Vous êtes sur la page 1sur 68

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH

Bahasa Kadazandusun
Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran

TAHUN 3
i
KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH

Bahasa Kadazandusun
Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran

Tahun 3
Bahagian Pembangunan Kurikulum
Kementerian Pendidikan Malaysia
APRIL 2017
Terbitan 2017

© Kementerian Pendidikan Malaysia

Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana bahagian artikel, ilustrasi dan isi kandungan buku ini dalam apa juga
bentuk dan dengan cara apa jua sama ada secara elektronik, fotokopi, mekanik, rakaman atau cara lain sebelum mendapat kebenaran bertulis
daripada Pengarah, Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia, Aras 4-8, Blok E9, Parcel E, Kompleks Pentadbiran
Kerajaan Persekutuan, 62604 Putrajaya.

i
KANDUNGAN

Rukun Negara........................................................................................................................................................... v

Falsafah Pendidikan Kebangsaan ........................................................................................................................... vi

Definisi Kurikulum Kebangsaan .............................................................................................................................. vii

Kata Pengantar......................................................................................................................................................... ix

Kopointutunan ......................................................................................................................................................... 1

Hizab......................................................................................................................................................................... 2

Dimpoton.................................................................................................................................................................. 2

Dingkai Kurikulum Standard Sikul Pintangaan......................................................................................................... 3

Hontolon................................................................................................................................................................... 5

Kabaalan Abad Ko-21.............................................................................................................................................. 5

Kabaalan Momusorou Taang Takawas.................................................................................................................... 7

Strategi Pongia'an om Pambalajalan........................................................................................................................ 9

Elemen Morentas Kurikulum..................................................................................................................................... 11

Pontaksiran Sikul ..................................................................................................................................................... 15


Ponguludan Ponuangan ..........................................................................................................................................
17
Kabaalan Mokinongou om Moboros.................................................................................................................
25
Kabaalan Mambasa'...........................................................................................................................................
31
Kabaalan Monuat................................................................................................................................................
36
Aspek Kolumison Boros......................................................................................................................................
40
Aspek Puralan Boros..........................................................................................................................................
43

Panel Minomonsoi..................................................................................................................................................... 49

Koponongkotohuadanan............................................................................................................................................ 51

i
RUKUN NEGARA
BAHAWASANYA Negara kita Malaysia mendukung cita-cita hendak:
Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya;
Memelihara satu cara hidup demokratik;
Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara
akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama;
Menjamin satu cara hidup yang liberal terhadap tradisi-tradisi
kebudayaannya yang kaya dan berbagai corak;
Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan
sains dan teknologi moden;

MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha
kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan atas prinsip-prinsip yang berikut:

KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN


KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA
KELUHURAN PERLEMBAGAAN
KEDAULATAN UNDANG-UNDANG
KESOPANAN DAN KESUSILAAN

v
KOTUNUDAN POGUN
Pogun tokou Malaysia nopo nga' kipongia'an do hizab do:
Sumigampot montok piisaan di topiot id taatanga' do tulun ginumuan;
Manampasi do iso' ralan pogiigion di demokratik;
Moniudong do iso' tinimungan tulun mogiigion di aadang id nombo do kasanangan Pogun
aanu mogibaabagi miampai do aadang o kalaalahano';
Manahak kopontontuan kalansanan miampai poingukab ginawo doid kopogisuusuaian
om mogikaakawo koubasanan sandad;
Moniudong do iso’ tinimungan tulun mogiigion di muu'-buu' i momoguno do
sains om teknologi doun kawawagu.

