รหัสบทความ:ART4-02 1
อรรถาธิบายและวิเคราะหผลงานการเรียบเรียงเสียงประสานเพลงฟอนบายศรีสูขวัญ
Explanation and Analysis of Arranging: Fon Bai Sri Shu Kwan
บทคัดยอ
เพลงฟ อ นบายศรี สู ข วั ญ เป น เพลงที่ เกี่ ย วกั บ
พิธีกรรมความเชื่อของชาวอีสานเพื่อเรียกขวัญหรือตอนรับ
แขกผู ม าเยื อ น มี พั ฒ นาการคิ ด คํ า ร อ ง คิ ด ท า รํ า ฟ อ น
ประกอบพิ ธี ก รรม รวมไปถึ งดนตรี ป ระกอบพิ ธีที่ มี ค วาม
ไพเราะ ดังนั้นเพื่อเปนการสืบทอดและเปนการสรางสรรค
ทางดนตรี ผูเรียบเรียงเสียงประสานจึงไดทําการเรียบเรียง
เสี ย งประสานทํ า นองเพลงฟ อ นบายศรี สู ข วั ญ โดยมี
วัตถุประสงคไดแก 1. เพื่อสรางสรรคบทเพลงพื้นบานอีสาน
ในรูปแบบวงดุริยางคสากลดวยทํานองเพลงฟอ นบายศรีสู
ขวัญ จากการเรียบเรียงเสี ยงประสานเพลงฟ อ นบานศรีสู
ขวัญมีรายละเอียดดังนี้
1. ใชรูปแบบสังคีตลักษณ ไดแก ทอนนํา – A – B
– C – D – E – F – C – D – E – ทอนจบ
2. มีการซ้ําทํานองบางสวนของทอน A ซึ่งปรากฎ
ในชวงแรกของทอน C และใชทํานองหลักชวงแรกของทอน
B ไปปรากฏในชวงแรกของทอน D และ E
3. มีการใชเสียงประสานที่เนนคอรดไดอาโทนิ ค
และมีการยายบันไดเสียงสัมพันธแบบเครือญาติ
4. มี ก ารเปลี่ ย นเครื่ อ งหมายกํ า หนดจั ง หวะที่
นาสนใจแบบ 2/4 สลับ 4/4
5. มีการใชเครื่องดนตรีพื้นบานอีสานไดแก แคน
โหวดและโปงลางบรรเลงทํ านองหลั กและมี ก ารประพัน ธ
ทอน F เพื่อแสดงความสามารถของโปงลาง
6. มีการใชสีสันเครื่องดนตรีที่หลากหลาย แตละ
กลุ ม เสีย งมี ค วามชั ด เจน ทุ ก เครื่อ งและทุ ก กลุ ม มี บ ทบาท
หนาที่หลากหลายทั้งบรรเลงแนวทํานองหลักแนวประสาน
เสียงและแนวทํานองรอง
ABSTRACT
The song Fon Bai Sri Shu Kwan is the
music for shows the editions belief of northeast
part of Thailand or receive visitors. There have
development texts and development of the
dance and music ceremony with sweetness
พันตํารวจโท ดร.ทีฆา โพธิเวส*
melody. Therefore, to inherit and create the
music. Arranger have arranging for Fon Bai Sri Shu
Kwan song. The objectives are as follows: 1) To
create the Esan folk music for the orchestra with a
melody of Fon Bai Sri Shu Kwan. From the Fon Bai
Sri Shu Kwan music arranging details are as
follows:
1) Use the form include : Introduction – A
–B–C–D–E–F–C–D–E.
2 ) Repeat the some of melody in “A”
section which is partially depicted in the first half
of “C” section and the some of melody in “B”
section to appear during the first part of “D”
section and “E”section.
3) Using harmonic emphasizing diatonic
chord and modulation to the relative key.
4) Change interesting of time signature by
a 2 / 4 switch to 4 / 4.
5) With the use of Esan folk musical
instruments include Khaen (แคน) ,Howd (โหวด) And
Pong Lang (โปงลาง).
