur ad inorlem, et a dia-
    cap. 8, num. 16).... parenles... exsultassentgran.il- bolica dominatione possirientur. > Peccala gravi-ira
    ler;quia iimnaculalain prcemisissentvirginem, hos- esse qusc scaiidalum praebent fidelibus, quccqueinfi-
    liam vivam Domi o, propitiatricem videlicet deliclo- deles etiam blasphemare faciunl nonien Doniini, non
    ruiri. > Eu nierii.a sanctoruni, eoruinque oraliones quorumdam rigidiorum llieologorum Ugnieiilum,sed
    propitialio apud Deum pro peccatis. « Sanctorumpe- doctrina est Scripturarum, quam concors P;ilrum
    tas auxilimn. > Ila ad camdem, capite 9, iium. 40. trartitio Ecclesice coinmendavit. Hacitaque doctrina
    En iuvocalioaem sanctoruin lapscc virgini a Niceta imbulus etiam Aquileiensis Nicelas, lapsum Virginem
    nostro propositam alque ir.culcatamveluti cfficacein suam ad majorem pamitenliam excitabat ob patratum
    ad obtitiendaina Dominoperpetrali faciooris veniain. crimen, quod scandalo multis fueral, et iutideiibus
    Atque pauca hrcc de fidei dogmalibus,deque his qure prcebuerat blasphemandi occasionem. Aiefiat nempe
    ad dogmata spectant, ex Niceta alligisse sulficiat. in eodein libello dd Lnpsam, capile 7, num. 50 el 51 :
    NIIIICqure spectaut ad mores, ad ageiidre scilicet « Et quidem si tibi soli daninuiii fecisses, erat quidein
    vilceralioncm, ad peccala eoruraque variain dignos- tristilia, sed forsilan tolerabilis. Nunc vero quantas
    cendam gravitalem, ad pceiiitenliam posl pcccata, aniraas tuo scelere sauciasti; quanlas animas propler
    nec uon el ad sacrarum virginum instiiutum pro mo- le de proposito suo poeiiilere fecisti? Quanta labia
    dulo prosequaniur. Quid freqiieutius apud nos in eliam 11Jcliuin inquinata sunl, viam Dominiblasplie-
    ore Oiiiiiiumconcionaiorum et parocborum, nec non mando? Aperuit in nos gentilitas os suiun : adversus
    et pseJagegoruni, vcl in priuiis Chrislianoevitrv.insti- sanctam Eeclesiam Synagoga Judceoruniper tuum de-
    tulionilius quas fere ab infanlia accipiraus, quam re- Q | decus exsiiltavil. Qood si is qui unura scandalizave-
    cordalio abienuiitiationum in baptismale lactarum, rit, mola circiimligatiis 1 jactari debet in niare, quid
    diabolo scilicet, et operibus ejus, ac pompis? Nnllo de le pronuntias, per cujus scelus oranis aniina sau-
    nimirum faciliori modo Chiislianoriini animos in of- ciata esl, cl lioiiienDomini in gentibusblasphematum
    ficio corilinemus, quara si sponsiones ab iisdem in est? >
    baptismate lam solemniter faclas me.ilis oculis sub- Peccata prceterea quccdamsunt inter homines fre-
    jiciamus; nulloi validiori argumenlo Cbristiaiiorum quentiora. et ea quidem lethalia, in quibus nihilomi-
    vltain perstri:;gimus ah instituti proposito aberran- iius ex nmllituJine socioruin vcllenl sihi peccanies
    lem, quam si vilam Cariidemsponsionibus in baptis- indulgenliam et impuiiitatein facillime iinpertiri. Quis
    male faclis cotnparcmus. Hrcc proplerea freqnentis- iion audiat hodieque avaros, rapaces, fornicarios et
    siina apud Patres ohjurgatioCliristianorimi; liiaxiine aiios hujiisraodi, blanriieiitessibi de sodalium lurba,
    vero adversus eos qui nimio Corporiscultu vanitatem alque ex lurba ipsa peccaiitium minucre satagenies
    seclafentur, ac vitacsuperbiain oslenderent; eosque peccatorum suorum gravitateui ? His quoliJie respor.-
    prsecipue qui spectaculis declili, choreU ac ihealris, deuius, fallaciasconim deteginms: at quam cleganler
    indeque sequi ut ]ilurinium solitis, luxuriis et ebrie- simul ac solide Nicetas noster in eodem libello ad
    tatibus, ChrUtianumproposiluin apertemenliebantur. Lapsam, capite 9, num. 41, conversa in violatorem
    Jain itaque et Nicelam nosirum videas eadem quinlo virginis oratione! t Nec tibi de niultituJine peccan-
    sseculo prccdicantcm tum iu Explanatione Symboli, tiuni siinilium blandiaris, et dicas : Norisolus hoc ego
    capite 1 et 16, tum inaxime in lertip fragiiieritorum, feci, multos habeo socios : sed recogita quia raulti-
    ubi competentes suos institueiis, eos hortabalur at- tudo sociorum impu itatem non facit criiiiiiiuui. >
    que docebat, ut non nttdo sermoneneque solis labiis D Dignam sane docto et sanclo viro senlentiam, quce
    abrciiitnliareiit, sedfide foriiisima elindnbilata scien- totam super liaclre constituit morum doclrinam.
    tla, utipse aiebat; et ubi corani ipsis eos elcgantis- A peccatoribus et peccalis, ad poehitpniiamvenia-
    sihie cafpit GhrUtiarios,seu viros, seu umlieres, qui, mus,- « Pcanitudo, inqiiit 235 lapsis necessaria est,
    contra ac sppponderanl, vilrc cultum delicatiorera sicut vulneralis sunt necessaria niedicaiiiina.> Ita ad
    et ornatuhi CorporisspTendidioremseclabantur.«Quid Lapsam, capite 8, num. 53. « Securidumconscientia.
    diciitius, inquit, de liis qui superlluo carhis ornatu moleih exhibenda esl poeui.eiitice magniiudo... nec
    jactafe se voluut, et videri mirabiles? Tacco de ex- aliud reinedium constiluluiil est post unuin baplis-
    qtiisitU inulililer vestinieiitorum subliUtalibus. Oro mmn, quam pcenilentiresblatium. > Ita sequentiiium.
    Vos, quid fticihntin viris capilli acu crispati, comrcre- 34 : « Peccator ergo si sibi ipsi non peperceril, a Deo
    tro quidem cervicem cooperientes, ante aulem fron- illi parcelur. Et si futuras pccas geheimse perpeiua..
    teift" penitus absconileiites, ita ut nec signo Christi in hec parvo vitce spaiio compensaveril, seipsuiii ab
    crucis locus Jiber 234 relinquatur in froiite, et unde oeterno judicio liberabil. > Ita ibideiu, miin. 5G.Hoec
    se ptitunt.habere abquam gloriara vel decorera, inde auleni sunt qucedepneniteniia prout viiius est, ac de
    turpiliidinem el ignominiam contrahant ? Simililer et operibus poeniteiilialibus proul suut viflulis poer.i-
    mulieres eaput liganles ut scutum, ut frons tamquam tentire fructus, ac satisfactprireapud Dcuiu acliones,
    vallls inter duos subsistat colles, ut de auribus pon- Patres emnes ducuerunt, et noswetipsi quoiidie fide-
    dera laftillorum atiro ligala dependearrt . nt brachia libus prredicamus.
    1085 P. BRAIDJE DJSSERTATIO 1N S. NICETAM. ^- CAP. IX. 108'j
    Jam vero de virginitatis proposilo ac de virgini-• A cujus Hlustrandsegralia hon incongiiiuni erit ea bie
    biis quid Nicetas senserit intueainur. Certant quo- iiiserere, quce divus Augustinus de sacra vifgiiie De-
    daramodo itiler se veleres Patres, cum de virginitalis> metriade, ex clarissima Anicioruro Roroana faniilia,
    proposilo ac de virginibus sermoneiii habcnt, in vir- scribebat aiino 413 aul4I4, epistola 150 Maurinse
    ginitatis ac virginuni laudibus celebrandis, ut cuiquei editionis ad npbiles viduas Piebam el Julianara ,
    nolissiiriuiiiesse polest, cui sanctoruin Patrurii lectioi virginis illius alterara malrem , alteram aviatn, quse
    extranea lioti sit. Hoc nimirum peculiare Chrisliancci euindein de velationis qua filire, qua neptis spleriini-
    rehgionis decus est, huniance philosopbire prorsusi tate certiorem per Htteras fecerant: « Quis Verbis,
    ignnliim, ac Synagogrcipsi peuitus incoiiiperium; ad inquit, explicet, quis digno proecouio pfosequalur ;
    quoJ tamen quibusdatn, ul ila dicam, vcluti gradi- quahtum iiicomparabiliter gloriosius atque fructuo-
    bus ab ipso riiuiidiexorJio Ecclesiant suaiu Deus sa- sius babeat ex vestro sanguine fclninas virgines
    pienlisshiie comparare non destilit, ut prceclare Cbristus , quam viros consules mundus ? Nain volu-
    sanctus Methodius episcopus et martyr disserebal in mina temporum, si magiiuniatque prseclaruni est no-
    Convivio Deceni Virgiiiuin, pag. 16 et seqiientibus minis dignilaie signare; quanto est majus alque prce-
    editioois Roiiiaiire G et L, a Leoue Allalio adornatce clarius cnrJis el corporis integritale transcendere ?
    anno 1656.Conei.ritilaque cseteris Ecclesire Palribus Magis ilaque gaudeat puella nnbilis genere, nobilior
    et com.nuiiiEeclesire prreconio etiam Nicetas noster, sanctitate, quod sit per divinum cousoftium prccci-
    qui de virgiiiitalis proposilo ac de virgiuibus pecu^ puam in cceiis consecutura subliniilatem, quani si
    Jiarem habuit scribendi oecasio.ierh, licel lunc valde essel per liiiilianum connuhiuin prolein propagalura
    iiifauslain, in srepe citato libello ohjurgalionis ad _."J sublimem. Generosius quippe eligit Aniciana posleri-
    virghiem quamdani Ecclesire sure, quse Japsa fuerat. tas lani illustrein familiam beare nuptias iiesciendo,
    De virginuiii nauique instiluto loqueiis capite 2 j quam multiiilicare pariendo, el in carne jara imitari
    nuin. 5, ejusdem libelli, gloriam appellat vifginitalis vitam angeioruin , quain ex carue aJbuc iiumerura
    quam niisera illa perdidefat, et gloriam haiic srepe augerc morlaliura. > lfec sauctus doctof; Ctiiconci-
    etiani in Jibelli decursu commemofat, ul quahli iii- nit etiani diviis Hieronyrous epistola 130 ex edilione
    stitutiim hoc ipse faceret satis appareat. Vallarsii ad Demelriadeiii ipsani, quam 1111111. 1 ap-
    Quid vero virgo sacra apud Nicelam fuerit, ipse pellat pritnam in orbe Romanonobilitale el divitiis, et
    Joquatur. « Eras (inquit eaindein compellaiis ibidem, ubi, num. 6, matreni illius et aviam sibi gralulantes
    nuni. 6), eras virgo hi paradiso Dei, ulique inter flo- indiicit, « quod nobilem faniilianl virgo (Dehielrias)
    res Ecclesioe; erassponsa lihfisti, eras tcinpluiu Dei, virginitate sua hobiliorein faceret; > sicuti num. 3
    eras bahilaculum Spiritus sancli.... Incedebasin Ec- Deinelriadis patrem Olybrium jam vita funclum ,
    clesia lainquani columba ilia de qua scriptuhi est : feliciofem dixerat, « qui Demeiriadis proavire nobi-
    Pennm coiumbwdeargenlatw, et posleriora dofsi ejits litateui insigiiiorehi reddidit, Demetriadis filire per-
    in specie auri. Splendebas ut argeatum, fulgebas ut pelua caslitale : > ex quibus omnibus clarius adhuc
    aurura, quando cum sincefa conscienlia procedebas, elucet, pfreclarissiraas quoque Christianorum fami-
    Eras tainquani slella radians in maini Domihi, nul^ Has maximse sibi glorioetiibuisse, si quaiido aliquain
    lum venium , nujlas belli nebulas peflimescebas. > ex progenie sua sacram virginein Ecclesiae contulis-
    Et hrcc quidem de sacra virgine, q oad Status sui sent. llrcc auteiii priorum lemporuni coiiimuuisexis-
    excelleiiliam, el quoad animre dignilatem. Quid au- timatio virgiiiitalis, nierito nos ipsos erigit, apud
    tem decorpore virginali? Membra dicala Christo sa- C ( quos, ex perpetua Ecciesicedoctriua, iioii ininor an-
    craruin virginum inembra promiiitiat Nicetas , ca^ gelici hujus slalus ralio liabelur : sed ullra perga-
    pile 4, num. 15. Sacrum virginis cofpits dixeral sau- mus.
    ct;:s Ambrosiiisde Virginibus libro n, capile 3, uu- Prrcclara licet ac sublimis virginitatis gloria habe-
    mero 20. Sacrata Deo corpora virgines appellaverat retur, res ardua nihiloininus ac diflicilis ceiisebalur
    sanctus Hilarius Piclaviensis iu epistola seu lib. r ad virginila/em pfofiteri; ila iil non modo vis nulla fie-
    Coustantium Augustum, nuni. 6. Membra Cliristodi- ret piiellis ut sladiutn hoc iiigredefentuf, sed etiam
    cata ipsissimis Nicetos nostri verbis virgines dixerat ut difficultates illius obeundcevitcceisdeni prae 237
    sanclus Cyprianus, epistola 60 in eriitione Baluzii. oculis ponerenlur; et lioniiisi serotandem, mullis-
    Carnem sanctificatam et carnem Christo traditam , que adbibilis ]irobationibus, ac divina explorata vo-
    scripserat Tertullianus iu libro de Velandis Virgiiii- lunlale pro donis gratico tanlo operi necessafiis, at=
    bus, capil. 3 et 16. que iis deniuni ultfo Voleiitibus, ac vim quodain-
    Sed quid de virginitalis gloria ac de virginibus niodo facientibus, copia darctur profileiidse in con-
    Deo sacris in comniuni lunc homirium opinione; qure spectu Ecclesioe virgiiiilatis, ut ex eodem Nicetoe
    certe , eliam inter Christianos , hon eadem sempef Jibello, capite 4, nuin. 17 el 18, ubi hoeGomiiiacuhi
    esl ac sana prcesulum et virorum prcestantiorum do- lapsa virgiue peracta fuisse Nicelas ipse testalur, an-
    ctrina ? 236 Prceclarumsarie super hac re orbi uni- teqnam ad virgiuitatem soleinniter Deo dicandam
    Verso reliquerat exemplum non longe ab initio quarti admitteretur. Eadem porro est ralio quse semper ob-
    sceculipUssimaConstantiniAugusti inaterHelena, quse tinuit in catholica Ecclesia, sacfarum virginum con-
    Jerosoiymis cum esset, ul Rufinus noster Aquileieii- slituendariim; ex probala scilicel earuindein libera
    sis refert Historix suseEcclesiaslicselibro i, capite 8, IDvoluiitale, ac patelaclis divincevocaliouis indiciis :
    « Virgiues quas ibi reperit Deo sacralas, invitasse cui tanlse currc si quando fortasse exilus non res-
    ad prandium, el tanta eas devotione curasse dicitur, pondit (quod tamen divino Spirilu proiegenie rafo
    ut mdignum crederet, si famulorum uterentur offi- adniodum contigit), miniis certe indiligentirc prafipo-
    ciis, sed ipsa manibus suis, famulre liabitu succincla, sitorttm pafeiituiiive tribuendura fuit, quani artibus
    cibum apponeret, poculum porrigeret, aquam inani- ejusdem anliqui ac vaferrimi illius serpciilis, qui
    bus infunderet, et regina orbis ac mater imperii fa- Japsam eliam sanctissimi Nicetsenostri virginem de-
    mujarum Christi se famulam deputaret. > Quid au- cepit.
    tem quiuto sreculo de iisdem virginibus earumque Ad quid reipsa illorum temporiini doctriha ferebat
    proposito virginali? Intelligimus ex Nicela nosti'o depuellis virginilatem professis,quoadpropositum seu
    Chiislianorum familias summx honoris ac laudis sponsionem servandce integfitalis ? Virghies iiiminiin
    glorire sibi tribuisse ex aliqua sacra virgine , quam hic intelligimus illius iiistituti, cujus erat la|>sa illa
    Ecclesise dedissent. Siquidem supracitato capite 4, virgo Nicetse; virgines sacras, qux seilicet hPn priva-
    nurn. 15, asserit quod virginis HUuslapscepater eam tim virgiiiitatis voluntatem explicuissent ac Doiiiiiio
    sibi, dum iiitegra erat, singularemsuam gloriam com- etiam in cofde suo spopondissent, sed qusc publice ct
    putabat, et quod mater quoque per illius virginitatem in cPnspectu Ecclesirc virginitatis iiislilutuin professce
    consotabalur gemilum partus Stti. Hsec certe erat iuissenl, acceptp nempe vele ab Ecclesioe prcesule,"
    Chrislianorura illius cetalis communis ubiqne opiuio ; aliisque peractis de mere, snlemni die ac corani
    1087 P. BRAlDiE DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. IX. 108?
    prsesentipopulo ccereinoniis,de quibus infra ; qure- A negarunt per quinque priora srecula irritas Ecclesia?
    que propterea non siraplex continentirevotum emi- judicio fuisse nuptias illorutn qui solemniter castita-
    sisse dicendseerant, sed prorsus solemne, si tunc ea tem voverant. Sed jara ad ea qure disciplinsesunt gra-
    vocabula, posterius inducta ad eamdem rei substan- dum faciamus.
    liam indicandani, in usu fuissenl. De his porro vir- Durii hic discipliiiani quinti sseculiex Nicelaeopu-
    ginibus, illorum temporum doclrina idera profecto sculis atque fragmentis eruere nilimur in HsEcclesice
    fercbat, quod semper postea dictum ac servatuin fuit usibus seu ritibus, de quibus ibidem mentio est; non
    de virginibus iis quaese voto solemni obstrinxerunt is est animus, ut eamdem in omnibus disciplinam
    servandre castitatis, dum solemnem emiserunt pro- hodie quoque vigere ostendamus, prout de dogmati-
    fessionera in aliquo ex approbalis ab Ecclesia virgi- btis fidei ac morum doctrina facium fuit. Quocdamex
    nalibus institutis; iiimiruni propositum illud servan- disciplina illoruro temporum adhuc vigeut; quaedam
    drc integritafis veram oranino ac gravem induxisse alia sunt illius disciplinoevestigia; qusedaraetiam ex
    obligationem, animam afficieniem atque conscien- velusta illa disciplina omnimodeobsoleverunt, ut no-
    tiam; proposilum illud fuisse perpetuum, indissolu- vis pro temporuni ratione institutionibus locuni da-
    bile atque irrevocabile, el irritum quoque redriens rent. Hoc tamen in hac etiam disciplinaevarielate
    quodcumque posterius inteiitatuiii vinculum eidem prrcclarum admiramur, quod Ecclesiae spiritus iums
    adversum. Videas propterea Nicetam nostrum ineo- semper idemque fuit, quo omnia et singula moderata
    dem ad Lapsam libello capite 5, num. 19, solemni- est pro locorum el temporuin diversitale, filiorurone-
    tatera velalionis illius virginis, nuptias appellanleni cessitatibus iiidulgentissima, modo rigorem tenens,
    illius cum Sponso suo ac Domino, et fidem poslea -P modo remillens, modo velera instaurans, modo vete-
    comraemorantem quara illa tuuc eidem polticiia fuit; "* ribus nova subsliluens; de hoc uno in hac agendi ra-
    fidem iilique peraclis nuptiis respondentem, ideoque tione sollicita, ut omnes seraper CUristo horoines lu-
    indissolubilem atque perpetuam. Videas sequenli crifaceret, alque ut inter omnes roaxiroe servaret
    num. 20 actioiiem illam velationis nuncupatam a Ni- unilatem spiritus in vinculo pacis. Singula itaque ex
    ceta copulam spiritalem, ab ea virgine faetam cran ordine percurraraus.
    Christo, inter innnmerabites testes Ecclesiw, coram Disciplina quse competentes respicit, prima esl
    angelis et exercitibuscmli. Cum vero sibi objecisset quam in Nicelccopusculis intuemur, et de qna plura
    sanctus prresul, nuni. 21, ad excusationeni illius lap- jam superiori capite dixiraus, duin singula Nicelce
    sse, illud Apostoli I Cor. vn, Mclhis est nubcre quam opuscula recensebamus : sed hie peculiaris quidain
    uri; en quomodo et auctoritatem simul reciissime ritus circa Symbolum fidei couipeteritibus tradilum,
    interpretatur, et rem totam declarat super virginita- et a compeieniibus redditum, recolendus est. Compe-
    tis proposito in iis quaevelum accepissent. irHocdic- tentes igitur compellansNicetasin Expianatione Sym-
    tum (Apostoli) ad non pollicitam perlinet, ad non- boli, capite 8, post expositam de Trinilale doclrinam,
    dum velalam. Creterum quce se spopoudit Christo, et ila loquebatur : 239 * Hanc Trinitatis fidem, fra-
    sanctum velamen accepit, jam nupsit, jam iunnortali tres, in cordibus firmate vestris. >In biinc eunidem
    juncta est viro. Et jam si voluerit nubere communi sensum ita ex fragmento seu reliquio Nicetce4 habe-
    lege coiijugii, adulterium perpetrat, ancilla mortis mus : < Ad fidem quisque atque ad baptisma perve-
    efficitur. > Atque hoc eodem sensu iterum Nicetas, nire desiderans instruendus est pariter et docendus,
    capite 9 num. 39, dum, conversa oralione in juveuem ut brevitatem Symboli in corde memoriter teneal. >
    illius virginis corruptorem, ipsum de duobus simul Q Vetus hic, ni lailimur, Ecclesicedisciplina innuilur,
    criminibus objurgal 238 uno scelere perpelratis, Nicetcequoque tempore vigens, qua Symboluin lidei
    de adulterio nempe acde sacrilegie, dicens : « De te coinpelentibus, ex vetustiori adhuc obtiiie:;le arcaui
    autem quitl dicaro, iilio serpenlis, ministro diaboli, religione, oretenus tradebalur, et qua Symbolum
    violatore lempii Dei; qui in uno scelere cluocrimina Jidei oretenus quoque ab iisdem redtlebalur, vetito
    perpetrasli, adulterium utique et sacrilegium? Satis prorsus quocumque scriptcepaginseadminiculo, eliam
    ita confirmavil sanctus rrccsul quid sibi voluisset ve- in memorise subsidium cceleroquinopporluno. Sanc-
    latio illa solemiiis quam lapsa virgo acceperat, cum lus certe Augusliiius, scrmoiie 212in tradilione Sym-
    dup distinguit criinina in illius cerruptpre, adulterium boli, num. 2, prceclarura habet super hac disciplina
    nempe et sacrilegium; adulteriuru scilicet, ulpote in testimonium. « Brevem, inquit, sermoneni de uni-
    jam nuptam et copulatam viro immorlati, viro neinpe verso Syrnbolo vobis debilum reddidi.... Nec ut ea-
    qui nurnquam morti obuoxius, uumquain proinde lo- dem verba Symboli teneatis, ullo modo debetis scri-
    cum sponsae relinquit novis nupliis licite ac valide bere; sed audieiido perdiscere : nec cum didiceritis,
    ineundis; sacrilegium vero utpote in nuptam ac co- scribere; sed memoria semper tenere atque recolere.
    pulatam viro immortali Christo Domino, cujus spiri- Quidquid enim in Symbolo audituri estis, in divinis
    talis copulce praecellentiam ac saiictitatem peculiari Scripturaruni litteris continelur. Sed quod ita collec-
    etiam quodam modo revereri ipse debuUset. Vox ipsa tum et in lormam quamdam redaclum non licet seri-
    porro adidlerii, utrobique a Niceta usurpata post da- bi, commemoratio fit proraissionis Dei, ubi per pro-
    tain de nupliis accopula spiritali doclriiiain, idsimul phetam prceimntiansteslamenlum novumdixit : Hoc
    ingeiit animo, quod nuptice celebratce per illud non est testamenltimquod ordinabo eis post dies illos, dicit
    tollunlur, et vinculum marilale non solvitur, juxta D E Dominus, dando legemmeatn in mente eorum, el in
    catholicam de raatrimoiiii sacraniento senientiaro. corde eorum scribam eam (Jerem. xxxi, 35). Hujus
    Censiiit igitur Nicetas virginitatis propositum publice rei significandsccausa, audiendo Symbolum discitur;
    a virginibus emissum cuni solemni susceptione vela- nee in tabulis, vel in aliqua materia, sed in cerde
    minU, iien minus ac pestea semper in virginibus so- scribitur. » Sed digna quoque sunt qure recolantur in
    leinni voto sacralis, fuisse perpetuum indissolubile hanc ipsam rem alia ejusdem sancli doctoris verba
    alque irrevocabile, nec non et irrituni quoque faciens ex sermone, qui inscribitur de Symbolo ad cathecu-
    quodcumque vinculum conlra illud iiiteiitatuin. Dnm menos, et reipsa dici debuisset in traditione Syroboli
    hoccvero tam fidenter Nicelas asserit de virginilatis ad competentes, alque exlra nuraerum esl aliorum
    proppsitp, ac de vi illius in virginibus qurc velum sermonum iu novissima ejus Operum editione. « Ac-
    selemniter accepissent, dubitari nequit quiu ex coin- cipite, iuquit, filu, regulam fidei, quod Symbolum di-
    muni tunc Ecclesire doclrina iu re lam gravi sit ille citur. Et cum acceperitis, in corde scribite, et quoti-
    locutus. Hujusmodi autem doctrina, qure quinto sre- die dicite apud vos : antequam dormialis, anlequam
    culo ex Nicetreloquendi modo communis omnino ap- procedatis, vestro Symbolo vos munite. Symbolum
    paret, doclrina proculdubio fuit etiani prrecedenlium nemo scribit ut legi possit: sed ad recensendura, ne
    sreculorum: quod et oslenderunt viri docli plerisque forte deleat oblivio quod Iradidil diligentia, sit vobis
    adductis illorum lemporuni moriunieutis; ita ut ex codex vestra raemoria. Quod audituri estis, hoc cre-
    ipsorum serfcntia ccs meiilo errasse riicamus, qni dituri : et quod cfedideritis, hoc etiam Hngua reddi-
    1089 P. BRA1D.E DISSERTATIO IN S. NICETAM. — CAP. IX. 1090
    turi.... Hoc est enim Symbolum quod recensuri estis A opiiiio clarissimi Petri Lebrunii, lomo II Dissertatio-
    et reddituri. > Ila sanctus doctor : ubi animadver- nuin Liturgicarum, quoad Symbolum apostolorum;
    tendum est, ita reapse, ex fide tutiorum Augustini quod ille affirmabat per quatuorant quinque Eccle-
    operum editioiiura, Iegi debere allala verba; cura Ji- sicepriora scccula non modo a competentibus, scd a
    neola scilicel, quam virgulam dicimus, inter vocem neraine prorsus litleris exaralum, el Chiistianorum
    diligeniia, et sit vobis; non vero cum punclo post meniorire tantummodo fuisse commendaium. lllum
    vocem diligentia,sicut alicubi eumdem Augiisliui tex- clarissimus Muratorius egregierefellit in dissertatione
    lum adductum legimus, prout infra videndum erit. de Rebus Lilurgicis, capite 1, prremissa operi supra-
    Punctum enioi ibidem positum sensum texlus reddit cilato Liturgia Romana vetus, ad quam lectorem mit-
    omnino diversmn, et priori ipsius Augustini clarissi- timus : sed noimihil profecto et Muralorius ipse ibi-
    mo loco prorsus conlrarium. dem allucinatus est, dum ex Augusliiii polissimum
    Aliudillustre teslinionium bujuscemodivigentis di- lpco superius relatp in sermone de Symbolo ad cate-
    sciplinoeniedio circiter quinto sreculo, et iu celebri churaenos, el ab eodem perperara leclo, cum puncto
    Ravennatensi Ecclesia sua, exhibet nobis sanclus scilicet sensuni periodi claudente post vocein diligen-
    Petrus Chrysologusscrmoiie 58 in Symboltim apos- tia, loco simplicis virgulrc uti ibidem monebamus, ni-
    tolorum, ubi competentes Symbolum accepluros ita titur oslendere Iiberum semper cuique indiscriniina-
    instruebat. « Accejtturi Symbolum, hoc est paclum tini fuisse 241 Syrabolura scribere, elsi non ul le-
    vitae, salutis placitum, et inter vos el Deum fidei in- gcndo recitaretur, certe ut iu memoriain ex scripto,
    solubile vinculum,peclora parate, non chartam ; sen- si opus essel, revocarelur; neque aliud sibi vellePa-
    sum acuite, non calamum; et audila, non alramen- _t trum monitiones de Symbolp Iitleris non t.radendo,
    to, sed spiritu minislrante describile : quia committi ** * liisi Symbolum ipsmn tanti esse pretii, ut quisque
    non potest caducis et corruplibilibus inslrumeniis fideliumnieinorire tradere, ac sseperecilare jubeatur,
    ceternura et coeleste secretum, sed in ipsa aiva ani- ipsimi in mente potius quam in cbarta scriptuni reli-
    mcc,i i ipsa bibliotheca interni spiritus estlocauduin : nens. Verum allata lum Augustini, tum aliorum loca
    ne profanus arbiter, ne 240mlPr°l)us quod dilaceret veterem riium proculdubio firmant, quo compelen-
    discussor inveniat : et liat ad contemnentis et igno- tibus omnimode vetabalur Syniboli scriptio, ut fidem
    rantis ruinam, quod coufitentis et credentis donatum juxta Apostoluin ex auditu haberent, alque ut exlra
    est ad salulem. » Hsecsanclus doctor. Sed et exeun- spem positi juvandse ex scripto raemorire Symbolum
    tis quoque ejusdem quinti soeculidocumentuin pro ea- et diligentius addiscerent et tenacius retinerent; nec
    dem de Sjinbolo disciplina prcebet Romana Ecclesia iioii ut arcani quoque disciplina servaretur, qua siculi
    in Sacramentario Gelasiano apud Muratorium Litur- cavebatur ne Symbolum calechumenis traderetur an-
    gia Romana vetus, tomo I, col. 540 edilionis Venetse tequaiu ad coropeteiitium gradum pervenissent, ita
    in-folio, ubi in prrefationeSymboli al eleclos hoecha» et cavcri debebal ne forte ex pluribus qure a com-
    bentur : « Intentis itaque animis Symbolum discile : petenlibus scribi poteranl ejusdero exemplis, aliqua
    et quod vobis, sicut accepimus, tradimus, non alicui in maiius pervenirent eorum quihus illud habere
    inalerioe, quse corrumpi pplest, sed paginis veslri nondum licebat; sicut etiam ob quamdam Symbolo
    cordis ascribile. > debilam reverentiam, qua convemebat ut illud ex
    Quid vero post hoecAquileiensis Ecclesia? Prresto ore potius quara ex charta acciperent conipeleiites,
    est Rufinusnosler celebri suo in Symbolum apostolo- uli ex allatis texlibus iiitelligimus. Dicamus igitur
    rum Commentario, num. 2; ubi eliam disciplinam G t oportet, tum contra Lebrunium, lum conlra Murato-
    hanc, Symboli non scribeudi, iraditionera apostoli- riura, vetitum quideni reipsa Juisse anliquilus com-
    cam appellat, dicens : « Idcirco hrec non sciibi char- petentibus Symbolum scribere etiam ad propriura
    tulis aut nieinbranis, sed relineri credenliuin c.ordi- usum, dum in competenlium ordine permanebant;
    bus tradiderunt (aposloli), ul certum esselhrec nemi- miiiinie vero vetitum fttisse Syinbolum scribere epi-
    nem ex lectione, quoeinterduni pervc.ire etiam ad scopis, presbyteris, aliisque de clero, quibus docendi
    infideles solel, sed ex aposlolorum tradilione didi- onus incuinbebal, sicuti neque fidelibus quibuscum-
    cisse. > Prreterea Aquileieusis ipsa adest vetus Litur- que e tirocinio Chrisliaiicc iiislitutionis egressis.
    gia apud De Rubeis dissertalione de Sacris Foroju- Quccri nunc posset, quamdiu hcec disciplina in
    bens. Ritibus, capile 11, eruta ex vetustis Aquileien- Ecclesia peniuraverit? At monumenta quseatlulimus,
    sis Ecclesise codicibus, ubi in oflicio "scrulinii ad disciplinam hanc ulrique vigenteni pstendunt toto
    competentes, quod nuncupatur in aurium aperitione, sreculo quiuto; cura scilicet multi ex Judoeis alqtie
    eadera primo repetunlur electis ipsissima verba quoe gentilibus quotidie et ubique ad ecclesiam venirent,
    paulo ante retulimus ex Sacramentario Gelasiano, et catechiinienoruni ac coinpetentium inslilutio prce-
    cui simillimum officium illud est; deinde hrcc alia, cipua esset episcoporum clerique cura. De=iit igitur
    qure in Gelasiano non habetur, peculiaris eisdem ad- fortasse, cum ariaucto ubique Christianorum numero,
    ditur admonilio de Symbolo non scribendo, inter ite- immo provinciis per orbem ex integro Christianis
    ratas bac de causa, qurc ibidem indicuntur, Symboli faclis, calechiuuenatus disciplina, prout fuerat ab ini-
    recitatioiies. « Hoc autem Symbolum non in charta, tio instiiula, pedetenlim obsolevit.
    aut cera, aul fragili calamo, vel stylo morlali scribi JJ j Cceterum, ut de Aquileiensi Ecclesia aliquid distin-
    pennissum est : sed infigi auimis nostris prreceplum clius attingaraus, oCcasionehujus ritus a Niceta no-
    est graphio fidei et calamo verbi divini, quod pene- stro niemorali: in quibusdara Colleclaneis dictis de
    trat venas, el omnia secreta rimatur. » Ita ibi. Hrec Anliquis Rilibus baptismi eoruraque Significatu, quce
    verba porro quamdam redolent antiquitalem, dicere exstant cumepistola Maxenlii patriarchse Aquileiensis
    audemus, Sacramentario Gelasiano vetustiorem. ad Carolum Magnura de Significatu rituura ac csere-
    Quidni hrec ipsa fuerint antiquiora ac veluti propria moniarum baplismi, apud Bernardum Peziuin, torao
    AquUeiensisEcclesiceverba in hoc ipso scrutinii offi- II Thesauri Anecdotoruni novissimi, qucequenon im-
    cio; quce etiam post Gelasianum acceptum retenla probabiliter ab eodem Maxentiocollecta dixerimus in
    fuerint, eidemque inseiia? disciplina itaque omniuni suum et Ecclesicesure usum, ulpote qure, ut admonet
    erat Ecclesiarum generatim sccculo quinto, a quibus clarissimus edilor, in eodero ipso codice et apud eani-
    Aquileiensis non recedebat, ut Symboluin fidei orete- dem Maxentii epistolam consislebant; in bis, inquam,
    nus competenlibus traderelur, orelenus a conipeten- Collectaneis diclis sub num. 4 eumdem legimus Ru-
    tibus edisceretur, oretenus redderetur, excluso quo- fini textum a nobis superius relatum, de Symbolo non
    cumque ejusdera scribeudi modo : et ad banc prop- in membraiiis scribendo, sed cordibus retinendo; unde
    terea disciplinain respexit Nicelas verbis illis superius inferimus eumdem tunc quoque apud Aquileienses
    allatis ex capite 8 Explanalionis, atque ex fragmento viguisse usum, qt.oad oompetentes, Syraboli nimiruiii
    fceupolius reliquio ejusdem 4. non scribendi, sed oretenus tantura accipiendi. Maxen-
    Non bic est tameii oiaiiiiio proefercund.i singularis' tius autem Aquileienserorexit Ecclesiamab undecim»
    1091 P. BRAID^i DISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. IX. 1052
    circiter noni soeculianno, ut apud De Rubeis in Me- A in diem per sacras1istas vigilias . nolile rursus dlem
    numentis. Proeterea Aquileiensis ordo scrutinii in in noctem per ebrielalem et crapulara, ac merclri-
    auriuin aperilioue superius uiemoralus, qui raonitio- cios cantus converlere, > aiebal ad populum sanclus
    iiein illani proebel Sacrainentarii Gelasiani, aliamqiie Joannes Chrysostomus, homilia 59 in Martyres. At
    hisuper suain propriam, de Syrnbolo a competentibus prrcclarum prscbet; harum vigiliaraum exeiriplumin
    non scribendo, uti viditnus; quamdain teinporis no- OeeiJentali Ecclesia ipso Nicetcequinlo sseculoSido-
    tara habet, quara in ciiata dissertalione sua, capile nius Apollhiaris Epislolarum libro v, epistola 17, ubi
    10 expendit idein De Rubeis, et unde colligit scruti- nieiitionem fat-it vigiliarum pro anniversaria solerani-
    nium 242 '"ud '" us" Aquileice fuisse nono ccrle tate sancti Jusli episcopi Lugdunensis; el ubi ingens
    aut etiani Ueciino Ecclesiresceculo. Hac igilur etiara popultts ad has vigilias proesensasseritur sexu ex ulro-
    sera relate monitiones illcefiebant in Aquileiensi Ec- que, quem capacissima basilica non caperet, e! quam-
    clesia inler sciutinia baptizaiidorum, de Syinbolo ab libet cincta diffusis crypla porlicibus. Sed ad Nicetam
    eisdera non scribendo : atque hcccdemura tle hujus- nosirum. Non vigiliriruui inodo Nicetas ibidem me-
    modi rilu dixisse sufficial. minil, sed lucem etiam notat vigiliarum, tantamque
    Conipelenles itidein rcspicit ritus alter renuntiatio- lucein qure oculos persliingere posset: « Quomodo
    num ab eisdem faciendaruin, antequam redderent oculos tuos non perstringcbat lux vigiliaruni? > Quis
    acceptum Symbolum. Hujus ritus meminil Nicelas hic non viileat Aquileiensis Ecclesire culluni, deco-
    Explaiiationis capite i, et fragnienlo 3. Sed cum de rum sane ac spleudiduin, el jain tunc in luminaribus
    hoc plura dixeriinus superiori capite, dum libelluin prceseilim sacrarum aediunieffusura? Numerosalumina-
    Nicelle quintum de Symbolo recenserenius; hic hujus in vigiliUsolemiulatUsanctiJusli memorabatSidonhis
    ritus sufficiat meminisse. Symholum lidei appellat B ipse loco nuper citato.
    pactum Nicetas a competentibus cuin Domino facluro, Sed et cantus quoque liyninorum spiritalium ibi-
    communi lunc inter Patres dicendi modo e divinis dem a Nicela memoraiur, veluli in Ecclesia sua obli-
    Scripluris hauslo, iisdemque usitatissimo; quo signi- nens: « QuoraoJo, inquit, . . . . auies luas noii pe-
    ficaretur lides veluli Domiiio data a compelentibus in netrabat Iiyiiinorum spirilalium canlus?» Jam luiic
    Syniboli redditione coram teslibus, et a qua propterea igitur in Aquileiensi Ecclesia obti.-:ebatrilus cantaiidi
    illis recedere non licebal.« Retinete semper pactum psalnios et hymiios in conveniibus sacris; quem ritum
    quod fecistis cuni Domino, id est hoc Symbolum, ex Orienlc acceptum primus adoptaverat in Occidente
    qund cpram angelis et hoiuiiiibusconliteniini. > Expla- sanclus Anihrosius, et quein postea cccteroeEcelesice,
    nalionis capite 15. Hoc nirairum erant compelentes causa spirilualis ulilitalis inde manantis, protinus
    singulari viiiculo obslriiigendi, fidei scilicet seniel siium quoque fecerunt, uti ex Auguslino iiilelligiinus
    datce alque soleuiniter Christiauae religionis conser- Coiifessioniinilibro IX,capite 7. Jam vcro canlum Ec-
    vandre, ob gravc periculum a]ioslasire quod tunc iin- clesire suceNicelas commemorat, non qui aures mul-
    minebat, ex iiuineio non exiguo, paganorum uiaxime, ceret, sed qui aures peneirarct, alque ir.de proecordia
    quibuscum erat vivendum. Aiebat prceterea Nicetas, afiiceret, sanctosque affeclus gignerel: quse ulique
    fragmeiito 5, Symbolum esse commoniiorium ftdci; canlruisiiralio ea fuit, quaro in sua MediolanensiEc-
    atque hoc ab oninibus coiiiniuuiler teneri ac dlsri. cleiia invexit sanclus Ambrosius, cujusque effectus
    Satis apto vocabulo commoniloriumfidei Symboliim saiie inirilicus in se ipso experlus fuit sancius Augu-
    appellabat, seu raiione habita ad Jidemdalain, ut jain siiiius, qui in cilalo Confessionumlibro, capiteG, itaad
    dicebaraus, Chrisliai.eeservandsereligionis in Syinboli fj Dcum conversus fiilebatur: « Quantum fleviin hyiiiiiis
    redditione, seu habitaquoque ad mysteriorum fidei et canlicis tuis, suavesonantis Ecclesire lure vocibus
    professionem in eo conleiitani: quod autem addit, coinmotus acriter ! Voces illse ii:Uuebant auribus
    Symbolum ab omnibuscommuniierdisci alque teneri, raeis, et eHquahatur veritas lua in cor roeuin : et
    perpetuum firmal Ecclesire roorein, quo Symbolum exscstuaJjalinde affectus pietatis, et currehant lacry-
    fidei vel ipsis pueris baplismate renatis, cuni priinum moe, et bene mihi eral cum eis. i E.-i igitur quid sibi
    balbutire incipiunt, perdiscenclum tradhnus, el quo veilet etiam in Aquileiensi Ecclesia cantus de quo
    ab omiiibus ouniiiio ejusdem professionem exigiinus. Nicctas loquilur; cantus scilicei qtii atires penetraret.
    Quam frequens in scriptis Patrum exorcismorum Meminit demum Nicetas loco citato etiam leciio-
    menlio anle baplismum ! Horum aulem meniiuil quo- nuiii coelestium, qtiD2in Ecclesire suce conventibus
    que Nicelas in fragmento suo 6, ubi quid exorcismi habcbaiitur; id est lectionura saerornm libroium,
    sint, el ob quam causam ante baptUmum aJhibeaniur, quce sacrre Liturgiccparteni constituebtint; alque ha-
    breviter siraul ac elegenler in.iicat. Hujusmodi igiiur luin leciioniim nolat etiam virlutem : « Quomodo...
    exorcismorum ritum in baplismatis adniinislratione ex meiitem tuara non ventilabat lectionum cixleslium
    perpetua Ecclesiretraditione sancle relincinus. Quod virtus? » Ab Ecclesiceexordio saci'oeleclioiies veleris
    spectat autein ad Neophytos,id esl receus baptizalos, Te.staineritiusurpalcefuerunlin ecclesiastica Liturgia,
    die sancta DomiuicreResurrectionis; ecce Nicetcequo- cleiiideetiam novi, simul ac Evangeiia et reliqua
    que testimoniuii) de riiu lumiiium, hoc est cereortim scripta aposlolica prodierunt, ut cx liionumenlis
    ardeutium, quos manu gestabanl donec Liturgiseordo anliquioribus habemus : sed socculoquinto, ul Mabil-
    compleretur; nec non et de vestibuscandidis, quas lunc lo.dus aliique animadveriunt, jam eral in usn pei;es
    itiduebant in signumgraliaeatque hinocenlirein baplis- D Ecclesias carumque ministros libellus quidam, cui
    mate acceptce:«ln lanto tainque solenmi conventuEc- noineii Comes(quod prrcslo seniper esset sacris templi
    clesiseDei, inler lumiua neophylorum splenriida,iiiler ministris), ct aniiquussane, ita ul eum noniiulli sanclo
    candirialosregnicoelestis,eto Iia adLapsam, capite5, Hieronymo, quainvis perperam, attribuerinl; qui li-
    numero 19. Utrosque hos rilus in iiilaiiiiuin baptis- bellus ieciioiies indicabat singuiis diebus adliibendas
    niale hodie quoque aliqua ex parte servainus, et in in sacris. Nuinquid et in Ecclesia Aquileiensi hujus
    baptismale adullorum ex integro relinemus. libelli usus Nicetcecelale? Probabililer sane : eteiiim
    AHanunc nos vocant, qure redium tunc sacrarum eoJeiii 244 'oco memorat Nicetas peculiares uovi
    cultura respiciunl, et noiinulla nobis exhibenl quocin Testaiueiiii Lecliones, qutejuxla illum ventilaremen-
    Christianoruni ibidem coiiventibus ageba;,lur. Vigilia- tem dcbuissciit lapscc iilius : deinde subdit iiumero
    runi morem memorat Nicetas, uti plene cctate sua 25 : « Hscc lanta el tam lerribilia noii libi veniebant
    vigenlem, in Iibello ad Lapsam, capiteO, numero 22; in mentein, cura ad illud opus nefarium tua membra ;:
    niorem scilicet ducendi in sacris cedibus inter divinas pelerentur, etc? » Oportcbal igitur slalis per annum
    laudes noctes illas quoe prsecipuas anni festivitates teroporibus verba Ula in Ecciesia Aquileieusi lunc
    proeeederent.Hsecautem, non cleri taiitummodo, sed temporis lecla Juisse, ac pluries prceterilis etiam an-
    ct tolius popiiU, ut iipiissiinum est, consuetudo erat, nis eadem verba recurrenle tempore in Ecclesia lecla
    cujus vesligium aliqued nnbis 243|nunc superest in virginem lapsam audisse, ul juste a Niceta de obli-
    £ola nocte NalivilatisDeminieae.«Noctemcoiiverlistis vione coelestiumeafurn lectionum exprobrari merue-:
    1093 P. BRA1D,E DISSERTATIO lN S. NICETAM. — CAP. IX. ipOi
    ril. Hoc autcni facilesuadere videtur, ordinem quem- A non et de Marcellina sancli Ambrosii sorore, aliU-
    dam etiam Aquileirc in usu positum, qui per anni que.
    circulum lcctiones iu sacris adhiben.ias indicarel; et Non muliis abJiinc annis prodiit liber Italice scri-
    btinc lion alium fuisse quam lihellum Comes, qui eo- ptus, cui titulus, DetleMonachedi Sant' Eusebio, prfaio
    dem sreculocommuius jam erat usus. Hic Hher Comes monastero dOccidenie, ctijus altefani edilionem vidl-
    maximretunc erat utilitatis, addam etiam neeessitalis, mus Yeicellis cusara aiino 1783, in forma oclavi,
    Ecclesire minislris ad legenJas in sacris convealibus, uli aiunt. Longe absumus utea hic iufirinare veliinus,
    debito ordine, justoque modo singulis vicibus, etquac quce eruditus auctor asserit piime el secuude liujus
    diebus singulisconvenirent, divinas Scripturas; qua- cperis capile de fundalione et loco hujusce nioua-
    rum exemplaria luuc, indivisa atque inlegra, magna steiii, sicut etiam de ejusdem regula : sed ea nihilo^
    religione servabantur bac de causa in ecclesiarum minus lirniioribus nili mo umentis cuperemus, ut
    sacrariis. Nos a sreculis Jioc Coniife no;i inJigemus, queinlibet possenl etiam per;-uaiiere, sicuti profecto
    qui Scripturaruin iecliones jaui sectas in parles, suo- erudiuiitatiiuedeleclaiit Hocautem si vitiumest, noh
    que ordine disposiias, ac per riies singulos distributas est sane operis, sed ( eculiaris illius argmnenti, quod,
    habeinus in nostris ecclesiasticis libris, qui typorum ob defeciuin hac in paiie monumentorura in Jigenorum,
    gralia in oninium maiubus versanlur. sterililate quadam laboral sua, aliunde propterea sup-
    Quid vero viiius creieslitim illarum Jeclionum, ple.ida, uti reipsa ab auctore abimJe suppletur eru-
    qiiam liolat Nicetas?Virtus proculdubio eisdem iusita diiione omnigena ab oiiiiii anliquilatepetita, qua li-
    iiidicatur, juxla illud Aposloli (Hebr. iv) : Vivus esl bellum instruxit, et gratum reJriidit sacracantiquitalis
    sermo Dei cl efficax,et penetrabilior omiii gladio anci- " culloribus. Deraus nihiloinirius, quaiio veigente sre-
    piti, et perihtgeususque ad divisionemaiiimmac spi- ' culo, aut eliain circa raedium ejusdem sccculi, Ver-
    rilus, coinpayumqitoqite ac meditllarum, et discreior celleusem Ecclesiara, Eusebii episcopi merilo, sacra-
    cogilaiioiutmet inieuiionuin cordis. At virtus illa pro- riim virgiiiura moiiasterium habuisse, proul virorum
    babililer etiam ex iiiniisfrorum legenlium proiiunlia- habebat, qui siniul el monachi eraut et clerici, unde
    tione vcnicbat, seu lcctiones illrc simpUciler legere.i- taiiiopere Eusebii episcopi memoria celebiatur. De-
    tur, seu etiam cantarei.tur cum liquida voce et con- nius insuper boc primttmreipsa fuisse iu Occidenlis
    venienti modulativne, prout etiam ;;u;ic in Ecclesiis partibus sacrarum virginum monasterium. Quid in-
    caiitari solenl; et cujus cantus tnagnam uiilitalem terim rie virginali monasterie Aquileiensi censebimus,
    aguoscebat sanctus Augustinus Confe=sionutnlibro x, post raediuni taiitiiin quinlum saicultira a Niceta no-
    capile 55. slro priinum memerato ? Conjicere sane possumus,
    Sed jara nos revocat sacraruro virginum institutum, neque prorsus invite, ad quartuin Ecclesiae sseculum
    de quo, quid doctriiice Nicetce Aquileiensis tempore perlinere etiam virginale monasterium Aquileieuse,
    esset, jam v.idimussupra; ut nunc, qure ad disciplinam imnio ad ijisam Eusebii Vercellensis sctatein, si vei ea
    quoque perliiieiil, expioretnus. De sacris scilicet recolamus quse iu iiiantissa ad caput quartum hujus
    etiam nunc eisdem virginibus loquimur, • ure caslita- dissertationis atligimus; et si menlein prseserlim po-
    tem publiceinEccIesia proiitebanlur, accepto solein- namus ad nonageiiariam setaieroillius sacraloevirginis
    niter ab episcopo sacro velaraine, aliisque peractis Columbae,de qua ibidem ex nostraie lapide Osopiensi^
    ad hujusniodi sacrum ritum crereinoniis. Monasterium quacqueverisimiliter ad virgiuale raonasterium Aqui-
    itaque virgiuale iii piiinis a Nicela nostro memoratur leiense [lerlinuil.
    in libello ad Lapsam, capite 7, num. 28: « Oblila do- rQ Ceiebratissimum Ecclcsire Aquileiensis clerum ibi-
    mura patris tui, ut scriptum est, ad monasteriuro dem jam vidimus sub Valeriano episcopo, qui anno
    virgi.ale transisli. >Ubinam vero situm hec inoiiasle- circiter 568 aut 569 episcopalum Aquileienseni ini-
    rium virgiiiale AquUeiensis Ecclesise sub Niceta? vit. Celeberriiiium itidcm monas:erium virorum eo-
    Aquileiseniroirum, et in media civiiate, ul non ccgre dem tempore Aquileirc sanctitalis ac doctrinte fama
    colligimus ibidem ex capile 4, nuiu. 12. Prius sacras florens agnovimus : cullamque siraul virginitatis lau-
    virgii.es in Ecclesia exstitisse solemne proposilum dem a sequiori sexu ex divi Hieronymi lestimonio in-
    virginilalis professas, quani earum receplacula, in tellexinius. Quidni et monasteriuiii'jam tunc steterit
    quibus una simul divcrsarentur ac ccmmuni quariam. virginale, nierito illius cleri tantis laudibus celebrati;
    regula viverent, res explorala yidetur apud eruJitos, prresertim vei'0 sirecolamus, magis scinper intcrJuisse
    ubi sacralarum virginum priiiicevse cctatis exempla tutelecac decori virginuni proviriere, communi earuro-
    complura, qure propriis i;i domibus morabantur, aut dera habiiacalo conslilulo, quam 246 roonachorum
    sblce,aut certe paucis sociabus uitilrc. Asceteria qure- diseipliiire? Prceterea iioiiagenaria llla sacrata virgij
    dam nihilnminus exslitisse sacrarum virgitium, vel a Coluiiiba, qucc anno 453 obiit, uti ibiderii ex Fonta-
    primis Eccle.-ireteraporibus, maxime vero in Orienlis niiii ariimadvei'sioiiibusinnuebaiiius, quceque ad mo-
    partibus, erudili iliiiein prpbare contendunt. Proccla- naslerium iriem virginale Aquileiense verisimililer
    rum quiddara rie priiiiis ei anliquissimis sacrarum pertinuit de quo Nicetas noster ioquitur, uti ipse quo-
    virginuin coetibus animadveiiit clarissimus Alieserra que erudilus prcesui eodem Joco ex iis quceprceroi-
    iii opere cui titulus Asceticwii, £45 sive Originuin serat procul dubio deduxisset, nisi aliam a noslra de
    rei monasticce, libro m, capite 2, ubi ita scribit: Niceta hoc libelli ad Lapsam auctore sententiam cum
    « Teinporibits apostolorura nequaquaru auditum est; D I communi lunc eruditoruin calculo aniplexalus esset;
    nomen monacborura : ab ipsis lamen apostolis sacra- illa, inquam, nonagenaria Virgo celate ipsa sua osten-
    rtim virghium et viduaruro collegia in Ecclesia esse: dit monaslerium virginale Aquileiense ad quarluro
    ccepere. » Quidquid autem sit de collegiis his sacra- sceculumpertinere. Ac certe Fonlaninus idem Com-
    rum virginuni aposlolicis, quccad instar fuerint asce- menlarii suicapite 16, virginem Colurabam saeratam
    terio: um posleriorU ccvi; de re scilicel haud quiderai fuisse conjicil a Valeriano Aquileiensium episcopo,
    saiis hacienus explorala; ccrtum taraen ex monu- qui anno circiier 588 aut 589 ad superos evolavit,
    nieiilis veteribus jam videlnr, sacrarum virginum) ut apud De Rubeis in MonumentU; etiamsi eaindem
    societates, posl dalam a Coiislantino Ecclcsix paceni,, dixerimus non ante vigesirauin suse setatis annum sa-
    publice exslitisse etiain in Occidente, easque virgines> crum velamen virginilalis accepisse : quamvis, pro
    \ u::a simul sub quadam disci;ii.'ice regula vixisse in\ tunc ibidem asserta, et obtinente in his regioiubus
    ccdibusad boc iustilutis, quscmonasleria vocarentur;; disciplina, etiam junioris oetatis puellrcjudicii matu-
    eliamsi nihilominus consuetudo quoque vigeret utt ritatcm prceseferenteshujus voti compotes fierent, uti
    quoedamex bis sacris virginibus, etiam accepto abi ex raonumentis quseidera profert, ac raaxime ex quo-
    episcopb sacro velaroine, vitara domesiicos inter pa- dam Iapide VerceUensi apud Gruteruni pag. 1170,
    rietes agereul, uti patet de celebri illa Denietriade ex; num. 1, ubi virgo qusedam demortua indicalur anno
    Anicioruiu progeiiie dc qua superjus djcebamus ex; cctatissuoe13, quscjara tunc « Texeral.... sacroscasto
    eplstolis sanctorum Augustini alquc Hierpnymi, nec; velamine crines. > Jam igilur cum vjrginali mona-
    1095 P. BRAIDJEDISSERTATIO 1N S. NIGETAM.— CAP. IX. 1096
    slerio Aquileiensi, quantum conjeclando licet, prope A cognoscimus, ex ipsa dicendi ratione. Adeo vero mp-
    accediinus ad Eusebii Vercellensis cetatem, cujus ex- nasterium hoc virginale decursu temporis sub Paula
    trema pars primos teligit episcopatus annes Valeriani crevit, ut idem Hieronynius ibidem dicere potuerit
    Aquileiensis. Sed adhuc aliquid lenlaiiduin est. num. 50, quod fratmm et sororum, id est raonacho-
    Quisnara fuit qui ex Orienle in Occidentem mena- rum et virginum, immensammultitudinemPaula mo-
    sticam utriusque sexus disciplinain aut invexil, aut riens reliquerat.
    certe coranieiidabiHoremreddidit et ampliaviL?Ma- At non eadein eo tempore in Occidentispartibus, et
    gnus nimirum ille Athanasius, divo Hieronymo teste, in Italia ipsa, virginum copia in virginalibus mona-
    epistola 127, num. 5, ad Principiam virginem, dum steriis. Prseclarissimoshabuil de virginilate sermones
    exsul a sede sua Alexandrina Italicepartes peragraret. sanclus Ambrosius ad populum suum, qui p; stea eo-
    Athanasius porro, et Aquileicequoque lunc fuit, ho- dein auelore in opuscula coaluerunt, quorum tituli:
    spes Forlunaliani Aquileiensis episcopi, Valeriani De Virginibus ad Marceltinam sororem; de Virgini-
    prcedecessoris, anno 348, ut apud De Rubeis in Monu- late; de Institutione Vtrginis; Exhortalio Virginitatis.
    mentis, capite 6, num. 5, et ecclesiasticis Aquileieasis Sed conquerebatur idem sanclus prcesul, sermonibus
    Ecclesiceconventibus cum Fortuuatiano episcopo ope- suis se parum aut nihil proficere apud Mediolaneuses
    ram dedit. Quidni auctortunc ipse fuerit Forlunatiano suos; ubi, inatrum etiam opera, prohibebanlurpuellte
    eidero Aqttileiensi, ut virgines sacrasibidemdegeiites virgines prodire ad audiendum ipsum de Virginitate
    in unum invitaret loctim, et monastica Orientis disci- dicentem : atque asserebat de Placentiiio potius, de
    plina erudiret; et ila roonasleriura virginale Aqui- Bononiensi, ac de Mauritania quoque ad se venire
    leiense jam tunc Alhanasii Alexandrini studio, et. virgines ut velum accipereut, prout Iibro i de Virgi-
    Foriu:iatia:ii Aquileiensis episcopi cura ortum liabue- "' nibus, capile 11. Ipse autem eodem loco summisJau-
    rit? Hoc autein dixissesufficiat de virginali monasterio dibus extollit virgines prreserlim Bonpnienses, qum
    Aquileieusi a Niceta memorato, ut ideni multo Niceta mundanis se deliciisabdicanies, sacrarium virginilalis
    vetustius intelligamus, accerle non ita posterius mo- incolunl (id est monaslerittm virgiuale), relictoque pa-
    nasterio virginali Eusebii Vercellensis; eliainsi hoc: renlum Itospilio, tenditnl in labernaatlis Chrisli, in-
    fortasse fuerit in Occideiite primum, ut auclori prre- defessw mililes castitatis. Verum quolis demum virgi-
    citati opusculi placuit. nihus constabat monaslerium hoc Bononiensiuro vir-
    Al qiiolenis virginibus sacris conslilisse putabimus ginum, adeo ab Ambrosio celebratum, ad pudorera
    virginale monasterium Aquileiense sub Niceta? Mona- simul alque fervorera in Mediolanensibus excitan-
    sterii hujus virgineos choros raemorat ipse ad Lap- dum?Non amplius certe quani viginti, ul idem fate-
    sam, capite 6, num. 22, dicens : « Quomodo tibi.... tur; licetparvumhunc numermn, ex copia fructus ara-
    non veniebat in meiilem.... processus in Ecclesiam plificare gestiat. « Sine contubernali sexu (aiebat
    inter virgineos choros? > Hscc aulem riicendi ratio sanctus doclor) contubernali pudore provectce ad vi-
    numerura procul dubio indical non exiguura sacrarura cenarium numerum et centenarium fructum. t
    virginum in illo monasterio virginali degeiitium. Ac 248 QU'<1 iUdem prope temporilras ipsa Ecclesia-
    profecto cum frequentiora tunc temporis non essent, riim ouinium princeps Ecclesia Romana ? Testis est
    prout poslea fuerunt, in una eadeinque ecclesia, in sanctus Hieronymus supracitata epistola 127 ad Prin-
    una eaderoque urbe, sallem in Occidente, sacrarum cipiam virgineni de Laudibus Marcellceviducc, num.
    virginum monasteria; illud unum aut alterum, quod 5, quod hujus Marcellceterapore, id est circa roedium
    exstabat, abumlare debuit virginibus ex universa /Q sceculumquartum, « nulla nobilium femhiarura no-
    dioecesiibidera cellectis. Jara vero, ut de r.uroeroetiam verat Rorare proposilum monathorum, nec audebat
    sacrarum virginuro in monasteriis anliquitus viveu- propter rei novitatein, ignominiosum, ut tunc putaba-
    tium nonnihil 247 dicamus; si de Ecclesia Orientali tur, et vile in populis nomen assumere. > Prima
    Joquamur, ubi monastica tum virorum tiim mulierum proplerea quse Romanm urbis virgo nobitis esse cwpit,
    primum vignit disciplina, mirabilia sunt qure ex ec- juxla eumdem Hieronymum, epistola 22, num. 15, ad
    clesiaslicis monumentis habemus de iiumero virginum EustocUiura, data aniio Christi 584, Eustochiiim ipsa
    ibidem iu monasteriis degentium vel ipso quarlo Ec- fuit, Paulre filia, qure una cura matre in Bethleherai-
    clesirc sreculo. Sanctus Ambrosius in libro de Virgi- tico mouasterio vixil. Quod itaque ad ipsam Roraam
    nitate, capite 7, i;um. 36, ab eodem scripto, ut edi- perlinet, ubi monasticum propositum rei novilas erat
    toribus Maurtnis visum fuit ex iudiciis qure Ambro- juxta Hieronymum, nulla prorsus ante Marcellainvi-
    sius ipse suppedital, circa aiuium 578, hccchabet : dentur ibidem fuisse virginaUamonasteria; atquehrec
    « Discite quantas Alexandrina, totiusque Orienlis, et; taucleni coepissepost Atbanasii illuc adventum, immo
    Africana Ecclesia quotannis sacrare (virgines) con- et Pelri qui Alhanasio in episcopalu successit, ac Ro-
    sueverint. Pauciores hic homines prodeunt quami mceet ipse fuit anno Christi 575 vel 574, et a quo
    illic virgines consecrantur. > Ac profecto ex Hisloria probabiiius Marcella ipsa i monasteriorum ro Tbe-
    Lausiaca Palladii, capite 54, habemus, quod in Ta- baide, Pachumii, et virginura ac viduaruro didicit dis
    bennensi soliludine, quse est in Thebaide, tercenta- ciplinam, > utHieronymusipse supracitata ad Prin-
    rum virginumraonasterium exstitit sub Helia abbate, ci])iam epistola, num. 5, et Vallarsius in notationi-
    qui illarum curam cum laurie gessit per annos qua- bus. Al quain tenue exordium lunc habuit priraum
    draginla. Nonsine autemstupore maximo iritelligimus; D ] illud MarcellceRonianura monasterium femineisexus!
    ex Ruliuo nostro, de Vitis Palrum, libro i, capile 5, Una scilicelet altera tanlum constitit. Marcellanempe
    unain Oxyrinthi civitatem in ^Egypto, ex relalione: vidua, et Principia virgine, qure suburbanum agrum
    episcopi loci illius sibi facla, ceiilinuisse sacrarumi pro monaslerioliabtierunt,etrus eleciumpro solitudine,
    virginumviginli millia, nec non et decem millia raona- ul Hieronynius ibideni, num. 8. Harum tamen dua
    chorum. Quid vero de monasterio virginali quod ini rum exemplum veluti semen fuit fecundissimura,unde
    sanctaBethlehein civilale iundaverat celebris Romanai brevi Romce orta I virginum ir.onasteria, atque hcee
    vidua Paula, Graccliorum et Sciiiionum sangiiine; multarum virginum numero aucta : « Multoque ita
    ciara, sed Jonge clarior Chrisliana bumilitate atque; vixistis tcmpore, subdit Hieronymus, uleximilatione
    pietate; et de qua Hieronymus epistola 108 ad Eu- veslri, conversatione multarum gaudererous Roraam
    stochium filiam, ex editione prsecitata Vallarsii?? faclam Jerosolymam. Crebra virginum moDasieria,
    « Plures virgiues, inquit i!le, quas e diversis provin- monachorum innumerabilis mullitudo; ut pro fre-
    ciis congregarat, tam nobiles, quam medii et infimii queulia servienliuiu Deo, quod priusigiiominicefuerat,
    generis, in tres turmas nionasteriaque divisil; itai esset postea glorirc. » Brevi igitur, idestjam anno
    dumtaxat, ut in opere, et in cibo separatae, psalmo- 412, quo hrec scribebat Uieronymus, ex principio
    diis et orationibus jungerenlur.... Unumquodque } tam exiguo, ea Occidenshabuit in sacrarum virginum
    agmen matrem propriatn sequebatur, etc. » Magnam l ccclibus, qticc Orienti amplius non invideret, et ita,
    wgiiium copiatfi Betlilehemilicimonasterii hic certe3 prreseiiim Romai, abundare coeperunt virginibus inc<
    1097 P. BRAID^; DISSERTATIO1N S- NlCETAM.— CAP. IX. |09S
    nasteria, ut muiesimum numerum louge excederent,, A epistolis supracitatis, apud Ambrosium in operJbus
    et ut non minus quam tria mUIia reperirentur Gre- similiter quse scripsit de Virginitate et de Virginibus
    goru Magni oetate,id est sseculoexeunte sexlo, ut ex x ac apud alios passim, ut eruditis itidem notum. Cujus
    ejusdem epistola 26 Ubrivn, alias 25 libri vi. Nil pro-i- rei porro denotandse causa velatio conjugalis apud
    plerea rairum, si etiam Aquileioe,Nicetaenostri oetate,:, Romanos primitus adhibita ?« Flamnieo amicitur nu-
    id est quinto inclinante saeculo, monasterium virgi- i- bens (aiebat Festus Pompeius Grammaticus) ominis
    nale, quod ibi positum erat, sacris virginibus abun- boni causa, quod eo assidue utebatur flaminia, id est
    daret, qucc vere choros virgineos constituerent. Sedd flaminis uxor, cui non licebat facere divortium. >
    ad aUavirginalUdisciplinoecapita procedendum. Quid non siraile ad hanc ipsam innuendam rem, per-
    Ipsa nunc virginura initiatio expendenda venit, quoee petuaro scilicet atque indissolubilem sacrarum virgi-
    peculiariter a Nicela nostro in Hbello ad Lapsam in- num cum Christo sponso unionem, in Ecclesise pre-
    dicatur capite 5, num. 19 et 20. Solemnis nempee cibus ad haec usque teropora, dum virginum capiti
    velationis ibidem nientio, m qua sita erat virginaliss in earum initiatione velamen imponilur? « Accipe
    propositi publica et plena professio; divini quoquee velamen sacrum, quo cognoscaris.... te Christo Jesu
    altaris, ubi velationis caeremoniaperagebatur; dieii veraciter humiliterque, toto cordis annisu, sponsam
    sanctaeDominicceResurreclionis, quapostbaptismatiss perpelualiler subdidisse. >250lla"' Pontificali Ro-
    solemnitatem,. inter neophytorum candidatorum lu- mano, de et
    Benediclione Consecratione virginum :
    mina, virgines procedebant, ut velamen acciperent,, neque dubium ullum qmn ex veluslioribus OrcUnibus,
    quo spiritales earuradera nuptiae cum Christo regej- etiamsi fortasse hodie desideretur in Liturgicis Col-
    significabantur : « Non es memorata diei sanctae Do-- " lectionibus quas habemus veleris Romani ritus; ne-
    minicreResurrectionis, in qua divino altari te obtu- que dubium pariter ullum, quin ex primaevaprorsus
    Hsti velandam? In lanto, taraque seJemni cenventuI Ecclesire disciplina. Videtur igitur non immerito ve-
    Ecclesire Dei, inter lumina neophytorum splendida,, lationis virginum creremoniam originem duxisse ex
    inter candidatos regui coelestis quasi 249 Re8' nu" conjugali veterura, tum ethnicorum, tum Christiano-
    ptura prccesseras. > rum etiam, velalione, ad indicandum spiritale virgi-
    MuUerumvelatipnem in ecclesia gravi quidem ser- num, nec non et indissolubile quoque, cum Christo
    mone prsecepit Apostolus I Cor xi, quod praeceptuml connubium; prout ominisboni causa prius inductum
    non modo mulieres nuptas respicere, sed eliam noni fuerat apud Rcmanos conjugale velamen, quo scili-
    nuptas, ac.maxirae virgines ex proposito pluribusi cet, elsi non omniraode apud illos admitteretur, opta-
    ostendebat, tertio ineunte sseculo,Tertullianus In Jibro> retursaltera i::dissolubUisnuptiarumnexus, adexem-
    de VelancUsVirginibus,quem scripsit anno 210, ut Pa- plum uxoris flaminis qure hoc velamine assidue ule-
    melio visum, adversus abusum lunc alicubi exortum, vatur juxtaFestum, et cuinon licebat facere divorlium;
    quo virgines sacrse incedebant non velatae: ubi inter et prout idem velamen etiam adhibebatur in connu-
    alia haeccapite 16, notatu dignissimahabet, atque ad1 biis Christianoruin, ad absolulam nempe, ex Christia-
    rem nostram opportuna : « Adimple habitum mulie- licereligioiiis institutis, vinculi conjugalis perpetuita-
    ris (velando scilicet teipsam, o virgo ), ut statunii tem indicandam.
    virginisserves.Mentirealiquid exhis qua3intussunt,ut Quod nunc spectat ad vetustiora velationis virgi-
    soliDeo exhibeas veritatem:quamquamnonmentiris num monumenta, adest pro primo Ecclesiresscculoin
    nuptam; nupsisti enim Christo : illi tradidisti car- Martyrologiis memoria, ad diem 7 Maii, Beatissimw
    nem tuam, iUi sponsasti maluritatem tuam. Incede: G I alque Illustrissimw Dei famulw Flaviw Domitillw, ut
    secundum sponsi tui voluntatem. Christus est qui et legimus apud Adonem; quse etiam ibidem dieilur, si-
    alienas sponsas etmaritatas velari jubel, utique multoi cut et aUbi quoque, « a sancto Cleraente sacro vela-
    magis suas. > Hoecille. mine ad integritatis perseverautiam consecrata. >
    Velatione autem, vel a primis Ecclesire tempori- Duo hic habemus : et sacro velaraine sacratas fuisse
    bus, peractam fuisse publicam et solemnem virginum ab ipso Ecclesiseexordip in Rpmana Ecclesia Chri-
    initiationera, monumenta testantur. Virginum nimi- stianas Virgines; et sacrum ipsum velamen adhibi-
    rumvelatio spirilale connubium indicabat, quod virgoi tum reapse fuisse ad integritatis perseverantiamindi-
    inibat cum Christo sponso; quemadmodum velatio candam, id est perpetuam virginum hujusmedi cum
    quoque novre sponsaeadhibebatur apud Romanos in Christc sppnsp unipnem, prput ominis boni causa,
    rilibus nuptiaUbus, ut satis hotum eruditis. Licet vero juxta Festum, uti antea dicebamus, velabantur eo-
    exemplum aUquod in divinis Scripturis appareat ve- dem tempore apud gentiles hominum sponsae ad per-
    lalionis hujusmodi in Rebecca, ut primum vidit Isaac petuitatem initi seu ineundi connubii saltem auspi-
    sponsum suum, Geneseos xxiv, ac hodie quoque vi- candam, et prout similiter apud Christianos ad per-
    geat inter Hebroeos exemplo Ruth Moabitidis, Ruth petuitalem eamdem reapse et absolute asserendam.
    III, 19, ul novimus ex Buxtorfio Synagogse Judaicae Nos quidem non latel, Adoiiem aliosque martyrolo-
    capite 59; velandi tamen virgines consueludinem, ad gos FlaviaeDomitillse virginis et martyris prplixum,
    connubium earum spiritale indicandum, in Ecclesia quod exhibent, elogium hausisse ex Actis sanctorum
    inductam fuisse facilius crediderim ex raore ssecula- Nerei et Achilei, qure apud erudilos in sincerilate
    rium nuptiarum qui tunc in Romano orbe vigebat, claudicare videntur, et in quseimmiliusetiam prwter
    quique inter Chrislianos ipsos priscis temporibus Io- D ' suum morem fertur Tillemontius, tomo H, uli admo-
    cum habnit, omni tamen idololatrise superslitione su- net clarissinius Dominicus Georgius in Adonis Maiv
    blata, immo eliam velalionis ejusdem usu ad divinani tyrologio a se illustrato, ad hanc ipsam diem 7 Maii..
    niatrimonii originem ostendendam sanctificato; ut Eodem itaque Georgio prseeunte, huraanius ceiie
    iraesertira patet ex epistola 1 Siricii papse ad Hime- Acta illa haberi merentur, quse, potius quam falsa,.
    .ium Tarraconensem episcopum, cap. 4, apudCou- interpolata alicubi Baronius judicavit, quaequeHen-
    ilantium, data circa annuin Christi 585, ubi velatio- schenius BoUandianusopthnse fidei esse censuit. Nou
    nis conjugaUs inter Christianos meritio est; et ut est autem cur interpolationem suspicemur ih eo quod
    constat quoque ex divi Ambrosii epistola 19 classis I, Flaviam Domitillama sancto papa Clemenle virginem
    eodem lempore data ad VigUiumepiscopum Triden- ccnsecratam dicant sacro velamine, si, post ea quee
    linum, num. 7, ubi conjugii Christiani sermo, quod supra attulimus de velaminis usu, quis etiam tunc
    sanctificarioporteretvelaminesacerdolalietbenedictio- esset in Romana Ecclesia virginitatis cultus et ardor
    ne, id esl velamiue per sacerdotem sponscecapiti im- intueamur. Quinam vero tunc fuerit, satis edocent
    ponendo, ut Maurini edilores ad bunc Jocum anno- epistoloeilloeduseejusdem sahcti papse ClementU, de
    tant. Flammeum, seu etiam flammeus, velum illud Virginitate, seu ad virgines, quas primum vulgavit e
    conjugale apud veteres vocahatur: et flammeumquo- ms. codice Syriaco , cum versione Lalina, Lugduni
    que, ob rei similitudinem, appellatum fuit virginale Batavorum anno 17S2 Joannes Jacobus Wetstenius,
    velamen inter Christianos; ut apud Hieronymum in quasquc in suan novam Bibliothecam Veterum P%,
    PATROL. LII. do
    1099 P. BRAIDJE DISSERTATIO IN S. NICETAM. — CAP. It. HM
    trum, veluti genuinum fetum ejusdem sancti penlifi- A j nubentium ortura ditceret, diversum tarnqn -252 ab
    cis, inseruit-tomo I, Syriace acLatirie, aliisque dua- eodem fuisse in hoc [pfccsertim,quod virginaJe quam-
    bus addidit ad Corinthips Grcece et Latine ejusdem dam in oninibus prseseferret humilitatis, devpiionis,
    sancti Clementis jampridem nctis epistplis, Andreas paupertatis "ac castimonise significatipnem. Diveisita-
    GaUandius. In Ins pprro noviter detectis epistolis, tern hanc ostendil divus Ambrosius in librq de Virgi-
    quarum prima est ad Virgines ffatres et ad Virgines nitate capite S, nuniL 26, ubi ad virginitatem pueljas
    sorores, id est ad virgines utriusque sexiis, et agit de dum hof taretur, et suuhi panderet dedicandi virgines
    virginalis ducendsevitoeratione, 251 altera vero de desiderium, ita scribebat : « Ulinam pnssem flam-
    coiiversalionis cautione cum virginibus sororibus ad- meum nupliale pie integritatis mutare yelamine! »
    Iiibenda; in his, inquam, epistolis elucet studium jara En igitur velamen sacrarum virginum diversum a ve-
    tunc flagrantissimum inter Christianos profitendae lamine nuptiali; ac certe tura forma, turn materia,
    virginitatis, necnon et prsesulum cufa ut vitam tura qualitate el pretio et colore. Prceteiea quid yir-
    virgines ducerenl professce virginitati non imparem. ginale veluin, quoadfofmam maxime, necnpii mate-
    Huic propterea tanto de virginitate ac de virginibus riam, colorem et cultum, et quoad prcecipuumipsius
    apparatui ipso Ecclesice primo sreculo, quis jure su- scopmn obnubeiidae faciei, reipsa fuerit, ex Teftul-
    spicabitur me.itionem sacri velaminis accessionem liano aliquanto clarius iiitelligiraus iu aUas citatp li-
    esse posteriorem in Flavicc DomitillceVirginis initia- brp de Virginibus Velandis, capite 1"S: « Confugit
    tiooe? (virgp), inquit, ad velamen capitis, quasi adgaleam,
    At ipsa Romana Ecclesia aliud nobis suppeditat; quasi ad clypeura, qrii bpnum suum protegat adver-
    hujus velationis exemplum vetustissunum in quadani. ' sus ictus tehtationum, adversus jacula scaiidalorum,
    pictura, quam Bosius et Aringhius invenerunt in cce- B adversus suspiciones, et susurros, ;et oeraulationeni,
    meterio Priscillae via Salaria, et habetur icone ex- ipsum quoqueliyorem.... Quis audebit pculis suispre-
    pcessa tomo U Romae Subterranece ejusdem Aringhii mere faciem clausain, faciem npn sentientem, fa-
    pag. 395, quamque iterum evulgavit Ulustrayitque;r ciem, ut dixerim, tristem? Quicumque malus cegita-
    ciarissimus Franciscus Blanchiiiius in notaiionibus ad tus ipsa severitate ft-diigetur. » Eh virginum itaque
    Anastasium Bibliothecarium, tomo U, pag. 128. Hcec velamen totam faciem cooperiens, et claudeiis; imnio
    pictura refert poiiiificem sedentem ac veluti lnanum. non faciem modo, sed totain etiam cprppris superiq-
    imponentem virgini sacrae coram eo stanti cum velo, rempartem, quasi iiempe clypeum; en yirginum ye-
    quod ambabus manibus tenet quasi ab eodem tunc Jamen tristiiiam quamdam eiiuntians, et seyeritatern
    acceptum : refert quoque presbyterura quemdam etiam prceferBfis; ideoque iiulla praestans materiae
    pontilici astantem, ac veluli operam suam proeben- nobilitate, nullo cultus splendore, nuila coloris ffll-
    tem huic sacrce rei. Multa hic consideratione dignis- gentis illecebfa. Quis hic non videat velum virginum
    sima sacrce antiquitatU culloribus super pontificaU subsequehtium eliam sreculorum, ac yirginum maxi-
    cathedra ac pontificis vestimento, necnon super ve- me claustfalium, a iTertulliaiio jam sseculp ineunte
    stibus tum virginis tum presbyleri, sicut etiam super tertio indicatum? I
    singularum earumdem trium personarum gestu ac Haecautero solemriis virginum yelatio cpnsecratio .
    sese habendi ratione. At, quodnoslra nunc interesl, appellatur a Niceta, ibidem, nuni, 20 : «in illo die
    conveniuiit prcecitati eruditi viri, quibus alii quoque coiisecrationU tuse, etc. > De virginibus loquens etiam
    aslipulantur, iniliationem hic exhiberiChristianse vir- Tertullianus, libro citato, capiie 13, aiebat, quod
    ginis per sacri velaminis traditionem; ponlificem il- Q ( virginali suo proposito ipsam naluram Deo consecra-
    lum sedentem, esse sanctum Pium papam primum, bant. Sanctus quoque Ambrosius virginuni consecra-
    patria Aquileiensem, qui circa raedium secundum lioneni memorat in Jibro de Yirginitate, capite 7,
    saeculum Romanain sedem tenebat : presbyierum i num. 36, et alibi saepe. In Sacraraentario Gelasiano,
    astantem, esse Hermarn, seu Hermetem, Pastoremi apud Muratprium Liturgia Romana Vetus, tomo I,
    etiam dictum, ejusdem Pii pontificis fralrem; yirgi- col. 632 editionis Venetociii-lolio legitur hcec oralio
    nem vero, sanctam Praxedera, seu sororem ilHusi secreta in una ex raissis qusetitulum quoque habent,
    sanclam Pudentianam. His duobus exhibitis prirrti eti Cohsecratio sacrm virginis : « Munera, qusesumus,
    secundi sreculi moiiumentis, en quanta gaudeat ah- Domiue, famuloeet sacrataetuae N., quae tibi ob con-
    tiquitale velalionis virginum creremonia a Niceta no- secrationehi sui corporis pffert, siroul ad ejus aniroce
    stro memorata et perpetuo quoque Ecclesiceusu per medelam prpficiant. > Eadein loquendi ratio de virgi-
    sccculorumseriem ad iios usque deducta. nibus solemniter velatis et|am nunc yiget : et titulus
    Vclameh porro hoc, quod sacrttm nunc quoque ap- adest biijusiiiodi in Ponlificali Romiano; scUicet, De
    pellalum audimus, sacrtim itidem appellavit Nicetas,, BenedictioneelConsecratione virginum; ubi,poslper-
    ibidem, capile S, num. 20 sure Lapsm dicens : « Sacro• actam functionem, hcec quoque habetur episcopi
    velainine lecta es; > et sacruni pariter ac sanctumi monitip ad prceppsitam"seu abbatissam mpnasterii:
    tota appellavit anliquilas, Flammeum virginale san- « Vide, et quempdp ikas cpnsecratas Dep serves, et
    clum, dixerat Hieronytnus epistola ad Demetriademi reprcesenl.esimmaculatas, etc. >
    130 num. 2; Crinem sacro velamine consecrandum,, Hcccautem virginum consecratio per sacri velami-
    scripserat Ambrosius de Institutione virgihis, capite', nis impositionem, ut ex Niceta monuimus, ad divi-
    17, num. 108, aliique sirailiter passim. Unde yerpi D numaltareperagebatur; quemadmodum et deinceps
    sanctitatem hanc virginale velamen accipiehat ? Ex; semper faclum fuit ex Ppntilicali Rcmanp, loco nuper
    divino cerle altari, unde sumebatur ut virgiiiura ca- indicato. Hujus consecrationis ad divinum altare me-
    piti imponeretur, etprobabiliterex quadam etiara sup- minit quoque sanctus;Ambrosiusde Virginibus libro i,
    plicatione peculiari ad sanctificalionem illius a Deoi capite 12, num. 66, hbi egregium illud facinus refe-
    impelrandam; uti poslea qupque utruhique in usui rens supradictce puellce, quae inyita a parentibus et
    semper fuit, ac videri pctest in PentificaU Roinano,, propinquis urgebatur ad nuptias : « ad sacrosanctum,
    de Benediclione et Cpnsecralione virgimim; ac pro- inquit, altare confugit. Quo enim melius virgo,
    pterea : i num melius maferte me quain altare vela- quam ubi sacrificium iyirginitatis offertur? Ne is qui-
    tit, qupd sanctificat ipsa velaniina? > aiebat puellat dem finis audacise. Stabat ad 253 aram Dei pu-
    qucedam apud Ambresium de VirginibiisUbrp i, ca- doris hostia, victima castitatis : nunc capiti dex-
    pite 19, num. 66, qure ad altare cenfugerat cum ai teram sacerdotis imponens, precem poscens, nunc
    parentibus invita urgerelur ad nuptias. justce impatiens mofae, ac summum altari subje-
    Plura de hbc virginali velaraine apud veteres; cta verticem. Num i melius , inquit, maforte me
    qnreri adhuc possent; cujus nimirum formse esset,, quam altare velabit, quod sanclificat ipsa velami
    cujus raateriae, cujus qualitalis, cujus pretii, cujuss na? Plus talis decet flamraeus, in quo caput orn
    coloris : sed ne longiores simus, hic sufiicial genera- nium Christus quotidie consecratur, ete. > In ser-,
    tim iiihuisse, virginale velamen,eliamsi a flammeo) mone quoque, quera [habuit ad virginem Ambrosian
    1401 P. BRAIDJE DISSERTATIOIN S. NlCETAM.— CAP. IX. 1102
    mex sacrovelamine consecrandam, libro de Institu- .A cpntemplummundi significantia. Eadem yestimentOr
    tione Virginis, capite 17, nuni. 108, conversa ad rura virgmaUum benediclio, et in ipsa actione eo-
    Deuni oratione, ila loquebatur : «Quibus (exemplis) rumdem assumplio, eliam nunc usurpaniur, veluti
    haec quoque famula-tua ad bujusmodi virtutis gra- in Pontiiicali Romano praescriptce: immo hbidera
    tiam lacessita, luis assistal altaribus, npn rutilanii eadem quoque benedictie yestimentprnm virgiiiurh ;
    ccesariellavunideferens crineni flammeo nuptiali di- Jegitur, "quccin Gelasiane Sacramentaric habetur; ut .'V
    catum : sed illum crinem,. qno evangeliCailla mulier inde intelligamus, quanta hujusmpdi fitus gaudeal " \
    (sancta Maria) pedes Christi sedula pielate detersit, et etiam antiquilatis auctcritate. :i
    donium totam efiuso iniplevit unguento, sacro bffe- At quisnam tuncsacrarum virginum iriitiatpr?Lapsoe '":
    reris velamine consecrandum. > virginis AquilCierisisinitiatereni nen obsciire se prp-
    Praetereadiessancta DominicceResurreclionis a JNi- dit Nicetas episcopus in libello ad eanidem, capite S,
    cetaindicatur, quavelatioiiis virginum solemnitasage- rium. 19 et 20. Episcoporum autem officium reipsa
    balrir post baplisinaiis collationem, et prsesentUras fuisse, proht postea sempe.rfuit, sacrarum virgihum
    neopbyliscandida vesteindutisac luminasua portanti- iiiitialionem, vetera moniimenta testantur. «Ab uni-
    bus. Festivitali scilicet in Ecclesia omnium inaxiuise versis episcopis diclum est : Chrismatis confeclio
    velationisvirginumsolemnitas servabatur, quoeEccle- et puellarum consecratio a presbyteris non fiaht. >
    sioegaudia, obnovccprolis accessum et ob ClirisliRe- Iia" canbne 3 concilium Carlhaginense n anni 590,
    surreciioriem,ex castissimo quoque virginum cum eo- apud Labbeum , conciliorura curis Coleti tomo II,
    demimmortaiiviroconmibio ainpliaret. Quinetiamad col. 1245. > Ut presbyter, inconsulto episcopp, vir-
    hanc festivitatemDomhiicceResurrectionis virginum - giiics non cpnsecret, > statuerat canone 56 concilium
    velatio peculiariler quodammodopertinebat, ob vir- " Carthaginense iti arini 397, apud eumdem LabbCum
    ginum conditioneni, qua veluti filise resurreciiouis ibidem col. 1404. Ad episcopos igitur pertinebat or-
    efUciebantnr, divo Cypriano illis dicente in libro de dinario jure vifgines consecrare, si hoc facere veta-
    Habitu Virgimmi circa fiiiem: « Quod futuri sumus bantur presbyteri, et si hoc iis chinino non Jicebat,
    jain vos esse ccepislis.Vos resurrectionis gioriam in episcopo incorisulto.Prceterea virginum consecrator,
    isto sceculojam tenetis, per sceculumshie sceculicon- episcopus dicilur, quasi antonomastice, apud Hiero»
    tagione transilis.... AngeUsDei eslis requales.> Ac nymum, epislola 69 ad Oceanum, num. 9, ex edi-
    profecto dies sancta DominicceResurrectionis, cetate tioneVallarsii. In epistola vero 150 ad Demetriadem,'
    etiam divi Anibrosii, dies erat velationis solemnis num. 2, ita eamdera virginem sacram sahctus doctof
    viiginum tolo orbe, eodem leste in Jibrp cui titulus, alloquebatur : Scio quod ad imprecationein pbntifi-
    Exhorlatio Virginitalis, capite 7, num. 42, ubi ita cis llammeum virginale sanctum operuerit "caput;"»
    Jegimus: « VenilPascliaedies, in tetp orbebaptismi pontificis scilicet Aurejii, Cartbaginensis episcopi, a
    sacrameiita celebrantur, velantur sacroe virgines. > quo velatienem virginitatis Demetrias in Africa de-
    Nen ita tamen paschse dies erat velandis virginibus gens acceperat. Etiam Marcellina virgci, (Hvi Ain-
    deslinalus, ut aliis quoque.praecipuisper annum fe- brosii soror, Romce velatioriem acceperat a beatw
    slivilalihus non conveuiret. Ac certe ex eodem divo memoriwLibefio papa, ut ipse testalur Ambrosiusde
    Ambrosidhabemus Hbrom de Virginibus, capite 1, Virginibus libroiii, capite 1. Ambrosius quoqiie so-
    qtiod MarceUinavirgo, iUiussoror, Romsein basilica lemnerii prodit yelatienem a se factam Mediolani
    Sancti Petri virginitatis professionemfecerat die Na- Bononiensisvirginis Ambrosicc,neptis clarissimi viri
    tali Salvatoris rioslri; cujus etiam diei convenien- Q Eusebii, cui hac de causa Jibrum suum inscripsit de
    tiam ipse approbans, addebat: « quo enim melius Instituiione Virginis. Denique virgines illrequoeMe-
    die, quara quo virgo posteritatem acquisivit?> Prseter diolanurh veiiiebant de Bononiensi, de Placentino et
    vero diera Paschalis, et diem DorainicaeNativilatis, exultimis infra uliraque Mauritanimparlibus, ut illic
    alios quoque dies assignavit antiquitas virginum ve- velarentur, quia illic sacrari gesliebanl, eodem Am-
    lationi; et in Sacraroentario Gelasiano supra citato, brosio teste de Virginibus, libro i capite 11, Ambro-
    ubi beriedictiones, orationes, et niissoepro hac fun- sium episcppum prpculdubio velatorem omnes ha-
    cliorie, tilulum Jegimus bujusmodi: « Consecratio buere; nisi dicere velimus Ambrosium episcopum
    sacrce virginis, quce in Epiphania, vel secunda feria sermonibus et libris suis jam tunc ubique diffusis
    Paschce, aul in apostolorum natalitio celebratuf. > tantopere laborasse ad amorem virginitatis in puel-
    Hodie tandem in PontificaU Roma;io proescribitur, larum cordibus accendendum, et segniorem postea
    quod i benediclio et consecratio virginum fieri debet fuisse ad fructum operis sui manu veluti propria ca-
    in EpiphaniaDomini,vel in Albis pascbaUbus,aut in piendum.
    natalitiU apostolorum, seu in Doroinicisdiebus. > Non modo autem episcopi tunc virgines 255 con
    Licet autem yelaminis impositio praecipua esset secrabant; sed consecratiPriis cceremcniamallpcu-
    initiationis virginum cseremonia, non tamen in hac tione aliqua seu sermone ad prsesenlesvirgines, an-
    scla sita erat eadem initiatio, sed huic accedebat tequam velationem acciperent, honestabant. Id fa-
    etiam mutatio veslium. Habitus propterea virginaHs cttim fuUse in die velationis ejus cuin lapsa virgine
    meminit noster Nicetas ad Lapsam, capite 6, num. Aquileiensi Nicetas testatur capite S, dicens : «Non
    22; id est habitus sacrarum virginumpeculiaris; ac es memorata qualis ad te dieIIlP facta est allecutio :
    certe lummateriaesimplicitate,tum colore, tum254 D Aspice,filia; inluere, Virgo, etc.... His tunc in illo
    forma. «AiiudpalUumvirgiuuniest, aliud adolescen- die consecrationis tuoe diclls, et multis super casli-
    ticecircumforanese,> aiebat eliam sanctusAmbrosius, tate tua proeconiis, sacro velamine iecta es.» Id fa-
    de Virginitate, capite 14, num. 88. Ipse vere, de ctum fuefat eliam cum sacra virgine Marcellina"a .
    VirginibusUbre m, capite 1, initiationem describens Liberio papa, cujus alloculionemtunc habitaro, etsi
    Marcellinsesororis Romse celebratam , hujus muta- non qupad ipsa pene verba, quead sehsus salteiri suo i
    lionis babitus mentionemfacitveluti eodem iiiitiatio- stylo prolatps , nobis servavit Ahibrosius citati"de
    nis tempore peractse : «cum Salvatoris Natali ad Vifginibus operis Ubro m, capite 1, 2 et>3, Ipse
    apostolurn.Petrum virginitatU professionem veslis quoque Ambrosius, ab eruditis doctor virginitqlis
    quoque niutatione signares. > Probabiie quoque est, merilo appellatus, hunc usum habcbat sermociriandi
    virginales has vestes jam tunc peculiarJ aUqua ofa- in sacraruni virgihum velalionibus; et sermpnehi
    tione benedictas 1'uisse: ac certe hujusmodi bene- quem habuit in selemni ccnsecraticne supradictoe
    dictionis fofmulaapparet iii Sacramentario Gelasiauo, virginis Bonbniensis Ambrosise, iUa ad Aram stariie
    Ibco supracitato, cum enuntiatione, Benedicliovesti- priusquam sacro velamine cbnubefetur, ipse nobis
    mentorumvirginum, ac postea, Oratio super ancillas servavit in praecitato libro de Inslitulione Virginis';
    Dei, quibus conversisveslimenta mutantur. Hujus au- qui liber, siunutn et alterum demas Caput,totus e"o-
    tem mutationjs ratio in prima oratione indicalur, dem sermone constat, ut Maurini editores uotant in
    ubi lirec indumenia dicuntur Itumilitatemcbrdis et admohitipneprsevia. Nunc qiioque viget hicritus, ut
    1103 P- BRAID^; DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. IX. 1104
    virginesalloquatur episcopus, vel etiam quisquisalius
    is A stola 108, ad Eustochium num. 19 : i Die tantum
    episcopi loco , in earum solemni velatione; seu an- i- Dominico, inquit, ad ecclesiam procedebant, ex cu-
    tequani velum accipiant, ut in Pontificali Romano 0 jus habilabant latere. > Duo hic providentioecapita
    prcejcribitur; seu post velum acceplum, utquorum-i- animadvertenda veniunt, quse in Paulse senioris lau-
    dam locoruni fert usus : et exstant typis editi ser- dein cedunt, necnon et divi Hieronymi ac episcopi
    mones, tum ab episcopis, lum episcoporum auctori- i- Joci, qui proculdubio eidem in monaslerii inslitu-
    tate a presbyteris ad virgines habiti in earum nuplia-
    i- tione a consiliis fuerunt; cavisse eam nimirum ut
    libus festis, qui totam redolent primaevseinstitutio- raonasterium suunf virginale non Ionge ab ecclesia
    nis fragrantiam; quemadmodumilli, cedro prorsuss Jocaretur, quo brevissima virginibus via esset ad ec-
    digni, quorum hic raeminisse operse pretiura duci- i- clesiam accedendi; et nihilominusnon quotidie eas,
    mus, quique nuper posthumi Utinensibus typis pro- immo nec pluries per hebdomadam, sed die tantum
    dierunt, prceclarissimi undequaque viri Francisci :i Dominicoad ecclesiam accessisse, ut certe cautius
    Florii, hujus roetropolitaiiaecedispracpositi, ac prce- earurodempudori provideretur. Si conjectare licet,
    sulum nostroruiu vicarii generalis, jam alias in hacc eliam monasteriura virginale Aquileiensesub Niceta
    lucubratione merito laudali. Atque haec de initia- episcopo,quod in mediacivilatesitum superius dice-
    tionis virginum coeremonUsac solemnitate. bamus, proximum erat ecclesiceloci; maxirae vero
    Ipsa nunc earumdem sacrarum virginum conver- si recolamus virgines illas in Ecclesia adfuisse etiam
    satio aliquid a nobis exquirit in iis de quibus apud1 vigiliis cum reliquis Christi fidelibus, ad quas pro-
    Nicetam nostrum mentio esi. Ac primo processus s inde noctu incedere necesse erat, quibusque minus
    -
    virginmu in ecclesiama Niceta memoralur, non sin- B erat coiiveniens ut virgines sacrre adessent, si non
    gillatim quidem, sed agminatiin, et chorofacio ; adi quam brevissimo vice tractu ad ecclesiam accedere
    sacros videiicet fidelium convenlus, ad hymnorum i potuissent. Si hoeporro virgines monasterii Aqui-
    spiritalium cantum , ad lectiones cwlestesaudienJas,, Jeiensisetiam ad sacras vigilias in ecclesiam prodi-
    ad lotum nempe Liturgice ordinem; necnon et ad1 bant, frequenlius fortasse quam solis Dominicisdie-
    ipsas vigiliasnoctis, juxta Christianorum onmium eo) bus Ecclesioesacris intererant. Virginum tandem
    tempore consuetiidinem, uti ad Lapsam capite 6,, devotioni simul ac' pudori curaulate providit poste-
    num. 22. Cum nimirum tuuc temporis nonduin es- rior oetas, cum unicuique earum monasterio, immo
    sent in una eademque civitale satis multiplicataesa- et unicuique earumdem sodaUtatiindulsit, ut pecu-
    crse sedes,neque earum peculiaris aliqua virginalibus> Hares sacras sedeshaberent, unde solatia religionis
    monasteriis addicta, curaque virginalia ipsa mona- acciperent, quin pedem extra sua septa moverent.'
    steria non ita essent omnino clausa, uti postea sa- Peculiare tamen' quiddara super sacrarcin virgi-
    pientissime faclunifuil pro majori sacrarum virginumi num in sacra oede Aquileiensimansione nobis exhi-
    tutela; et his aliquando liberura erat e monaslerioi bet Nicetas, quod nullibi fortasse in tota antiquitate
    egredi pro aliqua necessitate, et uecesse quoque erati memoratum invenias; quodque ad AquileiensisEc-
    eisdein prodire ut ad sacras cedesaccederent, divi- clesiteejusque prsesulum institulorum commendatio-
    nisque mysteriis ibidem cum Christiano populo in- nein maxiinain facit. Notissimaest veteris Ecclesice
    teressent. Generalempropterea regulam pro egressuL sanctissima disciplina, qua cavebatur quam diligen-
    quocumque sacrarum virginuiii e monasterio trade- tissime, 257 ut '" ffidibussacris mulieres a maribus
    bat sanctus Hieronymus in ssepe citata epistola ad discreta statione consisterent. Virginibus quoque
    Demetriadem150 num. 19, ita scribens:«Quae vivunt. (Q sacris, in ea sacrarum cediumparte quoead mulieres
    in monaUerio, et quarum simul raagnusest numerus, pertinebat, locus dabatur a cseleris ejusdem sexus
    numquam soloe,numquam siue matre procedant. De; dislinctus, ubi una siinul sacris adessent mysteriis:
    agmine columbarum crebro accipiter unam separat, unde «quando siinul estis in Ecclesia.... invicem ve-
    quam statim invadat et laceret, cujus carnibus et; stram pudicitiam custodite, > aiebat sanclus Augusti-
    cruore saturetur. >Haecde monasleriis virghialibus nus ariillas scribens, epistola211, num. 10. At quid
    256 Africae,ubi Demelrias virgo degebat; licet ipsa de Virginibus in Aquileiensi Ecclesia convenien-
    virginitatem domi suse servaret cum matre et avia tibus tradit nobis Nicetas? Locum nimirum in Aqui-
    vivens, uti superius notabamus. Cselerumibidem ipse leiensiecclesia non modo easdem habuisse peculia-
    divus Hieronyraus eas coiinnendabat virgines, quce rem, prout ubique terrarum habebant, sed locum
    pudoris ac verecundiregratia, neque ad ecclesiara etiam tabulis separatum, ac forlasse a solo quoque
    ipsam prodibant festis quibusdam riiebus, in quibus tantisper sublatum, quo honor dignitatis earum ex,
    major esset frequentia populi: «Scio ego sauctas ipsa eliara loci distinctione patesceret: «Nonnevel
    virgines, quccdiebus festis, propter frequentiam po- illum locum tabulis separatum, in quo in Ecclesia
    pulorum, pedem domi cohibent; nec turic egrediun- stabas, recordari debuisti? Oblita es proposi-
    tur, quando major est adhibenda custodia , et publi- tum oblita es Ecclesiara tolam, oblita gloriam
    cum penitus devitandura. > Sed hoc foftasse ad eas virginiialis, oblita honorera dignitatis, elc. «Ita ad
    sacras virginespertinebat, quse noii in monasterio, Lapsam Nicetas, capile 6, num. 24 et 27.
    sed domi suse, aut solre, aut c.umpaucis sociabus Quidinsuper, iii sacrarum virginumgratiam, Aqui-
    vivebant; quseque,potius quam festis, aliis per heb- leiensis, Nicetse tempore, ferebat Ecclesicc consue-
    domadara diebus ecclesiam adibant ut sacris inter- D 1 tudo; seu potius, ut aptiori ad rem ipsam utamur
    essent. Sanctus quoque Ambrosius in Exhortatione vocabulo, elegantia? Locus ille, in quo virgines sacris
    Virginitatis, capite 10, numero 71, hanc cautionem astabant, ornalus erat prceceptisex divina Scriptura
    sacris virginibus inculcabat, niaxime vero adolescen- pelitis, atqtte in pariete scriptis, qusevirginitatispro-
    tulis, ut raro scilicet etiam ad ecclesiamprogrede- positum respiciebant, illudquecommendabaiit;ut vel
    rentur : quod tum virginibus in monasterio degen- ex hoc uno intelligasquanli fieret apud Aquileienses
    tibus, tum dorai suse viventibus, dicluin facile exi- virginalisprofessio : « Nonne vel illa prrecepta, qure
    stimaverim : « Attende, virgo, sacrse praesertim oculis tuis ipse scriptus paries ingerenat, recordari
    professionis.... Nullussit tuus sine matre processus, debuisti, etc. ? >ut ibidem Nicelas prosequitur. Sed
    quce sit anxia custos pudoris. Ipsa quoque ad Eccle- aliud quoque peculiaris honoris argumentum, quo
    siam progressio rarior sit adolescentulis. > Malrem sacrccvirgines donabanlur in AqnileiensiEcclesiain-
    Jortasse genitricem intellexit, qure domi et ubique ter divina mysleria, notat Nicetas; atque erat oscu-
    custos esse deberet Ulirevirginis sacro velo donatoe; lum pacis, quod iUseproculdubiointer diyina myste-
    licet et matrem similiter dixissepoluerit prsepositam ria, prout raoris erat, a sacro altari accipiebant,
    monasterii virginalisin sensu divi Hieronymi. quodque postea ab eisdem, veluti a traduce puris-
    Sed discipliuam super hac re Bethleheiniticivir- simo sanctitatis, sibi comraunicari gesliebant reUgio»
    ginum monasterii sub Paulseseniori? institulione ac soeac nobUesmatronseibidemsacris pra?sentes: «Atj
    cura nobis exhibel idem sanctus Hieronyraus, epi- quem (locum)religiosaematronte et nobiles c«rtatiiq
    1105 P, BRAIDJE DISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. IX. 1106
    currebant, tuaoscula petentes, qusesanctiores et di-. A cetse Hbellus, ut lapsam virginem , necnon et corru*
    gniores te erant. > En quaenobis praeclara circa sa- ptoremUlius, pro gravisshno scelere perpetrato, ad
    crarum virginum in sacris cedihus disciplinam, exr publicam pcenitentiam agendam impellat alque infor-
    Aquileiensis Ecclesirc more, vel unus in libello suo) met. Quod primo nobis occurrit in hoc Nicetoe li-
    ad Lapsam servavit Nicetas; quae fortasse neque ex: bello super pcenitentiali illius temporis disciplina,ea
    illo umquam habuissemus, nisi occasio illi iiiisset,, est praxis, tum in Orientali, tum in Occidentali tunc
    quamvU profecto infausta , eumdera scribendi libel- Ecclesia vigens, qua majus.niniirum et gravius, atqu»
    lum, quo tot argumentis undecumque petitis lapsami hinc majori eliam pcenitentia expiandum, peccalum
    illara virginem objurgavit. aliquod habebatur, qood peracta inquisitione inno-
    Prceterea ex hoc eodem Jibello cufa quoque enitet; tesceret, quam si illud ultro peccator confessus fuis-
    Ulius temporis episccpprum erga sacras virgines; set. Ita propterea ad lapsam virginem, quae scelus
    in
    quse pcsita erat dilecticne spirituali eisdem exhi- suum celare tentaverat, quodque nonnisi inquisitione
    bita, sicut etiam in commonitione sancta ipsis pecu- peracta comperlum fuit, JoquebaturNicetas, capite 8,
    liariter habila : « Et certe non babes quod de nostra nura. 37:«Grandi plagoe alta et prolixa opus est me-
    negUgentia conqueraris : quodcumque enim ad ofil- dicina: grande scelus grandem habet necessariam
    ciurn pastoris pertinet, et tibi et omnibus non nega- satisfactionem. Nam non est dubium levius esse cri-
    tum-.est. DUectio spiritalis adhibita, commoiiitio san- men, ubi peccatum suum ullro homo confitetur, et
    cla noh defuit. > Ita, capile 7, num. 28. Talis nimi- pcenitet : at ubi celat mala sua , invitus delegitur, et
    rumerat cumsacris virginibus suis Aquileiensis Ni- nolens publicatur; illudgravius scelus est. Quod libi
    cetas, cujusmodi ante Ulum fuerant erga easdem ce- T, ,' utique provenisse negare non poleris. Et ideo 259
    lebriores Eeclesieepraesuies, qualesque postea semper fortius dolendum; quia peccatum est fortius. > Disci-
    fuerunt quicumque in virginibus sacris Ecclesioeca- plinam hanc vetefem multis de more suo adductis
    tholicre decus, angelorum socias, Christique sponsas tum Graecorumtum Latiriorum Patrum testimoniis ,
    respexerunt. « Nunc nobis ad virgines sermo est; necnon et hoc ipso Nicetce nostri ( quod ille existi-
    quarura quo sublimior gloria est, major et cura est. > mabat Ambrosii), probat atque illustrat Morinus in.
    Ila.sanctus Cyprianus sermonem suum ad virgines suo Commentario Historico de Sacramento poeniten-
    inchoabat, et curam suam prcecipuam erga illas le- tice libre n, capite 6. Unum nos hic afferimus confir-
    stabatur, in peculiari libello quem scripsit, de HabilU mationis gratia, et pro rei de qua agimus aflinitate ,
    258"Virginum : t Audite me itaque, virgines, ut Augustinum in supra citata epistola 211, qua virgines
    parentem, audile, quaeso vos, timentero pariter ac monasterii sui instituebat, et quomodo etiam punien-
    mohentem, audile utiUtatibus et commodis vestris doe earum essent culpoedocebat qucevirginale propo-
    fideliter consiilenlem. > En quomodo ibidem ipse situm Ixderent. « Qurecumque, inquit num. 11, in
    erga virgines snas et dileclionem spiritalem ostende- tantum progressa fuerit inalum, ut occulte ab aliquo
    bat, et commonilionemsanctam impertiebatur. De Htteras vel qurelibet munuscula accipiat; si hoc ullro
    divo Ambrosio, cujus ssepe bic sensa retulimus, non conlitetur, parcatur illi et oretur.pro ea. Si autem
    est quid addaraus; cum constet libros suos, quos de deprehenditur atque convincitur, secundum arbitrium
    argumento virginitatis habet, coaluisse ex sermoni- prseposilccvel presbyteri, vel etiam episcopi, gravius
    bus quos dixit, seu cum ad amplectendam colendam- emeridetur. > En igitur gravius reipsa peccaium, et
    que virginitatem hortabatur, seu cum ad virgines majori etiam animadversione mulctandum , ex illo-
    instituendas erudiendasque accederet. Quis autem C ( rum temporum praxi, quod veluti invito peccante
    nesciat sanctum Augustinum in Hipponensi Ecclesia deprehendebatur, quam si eodem sponte aperiente
    sua coetumvirginum coUegisse,optimisque instilutis innolesceret.
    ordinasse, sub prseposita sorore sua, necnon prcepo- Patet insuper ex hac disciplina, fuisse tunc aliqua
    sito quoque presbytero qui illarum cufam spiritalem etiam occulta peccata, quse publica essent confessione
    gereret?ffis ipse et dileclionem cerle exhibuit, et pandenda, adpublicum subeundurapoeniteniioereme-
    prcebuit commonitionem: et exstat illius epistola 211 diuro, prout illud fuerat virginis lapsoe apud Nice-
    alias citata, quce solUcitudinis suceergaeasdemlestis tam, et prout illud fuisset de quo Augustinus : patet
    locupJetUsimaest, quoeque ad informandos sacrarum quoque inquisitionem tunc Tiguisse in Christianorura
    virghiuni coetus semper in Ecclesia habita fuit veluti mores, adeorummaculas invesligandas; et delationem
    norraa absolutissima monasticse perfectionis. ad Ecclesise proesules, utudem pro sua auctoritale ac
    Asserit demum Nicetas ibidem,num. 29, seHym- cognoscerent, corrigerent, vindicarent.
    num etiam virginitatis exposuisse virginibus suis, quo £rudentia
    .audalusMorinusrem hanc Ulustrat in opere supra-
    el gloriampropositi, et observanliam pariter decanta- citato,necnon Jueninus in suo Commentario Historico
    renl. Homiliasfortasse Mcetas hic significare voluit, et Dogmatico de Sacramentis, dissertatione 6, de Pce-
    a se habitas ad virgines sacras super aUquo psalmo, nitentia, quaeslione S, de Confessione, et qusestione
    ac probabUiter super psalmo xiuv, qui a versiculo 6, de Satisfactione; aHique posteos, quibus, ut opi-
    deciinousque ad ultiraum, ut notant etiam Maurini namur, non salis fecerunt qui in contrariara iere sen-
    Aimbrosianorum operum editores ad hunc locum, tentiam. Ex tota hac veteri disciplina, quoepaulatim
    multa contlnet quse a&gloriampertinent, et ad obser- . cum poenitentioe ordine in Oriente primum, dein in
    vantiam virginalis propositi; ut hac spiritali ejusdem "1 Occidente descivit, una, quantum ad episcopum, in-
    psalmi inlelHgentia Ulectae virgines eumdein Jaetius quisitio adhuc viget in Christianorum mores, pro"eo
    ac suavius in suis spiriiuaIU)us exercitationibus de- pastoralis officiimunere, quo credilae sibi plebis tene-
    cantarent. Cura vero nihil hic de presbytero aut alie tur incoluniitati prospicere, et singulorum saluti pro-
    ex ecclesiastico coetu appareat, qui meiiasterip virgi- videre, ut prsesertim ex Ponlificali Romano in ordine
    naji Aquileiensiprseesset, prout apud Augustinum in ad visitandas parochias : quantum vero ad plebem,
    Hipponensisuo; reliquum est ut ad Nicetce merilum pro eo charilatis proecepto quo unicuique mandavil
    conjiciamus, emndem sJbihanc sparlam peculiariter Deus de proximo suo, viget onus deferendi seu ad Ec-
    reservasse, propriis sciUcetyeluti manibus colendi clesiaepraesules, seu ad secundi ordinis pastores, pro
    irrigandique spiritaUs hujus viridarii sanctitatis atque rerum gravilate, Christianos eos, seu qui contra fidei
    pudoris; qnod etiam ex pluribus dicendi mpdis in inlegrilatem aliquid obloquantur, seu qui morum pra-
    toto opusculo usurpatis non invite colligimus. Atque vitate Christiariam loedantprofessionem.
    hactenus de quinti saecuU apud Aquileienses disci- Sed quid nunc de peculiari peccato virginis sacrcc,
    plina, quse sacras virgines respicit.
    : Ad"aUudnunc quoe se violari clanculum permisisset, ac postea de-
    disciplinsegenus Nicetse Hbellus ad tecta esset invita ? quid de poenitentia huic expiando
    Lapsam nos accit; ad eam videlicet publicae pceni- peccato debita? Distinguit Nicetas inter Virginem sa-
    tentiae ratipnem quoetimc ebtinebat eb peccata, prse- cram, qusepost acceptum sanctum velameri, post nu-
    sertim ]|iblica, gravicra : eo ejiim totus speclat Ni- ptias scilicet cum Christo initas, vojuerit nihilpmintis
    1107 P. BRADXEDISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. IX 1I0S
    nubere communi lege conjugii; et inter virginem sa- A ad extremum vitccproducta; addistiiictionem aiiarum
    cram, quoeocculta et furliva turpitudine constuprala minorura pcenitenliarum, qure plenre non erant, qiice-
    fuerit, et fingat postea se esse quod reapse non est. que propterea minori quoque temporis spalio exple-
    Illam porro adulterium perpetrasse dicil, ancillam bantur. Quid vero idem Cyprianus in alias virgines
    mortis effectam : hanc autein bis adulleram appellat; sacras, quce prava sua voluntate sexus infirrailatem
    et quia reipsa datain Christo Jidera violaverit, et quia superassent? Severiorem proculdubio se iu eas exhi-
    virginem iiihilominus sese finxerit, quoeamplius non bttit, ita ut iiumquara ad reconcilialionemse eas ad-
    erat. «Et jam sJ voluerit .(sacra virgo) nubere com- missurum testaretur. -Ita namque subdebat : « Quod
    inuni lege conjugii, adulterium perpetrat, ancilla mor- si obstinate perseverant, nec se ab invicem separant,
    tU efficitur. Si hoc ita est, quid de illa dicendumest sciantsecumhacsua impudica obslinalione numquam
    qucc occulta et furliva turpitudine 260consluPratur> a nobis adroitti in Ecclesiam posse, ne exeniplum coe-
    et fingit se esse quod non est? ila.bi.tu virgo, facto teris ad ruinam deliclis suis facere incipiant. > Dupli-
    non virgo : bis adultera, et in actu, et in aspectu. > cem hanc peccanlium virginum rationem, adeoque
    Ita Nicetas ad Lapsam, capite 5, nuui. 21. De hac duplicem in easdem animadvertendi modum exbibet
    nunc igitur sacra virgine agimus bis adultera juxta canon 13 celeberrimi concilii Illiberitaiii, quemhic
    Nicetam, quia scelus occulte perpetravit, et virghii- eroendatuni afferre operce preliurn existiraaiHus ex
    tatem habitu virginali iiihilominus sinmlayil : ac de superius laudatoopere Ferdinandi de Mendoza, apud
    virgine sacra qure nullatentis sponte vulnus suum ape- Labbeura, loco supra cilato. « Virgines quocse Deb
    ruerat, sed quce convicta, tandera invila ad confes- dedicaverunt, si pactum p.erdiderintvirginitalis, atque
    sionem compulsa roerat. Mirctur autem neino, lanli _" eidem libiriir.i iuservierint, non iiitelligenies quid
    hic factam a Niceta Lapsre hujus simulationem, ut amiseririt, placuit, nec in fme dandani eis esse com-
    eam propierea bis adulteram appellaverit; cumconstet munioneni. Quod si sibimetpersuaseriiit, quod infir-
    quanta religione seinper cavcrint anliqui Patres, ut, roitale corporis lapsrc ftieriiit, et toto tempore vitce
    ad peculiarem honoreni servandum integrccvirginila- suae Iiujusmodi feminseegerintpocnilenliam, et absti-
    tis, nulla viduarumquamviscoiiiinciitiani profilenlium nueriiil se a coitu, eo quod lapsse potius videaritur,
    velum acciperet; ct ut virgines ipsce,quce absque placuii, eas iu fine communionem accipere debere. >
    propria culpa, per vim pula harbaricam, virginitatis En hic in uno eodemque culpsegenere dtiplicemgra-
    jacturaro fccerunt, corpore quidem, non item meiile vitate reatum, et diversa quiciem aiiimadversidne
    pollutce, ampUus in sacrarum virginum numero ac roulctandum : mitior tamen aniroadve.rsioea est quae
    coetu nou censerentur; ut pluribus conciliorum et totum viire lempiis in lapsa virgine exigit ad agendam
    P-atrum allatis teslhnoniU oslendit Ferdinandus de pcenileniiam, ut veniam tandeni in ftne accipere me-
    Mendoza, de concilio IlJiberitaiio Jibro n, capite 27, reatur. Lapsus virginisAquileiensisapud Nicetamerat
    in ConciUis Labbei cura Coleli lorao I, col. 1152 et sane gravissimus mulliplici ex capite, uli vidimus;
    seq. Nibil propterea, his perspectis omnibus circum- ideoque non immerito eidem indicta fuit poenitenlia
    Stantiis, nihil hocsceleregravius in hac sacra virgine; «s^fMe ad exlremum vilw, ut veniam a Domhiosperarc
    qucc nullara eliamde vi silji facta excusationemafferre poseet.
    potherat, quse immo de suo volunlario consensu ex Sed quonam proesertim modo , quibusque actibus,
    criminis iteratione convicta fuerat, ut capite &,num. haec erat poeniteiitia peragenda? Agonempwnitenliw
    42etl3. appellat Nicelas pceniteritialem cursum, queni jam
    Quoti igitur temporis poenilentia huic lapssevirgini Q erat ingressa lapsa illa virgo; el boc ex communi
    indicta fuit a Niceta; et quomodo peragendam docuit tunc Joquendimodo, quo pcenilentium labores et affli-
    ipse? Quod ad tempus attinet, usque ad extremum ctiones, ac velulicontentionesaplissime indicabantur,
    vitce indicitur a Niceta huic lapscepoenilentia, etqui- tam animoequam corporis, ad prrcstandaiiisatisfactio-
    dero, ut prima fronle videtur, absque spe oblinendrc, neffletad veniam impetrandam. In hoc aulem poeni-
    prceter quara a sola Domini misericordia, absolulio- tentice agone bcccpotissimum lapsce virgini facieiida
    nis e't veuice. « Scd tu (inquil capite 8, num. 38) quoe indicunlur a Niceta, capite 8, num. 55. Omnisin pri-
    jam ingressa es agonem pcenitentice,insiste, misera: mis cura vilwhujus interimenda illi.erat, nihUque cp-
    fortiter inhaerelamquam in naufragiis tabulre,sperans gitandum pneter spirilualem roortem in quam peccato
    per ipsam te de profundo criminum liberari. Inhoere suo inciderat, modumque reviviscendi. Deinde lugu-
    pcenitentioeusque acl extrennira vitse, nec tibi procsu- bris vestiserat accipicnda, et mens ac membrasingula,
    mas ab humana die veniam dari; quia decipit te qui digna castigalione punienda. En babilum virginalem
    hoc tibi polliceri voluerit. Quceenim proprie in Doini- in pcenitentialem| mulatum, cujus peculiaris etiam
    nura peccasti, ab ipso solo le convenit in die judicii color et fornia, pcenitentronsusilata, voce lugttbrit
    exspectare remedium. » Duriuscula sane videtur Ni- aUquatenusindicatur. Ampulatioquoque criniumprce-
    cetce senlentia in Lapsani suahi, de exspectanda a scribitur in poenileiitisesignum; unde apparet intoh-
    Deo solomisericordia et venia, absque ullo Ecclesice sas eo leraporepenes nos sacras virgines fuisse, contra
    clavium adminiculo; de qua senlentia erit dicendi ac alibi, ac proeserlimin jEgypto acSyria, essetirnisu,
    locus sequenti capite decimo. Cceterumno.nest quod ut HieronjTnus docet epislola ad Sabinianum 48. Ds-
    miremur, si usquead extremum vitm, pojnitentiam in- fluanl insuper oculi lacrymis, aiebat ad Iapsam Nice-
    dicat Nicetas huic Lapsse pro crimiiie perpeirato. In D tas, pallescat facies.Neque hic satU. « Deniqne toturii
    virgines namque sacras, quse pactum virginitalis sua corpus injuriis et jejuniis lnaceretur, chiere aspersum
    culpa non servassent, semper aniraadvertit antiquilas et opertum cilicio perhorrescat... Sensus eliam cru-
    severioribus poenis, pro disciplinseralione qusejuxta cielur. > Haec de exleriqribus poeriitentisesignis ac
    locorum ac lemporum differenliaui obtinebat; et non de corporis affHctationibusNicetas ad lapsam agendre
    nisi erga eas qurcmagis sexus fragUitatemquampra- pceuitentiae causa : ubi si per injnrias corpori infe-
    vam animivoluritatem osteiidissent, aliquanto mitio- rendas ad ejusdemmacerationem, flagellalionem.etiam
    rem se exhibuit. Hujusmodi fortasse fuerant virgines intelligas, aliasque id genus acerbiores casligationes,
    illaede quibus ad Pomponium scribebat Cyprianus, quarura 262tam ^P 1?mentio est in Vitis sanctorum
    epistola 62 ineditione Parisiensi Balutii : atque ideo qui carnem sttam crucifixerunicum vitiis et concupi-
    . de earum pcenilentia ita decemebat: «Side eis aliqua scentiis, nihU certe intellexeris quod uon apprirae
    cerrupta fuerit deprehensa, agat pcenitentiamplenam, coiiveniat cum pcenitentiali illius teniporis.discipjina;
    quia qusehoc crimen admisit, iion raariti, sed Christi quae dum postea descivit in poenitenliumcrimiiiibus
    adultera est, el ideo sestiinatojusto lempore postea, expiandis, remansit semper apud ferventioresChristia-
    exomologesi facta, ad Ecclesiam redeat. > Pcenitentia nos qui iiinocenliam cum poenitentia conjurixeruiit,
    ntique plena in sensu Cypriani, poenilentia inlelligi et poeiiitentialibusafflictionibususi sunt pro Christia-
    debet, etiam quoad jusii temporisduralionem, qure nis virtutibus facilius excoleudis.
    tunc esset omniuin rigidissiina, licet non 261 usque Quid nunc ad concipiendumanimo, nutrienduriiqua.
    1109 P. BRAIDJEDISSERTATIO IN S. NICETAM.— CAP. X. 1110
    dolorem perpetrati propudii? Prccclara sunt qurc A denegatum sit, do consilium : Petas ultro carcerem
    fcoiigerit Nicetas, eapile 10, e divinis Scripturis, ut pcenitenlise.>Nendum igitur virginis yiolator ad poe-
    ihenlem Iapscepoenitudinissensibus irapleat, linguarii- nilentiara accesserat; secus ac lapsa, quoe agonem
    quetu.m orisclumcordis dirigal ad Dominimisericor- poenitenticejam erat ingressa, cum ad eam sermonem
    uia.mImpJorandam. Sed dignum notatu quod primo haberel Nicetas.
    Iocb eidem suggefit, ut quiiiquagesifiiuin psalinum Quid vero huic in poenitentisecursu agendum erat,
    quotidiereciteiusque ad versiculumdecimum nbnum: ad corporis afflictationem et ad cordis compunctio-
    ;« Et primum quidem nullo die quinquagesimus psal- hem? Catenarumusum illiproponit Nicetas ad viscera