MANTAD NODII DILO', YAHAI, tulun do Malaysia, dumandi do monolinoos do sawiawi' o lokis om
pinggisamaan do sumigampot do hizab diti tumanud do Prinsip id siriba':

KOTUMBAYAAN ID KINOINGAN
TUMUMBOYO' DOID LAJA' OM POGUN
KOMIYO'ON DOID KUASA' DO KOOTURAN POGUN
KOIMOYO'ON DO KUASA' UNDANG UNDANG
KAPAMANTANGAN OM KINITUNGAN

vi
FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN

“Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha berterusan ke arah lebih


memperkembangkan potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu
untuk melahirkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi intelek,
rohani, emosi dan jasmani, berdasarkan kepercayaan dan kepatuhan
kepada Tuhan. Usaha ini adalah bertujuan untuk melahirkan warganegara
Malaysia yang berilmu pengetahuan, berketerampilan, berakhlak mulia,
bertanggungjawab dan berkeupayaan mencapai kesejahteraan diri serta
memberikan sumbangan terhadap keharmonian dan kemakmuran keluarga,
masyarakat dan negara”

Sumber: Akta Pendidikan 1996 (Akta 550)

vii
FALSAFAH PAMBALAJALAN POGUN

“Pambalajalan id Pogun Malaysia nopo nga' iso' pinggisaman di potilombus


montok popoburu' sawi-awi' potensi do tososongulun om nogi' montok
momolodi' do songulun di osulimbang om osinonod id intelek, korusadan,
ginua' ginawo om kotinano', poinsondot nogi' o kotumbayaan om kotunjukan
kumaa Minamangun. Pingisaman diti kituduan do momolodi' tinaru Malaysia
di kitoilaan, kilompu', kiwoyo' tolinuud, kitonggungan om koimau do
momodimpot kohingkangan koposion om kaanu manakadai id kotoonongon
om kopuawangan do paganakan sondii', tinaru om pogun.”

Tadon: Akta Pendidikan 1996 (Akta 550)

viii
DEFINISI KURIKULUM KEBANGSAAN

3. Kurikulum Kebangsaan
(1) Kurikulum Kebangsaan ialah suatu program pendidikan yang termasuk
kurikulum dan kegiatan kokurikulum yang merangkumi semua pengetahuan,
kemahiran, norma, nilai, unsur kebudayaan dan kepercayaan untuk membantu
perkembangan seseorang murid dengan sepenuhnya dari segi jasmani, rohani,
mental dan emosi serta untuk menanam dan mempertingkatkan nilai moral
yang diingini dan untuk menyampaikan pengetahuan.

Sumber: Peraturan-Peraturan Pendidikan (Kurikulum Kebangsaan) 1997


[PU(A)531/97.]

ix
KOINTALANGAN KURIKULUM KEBANGSAAN

3. Kurikulum Kebangsaan
(1) Kurikulum Kebangsaan nopo nga' iso' program pambalajalan id nonggo
poinhanggum no ngaawi' o abaabayan kurikulum om ko-kurikulum i
papaamung do saawi-awi' toilaan, kabaalan, norma, woyo', tungkus
koubasanan om kotumbayaan montok monguhup id koburuon di poimponu' do
tosoosongulun tanak id aspek koinano', korusadan, pomusarahan om ginua'
ginawo om nogi' montok mananom om popoingkawas kowoowoyoo' moral i
oponsol montok popolombus toilaan.

Tadon : Peraturan-Peraturan Pendidikan (Kurikulum Kebangsaan) 1997


[PU(A)531/97.]