6 ) There is a wide variety of tone color,
each group of musical parts is clarity. Every
musical instruments and every parts has a variety
of role such as main melody and countermelody.
คําสําคัญ : เรีย บเรี ย งเสีย งประสาน, ทํ านองหลั ก ,
ทํานองรอง
Keyword(s) : Arranging, Melody, Counter
Melody
บทนํา
บทเพลงฟอนบายศรีสูขวัญเดิมเปนบทเพลงที่เปน
ทํานองเพลงพื้ น บา นอี ส านใชขั บ ร อ งบรรเลงและฟ อ นรํ า
ประกอบพิธีเรียกขวัญ ใหกับญาติ หรือมิตรสหาย ที่มาเยือน
หรือ ล ม ป วย(พู นลาภ วงษอัย ราและคณะ,2559: 6) เพื่ อ

ความเปนสิริมงคลและขวัญกําลังใจของชาวอีสานเปนที่นิยม
อยางแพรหลายในภาคตะวันตออกเฉียงเหนือของประเทศ
ไทย มีทํานองที่ โดดเดน และงายตอ การจดจําของผูฟ ง จึง
เปนที่คุนหูของชาวอีสานเสมอมา
ดั งนั้ น จึ ง เห็ น ความสํ า คั ญ ในฐานะดนตรี ที่ เป น
เอกลักษณทางวัฒนธรรมดนตรีและการแสดงพื้นบานอีสาน
ประกอบกับเปนบทเพลงที่หนวยงานหลายแหงใชเปนเพลง
เพื่อประกอบกิจกรรมสําคัญ อาทิ คณะมนุษยศาสตรและ
สัคมศาสตร มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ไดจัดกิจกรรมถวาย
พระพรพระบาทสมเด็ จพระเจ าอยูหั วรัช กาลที่ 9 เนื่ อ งใน
วโรกาสทรงเจริญพระชนมายุ 84 พรรษา ไดมอบหมายให
พันตํารวจโททีฆา โพธิเวส เรียบเรียงเสียงประสานบทเพลง
ฟ อ นบายศรีสูข วัญ ออกเผยแพรใ นวันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ.
2554 (ชูศักดิ์ ศุกรนันทน,2555: คํานํา)
นอกจากนี้ ศู น ย วั ฒ นาธรรมแห ง ประเทศไทย
กรมการส ง เสริ ม วั ฒ นธรรม ได จั ด กิ จ กรรมอบรมเชิ ง
ปฏิบัติการทางดนตรีสากลและการขับรอ งประสานเสียง ณ
จังหวัดมหาสารคาม ในวันที่ 24 – 28 เมษายน พ.ศ. 2557
ได คั ด เลื อ กเพลงบายศรีสู ขั วญบรรเลงประกอบกิ จ กรรม
ดังกลาว และไดมอบหมายใหพันตํารวจโททีฆา โพธิเวสทํา
การเรียบเรียงเสียงประสานเพลงฟอนบายศรีสูขวัญ (2557)
โดยได นํ า ไปเผยแพร บ รรเลงประกอบพิ ธี เ ป ด กิ จ กรรม
ดังกลาวเมื่อวันที่ 24 เมษายน พ.ศ. 2557
บทเพลงฟ อ นบายศรี สู ข วั ญ จึ ง เป น บทเพลงที่
เหมาะแก ก ารนํ า มาเรี ย บเรี ย งเสี ย งประสานสํ า หรั บ วง
ดุ ริย างค ต ะวัน ตกเพื่อ ใหเกิ ด สี สั น ใหม แ ละทรงคุ ณ ค าทาง
ศิลปกรรมดานดนตรี อันเปนการชวยทํานุบํารุงทํานองเพลง
