Attonis, Vercellensis episcopi, opera omnia, juxta editionem duplicem expressa, quarum una Buruntio, canonico Vercellensi, debetur, altera,
monumenta inedita exhibens, ex codicibus Vaticanis eminentissimo cardinali Maio. A.... 1853.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
CURSCS COMPLErUS
SIVE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFOHMIS, COMMODA, OECONOMICA,
ATTONIS
VERCELLENSLS-EPISCO-PI
OPERA OMPM,
-SDXTA
EDITIONEMDDPLICEM DNA-BDRONTIO
EXPRESSA,QUABDM CANONICO VERCELLENSI
DEBETDR,
ALTERA, MONDMEN-TAINEDITAEXHIBENS
" E% .CODICIBPS EMINENTISSIMO
:VATICANlS.:, " CARPl-
KALI faAIO. ', . . . .... ,
ACCEDCNT
LEONIS^Wtl,
,
AN.TIPAE^E
EPISTOLi£ ET COMSTETEJTIOMES.
• INTERMISCENTDR
TOMUS. UNICUS.'
VEECELLENSIS EPISCOPUS."
PROLEGOMENA.
..:,^EP'ISTQLA;.'P.EI)IOAT0.RIA.; :
Allonis Opera publici juris facere cogitanlibus lex iis coUigimusquse in fine Expositionis Epistola-
nobis operae pretium videtur nonnulla de auctore 7 rum D. Pauli perorans ait: Tu dedisti, ut propter
deque Operibus ipsis, atque de bac nostra eorum gustum,£t suavilalemJmjus vilce, sanctce Scriplurm,
editlone breviter praefari. gentem, patriamque relinquerem. CaHerumsub quo-
nairi ccelonatus sil, quaye de genle nobis adveclus,
DE AUCTORE. haud certo inter seriptpres conslat, qui ejus men-
I. Atlones duos episcopalem Yercellarum eatne-' lionem fecerunt. Nam Rossottus mox cilalus ab
drani lenuisse, atque bunc nostrum selate fuisse rediaj marchionibus Epo-
litteris prognaium afflrmat, testes ap-
posleriorem prodiderunt Rossottus in Syl- pellans probatissimos auctores; quorum. tamei»
labo, et d'Aclierius in Spieilegio : at unius tantum- nomina siluil, uli et momenta quibus fldes ilio.rum
modo memoria apud nosexstat Attonis, scriptis
teslimoniojcoricilietur. D'Acberius prajterea in Iau-
factisque celeberrimi; alterius aulem cujusvis, qui . dato loco; ex Ferdinando Ughello, Attonem Alde-
hunc, vel.prseeesserit annis, vel subsecutus sil, rii- garii filium dicit; sed enim quis Aldegarius fuerit,
hil in monunientis babemus. et ad quam gentem referendus, iieuter docet (1). Si
II. A longinqua regione huc advenisse Alionem quid nos judicamus, a
Longobardis Atloriem jure
1 --' "''.,'..'
(I) Quod alii minoris nominis auclpres, qui de scilicet ex advocalorum, vel vicecomitum famitia
rebus EcclesiseVercellarum scripseruni, veluti Mo- prognatum esse, vixest commeniorahdum, cum ex
dena, CorbeUinus, Cusamis, affirmavere Altonem nujlo gravi monumento duealur.
PATROL. cxxxiy.
iV"'/ .''.' A'TT0 VERGELLENSISEPISGOPUS. r''
-aliquo repetere quis posse videretur : narii cx ipsius A ; exstinctum incendio, riec successorem proplerea
; lesiamenio, quod num. 10 referemus, palet fralrem habuisse Atlonem eodem incendii anno sacris de-
'
ei fuisse Aupertum nomine, et Lpngobardorum lcgi- corariim infulis. j
bus ex rialionevixisse : alqui Ationis, Auperii, his- ; V. Lpnge graviora sunt in hanc rem monumenta
vque similia liomiria geniem illam sapiurit-: leges ,duo,.quibus aperte; cCnfieitur, Rageiriberlumproxi-
cliam, el iriores, quibus quis vivil, qua de genle sit, niis anie Attonem annis pcclesiam rexisse;VereeP
'• aliquod solent praebere indicium. lenseni.; qujeque eo lubenlius proferre aggrcdirriur»
'III. Illud porrp indubilaium esl, Attonem Vercel- quod eruditp ciiique optarida merito videanlur.
"larum episcopum creatum fuisse anno liongentesiiiio Prinium est epislola fprmala quam ex anliquo
"vigesimoquarlo, Ragemberio, cui proxime -sueees- archivii npstri codice sigji. num. S5, GanPnum col-
sit, quarlo Idus Marlii ejusdcm anni Papise, faclo leclioneni una cum aliquot Alionis opuscuiis com-
ab Hungaris incendio, e vivis sublalo (2). ''.-.. plCctente.desumpsimns, quamque et soeculoldecimo
Sacris infulis eo anno deepraium Attoriem Eccle- scriptam, et Aitonis ipsius jussu eum in eodiceni
sioa nostraj caihedrarii asoendisse; invicio suri.t. arri relalam, suadet forma characterum soeculuni ipsuiii
gumenlo, auiographa insirumeiita donaiionis (3), sapiens, etcum Altonianorum pperum characleribus
qua eanidem hanc Ecclesiam cumulavil, consignata B prbrsus eadem (7). En praaclarissimiexemplar mo-
anno iiicarnationis Dominicoenongenlesimo quadra- numenti ex aritographo ad amussini eiaratum :
gesimo quinto, poniificaius aulem Atlonis vicesimp :. t Incipit epistola, quam.mos Latih.us-formaJam.ap-
priino. Jam enini, si ex iiongenlis quadraginta quin- . peUal,.a.sanclis Patribus in Nieaina synodo cori-
,que annis a Dominica iiicarnaliorte subtraxeris an- stiluta,
iios vigiriti el iinum pontiflealiis, ad annum reduceris c In nomine Palris, et Fiiii, el Spiritus saricti.
4ipngentesimum vicesimuni quarlum. ""'."« mcnPSAt.'(8).Mille xxi !
Hinc colligesa yero abiisse Ugiiellum.(&),durii « Reverentissimo, omriiquesacra veneratione co-
" Vercellensi iScclesiae.aiirio
-iiongentesimo vicesimo lendo Patri Andreoe sanptaB MediolanensisEcclesue
fluinlo prsefuisse Norgaridum asseruit.: archiepiscppo, Ragembertus sanclae Vercellensis
"
'IV. Eiderii Norgando proxinie suecessisse Aiio- Ecelesisfehumilis episCopris,proesenleri), et oeternam
•nern, Ragemberlo adsoe.cithmiduodecimnm niissp, lii pofriino felicilalem. Quia sacris apieibus |yesiris
«rielor est Jpaniies Siephanus Ferrerius,' Vercella- Walfredum Ecclesiaa nostroe suhdi.aconuni vpbis
Tum et ipse episcopiis (S), antecessoris-sui BonbKiii. consecrandum EcclesiseEporrediensi ad vouiiii cleri
Tabellam (6) prosecutus, quibus iiovissiine accessit „ ef populipraesulemexpetisiis : riefas a nobis aliqiiid
' '
aclarissimusTricusin.Historia Tridhiensi. sanctis peiitibnibtis. vestris denegari existiriiaiiies.
His opponinius aniiqtiissiniuni Necrologiun) no-
jiixia amoremj eireverentiam caiipriicasdefinitioriis,
:slrum, ubi de NorgandP legimus : v Kal. Mart. usque ad gradum subdiaconii noslrorum prasde-
.Mbiit,venerandce memoria; Norgandus:l.mjus Eccle- cessorum solliciiudinepromotum,paiernitaii:vestrae
siai episcopus, qui canonicas ordinavil, el hujus ad episcopalem cathedram, Domino adniiniCuIaiite,
1
Ecclesipe.ordines nobilitaiis -instiluit. jNam proeler- coiicedimus proniovendurii. Ne ergo de ipsius trans-
quam quod verisimile rioriesl, Necrologii:scripib- acta convei*salione,jsive proesenli Coricessionequid-
rem deplorandoe moiuis geiius fiiisseproelerniissii- piam ahriitati vestrae necesse sit ambigere, prKsen-
runi, si Papiensi incendio periisset Norgandus, tibus bumililalis noslroe litteris eum prpseculi su-
haud cohaeret dies in Necrologio nolaia cuni die, mus; quibus" illum in sacrosaneta religiojrie, in
,_ad quarii Luitprandus epoevus..scriploy incendiuni quantiim andivimus, et eognPviniiis,;alque huniaiia
refert, ad iy! scilicet Idus Marlii an. 921. Quam- fragilitas exislimare sufucil, liacienus cpriversaiurii
«iirem recle concIuseriSj Norgandum nec prajdicto fuisse tesiificaniur,.eumquead id jiiiriisteriuni pera-
Si quis forte rapax-^partpfn subduxeritullarii, :
(2) Vid. Frodoard. Jn Ghron., ct Luitpraiid. Hist. Senliet.Mncpcenas,Tartareumquelocum. : ,;: -
iib; )ii, capv 1 ei seqq; : ...] U Alter erit Judas, Datlian.erit.alter Abyron, '-
(5) Asservantur hoec in archivio riostro, eorurti- Eispoliatsiquis teinpladivinabonis. -. ;
<jue exeinplar referemus num. S..
"' (4) In ItaL.sacr.
(8) Numertis hic mille xxx nigrion atramenlo,
(5J In D.Euseb., et ejus successor. Vila Roma3
ediia 1602. r divCrsisque.aliquantocharaclenbiis, ..cbarta irisupor,
;-'-;|f»)Adject.,ad.;Coliectan..ediLadeSi Eusebio aiiquanio super abrasa, scripins legilur, iibi forte
In codicis hi etiam le- rectiori supputatione legebatur MLXviiiGjim eriim iii.
;{7). fitie,Imjus yersus numerus per liileras cxpressus in summam
: gu.iitiir. epistola
ductus"ipsis lillerisconsequenieraiijunctusinnuatur;
. .Atlo/libi prsesul,lernos ego Conferolifiros, 1 ibinumerumMLxvii prinio 1'egi'debuissejurestispiea-
..Euseb.imartyr,.snscipe>Qi.a, rogo. ,: :-:camnr, Curii el ibiiocus, ubi exslilerit, appareal,
-Primushabet glossas:,'psalriios pertractat et all^r•: ;; et revera ex liisee lilteris, adjuncta^littera Z, sive
.' Teriius offlciuradisseritoninePalrLmi. nuinero indiclioriis septini33,hic numerus. coiifleiur,
NeccredaLithoc me libisolamIraderedonum Vel sallcm,, dempto indictionis numerp, legenduin,
-' Ecclesias.quiqueexspoliaresoleiit. esset MXXXXX : scilicet a.brasi fuere duo nnmeri xx;
Quod si ioteslaUim moriPiis<iuid- Ibrle relinquam :
EcclesiiEpropriumisliusesse volo. . revera eniin..numerus.qtiinquagenarius npn semper
Pr«dia sicmaneaiil: sic.sinretc«tera cuncta: sigriot, sed et quinque x in nustris. liisce codiciiius
.06easib'jp'favisnecidetur ulia Airis, ..iexpressus.yis.itui>';',]., /.: j .;
13 -'"-" '/". PROLEGOMENA. ' v " ;«
gendum saiis proiilemur idoneum. De cujus. eliam ducliisy ipsls habetur littefis cbrisbijiieriiefadjurictus.
conimendalione, ut omriis: attibiguitas abslergatur, Sedet numeruriipraBsenliSindictionis eidem suppir-
Gr&ea ielementa crim propfii supputaiibne nurnerl' lationi, sicut ralio diclat, credidimus adjiciehdum.
dignum.duximus inserenda : Palris scilicet, eiFilii, -Addidimus proeterea nohagenafiurii (9) et nonurir
et Spirilus sancli primas :. Petri aposloli "primam Liiiiriieros,quibus divini figurajurisjurandi sinedubib
litteram.: nbminis quoque nostfi 'pririiam : veslri patenter exprimitur : AS-GHN. xcviin. Dala iT dala-
secundarii : fratris proficiscentis, tertiam : ciyitalis f.um.,Annpincarnatioiiis Domini fibstri Jesii Christi
.noslrae iguartam .:' quafiiin numerus ih suriiniain noiigeniesimo quarto.indjc. yii. i ]
Jam yero Andream bunc Mediolanensluni.areht- B covo nelf/ anno 900; e nel Luglio di questo medesi-
praesuleriicircafinemdecimispeculi vixisse, colligi mo anno corrcvaT indizione ollava. Piii corrello e
yidetrif £xchariaapudMuraioririm 00)* in qua le- P allro consislente in un placito tenuto dal mcdesimo
gituf: Arino liiearnaliprils Domirii rioiigenlesinio arcivescovo in Bclano sul lago di Gomo, e da Ragi-
nonagesimo sexto, ppntificatus vero supra laxati fredo giudice del sacro palazzo, ameiidue missi
domiii. Aridreos archiepiscopi sexio, ipense Julio, domni impcraloris, e scritlo : Anno imperii domni
indietibne oclava. .". Illudovici imperaloris quinlo, mense Julio, indi-
Al enim audiendus «st idem Muratorius iri Annal. ciione octava. t Ilis adde ex Ughello (II) codeni
Ital. adbuncanriufti: s Ma senza fallp, inqtiil, si tempore Eporredioe episcopuni ftiisse Walfridum,
'
dee scrivere, iiongenlesimo qnintb, perche iii queslo seu Vv"alfredi;mpircdiclum.
corfeva P anno sesto d' «sso Andreaj-eletio arcives- Ilabes hinc nrimis decimi sscculi luslris Ecclesiai
(9) Ita legendum Jdiiximus,ubi jniniis legere licult numerum 99 cohiponurit. -Vid;: Gabassiitiiim; ad
in autbgrapho. jNumerus..; enim bicnonagesinijis iias -lillevas, et cbneiliorum Tlistoriam, ad Njcwiiiiiii.
rionus adjiei solebat, et per Ilebraiearh vbcem af/wv VkleAetaGoiicil. t. V^ad.Iiaseelifteras^
groecisIitteris expressam significabaluf « enim 1, pt. ..' ;\-
40, ?8f sj yero W riunierosinnueDant, qui simul •-" (IO)InAntiquiuTtal.,disscrUiii:;^:.'.
(ii) In Ilalia saera.
m ATTO 'VERCELLENSISEPISCOPUS. W
ft.Me!li6i'aTi.eiisi:proefuisse
A'iid.ream:,EporrediensiWal- ^. proiectioiiem suscepimns, et praEseiilisprivikgii:
Mridum, VercellensLveiipRageinberlUim. ..? : pagiiia comniunivimus. Qusepunqueergo rhemoralaa
-VI.-Age vero* alterurii in eaiiidem remproferatur -ecclesiae
I;ita 'largitione regnuni, eorieessione:pphtificuni,
qriprunilibet oblalioiie fldelium collafa Jesse iio-
"«.ravissiinum •nionumeiitum, quod de codice Yero- .•scuntur, et quaein posteriim, largienle Domiiio, coii>
neiisls Ecelesise repetimiis,- sigisat. nuiii, 62 : sieque .ferentur,-coiifirmaimisi ete, "
Jiabel : " - ; < Proeterea concessiones, commulationes, aliena-
'lioiies.dislracliories ab invasoribus saricli: Eusebii
.: Ekemplar privilegii, quod domnus-Anastasius. papa faelas, qui;ponlificalemlienediciionem ripn Ipbtiiiue-
concessit Ragemberlo sanclos VercellensjsEcclesim rMit,:yideIicet, a | Gregprio de Veruclia, Liprando,
: -episcop.o. ; .: " '.., '; Eyaradp, Ardicioiie, jn; irritum .duciiiiu"s",| ei,regia [.
MASTASICS episcopris servus servorum. Dei, reve- auctpriiale Cassaniiis. et
Qiieiiiadmoshim igalroiius,
Vferitissimp, ct sanciissinio RAGEKBERTO sarictoeVer- atque anlecessor noster Conradus Roinanbrnni rex
cellensis Ecclesioe episcopo, dichus vitoe suae lan- ipsa cassavil, investiluram sttaniqne ab [Aiiselmo
tummodo. Vereelleiisi; episcopp cpnira voluntatem suse Eccle-
Si pastores ovium sole geluque, etc. Reliqua vide siaj occulte, et ir-ratioriabiliier factam de Clavasiolo,
in Anastasio papa llh. . ~ -•atque irivcstiiuram aGisuIpho eidem Ecclesia? epi-
scopo coiilra jurariienlum quod feceral, etcpnira jn-
Pprro.etsi hisceponlificiis-lilleris inscriplus annus terdiclum: Doiiiini ipapae Eugenii' teilii ipsp eas,se
. jjbn sil, iribuanturque Aiiastasio, quiu exprimatur B iioritecisse confessus esl depedagio, el;-riaulp_Salri-
s quisnam fuerit ex qualuor, qui hoc rioriiine -cen- gioe facias, et alias quaactinqtieprobare pptuerini,
- silisunl, sumini ponlitices ex indictione lamen xv, aique pmnes alias inveslituras iii ecclesia'sancli
Eusebii ab^piscopis tfuftive occulle factas,; Pmiiino
-lacile eolligimus eas ad Anaslasium tertium.^erti- -cassarnus,el in posterum ne fianl sub poena cenluui
nere, ac referendascs.se ad annum nongenlesimiim "librarum auri regia aiictpritaleinterdieimus, etc.
e Ita proescriptioneiri quoque centurii arinorum -
^lecimum seeundum.. Ut eiiim proelereamtis Anasta- tam episcopis Vercelleiisibus quani. ecclesise saiicti
sium pfimum, qul juxia clarissirtiuni Jiiiiatof. .(12) Eusebii et saiie-lsb ;Maria3:concedimus in perpe-
- , '.
^creaius ponlifex fuilanrio lercenle.sinio iiongentesimo tuum.- '. i ;.
c Item testes Tuerur.t pracseriles, qtsoruni noniina
oclavo, indictione undecima, yitaque est funcius subscripla cernunturrHarltinictis Biemeiisis archie-
-anno quadringenlesimo primo, 'mense Decembri, piscbpus,,. Ghebaardus Vilemburgeiisis episcppus.
"indiclionequarla decinia, ulque nihil eliaiu <iicanius •;Henseimus; Abelpergen. repiscopus, dux :Velpbo,
de Anaslasio secundo,-rqui_ab anno quadringenlesi- Heilrteus;dedux Saxoniae,Guido Cnnradus, Alberlus.inar-
chiones' : Saxbnia, coiries de [Biaude-
irip noiiagesimo sextp, indieiipne quarta, ad .
aniiiisn fada,;" ,. .. |. ,',,',;: ;.,- .." .-"" LV""i;.r-V.
risqiie 498, cum sexta curreret indiclio, Ecclesioa « Signum Domipi Federici Romanorum regis in-
prcefuit; Anaslasius eerte quarlus annp 1155, indi- victissimi. Ego Arnoldus elcaneellaritis yice Henrici
-ciione prima, ad siinimuiiivponlifiGatumevectus ad C Maguniini archiepiscopi - archicancellarii reco-
gnovi.
-seciindamtantum indietionem pervenit, .quo tcmpore t Datum Viiemburgi -xvi Kalendas Novembris,
siliurft non fuisse.Vercellarum episcopum, quani aiino Dominicaj incarnatioiiis 1152, 'indiCtione xv,
domino Federico lipmanorum rege glo-
Ugutipriem mulia' et gravissima confimianl r-asgir- fegnante fiosissimo,, aiino I ver.o regni ejus pfimp felici-,,
Vineriia., Huric enini: ex"archidiacoiio Befgbniensi, . -ter."» "' -V| : ' n' :: "".
episcopum Vercellenseiii, Gisulpho in episcopatu.
sttccessisse, aticlor est praiatidatus Jorinnes Slepha- Usque ad annum autem 1170 in episcopatu man-
snus Ferrerius. ExUgheilo auiem discimus coniigisse ' sisse Ugiilio probatur, lum -ex ejusdeni donatiorie
Iioc anno 1150 (licel in hoc dissentiat Ughelltis, canonicis sancli Eusehii facla ulriusque Moritariarii,
quod iion Gisulpboproxime successisse Ugniionem el decimarum Roasii, et Iloaxendae an. 1155, ex
niinus rectcafftrmai. Eumvero ab arino 1152 usqtie tabul. lipst.-; tum ex cessiorie ecclesioe suaenomine;
.ad ;1170 huic Ecclesioeproefuisseprobant, senteniia facla jar-iiirii ad ipsam perliiieniluni super Gastro,-
abeo inter-canpnicos sancti Eusebii, fitsanciae Ma- .elAgro Tridinensi, GuillelmoMoniisferrati jnarchio-
j-iae,Jala nono Italendas .Augusli1152, rog. Gandul- iii eodem anno data, quam clarissimus Iricus in
phus, ex lab. noslro eapit., diploma Friderici impe- IJist. Tiidin. fol. 28 profeft; lurii ex Ifanslatione
i'a,lbris eodem anno, et indiclione decima quinta D''BiigbllasdeValle in Montenij.quiPlaiium appellatur,
datum, cujus exeniplarhic in parte praebemus': de qua diplpma arinoilGO dalum in labiili. Bugel-
cominuii. exisiii; ;;tuni denique es jcessione
t In npmine sanctaj, et individuoeTriniiatis. Fe- '_len.'
dericus Dei graiia Romanorum rex Angustus. Quia ' episcopaius facla doriiirioVValajpfoeposilP,et cano-
B.omani imperii feginien, polestateinque suscepi- riico sancii Eusebii duodec. Kal. Septeriib. annill/O
nius, Ecclesiis a npstris pnedecessoribus plurima rog. Ollo not. sac. palalii ex tabul. riostrp. Sed
iargitiotie sublimaiis, erga nos competitprpvisione Reslat igittif ui ponlifi-
. «pnsulere, et .ne ipsarum -possessionesaliijua dis- plufa jam quam opprleai.
."..iractionedepereani, suffragium sufficiens adhibere. cias litleras de qiiibus agitur Anastasio leriio vindi-
P,r33seniibusigiiur, acfutufis Chfisiifidelibiis volu-; - cem.us,el concludamtisannp 9I$R.ageinbeftum Ver-
riius esse cogiiiium, qupd petilioile Domiriipapoe cellarum episcopum fuisse. ;
Eugehii tertii, elinlercedeiile charissinio canceilario VII. Quam porro caliginosis temporibus Deus
nostro Arnoldo, aliisqtieprincipalibus regni princi-
; pibus, yenefabileiii':Ve.rcellensem episcopuni Ugu- opiimus maxiirius Alioneni iiobis quasi lucidissimum
lionem, alque eeclesiam sancli Eusebii iri regiam sidus misefil, norunt qaolquol oeviillius' liistoriam
DE "ATTONIS OPERIBUS.,
XIV. De Atlone haclenus, jam de ipsius operitius. tenus fugit eximiuriialiud Attoms opus, -commenta-
Quarito hasc in pretio "semper habuerint eruditi, rius videlicet in omnes divi Pauli Epistolas, quem
quotquot illa noverunl, quibusque volis exoplarint,; qui legerint, haud herele poterunt <juin magnbpere
ut e scriniis erula in puhlicam proferrentur lucem ; mirentur saeculocassis ignorantia tenebris involuto
quo demum applausu sint excepta, curii clarissimi virum exstilisse qui tanta sapietitia lamque acfi ju-
«TAeheriistudio,licel neeoninia, necintegra prodie- go dicio summis de argumenlis eleganli eliam ,scri-
riiit, vix dici potest. Legantur quae habet Natalis; pserit stylo. Quaminibi animadvertent Scriptufarum
Alexander Hislor. Eccles.Vtom. II, fol. 558, edit. peritiam? quam doctrinarum puritaleni ? quem^de-
Faris. anni 1745. Adeantur etiam Pagius ad annum nique senteniiarum delectum ? Quid ? Quod sanctis-
960, Fleurius in Histor. Eccles. tom. XII, lih. LV, siniae religionis dogmala a npvatorihus posteriori
§ 54; Gulielmus Cave Histor."liiler. tom. II, pag. aelate inipetila, veluti de Chrisli proesenlia In-Eu-
99, ^edit. Basil:;Dupin H.istbr. Eccles. yol. VIII,pag. charistioe saeramenlo, veluli de purgatorio; igne,
26;;Racine tom. IV,, pag. 109, edit, Ellraject., yeluU alia multa- iiiyictis. argunieniis confirniala,,
artic. 6, § 4; Muralor., ad an. 958 et 959 Annal. constanli traditione posteris per hosce commenta-
Ilal. rios sunt transmissa ? Neciilud profecto parvi faeieiit
XV. AttonisOpera recensere aggressus Joannes sanioris doctrinas sludiosi, quod Auguslinianam de
StephanusFerrerius supracit. (15). Sermonesprimum divina graiia senlenliam, tanquam illis tempprljus
ppsuit, tum epislolas, deiri Pblypticum, siye Perpen-- Pfobaiissimum-dognia, rejectis omnibus ad-Pelagia-
diculum, inde Canones, seu Capitrilare, poslremo nismum utcunque declinanlihus constanter -liis in
iraclalum De pressuris ecclesiasticis. Atque eadem commentariis assertam invenient.
passim magna cum laude niemorant, quotquot fere Q XVII, Quo falo preliosissimus hic thesaurus tot
de ecclesiaslicis rebus Historiam texere hactenus. saeculisdeliluerit, baud salis scio : at de Atlbnis
iaistiliierunt, fecundissimo penu profeeturo fuisse, ita ceriurii ba-
Opportunum tamen accidit legenlium oculis boc beo quam quod maxime. Nam coniparahs horum
ioco subjicere quae de eorumdem numero et fortuna commentariorum styluni cum ceeteriSAttonis operi-
refert Auclor supplementi ad Bellarminum bus, siriiillimum ubique invenio. Non raro eliam
< Attonis opera, inquit, vir clarissimus Joannes easdem sententias in comnienlariis reperio, quas in
Bona generalis abbas reformatas congregationis san- epistolis el per eadem fere verba expressas. Cqnfer
cti Bernardi, seu Fulienlium in Italia (Pedemonla-
iius scilicet, quifuitposlea S. R. E. cardinalis) ex epislolam de.obedienlia principihus debiia ad epi-
inanuscriplo codice Yalicano num. 4522. eruit, scopurii Waldonem riiissam cum exposilibne capilis
describi curavit Rbmaeanno 166i, atque ad Lucam XIIIEpistolae ad Romanos.
d'Acberium nionachum Benedictinum transinisit,
Preeterea in fineGlonimentariorumheec legunlur :
qui ea inseruit tomo VIII, apag. 1 ad 158 Spicilegii
sui. Et sunt : Capilulare, seri Capilula Attonis epi- ' Vercellinus diaconus, el Telberlus subdiacoiius,jussu
scopi; Liber de pressuris-eeclesiaslicis; aique epis- domini Allonis scripsimus. Inlegeraiilem Atioiilano-
tolaevariae.In iisdem autenicodicibus,;tam Vaticano rum
quam Vercellensi, erarit praelerea sermones septem- D Operum Codex, inler alios iftulios archivii no-
decim de diversis argumentis, et Pblypiicus, quem I slrisignatusnuin.40, ab Utroquebocscriba est exa-
Perpendiculum appellal, quo noxa redarguere et ratus. Idem Vercellinus anno -945.jam in presbyte-
honesta' saiicire decet, curii scholiis;; sed quia vix rum conseeraius donalionis iiistru-
ideo non surit. Est autem aiilographum .
- legi possunt, transcripii
dolendum quod manuscripLuscodex Yjalicanuslacii- ' mentum scripsit : ac si hujus cbarlee cliaracteres
nis pluribus in foliis laboret, unde integer omnino inspcxeris, eosdem -jure dices cum characieribus
sanusque haberi non potuit, nec sanari eliam colla- commentariorum, qua parte sunt exarati a Vercel-
tione manuscripii codicis Vercellensisl. quem dene- ' recte hinc colliges
garnnt canbnici. FloruitAtlo -usque adaiiiium 960et; lino diacono : ut quemadmodum
ullra, J elc. _ commentaria anle-annum 945 a Vercellino adhuc
His cohoerentquaepaulo fusion nafratione prose- diaeono, Tetberto juvante",scripta fuisse, pari mo--
- mento concluseris eumdem et donalionis et COIK-
quitur Acberius ipse : «Atto, lioc nominesepundus, ' -
elc: Videinfra Prcefationem Aclierii -
yi.suamediiio- mentariorum auctoreiriexslilisse Attonem.
iiem OperjiinAllonis. XVHI. Priusquam iioc missuni facio, lubet epi-
XVI. ^uae ciiiii lla sinl eruditoruin notitiam hac- stolam i-eferre Joseph Blanchini presbyleri,'dum yi-
(To) Nufflii.
23 PROLEGOMEiNAi/-",..,. 28
Veret,.congregationisOralurii Romani, vinditiis ca-, ^ mento vengono varie-letlcfe, c slatutF della Chiesa
nonicarum seriplurarum elarissimi, quam ad emi- di Yercelliiiileressanti, eppoi una picciola cOllezione
nenlissirnUmVirumbinc dedit, postquam hac trans- - de' canoiiicon queslo preciso titolO, cbe io copiai
iens cathedralis ecclesisa inviserat archivium. ad verbuin •.Capiiula canonum exertorum de diver-
< Mi sarei fermato in Vercelli quanto ahbispgnava, sis conciliis, decretalibus, slatutis, alque epistolis
se avessi pptuto copiare tutto il codice segnalo 40 congruenliumad "forense judkium tempore Domni:
'
(Codicem scilicetquem nos edimus) che e niollo in- Alloni episcopi . . . Il"signo.r canonico Fileppi
teressanle per quelia illustre Chiesa, e per Alfone. Tiii dice, che volevafare una edizione delle Opere dia
Gonlieneun coriinieiitariodi esso Atlone sopra TEpi- - Atlbne, ma, se larda piu a ficopiare i codici,; es-
sloie di san Paolo. Trascrissi quesla noia, ehe sta sendo vecebio, io temo,-clie'niOrra prima di aver
rielfine del codice : Explicit Tractalus in 'Epistola fa.llb nulla (16). Converrebbeperb sollecitarlo abe-^
Pauli ad Hebrcsos. Vercellihusdiaconus, et Telbertus neficio della repubblica letteraria, e principalmenle
subdiaconus ex jussu domni Atlohi episcopi.^scripsi- a glpria di quellaantichissima Chiesa.
mus. Oralepro noYis,fralres. Bopo il suddetto com-
. (16) Nimis vera fuit preedictio, nam anlequam huic Operi primam manuni apponeret, falo cessit.
ACHERII PR^FATIO.
VERGELLENSISEPISCOPi
;G_API,TBLille.
GAP.L — Adnionilio pohtificis' ad presbyieros.,qua- % riisse, quianbs quibus regendarum aniinarum |Cur,a
liler erga subdilosaffaht. ;' cbmmissaesl,prbhis'qiii noslra negligeritiapereurit,
(Theodulficaputl Capitularis.) Obsecfovos, fratres fationeni reddituri siiiniis. Pro his vero.quos v.erbis
dileclissinii, •ut erga subdilarum plebiunl profe- et exempris lucrati fuerimus, praeminni aeteriiaevitae
iblumef emendaiionem vigilantlssima Cura laborelis, percipiemus. Quod sipop.ulus fidtjlis cibus es.t Deis
qiiatenus: illis viam salutis ostendeiUCs;et eps verbis p ejusdem. cibi:;condiinehtui]i.ri.os.sumriSi.-Sciiote-ve-.;:
et exemplis iris.iruentes, et vos -de ebrum.pfbfeclu;. .: sirum gradumnoslrO gradrii secuiiduin, et penecon-
et iioscle veslro, J)omirio Tesu. Christo auxiliante,- |unclum esse. Sicut enim. episcopi aposlolorum iu
fructuososilli mariipulos reportemus..Obsecrpeliam . Ecclesia, ita riimirum presbyteri caeierPrum Disci-
--ad" • pulprum Dominivicem leneiit. Eti.lii Seneriigradum
frater.nilalerii yestrani, ul Iiaec;-;fSapiliila,_i'.quae
einendaiiPrieni.yilsebrevite.r digessi, assidue legatis, summj pontificis Aa.ro.n,istivero filioruin ejiis'.'."LTii-
et niemorioeconimendeiis, et eorum, sive CDeterarum deoporlet vossempermpmores esse tanioe.Vdigiiiia-
sanctarum Scripturafum leclione mores cpmpona- fis, memores-vesiree' coiisecr.aiiori.is;ineiiipreis'sa-
tis, vitam emendetis, ul cum.subditis.piebibiis, ppi- crae qiiamiii niahibus suscepislis uncUonis, utiiec
lulante Domino, ad fegna coelestiapergere cerletis. ab eaderii dignitaie degenerelis,'necvestramcbnse-;;
- CAP,11.— Relrqctalio ejtndem., elde ordinis dis- B craiionem ifritam faciatis, nbc manus sacro san^
_' creiione. bonmquevilmexhortdlione.. guine delibiilas peccando poliuatis; sed cofdis et
V(iW.) VeracitefVriossedebetis, et sernper menii- Corporis muncTiiianiconservantes",plebibus: exem-
29 GAplTULARE; StSV
plum bene viveudi prsepeiiles.-his quibus 'praseslis ' A\ beatitudo acquiritur. His awiiis vitia cpmprimuiiiu*.;
dricatum ad CfElesliaregria pfeebeatis. , V / His alinienlis virtules nutiiuntur.'....•. .-'-.-:
CAP.III, -^-'fie ignoranliq ebilanda, et doctrina ser-. CAP.yil. -^p.Quod sitcerdpsniissam solus neqwquarx -
" :. 'tianda. ' .. ..celebret.. V -....... ':.,;:;'::
., ; ",. V.:
(ConciLTdtet. iv, c. 24) Ignorantia niater cun-, • .(Ideiri TheOduIf. cap.'7.) Sacerdos soiusniissani;
ctprum errorum. Maxiirie sacerdolibus Dei vilanda nequaquam celebret, quia 'sicut illai ceiebrari nori-
est, qui doceridi officium in popujis Siisceperurit. pbtest sine saiulatione sacerdolis, responsipne plc-L
Saeerdotes e.riimIegere sanctasScripluras frequen ter bis, adnionitiohe saCerdolis, respbnsione nibilonii-,
admonet Aposiplus, jliceris a'd-Timbtheiim : Aitemle nus ptebis-^^iia^riimirum^Btjquaquamab iijiiodebet
leclioni, exhorlqliohiet-doctrinw. Semperpermane liis . celebrari. Esse" eriini debeiit. qrii ei 'cifciinisiaiit,
(1 Tim., ly, 13). Sciantigitur^sacerdpies Scripturas. quos ille salutet, a. quibus ei respoiideatur, et; ad
et canones, et omne opiis eofum in pfaedicaiioneet" meriioriam illi reduceiiduni esl illud Dominicum:
doctrina consistai, aiquea>d]ficenicunciosiam fidei, Ubicunque' fuerint :4tio, vel tres congregaii in 'no-.
scieutia quaiii operuni disciplina. mihe meo, et ego in medib eorutiisum (Maiih. xvln
GAP.IIV.—-Vt pmnes fidem calholicam menwriler 20);' ,-_' .; ':, ;',',: :,'-
B-"CAP, —
, leneant. V B r VIII. locis Quod sqcerdos mis&as nisi sacralis.ab
prirno ojrittium fidem:caihoiicam(17}omiies pres-; -Episcopo 'iiiO&pr<B'sumdi$tiebyafe(\&).r
HiCiii Roinana^yribdo borisUiiituni est briinium
byieri et :diaconi,-seUsuhdiaconi niemoriler leneaiil.
Ut si quis hoc facieiidUinpreelermittal. quadragiala cum corisensu syiipdi, ut nuiliis presbyter niissas
djebus a yinp s"e_abslineat. Et si ppst abstinenliam nisi sacralis ab episcppo locis celebrare pfoesuinat,
neglexerit,'-coridemuanduiri dupticitet iri eo senlea- qui' parliceps p"e ceetefb sui yoluerit esse; sacer-
' '
;tia." "" .' ,..':;;, ; ,. :'.._;;.; dolii. . ,
CAP. IX. —. Quod dwiha mystefia stiidiose ' '
CAP.V. —De negligehtia cqvenda^justilia aniple-.' ceiebrjintur, V
clehda, el vila emendqhda. ;. . •
Nenio cierieorum ultrahsec quee juSsa sunt dis? (TheOdulf; cap. .5.) In sacrificiis, dileclissiini,
anteomriia diIigenier,obsefvetur; ut panis :el viiiuni
simulet, auf ullalenus negligere audeat, sed libenfer
et aqtia, ;;siiie quibus riiissae riequeunt celebrafi,
expleat, et sacramerita diyina nequaquani negligen-. liiuiidiSsiriie
ter coiilreclet. Ideo iam juvenes qriani senes.de liis,. alqUe; studiosissiine tracteiitur, Et'
invenia-
et de omni eonversiorie sua, ac Cpnversatipne et riihil in his vile,; nihil nonprobalum
yalde esse tnr, juxia illud qiibd ail Scfiptufa : Sii iimdf Do-
poenitentia sollicitos,.satisque agere opor-
ui haec et de orrienl (ijnini
C
u"
vobiscum:cum diligentia
., -: .'
cuhcia.
.- facite'(II Par.'
tet, condigne iagarit; reliqub ;„.' .-.
XiX,•7)-j.
tam, clerici quani sseeulafes, ariimas suaS prnanierir GAf.%..— -Item ex eisdem.
tis dignissiniis, dogmatibus scilieet vefilatis,; decpre
candore ,, Gbrpus Domini riullp modp consecretur nisi ex
pudicitiae, splendore jusiiliae, pielaiis
dbcel esse ratior irilegra pblaiiorie. Keque eriiiri pbriiiiins sui cofporiS'
aliiSque oniriibus, quibris cpmptam suslinuit . diriiinutionem;, -Sicut Scfiplrim
,'riabileni mentem. Tum declinafe a consor-V aliquam
prajterea : esl : Nec ddbis sanctum tuum videre corruptidnem
tiis iuhonestis, et Infideiibus, et societatem habero Et alibi: Os non comminuelis ex eo
(PSH/,:XV, 21);
fideliuiri,atque illos ffequerilare cbriventus, in qui- Missaieliam riisi ajejUriissacerd.br
'bus de pudieitia, de jUslilia, de tractatiir. (JpflWxy,'36).
pietale tibus-noii ceiebfentur. ; 'V
Orare-seniper Deum ex toto corde, et ab ipsb pelefe '
et veram Cip. XI. — Ut fc-ininmad aiiare non dcce&ant*
quee decetj ipsi gralias agere, poenitudi-
nem praeieritorum gestorum. Aliquaritulum etiam, (Tiiepdulf.: cap., 6.) Feminee missam sacerdoto
si possibile est,_p.efVmiseiicordiarii,pauperuni juyare;, celebrainte nequaquam ad altar.e;accefjant,isedlbcis
poeniienliam. :: -.'. . suis stent, et ibi sacerdos eafum .oblatibn.es Deo,
CAP. VI. — Quibus-armis diabolus,-el viiia-- •D oblaturus accipiat. Memores esse deberit feminaa
expugnenlur. ... .. > •" iiiflririitatis suee, et sexus inibecillitaiis., El. idcirco
, (Theodulf.V cap. 2),|; Opoftet yps assiduitalem quesiibetsaiicta jh niiiiislerip divirio coriiingefe per-
Iiabere legeiidi, et instaritiani orandi. Quia vitarviii, limescaht. Quoeeiianilaici viri perlimesceredebent,
jusii lecliorie instruitur, orationeOrjialuf, etassk ne Qzas poenam suheanl, qui, dum Arcani poniini
duilale leclionis munitur homo.a peccato, j'uxta extraprdin.arie contingere '.volu.it.,. .Doinino percu-
iilum qui dicebat;-./ncqrde meo,abscondi eloquia tiente, iriteriit (IIReg. vi). :
iua, iit non peccem libi.(Psal. cxviii,,11). Haecsunt CAP.XII.-—-Ui:femina! sacmla msa,:veVpallas
enim arma, .yidelic.etiectio^eloratio, qiiihus diabo-- ..." '-; .'- non coniincjani. . ,.-;..;..;
lus expugnatur. Haecsunt inslrumerita quibus eeterna Sacralas (19) Deo feminas, vei nionachas sacrata
(20) Sleph. papa Hilario ep. .1. C. % Referliir eumAcherius hoii inlelligerettnojiuerat hoc loco
de consecr. distinct. 1, c Vesiimenta. El- apud verbum aliquod, ut infirmi, deesse.
Yvonem Carnot.-p. ii. c. 74. (22) In ntdla.' Piwposilioneiii quoe
' deerat;
'
ad--
(21) Si defuerinl. sic resiitui ex coiijeclura sane jeci. •--..-. :
non iniprobabili. Aniea legebalur, fide [uerint, quod
35. CAPlTtJLARE. 35
.iitus observetur,-ijt :riihjl jn.^ecclesia, proptervestj-.; \•'.sacefdot.e.saicimur, hop faCbre npn debpmrii?;Unde
riieiita ecelesiastieaj.et vasa sancta.et libfos, reeori- Vntihoc ayariti_e yitium,. vel iri alienls denuoientari
aaliir. Si autem (25) temppre persecuiionis propter vp:i,a.sumaluf,.admoneo; sed ;si quandp aliquem_in
irriprobitatem preedonum sua paijperes alimeiita ecclesia yestra sepeliri cpncedilis", si quideni pafen-
iriibi seryanda reppnuni, npii sunt- ejicienda.: ita les ipsius,. proximive bceredes , pro luminaribus
.saneut.de eaderii ecclesia.pace recepta illico tfaris- spoiiie qiiid oiferre yolueririt, accipi non yetamiis;
pbftehlur. Ven3eridi;;ei>jm vel eiiiendi ibi jiulla peti verb" aut aliquid exigijOirinirio Jrohiberiius..
detur licenlia.Ne fprViesi alia ibi qiiatn opprtet Quod yalde.irreligiosuni est,Tie aul venalis forlasse,-
Tjegpliaexerceanlur-, a. Domiiio"audiamus :- Doniiis quod. absitj dieatur ecclesia, aul vos de huirianis
hied, doniusoratidhis estj vos aulein speluncam lalrq- yideamini fnoftibus gratulari, si ex eoruni cada- .
tiunr{.ecistis-(Liic.:-ax,SQ). '., . yeribus. siudelis queefere-quolibet, niodo compen-
CAP.'XX.II..-rr Quqd:in:.'e:cc'iesiaconvivia:et -accu-: ditini. , ..-,_-V •".. . . :^';
bitus non jiant, _ . •'. Gir. XXV. p~: Ut dimcesessihgulis anhis m$ilehturi
- (GonciliT'arracon.ii\i\>Hormisda, c. 8^) MultorUni
"\?(Ldddic.'c. ^n'i Trull: c 72; Aquisg.- c. .80.j
Quod non-oporleatin jpomifiiecclesiisconviyia quse experientia c-asuuriilriagistrante reperimus npnnullas
"vbcanluragapae, fieri, nec intra dornuniDei coir.e- B diceceses ecclesiis destitutas. Pro qua r.eid consfi-
,dere, vel accubitus Bternefe, • - - tutipne decrevirilus, rit afitiqrjsecpnSuetUdirijsbfdo
'"'-";• CAP.XXIII. -f- Qitod in ecclMis ~seputlufa~ .•serv.etuf,_e:t annis :si.iiguiis ab. episcopis dioece.ses
- •-':''" '_'----;:'rion. fiaht. "-':-.. ~ '.' visiteniur.. Ef si quaforte basilica destilulaVfeperta
-( Thcodulfi c. "9.) Ariiiquiis in his regionibusiri _ fuerit, ordifiatiorieipsiusrepareiur.
eeclesia sepeliendpruni mbrtuorumtususfufl, et plev CAP..XXVI. — Qui presbyieri clirisma peiant..
raque ioea divino cui.tuimancipata, etact oifefeii- (Conc.Carth.^v, c; 36.) prcsbylcri qtii per dips-
...tS.asDeo liostias,pra^parata,::-c03iiieleria;sjve.pPlyari-_ eeses ecclesias.f.egunt, .rio.ri-aquibiislibet epi.cbpls,
^ria facta-sunl,.T!iiiIevoliimus u"t'___.bac;redeinceps. sed a-siio, necper juiiioferii clericuiri, sed per se
alfstiiJeatur, et i.enio iii eeclesia "sepelialiir, nisi ipsos, aut per illum qui sacrarium tenet, ante
ibrietalissit-persona saeerdoiis.vaut cujuslibeijusii Paschoe soleniiiitateni chrisma pelant.
iioihinis, <jui jier yitae merilum talem vivendo SUG £1AP.XXVlI."~- Qued sinyulis annis synodus
'-.','" Ceiebreiur.
corppri rlcfuncto -loeum acquisivii. Gofpora yero,
NuIIa'peiie fes disciplinee:riiofes
quoeVantiquilusinecclesiis sepirita sunt; naquaqtiarii ab'(Tolett,IV,;c,.5.)
Ecclesia Ghrisli magis depnlif, quaiii sacefdbtuiri
prpjieianUir. sed tuniuli qiii: apparent profiindius in
lerra niittanUiiv el pavin.ento ie&upeT-facto. nullo, Cnegligenlia, qiii coritenipiisicaiibnibiisafl cofrigehdos
mores synodum facere riegliguht. Ob
tuaiulorum vesiigio appafenle, ecclesije reveferitla ecclesiasiicos
boc a iiobis uniyersaliter definitum est, Ut quia
«conservetur. Ubi vero tarita esl muilitudo cadaye-
ut hoefacere difficiie juxla antiquaPalruni decreta bis in aniio difficultas
rum, sit, lperisillepro. eoeme- fieficoricilium ripiisinit, salteni vei seinel
terio li.abeatur, ablaib inde altafi, . etin eo loco atemporis:celebretur.
nobjs , ;.. ;
'..consiuiio. ubixeligiose et "pufejpei. sacrificium ,pf- CAP.'-"XXViII..:;— QualUef inajqres' pfesbyten ad
ferrivaleat. - ... , '. -;-, . synodum vehiant. '": :':
..; CAP,XXIV. —~Ui':sepuUurasnen vendantur.. _ . . (Theodulfi e. &.) Qttaritloiribre solilbad syriodum:
'•-_(Gfeg. lib. yii,_ep. §5.) Quesla nobis, est Nereida convejiitiSj-yeStimenta;, .et iibrosy etVVasa saricta .
ciai-issiitiafemina,Vqupd;ab ea ceritjini.solidos pro, .-cuiii qtiibiis vestr.um niirii.steriiini et injuneturQ offi-
filieesu33 s.epultui-a,fraieri)il.as.yesfra velit exigere, citim peragatis, ybhiscurii.Vdefeiie, iiecnon
dubs,
aique ci super 4oloiis geniitnmmajorem dispendii yel tres cleiicos-siye Jaicps^,eiim quibus missarum
siiideat inferre';Trioiestia!n. Quod- si ita: se veriias soleriinia-eelebr_ilis,.yobiscUmaildncite, utprobetui"
Isaliet,:qtiia grayenjmis, et prpcul nimis esl a sa- quani diligeriier, quam 'itridioSe Dei serviljuin per-
cerdotjs officip, pretium dc terra concessa putredirii D.agatis..;-'''--.•"." :\ • : .-. ::-;;::
giiaefefe, et de.alienp veile facere luclu coniperidium;; •<HAP. XXY&.-^ Qiiod singuiis Eaiehdis.eolidtid in
ab hac:se pairatibne fraternitas yestraconlineal, et - '
/•;.-., plebibus fial.
mplesta ei de eastefo non esisiat. Hoc auterii viiium • Experiiriejllo didicimus, npn mlnusboriani coL
el rios, postquam Deo auctore ad episeopalus Iiono- . .laUonem, qtiam eliam lectioriem, prodesse. Unde a
rem aecessimus, deecclesia nostfa pmnino velui- preesenli statujmus, ut per sipgulas plehes sirigulis
niiis. et- pravani 'dejiiio corisufeindiijemiJequaquatri Kaleridis birines pfesbyterj seil clefici simril corive-
usiirpari permisirrius'; riieniores qriia dum Abraba.il iiiant, ul de Jide ac sacramemis divinis, seu de viia
_a filiis,Empr, hpc e_st Ephron fiiio Segor-sepujcri ;et Conversatione,'el singiilis pfficiis 'ai .eos perti-
terrani pretio ad limriandum corpus conjugis postri- nenlibus Cpminuniter tracteni. Et st^fbfte aliqiiis
laret, pretium acclpere renuit, ne^eommodum vide- inter eos negligeijs autreprehensibilis; iriyenitur, a
re.tiif.de cadavere.cpris.ecutus..Si ;ergp tantee.:cpnsi- ceeteris, cprrJgaUir.,Qiipd-,s,i; cprrigi pmnirio: Tion
deraiipnis paganris vir fuit, quarilb-magis nos, qui , sludueiit,-fiioxsuo .iiiiiticritepiscopp, utheecacrjus
(24) ItlivefO:. Pribr eiJitiby Illevero cpfrupte. Ilset usque adjNuliupqne noii legtintijr apud Theodulfurii.
v57 '}1 --;"...'•:,/-;-,••.,;:-; CATITTJLAfiE.,V;V'' '.58;
GAP.XL. — Ulclerici-eptscopis siiis.oviempereni. A ncorum magos aiit aruspices, aut arioips, aut certe
(Goncil. Carthag. c. 31) ileirt.placuii ,Vut quictin- augUres yel soriiiegps, vel ieos qui profiientuf arterii
«jue clerici vel diaconi pro /necessiiatibus ecclesiar -fnagicam, aut aliquos eoriimsiinilia 'cserceritesjVcoii-
sticarum rerum rion obteriiperaverunt episcppis suis, suluisse fuerit depfehensus, ab hbnore digriilaiis sflae
voleiilibtis eos ad Jioiiorerii atiipliorem in stia ec- depositus;; riibnastefluirijngressus poeiiamexcipiat,
clesia pfomovefe, nec illic miriistreritin suo gfadu ibiqiie perpetuae pceriitentieeriediltis, scCluSadiriis-
-uiide iioluerurit recedere, ./..;, sinri sacrijegii sblyat;(25).,lterij;: Si quis .pb'st liaiic
1cogriitibriem, ecclesiasticam cbnteinnens; doctrinarii,
; CAP.XLT.'—Quotl nuilus cleficdk:die'~Doniinico "
,"''.: aliquodysmcutareriegoliumiaudeaivindjcafe, adebs qriospropheias, aulange]'os,vel aljqiios sancto-
'
. (ConciLTqrracon. c.i) TJtnullus; pfesbyteroriiiii rum' defunClorum,.^uossequiyocbsfalso vbbaht, ab-
yel clericorum die Dpriiinico propbsilum cujuseun- ierit, ebrumquepravis doclrjnis inhaeseril, ariathema
qtie causae:negoliurii, audeat viridicare, nisi hoc Sit; riullisqueTnysleriis ecciesiasticiscOmiriunicet,
iantuin, ut I)eo. statuia solerniiia peragant. Caelefis dbnec-ad pbriUiiciSyerieiil SatisfaciiprieniV(26),Narii
yero djehus, cobibeiilibus perspnis, illa quoejtixta ••ipse.-Dplniniis in Eyangelio /ilOcet : Sufgeht enitn
•surit Iiabeat lieenliarii judicaridi, excepUs-crirrilna- "* pseudoclirisli et pseudoproplielce,et seduceht'muitos
libus negoliis, .,'.;. .- ,B '(Matih. xxiy, 24). ^Et-.PauIus aposlolus :; Dgctrihis
;B
... /Gip. XLII.-^-T- Ul clericis ludicris-speclaculistion variis el peregrinis iioiiieabtiuci (Ilebr. xiii, 9). Siirii-
'. .; .- -:' -/---. intersiht,: .;":- . _' Titer^etiam"de illis qui arbores-jioiuril-; aiitad-fon-
(Goncil. Laodicense.c, 84.) Npnopoftet niinislrps '• tes hujuscemodi religiose -accedujil, deliberare cu-
altaris, vel quoslibeiciericos .speetaeulis aliquibus, ravimus. liisupef liuilus talibiis comriiunicare pracr-
queeaut m nupliis,.autin sceriis;exhIbentur, irite- ..suniati.;- ' ;>:.' , -',;; >;.; ':;.;;
resse, sed antequamihyriielici ingrediantur, stirgere GAP.XLIX. —-tJicierici usuras non accipiahl, riec
eos de convivio, et abiredebere. _- laici quoqUe.
Cip. XLIIL —Ut clerici pef piaieas;, vel ahdrohas, , (Co>i,cil.Carthag.in,, c. 16.) iterii placuit, ut cle-
';'.".' .velnunctitidsrion.qmbule.nt.-: ricus sicOmmptlaveriipecuniahi, pecuhiam accipiat;
XConcU.Carihag.iy^c.iJiiS; Gdflh. III,.C..27.)
sispecleiri, eamdem speciem quanium. dederit; acci-
Clerici per plateas, vel andronas, aut iiundinas npn
pial, Sjiniliter quoque Iaici ab ustiris se abslineaiil;
ambulent, ,et_ad fpruni,;yel.tabefnas nen-accedani quod si nbn fecefint, excomniuiiiceiitur.'
absque ceria corporis;yei pffleii sui iiecessitate, vel CAP.L. — Ut clerici viliusemehdi et
si: fuerisit peregiiriatipneconipulsi; nec ibi cpme- „ '- carius. vendendi
• " : -_: -. usum non habeant. ' V
dere aulbibere profcsiiriiafitv - G
\j ';- , .' . :
-C/AP,XLIVi — liem dericum scurfilempiiniendum; (Concil. Tarfacbn. c. %_) Sicut per. eanonuiii
statula" firnialum ,est, quieuriqiiein clerO esse vo-
(CbnciLCqrthqg. iy.'& 60;) Clericum scurfilem ,
el vefbis turpiimsjo.cularem, al> pffrcioTelrahehduKS iueritV,eriienrii vilius, vel veiidendi charius sludio
censemus. V -"'-.- :." ..".••,-.. - non utatur. Certe si yolueril exercere,- cohibealur a
..clerp, , .'. .. , . ;
€AP. XLV, ~.Jiem-clencus aduiatorel pfoditorde-
.,; ; i -tjfqdefur.: ;-_ ,._• ;_;,' C*PrLLr*-Ql clerid^weuiqrim^defe^MfMentiMveriv*
V (Ibid.., Ci 56.) GloricrisVqui adtilalionibus etj.ro- '.e.cclesiasiiqmdisciplihatn -non reqtArani,
ditioiijbus vacare deprehenditur,, degradelur ab ofc- (Agai:h,:Concil.c.,8.) Id etiarri placiiil, ul clericus
ficio. . /_r : J . si relictb officiosrip prbpter districtioneni _ad S3?cu-
..- ,;.*.'.'.._;.,.' .' ''.--..'
Iareni foflasse defensipiiem ifansierit, et ei ad quefri
/CAP.XLVT:Ciericiis-iut&T epulqs cqritans:similitef,;, '
-.- (Ibid., c, :61.)^Ciericusinter. epulas caiflanSi su- recurreritsolatiOrii defensioriisirtipendefilj/cuni eb-
, dem ,de Ecclesia?cpmmuiiipne priJiatur, V
pfadiclaj seriteritiaeseyeritale^coercendus. ;_
..GAP,;LIL>^-Ui cterici •ecclesiasiico jndicio contenti
VGAP. XLVII."^—Qt&bhstiegoliis se misceredebeant. -.:.,_.. ;.: sint,:,:. ..-,;.,,, ....-,'-.
;';(Refeftrif lanqiianTMelcliiad. disiiftet. 88, c. J5_-^D (Pserido-Clemenseplsl. I ad ilacpb.) Si qui ex fra-
crevit.) Decreyit' NicOeriasynbous niillum c.leflcilm iribusnegptia.haberit inter se,;apud cogniiores sae-
aut possessiones coriducere,-aul negptiis saecularibus culi JibriJudicentur, sed apud.preshyierosEcclesioe
se miscere, iiisi forte episeopus civitatis ecclesiasti- est, difimaluf,
quid^uid-illud ;:
carurii fefurii sPllicitudiflem.babefe" preecipiai, m\i — Ut cleficivigiiiishohdesint.' -
GAP. L EII.
piipillbruiri^etVprphanoftirii,/ aut -viduaruin: Ubi II- '
quidb patet, qiiia alia sunl riegolia saeculafia, et,alia Vi.{ConciL..Cartliag.,iy, c. _49.).Olericus qui absque .
' :: - corpusculi suiiriasqualitateyigjliis deesf, stipeiidio
eeelesiasilcaV• ,-'; • ." • :' ;• -
.privetur." ,. . :-/'V;
CAT'..XLVIil.."—:Ui-clefici 'augurid hbti 'credqm,
'' nec;
divinuliories:ex-quimhti- V' GAP.MV. -—"TJi pfesbyter iii hupliis. biganii nbn
• : .V :
•" v :', ''.. pr-andekt,"-':. . .- ~ --
XConW^foleurv/c. 29.J Si 'qtiis episcopiis aut ' -
presbytef, sive.diacbrijis, vel ex
quilibet ordine.cle- (Concil. 'Neocie&ic. 7.) Pfesbytefutn iri nuptiis,
., (28);Sb/!)af..G_u32
' seqiiurituf non" -sunt
' e.x_jC0riCiI.:
' ' pai*.ii, c.5 et73;
(26) Burchard, lilj, x,.,c.V48,:j,vo.,
Toleu desuijipia. - - -Vide Cbricil. Laodic. C_3$,'3SV-'-"". _':"' : ,
39 ATTONIS VERCELLENSISEPISCOn -_<_
bigami prandere non convenil, quia cuni pomiien- . quid seCundum pfaediclas regulasapostoliCae sedis
tia bigaimus egeat, quis eril presbyfer, qui propter nos Scriptura docuerit, ul prorsus non opinemur
convivium lalibus nupliis possjt proebere consen- calholicnm, quod apparuit praefixis sententiis esse
«iim? contrariuni.
CAP.LV. — Quod ex coilatis convivianon celebrentur. CAP.LXI. — Ubiet quaiiler seholmhabeantur.
_, (Concil. Labdic. c. 55.) Quod non oporlea.t sa- (Theodulf. C. 20.) Presbyteri etiam per villas efc
cerdotes, aut clericos excollatis, yel cbmniessalibus vicos scholas babeant,et si quislihet fidelium suos
convivia ceIebrare.*Hocautem nec laicis posse_con- paryulos ad discendas lilleras eis commitlefe vult,
gruere. v'| eos suseipere et docere non renuant, sed cum summa;
GAP.LVI. — Quod-adagapen vocati, ciborum partes eos chafitatedoceant, Qui auiem docli (uerint, [ul-;.
, -; _ nonaccipiant,. gebunl quasi splendor fifmatnenti, el qui ad justitiam
(Laodicens. c.~2"i.)ftuod non oporleat sacrOmihi- erudiunl mullos, fulgebunt quasi sleilmin perpeluas
.slerio deditos elericOs ad agapen vpcalos, ciborum ailernitales (Dan. xij, 3). Cum ergo eos docent, nihil
partes, accipere: propterea quod hinc ecclesiastico ab eis pfeliipro hae re.exigant, nec aliquid ab cis
ordini fiat injuria. • accipiant, exceplo quod eis parenies charitatis studio
GAP.LVII. — Quod ctericos orare, et legere, ac mani- a sua voiuntaie pi)tuleruit.
bus.laborare instanler cohveniat. CAP.LXII. — Quibuslib.erlis mahumiltatur:
(Concil. Carthug. IV, c. 50, 51, $2, 55 ; ex cap. 3 (Concil. Tolet. iv, cap. 72.) Quicunque libeftatem
Gapitul. Theodulf. A.urel.) Clericus victum el vestt- a dominis suis ita percipiunt, ut nullum sibiihel in
roentum, sibi artificio-vel agricullura, absque Officii eis obsequium palronus releniei; isli si sinecri-
dunlaxal sui detrimento preeparet: el si quando a mine suiit, adclericalus ordinem libere suscipian-
leciione cessalur, dehei;manuum operalio subsequi. tur ; quia direcla.mantimissioneabsoluli noscuntur.
qiiia oiiosilas inimica est aninioe,et antiquus liostis Qui verp retenlo obsequio nianumi.ssi srint, pro eo
quem a leclione sive ab oratione yacantem inyeneril, quod adhuc a palrono serviiuli teneijtur obnoxiij
facile ad vilia rapit. Per usum namque leclionis di- nullalenus sunl ad: ecclesiasticum -ordinem promo-
scelis, qualiter et vos vivatis, el alios docealis. Pei vendi, ne quando voluerint eortini domini, fiant ex
usum pratibnis.eivobis, et his quibus in cbarilatc Clericis servi.
xonjuricli esiis, prodesse yalehitis. Per nianuum Ope- CAE.LXIII. —' Quales dd mhiisleriunv clefici eli-
ralionem,ei corporis niaceraiionem, et vitiis ali- gahlur
menta negabiiis, el vesliis necessilatibus subvenie- "(Clemertliepist..3 ascripla.) Tales ad ministerium
tis„ et habebilisquod necessitalem patieiilibus por- ^ clerici eligantur, qui digne possiiit Domjnica sacra-
" -
figalis. merita tractare: nielius est enim Domirii sacerdoli
CAP.LVIII.'—. Qui psalnii inecclesia canlentur, ve, paucos babere ministros, qtii possint digne exercere
iibri lcganlur. opus Dei, quam mullos jnuUles_-,-qui onus grave or-
(Mart. Brac. Collect. Orient. can., c."67; Carih. dinalori addiicant.
in, c. 47.) Quod non oporteat pleheos psalmos ir CAP.LXIY. -*-r&e jejunio quadragesimalielericonim.
ecclesia cantari, neciibros prseter canonem Iegi, sola (Telesphor. attributa epist.) Cognoscite a. nobis,
sacra volumina Novi Testamenti, vel Yelefis. Lice! el cunctis/episcopis in hac sanCla et apostoiica setle
etiam legi passibnes marlyruni, cum anniversaria congregalis statutum esse, ut seplem hehdbniadas
eorum celebranlur. plenas anle sanclum Pascha omnes clerici in sorteiri
CAP,LIX, — Ut oralib Dominica quotidieproferalur. Domini vocati a cafne jejunenl. 0_uiasicut discreta
(Ex c. m concil. Tolel. iv.) Oraiio queeDomiriicf debet-esse yila clerieerum alaicorum conversatione,
dicilur, quani Doniinus proprio ore composuit, suos ila et in jejunio debet fieri discrelio. Has ergo seplem
;^ue discipulos pcr eam orafe docuit, non tantun hebdpmadas omnes clerici a Carne et deliciis jeju-
diebus DominiCis,sed quolidie in omiii operalione nent, et hymriis, acyjgiliis, alque orationiiius Do-
frequenlanda est. Gonsideret lameri unusquisquc mino.inhaererediu nocluque studeant.
bonsclenliam suam, quia si ex puro corde omni- GAP.LXV.—Quod nulli sacerdotnm liceal canones
bus a quibus laesusfuerit, non ;difriiserit, beacora- ignorare..
lio magis ad occasionem,,quam ad veniam illi essc (Cceleslin.episcopisper Calab. eonstitulis epist. 3.)
vldetur. Nulli sacerdolum suos liceat canones ignprafe,. nec
€ki: LX,'—^Quod profundiores qumsttones'penilus ,quidquam facere quod ppssit Palrum regulis ohviare":
''-.. non.astruantur. _ -
quaeenini a nobis; res digne servabituf, si deefeia-
(Goslestinus I ad episc. Gallioe,c. i%.) Profundio- lium norma consiilutorum pro ali.quoruni libifu, li-
res yero-difficilioresque partes incurrenUum quae- csntia populispermissa, frangaiur ? v
siionum, quas latius pertractartint qui Jieereticisre- CAP.LXVI.— Quomodoadversapro Christopatienler
siiierunl, «cutnon audemus coiitemnere, ita non toierare oporleai.
necesse liabemus aslruere : quia ad eonfitendum (Ajiacleti quae diciiur ep. i.) Kolite mirari, clia-
gratiam Dei, cujusopefi ac digiiationi jiihil penilus rissi.mi,qui persecutiones patimiui, quasi vobis ali-
subtrahendum est, satis sufFicefeeredinius, quid- quid riovi contingat, sed coinmunicanlesOhristi pas-
m JCAPITOLAIVE, '43,
sioriibus gaudete,;ulTn revelayope .gloriaeejiis,gau- j i. dilione -$aivatoris «uiriJud8.,is slatuil-; sexta auteitt,
deatis exsultanles.VSiexprpbrairiijiiin riomine Chfi-> Chris.lus erucifixus est; Sabbatoquidem Iriter nie-V
stl, beatj eritis, Nec pre aliqua.euplditate, vel segni- tuni et spem apostoli.tristem duxefe:diem, dubii
lie, aut inetu, baec quee vpbis facienda, veldicertda aiib.uantuluni de Resurreciionis Vglpria .permaneii-
.sftiit, dimittatis.Sefea popujiincre^atiorie, sl devia- tes, Qiii ergo istis tfibus diebus iri crapula, vel
vefit, riilb mPdo cessetjs. Neirip auterii vestrum;pa- epulis absque iriagna iriterveiiientefesiiyitate, v^i?
tiatiif quasi homicicia,, autTuf;, ajit maledicus, atit riecessitaie fueiit," yjdetur aut cum tradenle tra-
aliefiorum appetilprt si auteiri rit Christianusy nbn dere, yelcum crucifigentibus crucifigere, aut apo-
erubescat; glorificet autem Deurii inislb noniine,., slPloriiiii injurias defidere,.Nain qui vult de,'Do-
qtia scripltmi est: Beati qui persecuiionempatiunihr hiini; Criril ipsis resurfectione gaudere _ . tristafi
prdpterjuslitiam, qubniam ipsofumest regmm:ca~lo- quodamfnodo cum-ipsis debet de paSsione.
runi (Matth. v, 16). Gavete, quia propter jiislitiqm CAP, LXXI.—Quod dieDominicostantei
dixit. Nam qui ,prb aliqub criminepatilur, ob boc _';..: oremus.
ripn erit heatus. , (Niccenuhi ebncil. i_, e. 20.) QuOniam-sunt qui-
Xiip. LXVII..—^Qaos cum -exeqmmuiiicatononsil dam in: die Dominico .atiVpratiPnem: genri flecten-
"."' V. V 'orandum.'::- -:.•..'.". ; .. -i5 les.,';etin. (iiebrisPenieoosles, utoinriia dnuniversis
(Caiipn, 11 apost.) Sf quis cuui excoriiiriunicato locis '.consbnariter-observeritur, plaeuit ;sanCtOCpn-,
«altem in domo siinul ofaverlt,. isle communione cillo, stantes in his diebus Dpniiup yola persoU
'
friiyetur. ;-- - ; yere., - ;..:.. -.-. _,..=..-.