x
KATA PENGANTAR DSKP yang dihasilkan juga telah menyepadukan enam tunjang
Kerangka KSSM, mengintegrasikan pengetahuan, kemahiran dan
Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM) yang dilaksanakan nilai, serta memasukkan secara eksplisit Kemahiran Abad Ke-21 dan
secara berperingkat mulai tahun 2017 akan menggantikan Kurikulum Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT). Penyepaduan tersebut
Bersepadu Sekolah Menengah (KBSM) yang mula dilaksanakan dilakukan untuk melahirkan insan seimbang dan harmonis dari segi
pada tahun 1989. KSSM digubal bagi memenuhi keperluan dasar intelek, rohani, emosi dan jasmani sebagaimana tuntutan Falsafah
baharu di bawah Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (PPPM) Pendidikan Kebangsaan.
2013-2025 agar kualiti kurikulum yang dilaksanakan di sekolah
Bagi menjayakan pelaksanaan KSSM, pengajaran dan
menengah setanding dengan standard antarabangsa. Kurikulum
pembelajaran guru perlu memberi penekanan kepada KBAT dengan
berasaskan standard yang menjadi amalan antarabangsa telah
memberi fokus kepada pendekatan Pembelajaran Berasaskan
dijelmakan dalam KSSM menerusi penggubalan Dokumen Standard
Inkuiri dan Pembelajaran Berasaskan Projek, supaya murid dapat
Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) untuk semua mata pelajaran
menguasai kemahiran yang diperlukan dalam abad ke-21.
yang mengandungi Standard Kandungan, Standard Pembelajaran
dan Standard Prestasi. Kementerian Pendidikan Malaysia merakamkan setinggi-tinggi
penghargaan dan ucapan terima kasih kepada semua pihak yang
terlibat dalam penggubalan KSSM. Semoga pelaksanaan KSSM
Usaha memasukkan standard pentaksiran di dalam dokumen
akan mencapai hasrat dan matlamat Sistem Pendidikan
kurikulum telah mengubah lanskap sejarah sejak Kurikulum
Kebangsaan.
Kebangsaan dilaksanakan di bawah Sistem Pendidikan
Kebangsaan. Menerusinya murid dapat ditaksir secara berterusan Dr. SARIAH BINTI ABD. JALIL
untuk mengenal pasti tahap penguasaannya dalam sesuatu mata Pengarah
Bahagian Pembangunan Kurikulum
pelajaran, serta membolehkan guru membuat tindakan susulan bagi
mempertingkatkan pencapaian murid.

xi
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

xii
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

KOPOINTUTUNAN Nowonsoi o kurikulum diti montok popoburu toilaan om kabaalan do


tangaanak kokomoi do boros om tungkus koubasanan tinaru
Po'ia'on o mato palajalan Boros Kadazandusun diti id Kurikulum Kadazan om Dusun. Kopihuyud iti do Aspirasi Murid id Pelan
Standard Sikul Tosiriba' sabaagi' mato palajalan tambahan kumaa Pembangunan Pendidikan Malaysia : manahak kosiwatan kumaa
tangaanak mantad tinaru Kadazan, Dusun om nogi' tangaanak tangaanak do minsingilo do boros mantad tinaru suai.
mantad tinaru' suai i aanangan minsingilo do boros diti.
Noulud nogi' o kurikulum diti montok popotindohoi do woyoo' tolinuud
Noulud o Kurikulum Standard Boros Kadazandusun Sikul Tosiriba’
om koulaalaho' di tosonong id tangaanak mooi do kaanu nodii yolo'
diti maya' teori ponginabasan boros koduo. Noulud noogi' o
momogompi om popotilombus do tungkus koubasanan om toilaan
kurikulum diti tumanud ponginsamakan woyo’ modular i manahak do
sandad tinaru Kadazan om Dusun.
panatalan kumaa kabaalan boros, kopongorotian do sistom boros
om kotilombusan do tungkus koubasanan om toilaan sandad do
Poinsondiu nogi' id ponguludan do Kurikulum diti o hizab do Rukun
tinaru Kadazan om Dusun.
Negara, Dasar Pendidikan Kebangsaan om Falsafah Pendidikan
Negara. Mantad no dilo' do noulud iso' kurikulum di kopongunsub do
Suai ko mantad dilo', haro nogi mogikaakawo prinsip, strategi om
taksonomi kopongia'an om pambalajalan boros di notimbang om piunungan om kotoronongon toinsanan tinaru id pogun Malaysia suai

naanu id ponguludan do kurikulum diti. ko' kaanu popoingkawas do koburuon koinanon, topurimanan,
korusadan, om intelek.