ฟอนบายศรีสูขวัญซึ่งเปนสมบัติล้ําคาของชาวอีสานใหเปนที่
รูจักแพรหลายสูชนรุนหลังตอไป
วัตถุประสงค
1. เพื่ อ สร า งสรรค บ ทเพลงพื้ น บ า นอี ส านใน
รูปแบบวงดุริยางคสากลดวยทํานองเพลงฟอนบายศรีสูขวัญ
2. เพื่ อ ใช เผยแพรแ ละบรรเลงในโอกาสสํ า คั ญ
สําหรับสถาบันการศึกษา
วิธีการเรียบเรียงเสียงประสาน
การเรีย บเรี ย งเสีย งประสานเพลงฟ อ นบายศรี สู
ขวัญผูเรียบเรียงเสียงประสานมีวิธีการดําเนินการดังตอไปนี้
1. ระบบการเทียบเสียงเครื่องดนตรี
2
ผูเรียบเรียงเสีย งประสานไดทําการกําหนดใหใ ช
เครื่อ งดนตรีพื้ นบานอี สาน ไดแก แคน โหวดและโปงลาง
เป น เครื่ อ งดนตรี บ รรเลงทํ า นองหลั ก โดยใช แ นวคิ ด
ดังตอไปนี้
1.1 เครื่องดนตรีพื้นบานอีสานโดยปกติแลว
จะใชบันไดเสียง C เมเจอรแบบไดอาโทนิค หรือ A เนเจอรัล
ไมเนอรแบบไดอาโทนิค ซึ่งสามารถตั้งบันไดเสียงกับเครื่อง
ดนตรีตะวันตกไดและคอนขางกลมกลืน
1.2 ผูเรียบเรียงทําการกําหนดบันไดเสียงของ
เพลงฟอนบายศรีสูขวัญดวยบันไดเสียง C เมเจอรซึ่งสามารถ
บรรเลงเทียบเสียงกับแคน โหวดและโปงลางไดอยางลงตัว
อีกทั้งเพื่อ เลี่ยงโนต ที่จ ะเกิดเครื่อ งหมายแปลงเสียง ชารป
และแฟล็ต กับแคน โหวดและโปงลางได
2. เครื่ อ งดนตรี ที่ ใ ช ใ นการเรี ย บเรี ย งเสี ย ง
ประสาน
ผู เรี ย บเรี ย งเสี ย งประสานได ทํ า การเพิ่ ม เครื่ อ ง
ดนตรีที่นอกเหนือจากแบบฉบับวงดุริยางคทั่วไป อันจะทํา
ใหเกิดสีสันของเสียงที่แตกตางออกไป และเปนเอกลักษณ
เฉพาะของผูเรียบเรียงเสียงประสาน อีกทั้งเพื่อความสะดวก
ของสถาบั น การศึ ก ษาที่ จ ะนํ าไปบรรเลงเพื่ อ ให กิ ด ความ
สะดวกและสามารถยืดหยุนได ดังนี้
2.1 กลุ ม เครื่ อ งดนตรี พื้ น บ านอี ส าน ได แ ก
แคน โหวดและโปงลาง
2.2 กลุ ม เครื่ อ งลมไม ได แ ก โอโบ ฟลุ ท
บีแ ฟล็ท คลาริเน็ท 2 แนว อั ลโตแซกโซโฟน เทเนอรแซก
โซโฟน บาริโทนแซกโซโฟน และบาสซูน
2.3 กลุ ม เครื่ อ งลมทองเหลื อ ง ได แ ก เอฟ
ฮอรน 2 แนว บีแฟล็ต ทรัมเปต 2 แนว บีแฟล็ต ทรอมโบน
2 คัน ยูโฟเนียม และทูบา
2.4 กลุมเครื่องสาย ไดแก ไวโอลิน 2 แนว วิ
โอลา เซลโล และดับเบิลเบส
2.5 เครื่ อ งกระทบ ได แ ก ไซโลโฟน ฉาบ
กลองสแนร กลองชุด และกลองทิมปานี 4 ใบ
3. วิธีการที่ใชในการเรียบเรียงเสียงประสาน
เพื่อใหบทเพลงฟอนบายศรีสูขวัญมีความนาสนใจ