    xnus intermittatur; quia in tali negotio canlatus est: obstringenda; gravhis nirairum aliquid et acerhius
    et usque ad versiculum illum : Corcorilritum et humi- quam lapsae indixerat, quse sexus gerebat imbecilli-
    ligtum Deus non spernit, cumlacrymis gemituque per- tatem : unde colligas in pcenitcntiis olim inlligendis,
    curre. >En quanta commendalur antiquilate psalmi seu potius in poenitentialibus afflictationibus, habi-
    Tiujusquinquagesimi recitalio inler -p.ceiiitenliumaf- tam Juisse ralionem elsexus etvirium. Quam fre-
    Bictationes et preces, qui hodie quoque lam frequen- ^quensporro calenarum usus legilur in Vitis sanclo-
    "ter indicitur poenitentibus a presbyteris confessariis -Tum, inter eprura voluntarios cruciatus ad corpus
    Jin partem satisfactionis, confessione audiia. Non in- icasliganduni redigendumque in servitutem, ne um-
    "teger tamen quinquagesimus psalmus Japsse virgini quam spiritui rebelle insurgeret! Desinant delicatuli
    a Niceta dicendus indicitur, sed usqiie ad versiculum hostri ac male feriati horoines cachinnis excipere,
    decimuin nenum, pmissisduobus aliis quibus psalmus quod religiosi viri ac perfeclionis Chrislianse sludiosi
    cqmpletur. Elenim non psalmorum verbosa et nuda "_ ex vetustissimis pcenilentium insiitutis sibi quando-
    Tecitatio, quasi in labiorum piam exercitatio;iem, que noslra etiam setale asciscunt, elsi non ut corri-
    pcenitentibus indicebatur, sed sensuum potius qui iu gant quod deliquerint, certe ut aliquid in se coer-
    psalmis coiitineritur nieditatio; ct ideo psalmi eisdem ceant ne delinquant, et.ut crucis Christi mortilicatio-
    recitandi dabantur ad eam usque ipsorum partem hem semper in suo corpore exsultantes circumfe-
    qucead animi doloreniexprimendum, et ad raisericor- raut. Neque catenas solummodo, sed et jejunia et
    diara implorandamvehementius urgebat, ne sensibus gemitus indicit Nicelas huicvirginis corruplori, ad
    aUis, quamvis sanctissimis, abstracti quodaromodo, ahimamcruciandam. Communia hcecnempe pcenilen-
    compunctioiiemsemelin corde ortamuiierniittereiit. tiam agenlibus erant, sive feniinis , sive viris. Petat
    De hoc eodeni psalmo quiriquagesitrio non in totum insuper sanctorum auxilium, addebat Nicetas, ei ja-
    ~recitando, sicut eliam de alus siiuiliter iiilercideridis ceat sub pedibus electonim: atque hsec oninia eodcm
    pro bpportuiiilale actiouis, exempla habemus in anti- capite 9, num. 40. Per sanctorum auxilium probabi-
    quis poenilentialibus UbelUs, quos addidit M^orinus lius intellexit Nicelas opein saiiclorum in coelis de-
    de Sacrarnenlo Pceiiitentice. In aniiquo genlium; quam invocandam ait, ad peccatorum ve-
    : operi suoPffiiiilentiali
    namque Romano Ubidem, pagina 565 niama Domino faciliusimpelrandam : sed elsancio-
    Veiielceeditionis, sub titulo : Incipit ralio ad dundam rum nomine significare potuil presbyteros quoque
    pcenitenliam: hcec haberaus : « In pfimis dicit psal- aliosque de clero, qucrutri se inlerccssionibus pce-
    mum iricesimum septimuin lotum, Domine, ne in fu- nitens cpnimendarel. Jacere verp sub pedibus electo-
    " rore ttto arguas me, et poslea dicit Oremus. Et dicit rum, illa erat poenilentium ante feres ecclesicepro-
    psalmum centesiriiuiiisecundum, Benedic,anima mea, stratio ad singulos fideles ecclesiam adeuntes, ac ve-
    Dotnino,usque, renovabitursicut aquila juventus lua. Q luti provplulip ad pedes ipsprum, ut eprum prationi-
    Etdicitpsalniumquinquagesiiiium, Misereremei,Deus, bus adjuvarentur : quce omnia copiose illuslrantur a
    usque, iniquitates meas dele. Post hsec dicit psalmum - rerura hujusmodi tractatoribus, quin hic cliulius su-
    quinquagesimum lertium, Deus, in nomineluo, etdicit ; per his immoreniur. Alque hic demum finis sermoni
    Oremus.Et dicit psalmura quinquagesiroum prirnum, de disciplina, seu de iis qucead disciplinamspeclant,
    - f}«id gloriaris,
    usque, videbuntjusii, et limebunl,et; occasione opusculorum ffagmentorumque Nicetce
    dicit Oremus, etc. > In alio quoque Pcenitentiali si- Aquileiensis episcopi.
    mUiter antique ibidem, pagina 581, sub titulo, Ordo CAPUTX.
    ad orationes, et hoecJe- 264
    pmniteniis mortem, post alia,
    guntur : « Deinde psalmos, Domine, ne in furore luo, Nonnulla expenduntur, CJUW a sancto Niceta aut minus
    usque Cor meumconturbatumestin me, ellumen bcu- exacle, aul durius dicla videri possent.
    lorttmmeorumhoh esl mecum. Miserere mei,Deus, se- Alia nunc hos manent, quoeNicetam ipsuni attin-
    cundummagnam,usque, Avertefaciem luam apeccalis. gunt, ejus nempe reclam sentiendi docendique ratio-
    Benedic, anima mea, Dominum, el omnia interiorai nera : suntque noniiulla in Nicelre cpusculis pesita,
    mea, usque, Sicui aquilw juvenlus. > En psalmumi qiircab eodeih aut niinus exacte, aut durius dicta vi-
    quhiquagesimum, aliosque, in re poeiiitentiali anli- deri possent; et in quibus propterea Nicetas aut vin-
    quitus adhibiles juxta Nicetoe merem, preut res pe- dicandus, aul explicandus venit.
    -stulabat, quiu ecrumdem integrltatis 263 T^° na_ De fide loquens Nicetas Explanationis capite 2,
    beretur. eam appellat credulilatero : < Bene incipil a crcduli-
    Veriim.si tali tantceque pcenitentioesubjiciebatur.w " tate conlessio; > ait ille, explicare incipiens priora
    virge sacra foedifraga;quid ejusdem violator, adul- Symboli verba : Credo in Deum Palrem omnipoien-
    terii sitriul reus et sacrilegii, ut superius innueba- tem : Gentes quoque nominans capite 8 quce Evan-
    mus? In hunc quoque vehementer stylum convcrtit gelio cfedidissent, eas gentes credulas dixil; « Hanc
    Nicetas, capite 9 ejusdem opusculi, hac eumdem acri regulara fidei apostoli a Dohiinoacceperunt, ut in no-
    oratione percellens: « De te autem quid dicam, filio mine Patris, et Filii, et Spiritus sancti omnes gentes
    serpenlis, mmistro diaboU, yiolatore templi Dei : quii credulas baptizarent. > Quid sibi vult in ore Nicetce
    iri uno scelere duo crimina perpetrasti, adulterium hsec crediilitas, quse in coromuni sermone defecttnn
    utique et sacrilegium? > Ad pcenitentiam vero de- sapit, et quamdam animi inurmilalem veroefldei ad-
    scendens huic yiolatori iillUgendam,eumdem simiU- versam; utpote qnoe,aut sumitur pro iriiuia facilitate
    ter perpetuoe addicit poenitentiae: <luctu et fletibus credendi; qure actus est Jevitatis; aut pro opinione
    continuis, dum in corpore tuo immundo anima illa infirma et imbecilli, qurero fidei dograatibus sine
    tenebrosa versatur, remedium tibi in die necessitatis gravi piaculo locum non habet? Idipsum scilicet Au-
    acquire. > Ita ibidem, num. 42. Vehemenlior videtur- gustino, quoad primum hujus vocis sensum, objicie-
    Nicetasin viigrois slupratorem, quam in ipsam virgi- bat olim illius amicus Honoratus, Manichocoiurn
    rieiri lapsam, ea etiam fbrtasse de causa, quia ad fraudibus deceptus, in libro quem sanclus doclor ad
    pcfinitentiahicapessendam npn ita facilem seis exhi- eumdem scripsit, de Utilitatecredendi, capite 9, num
    bebat; idecque ita iUum etiaffi aUdquebatur : « Ne 22. «Ipsa credulitas ( aiebat ille ) a qua creduli no-
    quid a pastore ovi morbidcevel moriturre niedicaiiiini niinaiitur, yilium quoddam mihi videtur esse : alio-
    UH P. BRAIDJE DISSERTATIO IN S. NICETAM. -l CAP. X. 1112
    quin hoc nomen non pro convicio objectare solere- A mus : « Adhibendum est itaque credulitatis salubre
    mus. Nam si suspiciosus in vitio est, eo quod non corapendium; ubi imbecilla raens capere npn potest
    comperta suspicalur : quanlo magis credulus, qui in coelestesecretum. >!Mentis igitur actio est credulitas,
    hoc a suspicioso dittert, quod ille incognitis aliquam, quaeimbecittmmenti subsidio datur. Sed clarius quo-
    iste nullam tribuit dubitationem. > que in veteribus codicibus Liturgicis Ecclesiae Aqui-
    Absit tamen ut credulitatis et creduli voces a Ni- leiensis apud De Rribeis, dissertatione de Sacris Fo-
    ceta nostro usurpatas , aut hoc aut aUo pravo sensu rojuliensium Ritibus capite 11. Ibi enim in officio
    accipiamus. Incredulitas ssepe in novo Teslaraento scrutinii, quod appellatur in aurium aperitione, hsec
    noraiuatur, ad fidei defectum jnnuendum : incredulos ad corapetentes invitatio Jiebat : « Venite, fiiii: ve-
    quoque in novo ac veteri frequenter legimus , veluti nite, quia veriit tempus fidei, creduliiatis dies, coh-
    in fide errantes. Si contrariis vocibus credulitalis ac fessionis hora. > Deinde ibidem in subsequenti Ex-
    creduli usus esl Nicetas , id fecisse jure dicemus ad positioneSymboli: « Si credidisti, noli dubitare. Noji
    sensum Scripturarum , et ad id significandum quod facere de credulitate perfidiam. Noli vitium sociare
    incredulitali et incredulis contrarium esset; plenam virtuti. > En hic credulilatem, ad sensum Chrysb-
    scilicet fidem, perfectmnque fidelem. Hoc ipso sensu, logi, a fideetconfessionedistinelam: en credulitatem
    ad Scripturarum rationem , credulitatis et increduli- virtutem diclam, et ab omni prorsus dubilatione di-
    tatis, vocibus usus fuit sanctus Zeno Hbro i, tractatu scretam. Clarisshnus De Rubeis animadvertit ibidem
    1 de Fide ex editione Veronensi Balleriniorum, di- capite 12, Aquileieiise scrutiniura prsecitatum, idem
    cens : « Abraham placuit Deo credulitate sine lege, ferme esse ac iUud quod in codice Gelasiano habetur.
    et Judaieus populus displicuit Deo increduHlate cum TJVerum in Gelasiano codice, apud Muratorium opere
    lege. > En vocem credulitatis adhibilam sensu pror- supra citato deest omnino tum invitatio praedicla ad
    sus incredulitati contrario; ideoque non ad vilium in competentes, tum !subsequens Symboli Exppsilio,
    fide indicandum, sed ad plenitudinem fidei oslenden- ubi credulitatis 266 mentio est. Quidni ex Nicetae
    dam. Preeterea frequens in Patribus, tum anle Nice- Explanatione Symboli in Aqmleiensem Hturgiam vox
    tam, tuni Nicetae ipsius tctate, credulitatis vox ad Ji- credulilatis manaverit? Haectamen eadem vox et iri
    «Jemveram perfectanique significandam, ac prseser- Komanis Ordinibus jveteribus locum habuit, et hodie
    tira, ut videlur, ad ipsum fidei internum actum desi- quoque non semel' legitur inter preces Romani ri-
    gnandum. quo adhceremusdivinis veritatibus, et unde tus qui communiter cbtinet ac etiam in administra-
    ad ccnfessipnem ere faciendam precedimus. « Ridere ticne baptismatis.
    npstram iidem consuestis, atque ipsam credulitatem. > Ad aliam nunc procedimus Nicetoeuostri doctri-
    Ita Arnobius Adversus Gentes libro n, 265 UQema nam, quaiu tradit Explanationis capite 6, ubi de
    credulilate distinguens , rein sciUcet credendam ab Symboli articulo agit: Inde venturus esl judicare vi-
    ipso actu credendi. « Sufficiat nobis dicere unam vos et morluos. « Crede, inquit, quoniam hic ipse
    substaiitiam, tres personas subsistentes, perfectas, Christus Dominus npster veniet cum angelis et virtu-
    aequales, coseternas.... Sufliciat nobis memoratacre- tibus eorum tam viyos quam olhn mortups judicare,
    dulitas, > aiebat sanctus Hieronymus, epistola 15 ad ut reddat singulis secundiim opera eorum. > Verbis
    Damasum papam, num. 4, ex editione Vallarsii. Cre- illis, tam vivos quam olim mortuos judicare, videri
    dulilatem majorum, pro recta fide actuque credendi potest Nicelas docefe, ad universale judicium acces-
    ea quse a majoribus accepimus, dixit Xistus papa IH, suros, absque morie prcecedente, eos quos in fine
    in epistola ad Joannem Auliochenuro, apud Coustan- Q mundi judicis adventus vivos repererit : quod certe
    tium, Epistolse Roroanorum pontilicuin. « Qui crassi- a communi sentiendi ratione alienum cognoscimus,
    tudine carnalis ingenii passionis ejus mysteria com- qua docemur subeundanl esse ab omnibus omnino
    prehendere non yalemus; credulitate rectoelidei, quce hominibus morlis pceriam; et omnes quoque homines
    proestitit, teneamus. > Ita sanclus Maximus Tauri- juxta Apostolum, resurrecturos esse, quod nonnisi
    nensis, sermone 38 de Teropore, apertecredulitalem morte interveniente fieri potest. Doctrina quidem
    sumenspro interiore actu fidei, quo religionis my- Nicelccr.ostri explicationem aliquam non prorsus ih-
    steria indubitanter lenemus. vita pateretur, qua euradem concepisse animo judi-
    Sed nihil bac in re apertius, nihil enucleatius san- caremus, vivoseos, quos nominat e regione ut ita di-
    cto Petro Chrysologo sermone 60 in editione Seba- cam ctim otim mortuis, non prius ad judicium acces-
    stiani Pauli, ubi suos veluti gradus in fidei professioiie suros, quam morlem etipsi, licet ad modicum, im-
    constituit, et ubi in quo credulitas locanda sit, et mo ad minimum temporis spatium, pertulerint; ifa
    quid reipsa credulitas valeat, aperte distinguit. ut vivi Hli mox inorituri intelligantur, ut una cuhi
    < Sermo, inquit, creat auditum, audilus concipit Ji- olim morttiis et ipsi^quoque nuper morlui, redivivi
    dem, credulitatem parturil Jides, ccufessienem cre- tandem onroes ad judicium sistantur.
    dulitas nutrit; ccnfessip perpetuam dat salutem. > Verum Nicetcedoctrina, etiam priori et obvio ver-
    Credulltas itaque est quse lidem, animo semel, ex au- borum illius sensu accepta, explicatione hic ncn in-
    ditu conceptara, assensu intirao amplexatur et sequi- diget, sed defensipiie. In re scilicet numquam ab Ec-
    tur; et confessionem inde orepromendam antecedit et clesia peculiari canprie definita, atque tunc raaxime
    nutrit; ideoque est proprie aclus iuternus lidei, quo teraporis in ulramque partem agilata, Jicuit Nicetaj
    rebus credendis firmus prcebetur assensus, et unde ad D doctrinam, seu potius opinionem tenere ac tradere
    confessionem externam veiiitur. Hinc praeclare Nice- quam clarissimus Toultee e congregatione Sancti
    tas in Explanatione aiebat, quod Beneincipit a credu- Mauri, in notationibus ad sanctura Cyrillum Hiero
    lilate confessio, id est ab intima animi persuasiene solymitanum a se illustratuui, ad catechesim 15,
    qua indubitanter credirous et unde vox credo erum- num. 25, aiebat communein opinionem esse Graecis
    pit, qua exterius conliterour quod intus in corde te- Palribus et Latinorum quoque permullis : « Multos
    neraus. Prseclare quoque gentes credulas dixit quae in nempe secundo Doinini adventu adhuc viventes de-
    nomine Patris et Filii et Spirilus sancti-essent bap- prebensum iri, et uria cum redivivis ejus judicio, non
    lizandce; credulas nempe, non ab aliqua in assensu prius obita morte, sistendos. > Ut Groecos Palres
    procbendo seu praeslito levitate, non a quadam opi- omittamus, pro quibus suflicere potest idem sanctus
    nandi ratione hsesitalioni simul obnoxia, sed a firma Cyrillus catechesi citata, quae est de judicio postre-
    interius fide, quse confessioneni praecederet, ad ba- mo, ubi eodem num. 23 apertissime huic inhceret
    ptismum suscipiendum necessariam. opinioni, tamquam penitus exploratoe, suisque audi-
    Hoc plane sensu credulilalis vox etiam in actis toribus omnino perspectae; nonnihU immoremur II-
    Liturgicis invenitur usurpata : unde in Missali lustrationis gratia in Latinis, ut Nicetse liostri expli-.
    Gallicano vetefi, in officiotraditionis Symboli, apud catio ab omni censufa immunis appareat.
    Muratorium Liturgia Romana vetus torao II, col. Sanctus certe Augustinus, in libro de Fide et Sym-
    710 alias cttatce editionis Veuetae in-folio, ita legi- bolo, quem scripsit adhuc presbyter anno circiter
    1113 P. BRAID^S DISSERTATIO IN S. NICETAM. — CAP. X. 1114
    ;395, eapiteiS ita scribebal : « Credimus etiam inde? A , illa verba excutienda erunt (AdCorinthios), qttombdo
    venturum convenientissimo tempore, et judicaturumi sic accipiemus, Tu quod seminas non vivificatur hisi
    bivoset morluos. Sive istis nominibus justi et pecca- prius moriatur; et Omnes resurgcmus, sive, Omnes
    tores significentur; sive quos tunc ante mortem ini dormiemus, ut non adversenlur huic senlentise , qua
    terris inventurus est, appellali sint vivi, mertui vero> quidam creduntur 268 etiam cuin suis corporibus
    qui in ejus adventuresurrecturisunt. > In Enchiridio) in ceternum, non degustata morte, victuri. > Auceps
    jraoque de Fide, Spe et Charitate, quod scriptumi nihilominus super hac difficuliate sanctus Augusti-
    iudicatur post annuni 420, aut eodem etiam annoi nus, en qucmpdp, cpnverso ad Mercalorem sermorie
    haec habet capite 55 : « Duobus autem modis accipii in fine epistolse, eumdem alloquebatur, ut clarius ali-
    potest, quod vivps et mortuos judicabit: sive ut vi- quid de eadem intelligere posset : « Caeteruni quod
    vos intelligamus, quos hic nondum mortups, sed ad- attinet ad quaestionem resurrectionis, propter illos,
    huc in isla carne viventes inventurus est ejus adven- qui creduntur non esse morituri, sed ex hac morta-
    ius; mortUos autem qhi de cbrpore, prius quam ve- litatead immortalitalem sine media morte transituri,
    niat, exierunt vel exituri sunt: sive vivos justos, inquisitio diligentior adhibenda est; el si quid hinc
    mortuos auiem injustos; quoniam 267 justi quo- absolutum ac deJinitum disputatione rationabili atque
    que judicabuntur. >Ita sanctus Augustinus articulum perfecta vel audisti, vel legisti, vel etiam ipse cogi-
    Symbolidejudicie futuro vivorum etmortuprum ex- tare potuisti, sive adhuc audire, aut legere, aut co-
    pUeabat; ut absque nlla censura liberum cuique es- gitare potueris, peto mihi mittere non graveris. Ego
    ifet vivorum nomiue comprehendere etiam eos quos enim (quod confitendum est charitati tuae) plus amo
    vivos postremus Christi adventus offendet, quique ad ,U discere quam docere, etc. > Ita sanclus doctor Au-
    jiidicium una cuin mortuis suscitatis venturi sint gustinus, anno 418, de vivorum et mortuorum intel-
    absque morte. Jigendo sensu, quod spectat ad judicium, dum rem
    -.-Rerri nmilominus data occasione penitius inqui- data opera inquireret.
    rendam sibi proposuerat sanctus doctor; quod et Sed quid Hbro xx de Civitate Dei, post annos cir-
    fecit, epistola praesertim 193 ad MercatPrem, capite citer seplem ab eodem scripto, ubi rem eamdem ite-
    4,i quce ad annum pertinet 418, deuide et de Clvitate rum sibi enucleandam proppsuit ? Verbis denue al-
    Dei Ubro xx, capite quoque 20, qui liber, ut conji- Jatis Apostoli tum a.d Thessalonicenses, tum ad Cp-
    cere possumus ex ns quse annotant suis locis Mau- rinlhips, a pripri sua ppinipne nonnihil hic declinare
    rini editores, pest annum certe 425 scriptus fuit. In videtur; ita utverba illa ad Thessalonicenses, ubi
    Ula porro epJstoIa, aUatis Apostoli verbis I Thessalo- immortalitas ultimorum viventium asserta apparet ut
    nicensium rv : Et nos vivenles qui reliqui sumus, si- idem Augustinus aiebat, explicanda hic potius asse- '
    tnul cum illis rapiemur in nubibus obviam Chrislo in . rat verbis aliis ad Corinthios , ubi omnium omnino
    aera, etita semper cum Domino erimus, hsee pro sen- hominum mors, omniumque resurreclie prredicatur.
    tentia alias a se exposita scribebat: « Revera quan- Hic namque totus est sanctus doclpr, ut ppssibilem
    tum ad yerba beati Apostoli pertinet, videtur asserere Ulprum ultiraprum vivenlium merlem asserat ac re-
    quosdam in fine saecuUadveniente Domino, cum fu- . surrecticnem, etiam in illp brevissirne ac minimo
    tura est resurrectio mortuorum, non esse morituros, temporis spatio ; et ut alia quoque Scripturse verba
    sed vivos repertos in Ulam immortaUtatem, quae san- . concUiet, quse contra eorum mortem facere vide-
    ctis etiam cseteris datur, repente mulandos, et simul bantur. Quceri selet, inquit, utrum illi quos hic vi-
    cum illis rapiendos , sicut dicit, in nubibus : nec ali- C ventes inventurus est Christus.... numquam omnino
    quid aliud mihi visum est, quoties de his verbis volui morituri sunt; an ipso temporis punclo, quo cum re-
    cogitare. > Haerebat tamen sanctus doctor dum alia surgentibus rapientuf in liubibus in obviam Christo
    ejusdem Apostoli verba perpenderet I Corinlhiorum . in aera, ad immortalitatem per morlem mira celeri-
    xv : Slulte, lu quod seminas, nonvivificatur, nisiprius tate transibunt. Neque enim dicendum est, Ueri noh
    morialur; ef alia quoque ibideni : Omnes resurge- posse, ut dum per aera in sublime portantur, in illo
    mus : seu, ut nonnuUi codices : Omnes dormiemus; . spatio et nioriantur, et reviviscant. >Deinde pest ali-
    ex quibus a mortis subeunda sententia nullus homi- qua : « Si erge sanctos, qui reperientur Christo ve-
    num exceptus omnino videtur, ut immortalitatem niente viventes, eique in obviam rapienlur, credide-
    - perpetuam adipiscatur. Quid igitur sanctus doctor in riraus in eodem raptu de mortalibus corporibus exi-
    hoc apostpUcae locutionis veluli confiiclu ? Relatis turos, etad eadem mox immoiiaHa redituros, nullas
    iterum verbis ApostpH l Tbessalenicensium, quse a in verbis Apostoli patiemur angustias, sivi ubi dicit,
    ppstremis viventibus in adventu Divini judicis mer- Tu quod seminas, non vivificalur, nisi morialur,
    tera arcere videntur : « VelJem, inquit, de his au- sive ubi dicit, Omnes resurgemus, aut Omnes dormie-
    dire doctiores, et si modo potuerint hsec ita exponi, . mus; quia nec illi per immortalitatem vrvifieabuntur,
    ut in eis possit inteUigi, oranes homines qui vivunt, nisi, quamlibet paululura, tamen antemeriantur; ac
    yel post nos victuri sunt, esse morituros, corrigere per IIPC et a resurreciione non erunt alieni, quam
    quod hinc aHquando aliter sensi. Neque enim debe- . dormitio prcecedit, quaravis brevissima , non tamen
    - mns indociles esse dcctpres. > Nihileininus prppen- nuJIa. Cur autem nobis incredibile videatur, illam
    sipnem suam pre immortalitate ultimorum viventium -. ^. multitudinem corporum in aere qupdam mpdo semi-
    - aperire non desinens, ^
    et majorem quamdam vim in nari, atque ibi protinus immortaliter atque incorrup-
    verbis Apostoli ad Thessalonicenses se yidere arbi- tibiliter reviviscere, cum credanius, quod idem ipse
    tratus, postulabat potius quomodo alia ad Corinthios . Apostolus aperlissime dicit, in ictu oculi futuram re-
    relata verba ad prioris ophiioms sensum essent ac- surrectionem, et in raembra sine fine victura tanta fa-
    comraodanda; ac propterea ita prosequebatur : « Si . cilitate tamque inoestimabilivelocitate rediturum anti-
    enim in his verbis Apostoli (Ad Thessalonicenses) quissimorum cadaverum pulverem? > Demum sem-,
    nullus aUus sensus potuerit reperiri, et hoc eum in- . per buic sentenlise insistens, alterique respondens
    telligi voluisse claruerit, quod videnlur verba ipsa drfficultati, quam hic brevilatis gralia omittimus, ita
    clamare; id est quod futuri sint in fine sceculiet in caputiIlud20atquereratotamconcludit.«Quomodoau-
    adventu Domini, qui non exspolientur corpore, sed . teni sit futurura quod nunc pro nostrse ratiunculso vi-
    superinduantur immortaUtate, ut absorbeatur mor- ribus utcumque conjicimus (scilicet quomodo post-
    tale a vita : huic sentenlise proculdubio conveniet remi illi viventes 269 et hiorituri sint et resur- .
    quod in regula Jidei coniiteinur, venturum Dominum, . recturi tam exiguo temporis spatio , ut antea fieri
    judicaturum vivos etmortuos; ut non Iijc intelliga- . posse demonstraverat), tunc erit potius, ut nosse
    mus vivos justos, mortuos aulem injnstos , quamyis possimus. Resurrectionem quippe mortuorum futu-
    judicandi sint justi et injusti; sed vivos quos nondum ram esse in carne, quando Christus venturus est vi-
    exisse, mortuos autem quos jam exisse de corporibus vos judicaturus et morluos, oporiet, si Christiani essa
    adventus ejus inveniet. Quae si ita esse constiterit volumus, ut credamus. Sed non ideo de hac re ina-
    4115 P. BRAIDJEDISSERTATIOliS S. NICETAM.— CAP. X. 1116
    nis est Jides nostra, si quemadmodumfulura sit, per- A judex reperiet, non prius judicio sistendos quara
    Tecle comprehendere non valemus. > Hactenus san- mortem el ipsi, Hcet brevissimam, obierint, ut cum
    ctus doctor super queestipne, de medp accipiendi aliis ante mortuissusciteutur; lipn prcrsus rejicieba-
    vivcs illps et mortuos qups venturus Dominus in fine tur altera, qucevivcs illps, absque prceviaihorte, et
    mundi judicabit; num scilicet vivi illi, quos reperiet, tantummodo cum immutatione velreformatione qure
    morituri sint, an non, antequam ad judicium acce- resurrectioni quodammpdprespenderet, judicie sis-
    dant : ubi quomodo ipse in ulraraque partem anceps tendes as^sefebat;qupniam ethoec prcponebatur sal-
    fuerit satis apparet; ac demum quomodo ad eam ma- tem secundo Joco, explicationisgratia, ad Symboli
    gis deflexerit, quoeetiam ultimorum illorum viven- arliculura percipiendum. Sed hcecdemum in hujus
    lium mortem, subitamque resurrectiohem admittebat. rei illustrationem ac simul ad Nicelaenostri supei
    Quid igitur si Nicetas noster post medituri quiritum hac re deferisionem,dixisse sufficiat.
    soeculum,id est non ita longe ab Augustini setate, ih Tertiam pariunt difficultatem quoe Nicetas habet
    re non satis explorata, et in utramque partem dispu- Explanationis capite 7, ubi articulum Symbcli expp-
    tata, steterit pro opinione, quse GrsecorunlPatruni nit: Credo in Spirilum sanclum. « Credis, inquit, et
    comrauiiis erat, et ad quam inter Lalinos divus ' in Spirilum sanctum. Hic Spiritus sanctus unus est
    etiam Augustinus propenderat aliquando? sanctificans omnia, qui de Patre pf ocedit. > Quid sibi
    Sed eadem Nicetscsetate, el in ltalisc sinu, alii quo volunt hsecverba : de Patre procedit? Numquidpro-
    que Latini Patres id docebant quod Nicetas noster cessionemsancli Spiritus a solo Patre, non autera et
    docuisse videtur de postremo judicio viventium; qui a Filio, tenuit ac docuit Nicelas? Verum non Nicetas
    scilicet absque roorte ad immortalitatem perpeluam solus i» Symboli expositione ita locutus est, men-
    essent transituri. Ita namque sanctus Petrus Chryso- "' tione scilicet proetermissaprocessionis Spiritus sari-
    logus in tribus suis sermonibus in Symbolum aposto- cli etiam a Filio : siinillimonamque modo et alii Pa-
    Torum, eunidem arliculum de judicio vivorum et mor- tres, tum anle Nicelam, lum eadem NJcetsesetate,
    tuorum explieabat. « Inde venlurus esl judicare vivos; locuti sunt in SjThboliexpositionUbusquas habuere
    . et mortuos.Esto vivos; raortuos quemadmoduni pp- ad competentes.« Credimusin Spirilum sanctum, de
    terit judicare? Sed illi vivunt, qui nobis mortuicom- Patre procedenleni, nec tamen Filium, >aiebal san-
    putantur. Ergo resurrecturos eos confiteniini ad ju- ctus Augustinns sermone 214, in Traditione Symboli,
    dicium, quos infidelilas existimat deperisse : ut quii num. 10. « Secundura evangelicam veritatern, sicnt
    mortui fuerint, et qui reperientur vivi, pariter suo- Filius a Palre exivit, itaetSpiritus a Patreprocedit; >
    rumreddant actuum vitrequerationem. >Ita sermonei docebat sauctus MaxirausTaurinensis supracitata Ho-
    57. « Judicat yivos, judicat et mortuos, quos utiquei milia 85, de Tradilione Symboli. Difficultatemita-
    judicaturus exsuscitat. > Ita sermone 59.« Inde ven- que, quse nobis in allatis Nicetseyerbis occufrit, vi-
    turus est judicare vivosel mortuos. Quia veniente Chri- derat ante nosin consimiUbushunc relatis diviMaxi-
    sto, resurgent morlui, sislentur vivi, ut pariter causas> mi Taurinensis clarissimus illius Operum novissiraae
    reddaut de suorum ratione factorum. >Ita sermonei editionis Romanoeillustralor Bruno Brunius superius
    00. Sanctus quoque Maximus Taurinensis eanidemi a nobis Jaudatus, eamque pro eruditione sua enodare
    cum Niceta noslro et cum divo Petro Chrysologovi- sibi proposuit pecuUari notatione, quam eidem.homi-
    delur refefre sententiam in sua bomilia 85, cui titu- liae subjecit, quseaue ad rem quoque nostram pro
    lus, De Traditione Symboli.« Viviautem, inquit, ju- Niceta uberrime facit; unde nenhulla Opportunemu-
    dicandi refefuntur, ac mortui, ut oimiiumhominum) Q ( tuari Hcet, qusegrata Jectoribus futura atque argu-
    esse apud Deum cura credatur; > cura scilicet tum eo- mento necessaria existimamns.
    runi qui mortem subieruut, tum eorum qui adventul « Mirabilur nemo, inquit ille, Maximum dixisse
    judicis prseventi mortem non obibunt, ut obvius ver- Spirilum sanctum a Patre procedere, neque addidisse
    borum sensusinnuerevidetur. Communioritaque Ni- eum quoque procedere a Filio; id enim egit crim
    cetce oetate adhuc erat inter Latinos Patres opinio,, aliis Patribus, qui illos hsereticos oppugnarunt fa-
    quod sub vivorum nomine in Symbplp babendi es- cientes Spiritum sanctum FiUo inferiorem; nam
    sent iUi, ques viventes adventus Christi judicis repe- Eunomius eum jussu Palris, operalione el polentiu
    riet, quique absque prseviamorle judicium subirede- Filii procedere docebal. Prsecipue ergp tmic tem-
    berent cum vivis aliis a merte suscitalis. pcris doctrina cathoHcacirca processionem Spiri-
    Sed et pest Nicetseoctalem aliquamdiu hsec opinio) tus sancti a Patre versabatur; et explicitam con-
    in Occidente perduravit, ita ut ncnnisi paulatim ett fessionem 271 eum <Jhoguea Filio procedere, Ec-
    quasi per gradus ebspleverit, et alia tandem plenes clesia non requirebat; ham satis illi erat, ut Spiritus
    obtinuerit, qusemoriturps ees quoque affirmabat quos5 " sanctus verus Deus ab omnibus crederetur et cole-
    extrerna dies vivos reperiet, prout communis nuncs retur. Ppslea verp quam ex cineribus Macedonii,at-
    fert sententia, quoequeprocul dubio etiam ex dispiita- que Nestoru a Graecisexcitatus fuit error, quo nega-
    tis a divo Auguslino, citato de Civitate Dei libro xx,, bant Spiritum sanctum a Filio procedenlem, tunc vUa
    majorein vini sumpsit. Hujus rei documentum exhJbet t est Ecclesiaenecessaria oborlaehseresis proscriptio, et
    liber, cui titulus, de Ecciesiasticis Dogmatibus, ca- ab utroque, Palre scilicet et Filio, processionis con-
    pite 8, in appendice Isidoriana 15, tomo VII, pag.- fessio. Primura in Hispania illa accepta irivenilur, ce-
    3'22, Operum sancti Isidori Hispalensis 270 novis- D '. lebratis hac de causa pluribus concUiis, et parlicula
    simaeeditipnis Rpmanceclarissimi Arevali, ubi itale- Filioque ad Symbolum addita. Tres irisuper alioeSy-
    gimus: «Qued autem dicimus in Symbclp, in advenlui nodi, Gentiliacerisis,Forojuliensis, et Aquisgfanen-
    Dpmiru vivos ac mortuos judicandos,non solumjus-i- sis Groecorumerrorem damnantes eam probarunt. >
    los et peccatores signilicari, sicut Diodorus putat, , Deinde post alia itaprosequiturBrunius : Ut de sancti
    sed et vivos eosqui in carne inveiiiendi sunt, credi- Maximi, inquit, hoc dedogmate doctrrnaaigam, « is
    mus qui adhuc mpriluri creduntur; vel iromutandii processionis quidem Spiritus sancti ex patre memi-
    sunt, ut aJUvelunt, ut suscitati continub, vel refor- nit; ex Filio autem, explicale non meminit. Neque
    mati cum ante mortuis judicentuf. > Auctor hujuss erat opus, ut in tradendo Syrabolo hujus explicalam
    libri, qni divo Augustinoprimum, deinde et Genna- mentionem faceret; cum nulla tunc a novatoribus
    dio Massiliensitributus fuit, ex recentieribus investi- contra catholicum dograa excitata esset contentio, et
    galionibus pulatur Bracharius quidam HispalensiUm i una omnium, Occidentaliurapracsertim, esset de Spi-
    epUcppus, a sanctn Isidpro quarlus, qui srcculo i ritu sancto etiam ex FiUo procedente doctrina. >
    exeunte VII vixii. Videaiitur ejusdem Arevali Isido- Pergit deinde clarissimus illustrator, et ut sanctum
    riana, capite 83, Operum proedictorumtomo II, pag. Maxiraumsuum clarius adhuc vindicet a suspicione
    31 et sequentibus. Sreculo igitur etiam septimo,, negataeprocessionisSpiritus sancti etiam a FiUo, con-
    quamvis pptior, ut ex allato textu apparet, habereturr vertit se ad shniles Maximo Augustini Jocutipnes,
    opihio sentientium vivos quoque iUos, quos Christuss quarum nps qupque unam prp Niceta nostro attuli-
    1117 P. .BRA-IDJEDISSERTATIO IN S. NICETAM. — CAP. X. 1118
    mus ex sermone suo 214, in Traditione Symboli. A Prreterea, ut claritis adhuc Nicetcefides vindicetur
    «Prpfecto, inquit Brunius.-, sanctus Augustinus, si circa processionem sancti Spiritus, noh a Patre.sb-
    proeter tractatum de. Fide et Symbolo, capite 8, et Jum, sed etiam a Filio, quamvis de ea explicale hihil
    sermonem de Traditione Symboli.... ribi ita prorsus, in Sytnboli Explahatione; aiiimadvertere juvat, quaih
    ut Maximus disserit, memoratque ex Patre procer communis tunc in Ecclesia hujusmodi fides esset, ut
    deniem Spiritum, pmittitque explicatam processionis eum propterea ab hac commuhi fide alierium luisse
    ejusdem Spiritus ex Fijio meiitipiiem; si prceter eos neutiquani exisliihemus. Div-umAugustiriunia claris-
    tractatus, inquam, nullos de Trinilate alios perscrip- sime Brunip citatuhi vidimusex Jibro n Coritra Maxi-
    sUset; indeque quisquam conclusisset, Augustinura minum, capite 14, et ex Hbro de Trinitate iv, capite
    non concessisse Spiritus processionem ex Filio, noe 27, quibiis hos addere possumus capita quoque 26 et
    isconclusor yehementer errasset. Nain etsi hi indi- 28, ubi diserte ac luculenteragitdeprocessibneSpi-
    catis tractalibus hujusee ex Filio processionis non t ritus sancti a Patfe et Filio. Non minus auiem per-
    meminit, credidit tamen reipsa Spirilum sanctum ex spicue ac copiose idem agit sahclus doctof tractatu
    FUie item procedere, ul ex librp n Contra Maxhni- 99 in Joahnem, riurii. 6, 7, 8, ubi collatis invicem
    num capite 14, exque ejus de Trinitale libro xv, ca- docteque perpensis uovi Foederis testiinoniis, catho-
    pite27 cohstat. Quare si Maximus tractatus edidisset licum dogma processionis Spiritus sancti etiani a Fi-
    de Triuitate, in eamque incidissel quscstionem, non lio, fidelium suorum, quos alloquebatur, cordibus in-
    dubilo quin Spiritum sanctum ex Palre Filioquepro- gcrebat : atque hoc quidem, nulla erroris contrarii
    cedere alfinnasset.... AUoquibocctiam reslaret, ut facta mentione; ita ut communis tunc ficleihcccpro-
    Patres CoDslantinopoIitarireioecumenicre synodi, quod _" cessio haberetur, quamvis solius processionis a Patre
    Spiritus sancti ex Patre processionem memorariiit in menlio esset in Symbolo Cpnstantinppolitano. San-
    Symbolo, tacuerint TV?V ex Filio (confer tom. I Con- clus quoque Leo Magnus, hujus processionis Spifitus
    cUioruni ad annum 581, pag. 814 edit. Paris. an. sancti a Patre et Filio, veluti receptre ubique doetri-
    1714), in negalrc processionis ex Filio crimen voca- n«, mentionem babet epistola 15 ad Turribi.hmAsth-
    rentur, quo quid dici potest iniquius ? > Hrec eruditus ricensem, capite 1, quse ad aimum pertinet 447.
    vir pro sancto MaximoTauririensi: qureceque et pro « Quamimpie, inquit, sentiant de Trinitate divina,
    Niceta nostro, ejusdem cctatis episcopo, dicta cense- qui et Palris, et Filii, et Spiritus sancti nnam atqhe
    nius; ut nibil proinde miremur, ipsum quoque com- eamdem asserunt esse personam.... nec alius sit qui
    petentibus Symbolum explananlem, processioiris qui- genuit, alius qui genilus est, alius qui de uiroque
    dem Spiritus sancti a Patre meminisse, ejusdem au- processit (o/. procedit), etc. > Quis igitur sibi per-
    tem etiara a Filio e.xplicatenihil dixisse. suadeat, iri lantahujus 273 doctrinoeluce aprid ca-
    Si hic vero aliquid addere pro Nicela nostro aUatis Iholicos, crecutisse Nicetam, ut processioneto sanCti
    viri clarissimiar.iriiadversioiiibussupervacaneum rion Spiritus etiam a Filio non admitteret, quod "ap.efiis
    sil, nonnulJa quse adhuc suppetunt aequibonique fa- eam verbis in sua Explanalione Symboli npii dece-
    ciat Jector. Si Nicetam videmus, Augustinum et b.at ? Quiiiimmp dpmesticum hujus fidei testem lia-
    Maximuin, dura articulum competenlibus explana- hebat ipse, Rufinum nempe , presbyterum elim Ec-
    rent de fide in Spirituni sanctum, solius meminisse clesioesuoe,qui iu uberrima illa sua Syniboli expla-
    processionis Spiritus saucli a Patre , omissa profes- natione, tanlopere a scriptoribus comiiiendala et ubi-
    sione explicala pcocessionis ejusdeni etiam a FUio; que nota, Commeritario nirairum ih Syrabolurilapo-
    id fecisse non itnmerito 272 judicabimus, ut Sym- ,Q stolprum, num. 35, hujus processionis Spiritus sancti.
    belum apostolorum quod explanabant, non aliis quam etiam a Filio, veluti doclfinae oiririibus exploratrte,
    Syraboli Constantinopoliianiadditamentisbacinparte apertissime nieminit. «Ille, inquit, Pater iiitelligatur,
    enuclearent, facta sibi quodammodoreligione aliquid ex quo omnia, et quia ipse non habet Patrein ; iste
    addendi, quod ad fidem explicatam spectaret, et ibi- Filius, tamquam qui ex Palre rtatus sit; et hic Spiri-
    dem adjectnm non baberelur; maxime vero cum ni- lus sanctus, tamquam de utroque proceriens, et erin-
    hil tunc contra peculiarem fidem processionis Spiri- cta sanclificans. >Non potuit ilaque Nicelasautdogma
    tus sancti eliam a Filio in brereticorum homiiium of- processionis hujus ignorare, aut ab. hop dogmate dls-
    ficinis tentalum esset. Quis enim ignprat, quam ssepe sentire; cujus professio nullum tunc peculiarem ad-
    calumnia ab hsereticis rousla iuerit catlielicseEccle- versarium patiebatur, et commuriiserat in EccJesia
    sise, de temerata in sacroruni dogmatum explicatio- doclrince.
    nibus Nicsenafide tercentorum duodeviginti Patnim, Quin etiam (addere liceat) dbgrhatis hhjus profes-
    necuon et fide Symboii Constantinopolitarii centum sionem quamdam fecisse videtur Nicetas ipse:in bac
    quinquaginta ? QuU eliaih nesciat quantopere allabo- eadem Explanatione sua, etsi rion eo loci ubi de Spi-
    ratum repugnaturiiquefuerit, antequam vox Filioque ritu sancto proprie loquitur, idest capite 7, alibi sal-
    adhanc processionem Spiritus etiain a Filio indican- tem, i*d est capite 9, ubi Trroitaiis doctriham per-
    dam, Symbolo adderetur, et communiter recipere- stringens atque inculcans, hccehabet : « SI quishce-
    lur; obfeverentiamsciUcet erga NicaenosPatres at- reiicus sub noraine ChristiaDoaut Christum tibi.cfea-
    que Constantinopolitanos, eorumque Synibola lidei, turam facit, aut Spirituui sanctum alienuni esse a
    in quibus de hac processione Spiritus a Filip nihil? Patris et Filii gloria persuadet, sit tibi tam.quameth-
    Celebre superest responsum super hac re sancti Leo- D nicus et publicanus. > Scopris quidera NiiJetsehis
    nis papaj III ad legatos concilii Aqnisgranensis, qui yerbis est, ut fidem firmei Divinitatis eliaroiSpifiltis
    approbationem additionU vocis Filioqiie in Symbolo sancli,:quse in qusestionem yocata pridem fuerat, at-
    ab eo poscebant. Processionem namque sancti Spi- que a Constantiriopolitanis Palribus demiim assefta,
    ritusetiam a Filio hi eo concilio declaratam probavit necnon et in Symbolo patefacta, confessiorie expli-
    ille quidem, sancteque retinendam dixit, additionem cata processionis ipsius a Patre, cujhs Divipitas a
    vero vocis Filioque in Syrabolo non probavit; tum nemine iri duhiuni vocabatur, autVocata olirii-fuefat:
    quia nihil addcmlmn esse censuit ad ea quse Nicaeni at dum asserit Nicetas alienum Spifitum Isancfuiii
    et ConstanliiiopolitaiiiPatres in suis Symbolis divina npn esse a Patris et Fitii glofia, el ita" Filiuffl addit
    illiiminatitapienlia, uti aiebat, admiserunt; tum quia Patri in Spiritus Divinilale coiifirhianda; hoc yide-
    opus non esse addebat, nt omnia fidei dogmata Sym- tur dixisse ex intima persuasiohe processioflis etiarii
    bolo insererentur, prout neque illi iuseruerunt in Sym- hujus Spiritus ab utroque, Patre sCiliGetiaV Filio,
    boUs suis omnia prorsus, quaejam tunc pCrspecta al- unde Divinilas sancti Spiritus luculeritirisprbculdti-
    queinconcussa habebantur. Videantur Acta collatio- bi.omanifestatur. .,.''..'.
    nis -legatorum illorum cum Leone III apud Sirmon- Unum hic, data oecasione, adjicere plsicet, qubfl
    dum, tpmp U Conciliorum Gallise,ad amium Christi a.d Nicetam quidem prexime npu pef tinet,.^sedquod
    809, necnon in ConciliisLabbei, cura Coleti, tomo IX, ad Aquileiensis Ecclesicefidem cbmprobaridamcircq
    col. 27.8et seauentibus. processipnem sancti Spiritus etiam a Filio eptime fa-
    1119 P. BRAIDJ: DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. X. H20
    cit; quedque Nicetam queque respicere qucdammpdpi A ac veluti dormitionisad Ulumusque diem nevissimuin
    pplest; utpote ex prcesulibusejus Ecclesiaeaquibus; permansuras. Nihil certe Ulenon movit, nullura pro-
    fidei hujus traditio manaverit. Vox Filioque, quae ; pemodum sanctorum Patrum auctorranque anliquo-
    apostolica demum sede cousentiente, et tota Occi- rura non torsit, ut comraunemEcclesiseveteris doc-
    dentali Ecclesia plaudente, inserta Symbolo fuit adI trinam esse sentenliam illam ostenderet, et ut ca-
    solemniter et explicate profitendam processionerai thoUcos crhninaretur, qui juxta Florentini concUii
    sancti Spiritus etiam a Filio; quseque in Hispaniai definitionemfirmissimetenent:«IUorum aniraas, qui
    priinum sexto exeunte sseculo obtinuerat, deinde; post baptisraa susceptum nullam omnino peccali ma-
    septirao in Galliis quoque ac in Germania, ut eruditi culam incurrerunt, illas etiam, quaepost contractam
    animadvertunt; a qucnam priroum in Italiam invecta peccati maculam, vel in suis corporibus, vel eisdem
    legitur ? Is nempe fuit sanctus Paulhras patriarcha exutce corporibus.... sunt purgatae, in cceluin mox
    Aquileiensisin Synodo ab ipso habita Forp-JuHianno recipi, et intueri clare ipsum Dorainum trinum et
    790, in causa, ut prsefert lilulus, sacrosanctceTrini- unum, sicuti est; pro meritorum tamen diversilate
    latis et Incarnaliouis Verbi divini; ubi Symbolum aliiun alio perfectius : illorum autem animas, qui in
    Nicceno-ConstantinopolitauumJegimuscum voceFj- actuali mortali peccato vel solo originali decedunt,
    lioque suo Joco inserta, et ubi, mox post Symbolum, mox Infemuni descendere, pcenistamen 275 dispa-
    Symboli expositionem habemus, in qua similiter di- ribuspuniendas. >Jam pridem catholici theologipost
    citur : « Spiritus sanctus verus Deus, vere et pro- sanctum Thomam, Sixtus Senensis, Alphonsus de
    prie Spirilus sanctus est : 11011 genitus, nec creatus, Castro, cardinalis Bellarminus, Vasquius, Petavius,
    sed ex Patre Filioque intemporaliter et inseparabili- aliique argumentum hqc illuslrarunt adversus dissen-
    ter procedens. >Exstal hsecsynodus in ConciliisLab- B tientes ab Ecclesiae catholicae fide, multls productis
    bei, cura Coleti, tomo IX supracitato, col. 51 et se- explicatisque Patrum sententUs, e quibus traditio ca-
    quentibus : necnon inter Opera ejusdem sancli Pau- thoUci dograatis in Scripturis sanctis clare firmiter-
    lini a JoanneFranciscoMadrisio collecta etilluslrata que fundati emergit; quidquid interim sentire potue-
    pag. 65; ubi etiam, quoad vocem 274 Filioque, rint eorum nonnulli aut MUlenariorumerrore prce-
    ejusque in Ilaliam inveclionem a sancto Paulino venti, autpecullaribusopinionibus suis in re noiidum
    Aquileiensiprimura factam, digna est quce legatur ab Ecclesia definita indulgentes : at omnium accura-
    ejusdem Madrisii dissertatio quinta, ibidem, pagina tissime rem totain ab ovo recensuit, iUustravit atque
    229 et sequentibus. perfecit clarissimus Muratorius, libro edito contra
    Qusequaiio Jocoex Nicetcenostri locutionibusdif- ipsum Burnetium, cui litulus : De Paradiso, regnique
    ficultatem facere possent, sunt ea quse habet Expla- cwlestis Gloria, non exspectalacorporum resurrectw-
    nationis capite 15, ubi de carnis resurrectioue sermo ne,justis a Deo collatd: ubi evidenlem hujus dogma-
    est. « Cum homp, inquit, ex hac vita deficit, non tis revelationem demonstrat ex Scripturis, ejusdem
    anima moritur, sed ea recedente soluin corpus emo- perpetuara in Ecclesia prefessienem ex Patruin dec-
    ritur; et pulrescente in terra corpore, anima pro suo trina alUsque Ecclesice rapnumentis pstendit; ubi
    merito aut in Joco lucis, aut in Joco caliginis reser- etiam, sancterum Patf um dictis ac sensibus mature
    vatur; ut in die adventus Doininide ccelo,cum vene- discussis, numerum minuit eerum qui pridem cense-
    rit cum sanctis angelis suis, resuscitalis omnihus, et bantur in oppositam abUssesenlentiam, et ubi prse-
    animserevecentur in corpora, et justa sit bonorum sertim senlentias explicat ac peculiarss dicendiratio-
    malorumqitedislinctio. Tunc justi fulgebunt sicut sol Q ( nes sanctorum Hilarii, Ambrosii, Augustini atque
    in regno Patris eoruro : impii vero et iniqui in tene- Bernardi, qui aliquando visi sunt non modo ab Eccle-
    bras inJeri, ubi erit flelus octildriim,et slridor den- sise dogmate postmodum definito, sed etiam a semet-
    tium, sicut scriptum est. > Dura ait Nicetas, post mor- ipsis in re hujusmodi discrepare.
    tem corporis animam reservari pro suo merilo aut in Quid nos interim de Niceta nostro censebimus, cu-
    loco lucis, aut in loco caliginis,usque ad diemadven- jus verba neque a Burnetio in suam sententiam as-
    lus Dominide cwlocum angelis suis; constitiiitne lo- sumi potuerunt, neqrie a Muratorio aliisque ca-
    cum aHquem a coelo diversum, ubi animsejustorum tholicis illuslrari ? NuIIa quidem labes Nicetse fidei
    ad iUutnusque diem collocentur; et locum sirailiter integrilati infeffi posset, etiamsi ille aut cuni Mille-
    aliquem ab inferis diversuin, ubi ad illum usque diem nariis, aut cum paucis aliis reipsa sensisset, justorum
    sint anhnceimpiorum? Dum ait quoque, ula die, re- bealilalem, impiorumque poenas ad mundi hujus fi-
    suscitatis omnibus, et revocatis animabttsin corpora, nem judiciique extremi diem differendas: licuit enhn
    \ustamfore bonurummalorumquedistinctionem,et tunc cuique in re nondum ab Ecclesia definita atque in-
    justos sicut sol refulsuros in regno Patris eorum, im- noxie iu utramque partem disputata; Hcuit veluti in
    pios veroet iniquosin tenebrasinferi; numquid pula- proprio sensu abunaare. Verum tam longe est, in ea
    vit Nicelas, aule iUum diem, non salis justam, neque fuisse Nicetam nostrumopinione, ut etiam eumdem
    promerito, esse bonorummalorumquedistinctionem; contrariam tenuisse ipsa prolati textus verba demon-
    sicut etiam ante illum riiemjustos non esse refulsuros strent. AitNicetas, post corporis inortem,.flntinflsre-
    siculsolin regno Patris eorum, ideoque neque impios servari pro suo merito, aut in loco lucis, aut in loco
    et iniquosante illuni diem in tenebrasinferi delruden- caliginis, ad diem usque adventus Domiui, in quo
    dos? Fuitne igilur Nicetasex eorum iiumere quipu- D ] animmrevocenturin corpora. Animarumporro a cor-
    tarunt ceronam glorice pro vilce merito justis non pore separatarum (quocumque in statu esederasint,
    esse reddendam nisi in die judicii, siculi neque ira- dum a corpore permanent separatae)qusedamest re-
    piis pociiam; et interim justcrum animas a cprpore servatiolotum illud tempus quod intercedit ab earum
    solulas, ad illum usque diem Christi consortio et a corpore separalione, usque ad novam cum corpore
    beatifica Dei visione privari; sicut eliam a gehennse unionem : ad hanc quippe novam unionem in Resur-
    incendiis interim eximi animas impiorum? reclione futuram, vere ac proprie reservantur.Neque
    Si hcecNicelaeAquileiensiselucubratio nota erudi- reservantur solummodoad hanc novam cum corpore
    tis fuisset cum Thoraas Burnetius Anglus suum scri- unionem animoedefunctorum; sed reservantur etiam
    beret librum de Statu mortuoruin et resurgentium, ad universale judicium una cum corpore subeundum :
    qui lucem aspexit Londiui ai.no 1726, ipse proculdu- nam, quantura etiara ad hoc judicium, reapse ar.imse
    bio non omisisset hoc quoque Nicelse lextu suam reservantttr, quoadusque dies a Domino prcestitutus
    iulcire senleiitiam,quam ex jamdiu obsoletisnonnul- adveniat. Ex ingenio autem suo hanc reservationit
    Jorum veterum opiuationibus revocavil; tura solum vocem Nicelas lieutiquam usurpavit : cui enim in
    scilicet juslis praemia, injustis supplicia esse retri- hujusmodi sensum npn pateat hoeceadem voxin Pe-
    buenda, cum universum genus humannm Christus in tri ac Judm epistolis repetita : in judicium reservari;
    judicium adducet; et interim mortuorum omniumac tn diemjudicii reservare; injudicium magni dieireter^
    iiiorienlium animas in statu quodam quietis, silentii vavit?
    1121 P. BRAID^EDISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. X. H'22
    Quid nunc de loco lucis et de loco caliginis, in qui- A dum remaneat. 277 Qms sim persuadeat non eo-
    ])us animwprosuo meritoreservantur ? His verbis in- dem prorsus sensu locum lucis dixisse Nicetam, in
    lellexisse Nicetam non dubitanius veram iu coelisbea- quo animae jusiorum corpore exutae reservantur ?
    titudinem a justorum animabus obtentam seu obli- Prceterea catholica Ecclesia, quce tam ssepe pro ani-
    nendam, simul atque a eorpore exierunt ant exibunt;; mabus justorum piacularibus poenis addictis preces
    necrion veram apud mferos supplicii pceiiain, in quami fundit, ut iisdem liberatse, quamprimum in coelismer-
    animae hnpiorum injiciuntur, in ipso excessu earumi cedem et gloriam sibi debitam censequantur, nonne
    a corpore. Non est praetereunda vel ipsa loci vox, iisdem quotidie ulitur Nicetseverbis : ut lucem scUi-
    qua Nicetasutitur, ad sensum proculdubio 276 sibii cet sanctam adeant, ut in locum lucis ascendant?
    famiUarissimumScripturarura : quseque prepterea, « Sed signifer sanctus Michael reprcesentet eas in lu-
    qiiod spectat ad animas justorum, respicit ea Christii cem sanctam, quam olim Abrahse promisisti et se-
    verba ad discipulps suos, Joan. xrv : Vado parare vo- mini ejus.... Lux oeterna luceat eis, Domine, cum
    bis locum; et, quod attinet ad animas impiorum, aliai sanctis tuis in aeternnm. > Ita in omnibus missis de-
    fortasse qure unanhniter apostoli dixerunt de Juda functorum. « Ipsis, Domine, el omnibus in Christp
    prsevaricatore, Act. i, Ut abiret in locum suum. En quiescentibus, locum refrigerii, lucis et pacis, ut in-
    igitur toca seu receptacula animarum post mortem, dulgeas deprecamur. > Ita quotidie in canone missse
    - in quibus pro suo merilo reservanlurai diem advenlus ad defuiictorum commemoratipnem. Locus igilur lu-
    Dominij uxta Nicetam. cis juxta Nicetam, in que justprum animae reservan-
    Sed quid proprie locus lucis pro animabus justis? tur pest excessum a corpore ad diem usque resurrec-
    Ipsa mentio loci animarum justarum a corpore se- .B tionis atque universalis judicii, non est locus quidam
    junctarum, qui non alius a Niceta inteiligi potuit, a felici Hla beatilate diversus, qucejustorum est mer-
    quam Ule, quem Dominus se apostolis in domoPatris ces et corona justitiw quam reddel in illa die justus ju-
    siii paralurum spopondit; ipsa, inquam, hujus loci dex; sed est beatitas ipsa, quam, statim ab interilu
    raentio statim ingerit animo inenarrabilem illam in corporis, animce justorum quibus nihil Iuendum su-
    coeliscum Christp beatitalem apud Deum el Patrem, persit consequuntur, quoeque in eo sita est, ut
    qua fehces Ulrcanimse perfrui debent simul atque a Dei visione fruantur, et in Dei lumine ipsum videant
    corpbre separanlur; modo nihil luendum supersit; lumen, ut personat regius Psaltes.
    non enim Nicetam fugiebant reHqua Cbristi verba eo- Similia ex adverso dicamus oportet de loco caligi-
    demsermonis contextu dicentis : Elsi abiero, etprm- nis, iii quo juxta Nicetam reservantur animre impio-
    paravero vobislocum: iterum venio,el accipiamvosad rum. Caliginis vocem, luci oppositam, nsurpavit
    meipsum,ui ubi sum ego, el vossilis : qurc verba, ut- Nicelas ad sensum Judse aposloli in Epistola sua,
    pote manifeste dicta de Christi adventu ad mortem versu 6, ubi de aiigelisprcevaricatoribusloquens, eos
    uniuscujusque ex ilUus discipulis, ac de eorum cum dixit in judicium magni diei vinculis wternissub cali-
    ipso tunc iiiehnda perpetua societate, necnon et ciun qine reservalos; ad sensum quoque Apostoli Petri, II
    ipso mansione ubi ille est, sciUcetin gloria Dei Patris, Petr., n, 17, qui htereticos carpens, eos dixit fontes
    qui est lux vera, et luceminhabilal inaccessibilem; sine aqua, et nebulasturbinibusexagilalas, quibus caligo
    non aliam animo ingerere possunt sententiara, quam tenebrarum reservatur. Quis porro locus Ule caliginis,
    seterusecum Christo beatitatis in ccelo, absque uUa ubi praevaricatores angeli jam vinculis aeternis addicti
    iemporis post pbitum dUatipne, prpul fert catholica sunt, ibique in judicium magni diei reservantur, al-
    Jides. En igitur locum lucis in naturali atque obvip Q ( que ubi pravi quoque homines et a vera fide extorres
    sensu Nicetsepro animabus justorum a corpore se- conjiciendi post mortem sunt; quis, inquam, locus
    paratis. ille culiginis, nisi locusin quem abiit Judas prsevari-
    Quodautem hunc profectc sensum locus lucis ha- cator ad poenasproditionis sueeluendas : et quis locus
    beat in ore Nicetse,alla consimili raodp a sanctis Pa- hic Judce, nisi iocus iormentorum, cruciatuset flammx
    tribus, vel primis Christi saeculis,usurpala verba de- apud inferos, in quo loco statimpost mortem sepultus
    mcnslrant. « Multps sustinuit labpres; atque ita fuit dives ille qui induebatur purpura et bysso, et epu-
    martyr effectus, discessit ad debitum glorise locum labalur quolidie splendide, despecto Lazaro mendico
    (TOVOV <rn;S65uf).>Ita de sancto apostolo Petro aie- quijacebat adjanuam ejus, ut Luccexvi? Locicsigilur
    bat sanctus Clemens, iSius discipulus ac successor, caliginis, a Nicela memoratus pro animabus iropio-
    epistola prhna ad Corinthios, capite 5, apud Cotele- rtim e corpore egressis, non differt ab inferno, non
    rium, Patres Apostolici, tomo I, pag. 150 editionis differt a geheima ignis, ubi animcccruciantur slalinj
    secundse Amstelod. 1724. « Sinite me purum lumen post corporis mortem, et minime exspectata univer-
    haurire. CuraUJicfuero, homo Dei ero. > Ita sanctus salis judicii die.
    Ignatius martyr, de semetipso martyrum morti desti- Sed adhuc movere possent qure addil Nicetas, in
    nato, epistola aclRomanos capite 6, ibidem, tomo II, die nempe adventusDomini de cwlocum sanctis ange-
    pag. 28 : « Persuasi, qupd hi pmnes in vacuum nen lis suis, resuscitatis omnibus, et revocalis animabus in
    cucurrerunt, sed in Jide ac justitia; et qued in debito corpora, juslam fore bonorummalorumque distinctio-
    sibi locc sint apud Dominum, cum qup et passi sunt. > nem; atque lunc justos refulsnros sicttt sot in regno
    Ila sanclus Polycarpus epistola ad PhiUpp., capite 9, Patris eorum, impios vero et iniquos in tenebrasinferi
    ibidem, pag. 1S9, Joquens de sancto Paulo caeteris- D i conjiciendos, ubierit ftetusoculorumel stridor denlium.
    que apostoUsvita functis. « CoUocaeum in sinu Pa- Verum nihU difficultalis hrecexhibeiit Nicette verba
    triarcharum, prophetarum, apostolorum, omniumque contra proesentem beatitudinem animarum justarum,
    qui libi a sceculoplacuerunt; ubi non est tristitia, et proesens supplicium animaruiii iropiarum, si reco-
    dolor, gemilus, immo locus piorum sedatus, et pari- Jamus ea verba tantum respicere corporum resur-
    ter quieta terra rectorum, eorumque qui in ea vident rectionem et revocalionem animarura in corpora :
    gloriam Christi tui. > Ita in oratione pro fratribus quia lunc sane, et tunc solummodoerit justd disiinciio
    quiin Christorequieverunl, libro vm, capite 41 Con- inter boiios et malos, cum hsec distinctio sub ipsum
    slitutionum Apostolicarum, ibidem, pariter tomo I reapse cadens aspectum omnibus appariierit; cuin
    pag. 423 : qnae Constitutiones, etsi Clementis non scilicet boni et mali iterum honiines esse 278 coepc-
    sint cujus nomen prceferunt, eruditorum lamen cal- rint per novam conjunctionem animaruin cum corpo-
    culo conscriplsevidentur primis Eeclesice sceculis,et ribus suis, unde ralione primrevreoriginis hominuin
    memorantur ab Athanasio, Eusebio, Epiphanio aiiis- compago consistit. Justa quoque tunc erit distinctio
    que. En locum, en lumen, pro animabus justorum e inter bonos et malos, id esl perfecta atque completa,
    corpore egressis ; verba nimirum, ut ex iisdem con- ob corporum consortium seu ad gloriam seu ad pce-
    stat testimonus, indicantia gloriam ccelestem, man- nam, quibus antea splse animoe"afficiebantiiriQuod
    sionem apud Dominum,visionemgtorim Christi, et qui- autem addit Nicetas : « Tunc justi fulgebunt sicut sol
    dem post mortem iUico obtineridam, si nihil expian- in regno Patris eorum; impii vero et iniqui in lenebrag
    113$ P. BRAID.E DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. X. 1124
    inferi, ubi erit fletus oculcrum et stridor dentium. > A rum, cruciatus et Dammse;augmentum demum reli-
    Hoc itidera ad corporum glorificatprura cciiditionem quis verbis suis asseruit, seu beatitudinis, seu tor-
    perlinet quoad justos, et ad corporum daranatorum mentorum, post resurrectioiiem et judicium; et aug-
    infeticitatem quoad impios et iniquos : corporum mentum hoc explicavit per justam bonorum eo teni- «=,
    namqu.e'glerifieatcrum proprie tunc erit fulgere sicut pore futuram, malorumqne distinctionem, necnon el p
    sol in regrio Patris, sicut corporum damuatorum iu per justorum tunc futgorem sicul solis in regho Patris |
    tenebris iriferi lunc erit simUiter flere oculis, el stri- eorum, iiripioruroque et iuiquoruni in tenebras inferi\
    dere dentibus. Prreterquam quod, aiens Nicetas, in detrusionein, ubi erit fletus ocidorum'el slridor den->
    die udventus Dominide cwto, resuscitatis omnibus ct iium : el ad hoc eliam augmeutum accipienduriiih die
    revocalisanimubusin corpora,jttslam demuni fuluram advenlusDominide cwlocvmsanclis angelis siiis, uon
    bonorum matorumquedislhictionem,atque tunc justos humerito dixit anroias interim reservari; quia, fatione
    refulsuros sicitlsol in regno Palris corum, impiosvero justorum, quicumque etiam felicissiinus status cst
    et iniquosin lenebrasinferi detrudendos, ttbi cril fleltts quaedamreservatio, donec curnulus felicitatis eisdem
    oculorumet slridor dentium; hoc ipse Joquendi niodo, accedat; et ralione inipiorum ac iniquoruni, resefva-
    ad eam respexit, quse sanctorrmi Palrum, sacrorimi tio similiter est prresens eorum quaravis acerbUsima
    iiiterpretum, iiecnbn el theologorum nostrorum com- statio toruientorura el cruciatuura, donec in riovissi-
    munisesf senteiitia, qua docemur, sanctorum animas, mo die ex fsececalicis irre Dei, qure nondum esl exi-
    antecorporuni resurrectionemacuniversale juriiciuu), nanita, bibanl omnes peccatoresterrw.
    nondum potiri perfecta illa et consummata felicitate Quintain exhibent difiicultalem alia Nicettc verba,
    quse eisdem debetur, sicuti ncque anmias impioruin _" qure habet m libello ad Virginem lapsam, capite 8,
    tplo affici iudicii pondere quod merentur; ideoque num. 5C; ubi post hortaliouera buiclapsce factain ad
    p_ostresurreetioiiem ac uuiversale judicium augendaiii pocnitentiampublice agendam, juxta formam ab ipso
    esse sanctoruin beatiludi;iem, et irap'orum poeiiam, eidem propositam, pro crimine perpetrato, eam de-
    qupcuraque demum ex capile augmentum hoc repe- muiii ad spem venice a Deo oblinendceita erigit et
    tatur, qudd liic inquirere noslrum non est. invilat. « Talis vita, inquit, talis actio pcenitentise,si
    De hoc inierim augineuto, seu bealilalis in justis, fuerit perseverans, audebit sperare, etsinon gloriam,
    seu pceharumin impiis, en quomodo sentiebat sanctus cerle poeiicevacationera. > Videlur namque NicCtas
    Augustinus. « Habeut, inquit, omnes aiiimsecuni de Iiic innuere pro quibusdara, puta pro poenitentibusde
    sseculo exierint diversas receptiones suas. Habe.it graviorihus delictis, prput erat illa virgp lapsa, aut
    gauiiiutiibonse; malselormenta. Sed cum facta fuerit etiam pre irigidioribusChristianis parum in Chrisliana
    resurrectio, et bouorum gaudiutn amplius erit, et mUitia meritis; innuere, inquam, videtur medium
    maloruiri tormenla graviora : quando cum corporc querodam sialum in alia vita inter ceternam beatita-
    torquebuntur. >Ita tractatu in Joannem 49, num. 10. tem et daniriationetn, ubi neque sil gloria neque
    Sed luculenlius rem eamdem persequitur sanctus pcena : qui cerle status, etsi coiicedatur parvuHssine
    doctor sermone 280, in Nalali martyrum Perpeture baptismo decedentibus, ut fert benignior Tbeologo-
    et Felicitatis, num. 4, ubi coraparatiouem quamdara runi sententia, Eccle^ianon reclamanie; miniuie sane
    instituit inter prsesentemstatum aniruaruin a coipore conceditur adullis, qiios pro vitreinerito aut supplicia
    sejunctaruni, el statuin earuindem post corporum manent aut prcemia; uno excepto leraporario illo
    resurreclioriem acuniversale judiciuui.« Quid, inquit, purgationis statu pro aniniabus justorum, qriibus ali-
    cum resolutcehis viriculisanimcemartyrum post labo- Q quid luendum supersit cum ex hac vita migraverint.
    res periculosi certaminis, triumpbis angelicisexceptre Quid igitur dicendum de hac Nicetce ophiione, cui
    atque refectre sunt. . . .? Qua nunc jucunditale spi- Ecclesia neutiquam suffragatur?
    ritalilerepulantur? Quam securi in Domino, etquani Animadverlere opprlet primo cum theologis ac
    sublimi hPnpre gloriantur, quis terrcno docere possit erudilis, similes dicendi modos inveniri quandoque
    exeraplo? Etliccc quidemvila, quamnunc heatimar- apud veteres Patres, tum Grrecos, tuiu Latinos. San-
    lyres habent, quamvis jam nullis possit sceculihujus ctus Gregorius Nazianzenus in celebri sua oratioiie
    felicitatibus vel suavitatibus comparari, parva parti- de Moderationein dispulationibus servanda, etc., quse
    cula proinissionis agitur, immo solalium dilationis. esl 23 in edilione Paristensi Fed. Morelli 1609, ex
    Veniet autem retributienis dies, ubi, corporibus red- interpretatipne Jacebi Billii, ita scribebat pagiria458 :
    ditis, totus horao recipiatquod meretur. Ubiet illius «_Tu majus aliquid salute quseris, nempe alterius vitse
    divitis merabra qure quondam temporali purpura de- glciiam 280 et splenderem : mihi vero salulerincon-
    corabantur, ceterno igne lorreanlur, et caro pauperis sequi maxhnum est, et futuras pcenas vitare. Tu viara
    ulcerosi mutata inler angelos fulgeat: quamvis etiatn mininie irilain ct inaccessam ingrederis : ego trilam
    nunc ille gultam ex digito pauperis apud iufcros sitiat, atque calcatam, elquamulti ad saluteni pervenermit.>
    et ille in sinu jusli deliciose requiescat. Sicul enhn Oralione autem 40 in sanctum baptisma, ubi eliam
    pluriraum dislat inler lcetitiasmiseriasque somnian- cpportune eos objurgat qui baptismi susceptionern
    tium et vigilantium; ita multum interest inter tor- diflerebant usque ad extremum vilce, cum scilicet in-
    menta vel gaudia raortuorum ct resurgentium : non ter baptismum et morlem parum aut nihil teroporis
    quod spiritus defunctoruuisicut dormienliumnecesse intercedebat, hoechabet pagina 644 : «Inter gratiam
    sil falli; sed quod 279 aha est animaruin sine ullis D ac mortem temporis aliquid intercedat: ut non solum
    cprppribus requies, alia cum cprppribus ccelestibus pravce liiterre deleantur, verum etiam earum loco
    claritas et felicilas angelorum, quibus sequabilur re- meliores inscribantur, nec solum gratiam habeas,
    surgentiun) mullitudo fideliuin : in qua gloriosissimi verirai etiamprrcmiumconsequaris, necignis tatitum
    martyTesproecipuasui honorislucefulgebunl, ipsaque supplicium eiiugias, verum etiam glorioelioereditatem
    corppra in quibus indignatprmenla perpessi sunt, eisdi- percipias, quam negotialio dono adjuncta coutiliat.
    gnainernamentavertentur.> HsecsanctusAugustinus; Nam parvis quidem atque abjectis animis am-
    apud queni simillimavideasetiam serniene 528in Na- plura ac prrcclarum videtur, pceiiam ritare : at qui
    lali Martyrum, quoebicne lpngiores simus omittimus. magno et excelso animo prccditi suiit, ad mercedem
    Patet hinc qusenam senlentia essel Augustino de quoque aspirant. > En Gregorii Nazianzeni sensa
    statu, tum justorum, tum impioruro, post resurrectio- Nicelcenostro similia; quibus himiruhi stalum ali-
    nem; licet justorum bealitatera et gloriam, etiam ante quem videtur asserere, qui sit salutis quidem status,
    resurrectionem, inenarrabilem et inexplicabilemagno- quatenus nempe non dainnationis; sed status nihilp-
    vissel, et irapioimn quoque tormenta gravissima. minus prcemiiexpers mefcedis ac glorioe,sicul eliam
    Siiiiili porro modo eliam Nicetas, poslquam animas supplicii iguis atque aliarum poenamm.Similiaferuu-
    dixit prq merito reservari, scu ii: loco luc.is, seu iu tur leca Athanasii qupque in sua exhort. ad monacb.,
    loco caliginis, id est seu in loco beatitudinis cum et Origenis homiUa 17 et 55 in Matthceuni, quae liig
    Christo in ccelis, seu apud inferos in loco lormentp- indicasse sufficiat.
    m$ P. BRAIDJE DISSERTATIOIN S. NICETAM.—CAP. x. im
    Quod ad Latinos Palres et scriptores spectat, ad- A se non poscere bealam regione domum, sibique safo
    est sanctus Ambrosius, qui epistola 71 classis H, ad essesi ntdla lartarei minislri occurrat facies, nec fiam-
    Horonlianum hccchabet: «Is qui sub ictu mortis con- ma gehennwdevorelsuam animam mersam fornacibus
    verlitur, et confitetur Dominum Jesum, mereatur imis, indicasse proculdubio videtur statum aliquem
    incolatum paradisi (utlatro, de quo ante dixerat): medium iiiter cceleslem gloriam el gebenncc poenas;
    qui vero multo ante se exercuit, et Chrislo militavit, quem statuni cupiebat animse suse-post mortem et
    acquisivit populorura animas, prp Ghrislp se ehtulil; post expiatas etiam in purgalorio labes corporeas mi-
    habeat paratuui stipendiis suis Dei regnum, cujus se tificisvaporibuslenli incendii, quia majus aliquid non
    remuneratinne denatum gaudeat. Ideoque Petro dici- Hcere siibi poscere prsc humilitate sentiebat. Quare
    tur : Tifn dabo claves regni ccelorum. Ex latrocinio Prudentii sensuni assecutus nobis videtur auctor, ab
    conversus requiem habet, in apostolatu probatus Arevalp ipsp ibidem relatus, ciijusdamliotalionis apud
    accepit potesiatem. > In libro quoque de Fide Resur- Fabricium BibliothecseVet. Latinsclib. iv, cap. 2 edi-
    rectionis, nura. 95: «In ipsamorte, inquil, quiescunt tiohisVenelocl728, ubi dicit,in firie Hamartigenioe
    aUi, vivimtalii. Bona quies, sed vila melioo En hic subjici preces , « quibus auctor ait, suificere sibi, si
    paradisum latronis a Dei regno dislinctum, statum modo in tarlara non detrudalur, licet pcenceluendce
    requiei et quielis a statu vitse et giorice; lerliumpro- siul in purgatorio. >Cum purgalorium porro, ex ipsa
    inde, seu medium statmn, animabus quibusdam a purgalorii notione, Prudentius nescire non posset ce-
    corpore egressis asserturo absque gloria et absque lernum nonfofe, quid estdicere, stifftceresibi si mo-
    pcenis, si Ambrosii verba prout sonant aecipiamus. do in tarlaranon detrudatur; nisi sufficere reapsesi-
    Quin etiam in appendicibus Augusliuianis, tomo XVII * bi, etiani post purgatorium, statum aliquem mediuni
    Augusliiii Operuni editioriUVenetce in-4° col. 1951, inter coelestein gloriam et gehei)ncefiammam? Quoe
    adest sermo cui titulus, Sermo de Symbolo, cor.sarci- tamen omnia dicta sint, quin aliquid detractum ve-
    nalus, ut adinoneiit Maurini editores, ex Rufmi prcc- limus animadversionibus prcelaudali 282 Arevali,
    cipue aliorumque segmentis; ubi capite 18, col. 1966, qtti Prucientii verba nitilur in rectum sensum expla-
    eadein de hoc medio statu opinio yidetur occurrere; nare, et omnia ad purgatorium unice referre, ne Chri-
    ait enim illius aucter, seu cpnsarcinatcr, quicumque stianum piissimum poelam haberemus yeluti spe de-
    is demum sit: « Verum has poenas, bcs cruciatus jectum cccjeslisglorioeobtinendse.
    (ignis oeternigehennrfi)non solran evadere, sed etiam Prudeniio bic ariaectimus Salviauum, ejusdem Ni-
    aeternam beatitudiiiem, si medp de nialis nostris poe- cetae sscculiscriptorem. Hic namque libro m Adversus
    nitentiam agimus, possumus acquirere. >Videtur bic Ayariliani, capite 18 diviies objurgans, de censu pro-
    namque staluere evasionem pccnarum, distinclam ab prio augendo sollicitos, de hseredihuslocupletandis,
    acquisi.tione ccternse bealitudinis; et statum pro- atque etiam morti proximos lrihil cogilanles de suo-
    inde queradam medium indicare in aUa vita, ubi sit rum peccatorum redemptione, oblatione aliqua opum
    tantum poenarumet cruciatuum evasio, absque beati- suarum in remedium auimseproprise, ita eos carpit:
    tudinis seteruseadeplione. « Quid ergb causseest, ul non vel morieiis et in ulti-
    Accedit Aurelius Prudentius in Hamartigeiiia, ubi mis situs, id saltem supremse bblationis oJlicio, et
    sub Irori iinem, preces Dep ftradens pro anima sua omni rerum tuarum ambitu agas, ut, si lriereri a Deo
    tum cum corpore soluta fuerit, ita effatur : potes, Jocuplesac beatus sis; sin aulem id nbn potes,
    0 Dee cuncliparens,animaedator jcerte vel pro hocmerearis, ut roiser noh sis, certe
    Confiieor(dimittelibens, nt parcefatenti), r nen uraris, certe non torquearis, certe lehebris exte-
    281 Omnemalummerui: sed lubonus arbiter aufer, rioribus non injidaris, et ardentibus sine fine flammis
    Quodmerui: meliorafavenslargire precanli. jion deccquaris. >Quid est, pro eo qui meferi non po-
    Douaaiiimaequandoquemeae,cumcorporishujus teslut /oc«p/es_pestniorlem sit stcbeatus,id est ut ccel.i
    Liqueritlios|iitium gaudiis peffrualuf; quid est, inquaiii, vel iUudmefe-
    Ne cernattruculentumaliquemde gentelatronum, ri, rit miser noii sit, ut nbn ufalur, ut noii torqued-
    Immitem,rahiduni,vulluque ef voceminaci iur, etc, nis"fniereri sallem, ut in eo tertio. quodani
    Terribilem,qui me maculosumaspergiriemorum
    Inpraeceps,ut |raedotrabat, nigrisqueruentem statusit, ubiiiequeheatitudo adsit neqhe damnatio,
    Immergatspecubus,cuuelaexaclurusad usque heque glpria neque poena? Huhc igiiur teriium sla-
    Quadrantemminimumdamnosaedebilavitas. tum pfo aduliis haptizalis admisisse videlur etiaro
    MultainlliesaurisPatris est habitatio,Clirisle, Salvianus, qui eodeinNicetsenoslfi sdeculpscribebat;
    Disparibusdiscretalocis,non posco beala ut proinde mirum non sit, in hbc eodem Salviariisen-
    Iu regiooedomum: sint illiccastavirorum
    Agmina,pulvereumquaededignantiacensum, su, sicut in sensu etiam proecedentiumscriptorupi ac
    Divitiaspeliere luas Patrum qups fetulimus, Grseccrumac Latiiicruin,
    Al mihi tarlareisutisest si nullaministri Nicelam licstrum aiiquateuus aberrare peluisse, ut
    Occurratfacies,avidaenec flammagehennae terlium queindam et ipse slalum prp adultis baptiza-
    Devofethanc auimam,mersamfbrnacibusimis. tis crediclerit,qiii neque digni Cssentqui ccelestisbea-
    Beinde ita statim prosequitur Prudentius : titatis compotos fierent rieque qui celernis inferni
    pceiiis addicerentur.
    Eslo, cavernoso,quia sic pro labe necesse est Verurii aberravitne reipsa Nicetas; aberrarunt
    Corpofea,trislisme sorbeat ignis averno : D cum Niceta alii queqrie scriptpres et Patres, qupruni
    Saltemmitiflcosincendiaienla vapores verba perspeximus Nicetceconformia? Hoc liimirum
    Exhalent,aesluquecalorlanguentetepescat. est quod secundo loco ariimadvertere juvat; num re-
    Lux immensaalios, et lemporavinclacoronis lala Nicetce yefba, sicuti et aUa aliorum quoeattuli-
    Glorificenl:me poeaalevisclementeradurat.
    mus, justa dohari possiht interprelatione; ut non
    Totum hunc Prudenlii locum referunt erudiii, catho- eumdeni quein extriiisecris prceferunt, sed verum et_
    lici simul atque heterodoxl, ad purgatorii pcenas a catholicse doctrinse conformem sensum exhibearii.
    Pruderitio evidenter assertas; quibus astipulatur Imraunes certe a quibusdam peculiarmus opinioni-
    eliam novissimus PrudentU carmiiiuin edilor claris- Jius, hon plaiie consentienlibus cum universali Eccle-
    simus Fauslinus Arevalus in eruditis Prolegomenis isisedoctrhia, qusequeposieapenitus obsoleverunf, ve-
    ad absolutissimameditioriemsuam Romariaiii,quibus teres omries Palresatque scriptores nequaquam dixe-
    Prudentiana nomen dedit, capite 17 pag. ISi et se- rimus : ila ut non adriiodumsoUicitisimus, si reapsa
    quenlrous tomi prhni. Et quidem si de posterioribus Nicetas hoster, aliique cum' eb, tertium illum statuii),
    Prudentii versUms,Esto, cavernoso, etc, sermo sit; d.e quo dixirous, in fulura vita, pro adullis baplizatiSi
    dubium nullura, ad purgatorii pcenas eumdern re- adiriiserint, expefperam intellecto, ut eruditi notant;
    spexisse : verum in prsecedenlibussatis apeiia esl il- quodam Apostolitextu, Rom. x, versu9. Npndumvid.e.
    lius locutip de coelesli gloria beatorum, et de infer- licet tunc criinia, quse praccipuafideicapita iipriCpri.sii.
    halibus damualorum pcenis. Dum itaqtie idem dixit, tuebant, ita erarit eyslorata ut poslea fuerunt, cum p«|
    H27 P- BRAIDJE DISSERTATIOIN S. NICETAM.— CAP. X. 1128
    virorum doctorum disputationes, res, quse antea ve- A ptis quse interitum evaserunt, unde rectani illius
    Juti latebant, in apricum deductsesunl. At, quod nunc raentem assequamur in ea de qua agimusre; etuude
    ad rem nostram attinet, piacct in primis eruditissimi vera interpretatione doiiemiis ambigua qusehabet ad
    viri Jacobi Billii sententia in Scholiis ad supracita- Lapsam, capite 8, ex quibus medius ille slatus priina
    tam oratipneni vigesimam sextam Gregerii Nazian- fronte apparet, qui rieque sit glorioeslalus neque pos-
    zeni, nbi ejusdern ibidem sensa expendens, necnon nae, sed pwnw tantum vacatio. In superius namque
    et alia orationis quadragesimse prout supra, pronus expensis verbis Explanativnis Symboli,capite 15, ubi
    est ul existimet sanctum doclorem, nequaquam salu- de future universali judicie loquitur : « Tunc 284
    tem seu poencevitalionem a ccelestigloria separasse, justiauquit, fulgebuntsicutsoliiiregnoPalrisecrum :
    atque ita statum quemdam medium inter beatitudi- impii vero et iniqui in tenebras inferi, ubi erit flelus
    nem et danmationem pro adultis baplismate donatis oculorum et stridor dentium. >Duohic statusa Niceta
    admisisse; sed potius per salutis vocem aliesque distiiiguuntur,jusloruminregnoPatris, etiniquorum in
    ccnsimiles dicendi medos, sigirificarevoluisse exlre- tenebras inferi. TJbinamigitur eliamhicapudNicetam
    mura beatitudinis gradura atque iiifimam coelestisil- tertius ille, seu raedius, stalus absque gloria et absque
    Hus domus maiisionem, pro iis qui nihil aniplius nie- poena, ubi sit taiitura pwnwvacalio? Nptandumvero
    ruerinl 283 <juampoensevacalionein. Hac sentiendi quud in Explanalione Symboti ita loquitur Nicetas;
    ratione, quse Nazianzeni verbis nequaquam refraga- in lucubratione videlicet, quce iidei dograata tradit,
    tur, facUein rectum sensum exponuntur etiam alio- quccquesimul fideiauctoris sui testU est locupletissi-
    rum dicta quse attulimus, et maxime Nicetsenostri ad ma. Tertium itaque, seu medium, hunc statum pro
    Lapsam, quorum causa hsecscribimus. Gloriamnam- R baptizatis adultis nequaquam agnovit Nicetas : ac
    que, quam ipse dubilabat Lapsam suam non posse merito propterea clarissimi BiUii interpretationedo-
    proraereri, seu potius quam, uti aiebat, ipsa sperare nanda sunt ejusdem verba ad virginemlapsam,capite
    minime audebitpoeniteiitia sua quamvis sincera atque 8, ut ipse scilicet innuere voluerit lapsain illam, per
    perseveranle, intellexit proculdubio gradum aliquem sinceram suam acperseverantem pcerutentiam, non
    gloricealtiorem, innocentice, quam ipsa perdiderat, gloriam quidem illara audere sperare, quceinnocentes
    i'eservalum; et pwnmvacationem,intellexit extremuro inccelomanetmultumqueproriieritos, sedgloriam ali-
    illum bealilatis gradum quo nihil in ccelo iuferius, quam nroilominusintinii gradus, quam ipse per pm-
    ubi pro nierilorum ratione mansiones donantur; et nmvacationemsiguificavit. Et gloriam certe aliquam
    graduni propterea Ulum,qui (siita loqui fas est) pro indicare voluisseNicetam per hanc pwnw,quam dixit,
    sua exiguitate veluti confinis est postremo poenarum vacationem; verba etiam illa , ni Jallimur, salis do-
    gradui damnatoruui. cent, quceipse ibidemin os Japsceillius, quam allo-
    Praeterea nullsene adsunt super hac re Nicetae quebaturj veluti iufuudebat, ut iisdem orationem
    ipsius alise locutiones, unde clariorlbus fortasse ver- suam compleret, qua misericordiam a Domino eam
    bis, obscuriora qusenunc nos urgent explicare possi- deprecari debereihter pcenitenticelabores edocebat,
    mus; prout ab eruditis feliciter Jactum fuit cum aliis quibusque verbis libellumillum suuni sanctus episco-
    EcclesisePatribus veteribusque scriptoribus ? Digna pus claudit: « Hoc mihi donum, hanc mihi gratiain
    certe sunt animadversione quse notant Maurini Am- de luo fonte prceslari cupio, Deus, ut in aeternumlibi
    brosianorum Operum editores ad duo relata loca Am- confitear. >Qui porro postulat ut in wternum confi-
    brosii, inaxime vero ad alterum ex Hbro de Fide Re- teatur Deo; quid , quoeso, postulat, nisi ut in ccelo
    gurrectionis, ubimedium illum statum, de quo agi- C post hujusvitsecursum compos sit alicujus saltero glo-
    nms, nudaiUiusverbainspicientibusiiisinuarevidetur. rise bealorum, de quibus solis recte dicitur, juxta
    « Certe frustrasunt, inquiunl, qui exhujusmodi lo- Scripturarum loquendi modum, quodin mlernumcon-
    cutionibus opiiiionera de medio inter gloriam ac fiteanlur Deo? Pwnw igitur vacationemsatis, ut vide-
    poenas statu afiingunt sancto anlistiti : namque infi- tur, explicavit Nicetas etiam in ipso ad Lapsam H-
    nilis locis irainortalitatem suppliciis &.pt<r«r opponit, bello, non quidem per statum aliquem medium inter
    ut in hac ipsa oratione, num. 8, pwnw addictos, im- gloriam et dainuationem, sed per ipsum glorise sla-
    mortalitati debitos. Quoclquidem si Joannes Dallacus tum in ccelocmn beatis; etsi glorise fortasse exigui
    attentius considerasset, easdem loquendi formulas aut infimi gradus. Quidni vero per verba illa, elsi non
    miiiore invidia traduxisset libro u de usu Patrura ca- gloriam, inteiiderit Nicetas peculiarem illam tantum
    pite A. > Salvianus quoque (ut cseteros nuncproeter- atque sublimiorem in ccelisgloriamvirginibus desti-
    eamus) qui eademNicetoecelatefloruit, menlem suam natam, quara certe sperare numquam ausa fuisset
    super hac ipsa re clarius manifestaverat eodem ci- post lapsum suum virgo illa fcedifraga quantalibet
    talo libro Adversus Avariliam, capite 5; ubi de slatu pcenitentia, ut optime annotaril ad hunc Jocum lau-
    aiiimarum a corpore sejunctarum loquens , nuUum dali Maurini AmbrosianorumOperum editores?Adhuc
    omnino inter damnatiotiem el gloriam statum me- itaque facilius in rectum communis doCtrinaesensum
    dium pro eisdem agnovit. « Ecce iturus es (inquit, Nicetsenostri verba habeamus ac suscipiamus opor-
    avarum hominem compellans),ilurus es, infelicissime tet; ut tertium illum statum postmortem, probaptiza-
    oinniura, ad examen sacrum, ad tremendum Ulud in- tis adultis, eumdem neuliquam adinisissejudicemus.
    tolerandumque judicium, ubi peregrinanti animccp. Gravius nunc aliquid sexto loco expendere aggre-
    atque anxise nullum potest omnino esse solatium , dimur, quod ad rectam NicetoeJidem speetat in re
    nisi sola tanlummodo bona conscienlia.... ubi reo magni momenti. Novatianorum enim et Montanista-
    heiuiiii nullum est adjutorium, nisi sola mens larga, rum errori Nicetarafavisse suspicati sunt aUqui, su-
    nisi poenitenlia fructuosa.... ubi deniquepro diversi- per peccatorum remissione, in suo ad Lapsam libello
    lale meritorum, aut suminurabonum invenies, aut capite 8, nuin. 58, ubi ita lapsara suain alloqueba-
    summuin malum, aul immortale praemium, aut tur : « Inhsere pcenitentiseusque ad extremum vitoe,
    sine finetormentum. > Ubiiiamhic medius Ulestatus, nec tibi praesumas ab humana die veniam dari; quia
    neque glorise neque pcenarum, quera Salvianus su- decipit te qui hoc tibi polliceri voluerit. Quaeenim
    perius allato loco tam absolute innuere videbatur ? proprie in Deminura peccasti ab ipse SPIPte cenve-
    Obscura igitur per clara oplime enucleantur, si scri- nit in die judicii exspectareremedium. > Esto, quod
    ptores scriptoribus conferamus, ubi plures adsint usque ad extremum vitse pcenitentiam agere debeat
    uiiius ejusdemque scriploris elucubrationes, aut ubi virgo hoeclapsa, juxta disciplinam de qua capite prce-
    prolixior eadem sit elucubratio, et causa scriptori cedenti dictum fuit: quid estnunc, quod prwsumere
    non desit rem eamdem ilerato altingendi. Tentan- ipsa non debeat ab humanadie sibi veniam dari; id
    dum propterea aliquid htijusmodi est etiam in Niceta est quod sperare non possit ab Ecclesiseclavibus ad-
    nostro : quod fortasse facilius cederet, si alia illius, jtttorium sive absolutionera a peccatis, et quod illam'
    qute interierunt, superessent opuscula. decipiat qui hoc eidem polliceri volueril; 285 1U°-
    Verura iion abestomniiio ab iis etiamNicetae scri- niam quseproprie in Dominumpeccaveral,ab ipso solo,
    115» P. BRAlDjE DISSERTATIO IN S. NICETAM. — CAP. X. H30
    non autero ab ttllo homine, eam conventebat exspe- A J hani dumtaxat respicit, non doctrinara : quasi nimi-
    etare remediumin die jttdicii? Aliqua ne igitur sunt ruin dixissent, placuit, id est visum fuit expedire, ne-
    peccata, juxta Nicetam, Ecclesiae clavibus non sub- que in fine dandam imposterura communionemhujus-
    jecta, prout Montanistseac Novatiani docebant;.quce modi reis, quoecceteroquin ex Ecclesise potestate dari
    ideo soUus Dei judicio reservabantur, etiara post da- posset, qucequedata hactenus fuit.
    tam actamque ad usque vitse exitum poenitentiam ? Multam quidem disputandi materiam et bic et alii
    Hanc senserunt in Nicetae verbis difficultalera tum Illiberitani canones iheologis et eruditis prcebuerunt,
    tbeologi, tum eruditi; ex quibus, si lubet, videas ubi severior qusedamdisciplina.in re poenitentiali sta-
    Nalalem Alexandrum Historim Ecclesiasticm sceculo tuta fuit, et ubi non uno in loco negatur commuuio,
    .Hi, dissertalione 22, prope firiem, necnon Benedicti- absolutio scilicet, quorumdani criminuui reis etiara in
    nos Anibrosianorum Operum editores admonilione in exitu vitce.Verum non alia de causa id factttm fuisse
    Jibrum hunc ad Virginem lapsam. Quinimmo difficul- coiiirounis sententia est, nisi ut facilius homiries abs-
    latem hanc tanti fecerunt, Bellarminus praesertim ac terrerentur a gravioribus bisce peccatis, de quibus
    Possevinus, ut in verbis illis sententtam viderint nullain sperare possent ab Ecclesia indulgentiara; et
    proi-susNoVatianam, quam duobuslibrisde Poeniten- ut reapse nulla aut pene nulla adesset occasio severi-
    tia ihipugnat Ambrosius, ideoque ex hoc etiamcapite tatis hujusmodi adhibendse. Hodie quideiii severitatis
    Hbellum hunc Ambrosio abjudicaverint. Verum, ut hujus vestigiuni non exstat": sed ex Iiac etiam veteri
    Nicetcementeni hoc loci intiraius exploremus et secu- severitate vigens disciplina processisse videtur, qua
    rius assequaimnyut eumdem etiam ab omni prorsus quorumdam peccatorum absolutio, extra niortis aiii-
    Montanistarum ac Novatianorum errore vindiceinus, , culum, uni suromo ppntifici reservata est, et quo-
    dislinguainusoporlet inre hujusmodi doctrinara a di- **' ruiiidain qupque siiigulis episccpis in prepriis dioece-
    sciplina. Aliud uanique est negare Ecclesicefaculta- sibus; ut aliqua saltem, aut major aut minor, obti-
    teni peccata aliquot graviprareraittendi;utpula mce- nendas ab Ecclesia venice dilficultas promptipres
    chiam, homicidiuni, et lapsum in idololatriam; quod hominesreddatinhisfugiendis criminibus, etita gene-
    Montanistarum et Novalianorum capitale erat, et in ratim Christiani nominis sanclitali salubriter consul-
    : quo praecipue a catboHca doctrina dissentiebant: et tum sit. Alia sitniliter priscis steculis obtinebaiil di-
    aliud quorumdam similiter criminum reis, etiampost sciplincecapita duriora, quoepostea aut ex parte aut
    -actam ex Ecclesise inslituto pcenitentiarn usque ad ex integro in desuetudinem abierunt : atque de his
    extremum vitse, pacem nihilominus ac comniunionem generatiin rationein reddens sanctus Augustinus,
    - denegare; quae severior quidem nonnullarum Eccle- epistola 185, ad Bonifacium, num. 45, aiebat, quod
    siarum ac quorumdam episcoporum, priscis Ecclesice multas cogunt invenire medicinas multbruro experi-
    sccculis, et quintpetiam Nicelcenestri, disciplina fuit. menta morborum : > ubi etiam de quodani agens di-
    Quis autem dixerit Nicetseverba, de quibus agimus, scipliooerigore erga clericos ob crimen aliquod pceni-
    potius sapere Montanistarum ac Novatianorum dam- tentia functps, ita scribebat: « Ut constitueretur in
    nalam doctrinatn, quam calholicorum discipUnam Ecclesia, ne quisquam ppst alicujus criminis poeniten-
    alicubi, Nicetseetiani aelate, vigentem ? tiam clericatuin accipiat, vel ad clericatum redeat,
    Comiuunis interim apud Patres invenitur distinctio vel in clericatu maneat, nnn desperatipne indulgen-
    peccatorum, ad sensum Scripturarum, inter peccata tice,sed rigere factum est disciplinoe: alioquin coiilra
    videlicet in Deum, et peccata in fratres seu in homi- claves datas Ecclesiae disputabilur, de quibus dictum
    nes, ut. videre est apud Morinum, de Sacramento Q ( est, Qumsolveritis in lerra, soluia erunt et in cwlo. »
    Pceniteutise, pluribus in locis; ubi eliam intelligas Disciplinaeilaque rigor, qui, ob ccmmuiie benum Ec-«
    quam acriter Jocuti sint adversus peccantes tn Dettm, clesice, Patres IUiberitanes induxit ad communionem,
    quarove difficiliorem his veniam semper ostenderint, id est abselutipnem, JapsJs ex prava vcluntate
    ut ad majoreni poeniludinis sensum pro peccatis hu- hibus, etiam in vitse exilu, denegandam, Jicet devirgi- Ec-
    jusmodi eos excitarent, majoresque poenitentiselabo- clesiseclavium virtute non dubitarent; rigor hic di-
    res exigerent. Inter peccata porro in Deum merito sciplinse, non autem Novatiani aut Montanistici dog-
    recensebat Nicetas suoe virginis lapsum, quem tam raatis persuasio, Nicetam quoque nostruin adegit,
    saipe in ebdem libelle et adulleriuni in Dominum, et ut lapsse susecommunionisitidein, emnis scilicet veiiiae
    fidem Doniinonon servalam appellaverat. Quin etiam, ab Ecclesia pbtinendae spem adimeret, et Dei uriius
    ex peccatU hujusmodi in Deum, dubium nullum est misericprdiaeeam reservaret.
    _ lapscchujus peccatum inter graviora locum habuisse Severior quidem hujusinodi disciplina, etsi Illiberi-
    .Jicncs Nicetam; seu quia pravse voluntalis polius tanorum Patrum auctoritate probata, nuinquani ta-
    quam humanoe fragililatis indicia manifesta prsefere- men conimunis Ecclesiae disciplina fuit, ut notant
    "bat, seu quia aliorum eliam peccatorum "habuefat eruditi, neque diu locum oblinuit. Quininnno abusus
    consectaria, seu quia ad idera denium aperiendura fortasse hujus severilatis, qui in daronuin deroum ce-
    invitaprorsus adacta fuerat, prout capite proecedenti deret disciplince,id eflecit, ut in desuetudineui tandem
    suo Joco dictum fuit. Quis igitur miretur Niceiaro, ex abiret, elutRomaiii prceserliro pontifices, benignitati
    seiilentia canonis 13conciIiilllibefilani, quem citalo potius quam severilati semper. studentes, illanr non
    capite superiore retulimus ubi discipUnam poeniten- serael improbarint. Quinto tamen sscculo eamdeni
    tialem atligimus; quis, inquam, miretur Nicetam nc-1D adhuc eblinuisse, ita ut ea, alicubi 287 luac quoquc
    strura virginem illam lapsam in earum nunierp ha- locum habente, uti poluerit cum lapsa sua Nicelas
    buisse, de quibus Patres illi sanxerunt his verbis : absque ceusura, ex eorumdem Rpmanorum pontificum
    « Placuit nec ia flne dandam eisesse commuiiionem,> epistolJs colliginius, qui-liac super re eodem scecuJo
    idest peccatorum absolutionem, ut viri docti verbura a.d episcoppruin ccusulta resppndebant. Ita namque
    illud communionisibidem intelligunt; ideoque eidera initie sceculiquinli, anno videlicet403, scribebat san-
    dixisse, ne sroi prwsumerel ab humana die veniam ctus Innocenlius papa I, ad Exsuperium episcopum
    dari, quoniam qucc proprie in Dominum peccaveral, Tolosanum, epistola 6 apud Cpnstantium, Epistplce
    ab ipso solo eam conveniebat exspectare 286 treme- Rpmanprum ponlificum, col. 792 editionis Parisieu-
    dium? Numquid Mbntanistarura aut Novatianprum sis; qui Exsuperiris eumriem interrogaverat quid de
    linctes errere IlUbefitanos Patres dixerimus, qui la- iis observari oporleret, quipost baptismumomni teni-
    psas ex prava potius voluntate quam ex infirmitate pore iiicoiiliiienlise voluplatibus dediti, in extremo
    virgines, etiam in exitu viloecommunione,hoc est ab- . line vitse suoc pcenilentiam simul et reconciliationein
    solutione, pfivarunt? Non id certe eos decrevisse, comraunioriis exposeebant, et conlra quos lUiberitani
    quia nuUam agnoscerent in peccatis hujusniodi re- prseserthn canones stare videbantur, ut ipse annotat
    laxandis Ecclesiae facullatem, ve! ipsum verbum pla- " hpc lcci erudilus editor. « De his(inquit sanctus pon>
    cuit, quod usurpant, satis ostendit; unde eorum pe- tifex) observatio prior, dttrior; posterior, interve-
    culians hac super re voluntas einergit, quoe discipli- nienle misericordia, incliiiatipr. Naro consuetudo
    PiTBOL. Llf. 36
    1131 P. BRA1D.EDISSERTATIO1N S. MCETAM.— CAP, X. H5*
    prior tenuit, ut concederetur pcenitentia, sed coin- Apriscis
    j. temporibusrepetitaro, idemvaluisseacveniam
    munio negaretur. Nani cum illis temporibus crebroe el absolutionem a peccatis, prout antea dicturafuit •
    persecutiones essent, ne coinniunioniscpncessa.faci- de quo, si lubet, videas prsesertiin SelvagiumAnti-
    fitas homines de recpnciliatione secures lien revoca- quilatum CliristiaiiaruinInstitut. Hb. m, cap. 9, § 4,
    ret a lapsu, merito negata communio est; concessa et cap. II, § 4 et 5, necnoh clarissimum prccsuleni
    poenitentia,ne totum penilus negaretur : et duriorem Joannem Devotmh Institutionum Canonicarurn Jib.
    reinissionera fecit temporis ralio. Sed postquam Do- II, tit. 2, sectione 4, de Poenilenlia, § 87.
    iiiinus nosler pacein Ecclesiis suis reddidit, jani de- Utautent ad divuni Lepiiera revertamur, atque ad
    pulso terrore, cominunionemdari abeuutibus placuit, scopum allatse ex eodera pro Niceta nostro auctorita-
    et propter Domini misericordiam, quasi viaticuin tis : non hic quidem ipsissiraares est de qua Nicetas,
    prciecturis, et ne Novatiaiiiliccrctici,iiegantis veniain, ut constat; sed eadeni liihilominusfalio.est discipli-
    asperitatem et duritiam sequi videamur. Tribuetur use, concedendse ne scilicet, an negandsein mortis
    ergo cum pcenitetitia extrema coramuiiio : ut borai- articulo venisequibuslibetpeccatoribus, poeniteiitiarii
    nesluijusmodi vel insupremis suis, permittente Sal- simul ac veniam unp temppre flagitaiilhbus, prout
    vatore nostro, a perpeluo exilio vindicentur. > En Forojujiensis episcopus Romanura pphtificeiu consu-
    ex Iiinoceiitii verbis duplicera in eadem re discipli- Juerat. Atque hic pfofecto pmnitcntiwmeritio est, si-
    nam, duriorem veterero, inclinatioremalteram, utrairi- mulqiie : recohcilialionis iljico post datam poeniten-
    que vero, pro tcmporis diversitale quo indncla fuit, tiam in fuie vitae Jargiendae; ut prorsus nuraquam
    laudabilem; alque illaiu quidein, quariivis duram et contingat dare tunc pdeiiitentiaiii,el irihUoininusre-
    Novatianisroo specie tetius aflineni, a Npvatianprum " coiiciliationeiriveiiianique negare, ita ut peccalor a
    tamen placitis reapse alienam. En durioreni illarii « Deosolo exspectelremedium;nisi laiitum de personis
    suo adhuc lenipofe alicubi obtinentem, cunt ppste- eorutn, agatur, qitiin Deum a fide discedendopecca-
    riorem interroganti Exsuperiopraeferendaineaaetate ritnt, cuin quibus spUs servanda dicitur regula cano-
    suadeat. Videri potest et alia ejusdem pontiUcUad num pqternorutn, durior scilicet aliqua agendi ratio
    Decentiiim Eugubinumepislola ordine 25, ad annuni ab antiquis canonibris indicla, de qua luiiocerilius
    spectans 4 16,apud emiideniCoustanlium citatceedi- supra; atque ea ipsa foftasse, quaracum lapsa sua ad
    tionis col. 862, ubi capile 7, morem RomanseEccle- nbrraam illorum canonuro, uti dixiinus, servavit Ni-
    siseeideiuoslcndit; non sineudi scilicet, ut quisque cetas; quanique in prhuo et sccmidp ex caiicnibus
    de swculoabsquecpmmunionediscedal. Exstat et aliai prsecitaii coiiciliiIlliberitani, necrionin lipslreroe ca-
    CcclestiiiipapoeI, prdine 4, anni 428, ad episcopps none 22 concilii priini Arelaterisisanni 3J4 statutam
    provincice Vietmensis et Narbonerisis, ibiderii, pol. habenius, ut hujusmodi scilicet apostalce neque in
    1067, ubi capite 2 pwnitentiummorienlibusdeheganles fine vifcecomiiiunioiieiiiaccipiarit, proril apud Lab-
    graviler reprehendit. beum, Conciliorimicura Coleti toiiio I, col. 992, et
    Sed sancti Leonis Magni epistola in ediliohe Balr cpl. 1455. Co;icIudaiiiiisigitur, Nicetcenostri verba
    leriniorura 108 Thepdoro Forojulieiisi in Gallia epi- ad Lapsam, capite 8, nutu. 38, uequaquauiMoplanis-
    scopo inscripla, et adaunum periinens 452, id est ad muiii aut Novaliariisiiiurosapere, sed tantunimodo
    ipsain Nicetce uostii cctatem, inspicienda esi; quae rigidani quamdain pfaese ferre disciplinam;quaejustis
    niultura ad Nicetaeipsius defensionemeffunditluminis de causis" iriducta"olim fuerat, pro gravioribus in
    super severiori sua, quam sequitur, in disciplina, ne- Deumdeliclis, apud quasdainEcclesias; quaeauctori-
    gandsevenicciii quibusdammajoribus Deumcriroi- Q , tale gaudebaf venefabilium Conciliorum, simul ac
    nibus, etiain post totius vilac cursits pcenitentiam. praxi episcoporum per orbem non infinii gradus;
    « His (iiiquit saiictus pontifex, capite 4) qui m teiri- quceipsius Nicelaei|Uoqueteropore adliuc obthiebat,
    pore necessitatis, et in periculi urgentis instantia, maxhne vero iii Gallia ; quseque etiani 289 es(livi
    proesidiumpoeiiileritise, etmox reconciliationisiniplor Leoiris sententia, etsi non arapUusin lot criniinubus
    rant, riec salisfaCtiointerdicenda est, nec reconciliatio. quccantiqui canonesrespiciebant, sicul heque foriasse
    deneganda : quia misericordiae Dei nec inensuras iri peculiari eyentu alicujus sacrae virgiiiislapsae,qui
    possunius poiwre, nec tempora defiiiri-e,apudInquem Nicetseeventus fuit; in aposlalis tanien, qui tn Deum
    nullas patitur vcniceuioras vera conversio... dis-" a fide discedendopeccarunt, adhuc efat felinenda.
    peiisandis ilaque Dei douis non deberaus esse dif- Quid vero si dixeriuius, potuisse Nicetara Ia])scesucc
    ficiles, nec accusarrtium se lacryinas gemitusqne mentioiiem facere durioris illius veteris disciplinae,
    negligere, cum ipsam pcenitendi afrectionein 288 ut ita eain, qucepeccatum confessafuerat invita, et
    ex Dei credamus inspiratione conceptara. s Capite amplius terreret, et ad hiajores pcenitentise frtictus
    vero sequenti, post nolalam illorum Christianoruin faciendos adigetet; quiu ipse tamenproposituin ha-
    rncuriam, cjui differunt de die in diem converti ad buisset eam absque reconciliatione comihunionisdi-
    Domiiium,et lanipus sibi satisfactionis in fine vilse mitlere sallem in exilu vitse, aui eliani post justum
    constituunt, eligentes illius temporis atiguslias, quo temporis spatium hiter poenitentiaelafjores summo
    vixInveniat spatium vel coufessio pcenitentis,velre- fervpre peracturo? Utcumque dcuium sit, jam nulla
    coiiciliatio sacerdotis, ita prosequitur : «"Veruin,ul in Nicetteyerhis,de quibus agimus, reraanet difficril-
    dixi, etiam taliuin necessitati ita auxiliandum est, ut tas, quoeiidem ipsius labefactareullp roodo videatur:
    ct actio illis pceuiteutice,et coimnunionis gratia, si D ] quod bic nostrum erat ostendere.
    cani, etiain aniisspvocis officio, per indicia inlegri . DifUcullatemaliquamseptimoelultimplpccfacessero
    scnsus postulant, non uegelur. At si aliqua vi cegrilu- posseiitNicelceyerba C]use!egmms Explanatiouiscapite
    diiiis ita fuerint aggravati, ut quodpaulo ante posce- 7, ubi, de Spiritu sancto ipse disserens, videtur in ea
    baut, sub prccsentiasacerdotissignificare nonvaleanl, esse sentenlia, utpeccaia in Spiritum sahctumpforsus
    testinioiiia eis fideliuro cifcunistantium pfodesse de- irreraissibiliaarbitrelur,tuni inhocsseculo,tum in fu-
    bebuiit, ut simul etpcEnitenticect recoiiciliatioriisbe- turo; itaut-iiou solumEcclesiseclavibusnon sinl sub-
    nelicium coiisequaiitur : servata tamen reguja caiip- jecta,sed neque oinniiioabipspDeoiiiisericordiara et
    iiuin paternprum circa eorum personas, qui in Deuni yeniara oblinere uiBquampossint; ait enim : In quem
    a fide discedendopeccaruul. » Hactenus sanctusLeo Spirittimsanclumsi quis blaspheiriaverit,nonhabel re-
    ad episcopi Forojulieusis instructioiiem super pccca- missionemneqttein hoc swctdo,neqtteitt fulttro, sicut
    toriini recoriciliatioiieantequam e vita discedant. Hic ipse Dominus prpnuntiavit. > Verum Nicelas nostra
    inierim nbiter Uceat ainiotare, ex hoc divi Leonis hic defeusioiienon indiget; liabet enim prolatse seii-
    texlti, sicut eliam ex alio.prius allalo saucti Innocen- teiitise defeiisoreinipsum Evangelicurutextuiu, immo
    tii papcepriroi ad Exsuperimn Tolosanum, ex his ipsUsiuiaChristi Domini verba, quse ex Evcrogelioin
    sciticel recte perpensis, confirmari, communionisvo- suuiii serraonem Nicetas assuniit, nihil iis addeus, ni.
    cein ab IHiberitanisPatribus, canone 15, etalias quo- hil demens, ut veluti scverioremex seusu suo senteh.
    oue adhibitam, ac sccpe codern sensri etlani uostea tiam redderet, Ita narnque Denrinus nester Malthcei
    1133 P. BRAID^ DISSERTATIO1N S. NICETAM.— CAP. X. 1131
    xnr 51 et 52 : « Ideo dico vobis : Omne peccatum et A nec umquam perveniet ad indulgentiocremedium, qtii
    blaspbemia remitletur hominibus, Spirilus aulera. nciiliwcinatu.rumsibi uon habet advocatum. Ab ipso
    blasphemia non remittetur. Et quicumque dvverj^ ejjytui cst inypcatio Patris, ab ipso sunt lacryma1.
    verbum contra Filium. hommis, reniilletur d: qui poeniteriiium,ab ipso sunt gemitus supplicanlium : et
    autem dixerit contra Spiritum sanctum, non remitte- heirid potest dicere Dominum Jesum, nisi in Spiriltt
    tur ei, neque in hoc sseculo, neque in fuluro. >
    - Joaraies
    sancto (l Cor. xn, 4). > Hactenus sauctus pontifex.
    quideni Mpfinus in alias citato Gbmmeii- Nihil igitur est cur suspicemur Nicetam noslrum a
    larJp sup Historicp de Sacramento Pcenitentioelibrp cpmmuni Patrurn et Ecclesise sententia descivisse,
    tx,,capile 28, multls adductU sanctcrum veterum Pa- duni peccatuiri seri blaspiiemiam iu Spirituiri sanctum
    trum lestimoniis probaridum sUriproposuit, antiquos ex Gbristi Dcmini vpce asseruit remissionem non ha-
    Patres plerosque crimen unicum adeo exsecrabile ju- bere, neque in hoc swculo, neque in futuro.
    dicasse, utilliusreis veniain nequeabEcclesia.iieque Hic tandem iinis este dissertationis nostroede san-
    a Deo umquam esse concedeiidam dixerint; atquehcc cto Niceta episcopp Aquiteiensi. Prolixitatem primo
    crinien prcecipueulud esse, quod ex Eyarigelip cfimen aspectu, uti iii prselalione prceoecupavimus, accusa-
    iriSpirilura sanctum nuncupatur. NafaHsvefoAlexan- verit quispiam; maxiuie vero in auctore Ulustrando,
    der, Historice Ecclesiasticoesceculo ni, dissertatipne cujus-Opera quce supersunl, qucequeIUHICprimum
    22, paulp ante medium, contra Moiiriuhi pslendit conjuncta eduntur, paucisi cpiistarit paginis. Prolixi-
    Patres reipsa nullum agnovisse crimen, quod a Deo tatem nos quo.que rion uiyiti fatemuf, quam lamen,
    et ab Ecclesia remitli non possit, quaniuuivis aUqtiu- criin prirnum" tabulcc manimi admoyeremus, neuli-
    rum verba specietenusidprceseferre yideantur; qued _" quain p.ioeyidebanitis;quaiiique cseterpqriiiLin illu-
    et facit, pleraque expendens Icca Patruni a TVlorino straiidp Ecclesice Paitfe quinti scecriJi, iipiicJum satis
    ipso relata, addens quod ille nen semel croisit, et eb- riotb, frustra profsus. expensam nemo facUejudica-
    scura' claricribus cpnfereiis et explanaris, ut nihil yerit. Sed uiinam hpc unp tantuin labpret vitio lucri-
    superhac re desiderandnmsupersit. CuriiNiceias ne- bratio iiostra. Plura utique deprehenclet 291 leclor
    ster riihHomnino dicat in allaio Expjanatioiiis suoe csistigatione"digna.: iieqiie nbs iisumus qui teinere
    locp ex sententia prepria, sed unice referat Cliristi persuasum habeamus numquam errasse; quamqiiain
    verba quceattuJimus; non est cuf iJli grafis adpiu- ab eiToribus praecavereariimus serirper fuerlt. Libuit
    gamus sensuui a cpmmuni aUoruni J^airum serisu hi argumento s,uapte iiatura sterih, neque uberibri
    alienum, ut irremissibilia prqrsus dpcere yoluerit^ tum calamo utrmque plene hacierius,agitato, hac illac pcr-
    in hoc soeculotum iu futurb, peccata iri Spirituirisan- yagaii amQVriitatis gratia, atque Joiigius etiani qiicim
    ctum. Nicetas igitur, ex comrnuni aliorum Patrran par esseicjiiacdoquediscuiTerej Hcet demuinad cen-
    meute, non potuit nbn intelligere ideo irremissibilia tritm,"uli aiunt,"etiani procurreriies Jiueas quas drixi-
    peccata in Spiritum sanctum tum in lioc ssceulptum mris fefefri puteinus. In lioc vero discursu non iii,\cr-
    in futuro, non quia reipsa 290 peccalum aliqned dum riJieiidere, tenuitatis nosifae qupdammodo non
    hujusmedi remitti abspluie non possit et a Deo et ab fuisset. Qried proecipiiriiricperis erai, id cpnfidi^uis
    Ecdesia, neqrie quod nusqiiam reapse condpneiur; ptjriedsse; ostendentes uimifuni contfa ppinioiiem
    sed quia remittitur difficUius,quoniaro qui in Spiri- . pp.tjissimuniviri clarissimi Joannis Prpsdocirai ZaJjei,
    tum sanctum peccant, seti, exempli gratia, Jideni se- qnem Jiic, in exitu cjiipcjiiescriptipnis, liprioris causa
    mel susceptam voluntarie ac nemine persequente de- nominaluju ypluiuus;"osiendehtes^"'inquaiii, Niceam
    serentes, seu Dei opera negarites et naturce.virUius Q seu Nicetarii iiluni, Romaiiancc ciyitatis episcopura a
    unice tribuentes, seu aHo quovis mbdo in Spiritum . Genriadio, aliiscfueppst eurii scriptoribus appellatum,
    blasphemaiites, et dona gratise Dei minime agnoscen- . aique auctpfeiu recens^^detectceEjcplanationis Sytn-
    tes; hi oraites majus apponunt gratise inipedimentum boli ad cqmpelentes,necnon cl janidiu noli lihelli ad
    ad misericordiam obtinendam, nullamque habent pec- Virginem lapsqm, silipruiriquesirniiiler ppusculcruin
    cali excusationem, seu ex ignoraulia, seu ex infirmi- quoe Gennadius ideni reeenset, quceque aut interie-
    tate, prout aHi peccalores; et ita in finalem etiam runt aut adhuc lateiit, non esse Niceain seu Nicelani
    impoenitentiam, utplurimum, a divina justitia defe- Dacmn sancti Pauliiii Nplani episccpi aniicuin, ejus-
    linquuutur, oh quam sane habere non possunt remis- demque laudibus celebratum; sed esse reipsa Niceam
    iionem neque in hoc stBculo,neque infuturo. seu Nicetam episcopmn nostrum Aquileienseni, qui
    Quid vero si veri)U iUIs Nicetas indicare voluerit sancti LeonisMagni temppre floruit, et adquem ejus-
    hcereticosMacedonianos,vefe blasphemos in Spiritum derri sancli pontificispercelebfis iexstat epistola. Dif-
    sanclum, quia ilUusdfvinilaicm, et cum Patre et Filio Jicultates eraut solveu.dcesehtentiafhuic repugiiaiites;
    cequalitatcmnegabant ? Probabilius saiie yidetur. ep seu quoe ab eodeni viro ciarissiroo . in dissertalione
    Ipci Nicetam, pest assertani sancti Spiritus diviuita- sua producloc fuerant, neciion et ab eru.ditissiino.Mi-
    tem, ejusque a Patre processionem, post explicata chaele Denis Palaliuce nuper Vindoboueiisi biblio-
    sancti Spiritus opera ad anhnarum saiiclificalionem, thecse prcefecto; seu quce probabJHter producendsc
    et bealccaeteruitatis consecutionem, prout ibidem ap- essent adversus niemeiiia, quibus innilitur propositio
    paret, commimiretandem voluissc competentes suos nostra : idque prcestitura ftiit, proutres postujahat;
    adversus hujusmodi hcereticos, eorumque errprem, _ ac nonnullis prceserthu ad, trulinaro revocatis varioe
    qui directa blasphemia est in Spiriluni sanctum; per " eruditionis capitibus, et expensis Aquileiensis quo- ''
    quam Spiritum ipstim ila a se excludit cfeatura hu- que Eeclesiae quibusdara peculiaribiis monuinentis
    mana, ut dum in hac impietate perseverat, inipes quse fortasse, post illustriuro.etiam viroruiu exercita,
    reddatur ad poenitentiseaffectum, ad cordis compun- tiones, novam aliquam investigatienem non .respue-
    ctioiiem, et ila etiamjLdiudulgenticejemfidium. Eoc bant. De Mcetseinsuper per.sciia, cetate, pitfria, cce-
    prorsus modp eadem Cbrisli yerba, eademque Nicetae terisque ad eumdem pertinentihus rebus, quoc quceri
    cetate,referebat sanctus Lee Magnus, sernipne 75~de pQterant, liic pertractari ex inslituto debebant; sicut
    Pciitecost. 1, capite 4, dicens :«Macedonianps pari- etiamde opusculis illius, tum qucesupersurit, turo quce
    ter delestamur, qui Ucet Patri el Filic trUjuant cequa- desideranlur, deque locis qtise in superstitibus, nec-
    lilalem, Spiritum tamen sanctum inferieris putant riori jn desideratbfuin lachiiis, notatu utcumque digna
    essc nalurce : non cousiderantes eam blasphemiam se efant; ne quidquam deesser, quod ad argumenti di-
    incidere, quseneque in proeserittsseculo, nequeinTu- gnitatera gravilatemque spectaret. Hoc simililer, pro
    turo sit remittenda Judicio, dicenie Dpniirip":QuiT raoduli npslri ratipne, acfuni a npbis fuit; et ita quo-
    aiiiiquedixerit verbtimconlra Filium hominis, remit- que, ut facitevideaniur peccasse potius nimietate re-
    telur.ei; qui autetn dixeril contra Spiritum sancium, rum quam parcitate. Quidquidigitur sit, quod a nobis.
    nonremittetitrei,neque in hoc swcula, neque in fuiura. Iiaetenus allaboratum est; conatum hunc qualemcum-
    Permaneiis itaque iri hac impietate sine venia est, que indulgenti anipio suscipiatlector, p:aratbsquo'nos_
    cwia excludit euni a se perqueni potei'at confiteri; semper sciat nostfadeserefe,' iriMidfa"sectari."
    UJ5 INDICULUSALPHABETICUSSERMONUMS. PETRl CHRYSOLOGI. U3(T