CAP.LXYIII.:,-H~Qubd obt-ationes'kiscdrdantium:, GAP, LXXIL -T--Ut'iacerdotes: adihoheant pqpulumj'
-; vel pauperes.bpprimentium relitiandce siht. qmlilef feslisdiebus se habeani,
(CdneiL Garihqg, if, cap, 93 et, 94.) Oblaiiones -/Sacerdotes admoneant populum-ut' in diebusfe-:
fiiscordanliurh fralriirii, rieque in sacrario, neque siis riOnyacent cbnviviis inalis et
jbcis lurpi-f-
in gazophjlacio recipianlur. Eorum eliam qui-.pau- briSvSed
praiionibus, '•;•" ;
peres opprimunl, dbnaria a saeerdolibus refutanda
•SHIlt. Cip. LXXtlL -~ Quibus fes'fis\popnlus. com- ,f-
-.:'- ; municeti '"_'"'
CAP.LXIX. — Ul ebrietas veletur.
(Cohc.. Agatlii c, 18.) Sjaeculares vero qui Nata-
(Concil. Agatliens.c. 41.) Ante omnia clerjeis yei lem Dbmini, Pascha et Pentecosten ubri comniu^
telur ebrielas, quae omniiim Viiiorum fomes ac
nicavefint, catholici rion 'eredantur> nec inter ca-
nulrix est. Itaque eum qucm ehrium friisse crin^ tholicos habearilur. " _" :-:
;:_;:,
stilerit, ut ordo palel, aut trium dicrum spalio Q ;. — . ...\-.. .. -, ,V-
a vino statuimus submovendum, aut corporali sub- CAPV ;LX:XIV. Si 'sdcfificiuth pir ftegligeniiam.:;
cecideriw -:-~ .::> ••;V;:.;;
dendum supplicip. Quodsi hoc in usunv assum-
pserit, excoinmunicalio proteletur; si veroeor- SiVcuisacrificii.ni jperriegiigentiani ceciderii (28),
aut lingua lanibatj ui /nihil iride remaiieat arit
rigi non polucril, a sacerdolali ordinc Tepellatur,
— aiebus quadra^in!ta lejilriet: ST autem per negii-:
CA.P. L XX. Qualiler singulis feriis agendutuiit,
IV, c, die Dominicb |entiarii aitefiuS boc factum fuefit, posriitest ipse
(Concil. Carihag. 7i.) Qui e'st fiegligeniia, Locus auterii in qtio Ceci-:
studiose jejunal, non credatur catholicus. Et nul- crijuS'
aut igrie succeridatur, autpenitus extergatur,
lum negolium, nullumque opus servile-eodenTdie derit,
et scpibdextefsuin fuefit, ConihuralUfi
flat. Quinla feria quisquis non est jeju.riaridtis,
ul interNjejunium Chrisiianorum el gcnlilrum> ca- Cip. LXXV. — Si vomilusjnfra tfes diespost
'communionerii'negligeritei evehefit:.
tholicorum, alquc haereticorum discretio sit (27),
Nam dies Doniinicus, et quinta feria jure soleninio- Si quis post accepta sacrpsaricla mystefia in-
res pree caeteiishahentur; co quod Die DoriiinrcoDo- fra tres dies (29) vbmitum pernegligentiam fe-
minus Jesus Christus, de^icto morlis equule.o,resiir- cerit, si; presbyter. est, quadraginta diebus pceni-
i'e.\it a morluis; sive quia eo die gratia Spiritus Vsan-D teat; caeteri securiduiripfopriumprdiii.enljudicentiif.
cti post ascensionemad coelos, infiammay.il discipu- Et quidquid rejectum fue.rit, comburatur.
los,eisniittcns tradidit charisniaium dona:Quintafe- CAP, LXXVL -- Ut energumeni hoti communicent,
ria autem cum eisdem discipulisullimaecoenaemysle- et bcdneain sqcratis dquis nqn faciant.
ria celebravit. Nec mullo posl eodenv die Tevol- Nulli'liceat pbrrigere corpus,vel sanguinem
venle illis .i.cnlibus ad coelos ascendit; ipsoeliam Dominii nosE_fi;.Jesu;Ghristi enefguriienis, dbi.ee
die clnisma conficitur; eodem quoque die/ pcerii- in eadero passioiie:suiit:,,nisl forte discrimen 'nii>ft
lenies recpncilianlur. (Inuoeen!. I, cpist. 1,VeV.4.) tis -inCurierint; iiam cum criininosis lalia sacra-
Quarta vero, sexta et seplima feria prae ca_leris riienta vptertlur ,:quantp::magis illis quos ipse ait-
jejunaiidum est, quia quarta feria Judasdep.ro- ctor criminis invadit?,Si auteiii diviiia 'fniseficor-
(27) Melchiad, ul ferlur episl. ad episcop. Hispan. negiigehtiam, verbis nonnullis lmmtitalis.
refcn. de consecr. dist. 14, Jejunium. _ (29) Tres dies : anpotiiis tres horas, -ut Acherio
(28) Ex dccreto quod Pii papae nomirie citcum- placuit?
fertur, refeiiurque de consecr. dist. 2, c. Si per
- PATROL.GXXXIY. '
.:„,..'- -'r:Ml-:. '..".-'.'- ];%}: -,1
m-- ATTOSIS'VERCELLENSIS IPlSCOPr M
dia libefati fuerinti lofigp tehiporeViri abslinen- A\. oiieflur., arigelortim ffequeiilia inesse riOn dpM-
tia et bfatione pernianeant secundum arbitrium sa- taluf, peficuiosuni est tale aliquid dicefe, vel agere
cerdotum, el sic demum communieeni iiiter eee- qubd Toco nori conveiiit : si enim Dominris illos
leros Ghristiaiios. Quod si baplizali vei corisignati de teniplo ejepit", qui yictiriias quae sibi offefen-
liori fiierint, licet eos oriini tempofe baplizare, luf, enicbarit yel' vendebant,; quaiito magis iilos
vel cPiisignare, In aqija vero saiictificata ijullus iratus inde ahjicjet, qui nieildaciis, yaniloqjiiiS;,
baliieufri facere arideatVprb aliqua Infirmitate vel fisibus, et hujusceriiodl nugis locurii diyinb culliii
necessitate, quee spargi tantummodo concessa est. riiaricipaliiriTfcedahi?
Htijiisceniodi eriim lavacra rieC in sacris inveni-' CiPi LXXXL—-De doctrind viroritm et ,mu- _
irius, riec a Patfibus acla audivimus, nec iiobis '': lierum. - -' :' -
ulilia yidentur. (Coricii.Cartlidg. iv, c, 98.; Ibid., c. 99.) Laieiis
CAP.LXXVlI. — Qhqliler mijstefia bdptisihatis ptaesentibus clefieis,, nisi ipsis ptobariiibiis/docere
vel clirisirialis cuslddienda sint. nbii audeat. Ef mulier, quanivisVriocta et sancta,
Qui sacfi baplismalis mysterium,'vel donum Spi- yiros in conventudocere npn aiideat vel pra_Sumat.
ritus Sarieti iri clirismate suseeperint, arite riontim '_. CAP. LXXXIt. — Ilem de indmhenlis eornth'.:--
ciiem rium mulieribus nulio modo coeant : simi-1_g. (Concil. Gang. cap, 12; lbid.,c. 15.) Si qtiis
liter bujuscemOdi fnuJieres pmni riiodp a vifis se virorum propter coritinentiam , qrioeputatur, anii-
/absUnearit, nec ullb tufpi ludo, vel hegolib ullo ctu pallii" utii.ur, quasi pbr lioc babefe se |usti-
modo rriiscearil; a cariiium usura diu abstineaiil," stiam credens, et despicit eos qui cum revefentia
doiiec episcdpus loci pro qualitate personee, vef birris, et aliis bonimunibus solitis utuntur yesli-
temporis pfoeviderit. NeC de sacrb fonte'aliquem btis, analhema sit. Similiier et mulier quae pro-
levare, arit ad. consignandum anle: episcopurii te- pier continentiam , quae pulatur, habituni niulat,
nere aliquis audeat :" nec clerlcus -ulium sacruin et pro splito rtiuliebri amlctu yirilem suinit, aria-:
ordineifi assumere preesumel, nisi prius beec ea- tbema sit.
deni prsedicia sacramenia in se eelebraveril. Si •CAP,LXXXIII,— Ut natalitia seu nuptim in
"quis auterii in aliquosupradictorum prosvaricator Quqdragesimq non fiant.
exstitefi.t, judicio episcopi pceniteal. -.: ; (ConciL"Rfacar. c, 4&.) Quod non oporteat in
GAP;LXXVIII,— Ut-spectacula ludofum diebus Quadragesima rnartyrum natalitia celebrare; sed
.' --. fesfis non:: ceiebrenlur.: .• ebruiri in SabbatoV et Dominicb die tanturii fne-
(Goncil. African, 61.) Necnon et illud peten-- irioriafieri, Nuptiae vero aut iiaiaiilia iisdem die-
drim, ut spectacula tbeatrorum, ceeteforumquelu- Q f bus riullo modb ceiebrentur.
-
doram die Dominica, yel cseteris religionis Ghri- CAP, LXXXIV. -^- De jejuniqQuddragesimali.
stiana? diebus eeleberfimls amoyeantor. Maxinie (Gohcil, Agath. cap. 12.) Placuit etiainut oiriues
;quia sanc.i Pascha. pclavarum .die, ppp.u.i ad cir- EcClesieei exceptis idiebus Dominicis, iii Quadfai
«um, magis-quam ad ecclesiam cpiiyeniuiil, de.' gesima, etiam die Sabbaii, sacefdotali ordiriatio-
berent Jtfansferri prsefiniti ipsoftim dies quando ne:, et discretibne (50) ' cominunicationis debeant
'
•eveneriht;, nec debet ullus CljrisliaiiUs.cogi ad jejtinarer, '•,"' '-. - ''[:'-"
speclacula. ;. _. GAP. LXXXV. -- Item de observatione ejusdem.
CAP,LXXIX. — UitiuIIus Kqiendqs jqnuqrii (tioncil.,Laod,- cap,,' 50.). QtiOtiripri opofteat iri
colere, aut choros ducere prcesiitnat." Quadragesiriia iri iilliina septiriiaria, quirilee feriee
(Zachar, in conciL Rom. c. 9, refeflufque 27, jejunium solvere, totamque Quadragesimam sifib
quaest. 7, c. Si quis.) Ut nullus Kalendas Janua- veneratione- transire, magisque Corivenietpmnem
rii et brumas riiu pagaiiofum/ colere pra;suma't : : Quadragesimam dislricto'venerari jejunio.
..si qriis Kaleiidas Jariiiarii -et brumas colefe pree- - : CAP. LXXXVI.—Ilem iihde suprq. '":
isiimpserit, aut niensas eurn lampadibus-in doiiii- V (Tolet, iv, iC;4,) jQuidam in dip ejusdem Dpiiji-
bus praiparafe, aut per vicos et plateas eantip- D rijcaepassioiiis ad hbfain ribnam jejunium solvuht,
nes et chbros dueefe praesumpserit, qubd riiagna cpiiviviis abslinent (51). Et durii sol ipse epdem
iniquitas est j corairi Deo anathenia sit. ilie tenebris palliatusTunien subduxerit, ~ipsaque
CAP.LXXX. —Utquod ad ecctesiam conve- elementa tufhata mcestitiam totius inundi: osten-
niendum sit, - . derint, illi jejunium tanti diej polluuhi, epulis-
(Tliepdulf, c. 10i) Nori debetis ad «cclesiani ob que insefviuiit. Et quia tolufn eiiirideni diem uhi-r
aliairi .causam conyeriire, nisi ad laudanduni Deum, Tefsalis Ecclesia prppter passionetti Doniiniin nioa-
et ejus scrvitium faciendum; disceptaliohes vero •rbre, et abstinentia peragit,
quicunque in eb je-
et: tumulttis, ef vaniloquia, et coeterse actibnes , junium , priBtef parvulos, senes et ianguidos, ariie
ab epdem loco sancto penitus prohibendaa>surit, peraetas iridulgentiai
preces; resolverit,, a pasthali
Tjbi enim Dei nOriieninvocatur, Deo sacrificium gaudio depellatur, riec in eo, sacfainenlujn
teprpo-
(50), Et discrelione, In editis conciliis legitur, et deesse; sed concifii'sententia adeo perspicua est,
vdiUrictioniscommulaiione, ut in verbisimriiPfan necessariulri npn videatuf. ,
($1) Absiinerit.Hic omnes facile yident nonniliil
"'"" :--:-,,-:--:- '
IV -.,.'. ''-'-: ^PITLLAKE. : /7.' ">---: .%
ris, fct sapguinis Domini percipiat, qui aierripas-; h.' oppresseriti ad-suum'pfeshylerrecurratVepiscppum^
: ' ut iili pcr ipsiinv remedia concedanitir. Qupd isi tle-
sipnisipsius per abslinentiarti riori-hbripfeit,
GAP.;LXXXVII.^De jejunib Quatubf Tehtporum-.-. fiiprit, cardinalibus primae sedis interim suggefattir.
(GalixlipapoajjuoediCiturepist: 1>)jeiuriiuirtquod' Ad diem nairique reconciiiatibriis, id est cceirieDo"-,
ter in aiirio apu.d rios celebfare; didicistis, conve-; niini ipse qupque eum ipsis pariter adesse' fesiinet,
riientitisriuric pef" quatUPf tefnpbfa fiefi dicimus'; titfursus; quae iUis jtissa luerini, riognoscefe?et:de-:
ul sicut annus pefquatubryblvitur teriipora, sic et scfiberepossit. ~_:''; " V ;- -/:-;
nos qnatefriurii agarriussbleriihejejuriiumper qua-; • GAJJ. XCI. '^H Ui pmhilentes-quoli&ie:geiiuq:fieclant.-
tiiof tenipofa, ]'uxta propiietaeVZacbafiseyocemvqui"- -'^Coitcii. Gariliqg. c-&.) Pdenitentes, etjam;diebus;
ait: Rqscdicit Domirmsexefcitutim .: Jejuniumquiir- reriiissioriisgeriua ileetarit;: ";::; :;;=:..-'-H
- GAP.XGil. ^-E/i mortuos pozmleniessepeliant. " i
ii, et jejuhium quiriti, 'et jejunium' sepiimi; "__jeju--
riiumdecimi efit dqriiui judm in gaudiuhi el Imiitiam,: ;(Ibid., cap;.85.) Mprluos pcertitenlesl offeraniecT
et solemriiialespfmclafas ;: vefitdlemtqmeh eipacem' 'CleSiee,etsepeliant. '''.''• ;;VV.-: _
diligiieidicit Domiiihs exerciiuum(Zac'har. Vin, 19). CAP. XGIII;^- Pmnitenies riegbtiis swculqfibusse"
Iri hocergo oniries ribs unririinies opbflet":.esse,"ut' -.:,::_:, ,.^J., ... -,-abstirieant.. :- - .. , =•- :-•.
seciihduni apostolicain dpcifinam ildipsum kicdmus B -:(Leon.,M>,epist,0, c. 9,). Qualitris lucri/rijegolianT,
omries, ei}iprisiritiri'ndbis':s'chismatd;:(rfo^ tem aut excusat,;aut arguit,Tjuia_estiionestus quap-:,
GAP.LXXXVIII, —-Jej'uriiiimecclesids'iicum'ndh stus, et ilurpis :";VerUmtanJen,poenilentiuiiliiis est
..." .dissblvehdum, .. ..':. ::. ; •. . b.ispendia;pati, quam periciilis negotiaiionis obslrin-
, (Gang.ianciL.e,,19.) Sirquis eorurii qui cbnlirien-- gi;. qui.a; .difficile.est/iriler ;enientis veridcntisque
lise student, absqrie jiecessiiaie. corpbrea tradija in. cojnmgrcium.npn .inlervenire peecalum. Unde ,m'o.
<;ommunejejunia, et ab Ecclesia.cuslodita superbieri-,. nemus:(52),nepperiifens/aliqup,iie.gptip,seuyenaUo-,
do dissolv.it,stimulo " suee cogilatipnis impulsus, ana- ne^SeobStfingat, /sed siib. eustpdia, sacerdbtis, qui,
tlienia sit. -V. Ipcp .praefuer.it-pratipui, atqiie/jejuniis ,yacpt. Vi^.
, JCAP./LXXXIX. ^—.Utpmnilenlibus_:infirmisbleum! ctrim autem suum«i egeririsesl, tali arijflcio quaerat,.
."';'"•' sanciificalumhoh:ihftiiiti'atur::' . cUiri.ulla,,inlia.reat:niaeulapeccati,- quatenusiia ie-s-
(IririoceritI, epist. adDeceiitiurii c,C)-Pceniteiiiti- sliniOnip;sacefclpiis:fultuS, ad ppnfjBcis sui securius.
lius istud iiifundi nbn polest,-qriia geniis estsaefa-i' recurrat sententiam
'• - (ejusdem epist, c, 10). Sed ne^'
riieriti. Nam qtiibus feliqria sacfaffienia rteganlur, que, p.Pst poeniientiae actionem pergat ad; milili5aiii
quomtdb uhuriigefius pulatufpossecoricedi?' - ;
" CAP. XC. — saecularem,: cuni ;AppStplus dicat: Nemoy.militqns.
Qualiierpfesbgteriefgapxhitehles
" " iS Deo, implipqtse negoliis smcularibys (II T.ini,li, &),.
; . >: ,-,.- agatiL ••-•:"• "
a . lagueis Jiabpli,, qui
Non debet presbytef injurigere pPeriitehtia.leges Quaprop.ter; no.n estliber,
sine aliqtiorespeclil perspriee, arit caflsea_'sedtem- , se imilitiee:mpndanee;ypiuerif:im.pUcarei'.Et_gb..illicU
recoriCiiiatibriis arbi- tprum yeriiam ppstrilantem, oppftet etiam a multis
pora; poaniteriiileMaut episcOpi dicente Apostblo : Otriniq licent,
trio eoiicedat. -Et, ut presbyter incorisulioepiscbpo liciti.s..abstinere,
sedmoii-:qthni.ufixpedhinl (I Cqr. yr, 12) ;-:unde si
nori recpnciliet •/pceriiienteiri, nisi: episcopopermit- iiabet/causam, quam negligere fortcrieji
leriie; sed polius;presbyteri irui iri plebibus -br<Iiha,ri- pceriitens debeat, melius expe.tit eccl.esiastieiiriiquani fpfense
tur, prpvidenliam,magnain babeant. rieeprurii paro- .::/.,/-: •-'-• -.:_!. ....••
cliianiiricriniinaliaincidantdelicta. Qupd si evene- judicium,: _
rit, "taiii ab ipsis, quam ab Grijnibusvlcinis diligen- G_A;pi XGIV.— Qudiiieriponsns ei sponsaa.sqcerdoie
. .: -': •:: .-.':' ..:: benedicanlur.., - :; , ._........,':
ter «jualiter acta .sunt, inquirant, et serjpiis ./noiare et cumbene-
non differant.; ebsque adiiipnere frequenter., stur .-,. (Cdrih.:w,c,-. 15.) Sponsus sponsa.
et dicendi siinta sacerd.ole, a.parenlibus suis, vel par
deant, ut ad pacis pcenj.tentieesatisfactipnem
Qul- cuni benediciipnem ac-
citi.ssime currant, et cum; ipsj.s piiriius ejusdem .raiiympbis-pfferarituf; eadem noCte p.ro reverenlia ipsius bene-
plebis presbyter, aut _qui dpetpr post: ipsum fue- D «eperint,: -
dictionisln yirginilate permaneaiit, ..;..'
rif, yeniat,' idemque: qubd scripsefat, sepitrii.af- sint..
ferat, Quod si iidem ppsnitentes, veriife distulefji)t, - .-:::eA;p:.'XGV.:—,Qum':nuptim.pUdndm ,',. ,
ad (Conc. Rbnv.i,; sub Greg, II5-Rom. sub Eugen.Il
jn
ipse capile jejunii pririiam ejusileni episcopi Deo dicatani fe,-
sedem esse nullo iriodo cum eodem dissimulet scri- et- Leone III,);Ut nullus praesumat
ut ei exinde inilriami aufeomiriatrem suam,; yel npyercam, seii
plOjSuoqtle suggefat epiScopo, jqtiod
cousideret. Si aulemetiam poeniteriles malrem^aut sororein,,au) filiamspiritiialem, y.el de
agendtiiri:si.t, habuit, sibi
illis pfopria cognalioiie,,:vel quain cpgnalus
adfuerint, Ieges,;quas poenilerilissimpbnuntuf, Et aut yiduam nullus
rursus describat, curam;que et sollicitudinem erga In conjtigio copulare. virginem
arit/furari in /uxpfeni, riisi de-
eos niaximam gerat, ut eoriirri Coriversaiipnemple^ fapere pfa_sumat,: vel a lu-
nissime cognOscefe pbssit. Quod sT bbriixe aliquem sporisalam habuerit a-prbpfiis.pareniibus,
toribus ejus',/eliariisj ipsa yoluerit, Si quisyefo, yel
pceniteiiliaeviderit incumbere, aut debilitate incrir-
renlepericulum speret, ajif si infirriiitas queiriqiiairi "si^ua"iii:".alifluo.pfa_d"to^
Leoriis non ,; _V;;;: - .;
"(32) Unde moncmus. ifec iisqub ;ad\-Sed jieqtte in epistolis leguntur,,
" V, - '"":'':-:\ : 18 >
m- .". ; ATTONISVERCELLENSIS EPISCOPI'/ .
veneril, et in ep pernianserit_: scial se aucteritale . k tione Deo confiteri, et de ipsis nialis emendare :
canpnica arialheBiatis vinculo esse innodatulft. Gon- desideria earnis non periicere : vohintaiemVpro-
seiilientesyero alque consiIianles,eliam aijatiiemalis priam odife : prseceptis sacerdofisetproscepiofism:':
vinciilo impliceritur. Si.aulem ii, qukconjuricli sunt, pmnibus obedire, etiamsi ipse aliler,, quod absft,
admoniti declinaveriril, et ab alterutro fuerint divisl, agat; mempres iiliiis Dominici pracepti : Qumdi-.
poeniterttiee submillaniur, ut episcopus lpci proevi- cunl facite; qnce.dutem :[dciuntfqcere.no!ite.(Matlh.,
derit. Simililer illi qui in hoc cOrisiliatifueriift, vel XXIII,j). Nori velle dici sanctum aiitequam sit, sed;
aliquarri babueiirit-portionem. Quicunque vero sa- prius esse, quod verius dicatuf : preecepta Dei IAT ,
cerdblum vel elericorum in talibus assensum pia> ctis quotidie"studeat adimplere; castitalem amare ;;
buerit, aut communjcaverit epruni consOrtio, COn- nullum odire, zelum et invidiam non habere; con-
demnaiiis, sacerdolii, yel rriiijisierii siii lipnore pri- tentionem; non- amafe; relatioriem fugere; seniofes
velur. .-"- :...; venerari, juriiores diligere; in Ghristi amoreproini-,
CAP,XCVI. — Qualiler iinusqtiisqiiedoceridussit. micls orare.; cum discordantibus ante splis pccasum;
(Theodulf, c, 21.) Cum ergo omnium sanctarum inVpaceiri redire, et ;de Dei miseriebrdia nunquarii,. '
Scripturarum paginoe irisirurtienlisboiioruriioperurii desperafe; -;; ; "'... '-, V"- . "'-. _"
referlae sint. et per sanclarum Scripturarum cam- i Eccebaec suiit lnsirunienta arlis spiritalis, quse
ppspossinl inveniri arnia quibus vilia coriipriman- cumfUeririta nobis diu noctuqne.incessabiliter adim-
tur, el-yirlulfesriutiiantur*, Ticuit npbisVhiiicnostro pjela,-et.iji; die-j.udicir recorisignalaj illa relr-ibuen- .
Capitulari inserere senlenliani eujusdain .Patris (S. lur nobis a Domino reconiperisabilitef, quae ipse
Benedict. Regul. cap, i) de iiislrumenlis bortorum; liromisit : Qnod oculus nqn vidit, nec,auris.audivit,
bperuiii/, isi qria magna brevitate quid agi quidve necin cor hbminis ascendil qum HrmparavilDeus his
yilafiVdebeatebntiiietur. Iri primis /Dominum Deum quidiligUht eum (I; Cqr. n,*;9), .;
diligere ex toto corde, tola ariinia, tota virtute, -CAP.XGVlI,—Ul oralibnem Dominicamel Symboium
deinde pfoximum tanquam seipsum. Deinde ribn memoriier teheant.
occidere : nori adulterare : lion facere furtum : non 22.) Gommonendistint onjries fide-
: (Theodulf.,c,
concupiscere : honfalsum lestimoriiuni dicere lio- les, ut generaliler a minimo usque ad maximum
norare.omnes homines; ej quqd sibi quis lieri rtori orationem Dominicam, et symbolum memorjter te^ ;
vult, alteri non faciat. Abiiegare semetipsum sibi; neanl; et dicendum eis qtiod In.his duabtis seiilen^
nt Chfistum sequatur; cofpusVcasTigafe: delicias tiis orime fidei Christiaiiae fuiidamentuiri incunibil,
non ariiplbcti. Jejunium amafe; et paUperes,re_; , et nisi qtii has duas sefilentias /memoriter tenrierif,
cfeare T riudum veslire; iniirfiTum visitare, nipr-' et ex tofo, corde credideril, et in oralipne saepissi-
tuum sepelire, dolenlem consolari. A SKeuilaclibus nie frequentaverit, eaiholicus esse non poleril, Con-
se facei-e alienUm; riihil ariibri Clifisli preeponere. stilutum nafnque .est, ul nulhis chfismetur, iieqiie
Iranifipn perlleere, iracundiajVteriipus fibri reseiv baplizetur, neque a tavacro foillis alium siiscipiat,
•vare. Doiurir iri /corde nort lenere. Paceiri falsam neque cofam episcopo ad connfmanduni quemlibet
riori dare _ Charitaleni non dereliriquere.VNorijurare, •teneat, 'nisi symbolum et oraiionem Dominicam
iie forte pefjuret. Verilalem ex corde et ore pro- memoriter teiiuerit, excepiis liis qrips ad loqneridum
ferre : riialum prO nialo non reddere; injufiarii nbri aHas.minirtioperduxii. >'::
ffacere, sed et faclam patienler sufferre: inimicos CAP.XGVIII,-— Ut hos cahones nullus refutare
diligere; maledicentes non pialedicere, sedinagis ': pr&sumat, ,,.":
beiiedicere ; persecuiionem pro justitia /sustinere.
; (Gelasius 1,; Bpist,;9.) Cumque riobis cOnlfa:sblu-
Non esse supefburii, non viiipleiituni,;nori niuitum lariuni revereritiam" regularum cupiamus lemere
edacem,Tibii soimiblerittim, non pigrrim, nori niur-
nihil licere, et cum Sedes apostolica superior bis
murosuriii rion delfaclorem. Spem suani Deo corii-
favenie Doriiino, quee palernis carioiiibus
mitiere ,rbpnum aliquid ih se; cinri videritj Deo ap- omnibus,
noii maluni vero a sefacium fjVsunl praeflxa, pio devotoqrie studeat tenere prbpo-
plicet, sibi; seinpef
Dieni limere : siio, satis indignum est quemqttam vel ppniificum,
sciat, etsibi reputet. judicii gehen- velpfdinuni subsequentium hahc ohseryantiariiTe=
nam expavescere;T viianl asternam Omni concupi-
futare, S"etri sedetri ptsequi yideat,-ei
sceniia "spi-rilalf•riesiderare; "'moiiem ante oculosi docerb quambeati Julii 1, epist. 1, c. i,'ea Gelasiiismuiua-
aclus vitee suae onirii (Ex
quolidie siispeclam habere; lus est), satisque converiieiis sil, rit lOU.nicorpug
liora custodire. Iri omni' ioco Detinlprospicere. Co- Ecclesiae in baric sibimet obsefvatipfiem CPiicordet,
'gitatiOneS; malas cordis sui advenientes mbx ad
'quatn illic vigere "cpnspiciat, ribl DbmiriusEcclesiai
Ghristuin ailidere/eisenioTi'spiriialipatefacere. Os
' suum a irialo totius pdsuit pfiricipatum.'•;
vel apravo elbquio custodire. In omni
loco Deum prospieere, Multum loqui fion amare; CAP.
- XCIX. — Utqum staluiq sunl, nulio.tnodo
; vefba vanajaut ristii apta non Ipqui; risum mrillum .' immuteniuf'..
aut excussuni non aniare; Iectiones sanctaslibenter Ifec vero slatuta riulla debent iriipfobitateVcori-
audire,; orationi frequcnter incumbere. Mala sua velii, nulla novitate mutari, qiiia alia ralio est sae-
preeterila _um lacryrnis, yel gemitu rruolidie in ofa- culariurn, alia divinpfum.
-ia rAPlTTII.ARI?. Kft
GAP.C. — Qjiod scife etiam nos oporteal qum in _" _. nomina penilus Sgnorantur, et ab iiifldelibus,vel
. sacris: Scriptnris recipienda sinl, qumve refu- idiolis-superfiua, auf minus
, .ianda. ..: - .'.''- apta, quam ordo fuerit,
scripta esse putantur; sicut cujusdam Cyrici et Ju-'
(GelasiusI, in Conc. Rom. i.) Quamvis aliud fif- liloe, sicut Georgii alioiTiiiiqueejusmbdi passiones,
mariientuinnemo possil ponere, prmlerid quodposi- quee ab hoereticis perhihentur composita. Proptet .,
ium eslChrislus Jesus (I Cor., ni, 11), tamen ad quod, uf.diclum est, ne vel levior subsaiinandi pria-
tsdiiicationeiri'sanclae Ecclesise post illas Vele- tur occasio, non/legtinluf in saiicia Ecclesia. Noa
-fis et Novi Teslariierili qitas regulariler suscipi- lamen cum procdicta Ecclesia omnes niaftyres, €S
iims, etiam has suscipi riori'prohibet scripiuras, eorum gloriosos agrines, qui Deo riiagis, quam IiOmi-
id est sanctam synpdunr Nicamam trecehtoruin nibus noti sunt, omni devptione veneramuf. ;
decem et oclo Patrum, mediante maximo Constan- Item,--vilas Palrum Pauli, Anlonii, Hilariohis, et
lino Augusto "_ sauctam-synodum Ephesinarii, in oinnium eremitaruni, quas tamen vir beatissimns
<jua Nesiorius damnatus est, consensu bealissiitii Hieronymiis cpnscripsit, Gumonmi honore suscipi-
-Cceleslinipapac, mediarile Cyrillb sancieeSedis Ale-' mus. lteiri, aclus beati Sylvestri episcopi aposlolicce
_ xandririoeantistite, et Areadio ab Ualia destinato : sedis, licet ejus qui conscripsit npmen ignoretur,
'
sanctam syriodum Cbalcedonensem, medianle Mar- B a-.multisianien in.urbe Roma ea,tholicislegi cbgno-
tiaho Augusto, et AriatblioConslanUnopolitanoepi- vimus, ei pro antiquo usu inultoe.hoc imitanlur
scopo,in qua Nesioriarta et Euiyehiana baeresessi- Ecclesiae. Ilem, scripla de iriventione sanclaeeru-
"mul cum Dioseoro ejiisque complicibus daninat» .cis, et- alia de. capite, Joannis Raptistoe, nbvcllse
•suftl.Ileni, opuscula.beati Csecilii Cypriarti niarly- quaedani felationes sunt, et noiinulli eas catho-
ris, Cartliaginensisepiscopi; opusctilaJjeati Gregorii lici rcgunt; sed crim haec ad. catholicorurri:nia-
Nazianzerii episcopi; ppuseula beati Basilii Cappa- -nus pervenerinl, beati Pauli pfbcedat serileniia :
<foeioeepiscopi; ppuscula beati Alhaiiasii AlCxaii- Omnia probatc, quodbonum est tenele (I.Thess.Vi
•drini episcopi; opuscuia beati Joamiis Cortslanlinp- .25).Item, Rufinusvir religiosusplufimos ecclesiaslicL
politani episcopi; opuscula beali Theopbili Alexan- operis edidit,libfos, nonnullas eliam scripturas in-
drini: episcopi; opuseula beati Proterii Alexartdrini terpretalus est. Sed quoniam /beatus Hieroriyrijus
episcopi; opuscula beati Hilarii Pictayiensis episco- eum inValiquibus de arbitril liberlate, ljolavit, illa
pi; opusciila beati Ambrosii ilediolanerisis episcopi; ^enlirtius quaepreedictumbeatum Hieronymum seri-
opuscula iieali Auguslini Ilipponeiisis episcopi; tire cpgnovimus. Et non soluni de •Riifino,,sed:etiani
opuscuJabeali Hiefonymi-presbyteri; bpuscula beali de universis, quos vir saspius memoralus, zelo Dei
Pfosperi viri religiosi; epistola beali Leonis papa_C ac fldei religione reprehendit. Item, Qrigenis non-
ad Flavianum ConstantinOpolitanumepiscbpunl de- nulla opuscula, quaevir bea.lissimusHierbnymusnpa
slinata,. cujus textum quispiam si usque ad unum repudiat, legenda suscipimus; B.eliqua.autem bnniia
'
ipta dispuiaveril, et nori eanr in ..bmnihusvenerabi- cum suo auctore renrienda, .
liier receperit, lanaiiiema sit. ltem, optiscUlaalque Item, chronica*EusebiiGsesarierisis,atque ejusdeKi
tractalus pmnes diversoriiin Patrum ortliodoioruns, Jiisloriae ecclesiasticoelibros, quamvis in primo naf-
qui in nullo a sanctae ECclesiae"consorlio.deviarunt, rationis suaelihro tep.uerit (55), et postea in laudi-
riec ab ejus fidei preedicalione disjuncti sunt, sed .bus. atque excusatipiie;Origenis scliismatici'unuiri
'
ipsius communicationis.pef gratiam Dei usque iri coijscripsitlibrum ; propter tamen singularem-noli-
ultimum diem vilaesuee fuerunt pariicipes, legenda tiam, quaead inslrucrioneni periinent, usquequaque
deeerninius.'Item, decfetales epistolas qtias bea.tis- non dicimus fenuendos,, Qr.osiuiftyirum. eruditissl-
siihi papae diversis lempofibus ab riijiie JRpmaria, nium collaudanius, quia yalde riPbi/S,..iiecessaria;in
pro diversorum Patfum corisullatipne-dederunf,ve- adversiis paganorum calumiiiasofdinavil .hisfPfiaHi-,
nef abiliter suscipiendas. miraque brevitale conlexuit. Veiierabilis -viri Se-
Item, "gesla sanelo.rum marlyrum, quae mullipli- diilii Paschale opus quod heroicis descrlpsit.versi-.
eibus lornienloruni eruciatibus, et mirabilibus eon- P bus,.insigni laude proferimus. Juyenci nihilominus
fessionum triumphis irradiant. Quis ila esse •catholj-,-, laboriosiim.opus non spernimus, sed miramur,"
et in ,• Geeleraqueeab haerelicis, sive schismaticis con-
' corjnn dubitet, majora eos agoiiibus.perpessos,' .;
nec suisviribus, sed Dei gralia et adjulorio universa '. scripta vej prffidicatasiinl,nullatenus recipit catholica
tslerasse? Sed ideo secundtim.afiliquam consuetu.-' et appstolica Eeclesia..-riqiiibus pauca queead me-
dineni singulafi caulela in sancla Romana Ecclesia nioriam;verierunt, et a catholicisyitanda sunt,.ere-
nOn leguntuf; quia. el eorum qui CQnscripserunt dimus esse.Subden.da.In primis Afiininensemsyno-
(55) Tepuerit. Hic Eusebiurii lenius traclat Gela- '.lendse' laborem susceperat, pleraque niutavit, et
sitis; nam ceecum esse oportel, qui non videai iri quidem lanlO successu, itt unde argumeiila sumpse-
nrinio Historiae ecclesiastipaelibrp sermoriem de rat ~Eusebius,quibiiS;Chrisium peum -.nbii esse de-
Verbo iia instilui, non solum. u.l nusquam eequalisi blateraret, inde ejus interpresilja mutualus estad
Patri agnoscalUrEilius, sed ut inferior- Patre dica-• probaiidam Chrisii diviniialem. Qtiod deiride Euse-
tair, acprope negetur-Deus. Qnod cum pffendisseti bib viiio verUlur Origeijem ab «0-fuisse laiidaium,,
. IJufnium,qui ejus*Histpriaein Latinam linguam ver- ciijusmodi sit neino non videt.
ATTONIS VERCELLENSIS EPISCOPI ,52
Vdum:'i'.:jOnstaiillb Cajsare COnstantiijiAugustifitio A Ijber. ,qui. appellattif Canpnes apostoiorum,
apocry-
, coftgregatam. mediafite Tauro-piaefeeto, ex tunc et
phu.s; Jiber.Physlologus, qui ab baefelicis conscii-
nune ifi «tefnum;confitemur;esse dairirialairi."Itine- plus, et beali Anibrosii nomine
sigriatus, apoeryplius;
rarium npmine Petii aposloli, qubd appeJlaiur historia Eusebii
Pampbili, apocrypha; opuscula"Ter-
, saneti Glemeiitis, libri fiumerb rOctb, apocryphiirn fulhaiii. apocfypha_;:!opuscula; Lacianlii, appcryplia;
esse scimus.;.:Actus; nomineAridreae apostbii, apb-
opusculaAfricani, appcrypha; ppusctila Posiiimiani
cryphi; Aolus riomiiieTliOmae aposlbli, libfi nuiriefo _et Galli, apocryplia; ppuscula Moiitani, et Priscillae,
decem', apoerypJii; Actus nomirie: Peiri apbstbli, _e.lMaxiniill__, apocrypha ;. opuscula oninia Fausti
apocryphi; Aelus iioihine Pbilippi apostoli, apocry- Manichaei, apocrypba; ppuscula Goirimodiani,apo-
phi,; Thaddeei, apocryphi;VEvaiigeTiurtl npmine Mat- alterius Clemeniis Alexaiidrini,
crypha; ppuscula
itaeiaposio]i,.apocfyphum; Evaiigelium ribmineBaf- apocrypha; opuscula Tatii Cypriaiii, apoerypha;
nabee, apocfypli.; Evangelium rioriiine Jacobi Mino- opuScula
Arnobii,, apocrypha; opuseula Tyconii.,
ris, apocryph.; Evangelium ribmhie Petfi aposioii, apocrypha; opuscula Cassjanj pFesbyteri GaHiafuni,-
-apoeryphi; Eyangeliurti nomine .Bafiiiblbmaei;.apri- apocfypha; opuscula yictprini Pictayiensis, apocry--.
,stpli,,_:ap^ Aiidreeeapb:' .
pha; opuscula Fausti egiensjs Galliafum, apocrypha;
stoli, apocryph.; EvaffgeliriiririomiiieThomae,quibus ? opuscula Erunjenti cseci, apoerypha; epislpla
.Manieliaji uiunlur, apoeryph.; Evarigeiia quie falsa- Jesu ad
Ahagarum,: appcrypha; epistola Aba-
•yit Lucianus,;apocryph;;iiber de Irifaniia Salvatoris,
gari ad Jesum, apoerypba; passip Quirici elJUlittae,
apocryph:;, libef de Naiivitate Saiyatoiis, el deMa-
passio jGeprgii, apocryplia; scriplura
ria et-pbstefripe:, apocfyphus;. liber. qui appel!aiuf ^apoci-ypha; Cbntradictip Salomonis, apocfyphaj
quae appellalur
Pastoris, apbcr-yphus;iibfi omnes qubs fecit Se- pliylaclerla omnia, quasnpn angeipfum, ul illi .cori-
leucius discipulus diabpli; apricfypli.; liber qui ap- firigunt, sed^daemonuniinagis arlecpns&aipta sunt,
:pelialur-Fundanientuni, apocryphus; liber qni appel- appcryph.; hasc et liis siniilia. quae Sjmon.Magus;
latur Thesaurus, apoeryphus; libef.de'FIliabus;Ad*
Niepiaus,. Ceriniinis, Marcjpii, Basilides;, Ebipn,
geneseois,apooryphusj/GehiiriTetrurhde Ghristo Vir- Paulus etiam Samosatenus, Phoiinris el Boriosus,
giJiariis compaginalum yersibus, apocfyphurii; liber qui et simili errpre defeeerunt, Mpntanus quoque
qui appellaltir Theelee et; Pauli _ apoefyphus; libef cum, suis obsCenissimis sequacibris, Apollinaris,
.qui appeHatur;NepOtisj;apoerypbus; •libef' Prbyef- Valeiitiriius, sive Manicheeus,. Fauslus Africanus,
biorumqui ab haefelicis eoiiscfiptus ^et saiieiiXisti Arius, Sabellius, Macedonjus, EiJnpBiius, Npyaltis,-
noriiine praenolalUsest,: apocryplius; fevelatio qua?. Babbaiius, Goslesiius, Donatus, Eustathius, Jb.viriiar
appellalur Pauli apostoli,_apoerypha- revelatio qirah J nuSj;Pelagius .Julianus. Celariensis,vC^'eslinus.:Ma:-
appellaturV.Thomee apostoli, apbcripha, revelaiib ximinris, Priscilliarius ab Ilispariia, Nestorius Gori-
quae appellalur Stepliani, apocrypha •; revelaiio, qna. stanlHiopolitanus,MaximusCynicus,Lampeiiiis,Diosr:
appellatur.Traiisitus,/ id e.sl,:assiiriiptio sarictoe:Ma- 'corus^Eutyches, Petfus_, et, alius Petrus, equibus
rioe, appcryplia; libef qui appellalurPoeriiterilialAdoe, unus AiexaiidrianiV alius Aiiliochiam. mactilayit;
appcrypnus; liber de Ogiaenoniirie Gigarilis, qi.ii ab Acacius Constaritinopoiitan.uscum consorlibus suis •;
liaefeiicis eum dracone postdiluviriili ptigriasse per- iiee rionet omnes habfetici eorum.que discipuli,'siye
bibelur, apocrypliusf liber quiappellatuf Teslatrieri- 'scliisriiaiici,.docuertint, yei cpnscjipserunt, quoriini
tum:JPb,;apocfyphtis_ >liber qui /appeJlaliirPberiiteri- noriiinariiinimerelirienliir.non so^umrepudiaiajV^etl
tia Origenis, apoCryphus.;liber qrii appeJIalur-Pceiii- etiam ah omiii sanctacalbolica et appslolica.Ecclesia
tentiasancti Gypriahi, apocryphris; libef qui"'apjpelv eliminata, alque euiri suis aucloribus, auctorumqtie
lalur Poeiiiteiiiia. Jammis. et Marribrae,apberyplius.
sequacibus , sub anaihematis insblubili yiiiciilo iii
liberqui appellaturSortes aposlblortirii, apoeryphus; >eternum cbriiiteiiiur|essedamnata, . V, , ,-..;_:
•
libef qui:appellattif Laus apostoloftiiri, apbcfyplius'•';
tApudAcherium,SpieilegiitomoI, p. 414.J
(40) Canonico. . . conterilus. Sic codex Resb. '. procmelur. __t"alitiiubi ex eodem codiee edi^curavi-
emendare : prior editio, canomce ,.. « couleniplus, mus exiotlum, Acherius ediderai, exortuni.
cofrupte. ; (42)fium (ngienles:Ita legere placuit:;ijaiu aniea
(41) Producer.elut.Sic ex coclexResb. prior editio, edilurii erat, asserunt. Cdnftigiehtes. _•
Cp DE PRESSURIS EGCLESIASTICIS.,— PARS L T "f,6
fanda lan&em prassumptione saeerdolium insuper A monslralur, de qua scriptum esl.: SUJiompveloxad
' conlra
jus afripere yoluit, Prp qtia etiam illicita 'qudiendum, et lardus ad ifam .' irq enim justiliam
temeritalelepra percussus, regnum quo Jegitime uli Deinon operalur(Jac. i,T9, 20)i_Hinc rursusscri-
piiterat, et saluleni ainisit. Per yiam ergo regiam ptufn est: Qtii.spoitsl habilare cum homine, cuispiri-
uuiimquemque ambulare oportet, sicut. ...... tus fqcilis est adirascendum? (Prov. xxiu,; 14.) Hoc
yia Doniini est;et-recla, ne. :_.. . ..... .'._.-.. . . . iterum dicitur : Noliesse cum liomine iracundo : rie-
queambules c.um homine furioso, ne (prte discasse-
........... dexteram declinavit, qrii plus- iiiilqsejus, ebsumas scandglumanimmtum(Prov.xxii,
quani opus est agit, ad sinistram. . , . .... . . . 24). Co.nlra hanc iii laude patienlise scriptum est:
.............. Psalmisla ail: Deduc me, Meiior est vir qui vincitiram, quamqui cdpil civila-
Domine, invia tua(Psal. xxxv, il)..Beatus quoque iemmagnam (Prov. xvi, 32). Hin.cDavidpersonam,
Paulus aposloTuS.ail: Utiusquisqueinvocatione, in iri se iiiTirirtbruriiassumens, ait : Turbatus estprm
. qua voedius esi, ih ea permarieat' (I'Cor. iy, 20) : iie ira qculus tneus. Atque ex ipsa turbalione quid se-
.durii ambit illicila, justepef daf aequisita, et duni qtialur adjurixit : Inveteravi inter omnes inimicos
aliena ministeria usurpare gaudet, jure iri sibi debi- irieos (Psat.xi, 8). Ex' ira quippe curiijlui-batusfuerit
tis .toTpeat. Unde. eyenire solet, ut saeculares, qui B oculus cordis., inler inimicos' nostros ad vetustalem-
ecclesiaslicam praesumunt invadere disposllionerii, reducimur, quia. inter "rrialignos-spirilus ad yelusli
nec Ecclesiaeofalionibus;riierearitur aequirere pacem hominis similitudinem revocamur. Cuni igituriram
nec siiis.valeant afniis adipisci yictoriamV ipiae.corpefmovei, sacra eloquia tbt teslimoriiis cler
Sed dicit aliquis : nunquid omnia mala qtiae fe- teslenlur, perpendamiis quainlenfione debemas hoc
cerirtt sacefdotes, portanda sunl ? Quibus con- vilium fugere, qupd Deo judicein testimonlo illius
gruentbr respondelur, qriocl a plufihus ,'pOftaiida foties reprobatur. Item'ad'GodescalcUm ducerii
sunt, a quibrisdamvero secundum credilam Sibidis- Campanlae (Idem S. Greg.l."vm, epiit. 12) : « Illa _
pensalibnem cum maxima cautela sunt arguenda. praepositorumsolliciludo ulilis, illa est caiitela Jari-
"Temereeriimab bOniinihusnon sunt illi disculiendi, dabilis, in qua loluni ralio agit, ef furpr sibi riihil
qui [a Deo] poteslatetti acceperunl eiiam de angelis vindicat.VRestringendaergo sub rafione poleslas esj,-
judicandi; Nam ut ait bealus Augustinus (Jib ii[de et nec quldquam agendum, priusquanf concilata ad
Sermone Domini in monle, c. 18.) : « Plefumque tranquillitatem mens redeal.Nam cpminolionis tein-
nibil nocel ei de quo temere Judicalur, ei autem qui pore juslri.m pulat ira onnie quod fecerit, sed el_sl
temere Judicat, ipsa teifierilas'-"esl necesse ut no- orarnus ut in ira a Dominp non corripi.amur, expe.
ceat.i Etiiem :( Qui enim nocet, ait Apostofus, C ijit ut alioscum ira non jQdlcemus.Scfipfum quippe
recipit id quod novit. i Et Doriiinusin EvangeliO: esl : M-emorare iimoreni Domini, et, nori. irascaris
In quojudicio judicaveritis, judicabiinini:etin qua prqximo (Eccii. xxyni, 8).T El bealus Augustinus
mensuramensi fuefilis,remelieturvobis(Malih. vn,2). alt : Qui irascendft.se terribilem oslendil fralri, tef-
Oporlefergo eos quibusalios Judicandi-attributa est rorem divini judicii sustinebit. Sed hoc non tantum
polestas, tarii mbdesle hoc agere, ul_ redeuntem ad "a Christianis et cathoJicis, verum-etiairi a paganis
se talionenj minime perborrescarit. Caveahf eliam .obsefvaium in niullis invenimus,. scilicet ut irati
ne odio aut invidia, "setipro aliqua ininiicia conlra rjeminem discutere, aut puiiire praeSUriierent.Ait
pfoximos plusquampraesensposiulel aclip.,iiiyehan-' enim TerehUanus pbilosophus ad villicum srium :,0
tiir. Pi:ajvideriduniqrioque ne fraudibus, vel man- te infelicerri, queriiafQiclaferii,nisi ifatus esseni."-. .
dalis accusanliurii ullb modb decipiantuf,' lie/adula- : Prajterea"quOd iriceria Judicare nOri debeamus,
tio, seu obleclatio Ibcum obtinearit, rie pefsortarum plurimis senlentiis. edbcemurV Unde beatissinms
jhibi sil acceptio, aiit aflinitalis, aut" alicujus clien- papaJulius ail (Inepist. conlr. Orient. pro Athanas.,
^tela. respeclus, neve exardescarit in ira, -quaeprocul •c. 19) :.«Incerta unquam riullus; ponfificririi Judi-
ajtidicio janiniripdebei expelli. "Ait eijini Domiiius care praesrimal; qula qiiamvis vera sint| nori lanieii
in Evarigelio : Omnis qui irascilur frdlfi suo, reus v :credenda surtl, nisi quae riiariifestisIndiciis compro-
eriljudicio (Mqtih.'_\,22). Etbeatus Jacohus apbsto- bafttur,. nfsi qtiae manifeSlOJudicio convincunlur,
lus : Irqeniin virijusiilidm Dei nOn operatuf (Jac.i, riisi quaeJudiciafio ofdine ptiblicanlur. />
20). 'Et item : Itomq homirii servat irarri, el a Deb Deus qubqtie omhipoteng, ut rtos a prapcipitanlis
qumrit medelam (Ecciu xxyiit, 3). Salpmon quippe senlentia. prolatiohe compesceret, cui oninianuda"
ait-: Iraihsinu stultirequiescii (EcdL vn, 10).Undb et aperta sunf oculis ejus; mala lameri Spdofiiae
et beatus Gregorius ad Leoniium exeonsulem scri- noluit prsecipiiaiifer itidicare. Quiait : Desceridarh,
bens ail,(/iii. \m,. episi. Sljft Qnoties ira ariiniuiri et videbo utrum ciamorem qrii vehii ad me bpere
irivadit, irienlem edofna, 'yince teipsum, differ tem- xomptevetini:annoh est ita,ul sciam (Geri.xvm,27).
pus furbfis. Gum tranqiliUa merisfuerii, quod placet .Omnipolensitafpie Dominus omnia scierts, cur ante
judica. "_'Et paulo prist i « Qtiaiidocri.iinifi exsecu- prohalionem quasi dubitat . ......';.. . . :
lioriejuslitiae plaeata xnente irascimur, iracundiam .. ... ..... . .'.'.'.'. . . quam probare.'Hine et
et non sequimur, el exhibemusi iTfa- eniift quaejti- bealus Aposlolus ad Timotheum : Advetsus ptesby-
stitiam perlurbat, quanta corisiderationecaveridaest, tetum accusationem ne recipias, El paulo posl: De-
1.7 ATTONIS YERCELLENSISEPTSCOPl 68
linquentes autem coram omnibus argue. iti cmleri j_ k adversus auctoritatem proprii episcopi conlra Jus
metum nabedni (1 fim. v, 19). Non eriinffacile (45) defendatur. Turtc episcopali suggeslione, si ne-
Credi debel de episcopo,Vvel presby ie.ro, quoriim cesse fuerit, prinbipis vel jiidicis attxilio landiii lalis
prdo adlfric divisus noii: erat, quamyis eis Crimen persequendus erit,.dOhec ecclesiaslicis velinvitus'
bbjicialur, nisi probetur; quia sacerdolemnemhii discal regttlis obedire.
; damnare,-licet, nisi atit spbnte cbiifessum, aut legiii- Accttsationes autem eorum' nonaliter -iiiquifefe,
' taiis' tesiibus caiibiiice cbriiprobaluni.Tameftsi Iegi- vel judicafe.Iaicis; praesumeiid.riniest, nisi ab episcb-
fime prbbaTumvel mariifestum fueritquod objectum pis inyitenlur, ad qiiorum haecpafochiam peflinere
est, publice. est arguendus, ut caeteri'terreantiif. videriluf. Ait eniift. beaius Paulus aposlolus : El tu
Ciim enlm viderit tahtum vifum erfbris causa corfi- quis es, qui judicqs aliehuni "servum? sub Domhio
pi, necesse est ut reliqui sibi caveanl. Illud etiani slal aut cqdii (Rbm. xiv,~4). S«cularis lamen e cbn-
plarie altendenduiii est quod Doniinus ait in Eyanger tra. polestas, quod Tamentabile, multiiriodis eccle-
lio : Nolite ahletempus.judicare, quoad usque venial siaslicam interduni suppjiniit auctpritaierii: et ciijus
jbomirius, qqi et tUuminqbitabscoridiia lenebraruhi, subsidiis debueral eleyafi, ejus solet _adversitaiibus
ei mqnifesiabil consiliq cordium (I Cqr. iy, 5). Non affligi. Et sicut in" eleclione praesulum suai polius
enim poiesl huniaiip' coiideiiiiiari exairiine, quem 1a vofa, quam sanctprum. Patfuiii instituta":priiicipes:
Deus suo reservavit Judicio." Corislaniinus, eliam firmare contendunt, ita el m audiendn, vel judicando,
sanctissiinus iiiiperator, cuni in, Nicaena synodo seu eiiam ejiciendb tani ipsps quam illis^commissos,
querelam qqprumdam episcbporum coram sedela- conlra jus canorium suKper omnia quseruftl salisfa-
iam cbrispicefet,. ait: Vbs a nemiriejudicari pote- cere yoluntati. Et secundum peryersorum Judicum
stis, quia solius Dei judicip reservriiiiini. Dii eriini senlentiam nec culpa relrahil aliquem aculmine
vpcali estis, idciico npn ppteslis ^b liominihus judi- regiininls, necregiinenullum excusat ab accusalione
cari. Qubd et Poniinus in Exodp osiendens ail: Diis alicujus criminis. Quod yiriliier bealus Anacleius
rie delfahas',. et prihcipi populi tui ne maledicas p.apa contradicens ait : Electionem sumnior.um.sa-
'(Exodi xxn, 28).'Et beatusGi-egbrius imperatbrem cerdolurii sibi.Ppminus reser.vavit,.licef eleciionein
Mauricium "in liOc laudans ait (lib.H, episL'M ) : eorum bonis sacerdotibus et spiritualibuspopulis
« Quia serenissirni dbiiiinlijripefaloris animrini riori concessissel. Cui ergo siinilis esse yjdebitur, qui
;ignorariius, qupd se in causis sacerdoturriniiscere quod Peiis sibi lanlum modo r_eservavit,subripere
nOri soleaf, rie faostiis"iri .aliqtippeccatis graveturi praesuniit. Reslal ulique "ut illi, qui ait : P.onam
Item adJoannem deferisorem_:De persoria presby- - sedem meainad Aquilpnem, el ero similis Aitissitno
tefi 'hoc attenderidurii esl, ^uia si quam :caiisami \(Isa. xiv, 24).
habuiti hon ab aiio terieri, sed episcopiiin ipsius „ Exp.licil.pars prima de judieiis vpiscoporum.
adiri debuit.'» Beatissimus eiiamV'Sylyesler.sumirius
pontifex (in Epilog., et cap. 3 cbhc. Rom.), el uni- i NCIPI"T PAR S. SE.C.UNDA. . .
yersalis aposiolus collecta syiipdo in sancla: el ve- De qrdinationibus eorumdem.
iiefabili Rpmana: Ecclesia per oniriia intefdixii, ut
nullus laicus crimcii clerico audeat inferre, el ut Illud plfne diligenti observatione cavbndum est,
presbyter npii adyersusepiscppum,, nec diaconus ul quod Deus bonis saeerdotibfis, et spirilualibus.
ridversus pre.sbyterum, nbn subdiaconus adversus populis concessil, nujlus ad proprium audealprivi-
diaconum,noh acblyllius adversussubdiaeonum, nbn legitim retorqtiere.Cum enim. episcopali eleclione
exorcista adversus acblytiium, non leclbr adyersus generalis, 'etnon specialis quaererida sit titililas, et
exorcistam, non ostiarius adversus leclerem, det ecclesiasticae rel inquirendus sit dispensator, /rion
accusationemaliquam.Etriondamnetur pra_sul, nisi publice, vel private aliquis procurator : quis un-
in sepluagiriia duohiis, neque praesul summus a quani aliquerii ad.id idoneum reperir.e poterit, njsi
quoquamjudicetur : quoniam scriptum est: Non est ipse qui oeculforum "est cognilor? .". . . . ,, . . .
discijiulus supra magislrum (M.atili. x, 24). Beatus *). . . . ... ,.'.,'. . ... . .,-.;. custodiam?
quoque Paulus apostolusaifad Tiinotbeum: Seniorem Qui merilo hpc eliam bonjs sacerdotibus, et spiri-
ne increpaveris, sed obsecra'ulpairem(l Tim, v, 1). tualiljus cognoseere sa|pe concedil pOpulis,,quia ipse
Ergo non est miruiri^[quod de episcopis superius guoque alilii promiserat: Ubi fuerint congregdiiin
ilictum est, ad quorum cognilionem judicia oniriium hqminemeoduo vel tres, in medio eprum srim(Mallh.,
specialiter pertin.efttclericoruin]; .cunTeiiam [caete- xvm, 20), El in.psalmis :Dbminussteiiiinsynagogq
fos pomini] sacerdotes, levitas -et subdiacones, ae deorutn, inmedio aulemeos dijudical (Psql.LXXXI,I).
sequentis ordinis usque ad ultimi gradus clericos Plane ergo ipse facit qupd ipsi faciunt, qui in nomine'
omnimodis exclusa sit laicis licefttia accusandi vel ejus congregaiiluf,quia i'everarpaleiqriodip,siabsque
judicaftdi, exceplo si aliquis eorum, quod absil, lu- eo esse ibi noii possint. Ipse quidem est qm, taift in
more superbiaeelalus, ecclesiaslicam deserens disci- Veteri quarii in NqvoTeslamenlo, sacerdofespef sef
.plinam, ad saecularcm se contulerit polesiatem, iit meiipsum.eligeredignatusest.Ait enim.iriVeteri Te-
(43) Cbntra JHS.'Optima Ieclio codicis Resb. at .Ieclio prioris editionis, contrarms. pessima.
69 DE PRESSURIS ECCLESIASTICIS.'— PARS II. ."<'
slamento de Levitis, seihcet Le\i filns, de quoium \ jpse minetui in E\ringeho : Non polestts setvae Deo
lantummodo slnpe sacerdotcs llli ln lsrael consti- et mammonm(Luc. x\i, 25) El iteium : Facihus est
tueie tunc placuit ^ Ecce chgo leutas de medio fi- camelumpei foiamen ucus iniiaie,quam divitemin-
lioium Isiael pio omni piimogemlo quod apent ttaie tn legnum Dei (Malih. \\\, 24). El linsus ad
vulvama filtts tstael, tedemptiones eoium eiunl tsti, diulem ; £lulte, hac nocte 1epetent ammam tuam,
et eiunl miln Levilm, miht enim suncltficau ;_ imo- eleaqum paiastt, cujus eiunt? (Luc. xn, 20 ) Et
(jeiuium in teaa jEgyptt (ISum. in, 21). Lbi ait ahbi . Nolite thesaunzaie tobis ihesamos supei tcr-
sanclus Ambiosius : 5 Non mediocie officium est tain, ubt miugo el ttnea demolilut, el ubi fuics effo-
LevilTium. Cognoumus emm, quia niter caeteros dtunl et [uianlui, 'Ihesaiiiizate autem vobis llte-
Loit^e conipuianlui, scd omnibus piaeferunlur, qui sautos in ccehs, ubi neque miugo, nec tinea deno-
eliguntui e\ homiiiihi s, el sanctificantur, utpiuno- lilui, el ubi (uies non effodiu.nl nec [uiantur. Ubi
gemta Auctuum aique pninitije, quoeDoinino depu- eu thesauius luus, ibi __. coi tuum (Mallh. \i,
tantui, 111quihus esl \otoium solulio ct redcmplio 19). Ait cnim bcitus Ambiosms . Nullum ad-
pcccatorum. i Undecl subditui : JSon accities, in- miniculum piaeslant diviiiae ad \ilam bcatam.
quit, eosintet filws lsrael, el constttues Lcvttas siiper Quod e\identei Dommus nionstrat iu E\angelio di-
tabeinauilum leslmionn, el supei omnia vasa ejus n cens : Realipaupeies, quomam vesttumesl legnum
aslate, el supei qumcunquesunl in ipso. Ipsi lollant Dei. Beuti qui nunc esuiiunt el siliunt, qu a saluia-
labeinaculum el omma vasa ejus, et ipst mimstienl ec butitur. Bealt qui nunc fletts, quia tidebtlis (Luc. \i,
eo, et'n aicv.uu tabeinacult casliatpsi consiauanl, et 20j. Eladdiules. 1« lobis dmttbus, qui habetts
piomoiendo tabemaculum ipsi staluanl: aliemgetia consolatwnemvesliam. Vmvobis qut sattaati nstis,
quicunque accessent, morte monelui (Num. 1, 49), qma esutietts; el tllts qui udent, quia lugebunt
Sinnlitei et ad apostolos, quos re\era fundamcntum \Ibid., 24). Et Paulus apostolus : Cupiditas tadtxest
Ecclesiae, et pnmitias piajsuhim es»e constat, 111 ommummaioiv.nl (l lim. \i, 10J. Ll Jacobus ait :
E\angeho ait: Vos de mundo non estis, sed ego Exotlu^ esl sol cnm aidoie, el ate[ccit [enum, ei floa
elegnos demundo (Joan. \~-, 19). Quod ei im llhs ejui decidil, el decot vullus £jus depetnl. tta et dnes
ait, et boc successonbus eoium dixisse maiiifesiuni ai ttinettbus suts matcesat (Jac.i, 11). Et lieuim :
esl. ElPaulus aposlolus : Omnis po.mfei, c%hommi- JSonneDens eleg t paupeics 111hoc mundo, dtvites m
bas assumptus, pto homimbus conslttnilvi (Hebi. v, fide, el haiedes rcgm quod teptonusit dihgenlibus se ?