เกิดสีสันใหมและคงไวซึ่งทํานองตนแบบที่ถู กตอง ผูวิจัย มี
ขั้นตอนวิธีการดังตอไปนี้
3.1 ทํ า การสื บ ค น แนวทํ า นองต น แบบที่
ถูกตองนาเชื่อถือและไดทําการถอดเปนโนตสากลแลว

3.2 ทํ า การกํ า หนดโครงสร า งท อ นเพลงใน
ภาพรวม
3.3 ทํ าการกํ าหนดและวางทางเดิ นคอรด ที่
เหมาะสมลงบนแนวทํานองแตละทอน
3.3 ทํ าการสรางแนวสอดทํ า นองหรือ แนว
ทํ า นองรอง (Counter Melody) และทํ า การสร า งแนว
ทํานองขึ้นมาใหมสาํ หรับทอนบรรเลงแคน โหวดและโปงลาง
โดยมีวงดุริยางคบรรเลงสนับสนุน
3.4 ทําการกําหนดพื้นผิวของบทเพลงแตละ
ทอน
3.5 ทําการกําหนดเครื่อ งดนตรีที่ใชในแตละ
แนวเสียงตามความเหมาะสม
4. อรรถาธิบายบทเพลง
บทเพลงฟ อ นบายศรีสูข วัญ ผู เรียบเรีย งเสีย ง
ประสานตองการนําเสนอความโดดเดน ความเรียบงายของ
ทํานองเพลงพื้นบานอี สาน บนการใชสีสันของเสียงเครื่อ ง
ดนตรีห ลายชนิ ด ผสมผสานให เกิ ด มิ ติทางเสีย งที่ น าสนใจ
และการใช เสี ย งประสานที่ ก ลมกลื น โดยมี รายละเอี ย ด
ดังตอไปนี้
4.1 โครงสรางของบทเพลง
ผู เรี ย บเรี ย งเสี ย งประสานได กํ า หนด
โครงสรางของบทเพลงฟอนบายศรีสูขวัญ ดังนี้
ทอนนํา(Introduction) – A – B – C – D – E –
F – C – D – E – ทอนจบเพลง (Coda)
ทํานองเพลงผูเรียบเรียงเสียงประสานจะ
ยึดความถูกตองของทํานองตนฉบับเปนหลัก โดยเปนทํานอง
ที่อยูในบันไดเสียง C เมเจอร ทั้งนี้มีการนําใจความหลักของ
หองเพลงที่ 1 – 2 ของทํานองทอน A ไปปรากฏซ้ําในทอน
C และทํานองชวงแรกของทอน B ไปปรากฏในทอน D และ
ทอน E ทําใหเพลงมความเปนเอกภาพมากขึ้น
สํ า หรั บ ท อ น F นั้ น ผู เรี ย บเรี ย งเสี ย ง
ประสานไดประพันธทํานองขึ้นมาใหมโดยใชแนวคิดในการ
ย ายบั น ไดเสี ย ง(Modulation) ที่ มี ค วามสั ม พั น ธ กั น แบบ
เครือ ญาติ (Relative Key) ในบั น ไดเสีย ง A ไมเนอร เพื่ อ
เปลี่ยนอารมณความรูสึกของบทเพลง
4.2 ทอนนํา
ในท อ นนํา 4 ห อ งเพลง ด วยจังหวะช า
แบบเนิบๆ ที่โนตตัวดําเทากับ 78 กําหนดใหวงออเคสตรา
บรรเลงแบบเต็มวง เพื่อสงใหแคนบรรเลงทํานองหลักหอ ง
เพลงที่ 4 พรอมๆกับบีแฟล็ท คลาริเน็ต สวนกลุมเครื่องเปา
ลมไมอื่ นๆ กลุม เครื่อ งลมทองเหลือ ง และกลุมเครื่อ งสาย
3
สลับกันบรรเลงทํานองหลักและประสานเสียงทั้งกลุมคอรด
และแนวทํ า นองรอง ทํ า ให เกิ ด พื้ น ผิ ว ทางดนตรี แ บบ