1
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

HIZAB Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak


1. Mampayat id pilumaagan lisan montok maganu, mangarati',
Winonsoi o Kurikulum Standard Boros Kadazandusun Sikul Tosiriba'
manahang om poposunud kawagu do koilaan.
diti montok manahak kosiwatan kumaa tangaanak do tinaru
2. Mambasa' om popolombus mogikaakawo ayat om teks
Kadazan, Dusun om tangaanak mantad tinaru suai i aanangan
miampai momoguno do loyuk kopolombusan di kotunud.
minsingilo do boros diti do mongintutun om popotilombus
3. Momoguno mogikaakawo kabaalan mambasa' montok
pomogunaan boros Kadazandusun. Suai ko dilo' hizabon nogi' do
maganu, mangarati', manahang om poposunud kawagu do
kurikulum diti do popogirot toilaan kokomoi tungkus koubasanan
koilaan di nabasa'.
tinaru Kadazan om Dusun mooi do do au' nodii atagak om ogompi
4. Momoguno mogikaakawo kabaalan monuat montok
toririmo.
momonsoi ponuatan di kotunud, oulud, olinuud om odoropi id
teks di mogisuusuai genre om kawo.
DIMPOTON
5. Momoguno Boros Kadazandusun di kotunud, oulud om
Poluda'on o kopongia'an Boros Kadazandusun id sikul tosiriba' olinuud id mogisuusuai kohuboyoon.
montok momolodi' tangaanak di koilo momoguno do Boros 6. Popokito demonstrasi kokomoi tungkus koubasanan tinaru
Kadazandusun di olinuud om oulud id pilumaagan om koposion tikid Kadazan om Dusun.
tadau. Suai ko' mantad dilo' oluda' nogi' daa o tangaanak i kaanu 7. Mongintutun toilaan sandad tinaru Kadazan om Dusun.
mongintutun om popotilombus do tungkus koubasanan om mongilo 8. Papapanggor woyo' tolinuud om woyo' oupus do tungkus
miampai monginonong do toilaan sandad do tinaru Kadazan om koubasanan.
Dusun. 9. Papatanom Kabaalan Momusorou Taang Takawas (KMTT).
10. Papasandad kabaalan Abad ko-21.

2
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

Id kolimpupuson do Toun 3, kaanu o tangaanak DINGKAI KURIKULUM STANDARD SIKUL TOSIRIBA'

1. Monoining om popolombus tuni mogikaakawo pimato. Nowonsoi o dingkai do KSSR diti maya' kopiongkungan do onom
2. Monoinu' pomoroitan om mamarait mogikaakawo boros. torigi montok momolodi' sosongulun di osulimbang id aspek
koinano', ginua' ginawo, korusadan om intelek di okreatif, okritis om
3. Momoguno koilaan di norongou montok mogikaakawo
aktiviti. inovatif. Poinsungkad o onom torigi diti id gana' toilaan, kabaalan
om woyoo' di impohonon montok popotounda' do modal insan.
4. Mambasa' om popolombus mogikaakawo ayat.
Torigi nopo di nokomoi nga' Komunikasi, Koburuon koinano' om
5. Momoguno mogikaakawo kabaalan mambasa' montok Estetika, Kotulunan, Koimatuan, Sains & Teknologi om noogi'
maganu om mongompuri koilaan id teks.
Korusadan, Koulaalaho' om Woyoo'. Naandang om notimbang o
6. Manahak tisuli’ kumaa koilaan di nabasa'. suang do torigi ngaawi' diti id pamansayan do Kurikulum Boros
7. Monuat mogikaakawo ayat di kotunud, oulud om olinuud id Kadazandusun. Okito miagal id Rajah 1 o kotolinahasan om
mogisuusuai kohuboyoon. kopisougkahan do koonom-onom torigi diti.
8. Momonsoi ponuatan kiformat miagal do suat, rencana
naratif om autobiografi.

9. Monginonong koilaan kokomoi tungkus koubasanan tinaru


Kadazan om Dusun

3
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

Rajah 1 : Dingkai Kurikulum Standard Sikul Tosiriba’

4
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

HONTOLON KABAALAN ABAD KO-21

Montok momodimpot do hizab om dimpoton do mato palajalan diti, Poia'on o mato palajalan Boros Kadazandusun maya' pongia'an om
noulud o Kurikulum Boros Kadazandusun di poposontol do aktiviti pambalajalan abad 21. Pongia'an om pambalajalan maya' do
kopongia'an om pambalajalan di kaanu popoingkawas do kabaalan pomogunaan Kabaalan Abad 21 nopo diti nga' kituduan do
boros miagal ko' kabaalan mokinongou, moboros, mambasa' om momolodi' do tangaanak di kiprofil miagal id pointayad id Jodual 1.
monuat. Suai ko' mantad dilo' ponginabasan do toilaan sistom boros
Kadazandusun om kabaalan monoriuk om mongilo tungkus Jodual 1: Kointalangan kokomoi Kabaalan Abad Ko-21
koubasanan om toilaan sandad do tinaru nga' onuan nogi' do
panatalan di poinponu'. Sawi-awi' kabaalan om toilaan diti poia'on PROFIL
KOINTALANGAN
TANGAANAK
maya' pongia'an om pambalajalan abad ko-21.
Kikataanan Kikotumbayaan id sondii' om abaal do
monoguang om monolibamban do
kobolingkangan miampai kopurimon woyo'
toleransi om empati.