1). E\ qua re apparet, quia episcopi di§ne eligi, et (Jac. 11,5 ) El paulo post • Nonne ^divilespei po-
justejudicau, msi a Deo nullatenus possunt. Hoc lcntiain oppitmuiu IOS9 (Ibid , G.) Uem Ambiosius
yeionolandum e&t, quia cum ab ipsis quilius ab eo (> ait. JoaeJni'1 qm aiiiuni m ohsidione ser\abat, ncc
concessum est, legitime ordinantui, \el judicanlur, drspensabat ahmonia? compaiandds, et aurum vidit
ab ipso procul duhio, sicut jam supia dielum cst, dinpi, et sein captivitatem deduci. Et paulo post:
hoc agitui. Expedit eigoui lales de mundo ad hoc Ulud ...... quo ulimui : quod autcra
oflicium eliginlur, qui, sicul ipsc ait, jam de mundo 11011
habel posscssionis fruttum,
non sint, et secuiidum caruein non amhulenl. Qui scd cuslodioepeuculuin. Isaias quoque pi _e\ancalio-
etiam nem populi ........ ait : Omnes
fien potest, vcrum diltgunl muneta, sequuntw te libuliones (ha. i,25).
pnnceps hujus mundi non iniemal quidquam (Joan. Et IUISUS: Vm qui justificaits tmptum pio mune-
Mii, 13; i_otii. vin, 1; Joan. xn, 51). Iirehgiosi ribus, et jusltliam jusli au[eilts ab eo (Isa v, 25).
lainen pniicipes haec omnia par\ipcndcntes, suum Eienim si 11 qui 111siadio cununi, ua lefeiunlur
lantunimodo in lus parantpuc\aleie edicium. So- praeceplis niforman atque nistrui, ut uiiusquisqiie
lent jeiiam admoduni lndignau, si\el ab alns ah- celeritate non fiaude contendal, cmsuque quantum
quis cujuscunque menli sil, episcopus ehgatur, \el potestad \ictouani propeiet: supplaniaieautem al-
siaseelectus cujuscunquepiavilatis sn, ab ahquo teium, aut nianu dejiccrc non ausit : quanlo magis
reprorictm. Uloium sane quos ipsi ehguni \jtia, 1") 111cinsu vit.p islius sinefraude alteu.is, et cncum-
quam\is mulia el m<>gnasmt, \clut nulla l-mien spettione lepelcncia nohis\icloua est. Jeremiasnam-
reputaiitui. Quorum quidcm 111examinatione non que ail . Yce habilantibus letim, quomam a minoie
chaiitaselfides, \el spes inquirunlui, spd dnitise, usque ad mnjoiemsiudenl axariltm (Jet.w, 15).El ile-
aflinilas, et obsequium. considerantur. Quaj tna, \el rum. Peidix (ovetqucenonpepenlinsipiens (Jei. x\n,
quod poliusminuscsse \ideatui, siduoexhisinunam 11). El item : Ymqm corijungtlis domum ad do-
eamdemque personam con\eriant (44), bac jam mum, el agium adagium copulalis usqne ad tetini-
re\era mlei coelicolascomputabitui, et unum etiam num loci. JSunqiiidIOS soli habilabitis supei tenam?
e\ lns salis sufliceieciedunt, ad episcopalis solicet (Isa. v,^8.) Salomon quippe ait: Muneta obcmcani
cathediae dignitaleni. Sed quid tahbus loquatur coida polenlwn (Eccii. x\, 51). Non emmdiunum
Doimnus, sollicite persciulemur. \idcamus crgo, simul obsequiiim, et pecuniarum potesl acqum lu-
chaiibsimi, quemamadmodum amatonbus pecuniae -crum. El PsalinisU . Meltus modicum juslo super
(46) Si eum. Audacter:, at vere emendavimus; nam quod legehalur. civem, ita ineptum eral, ut
^lerfi tion posset.
'.81 DE PRESSUKIS ECCLESIASTICIS. — PARB II. . '82
lepfam, uvamque nialuf am_el acerham nnnime in- j/^ liuin vutnera alliora esse nesciat vuineriuus visce-
telligat? TJnde fevera. cpgnoscere possumus,irato rum? Et lamen saspe qui nequaquam spiritualia
Doriiiho siiiltos pristOresin ECclesiis.cp.nst._tii,rur- praecepta cognoverunt, cordis se -mcdicos profiteri
siiirique plaealo, ?apienlesVeo praestante ordinari. iion metuunl; dum qui ])igmentorum vim ncsciunt,
Quod ipse quoque post illata (47) flagella ihdiilgen- yideri medici carnis erubescunt. Sunt eliam non-
liauv Isfael' per eiifiidein Jeremiatft reprojfiittens, liulli qui inlra sanclani Ecclesiam per speciem regi-
aii:Ddbo vbbispnslores juxia cor ineum,et pascent minis gJoriam affeclant honoris; videri doctores ap-
vos' sciehiia et doetriha (Jef. ni, TS)_Stuili enim pclunl, transcendeie caeteros concupiscunl, atte-
episcopi noh pastores, sed incubones dici ppssttnl, stanteverilate primas sahilaliones, primos rccubilus
,e0' qriod sanelam jncubeiit Ecclesiam ; non;errantes iu cavnis, priiiias in convenlibus calhedras quairunt
reqttirurit oves, sed cOlleclas etiairi efrare"permit- (Maltli. xxni, 2); qui susceplnccurae pasloralis ofti'
luritjUt unaquaeque per viam quam volueril gra- cii niinistrare digne lanto magis nequeunl, quanlo
tiiatur, et iri his revera inipleatur quod .in Judicum ad humilitatis magislerium ex sola elatione perve-
vblumine' legiitif:' tn diebusiilis npn etatrex in nerunl.' Ipsa quippe in magislerio lingua confun-
Istael, sed__ unusqtiisque•qtiod sibi rectum videbaiur, ditur, quando aliud dicitur, et aliud docelur. J Hinc
hoc faciebdl (Judic, xxi, - 24).VDe lalibus quidem I3 Jacobus : Nolite plures maghlri fieri, fruires mei,
legitur iri Evapgelio: Omriis arbor: qum riqh facit scienles quoniam majus judicium sumilh ( Jac.
frhcfum bbnuni excidetiir el: in; ignem miilelur in,l).
\Matth. 111,10). Gregorius (partef, 1. i, Cum.past. Iiem Grcgorius : « Qui sacris nescil obcdire ca-
cap.; i.): « PaslOruriviinperitia voee verilalis' iricre- iionibus, nec sacris sil dignus adminisliare alta-
patur, eurir per prbphelanv: dicfiUf : tpsi pastores jibus. Non debel honoris ducalum suscipere, qni
ignoraverurii scieniiam(lsd,' LVI,11). QuOSel ruf- nescit snbjcclos tramile vitae melioris prosirc. » Et
susDoiriiiius deleslaluf dicens : Et lenentes legem rursus : c Sicut iniqui ct peccatoi'es minisleriuni
riescietunttrie (J.er.ii, 8)" Etnesciri.se efgp ab eis sacerdotale assequi prohihentur, ita indocli et im-
"veritas coriquerilur, et nescire se priricipatuni ne- perili a tali oflicio rclrahuntur, Illi eiiim excmplis
sclehtium seprolestatur cqttia profecto lii qui ea suis vitam boiiorum corruniptiiit, isti sua ignavia
qttai Surit Boniihinescjiint,' a' Donjiiio'nesciunlur, iniquos corrigcrc nesciunl. Quid enim docere pote-
paulo attestarite quiait :.Siquis duiemignbtat, igno- rtml quod non didicerunl? Dcsinal loeum doeendi
raiitiir (I Cdr. xiy, 38). Piefunique pastorum im- susciperc qui nescil doccre. Ignorariiia "qnippc prrc-
perilia mefitis congruil siibjeciorum, quia quamvis suliini \irie non congruit subjeclorum: > Et alil.i
lumen scieriiia. sua euipaexigentenon liabeani, (] (part. ii lib. Pasl. eap. ">)":« Sit reelor discrelns
diStriclo tanien Dei judicio-agitur,- ut per eorum silenlio,. Iiuiriilisin verbo, ne aut tacenda proferat,_
ignbrantiarti hi etiairi qui sequunlur Offeiidarii.Hinc aut proferenda taceal; Nam sicut incauta locutio in
riamque in Evangelio per senietipsariiYeritas dicif: errorem perlrahil, italndiscretuni silefilium Ivos qrii
Si cq-ctisccecoducatuin prmbeat, amboin fcveumca- erudiri potefatii in errofe derelinquii, Saepenamque
dent (Mattii.- xv, 14).Tlinc Psalmisla rion optanlis rectores •impfoyidi ' huniariam: ariiiilere .gr-atiam.
aniiriO, sed prophetaiilis tninisteilo denuntiat di- . . .;. . . •: • • -: • • '. .;.;.";,. Ca?ciis pastof
eens : Obscurenlur bctili':eorum.ne videunt, et dor- est, qui supernae lunien cofis.. . .. '.':'. ,- . . .'. . .
sumeorum semper ihcurva (Psal. LXVHI,24). Oculi . .v .,..'V,.V i.. . praesentisyitaetenebrislifessus,
quippe surit, qui in ipsa bonoris summi facie positi, duiii venluram lucem neqttaquam diligeiido con-
pfovidendTiiineris bfficium suscipiunt, quibus niiiil- '-'_Spic.it'.; ...-.;.-,...;..;;.:•;.". \y.:..:.';:;.-;._,ait .:"Parvo
fum^qui subsequentef Virihasferitidbrsri iioniiiiantuf. autem naso est -qui ad"teneiidairi-meiisurani. dis-
'Ohseuritali.sergo octtlis ddfsuni fleciitur; quia cuiii eretiOnis idoneus npriest. Nosque quippe odores
Iunien sciejitiaepefduiitquipraieunt; profectoeunctl felofesque discerriimus, Reelje ergoper nasurii dis-
adporianda peccafbfum onefa Ciifvariiuf.qursequuii-V cretio expriiJiitiir, pef quarii vijTules.eligiinus, de^
.tur.;i Item (in 'pfilogi paft.i).:''«-,Sunt pleriqtte^ ^ licla reprobauviis. VEt fufsus ,: « Duruiri quippe
pastorum, qtti duiri menlifi se .nesciunt, quae non est, Vut quiiieScit teriere niodefamiria Vitaj suaf*
didicerunt dpcere cbncuplscunt: qtti pondus magi- judexviiai fiat alienae. Unde reGte per prOphetam
sterii ianto levius aestiifiant, qu.anto vim riiagftitudi- , dicituf : Moriificqbanl dnimqs-qum rion inoriunlur,
nisMllius ighofant. Tjt qui .IridoCtfacpf aecipitesdo- elvivificabant animas qum:nohvivuni(Ezec.h.XIII,19);.
ctrinae arcem teiiere appeturit. a pfaecipitationfs suae Non ftiorientes quippe niprtificat, qui justumVdaiii-
apsibus in ipsa locutionis'.'janua fepeilunlur; Nulla nat, et non vicfurttm vivificare nitiiur, quireum
ars docefiprifisunviluivnisiinteiita,(48) priiismedt a supplicio; solvere; cortatufi; » Isidorus (lib.ui
latiorie discafur; Ab imperitis ergo.pastorale niagi- Seni. ' c... 56.) «. "tam doctfina quarri, vi.ta -clarere
sleriufti qiia lemeritate suscipilur? Quoniaui esl ars debeti ecclesiasticus doclor :;nani dociriiiasirie vila
artium, fegiirienariimafurii.Quis autem cogitalio- arroganiem reddil-;Vvita sirie 'docirina inulileni fa-
V" (47) Post Miqtd,.- Hic eiiam nobis, necTprtasse ; (iS).Ih(eniq,&ii\,in ldniq,quoi\ curii nbrirjlace-
-nliriiuiDjindulsiftius. Nanr libcioco leg.ebalur posiu V fetjVsic eniendaviiriiiSj.utvitlcs.. ^ ,.' .V ;;
laid. '; :.-• _>',;•; :•_.;_., :. ..• :
SS, ATTGNISYERCELLENSISEPISCOPl . . Si
cil, ">Item (Itfem ibid.,.ca'p':46) : « Sacerdotes po- .kcogitaium tuitm in Dpmino, el ipse enulricl\(PsaL
pulorum iniquitale dainnantur, si eos aul igno- LIV,23). El ilem : Dominus scit cogiialiones Jm-
ranies non erudiani, aiit peccantes non arguani. minum quoniam vanm sunt (Psal. xciiv, 11).. Et
Testa.nte Domino ad prophetam : Speculatorem le alvhi : Nisi Domiiiusmdificaveritdotnuiii; in vanum
dedi domus tsrael. Si non fueris locuins ul se cu- laboraverunt qui aidificant eatn (Psal. cxxvi,;l). Et
slodial iinpius avia sua,ille in iniquildte sua mo- Isaias ait : Ym fitii desertores, dicii Doriiinus, ut
neiur; sanguinemvero ejus de manu luq. requiram faceretis consilium-,et. nori ex me, ul ei ordiretnin*
(Exech, xxxiii, 7). i Prosper (sive lulian. Pome- lelam, el non per spirilum meum (Isai. xxx, 1). Et
rius, I. i de Coniemplai. vita-c. 20): «VQuod vero, 'i.eriim : Fecisiis malum in octilis theis, et quqi nolui
dicit Apostolus, ul nos formam debeamus exhi - elegistis (Isai. LXV,12). El rursus : Non eniih eogi-
bere fitlelibus, qiiid valebii, si is. cui vel exhor- taliones mea', cogilaiiottesveslrm,tteqnevim.mem,vice"
taiidi bo.nos, vel easligandi malos cura commissa veslrm, dicil Dotninus (Isai. LV,8). Et alihi : Non .
est, be.iie viveRdo,se imilandufii bonis non ex- initiebam prophetas, et ipsi currebant (Jereiri. xxm,
bibeat, ct mslos. tacendo non arguat? J lliror 21). Hieremias quoque ail : Malediclus homo qui
ergo 'jna inani; deludantur iiitentione, qui Domi- eonfidit in liomine, el ponil carnem brachium suum
nicaiii parvipendentes censuram, qualeseunqiie ad 1B (Jerem.. xvji, S). El.: Benediclus vir qui confidit ih
episcopalem digjiitatem eligere quaeruiit, quos sibi Domino, el erit Dominus fiducia ejus (lbid.,)1). E.t
inagis. uiiles,. quain Ecclesiae profuturos suspican- itenv :: Scio, Domine, quia non sunl hominis vimejus,
tufc, Uiide sacpe evepire solet, ut nec Ecclesiae necviri esl ul ambulel, et dirigat gressus suos (Jerem.
congruos,; nec sibi proiicuos sehliant : et duin x, 23). El rursus : Stdle super vias, et videle'et ih-
pro amore hominis Deum oflendere non metuuiit, terrogate de semilis anliquis, qu-v sit via bona; et
ab. ipsis. sofent etiam perpeti iiijuriam, quos con- ambulale in ea, el invenielisrefrigeriimi(Jerem. vi,
tra Deinulum provehunt ad caihedram;ul merilo 16). Maxiniaequidem lemeritaiis est gratiam!sancli
se errare doleartl, qui Dei honorem suo noii pra;- Spiritus injusle offcrre, quam novirous etimdem
posueranl, Unde healus Ambrosius ait (libV III spirilum niinime [coilfirmare; nec securus potest
Offip. c._ 16) : t Non potest hoiriini amicus esse, esse de munere, quihuj'usinodi officiumsuscipit in-
qui Deo fuerit infidus. « Si enim secundum Iiea- digne] , . .
tuni Aposlolum, Quid oremus, ul oportel nesci- ........ lanquam Aaron. Sed ne aliqiiis. . ,
mus (Rom. vni, 26) quomodo sCire possumus . . . . . . , odis Domintts sua
........................... mnobis concessil perquirere mandata. Iiilerrbgemus,
^
quae evideant,, ita, fu.erunl -'......... , . leslainenlunij,
.. . . .... .... .. . .. .. ..... .. . si nostra; solitis quam eliam et ,p.erEvaogelium, interrogemus pro-
cura. coiiiriiiltamus. Hinc rarooinnino eveiiiel,.quod phetas , inlerrogenius aposlolos, interrogemus. sa-.
pro., . .... . .. , ...;... . ... . • Primuin quwrite erorum canonum edicta, alque eaeterorumsanCtoiTim.
ttegnumD.eieljustiliam ejns, et hwc omnia adjicien- Patrum statula, el quod ah eis didicerimus .....
Wrvpbis (M.altli,.vi., 3§),- Si quis ..„'., ^....-... . ....,....,.,,.,..,., ceriissime teneamus.
sari ienlaverit, u.t sib.i profutura.-ab.sque justilia Nullis nayis consiliis decipiamur, ut ea quae ipsi
qiireraiit, seipsu.m. destruere ............ sanxerunl, violari aliquo modo conemur : quoniam
slabilire valebit. Ail enim ipse de diyite p.luriina qui illorum contendil regulis impugnare, restat ut
sibi ini futufb promilleiile : Sluilej hac nocte- re- eorum npn merealur consorlium oblinere. Ait enim
pelent animatn luam, qum.aulemparasiifCUJusefunt? ipse Doniiiius, ut diciunl est : Qid mecumnon esl,
(Luc. xn, 20..) Et alibi : Otnnis.planlatio, qriamnpn contra me esl,,et qui non colligii',,spargit (Luc. xi,
planlavit Paler _meus cmleslis, eradicabitur (Malth, 23). Et iteruni : Qui noh intral per ostiumin ovile,
__y_13)..El 1'ursus . Qni mecum. non est, conlra mb ' sed aliunde uscendil, ille fur esl el lalro (Joan. x, 1),
e.st; et qui nqn colligit.mecum,. spargit (Matlli. xrj, •• TJnde et mox sequilur : Ego sum ostium, pef me si
30)..-El Joannes, Raptista : Nfiinopolest hubete, nisi quis ihlraverit, salvabitur (lbid., 9)..El contra indi-
quod ei, fueril datum desuper (Joan. xix, II). Et gnos paslores ipse per propbetam querilur, di.cens :
beatus, Petrus apostolus :. Humiljaniini sub pqlenti jfpsi regnaverunt el non ex me; principes exslilerunt,.
manu Dei,. ui vos exallel in temparetribulalionis. el.non:cognovi (Oseevni,"4J. Unde ail heatus Gi;e-
Oinnem solliciludinem vestmmprojicieiues in eum , gorius (parte l -Curmpasl., c. i)~: « Ex se iianique,.
quoniamipsi curq est de vobis.(I Pet, v,_6). J.oaniies el non exarbitrio summi recloris regnant, qtti viul-
qtmque eyangejista ait: O.mnedalumoptimum,et.omne lis fulti virtulibus, nequaquam divinilus vocali, sed,
donuih per[eclum itesu-rsutn esl, descendensapalre sua accensi ciipidine,.culmen regiminis rapiunt po-
luminum (Jac._v, i7), Et Jacohus apostolus :,Epce- tkis, qnani assequuntur. » Inutiles namque §acer- -
nuncqui dichis :lwdie autctasliw ibimqs iiv.illam dptes irifernus Judex. et provehit, et non cogrioscii,
civitaiem, et faciemus ibi aniiuin , et mercabipiitr, quia quos permittendo lolerat, profecio in eis ju.di-'
qt Incrum faciemns. Qriqi enim vilavestra? Vapor cium approbationis ignorat. Unde ad se qiiihusdam,
«st ad mpdicuhi apparens,-,; deinceps extermihqbi-, per miracula venienlibiis dieit : Recedile q-nie, ope-
tm: (Jaq. . iy, 13). Psalmisla qubque ail : Jacia rarii iitiquitatis, liescio qui cslis (Mdttli, vu, 25),
83. ;--..', DE PRESSUIUS ECCLESIASTICIS. — PARS. II. '.".-. v \~.'-''-W-'-:
Sane scienduin, quia tune poteril epis.copalis Te- J_Tne"in cuiiclistnoniibus eiin universo ndlle exqelsb.f. '
vereniia njaiiere sincera et illibala, si ordinationis ei super omnem facieni ierrm ..dispersi suril qhiries
fiieriiit chiripeteiitiairi pmriibus jura servata, Nain greges mei,:.el non etat ' qui iequitifet,- notretdt,:'.
«pii-diligeiiti«xaminatipne regulariler fuerif electus, ittquahi, qui requireret. Proplereq,~pdsiores;uridiie
pro CfarisU misericordia credimus, quia suis exi- verbum Doinini. Vivoego, dicit Dominus, quid pfo eo '
slenirbus culpis vlx uriqiianvefit dejectus. Sed quia quod facli sunt greges inei in fapinqm, et oves niem
ifreligjbse eliguritur, irianitef ofdirianlur, indiife- indevoralidnem omhiuhiieslidfum a_gti,•eoquodnorit
r-eiiler accusanlur , injuste oppfiniuntur, perfide essel pastor : neque enirii qumsieiiihlpasiores:gfegeni'"
dejiciiintur, crudeljlcr eliam atiquandp et necantur. ineum; sed pascebant pasto'res:semelipsos,el greges •
pinnia lariteii qua?.pro tali illjcitafifdinatione mala rneos nohpascebanl: Proptered,:fdStbres,:audiie ver--:
eyeniunt," ad ordinantis perlinere pericultiriv riiani- " bnm Domihi : Eme dicit Dbminus:Detts:::.Ecce'ego
Testurii est, Deiiique landiu inqilireridus, vel exami- ipse super pastores requiram gregehi memn demanri
nandus (49) esl qui. ad ppntificalem provehatur gra- eorum, el cessare eos faeiam, ul ullra horipascant
liam, quaadiu.talis invenialuf qui pi'0 Suis meriiis gregem, nec pascanl amplius:paslores semeiipsos';'•_.~
digne ab omniijus verieretuf, et a nemine fjam in "iiibefabo gregeni merimde dre:ebfum, eihdrierii-eis-
ppslerum aceiiseUir; iiuiianvque ejus sancta con- B ulirain cseani. Quia hmc dicit DdtriiniisDeus : Ecce"
versaUo lurpem ul.ra oriri permitlat vel Suspicio- ego ipse requiram ovesnieas, et,~visilaboeqs.Sicut".
nem. Ait eisimbeatus Aiiguslinus : «<!JuiPaslorunr J visitat. pasior gr.egem sririm ip die, quando (ueril-iri
nomen audire volunt .-.. '.. .... . . [Non.debet. tnedio pviiitn suarum dissipalarum : sic visitaio oves-
ordinari qui legilinve possit aecusari. Si vero, ut in meas, et liberabo eas de omnibus iocis in quibus di-
lalihtts quod pejus everiire sol.et, falsa abaliquibus spersm (ueranl in die nubis el caliginis. El cducam
^aniloquil posimoduni opiiiione veiitiletur, Ipsi| eus de populis, et congregaboeas de tei rk, et inducam
... ....... .... . dignani iniquilatissua. poe- eas in lerram suam : et pascam eas in montibus
nani paliantur. De illb tameri nil indecoruni atque Israel, in rivis, et in cunclissedibns lerrm. In pascuis
[siiiistrum ullo iriodb jam'ultfa creclatur.] Quo- uberrimis pascam eas, eiin montibusexcelsis lsrael
rnodo enim libere pbierit cpi .eopus stultoruin erro- sunt pascua earttm : ibi rcquicscent in herbis viien-
res redarguere, si se tiriveat . . . . . . . .... . . tibus. el in pascuis pinguibuspascentur super montes
. . ... . impediri, Saniori quapropler uti conve- tsraei. Ego puscatn ovcs meas, el ego cas accubare
iiit consilio, et sic omnipoteniis secuta noii est |S0j [aciam, dicil DominusDeus. Quodperierat.requirani.
voluulas. ttt ei pia Majestas * acta noslra;• dirigat el cjuod abjecltiineral, reducam : elquod confrttciuni
«niversa. Ejus Si rite asseuuamiir servilium, nostrae fuerat, alligabo : el quod infinnum erat, consolidabo:
quoque salutis ipse perficiet siatuiii. Deeet ergo tit el qnod pingue et forlius , cuslodiam : et pascam
nec indigni ordinenlur, nec ordiiiati vexeiitur. Ta- illas in judicio. Quid, rogo, est Detis, ut ca quaead
lisque .31) ordinandus, qui jafaiii per.peimm_non ipsunv specialiter peiiinent nostris audeamus usibus
sif vexaridiis, sed cum ingeiiti; honore habendus, rctorquere, et qurc suis jubel comniitiere dileclis,
et sumiria diligentia pJiservandtis.,Gratia absit, cau- nostris ne limcamus iribuere asseclis ? Nuuquid nos
sam merila decerriarit. 'Qui epim quem diligil in- pariter cl ipsos cum \olueril perpetuis poteril im-
jusle vitierit praeiaUjm, tunc jam iugeat liecesse plicare ruiiiis? Non enim quae nobis deleclant haec
est ut dejeeium. Sicest enim qui indigrie aliquem agcre, sed quae a Deo jubentur cuslodire oportet.
subliiriarelaborat, quasi qui ad allius protrahitprac- Nec considcrennis quod sinl aspera, sed politis in-
ut inde deterius demergatur, Uiide et tendamus quod omnino sinl ohscrvanda. Nam cuui
' cipitium,
Doiiiirius ad Ezechieleiii loqtiitur, dieens "(Ezrch. dicerel Dominus ad Abraham : Exi de lerra lua, ct
xxxiv, 2) : Fili hoinihis propheta de pdsloribus tsrael, de cognalionc lua ; el vade in terram quam tnonslra-
propheta et dices pqsloribus : Hmc dicit Dominus vero libi (Genes. xn, 1). MuIceJjalAbraliam suoriim
Deus r_Ympasioribuslsrqetqui pascebdnlsetnetipsos, r> suavitas, sed iinperii coelestis, et remuneraiionis
.-Nonhe greges-pascuhlur a pasloribtis ? lctcxqmedeba- oelernae consideratio ciim amplius movebat : immu-
\ tis, et iatiis operiebainini, el quod crassum.erat occi- tari quaproplcr in melius malas convenit consuetu-
dehatis; gregeih aulerh hohpdscebalis: Quod infirnitim dines, cl unusquisqtie suiini minisleriuni sollicite
fueral, riatx consolidasiis, eiqudd' mgtoiunt,moti sa- ciislodial, nec alienum usurparc intcndai. Clerici
riaslis; quod fracluni est, nbh alligdslis ;~et quod niililiam non excccanl, necpulilica vectigalia exi-
abjecluni esl, iion rzdukisiis: quod pet.etal non ganl, et fenus nullo modo exsequantnr. Laiti quo-
qumsislis, Sedctiin aiisleritale inipet:abatiseis,el cum quc eujiiscunque sint ordinis \cl dignitatis, eccle-
potenlia ; et dispersm stiiit-oves triem, ed-qriod non siaslicarum rerum dominatioiiemveldispensaiioiicm
esset paslor, et facim.suril-iridevordtionembmnium arripere non praesumant: nec aliquem in clericoriiin
besltarum qgri, el dispersa\ sutil, Ertavetuht greges gradu cbnstilutum judicare aut vexare coneiitur,
(§2) Quaesequuinur adduhlur ex Mansi apiid Baluz., Miscell. sacr. editionis Luocnsis,.
w ATTOMS 'YERCELLENSIS EPISGQPI m
porinus excipitur ;- sed 111Domino uiiaiiimiter confi- ^ Beali qui perseculionem paliuntur proplef jusiitiam;;
deiiles dicaniusfTionanj estcmfidefeih
Dominoquam _ quoritam ipsorum esl regnum ccelbrum(Malth:k~,10),
confidere in homine. Rorium est s_._n.r_.;. Domirio' iibi nbs pius Dohiinus perducere .digftetur, cuj'us re-
quqmsperare inprihcipibus (Psal, cxyii,:8, Q)\,et illud gnuni et-invpefium sine firie permarietin saeciilasae^i
procul dubiO Evangeliorii paiiehter exspeclemus : ciilorum. Ariven"(MANSI, apud Baluz.j Jlfiscell.sacr.).
VERCELLENSIS"
(oS).Jdest, spitiitialem. Sic legitufirivetusio co-:- rettttisii si ticeat eos conjugio copulqri. Sed hi-cuT.
dice Biblioihecaeregiae,iri'quo epistblariv Zacharise" proliibeant-ura conjugio, aul. prq hujusmodi pceni-
iiiiegram .B.aliiziiis.feperit: jri priorf editione.Tege- tetuiamagere compellahtur, dtinl ex Itoc'qbsquecoA-
h&iMridetnspmlualem. . '. "..'.' deninaiioneesse perhibeiiltit; quid-nph pqler profilio,
(i>9)Enormiler asseruisii. Sicidem codex eroen-' neqtte filius pro palre susiinebit ip.rmenta,: dicente
date :• editio Achefiana enormum disseruisti,, cor- Domino'per prophelam : Aninia palris est mea, et
Tuptfe. E.x eodem codfce.reposui '- prqicepii, uhieraf ; ariima filii est mea ; ariima quae peccaverit, Ipsa
pfmcipial, :;'• ; ; ;..>' inorietiif. ~Sedetde. liis, fraier. cliafissime,di'x'isse
•(60) Seposiio.Mc eliam .codicem-regiumsequor .:. siifficiet:Cave,auiem -ne-atiier.agere subjeciiscohce-.'
pririr edflib feposilo, el mpx facinore. „ ,-. dqs , ne areclo immile inveniatis.discedete. Haecesf
(6,1)VEfDeo Salvqioteiin, codice' regio, prmslante- aftera' epistolie pars, ciijusGiinzb in : fine hiijusce
Doiniiw.Detilik auterii qid exeis riati.probpnluf, -; epislolie nieiiiinit.', ; ,".'.
-- "'
115- '..'.'" ".'.. EPISTOL.E. / . iii .
lissimus AEBIVOSIUS pvesbyteriicet iiitiignesaiiclus,Ai a; potiore dislilJatus liquido comproljalur. Igilur
hbriofe in sarieta MediolariensiEcclesia.cpiilinuum quOdyestra prudeniia consiilere judicavil, quid in /
dehltasserviiulis obseqpium cuin felicilale perenrii. canbnibus preslijTeram, quidve diaconam intelligere
" A vestra saHctltate
riiiper delcgati apiCes,quibus debeamus : yidetur. iiohis quotiiarii in pririiitiVa JEc- /
-vestrasanciilas rioslrique memoria in sacris'vestris clesia, quia secundum Dbmiiiicam vbcenv: Messis
fi.ratioriihus signabatuf, ineffabili rios jocunditale mulla, gpetatii pquci(Luc. x",yZ), videbantur, ad.
iindiqtie m.unitos reddidere ;.cum-nos videlfcet ab- adjumenluiii virorum etiain religiosae_mulieres in
jecti )(62);er repudiatl * sanctorum "pedumveslris ~ sancta Ecclesia Cultficesordiriabaiitur. QuodOstendit
liec shnus * ajquaridi calceameijlis; quofripdo efgo beattts Paultis iri epistola a"d Roriiaiios, .cuffi ait::
lam feligiosi et fanvpOlentis doniinl acpalris digni CommendovobisPhmbem sororeth meam, quai esi in ,
suriius niembrafi brafibnibusf Sed vos ilTiuscredi- ministerib•Ecciesiw',qumesl Cenclitis (Rom,~xvi,'l)..'
nms^meirioresserilenlisequaedicit: Deus norildbqral Ubi intelligilufquia luncnbn sblum viri, sed eliam
in magnis, necfaslidit 'inriiihimis. Caeterurii nuili feftvinse-prajefaiitEcclesiis, magijaescilicet utilitatis
"fubiuniest, qupd divinus Spltitus in pectbre vestro" cattsa. _!.amiriulieres diu pagaiiorunirilihus.assu.etae,:
iiabilans, ad-cuncla saneta operavos reddat proni- pbilbsDphiciseliam dogftialibus instructae,.bene per
- •' -j.bas fariiiliarius. coiivertebantur, et de religionis
ptissimos. rj
: Gorijiigiumdenique' ilhid, supei.
qub nostram pu- pttltu liherius edoceljanliir. Qubd Laodicertse pbst'-
siilifatemcbnsuluistis, a nbstris do.ctbribus et sacer- riioduni pfohiberconcilium cap. II, cttm dicituf :-
dotibus scitote rimnino prohiberi', qttia spiriluales QtiOdrion bpoflet easquae dicuniur presJjytetae vel-'
fraires, quod vos qupque asseruislis, yocaritur : praesideiiles,"in- Ecclesiisbrdinari. Diaconas-vefo-
sajcularis qitoque lex, velriti a qubdam Iegislalore' laliuni credinius fuisse minisiras, Nam diaeonum
audivi, Iioc intefd.icit. In decretis TiihiloriijriusZa- nvinistrum diciirius, a quo derivalam diaconam per-V
, eharise papae capitu.b 5 cotilineluf": r TJt rieqrie spicimus. Deiiique legimus in Coneilio-Chalcedo-
pfeshyleram rieqfte diaeonam, nee cpmriialrem spi- rierisi, cap.,15 (cah.~15)_" diaconamnonrifdinandanv-
ritalem quis in cbnjugium dttcat. J TJbi datur intel- ante; annunv "quadfagesiivittrii,et-hanc- cuin-suiVihib-"
ligi, qiiod-fieque spiritalis patris".filiam cuilibel in" libfamine.Talibus eiiam eredimus baplizandiriiu-'
malrimoiiium Ticeatsortiri.VVerum si placefdpmi- lieres injunctumesse bJriciunj,'utabsqueTriTapeivitus
natibni"vestr_3_. veslris rescriptis pandite npbis quas verecuridia aliaruni cOrpora abliis tractarentttr.'
debemus irilelligere eas, quas pfaedictuni capilulum JNam.in slatutis Orienlalium seripluni esf- (Goncil.
presbyleram aut diaconanvappellat, quia hbsoinni- Gqtthag. iv, C. 12) :Vldu__ vel sanelimoniales quae '
tftodblalet. Assiduis pfationibvisvestfis sibi coin- r( ad minislerium muliefum.baplizaiidaruiiveligttntur,
mefidatos voslongo Christusterijppresalyet. tam iustruel83 sint ad pfficiunvul possiftt aplo-et'
' ' sario'sefnibne docere;inipefitas ct fusiicas/fhiiliefes''
V "_'\". EPISTOLA VIII. ',: *V.
• .. ' tenipore qtto sunl baplizaridae,qualitef ad intefrogata
. _ AT.TONIS ADAMBHOSIIJH -SAGERDOTEK.: '; fespondeant, et qualileraccepto-baptisiriate vivarii:
Af To gratia Dei humilis episcopus, dbnino.AM- sicul eriinvb.aequaj presbyferae rdiceharitur, pfsedi-:
BROSIO feverendissimo. et sanciissimo saeerdotl, de- caridi, jubendi vel edocendi, ita sahe riiacOnajmini- ~
votasin Christo orationes Cunfvinculo cliafitalis:' straridi vel baptizandi: officiura suiiipserarit: quod
.; Veslrse sanctitali, qupniafiv prp noslra imbecilli- nunc jairi niinihie expedit. J^anvin lanla parvilate ob
laleOmiiipolenlemnoviniuse^rareyiirihieiisas co- pafenfum religionem infarilttlaebaplizantur, ttt nul|a,
ram Deo mercedes exposcimus. Sacris proslrati eisverecuridia,-ijullus baptizanlihus voluptatis possit
vestigiis id ipsunv instanlerfiefi in postnfodurivim^ slimulus impedife. Unde. jam stalutum; est, ut
pl.oratnus. Nos- qupque,. licet imparibus -mefitis," mulierbaplizandiiisurn assuniere non praesumat.
veslris iamen confisi.yirlutibus, boc etiam pro vobis . Sunf etiam, qui eas pfiseis. teniporibus.diaconas-
omnimodis"agere nftn oriiiltiinus. Crebrae namque assefuere appellatas, quasVnuiicahbatissas noriiina-
vestfi cbrporis, cuhv audiviinus' inlirffiitates quasi-jp. mus, quod nobis .miiiime.congruere videlur. Abbas.
proprioS terehrant aftus.~Sed lieatuiri 'Paulfi.m.vos' namque Patpr dicilur;.unde secundum normam alio^-:
intendere. credimus, uhi ait: Ctim ehim- ihfirmot, rum nominum in genere feminino derivatum abha-V
turic-(orlior sum (IlCor.-Kii, i'0). Deus Pater. Do- lissa eadeffi significatioiie"manenle. Gujus voeabuli
niini-nostri Jesu ClirisUVsievos sfistentel et verbe- vis, .timoris pariler et amoris, reverentiae etaffe-.
ret, uf nec adversa dejiciaritvnee prospera feddant clionis explicat ;.qualitalem^ Diaconam ;vefo .fiilijl.
elalunv..Rlufes; deniqiie ileruni gfSiej? referimuS,-. aljud quam niinistram inielligimus,-VQiiapropier;,si:
quia.de bis oniriihusquaeyobis ni.andavimus/abunde hujus officii nomen nunc etiam quo.quo;niodo;.per-:
pos instrttefecurasiis.Praetereariiiraniur oriiiiinp,,. duraret, in bis quae per mulieres adhuc dispensari.
cur irigens fons inter tanto.spfpfluentes coijstilutus,'' yidentur, illas diaconas putaremus, quae avtate.se-
j yicinum alicujus vix desudantjs veriaeperquiral 11'= nili .devictae,,,religiosam; yitairi cum eastitate ser-
;i quorem. Narii et si inihi aiiqiiis reperiatur-humor, vanles, oblationes sacerdptibus offerendas-fidelifec-
v, (62) Abjecfi.J?noi edilio abjcctis.etrcpudiatis ; scinrns perspicue male, .'_'. .
"
«5 . ATTOiSH"."VKRCEtLENSFSEPiSr.ftPT iili
pr&pa.raivt, ad" ccclesiarum linjina cxcuJ.ani, pavi-.A Ua quoe. licet unum offendant, fovent lamen sed
nienta dctergunt. alterum, bsec est qua porpus dissolvitur, mens fa-
| Possumus quoque presbyleras vel diaconas illas ligatur, aiiinia aUIigitur.Ilaec est quas David appe-
exisUmare', quse presbyteris vel diaconis ante ordi- _ liil, Salomorieniprostravit. Haecest.quje niart3Tribus
natioriem conjugio copulataesunl: quas pbstea casle palmam,. confessoribus insuper "diulurnasmacera-
regere Vdebent, sicut incanonibus promrilgatum tionis coronanv auferre cbnatur. Igituf cum cfelera
est, qui apostolorum titulo aiinotantur, cap. '6 : Vitia per. minislros, quoque perficLpossinf, tniic
. Epjscopus aul preshyter auf diaconus uxoreni pro- nullo-modo nisi cum proprii corporis pplIutioneTa-
priam nequaquam. suh oblenlu religionis abjieiat: mulalur. Sunt jetiam mulia quae'incerta sunt quo
siwero rejecerit, excommunicelur. Sed sf perse- animo fiant; el licef cboperatores suos per propriam .
veraverit, Vdejieiatur. i Item ex DecretiS Leonis cons_cientianidamnent, ipsi-tamen se quoquonvpdo
papae cap. 17.: «Lex conlinentiaeeadem est.allaris aliis excusare possunt, Adulteriuni yero» nee borip
minislris." qua\ episcppis atque presbyicris , qui aninvo fieri, nec excusapdi' potesl adilum reperire.
cum essent laici sive leclores, licite et uxprcs Quod ut b.eatus Clemens aif, secunduni in posnis
diicere et filios procreare poluere, sed cuni ad conlinet lQciirti.Unde omnibus Ghristianis, prsscipue
praedictos pervenere, gradus, co_pil ei.s non iicere"B tamen sacerdotihus,iqui praedicandi serviuni bfficio,
quod licuit.-J. Eride ut de cai;nali fiatspiritale. eprumque ministris svimmoperecavendum est, In
conjugium, pporlet eos _nec dimittere-uxores, et quodlapsisi fuerint, sil eis nihilomihus in supplw
quasi 11011habeant, slc habere, quo el salva sit Ch.m, conlinenlibus in lamentum, conjr.gatis in
cbaritas connubiorum, et cesset operalio nuptia- seandalum, stultis in exeinplum, sanct»3 Dei- Ecder
rriin, Libentius ianien ,-cbarissime doctor, secuft- sia3in detrinventum.Nam secundum bealunv GregOT
diiin superiprem _seiisum quae explicala sunUacci- rium, cujus vita despieitur, restat- ul ejus praedicatio
pinius, donec a v.obismereanvur certiusinformari.. conlemnatur, Ifcstfi- denique officiinpmina alalibus
Omnibus vero islis, sicttt mandastis,.denegata sunt ahstinendum esse nobisinsinuant,:Sacerdos-namque
cftiijugia, rit. eeclesiaslicus honor servetur irt om- qriasi-saerum dans dicilur : nTinisteraulem a niini-
jlibus,. .', '-. • : strando. Qua ergo nefan.da praesumptione saerum
Praeterea sinceram charltatem vestram Iiumili- cprporis vel sanguinis DbmiriiJesu Ghristi conficere
ter expbscimus, de epistola quae in canpnibus re- yeldare caeteris andel. quisemelipsum in luijusftiodi
peritur, quaSeUam eanonica.dicitur, cujus capitula spurciliis permanere cognoscil? Aut quomodo in
11, esse nosctintur., qua> nobis ulilissima esjseyi- ' talibus minis.trare in "ecclesiapravsuniat, qui libidini
dentur, quorum initium. esl-: « Prinium onvfihimy jpgiter domi deser-vit? Itaque sacerdptibus yerbjs
fidenv caUiolicam pmnes presbyleri et diaeoriiseu slniul et exemiilis populum convenit reguTare: et
subdiaconf memoriler leneant, ut sl quis Iiftcfa-' ideo cavendum est,ne forte cum aliis praedicaverint,
eiendufii praeterriiittai, quadraginta diebus a vino ipsi reprobi inveniantur; el audianl quod Dominu-r.
se abstineal; et si, post abstinentiam neglexerit hypocrisim redarguens ail ::Rypocrita, ejice pritnum
commendandanv, duplicetur in eo senlenlia; » sive trabemds oculo tuo, et.lunc. perspicies ul_educas [e-t
de slatulis antiquis Orientalium, quorum.capitula _ stucuhi de oculo (ratris liti (Luc, vi, .___). Licel.sint, .
centujn dinumerant.ur, Ex quibus primuni apud nos qupd pejus, qui nec Trabem de suo ejicinrit, nec
in omni, episcoporunv- c.onsecraiione perquiritur , festficam Tratris fepellere praesuiiiuiit, sed coafusi
cujus; initiura est: Qui episcbpus esse debet,- ne- obftiutescunt^-duriiseipsos reproboscognpscunt. Hi
ccsse esf ul aniea examinetur , elc. Utde his: dujn sujs peccatis aliena nulriuiit, nierito utrorum-
omnibus nos cerlificare dignemini, -quo; lempore que porlabunt. Ail enim. Dominus : Si dicehte me
vel loco consliluta, siih quo prineipe vel a quibus ad impium, tnorle morieris, non annunliaveris ei,
Batribus, quomodo halienda, vel si peniius, reci- neque loctitus (ueris ut. avetlalut:a via suqimpia, et
pienda, aul iri aliqno rcfuianda, dijudicentur. Om- vivat : ipse in iniqititale suamotietur, sanguinemau-
"
nipotens Doniinus vcslrani prudeiiliam npbis con- tem ejus dermanuiua.requiram (Ezech.m, I8).Prav-
servare dignelur, ut ab ea regulati, feclo tramite tefea.quod dicerepudet, tacere autem perieuluhi,
Incedere valeamus. • quidam in tantum lihidirti maiicjpaiilur, ut ohscerias
.EPISTOLA IX. meretriculas sua simul in dOmo secum liabiiare,
ADOMNES SACEP.DOTES DIOFCESJSVERCELLENSIS. una ciburo -suiiiere ac publice degere perniitiant.
ATTODei gralia buinilis episcopus,- cuneiis sa- Quarjinv•illecebris: illeeti, suae domui, cunctaeqtte
cerdotibus eorumque minislris in noslra Vercel- familiae ac supellecfriieasipraeessedijudicant,-suum'
lensi dioscesi cominoranlihus aelernaefelieiialis co- que post obilum scprtum haeredemconsiiluiint, et
ronarti. :-••'.- i- quidquid de faeiiltatibus ecclesiav,veTeleehiosyiiis,
Incontinentiae, dileciissiniT, "mult«s sunt spe- seu undecuiique acquircfe possunt, hujusmodinia-
eies. Quolies eninv;aliqubd facinus perpetrarivus, nibuS dislralieriduriirelinqttunf.Sicque fit, ttt dum
ad id per; incontiheritiaiii -labimur. Speeialis la- sanctaeDerEcclesIa3_nialrietisponsaepellicem;sriper-
men inconlinenlia, luxufia est, quae corpus sinvul indueunl, Deo Patri, et fideli vi.roaniiriam sublra-
c&rrumpit et animam. Nam curiv'multa sint yi- Ivant, et diaholombechartduincorilraiiant. Sunl.etiam
117 EPISTOLJE ... 118
qui nudi ad Eeclesiam veniunt. sed de -ejus benefi--_. 1 Quod fa.sunf esse cogrioscihius,dum iliarum naturas
ciis accreseiinl. fli primuni inOpise causa ebnlirien- consideramus. Per.seciilionisigitufVjpressurasDomi-''
tiam fii.igunt, el poslmodum ditaii, meielrices nus insiriuaris ait : Ym aritcni prmgnqnlibus et nu-
ascjsruri!. Qiii diim penuria lahorarent, ab eis rie- tiieniibus in itlis irfie6as."(Mtt..A..xiri,.'l7).;Quod jdeo
specti,-sanctae Ecclesiae greniiosuhi recepti.; Inde dixisse iriteridimus, quia ipsae-impedilaeet grayiores
quidquid-.postmoduni sublraliere valent_ ipsis.rion prae caelerisnecessitaiibus. suis minus poterant sub-
desinunl erogare; Et riride nieret.rices ornanlur,' venire.Quomodo ergo alium potefii sublevare, qiil'.
ecclesiae-vastanlur,;pauperes tribulafttur; Haeoeca- _se'fiielipsuriT nbn valet efigere? Cefte talibus nisi ah
sione-publicani (63) clericorum doinos "irrunipunt, aliis iriiiiistretuf, suis laborihus ijec ipsaesubsistunt.
rjon ipsos, sed conimanenies mulieres' cririv ipsis Sedr facinus quod vbluptate' ."pefpelfalurj utilitaie u
quos genueranl spiiriis, :quasi sibicomrivissos exlra- excusafi qftaeiTtur;utiiilas tamen rioii esl servanda,
bere simula.nles.Id trepldanl miseii, el lnunera quac- quarii ratib non coramendat. Verum et si alfquis, ut
qii.e.proinittunt,. et quf adocari .pbterant, cunclos asserituf, iii hujttsriiodicbmmercio inveniretur quaj-
adorare -coguntur. Et.-qui omniftm viriliter viUa- stus, quiaTiostfo ininisteriocontrariurh videtur^ .oni-"
declamare debuefani, de suis apud judieem qttaeriiEt nimPdis est asperrianduSrQuieriimaliquaiido apostor-
licentiairi. Sie sacrae aides publiearilur, et _avrilgo B] lorum, autVcoDferorum Ecelesiaeldoctorum cum mii-
deridenlur, et nomen Doniini blasphematur, sicut lieribus ad pfaedicaridiimprofecti sun.t? ISempeab
scriplum est :, Yos estis per quos nomeh Dominj- ipsarum conriubiO,quas ante vocatioiiem'TegitTnve"
blasphemaiur intefgenies (Roin.if, 24). Solerileliam; duxere; postmodupisesubtraxere. QiiOd"eliariv bealus
talipro scelere -vicinofumvicinaruirique odiunvin- Clemens ih apostolicis Decretalibus pfaecipiensait:
cufrere. Quotiesnanique-liujusceinodi muliefes vel t-Ministri altaris ad Dominica talbs eligantur ofiicia,
earunv spiiiii eum>aliquibus liiignnt, ipsi- abjecta qui arile ordiiiationenf cprijuges-Suasreliquerurii. >"
oirini sacerdotalj reyerenlia sese opponunt;- injurias Ilem cbncilii (^^1«}!)'Carihag. cap. 2'S [2', sive £] :
et conlumelias quas possuni, inferre (6i)~,et dete- i Placuit qriod et in divefsis . coriciliis confifrijalum
. fiora minaiilur. Insuperul lalls ditelur fariiilia, ipsi . est,- ul subdiaconi, qttlsacra mysterja coritraclahf,
cttpidi, r.ipaces, usurafii, avari, eiinvidi,Vac-frau- diaeoiii et pfesbyteri, sed et episeopi"securidum'
. dulenti.etilcittnlur.Tinderiojv;niodicumChrlstiEccle- •propria slaluta eliairi abuxor&u~sse cbntineanl.
isla paUtur.delrinvefttum.Nani pbpuTushoc conside- Sic Iniiocenlius et Leo Ronrani pontifices; sic cae-
rans, decirnaset primitias ipsisexigeiilibus feddere teri qtioque protestantuf aiictofeS. Qiiarito iriagis
Deo coriteniiiun.t,- nulluriique obsequiuni sanctaeDei elenirii camalibus cbricupiscenliis'el mundafiis~rie-
Ecclesiae persolyere yolurit,; unde ip.si «aeerdoles (" gOliissubtrabimur,-tanlp expediiiores divini operis
aliquod consequi possint .emoliimenium. Et inde cultores elficiinur, BoellpillustrTyiro testanle, qui
- ait: Tu si in hanc:irriiiidi seehamiiudiis ihtrasses,
pop.uiiis sacrilegus- elficilur..Ipsi aulenr in-lanl&___,
7
plerumque"deveniunt pauperlaienf, ulVix suflicere' securus corarft latrbne "caiilares"'Lalroftes quippb
gossinl. TTursusiriveniuiilur, qui eum abepiscopis noslri, dseftiones, eorumque niiiiistri, qui nbstra.
sujs tali pro crimine arguantufvpaterriam.charita- sempef tenlant difipere commoda. Et quidesi si
tein ^respuunt, et nbedire ctintemnunt, ipsamque- nudi, et expediti ab illicitis fuerimus, seci.fi co-
fidelitateni, quam jurejttrandOprbmiserant, temerare ram ipsis caiiiahimus,sive reprobis suas perver-
~jionmeluufiijSed mundana adversus eum aggrediun- sitates exponendo-,"et-frituras iriisejias libere pra?.-
tur defendi potentia, se qupquesuamque siiriiil fa- dicando, sive dsemonibus de cariilcttlis David pro-'
u__liamejtts adversariis comniitiuiit, et sic demura _ clamando i Aiiinia nqslra 'sicuLpdssei'erepta 'est de'
hls-freti auxiliis ecclesiasticam fegulam pwipen- laqueo venanlium: Laqueus contriins esl, etriosti-
'
dunt, atque ad dbminofum imperium quolihet loco, berali-surhus '(Psal:x.~i\m, 7).
vel teniporemissas.canefe, baptlsriiata -eelebrare, Custpdite efgo vos, fratres charissiriii, a con--
tilligatbs absolverej solulos alligafe -cohlra jus ca- lubernibliiuliefum, hemembraGhfislimeriibrdfaciatk
npnuni,' sine aliqua discreiione praesunvunt,et qui u meretncum (1 Coi\ \T, 15): uiide "diliicile eyadefe'
capitalia inemhra sanclae Ecclesiaeesse debuer.aiit,-'; poteslis, •nisi ab earum eonsorlio -declinetis.Qtteriv
arma hosiiumefficiuntur, sequein exitirim, populuRS ehiiiv.compti crines", venusta fabies", niclatio pal-;
in errorem deducunt. Et inde saepeniaximuni adver-, pehrarum v elisio pculbram, affabilitas sermoiium,
_sussaiictanvEeelesiamorilur scanilalum :-quia qyos gafrula" riiodulalio," visus facilis; "blaiida suasioy
_yult habefe filios, ceroit inimicos,'el qubscOnsilia- prieclara monilia , schema;la:vestium, olfactio uri-
[fios, duros adyersarios.. - ..... giie.niorum, riiollis incessus, ac tbtius corporis'
Ilerum suiit,qui de feminarum conlubernio seex- luxus noii fesolveret "ad llagilium? Quod inluens
cusare quaerunt, dum>;suani;quasi-necessitalemex- beatiis Parilus exclamat aposlolus : Fiigke fbrhica-
|ionunt. Aiunt; enim, "ijuia nisi ipsarunv.rivanihus iioneni (I por.,n_. 18) : nam cttm caetera-vltia resi-
^sustentaremur, jam fame, vel nuditate deficeremus:.- stendo vitare possimus, hiiic pedibus • succurfeh-
(63) Publicani. -Voeem hanc Acher.ius noii mi- cos, .a.u.tpoliii? eonnn minisiros. •
riierilo monuit novo'intellectu usurpalarii esse ab" ,((i..).f«/'«•«.Lego iit[er_unt. ... "-.
1
Allone,• eaque iritelligi debefe auf judices piihli-
•' ATlOMSYEIlCELLEJNSIS EPISCOPl !.
it§;:... : ... -:;'• :\ V; mf,_
diim est,'et rie'delieiamus, .diviimm auxilium im-.A CJiunierare < curayimus. A meretricibus vosi-cavere
ploremus. .''.". <
docuinms, -et extranearuni .penitus inlerdiximus-
Sanelarum Scripturaruin paglnas, diiectissimi, <
contuhernia feminarum ;.quae eliam sanctorftm Pa- .
: pefscrutate", etin his diligentiijs rneditemini, nnde , ttrum
coiifirmaviffiusTestinioniis, ne impiine trans^
havcquae a iiohis dicta sunt; ,nori quasi riosfra vjle- .'. gredi | putasselis; !sed -quia aliquibus profecisse
Scerii; quja qiiava sanctis Patrihus accepimus, bavc < cognpscimus, DeoPatri devotas prfmtfmlaudes per-
fralribuS exposiiipius. Quorum exempla, quia cun- ssolvimus : vobis etiam -immerisas:
" per eum grates-.
cla npn pbssuinus explicare, pauca de, muliis qtfae- Jr.eferinius; exprantes, ul.de
yirtute in virtulem.:
.da.riiprbpoSuimiiS : quaedani. autenv subscribenda- < coiiscenderb,-et Deum deorum in Sioii mereafiiini
praividijnus. fii priiftis Nicaeria syiiodps. treceiilo- prospicere.
1 Quapropter, cliarissirivi, si aliqui adhuc
rum deeerif et ficto.saiiclorum Eatruni,in qua di- tantaj 1 iie.quiHse cceiio demersi inyolvfintur,; lacry-
"vino Spirilu fides calholica roljorata, Arianorum. , iniDsi.s .gemitibiis;Dominrim exorare npn Idifferanl;;.
esl. perfidiaVfiesiriictii',quae;ab homiriibus qiiiftiad-. imaims elevare riofti omiltanf, rit
deVlaiitaVvbragine-
<
nTpdnnievangelica vefba'. seryatur, cap. 5 '(Nicceh. citius liberarr yaleanl; scriplum esl eriim : Omtis
concil.fcoh. 2.),.: _intbrdix.it per omnia magiia syn- tqqi. petil accipii^ et qui qumril invenil;et putsdnti
Qtius npn episcppo,, npp preshytero, jion. diaco- S iaperielut.(Malifi.--n\','_").Taiita
ergo Doniini prortiis-
))o,:iiec alicui pinnjrip qui in clero esl licere sulj- siorie, fratreSjfiihillbifisitaritesvcastitatis.tfamitenv
iiitroductaftv habere mulierem, nisi forte fiiatrem', incunclanter afripile. Dabit nempe"perseveraiili_e
aut sorpfem,, aut aftiitam, yel _eas lanliim personas profeclu.m, i qiii contineritiae^deditmandatuiii. Si quis
qiioe suspicipries effug-iunl..» Iteiri ex D.ecretis.:Cle- :aiileni superbise" slimiilis elatus, yel despefationis;
roenlis papa_.: «: Nenio, eUni exl.ranea Iiabite.l fe- tabe prpfiigalu.s assurgere neglexerit, riOnIibCijbs-
raiha, nisi sorof aut prpxinia.fuerit, et hoc.ctim . ique sui pericrilo gradus omriino - trarisibit, quodi
roagna.'.oUicUudfrie.fiat...Non enini ignofamus ma- nuUofum doctoruni. . ; ., _. ... , ., nialis
litias Salarjai. s liem Siricii(episl. 1 ,, c._ 12)-: actihus 4itino examini occurrant, -qnefri infelieerii
.' .Feniirias yero non: alias -esse patinittrin dpriiiljus ,pfpp.rioe'iiinviunv~ iniquilates gravaut,::se"l,pbtiiis.de;
cIericoru.m, nisi eas.Tan.lum .quas propler solas. vesira :boria:co.fiyersaliofie -riobiscuingratulari,; et ab
iiecessitudinum. causas habitare cum eisdem sy- i:iriuiiierabiiibus cleliclis niefear excusari, jacobo
nodu.s Nicaenapermisit. i Hp.cmrilta conejlia,-hoe dkente apostolo : Qiti ^oiiverti (ecetil peecaloreih ab _
niultprftfti doelorurii non, lacuefe ;senteniiae,.lh hpc errore viw sum; isalvavil ' linimam. ejus, :q tridrle, et
ecclesiasficu.s Ivonor, iri .bbc clericorum dignilas bpefielinullitudinem peccaiorum (Jac.-~r,20).rVobis-
perseverat :-liinc crescil ciiaritas, avaritia? rubigo v vero, fralres, quos oculus Domini misericbrditer
abstefgitu.r. Sic sancta EcClesiaunilur, dissensio- jain . respexil, et atalihus eruit;. pro~ aliis jugiter
nis, .et invidiae riina nulla conspicitttf.Qijod: ut, Onvnipotenterftexpedit exorare; ipsosque-salutaiibus-
ftlJservafe possitisj adjuvet Vlrinns el uniis;iJeusV,. rrionilis ad nieliora ;converiii cxhbrtary ut eps-quo-
qui vivit et regnat peromnia,saecula saveulorum,. quo riiodo 'VOJjiscum pariler ya]eaiis; subliriiare ^;
AiEeri,\ .' - ' , ,-•.•;''•. dicenle Domjno : Si frater frqtrem adjuverii, atnbb;
'
:•:"" \ .. EPISTOLA %./;; , :; , exa.lfa.bu.rilut.-Ei-Paulus apostolus : Aiter altefius-
. ;; ; ^. ..-...:"A.DEPSDEM. V ; .; .-.''; '•onemportaie,-el,sic iadimplebilis legeiit Gliristi.(GalJ!'
A.TTO - gratia Dei- Ijumilis episcppus, cunclis sa- vi,- 2). Et, Jacobus _ait:. Otqtkpto ihviciin uisalve'-.
"eefdotihus eorumque minislris: in nosli'a Vercel- mini (Jdc. ;V,Tfi). Per Domiiiuni noslrum JeSum
lensi diajcesi comfivoraritibusaelernie felicifalis cp- Chrislum, qiii cum Patre sanctoque Spirilu vivit
':
rbnam,,,, -...,.,-....; ;...:- - ; _:,: ,-.., :, et glbriatur -.Deus per oriinia ssccula sa3ciiIofumi~:
Quse ssepjus usurpTintpr, charissinvi, srepius de- Ameri. V. --,.- :' , V ;" ' v •'.
tcstando reprinienda surit, douec exirianita. et pe- •liPlSTClA.Xi:. - - -'- . ' ':'
fritus abolita deficiant.-.:.si aulem post jntei'di^ • , ADSUFFriAGASEOS. SVJOS, ; :'.
ctum neglecta fuerint,-, et ;.;s}.Ieiiti6: : Sanellssimis el"uilectlssimis conffatfiBusillis-.vef
eO]ite,cta.,;pei'-:-
manserint, magis- armari quam ab.dicari-videnlur.' nerabilibus episcopis, Aifb gratia Del humilis epi-;
Yre eiiim ripbis .erit,- qui iiujus ministerii onus stts-.. scppus,' fideles;"in :Chrisio oraliones .cum devoio
'
cepimus, si veriiatem praedicare. neglexerimus. Vas. fauiulalu. ;;-•' ;' "-" ...'
nobis erit, si:: silentio- oppresserimus', qiiaeefogar.e. -'--S.0vit chafifas ypslra, quia riostri principes et
iiunimulariisjiibenirif. Qtiid iii futur-o.dict.urisumus doBtfini, gloriosissinil scilicef reges, diiriilibsUleiri
examifte, si veritatem coufundiniur praedica.re? se dicunt suspicari impetuni. nosira, scilicet epi-";
neg]igere enim qiiip.otest detuTbare pei'versos, niliil. scpppruiii cbntra haec quaeTunt sufifagia_ fteciib-
aliud est quanj fovere, Nec carel scrupulo societatjs •'Stris coriterili pollfcitationibris; -nec de Tidelifate'
gccultae, qai rnanifeste faciriori desinit bbyiar-b,.- . v.,-.jufarijenlo firmata-confisi, JobjSdesirisupefanbbisV
Pecasiilatis etenim-bono, fratres me.i,.janvdiidnm,. prft^ eo-aeoipere Bt-iiuper' audistis. orijnino labb-
vobis aliqua verbis inlimaviuiiis'; quaedarivvero fant. -Quid veslrae sanctitali super hoeyisufn frie"
scriptis suggerere nbri-oniisiinus. In quibris quDedairi- rii, nbbis exporiere,vesiris sacrjs apicibus,."quM_
ilJCeriliva descripsirijus, ejusque calamitates parlim simul' liunc; .apte- loqui. .n.bri.possunius^.;rion'"Tedid;
121 -
_ ;._..-..... . ,EPiSTOL_E.,V . ";; V-v '-';' -ffiM
giiemini. Sj praefaii obsides a nobis dandi sunt,vel A non eril tilli.a lio.c.proverbitimiri jsrael:(E$eeJi; xviii,'
si denominali se prb nohis obligari rioyerinl, quid 3). Fiefi.quippe pbtest, ut sit inter gentes, iriter
agendum "sit, auT sj corisenserinl,, quo pac.io, aut ^gJTiUps, sed etiaifiiriBahjioriios, sed norrlftTsracl.
cum,qua securiiate bpc ,fieri oporteal, .Sijscripiis- Uliqttp^qiiihanc/postponit senieiifiani",et"filiriin-pa-
haec, converilio adnplarf conyeniat, "yel si vefbis triSj, vel pfo alicujus pareillis Vculjpa;damhaybfit,
Tantumrivbdpcfedaluf cbmmunibus, J~ilerminus sit reus erit, et noif in -Israeliticb populo' cofiiputa-
'
Iuiponendus, vel in quafttum, aut si subrepljim in bitttr.; "'"..: ;' .'•,' ;,
aliquo principibus de ripbis fuerit, qupd yiolaveiT< :Et.fortasse dicit "aliquis : Quiquid in liujusriTod.i
fntts pfoppsitarii sporislbfieirl, pro qua prsefa.Uob,- IiomifieniTecero, ad eurii peftirieti; qui 'eunv- iflihi-
sides dafi juberiliir., quajiler- conviijci vel defetidi tradidif. Certe revera qiiia ad eririi perUiiet:;sed riec
flebeat, aut quae lex ylgorem Tn"taljbus phtineat, tu ideovexcusaberis, JS'ohenim "srio pecCatb tttum
iitrum ecclesiastica, anelTam .niiHidana,vel quibtis eyacuarepoteris, sed si ille rivalededit,' etTuTnale;
tesiibus eadein'cpnvenlifi approbeiur, si inler se accepislj,:ambos iefiebii.ihiquitas. llle-Ghristiafium
diyersaepartesdissenseririt liianjfeStissiniepfopalari, tiiO suppoiiit'gladio/tibi' Cbristiarib non ideo eurti'
si fieri pblest,"."Iiumiiiter exp.oscimus., Pluriniufti ferirelicebit. Quidritpercutefetiif peccavlt? 'Qiiid'
eteriiffiel nttrie etin fuittro valebit, .siiani grandis. ^ malefecil,? rjempesicharilatis causa «e objecit, ut"
seuinauditaeausaln-ipspexordio saluljefrimisfae- altefurivliberarei,. Ijbriofandusest, npn periiftendus.
fit pertractata; consiliis," ejusqne deiinitio •~p.agi.fis.Ait"eniijj: bealus Petrus apostbius i' Atite ommamu~
cOmmendala, ''riullam ulterius anihigui.tatein ad- tuani ih. vbsiiielipsosciiaritqlemcontinuam Jiabeiiles,•
mitlal. Me qrioque. tani desidetw. et iffiperjluin, quia charitasoperil tnullitudinehipeccaiortim(IPeir."
confiteof haclenus riori Teperisse ab eedesiastjcis ly, 8). Ef Dorriinusiri.EvangelioiMajqfenicliaritatem
doctoribuslale quid auctorjLate firnialum. vel ex-. nemoJi:abel.;quaniut':ariiri}dmsuqiripohd pto ami-
emplb prbppsilum. Sed si qiiis.iiudiosissipius hbc;. 'cis.suis.(Jdan.-si%17).,Mpysesaulems.eiJietipsuiiu'pro:.
inveiiire potneril perscfutaior, egc qubd a sanclis pppuipTsraelbpppnefiSjiit adDOhiinum-•.Autdimii-
Palrihus sialutuni cst, liiyiolabiTiter assero-bhser^ te iliis, Domirie,hahc noxam; atit delenie delibr.o luo-
:vandum."Ei(leiita.iefii.qubqueftpstfofum doiviiiiorum ;qiiemsci:ipsfst|",(EMdi-'xxxji,'51): Cuiait DbfniiiHS:
el regum pleiiiter in bninibus judico observaridam. Qui :pecc_averitin bie,* delebo Keunt'de libro meo.