หลากหลายแนว (Polyphony) ช ว ยสร า งมิ ติ ข องเสี ย ง
ประสานที่มีความซับซอนและนาสนใจยิ่งขึ้น
4.3 ทอน A (หองเพลงที่ 3 - 10)
เปนการเสนอแนวทํานองหลักของเพลงฟอ น
บายศรีสูขวัญดวยแคนและกลุมเครื่องลมไม ไดแก ฟลุท โอ
โบ และคลาริเน็ตที่แนวเสียงคู 8 ทําใหแนวทํานองมีความ
โดดเดนชัดเจนมากขึ้น นอกจากนี้ยังประกอบไปดวยกลุม
เครื่องสาย ไดแก ไวโอลีน 1 และไวโอลิน 2 สวนกลุมเครื่อง
ดนตรีที่บรรเลงแนวทํานองรอง จะเปนเครื่องดนตรีในยาน
เสียงกลาง ไดแก อัลโตแซกโซโฟน เทเนอรแซกโซโฟน บาริ
โทนแซกโซโฟน บาสซูน ยูเนียม วิโอลา และเชลโล สําหรับ
กลุมเครื่อ งดนตรีที่บรรเลงคลอประกอบแบบคอรด ไดแ ก
กลุ ม เครื่ อ งลมทองเหลื อ ง ได แ ก เอฟฮอร น ทรั ม เป ต
ทรอมโบน นอกจากนี้กลุมเครื่องดนตรีที่อยูในยานเสียงตํา
ทําหนาที่บรรเลงแนวเบส ไดแก ทูบาและดับเบิลเบส
สําหรับการประสานเสียงในทอน A นั้นสวนมากใช
คอรดไดอาโทนิค ยกเวน หองเพลงที่ 6 ที่ใชคอรดดอมินันท
ทบเจ็ ด ชั้ น รอง (Secondary Dominant Seventh) แบบ
V7/V ในกุญแจเสียง C เมเจอร
4.3 ทอน B (หองเพลงที่ 11 - 18)
ผูเรียบเรียงเสียงประสานทําการเปลี่ยนสีสัน
ของเสียงบางกลุมโดยใหน้ําหนักเสียงของทํานองหลักยายมา
อยู ที่ ก ลุ ม เครื่ อ งลมทองเหลื อ ง ได แ ก เอฟฮอร น และ
ทรัมเปต และกลุมเครื่องสาย ไดแก ไวโอลิน 1 และไวโอลิน
2 เช นเดิ ม สวนกลุ ม เครื่อ งลมไม คื อ โอโบ ยั งคงบรรเลง
ทํ า นองหลั ก เช น เดิ ม โดยกลุ ม เครื่ อ งดนตรี ที่ ก ล า วมานี้
บรรเลงทํานองหลักในรูปแบบการประสานเสียงแบบคอรด
แนวตั้ ง (Voice Leading) โดยให แ นวเอฟฮอร น 2 แนว
ทรัมเปต 2 และแนวไวฮลิน 2 บรรเลงแนวประสาน
สํ า หรั บ แนวที่ บ รรเลงแนวทํ า นองรองรู ป แบบ
ประสานเสียงแบบคอรดแนวตั้งเชนกัน ไดแก บีแฟล็ท คลาริ
เน็ต อัลโตแซกโซโฟน เทเนอรแซกโซโฟน และวิโอลา สวน
แนวที่ บ รรเลงคลอแบบคอรด จะเป นเครื่อ งดนตรีในย าน
เสียงกลาง ไดแก บาสซูน ทรอมโบน ยูโฟเนียม และซอเชล
โล กลุมเครื่องดนตรีที่บรรเลงแนวเบส ยังคงเปนกลุมเครื่อง
ดนตรีในยานเสียงต่ํา ไดแก ทูบาและดับเบิลเบส
จะสั ง เกตได ว า ท อ นนี้ จ ะเกิ ด เสี ย งประสานที่
หนาแนนและหลากหลายมากเนื่องจากทุกแนวจะประสาน
เสี ย งกั น ในกลุ ม ของตนเอง ซึ่ ง ผู เรี ย บเรี ย งเสี ย งประสาน
พยายามจัดวางแนวใหมีการสอดรับกันอยางเหมาะสมเพื่อ

