TANATOLOGIJA

DEFINICIJA I ZNACI SMRTI

Nauka koja proučava pojave u toku umiranja i promjene poslije smrti naziva se
TANATOLOGIJA
Mortui vivos docent
Agonija (predsmrtna borba) je dio procesa umiranja
- Pomućenje svijesti, somnolencija, koma i završava potpunim prestankom disanja, cirkulacije i
funkcije CNS
- Traje različito dugo, kod naprasne i nasilne smrti je vrlo kratka ili praktično ne postoji
Smrt (Halley i Harvey, 1968.g.) je ireverzibilni prestanak kompletne funkcije mozga i spontanog
funkcionisanja respiratornog i cirkulatornog sistema
Vrste smrti
Klinička smrt
Stanje u kojem prestaje funkcija srca i pluća. Postoji mogučnost oživljavanja
(srčani arest, udar električne struje i sl.)
Prividna smrt ( vita minima, vita reducta)
Duboka koma uz svodjenje na minimum svih važnih životnih funkcija (novorođenčad, bolesti srca i
mozga, povrede elektricitetom).
Biološka smrt (ćelijska ili molekularna)
Karakteriše se prestankom funkcionisanja svih tkiva i ćelija organizma. Pojedini organi još jedno
vrijeme održavaju svoje životne funkcije (reakcija zjenica, crijevna peristaltika, kretanje
spermatozoida) mada je oživljavanje organizma nemoguće.
Moždana (kortikalna) smrt
Karakteriše se prestankom kranijalne i cerebralne cirkulacije što dovodi do smrti (nekroze) mozga,
gubitka moždanih refleksa, prestanka spontanog disanja dok je cirkulacija u drugim dijelovima tijela
očuvana Bitna za transplantaciju
Vrste smrti prema načinu nastanka
Prirodna smrt
Fiziološka (poodmakla dob, rezultat postepenog gašenja funkcija organa)
Prijevremena (akutne i hronične bolesti)
Naprasna prirodna smrt – mors subita (smrt prividno zdravih osoba koja nastupa za kratko vrijeme)
Nasilna smrt uzrokovana vanjskim faktorima i predmet je proučavanja sudske medicine.
Po nastanku može biti:
akcidentalna,zadesna (usljed nesrećnog slučaja)
suicidalna (samoubilačka)
homicidalna (ubilačka)
Znaci smrti
Nesigurni znaci smrti( klinički znaci prestanaka disanja i rada srca,gubitak refleksa,nereagovanje
zjenica-midrijaza,mlitavost mišića)
Sigurni znaci smrti
Lešne osobine
Lešne promjene
LEŠNE OSOBINE
LIVORES MORTIS (Mrtvačke mrlje)
- Nastaju kao posljedica slijevanja krvi pod uticajem sile zemljine teže
- Lokalizacija zavisi od položaja tijela u trenutku smrti
- Boja zavisi od uzroka smrti

Treba ih razlikovati od krvnog podliva:

- krvlju podlivene površine ne gube svoju boju na pritisak
- sumnjivo mjesto zarežemo i stavimo pod mlaz hladne vode, ako voda ne sapere krv znači da se radi
o krvnom podlivu

RIGOR MORTIS (Mrtvačka ukočenost)

- Nastaje pod uticajem postmortalnih hemijskih reakcija (nagomilavanje mliječne kiseline, gubitak
ATP-a, djelovanje CNS-a i dr.).
- Prvo se pojavljuje u srčanom mišiću, zatim zahvata skeletnu muskulaturu postepeno krečući se
odozgo prema dolje.
- Istim redom ona i popušta.
Ispitujemo je u zglobu vilice i koljenom zglobu
- Jako izražena: kod podražaja produžene moždine ili ponsa, ako je tijelo pred smrt vršilo jaki fizički
napor
- Slabo izražena:kod sepse, jake podhranjenosti, leševa novorođenčadi