Kullo mbdo enim anle ftculbs.divinaemajestatispuri (lbid.e,33). Ac si 'dicere.t: Tu berte poslulas; qriia"
invertiri possuhiiis, si eis infideles ullatenus existi- pje ppstulas.; egp aiitenVfipn iiafaciani, sedrectum
.'irius. Ait enjriv.Doiiiinos in Evaiigelio :: Si ttpiriiuein.' judicium judicabp.-"3iveroprp aliefius gratiaaliqiiis
quem vides nori-diiigis, Beum quem jtpn;_videsqu_d-C se taliter ppposuerit, ut.alterVexI.nde.lucfuinacqui-
thodb pbles diligere ?-.(! Jdqn. iv, 7, 8,) El ideo pr® rai,<"yelgloriani,, Ijoft .minirae; lattdo.rln .islpjarii si'
illbfuih fidelitate regiiique stalu et pace nobis sata- venerif, revefa ifipljcabitur lipiiiicidium-,nec-alieni
gefe convenit, queniadiripduriisaiiclissinvospraesules, ; efuiil a jeriniine..larivipse quj IioiViicidiumperpelra-
jipslros siquideiri prasdVcessores,prb.. religiosofttiri. verji, qiiarii jlle qui-bpinineiri sub tali conyefttiorie
principum ribvfniiis labprassp salule. Alioqriin nii, tradidif, se.ioet ipse, quilioc.de s'e fieri perimsilj-si
iiltra novuriiadjicefe censeo, nisi rtVaxima utilitale. , ad intejligibil.enijairi perveriit aJtatem. Rairi depar-
vel necessitate cogente, Vsttmni"pontifieis- sententia,. vulis q.ujdaliridVdicenduinest, riisi quod ihrioceriles
vel prudeiitiuniTueril episcoporumMiberatum Con-r pereuiii, et. insorites ex-istuni ?; Audi- qftid -deiiso
sijio. Koyinittsenim quia, ut aif Doniinuspef pro- Domirio^aclunv.sitVIiiictufiiilluriiJudaeiPjTatoobtu.
plietani : Quid est hoc, qpod vetiilisin provetbium lerunf,; ttt crucifigeretuf:, "dicerifes:; Crucifige eum.
dicenles '.Palres.coinedefuhl uvas acerbas, el dentes Nos.iegem-lidbAmus,:.__:' secunduin-legem-debetmbriV
filiorum obsltipescunt. Vivo^ego,dicitDominus, xjuia._ (ioan. xrx, 7).'Et,-iterfim:.-:;^«wjais%j«s"^Upef:sbs'.«f,j
iiorieril uilra hocproverbium iri Istael : ut anima supetfitios nostros (Matlh. xxvn, 23).'. Sed .-qriaftivis
pairis, ita et anima filii mea esl (Ezech. xvm, 2). A]ni-_. ipse dixeril .Mundus stiina sqnguinehujus(Ibid_.,24);
ma qumpecCaverit,ipsa morietur. Filius non poriabil et quaffivis manus-Iaver.il,' tamen.quia bonvicidium
itiiqui(alem:~pairiset paiei-non portabit iniguitatem improbe perpelrayit, iiullaiefiris polerit a cfiniiiie
filii (Ibid., 20). Q_uisergo religiosus 'coritra Doriiipi- excusari. Kam Dominicieffusio sanguirtis et illos
cam senientiam dicere audeat, qupd aliquis fidelis njaculavif, elbrincTn perpeluum daninayit.Sed et
pro patris damnetur iniquitate, aut pfo filii, Vcuni:,;Iioe:de bmnibus innoceiitibus ad poenam tfadilis sen^.
audi.atipsuiii Dominuiri dicentem : Filius hon poria' lieridufliest, Quidam pfoaiigostia, ut se ab aliquo
bit iniquitdlempatris, nec pqter filii ? QriaiijyiSeiiinv Tiberare possint, alterum opppnuiJt, vel etiam pr«_
filii a parentibus noxam primi bominis trahant, saeri commodo, nt pfo tali adulatibne ditari vilant vide-
fonlis baplismaie expiandam, lamen aliquid postea arilur. Quidam yero nimium in se confidentes, ea
peccati parentes admittunt, ttbi filii parlicipes fiort quiaerii prbmitlunt, quae suaenph sunfpoiestalis, et
sunt, ad eos nOripertinere quis ariihigit,? Sedetsi pro tab pollicitaliofte OhsidespOrturtt, quani illis vix
fieri eiiam poiest, ut patres cOmedantuvas aeerbas, adimplere perniillitttf. Qpis enim de se pravsumere
'; et dentes filiofttmohstupescant, iameri non iriler nbs, audeat, vel quis de sa poterit bsse securus? QuiS'
fton in Israel. Ait enim Dohiirius.: Vivo ego, qtiia promptior de aliclijiisuiiquam poterit esse Melitate
m/ ATTONIS YEHCELLENSISEPISCOPI 524
beato Petro, qui ait ad Domiiium: El si opoiiueril __. Quomodoenim pro se alios objieere per.cijlo pote-
tne mq.ritecrim,non tenegabo?(Matth. xxyi, 55.) Et runt, qui se pro -illis opponere debent? Leginiu.s
tatnen Dominopraediceiile,aiiiequairigalluscaiiiaret, namque de beato Paulino episcopo,quia cum se pro
ter eum negavit..Cbrislus enim ut Deus .cognovit- unOtaiilttm viduaa filio caplivilati; inip et servituti
Peiri fragilitalem; Peirus aiitem considefat suaj fidei tradidissel, mullos iri hoc libefasse captivoS.Quo
ardorem. Quod autem Dbminus dicit prsevidendo, etiam in facto tam a beato Gregorio, quain "et a
isle. denegat amando. Ubi moralitef instruiniur, ut- mullis aliis-saiiclissimislaudatus cst Palribus.
quantum coiifidiiiiusde ardofe fidei. tanlum limea- Uiium tariien scio procul dubio, quodubique 3ice-
mus de carnlsTiagilitale, quia, si noslrum sil-velle, lur, quia si illud fidei viiiculunv, qiiObolihi iriler.
Dei auiem est perficere. Nequenos secundttmbealiBiv principes fi.ostrosque valiilt praedecessbfes,niinime'
Auguslinum (in Joan. tract.:66) - curivIsla dicimus, apud nos servari credilur, aiil principes detefiores,
priftjum aposlolorum accrisrifedelectat, sed huric iri- aulnos nequiores esse pfobamuf. Quia attt illi stta
iiiendoiadmonerinos opbrlel, rte homo quisquam de saevitia adeo expsi videnlur, ut ad.popularem jam
"humanisyiribiis confidat.;Nam quid aliud perlinuit iion possint fedire amofein, iiut nbs adeo perfidi
ad doclpremSalvaioremque noslrum, riisi-ul irobis suspicamur, fitiiiijliim in nobis fideirobur~"cpnsistat,
neqii.aquam dp se queriiquani debere praesumerein :B aul utrumque. Quasque tamen pars hoc me>ruisse
pso prihvo apostoloruni; denvonslraret exenvplo? In conyincitur, oporteret ei magis subsistefe, quain ad
anima iiaque.coniigil Petri, quod offerebat in Corpo- lale diuprotrahi dedecus, quodabsit. . •
re. IHe eriinvmortem eoTporisofferebat, sedmortem .Quapropler, dilecllssimi, premus pominttnv onv-
animav Incurrit :- quia sicuf vivere est confiteri fijpptentem, ril noslros gloriosissimosreges uliique
Clirislum,*ic et riioriesf negare eum. Quid etiam et cpiisefvetjiiosque iilis comniissos dignelur tueri, in
beatus Thomas.dixerit novimus : Eamus e"tnoset omnibus hbbis adversilatibus propiliari. Illis de
moriamut cum eo; similitet autem ,et cmleti -omnes nosira fidelitaie donet fiduciam, etnobis in eorunv
dixetunl (Joan.xi, 16); et tamen omnes relictoeo obsequioperseverandi.prasstet constaiilianv.tribual
fugenint(Mallh.xxyu',-o9). iKos nobis tranquillos, nosqrie eis fae«at esse devo-
Ei cerlum esl apostolos eo, jaffi lempore plus eos tos. Elsi fragiliiatis-causa,aulipsi in nobis, attt nos
diligere Domiriuni; quani yos omries prppinquos. contra illos aliquid iniquum commisimus,sicejus
Et icleoqui pro illius luric non sunt retenli amofe clemenlia deleatur, ut riulla jam iri poslerunnillio
pro nullis uliqiie starent obsidibus.Mullos quoque exindeproeparetur. Dimiitamus debita, ul dinTitfan-
audivimuset vidimus post datos ohsides Irritam Te- tur, non vindicemus omnia, ne omnia vindicentur.
cisse sponsionem. Quosdam vero etiam ahsque da- C Non vindiceiituf niaxinia pro' miniirils, sed servetur
lis obsidibtts risqrieab moiTefiiTidera servasse. Ye-: niodestia el in magnis. Nullus quod alleri deheiur,
rumtamen si talis expetenda esl obligalio, a slolidis pfiesurnat cohcupiscere, qttia binc solerii jurs^a
et perversis Deumquenon curanUbus laniummodo semper crescere. SuuTciatunicuique quodsuuni est,r
exigenda esl. Vif aulem prudens et Gaiholicus,quae riec irivadefe aliquem delectet qttod non _e.st.Qui
pro Dei omnipolentis timore suaequeanimaepericulo enim injttstegaudetacquirere, soletetiamquod juste
noii cuslodit, pro nuHis polerit servare obsidihus. teriet amiltere. Nam licet judicum poleril yoces
Cavendum est ^ergo hoe omnibus Chrislianis, s.ed inficere, divinuirinon valebit jribTciunveffugere; Det
poniificibusnullb modoaeslinio praesumenduni.Sic- - fiobis Dominusah exteris pacem, et ihtenibs snani
ut enim apostatae dicunlur, qui poslbaplismuilv conferat charitatem. Sit ununv cor oiriniuin, rit di-
•Christi susceptum rursus ad paganorum -rittis, et ligamus Deunv et proxiinum, Digne semper lattde-
idolorum convertuniur eulturam, sicetiam apostaia. irius Dbminum, eiberiedicairius nomen ejusinsae-
dicuntur et-sacerdoles, qui Ecclesiam deserenles ciitum. Amen. _
censuram, -ad mUitarein se conferunt aclionem.
m EXPOSITIO IN EPIStOLAS PAUU, -r. IN 1EPIST. AD ROM. 120:
"
_^E R G E L LrE N S IS: .E JPvI % £ 0 P I : ,
EPISTGLA M) ROMANOS.
(7SJ Tii aulographo post yefbum subjurixit, quod lemporibus ftierit .dbctorurri et EcclesiiB.sente.niia;
compendiose- scriptuni est, addiltir, nit.-rqnod de iis qtiaehodie lantam litem moyerii. :. /
per eirorertr fofle amanuensis perpefam additum ifi afilographb loco <7nalegiluf quia. Mihi la£
(7.7)
esi. _ '. V men iijeiida visa cst'amanuensis, el nielius aucipris:
(76) Conferantur quae sequuntur cum inlerpreta-, sensum.ita referri. J
fione, quae inferius habelur, verborti.m: hisf qui (78) Verha_pecc'ata...Deoin' marginc.infeiioii:sila.-
secunduinprqpositum vocdli sunlsanc.ii,cl sequerilium .S.uiit.
V(7.9)in"riia,i;g.c, ap;
. ._ ..- .-'.:.-
ad cap. viif. Exinde eiiim.eruereeril', quaeriain'illis II. : :.';. '»'"-.
EPISCOPI' " '
f__g "":;, ATTONIS.VERCELLENSIS :':_" ! :m
per synecdochen dicltim intelligefe, ut a iotp par- A funderet. Hbc ilaque dicto se'osleridit iirtpletorein
tenv accipiamuSi. ;' illius praecepti, qiiodalibi docuil, diceris: Sitie in-
• Sequituri Tesiismihi est Diits, crii setvip in spi- terniissiqne orate (I Thess. Y, 17),: Sed quare Rp-
ntutriepin Evangelio Fitii ejusfefc. Hie qttaereiidttm ijjariis iiidicare voluil, quod seriipef prb eislofar.el?
est, quare juravit Apostolus, CumDominus in Evan- Quid eiiirivfiecesse est ariiicisriosfris indicare, sl"pro.
gelio IJraecipiat: Nplile jufare oinhino (Joan. ixiy, eis oramusX Hoe ideo Apostolus egif,-ut Ronfani
17); NUnquidconlfa Dofiiinipfaeeeplum egit ApostO- magis eunv diiigereiit, et ej'us praec.eptis ribedirent..
Ius ? Mininiei Sed irt eO quodDoiiiinus praecepit liori Magis quippri nos audiririt, qfti diligunf, quanv qui
esse juraiiduni, cl Aposlolus juravit, datuf iritelligi odio liaberit.-Altamen Apostplus inieiitionerij.ei II-
quia DojJjinusiioii prrecepil ije qtns jtirainei.no utalttr rienjsfti placili, non iri se, sed in DriminpcbriStiluit,
_in ncccssarii.s, Vscd iil noiiift jiir._nieiii.Hii_.apj.cTal, ut per dileelionem suariv pefducefet eos ad dilec-
quasi: suiiiiiiuni bphu.nvVjS.uhi:ciiiiii, qiuedrTnf•fes,. tibiicm Kei, . V.V''. V _ V:. '....:;, >•.;,
quac.ei iji.se et perse hon?e sum, ct idcp appcicn- ; Sequitur": Obsecfqns,, ut si quombdo tandem ali-
dae, ut Yirtules; suni alise, iiee in se, 'riec pcr se qndndo prospetupi iter Itabeam in voluntate Dei ve-
bofiae,, sed.prO aljis .ncccssariae, sicitt eihus, po.tus, riteniiad vos. Pfoflciscens Aposlplus ad praedicatio-
et •vesliiijenlum.IJaec eniin .liecessaria suiit. ad s.usr B nis oflicium,.' oplajbat pfecibus el -"obsecrationibiis-.-
lerilationeiri vilaeprsQseniis, scdnon,; jii'siimmiiin bbtifiere, .uf prpsperum iter- haberet• veniendi ad
bonum, appeterida. Siinililer et.jiiraiiieiituni, ncc in Roniaups. S.ed quare addidit, in voluniate Dei? Vi-
se, riec per se honum est;. sed quis pplesico' uti iu, delicet, fiuia riovefal esse prospeiTt.atem sine vp-
necessariis? verbi gralia',;vis.aliquem traiierc ad fi- Vluntaie Dei : ec.ce eniiiv mali lerapbralihus bpnis
(iero, el ilie lihi cfederonpii vult, iiisi-jiircs;lu prosperahtur (80);! sedhsec prosperitas no.n-esTex
efgOj si ea iiiienlioiie, qiia Aposlolu.s, jrifaveris, vpluntate Dei. Sequitur : Itesidero enim videre vos,
iipri brras. Hin.CDominus ifi Evangelio dieit: Quod ut aliquid imperliar, etc, Cur desiderabat, eos vi-
liis atriplius est, q maio est (Mqllli. v, 57),.TJbiliofaiji dere? Numquid levitatis sludio, sicut hominespa-
dhrif, qula iiou a'it, inaluin est, sed, amalo _est;,ac feiiles suos, sludib epulandi? Non.Sed ipse reddit
si dicefet: Qubd tu juras, ab illius malp descendit, causam, dieeivs, rit 'aliqtiid hnperiiar vobis grqtiq;
qui te jiirare coegit. Doniiiius igitur idcircp praecepit ..spiritatis,: id esl, ul doctrinam et iriiraculufivybbis
uoa esse jurandttm, ne quis per assiduilateiii j'urandi "tiihuam patraUonum (81). Ad quid-autem baee irft-
iri perjufium. incldat. Nam, sicul qui ijon loquiiur, pefliri velit, flpciilpr, eunv subdUur i.Ad cotifirmqn-
npn riiejititrir, ita quinori: Ittrat,: rioij._per_jira;t,'Sed'- dvs vos, qriibus, veiUis. oslendit ebs adniic.egere
quifl est, quod.se ApostolusiiT spirilu servire Deo Qfidei conlirftiaiione,. quarnyis eos superius iaudihus
asserit, euiri sefvitus, corporis sit' officiuni, oralio praelulerit, ea scilicet intenlione, utea, quaein illis
verO; Tnentis?.AttEfrien'-seieiidum quia „_maj us, ali- co.rrjge.uda ej-aivl,"facilius corrigi poSsenl.lii qtto
.qbid voluil denioristrare,;scilicet vini suae deyotioni. facto IJ.OSmbriertJiir,Tit quolies iri pefsoiiis' nobi-
ef affeclioiiis".PoteSt eiiinv aliquis- sine deyotione Iiuni aliqua feprehensibilia eorrigere yolumus,-pfius^
vetaffectione ofare:. verumiameii sine his in spiritri si qua-sinii in illis-bpna. laudihuspraefefainus, -Se-
. Deo- servire rierii.opolest. TJt ergb 'Appsl.plus sua? qujlur : IdeSL.simuleqtiSolari irivobis: Desidefabat
jjveiiti_devofib:ne;m,affeclibjieiivque.osierideret, adr- utique Appstolps s.ecorisolari in Roifiariis, et Roma-
j'ecit: lh Evahgeliofilii ejus.SineEyaiigelionamque lios in. se,. et jion ex una tanium parie; sed" pef
DeoVsefvi_.eriu&us poiesf. Gttr auteffi ,Deum testem communem fidem, et sancli Spirilus iHuffiiiiatio-
voeayefit, osfendit, Suhjungens : Quod sine.-ihter? nem : uride, mox subditur.: Per eqm, qum irivicem
' friissiariemernotiam pestri facio semperihotationibtis est",fides peslra, atque nieq;(82).. Tiiric eninv:Apbstp-'
tneis, et reliqua. Qu.idest,.quod se dlcif semper, et lusin'Krimanis consolaretur, si-praedicaiioriis suai
sifte inlernTissione, niemoriam facere B.omaiiprurii offlciunviii eis .ccrneret sblidaturri, et ipsi in-Apo-
in prationibus suis.? JNunquid.nouniandueabat, aut : stolo, si-sp ejusdehTaposlolalus, et digriiiaiisfnielp-
**
Tjibebai? Ne ergo conlrarium videatur, intelligeji- gerent Tbre participes(S3). (84) Sequitur-: Noiq
dttni est, quia sine inlermiss.iofie dicit, id est, siiie atiteni vos ignotqte, (rqtfss, quiq smpeprdposki ve-
fjTliusdiei inlefyallo: nulhis quippe dies.praeteribat, : nire qdvos, et pfohibittissum asque adhiic. Ac-^sidi-
qub.AposlplrisproRp.maiils_Peospeciales precesnon 'cefel.: lUblo"vos-esse ignaros,;quoniam inienlip-
i .'-.,. .."': ~ . ',;- ,-,-' , ':'-. .:.;'
. :..{89) .Pfffspetitatem esse~sine volunihte Dei: non nbbis desiderafi velitVDeus,.hnjus compAratione,
ibi iiitel.Iigeiidum aliquam bOminibus. coniingefe fecle clicituf teifiporalem feliciiateni. non esse ;px
' -
prosperiiatem;nolente Dep :neque eiiitnita elpqui: yolunlaieDei. ;..
poluit auclof riostef, qui hae "epistola irifraTjbria a '•-(8T) Fortasse lEgenflftm,,ridraculorum . vqbis tn-
Deo nialis hoiiiinlbiis dari, cibtim scilicet, imiiiiam,: :biiaili ptiltalioneiri.' ; -
teinpbra sereiia, et Truciifera;asserit::sed: tenvpora; .(82) Tbiiexlus Vulgalae Ivabet: pet eam, qum-in-:
leiri prosperilaterii, eam noii.esse iiitelligenduiri esf, Viceih:est,:fidem'-veslrum,diqnemeant: ; . '.';_.-
qftani -Deiisyuft nos concupiscere, ei piopief quain (§5) Iil aulographo ila inielligete (orie pdtlicipes,
rios creavit, sed,poiius aeleriiam felicitatem el san- quod aiierium a-ge.iiuinalectibne mihi visunresf.
elificalionem noslram :Jimc £st enim -vblurilas]Dei, (84) Iri'aut. inarg. c. III.
sdnclificatio vestra : ad I tliess, JV, 5, .q,uarivcum a
tS7 EXPOSmO INEPISTOLAS PiULI. — _I"N EPIST. AD ROM. I5S ,
nem, et volumlfabui veniendi ad vos, sed prohibi- A ergo est, cufti; ftriicuiqtte proprium j'us tribuitur I
tussum usqtte adhuc pfaedica.lione caeterarum unde et juslus dicilur, eo quodjus cus.lodiat. JuSti--
geniium, quaecttm; crediderint, et mea praedicalio lia aiileni Dei~Christus est, qttserevelatur in; eo, id
:iri eis confirmata fuerit, veriiani ad vos. Ut autem est.pef illttd,: scilicet per Evangelittni. Quod verfj
ostenderet, quia non studioleviialis veniret, adje- dicit, ex ;fide in fidem, lale est., quale el illud,
cit: Uialiqueii (ruclum hdbeani eiinvobis, sictit et qiiod alibi ait: Nos autem revelata (qcie speculaiites
in cmieris geniibus; lanquarii dicerel: Euift fru- ' gloriani Dei, trdtisformamur in eqiiidemiihaginema
elum, queni me de caeleris genlihus accepturuni glotia ingloridm, tanquam d Dqniini Spirilu (II Gor.
ciedo, quas ah Hierosolymis risque ad'Illyricum, ni, 18). A glori.a dicil Evangelii a'd gforiain aeternae
quod est caput Eurbpae,mea'praediealione ad fiderii remunefalioiiiS. Siiniliter el hic, ex file Tegis in
Christi vocavi, euifi et iniyobis habebo, largien.te fldem Evangeiii, vel extide verbofTim el operurii,
Vdivina'misericordia, irifideivvaeternaereifibftiionis, sive exfjde horniiiis
Sequitur : GrmcisMcbarbaris,sqpieniiiiiis''ej insi- in fidenv pei. Et ttt siianiTvarfalioriehvproplielicb
lestiinoriio atljecit": Sicul scripliiiri
'pientibus debilof smri. Graecos appellal sapientes, esi : Juslus comprobaret._','
auicm ex fidevivil:_Q\\o'A
eos scilicel, "qui.philosbphicae"studebarit doctrinae, dicil, exfide,
sfve qui legihus ulebaiilur, bafbaros vero, idiolas. Bnort illa est inielligenda, quae vefbo lenus leneluf,
Et ut aperifel, quos dixeflf Graecos, acbarbaros, sed quae opefibus adinipleittr, qniif fides sliie ojiefl-
ideo addidit : Sapieniibus,---etinsipieiitibus debilor bus moftua est in senfeiipsa (Jdc.n, 17, 20, 26).
suin.'. Hls quippe debitor efat per palienliae Sirtu- . Sequitur : R.evelulufenim ira Dei de ccelo super
tem : et fevera nulla inajor esl paiientia , quam omnem iinpieialemeiinjuslitiam hominum.Dixerat
slultorum iffipetussuslinere. llri, quodirime,prom- soperiiis revelari justo' per Evangelittni jtistifjam
ptumest etvdbis, qui Rommeslis, evangelizare.Ac si Dei :_consequenserat, ttt osleiideiei impio revelafi
diceret: Sicut dehilor sum sapienlihus el insipieri- ifam Dei-j.sed/de coelo, idebque addidit : Revelq-
libus; ita.dehitor sum evangelizare et vobis, qui ttir, etc. Uhi'sblerler esl ahihiadve,rieridu'm,quafe
Roniaeestis, quod in _neprorivptumest. Et quia po. dixerit,' revelatnr s.ul ira Dei, aui deccelo, Revela-r
terat aliqufs dicere : Quemvis evarigelizare?Nun- ': lur ideo dicit, quia qriod prius fuefat occultuffi,
quid Cbristum 'Crucifixum? Quare non erubescis per Evangelium factuin est apertuin, sive, quod
eum cruciflxum evangelizare? Ad havcipse respon- fuerat miivus;noiuni, per Evangeliuffiesl rnanifesta-
- def: Noii eniin erubesco Evdngeliiim,quod utique trim. Ira buteffiin Deo, Tion proprie, sed~irailslative
. ad confusionem genlium dicfum' est, quae Jovem, , dicitur : in divhiitatis quippe liaturatn iiulla passib
Saturrium etcaeleros deos colebarit, sed eofftm flagi- G cadit. Quotiesergo ira in Deo dieituf, pro vindicta
lia coiifiierl Verebantuf: quasi diceret Apostolus : accipieftda est. El pulchre dicit de coelo accipi:
Kon erubesco praedicare Chrislum cruciDxitm,et a quortiam lara benelicia, quani plagas, et qiiaequead-
niortuis festtrrexisse; quoaiam, etsi in allero dede- versade ccelo,accipiinus. Mystice, pef coelunidftsi-
cus esi, in altero lanieriirisigne virliilis, Fuerttnt ; gnalur doctrina evarigeliea,sive Ecclesiaefides. Apte
enim noiinulli, qui ejus-naiivitalem, passionem et itaqiie iram Dei super impiuni de coelo dicix feve-
moiTeiriverebarituf, cotitraqriosAposlplusdicil: Non Iari; quia per lUbanj evangelicaepraedicatiOnis,et
erubesco Evangelium.Cuf fion eruhescebal, osteii- iidem Ecelesisemanifeslattir, quanluni cbndeninartdi
dil : Yirlus enimDei est, _elc.Virtuterii Dei 'appellai Sini idolofuffi cultores. Aliter : D.e' Coeloifa' Dei
diviuitalispoteijtiam, qttalChfistus surrexit a mpr- :super impium revelatur, quia ab ipso rriundi exor-
tuisl Etrevera nulla niaj'orvirlusesse potesl, quarii dio, per visibiles creaturas, invisibilis poluit agno-
morluftreddere vitam, et Deo qttidem nihil dignius, ici Creator. Nam, cum tam clara Deu.scondidit si-
quam mbri pro sttaeimaginis reparaiiofte.- Ad quid dera, facile ex ipsis cbgnosci poiuif, quod ipse-solus
sitbaec virtus, demonstrat: th salulem "omrii:cre- Deus, et solus essel adorandus. Supef quae autem
denii. Omni dicif, ut iiulius exceplus.videreiur. Et _reveletuf ira Dei aperiluf, cttm Subditur, sriper
ne putarelur diffefeniia esse inter Judaebs et Grai- omnem inipieiatem et injustitiam. Ubi tiotaiidum,
cbsi ait : Jtidmo primum, et Grmcd. Graeci duas . quia dup dixit, impietateni'et; injusiiiiam. Nam,
faciebaiit divisiones, in se etbarbaiis; Aposlolus . licet omnis irtipielas jrij'uslilia, rion lamen omnis
vero tres in Nam si InjusUtia esl impietas. Impietatem ergo vocat iricre-
' Gfaeci fecit, Judaeo,Graeco,elljarbaro.
proplerea harbaris praefefebantur quia phi- dulitatem; injrisUUartiverb, iniquilatem et nequi-
losophicaesludehani doctrjnae;,et legibus'utebantur, tiam. Super;qiiOrum Iiopiinura jiripietateiiipl iiiju-
jttre et JudaeiGraecispraeferiinfur,"quilegibus ute- stitiam ira Deifevelelur, ostendit, eorum, iriquiens,
bantur, ef a Deo prpniuIgaiis.Tdebque ait Apbsto- gUiverilalemDei iriinjustitia deiinent(85), Iiijuslum
Tus: Judmo priihurii. qttippe est, ut bOnor, qui Cfeafori dehetuf, cfealu-
Sequlluf : Jusiitia enim Dei in eo revelatur #x ftde rae iribualuri Illi ergo vefitatera, id est divinitalem
in Uehi. Justilia dicitur, quasi juris.slaius. Ju^tilia Dei (86) in irquslitia detinent, qui, Cfeatore relicto
(88) Iu aulograpbo aiile- -yerbum tnjuslittd dcest deest,et ita liabelut: DivtnitdlemDeiinjustUiiq'
'' ie-
pravposilioin. tineni. .. -..;. « ,' ; .
(86) Ilic eliam praepositioin, secus aciri Vulgata,
1'Amoi,. CXXXIV.
159 - •'.'..' AT.TOMSVERCELLE.NSISEPISCOPT , tld
*erviunt crealurae (87). Quiq, quod notum esi Dei, A Sequilur : Dicentesenim se esse sapienles, stults
mqnifeslumesl tn illis. Hic subaudiendum cst, e.sse, facti suiit, etc. Properilianamque diversarum arlium
ut sil sensus : Essenlia et notiiia Dei manifesta est sesapienles esse jactabani, ideoque slulti facli sunl.
illis. Cur auteni sit manifesfa osiendit: Deus enim Quomodo aulem stulti facli sint, aperilur,*cum-sub-
illts mani[eslavii. Sed, quoraodo mahifeslaveril,'non ditur : Et riiutdverunl glotiam incorruplibilis Dei
- evidenter oslendil. Subaudiendumergo est: facjendo in simililudinem hhaginis
corruplibilis hoininis, eh
opus, per quod ipse possit agnosci Creator. Onvftis volucrum,el quadrupedum, el serpentiuni. His yerbis.
: quippe crealurapraedicat se norvesse Crealorem'; denotal Aposiolus philosopbos,et redarguit poetas
. praesertim cumnihil crealurarum omnia in omriibus gentium, Socralem, Platonem, -Arislolelem, Zeno-
superet. Verbi graiia, coelumpraecellilniagniludiiie, iiein, Vifgilium, Caloneni, Ovidium Nasonem, et
sol, luna, el slellaeclaritate, terra fertililate : acper caeleros,qui divinilatis honorem mbrluis bominibus
Iipc evidenter ostenditur, quod oninia habeni Crea- impendebafit, pulanles eos magis sibiprodesse posse
iorem, quiea condidit, regit et gubernat, el omiiiij p»si mortem, quam dum adhuc viverfeni: nani cum
•praecedit. Sequitur : Invisibilia eniitt ipsius per -ea, viverent, nullum eis divftiilaUs invpendebaiithono-
qum facta sniit, a crealura mundi inlelleclq conspi- rem. Etnota, quia non ait, in" similitudinem bonvi-
ciuntur. Sempitetna quoque vitlus ejus, el divinilas-U nis, sed, in similitudinem imqginis hominum:. spe-
intellecta conspicittntur a crealura mrindi, per-ea" cienv"quippe bumani cofporis formare non pplerant,
quae facta sunt: a creatura quippe mundi, id est, sed siiniliiudiiiem imagiiiis, cui diviniiatis horiorem
ab ipso nvuudiexordio, per visibiles cfeaturas, in- impendebant.Quod aule.mgentessinjiliiudiiiem (8&>
visibilis agnosci pbluit Creator. Nanv, cum Domi- humaiiaeimaginispro Dco colerent, oslendit Daniel,
nus lam pulchra condiderit elementa, ut ea liomi- qui dicil. Babyionios adoras.sesimiliilidinem .Belis
nes, quasi deos adorarent, facile cognosci poteral, (Dan. xiv, 2) : Bel namque' paler fuil Nini fegis
quia incomparabililer pulcbrior erat ille, qui ea Assyriprum. Rursus, quod serperites colefent idem
^condidit. Virtutem itaque vocaf divihilaiis poten- Daniel demonsiral, qui praefalos Babylqnios dicit
itiam, quaebffiniaregit; diviriilalerii vero, ipsam Dei adorasse draconem, queni ipse iiifer."ecit.Colebant
j.rnajestaiem, qrisereplet uniyersa, Haec^nini, id.est Bibilpminus similitudiiies quaJrupedum;, :sicut
%'iilus, et divinitas, per visibiles creaturas potue- ^gypiiiApem. Apisetenim rex fuil Argi.vorum,
runt agnqser: sed quia non sunt agnita, idcirco sunt qui navibus de GraeciaVectusin ^Sgyptum",ibinvor-
inexcusabiles : unde el subdilur : Ilaut sint inexcu-_ Kius Cst et sepultus : et quia prius ei sacfificare
sabiles. Cur afitem sint inexcusabiles, riianifeslat_ coeperunt;quara iemplum ipsius sedificafetur,dictus
Quia dumcognovissenlDeum, non sicut Deum gloti- n-est ( Serapis : Seros. enim Graece sepulcrum dicitur.
fiqavetunt, aut gralias egetunt, elc. Virtuteni quippe Huie taurum sacfificare solebant: unde el Ipse -tau-
invisibilis essenliae per visibiles, ul diclum-esi, po- rus, Apis diclus est, quem jEgyptii pro Deo cole-
tuerunt agnoscere creaturas. Nam, quanivis nomen baht, Hinc est, quod filii Israel in deseiTosiniilitudi-
Dei adhucessel ignolum, yir-tusTanienefat manife- nem vilttli. feeeruiit. Adofabant et volricres, sicut
jna: unde non ignorantia (88), sed de glorificaiione ^Egyptii epracem, qui Latine dicitur n}'clicorax,
•reprehenduntur, cum dicilur : Non sicril-Deumglp- quasi noctis corvus, etRomani anserem. Nonsoluni
xificaverunt, id est, debitum illi bbnprem non im- liaec,sed et alia multa colebanl; unde dicil Salo-
rpenderunf.;Cum enim Deusillfs rioii solum ulilissi-. mon : Moiiiius mortuumfingit mariibusiniquis (Sap.
inarum discipliiiarum perilfam iribueril, sed etiam, xv, 17-J: et Psaltnista : Simulacra gentiuni argen-
ut de summo bono-tractareiit;. ipsi, bonum, quod lum el durum (Psal. cxni, I). Pnelerea sciendum,
babebant, npn Deo, sed sibi iribuenles, nequaqiiaia quia nuiic eliam homines idola .colunt, dil.igendo
Deigraluiia bonilate, sed suis se nveriiis accepisse roagis creaturam quam Creatorem -: yerbi gratia,
credebant, Ideoque evanuerunt; unde. mbx sequi- glutories magis diligunt ventrem quam Deumt
Tur :VSed . eva~riuefunt'in cogitalionibus suts , elc. glutonis ergo Deus yenter est; unde Apostolus:
Nullunvquippe rivajus evanescefe esl, quam a Deo Q ] QuorumDeus venlerest et gloria in confusione(80)
aeceptum boriuni sibi tfibiiere. Ei obscuralum esi ipsoriim. Si ergo,glutoriis Deus yenler, et avafi
risipienscor eorum. Ecce, dicit Apostolus, cor eo- aurutri.ac perliocimpuri, et adulteri Deus e.t
runi; obscuratum. Sed unde obseuraiiim sit uon scoflum. -
tslendit. Infelligendum ergo est, qttia obscuralum Sequitur:' Propler quodtradidit eos (91) Deus in
riube.humanae laudisV:pro acceplis .quippe bonis desidetia cordis eorum , etc. Quod dicit, ifadidii,
bufijanam laiidem quaerebant, ef ideo faclum est inieiiigendum est, iradi permisit: sicut dicitur Deus
insipieris cbr eortnn. Insipieris enim cbf illud recte indurassecprPbaraoriiSij eo quod durumnon molii-
(iicilur, quod acceplum bonum sibi tfibuit, et pro ficavit. Sediu hocdiclo animadvefleridumesl quarita
eo„nbn Dei, sed suanvglorianVquaerit. sit divinae pietatis miseralio : non enim tradi.dileos
(87) In aut. marg. c. IV. _' .cedifverbuni similitudinem,unde expungenda niilii
(88) Verisimiliter praiponenda prsepositio de anie visa est.
' verbum ignoraniia,
; quae tameiv particula deest In (90) Philipp. III , 19. In autographo habetur
• c'n
aulographo. confusioneinsecus ac in Vulgata.:
(88) Perperam in aulograpliO'pracposiiioin pfaj- ,(91) lu autographoeos, scdin Yulgata iilos.
.._. . »vn/\ni1.m %StT
TtVMGWA.T
AC_:7_>
>.. .. . ' ylWrtnicr" l T\ r>/\TiI'- :»MZ
"Qtiasiri contfaria, seb*in suavia ei deleclabilia : et A k sculiiri niaseulbs lurpitudirierii operabaritur, ifa et
iroc est qbod dicit., ... desideriacqrdis eortim. Cur feminae turpi desidefio fehiirias appetebanl, Nc-
auterh eos tradi pernviserit, ostendit: pV coniu- tanduni igilttr, quia non ait, niutayerurit epnj'ttgaleni-
ineiiis forpora sud dfficiant(.92) in semetipsis."Coft- - iisuivi,se,d:naturalem;. qiiicuiique enim menibra: sua
-.tiriieliaesunt ftpprbhria. Gorifumeliis;efgo corpora illis membfis iiftscef_,. quae petts creavit, ad pfo-
sua afficiunt, quf peccaiapeccatis, et vilja viliis accu- creandas soboles, elsi sint meffibra ineretficis, riatu-
niulanl. Oriine ehinr peceatttiri •, qttod hoirift pfimO ralis est usus, quarftvisillicitus conculiilus; qui yero
Vcbmtaittit, riisi'Cuoppf ppeiiiientiain corrigatrif ,~fit iilis conjiingit, quaeDeus nori"creayif ad prpcfeandas
causa peecaUvquoniam ex eo iiascilur alieruift; quod spboles, etsi niembra sint uxpris, rion tamen cst na-
fiisi fursus eorrigaiur, fif poeria peccaii ~ef carisa. tUfajis usiis. El ideo dicit Apostoliis : Similjtey auicm
fieecaii, poenapraecedehlis ef cattsa sequeriUs, ei masculi, relictb natutaliusufeminm, exatserunt
;'- Sequilur ::Qui commutdverunt veritdlem Dei in iri desideriis suis, ihvicem masculiin mastuioslurpi-
mehdacium. Verilatem vocat divihitatis potentiam." iudinem.operahtes: Exatsetunt,Inquit, id est incre-
Veritaterri ergp Def irt nieridacium cbminuTtat, qui dibili ardore libldinis accensi siint: (97), }ttxta iUud
debifcunvCreatorllionorem tfibuit creafutae. Et hoc prbplielBe : Ambulate in lumine ighisvestri, et in
"est,_quodsequitur: Ei colueiunf, etservierurii crea- R I fldmmis', quas Succendislis(S8). Et itehv : Omnes
tufm, poliusqudm,Creaiori. Hisyefbis Apftsiolus tion adulterarites (Isa. %, H_% quqsi clibaniis corda
cbnderiinaV creafttram;" qrii enim ''crea'tuf&.m con- eorum. ". "- . .-' : _:.-., .' V . v ,-.
demrtal, Creaiori jnjuriam -faclt, quia boriis Illitts Sequiittr :Et niercedem, guqm pportmt,: errdris
iisale utifuf : attaflieivjpse uoyli"J'uste disponere, et suiin semeiipsis-recipienles..Mercedem, quarii opor-,
ofdinare ffiilitianv eorurii, quos yidet bonis suis luit, in seinetipsisfecepefunt (99); quia dereiibquen-
Tnjuste uti, ,-' - tes D.ettni, defelieti siirit ab eo _ ad Iioc.eriini dere-
: Sequjlur : Qui' (93)'estDeus ,{94) benedlclus in liqueriinl, ul derelinquerenUir, et Iiis , quaesequjin-
sweula. Amen.-Iisiiemverbis,;quibris ftunc dePatre, ; fur,; crirriinibus: irretiti,. agriosceferit quem; dereli-
"alibielianv deF-ilioutitur, dicens: Quorumpaires, et e'x "qrierttht. Nani quia peccalum, quod primo cpnimise-
quibus.Christus", qui esl behedictusin smculd smcu- runt, noluerunt digna -salisfaetibne. corrigere, ideo
ibrum. (ILpin.ii, 5). Ac pef boc Pater etFiliusunus "jttsto Dei jttdicio, ifadili sunl bis viliis , pftj quibus
'• . ' "
«st Deus. ":V." . V. airocius puriifentur.
; (95) Sequitur ; Propterea tradidii eps.(98); Deiisin Sequitur : Et sicut non prdbaverunt J)eu_m..Jidbere
passiones ignominim.: Dixefat '_sup.er.us: xorinnula- inriolitiam (100), iradiditeos (101) Deus in reprobum
veruni veritdleih Dei in meifdacium.: qriibus yerbis. v- sehsum. Nbtandurii boc loc.o;quia: non ait ,vfion co-
osteridit eos ideo defeiictbs, quia Donviriiirivdereli- . gripvefunt Dettm , sed, non pfobqvetunt Deum habefe
qtteriinl; idebque &ic\\: Propterea, cic.Tradidit yefo in hbtiiiqm. Dettmftamquecogripscere, e.st per crea-
Ita accipi debet, iit dicliim est. Passiones igiiominiae fufas jiilelligere Cfeatorefti; Deiim vero probare
yoCal peccala,Vqnaeinferiusdescripta surit; J[gnomi- liabere in notitia, oculis eiirivnientis senjper prae-
Vnjadicia est, eo quod sil sirte rioffiine,.siCutinfamis sentem habere;,bt iimendo,VyItiadeclirtare. .Repfo-
sirie fama, _et; ignobllis siftb fipbilitate-: qmcunque bttni autem-sensuiti, dicjt peryersum.,, de quo mox
eriim in slupfb, fQt%icaiipn&*- et adultefio deprehen- . subditur: &' faciqnt.ea, qum rioti conveniurit:i<l est,
.diittf, Tecte dicitur ignohilis et igriominiosus; quia quae leges divinaeexsecrantur^.Naiijquanivisipniriia
cafet ribbiliiate. Praelerea rimrie' peccaturil ignp- pecfeata Deo exsecfabjlia sunt, illa lairien prae prnfii-
.fiiiijiadicitur, Vquia carel ripmirie riaturae*:quoriiam bus-exsecrabiliofa surit, quaefiurit_conlra naturain.
noit est a Deb creaiuni,; sbd a diabplpipventurii. ^•Prppter liaec enim faclus^est ca_taclysmtis,;id est,
Quoriio.db-auieiritfadiii suiit jri passionesighftmirtise, ' diinvium. Pi'opter iiaec, quatubr civitates ,. Sodoma
Spe'rilur,'curii:subdiiur : Nqmfeminm eorurnimrtiu- sciiicet, et Gohvofriia, Adama et Sebftimj subversae,
iaverunl natufalem usum iiieurn ustim quiesl cohtta iy^igne et. sulphttfe crematae.snrif. Pfopter liaecquotidie
naiufam. Hic AposlOlusper periphrasim vifayit rem honvinibus mttltae pestilentiaeetcladesevenittht,,
ftti-pem;Sed^ciettdum, qdiaTijc locus .yarip.a dbcto- : S^equitur;.Repletos omniiniquiiaje ;.clc,lp\q$\iQ_s
iTbrisexposilus.est. Aitamen,: quoniGdo ihleliigendus estjrialitiosae mentis ybtuiri,: atque yoluptaSi Dicia
sit Apostoliis manifeslat, cum suhjangit: Smititer autem est iniquilas, quasi ijftji aequitas .:, et quia
arildinet masculi relicio haturdti risu, eic. Duni eniriv - .caput: et radix est omnium; malorum
, jure pfima-
•dlcit, -similitef, evidenter ostendif,, q'ui'a...sie.ii.ma- pofiitur, Inter iftitiuilatemi_auleri_.et peccaturri ditfe-
..-•.: . . , . -_ -:
(92) In Vulgata postpositum est verbuin cqrpora errore lapsum visum est^
alteri afficiant.-: X98) Osaevii, &. Vulg. Omnes adulletanles > quqst
In
_(95) autographo Ioco qui habetur qriis.' ' .; clibanus succensus a cpquenie,
(94) Tn Vulgata Deus npu rioinlriaiur sed ila -har. (99) Verbamercedem .'; .yecepetunl in niargine
betur, qui est benedicius. ',-. '
• In c. V. -• ' iriferiori aiitbgraphi legunlur: Indicala; a ripta , quae
(93) aut.'marg. ~ iriteriinearis nabetur infer vefba recipientis(ei.qtiia._
.-"V- ln
T96) Vulgala itlqs.' '."
In (l66)^Vulgata habet »n " noiitia.'
(97) auiographo legilur accensis, quod mihT. 1fi01)Wulgvj//os, . :;
'
A.I% . - ATTONIS VERCELLENSISEPlSGOPI Aii
reritia esl.Est eninv iniquitas quod diclttm est, pec- _A Distat etiam interj insidias, fraudem et dplum.
caiiim vero corporis prplapsio. .-.' - Insidiaenamque loci suiit, fraus vero, violatio jidei,
Seq.uitur': Malida. Malilia cst perversae mentis dolus est simulatio animi. Malignitdte. Quid sil ma-
cogilalio : unde dislat a malignilate, quae est ejusr lignilas, jam superius dicluni est. Sequitur: Susur-r
dem perversoecogilatioiiisppus, Forniccttione.Forni- rones. Susurro est, _qui non iri Tacie, sed in aure
cairius, sive forniearia dicitur, cujus corpus publi- detiahit: unde et a sono auriunv npmen accepit, eo
curriest. Dicli autem sunfa fornicibus arcuatis^ id quod sub aure soiiel. Hinc est, quod Doininus prse-
est, '-.cnrvatis , in quibus apud artliqiios lupanaria cepit : Ne sis criminalor, ant susurro in populis
consiruebanlur ad prostiluendas meretrices. Est (Levit, xix, 16). Delraclores. Delraclor est, qui.bo-
auteni Specialisfornicatio, esl et genefalis. Specialis,, num alterius malum dicit, aut qui magnum alterius
corrupiio est animi etcorppfis; generalis vero, est bonum dicit esse parvuni. Quicunque auiem de nialo
omnis corruptio menlis , et. omne peccalunf, uuod alterius falso malufti loquituf, similis esl deiraclori;
separat (102) iioiriiiiem a Deo. Unde Psaliriista: si vero de allerius malo veritatefn dicat, nbri est
Perdes bmnes (ornicantes abs le (103). Avaritia. Ava- detractor, sed verilatis assertor. Quicunque eniiri
ritia proprie est aliena rapere, et sua non Iargirl. simplici inlenfione bonum laudal, el malum vilu-
Dicitur auteiri avaritia quasiauri cupiditas , et apte B ' perat, voltinlaiem suam divinae.veritali conjungit.
pbst.fornicaiionem ponitur; quiahaec dtioad idolp- Deo odibiles. HiC nplafidum, quia non ailabsplule,
rttnv pertinent culturam : unde idem Apostolus : odibiles, sed praeniisil, Deo,, ad disiineiiofteni1honvi-
Jfeque fornicator, neque immundus ,. neque avarus , nunv.Plurimi namque suui odibiles Deo, qui dilecli
quod est idoloi-_um(iO_i) servilus, habenllimredilaiem suiit mundo, el econlrarip multi Deo dilecUsunt, et
in regiio Ghtisli, et Dei (Epltes. v, 5).' Nequilia est nnindo.odibiles. Qui autem haecomnia vilia Iiabent,
.Tiieiitis calliditas, vel astutia. Astutia autem in ne- recle Deo odibiles dicttnlur. Gonlumeliosos. Confu-
quitia jipn illaintelligerida est, de qua Salomon jneliosi srint vcrborum injuriis proclivi : nanvcbn-
a"ic\l:Astulusbhiiiia agit cumqohsilio (Prov.xm, 16), tumeliae sttnt opprohfia et convicia. Supcrbos. Su-
sed astutia deceplioiiis. Et dicitur neqiiilia, quasi perbia est omnis illicilus.et inordinaius appetitus.
: riohaequitas: Hoc'. aulem vitium tam grave est. ut. clini omnia
. Seqttilur : PJerios.invidia.Invidia dicla est a cpn- vilia a conlrariis virlutibus superentiir, id solunv
tuendo alteritts felicitaieiri. Hahel autem sub se contra oinnia diriiieet. .Undereeie getiitfix, el nu-
duas species, doloris et limoris. Oiiiniseiiim invidiis trixdicitur omnium vilioruni, efcpiisuinpirix-bonor
•
^.• 'alterius
"videris - -."•' aut idolet, .aullimet
felicitatein,
•- - .: | runv. Itaque hoc vitiunvtunc nascifur, cunv hpniines
'dblet aliquehiriiajorem se; tinvet vero minoreriisihi •. , se plus qftafti Dettm diiigunt: quia ipsi sui volttnt
fleri aequalern.Omiiis-autem invidus parvulus est, et videfi prihcipium. Sequitur : Etatos. Elatus dicitur
vSiiiinvidia moritur. Omnis elianv iiividus rosor est quasi extra se "delatus. Elalio eniiii est meniis ere-
sui :unde quidam poeta ait: Justius invidia nihil clio. Qupd vilium lunc nascilur, cuni menspefsu-
•est, quaeproiiriris ipsum auctbreni rodit.atque ani- perbiam tuiiiida credit se esse qttod" lion esl. Uride
inani cfueiai, tlomicidio. Homicidiuiiia caedeliomi- apte posl superbiani (I0fj) ponilur, de qua nascltur.
nis dicitur.- Est autfem tahv Spiriluale, qtiam corpp- Inventorfismalorum. Hoc diclo osiendit ApostoTus,
rale": -sed inconiparabilitef (I0S) maj'us est spiri- quia non Onniia peccala diabpli instiiictu pefagun-
• ttiale : nam corpofali occidilur corptfs quandoque tur. Qiiaedamenim homines sibi inveniunt: unde
moritrirunf; -'spirituali' vero, anima in aetefnum vi- moiisifanlur pejores esse diaholo, qui se conTitelur
clura.TIincCst quodDominus iii Eyangelio de dia- ' a Deo accepisse polestalem, diceus sectindumEvan-
bolo dicit : Ille homicida erat ab initio (Joan. vifi, geliuffi Lucae: Hmc omhiamihi tfqditasunt, et do ei,
M).. Diahblus quippe lanlummodo verha proluTit, cui volo. flmc ego libi dabq, si procidens adoraveris
et protoplastos inlerfecit. Acperlioedalui'iiiielligi, tne (Luc. iv, 6). Hinc est quod, ut Joh tentarel, a
quia quicuiique malo suo verbb vel exemplo alj- _.;Deo petiit poteslalem; et a Domino expulsus ab
qttem perdit, recfe dicilur liomicida.Et aple post iiominibus, non nisi ejtts jussu, ausus est se nii.tere
: invidiam poniluf'; qttia per invidiam perve.ffiTurad in porcos. Parenlibtts riori obedientes. Nam qui su-
homicidiurii, Diabolus quippe per invidiam prpto- perioribus villis irreljti sunt, justo Dei judicio, ad
plastos inleffecit : nihilominus et Cain fralrein hoc usque perv.ehiunt, ut eliam pareniibus Sinfin-
suum. Contenlione. Cohlenlio est, cum nOn veritas'• obedientes. Unde deteriores suntbestiis, quaesuos
qusefiluiV sed animositasTaligaluf. Dolo. Dolus est diiigunt progeniiores. Insipientes. Insipiens dicltur,
- .simulatio. sive fraris animi.-IIoc autem distat-a• eo
qitod sit sine sapore. Quicunque ergo a ISapore
dolore, quod doior Vest incommOditas corporis. spiritaljs doctrinae recedit, jure vocatur insi-
(107) Verba insipienles..,. insipiens_,.in mafgine (111) In aut. margine.: cap. VT.Hic incipil caput
inieriori paginae habentur,, ej'usdem tamen chara- 6ecunduni Epislolae,- secunduni -divisionem Vnlga-
cleris. lam. V '"'.,'",
(108) Verha quictinque...,-inier, in mafgine infe- (112) Vulg.'a/ferum.. , '
rjftfi paginaelegunlur, cumqriepagina ihferius iniqtie (115)>-Vii]g.scimus enitti,-quoniam, (
secta adinveniatur, ideo Iacuiia,'quae tartien parva. ..-.'. _; . • l
(114) Vulg. qiiia.
admodum a mesuspicaliir, lum ob sequerifiarii (115) Verba patieiuia.... voiunlate in riiargine la-
texius, lum pbTpci seu charlae defectum, qui ni- lerali babenlur. ~~r'~'-''
miuSesse non. dehet. Legf atttenv njeo -judicio ila (116) Post verbum adducit, nullum esl punclum
deherel : fnler pielqlenl etqffqbUilaiem.ho.c.dislat,,, interroganUs. . _ , ,.•',•,;.: ,
qubd,elc. _ :- (117) Nbri Salonioh,sed
' -- Ecclesiasiicus, 'capi S,
(109) Iii' autograpbo', loco. paclum liabelur pax, v."8i ;••;• .-.;. . ;
Mefidahvilii visa esl corrigenda. '. (118) Tn Vulg.
' ibi,-.post yerbuin iram, non legitur
. \H0) Non Salomon, sed Ecclesiaslicus, c.50, Dei. -
v. li. --_"•"
*47. 'ATTOSIS VERCELLENSISEPISCGPI '
; m
autem lmpoenitensvocalur, quod eraolliri ad poerii- .... Verraeni namqtie
appellat corrosloiiem propriae
tentiam non potest, de quo per prophelam dicitur : conscienliae.
Super :quem autem haec tribuanlur,
Auferam a vobiscor lapideurii, etdabo vobiscor car- aperitur, cum subdiiur,: In omnemanimam hoihinis
neum.(Ezecli. xxxvi, 26). Thesaurizare, in "fibnael operanlis malum. Sed quid est, quod djcit, in pmnem
in mala significaiione ponilur, hic vefo. in rtiala. 'animahi iioniiriis? Nunquid sbla anima
.patieiuf
Iratn. ergo thesaurizat, qui peccata peecalis ac- poenam?JSTon :;sed anima simnl et corpus. Fueruiit
cumrilat. Ira aulem.Tit jam dictum est, pfo vindicta eninnvoimulli, qtti ob boc, quod Appstolusdicit, in
accipitur. Dies irae appellatur dies judicii, juxla omhem animain, in.telligerevoluerunt, quod, sicut
illud propbelae: Dies illa,.dies irm, diesJribulalionis aniina spiriialis est, ita el poena ^ulura, non^orpo-
et angustim
(Sopli. '_, 1S);Tpse etiam dlcilur dies rea _itJ sed spirilalis, quod ftronirio falsirm est.
revelalionis; quia quaenunc latent, tuhc mnnifesta Apbslolus autem ideo dicil, omriem animam; quia
eruht. l.ride Dominusin Evangelio dicit: Nihiloper- anima rationalis est creatura ; et ipsa prinio peccat:
tiim, quod nonreveieiur ( Maltli. x, 26 .fLttc. xn, 2). ideoque prima punietur. Sive, fe'opice loquens, a
Et uf.apeTirel cttf dixerit, jusli judiciiDei, conlinuo parle, id-est anima,,fotum inteliigi voluit honiinem;
siihdidi.t-:Qui reddet unicuique secundum opera sna ut est illud : DescendilJacob in Mgyvlum inanima-
(149). Ut autem ejusdem judicii ostenderetaeqiiiia- 13 bus septuaginta; (Gen. XLVI,27). Quod vero dicit,
tem, conlinuo-subj.unxil: His qtiidetn, qui secundum operanlesmalnm opits, hic non ad aliquam actionem
•patienliamboni operis, gldriam, et hoitorem, et incof- refefendum est, sed ad perversam cogitationem,
ruplioriem, hic Subaudiendum est, vivunt. Et apte quia de infidelitate loquitur. JE.tut ostenderel quia
quidem dicit: His; qui secundum patientlam boni nulla esi dislinctio Judaei, et Grseci, subjunxit:
operis vivunl;~quoniani bonl operis merces secun- Judmi pfiinum, el Grmci. Primum verp dicit, ut
duinpaiienliamexspeclatur, quaein futuro triljuetur. bslenderet, quia Judaei Graecis prseferunlur f ipsi
Unde idem Aposlolus alihi dicit: Per fidem ambu- enim primi legeni ;acceperunt, et.eamdem prhni
lamus, einonper speciem(IICor. \',_ 7). Gloriani transgfessi snn.l; ideoque' Graecis praeferuntur, tain
Tocafdeeorem aeternaebeatitudinis, de quo Domlrius iri borio, quam in niaio, tam in poena, qnam in
in Evarigelio dicit : Fulgebunt jusli sicut sol in. praemio.Igilur, quia tria ludibria nialis .retribuerida '
regno Patris sid (Maith. xin, JC5).Eonoretn, vero dixerat, yolens -ostendere quia tria clara et. ho-
dignitatem, qtia filii effieientur similes Palri: unde nesta munera justis fetribuenda sunt, conlestim
Joannes : CMMI dpparuerit, similesei etimus (1 Joan. subdidit, dicens; Gloriq quiem, ltonor,.et pax onini
in, 2). IncOrrnpiionem,dicit immortalitatem: urtde bperanli bomim,.quaetria lam ad praesenlem, quam
idem Apostolus :.Oportet mbrlalehoc induere imnior- 'C adfuturam vilanvpossttnt referri. Si aulem ad praer
talitaiem, et corriipiibile, thcorruplionem(I Gbr. xv, _sentern referanluf, ita debenl intelligi: retribuiiur
55). Qiiibus aulem haec,reddet demonstral, subjun- gloria resurrectionis; et renoYatiohis animae, quae
gens: Qumreiilibus(HOjvitam mlernamjii e'st, qtiae- fit per fidem*.tribuilftf et gioria, et honof, id est,
fentibus eum, qui estvita aetcrna.Quiadixeraiqua? dignitas, qua quisque, concessa venia peccatorum,
bona felribuenda sint his, qui secttridum paiienliam transit in adoptipnem filiorum Dei: tribuitur eljani
boni operis vivunt, ttt ostendefet qriae mala malis pax, id est reconcilialio, qua de iniinicis efflciuntur.
f etrihuantur, conlinup Subdil: Suis autem (121), amici Dei. Si vero ad futuram, ita aecipienda suiT:
qui ex conlenlione,siibauditur, sunt, et qui nqn ac- tribuetuf justis gloria, id est, splendor aeternas
quieScuht veritali (subauditur, quam perEvaiigelii heatjtudiuis : irihuelur honor, id esl, dignitas, qua
gfaliam perceperunt) Domino scilieef Jesti Christb, filii eificientur (125) similes Patri : niliilominuset
yeTejiis doCtrinae, credunt auiein iniquitali;(subau- pax, id esl, peffecta securitas: jbi eninvnullum cunj
ditur, quam semperdilexerunt) iraeiindignqiio. Ira, vitiis certamen erif, sed erunt homifies Deo et an--
ut dictum est, pro yindieta (122)accipi debet, de qua gelis sociali. Judmo primntri, et. Grmcp. Si diligenlius
dicit Psaltriisla : Quisnovilpolestatemirm tum (Psal. aliendamus,-Judaei Graecis, non solum dignitate,
I,XXXIX,11), elc. Et quia saepe ira sine indjgna- "-*sed eliaift ; tempore praeferunlur; ipsi enimprius
lioneeshiberi solet: ut osterideret atrociorem irain, exsliierunt. El quiapOterant Judaeidicere, o Aposto-
adj'ecil : El indignatio. Indignalio est vigor futurae Je, cur nobis aequiparasgentes, qui Iegeni aCcepi-
aninvadversioniset justaepoenae. miis, et Ciirisli noliiiam habemus ? Ad haec ipse
Tribulalio el dngusiia. Retribuelur trihulatio de respondet: Non' est enim personarumacceplio qpud
conscientiaereaiu : angustia.verode sera poeniten- Deum. GrijusJo.ci sensum coapoptolus ejus Petrus
lia ; j'tixla illud prophetae-:'.Venniseorutn nonmorie- iii Epistola sua evidenler exponit.-dicens: Non esi
tur, et ignis eortini non exstinguelur (Isai LXVI,24). persowriim accep.torV'(124) Deus,"sed in .omhi genie
Pelrr, cum lexlus hic iri Aciibusapostolorum inve- (127) lbi inter _?l, atque condemnqbunt,jacel in
nialur c. x, v. 34 et 55, et divi Petri quidem sit, sed aiilograplio partkulaTjon, quaejaum bene exstiterit,
nonin ejus Epistolis, in. qtiarum prima solumrc. f, aul jure:expttiicta fecrit, videsis, lector.. ;
v. 17, habetuftextus huic coiisoiius,.scilicet.: ei si (128) Notafe biciiihet jri qiia Non
accep-fioii»cogno-
Palrem iiivocatis eum, qiii; sine dcceptione persona- men.sa>c.ulo decimo habiiuih; sit. eiiini hicpro
rumjudicai,
" etc. Tiomine agtiaUlio, sive familiaedislincUvo sumitur,.
(125) Ps; i, U,Jii' atitographb, corisilio.- sed pro. coriiftiuni nomine unius iritegrae ifationis,
(126)-QuaeverliaDominumnostrrimin Vulgaianii- ieugenfjs, _ ;-': "::.
ninie inveniuntur.
5.51 . (VTTOMSVERCELLENSISEPISCOPI .52
gem meditarido, a etiris lerrenis vacahant. Et glo- A netn legis Deum inhonoras. Gloriaoanlur judaei i~n
fiaris hfDeo. Judcei in Deo gloriabantur, quia sttis lege^ quia se eam suis merilis accepisse /erede-
se meritis salvatos, el legeffiaccepisse putabant, et bant, et suis viribus implere posse putabaut: sed
cBamdemse suis viribus implere posse credebant, per ejusdein legis"praevaricaUonemDeuhi inhono-
juxta illud : Non fecit laliter bmni genti(i2$),~etju- . rabant, quia illum Deuni 6Sse credere noiebant,
diciasiianbh demonstravit eis. Et nosii voluntaiem cui Pater perhibet teslimonium, dicens : ' ttic est
Dei. Yolunlalem Dei agnoseebanlper legispraecepta, Filius metts dilectus (Mdllh. xvii, 5), et ctti pro-
in quibus Ostendiiur quid velit Deus. Sequitur: Et plvela dicit : Tu eras Deus,. et nesciebamus.Qiiod
probhs uliliota, iiislrucluspet legem, Hie notandum, utique non de Palre," sed de FTIibintelligehdiinv
quia •non-ail, utilia, sed, ullliora;. ul oslenderet, est; iionven enim Patris semper illis fuit cogni-.
quia et in" lege natufae multa utilia eoiilirteritur, tum; Filii vero, ignolum. Unde et illi, qui anle
quamvis infirhia, quia."siiie gralia Evangelii impleri passionem credere noluerunt, agnjla gloria resur-
non possunt; in lege.vero scripta uliliora sufil, sed rectionis ejus, credentes et gralias agentes, dh
perfectiora iri gratia Evangeiii. > - cebant : fu eras Deus, et nesciebamus,
Confidis.te ipsumducetn esse cmcorum, etc. Haec Sequjtur : Nonieri enim Dei per vos hldsplieirialur
offlcia etiani veri legis culioris sunt: sed (150)quia B irilet-gerites, sicul scriplum est. Ecce dicit Ap.oslhlus
falso haecse habefe jactabant, ideo Aposlolusincre- scriplum esse; sed ubi non oslendit. Sed Tiilel.-
pahat eos, dicens': Confidisle ipsumducemcmcorum ligfenduni tamen reliquif, in Isaia propliela (tsai
esse, lumen eor.um-qui in ienebris stint, eriidilorem LII, 5). Cftrii enim Dominus per prophelam Jii-
insipieniiutn, magisirum itifantiuni, etc. Ac si dice- daeos increparel, ait inler eaelera: Et hbtnensah-
ref: Si dttx es caecorum,ut falsoj'actas, cuf non lu cttihi meum polluistisintet gentet,(Ezech. xxxfi, 22)..
ipse reetum iler ambulas ? Si Iumen es eorum qui Sed quaerendum est, quomodo tunc per Judaeos
in tenebris sunt, cur teriebrasinfideliiaiis sequeris ? poHuluni, et blaspbemalum est nomen Dei Inter
Sierudilores insipientium, cur a timbreDo.mini gentes, aut quoffiodo lempore Apostoli. Sciendum
fecedis, qui, juxtaprophetam,iniiium est sapientiae? est aulera, quia -Judaei mulfis viiiis ircetiti, et
Si riiagister es irifanUum",cur lu parvulus es inlel- variis plagis attriti; tradifi sunt iri .eapiivitatem,.
ledlu ? Et quia haecsibi falso adesse jacfabant, Yide- in qua delenti dabatil geiitihus.occasionemdicendi:.
baniur habefe fonnam scjentiaeetveritalis in lege; Ecce genSsancla. Populus olim Deo peculiaris; niul-
nride- ftibx Subditur : Habeniem fbtmain scientid;et tis signis ab iEgyptiaca servitule Jiberatus, in,
veritalis in lege. ' ;_ caplivitale tenetur, et in servitutem redactris est.