ไม ใหเกิดเสียงที่คลุมเครือ เนื่อ งจากท อ น B มีก ารใชเสี ยง
ประสานในแตละแนวคอ นขางหนาแนน การใชคอรดของ
ทอนนี้ผูเรียบเรียงเสียงประสานจึงเลือกใชคอรดไดอาโทนิค
ในกุญแจเสียง C เมเจอรทั้งหมดเพื่อความกลมกลืนของเสียง
4.4 ทอน C (หองเพลงที่ 19 - 26)
เพื่ อ สร า งความเป น เอกภาพ (Unity)
ของบทเพลง ผูเรียบเรียงเสียงประสานไดอิงแนวคิดของทอน
A มาใชกั บ การขั บ รอ งเพลงฟ อ นบายศรีสูข วัญ รวมไปถึ ง
ทํานองหลักในหองที่ 19 – 20 ซึ่งมีความคลายคลึงกันกับ
ทอน A หลังจากนั้นไปจึงปรากฏความแตกตางของทํานอง
โดยใช แคนและกลุมเครื่องลมไม ไดแก ฟลุท โอโบ และคลา
ริเน็ตที่แนวเสียงคู 8 ทําใหแนวทํานองมีความโดดเดนชัดเจน
มากขึ้น นอกจากนี้ยังประกอบไปดวยกลุมเครื่องสาย ไดแก
ไวโอลีน 1 และไวโอลิน 2 สวนกลุมเครื่องดนตรีที่บรรเลง
แนวทํานองรอง จะเปนเครื่องดนตรีในยานเสียงกลาง ไดแก
อัลโตแซกโซโฟน เทเนอรแซกโซโฟน บาริโทนแซกโซโฟน
บาสซูน ยูเนียม วิโอลา และเชลโล สําหรับกลุมเครื่องดนตรี
ที่บรรเลงคลายทํานองหลักแตมีการดัดแปลงกระสวนจังหวะ
ใหแ ตกตางในรูป แบบการประสานเสียงแบบคอรด ไดแ ก
กลุ ม เครื่ อ งลมทองเหลื อ ง ได แ ก เอฟฮอร น ทรั ม เป ต
ทรอมโบน นอกจากนี้กลุมเครื่องดนตรีที่อยูในยานเสียงตํา
ทําหนาที่บรรเลงแนวเบส ไดแก ทูบาและดับเบิลเบส
สํ าหรั บ การใช เสีย งประสานในท อ น C
ยังคงใชไดอาโทนิคคอรดเพื่อใหเกิดเสียงที่กลมกลืนเรียบงาย
เชน เดิ ม เพื่ อ ที่ จะสื่อ ถึ งความเรียบงายใชชีวิตอยูกับ ความ
กลมกลืนกับธรรมชาติของชาวชนบทอีสาน
4.5 ทอน D (หองเพลงที่ 27 - 34)
ทํ านองขั บ รอ งและการบรรเลงมี ค วาม
คลายคลึงกับทอน B ในหองเพลงที่ 27 – 28 ซึ่งทอน B จะ
ใชโนต ประดั บประดามากกวาทอ น D กลุมเครื่อ งดนตรีที่
บรรเลงทํานองหลักจะเปนกลุมเครื่องลมไม ไดแกฟลุท โอโบ
และบีแฟล็ต คลาริเน็ต ที่ป ระสานแบบคอรดแนวตั้งใชอั ล
โตแซกโซโฟน กับเทเนอรแ ซ็กโซโฟน บรรเลงแนวทํานอง
รองคลอมีสัดสวนของโนตคลายกับทํานองหลัก กําหนดให
บาริโทนแซกโซโฟนบรรเลงแนวเบส
ส วนกลุ ม เครื่ อ งลมทองเหลื อ งบรรเลง
แนวทํ านองรองคลอคล ายทํานองหลักเชนกั น กํ าหนดให
แนวทูบาบรรเลงแนวเบส สําหรับกลุมเครื่อ งสายไวโอลิน 1
และไวโอลิ น 2 บรรเลงทํ านองหลั ก แบบประสานคอร ด
แนวตั้งสวนวิโอลาและเชลโล บรรเลงแนวทํานองรองสวน