    APPENDIGULA.

    VETERA MOfrUMENTA DUO CAPITULI AQUILEIENSIS,


    Alterum duodecimi, alterum steculi decimi tertii, de quibus in dissertatione mentio
    est capile sexto, parte prima, pacr. 116 (Cvl.WS).

    I. \. raodo dominantur et bona eorum diripuerunt, re-


    Ex aulographo labularii Canonicorum Aqunetenstum spondit quod nihil reciperet nisi sibi administratio-
    deaiino 1183. nera tratleremus. Quod ipse prsepositus prseter de-
    bitum factum indebila exactione rusticos exspoliavit,
    Nos Liuprandus Aquileiensis Ecclesice dccanus, et idem fecit sacerdotibus postquam accepit admini-
    Oto diaconus, Joannes diaconus, Herraannus diaco- strationera, unde hiulti ex rusticis nostris, sicut ipsi
    nus thesaurarius , Gomperlus diaconus, Joaunes dixerunt, jam de mansis nostris aufugissent, nisi adnia-
    diaconus, Rarabaldus diaconus, Otacus diaconus, nus et potestatero nostram umquam redire sperarent.
    Mainardus subdiaconus, Artuicus subdiaconus, Rem- Et damus liceritiam liinitiis sic jurandi in animabus
    potus presbyter, Petrus subdiaconus, Hermeinardus nostris. f Signuin suprascriptorumcanonicorum, qui
    subdiaconus, Weruerius presbyter, Rodulfusdiaco- hoc rogaverunt lieri.
    nus, Megeiiardus presbyter, Eliseus presbyter, Leo- Pelrus Vener. Caprulancc Ecclesice presbyter et
    nardus diaconus, Magister Aldigerius acolythus, canonicus atque palatii Venet. notarius rogatus a
    Thonias acolythus, Pelrus presbyter deVJtino, et decano et ab aliis fratribus suprascriptis, sicut ex ore
    Vodescalcus subdiaconus, omnes canenici ejusdem eorum singillaliin audivi, ila scripsi, complevi, et ro-
    Aquileiensis Ecclesise, Berleldus vicarius Douiini pa- boravi, anno Domini millesimo centesiino octuage-
    triarchce, Natalis presbyter vicarius Concordiensis sirao tertio, octavo die exeunte roense Octobr., in-
    episcopi, Dominicus presbyler vicarius Tergestini dictione secunda, Caprulis.
    episcopi, Joannes presbyter vicarius comitis, sicut H.
    jaiiiduduiu proposuimus, ita coram Deo et sanctis
    manutenere g Aclus CapiluliAquileiensisde anno 1280.
    ejus promittimus justiliam Aquileiensis
    JJcclesiee, et prosequi ipsam coram Domino papa Nos Asquiuus decanus cuni capitulo Aquileieiisi,
    contra Gabrielera proeposiluni,qui coutra privilegium videlicet venerabilibus episcopis Bonacursio Emo-
    instilutionis comuiunis vitae a vodalrico patriarcha niensi et Conrado Justinopolitanp, Artice de Caste-
    •postolicoesedis legato, consenlienle cuncto capitulo, lerip, Vuodolrico decano civitatensi, Vuarncrio de
    confectum, et contra privilegiuro beati patris nostri Cucanea, Magistro Henrico de Pulcinico, Magistro
    Lucii papse de coiifirroatione ejusdem communis Vallero, Alberico cantore, Rozio de Osopio, Bona-
    \itse per nunlios nostros nobis directum veniens, fide, Rodulfo de Moruzio, Magistro Villielmo schola-
    administrationem conimunis totius vitce per commi- slicp, Cpnrado de Brazaco, Ricoldo proepositoCon-
    nationem propiiiquorum suorum, nobis propter ti- cordiensi, Vuodalrico de Cucanea, Ferrariiio, Leo-
    mprem personarum noslrarum consentientibus, abs- nardo de Feugnaco, Berardo prcepositosancli Felicis,
    tulit, et injuste detinet; et quidquid Doraino papce et Hermanno de Utino canonicis Aquileiensibus,
    super hac controversia statuere placuerit, nos cura statuimus et juramento inlerposito lirniiter proinit-
    omni obedientia et devotione volumus recipere. timus servare indulgenliam diminutionis nmiieri ca-
    ncnicorum usque ad 24 faclara in Ecclesia Aqui
    Et ego Liuprandus presbyter Aquileiensis decanus leiensi per venerabilem patrem D. G. patriarcliam
    dico, elc. Aquil. auctoritate sedis apostolicce,nec contrafacere
    Omissis. vel venire aliquo modo yel higenio, aliquem eligeiido
    vel in canonicum, et in fratrem, commu-
    Ego Dominicus presbyter yicarius Wernardi Terge- _ niterrecipienclo vel divisim, vel alicui assignando prxbendain
    stini episcopi dico, etc. 'J aliquam seu locum in choro et capitulo atque slal-
    Omissis. lum in prcejudiciumnumeri supradicli canonicorura.
    Ego Natalis presbyter vicarius Conccrdiensis epi- Iiuiiio nos preedictara itidulgetitiaiiidiminutionis nu-
    scppi dico, etc. roeri canonicorum usque ad 24 Jactain, pro posse
    Omissis. bona flde, quantura de jure poterimus, defendemus.
    Si quis autero canonicorum contra hoc fecerit, vel
    Nos omnes prsenominati eanpnici addimus ad bcec, attentare prsesuuipserit, per aniiuin sil a proebenda
    et uno ore testiitcamur, quod per mediatores nostros'< Aquil. suspensus. Ad cujus rei certitudiiiem et sta-
    obtulimus prseposito redditus duodecim marcarmn; bilem Jirmitatem prsesens statutum fecimus noslri
    aiiiiuatiin, si ipse vellet quiescere et non auferre no- sigilli pendentis munimineroborari. Actum in capi-
    bis administrationem. Sed ipse nobis, consilio fra- tulo Aquileiensi, currente anno Doraini 1260, die
    trura suorum et aliorura qui in rusticos nostros sexto intrante Martio, sexta indictione.

    INDICES
    IN OPERA S. PETRI CHRYSOLOGL

    INDICULUS ALPHABETICUS SERMONUM S. PETRI CHRYSOLOGI


    A DeS. Andreaapostolo,cxxxm, 365.
    S. ApolHnareepiscopoetMart. GXXVIII, S52.
    De Adamprimoetnovissimo,oxvn,S20. convocaiione,virlutc, et pauperlatcaxx
    Apostoloruin
    S Adelpboepiscopo,cxxxvi,S67. m
    1157 INDICULUSALPHABETICUSSERMONUMS. PETRI CHRYSOLOGI. U58
    De ArchisynagogiClia,xxxm, 292; xxxiv, 296; xxxvi, De Filio vidusea mortuisexcitato,cui, 487.
    301. Fuga Christi.Vid. de Christo.
    Auro, xxix,281. &
    C De Gentilipopulo,v, 197.
    De Caeco,CLXXYI, 6153. Gentiliumvocalionislaelitia,vi, 202.
    Calendisjanuariissupcrslitionepollutis,CLV,609. Genliumsupersliliouein kal. Jan., CLV,58O.
    Cananaea,c, 479. Gratia per Chrislumhabila, cxn, 507.
    Cathedrapeslilentiae,XLIV, 322. Gratioelegem abrogante,cxv, 515.
    Cenlurione,xv, 254; cn, 484. Gratiaeservisac legis, cxiv, 512.
    Cliarilatepalernaiu filios,LV,352. GratUudiuehominisin Deum,CLXI, 622.
    Clirisioapostolospanperes eligente, xivni, 278; xxix,
    281; xxx, 284. , H
    apostoloscuralummorbosmitlenle, CLXX, 644. De Hajmorrhoissa,xxxm, 292; xxxiv, 296; xxxv, 299;
    fabri tilio,XLVIU, 333; XLIX, 387. xxxvi, 301.
    forniasvariassuscipienle,CLXX, 644. Hjereditatisdivisionempetente, CLXH, 625.
    fugientein ^Egyptum,CL,599; CLI,602. Herode, et D. JoaimeBaptista,CLXXIII, 650.
    generato,seu deneraiioneejus,cxLv,588; CXLVI, 591. Homine, ut sit hosliaet sacerdosDeo, cvm,499.
    jejiuiante,xi, 219; xn, 222; xui, 226. - Homineorante Deum, ne arguatin ira, XLV,325.
    iucamalo, seu lncarnalione, CXLI,577; CXLVH, 594; Hominisgratitudiuein Deum,CLXI, 622.
    CXLVIII, 596. Hostiacorporiset animae Deo ralionabiliter offereuda,
    Magdalenamdefendcnte,xciv, 464. cix, 501.
    manducantecum Publicanis,xxvm, 278;|xm, 281; Hypocrisi,vn, 203; ix, 211; CLXXII, 648.
    xxx, 284.
    Matlbieumvoeante,ibid. I
    nato, seu Nativitate,CSLIX, 598. De Igne ccelesti, CLXIV, 630.
    resurgenfe, seu Resurrectione, LXXIV, 408; LXXV, Impiorumconsilio,XLIV, 322.
    4H;LXXVI,414;LXXVH, 417; LXXVIII, 420; LXXIX, Infantiumnece, CLII,604; CLIU, 607.
    422; LXXX, 424;LXXXU, 430. InBdelibusducendisad Baptismum,x, 214.
    Resurrectionemsuammanifestanle, Infirmitalisspiritumhabente, cv, 492.
    1"mulierihuse monumentoregredientibus,LXXVI, Injuriaaequoanimo toleranda,xxxvm, 306.
    414;LXXX, 424. InvidiaIV,194; XLVIII, 333; xnx, 387; CLXXII, 648-
    2° duobuseunlibusin CasleUum,LXXXII, 430.
    5°discipulisabsenteThoma, LXXXI,427;LXXXIV, J
    436. De Jejunio, vin, 208; XLI,314; XLII,517; XLHI, 320.
    4° praesenteThoma,LXXXIV, 436. 634
    5"ad mare Tiberiadis,LXXVIII, 420. .Tejunioquadragesimali,xn, 222; xni, 226; CLXVI,
    6° apostolisrecumbentihus,LXXXIII, 432. Jejunio et tenlationeChristi. Vid. de Christo.
    templumingredienle, LXXXV, 440. JejunioPharisaeorumetdiscipulorumJoannis,xxxi,287.
    tentato, xi, 219; xn, 222; xm, 226. Joannis BaptistaeAnnuntiationeel Conceptionea Ser-
    Confessionepeccatorum,XLYI, 328. nwneLXXXVI ad xcu, 441-458.
    Consecrationeepiscopi.Vid. Episcopi. JoannisBapt. Praedicatione, cxxxvn, 568; CLXVH. 656.
    Cousilioinipiorum,XLIV, 522. JoanuisBapt. Decollalioue,cxxvn, 549; CLXXIV, 653,
    Cursupro coronagloriae,cxix, 524. Joanne Bapt. et Herode,CLXXIII, 650.
    S. Cyprianomartyre, cxx, 526. Jonaeprophetsesigno,xxxvu, 303.
    Josephsponso, CXLVI, 591.
    D Joseph volente dimitlere Mariam,CXLV, 588.
    De Daemoniaco, xvn, 245. Judaico populo,v, 197.
    Dxmoniacisduobus,xvi, 238. Judaeorumadmiratione,LXXXX, 440.
    Daemoniaco surdoet mnto, LI,542: LII,344. et
    JudaeorumUvore obstinatione,CXXXI, 557.
    Dei paternaiii nos dilectione,LV,352. Judaeorumpcena,LV,352.
    Deo, ut videalur,cxxxi, 557. Justiticationeex Deo per Christum,cx, 503. ,:-'
    Delicli, abundanlia propter legem,csu, 507. "A"
    Delictofratri remittendo,cxxxix, 572. L
    DilectioneDei. Vid. Dei. De Lsetitiaspirituali,XLVI, 328.
    Discipulisillolismanibusprandentibus,CLXXI, 647. LaetiliavocationisGenlium,vi, 202.
    DispensatoreDdeli,xxvi,272. S. Laurentiomartyre, cxxxv, 565.
    DivisioneEcclesiaeet Syn.igogae,CLXIV, 650. Lazaroa mortuis suscitato,LXIII,375; LXIV, 379; ui,
    Divisionemhaereditatispetente, CLXH, 625. 586.
    Divite et Lazaro, LXVI.386; cxxi, 529;.cxxu, 533; Lazaro, et Divite, LXVI, 386; cxxi, 529; cxxn, 535;
    cxxm,536; cxxiv,540. cxxm, 556; cxxiv, 540.
    Diviteagruinferacemhabente, civ, 490.
    Drachmaperdila, CLXIX, 641. Lege abrogataper gratiam,cxv, 515
    Legis et gratiaeservis, cxiv, 512.
    E Lege, perquam cognosciturpeccatum,cxvi. 517.
    De Ecclesiaeet Synagogae Lege, per quam abundavitdelictum,cxn, 507.
    divisione, C LXIV,650.
    Eleemosyna,vu, 205; viu, 208; ix, 211; XLI,314; XMI, M
    317; SLin, 320. De Magdaleuaeconversione, xciu. 460; xciv, 464; xcv
    Eleemosynae fructibus,xiv, 231. 467.
    EpipLaniaet Magis, CLVI,611; CLVII, 614; CLVIII, 616; Magis.Vid. De Epiphania.
    CLIX, 619;CLX,620. Manibusillotisin prandio.Vid. De Discipulis.
    Episcopiconsecralione,cxxx, 556: CLXV, 633: CLXXV, Manumaridamhabente, xxxu, 289.
    656. ManifestatoChristoin Resurrectione.Vid. De Clirislo
    Exsultationesnirituali,et peccatorumconfessione,XLVI, ' Marcellinoepiscopo,CLXXV, 656.
    328. 331.
    F Margaritainventa, XLVII,
    MariaeVirginis annuntiatione, CXL,575; CXLII, 579
    De S. Felicitate,cxxxiv,564. cxLin,582; CLXIV, 585.
    Fermemiparabola,xcix, 477. MariaeVirginisparlu, CLXXV,656.
    Ficu infrucluosa,cvi, 495. Mariasponsamatre, CXLVI, 591.
    Fide, sub esl
    qua reposita salus, cx, 503. Maristempestatesedata, xx, 253; xxi, 237.
    Fideliumunitate,cxxxn, 561. MatthaeiPublicaui et divilisvocatione,xxvm,278; xxix
    Figura saecultvitanda,et forma Salvatorisassumenda, 281; xxx, 284.
    cxx. 526. . Morte, cxvui,522; cxxxi, 537;
    Filiis duobus,prodigoet frugi, scilicetprodiglabscessui Morte habitaper Jiominem,CIII,507
    a patre.i, 183. Mortea lidelibuscontemnenda,et quare illam peruiisfrt
    lleditusad patrem, n, 187. rit Deus,ci, 481.
    Palris occursnsad filium,iu, 190. Morte pro Christosumenda,cx, 503.
    Livorseiiiitrisin prodigumredeimtem..iv, 194, Mulierespirituminfirmitatishabenle, cv, 492,
    Judaeu»el Genlilisin his (Jgurati,v, 197, Mutoet surdo,v, 312: v-i,344.
    1139 LNDEXEVANGEUORUMET EPIST-OLARUM1N S. PETRO CHRYSOLOGO,ETC. UiO
    0 S
    De Oratione,xnii, 320. De Sageharriissain mare, LXVII, 590.
    Oralicinisperseverantia,xxxri, 309. Salvatorisassumendafigura,cxx, 526.
    Orationeliominisfragilis,XLV,525. Salute sub fidereposita, cx,505.
    Orationp.Dominicaa Seymone LXVH a d LXXII,390-404. Scandalotollendo,XXYJI, 273.
    Originalipeccato,cxi, 505. Scriba Christumsequinnn p.Prmisso, xix, 249.
    Oviumcentumparabola,CLXVIII, 639. Saeculivilandafigura,cxx, 526.
    P Separalionefactaa Chrisio,CLXIV, 630.
    Servo regresso ab agro, CLXI, R22.
    347
    De Pace, LIU, ; cxxxym,572; cxnx, 598 Servo vigili,xxn, 259; xxiv, 266.
    Paralytico,L, 539. Servis legis et gratiae,cxiy.512.
    Paschalisolemnitate,LXXIII, 406. SocruPelriiiilirma, xviu,246.
    Pastore bono, XL,512. Sinapisgrano,xcviu, 474.
    Paterna Dei in nos dileclione,LV, 3 52. S. Stephanoprotomarljre, CLIV, 490.
    Palerua in Dlioscharitale,LV,552. Superslitionein ka). Januariis,CLY,588.
    Paupertate aposlolispraecepta, cLxx,T>ir4. Sufdoot rnuto,LI,559; LII,344.
    Peccatoper legim cognito,cxvi, 517. Symboloaposioloruma Sermone,LVIad LXII;,554-571.
    Peccaloper legem abundante,cxu, 507. SyuagogseelEcoleslaedivisiohe, CLXIV,579.
    Peccato confiierido,XLVI, 328. Vid. D^.Cananaea.
    Sjropliueiiissa.
    Peccato nou iribaerendb, ut gratia abundet,cxui, 510.
    Pestilcnliaecathedra,XLIV, 322. T
    S. Petro episcopoRavenuae,cvn,497.
    Pharisieo murmurante,Xciv,464 Delempcsialemarissedala, xx,255; xxi, 237.
    Poenitenliaagenda,CLXVHI, Tentalioneet jejunioCltrisli.Vid. De Christo.
    596. Terrptiorumcura despicienda,xxn, 259' xxui, 263;xxYf
    Prodigo. Vid. De Filiis. 269,cLxm,628.
    S. ProjectoepiscopoCorneliaho,ctxv, 653. U
    Ds UnitaleFidelium,CXXXII, 561..
    De Quadragesimalijejunio, xu.222; xui, 226; ctTvl.iS^i. V
    R De Via peccatorum,XLIV, 322.
    De ReduetioneinfideliumadBaptfsmum, x,214. Vidnaefilioexcitato, tni, 487.
    RegniDei promissione,xxm, 263; xxv, 269. Villicoiuiquo,cxxv,545;cxXvi,546
    Regui Dei felicitale,xxiv, 266. Virtulibusinservieudo,cxm, 536.
    Remitlendofratri delicto,cxxxix,572. - Vita per Christumhabita,cxn, 507.
    Resurreclionecarnis,cxviu, 522. 1 l
    Resurrectionecorporuui,cxm, 510. De Zachaeo,LIV,348.
    ResurrectioneChrisli.Vid. de Christo. Zizaniis,xcvi, 469; xcvu,471.

    INDEX EVANGELIORUM ET EPISTOLARUM


    ; .. Qua; in Chrysologo enarrata sunt.
    (E?i edilione Coloniensi.)

    Cumiiilelligereinus, numanissimeLectof,doctast>. Peiri ChrysologiConcionesnon parum Christianis Ecclesiasticis


    subsarvireposse,si omniain eumordinem congeslacssenl,quo sunt Ecclesiasticoritu m Templisexnlicanda; votuimus
    reaimeremuslaborem.Hunc itaque Indicerhiibi confecimitsbhvnitim
    diliqeniiivnoslrwnonniliiladlubere,ui luumehdftatdinvenies. Evcin-
    gcliorumel Epislolarum,qucein Chrysologo
    ViesancloNataliVomini. Feria V, in capiteJejuhii.
    EvangeliumLucaen. Exiit edielunia Caesare.Sermone175. Evang. Malth.vm. Ciim introisset Capharnaum.Serw.
    Die sancli Stephmi protomartytis. 15,102.
    Feria VI, in capileJejunii.
    Sermo 154,cilra Evangelicam leclioiiem. Evang. Malth.vi.Attendite,ne juslitiamvestram.Serm.9.
    Die sancloruminnocenliM^.
    Matth. n. Domiuiin serouisJo- VominicaI in.Quadragesima.
    Evang. Apparuit A ngelus
    seph. Serm. 150, 151,152, 15i. Evang. Matlh. iv. TuncJesus duclusest. Serm. 11, 12,
    Die CircumcisionisVomini. 13.
    Feria II posl DoniihicdmI.
    Sermo 155, citra Evangelicam lectionem. In PsalmumXL.Serm.14.
    In EpiphaniaDomini. Ferta IV postDominicamI.
    Evang.Matth.n. Cumnatus esset Jesus. Serm. 136,157, Evang. Matth.xu. Tunc responderunt ei qiiidam. Sertn.
    158,159,160. 37.
    Dommicaintra octavasEpiphaium. Feria V post VotninieamI.
    Epistolaad Roman.xn. Obsecro 110. vos, fratres, pet-misefi- Evang. Matth.xv. Egressus Jesus venit in partes. Serm.
    cordiamDei. Serm. 108,109, 100.
    DominicaIV post oclavatEpiphqnite. Feria V posl VominicamII Quqdragesimce.
    Evang.Matth.vm. Ascendenteeg in navicujam,20, $\. Evang.Luc.xvi. Homoquidameraldives. Serm. 60,121,
    VominicaV posl octavamEpiphamm^ 122,123, 124.
    xiu. Simile est coeforiim liomlni. SabbaloposlVominicamII Quadrngesiina;.
    Evang. Matth. regnum
    Serm. 96, 97. Evang. Luc.xv. Homoquidam habiiit duos filids.Serm.
    Dominicain Septuugesimd. •1,2, 3, 4, 5.
    Epistolal Cor:ix. Nescitis quod si qui in stadio,Serm. Feria III poslVominicamIII Quiidrngcsimas.
    119. Evang.Malth.xvm. Silpeccaverilin te, Irater. Senn.139.
    Feria IV, die Cinerum.
    • Evang. Mallh.vi. Cum nolite fieri.Serm. 1 8 Feria IV post VominicamIII Quudragesimw.
    ' 22, 166 jeiunatis,
    Evang. MitUhxv. Tuncaccesseruntad eiuri.Serm: 171.
    . IUI INDEX RERUM MEMORABILIUM )N SERMONESS. PETRI"€Hr\YS6Lb'GI. 1144
    Feria V post III Voniihicam. DoiriinicaXVI postPentecosten.
    Evang. Luc. IV. Surgens aulem Jesus de synagoga. Evang. Luc.vn. IbatJesusin civitatem.Serm. 103.
    Serm. 18. DominicaXXIV posl Penlecosleh.
    Feria III posl DominicamIV.
    Evang. Mallh.lx. Haecilloloquente ad eos. Seim. 55,54,
    Evang. Luc. vn. Ibat Jesus in civilalem, quae vocabatur. 35, 36. , .
    Serm. 103. Die sancti Andrem.
    Feria VI post IV Ddminicam.
    Serm. 155, citra expositionemEvangelicam
    Evaug. Joan. xi. Erat quidam langueris. Senn. 63 ,
    64, 65. Die sancli ThomwApostoli.
    Vominicain Passione. Evang. Joan.xx. Thomasunusex iis. Serm. 84
    livang. Joan. viu. Quis ex vobis arguet nie. Serui. 131. Die Annunliationis.
    Feria V post Vominicdmin Passione. Evang.Luc.i. Mense sexto missus esl. Senn. 140,141,
    Evang.Luc.vu. RogabatJesum quidaiii1'barisaeus.Serm. 142,145,144.
    93,94,95. Vie sancliiJoahnisBdplistce.
    Die sanctoPaschw. Evang. Luc.i:.Fuit in diebus Herodis regis. Serm.86,
    Evaug.Marc.tvi. Cum transisset Sabbatum. •Serrii.72, 87, 88, 89, 90, 91, 92.
    73, 74, 73, 76. In festosarictiPelri.
    Feria III Pdsclue. Serm. 107, cilraexpositionemEvangelicam.
    Evang.Luc.xxiv.Dumhaecloquuntur,stetit Jesus. Serm. Die sanctiLaurentii.
    18.
    Feria Iv Pdschw. Serm. 155, citra eiposilionemEvahgelicam.
    Evang. Joan. xxi. Postea manifeslavilse ilerum Jesus. Viesancli MaUhwi.
    Serm.78. Evaiig. Matth. l*. Cuth trahsiret iride Jesus, vidithorhi-
    DominicaI post Pasclta. nem. Serm. 28, 29,30.
    Evang. Joan. XX.Cumergo sero esset die illo. Serm.84. Vie Decollalionissaiicli Joanriis Baplistm.
    VoniinicaII post Pascha. Evang. Marc. vi. Audivitrex Herodes. Serm. 172,173,
    Evarig.Joan.x. Ego sum paslor bonus. Seim. 40. 174.
    De bealoLuca Evangelista.
    Feria II inRogaliohibus. Evarig.Mafe. vi. ConvocavitJesus undecim.Serm. 170.
    Evarig.Luc. xi. Quis vestrum babebit amicum.Scriri.55. De uno Mariyre.
    Die DominicwAscensionis. Sermo. 129, citra textus expositioneiri.
    Serm. sine expositioneEvangelica.
    Kvang. Marc. x\i. Novissimerecumbentibusiflis. Serm. Evang.128, Luc. sn. Nolitimere pusillusgrex. Serm. 22. 23.
    83. Evang. Luc, xn. Sint lumbivestri praecincti.Serni. 24.
    DominicaIII posl Pentecosten.
    Ve Virgiriefnartyre.
    Evang. Luc. xv. Erant aulem appropinquanlesei. Serm. Sermo
    168. 134; sine lextu Evangelico.
    DominicaIX posl Perilecosten. Vie DedicalionitTempli.
    Evang. Luc. xvi. Hbrnoquidamerat dives qui habebat. Evang.Luc. xix. IngressusJesus perambulabat. Serm.
    Serm. 125,126. 54.

    INDEX
    r
    RERTJM ET VERBORUM NOTABILltJM
    IN SERMONESD. PETRl CHRYSOLOGI
    LOCUPLETISSIMUS;
    Numehts sefthonem indicat; tibi verti omissus est, proxime antecedenlbrn subinletligei