"S.equitur : Quiergo alium doces;_teipsumhon do- - Yere dii noslri superaverunt Deum eofum; et ideo
ces (151)? Acsi diceret : Cur doclrinahi et praedi^ traditi suut .in."mariiis"noslrasi Igtiorabani' enim ,
catioiieni tuam operibus destruis -?Et, utlipc eviden- quia, si Deo seniper servissent, el ejns praeceptaser-
tius aperiret, sub|unxil : Qui prmditas non (itran- vassent, eum ubiqttehaherent prbtectoreni. Blasplie-
dum, furaris. Furabantur Judaei; quia In~ lege et mabaturnomen.Dei per eos, eliairiApostoli leiiipore,.
pfoplietis, Chrisli •nolili-araoccullabari!.Et hoc furto quia pleril zelo 'et invidia, semper apostolicaedo-
'nullum majus esse potest. Qui Uicisnon nimcliandtim, cirinae resistebant. Quod maiiifesiafur in lihrOAc-
mmcharis, MoechabanturJudaei,qui, hiale inteipre- tuum aposlolorum, uhi legilur : Et fepleii Judmi
tandoTegem, verbum Dei corrumpehani; quia non zelo in Sgiiagoga, conltadicebdnt his qrim aPatilq
sirteere, sicutex Deo, coi'am Deo in jChrislo.loque- dicebanttir (Act, xiir, 45). Sive, qiiia.miniis cre-
bantur. Praeterea quicunque hoc, quod specialiter dentibus dabant occasionem dicendi: Evacuata el
Deo debelur, liomiiiibusimpendit, uliqufenioechatiir. annullata est promissio, quae facta est Abrahae;
Qui aboiniiiarisidala, subaudis geiiliu_n,sacr.'e^iMm fallax Deus : quod promisit, implefe non poiu.it.
facis. Sacrilegittm dicilur sacrae legis trafisgfessio, Circumcisioquidetnprodcst,si legemcustodias'(iZo)._
sive, sacrae legis (152), vel rei furturii. Nani, ut TNAe si dicerel :.Si legis praecepla cuslodias, circuiii-
bealus Auguslinus dicit: Legere, sive' sublegere fu-_ cisib prodest; qtiia facil ie manere sub lege. Tu
rari esl. Unde el sacrilegus dicilur saeraeTegisfur, autem, dum suh lege manes,. consideras,: qaia
sive transgressor. Judaei igitur sacrjlegi erant, quia, cessare debet circumcisio carnalis', et suecedere
et legeni.;corrumpehant, et furlitm in ea, utdictum sjiiritalis, quae fitper fidem Ciiristi. Alioquin 'iiiliil
" tihi prodest ,Sed quaerendumesl qiioniododicalApo-
estjTaciebant, . _ . V.
Sequitur : Qui in tege gloriaris , per prmvartcalib- stoius'":Circumcisio prodesi, cttm alibi dieat : Cif-
'
(129) Psdl. XLVH , 20. In Yulgata versieiilus calenv. \ , '.'"•'"
rjsahni hujus.Tla : Nbn fecil taliier dmni halioni, et (151).Purictuiii in.terroganlls ift'Vulgata ftonha-
judicia sua nori manifeslavileis. belurhoc loco, sed duo puiicta.
(150) In aulographo, IocO adverbii .quiq, legilur (152) In-autographo loco, sacrdi iegis,_ legitur
quasi ; quod cum serisum appriine auetoris inihi sacriiegis. Cerle per 'errorem amariuensis iil paulo
reddere non videretiir/ideo eiiieiidanduni censui superius videfe est.
polissimum ob adverbium ideo, qtiotl sequitur, et (155) %'ulgatai,obseives. '.-'.' .
cuin s.uperibri quia relaiioiieni habet gramniali-
153 VEXPOSlTiOTN EPISTOLAS PAULI. — TN EPIST. AD ROM. IB4;
"tumchio nihil prodest; vjdelur.quippe.-sihi. contra- A cisio est, umnium cafrialium del.eclat.orium et vo- :
fius. 'Sed ne contrarius yideretiir, fserunt fton- 1Ittplaium abolifio et expiatio (159). El Vqiiicunque
nulli, qui, allegorizaii.do|;dixerurit per cifcumCi- _niehfein stiani ab his reddit alieriairi, jile. sp.-ve*:
fiiorieni:debere inteiiigi Semen Ahraliae, Id est riii- iraciter circumcidit. De. hac Circumcisiprie etiism
querii Judaettiri, et per praepuiium, geiitilero ; ut ]Moyseslo.cutus est, dicens :Circuntcidile duriliam
sit sensus^:Si praeeepla I.egis Spifiialiler inlelligaS, icotdis vestri:.Et.item;; Circumcidimini-Dbniino Deo
et GbrisU noliliairi in eis agnoscas, teque per ejus. < vestrq (Deul.s., 16). Et. JeremiaS..-:Circumcidite prq~-
fidem- salvafi posse confidas : prodesf tijji, qupd \p.utia cordiumveslrprurii.(Jer. iy, 4). Gircumcisionis
semen es Abrahae, id. est, quod Judaeus es. Alio- iauteni signurtj ideo datuiri est Judaejs, ut- IJlb,se-
quift riihll tibi prodest; quia degenerasti a,-npbj- cernerenlur ab omnibtts genlihus :"qttpd perie in
Titate semihis Abrabae, elfransisli ad infidelitatem ipso fiiundi;exofdio pfaefigtifatunvest in €ain, ctti
geiili.is. Et hoc est, quod sequituf : Si tiiUeni Dpffiinus dedit ,'sigiiufri ijmoris. Et .sicut ille ijj eb
prmvaricalor. legis sis, citCuincisio iua -ptcpputitim sigriQ;perseverayit. usque ad mor|em, iia isti jri
facta. esl;, Sequitur : Si igiiut prqiptiiium justiiias signo Gircumcisiohis persevefabunt usque ad dieiri
legis cusfodiat,-rionne prmpuiium illius in ciiciitn- judicii, ut impleatur qitod idenvApostblus dicit,:
cisione (ISi) reputabiiui? Pexp\\l\\im:, sici.it.et s_u-P Donec plenitudb genliuntinttoeqt, et sicbriinis tstqet.
perius, ' aliquis geritilis yocalur, Justunv auienv es.t, sdtvtis fiat (Rqm. xi,-25). Oubd ex; eo inaxime com-
ul illa carnalia. praecepia , spirilaliter inteliige- probatur, quia nullus principUffi, sive regttm, srib
Tenlur iriiplenda. Et. esl sefisus :.,SI praepuliurQ,j quo .deguefunl.,'conati surit auferre ab eis sigriftftv
id est_ aliquis gentilis', spiritaliter legis pfaecepta circunicisioftis. Cujuslqus-nohex hominibus;,sed ix
inlelligat, et in eis ClirisUriotitiaiii agrioscal, seque Deo ,: ejusscilicetvqtti de cafnali eircumcisione
per ejTis.fidem salvari posse confidat,. praepulium noft glorialur, et norisilis meritis:, sed Dei gratja
illius in circumcjsione fepriiabitur; quia irarisiet se salvatum agnbscit. Superius allbcutus, esl Ju-~
_ad nohiliiatem ^eneris Abrabae; et ej'us (iliusefii- deeps incfedulos. Deiride dixefal illum esse verriin
cielur, juxta quftd ipse Appstolus.alibi; dicit : Si Judaeum, cujiis bona opefa nofi in rifarilfestosuiiti
aulem vos Christi, ergo Abrqhm: setrien eslis., se- setjin abscpriditp; et vefani.cifciiiiieisipriefti cordis',
ctmdnni protnissibnem, limiedes (Qdl. _ii,- 29)', Se- quae est spiiltu, noir litlefa,,Et qriia dixerat non
quitur : El judicabit, (15S) quod ex natuya est, esse pefspnarurii accepiibrieni aptid Deutri, he fofte
ptmputium, legeni ebnsumnidris.,ie, qui pet ciicum- credefiles Jiidaei, COftteffineftdiputareritur:, -ideo
: cisionem et titletaiii.ptmvdripdloflegises (136),,Spn- subdidit, quDestioijemsihi propbneris : (Cif. TII.)
siis est Iiic :, Pfaeptilium, qpbd ex halura est,. id (140) Quidefgo amplius esl Judmb?'Ant qiim utilitas
est, ajiquis gentilis, qui per natttram haljetprae- esl circritricisiohis?Et vef ex sua, velex aliofunv .
puliumV te, qui per litteratii, et ;Cireumcisipnenv ,pefsbna, siblfespotidit: Muliuffi.perbhtnehithodum,'
pfaevaricator legis es.judicahif, id est, condeni- Et ut ostendbret .-qi_orhodo>subdidit :: Primuhi,
riabil, jiori jipteslale, sed" conjparaUbne melioris quia credilq suni illis eloquia Dei. Uhi nolandum,
facti; jiixta quod Dbiijinus jn Evaiigelio.dicil: ideo quia pr.irivurii dicil,' sed securiduhi riofl Ostendit,
ipsijtidices vestrierunt(Maiih.Vxn,' 27.-Ziac.xi, 19). qttod sttbiritelligendum feliquit. His aiiieni verbjs
. Et item : Rcgiiia Auslri stirgei injuaicium cuiii ge- ostendit Apbstolus, qttia',-prae bmnibus, qttae coe-
netaiiqne isla{Maiili.' XLII; LUC. XXXI),etc. ;JY6n . lilus Jr.daeisCollata sunf, illud Tnit praecipttiim et
enim, qui~ iit mariifeslb Jndmus esf, _neque qum in digiiitate praecjellbris,qttod TVori;:soluiiipatriarchoe.
manifesto,in cdme, circumcisio (157), elc. In raa- sed" et/omnis Tsra^iiticus populus Dei 'alloeutibiie
iiifesto Judaeus est, qui d_e carnaii circurricisrpne peffrui. et legem a Deo promfilgatani suscipefe me-
gloriatur.,,, de qttalibus dicit: Apostolus : Qubrum ruerunt. Secundum yerb-est qiiod mriitis signis
Deus .venier , et-gtoria in corifusionem ipspruin et prodigiis ab ^Egyptjaca Servitute Jibefati ,.mare
(Philipp.,iii, 19). Gloria riafrique "eorum;in corifu- Rubrufti siccis pedibustransiefunti-Deiiide atteh-
'sione fest, quia iri pudendjs rivenvhfis glofiaviiur., defida srint caelera, quae eisdivinitus cbllata.sunt,
Et' -ni ostenderet :verum JudaeUm., ef spiritalem donec tefrani reprbrivissionisirilrareni. V _•'"_"
Circumcisioiieni, eonliriup sttbdidit: Sed qui (158) Sed, quia poterant aliqui dicere : QttidTllisVpro-
; ifi abscbndilo, Judmtis est, ei circumcisio' cotdis in fuerunt credita eJbqttia -flei, qtti niuriijurarido in .
yi'p%ritu.Hic quaereridum est quid sil circunVcisio. desefto perierurit? ad Tiaee:Aposlolus respondet: j
Circuincisio est carnis exspoliatio, quae figuram Quid enim, si quidam eorum non crediderunl, subau-
gerebal verae circumcisionis. Vera autein circum- ditur, obest? Nunquid incredulitas illorum fidemDei
(154) Vulgala liabel: Citcumcisionem. (158) In aulographo, non qui, sed quia legitur;
(155) Vulg. inlor \erlja jndicabil el q.iod, hahel qtiod non solum conlra leclioncni Vulgalae, sed
pronomen id. conlra sensiim peccare vidclnr.
(150) Post es, in Vulg. adesl puiictum inlerroga- (i59) Vide, num melius exspoiiaiw.
tionis, quodin aulographo iiostru desideratur. (140) In aui. maig. c. VI!. Ah hisce verbis incipit~
(157) Ibi desideratur \erhtim est, quod praceedit capul terUum Episl. juxla Vulg.
m Vulg. verbum Circunicisioiiis.
m '' tVTtONiS' VERGEL.LEiNSIS EPISCOPI m :
£vacudvit ? Fidem appellai" pToinissior.em,qua cre- _!' tituiii. Alitev : Eraril npnnulii, sicul Epicuref, qui
didit Abfaham Deo, et reputalum est illi ad jiisti- dicebant, Deum non habere curam hominum,.quein-
tiarn. Et est sensus : Kon ita est, ut vbsasseritis :' admodurtv ei hestiarum; ideoque propheta dice-
qupniam pfomissio, quae facta esl Abrahae, etsi bat: Tibi soli peccavi, elc. Ac si diGeret.:0 Domine,
evacuala est in incredulis, impleta lariieii est in cre- ideo peceatura jneum per proplietam luuiri redar-
dentibus. Et hbc esl, quod dicit: Absit. Onde mox guis,ut justificeris, et vincas eos, qui te judicanl
sttbditur : Estenim Deus verax, omiiis autem homb non hahere (145) curam boniinum. Honestius vero
mendax. Deusverax est, quia nec riascendo, nec ita polesl intellia;i : promiseraf Deus, qttod de se- .
vivendo (141), ""ullnm cbntraxit peccatttm : oirinis mine David nascituriis esset Salvator niundi, et
autem honvomendax, ftuia hbmo. Deusyerax est, quia ipse adulferium pariter, et homicidiuni icom-
quiaVpromissa illius, etsi impleia nori sunt in Iiis miseral, idcircb poeniteiis, dicebal': Tibi soli peccd-
qui murmurando in deserlo perierunt, implela sunt vi, etc- Tanquam dicerel: Tu, Doniine, proniisisti,
in his, qui Deo et fide cooperanle, terram repro- quod de semine rneO nasciturus csset Salvator'-.
missionis'irilrarunt. Deus verax es'l,-qttia pfomissio inundi; sed quia populus tuus duplici rrievidet ciT-
ejuSjTicel evapuala sil in incredulis, iriiplela lamen mine foedalum,blasphemare facis filioslsrael. Bum
manet In credentibus ; quia quicunque credunt iri I? enini in roe adullerfum simul et bonvicidiurivconsi-
"Christuiri, et per ejus fidem se salvari posse confi- -derant,te" judicant esse meiititum. Tu ergo preces
drint, Tri hac .proraissibne Coinputaniuf^ el "'filii. salisfactionis suscipe,'et quod ego condemnb, ttia
Abrahae efliciuntur. Sic'nimif.am.iisecpronjissio eva- pietate diffiifle, ut, duiri, percepla femissione pecca-
cuala in infidelihus, impleta estTn Udelibus : queriv- torum, me tua promissione dignum facis, el justifi-
admodum dignitas aposlolatus, licet. aftnullata sit Ceris, et vincas eos qui le judicant eSse ineiitilum.
iri Juda proditbre, iniplela esf In "Petro cre(lente.;et Hanc iiiieam, el liuuc ordihemj el hanc "liileniio-
in fide permanefite. Et ut suam liafralipnem pro- Tienvsecutus esf Aposlolus:Erant enlm pluririu ipsius
plielico-leslimonio cpmprobaret, adjecit: Sicut scrip- tempore, qui dicebanl: Ecee gens sancta, populus ae-
lum esl : Vt juSlificeris in se_rinonibusluis, el vincas quisitionis, multis signis, et.prodigiis ah _Egypliaca
cum judicaris. Sed quid hoc lestimoniuhi attinet servitute liberatus! QuomodOinInfidelitateperinanet,
superioribus? Si diligentius perpendamus, utiqne et diversis sceleribus impllcatuf! Evacuaia proriiissib
cpngruereprobatttr. Cui ertiiviprophela dicebat? Deo (144), quaefacfa est Abi'iii.:e. t<os refulat Apostolus,.
uliqu~e,,riontanven:Palri, sed Filio; quia ille ab ini- dicens:"Esl Deris verax, etc;Ac-sidicefel.Noii estita,
quis, velut irtiquus judicatus est. llli eriini orans - ut di.citis; quia; si evacuala est incredulis, iiiiplelaest
tScebat : Tibi soli peccavi,. el tnaium cotqm te feci' in credentihus. Et-quia dixit: Est Deus vetax, eiom-
nis hotnq mendax : sicul sciiplum est: Ui juslifi-
(Psal. LVI,6) :.acsi diceret: Quia lu solus justiis,
solus sinepeccato ;_utjustificetis in setmonibus luis^ cetis in.setinbnibiis luis, potefant pefversi dicere :
etvincas cum judjcaris. Ciim judicaretur a peccato- Si Deus juslus, quia homO iniquus; et, si Deus
ribus, yicit, quia justtis est comprfibatus. Quaereii- - verax'. quia. bomo mendax; ergo nostra iftjtt-
dum est igitnr, ;qua-inleriXipnepropheta hoc arti- stitia Dej justitium, et nosirum mendaciufti ejTis
culo suo leinpore usus est, vel qua Apostolus hunc approbat veritatem. Qttod si est, iniquus Deus,
sunvpsit ad comprobatioiiem suaenarrationis. Sjjien- qui inferf iram, id esl, vindictam ; id esl,, si in eos
diim itaque, quia promiserat Deus.se sine persona- vindicat, qui pfoplerea peccant, ul ipse juslus et
rum acceptione yindicalurum ,in peccatores; David verax pfohetur. linde Coaiigustatur Apbstolus, ei
autem, qtua peccavit, .cum esset rex,,;aiebal: Tibi cogitur duas isi ^e suscipere personas : unam sub
solipeccavi, elc. Ac si diceret : Tu, Domine, proml- - imperitia male interpretaiitis; et alteram sub apo-
sisti te sine perspnarura acceptione vindicaturum in slolica dbetrina refelleiitis.. Sub voce enim advers»
peccatpres. Dum ergo niilti peccalum dimillis, liomi- partis (143) dicit (146). Si qritem iniquilas rioslrfl
,nes luanv palieniiam judicant (142) esse mendacium. .0 jiislitiam Dei condehinat, quid dicemus? Nunquid
Me tamen confi.teiiteet salisfacleiite; ideo peccatum iniquus Deus, qui infeit tram? Ac si pars adversa
dimiliis, utjustificeris ef vincaseosqui le jTidicant dicat: 0 (147)Apostole, magnam tuis verhis nostri?
esse menliluffi, quinon judicas hisinidipsum. Tuae peecatis dedisti consolalioiiem; quia, si noslra ini-
et mendacio Dei veritas, et jusiitia Compro-
quippe,pielalis miseralio teosiendit noii esse enien- quilate
(174) Vmg. In ctrcumcisione ' -_tqniurti tttanel; an ' curit esset in Yttlg. iedlioniiripn fea»
(17(3)'-Yeflija
eiiam. bentuf. •-:-
(17i>)Autog. Ipco cerli iiimris iiahet cerlissimut.
167 . ATTONIS VERCELLENSIS EPlSCOPi ! V.fift
circumcisionis acceperit aperiluiy cum suhditur : A quavil enim regnum ccelorurii_(Mallh. m, 2): sed si
- Ut sit patet omnium credenlium ptopier (177) prwpu- qttis hoc,vel illud fecerit, niorte
moriatuf. Et, quia
tium, ut repiitetur et illis ad justiliam; el sil palcr poterant Judaei dicere : nuiiquid nohis iantum lex
citcHihcisioiiis; Apte quidenf dicit omritum cfeden- iram operaiur? Ideb suhdidit": fj.i' nbiiesl tex,ibi
lititn, quia praepttliatus Abraham, credeiido faclus liec prmvaricalio. Sednunqiiid apud.genliles nulla
est pafef praehuliaiorum,'circumcisris autem factus est praevaricalio, qui legem Moysinoif acceperuril?
est pater Judaeorum. Oimvesenim qtti in praeputio Qiiis hoc dicere audeat, curivideiiv AposioluSalibi
creduht traiiseunt ad dignitatehi seriiinis Abrahae, dicat : Quicunque siiie lege peccaverunl,] sine leye
et repulaiur eis fides ad justiliam,' sicut et Abrahae. peribiml ?~ Qiio.inodo ergb inlelligendum ; est ? lla
Et lioc est quod dicitur, ul reputetur et eis fides ad ac si dicbret aliis verbis : ubr non est praeceplum,
jusliliam! ~Sed, si diligentius aiiehdariius, vjdeiur minor est trarisgressio. Dndeapte sribauditur tanta;
Aposlolus liis verhis ostendere uiiiim esse praepu- ut sit ordo yerboriim : Uiji non est lex, inec tanla
tirira et circumcisiohenii quotfiam quiciinque vesli- praevaricalio. Et• apte ": qttoniani; !quo| quisque
gia fidei Abrrihae imitanlur ejus filii efficiuriluf, et griarus peccat.; eb amplius (180) punietur. Unde,
COrde,iion corpore, circumciduhlur, et repuiatur bealus AUguslinus dicil : Oniiiis legem prieieriens
praeputium- eorttm ih" circumcisipnem. Ac~per hbc B iniquus esf: non tariien omffis iniquus legemprae-
Abraliam _paler est circiimcisionis, id "est, omniuiri terit. 1 llliergo, qiii non aCcepta lege pecbant,ini-
crederilium. Uride coiitinuo subdjlur : Noriliisfqui qui dici possunl-,: transgressOres nou possunt. Sed
ex cifciimcisioiiesunl iaiilutii, sed liis qiii secianlur aftendertdum est de qua lege' hic loquatur Appslo-
vesiigiafidei, quod (178) est-___prmpulio patris nostri lus. Nunquid' de lege scripta? Potesl quidem ita
Abraiim. Quaerendum lameli esf, qiiare Aposlolus intelligi; sed convenieniius delege hafttrae. Hoinines
. praeprilium praeiulit- cirbunicisioiii. ScIIicel, quia enim , cum adhuc iii parva aelate corisisiunt, qttid
pfaevideisaf prius et plures credituros ex geijlibus agenduifi quidve .nbirsif,Wnim'e aguoscurif; idbo-
quam ex Judaeisi Unde- Psalmigraphus : Notuih fecil que, quamvis sit aliqua parva (181),-' tamen est
Domiittis. Salulqre.stium drite, cqrispectum genlium- culpa. Cumautem pervefiiuiit ad ratipnabiiis aefatis
(Psal. xCvn, 2). Ei paulb post:' Metnor fuil miseri- annos;, quanto amplius quid agere dehearit'; irilei-
cordimsum Jacoo (Ibid., 5). Hinc et Simeon dicit: Iigunt_ tanlo atrocius, si (182) deliquerint, pu-
Ltiriien ad revelatiohem geniium, et' gloriani plebis tiientur. .Undie Psalmista : Prmvaricqtores ".feputavi
' "
trim Istael (Luc. n, 52). : omnes peccatotes ierrm;(Psal. cxvm, 119) :: Oriines
Nam duduin Apbstolus loqui coepit de lege .adver- riamquepeccatores praevaricatores IftgisMosaleaenon
sus eos qui prouiissioiiem Abrahae factam pCf legeta C fuerunf., quia >rion primes earii accepefurijt, • sed
'
putabant iriipletam. Et, coepta inieniione pefseve- legis nalurae. - V
rang, ait-: Non eniin pet legem piomissid Abrahm Ideo ex fide, sribaudilur, impleia est.proriiissip,
qul semini ejus,-_ul hmres esset mundi, sed per jusli- iil secundrimgratiam firma sitpromissio bnini seminii
liaih fidei, ac si diceret : non est ita-, ul vos.dicitis, id est, tam Judaeo quam et geritili. Et nolaridurii,
quia lex, quae post inulta annorum curricttla data .jttia nonait secundum meritum, aut Iegis obser-
est, fion pbtuil implere promissionem -suh jureju- vanliam, sedsecundum gratiam. Quia sola igralia
faridb Abrahaefactam, quia promissip illa, riec pef 3Dei jusiificalae sunf. gentes. Non ei, qui ex iege ,
legeffi "facia est riec per iegem imjileta. TJude ipse, i~st soiuin,Id est, qui ex Veteri Teslamenlo. tfansit
loquens ad Galatas, ait inler caetera : Quadringenlos ivd grathfiri Novi: Sed el ei, qui exfide est Abfahm,
etlriginta aniios fqcta est lex, non faeil irrilrim ad' jid est, qui imitatpr-est fidei Abrahae, qui esl)pater
evacuandam (179) pfbinissionem(Gal. iu,-17>). iimnium nostrum, id_est;,' tam. Judaeorttm, quam
•|_Lautemostenderet per quem irapleia sit, adje- i'entilium. El, ufboc Genesis teslimonib conipro-
cit: Sed per juslitiam fidei, Td est, quia fide jTislifi- 1varel, adj'ecif.: SiciU scriptum_esl-:quiapatrem\mulr
catus est Abraham,-sicut el gentesi Sequitur : Si t.arum gentium ppsui:ie anie Deum..Qiiod dicit tnttl-
enint qui ex lcge, Iimredes sunt, exinanila esi fides, D tarttm, non quarumdani, sed omnium debemus iri-
abdlila esl /iromissio."Et est sensus : si vbs soli estis telligere. Juxta quod iu eodem libro scripiuni est:
haeredes , qrii ex lege circumcisioiiem' accepislis; In semiiie tuo benedicenlur onines gentes terrm (Gen.
ergo. fides Chrislr annullala est. Sed non'ita Cst. xxn, 18). Quod autem subdilur : ante Deum, cui
Unde mox causam reddit, snbjungeiis : Lex enim ;credidisli, (185).in libfo Genesis nori habetur;!sed
iram operatur. Iram,- uf saepe dixiriius, viiidictam ippstolus ,:exponefido ,.de suo adj'ecit,jplens osteiiT
vocat. Lex' ergb iram operatur, qriia noi) pfaediCat i[iererAhrabaiii.fide jusiificalurti. El est seusus-: ante
poenitenUarii,dicens':. Pasniteniiaiii agite; appropin- Deum , cui credidisti,, posiiuni est ttt sis. paler
' • "'
(f77)rVu]g:p_r. (180) In autog: punireltir. \
(178) Vtilg. loco quod liabet gi(a?;aliae etiam le-- (18i) Aiilog. prava.
ctiones loco • •
quai est, habe.nt qum.fuit.. (182) Autog. dereliquerini; fortasse- recte , sed
(179) Cap. III, v. 17, in Vulg. ita : qum posl qua- niiiius apte.
drmgenlos el iriginta annos faciaest lex, iion irritum (185) In autog. credidjslis. .V
fqcit ad evuciiandatnpromissioncm.
E£?OSITIO IINEPISTOLAS'PAULL — W EPIST. AD KOM. I~®
i.C9 •
liiultarum gentium. Qui vivificat moiiuos, Morluos A . sicul stellas cmli et sicul arenam quas est in littors
boc Ioco, non corpore, sed anima debemus in- maris. Quod hyperbolice dictum est; nam a prinib
erunl tol liomines,
lelligere, jtixla illud : Anima qum peccaveril morle homine usque ad ftliiiiiuni non
inoneiiir. Siciii enim corpus niorluiim est, qiiod ut stellis coeli aut areiiaemaris possint coinparari,
hahet oeulos, et caeteros sensus sine suis officiis, praeserljm. cum nec lot "fuerinl ut caeleris genti-
iiSeomorlua est anima, quae his omnibus sensi;. biis iiuiiie.ropossent -aequari.Sed, (juia innmnera-
hus cura suis officiis caret, id esl quae non habet biles fueruiu homiiies ut stellaecoeliet aren.a niaris,
oculos, quibus possitvidefe Deuni, aures audiendi, idcirco eis. coinpafali' sunt.Deolam.eij, quein nec
quihus possit aiidire praecepta Dei, nares, ul pro- lierharunv nec arenae jjumerus latei, uiique nuine-,
feral hpiiaeopinionis odorein , juxla illud Apostoli : rahiles fuerunt. _
Chrisd bonus odor sumusDeb (II Cor. n, 15); os, Et non ihfirmalus est in fide, videlicet, uf Za-.
ul valeat dcgustando quam suavis sit Dbmiiius;" .cliarias, qtti prftiiijssis a.ngelieis credere; duhita-
niamis, ul jtixta vocem Joaniiis ppssif Iractare de vit : Nec consideravit corpus siium enionuum, citin
\erbo vitae; pedes, quibtts sit verbura Dei.lueer- [ere cehtiim esset annorum, et emortuam vulvam
iiae, quihus ambulet in lege DoniinL Hos lales Do-_ - Sarm; id est, ut filium procreare :non possot. 7«
minus vivificat inspirando.ut morlui vitiis vivanl " repromissione eliain (186) noh hmsilavit diffideiilia.
virtiiiihus, e.l credbndo in eum transeant.ad di- Hoe Ioco notandum quia non aif in proniissionp
giiilatein seminis Abrahae,_et reputetur, illis fides (187), ^sed iii reproinissioiie: Primo eniin haesila-
ad jusiitiam. .\ . , vit, eumdixil : D.omiiie, qtiid dabis milii? ecce
Sequitur ; El vocat ea qum nonsunt, tanquatn enim filius procuraloris domus niem Damascus isle,
eq.qv.rnsunl. Soli Deo proprium est esse, cui rion hic er'U;hmres metis.jGen. :xv, 5), Postquanv yero
es.\ alilef,' aut dissimiliier esse. Sed Jioc est ei ei Domiiius dixil:' Nen erit isie Jimres luus,sed
esse quod; est i creaturae vero non est propriuni filius tuus qui egredietur de utero tuo, hicerit hmres
esse, quia _potest el aliter, et dissimiliier esse. luus, non baesitavit, sed firmissime leriuit ul, quod
Quodidem Aposlolusmanifeslal, cum Ephesiis (181) ei naftira subtraxeral, dfviiio beneficio p.osset ex-
loquens, ait inler caelera; Filius Dei Dominus Jesus pleri. Et hoc est quod ,sequitur.: Sed conforlalus
Cliristus, qui per nos in vobis prmdicalus est per me esl fide-dans gloriam Deo, plenissime sciens quia-
et Silvatitim.et Timotlieum, nori (tiil Est, el Non, _ qumcunque promisii potens esl et facere, Ubi no-
sed Esl in.iiio fuit. Hinc Domiilusad Moysendicil; tatidum qtiianon ail : qtiaecunque.pfescivit.-potens-
Egd snm qui sum, et dices filiis fsrael: Qiii est_ promitiefe, aut quaecunque pr.omisit, p.otens: est
uiisil me ud vos (Exod. m,i&). Quicunque igitur C praescire, sed, qttse.promjsit, polens esf. facefe,
Deo per fideni coiijungi nierenliir, et-ipsi quidem ftt.fislenderet quia ipse facit perseverflreTn bont)
sunl qiletiiadmoduffi ilh de qujhtis Dominus testi- qui facit esse bonos. Et:, quia firinissime cfedit
nioniumperhibet, dicens : Ego sum Deus Abrqham, in ep, repuiqtum eslilliqd justiiiam; id esf,Lfide
el Deus Isaac, el D.eusJacob, Yocat ergo ea quae juslificalus est. Non est autem scripium- propier
fion sunl ui sini, lanquam ea qriae sunt : quia ipstiiii lanlum _,quia reputalum esi illi. Pulehre hoc
eos, qni sibi per fidem conjuncti non sunt, prai- dicit,. quia niulla fuerunl -annorum curricti.la ab, eo
desiinando et inspirando vocat, ut in eiiracredant, ,- tenipore, quo Abrahae haec promissio facla est,
el sinf tauquam jlli qui jam sibi per fidem j'uncli usque-ad id qtto scripta;. p.st lex; ideoque Abra?
Slltll, haiii ho,c~legere riou potuit. Et , ut. ostenderet
Qui contra spem (scilicef humanie naturae) iti propler quos .scripta -sit,-adjecit: Sed (188) pfa-
spe(1S5)credidit, divinaegratiae; cOntra spem enim '_.pler nos , quibuS repittabitur credentibus %ijeutn __
in spe credidil, quia fifmissime tenuit ut, qiiod quo dicto omnes credentes CQniprehendit,propter
sacra adolesceris el j'uvencula expjere non potuit, quos seripfum est, ut.legendft cfedant, pt repu-
"'
j.ini" anus adjuUt divina gratia posset expfere, hoc telur eis fides ad justitiam. In eo vero quodsuh-
est ut filium pareret in qub beiiedicereriiur omnes D dilur, qni suscitavil Dominmn nostrum Jesum Chri-
genies. Et hbe est quod sequltur : Ul fieiet pater stumq mortuis, personam Patris vult intelligi. Nee
mttllaruin gejuium securiduniifriod diclum esiei ." tameft. solus Pater eum suscUavit, sed et Filius
Sic erit semen tuum (Gen. xv, 5). Uhi ri.otandura et Sp.iritus sanctus, quia in una persona lolius
quia compendipse Apostolus posuit qupd in ljbro Trinitatis fit meritio, Similiter in ep quod sequi-
Ganesis lalissiffie scripluiii esf, Ulic eniiri legiluf tur ; Qui tradilus est propler deljcta tioslra,,el re^-
quia eduxit Dominus Ahfaliam foras, dicens : Su- sutrexilpropierjustificaiionentnpstram, a palre eunv
spice cmlum, el numera sieilds, si potes ; sic etit iradiiuffi dicit. Venimtamen et Filius se ipsum tra-
semen itiuih.. Multiplicansmulliplicabo seinen luum •didit. IJnde jdejii Apostblus . Ttadtdil semelfpsum
(184) Verba baec non in epist. ad Ephesibs,; sed (187) Auiogr. habet repromissiorie, sed eniendaijV
in secund. adCorinthioS, c.i, versic. :i9,.legunlur.
' ~ diim visrtni est. Noianduhi tamen aiiqttot;excuip.la;^
. -- ria Biblica Iiabere hie, promissione:
(185) Vulg. irtier
spem.. ;
(186) Vuig. eiiam, ef non habet Dei. (188) Vulg. sed ei propier.
'
PiXEOL CXXXIV. '. ". «-.
"
m :: ATTONIS VERCELLENSlS EPISCOPI ] ,| 1~2V
pro hobis oo.ationem, nilf.lomhvuset Spiritus fsan- A delicet, quia per leves et mbirientaneas tribulatioijes
cius, quia inseparabilisest"totius Trinilalis ppe- intelligunt-sepervenire ad gaudia sirte fine niansura.
ralio, In -eo igitur quod se sponte tradidit, fjii- UiideJacobiis dicil: Qmne gdudiumiezistimdie, frq-
sericors; iri eo vero quod propfia virtute surre- tres, cuih in ientaiioriesvariasincideritis '(Jaci:%),
xit, '''bihttipolens deffionsiralur. Iri qiio faclo iiobis Et iteiri : Beaius vir (fni-sufferl „tenlaiibnein (tbid.,
reliquit exeriiplum. morjendi vitiis, et TesufgehA 12), el Teliqua, Gloriariiuf et sancti in iritefiorihus
di viftiitibus , sive tti in baptismo coriimOria- tribulationibus, quia luxuriam refrenanl, mbderari-
mui et corisepeliamur ei , et in nbvilafe vitae turgulain et repriffiunt carnis illecebras. Curautem
resurgamus.' Unde iderivApostblus: Consepulii enim sancli glorieliiur 111tribulationibus, aperituf, cunv
««nias cutriiHo per baplistnum'iri:moiiein,'4it., sicut subdituf iScieiiies qfiodiribuialiopatienliam qperaiur
Ghristus resuftexit a riiortuis pef glofiath Patris, ita (tbid., 15). Palienlik a paliendo dicla-esr, jvel, Vut
elnosiii .hovilateivilm aiiibuieiiiics(Rom, vi,.4-),Se- quidam yolunt, a pavendo; fitraqtie autem sihi ar-
juitur•: (189) (T-90)(CAIP.; V.) justificati igitur-px ridet etymologia. Sancli enim, cum patiunlur, pa-
ftde pacetn ./(flfcemiiMsV.-Quia-Judaei gloriabanirir-;:de ;VenlquidenJ; sed"paU.ent'er.folerant.-Palieritiariutein'
Dei sive legis notitiajgentUesauterri de rtoya et fe- probdtibriem.jProbaiib est peffectus et nobilis riiep-
centi voCatione ;,prppter quod-etpluriiiium interse E tis status. Biide pfobus fecie dicitur qni coeptam
dissidentes efaiit. Aposloius, ul bstenderet eos om- borii ftperis; actionerii prObe pefducil ad calcem.
Vnesesse peccalorCs, superius ail: : Omnesenitri^pec- Probalio -itero.spem. Spes est desiderium jfutttro-
caveruni el egenl;,gloi;ia Dei.Qsteijdit enim eos -001- fumbbriprum. Unde el spes dieiturT qiiasi est pes
iies decliiiasse et iniiUles faetos, nec' esse qui fa- sicul enim aliquis ad cerlum locum pedibus tendit,
ceret bonum, usqu-ead uijutii. Haclgilur irtlenlibije ita et-sancti spei virluie ad gaudia sempilerria fesii-
finita, nunc a.dmorteteos quid agbfe debeaiit, horia- .nanl. Unde contfario in rivalis dicitur despefalio ;
Turque secttm paceriv habere, dicens : Justificalv qni enjm desperat, eundi voIuritalenrnoJi ibabef :
igLufex: fide'paceiii Jiabeamus, ac ,si- diceret,- quia : -Spes mtieih noii. coiifuhdit, .quia- jion tirnet:; rion.
nulltis. iiieritis, aut legis oijservantia salvatur, sed eriim timoreni incutif, sed potius fepellit. Uride
^omnes Dei gratia salyali' sumus-effide juslificaii, Joannes : Perfeclq ieharUas forqs -millit iinmrem _
^ion, jarn dissidentes esse debemus, sed^pacem iia- .{Joaii. iv, 18). Curautem' noif confuridat, aperifur,
bcamus. Et, quia estpax malorum, jdeo adjeeit :-ad- cumsubditur ; quia-charilas Dei diffusa esivin cpr-
Deum;:hoc est„ secuiidunV;Deuriv;:.JDiideipse'iri: .dibusaoitris. DiftusaftvcharitaterivTdeftdicit,| ttt. ejiis
Evangelio dicil: Ndn,:qitalem mutidus dat, ego-dri laliludijiem inshiuaret. Unde"Psalmislri: Latumvian-
vobis(joan, xiv, 27). Per Doniinum noslrum Jcsum C flatuihiuum:niinis(PsaLcxvm, 96). Diffasa riamque
Cliristmn, periqueiriet accesswmIiabemus:(iQl)fidei. est chafilas, quia -rion solum Deuriv,sed etiarn jiro-
Pulcbre dicit accessuffi, quoniam, sieut aliquis per ximuiivVdiligere jiibemttr; nCc modo amicosjin .Deo,
«stiuniiiitrai;indoiiium veiiu e.ecTesiaiii..ila-,eT,pef seti eUarifiijimicos.pfopter -Deuih.-Sed, ne quispu-.
Chrisifim, uriigeriituni Dei Filiuiri, ariilum habeinus -taret-suis riieritis aut legisobservantia diffusarii in
venieridi adPalrein. TJnde ipse in Evangelio dicii:: se Dei cliarilatem, adjecil : per Spiriium suticlum.
-IV-emovenitad Palrem,-nisi per riie (Joan'. xfv, 6). Tiiirsurii, he eumdem Spirituni sanctuni a se haheTje
,..Elitem;: Ecjo suni ostium ^Joaii. x, 9), et.-reliqua.' putaretiir, suhj'unxil; quidalus e?i npbis. Ille.najni-
jQiio aulem habeanitts accessiuriaheiltur, cuni"sub- que Spiritum 'sa^ncliihihominibus dedit, quijcaptwi-
dilur : Iii'gratiaiii isiant-.Gratiamvocat adoptioneiii taterivnostram siiayirtute captivavjf, el dedit dpna
-Tiliofuin, qua fideles, laxatis peocatis, ailoptivi filii hpminibus. Igitur, ut Tiimiamvim dilectioniS osten-
Dei efQciuulur. In qua siatnus dicit, ul ostenderet derftt, -'adjficif: (192)-111quid enim Cinislus, cum
itqriia pritts in coerio:peccatbruhi jacuefamus.; Ille qdtiuc iiiftrmi essemus,sec'Unduth:tempus,prriiriipiis
•«fiini iririrce fideiet virtutuiri* siabat, qui diee- Morttius esi-3 (Subiritelligiluf , bisT. ul;ostendefet
Jjatr: -Vivil DOmihus;ih cujus conspeclu sto (tVReg. quantttm diligeret genus humanum ? ) NimiaiiTnani-
"- ''' l
•¥.-i<3).:: •."•c i]:' _'' '; que charilatem, etabuntlanlissimam pielalein Detts
Eigidfiamurinipe glorimfilioiumDei. Kotandurii,: Paler>;efga genusTiuihanum osiendit, cuni proeo
quia iibn; ail, in gloria, sed, in sfte glpriae..Glpriani Filiumsuftni tradidit,et ipse Fiiius, Cum_prbiropiis
quippeTiiioriimDei nuiiC quideifthabennisj sbd iri :fnori vbluit.-GftiivJeiiira suhdit Ajjpstblus:: ty.ix pro
.spe, qiiara tamenTjuaiidoqiiehahebiffius iri re.Uiide jusio-quis morituf; ndm.probonojersilanquisitu-
jderti Aposlolus i\l\bi; -Per fidem ambutdnins^ei non deat iiiori; pt' Cbrislus Vprbiinpiis .mortuus -est,
jter specieiri (II Qdi-.vfi): El Joannes ; CliUtissiini', incredibilem' etiiiattditanicharitaleffi^ostendit. Sbj
- :tiuhc- filif Dei sriniuS;et :noiiduiK::qp_paruit':quid eti- scieridttriiquia qttOtl dicit justum etbbijuirij non:.at.
• "" "':';' "";'
_:.mus(IJoaium, 2),- -; .aliquairi .persoijairi; fefereiidum est, "sicut qttidani
-: Non solum autem (subintelligitur,''.gloriamttf iri liserelici vbluerurit, qui bonumFilittnv et justuiii
spe.gloriae filiorum Dei) sed el gloriamut in tribulatio- Patrerii inlellexerunt, sed, ut dicif beaius llierony-
.jri'tms...;Cur.sancliTn fribiiiaiionibiis gloriarilur ? Vi- niiis, ad aliquam refii justaiiv vel bonariv. Fueriint;
"
/189)''Vuig. cap. v. ; v ;; '(191) V.ttlg.per jfidein. ''. V. [,_ ._'-'
-^i-90)Tn aulbgr. iriafg."C.Xi,.V: . -"..;'" .(192) In aulog. maf_g.;c. XIT . '[\ ':. . _
m EXPOSmOVIN EHSTiLASVPATO^ 174
enimTvbririulii,qui pef. jusiuni intellexerunt Veteris j^-opefantutini_qiulqlein(P-sal.y., 7);: si.eninv peccalo-
TeStamerili juslitiam ; pef -bonum vero gratiain res eranvus, iiiiquitatem pperabanvur-; quonvodoefgo
Novi, rit sit sensus: vixpro jiisto quis morituf, quia diligehamur. si Deus opbrantes .iniquitatem odit?
p~errarus;irivenlus .esiqui .projristiiia Veteris Te- Sed-nulla est:coiitrafielas.:si diiigeritef animadyef-
stamenll iriori voliiefif; pro bono aulem forsitan lariJus.-Deusenim amandoodit, et odiendo airiat. In
qttis audeat rivori dicit,_quia facilius iiiveniri potitit Tinaquaqiie namque persOna habel Deus quod ainet,
qui pro.grafia Evangelii se inorU.iradiderit. (195) Et • •et quod odib haheat.; ahiat eiiim quod ipse fecit;
noiandum quia, cuinvixaliqttis pfo juslp mprialur., odit quae, diabolo suggejienle, ipse .homp Te..cit;:in .
tjiro-bbno autem quis iaudeat mori, Domhius auleffi sirigiilis enim peccatorihus amat miseratione bene-
Vrionsolum pro impiis. sed eliafii congruo fempore fieiuni, el danjflaUoiieTudicium.Praeierea noiandum
rriorivoluit.Et hod esl quOd .Aposlolusdicil: se- qriia sic videhliirlioec verba sonare, ac siDeuiji Pa-
cundum iehipus, id esl, seCundum temporls con- trem baberemus iratuffij ef Filiuriv pacatum. Setl
gruentiam, Unde ijise propheta dicit: Tenipore ac- iwriTta.Apos:lplusseni]T.,q^
\cepio exaudivrte, el -in die saluiis adjuvi le (Isa. hoii pepercit; sed pfo iidbis onihibus tradidii etim
-SLIX,8).-Quod exponens Aposlolus aii: Ecce nuiic (ilom. viu, 32). Non ergo Deiis Pater nolentefti-.-Fi-
iteinpusaccepiabUe; eceenunc •dieSsqluiisi.lt Gor.-~n,Bliiirri
\ tradidit, riec ipse Filius,-iiolehte Patre^ sft
(2).Eonainque lempore mori voluitquobmriesdeeruJa- tradidil, sed irabidit euiri -Pater; ef Filius, et,amho-
verunt,siftiuliri.utilesfacUsunt,rieceratquif'acerelbor rtiin Spiritus sanctus. _
jium usque ad unum.Deniquesciertduniquia diceudo I]lud auteninoiaiidum quia eosdehi' dicit peccato-
Aposlolus,pro bonp forsltan quis audeat ftiofi,qtiamvis res^ quos inirtvicos Dei, et ipsos juslificalosin :san-
jKidenler suain voluit iulelligi peisonam, oslehdit se guine.Chfisli, quos recoricilialos pefVmorfeivjFiiii
Oniiiesque Ddelesparatosesse morj-pro Chfistp. cj'us, et eos salvatos ah ira per ipsum, qnos sal-
'
Sequilur :' Comiiiendal auiein :suam .cliatilatem vandos in vita ipsius. Et seienduni quia dtio praemi-
JJeus iii iioiis.-iSuam ohajilaleifi Deris in nohis com- sif, iiiipios ct infirmos, el duobus nomiuibus nos vo-
niendat, qriia indebite riobis rerivissioriem tribnit cavil, quoruni alterum mitissimum, alterum airo-
jieccatorunJ, et quia Filiuni suttmjvio inipiis Tradit. cissiiniim est. Leve enini quiddani esl infinniias,
jCum enirft iile, qui; non debebaty dehilunv rfiortis sed irtfirmilaUs genus esl, quod impielatis noinine
jJiabolo solvit, ut nos; qtii debitae:;morti_ mefito le- designalur, qnoniam nisi essct necesse, mediciua
iiebamnr, eruerel,:suam utique cliaritatemiii -nobis iioii haheret. El, quia diio prxmisil, idcirco duo
icommeridavit. Unde pfer Prophetam -dieit: Injusle, redtlidil,ld-es"t,pcccatores et inimicos Dei; eosdem
:qumnon rajtui, turic exsolvebqmfPsaL ixyin, 5). C eniin vocal impios, quos inimicos Dci, el rcvera
jQuoniam}si, cum ddltttc peccatores essetnus, Chri- faJibus peecaiis dediii eramus ul ininiici f)ei nierilo
•-sias pro hobis tiiortuus est, tnutto imlur magisju- diceremur. Sed reconciliati Deo'saIvi eritnus in vila
•siificatinrinc in sanguine ipsius satvi erimus ab ita ipsius. Pulchre dicit, in \ita ipsius, qiioiiiam, si pro
jter ipsuni.; Jusllficalbs dieit a speccaloruni . nexibus impiis et inimicis morluus csl, mullo magis viiain
iliberalos. Et piilchre djcit, in san.gUiiieipsiusij.quo- suisdabit amicis. Non soliun aulcm fsiibiutelligilur,
aiiairi siiie iyTissanguine nulla fieri potest jusiifi- salvi erimus), sedel ijloriamur itiDeo, Pulclire dicit,
-catio. Iliiic est yuod: in Veteti lesiamento nulla in Deo, quia scripiuui cst : Qui glorialur, in Do-
«expialhr fiebal siife safiguinis aspersione. Ab ira mino glorietur (II Cor. x, 17). El quia nemo polest
auterti dicit a vindieia aetemaedaranalionis. ;-~ gloriari in Deo, nisi perDoininum Jestitn Christuivi,
- Si enim, cuminimicidssenms.immici erm\us_ Deo aujecil: Per Doiiiinumnoslrum Jesiim Christum,per
propter origliiale pecCalurii; lilttd qttippe separave- quem ntinc reconciliationein accepimus. Rcconcilia-
Tat: nos a Deo. Sed reconeiliaii stimus Deopermprtem tionem dicit juslificaiionciii, quas facla est in san-
EiKi-ejtts.DkendoreConciliatos, bsteiiditquiacaptivi guine ipsius. Nam sciciidum quia quadam Dei jusiiiia
adiaholp teriebaniur.Sednonitaititelligendum esl ut, tradiliiin est-diaholo genus lnimanuni; non lainen
"
sicut homines prius.intef se dissrdentetposfeMrecoii- ipse iradidil, sed tradi pcrmisit. Mox enim ut Adam
sciliariluriita etnOs prius dissidentesfueririius a Dco, pecca\it, deserenie se Creatore, aiiclor peccati ho-
• ctposlea reconciliali; quoniam, etpriusqiiaril Joecon- minem invasit. Sed non euin Deus fundiius deseruil,
V cifiaremur, diJigebanvttra Dbmirio.Unde iderivApo- quia seniper'siiis hencficiis susleiitavil. Et quia ju-
-sloltts : Sicut elegii nbsin ipsb dnie mundi conslitu- slitia quadam tradilus est, dignum erat ul diabolus
iwhem^Ephes.ififfetzlilii-: Quidiiexiinosieilavit non \irlule, sed justitia vincerelur. Quod a Do-.nino
nos~a. peicaiis npstris (Apoc, i, -o)_'-et-Jpannes: Eedemptore noslro faclum csl.Venit eniin insimili-
Diligamus. Deum, quoniam ipse prior dilexit «ps ludinc carnis peccali, nullum oinnino habens pecca-
(/ Joan.iy,:19). Sed orielur qiiiBSlio,quoriiodonos liini. Unde diaholtis purum lioiiiinemcredens, inno-
; dical" Apostolus; ante; feconciliaUorierii electos et cenlem occidit. Quia ergo innocenlem occidit, di-
ciileclos, cum Propheta dicat t-Odisii omnes, quii gnum cral, ul credenics in Christum amitteret, quoS
(193) Notandum hurie lextum_:: pro boho.attlem quis audeat moti ? qui iiiterrogati\us est in-VuJgala,
hic |*2siiiye scriptum et expositum esse.
: .- ~ ." •*" •- i .;.., ••: - ;-.: -
' 4ifi
jr*
175 iTfftwii: vfrnriri.i.ii.\'s_.<_ppiKf.fipr
ATTONIS vERCET f.i>
-pnus debito morlis et peccali lenehat ohnoxios. A j mundo peccatnm nou fuii? Yult ergo osteridere
Hanc igitur justificalionein Apostolns vocat recoiici- hujuscemodi fuisse legem quae peecatum abolere
liationem. Proplerea, sicut per unum hominem in noii posset: Hpc eniffi sensn diptunvest: usque ad
liuncinundumpeccaluminlravit,elper peccalum mors, legem peccatuni eral in mundo, ae si dieeretur : Erat
el ilain omnesliominesperttansiit, in quo omnespec- quidem, sed non agnoscebatur. Oslenditigitiir qnia
eavetunt, subauditur, ita et per uuum hoiriinemvita per legeni faeta est peCcaticogniiip.-Peccaiuriieniin
:rediil. Mundum a primo homine vocat genus hvi- originale dicit, legem vero scriptam. Pptestitamen
nJanuni, nam -revera ila se res hahebat, ul dicit referri el ad legem naturae, Iiomines eiiim, quandiu
Aposlolus.-Jacebat quippe genus huinanuni, etVprae- inparva aetale sunl, minimeagnoscunfquid ageridftiii,
cipitabaittr de malo ad malttm';quiaenim peccaiilibuS vel qtiid non sit, ideoque, quanivis sit eis peccatuin,
angelis eraljuncliim, idcireosuae deserlioiiis et dam- lamenquasi non est, quia nesciunt esse peccalum.
nalionis poenas.ltiebal. Acperhdc cogilur Aposto- Seqtiiliir : Peccalum aulem non iriipulabatur, cum
ius duas in se suscipere personas:: unapi primi lex honessel. Non impulahatur,-quia IIOIIpuUibalur
Adae, per quem peccatiijiThHravit in niundum, et •esse peccatura. Notandurri enim qui rion ait, non
alleram secundi Adae, per quem vita rediit,..et de £ratj sed non impMabaiur, eral quippe a.pud homi-
liis.prOlixeloquilur. Scienduin autem quia his verbis B 1 nes, sed (191) [non] agnoscebatur. Unde sttperius
.deslruil Apostolus erroremPelagianorunijqui dicere Aposlolus : Quicunqtiesine lege.peccaveruntsipelege "
non sed imitando,lra- peribunt., - \ .
solenl, hoinines, nascendo,
here ab Adamo originale peccalum, ideoque parvulis Sed reqnavit. mors ab Adam usque ad Moysen
iioii oporterc baplismalis sacramenlum, quia non (19S). Moyses hoc loco trppice k;gem sigiiificat-
essetorjginale peccatunij quod deleretur. Sic eniuv nam per datorem Jegis ipsa lex -designatuf. Re-
dicunl: ftoniines" cum peccare volitnt,- exempluma gnavit ergo mors ab Adam usque ad Moysen, id
4>rinio honiine.sumtint, eumque imilaiido ad mtilta est, a primo homiiie usque ad legem. Quod vero
perveiiiunl. Hos talqs Aposlolus redargtiit, dicens : dicit, usque ad legem, non deheinus inlelligere us-
propterea, elc. (195*).Si enitn homines, rion nascen- que.ad legis initiuin, sed usqiie a.d ejus fiii.ein.Sic
do, sed imilando, originale peccaluni Iraberent, non enim dictuin eslj ac si dical aliquis : Regnaverunt
diceret, per. unum hominem. sed per diaboliim,de, Judaei usque ad Jechoiiiafii; uhi; noii initiuini regni
rjuo scriplum est : Ab initiodiabolus peccat(I Joaiu Jechoniae, sed ..ejuslinem dehel intelligere, quando
JH, 8), et de quo in libro Sapienliaelegitur :. Invidiq translati sunl iftl3abyloi)em,El pulchre ait, regnavit,
. diabolimors iniroivilin orbemlerrarum (Sap. n, 24). quia mor.Scuiictas mundi partesinvaser.at. Seil quid
El, fit ostenderel Scriplura quia-noii sica diabolo 'G est quod usqrie ad Moysen.inoriem dicit regnasse?
mors. in'-homines venil, quasi ab eo.propagali sint, Nunquid non postea regnavii ? Quotidie quippe ho-
;sed.quia euni iinilanliir, arijecil.. . lmiiantur auieih niiiies moriunlur. Sciendum ergo qttia.Aposlolus
eum qui sunl ex parle illius (Ibid,, 25). Appslolusi boc loco regnUrii niorlis vull inlelligi, .prius enim
gittir, ut osteiideret Adam auciorem' originalis pec- generaliler raofs regnav.il, quia oinnilMisrfignl coe-
cali, ait : Sictit per.unumJioiiiineiwpeccaluminlravit i lestis adiium iiilerclusit. Regnavit igitur, sedusque
'in niuiidupi (scilicel originale) ct perjteccqtum.mors,, ad legis finem, id est usque ad Cliristum. _.afn, ut
Vqiiia niors poena exstilit.origiiialis.peccati, eliia ini Apostolus dicit, ^ijis legisGlirislus est ud .jus.iilium
Atnneshominesperiransiii; quia nullus vivit, .qui.noni oihni ctedeiui (Rom. x, i). .Eslautem finis, iioncon-
moriatur, in quo omnes peccaverunt.Quod dicil, iiii suniptionis, sed coiisuminalioiiis et 'iinplelionis.
-
,quo, si ad peccaliim referalur, manifeste Pelagiano- Poslquam vero divina niisericordia ~sede coelisdif-
. rum haeresiin destrull, quoiiiam in illo.uiio.peccaloJ. fudit ad terras el pro nobis moridlgnala esL,inoiTe
oinnia commissa suiit. Nam, s.i ad personam Adae e .sita mortis deslmxit iinperiuiii, ei.resur.gertsriohis
refcralur, adhuc-enuclealius deslruit. Tn illo enimi vilain reparavit; deiude, coelosconsceivdens,jaiuiam
„ Tinopeccante omries peccaverunt, quia, ut dicit hea- nobis regni cpelestis aperu.il, ac per hoc morsjani
Tus Auguslinus, omnes homines ille unus bomp fue-- "'m omnihus regnare nbn:poiest, quia eleclis jidituni
'- :r.u.nt: cuinqtte ille de paradiso pulsus esl, et nos3 regni coeleslisinlercludere riou valet. Aliudriara-
omnes, quia in iumhis ejus ei-araus, Sicul legitur dee -que est, pestem late-ef generaliierTh omiiibus.aliter
"Levi,,qui in..lumbis-Ahrahae erat, ^ijiando ipse ob-- Tii paucisTegnare. Regnat ergo, sed usque ad hapti-
.inlil decimas Meichisedech.j;ffet)r..yii„.9,10). Usque 2 .smum;: ibi ehim cum Christo mftrimur, ef sepeli-
ad tegem enim peccalum erql in mundo. ,Quiri vultt niur,,et cum.ipso resurgimus, ut in ,-novilaie vilae
Jioc dicip Aposlolhs ostendere?. An posllegem ini •anibuleriiu.s.Sed, ne crederet aliquis se suis nieritis
' clare, ettsrl, id estt nilur ei 1.1. Tuffi scilicel perperam praernissaesssnl
{195*)Iifaulogf., IOCOctc.Iegilur
-ellsrael, quodcuninonvaluerim neque cilaiioni, rietjue" e verha illa, seu potius litterae i s, quod et alibisu-
sensui ullo modo acconimodare. satius mihi visumestt pralnvenire contingit. ;, !
. emendare. Num errarim,.videat leclor. Illud iiilerimi (194) Sensus-maniieslumfacit paftic. non, qjiaein
"justificaiibiiimeae, addam verhajinaliah3eceiciBt«ra ini amog. per oblivionem foTtasse scripta noifiuVeui-
autog. semper, aut fere sempef compendiosescriplav lur, scrihi dehuisse.
..adinveniri, ita ei cmt. ,-Forta'ssis'.eUaifi,.e(religua., , ,(t9S}Tnautqg. niarg.,c. XIII. j
dicere voiuii, qiiodTere senvjierita scripluni iiive-
if. EXPOSITIO TN EPISTOLAS PAELI. — IN EPIST. AD ROM. 178
a inorte liberalurtt (196), VsftbjTinxil:Eiiahi (197) in Ai Apostolus, hbn diceret, gratia ex mullis deliclis in
eh qui itoii peccqvet&iit,in iimkliiudinemptmvarica- jusiiftcatioriem; sed e&ririo.. Sciendum etiam quia
iionis Aim, id esi, quinbn propria volunlaie pecca- splerit Pelagiani dicere fideiibus : Unde fraliuiif
verunt, ut Adam, sediearriis infirmitate, sicut~pa- bomines ofigiriale peccalum, a nupUis,-an a paren-
iriarchae, el jiropheiae el quidam gehtiles, in quibus tibiis, aut a volinilale? In quibus hihil ejs resjiOii-
adeb vigriil ingeriiririisapienUae, ut ofigirialrpeccalo denduffi. Andi AiVostoliimdicenteih : Judiciuni ex;.
nulla superadderent criminalia. Quiest forma fittu- w\o:in eondeiiinaiioiiem; Sed quid esl quod dicit,
ris (198). Quaedani exeiiipi&fia/irturiTiabent. ul ad judicium exuno in cbhdemiiatibneni? Nunqiiid ju-
Gbfisluiii feferatuf. Adam efiini fofiria fuit fuitiri, fticiiim exnno solp in brigiiiali:peccato,'et non ex
quoniaivi, sicul pef illutn iviors inlravll, ilaetper reliquis ducif in coiideriinaiioiieiii? Si eriim gratia
Ciirislurrivila rediit; undeVpaulo inferius Apostolus Pei non soluni originale peccatuni, sed. eiiarn pro-
dicilTSicut per iiiobedieiiltam unius hominispecca- priaeybliiiitatiSpeccafa relaxal, sie el judiciuiii, non
iofes consiituii stint piurimi, iia el _pei unius obedi- exoriginali Taiiium,.sed_ptiam ex caeleris quae suv
tionem jtisli coitstittierilur mtillii S\ "ttuiem legatur peraddunlUr;, ducit iri: condeniijaiionem. Quid ergo
/uftifi.,-.ntelligetidum est posteris. Adani ergo fftrma 'vrilt oslendere bis verhis? Scilicei, tammagnum
_ ftiit futurls, quiaexempluni" fuif peccali et datrina-13 fuisse illiid brigiiiaJe peccatuni ril sufiieeiei hi cori-
iionis (199). Sed nohsicni delictuih, ita et doiium. . demiialiOnem, efsi nulla superaddereiitur, qiiamvis
HaeeverJ^a clausa videntur; poiest laroen subau- gravior sif eoruin poeoa, qui propria superaddiinl,
•diri: non sicuf delicturivnos COiTuJiit,ita et dprnuji et tanlo gravior,. rfuariib:graviiisquisquepeccayil.
"Dei nps reparavit. Horunv.autem verborum sensiiBv Ab juno ergp, id est ah Adara rion omiila ivOstra
seqrienlia nianjfestant, cuiri suhditur-. Si.eiinn (200) jveccata, sed soluni priglilale irahimus; ab uno verp
in unius delictohiullinioiitiisunl,mttllo magis gralia Cliristo non tantum originalis, sed.elVoinriium:re-
b_ei,:et donum ingratiatinius honiiiiisJesuChristim ntjssibnem corisequinvurpeccatoruni. CoeperatApo,-
plures.abuitdavii. Ac si diceref: illrid originale pec- stolus facere difierentiam origiriaJis peccaii et.gra-
caiunf adeo magririm fuil, Iil omries ^peidere sw!S- fiaeDei, et Goepta intenlione perseverans, ail: Si
ceret; dftnum yero Dei.noti spluni ab il!o_sed efiasoi .eiiiin (W%):in_uriiusdelictoriibrs'tegnavil petuinim-,
a cunctis absolvit, el, doriat. .Sed quid eslquori miillo magis qbundqntiam grqlim,et donulionis, et _
dicit : riiiillo magis gralia Dei in plures abundayit, jhslilim dccipienlesin viia,regnabuntper uiium Jesum
Ctim plures perdaatur quarii salvenlur? Ne ergo Chrislum. EJiius.delictttffi,peccatum dicit priginale,
COiilraritinV videaiur, quod dicit, ptutio mqgis-,.non~ qupd Adaijiin -paradiso Conimisit. Sed quOniodo111
ad personas referenduiri'esi_ id esl, plures, sed a<H^iinius delicto niors regnavit pef uniinj ? VSeilicef,
verbuni abundavii., Mullo riiagis eflim abundavit . quia omnes yinculo; mortis efaiit ligati inillo solo,
• gralia Dei, quia, liOii soluffi origiiVale,sed eliam' •etiamsi nulla, pfopria. .'.vbluntafe..
superaddereni.
propriae voluntaUs admissa felaxat. Sive : mulio Fideles igitur :.abundanliam graliae ef doijationis ac-
snagis ih plutesdicii, qtiia niali, etsi rtviilUvideaa- cipiunt, quja ijon iTJud originale ;Solum, sed et cae-
iur, paiici suiit, quia iiihil .siint. Boiii vero, etsi tera qiiae superaddiderunt, eis peccata.reroitluntiir.
paucj videanturi riiuHi laiiieri sunt, quia magna est Aecipiunt et, abundaiitiam 'jttslltiie..qniatafita illis
. in eis gratia De\. Et non sicul pet uiiuin (201) pec- justilia a DeoTetribiiiiur, qua jnsfjrice;riiu'r'j,'ut,ciim
caniem, ita et donum. Et haec qUideffiverba elausa Adaffiin paradisb diabcJo ad peccatum persriadenU
vtdenturj potest tanlen siibaudiri : -rion siciil per cpnsenserit, illi, n'on spliini sttaderiti, ;sed riec fto-
uiium peccanleffi perdiU:suttius, ila et doiium Dei genli cedant, aut cOfisentianl. Sed quid est qiiftd
nos redimit. Quorum sensum Apostolus exporiii, dicil, nqulto.magis regiiabunl, cuffi pltifes mprlis
suhjurtgeiis :jtqrii judicium .quidem.exuno in con- fegiuim trahal ad poenain, qiiani gralia advitam
demnaiionetii. Quod dicit ex rino, subaudienduni est aetefriam? Non ergo.-a.dperspnas vCl pJuralitalem
_delictp; quod ipse exponlf, subjungeiis,: Graliq au- - referendufti est, sedad augnienluni gratiae Dej.
leiri ex: muliis deliclis in- jtislificqlionem; Quibrts 1D Multo magis enim regnabuni, quia quicunque ah
verhis deslruit CrroreriJ Pelagianorijm. Qstendil Adarivad Chrisiu.m, iri est, a niofie ad vitam traijs-
enim quia nori imitando, sed riascendo tfahuril ho- .euivt,, cumjpspsinefine regnabunt in vitani aeter-
iiiines-origirialepeccatuni.Setl dicilVPelagius: quod ; jjam. S'\\'e,_mullotnagis dicit; qttla qttos inpfs leni-
dicil ex uno, ad Adam referendum; est;. homines pbfaliter perdidit, lips ;.Deigraffa aeierrialiter vivifi-
enim ex Adam sriniuiit exeriiplum peccandi, et eum cayit.. (%i)o_);lgiltif sicul pet unius deliclumin onines
iinilando ad multa perveifiunf. Al, sl hoc seiiliret hominesin cOndemridtioiiem,sicel pet unius jnsii-
(204) Haecverba,.veT similia desidefafr viderilur: diiclaj perperam seripla fiiisse innultur. RTosVaulsnh
iia prmtef isiam nullus jnstus hdjnof\il sensus vide- jifopriae sedi restiluenda censuiiiius.- i
' ''')icet.pprfeclion.em'acquirat..'..' ...;;,;, (206) Vulg. delietum. Npnriullaeautem editjories--
'
(WS)''YerhafUtUri...iemporis; :aliqua'Spost;liceas euni-aulog-.conseriUuri.[. J.