ดับเบิลเบสกําหนดใหบรรเลงแนวเบส สําหรับการประสาน
4
เสียงทอน D ผูเรียบเรียงเสียงประสานใชคอรดแบบไดอาโท
นิคของกุญแจเสียง C เมเจอร
4.6 ทอน E (หองเพลงที่ 35 - 42)
หองเพลงที่ 35 – 36 ยังคงใชโนตทํานองขั บ
รอ งและบรรเลงที่คลายกันกับทอน B และ D ทํานองหลัก
เปนการประสานเสียงแนวตั้งที่แนวฟลุท โอโบ ทรัมเปต 1
และทรั ม เป ต 2 ไวโอลิ น 1 และไวโอลิ น 2 โดยมี แ นวที่
บรรเลงแนวประสานแบบคลอคอรด ไดแก บีแฟล็ท คลาริ
เน็ต 1 บีแฟล็ต คลาริเน็ต 2 เอฟฮอรน 1 เอฟ ฮอรน 2
สวนแนวที่ บ รรเลงทํ านองรองได แก อั ลโตแซกโซโฟน เท
เนอรแซกโซโฟน บาริโทนแซกโซโฟน วิโอลาและเชลโล สวน
แนวเบสยังคงเปน ทูบากับดับเบิลเบส เสียงประสานยังคงใช
คอรดไดอาโทนิคเชนเดิม
4.7 ทอน F (หองเพลงที่ 43 - 56) หรือทอ น
แบนด (Band)
เปน ทอ นบรรเลงไมมีเนื้อ รอ งเพื่อ แสดง
ศักยภาพของนักดนตรีหรือเทคนิคในการประพันธกําหนดให
โปงลางบรรเลงทํานองหลักโดยผูเรียบเรียงเสียงประสานได
สรางทํานองหลักขึ้นมาใหมโดยอิงกับทํานองพื้นบานอีสานที่
คุนเคยมีสัดสวนของโนตในทํานองที่กระฉับกระเฉง ไดยาย
บัน ไดเสี ยงมาอยู ในบัน ไดเสี ยง A ไมเนอรซึ่งให ความรูสึ ก
เศรา เพื่อสื่อความหมาย แมวาวิถีชีวิตของชาวอีสานที่เขาพิธี
บายศรีสูขวัญจะมีความวิตกกังวล แตก็ยังสามารถใชดนตรี
และการฟ อ นรํา เพื่ อ ประะโลมจิ ต ใจให มี กํ า ลั ง ใจในการ
ดําเนิ นชีวิต ต อ ไป โดยในท อ นนี้ ผู เรีย บเรีย งเสีย งประสาน
ตองการใหเกิดมิติของอัตราจังหวะที่แปลกใหม จึงเปลี่ยนมา
ใชเครื่อ งหมายกําหนดจังหวะแบบ 2/4 สลับกับ 4/4 โดย
หอ งเพลงที่ 54 – 56 โหวดจะรับแนวทํานองหลักตอ จาก
โปงลางอยางลงตัวดวยบันไดเสียง C เมเจอรอีกครั้ง
สําหรับทอน F กลุมเครื่องดนตรีของวงดุริยางคจะ
บรรเลงประสานเสียงแบบกระสวนจังหวะโดยลงที่จังหวะ
หนั ก ที่ 1 และ 2 เพื่ อ สนั บ สนุ น แนวทํ า นองหลั ก ที่ กํ า ลั ง
บรรเลงดวยเครื่องดนตรีพื้นบานอีสาน ในการประสานเสียง
นั้นผูเรียบเรียงเสียงประสานใชคอรดไดอาโทนิคของบันได
เสียง A ไมเนอรแ บบเนเจอรัล โดยเฉพาะหอ งเพลงที่ 53
จะใชคอรด v – i แบบกึ่งสมบูรณ เพื่อยายกลับไปสูบันได
เสียง C เมเจอร
4.7 ทอนจบเพลง (หองเพลงที่ 57 - 59)
ผูเรียบเรียงเสียงประสานไดประพัน ธทํานอง
ทอ นจบขึ้นมาใหมดวยบันไดเสียง C เมเจอรใ นทิศทางขึ้ น
ตอเนื่องเพื่อดําเนินไปสูการสิ้นสุดของบทเพลง อันจะสื่อให