    Absconderevirlutes, bonum est, 7. Facultatesin,sinu


    .... A , ... . pauperum, iililei Abscbridere.siiaj neca acoepU largiri,
    Aardhprimuspontifexin Lege ftiit sacerddtliOtigo;89. crimenest, 123.Jesus cur se abscondat Judoeis,131.
    Filii Aarou puniuntur, 109. Absentia corporisnoh obest, Ubl fuerint corda social.a
    Abacuc.Cur expayerit, lale, 68. per fidem,32.
    Abel, portabs agnumad Dei sacritjciunl,sicut aghiis Absoluliopeccatorum datur..amoreJ9*. Juslis, hou'iii-
    assumilur, 109. YoX ejus in sno effusa saiiguinemagis justis, datur ap.udihferos.aChHsio, 12o. .,
    sonat,174. Abslineiitiaest prirtiahomiuismediciiia,sisit cumelfce-
    Abraham. Se mactabat in iiiio sacerdoset sacrificiuni, mosyna,41. Sanat quodvqracilassauciavit.Iter abstiiieii-
    10. Viclimaerat iliius diiectio. Princeps ccelestisconvivii tiaeingrediensquid agat, 8.
    ob humanitatem,42. Deo Patri obediens. 55. Ejus enco- Abstrahere quospeccatoresdebeamusa peccatis, ni vo-
    mia, 66. Deum,et favoresilliusrecipit, 69:AblactaloIsaac lumuspeccare, 155.
    facil epulum,73. Decrepitusgenerat Isaac, 90. Se immo- Abundantiaadimpieiatem'elfeft,12{. ... ,
    labatiu filio,108. Epulonemdivitemreprobat, 121.Inno- Accipere.Accipimusea quaeante nbilhabebamus,,144.
    cens et dives, 121. Peregrihus, et liospes adjuvatpere- Acquiesecrein adversis riecessitatisest, velle '^iftu-
    grinos,8. Hospilatur Deum. In gloria est dispensator. tis, 110. .
    Meusa illius egenis praeparata.Ep.uloni non miseretur, . Accusare. Beatus qui se coramDeo accusatetiamde
    122.Epulonemfiliumappellat, 123. Deumviditiu humana non cognilis delictis, l23..1risoiitem.accusare est crimina
    forma,151. Moritur, sed nou in aeternum.Diem nataiis facere, 175, Convictum,velut s61iimacciisatumDehscori-
    Chrislividit, 17. Mortuuscorpore, vivit animo.Ex quibus venit, 125. ....."..' ,-
    DOU timeatj sed diligat Deuiu, 147.Nomen illi mutalur, Aclusmembrorumin corporemysticoqiii, 120.
    154.Mauuspauperisest sinusAbrahae,8. Fjlium offerens Adamjejunio servalus iri paradiso,gula extractus, 12.
    ligat, 10.Fidem suscipit,14. Vestitur ex tonsione agni Cnrisli,.25. Patria donatusai
    Abscessusme.nteel loco dicitur, 1. A palrc quae mala Christo,49. Adamaticoex arboreZachaeiis jubefurdescen»
    producat. 2. Redeat fidenter ad patrem, qui ab eo re- dere, 5i. Soporatus, ut de virosumerefur virgo, 57. Pu^
    .Hiessit.3. Filius recedens a patre dives, nec calceatusre- teusmortis,63. Cito cecidit,quiapito.credidit,79. Dedu-
    diil, 3 cilur a scienliajad siiiapisarboiem,'99.liiveiitusaChristo
    1143 INDEX RERUM MEMORABILIUM IN SERMONES S. PETRI CHRYSOLOGI. 1144
    ad ficum,196.Culpa Adaeomnes obnoxii morti, 110.Ex camus,119 In spirituali quid agendum.Io eo quaefiant,
    illius praevaricatione vilaamissa.LamentandusAdaelapsus, tiid.Certamen.
    qui fuit cunctorum ruina, 111.Et quoinodobasreditalem AgnusDei tondelur ut vestiaturAdam,5J.Ut a paslore
    Adaenec libuit adipisci, nec Iieuit reuuntiare. In Adam agni colliganlurad causas,60. In Pascbacarnesagnoriim
    omnes peccaverunt. Morsab Adam, vita a CUristo. P ecca- non reservanturin craslinum, 75 Abel porlat agnumad
    tum per Adamreguavit in mortem, 112.Adainet Chri- sacrificiumDei, 109. AgnusDei cur in praedicalione per-
    stns humanogeneri dedere principium,117.PrimusAdam culiat, 164.Per AgnumDei nou penetrat invidiacoelum,
    factusa CbrislonovissimoAdam,etipso auctore figuratus. 168.Ut AgnumDei immolentmauducantes,172.
    Plasmatusex limo,mutaturin carnem.Christiligura, pri- Agricolaquis sit, qpi colensagrum, se desertal,4. Male
    mus, sedhabet inilium.Adamterra, Christusfruclus.Cni- colens,sibi, non lerras causatmalum,7. Gaudetin fructu
    rographumdebitiAdaesolviluraInChrislo, 125.Naturas,et quod defleliu sulco,40. Serensfruclumsperat, 71.Cantat
    successoribusquid fecerit.156. Ad3mtotusgre.xgene- uberes fruclus ad levandum vomeris laborem, 118.In-
    ris humani,168.De manu mulieris accepit mortem, 18. dustria reducilsilvestriaad cultum,152.
    Invidiaexclususparadiso,4. Ia aetatepertecta crealus,et Alienaprorogare, esl plusdiriperedando,quam ftiran-
    recreatus quomodo, 151. do, 54. Vtd. Eleemosyna.Alienainvadereet suisincubare
    Adelphusepiscopuslaudatur,39, et 156,per lot. criminosumest, 123.Aliena qui non reslituil, ad inferos
    Adjutoriumalienuma Deo inutile, 46. Alienumadjuto- cum epulone descendet. Alienis malisintendere, quam
    rium requirit, qui hoslemintus habet, 171. sit damnosum,159.
    Adolesceiissensuetaetate dicitur, 1.Junioremnonlem- Altum.Abalto cadit, qui in altumtendit, 151.
    scd
    porafaeiunt, mores, 5. Altare corporisCurislirecipiat eleemosynas,103. Dei
    Adoratorvacuusindevolusest, 105. replealur, ut horrea noslraabundeul.
    Adhortalioviri probi ac magni nou renusanda,107.Ut Ambitiocaecasemper, 152.
    sit adoraloriu inferno, 13. Amicitia. Ad amicitiamDei sublimamur,cum mortes
    Adversa,r.umverluntur in prospera, Dominus versat despicimuspropter eum, 101. Amicitiamsubruuntpecu-
    slratum noslrum,14.De adversis noii queratur, qui sibi niae, 126.
    prosperanon precatur,43. In adversisnecessilasvoluntati Amicus.Habetur ex morum similitudine,101. Dei fit
    noii comparalur, 110. Fortes non prosternuntadversa, amicushomo.Vid. Amicitia,Sancli, Martyres,Justi.
    124. Adversaqui non sentit, prosperaservare nescit, 131. Amor occultat delicta, 5. Ea non videt. Filium licet
    Adversisnon niiscenda prospera, 175 Adversa omnia contumacem recognoscit,4. Ex donis cognoscitur amor,
    nilunlur viribus suis, 7. Ir.adversishomohabet Christum 10. Probatur passionihus,14. Omnia vincit,et alia opera-
    consorlem,70. tur, ut 40. Oculusamorisacutius intuetur, et vivacius
    Adversitas.Adversitatismucroneprosternitur in Hvan- sentit, qui diligitur,78. Possidetbonos, 80. Quomodosit
    gelio,114. inter debitorem,et creditoremcontraclusamoris,88. Ne-
    Adulaiioest daemonisquarta et poslremalentatio,27. mo nolensamat, 135.Amarenon potesl, qui salis timet,
    Adultera fuii synagoga, 115. AdulterVeneri deservit, 147.Eorevocatur mundus. Jus ainnrisnon respicit quid
    155.AdulterosarguitJoannes, 174, ubi plura habenlurde erit, ubi plura de natura amoris.Amornisiad desiderata
    rnateria. pervaserit, necal amantem. Quod amat non potest non
    Advocatusnosterest Christus, 70. In sit
    ccelo oratio, videre. Diiectioamplectenda,53.Amoretrahitur filiusad
    et
    jejuuium, misericordia, 4 3. Effectus hujus advocationis. rigoremdisciplinae,108.
    Paupertatisadvocalioin judicio,14. Vid. Patronus. AmorDei. Est onus, et tollit onus peccatorum, 5. In
    ./Egiiiudofragililalissanatur abstiuenliaet eleemosyna, nos, 25.Reducit,quemjudicium repulerat, 48. Cognqsci-
    41.Jussu curatur a Deo, 49.Mulierisincurvaecur duode- tur ex generaiionibusanimalium,55. Quomodoredegit
    viginli annorum,105.De aegritudinenonsic congratulan- virumin parvulum,62. Amoreagunlnr oiuniainter Deiim
    dum, ut permaneamusin vulnere, 113. Recidiva saepius Patrem, et Filium, 65. Noncapiiurab homine,69.Ainor
    lethalis. Quidagendum.si nos commoneatad reddendam Dei omne debitumremittit homini,94. Plus amariquam
    rationem,125. Vid.Infirniitas. non timerivull Deus, 108.Amornosler erga Deumqualisesse
    jEgrotusimplorat,ul curetur, quemadmodum, 33. debeat, 147.AriialoresDei coeperuntvellevidere Deum.
    Cur recipiatcuram, 35. jEgrotus ex cholera describitur, CupiensvidereDeumhabetsludiumpietatis.NatusadDei
    38. Curaiilius e medicodescribitur,2. Medicopareal spi- amoremtimere non potrst,160.AmorDei iu genushuma-
    riluali, 41. Ejus voluntasnon respicitura inedico,qtiare, numex correptioneet blanditiis,165.Erga hominesvarie
    50. vEgri duo uno medicaminecurati, 94. ^Egrotusper monslratur,170.
    pfirenesimse nescit insanum. Cur uonomnesa Christo Andreasaposlolussatisad gloriamhabet praerogalivam
    n nn
    sanati, 102.Salutariarespuit infirmitate, voluntate, aposlolatusel martyrii,122. Naseiturin monte pro Chri-
    ex
    108. Infelix, si post curam non cural tormenlum,114. sto, 155.Laudaturper tot, 135.
    ./Egrotusex febre, etaugmenloejus. Pelil sibi noxia.In- Angeluspeccavitinvidia,4. Daturad nostramdefensio-
    gratus Deo medico,131.Laedensproximumaegrotatfebre, nem, 13. CoramDeo peccansmutalur in diabolum,26.
    et furore, 159. Nonrecipiatantidolummorborumpraster Consiliumimpielatisangelum perduxit ad inferna, 44.In
    arlemmedicamet tempus,156. Poenitentiaemedicinasuc- consummatione saeculiangeli parebuntsanctis,47. Ange-
    currat augris,quomodo,167; qui prosuo curalur arbitrio lus dialogalcum Tartaro, 63.Pro nobisexcubiasfacit,69.
    sanilatemnon recipit, 175. Vid. Infirmus. Laboremet lassitudinemnescit, 75. Blandiluret lerret.
    jEgvptusrecipit Christumfugientem,150. Cur illucfu- Ignorat unde loqualur cum Deo, 86. In angelis nil sini-
    giat, 151. strum,87. Iu judicioeril timor carni,88.Fugal a Zacliaria
    jHquitas sine bonilate, sensu crelesti,saevitiaest, 145. timorem,4. Cur illide solo filio impelrandorespondeat.
    Aer turbatur ventis, 34. Cliristumdemonstrat.Angelusin terra.Firf. Joan.Bapiisia.
    jEstusinsuliaturab eo qui artificiosanudilate indutus Deus invisusangelis,90. Loquiturvirtutes Joan.,91.Prae-
    est, 122.jEstuscorporisnescit, qui umbradivinsevirlulis sul synagogae impetratinducias,106.Ab ange.liscerlantes
    protegitur, 142. speclamur,119.Justus supergrediturangelosmerito,120.
    iElas nostraut passionibusperturbetur ad lapsum,115. Augelipauperemad sepulluramportant, 121 et 124.An-
    Vixil, nondefecil in sanctis,89.^Etaleshominumquibus gelis allitudosuperiusdeputata,123.Christoministrarunt,
    vitiis subjicianlur,118. 125.Dole.ntde peccatopublico.Est diversasubstautia,et
    34.
    ^Eterniias,aeterna.Excludittempus, DoletaDternum imagoa Deo, 131.Angelusad Mariamvirg., 140. Metator
    malum.23.iEterna cailucisemenda, 124. Hominesaeter- dicitur, et aiia de illo. Angelis invisibile sacramentum
    nos daemonnec temporalesesse permitlit, 131.Orandum incarnationis,141.Loquilurad Mariam,142. Miratur,et
    ul bona auerna credere possimus,139.Hominesnoliint quare. Cum melu discutit metum Virginis. Angelisco-
    aelerna.144.Quomodohicaelernadesiguentur. gnala virginitas,143. Majus est angelicamacquirereglo-
    in
    jEtliinps. Spado rapuit baptismum transitUj 4 0. Fi- riam, quam habere. Angeiusnobis dubia expnnil, 145.
    des illumante rapuil ad graliam, quam currus ad Iu- Loquitur ad Joseph.l Prostrati angeli in cceloa divino
    diam, 61. splendore,147.Ad terras uimio pavore fugati. Angelus
    Affectlononrecinit falsitatem,55. Violataffectum,175. inter. primos inviduit homini, 148.Maluitcommutariin
    Quidincurralaffeciinnisdesertor, 1. diabolumquam hominemplenumgloriavidere. Cur ange-
    Affecmsdesperamsquibusprobetur, 33.Violaturaffe- lus ad Mariam.GaudiumannuntianlinadventuSalvaloris,
    ctione, 173;carninaiuraliterinsertusa daemonecommuta- 149.Illisexsultantibusdaemonessunt in confusione.Quan- .
    tur i;i parricidium,96. Vid.Passiones. do volitarllepulvereturbentur angeli, 150.NaluniDomi J"J
    Afiicaliabel iiiarlyresdiaboli,13. num nuniiant pastoribus, 149.CongratulaulurChristode r
    Ager liumaiiusin humanum dominumsustinuit, 106. reditu nvisDominicoa;nec sibi praesidero. cum iudiguan-
    Age.raelernuserit in ccelo,139.Cur ignepurgetur exuslia tur, 168.Fit diaholusob scandalum,27.
    senlibus, 164. Angelusresurreclionis.Sedet super lapidemad sepul--
    Agon. A quibus abstiuendumin agone lerreno, ut via- cruniit)t dpotorresurrecijoni»,74.Ejusgloriarefert »j'leii?"
    1U5 INDEX RERUM MEMORABILIUMIM SERMONESS. PETRI CHRYSOLOGl. 1140
    doremnostrseresurr. Currevolvitlapidem,75. Sedet, ut Monitide futurabealitudine.Curignis imbreperlusi, 164.
    illamdoceat.Cur ei fulgur, el albavestis. Posl sepulcrum Suntduodecimhoraediei Chrisli,170. Ubiduodecimsiut
    Dominumagnoscil,76.Ecclesiamduabusin feminismltlit figurali.
    ad sponsum. Revolvit lapidemad nostramfidem,77.Et Aquafrigidafebremauget,114.Aquaepoculum sitimnon
    contraPharisaeorum perfidiam.Rationesaliquaecursedeat exslhiguitviatori, 112.Cceiestisgraliae vitiorum exslin-
    super lapidem.Numquamreeedita Christisepulcro.Vesti- guit ineendium.,116.Aqua ab epulone Lazaro negatur,
    tus noslramformamin resurreclione figtirat. Cur vocat 122.Laleris Christilemperat viamParadisi, el exstinguit
    niulieresadvidendumsepulcrum,80. Eumfatelur Domi- igneminferni, 123. Diluiicliirographumdebiti. Aqua est
    uum,quifuitcrucifixus.Cursedeatin monumento,82. pcenitentiumpotus, 137.Jordanis aquam Christus intrat,
    ul
    Angusliaeproximorumsublevandae, propriisa libere- ut lavet peccatummundi,160.QuomodovoxDominisuper
    mur angustiis,103. aquas.Curaquissupernaiat Spiritussanctusin specie Ur- co-
    Anima.Animarumsalus quaerendaeliam ad propriam lumbae.Cur in sanguinismysteriumconvertenda,160.
    utilitatem,10. Usquein finesalusanimarumesuriesChri- get ignem, et tlammamultiplicatundam, 164. Oflerlur
    sll, 11. Aniinaedetur aliquid,12. Jacet in corpore, ut in manibushospitisvenientisad mensam,171. Aquaexterior
    leclo doloris,14. Describilur.mortuasine Christo,19. Ab ut possitmundare corda.Aqua ardensfluentis inflamma-
    excelsisccelinon demergenda"in sepulcrumauri, 22.Cur tur, et bibentis auget incendium,172.
    Deo offerendacum jejunio, 45. Ut lurbetur stans inter Aquiladivina protegitnos pennissapientiae,170.
    vitia ac virtules, 45. Deslilulavirtutibusjacet iu slratis Aquiloquandofecerittotiusorbis naufragium,20,
    1.
    vitiorum, Symbolum fidei dicat, 62. Diu anle vocabat Arbitrariumhominisquomodotenebatur a peccaloca-
    Deum,quemignorabat. AnimaelemporepassionisCbrisli ptivum,114. CumEvangelioobaudil, est beneficiumvo-
    nuntiabantresurreclionemmorluorum,78. Penelrat mu- canlis.Noslruniut a Deo moderelurorandum,67.
    ros, 81. Animarumdemigrationesreprobatae,88.Anima Arbor.Ulecebrosaarbor aperiendo clausit oculos,99.
    de cceloest, corporidominalur,illudvivificat,sempiterna, £ustus arborisinfeceratora. Sinapisarborut sanet. Infru-
    imniortalis,109. Quibus corporis cruciatibusaggravetur. cluosaut succedatur, 106. Infecuudapalmilibusfecundis
    Est Dei sacrificium.Non exibat de tarlaro ante Cbrisli inimica.Post Evangeliuminfrucluosaexcidetur. Est tola
    resurreclionem,125.Animamhic perdunt sancli,ut inve- in semine, 111.Seminisvitiumest lolius arboris vitium.
    nianl in ccelo,128.Pabulumanimaetemperandum,166.A Nondat fructum,quae vernali tempore tota candescilin
    Christoeductaeanimaea fovea peccatiad sui triumphiglo- flore, 162.Noxiaradicibusdissipatnexa monumeutama-
    riam, 170. Innovaturbaptismate Christi, 181. Morlificat jorum, 162. Ut arbores ambulanlesvisi sunl homines a
    corims,cumab eo recedit, 8. Cupiensrepetere ccelum, caecoilluminato, 176. Arbores nascunlur in teinpore, et
    premiturcorporisterra, 14.Ut convivisiaedalur, 91. Ha- cum temporeevanescunt.Vid. Radix,Aspeclus.
    bet arcamel bibliolhecam,58. Auimadominante corpus Archisynagogus.Cur petat Christumimponere manum
    «ervit, 102. super filiam,35 Deditviamhaemorrhoissae perveniendiad
    Animaliaduo in praesepio,quomodoJudaeumac genti- Cbristum,54. Quidexilladiscere possit.Stultus cur. Do-
    lemsignificeni,159.Accedantad prsesepeDominipro cibo mino occurrit, et quid agat, 36. Esl pater Synagogae.Et
    vitae.Sed integrumsumant. quomodo. Cur annos duodecim ejus liliahaberet. Filia
    Animusiu ccelestispeculaperseveret, 12. Animusin- quandosuscitetur a Cbristo,65. Indignantur, quodChri-
    cumbensparvismagna perdit, 22. Turbaturancipiticogi- stus sabbatiscuret, 105.
    talione, 88. Animusauditorumnon diu suspendendus. Arguere criminososest odiumincurrere, 127
    Suspensusa Christoin regni simililudineinvenienda,99. Armaversain luxum,27.
    Animusex gratia trausceudit corporisanguslias,el con- Arroganliaindivile et potente dum cessat, est ipse
    culcaldel cta, 116.Aviliissemellactusardet.Ducilgratos beatus, 136.
    ad praemium,ingratosad pcenam,124.Devotuse.xbenefi- Ars succurrit naturae in opere perfectionando,152.
    ciis crescitad ohsequium,142. Esl servilis, qui fetenlia Etiam in hominemoxnato Arle non quaerenda,quaearle
    perquirit, cum regia possit habere obsonia, 165.Animo inveniriuon possunt,160.Ubi curat, ibi infirmitatisresi
    peregrinamur,5. det lassitudo,18. Arsnaulica.vid. Naula.
    Anna Samuele ablaclatosacrificatet laetalur,73; ejus Ascendere.Quandoalliusquis ascendit,tanto allius ca
    lacrymae. dit, 26. Cbrislusascenditcrucem,58 et 144.
    non
    AnnusDominiperficiturtemporibus, senescil; cur- Aspectusillecebrosusprostravitmulierem,salularisle-
    rit in circulo.ut DOSdcducatad diem retributionis, 73. vavit, 74. Fumoobscuratur.Arborismaculaviloculosmu-
    Quisint tres auniin quibus Christusfructumquaerebatiu lieris, sepulcri Cliristimundat,77. Aspectussolusrerum
    Synagoga,106. nonfacitjudiciumesse securum,145.HumanusDeumca-
    Antidotacontramorbosquomodorecipienda,156. pere non potesl, 147.
    Anticbristus subruetur a Christo,156. Astrologianutat conjecturis, fallit arte, fatum ponit,
    Antiqui d icunturJudxi plus malitiaquam vetustate, 38. colligitnumeros,elalias, etc, 156.Aslrologuscoeliregem
    Et cur refrenati ad viiidiclaevicissitudinem.Antiqui du- non invenisset, nisi revelassetDeus.Erral cum aslris er-
    rum veniensa Deolibenterrecipiebant,55. Eorumdigni- rantibus, 160. Arguilur, quod stellis irilendens,salutem
    tasut adhouorempraesentiumaccedat,89. Antiquioraper- negligat, 164. Fid. notat. in serm. 157.
    scrutari temerarium,166. Attenderesibi, quis dicatur, 139. Sibi attendit qui alii
    Anusfeta erubescit, absconditpuerperam, risui subja- atlendit. Qui sibi etproximo attendit beatus, 155.
    cet, 92 et 154. Avaritiavitatur eleemosynis,7. Nasciturdedivitiis.Ejus
    Apollioarisprimus martyr episcoporumRavennatum, simulacrumest iejuniumsine misericordi.i,8. Suadetura
    128.Cur ita appellatus, et alia de eo usque ad iinem daemonein Quadragesima,15.Per eam graviusfit aurum,
    serm. 29. Calcanda,54. Ejusrabiesmiligalur,104.Ejus lenebris
    Apostoliofferuntgentes Deo, 18. Cur paupereselecti, se mancipat,qui.lucemmisericordiaefugit. Generat penu-
    28. Describiluripsorumpaupertas,ac divitiaespirituales, riam. Coguosciturperaurum, 116.Ex ea hoinomultaalus
    28. De labore transeunt ad laborem. OccisicumChristo reconditad sui crnciatum,122. Parentes negat, etc. Est
    occiso resurgent in gloria, 40..Cur piscatores electi, 47. radixomniummalorum,et quomodo,162,Esl scholaim-
    Curfeminaeaposlolospraecedantad sepulcrum,75. Dicun- pietatis, 30.
    tur pueri a timiditale, 78. Non crederent corpus sur- Avarnse.st invidus,4. Computatperdidisse, quodallcr
    rexisse, nisi manducanlemDominumvidissent.Revocan- habet. Quomodoservans subslantiamperdat, 7. Est dives
    tur ad dexteram.Ul pueri nonpoteranttrahere rete. Apo- pocna,non censu, 22. Custosalienorum. Punitur in alio
    stolus,qui diligitur,primusDominumvidet. Clirpiscesca- saeculo.Ejus cupidit3tifit satis a Chrisio,quomodo,25.
    plos navigiotrahant. Quomodolongia terra. Feniinisnon Largitas illi quid sit, 28. Ejus mala,50. Cuslosalieno-
    postpositi,sed ad majora reservati, et quae,79.Cliristo rum, nonDominussuorum, 42.In ipsumsacculumse rc-
    victoriamreserunt.Defensi,non credentesresurrectionem digit avarus.Servusdivitiarum, et quomodoconculcare
    mulieribus.Eamdiscipuliscredunt. Tardecreduutobma- possilavariliam,54. Derelinquitquaesuiitfuturaevitae, 114.
    gnitudinemmysleriorum.Illis non praejudicatmulierum Accusat 116. Quaerenssemper nonhabet semper,
    annuntiatioresurrectionis,80.Anad mensam,vel ad moe- 104. aurum,
    rorem recumberent, quandoDominuseis apparuit late, Auctormali si exstingualur, malumuil valet, 11. De-
    83. Desperati,et sine fide. Admunduminvitati, ut spes spicitinimicitias,qui illafumcalcalauctorem,14.
    omnibusessenl.Habenluraliisin reorlem, aliis iu viwm, Aucloritasjubentis lollit praesumplionem riicentis, 70.
    89. Apostolico vomereSynagogafodiendaad fructum.103. Auctorilasdicentiscontumeliisevacualur,151.
    Sunt sal terrae, 120. Aposlolorumvoxfuit Joan., 127.Ad Audiloraccipita doctorequodmeretur, 86. Nondiusus-
    quod elecli aChristo, 151. Ab eo recipiunt virlulem cura- pendendus animus auditoris,88. Postulet a Deo deside-
    tiunum,161. Exemploadhumilitatemrevocati:Sibi ulilei rium audiendi,96. Auditorumaniini a Chrislo suspensi,
    credebantur, verum hmliles apparent. Doniinumreljn- 99. Cmsajsssculitaeentnr quia debito modonon audimnsi
    injust.augre,QuaniotemporeminisiraverunttjSscaaijieoU, ea», 101,Fsniidlumaccipftw frequeutaialectione, J2Q,
    1147 INDEX RERUM MEMORABILIUM1N SERMONES S. PETRI CHRYSOLOGI. 1148
    Ex lassitudine, 122. Debiteaudit, cum animivires sunt i Betbleemdiciturdomuspanis, et curDommusnascalur
    reparilae. Qui decrevit errare, audit quodvult, non quod ia ea, 156.
    est, 151.Ad quid hortelur, ut audiatcumfruclu, 156. Te- Bi?a. BigamascenditTrinitas, 170. Quidibi egr-rit.
    merarius auditorverhiDei quid faciat, 156.Maloaudiiori Blandimenlaserviunl viliis.74. Illisducilur aniruijspue-
    quid eveniat, 158.Ubi uou est, vacat clamor,167. Verbi rilis ad prudentiam, 108.Honiinipeccanti blandilur Do-
    Dei ut se aecommodetpraedicatori,175. minus, 161. |
    Auditusnosterlongo sermoneoneratur, 96. Ut sitper- Blasphemiae J udaeorum cbntraChristumdocentem,13!.
    fectus, animi sit et corporis,61. Malustollitbonam visio- Bona opera figuranturin lucernis ardentibus, 22. Of-"
    nem, 78.Piissimo anditutemperandainlelligentiaScriptu- fe.ndunt malos, 32. Celanda,59. Ilabent fruclussni labi-
    rarum, 126. Cur Deus cognita,velut audita imputat, 125. ris, 9.7.Sunt facienda, 158.Facienda ex debito, 161.In
    Audilanescireeruciatusest, 152. eis habemusadjutoremDeum, 11.
    Avessordidaeinnnmeraead columbamunam, 171. Cri- Boni bonos possidet amor, 80. Eis vita paralur, 66.
    minumcrucishastaa cordibuspellendae.Avessunt daemo- Confusiobonorumet malorumrionturbat bonos, sed ia-
    nes in aera volitanles,29. cit, 47.
    Aurumde terrae profundoad animaesedem deferatur, Bonitasmater virtutum,31.BonitateDei suscipitur,81.
    22.Habet septilcrum.Esl grave, sed per avariliamDtgra^ Malisexosa, 151.Bonilassine aequitateapud Deum non
    vius, 29.Natura maliqueeffectusauri lale. Unasalusmit- habelur e converso,145.
    tere aurumad coelumper manuspauperum.Auri malaab Bonum pauperis in alio saeculoe.xtrahet lacrymas ab
    exeniplis. Perdit mores hominuin, naturam, Deum.Ubi his qui liic de suo gavisi sunt malo.,,47. Bona creatoris
    dives auri vena, ibi tota ars, pro habendoimpendilur,91. pneceduul,post sequuritur mala di.-iboli;96. Quandoet
    Aurum noii est avaritia, sed pe.rillud cognoscituripsa, quomodosumaturnialumex bono, 115.Bonapro malisre-
    116.Latet in terra, 159.Debetur regi, 157. cipere itidignemalum est, 123. Bona a Deo accipere,
    Austera et fortiasunt amicavirtulibus,74. mala reciper-.'-srediditfidelis.Obfueruiitdivili boua, 124.
    Dissipataa ^illico, 125.Bonanon agnoscuntur,nisi malo-
    B rum cognitiorio,151.Bonicreator Dens, 11.
    Brevitasamicasermonis,152.Brevilashumanicorporis
    Baculus pasloraliscoutra lupumfurentem arripiendtis, deformemreddit, 165.Brevitas temporis ad pcenilendum
    173.
    " non timenda, quare, 167.
    Bajulusnoster Chrislusest, 13. Nostrorumhonorumest Bysssusextulit divitemarj luxum. 124. Vid. Purpura,
    pauper, 25. Misericordiaenescit lassescere, 170. Epulo.
    Balaam. Quod scandalumobjecerit populo Israelitico,
    27. Ut nialedicobeuedicat ore, 69. Noii fuit propheta, £-..:'.
    159 Cadaversepultum in limo nescit vermiummorsus,121.
    Baptismus.Cnrdatur posfexoreismos,52. Baptizatiante Vivum quale, 50.
    catechisinum,58. Ex eo nil remanet veteris delicti, 60. Cadere.Citocadit humanafragilitas,quaesocios despi-
    E.jusanima est lides, 83. Novumbaptisma Magdalenas, cit, 170.Elevativalidiuspra;cipilantiifin ruinam, 15.
    93. Figura est triduanaesepulturaeDomini,115.In eo re- Ctecusjuxtaviamjussionesanaiur, 176.Natusvero luto,
    sufgil liomo,vitae-novitate. Polest lavaresordes Jndaeo- "etquare. Tertius caecusex-lravicuni, et alia. Naiuslene-
    rum, 157. Qualis fuerit bapt. Joannis. QualisCliristi.Ih bris!, non lumini. Caecoaule lidesquam oculidantur. Cur
    Jordane tota Trinitas, et cur, 157.Ejus effectusa bapti- inierrogatusan videat. Videbalauroram,non lumen. Ite-
    smateCbristiqui. CbristumJoann. baptizavitaceepturus rata cura vidit.Isie caecusfuitJudaeus.
    veniam, 160. Suo baptizantiChrislusnon servit, sedim- nou Coelestesut vestiantur,82. Cceiestisregio peccatorem
    perat sacramentis.CurChristusbaplizaturin suosanguine capit, 83. Terreni hominesut coslestesfiant,117.Au-
    164. Ejus formaex diluviouniversali,166.Fonteriibapti- giiste audire ccelestia desiderariius, 124. In cceleslibus
    smatis aperit Quadragesima.Dominihaptisma unum est quisnon eruhescit mendicare,125.Caelestiacujiientesir-
    lavandisanimabuset corporibus, 171.Diluitconscientiam retiri non valent Iaqueisterreribfurii,129. Adcoelestem
    ad salutem. Oculi peccatorisbaptizatigtilia roris sancli, habitationemdirigamusdesiderium.Ex verbisDoininiCCE-
    176.Forma baptismatisex Chrislo,et cur talis, 80. Filius lestia intelliguntur, 139. Hofuincs crelestia spernunt,
    rediens figurahominis baptizati,137. Baptisiriatapeceato- terrena comparant,144. Coelestiaquidederit, non amittit,
    rum lacrymae,93. Lacrymaefuere baplismalamatrurnhi- et accipienssibi singularilernon recondit, 162. Non de-
    nocentiumoccisorum,152.De illius virtute, 34. spicienda,163.Ea cogilantinondesuntcarnalia.Ccelestem
    Beatiludo.Ejusqualitas docte explieata.24. Praemitti- apparatumliabebit bomo. Ccolestiaquaeramusappreben-
    lur a Davidin Psalmis,ut hominesadvictofiamprovocet, dere, 125. In coslestibusstabilishomo,qui erat nutabun-
    44. Perfectae beatitudinis est panis eucbarislicits, 72. dus in terra, $1.
    iEterna est taclusChristi in ccelestibus,76. Perfruuntur Ccelumcrfiloruentesccenumpelunt, 16. Coelumqui pos-
    ea viatofps,et qni, 89. In ipsa beali non cessan.lab ofH- sidet, quidilli cumterra'? 25. In eo.cur necessariisacculj.
    ciishic sancte actis, 121.Curscienles illam per fidemnori De cnelocadit, in coeleslibusquideliquit, 26. Divite.scoc-
    quaerunlhabere post niortem. 124. Promissaservienlitius lumrespicienlesconculcantterrena, 54.Cceltimsil posses-
    Deum, 161.Est vere vita, 11. Vid. Gloria,jElerna, Re- sio tefrenorum, 71. Coelumpulsathoni.o,sed ejus pon-
    griuhi. dera non sustioet, 90. Coelumaere toto firnialumporlat
    Beatus qui vigilat, 22. Qui anlicipat dolos hostium,27. aquas, nec portalur, 101. Quid pulchrius ccelo?Fuse..ln-
    Beatr facti a Cbristomunicip.essanclaeciyitalis,50. Beati queiiduQ)de eo, quodHOS Iransmittitad ccelum,117. Ne-
    qui exspeclanl Doniiimminspe, 71. Ef quos c.ulpanon cessitate movetur. Cceloniutaridaterra, 124. Clamalde
    percutit, nec querela lettgil, 91.Bealus qui se a Deo ac- peccalopublico,125. Suseipere,tenereqUedivitespolesl.
    cipere bona, malarecipere credit. 125.Bealus qui sibi et Steliis fulget luminibus,150. A coeloper Adaincjecli ad
    aliis providit,155.Bealicuris proesentibusliberali, 165. illud per Cbristumreducti, 159. In cceloclara oculis bu-
    Bealiaelerna videnl, etc, 176. manis,obscuranlur,160. Adccelumpervolalpceniipns167.
    Bellumindiceridumpeccalisin Quadrage.sima, 12 el 13. Ab eo cum diabolofugala invidia,168. Inyidialeiilatnui,
    Habet prsemiumpro aequalitatecertamiriis,22.Bella Ba- 172.Ccolojungitur,quiaterra separatur 164.Coslumcali-
    laam quale, 27. Bella"superataa inullis, qui lcarnispngnas gant lerraeriubes,41.Regnumnoslrnmineo-luquale, 144.
    perdidiTiinl,41. Bella cogilalionunidiscipulorumet pax, Cainfratricidaob invidiam, 4 et 17?..Mortisdedicatbr,
    84. Ubiiion est pax misericordiae,ibi inleslinuinest bel- 96. Pontifexingralus. Quid egerit, 109. Stipulamgcstans
    luin, 104.Bellamorlisquae,118.Bellumex pecunia,126. sibi fomentuminvenit, per quodjexurerelur. Ex lerroru
    In hello prorege mori virtus, sed major pro eo consum- mortem petiit, 147.LivoreZelivoJuitesse solus, 4.
    inare certamina, 128.Bellicosus fugit arle, non liniore, Oaiphascur prophetatore profano,49.
    150.BellamundiproslernensctipitChrislumadse venire, Calor.Quanilocalor reslingualurin febrienle, lH.Fri-
    158.Bellandinovusordo, eumde hominecontraliominem gore nulritur incendium.Calordivitisin iuferuo,122.
    gentes exeunlbellaturae, et quae,171.Tuba magisirihel- Calumniari.Qui praeleritacalumniarinititur, praesenlis
    •'loruin, 14. viderenon meretur, 96.Verusmilescalumniamnon ingc-
    Beneficiadevolumaninuim augfnt ad obsequium,non rit, sed repellit, 157.
    ad arrogantiam,142. Pro beneficiisqunmodoquis reddet Camelusdescribitur,167
    obsequium.si nonvideatlargitorem? 147. Cananaearopeulina fide hahuil quodpelebat, 60. De
    Bestiasdimicattiroctimbestii.saiUe pronunlianlurprae- illa, ibicl.
    iuia, 4i. Jussaea Deo subjacere hiimunaepolestali,noh Canis.Prodit exlraueum, lurbat furem, et releval cu-
    arli, 148. Tota besliarum ferilas ad unain ovem lanian- rain servulorum,60.ln hominemcommutalur,qui se ca-
    dum, 171.Crudeliorescumnequeunt piaedaincapere. Be- nem fatetur, et in caues, qui se filipsesse nolunt.Canes
    stiaefuit puellasaltatrix, 127 el 174. Qui siut, qui in be- divitisLazaricarnibuspascebantur,121et 124.In canibus
    stiam Iransetiiit.11 ot 23, riielasvicitfatoem,121. Lambendo.sempercnrant yulnera
    1149 INDEX RERUM MEMORABILIUM 1N SERMONESS. PETRI CHRYSOLOGL HSO
    sua. CanesLnzaroobjecti, ne ad divitis puteumbaberet nit; custossanctitatis,14.Divinae nil simileredhibethoimo,
    aquam,122.Gentilis diciiurcanis,cur, ibid. Rabiduspane 110.Cbristicharitatemnorihabei, tjui ei hon cfedit, 119.
    non vescilur, sed carnibushttmanis,174.Exlraneusmor- DonUiriDei, 155. Mixta sit liberlaii rn Correpiionefra-
    det, 40. trum, 159. Erga Deum quid egpfjt, 147. Significatain
    C-.inlicadivina. Cumaliissumendain reditu peccatoris, auro, 139. Si est cbanias nori perit, 162. Est haeredilas
    6. Juugeudaquadragesimalijejuuio, 10. Bona ex eantu niajoi',nieliorque,3. Crescitmorte, 164.ViOlatiirab invi-
    David."Cui' dicautur,14.Adlevaudummcerofem.46. dla, 172.Muueribiisprobatuf,10.
    Caotilena.Ad laborem sublevandumvarie, 10.Merce- Ciiirographurii,Necessariumusque acfdebiti restilutio-
    naria est, ubi nonesl planctus;19.Natalis Domini s anclita- nem, 62. Paterni debiliAd* quaie ante ChfislUin,125.
    tis organo resonanda, 91.Animos defessosrelaxal, 115. Illud aperuit, delevil.Chrisliis.Cliirbgraptia(ibminicbruih
    Mista,sed voceconsona,estjucunda, 116. Agricolae,nau- debilbrumsalleiiimediasblvenda,125.Modefaridapio as-
    lae, niilitiscur, 118.Resurrecliocantanda, ut morlisfof- serisu, 126. Cur villictislaudalurde chirogfaphistiomirii
    midocessel. sui evacualis,126.Olei cliifdgraplium ad gentesperveriit.
    Cantoressunt laenbcinia,127. Chofus tjriid sit. iege i. Vid. Symphouia.
    Captivusde suo tyrannotrinmphansmagnum illi dolo- Chrisma.Vid.Oleurii,Unguenlnm.
    rem iugerit, 115. CrimiriiimcaptivospiritUalilerodiosa Cbrislianus.Principalus militiaeChristianaeest jejii-
    liberlas, 127.Caplivumdaeinouem trahilhomoadDei prae- nirim, 8. Siipplex fediius Christianiostenditurin figura
    senliam,16. lilii prbdigi, 1. Quosafietumfilibsad Cbristumducal, 10.
    CaputChristiunguentolinitur, quia in capite Christl Nonliirieatdaernones,17.Eofuriiiranquillitas,20. Glorib-
    Deus est, 95. Caput Joannisa sallatrice devoratnr, 127. sus vocatur,22. Dicunturutres novi,31. Participesgloriae
    Honor capiiisad membra perlendit, 175. Capulviri est sub jugopietatis, 35. Eorumpueritia animaturleviofibus
    Christus,174. Serpenliscaput hominiaddiclum,175.Vir maridatis,58.Virtutibussuperetvilia, 5. Ebrum primof-
    in capiteChrisii,80. diacur instituanlurinjuriis,38. Oratipne,jejunio,ac mise-
    Carnifexex se nibilfacit, ideo riiiser,qui illiusfavqfem ricbrdiainuuitusnbn timet, 45. Discatab exemploHe-
    requirit, 17. Invidiaest carnifexsuorum,172.Carnifices braeorum,46. Navigationeperduciturad palriam,50. Noh
    hominisvermes,118. Vide. Tortor. mbfetiirin viisJudaicaepeftiJiae.Sua tfausmiltatad cce-
    Caro.(Juomodoversatur, et versat, 14.Nonretardat ab lum, 54. DoctrinaChristiana,Vid. Doclriua. Chfistianus
    occursiiDei, si sarcinaecomponanlur,21. Constringendd sarictificetnbriieriClirisiiactu suo, 69. Qrianubgerililis
    continentiae cingulo.Carnispugnahaudsuperataa fortibus, deroget nominiCbristiano,Est desigftatus, uoh;pfbmbtus
    41. Expavit,quandoDeusdescendilin eam, 68. Quomodo ad divinumgerrnen, 71. ExspecletD.eihaereSilalem.Scit
    muteturin Spiritum,71. Resurgetad praemium laboranlis, creatiirasaddictassiisesefviluti,89..Manducatde Chfisto,
    et pcenampeccaloris, 85. NuriJquamde sua couscientia 93. Vpcatet perdticitadCbristum,102. GeritemHebraeam
    cst secura, 88. Quis illius negotia peragat, 89. Quoir.odo diligit, cum Chfislumex ipsa fuisse fatetur. Verbo tan-
    nimisde se praesumat, 90. Ejus vitiademerguntin lutuin, luiri, nbricofporalipraesenliasensitDbminiyirlules. Cru-
    94,Carope.ccalierit in resurrectiouecaro sanclitatis, 95. delesCbrisliani5ri pauperes et capiivos, 105. Cbrlstiaui
    Affectuscarniinserlusut mutatus a diabolo,96. Mtilatur liunt pef manusimpositiohem, 103.Poniifex,et bbstia.or-
    Deovoleriiein spiritum,102. Non insurgat in spiritum, dibatusa Paulo,108.Quomodq ambuletinnovitaieyilae,115.
    110.Hoiriocarni deditus est gloriae iinmemor,I14_.In Quomodoporlelsui auctorisimaginem,117. TJt.fesnrgat,
    carne positi cur expositidieanlUr,115. Iri resurrectione Ne mortemliineat, resurrectipnemmeditetur,li8. Accipit
    possidebitura Spiritu, 117. Pafvis eget, 122.Natumde coronamgloriae,119.Nonpoiluaturgentiliumspectaculis,
    ea caro est, .142.Iu C3rnepraeterc.afnemvivere, esl viia 155.Abstrahaterrantes apeccatis,155.Diabolorenuritiat,
    coeleslis,143.Carohomiuis prbihbvetur in gloriam Del 158. Ut per aliamviamredeat ad coelinri,159. Certus.de
    ab incarnatione; 145. Ctir sumpsit earnern, qui lutrim vila, regno, inimortaiitate,norisit anxiusde vestitii,163,
    sumpserat,148.Carb pretiosior luto. Quod caro senlire et_per tolsertri.Fidelis simpliciteret doctusde ifidediffe-
    non potest, est opus supernispiritus,155.Laxataper in- runt, 166.JudaeisdurioresChristiani.quiinundumsequun-
    dulgentiamdtficit a Deo, 161. Humorumvarietatecori- tur, et nqlleat.yeriire judieium, 167. Lucemam hiatris
    creta, 165, Non credit expleriper solumnianna. lu lu.id Ecclesiaesequatiir,169.PceniludoChristianipbpuliclaruit
    caruisversaturhomo,161. Tumescitex cfimine, 167.Ad iriiiriopeccatorepoanilentiamagente. Se filiumDei cre-
    luxuriaminflammata quomodoruat, 174. Sibi sufficitad dens, generi respbndeat, 10.Ex quo dicamur Christiani,
    ruifaam,nbncoarctandacuneis. Iu Herode quid egerit. 60. Moritur legi, tit vivat gfatiae, 115. Insigne miiitiae
    Ejus mollitiesvestiuniasperitatecalcalur, 13. Christianaeest balteumcaslitalis, 22. Ut Christianorum
    Cassianusmartyr.Vide notat.in serm., 165. riiembradebeant operari,120.Ut Cliristianorum primilivae
    CastilasinsignemiiltiaeChristianae,22. Amplectenda, Ecclesiaefuerit nalivitasdedicata, 175.
    24. SacrificaUda Deo, ut libidomoriatur,108.Joan. Bapti- Chrysologus.Suo temporefuit magna tempestasin Ec-
    sta caslilatisexemplum,127.Inimica impudicis. clesiaDei, et quae,20 et 21.Ei praedicaniivox defuit,.53.
    Catechumenusnondumnatusperbaptismavocat.patrem,In fin.sermbnisbrevilate utebatur, 36. Diluculbbumfra-
    69, 70et71. Vocatpatremantequamvideat matrem, 72. tribus stabatante Dominum,39. ScientiamScfiptufafum
    In utero adoptatusin filium, ut liber nascatur,72. Ante a Deo petebat. Ut se.excuset cum S. Adelphoepiscbpb,
    regnat, quamvivat. In uterofatelur se superni germinis 39 et 136. Quidpro saluteinfideJium facefet, 40. Suo tem-
    esse.Adliaptismum a Neroadducendus,10. Vid. Ecclesia, pore fuit pestilentiael iames,45. Sub lempbfepfscaban-
    serm.in Symhol.etDomiuicara-orationem. lur genles totb brbe pro Christo,47. Auditbresilliusse
    Catenaehorreorumdlyitisquidegerint, 104. comprimebant,51. Parvulos in fideSymbblumdocebat,;
    Cathedra. Quomodophilosophus,Pharisaeus,hsefeticus 56.Seriesadfidemadducebat,61. tJaptizabatgeiites"etiarn
    ponantcalhedrampestilentiae,44, Catliedradoctririaecoe- anle absolulumcalechisirium,58. Gehtesyocabairidfidem,
    leslisfuit lapis sepulcriChristi,75. 59. Ul silerent auditoresSymboli,b9.Velat myslefiafidei
    Causa. Siiamfacitcausam,qui pro alteroyult cavere, dari libris, sedmemoriaetradijubet, habeiur i.nsefm. de
    151.Causaererum ut possintinvestigari,10i. Faciledeviat Symb. 56, ad 62. Dbcendopafvuiostotus redigebaliirin
    a justitia,qui in causisnon Deum, sed hominesperiime- parvulum,62. DbcebatdatebbumenosoralidiiemDbmini-
    scit, 127. cam, 71. Laborevigiliarumet lgssitudinejejuriiisiluit a
    Cellaria.Viliadespicienla,ut manduceiiiusomriia, quu^ praidicatione,.74.Peregriuatus a suis redienscbnciones
    niodo,163. resumit, 75. Fatigatur ex iliriere. Ex compassionenon
    Centesimusnumerusquid, 168.Centesimusfruclusde- valuit passionemDomini explicare, 77. Scriplufas Deo
    betur De.o, 126.Ad centesimunifructum, qui pervenire revelante exponit,82.Rationesilliuscur silueritin prae-
    avet, centurionemimiletur, 2b. Hicdesideraturab audi- dicalione,86. Lacrymaturpopulusindiclosileritio.Audito-
    toribnsdiviniverbi, 156. res suospassimvocalfratres,88etalibi.UngueiiluniDomini
    Ceniurio.Deillovide13 et 102,per tol. esse cupit,93. SacramentaEvangeliiDeb auctbreexponit,
    Cenamen.Proponiturmagnitudopraemiijuxta certami- 94. Revelante Spiritu sancto,95, 97 et 109. Seripluram
    nis magnitudinem, 22.Grayissimacertaminasubituroprius non exponit ob fastidiumauditorum,ldl. Doletriondari
    coronaepronuntiantur,44. Certarevolensa quibus absti- pecuniasaltari prorederhptionecaptiyorum,et pfo pau-
    neat, 119.Hic certandumprocoronacoelesti,144. Vid. peribus, 103.Ejus eoricioad hofaespaliiiriiproducebatur,
    JAgon.,Bellum,Luctari,Miles,Pra^mium. el ultra, 112.In eo efat Christus,116. Quem difcatcom-
    J Chaldaei siderumscrutatores,156.AslrologiunumDeum pendiosumsermbnem,120.Differebatad audientiamalte-
    sine Deononadorant,10. Totdiisserviunt in ccelo,quot ram, quodUnosefmoneexplicarenonpoterat, 122,Sobrie
    sideribus,ibid. Vid.Magus,Aslrologia. Evaiigeliumexporiebat, 125.Deiimorabat, ut scienliam
    CharitasnosDeojungit,4. SiueDeo est, qui charitatem infiinderetmentibusauditorum,126.Concussaillius visce-
    non habet, 55. Servetur, 6.. Dolum non habet, 53.Dei ra ex Herodis impietate, 127. Praedical,duin Ravennas
    erga hominem,69, per toi. Charitate portamur, 81. Per--• consecratUrarchiepiscopus,150. In eo sermone agit de
    illamdebilumDeocompensatur,94. De pfaeteritissubvc- Officibepiscbpi,Laudat imperatricem: rogat sacerdolei
    1151 INDEX RERUM MEMORABILIUM1N SERMONESS. PETRI CHRYSOLOGI. 1151
    orare pro prmcipibusad tin.Fratres sanctos appellatau- Concordiaest, dum per unius Dominiordinem familia
    ditores.141. Vitam,salutem,gloriatnsuamauditores ap- diversavolunlatesit una, 68. Concordiaoranliuniomnia
    pellat, 147. Arguit genliliumcorruptelam,155.Praedicat impetrat,152. Vid. Unio.Depictaconcordiain tabulisre-
    ante sacrum,160. Brevi sermone res amplasconcludit. gum, vel fratrum, ad' quid, 149. Daeinoniliam scindere
    Sermone lalino praedicat:colligilurex 159.ConsecralD. quaerit.Concordiacoeli,et terrae nexa quae,148.
    Projectum in episcopatumFori-Comelii, 165. per tot. Concupisceutia.Ail illani perducit formaedecus, 116.
    Sacris initialusa S. Cornelio.ConsecratMarcellinumin Concupiscentiis famulari, est vivere peccato, 113. Vid.
    Vicohaventiaeepiscopum,175,per tot. Corripitjejunium Fragilitas.Nalide concupiscentia,vid.Nalus.
    varium, et intemperalum,166. Praedicalanle diem pri- Condemnatio.AbadvenluChrislicondemnaliouis huma-
    mum Quadragesimae.Quid ovibussuis circasuairipraedi- naesenlentiacessavit, 90. Illa manenlecondemnalusnou
    cationemsuadeat,175. Praedicate gradu, et a sedesacer^ justificalmyllO.Per Christumsolutamortiscondemnalio.
    dotali.NonnisiperDeumse aptumagnoscebatad intelli- ^Eternacondemnatioest iraDei, 157.
    gentiam Scriplurarum,5. Hortatur catechumenosad ba- Confessiofidei, et peccalorum.Nos per januam fidei
    jitismum cito suscipiendum,5, et serm. 59. Vid. Pelrui introducit,6. Spreta mortemmereiur, 29.Cur et quomodo
    episcopus. 29 et30, a confusioneel pudoreprohibelur,
    Cibus.Cruditasciborumquos generet morbos,et illo- conlitendum,
    34. Peccatorumconfessioutad Cliristipedesfacienda, 94;
    rum resecatio, 41. Cibiparanturrelaxandismentibuspost Ut peccatnm remillatur sine confessione,54. Quomodo
    laborem,95.Ut sumendusa convivantlbus,127.Dominus confessioDeum praeveniat,46.E speculaconfessionisve-
    edit mullipltcescibos,servusautemsemicoctamccenulam, niaelargitor videtur, 54. Esl ingressusvitae salutaris,56.
    161.Homonon credit sihi salis esse unicumcibum,165, Fit ore. Sit inflammata,57. Quaesalutemdat, unde sit, 60.
    Salulariscibusesl febrienlibusaniarus, 164.Cibusanimae Fidei confessioiit ore ad salutem,61. Ad quidvaleat, 7j.
    lemperandus,166.Nostercibusul in crapulamdeducatur Fruclibusconfessionum odoreagri, 73. In exitu vilaecon-
    a diabolo, 12. Agresticibo frenatur Luxuria, 15. Cibus vertendumad confessiouisadvocalionem, 125. Confessio
    dalus morluis,17. in
    signiticata myrrha, 159. Vid. Peccator.
    Cilicia.Fiunt ex piliscaprarum,167.Deterguntimmun- Confessorsariclusquolidie moriturpro Domino,cum
    dijam corporis. vincithostes,128.In eo perfectiorvirtusquamin martyre.
    Cinguluin, i ndicium 24. Castilatissumendum. Optal Christumad suampalmamvenire, 158.Vid. Sancti.
    Eo constriugendacaro.servitulis, Justi.
    Cinislerram saginut, 164. Conflictusdivitis et pauperisin terra spectaturin cceio,
    Circumspicere.Christumcircumspicerequid sit, 52. 124.
    Civilas,Civis.Splendorcivitalis principemad habitan- Confusioinhaeretvitiis, 51.Bonorume.t"malorumin lioc
    dum invilal, 171.Civiscivema peccato abstrahere debet, saeculonon turbat bonos,47. Mixturabonorumet malo-
    133.Civissolvit censum,miles stipendium percipit,166. rum pensabilurseparatione. Confusiofuturijudiciilimen-
    Civiuminvidia,48. Civitasperfidiaedescripta, 95. da, 125.Crimiuum.Vid. Crimen.
    Clamorad Dominumhabendus, ubi nostra, vel ffalrum Congregatio,seu costus. Et conciliasanetorumotnnia
    , periculavidemus,20.Clamorcessat ubinonestauditor,167. impetrant, 132.In oratione negligens sanclorumcoetuin
    Clavisregalis aulae ut primamaperit januam, caeteras dissipatcorpusCliristi Ex unilate membrorumsalus, ex
    qtioquemansionespenetralesreddil, 44. QuarePharisaeus separatione pernicies.In congregalionebona,in separa-
    acceperatclavesscientiae,172. lione mala. Vid. Concordia,fjnio, Charitas.
    Cxna divitisdescripta,161. Dominiccenampraepararunt Conjuges.Sit unusspiritus in eis, et una virtus,91. A
    aposlolissuper mensasEcclesiae.CoenaPelri quomodoin- Deo junguntur et quomodo,99. Morsconjuxdiaboli,158.
    structa, 165.Herodiana.Vid. Herodes. Conjugium.Singulareesl, quandoin duobusuna meus
    Cogilatio.Peccatacogitalionisnon vilantur, 50. Cogila- est, 89. Nonrequiritur ab eo qui hic vult cerlare, 11'9.
    tiones bumanaemysteria Dei non penetrant; sine Deo, Cur permissumsacerdotibusin vetpri lege, 92.Connubio
    81. Exira se nemo potest cogitare, 104. Vana hominis peccatorumtota muudifigura dissoluta,120. Vid. Malri-
    cogilalio.-Divilisdissipata. Ante responsionemest maluri monium.
    judicii,140. Quaedebeat homo cogitare, ut utile Deo, Conscientiaexpulithominema Dei conspectu,6. Malat
    inulilesibi tribuat, 161.Deushumanascogilationesexpo- impellitad rninam,75.Carohaudsecurade sua conscien-
    nit, 165.Per cogitaliouemnon pervenilhomoad quodper tia,99. 88.Ex arborescienliaefrigida,ex arboresinapiscalida
    lidempervenil.Malaecogilationesdehomineconlrahomi- fit, Humanisconscientiisaptanturillecebraelempora-
    nem exeunl, 171".Ut noniineDomini ac crucls signovin- les, 114. Calorconscientiaeepulonis iu tormenlis,122.In
    cantur.Cogitationumfamiliaconfusaversaturin tectocon- infernoanhelatflammasuicriminis.Ptr EvangeliumCtiri-
    sciemiae,15. stusconscieiiliam paridit,125.Reus in judiciode conscieu-
    Cognitiomalorumpraestatcognitionembonorum, 151. tia plus erubescet quam de incendiogehenna0..Quando
    Columba.Alaecolumbae sumendaead aereas potestatet couventaa viilico, 126.Ex bona conscientianulliimest
    vitandas,98. ColumbaNoe nuntiat discessissediluvium, supplicium damnati,155.Dolosanil palamaudet, 158.Di-
    etcolumbaSpiritussanctimundicessassenaufragium,160. luilur Christibaptismale,171. Timoret tremorcouscien-
    Ad columbaminnumerae avessordidae,171. liae, 36.
    Columnaigneaad expellendasignorantiaetenebras,170. Consensusfaclissemper esl aequale,et quomodo,155.
    Nubiscolumnaad temperandosanimornmaestus. Consilium.Ex consiliisproditurdiabolus,15. Scandalo-'
    Communiocumfratre in praesenti,erit etiamin futuro, sum Balaam, 27. Consiliumimpietatisquid fecerit, 44.
    4. Communiocompellandasermonecommuni, 45. Commu- Vid. Impius.Consilioimpietalisreceplonil pielalisrema-
    nionemDei sacrilegusspernit, 30. Vid. Unio. net, 104. Quissecumconsulat.Cui deest humanumconsi-
    Compassio.Erga proximosnulla,20. Causatdolorem. liuin,inoxsubvenitdivinum,175.
    CompassioChristipatientis quid in auctorenoslrocausa- Consolator.Nondeest ei, cui imminet persecutor, 86.
    verit, 77. Christiergaprodigumredeuntem, 3. Malusconsolator diabolus,15.
    Compensalibpossibilium et usilatorum pro maximissi Consuetudo deficit,cummiracula geruntur, 155.
    nonfiat, nulla est excusatio,114. Consummatio saeculiut fulurasit, 47.
    Concessa.Perdit, qui captatinconcessa,152. Contagiogentilisquando sasculicontagionemvitaverit,
    Concionator.Cessata concioneob nimiumaestumexem- 25. Diciiurpecc3tumcarnale, 39. Ovesrabidaecontagione
    plo aucloris,51. Benigne audiatur, 76. Sine Cbrislonon luporumlaniaruntpasioremChrislum,100.
    habet quod auditoribus reddat, 77. Fastidio auditorum ContemptusDei facit nobis tempora mala , 45. Con-
    Scripturam,ut tenelur, non exponit, 101. Praedicetad templusprovehitad palientiam,124. Contemptoreslegis,
    fruclum,156.Tacet dicenda,ne contumacesfiantennlem- ut contumacesfiant,157.
    piores, 137.Dicil ut facturusfaciat,nl ipse non offendat. Contenliomater dissensioiium,110. Furiosa conteiilio
    Jubeat audiiores orare pro verhoDei suscipiendo,144. elongaverata nobislvitam.Ne sit in haeredilatecontenlio,
    Silet, stupidusmaguitudinemysterii,146.Dieendobrevi- tollaturavarilia,162.
    ier laboremrelevat, 96. Deosibi gratiamdicendi,audito- Conlentusquisque debet esse doni sibi a Deo dali,
    ribus desideriumaudiendi poslulet. Quomodosil piscator 120.
    et auccps, 107. Servit interdumfestinalioni,et lempori, Conlritiout procuranda,125.Adeamconvertalurhomo,
    112 Lihenliusauditor, cumdoclrinamvario mododecla- dum ad rationemvocatur.Ut gradalimacquiralur,167.
    rat, 116. Anleccelosconscendat,quam alios conscendere Controversiainler quosgeratur, 122.
    doceat, 120.Utaudiatur cuinfruclu, 156.Se excusat, 158. . Contumaxet rebellis fit peccaior, dum conlra legem
    Ex lemporepraedicet,159.Faciat quae docet, 167.Sit et prasvaricalur,116. Ex conteinplorefit contumax, 157.
    ipse in habitupcenitentis.Quidpopulosuadeatcirca prae- Pietas est, de lege non inslruerecontumacem.
    dieationemaudiendam,173. Facta Dei tantumHberaliter ConversiopeccatorisinMalthaeopublicano.Lege, 28 el
    uoriexponat,95. Ut auditores in praedicationepercuiiai - 30.Homopeccat,et Deusconvertitiir,45. Conversicsen>
    oietuplo Chrjsij,10}. Yid, Sernio, Doctor Magister, suuiu, adversadepellit. 46. Hodieilateouversio.Conver-
    «53 JNDEXRERUMMEMORABILIUM IN SERMONESS. PETRI CHRYSOLOGI. "»5«
    slosubita ad tidem, 60 et 61. Peccatoris conversioali- venia nil sperat, 158. A Deo correptusmox solatur,163.
    quandodebetursacromagistro,107.Conversio peccatoris Quomodo corripialurservusDei ab ipsoDeo in Pharisaios
    a
    a Christorogata, 108.Conversio peccalis Cliristusve- inlonante,171.
    uiampromitlit,125. Dominusjudiciummoratur,ul pecca- Corfuptiodeperitin resurrectione,rioncaro, 117.Cor-
    lor converlatur,167.Vid.Poenitentia,Timor. rupliogermana mortis quid bominisuadeat,118.Estre-
    Convictuspenes Deumul accusatusconveuiturad ve- rum sempernoverca, 146.Fragililalishumanaicorruplio
    niambabendam,125. exsanie vitiorum,167.Corrupturricorpus. Vid. Corpus.
    Coaviviumpeccalorum cur Jesus adiret, 29el 30. Con- Corvusavisdescribilur,163.
    viviasuntnoxiaanimae,41. Secrelumconviviinon praesu- Crapula et ebrietas qua? mala faciant,1. Cihusnosler
    mitintrareuoninvitalus,93.Convivium pcenitenliaeMagda- a daemonein crapulafndeducitur,12. Diabolusdominatur
    lenaBmirabile.Semper vivit, qui Christoconvivit,95.In crapulae,13.Ut vicitfortes,41.Avarusindigeriemcrapulae
    Christi conviviodalur quid quid contineturin creatura. ructat ad ccelum,121.Mensoppressacrapulis male judi-
    Qualilerfacieudumconvivium,127,Natalessanctorumnon cat, 175.Vid. Ebrietas,Cibus.
    celebrantur in profusioribusconviviis,129. Descrihitur Creata.Omniacreata a Deosunt bonavalde, 89. Bona
    divitisconvivium,161.Convivioquaerimussuperare pon- a principio, malafaclaa diaholo,96.Solojussu facta,ite-
    dus operiset laboris,170.Omniapollulain convivioPha- rum solajussionesolvenda,101.Creala perire dolor est.
    risaeoruiu,171.Convivialongaquid mali parluriant,174. Quidcreatispulchrius?Eorumdescriplio,103.Perse nou
    In domoPetri Chrislusuon quaerebatconvivium,18.Con- sunl mala,sed per ea daturoccasiodelinquendi,116.Res
    viviuinHerodis.Vid. Hefodes,Cibus,.Ebrielas,Eucha- creatae,fueruntlamquamDeusab homineadoratre.
    rislia. Crealioex nihilo,48.Crealioet recreatio ex una ea-
    Coquinae squaloresperquirens,cum regium habeatap- demquepolestale,80. Creatioet nostrarecrealioa Trini-
    paratum,totuseslanimiservilis,165. tale lota, 157.
    Corex ventreoneralodepouilur ad vilia, 2. Cordein- Creaior.Cognoscitur per contemplationemcreaturas,89.
    tramusad Deum,6. Corpenelratura solo Deo, 30. Inler CreatoromniumChristuslidelibusin salutem,infidelibus
    cor et linguamest salutis negotinm,56: Saliatur igne est in ruinam.Non consiringiturlegibus naturae, 90. A
    coelesti,57. Corarca, el bihiiothecafidei,58.Tollendum principiofecitomnia valde bona, 96. Creatorinon perii
    cor la|iideumperfidiae,63. Corest coelum,in quoreguat crealura,sed velustasperit lempori,101. Creatorisimus
    Chrislus,75.Neccorde peccare, maximumest, 89. Dei devoti,ut nobissil crealuradevota, 105. Creatorab liu-
    esl patefacerecordis arcauuni,9i. Corde loquimur ad manarationenon capitur, 151.
    Deum,97. Corde, non corpore,jungimurDeo, 102. Quo- Crealura.Nescit an potissimum mirelur,quodDeusho-
    riiodotumultualionibus dissolvanturcorda, 116.Ul sulcala mo, vel quodhomoDeussit, 72. Tempoie passionisCliri-
    et sata germinentcorda, 119.Ul Deustentaveril aperire sli tota ei compalilur,77.FugitinjuriamCrealoris,etquo-
    cor divitis,121. Corsimulatura peccatore, ut pcenilen- modo, 78. Non obsistit,sed deservilG ealori, 84. Stat
    tiama se extorqueat, 125.Cordailluminandaa Deo, 126. inter viliaet virtutes,89.Teniata arte daemonis,96. Ho-
    Frangunturlacrjuiis parvuJorum, 128. Corda,non verba mihiscreaturajuncta Deoin uno corpore, 140.Totanon
    judicalDeus,142.Corda hominumiunumeracnminapa- capit Deum, 140 et 142.In orlu Cliristinon est deieta
    tiuutur,171.Quaaquacorda muiideruur.Ut peccata cor- creatura, 144. Terror creaturae,quaeDeum vidcre non
    dis vincantur.Deusinvilaturadhabitandumincordemun- poteral,147.Malaobid.TotaconcurriladprandiumCrea-
    dato.Deus de cordibusfaclamelitur, 9. Quidhabitet in toris, 163.Oninescreaturaepaventad Dei conspectum,6.
    corde, 15. Aulacordisnoueslsineviiiorumslrepilu.Cor- Vid. Creator.
    dibus per fidemsocialisnonoliicitabsenliacorporis,52. Credere.Cordecredilur ad juslitiam,56. Totumhabet
    Vid. Animus,Mens, sensus. homo, qui credit, Deum auctorem,56. Credendadivina
    Corueliuscenluriohabuit Spiritumsanclumante bapli- mysteria,59. Quomodocredimus in Dcuin. Fiilesunde,
    snia, 60. CornelieusisEcclesia a Chrysoliigospeciaiiter 60. Quodcredendumest, cordi, noil cliartaemandandum,
    dilecla, 165. Cornelius episcopusFori CorneliiPaler spi- 61.Quodcordecredimus,ore.faleamur.Credendaremissio
    rilualisChrysologi.Vid.notat. in eo. peccatorum,et caruisresurrectioquare, 61. Interrogatlo
    Corona.Subituro.gravissimacertamina pronunliantur quomodonon convenit credcnti, 62. Crerlendonobisve-
    coronae,44.Eremiliscoronaedebeulur, et certantibusin niam damus, desperaudolabimurin peccata.Nolunlre-
    muiido,107.Adcoronamgloriaehorlati ab Apostolo,119. ferri visa,qui voluntauditanoncredi,66.Credensse.fihum
    Multicurrunt,sed catholicusaccipitcoronam.Pro corona Dei generi respondeat,68. Quidvaleatcredereostendi-
    ut currendum,ad fin. Tot corouasaccipimusquolviliasu- tur, 71.Dementiahomiuisnollecredere quodsibi deside-
    peramus. Vincenlireservalacorona, 128.Militanlibusin Tatevenire,74. Alte dubitat,qui alliuscredit.Nec deci-
    terra danlurcoronaeccelesles,144. Vid. Miles,Trium- pilur, qui difficilecredit,79.Citocredere, est cito cadere.
    phus. Munduscredidit non viso Christo,83. Cautelaeest tardri
    Mortificalur c um
    Corpusnostrumest mysticanavis,8.a daemoue cra- huniiliade Deo credere, 90.Zachariasin se habuitregu-
    animareceditab eo.In quidreducalur per lam credendi,90. In pacetnullicreduntin Christo;at in
    pulainet rbrietalem,12.Quidsil. Esl lectusdoloris nostri, persecutionepaucimartyres,97. Jesus se Deumobscure
    14.Morluumsine anima, 19.Humanacorporaviuumno- manifestatad credulitatemnoslram,102. Prioresfutura,
    vum accipiunt,51. Corporispraesenlianil prodesldum posteripraelerilacredunt, et quomodo,110. Sine causa
    mens abesl, 52. Corpusbreveneminidoleat, 54. Lavan- credit, qui se nalumut periret credlt, 118. Resurreclio
    dum, ul Dominoappropinquemus, 59. Corporisresolutio credendamonstralurexemplis.Vid. Resurrectio.Cliristo
    ad meiiuspromovet,101.Corporumoccisorcsnonlimendi, fidelitercredendum,119.Crederenoumeretur reverlenli
    quare. Corptisest servns, preliosius,102.Inliriiialur ad ab inferis,qui Cliristonon credidil,125.Ciedulilassentit
    inortem.Est tecum,vid. Tec.um.Quandoeorpussinecor- Deum, 131.Magiprincipescredulitatisgentium,159.Quae
    pore Deo olleralur, 108.Esl liostia, si sit sine peccato. Chrislianuscredere habeat,et quomodo,lale, 85. Chrislo
    ab anima,109.Cor- nolneruntcredere Judiei,123.Etneab aliis ei credatur
    Yivil,quando.Corpuse lerra regiturcomiteluraiiiiuani
    pus capiuiitpeccala,et alia. Corpus ad tentanl,151.Eleemosynarius creditaeternaiuinaliosaeculo
    coelum.Corpusfebrienlis dfseribilur, 111. Cor|iorales vilam,54.
    115.
    licenliaea luxuriosocontemnendae, Corpuspeccali. Crcditorquandosit debitor,et e converso,88.Ccelestis
    Vid.Peccatum.Quibusmagistorquealurcorpusin fcbre, tolumdebilumcharilatecompensat,96. Crjeleslis praesens
    114.CorpusChrisiiliberavilnosa crimine,113.Corpusel ubiqueet seraperest, 126.Necfraudepraevenilur.
    angustiaanimi,116.A corruptocorpore scelera scalent, Credituii).Quantomajusest; tanto majusdebitum,26.
    120.Corpusraysticumreformatuma Deo, ut esse debeat. Differreesl inverecundidebitoris,mox solvere honesti,
    Corpusnoslrumad quidornelur virlulilius.Pauperiscor- 123.CrediiaDei dissipans,quid,125.Credilumiunocenliae
    puscur plenumvulneribus,121.Pecuniadominatur corpo- scirvans,usurampcenaenon solvit, 167.Divinumcreditum
    i humanacautioneuon eget, 62.
    ribus, 126.Corporisdivisaconjunclio, el coujuncladivisio
    uuidnosdoceat,132.In uuocorporeDeusbomoquemisce- Crimen.Criminatilii suslinetpaler, qui nuditatemnon
    lur, quomodo,142.Frena corporinon laxanda, 161.Cor- si sustinel,3. Amatorescriminumvirtulesaccusant,32.Cri-
    pus diversisconstatmembris,165. Corpus puluhruin sit
    l monconscientiamvitiat,-62.Beati quoscrimennontangit,
    ad
    proceruni, quod fide non
    pervenilur, cogilalioue, 1 65. 91. Criminuiusuffr.agiaex mala diviniverbi interpreta-
    Ejusincremenlonil majus.In limocorpnrisversalurhomo, , tibne,x113.Crimiuibussuccumbere,est vivere peccalo.
    161.Corporumcurationesa Deo iiunt, cur el quoiuodo, , Exemptiab omnicrimine per corpusChrisli,115.Iucre-
    176.Vid. Membra,Christushomo. scunt crimina,dum succiduntiir,116.Criuienper pecca.
    Correctiosecreta dum non prodest, succedil i
    publica tumdominatur.Origocrimiiinmest furor, 117.Criminuni
    confusio,127. Correclioeriminosiparit odium.Joaunes 5 confusioquidagal mali,120.Crimen,nnnpersonaperiliii
    corrigita simili, 137. Fraterna est, increpare ut judex, , resurrectione,117. Criminuminagniludoperdit virtulun)
    remittereut frater, 139.In ea charitassit liberlati mixla. magnitudinem,127.Avescriminumhaslacrucispelieiida»,
    Kt qnomodofacienda.Qui dc nil correctione cogitat, des 171.TestescriminisHerodisqui, 174. Quodett criminis,,
    1155 INDEX RERUM MEMORARILIUM IN SERMONESS. PETRI CHRYSOLOGI. 1186
    nonputetur esse naturae.11.Criminismagniludoex loco, Debitoribusdilatio crescit ad gratiamcreditoris,89. Ejus
    persnnaet officioprobalur,54. promissioexspeclanda.DehitumDeo charitate compensa-
    Crticialusnoiiest parvus,quand.o,152.Vid. Affliclio. tur, 94. QuanfumdebeafliomoDeorDebiloris inverecundi
    CfudehlasTurit,quandose dilatamvidel, 132.Semper est, aut differre creclita,aut promissadenegare, 123.Hq-
    possidetura phreuesi,173.CurMarfise adjiciatcrudelis, nesli vero moxutraqtiesolvere.Honiose accuseldebito-
    155.Crudelibusmisericordiarionferenda,127. Crudelisin remDeo. Si debiiorisauferalurimdbr,violaturiunocenlia,
    pauperemDtsaeviorin se, 123. 126.Humanumest, quod debilorquaer3tcompendiafrau-
    Crux portanda posl Deum, non ante, 54. Estlignum dulenta. Dpbitor noster, et debiti exseculor est Deus,
    Vilale.Per crucem majora reddila quamamiserimusper quomodo,25.Debitorummodossolvere,iuerosum,126.
    arborem paradisi, 60. Ardenler accepta ab Andrea et Decalogus.Ejuspfa;ceptasi non observenlur,quidmali
    Petro, 153.Eamnobis volebatauferre diabolus,130.Cru- eveuiat, 169.In eo latebat Christus.
    cis haslapellendaesuntavescriminum,171.In arborecru- Defensorlegis fit ejusinimicus,quomodo,96. Defensor
    cis velamenlistendenda,8. debet esse m.iles,nqnconcussor,157.Fifi. Miles.
    Culpa et ultioomnia auferebant,42.Ex culpaquid acci- Deformitasinvilatiest injuriainvitautis,25. Deformilas
    derit naturae, 87. Ex culpa perdimusGduciamviiltus,95. hominisex brevitate corpdris,165.
    Culpa unius defluxitad omiaumpoenam,111.In resur- Deicidaefuere Jutlaei,quomodo,172, cumnotal.
    rectione culpaperit, non homo,117.Culpadamnatain ortu Delicta.Quidelicladiscutit,prodit,5. Ea nonvidetvis
    Christi, 144. ambris,2l.Compensanturdolore, 30. In delictishabetur
    Cullusdivinusrationepraestandus, 109. homovolunlarius,55.In judicio de deliclis misericordes
    Cunabulamaterna suscipiunthominenivagientem,153. non judioabuntur, 42. Dulcialenocinanturdelictis. 74.
    Cunei.Sunt agmina viliorum, 43. Haud necessariiad Qui in delictisperambulat,in verlicem habet diabolnm,
    carnemarctandam,174.Cuneihostium,132. 103.NostradeliclamorteChristideleta, 110.Praevenienda
    Cupiditas.Praeeepsad censumquidfaciat,1. Acquiritur delicta,ut conculcentur,116.Quomododeeipiant nos.Non
    de quaeslu,de liabendo,7. E-stmors, vel nox,8. E\ jejunat, poteranlante superari, quampeccatumper Chiislumex-
    qui pauperi non jejunat. Satisfacitavarorum cupidilali slingueretur. Delicta habent letbalia blandimenta,117.
    Chiislus,quomodo,25. Opprimitcupiditas,29et 50.Ma- Delictafinienturin resurreclione carnis,117.Delictoruin
    num aridariifacit, 52.Quis incendiactipiditatumnonlaesus morlrisablataestimago conditoris,120.Delicla remissaa
    a fumotransire potest?89. Cupiditasdivitiarum,104,per Chrislopatiente, 125.Proximodimittenda,159.Utileest
    tol. Humanailludit mentem, 117. Quomodofialhumana aule delictasibi veniamprovidere,2. Quomodoeffuganda
    mendicitas,ut iuhumanacupiditasprodalur,121.Praeceps de cordibusuoslris,171. Vid. Peccatum,Vitiuiu,Crimen,
    etincautaquidfaciat,162. Vid.Avaritin,Divilise. Debitum.
    Curaterrenorumdespicierida,163.Nullacura est dura, Descenderejubetur Zachaeus, ut ascendat,54.
    cui vilaest cliara,167. Deserta. Disciplinarum,non bominum, non locorum
    Curaliomulierisincurvsequae,105,per tot. Curaeinimi- eraut, adquaeJoannespraedicab^t, 167."
    cus, qui curam,nec sanari desidefat, 113.Sanatus,si non Desiderium.Chrislianorum dirigendumad cceleslemha-
    bitationem,129.Malumest propriisdesideriismancipari,
    permanel in cura, peccat : itenisi relinqtiatignem, fer- 132.Est
    rum, medicamenta,114.Noncurat, qui infirmaiitisexspe- filiusamoris,147.Vid.Amor.
    clat arbitrium.Peccatumlacit curam esse languiorem, Desperare.Quidesperat,adoiriniapeccatadilabilur,62.
    116. Desperato potest Deus reddere qtiod promittit, 80. Ad
    Curiosistellarumet orbis, sed propriaesalulisignavi,a eorumcuramibat Christus,16.Deus desperatisdat salii-
    Domino argnunlur, 164. Nimiacuriositasimprobata,et tem, 63.
    damiiosa.Vid.Aslrologus. Desperaliointeromniamalapejorin adversisvenilsem-
    Currere qui scit nielius, coronamaccipit,119. Ut bic per exlrema, 85. Exprobrataaposlolis.Proculsit a pecca-
    currant Judaei, philosophi,iiaeretici,et Chrisliani pro tore, 94. Desperatioservamortisquidpersuadeathomiui,
    corona gloriae.Curreredebemusndeli cursu pro corona 118.Proslernithominem,71.
    quomodo. Desirnciio.Ab ea semperincipitdiabolus,104.Desfru-
    Cjpriauusmartyrde diabolotriumphansvirtulumnobis ctio corporispeccatiqualilerfiat, 115. •
    reliquit exemplum,129.In diemortisillius adstabatturba Devotiocaularemuneralur,servituspraesumptrixpuni-
    inalorum,iufeslivitateniultitudofideliumlaeiatur. lur, 109.Penes Deum sit magis cantaquampenes117. honii-
    nes. Perfectadevotiohocdebet imaginiquodregi,
    Devolus animus infulisbeiieficiorumcrescit ad obse-
    D quium,nonad superbiam,142.
    Damnatus.Damnatinovissimb Deus dicitur homo5. Ejus nomen et misericordia,6.
    judicio inbahilessuntad Vila anima;,19.Exseculor et 23. Soli, et medico
    coelesiia,122. Damnatuscur filiusvocetufab Abraham, aequiparatus,55. Jussu omniadebitor, polesl, 54.Esl ubi-
    123. Nil habent cum misericordia,124.Suntin ira Dei, qtie praesenssemper totus,54.facere Morsapudillumest som-
    137. De felicitate beatorummagistorquentur quam de nus. Deus, qui ubiqueest, quo se ipsum fugiat non esl,
    gehenna,66. Vid.Infernus. MagnusDominusvel in corpore nostro, 46. Ex niliilo
    DanielviditDeumPatremjudicare, et Chrislum,quo- 37. cunctaperficit.Curatjussu, 49. Cruciat daemones, 52.Ejus
    modo, 151. 18. Ut iram habere dicalur,43.Nostrorum
    Dapes variaeex hominum sentenliadehentenulrirecor- providentia,
    non indiget,22.Quomodominislratgloriambeaiis. 24.Ad
    pus, 165.Vid. EpuUe. ejusconspectttmomniapavent,6. -Postjejuniumnon quae-
    Dare Deodebemusquodvul.t,ut qupdvolumnsrecipia- rit 12.EstDominussanilatis,15. Quomododicatur
    mnsab eo, 41. Quinon dat, nou queratur, si non accipit, uli panem,
    passionibus,52. Noninquinalursensibus, vel huinanis
    105.DaDeoquodpotes,et eris acceptus,110.Nostradare cogitationibus, 55. Vulnera peccalorum,non corporum,
    debemusin eleemosynam , alienaque celeriler reddere, Dei eonspectumoffendunt,55- Auditlacentes,vid=-tabs-
    125. conditos.Nonminoraturin homine.Non potest sordidari
    David propheta agit medicum peccatorumin primo ad taclumcreaturaesuae,56. UbiDeus, riullumesl pecca-
    psalmo,44.Ul orel pro'venturoMessia,45.Et prose, licet tuni, 44. Nonmanducalneque esurit, 11. Dei hnnilas,25.
    sanctus.PsalmidicunturDavidicacifllara,115.Prophetica Videt cor hominis, 50. Crealor boni, 11.D.itpossequod
    melodia,116. David, persequenleSaul, recipit viciuia, jubet; etfacitquaepraecipit. Hominemmanu,C33lera verbo
    150.Davidicacithara personandain reditu peccatoris,6. 'creavit, 53. Dat et tollil temporalia,46. Deus solus,sed
    Quidegerit DavidDstulaet cantu, 10.Paler Josephvige- non solitarius,57.DeusPatcr habet Filium, et quomodo.
    simaoclavageneratioiie,145. Multostilioshabetper gratiam,unumtantumper naluram.
    Daemoniacus ut curetura Christo,51. Curdebeatafferri FiliusDei coajternusPatri, 58. Filius est germenperma-
    ad Christum.Iu eo patiebatur daemon.CurChristusre- neus in aeternumintra a3terntimGenitorem,59. Deo uil
    quiratin eo tempuspassionis.Quomodopaliatur, 17. Vid. addi potest, 58.Deus unus esl, sed Trinitate, 60. Deus
    Obsessi. Pater nt generet Filium, 00. Omnipolens,60et 62.Lst
    Daembi).Vid. Diabolus. omnipotens; in se, ex se, et semper secumhabet Filium,
    Debila Deo reddenda, vel orandum, ut dimittantur, 6l.Deusnecfraudat, nectfaudaiur, 62. Furalalenet, ne-
    etiarnnon inlellecla, 125.Debilaremissaa Christoin pas- gata possidet.Deos.ilva esl ratio sua semper.FibusDei
    sione.Priora pro nobisCtirisiussolvit,125 Deliitasolvere semperfuit, 62.Deus Pater Filinm general, nobis dum
    vixsufflcientinon sunt augendaindebita, 157.Petere plus revelat,62.Deumuec absentantloca,nsc lem[iorareprse-
    debilo, est exigere lfaudem,nontrihulum. sentanl,63.Ex se dat, non a se pelit. Deo noufetet, quod
    Debilor nou solvens pacta caUidusest, a. Verecundia hominifetet,63.Auclorlemporum.InterPatrem el Filium
    utitur, dum ejus creditadiffamantur,9. Verecuudusmox omniageiuutur amore. Dei promissiqcerta, 68. Inacces-
    promissasolvit, 56. Semper debere aiixiuiii_.est-, 8S.Ubi susmentese communicavit bomini,09. Deus homoIaclu3
    crediloresl deliitof,ete contra,ibi conlfaclusesiamoris. natiiuf adversa.Moritur.Docuitorare. Ut Deussitoains.
    1157 INDEX RERU.MMEMORABILIUM 1N SERMONESS. PETRI CHRYSOLOGI. 1158
    71. Deushomoestpavor sanctorum,72. Deusest regnum los per orasacerdo.tum, 62,DeusquaerilSymboluih a nobis,
    el totaniin se regni continet potestatem, Non 72. mino- ut nos credamus.Datnosse nonvidendovidere. Amariab
    ratur iu carne, 76. Non videtur in loco 8 0.
    perlidiae, Dei homine perquirit.Dat vitammorluis,desperatissalutem,
    Filiuscontulithumanitati,quodsempercumPatre posse- fetentibusvigorem,63. Fecit creaturasad servilutemho-
    dit, et Spiritu. Reerealad salulem,qui creavitad vilam. miriis,69.Etiamangelos.Secommunicavithomini. Tentat
    Deus Trinitatis nomen est, 85. Deus omnipotens,quia nos, cum sinitire ad laquebstenlationum,70. Commodavst
    omniapeccala donare potest. Deus est, qui vivitex morte, Christum lerris, ut diabolumviiiceret. Ut sit panis, 71.
    resurgit ex vulnere,84.Noudiscit litteras, sed docet, 85. AmoreDei in utero adoplali,ut liberi nascamur,72. Dat
    Datloqui, el lacere, 86. Deus quis sit, absquequo non honiinemsentire divina,79. Et cogitaredivina, 81. Gra-
    est alius,qubmodo,88. Omnia aDeo creatasunt bona,89. litis odoralursanclilalenicordis quam incensumAraliiae.
    Desideratus,incognilus,et angelisinvisus,cognosciturex 87. Currilper veniamhoniinum,90. Delinqueiiliumgemi-
    Joanne,90.Clauditet aperit ora hominum;faeitex sterili tus esuri.t, sitit lacrvmaspeccaiorum,95. Deiictumno-
    fecundam,et e contra.Potestfacere quodvult, et despe- strum charitatecompensat,94. Majoratribuit quam roga-
    raloredderequodpromittit.Deo velle est facere; dare, lur, 95. Qu.idboniinifecerit a principio,96. Hefert ad
    promillere.ApudDeumriullusreatus, ubi nullaculp.a,92. messem colleclionemzizaniorumet tritici, quomodo,97.
    Cumstat, corripit,cunisedet judicat;prostratisconjacet, Vocatomnesahsquediscretionepersonarum,99. Martyri-
    cumdecumbit,93.Deus est in capiteChristi,et in pedi- bus amicus, 101. Creavit onniia propter hominem,105.
    bus evangelizantium pacem.Omniabonaa principiofecit; Repetit animassanclorum,104. P.er Paulum rogat noini-
    quidquefecerithomini,96. Deorionperit,quodipsecusto- neni per misericordiam, cur, 108.Per niisericordiaindila-
    dit, 97. Testisfraudiset laboris.Dei infirniumlortius est tat viscera,et alia facit.Fidem, nonmortcmquaerit.Pla-
    hominibus;stultumsapientius;mininium lotamagnitudine catur voluntate, lion nece. Deo placel homo, si beiie
    mundi magniiicentius, 98. Quod vult potest, 100.Auctor vivat: placalur hostiaDeus si sancleofferatur,et si im-
    vitae,non mortis,101.Ut valeantcognosciejus prufuuda maculata,alias exacerbatur,109. Acceplatub homineid
    mysteria,101.Cur moriemcumauctore non exstinxita quod ipse dare potest,110.Naturamfecerat ut homines
    principio.Ejusjussiolirmataquas super coelnm,etc, in crearet ad vitam, 111.Pro magniiudineVuluerisadhibuit
    carnese manifestavitobscure, ut fidei darel locum,102. magnitudinernmedicinae,113.Homini,non peccatolargi-
    et
    Verbofecit omnia, refecil, ex nihilo creavit, ex aliquo tus esl gratiam.Infunditpietatisinibreuiad delenda pec-
    reparat.Deus esl via, veritas,et vita, 108.Nonest auclor cala.Hominemperquirithoministantuuiamore,114.Avi-
    mortis, 112. Deusfraudenonpraeveoitur,126. Corporeis dus inquisilorhtunanaesaiutis,quoniodo,121.Iu paupere
    oculis non videlur,151.Nec quantus est, sed quia est. clamatad divitem. Sprelus in paupere, non subvenit,ut
    Est diversa substantia,et imagoab angeio.Deus Pater pater, 122. Omnibuspro suo muuere prospexit ad salu-
    loquilurad Filium,cumdicit: Faciumushominemad iinct- tem, 123. Pauperem el diviteme conspectuponit,ut vi-
    ginemnoslram.Antehumanain corporesuscepitobsequia, cissinicurentur, 124.MorientiDPUS apuarelad judicium,
    quambeneficiahominidivinaconcederet, 136.Deus est 125.Hominibusformambominisdemonslrat,ut videatur,
    Verbum,137.DeussuperJoannem,etc, 137. Intra ilia- 131.Dat muneradivina.Cumfugitpeccalorem,parc.il,21.
    lamumsuumsolamVirginemcapit, 141.Totumest possi- Deounilasacceptanonsingulaiitas,152.Meritaibartyruiu
    bileDeo.Attenditcorda, non verha, 142.Tenerilocisnon Deidonasunt, 155.Hominemresumpsitexuferomuliens,
    potest,qui lotusubiqueest, 145.Nonest ejus injuriairi- 145. Nascitur,ut reliciatnalurain.In ambiguisaperil ye-
    carnatioVerbi,el quomodo.In utero plasmatorhominis. rilatem, 145.Amoremunduminvitat, timore labentem,
    Deum ccepitVirginalisuteri maguiludo,144.Deusverus 147. Cur huniaiianiassuuipseritnaturam,non angelicam;
    de Deovero,homoverusde Maria.Deoradiante,aspeclus Voluilse videriin hnminc,cur, 148.Deus adcst, cuirion
    aniinorumsauciatur,146.Deus in carnehonorcrealurae, est homoqui adsit,156.Quajbeneficiadederithomini,et
    nouinjtiriaCreatoris,148.Deus fugithominepersequente, quaereparaveritamissa,161.Deus requirit nostramser-
    lbO.Finirinon potest, 158. Deus Pater teslis sui Filii, vilutem,humauomore, cur. Redarguitdubilantesde suis
    cur, 160.Est nubis rex, dominus, et pater, 163. Nescit promissis,163. Dubiumin (ide niiltit ad corvum, cur.
    arctari lempore,167.Curmagnarelinquensamatminora, Quoscorripit, mox solalur.Quantuiiise deponat hominis
    168. Sic sequitur perdita, ut teneat quaerehquit.Aniissa more.Pater nostercuranvsumitdo nobis.Morinonpotest,
    sic invenit,ut quaeservalasunt, uoiiamittat.Capitomnia, cui vila Deus est, 166.Recipitpeccalores,quossaiictiDcal,
    nec ab ulla creatura ipse capitur: se coarctatin noslro cumpropinquat,168.Deus nonest criminisreceptor,sed
    corpore,170.Immensuscircuit,apparet,videlur inlocis. hominis.Gaudet de,reditu peccatoris.Amorin uososten
    Cur appareatin rubo, columna,nube. Humanumcumvult dilur, ex quo, 170. Curprotegalsicut Aquila et Gallina.
    Deus, facitesse divinum,102.Profususin largiendo,nori Erranlemovemquaeritut pastor.Mutatet commutatsua'
    erit in reddendo durus, 25. Deus non potest mentiri. officia,ut nos muletin melius.Operariissuis praemiapro-
    Cur clanditvel aperit oculos, 21. Vid. Pater coelestis, mittit.Dedit nobis omnia.Beatisostenditaelernaet glo-
    Trinitas. riosa, 176.
    Veusergahomines.Dei Patris amorin filios,5. Pater HomineserguVewn.AA Dei conspectumintramuscorde,
    «Eleslis.Dei affectusin malosfiliosad eumredeuntes, 5. et per gratiam,6. Ad,ejusconspectumomniapaveni,sed
    Pietasmiscuithominemet Deum,5. Pastorisinducitper- homoexsullat, et cur. Deodebemus quod nascimuret
    sonamadoviumutilitatem,6.Miseretursa|vajustil.ia.Quid sumus.Deonegarequodvult,est vellesibi Deumnegare,-
    det pro humanamisericordia,8. Agit nobiscumne quid quoddesiderat,8. Deo filii arietum afferendi,el qui, 10.
    pereat in alio saeculo,9. Cordametitur, non manus, nec AdDeum ducendusest proximus,etiamtrahendoillum,
    loca. Gratisdalomnia,quaebabemus.Parva possit,maxi- 10.Deo aliquiddandum, 12. Iter ad Deuru impeditura
    niaredditurns,9. Adjuvatnoni.ubbnis,11.In nosjejunat. daemone,16.AdDeuuiper Deutn pervenitur.Deo consi-
    Adnosdescenditdiabolimililessuperaturus,12.E coelis gnaudseopesin paupere,ut serventur, 25. Nonmovendus
    ad inferosdescendit,ut e.sselresurrectiomortuorum,15. loco,54. Tactus a creatura non sordidatur, 56. Publice
    QualisamorDei in pauperes,per totum. Quodpauperi laudandusob gratias acceplas.FugiturDeus a peccatori-
    injuriaest, Dei est hoiior,14. Cibuspauperis saginatio bus, 58. Qui auditsupplicantem,Dei audilumsibi aperit,
    Dei. Ejusbonitasesl circamalos,13. Quarein honiinead 43. Quodnon placetaslareDeo, est surrepliodiaboli.Dei
    hominemvenerit.Hominesquaerit,non humana,18. Mittit contemptusfacit nobis temporamala. Deovero cognito
    flagellaObculpasnostras, 20. Dormit quaudouos inva- gaudendttm,46.Dei lumineopns est in opere Dei, 51.
    dunt tempeslales.Sibi immutabilisnobis mutatur, 25. Revertiturad peccalores,si ipsi convertamurad eum, 20.
    Eleemosynariis centesimamusurampromittit,23. Suscipit Oblationesex alienisrebus Deusnon acceptat,54.Amor
    pauperes,et divilesnon repellit,28.Velalurhumanocor- Dei cognosciturex generationehuinaiia,55. Dolornon
    pore, nos ne lerreat, 29. Abslergil liumanavulnera, 56. possede Deo loqui, quodsenlitur, 57.MuneraDei cuin
    Amorepauperisvenditregnumfragmentopanis,41.Tan- reddunttir,non amittuntur,59. Acr.edentesadDeumsint
    tum petit ab homine,quaiilumscilillunihabere. Dei mi- mundicorporeet animo. Quodsit Deus, credendum,61.
    sericordiadiflertjudiciumad morlem,42. Est debitormi- Qui Deumvidere cupit, visionisejns leneat mensurani.
    sericordi.Homopeccat, Deus converliturquomodo,45. Humanaqute Dei sunt homonon capil, 62. Terribilius,
    Nobismililatad saluleiu, 46. In btimanilatechariiatem quodhomodetur ccelo,quamquodDeusdetur terris, 67.
    ostendit,47.Huniauisse aptatangusliis,ut salvetnos,48. Sed amantiusquodjudicemmutaveritin patrem. Dei no-
    Quosodit, decliuat.Parens per ssecula,49.Ex graiia sub- menaul bonoraturex nostroactu, aut blasphemalur,67.
    venitinlirmoadalteriusiidein,50.Deusrevertilurad pec- Divinabeneficianos expavent, 68. Ctlm timore custo-
    calores,siipsiconverlanluraii eum(20.Deus,quemvidet, dieuda. QuiSe filiumDei credit, generi respondeat.Ejus
    ad vultvidere,54.Quaerens peccata, amorem non capil homo,C9.Omniadivinitusgesta suut
    - sedgloriam peccatorem,non
    homiue.mquaerit.Homiueniinler peccataqnaerit,et pavenda, 70."'Tiinoi'.ciini Deo loqui, 86. CorainDen
    pro ipso Tartara peneirat. Ohlationes,ex rebus alienis magnus,quaiuuseril peueshoniines?88.ApudDeumesse
    non acceplat.AmorD?i cognosciturex generalioue liu- justum niuneris est divini,89. Cautolaeesl lardede Den
    mana,b"o'. Deus l'aler dat totuiaadsalulem.Vocatpo;>u- liumiliacredere, et tardiuscontumeJias sentire, 90,Amor*
    1159 INDEX RERUM MEMORABILIUM IN SERMONESS. PETRI CHRVSOLOGI. 1160
    delelurdebitumcuin Deo, 94. Deus inhonoralursi ejus lis volunlatibus,et lurpissimaservilute domnalur. Arle
    factahumauomodotautiimexponantur,95. Miratur homo decipil. Oneribus peccatorumdeprimit honiinesad ler-
    quod Deus vexetur huuianoin corpore, 102.ApudDeum ram. Equitatin verlicemeorum, qui perambnlanliu deli-
    sil cauladevolio,el cur, 109.Diviuaecharilalinon potest clis. Ad pejora impellit.,qui suo.sludiovadunlad maln.
    homo simile redhibere, 110.Homosit peccator,ul Deus Quomodobonoretservitulemsibi ab hominefaolam,114.
    sit juslus, 112.Deoquis tantuinfamulatur,quanlummundo Conturbatpassioneshbminumad lapsum,115.Habel pro
    servivil,114.Homoest debitorDeo, cur. CoramDeo non conjugemortem,118. QuiconlraD. Appollinareni feeeril,
    glorieturhomodejuslitia, nierito, etc, 125. Qui iu causis 128.Promiuit mala, nonbona, hominesnec aeternosvult,
    fiominem,nonDciim limet facile a justitia devial, 127. nec temporales,131. Angeluscommutariniahiilin diabo-
    HomosequalurDeum, nonpraecedat,quomodo,151.Exa- lum, ne hominemplenumgloria videret, 148.Feminam
    speralur judaeusvidensChristumDeum, cur, 151. Quaea Evamdolisaggreditur.Insanit ad firmitatemlidei, et tenT
    Deo petenda,152. Deumlimeutomniaquuelimentur,144. tat scindereconeordiain,149.Volebatnobisauferrecru-
    Tristabalurcreaturanon valensDeum videre,quomodo, cis vexillum,150. Quid senliret de virlulibusChristivir
    147. Amor erga Deumqualisesse debeat. Amanscupit facli.NaloSalvalore,genuit numerosa porlenta,et cur,
    videre Deum.Hoinoin lcrre.nisest Dei vicarius,148.In 155.Diaholilocumtenens fuilHerodes,133.Circuilut de-
    se vadit, qui in Deumvadit,152.Vero Deo contradicit, voret, 170. Menliiusfuerat se Deum. Invidiafecitdiabo-
    qui se Deum facit, 155. Dei imaginemporlare recusat, lumex angelo, 172. Christi passionemdcgustabalin ca-
    qui Idoliportal personam,155.Deumquaerereetnescire pite Joannis, siliens, 174. Quomodosit supersalor, 96.
    quaerere,iuagisnecessilasest quam reattis, 157. Paulus Daemouissurreptio, quodoraturi manenon inlramusEc-
    Dei amore peccabalin Dettm ex ignorantia.Deumnasci clesiam,43. Chrislusethomo erga diabolum.Diaboloqui
    nonvult profanus,158.SoiiDeoteneturhomoservire,16. se jungit, est daemoniinus,5. Diaboloignota sint nostra
    Dubitansde prtesentibus,cumfulurajamsentiat, deptita- bona, 7. Eo viclavitia nil valent, 11. Impugnaiidusdinii-
    tur ignibusgehennae,163.CumDeo commorantibusvitae canteChristo.Christovincilur,ut cedat Christianis,2 Ca-
    subsidiauon desunt, 166.Deumnon violal peceatorpro- pilur suo laqueo, quando primistenlationibusresistitur.
    piuquans,168.Peram, panem et aes,quod portaredebe- CoramChristoperdit artes, 16. Signasunltliaboload rui-
    nius, Deojubente, 170.luvitaturad habitandumspleudore nam. Nonpraevaletvigilantibus,etsobriis, 12. Jejunanti-
    civilatis,templi el cordis, 171.Dei Filiumdum Joannes bus nobisesurit. Deus descendit, ut diabolusvincerelur.
    revelat, suscipitmortem,174.ServiDei stant, nonjacent, ReprimituraClirisloeiiisausus,12.Ex coiisiliisproditur,15.
    15. Mala patiunlur ad coronas. Cavendi non
    daemones, timendi, Fugantursolonoinine
    16.
    Dextera Dominiest Chrislus,no.Virtusest opusdexle- Chrisli.Ab bominetrahuntur ad Chrisli iiraesentiam. Da3-
    rae,quomodo,9. Chrislusrevocat aposlolosad dexteram, mones non cedunl, nisi victi; uon laedunt, nisi jussit.
    78, Fugiamusquaea sinistrissunt; si a dextrisastaredesi- Ex vitiisnoslrisli.ibeiilpotestatemnocendi,quam ex vir-
    deramus, 9. De dexlera ad sinistramtransire quid sit, tutibusperdunt.Christi transfrelalioliberavit nos a dae-
    168.Vid. Sinislra. mone, 17.AdnutumChrislitorqueturdaeinon,homolibe-
    Diabolus,seu daemon,auclordesperationis.Quiddespe- raltir. Abohscssispatiturmala.Vid. Obsessi.Doemoniacus.
    rato faciat, et mercenariosuo, 2. Vellet hominescrimi- Timet inermem,fugitarmatum,17.NisiDeopermitlenle,
    nososfieri, criminumquemagistros,2. Necsinit eos exsa- nec praevalelcontingereporcos.Quandohomocoeperitse-
    tiari, qtiare. Disbolusest meudax, et porcus, et quihus qui daemones,38. Nonestdaemon, qni Christonon cedat,
    pascalur, 5. Saginalur vitiis. Non tollit famem.Auctor 51. Daeniontorquetur in obsesso. Diabolusconfunditura
    mali,et quaemala agat, 11. Tentat primordiavirtutum. Christo,52. Fugatur, et vinculasolvunl.ur.Diabolonon
    Exslinguitbonain ipsoortn. Nequamper se, nequiorpro- detur locus,53.Slalimparet Curislo,ne morasibisit dam-
    vocatus,12.Saluraturex culpis.Cibumin crapulamverlil. nosa, 65. In lerra fit diabolivolunlas,70.Doemonis insi-
    Qui sint ejus milites,et quidagant. Dolispugnat, ubi non diaea Dominovigilantepandunlur,97. Quomodomaladse-
    suppelunt vires, 13. Dominaturcrapulalioui.Elevat ut monum vitentur, 98. Nilpotestin hominescautiores,105.
    praecipilet.Lapsusquaerit.Saepevictus non cedit. Pro- Christoregnante, diabolusperibit, 159.Superalura Chri-
    mitlit ut fallat.Dumpetit adorari,quaefaciatmala.A Do- sloin publicoconflicfu,cur, 151.Quijbcalurcum diabolb,
    minorepercussusconlranos saevil.Eliam lempore qua- non gaudebit cum Cbrislo, 155. Djabolorenuntianl, qui
    dragesimali,et quomodo.Est inimicitiarum princeps,14. festinantad Chi'istum[pervehire, 158 Mitisbellator expu-
    In monumenlishabilat, 16.Gesiit homiues sepelire vivos. gnal diabolum, 170. Vincilura suisolimviclis. Quid va-
    Malapatilur, ut homiuesintereant. Quibusfraudibusuta- feat ad Deum,172. Divinaevirlutisest dujmoneinproprio
    tur, ubi aperle non potesl expugnare.Curatne homore- truncaremucrone,57.Daemoncaptivushomiuisab adventu
    deat ad Deum,16. Non possidelhominem, a divina Chrisli, 18.
    n isi
    servitute subductum.Injuste lamentaturde lempore,16. Dicereex ordine proposilosaepe non possumusreli-
    Muiatfetores.Ccenumpetit. Mitliturin grcgem porcorum. giosanecessilate,114.Auctoritasdicentiscontumeliisva-
    Cur porci moriantur. Omniaperdere cupit. Cruciaturde cualur, 151.Dicerelimet conciouator,ne auditoribuscon-
    vita hominis,vivosingerit sepulcris,mortuiscibos appo- lemptoribusobsit, 157.
    nit, 17.Culpadiaboliadhominispcenamredundat, et quo- Diesqua .Tesuslocutusest de sero, quaefnerit, 21. Dies
    modo.Cur regua promillil,habiletqueipse in sepulcris, gratus, sed graliorserenns, 41.Dies Doniinicusa~Chri-
    17. Promillitsuperna,ul ad infernaprotrahat.Adulalione sliauo servandus,105. Dies moritur, et resurgil, 118.
    utitur. Timet, et simulat. El cum legione ad unum.Est Die non tenelur coiiditordierum, 131. Chrislus propter
    miles desidiosus.Sordibus,et coenodelectalur.Ejus odor nos diem suscepiteitempus. Diesilluslraturcoronatnar-
    nec suslinetura porcis.Aviscoelinidificat,el fructilicat, tyris, 153.Dies verus illuxit,quandoDominusnalus est,
    19. Ex angelo effectusdiabolus,26. Ejus laqueus esl su* 153. Dies salutis agnoscendus, 164. Clnislus aeternus
    perbia. Abstulit humaaa, dum divina promisil,27. Ejus dies, 170.
    scandalum. Scandalum fecit diabolum.Describitur ut Dignitas.Dignitatemnon invadit,qui sineinfulisdigni-
    spiritus, 52. Quomodo bumanis angustclur sensibus, tatis est, 109.Vid. Dotnus.
    surdus mulusque dicalur. Antiquusrefuga, sensus ho- Dii genlium crimiriosi,57. Ignorenlur ab eo qui yult
    minum obsessil, 52. Fallit homiues, ut mala obsessi scireDeum.61. Captivilasniultisdiisserviie Dii fecerant
    credautur naluralia, incurabilia,lunatica. Pacem peni- noii videreDeum,qUemhominesvidebant,62.Ut infama-
    tus evellit, 55. Diabolilatrociniumcollocavithominem reutur iu kalend.Januarii,late, 155.Dii mulli a daemone
    in speluncam,63. Abeo est omnemalum,67. Diabolusdi- figurati,ul unus, verusqueDeus nesciretur, 16. Genlcs
    citur maium,quare, 70. Ul nos decipiat,el trahatin pec- diisinnumerisserviebaiit,quiaverumDeum ignorabant,18.
    cala, 71. Tentalio diaboliest praevia ministra ejus, 72. Dilabi.Deinulu cuncla dilabuutur, 176.
    Munduui reddidit imniundum;iu homiuemtraxit ad mor- Dilaiio.Dehitoribus d ilatiocrescitad gratiamcreditoris,
    tem; et affectum commutavit parricidium, 9 6. Bonis 89.Differtur sermo, cum lempus dicendi elapsumest, 121.
    niafasiipersetiiinavitad noslramruinam, et qtiae.Fraude Dilectio.Vid. Amor,Pax , inimicus.
    contendit, ne crealurain suostatu consistat,9 6.Seminat Diluvium ad expiationemmundi, 69 et 165.Abeo lem-
    haeresesinler lideles,inler sanctospeccalum,inler paci- poreaperilursacramenlumjejuniiquadragesimalis,et non
    ficoslites, dolosinler simplices,inter innocenlfs nequi- ultra, cur.
    tiam, cur, 96. Laboratjuslos capere, non possidcrepec- Dimiitere.Peccala in nos dimiltere debeniusex Dei
    calores. Ad ruinam lioniinemimpellens.dc-reliuquit,ut niandato,159.Aliasnobisnondimiueiilur.Quomododimil-
    intereat. Gaudetnostris malis, el alia.Hominemnon vult t.-nda. Dimilleiidum'proximo, 68. Vid. Oratio Dominica.
    habere, sed perdere; cur. Servis dormientibus superse- Discerc.Huinanaut possimus,tola vitabrevisestquanlo
    minatiizania,97. InfamatDei servos,ut poenamvice pne- magisdivina,112. Utdiscalur, 101.
    mii reportent. Nostrumdainnuinsuum computatlucrum. DiscessusDei ab animRcausatei mortem, 19.
    Daemonesdicunturaves rapacrs,voraces,aereae,98.Ma- Disciplinaaspera sensibusimmalurisrecipitur amore,
    chinatus est invilam, 101. Incipit a destruclione, 104. 108.Disciplinaopifex succurritnalura; imperfectis,152.
    Eimdescriptioin muliereiucurvala,105.Obsecundatnia- DisciplinaquadrataeDdeieslin Quadragesiina,11
    1161 1NDEXRERUM MEMORABILlUM IN SEftMONES B. PETRI CHRTSOLOGI. 1162
    DiscipuliChristi confugiuntad eumin lcnipeslate, 20. Divinitasnec initium capit, nec recipit fiuem,57.Nit
    SuscilantChrislum.Quare ad dormientemconfugiaut,21. sinistrumreGipit,57 et 59. Nec Trinitate dividituf, nec
    Cur Chrislutnsequanlurad suam palriamredeunlem,49. unitate confundilur,60. Deilasuna inPatre, et Filio, et
    Eorumimpolenliain curandodaemoniacomagislroattri- Spiritusanclo, 61. Nonest liumanomodoaestimanda,67.
    buitur, 51. Ut fugent daemonesa genlibus. Non sananl Divinitatiset humaniiatiscognaliosempiterna pavenda,
    ilaemoniacum, cur, 52.De resurrectioneChristi nutantes 72.An mirabiliusquod Deus homo,an quod homoDeus,
    revocanlurad Ddem,76. Pueri vocantur,quia erant par- 72. DeitasTrinitate dislincta,non est unitate confusa,83.
    tuli in lide. DiscipuliDominiiri tenebris passionisrelicti. Nescitexleriora. UterumMarianumingressa absque vir-
    78. Dicuulurfratres Domiui,80. Magistrumfidesustule- ginilatisdetrimeuto, 84.Deilasuon claudilurmente car-
    runt vivum.Conflictusfideipertidiaequediscipulorum,81. nali, 151. Notaper Christum,151.Externam non recipit
    Pace confirmalia Domino.Contbrtati.Christuma mortuis nalioiiem,160.Deitatisplenitudoubi habilet, 6. Divinitas
    rediissecredebanlin animacumsolaimaginecarnis.Bella crassatamysterio,quomodo,84. Fid.Trinitas, Deus.
    cogilationumdiscipulorum.Verba Chrisli ad discipulos: Divisio.Cainex maladivisioneDeum offenditinsacrifi-
    Vtdelemanusmeaselpedes, declarataper discursumau- cio, 109.Cupiditasvellet facereChristumauctoremdivisio-
    reum, 81.Invitantur ad renovandavulnera.Tardiuscre- nis, 162.Bonorumccelestiuninonpetendadivisio,162. Ut
    didere ex ainore. Et ex magnitudinecausae.PoenaDomi- tres in duo, et duo in tres dividanlurex Chrisli doclrina
    nicaepassionistransieratad discipiilos,late, 85. In orbem mystice,164.
    missi, ut sint spes omnibnsqui sibi desperationiscausa Diviliae.Quaemala agant. Et eorumcupiditas.Quomodo
    fuere.Eorum in credendomora est firmamentumnobis. serventur, 25. Quomodopossideridebeant,28.Diviliasquid
    Terror ex Judaeis,et faciuusmorlisChrisliconcluseratdo^ Matlhaeo publicanofecerint.Ut prosintrespicientibuscoelum,
    mum, et corda discipulorum,84. ConflictiChrisloablato, 54.RelinquendaeaservienteDeo, 170.Sunloneragravantia.
    sed redditopacifici.Internamaeternamquepacem illis of- Earum fallaxillecebra quandofugatur, 104. Illarumfinis,
    ferl Chrislus.Missia charilate Christiad patienda mala. 121,per lol.Numsinl criminosae per se. Curin Abrahamet
    Eliamad remittendapeccata.Discipulusest injuriamagi- epulonediversosoperalaesint effectus.Diviliaepereunlho-
    stro, siilliusnonsequaturinstitutum,94.Et discipulipro- mini,noncriminiin inferno,122.Animus,nondivitiaa,ducit
    bitas lausest magislri.Discipulicredebant Dominitacfum ingratos ad poenam,124.Ex eis tumormentium,156.Non
    esse solocorpore,100.Discipulorumlabor et pcenain di- sequunturmorientem, 170. Hicsumusearum.prorogato-
    scendoJilleras, 101.DiscipuliChrisli armanturad Syna- res, 125.
    gogaeinleritum,cur et quomodo,157. Eorumfuga excu- Docerenondebenl mulieres,sed discere, 82. Quomoda
    satur a Christifuga in jEgyplum,150.An culpabilisfuerit, Paulus docuerit, 101.Laborest docere, 163.
    153.DiscipulisChrislibeatitudopromissa,161.Curbini a Doctordocensomuibusprofuturaloquatur, 45. Disputat
    Ghristomissi, 170.Cur probibenturtollere quidquamin iecta, ut oplimeintelligautur,52. Doctori praestaudusbe-
    \ia. Quomodoederentnon lolis manibus,171. Discipulus nignusauditus, 76.Hooaccipildoctor,quodmereturaudi-
    scientiamnon obtinet, si pro suavoluntatedocericonten- tor, 86. Ut fiat deprecator, 96. Supplicatdiscipulum,ut
    dit, 175. ve.litscire, 101. Quaudopossit obscuraresacramScriptu-
    Diseordiaconcorsinter ignem et aquam,164. Discor- ram, 112. Doctor-verbi Dei ante ccelosconscendatquani
    diasgenliumpacificuspraeliatoraufert, 170. Discordiaset homines doceat penelrare coelos,120.Teiieat sensusmo-
    lilessuscilatdiabolusin Quadragesima,13. deralos Scripturae,et cur, 123.Malus,si obedientesnou
    Discrelioiuter tidelemetinfldelemex quosumatur,96. doceat,pius nondocendocoutemptores, 157. Dociorno-
    Vid. Separalio. ster sit Chrislusin insinuandispraeceplis,165.Doctorfa-
    3.
    Disculeredelicta,prodereest, Discutere aliquid est ciat quaedocet, 167. Vid. Concionator,Scriptura sacra,
    illud ampliare,115.Discussioseveradicentemaudientem- Evangeliuiu,Magister.
    queouerat, 126. DoclriuaChristianapriusad verbnmdiscenda,ut deinde
    Dispensator.Parabolade fideidispensatoreomnestan- mysteriaintelliganlur,56.CurChrisli doctrinatit obscura
    git, 26, pertol. Vid. Dux, Ecclesiaslici, Paterfamilias, mysteriis,96.Sil variain docendorudem, 106. Quouiodo
    Pauper, Servus. variisdeclaranda,112.Ejusordomoderandus,ut aliudnort
    Dispensatorbonorumnouincubaloresl dives, 121. impediaturex alio, 114. Evaugelicatriparlito brdine ser-
    Divespoena,non censu,qui custos esf auri, 22. Coufun- monissalutifere praebelur,115.CfJbleslis vario uiodo,de-
    delur in aliosaeculo.Cor habel vel in coelo,vel in terra. promplasuaviusaperit sacramenlumEcclesiaslicaescien-
    Quantoplusbabet, tantoampliusdebet, 26. Divitessancli, tia;, 116.Moderatasumalurex sensibusScripturae,125et
    quomododiviliaspossederunt,28.Dives sempervult dare, 126.Coelestisa scribiscorrupla,158.Doctrinalamiliarisa
    cumdeclioatad pauperem,39.Dives malusut puniatur, Christotradita, 161.-EstGliahuiuiliialis.Doctriualideiest
    47.Divesmisericorslot servoshabet quot nummos,54. utilior simplicitate, 166. Doctrina in dictis scienlia est,
    Inhumanus,ex lilioAbrahaefitfilius gehennae,54. Dives iu factis virtus, 167. Vid. VerbumDei, Concio,Scriptura
    det pauperiet Deo, 66. Despiciendopauperem quid ha- sacra,Evangelium.
    beat. De eo, 104. Describitur dives congregansdivitias. Dolor compensatet delet peccata,50. Visdolorisin ar-
    Quoniodoinlra se cogitet, se ususconsiliario. A diviteiu- duis languoribussaepedat consiliuui, 35. Revocat dolor
    lerrogatur diabolus,qui erat in corde ipsius.Dives avidus quodblaiidimeutadepulerunt,64.Dolorest perire ccelum,
    nonhabet semper. Ignarus de praesentibus,disputalde elc, 101.Dolormajoresthabita perdidissequam non ha-
    futuris, 104. Claudenshorrea pauperi, sibi claudit. Cur buisse, 123. Dolorprovehitad virtulem, 124.Revocatin-
    slullus.Cogilalaperdit.Vigileliu opere bono.Sit divesin terdumdiceutema serie electionis.Dolorquandonoscom-
    misericordia,utspirilualitersit dives. Divitemdeglutitin- pellit ad reddendamrationemquidagendum, 125. Quae
    fernus,121.Estdispensalor,nonincubatordivilianim,121. moverinlauctorinostrodolorem,175. Dolor superhuiua-
    Servusest opum.Iguobilesepulcrumpompae.Duriorada- nus est, cum est propter Deum, 57. Vid. Arfliclio,Moe-
    mante.Sempereget avarus.Ejuscuinpaupere confliclus, ror.
    124.Divespauperemvideat, et e cotiverso.Diviti perit, Dolus polluit labia, 62. Dolbsitasfremit se deceptaiijr.
    quodpauperinegatur, vel spargitur ad pompam.Homo 152.
    diveserat Chrislus,et quoinodo,125. Dives in tempore, Dominari.Omnibusdominalur, qui propriisnon lenev
    mendicusin sempiternumerit dives malus.Divitis virtus tur, 22. Chrislianusdomineturelemenlis,115. Domiuatib
    in humililate,136. Divesservieus Chrjstoquam peram, sempiteruaex servilute Chrisli, 114. Vera domiuatioest
    panemet pretiumhabere debeat, 170. Vid.Avaritia,Ava- famulatusDbminicaesanclitalis,115.Patris, et Filii una
    rus, Epulo. est nobisdomiualio,61: Vid. Praesidere.
    Divinaconlrariasunthumanis, el e converso,21. Cur Dominus,cum domi occisus est scelere servorum,ad
    humanisinsinueriturexemplis, 59. Largitas divina, fuse totaindomumvindictaperlendit, 78.Manumittensservos,
    pertol.,59. Divinascire, Deimunusest, 76. Item seutire, 96. Terreuus exigit sollicitamservitutem,109.Nondomi-
    79. Quandose miscuerunthumanis,89.Quodleiupussufli- num, sed villicumhic quisquese aguoscal,125.Esl super
    ciat addivinainlelligenda,112.Dkinus sensusverbisce- servum,137.Abstrahalservurn a peccalis,ne peccet eL
    latur humaiiis,159.Divinaverbamodishumanisuon pen- ipse, 155.Dominonascenliparanlurlaqueia servocontu-
    sanda, 146.Boriisdivinasuccurrunl,cumdesunt humana, mace,158.Dominusccenans,etservus ministransdescrt-
    156 Divinageneraiio lestem nescit, 160.Divinaheueficia buntur, 161.Quidquidegerit circaservum,juslilia est. Ex
    hominidata uaturalia,el superualuralia, 161. Divinahae- sibi praestilaservituteintelligalquomododebeat servire
    reditasquaredari, necdividipolest; 162.Lex docuit pe- Deo. Fidelibusservisjusla cibariaministrat, 163. Est no-
    neirare secrelumsensus divini,162.Lex docuitpenelrare bis Deus. Nonquare, sed quidfieri veliiDominusinqui-
    secretumsensus divini, 168.Mancipatadivinisofliciismi- rendum, 166. Ad dominurnperlinet peculiumservi, 15.
    nisteriis purificanda,171.Divinaservituspraeponendaliu- Domusampladuosuon capit ex invidia germanos,4
    wauis allectibus,19.Diviuumhumanoauditunon accipien- Domumpatris habitent tiliiubi multa bona,1. Terfenam
    dum, 74. Vid. Triuitas. domumcur Dominuscoeliintrel, et quando,late,:W,per
    Divinatiofugienda,quare, 18. Vid. Aslrologus. tot. Domum nostram intret Chrislus, 54. Ex apparatu
    PATBOL. Lir. 37
    1165 INDEX.RERUMMEMORABILIUM IN SERMONESD. PETRI CHRYSOLOGI. HG4
    mansiouis.dignilashospitisinnotescit, 92. Elisabeth do erat Synagngae,151. Ex fnga Cbrisli habet inuocenles
    mus myslica ut reparetur. Claustradomusnori prorum- marlyres,135. Habet mensas,superquas ceanamDnmini
    pil exlraneus, 93. Domus propriagraiior posl tempus, apostolipraepararunf,161.Ecclesiaet Christusdivisiab
    114. Domui Marianiuteri qua pensione fuerit a Deo haerelicis,et a Syuagogauno spiritu junguntur,144.Ec-
    salisfaclum,140.Ad eam. nulius pervenit praeter viaui, clesialiliaSynagoga3. llliusuurus.Ex resurreclioneChri-
    142.Domusmundipro hnminefacta, 148. Quidsit suado- sli lolain ejus conjugio.Corneliensischara Chrysologo,
    mus sapit,qui senlit alienam,151.Ejusornatusiiivitalau- c.ur,163.Ecclesia erat mulier drachmarum, quomodo,
    ctoremad habitanduui,171".Domuspenetraiiatripudiare, 169. Esl lucerna ardens,qua Chrisluminvenimus.Eccle-
    et laetaridieunltir,175.In domosuacur estprophela sine sia iu principiosui panus iler fecit, 175.Vicobavenlina,
    honore, 48. Vid. Habiiaculum,Hospilium. ut lsetnbundagenueriliMarcellinumepiscopum,175.Vir-
    DbnatioChristiperpetua,123.DonoDei largieiilisunus- ginilatiscoronamparturiendomagisconquirit.In ea Ju-
    qnisquesit conlentus,120.Necalteriusdonumvelil occu- daeuslucemfideividet per libertatem graliae,176. Ante
    pare. Vid.Munera. ecclesiasticamadministralionemmundentur a sanguins
    Dormiensest homo,cummale facit,22. Profunde dor- manus, 18.EcclesiaRaveunas.Vid. Ravenn., Templuni,
    niit, qui non excitalur ad sonumccelesliumnuptiarum. Festivitas. ,
    Dormire dicilur peccalor,54. Profundedormientes tota Eeclesiastici.Ut verbum Dei, et doctrinamccelestem
    nocte, quidperdant, 59.Dormientibussolentimagiuescor- dispeusareteneanlur, 26. Aprincipiocirca ccelesliapec-
    poreaeapparere, 81.Irruere in dormientessignumdebili- canlesquodnampericulumsubeant, 26. Inde crimensu-
    tatis , 97, Cuin servi dormirenl, Domuius vigilabat, munl peccanles, unde alii veniam impetranl. Tangnni
    quando. Cbristicorpus,nec curauturob fidei careuliam, 55. Vid.
    Drachmaperdila et inventa describilur,169.Multadu- Concionator,Chrislianus,Sacerdos,Leclio.
    bia circaillamsolvuntur. EdictumCaesarisediclo, et pagauiobtemperaturusoc-
    Dubiafiriuandasunl, 112,In dubiisvitandumjudicium, currit Doniinus,175.
    el Deo remiltendum,145. Eleemosyna.Sit comesjejunii, et maximainde bona,
    Dubilans.Dedivinispromissisarguitur,163.Curad cor- 8, per tol. "Impetratdivinammisericordiam.Publicataest
    vum miltatur. Inveclivacontraillum. Depuiatur ignibus hostilis, etc, 9. Vendilur,non doualur.Ubique facienda,
    morlis, et gehennae,et quare. dummodonon terrae,sed Deo sil nota.Sit secrelaob pau-
    Duodenarius.Numerus apostolorumper qtiaternarium jieris verecundiam.In ea dextera nesciat sinistram, et
    fbrmaltripartitamquadrigam,et ad quid, 170. Duodecim quomodo.EleemosynainQuadragesimadissuadetura dia-
    patriarchaedistinctiin duodecimtribus, et alia figurasuut bolo, 15. De ea opiime tofoserm. 14. Eleemosynaprima
    aposlolicinumeri, 170. tractaturin coelis,14.Facilbealum.Est auxiliumadversus
    Duxmilitumquamredditurussit Deo rationem,26. Dux saeculi mala. Tota Ecclesia rogat pro eleemosynario.
    vitiorum.Vid. Mereenarius. Eleemosynaditat; et quomodo,22. Secure nostra servat.
    Nobisservatur a Deo, 22 el 25. Eleemosynalibetiler a
    E paupere ponaturin coeliim,25. Erogaia reconditur.Sanat
    manumaridam,52 Eleemosynacum jejunio quas afferat
    Ebrietas vires enervat, 12.Potus nosterjn ebrielatem yirtutes et bona, lale, 41. Seuipersil cum oralioneet je-
    diffuudituradaemone,12.Ebrietasmuudum demersit, et junio. Uhidicuntur effcctus, laie. Quomodocredatvivere
    alia malafccit.Ebriiscominaturdiabolus,15.Est ebrietas poslmortemeleemosynarius,54.Faclade toto, yel parte,
    sacrilegiumin sacerdole,"2ii. Ebrietasquid sit el effeclus, quid. Offerentidauiriusa,cum lit de fraudibus,vel bonis
    26. D?mergil corpus, 41. Ex vifio esl, in ea non est alieuis,54. Eleemosyuam
    el quaeritDeusex eo tanlum quod
    Spiritussanclus, 88. Filios noetis facil, 104. Coguosriuir habes, 105. Quid nobis prosil."Elepmosynamqui de suis
    per vinum,116.Ebrius vinumaccusat.Ebrielalbincendia non facit,criiiiinosusesl, 125. Noslra danda, aliena vi-
    iu epulone,124.EbrielascalicisDominisobria abole.tla- landa. Facienda est eleemosynaab eo qui jejunare non
    menlapeccatorum,157.Ebrietasterre.nadeformis,decora polest, et cur, 166. Facieuda iu gaudiis natalium, 127.
    coeleslis.Divitiiamorisquid egeril, 147. Meus ebria ut Supplieatprodeli.ciis,107
    male judicel,173. Elementa peccalorum finientur,quando, 47.Elempnta
    Ecclesiarogat pro eleemosynario,14. NavemEcelesiaj mundi peritura, 101. Praedicanljugiter resurrectionem
    ingressus Cbrislus, mare s;eculi turbatur, 20. Placalur.
    et
    hoininum,118.ServiebanlChristo, 125. Deus auctorele-
    Ecclesiaetranquillilas.Tetnpeslas.SponsaChristi, tha- mentorum, 160. Ventoruni lurbines elementa confun-
    lamus ornatus,quomodo,22. Ecclesiaquando a Christo durii, 41.
    rhoissa,55. DumCliri-
    desponsata,51. FiguralurinEeelesiafundebal
    haemof Elias. Quid egerit, suffragioorationis,iejunii et elee-
    stus ad Synagogamlendit, sauguinem mosynae,43. CurrusJEthereuseumvexit ail ccelum,92.
    humanum',56. Ecclesiaaccessil retro ad Christum,quo- Ejus linguaclaviscoeli,127. Tamquamreus fugita facie
    niodo. Qualeveslimenluinletigit. EcclesiaedumCbrisius niulieris. Occurritiii montead videndumCbristuni pro-
    atteiidil, moritur Syna^oga.Manead oranduiuecclesiam missum,151.Esurit ,victumV.idiifB, ut saturet, 136. E.x
    intrare de.bemiis,45. El qnare id non fiat. Ut ex leinplis timoremortent repetebat, quam prius fugerat, 147. Ad
    idolorumfialEccli-sia,51. Erclesiaest in Deum, 57.Con- latebrasilli domussatisest uuiusvidute,150 Missoscon-
    junctaCbristo,58. GloriaCbrisli, 59. 61. Consorsdivinitalis tra se igne ccelesticonsumil,151.AdcailunilevaiusQua-
    Chrisli,60. Perpelua S]ionsaChrisli, Est in Chrisio, dragesiiiialijejuuio, 166,12. Curei nonobsiligneuscur-
    etChristus in ea, 62 Si generat est cceleslemysterium, rus, 166.
    67. In partu ipso quanlam det lilii gloriam, 68. Maler Elisabr-th.Sterilis, et decrepitacur p3riat, 87. Sterili-
    virgogeneral uos beatos,et quomodn, 72. Figurae illius. tas illiusaperitur hora incensi.Ejus laudes, 89. Dicitur
    AhlactalGliosin Pascha,75. Ejus filii diversarumaeiatum fllinAaron, ei cur. In ea servata generositasstemmaiis
    quomodonulriantnr.Nos borlalurad pcenilr-nlium. In Ec- sacerdolalis,91.
    clesiaclarescilsabbalumin die Dominico,75.DuaeMarine Ambojusii. DeclaraturV3rie.Corrore sterilis, virtuti-
    deferur.llypumEcclesiarumadDoiuinicumsepulefuin,75". bus fecunda,91. Curpartus ejus dilalusoplinie.Concipit,
    Ecclesiaex duobuspopulisveniens nna est. Spousa cur Ejus virtutcs et Zachariajuarniulur ad gloriumJoauuis,
    salulata a Chrislo, 76.Reducta a Christoadtidim snae 91. Ut praspareuirad coucepi.um,92. ToiumDominoiri-
    fideistationem,78. In feinina figurataloquiiur,82. Ec- buii, etse oecultat.Tacet i-xverecuudia.Exilliustaciiur-
    clesia uua figura iu dtiabusfeniiniset discipulisduohus. nitate voxnascitur. Cur Mariamiltalurad eam, 142. Vid.
    Hahel corpus Christi ad manducanrtum,95. Figura in Zacharias.Joan. Baptisla.
    Magdalena peccatrice, 95. Laciymalur, quia Chrisluin Eloquciilia.Voluptaseloqueutiaedeponenda,quandopo-
    abeuntem non vidil, 93. In judicio Christus ad Ecclesiam scilurlbrtiiudo scieriiiae,18. Eloquenliasiecularissuper-
    reverlitur Synagogamiiicrepans."Semperreciirtt redi'Uii- stitionem iuveuit, et substantiamuaturalem,elDei noti-
    tes. 98. Sponsa,et horlus, in ea salum granum sinapis, tiam amisit,5.
    98. Accipita Doininofermentum, 99. Ecel»siaelacrymaa Eloquiumimperitumprodere preestanfiusquam officio-
    impelrabuntresurreciioueminortuorum, 105. Figmatain sum negare sermonem,107.
    muliere inclinala, 105. Ecclesiacnrat per impusitiouein Emere servanda. non perdenda solemus, 80. Homo
    manus."Utparial Cbristofilios,117. E.ius intercessiout empi.usest a Deo, 161.
    liberavitanimasex iuferioribuslocis,125. QnidproApol- Epiphaniadicitur,quia trino modoDeilasChristiiiluxit
    linariconseculasit a Curisto,128.ETsultavitin consecra- in ea, 157.In ea magi DeummutibribusconfiteuUir.In ea
    tioneChrysologi,etquare, etquomodp,150.Ejus conven- Christusin nupliisaquassaporavitin yinum. Et baptizatur
    tus non conlemnendus,152.Iu ea qirisquemaneai, tit sit in Jordane,cur. Est solemniiasuna de trina oslensione
    aliquid.PrailerEcclesiamvitamquterere,quae mala.Illu- Clirisli.RevelatmultismodisDeumhumanatum,cur, 160.
    minala iucenso heptalismi S. Felicilatis, 154. Ecclesia Tribusmodis revelat. Vid. Magus.
    sponsaflgurata in Mariavirg., 146. Ecclesiaepax el hae- nem Episcopus.DumconsecratiirCtirysologus,facitserroo-
    hic in ordine, 150.Ubiet oflicuimepiscopidescribi»,
    relicorumira, lale, 149. Ejus flgura, quodMteponenda
    1165' INDEX -RERUMMEMOiUBiLlUM1N SERMONESD. PETRI CHRYSOLOGI. 1166
    et virtutes. Legetolumserm. Episcopusait, subdilosesse 34. A discipulispraedicandumoninibus, 83. Ejus aurora
    vitam,salutem,gloriamsuam, et eos debel docerequae qiiando,86. Ejuslectionessunfbonisintelligentiaesalula-
    scit, 147.Episcopusspnnsus,et filiussuaiEcclesiaesponsae ris, at malisoccasioerroris, 89. Ejus sensim prbmovelad
    etmairis, quomodo,175. Zachieusepiscopus,54.Come- alliora,92. QuadrigaEvangeliorumhominpstransniitlitad
    lius, Proiectus,Marcellinus.Vid. siiislocis. coelum.Evangelicamsegelem cum hacreticazizaniaini-
    Epislola.Dulcisusquedum veniat,qui misit, 62. micusconfundii,96. In POcelalur sensits diviiius, 99.
    Epulaed|:iboli,quae,12. Numquidper se damnandae, QuodEvangelioobpdiamusest ex vocanteDeo, 114.Ser-
    121. Epu|aedivitiset pauperis,124. Epulis nostris inter- vitus EvangPliiquid operelur in nobis.Mira pielas ex
    sit Christns,127.Festa sanctoruninon solemnizanturin evangelicadoclrina,et cur. Ejus melueiidaprincipiaiiilo-
    epulis, 129.Danlur operarioad laboremlevanduin,170. nantur ad suscitandoshominum sensus,115.Illiusauclori-
    EpulaecrueniaeHerodianaeeceuae,174.Vid. Convivium, tas mentes reparat ad laborem, 115. Libenlius auditur;
    Ebrieias,Ccena,Potns. cutnvarioniododeclaratur,116.Declarandum cummode-
    Epulodivps. EjuseumLaz3ro~stupendae vices,66.Sur- rato sensu, et cur, 125. Quidagat in honiiuesEvmigelium.
    sum Lazarumgratis respicil".Pungitur a paena.Ctircla- In eo pluriniaeqtiaestionesvelantur, nec faciles, quae ab
    niat. Negatammisericordiampetit. Sititaqtiam.Curmagis lipmine.solvantur,126.Ejussancliofuil Joannes,127.Vilis
    crucialuriu liugua, 66 el 124. Pro malisa Deo recepit non habeaiur evangtlicus sernin simplicitatesua, 152.
    bona,66. Atnuncpro bonismala!Stullus putansapudin- Gentibuspraeparatuma Joanne, 137. Ex eo coronaeaeter-
    ferqs uvularelocum.LnzariIplicilatetorquebalur. Fruslra nae, 144.Ejus apices, lillerae,svllabae,verbum, nomina,
    petebat niitti ad suos. Abrahamdicilursuusnon pater. In persnnaeplenaediviuistiguris, 1'46.Quaeloquatur,et non
    epulonepelimnsomnes,OhI si quis veniret 3 mortuis; loqtiatur, Evangelium,156. Mulieres typtis evangclicae
    sed id esset gratis. Diveseiulo abinferno deglutilur, 121. praedicationis.76. Tolum plenummysticissensibus, 169.
    illius mors,et vitaa vila et morteLazaridevicta. Funera Ev3iigelistae uluntur mysticosermone79. Evangeliorum
    nos
    divilis et Lnzarides.cribuntur.Ejus culpa. Cur divitiae profunditas promovitin altum,173.
    huiicfpcrruntcriininosum.Divitiarumcaptivus.Adfcrrea Evnngelizantes pacemsuut pedesChrisli,95.Et vestigia
    viscerae.jusprojecitDeusconflaloriumpauperis.Pauperis. ipsius,76.
    voeemaudirecontemuil.Ganesepulonemitibres, et alia Evector pietalisnescitlassescere,170.
    de hocdescriptive.Oculossursuni levat, sed conlra se, Exactor avidusde solutionistarditale conqueritur, 77.
    122.Abrahampntrem vocat, sed frustra, 4. Conlroversia Vid. Publicanus.
    inler eumel Lazarume diversisloco et si.tu.Qnarenon Excelsa contueri ne praesumas,et cur, 164.
    possit ex Abrabam misericordiamconsequj.Adbuc cru- ExcubiaedepuiataecunabulisChrisliIrieruntInriocenies.
    delis in Lazarum,et cur, 4 et 123.Lazaroinvidet, 122. 152. Vid. Vigiliae.
    Cur ad slratumejus nonmittaturLazarus. Qua lorquere- Exousationon est ubi usitata praeceptasunt pro maxi-
    lur flaiuina.Noneratdamnatusnovissiniojudicio.Lingn.a misrpppnsanda,114.Excnsallodicentisin princinioora-
    magisuritur, quaeinsultavitpaup.eri,ethicgustum habuit. tionis, 158.Excusationon relicla Herodi, 152.Ea caret,
    Temporaliailli periere, noneriuiini. Guttaet niicaillum quifaejnusipsojudice teste commiltil,26.
    reddidiimisericnrdeni.Aquam putei s.u.iLazaronegavit. Exeniplunibonumprodest,3i. VernaculisexemplisDo-
    Viuclasiiabet mautis,ne aquam sumal, cur. In Lazarum minusnos informatad capiendadivina, 39et 47. Chrislus
    iaimilis,in se niagis crudelis fuil, 123. Cur filius dicitur exemplobominemreformat,48. ExemplisinsinualurDei
    ab Abrabam.Criminosus,quiarecepit bo.na.Dennisibide- affeclns,53. Dat speni, 74. Exemplo confinnannn',108.
    pitoreincredidil.Impius, quia-piusnonfuilin aliuin.Pro Sfngularitasnon admitlit expmplum, 155- Cur DPIISdet
    malisbonarecepit iudigiius.Patrem vqcaiquem amisit, exemplaexterna el vilia, 163. Cur Christus descendatjb
    mentilui'in pcena.Fratribus suis no.n sulficerel Lazarus exemplofcedissimae avisad exenipluniflorisodorali,163.
    ad profecium Hi fraires. figiirantHcbraeos.Descripliva Exemplarnboranlpraecepta, 166.Comprobanlfaclum,173.
    conirapositiodivitis cum Lazaro, 124. Accepit ante animae Judaeussitexemplumulile Cluistianis,46.Exemplamulta
    quamcorporisSP.puliuram. Semper vivit pceuae.Ejus cuni generant fastidium,29.
    LazaroimiiiuialTo. Stultepelitniisericordiainapalre,quam, Experientiavires nauiraedemonslratethominis,90
    negaveral fralri. Cur pelit Lazarummitli. Pulal stilla Exploralor. Explo.ratoresterram quadragintu-dieblii
    exstinguereignemiuferni,quivinismultis iricendiaebrie- circumeun.tes.fEiid-sig-nificetil
    mystice^166.
    latis nnUexstinxit. ELxpaiu;refactaClirrstiliueraliieretmysiieedeheriiiis,95.
    Eremus. Eremi cultores Pelrum episcoprimvideiiles' Expugnatorsuusessenon polest cui est intus ininneus,
    quiddiscanl,107.Eremidicuntursqualenles, 13. 171.
    Errareouidecrevit, audit semper
    > quodvult, non quod Ex9peclare.Servushic Dominumexspectausin glnria
    est, 131. talionem habebit,24. Longa exspectatiomagnaepromis.-
    Error. Erroris maleria per Chrislurnflt occasiosalutis, sionisfatigatmentem, 130.
    157.Errori succurrilura Deo judiciopietalisabexeimilis. Exsuitatfo.Qui infrat exsultansad Deum, est liber\
    Esurieus.Esurienlesvilia plus delinquunt, 2. Esuriem reatu, 6. Et curid audeat. Qui possintexsultare Domino,
    sentire el vincere est laboris humani,eam non liabere 46. Et quomodo.Exsultatiosit communisin uatalitiissan-
    divinaevirluiisest, 11.Esurientemtentat diabolus. ctorum,129.
    Euch.arisliacumhumiliialeet pavoresumenda, 15. Cur Extraneus.Exlraneus non intercedil apud patrem, 2.
    quolidiesumpu nou sanet nosa peccalis,35. Ut del me- Quise negat patri, et extraneo se eommiltit, quid inve-
    dicinnmpeccat.is,54. Indignesunipta dat vulnus. De illa nial, 1.
    giislumliicelin patriasaiietatemeapieinus,namest |irte- Ezechieleximiuspropbetarum,40 diebus jacens latere
    libalionn-nsaebealajel viaticum,68.Hicsuinilurinallari, uno captivitatemfuluramdum praefigurat,absolvit,el ra-
    el de ea in aateruitaievivitur, 70. Est corporismeniisque tio, 166.
    virtus.Eucbaristicuspanisut fueril farl.us,71.El effectus.
    Diciturp.misquotidianus,quia jugi*, 72. P-rfeclacoealr- F
    tudinispanisest. Si Ciiristusse inanducanduindedit hic, Faber. FabrifiliusdicebaturChristus,cur, 48. Et cujus
    quid (acietin gloria'?95. Est viatieum.Est regale convi- fabriesset filius, 48 et 49.
    vium.Daturiu Ecclesiaad salut^m.Qunmodocaro Christi Facere dPbemusquae a Dominojussaaudivimiis,102.
    mandncelur, scii Chrislianuspius. Fuit praeparalaper Fecit Chrislusqnaemaiidavitlgt. Vid. FaclaCbrisli.
    aposlolosDominisnpcr mensasEcclesiae,161. Eam novit Facies. Ex facielantumnon sunl res judicandae,1A5.
    lantumlidelis. L't sumpiidasit, 172. Mundiliesnoslrain Simulatafaciesexclusain jejunioa Deo, et cur, 7.
    ea siiiuendainnuitiir, 91. Vid. Panis, OralioDoniinica. Facultates. Vid. Divitiae.
    Euiiiichnsvohiuiariacaslilatetransfertur iu obsequium Falsitas.Exeniplumfalsitatisin villicocurdicatur pium,
    Chrisli.et liiutalPnlatii iniilas, 56. 126.Inter nuntiafalsilalumjndex animusnon-invonilv.e-
    Eiiphemiapluss<ilvitinfriiclu.qnaiiipromisitin flore, rum, 131.Falsitas ex obstinauone.Falsitas.sola semper
    quaeinanentevirginitatis llure ad fruelum martyrii per- verilatemimpugint, 169.
    venit,97. Fama.EaiuajCbrismsuoncredil,sed inquirit, cum ter-
    _ Evascandalumaccepilab oculo,27.M.-Iiusillisi fuisset ra accusat,125.Si fama versaesubslanliasnos praecedat
    sineoculoet manii, quam siue justilia origirialf. Hem si ad Palrem Miie4empusmoriemur. Faiuaeoarpilurob pe-
    in paradisofuwselimpedita,74. Quaevidii arboremscien- Cuniam,126 Quisfainam.quaerat de liominisruina ? 171.
    tiae,videatarborpm sinapis,ul sanetur, 99: Mo.sadom- Eleemosynaad'famamdata est hypocrisis,9. Famavirtu-
    nes per eam.Evamaledictafuil per nafuram mater mo- tum respoudpi ad nominisgloriam,67. Ex turpiludine-et
    rientium, 140. infamiasepelilurfama,peiit gloria, 1.
    EvangeliumdiciUirpannusrudis, et priucipitimtextura? Fames est lorlor gulaeet luxuriae,1. Heducit filiuniact
    ex vellerea^ni Dei, 51. Pannustinclus sanguine Chrisli. patrem,11 el 5. Simulacrum famisesl-jojuniumsjriemise-
    HincpannusnonimmitliturJudaicsevetustati.Evangelicip ricordia,8. Eguriemuon habuit Christuaper quadraginttt
    Jeclioncscommodapraesentisfuturaequevitaelargiuntur, dies, 11. Esurieiiivincerehumauumest, nonhaberedivi
    1167 INDEX RERUM MEMORABJLlUM lN SERMONESD. PETRI CHRVSOLOGL 1168
    num.Ex famediabolusjudical possetentare.Famestem- 58. Qui fidemquaerit,rafionemnon quaerit,58. Compen-
    pore Chrysologi,45.Fames Christinonest procibo,sed satur a Deo. Undefidescolligatargumentumresurrectio-
    pro suorumcharitate,78.PrOvehitad jejunhim,124. uis Christi.Fides ex audilu, audifusex verbo, 59. Kes
    Fastidiumsumitur ex frequentatosermone, 120. Ex sequilurin fructu,si fidespraecessilin semine, 60. Fides
    lassitudiuetam dicenlisquam audientis,122. tradendamemoriae,nonlibro. Perfidisflde sacramenlum
    Febris. Ut ex frigidohumore succendalur,114. Quid perniciosum.Radieatapdesin profundopectorisexlollitur
    agenduiu,cumfehrisa villicalinnenos excludit, 125.Fe- in cacumencredulitalis,61.Fideiconfessiofil ore ad salu-
    bre aestuatfrater qui fratrem laedit, 159. Febrientibus tem. Fide homodesigriaturincolacteli,elc, 62.Reveren-
    cibussaluiarisamarus,164.FebrisaestuabatindomoPetri, ter amplectenda.Fidei confessiocito remunerata, 68.
    18. Vid. Phrenesis.jEgrolus, Iiifirmus.Arefactamembra Quidvaleatfides,71. Fidesmulierisde sepulcro,74'et 77.
    longa febreut curentur,41. Fidei fundamentasuper 74. Docuilresurreclio-
    Felicilassanctatot habuitfilios quot mundusdies, 154. nem Christi, 76. Recepitpetram, Chrislumab inferis, 77.Fides
    Materluminum,fonsdieruni,et aliade illa, per lol, 134, niulierumlurbatain passioneChristi. Stabilila,18. Fides
    cumnotal. discipulorumChristi allius requisila,81. Mulierumcaeca,
    Felicitasprimaest non peccasse,secunda peccatisve- 82. l?idem suseepturosa terra divisos,magos,Graecos,
    niaminvenisse,54.Unicaielicitasjuslumin omnibusesse, Romanos,prophetatum,85. Morilurqtii sinefide est, et
    91. Primafelicitasest perpetuainnocentia,167. Felicitas quomodo.Fidescural jnorbos,85.Paulatimperfidisinfun-
    aliena estinvidocruciatus,172. denda, 87. Fides priiiiumex credulilate.Fides dat ver-
    Felix. Ex felicitatealienalivor, 122. Dolorest felicem bum. infidelitasnegatj 90. Fidei mentitur, si quod facit
    videreillumquemaliquandoputavimusinfelicem,125. magus,nonfacit Christianus,91. Fides requiriturin con-
    Ferculum.Crudelilasfuit caput JoannisBaptistae,174. ceptu et parlu Virginis,92.Iri fideputatipares, aliquando
    Feraeinnumeraeadunamovem,crudeliores,quodcapere sunfdis[>ares,97. Fide accedimusadDeum. Fides habet
    nequeuut, et vorare, 171. suum fermentum,99.InclinatDeivoluutatemad revelan-
    Feritas lenitateaiiligalur,6. da secrela, 100.Ea juDgimurDeo. Fides geniiumrapuit,
    Ferme.ntumestsimilitudoregniDei, 99, pertol, et cur quod sprevit perfidiaJudaeorum.Et fecilvim ut raperet
    dicatur granum accipiab homine,fermentuma muliere, palris haerediialem.Chrislusse Deumita manifestat,ut
    99. Iu eo tres fariuaemensuraeut Trinitati applicentur. eliam sit locusfidei, 102.Fidesservos promovetin ami-
    Fermentumhabeut fides,perfidia, et resurrectio.Esl sa- cos.Vivil et vigel in gentibus. FidemquaeritDens, non
    eramentumccelestisdoctrinae.Nonestmolesmagniludinis, mortem, 108.FidesofferendaDeoad perfidiaedestructio-
    sed tumoris,172. nem.VexillumtideiefeclumadJudaeorumet gentiumsa-
    Ferrum duralumin teneris uberibus,quando,152. lutem, 110. Saluslolain fide.Fidesest dux viaeChristi,
    . Ferlilitaserit ei qui fuerit largus in pauperes,104. in qua slamus Fidesunde tota esset periculisplena, lex
    Fervor est obsequiumrationabile,109. aperuil, 116.Toiaspes fideiest in resurreclionemorluo-
    Feslivitasecclesiasticanonesl infructuosa,85.Noncon- rum, 118.Aceipendafides,quia datur gralis. Fides et de-
    secrandapro nostrisvoluntalibus,sed pro suis virtulibus. votiomartyremfacil, 128. Fidessola attingitDeum,131e
    Diemfeslume coelonobis praeslalDeus.NatalitiaDomini Fidelis agnoscitquod nescit infidefis.Fides non arsitin
    a sole revocata, 87.Festivitatisgaudiumhabeat miseri- Laureutio,sed ardentemconsolalaest, 155.Fidelemtenet
    cordiamin egenos,103.FestivitatcscoelestesJudaeusde- promittentem.Orandumut augeaturad aeternabonacre-
    cimishonoravit,Chrislianusvelcentesimishonoret.Earum denda, 159. Fide coguosciturVerbi incarnatio,141.Sine
    pompa reddidit obstinalosJudaeos,II. In festivitaiibus fidene minimaoperuin Dei assequi possumus.Fidesra-
    sanctorumeorumlaudesreferendaein quantumsufficit, lione Dei subsistit, non hominis.De tide Evangeliicodi-
    122.Gaudiafesfivilalumhominumsint cauta, quomodo, cilli sumendiad coronasaelernas,144.Fidespromissionis
    127.Festivitatessanctorumnon celebranlurin epulispro- faclaeDavidimplelurin Joseph, 145.Cordamortaliumad
    fusioribus,sed in imilalionesanctorum,129.Annuaecele- fidemexcitata per Chrislum, 151. Siguificalain thure,
    branlur ad nostramrecordationem.Ecclesialaetaturin sui 159.Fidesgenliumdedicalaex credulilatemagorum,160.
    filii festivitate,130.Festivitasmartyrisut celebretur,155. Eo pervenitfides,quonon perveniuntcogilationesbuma-
    Festivitasseplimimensis, 139. FeslivitatesDnminisuis nae,163.Augel uosad mensuramChrisli, 163.Chrislusad
    vocabuliscausassuaseloquunlur,157.Epiphaniaefitquot- fideni promissi audilores perducit exemplo. Differentia
    annisad hominummemoriam,160.In feslivitalibusprocu- inter simpliciterfidelem,et scienterfidelem,166. Adfir-
    randum,ut omnesadDei gratiamrecurrant, 10. Vid.So- mitatemfidei daemoninsanit, 149.Vid. Perfidia,Confes-
    lemnilas,Sabbatum,Epiphania. sio. Qui auditu fideisecretumconscendit,ad totarnrem
    Fenus. Triste est semper vinculisfenorisalligari,88. pervenil, 142:Ne fideigerminahecarentur, temporapar-
    Christusdedil, nonaccipitin fenore, et promittitse exa- tita suntin stillicidia,143.Christumnontangit manu, qui
    cturum, 123.Vid. Usura. flde prius non tangit, 76. Flumineiinguaebibiturfideiau-
    Fetor. Quodalienisoperis eversorifetet, non fetet sui ditus, 79.
    operis amalori,65.FelorLazariad ostendendumdivinum F:gura, seu parabolafilii prodigi triliusde causispro-
    miraculum.Deus fetenlibusdal vigorem. Vid. Lazarus, fertur, 1. Figuraedicuntura Dominoad noslram corre-
    Mnrlha. ctionem,2. Prodigifiguraquomodoapplicelurnobis. Quo-
    Ficus.QuomodolegitAdani,el Zachaeum, 54. Arborpro modoHebraeoet genlili allribuatur,5, per tol. Figura de
    similitudinedata, 106. Producit grossosin florem, sed fidelidispeusatoreomnes tangit, 26. Paralylicusfigura
    projicil,106.SymbolumSynagngae.Nonsignat praesentia, Judajorum,publicanusgentium,50. 1
    Manumaridamhabeus
    sed indicallutura.Adeamcurril postculpamAdam,et sub nujusfigura sit, 32. Haemorrboissa figura Ecclesiae,55.
    ea quaeritillumChristus.Nonlegebat, sed nudabatvere- Figurispraesentibus fuluramysterianaseenda56.Joannes
    cunda, el stimulabatpudorem.Sterilisslercoratus. iiguraChrisli. Jacob ligura Chrisliaiiorum,75. Cbristus
    Fiduciaimpetrandiposlulataluncest,quandooralorirex loquitur in paraboliset obscure,cur, 96. Figura de grano
    dictat supplicaiionem,70. Fiducianostra ex familiaritate siuapis,98.De fermento, 99. Parabolaetradunlurde re-
    Christi, 144.Fiduciadatacrediturisex fugaChrisli,150. bus notis omnibus,et cur, 99. Dicunlur ad instruendos
    Fidelis.Christusfidelibusminislrabitepulas,infidelibus popnlorumanimos,106. AdamfiguraChristi,117. Figura
    senu-nliam,24.Eis Vesperlncescit,75.Gaudeatinvenisse villici iniqui pertiuet ad populum,123.Est figura popnli
    CbristumverumDeum,88.Illum nonlatet divinussensns gentilis, 126.Filii redeunlisad patremsignificathominem
    celatusin verboDei, 99. Dignusdicitur Dei auxilio,102. baplizatum,137. Figura Ecclesiassponsaeest Miriavirgo,
    Fidelibus semper notus Christus, 151.CurtifideliDeus 146.Christi esl Joseph.Figura Chrisiifugientisin /Egy-
    est, cumiufidelihomo,qunmodo,145.Fideliter currenti- plum quid significet,151. Duo animaliapraesepiisunl
    bus occurrifChristus,80. Fidelisclariorsole, 56. figuraduorumpopulorum,139.PopuliJudaiciligurarubus,
    Fides. Pater divinusfidequaesitusstatim adest, 5. Fides 164.Figuraeadimplendae, 166.Figura ovisperdilaeexplir
    nonrequirit arbilros,9. Adfidemducendi dauda sunl intideles, catur, 168.Drachm» perdilae,169.Fralres epulonisfigura