Kikabaalan Kikotumbayaan id sondii', okreatif om


Takawas id kikabaalan takawas id komunikasi lisan om
komunikasi ponuatan montok popoboros om popolombus
do pomusarahan, topurimanan, sogu' om
toilaan miampai momoguno mogikaakawo
media om teknologi.

5
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

PROFIL PROFIL KOINTALANGAN


TANGAANAK KOINTALANGAN TANGAANAK

Momiimikil Kipomusarahan di okritis, okreatif om inovatif, Aanangan minsingilo montok mogihum strategi
kaanu monoguang nunu-nunu nopo Aanangan om idea wagu. Minsingilo yolo' do kabaalan
kobolingkangan om kaanu maganu kootusan di Minsingilo wagu montok papapanau do aktiviti inkuiri om
kietika. Momusorou kokomoi do ponginabasan ponoriukan. Popokito nogi' yolo' do woyo'
om kopurimon do fungsi diolo’ sabaagi minsoosondii' id pambalajalan. Kikahantalan
songulun monginginobos. Toririmo poposogu' yolo' do pambalajalan potilombus id koposion.
ponguhatan om poingukab o ginawo kumaa
perspektif, woyoo' om koubasanan do tulun Poingigit toririmo yolo' do prinsip songulun di
suai om nogi' kumaa isoiso' tinimungan. Kiprinsip apatong, otulid ginawo, aadang om mamantang
Kikotumbayaan id sondii' om okreatif id gana' kopio do tulun suai toi ko' isoiso' tinimungan.
ponginabasan wagu. Kopurimon yolo' toririmo do tonggungan diolo'
kokomoi nunu nopo koimaan om kootuson di
naanu diolo'.

Momonsoi Agaan ginawo monguhup do wokon momongo Aparagat yolo' maganu om mangarati'
buruanon id isoiso' buruanon, kopurimon do tonggungan Kitoilaan mogikaakawo toilaan mantad mogikaakawo
tinimungan momogo do buruanon diri miapai tambalut suai gana' toilaan. Kibogui nogi' yolo' mogihum
id tinimugan. Mamantang om monongkotoluad koilaan di opinto id konteks do suang om labus
pogun. Kopurimon toririmo do isu-isu kokomoi
do ponguhupan do wokon. Kabaalan etika om kooturan kokomoi do koilaan di
interposonol di aanu maya' aktiviti kolaboratif, naramit.
kaanu mamadadi diolo' songulun di milo
lansanon om songulun puu di tosonong do
tinumungan diolo'.

6
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

KABAALAN MOMUSOROU TAANG TAKAWAS (KMTT)


PROFIL KOINTALANGAN
TANGAANAK Kabaalan Momusorou Taang Takawas nopo nga' iso' kogisaman
montok momoguno toilaan, kabaalan om woyo' toluud id proses
Obingupus Toririmo yolo' popokito woyo' songulun di momogono' montok monolibamban kobolingkaangan, soira' maganu
kiwoyoo’ empati, obinsianan om mamantang do kootuson om kiwoyo' inovasi om kikogisaman montok momudali'
pokionuon om topurimanan do wokon. Ouli'
yolo' id kotompuanan kumaa do wokon om isoiso' asil. Kabaalan nopo di poinhanggum id KMTT diti nga' miagal
toririmo momogompi posorili' diolo' mooi do di okito id Jodual 2.
atampasi sogiigisom.

Jodual 2: Kointalangan kokomoi KMTT


Patriotik Toririmo popokito upus, sokodung om
pamantangan kumaa pogun sondii'.