ALGOR MORTIS ( Mrtvačka hladnoća)

- Smrću prestaju oksidativni procesi u tijelu koji su osiguravali stalnu tjelesnu temperaturu.
- Tijelo počinje da se hladi jer njegova toplota prelazi na hladniju okolinu i traje sve dok se toplota
tijela ne izjednači sa toplotom okoline, a kasnije može biti i niža zbog isparavanja vode iz leša.
PALOR MORTIS (Mrtvačko bljedilo)
- Oni djelovi kože koji se nalaze na gornjoj strani tijela (suprotnoj od mjesta pojave mrtvačkih mrlja)
nakon smrti postaju blijedosivi.

LEŠNE PROMJENE
Promjene koje nastaju i razvijaju se od trenutka nastanka smrti nakon što su se razvili sigurni znaci
smrti
MUMIFICATIO (sušenje leša)
- Proces isparavanja tečnosti iz leša i njenog odavanja sredini koja ima manje vlage
Brzina isušenja zavisi od temperature okoline,ventilacionih uslova,konstitucije leša,uzroka smrti.
Sušenje prvo zahvata sluzokože i nepokrivene dijelove kože i tamo gdje je koža tanja(sušenje rožnice
unutar dva sata od smrti)
AUTOLYSIS ( autoliza)
Proces raspadanja pod uticajem vlastitih enzima koji se oslobadjaju iz tkiva nakon smrti(najprije se
javlja u nadbubrežnoj žlijezdi,mozgu,pankreasu i slezeni)
Maceracija – proces autolize i omekšanja epiderma koji se odvaja od korijuma(npr. koža fetusa pri
intrauterinoj smrt)
Gastromalacia – autoliza u tkivu želuca uz dodatno djelovanje pepsina i HCl
Pneumomalacia, oesophagomalacia acida – autolitički procesi nastali širenjem enzima iz trbuha i
želuca usljed omekšanja i nastanka defekata na dijafragmi
PUTRIFACTIO ( trulenje )
Nastavlja se na autolizu a nastaje pod uticajem mikororganizama pri čemu se tkiva i organi još više
razmekšavaju i raspadaju mjenjajući boju u tamne tonove(siva, smeđa,zelena,crna).
Iz trulih leševa rasprostire se prodoran zadah, a stvaraju se i drugi plinovi-emphysema cadavericum
Pseudomelanosis- tamno zelenomodro ili maslinastomodro prebojenje tkiva i organa usljed reakcije
između hemoglobina i sumporvodika.
Najbrže trule parenhimatozni organi, a najsporije trule kosti i vezivna tkiva(za 3-4g. bivaju odsranjena
meka tkiva,4-5g.ligamenti i hrskavice,nakon 5-10g kosti postaju suhe i odmašćene)
SAPONIFICATIO ( saponifikacija )
- Proces koji se dešava kada leš boravi u velikoj vlazi, bez ili sa vrlo malo kisika u okolini pri čemu se
stvara sapunasta masa sivobjeličaste boje koja je na suvom krta, a u vlazi ljepljiva.
SUPRAVITALNI ZNACI
- Cilijarni epitel(u pokretu mnogo sati nakon smrti)
- Spermatozoidi pokretni i 83 sata od smrti
- Mitoze se završavaju
- Mehanička podražljivost skeletnih misića 90-120min se održava
VITALNA REAKCIJA
Prema Walcheru vitalna reakcija je zbir promjena kojima živo tkivo odgovara na djelovanje bilo koje
vrste. Najvažnije su krvarenje i upala, a ubrajamo i :
sve vrste embolija, aspiracije, gutanje vode, tekučina, stranih tijela, nekrozu, zgrušavanje krvi,
trombozu, edem. Krvarenje: mikroskopski zaživotno nastalo uz eritrocite sadrži niti fibrina i leukocite
Upala: mikroskopski zaživotno nastaje i čini je hiperemija, marginalizacija leukocita, migracija i
eksudacija.