5:,*guntur,..ef Signo expnnclibfiis, id esL linea srib-
m ... - -, EXPOSITIOIN EPISTOLAS PAULI. - IN EPIST. ADROM. '_ 182
sirurii. Carne qnippe generarile, solum originale tra- _" \ seimur, ut nvortui vitiis , Deo virtutibus viyere
•liiinus; sed, Spiritu sarielo fegeneranle, nolf illius incipiamus.El scieiidum qftia sacranielita quafficfa.m
laiilum; sed ef oninium peccatorunv reinissionem siijiililudinem hahent earum ferum, quarum sunt
; sacranienta ;-quod siTion haberent, sacfamenta rion
coiisequiniur.
Igiltir, qtiia dixeral Aposlolus'(207) (CAP.VI):.UH "esseht. Ex quadam ergo similitudine earum rerum,
abundqvil.peccaium, superabundavitqraliq, praevidit quarurti sacramenia sunt, vocabula sumuiit.. Semel
quia perversis pervefse inielligenda eral haec sen- enim Christus in se ipsb pro salbte homiintm obJaltis
tenlia, ac si diceret,. proptef abiindantiam graliae esl;-sed in hiysterio, non solum per omnes Pascliae
prodest peccire, idcirco qiiaesiioneni sibi ppposuit, solemni.iates, sed eliam-omiii die fidelibus immo]a-
diceijs i Quid ergo dicemus ?Permanebimus in pec- tur. Secundum qiiemdanvergo moduifi sacramentum
caio, ui gratia abundel ? Et, ul hpc diJuerel el.ex- corporis illius jpsum corpus ejus est; sacrameiiluni
ptirgaret, adj'ecit: absil! Ac si dicerel: Nop ita est sahguinis est ipse sanguis, sjc et sacrameijium mortis.
ul vos piilaslis, neque pninv, quia maj*ofa peccala ejtis inors ipsa est, e.l sacramenlUm sepulturae ipsa>
commi.ttitis,majora heneficia consequemiiii, Nam, si est sepultura, et sacrartientum resurreclionis ipsa>,
remissionem yeslrorum pecealoriim consequiftvini, esl resurrectio. JOndeApostoliisfion ail; Qtiicunqup
lion Hoc veslra merentuf peecala, sed Dei gralia in '3 baptizaii sumus inChrislo Jesn,-morleiii illius signi-
vohisoperatur. Rursumquequaesliortenisibi ohjiciens, ficaviinus, aul sepulturam, sed:In_morte ipsiusbapti-
sulijungit: Qui eriinimorlui suinus peccalo, quomodo zati sumus,el consepullisumtts ctini illo. Utquomodo.
adhuc vivemusin illo ? Taiiquam diceref: cum gratia surrexit Clirislus q inorluis per gibriqm Pairis,ita et:
Dei tariium nobis berieficiunipraesliterit, uf peccato nos in novilaie vitmambilemus. Per gloifam Pqlris
niofefemttr, quomodo peccato niortui, in illo, id est dicit propter glbfiaiii, yel ad glofiam Palris. Resur-
in peccalo Yiveriius? Quod si peccatb vivinius, nihil rectlo iiamque Filii glofificalio fttit PalriS : qnia,.
aliud facinms quanv ut graiiaeDei ingrali simus. Qui (210) dum propria virlufe surrexii, Deunv Pairenv
enimlaudat medicinaeheueficitim,rioii doeet vulnera glorilicavit, cttjus.se Filiuni oslehdit. Ita et nosiit
et morhos, a qttibtts illa sanat, sed, quanto majori- novitale viim ambulemus, id esl, quia viliis mortui.
bus niedicinalaudibus praefertur, tarilo niagis morbi siimus nunc et innpvati, riequaquain veteris vilae
el vuinera horrbrttiif. Sic laus etpfaedicaiib graliae sordibus coinquiiiari debemus, -sedin novilatevitae
Dei, viluperatio, et damnatio est delictofuiri. Gratia perseverafe; sicut enini fesurrectib Filii glbrificalio'
nanique t)ei vuliierihus riostrls adliibuit medicinam, Palris est, ita et noslraevitae nOvilas. Si ehirri com-
qua sanaremur, et \dc\rco:ubi abvridqviipeccatum, planlqti facii suihrissiiniiitudini niorlis cjus, siniid et
->
stiperabundavitgtatia, non pecbafitis merilo, sedSUb- resurreclibnis eriinus. iiliid sciendurii quia Christus
venienlis Dei auxilio.. Dei virius, et Dei sapieniia, miro quodam et ineffa-
.'iiiiimodo, nobis factusest afbor vitae, cui ebinplaii-
Et, ut ostende.ret quia medieina gratiae Dei my-.
stice in passjone et resurrectioneDoniini consistit, tareniiirininorte,comiilaritareniuf elinvita,ideoque
ait' ApostoluS: Si complanialifacii suriws, et feli-
adjecit:_-An ignoratis, fratres (208), quia quicunque qua.- JNotaiidiim"aufem ftbn ail-: Coiiiplanlati
stimusin Gltrislo Jesu, iiimoiie quia
baplizali ipsiusbgpii- snmus thorli, sed, similitudini
.zaiisumus? Quibus vefliis evidenler osteudit in pas- de pwiiiS; quortiam, nofi
Tiiorrte eorpofis, sed de morfe spirilus loqttitur.
:sione et resurrectione Dorairii praefiguraluin inleri-
Quodaulem dicit, similitudini, el ad morleni pefll-
tum, et occasiini nostrae veteris yitae et, exordiunv -
abolitionem et renovalio- net, el ad resufTeclioneffi.-Cbinplaiiiatieriini suriius
rtovse, iniqujtatis jusliliae •siinilitudini morlis ej'us, qiioijiaftJ,sicut ille morluns :
nem. Sed unde hominUioe beneficium collaium est?
est 'est,; ifa et nos secuijdum quairidam . siriiiliiudi-
Scilicet.per fidem JpsuChristi, quia apijd ipsiim nem rtiofhriur, dum aquis iiniriefgiiriur; suriiuset
fons yilae, et in lunvine ejus videbimus lumen. In
nvorte ergp ipsius baptizati sumus, qiioniam siciii fesufreclionis,' quoiiiain, sicut ille surrexii, ita
et rios qftodamrtiodo fesurgiriiusr, cum ex aquis
ille roftrtiius esl,.lla%t Jios, cum.abrejiunliamusdia-1
boloet piieribus«jus, saeculoelppmpis ejus,;quodara- rehascihiu.f.
modo morimur, dum .aquis imffiergimur. Et, qiiia Hoc scierites.qtiia vettis horiio hostet ,s'tmulcruci-
tlixerat lnortejn ejus nostrani signilicasse mortem, fixtisest.Neterem lioriiiiiehi.dicif veleris hohiinis
ut ostenderet quia sepultura. iilius noslrani signifi1- conversalionem, sive, qttbd riiagis seriiiertdum est,
cahat sepulluram, adj'ecit: Consepiilli.enim snnms riioflalitatem nbsifae caniis, quaeest ex poena male-
ctimiljopet baplismuni inmortemfQuasiemm Chri- dicti el peecati primi hominis, quam Dominussusce-
sto cpnsepeliniulv,dufti sub, aquis latenius (209) : pit, etpeccata nostra penulii iu corpore suosuper
et velut cum ipso resurgimus, cum ex, aquis rena-- •Iigiuim. Mors igitur maledielum est, quia ex male
"(277) In. aliis teslihus, loco si lamen, legitttr si (28.4)Yuig. habeapi. _ •.;.":',,,. - .
* "'"•.'" - nani exspeciatio.' : ,'
quidein. ' i[_t85J'-.Vulg.
(278) Vulg. susiiheinus. II a& -Tim: c TT, 12. -'288) Npta pefpuichram siinilitudineni. Occasione
(279).Vulg. si commortui sumus, el,;CQiwiveinus,iflrrepta.obsefvatumaTectore velimyixsperaturiiiri
ibid., H,. ._•.:. . ,. pbsse ab auctore bujttsmodisaeculimajoremielegan-
(280) Loco cmtera, in Auiog. Jegitur • coiiltq. Ntirii
'-
lliara stjii, et tropprum et schematuni, omninp vero
"beneTegerim, lectbr, judex esto.: "V senferitiafunj'prudentibrem, pulcliiloreiiive delec-
(281) ilic legiiur, Dotn. XI, post Pent. tum. Nugaeetiam, et puerilia verhoruni similiter de-
(2J2) In Autog.rnarg. c. XX. sineiitiuni, veTsonantiumlunc leraporis frequentis-
(285) Verha puto autem, qtiae iri Ep. legunturet simo usu tariv-comniendata j'oca;" quani abbiric
• "
in Auiog. desurit, qu_eyesiivvilitudiiiemiijirasls et .longe! '' ..',-" . .', V
monieiilum-ralionis.laciunt, addenda cciisui.. . •
WS - EXPOSITIOIN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST, AD ROM. -208
est. pulcliriludif;cr.elirie^.nis. Sequitur : Vi.mT.flti . . (Colbss. i, 25); id est in "boiiiiric,qiii cmintscreatura
_mni,creflitirn sitbjeciafesi noii volens, sed^propier dicituf,iion qupd oiiinenf creaturartv in se cpfiti-
ctiiii-qni sitbjecit i.i s;ie (287). Haecsefitenlia' varie a neat, sed quia pafllm Cstcorporalis,,parliiri arijiria-
doctorihusrexposila est: uiide' sblertef iiivestigan- iis, partim spiritalis '. cprpofalis".qoippeper locafeii-
dum esl, quae sit haee: yanitas ; aut quae""cfeatura ditiir,' afiimaliscofporalenv.vivificat;' spirilalis .a.iii-
vhnitali stthj'cCla.Et quidam volunt, pef- vanitaiein fnalero regil, el tiinc beiie,' cupv se Beo.rcgeridtim
homoinleiligitur ; unde Salbmon : Vantidsvaniia- subjicii. Heffioigitiir spiritu seiilit." aniriia yiviiica- .
liim, dixit Eeclesiastesvomitid vanitas (EJcciesi, 2). Axir,localilef cprpore movetur. Beatus '
vefo Grego-
Item f Univeisa sub sole, vanifas .(Ibid.;U): llefti fius dicil quod ideo horiio oriinis creatura dicilur,
Psalmisia :'Unjijei'savdiiuqs, oinnislioniovivetis(Psal. quia habet aliquid omniS'crealurae; habet eriinv
xxxviir/C); "siefgo univefsa vaiiitas oninis horivo, essentiain Curiviapidibus, yivefepum arboribus, et
.ctVririiversasub solev.yaiiitas,"'.ljiiilibniinus vanitas • ~bei'bis,'sentire-cuhi brtttis aniihaliljiis, .discefnere
vaiiilalunfesl lioriio. %l\ fcvcra riiiiil pltts lioriijne cuiri Aiigelis."H_3c igiUir cf.eat.iira yanitaU sujijecta
vanttm, iii receptione ciborum,in digesljonis foelofe, est, id est riiorti, eijiifirrifilaii vel alieni miseriae;,
InTuhoreei sordibus rjrocrcaiidae.sGbolis,et reliquis' eui liomb proplef 'peccaliim subditjis pst; inide
liujusmodi. CreaTuramvero jfitellcxefuiit solcin, lu- B puicliTe'siilijungit, nqn volens.Horno ctenim, qui.ci
aam et caelera,quae iil eo yaiiitali suhjecta, ilicun^- -sponiepeccavil, nori sppnl<i vanilali subditus csu
iiir quonianf pfoptpf hoiriirics facta .siint. Propter 'Yelideo •no/en.sdicit, qtiia sanctiviiT ciipinnl dissoivi
liomines qiiippe sot "oriiiif et bccidit; similitef et et esse cum .-'Chrislo,(Plillipp. i, 25), seu cgacti "ct
caeteraaslra, Ciir ergo sequituf non.voiens, cunvliaec fiolenteshis Tiijsefiis subditisiiiit. Scd propler euiii
'onmiairiaiiiiijalasiril.TKIslToiTc^ecundtinipliiioso- <quisubjecii in spe. Propler eum dicii, id est, p_rb-
phorum ppinioiicmacc.ipi.amus,quihaec Onfnia ani- -pfer jiisiitiam -cl cleineivfiariv. iliitts qui, necpeccalnm
fnata asserunt, cl idcirco5dictunv inieiliganius^pro- jinpiini.liim rel.iqiilt,-nee insanabile. fore permlsit.
pier eum qtii stibjecit in spe, qriodspera' habeanf ut Teiprbpler e'ri»i qul subjecjl in_ spe dixit, quia iri
abliacscfvitiite liheiPnlrir-.Scd Iste sensus, qttia spe babenl elecii ut a sef,vituie;cojf;iplioi.>is lihercn-
crrofivicinus esl, Tiif.JiUis-csl.-repuiiiandus. Alii au- fiir. ..-'' '.V,..'--.-
tero.ttt Oiigcnes (288)",'crentMra1289) Angelps ac- , .Igilur.quia spem djxcrat, ui quae essel ostpnderei, .
ciplunt; qiios bellis iegimirspraefuisse.Et fevera ni- subjunxlt; Quia elipsa crealura liberabitur a scrvi-
liifvanius bello (290)';iri quoTiOfiioad Iioe-iabof.it, tuie corrupiionis. IJb.iiiolanduifi qiiia rion aitianluijv
utriion sil. Si aulcin Aiigefibellispr aefuisseTeguniiir:. ipsa,.scd et ij;sa,,p_ropferebs qui crediurri crant, et
ut Origencs rtiultis Projihclaf uivvet maximc Dahie- G libcrandi.".Ipsa credlUradicit, id esl ipse Jiomo.TjJsa
iis lesliinortiis nililuf approbare; boininibus subjccU etcatura, quae hccdum e.sl. perfecla foiina filiorum
suiil:; uiide ctsuhdi rioii (291) volurit : 'Non volehs Bei, sed vocatur laRtuni creaTura.; Narti, curo aix et
sed prbpier eiini qiii :subjccil in spe ; quoriiam co- ipsa,, subaudiri yoluit, quemadmodum nos, ijf sit.
'ifcii, a stii Crc.a.tdns eonicmplaiione discodunt, ut iseiisUs:"nec de Iris desperantium qui nccdum crcdi-
liominibus f:jniulcril;if el siJCim.baljeaiif,rit ab lio- dc.rtirit, nccdunf filii-JDeivocanturj.qiioniain et ipsi
nViiiumscrviUiielibcfeniur. Restat ergo, ut Iioiiiiiies- crederit, ct abliac~servituteliherabu!itur, sicut nos»
beaiipfcs Arigelis ifilelligaiiius; praeseftim. eos, qui qui jam.niii Dei sumus, quanvvisnondum appariic;it
jam rcqtiiesciirit, ut Lff/.ariisiivsiriu'Abraiiae,'nl ille qnid crimus." _ .. , •_
vencrahjlis latfd, qui.^co die, qyo eredidtt, curii V _Qu;o -auleniliberati.-lran.sijjiinf?InJ.ihertutefn, \n-;
Beb coijstiiutus csl in Paradiso- Seil, ct hic jreffi^ (l\\\l,gtpiimfilipriiiiiDei.E.jcsi seiisus : ipsi eliaivl
' faridusesl sertsus. haec sententia 6x scrvls libpri,-ex morluis erunt" gloriosi In vita
Longeergo aliicr
"
iritelligbrida esl. TJriusquisgue enim .doctorunv, aeierna, quaniTiabehunt filii Dei. . _
quotlhabuil, hoc in donaria Dei cbntulit : Alius au- Sciiniisenimcjtmdqmnjscreatiirq,elc. Siiperiusalf,
runi, aJiiisargefiLUrii,alijis ferruin, cic. Nbii sojuriv:" 'aisiiino; n.uiicautenijcuuMs.Sicutergo hoc et illud
-apieijj hoc, scd etianvlrt-bniriisacraeScrijiturae Ioco; confirinali-ve;dicluni,intcitigi debeu Gmnis auteri.
iilescnsuscstf.cqiiire"ndrts,-qui ea.tholjcae-fidei.iion creatufa, rit dictum cst, .in hoijiinenuiiieratur. Itigc-
Pbsit,ei tiniiateiii Ecclcsia.; n.bn .seiijdat. fjtiitpro piiscit, eipqiiujrit usque _«dAHc;,q.uaedam exe.roplaria
pt°r scienduiij quja beatns' Aiiguslinus. hanc qiiae- liabeht in.gemiscii,et doiei..Sic crgo djctum esl.quasi
.siionem profiiinlissimeinyesiigavil oi. enodavit. Di- diceretur': ingciiiiscit,. _et quasf parlurieiis dolet.
citcnini pcr "crcaiuranj hbniiiicni significari; nec;V -InjgcmiseUauterii cipattira in illiscjiii ripndum sunt
soluiij pefcfcaiufatri,'sc(I etia.mper oiniiem .creatur Ijbefali. Ingemiscttiitauterij proyariisdifucuitaiibiis,
fam ; unde Boiniiius In Evangclip : Eu.iitesin miin-; jel -aerumnis, quas patiuntiir jn .yjfa praesenti. Et
diimuniversum, prmdicateEvangeliiim:_oihnicrealit- recteahnsque aclhuc, quoniain etsi sunt qui jaivi re-
ra (Harc. xvi, 13). Et. idcni Aposlblus.".<Cum,cui quicscunt, roulti lameii adliuc suntqiii has niiserias
Cfcdidisiis in uqiversa crcglurq.,-rjiim-siibccelo.esi patiyiiHir.,:": ....'-- ;- ;_.-• - '-': ' ;
'
(287) \\i\g.subjcciledm-Iiii;pe. '.- (290) En proeclaram senlcritiaJrihujusce aifclbris
(28S) fii Atilog.sempcf legiiurOrijfHis. digii.nro,et teiiiporiijus sois~acCororiJOd:ilissiiiJain.
. (289).Fcrtasse, liro crealurd. "(291)lii Auiog., loco iion, Icgitiir tuin.
<2&7. . ATTOMS VERGELLENSISEPISCOPf 20S
Nm solum aulem tila', \& est pronis erealura, sed A.nobis sumpsit, resurrexit, eicoelos coiiscendit; hnde
(292) nos ipsi, ac si aperte riiceret: ,illicorpore inge- et salva facla est. Hiric ergo ef nos in spe salvi
niiseuiit, qupiiiam spirilus in eis,,ajiima simul (293) facti sunius, quoniariv spe. ceiTissiiiie tenpmus, ut
el cbrpus dplet. Nos au.tera, qui cprporis molestias quandoque ad ipsam iffiniortaliiaUs g1oriam_perve
supeVayiriius,carnis concupiscenlias vicimus, solo niamus. . ... . .•',_'
spiriiu dolemtts, exceplis molestiis corporum. El, Volens denique Apostolus ostenderespemin illis
ul osleriaeret, qtti sirit, adjecil:, primilias spiritus febus esse, quaenon videnlur,. adjecit,: Spes.autem,
hqbenies, id est, qtti sacrificium spiritus postros qumvidetur,-non est spes. Rursus, ut ostenderet dif-
Deb obtuliirins, et in qiiibiis spiritus igne charijatis ferentianvinter spem ,ef renv,subjunxil: Quidetiim
accerisi et cbmpreljensi snnt, nos aniinae, quaenien- videl dtiis, quid sperat (296)? Nemp, qubd Tidel,
tes riostras priiriitias Deo obtulimus : jam enipi sperat; quia, aut.oculis, aut manihus tenet.: Si -ato
saerifici.um sui spiritus Deb oblulerat, quj dicebat: iem, quod.nqn videtnus, speramus, per pdtienliani
"Meiite:'servio legiPei.; carne iiuletn legi peccali exspectainus.Et est sensus : Si, quod ijon.yjdenius,
(Rom. i,:9); ilem :-Cui servio in spiriiu ineo(Rom. speramus ergp, desitlerarivus;si autem desideramus,
vii, 25). Siye ideb dicit: Priinilias spirilus ha- patieiuer exspectamus, ut quajidoque oblinercpos-
benles;' quia Ipsis prinib mariifeste dalus esl Spiritus B siipus.'Evideriier itaque Apostptus hpc dicto psteij-
sanelus. ".'' '..-,_ ,';_ dere voluit; quia virtus spei- iri nohis paiienliani
Etipsiinlra nos ingemiscimiis; id esl, illi quidera generat. Patientia autem "rion est in jirosperis re-
exterius in corpore, rios auteiii exterius praeter-cof- bus, qriibus' fruimur, ' sed in.
" adversis, quibusaul-
- . .'.
-pus. Unde aufemsil iste .gemilus, osiendit,, subjun- cinmr. . ^ ...... ! _.
gens : Adoplionem filiortini (294) exspeclanles, re- Igitur, quia dixerat snperius : Ipse SpiritUs festi-
'demplioiieni'corporis noslri. Sed nUiiquid non j'ain.. moniuirifeddit spirilui nosiro; idcirco nuiic;sttbjun-
eralredeiriptus ? Nunquid non Dei filius ? Efal plane: xil: Simililer autem, et spifitiis adjuvat iiiilfniila-
quoiiiam jam Ciirislusproeo-saiiguirteni suuffifude- lem noslram, idesl,sicttt iestimonium reddit, ita et
ral, jam laxatis jn bapiismale peccatis",p.efgratiam infirmilalem nostram adjavat. Ae per ljoc Spiritus,
sancli Spirilus in adoptioiiem filiorura Irarisierat. non noster, sed SpiritusVsarictusinlelligendiis.est.
Quomodoergo exspectahat? Scilicet, quia.redemptib Inlirmitatem, noii corporum, sed meiiliuin dicit.
haec, et adoplib necdum perfecta est; perficielur Irifirmitatem plaue vqcat insipieniiam.: niens.elenim
autem, cum mortale hoc ahsorbebilur in vilanv. AU nostra gravatur insipieniia, sed VSpifilus sanctus
itaque : Adopiionemfiliorumexspectanles,redemplib- adjiivat iiifiiTiiitalemnostram ; quia,-.d'uin .charita-
hem corporis riostri; t\c si patenter dieefet: Exspe-' -"lem el pium spirilalis graliae a£ffictumiiifundil,;ea,
clanleSjUt corpris beneficiuijj adoplionis accipiat, fl;uaeigrioraivius,re'velal. Uii.deAppslbJuSiiitpsieiJ-
qua vocaU sumusTilii Dei, ut nos totos libefatos derei quaui i.nlirniitatem dixerit, adjecil". Nam guid
ristendal, et ex omiii parte Deifilios manifestet." oremus, sicul bportet nescimus.-Oralib, quae imjie-
yerumtamen polerat aliquis dicere : 0 Apostole, trat quod pelit; donum Dei se esse eyideiiter;psleri-
qriid gemis? Qttid doles?-Qiiid tihiprofuit Ghristus? diu Aposiolus itaque. ut oslepderet etiam-oraUoiiem
Quomodote salvavit Salvator tuus, si"adhric gemis ? inter nnroera Dei compulari, ail: Nam quid oremus,
Q\\\ .enlra gemil, infifroatttr. (295) Ad, haec quasi sictit oportel,' nescimus .;:quia :eriini non . yidemus
respofidet: Spe enim salvi facti sumus. Ubi nolaii- quae pfomillunlur (-297) , nescinius orare, sicul
duiiv,quianon ait,. spe salm sunuts, sed salvi facli. dportet; id est, ea peterp quae' nohis pfosunl, et
Salvos namque nosTecil Chrislus per lavacrumre- respuere quae obsunl. Nemo quippe recte sapit; •
gcneratibnls, et fenovationls ;- sednpndura perfecta. nemb recte intelligit; nemo recto consilio et forli-
est haec salus, quoniam noiidunj liaberaus;in re: tudinealiquid pjieratur; nerivoscienter estpiils, ne-
quippe npndura appariiit quid .prinius. Nune ergo que pie sciens;; rienio casto timore PeumVdiligii,nisi
tempiis est fidei, quoniarivper fidem credehtes in aecipiatspirilum sapieritiae, et iiilellectus, Spiriuini
Christum salvamur. Nam,siculidenv Apostolusdicit: "'consilii elToiTitudinis, spiritum SGientiae,etpieialis,
Per fiderii ambulamus, ethon per sp.eciem(II Cor. et liniofisDomini. Similifer nemo Jiafcet yiftuiem
v, 7). Fideiaulem merces est salus ariirivarttmno- veram, cliaritaiem sincei'am, eoniirtenliam!religio-
slrarum, sed bae.caniniarurivsalus, et corporum rc- sam, nisi acceperit spirilum virlutis, e't charilatis,
deiriptio ne.cduai'perfecta -esf; quia in'spe tantum et cbntifientiae.Simili riibdonemo recte credit, nisi
liabeirius, pf nonia f e. Eofpus; enirri qubd corrum- Iiabuat spiritum fitlei. Sic. etiani penio recteorat,
pilur (Saji.ix, 15), ;aggfavat ariimam. Praecessit riisi accipial spirituni ofalionis'-: non quod lot sint
autem iiaeCsaluset redemptio in capite hosifo, Do- spiritus, Spirilus enim sanctus unus est, sed quia
mino seilicet Jesri Cbristo, quoniam carb, quam ex Iisec omriiaoperalur rinus-atque idem Spiii;tus,divi-
'
(2921.Yulg.~'_eSel nOs. (296) Vulg. riam quod videl quis, quid sperql. Es
(295) Nola hic, et paulo superius distincli.Dnem liis eliam, quae sequurttur, saiis arguitur;Tpcb quid
fieri inter spiritum, el aniinam. prima vice, legendum qnodvidet. -'
- _' (297) Aulog. qumprbmittiiur, ; ':'_'
(294) Vulg., filiorumDei.
(295), In AulOg. marg. C.XX..
sn9 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. -- INEPIST. AD ROM. 210
dens singulis prbut viiit (I _Cor, xii, 11), Ideoque A , cur ergo iot adversa patiirntuf ? Aiilquid ,de iilis.
Apostolus ail: Nahiqriid dtemus , sicul opotlet, dicendum, qtti ad temjius devianl ? His respondet
xescimtis,~ms\ Spiritus sanctlgralia boc tribual. Iii Aposlolus : ScimuS autem quoriiam.diligentibuspeqm.
leriiporalibus ergo fehus, ut dicit beatus Augusfl- innnia coqperahtur in ionuin. Ehi nbtafidurii quia
niis, nihil fixiiriipetendum est (298) : quonianvquid rion ail, diligenlibus mundum, sed Deum. Omriia
expediat, vel quid non, ignorarims :'rindefrequenler aulem dicil, lara adversa, quam prospera. Et est
ea petihvus, quaeripbis prodesse pulamus, et.lamen sensus,:- His, qui Deum diligunt, omni.ain bonum
econirario ea petefe nolumtts, quae nohis' cobperantury quoiiiam, etsi ad lenjpus deyient,
' obsunt;
pbesse credimus, et tamen pfbsttnt. Et quid niiruiii: ofhrija tahieri Deusln illoruifi,bonurii conyertit.
cum ipseApostolus ler Dominifmrogaverit,utdisCe- El, quia sunt aliqui, quiaid tenipus Deum.diligunt
deretab eo.angeliis Saiahae,'qui ettm colaphizabai ? nec ih hono, quod eoeperunf, perseverant, _utosten -
Nec tairien exauditus eSt, sed respousum est illi f defet de qfiibus diceret subdit: His qui secundum
Sufficii tibi grqlia tnea : nainvirius'iiiinfirmilateper- propbsiluiri iiocaii sunl sancli-: ubi proposilum, rioir
fmt.ur (II Cor. xii; 8,9). NiliiTitaque,ril jam dictum hominisdicit, sed Dei; id est, diviiiain praedestina-.
est, in Teihpofalibus tebus-fixurri petefe debeihus, tionem. His ergb, qui secunduin pfopositum vocati
sed Deo dicere: Domirie,jube^quojl yjs, et tu ipse,; B sunf sancti, bmhia cooperanlur in bbrtum ; quia,
quod jubes, da, quia sirieteiiiiiiliJossiimus (299). etsi ad teffipus exorbjtenl, bumiles reyertunlur; et
• Sed tpse
Spirilus intefpellai (500) pro nobis tjenii-' doeiiofes : discunt nanique in ipsis-suis ruinis eiiuv.
tibtis. (_uod dicit, interpeHaf; npri lta..iiitelligenduui timojp et ireinore suain ppiiuspperariVsaluiem. ;
'
est, quasi Spiritus sanclus aliqtto (501) iridigeat, aut Quqd dicll, vocali suht sancli, non inteJligendufii,
aliquasmOlesiias,yel:augustiaspati'aluT; nainaequa- est, qubtl sanc.ti esseiit, cum vbcaii suht: sed vocatL
lis Patri etFilib (302), quippe curriuna sifinTrini- facti surit sancfi (503). V
tale pefsona. Sed sjc acclpieridufn est, sieut illud : Elquia.dixit, secundum pfoposilum ':ut bpcVajjer-
Tental vosDohiintis Deus vesier, til Sciat,si' diligiiis t.iiis oStenderet, adjeclt:. Nam giios,prwscivit,,et
etiin (Deiii.^xiii, 5); id esf, ul scire voslaciat; et prmdesiitiavitconformes, etc. Sicuf Fulgentius dicil:.
sicut deeodem Spiritualibi idemAposlblosToquilur, Praescipntia hoc dislal a' praedesliriatipne :, quod
dicens •.MisifDeus SpiriliimFiliisui incotdd noslra praesciehiiatam in bpnis eslquarii in malis; praede- <
ciamqntem, Abbd, Paler (Gal. iv, 6). Siriiitiler hoc stjnafio atttem tanlum in bonis. Praesciuntur eriifn,
loco,; inietpeltat, dicit, inlefpellare facit sanclos: tam boni, quam mali; praedestinantur aulemtan-.
dum enim rios movet, dum ad cordis coriipunctib- lumniodo boni,.quoiiiam Deus.nemiiieiii praedesUnat
nem,= ad .lacrytnas, ad prationemexcitat, rii cunv C ad liiaittm.: Praedestiijaiib' itaque sine praescjerilia
gemllibrisr peiamus ; - quod,'ipso fnbvenle, agimus, esse librt potest -quoniam DeUsea larilum praedesli-
ipseagere diciiur :;eo yidelicet tropo, quOsolewus nalione pfaescivil, quaeipse-erat faclurus; jiraescien-
, dieere laetuni dieni, qui nos Taelos facit. El ijuia tia v.efo poteSt esSesine .pfaejiestinaliorie,quoiiianv
Spifitus sanctus -idera irivisibiliier ait, nec verbis ea eiiam Deus ptaescivit quae faciurus npn eral, ut
explicari poteSlT ideo Apostolussuhjurixit, inenarfa- jfcccata.
;
. , ... . ..,_-,
• bilibus. Poterat auiem aliqnis dicefe : LTideliec- Est autempraedestinalio, praeparalio gratiae Dei.
noslri ?>Quis-Iioc-compreliendere pofcst ?"Adhaec (oQi). Gfatia vcro,_proedesUnalioiiiseffectus:(3,05)..
ApostOlus : Qiti autem scrutaiur corda, scil.quid' •Quos,ergp^pr?escivjt;sefactuiTini.boiios, et-in'bdno
desideret Spirilus; ric si diceret i Qui btimium se^ perseveraturos, I'lIos"pfaedesijnavit, id est, pftcpafa-.
cfela iriluetur, ille. Sci.lquid desidetet .Spifitusejus'; yit confofnies fieri ihtaginis Fitii sui.- •Gonfbr.nies
id est. saliitem et redempfionem "liuniahi generis.'\ dicit',;uniformes : sic enim dicuiitur corifprmes ima- •
Bumehim charilas spiritalis gfaliae pium infuridit -giiiis Filii Dei; sicut cbrifpfmessaeculi: uride Apo-
affeetttm,.postulat pfosarictis ; Idest, postiilaTe.eos Stolus'alibi •:Noiite cdnfprmari huic smctilo,sedfe-
facit sttam saluteni et redemplionerii.• Et lioc est, (orniamihi in nbviiule sensus "vestii(Rom. xii,:%)'.
~
qiiod sequitur: Qtiiq securidumDeum 'posluldipro Qhod ergonos difcit coijfoririesfieri iniagiiiis Filii
- sdnclis";'id esl,- secundum id, qubd Deo placet,
po^ ejus,secttrtdum iiiteripfeiii-hduiinem iiitelligehduiiT
stulare eos facil." Poterat ad baec aliqttis fideliom est': dum enim in nbvitate riieniis hostraereformar
dicere : -Si ;Spiriltis sanctus posliilat' pfo "saiictis, mur, exuentes nos veterem hortiinem, cum actibus-
(306)'Jbi' fortasse snbinlelligitur verburo ait, in- (312),Scnsus ibiTegendnm suadere videlur : Non
quil, vel similia; vel; exjjuiigendam jure ;roeri.to soiumlili, qiti jum ' riiiiisiint, sed':ei iili dui-nottiirim
dixeris: pafticulam nam; ita,.ul sjc-Iegalur-: quia sjiiH-eic- - • • .' • '-"- ; :
cqute AposlolusdeFiiio DeiJociUusest. de.liumtinilqle •.-(515) In autog. leguur sunt 'hriti, cl iirirnediaie
ejns loquens.. .. ; , . ,. •; . , ... :•; supra, -et inier ver]ja:s«Jil nnti. legitur eodem cha-
: (307) Lpcp pslende.re«juiaTnaUtogr. legifui; osteh- raetere, sed. non.eodem, quia ininus nigro, et imo
deret,eic. . ... . . - ; ... ...- ; '-.. -. aiiquanlisper riiljriori. atrainento -"scriptiiraver.jU!ii
num renati, nati, auliv. iiatiie-
(,508).'Vulg.glorificavif. '.-._• -.. " ...- r_. yidesissit:lector
iUf ul-vbl de-proprie dicta nativiiiiie,-
(309) In aufog. qum. . -. :. . .- ...V- ' gendum
(51D)Psalm. i.m, 5. Vulg.._ judica. :..:: vel <leea.,;qua- per; baplisuiunv iionvo;renas.ciiur,
'
.(511) Vide Isa.c.il, uhitajiieivpracisa.veiija.nori iuielligbndum sil. :. -.. -•'[."'
. ,. V, V .-... •„.. - aritoSvi!ilT2sUur.ca^;--EiII.-- :'V''V
...X5,«j^-li!
^lriYeiiiiintuf. ;•
2I3V EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAOLL -V-VlSlEPTSt. AD ROM.' . "V." . 211
bis, qtiiseonira. hos .^IScce'rijundus toliis criiitfa voS ' A.jEt,,guiji ppieraT resp_bn.c!efi:"IIoifio,:arige]iis, Djeus,
fremit;- excogitanlur poeiiae; diversis cruciatibus: adjecit: Detis, quijusiificali^i&); tariquafiTiliceret:
eorpois vestra afileiuntur"--l_iergo vera esse, quae Liquet,' quib "aijgelris, arit bpnipJjbn; pptest. Sed
dixerat, evidentisslmo dpcuftienlo probafel, adjeeil riuiiqtiid Deus, qui justificat ? "Npn : nam,qrii venit
Iii ijis.orummariyrum yoce i Qui etiumprpfyfioFilip
|ustlficare, nuilo riipdb-accusabit. "Urideel suhdif:
noh pepefc:i,-sedpfo' hobis dmnibus:irudidit illum: Qufs esl qui' cohdeihnet ? B.ursus, ;quia; fespbrideri
quombdo hdii eliam ciiiii ilfaridbis omniadoriavit;?Ac potuit;: Angelus, liomo, ChrlstuSj addidit;. Clitisiui
si dicarit: Hinc vera esse prbbanius, quae dieiriius; jesiis, eic: Ac si dicefet: Ifpinbet: ahgeius, noifi
quoniairi Beus adeo riosdileiit, rilproprip Filio nori sedriecCIirislUsiriam qubs adeo diiexif, ut prb eis;
parceiet, sed pro riobis IlluiiT tradcret: tiride, licet . Talia pateretur, nori cbndemnat, pec aeciisat. Quippie
•corpora nostra in praeserili'crucierittir, DomlnuSlihe- rioii^coiideninat qui - veriit salyum racere^quod p_e>
rato.r et susceptOr ripstef, el aiiirivasad. fequiein in- fiefat (Luc. xik,- 10)ySane v.eiercs iritef-percoiila-
iroducit,etquandoquewrporafesusciiaiaglorificahit. liorielri et irilefrogatioriem libcesse vpiheriint, quojl
TgUur, quia- omries"fideles adoplivi siiiit filii Dei, ad pbrconlaiionerii: iriulia ppssuht respbnderi, ad':
pfaeinisit, ad pofuiiv "differenUam, pfoprio : qud intefrogatioilerii verd, ariiim : aut esf, aui rion. Sub-
diclo dsl,eridit,~quoriianvxaiifer-estille jrliris, alitef B percoiilalione efgO dicliini est. : Accrisabll eleclos:;
lili. Eece auteffi dicil Aposlotus, quia Beus Paler . Quis aCCusabitddvetstis eleciosPei (517); sub iiiler- .
FiliumTradidit; hon aulerivipse solus, seu ei Fiiius fogatibne vero, peus.gui juslificai,.(subiritelligliur,,
et Spiritus sanclus; jjuoriiam totius TfiniiaUs Uria kb.«).Iterm'percOivtaivdd-: Quis. est qrii: cphdemiiel?
est bpefatio. Tradidil bufn etiani Judas': quldefgo iiiterrdgando aiilem': Chrislus Jesnsfqui mbiiuits
peceavit, si tioc egit,'-quod Patef, eTFiiiuvet Spi- e$l? Imo qtii et resuttexil?- Qili est ad dexietam Dei
rilus ;sanciUs? Peccafit : quoniam borium, qribd Patris^? Qtii eiiqm ihtppellal-pro noMsfoiW) ? Uhi
nobis per- ejus passioneih ppllatum est, iionboe pef bniriia subaudieridiirii est rion,-Cbfislus igitur
3udas voluit, noiT-desidefavit; imo-avaritiae eausa ,-sederisad dexteram Palris, id est iri-aeijiialitaie~ejus
lrabidU.VA.cper Iioc Pafer, et Filius, el Spiritus - maribns, duribus mddis pfd electis int_erpelfat: veT
saueius suae gratiae Tautlenv nierentur; jiidas verd (juia ffagllitaterii ripstfae carriis ''assumpsit: iri suae
'
--Suae:avafifi_e-riieiPeileiiirecepit. :'•":. perspiiae unitalefii,- yel; qiila genlis suae passionis
SequilUr : Qudmpdofriori eliam.eiim illo ndbis Patri ostendit. Dum eriim cicalrices vulnerunj, qriae
omriia donavii?:Ei esfisensus : Si,;quod majus est; in cruee^ suscepit, Deo Patfi oslendit,.~quanturivnds
-fecit. quoriiodd-nbn etiain p_ubd fiiinus"esf? Majus dilexefit, pro qfiibuSbaecpertulitjfiiafiifestai. Beatus
qnippefuit, quod prp nobis FiJiiim surimVtfadldit. vera.Augustinus~ dieif, qupniani caput ridstfum pro .
Pmriiaaulbm donavii, qiipd niiiiiis est,. cuhv ipsum nobis iriterpellal, durivalia meriibra sriareCipit, afia
Kohisdedit, jn quo sriiif orimia: SedVqua;iriiit Ii.ec flageilaf, alla mundat, alia vbcat, alia fe\pcat; -alia..
'
pirinia? Kunquid dpnavii riobis: arigelos, uteis do- creatj alia cbrrigii,-alia rediniegfai;: :
iiiineaihr ?; Noii, quoriiani sicut ipse inEvangelio ''Q'tiis ergo nds sepdtabit d cliaiiiate ,i>^i.:'(5i,9;).-?
'ii
dicit : Erunl heiniites"qhgelis mqudles (Luc, xx";" est,"cu.m Deus adeo iibs dilexeril. pi Ctlairijfppfio
56; Mdi;/i."xxfi, 50); Sed priirila dOriaViijairi, el Fil.ibiibn paf ceret, sed pro 'riobis:biiviiiljustraderet
donabit quoiiianv feiriissibhefii peecatbrum trihriit-, illuifi.^eiih lpsb;nobis;b!iiiiiadonaret'; iii taiitum, ut
ef \Tres resislendf adversis; et beaUttidiiieiridabit ; riec accusari, aut cpndemhari pbssiffius: quafe (520),
regni coelestis; quam crirri perceperimriSjOiiiriia iii nbs aJ: ejtis cbariiale .pbtefit separare ? Qupd uiiqud
ipsb possidebiriius. Siquidem npslfaerhhtsuperibra-, 'pefcoiilandb dictuiij est. Quod verb sequituf: fti-
ad ihtueridum; aequalia, ad Corivivendum; infeiiora, Vtitalio?' An arigusiih; etc. ? Iillefrogaritis^"sono Ie~
kd doriiihartduriv fliaecaritertJ siiigula"efliiit bnifiiiiffl, gejjda siiiii. VTribulatip jtaque electbs-;a ciia;ritafe
cl-oirinia 'sirigulprum. V'V'-"'- : _• -
'C.h.ristj.sepafafe iJon.pofest; qiiia :sapieH.tiae-(521)in
-f - SeiJUitufi {jais acciisabil (315) eleclos Pei ? Ac.si eisviiTuleivv
U
' bpei-aiilrir.Tlude superiiis: -Tributatio
dicefet: Cum Deus electos praedestinaverit, voca^- pdiiehiidm operaiur : quariio liiagis- eriirii iribiilan-
vefit, et justificaverit, ;quis POS poterif accusare? tiif,; lafilo" liiagis dilatahirir f; uijde Psalriiisfa: Iri
.(550)Nola perpulcliram Iianc .distiuetionem. flinc; . (532) Yulg.. leslahiehturii; aliae' auterii lectioiies
iijcipii Yiilg. cap.TX. Iu marg. vero aut. Teffitur' rip.siro'aiitog. cpnseritiunt. ; - __'•';• -:;
cap^^XHI..-;-; ;;.-.. J..-;..",; ., . ; , ••.. (555) In autog.- inarg, c. XXY,;capui;;vero:XXiY,.
{551) In aulbg., noil qdopiioest, -sed qdoplioneni riulKbi sigijattif. ''
,
legitur, quod jtix.iaTuig.-etrieridanduiiJ.ceiisui. .. \
'
219 , "•• -iTTONIS VERGELLENSISEPISCOPI ; >'-"".' "| «M
quoniam etsi yerbiim Dei in incredulis excidlt, im- . _ ex uiio.concubilupalris noslri Isaac. Quibus vcrbiV
pleluni tarnen esl ifi credentibus. Quod ui aperiat, illius iiieminil loci quo legitur quia cuin collidefen.
quasi exponens, sUbjunxil: Non ehimomnes, qui tuf gemini _in iuero Rebeccae(Gen.,xxv, 22), abiit
sunl ex Israel, hi sunt tsraelitm; id est,vvon onmes consulere Dominum, cui Dominus respondit :Duce
ijui securidum .carnefivex Jacob slirpedescehdiint genieset duo popuii in ntero iuo"suhtet populusptf
sunt viri yidentes Deum, quoniam nori omnes cfe- pulum siiperabil;et hiajor serviel minori (Gen.;sxv,
dimiin Chrisio. Quieunque efgo ex omni genle cre- 25)..Per quosetiam dubs Rebeccae.filioscfedenles
dent iri euiii, lii surit.viri Israelilae. Nec, cpuia(551) el increduli designanlur, per majorem Esau,-incre-
scmen sttnt Abralim, omnes filii; id esl, non bmnes.; dulj, per nTinoremveroJacob credentes. j. •--
illi qui jier carnein ah eb descendUnl, sed quicunque. Spd quare addidit Aposlolus_«a;T(noconcubiluT-
ex omni geiile ejus vestigia imitanluf, hi .filii sufit SciKcet, ne dicerefur quod Jacob suis; vel-parentum
Ahrahae. aut aliquorum propinquorum meriiis elecliis sit.et
El hoc-vult, quod sequilur : Sed in Isaac.vocabi- quod excellenlioris nieriti et meliofibus -hioribus
tur iibi setnen (GeiU.\xi, 12). Quibusverhis iilius fuerit pater ejus curiihunc quani cuni fratrenv serivi-
loci rriemiriit, uhi legiluf quia praecepit Domirius navit,.et niater -allerius voluntalis cum eunj quam
Abraha; utpbedirel VocTSarae uxorissuae, et ejice- S cuuvfralrem concepit. Ostendit eninvhpc-dicto qriia
ret ancillam, et filium ejris (Ibidi, 10), quoniamijon unum fuit patris meriiurtvad seminanduni, et ununi
esset haeres filius ancillae cum fllip liberae, sed iri niatris ad coricipieridumulrosque. Sam elsi postea
Isaac vocabitur ei semeh. yolunlalem -yariarp ppluit, utrosque inclusbs ulero
Abraham ergo, sicut aiibi idem Apostolus dicit: liab.ens,non uni (559) tanlum,' sed aequp ambobus
Duos fiiioshabuil, unum de.ahcilta, et uinim de libe- variavit. . ' :
ra. Sed qui de ahcillq, secundum earnem nalus est Ad comiiiendandarii igitur gratiam Dei Jioc dixit,
(Gal. iv, 22; Gen. xvi, 15");id est, secundumcarna- :volens. ostendere quja ex uno patrept exufia nva-
Iem cbnsuetudiriem; qui vero detibera,- secundum tre, et rino concubitu,' ambo nati sunl : sed alter
promissiohem(555); quoniaro, priusquam cbricipe- indebila miseraiipiie electus .est, alter yero justo Dci
retur aut nascereluf,, ei pfomissus est. Per hos ergo judicio repfobatus., Ut liullus in se glpriarii praesu-
duos homines designanlur lam credenles quam in- roat, sed qui glorialur, in Domino glorielur (I,
creduli: per Isaac scilicet fideles, pef Ismaelem vef0 Cor.t, 51). - . [.._-;_ : j. . ". •
jrifideles. Igifuf, ne forle aliquis dieeret: praevideliatDeus,
llaque, ut pslenderet quid esset in Isaac vqcabi- bpnafipera in Jacob, ideoque elegit eum , similiter
lut• libi 'semen; expoiiens, subjecil: Id est, nbn qui. C malain Esau, proplerea reprohaviteuni.-subjunxit:
filii carnis, lii suitl filitpei.; sed qui filiipromissionis, Cum erifiiinondum hali [uissent, aul aliqtiid !egissent
wsliinaiiiur (556) iii semirie. Quodesl aperte dicere : boni, aut-mali (ut $eeunduiii-electioitem- propqsiluni
lvi soluramodb in semirie aeslinvarinir,qui in Isaac: Deimaneret) rion ex operibus,sedexi)Ocaniediclmn
pronvissiofiislilio significanlur. _Eslioiantuf auleni est.ei: Quia major sertiet mihori. In iioiiduiiinatis,.
iii seriiine, quia, divina gratia vocante, iij Cbrislum nulla fldes abt opera. pra'cedere jipiueiTiBt,quibus.
'
corigregapt, - . . aller eor.unveligeretrir, alter eorum reprobaretur.. -
Ut autero osierideret quae esset baec promissio,; His autenv yerbis aperte ostenditur. quia liori-electio
subdidit : Promissiohisenini verbumlioc esl : secun- pendet ex proposito, sed prcjvosiluniex .eleclione,
dum lioc tempusvcniam,eterit Saree filius. Quo dicto, JSonenini propositum elecUonem,sedelectiop.raece-:
iilius loei mcuiinil, ubl legitur quiauiieridie sedenli dit proposilum; sicut nec juslificatio graliani, sed
Ahfaliae sub qbefcu^Mahibre (Gen. xvui, i) appa- gratia Vjuslilicalionem; .ita non-'-vdb'aliopfaecedit
ruerunt tres' angeli, in flgura Trinllalis, qups ilie electionem, sed electio:vpcat'ionem (540). KonTa-
hospiUo' suscepit, eoruriv pedes lavit; post-conies- nien omnes qui vocanttir eligunUir, quoiiiam, sicut
lionem autem vocaia Sara, dixil Domiiiris: Secun- Dominus in Evangeliodicit -.Multi stinl vocali,pquci,-
dum hoC tenipus veniainvel erifSaraeiilius (557). D veroelecli.(MaUhi xx,T6). Maijlfesteffaque^osteiidit.
Sed necredoret aliqiiis onines, qui ex.Isaac orii Apostolusquia slcut nullis suis meriiis p-raecedeflU-
suritaestimafi iri seniiive, qiiia dixeral : In Isadc bus reprobaius est Esau, jta nullis meri.lispraece-.
vocdbilurttbi semen, ideo suhjungit : Non soSiiptau- deifiibus eleclus est Jabob. Si euim praeeedereiJt-
tem (558)"seii et Rebecca ex uno concubitu habens aliqua njerita quibus Jacob eligeretur, praecederent
tsaac patris nosiri; ac si diceret : non soluni in (iliis utique quibiis reprobarelur Esau. Sed mansil pfo--
. duobus Abfahxc baecdistiivciio facla esl,,sed elianv posilum Dei secundum eleciionem.quoniam sjcut.,
Rebecca banc dislinclionem fecil, habens geminos eiectio.nullis jjraecedentibus meritis celebratur.ep-
, (541) Rom. xi, 3, In autog, legUur sictil loco sic. (545) Exod. xxxiii, 19. yuty.jcujusiiiisereor- V-
(342) In atilog. sepaiaiil. (5if))Eri gfaiianv jri-aeveiiiefifeHi.junge haecciim
(o'-o) Quje iroroediatc piaeccdunt, et qit_cscqr.un- iis quae inferius habentur ad cap.Vxi.iiilerpretatip-
_.:r not.>tii\alde digna. iiem,-.et-hd--eavcrbaf PatanrapparMhis quiriietipri
(~'ii) In aulog. maig. hic Icg^tur cap. XXVI. inlerfogubant.: _" .;';';";'" V :'"-
225 ATTONISYERCELLEiNSISEPISCOPI £24/
riet, et qui j'ustissiiiio"ejiisjiidicio coiidemnantur. Asuis,
j. ipse eam sihi opposult, dicens: Dicis itaqtie
ScleHdum ilaque quia consuramatio- peccalorum milii: Quid adhuc qumrilur ?'Id est, si Dens quos
flneni et modum peccantibus imponit : qriod non vult obdurat, quam honio querelam deponere potest
soluni mortuis, sed eliam viventibus acCidit, quem- adversus Deura, dum malum bperatur,? Et quasi
admodurtvSodomitjs, Jebusaeis, el Pherezaeis, cun- causara infert: Voluntati erinriejus quis resislet?
ctisque genlibus Cliananaeoruni. Hujusjgiliir Pha- Sed liujus quaestionis iiiipriidentiaifi vehenieriter
raonis peccatum jam consummatum erat," et tempus repressit, suhj'uhgeris: 0 horiid, tu qnis es, qui ie-
instabatrit puuirelur; ideoque Cxcitavilillum DeUs; spondeas Peo ? (5S1) Quod non de inopia, sed copia
palratis nariique miraculis in >£gyplo, fllios Israel suaescientiaeprbtulit; nec cum levilale, sed riiagna
liberavit, rit crederent in Beuni Israel,. et discerent gravifate legendum est, ut sit seiisus: 0 homo, .curii
npif-Uriiefesuos.adyersarips, easque fedderelcau- sTsfragiiis, pulvis et cinis, quis es, ut qperelani
liofes. Hic auteirv, quamvis occiilium (547), rvialus; Deo objicias, cur alibrum misereatur, alios bbduret?
erat; sed.ut qualisessel nianifesfareturet punire- Uhde et congrueiitissiniam infulit similitudinerri,
tur, idcirco excilavit illuni Deus. Et nola quia fion dicens: Nunqitiddicit fignientumei qui sefinxii: Quid
aif: creavi te, aut fecl.le, sed excitavi le, Omnis'; nte fecisli sic? An non liabel poleslatemfigulusluiiex
enim creatura Dei boiia; sed bic suafnalitia factusi )3 1 eadem massq facere aiiud vas in hohoreni.,aliud in
est malus. -...-. • . conirimeliam? El est sensiis:, Crim scias |te fcsse
: Non autem quod originale peccatum destruamris,;. Cgnienlum, el.ex massa pefdifa prtum, elintelligas
sed originali peccato simui et sua maiitia factus estt quia figmeriluiiin.on diclt ficlbri suo : Quitl me fe-
malus. - -• ....,•...'.;. , -- . cisti.sic? et figuluspolestatem habet ex eaderomassa
Sieergo a DonvinodiclHnvest excilavi le, ac sii facere aliud vas inhoporem, aliud iij contiimeliam ;
(548) teneaf quis duo vascula in manibus, alterumi quaniquefelam I)eb objicere justanv ppteris, sjalios
balsariio, alterunvfeiore plenuni; quaesi cpneusserit,. salvat, •alios, Obdural? Omnipolelis quippe Iesl, et
Tieroo ei recte dicere jiqtest: fecisll odOrem, autt quod vult facit; sed vas in honorem faeeremaiiife-
fetorem, sed : excilasti hoc feloribus plenura. Domi- sla est clementia, in.cppUimeliamv.ero,juslissimuriv
nns ergo', faclis ffiifaeulis, excitavit Pliafaoiienv,, ejus judicium. Oporlet ergo ut perpetuo Silenlio
u't, duni non crederel, puniretur; nani filios lsraelI quiescas, _ .... -. . . :
siccis pedibus mare iransire fecit, illum cum exer- Sed poterat aliquis-dicere : Quare Deus cx massa
eitu subin maredemefsit. Dnde subdituf : tJiosleri- perclita alia vasa iri honprem facit, alia in conlunie-
daminte viiiutemiheam. Quo faclo horiiefiillius ini liam? Cur non bmnia in boriofem facil? ;
uniyersa lerra-annuivliatum est. Et olv hoc seqtil-i G * Adbaee quasiresjjondet Apostolus, quia omnipo-
Uir : Ut annuntielut nonieitmcum in univetsti terra... lehs es(, et quod vult faeil; "et bbc.est quod in-
, -Deriique, qiiia bsleridit quoniafij Jacbb Deus perc feft (552): Qtiodsi votensDeusostendereiram, et no-
indeliilani. gratiam eJegit, EsaU et PJiaraonem ju- tamfacere polentiamsuam, Suslinuitinmulta patieniid-
stissimo judicio reprobavU, mox gerieralem intulilf 'vasa irat apla in inleriluni. Sulfintelligiluf : Ohoino,
senlertliam, dicens : Ei'_70cujus vuli miseretur, ,et{ tu quis es, qui respondeas Deb?:.
quein vull obdurat (549).' Crijus vrill miseretur, se- Iram non aninii perlurbalioiiem dicit quae solct
eundiinj-gratiam, quae gralis tribuitur; queni vulll esse in hominibus,i sed justam el fixanv Dei -yiiidi-
obdurat, secunduiii-jusUssimum judiciiirif, quodI ctarii, qiiaui exercet lii peccalores : Poienlidmvefo
mefilis feddiluf. Obdurat autem, non quia mollee quii eliam hialis berte uiitur. Vdsq irm rejirohos, in
cor durtim faciat, sed quia dufum non mollifi.cat, quos Deus jusfo judicio yindicat: vas eriiiriillius rei
dicilur "obdurare. Obdurare enim dicilur, nori quiaa va;sesse dicitur, cuj'u'splenum est.;A;;ta autem dicit
peccaiores cogit aut imjiellil ul peccerit, Ipse qiiippe e praeparala7 non a Deo, sed originalis peccati siiis^
nemineiri cbgit peccafe, sed qpia jTistificaiioriem a quemeritis. "''":
suae gfatiaepeccatofibus non largilur, eos dicitur. r '-,-Pulchreifaque dicit: Stistinuiiin multa patienlia
obdurare, quofum non vult raisereri. Obdufat, riou ii vasairm aplaininterilutit; quortiam Deus multa pa-
irrogando undefiat homo deterior, sednon jrrogando o tienlia exspectat repfobos , ut cunYertanlu.f: qni-
unde fiat nielior. Obduraf, non impertiendo mali-' -'- buS iioft eoiiversis, omnipotenliasuafacil aliudyas
tiam, sed nori impertiehdo justitiariv. Obdufare efgp o fn lionoferii, alirid iri corituiiieliarii., .
Dei tiihil est aliud. nisi nolleniiserefi. Quare hoc? Yolerisscilicet ostendere irain, id est,.-
Sed poterat aliqnis dicero i si Deus quos vult obr- qua peccalores nori convefsosjusle 'conderiinat, et
durat, qiiid ergp peecamus, si (550) bonum non agi- ;- pbfenliam srtain, qua malis bene ulilur, dum eis
mus, aut malum aliquod ope.rannir,praeseitiiri cum n niulta .'bbna tempbraTia tribuit, dans' lempofa sere-:
bumana fragilitas diviriae'voTunlalircsistere nequa-- na et frucUfera, impl.ens corda eorum ciho et lae-
quampossit?;. . . , ,. . - titia..' ""•. ;'....;,.
_'_
Yidens ergb hanc fpiaestionembriiiposseexyerbis is Cur aulem totura hoc Taciat, ostendit sancuis;
In nisi. '
(547) Legendiiin fortasse occulle, vel occultim. (550) autog. "_:
(548) Notapulcherrimuiriexemplum. -;.... (551) Hic in autog. Iegilur cap.."XSYH.
. (54y) Yulg. iiidurat. (552) In autog. hic legitur, cap. XXYill.. i
':tm'. EXPOSITIOIN EPISTOLAS PApLL — IN EPIST. AD ROM. 226
Apbstolus, subjungens: V.t oslenderel divtiiqs glorim j . toto mundo, ubi geiilileS habitabarit, quibus dictum
siife ih vasa inisericotdim, giim pmparavtt in.glo- est: Non piebs meavos, quia idbla colebafit:;:sed
ritihi.. Idcirep enim; diu pec.calpfes exspectat, ut, ipsi postea filii Dei vocali sunt, qiiia ex- orririibus
diim rion converluniur, justepuriiafitur; ac pef ljoc gentibus credentes, filii Dei facti sunf. Vi")!aiitem
sancti intelligaiit qubiiiam. nullis suis meritis, sed Pei dicit, ad distinctibrtem moftubrum.
sbla gralia.Dei jusUficafilur; nec^de bonis pperibus, .' Huj'us loci' sensura Dpirilnus exponit seeundum
Vquasi propr.iis, se exthilahf, sedillis pereunlibris alterum prophetam dicens ': Potidm Jerusatem, in
agnGscant.qriiaet Ipsi cum eis perirerit, nisf div.ioa ~iolp'0rbeierfaruhr; Jefu|alerii liaipqiib iri tbtb ptbe
'
gratialibefareritUr. '.';./ V pbsita est sancla Ecclesiapef iolum fiiunduiridiifusa.
Vasa misericordim TOCareleelQS;'," quos Deussoia Etquia dixbrat :-Noit soiumex Jtideeis, sedetidm
jniseiicofdiafecil vasa in honOrem.quae et praepa- txgettlibus, yolens ostendere/ qriia: paiici credUuri
fayif in glbfiam : quorilam ex rriassa perdifa illos efaiifex Judaeis,addidit :t_saias\ahieiri ctdmabdi^(5B5)
elegif, et justificavit, quibus ef ipse glorilicetrir, et pto, lsrael :; Si (uerit numerusffiliOfum Israet sicul
intfoducat ad ' arena.maris:, reliquim salvm fienl. Praevidit qriippe
Vquos glbriam.
Unde et; prismiskrpt' ostehderel difilias glorim pfpplieta paucbs ex Jridaeiscredifufbs, idcircb reli-'
siim : divitias quippe glpfiae suae bstendit, bx riiassa 3 "quiaSlanlum dixil salvafidas. V;
perdita, vasa in bonbreriv; bbnitas namque ejus adeo Uiide Appstolus, rit pfophetici cordis dolorem
omnipbtens est, ut yasa ifae et dissehsionis cbmrou- bstenderet, praemisil: Isaiaseldmqbai, .'
tare valeatihyasa miseficordiae et paeis.V / 1: P.ef areri£tm,ergo~incfeduh^Vpef reliquias credeii-
Et ut osleiidefet quae"dixerit yasa miseficordiae, tes desjgnafitur. Utruriique eniitt Abrabae pfbinis-
subj'unxit;':..Quos elvocavit rios; id~Psl nos, quos ei suni.est, dicente.Pomino : Multiplicdhs multiplicabo
Toeavit;Pcsi diceret: iri rios, quos praeparavit, id semen tuurit sicul sleilas crnli; et sicui areriam qtice
est praedestiriavit iri gloriara, ef vocayit ppr gra-. :esi iti iiilote iriaris (Geh, xxvj, i). Qui eniirilllic '
tiam_ -._ •_ _" . .: '•'. perstellas, Iiic per reliquias bsleriduritur '_'. V;
Sed ive pufaretur Judaeos'soluiri intcliigefe^yo-' • Sed quomodofeliquiae salvaeTaclaesrinf, apefitur,
luisse, quofiiam ex Judaeis ortus efat, ad.didUirNon cuifi subdituf ; Vetbuhienim cohsuihinuits'etbteviahS
sblum ex'Judmis;sed etiqtiiex geniibiti. Quibhs/vef- iti aquitaie (subiivteliigitur : saivris faciet -Doiriinus
bis ostendiFtjuia nori illi lafiluriviilii sunt Abfahae, feliquias). Yerbum Ddmlnus cohsuinmavii, quiaVom-
qui ex ejus" slirpe deseendunt, sed quicurique ex nia legis pfaeceplti,.perfec.it. thide idem Ajibslblus :
qmriibus gentibus vesiigia fidei AbrahaeTriiitantui', Finis leg:s ;est GhrislusfRom. x, ~i). Yefbum bfe-
cofiipularituf hT filjisVAbjialiae.Osfendit eliarii quia; u yiavif in aequiiale, qriia quae longeTatequeTjVle^e
per duos filjbs Rebeccae, non Judaicunv etgentilem diffusa sunf,;.Dproirius paiicis verbis coriipfebendil,
populunr, sed credenteni et ineredulum ihieliigefe dicens iJuguhi entm piehrh suave est, el ohusmeum
yoluit; per Ttebeceam riariique' saricla dcsignatur teveest (Mdtlh. :xi,:29,-Sii), "'"/;, /-;- V: "/// ;"',/ "'.'