    10. Kt qui, et a quihus.Quibus,et quomodo sint Hebraeorum,123. Daemoniacus figurapopuligenlilis,52.
    tldei signa, 11.Per fidemsalusgentium,18. Daemonisque Vid. Forma.
    debellalio.Curmodicafidesdiscipulorum Christi,21.Fides Filius indignusprserogativafilii, quandonon possidet
    subilocurat quodars diu noneurat, 53. Dat salulem,54. bonacum patre, 1. Prodigusquo ausu petieritporlionem
    Kebulaetidei mUlierisbaemorrhoissae fugantur,36.Fides a patre.Beatus, si paler siibstanliamejus teneat. Infelix,
    stat per orationem,jejuniumet eleemosynam,45.Cur a et quomodosi sine patre possideat.Convivensparenlibus
    Chrislorespiciaturfidesofferentiumparalylicum,50.Fides et propinquis,quaebona.Patri ingratustransilin bestiani,
    patris filioprodest,infidelitasobest, 51. Fideset confes- 2. Apurtpalrem.intercessore noneget. Curdicil: JVonsum
    sio, saluiissacramentum,56. In corde, nonincharfis po- dignusvocarifiliusi In libertate, ad quaemala lendat.Ut
    uenda.Audilucapitur.Fidei compendiumest corde cre- caveatdiabolum,maneat cumpatre. Et ut fruatur sem[ier
    dere, et ore conuteri,36. Fidersacramenlumpnrgallabia paternis bonis. redeanlad Filiorum.peccataredimuntur osculo, 3.
    immunda,e( alia facit,57. Noncbmtmllcndacliiirtis,57ct Filii peccatores patrem.Fiiiusabscedensdives
    1169. INDEX RERUM MEMORABILIUM IN SER.MO.NESD. PETRI CHRYSOLOGI. 1170
    a patre, reditdiscalceatus.Senior Gliusob invidiamperdi- Fragllitasest febris,quse erumpit in pbrenesim vilio-
    dilbonumfrngalitatis,4. Ignarus filiusjudicanspatrispie- rum, 41. Quaesit,et multa de illa, 41. Mal« auaeveuiimt
    Filiusseniorest Ju- ex ea. Ut curetur. Fragiiitassempertendltad lapsum,42.
    tatem,4. Filius estsubslanlia patris.Filius
    daeus;junior gentilis, quomodo, 5. ccelestispatris Humanaquos effectusproducat, 45. Ejus descriptio, 68.
    veniampetat, et panem. Filiusnon generatur absqueDei Ul succumbatin conflictu,68. Humanacirca divinaquanta
    auctoritale,6. Patri non credens nescit se filium,10.Filii7. Est sit, 90. Humana jubetur lantumdareDeo quantumdedit
    palri ingralus, si illumnonhonore.t muneribus, mundo,114.Humanaut passionibus in qualibet aelatepef-
    sint grati erga parerues,35. Fabri filius. Vid. Faber. Fi- turbetur ad lapsum, 115. Humanasuccumbit portatura
    lius Dei nil requirat praeter ccelestempalriam, 49. Filius Deum, 142. Corrumpitursariie vitiorum, 167. Cito.cadit,'
    quandorepleaturdaemone,51. Filius suspectusde largi- 170.Innatacogitnos peccare, 34.Vid.
    tate patris quid agal, 54. Filius Dei probatur, qui non ?uaesqciosdespicit,
    nfirmitas,Passiones.
    obscuraiurviliis, elc, 67. Filius generi respondeat,68. Fraler oratione,jejunioet lacrymisjuvandus,20. Fratri
    lmpetrat a patre quae sancta suiit, 70. Mulladat prece. non qui subvenit, sibi subvenit.Quisfrater dicalur apud He-
    laborat.71.Filius petit ex necessitate, pater ex cha- braeos, 49. Cur discipulia Dominofratres dicantur, 80.
    ritate. Placet justa petens, displicet stulta requirens, 71. Fratres epulonisfigura Hebraeorum,123. Frater esl in
    Fiiii degeneres puniunlur. Dura tempora dominationis febre et furore, fratrem cuirilaedit,139.Chrislus fraler
    paternae,propterspem haeredilatis..71.Filii Dei liaeredi- nosler faclusest, 162.Invidusanimus fratri, patri gratus
    lalemvivenlpiialre possidebunt. Filiimilitanl Deo, ante- non est, 4. Inviduscredil damnum,dum conspicilcohaere-
    quamparentibusnascanlur,72. Filius non est uni tarilum dem.Fralrem vuil perdere Hebraeusper invidiam,5. Fra-
    genitus.,qui eunclorumestcr^alusex ad gaudium,88 Filius trum picluracum concordiaquidsignificet,149.
    decrepili vinumnescit. Laudalur gloriapatris, 89.Fi- Fraterna charitas orat Dominumin periculis fratrum,
    lius dicilur illiuscujusviiia, scu virtuteshabet. Quodpa- 20. Per eamabslrahendisunlpeccaloresa perditione,135.
    rentes defiliorummeritisjudicent, e cceloest, 107.Filius Ubi non est, nec gralitudo erga patrem, 4. Vid. Unio,
    magisimpiusex pieiale patris, 125. Vocatussub nomine Concordia, Amor,Proximus.
    .filii, et damriatusgraviter dolet.Filius quodpalitiirjudicil Fraus laedit homines, 62. Fraudismanent poenae,97.
    esl, nonfuroris.Qui genilorisopera nOnfacit, negatge- Fraudes timere non potest, cui deperire niljwlest, 97.
    nus. Filiusditat, quiplenissimamcharitatemrelinquit,162. Quandofraussit pia, 125. Fraus villici,126. Ex ea tota
    Pro se sollicitusfilius culpat superstitempatrem, 165. perditur fides.Credilor supernus fraude non praevenilur.
    Prodigumuon passus est esse in secundispater, 3. Vid. Villiciquare probata a Domino,126.Frausin se reversa
    Paler. colliditurin Herode, 152.Felix quae,55.
    . FimbriaveslimentiChrisli,quam tetigit haemorrhoissa. . Fremere. Cur Christus in resurrectioneLazari fremat
    Vid. Haemorrhoissa. Quaesithaecfimbrianvystice, 34. variaerationes, 65.
    FinisquemjuslodalChristusinmortenonsuscipitfinem, Fructus factus post lerram, dat vitam et substanliam,
    nec interficit, sed perficit, 114.Finis delictorumerit in 117.Centesimusquandodebeatur ab homiue suo auctori,
    resurreclionecarnis, 117. 126.Fruclus a terra nonhabet homoante laborem,142.
    FlagellumDei est proptefculpasnostras,20. Super nos Fructum copiosumquandovillicushabet, dominumvenire
    inundat.Deusdormiredicitur, ideo excitandus,quomodo. ad lucrumsuum cupit, 158. Interpretantismyslicas Scri-
    Hominesa Deo flagellatipenuria pestilentiaque,peccatis pluras, 96.
    tameninhaerebant,45. Ex contempluDei venit, 43. Fla- Frugalitassummumbonumest, 4.
    gella Dei a
    cessabunt,si converlamur Deum,d 20. Fuga sumendade hypocrisi, aliascademus,7. Fugien-
    Flelus. Flendumest, quod unius deliclo totus mundus duma faciemulieris, 127. Nostra fuga excusaturex fuga
    fuerit condemnalus,111.Vid.Lacrymae,Planctus. Christi, 150. Fuga bellicosi ars est, non pavor.Fuga po-
    Flores camporumgrali, sed graliorpanis, 18.Gratisunt tentis se subducentisinfirmo,cur. In persecutionemelius
    flores,sed usquedumpervenialurad poma,cur, 62. Mulli est fugere quamnegare, 150.Fuga utilis, 151. Fuga mar-
    floresmullitudinenifructuum pollicentur: sed ventorum tyris non comprehensi necessaria.De iuvidiastalimsu-
    flabrisexanimati,paucissimiad fructumperseverant, 97. menda, 172. Devoti militisnonest sui ducis describere
    Quanddaliudappareathabeaturiu specie.HortusEcclesiae fugam,150. Fuga discipulorumChristi, dumipse capitur,
    flagrat sempiternisfloribus, 98. Flores odorali sumun- an culpabilis,135.
    tur a Christoad nostrum exemplum, 165. Vid. Lilium, Fugientesutrevocet, Chrislusfugit, 150. Fugientesho^
    Rosa. mines excusantur fuga Christi.Doininofugienle nonest
    Flosculiverborumnon quaerendi, sedfructus.in expli- indignumfugere servum, 151. FugiensDeus peccatorem,
    cationesacraeScriptnrae,18. In frutice horrenti flosculi parcit, 131.
    miri odoris germinantur,49.Flosculilegales deceperunt Fulgur non illumiuat.sed dat pavorem, 64. Fulgur an-
    Judaeos,106. geli resurrectionisChristi,74. Fulgura cum aliquiddissol-
    Femina. Feminaeaposlolospraeceduntad ministerium, vunt, sensus, mentesquehominumcorripiunt,171.
    quaeordinesequunlurdiscipulos,75. Deferunt typum Ec- Funus diviliset pauperisdescribitur, 121.
    clesiarumad Dominieumsepulcrum,75. Cur verieruntvi- Furesde necessitatenascuntur,7. Sua largiantur, qui
    . dere sepulcrum,non Dominum.,75. Femina generat nobis furabanluraliena, 113. Qnisemel furari, nec desi-
    Ohristumex sepulcro.Feminaeduse figura Iicclesiae,76. net in oculisDomini,126.Fur amatcoepit noclem, 158.
    Tenenl lypum evangelicaepraedicalionis.Fide langunt Furor estirrationabileobsequium,109.Furor estfratfis,
    vesiigia Salvatoris.F emina mortis interpres fit nnntia re- proximocum ipse deliquit, 139. Fnror fratris in fratrem
    et
    surrectionis, alia, 79. Non praeponunluraposloiis.Per aegritudiniascribendus. Furor nescit carere demenlia, et
    virumet feminamcausamundi finitur, 99. Per feminam quomodo,175.
    vitammeruimus,142.Feminavirgo seductamaritum vir- Furtunihaemorrhoissaenullum deditfuratodetrimentum,
    " ginem inducitad esum cibi, 148.Fit materia tolius ruinae, 53. Fnit pium,quia fide attrahente commissum.Fnit felix,
    qtiae facla fueratad solalium singulare.Tlincqueprimuni 35. Furtum tota celeritate reddatur, 123. Vid. Latro.
    hominis peccatum.Feminarumperieula si Joannes rion Futurum datur intelligiex praesenlibus,47. Futura non
    e.vasit,quis inter eas vivenssecurus evadet? 174. Vid. accipitjudaeus,quia de praesentibusest ingralus, 48. Fu-
    Mnlier.
    - Fons frigidus silienti laetus, 46. Ore angusto manans lura jam factasunt Deo, "
    70.
    magis fluviorumlalicibus 61.
    ampliatur, Ut sensim crescat, G
    59. FonsSolymaeabundat,cumimpellit angelus, noncnm
    siiit hauritor,86.Forisnon sitit, 110.Fontes natura grati, Gabriel locutiisque fuitZachariae,et
    salsedineirigrali, 111. Fluviusdeservit fonti, 11.Si ejus est servusAngelusapparuit,
    Dei, 90. Vid. Mariavirgo, Angelus.
    vena dilalur suo irriguo, felix, 136. Siticulosusfonsin GallaPlacida, mater Valenlinianiimperatoris, interfuit
    pectorePharisaeorum,172.Fons veniae.Vid..Veniae.Chri- consecrationiChrysologiarchiepiscopi, 150.Posseditau-
    slus fonsvoluitdilui,90. gustamTrinilalem, et quam, et cur. Sacerdolesrogantur
    Formaseu flgurasaeculiab Apostolocorrepta, 120.Quae orare pro illa, elfilio Augusto.
    sil, declaraturab codp.m.Ad forninmChristinos revocat Gallina,Gallus.Deussicut gallinanos educat,ducit, vo-
    Apostolus,el quomodo.Variaeformaea regibus Persarum cat, et descriptive, et cur, 170.Gallus quidinipendat ho-
    sumptaeridiculae,120.FormampassionisChristiPelrus et spiti, 21.
    Andreasin se ipsisexprimebanl,133.Cur formaevarian- Gaudiumhabet pater plus de venia in filium,quam de
    tur a Deo, 170. Imperfeclis oculis grandescuntformae, justilia, 3. Gaudendumcum caelerigaudent, 6. Ad gau-
    116. dium cur terra vocelur. GaudiumDavid cum agnl Chri-
    Fortismalisnonturbatur, 47. Forlis miles provocatpa- tiani uutrirentur lacte, 6. Gatidiumnostrume»t cooperari ,
    lamspectantibusomuibus,97.Fortes non proslernunt ad- Deoin salutemanimarum, 10. Sociusinlaboreeliamin gau-
    versa, 124.Forliumsudor superatur a lacrymisnarvulo- diis habendusest, 40. Ut gaudiumconveniatcumlacrymis,
    rum, 128. 46. Gaudiumde malo pauperis luctu compensabilur,47.
    4171 INDEX RERUMMEMORABILIUM IN SERMONESD. PETRI CRYSOLOGL »72
    Gaudiumpostlaerymas,-63. ExresurreclioneLazaH.Gau- ut ducatad Christum,93. Gratiamagnoscereindignusest,
    dia desideratayixcreduntur, el danl stuporem,81. Gau- qui legem abscondit,96. Graliamhabere justi fttentur,
    dium gratiuspostmoerorem,84..Gaudiumfestivit3tissit per quamsfant, et sine quapereunt, 97. Gratiaetiamre-
    ram misericbrdiainegenos,105.Gaudiacautasintin festi- probisofferlur, 100.Gratiaa doriiinospreta datur servo.
    vitatibus,127.Sumendumgaudium ex vicloria,et exemplo Gratiavocatad Deum, 102. GratiaChiisti redimusad vi-
    sanctorum,129.Gaudiumcum Ecclesiaest in pace.Haere- tam, 112.Ut gratia aliundet,non permanendumin pec-
    tici in ira, 149.Gaudiisnonmiscendatristitia,175. cato, 113.Dataest a Deo homini,nondala peccaio.Gra-
    Gazophylaciuin Chrisfiesl manuspauperis,8. tia manumiilenteliberaiiluraservilulepeccaliquisnblege
    Gelieriiia,quie exutil reos, iriiiocuisdP.servil,
    166.Ejus sunt, 114 Gratiavocathominemservum,qui eslvere liber.
    ignibusqui deiiiitenttir, 165.Vid. Infernus.. Adoptathoniinemin Dei filium.Per graliam solvendum
    Gemilusuosternon necessarius,quando,166. quod per naturatnnon potesl, 126.Gratiaebaplisniatisef-
    Generatiohoininuiriet animaliumosteuditdivinumamo- feclus,157.Quigraliariiinvenil,timere nescil, 142.Gratia
    rem, 55. Duplex, qua nascimur,el qua rehascimiir,126. Spiritussanctidocet mysticossensus iu Evangeliislaiere,
    Generalindivinaleslpm nescit, 160.Primordiageneranlis 169. Lavatunicuingratiie lavacrum,171.Graiiaelibertas,
    s.uutomiiibusduriora,175.Viageneraturin via,quomodo. 176. Ad Deigratiam quilibp.lducalur, 10. Mariaegratia.
    Honiinisiionsit sineDeo, 6. GeneralioVerbidivina.Vid. Vid. Mariavirgo. Dei illiusliberali gratia, fase, per tot.
    Triuitas, lliviua. Gratiaeimignitudocognoscilurex magnitudinereatus, 54.
    Ge.nerosusaiiiinns facile contp.mnitquaemagnaputat, Graiiapersevefansquando,68.
    29. Uldelifta praevpniatj.etcnnculcel,116. GralusDeo sildives, qtiaudopauper in malis est gra-
    GentilispopulusdiciliirQliusjunior, 5. BPneficiaquin- tus, 124.Graliorasunl accepta,quampossessa,et inventa
    que.naturalialiieruntei porlio subslauiiae.Haec|iolerant niagisquam subjecta,69.Resurrecturushomosit gratus
    iiluiii duceread cognitibnemPalris coeleslis.Fuit in prin- Deo, 101.
    cipio iinindiidololatra.A Deo |ieregrinusnon loco, sed Grex daemonum mitiiluriu gregemporcorum,cur, 16.
    animo.Saeculariscieuliadissipavitpatris subslantiam,5. Quare Christiani vocantiir pusillusgrex, 22. Grex mitis
    Daemonisidololatra.Nec verifatemdidicit.Ejusslultilia. quomodoyicitvariagenera besliarum,25. ImitaturChri
    Recessiisa Deo ad gufim.GenlihsaDeo permissus,ut ex siuni. Vincitcuni pprdit.
    malnfleret bonum.Rediilad Patrem. Peccavifin Ccelum Giiladucitad fameni,1. Epicurusde gula auctordespe-
    idololalrandti.Ad congregandasdispersasgentes, Deus ratinnis,5. Gulaecomplacerenoli, dumjejunas, 12.Adam
    induit personampasloris,6. Gentilissaiiauir iu vespere, e paradisogula exlraxit, 12.Gnluepretiomulieremitmor-
    18. Est idololatra.Adgentes Christusvenilnon carne,sed tem, 65.
    Verbo. Geutilisextra qtiatitDoniinlnavem,21. Ut iusur- Giitla quam pelit epulo ad quid, et quid egerit, 124.
    gat coutralideles,40. daemoniacofiguralus nbn sana- Gtittaet micasufficitad refrigeriumpauperis.Guttaroris
    In
    ttir, uisi a Cbristo,52. Genlilisveniens ad Christi fidem sancliChristooculosppccatorisbaptizat,176.Ex ea resur-
    prius exorcismispurgatur.Laelaturgentilis se.deos fu- rectio credibilisostenditur.Vid.Mica.
    gisse profanos,57. Derogatnominichrisliano,69.Caecitas
    in parte faclaiu Israel, donecpleniludogenliumintraret, H
    75.Salusgenliumel Judaebruma Chrislojuncta, 78.Gen-
    lilis credil nonvisoChristo,83. Gentesexterae, quaesus- Habita perdidissemajorest dolorquam numquamha-
    ceperuul lidem. Geutilisfecil sibi creatui-asesse Deos, buisse, 125.
    89. FidesgeutiumrapuitquodJudaeorumperlidiasprevit, Habitaculuminnocenslorquetursedere habitatoris,17.
    100.El vimfecitCurislo.CanisquomodolambatChrisluin Vid. Domus.
    paneui,100.Genlilis,id eslChrislianusaliosducilad Chri- Haliitus.Ad qnidmutetur a Deo, 170.
    stum, 102. Diligit geutem Hebraeorum.Tantum genlili Haemorrhoissa.Occullovulneri ut remedium quaerat,
    Cluislusesl juuctus,quanluma Judaeodisjunctus.Genti- 35. Aneipilibuscogilatinnibuscumulata.Fidectiratur.Cur
    lis laud.iturex lide. Gentiuinvocatioet obedieatia.Geu- stabal a longe, nec loquebaiur.Curfuralursanitalem.Ad
    tilis saerilegus, 103. Deoruin moustrisobsequensDouni fidemfurtumque confugil,54. Ut agebalur procellisco-
    veruin ignorat, 111.Cur per naluramsuperbire non de- gitalionum.De summilale limbria:ad «ommumDeitatis
    beal, 1.10.Gentilisliguratiis in viliicq iuiquiUlis, 126. pervenil. Quomodoaccessitrelro. Fidesillius, 54 el 55.
    Conveiiiuirad reddendainnaturalisboniraliuiieiii.Genti- Docuitquanlumsit cqrpusChristi tangere, 55. Ut habeat
    lis jam ClirislianusJudaeumiulerrogal. GenlilesChristiani veniamtacitaconfessibne,34. UlChrislusad illamconver-
    effecti,quomodoJudaeisprudeiitioressinl.Geiites a Joanne sus sit. Mediainter yulnuspudoreniquequid fecerit,35.
    praeparanlurad Evangeliumet pocnilentiam , 157. Cursi- Consciadoloris, noripeccali, accessit relro. Cur letigif
    mulacraHnxerunt,147. Christusveueralut gentes inlro- fimbriam.Scientia,sacramento,et fidemagna.Esl figura
    duceret ad tidem,131.Gentesanleponendae Hebraeis,151. Ecclesiae.Dominusnonquaesiiusilli ocurril,56!Inter ipsam
    Gentilessuosdeoshjeditalibustrahuntvidendos,155.Gen- et Dominumest commerciumfurlivaesalulis.In muilitu-
    tiles vindicesinjuriarumDei,et quomodo.Geutilis asinus dine est solacumChrislo. Cur quaeritCbristusquis teti-
    agnovilDominumsuum,et quomodo,159.GenUumcredu- gil vestimenlasua, 56. Deus laudatur in ea. Aute curam
    lilas dedicalaex flde niagiirum,160.Salageniiuma Chri- latet ex verecundia,post yenilin medium,ut gloriamDeo
    sto purgniaigne arliflci,164. Gentiliiiniconversiooperala referat. Curannosduodeciminfirinitatishaberet. Ejuspu-
    ab apostolis,qualis,51. Fuit bestia, quomodo,23. . dor celatus eliama Chrysologisilentio,86. TaugensDo-
    Genus.Tememriusest qui disctitilde genere, 72.Ge- minifimbriamnon eam polluit,sed ipsametsanatur, 94.
    nus uegat, qui geriitbrisoperanon facit, 125. De ea, 100. !
    Gladiusviialisquandooccidit,non datmorlem, 108.' Haeredilasfiliorum,id est, Judaeorumtranslataad geu-
    Gloriacomilaturvirlutes, 31. Christi resuigenlis sepe- tes, 100.Adaeparentis nostricrudelis, quamnec placuit
    livit injuriainmorienlis,75.Glorialilii laus est patris, 89. adipisci,nec licuilrenunliare,111.Haereditasmelior non
    Majoresl inuata quam quaesila,89. Adgloriam nascilur est vinculodivinaecbaritatis,162. Muudanaquaesecum
    qui liher est, 101.Gloriaelanlum subjiciaiurliomo,quan- malateneat. Est pugna, esl nnvercafiliorum.Divina hae-
    tum liiasubjectuslurpitudini,114.Adcoronamgloriae hor- reditas dari, sed riividinon potest. In haereditatenon est
    tamurab Aposlolo,119.Pro ea curruni Hebrieus,philo- conlentio,si removeaturavaritia.
    sophus,haerelicus,et Chrislianus,sed hic unusiliamac- Haereseril Christianusbealus patre sempervivpnte,71.
    cipit. Pro aelerna gloria cerlanduui, et contra quos. In HomineshaeredesAdaesui, et necessarii, 111.Bonacol-
    glnriaut sancti exerceantofficiapia, hicab eis praeslita, lata amiserunt, mala;adepti sunt. Bonorummundanorum
    . 121.In glnriasanclividenlcruciatiismalorum, 122.Gloriam liaeresquidi.etierit a Domino,162.Haeredesdital,quiillis
    aetprnamlaboremuspossidere,124.Gloriaaeternahic pa- plenissimamcharitatsmrelinquil.Chrisloper gratiamco-
    ratur quomodo,144. Nostraut sepeliattir, 1. In easancli hterediissumus.Haeresimpatiensest, qui patris faligalur
    videni.quidquidest diviniluminis,honoriset gloriae,176. ad vitam,1.
    Vid. Beatitudo,jKterna.In gloriajnonerittempus, 82. Hasresestot pene Ecclesiapatiebatur,quoldivinaelegis
    GlorilicareDetim debemus publice post gratias acce- erant quaestiones, 21.Ad quidhaereticaziz.miaa daemone
    plas, 56. superseminaiaest Evangelio,96. HaeresesArii et Pho-
    GratiaDeinos dueit ad illiusconspectum,6. Utinfirmis tini, 109.OnmesDetim blasphemarunt.Haeresisest di-
    detur a Deo. 60. Quomodojustificat peccatoreriiaborti- cere, Christumcorpusaeriumassumpsisso,144. Itemquod
    vum, 56.GraliaDei.audimus,et respondemusde fide, 58. Pater sit majorFilio, 2. Haeresessuntcirca nativitatem
    Gratiaeageudaede praestito,65. Graiiafacittiomlnemter- Chrisli,145.
    raiuln esse ccelestem,72.Gratiavocamur,8t. Inlromiltit Haerelicusinfra, genlilis extra Dominicamnavemqua-
    in templumquod lex dedncil-adjanuam,86. JoannesBa- _tit,21. Blaspheniat Oiristum, 24. Quasicanps extranei
    plista, ut (iervenitad graliam,88.Graliareferatur ad glo- denle rabidocarpunl Christianos,40.Seditincathedra pe-
    riam nominisDei.Per eamjustilicamur,91. Gratiaesingu- -sLilentiae, 44.Est contra generationemtilii aeternam,60
    laris esl, essein omuibusjustum.PraBveniens,et efficax, Post sepulturamChristidicif: exspectet,62. Pascilur in-
    1173 INDEX RERUAI MEMORABILIUM IN SEUMONESD. 1-ETRI CIIRYSOLOGI. H7i
    juriisGhristi.Chrislumesse Deum credat, et quaratione, sanatus, quomodo,176. Vid. Pharisaeus,Scrilja, Lex.
    88. Kedeatad Ecclesiam,98. CognoscatDominumvenisse HerodessimilisVulpi,19. inimicusChristo. Mala quae
    ad servos.Perdit Deum per naluram,inveuietper fldem. fecit Hebraeis,86. Sacrummoremsacerdotiiviolavit,89.
    Curritpro coronagloriae,sed eamnon accipit,119.Asser- Nonest aususin Zachariam.Rex nefandus.Ejusopprobria
    tio fidei haereiicorumest venenata,jejunant, dant elee- vigintienuntiantur,127.Sanguinemjoannisabsprbuit.Ju-
    mosynas,sed frustra.Haerelicusnon credit postcausam, dex perversus, et quomodo.Furit, quia arguilur. Ejus
    142. Ubigeneret perfidia?suaenebulas, 144. Ouomodoin puella saliatrix, 5. Infra vid. Saltalrices.De natali suo
    ira sunt, cumEcclesiaest in pace, 149. morluusest. Occiditinfanles, 146. Per Herodemdiabo-
    Hebraeus,seu Judaeus.Ejus invidiaostenditur in figura lus quaerebatChristumad morlem, et cur, 150.Pro tem-
    filiiprodigi,1; ilem,4, per tol. Judaeusfuit filiussenior; porali regno quasril exslinguereaeternum,152.Dulelse
    5. Ejuspnrtiosubstantiaefuitlex divina,5. Noningreditur illusum, iiiifoeeiilesnecat. Ejus vitia. Fugitura Christo.
    Ecilesianiobinvidiam.Genfilemjudicansex prisliuismo- Malain quaecadit. QuaerilCbristumgladiis.Reclor populi-
    ritius se prival gaudiis paternis, 5, 51. Loquitur, sed quidmaliagal. Omniaparavitad accusationein,et pteuam,
    nou facil.Est cum patre per sauctosHebraeos.Habet om- nil ad excisalioueni Herodes tyraiinus quid fecerit Ju-
    nia quaepatris sunt, etiam Chrislum.Sed per invidiam ds=is,156.InfanliaChristi lurbatus,descriplive,158.-Cur
    omuiaperdit. ChrislusmanibusJudaicaegeulis operalur nccuitevocatmagos.Timet regnum, nonDeum.Cur dicit
    salutem, 18. Ejus manusimmundaa Christomundatur. renunlialemihi.Erat locumtenensdiaholi.Ad quid veilet
    Miraturcur Jesusmisceaturconviviispeccatorum,29. Fi- ire atl puerum. SijUiificat diaboluni,159.Ex invidiasaevit
    guralur iu paralylico,50. Judaeisunt gerineu viperinum, in pueros, 172.Ignoransconlitelur,quia in Christoresur-
    utre.s
    51.Eorumiusidiaeeldoli erga Christum. S unl vete- git occisus, 173. Cur Joanuem resurrecfuruin occidit?
    res. VinuinuovumEvaiigeliiIIOII habebunl nisiChristiani Testis criminissui. Laudalurironice.Cur tacet, quare de-
    fiaut,Sl.HeUraeusiioiirecipitChristiimSynagogam iulran- collaverilJoannein? Herodeset Herodiasnomineet vita
    tem, 52.Hebr«usjungitur Herodianis,ut Cbiistianosin- consimiles.Quidilla fecerit et ob eam quid Herodes.Ju-
    vadat;Error Hebraeorumpraviorfluclilmsuiaris.Infamat dicatsecundumcrapulam.Herodianaecoenaecruenlasepu-
    JudaeusresurrectioneinChristi, 57. Ut qtraeratChristuin. lasterra el ccslumhorruit, 174. Filius noclis, nondioi.
    Condemnabitur a Ninivitisi;t regina Auslri. Quoniodofa- Vocatomuespoiestates insociosconvivii,in lestes crimi-
    eeret viudictain,58. Sit utile exemplumChrisiiauis,46. nis. Suamcredit Herodesfiliamsaltanteincum impudicam
    Le.xspirilualisJudaebrumqunmodoaniissa,44.De Christi vidit.Caroin Herode oppressacrapulis,quid promitteret,
    lniatur ex indiguatione,48.Teutat obscurarevirginilatem et cur. Ejus conviviumquid causaverit.Dum honestatem
    Mariai.NequitiaHebraorunicontraChristum,lale, 49.Fa- abjurat,.virtutem jurat. Interemil poenitentiamiu morte
    lciur veritatem iuvilo.Quiddicat de Chrisloet discipulis Joaunis.Herodes et Herodiasnouiinasocialacrimitie,vb-
    ejiisdaemoniacum curare noc valenlibus,51. Diabolone- cemocciderecredunt:eoruinconirapositiones cumJoanne.
    i
    quiores. Conversiex bominibus canes, u 53. VidsntChri- Herodiani juncli Hehraei,32. Vicl.Sallatrices,Ebrielas,
    sium pelram, serpentem,scorpionem. Ullra sepulluram Jejunium, Joan. Baptista, Historia.Relatio historicaad
    nil aliud dant Chrislo,62. Ad Lazari resusciialumnon altioremintelligenliamsublimandaesl, 56. Quipuraehislo-
    conrcriuntur,64. JudaeoruinPascha non75. conjungiturcum riaetantniuadhaeret,dictioneDeuminhonorat,95.
    nostro,75. Diesillisverlilur in noctem, Caecuspec- Homicidauil habet amoris,152. Homicidiumdamnavit
    e t
    catataxat prelio, einit sanguinemRedeinptoris, perfi- joannes occisus,174.
    diainresurreclionisChrisli,76. At pecuniamperdidit, se Homo.Videlicetbona hominis. Filius Dei appellatur,
    et posterosoccidit.DotetChristumresurrexisse,nonilluin 10. Quodnascitur,quod est, debetDey totuiu,6. Respon-
    occidisse.80. Emit,ut perdal.VultChristiresurrectibnem- deat generi, 10.'Lapidesut converlanturin homines,13.
    esse furium. Discipulosperdere quaerit.Quid causaverit Ad Christi praesentiamliberatur a prena, 16 et 17. Diu
    in morteCbristi.81. Quare Clirislumscire miralur, cum noctuquevigilel, et ad quid, 21. Sua iu coeloreponat, 22.
    non didiceril, 85. Hebraeorumsanclilasusque ad tempus Sibi parcat,25. Obligaturexiguacarlula,25. Habet, quod
    Herodis, 86. Curillis a Chrislo in parabolispraedicaiur, dat pauperi, 41.Ad Deum confugiat,45. Ad yocemDei
    96. Laniatpaslorem,100.Rogaiitprogeutili, noh pro se, converiatur,46.Illi salusab egressu et ingressuDumini,
    nec pro filiis, 102. Odit gentem suam. Judaeusainatus, 49. Per generalionemnascilur,ut divinumagnoscatamo-
    iaudalusa Christianis.lbatcorpore,nonniente cumChri- rem, 55. Sa;pe riasciturin septimomense, 56.Habet ex
    sto. HebraeusquantUmse a Chrislb.sejungebat, tantuni Christonbvumorlum, 57. Accessurnsad Deunimundeiur,
    Christusjungebaturgenlili, 102.InimicusCluistiano.He- 59. In obscuritatenociislucernamVerbiChristipelal, 64.
    bneorum repulsa.In eis signa el virlutesnil proliciunt. Qubd homo delur coelo,tefribiliusest quamquod Deus
    Coeleslessensuslerrena intelligentiapervolvit,105. Prae- detur terris, 67. Filius Dei per gfatiam, el servus, 67.
    ter ralionemquaerensDeum,amisit,109.Excolenslegem Omniacreata propler hominem, 69. Redeal ad Deum
    sine ratione legis, aucloremlegis inleremit. Non debet amantem,70. Clamet.adDeum: Liberanosa malo.Deum
    excoli, per legemj110.Perdidii templum, sacerdotium, vocat Patrem, poslquamDeusjussit, 71. Vitamcceleslem
    sacrificium,incensum,purificafiones,devotioneiusoiem- ostendat.Filius.Dei designatusin habituservitutis. Quod
    nilalum, 114.Circumcidilur,quiapfaesentisbonisabscissus homoDcus, creatura miratur, 72.De matrisutero palrem
    est. Maledictusquia in omnibusoffendit.Per legem cur- falelurin ccelis.Semper parcenscriminanon limeat. Hu-
    rit pro coronagloriae,119. Sed eam uon accipil.Christb mantecogitaiiones.Vid. Cogilalio.Homosibi sit medicus
    credere de bbnisca;li el malisinferinoluit, 123.Inurro- per fidem,85. QuantumdebeatDeo, 94.Absolvitnramore.
    a
    gatur genlilifacto Christiano, 1 26.Curdeheret centiim flomini comparaturregnum cnelorum,96. Quaerilurin vo-
    cadosolei. Reliclusin filiumsaeculi,et est minusiirudens cationeDei, non personadiscernilur, 99. Hnmo mundo
    geniili Cbristiano.Exasperaturvidens Deum hbminem, jucundius,sednon ulilius, e.tquare, 101.Ut ageredebeat
    151.Hebraeosomnespeffidia excepit.Livor ejus et bla- gratias. Initiosuscitatusex liino,in fine resuscitabiturex
    spliemiaeerga Chriskumdocentem Lapides tulerunt, ut pulvere, 105. Omneshomines,ut sint hostia et sacerdo-
    se, uon Deum,occiderent.Sordesillorumflumen lavare tes, 108.Veniatad placitumDeo sacrificium,109.Placet
    potesf, 157.NuncupaUlur geniminaviperarum,137.Judaei Deo, ex eo quodberievivit.Fil hoslia,si sanotese offe-
    a diversoriisDomiuumext-.luserunt,quemiumentasuisiu rat. Si dat, quod polest, acceptusest, 110. Moriaturpro
    praesepibus susceperunl,141.PavefJudams,qubdCliristus Christo.Sit peccator,ut Deussil justus, 112.Per graliam
    nascatur, 146. Parlus Virginis Judaeocelatur, ne occida- cbndilorisredit ad vitam. In baplismate fit domicilium
    tur. Venit Chrislusut de coiilemptulegis veuiret Ju- virtutum, 113. Homo novus commuletvilia in virlutes.
    dseus,151. Casiigaturillorumpertidia fide genlium. Ju- HoitiiiiemDeus perquiritsolo hominisamore, 114. Homo
    dsus ftigavitDominum,^Egyplusrecepit. Gentes aiitppb- moritur legi, 115. Deo, non terrae, fructum deferat. Ut
    nenda!Judseisin fide, 151 Turbalur infantiaChrisli, 158. praeveniat et conculcetdeliela, 116.Per Chrislumcoepit
    De venianonsperant, nec de correctioue.Nuuliussalutis iibertaiemquaerere.Doctus a lege, uude esset virtusar-
    Judieomaleaudienlicouversusin ruinam.Dominonasceuti dua, elc, et delieta mtiltiplicia.Duo homines,Adam,sci-
    parat moriem.BosHpbr.neus Dominumsuiimagnnvit,quo- licet, et Christu-ihtimauogeneri dedere principium,117.
    niodo,159.CrudeiilasJudaeoruuinotataex fidemagorum, Homolerrenus Ul iiat ccelestis,imaginemCrealorispor-
    160 CespesJudaicuspro triticololium,pro vitibusspinas tet, 7. Homojustus major coeloel angelis,120. Si non"-
    dedil, 164.Ut dividaturpaler in Qlium,e.tfiliusin patrpm habet.numinum,dcl pauperimanum,122.Aceusetse de-'
    allegori.ce.GloriaCliristiesl illi pceiia.Judaeus|iater Chri- biloremDeo, el orel, ut dimillat,125.Coramhoriiineglo- ,
    sti a fiiio per invidiamse|iaralur.Judaesepraedicalura riatur de justilia, etc, coramDeouon.Jist vilbcusChristi
    Joanne,167.Judaicadoinuscaeca,169.Fuit priushomicida ad colendummundum,123. Cupit bona facefe, quatido
    legis qrianiChristi.Decalogicorpus relorsit in Chrislum. mnrs tempusadimitfaciendi.Hominesso villicos,non do-
    JuOaeisi DoininumDeumcredidissent,ad ruiuarum bara- minosaguoscant.SequaturDeum,non quaeratpraecedere,
    thrum non veuissent. Lavat ad purificatiouemvasa, 131. Deus-inforriiahominisdemonstralur,ut possitvideri.
    non seipsum, 171. Deicidaefuerunt ex invidia, nbn Hominispielas et ars hominemperficiunl,132.Ejus iu
    faclo, sed voluntale, 172. Judseusest etectisa Christo duslria ut. honorelur a Deo. Eisderricursibus redit ad
    Si'75 1NDEX RERUM MEMORABILIUMJN SERMONESD. PETRl CHRYSOLOGI. 1176
    vitamquibtisdilapsusfueral ad mortem, 142. Factusex sttimperiit. Duhitans de divinispromissisarguitur, 163.
    limo intacto,148.Deo pretiosus.Ad quidfactussit. Domus Ante diluviumnati producliad mortem, 166. Menleset
    mnndipro eo facta.Factusde terra, ul esset dominuster- sensushominumcorrepli a malo fulguris,171.De homine
    renorum, et de coelestibusparticiparet, quomodo.Imago contrahominesgentes exeunt bellaturae.Quaeruntfamam
    Dei, vicariusDei iu lerrenis. Homo proprietasDei, qui hominisde ruina. Hominessunl ut arbores ambulaiiles,
    ante erat similitudo.Creatnscum imperioterrae,ut deli- 176.
    cias possideret.Sinehoininenon poleratsalvarihoma, 151. Hora dicitur punctum, et momentumlemporis, 112.
    Perfectus ad vitam factus, reparalus in vilam perfectam. Horaeduodecimdiei Chrislisunt duodecimaposloli,170.
    Abslrahathominesa peccalis,155.Magisdebel Deo quam HorlusEcclesiaequomodocullus et salus myslice,98.
    bomini, 161.QuidhominifeceritDeusin naluralibus.Quid Producitgerminasua,150.
    in superri3turalibus.Liber a servitule omuium,soliDeo Huspes. In hospite suscipitur Chrislus, 59. Hospite
    serviat, 161.Ei peccauti blanditurDominus.Per graiiam suscepto Christussubvenire lenetur suscipienti.Hospitis
    cohaeredesDei, 162. Divisioriemccelestiumnon petal. meritumex apparatuIniansionisinnotescit,92. In bnspitis
    Quomododebeathabere haereditatemcumChristo.Et om- figuraDeus apparuitAbrahae,151. Ftiit hospes Chrysolo-
    nia manducet,quid faciat, 163. Deus tendil homineniin gus, 158, per tot. Mupdanusliospesreceptus quidagere
    formarnChrisii,uf sit decorusiADeo eorreptusriioxsola- soleat, 18. Qui e propriissedibusiujusfeexpellunt hospi-"
    tium accipit.HabelDeumpatfem,apparatuinquecoeleste. tes, ul puniantur,47.
    Anle prodiiclusad mortem,ja'mproduetusad vitam, 166. Hospitium humanitalisfit templum Deitatis, 144.Ejus
    Dei beneliciain hominesex variisformisel habitibusDei, indignitasiiihospiiismanet injuriam,15.Hospiliumnostrae
    lcite,170.Quid det invitatis ad opera. Ut tritimphet de caruis.Deusiiilravil.Vid. Habitaculum,Domus.
    diabolo.Huiuo non horreat homiuem, 176, Duc.e nianu Hostiaet sacerdosest homo,quasmaclaluret vivit, et
    caecumlucisfaciatnescire orbitatem. Homo semper vivit quomodo,108. Hostiaviva est Chrislus,quomodo.Totus
    coeiestiyerbo, lerreno pane rion semper, 11. Ex quibus homosithnsiiaplacensDeo,109.Et erit, si se Deo sancte
    fial angelus,ac.Deitalishabeat bouorem,45. offerat. ImmaculataDeum placal, exasperal macuiata.
    Hominismala. Peccavit inyidia iu paradiso,4. Servus Hostiaviva, et rationabileobsequinm,quemodoDeo ofle-
    dominorumcrudelium,6. Post ipjuniumquaeritpauem,12. rendum. Hosliajejunii quomodoofferenda,15. Quamho-
    Facilis ad lapsum, difiicilisad ascensum. Cadit, el Deus stiamofferreDeo debeamus,quaeet nobismaneal, 45.
    ascendit,15. Servi homieisjacent, et malasuis patiuntur ad Hostisterrenus non praevaletcoeleslibus,12. Repenli-
    poenam,13.Homonequil in desperatione subvenire nus perniciosus,27. Magisducemquammilitempel.it.,nec
    servis.Vivussepelitur a daemone,16. Abeo impedilur,ne obsidet mortuos,sed viventes,96. Melius est ssepe regi
    ad Deum eat. Obsessusquomodolorquealur a diabolo,17. suode hostibusreferre victoriamquam semel mori, 128.
    Miraturde potestateChrisli,20. Propler peccataflagella- Hoslemproprio mucrone tnrbare, insigne virtutis, 157.
    tur a DPO,20. Quandoe.sl ignavus, et dormiens, dicitur Tolerabilioresthostis eummurosarietat exlrinsecus,171.
    Chrislusdormirein sua navi,!2l. Bestia, et quomodo,23. Qui hostemintus habet, per se liberari nonvalet. Iniqui
    Callidusgenerat scandalum,27. Figuralusin eo qui habe- in aliosut puniantur,67.
    bat manumaridam,32. Ejusdura conditioquae,54.Volun- Humanacum sapimuscaecamurex nobis, 76.Salushu-
    larius in delictis,invitusin poenis,35. Solilushorrerema- mana reparalur jisderiilineis quibusperierat, 77.Huma-
    gisquamcurare vulnera,36. Impip.latisconsilioe 45. paradiso num, Deo volente, fit divinum, 102. Ad humana per-
    pulsus, 44. Hominequidinfirmius?et quomodo, Pec- discendabrevis est tpta vita hominis,112. Qua?Dei sunt,
    cat, et Deusconvertitur,quomodo,45. Est in obscuritate non capiunlura nobis^62.
    noctis,64. Noncnpitnatura graliam orationisDomiuicaj. humanitatis HumanitasChristiostendit charitatem,47. Ubinon est
    Vid. OratioDominica.Sursuinper graliam levalus,jacet indicium,ibi Deitatisest signum,155.Huma-
    sublus per naturam,68 Non capit magnitudinenidivinae nus sensusnon est in eo qui fratri suo peccatanon dimil-
    charitalis,69. Propriisviribusnon liberatura diabolo,70. tit,Humilitas 159.
    Doletse mori, et ne resurgere possit,oppugnat,74.Homo centurionis,15.Hominumex uosira imhecil-
    timuit angelumcum respexit, 88. Numquamsecurus de litate sumenda,88.Elevatnosad mensamcreleslem, 100.
    sua conscientia,88. Ejus nalura imbecillaad divinasvir- Voluntariamagnavirtus, 156. Quseexcusata dicendo,co-
    tules, 90. Nimis de se proesumitante experimenlum. gitad obediendum,158.Est mater doctrinae,161.Acqui-
    Nasciturad labores,gemilus,pericula: vult bona, et non sivit quodsuperbiaamisit, 23.
    facit, et alia ejus mala,90. Noscit culpascorporum,vilia Hydropsbibendositit, 7.
    mentis ignorat, 91.Cordepeccat, cogitatione,dubitatione, Hypocrisisquid "sit,effectus,nomina,et mala,7. Labo-
    trepidatione,91. Quodsuprasermo homines est, homo referre rat frustra. Naufragat in portu. Hypocritaest usurarius.
    iion sufflcit.Vacathominis ubi adest praeconium De remediiscreat morbos.Sibi damnum,nonDeo causat.
    angelicnm. Aparadiso deliciarum ad mortemhuc detra- Hypocrisisest jejuniumsine misericordia,8. Quid agat
    ctus, 96. Cur pereat morte, 101.Creaturas sibi deosfecit. hypocrisis,9. Caecaest, et caecatbculos.Fugicnda, et cur,
    Ex pulverefactus naturaetotum,se sibi, Deonil dedit, et 9. Est species arte composita,quaealiud in re agitj aliud
    cur Deus permitlitillumin pulveremrevocari,101.Steri- promit vultu, 172. Hypocrisiscum invidiaquid agat. fn
    lis, vei ingratus,homoe vitaimeretur excidi, 106. Homo secreto hypocritafacitnil secretum,9.
    ignavus si populis praesit,sibi el mullis fit noxins.Homo
    viv moriturprojusto,quia necessilateduciturad mortem, I
    110.Per hominempeccatumintravitin mundumet per
    ppccatummors,lale, 111,per tot. Salvarinon poterat sine Idolum.Graviorapondera Synagoga?sarcinisidolorum,
    Christo,cur, 111.Hominesparlicipesculpae Adae, e t socii 105 AdidolorumlupanariaconfugitSynagogavH5.'Idola
    poenae,112. Prius receptaculumvitiorum,115. Nil habet periere ad apostolorumpraedicationem, 170.De idololatria,
    suum. Non praevaletobedire legalibus mandatis, 114. 5, ad fin.
    Carnidedituset mundo nil in se, quod futuraevitaeest, Iguarus stulte loquitur,19.Decipilura grossisfici, 106.
    relinquit. Passionibustota vita conturhatus, 115.Homo Ignari non recipiunt Christum.
    velus, totam perdiditdisciplinam,115.Homosiue Chrislo Ignavia hominumdicitur somnus, 21. Ignavus nimis
    peccata cognoscebatnon ut vinceret, sed facerel, 116. est qui posl exempluminvenitur incaulus, 79. Ignavus
    Hominisrobur ab incendiovitiomm in favillamretligilur. dicta et facta obscuraChristi non intelligit, 96. Ignavos
    Ul coepitvelle virlutes, sed viliasequi. Captivus,et ser- prospera non erigunt, 124.Ul obsit ignavus aliis praesi-
    vussub lege. Ut nascaturin peccatis, 117.In vitiis sepul- dens, 106.
    tus, 120. Homo hominis est sepulcrum.Homohominem Ignis divinus nescit exurere misericordem,42. Anhe-
    negligit, 121.Idemhomo et filius qui dissipavitsubstan- lat inclususin carne, et alia malafacit,57.Cceleslismun-
    liain,125.Hominesse villicosagnoscant, nondominos.Qui dat labia.Satiat cor. Friget in lapide, latet in ferro, 96.
    bomines,nonDeumincausistimet, facilea justitiadeviat, Et eorum collisioneflammatur.Ignes terreni non admo-
    127. Homonon intuetur quanlus est Deus, sed quia esl, vendi divinis, 109.IFebrilisex humore frigido succendi-
    151.Daemonnon vulthominesaeternos,immonec tempo- lur in corpore,114. Quodest.ignis segeti, hoc -vitia-sunt
    rales. Cur homomorialur.In cunabulishomolatet iii ho- humanocorpori, 116.Epulonisqualis fuerit, 122.Inferni
    mine, est corpus, et non est, 152.Ex limore homines ex parte sanctoruma Christoexstinclus,125.Infernistilla
    tracti ad idola, 147. Est sibi vilis, qui Deo preliosnsest, auuaenon exstinguitur,124-Ignis a Christospargitur ver-
    148. Ex invidiadiaboliquaebona perdidit. Ejus mala ex bis, 164.Cultorigne purgatagrum.Eo purgaiilursatagen-
    pp.ccatooriginali.Obscuritalibus ignorantiseinvolutus,160. tium.Cur super apostolos.Ignem urget aqua, et ignis
    Cur magisdebeat Deo quam homini,161. Deonullamde- multiplicatundam: Ignis gehennaereos exurens innocuis
    penditservilutem.Inuti.lisad divinaet humana.Versatur deservit, 166.Ignis in rubo, in columna, ~ 170.IgnisSpiri-
    in lulo carnis, in limo corporis. Partem substantiae perdi- tus sancti.Tid. Spiritus sanctus.
    dil, unde paradisi exsul faclus est, 162. Homo ingralissi- Ignorantia. Peccansex ignorantiaillius plagasnon.vila-
    iimsomnium.EratcumChrisloin paradiso,et exlra Chri- bit, 26.Pcccataignorantiaenon vitantur.30. Secumjiabei
    1177 INDEX RERUM MEMORABILIUM 1N SERMONES S. PETRl CHRYSOLOGT. 1178
    fastidium,98. Ignorantiahominumquid feceril, 112.Vitia ChrislumJudaeisablatumdat gentibus.Praeparalmansio-
    necautur ignorantia, 116. Hominis ignorantia sublata a nemCbrislo.Dirumpiturvita deglulita, 57. Ejus tremenda
    lege, 116.In nostra ignorantiapeccatumsepultum.Igno- servitus, 65. In eo non est venia, 66. Malaejus docemura
    . rantiaeDeussubvenitex pietate, 157.Obscurilalibusigno- Christo.ResurgerileDominoinferna sistuntur,74. Amisit
    / ranliaeinvolutamortalitas,160. carccratosDoniinoad illumdescendente,78. Carcerillius
    ! Illecebraetemporalisvimhumanis conscientiisAposto- destruilur, 82. In eo peccatores vivuul poenae,pereunt
    lus apiavit,114.Conlraillecebras peccatorumcertandum vilae,96. Ejusflamma non lam linguaequam mentis et
    pro coelestigloria, 119.Abilleeebris superatus non vult conscieutiae,122. Meiribraquaehic mngispeccarunt, ma-
    Cbristuinvenire, 158. Eas quare homo sustinere coga- gis in iuferno lorquentur: Ei nou resistit purpura, et nu-
    lur, 117. dusin eo sudat. Anle Chrisiirpsurrpclionemtenebal im-
    Illuminatioest a Deo, 126.IlluminalioEcclesiaefactaa pios et justos, 125. Ejus porlae aereisjanuis el ferreis
    filiis sanclaeFelicitatis. 154. Magorum illumiriatio.Vid. veclibus claudebanturanimabus.Christusillum aperuit.
    Magus. Parens inferni est mors, 118. In eo damnati mentiunlur,
    Imago Christi portandaa nobis, quomodo,117. Per- 125.Noncrederemusab inferisrevertenti. Ejus mala vi-
    fecta devoliohoc dat imaginiquod regi, 147.ImagoDei tare conemur,125 et 124. Est fovea peccati, 170.Rapit
    est homo,148. Rpgumvel fratrum depictaeimagiuescum peccaloresnudosad pcenam.In eo gpmituset stridor, 174.
    concordia, cnr, 149. ImaginemDei porlare noluit, qui Vid. Damnati,Gehpnna,Ignis, Tartarus.
    . idolifjoriatpersonam,155.Vid. Magus. Infidelis.Illis [lerniciosumfideisacramenlumsine fide,
    ImmolareDeodebemusvisceravirlulum, el quomodo, 60 Sacramenlumlideinon divulgandumscriplo inter infi-
    108.Vitavirtulum Deo immolalurmorle vitiorum. DeV) de,ps, 61. Illis tenebfescitdies, 75. Est indignus,102.Se
    oplimaimmolanda,109. Vid. Oblalio, Sacriticium. ipsumdemergitin obscurumincrednlitatis,151.Nec audit,
    Imperaus.Imperantisira subditojus esl, 161. nec videt, quod fidelisaudit, etc. Eorum poenaredundat
    Impetrarealiis pcenitentiamimpudenterpraesumit,qui ad gloriam fidelium,152. Baplizaliet instructia Chryso-
    sibiad veniamnil providil,125. logo,58, 57, per tol., et 56-62,67-72.Vid. Perfidus.
    Impielas.Quidhominicreatojam fecerit, 157. Semper Iiifidelitascavenda,ne nos reducat sub potestate dia-
    . febrii, 175. Iucauta assumit criminis lestes, arbitrosfaci- boli, 18. IncredulitateHebraeorumnec unusdaemoncaplivo
    noris, 174.Ut doceat,44, et de ea per lol. ser. fugaturex corpore, 51.Palris obest filio. Callidanonha-
    Impiusrecedens a Deo a se obiit, nec stat in consilio, bet excusationem,102. Vid. Perfidia.
    44. Fertur modoad ecelum,modoad terras, se nescil. Quid Infirma.Cumrecitantur, animosdeponunt,150.
    , fecerit consiliumimpietatis.Saporemtrahit de pinguedine Infirmitasnon stat ibi, ubi Christnsest, 18. Homine
    peccatorum. A Deo recedit, cum delinquit. Impio gras- nil infirmius,et cur, 45. Infirmusrecurrat ad medioum
    sante, piusturbatur, 47. Declinatnr a Deo, 48. Interdum coslestem. Infirmitatinullus locus est, ubi virtus esl so-
    loquilnr invito verilatem, 49.-Impium vult Deus redire, ciala virtuti, 57. Ubiinfirmitasest ignola, Christus illuc
    nouperire, 51. Irnpiisimputaudum,si gratiam non reci- primum curamyertit, 94. Infirmiiashumanavuit, et non
    piunt charilalis, 53. Impius ruit, destruitur, stare non potesl, 100.Incurvabatmulierem,105, per lot. Oculorum
    polesl,75. Possessusa terra, et morte in resurrectione non sustinet magniludinemlucis, 112.lulirmilasculpanda,
    justorum,77. Terrel impiumtimor, 80. Cerlior factus a ut fratri detur venia, 159.Alia corpbris,alia menlis, 164.
    Thoma de Christi resurrectione, 84. Timebit supernam Cur eademvarie curata sit a Domino,176. Nulu Christi
    potestufern,88.Stat in triviis,89. Sui ipsius consiliariUs. percunl infirmitales.Familiarisdum fit publica,dolorem
    Vid. Consilium.Eorum animaerepeiunlur a ministris affertel pudorem,15. Ejuslassitudoremanet, ubi ars cu-
    Tartari, 104. Ex pietale patris magis proditur impietas rat, non virtus, 18. Vid. jEgritudo,Fragilitas,Febris. -
    filii, 123. Impiusnon est, qui in alium piusnon est. Im- lufirmus lurbalur malis, 47. Infirmumnon curat, qui
    pius el juslus apud inferos ante Christi Resurreclionem illius arbilrium quaerit et exspectat, 114. Versatur in
    erant, 123.Quisibi impius,cui pius? Impiis non ferenda strato, 14. Stutfasuni illiusdesideria, 50.
    pietas, 127. Proprietate quam det mercedem. Impius si Inliila. Qui dignitatisinfulamnon hahet, nomendignita-
    esl contrajustum,sibi iethalis est, 173. Vid. Peccator. tis non invadit, 109. Mors quando infulas suae potestatis
    Impudicus.Impudieisinimicacastitas, 127. Impudicaex amisit, 10. Infulas divinaepotestatis in se perdit, qui
    impudico
    4 Incedere.nata, 174. proximo peccata non dimiltit,159.jElernas infulas quis
    Quinon stat in triviis peccatorum,incedit, et habeat, 144.Eunuchusinfulaspalalii mutavit,56.
    alia facit;89.Iuceduutqui virlulibuscurrunt, et ridmanda- Ingeniumperitimagistri ul faiigetur in docendorudes
    lornmpleuiludinemperveniunt,9. discipulos,106. Depravaturdolis, 116.
    IncensumArabicum non lam libeiuer odoratura Deo, Ingratitudo hominis aegrolierga Deum medicumquid
    quamsanclitas cordis sinceri, 87.Incensumest thuris et causaverit,151.
    puraesupplicationis. IncensumEcclesiamilluminansmystice Ingratusad pcenamducitur,non divitiis,vel paupertate,
    quale, 134.Debetur Deo, 157. sed animo,124.Homoest omniumingralissimus,162. Ut
    hicendiumfebrile exstinguitur calore, nulritur fri- merito punialur,66.
    : gore, 114. Inexstiuguibile ex ardore vitiorum,116.Inceu- Inimicus.Inimico parcendum,lale, 58, eliam exemplo
    dia cupiditatumquis ftiminesciustransil, 89. Christi. Ei dimittere proficuum,67. Illi dimittendapec-
    IncredulitasFilia mortis, quidpersuadeatliomini,118. cata, alias, etc, 68. Inimico qui totum dimittit, nihil de
    Indigna non petenda a Deo et cur, 132.Promissionon suis deliclisDomiriodebet, 70 el-71. Vid. Venia, Diabo-
    . redditur indigno, 100. lus. Inimicodimittendapeccata,lale, 129.Inimicusextra-
    Indocilis ad excelsa conlendens mergilur in profun- neus et internus quaemalafaciat, 171.
    dum, 119.Vitatura Christoad illiussalutem.Fatigat inge- Iniquilasconditaab Herodeevaginatur,152.Illi semper
    nium magislri,106. est amicainiquilas, cui esl sequitasodiosa. Est iu pla-
    Indulgentfa.Temporeiudulgentiaepoenitendum,46. In- leis, 95.
    dnlgeniialcgis amiquaeerga sacerdotes,92.-Indulgeiitia Injuriaaequoanimotoleranda, per tol., 58. Est divina
    ex
    magna magnoreatu, 95. Vid. Venia, ftemissio, Poeni- pliilosophialolerare injuriam.Injuriaproximumaflicientes
    lentia. Indulgenliadecubil, ut peccatores levaret ad. ve- phreneticisunt, ideo pieiate curandi, 58. Christusindi-
    niam, 50. Jus indulgenliaeest penes hominem,qui proxi- gnalur, dum prohonore sibi fertur injuria, 48. Injuria
    mo debita dimittit, 71. Quaeres pelant juslorum indul- Creatoris fugitura tola creatura, 78. Injuria humanicor-
    genliam,45. poris sublatain NalivilateChristi, 144.Sinehumanisinju-
    Industriahominisut honoretur, Deus occultat divinum riis humanaeinjuriaenon poterantamputari,151.
    in humano sermone myslerium,132, et alia, elc, 96, a Innocens, sine Christononhabelur in terris, 30. Inno-
    . principio. cnorumresurrectio erit terror impiis, 77. Quis iriuocens
    Infantia,infans.Filiorumut fuerit olim tradila diaboln, inter gurgites -vitiorum,et vilaelubricum?89. Innocens
    31.Infausdaemouerepletur, quandoa parenlibusofferlur vocalusad reatum, dtim purgariaestual,stimulatcognito-
    . diabolo,ulcuretur. GloriaChrislianaeinfanliae,68. Infan- rem, 97. Dum innocenspuiiimr, reatus redundat ad-judi-
    lia Ecclesiae;lempore S. Apolliriaris,128.Infantiatottim cem, 112.Innocentereum accusante,gralisjudex pro mi-
    ohlinet, plus.lacryinisquam virium raiione. Honioin in- sericordiarogatur, 122.Innocens nonf3CiIe' condemriatur
    fanlialatet in homine, et hominis labore proficilur,152. a reo, 173. Si accusetur, quid, 175. Innocensab inilio,
    Habet vagitumex verboDei, 144. Infantes noncondem- qualis erit.in fine?91.
    naulur descriptive,152. Iufanslaetusmoriepsdescribitur. Innocentes marlyres ab Herode occisi, 146. Quare,
    Infans oiiinemhouiinemnonhoslem respic.il,sed paren- . 146et 152;per lot. oplime.Solum,quodnati sunt ftiil illis
    ten. P.issionisignara rapuit niarlyriipalmas,155.Iufans crimen,152. Suntmililes inuocemiaeChristi,excubiaecu-
    laerymisuberunrnulrimenladisquirit,158. Vincit barba- nabularum.Nali martyrio,nonsaeculo.Mceroresin gau-
    riem, potestatem,etc, et amorem expostulat. Infantia diumconimutarunt.Ipsi in sanguinebaptizati,matreseo-
    CbristiturbalJerosolymam., rum in lacryinis.Moriunturlaelantes.1'ra'mo.i regi suo,
    Infernus. DevorandoCliristum,jejunium incurrit, 57. qnamcommorigesliiint,descriptive,155. Martyresgraliae
    1179 TNDEXRERUM MEMORABILIUM1N SERMONESS. PETRI CIIRYSOLOGI. 1180
    qnomodo.Eorurii maiiy-riumvirginilaticomparalum.Chri- ! - J
    stus fugit, ut iilbs habeat, non Synagogateneat. Occisiob
    Chriiti infanliam,158. Jacere. Hominumservi jacent, et cur, 15. Jacemus in
    ex
    Ituioceiitiaiiostranon oobis, sed ex patris ccelestis viliis,et jacemusoppressi,54.
    ad Dei conspectum,6. Numquam
    venia, 4. Inironiitlitnos nialese Jacob plus myslicusquam dolosus, nos figurabaf sub
    nuda, 75. De inuoceutia glorians honioduciiur in pellibus hircorum. 75. Ei vianli occurrit Deus conviator,
    (iiei)ituinet poeuamparenlis, 112 Pro ea moriatur, qui et luclalcum eo, 151. Quidagat Deuscumeo, ut ametur,
    biiClenusillamexstinguereinoljlusest, 115 Christiresur- non limeatur, 147. Cur illi mutatum nomen, 154. Jacob
    Unde essel inuoceuliariiflkilis,
    gentis auiplectenda.Auferlur diu ante triumphatquam vivat,70.
    igmiravilhomo,116. a pecuuia, 126. Ejus iiiimi- Jacoboapustoloquare uoncommendalabealaAMrgo, 49.
    cfslit oriiosaliberlas, 127. -lunnceiilia prima felicilas, et Jauuaclausa non denegat iiigresstnn egressiimqucsuo
    quuiuodo,167.Qui credituui innocemiae servat, pcenilen- creatori, 8i. Janua inbrtisfuil boino,per quempeccatum
    liaenousolvilusuram. Vid. Juslus, Integrilas. intravil, 111.Janna inferni. Vid. Infernus. Januae inleri.
    Iusidiator latital in uoctibus,appetit dormientes,fugit coufraciaesuntarietc crucisDumiui,125.
    vigilantes,97. Jejuuinm quui pussit facere, osteuditur ex fame pro-
    lusipientia iuterdum fallitur, sed affectus non deci- digi, 2. Et ex aliis.Est prima.virtus nnbis, 7. Iu jejuuio
    pitur, 25. quid sit tingcrecaput, lavare lacieni.Jejuniuinsine mise-
    Inslrumeuluniquod fuit perditionis,potest esse occasio ricordiaesuril, algel, 8. Misericordiacsl ver le.rraejejunii,
    salui-is,126, et alia. VariaediDniuones,seti epitheta jejuuii, 8. Vincit
    oeeullis, noh de visis, 14. Ejus vis duce misericordia.Ejus aiaesunl misericordiaet pielas.
    IulelHgeniia est denuditatem.
    in videudo pauperis lu paupere inlelligitur Siue misericordiaesi siinulacrtimfainis,et avariliae,el hy-
    adesseChfistus.MinorintelligentiaScripturafuingeneraf poerisis.Jejuniiimsublevalur coelestisympliouia,10.Arma
    piTiiiciein,52.Hominis acuilurali obscurisDominivcrbis, jejnnii sumeudaconlradiabolum,11. Temporejejuuii quid
    96. Est magua arbor, 98. Aliitudiuesensuslola levalurad agendum, 12,per tol. Jejunium nostrum est esuries dia-
    crcluni.Huinanarumeldivinarumre.rumnon habelur per- holi. Essemia et virltis. Vincit diabolum,12el 13. Jeju-
    fecie in tota boniiuisvita, 112 Christianussese inlelligal, naus creditur Deus, 15. Cunctisviriuiibus aiileponitur.
    115 Intelligeuliapoiest benigne relevare quosonerat se- Tiiriefur a diabolo. Diaboli ienlationes lempore jejiiuii
    vera discussio,126.Huinananoufacile capit seusus eyan- quae.Husliajejunii quomodoDeo offefenda.Sil vnlunta-
    gelicos. Ex ea rium 51. Esl aratrum sanctitatis.CurdiscipuliChrislinon
    Iiitentio. judicat Deus, non ex operibus,9. jejunanl, etc, lateperlol., 51. Jejuniuiiipurgat corpora
    et
    Iiiterna peccataut emundentur propellanlur, 171. a squalorecarnaliumdelictorum,51. Verumjejuniumnon
    Interpres litteraequid agat, 32. Verbi Dei. Vid. Yer- admisceaturfraudulenlo. JejunandumCliristipraecepto.41.
    bum Dei. Si.t cum misericordia. E t jta mullashabebitvirtules. Fnse
    lnlegriiis est poenacorruptis, 127. Integritas teslis in- jejunium sine pietate jejunat, 42. Sine misericordiaest
    nocentiaefugat limorem, 144. lutegritas MariaeV. Vid. lamesavaritiae,ei alia, 1. Seniinajejunii jactandaiu pau-
    MariaVirgo. perum lacrymas,42. Vacillatsiue ruisericordia.Sit cum
    IntercessioEcclesiae.Vid. Ecclesia, misericordiaet oralione,43,per tot. Jejuniumbabet lassi-
    Tntrarepossumus ad Dei conspeclum, si non loco, vel tudiriem. Deo offerendum,ut voracitascesset, 108.Qua-
    corde, 6. dragesitnale cur inslilutum,et ut debeatfleri, lale, 166.
    Invenire. Qui quod amisit invenit, donat culpas, iram Vid. Abstinentia,Quadragesima.
    vertit in gaudium,doloremm.utatin gratiam, 168.Jucun- Jephlaefilia moriuirigaudens,53.
    dius nobisperdila inveuissequam non perdidisseservata. Jeiicho. Cur perearii ambulatChrislus,54.
    Magisdelectaril inventa quainsubjecla, 96. Jeroboamscandalunifecitin popuio,27.
    Invidia Hebraeoruniin Chrislianos,4, per lol. Non ad- Jerosolyma quare turbalur Cliristonalo, 138'.
    miitil pietatein nec cfiarilatem.Dissipatralionem natu- Jesus cur liibri el Maria?.filius appellatUs, 48. Dicilur
    rae: maluinanliquum,et alia Malumangeli, el hominis, Jestts a salute, 57 et 59.Filiusunicus per uaturam.Jesus
    ac Hebroei,armal contra Clirislum,quatit cor et auimam. Hebraice, SalvalorLaline, 60. De MariaualusDei Filius
    Vitanda. Pellit gaudium. Non patitur socium. Simulat; est. NomenJesu ccelumel infernumsubmissecoufitelur,
    mentilur. Dolet de bouo alterius, non de suo proprio 61. DiciiurSalvator,142el 144.In eo nominetota roajestas
    damuo. Invidus est avarus.Invidiaperdit omniabona, 5. Deilatis adoralur, et ab omnibus,144. Virtuset polestas.
    Invidet sibi, qui etevatusad summa,se adhumiliadejicit, Quissit Jesus natus ex Virgine,145.Jacet in stabuio,152.
    25. Ut jungal, cousueladisjungere,51. Caecalet teuebrat NalalisJesus quis, et ad quid, 156.
    nieiltem,48. Malailliusea. ab exeinplis, 48 MaluuPincura- JoapnesBaplista,86.quidegeritvirtutejejunii el oratioriis,
    bile. El alia mulla de Fuga vitatur.Invidia Hebraeo- 45. Ejus Epithela, Erat lucerna seusim demonslrans
    ltim in Chrislum,49. Diabolusinvidiaespiritusquid agat, Doiriiiium,87. Diciturangelus, quando.Exsiillatin utero.
    97. InvidiaJudiEoniniprivavitilloslege elgralia, 102.In- In ulero propheta.Filiussacrameiiti,-elalia ejus epitbela,
    vidia epulonis in Lazarum,122.Graveest malis, eos vi- 88. Gaudiumcunctoruni,magnuscoramDomiuo.Cur non
    tlere felices,quos aliquandohabuere comemplui.Invidia sit potalurusvinum.Ejus priviiegia.PraecnrsorChrisli.Ha-
    claudiloculos, 131. Quo feratur, apparet ex immanitale buit spiriluiuEliae.Eiiam et Chrisltimvirtulibusrepiae-
    Herodis, 152.Invidusquidmali agat, 168.De ccelestibus senlat. A.striclusviuculis,exstinetus adulteriis, 89. Cur
    cum diabolofugaia,168. InvidiaPharissenrum,172.Invi- non morilurcommunirnorte.Angelusin terra Deoobse-
    dia carnifexsuorumquid maliagal. Qui hanc recipit, sua quiumpraeslitit.Laudalus ab originali gloria parenlum.
    suslinet supplicia. Bonum alterius invido est poena;est Esl lolus sanclit3S,89. Omnia|irimadebpanlur ei, etiam
    maluuimulliplex; statim fugienda.Est morbus.Quidsua- primogenita. Ut Angelus nascalur,quid faclumsil. Ejus
    serit peritis inlege. Malaquaefec.itinvidia, lateab exem- encomiaex angelo, 90. Quid fecerit Christo,et cur, 90.
    plis. Spolialaa Curislosnis Gommodis. In Pharisaeisquid Nascilurex sterili, cur, 90. Prius deditpatri veniam,quam
    egerit. Invidiacumhypocrisisuis propinat. Fax iiividiae. dilueret peccalapopulorum.Dicilurfiliusex singularitate,
    Vid. Livor, Zelus. Estoculusneipiam,159. 91. Majorhoinine,par angelis,el alia, 91. Lucifer,praeco,
    in
    Ira exstinguenda ipsis scintillis, 58. Alias sanguine luba, angelus; et alia qute autelucanusfecit,91, optime.
    nonsedatur. lil vincalur. Quomodosit ia Deo, 43. Cur Miraturse peregrinus in utero, 92. Vox, tuba, praecona-
    David petat argui a Deo, scd nonin ira. Ira venlura est scilur ex silenlio,92. Ejus encomia,127.Tradilur adul-
    aitenia damnatioad tartara, 137. Ira iinperantis subdito terse. Alligalur,ut veriiaelocusnonsil. Herodemcorrupit,
    jus est, 161.Nutritur a daemone,quomodo,16. ne perirel. Offendit,quia arguit. Ejus decnllaliooptiine
    fit
    Isaac gaudet cum hoslia,55. descripta. De morte sua natus est, 127.Genlibus praepa-
    Isaias evangelislanon minusquampropheta,57.Taclus rat novaliaEvaugelii,137, Quare verbum Domini super
    dolore,quia quod sensit de Deo non polest annuntiare, Joannem,nonad Joauueni.Quarevox,'uon verbum.Cur
    Purgatur a seraphim.CurDeumhabitu regio videiit, 151. veuit ad Jordanein.Ejusbapti^maquale. Corripit exem-
    Praedixit Deum pariluram,146. plo, ut niores naturaniquepossitimmulare.AnpellatHe-
    - Iler advirginem
    Deumfitnon pedumgressa, sed mentis incessu, braeosgenimina viperarum.Cbrisluuiin Jordane tenel,
    3. Iter ad Deum Palrem est compendiumviae salularis. veniamaccepluris,160. Inlrepidus inter coelpstia.Natus
    Iler gentiuma Deo addiabolumfnit aninio, nou loco, 5. adDei aniorem,2. Doctor et magisterpceuitenliae, 167.
    Iter Jejunii ingrediens caeterascuras deponat, 8. lter Poenitentiaiiisuadet.Per qua?deserlapraedicaret.Accepit
    Chrisliad morteinet gloriam, 19. Itineris terreni homo > vestimentumde piliscamelorum.Cumvescpreliirloenstis
    incassuiiidiu sudores perfulit et labores, 175.Iter prae- et melle. Lucerna ardens Christumdraehmaminvenit,
    bu'sse pauperi plus est quani paliis dedisse frogmen- 169.Quomodoex dicto Herodis resurrexerit, 175.Venit
    tuin, 176, ad omniummedicinam.Effusionesui sangninis exstinxit
    germina tola serpentis antiqui.Ejus caput in disco pre-
    tioso fertur, 174.Erat, ut lucerna super candelabrum,ut
    1J8I INDEX RERUM MEMORABILIUM1N SERMONES S. PETRJ CHRYSOLOGI. 1182
    judex in tribunali. Occisus damnavil bomicidium.Tolo Justi Dominoexsultant,46. Dent induciasmalis,47. Justus
    orbeclamatoccisus.Nascilur,quaudo perit Herodes.Con- lurbatur ex apparitioneAngeli,88. Esse jusuim«pudhb-
    IrapositinnesJoanniset Herodis. Iu multis superslat Jo- minesest virtushumana,apud Deum «st muneris divini,
    sepli. Major inter naios, quia arguit adulieras: etlicila 89 e(91, Exquibus dicantufjusti Zachariaset uxor. Justus
    mulierumconsortiacalcavit.Pericula feminarumnon eva- roboralurin perfecium virtimtribulatioue,palientia, pro-
    sit. Majorin nalismuliernmex jejunio,12.fn ulero Deum batione, spe, 110. Justis dabit Chrislus vilam, regnum,
    aghfscens malrirefert, 70- Vid. Herodes. gloriam. Quomododrcat juslus : Ego moriaruro Christo.
    Joaunes evangelista ne Christura abnegaret aufugit, Jusli in morle illudunt morlem, el ad vitamtranslerunlur,
    130 Quare*i fueril commeudalnbeala virgo, non Jacoho 114.'Justi cnjlomajores, paresangelis, immo meritis su-
    ejus fralri, 49. In pas*ionefugit nudus, sed fuga cooper- periorps, 120. Jtistum aliquem paliuntur paupertate et
    tus est, 78. Fugit in passione,quare, 170. miseriiscruciariad pietatemmaloruin, 122. Accrisanise
    Jonas prophilafuil tigura Donjiui,57, pertolwn, ipsosapudDeum, ul ipsosDeus excuset, 125.Justi elim-
    Jordanis.l',ur alveum Jordanis intral Christiis,160.Et pii anle Christi resnrrectinnem erant apnd inferos, licet
    quaefin.Usinlin eo. Si fugit ad praesenliamlegalisArcoe, diversis in locis.A Christodescpiidenlead inferosabso-
    cur uon fugitad praeseniiamTriuiialis. luti. Eorum mors pretinsacoramDGmino,174. Et estmors
    Joseph. Ananiitut virgiuitateuii ucarnat.ione
    Verbi, 140. enrum viia. CupiuiitClirislum-ad paimameorum Venire,
    Quomndojustus, si coiieeptuinsponsaenoluit discutere, 158. Vid. Sancli, Conffssor,Innocpris.
    143.Fuit piuseljuslus. Describiturtjus aiiiniusaesiuans. Jiislificalio MiintesjuslificatiOMissunt a nobisascenden-
    In eo tota Davidis prosapia-nunciipalur. 145. Vigesima di, ut bpaliiutlinpperfniamur,89.Pauciincpdinl in omni-
    oclavagener^tinnea Davidnatus.In eo fidespromissionis bus jiistificalionibiis.Manente condemnalioi.ejuslificari
    impietur. Sponsaecausasne timeat admonetur.Eral secu- non potestcondemnalus,110.Jnslificatisuiuus per Ctiristi
    rns de conscientiaMariae.Angeli loculiociimJoseph circa resurrectionem.
    Virgiuisconceituin. Si oosusfignra Christi spnnsi Eecle- Jusliiia nosira ne fial coramhominibus:qiiomodo intelli-
    siaeqiiomndoiinpleai figtiram passiouisCJirisliin altero galur, 9. Per sesibi abnndil ad glnriam.-A Deo ge.nila
    Joseph adumbratam, 146. Joseph marilus nojnine, con- ccelumexspeclat. Anoccullari possil. Hyjjocrisisnon est
    scieutiasponsus,auxiusde sponsapraegnante,deseriplive, juslilia. Se locanshunianisoculisnon exs|iectet mercedem
    175. Moxei angelus oecurrit, el<;ur. Tiniebat,'quia erat divinipatris. Justitiaetantum serviatiir, quantumhaclenus
    io causamaximuspavor, 175. iniquilali, 114.Laboriosaest, 116. Non Terendaab inju-
    - Josephpatriarcha comparaturJoan. Baplislre,174. Blis, 127: A justitia rieviat, qui in causis homines, non
    Juhilatio dulcis ovesad pascuaducit, 6. Ut Deo jubilan- Deuin pertimescit. Injusiis inimica,131.Sine pietate est
    dum, 46el seqq. Qualisjubilalioad quamDavid invilat, 6. crudelilas apud Deum, 145.Juslitia pst, quidquid fecerit
    Pasloralisinclinaloves ad paseua, 25. Domiuuserga servum, 161.Jnsto si desil hiimanumconsi-
    Jubilaeusadducitad totampleniludinemvenias,et remis- lium, subvenitmox divinum,175.Salva justitia miseretur
    sionis, etquomodo, 159. Deus,6. •
    Judas fecit scandalum scandalorum,27. LapidemChri- Juvenis insipiensdicitur juvenis, quamvissit aetalese-
    stum traxit ad scandalumpusillorum,ut non panem vitae, nex, 5. Vid. Adolescens.
    sed dolnrisconficeret.Quid illi fecerit aurum, 29. Ul qua-
    tit navemChristi,57.Tn ejus animodiabolUsdoli fructum L
    conciirienscrimenpeperit prodiloris,19. Labiaimmundahabebat Isaias, 5T.Talianoshabere de-
    Judaens.Vid. Hebraeus. flendum. Labiis mundatis passionem et resurreclionem
    Judex facit ex arbilrio proprio, carnifexex alieno, 17. Chrisli referamus.Labiaa dolopolluta,62.
    Judex .susiinebitjudicii sui superuum judicem,26. Cum Labor philosophorum.Vid. Cantilenaleva-
    vult ignoscere, hominem respicil, non ctilpam, 54, Cur -lur, 10. ilbi nori esriabor, ibiThilosophia.
    nec fructusadest, 14.Viri-
    Deus judex noxiorumpersonamsuseepil, 90. Areo sup- cilur ustiel exercitalione,28.Humanuslabor apbsiolorum
    plicanlelactusnon maculatur,94. Ad judicem non inliat profuildivinolabori.Ex laborefructus.Adlabore3descen-
    .non vocatus, 102.Aiiillum redundat realus, si pceuaper- dit Joan. per gratiae dignationem,88. Gloria ex' labore
    cellil innoxinm,112.Eum gratis ille rogat, queminnocens superatur a gloria ex origine, 89 Laborcommunishabeat
    eonfessoraccusat,122.Judex Deus visusa Daniele, 131. communeIucrum, 91. Laborillius qui scripturas mystice
    Judex quos arguat et.judicel, 152. Judex in Iribunali intprpretalur, 96. Vid. Sudor.Labore acquisitamagis de-
    resplendensfuit caput Joanuisin disco, 174. lectaril. Laborrequirilur ad agnoscendaprofundajudicio-
    Judicium.In finalijudicio Deus caeteratacensde mise- rum, 101.Labor et poenain discendo litteras. Labor ex
    ricordiain pauperes clamabit,14. Pauper erit advocalus quiete, eleconyprso, 105.Laborsusceplus a cerlaritibus
    iu die judicii.Et Judex debitor est illi qui feneralur-pau- in agonepro corona,119.Labor doctorissnmilura Christo
    peri. Per jndiciuin omnia deperieranl, sed misericpfdia pro nohis, 163.Labor itineris viatoris honlinisdiu incas-
    succurrit, 42. Servalum in die ut
    inortis, pcenitentiain sus, 175 Deus in nostro' labofe socius cur, 147. Labori
    agamus.De criminenonjudicatur,qui facitmisericordiam. proprionemo inyidet,97.
    Vicinumjudiciumquidsil operalumin homines,47. Sepa- Lacrymaspauperumjejuniumrigant, 42. Coelumrigant.
    . ralio in judicioconsolalursanctns,47. QuareChristusju- Qni Deumverbisnon nec lacrymisorabit, 43. Beati,
    -dicatur ah Hebraeis,49. Fiet judiciumde vivfset mortuis, qui lugeril muiido,46orai, Lacrymaea gnudio.etdolbreprodu-
    quomodo, 5 7. .ludiciumnon qui male viyit, 39. Ex cur.tur, 46 ei 64. Cordis aQeeturi) 46. Iniquus
    eo coniremiscitlerra, 77. Estcfedit,
    terror impiorum. Judicium Jarrymabilurin aliosaeculode bonotesiantnr,pauperis,47.Repararit
    mauifeslabilquis fuerit quisque, 97.JudicinriiDei ex
    tempus perdita cibo, 66. LacrymaeMagdalenae,Judaeoruiriet
    messishoiuinum.Profundajudicia Dei quomodopossint Christiex diverso capite, 64. Prb peCcatisDeb lacryman-
    cognosci,101. Ejus securis arbores steriles succidet et dum, 65. -Lairymaeimpetrant fllios,73. Lacrymaemulie-
    cremabit,106.Miser,cuiin judiciononmiseretur genitor, rum potenlissima;,79.Eorumsuntarma. Filiorumlacrymae
    122. Gestit Deus venia praevenire judicium, 123; Ad ex nalura, 8.9.Deussilit lacrymaspeccalorum,95. Pecca-
    judiciu-uvocaniur lempore mortis. In judicio non est torunilacrymaerigant cdeluni,lerram diliiunt,exslinguunt
    tempus poenitenliae,sed poenarum. Judicium Herodis gehennam, el delent divirtamsenteutiam.Sunt baplismata
    perversum.127.Ira venturaerit judiciumimpii, 137.Judi- Lacrymaeviduae impelraut resurreclionem
    cium evadit, qui ante deliclum veuiam sibi praevidit, peccatofurh.
    ejus filii, 103.Sunl jucundse,quaeemunt gaudiumimmor-
    159. Juiiiciumut cuslodiatur,causa temperandaesl, 144. talitatis, 107.Lacrymaeparvulorumsurit arma potenlissi-
    In dubiisjudiciumfugiendum,et Deo remiltendum.Jtidi- ma, et c.ur, 128. sunl polus poeiiitentium,157.
    cium praeveiiiendumpoeuitentia, 167. Chrisliani nollent Lacryrnaefuere Lacrymae baptismata matruminnocenliumocciso-
    venire judicium.Quiaadhucnonvenit, est, quia Duminus riiin, 152..Martyriigaudio non caret, lacrymasmarlyrii
    nos ad seiredesideral. Ne.judicemnr,judicesjiostrisimus. qui fudit. fnfans lacrymis uberum nuirimehta disquirit,
    Judiciumcrapulae,et vini quale, 175. Confusioimpiorum 158. Lacrymaeabluuntulcera realus, 167. DomiPetri non
    in Judicioex quibuscausis erit, 22. vina fundebantur,sed lacrymae,18.
    JumentaChristumuatum fatentur, 141. Et suis susci- Lasdens.Laedentempropriomucronetruncare, est insi-
    in
    piunt praesepibus,141el 156. divinaevirtulis, 57-
    Jussio superinristemeritalem tollit dicentis, 70. Jussio gne Laesus.Laesisquod longnmest, breve est ad laedentes,
    Dei appeiiditcoelum,101. Sic terram, mare. Jussu solo 16. Laesusdimiltat fratri, 139.
    omniacreata, et solajussionesolvenda.Jussio et sanctitas Lamentarinon potest de morte, qui voluntarie recipit
    ..imperanliscogit loqui eliam sermone sterilem, 107.Ad illam, 25. Parturienslamentatur ex dolbre, natrisex na-
    jubentis arbilriumlimor obedientisinvigilat,109.Jussioni tura,89. '_'"
    parere estvinus, 138. Vid. Praeceptum. Lanceadoloris flxa in cordibusdiscipulorumChristi, 83.
    Jiisti speruuntaurampopuiarem,21. Justi nomine tan- Lapis sepulcro Chrisli advolutrismortem , revolutus
    tum, sed facto injustia Christorepelluntur,28et 29.Chri- resufrectionem probayit, 74. Lapidis sepulcri encqmia.
    itus non vocatjuslos, quia omnes reperit peccatores,50. Revolulusab angelo ad lidem resiirrectionis,84 et 75; et
    1185 1NDEXRERUM MEMOliABILIUMIN SERMONES S. PETRI CIIRYSOLOGI. 1184
    ad alia, 75. A Judaeisconstilutusad januammortis, fit ca- Synagogam.Legem nou deseril, qui ad ejus'auctoremre-
    thedra vitae.Revolviturab angelo ad salutem, Ddem,ad currit. Nonlex homini; sed homomoritur legi. Lex reum
    evoiulionemmortis, 77. Ei angelusinsidet, ut praeses,et aslringit, punit crimiriosum.Per legem passibnespecca-
    ob alia. Lapis claudebatostiumcordismulierum,82. Lapis torum notiores dominanturmembris humanis,115. Lex
    magnus plus merito quam fornia. Non potesl obsistere non proficit,sed ducit ad mortem.Homosine Christo,lege
    Cliristo resurgenli, 84. jEdificanlesturrim providerunt armabaturad crimina,nonvicturussed facturus, 116.Lex
    sibi lapides, ut altius caderent, 131.Judaeilapidesatlule- daia a Deo ad salutem, pef horriiriemfar.taest adsui ipsius
    lerunt, ut se occiderent,non Deum. ruinam.Prodit, quod hosliliter latebat in humanocorpore,
    Laqueus.Herodescecidilin laqueumquem tetenderat, quomodo.Ex ea coepit|homovelle viriules, sed sequi vilia.
    152. Laqupusdiaboli,11. Sub lege homo servus, et captivus.Lex perveriitad gen-
    Lascivusformamaccusatin ejus lapsn,116. Vid.Luxuria. tes, cur, 126. Summa legis fuit Joannes, 127.Data non ,
    Lassitudo.Gene.ratfastidiumetdicenli, etaudienti, 122. uni, sed omnibus,132. Pe.r legeni Iegis scierilia quaeren- ,
    Lassarine>cit,cui panis Deus est, 166.Nec bajuiusmise- da, 148. Quidper eamChrislus promisprit, 150. Christus
    ricordiaelass-ilur,170. fugit iri jEgyptum,ut staret legis yerilas. Lex impugnaba-
    Latro evangelicus in ipso momentomortis paradisum tur a Paulo per zelumlegis, 157.Lex divinadocuil pene-
    invasit, 60. Rapuit veniam, 167. Quando solvebat poenas trare secrelumsensusdivini,168.In legis Decalogolate-
    latrocinii, 61. Lalro in occultotendit insidias, 158.Latro bat Chrislus,169. Multalegis lavacranon munJant, quod
    callidusdicitur, 173. unicumgratiaelavacruin 1 lavat, 171. Ocqultalaa Pharisaeo
    Lavare.Ante mensamlavandaesunt manus, 171.Multa . ob invidiam.172. Sub legis velaminenil videbat Judaeus,
    lavacra legis lavant, et noti lavant, sed lavacrumgratiae 176. Ejusumbra transjt. Vid. Synagoga,Hebraeus.
    lavat.Et quomodo.Lavandasunt quaedivinismancipantur LiberalitasDei ampleostendilur,39.
    mysteriis Cordalavandaa peccatis,quomodo. Libertas esl serva penes extraueum, 2. Libertashonu-
    Laurenlius,martyrpassioneinsignis,135, per tot. nis a se.rvilulibusinimicorunidecanlanda,6. Probaturli-
    Laus Patrum redundal ad gloiiam filiorum,89. Viros bertas a virtute, lOl.lLiber nasciturad gloriam. Libertas
    illustreslaUdarequomododebeatorator. Vid. Sacrificium naturaerecepta per Chrislum,dum lollit peccaturiimundi,
    laudis. .111.Praesumptaet vaga postponitur.devntaefamulationi,
    Lazarusa Belhania forma vincendaemorlis, exemplum 114.Liberlas mentitur in pec.cato.Libertas peccati pro
    resurrectionis,65. Ejus resurreclio est signumsignorum, fructu dat pcenamet confusionem.Libertas quandoel quo-
    63. Resuscitalurquatriduanus,ut servus, et cur. Ejus in- modoquaesitaab homine,116.Odiosalibertas captiviscri-
    firmitastantum significaturCbristoamanti.Christusin eo minum,inimicisinnocentiae,127. Libertasmiseealurcha-
    dat locummorti.Cur gaudeat Christusin morteLazari.Si ritati in corrigendofralre, 159. Libertassine finein coelo.
    mulier non fuisset iu paradiso,Lazarusnon morerelur. Libertas incerta hominemperdidit, 161.
    LacryrnatusLazarus a tribus diverso modo,64. Ejus mors Libido.Vid. Luxuria.
    ad Dei gloriam.Gaudiumex resnrrp.cti.oneillius, 65..Cur Licitaqui requirit, multiplicicoruscatin lumine,22.
    Cliristusfremat. Speluricaquid, 65. Cur tolli lapidemjus- Ligare. Qui ligat veniam, locumveniaj non relinquit,
    Iri
    sit. Marlhadixil, quodfetet. QuodqiiatridUarius. Lazari 127. I
    resurrectionedialogus tartari oum angelo, et alia fuse,65, Lignum. lignoppndit vita"credentium,nbi mors pe-
    Ex
    ad fin. Cur llgatis manibus et pedibus surgit, pulchre. penderal perGdorum,57. Per lignummors et vila, 59.Per
    Lazaruspropinavitnobisgustnmresurrectionis.Esi argu- lignummors venit et inortificalur,60. Lignorede.mpli,li-
    mentumresurrectionisChristi, 81. gno consummanturadpalmamPetrus et Andraeas,133.
    LazarusPauppr. Stupendaevices illius cum divite, 66. Lilium.Ejus gloria et praecellentia,165.Tn crastinum
    Promalis recepit bona. VulneraDeo in hostiamofferebat. petit. Ariditati et incendio clibani deputant. Epitheton
    addivitisjanuam. Ejusmors el funuscumfunere virgiriitatiset caslilatis,22el 98.
    Utjacuit121.Ponilur
    divitis, pro conflatoriodivitis, et alia mire et Limites.Limitibusaffixitituli indicant Dominumprae-
    descriptive,14, ad finem.Pectus judiciset areana posside- -diorum, 154.
    bat, 122et 124.Non fecit bona, sed recepit mala, 123. Linguanaturalischara simplieibus,et doctis dulcis,45.
    Cur beatus. Mortaliummiseria cognosciturex Lazaroet Susurroniset bilinguisest laqueusmortis, 55.Inler cor et
    divite, 124.Contraposilio Lazariet epulonis. Non fractus linguamversatursalutis saeramenlum,56.Si linguainter-
    malis.Curari ab epulonedebeat. Vid. Epulo, Dives. pres menlisnon pptest evapbraresermonem, dolorecru-
    Leclioecclesiasticaperilis et simplicibusprodest, 20. ciamur, 57. Lingua maledicta contaminat,62. Cur liugua
    : Quodpanditverbo, tempus commendavitexemplo,20 et divilismagis crucietur in inferno,66,8 et 122. Linguain
    21. Evangelicabonisest salutarisintelligentiae,malisoc- capite caput mali, 124. Lingua flumen fidei, 79. Vid.
    casioerroris, 89. Sedula et iterata profundamscienliam Epulo.
    praestal, 120.Frequentala fastidiumgenerat audienti.Pars Lites procul sint a nobis, ut servemus charitatem,53.
    illiusdiffertur,ne longitudofastidiumgeneret andiloribus, Praescribunturtriginta annorumspatio,143. Cupiditascre-
    122.Lectio prolixa trahit in longum, 173. Legere vel au- dit Dominumarbitrum litium, 162.Adlitigatorisarhitrium
    rem legentibuspraebereidem est, 159. Christusarbiter esse non poterat, 162.Lites nonsunt, ubi
    Lectus dolorisnostri est corpusnostrum,14.Lectus pa- avarilianonest.
    ralyticijubetur portari in teslimoniumsanitatis, 50. Lilleraeepislolaresdulces: sed usque dum veniatipse
    Lex naturaequae,5. Lex Dei quae in principio mundi. qul misit, 62.Ut labore et poenalitleraediscanturadisci-
    Divinadocuit,quod humanasapienlia ignorabat,11.Pro- pulis, 101.Littera velus totam perriiditdiscipliriam,115.
    didit diabolummali auctore.m. Legis antiquaesuppellex Cursensus lateat in littera, 152.Interpres tantum litterae
    studiisJudaicisattrila, 51. Lex Evangeliipannusrudis di- quid agat, 32.
    citnr,"etest principiumlexturae,quomodo.Praeccptalegis Livor. Vid. Invidia,Zelus.
    non suffeceruntcommendarenobis divinumamorem,55. Locus.Non de locis,sed de sensu Deus operum colligit
    Lex adducitad januam,quos gratia intromilt.itin tem- qualitatem,9. Locorummutatioiuutilis, ubi non est con-
    plnm, 86. Legalibus in labulis Deus descripsit normam versiosensuum,46.Dbusloci capaeilalenon clandifiir,77.
    prohibuil, licila non
    disciplinae,88. Lex antiqua iflicila Lex Locustaepaslus figiirapcenitenliae,cur, 167. Ut lbcusia
    negavif,supra natnramnilpotuit, 92. fideijanua, gra- debemusa loco peccatiia locumpoenitentiaeexsilire.-
    lisenunlia,Evangeliiprsevia,etc. Legem satainveracibus Longinquane ambias coilspicere,et cur, 164. Longin-
    pfaecepliscur d*monmendacibusfucavitinventis, 96.Cur qua mundiet peregrina, quae,2. 57. Loqui iuEc-
    .in lege celatur sensus divinus,99. Qui sine lege erat, in Loqui debemus secundumtempus,
    lege positis demonstrat legis auctorem, 102. Flosculis clesianondatur mulieribus,82.CumDeoloqui expavesci-
    comparata,106.Lex cum ipso homiue ccepit; sed Adam . mus, 86. Lbqui debemus,imperili licet,quaridoadesl jus-
    ,mox praevaficatusest, ut accepit:Moysespraevaricatoribus sio imperanlis,107. De eo quod nos aeternat loquilongo
    promulgavilacceptam, 111. Per legem mors regnavit, sermone debemus, 117.est
    quia gravius praeyaricatores,quam peccatores devoravit. Lorica impenetrabilis amor, 40. LoricaLazaripau-
    Fecit copiam,non diminulionemdelictorum, 112.Vulnus peris, qiialis, 124. . ]
    hominisprodit, et supernum medicumvenire denuntiat. Loth fugitignem ex misericordia,42. Per manusange-
    Attrabitin cuteminterrmmvulnus, et gladioprajceptorum ilorum extractus a flatnmis, 10. Per jejunium exstinxit
    apostemaaperjt antiquum.Nec vulnus claudere, nec per- . incendium,qui per ebrietatem ' iricestiesl adustus inceu-
    fectamdare sanitatemper se valebat. Ampliavilvulnus,et dio, 12. ! .
    quomodo.jEgrotantemlevavit, fovit, et ad medicumper- Lucernaardens significatopera bonaaliossedificantia,
    duxit. Lege exclusa cuitores illius arguuntur, 114. Lex 22. Habeatur in manibus, 24. Testimoninminnocentiae.
    exspectans hominisvbluntatemcultorem suum non solvit Est bonum exemplum. Lucerna verbi Chrisli ostendit
    .» peccato; sed crimine praevaricationes obligal, qnomodo. mysteria cceleslia,64. Furem prodit, 54.illis Lucerna erat
    Qui sub lege sunt, peccato incurvantur.Lex non oblinuit Joannes, 87, 127et 169.Lucerna templi non est ne-
    cum Synagogaspeciale consbrlium, 115. Lex despexit cessariaquibus siduscceliperlucet, 156. Lucerna cordU
    1185 INDEX.RERUM MEMORABILIUMIN SERMONES S. PETRl.CHRYSOLOGI. IT88
    accendenda,utdrachmam seientiaesalutaris quaeramus, viaminnocentiaeadsua redeunt. Magusgentilis a stella
    169.Norilucebat Ecclesiaesine igne diviuo.Lucerna est Dominumnatum cpgnovit, 159.Iriter duoanimaliaChri-
    niaterEcclesia.CaputJoanuisin discoerat lucernaarderts stum inveniunt.Duces fideinostrae,et principescredulita-
    super caudelabruni, 174. Lumen lucernaesuccendit olei tis. Ut quaerat, et Dtum inveniat inagus, 160.Carnem
    piuguedo,ut adnoctissolaliumperluceat, 8. lucidioremsole, luna, stellis in terris coolemplatur.Non
    Luctari. Mundo praesente difficilius; sed gloriosius, discutit, sed credil Deumregem, moriturum, et gaude.t
    107. Quomodospiritualiter luclandumin Quadragesima, invenisse. JudaeumpraevenitconfitendoDeum mauibus.
    13. Ex fide magorumcredulitasgenlium dedicata.
    Luctus profanus esl adhibere extranea lamenla super Malapropria cum dolore, exlerna festinanler audiiin-
    cadaver,19. Beali qui lugenl mundo, 46. tur, 2. Permittuntur a Deo, ut inde bona sequantur, 5.
    Luduspraesentisvilaedignosciturex mutatisvicibusLa- QuaBmalaa diabolosint, 11.Malumest accidens,noncrea-
    zari et epulouis,124.Non est de impietate ludus sumep- lum, et quomodo.Malaa Deo propler nostrasculpas, 20.
    dus, nec de sacrilegio,155.Cumserpenle nemo securus Malatemporaliasidolent, quid aeterua?22. Quibus mala
    ludit. videanlurgratiora bonis, 25. Malaex morbis peccatorum,
    Lumbi a servis vigilautibuspraecingendicum lucernis 38. Maia tempora facial nobis Dei contemptus, 45. Mala
    in manibus,24.Et cur lumbipraecingendi. temperantur, 86. Malaindur.lain munduma diabolo, 96.
    Lumen.Luniine Dei opus est in opere Dei, 51. Lumeu Malumest accidens,non naturale. Passionespeccalorum
    tenerumoculisteneris, 64. Lumina a Christo supplenlur a lege ampliatae,quomodo,115. MalaTecipere, bonaacci-
    caeconato, 176. Vid. Oculi. pere a Deocredil fideiis,et qualiter, 125.Et quam boiium
    Lunaa diabblo infamala,52.Non laedit, sed servit ho- mala recipere. Malapauperis ei profuerunt, 124. Mala
    miiii.Curiunaeincrementisobsessitofquehlur. Quidluna dinnmeral Chrislus,et pcenamminatur, elveniam permit-
    gratius? 101.Lunalumine suppari soli, 103.Sanctuserit tit, quomodo,125. Mala non bona promillitdaemon,151.
    lucidiorluna, et quomodo,descriptive.120. Malorumcognitioneagnoscimusbona, qtiam sint bona.
    Lupus. Luporumferilasdicilur astula, 175. Eorumcon- Malaa Deonoripetenda, cur, 152. Mala declinanda,158.
    tagio, 100. A maloliberati omnes. Vid, OratioDomiriica.
    Lutum qrib faetusesl horno supplet lumina Celidonio, Maledictio.Si malediclusest, qui in uno offendit, quo-
    176.Limointaclp factus homo; Chrislus natus corpore ties inaledictusest qui in omnibus? 114.
    intacto, 148. Malide bono quaerunt mahim,et alia, etc, 52. Quam
    Lux muhiplexperquiritur ab eo qui licita facit, fugitur mansionemsibi eligant, 47. Eis tormenta parantur, 66.
    ab eo qui ilhcita peragit, 22. Luce recedente, redeunt Semperstulti, 97. Invideritbonoillorum,quosspreverunt.
    tenebrse,44. Luxin nocte resurreclionis, 77. Graliorpost 122. Torquentur yidere felicem, queui aliquando mise-
    tenebras, 84. Luminibusobscuratis sensim refundenda: rum putaverunt, 125.Malosqui monet, offeudit.127. Illis
    est oculiscondila,87el112.Lux misericordiae,104.Lucent bonitas exosa, 131.Herodes malus omnibus, suis pejor,
    in coeiismartyfes, qui in terris putabantur exslincli, 108. pessiniussibi, 152. Vid. OratioDoniinica.
    Ejus inagnitudooculosnon hebetat, veruminfirmilaslumi- Malignusul oniniain nialtiminlerprelelur, 168.
    numclaritatpmfere non potest, 112.Lucisauetor Deus, Malitiaorigo vitiorum, 31. Nonrelinquilur vel in poe-
    densisin lenebris iuvenilura magis, 157. his, 122.Convertithominesin viperas, 157. Mammouaid
    Luxuria. Quaemala parturiat, quaeque protrahal, 21. esl pecuniaquomododominelur,optime, 126.
    Desperationi similis,5. Dicitur conlagio,59.Totam pro-„ MandataDei. Collesipsorum intrepide ascendendi, ut
    fanat sanctilatem,27. Luxuriosus contemnateliamlicen- gloria perfruamur,89. Neino, vel pauci inceduntin omni-
    tias corporales, 115. Qui luxuria ardet, mavult cum ea bus maudaliset jristificalionibus.Mandatumnon praeterit,
    perire quamredire, 127.Luxuriosisadversafrugalitas.Ex sed ille deficit mandafo, qui a mandato labitur, 115. Ex
    ea nascilur impietas. Homoluxuriosus, id esl immodice illis peccaioraccipit occasionem, ut sit etiam contumax
    profuudenshelluo parlemprincipalemsubstantiaeperdidit, et praev.aricalor, 116. Vid. Lex, Preeeptum.
    162.Luxuria petit castitatisiiueritum, pudiciliaenecem, Manna pavit Hebraeos 40 annis, 166.
    mortem sanclitalis, 174. Titlllabat in Herode. Luxuriosi Mansio.Vid. Domus, Habitaculum.
    dicuntur porci diaboli,2. Qui ad luxuriam alios inducit Manusarida hominiscurati a Christofiguratgenus hu-
    dicitur mercenariusdiaboli.Luxuriosi non satiantur, et manum,late, 32. Tetigerat vetita. Ariditas nostraemanus
    quare. Agresti cibomundifrenatur luxuria, 15. quando dissolvatur.Et alia multa. Quomodoet qnando
    aruerit manus.Cur surgat in medium, qui manumaridam
    habet. Jussione solvitur ariditas manus,quaefuerat jus-
    sione devicla.Manusarida in Ecclesiaquaesit, etquomodo
    Magisterdicitur Christus,quia factoret reclor elemeu- curanda.ManuDei homocreatus, et recreatus, 35. Manus
    torum est, 21. Magistro addicilur, et scholaeaifigilur,qui dexlera DominiChristusest. Manusimposiiiocural in Ec-
    scire cupit, 101.Paulus quomododocuerit. Vid. Paulus. clesia gentilein, 105.F^xpanderemanusest habiturogare,
    Peritus, ut rudes discipulosdoceat, 106. Magistro rese - 108.Cur mauus epulonisligatae, 122.Manumad mensam
    ranti scripmraequaestiones,qui converlitur,debet absolu- det pauperi,"qni nummum dare non potest, 122 el 176.
    lionem, 107. Magisteriumstat de scientia; sed ejus aucto- Manus Dei assumpsitcarnem in nostram reparatioiiem,
    rilas constatex vila, 167. Vid Doctor,Concionalor,Prae- 148.In magisioquuntur manus,quomodo,160.Lavanda»
    ceptor.Magistercrimiuum.Vid. Mercenarius,ul magistro manus pro mensa, 171.ManusDomini iri faciendo, repa-
    facialinjuriamdiseipulus,94. Vid. Discipulus. rando, componendohominem,176.Deus nonde manibus,
    sed de cordibus,facta metitur, 9. Cur Christustenuerit
    Magnusdicilurquis animo, lice.tcorpore sit pusillus. manumfebrientis
    54. Magnuscoram Deo, quantus erit penes homines? 88. varie, 18. Manussanctificanturin ope-
    Magnareiinquere, amareminora,Dei polestaUsest, non ribns bonis, in malispolluuntur.Dominusmanufecithomi-
    cupiditatishumanae,168. nem, et inainihominisuppletlumina,176.
    Magus. Cur oculoscommitlat stellae, 64. Incola noclis MarcelliuusepiscopusVicohaventiae Ecclesiaelaudatus,
    ducitur astella ad lumen, 87.Rigal auro cunabulaChrisli, 175.
    105.Munere et adorationeDeumnasci fatelur, 117.Cla- Marejejuniiqui irigrediunturquid agant, 8. Mare Chri-
    a
    TitalemDominiciorlus habuit stella, 144.Deum adora- sto Dtvia, descriplive,20. Cur saevitnsqiie ad periculum
    vit in lerris, 145. Ex Magorumnunlio Herodes molitur Christi.Ex sedatamaris tempeslate Jesus credilur Deus.
    perdere Clirisfum,146. Magus signifer diaboli, fit dux Mare saeculiturbatur, cum illud inlrat Cliristus,ef ptaca-
    Cliristi,150. Errat per astra, 156. Oftum Christi stella tur. Mare sanguinishumani in terris, quando, 20, Mare
    duce non cognovil.Venit ab Oriente ad Orientem, jussus quandomater, 146. Marisprocellafacta esl ad fidem,21.
    a Deovenire. Plus coeleslede magis quam de stella si- Judaeorumerror praviorfluctibusmaris, 32. Mare saeculi
    gnumest, et quare. Cognovitstellam servam, et conser- quid sil myslice,47. Marisdescriptiocum jEgyptiossubT
    vam.InsultatJudaejs.A magbflonquaeruntJudaeide Chri- inersit. Mare diluit sordes Pelri, 78, Habet jler mblle,
    slo. Exposilioverbbrum:Ubiest, qui nalusesl rex Judwo- 90. Frenatur ob Dei praeceptuma tenuibus arenis, 101.
    rum. Ex stella jussa riolens cognoscitmagus Christum. Marequid utilius? Mare evangelicumut navigetur, 168.
    Deum se invenissein liumana carne miratur. Christum Vid. Mundus,Sabculum.
    Deum muneribusconfitetur,157. Cultor siderum, noctis Margaritaeeyangelicae,quaesint. Margarita etiamper-
    incolaChristum lncis auctoremex gratia, invenit. Ducitur quiritur infer slercora, 44.
    per stellam,ut.materia errorisfial per Christumoccasio Maria Magdalenafuit bajulanominismalris Chrisli, 74
    salutis. Apudeum ignorantiaet error erant in culpa, non e(64. Ejuslacrymaepro morte Lazari,64. Cur venit ad
    voluntas.Erant magide genere Noe, et per Deum Chri- monumefltum,74.Venit ipsa, sedaltera; eademmutata.
    slum riascididiceranl.Jussus magusadorare, testari, et Prohibetuf tangere Christum, quia noii credebat esse
    videre, 158.l£i pie iriterroganlidatur responsumimpium. Deum, 76. QuodMariatangat, el non tangat, distinguun-
    Iu serenoChristianaefldeiad Dominumpervenerunt. Dant lur. 76. Venit Maria, et altera Mariadeclaratur, 77. Venit
    jnunera Domino crediturisque scienliaethesauros. Per mulier, redit Maria.Quid quaeritin doriioPhafisaei non
    1187 INDEX RERUM MEMORABILIUMIN SERMONES S. PETRl CHRYSOLOGL 1183
    vocata? 95. Jussaa Dominpvenit. Venit retro pro venia. corumDei, 101. Mbrlenascuntur,fine.inchoant,et in ctti- .
    Mensampoenilentiae cum symphoniisparal, quomodo.In lis lucent, 108.In agpne certaminisvitiamortemquevice-
    ea rcatus magnus, el iriduigentianiagna. Erat peccalum runt, 119.Eorumfelicitasex saevitiaperseculuris,127. De
    civitatisex malafama.Curad decumbentemaccedat.Cre- morte nascunlur. Noritam mors quamastat fides el devotiota-
    dit sibi Christumpfppilium,quia cum Pharisaeomanducat. cit martyrem,128. Inmorle marlyris turba, sicul et
    Oleum porlat, quia nie.dicinairirequiril. Gur stetit seeus in aniiuafestivitate; sed mododiverso, 129. Nalales mar-
    pedes. lllos lacrymisrigat. Suis lacrynijsbaptizala, quo- tyriimannualaelifiacelebfantur ad memoriamfacti. Nata-
    modo,rit capillisanctificati.Lacrymaeiliiussuntdbcumen- lis illi est dies, cum pro rege funditsanguinem, 155.Cru-
    lumsalisfactionis.Ungit ex sacrainehtohumanitatis. Pfb- delitas perseculorisillusa multiplicesmarlyrumcumulavit
    pfiunivulriusagriosceusmedicum perquirebat.Cur Chrisfus triumphos,154.Eorum merita suni Dei dotia,153.Festa
    ad MagdaleuamcoiiversusSimoui loquatur, 94. Iuiitaoda illorumcelebrentur oratione ferventi, et ipailenlur.Mar-
    Magdalenaa peccatqreinppenitentia.Magdaleriai estfigura
    - - tyr comprelipnsustenfeat constantiain,non coniprphpusiis
    Ecclesiae,95. fugialpersequentem,[et cur, 151.De patienliasubrat pa.l-
    MariaVirgp.Ejusvirginitasa Judaeoobsc.urata;sed de- mairi, libn de temerilale discrimen.Mariyresfugieules
    clafatuf quosfralres habupril Chrislus, 48 el 49."SiMaria Pauhim martyremPa_iilum fecerunt.Vere vivunt, qui pro
    filioshabuisset, non fuisseta ChristocommendataJoaurii'; Christo nierenlur occidi, 152. Martyriumvenit per gra-
    et cur ei, et.noiiJacobo.Mariastupuil, ut vir repararelur tiam, non ex merito.Est munusdiviniim.Nonliabptcoro-
    ex Virgine, 58. Yirgo, el malernon poluil esse, nisi per nam per Chrislum,quisuavirtule currit ad marlyrium.In-
    Deum, 58. Deum virgineopprtabat iri teinplo, 59.'Virgo nocentes martyres gratiae, 155. Ex fuga Chrisii. Marlyr
    geuuil, 60. Salus mulierum,quia prima recepit Chrislum, inchoatvivere, cum pro Christomerelur occidi,174.Mar-
    64.Mafiaante per gratjam a Christosuscepla,quamhomo tyresdiaboji in Africaqui, 15.
    liberatusa peccalo.'Anhelat yiro referfe viiam.'Sirie Ma- Malerlaborat in Vanum,cum non adestih germine au-
    ria mors rionTugalur,riec vitarepafatur, 64. Utefum Vir- doritas Coiiditoris,6. Currit praecepspostfilium, 54. Data
    giilis habitavit Chrlstus, ut mortiii resurgarii;quomodo. matris disciilere non Iicet, 55. Vera noii est, quae filibs
    Concepitintegra virginitale, 84.Ut partris ex virgine cre- amare nescit, ut fecit sujira Felicitas, 154. Mariasemper
    datur, conceptus sterilis praemitlilur,8.7, Ut adVirginis mater, quomodo,146.1Castraad siimsmatruni; ferrum du-
    concepluirietpartum pervenianius, rem.oveaturcaruis in- ratum in uberibus; lacfusus ante sanguiripm,152. Matres
    teUigentia,92. Pef MariamrediilMariae om.nibusvita, 99.Fer- innocentiumbaptizalaein lacrymissiiis. Passae.inmartyrib
    menti evangelici impleltypum. virginisconceptus filiorumdebent esse consortes praemii.Vid. Iunocentes,
    et partns nori exaequandiuiulierumpartubus, cur, 117. Pater, Filius.
    et postpartum, quomodb.Ejus uterum Spi-
    Virgoanle.iri,areana Matrimonium.Ejusdignitasesl procrealioBliorum,alias
    ritus sancttis luminissui admixtionefecundat.Cur grave carere yirginitate et liliis: oneramatrimoniisusti-
    salvatUrab angelo aligero, 140.Ip saiulatibne pffertur ei nere, et ad frpctumejiis non vetiire, 92.
    pleriitudograliae.Indeea Domiiius est. Materviventiumper
    nonde Cur
    Matthaeus.Quomodovocattisa Dominoin discipulum.
    graliam. Turbatur serinone, aspectu"aiigeli.Co- vocaius,cum esset,dives, ad fin. Quafe sedebat, 29.
    gitat ex prudentia.Quampepsiorieindomus, et uteri mer- Nonrelinqiiit, sed mulat telonium.Usufariusper ignoran-
    "cedemexigal a Deo intra se suscepto.AnimusMariaemi- tiam. Mirabiliusilliusconversio,SO.Comparaturparalylico.
    rabilis. Quaehomini sunt necessaria ad Marite secretrim Figuragentilium.
    pectuspenetrandum, 141. In ejus pectore tota Diviuitalis Medieina.Vigor medicinaepro magnitudine vulueris,
    requiescitniajestas.ConcepiusVirginiscredendus, nondi- 113. Medicinapauperisestdiyes, et e converso,124.Sera
    sculiendus.AngelusMariaefiigat ineluuiduabusex causis non est sine dolore, 151.Sit pro modovulneris, 167.Me-
    Oftum,142. M.ariaHebraice, LalineDbmiua , et Cfjr.Fuit dicinapoeniteniiaesuccurriisDgris.
    gratia plena, ullargo imbre tot3minfundatcreaturam. Ari- Medicus.Ex tacluvulnerumnon computatinjuriam,se.d
    gelus miraiur, et thnel, cur. Cbrisiuin et
    genuit praeterfa honorem,
    et
    53. Ejuscuijacirca' phreneticurii, 38 Corporali
    stidiamaternidolbris. Virgoconcipit paffurit. Ejusvir- spirifualimedicoparendum,41. Guraniediciinsanando
    giuitas solidalain concepluet parlii. Geuuit Salvatorem aegrum,44. Medicusijui nonatlert saiiitafeii),et cumin-
    Cur interrogandonou incurrat, uli Zacharias.Ex ea factus firmouon infirmalur,nescit curare, 50. Vaditad aegfuni,
    est vir." Vifginilatem vovit, in not. cur Dei virlus illam 54. Sinemedicopoculumvitaefit lelhale, 60. Hombcsl sibi
    obumbret. Quem sanctumsit parilura. Mitlitur ad Elisa- medicusper fidem,83. Taiigeus vulnera riori poUuitura
    betb. Se confiteturancillam.Credit verbo, et concipitVer- putredine, 94. Rogal, non compellilaegrosaustera reci-
    bum. Quiamiltitur adiliam angelus, homoaliud noiiquae- pere remedia, 108.Nbnvulneri,sed curaeprofieitetsaluli,
    rat, 145. Virginiiasquaiita. Gratiaqualis. Pleniiudo gra- 115. Congaudetsanitali, nou pulredini. Medicoingratus,
    tiae.Verbum descendit,sicut pluviain vellus. Ante prae- qui semper curari aestuat, nec sanari. Non exspectat in
    cursoremDominuserat cum ea. Benedicta,quia virgo, et cura arbitrium iuflrmi,'114.Anticipat.Gratibrmedicus,qui
    inater. Major cbelo, fortior terra, bfbe lalior. Turbatur, morbosquam qui morbis ingerit seram medicinam, 151.
    quia seosit Deitalis ingressum.Deus injuria non afficitur Nqn fit ingratus,qui per doloremrevocat ad salutem,167.
    ill incarnalione,et quoiliodoConcipiendoinvenilgraliam, Vid. iEgroius, Morbns,Vulnus.
    et pariendonon ami.silvirginitatem, 144.Cur timere non Membra non separaniur a capite, 57. Quaeservierunt
    debeat. ReperU intra se Verbuin. Magnumeral templum daemoni,servianl Deo, 93:Infirmavario passionumgenere
    Deiuiis. Co.iicipit iii utc.ro,ut concepuissit veriias, nonfi- vexantur, 116. Invic.emconsenlianl, nec unum occupet
    gura. Eisalvaomnia,quiaouiniumgenuilSalvatorem.Virgo alterius ofiidum, 120.O.mniamembracredant snum esse,
    concijiitet paril coeleslegermpn. ChristtisvocalurMariaui quod fecerit unum. Memhraviliorumet virlutumab Apo-
    uterifructu.spb illius virginilatem perpeluani, 145.Dici- stolo dpclaranlur.Honiosua membra debilibus impertia-
    tur mater virginiialemanente, el coujuxpermanente pu- tur, 122. Singula membrahabenl propriumofficium,132.
    dore. Parithomiiiem,ChfistumDeum. Cbncipitde spiritu, In eorum separationeiperiiicies,in unilale species."Illo-
    parturit Emmanuel.Ex ejus utpro Chrislusnon suseepii, rum pcenaad dolorem' iujuriamquecapilisredundat, ~ 175
    '
    ' 146. Virgiuitate simnsa, fecunditate inater. Matpf ante Vid. Corpus.
    concepluui, post parlumvirgo m.iter. Quid fecerit, cuui Metidaces.Quocasu repellantur a Chrislo, 28, 29.Ne
    sit virgo. Cur Christusnasrilur ex "desponsata.Mariafigu- queunt cognoscereveritatem, 151.
    rat Ecclesiatn sponsam. Cur nascittirChrisius ex matre Mendicitas.Fit humana,nt prodaturinhnmanacupiditas,
    Maria.Mariasemper mater, et praevias:ilulisliumanifi quo- quomodo, 121. Dives in tempore, mendicussempilerne
    rnodo.Mariaenouienquid sil, ftise. Quidoit : Virgoconci- est miser, 125. ]
    pil, parturit, elc, 148.Ut Chrislus nascatur ex Virgine. Mens noslra quomodoliat amens, -12. Imbecillisnescit
    Quiaex Virgineest conceptus,cessat huiuanuspudor. Cur dispensare78. mysteria corporis Domihi, 49. Menlemlollit
    aiigelus ad Mariam mitlitur. Mysteriiiiiivirginei partus ppccatum, Mentisaudiluslaotiorsit post nioerorem,79.
    aperire no.riesi liunianisensus, 155.QtiodVirgoconcipiat, Migrat a se nimio pavbris excessu, 88.Mensuna in duo-
    pariatque divinum168. est. In ulero Maria.noChristus qvem bus, quandn,89 Acuiliirex verbis obscuris,96 Descriptio
    amissain"iiiveiiit, Ut pareret primogenilum lolius mentis iiUelligpnliae, 9S.AdDeumperveiiimiisme.nle,non
    creaturae viam totius patriae percurrit, 175. Vid. Parlus, corpore, 97. Menteeumdemcum Jesu, 102.Mentibusini
    Christi nalivitas,Chrisliincarnalio,Virginilas. que dominaturpecunia, 126. Faligatur a longaexspecta
    Martha.Quiddixerit Christo-iuniorle Lazari,el ejus re- lione magnaepromissiqnis,150. Menssimulala palam nil
    sponsio,63^64..Quamutile fuerit Marthaeoccurrere C.hri- audet, 158.Jaculopeccalicinligitur, 167.Hominumcorri /
    sto, culpas fateri, et ab eo exspectari, 64.<^ufdixit: La- pilur a malofulgoris.lol. Mensebria, ut malejudicet, 175. (
    zarus /eief,65. In meritisdomofamilia cogitaliouumincondita versatur, ]•
    Martyrcs.Volunlarie mortem obeunl, 25. Sanant mor- 15.Nihilest praesentiacorpbralis,ubiest mentis separalio,
    bos peccatoru.m,38. Quid patiantur proChristo, 79. Mar- 32. Fid. Animus,Sensus.
    "tyrespaucLij)pefsecutione, 97. Eqrum gloria coiiqujritur Mensa.Aflmensamnoslram sedeat Ghris.tus,54. Mensa
    elnisipnesatjguinis,98!Sunt rosre.Scripti in calalogoauii- acquirit nohis debitbrem. Si La7.arrisfuissetad Epulonis
    1189 INDEX RERUM MEMORABILIUM IN SERMONES S. PETRI CHRVSOLOGL 1190
    mensam,ille non esset in tormenlis, 66. Mens.ssedere, niisericordia.Facienda cum oratione et jejunio, lale.
    monuoDomino,nonest filiumservorum,83. Mensaregis. 43. Qunmodosit sibi forma misericbrdiaahomo,45. Mi-
    Vid. Rex. Admensamdivitisnqn admissusLazarus,nec sericots lol servosquotnummoshabet, 54. Duln perditur
    ad strftum cruciatusejus admitlitur, 122.Ad merisamdu- pax misericordiaeadest belluni inleslinum, 104. Miseri-
    cendus est pauper debilisdata manu.Mensapauperiset cordiaeluceinfiigiens,se mancipattenetirisavariliae,104.
    divitis per conlraposilionem, 124. Nostra ut praeparanda, Cur Paulusobsecrat nqs per Dei misericordiairi,108. Per
    127. Aute mensamlavandaemauus, 171. Vid. Conyivium, illamcrimenevadensPaulus factusest apostolus.Per eam
    Praudium,Cibus.Vinum,Gloria,Beatitudo. rogat Deushomines,ne yindicet per rigorem.Ipsa assu-
    Mercenarius.Dura servilus mercenarii, 2. Qujsint, qui menda, ut avaritia deleatur. Ab epulpne despecla, 121.
    fiunt daemonismercenarii, et quaeaganl. Cur daeinpnsuos Nonesl pro reo, qui accusaturab iiinqcerite,122 Miseri-
    merceuariosmittat ad porcos. Mercenariodebila prp |a- cordiaest parliri menibra propria debilibus. Majordare
    bore merces,5. Vid. Operarius. rnanusjjauperiad mensani qriamnummiim.Fralri negala
    Mercesquaeab impiopro pielate recipialur, 127,Ope- stulte petitur a pailre, 124- Ad suffragiummisefjcordiae
    rarius recepturus mercpdemopfat adyenlum palfis fami- recurrendumin yitaeexfremp, 123. Npnserenda crudeli-
    lias, 158. Serviendo Deo merces lua sit tibi in pre- bus, 127. Dulcis lemperat arnara poenitenliae,167. Ejus
    lium, 170, bajulusnon lassescil, 170. Vid. Yeniq, Iudulgentia,Pie-
    Meretrix.Facla est Synagoga,quompdo, 115. Qtiando tas, Eieernosyna,Charitas,
    spemsaliitjsel vitaeamisit, Ul inercenariadiabpli,el qusg Missa-Vitt. Eucharistia,Sacrificium.
    malaagat, 2. Vid- MariaMagdalena. Misia.Plus est diseeriieremista quamprohiberemistu-
    Meriiumnostrumnonsalyatnos, sed diyina misericor- ram, 97.
    dia, 45 Joannes Baptisla meritum conquisivit,antequam Moderatorpius ascribit causae, non homini,quidquid
    illudsciret quaerere,88. Meriluip hospitis iunotescit ex accidit,48.
    apparaiumansionis,92. Nempde meritis, nec de operibus Moeror.Somno mqeroriscpnstemati djscipuli,81. Sed
    glorielur, 110.Excollectismanipulisiiieritoruinad cente- mceror vertitur in gaudium, 84. Ex mqerorefjl sero. Cali-
    simuiiifruclumpervenitur, 119. gjui mceiqris uullaetenebraenoctiscompareutur,In mrerore
    MelalorDomiuifuit Joanues Baptisla,127,91. Fuit an- adest soJa.lium,86.
    gelus ad Mariaui,140. Deus meiitur cunis, 48. Mpneremalps,qffendereest, 127. Vid. Corrigere.
    Metussuscilalsensusnostros,115 Vid. Timor. Monuuieijtamajorumsplvunlur,ac dissipantura noxiis
    Mica. Accipit lotum, qui micamdat pauperi, 8. Yid. arborurj)rad.icibus,quqmodo,162.
    Gutta, Nunimus. Moratristem facjt exspeclanteni; at grapdis promissio
    Milesa lubaduciturad bellum, 6. Commilitandum hic releyal onusexsjiec.lationis,24. Morasolventjscompeusa-
    pauperi,9. Praeliantescantu iucitantur,10. Milesin yere lur us.ura,77. Re nioraexspectationis,150.
    prooeditad rampum,15.Milesperilus recjpil discipliiiaro Moralianiagisexplicandapopulisquamdpctrinalja,2.
    a tuba, 14. Desidianiilil.isqua.idosil,17.Experijlusa curis Morbugpeccatorpmquaemalafecerit hominibus,et quo-
    diviliarumChristo militare pptest, ut regne.l,22. Quain njbdosaiielur, 58- Morbpsanaio lanieiiin f.uraperniauen-
    rationejnreddat,26. MilesChristi. Vid. Christiauus,mittit dum, 104. Vid fnfiimjtas,^Egrjtudo,Medicus,Cura.
    acquisitumad patriam,54. Fidelis,qui regis sui prsesen- Mqresjunioreni vel seiiiorp.mlaciunt, non 5.
    tiainsi.lil, 68. Sperat hoiioresin seneclute, 71. Juyenlu- Ex prisliiiisrnalismoribjussi quem judicamiis,hjetates,
    tem iu periculisagit. Mililessepulcri Chiisii cur exterriti, 5. Malihominummores teiiipore Ctirysologi,47.orremus, Diversi
    75. MilesCuristianusoratne in lentatioueminducaiur,68. sexus naoribusreddunlur in unuin, 89. Morumimitaiio
    Milesrudis ad aciemcurril, veteranussensiin incedjt, 79. faeii amicps, .et conjungii, 101. Quol rnoresJiomjui,tot
    Cbristus hortatur suos mililes uon liiiier-einler.fecLores Paufo fuere passiones. Mores arguuntur per Evange-
    corpoiis, 101. Penes militemquando fuerif slipendium liuni, 125.
    giatiae,102.Nonaudet se militem pr.oliteri,qui est sine Morsvituliyjtafilii est, et tolius familiaesagina,5. Mors
    tilulom.iU.iari, 109.Clirislus diguatus est nobis mililare, ex .diabo.lo,11. Auctor mortis iticubaimprtjs mansiones,
    115. Miles ue vulnera limeat, praedaspersonatel trium- 17. Morsnonacceditubi eslChrisius, 1.8.Morsanimae est
    phos, 118. u.t
    Quidagat salvetu.r, 157.Devotus lac.etftigam discessusD,eiab ea, 19. M.ors justi l.ibens.,injuslinon, 22.
    regis sui, et refert cousianliiam, 150.lnnocentes fftere VoJuiitarieniorie.ns nou conquerilur, 25 Vulunlariamors
    miiites coaetaneiChristi, 152. Cur post victoriam oplet poteslatis est, coaclane.cessiiatis.Ap.udD.eummorssoi.n-
    regis praesentiam,158. Militansstipendiis suis derogat nus est, 54. Mo.rsunius pro s.alutemultorum,37. Mors
    regi, 165.Ptrcipil slipendia,quando civis solyil censum, paslorisutruin eommpdagregi,40. Quomodpinnocensmor
    166. Differentiaipter civem et inililein.Militumcobors riatur, qui yixit in crimine, 42. Morsnioritur morle, 57.
    suo regi gestit praemori,non commori,153. Vid. Insidia- Mor.tificala p,p,rligiium, 60. M.orsad gloriamr.e.s.usc.ilnini.s
    tor, Forlis, Centurio. non lamp.ntaiida, 63. Ad pcenampeccatidafa. Morsa mu-
    Militiacbristianaquantaevirtutissi.t,38. Tenera?militiae liere, a qua el vita,64. Plus comurbalexemplo.De morle
    est de omnibuscriminibusso!oamorereporiare vicloriain, non potesl non dolere mo.rlalis.Esl ex .defictohcminis.
    94. Qualissit cum arniis Chrisii, 144. MilitiaeChrisiiana; Morsdtira, sed duriorjanua ejus, etc, 63 Morlisrapacilas
    inviclusjirincipalusesl jejunium, 8 Iusigne vere est bal- Dei plasmaiu spehincamiiiclu.de.i)at,<35. Mprsquidperdi^
    teum casiitatis,22.Militiasine succc-ssoreest ia regno deril in resurreclioue Chfisti, 74. Quo pacio non luissent
    Cliristi,144. iiicrem.entainorlis. Quae dedeceatservus agere in niorte
    Miiiisterest homoquilibet bonorum suorum, jion pos- Domini,85. Secundam.orsnouesl in .aet.erna vila. Qui ex
    sessor,quoiuodo,123. Vid.Diviliae. m.ortevivit, Deus esl, 84. Regnavitex culpahomiiiis,90.
    Miraculum.Ejus virfites sunt a Deo, 48. Miraculum Mors nala a discordiahumanam sciudil charilalem, 96.
    singulare visanou videre, scita uescire, creditanon cr.e- Morssanclo.rumsiiiiiii.us est, peccalorunimorsest. Morsad
    dere, 81. Inuiciumcndulilas ex miraculis d.iscipuloriun omnes per Evam,.99. Despiciensinortem,fii DPJamicus,
    Cbristi, 85.OslendunlCbrislumesse Deum, 100.Mhacula 101.M.orssanclor.tim.Vid. Sancti,Marlyres,Justi. Antiqui
    lassant,necpnificiunliu Jndieis,102. Quid1'ecerilmiracu- d.ebouomorlisscribeiuesscopumnon atiige.ru.nl,101.Dia-
    lum Christi,105.Cumniiracula geruul.coiisuetudodeiicit, bolus m.ortisauclor. Cur Deus mox m.orfemcum a.uctore
    155.Signa.seui.niraculaquibuspraestaiida.il.Fid.Signum. no.nexstiuxerit. Morilurhomo, ut quiij fuerit, si.cyideat.
    Misericoriiia Dei et hoiii.inuin.
    Per eam ablataest aina- Morscorportimfacilvitamde temporalise.mpilerrJa._ui M.ors
    rissimaniundisrnlentia, 6. Dei niisericordianon est siue permissaa Deo, quia suscitarepoiest.Corpusnos_lrum ad
    Et
    juslilia. comesjejunii,per tol. Aliajeiunii, 8. Per terre- morleii)jnlirmalur, 102.Iu morte deponiniuspaleas vetu-
    nam luisericordiaiuperveuilur ad divinam.Revocatsen- statis, 108.Ea inslaulejion congregaiidu.ii,104.Morse.x-
    tentiam cnudemuatoriam.Liberat peccalores, el sanclos peudituret puriilurio sacrilicioChristi,10.8.Morlenascun-
    resfiiuit. Divina euiittilur per misericordi.s p.auperuni. tur marl.yres.Nonpotest mori, qui vitaligladiomerelur
    Eam veudunt,nou dquaiit hypocritae, 9. Facienda oinui occidi,11)8.Ex culpa Adae nos hal.et obnoxio-,110.Mors
    loco, el temporequomodo.Testis, et remuueraiorjnise- poeuapeccati, ut infuias amittat. Homo vix mpriiur pro
    ricordiaeDeus.Misericprdia fidenter petilur a misericorde, justQ;_quiaad rnortem iiontam voluntasquam necessilas
    14. Misericoriliam volo, quomodoiiiterpretetur, 28 Quo- ducit. Eslyoleulisubjecta, dominalur nolenli.Morsinfer
    modoprnsiljunciajejunio,.41.Estanima jejunii. Eamvult hominesreparalio pietatis lit per Christumconiiiieiidatio
    Deus. Pro ea dabil regnum.Sil cum orationejejunioque, divinaecharitatis.MortemnoJims geiiftrat uatura, 111.
    late. Quinondal alleri, sibi tollit : qui pauperi seminat, Quodmoriturhomo,id debet Adae,20. H.omineest acqui-
    sibi melil,42. Jpsa arat ccelicampos.Est maximaoperum sita p.osteris,nona Deofacta,112.Morspeneshomine.sest
    Dei. Nisubvenissetmisericordia,opus Dei periisse.t.DilV etiamcriminumpoena.Ex peccato esl hooiiriis.Moria.tur
    fert judicitimad morlem, ut pcenilentianiagamus,42.Per homopeccato, non Deo, 115. Quo causa mors moriatur
    niisericordiam reddjl:Deus,quodper judiciumdeperierat. niorte, 114.Morspeccatorumvitam finil, incbpatpocinajii.
    In judicioanle Christusde misericordiadisputat,qiiamde Justorjimnoiiiuterficit,sed perlicit. Mors p.er .Christuin
    reaiu .udicet. Nilnocetin terra, cumest iu ccelispairona moritur, 116. Morinumquariilibet, 118. Fomiido morti^
    1)91 INDEX RERUM MEMORABILIUM1N SERMONESS. PETRI CHRtSOLOGL 1192
    resurrectionecalcatur.MorsdesperationisDomina,maler stica curadomiconstringit,99. Accipila Deo fermentum
    incredulitalis,germana corruplionis,inferniparens, dia- fidei, quaeadiaboloacceperat perfidiae;et cur absoondit
    boli coujux, omniummalorum regina, impugnansomne iu farinaesatis tribus. Mulierquaefermeutum accepit, est
    genus hominum, et quo ordine, juse. Ejusbella, oplitne. Ecclesia.Describiturmulier, quaespiritum habebatinfir
    Ipsa invincibilis.Inflexibilis.Cur scribentesdebono mor- mitatis, 105. Figura est Ecclesias.Cur incurvain Syna-
    lis erraverint.Morsprovehitad vilam, 124.Ejuslempbre goga. Ejus malitiaquae,et mala quae fecil Adaeet poste-
    apparitiosupremaconstringil,judiciumvocat,125.In morle ris, 127.Abstulilvitain mundoob unius arboris pomum;
    benefacerecupit homo. Quospraeoccupel,123.Immalura fugiendaeab Eliae exemplo. Muliernovabellua, ut caput
    ex quo procedat.In periculomorlis ad pcenitentiamcoii- Joannistruncat. Reddat ad se virum, quem perdidit per
    vertamur.De mortesua nascitur martyr, 127.Semelmori se, 142.Mulierhabensdrachmas decem declaralur,169,
    prorege, quid,128.Morsex daemonissuasioue,151.Omnis, per lol.Vid. Femina, Se.pulcrum,Haemorrhoissa.
    qui nasciturde condilione mortali, moritur. Per mortem Mundus.Ejuslatiludolota ex livoreest duobusfratribus
    vullDeushominemtransire ob suaniiiigralitudinem.Mors angusta,4.Est belli campuscuui diaboloel vitiis, 14. Ejus
    occisaa bellatorecoelestismilitiae,135.Mortemnonmere- naufragiuni,quando,20.ConversusadobedientiamCliristi,
    lur illa quaevitamparturit, 145.Morsabslulissetnobisbo- 20. Finis illius, 47. Peccatoresnollentmundumtransire,
    num, si 'Christus occisusfuissetin utero, 146.Morsipsa 66. Fabricamundielementisdissouisconsonat,68. In arca
    pavorelevior,147.Mortemsentiuntinnocenlesante vitam, Noe fuit semenmundi,69.Vesperemundi.Vid. Vespere.
    152. Vid. Innocentes.Mortiscausa factaest per Christutn Munduscontenditvitarenecemsui Domini,78.Totamundi
    causavitse,157.Morlenon separalurchariias,sed crescit, compagose devolulamcredebatad primumchaosin morte
    164. CuiDeus vila est, mori non polest, 166.In ejus arli- Christi, 78. Sed Dominussuscitat ad gloriam,78. Disci-
    culo etiamlocuspoenilenliae,167.Jttstoruinest coramDo- puli mittuntur in muridumad Evangeliumpraedicandum,
    minopretiosa, 174.Eorum mors est vita. MorsnutuDei 85. Credidit auditui tantum. Quem Deus faciensvocavit
    linilur, 176.Morspbilosophanda,54. mundum,inimicusinficiensreddit immundum,96. Sterilis
    Mortalis.Cur vitanostramortalisdicatur, 1. fecundatus,99. Jussibne faclus, jussione solvetur, 101.
    Morlui plangendi, non cantandi, 19. Mortuiquomodo Mundopraesenteluclari diffieiliusest, sed gloriosius,107.
    mortuossepeliant.Mortuuscitiusresuscitatura Deo quam Ejus figuraet reformatio,late, 120.Mundusprincipumest
    dormiensab homine, 54. Mortuijudicandi resurgent, 62. ludus, 124.Mundusest ager hominis,125. In mundopetit
    Mortui non plangendicum gentibus, 65. Habent vilama Deusrationema nobis,ne petat in judicio.Mundodomi-
    Deo. Morluiresurgendo peccaloribusnon prodessent,66. natur pecunia,126.Gloriosumestmuudumcumsuopriricipe
    ltesuscitalia Christosunt argumenlumresurrectionisejus, contemnere,128.Septemaccipitdies, 134.Erit vere mun-
    81. Plangit mortuosqui nescit illos creatos ex pulvere, dus,quandomors non|erit, 159. In mundo parantur,quae
    101.Cur a Christoin vitanonomnes resuscitati,102.Quo- in coelishabere debemus,144.Chrislumnascitriste mun-
    modosimus moriui peccato, non peccatumrnortuumsit, danis est, 146.Perire maluitquamtimere, 147.Vaniser-
    115.Iu mortuos saevitcorvus crudelior ferro, 165. Cur roribus occupatusex timore. Amorereducitur.Pro ho-
    Christus discipulo non permiserit sepeliremortuos, 19. miue factus, 148. Quodde niundorionest, non potestsub-
    Gentescibosapponebautdefunctis, 17. jacere mundanointelleclui,155.Columbain Jordaneindi-
    Moysesfit Deus suffragiooralionis, eleemosynaeet je- cat mundinaufragiumcessasse,160. Sordescenssqualore
    jiinii, et quae mirabilia faciat, 43. Ilerum ejus tnirabi- vitiorumlavalur diluvio,166. Moriturdiiuvio, et lali re-
    lia, 66. nasciturbaplismate.Tolus aperitur fonte baplismalisgen-
    Moysise communicatDeus, 69.Dei Honorfunerisillius, 83. libus innovandisnumero quadragenario.Jam puer nunc
    Cur-uon faciem,sed posteriora tantum videat, 151. senex, et inleritui proximus, 107. Christianisequunlur
    Occurritin monte, ul promissumconspiciat Christum.Ut mundumfugienlem. Ejussuperbiaincliualura mansueto
    amel Deum, et alios doceal amare, quid a Deo recipiat, victore, 170.In secundoadventuChrisli semper visionem
    147. Jejunio quadraginladierumtotusmutatur in gloriam sui auctorishabebit, 85.
    divinitatis,126.Meruitsancifelegem,cur.JejuniumMoysem Munera probant amorem,10. Qui Patrem muneribus
    divinifervorisfecitlumineperlucere, 12. non honorat, ei est iugratus. Divina hominem expavent,
    Mulier.Taceatin Ecclesia,domidiscata viro, 26. Lasci- pro quibuscaulioresse debet, 68. Zachariasmunera su-
    vaemulieresquodbellumegerint, 27.Mulierdedit formam spiciensdivina, condemnatur,88. Divina qui reddit, non
    delendipeccatumlacila confessione,34. Consiliumim.iie- amittit, 59.
    tatis qualempoeiiamdedit mulieri,44. Si mulie.rnonfuis- MurmuratioPharisaeorumel Scribarumsuperba a Do-
    set in paradiso,nonmorerelurLazarus,63.Lacrymasquae- mino compressa,ex quibusvitiis augealur, 168.
    sivil, et pretio gulaemortem comparavit. C urrit pro morte Musicaad funeranon conducenda,19.
    quae cucurrerat ad mortem, 64. Quaeprimapeccaverat, Mutatioin hac vita potest esse de hterelicoin lideleui,
    prima curatur.Matervivenliumper Deum, mater raortuo- de peccatore in justum, et e conlra, 97. Lamenlandaiu
    nim per diabolum.Periisset niulier, si ante Cbristiisad divite et paupere, 121.Epulonis ef Lazari,124. Mutatio
    virum pervenissel,etquomodo,64.Suscilalviruinde se- officiorumDei fit ad mulandumhominemin melius, 170.
    pulcro ventris sui. Increpalur a Chrislo.Fraus mulieris Myrrhamoriturooffenur, 157.
    collocavitvirum in speluncam,65. Mulier ad sepulcrum Mysteriumcoelestenon semperdebet publicaricumsci-
    fetorem senlit, cur. Sero currit ad veniam,quaemature tur, 86. Pretiosumin vilitaiejacet, 99. Evangelicaeleclio-
    cucurrerat ad culpam,74. VesperequaeritChrislum,quae nes suntdiviuismysteriisobscuratae,126.Cur divinummy-
    perdideral Adamin matulinis.E paradisoperfidiamsum- sleriuinoccultaturinhumano, 152. Ejusmagnitudoet al-
    pserat, fidem vero de sepulcro sumil: rapuit de morte titudo cogil comperendinare,144. Quaehumanis oculis:
    vilam,quaede vita rapuerat niortem.Ut fiatmater viven- claravidenturin coelo,sunl profundisobscuratamysteriis,
    tium, 74. Est resurrectionisnunlia,quaefueratruinae.De- 160. Mysteria Chrislianaefidei scienter iuvesligata,quid
    cepta ex visione arboris, reparatur videndo sepulcrum. prosiut, 166.Coelestismysteriideclaratioa Deo oranda, ct
    Ulinamimpedimentumpeccalihabuisselinparadiso.Vitale qiiomodofacienda,64.
    colloquiumbabet cum angelo. Venit ad sepulcrum; sed Mysticadicta, et fac.taChristiquare sint talia, 96. My-
    redit Maria,quare, 77.Adam duxil ad infeTos,Chrisluni stica expositiodivinaeScripluraefacienda,95.
    recepil ab interis. Sepulcrumest niulierisopprobrium, 77. Naialis dies homiriislacrymisel querelis abundat,89.
    Ex eo fidemrecepit. Primaad perfidiam, a d raorlis auclo- Sanctorum dies nalalis est, cumde lerra Iransferunlurin
    rem, ad diaboliiin; et primaad fidem, ad Salvatorem,ad coelum,129.Iste dies non celebratur epulis, sed imila-
    angplum,77. SepulcrumCbrisli ingreditur, ul consurgat tipne. Celebralur quot annis ad noslramrecordationem.
    ad fidem.Mala,quaeex muliere fuerunl, et curad lacry- Natalissanclorumesl ex martyriovel morle, 135. Nata-
    mas paralae,oplime, 79. Cur ad sepulcrum lacrymantes. liuni solemuitasleneal in exsultalinnemensuram,127.
    Ferunt pro Chri^lolacrymas.Quomodonon derogat apo- Nationesferaea Christopastoread lenitatem reductoe,6.
    stolispraecurrensad resurrecliouem,80.In sepulcrovident Nalivitasregis festivitate et syinphoniahonoralur,91.
    effecliimpeccali.Absolvitura reatu. Nonpraeponiturapo- Ab ortu Joannisad onum Salvaiorisaccedimusex Evau-
    stoiis. Fit sociapassionis,et fide resurgit. Timet, el gau- gelio, 92, 88. Vid. Christinativitas,Maria Vrrgo.In nati-
    det. Mulieressalutantura Christo,leneni pedes ejus.Mti- vitateCbristicur auctorlaceat, 146.Nascimurad dolores,
    lier est in pedihusCbrisli.Sequilur, non prseitvirum.De- cumdolore,elc, 87. Vid. Filius.
    vota erga mortuos,82. Dubiamlucem corporis et animi Natus. Quomodonondumnatus vocatpatrem,67. Vid.
    sustinent.Cur fugiantdemonumenlo.Tacent,quia audire, Catechumenus.Natus lacrymalurex nalura, 89.Naliex
    non ioqui, discere, non docere, datumest eis, et quando terreno Adam,ut fiant ccelestes, 117. Nati de concupi-
    Inquitur muiierEcclesiamrepraeseniat,82. Tactusmalae scenlia, ut per Christumrenascamur.NatUsde carne caro,
    mulierisurit male conscium,parempolluit,suspectumno- de spirituspiritusest, 142. CurJoannesmajorin nalismu-
    lat, homiuemirialaevolunlalis infamat,94. Mulierpecca- lierura, 174.Natiin diversismeusibus,56.
    trix fil bona, si Dominumlangat.Neque mulier sine viro, Natura.Portio naluralis, et lex naluraedata hominia
    neque virsine muliej'e in Domino,99. Mulieremdome- Deo,qi.iaeel qnalis,5. Miralurde pnrluVirginis. 57.Na--
    1193 1NDEXRERUM MEMORABILIUM IN SERMONES S. PETRI CHRYSOLOGI. 1194
    aira infansad virtutes, crescit per Deum,85. Longousu ' gente Domino,etlaetatura servitute tenebrarumliberata,
    ualura aut producitur, aut obturiditur,87. Felix Deum 77. Diciturterra, 170,Tenebrat diem,74.
    ;oneipiens,et cur, varie. Generatad dolores,devoralpar- Noxia.Specie noxiorumsaepedanturfiliissalutaria, 35.
    IUSsuos.Cursterilitale pascerelu.r.Liberata a servitute Arbornoxia quid facialmonumentismajorum,162.
    morlisper nativitatemJDomini.Naturaliominisimbecilla Nubesspeciemrerum obscurant,74.
    supernampotestatemsentiens trepidabit, 88. Naluralege Nudilasfiliiuonsustinelura patre, 5. Necin pede. Ho-
    conslringilur,non auctor,90. Trepidaad Deum,imbecilla minis iegitur venia, calet vestita fide, 99. Epuloindutus
    ad divinasvirtutes.Altade se pfaesumit,priusquamsere- erat arliliciosanudilate, 122.Nuduseritin tarlaro, quidi-
    bus probet. Ei imperal Deus. Miraturin conceptuElisa- ves esse rioluitin coelo,125. Algel nuditas Adaetecta a
    beth, 92. Sibisuffieitad obsequiumcreatoris, 95. Quidsit Cbristo,106.
    peccatumipsl naturae,111. A Deo facla,ut hominescrea- Numerus centesimus, octogesimus, quinquagesimus,-
    ret ad vilam:geueratinortemobnoxiapeccalo.Nolletsuos quadragesimus,septenarius, nonagesimusnonus, duode-
    jartus exstingui.Dumcoudolet,amissamsuspirat iiberta- narius. Vid. suis locis. Numerare per dexteram et sini-
    tem.Sed illamrecepit dum Christus peccatummundisu- stram manum,168, cutnnolal.
    stulit. Sibi per se subvenirenon potuit, ideo auctorillam NuntiussponsaliumDei dat arrham,dotemsuscipit,140.
    In se suscipitreparandam.Naturae.peccata tribuere, est DuobuiChristinuntiisduorumpopulorummonstraturvo-
    vivere peccato, 115. Natura humana ex peccato prbna catio, 170.JoannesBaptistanuntiusfervens,91.
    *d lapsum, 116.Portet ex gratia imagineiuChrisli,117. Nupliaefacibussunl amicae,22. Caslitasearum. Chrisli
    Pauciscontenta,122.Non perfecit omnia, utarti aliquid cum Ecciesia quomododecorentur.Ad clamoremliarum
    relinquat, 152.Decoralurex arte. In rebus praesenlUms nuptiarum Chrislianisuscitentur. Cur nupliis interfuerit
    infirmata.Joannesoptatnaluranivenenosigerminisimmu- Christusvarie, 157. Felices, quibus Christusest prae-
    lare, 157.Huraananatura roboratur ad portaiidumDei- sens.
    tatis gloriam,142.Ejus incremetilumprreternaturaraquis Nutrilor pueri optimedescribitur,62. Tolusredactusin
    JQOIIsuscipit, 142. Vuluerala lethaliter ccepit esse origo parvulumliabet mendaciumproprielaie, etc. S. Paulus
    inortisquaeerat initiumvitae,145.CuraturnativilateChri- faclusnulrilor,quomodo.Paternon irridet nutritorempar-
    sli, et filvivificatiofiliorum,145.Nalura virgorerum ma- vuli imitatorem.Chrysologusspiritualis nutritor parvulo-
    ter, 146. Quodnalura non liabet, est aucloris, 153.Docet rum, quomodo.
    quid valeal infantia,158.NaturamTecitDeus, 160. Quo- o
    modohebetudonaturaenostraeproficiatin vigoremDivini-
    tatis. Obediens,invigilat timore ad arbitriurn jubeinis, 109.
    Nanfragiummundicessare iudicavitSpiritus sanclusia Obedientidicendadicantur,ne Doctoroffendat, 157.Esl
    forma columbae,160. mansuetus,discutiensvero immansuetus,145.
    Navis. Ecclesiae navemdum Christusintrat, mare sae- ObedientiapraestilaDeofacitut nobisDominussuccrir-
    culi quomodoperiurbetur, 20. Sedatur tamen a Christo. rat in necessitatibus,59. PraestandaDeo circajejunia, 41.
    NavisCbrisli quaudoflucluabat. QuotiesChristusnostra Creaturarum Deo praeslita. Vid. Cfeala omnia, Jussio.
    dormitin navi, irruit procella,21. Dominicariavis extra Obedientiacogii ad orandum,138.Obedientiafidelinmesl
    quatitura genlili,intraabhaeretico.NavisEcclesiaeindiget •graiiaDei, 58. :
    Ghristo, 50. Cur illam ascendat ipse. Naviscorporisnoslri OblatiofaclaDeode rebus alienis damnosa,54. Publica
    ut armandain Quadragesima,8- Fluclusnavemdemergit. oblatio regi nascenti paratur, 102. De divitiis Deo fa-
    Naula intrans mare caeterascuras deponit,8. Peritus cienda,66.
    regit navemin temppstate,in sereno quihbet, 20. Intrat ObscurumDdeiquidoperetur, 102.Facta dictaqueChri-
    mare lucrasperans, 71. Cantat portus el ne
    lucra, perti- sti obscuranostrumacuunt iritellectum,96. Ohscuraluci-
    mescatruiuas, 118.Artem navigandiinvenit, 168.Canlu danda,112.Mortalitasobscuritatibusinvoluta,160.-.-
    superatmarinadiscrimina,10.Vigilat,et cur, 24. Obsecratiofactaa Pauloper misericordiamDeicur, 108.
    NecessariaprovidetDeussuis operariis,170. Obsequiumralionabileplacat Deum,irrationabileexa-
    Necessitasfacilfurem,7. In causisdesperatis est saepe cerbat, 109.Ad obsequiumregis militaris statio contre-
    magisira,53. In adversisvoluntatinon potest comparari, miscil. R3lionabileest fervor-, irrationabilefuror. Deo
    110.Necessitatisest acquiscere,velle virlutis. Religiosa praestandum cumvirtutibuset humililate,quomodo.
    necessitascompellitoratorem discedereab ordine propo- Obsessia daemonequteei mala faciant,17. Torquentur,-
    sito dicendi,114.Necessitasnaturaequidfecerithomini,et et torquent,51. Ul invadantura daemone 52. Lunaribus
    quid gratia,117.Provehitad voluntalem, 124. Peccandi incremenlisvexantur. Cur ab homiuibusliberantur, 170.
    abolebilurin gloria, t59. Necessilasmagis est quamrea- Vid. Daemoniacus.
    tus, quaerereDeum, et nescire quaerere, 157. Fragilitas Obslinatiodure ampulatrationem,131.Judaeorumquaa-
    jus necessitatisimponit, 41. rit dicere falsitalem.
    Negare Deo quodvult, est sibi negare quoddesiderat, Occasiodicitur fumans,et ardoreac sanguinibusinceh-
    8, 58. Gratiaspetentibus non negat Deus, 59. Improbus dttur, 126.Ni tollatur,peccatanon vincuntur.Delinquendi
    petitor est, quiquodaliisnegat sibipostulat,43.Nequeunt occasiodata homiuibusex creatis rebus. Occasioaccepta
    negari promissa,quandonegata solvuntur, qnomodo,89. quae.Occasiosalulisfilinterduminslrumenlumperdilionis,
    Negligenlia.Peccatanegligentiaevilarinon pqssunt,50. 126.Quodest occasioerroris haerelico,Cbrislianoargu-
    Negotiator.Ex margarilisest Dominus,et quoiuodo,47. mentumfideisit, 144.Occasioperdilionisquandofiat ma-
    Nequiliaspiritualisdescripta, 52. Perditorumligal ma- teria vitse,156.Occasioinducitin peccatum, illalive,13.
    nusCbristo,100.Cordisconfnnditjudicium, 151. Cui ne- Adoccasionempeccatorumcontumacitervadensdeseritur