เห็ น ถึ งการสิ้น สุด ของพิ ธีบ ายศรี สู ข วัญ เป น การที่ ข วั ญ ได
 5

กลับมาสูผูรวมพิธี โดยกลุมเครื่องลมไมเนนทํานองหลักมีฟลุ สรุปผล

ททบแนวเสี ย งขั้ น คู 8 ทรั ม เป ต 1 ทรั ม เป ต 2 บรรเลง
ประสานแนวทํ า นอง ส ว นกลุ ม เครื่ อ งดนตรี ท องเหลื อ ง
ประสานเสียงทํานองหลักแบบแนวตั้ง เครื่องดนตรียานเสียง
กลางและยานเสียงต่ําบรรเลงคลอเสียงประสานแบบคอรด
ไดแก เทเนอรแซกโซโฟน บาริโทนแซกโซโฟน เอฟฮอรน 1
เอฟ ฮอร น 2บรรเลงประสานทํ านองหลั ก และคลอเสี ย ง
ประสาน บาริโทนแซกโซโฟน กลุ ม เครื่อ งสายไวโอลิน 1
ไวโอลิน 2 บรรเลงประสานแนวทํานองหลัก วิโอลา เชลโล
และดับเบิลเบส บรรเลงคลอเสียงประสาน
การประสานเสียงใชคอรดไดอาโทนิค จบดวยจุด
พักแบบกึ่งสมบูรณ ดวยคอรด G – C
การเรีย บเรี ย งเสีย งประสานเพลงฟ อ นบายศรี สู
ขวัญเปนการเรียบเรียงเสียงประสานสําหรับวงดุริยางค โดย
เพิ่มกลุมแซกโซโฟนเพื่อสีสันที่แตกตางและนาสนใจ โดยอิง
ทํานองตนฉบับของอีสานเปนหลัก ผูเรียบเรียงเสียงประสาน
ไดทําการประพั นธทํ านองทอ นนํ า ท อ น F ที่เรียกวาทอ น
แบนด และท อ นจบเพลง บทเพลงฟ อ นบายศรี สู ข วัญ ใช
พื้ น ผิ ว แบบหลากหลายแนว ใช วิ ธี ก ารประสานเสี ย งที่
ซับซอนมีการจัดวางแนวเสียงอยางเหมาะสม ทําใหเกิดเสียง
ประสานที่ ห นาแน น มี มิ ติ ข องเสี ย งประสานที่ น า สนใจ
สําหรับการประสานเสียงที่ใชจ ะเนนคอรดที่เรียบงายดวย
คอรด ไดอาโทนิ ค มี การยายบั น ไดเสี ยงแบบสัมพั นธเครือ
ญาติ มีการสับเปลี่ยนเครื่อ งหมายกําหนดจังหวะเพื่อสราง
ความนาสนใจของบทเพลง มีก ารเลือ กใชสีสั นของเครื่อ ง
ดนตรีที่หลากหลายแตละกลุมเครื่องดนตรีมีหนาที่ชัดเจน

รายการอางอิง
เจนดุริยางค,พระ. (2527).แบบเรียนดุริยางคศาสตรสากล ฉบับทูลเกลาทูลกระหมอมถวาย. (พิมพครั้งที่ 4).
พระนคร:กรมแผนที่ทหาร.
ชูศักดิ์ ศุกรนันทน.(2555).เพลงบายศรีสูขวัญ ORCHESTRAและประวัติเพลงบายศรีสูขวัญ.อัดสําเนา.
พูนลาภ วงษอัยราและคณะ.(2559).บายศรี รูปแบบและวิถีความเชื่อของไทย.คณะครุศาสตร สาขาวิชาสังคมศึกษา คณะครุ
ศาสตร มหาวิทยาลยัราชภฏักาญจนบุร.ี
ศูนยวัฒนธรรมแหงประเทศไทย กรมสงเสริมวัฒนธรรม.(2557,23 เมษายน).ขอความอนุเคราะหเรียบเรียงเสียงประสานบท
เพลง “บายศรีสูขวัญ”.(หนังสือภายนอก).วธ 0516/2419.