Ecclesia. IJuod auleffi deealegitur,'quia ablit cbnsu- ::'' Quid vefbum' breyiptum fqciet Pomirius stiper
Tere Doiriirium,rioniritelligenduriiestqubduxortanti tef-ram,Pef vefbufiT bipviatum Eyangelii docifiria-
palriafcliae peum Ibcaleriieredidefit; et.'euiriificessri apfissiriie iriteliigUuf, 'qiionlam qifaeper inriume-
pedum abierilconsulere ; sed abiit, dicltScriptufa, "rabiles obseryatibnes.populoDei praecepta surit, Db- ,
bocesl, in virtuiibusprofecit. Moralilbr per RehecCam iriinus in dupbus pj'aeceptis corifiiiefi osteridit, di-
iidelisquaequeanimadesignatur;perdupsejus filjoS,- cens : Diliges DomihunvDeiimtuum ~extoto cet.dettio,
bxercitus vitiorum atque virtuluifiV TJnde apte dici- etin omi.i mehle lua, e'vex:omnibusviiibusiuisetpro-
tfir : Major -servieimiribri, quofiiam etsi riiajor sit '.xiniumtuum sicnl ie ip$ujh(Mqiili. xxif, ;57,).;.Uride
Viliorum exercilus, saepeTarrienilluiri superat exet- et continuo sribdit: tri Jtis Uiiobusmahddtis ititd tex
citusyiftutum. Sicutiri Osee dicll; Vocabo-hoh ple- peiideij et propjteim(jtfa/f/i:.'xxii,iO). Sive breyiatuni
bem meam, plebem meam, einoii dileclaiiL dileclam; • verbum dicitdominicae fidei symbolum, ;iri quO'COri^
£inohmiser-icordiam'cbhseciitttm}:irifa -sisi.it tbti.usvScclesiae sahis atque perfectio. Est
: secutam (Osee.n, 24;W Petr.ii, 10). Hoc tesliriio- eniffi quasi sigriilm Ecciesiae; liafti; Sfcut exefcitus
-/riiunv_saricli apbsiolideTocatione gerilium intellexe- aliquo signoalj invieemdiscernfiiitiir, ita Ijbcsigno
rrint: Geatllis eninv popukis nori erat-.plebs Dei, discerhiiniuf fidelesab ."rifidelibus. Alitef, vefbuih
; quoriiam idplis serviebaf; sed.faclus -esl jjlehs Dei breyiaturii; dleit doffiinicanvoraiionem, q.uani Donji-
dilecta, ef miserieotdiarii cpfisecuia,, quoniarif per "rius ideb iaffibrevemdpcriif, qtiia;novilT)eiife qub-
-Christi fidem jusiiflcaiT nieruit,"et laritarii accepit _• ijianvTiUriiana Tragilitas diu in^eadem Inlehtiorie
potestatein, ut fllius Dei fieretv-juxta .foannis vbcem nianerenon potest, qriaterius umisquisqiie OfaTjonis
dicenlis : Qribtquot,*.qrilemreceperuni eum (Jban.j, •: tehipofe colllgaf meriteffi suam, et -reprilsis bfivijijiin
12), etc. Unde et.mox subdituf ^a^jrophela'; Eierit, terreriofUriTfjegotioruriT curis, id "splurficogilel quod
. in loco ubidictum.est eis: Nonplebs thea vps,:ibi ofat. -,.-,' ..:;'-..-: •..- _. --:. ._;';
vocabunturfilii Dei vivi (Ose. i, 40), fn Joco dicit in; Igitur, quia oslerideratjiroplietce testim_pnjpp.au--
- :
(555) Yulg. Clamat.
" "
'esi : ATTOOTS",YERCELLEN^SmSCOPr ."' , ..' \ JS-28
cos cx Judaeiscredilurps, utarciius boc appfobaret, _A.homo int.cr homines apparuit, quasi lajiis jactiii;.
ejtisdcm prophetae leslirooniuiii subdidil, dicens :Et sedCliristus lantumlapis esl videnlihus, lapis offen^
sicut prmdixil lsaids: NisiDominusSabaplhreliguis- sionjs caecis,id est incrednlis, nanv Caecioffeiidunlad
set nobis semen, sicul Sodoma facli essemus, eisicut lapidem. Lapis isle prius parvus, juxta Dan.le!ispror-
Gomorrhas;milesfuissemus(Isa.i,.9). pheiiam, cre/vit, et faci.us est nions nvagnus, quo-
,- SabaotliIlebracalingtia, Lalino dieitur omnipotens, niam Ghrisius factus buiiiilis homo agnitus ,est
vel exercituum.Et est seiisus : nisi DonvinusOtvvni- Deris, _etadorat.ur a chnclis geiitibus. HuficJapidenv
potens, aut exercituum, reliquisset nobis semeiv,hoc bffenderrirttJudaei, quoniam pururn Iiominem putan-
est,_siia gratia nonpaucbs salvasset,-sicut.Sodoroitae,, tes, in erim eredere uoluerunt. Sicut scripium.esl:_
ct Goinorrbitae i.la. et nos omnes' perirenius, Et . Ecce ponain (556 V tn Sion lapidetn olfensioitis,et
nola quia pulchre dicit sepien, lioc enim seminatum pelratn scandqli. Haec_verbaDei Patfissiint adpro.-.
esl iri tolo orbe terrafum. phelam. Sion mons est Jerusalem. Dominbs ergo
Polerat ad haec Tprlasse aliqpis dicere; Qua in Siorilapidem offensionis posuit,^quoniaro Fjlium
jusliiia Deifactum est ut pauci ex Judaeiset pitires suum ex Judaeis carneifi sumere fecit..Petra autem
eligerentur ex genlibus, cum illi Dei cogiiitioneniJia- Christus dicilur, proptef fidei soliditaterii. Ipse enim
bueriiil, legemquc a Deb acceperint, isti-vero seni- B est fidei furidanieniiim,, sive quia inexpugnahile et
pef idola COluerinl?'0b hbe se.Aposlplus inlerrogat, singulareprxsidium est Oiiuiibusad se coiifugienti-
inferens : ,(o5i) Quid ergo dicemus? Quiq genles, bus. Sed petra scandali-factusesi Judaeis, quouiam
qum noriseciabaiilurjusliliam, appr.elieiideruntjusti- mortuuijvlvpminemvidentes, scandalizati sunt, et in
liam, justiiiam autem qiim.ex fide est. Israel verp eunvcredere despexerfirit. Unde idein Apostpltis alir
secldns legeni justiliw,in legemjuslitim _nqn perve- bi: Nos prcedicainus Clirislum crucifixuiii, Judpis
nii;,&c si dicerel: Nunquid iii.iquitate_.Dei hoc quidem^Candaluin,:geniibus..aulemstuititiairi( "" ICor. -
faclunv esi.? Absit. Quid ergo d.icenius? Nisi: 0_ i,-25)/\ ". ::;:.
_ioriio,.lu qji.is es, qui respondeas Deo? Clanvemus _El otnnis qtii credideril ineum nqn confundeiur.
Igituf cuni/Psalmlsta :-Justilia Dotnini abyssus mulla Credulitas illa accipienda cst hoc.l.oco, quae opeii-
(Psql. xxxv, 7). Ilem :Quain terribilis in^coniiliis bus adimjjletur; confusio vefo qiiani.soli mali halie-
super filios honiinupi { Psal. i.xy, S)> TerrihlliScnim . Ijuntiii die jTidicii, eum eorum peccala biriniluis
est In consiliis super filios liominum, quoniam qriid roanifesta erunl. Unde -alihildem Apostoius : Nolite
in Dei consilio de se dispositum. sit nullus 'suffieif ante tenipris judicare, qnpadusque veniqt Dominus,
inlelligere. etuluininel abscondita:ienebrarum(I Gor. iv,;5),elc.
Gentes igiluf,.quaenon seeiabanlur jusli.li.ajri,.quo- 'J..El Domifius in Eyangelio: Nihil est cpertum .quod ,
niahi idOlaVcolebanl, proji.ler quod juslificari non non reveletur_(Mallh.x, 26). Quicunque igilurcre-
merebantur, apprehendernnt jusliiiam , quoniam- diderit, eT fidem suam operihus adimpleyerit, non
dnmnon.suis meritis aut virihus se salvari posse coii.furidetur qeiia in peccatis, uride ei confusio sil,
cogrioverunt, per fideifi Chrisli. j'uslifieatae sunt; npn inveiiiefur, quae solis erii .reprobis, quibus
ideoque dicii Aposlolus: Jusliliqm quiem qumex dicetur: l.te, niakdicti, inignem mterhum (Malili.
- -' : - '
fideesl. .-'.... ._ xxv, 41), etc. -.-- _, !
Israelverb seciansTegem iuslitiae, id est legem ^ Quia gentiles laudibus praelulil, (557) dicens eos
Yeleris Testamenti, in quapraeeeplumcst queinad- apprejieivdissejiistiliaro, Judaeos.vero oftendisseiiv
modum populus Dci hosliaruin ohlalionibus purifi- ,lapidem ofrensionis, ne ,ob li.oc gcnUles -cxtolJereii-
caretur, dum ejus operibiis se salvari p.ossecredi- :;tur, adjecil.( 558).: (GAP.~%.):Fralres,volunlas qnU
dit, in legeiri jusli.liaenpn pervenit. Sciendum quia deih cordismei-,el obsecratioad Dotiin.fil pro.illis ih
per Icgerojustitiae gratiam Evaugelii dicil, per quam Salutem. Ac si diceret: Nequaqiiam propler hoc
,. liomo juslificalur. . , :. - . _ ; .exlpllaniini, qu.oniani non -vestris riierilis, sed sola
i -Et quia poterat aiiquis inlerrogare /quare- hoc,:
rj,gratia Dei- salvi facti eslis; et quamvjs JUdiei in
factum sit, idcircpjpse interrogal.,,dicens : Quare;? CJirislum offenderini, famen vbluntas cordis^mei,et
Et respoiidet: Quiq nonexfide, sed^cxoperibus(5SS)' .obsecratio" ad Deum pro illis. fit,- ut ''conver-
tegis ( subiirtelligilur, se salvari posse _credideruiii). tanlur, et Cfedant, alitcr enhri ,saIVaririon:pos-
Nam qiiia suis nveritis legeivise.jaccepis.se,ef. suis stini.,.r - . ;,. ., ,,-,. .:."";, ,,/.
-• viribus implere posse ,• ejusque . operibus sal- Oraiio.ergo Apostoli,et fides credenliuin, qui pro
vari crediderunl, idcirco, justificari non meraer 'J.tidaeis.incredulisorabant, etsi;gratiam Dei~pr_eces-
runt. -. -. .: - . -seril, inunquid, Ddes eoruni qui nondum credehant
Qffendetunl eiiim, inMpidem offensionis. Lapis gratiam Dei-praecessif?Minime. QuoriiariiAppstohis
PlTensioiiisest -Christiis, qui lapis dicitur propter pro-illis prabat qui noriduni credebant, ut eis fides
hunianae Iragiliialis liuroiiilalem. Dum enim iiumilis -daretur a Deo.;Parum quippe putabat quod eis iii-
"
In
(554) aatog. margriiic c. X.SS. . (557) TTicincipil Yulg cap.- X.
(555) Yu.Ig.sed quasi ex opcribus. (558) In aulog. marg. hic legilur cap. XXSI.
(556) Isaiae viii, i!t, et xxvm, 16, Yulg. pono.
-%-&-' EXfiOSlflOiJN EPISTOLAS PAULL -^I^EmST. AD ROJL ; Mn
slafiter Evarigeiiriiripfaedicabal. fiisi prs eoi-um.fide A .Yolens aritem"'AprisfoIusbsteridere:,'T]'iiaees_btIj_ec
etiam Deum rogaret. justiiia Dei, addidil i Finis;enim. iegisChristrisest,
-, Ffatres auleffi dici t gentiles,-quoniam^Credehd® id justiiiam driini credenti: ¥\\\\s • legis Ghristus ,
facti Sunt filii Dei, ac per hocvfraires erant Apg-- ririft cOrisuriiptioriis, sed cprisuinrivatioriis.qiioiiiam
'^tpjii"' - .- ".':; :V \,:V "• -V-"'/'' iioii legem; cririsuniit,; sed/perficitv juxta qubtl in
Igilur volens pstehdere qupijiam JfJdijeiigrioraiiter ES'arigelibloqfiitur " "
•:' Nbn -vehi solv.ere tegem,- Sed
"
peccabaiit, dutri jifaecones gratiae persequerenluf, MHpfere:-(Sfi0); , -,;VV
"adjecif-:Tesiihioninm eriiifipefhibeo itlis qripdjemh- Fifiis esl Chrisius.^tii Iri ipSOeredimu^, qiiarido
lationem Dei liabent,- sed:~'rioii:secundumScientiqm-;- boiiam vianv ingredi incip.imiis, et ipsunJ- soJrini
acsi,diCerel: KOyi, et scio; apud illos talis:et ipse videbiirius, crimVadilluih pefyeniemiis. Fiflis Gliri-
fuijcum persequebar-Ecclesiam Dei.HUjus aritem sfiis" dicitur, qiioftlariia'dillum VreteririJusqiiidquiil
locl seftsum; Donvintis-secundum Joannis 'Evaftge- agirous; et, cnfii adipsuni pefvenieriiusy nihil liltra
liurivexponit, dieens: Veniijiota; ui omnis-qui iittef- quod qriaeramus, Tiabebinvus. , ;: •'
ficiivos afbiiteiUf-se obsequimiipfwsiare Deo'_;ilem-: : "Firiis itaqub /nosler, peffeciip nbslfa essb (Jebet.
tloc faciuiit, qiiiahon noveniht Palreiri, heque me Peffectio auteiri riostra
---" , Cliristus, est, quofiiara ih
(Jd~qn;-x-~i,'2). :_-; .-. / '."':.:'' -'B-
• Sed quaereiidunide qua scientia liic dicat Apuslb- ijVsoperficimur (56*1), ciijus cripitis nierobfa ;su-
mus,' Recte Tiriis Christus diciluf, quoniam
lus. Kunquid de_ illa quae«irie. eliaritaie" jriflat. heirib sirie igitur '-'" /•."
ipso perficit legem.
(:T-Gi.r_viii, 1)3 -Son; Irho --de-~illaVquae charitalis
cbrives et-magistra.-IiuriiilitaiisVesl,-;Yefe riamque, ; /Fjnis:/aulem,legis. Chrislus/Vesi,omni,xjfedcnii ad
el tnta selehtia hominfesTscipp; «jiiia iiihil per-se 'irisiitiairi;;- qupnjam quicunqueVrier fidera Christi
iuslificatiir, in ipso perficituf. ;
pptesl.- et quja- quldquid est, ex/Deo Cl per Deuffi
esf. Ilanc scicpliafiT Judaei nbn TiahelJanl, quo- , Igitur, ui;:aperifet, quamVdixerit-jusfitiaiii Ju-
riiarn iri Tege gioiiabarituf j_Vjdeo: persequebarilur 'daeoruni!..?subjurixit::Mo.yses-enimscripsit,quohiam
' ~: <iusiiliam, qum•ex lege est, qiti feCeril homp_,vfvet
pfaecoriesgraliae. :-' r
' El
tanquani diceret aliquis : Ostende, Apostble, in -ejs.'t_3_32)...Ubi/ nplaivdUnj. qnia pon ait in ea,
quiesit liaec sciehTia, quarivtpiiquam ulileriv com-. ;Sed-.in, ejs, id es;t legis pfbeceptis, ,sive operihiis'.
niendas, et qriani iri Judaeis dbles non esse : \&- Ufide apparet ,vqooniam,MoyseSjiislitiam, quae-ex
:cifco;, expOiiendp, subjurixit/:;7j/!oi'.a)!ieseiiim De%- ~; lege-cst, pro pperibijs-Jegis: posuii. Qui ergo fe-
justilidm,:' el sriam "quqireiitesr statuete, justitiai Dei cefit, quae ex lege est, justitiam, id est ojjera
iibn sunt subjecln" _;•'. V ** Iegi.s,. vi,vetTii;eis-,-quoriiampfaeniirim accipiet vitae
JxfStitia Dei est, nori qua/ipse', sed qtia liomo praesenlis. Tinvet eriim- ne,;;si; (365) opera legis
jiistlficatuf; et qUaeVlioriiiiii a DeodatuT;- non Iaclat, cruc4flgatur,, au t Iapidetur.: -vel al i_-
Justiiia ergO:Deiesl Christris,' sivefides Chrisli, quid hiijfisrobdispaliatur."Yivit: itaque, quia prae-
pef quain juslificaTurqui cfedUTn euhipqfiijusli- niiriiri:accipit,.ne, cOrporis/rijOrle punialur, Im-
ficaf IrivpIum.Tiaric'/jusiiliam-Bei Ignofahant, qtio- pleipres autem graiiae, non pfaesentis vitae pfsemiuiiT
niam aegroii medicum nori quaerebatit, et de legis aceipjunt, ,sed aeterriae, juxtarfllud ; ;Guni dederit
bpefibiis gloriafites., peccatofes se: confiteridedi- -dileclis;suis somnum, ecee.:hmfedilas.'Domitii:(Pstil.
-
gnabafitur, Glofiaiiies aulem iri legis Pperibiis\ygra- Gxxvi,3)_: Gum enim. soffiririni riioriis electi ca-
fiam Dei a se Tepellebarif. Y _" •.,;.;. pijint, trinc ad ljaereditateiji aeterriae yitae perve-
.-. V ' :-'- " -.-• ".' ,'; - ' '
.. Justitiariv pa
.jllofufii;dicit,..q_ui se"justificari posse njunt.: ;; :
piilabant, aesiirijaiiics se legemVsuis riieritis ~acee- ; Sed;pbiefaT V.aliqiiisdicefe" f'Sf Mo^seS dicit. r
;pisse, et suis yiribiis iiiiplere poSse. Haiie jiistitiam Justitiam , quqi =«__. lege :esi,. qui'.-[ecerit -homo ."
slatnefe .volebaril; id est, ^gTatiaeDCi praeferre/, vivet-irieq (56-i) :' (565) qu_e;-ex iide e'st_jlistitia',
ideoque juslitim Dei non sitnt subjecli. "'-'- : _ qujd dicit ? Idcircp subjUhxifApostblus : ,Qum auiem
Tiinc alibi' idemVApostolusdicit: Quod si ex lege- ex fide esl jiislitia sie, dictt ijtie, dixerisfn Corde
estjustilia. efgb-Chrislus_gtdtis thdttuUs esl (Gqt-. tttb qriis ascehdtiin cbllum (366)1:7./ esl 'Cliristum
n; xxi). Si auleni Clirislus iibiJ'gratis mofUjusVest, deducere, etc. Prsecederis fesliiiioniuni AppslOlus da
(559) iri IMo solb impius juslineatuf. V psvitico'-,sump_sU>npc''adleiii, Deiileroiiomio, qiiod
(559) Nola pulciierrimam serifenliam. V chieiis pauio sjiperius citali .lextus,« quitius hanc
(5*30)"Matih. v, 17., Vul^.-serfddtniplei-e. ; senteiiiiartj-liaufife videlUfAppstolus^habent vivet
(561) Aiilog. peffitimus, vei elianirecte Tegeris in eis, idest, ptceceptis.,de quibns paulb siiperius
perftcinitis-;si legem subirilelligas.;. iri ci.tatis textibus rrienlio Iiabetur. Revera alia eliam
, (562) Levit. xvni, SJ./JE^&A'..XX, IT.,• Yjlg.' exempJariahujusjEpislplae hahentiii eis.
Toeb iii eis habet iri' ea," cirai tariien idem Apo- ° V
(565)/In aulog. locp )ie"si legituf jiisi.
stblus ad Galat. c. in, v. 12, in eadctri fere sen- (564).IbiTiabet aulog. ined;
tentia et occasione ita" habeaf : Lex atiietn non ..(36S) SubinteJljge de ea qucs ex_fide, etc. ..-' ,„,
:~esVex fide, sed'qia:[ecerifea,vivelin iltfs';-id esl, - (5"66)Deiit.-xxx," ,2. Pijficfuiri jnlerrbgaiibiiisip
operibus, quae superius nominata snnt, elad qiiae" auiog. nullib.i. ,..; "•'," '
refertur pronomen illis. Levilici autem et Eze-
9T„i • iTth\TS VERCRLLENSIRRPISf.QW V _ - I VS5S
iiiterprelatuf .recflpiluJatiolegis ;(56i). Uhdppt aple, A:bi(ni:fidei dicit, quia per ejusVfiiib.triiiripius justi-
-gtaUairi Evangelii desigrtat. ; ficalur. ;
Quaerendumesl autem qua inienlione Jiloyses hoc Rursus, ut aperirel quae essel ejus, praedicaiio,
dixprit, vel qua Aposlolus in testimonium sump- adjunxit._ Quia si confileqris in ore tuo popiinum
. serit. Moyseshocdix.it, docere yolen-j filios Israel, Jesnm, et in corde luo credideris, qnia DeusilUim
quia. noneis fiecessee.rat, exlra,; id est a-.coelo,, _suscitaviiqmoiiuis,:saivuseris.::-.',-';\.
vefabysso, divinum pelere praeceptum, quippecum -' Praevidil Aposlplus,, quoniam; futuri erant jjui
-legem Domini jjfae oculis habefent, duirimodo,yel^ Cbristum ore. confiterentur, sed credefe..nollentj
,lent implere >-,. ; . ileni, qui eurii corde crederent, ,sed projvter tbr-.
_ "Aif. ergo : Ne dixeris,, etc.-, ac si diceret : Tu, nvenfa, et, suppljcia coiiriierT yer.efentur;/ideQque
qiiicunque es, Isfaelita, ne dixefis iri- corde tiio-: fitruhjque siiriuTpbsult, i(i est, eredulitaienv, cordis.
Quis asceiidilin coelum, ut inde nobis.afferat divi- et pris confessjonem,,yolens ostendere quia rieulfum
iiuni praeceptum, ut audiamus,_ et•intelligajnus , sineallero sufiicit ad perfeeiioiiero. Hinc Dominus.
et Tsipleamus ? Atit,,qnis descenditin abyssum, ut in: Evangelio*dici.t . Si quis cqhfessus (uerit ihe co-
iibbis referal; quid In inferiib agaluf, et sciaraus rqm-:homiriibiiS,,. confileborel ego etim cprqm J^qlre
quid rios agefe opbrteai ? Quoriianvprae oculis habes B : mep, qui esiin cmlis-(Matth. x, 32).. El,nbta,,quia
D.ei praecepta; esto fantum impletor. Unde et mox non ait : Tlredideris, quia nafus ps|, passus ef nvpr-
subditur ; Prope est verbuihin ore tuo et in corde 'tiius, sed quiq:Deus illum suscitdvil amoiitiis. -;.-,.
"
liip. - . / " V v'" . Nam, et pagani illum mortuuin credunt, /et nohis
> Verbum praeceptunv Dei vpcat; ac sidicerel : :; ljpcpf ft;criiriine bbjjbiunt: riOriergo npstra laus in
Prppe est - vefbum in bre" tuo, quia Iegis,, ef ih lioc est, si eum tantum mortu.um cipdimris, nisi
corde tuo, quia meditafis. '- ' predamus, et resurrexisse, et nos ad ejus exemplum
• A.posiOlusaiitenvhoc tesliffionium.sumpsit, voleris' , resurrecturOs ess_e.,; -_ , ;-."..-/ ,V,:;
rislendere' Ghristiim; yerum Deum , et verrim ho- ilbrtuurii autenf, et nos cre.diinps, quOriiattialifer
niHieffi, et non. lpealem; Tiec in ccelo lanturo, sed eum resurrexisse credere non yalemusi. f _; ,
ubiqueeum fegnare cUm Patre; non lamen cot- .... Ut aulem arclius comtijendaret,.quia, nec epfdis
pbre diffusurii, sed poleslate dilalatum, ut sit sen- , creduiitas sine pris confessione, nec haep sirie iUa,
;sris : (368) Tiiyqulcunque es, fidelis, rte dixeris _adsalutem satis-est, addidil :Gorde eiiiin .cfeditur
Hi cordeTup : Quis; ascendel iri coeliittiJid est,"iie ad JHsliliqm, ore auieni confessio fit in. salutem,,.
credas Chrisiurii solunvpeuiii-esse', et nbri lioihirieni ;C_uihiis, yerbis. Osfendit, qupniam-qui Christuffi. ye-
faelum, et eum laritum-iri coeifiiiabilarc _ef aiiys- G r-umDeum., et v.efum bominein cofde eredlt, justi-
stmv ejuspraesentia vacare; TJnde ef exporiendo,' iecari meretur, quia, supruni - peccalorufiv remissioi
de.suo addidit vttpc est Clirisium deducere:Mm neni consequitur. Sed ad perfeciara salulem non
ia ljbro Deuterpiiomii' rion habetur. "/ sufflcit,;iiisi-et ore corifiieatuf: qnoniain DoJriinus
,, Sequitur t Auiquis destfendetih abyssrim'?Wesl, in Evangelio dicit,:. :Qui_me_negqperit cbraih flioini-
jie predas purum lioniinem TuisSb passuhv(piaox- tiibus, hegqbo el^egoeum corcmiPatre nieo (Mattli.
tuumque ad inferna -descendisse,- et-ibi eum' de- x, 55).- r.,_ '-;- , •. . // .;:-,
Tijieri, eoelumqiie ej'us jjraeseniia vacare". Unde et -' Scriplurq erihn dicit-: Oinnis, quioreditiiheum,
exjvbnerido.-subjuiixil: Id esl Ghristuhua -mbfluis rion confundelur __(lsu,xxvlii,; 16). Quae senlentia
-revocqfe..Tpse eoim:verus Deus', et• horivbest, ublr paulp Vsuperius esi exposiia. Quse rieTorte^de sofis;
que toius. Igitur, qUasi dicere vellet aliquis-:: Si jJudaeis dicla yideretur, proptere.a Subdjluf : Non
lex fidei dicere probihet, Tjiiis/ascendet in coeluni, enihi,distinclio Judtei-,et Grtsbii:VG.ujuslOci sepsum
etc.? Quid ergo dicendum, subjungit Apostolus , coapPstplus ej'us Pelrus exppnit, .dicens : Quoniqm
vbleris PS.tendere, qiiomodp ubique, sit iotus?_sed inpiiini geiite, qui tiniet Deuin^etqperatui'jiistiti.am,
quid dicit Scripturq?~Pfope jest liefbumin ;6;te tuo , acceplusest illi. {Aci.xySS),,.- ; ;;';/"". . / --,'-':
et. in corde tuo, (D.eut.xxx, ii); taijqiiam dieeret: D, Quare autemdistinclio: nonsit.Judaei et Gfaeei,
Quia Christus Yerbufn Dei Palris ubique totus est; siiperius Appsloliis;osteridil,,cum;praemissahac sen-
idcirco et in ore tuo., et in corde tup : ipse enim teniiola intulit.;: Omnes erimi:.peccaverunt, ei egent
"
ef; bene cogitandi, el; bene loquendi graliaivvtri- gtoria Dei .j^onv-iif;,..;.^
iuit./' Ghristus namqiie hbn solum Yerbum est Dei subjungitur : Nqmidem Domihui dmnium, Chrislus
Patfis, sed etiani charilas, et verilas, et sapieii- scilieet, qui omniunvdbminatuf, quoniam per ipsuin
lia. Is-itur: sicut haec omnia, ita et Christtis, nbn facta sunt ofrinla. Divesiii.omnesqtii invocant illum,
Toeo, sed meritis cpntineiur (569). . . . ;>" , quoniariv omnibus-se inyocantibus sriae gratiae do-
. Ut/ autem ostenderet de quo dixerit vefbo, sub- num iargilur. Narif etsi a priino :homine,:risque ad
jecii : Hpc est verbtimfidei, qifodpfmdicahius. Ver- eum qui ulliniUs riasciturUs eSt,' bmnes crjedefent,
f374| Inaulpg. amisil. /' ... (378) Verba quoniam... suuih, iri iriarg. siiperibM
(375) Indignamini. ariibg; sita surif.
(576) Hicin marg. autog. legitur cjip. XSXIV. (379) Bom. vm,29. Videanfur, altentequeperpen-
superius ad dantur quaein hunc lextum, aliosve huic. similes ab
(377) Jungatuf cuiii'lvis/quaedicuntursedmisetentis
ea VefJvarhqrivblehtts,
' riec citirehtis. , auciore nosli'0 adnQtaia._suiit.___. /';
eslDei, cap. x. . - . (380) Vulg. quemadmodum, . , . ,._.
237 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD ROM. 258
rogalse ipsum, siibjungcns : Sed quid dicil illiies-j A gralia, jam non ex operibus, quo dicto conlra Ju-
ponsum dtvinum? Retiqui mihi tcplem millia (581), daeos (586), qui legis bperibns se sahari posse
qui non curvaveruiilgenua anle Baal. credebanl.
IIoc exemplum manifeste patel >'n libro Regum Gratia autem dicla esl, eo quod gralis delur;
(III Eeg. x\m, M). Legilur enim,,quia, cum occi- ideoque subjungil: Alioquingratia jam non cst gra-
dissct propria manu Elias propheta quadiingciilos ttq. Id cst : Si ulla merita praecesserunl, jion ergc
prophetas Baal, Tacta esl vcheinens jjersecniio ad- gralia Dei salvati estis, quoniani roerces, non gralis,
versus prophelas Domini, adeo ut Elias fugiens, in sed secundum meriluin impciidiiur.
jugis montium, et cavernis petrarum latiiarel, se- Igitur, quasi quajrerct aliquis, cur Deus, HOH
que solum ex servis Domiui crederet reniansisse. onuics, sed reliquias tanttitn sahas fecerit graiia
Uhi faetus. est seuno Domini ad eum dicens : Quid sna, quaesiioneiii sibi opposuil Apostolps, et
quae-
hic ,agis, Elia ? Gui ille respondit: Zelo zelalus sum rendo stibjecil : r/!/irfergo? (siihauditur,
dicemus.)
pro DomiiioDeo Israel, quoniam filii tsrael prophe- Nihil nlique, nisi quia, quod qumrebal Israel, non
tas tnos occiderunt, et altaria tua snffoderuni, et esl consecutus. lsrati dicil
populum illura Judaeo-
reliclus sum ego solus, el quwrunl animam meam. nim, qui suis meiitis
legem accepisse, et eam suis
Cui Dominus: Reliqui (582) mihi septem millia vi- 1" viribus irnplere,
ej'usque opcribus jusliiicari posse
fprtiin, qui non curvaverunt genua anle Baat: ac si credebat, ideoque salulem, quam quaeiebat, conse-
dicerct: JNe pules le solum esse scrvum fidclem, et qtii non proniernil. Spiritalis vero Isracl de sola
bene laborantem, quoniam sunt mihi ct ahi, ncc
gralia Dci praesumeiis, salulem coiiscculus esl.
pauci: ihi enim, ubi te solum pulas, ibi bal.co Unde mox sequitur : Eleclio autem consecuta est.
seplem millia, quae non curvaverunt genua antc Eleciionem
Baal. Uhi notandum, quia non -ait : llelicla suni, namque, reliquias vocat per eleciionem
aiil reliquerunt se mihi, sed, ego reliqui. Taiiquarai salvatas. De carnali autem Israel suhditur : Cceleri
ve<o exccecati (587) sunt, sicut scriplum est : Dedil
aperte diceret: Ego eos salva\i; ego custodiu; ego illis Deus
fe.ci ul non curvarent genua anle Baal; ideoque ne spiiilum compunctionis (588). Coropunctio,
lam in bona sanclificalione, quam in mala jjonilur :
glorieris le soluro esse in seivitio, quia haheo et
enim homincs ad honum, cum Spi-
alios conservos tuos, quorum menlcs in\eni (583), compunguntur
ritu Dei compuncti aliquid bonum operantur; com-
non de se, non de Baal, sed de me pracsumentes. Et
pungiiniur et ad nialum, cum diaboli inslinclu
tii, qui dicis •: Reliclus sum solus, nisi .gralia n-ca aliquod malum pcragunt.
plenus csses, ubi esses? Et lu quidem genua ante
Baal flecleres. Per curvalionem gcnuum, quaedam t[J Sed, si Deus illis spiriluin compunctionis dedit,-ut
mentis snbjeclio designatur, de qua alihi idem Apo- non crederent, quae illorum culpa ftiit, quia non
stohis : In nomineJesu omne-genu(leclttlur (Philipp. credideiunt? Imo ejus, qui dedil, esso videtur. Sed
H, 10) : uhi per genuuin flexionem lunnilialio nien- absit. Nain quod juslo Dens judicio fieii perrniilii,
tis ostendilur, qua oinnes crcalurae Deo subdun- consiieto'niofe Scripturanim, ipse facere dicitur.
tur (584). llli ergo ante Baal genua cnrvant, qui Dedit ergo : quia daii pennisil, oculos, ut non vi-
quadam mentis subjeclione, id esl consensu, diaholo deant, el aures, ut non audiant. Oculos hoc loco,
se suhdtint. \el aures non corporales debemus accipere, sed
Baal, ipse est et Bcel, idem el Beelphegor, ct spirllales, mentis scilicel. Dedit ergo Dcus illis ocu-
Belbiit; sed Baal dictus est, quia in excelso coleba- los, ut non videant, id est non intelligant spiritalia.
Dedit aures, ul non audianl, id est divinis praeceplis
tur; Beelphegor vero, quia in monle Phegor.
Gur aiitem sumpscrit hdc lestimoniiim, aperitur.- non obedianl. Et nota, quia non aii, visque in aeter-
ciini subdilur: Sic ergo el in hoc tempore leliqnim num, sed, usque in hodiernum diem,'ne spem salutis
secundum eleciionem gralim salvm faclm sunt. Ac si cortim adimere \ideretur. Firmiter enim credit
diceret : Idem Domhius Christus est modo, qui el ' Ecclesia, quia reliquiae salvae fienl, juxta leslirao-
tunc, et qua gratia illos sjlvavit, eadem sahavit 0 nium quod superius jiosuit Apostolus Isaiae dicen-
tis : Si(iierit nuinerus filioium Israel tanquam arena
reliquias.
'
El hoc est, quod dicil(585)~ Secundnm elcctio- maris, reliquim salvm fienl (Isai. x, 9.2).
nem graiioz, id est praedestinationem. Prapdestinalio Seqiiitur : Ei David dicil : Fiqt mensa eorum co-
hanique, el electio, gratia Dci esi. Graiia aulem, est ram ipsis in laqueum, et in eaptionem (Psal. LXVIII,
ipsum dbnum, quo quisque jusliflcatur, nullis piae- 23). Hoc jirojjbefa, non optanlisvoto, sed futura
cedenlibus meritis. Unde mox suhditur : Si autem praedicentis Ioculus est. Nec ideo factutn est, quia
t
~
(581) III Beg. \i\, 18. Vulg. tuin hic, lum m cit. conferattir, qtiae alibi bac de materia ab auclore
fonte Regirovpost millia habet uiiwztm. nostro svepiusin hac epistola observata suut.
(382) III Reg. xlx, 9. Vtilg. retinquam. (386) Po.sf Judmos in autog. legilnr ' aut, forlasse
:
(583) Autog. hahet.^iiividi;sed ih.ei.i_ianieojudicio qii. ;„/:„_: •;_,.;,.;.,. '...;'. . : ;' ; .•> -
ita;eriieridandavisa^est. •_:.,, ..;.".;;;:;.-. V . -..; (387) Aritog.\excusaii. ,:
(584) Irt.marg. autog. bic legitijr cajj.. XSXV. (388) Npto ,duas hasce.speci.es cpnipuncffbrijs/sad-
" ' V
(385)-Nbtatu'dignfiriicapittilum; et quod curo Ijis irisIiirtJscilicet, efad boriiiniT „ ./
QSCli ATTrtNtKVF.Ttf.RT.T.ENSTS
EPISCOPT 9A<1
prppheta dixit; sed, quia futuruni erat uf neret, A tes genlilesimilali sunt, seaquiaexemplumaccejie-
ideo hoc jiropbela praedixit. • runt ab eis; quod si nori crederenf, sicuf illi perie-
Cur ergo maledicilur niensa? Scihcet, quia mulla runt, et ipsi pefifent.
mala patrantur ad nierisain. Ad mensam irihocehles _ Propler quod subdilur : Quod si delicluni illbrum
vocanlur, ut decipiantur; ad .mensam Absalpri<oc- diviiim stint niundi, eidimihutio eorum divilimgen-
cidit Amiion; HolopliernesJudifh ad meiisam ypca- iium, quanto inagis pleiiitudo eoritm? Deliciuni ilib--
vityiit dbcifieret; ad mensam Herodis, conyiyaeejus rum wiundi divitiae sunt, quonlam in infldelitate
eaput obliiiriere Joannis. Spirilalilev aulem per' permanenles,; vasia-fl sunt aRortianis,: et captivT
meiisaiu Seripiura sancta designalur, quae spirila- ducti .per singulas longe lateque provincias, ferentes
iibus cibis, et potibus onerata esl, quibus auimae seCumJibrPs legis, etprophetaruiii,qpibus mundus,
reficiuniur, et bene 'mensahaec Judaeorurriesse di- id est, mundi habilatores ditaii -sunl. Ubiqueeiiiin
cilur, quoriiam suis merilis eam accepisse putabant. sancla ECclesia- ab illis accepilTibros legis, et.pro-
De hac -niensa in psahno Ecelesla loqultur : Parasli phetarum, per quos dslendil proplfetias de Chrisio
in coilspeclumeo mensam, adversiiseos, qui tribulaht pfaemissasjam esse implelas. •'•-,-
ths (Psal. xxn, 13); sciJicetadversus haereticos.Haec •DiminuUo'quoque eorunT divitiaesiinl muridi,
itaque nieiisaJttdaeisfactaest in laqueurtj,et capiio-]B quoniam,; cuiri pauci ex Judaeis crediderint, et ab
i.e"m,. quoiiiam solam litleranv sequentes illaqueati infidelibus expulsi sint, ad ipsorum praedicaiiOnem^
suiit, et decepli carnali iiitellectu, ul non crederent, genles fide, cunclisque virluTihus ditalae sunl. Est
etin laqueum, quem geiitiljus-parabant,ipsi incide- ergo seusus : Si ad pauCofUrivcredeiUiumiJudaeorum
runl. Et beiie ait, coram tpsis, qiioiiiam ifiiquiiaiem. praedicaliorierii gentescredideruiit, etsalvataesunt,
siiam vidcnl, el declhiare nolunt. -quanto magis salvarentur,-si aut omnes. aul jhuM
» Quod auteiu sequitur: Et in relribuiionein_.elm. ex Judaeiscrederent ? : . .
«cfliicfafani.unumest ac si diceret: In retrihulionero Sed poierani geniiles dicere : cuiri genliui» sis:
scandali :nam quia credere nolueruiit, hoc illis a Apostolus, quid ad te JudaeisEvahgeliuiiipraedicafe?
Deo retributrim est, rit sacra Scriptuia essel illisin. Propterea subditur ': Vobiseiiiih dicb gehlibus(392)
scandahim : quotiescunque eniro spirilaliter alii|uid (subinlelligitur, quaehaecloquiiiiini)qudndiu quidem
in ea interpretarl vident, s.can.dalizanlur,ac per hoc ego sum gehtiumApostohis/minisierinm meum lioho-
'
ipsi-sibi sunl seandalum. . ...; -rificubo. ;..
. Ob.scuteiilut 'oculi eotuiii ne videant, et dorsttm Ministeriuni Sutim, praedicalionis officiunidieit,
ipsorum semper incurva. Hoc etiam, noro.oplando, quod specialiler shscepit in gentibus, j'uxtaquod,in
.seji prophetando-Psaliiiista-dixit : Obscurati itaque 'GActibus aposlolorum Spiritus sanctus loquilur : Se-
sunt oculi eorum nuhe cariialis.intelligpivliae, ut gregate mihi Barnabam, et.Paulum (595) iriopus,
spiritalia non viderent, et prophetias de Christ®• «7!<oa: elegi eos. Et Dominus:Ananiae: 'V-adejquia
praemissas, impletas esse non crederent (389). Dor- , vas eleclionis est mihi, rit porlel tiomeh meumin-
sum vero Judaei iij facienvChristo dederunt, quia in gentibus (Act. ix, 15). '.-.-_.
eum.credere dedignati sunt.Sic ergo dieluiii est: Quomodoergo hoc suum: minislerium honorifica-
Dorstiiri ipsorum sempcr inciirva, ac si diceretur : bat? Scilicel, quia nortillorumTaiiluificufanigefeT
Ulnunquam in melius, sed seniper iti pejus conver- bat, iif quihus specialiter jjraedicationisofficiumJJCT
tantur. Incuryalar itaqtie dorsum illorunj, quia non ceperat, sed et Judaeisinslanter EvangeliumpfaediT.
• ••"
coelestia, sed terrena semper acquirunt. Dorsuriv cabal. '. •..-./ , ,_-,:,
quippe incurvare,est semp.er inferiora respicere. Cur aiiteni hoc faceret- ipse irianifeslat, cumsub-
Volcns igilu.rcslendere casuminflJelium Judaeorum juiigit: Si.quomodo ad mniulaiidumprovocehicamem
neqtiaquam vaeare, adjecit (590) : Dico ergo .: Nun- medm. Carnein suam, id est, jvlebemJudaicam, ex
qiiid sic qffenderunt,ut cqderenl? Uhi subaudienduni qua carnis origineifi sunvpsit, adaemulandum se,id
es.tj soluinmodo.Et est sensus : Nolite gehtile.s.ad- est. imitanduiii provocare volebat-: ul, sicut ipse,
yprsus Judaeos ^591) quoniain, etsi pfieiidefunt, ut' 0 ita etilla crederet, ef salvaretur. Et hoc est, qiiod
caderent, casus tamen. illorum non vacat : illis ca- sequitur : Ut salvos faciam aliquos extllis.
dentihus, vobis data est occasio resurgeridi. Unde et Et, ut lamen proharet non vacare casum illorum,
subdilur-: Sed illbruin deliclo salus gentibus, lil Illos adjecit : Si enim amjssio eortim, :reconcUialio_est~
ivihulentur. Delieto riamqrieinfidelitatis 'JudaeOi'Uiai, mundi, qumassumptio; nisi-vilaPX moiiuis ? Anvis-
salus Tacla est gerilibus, quoniam illoruro infideii- sionemJudaooruni perditioiiein yocat, quaefactaest
tate, gentibus occasio credendi data.esl, et salvatae perjiifiilelilalero, qute reconcilialio nvuiidifuit, quoT
suiit.;'. ' ' niaiii illisin infldelitaie pefhjanentibus, mundus, id
Quod autenv d_jcit: ut illos mmuteniiir,non acci- est, hahiialores niundi, ad jiraedicaUoneniaposlolb-
piendum est^uod Judaeosihinlidelitate permanen- rum, qui expulsi sunl/credendp recouciliati sunt,
(389) Verba :ei... creaerenl, in mar^ino laterali (591) Fojiasse extolli,yel irasci. .. -] :"_"
silasunt. (392) In autog. marg.liic liabetur cap. XXXYU
' .
(3U0TIn,autog. utarg. legitur liic cap. XXXYl. (393) Yulg, Saulttm-
241 EXPOSIT.O IN EPISTOLAS PAULI. — INEPIST. AD ROM. 242
et revocati aa pacem iiei, etiacti titii promissionis, iA; bed quare hanc si.miiiiudmem Apostotus poncre
el gfatiae. Assuinptioriein illam dicit, qua Jtidaeiad -voluit,quae est contra naturam ? Nullus quippe ole-
fidein assunveritur,TjtfOdjuxta"haec' Apostolj yerba . aslri surculum trunco oleaeinseiit : nam si.fit, abs-
/uiiic fiet, cum jam iristabit ut resurrectio celebretur, que utililate : non enim "trrineus-jaro, sed-surculus
id est, ciini mortuis dabitur. vita, et caducis pefpe- fruclupi reddet, "Voluit ergo Apostolus pstendefe
Uiilas.. '
~ '/.."'-" :: / - quiaquaeapudTiomines Impossibilia sunt, possibilia
-Potest ef asSumplio ad gehtiles referri, iit vil.am sunl Deo. Omiiipoteriliaqhippe sua quod viiltfacit,
Chrislumaccipiamus, qui dfese ipsodicit: Ego suni jquaeetianvpleastrum amaruni, id estgenlilem jiopu-
vila/(Jodn. xi; 2S". AsSumplio ergb genlilium-vita, lum ex^ilva humaiii generis abscidit, et bonae olt-
"fuit exrmorluis, qulacum Ctirisius a moftuisresur- yae, id est p.rimitivaeEcclesiae sociavit, ut non jam
fexit, tunc gentes assumpf-e ad fidem, et yiyificatse amaras, sed duIcesTiaccaS,id est, bonorum operuiii
-
sunu'; " ;/•..-/," ./.;:/ iructuS fefat, _._.
Yel cerle vilani apbslolos voeat. JpsL enim ex Sequitur-: Noli gloriari adversus ramos (subintelff-
riiortuis, id est, infidelibuS parenlibus orli, vitam _,gilur fractps},,Gur auteni non esset glorianduriT,ape-
"gentibiis praedicarido ministraverunt .: Ac per hbe ritur, Cuni.subdilur : Quodsigloriaris,'nohluradi-
-carisa fuefunt assuiriptionis illOfufivin fidem.' J cem porlas,-/sed . radix le. -Per fadicem -quidam
B
;•-"Poterat aulenf aliquis dicere': Curapx patfiafcnis Abraharii, quidarn Clirislum intellexerunt. Et apie
Judaei-'ofli sirit, quare iri fidelilaie pertifriuerunt ? A^hrahamradix vocatur, qupniam ab ipso esfTnitiiini
Idcireo suhjungit Aposioliis :'Quod si delibatio sdii- fidci.-.Christus aulem radix .diciluf, quoniam ipse
cla est, el massa. Delibalio lllud proprie;dicitur, es.t Iniiium et rundamenium omnium bpnoiTimt.
Tinde massa conficiluT, et adunatur. Delihalionep . Dnde et priraogeiiilus pmnis creaturae dicitur. TTims
crgb patriarclias vocatj ex qujhiis riiassa, id est, / alihi jdem Apostolus : Funddmentum aiiud nenio pb-
"riiuilUudo Jiidaeorunf proeessit. Si eigg deltbatio iesl pone rcprmter id quod positum esi',,quiesl Chri-
'saiicta esi, el iiiassq; quia, sicnl patriarcbae per sius Jesus (I Cor. ifj,11). Et apte Chrjstus radiea
Udeni sanelificaii sunt, itact hiuIti/Judaeofum. dicilur, quoniam modoradicisarboreae sihi irthaeTerf-
' *Utautem
oslendefet quid dixerit delibaliohem, tihus ramis succiim suaedulcedinis, id est, bonorifm
qriidve massnm, adjecitT Et ":sifqdix -Sanctaesl,£t operum suavilalem tribuit, ef ul perficiaritlpse qrii-
remi. Delibaiio eiiim ad radiceni, Tivassa refertwr derii adjiivat. Si ergp ad-AbraliamiPferaiur, talis
ad r.irhos.-Radix auterii sancta, nbn fri Adam iniel- esl sensus : Nbn tu.radicerii portqs, sed radix te, quia
'
ligerida est, qiioniam ex Adani, noii sanctitas, sed ; non Ubi inilifim fidei es, sed Abraham-siimpsisli
peccaturii morlem oninibus inferensprofiuxit, j'uxla 'G-exempIum; sl vcro ad Ghristum-, ita accipienduini,
qupd superius ait ApostolUs"-;Sicrit per unturi libmi- Pst. : Noh.luradicehi poriqs,,sed fqdix te (594); id-
'nemih hunc mundum peccalum itiiroivit, el ver pec- est, non tuis meritis,. sed gratia Dei salvalus es-.
caiuiii inors (Roiii. v, 12), eic/ Dicis eigo : fraeiisunl raiiii_tit ego'beneinseiar'(595)<_.
; ISanetaniergo fadicem patf iarchas vbcat Abraham, Geniihus Aposiolus loquebatur ; ,el quiaVpraevidit
Isaac et JacOb, ex quibus saiictitas fidei in ramos quod exiollerenlurpuianfes se suis niefitis salvalasP
processit. Sed noiandiim, quia non ait : 'Omnes Judcbosqiiecorruisse : idciipo quod sibi objiciendum
fami,- sed 'absolute. Illos eiiirtilantuni Judaeosvult praevidii, ipse bbj'ecit, dicens : Dicis, elc.Et est
V
intelligi; qui credidefunj. Et, ne qifis tolam geiitein sensus ; Noli jvulare, o popule geiitilis, qupd fui&
periisse 'putaret-, adjunxit : Quod si aliqui ex ramis mefiiis, aut tu salvatus sis, aul Judaei corfuerint:;;
fracti sunt, Ju autem, cum o'leasler"esses~, iriseiius non 'ciiihi luum meritum, sed Dei fuit heneflciuni :
es in illis, ei/Socius radicis, el pinguedinis dlem V nanj"illi per irifidelilalenr cbrruerUiil, ;luyerb sola
fqctuses. Aliqubs fambs fraclos JiidaeoSvOcatiiicre- gratia T)ei salvatus es. Et Iioc esf, quod sequitur :
dulos. Et sciendufii, quia tola silva liuriiani generis Propler ihcrediiIilaleinfracti:sunt;tuvero fidestqs;
riuiaris oleaslris plena efat, quorii'ambonorum ope- id est, diviria gratia adjulus in fide perseveras.
ruiri fruclus non ferebat,' sed "exIvacsiiva pleaster D penique, 'ne/superljieijdocaderet, quemadmoduni
excisus esl, el iiisertusin boiiain olivarii. Oieaslruni Judaei supbfhia simul et infidelitate ceciderunt 9
ergo Ecclesiainvucat de geniibus congfegatam, quae idcircb ,et praeceplb rhonult, et exemplo jterruity
quasi -inbona olea insefta est, id est, per fidenipri- -Siihjungens:'Noli atlum sapeie.sediiiiie,- Altum sa-
riiitivae"Ecclesiaespciata.-PopultisTfamque gentilis, pereest supefbife : uiide alihi idem Aposiolus s-
iriiitando vesligia fidei Abrahae,Ta-clus'eslfilius jvro- Non alla_' sapieriles, sed liumilibus consenlienles..
missionis, efgfaiiae Dei, et ^sociusTidicis, et pin- '".'/( Rom. xii, 16).
guedinis oleae, quoniam fideiri;-et deyofionem, quae' "Sed quaerenduni est quare, Romanis praetepefit
in patriaTChis-fuit, accipere meruit, et bbhorfim"- timere, cunl supefius dicat: Non accipistisspirituni
- -servilutis tlerum in tiinorem
operuriifruclus reddere. (Rom*vm -, 15). Qua-
(394) Yerba si vero . . . radix ie in imo marg. inserar. Scilicet in versic. 19. Deihde post absohi-
leguntur. , -./-. tiorieriisensus, ct pUricloinleijecto yersic. 20. iiicjp..
• (395) .Y.ulg.jta habet,. etfliverse.y.aTde hunc,, Bene. •'• '':'
"lextuiri,Id est,: dices ergo : ftdclisuritrami, ttt ego
245 - ATTDNIS VERCELLEN.S1S EPISCOPI . . #*
jprbpter sciftndum,quia sanctuiu, et castum timofero jA valeant. Sic eiiini. dicit : Potens esl Deu.sTterum
,jlloshabere admonel; scilicet, ul;'.timenub declinare insefere illos ; id est, ad pristinum gradumresli-
:a CJirislo, magis in fidesolidertlur. Propter-quod et :iuere...Nani,_si tuex naturqli '.excisuses ole.astro, el
.terruil,; subdens : Si enhii Detis natuialibus^ ramis contra naturam inseiius es in bonamolivam,quanlo
:nqn pepcreit, rie [ortehec libi parcdi.: Naiurales /tnagis hi sccuridum'ndluram iriserenlur.suptolivm.?
.-ramps Jud_eosyocal, qtii earnis originem a paiaiar- : Sensus liiCest": Si tu,"o popule geutilis , ex agresti ,
cbis sunipsere. Esf crgo sensus : Si OetiS Judaess, et ainaro oleaslfo generis bunia.nl, excisus es-, i"d
'.,' qui caynis natura ex Abraham brli surit-, iri infide- est, gratja Dei separatus,;et bpnae oieae,.id.. esl,
litate perriianenlibus non pepercit, iriulio ininus llii . pfiifiilivaeEcclesiaejcbnTra n.aturamiiisenus:; multo
'parcpt, qui , cum oleaster amarits essesnatufa , ..'Vmagislii, ex olea, itj est, pairiarchis, secundunv
excisus es, et in dulci oliva insertus. Sed, qula;in- - carnis iiaturam orti, si conversiadfidehifuerliit,
cerla, et incomprehensihflia sunt judicia Dei, idcirco Tiiserenluf suaeolivae; id est, pairiarciiis, et priroi-
praeroisil: Ne forte. Sequilur : Vide ergo boniidlem tivaeEcclesiaespciabuntur. Sed quid est .qupddicil..
I)ei, elseveriiatem. '' ' "' Confra naiurani? Nuriquid ,Deiistotiiis preator ,na-
... . BeaiusPaulus, doctor genlium, in fide, etveritate turae aliquid
- aglt
' •- conira
•-- naiuram ? Absit.
' •-- Contra
-r
.--"" ---:.'-'
O- .r . . ...: ."..' ,
.cohortans Judaeosfifnios ,";etstabil.es iri fldeVmaiiefe,/y naturain efgo dicil, contra usum el cpnsuetudinera
pipfoeceptoeosifionuil, el ?xeriiploterriiit, dicbns : naturae. Neino quippe oleastrpni inseril in plivam.
J¥p/i,.'etc Projvler quod et suhdil : Vide efgo bpni- -Deusergo nibil agil conlra naturam ,. sed.quidqui.d
tatem , :eiseveriiateni DeV, BoriilafemDei dicilgra-/ ipse agil, id naliirale esl pnjnibu.s, quoniani ab ipso
luitam niisericordiain, quajusiifical creMbntesirt se; est fimnisiiiodus ,mimeriis, ef. ordo naiurae, Denl-
Severilalenfverp ,, justiilaiii; reeli judicii, qua con- qrie qtiia jvoleraiilgentiles dicere : cuj nobis hajic
deiiiiiat reprobos. "r; 'sirtiilUuiliiieinscrihis? Adjunxit: (598) Nqio enimvos
liTquibiis autem severilaleiri corisiderare debeanl, ignorare tnyslerium hoc , ut non silis nobis ipsi sa-
aperit, subjurigensi Ine_os guidem, qul ceciderunt,. jiientes.. Ac si diceret: Ne superbiaiis, ne extolla-
severilaleiii: Hoc ulique de Judaeis.diclum esl ,qui. inihi ,.idcifco yolo yos,scire.iiocmysteriuin. Myste-
5'eluf ranii exilla olea, quaein radice patriarchafuni . riunipst aliqua.divina . et sacrata, tanien opculla.
--'.faciii.ca'1,fracti, el aropulati suvvt,"Inle auiein bo- Sapiehtes autem sibi sunt, qui suam sluliitiani srir
nitqlem Dei.;.idest,'quia, nullis exigeiilibus merilis, pieiiliaiii pula.nl, et qui se sapientes jaclant, quique
sola Dei boiiilate safvalus e/s. ' V -
de aJionim alijeclione , vel cOntemptu gloriantur.
•_At, ne.forte aut«riperbia, arit otio perifenf, ad- Quod autem dixerit mysterjum ostendit, subjungens;
jecil iiSipeftndhsertsih bonitdte.Aliter eriim salvari„)'. Qfuiacmciiasexpqiie iii Israelconiigit, donec'-pleni?
iibn potefaiil.Ideoque subjuiigilur: Alioquin et lu: iudo, etc. Et hocdicit, quanvyis caecitas in, Israel
excideris,- Hiiic Dbroinus in Evangelib dicil: Qui cpntigerit, lion tajijen ex tbtp,sed exparte. Neeiia
permanserit usque in Tinem,hic: sdlvus eril (Matlli. cecitiit, ut semper nianeat, sed-donec plenitudo gen-
xxiv, T5). .' ''.""'// liuni introeat. Etsic oinnis Isrqetsqlviis fieL Qriibus
Praelefea scienduiri , quiabis vefbis Ajipslblus li- yerbis evjdenter psfendit Apostolus,, quoniaifi.qui
betiiin arbiirium hbminibus" coricessurii ostendil: judicaturus lfiundtiniadyeniet3jam iri jiidiciuni yenit.
-nani, siciit nihil bonihoriiiries , fiisi praeveniejvle inipundum., siCut ln Evangelip d\c\t tJudicium in
gralia Dei operari possuril, ila et haec, nisr jpsi hunc \mundum venit,,,ul,qui.nott :Videtu vjdeaitt, :el
siium Velleadjungani (396), nihil in eis poteril ope- qui videnl'..,cmct.fidnl (Joflti, ix , 59). In ..judiciuin
r-aii.: Et qiiia cfedilufi erant aliqui ex Judaeis, quippe discretipnis veriit, ut qui non ylderciU.; id
adj'ecit; Sed et/iili , qui nbii (o2~)permanserini in est peccafis caecatosse confiterentur, illuniina.rentur,
infidelitaie, -iiiserentur. Veruni, ,ne eornni meritis et. qui viderent, boc est, \idere _seputantes,, pepcar
lioc lieri putareiur, volenSostenderie, iquiaonmipb- tqres confiteri dedignarentur,, crudelins pbd/ura-
tefltia sua facit quod vuJt, adjunxll: Poiens.est enim n' rentur, et caecioresfiei'.ent.Iiaeeefgo caecitascontigit
Deus iteruiri inserere itlds.:El est sensus ;/Qu.a ,po- 'iii Israel. Pleiiitudineiiigehlium . non oniriesgentes
teiiliavos- cbnvertit, ei salvavit, ea el vllosconver- dicitj^quippe cum.-nonpmnes crediderint, :sedqu.ot-.:
tere ad fidem, Pl salvafe potest. Dicendo autem : qiiot ex gentibus credider.unt, aut creditiir.iBunt :
iteruiri, ostendit quia jam inserti sunt; videlicet, hic est enim verus Israel. /Similiter pmnem Tsrael
quia, pefmiflenie Deo, ex semine jiafriarcliaruiH Judaeos dicit, qui ad praedjcaUpnemappstoloj;unv
orti, el vestigiafidei illorurii sunt imitatl. Et nola, crediderunt, et deinceps yelpredituri siiiit, niaxinve
quia magiiain his verbis fiviseratio deinonstratur. circa diem judicii. Beatus verp AVugusliiius in libro.
Ostendit quippe Apostolus , quia Deus tain magnae supra Genesimad litleram ita exponit: Oninis Israeli.
iniserationis esl, ul eliam bi, qui post baptiSmumin id.est, exreliquiisIsrael,secun.dunicarnem,ef pleiii-
crishinali aliquo labunlur,
' '"per/pbeiiiteniiam/converti
' ' ' tudinem gentium, quoniam in fide •ChrisUsecuuduni.
'..,..; '.; .' .:.-£'' : '•;:'•'' ''/"
(596) Ert qugenani frierit avictprisnostri -circa li- (597) Vulg. loco qui non, llabet si tton....
berrinVafbilriUHiet gratiam opuiio.' , (598)_ln riiarg._autO|'.liic legitur cap./XXXyjlI.; ,,
245 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD ROM. Stffi
Spirltum sanctum, Israel (599). Sicul scriptum est : ,\ sunl non illa vocatione de qua in Evangelio dici-
veniet ex Sion qui eripiat, et avertal impietatem ab tur : Multi sunt vocali, pauci vero electi (Matih. xx
Jacob (Isai. LIX,20). Sion mons esl Jerusalem, qui 16) : sed illa, quae est secundum propositum Dei.
aliquando pro ijisa civiiate ponitur. De hac Sion quod Apostolus eleetionem \ocat. Propler patres
Micliaeas, vel Isaias projihela dicit : De Sion exivit dicit, propler patriarchas, quibus faciae sunt pro-
lcx, ct verbum Domini de Jeiusalem (Isai. n , 3; missiones; maxime aiitem Abraham. Charissimi
Mich. iv, Q). Cujus egressionis modunv ostendit - ergo sunt propter palres, id est, quia seculi sunt
Isaias, dicens : Ecce virgo in ulero concipiet, el pariet vestigia fldei patnarcharum
filtum (Jsai. vn, 14). Exivit ergo Verbum Domini ex Sine pn-nileniia, ut super onincs Dei misericordia
Jerusalem, et venit lex de Sion; quia Chrislus Ver- declarelur, el sunl dona (402), et vocatio Dei. Sixe
bumDei Palris ex jiopulo Jtidaeorumcarnem assum- pcenilenlia sunt, quoniam immutabilia; unde Psal-
psit, el doclrinam evangclicam praedicando, ac mi- mista : Juravil Domiiitis, et non pmnilebil eum : lu
racula faciendo , Jacoh eripuii,'et inipielaiem ab eo es sacerdos in mlernum secunduni ordinem Melcltise-
avertit, id esl,Tnfidelilatem. Et licet multos sua dech (Psal. cix, 4). Juravii, el non poenUebil eum;
doctrina converteril ad fidem, jilures lameii aposlo- id esl, hoc Novi Testainenli saeerdofium, quod ia
lorum suorum praedicaliorie."Sed hujus impietatis B Filioejus sanclificalum est, ncquaquam mulahitur.
aversio lunc perflcieiur, cum jam pleiiitudo gentium Ubicunque enim legitur Deus poenituisse, intelli-
introiret (400), id est, circa saeculifmem. In Jacob gendum est illum mulasse senientiam, siculillud :
Itcm : Pm-
ergo, licet juxta Apostoli inlentionem credentes Pcenitel me (ecissehomiiiem (Gcn. vi, 7).
Judaei intelligantur, generaliler lamen omnes fideles nilet me Saulem constiluissc regem super Israel (I
accipi possunt. Reg. xv, 11). Non lamen quod mulabililas in Deo
Et hoc illis a me leslamentum (subintelligitur, da- sil , cum Jacobus dicat: Apud qnem noit est tians-
merila homimnfl
bitur), ctim absiulero peccala eorum; id esl cura mo- ntutatio (Jac. i, 17) , sed juxia
hocillisame muiatur senteniia Dei. Aliter : In jioenilentia duo
riendoeosapeccatisjustiflcavero: dabi-
lur testamenium, quosalvari possuni. Teslamentum esse solenl: lahor, etaflliciio. Sine poeniteniia ergo
\ocat p.ictuni illud, de quo prophela ait: Feriam_ sunt dona, et vocalio Dei, qiioniaro gralia Dei prae-
do/tiui Jacob, el domui Juda paclum novum, non se- venienle, absque ullo coiporis Iabore, ei moleslia,
cundum pactuin, quod pepigi cnm patribus eorum; lioniines ad fidem vocanlur, et per bapiisnii la\a-
sedhoc est teslamenlum, quod slaluam ad illos, dicil crum reinissioiicm pcccatorum consequuntur. Vo-
caiionem vero dicil, quae est secundum propo-
fiominus : posl dies illos dabo legem meam in visce-
tibus eorum, etc. (Jer. xxxi, 51). Novum scilicel Clsilum.
Testamentum, id esl, graliam Evangclii : quod Sequilur : Sicul et vos aliquando non credidislis
Kovum dicilur ad Veteris dislinclionem, et quia J)eo, nunc ouiem misericordiam conseculiestis pro-
innovat homines. pter illorum incredulitalem, etc, et est sensus : El
ad fi-
Igitur, quia poterant Judaei dicere : Siaversa esl yos aliquando infideles eralis, sed couversi
ab eis impietas, eur ergo tibi lnimici sunl? ldcirco dem, misericordiam conseculi estis, id est, pecca-
subjungit Aposlolus : Secundum Evangeliuin qui- torum veslrorum remissionem : et, propler illorum^
dem, inimici propter vos. Et apte dicit Evangelium, incredulitalem, a qua exemjiluni salutis sunjpsislis,
nobis suntinimici, quoniam, dnm Judaeiex Evan- ne sicul illi periretis. Ita el isti, scilicel, qui quon-
gelio piaedicari audiunt, quia ipsi Chrisium occide- danv crediderunl, nunc non credidetunt in vestram
runl, ct morluus resurrexil, coelosqueconscendil, misericordiam, id esl, Chrislum, cujus niisericordia
scandalizantur, et iniinici praedicaloribus efficiun- salvati eslis; ul (405) miseiicordiam conscqnanlur, id
lur; maxime propler genliles, quihus invidenl, ,esl, jjeecatorum suornm remissionem : quod si
quoniam creduni. Ellvoc esl,~quod dicit Apostblus : .crederent, ulique consequerenlur.
Propter vos. n Volens itaque uslendere, quia nec Judaeus, riequo
Sed quid esl quod sequitur : Secundum eleclio- genlilis de suis .merilis gloriari potest, suhjecit :
nem autem charissimi propler patres : nunquid idem • Conclnsit enim Deus omnia in inrredulitate. Deus
sunt inimici, et charissimi ? Absit. Sed in utroque quidem ab aelerno disposuit per Filii sui passionem
pojiulo sunt pertinenles ad claudicalionem Jacob, genus humanura redimere : vcrumlamen elcgit
sunt ad benedictionem. Cum enim audimus : Quod .teropus, quo eumdem dirigeret; illud videlicet, quo
qumrebatIsraeL hoc non esl conseculus; electioautem plgcnlilis, elJudaicuspopulus unus esset. Gentilis
conseculaest; cmleri (401) vero excmcatisunt: inlel- enim ab ipso mundi cxordio, colcndo idola a Deo
Tigimus profecto, quia sunt inimici, obcaecatiscili- recesseral; Judaicus aulem paulalim a cognitione
cet; sunt el charissimi, ld est, elecli, aui vocati Dei, et mandatis leeis discedens, jiene genlilis factns
(599) B. August.,Ep. adPaulin.|149, § 19, duplici (401) Rom. xi,~ 7. IJOCOcmleiim aulog. legilur
sensu aitposseinlelligi Israel: scilicet velsecundum cuncli, quod ex superiori leclione hujusce texlus,
carnein, id esl, plenitudinera gentiuni, \el secun- uli mendam, corrigendum censui.
dum spiritum, id est, vbcationero electorum. (402) Vulg. enim sunl dona,
(400) Ita in aulog., sed meliuss inlroierif. (405) Vulg. ul el ivsi.