    quitiasodalisest, ille fas nefasqueconfundil,152. Gentes aDeo, 70. Vid.OratioDominica.Occasionespeccatofumut
    nequiliarumChristopropugnanlevincendae,171. faciantcharitatemdeseri, 162.
    Ninivitae.Quaresurrecturisunt in judiciocontraJudaeos, Occiderenonvivificaresolet daemon,131.TuleruntJu-
    57.Salvaliex misericordia,8. daeiIapidesadse ipsos,nonDeumoccidendum.Nonmefe-
    Noe parens novisaeculi h abet in arca totius saeculipar- tur occidiilla quaevitamparturit, 145.
    tum, et cur, 147.Ejuscqlumbaqnid indicaverit,160. Ve- Occisuspro Christo resurget in Christo, 173. Occiso
    ctor novisaeculi,163. Servata a Noe apponunlurccenae nemo providerepoterat,nisi Christus,qui vitam reparavit
    Petri. Iu arca custoditusa jejunio,"12.Servavitrnundum, occisus,116.
    14. Semerisaeculi,69. OccurreredebemusDominonoslro venienti,22. Occur-
    Nomen imponiturregibus a triumphis,57. Dei nbmen sus patris ad filiummisericordiamoslendit,5. Dominusoc -
    quomodosanctificandum in nobis. Vid. Oratio Dominica. currit genlili, dum esset peccalor,5. Occurritin Filioper
    Nomiuumriintalio potest esse, ubi non est varietas per- incarnalionem.OceursusDei.nouretardatur a carne, 24.
    sonarum,125.Diversatiominapossuntimponieisdemper- Occuitum.Aliqua videntur occulta ex profunditatesui
    sonis.Nominasanetorumsaepeindicantmerita et insignia, mysterii, 83. Occultumiu herba manifestaturin spica, 97.
    154.Gloriaet injuria.nominisex bonaetmala fama,69. Per EvangeliumChrislusnudat occulta,125.
    Nonagesimus nouusnumerus in sinistra Iatet clausus, Oclogesimus numerus totam fidem praefiguratet gra-
    additouno moxtransitad palmamdexterae,quomodo,168, - tiam, 126.
    cumnolal. Oculus.Oculi parenlum et propinquornmlucernaesunt
    Nostra largienda, licet non sint nostra sed putentur, filiis,1.OculiDei vident peccatorem,licet peregre pro-
    quomodo,123. fectum,2, Illustrantvisumpeccaloris,3. Levalilqculorum
    Novaliaut purgenlur,164. caliginem.Hypocrisisoculiscapitur,7. OculiDei claudun-
    Novilasvilsequalisesse debeat, 113.In novitalespirilus tur, ue puniant, aperiuntur ut adjuveut, 21. Oculifuere
    serviamusDomino,115. scaudalumEvaj,27. Dei liberant peccatorem,28. A Deo
    Nnx.Quarede noctevult Doiniiiuse cubiliinquietaria visusmaliscaret, honis donatur, 34. Sine lumine Dei fal-
    aobis,59.Ut oratiofaclain medianocte prosit.Quodma- lunturoculihumauiinDei opere, 51. OculusiitipiusDeum
    .uin sit tota noctedormire.Nox muiaturin lucein, resur- viilereuon poiest, 55.Tenerioculilumiuetenerocommiif
    PATROL. LIK m
    4105 INDEX RERUM MEMORABILIUM IN SERMONESS. PETRI CHRYSOLOGI. H9G
    teudi, 64. In supplicationesursum eievandi, 65. Maculali tari, ted lemerarium,166.
    ispecfu arborismuudanlurvisionesepulcri,77. Discipulo- Oscularediraunt peccata filiorum,3. Salus ex oscti.e
    a
    rum caecati tenebris passionisDomini, 78. Amorrsin- coufessionis,60. Suut reconciliationis indicium,93. Oscula
    tuentur acutius. Mulierumclausi incredulitatisobscuro, cruenta Judae, 137. ;
    82. Obscuralisoculis sensimlux refundenda,87. Arbor Ossaconturbataa quibus, et quomodo,45. OssaChristi
    oculos aperiendoclausif, 99. Sinapis granum claudendo astruuntcarnis veritatem,81.
    aperit oculos.Oculisnegatasalus,ut tota essetin tide, 110. Olium corporiset animsetolleudumin QuadragesHtia,
    Oculuspurus conlurbaturfumo, 111.Oculi non hebetan- 12, 15. Quidperdat otiosus.
    tur magnitudinelucis,sed propriainfirmitate, \ 12. Ocu- Oves sunt gentes a Christopastorereductaead caulam,
    Jus ministeriumpedis non offendat,120. Epulonis sursum et aliade ovibussuis, 6. Easdulcedo jubilationisducitad
    levafi malumei causant, 122.Oculorumvices mutataeiu caulam.Filii oviumqualesDeo portandi,etquomodo, 10.
    Lazaroet epulone. Oculi hominumnohinluentur quantus Felus oviuma pastoreperducunlurad caulas, 40. Ovibus
    sit Deus, sed quiaest, 151.Oculusesl pretiosus,si perse- Christiutrum fuerit commodamors pastoris,fuse.40. Ut
    verat in corpore, 152.Cascusad sua crimina,lucidus ad jubilenl pastori, 46. jUt ei pareant, 53.OvesJudaeorum
    aliena, et alia, 139.Oculusauclor praevaricationis,et alia rabidaepastoremsuum laniarunt, 100. Sunt vita, salus,
    mala oculorum.Est Dei, quod oculusarctaturin pupillam, gloriaPastoris, ideo docendae,qusepastorscit, 147.Oves
    ct cur. Vixsuffertjubar hascentis solis,140. Effususper- Domini cum sunt in tuto, insaniunt lupi, 149. Christus
    dit lumen, 164, Angustusoculusnon capitmulla,excelsa, pastor ovis amissae,168. Una perdita totum dissipaverat
    longinqua.Oculi sanali a Christo tribuscaecisvarie, 176. centenarium numerum, et de dexlera redegeral in sini-
    Cur sputo Dominicosanantur, 176.Oculi peccatoribapti- slram, quomodo.In una omnesinveniuntur, et quoniodo,
    lati gutta roris sancti.Oculisimperfectisgrandescuntfbr- 2. Ovishaecfuit Adam.Adunamovemtola feritasbestia-
    mae,turbantur species, res falluutur, cur. Veninoculos rum, 171.Bonaut vocemaudiatpastoris,175. Oves suas
    aperil, quosclauseralculpa,176. Vid. Aspectus,Visio. alloquiturauctor.Si pro suolibito pervagetur,non perve-
    Odiumex diabolo,55. Incurrit odium, criminososqui nit ad caulas.Nostridomusesl ovileDei, si ibi baiat pe-
    arguit, 127.Sensushumanusperversus audirenon potest cus Dei, 10.
    quod semelstatuit odisse, 131. OvumestverbumDei, quomodo,55.
    Officium.Terrena officiase miscueruntcoeleslibus,cum
    nalus est Christus,et Joannes, 89. Ofliciaa Deocommu- P
    tata, ut nosmutel in melius, 170. Membrorum nonconfun-
    dantur, 120. Palatium.Vilis et iudignus ad fores palatiinon propin-
    Oleum cur debebat Judaeus, 126. Quandosit figura quat, 141. Vid. Domus.
    Cbristianichrismatis.Olivaa JudaeosiccatareviviscitCliri- Palmaesunt verbera parvulorum,non virorum, 58. A
    jliano. Oleuuiin caput Chrisli,quando,160. Quodoleuin Christiano lolerandae, cur. Palmis faciem non uegavit
    est lucemaehocjejunioest pietas, 8. Ut flatchrisma, 93. Chrislus.Palma reportaturde palientia, 151.
    Omnia.Post Deum sunt omnia, 151. Vid. Creatura. Panis de cceloest ChristusJudaeiscouversusin petram,
    OmniacoutulitnobisDeus,23. 55. Panis eucharisticusquomodoconfeclus,71. Panishu-
    OuusonereJevatur, 5. Onustusnonpolestper angqslam manaratione dalur canibus,100. Genlilis lamber.efesli-
    viamad opusDominicaemessispervenire, 170. Onuslus navit panemquem conculcavitHebraeus.Gentilismicasex
    aut tardiorincenditad opera. toto pane epulalur.Panis non esurit, 110.Panem quaerit
    Opera.De operibusnemoglorieturin juslificalione,110. Deusin paupere, 121, 42. Micaet gutla suflleiuntad pau-
    Opera geuitoris,qui uonfacil, negat genus, 123. Opcrum peris refrigerium, 124. Dandus pauperi, 157. Quinque
    de sensu, non de lociscolligit Deus, 9. Vid. panes ampliali,quomodo,160. De ccelodelapsusquadra-
    acta.
    fualitatem ginta annis pavitHebraeos,166. Panem dabil Deus serr
    Operariusdiligensmercedemreceptums adventumpa- vientibusse, 170.Panis nosler sit Christus. Terrestris
    trisfamilias desiderat, 158.Habet ab homine invitante praeparatusa Joseph, coelestisa Joanne ostensus quid
    necessariavictus; iinmo epulas ad superandumlaborem, causaverit,174. De ccelodescendensest Curistus, 15.
    170.Quantomagishabebita.Deo? Vid. Mercenarius. Panis non indigetpane. Vid. EucharLstia,Pauper, Elee-
    Opes. Vid. Divitiae. niosyna.
    Opifex habet honoremex restauralioneoperis, 145. Pannusnovuset rudis, 31.
    Ora guslu arborisvenenosaaiufecla,99.Gustusalutaris Parabolae Vid. Figurae.
    airborissanala.Totora pauperisquotvutnera,quando,121. Paradisus.Si in paradisoiiupedimentapeccalifuissent,
    Oratiofideliumadhibenda ut pastores idonei fiant ad mors et injuria Creatoristion fuissent, 74. Anle Chrisli "
    explicandumScripturam, 5. Oranlestimel di3bolus , 13. ascensionemflammearhomphaeainparadisijanuaerat, ne
    Orationisperseverantia,59,per tot. Aflectuset desiderium illuchominlpateret accessus,125.Ignea paradisiviatem-
    Dei erga orantes, ut det gratias, lale, 59. Bona oratio, perata ex aqualaterisChrisli.Ejus amoenaflammeocusto-
    etiam faclaex uecessitate.Pulsatoratiosuslinendomoras de seclusa, 172.
    dantis. Optimacum jejunioet eleeuiosyna, 42. Haectria Paralylicusdescriplive Matthaeopublicanocomparatus,
    conjuncliniessedebent,per tol.43. Maueorandum,vel hu- 50. Figura populiJudaic.i.Corporis,noti animae,tendebat
    mano limore, si nouamoredivino, 43.Deusorandusdum ad curam,50. Jesus coguosciturDeus in sanalionepara-
    flagellat,45. Revocatuobisbona temporaliadeperdila,46. lytici. Curlectum porlare jubetur.
    Oralio plurium unitorum quanlum valeal, 132. Commu- Parcere sibi jubelur homo, 23.Tenemur parcere inju-
    nionis negleclaquid malialferat. Ferveat oratioin festis riantibus, 38, per tpt. Qui semper parcit, criminanon
    sanctoruin,135.Orandumut aeternabonacredere, videre, timet, 72. Peccantibiisin nos parcendum,ut nobis dimit-
    et tenere possimus,159.Christusdocuit nos breviterora- tamus, 159.Vid. Dimittere,Inimicus, Oralio Dominica,
    re, quia cito dare vult, 67. Orationea Chrisloante libe- Venia.
    Mti, quampassioneredempti,24. Parcus. Vid. Abslinenlia,Sobrielas.
    Oratio Domiuicaexplicatur,lale, 67-72, inclusiveul Pares redduntura virlute,quosnaturafecitimpares,89.
    infra. Esl stupor coeli,pavorlerrae,67,70, 72. Non capi- Partus saepeacerbi sunt, veluti hominis in septimo
    ab
    tur bomine,68. Est forma orandidataa Deo, 69, 70. mense, 56. Talisest partus coelestisgratiae. Ut parlus
    Cur Deus voceturPater, 68-71.Curin coelisesse dicatur, Virginisirradiaretoculisperfidorum,praemisitDeus con-
    67, 70. Ut uomenDeisanctificetur,67, 72. Regnumadye- ceptumannosaesterilitatis, 87. Virginispartus est si;je
    nire, quale et quomodo,ibid. VoluutasDei ut facienda, partu. Virginisnobisignolus, 87.Partusisterilisdat docu-
    ibid. Panis quem pelimus,qualis,ibid. Quomodopeccata menfumresurrectioniset salutis,90. Cur partus EUsabelh
    dimitli oremus,ibtd. Ne nos iuducatin lenlationem,quo- dilatus,91. Evangeliumde partu sterilisad Virginispar-
    xnodo,ibid. Ut liberet nosa malo,et a quo, ibid. tum nosconducit,92. Partus Virgineusin via quare, 175.
    Oratoresmagniviroslaudantesavos,atavosquecomme- Paschalis solemnitasnovisyetera non conuectit: sed
    moraut, 89. Eoruui excusatioin priucipioorationis,186, novaeregenerationisablactatinfantiam,et alia, 73. Abla-
    per lot. 158. Fiais orationis. Vid. Concionator,Doclor, ctat nos a lacte, ut solidioremcibumsumamus.Noncon-
    Praeceptor. jungilur cumvetustate Judaica paschalissolemnilas.Par-
    Orbis. Vid. Muudus. vuli Ecclesiaefilii,ut in Paschanulriantur, et ablactentur.
    Ordo. Quaeper ordinemnon agunlur, ordinemtenere PaschaDomiuiut celebrandumex Apostolo,172.Quomodo
    non possuot, 64. Humanaconvalescuntordine, 109.Ab in eo imuiolaturAgnusDei. In eo Christusnatus, el im-
    ordine dicendisaepe compellit discedere religiosa,114. mutatusad tolam laetUiamet gloriam. Paschali lempore
    Ordodoctrinaesicmoderandusest, ut aliud nou impedia- sacramentasymboliexplicabantur,56.Est porlus, lucrum
    tur ex alio. vitas et gaudiumresurrectionis,8.
    Originalepeccatmn.Vid.Peccatummundi. Pascuaterrena morsusluporumhabent, 170.Porcoruin
    Origo. Gloriaah origine praecsditgloriam ex labore, pascuasunt lutulenta.
    89. Origiuescausarumiriterdumnonnecessariumperscru- Passiones.In arduislanguoribuspassiosibi medicuiam
    1197 1NDEXRERUM MEMORABILIUM 1N SERMONESS. P-ETRICHRYSOLOGI. «98
    lnvemt, 33.Passionumparticeps,erit et glorite, 40. Pas- lerat imperando,123. Palitur Ghristusin suis, 173. Patitur
    sionisprocellalidemmulierum-tufbaverat,77. Tot passio- sepulcrum, 58.
    nes recepit Paulus docens, quot hominisunt mores, 101. Patientia malisest brevis; ultio tarda bonis, 16. Chrisli
    Dejiciuntcorpus, 109. Peccatorum dominanturmembris erga peccatores,19. Praemia patientiae,38. Habeatur in
    humanis,quomodo,115. Ut urgeant homines in quavis petendo bona aDeo, 39.Dei erga nos, 51. P.e.rpatientiam
    aetate,et lex faciat illas notiores. Resecatae per legem exspectamusea quaespeisunl,71. Dei subveriitpeccatb-
    magispullulant.Legemvitaeinslrumentum, faciunt esse ribus, et quaealia bonaveniantex ,ea,97. Probal juvenem
    mortisinstrumentum. Ut triumphemus de passionibus, aptumvirtufibus,110. Ipsa cural laedentem,139.De pa-
    quaeextrinsecusexclusaetentant, 115.Eas amputarehaud tientia venit palma,151.
    potest, qui non compalittir,151.Nostraspertulit Chrisfus, Patria. Cur prophetaest in ea, et indomo sua sine ho-
    ut tolleret.In passionetacet Christus, 164. Passionibus nore, 48. ReddilurAdaequamperdiderat, 49. Eam Chri-
    probatus verus amor, 14. Cenlurionon videbatin Christo stushabebatut liomo.Nostra ccelumest, a quo per Adam
    passiohes,15. ejecti, per Cliristumreducti ad illud,159.
    Pastor.PastorispersonaminduitDeus ad variam ovium Patronus. Misericordiapatronain judicioquid operetur,
    ulilitatem, 6. Curistus pasfor animarum quaerit socios. 8. Vid. Advocatus.
    OvescommittitPetro. Paslor portet agnos tenues. Scit Paulusaposloluscollega Petri in grege pascendo, 6.
    fecuudilatemgregis sui, et oves, et fetus commendat. E NotitiamCUristiper orbem diffudit,34. Quomodofuitabor-
    cnelispro saluteoviumdescendit, 6. In oves affectio, 25. tivuset malurus, 56, 58.Subitaconversioejus, 6L Spiri-
    Felus oviuu)colligit,et ad caulasperducit,40.MorsChristi tualis nutritor parvulbrum,62. Vidit invisibiliterarcanum
    pastorisutrumcommodabyibussuis, lale, 40. Mavultmo- Dei, et prodiditnon prodendo,72.Paulumeradicarevole-
    ri quam de suisovibus malavidere. Pastor Chrislusmo- bat Aoanias,97, Cur vapulandodocuit, 101. Medicu»et
    riendo viamvincendaemortisaperuit ovibussuis. Ut gre- pater quid egerit, 108.Crimen evadens effectusest Apo-
    gem pasc2t,46. Officiu.m in plebe, 55. Anhelusit ad oyem stolus. Quomodoitnperitis se participet, 115. Quidnobis
    perditam, 54.OvesaDeo vocanturper ora pastorum, 62. I prositsuadoclrinarigorosa,115. Ejus sermo communiter
    Cogiturex ofliciopraedicare,77. Est mysticuscanis, 100. lectus quidoperetur, 120.Curterlium coelumconscendit.
    Saucli pasloresetiam posf mortem suo gregi assistuutin MartjTesfugiendoSaulum lecerunt illum esse Paulum,
    spiritu, 128.Animarumpaslor ut vocet suas oves, 147. 151. De' persecutore prsedicatorfactus ex pietale per
    Eas doceatquaeipse scit. Paslor animarum beatus, qui se zelumlegisIegemimpngnabat,et in DeuniDei amorepec-
    custodienssaJulialienaeprovidel, 155.PastoresIsrael. ab cabat,157.Curseverberaret,161.Missuspersecutor,rediit
    angelis cognoseuntDominnmnatum, 159.Ad eos saepius prasdiealor,168.Judaeuscecidit,ul resurgeret Christianus,
    missisunt prophetae.Paslorovisperdilaenonest terrenus, caecatusin lege, ut videretin gratia, 176.
    sed ccelestis,168.Cur ex centenario numero unam ami- Pavor. Vid. Timor..
    serit, et alia.Curistusut nosin montibusrequirat, et suis Pauper bona noslra portat ad ccelum,de hoc habel
    humeris perdncatad caulasccelestes,170. Paslor bonns ut Deum fldejussorem,7. Servatnobis quod venter disper-
    gregi pervigilet,175. Pastor animarumduobus ex locis disset, 8. Est sinusAbrahae,est thesaurus coeli,gazophila-
    praedicarepotest.Pastoralisbaculusarripiturconlrafuren- ciumChristi,16.Misericordiapauperisemildivinammise-
    tem lupum. Pastor vigilat,cur, 24. ricordiam.Pauperi datumnostrumest, nondatum ei alte-
    Pater coelestiset terrenus. Cmlesti tempore non clau- rius est, 16, 9, 25, 32.Verecundapaupertasin pavore, 9.
    ditur, nec solviturmorte, 1. Tenet filiorumsubstantiam Auxiliumin conflictua paupere cibato, 12. Quod est eru
    ex vi anioriset providenliae. Filio convivensbona affert. bescentia pauperis,Dei gloriaest, 14. Cibopauperissagi
    Non eget inlercessoread dandamveniamElio,2. Cooperlt natur Deus.Peccatapauper excusat.Fert nostrain coslum
    tilii realum.Filium cupitredire, non perire. Pastor ccele- libens, quia non deprimiturpondere, sed levatttr, 25. Pr'
    stis est, cuiin ccelo peccatur, 2. Yidet longinqua.Filio uno pauperidato, Deus dat tibi centum, 25. Pariperquid
    occurrensveniamlargitur, 5. Divinuspater fide quaesitus agere debeat, 26. Pauperioridet; at sl non habet, sitilli
    slatimadest.Uluminatfiliumpeccatorem.Misericordiamo- animusdandi.Pauper terraedivesin ccelo,28. Pauperiijui
    "^etur, qui locononmovetur. Ex misericordiasuper nos fenerari nescit, sanarinescit, 32. Prandium nostrum sit
    «adit. Cadensjacenteserigit. Tollitonus peccatorum.Pec- pauperis ccena.Qui dat pauperi,segetem colligit.inccelo.
    canlifilio dat oscula. Curat vulnera filiorum, 3. Patris 42. ManducatDeuspanemdatumpauperi.Quidprositdare
    aspectus qtiid agat in fUium.Filii nuditatemnonsustinet, pauperi, 45. Slridebit in alio sasculo,qui nuricgaudet de
    licel crimiiiasuslineat.Plus de venia quam de justitia malispauperum,47. Nonfraudandus,nec de fraude alicu-
    gaudet. Cito misericofs.Resliluit innocenliamet hono- jus dandaest eleemosyna,54. In pauperisliospitioinveni-
    rem. Charitasejusin filiumredeuntem. Moribusfiliorurii tur similitudoregtii Dei, 99. De eo quodhabetfaciatelee-
    turbalur, 4. Suiltus, qui judicat pietatempatris. Charitas mosynam,105. Ejus sepultura,late, 121. Cnm suscipitur
    tegit filiidelicta.Patri non gratus filiusqui invidel fratri. et hospilalur,quaebona,In paupere Deus quaeritpanem.
    Patris substanUaest filius.Filiumlicet contumacemreeo- Ejus caro composi.aiii scenampietatis,quando.Pauperum
    gnoscit.Solus pater quaerendus.Nova et futura quasrit, oppresssoresut sibi obsint, 121. Ejus victus et vila in
    flliopauperi.Pater coelestisduoshabet fiUos,gentilem et gutta et mica consistit, 122, 24. Debili danda manusad
    Hebraeum,5. Occurritnobisin incarnationefilii, et ceci- mensam,122.Pauperis et divitisconflictus.124. Diviterii
    dit, etc, 5. Osculaturnos. Dedilstolamgloriamimmorta- videal,ut videatur,ac vicissimcuretur. Gulta negala pau-
    litatis. Qualis annuluseo jubenle datusest. Calciamenta peri frustra petitur ad refrigerium.Perrt, quod pauperi
    dcdit in praedicatione Evangelii.Vitulumid est filiumocci- negatumspargilur ad pompam.Ulisdandusthesaurusno-
    dit. Pater terrenussineDeoin generalionenihil operatur, ster, ut ccelestiacogitemus,129.Divesqui apudpauperem
    6. Posiliin domo patris ccelestis symphoniamassumant. diversalur, ante humanilatis debitor est quam largitor,
    Servatnostrabona in coelis,7. Patri non credens nescit 156.Pauperi dandavestiset esca, 137. Pauper communis
    quid sit, nescit se filium. Sentit amoremex doniscosle- estsemper, palet omnibussolitarins,164. Qui pau|)erum
    stis Paler, 10. Ei afferendifihiarielum, id est homines. gemilus eleemosynisredimit, a Domino non requiritur
    Terreno cceleslispraeponendus,19. Regnum servis suis illius gemitus, 166. Ei dandamanusab homine,176.Pau-
    promittit,25.Ditare vult servos, non nudare. Paler dat per egenusdescribitur,14.Vid.Eleemosyna,Misericordia,
    salutariapueris sub specie noxiorum.Parentumpassiones Pietas.
    ex affectibuset amoreflUorum,35. Deus compensatopera Paupertascognata virtutibu*; exemplum est athjeta,
    parentum in filios.ReatusPalris aggravatfilium, 5 1.Pcena nauta, miles, philosophus, 28. Temporalis vix fertur,
    liliireduudatin patrem.Dum-vultmisererifilio, affeclum quantornagisaeterna, 54. Vacatab excusalionein divino
    cogilat, non delictum,54. Amatfilium, dat illi bona, 55. obsequio,95. Christiappetenda,quaedivitias sempiternas
    Mortemnon refugil pro filiis. Deus voluithomineniesse possidetin coelestibus,117. Ejus finis,12t, per tol. Pro-
    patrem, ut divinum amoremaguoscerel,55. Quod a Deo veliit pauperemad pnilosophiam,124. Ad regnum. Nbn
    jPatre, licet durum veniebat, libenter recipiebantantiqui. paupertas,sedanimus ducit gratos ad praemiurii,aut ad
    Pater dat Dliobreviter petenti, 71. Sponlepraestat.Culpas pcenamdeducitingratos.Divinasuflicit,170.Est amplum
    non videt, cumfiliumrecipit,"81. Ejus laus redundat in . nabitaculumDeo, 14.
    gloriamDUi,89. Amore,non poteslate trahit filiumad di- Pax Christianafacitnos appellarifiliosDei,53. Quidsltv
    scipUnam, 108.Pater vultesseDominus.Filiuma peccatis et effeclus pacis. Omniaa Deo obtinet. Conservandaei
    abstrahal, 155.Ditat filios, dumplenissimamcharitatem praeceptonostri regis. Dei est illam plantare. Plebis est
    relinquit, 162.Dat filiispanerii,165.Est nobis Deus. Ut gloria pastoris.Cusfodienda,quare, 55. Amanda.Pax Uhi
    dividaturin filium,et e conlra,myslice,164. plures sunt voluntateconcordes,68.Terris ablata,quaudo,
    Palerfaniiliasquid agere debeat, et quam rationem 81. Cur repelita discipulis,84. Ejusbonainterna et exler-
    Deo reddat, 26.Caveamus ne ad patremnosfamapraecedat na. Diviuareddiditnobisvitam, 110. QuomodopacemIia-
    versaesubstautiae,125. beamus per Deum. Pax mundiquaeritur pro coininodis,
    Pati dignum duxit Dominus,ergo servumpali uon est vel servatur pro limore, 158.Pax Christi oranda. et qua*
    indignum, 38.Patieudo Cbrislusrenrisit quodipse inta- sit. Oratur a Deo. Fulgor pacii.Ecclesiamilluininat,149«
    1199 INDEX RERUM MEMORABILIUM 1N SERMONES S. PETRI CHRYSOLOGL 1200
    Nomenpacisdesiderabile.Est nomenipsius CUrisli.Pax Peccatummundilavatuma Christosuo sanguine, 164.
    Christinosomnesampleelitur.Dcooccurrendumcummu- Adaepeccalumintravit in mundumper culpam,per homi-
    neribus pacis.Est exsultatioangelonim,diemonumlamen- nem, 111.Nonesl nalura, nequesubstantia,sed accidens;
    latio.Landalura sanctis.Coelestesel terrestressibiinvicem et nobisadversalur.Peccalumest naturae,quodest fumus
    mittttntmunera pacis.Pro pace secutalaudandusestDeus. oculis,febris corpori,dulcissimisfontibusamara salsedo,
    ppccalajpjuniovincuulur,12. Pauper excusat peccata, 5. Estjanua mortis.Fera crudelistrinooredevorans.Hae-
    14. Ea arguil Christus,quando, 21. Quantomajus pecca- reditas parentis Adae.Per unum in omnes transiit. In
    lum, lanl.oabnndantiorgratia, 50. Est peccatum, qui se Adam,seu ejuspeccatoomnespeccaverunt,111,112.Pec-
    peccatoremnegat. In hacvita nonpossumusvitare peccata catumnon est versumin naturam; sedMors per mortemexigit
    cogitalionum,negligentia; et ignoranlioe.Pudet peccala pcenamsibidebitainper naluram, 111. pcenapeccali
    corifiteri,54. Prima felicitasnon peccare, secundaveniam sublataa Christo.Omnes in Adae peccaloeramus, sicular-
    invenissepeccatis.Morbuspeccatorumquaemalafecit.58. bor lola in seniine. Mors poenapeccali mundi devorabat
    De peccatonon judicabiturmisericors,42, Ubi peccaium, noxioset innoxios.Peccalumvivit, et desaevitin noslram
    non ibi Deus, 44. In remissionepeccalorumDeus cogno- mortem. Ortum ex diabolo,et feminapeccatummundi,
    scitur Deus, 50.Nemosine peccato,54.Peccataper Chri- quomodo,148.Per hoc homo ante Dominusomnium,in
    tum remittuntur, 57, 59. Alienis peccatisignoscere ulile omniumdejeclusest servitutem.
    sibi, 68.Nontimendapeccataab eo qui semperparcit, 72. Pectusillud sepulcrumest, iu quo Chrislusadhucha-
    in
    Ut peccato nioriauiur,73.Non capitur peccatum lalis- betur mortuus,et sepultus,75.
    simaregione coelesti,85.De peccalorurnmagnitudinenon Pecunia.Possessia pecunialiberanlurin Matthaeo,28.
    desperandum.Hominibusper homines remiltuntur, 84. Hebraeipecunia compensantdelicta, 76. Fidem resurre-
    Peccatum civitatisa solo Christo aboletur, 95. Peccata ctionis Christi negat. Datur pro emplioueservandorum,
    amore vincuntur,94. Non peccandumsalis, ut majorcha- non perdendorum, 80. Mundo, mundanisquedominatur
    ritas comparetur, 94. Quandoerit peccatorumremissio, 126.Esl crudele pondus.Quidmali agat in omneshomi-
    95. In peccatonon permanendum,ut gralia abundet, 115. nes. Inique humanis dominatur corporibuset mentibus.
    Nosmorlui peccato : sed peccalumnonest onininoin no- Clauditocnlosreclpierilisillam,57. Cordacorrumpit,redi-
    bis mortuum, 115.Est aculeusmorlis.Quis sit, qui pec- mit mendacium,lollit verilalem.Vid.Divitiae.
    eatovivit.Corpuspeccali,ut debeatdeslrui.Peccalumnon Pensio. Quampensionemuteri sui exegerit a DeoVir-
    regnet, immoconculcetur.Peccatummorielur in aliosae- go, 140. •
    culo.Tribuere peccatanaturae,esl viverepeccalo.Eslac- Penuria fructuumvenit riobis, quia non subvenimu»
    cidens peccatum,noncrealum a Deo. Habetcrudeleim- egeno, 103.
    periumin peccatores,114. Mentiturhominem esse libe- Pera nostrasit conscientianostra, 170.
    rum. Peccatumnon cognovi,nisi.per legem declaratur, Perdere. Habilaperderegraviusest quamnonhabuisse,
    126.Peccatumintulit mortem, et pronam fecifnaluramad 123. Perditionisinslrumentumfitoccasiosalulis, 126 Per-
    lapsus. Peccatumauctor delictorumsublaluma Christo. dita invenissejucundiusestnobisquamnon perdidissescr-
    Erat mortuum,et sepultumin ignorantiauostra, 116.Per vata, 168.
    mandatumrevixil, dum peccatoreinfecit praevaricalorem. Peregrinusest homoinhocsaeculo,89.Gratumhabetre-
    Tyrannus crudelisquid egerit. Instrumeututnsuae pocnsB dilumad propria, 114.Quierim hospitaturmereturDeum
    secumportat, 109.Peccatorumconnubiotota mundifigura cumangelissuscipere,121.Peregrinatiodura, etiaminter
    dissoluta,120.Publicumut puniatura Deotolerantepriva- civeset fratres, 151.Vid. Vialor.
    tum, 125.Commissum pnnilur a Christo per Evangelium. Perfectiosemper e.slquadrata,11.Nostravenit ex gra
    Peccataremiltendafralri, 159.Peccalumqui dimiuii Deus tia Dei, 91.Perfectus est, qui de loto facit eleemosynam,
    est
    est, 145.Peccalavendere, convertere veniamin quae- 54.Socius vero virtutum, qui de dimidiofacit. Perfecla
    stum, 158.Peccatum sordescit,fetet et obscurat, 166.Qui beatitudinisest panisEucharislicus,72.
    nullutnpeccalumfacit, Deuniin suo corpore portal, 168. Perfidia exstirpandade cordjbus,61. Contrachbussem-
    Peccati foveaesl iufernus,170. Peccalisbellum indicen- per iiiimica,62.Perdidit vitam,65. Optataliquemex mor-
    dumin quadragesima,15. Peccatumest paralysis,15. Deus tuis resurgere, qui narrel, etc, 66. Nec mortuis, nec
    peccantihominiblanditur,161.Triviaepeccatorum,89. Christocredit. De paradisosumpt3,74.DuxilAdamad in-
    Peccatora se recedit, antequama Deo, 2. Impius dat, feros, 77. Volvitlapidemquem lidesrevolvit a Christise-
    non aceipitprelium suteservilulis, 1. Surgit, dumse ja- pulcro.In resurrectione Cbrisli emit mendacium,80. Ubi
    centem agnoscit,2. Transitin besliam.Peregre profeclus est, Deusnonvidetuf. Longapaulatimlollendalideiclari-
    non refugit accusaloreset Dei oculos,2. Peccator poeui- tate, 87. Habetsuiim fermenlum,99.Nosreddit indignos*
    tens quomodocupiat esseniereenarius.Desperatusde sa- gratia, 100. Redigit filiosin pcenalemservitutem, 102.
    lute, quaemalaagat. Caditin ruinam tuentis et corporis, Quandoexcepit omnes Hebraeos,151. Ejus arma de fide
    et in infernum,3.Est caecus.llluminaturab oculisDei, 3. sumpta, 152.Ejusmorbusquid 94. Civilaspp.Tfidiae
    Est confususcaligine.AdDeumrecurrat. Est coramDeo, descripta,95. Vid. Infidelitas,Icauset, ncredulitas.
    et sine Deo, in se, et non secum,5.Multaeservilutespec- •_ Perfidus. AnteChristus perfidisignotus, 151.Ulisob-
    catoris, 6. Rediensad Deumcxsullandumest, 6. Ejusma- scurata,quaefidelibuspatent, 132.Ex fugaChrisliprrfidis
    lum sub praediclisservitulibus.Fugitur a Cbristopropter sublataest materiaexcusalionis,150.Nonvultnascicogni-
    ipsiussalutem, 19.Licet corpore vivat, mortuusest in torem, 158. PerfidalJethsaida,176.CadaverperOdias quo-
    anima.AdDeumconversusDagellacessabnnt,20. Gravius modo perfidis agebatur obsequiis, 19. Vid. Intidelis,
    punitur scienler peccans,quam ignoranler, 26. Illi salus Fides.
    ex facloMaithaei,29.Mortem meretur, cum se peccato- Periculumdespicit,qui tenditad regnum, 22.
    rem negal. Et peccatorummagister fit, immopeccatum, Peritia gubernatorisnavisnonin sed in lempe-
    39. Peccatumcognoscat,ac fateatur.Peccatorvirtutesac- state probatur, 20. Vid.Naula. sereno,
    cusat, 32.Est ex fragilitale innala, 34. Pudet, non maia Persecutio.In ea meliusest fugerequamnegare; exem-
    facere, sed conliteri.Ubi sit primaet secundafelicilas.Cur plumin Petro et Joanne,150.
    pcenamrecipiat,55. Morbuspeccatorumsanabatur patien- Persecutorubi imminet,nondeestconsolalor,86. Occu-
    tia ac morte Christianorum,58. Peccator saltem deserat buit in morte D. Apbllinaris,128.Pi-rsecutoremfacit, qui
    reatum, quandoillumjamrelinqueritreatus, 42. Peccatori provocat;corrigit,qui declinat,151. Pro illis orandum,ut
    omniasunt perversa,44.Deuspeccatoresconlemnit.Deus sanentur.
    quaereuspeccatorem,hominemquaerit, non peccata,54. Perseverantiain oralione.Vide 59,per iot.
    Zachaenspeccatorut convertatur,late, 54. Peccator sibi Pestilentiadicituranhelans,id est ardens nos dejorare,
    dat veniam confidensper Christum peccala remitti, 57. 18.Fuit lemporeChrysologi,45. Saltatrices pestis sunt,
    Praelerilasibi remissanou credens, dnbitat perciperefu- 127.Caveudaquaede remediiscreat morbos,7. Calhedra
    tura bona,59.Dicit se poenitentiamacturum,si ex mor- pestilentiaequaesit, 44, per lol. Vid. Contagio.
    tuis quisresurgeret, sed ficte,66. Peccatoresjudiciumre- Petere quiddebeamusa Deo, ut sit proticuum, 39,per
    fugiunt, et mundumpraeteriredolent, 66. Magnushomo, lol. Cur medianocte.Utile estpelere exnecessitate.Obe-
    qui carnenon peccat,maximus, qui nec corde, 89. Cur- diens Christopetatsibi necessaria.Suppjiexpetilor nioras
    runt ad perdilionempeccatores, et alia riiala, 165. Dei exspeclatpalienlissime.Deusjuxla vires hominispelit ab
    amorePauluspeccabatin Deum, 157. Peccator cupidus eo, 41. Cur pelitionipanisopponiturlapis, etc, 55. Suum
    non corrigilur, 158. Illecebrissuperatus Chrislumvenire petere est amoris,non necessitalis,65. Quaesint a Deo
    nou vult.Desinatpeccare, et suflicit,quomodo,125.Hu- petenda, 152. Petere plus debiti, est exigere fraudem,
    jusmodipeccantiblanditurDeus,quomodo,161. Quaemala non tributum,137.
    faciat peccator, de quibuspoenitendumsit, 167.Joannes Petraesonoaccusaruntfacinusmortis Christi,78. Vid-
    volebatsalvosesse peccatores. A Dominopromota spes Lapis.
    peccatorum,168. Peccatores recipiens Deus sanctificat, Petrus apostolusa Cbristohabet omnes, etiamagnos
    De redditu peccatorisgaudet Deus.Peccaloresdono vo- commendatos, virtute Dei, ul iret ad martyriuiu,
    6. Cinc-lus
    cantis, uoiiproprio arbitrio saqanlur, 176 10. Cur Christumase exire rogal, 15. Invcrbo Deireti*
    1201 1NDEXRERUMMEMORABILIUM IN SERMONESS. PETRI CHRYSOLOGI. 1208
    laxat. In domoPetri non vina,sed lacrymaefundebantur, Pltivia. Quodest semini pluvia,hoc cst resurrecturi»
    1 8.
    18.Cur,el quaudodomumPetri intral Clirisliis, Quid Dominicusimber,176.
    egerilChrisl.imsequendo,29. Negatante vicloriam Do- Poculum.Frigidopoculoardor propinatur ab hypbcrisi,
    mino,quamDominum,ideo post ipsumvadit,27. Unacum 7. SanguinemJoannisabsorbuitHerodespoculocrudelita-
    Paulo dat nolitiamChrisli, 34. Tardiusvidit Dominum, lis, 127.Vid. Silis,Aqua.
    quiafacileaudivilancillae vocem,78.Nudus ex negatione Poenaibi ssevit,ubi poenalisreatus exarserat, 1. Orilo
    se demersitin mare indutus, cur, 78. Se praecinxitprae- pcenarumconvertilurad nulum Christi, 17. Sumitur a
    cingendus.Ut veteranusmilestarde credit, ne ut puer in- culpa, 27. Redimilurinde, unde comparatacnlpa,28.In
    currat, 79.Ei nonpraejudicatur,quod resurrectioprimoa pcenishomotenetur invilus,35. Pceuamparitur medicus,
    mulieribusnunlietur,80.Nisi pacema Christohabuisset, ul aegrolumliberet ab ea, 38.Alienampoenamsuumcom-
    putalusesset aliisinferior, 84, Per pceuitentiamrediit, et putare solalium,esl phrenetici.Pcenaeorumqui abierunt
    potestatemdimitleudialienapeccatarecepil, 84. In mari in consiliumimpietalis,44.Diabolipoenaapparet in cru-
    ante supplicatde Iapsu,quamde donatogaudeat,90.Ne- cialuhumanicorporis,51.Filiireduudatin palrem.Poena
    cessitatemagisquam voluntatemorilur, 90. Frater ejus pungit,quempoeniludonon punxit,66.Tota pcenapassio-
    Andreasilli similis,153.Veniaillos aequavit.Conscendit nis Dominitransiitad diseipulos,85.Poenadicectis litte-
    crucem.Ex limore abscessumDomiuipetebat, 147.Qtiia ras, 101. Quampcenamolimiufansluerit, 111.In ea non
    noluiffugere, abnegavit, 150.Dicilura petra, 164.Prin- deseriturmalitia,122.Daturin membroquodpeccavit.In-
    cepsapostolorumquidagat. Ei manducaluroapponunlur ferorumpcenaut Christigralia et Ecclesiaeintercessione
    genera tolius crealurae,163. Ejus decrelo servusadhuc solvatur,125.Pceuasflendae.Adpremiumduxit pauperem,
    obsislit,175.Gestivithabere collegamMarcellinuiB pisca- 124.Animus,non divitiae,ducitad pcenani.Ei sempervi-
    torem. Crucemresupinus ascendit, 14. Negayitin pas- vit, qui semel-inoriturvitse,124.Poenasinferni aetemas
    sioneCbrislum,171. evaderequaeramus.PcenaniminaturChristuspersistenti
    Pelrus ejiiscopuse ccelohabuitvocabulumapostolicum, iupeccatis, 125. PoenaTumtempus satisfactionistempus
    et privilegiumsummi sacerdotis, 107. Laudatur, per excludit.Poenarumtempus in Judicio.Ubi nonest poena
    lol. 155.Evaditur,si
    peccali, nullumest suppliciumdamnati,159.Eamtimens
    Pharisaeusarguit Chrislumeuntemad prandiumpecca- ante delictumsibi providealurde venia,
    loruro,30.Exhortalurad salulem.Eorum invidia,31. Ut peccator, nolletCtiristumad se venire, 158.Adpoenam
    impieChrislnmaccuset,32.El quiasanatin sabbalo.Se- trahilur, qui noluilin obsequiumvenire.
    densin cathedrapestilentiaehumanastraditionesdecrelis Poenitensantein se quamad palremredit, 2. Cognoscit
    coeleslibus auleponit,44.Confiteturet negatChristumesse Deo patere omnia.Agnoscitquammalumsit in Dei oculis
    Deum,50. Curad illiusprandiumiveril Cbristus,93.Con- peccare. Naluralibusamissisnon judicatmereri quodest
    viviumPharisaei.Christipietasarguitur ex mauducalione graliae.Ut cupiatfierimercenarius,2. Surgit de menlis ae
    cumPharisaeo. Pharisaeusarguitnr, et docetur,94. Domi- corporisruina, et de inferno,3. Plusde veniasurgit quam
    num prophetamnoDcredit. Se aegrumnon agnoscit.In- corruit de realu. Est longe, cum tantum est altritus.Ei
    slruitur. CurdicilurcatholicusJudaeorum,95. Ructansju- sufficitpater, 4. De innocenlelaetatur.Poenitentinova
    stitiassuosest publicanodeterior, 123. Murmnreorutna perquiruntur.Pelit non gloriani,sed veniam,5. Petil ar-
    Dominocomprimitur,168.Utsemperredderenturpejores. gui a Deo; sed nonii; ira, 45. Deummedicumadit, 45,
    In discipulosDominilavacra superstitionissuae perquire- 94. Pcenitentesrecipiuntura Pelro, et solvuntura pecca-
    bant, 171.NesciebantunumesseDominibaplisma.Credit lis, 84. Cumpcenitensrespicitura Christo,arguiturobla-
    aqua exteriori mundari.Habuitclaves scienliaelegis, sed trans, 94. Poenitenstriumphatde suo Tyranno, 113.Sal-
    ne alter intraret, ipse forispermaneremaluitper livorem, femdet tantum Deo, quantumcarni, vitiisque concessit,
    172. Hypocrisispenes Pharisaeostumescebatper scien- 114.Impudenler aliis pceuiientiamimpetrare praesumit,
    ti»m. qui sibi nil ad veniamprovidit, 123.Poenitentesaquam
    Philosophusut Dei cognitionem,et substantiamsibidi- bibant,137. Quipoenitentiamfacere debeant, 167.Chri-
    vinitusdatam amiserit, 5. Labor ejus.Seditin Calhedra stianus agat pcenitentiampro modo vulneris. Pcenitens
    pesLilentiae, 44.Ut detumescatab opinionibussuis, 110. pennis yeniaepervolalad coelum.Curvet genua ad pon-
    Pro coronagloriaecurrit perinauemsapieiitiam,119.Sed dera pcenitentiae. Ul triumphentde diabolopcenileutes,
    non accipitbravium.Ejuslaborvanuscirca Chrisfinativi- 170.Redealcaiceatusadcursumanteriorisvilae,3. Poeni-
    lalem, 148.Philosophiacur a daemonelicla,16. tenti venia permittitur,123. Ei sufficitul desinal dissi-
    Phrenesis. Phrenesi laborans se insanumnescit, 94. pare, caeteraChrislussolvit.
    Phrenesisviiiorumunde oriatur, 41.Phrenesisimpietalis _ Poenitentia|;eccalorisverbislastisdescribatur,2. Pan-
    quid egerit,38. Synagogae,18. dit patrem.Polest fieri in tota vita, 42.Eliamin senecta,
    Pietas Dominiostenditurin figurafiliiprodigi, 1. Re- el quandoauipliuspcccari non potest. Confilendum tem-
    fuga pietalisquaemala incurrat, 1. Patriscceleslisinno- porepoenitenliae, 46.Fiatstatim.Ad eam hortaturEccle-
    centiam restitu.itelhonofem,3. Est ala jejunii, 8. Frau- sia, 75 AcPetrusse mitlensin mare, 78. Poenilentiaerat
    dem non habet, 55.Pietas cumquis exorat ut precetur, JoannesBaplista,88. Conviviumpoenitentiaea Magdalena
    108. Assumendaad impietatisdeslruclionem.Dei est ad Christoexhibitum, 93. Ad temptis poeiiitentiaerefertur
    delenda,non multiplicandadelicta, 115. Divina pietate messisnoslra,cur, 97. Sera inutilis in divite,122.Cit«/
    tantumsanctitalidare jubemur, quantumdedimusiniqui- facienda,125. Ut ex corde procuranda.Iu judiciououest
    lali, 114.Pauperesl pielalisconflatorium, 121.Subspecie tempuspcenitentiaj, sed poenarum.Moribundiconvertamur
    pietatisaliquaudorevocamurad mala, 125.Pietas Chrisli adpcenitenfiam. Cur pcenitentiaeusura solvendasit a Ju-
    velal honiinurnpeccata,125.Ad ejus patrociniumconfugi- daeo,126.Ejus viafuit Joannes,127.Curtemperanda,166.
    mus in vitaeextremo. Curdicalurquod falsitatis praestet Curagenda cum propinquatregnum coelorum,167. Ea
    exemplum,126. Ad lacrymasparvuloruminclinata, 128. 'praeveniendum judicium. Pcenitendumcilo, quia judiciuni
    Pielas est nondocere contemplorem,157.Non est pietas venit.Si adhucjudiciumnonvenit, est quia Dominusnos
    sine justitiaapudDeum, 145.Piusanimusdum conipali- exspectat.Faciendaetiaminarciolemporis.iEgrotissuc-
    tur, pluspavescit.PietatisarceminteruberaoppugnalHe- currit, nonsanis. Quomodofacienda.Est usura nuiiser-
    rodes, 152. Eam persequiturtola impietale.Qui pietali vataeinnocentiae. Adeani per Joannem revocaimir.Ejus
    obsequitur, incipit non esse timori, 160.Piis filiisDeus amaralemperanturdulcimisericordia.Poenitentiapopuli
    non denegabil,quodimpiisavibussubminislrat,163.Pie- Christianiclaruitin uuo peccatore pcenitente,169. Fuit
    las Chrisliperquirit nos, 170.Pietatis evectornon lasse- interempta in morteJoan., 174.Ut satisfactionefieride-
    scit. Pietasiramvincil,38. Occultalura Deo, 39. Nonvi- beal ab exenrplo,64.
    deturab impio,55.Pietate sustinemur,81. Patrismaxima Pompa saecularisobscurat sensus, 117. Vid. Dives
    ex liliiimpietate,73. Cui pius erit, qui sibiimpiusest? Ut Epulo.
    vioielur,16. Pontifex.Ejusofficiumnon coarclanduminter domesti
    Piscatoresa Christomittunturad mare hujus saeculi.47. castantumcuras, 88. Primus pontifexlegis fuit Aaron,
    Eorumretia. Ecclesiasticus piscatorquid faciat,107.Mar- 89. Fuit Zacharias.Vid. Zacharias,Abel, Cain,Homo,
    cellinusepiscopusprimumfuitpiscator, 176. Sacerdos,Episcopus,Praesules.
    Piscesconfusicapiuntur;sed discrelioneeliguntur,47. Populus.Populis populariter est loquendum,43. Audi-
    Et cito.Chrisluserat piscis,53. Capiunturad vilamhomi- turusDei legemvestes lavabal etcorpora_ 59. Christus
    nis,175. vitamsaluteniquejunxit duorumpopulorum,78. Invitatur
    Planctus,uhi non est, adest mercenariacantileua,19. ad audilumEvangelicum,106. Quilibetde populo aplet
    Diaboli,cur, 52.Deo pro peccatis, non pro defunctisfa- sibifiguramyilliciiniqui,125.Yocalioduorumpopuloruni
    Ciendus,65. Vid. Fletus, Lacrymae. figuratainduobusnuntiisChristi,170.Populosyastatinvi-
    Planla. Quispomaante industriamnon carpitex plaufa, dia, 172.
    i-42.Vid.Arbor. Porcus est pecus coanosum,1. Grex inquielushabet
    Plebs. Ejusofficiumac pasloris,53.Vid.Oves,Populus, pascualutuleuta. Cur riasmonumgrex rogat se niittiin .
    Coiicioualor. porcos,16. Grex porcorumuouvaluitsulferredaemones.
    1203 INDEX RERUM MEMORABILIUM IN SERMONESS. PETRI CHRYSOLOGI. 1204
    Cur porci perdantur a daemonibus, 16. Qui porcorumtra- nnnin aeternum,131. Quid per eos Chrisluspromisefit'
    datur servituti,1. Qui sinl porcidiabolimystice,2. Porcos 150.FugitChristns,ut staret fidesprophetiae.Eorumveri-
    pascit, qui aliosinducitad peccandum,ibid. Daemondici- tas implenda,156. Saepiusmissi ad paslores Israel, 159
    lur porcus, el quomodopascatur a gentili, 5. ProphetiiatCbristuSjquoinodo,14.
    Portare Deum lola sanctitale debemusin nostro cor- PrO|iinare.Lazarusnobispropinavitguslumresurrectfc*-
    pore, 168. nis, 63.Merapocufade vase corporissui Christusbiben-
    Potestaseademrecreat ad salutem, quaecrearat ad vi- tibuspropinavit,160.:Hypocrisi ministrante quidsuisiuvi.
    tam, 80. dia propinet, 172. Ardoremfrigidopoculo propinathypo-
    Prascedere.Dupliciterpraecederepossumus,157. crisis, 7. i
    Praeceptor.Cumdocendafacit,audituinstruit, et infor- Propinquus. Si honorem debeat propinquo, computat
    mat exemplo,167.Vid. Docfor,Magister,Concionalor. servitutem,-48. Ut male houoret, 49.
    Praeceplum Domini observandum, si volumus promissa Proprietas.Ea detenta, cum quidconceditur,parva, vel
    ab eo, 58.ServandaDei praecepta,53. Dicunlurfomenta liullaexigit concedens, 14. Proprium non custodit, sed
    etgladius, 112. Christus.quos docuit praeceplis,firmavit alienum, qui relinquenda serval, 22.
    exemplis, 151.Sua praeceptaDeusinsinuatlabore docto- Prospera neque ignavoserigunt, neque fortesadversa
    ris, 165. Praeceptisinstitutaexemplo sunt roboranda,166. prosternunl, 124.Non servanturab eo qui non sensitad-
    Tid. Jussio, MandataDei. versa, 151. Quot hominumprosperilates, lot invidorum
    Praecingere. Ibi praecingendavirtus, ubi voluntasest tormenta,172.Adversisnon miscenda,175. In prosperis
    comprimeuda,22, Petrus praecinxitse. Vid. Petrus apo- et adversisconsorshominis eslChristus,70. Vid. Advefsa.
    stolus. Providentiacoeleslisattendil quid audilorcapere possit,
    Praeda.Milesverus uon quaeritciviunipraedam,sed sti- 59. Beati qui divinae providenliaecredunt, 165, per tot.
    pendiumregis, 137. Praedones innumeri ad unam ovem, De ea erga servos suos, 170.Dei providentia, 18. Divina
    vel columbam,171. providenlia occultavit D eilalis pavoremin habitumhuma-
    PraedestinatiChristum sequuntur, 49. Cumsibi adhuc nitalis, 6.
    non suut, sunt Deo, 70. Provisoralienaesalulis, et custpspropriaevitaeest bea-
    Praemiumstatuilurcertaredebentibus; et promagnitu- tus, 155.Provisoremfugiensindulgentem,inciditin seve-
    dine cerlaminis, 22. Ad praemiumanimus gratus ducit,- rum judicem,1.
    124. Quando sumitur ex corona, unde reatusjam sum- Proximusadjuvandusin spiritualibus,10, 20. Quomodo
    ptus fuerat, 155. Quis securus exigat praemiuma Chri- proximodimiltendapeccata,159.Nonjudicandusex dubiis,
    sto, 170. vel apparentibustanlum,145.Quiproximumlibefata pec-
    Praescriptiolegalis dirimi quaestioneslitigiosas intra catispraemium,qui negligit,acquiritoffensam,155.
    annos triginta, 145. Prudentiores filiiIsaeculiqui sint; et quomodointelli-
    Praesens.Praesentianon meretur videre, qui prasterita gatur, 126.
    calumniatur, 96. Homo praesenlibussic occupatur, ut nil Psalmus.David est princeps psalmorum,44.
    in se relinquat, quodvitaefuturaedeserviat,114. Clavisaliorum.Cur primus
    ih eo dicat. Abire in consilio,el in via
    Praesidere.Aliis,cumsit ipseignavus,sibi et multisest slare. Psallendtimad provectumsalutis, 46.
    noxius,106. Vid. Episcopus. Publicanusvocatusscandalumfecit, 28. Zachaeusprin-
    /i.Praesules.Ecclesiaesintdispensatoresfidelesdiviui ver- ceps publicanorum.Vid.Zachaeus.Publicanuspressus a
    bi, 26. AngeluspraesulSynagogae, 106.Vid. Episcopus. diabolo,ne oculoslevaret ad coelum,105. Reus est, cum
    Praesumptiodicenlisnon est, ubi est auctoritasjuben- plus debito petit, 137. Exactor crudelissimus,54,per tot.
    lis, 70. Addivinasvirlutes ante probalionenimagua est, Vid. Exactor.
    90. Impudenspraesumptio alus velle impelrare poeniten- Publicuni.Quomodosecretofactumdicalur,quodpubli-
    tiam, et sibi nil ad veniam providere,125. Est semper ce factum est, 9. Peccatum publicum a Deo punilur,
    pessima, 68, 152. Praesumptioscribaedicentisse velle quare, 125.
    Christumsequi repudialur. Puer parvulnsut a natura nutrialur, 59. Nonnisibona
    Praevaricatio,Lex positaest praevaricationiscausa,111. recipit a patre, 55.Cumparvtilis,seu incipientibusin Dei
    Quoniodolexobliget criminepraevaricationis, 114.Pecca- servitiout agere debeamus,25. Pueris dantur salutaria,
    lor factus est ex maudatopraevaricalor;id est rebellis, ef sub specie noxiorum.Pro armisutitur lacrymisad corda
    contumaxinmandalum,116. Vid. Contumax. frangenda,128. DescribiturChristus parvulns, et mitis,
    Praevenirequomododebeamus Deum in confessione, 164. Vid. Infantia.
    46. Puerilia Chrislianorumanimatur Ievibus mandalis, ut
    Prandium nostrumsit in facie aucloris, 127. Regium juvenlusad graviaaccedat,58.
    prandiunihabere, acfetentia obsoniaperquirere, est ani- Pulchritudocorporis non est concupiscentiased ducit
    mi serviiis,165. Nostri prandii semper Deus praeparator ad lapsum concupiscenliae,116. Corporispulchritudinem
    assistat.Ad prandiumCreatoristolaadvolatcreatura. Vid. concupiscensprocerum se esse exoptat,163. Ut homosit
    Coena,Convivium. pulcher,quid faciatiDominus.
    Preces. Si preces dictanlur a supplicando,est impetran- Pulsare.Dicimuscoelestesecretumpreces iterando, et
    di fiducia,70. Quid prosinlaegrotis,et filio,108.Solitariae morassuslinendo,39.
    preces non praeponendae congregationi,152. Pulvis.Ex ea faclus homoin pulveremcur redigatur ?
    Primordium.Cumprimordiabonorum lentanturadiabolo, fuse, 101,adfin.
    11. Si sit malum,qualiserit finis?44. Bonunisi sit_ qua- Purificandasunl riiancipatadivinisministeriis,171.
    lisfulurusest fiuis?91. Sunt dura primordiareruin, sed Purpura divitemad superbiam extulit, 124. Eam per-
    durioraprimordiagenerantis,175. diditHerodes,174. Marlyrumsanguinelincla. Vid. Epulo,
    Primusqui est, post alterumnon est; novissimuspost Dives, Martyr.
    se alterumnon relinquit, 57. Primusest ille, quem gene- Pusilluscorpore,magnusanimo esse potest, 54. Solet
    rat gratiaccelestis,non nalura mortalis,75. petere ovuma patre, 53. Quissit grex pusillus,22.
    Princepsprimusredeat ad Christum,78, Iuvictusmili-
    tiaeChrlstianaeprincipatusesl jejunium, 8. Ad principis
    tlialamuniuonacceditextraneus,immundus,infidelis,141. Q
    Et quomodoquis accedat.Vid. Rex, ArcUisynagogus. Quadragesimarius numerussacratus,myslicus,in maxi-
    Profanusnascinon yultDeum,158. Luclus profaniqui, mis Dei negotiisadhibitus,166.
    19. Quadragesima.Ejus pelagus ingrediens quid debeat
    Prohibere aliquid, est de illo admonere, 115. Christi agere, 8. Annonamportet.Et haecsit eleemosynaet mise-
    sequelaprohibitascribae,cur, 19. ricordia, Quid sit misericordiajejunio qu3dragesimali.
    Projectus.EpiscopusCorneliensisconsecralus,165.Lau- Quadragesiuiali jejuniocanlicadivina jungenda, 10.Divi-
    dalur, ibid. cittnnota. mim institutumcontinet quadralamDdeidisciplinam,11.
    Promissa.Diviuisproroissisfidendum,163. Et qui uon Est tempusspiritualiumbellorum, 12. Quid agendum in.
    credil, tota infelicitatedignissimusest. Promissanegari ea. Est in procinctumundi hoc jejunium.Diaboli insidias
    nequeunt ab eo qui negata solvuntur, 100. Indigno non ostendit,20. In ea yirtutes pugnant cum vitiis, 113. Est
    redditur de jure. Promissadenegare, inverecundidebilo- tempusdeponendaeignaviae,18. Quidin ea perdat otiosus.
    ris est; mox solve.re,honesti,125.Promissiodumexspe- In ea a Christo promissa victoria.In ea angelidantur ad
    ctalur, accenditanimum; dumdatur, suscitatsensus,150, uostramdefensionem.Jejuniumquadragesimaleinimicos
    Dat, non accipit,qui promittit,88. vincit. In ea quales sint daemonumtentationes. In ea a
    Prophelae.Eorum pavorin sacramento,quod Detisho- Pastoribusrecipiuriturpartus Ecclesiaead baptismum,40.
    aio fial,72. Scit tantumquantumdederit Deus, 94. Deus Jejuniumquadragesimalecurat navigia corporumnoslro-
    auctor prophetiae.fn eis celalur divirius sensus,99. La- rum, 60. Quare traditum,166.Per eamcurrirnusad fon-
    mentavereuniuspopuliet hominisdiscrimeu,111.Silen- tem baplismatiset salufis.Et evocamurad ccelum.Et alia)
    «iuuiprophetarum fuit. Joannes, 127. Mortuisuut; sed multade ea, 166. rid. Jejunium, Abstineritin
    U05 INDEX RERUM MEMORABILIUM1N SERMONESS. PETRI CHRYSOLOGL 1206
    Quadrigaest Evangelium,92. Cur ejus sessionemcon- ccelofumpraemiumjustorum,judiciuriipeccatorum,impio-
    scendiraus.Tripartitaquaesit, etadquid, 170. riim poena, 167. Coelorumvicinum esse dixit Joannes,
    Quaerere.Ad quid Christus quaereretur a Judaeo,37. quando mundusadliucpuer erat, quid uunc? Quomodo
    Quidquaereredebeamusa Deo, 39. Anitnadiu aiiieDeuui Ghrislianiregnum Dominodifferant,
    quserebatper lapides el ligna, 62. Non habet semper, qui Relatio.Veritasrelationiscomproliaturindiciislpci,terri-
    quaerilseuiper,104. Deumquaerere, et nescire, necessi- poris et personae,140.
    tas inagisest quamreatus, 157. Arte quaererenbndebe- Religio. De religione diabolustentavit componereridi-
    non
    mus, quaearte inveniri possunt, 160. culum,155.Religionissocietas, et sacramenticura ihter
    Quaesliode Malthaeopublicanocur electussit a Domino, Joannemet Mariamvirginem, 49
    28.De Christoa Judaeisfactamalitiose,49. Reliuquere projiriaad servienduniDeo, est praemium
    Quaestuspublicaninon perditur, sed mutatur,54, 29. exigere securuma Christo,170. Relinquendaservare, non
    Qualisquaeslussit de peccalis,158. suorum,sed alienorumcustosest, 22.
    a
    Qualitas. Operum Deo colligitur, nonde locis, sed de Remissiopeccatorumcredenda,58. Facultasreniissionis
    sensu, 9. peccatorumtraditaPetro el sacerdotibus,84. Peccatorum
    Querela.Suritbeati, quosquerela non tetigit, 91. Pue- remissioUmcerit, quandotollelur materiatota peccaudi,
    rilia, adolescentia,juvenlusqueest tota querela. Quisin- 95. Ejus niagiiiludoex magnitudine reatus agnoscitur,
    cedatsine qUerela,89. 34.
    ex
    Quiesnon est, ubi servatur aurum, 22. Quies labore, Renovatiocreaturaefietde vetustate in novilalem, 101.
    e
    et contra,105. Reparaliosalutishumanaefit iisdemlineis quibus perie-
    Quinquagesimus numerus ad Tnisericordiam pertinet, rat, 77. Majusest reparare perditaquam illaesaservare ,
    exemplumex David,et ex jubilaeo,126. 97. Per mulieremfithominumrepafatio,99. Exreparatio
    Quomodoest serniodubitantis,nou credentis, 62. ne creatarumrerum demonstrabiturillas non esse deos,
    101. Quomodonostra reparatiofactafuefit a lota Trini
    tate, 157.
    Reprobi.Eorum nequilialigat mariusChrislo,100.Non
    Rabiduspanemnon vescitur, 174. Fera raoies m con- arguantChrislum, quod graliamnon obtuleriteis. Iu ju-
    vivioHerodis. dicioconfusiex quibus, 22.
    Radixalte fixain excelsum gernien se protendit, 61. Requies ipsa non lassescit,110. Laboris hominum ex
    Vid. Arbor. - Sabbato, 139. Quiesex Jesu, 54. Vid. Quies.
    Ratiodat quietem fessis sensibus, 101.Cumratioriedi- Res familiarisdimittendaab eo qui vocaturad regnum,
    vinaet humanafacienda,109.Rationemf edder.ecitopetit 22,25. Diciturres angusta, 88.
    Deus,ut debitarelaxet, 125. Componendade nostris, ne Respondefecifo,est fnciljlalishumanae,140.Atcogitare,
    alienareddamus.Amaradieiturvocalioad reddendasratio- estjudici permaluri.
    nes. Ratiohumanarerum non capit conditbrein,131. Alia " Resurrectio riiorluorumfuit ChristUs,quomodo,15. Ci-
    est ratio Dei, alia hominis,141. Terreua ralione Christi tius resuscitalur defunclusa Deo, quamdormiensab ho-
    mysteriumnonjudicandum,148. Qui teneaiitur rationem mine, 34. Ejusvelocitasexempfisdeclaralur.Sanctiresur-
    reddere Deo, 26. gent ex resurrectione Glirisii, 40.Et hoc certo. Hoininis
    RavennasEcciesiaut primum pareret, sensit dolores, resurrectio fit per Deum, 57.Carnis cur credenda, 58.
    tt cur, 173. Vid. Apoilinaris. Corporum ex sepultura Christi. 59. Cfedenda ob multa
    Realus semper relugit ad velamen, 78. Reatus, non exempla.Resurgensvivet in aeternum.Caroresurget, ut
    reus perit in niorte, et resurrectione Christi, 110. Unde sumus,et cur, 60. Post eam nec finisbonoruni,nec malo-
    sumilurreatus, inde sumi potest "praemium,153. Sensu rum. Chrisliresurrectioat nostri corporisresurreclio est,
    carentiiaper natnram nesciunt realum, 171. Ejecit homi- 62.Caro putrefacta per Deum resurget. Resurgit vir de
    nes e Dei conspectu,-6. Realus relinquatur a nobis sal- sepulcro uteri mulieris,-cur, 64. Duplexresnrreclio, ex
    tem, quandonosipserelinquit,42. Vid. PeecaUim,Grimen. morte corporis,et ex perlidiaanimi, 65.Gustum resurre-
    Rebellis.Rebelliscum a Deo decliuatur, ei bonumest, clionisLazaropropinantesuscipimus^ 65. In Christoresur-
    151.Nonvult principemuasci, 158. get occisuspro eo, 175.Qui resurgantin Christo.Carore-
    RecidivajEgritudbsaepius lelhalis est, 115. surget per Christum, 62. A gloriaangeli refertur species
    Reclor populjqualis, et ejus mala, 152. Quarnrationem nostrae resurrectionis,74.Etiam aveslitu,et forma,77.
    rc-ddalDeo, 26. Igtiavusut sibi, et populisobsit, 106. Dementia illam non credere, 74. Homoin sua carnere-
    Redderedivinummunus, non est amiltere, sed habere, surget, 76. Innocuisresurgeiitibus, terror et mors impios
    59. Reddendum,si quid sustulimus alienum cito, et cur, possidebunt,77. Homorestituetur ipsa sui corporisclari-
    125.Ut debeamusreddere rationemvillicationis,125. Ad tate. Habet nostfa resurreclioformamexgestis resurre-
    eamreddendamdicituramaravocatio.Quiteneantur Deo ctionisChrisli, 89. Dies ejus reterria,79. Atas in ea juve-
    reddere rationem,26. nis, et a dextris, 82. Orandum, ut aeteniitatiresurgamus.
    Redemptioper Chrislicorpusfacta,115.Hominisa Deo Vestesf esurrectionisperpetuae.lii e.atolletur tota mate-
    facta est, 161.Vid. Reparatio. ria peccandi, et alia, 95. Habetsuum fermeutum,99. Re-
    ReditusfilUprodigiad patrem, 5. sufrectio filii viduaenon mirandaiis qui universalemcre-
    Regia auladescribitur,42. Regios ortus festivitashono- dunt, 103.Ex pulvere suscitabiturhomo.Arguiturresur-
    ral et symphonia,91. Adregiam servitulem quis uon pro- rectio ex temporibuset seminibus,In baptismoresurgimus
    ripit non vocatus, 119. Regia vestimenta nos deseruntin cumChristo,vilaenovitale, 115.Hqmope.r Christumillarn
    inferno,122. Quandoadest princeps, quae reverentia et factamagnoscat.In resurreclione caro possidebitura Spi-
    quodobsequiumregiae, 141. Regium apparatum habeus, ritu;ubi deperit corruptio, culpa, crimen, 117.De ea
    et squalorescoquinaeperquirens,degenerem aniinumha- trauscursimnonest loquendum.Est tota spesfideiChristia-
    bet, 165.Vid. Rex. nae, 118.Probat eam Apostolus,Semper dc illa loquen-
    ReginaaustriconfraHebraeosinjudicio,37. Reginaom- dum, ut mortisterror effugetur.Persuadelur ex vicissitu-
    liiuuimalorumestmors, et cur, 118. dinarioortu , et occasu diej, solis, temporum: ex semina
    Regnum coelestepromillitur fidelibus certantibus, 22. tfitici descriptive.Credenda,quia sine pretio promittitur.
    Regnaturuspropriadimiltat.Servum velle regnum adire, Promittiturex verbis Chrisli,131, Mortuorumresurreclio
    non limere, quid sit, 25. Regnaturusviliaabjiciat.Adre- est pensiodehitautero Mariano,140.ResurrectioJoannis
    gnumascitusproprium,et privalumdistribuitindigenlibus. Eapiistaedictaab Herode,quomodo,173.Morsmorle suc-
    Regno promissoexeluditur limor,- 25. Certus de regno ciumbitin ea. Per legeui promissa.Credibilismonstratur
    mundanadespiciat.Qualesit, quodpater coeleslispromit- ex illuminationecaeci,176. Quodest pluvia semini, hoc
    tit. Regnalurisua praemiltanlper manus pauperum. Deus resurreclurisDominicusimber. Sepultutnin morte surget
    vendit regnum fragoientopauis, 41. Coelorummargaritis . iii vila. Resurgens videbit aeterna, et gloriosa. Vid. Glo-
    comparatttr,47. Invadendtun, 56. Qui olim regriarintin ria.
    nobis,67. Quandosit. regnuui Dei, 67. RegnumDei est Reusanimnspost tergumstat ad veniam,95.Reus cqn-
    semper, 69. Est inlra nos in spe, 70. Morset peccalum vincluspenes Cbristum,velut accusatusconvenitur, 125.
    regnavitin nos. Diabolus ut regnuui Dei-anobis elonget, . Christus faclusreus sui rei. Judicemnascinon vult, 158.
    71. Regnumest DeusPaler, et totam regni iu se continet Facile nori pqtest dictafe sententiamcontra innocentem,
    poteslalem,72.Ad promissumreguum qui non anhelat, . 175.Rcus ut ruat, 75.
    ignavus. Coelorumgrano siuapis comparaluni,late, 98. Rex non admittit cullum plebeium, 73. Quarejussit li-
    Qualesit regnum ccelorum. Quomodo veniatiu nos. Ejus gari nonindutumveste digna.Quamralionemreddel Deo
    siuiilitudinesvariae,etusitatae, utad oitinesperveniat,99. de sua dispensatione, 26.Rex cceliubi non subveuit, va-
    Etiamad diyersum sexum. Regnum peccatiin nobis non cant alieuapraesidia, 46. Hostibusse immiscet, cumvult
    permiltendum,115. UtDeus sibi dederit regnum in Chri- liberare captivuni.54. Reges triuinphorumsuorumtitulis
    sto, 144.Regnumnon ainbiutithomines,144. Prc teinpo- nmuinantur,57. In mensa r.egis manducaturquidquiddo-
    rali quaeritHajrodesaeternuuiexsiiugttefe}152. Regnum niinatiopossidet,et potestas,95. Adeuui nonvocatusuoa
    2207 INDEX RERUM MEMORABILIUM IN SERMONESS. PETRI CHRYSOLOGI. 1208
    intrat, 102.Reginascenlipublicaparatur oblatio,105.Ad trix I pnelladescribitur;174. In ea latebat serpens, et ad
    ejusobsequiummilitarisstalo contremiscit,109.Nobiliset < quid. Erat bellua, 127.
    fortishostibus occurrit, 116. Reges Persarumut Salutariacum respuit aeger infirmitatisest, non volun-
    formassumantlongiusridiculas,120.Pro rege succumbereinacie 'tatis, 108.Fiunt causa periculi, si male sumantur, 156.
    I
    virtus; perfecta tamen est consummarecertamina, 128. Velut noxiadeclinare salutifera,aifliclioest, 152.
    Non possuntregere, nisi a Deo reganlur, 131.Miles cur- Salus.Salulemauimavumquaerereproficuuni,10.Salu-
    rit ad regis stipendia,157.Eis terribile Christumnasci, tem I hominuin esurit Christus, 11. Quid, cum liiulloruin
    146.Avidilateregnaudiquidfaciat rex ab Herodisexem- salus i petit unius morlem, 57.Deusest desperalissalus,
    i
    plo. Quodregi, hoc imaginidebet perfecta devotio,147. 63.Humanasalusiisdemlineisreparaturquibus perierats.
    Rege procedenteomniamundanturet ornantur, 149.De- 77,79. Quomodosperatur, cum sterilis parit, 90. Salus
    votismiiitibusprocuratannonam,163-Rex nobisest Deus. aniecedentiumet sequenliumoculisnegata, ut essel lota
    CunctosexceUitspecie, gloria.Reges urget invidia, 172. in fide, 110. Salus nonesl siue Christo,111. Ejus occasio
    Eorum picfura cum concordia quid significet,149.Rex fit inslrumentum perdilionis, 126. Perdiloruui salus a
    praevigilin castris, 24. Vid. Regia. Deo, est mercesuteri Mariae,140.Nostra salus elusa, si
    Risus. Vaequi rident mundo,46. Chrislusoccisusfuisset parvulus,151.Salutis alienaepro-
    Roma.Ejus exercitus ultor fuit sanguinisChrisli, 42. Visor beatus, 155.Ex materiaerroris factaest occasiosa-
    Penes Romanum est fidei doctrina, 102. Romaniolim lutis per Christum,157.Salus perire nonpotest, 158.Ar-
    perseculores,nuncexsecutoresverbiChrislianaefidei,20. guuntur a Chrislo,qui tempus salufis agnoscerenolunt,
    Rosde coalo.Vid. Manna.Rorissancti gutta oculi pec- 164.Salus proximi infirmiante omniaquaerenda,18. Ne-
    catorisbaptizantur,176. mo per se salvaripraesumit,68.
    Rosaest in spinis, 49. Vid. Flores. Sancti.Eorum gesta suut mysteriosa,37. Separabuntor
    A
    Rubigo. rebus servatis nutrila, 7. Epilhelonverecun- a malisin judicio,47. 1'avorsanctorum, quodDeushomo
    diae, 22. Martyrii,98. factus est, 72. In eis aetasvixitet processit, 89. Eorum
    Rubusportavit, non cepit divinumincendium, 164.Fi- lapsibus erigimur, trepidatioue fundamur, 90. Tanlum
    gure populiJudaici.Igneus Deusresplendet, cur, 170.In scinnt, quanluni Deus indulsit, 97.Eisfit mors preiiosa,
    rubo igneus Deus glomeraturad Moysen,69. quare, 101.Eorumanimas repetit Deus, 104.Gavisisunt
    esl ut
    Rudis tardus ingenio, magislrumfatiget, 106. de adventu Cbrisli, 106. Inler peccalores esse sanctum
    Rusticusaudit parabolama Dominovulgaremde arbore difHcile;sed gloriosum,107.Uttresinimicosvincant,120.
    tici,106.Vid. Agricola,Villicus. Majoresccelo,angelisaequati.Clarioressole, iuualucidio-
    res, et stellis, quomodo,120. Tot virtutibus eiucescant
    s quot coelumslellis, Permauebuntin claritate Dei, non
    traiisibuntcum ccelo, etc. In gloriaut ofliciaexerceant,
    Sabbalum.Cur sacerdotesChristumoDservarent,si cu- quae hic sancta exercuere, 121.Virtutes sanclorumin
    raret in sabbalo,32.Pro salute provisum, ideo debet a;- fesliseorumsobrierefereudse,122.Eisstifticitsua praero-
    grotusin eocurari. Christusquietemmortalibusfessisde- gaiiva ad gloriam.Post Christitriumphuma custodiaiii-
    dit in sabbato.Hiuminaturper Christuui,noiidelelur; ut ferni dissoluti, 123.Post labores quiescunt.Hic perdunt
    in die Dominicoluceat in Ecclesia,75.Sabbatumprima- animam, ut illaminveuiant in yilam sempiternam,128.
    riumest dies Dominicus,secundariumest Judaicus,et ad Morientespraeceduntviventesad lempus, 128. Mortuiut
    quid deputatum,77. Ut male servetur a Jtidaeo,150.Be- assistantsuo gregi. Eorum nalalisest cutn de lerra uas-
    nediclumad requiemlaborishumani et divinioperis de- cunturin coclum, 129.In nalali sanctoruminiilandavita
    putatum,159.Vid. Festivitas. eorum propouitur,nou epulisindulgere.Eorum\irtutes a
    in
    Sacculus.Cnrparatur ccelo,25. Avarusvel sacculos Deo petendae. Sanclorumcongregatiohic omnia itnpe-
    sequatur. SacculiMatlhaeinoa requiruntur a Chrislo,28. trat, 152.Eorum festivitatesrile celebrantur orationeet
    Sacculojejunare est ultio, non devolio,42. Ipsunise re- imitatione, 135.Oraniajquaemeruerunt, parvaduxeruut,
    digit iu sacculumavarus. si Dominuinnon viderent, 147. Sauctorumnomiuasaepe
    Sacerdos ut peccet in coeleslibus,26.Ex homine in indicant merita insigniaqueilloruni, 154.Humanacrim
    angelumsubsfitutus.Cur pcenainde sacriliciosumantNa- desunt, divinasuccurruntsanctis,156.Ineorummortepe-
    bad et Abiud sacerdotes, 26. Ebrielas sacerdotumdam- lit infirmitas,non persona,173. In ccelestimensavescun-
    natur. Quomodosacerdotes Hebrteortiui observaruat tur cumangelorumchoris, 174.Audiuntsempercoelestem
    Ghristum,52. Sumitquotidiecorpus Domiui,nec sanatur symphoniam.Quidquidnon assequuntur, expavescunt,
    ex defecfu fidei, 53. Sacerdotisgloria esl pax plebis, et 175.Eis semper diaboliisiuimicus,11. Slantet subeunt
    officiumamborum, 55. Prolaturus gratiam, quid dicere malaad coronas,15. Vid. Confessor,Martyres.Bealiludo..
    debeat, 60, Deusvocal populumper ora sacerdotuin,62. Sanctitas.Tota profariatura^luxuria,27. Immolanda,ut
    Sacerdotibustradila a Christofacultasremittendi peccata consummetursluttilia, 108.Sanctilatitantumimpendalur
    homiuibus,84. Ejus sermodatur cumDeus vult, nonsa- quantumimniundiliae , 114.Anxia, 116.Animaeet corpo-
    cerdos, 86. Piimus fuil Aaron, 89.Cur legis autiquaesa- ris custodienda,117.Membrasanclitalisdonislargitoris
    cerdosjus coujtigiihaberel, 92. Quomodofiat persecutor sint contenta,120.EjusformafuitJoannes.127. Sacrilegis
    legis, 96. Oinnishomoex Paulo est sacerdos et hoslia, exosa.Adiaboloversain ! sacrilegium, 155. Semper con-
    108. Ad hoc hortatur.Saul audens sacerdotium, amiltit traria luxuriae,174.
    fegnum, 109. Sacerdoles profanaveruntsancla, et in Sanguisbumanusquandofecitmarein terra, 20. Quan-
    quaestumveniam converterunt, 158. Cur nolent nasci do otteralur sine sanguine,108. Slephaniprimusfususin
    Chrislum. Judaeorum sanctus usque ad Herodis tempora, martyrio,154.Primuseffususin lerramfuilAbeljusti, 172.
    86. Sunt pedesChristi,95, 93. Vid. Ecclesiastici,Coucio- Vid. Martyres.
    nator Saniias.Nescit sanari, qui pauperinescit fenerari, 32.
    Sacramentunipietatis nobis aperitur a Chrisfo,ne tiat Super effusaubidilatumesl \ulnus, 112.Ingratnsmedico,
    erroris occasio, 160. Sacramentis imperat Chrislus. qui illamnon desiderat, 113.Redit jussu Dei, 176.
    Sacramenti cura fuil jnter Joannem et Mariani virgi- Sapiensex creatis rebussumitdoctrinaemaleriam;stul-
    nem, 49. tus erroris causam,89.Unde ex contemplalionecreaturae
    SacrifieiumDeo immolaudurn,praecipuetempore pa- cognovitCreatorem.Sapientessaeculia daemonestulli fa
    schali, ei,cur, 73.Houiiuismirabile, et cur, 108. Islud cil,96. Mundisapientesunde se magnos aeslinienl,118.
    descendita formasacriticiiCUrisii.OptimaDeo sacrificart- Sapientiafacit virum, e contrainsipientia, 5. Mundana
    da, 109. Sine ratione quando mutelur hi supplicium, 109. nesclvitquodlexdivinadocuit,11. Chrisliignoraturab eo
    DedivitiisDeoolfereudum,66.Laudisnon persolvitAdani qui Deum ignorat,48. Est a Deo. Sapienliahumanacaeci-
    creatus, 101. tas est nobis, 76. Dominiinfinita,90. Vera Dei sapientia
    Saeculumejus consuinmalio.Vid. Consummatio,Mun- Christusest, quaefidecordis agnoscitur,119.
    - dus. Figuram saeculicorripitAposfolus,videlicet,vitam, Sara sterilis et anus praeparattres subcinericiospanes
    mores, institutum vanitales, luxuriam, pompani, 120. Dominicae hospilalitati,myslice,99,Cur illi mutalumno-
    Maresaeculidesaeyiens,20. Contagiumsaeculiqui vitave- meu, 154.CurfiliumvocatIsaac.
    rinl, 25. Satisfactio.Tempusilliusdurat usque ad mortem, 123.
    Sal terraesunt Apostoh, 120.Granasalisincorruptasa- VidePoenilentia.
    liunl si in medullasdescendant.Sal ciborumsalubre con- Saulsibi sacerdotiumarrogans, regnumamitlil, 109.
    si mensuranon desil, 125.Nimietassalisama- Scandalum.Triplex,27. Scandalumet hostis,idemacti-
    • dimentum,
    rat cibum. vuraet passivum,et ejris effectus.Scandalumscandaloruin
    Salomon probat unde sit sapienlia, 48. Inter omnes ! fuit Judas proditbr.Cur lapis molarisalli^eltir colloscan-
    reges singulari gloriaet ornalu speciosuseffulsit, 165. dalizantis, pulchre. SGandaluni Balaamobjeclumpopulo,
    Fit rex adhuc parvulus, et populuuivirlute, non fastui 27.Publicattimut puniatur a Deo, 125.
    regit, 48. Scenapietatis erat caro pauperisukerati, 155.Tragus-
    Saliairicessunt pestes, 127.De illis (otoserm, Salta- dia, et coraoeclia habentur, 173.
    1209 INDEX RERUM MEMORABILIUMIN SERMONESS. PETRI CHRYSOLOGI 1210
    Scienliahumana quid egerit, 5. Ejus famesquidege- rum, 85. Sepulcrumcarcer cadaverum describitur, 118.
    rit. Capitres latasiu angustosermone, 5. Dat alimentum Homo est sepulcrumhominis, 120.In nalurali limocada-
    saiulis,18.Humanascientiaeaeeamurex nobis, 76.Chrisli ver vermiummorsusnescit, praevenitpulredines et felo-
    meritoa Judaeomiratur, 85. Habet ramos,98. Sanctorum res, 121.Sese sepulcris daemonesmandant, ut homiues
    quauta, 119.Divinahic ex parte esl, in coeloerit ptena. adhucvivos redigant in sepulcra, 16. Ad Christipraesen-
    Scientiafecitpassionesesse notiores,115.Est aDeo, 126. tiamde sepulcro exeunt homines,16. Epulo erat pompae
    Scire mereturille, qui scire timet, 143. Scientialegisper sepulcrum,121. Vid. Daemon,Angelus.
    legem quaeratur,148. Per Deum quaesita, ab hominibus Serenitas gralior posttempestatisobscura,84.
    non quaerenda, 156.ScienliaDei crediturisdata a magis, Sero.DeclaralurhocadverbiumquandoDominusdisci-
    158.Fidei habet palmanimagis quam simplicilasitlius, pulisapparuit,84. Fid. Vcsperc.
    166.Vera est, quaeest mixlavirtuli, 167. Adquid Phari- Sermo.AngustosermoneIataeres nonbene aperiuntur,
    . saeusaccipiatclay.esscienliae,172.Ex Pharisaeorumscien- 5. Sermoornalusest auribus, sicut naribusodor, 18. Ac-
    tia quae mala.Eam nou acquiritdiscipulus,qui vult pro commodelurtempori,20, 21. Conceptussermo, dum eva-
    sua voluntatedoceri, 175. Scire interrogataut possumus, porari non potest,quid faciat, 57. Hreviset subitus, ante-
    101. quarnilluslrel oculos,jamrelugit : nec datlucem, sed.pa-
    ScribaeJerusalem quid fecerint de coelestidoctrina, vorem, 64. Divinussermosine Deo populisnon redditur,
    158.Scribapraesumensquid audierit a Christo, 19.Vid. 77. Feslinus etfugit, et transvolatquaestiones,82. Munda-
    Pharisaeus. nus servit humanis ingeniis; divinusest in potestatedan-
    Scriptura sacra doctis confert, et indoctis, 20. Ejus lis, non dicentis,86.Divinusdominalur, nou servit. Cuui
    mysteriainnumerasi singula verba singulis libris essent venit audiendus; cum non venit sustinendum.Sacerdolis
    mandata, nec ad plenuiu palerent, 64.Sacra saepenon si dhTefiur,non auferatur. Exuberat, cum dat Deus, 86.
    expoBilurin Iongumobfastidiumauditorum,101.jEmulis Brevisnon potest concludereomnia,86. Totusoccupandus
    cautedeclaranda,filiissecure,credent.ibusconfidenter,in- in utilioribus,91.Humanusvocat, ubi esl angelicus.Audi-
    : credulisconstanter,112.Dumestclara, illiiuniteudumtota tor longumfastiditsermonem,101.Jussusimperanlispro-
    , simplicitale.Sacra Evangelii tota mysteriisplena, 146. fettur secure, 107. Officiosusnon negatur, licet eloquium
    Sacra, cavendumne per audientis imperitiamveaia|_ad sit imperitum.Feslinusnonrevelat divinaescientiaesecre-
    animarumdelrimenlum,156.Meliusper Deum explicatur, tum, 112.Tripartitusordosermonisquidfaciat,115.Sermo
    oranlibus ad hoc fidelibus,5, ut manifeslelur,96. Vid. Aposlolicommuniterlectusquid agat, 120. Frequenlatus
    Evangelium,Doclor, Concioiiator. generat faslidium.Differendus,cum tempusdicenditrans«
    Secrelum.Quomododicatur secrelum, quodcoramhor actum e;t, 121. Meliusauditur,cum vires animisunt re-
    . rairiibussit,9. Secretumpolest esse pablicum,et e con- paratae,122.Cur angeli sermoMariaraturbaverit, 140. De
    tra. Sciri non potest, 61. Aperirelur, si homo diligen- die in diem diffe.rturex magniludinemysterii,145. S.er,
    lius atienderet, 101.Chrislodeclaralum,cur, 160. mouebrevi interdum.resamplaeconcluduutur,160.Ddmi-
    Segetes aridaeigne consumuntur,cum eis adjungilur, nicus sermoimperiliscontrarius, et quomodo,164.Diffe-
    116. rendus potius, quam festinandus, 175. Sermo angeli-
    Seminadescribuntur;de corruptionesuscitauturin pro- cus divina loquitur, 156.Vid. Evangelium,Concionator,
    pria forma,105.In semine tota arbor, et vitiumseminis Doctor.
    . est vitiumtotius arboris,111.Seminifructusdeservit,112. Serpens habetcaput addictumhomini,173.Fuitpuella.'
    Docentnoslramresurrectionem,118. Bonieerlamhiis,quae, sallalrix.Germinaserpentisanliqui exstincta ab effusione
    119.Eis dal iucremenlumDeus Joannis.Serpens latebat in saltatrice,174.Tuua
    - Sempiternadeserunlurab iis qui temporalibusinhiant, sauguinis ad
    tendebat mortemChrisli.Vid. Diabolus,Herodes.
    22.Pro illislaboraudum,124. Servare. Servans relinquenda, alieuorum custos est,
    Senexdicitur exlraneus esse conjujji,88. Sibimortuus uon suorum,22.Ex avaritiahomomultaservat, nou sibi,
    et sobolinegalus. Cur senis filiusnescit vinum.Senectus sed aliis; et adsuum cruciatum,122.
    -defaecatavitiis, et incendiisjuvenilibusexempta.Longa ServireDeonon possuntqui serviunt pecuniae,28. Uni
    senectus spem posterilalis amiltit, 90. Senectutissacra- Deo servire liberlas; pluribus captivitas,61. Quamutiie
    menlum est procedere in virlutibus,91. Habet membra servire pauperi debili, 122.Dominodebemusservire, et
    arida et rugis exarata, 92. Senectuspraegnausest omui- quomodo,161. Ei soli, non aliis, et cur. Attamen totam
    bus risui, 92. Senex dicitur moribus et sapientia, non homini,Deo nullam iuipendimusservitutem.Ut servien-
    temporevel aetate, 5. Dieiturseneclussetasoccidua,87. dum Dominoex debito.
    vid. Anus. . Seryitusest libera penes patrem, 3. Hominisante in-
    Sensus.nostri quomodofaciant nobis scandalum,27.- carnationemChristi, 6. Noslra sil Deo; ue potestalibus
    Dali ad vitam. Sensus spirituales in avibus cceli, 98. iniquissit, 20. In habitu servilulismanenthicliliiDei de-
    Divinuscelalurin lege, propheliset Evangelio,99. Sen- signati, 71. Metus indicatservitutem, 101.ln tola servi-
    sus noslrisuscitanturex metuendaintonationeEvangelii, tutesaeculifuitnotitia Domiui,quando,102. Prsesumptrix
    - 115.Atlineniurapostoiicovigore. Fucis decipiunlur, 116. punitur, caularemuueratur, 119.Turpissimapeccali,114.
    Curmodumtenere debeant sensussacraeScripturae,125. in Evangelionon est amissa,sed mutata. Meliordevota
    Ulemelleus,qui ore profert nil amarum. Humanipertur- servilus quam vaga et praesumptalibertas. Evangelica
    banturex virlute Joanniset ferilate Herodis,_127. Sensus maculamabstergit servilulis. Servitus servitute pellitnr.
    peryersus audire non potest quod semel staluit odisse, EvangelicalantumDeo darejubet quantum olim mundo,
    151.Curlateat in littera, 152.Divinus verbis celatur hu- 114. Servilus peccali lollitur, et succeditservilus Dei.
    manis, 159. Humaui ab innumeris vitiis rapiuntur, 171. Diahoiihabet pro praemiofinem vitae, et inchoationem
    Sensuslicet malevolus,potestesse verax, 173. poenae.ServitusDei est vera dominalio,115.Tolaseryi-
    Sententia condemnalionis humanaecessavitab Adveutu tulis condilioabolebilurin ctelo, 139.Saeculilota tolletur
    Chrisiiin mundum, 90. Eamaccelerare in reura non vult post Antichristum,156.Praestitahero coenantidescribitur,
    Chrislus, 123. Eam fugit,qui accusatoremrefugit, 145. 161.Facit magnificum Dominum,170.Divinaprseponenda
    Adeam rapilurqui noluitperveniread gratiam, 158. Co- humanisaffeclibus,19.
    gnitoris decepla, quae interemptnm non perdidit, sed ServusDei slat, hominisjacet, 19.ServusDei mala pa-
    promovit,173.Mundiamarissimaper misencordiamsub- titur ad coronam,hominisad poenam.Servusventrisdici-
    lata, 6. lurjumentum,22.Vult regnnmcumlimore, 23. Quidagat
    Separatiobonorumet malorumin judiciosanctosconso- .erga Dominum,26. Servus Dei injurianlibusparcit, 58.
    lalur, 47. Vitiaseparationevincuntur,116.In separatione Erit cum Deoih gloria, 40.Tot servos habet misericors,
    membrorumfoedapernicies,132. Separaliodat mala,con- . quot nummos,54. Domioccisodominoservoruui scelere,
    gregaliovitam.Separatioterrena est conjuncliocoelestis, ad totamdomumvindictapertendit,78.Nullacharitasser-
    164.Vid.Discretio. vorum,quandoepulantur reeenti adhuc funere Domini,
    Septimusnumerttsamplissiriiussacramenlis,et quomo- 83. ServiDominiipsumpraeveniunt,ne de silenliorealuni
    do, 159.Natusseptimomense, 56. sustineaut,97. ServiDominiut ad Deum accedant,et illi
    Sepulcrum habet januam dufae mortis duriorem, et loquanlur,et quid,97.Non paliunturvidere fceditatemDo-
    claudilurdurissimolapide, 65. Ejus visuselevat mulierem minicaemessis.Dei quantam habeant sc.ientiam.Servus
    visuarborisproslratam,74.Domusmorlisfitrnansiovita- rapit gratiam a Doniinospretam,100. Servusest, qui pre-
    lis. Ex sepulcrofideinasciturChristus,75. Lapisejusquo- . tio taxatur, 102.Animadominanle,corpusest servus pre-
    modotitulusvitaeel mortis. Sepulcrumest peclus in quo tiosus.Devolusjussafacit, contumaxnonfacit.Nemoser-
    Christusadbuc habelur mortuus.Est opprobriumpraevari- vusfil ex se, sed vocalus,109.Servuset captivusfuit hoino
    cationismulieris,77.Titulusreatus illius,et alia. Mulieres sublege, quomodo,116.SedgratiaDei liberatur. Nonvult
    sepulerumingrediuntur,ut consepultaeDominototamtidei nasci Dominum,158..Illi morlempraeparat,ut careat ser-
    resurgerent in salutem.Et Christo consurgerenl,82. Qui vitute, 158.ServusDei est homo, qui creatus,redemplu»
    morinon potest, se.pulcrumtimere nescit.Sepulcrumerat et emptusest, 161,ServuscceriaeDominiassistensdeiscri-
    domus,ubi recumbebantdiscipulipropler metumJttdseg- ptus 161.J<i vigilet in crastiuummanicabitad verbera.
    1211 INDEX RERUM MEMORABILIUM IN SERMONES S. PETRI CHRYSOLOGI. 1212
    Ei lex esi, quldquidcircaillumfeceritDominus.Utcogno- Spelunca.Cur raemorafaiu sepulturaLazari,65.
    •scathomoquomodoDeo serviat. Suis sumptibusvivens Spes.Speramusquod non videmus, 62. Exspectemus
    non
    accusatDominum,163.Iuquirat, quarevelit, sed quid quodsperamus: cumadvenitspescessat, 10. Spe, non re
    fieri velit Dominus,166.ServusDeofauiulansvacela ter- homo designatus, non promotusad coelum,62, 71. Spes
    renis, 170. Quamperam, ad panem et aesportare debeant. non videlur, et per patientiamexspectatur.Omne genus
    Servi peculium pertiuet dbininum,15. Mauumissus a hominumspe subsistit. In spe gloriamur, 110. Spes ad
    Dominoindutoservitutishabilu, 96. mensuramplenitudiuisChristiperducit. Perfectaavirlulis
    Sibiattenderequisdicalur.et quomodo. V id. Attendere. est, quod inre nonteneasspei robore possidere.Spestota
    : Signaindicantrem inveniendam,159.Signa, seu ruira- fideiChrislianaeestin resurrectione mortuorum,118.Est
    culacui praestanda,elad quid, 11. Vid. Miraculum.Signa donum Dei, 135. Spespeccatorurapromotaad veniama
    diaboloobsunt, 11. Domino,168.
    Siientiumper quod peccatorpervenit ad veniamquale, Spinaeper falcem dum succiduntur,magisaccrescunt,
    34.Cur sileat Chrysologustehipore passionisChrisli, 77. 115. Spinaecamporumuruntur, 164.
    et
    -Dominusauget repensat pii silentii usuram. Curysologi Spiritussanctus. Quomodofaciatinterdumpartus acer-
    silentium,86. Silentiumet non verburua Deo. Ne simusde eo bos, 56.Ubi generat, Virgoparturit, 57.Uniussubstantiae
    jngrali Deo. Culpa tacentis est, si jubetur silenliuni, cum Patre, et Filio, 58.Deusest cooperatorPatris, et
    <6.Ex silentionasciturvox,quomodo,92. Arguitreatum, Filii, 60. Negatusabhoniine,negatur Pater, etFilius, 62.
    -97. Ex sterilitalefundiinducilursilenlium,107.Silerevir- Nonest iu ebrio, 88 Aritiorumviclorintrinsecusreceptus
    tutes est opus dexterae; propalare,sinistrae,9. passionesforinsecusconcidens,115.Mariamfecnndat,117.
    SimeonsanctusDominumvidetantequammoriatur,106. Unilisillabitur aposlolis,152.In Pealecoste signilicalus
    Similitudines.Cur vernaculaetradantur, 59. Curdataea per numerum septenarium,quoraodo,159.De spirituna-
    Christo,47.Ad docendumignaros, 106.Vid. Exemplum, tus spiritusest, 142.Curadfuerit cum Palre iu baplismo
    Figurae,Vulgaria. Christi,157.Cur aquissupernatalin specie columbce,160.
    Simplicitashabet gratiaminnocentiae, fruclum fidei,non Curin ignesuperapostolos,164.Ejusignis lnortaiiuinfri-
    «cieutiae,et virtulum praemium, 1 66.Civembonum facit, gida corda succendit,169.Unacum Patre et Filio cuncta
    non facit militem fortem. Hypocrisimprorsus ignorat, saeculadisponitper omnia aevispalia,174. Vid. Auima,
    172. Cuui ea et cum veritate Agnum Dei immolamus, Trinitas, Deus. Vid.serm.56-62.
    et cur. Splendorad caecitatemducit,124.Splendorsupernusest
    SimulacraidolorumsemelipsosfacientesDei imaginem velainentum,142.
    »mitlunt,155.Nec sunl haecludicra,sed crimina. SponsaChristiestEcclesia,quomodo,22.Nonseparatur
    Siuapisgranumsimile regno ccelorum,tate, 98, et cur. a sponso, 57. SponsamsuamM.virginemrecipitChristus,
    Seminandumin nostrismentibus.In integritateejusgrani non praeripitalienaui,140.Conjuxsponsavocaturex divi-
    virtus occuJlaapparet, si teratur. Sinapis arbor, duiu na lege, 145. Mater et sponsa pastoris est ejus Eccle-
    clauditoculos,aperit, 99. sia, 175.
    Singulare. sedNon refertur 61.
    exemplo, Singularitas Deo Sponsalia.A quo bene tractentur, et quomodo,140.
    nonest accepta, unilas, 132. IUanon aduihlitexem- Sponsusquaereussponsam, jejunia deponit, et totus
    plum, 153. Est mala singularitas, 170. Adaemone,cur, 16. datur gaudiis, 31.Facit quodvull sponsa.CtiristusEccie-
    Sinistra.In ea est nobispars vitiorum,et quae,9. Mala siam sponsamsalutat, cur, 76. Ad sponsi thalamumquis
    sinistrae.Sinistrum non recipit divinitas.In angelis nil admiltatur,141. SponsusJoseph, cur, 146.
    -sinistrum,87. Ut ovis Dominicaceciderit de dextera iu Sputum.Sputo Dominisanatur caecus,176.
    sinistram,168. Vid. Dextera. Stare. SlantomniaDeinutu,176.Slamuscumbonisope-
    Silis.Ul curetur frigido foute, 46, 79. Poculumaquae ribus erigimurad profectum,54. Vid. Servus.
    frigidteviatoripenitus sitim non exstinguit, 112.Ad lole- Slella. Quid stellisornatius?101.Illaesignanttempora
    rantiamprovehit,124. Undaardenti non exstinguitur,sed noclibus,et vianlibusdant ducatum,105.Quolctelurastel-
    augetur, 172.Draconiserga Domiuum,174. Vid. Pocu- lis, lot virtutibussancti elucescunt, 120. Unamccepitha-
    bere Christus,156. Servit magis.Magisapparuitnon arte,
    luin.
    • Sobrietas cautissimaservandain sensibusevangelicis, sed a Deo, descriplite, 156. Slella ducensmagos erat
    et cur, 125.Sobrietasin ciboutilis, 41. Christi, nonChristus stellae,et quomodo,varie, 156,157.
    Societasboua, el cur, 170.A divinasocielate subducti Et cur per stellam ducalur magus. Cui milUantsidera
    possidentura daemone, 16. Societalisamortimoreuiservi- terreno imperio non tenetur, 158. Est lingua ccelo-
    tutis aufert, quomodo,166.Vid. Unio. rum, 159. ,
    Socrus dividitura et
    sponso sponsa, quomodo, 1 64. So- Stephanus. Sic dictusa corona, et cur, 154.Martyrum
    crus Synagogaocciditfilium,ne viderelcousortiuinnurus. primus.Et alia de eo.
    SocrusPeiri infirma. Sterilitas naturae,cur, 87. Partus mulierissterilisdici-
    Sol. Jubar solis clarioreuiperfieit diem, 8. Ejus radii tur intempestivus,88. Abrahai, Sarae,Rebeccae,et Auuae
    occullarinon possunt, 9. Taugilstercora, nec inquinalur, fecuudala,90. Cumparit, dat documentum-vitae mortuo-
    94,35. Haemorrhoissa non minorsole, 36. Fraudaloresac- rum, et salutis desperatorum.Est opprobrium,92. Misera
    cusat, 54. Oculislippienlibus dat tenebras, 60. Importu- apud homines; non apud Deuni, 92. Sarae,99. Mundi
    num tenebrat aspectum,61. Eo fugiente, ad noctissola- fecundata.Sterilitasfandi silenliumindicil,107.Vid. Eli-
    liuru, quid de splendorelunaeet slellarum potest rema- sabeth.
    nere? 78. In resurrectione Dorainianle tempusoccurrit, Slillicidiarigant, nonnecant germina,145.
    82. Tolius anni melas leraporrimpercurrit, 87. Revocat Stimulus.Stimulis peccati inseryire, est vivere pec-
    festa natalilia. Quidsplendidius sole? 101. Habet lucem cato, 113.
    geminatam,105. Non indigetluce, 110. Quotidie nascifur Stipula. Caia in sacriflciofuit ejus incetidiifomea-
    et moritur, 118.Sole sancti clariores, 120. Solis radiis tum, 109.
    erumpentibusvisus hebetalur humanus,146.Ejus splen- Stultus. Ex creatis rebus causam invenit erroris, 89.
    "dor illuminalcoelum,149. Creaturasexistimatdeos.Divescongregans,104. Qui lur-
    Solatiumestinpcenh, cumsunt generales,101. pitudiniviliisqueservit, 114.
    SolemniUs.Vid. Festivifas. Sublimilasducitad ruinam,124.
    Solitariuspatet omuibussemper,164.Solusut possitesse SubsidiavitaBnon desuutcommorantibuscoramDeoet
    in multitudine,36. cum Deo, 166.
    Solvere. Jussionesolvitur manus,quaejussione fuerat Substantia data filiofacit euui egere, negata divitem
    ligala, 32. Quomodo a
    tarditas solutionis Deo compense- servat, 1. Patris est tota in Filio,4. Hominissuntbsuelicia
    tur, 77. Solvere indebita coaclus, maxime deprimilur, naturalia,5. Ac libri legis. Servata generat tineam, 7,
    137.Solutio cautionem rupit, 62. Solvetur mundus,quo- Direptioniexponilur. Ecctesiaesubstanliaquaefuerit, 56.
    inodo,101. Coelestisnescitincludi terrenis ergastulis,81.Subslanliae
    Somniarevelata a Josephillivitamservarunt, 174. versaecaveamusne fama ad patremfamiliasnospraeeedat,
    Somuus Christiin navi periclitante, cur, 21. Somnus 123. Quamsubstantiamacceperithomo,et perdiderit,162.
    »aeculiesl insomnis,22. Cursornnoindulgendum,24.Mors Subslautiaescaeet potusquandoporlanda,8.
    apud Deumsomuus est, 34. Dominusadhibetsomnumin Succurrere.Succurruntgenli sanctaedivina,quandode-
    muneribusdandis,ul pietatemvelet,59.Est eliamsomnus sunl humana,156.
    mceroris,81. Sudare. Quisudat iu interpretatione verboruniChristi,
    Spectaculumest incoelo,ubi interraest conflictusdivi- habet ffuctum,96. Vid. Labor.
    tis et pauperis,124.Malaspectaculabonospolluunt,155. Superbiaperdilquodlabor acquisierat,161.Ut de bono
    " Fid.Scena.coelestisostenditmammonamdominari quasrat facere nialuin,168.Mundia inansuetovictorein-
    Specula mundo, clinatur, 170.Murmuranliuiiia Domiiiocompressa,168.
    126.De speculaconfessionisZachaeusvidil veniaelargito- Quodsuperbiaamisiti,acquisivitUumilitas, 23. Flanimasii.
    rtjrrij,54. perbiaequidcauset,94. Ex pompa,quare, 16.
    1215 1NDEXRERUM MEMORARILIUM IN SERMONESS. PETRI CHRYSOLOGI. 12U
    Supplicare.Forma supplicandiest oculossursumlevare, Temporalia.Iliisinhiansdeseril sempiterna,22.Sitem-
    65.IiilerDeum Palrem el Filium non est necessilassup- poralia maladolent, quantoniagis aeterna?Bona deper-
    plicandi.Pura supplicatioest ineensumDeo gralum,87. dita revocanlurorationead Deuni,46,
    Supplicium.De eo Dominusperficitargumenlumfidei, Tempus.Daemon nonobservanstempus,de temporeque-
    90.Damnati n ullum est, ubinonest poenapeccati, 155. ritur, 16.Exclusum abaelernitate,34. Tempusattulittem-
    SupersUtiogentiliumirridenda quaemaiain fecerit, 5. Ab poralilafem.Tempora mala facit nobis Dei coinemptus,
    omnisuperstitionecaveridum,18.Gentilium kal. Janua- 43. Temporeindulgentiaeconfitendum,46. De praeteritis
    rii, 135.Pharisaeorum in lavandismanibus,171. pcenitendum,de praesenlibusgaudendum, de futurislue-
    Surgere. Peccatorper pcenitentiamsurgit de ruina, de tuendum,quare, 46. Tempusaliquandoimpeditexplicatio-
    inferno, et plus surgit quam corruit, Ilem, 2. Surgit nemmysteriorumDei,56.Adtempusloquendum,57.Tem-
    3.
    Marthapriusin fide quam Lazarus in carne, 63. Mulier porisiu articulonbn negatur gfatia, 60, 61. Brevitastem-
    proslratavisu arboris,surgit visu sepulcri, 74. porisexperspraedicationislonga3,61.Deusauctor temporum,
    Sursum.Quodsursumesl, super omnes est, 157. Vid. 65. Nonsinitmorari in aliqua re, 72. Zachariasoffendit,
    Suppiieare. 88. Praescribithomini, nonCreatori leges, 90. Quomodo
    Symbolumest paclumvilae,salutisplacilum,58.Tncorde revocalur, 92. Ad tempus nostrae pcenilenliaerefertur
    59. Corpore.et animo raessis, 97. In miraculisChristus temporiservivit, 102.
    ponendum.Debet audiriet reddi,noncharlis
    ejus auditoresmundentur.Menli, mandaridum, Temporaeundoveniunt,105.Legemexclusit,114.Elapso
    59, 60, 61. Brevilas illius dat meatus latissimoscreduli- lemporediceudisermo differtur, 121.Poenarumexcludit
    tati, 61. Humanomore quid sit, 62. Illudillud quaeritDeusa tempussatisfactioriis, 125.Citopoenitendum,ne.jierdamus
    nobisnon per se, sed propter nos. Quisque memoriaa tempus satisfaclionis.Quod exclusit tempus yiUicationis,
    mandet.Explicatioilliusiu partea morteCbristi,85.Expli- includatperpetuilas donalionisChristi.Ademptotempore
    calur a Chrysologo,56-62. benefaciendi, homb cupil benefacere.Teniporadeflciunt
    Symphoniaex variisinslrumenlis,quamauribusChristi ad laborem. Yillicalionisqui amitiit, cito inoritur.Tem-
    Magdalenaexhibet,95. CitharaeDavidicaead permulgen- pora nescit auclortemporis; ac Clirisluspropter hominem
    dos animosex intelligenlia, 115. Fit ex diversogenere, diem suscepitet tempus,131.Cumnon palitur omniadici,
    sed voceconsona,116.Ccelestisjugiter auditura sanclis, dicanlur aliqua, 154.Ex tcmporeloquendum, 140.Resi-
    174.Coelestis cantatain reditu peccaloris,6. Qnandoassu- piscendidandumpeccalori,151.Salusnon agnoscentesar-
    menda symphoniaspirilualis,6. Coelestisquidagal,10. guuntur a Christo,164. Numquamest breve ad poeriilen-
    Pietatis fugat invidum,4. tiam, 167. Teriipusnonerit in gloria, 82.
    Synagogafiguralain socru Petri febrienfis, 18. Habet Tenebraeviliis amicae,24.Lucemfugant, redeunt Iuce
    manumaridam,ser. 32. Proruitante Christum,35. Figu- discedente.44. Fugakein nocteresurreclionisCbristi,77.
    rala in filiaarcliisynagogi,56. Dumad eam Cliristiisten- Occupaverimtdiscipulosin passioneDomini,78. Moeroris
    dit, Ecclesiagentium sanguinemfundebat.Morilnr, dum etformidinisquales, 84. Avaritiae,104.
    ChristusEcclesiaesubvenil.Cur sitHebraeorum,non Chri- Tentatio.In eam vadit,qui ad oratioriemnonvadit, 43.
    sti, 48.In ea accubuit Christus, quandooceubuit, 93. Ut Est vita hcminis,67. Quidsit, 71.Esl praeviaministradia-
    perdiderit Christumab Eeclesiainvenlum, 95. In judicio boli, 72. Ejus pondusincurvat, 77. Utilis dum superalur,
    arguetur a Christo.Semperdirula, nec surgit in fabricam - 115. Quandodicatur Deus inducere in tentationem, 70,
    ccelestem,nisi Christianuseamin culmen Ecclesiaiappa- 71. Vid. OratioDominica.
    raverit, 102.Ejus ponderagraviorasarcinisidolorum,105. Terra cur vocalura Davidead _ubilum,6. Tremuit,
    Optimecbmparataarbori fici,106. In ea Cbrislusnullum quandoDominatorab inferis oscendil,74. Supernatatii-.
    fidei fructum reperit. Stercoratur miseratione gentium. quidoelemenlojussu Dei, non natura, 101.Quidea salu-
    Acceptalege ad multafuitfornicaria,et adullera, descri- brius? Priusfacta quamIfuctus; sed ille pretiosior, cur,
    plive,115. Despicitura lege. Adnlterii accusata.Eamad 117.Provehitad coelunv,124. Cum peccatorem accusat,
    Christumnitilur Aposlolusrevocare.Ipsamortua,nonlex. tuiicDeusinquirit, 125.Vematfloribussuis, 130.Ab ipsa
    Ejus filii progenies viperarum, 157.Haberet innocentes produclasilvescunl,deficienteAgricolaesolertia, 152.Non
    filios,si Chrislusnonfugisset, 155.Suoniaritodivisa,my- fructumante laborem, 142. In terris a nobis parantur,
    stice, 164. Haeres divisade cousortioEcclesiaeet Cbri- ' quaehabeamusinccelis,144. Diluvio abluta, 147.Jussa a
    sti. MaterEcclesiaeet socrusocciditfilitim,ut illius in nu- Deo proferre fructusspontaneaservitute, 148.Terra sae-
    rum exstinguatamorem.Christumhabebat, et non vide* viente quomodotrepidet coelum,150.Suo cinere sagina-
    bat, 169. Yerbumunum,id est Christumex decemverbis tur, 164.Purgatur igne, ut reddatfructum.In terra calore
    legis perdiderat, et quomodo.RepulitChristumjuncla diis germinantomnia,humorenutriuntur.Noslri corporisori-
    gentium. Furata esl Dominicamresurrectionem; testes go, 166. Praelibavitnoslribaptismatisformam.Natosho-
    talsosconquisivit.Vid. Lex.Hebfaeus. minesante producebatad mortem, hos ad vitamproducit
    jam renatos. Terramurit invidia, 172.In lerra tit saepe
    T voluntasnostrorumhostium, 70. Praeservatcadaverno-
    struma
    - vermibuset putredine,121.
    Talentum.Moriturante tempushomoqui Dei talenlum Terrtemotusin Chrisfiresurrectione, 74. Ulinamlevis
    sibicreditumdissipat,123.' turbo fulssetin Paradiso.Maximuserit in judjcio,77. Si
    Tartarns. Tartareus odor nec suslinetur a porcis, 17. conservipraesentiamte.rranon sustinet,quomodojudicem
    Causa ejus cum Christoin resurrectione Lazari, discur- suslinebit?
    sive,65. Jtissuscaperereos tenebal etinnocuos.Deo dicit Terreni velanturterrenisindumenlis,82.Renali cuele-
    servare praeceptasua. ResliluitLazarumsubito,ne eo mo- stes imaginemDei poftent, 117.In lerfenisrebusVicarius
    ram agente omnes resurgereut mortui. Anle Dorniniad- - Dominiest homo,148.Herodeslerrenis inhians, irruit in
    venlumjustosinjuslosquetenebat, 66.Dominoresurgente Divina,152.Ubi nil esl terreni usus, ibilotum esl ccele-
    corripituf, 74. Ejus lex solvitur, 82. Ejus minislriimpio- slis ordinis,155.Terreriadespicienda, 163. Terrona ha
    rum animasrepetunt, 104.Januaeillius confractaeariete bere dubitans,cum sentiat jam sibi dari ccelestia,punilur
    crucis,125. Cum sitcafcer tartari, quare non curamusa incendio,163.
    malis evadere? 124.Divitesrecipit nudos, 125.In eo He- Terror noxios prosternens, mox ad consciosrecur-
    rodes mercedemhabuit, 174. rit, 77.
    Tectum centurionis quare negat Christusintrare, 15. Tbalamus.Ad sponsithalamumquisadmittatur,141.In-
    Corpusest tectiimrepellens divinumaccessum,quomodo, tra thalamumDeussolamVirginemcapit.
    102.IlludDominusintrat. Thesaurusnosterin coelorepositusconservatur,f. Ve-
    -
    Temeritas. De ea subimuscrimen, 151.Est, lacilalo- ctoresthesaurinostriin coelumsunl pauperes. Thesaurus
    qui; diUreposilaproferre; origines causarumaliquando est ccelismunuspauperis,8. Regalibusthesauris nummu-
    perscrulari,166. lum anteponensanimumplebeiumhabet, 22.Adsecurita-
    Tempestasgravis, et quaetempore Chrysologi,20, 21. tem pone thesaurum,ubi Christuscst. Elevat et demergit
    Dumadest,diciturChristusdormirein nostra navi. Magna corhominis;et quomodoprsemiltendus in ccelum,11 el25.
    cOmmutatur inmaximamtranquillitatem,quando,21. ThesaurusbonqrumomuiumChristusest, 129.Nosterpau-
    TemplUm Dei est Chrislianus,85.In quod Dominus as- peribusdandus.ThesaurusscientiaeDei a magisdatus cre-
    eendit, ul diemfestum e coio praestetperfectum.Et ni dituris, 158.Exhauririnon potestille, de quosuflicitnuin-
    ascendat,homo cum Christoin coelumnon ascendet.Del mus, 14. Temporalisthesaurizatioarguitur a Doniino,
    mundandum,91. Ut servirentsacerdotestemploSaiomo- aeternaverojubetur, 25.
    nico, 92. Factummassasanctitatis,99. TemplumDeo fa- Thomas.Cur vulneratangere avet, lale, 84. Ejuscurio-
    clum delimocarnis noslrae,142.Est corpus humanuni, sitas quid poluisset-parere. Oniniumhominumincertum
    145.Mariaest maguumDeitatistemplum, 144.Ejus san- curavit.Spirilu prophetieocognovilDominumretinuisse
    ctitasDeuniinvitatad habitandum,171.Deiest corpusno- vuluera.Caeterispraestat sponte, quodille lardiusimplo-
    strum, 12. Humanapectora per quaeconsurgantin tem- rat. NecessariaillivulneruruGhristiostensio,quia pulab»-
    plumDei, 45. Dei virgiuisuterus, 59. tur spiritus.Ex vuliieribuseffuditfldem.
    1215 JNDEX RERUM MEMORABJLIUMIN SERMONESS. PETRI CHRYSOLOGI. 1210
    Timor. Cum timore et humilitate communicandumex divina,25. Quaemorluosjrevocabil advitam,erit voxdivina,
    cenlurione, 15. Cessat, ubi est cupiditasvicloriae,22.Ad 105.Tubaematerialisdescriplio.Quaein priiicipio.inuuduiu
    eum venit qui vull vilam,62. Ejuscaligosuperal lenebras vocavitex nihilo, in novissimomundumrevocabitex per-
    noctis,84. Timoresl cumDeoloqui,8fa.Nimiusa se men- dito.Tubadivinaevociscreavitomnia.Vid. Descriplionem.
    lem expellil, 88. Indicat servitutem, 101. Timor pristini Turba dimitlilur, cum a justis aurse popularirenuntia-
    lapsus non debet nostramtardare conversionem,115. In tur, et virtutibusstudetur, 21. Indocilisad excelsaconteu--
    causishomines, nonDeumtimere, facile a justitia devia- dens mergiturin prpfundum,19.
    lur, 127.Nemovolenstimet, 155.Timetdiceus interdum, Turbatio.Animastansinter Dei et cordispas-
    ne obsit audientibus,137.Timoremnon habet qui invenit sioneslurbatur, 45. Mariaevirginispraecepta salutataeturbatio, 140.
    gratiam, 142.Nonest limor, ubi divinumest negolium, Vid. MariaV.
    144. Timorex majestate Dei invisibilisquid fecerit toli Tyraunus.Illo exslincloacies ejus sunt solutae,11. Cru-
    creaturae,147.Amare non polest, qui satistimet. Pavore delis esl peccalum,ingemiscit,cum subjiciturpedibusjam
    morsipsa levior. Timor non temperalus amore devotam suorum captivorum,113, 116. Tyrannusest, qui lyranni
    servitutemefflcitcontumacem.Timeri non est, qui pietati habitumpraesumit,155.
    obsequitur,160.Timere non pofestnatusad Dei amorem. u
    Salutari timore quomodoconcipianiura Domino,171,Ti-
    met, qui perdit, non qui invenit, 144. Quis est, qui non Uttiobonisest Larda,16.Ullioel culpaauferebantquid
    tinieat? Timere nescitinfans,150.Timormagister noster, quid in niundum venerat; sed misericordiasuccurrit, 42.
    15. Timor conscienliae,36. Timens scire quae merealur Romauusexercilus
    scire, 143. Vid. Pavor. ultqr sanguinis Christi. Chrislus de
    Tiuea claustrisclauditur,non excludilur,7. ultioneconfirmatnutantem,90. Vid.Viudicta.
    Tituli affixilimilibusdoniinumpraediorumproloquunlur, vinae Umbra.Nescilaestuscorporis,quem protegit umbradi-
    154.TituliservilutisD. Pauli,qui, 161.Inhunianitalisepu- virtutis,142.
    Unguenlum.Cumoffertur, est oblalio; chrisma, cuni
    lonis, 66. redundatde Dominicisvestigiis, 95. Exsulit divitem ad
    TorquesJoseplifuit ex auro, 174.Joaunisex cruore. 124.
    Torlor. Domesticumtortoremin se habere semper dili- marcorem, Uniofraterna subvenit ffatribus in periculo corporis
    git invidus, 172.Torlor gulae, ventris et luxuriaeestfa- et animae, 20. Omnes unum , et unus umnes sunt,
    mes, 1. Vid. Carnifex. quandoDei spiritus in omnibusvivil unusr 72. Unio con-
    TraditionesPatrum temporibusroborataea Chrisliano jugum quae, 89. Pluriumin orationequanlumvaleat, 132.
    non disputanfur,sed venerantur, 85. In Ecclesiauniodat viiam,separaliodal mala, et quae.
    Trahere proximumad Deum, licet invitum,debemus, UnitasPatriset Filii ostensa, 25. Et Divinitalis. Deo
    et quomodo, 10. Daemouestrahuntur ab hominibusad accepta unitas,non singularitas,132.Chrislusvenerat ad
    Chrislipraeseutiampro sententia recipienda,16. Quomodo restituendam unitalemgeneris humani,162.Unilasmundi,
    Irahamura Christoinviti, 50. ac discrelio rerum, 105.
    TranquillitasinarisChristianiest a Cbrislo, 20. Quando Urbs habet delicias, 13. Vid. Civitas.
    sit ex lempestate, 21. Usura mundi cenlumad unum; Deus unum accipit ad
    Transfretare. Quid sit myslica maris transfretaltoChri- centum,25. ln Malthaeo videbaturlolli ad ccelum,etDco
    sti, 17. Cur, quando turba esl circa Christum,ipse trans- grata, 28. In ipsocurata. Quomodousura temporisrepen-
    frelat,19. setur a Deo, 77. Vid. Fenus. Usura honorisquaesit, 88.
    Trepidatio aliorum cautela et munimennosfrum est, Peccali, quae,94. Temporumad sobolisnoxamex peccato
    175. 123.Usurariiduri ut silices,95. Innocensnoiisolvit
    Tria exemplaprolulitDominusin commendalionem sUae Adse,
    usurampcenitentiae,167.
    pielalis, 55. Tribusleslibuspii animantur, impiiconfutan- Usus adimit laborem,28. Longus vitaedat doctrinam,
    tur. Cbristuscur tribus diebus morluus, 59. Tres mensu- 90. De usu res agendae, 99.
    raeut Trinilatiapplicentur,99. Tria temporaper quaeChri- Utiledocere legem obedienlem; aliasdoctoroffeudit,
    stus a Synagogafrucfumquaesivit,106. 157.UtilitasnoslraChristus,161.Ab eo lota est.
    Tribulatio. Permissa a Deo, ut ad ipsumredeamus, 5. Utres veteres Judaei, novi Chrisliani,ut purgentur, et
    Tribulatio est prima quaejusli viri conlurbatinfanliam: alia, 51.
    sed patienlemmajoraerudit, 110.Vid. Adversa,Mala. Uxor felix, quaudo ei est cumviro mens una, 89. Vid.
    Tributanonciirajustum exigenda, 157.
    Trinitas. Ei placet, quod Filio placet, 25. Tres vigiliae, Unio,Conjuges.
    et quaein exspectationeejus, 24. Quisad ejus beatitudi- V
    . nem merealur pervenire, 44.DivinaFilii generalioutsit,
    57. GraliaTrinitalisin triduo sepulturaeChristideclarala. Vanagloria. In juslitia faciendaestvitanda, el cur, 9.
    iEqua in omnibus.Una Deilas,virlus, gloriaiu Trinitate, Vellus.Cumsit decorpore, nescit corporis passiones,
    59.Aperta in Credoin Veum,etc, quomodo,60. Trinitas 115.Ex vellere AgniChrisliquidfaclumsit, 31, 22. Vellus
    in personis,unitas in Divinilate, distincta personis, non oviumChristi,40. i
    divisa subsfanliis.Divinitas nec Trinitate dividitur. nec Velleet non posse,esthumanae infirmitatis, 100.Velle
    confunditurunitate. Personaesuntunius majesiatis,et glo- virlutis, acquiescere necessitatis est, 110.Mors subjecta
    riae. QuidvaleatTrinitalis confessio,osfenditur, 71. Deus volenti,dominalurnolenti.
    Pater hominesdignalurhaeredes,DeusFiliusnon dedigna- Vendere.Deus regnumvenditfragmenlopanis,41.Pec-
    lur servulos cohieredes; Deus Spiritus sanctus carnem catornon accepto,sed dalo pretio miseraese venditservi-
    consortemDivinitatisassumit,71.Deus unus est, in omni- luti, Vid. Emplio.
    bus aequalismajestas,85. Et alia de Trinilate. Pater est Venia.Fidenler petitur a peccatore, quipeccanliliben-
    alius persona, sed ipse substanlia, et alia de Trinit3te, ter ignoscit,68, 72. Aliasminime, 71. Veniamhabensiu
    88. Figurata in tribusfarinaesatis, 99. Medius,ex quo Tri- pectore, criminanon timet, 72.Tanla venia quanlainjuria
    nitas tola cognoscitur, fuit Joannes, 127.Remuneratfer- Domini,80. Arguiturex;dignationeChristiexhibita aliis
    venles in sui amore, 150.Cur lola in Christibaplismale, peccatoribus,93. Peccatbrumdalursolo ainore in Demn,
    157.Cur ad ejus praesenliamnon refugit Jordanis, ut ad 94. Tegil hominem,99. Repromitliturconversoper Evaii-
    - arcaepraesentiani,160.Ut curru , seu quadrigatoto orbe gelium, 123.Christusvenia gestit praeirejudicium.Veuia
    feralur, et ad quid, 170.Ascenditbigam, duos populosvo- vinctalocusveniaenon relinquitur, 127. Fralri daLano-
    catura. slrnmredundat ad pramium, 159. Bonasemper, sed dul-
    Triparlitus ordo sermonis praebetsaluliferamecclesia- cissimacumdebetur. Utileveniamsibi providereanle de-
    sticaedoctrinaedisciplinam,115. lictum. Quarelege constringatur.Venia relinquilur arbi-
    Tripudiare dicunlur penelralia domusin exsultatioue, trio sacerdotis,poenilentidanda,159.Septimus numeruf
    175. ve.niaedeputatus.lilam rion sperat, qui de correctionenil
    Trislia nonraiscendagaudiis,175. cogitat, 158. Aperuitoculos, quos clauserat culpa,Pceni-
    176.
    Triticum. Ex Aposlolodocelnostram resurreclionem, Vid. Misericordia,Pielas, Indulgenlia, Remissio,
    descriptive,118.Doe.etnontam manducarequamsapere; tentia.
    cogit nonlani laborare quam credere. Granumtriticiest Venire. Cnrvenerit ad nos Deus, iale, 50.Venit ad ti-
    Christus,126.Judaeuspro tritico loliunjdedil, 164. morem, qui vult vilam,62.
    Triuinphare de suo lyratino.id esl peccalo, ul homo Venter oneratusad vitia cor deponit, premit menlem,
    possit, 113.De passionibusgratia Christi pbssumus,115. ne supernamvaleat senlire pietatem, 2. Vacuaudusjeju-
    Saeculisqui vultmandaretriumphum,occultumconflictum nio. Vid. Crapula.Venter accipitur pro inlernis eordis,
    non patitur inire , 150. Triumphi singularis Irophoeum i 68. Ex utero materno effundimurad praeseniemvitaui,
    qtiale, 170. 135. |
    Tuba ducilmilitemadbellum, 6. Militarisquid agat, 14. Venlus. Vid. Elementa.
    Spiriiualisquid. Cajlesiismentes oviuminclinatastoilitad Ver. Flalus yeris totafacit germina Itorere camporutu,
    1517 INDEX RERUM MEMORABILIUMIN SERMONES S. PETRI CHRYSOLOGL 1218
    $. Est tempusquo miles procedit ad campum. Christianus vigilandum.Qui vigilat factum videt, 97. Yigilat bonus
    recurrit adDei jejunia, 13. Pastor pro ovibussuis, 175.
    VerbumDeiin Quadragesimaaudiendum,12.OmniaDei Vigiliae.Tres tanluinvigiliasnovitexspectatioTrinitatis,
    verbo faclasunt, 15. Aliudloquendi, aliudfaciendi, 15.In et quas, 24. Militum,27. Chrislianorumquae.Sempersaiu-
    »eo sunlomnesvirtutes.Dimissuma Chrysologoobnimiuni tares, 24.In orationeuliles. VigiliaeChrysologi,74. Vigi-
    calorem,51. Diciturovum,55. Vid. Sermo. Est in pote- Jare in noctejubemur ad orandumDominum,51.
    state dantis, nou dicentis,86. Dominatur, nou servil, 86. Viliacur uonsiut a Deopetenda, 152.
    Obscureprolalumingenli acuit noslram intelligentiam, Villadiaboliquaesit, 2.
    96. InVerbo_Deidivinus sensus celalur, cur, 99. Quam VillicusChrisliest homopositusad colenduinmunduiu,
    varie variis explicandum,112.Verbo Dei sanatur homo 123.Idemvillicuset iiliusappellalurex diversitalecausa-
    segrolus,112.Qui illud sua interpretatione corrumpurit, rum. Dissipavitsubstantiamet bona. Ut rationem reddat
    increpantur a Paulo, 113.Ex eo male interpretato couci- villicationis.Erubescit mendicare.-Villicuinse quisque
    piuntur suffragiacriminum. Debito auditu capiturnonad , dum agnoscat,nondominum: minislruniteniporalem,non per-
    vlres animorumsunt reparaUe, 122. Quare super, petuumpossessorem.Qui villicationisamiltit teinpus, non
    Joannem,157.Cur attendendum, 159. Dat infantiae vagi- pervenit ad statulunnitae terminum. Vocatusad rationes
    tnm, 144.Divinaverba modisnohpensandabumanis, 146. quid agere debeat, myslice. Cur laudatur de iniquitate,
    Si praelerdoguia fidei auditur, fit perdilionisoccasio,156. tale, 126.Non fraudem, sed pcenilentiamsuadet Judaeo.
    Contrariumimperilis, et quomodo,164. Ut audienJum, . QuandooptetDominumad suumlucrumvenire, 158.
    173. Dei verbum vivitin Verbo Dei, 13. Vid. Scriptura, VinculapeccatorumsolveratJoannes, et vinculispecca-
    Evangelium,Lex, Trinilas, Divina. Doclor, Concionator. toris alligatur, cur, 127.
    Verbumobscurumcollationeverbiac sensusresplendet, VindiclaantiquorumJudaeorum,38. Ad lolamdomum
    96. Verbumsuper vocem,137.Verbum judicat, vox pras- pertendit, in qua fueritDominalorscelere servorum occi-
    tonal. Corda,nonverba judicatDeus, 142. sus, 78. Nonsumendade fratre laedente, sed parcendum,
    Veritasinterdumdicitur a pessimoinviloob Dei impul- 159. Yindictam differre, est evadere crimeii, 143. Vid.
    sum, 49. Violatura pecunia, 126. Amara auget odiuiu, Ultio.
    135. A sola falsitateimpugnalur, 169. Nescit luiiiorem, ViriumnovumEvangeliimittiturin ulres novos,qui sunt
    172. Cum veritale Chrislum manducamus, cur. Veraci CUrisliani,51. Quid mali feceril, 41. Febrientium vires
    sensulicelmalevolodici poteslaliquid,175.Yeritas rela- enervat, non reparat, 60. Parit ebrietatem et vilia, 88.
    tionis. Vid. ReJatio.Verum noninveniturab animojudice Vinumnon est ebrietas, sed per illud cognoscituripsa,
    inter falsitatumnuntia, 151. 116. Ex aqua factuiuaChrislofuitosteusio Deitalis, 157.
    Vermescarnificescorporishumani,118. Cadaverin limo Cur ex aquafacUimvitiura, 160. Vina mutauturin coenis
    nescit vermes, 121. divifum,161. Vinumquod cum mensura eniitur, et sine
    Vespere est cumfiniturdies saeculi,18. Sero quandofit, mensurabibitur, quid pariat, 174. Vid. Ebrietas. Vinuin
    21. Saeculifinisnon inchoat diem; sed mutat ordinem, appositummortuis.Vid. Cibus.
    duni agnoscitauctorem,74, 73. LucescitDdelibus;infide- Yipera.Quomodohominespeccatoressint gennina vipe-
    libus lenebrescitresurgente Chrislo, 75. Lucescit, quod rarum, 157.Sobolesingrata riaturaeoritur morte genilo-
    solet esse noctis principium, 77. Vesper Judaicaedoclri- rum. Viperse conceptus et parentum mors describitur.
    nae,86. Viperafuil Synagogacumfiliiserga Cliristuni.
    Vestimentumcorporismortifiealiindilendum, 75. An- Vir resurgit in Christb,80. QuantuinpraecellitDominus
    geli vestimentum nostramfofmam praefiguratin resurre- angelum, lantumvir mulieremprreceditin honore. Est iu
    clione, 77. Terrena indumenta splendentnovitate, vetu- capite Cliristi; mulier in pedibus, 80. Eum sequitur iriu-
    stale sordescunt, 82. Ccelestiavetustale non foedantur. lier. Per virumet femiuammundicausa finitur, 99. Virum
    Numquidperse damnanda?121.Veslilur quis arlificiosa foris exspeclat labor. Quomodomulier reddat virum,
    nuditate, 122.Lazariel epulonis. 124. Tunicascarcerans myslice, 142.
    in damnumpauperisfrigore consumitur,157. Vestimenli Viresanimicumsunt reparatae,debito modosermo au-
    Lilii gloria, 163.Quidveslimentominus? Nobispraestatur ditur, 122. Viresfebrientiumenervantur a vinn, 60. .
    a Deo. Dabit vestimenlum Deus servienlibus se, 170. VirgaportaturafructumUumanigeneris Mariaest, cui
    Asperummollitiemcarnis calcat, 15. Indumentumcaruis metus fugatur ab angelo, ne frangatur, 142.
    ; Virginiuis.
    sumitura Verbo,117.Vid.Paunus. Nescit recusare partum suo Crealori,84.
    Vetustasnonest in crealisrebus quaeperseverant sicul Prsemiititura Deo conceplussterilis, ut partus Yirginis
    natae vel factaesunt, 101. Vetustas peril tempori, non credatur, 87. Virginisconceptus,et parlusignolus. Grave
    creaturasuo Crealori. esl virginitate carere, et filiis,92. Laboribuscontinentiae
    VexUlumlidei ereclum ad salutem quid faciat, 110. comparatur,98. Liliis comparata.Parit Filiuni Dei, 142.
    Crucis.Vid. Crux. QuodVirgo pariat, secretum est non disculiendum,sed
    Via peccatorum,nonvitaecarpitur ab homine, vel ex credendum, 145. Virginitassemper cognata angelis, et
    utero, 44.Est lala et spatiosa,quae ducit ad mortem. Via major illis, cur. Cumsit in carne, vitia carnis ignorat. Si-
    est vita praesens,in quam venitet vadithomo.Omnes in culi vellus esl. CorruptionisnesciacontulithonoremMa-
    viainpeccatorumvenimus:in ea stat, quipermanetin riae, 155. Ejus amore quid fecerit Joauues, 174. Vid.
    catis. Viampertransit, qui mala paliensvicit. Curviis pec- pec- Maria virgo..
    catorum praemissumiuipietatis consilium, 44. Quomodo Virtus poenafaeientisdevirtutevitium,7.Estindexlera
    gravius in via peccatorum labitur homo. Via paradisi in- parte, 9. De daemonetriumphat,16. Cingulutnejus depo-
    flauinialatemperaturaqua lateris Christi, 125. Per se mo- nens, nescitvincerevitia corporis,22. Ut coruscat niulti-
    lesta semperfit, niolestiorper limorem, 150. Quomodo, plici in lumine.22. Illustratur libertale, 31. Eam horret
    et cur Christusgeueratur in via, 175.Triviaepeccalorum, peccalor,58. De necessilatefit virtus, 42. Oinnesvirtutes
    sine miseficordiavacillant. Christianaevirtules virescunt
    Yiator faligatur,quiacredit ad destinata pervenire, 71. in pacifico,55. Austera et fortiasunt amicaviruuibus, 74.
    Silim penitus non exslinguit poculoaquaefrigidae, 112. Creatanobisa Deo stant mediainter viliaet virlutes, 89.~
    Viator Christoinventopelit ccelum, 175. Viaticumvilae Bonorumvirtutibusmalidpprimuntur.Yirtus reddit pares,
    ecclesiasticaeest jejunium,8. Viator cantileuacallesar- imparesquosdedit natura. Ejusmansionesasperae.Probat
    duostranscendil,10.Cur vigiiat, 24. Vid Peregrinus. libertalem, 101.VirtulumyisceraimmolandaDeo, ularfes
    VicariusDominiin terrenis est homo,148. •
    vitiorum moriantur, 108. Et quomodoid fiat. Perfectae
    Viclima.Vid.Hoslia. virlutis quodin re non teneas spei robore possidere,
    Victoria.Meliusest saepe-de hostibussuo regi referre 110.Lterest, arduumvirtutumab homine sit amplectendum,
    yictoriam, quam semel pro illo mori, 128. Gloriosa, si 113.Virtufesexpellant vitia, et quae.Virtuli det tantum
    in apertu hostisvincatur,150.Secreta exemplnuiposteris homoquantum 114. Ccepithomovelle virtules;
    non reliriquit.Ctipidusvictoriaetimere nescit, 22. Victoria sed non attigit,deditviliis,
    116. Est ardua. Deficiunt virtutes, dum
    muliorumdegentibusreportata, qui victisunt a vitiis,41. coluntur. Per Deumin humanamente, ac sensibusdoihi-
    Videre Curistumqui coeliimintuealur, 54. Qtian- nantur. Ejus praemiumaccipimusin ccelestibus,119. Vir-
    tum alteri videt homo,quaerit,
    videbit alter ipsi, 139. Mulla ne tutes sanctorum. Vid. Sancti. Virtutiim magnitudinem
    sludeasvidere, ut te ipsumvideas. Videt nihil, qui totum perdit criminunimagnitudo,127.Virtus conlrariaviliosis.
    exisiimat videre, 164. Virtus pro rege moriin acie; sed perfectiorconsunnnare
    Viduaefilius quandoresuscitalus, 63. Omnibus stupor cerlamiha, 158. Aflliclioest, virtutes, quasivitia, cavere,
    fuit, 103.Adlacrymasviduaesuscilatusfilius,descriptive. 132.Virtutescuri)leguntur, animoserigunt ad profectum,
    Vigilaredebet homopro salute propria, 21. In nocleut 150.Virttislatens posterisexemplumnon relinquit. Sin-
    gallus.In die ter. Et Dominumexcilare, ut procellafu- gularis esl, hostein prriprioturbare mucrone. 157. Vera
    giat. Pro bealiludine vigilandum,22. Plus vigilare, plus est scienlia, quae est mixta virluti, 167. De necessitale
    vivereest, 24 Yigiliaead omniasalutares. Oplimumme- acquirenda. Virtiites proditaenon manebunt, 7. Bellum
    «lianocte vigilare ad oraadum Domimun, 39. Diluculo viriuttiin etviiiorum est jejunitimquadragesimale, 15^
    4919 INDEX RERUM MEMORABILIUMIN SERMONES S. PETRI CHRYSOLOGI. 1220
    Yirtus ubi sanat, ibi languor vesligiumnon relinquit, 18. morlui erant inferno, 65. Vivere peccato qui dieantuf,
    In viriulibuseurrendum, 91. Ubi virtus sociaturvirtuti, 115.Vivere semper delectat, 118. Vixil sine causa, qui
    nullus restat iiitirmitalilocus, 57.
    - Virtutes crediditse natum solum,ut periret. 118. Yjvit Deosem-
    supernae.Caelerosregunt, sed illae a Chrislo per, qui nescit sibi vivere in mnndo, 124. Semper vivit
    reguiilur, 46,Viftules sanclorumimitandae,129. pcenae,qui semel morilur vitae.Vivit aeterne omnis, qui
    ' Vis facfaChristoa fide genlium, 100. renascitur de generatiorievitali, 131. Vtvit homounus in
    Visanon cernerc, cruciatus est, 132. Chrysologocon- multis, et ex mullis qubmodo,132. Aliudest vivere otio
    cussa ex impietate Herodis in Joanneni, 127. Humana et securitalisuae; aliud pro omnibus 166.
    ieslantur quidyaleat infanlia,158. Inter feminasvivere, npn securum est,ferre.labores,
    174. Homovivit
    Visibilefacitcognoscereinvisibile,47. semper ccelestiverbo, pane non semper, 11.
    Visio.Visus arboris decepil mulierem, visio sepulcri Vocatio.Vocaripertinet ad gratiam, essead naturam,2.
    reparavit, 74. Ejus sinceritas in cognoscendanativitate VocatioChristianabonosmalosquecongregat; sed eleclio
    Christi, 140. Yisio Dei hi coelo.Vid. Gloria,Aspectus, divinadiscernit, 47. VocatDeus populunl per ora sacer-
    Oculi. dotum,62. Divinavocatioest ad omnesabsquediscretione
    Vita nostra mortalis dicitur, et cnr, 1. Miser, vivens personarum.99. Chrislianavirum non separat a muliere.
    porcis,cumnonpossit convivere illis. Cumparentibus et AdDeumnon ifnus. nist vocati, 102. Deus vocatJudaeos
    propinquisvivendum.Vitahominisincerta, 10. Vera est et gentes, 105,Dei vocatioest, quod srioobedianiusEvau-
    impassibilis,etaeterna, 11.Yiam vitae non carpit homo, gelio, 114.Vocationostra faclaa Ghristoper Evangelium,
    sed peccatorum,44. Vita praesensest via. Vid. Via. Prae- 125.Ad reddendasratiqnes vocatio dicitur amara. Quid
    sens vita gratior paralytico,quam futura, 50. Mortemo- agendum, cumadid vocamur.Vocatioduoruiripopulorum
    rienle succeditaeternavita, 58. Fide quasrenda,63.jEterna figuratain duobusnuntiis Christi, 170. Vbcanlisdono cu-
    secundammortem non habet, 83. Est lubrica vita, et in rantur peccatores,176. !
    ealapsus, 89. Rediitomnibusper Mariam,99. Temporalis Voluntaspriuia in nobis bona, malavereportat a Deo,
    vita fit sempiternaper mortem. 101.Non potest mori, qui 5. Volniitas,non necessitasfacit peccalum, 92. Quae11011
    vitali occiditurgladio, 108.Vita ab alio, quam a se vivifi- est libera et absoluta succumbit necessilati, 100.Volun-
    cari non potest, 110. Vilamorinon potesl. Reslituta nobis tate, non nece placatur Deus, 108.In adversisnecessitas
    per Deum. Qui vita vivit, Christo, non sibi debet, 111. non potest voluntati comparari, 110. Peccaudi voluntas
    Vita hominisbrevis ad inlelligenliamhumanarumdivina- non lollitur timorehominum,127.Voluntasardensvocatur
    rumque rerum, 112. Reddita per Christum.In novitate charitas, 135. Qui de voluntatemeritumnon quaesivit,ac-
    vitaequomodoambulandum,115. Christi resurgenlis imi- quirat vel de necessilatevirfutem,167.Nostraut conslrin-
    tanda vila. Futura derelinquitur ab homine,114. Hominis galur a Deo, ofaudum,67. Quomodoin familiafit una. Est
    passionibus coiiturbata,115. Conversain lethale gladium flda pax, 68.Volunlasunslroruni inimicorumflt saepeiu
    a peccato,116. A Christb occisoreparata. Quaead vitam terra, 70. Dei in coelo.CumDei fit voluntas,quid sit, 72.
    perpetuam nos transmitlunt, Iongo sermone tractentur, Vid. OratioDomiuica,Velle, Arliitrium.
    117. Parum est, quodsufficitvita;, 122.Quomodosit ludus Voluptasnescit expleri, 2. Voluptaset desperatiosociae
    praesensvita, 124.Ad vitaeslalutumterminumnon perve- sunt, 5. Exiguavoluptasdivitiarum;gnem succendit, 471
    nit, qui villicaliortisamittit tempus, 125. In periculovilae Ex ea nasciturcrudelitas,127.Cumvoluplatibussuisvive-
    converteudumad poenitentiam.Praesente.mvitampro Do- ret bomo, Deus non negavit victus necessaria, 170. Vid.
    mino conteriineresummum lucrum, 128. Yilam redonat Divilia;, Luxuria.
    Cliristuset aelernam,131.Vita Tedeunte mors non erit, Voxbajulafidei, 62. Oranda coiiciouatoria popiflout
    159.Ad vitamredil homoiisdemcursibus,quibusdilapsus possintaudire sermouein, 86. Eam Zachafiasamittit, cum
    fuerat ad mortem, 142. Vita ccelestisest, iu carne praeter vocem percipit, 88. Nascilurex silentio, myslice,92. Yox
    carnem vivere, 143.Beatus, qui viiaecustos est, et provi- uniiis tantuminlerdum nil valet, 191. Quomodovox prae-
    sor salutisaiienae,155.Vitaemateria quandofiat perditionis cedit, non praecellitVerbum, 137. Yerbum judicat, vox
    occasio,156. Causamorlis per Cliristunifacla est causa praetonat.QuomodovoxDominisuper aquas, 160. Oecidi
    vitae,157.Vitainterire non potest, 158. Praesenssnmno non potest; sed magis clamat angustiiscorporisabsoluta,
    similis, 159.Vilaesubsidianon desunt cum Deo commo- 174.Voxad tempus amittitur, 90.
    ranlibus, 166.Cumvila chara, nulla cura est dura, 167. Vulgarianon ignoranturab eo qui docetprofunda, 15.
    Vita oritur nutu Dei, 176.Vita corporisest anima; animae Cur vulgaresChrisli parabolae,99.
    vero est Deus, 19 In hac vita sumus peregrini, et dolet Vulgusindocilisintrans naufragiascieritiarummergitur,
    esse miserum,quid fiet in alia? 22. et Christusillumdeserit, 19.Aura vulgi deseritur a justis,
    Vitis arbori infecundaesubjecta recipit mortiferamum- qui virtutibus student, 21.
    bram, 106. Vnlnus.Dominusdevuinere curatinfirmanlem,90.Vul-
    Vilium.Moriturvirtutibus, qui vivit vitiis,1.Esurientes nushominisinternum aperitur a lege, sanatura Cliristo,
    vilia plus delinquunt,2. Vitiorumpars in sinistra, 9. Non 112.HominisampUatuma lege. Ubi dilatatumest, super-
    obsequendumvitiis,quasi concreatis naturae, 11. Cnntra effusaest sanitas. Medicinaadhibitapro magnitudinevul-
    vitia sunienda sunl arma. Diabolovicto vitia nil valent. neris, 113.Tneo non pefinaneudum.Totora pauperisquot
    Jejunio vincunlur,12. Bellumillis in Quadragesimaindi > vulnera,12t. VulnustotiuscorporisLazarierat lorica,124.
    cendum, et quoraodo,15. Vitiorumslrepitusin aula cordis Vnlpisdescribitur, 19.Est similisHerodi.
    noslri, 15. Viliadant potestatem daemouibusnocendi, 16.
    Viliis cibalurdaemon,17. Vincunturvirlutibus,22.Vitium I z
    secandum,non membrum,27. Tegitifr dolis, 51. Supe- Zachaeus.Ex humanitateilliusac fide provehimurad
    randa vitia virtulibus,38. Vitia captivaruntviclores gen- gaudium,54. Princepspublicanorum,etaUade eo.
    tium, 41. Vitiaaetatumhominis,42.Vitia praeterire grave Zacharias. Dum exorat obmutuit, licet fuerit genitor
    est peccatoribus,66. Illis blandimenlaserviunt, 74. Oran- clamoris,86. Nnluimperat, ne quis ejus silentu causas
    dumut vitiis moriamur, 82.Creata a Deostaut mediain- inquirat. Propheta populis,tacet sibi. Recepit verbum a
    ter vitia et virtutes, 89. Per vitiorumgurgitesquisimpol- fiiio.TacensconsolaturChrysologum. Sanctusintet impios.
    lutus incedit? 89. Artes vitiorumtoties moriuntur,quolies Ejus meritum, et vita superavit iniquitatem lemporis.
    Deo immolanturvisceravirtulum, 108. Corrumpuntvitia Exoral ut populusintromiltaturUitemplum. Turbatur et
    corpus, 109. In virtutes commutanda,113. Obsecundare tacet. Silentiumejus vis jubentis.Videt Erat lemplumDei, 87.
    a dexlris.
    vltiis, esl vivere peccafo. Vitia non nosse felicitalisest, Offerebatincensumsupplicationis. angeluul
    nosse periculi: vicissevirtutis,116. SunlcorpOrihumanoy Turbauir, 88. Temporejplacationis offendit,et quomodo.
    ut ignis aridae segeli. Securius separalione vincuntur. Antistespro communisalute orat, 88. Laudatur, 89.Ab
    Gignunt incendiura ardens robur humaiium.Data lege Herode non fuit laesusiinsacerdotio. Erat in sanctocon-
    coepithomonon detestari, sed sequivilia, etc, 116.Dum jugio. Iricedebatin omriibusmandaliset jusfificationibus,
    vitia sticciduntur,increscunt. Cessentvitia.utimago Crea- 89. In eo amputatacausatiolamentandi.Castigamsperlidia,
    tofis portetura nObis,117. Habent pestiferum pruritum. et cur, 90. OratDeum pro humanasalute. Cur Deus per-
    Yitiorurn merabra,120.Sanie vitiorumhumanacorrumpi- niittat filiumex sterili senectute, 90. Ex quibus dubita-
    tur fragilitas,167. Quotvitiarapianthunianossensus, 171. verit. Expositioverborum: Vnde hoc sciam, elc. Peccavit
    Illuc vitiaredire nequeunt, ubi ChristuscommOratur, habuit credendi
    171. venialiternon credendo.Ex se et in se Ui ore sterilitalis
    Yitia omnia ad suorum inlendunt laesionem,172. Viliis regulam.Egrediens de templo gestabat Iu eo
    lios obsidetdaemon,71. Vid. Crimen, Error, Peccatum, indicium,etin pectore cohceptionisfiguram. coelestis
    Delictum. thesauruslatet, 91. Explicanturverba : Eranl ambojusli.
    Vitulusmoritur pro filio,et totam saginat familiam, 3. Tacet poena,92. Ex silenlio ejus vox nascilur. Cur duui
    Est Christuspro nobis occisus,et quolidieimmolalus,5. interrogat incurrit, etMariavirgo non,14. Fid.Elisabetb.
    Viverein verbo Dei, ut vivamus, 15. Peccatis mortui Zelus.Consuelusdisjungerejunxit PbarisaeOsac disct.
    vivuntin Christo,36. Post iiiorlemcredit viyere eleemo- pulos Joannis,51. FirtJlnvidia.
    Sjnarius, 54. Yivunl Deo per Christum_.qtii per Adam Zizania.De.zuMUiis, per UtU96^117^
    1221 JNDEX RERUM IN HOMILIASS. VALERIANI, ETC. 1-22-2