TAANG POMUSARAHAN KOINTALANGAN

Momoguno Momoguno toilaan, kabaalan


om woyo' toluud id mogisuai-
suai koyuyuyuon montok
monoina' isoiso' toinaon.

Kabaalan Mongompuri Monompipi' do koilaan montok


mangarati' kopio nunu komoyon
do koilaan dii om nogi' montok
monoinu' pisougkahan do iso'
om tiso' koilaan.

7
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

Kabaalan Momusorou di Okreatif nopo nga' kokomoi do kogisaman


montok momudali' isoiso' asil di minomoguno do kabaalan imaginasi
KMTT KOINTALANGAN
om koilaan sandad di poimpidan mantad do wokon.
Kabaalan Manahang Momiadang, maganu kootuson
om kaanu manahak pounayan
Kabaalan Momogono' nopo nga' kogisaman do tosoosongulun
montok isoiso' ahal miampai
momoguno kabaalan, toilaan, monimbang om manahang isoiso' ahal.
nawawayaan sondii' om woyo'
toluud.
Strategi Momusorou nopo nga' kokomoi do koulalaho'
Kabaalan Monupu' Momudali' pomusarahan toi ko' tongosoosongulun do mongulud ralan momusorou di kifokus montok
isoiso' asil di okreatif om kiwoyo'
monolibamban do isoiso' kobolingkangan.
inovatif.

Kawasa' do gunoon o KMTT id aktiviti pongia'an om pambalajalan id


kelas. Asawangan o KMTT diti maya' aktiviti pambalajalan di
kiwoyoo' momogono' miagal ko pambalajalan inkuiri,
KMTT nopo nga' iso' kogisaman do momoguno toilaan, kabaalan om
ponolibambanan do kobolingkangan om nogi' maya' kalaja' projek.
woyoo' toluud id proses momogono' montok monolibamban
Mositi no do momoguno o mongingia' om tangaanak ngaawi' do
kobolingkaangan, soira' maganu kootuson om kiwoyo' inovasi om
kakamot pomusarahan miagal do peta pomusarahan om pongudio
kikogisaman montok momudali' isoiso' asil.
di kitaang takawas mooi do kounsub tangaanak do momusorou.
Kabaalan nopo di poinhanggum id KMTT diti nga': kabaalan
momusorou di okritis, okreatif om kaanu momogono' om kaanu
popokito do pomogunaan do strategi id proses momusorou.

8
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

STRATEGI PONGIA'AN OM PAMBALAJALAN do karaaralano' pambalajalan do tangaanak. Kabaalan touhai i


oinobos do tangaanak koponguhup do popoingkawas kabaalan
Winonsoi o Kurikulum Standard Sikul Tosiriba' toi ko' Kurikulum
boros montok momodimpot taang di takawas.
Standard Sekolah Rendah (KSSR) Boros Kadazandusun diti montok
manahak kosiwatan kumaa tangaanak id sikul tosiriba do minsingilo Balajal id Koyuuyuon di Kohiok, Kirati' om Kidimpoton
do boros Kadazandusun maya' kopongia'an om pambalajalan di Pambalajalan di poposontol konteks di kirati' miampai papaamung
kohiok, kirati' om oulud. Pinosondiu do konsep monginobos koilaan toinsanan kabaalan boros i kaanu manahak kosiwatan kumaa
touhai o pongia'an do KSSR Boros Kadazandusun. Ponginabasan tangaanak minsingilo maya' aktiviti di kohiok.
do Boros Kadazandusun id KSSR nopo diti nga' poposontol do
ponginabasan boros id kohuboyoon di kirati' miampai papaamung Poinlongkod do Tangaanak
sawi-awi' toilaan, kabaalan om Mogisuai-suai kabalantasan, koporokisan, ralan balajal, koinabasan
woyo' tolinuud do Boros Kadazandusun i kaanu manahak kosiwatan om koburuon tangaanak id pambalajalan do Boros Kadazandusun.
kumaa tangaanak minsingilo maya' aktiviti pambalajalan abad ko-21. Oponsol do papanahon o pongia'an di momoguno mogikaakawo
ponginsamakan, teknik om kakamot pongia'an di kagayat do ginawo
Prinsip do Pedagogi Kurikulum Standard
tangaanak. Mooi do odimpot o potensi pambalajalan tangaanak.
Ponginsamakan do pongia'an om pambalajalan do Kurikulum
Ponginsamakan masteri kaanu manahak kasakadayan kumaa
Standard nopo diti nga' maya' prinsip ngawi di pinatayad:
tangaanak do monginobos toinsanan standard pambalajalan Boros
Kadazandusun di noulud.
Ponginabasan do Kabaalan Touhai
Oponsol kopio do pasandadon mantad id kotimpuunon o
Pomogunaan Teknologi Wagu
ponginabasan do kabaalan touhai miagal ko' kabaalan mokinongou,
Montok maganu om papabaagi koilaan Id abad ko-21 diti, oponsol o
moboros, mambasa', om monuat tu' kabaalan diti no o poimpahan
toilaan momoguno komputer tu' teknologi nopo diti nga' teknologi
piromutan i gunoon do timpu baino. Pomogunaan kakamot media
9
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