£47 •'•'• ATfONIS VERCRT.LF.NR1S RPfSnnPI 9iS"
erat. oebque Apostolus. dicit: (404) Gtmclusit Deus & sunt.ex i ipso, sunt/et de ipso :ex ipso quippesunt
iriincredulitale.Sed quod dicit, conclusit, non acci- ,coelum, et lerra, elc, sed non deipso; quia non de
piendum est quod Dieus"aiiquem ad peccandum" substantia . ejus: solus quippe Filius de [ipso est,
coegerit, aut impulerit: sed, quod juslo judicip fieri ,qui esl per omnia aequalisDeoPalri genitus. Omnia
permittit, consueto ifiore Seriplurarunf, ipse facere igilur, quaesunt ex Deo, per ipsum sunt, quia ipse
dicilur. ConclUsitergo, quia concludi perriiisil.*Sed condidit, et in ipso regunlur,-et gubernantur. Ohi-
quae oninia?Oniiiia scilicel liominum genera : illos nia verp illa dicit, quae subsistunt, ac per hoc crea-;
eniiri vultintelligi,quibusloquebaluf; ae si diceret: turae sunl, et bo.nae(406), quia a bono Deo creatae;
Vos, et Judaeos. Cur aulem omriia eoncluserit in peccatum vero non suljsislit, quoiiiam noii est crea-
Incredulitalem, oslehdit, subjungeris : Vt oninium tura, sed vitium creaturae. Alii vero dilferenliam
miseteatut; ld esl, iiullus j'am de suis meriiis, sed persbnarum, quae suiil in Trinitate, intelliguht, ut,
-
omnes in Domino glorientur. cum dicimus ex ipso, subaudiatur, Palre; per ipr -
Sed quid est, qiiod dicit: Omnium? Si-enimom- sum,-subaudiatur, Filium ;in ipso, subaudiatur, Spi-
riiUm mi_ei'ebitur, ergo rieminera, veriieiis ad judi- ritu
sanctb, quoniam omnia, quae sunl ex Deo, per
cium cortdemhabit. Igitur omnium dicitrir vasorum Filiuni facla sunt, et in Spiritu sanclo reguniur.
misericordiae, idesl, omnium, quos tani ex Judaeis, B' Sedmelius est.ut unitatem divinaesubstanliaeexpri-!
quam ex genlibus elegit. Itaque non omriium liomi- mere vpluisse accipiamus, j'uxta beati Augusiini
riurii; sed borum omnium neminem cst damnalurus. aucloritatem. Uhde el singulari numero siibdidit:
Igitur, quia magnae profunditatis senlenliam pro- Ipsi glbria in smcula smculoruiri,Atnen. Ipsi videlicet
tulit, ejus liorrore perfusus, quia occullam dispen- Deo, ex quo,etper quenJ,elinquosuiit omnia. Prae-
satioiiem Dei comprehendere non poluit; cur alios lerea his yerbis monet Aposloltis, ut debitum De»
indehila gratia salvet, alios aulem justo j'udicio honorein ad nulluin aliuni tfansferamus. .
reproijet, inaximeque de abjeclione Judaeofum, et Seqtiitur: (407) (CAP. XII.) Obsecro itaque vos,
geiilium electione pavefactus, in admiralione pro» (ratres, per miscricordidm Dei. HactenuS Aposlolus
. rupit, subjungens : 0 altiludo diviiiarum sapieniim, tolius textUm Epistolaesuos adjiilores Kao-
et scienlimDei? Alliiudo rion solum ad divilias, sed pene per
nuit a carnalibus recederesacriliciis :"nuncautem
eiiam ad sajvieniiaro, et scientiam pertinet. Alliludo iriimortalitalis eos docere praecejjla, et
aggfeditur.
quippe divitiarum Dei est, quia mente comprehendi sacrificiis iristaiidum : nam, quia a carnali-
non possunt: ex quibus diviliis suritillae, quasos- quibus
bus eos probibuit; consequens eral, ut quibusin--
lenclit in vasa misericordiae. Est et aliitudo sapien-
stafe dehererit, apertissime doceret. Verunf igituf
tiae, et scientiae Dei, quia tanla est ejus sapienlia, n2 sacrificiom esl bonum
aliquod, sipropter lioc agi-
et scientia, ut nec humana, nec arigelica hatura
tur, ut Dep sancla intentione inliaereanius. Sacrifi-
valeat penelrare. Unde et suhditur ; Quam incom-
cium qhippe est res divina : unde el ipse bpnio, qui
prehensibilia sunl judicia ejus, et invesligabiles(405) in nomine Dei cohsecralus esl, et Deo devplus,in
viwejus! Judicia haecsunt, de quihtis Psalmista niundo,/el vitiis moritur, sacrificium est;
dicil-: Judicia DaminZabyssusiiiu'ltd(Psal. xxxv, 7). quaniuin
etjdura cprpora iioslra per conlinentiam, et absli-
Hujus namque abyssi altiiudineni expayescens, cla- nentiam aflicimus (408), si propterDeum idagitur,
hJabat : "Quam, elc. Vim autemDpmini sunt, ut sacrificium est. Ad hoc. nimirUm sacrificiuin sups
dicit idenv Psalmista, verilqs, el misericordia (Psal.
audilores Aposlolus cohortans, dicebal: obsccro
xxiv, 10). Inyesiigabiles yero, quia quorunf vuit
- misei'elur, non in justilia, sied suaemiseribordiae vos, ele. Ubi notaridum, quia npn ait: Praeclpio,ju-
beo jsicut lex, sed obsecro.^Legisenim est jubere;
gralia, el quos vult blidurat, nbn iniquitale, sed vero juvare, yelpbsecrare. El nola, quia non
veritaie vindiclae. Et quia non solum verbis expli- graliae
addidit: ait tantutri vos, sed adjecit: Pei misericordiam Dei.;
cari, sed nec menie compreheiidi possunt, ac si diceret: Per illam misericordiam vbs obsecro,
Quis enim cognovit sensum Domini, aut quis eonsi- nullis nieriUs salvi facti estis, nt
qua exigenlibus...
liarius ejns fuit? SUbauditur, nullus. Rursus, quia In
exhibealis corpora veslra, "Vesira. ait ad Veteris Tc-
iiemo potesl praevenire gratiani Delrut Deo dieere
stanienii dislinctipnem :'illic enim aiiimaliurivcorpofa
ppssit: Debitor mihi es, adjunxit: Aut quis prior Deo bfferebantur.: Hostiam viveniem.Hostia, sacri-
dedil illi, et telribuelur ei? Hinc ipse ad Joh dieit": fit ad deyinceridoshostes. Mo-
ficium dicilur, quod
Quismilti antededil, et ego ei reddam? (Job xti, 2.) net ut corporanpslra DeOibostvam
ergb Apostolus,
Vplens autem aperte oslendere, quia oninia a Deo
ex ei et in _offeramus; quatenus hosles noslros daeinones supe-
siint, subjecit: Quoniam ipso, per ipsum,
Unum unus esl ex et . rare possimus. Viyenlein.dicit, ad distiaclionem
ipso. eSt,quoniaiii Deus, quo, in quo animalium corpora
Veteris Teslaraeiiti,
per quera, et in quo sunt oiiinia. Etseienduiri, quia maclabanlur, deinde Deo offerebantur. Sanctam, id
quae ex ipso sunt, omnia per ijjsunv sunt, et quod a Deoplacentem; subau-
de ipso est, ex ipso est: non tamen omnia, quae est, peccatis separalam..
ditur, per inhabilanlem Spirilum ej'us. Unde alibi i
(404) Ibi in autog. marg. legilur pap. XXXIX,
(405) Aulog. loco et investigabiles,t\3.belevesiiga- (407). Hic m aulog. niarg' Ipgilur cap.XL. _;
btles. (408)_Forlas"senp^i?HHs..;/;;. /;.'/ / .";:;
(406) Id est, stibsisttml, et suht bonm.
249 - EXPOSITJOIN EPISTOLAS PAULI. — IN EPIST. AD ROM. 250
Yos estisieniplum-Deivivi (II Cor.vi, 16). Item-: An .hiriiet vos. Ubi riotandririi,quia non ait, omriibus vo-
riescilis, quia lemplUmDeiestis, et S.pitiius Deihabi- • bis, Sed, omhibus, qui/srint iiitef vbs. Sic eriim
tui invobis(I Gor. iii,/l6)? verba Vsoriafe videntur, ac/ si fibn illis dicefbt, qui-'
~ Bationabile
obseqmutti vestrumi Vfloc siriJiliter ad: biis loquebatuf, aut scriljebat, se'3-qui:" inter eos
fdistinetipnem illius: Teslariienti dixit; in quo irra- erarit. Quodddeo fecit, ut lllos tarituni-nolaret, qiii
; tioriabiliurif/aninjali.iirivcorporaDep offerebanliiiv fejireherisihjles erant, id est, qui desuis riieriUs, et"
Raiionabite: obsequium dici l,' eujlum' Nbvi - Tesla-: Jlidaeoiiim ahjeelione glofiabanluf.;Quid -autettvdi-"
roenli.- Consequens enirir nori erat, rit sapienli,et- ' ceret eis, aperitur, ciirii subditur :Noii pltissdpete.
ralibnabili Deo irralibpabilitiijT rifiirtialiumcorpofa, Illi plus sapiuht, quam sajjere opbftet, qui nrih fepie
efrioit nosriietipsos pbtjps offefremhs. Jgitur, quia - sapitirtt; qui de suis opefibus praesuiriuflt, ef aliorriin
riori corpofis -sblum; sed etiairi ifieiitis est sacrifi-; cpntemplii gloiTantur. Fueriint ilaqiie noiinulli, qrii~t
ciuiri, -adjecit i/El nbttte- huic smculo cori[oririari. plus iri conjugio sapuerunt,-quariisapere oporlijefit;
_/Confprnies sunt iinifofmes. SaeCulum aulem dieit, qui adeo- dilexefiinl cpnjiigiunJ, rit con.tinerttiairi
Iibmines in saecrilo'-commorantes'", bt saeculunidiii- ...cbiideninaferit; iieiiiiqrii adeo contirieriliamdilexer
_geriles. Moriet ergo he hominibus saeeuiuiri diligen- ~' furit, iit dahinarerit Cofijugiunv.Sic rit in; reliquis;'
tibus .conforhiemur, id pst consbciemur, et_5i1nll.es- Sed quomodo sapienduni sit, Apristolris pstendif,
Hlis eflicianiur, eorum iniitatido vestigiac
' Curaulenv coiiforriiari siibjungejis: SWiapktedd sobrieialerii, \d est/se-
(409) debeanius, ostendit, feiiridurii-sohrietatem;, secuhdiim: Ibinperanliam, flae&.
subjungens i Sed -reformamini iri; riovitate,sensus etviriiesturiaex .qrialuor yirluiibusV d'e quibrisirili-
iiestri. Hli in fibvitate sensus/Teformaniur, qui iri bro Sapiefiliae.legitiir : -Illtt-docetV(sapieptiaseiliCet)
sapieritia Dei prfiliciunt. Unde Origenes" ait:- QuOt' prudehiidiii/^-justiiiamYfdfliiuditiem,:lempetariliqm,
pasSibus iri' sapienfia "Deiproficimus, fbties ~ih novl- qiiibus liihti esiulitius ihviid homihlbiis(Sap. vnl, 7)/
faie seftsus refofmamrir. Ariimarigiluf, quae igne T*;roperanliaVesf,quae et modeslia dicitur," eo qiiod.
charitatis accerisa omnes: saeculafes eohcuplseenlias, iri~OniriiIjHS-modiiin teneaf. Quicuiique Pfgb in sin-
et "mupdidesideria a ;se fepeUit, -rillque.sacririciurii gulis qiiibusciiiiqiie rehus ijiodniri«efyat, Ille feyeraV
est. HujuSmbdi nos-•Apbstolus rivbrietbfTefrev:Nam cst sobriiis^pf nTOfleslus.pttempbfatts;'; ac/per. hOe,
sciendunv,qiiia hoh tptumin horiiiheperiitrsieuim pfridens, /jiistus, el fortis,. quoriiam hae qnatuorviri
riul tolum,/aut nihil periissel, nbri essel quod-refor- trites iia- sibi' connexae sunl, ut unasifie alijs esse
nvarelur_ Qriia ergo imago Det ebrriipta estyiiiis, fipn possit..; .'/::'' '' -':/ ;;.''
monet nos AposlolUs; rit Trinoyiiaic sensjisnbslri " : Et titiicuique, sicut.Seiis divisit ynehsurqmifideu
: f eforraetinir : quod lune faclinus, curo, repiilsis vi- Hic ordo est; imicuique dico :/Ngn pins sgperc,
Vii]'s,iniagirienfDeiIn riobis.fenoyamus, exsppliaiites qiitim opoitet sapere, sed; sapere,; sjcut VDeiiSdivisit
nos velereiri hoiriineriV"cumaciibus sriis, et jfiduen- riieiisuram fidei. Quibus verbis 'bslendit, qiioniam
fesnovhm (Ephes.ivj 22^24)." ; - Vfidesest Piiiijiunidonorrim inensufa;VquOriianV-juxla
Vl probelis qum sit vbluntas Dei boria, etbetiepta-- merita fidei;tfibuunlur doria. Spififus sancti. Unde
-cens, etperfecla. Illi-nimirurh, quaesil volurilasDel, alihi,: Vriiciiiquedaltir maiiifestalio-Spiriirisdd utiti-
probare ppssunt, qui 111divinajsapientia...prbficiuiit; taieni;:-^ilii seftrio sapieniim, ritii setmo sciehtiw
et. quanlO flnisijue proficit, tanlo magis,-quaesil {I Goti xii,- 7), etc. Qnbd aiilem dibit, 'stcut: Deits
T?oluntas,/agiioscit. Volunias igitur Dei bonafuit iri 'diwsif, noh: accipieudum esl quod Spiritus .sarictus
/Saule; benehlacens, iet perfeeta: in David. Disiiri- ;divisihilis sit,;quippe-cunvDbus sitjsedqiiia' diversa,
'-:guendi enirii surit hi ifes gfadusv Est igiiurvoluritas ;sunt dbria ijiius, ideo hocdicium est. Neque eriihiSpi-
VDeibona i'h /ffuctu tricesiirio; herieplaeens in sexa- ritus saiictus dividitur; sed doiia ej'us.Pfbplei qiioblet
'gesimb; perfecta in bentesimo (Mdtilt, xiii, 8); id suijdUur (I Gor. viii, 42)': (411) -Stcut eiiiin in uno
/est, bona est in cbnjrigalis, bejieplacens in conlineri- :iotpore muita membra hdbemtis, oniiiia aulem riiem-
tibus, perfecia iri vifginibus; sive jn maftyribus. n"b.rqnoiieumdem acium liabehl (1 G'or, iiif," d4),Ptc.
Aliler : Boria est in sancta eogjtaiiorie, beneplacens Uhi riolanfUim, quia piilcliredicit, inune cbfpotef
in sancialbeuliOne, peiTecta in ppefalipne. . qiioniaifi uiiuriicorpus esty el diyersa-babeiTiiembra.
;" Sequilur : (410) Dicb enim pefgratiamfqum daiu :Np.neniro ioiurii corpus oculus.(I:6oi\;-siy,:.i5),-:auf:
est mihi. Superiussedixitohsecfafe: per riilseriCor- tplum atiris. -Omnia- autem membra rion liaberit
diam, ^yolerisbstendefe, quia iiulbssuis niefitis, sed •erimdem actumi quoi)iaifi-ocuIus~ videt, aurisaudit,
sola gfalis» Dei salvali sunl: *riuricautbm-se"assefit, . -pes ambulat.- •-.;;;-.• .•.:-,. _' -
dicere pef gfaiiam, utVbstertdat, quia nbn/suunvdo- '/ Unriiri:aclunidicil idem pfficiunii Jta etgO: niulli.
' nuiri
erat, quod dicebat, • sed ^raliae DeirDala au- ttrititii edrpus -suptus iri Cliristo. Driuiti cbrpusyoeat
tefn illi est gralia, qubniariv-SjJiriius sanCtl gratia ;Ecclesiae; unde elaptesiibjecit, iriG/ii'is(o,-quoniam
electus est, ul EvangeHuni geiitibuS praedicaret. liujus cbrjjoris caput Christus est. Si ergocapuf
- Quibus-aulem dicatVoslendi.t^ Orimibusy-quisunt :. Chrislus, el eorpus EccJesia, hujiiSPojporis membra .
-
(409)Autog. injoriiiari. :.:__'(i;{i)liicin aiUog, iviarg..legitu.r cap., XLlf;/
(410) Hic in aulog. niarg. legiuircap. XLT."
25i ATTONIS VERCELLENSIS EPISCOPI 2S&
feiintomnes fideles. Unde elsubdilur: Singuli aulem A l in unu.n confene possunt, sed vim exhortalionis
alier alterius membra. In hoo enim corpore siint • non habeiil. Sunt e conlrario qui minus loqui jios-
oculi, recle scilicet discenienles; sunl aures, \ide- snnt, scd vim exhortationis habent: qui collatis.
lieei recle aiidienles; sun! nares bonorum operum Scriplmarum testimoniis, mcercnlibus, et ,damna
odoreni accipienlcs, olaliis in exemplum reddenies lemporalia, vel propinqiiorum morles dolenlihus
sunl pe ics qui in \ia maml.tloium Dei ambulanl, magnampossunt adhibere consolalionem. Qui pxhor-
ei aliis amhul.iiuli iler ostcndunl; sunl manus, quaj tatur ergo in exhortando, subaudilur, non plus
ahis sua disiiibueiido rccle niinislrani, cl bcne lra- sapiat, qiiam oporlet sapere.
ciam de \erbo vitse. Igilnr, siouLjiullum cmporis Qui tribuii in simplicitaie (subauditur, tribuaf, ct
memliroium, ;>lleriussibi nsurpal ofiicinm, verbi non plus,sapere, quam oportet sapere). Snnligilur
graiia, oculo flaubo auris non videl, obiuraiis auii- noniiiilli, qui in simplicitate non tribuunl, id est.
bus oculus lion audit (b\-2); iia unusquUque in qui sua disliibuendo, laudem humanam, et Incruni
Ecclesia allerius donum sibi usurparc nou debel. El tcrieiium quierunl. In simplicilale v6io illi tribuunt.
scieiidnm, quia ununiqimdqiiemembrorum, oflicium, qui pro terrenis coeleslia, pio cadiicis mansura, pio
quod accipil, non sibi tantum, sed oniuibus aceipit; temporaIii)us seterna desiderant. Qui punesl in sol-
oculus enim non sibi lantnm \idcl. sed omnibus B ' liciludine (subaudilur, praesil, -el non plus sapere,
membris; iia ergo unusquisque fidelium sibi conces- quam oporiel sapere). Sed quam solliciiudinem pra>
sum donum omnibus imperiire debet. Nam scien- latos Apostolus admonel (413)?Nunquid carnalem,
dum, quia unusquisque in Ecclesia alterius donuin aqua quisque esse debel alicnus? Kon, sed spirila-
per cliarilalem suum efficit. Igitur, ul ostenderei lem illam, scilicel qua omnis praelulus dchct esse
diffcrentiam donorum Dei, subjunxil : Ilabenlcs au- sollicilus, ne aliquain ex o\ibus sibi commissis per
tem jdonutiones, secutulum graliam, qiue data cst negligentiam perdat. Jiursus quid est quod subdil :
nobis, differentes. Donaiiones dicit dona Spirilus Qui miseietur in liilarilate? cuni paulo superius
sancli. Yoleus auiom oslendere, quia nullis exigen- dixerit: Qui tribuit in simplicilate ; videtur enim
libus meriiis, sed sola Dei gratia, fideles sancLiSpi- idem esse. Sed scicndum, quia suni qui sua tribuunt,
ritns dona accipiunt, adjecit : Secundum graliam. ncc lamcn miserenlur : illi scilicet qui feneranlur,
Graliam fidem dicil: hsecenim gratia nobis dala est, eadem aut pana accepturi. Unde in Evangelio
quoniam nullis exigenlibus merilis vocali credidi- Dominus : Yolenlilaulwiiiatc neaveitaus (Malili. v,
m\K..'Differentesdicil dislanles : differunleuim a se 42). Illi autem miserentnr, qui sua indigenlibus
doua Spirilus sancli. Non tamen credendum est, distiibuunijiieccadem.iieccequalia abeis lecepturi.
quod Spiritus sanctus divisibilis sit, quippe cum G * Quod Aposiolus, non cum laidio meniis, aui an-
Deus dividi non .possit; sed quia \aria siml ejus dona, - gustia, sedin sinccrilaic cordiSadmoncf faciendum.
quaa fidelibus di\idunlnr. Qnam differenliam volens Unde nlibi : Ildarem enim dalorem diligit Deus
oslendere subjecit : Sive pwplietiam. Secundum (II Cor. i\, 7). Dilettio sine sunulalione (subaudilur,
r-alionemfideidicit; quia, proui ralio-fidei est, ita et sil). Illi ergo sine simulalioiie diligunl, qui Deum
dona sancti Spiritus tribuunlur. Pulchie aulem pro- cx toto corde, lota mente, tota\iiluie, etproximos
pheliam primam posuit, quoniam, sicnt oculus in suos sicut se ipsos diligunl.
$orpore, ita hoc domim prajcellentins omnibus est Odienlesvialum, adlicerenlesbono, Ciii"Apostolus
in Ecclesia. Etpuichre oculo ailribuiiur, quoniam, laniopcie odium commendal? Scilicet quia esima-
siculoculuslongeposila cernit, itaclpiopheiia longe lum odium, quo fralres aljquis odit; csl et boniim,
post fulura prospicit. Quod vcro dicit: Secundum quo odimus malum. ldcirco crgo commcndal boc
rationem fidei, in omnibus, quse dicuntur inferius, odium, ui mala odientes bono inhicrerc possimus.
subaudiendum est. Sive ministeiium (sub. udilur, Ule aulcm bono adhseret, qui bonum opus propter
Labenles secundum rationem fidci). In minislrando id sohuninodo agil, ut \itie ajlern* lnercedem
(subauditur, dico non plus sapere, quam oporlet. .recipi.al.
£* Cliaritale fraterna invicem benigni (414). Chaiitas
sapere). Ministerinm autem dicil eleemosynarum
laigitionem, quod ofiici')mmanuuni est,siveministe- esl dilectio Dei, et proximi. Ad distinciionem ergo
,iium-vocat praedicationis oliiciiim. Ul aperiiet quod di\inx cliaritatis adjecit Aposlolus : Vraieinhatis.
ministcrium diccret, adjccil : Sive tjtii docelin doctri- Elsciendum, quia sicul in generalitaie charilas excel-
na (snbauditur, dico : Non plus sapere, quam opor- lenlior esl omni viriule.ita et haec specialis.charit-as
.lct sapere). Quod oliicium ori aitribuitur. Sed qiue- omnibus, quoe ad fiaternitalcm pei linint, prseferiur:
icndum est quare subjunxil Aposlolus : Qui exlwrla- etsicut ex illa omnes viriutes procedunt, i!a ex bac
tm in eahort-ando, cum praemiseiit : Quidoceiin omnia, quoead fralernam pertinent honebiateni. Be-
.doctrina : videlur enim lmnm esse. Atlamen scien- mgnos autem dicit, humanos, largos. Ul vero ostcn-
tluw, qnia sunt nonnulli, qui docent, cl polile mulla deret quid ex hac oriatur, adjunxil: Honore invieem
(415) In autog. marg. laterali leguntur hic verba " prudenles, ;.,..,.,.....
h.<ec: ilte et Verc.ellinus
M ac.on :•
pi quaj yerba dn (417) Ih'autdg. £B«. ocw. .'.'•.' " :...;'; -.
_"
parie, scilicet, quod "Y.erceUkium atiinet, interpre^ {4'l'8)'In auldg. oraiiohes. _ ":.';'...
tationem sortienturjH fiiie.Epistolarum diviPauli.- •:{M9) Subauditur, debeiis;,,ye\,boco-iinperiite,legl
..^416J l Pefjviy, Ti.ibiYulg. ioco soiliciti "iiabel foftasse flehet, impertimihi.
25S ATTONIS..YERCELLENSISEPISCOPI .. | 250
est, ut in colloquio, affabililale,-et -corisensu,'et.A Sequitur : Si fieri polest, quod ex vobis esl, cum
in omnibus, quibris indigent, subveniendo consen- vmnibus hominibus pacem habentes. Pax duos cori-
tiannis. jungir, ideoque pax* nisi iriier duos, esse noii po-
Igitur, ut.oslenderet: quid es.set alla sapere, .ct lest. Unde idein Aposloliis: Cliristusesl pax. nostra,
quomodo humilibus coiisenliredebeamus, subjunxil: qui fecit utraqne. urium (Ephes. n, 14).- Prcevidens
Nolite esse prudenies apud vosinetipsos-:-quo dicto ergo, quia pax inconvulsa servari nou- potest ex
ostendil esse prudentes apud senieiipsos,. qui alta parle inimicoruin,-eorum videlicet, qui a bonis re-
sapiunt. "Et nota, qiiia non ait taiilum : Nolite esse prehenduntur, temperayitsriam ldcutionem, dicensi
pruaemes, ne eonlrarium viderelur Domini seriten- jSi fieri potest. PraevidebalCnim quod fieri hon pos-
tiae, qui ail: Esloie prudentcs; sed adjecit: Apud set, ideoque subjunxit"; Quod ex vobis esl; acsi
vosmelipsos(Matik. .x, 16). Apud seipsos prudenles aperte diceret: Quia ex inimicorum pane incohvulsa
surit,_qui se pro sua prudentia jaelaiil,. qui suam servari non polest, quod Cxvobis est, id est, quan-
imprudeniiamj quasi summam prudenliam deputani; tum ad vos est, ex vestra" scilicei parte inconvulsa
qui de meri.lis prsesumunt, aliorumque abjectione servelur , ul seniper illorum desideretis "saluiera.
gloriantur : illi videlicet, qui carnis.sequunlur- pru- • Qmibusverbis nequaquam ecclesiasticamdisciplinani,-
dentlam, de qua superius ail-Aposiolus : Prudentia Binterdicit; id est, ut cum yideiniis/riirqueriifralrerrj
e.arnismors est (Rom.- vw, 6), id: est, -qui inimico lapsum, non eum cdirigarhus : oportet enim tioc
vicem reddunl, maledicenii se maledicunt; ideoque agere, si forsitan iUuni emendare possimus." Sed
subjunxit : Nulli''maluni pro malo reddemes. Si qiieniadmodum..cumomnibus hominibuspacehi lia-
«liim' maluin_est malum alieui inferre, incompara- bere possimus, ipse mahifesiat,- cum sutijuhgit:
biliter niajus est malum pro malo reddere: illud NonvosmelipsosdefendeMes,cliarissimi,seddaie[6cum
enim frequenler ignorantia fit, hoc vero senfper irw. ira iri hoe loeo, quamvis lioniinis. possii intel-
studio. His ergo verbis hoc docet-AposloIus,,i.uod ligr, congrueniiiis lamen accipimus iram Dei, id est,
D.ominusin Evaiigelio : Si quis te percusserilin ttna vinilictam. Cum ergo nosmetipsos non defendimus,
maxilia,piaibe .ei et alteram.~($Iatlh.\', 59; Luc. vi. diiobus modis locutri irsedariius : vel qtiia ira ihf-
29). Quoin genere, ut beatiis.Augustiifus dicit, sex Biici sedalur, durn. sibi uliionem reddi non videt,
slint differentia. : bona pro-malis reddere; non. red- vel quia pro amore Dei palienler adversa siisii:!.en-
dere. mala pro malis;, boria: pro nobis reddere; tes, locum Deo relinquimus', iil ipse pro nobis ul-
lriala pro malis; non reddere-bona pio nobis. sed ciscaiur. Atlamen non ea inieiilione rnaliim. noii
jnala probonis. Quorum duo pririia justorum sunt, facei-e (422) debemus, ut Deus "puiiial "iniirikum,'
et prius melius: duo vero ultima reproborum, sed C sed inslare, ul ad pacemconvertatur, eisaTvelur.
posterius est deterius; illa vero.media mediocria Sed oritur quaestio, cum Doniinusdical: Diligite
sunt,- efprius. bonis propinquum, posterius malis. ihhhicos vesiros^et Aposldlus• Non vos defendenles,
Mediocriter.enim boni, bona pro bonis reddtint, et charissimi, seddaie Ibcumirte-: cur, sicuf iiiApoca-
mediocriter mali, inala pro malis. Nam et lex hoc Iypsiiegiiui: Saiicli subara Dei clamant: UsqUequo,
eis prsecipit, dicens: Diliges amicum tuiini, et- odio Domine sanclus el verax, non judicas el 'rviyidicds
habebisiriimicumtuum (L.DI..xix, 18; Mattii.y, 45). sanguiriemhostrum (Apoc.vi",10)? Ne ergd conlraj.
Jubet qriippe talioriem pro talione reddcre, et eaHera riuni videatur, scieiidum est, quiasancii non vindi-
hujusmodi (420).. Dominus -igitur nolens discipuios etam suorum iiiimicorum desiderant ad damnatid-
suos in tiis manere, ut eos ad alliora provocaret, nem, scd ad cdnversionem ; iiaec est enim viiidicta
praeeepit:.Diligile inimicosveslros, benefacileliis qui sanguiriis illoriirii, vel cerle pplanl diem judicii, quo
vosoderunt (Mallli.v, 44;. Luc. vi, 27). Ut aulem eoriiin numerus iriipleatur, et-mali puniantiir, ut non-
'
ostenderetqui sunt,qui malum projmalononreddunt,. ejs liceat amplius peccare.:
subjunxit: provideiilesbonanonsolum coramDeo,sed - Igitur volens suam narralionem exempld protiare,
etiam comm (A%l)Jwmihibu$.Quicunquemores suos, subjecii: Sicui scriplum est, in Ijbro sciHcetPujusdaiM
£t actiones'ita ^componiint,et ordinant, ut aneniine sapienlis : Milii vindictam; ego reiribuani, dicil Do-
reprebendi possint, hi coram Deo bona providerit; minus (Deiit.>XXXH, 55). Haec verba Bbiivini sunt,
quiiVerojta, ui etiani-imilabiles ostendant, hi bona ideoque subaudiendum est : Mihi vindiclam relin-
provident eiiam coram hominibus : quales fuerunt qiiite ; ego" relribuanr, id est, veslram palierifiam
pareiites: proecursoris D,oiiiininoslri Zacliarias, et remunerabo, -vel pro vdbis -uliionem reddam:
Elisabeth, de quibus Iegitur : Quia erantjusti amba utroque enim riiodo inlelligi-pDiest:' . '
ante Deuni, incedeniesiriomnibus-mandatis, et jusli- ' Sed, quia diseiat: Mihi vindietam,Ctc.,"ul osten-
' ••- deret quid agere. detierehms. adjecii: Si esurierit
fiealioiijbiisDomini sine.querela (Luc. i. 6).
(420) Exod. xxi, 25, 24 et seqq.; Levil.--sxiv, torunii quos e contrario diligere proeeipiebat. Levit,-
20.; Deul. xix, 21-;Mattli.v, 38. V. B. Angust. lib. xix,-17, 18; Exod. xxin, 4, S;'Deul.^xii, 1-4.
cont. Fati.st'.c. 25. Pa.nam laHonis non privaius (i21)¥ulg., coram omnibushominibus. , _
quicuiique, sed juiiex infligebai, ttec lex odiis yir, - 3<(422):lu aulog. facere, absque parliCula hon; for-:
tandis -potius quani yindictaj exercenda.consulebal. lasse suslinere, pati, et similia.
Nam odiuni inimicorum Dei lex jubebat, non priva-
-957 EXPOSITIO IN EPISTOLAS PAlir.F. — 1N RPIST. An ROHf. - 9MS
inimicus tutts, cibd illum ; si sitit, potum daiili. Ubi A bono maluin, patieriiioevocati in bono ergo nialuni
pplum, aut cibuni. non lanium Corporalem, sed et _ viriclt, quiper patientiae virluterii omnia adversa
spirfialetii iiitelligere debenfus.id esl,-'verbum prae- 'pafienter;' et sequahiniiter tolefat.
dicalionis r sicut: enirri eorpiis visibili' cibo., e( "
Praeterea, ne diceret aliquis : Transivi" ad:.gra-
polu sustenlatui, sic et aniiria illo spiritali sagi- tiani Evangelii-:; liber sum : ntflli subdiiusesse: de-
riatiir. beo ; proplerea Apqsiolus, utrnihitisitis-audiloribus
•Qui autem tioc agit, qria irierceae renmnerelur, deessel, propter bonum:paeis, et coiicordiae,:sub-
. aperit, subdens: Eoc enim faciens,"carbones igiiis jecit: (424). (CAP.XIII.) Onmis aiiimd jpoteslalibiis
cbrigerissuper cdput ejus. Qirinispraeceplivaloeulid, sublimioribiissubdila sil (425). Ab excelleuiioriparte,
sr fiagiliuni, el.faciiius' vetat, £t ulilitatem, aCbene- id est aniriia,; lotus- liomo;'designalur ;' fiblimidres
"ficenliani jubet, ligurata rion est; si flagiiium, ef" ahtein potestates "dicit imperalores, reges et prin-
facinus jubere, et utilitalem, ~,ac tieneficenliam in-' Pipes hujus siEcuIi,quibus- non subditos esse adino-:
lerdicere videiur, hlique.:figurata est: Nullus iiaque net proptei.tiOnuni pacis, et concordise,ne nomeri
dubilal, quiaih.tiis verbis, quibiis ail Aposlolus : Si Dei, aut doctrina Ghristi blasphemetur.- Undeet
esurierit ihimicus , elc.-, benevolentice beneficium' coapostolus-ejus Petrus i Subdili estote oritnicrea-
commeridat, ideoqiie figurata non est: in eo vero, -*"ttirm firbpier Deum, sive regi,tanquam.:praiceUenli,
,quod subdit: Hoc- enim faciens, carbones tgnis cori- sive ducibus, ianquam' ab.eo missis ,(J Je/iyji, 15).
geris super caput ejus, malevoleiitiaefacinus com- .QuPd^enimille aperte- ppsuit, prqpter.: Deum, hpc
niendare videiur, ideoque; figuraia^ est -loculio, et iste subintelligi voluit (426).. CUEauterii subditi.esse
spirilaliler iiitelligeiida. Per 'espiii ergo mens desi- debeairius, 0steiidit,-subjunge;ris.:Non est enim pote- .
ghatur, quae eslpraecipua iiiufieriori liomine, sieut stas nisi a Deo. Sed cum iu lihro cujusdam sapieiilis
iii corpore eapui; et, sicut euncla membra geruriiiii' scriptum sit: Ileges regnavefuht,- sed, non pernie ;
•
_a"Capite,ilaet inierius-omnia dispriri^ntur a-niente; • 'prihcipesexsiiierunij.etiwiicognovi ( Ose, vin-, 4J :»
per ignem vero charilas designatur ; percarbdnes' quorhodo i.on'est pofestas, nisi a.Deo ? Sciendum
igmis,ideni ciiarilalis ardor (425), velut beaius Au- estergo, quia sunt quae D<_'us propitius ordinat,et.
gqslinus dicit: (JrenlespKnileinim gemilus.Qui ergo- disponit; suiit quae iratris fieri permittit. De h|s -
ihimico suo esurienli cibum, sitieiiti potum, id.est, ergo, quaeiratus fieri'_peimittit dici.ur :. Regesre-
omnia neeessaria submiiiisiral,hujusmodi carboiies griaverunl, -et"non pernie, etc Etin libro Job : Ptr-x
siipra menlem ejus corigerit :dum enim videt sihi millii Deiis fegnare hypocritam propler peqcalu,po-
ati eo,quem odit, necessaria- ministrari, urilur ge- _ p«/2-(427);rde his-yero, quse ipse ordinat,in libro "
Euiibiis eornphnctiohis, cur ei iniriiicus sit, qtii suse 1Prdverbioruin scriptum est: Per me ireges regmnt
iniseriae subvemt.- ei -dicit^-Ego eum persequor; (Prov. viii,-15),ete.. Ac1per boc "omriis poteslas a
ille me diligit: ego sua rapio; ille, quae sua surit, Dep est, vel ordinate propitio, vel cpncedeiite.irato,
niibi-benigne"tribuit: ijuid reslat, riisihl diligenlefn Notanduin etiam, quia non ait: Cupidilas non est,;
md diligam?"Acper boc sic ad dileclioiierii-prbvo- nisi a Deo,^sed polestas, quoniam niali cupiditatem
calurinimicus. Detiis carbonibus Doiriiriusper pro- nocendi aliis a se habent; potestatem vero nisi a
jihetam ad Jertisalem dicit: 'Jtlabes-caibories,iede- Deohabereiion possunt.Neqiie enim diaholus unam
siiper eos : ipsi enml libiin adjulorium; Qiiidamvero." xi.viciilamJpbcontirigerepOsset, ni.siDpminop.ermit-
;per earbones inlell&xerimi siipplicia aeiernaedariiiia- telite ;" ideoque dicebat: - Exlende pqululum manum
tidnis.Sed "qui ciim hacinieiiiioiie inimico neces- Uiani (Job i,-11), id, est, conceile mihi .ut,.tentein.
saria minislrat, ut stipplicia-illi Tfelefnae damnaiionis Etpulclire subjungitur : Qual autem.sunt, a Deo or-
accumulet, ndn illum diligit, sed potius odit. Om- dinatcesunt'; a bono quippe.ordinator«, nihil inordi-
hlrid -ergo sciendurii est riori fuisse hane Apostoli naliim reiiriquitur. Ostendit -ergo his-yerbis App-
. intenlionem,iiui haeeidcircojubebat, ui iiiimicu_s-ad- stolus manifeste, quoniam omnis potestas, tarn apud
paceih convertereiur. Unde el subjunxit :. Noii Tj paganos quam apud. Giiristianos, a. Deo; ordinata
vinci amato, scilicet iriipatieritiae. Ille a malo virici- cst,; sive propitio,;sive irato. Deefat enim timor Dei
tur, qui impatientiae furore vexalus, inimicp -ultio- liominibus ; ideoque ne" mqre piscium ab inviceni
nem aut reddit,; aut reddi desiderat. Sed vince in coiisumereiilur, datae suntpoteslates eliam.malis, ut
\42o) Aiitog. Euhidem charilalis ardoreht. .' ~: iri qud jurisdictionem ecclesiaslicam pretio babiie-
. (424) In aulog.:niarg. Jegiliir cap. SLIII. ..'.. rit, el quarii spiriiali aiiimaruin lucro posiponendam
(4^25)Ex hoc quodsequiturcapite inielligal lecior judicaveritevangelicus vere auctor iiosler. ScHicet
qusenamfueritgravissiini inijusce yiri de obedieniia; - huriquam jiidicaiurusfuissel pro tiienda iurisdicLionej
et subjectione priiicipibusciebita, quibiis a' Deo iu si de ahiriiarum, yel ecclesiHiuini kiofp, vel amis-
; omnes subditos p.olestasest.-senlenlia." Vere.erange- sione ex.una, et de ea luilione ex allera parteage- -
licai doclrinaeseciator, :quani >ohge est, ht.prinCipi- fetur. Confertiaec, etsequentia cumbis quaeAtlo
tius resistere,;elauclpritatem:aiiclorit£fii.opponere,iri jpsetiabelin'eriisiolastia ad. Wal.donemepiscopum,;:
eosinyehere, yei gupd noii.^irieiiPrrpre-ab nliqiiot iricipienie.: Mullas veslrw- cliarilaii. >. .:.-_--
npvatoribus audiluiri esl,-\!itae, vel. regnp edrum in- V(426)-Autpg.posuil.'. :;
sidias molirii vel etiani-mahus s.acrilegas, ei inipias ,(427) Job'-xxxiy,-30; Vulg. : rjid regnare facitho.->
Jnterre, qudcuhque preeiextii dpceal, A).parebitiinio- wlnem Jiypocritam.'"'•'. .' ..:.;
0s4 ATtONiOERCELLENSlS EPISCOPI . 260
boni patientiae >yirtute,prpbarentur. et mali legibus t^ risboni bperis, sed mali, uiboe apertius demojislra-
muiidanis coercerenturj pl punireiitur. Cur autcm ret, subjecit: Si aiitem malum:feceris, tinie- scilicet,
ad-hdc poteslaiem acpepit,; ht eos,
potestaii resisterej no.ii deheamiis.^ostehdit, -Subjun- quia prineejis' '
;
gens Qui.ehim resistit polesiali ;. Dei ordhmtioni puniat, qui rijalum operaniur. Unde el subditur i.
resistk.-Ac.si aperte diceret: Deo rebellare hi.titur, Noh enirti sine causa gladium porlal, id est, non siiie.
causa ulilur potestate : gladium quippe voeat pote-
qui a se-Ordinaiaepoies.lalicoriiradicil (428). '..
El ut aperiius os .eriderelciir timenduriiesset:
"Vverumfquiaerant nonntilli dicenlefe; In saecuiari*- statem.
busnegdliis nps"subditdsesse oporlelj in .fide aulem,.; ei quihialum operaliir, adjecit: Deienimministeresiy.
et in hisi quae,ad,.Heuin perlinent,^ nullo mpdo,; i"d- vindex iniraei-qu.imalum.agit;- Ministrum principerii
circo -volens Appsloluspstendero, quia in oninibus vpcat, qui a-Deo potestaiem accepit, ut in- eos.vin.di-
subdiips esse-pporiet, prppter Deuni, adjecit: Qui cet qui malum pperaftlur. .. :
autem resislunt;_ipsi:sibi•damiiqtiqriem:accjuir:uni..Kt.. Sed quaereiidiim quaie AposLolustolieshieriiidnem
si aperte diceret:: Diini ipsi p.ersequendi occasi.pnem facii poteslatis, el ministrorum ;Dei, ir3e,aiqu.e yi.n-
•
Iribuorit, suos perseeutpres excusabiles, et. se,iniprp- dictsa. Scilicet, utpslendat quia Deus non vult baec
babiles-reddunl,. ideoqu.edigoam causam mprlis h.a-, per-suos exiiiberi. pontifices, sed per saecuiares ppr
bearil,-"S_eddignujii:,rnoTiis;pi'a3mium.accipiuni;(i29), B testates (452): alia quippe est causa: Ecclesiae,alia,
Cur-autem 'principes dati sint, jnanifestat, subjuiiT provinciaei(455); Nairi proyiiiciae:adminisiralio terrir-;.
Ecclesiaeyerd manshetudo clemen-.;
gerts :' Nmn principes.nonsuhi timOri.boriioperis,sed _ bililereslagenda,
«M/i,-'non ehim iddpprincipes dati sunt, ut eps ter* • ler. commejidanda (454). Hujus •autein ipci sensuin
rearitquibPna operantur,'sedi-qufijiala.. ,, _ .yettia Iraenaei|435) riiaiiifesle..demprislrai)f.( Refert
, Igififr, nt -ostenderel vim poiestatis, :et quare pole-. enim quia cum venisset ppriiirius, Capba.rriauni,_in^:
stas data sit, adjuhxit: Visergb iion iimerepolesta-. lerrogavil Petrum : Reges t_erra;,.qquibus accipiunty
tem? bonumfac, ethabebis iaudem.ex illa, Sed forle lribulum,vel censum? a fiiiis suis,an qbalienh? Qui
aiiqriis-dlcet ; Niinquid>saricli aposloli-pptesiatibus cum dixisset,,ab...alienis, iriqnit Dominus:•:..N&ergo.
subdiiiJueruiit,quipriricipibus:usque;ad hiprtein fe- scqhdalizemuseos; vade ad mare, et nyitte,hamitm, ei
siilerulit. ne Ghrisii fidfem ainitlerent^yere subdili •eum piscemquiprimvs ascehderit .lolle, et aperto ore
ftierunt, quoniarii hori propler mala opera, sed prq- ejiis, invenies .§_talerem,:.iltum sumensdaeis prq me
pter boiia persequendi pceasionem^dede^unt(4,50)., etjpwte (Mallli. xyir,:24;2^).'Nam qua iiitentione:
Sed qtiomodo diciiur; Ilqbebis iaudem ex.Ulq? Domiiiusipraecepit censum Petro ieddere (456), ea
Niuiquid sancli apostoli laudem aprlncipibusliabuek G ^Appslolusmoriuit suqs adjulores ohinibus subiiiiii.orj-,,
J
runlj:a'qiiibus inlere-niptisuiflXQ uaprppler Scien- busjiolestatibus subditps esse; proplpr pacis scilicet,
duni quia non ait per-illarii, sed ex illa.. Gircunispe- ei concprdiae bpnum. Unde, hic qucquespbjungitj:
xii eniriii et teiriperavii.loeutioiieii. suarii, <ac;sidiee--.. Ideeqiie necessitqte.subditi estpje, etc. ;Infide:nairique:,
ret:! Ex ipsa jusla,; vel sacyiente. Si enini jtista fuerik. Gliristinon esl disiinctio Judaei-aul Grseci domini.aut.,
- in quanlum fideles.sunt,,
poteslas, babebis laudem ex ipsa etiam laudanie. j>i seryi,masculjelfeiniiiae,sed
vero irripia',duin jiropter fiderivGhrisli. et.yerilatejji? omneSunum sunt. Attanien, quia oppi let ut fideies.
(4'31,);perseciitipiieni-pateris, 'laudeiii tiabetijsj Jpsa;, per yiampraesentis.,\jilj8Badpatriam aeterriaeliaeredk"
oecasiprierii Iaridis -praebente etia.m saevien.dp; naia.: latis peryejiiant, necesseest ut in ordiridljujus yitae.
laudem conse^ subditi sint sublimioribus potestatibus, ne occasio.-:
pervenies adcoronam mariyiii, unde
quaris. Ideo -subjungitur •, Dei eniw^mhustei:esl.tibi netnpersequendi demus, et.jjoinen Dei et docirina
hi_bbhum>..Bei quippe ,niinisle.r.e.,st'.p);incppsIjujus,. tiiasjIienieLur..LEIhpe est quod idic-itApostdlus, «e-,
muridi sanctls ih bPiium, quoniam:tiac raLiprie,sive cessilate. Igitu.r, .quia erairt-.-quiprppier hocsoluni..
sanctis.intionunj subditos se.esse- oportere.di.cebapi, ,ne oecasionerij'
jiistav sive iniqua poteslas -fueijit,
laiidis niinistral. J, - _'._-..- - pe.isequendi darent, et puni.rentu.r,ideo s.iibjungit;.
Denique, quia praemisii': Erincipes nqn. suntMmo-,:n Nmi sol»m.piWler wamsi&te$t.yiiidiciara,:sed eliqm:
(428) Quaesequurilrirvatde notatu digna,-utppfe.quae, unicarii voluit habere causam, religidnerii nemped.o*
doeloruni Ecciesiae illius teniporis senientiam pro-, gmaturii et inpruni. Vel legehduni. fdrtasse : ided-
dunt, omneriique subtilibusinlerpreiationibus locum, quia dignam causam morlis non liabent, nec digniim
tolluiu, ^varigeliqamqfle doctrinam a diyo Paulo, mortis prqimiumaccipiutit;_id esl mariyrii palinam.:
ejusqiie; coapostolo, Petrp ihetepistpla; poiissimum (450) Eii (lighain Caiisammoriis.; ';, '),':,'
prinia cap.n, y. 15, i^jylS, seqq. praedieaiiohe,, '.. {iSiJ^.firi.-c^rius^causajh^itiartyrli/fli^.ajn deniOii-
" .. . :
elsahguinepromulgatam pandunt, iisque teriipdnbus. stratam:,.'
' ;; .". . :.
a doctis virisiigniiam.;e.l s.ecutahi, sequeridahinobis, (452) Yerba.serf..." 'potestaies,/jn imd JJJargin.etia-^
suadei.it.';''.: : . ^ . -'-' ..- bentur, . ; .,-... ',.:!.
- (429) Sensus;hic aliquanto, oi.scuj|ipr eyaidit. Fpiy f.435,Hfeihmarg.reoaerii^cbaracfPre,:sifialiquahi.:
scrihendtuii exii;:'ideb q^adighqvi.
tasseloco JrfeiJ^fMe tispei' rubridri airariiehtp ieguniuf yefbahEec': di-
causam mortis habeaM, e_ldigmim mprtii prmhiuhf Mpiscopis,
' nbri deberej_idicia,:exeicere,, -'_'.' -_:_.
accwvM; nam ideoque comperidipse scripturii esi' (454.)En cohstanferevahgelicum mpreriJ.' '" .''; ,
(435) lii auidg. HyiiheL . ' . :".: ":
ita?(Jfoi7He;adverbi:Umvero^«ia«empei%aulfe^
eo mp£io,qud R-
per,compendiose scriptum iegitur , (4'56.)Claridrfortasseevaiflefetsetisussilegerfetttr?,
:' : '' '"'
nalis syllaba adverbiHoeo^ue,ila : q.: Sciiicetaiictor Pmeepil Peiro censiimreiMere.
Eoslef martyrium commendarido, dignam illud et
261 EXPOSlf10 JN EPISTOLAS PAULI. — 1N EPIST. AD ROM 26t -
-
prgpjer canscienliam, id est prppler pjus amdrern ii. dilectidnem" prdximi periirierit, ideo generaliter
ctijus praeceplivutiis esse iftiplelores : et pura qiti- , subdidil: Etsi ijubd est aliud mandatum ( stibaudi-
deui merile idipsum facere debetis, nah ad qculum tur',. ad diiecfioneiri prokiriii pertiuens), in lioc verbo
servienles,etquasi /ioininibus;p.ldcentes(Ephes.- vi, 6)," ihflriuraiur, id est, ift v.eftid'dilectipiiis iiJipletur.;
sediieo, qui protial corda yeslra (437). Etquoriiahi Uride el cdritiiiuP' ipsu.fti:verbiim iniulit, diceiis:--
praiijlisil: Dexminislei est,vindex inira ei quimhluih Diliges proximum iuunvsicui te rfiniin. Ut atileiil
agit, idcirco subjtinxit: Id.eo.enim et.lribula praisla- ostenderet quoriiodd iiripleai legem, qiii diligit pro-'
li$4 id est, ne. perseqtiendi pecasionenf delis. Mirii- xiilium, stibjuiixii: Dilectib-prbximirhalum hoh op&r'-
slri enim Dei sunt, in hoc ipsjtihi'servienles.Blinistros rai«?:.-Qt!ictiriquesancie-ei pieila proximum ut se;
Dei principes vocat, quihus a Deo collaia eslpote- diligii, peccaridi occasidnerii non habet; naiii quia;
stasadexigenduift tribulum. Undeet gerieralitereos hon vult uisua rixor cprruriipatiir, ipse nOneorrrim-
exiiorfans, siib.ecit: Reddile erqb bmhibus debila; pil alteiius, qiiia non vult Pccidi, -hec ipse qiisiit-
(458) cui tributum, tribulum; cui 'vecticjal',veciigal.: • pecidereproxinihm. ;S5c ei pdr caetera. ProxiriHihji
Ti-ibutum, ut quidam vpluril, a tribuehdc dicitur."Esr onirierii homirieift dicit- ciirii qrio "peccare ppssii-"
enim census, aut-reddilus qui exigitur a coldriis, vel mus:
" '.--''"- . .- - -_•:. >-: .': -;.-.;
lerriloriis; revera autem.lribritum a iribubus dicitur. I t' Pieniiudo ergo legis est dileclib. §\ Charilas jtixta-
Romani siquidem inuiiduin.in tres partesdiyiseiinif, yoceni Apdstoli plenitudo legis-esli et:siclii Joaiiries:-
Asiam, Africanf et .Europam,_quibusqui praeerant dicii, ChariiasDeus esi(Jban. Jv. 16), ergp et ple*!
tribuni vdcabantur, et qui cerisum solvebitrit, tribu- riitudolegis Detis est, quidixit:; Nbri veiiiHobvere
larii. Ve.ctigalautem,a vehendodicttiniesl; est enim legem, sed ddhriplere ( Malth. v, 17 ). Poferal for-'
census liscalis..Et est sensus: Juxfa propiiairi digfii-' lasse ad lisec aliquis dicere :-"Ap0sl0le,-qiiisin m.rjr:-?'
tatem oninibus debita solviie ). siimperatdr esi, si tali cdrpbre eorisiiiiitus pptest implere qtiod dieis';
rex est, si princeps, si ihagister, si doftiinus, si pa- id est, ftt pfoxiiiium diligerido niiilum malufti ope-r
ter, vel quidquid hujusniodi": id est, imperatdribuS, relur ? Ideoqtte sttbjuiigil Apostoliis: Elhoc scientes.
regibus, principibus. fributapt vectigalia; magislrd lempus (4,39).(siib;mdituivesse.aptum). El congrue
el.-j.airj,"'hpiiorem;' dpmino"tlniorefti. "Et "hbc est tidc tempiis apliim esse dicit-ad bonum operandumj;
qupd subdifur ':'Gui timoreih, iimorem; cuifibnorehi, quia post banc vitam iempus erit tinicuique a Ded
Iwnpreni. Sed qriia lohgiim erat per singiiia enume- " fefiipiendiquod gessit. Unde-Ddniinus per-.prdphe^
rare, ideo generaliter uriiveisa eomplectens, subjun- tam : Tempor.eacceploexaudivite;<el iiidie satulis.
xii : Neniini qiMqudm: debeatis; id est, omnibus _' adjuvi te (Isai. xux,:8I; II Cor. yr, 2),; quod
juxta dignitateni debita reddiie^:Verum,-qtiiabonuiVit exponeils Apostdlus ail .: Ecce.nunc jempus cicce*
charitatis iiOn "semel,sed cdritiriue reddenduift est, -ptabile, ecce nwic dies salutis (Ibid^); ,Ad> quid
inlulit: Nisiiii ikvicem diligdtis'; ac si diceret: Hob autem dixerittioc tempiis-apiuriij aperjlur cum stib,-
dilectionis"bdnufti "semper•ydbis;iilviceiftpersdlvatis ditur i.Quia koiaestjamnos:de;somno'surgere <ae si
necesse est, quia quo ampiiusTedditur, tafttd luagis diceret: Diu qtiidem jacuistisin sdihnd:infidelilatis.
augetuf. Et ul osterideret quSntuni -boriuriisit di- corporis ignavia?,: et cseierorum vitioriirii; Ifora.est
leciio, suticcit: Qui eriini diiigitproximiim, legein .am surgere. Cur autem jam: hora ,sit. oslendif;:
' ' Bunc eiiimpropior. est-noslm salus, quam cum cred^
implevit. "..'• ";:"
; Sed;cum Dominiis in Evangelid post cPmnienda- dimus.'-Et est :sensus : quiadies jtldicii advenil,;^t
iani diieclldriem Deietpr.oxiriii dicai : Inhisduobus hdstrae yita3.fiiiis; appropsriquat,' ideo proprior est
mandatisiola (ex pendei (Maliii, xxii, 40),"qudmpdo hufiC'riostrasalus, quam.luhc, cunicredidiihiis, quia
Apostolus eti.riiqtii proxiriiuni dlligat, legem iinplere qnp prajieritaVcrescunt, eo nniitiuiiluf fliluija. Sala-
dicit ? Ne ergo.yidealtir cdiitraijuni.-aniniadverteai- feiri verO lioii lcmporalem dicit, sed: aeterriani:
dum est quia noii ait ApOstpliis,iotarii legem", sed qiiarii perfecte quidcm frdelesii.ereipiuht,ciim e cor-
. lantuhi, Jegem illairi, vdlerisjntelligere qiiaeproxi- poribus exeunl, jierfectius tamen percipient eurii a
nii ju.bel dilectioneifl..Qudd si fotani legeift inielligi 'ftioittiisi*esurrexerihi. :-' ;. - :: - - . ;
ypluit, nec sic cpnirariuhi esl. Qui eriirii d.iligit -Seqtiit\ir: Nex pracesml, eic*; iste sariclus Apa-
Detim, tiiligit ultque proximurii, qtioniarn ipse.jubet siolus.-Evangelitim pradicarido, pene' tdtuiii orbeia
diligere proximum; et quiproximtim-diligit, uiiqiie -ierrariim circumivit, et qliia vidit euni in-lenebris
diligit el Deuiii,. quoniain ^jt.is irnplet praeceplum. "Iftfitieriiafis et reliqtiorum vitioijim .acfere, "excla-
Ipse aulem in Evangeiid diCit :Qui ditigii irie, nian- •niavifivWoa-prmcessit,seilicet 'aiitiqiiaevj-aecitaiis,id •
datd mea'.servabit( Jbari. xiv,.;lS). Ut auteni osieri- esl infidelitatis^dics auteiitKtpprbpinqiiaviiaelern.-e
derel quamdixefit legem, aidjecif: Natil nbn cicides saitiiis,;id esf dies lid.eiet; caeierarurii-viriuiun], qui
(subauditiir, scriptum esl), wn adullerabis, lionfu- ttinCadvenit,: ctiin :GIiiisiiisper mysleriuni Incarna-
raberis, non. coiicupisees,rion'"faisuhiieslmibnium "tidnis in iftJittdoapparui.,cujus' fidei luceiiifideiita-
dices. Ef quia noh Pmnia! commeftioravit, quae ad :-itis tenebra;: suiifeffugalaB.:Et quia praemisitrfaa;
omnia manducat, gentilem pmnia rnunda credenlem jh. runt, -.utnoh tanlum ad persohashominum, sed a<r
et maiiducanlem non judicet, id est, riori cpndemriet, personas Dei el homiinim referarilur, utqui judi-
hon hialum de illo existimet.'Suril enim quaedam cat diem ihter-dieni.r«it homd; qrii aulenijudicat
facta,' quaj dubium efl quo'artimo fiai)t;..qula"et dmnem diem sit Deus. Hdmo qilippediem infer
tioho, et malo animo fleri possunt: e't idcirco iri his dieiri;judical;; qiiia -lidc :solummodo judicat (445),
: nam qualis quisque sit bp-
ftidiciurii sumere noh; debemus, quod nobis In illis quodiii prsesenli videt
permitlilur, quaJ quo animd fianl, videri possuht ut die, videt; ,qua'!is>auterii futurus sit, ignprat, ut
ftiria, stupra,.blasptiemiac;et cajiera hujusmodi. eum, querii tiodie yidet malum, cras ndn dubitet
Eraiii igilur eo lempore qui a carnibus et vind posse divina gralia fieii bonurii : Deus autem judi-
se abslinebant: erant; et qui ulebaritur;- ideoque cat omneni diem ;. quia praescieiiLia'sua omftj.a
aijudicabantur ab inviceni. Ergo quia, cum esseiit h.ovii, eiiarri .antequam flaiit, etqualis quisque sit
homines mdrtaies,; derebus dubiis, id esl, quse et hodie,-qualis^fulurussit. Igitui quia vidit Aposiolus
i_iinplici, etnon bpno animo fieri pqterant, in oe- illarii varietatem, quam diximus iriter credenles.; et
culla-cdrdisj de quibus Deus tahluni judicat, vole- quoniam rilrtimque acceplabile est Deo, subjunxit;:
iarit ferre senleriiiairi; idcirco dioit Apostolus': /s, Unusquisque in suo sensu abundet.-Hunc locuin fton-
ifrii manducal, non manducahlem non spernai; et JB nulli ita intellexerunl: unusquisque qtiod sibi sufli-
qicinon manducal, manducanlem non judicet. De cere decreyerit, abundahler operelnr. Sed ftunquid
aiibiis quippe judicare Jion detienius, maxinie ut haereiicus, nunquid scliismaticus. liuriquid inalus
xsondemrienius,ne" forteiemeraiiuni judicium inci- calholicushoc dperari debet, quod sibi credet sufv
damus. Unde alibi : Nolile anie lempus judicare ficere? Absit. Sic ergo accipieiidum est : UnusquisT
\l Coiviv, 5). Et Dominusin Evarigelio': Nolite-ju- que sictii suo sano sensui inlellectus a Dep conces-r-
iiicare,ul nonjudicemim (Malih.\u,A). sus est, sic operetur; ac-si apertius diceiet :Unus-
-Cur autem nee Judseus sit spernendus, nee genti- "quisque ijuae ,credenda, et confitenda, ei agcrida
lis judicandus, ostendit, subjuhgens • Deus enihi juxla: insiitula, et exempla sarictorum .cognoscit,
idum assumpsil, id est,- elegjl, et sua gralia ad-fidem tiaec aburidanter operelur; quaienus in tiis se exer-
-Tocavit, Propter quod et subditur : Xu quis es,qui -cendp, ad majora perveniat, quoe:prius fton intel-
jvdices atienum servum? Ac si diceret; Quia Deus lexit.
iiliim assumpsit, servus esl Dei: tu ergo, cum sis Sequitur-: Qui sapit diem,,Domino savit. Dierri
Iragilis, et occulla cordis cbgnoscere ftdn possis, sapil qui, qualis aliquis sit, hodie videt : qualis
c_uis es, ul Dei servum judices. Unde adjecit: Suo auiem -crasfiittirtis sif, non agnoscit; id esl, qui ea
fiomirio stat, aul cadit (445-44) ? Stat scilicei forlis, jQ tantum sapit, quae in praesenti videt; et Ddmino
•quoniam m fide-perseverat^ cadiiautem infirmus,.-- sapit, quiaiilidiargienletioc ipsum infelligit.Aliter-:
sedfortis Domini gratia siaf; infirrims vero sua Dieriisapil, efDomirio sapit, quiiion propfer horni-
fragiliiate cadit: El nota, :quia,xuni generaliter Io- nem, sed propter Dejaniorein j'ejunat
<Suereturjle onmibus regeneralis, subilo respexit ad Et qui manducut,' Dominomanducat. HocdegeB-
^raedeslihatos, et addidil: Slabit autem ; scilicet tibus dicluni est. Etest seftsus : Gentilis, qui omnia
^uia praedesfiiialusquisque divina -gratia adjutus, in nianducal ,."Bomino manducal ,.:quoniam JJoniiiio
flde perseyerabit. Ethesibi praedestiiialus"trihue- iaudes i^efert, ctijus gratia facltim ;esl, ,ut omriia
ret, quod-slal, adjunxit:: Polens est enim Deus sla- inuiida ciederel." Ei tioc estquod sequilui- : Gratiqs
luere illum.Ac si dicerei :'.Cuj-u.sgratia stai, palens enimqgil DeO.-': .- - , .'. .' .':..:
«st et trihuere jierseveranliam, ui perseverantissime El quiiiqn manducat, Dqminbiioii manducat. Hoe-
Gsl.-Statueiv dicit, id est,in flde corroborare. Ali- Jtidoeisdicjt; ac si diceret': Judseus, qui non omnia
ler : Uitim, id «st infirfnuin, ijui vcecidil, potehs est munda credit, et idcirco -nbhoninia comedit, Domiiio
Betis sfaiuere,; id est, reslituere. in prislinuin gra- jejunat, quoniam gratias «git Deo,:cujus donum est,
l-dum.Elijciendum, quia eranl rionnulli eo tempore, quod absiineiab his, quoein lege suni proliibifa; Et
qui semper abslinentiae vacanduni docebanl; alii -iP hoc est, quod subditur : Et gralias agil Dea. "Sic
•autem,-qui tantum peivintervalla teniporuni. Vitlens autem.diclumesi : Domino.manducal, sicttt in pSal-
aulem Apostolus hanc vaiietatem inler credentes, mo : Aiinunliabilur Dominogeneraiib ventura (Psal.
subjunxit :.Ndiii alius judic.al dieininter diem; alius x-xi,5i)'; idest, ad laudem Domini; ac siaperte
•judical omneth diein: Diem judicat interdiem, qui djceret :, Uli, qui generalionem yerituraih-aiinun-
aliud temptis jejuriiodepuiat, aliud perceptioni cibp- tiabunl, DoftiinO,non sibi placebunl. Oslendit nani-
- ruift, omneiridiem, qui omni femppre praeeipitatis-
- linendum. Nain , -ift Superius dictum que Apostolus, quoniam tunc laudahiliierbonum
est, voCatio aliquod agiiui, cumin ejus latidem fit, cujus^ratia
Bei nullos proiiibei'-cibos; ralio vero abslinenlia?, donatur ut fiat (446), Nemo efiim nostrum sibi vivit,
ctiama licitisquibiisdam semper hionelabstinen- el neino sibi morituf, Nemo sibivivit, quia ntiilus a
dum. Sed titinc locuni quidam proftnidius intellexe- se ipsp vitaift liabet. Undealibi idem, Aposioliis: In
-(448)Ift autbg. margine liic iegitur jtap.' XLIX; (4S0) Vulg.:ca«ir*8iator. : :; !"•'
i-449) IJic inautbg. inargihe legitur cap. L,
251;- ATTONiS VERCELLENS15EPJSCOH %1i
lar,; Et qucecedificqtibnis:sunlininvicem (451) (sub- A aicat semelipsu