    INDEX RERUM EX MATERIARUM


    IN HOMILIASSANCTIYALERIANlET TlEOPilJLLRAYNAUDIAPOLOGIAM.
    Numeri inhoc indicepaginationemindicantesrespdfident HvtMerisin teoctu cr«ssioricharacUre,

    ' -
    A S. CyrillusHierosolymitanussentitin materia de gratia
    Abrahamflliumsunm offert, 25. et Iiberoarbilrio cum Valerianonostro, 90, n. 5.
    Africavidetur esse patrrfi MassUiensiumerroris, 50, D
    n. 18. S. Joari. Damascenusnon dissentitin maleria de gratia
    S. Ambrosiisentenlia de martyribus,40. Sentlt in mate- et libero arbilrio a Yalerianonoslro, 75, n. 17.
    ria de gratia et Ubero arbitrio cum Yalerialio,70, n. 8; Deliciosisrion patet virtulisjanua, 4.
    76, n. 19. Desperationihil arduum in seisuscipit,1, 5.-
    Amicitiamcoleriequid sit? 15. Deuseur Iamentanostra aliquandonon exaudiat, 6.Ubi
    Auanias et Saphira fraudulenter agentes graviterpu- sit?16. Mirabiliaoperatuf' pef Sauctos, 23. B. Dei auxi-
    riiuntur,6. liumquam necessarium? 16. Ejusservi sumus, 16. Eum
    Animaliadocent nosservare ordinemdisciplirisi,2. B.
    Annianumfuisseilluin, qui YalerianusnOster, crimina- videt, qui opera misericordiaeexercet,"2.
    lur Parcus eharitalis,56. Diabolusfur est, 11.
    S. Anselmidegratia et libero arbitrio sentehtia, 154. Dilectionisgradus euumerantur, 17. Diligere amantem
    Arausicanumconciliumhabitumanno 529,41, n. 1. Dam- minorisfructusest, 17. Dilectioinimicorum suadetur, 17.
    nat errorem Cassiani,49, n. 15. Diligit se ipsum, qui iuimicuriidiligit, 19. Quid sit inimi'
    Arbitriumliberuni molestiaslevat, quas coactiogravat, cum diligere, ibid. Hujnsdileclionisgradus_ibid.
    5. Qui voluntarie seryit, non est famulusDei, sed filius, Diligenlianaluram vincit, 24.
    5. Yolunlaridsfamulalusnonad servitium, sed ad ofiicium Disciplinaquid et quanlumbonumsit, 1. Hanc omnium
    5. Voiuritariaeet coaclaeservitutis discrimen, primo fecitDeus, ibid. Cunclavjtia e medio tollit, ibid.
    pertiriet, Nonnumquamcrudelitasvocatur, 1. Quos ad disciplinarii
    tbid. ArbilriumUberum quomododefendatS. Ghrysosto- hortari debemussub lege*nonvixerunt, 2. Eam spernens
    mus, 61. Et-S. Bernardus, ibid. hostis est animaesuae, 2. Perversis dura, honeslis verb
    Avaritia multa agit, ne audiat Vocespauperum,15, 14. dulcisest, 2. Necessaria est vitiosis, ut pateat ianua cce-
    Omninmmalorumfonsest, 27. Vid, Cupiditas. lestis, 5.
    S. Augustinisenlentia de auxiliogratiaeet viribusnatu- Divitiaeincitantad superbiam,28.
    rae,59, n. 6. Consenlitnoslro Yalerianoin eademmateria, Domesticinostri qui sint, 11.
    75, n. 14. S. Dorotlieusidem senlit in punctogratiae et Jiberi arbi
    "'-.' B trii ac Yalerianus,74, n. 16.
    Baplismus. Per baptismum acquisivinirislibertatem, 5-
    Baronii conjecturade Valerianonostro, 56. E
    S. Basiliussehtit itimateria de gratia et libero arbitrio Ebrietas humanum corpusgravans impedit iler ad cce-
    cum Valerianonostro, 70, n. 6. lum, 4. Principatum sibi vindicatihter caetera vitia , 9
    S. BaissusM.Nicaeensis,55. Carpitur,27.
    Beda eademdocetin materia de gratia, etc, qua2Yale- Eleempsynaenecessilas; 22.
    rianus noster, 75, n. 16. Elemenlaomniadisciplinaeserviunt",1.
    S. Bernardisentenlia de auxiliograliaeet viribus natu- Error communiset vulgatusquamgravis sit, 42, n.8.
    ra;, 59, n. 6. Non est contrarius nostro Valeriano, 76, Eucherii lucubrationeslaudanturab HilafioArelatensi,
    n. 20. 33. CoguatusfuitS. Valeriani, 35. "."_'
    BonatemporaUa,malanostra sunt, 3. Nonsunt in manu EucheriusLugduuensisconcbrdatcumValerianonostro
    nostra, 16. variis in locis, 74, n. 15.
    C Exsultarein Dominoquidsit? 15.
    Carnisdesideriaqui vincit,facilitefvincit tormentacar- '" . -
    F
    nificis, 25.
    Cassianusut utcum Semi-Pelagianistissenserit, sem- Fama. Rbnamfamamnegligere non debemus, 3.
    per tamen magnoin honore habitus esl, 41, n.;2; 42, n. 7. Faustus Rhegiensis quanluirivisSemi-Pelagiasnimier-
    Cur Semi-Pelagiariisaccenseatur?49,n. 16. roribus infectus,magnotamen in pretio habitus, 41,"n. 2;
    CeledensisEcclesiain Syriafuit, 57. 42, n. 7.
    Cella,Cemelinum,yel Cemeliumurbs hodie.diruta,sedes Fides. In fideconsislitspes vincendiomnesdifficullaLes,
    S. Valeriani, 54. Cemeliensis episcopus post tempbra 23.
    S. Leouisidem fuit ac Nicaeensis,5i. S. Fulgentii sententia de auxilio gratiae,etc, 39, n. 6.
    Curislussit haeresnoster, 7. Nonlongea nobis quaeren-
    dus est, 10. Sibi factuin reputat, quidquid in pauperes
    erogavimus,14.Chrislo
    ' placere qui vult, saeculoprius di- GaratiusJoannes quid in S. Valeriani homiliis carpse-
    spUceat,24. rit, 40.
    S. Joan. Chrysqslomus quid sentiat cle auxiUogratiae et Genuaufbs Semi-Pelagianorumerroribus imbuta, 50,
    viribus nalurae,'59, n. 6. Concordatsuper hacmateriacum n.18.
    Vaierianonostro, 71, n. 9. Illum Pelagiani pro sua opi- Gloriariin quo possimus,10,17- Quandooporteat, 16.
    nione fusecitarit,72. Gottescalcusmqnachus Suessionehsiscreditur auctor
    Coactiolabores aggravat,5. esse lPfaedestinatprum, 44, h. 4.
    CcelestiniRom. pontificisauctoritas interponitur Semi- Gradusad pafadisumqiii slnt? 25.
    Pelagianistarumerroribus, 50, n. 18. Graliavoleiites fanlum salvat, 56, ii.,3. Illamin uobis
    CoDscientiabonauntum soli prodest, nonitem aliis, 5. flefi per creationemcontendebantantiqui schoiaslici, 52.
    Vid. Fama. Malecredilur cupidis,29. S. GregoriusNaz.in rnaleria de gralia et libero arbilrio
    Conlemptusmundinecessariusest ad veram conversio- ejusdem.sententiaeest cum Valerianbriostro,70, n. 7.
    nem, 25. Item iUi, cuianimus est coalestiapossidere,4. S. GregoriusNysseri.in eadem rriateriasentit cum Ya-
    Conversipvera in quo consistat,2. lerianonostro,70, n. 6.
    Conviviorum luxus casligandus,27. S. GregoriusM. itidem,75, n. 16.
    Crimennon evasit, qui in judicio saeculariabsolutus GuilielmiParisierisisperelegans dbctfinade spirituali-
    fuit, 2. luis nupliis, 55, n. 5.
    Crudelitatisnomenimponiturdisciplinae,1. Impedit ab tjulae desideria castiget, qui Christo placere dispo-
    iiinere ad coelum,4. pit, 27. Vid. EL-1'ielas.Eflectusgulaere.censentiir,27.
    Cultuscorporisanimaeriocet; 29. "'-"'"'-'"
    Cupiditasnimis impedftiter ad ccelum, 4. Principalum H . "'"';'"
    sibi vindicatinter caetera vitia, 9. Oculosvalde infeslat, Haereticiquinamsint, 41, n. 1. Eis nonin omnibuscori-
    25. Illius effectusrecensentur, 22, 27,28, 29. Ea sublata tradicendum,55, n. 1. Per umbraln saacli.tatissimplicibus
    omnibusvitUsoccurritur,27. fucum faciunt, 78, n. 2. Probitatis et sanctimoniajsimii-
    S. CyprianisettLeuliade raartyribus,40, u. 8. sunt. ibid.
    1223 1NDEX RERUM IN HOMILIASS. VALERIANI, ETC. 12S4
    Hieroclesgentilis. electionemboriorumin bonis esse, MolanusJoan. primus expunxit Fauslum Rhegiensem
    perfectionem'autem eoruma Deo esse affirmat, 58, n. b. ex MartyrologioGallicano,41, n. 2.
    S. Hieronymicum Yaleriano consensus in materia de Morssanetorumpretiosissima,21.
    gratia et libero arbitrio demonstratur,72, n. 13. Mutoos aperire quid jsit? 55.
    HilariusArelatensis laudat Eucherii lucubrationes, 33. - "' "
    Hilarius qualisille fuerit, qui Semi-Pelagiariosad Augu- j N
    stinum deluiit? 43, n. 2. Resolvilur, fuisse HilariusNar- Naufragiumpatitur qui pondere et mensura utitur ini-
    bonensisepiscopus, 44. Ejus querelaeadversusMassilien- qua, 29. [ .
    ses, 45, n. 7. Navigationes amoreliicri suscipiuntur, 28.
    S. Hilarius LatinaeeloquentiaeRhodanussentit cumYa- Negligens omnibus pbriculissubjacet, 27.
    lerianonoslro,69. Nuptiaespiritualesinquo consistanl,53, n. 5.
    S. Hildegardisagnoscit Dei esse perticere bona opera,
    nos
    quae voluerimus, s icut Valerianus n.
    noster, 77, 21, 8
    Hostiamimmaculalarnexhibel, quiDominofidelilerser- Ocuioserttere quid sit? 10.
    vit, 5. Odiamultis criminibus incusanlur, 17. Quoiuodovitari
    et
    flugo Victorinussimiliadocetde gratia libero arbitrio queant? 18.
    quaeValerianus,76, n. 20. S. OptatusMilevitanusseutitin maleria de gratia et li-
    Humilitatis utilitas exponitur, 20. Humilitas sancla quae- bero arbilriocuraValerianonosfro, 70, n. 4.
    nam sit, 20.Illiuseflectus, 21. Ejus laudes,27. Humillimus Origenes in materiade occursugfatiaeet voluntatisseu-
    etiam arrogantiamovetur, 28. sit cumValerianonostro, 68, n. 2.
    1 Oscularimanumsuarriquid sit ? 66, n. 4.
    Otiosaverba, vid. Lingua.
    Ignoranlia in rebus ad salutemnon datur, 3. Otiosisnondantur prlemia,4.
    S. Ildephonsusconformisest Valerianonostroin materia ! P
    de gratia et libero arbilrio,75, n. 16.
    Indiciumsaecularequomodocontemnipossit, 2. Parasitorummores describunlur, 15.
    Parcus charitatis quis sit? 35. Ejus allucinationesin
    J S. Valerianum,55, n. 7. Ejus argumenta, queis eviucere
    Justificationemnostramex Deo esse , non tamen sine conalur S. Valerianumfuisse Semi-iPelagtanistain,57,
    nostra voluntate pulchre ex S. Augustinoprobatur, 60. n. 2.
    i Justitia nostra ex Deb est, 10. Conjunctainhabeatboni- Patientia quibusdamignaviavocatur, 17.
    talem, 18. SS.Patres non omniaubivisdicunt,77, n. 21. Sanctita-
    L tis lilulo gaudent, eliariis pravisnonuumquamdogmalibus
    Laboromnia exsuperat, 4. Est spes obtinendaegloriae, adbaeserint,78, n. 5. Adeorum definitionesin dubiocon-
    ibid. Eliamotiosisaccrescit, ibid. Labornoster requiritur fugiendum,68, n. 1. Atiquorumspeciosaencomiarecensen-
    ad acquirendamgraliam, 57, n. S.-Irt per totumcap. 6. tur in ApologiaRaynaudilotocapite nono.
    Pulchra similituriineexplanat S. Ephrem, 61. Egregio IUisslalirn Pauperes etiain lenenUrr erogare eieemosynam,14.
    texlu S. Augustinus,62, n. 7. S. Macarius,58. Laborare benefaciendum,7,14. vid. Misericordia.
    nos vult Deus, ul nostraquoque sit victoria,65. Peccatorquomodobouumagere possitegregia similitu-
    S. LaurenliusJuslinianuslibero arbitrio et gratiaetan- dine declaratur ex B. Macario,58.
    Pecuniae quomodocomitenturmortuos avaros et mise-
    tum tribuit, quantumYalerianusnoster, 77, n. 21.
    Lerinense monasteriumplana magnorum montiumal- ricordes?29.Tid. Cupiditas.
    Pelagius gratiam sanetiticantemaperte non suslulit.51,
    trix, 35, n. 6.
    Lex Christianaamara est dulcis,18. Legem Christiqui n. Semi-Pelagianisnius
    20. Ejus.scriptareceusentur, 55, n. 2.
    in quo consislat,45, n. 2; 46, n. H.
    impleat, 19. Summa hujus erroris, 49, n. 17. Cur' Massiiiensesdicli?
    Libertas. Omnishomoad libertatemvocatus,5. 50, n. 18. Quae lalso Semi-Pelagianisaftmgantur? 57,
    Lingua indisciplinalamultumimpeditviam vitae, 4. A. n. 20.
    ejus insolentiadescribitur, 7. Remedia praescribuntur,7. Perficere, seu Perfectioin quoconsislat,62, n. 8.
    Ejus vulnera sunl insanabilia,8, 40. Silentiofrenanda, 8, Perfidia semper clausamcreditorumjanuaminveiiit, 5.
    23. Quinamloquantur,quivetaceant, 8. De oliosisverbis Poenas
    reddenda est ratio, ibid. et 9. Oliosumverbuniquid sit? luit, si frequenter judici illuserit, 6.
    Perseverantiaedonumesl gratia Dei, nee viribusuostris
    ibid. n. 6.
    LugdunensisEcclesia,quid de auxiliogratiaeet viribus oblinetur, Philo
    67,
    quid de auxiliogratiaeseuserit,58, n. 5.
    naturaesenserit, 39, n. 6. EjusdemEcclesiaeopiniode au- PhilotlieusConstantinopol. in materiade gratia et libero
    clore Praedestinatorum,44, n. 4. arbitriotuetur sentenliamYaleriaui,76, n. 19.
    Luxuria impedititer ad ccelum,4. Poena temporalis quos uou aflligit, aeternumdamnan-
    M tur, 2.
    •S. Macarius_^Egyptiussentit cum Valerianonostro in Pcenitentianecessafiavitiosis,5. Vid. Disciplina.
    materia de gratia, 69, n. 3. Hlius egregia prorsus simi- S. PontiusM. Cemeliensis,54.
    litudo, quomodo-homo pecealomortuusbonumagere pos- Praedestinalorumhaefesisunde et quandoorta, 44, n. 4.
    sit, 58. Promissa negasse esl inimicitiasdixisse, 5. Meliusest
    Machabseorum mater laudatur,25. Eorumpugna descri- non promittere, quam promissanon servare, 6. IUa invito
    bitur, 25. solvensniliil praeslat,6.
    Manusabscinderequidsit? 10. Prosperi querelaeadyersusMassilienses,45, n. 6.
    MareusEremita concorsest doctrinaeYaleriani noslri, Proxiuiusnoster quissit, 18.
    75, n. 17. Q
    Martyriumingensbonum,21,22, 24, 40. Subire possu- Quadragesimasola contenti ne simus, 26. B. finitaea
    mus superatis vitiis, 22. Martyriicorona paucis debetur, non
    24. Martyrum reliquiae a longinquis terris requiruntur, ibid.est redeundumad -vitia,quae durante illa cessarunt,
    24. Eorumcorporain summohonorehabita, 24. R
    Massiliaepraeprimisortaesunt scintillaeSemi-Pelagiani-
    smi, 44, n. 3. Rabanuseodem modb.disseritoegralia et natnrasvin-
    Materquaenamvere amet filiossuos?26. bus, quo Valerianusnoster, 76, n. 2.
    "MaxenliiJoan.dogmade auxiliogratiaeet viribusnalu- Religionemnon babet, qui studet saeculo,et plusprae-
    rae,39, n. 6. senti vitaequanifuturaej6.
    Medicusquem aegerdecipitdiflicultersanat, 6. RichardiYictorinidoctrinade nuptiisspiritualibus,53,
    Mendaciajocosa laedunl ariimamet injuria proximum n. 5. i
    atficiunt,9. Magnumquandoqueexcitant incendium.Ibid. Rupertus eodemmododisputatde gralia, etc, quo Ya-
    Remediumconlrailla, 10. lerianus noster, 77, n. 2.
    Mendicitalispars est pecuniasin secreto possidere,12. i . S
    Miserenlisest Dei, quidsit, seu splendidainterpretalio Sacrificiumacceplabileest bbnitatiet misericordiaeslu-
    S. Joan. Chrysostomi in illa verbaS. Pauli: Nonest volen- dere,6.
    sed
    tis, nequecurrenlis, miserentisesl Dei, 76, n. 7. Salvianisententia de Martyribus,40
    Misericordiaopusest, ut nobispateat regnum coeleste, Saphira et Ananiasfraudulenteragentes graviter pu-
    10, 76. Ejusgradus sunt varii, 11. Multiplices f ructus reei- niuntur, 6.
    pit, 12-Nonrespicitpersonam,12. Sit spontanea,ibid.Sae- Sancli titulum non meretur, qui EcclesiamCatholicam
    pius exercenda, IS.Vid. Pauper. sponte deseruii, 78, li. 2 el 5. Sancli tilulo onjaes qlitr^
    .1225 INDEX RERUM IN OPERA S. NICETJE. 1226
    Christianicondecorabantur,79, n. 5. Etiammuta animalia
    - et Theophilactusnihil aliud scripsitde graiia et voluntate
    res inanimat*,ibid.EtiamHaereticiet de fide suspecti, noslra, quam Valeriauusnoster, 76, h. 18.
    ibid.EtiamIdololatrae,ibid. Defuncti passim, 80, n. 5. Thesaurusubi repouendus?11.
    Sancti quomodomargaritissimiles, 55. Eorum factaante Tinea vermisest irividiaeet avariliae,11.
    oculbsponenda,25.
    ScotiJoannispropositiode auxiliogratiaeet viribusna- - V -
    : turaeabEcclesia Lngdunensirejicitur, 39, n. 6.
    Senecaquidde auxiliogratiaesenserit, 38, n. 5. S. Yalerianus. Ubi ejus sedes? 51. Vixit sub annurn
    Sententiasaecularis magis est ad confusionem quam ad Christi,450, 54. PJures fueruntYaleriani Gallorumepi-
    - absolutionerri,2.
    54. Natione Gallus fuit, ibid. EucUeriicognatus
    Servusutilisuon est, qui.feriatosdies ad hoc exspectat, scopi,
    fuit, 55. IUustri genere ortus, 35. Aute episcopatummo-
    utdormiat,26. nachus.55. A. B. An conjugalusfuerit, ibid. Habetur pro
    SUentiumlaudatur,17. Vid. Lingua. S. ValerioLerinensi, 55. A Semi-Pelagianismoimmunis
    Soliloquiorum auctor saltem niaxima ex parte est S. est, 57e(n. 1, elc. Enumerantur quaedamloca, e quibus
    Anselmus,66, n. 2. NicolausChichonprobare contenditS. Valerianumfuisse
    SpectaculaquaenamhominemChrislianumdecedant? -Semi-Pelagianistam, ibid.A Semi-Pelagianismopenitus
    15. abhorruit, 51, n. 1. Sanctititulojure gaudet,77, perlolum
    StrabusFuldensiseademhabet de gratia et viribusna- -cap. 10.
    turaequaelegunlur apudValerianum,76, n. 18. Velle quomodo in nobis sit, 64, n. 12. Quidsignificet,
    Superbi suntnon solum divites,sed etiam pauperes, 21. 65, n. 14, 15el 16, ac per iolttmcap. 8.
    Superbia est ubi negligiturdisciplina,1. Gravathomi- . Verba ofiosa.Vid. Lingua.
    nem ad superiora tendentem, 4. Superbiaevitiumcarpi- Via angustaest adcoelumet spatiosa ad infernum,5, 4.
    lur, 20. Quare haecfrequentiuset illa rarius curratur, 3. Quodli-
    Suspicio nonfacile habelur, nisi ab eo, qui ejusdem vi- bet in 5. Viamortis qualis sit? 4. Viae
    tii reus est, 77, n. 22. Cavendumne falsisde nobis suspi- niultaeangustiisimpedit,
    suut, per quasveniturad gloriam,25.
    cionibusJocusdetur, 3. Virtustenditiriardua, 4. Nonsine adjutorioDei compa-
    T ralur, 15. Magua in minoribus semper experimentum
    TemplumDei quandosimus?16. capit, 24.
    Terrenisdebet reuuntiare, qui vultcoelestibusmanda- , Vila nostraita sit lucida,ut sit omnibusnota, 5.
    tis satisfaeere,_5. Voluntarium.Vid. Arbitrium.
    Tertullianisententiade Martyribus,40, n. 8. - Voluntas quid possit ostenditurex Eucherio,55, n. 5.
    Testamentaquomodocupiditasimpugnet? 28. Ex S. Augustino,56, n. 5. Ex S. Ambrosio,ibid.n. 4. Ex
    Texlus truncareaut e medioavellere quid mali exinde aliismultis SS. Patribus, ibid. Per totumillud cap. 6. Ex
    sequatur,67, n. 6. S. Prospero, 60, n. 3. Velleet Nollenostrumesse diserte
    S.ThecIa inter flammaspudicitiamcustodit, 28. probat S. Joann. Chrysostomus,61.

    INDEX R&RUM IN O^lERA S. NICETLE.


    Numeri in hoc indice paginationem indicantes respondent numeris in textu crassiori chara-
    ctere impressis, a col. hujus vol. 875 usque ad 0000

    A "monitiones; uude renuutiationisformulain Mediolanensi


    Ecclesia tunc vigens eruitur, 50. Aquileiaeordinalionem
    Abrenuntialionisformulaante baptismum,non eadem episeopalemcontulisse perhibelurS. ChromatioAquileiensi
    ubiquepriscisEcclesiae saeculis,43.Deerat pompcevocabu- episcopo, 128. S. Ambrosiilibris de Fide et de Spiritu
    Jumin Aquileiensiformula, S.NicetaeAquileiensisaetate; sancto sociatusinvenilur sexto saeculoatque undecimoS.
    quod tamenipse addiditin ejusdemformulaeexplicatione, NicetaeAquileiensisliber de Fide, quem Gennadiusme-
    45. Unica,duplex,triplex,et quadruplexobtinebatrenun- morat, quemque nosdesideramus,192, 195.Doctorvirgi-
    liatio, juxtarerum ac verborum divisionem,et juxta Ec- nitatisS.Ambrosiusab eruditisappellatur,255!IlliusUbri
    clesiarummorem,50. DuplexobtinebatrenuntiatioUiEc- de virginitatis argumento coalueruntex sermonibus ab
    clesia Mediolanensi,S. Ambrosiiaetate; et, ut videlur, ipso habitis super hac re, 238. Mediumquemdamstaium
    eliamin Aquileiensi,50, 51. Abrenuntiatiofiebat olima inter beatitatemet damnationemin futura vila non adnii-
    competentibus,non modo proxime anle baptismum,sed sit, 280, 285.
    eliam scrutiniorumtempore, ante Symboliredditionem, Anastasiusquidamepiscopns,in bulla StephanipapaeII,
    199,200. Vid. Pompae. anni 755, dicitur primus episcopusdioacesanorumsanctae
    Abreuuntiationum in baptismalefaclarumrecordaliofre- sedisapostoUcae, 98.
    quensapudPalres, ad Chrislianorumanimosin ofliciocon- Aquileiensisager multaet saepepassusest, quarto et
    linendos,ete., 235. quintosaeculo,bellorumcausa,128,129,150.Maxime:vero
    Acclamaliones,seu appreeationes,in sepulcralibusin- ob Barbarorumin Italiam adventum;quibus,omniumIta-
    scripUonibus,78.DefenditurinterpretatioFonlaniniaccla- liaeprimus,autsemper, aut fere semperpatuit, ibid.Bar-
    malionisIn swculain sepulcraliinscriplionesacraevirginis bari, qui sub Odoacre tertiamterrarum Italiaepartemob-
    Columbae, 78,79. tinuerunt, tertia quoqueproculdubio, et fortasseplusquam
    Adelphus,seu Delphiuus,episcopusAquileiensispost tertia, Aquileiensisagridonati fuerunt, 165.
    Auguslinum,eximiis laudibuscelebratus luit corampo- . AquileiensisEcclesia. Hujus Ecclesiaeveneralio erga
    puloRavennatensi, e t eodem praesente,a divo Petro Chry- epislolamS. Leonis papaead Flavianum,28. AqUileiensis
    sologo: et nihilominussauclilatiscullumnumquamhabuit Ecclesia, Italicarum omniumprima, circaannum 569, in
    postmortemapudAquileienses,217. S. Valerianoepiscopo,metropolebshonoreaucla fuit, 60,
    Adeodatus,RomanaeEcclesia^diaconus,Romamsecum 120.Aquileiensiscleri celebritas, quarto et quintosaeculo,
    probabiliterattulit S. Nicefaeopusculumde Symboload 74. IntTaAquileiensisEcclesiaeiines, RomatianaGennadii
    compelenles,57.Ex hoc fortassequinli saaculiexemplari civitas,89,90, 91. Aquileiensisamplissimae dicecesispars
    eductumfuitapographumGhisiariumsaeculidecimiquarti, fuerunt, ad exitum usque saeculisexti, EcclesiaeConcor-
    57, 58. diensiset Caprulana,95,99. AliaequoqueepiscopalesEc-
    AfricanaEcclesia.Magnusepiscoporumnumerus in Ec- clesiaain Yenetia iriaritima;quaepartim adhuc perseye-
    clesiaAfricana,quarto et quinto saeculo,tum ex parte ca- rant, partim evanuerunt,pars olimfuerunt ejusdemAqui-
    tholieorum,tum ex parteDonatianorum,104.Mullitamen leiensisEcclesiae,96.CeleberrimumAquileienseconcilium
    ex his inter catholicospfbbantur fuisse mere auxiliares anni 381,subS. Yalerianoepiscopo,111. Quam late pa-
    sediumvetustiorum,105,seqq.Abususin his; quibuscori- tuerit Aquileiensiumepiscoporumcura priscis Ecclesiae.
    sultumfuit, "e'la conciliisAlricanis,et ab apostolicasede, sseeuiis,118.:Nonnullade sacraaedeAquileiensisub For- .'
    107,108. tunatianoet S. Valerianoepiscopis: et numhaeccathedra-
    Alexandrinasedes. Alexandrini episcopipotestas, ex lis, morenostrarum,dici posset?127,128.NumAquileieii-
    Nicaenocanone6, in omnes /Egypti,Libyae,atque Penta- sis urbs tixa esset Aquileiensiumepiscoporumsedes, ac.
    polisEcclesias,103. veluti eorum residentiaelocus?iiiid. Multasab Aquileia
    AUaliusLeo de Nicelis diatribamelucubraverat,quae urbe secedendicausashabuerepost S. ValerianumAqui-
    intercidit, 177. leienses episcopi,128,seqg.Aquileiensesepiscopi,sicculo'
    S. Ambrosius.Ejus de reuunliationein baptismatefacta
    PATROL. Lll. dy
    1227 INDEX RERUM IN OPERA S. NICETJE 1228
    octavoet nono, dicti fuerunt cpiscopiForojulienses, et Archiepiscopilitulus in praesulibusmttlropolitanisusur-
    AquileiensisEcclesia dicla ftiit Ecclcsia Fofojuliensis,a pari ccepitin Occidentepost saeculumquintum; et saeculo
    diutunia sede qtiam-habuerunt Aquileierisesepiscopiin oclavo commnuissimusfactns apparet iu uuiversaOcci-
    civitateFori-Julii, 155,154. dentaliEcclesia,59.Hujustituli in Occidentenulluraexeni-'
    Intra finesdioecesis et
    Aquileiensis, quarto quinlo sae- plumin monumenlissincerissaecuUquiriti,60.
    culo,pagani non pauci exstabant, qui zetuni episeoporuni Arianismus,et Ariani.ArianismumimpugnalS. Nicetas
    Aquileiensiumexercebant, 137,seqq.Tmmoinipsa Aqui- in SymboliExplanatione;tacitotamenArii, seu Aiianorum
    leiaeurbe aderanl, 146. Nullaquoque propemodumerat noiiiine,40. Npn statim ab ortu ArianaehaereseosAriani
    haeresis,contra quamAquileiensisppiscopus dimicare non hominesconstilueruntpseudo-ecclesiama calholicasepa-
    posset, atque eliam deberet, ob Aquileia;conditionem, ratam, 41.Hoc tantummodpfecerun.tpost conciliumSardi-
    quae commercii causa, velufi centrumerat unionistotius cense, et coriciliabulumPhilippopolis,42. Aquileienses
    orbis; Occidenlalisnempe atque Orientalis, 160.Nonofli- episcopi saepissimehabuetunt, cur contfa Arianismum
    cit celebritati Ecclesiaj Aquileiensis, quod multi variis aciem inslituerent, 162. Afiani, etsi nonab initio, poslea
    haeresihusinquinati, et Aquifeiamvenirent, et in Aqui- tamen abusum admiserunt rebaptizandi accedenles ad
    leiensi etianiditionecommorarenlur,161. GontraAriano- se, 164.
    rum ecrorempeculiares habebant ratiqnesagendi, et fre- S. Alhanasius,Alexaudrlnusepiscopus,Aquileiaehospes
    qtierites etiam occasiones, Aquileienses praesules, 162, fuit Fortuuatiani episcopiAquileiensis.ibiquesacrisinter-
    seqq. Quintovero saeculo,qet uo Aquileia,aliaequeclarissi- fuil, 128. Hic fuil qui ex Orie.nLein Occidenlenimouasti-
    niae urbes excisaefiieruut, quo Occidentaleiniperium cam ulriusque sexus disciplinauiaut iiivexit, aut certe
    demumoccubuitopera Barbarortim,apud quosonine erro- feddidit cbmmendabiliorem;quique fortasseAquileiensi
    rum geuus doniinabatur,nulla propeinodumerat haeresis, episcopo auctor fuit, ut virgines sacras iiii degenles iu
    conlra quam Aquileienses episcopi institue.reacieinnon uuura cbgeretIocum,etc, 246.
    deberent, 165,seqq. Apudvirosecclesiasticiordinis Aqui- AtlilaHunnorumre.x,Aquileiamobsedit,cepit, expila-
    accessum,vel ab initio vit, incendit anno 452, sedente iri AquUeiensiepiscopali
    leiensisprovinciaeiiabuit quidem167.Ad
    saeculiquinti UaeresisPeiagiana, episcopumAqui- sede Secundo, 130. Vide Aquileierisisurbs.
    leiensem exstat epistolaS. Leonis papre,super suspectis Augustinus, episcopusAquileiensis,S. Chromatiisuc-
    de haeresi et
    Pclagiana,presbyleris diaconis, et diversior- cesssor, auctor probabiliter,aliquasaltem ex parte, ser-
    dinis clericis,ibid. el 168.Hi vero quidamerant, ex epi- monis 242in appendiceAugustinianorum' OperumulLimae
    stolaS. Leonis; nonautem plurimi, ut Norisiusasserebat, Maurinorumeditionis,64.Huic AuguslinoAquileiensi,non
    170. At S. NicetaeAquileiensistempore, nulla Pelagia- vero S. AuguslinoHipponensi, oblatus ltiif libellus ille
    nismi labesin AquileiensiEcclesia,170, seqq. VidePela- Fidei PelagianaJabeinfectus,qui in appendicibusAugusti-
    giani, et Pelagiariismus.Qtiinamessent comprovincialcs nianisedilus fuit, 65, 167. In praecitaLoseruioiiemenlio
    antistitesmetropoleosAquileiensis,S.NicetaeAqnileiensis est paganorum,qui forte noti essent eis qui audiebant,
    aevo?185. AquileiensemEcclesiamimmeriionotat Mura- 145. Hic sermo est de Symboload competentes;id est
    torius, quasinimiumfuerit liberalis in epjscopjssuissan- Symboliexpositio secuadum ortKnemarticulorum,pfout
    ctilatiscullu donandis,216. tot aliaesanctormn.Patfumexpositiones,155.HicAugusti-
    AquileiensisEcclesise ritus peculiaris in divinisofBciis nus, sanctiet sanclitatistitulo vivenshouoralusfuit; cul-
    peragendisabrogalus fuitanno 1596, 225.Recensenturve- lum tamen ppsl morteirinumquamhabuit, 216.
    leris Aquileiensisritus Missaliatria typisedita, el Rilualis S. Augustirius,Hippoa.episcopus.Ex quodamejus ser-
    liber, cumeorumKalendariis in lronle posilis,ibid.Absunt mone ad competentes,arguitur quale esse potueritargu-
    ab hisomnibusl.iturgicis libris AquileiensisEeclesiaesan- mentumlibelli primiS/Nicetae, similiferad compelentes,
    clorum Aqiiileiensiumepiseoporum noniina, Yaleriani, qui desideralUf,187.Ejus elogiumdesacra virgineDeme-
    Chromatii,atque Nicetae, ibid. Rationesafferunturhujus triade ex elarissimaAniciorumgente, 256. Ejus textus in
    defectus; et cultusnihilominusastruiturtriumhorumsau- sermonede Symboload catbecumenos,perperam lectus a
    ctorumin AquileiensiEcclesia,225,226. clarissimoMuralorio,259, 240. Ejus peculiariscura erga
    Vigiliarumsacrarumusus vigebatin AquileiensiEccle- sacras virgines,258.Ejus inquisifiosuper judicio extremo
    sia S. Nicetre aetale; qui etianr haruni vigiliafumlucem ultimorum viveulium; nuiri scilicel praevia morte, au
    memorat,242.Cantusquoquehymnorum meminitS. Nice- absque riiorte, judicio.sistendisint, 266,iisque 269. Ejus
    tas qui in sacraLiturgiaobtinebat;et lectionuiriccelestium senlentiade augmerilobealitalisin justis, et formentoruni
    quaehabebantur,ibicl.,el 245.NtiihquidiriAquileiensiEc- in impiispost resurrectiouemet judicium,278.
    clesia, S. Nicnlaeaetatc,usus libelii, cuinomeuComes,pro Aurilegi, seu aurileguli,quinamsinli?175. Eorurain-
    sacfis leclionibusScripturarum? 245, 244. dustria communiter nbta, 176.Ev his exemplumsumere
    AquileiensisEcclesiaeSymbolum.Vide SymbolumEccle- poterat in sermonead cbmpetentesetiam episcopusAqui-
    sioe Aquileiensis. FormUla abrenuntiationis in Ecclesia leiensis; acpeculiari de causa, 176, 177.
    Aquileiensi, S. Nicetaeeiiiscopitempore. VideAbreiiun- Anxiliares, seu auxiliarii episcopi,priscisEcclesiaeste-
    tiationis Formula. Yirginumsacraruuiiusiituiiiiuet disei- culis, in majoribus dicecesibus,96, seqq.Dupliciseranl
    plina in EcclesiaAquileiensi. VideVirginesSacrae,el Mo- generis : alii apud primariosepiscoposconsidebant;alii
    nasterium Yirginale.Auxiliariuraepiscoporummonumenla in dissita ac populosioradioeceseonloc.amiitebanlur,97.
    in Ecclesia Aquileiensi. Vide Auxiliares, seu Auxiliarii AuxiliaresepiscopiRomanorumponiiDcum, qui Romaeade-
    et
    episcopi. SuffraganeaeEcclesiae, suflt'aganeiepiscopi rant, urbis Romre,aut Romaj episcopidicebanlur: tria
    EcelesiaeAquileiensis.Vide SuffraganeaeEcclesiae, e l Suf- hujusce rei priorum saeculorumexempla,97, 98. Poste-
    fraganeiepiscnpi. rioribussaeculis,arixiliareshi episcopiRomauoruniponlj-
    Aquileiensisurbs. Hujustirbis laudes, ex veterum lesti- ficum,alio nominedonabantur;scilicet,episcopidicecesani
    moniis, brevi serinone cong-essilNicolausMadrisius, 47. sanclaesedis apostolicae,98. Horumauxiliariumepiscojio-
    Multisprobaturinstructanieamcircofuisse,tumaute Alti- rum |irioris generis exempla alia saeculiquinti in Ecclesia
    lanam cladem, lum etiani postea, 46, seqq. CelebreJovis Constanlinopolitana, atque in AntiocUena,99. Aliudejus-
    templumhabuerat,etCapitoliurii;eollegiumAugtistaliuni; dem saeculiin EcclesiaOccidentali,extraRoroam,et e?:tra
    Decurionum ordinem, splendidissimumappellalum; et ltalia?fines, 99, 100. Alterius generis atixiliariumepisco-
    corisules,ibid. Theatris quoque non carult, et fortassene- porumdisciplina,ex canoneSardicensi,et ex chorepisco-
    que amphilheatro,48. Per Attilananiclademnonita excisa poruminstitulo,100, 101. Quidin EcclesiaRomana? 101.
    fuit Aquileia, ut solo tequala fuerint tnajoraet solidiora Quidin Alexandrina?105. Quidin Africana?104.
    aedificia,quemadniodumcircus eral, afque tbeatra, 49. Auxiliaritimepiscopdrurnin genere auctorilas,ex se-
    Roniatianam,seu Ronianaincivitatem diclam aliquando melipsis, prorsus nulla: dicebanlur enim soliusnominis
    fuisse Aquileiam, scripsit Baronius, 85. iHuictamen De episcopi,et nuflascivitatesobtinenles,99.Auctoritasau.xi-
    Rubeis, aliique assenstun non prtebent, 83.TUustrarini- liarium episcoporumRomani ponlificis,secundi generis,
    hilominus aliquateuus posset, elsi non defendi, Barouii arctis admodumlimitibuscircumscriptaerat, 105.Simililef
    opinio, ctiam in Uac lifterarum luce, ibid. AquibMensis episcoporumin regionibus^Egypti,Libyae,atque Penta-
    urbs, in qua tvrannusMaximusseest r.eceperaf,obsidionem polis,quaeAlexandrinoepiscopoerant subjectae,105;
    ab exercitu TheodosiiMagnipassa annp588, 128.Itc- Auxiliariumepiscoporummonumenla in EcclesiaAqui-
    aut ab
    rum obsessafuit et capta anno 424, 425, exercilu leiensi, 109.Primumex PhotiiBibliotheea,ubi duo eodem
    Theodosii Junioris, quodipsa staret pro Joannetyranno, tempore viventes, et Aquileienses episcopi nuncupati,
    130.Annodcnique452, ab AttilaHunnorunirege obsessa, Marcellus et Alexander, ibid. Expendilur senleulia cla-
    capta, atque excisa fuit,fibid. Aquiieiaecondifio,respeclu rissimi De Rubeis super hac re, ibid., seqq.Alterumex
    habito ad commercium,um S. Nicetie sstal.e, trim eliani concilio Aquileieusi auni 581, ubi complures episcopi
    antea,160,176.TriennalisAquileiasobsidio ab Altila?exer- absque sede, 111, seqq.Ex quibus tres ad Aquileiensem
    citu, uoinmunileraberuditisrejicitur, 182.Aquileiaesfatus Ecclesiam ahsque dubib pertiiniissevideiiuir, 115, 114.
    post Altilananicladeiniterum inquiritur,2il. Eruditorum Alii quoque verisimiliter ad eamdem per.tiiiuerunt;quia
    Senteiiliaestiperhacre, ex vetcriiai testimoniis,212. probabilcesl Aquileiensesantistites pluribusin locispro-
    IS29 INDEX.RERUM IN OPERA S. NJCETJiL., -1250
    priaeampUssirnae dicecesis episcoposconstituisse;atqUe duodecimiac decimilertii. Qualuorejusdeiriepiscopisuf-
    ibi praesertim,ubi postmodumsuffragaueaehujiis primae fiaganei, Concordiensis,Justinopolitauus,Tergesliuus, et
    sediscalltedralesEcclesiaj surrexerunt, 116.VicleSuffra- Emonieiisis,11.7,295,scqq.Exemplaaliorumepiscoporum
    ganesj Ecclesiae,el SuffraganeiEpiscopi. Lalissimeolim in Galliaet.in Anglia,qui simulcanoriicierantaliarumEc-
    patuit Aquileiensiumepiscoporumcuratum : pro qua auxilia- clesiaruni,ibid..At canonieatusquatuor Suffraganebruiii
    riorumepiscoporumope iudigebant; sciiiceteorum Aquileiensumindicarevidefui'antiqtiamhorum' episcopb-
    qui apudipsospermanerent,tum etiam eorum qui in.dis- rum Aquileiensemoriginem; ctimsciiicetsimplicilerauxi-
    sitis regionibus,ipsorumloco, mansionestabili praeside- liares episcopiessent, in ipsis fortasselocisco.iisliuui
    iis
    rent, 118.Id ostenduntetiamActaquaeipsiusAquileien- iibi pbstea eorum calhedrales Ecclesiaeefectae fuertuit,
    sis Ecclesiaeexordia exhibent; et uude opinjo robora- ibid, cl 118.
    tur originis suflraganeorumepiscoporumex auxiliariis Cantus.Ususcantusin EcclesiaAquileiensiinter divina
    primaevae aetalis,119. Non abhorrebat ab Ecclesiaedisci- offlcia,S. Nicetaeaetate,245, 244. labenteste-
    pUna,qtiinimmoeonsonumerat, quodepiscopiraereiauxi- Caprulensis,seuCaprulanaEcclesia.Nonnisi
    liares, tum Aquileiensis,tum aliarum Ecclesiarum,assu- culo.sexto haecepiscopalisEcelesia orlum habuit, qure
    merentur ad episcopaturn totiusdicecesiscumopus esset, prius Aquileiensisaraplissiriitc diceeesispars fuerat, 96.
    122,125. CarnisResurrectio.Cur Aquileiensesaddideriul vocem
    S. AvitusYiennensisepiscopus.Ejus seusus, et Opera hujus in Symbolo,ad articulum Carnis resurreclionem?
    adversusEutychianumerrorem, 32, seqq. 161. Frde R.esurrectioMortuorum.
    . Cassiodorius. Ejus testimoniumde S. Niee.ta; ac praeser-
    B tirii de libelloillius tertio de Fide, quem Gennadiusme~
    Bachiariusmonachus.TriaGerinadiierrala ariimadvertit. morat, qiiemquenos desideramus, 191.Tilleniontiisuper
    hac re auctoritaset opinio,ibid.
    cl. noster Franciscus Florius ia unico Bachiarii arti- Catechumenatus,et catechtimcni.Pro sacramentoba-
    culo, 85. - ptismatis institutus olim catechumenatusfuit; et quare?
    BaptismalesEcclesiae,seu plebanae.Ex modq,qiionovoe 186.Catechumenatusvariigradus; qubrumsupremuserat
    EcclesiaeParoscialesorlae fuerunt, alque oriunturin dies, coni])etenlium,ibid. Catecliumenatus disciplina,prout an-
    ex partibus avulsisab Ecclesia haptisma.iiseu plebana; tiquilus iiislittita fuit, in desuetudineiri abiit post noiium,
    moduseonjicitur,quoortaebiimfueruriteliani suflraganeae aut certe postdeciriitmisaeculumiu universa Occidenlali
    episcopalesEcclesiae primitivaeintra sinummajorumdicece-. Ecclesia, 200.Vide Baplismalissacramenlum.
    seon, et partibus ayiilsisab episcopalibiisEcclesiisma-
    ex Gatenarumusum,advisceraobstringenda,praescribitin-
    tribus,~121. V ideSuffragarieaei Ecclesicfi. ter alia S. NicelasAquileiensisviolatorisua? virginis la-
    BaptismaUs sacramentuffl. P ro sacfariiento baptismatis 265.
    institutusolimcatechumenatusfuit; etquafe:?186.Baptis- psae, Catliedralis.Ecclesia.CathedralesEcclesiae, quoad rei
    mi administrandirilus, pbsterioriajtate induCUis,quique substantiam, nonnisi post Ecclesiaepacem ortum habue-
    nunc obtinet,comperidium quoddani est filus veteris; cum quoad ustimvero hujus.appeilalionis,longe etiam
    caleebumenatusdisciplinain sua integritate vigeret, 200. rtint; post Ecclesiaepaceni,124, 125. GathedralesEcclesiae, et
    Exorcismorurn,luminuni, ac vestium carididarum menlio iixaeepiscop.orum sedes in locisubicalhedralesessenfcon-
    apud S. Ni.celam, 242. . stitu.toa,pari.ubiquegradttprocesserunt, 125, 126..Prima
    BarbarusFranciscus,patriarehaAquileiensis.Hujuscla- fortassecathedralium ecclesiarummentioin Ecclesiastica
    ftssimiprsjsulismeritaindicanturerga AquileiensemEc- Politia, et legis episcopisfaclaemanendiapudeasdem, ad
    clesiam,et cultumyetefumsaiibtorum. ipsiusepisebporum, exituni pcr-linetsaeculiquarti, 127.
    posl iriyectumin diceeesiac- provinciaRoirianumritum , Chorepiscopi, iisdemac cpiscppiauxiliares secundige-
    227,228. variarum diceceseoti'lococonstiluti; et, priori-
    Baroaius cardiuaUs RymaliananiG-ehnadii.civitatem n.eris,per bus saltemquinquesaeculis, iu veri episcopatusgradu po-
    Aquileiamdixit; et quare? 85. Noilnulliex erutliliseidem siti, 101.
    consenserunt,ibid. Longe.tainen plures eidemassensum Chorisacrarumvirginum,2S3, seqq.
    et
    Qegarunt; qui? 83,86. Baronii seu
    opinio, opiniohis f un- , S. ChromatiusAquileiensisepiscopus, Traclatui in Mat-
    damenlum, e tiamiri hac litto.rarurii l uce, si luberet, pos- thaeum,et agonolhetas,et raunerariosmemorat,etstadiuin
    selillustrari, et aliquomodofu.lciri,ibid. Sed deserendus quoque; velutires suis auditoribusnotas,47, 48.Diclus
    omaiuo yideturBarbnius, in eo quodRomatinnaniGenna- aliquandofuitepiscopusRomanus:sed potiusRomatiusaut
    dii ciyilatem,ipsarii vbluitesse Aquileiam: defendendus Romatinus dici debuerat, ex portu Piinii Romatino, uti
    vero, quodRomalianae civiiatisnomine, ipsu.mS..Nicetae coi.ijiciebat De Rubeis,95. Aquileiaeotdiiialioneniepiscn-
    iritellexitAquileiensemepiscopatum,87.Deieriditurquo- palemaccepisseperhibctur a divoAmbrosioMediolaneusi
    que Baronius ab arbirrii imputaiiorie, in e'o quodipse om- episcbpo,128.Probabiliter ad porlum.Plinii Romalinnm
    nium primusin MartjTologii Romaniemendationememo- secessit anno 400, quoAquileiensisAger, omnitimItalia?
    riaminserueritS.NicelaeDaciaddiem7Jauuarii, 222, 225-_ primus,paluitBarbarorum copiis,Alaricoduce; ubi etiam
    Beati de.nominalio , titulus erat honoris , qui saeculb cummoramfortasseIraxerit diuturniorem,Romatinusseu
    quintopassim dabatur etiam episcopisviventibus; necnou episcopusdici potuil,non auleni Romanns,129.
    et insignibusdoclrinaaicpietate viris vita functis,qtiorum Romatius NumeranturS. Chro.matiisuccussores in epi-
    maxime exsuirent Opera in Ecclesiaeaedificalionem, 60. scopatuusque ad S. Nicetam.150. NonAquileiensi gentiles,
    Beati ac sancti denominalioin veteribus Mariyfblogiis, Chromaliitempore,in Aquileiensidioecesiepauei xslabant,142.
    quomodoaccipienda 219,sit? 220. S. Chromalii.nomenabesta kalemJariiset Missalibuslypis
    Belenus, c elebre Aquileieftsium numon ; cnjus templum editisAquileiensisrilus; etnihiloniinusastruiturilliuseul-
    rion procul ab Aquileia,sexlo incliriantesaeculo, adhuc tus in AquileiensiEcclesia,225, 226.Hujussanctiepiscopi
    exslabat,-147. nullaein AquileiensiEcclesianotaesunt, aut luerunt, sa-
    BenedieluspapaXIV,in novissirnaMartyfolbgiiRomani crorumcinerum Reiiquias,229.
    ubi
    recensione, supervacanea resecare sibi pfoposuerat,
    intaclamreliquit mentionemS. NicetaeDaciad diem7 Ja- inCircns. Multade circo,depompis,deque speclaculisquas
    circq edebantui',Videa p..44 usque50.Circiapudgen-
    nuarii, a cardinaliBaronio iriveclam,222, 223. I[ise prior tes barbarasnon exstabant,45. MullisprobaturAquil.eiam
    in Martyrologium RomanumiululitnoirieuS. Siricii papa;; iustructamcircofuisse, lum ante Attilanamcladem, tuin
    el sanctitatemiUiusdala opera demooslravilex ejusdem etiam postea, 46, seqq. Qtiod Lalini circum, Graecista-
    epistolis,225. vefagon vocavere,ac etianjhippodromum,48.Po-
    Bessi, Barbara gens , ubinamsili , S. NiceiaeDaci dirim, puloruminsaniaerga circenses ludoset spectacula thea-
    setate?14._ troruni, eliam inier niajoresaerumnas, 49.
    BruriiusBruno,editor et illiistrator Operum S. Maximi CfaudiannsManieftus,diclusantistes ordine insecundo
    Tauririensis,quaeRomae prodierunt arino 1781,varia Gen- Apolliiiari,id eslv utvidetur, episcopusauxilia-
    nadiierrala notavit, 82. PraeclareS. Maximumdtfendit in aiSidonio ris, sanctiMamerliffafris sui, episcOpiViennensis, 99
    omissioneprocessionisSpiritussancti etiama Filio; etrem el 100.
    totamea occasioueillustrat,270.. S. ClemenspapaI. E.us epistolaeduaede Yirginitate,seu
    Buraelius Thomas librum scripsit de Stalu Mortuorum quaeprimumin lucemprodieruntanno 1752,
    et Resurgentium,Londinieditumanno 1726;quemMura- adAHrgines, etc, 250.
    toriussolidissimeconfutavit,274,275 ClericusJbannes,do scriplorumstylo,3.
    C CiuveriiPhilippi aiiimadversioaes ad locumPliniide Ro-
    nMf;uoportu et fluiiiiiie,90.
    Candidaivestes. Carldidasvestes Neophytorummemorat CodexGennadiaiiusSan-Germaneiisisa Lequierio cita-
    - S. Nicetas,242. tus. VideGennadius.
    Canoriioi.Canonicinati metropolilauaeEcclesise Aqui- Code.xG.hisiamis ExplanalionisSymboliB. Nicelm Aqu.i-
    leieasis exhibenturm monumentisAquilcierisibus sa?culi tciensisepiscopi, cujiis auetoritalis•'censcri debeai? 56
    1231 INDEX RERUM IN OPERA S. NICET^E. 1252
    Codex Vindobonensis,unde lipsana habemusopusculo- bium,quaeeliam Romana,et nova, 9. Nonin hacnovaDa-
    rum S. Nicelac,quaedesiderantur,175. cia, sed iu veteri, barbaradicta, episcopatumgessil S. Ni-
    CodicesGennadianidnoForojulienses,qui singnrtireali—- cetasDacus,S. PauliniNolaniamicus,10,saj.Daci Arctoi,
    quidprotenduntde NicelaRomatiano.VtdeGeuuadius. quinamex Paulino haberidisinl? 12. Gens Scythica,14.
    S. Coiumba,virgo Deo sacra AquileiensisEcclesiae,76. Daciamillam mutamorbis regionemappellat S. Paulinus,
    Ejus inscriptiosepulcralisab eruditis viris 77. edita; atque a 15.Daci Cisdanubiani,Romanae ditionis, et Rbmaiiaeori-
    FonlaniiioCoinmentarioquoque illustrata, Nonagena- ginis, dici non possunl;barbarae atque efferataegentes,
    ubi
    ria obiit Opilioneconsule,id est anno,453, ut Fonlaninus 156.In hac DaciaCisdanribiana, Graecisimulac Lalini
    judicat, ibid. DefenditurhaecFonlanini sententia, 78, 79. sermonis usus erat S. NicetaeDaciaetate, Latinus sermo
    Consecratafuithaec sacra virgo Colurnbaa S. Valeriano nitidns,comptus,Lalinushaberi non poterat, 155. In Da-
    episcopoAquileiensi,ut idcm conjicitFonlaninus, 246. cia vero barbara, ubi reapse Nicelas Dacus episcopatum
    Competentes.Quinamantiquitusin Ecclesia competen- gessit, Latin* sermonisusus nullustunc amplius esse po-
    tes? 186.Quare dicli competentesCatechumenibaptismo terat, 155, 156.
    proximi?ibid.S. NicetaeAquileiensisepiscopiopusculasex chis DandulusAndreas.Ejus de S. NicetaeAquUeiensisepo
    ad competentes singillatimrecensentur, 187, seqq. Qui sententiaeexpeusae,181,seqq.
    competentesapud Lalinosdicebanlur, illuminandi appella- Dardania,ab AurelianoNovaeDaciaeadditatuit, 10.Dar-
    bantur a Graecis,188. PleraqueinstitulionisChristianaeca- dania oriundus fuit S. Nicetas Dacorum episcopus, 12..
    pila competentibustradebantur, quaealiisin inferioribus GraecalinguaDardaniae olimpropriafuit: S. Nicetaevero
    Catechunienalusgradibus conslitutisnon dabantur, 189, Dacitempore, Graecaet Latinapariler ibidem in usu po-
    190.SoliscompetentibusSymbolumfldeiab episcopotra- sitae,155.
    debatur, addilosermone, etc, 198. Symbolumfidei com- Demetrias,celebrisvirgo sacra, exclarissimaAniciorum
    petentesipsi reddebant; et banc redditionemsermo epi- familia: el quid de ea Ab sanctiEcclesiaePatres, Auguslinus
    scopisubsequebalur,ibid. Vide Symbolum.Competentibus et Hieronymus?256. Aurelio Carlhaginensiepiscopo
    institutioplena atque perfecta uomlabaturde Eucharistiae velationemvirginitatisacceperat, 254.
    sacramento: ingerebatur nihilominusaliquid, ne rudes DenisMichael,qui publiciJurisfecit ffagnienta opuscu-
    omuino,post salulare lavacrum, ad sacram mensamacce- lorum,quae desiderantur, NicelaeGennadiani;hunc, non
    derent, 202, 203. Varia superhacre, occasioneopusculi Aquileiensemepiscopunijudicavit,sed episcopumDaciae,
    sexli S. NicetaeAquileiensisepiscopi,ibid., 204. VideEu- 175. Hujus Nicetaesex fragmentavulgavitex codice Vin-
    cnarisiitesacramentum. dobonensisaeculidecimi,175. Ut NicetamUuncDacumpro-
    Communio.Communionis nomine, viri docti intelligunt baret, ex tertio fragmentorumspeciosumeruit argumen-
    absolulionemin canoneIUiberitanoxm, 285. tum, ibid. Huictamenfil satis, 175, 176.
    imiliterin aliis quoque, ubi communionegatur quorum-
    Eeccatorum Diphthongus.Dipnihongorumratio saepissimeposlhabita
    damcriminumreis, eiiam in exitu vitae, 286. Haeceadem in veleribus lapidibus,tum ethnicis, tum Chrislianis,79.
    vox, priscistemporibus,eodemsensu usurpatafuit, etiam Disciplina.Quid auimadvertendumsit, dumdisciplinam
    posl conciliumIlliberitanum,288. uniiisaut alteriussaeculi,uniusaut alterius aetatis,perpen-
    ConcordiensisEcclesia. Concordiensiumepiscoporum, dimusac nominamus?127. DisciplinaalicujusEcclesiaear-
    saeculodesinente sexto, seriera aperil apud Ughellum,et gui nequit ex uno simpliciac nudo facto; maximesi haec
    anud De Rubeis, episcopusnomineClarissimus,95. Ante disciplinaalienasit a discipliuaaliarum, quaecircumeam
    id temporis Concordiensisdioecesiseral pars amplissimae sunt positae,Ecclesiarum,150.Ex priorumlemporumdi-
    dioecesisAquileiensis,95, 96.Nonsuppetitratio, qua Lau- sciplina,quaedamadhucvigent; quaedamalia sunt illiusdi-
    rentius ille episcopus,cui Commentariumsuumin Symbo- sciplinaevestigia; quaedameliam ex vetustaUladisciplina
    lumRulinusnuncupavit,inter Concordiensesepiscoposeol- omnimodeobsoleverunt,etc, 258.
    locetur, 95. Concordiensesepiscopi, in veteribus monu- Disciplinaerigor in re Pcenitentialiantiquitus vigebat,
    mentis Aquileieusibus,exhibenturvelutiCanonicinati Me- et maxime ex canonibusconcilii Illiberilani, 286. Quid
    tropolitanaeEcclesiaeAquileiensis,117, 295.'Concordiensis S. Auguslinusde durioribusquibusdamcapilibusdiscipli-
    episcopus,qui Concordieusisappellatur in publicisActis, nae?ibid.
    cpiscopus nihilominusvulgo dicitur Portus-Gruarii, ab Dogmala fidei,quaein aliquasanctbrumPatrum non sa-
    episcopalifixasedequamhabet in civitatePortus-Gruarii, tis explorata lucubrationetradunlur, etsi non semper,
    155. saepetamen argumeriiapraebentfirmissimaad judicandum
    Concordiensisurbs. Hujus urbis erat Portus, ante Alti- de illiusauctore, 21. Dogmade vera in Christohumanitate,
    lanamcladem,ipse RomatinusPlinii portus ad aestuarium quod B. Nicetasasserit, explicat,acpropugnat in Symboli
    situs, 91. Quis hodiernus Concordiae status? 95. Ex hac Explanatione, argumenlum praebet ad jridicandumnum
    ob
    urbe, antiquam ejus claritatem polius quam ex portu S. NicetasDacusauctor esse possitExplanationisillius, 22.
    Plinii Romatinoqui amplius non exstabat, aut ex portu
    Romalinonovoqui recens erat, probabiliternoinensum- E
    psit, sexto cadente saeculo, Concordiensisepiscopatus, Ecclesia,quidsil; et quam necessaria communiocum
    SuflraganeusEcclesiaeAquileiensis,123. una catholicaEcclesia?232.
    CoteleriusJoaunes Baptista,omniumprimus tribuit Ni- EmoniensisEcclesia.EpiscopiEmonienses,in veteribus
    celasGennadianolibellumad Virginemlapsam, 3. nionumentis Aquileiensibus, exhibenlur veluti canonici
    Credulitas,et credulus,quidsint in ore S. Nicetae?264. nati metropolitanaeEcclesiaeAquileiensis,117,297.
    in
    Frequens Patribus, tum anle S. Nicetam, lum Nicelae Episcopi.Simpliciepiscoporumtitulo in Occidenteusi
    ipsius aetale, credulilalis vox, ad fidem veram signiiicaii- sunt etiam metropolitauiepiscopiante saeculumsextura,
    ac
    dam; praesertim internumtidei aclum, ibid. el 265.Si- 59, 60. Vid. Archiepiseopitilulus. Episcopaliordinalione
    militerin LilurgicisActis, ac signate AquileiensisEccle- fulgebantantiquitus omnes, aut pene omnes presbyterii
    Biae,ibidem. episcopalissacerdoles, 97. Persecutionumtempore," sla-
    Crines sacrarum virginum intonsas fuisse, quinto sae- tuebantur episcopiauxiliaresab antistileprimarioetiamin
    culo, apud Aquileienses, probat ea crinium amputatio bppiduliset parvislocispropriaedioecesis,ad fideliumuti-
    quamS. Nicetaspraescribit,inter alia Pcenitenliaeexlerna litatem et consolationem;quodpostea, pace Ecclesiaeda-
    signa, virginilapsaemonasterii sui, 261. Vide Yirginitas, la, vetitum fuit, 110.Id vetabaturmaximecanone6 con-
    el VirginesSacrae. cilii Sardicensis,100. Atque prohibitionemhanc confirma-
    Crucissignumduplex, majus el minus. Conquerebalur quoad EcclesiasAfricae,S. Leo magnus, 107, 108.
    S. Nicetasde Christianisillis qui frontemita capillistege- vil, Episcoporumlongaevae aetatisexempla,114. Quoannoaeta-
    bant, ut locumliberumnon relinquerent eidem terendae tis consecrariquis episcopuspoterat,quarlo saeculodecli-
    signaculocrucis, 53. nanle? 115. Mullorumexempla, qui in juvenUi aetale
    S. CyprianusepiscopusCartbaginensis.Ejus'peculiaris episcopalemconsecrationemacceperunt, ibid. Episcopi
    , cura erga sacrasvirgines,257,258.Expenditurejus auoto- rainiraorumeliam locorum,et simplicisquoque nuncupa-
    ritas super pcenitenliavirginibuslapsisinfligenda,260. ab episcopismajoribus,et etiam a Romanispontifi-
    S. CyrillusHierosolymitanus.Ex ejus procatechesi ad tionis, cibus, numquamfilii, sed semperfratres appellalifuerunt,
    illuminandos, arguitur quale fuerit argumenLumlibelli 122.Episcopi, ante pacem a Constantinodatam, nullam
    primi S. NiceLae ad et
    compelentesqui desideratur, quem habebant calhedralemecclesiamproprie dictam, neque
    PraeparatoriumappellavitTrithemius,188.Ex eodemquo- fixumresidentiaelocum,124,seqq.VideCalhedralisEccle-
    que accipimusqnalisEcclesiaefuerit oeconomiain dandai, sia. Exemplaepiscoporumqui ante et post Ecclesiaepa-
    seu Competentibus,seu neophytis, institutione de sacra- cem, nonab aliquoeorumresidentiaeloco, sed a regione
    tissimoeucharistiaemysterio.202, 205. in qua episcopatumagebant, appellati fuerunt, 126.Epi-
    D scoporumofficiumeral Symbolumsolemnitertradere com-
    petentihus, et Symboliexpositioneseisdemfacere, 151,
    Dacia.Daciaeduae: alia Trajanidicta, trans Danubium, 152.Exstant sernionessanctornmepiscoporumad compe-
    qnseetiainbarbaraappellalafuil; aliaAureligni,cisDanu- lcnles, qui litulum habent: In iraditioneSymboli,atque
    1233 INDEX RERUM JN OPERA S. NlCETiE. 1234
    eliam: In Symbolireddilione,198.In Symboliredditione S. GaudentiusBrixiensis.Ex ejusdemSermonibusintel-
    habilusfuitad competenteslibellus, seu sermo5 de Sym- ligimuspaganoset Paganorumcultum suo tempore exsti-
    boloS. NicetaeAquileiensisepiscopi,199, 200. Episcopo- tisse in Brixiensi dioecesi, maxime vero inter Rnsticos,
    rum eliamofficiumsemper fuit virgines consecrare, 254. 142. Ejus tractatus, seu sermode ratione sacramentorum,
    Episcopiauxiliares,seu auxiliarii. Vide Auxiliares, seu quem habuit ad egressosafonte neophytos,202,204.
    Auxiliarii. GennadiusMassiliensis,in librc, seu catalogode Viris
    Episcopigentium, 11. Urius ex episcopis gentium, et Illustribus, recenset Niceam Romacianaecivitatis episco-
    quidem certae Dacorum gentis, fuisse videtur S. Nicelas 2, 185. Gennadianuscodex San-Germanensisa
    Dacorumepiscopus,et S. PauliniNoianiamicus,ibid. Alii Eum, equienocitatus vocemexhibet Remesianae,18, 19. Gen-
    episcopigentium, sed non certaegentis; qui Romae auxi- nadii libro de Viris Illustribus multum debertius, 81. Iu
    Iiares episcopierant summipontificis, et Romae,aut urbis hoctairien opere nirniumfavitGennadius Semipelagiario-
    Romaeepiseopidicebantur, 97. rum parti, cui erat addictus,ibid. Alia quoque menda in
    Eucharistiaesacramentum. Libellus, seu sermosextus eodem opere notarunt eruditi, 82.Ac praeeipueoperum"
    S. NicetaeAquileiensisepiscopiad competentes, qui titu- S. MaxiriiiTaurinensisnuperus edilor ac illustrator, cl.
    lum habet, De Agni paschatis Viclima, videtur plane Bruno Brunius, ibid. Non unum, sed tria errata in unico.;
    fuissede SS. eucharisliaesacramento,201. Hujus sacra- -Bachiariiarliculonotavit cl. noster Franciscus Florius in j
    menti parlicipesfiebantcompetentes,seu potiusneophyti, dissertationibussuis ad Bachiariimonachi opuscula, 85. i
    postacceptumbaptisma,eaidem ipsaPasehalisnocte, ibid. Numquidigitur erravit Gennadiusetiamin Niceaeseu Ni- *
    Quamquamcompetentibus institutio non daretur plena cetaearticulo, dumillumRornacianae civitatis scripsit epi-
    atque absolula de eucharistiae
    sacramento, aliquid tamen scopum? ibid. Etvide RomatianaCivitas. In voceReme-
    eisdem ingerebatur, ne rudes omnino, post baptismum, sianae,quam habel Gennadianuscodex Sau-Germaneiisis,
    ad sacrammensam aecederent, 202, 203. Vide Compe- unicus idem est; nec videtur anteferendusomnibus aliis
    tenles. Gennadiicodicibusquosnovimus, et omnibus simuledi-
    Eunomiani,Ariauorumsurculus, ad se aceedentes ite- tionibus, quae ex collationecodicumoptimaenotae faclae
    rum baptizabant;quemabusumArianiomnessuum postea fuerunt, 88. AliiGennadianicodicesduo, alterCivitatensis,
    fecerunl, 164. alter oppidiSancli Danielis,qui in voce Romatianwaliam
    Eutyches, et Eutychiani,Eutyches archimandfila sae- variantem exliibent, 88, 89,180. Hi duocodicesuniformi-
    culo.quintocontraveramin Christohumanilatem veterum ter singularehabent additamentum,seu potiuscensuram,
    haereticorumsuscilaviterrorem, 23. Euiychen, el Euty- ad libellum Niceiae quartum adversus Genethlialogiam,
    chianosdata opera impugnavitNiceas seu Nicetas Genna- 195. Gennadiitamenfetus hoc additamentumseu censura
    dianusin sua SymboliExplahalionecap. 4, non autem Eu- non est, 196. '
    tychelispraecessores,ibid. S. Leonis Magniaetate, et S. Genethlialogia,quid sit; et quid ge.nelhliaci? 193.'Ge-
    NicetaeAquileiensistempore, riondum Eutychetis seclato- nethlialogiaplurimumvaluit apud gentiles, 194.Nonpauci
    res peculiaressocielatesconstituerant, et quamdamPseu- etiam ex iis qui Christianamreligionemamplectebantur,
    do-Ecclesiama calholicadislinctam, 40. genethliacis aurem praebebant,ibid. Adversus Genelhlia-
    Evangeliaqualuor, qnarto Ecclesiae saeculo, ab Ulfila TogiamJibellumad competeutes scripsil S. Nicetas episco-
    Golhorumepiscopoin Gothicamlinguam translata fuerunt, pus Aqiiileiensis,195. Antiquiores etiam Patres.adversus
    139. genethliaeoruninugacitatem slylum acuerunt; necnon et
    Exorcismi.Exorcismorumante baptismum mentioapud Christianorumprincipumleges, ihid. Egregius S. Zerionis
    S. Nicetam; et qua de causa adhibiti? 242. tractatus ad neophylos,in quo profanitatem genethliaco-
    ExplanalioSyrabolibeati Nicetae Aqmleiensisepiscopi, rum in instructionemconvertit neophytorum, 195, 196.
    habitaad competentes,Vide S. Niceasseu Nicetas. Vide Gerililiias,et gentiles. Veerroribus Gentilitalislibellun»
    SymbolumApostolorum. F scripsit S. NicetasAquileiensis; quia suo adhuc tempbre,
    et in Aquileiensiditioae gentilesaderant,confra quosdihii-
    Farlatus Daniel, auctor Illyfici Sacri, agit ibidem de care oportebat; 135, seqq. Mnllitudo gentilium iri toto
    orbe Romano, quarlo et quintosaeculo,137.Quidin ipsa
    Daciiscis et trans Danubium,9.
    FaustusReiefisis.Ejus texlus adversusEulychetiserro- Urbe Roma? 158. Quid in Ecclesia Ravennalensi? 159.
    rem, assntus cuidam sermonisub nomineS. Augustiniin deihum Quid in Taurinensi? 140. QuidJn.Brixiensi? 142. Quid
    in Aquiieiensi? ibid. Hicvero expendilur Rufini
    appendicibusAugustinianis; conformissensibusS. Leonis . auctorjtas a cl. Zabeoadducla, ut prnbaret gentilitatem in
    Magni
    ' Fea in epistolaad Flavianum, 32.
    Carolus, primus notitiam praebuit erudilis anno Aquileiensi Ecclesianon eguisse, Nicetaetempore, dili-
    1790. OpusculiExplanationisSymboliS. Nicetaein Bibiio- genli impugnalione,,145,seqq. Etiamsaeculoineuritesexto
    theca Ghisianalatentis, 56. in Ravennate urbe paganierant, qui veterem idolorum
    Felix quidam,urbis Romaedictus episcopus, sedente cultumsequerentur,non 147. Ilidem, eodemcadente quoque
    sanctoInnocentiopapa primo; et quare ? 98. saeculo,Terracinse, proculab urbe Roma,paganismus
    Fidei integritas in omnibusarticulis, ad salutem neces- aderat; sicut eliamin Sicilia,Sardinia, et Corsica,148.
    saria, 251.Fidei confessioore probta, jugiter est reco- bene GeorgiusDominicus, edilor MarlyrologuiAdonis, non
    lenda, 251, 252. opponitepistolasS. Innocentii papaeI pro astruendo
    Filioque.HaecparliculaubinarriprimumSymbolo addita? S. NicetaeDaci episcopatuinRomatianacivitatecis Danu-
    271. Anlequauicommuniter reciperetur, multumallabo- bium, 20. In dissertationequoque historica de Caitbedra
    rattim fuit; et quare? 272.Haecvox Filioquea quonam -EpiscOpaliSetias, elc, nonrecle agnovitepiscopalesveras
    primum in Italiaminvecta legilur ? 273. cathedras, et episcopospropriae sedisac veri juris, in tot
    Flamlnia,id estflaminis uxor, flammeoassidueuteba- -Latii,etCampaniae, etTusciaeSuburbicariaemiriimisetlafti
    tur; et cur? 249. locis, etc, 101, seqq.In suoAdonisMartyrologioiis adhae-
    Flammeum,seu Flammeus,qnid? 249. ret viris clarissimis,o,uinon prpbantS. NicetaeDacimen-
    Flammeumconjugale.Vide VelalioConjugalis. tioriemin MartyrologioRomauoadditamaddiemvn Janua-
    Fiammeumvirginale. VideVelatioVirginalis. rii,222. .
    S. Fla\ia Domilillavirgo, a S. Clementepapa sacro ve- cetaeDaci Getae,barbara gens, Gothietiam dicti, ubinam siti Ni-
    lamine consecrala;etquare? 250. tempore ? 14.
    Flelus oculorum, in textu evangelico. Vide oculorum ;• Gothi, seu Gblhorumpars, ad Christianamfidemperdu-
    fletus. cti; et quomodo?17.Hinc GothorumEcclesia,et Ecclesiae
    FloriusFranciscustria Gennadiierrata notavit in unico ibid. Gothicaemartyres, ibid. GothorumEcclesiaubinam sita?
    Bachiarii articulo, 85. In duobus monnmentis Ecclesiae GothorumepiscopusTheophilus,qui Nieaenae synodo
    interfuit, ibid. GothiChristiani in Romariascis Danubiiim
    Aquiieiensissaeculiduodecimiet decimitertii viditquatuor terras admissi,paganistrans Danubiumpermanentibus,18.
    suflfaganeosepiscoposAquileiensissedis, canonicosnatos Gofhi
    melropolitanaeejusdem AquileiensisEcclesiae,116, 117. quatuorEvangelia Afiani, ibid. In Gothorumgratiam, quarto saeculo,
    In dissertalionede MartyribusLugdunensibus luculenter 159.Gothorum in Golhorum linguamtranslata fuerunt,
    probavitparreciasillas Galliae,quas S. Irenaetis Lugdu- qiiarto et copiaemilitares Arianismofcedataepluries
    nensisepiscopusregebat,non a presbyteriscnratas fuisse, , quinto saeculoet Aquileiam, et Aqiiileierisemf
    sed ab episcopis,quibus idem S. Irenaeus praeerat,120. agrum occUpaverunt, 163.
    Illiussermoriesindicanturquoshabuitin nuptialibusfestis Gradus,insula in aestuarioAquileiensi.Sederite Augus-
    saerarum virginum, 255. lino Aquileiensiepiscopo,proceresAquileiensesCastellum
    G . in insulaelittore construxerunt, 150. In. Longobardorum
    adveiitu, Paulus Aqriileiensisepiscopus in Gfadurriinsu-
    GallicanaEcclesia, in epistola sua synodica ad S. Leo- _larrise recepit cumThesaurisEcclesiaesuae,132.
    nem Magnum,testabalur epistolam illius ad Flavianum Graliaedivinaedona periSpiritum sancturh; et gratiae
    habitamfuisseab omnibns,at.quememoria?mandilam, ut necessitasad salutem,232.
    Symbolumfidei,27. S. GregbriusNazianzenus.Num mediumqnemdamsta-
    1255 INDEX RERUM 1NOPEKA S. NICETJE. 123G
    luui pro adultisadmiserilin aiiavita; ubi neque sit gloria, lissimum narliculariumEcclesiarumantiquitus coaluere
    neque pceua? 279, 282. Martyrologia,250. VideMissalia.
    L
    S. Helena, Coiistaiitini
    Augusti mater; quid virginibus Laurenliusille papa (hoc est episcopus)cui suuniRuS-
    Deo sacris, honoriscausa,praestiteril? 236.
    Helias,Aquileiensisanlistes, saeculosexto inclinante, nus nuncupavitCommentarium in Symboluuiapostolorum,
    templumqubddampaganoruinin ruonasteriumpuellarum ad quamEcclesiamperiiiinerit?68. Hic probabiliterunus
    etiam fuit ex episcopisaiixiliariisEcclesiaeAquileiensis,
    irausmutavit,74,147. fortasseaul Concordiae sederit, aut ad PortumUomati-
    S. Hcrmagoras,protoepiscopasAquile.iensiset martyr. qui num pro episcopoAquileiensi,95. Vide Rufinus.
    Ejus Acta,quaj severiushabita olimfuerunt a viris criti- LebruniusPetrus. Sirigularishrijus cl. vir)opinio de
    i:is,sincerapnstmodum judicaruntalii;quibusdamexceptis Symbolo
    sequioreaevoadditisiulerpolationibus,119. In his proto- apostolorumquainrefellitMuratorius,240,241.
    episeopusproviuciaeItaliaefaclus dicitur a beato Petro episcopi,quasLectionespropriaead officiumS. NicelaeAquileiensis
    S. Hermagoras,ibid. Adcivitatem Tergestinam direxit ctoritatis vulgaruntagiologiBollandiani,nulliusau-
    presbyterumet diaconum; et per aliaseivitates similiter Aquileiensi, sunt, etnullius uniquamususfueruntin Ecclcsia
    fecit, ibid. 185.
    HieronymianaMarlyrologia.Vide Marlyroiogia. S. Leo Magnusepistolamdedit ad S. Nicetam episco-
    Hierusalemdicebaturapud Hispanos, in mbnumentis pum Aquileiensem,super variisnecessitatibusEcclesiae
    ecclesiasticis,quaevisecclesiametropolitana,87. ipsius,de quibus consultusftierat, 9. AdFlavianumcpi-
    S. Hippolytus,episcopusPortuensis, et martyr,Rpmae scopum Constanlinopolitanum contra errorem Eutychelis,
    episcopusdictusinvenilur; et quare? 97. 2i. Adaliosquoquesuper.eadem re, ibici., seqq.Cele-
    Honoratia S. Maria,de argumentoa stylopetito sen- veluti britaset auclorilasepistolaeS. Leonisad Flaviannm; quac
    lentia, 6. Symboluinfideihabita fuil, 27.Textus epistolaead
    HonoriusAugustodunensis, dc ScriptoribusEcclesiasti- Flavianumcollatuscuuitexlu ExplanationisS. Nieelae,
    cis, loquiturde NiceaRomacianae civilatis episcopb, 185. 18, 29. S. I.eonon sumpsita sanctoNiceta( qui Dacusliir-
    Hiunanitasin Clirislovera, sseculoquintonegata fuitab tasse fuerit), quaebabetin citatotextu epistolaead Fla-
    Eutychearchimandrita,sed eam ante Eutychennegarunt . vianum git S.
    conlraEulychetis errorem, 57. Teslimoniacolle-
    Leo GraecorumetLalinorum Palrum, pro dogmaic
    plures aliihaerelici,22, 25.
    Hunni.Huniioruingentis, e Scythiamajoripost Tanaim, asserendoverrein ChrisloHumanilatis,conlra Euiycheiis
    errorem: in quibusuihiloriiniooullius Nicelae,58. Gen-
    advenlusin DaciamTrausdanubiauam,178.
    Hymnusvirgitiitatis,quid sit apud sanctum Nicetam? nadii omissiogravissimain S. Leone Magno,82.S. Leonis
    epistolaad episcoposAfricanos;ubi de abusumultiplican-
    216. dorum
    I episcoporumin parvisobscurisquelocis,107, 108.
    S. Leo aliquaniscriptionemproculdubioa S. NicetaAqui-
    Illiberitaniconciliicanon15, quid decernat de virgini- leiensi accepit super Ecclesiajsuae necessilatibus, 157.
    bus quaepactutu perdiderint virgiuilalis? 261. Ex hujus Noneral verocur S. Nicetasresponsionemdarel epistolae
    canonis'disciplinaprobabililer S. Nicelas sancivitsuam S. Leonis,158. S. Leonis epistola ad episcopumAqui-
    virginemlapsaraa DeosOloexspectarc debere remedium leiensem super suspectis de haeresiPelagiana,167,168.
    peccali, 285. Alia ejusdemad AquileiensemepiscopumJanuarium,171.
    Imperium Occideutale occubuit, Barbarorura opera, erudilorumsuper duabusepisiolisS.Leonis,
    anno476, sanctoNicetaAquileiensemEcclesiamregente, Disputalionessecuudaniiuirumac decimaoctaya, juxta editionem Bal-
    164. et quidposl remdispulatam inferendum ? 170,
    Indiclionisnota in lapidibus,quam varie signata? 78, lerinforuni;
    171. Expeuditurepistola S. Leonisad Aquileienseniepi-
    79. scopum S. Nicetam,184.S.~Leo explicalammentionem
    Itala Latina versio sacrorumBibliorum.Haecin Occi- fecit proeessionisSpirilus sancti eliam a Filio, 272.Quid
    dente oblinuitusque ad sauctiGregoriiMagniaelatem;ac de Macedoiiianis, elde peccatocontraSpiriluhi sanctum?
    postea obsolevit, atque eliam interiit, 6. Hanc nobis 290.
    restituit, uonsine ingentilabore,manenlibusquehine et LequienusMichael,auclor OrientisChristiani, exbibet
    illinc lacunis,Petrus Sabalierius,ibid. Quid in hac veteri nobis stalum Cbristianaerei in regionibiiscisDanubium
    Latinaversionein textu Evangelico: Ibi erit fleluset stri- positis,S. NicetaeDaci tempore, 16.Fatetur S. Nicetam
    dor dentitiin? 7. - JjaeumyerbumDei pfaedicassegentibus barbaris trans
    Italia. Italiaeprovinciaeprotoepiscopusfactusdicitura Islruiii cunsistenlibiis et liibilqminuseunidemRemesia-
    beatoPetro apostoloS.^Hermagorasin ejus Actis, 119. nte cis Danubiumlacil; episcnputn, ex quodamcodiceSan-
    Tertiam terrarumItaliae parteui oblinueruntBarbarisub Germanensi,quc.inciuit, 18.
    Odoacrerege, 165. Libellusad Virginemlapsatn,sanctiNicetaeAquileien-
    Januarius, unus ex episcopisabsque sede, qui Aqui- sis episcopi.VideS. Niceasseu Nicetas.
    leiensiconciliointeffueruntauuo 381. Idem fortasseest, Liberius[iapa,bealaemeutofiae,Roma;,virginemcon-
    qui Aquileiensispostea episcopus fnit ante Secundum, secravit S. Marcellinam,sororeniS. Ambrosii; atque ea
    proximumS. Nicetaeantecessorem, 1 14.DilBcultates aeia- occasioneaUoculinnemhabuil,quamnobisipse S. doetor
    tis exempliset conjeclurissolvunlur,ibid., cl seqq.Hujus servavit, etc , 254,255.
    Januarii Aquileiensisvigorem UdeiS. Leo Magnuscom- LirutusIiinocentiusMaria,auctorExercilationis,de sero
    mendabat,ibid., el 171. metropoleon ecclesiasticarumOrtu in Occidenle,60.Et
    Joyinus,archidiaconusAquilelensis; deinde unus for- Ilalicaedissertatioiiissopra a- primi vescoviCaprulensi,
    tasse ex episcopisabsquesede, qui anno 581Aquileiensi etc. ,96.
    conciliointermerunt, 115. LirutusJoannes Josephuspiurade duobusNiceis, seu
    Judiciumextremum. Num senserit S. Nicetasad judi- NicetisAquileiensibusscripsit: sed pleraqueaudet,quae
    ciumextremumventurosabsquemorte, eos, quos Christi a viris clarissimisnonprobantur,179,182, 185.
    adventusvivosrepererit? 266.QuaenamGraecornm Patrum Litaniaepeculiares AquileiensisEcclesia3,in quibusS.
    opiniosuperhacre? ibid. Quid S. Auguslinus,quirem ex Nicelas invocatur,180.InvocaiituTetiamcum S. Niceta,
    sibi
    professo proposuit enucleandam? ibid., usq. ad pag. s.anctusValerianuset sanclusChromalius, 226.Aliaelila-
    269.Alii quoqueLatiniPatres, sancio Nicelaecontempo- niaeniinores ejusdemAquileieusisEcclesia?, id est niinus
    id
    ranei, docuerun|_-quod Nicetasipse docuissevidetur de prolixae; a qiiibusabsuutlritres sanctiAquileiensesepi-
    ultimorumviventium,absque praeviamorte, 269. scopi, ibid.
    i"udicio
    JostS. Nicetaeaetatem,quanidiuliaecopinioperduraverit? Locus lticis, et locusealiginis,ubi amniasrcservantur
    ibid., et 270.Num senserit S. Nicetas differendamesse usquein diem judiciijuxtaS. Nieelam;qtrid reapse sil?
    justorumgioriam,et impiorumpcenatnusque ad extremi Et numipse senseritdifferendamiuslorumgloriamet im-
    iudiciidiem?274-277. piorum prenam usque adextremijudiciidieni?274-279.
    Justinopolifana Ecclesia. Episcopi Justinopolitani, in - LugdunensisEcclesia, vel secundo saeculo,ad instar
    veteribusmonumenlisAquileiensibus,exhibenturveluti Metropolitanae fuil, currisuffra_ganeissuis, subsanctoIre-
    i canonicinati metropolilanaeEcclesiaeAquileiensis,117, nasoepiscopo,120.
    297. Lmiiina.Neophyloriifii luminamemoratS. Nicetas,242.
    K Lucem quoque sacrarum vigiliarum,quae perstringefe
    Kalendaria.RecensenlurKalendariaAquileiensisEccle- oculosposset,245.
    siae, edita in fronte veterum MissaliumAquileieusium, M
    etc, 225.Kalendarium Aquileiensis E cclesiaa s aeculideci-
    mitertii vulgavitcl. Althauusin suo opere de Kalendariis, Macedoniibsresis. Macedonianismum et Macedorianos
    in
    p. 227.PrimumAqulieiensisEcclesiaeKalendariumRonianiimpugnat S. Nicetas SymboliExplanatione, cap.te9;
    ritus tjpls editumindicalur,227 228.Ex Kalendariispo- tacito lamen Macedoniief Macedoii.ianortini nomine, 40.
    1237 JNDES RERU.MIN OPERA S. NJCETJE. 1238
    ProbabiliterMacedonianosindicarevoluitetiam capite7, quaeuna cumDarclanianovaniDaciariiconstiluebant,155.
    alqueconlraUorumerroremcommunirecompetenlessuos, Mouasteriumvirginale.Monasteriivirgiualismenlio iu
    290. libelloAd Virginemlapsum,75, 244. Monasteriorumvir-
    Macedoniusquidam,dictusufbis Romaeepiscgpus,se- giualiumsub S. NicetaeDaci cura, nientio nulla apud S.
    dente S. Cornefiopapa; et quare? 97. PaulinumNolanum,ibid. Aquileiievero , S. NicetaeAqul-
    ManichKi,et Manichaeismus. Aderantin ItaliaManichcei leiensis retate, monastefiumVirginaleexstitisse, plura ,':
    8. LeonisMagniaetale, qui annb444 contraeosad omnes sunt quaesuadent,74, seqq.Elias Aquileiensisantistes,
    Ilaliaeepiscoposscripsit,165.QuanlaManichaeorum et Ma- sa3Culo sexto inclinaiile,templumquoddampaganorumin
    nichaeismi impielas?166.Quamsevere habitiManichsiab lnonasteriumpuellarumtransmutavit,ibid. S. Paulini pa-
    ipsis principumlegibus? ibid. Iu Aquileiensiepiscopatu triarchae Aquileieiisisdecr.etain syuodoanni796 de Mo-
    fortassenondeerant Manichaei, S. Nicetaeaetate, obinfe- nasteriispuellarum,ac de eorum prsscipueclausura, 75.
    licemtemporumcondilionem,ibid. MonasieriumvirginaleAquileiense,etsi fortassedirulum
    S. Marcellina, S. Ambrosii sorof, Roniaein basilicaS. in Altilanaclade, fuit posteaS. Nicelaeoperaprobabiliter
    Petri virginitatisprofessionemeinisit, die NataliSalvato- reslitulum, 80.
    ris iiostri,255.A beataerneoioriaeLiberiopapavelatioiiem Iterum de monasleriovirgiiiaiiAquileiensi, ejusque
    tunc accepit:qui etiam allocutionemad eam Uabuit,254, sitti, 244.Quidde monasteriorumvirgirialiumortu inOc-
    25D. cidente? 241,245. Quid de nionasteriivirginalisAqui-
    Marcionitae. Unumex Matcioriitarumerroribusvidilcl. leiensis antiqiiilale?24b,246.Quolenis virginibussacris
    Zabeusiriverbis ExplauationisS. Nicetae,cap. 4, nonve- constabalsub S. NicetamonasleriumvifginaleAquileien-
    ro erroremEutychianum,165. se? 246,247. Exemplambnasteriorumvirginaliumnume-
    Mattyrologia.Testimooiaex Martyrologiispetita, de rosorumin Orienlispartibus,in jEgypto,in Africa,in Pa-
    S. NicetaAquileiensiepiscopo,.Proleg. S. Nicelae-sancli- lasstina,247.Al nortita eodemtenipore in Occidente, at-
    las, et sanclilatisopinioin qna decessit, ex illiusnominis que in Ilalia ipsa, ibid. Quidde raonasleriovirginaliBo-
    inscriplionein Martyrologiiscomprobalur,217. Martyro- uoniensi? ibid, Quidin EcclesiaRomana,immoet in ipsa
    iogiumomuiumvelustissimumillud est quod S. Hierony- urbe Ronire? 248.
    mo tribulum fuit, cujusqueduo aut tria prodiere variae Monasleriavirgiualiaantiquitus sacras redes proprias
    antiquitatisexeinpfaria,218. Hieronymianamartyrologia non habebant; unde virginibusnecessitas prodeundi,ut
    paulopostobituradivi Hierouymiortum habuerunt, 219. sacrisadessent,255.Haectamenmonasteria, ul plurimum,
    Ipsa noininis in
    alicujus Marlyfologiis recensio , eliamab- proxima eraritsacris u t
    aedibus; probaturdeBethlehemi-
    sque ulloseu beali seu sanctilitulo, satis testalur de illius ticp, et ut conjicifurdeAquiieiensi,256.VideVirginitas,
    individuisanclilate,ibid. Martyrologiaantiquituscoaluere el Yirgines sacrre.
    notissimumex Kalendariis particularium Ecclesiarum, Monasteriumyirorum, quarlo saecnlo, Aquileiaeexsta-
    250. bal; in quo Rulinusac Hieronymus,aliiqueviri spectatis-
    Matronaenobilesa S. Niceta memoranturin libelload mi floruerunt,74.
    VirginemJnpsam,quaesaerarumyirginumosculain eccle- Monlanistarutn erfor,quonegabantEcclesiaefacultatem
    sia pelebant, 75. peccataaliquolgravioradimittendi.VideNovatianus.
    Maximus,unusex episcopisabsquesede,quiAquileiensi Mulierumvanilateniin eorpofiscullu objurgatS.Nice-
    concilioinlerfuerunt.auno 581, .idem fortasse est,qui tas, eumque-graphice describit,54.
    Aquileiensisposteaepiscopus fuitinter Adelphum et Ja- MuratoriusLudovicusAnlonius. AquileiensemEccle-
    nuarium, 114. Difiiculiales,quae ex aetateoriri siani
    possunl,, mium in meritointer eas euumerat,quae,juxta illum, ni-
    exemplisel conjecturissolvuntur,ibid., seqq. liberalesfuerunt in colendisSanctortiiiilitulo suis
    S. MaximusTaufiueiisis.Ejus sensus adversus Eufy- priorums33culorum episcopis,216.Egregie refellit opinio-
    chianumerrorem",conformesse.nsibusS. Leonispapaein nem Lebruniide SymboloAposloloruma nemine prorsus
    epistolaad Flaviauum,el S. Nieelaein SymboliExplana- per quatuoraul quinquepriorasaeculascriplo : sed nou-
    tione, 50.Gennadiierrafuiniu S. MaxifnoTaurinensi, 82. uibil et ipse allucinaiiisest, ex textu potissimumAu-
    Ex S. M.iximisermoiiibtisinteiligimns paganosnonpaucos gusliniperperamleclo,elc, 240.Solidissimequoquecon-
    iu
    eo tempore fuisse Subalpinorumregione; et maxime futavit,librum TlionneBurnetti, de Slatu Moriuorumet
    inter rusticbsin pagis et villis constitutos,140, 141.S. resurgentiuni,elc, 275.
    Maximusiu Honiiliade TradilioneSymboliexplicatain N
    menlionemnonfecit prooessionis
    ' S piritus saneli etiama
    Filio; etquare?270, 271 Neslorianismus. EtiamNestorianismus impetitura S. Ni-
    Mazocbius,canonicus.Ejus animadversiode in
    duarum ceta SytnboliExpiunalione,sed post Eulychianismum,
    Mcesiarumlinguis, 155.Desanctorum eorporum inventio- et paucis verbis, 61. NestorianismusS. Nicetae tempore
    ne, a quaanliquitussanciorumcarioriizaliosumebatini- non audebatse prodere,quia et catholicoset Eutychianos
    lium,229. habebat adversbs,62.
    Mediolaneiisis Ecclesia.Hu.ius-Eeclesiaeveneratio erga Niceasmultos,-Nicetas,Nieetos,Nicas,Nicetios,exhi-
    epislolam S. Leonis ad
    papas Flavianuiri, 2 8.Mediolaneu- bent nobisMartyrologia LatinaeEeclesis, Menoiogiaquo-
    sis episcopusS.Eusebius,saeculoquinto, ad Attilaeadven- que Graecorum,necnoiief Kalendaria,178.
    lum, Mediolano aufugit cum clero et populp, elc, 151, Niceas Hypodiacouus Aquileicnsis,de quo S. Hierony-
    152.Idem fec.itsaeculosexto S, Honoralusad Longobar- mus, nonesl Niceasseri-Nicetasqui episcopusfuit Aqui-
    dorumadvenlum;qui cuuicleromajoriEcclesiaesuaeGe- leieusispostSecundum,et qui a divo.LeoneMagno decre-
    nuamperexit, ibiquesedemfixil, elc, ibid. lalem epistolamaccepit, 55, 178.Proprium hujusAqui-
    Mediumquemdamstafum inler bealorum gloriamet leiensishypodiaconinomeri,non Nieelas, sed Niceasest,
    damuatorumpoenas,numadmiserilsanclusNicelas? Vid. 179. Hic Niceas hypodiaconus,palria Aquileiensisfuit,
    Statusmedius,elC. 181.
    Metropolitana quaelibetEcclesiaiii Hispania,in monu- S. Niceas,seu Nicetas, Dacorum episcopus,et S. Pau-
    mentisecclesiasticis,Jerusalemdicebalur, 87. Melropoli- liniNolanianricus,noufuit episcopuscivilatisRomalianae,
    tanaeecclesiae,veri nominisalquejuris, seroin Occidente constitulaein DaciacisDanubium; sed episcopalumgessit
    ortumhabuerunl,60, 120,Nihilominus,etiainaute ortum traus Daoubiuin, 8 seqq. Civitatis Romatianaain Dacia
    metropolilanarunj, adinstaVmetropolitanarum fuerunlEc- cis DanubiumnumquammeminitS. PaulinusNolanusin
    clesiaeitlaemajores,quarumantistites,auxiliaressibi epi- prolixocarmine quod scripsit ad Nicetamredeuntem in
    seopos,velulisuflraganeqs,bic atque illicin propriisdioe- Daciam,10.Fuil hicS. Ntceiasin Dacia Tiansdanubiaiia
    ccsibusconslituebaut,120. episcopusapostolicUs,et ex ordine eorUinqui genlium
    MissaliaAquileiensisEcclesiae.Recensentur Missalia episcopidicebantur;atque a Romanasede fortasseilluc
    tria typiseditaAquileiensisEcclesiae, una cum Ritualili- missus,11.Fuit e Dardaniaoriundus,12.MeniinitS. Pau-
    bro,223.VelustaAquileiensisEeelesiaeMissaiiactKaleu- linus genliumbarbararurh,quasS.NicetasDacusad Cbri-
    dariavetereropraese ferunt Ecclesiaemorerii; solosvide- stianariireligionemperduxit; quaequenoi)cis, sed trans
    licel colendiSanclosMarlyres, festodie indicto.cumpe- Danubiumsilae erant, 12, seqq.S. Paulinusifa describit
    cuiiarioflicioet raissa,paucis tatiLumdecursuteniporis, regionemet gerites ubi Nicetassuusepiscopalumagebat,
    iisque celebrioribusiuductisconfessoribus, • 226,227. Vid. ut DaciamTransdanubianam et barbaras geritesiil ea po-
    Kalendaria. sitas iiifeUignmus ; nullaleiiusveronovamDaciamRoma-
    Moesia.Mpasia;duae supefior et inferior. Ex partibus namet populosin ea degenles,\14,15.HujusNicetteDaci
    ulriquedelractis,ubi sese invic.smcontingebaut,Daciam liientinet elogiumin Martyrologibftomanoad diem7 Ja-
    suamnovamAureliaiiusimperatorconstituit, cuiel Dar- ntiarii,16.
    daniamaddidit,9,10. Mceaiaa RomauisCererishorfeum NovaDaciaCisdanubiana,S. NiCelae Dacilempore,Uoii
    appellata, 15. In Mfjesiasuperiori Lalini sermonisolim egebat alicujusepiscopiapostoliciopera; et quia pagaui
    ususfiiif,in iiiferioriGroeci: Latiniverq simulac Grseci, barbariaul nullia.utpauciibidemaderant, el quia episco-
    S. Niceia.'Daciaetate, in iU dtiaruu!Mcesisnimpartibus, pis pro|nlisac episcopalibus sedibusaburidabat,lO.Econ-
    1259 1NDEX-RERUM1N OPEKA S. NICETJE. 1249
    tra in Dacia Transdanubiana,et paganismusinler illas fecit invenlionemin codice Ghisiano ExplanalwnisSym-
    gentes barbaras dominabatur,et nuila episcopalissedes boli,ibid. cSiredendum error auLiin Gennadiosubsii, aut iu codice
    erat; si nnam GothorumexcipiamusEdictamnon cclesiam,quaepro- Ghisiano, potiusGhisianocodici,quam Genna-
    cul ad Tanaimsita, adDaciamproprie pertine- dio,57.Ignoscendumilluslribusviris qui, ante inventionem
    bat, 16, 17, 18.Gentibus Irans Istrum positis praedicasse ExplanalionisSymboliin codiceGhisiano, in conlrariani
    S. NicelamDacum fatetur Lequienus; nihilominuseum- ieresenlenliam, ibid. ExplanalionisSymbolititulusnonest
    et
    dem Reinesianaecis Danubiumfacit episcopum, ex quo- falsatusab exscriptore, 58.Nonest verisimilisiutrusiovo-
    dam Genuadii codice, 18. Quo cireiter anno apostolatum cis Aquileiensisin litulo opusctiliExplanalionisSymboti,
    suura inehoaverit8. Nicelas inler barbaras gentes trans ibid. Tilulushujus opusculiprimaevamsuamet originalem
    Danubium,et quo circiler annoobierit? 19.Hujus S. Ni- sincerilatemostendit, 59. OpusculumExplalionisSymboli
    cetaenierifa prasdicaviteliamS. Hieronymus;dumBesso- ea habet quaelenipus NicelaeAquileiensisdesignant,61.
    rum, Scylharum,Hunnorum, alque Getarumin Chrisliana Inimoea etiamquaeAquileiensisEcclesiaefelum opusculum
    fideprogrcssustestaretur, ibid GeorgiusDomiuicus i nsuo illud ostendunt, 65. Hoc secundum ex
    probatur vestigiis
    AdonisMartyrologionon bene opponilS. Iunocentiipa- peculiaris SyrnbotiAquileiensis, quaein ExplanationeS.
    paeI Epistolas duas,pro astruendoS. NicelaeDaci episco- Nicetaeapparenl satis manifesta; licet illius Svmboliusus,
    palu iu Romatianacivitale cis Danubium,20. saltem publicus, tunc temporis in AquileiensiEcclesiain
    S. Niceas seu Nicelas Dacorum episcopus auetoresse desueludinem abiisset, ibid., usqtiead 67. Item probatuf
    nou poluit ExplanationisSymboliad compelentes,quam ex multis quaein Explanatione adsuntRufiniAquileiensis
    Gennadiustribuit Niceaeseu Nicelae Romatianaecivitatis Commentarioin Symbolumplane conformia,67-72.Etiam
    episcopo;quia in ea Eulychianaehaereseeos mentio est, libellusad Virginemlapsam, qui germanus esl Explana-
    qtiammorle sua sanctushic Nicetaslonge.praeiverat, 54. tionis Symboti, et a Gennadiocitatur inter NicetaeRoma-
    SanctiNicelaeDacorumepiscopi aetasinquiritur, et annus tiani opuscula,iudiciahabet tum generalia tum particula-
    ef hoc
    quo circiter ad superos evolavil; dicendimodis ex S. Paulini No- ria Aquileiensis originis; qtiae propterea Gennadianum
    ex
    lani perpensa aetate, ejusdem , alque ex Nicetam magismagisqiieconfirmentnon aliumesse quam
    muitisipsiusS. Nicetaemerilis inter barbaras genles, 35, S. NicetamAquileiensemepiscopum,74, seqq.
    56. Pomparumet Theatrortiiii,apud barbarasgentes qtias Sancliishic Nicetasjin aliquo ex Gcnnadiauiscodicibus
    erudiebat, meminisse non poteratS. NicetasDacus, 45. enuntiatur, non Romafianae,sed Romanaecivilalisepisco-
    Neque illi OGcasiofuissevidelurGennadiani
    ea dicendi,quaehaben- pus, 95. Haec enuntiatiomonere forlasse clarissimumDe
    tur in fragmentolertio S. Nicetae contrasuper- - Rubeisdebuissetfelicisinterpretationis suaepro S. Chro-
    fluumcafnisornatum, elc.,-in maribuset in feminis, 51. malioAquileiensi,qui [simiiiterRomanusepiscopusdictus
    Libellusad Virginemlapsam,quem Gennadiustribuit Ni- fuerat, 94. j
    ceaeseu NicetaeRomatianaecivilatis episcopo, S. Nicetam SanclusNiceasseu NicetasepiscopusAquileiensis,pro-
    Dactim,PauliniNolaniamicum,auctoremhabere non po- babiliter dictus fuit Romatianaecivitalisepiscopus,quia,
    luit, 75. - antequamepiscopalemlsedem Aquileiensemconscenderel,
    S. Niceasseu Nicetas Dacorum episcopus, et Dardauia episcppusfortasse tuerit auxiliarisAquileiensisEcclesiaa
    oriundus,stylum habere non poterat nilidum, comptum, ad portumRomatium,seu Romalinumsitus, 95, seqq.Hic
    Latinuni, qualem in ExplanaiioneSymboli admiramur, Romatiusseu Romatinusporfus, ubi fortasseS. Nicetas,
    155. In Daciavero barbara, ubi reapse episcopatumges- veluti auxiliaris episcbpusAquileiensisEcclesiae,sedit,
    sit, notierat cur Lalino uteretur sermbne, barbari} illis anlequamAquileiensemcapesceretepiscopatum,fuitpro
    gentibus incomperlo,155, 156.S. Nicetas Dacus uon est babiliusipse Romatiusseu RomalinusPliniiporlus, qui ad
    auclor Tractatuumduorumqui sub ejus nominememoran- ostiumfluyiiejusdem uominis situs erat, 125.Romalianas
    tur in BibliothecanovaManuscriptorum Labbei,de Vigiliis civitatis episcopusdici quoque potuitS. Niceasseu Nice-
    servoruniDei, ac de Bonopsalmodiae, 214. Defenditurin- tas, quia probabiliterad portumRomaliumseu Romalinum
    veclio hujus sancli NicetaeDaci in MarlyrologiumRoma- sederit nonihfrequenter,etiam cumEcclesiaeAquileiensis
    num ad diem7 Januarii a Baroniofacla, 222, 225. clavumteneret, 124, seqq.Neque repugnat dici posse, et
    S. Niceas seuNicetas, quem Gennadiusmemorat in li- eumdemad RomatiuumPlinii portumprius sedisseveluti
    e
    bro de VirisTllustribus, quemt Romatianae civitatis epi- auxiliarem episcopumEcclesiaeAquileiensis; el postea
    Niceasseu Nicetas ille Dacus qui Aquileiensemepiscopumconstilutum, non infrequenter
    scopumdicit, non est amicus
    sancti Paulini Nolani fuit, etc, %V,seqq.Hic Ni- etiamdiversatumfuissein portu Roinalinonovo,seu po-
    ceas seu Nicetas in SymbotiExplanalione,cap. 4, Euly- tius in ejusdemnoniiniscivitate,ibid., et 134. Anno 454,
    chianumerrorem impugnatcontra veramin Cbrislohunra- episcopalumAquileienseminchoavitS. Nicetas: sea alibi
    nitatem; dequo errore sermonemhabere non poteratNi- probabiliter,potius quamAquileiae,habitavit, primissal-
    ceas seu Nicetas Dacorumepiscopus, 25, seqq. Errorem tem episcopatusannis; et fortassein portu Romaliuonovo,
    hunc Eutychianumindicat NicetasGennadianusiisdemdi- qui jam tunc speciem quamdamcivitatis haberet; unde
    cendi modis,quibus S. Leo papa pluribusin locis, 24, 25, episcopuscivitatisRornatianse iaciledici poluit, 131.
    in
    26. Errorcm eumdemimpugnatNicetas SymboliExpla- Diluuntur criminationescl. Zabei in S. NicetamAqui-
    iialione iisdem sensibus, iisdem momentis, iisdem pene leiensem; parcilatis nempe scribendi, eliam in urgenti
    verbis, quibus a S. Leone Magnoimpugnalurin epistolaad necessitate Ecclesiaesuae, et neglectus responsionis ad
    Flavianum,27, 28, 29. Nec non eodem prorsus modoquo S. Leonem, 157.
    idem error post S. Leonem Magnumimpugnatusfuit eo- Aquileiensishic episcopus,Niceas est ne dicendus,an
    dein quinto saeculopluribusin locisa S. MaximoTaurinensi potiusNicetas?179. Quiddeilliuspatria senLiendum?181.
    et S. Petro Chrysologoin Italia, et a Fausto Reiensi ac Quo anno Aquileiensemepiscopatumadivit? 182. Quo
    S. AviloYiennensiin Galliis,50, seqq.Inquirilur aelasNi- anno, et quo die adjsuperos evolavit?185. Expendjtur
    cetaeDaci, ut clariusappareatNicetamhunc DacumExpla- epislolaS. Leonis papaead eumdem,184.Opuscularecen-
    naliouisilliusauctoremessenon posse, in qua Eutychianus seotur S. Nicelaeex Gennadio,Honorio,atque Trithemio,
    error impetitur, 54, seqq. NonS. Leo a S. Niceta,qui ii- 185. QuidopusculumS. Nicelaeprimum ad Competentes,
    lurn praecesseriuetDacus fortasse fuerit; sed S.-Nicelasa quoddesideratur, continere poluerit, ex Genuadiiittdica-
    S. Leone sumpsit, quae adversus Eulychiaiiumerrorem tione, atque ex consirriilibus SS. Patrum lucubrationihus,
    scripsiLinSytnboliExptanalione, 37. Non oportebat quod inquiritur, 187.Similiterde secundo,quodpariter deside-
    Nicetas Genriadianus EuLychenexpressenominaretin Sijm- ratur, de Erroribus Geplililalis,189. Item de tertio, quod
    boli Exptanatione, 40. Eulyeliianorumvero pseudoeccle- est de Fide unicw Majeslalis,190.<Praeclara quaedamde
    siam nec poterat tuuc npininare,40, 41. Memorat Nicetas hoc opusculolerlio, 191, 192, 195. Quidfueril opnsculum
    pompasatque theatra, obleclamentascilicet Romaniorbis, quartum, quod itidem[desideratur,AdversusGenethlialo-
    quaeapudgentes barbarasnon obtinebant; quaequememo- giajn? 193. Vix aliud jappositumopusculumhujus argu-
    rare Nicetas Dacus nbn poluisset, 45, seqq. Objurgat ni- menti, quod ad competentesessel, in tota antiquilate in-
    mium corporiscultum,et superfluumcarnisornatum;abu- venitur, 195. Expenditur censtira ad hocS. Nicetaeopu-
    sus nempe, qui apud gentes barbaras, easque noviterad sculiimduoruni uostrofumGennadiicodicum,etS. Nicetas
    Ddemperductas,haberi uonpoterant, 51. a Pelagianismi, seu Semipelagianisminota defenditur,
    S. Niceassen Nicetas, RomatianaeciyilaUsepiscopusa 196, 197. Quidsit opusculumS. Nicetaequintunide Sym-
    Gennadioappellatus,est dubioprocul Niceas seu Nicetas bolo,quodnuper inventum fuit, explicatur, 198.NumUoc
    episcopusAquileiensis,qui S. Leonis Magnitemporeflo- opusculum,seu hicsermo de Symbolohabitus fuerit a S.
    ruif, et ad quem ejusdem S. pontiflcisexstat epistola, Niceta ad competentesin Symliolitraditione, an vero ia
    53,seqq.Probalur standumesse, ex praeuiissrs,auctoritati eorum redditione, inquirilur, 199, 200. Quidsit opuscu-
    codicisGhisiani,qui S. Nicetam episcopumAquileiensem liiui S. Nicetaesexlum, quoddesideratur, de Agni pascha-
    auctorem facit ExplanalionisSymboli ad competentes; tis Viclima; et num ad competentesproprie dicloshabi-
    ejusdem nempe libelli quintide Symbolo,querriGenna- tum fuerit, an poLiusad neophylosseu ad infanLes?200
    dius tribuit Niceseseu NicetaeRomatianaecivitatisepisco- 204. Septimus S. Nicetae liber recensetur jamdiunoius,
    po, 55,56. JudiciumCaroliFea, qui primuseruditisnotam est qui ad Virginein lapsam: ejus vices indicantur,ejm
    1841 INDEX RERUM 1N OPERA S. NICETJE. 1242
    epilonie datur, ejus meritum aperitur, atque ejus usus rojuliense, et canonesduoad disciplinam virginalemper-
    apud ecclesiasticaeerudilionis culiores, 205, seqq.Frag- tinentes, 75. Hujus S. Paulininomennon inveniturh\, ta-
    ntenlaexpendunlur opusculorumS. Nicelae,quaedeside- lendario AquileiensiEcclesiaesaeculidecimi terlii, 227.
    rantur; et cui quaequeopuscnlo adjudicandasint inquiri- HicvocemFilioquead Symbolumin Italiam primumin-
    tur, 208, seqq. QuisopusculorumS. Nicetaeslylus?209, vexit, 275.
    210.Quolempore,quoveirfloco positus, opusculaindicala Peccata,etpeccaiores.Peccata ad morteuiducere doce-
    scripseritS. Nicetas?210,seqq. Num,praeteropusculain- bal S. Nicetas,234. Peccalasunt gravioraquaescandalum
    dicata,aliquidaliud elucubraveritS. Nicetas?215.Recen- praebentfidelibus, quaeque infidelesblasphemarefaciunt
    sentur ea quaealibi iudicanlurde S. Niceta, aut sub alicu- nomenDomini, 254.Nihil sibi peccatores blaiidialilurin
    jusNicetaenomine;et ea quoquequaeab eo scripta fuisse peccatisex multitudinesociorum,254.
    coujicimus,214, 215, 216. CommunisEcclesiaepraxis erat, S. Nicetae Aquileiensis
    Sancti NicetaeAquileiensisepiscopi vitaesanctitasde- aelate,ut majuset graviuspeccatumcenseretur, quod in-
    monstratuf,et sanctitatis opinio in qua decessit ex illius quisitionefacta innotesceret, quam si illud ultro peccator
    nominisinscriptionein Martyrologiis,217.Quandonamlo- confessusfuisset,258.Ex illius temporisdisciplina,aliqua
    cum oblinuit in MartyrologiisS. Nicetas?218.Licet ad eliamoccultapeccata publicaerant confessionepandenda,
    genuinumet primigeniumHieronymianumMartyrologium ad publicumsubeundumpoenilentiae remedium, 259. Quid
    S. Nicelaenomennon pertineat, veluslissimanihUominus inquisitio unc lemporisin peccata, atque delalio; et quid
    esl illiusnominisaccessioin iisdemHieronymianisMarty- ex ea nunc vigeat disciplina?ibid. Quidde peculiaripec-
    rologiis,219.Fit salisobjectionibusvirorumclarissimorum, cato virginissacrae,quaese violari clanculumpermisisset,
    qui in Marlyrologiis,ubiad x kal. Julii mentioest S. Nice- ac postea detecta esset invita? 259,260. Virginissacraa
    tae, etc, videre volunlNicetamDacum, non autem Aqui- violalor,cujuscriminisreus censebatur?263.
    Jeiensem; quique S. NicetaeDaci mentionem ad diem 7 DistinctiocommunisapudPatres inler peccatain Deum,
    Januariiin Marlyrologio Romanopositam,posterioremad- et peccatain fratres, seu in homines,285.Inter peccata
    dilionemdicuntpro arbiiriofaclam,220,225.Sancti Nicetas in IJeum,inimoinler graviorahujusgerieris peccata, me-
    sancUtasaliaetiam ratione ostenditur,ac praecipueex dno- ri.torecensebat S. Nicetas peccatumsuae virgiiiis lapsae,
    bus opusculisquaede eodemsupersunt,223, 224. 285.Quidpeccatain Spiritumsauclum?Et numS. Nicetas
    Quid nunc de S. NicetffiAquileiensiscultu, maxime aliiquePatres prorsusirremissibiliadixerint peccata hu-
    vero in EcclesiaAquileiensi?22i, 250.Fit satisanimadver- jusmodiin Spiritumsanctum?289, 290.
    sionibus eruditorum,atque etiamclariss.Zabeisuper bac Pelagiani, et Pelagianismus.HaeresisPelagianahabuit
    re, 225, seqq. S. Niceiae Aquileiensis episcopi(sicut et quidemseclatores in Aquileiensiprovincia,vel ab inilio
    aliorumAquileiensiumepiscoporumS.Yaleriani et S. Chro- saeculiquinti, Eeclesiasticiordinis homines, 167.Epistola
    malii)nullaeexstant apudnos sacroruincinerumreliquiae; S. LeonisMagniad episcopumAquileiensemannocirciter
    neque constatquod exstiterint aliquandoin tam celebri 442,supersuspeclisde haeresiPelagiana,ibid, el168.Pe-
    sacrarumreliquiarumthesauro AquileiensisEcclesiae,229. lagiani,numquampseudoecclesiampeculiaremsibi consti-
    QuidindeinferimuscumclarissimoMazochio? 250. tuerunt, ibid., et 169.Paucieranl numeroin EcclesiaAqui-
    Nonnullaexpendunturquaea S.Nicetaaut miuusexacte, leiensisanclo LeotieMagnoponlifice,et ex ordinelantuin
    autdurius diclavideri possent,264, seqq. clericali; neque vero absolute atque aperte Pelagiani,
    _..Norisius,cardinalis,nonsatisaccuratescripsit,plurimos 170. Quidde Pelagianismoin provinciaAquileiensi,post
    fuissein AquileiensiEcclesia ex ordineclericali, Leo- citatamS Leonisepislolainanni442? ibid. Quid sedente
    nis Magnitempore de haeresiPelagiana eranlquiS. suspecti, AquileiensiepiscopoJanuario; ad quem aliaS. Leonisepi-
    et
    170. Vide Pelagiani, Pelagianismus. slola anno 447? 171,172. QuiddemumS. Niceiaeepiscopi
    Noyatianus,pseudopapa, ordinalus episcopus dicebatur tempore, qtii ab anno454ad 485Aquileiensemlenuit epi-
    a duobusAquileiensibusepiscopis,Marcelloel Alexandro, scopatum?i/)id.
    109.At hi nonalii fuisseostendunturquamauxiliaresepi- A Pelagianismiseu Semipelagianisminota S. Nicetas
    scopi EcclesiaeAquileierisis,ibid., el seqq. Jmmoneque Aquileiensisepiscopusvindicatur, contra censuramduo-
    Novalianiordinatoresfuere; et probabiliter neque iUius rum GennadiicodicumForojuliensium,196,197.
    asseclaeio schismate,111. S. Pelrus Chrysologusepiscopus Ravennalium.Ejus
    Novatianorumerror, quon?gabantEcclesiaefacultatem epistolaad Eulyehen; et ejus sensus adversusEutychia-
    peccataaliquot graviora dimittemli; et num S. Nicetas num errorem, conformessensibusS. Leonispapaein epist.
    quodainlocoad Virginetnlapsam sententiam Novalianam ad Flavianurn,et S. Nicetaein Symboli Explanatidne,51.
    profuleriL?284, seqq. Inre hujusmodidoctrjuam distin- Ex ejusdemS. Pelri Sermonibuseruimus paganosnori
    guere oportet a disciplina,285. paucosexstitisse tunc temporisin ea Italiaeparte, et in
    O ipsa stiaRavennatensidicecesi,139. Exiriiiislaudibusce-
    lebfavil.Adelphumseu DelphinumepiscopumAquileien-
    Oculorumvox in texlu evangelico,Ibi erit (letusel stri- seni inconcionehabitaad populumRavennatensem,eodein
    dor denlium,invenitur apud S. Nicetamin utroqtie opu- "praesente,217.Praeclaresuosveluli gradus constituitin
    sculo,6. Haecvox paucissimorum omninocodicumfuit in fideiprofessione;-etsiium assignat credulilaiilocuiu, et
    veteri LatinaversioneIlala dicta, 7. Hujus vocisusus in quid credulitasvalealaperit, 265. Quidsenserit de judicio
    otroqueopusculogermanitatemillorumopusculorumcon- extremo uliiniorumviventiuni; num praevia morte, an
    firmat,ibid.Hancvoeemoculorum,bis a S. Nicetausur- absque mortesistendi judiciosinl? 269.
    patamin libelload Virginemlapsam,non animadverterunt Pbantasma.In phanlasniatedicebantEutychesel Euly-
    Maurinieditores OperumS. Ambrosii,8. Hac voce num-[ chianifactamDomini incafiiationeiii,22, 25.Phantasmati-
    cos
    quam usi sunt, iu eodemEvangelico texlu referendo, Phantasmalis ChrislianosappellahatEulychiariosS. Leo Magnus,23.
    sanctiEeclesiaePatres, Ambrosius,Hieronymus,Augusti- pra?dicatordictusfuit Eutychesa S. Avilo
    nus, in genuinisOperibusquaehabemus, ibid. Yienneusi, 52. ContraPhantasmaidem
    ""' S. Avituslibros
    Opiliouesconsulesidao; alter anni 453, alter anni 524, seripsil, 35. ..
    78. Defenditurconsulalusprimi in inscriptione sepulcrali [ dam S. Pius papa I, palria Aquileiensis, exhibetur in qua-
    sacraevirginisAquileiensisColumbae, ibidem. picluraapud Bosiumet Aringhiuiii,veluli initiatio-
    OratioDominica.Cornpetenlibus ad l)aplismum,una cum, nem peragcns Christianaavirginis,etc, 251.
    Symbolofidei,etiamoratioDominicatradebatur; et etiam, Plinii lociis,de Koinaliuoportu el"fluvio,89.-
    de hac orationesermonesab episcopishabebantur 152. Prenarumaeiernitaspro impiis, a S. Niceta hictilenter
    OsopiensislapissanctaeColumbae virginis. Vide S. Co- asseritur, 252, 253. est animi
    lumba. Pcenilentia,prout affeclio,qua peccata dete-
    P stamur, et pro peccatisDeolibere satisfacimus.Pceniten-
    tiamlapsisnece.ssariamdocebatS. Nicelas,235.Secnndura
    Paganismus.Vid. Geutilitas, et Gentiles. conscientiaemolemexhibendaest pcenitentiaemagnitudo,
    Pagitis Anlonius,a NVesselingio notatns ob vocemRo- ibid.
    matianamGennadii,quamvidere voluissetetiamin Uine- Poenitontia,proul est veteris ecclesiasticaedisciplinae
    rario Antonini,84. pars. ComiiiunisEcclesiaepraxis erat, S. NicetaeAqui-
    S. PamphilimartyrisApologiapro Origene; et quidde5 leiensis aelale, nt gravioripcenilenlia punirelur peccaium
    eademsenliret divusHieronymus,4. Sub nomineS. Pam- sliquod,quodinquisilionefacta innotesceret, quam si illud
    phili, ex versione Rufini,exstat liber adversusMalhema- ultro peccatorconfessusfuisset,238.QuotitemporisjKBni-
    ticos,etc, 195. tenfiam intlixeritS. Nicelassuaevirginilapsae? 260.Super
    S. l^aulinusNolanusepiscopus,S. NicetaeDaci amicus. . -poenitentiapublicavirginibusljpsisinfllgenda^e-.pendiiur
    Ejuscarmenad Nicetamredeuntem in Daciam,10,seqq.,, auctoritasS. Cypriani,et canbn15 conciliiIUiberitani,260,
    35, 56. Quoannoaetalis atque serae vulgaris ad superos s 261.Agouempconitentiae appellatS. Nicetascursumprjeni-
    evolavii? 55. et qu-ire?261. Quibusextarioribusactibtispbe-
    S. PaulinuspatriarchaAquileiensis.KjusconciliumFo-- : tenlialem;
    nitentiampviblicam agere debebat, ex S. Nioelaeprescri-
    1243 INDEX RERUM 1N OPERA S. NICGTJE. 1244
    pto, lapsa virgo m»nasterii sui? 261. Quid agere quoque sedposl leni|)oi'islapsura,41. PseudoecclesiaeArianorum
    debebat eodem lempore ad concipiendumanimo,uutrien- exemplum,ibid. el 42.
    dumquedoloremperpetrali propudi_i?262. Quoli lemporis
    Nicetasviolatori
    R
    iudixerttS.
    pcenitenliampubiicam actibus virgi-
    nis sacrae?265. Quibus posnitentialibusconstare Ravennatensis Ecclesia. Haecab aetatesaltemS. Petri
    265.In infli- Ghrysologimetropolisecclesiasticafacta fuit: et nihiiomi
    debebat hujus violatorispublica pceniientia?habebatur
    piiblicispfjeuitenliisratio
    gendisantiquitusibid. et nus illius aufistites ante annum553simpliciepiscoporum
    »exu9,et virium, tilnlo appeUalifueruntiinpapyris,60.
    Pcenitenlia,prout est sacramentum,quo absolulio pec- Renuntiatio. VideAbrenuntialio.
    caloribusimpertitur. Juxtaveterem uonnulloruui c anonum Reservalio anirnarum,seu in loco lucis, seu in lococa-
    sanclionem,quorumdam criminum reis, neque in exitu liginis, ad diem usque adventusDomini;quid apud S. Ni-
    vitaeabsolutio'impertiebatur, 283, 286.Ex bac vetefi se- eetam?275, 279.
    veritate processitfortassehodiernus disciplinsevigor, quo Residenliaepiscoporum.Liberumolim erat episcopisin
    absolutioquorumdampeccatorum, aut summo pontifici, propriadioecesiquocumquevellent loco permanere, 123,
    aul locorumordinariisreservalur, ibid. Velusillaseveritas seqq. VideetiamCathedralisEcclesia.
    non fuit taraen commuuistotius Ecclesiaedisciplina: sed Resurrectiomortuorum.Quid sibi velintS. Nicetaever-
    iiihiiominusalicubiobtinebat etiam saeculoquinto, atque ba, quod, resuscilalis omnibus,justa erit bonorummalo-
    eadem S. Nicetaeaetate,286, 287. Eodem quiuto saeculo rumquedislinclio; et quod tunc fulgebunt justi sicul sol,
    modum posueruiil Roinani ponlifieeshuic severitati: ac etc, impii vero, etc? 277, 278.
    landem S. Leo Magnussanciviteamdemservandam esse Revelattonesdiviuae,alicuiprivataepersonaede privatis
    iu posterum tantummodocirea eorum personas qui in rebus , sancti Ambrosii et sancli Nicetae Aquileiensis
    Deum a fidediscedendopeccarunt,287, 288. aetate,minimerarae, 152.
    PolilusAlexander.Novitaiis accusat opinionem sanctita- Riphaeimontes,siveiRiphaeae oraev15.
    tis NicetajepiscopiapudAquileienses; et cullum non ap- Romana Ecclesia, Romaua sedes, Romanus pontifex.
    probat eidemab ipsispraestitttm,si224.id fecerinl absquecerlo RomanipontiUcesa priscisusque teraporibusgentiuin epi-
    aliquojudicioRomanaeEcclesiae, renunliabantve-
    scoposordinabant, pro gentiliumconversione,pag. 11.
    Pompaediaboli,quibus ante baplismum S. NicetasDacusa Romanasede fortassein Daclamharba-
    teres Christianlante CousUntinum Magnum, quid? 44. ram missusfuil, ut ibiillarumgentiumesset apostolus,fi,
    QuidpomparumvocabulointeUigeretur, postquampompae 13.AuxiliariumepiscoporumRomauorumpontificuui,qui
    veri nominis,data Ecclesiaepace, desieruul?44 et 45. Romaeapud eosdemdegebant, et Romaeaut urbis Romae
    Pomposiauummonasterium. Celeberriuiihujus olimmo- episcopidicebantur,eXeniplatria,97,98. Diclietiamfuere
    nasterii bibliotheca,saeculocadeute undeciino,possidebat posterioribussaeculisepiscopidicecesanisancttesedisapo-
    S. Nicetaelibellumde Fide unicm Majeslalis,sive de Ra- stolicaj,98. Atiiallerius generis auxiliaresepiscopiRoina-
    lioneFidei, quem Gennadiusmeuiorat,quemque nos de- norum pontificum,qui ab ipsis passim conslituebanturiu
    sideramus,191. Cur vero libellus hic S. Nicetae,qui in Lalio et Campaniaet in Tusciasuburbicaria, etiarnin vi-
    Pomposianomonasterioundecimodesinenle saecuioexsta- lioribusoppidulis,101, 102. Quamarctis limilibuscircum-
    bat, posteaperierit?195. Duo alia S. Nicetaeopusculaea- scripta esset horum episcoporumaucloritas, 105. Aposto-
    dembibliothecahabebat, eodem cum praecedentilibello licaesedisprovidenliapro nimiummultiplicatoepiscoporum
    compactavolumine,et ascriptoribus veteribus nonraemo- numero in EcclesiisAfricae, 107.Romanipontifices, etiam
    rata, 214. quinto saeculo,dimicafe deimerunt adversusethnicamsu-
    Portus Gruariushodiernusnon est portus liomatinusa perstitionem in ipsa urbe Romaesese extollentem,158.
    Plinio indicatus, 91, 92. Porlus Gruarius post Atlilanam Romanae Ecclesiaepraeconia,ibid. Consullationessynodicae
    cladem e ruinis Concordiaecrevit, ibid. Portus Gruarius Orientis et Occidenlisad apostolicamsedem, 184.Consul-
    probabiliterest illa civitasRomatiana, de qua Gennadius, latioues S. Nicelae Aquileiensis episcopi ad eamdem,"
    J92, 95. Portus Gruarius, inelius fortasse dici debuisset ibid.
    porlus Romatinusuovus, aut civitas Romaliana , ibid. Ad Romatianacivitas; seu potiusRemesiana,aut Remisia-
    biiiic portum Romatinumnovum probabiliteraliquandiu na, vel Romessiaiia,in Dacia Cisdanubiauasita erat, 10.
    sedit S. NicetasepiscopusAquileiensis;indequeRomatia- CivitatishujusnonmeminifS. PaulinusNolanusin carmiue
    naecivitatisepiscopusappellatusfuit, 151.Ad liunc Por- ad Nicetamredeuiiteiriin Daciam,ibid.Varielalesveterum
    tnru Gruariumhodie sedet episcopusConcordiensis; qui moiiumentorumin hac DaciacCisdanubianae civitate uomi-
    ideb episcopus Portus Gruarii vulgo etiam appellalur, nanda,84.
    153. Romatianacivilas, a Gennadiomemorata in Niceaeseu
    Portus Romalinusa Plinioindicatus, traus Concordiam Nicelaearliculo, non esl in Daciainquireuda,sed in veteri
    stetit, ad ostium Roniniiiiiflumitiis,91, 92. Post Aquileiae dicecesi,seu provinciaiAquileiensi,81, seqq. Fortassenon
    et Concordiae fatum,RomatinusPlinii porlusveluliab orbe erravit Gennadius^dum NiceLamsuuni scripsit Romatianae
    evauuit,92. Ad huncRomatinum Pliniiportum,aute Aqui- civitatisepiscopum;sed erraverunt poliusiili qui eanideiii
    leiae el Concordiae falum,probabililersederunl auxiliares civitatem, non modoextra dicscesimet provinciainAqui-
    episcopiAquileiensisEcclesiaein liac Venetiaeparte siti, leiensem,sed eliam lam proc.ulin DaciaCisdaimbianaquae-
    125.Etfortasse etiain S. Nicetas, si auxiliaris episcopus sierunt, 83. Al civius illaDaciaein velerum mnnunmntis
    EcciesiaeAqiiileiensisfuit ad portum Romatiutim,aute- numquamGennadianovocabttloRomatiana,seu Romaciana
    quamejusdemEcclesiaeclavumteneret, 124, 154. dicla fuit, 84.
    Presbyteri, et presbyterium. Onines, aut pene omnes CardinalisBaronitis Romaliauamcivitalem Gennadii,
    presbyterii episcopalissacerdoles, antiquitus episcopali Aquileiamesse dixit.;et cardinaliBaronionounulliex eru-
    etiam ordinatiouefulgebant,97. Episcopimere auxiliares ditis consenserunt,83. Longc famen plufes opinionemil-
    a presbyteris,ut plurimum,non distinguebanlur,et pres- lius, et bpinionis fundameiilumin discrimenvocaruut,ut
    byteri etiam appellabantur, 100. ConciliuinSardicense RomaliananiGennadiiunoore in DaciaCisdaiiuhiana coi-
    statuit ut episcopusnoncoiislituerelur pago in aut parva locareiit, 88. OpinioBaronii,seu opinionisfundamentuni,
    nrbe, ubi presbyter sufficiebat, i bid. Hoc ipsuin recolen- etiamin hac litteraruiriluce. si luberel, posselilluslrariet
    dumdedit AfricanisepiscopisS. Leo Magnus,108.In con- aliquo modotulciri,ibid. Sed deserendusboe locoomnino
    cilio Aquileiensiaimi381, non plures quamduopresbyteri videlur Baronius,in eo quod RomaliansmGennadiicivita-
    interfuerunt; et alii omnesfuerunl episeopi,112.Presby- tem, ipsamvoluitesse Aquileiam; defendendusyero,quod
    teri illi, qui in AclisS. HermagoraeproloepiscopiAqui- RomatianaecivitatisnqmineipsumNicetaeintellexit Aqui-
    leiensis dicunturab eodem directi ad civiuteiu Tergesti- leiensem episcopatuni,87.Variauteslectiones vocisRo-
    civitates, fortasse eranf etiam matianaein edilionibusef codicibusGeunadianis,ibid., et
    nam, et ad alias similiter119.
    episcopaligradu donati, 88, 89.
    Prudentius.Numadmiseritin alia vita iuediuiu quera- Quisnauiin Aquileiensiamplissiniadioecesi. S. Nicetae
    dam statuiu proadultis;ubi neque sit gloria,neque poeua tempore, locus,qui respondeat appellationibusRomatia-
    280, 281. nae, etc, etc, quaeinveniunturin Gennadiiedilionibus
    Psalnri quinquagesimirecitalio quotidiana indicitur a atque codicibus?89. Hic iocusest pbrtUsRoniatinus;et
    S. Niceta virginilapsaembnasteriisui; sed usque ad ver- locuinhunc priinusoniiiiumiudicavitin sancto Aquileiensi
    siculuindecimumnonum,232. Hujus ejusdempsalmi iu- episcopoNicetanoslerLucreliusTreus, ibid. Verba Plinii
    tercisa recitatio, sicuteliamaliorumsimiliter,praescribitur affcrunlurdeportu Romatino,el variantesedilionuniPli-
    in antiquis poanitentialibuslibellis, ibid. nianarum lecliones iu voee Roniafiiium,ibid. el 90. In
    Pseudoecclesias. Pseudoecclesias Mauichaeorum, C ata- Pliniiverb.i animadversionesPhilippiCluverii: ilem Hof-
    pfirygaruni,Marcionistarum nominatS. NicetasinSymboli manni,et Baudrandiseususde Romatianaurbe, de Roma-
    Kxplanatione,39. Cur nou pseudoecclesiamEutychiano- tino fluvio,et Roniatinoportu, ibid. et 91. Portus tamen
    rum?40. Pseudoecclesias, nt plurimum, non statim ab PliniiRomaliimspost Allilanamclademveluti ab orbe eva-
    erlu erroruia suorumeonstitutruntsibi Laiteticihomines; nuit, 92. Porlus Gruariushodiernus, ad eumdemRomati-
    IU) INDEX RERUM IN OPERA S. NICETJE. 1*46
    numfluviumsilus, probabiliter estilla civitasRomatiana ordinein secundo, id est, ut yidetur, episcopuiuauxilia-
    quamGennadiusmeriioratin Niceta, 92, 95. VidePortus reni S. Mamerti(ratrisillius,99.
    Romatinus,et Portus Gruarius.Vide etiiimDe Rttbeis. Sirmondiopinio,non favet episcopisauxiliaribiis,99.
    se
    Probabiliterad portumPliiiiiRomaliiiuni recepil S. Spiritussanclus.Spiritussanctiprocessiq,".eiiama Fili.o.
    ChromatiusAquileiensisepiscopus, anriopra_spftim400, Hujus proeessiqnjsSpiritus sauclieliaina Filinj explicaie
    quoAquileiensisagerpatuit barbarofumcopiis,Alaricodu- lion meminitS. NjcelasAquileiensisiri sua SymbpliEx-
    ce ; ubi eliamcummoramfortasse traxerit diuturnioreii], planalione;seidjdfommuneliabiiitcumaliisPatrjbus,tum
    Romatinus,seuRomafiusepiscopu3dicipoluil,pofius quaiii ejusdem,liimanterioris retatis, 270.Crir iS. Nicpiasalii-
    Romanus,129.Ad poflum vero Romalinuinnovutn,sive que Palres, pfocessionisSpiritussanctietiamaFilioexpii-
    Grnarium probabiliter episcopatuinsuum Aquileiensem .cale non meminerinl,!()jc(.271.Nonideo tamenS.Nicetas,
    inchoayitS. Nicetas, ibique eUariidiuturnam traxi mo- afiiqu.ePaire.s, negalreprocessionis'Spifitiissancti etiam
    rain, aut itefalo ibidemeliam rediit, unde Komatianae ci- a Filib argiiipbssiiril,271,272.Fides 'processionisSpiritus
    vilatis episcopusdici potuit, et ita a Gennad.o quoque saBctieliaiiiaFiiio, comuiuniserat professionis,S. Nicetae
    nuncupari,151. Exemplaaliquotin bancrem ex Ecclesia retat.e;licel-exp|icaleinSymbolonoii'traderelur,iftid., 273.
    Mediolaiierisi;item ex Concordiensi, ac demum ipsa ex S. Niceias iiihilominushnjusprocessionissancti Spifitus
    AquileiensiEcclesia,ibid., seqq. etiam a Filio mentionem quamdamfecissevidetur, 275.
    lle RubeisBernardus "Maria,Aquileiensiumreruni il- Vid. Fiiioque.
    lustralor,Baroniiopinionemimpugnavitde civitateRoina- Status mediusin alia vita, ubi neque sit gloria, rieque
    tiana Gennadii,86. DilUcultatemnuncupationisRomani poena. Huucne stattim in alia vita admisit S. 'Nicelas':
    episcopi in S. CbromatioepiscopoAquileiensiapte dire- 279. Experidtiflturcomplures saiiclorrimPatrufn , luin
    mit, ut eum potiusRomatifiuinpatria diceret, ex Roma- Graecoruni,turii Lnlinorum,Nice.laesimilesdiceiiclimodi,
    tino portu Aquileiensisditionis, 95. Cur veroniliilsaltem ibid., iisque 282. CuiiiJacoboBillio recto sensu donaiilui'
    luijusmodir xcogitavilpro sanctoNiceta, quem Gennadius tum sanctiNicelae,tum alior.u.in Pstfum, scriptoruiiiqiie,
    dixil Romatianaecivitalisepiscopum,aut (.lianiRomanae, inharicreni aut anihigua,aut non sa.tisaperla loca, 282,
    ut in aliquo codiee? 94.' Duos Aquileiensesepiscopos 285.Verba eorunidemambigua,aut lioii-salisapefta , cla-
    nuncupatos,Marcellumet Alexandfum,rejecil; sed ad fioribusaliis explicanlur, maxiine"ver.b i.-...
    n S. Niceta, 285.
    auxiliariuni episcopofumdisciplinamanimumnon adver- 284..
    tit, 109,seqq. . Stjius cogrios.ceiidorum operuni 'oplimaregula , 4. Ex
    RufiuusAquileiensis.Ejus Commenlariusin Symbolum , slylo gerriiariitaVeni agnoscimusopusculnruhiS. Nicetae,
    et
    apostolorum, bujus Commentarii laudes, 67. Quo anno, de Sytnboio, et ad Virginem lapsiun, 5. Aliquid praeter
    quovein loco positusCommentariumillum elucubraveril, slylum in dijudicaiidisscfijitionibusdesiderafi soiet,6.
    nihil compertumapud scriplores,68. Ab inilio Gommen- SlylusExplanalionisSymboliNicetamauctoremilliuspro-
    tariunl hunc innoluisse Aquileieiisibusdubitari nequil, dil Aquileieiisem,poliusquamDacum,154.Stylusoppscu-
    69. RufiniCommenlariumveluli data opera in conipendium lorum S. Nicetaeperpenditur, et sui generis stylusasseri-
    r=-degil VenantiusFortunatus in.sua Sijmboliexposilione, tur, 209,210.
    68, 69. MultaRufiniCommeiitarioconformiain explana- SiiflfaganeaeEcclesiae, e't suffraganeiepiscopi.Suffra-
    tione S. .Niec-lae,70, 71. Probabililer. dum Aquileiae ganeaecalhedrales ecclesiaemelropojisAquileiensis, ibi
    presbyterum ageret Rufinus,Commenlariumillumsuuin decursu lemporis,ut plurimum, ereciaefuerUnl, ubi pri-
    concinnavif.143. Rufinusin Commenlariodala opeia et mittis auxiliares episcopipfo eademAquileiensiEcolesia
    diligenter impugnavitgentilitalem, ibid. seqq, Rufinus sedere cpnsueverant.116. Episcopi quatuor suffraganea-
    Aquileireba])tismum accepil, non a.S. Valeriauoepiscopo, rum caihedraljumEcclesiaeA^uileiensisi", in moriiinieiilis
    sed a S. Chroinaliotunc Aquileiensipresbylero, 150.In duqdecimiet decinii tertii saeculi,feiceiisentijrv.elij'.ll..ca-
    Comiuentariosuo fationemaffert cur Aquileiensesprae- nonici riaii Aquileie.nsisEc.clesiae,ll7'.. Adsurit exempia
    sules Symboloapostoloruminseruerint nolaAquileieusis episcopbriinie.tariqhi.episcopofuiri iri jGallia",qiii canonici
    formulasadditamenla,160, 161. Explicatamquoque men- eranl ecclesiaesancliMarlini.Turonensisirirc iiou .et"ojii-
    tionem lecit processionisSpirilus sancti eliam a Filio, scopornmproyinciaeCaiiluariensisin ArigJia_-, qiii cauonici
    275. eranl inelropglitanae...'biusCaiiluafiensisEcclesiaj,ibid.
    S Al canonicalusin AquilejensiEcclesia qualuorsuftfaga-
    rieoruin episcoporumejusdemJJcclesiae,indicare videtur
    SabalieriusPetrus,ItalaeLafinaeversionisedilor, vocem Aquileiensemeoriim originem,ab ep tempbre quo, auxi-
    octdorwniu lexiuEvangeiico,Ibi erit fletuselstridor den- liares cum essent episcopi, ibidemforiassecoiistiiulipro
    lium, bislanluui usurpalamvidif apud vcleres, ideoque episcoppAqnileien'-!, de ejusdemAquifeiensisEcelesirs
    eamin lextu Italaesutenon admisit, 7. greniiocensebautiir,ibicl,,el 118.Suifraganea?Ecclesiae iu
    Salvinnus.Quidde Trevirensiuminsania erga circensia OccidenlequodsmiiiydoexstiteriiiU, etiani anlcquamea-
    ac thealralia spectacula, in ipsb eversaeUrbis exeidio? rumdem Ecclesiaj nialres mel.ropolifaflariiri) "uoriiineet
    49, 50. Ntimniedium-quemdanistatiimadniisefil Salvianus dignitate gauderent, 120.Modiisanerifur quo suffraga-
    prb aduitisin alia vita, ubi neque sit glbria,riequepceiia? ueaeEcclesitepriiuitivaein Cliristianobrbe surrexerunt,
    282,285. et qup eViameffonnalaefucriintsiiffragane»ecclesiaeme-
    Sancti el sanctorumcultus. Omnesepiscopiantiquilus tropoiisAquileicnsis,121. Quibus"lioiioris significaiioui-
    sancli et sanctitatistitulo viverttesdonabantur,216.Non bus suffraganeaa Ecclesiae,maxiiiieverbsuffraganeaeAqrii-
    ideotamenomnespost mortemsanclitatiscultumobtine- leiensis prqyinciae, cbluerint aniiquifusmetropolitanam?
    bant, excepiis episcopismartyfii glofia corouuiis,libid. 121, 122.Filios vocabat suiifaganeosepiscqpos.suos,sed
    Tres tantuimnodosunt Aquileiensesepiscopinorimarlyres singulariesemplo, Folous qiiidamRhenlensis archiepi-
    quinquepriorumsaeculorum,qni sanctilatis eultum obfi- »copussaeculodecimo, ibid.
    nuerunl, ibid. Exempla afleruntur Aquileiensiuniepisco- Symbolumaposlolorum.SymbolumapostolorumEcclesiae
    porumquimisieculi,quiquamviset sanctiefsanciilatis ti- Aquileiensis,in quo differebata veferi Syniboloapqstolo-
    tulovivenlc-shonoratifuerint, sanclitatiscullum post mor- rum conimuni Ilomano?63. SancliNicetajtempo.rejam
    temmininieobtiriuerunt,217.Sanctitatisalicujuslestiino- obsoleveratususSymboliAqtiileiensisi'n ipsa Aquileiehsi
    liii.imest, i_isa illius"nominisin Marlyrologiisrecensio, Eeclesia, maxiinevero in publicisSymboliexpositioiiibus,
    ibid. El hoc, etiamsirecenseatur absqueulloseubeati seu 64. Probabilitermultoetiamante S. Nicetae episcopaliim
    sanclitilulo, 219.Sanctiac beati denominatioin yeteribus ccepiljriEcclesiaAquileiensiRomannmSymbolnmpraeva-
    Manyrblogiisnonest aestifnandajuxta VigentemEcclesiae lere, ibid. EtiamsiS. NiccueaetnLeRoiiiaiiiiniSymboliim
    disciplinam,qua bealiinferior.esgradu a sancfiscensentur publicein AquileicilsiEcclesia tradereltir, ridqitn tainon
    in cultu, 220. Quaenamantiquitus ratio fucrit colendi obsoleveralvetus Aquileiensisformula_-u'tea privaiirion
    sanclos,cumviris clarissimisinvestigatur,225.Solisancli uterenlur, etul Ecclesiaeejusdeiiiprresulesipsiusaddiia-
    Martyres amiquitus in Ecclesiacolebanlur,'festodie iu- meiita quandoquenon adhiberenl,explicalionisgralia, in
    dictocumpeculiariofficioel uiissa,jiaucistaiitum,decursu RomaniSymboliexplanationibus,66. Cbi in RpinaniSym-
    temporis, eisque celebrioribus, iriductis confessoribus, boU explanationibusvestigia adsinl veteris Aquileieiisis
    226, 227. Sanctoruninon niarlyfum paulo antiquiorum Symbcli,nonimmeriloeaBdcmexplanationescetiseripos-
    canonizatioab invenlionecorporumsnniebatinilium, 229. sunt EcclesiaeAquileiensisfetus, ibid. ApostoioruniSym-
    Sanclorummerita el oralioriespro nobisaS.Nieela as- bolo addilameiita inserueruut Aquileiensespraesules,ut
    seruntur. Sanctoruminvocationemdocet, 253. obviamirent quibusdamhaeresibus, quibus facilisesset
    Sardicensisconciliicanon6, denon couslitueudisepisco- accessns apud Aquileieuses,ac probabiliter commercii
    pisin pagis yelparvisurbibus, "sedlautumin urbibus po- causa, 160, 161.
    pulosisel episcopaludignis, 101. Symboli a posiolici
    e a|ia3erant domesticaeac
    xpositinnes,
    Scythae,barbara gens, ubinampositi? 14. privatas, aliaepublicieel solemnes, 15J. Privatasidabant'
    SidoniusApollinarisin EpitapbioClaudianiMamertifra- competentibus inferiorcsclerici,ac praesertimdiacoui; pu-
    tris S. Mamerti episcopiVietuiensis,eum yocatanlislilem biicas semper, aut fere seinper, et ex munere proprio
    ^
    «47 INDEX RERUM IN OPERA S. NICET^I. 1546
    episcopi,151,152, 153. Symbolumcompeteiilibusorete- Quaenamaetas requirebatur in puellisut ad virginitatis
    nus tradebalur;acoriipetentibusoretenusreddebatur,ve- propositumemiltendumadmitterentur?246.
    tilo prorsus quocumquescriptsepaginaeadminiculo,238, In velationesolemnisilaeraLvirginalisproposilipublica
    seqq. Alque usec eadem erat AquUeiensis E cclesiae
    d isci- et plena professio,248,249.Quidvelaliovirginumindica-
    haec
    plina,240. Quamdiu discipliua in Ecclesia perdurave- ret; et unde sumptahaecvelationisin virginibuscaeremo-
    ac
    rit, praesertim in Ecclesia Aquileiensi? 2 41. nia? ibid. Yelationis virginummonumenta,primi et se-
    SymbolumfideisanctusNicetas appellatpactuma com- cundisaeculi,in EcclesiaRomana,250, 231.Virginumve-
    polenlibus eum Dominofactum, 242. Appellatquoque lamensacrum ac sanctum appellavitantiquitas: et uude
    commonitoriura fidei, 242. illius sanctitas veniebat? 251. Plura de hoc velamine
    T virginalitraduntur, qriaeformamillius, maleriam,qualita-
    TergestiuaEcclesia.Tergestini episcopi, in veteribus tem liani
    usumquerespiciunt, ex quodampotissimumTertul-
    monumenlisAquileiensibus,exhibentur veluti canonici textu, 251, 252.iVirginumvelalio, consecratioanti-
    nati metropolitanaeEcclesiaeAquileiensis,117, 295. Ad vero quilus dicebalur; et ita semper appellatafuit, 252.Haec
    Tergeslinara civitatem presbylerumet diaconumprimus Domiuicae addivinumaltare peragebatur, ac maximedie sancta
    direxit, apostoiico aevo, S. Herraagofasproloepiscopus SalvatorisnResurrectionis, 252, 253. Die quoque Natali
    Aquileiensis,119. ostri agebalurhaecsolemnitas;cui demumaiiae
    Theatrum.Theatrisinstructafuit Aquileiensisurbs ante habilu quoque festivilatesprsestitutaefuerunt, ibid. Quidverode
    Altilanaincladem,et fortasseetiam postea,48, 49. Thea- sacrarum virginum?ibid., el 254. Quissacraruin
    tra frequentiaerant in minoribusetiamurbibusac muni- tur Virginuminitiator?ibid. Virginuminitiationemcomitaba-
    cipiis, alque exstabantinterdumin ipsispagis, 48. episcopi ad eas alloculio,255. 7ide Crinessacrarum
    Theophilus,Gothorumepiscopus.VideGolhi. virginum.
    Treus Lucrelius,auctoroperiscuititulus: Sacra Monu- norum Processusvrrginumin ecclesiam,choro facto, ad hym-
    menta provinciwFori-Julii, omniumprimusRomatianam ad spiriialiumcantum,ad lectionesccelestes,et etiam
    Genuadiiet Martyrologii Romani civilaLemiu Aquileiensi cataeet sacrasvigiliasnoctis, 255. Caulionesa patribus incul-
    Ecclesiainvenil, 89. a virginibusadhibitaepro ipsoad ecclesiaraacces.
    TritUemiusJoannes. Ejus de S. Nicetatestimoniumin su, 256.Die tantumDominieoad ecclesiamprocedebant
    opere de ScriptoribusEcclesiaslicisex edilioneFabricii, virgines Belhlehemiticimonasterii.ibid.Iu ecciesiavero
    185.Quidveropecuiiarein editioneFrancofurliensi1601, ecclesia sacrae virginesomnessimulunoloco aderant;qui locusin
    typis 'Wechelianis?182. LibellumS. Nicetaeprimumad llari Aquileiensierat257.Ad eliamtabulisseparatus,ac pecu-
    hunclocummalronaereli-
    competentes,quem Gennadiusdescribit, unico vocabulo elegantiaornatus,
    PrwparatoriumappeliatTrithennus,187. giosaeac nobilesveniebant,ut a sacrisvirginibusosculum
    U pacis acciperent, ibid. Episcoporumpeculiariscura erga
    sacras virgines; ac !praesertimS. NicetaeepiscopiAqui-
    IrbisRomaeetRomaeappellationedonabanturanliqui- leiensis erga sacrasyirginesmonasteriisui, 257, 258.
    tus in Hispaniaquaelibetregiaeurbes, 86. Virginemsacramquasse violari permisissetadulteram
    UrbisRomaeet Romaeepiscopi, priscissaeculisdiceban- dixeruntsauctiPalres , 259,260,Bisadulteramappellavit
    tur auxiliares episcopipontificumRomanorum,qui Romae S. Nicetassuam virginem lapsam;et quare? ibid.Ad pe-
    degebanlapudeosdem,97, 98. culiaremhonoremservandumintegraevirginitatisnullavi-
    duarum admillebaturad veluuiaccipiendum;et virginea
    V ipsaequre vjrginitatisjacturam fecissent absquepropria
    S. Valerianus Eo
    Aquileiensisepiscopus. sedente, ac culpa,ampliusin virginumccetuac numeronon habeban-
    praesidenteuna cumS. AmbrosioMediolanensiepiscopo, tur, ibid. In virgines sacras, quaepaclumyirginitatissua
    celebratumfuit AquileienseconcUiumanno581, 112.Ad culpa non servasseiit, semperauimadverlitanliquitasse-
    huncValerianumprobabiliterpertinebanlaliquiex episeo- verioribuspcenis,ibid. Videetiam Peccata, Poenitenlia.
    pisabsque sede, qui huic conciliointerfuerunt, 115.Non Vila aeternaextra unam catholicamEcclesiamcompa-
    baptizavit Rufinum,quia lunc aberat Aquileia,religionis rari non polest, 252. In hactamen etiaracatbolicaEccle-
    causa, 150.S. Valerianinomenabesta Kalendariiset Mis- sia vitaaeternasolis est Ddelibuset casteviventibusprse-
    salibuslypisedilisAquileieiisis ritus; et nihilominusastrui- parata, ibid.
    lur illius cultus in AquileiensiEcclesia,225, 226.Hujus Vivos et morluos.Quomodohaecverba Symboliexpli-
    sancti episcopi nullaein AquileiensiEcclesianotaesunt, caveritRufinusAquileiensisin suo Commentarioin Sym-
    aul fueruntprseteritissaeculis,sacrorumcinerumf eliquiae, bolumapostolorum?71. QuomodoS. Nicetasin Symboli
    5iz9. Explanatione?%6.QuomodoS. AugustinusaliiquePatres?
    Velatioconjugalis,quid apud ethnicosRomanos?quid ibid.,usque ad 270.Vide JudiciumExtremum.
    »oudChristianos?249, 250. W
    Velalionismulierumin Ecclesia)iraeceptum ab Apostolo
    laclum,ad virgineseliamDeo dicatasTertullianusexten- Antonini, WesselingiusPetfns, editor atque illustralorItinerarii
    dit; el quare? 249. opinionemcarpitAntoniiPagii,qui in eodemIti-
    Velatiovirginalis.VideVirginitas,et VirginesSacrae. nerario,pro voceRemisiana,videre voluissetvoceraGen-
    VenantiusFortunatus,in sua SymboliExpositione,ve- nadii Romatiana,84.!
    luti data opera, in compendiumredegit Commentarium Z
    Rufiniin Symbolumapostolorum,68. ZabeusJoannesProsdocimus,peculiarisuadissertalione
    VercellensisEcclesia.Monasterium virginaleVercellen- Venetiisedilaanno i1803,probandumsibi proposuitEX-
    se, S. Ensebiinuneupalum,primumin Occidenteasserilur planalioriem Symboli tribuendamprobabiliusesse sancto
    in quodamlibro, etc, 245. NiceaeDacorrimepiscopo,quam beato Nicetae episcopo
    Y'estimenta s ubtiliareprehendebal S.Nicetasin fidelibus Aquileiensi,1. In eorumsententiam ivit, qui Niceamseu
    sibicommissis: quid vero per hanc vestimenlorumsubti- Nicetam,a GennadioappellatumRomatianaecivitalisepi-
    lilatem?52. Horumvestimenlorumabusus apudbarbaras scopum,aliumab AquileiensiNiceaseu Nicetadixeruut,
    gentes nouvideturobtinuisse; facileveroapudAquileien- eumque propuguariiiitilliusin Daciacivilalisepiscopum,
    ses, etiampost Altilanamcladem,52, 53. quaeRemisianae,autparum dissimilialionomineappella-
    Vigiliaes acroe. Vigiliarum sacrarumusum in Aquileiensi tur; eumdemqueproptereaqui S. PauliniNolaniamicus
    licclesiavigentemmemoratsauctusNicelas,242. fuit, 1. AgnovitZabeus germanilatemduorum opusculo-
    Virginitas et Virgines sacrae.Ex libello S. Nicetaead rum RomatianiNicetaequaaextaril; Explanationisscilicet
    Virginemlapsameruditiomnessumpserunt,qui argumen- Symboli,et libelliad lapsamVirginem,5. In verbisS. Ni-
    Itini illustraruntde sacrisvirginibus,earumque ccetihus celse,Explanationiscap.4, nonanimadverlilZabeuscon-
    ac instiluto,72.Virginiiascultaa muliebrisexu apudAqui- futationemnoviterexorti Euiycliianierroris; sed obiler
    leienses, 74. D"eyirginibus,seu sacratis,seu nonsacratis, - tantum aspexitreprobationemvelerum illorumhaeretico-
    quidsancilunifueritin concilioForojuliensianni 796,sub rum qui veram in Chrisfohumanilalemnegarunt, el ita
    S. Paulino palriarchaAqnileiensi?75. S. Columba,virgo quodammodo EuLychipraeluserunt,27.Yerbatituli ex co-
    sacra AquileiensisEcclesiae,quaenonagenariaobiit anno dice Ghisiauo,Beati Nicetw Aquileiensisepiscopi,gratis
    455,ejusqueinscriptiosepulcralis,76, 77. Quidde virgi- asseritZabeusconvertidebere in, Beali Nieetwvel Nicew
    nitatis proposito,ac de virginibussancliPatres? 255.Quid Romalianwin Dacia episcopi, 56.TitulumExplaualionis
    virgosacra apud S. Nicetamfuerit? 235.Quidvirginale frustrafalsatumputatabilliusexscriptore,qni vocemAqui- '
    corpusin ore ejusdematque aliorumPatrum? ibid. Quid leiensisarbitrarioaddideril,58.Nonesse S. NicetaeAqui-
    Virginitatisgloriaet virginesDeosacraein hominumopi- leiensis ExplanatianemSymboliostendereniliturZabeus,
    nionepriscissaeculis?236. Quantacura probarenturpuel- quia in ea non peculiareSymbolumEcclesiaeAquileiensis
    Ire,antequamad virginitatemDeo dicandamadmitteren- explanalur,sed communeSymbolumvetusEcclesiaeRo-
    tur7 236. Quidde virginitalis proposilosoleniiiilerexpli- manae: neque adverlit-Symboliim AquileienseS.Nicelaa
    fcilo.S. Nicetaeaetate,Ecclesioedoclrinaferebat? 257,238. tempore j'am in desuetiiainemabiisse, quoadpublicum
    1249 OROO RERUM QUAE 1N HOC TOMO CONTINENTUR. 1250
    ejusdemusum,utRomano Symbololocumdaret, 65. Vo- del Zabeus uonsolvit: quinimmo Ulfilaeepiscopifaclum,
    cem Impassibilis, AquileiensisSymboli,in Explanalione quodsibi Zabeus objicit, tale est, ut omninocontraillius
    S. Nicetaaadhibilam, Zabeus non vidit, 67. Yocesalias, sentenliamfaciat, 159. Iterum barbaras ferasquenationes
    ex AquUeiensiSymboloa S. Nicelain Explanalioneusur- perperam appellatpopulosnovseDaciaecis Danubium;et
    patas,quaeindicia sunt Aquileiensisoriginis Explanatio- DacosbarbaroscumRomauisconfundit,160.Nihilomniuo
    nis illius nulliusmomentiexislimat pro asserendoeidem probat contraAquileieusemNicetaeGennadianiepiscopa-
    Nicetae Aquileiensiepiscopalu.ibid. VarielaLesveterum lummenlio quaein Explanationehabetur Marcionitarum,
    monumentorumin signandaDacioe civitale,cujus episcopus Gataphrygarum,Manichaeornm,et erroris etiam Ariano-
    perhibelurNicelasGennadianus;inter quas ipsa Gennadii rum, 160,seqq.lmmo rem nostram agit Zabeus, dum
    RomatianaseuRomacianalocumnon habet, 84. Marcionitarum,Cataphrygarumac Manichaeorum errores
    Capite7 data opera fit satisZabeimomenliscontraAqui- oblinuisscasserit inter barbarasDacorutnTegiones,etc,
    leiensemNiceaeseu NicetaeGennadianiepiscopatum,154, 164, 165.Hos enim erroresbarbaraegeutes secumin Ita-
    seqq. Non probatZabeusAquileiensemepiscopumquinto liam lulerunt, atque in Aquileiensemditionem, inetsi lot eo-
    saeculonon habuissecur gentilitatemlibelloappositoaut rum irruptionibus, etc, ibid. Manichaeivero, non
    data occasioneirapugnaret, prout impugnavitGennadia- barbari, Nicetaeaetatein AquileieuSiepiscOpatuadessepo
    nus Nicetas,155, seqq.Vide Genlilitasel Gentiles.Bar- terant_ ob infelicemillorumtemporumconditionem, 166.
    baraeet efferataegentis epitheta nonconveniuntDacorum Nonerat cur PelagianorumaufPelagianismi mentionem
    populocis Danubiumsito, ubi NicetaeGennadianiepisco- facerel S. NicetasAquileiensiin Explanationecapile 10,
    palum figit Zabeus, 156. Non evincit Zabeus, non con- ubi de pseudoecclesiishoereticorumet schismaticorum;et
    suevisse Aquileiensesepiscoposper seipsosSymboliex- quare?.167,seqq.
    plicationemcatechumenistradere, 150.Noninnililurveri- NovumS. NicelaeAquileiensisculLumprobare nitilur
    tati Zabeiassertio, quod ii lantumepiscopiconsueverint Zabeusanipsa AquileiensiEcclesia,ex defectuNicelaeno-
    per seipsosexpiicalionemSymboliLraderecalechumenis, minisiu omnibiisKalendariisac Missalibuspropriis Aqui-
    aut quibus fuerit familiareloqui ex lempore-,aul quibus leiensis Ecclesiae,quaesupersunt: sed huic animadversio-
    consuetudoscribendi calamum effecerat prompliorem', nis fit satis,224.
    155.StylusopusculorumNicetaeGennadianiZabeo nonsuf- Zaccharia Franciscus Anlonius perperam Fontaninum
    fragatur, ut eumdem aslruat non AquUeiensemfuisse, criminalus est super iriterpretatione inscriptionis sepul-
    sed Dacum: quinimmoAquileiensemillum fuisse, potius cralissacraevirginisAquileiensisColumbae,78.
    quamDacum, exstylo ipso cognoscimus,154. Defectum S. Zeno, Veronensiumepiscopus.Egregiusilliustracta-
    exercitationisin scribendonon probat Zabeus in Aqui- tus , seusermo, de duodecimSignis, ad neophytospost
    leiensi Niceta, ex crimiuationibusquas eidem apponit; baptismum,195, 196.
    parcitatis nempe sctibendi, eliamin urgenti necessitale S. zosimus, Romanus pontifex, anno 418, tracloriam
    Ecclesiaesuae,et neglectusresponsionisad epistolamS. evulgavitadversusPelagii ac Ccelesiiierrores, 167.
    Leonis157. Objectionesex Latino sermone, quas praevi-

    ORDO RERUM
    QUJE IN HOG TOMO CONTINENTUR.

    S. PETRTJS CHRTSOLOGVS. SERM. III. — De eisdem, ubi de occursn patris ad fii-


    lium. 190
    Seb. Pauli praefatioin novamhanc editionem. SERM. IV. —Beeisdem, ubi de livore senioris filii in
    YTTA-S.PETRI CHRTSOLOGI,ex Libro Pontificali prodigumredeuntem. 194
    AOSELLI. 13 SERM. —
    V. De eisdem,Judaeumet Gentilem figuranti-
    CAPDT PRIMUM. Ibid. bus. 197
    —
    CAP.II. Petri Chrysologiordinalio ccelitusimperata. SERM. —
    VI. De laelitia ob inductionem gentium ad
    16 fidemet*gratiam.In Psalmumxcix. 202
    - OP. HI. — iEdes Petro curauteconstruclae. Ejusdem SERM. et
    VII.—De hypocrisi eleemosyna. In illudMat-
    cumProjecto Corneliensesynchtondlogia.S. Tlarbaliani lliaeivi: Cum jejunatis, nolitefieri sicul hypocrilmIristes.
    funus. 17 205
    CAP.IV. — Petros morfemsuampraevidet,praedicitque. SERM. —
    VIII. De jejunio et eleemosyna. 208
    ForumCoraeliipergit ibiquedecedil. Locussepulcri. 18 SERM. —
    IX. De eisdem.In illudMatthaei' Attendilene
    Observationes Bacchiniiabbatisad VitamPelri Chryso- justitiamveslram facialis coramhominibus. 211
    logiex AgnelliPontilicali. 19 SERM. —
    X. De infidelibusad baptismumducendis.In
    VITAPETRI CHRYSOLOGI,ex Castillo. 27 Psalmumxxvm. 214
    § PRIMUS.— Chrysologipalfia, orlus et nomeriproponun- SERM. XI. — De jejunio et tenlationibusChrisli. .219
    tur. 27 SERM. XII. — De eisdem. 222
    —
    § II. Chrysologieducatio, ad episcopalumRavennae SERM. —
    XIII. De eisdem. 226
    electioet ejusdemconsecratioreferuntur. 50 SERM. XIV.—Defructibuseleemosynae.In Psal. XL.251
    —
    § III. Yaria ChrysologiepiscopiRavennalisgesta vir- SERir.XV. — De centurione. 234
    lutesque referuntur. 34 SERM. —
    XVI. De duobusdaemoniacis. 238
    § IV.—De pretiosaChrysologi m orte ejusque sepul- SERM. XVII. — De daemoniaco. 243
    cro glorioso. 57 SERM. XVIII.— De socruPetri infirmaet sanata. 246
    —
    § V. De scriplisdivi Petri Chrysologi. 40 SERM. XIX.— De scriba, cui Chrislussequi se non per-
    VITAPETRICHRYSOLOGI per DominicumMitam.45 misit. 249
    SCHOENEMANM N OTITIA , in qua locus, lempus et SERM. —
    XX. De sedalamaris tempestale. 253
    formaomniumeditionumS.Petri Chrysologiindicantur.79 SERM. XXI.— De eadem. 257
    DISSERTATIO de MetropoliecclesiasticaRavennatensi, SERM. XXII. De terrenorum cura despicienda, deque
    per Jos. A. Amadesinm. 91 servovigili. 259
    Procemium. Ibid. SERM. —
    XXIII. De terrenorum cura despicieuda, et
    CAPOTPRIMUM. — UirumMediolanensiEcclesiaesubjecta promissioneRegni. ~. . 263
    fuerit EcclesiaRavennas quatuor prioribus aeraeChri- SERM. —
    XXIV. De servo vigili et felicitate regni Dei,
    slianaesaeculis. ' 92 266
    CAP.n. — De litteris Clementis II, Romani pontilicis SERM. XXV.De terrenorum cura despicienda,et pro-
    praeeminentiam in conciliisRavennatiepiscoposuper Me- missioneregni. . 269
    diolanensemasserentis. 111 SERM. XXVI.— De Hdelidispensatore. 272
    —
    CAP.III. Quid operari liceat de origine Metropoli- SERM. —
    XXVII. De scandalotollendo'. 275
    ticaedignitatisjn EcclesiaRavennatense. 145 SERM. XXVIII.— De Matthaeipublicaniac divitisvoca-
    CENSURA SermonumPetri Chrysologi. 179 lione, et de Christocum publicanismanducante, et apo-
    PETRICHRYSOLOGI SERMONES. 183 slolospaupereseligente. 278
    SERMO PRIMOS.—Deduobus tiliis, prodigoet frugi, et SEHM. XXIX.De eisdem,et de auro. 281
    primo de abscessu a
    prodigi patre. 183 SERM. XXX.—De eisdem. 284
    SERM. II. — De eisdcm,ubi de reditu filii ad patrem, SERM. XXXI.— De pharisaeorumet discipulorumJoan-
    187 nisjejunio. 287
    4251 ORDO RKRUM J 1282
    SERM. XXXII.— De eo qui habebat manum aridam, SERM. XCV.—Deeadem, ubi de Magdalenasallegouea
    289 conversione. . ! 467
    SERM. XXXIII-— De filia archisynagogi,deque mu- SERM. XCVI.—Deparabolazixaniorum. 469
    lierasanguinis profluvio-laborante. 292. SERM. XCVIL—Deeadeni. 471
    SEBM. XXXiV— Deeisdenu 296 SERM. XCVIII.—Deparabolagranisinapis. 474
    SEBM. XXXV.—Demuliere profluviosanguiriis obnoxia, SKRM. XCIX,- De parabola fermeuti. 477
    299 SERM. C.—DeSyropboenissa,sive Gananasa. 479
    —
    SERJI.XXXVI. De hasmorfhoissa, et filia archisyna- SERM. CI.—Demorteconlemuenda fidelibus, quafe
    a et
    gogi. . 501 illam permiserit Deus.In illud Lucse: Nolile timereeos
    SIRM.XXXVII.— De Jonaeprophetajsigno. 503 quiocciduntrorpus, etc. 481
    SERM.XXXVIII.— De iriiuria sequoaniino toleranda, SERM. CII.—Docenlurione. 484
    306 SERM. CIII.—DefiUoviduseescitalo a mortuis, deque
    SERM. —
    XXXlX. De Perseverantiaoralionis. 309 corporumresurrectione. 487
    SKRMXL. DebonoPastore. 312 SERM. CIV.—Dedivite cujus ager feraxfuil. . 490
    SERM. XLI. —De jejunio el eleemosyna. 314 SERM.CV.—Demuliere uuoehabebaf spirituminttrmi-
    SEBM. XLIl. -^ De etsdem, 517 tatis. 492
    SERM.XLIII.— De oratione, jejunio et eleemosyna, SERM. CVI.—Deficuquaefructumnon pfolulit. 49o
    520 SERM. CVIL—InD. Petrum episcopnmRavennoe. 497
    SERM. XLlV.— De cohsilioimpiorum, via peccatoruni, SERM.CVIII.— De homine, ut sit hostia et sacerdos
    et caliiedra pestilenliae.In Psalmumi. 322 Dei. In verba Apostoli: Obsecrovos per misericordiam - 499
    SERSI. XLV.—De Uominefragili Deum orante, rie se Dei,eie.
    arguat in ira,. In PsiUmumvt 525 SERM. CIX.— De bosliacorporiset animae,Deoratjona-
    SEBM. XLVl.—De exsultaiionespirituali,et confessione bililer offerenda.In eadem verhaApostoli. SOi
    peccatorum.In Psdlihiim xciv. 328 SEBM.CX.—Desalute sub lide reposita, justilicatione
    SERM.XLVII.— De pafaboiis inventse margaritae, et a Deo per Cbristum, et de morte pro Christosubeuuda.
    sagenasmissa?in— mare. . 551 In verba ejusdem: Non est aulem scripium-prdpterAbra-
    SERM. XLVIII. De Chfisto,fabri filio appellato,et de ham tantuin, etc. 505
    invidia. 533 SERM.CXI.—Depeccalo originali. Ia verba ejusdem:
    SERM. XL1X.— De'eiideMt secunduniMarcUm. 337 Proplerea sicul per unumhominempeccatuniin huncmun-
    SERM. L. — De paraLjlico cufato. 559 duminlravit. 505
    SERM. LI".— D'edaemoniacosufdoet mutocuralo. 34? —
    SERM.CXII. De; morte per hominem,vita et gratia
    SERM. LII. —Dp,eodem. 344 per Christum habita, deque abundanlia delictt pfopier.
    SERM. L-III.— De paee. 347 legem : In verba ejusdem: Si enhii unius delicto mors
    SERM. —
    LIV. DeZachaeo.. 348 regnavilper unum. 507
    SERM. LV.— De palerna Dei in nos diiectione, de pu- SERM. CXIII. — De noh permanendoin peccato, ut gra-
    IrOin"in frtioscharitate, et de:Judoeorumpajna. 352 tiaabundet, et de virtuiibus inserviendo.In verba ejus-
    SERM. LVI. —De Symboloaposlolorum, 354 dem: Quid ergo dicemusl Permanebimusin peccalo,ul
    SERM. LVII. — In Symbolumapostolorum. '- 357 gratia abwdet? Q\C.! 510
    SEBM.LVIII. — In idem. 360 SERM. —
    CXIV. De|servislegis et grali*. In verba ejus-.
    —
    SERM.LIX. In idem. 562 dem : Peccabimus,quia non sumussub lege, sed sub gra-
    SERM. —
    LX. In idem. 365 lia, etc. 512
    SERM. —
    LXI. In idem. 368 SERM. CX\,—Delege abrogataper graliam. In verba
    SEBM. —
    LXII. In idem. 371 ejusdem: An ignoratis,
    ' ' [ratres, scienlibusenimlegem lo-
    SERM. LXITI.— De Lazaroa mortuissuscitato. 373 qiior, etc. 515
    SERM. LXIV.— De eodem. 379 SERM.CXVI.— De cognitione peccati per legem. In
    SERM. LXV.— De eodem. 582 verba ejusdem : Quid ergo dicemus? Lexpeccalumest?
    SERM. LXVI.— Dediviteet Lazaro. 586 Absit, etc. 517
    SEBM. LXVIL— In OrationemDominicam. 390 SEBM. CXVII.—DeAdamprimo etnovissimo. In verba
    —
    SEBMLXVIII. Iri eamdem. 393 ejusdem : Factus esl primus homoAdamin animamisiven-
    SEBM. LXIX.— In eamdem. 596 tem. , 520
    SERM. LXX. •—In eaiadem. 398 SEBM. CXVIII.—Demorte et resurreetionecarnis.. 522
    SERM. LXXI.— In eamdem. 401 SEHM.CXIX.—De vero cursu pro corona glorias.In
    SEBM. LXXII.— la eamdem. 404 verba ejusdem : Nescilis quod lii qui in sladio cur-
    SEBM. LXXlII.— De paschalisolemnitate. 406 runl, eLc. 524
    SEBM. LXXIV.— De ResurrectioneChrisli. 408 SERM. CXX.—Defigurasseculi vitanda, et forma Salva-
    SEBMLXXV.— De eadem. 411 toris assumenda. In verba ejusdenv^Jfgijje configurati
    SERM. —
    LXXVI. De eadem,deque seeundaClirislima- Ituicsreculo,elc. £*'-' '^^v ""®
    nifestalionefaclamulieribusa monunieutoregredieiilibus. SEBM. CXXL—DB divite el La/Slr^ii—':--.-\ 529
    414 SKBM. CXXIL—Deeisdem. -;;/ ' - ''%-, -- S55
    SERM. LXXVII-— DeresuiTectione Cbristi. 417 SEBM.CXXIH.—Decisrfcm. ';"-'-' "'. A' 556
    SERM.LXXVIIl.-^De seplima GhrisiimanifeSlatioue SERM. CXXIV.—Dceisdem. \:-Z- -L: 540
    facta discipulisad niare Tiberiadis; 420 SERM. CXXV.—Devillicoiuiano. " '-""./ S43
    SERM. LXXIX.— De resurreciione Chrisli. 422 SERM. CXXVL— De eodem. ''-,. ..- r"-J 546
    SERM. LXXX.— De Chri.sliresurrectioue , et secunda SERM.CXXVIL—De Decollalibne ~:D.-Joanrits'Baplista3.
    a
    manifestaliane-factamulieribus monumenlo regfedien- -=^^ 549
    '
    libns. 424 SEBM. CXXVIII.—In A pollinarem episcopumet marly-
    SERM. LXXXI.— De quinta Cufislimanifeslationefacla rem. 532
    discipulis, cumThomasabesset. 427 SERM. CXXIX.—InD. Cyprianummartyrem. 5'bS
    SERM. LXXXlI.—De Cbristi resurrectione, et quarla SERM. CXXX.—Inconsecrationeepiscopi. 556
    manifestationefacta duobuseuntibusin castellum. 430 SERM. CXXXL—DeDeo, ut videatur; de livore et per-
    SERM. LXXXIIL— De nonaChrlstimanifestationefacta tiuaciaJudsorum, deque hominisMorte. 557
    recumbenlibus und.ecimdiscipulis. 452 SERM.CXXXIl—Deunitate lidelium. 561
    SERM. LXXXlV.— De qointaChrislimanifestatione facta SERM. CXXXIII.—inD.Andreamapostolum. 563
    discipulis,cum abesset Thomas, de.quesexta, cumades- SBRM. CXXXIV.—IQ D. Felicitalemmarlyrem. 564
    set. . 436 SERM. CXXXV.—In D. Laurentium. 565
    SERM. LXXXV.-<De ingressu.Christi in templuni, et SERM. CXXXVI— In Adelphumepiscopum. . 567
    Judaaorumadmiratione. 440 SERM. CXXXVII.—De praBdtcatione D. JoannisBapiistae.
    . SERM. LXXXVLi-r-DeAnnuntiatione et ConceptloneD. 568
    JoannisBaptista?. 441 SERM. CXXXVIII,—Depace. 572
    SERM. LXXXVII.-r-.De eisdem. 444 SERM. CXXXIX.—De remittendo fratr-idelicto. Ibid^
    SERM. —
    LXXXVIU. BzMdem. 446 SERM. CXL.—DeAnnuntialioneD. MariseVirginis. 573
    SERM. LXXXIX.— De eisdem; 450 SEBM.CXLL—DelucarnationeChristi. ; 577
    SERM, XC.—De eisdem,, 452 SEBM.CXLII. -De Annuntiatione D. Marise Virginis.
    SERM. —
    XCI. De eisdem. 455 879
    SERM. XCIl, — De eisdem. _ 458 SERM. CXLIIL—Deeudem. 582
    SERM. XCIII.— De conversioueMagdatenae. 460 SIRM.CXLIV,—Deeadem. 585
    SBRM. XCIV—Drieadem, et Pharisaeomurrhuranle,ac SEBM.CXLV.—Degeneraiione Christi, et Joseph Ma-
    Ghristoresporiderite. 464 riamdimittere volente. 588
    4255 QUM LNHOC TOMOCONTINENTUR 12S4
    SEBM. IALVL—Deeadem, ac-Josephsponso,et sponsa - PROLOQOIUM. — Agendi pro Yalerianocausaeet modus.
    iiuM-c. 591 757
    SERM. CXLVII—DeIncafnationissacramento. 594 CAPDT — —
    PRIMIJM.Valerianisedes. De ejusdemaetate,
    SERM. CXLVIIL—De eodem. 596 nalione, genere, stalu privalo,coDjeclanea. 759
    SERM. CXLIX.—De NalivitateChristi, et pace Chrislia- CAPOT —
    II. QuaeadversusValerianumfacerevisa, aut
    norum. 598 videripotuerunt. 764
    SEBM. CL.—Defuga Chrisliin iEgyplum. 599 CAPUTIII. — QUMprimaValerianiquoad Semipelagia-
    SEBM. CLL—Deeadem. 602 nismumdefensio,ejusqueimprobatio. 771
    SERM. CLIL—DeinfantiumNece. 604 CAPDT —
    IV. Germana Semipetagianismiexpositione
    SERM. CLIIL—Deeadem. 607 tradenda, proluditur ad legitimamValerianiab ea labe
    SERM. CLIV.—InD. Stephanumprotomarlyrem. 608 . exemptionem. 774
    SBRM. CLV.—DekalendisJanuarii, quaevaria gentium CAPUT —
    V. Demonstraturdirecte Valerianuma Semi-
    superstitionepolluebanluf. 609 pelagianismoproxime.exposito abhorruisse. 789
    SERM. CLVL—De Epiphaniael Magis. 6)1 CAPDT —
    VI. Quasprioribus locis Semipelagianismum
    SERM. CLVII.—De "eisaein. 614 subolere in Valeriano visa,demonstrantur cathoiica. 792
    SERM. CLVIIL—De eisdem. 616 CAPOT VII.—Calholiceomninoa Valerianodicluniesse,
    SERM.CLIX.—Da eisdem. 619 nostrumesse velle, Dei autem perficere, multipliciter
    SEBM. CLX.—Deeisdem. 620 ostenditur. 801
    SEBM. CLXL—De parabola-servi ab agroregressi, de- CAPOT —
    VIII. Valerianusmodumloquendi Scriptura-
    que hominiserga Deumgratitudine. 622 rum aemulalus,alque adeomale notatus. 811
    SERM. CLXII.—Deeo qui volebal dividere haeredita- CAPUT —
    IX. Cum Valeriano gravissimi Patres aeque
    tem. 625 causacaderent. 816
    SERM. CLXIII.—De lerrenorum cura despicienda. 628 CAPDT —
    X. AnValerianusSancti titulo, quo jam olim
    SEBM. CLXIV.—De igue coelesti, de separatiouefacta in mss. potitur, exuendus. 852
    a Christo,el de Ecelesiaeet Synagogaedivisione.In illud
    Lucae: Ignemvenimilterein lerram, etc. 630 S. NICETAS.
    SEBM. CLXV.— De consecralioneD, Projecli episcopi Petri BraidaePraeratio. 857
    Forocorneliensis. 633 Notitiaiu S.Nicetam. 859
    SERM. CLXVI.— De quadragesimali jejunio. 634 De $. NicetaVeterumtestimonia. 845
    SERM. CLXVII.DeD. Joanne Baplistaprsedicante,de- DE RATIONEFIDEI. 847
    que pcenitentiaagenda. 656 DE SPIRITUSSANCTIPOTENTIA. 835
    SERM. CLXVIII.— Deparabola centumovium. 659 DE DIVERSIS APPELLATIONIBUSD. N. JESU
    SERM. CLXIX.— De paraboladrachmae perditae. 641 CHRISTOtONVENIENTIBUS. 863
    SERM. CLXX.—De Christopro nobisvariasformassus- EXPLANATIOSYMBOLI. 863
    cipiente,apostolosvocanle,morboscuralummiltente, et Fragmenla sex,. 873
    paupertatempraeeipiente. 644 DISSERTATIO BRAIDJEin S. Nicetam. 875
    SERM. CLXXI.— De discipulisillotismanibuspranden- PROLOQUIDM. — Scopuset ordodissertationis.
    libus. 647 CAPDT PRIMOM. —Sive AqnileiensisEcclesiseepiscopus
    SEBM, CLXXII.— De invidiaet hyprocrisi. 648 sit, sivealteriusin Dacia,ille quemGennadiusRomatianae
    SER,M CLXXIII.—De D. Joanne Baplista,el Herode. civilatisappeliatepiscopum,procul dubiounins aucloris
    650 sunt lumExplanulioSymboliad compelenlcs,tum libellus
    SEHM. CLXXIV.—De DecollationeD. JoannisBaptislae. ad lapsamVirginem, quaeduonuncprimumuna simulsnb
    655 nomine sanctiNicetae Aquileiensisepiscopidamus opu-
    SERM. CLXXV.—De MarcellinoepiscopoVicohaventino, scula. 877
    et D. MariaeVirginispartu. 656 CAPDTII.—Nice3S seu Nicelassancti Paulini Nolani
    SERM. CLXXVI. — De caeco. 663 episcopiamicitiaclarus,nonfuil episcopuscivitaiisRoma-
    liartaein Daciacis Danubiumconslitutae,quiiiinunoirans
    APPENDIX. Danubiumepiscopalumgessit. 882
    CAPDT III. — Romatianae civitatisepiscopusNiceas, seu
    SERM. I. —De OrationeDominica. 665 Nicetas,a Geunadiomemoralus,non esl Niceasseu Nice-
    SERM. II. — De eadein. 608 tasille Dacus sancliPauiiniNolani episcopiamicus, ejus-
    SERM. III.—Deeadem. 670 demquelaudibuscelebratus. ' 895
    SEBM. —
    IV. De eadem. 673 CAPDT. —
    IV. Romatianap, civilalisepiscopusNiceasseu
    SEP.M. V. — De eadem. 675 Nicetas,a Gennadiomemoratus, esl dubioprocul Niceas,
    SERM. VI.—DeverbisEvangeliiMatth.xvn : Hoc genus seu Nicelas, episcopusAquileiensis,qui sancli Leonis
    innullo ejicilw, nisioralioneet jejunio. 678 Magnitempore fioruit, el ad quemejusdemsanctiponli-
    SEBM. —
    VII. De verbis EvangeliiJoann. xiv : Pacem ficis exslat epistola. 924
    meamdo vobis,pacemmeamrelinquovobis. 679 CAPDT V,—Romatianacivitas a Gennadiomemorata,non
    est inDacia inquirenda, sed in veleri dicecesiseuprovin-
    S. VALERIANUS. cia Aquileieusi;el probabiliter illa esl quaePortusRo-
    matianus, seu Romalinus,aut Romalius,non ita procul a
    J. SirmondiEpistolade hac S. Valeriauiedilione. 681 Concordia,ex fluvioejusdem nominisa Pliuioappellata
    Notiliain S. Valerianum. 683 iuit; aut illa quai hodie Portus-Gruariusdicilur, et ad
    Testimoiiiade S. Valeriano; - 689 eunidemRqmalium,seu Rumaliuuin,autRomatianuinflu-
    S. VALEKIANI HOMILI^E. , 691 viumsita est, qui eaminlerfiuit. 947
    HOMILIA —
    PRIMA.De bono disciplinoe. 1bid. CAP,VI.—Niceas" seu Nicelas, episco|iusAquileiensis,
    HOMIL. II. — De arclael angustavia. 696 Roniatianae civitatisepiscopusprobabiliterdiclusfuit, seu
    HuMiL. —
    III. Item de arcta et angustavia. 700 quia anlequamepiscopalemsedemAquileiensemconscen-
    HOMIL. —
    IV. De promissiset nonreddilis. 702 deret, episcopusauxiliarisfuit Aqui.eiensisEcclesiaead
    HOM L.V. —Deoris insolentia. 706 portumRomstiumsiTeRomatinum situs,seu quia ad portum
    HOMIL. VI.—Deotiosisverbis. 709 ve.lcivilalemejusdemnominisnon inlrequeutersedebat,
    HOMIL. —
    VII. De misericordia. 713 etiamcumAquileiensisEcclesia?clavumteneret. 959
    HOMIL. VIII.—Item de misericordia. 716 CAP.VII,—Clarissimi Zabei,contra AquileiensemNiceae
    HOMIL. IX. — Iterumde miserieordia. 719 seu Niceta3Geimadianiepiscopatum,momentisfit satis.
    HOMIL. X. —De parasilis. 722 Occurrilurquoqueauctoritatiel animadversionibus claris-
    HOJIIL. —
    XI. Quigloriaturin Dominoglorielur. 725 simiviri MichaelisDenis. 995
    HOMIL. —
    XH. De bonoconservandaepacis. 728 CAP.VIII.—DesanctoNicetaepiscopoAquileiensi,ejus-
    HOMIL. —
    XIII. De eodem. 751 que opuscuiis,tumnunc editis, lum etiamaut deperditis,
    HOMIL. XIV.— De bonohumilitatis. 753 aut adhuclatenlibus; nec nonet de fragmentisquaenobis
    HOMIL. —
    XV. De bonomarlyrii. 738 innotueruntsludioet industria erudilissimiviri Michaelis
    HOMIL. —
    XVI. De eodem. 741 De.nis.De illiusquoquesanctitateac cullu. 1053
    HOMIL. —
    XVII. De eodem. 744 CAP.IX.—Nonnullaexhibenlurobservatudigna, tum
    HOMIL. —
    XVIH. De Maehabaeis. 746 quoaddogmataet mores,tumquoaddisciplinam, ex sancfi
    XIX.
    HOMIL. —De Quadragesima. '
    749 Nicetaeopusculisatque fragmentis. 1080
    HOMIL. XX.— De avaritia. 751 CAP. X.—Nonnulla expendunlur,quaa a sancte Niceiae
    S. VALEIUANI
    ' APOLOGIAPRO Epislola ad Monacbos. 755 aut minusexacte, autduriusdictavideri posseut. 1110
    S. VALERIANO, auctore. Theophilo APPENDICULA.—VETERAMOMOMENTA DDO «APITDLIAQUI-
    Raynaudo. 757 LEIENSIS. 115S
    FINIS TOMI aUINQUAGESIMlSECUNDI.

    Vous aimerez peut-être aussi