elektronik om kapamansayan pionitan id internet kaanu manahak Pambalajalan Maya' Kopongudian (Inquiry)
kosiwatan di tosima' kumaa tangaanak do miromut om mogi'ilang Pambalajalan maya' kopongudian nopo nga' iso' kawo pambalajalan
toilaan. Ogumu' koilaan di aanu mantad Teknologi Koilaan om di poposontol do kaampayatan sawi-awi' tangaanak do mogihum om
Pionitan diti. Kiguno o pomusarahan di okritis soira memproses do monoriuk sosondii' do koilaan kokomoi do isoiso' ahal toi ko'
koilaan di naanu montok momili koilaan di kosudong. kinaantakan. Aktiviti pogihuman om ponoriukan nopo diti nga'
sistomatik, okritis om analitis. Minggisom o tangaanak do mogihum
Pambalajalan Abad Ko-21
om monoriuk do koilaan gisom no do kointutuk do sisimbar toi ko
Po’ia'on o mato palajalan Boros Kadazandusun maya' pongia'an om
kootusan, mantad no dii diti do kaanu nodii o tangaanak do manahak
pambalajalan abad ko-21. Odimpot o pongia'an om pambalajalan
do rumusan sosondii' kokomoi do ponoriukan dilo' dii.
abad ko-21 maya' pomogunaan do teknologi, media om digital id
aktiviti pongia'an om pambalajalan id kalas. Posontolon id aktiviti Kapasarabakan Ponginlaaban Kowoowoyoo'
pambalajalan do tangaanak o pambalajalan maya' kolaborasi, Prinsip di pasandadon id Kurikulum Boros Kadazandusun nopo nga'
ponoriukan om pomogunaan do data. Posontolon nogi' o papapanggor sahsiah di tosonong. Pasandadon nogi' toinsanan
pomogunaan do pomusarahan id taang takawas, kritikal om kreatif woyo' toluud id pambalajalan Boros Kadazandusun mooi do oluda'
id ponolibambanan do isoiso' isu. Mogiuhup-uhup om agaan ginawo songulun mamamasok di kiwoyo' toluud, kiimatu om otoronong.
do manahak toi ko' poposogu' do pomusarahan om ponguhatan nga'
iso' woyo' do aktiviti pambalajalan abad ko' 21.

Pambalajalan Maya' Pamansayan Projek


Balajal maya' pamansayan projek nopo nga' iso' ponginsamakan
pongia'an di manahak kosiwatan kumaa tangaanak do monorimo
toilaan om kabaalan maya' ponoriukan, pongintangan om noogi'
maya' respon di otoinu' montok isoiso' ponguhatan, ahal toi ko'
kobolingkangan.
10
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

ELEMEN MORENTAS KURIKULUM (EMK)

Poinsuang nopo do EMK nga' iso' nuyudan kabaalan, toilaan toi ko'  Suai ko' mantad dii, koponguhup noogi' iti do tangaanak do
woyoo’ tolinuud di poruhangon id proses pongia'an om pambalajalan. mongulud om popolombus idea di opinto maya' komunikasi di
Nopili' o elemen ngaawi' diti mantad mogikaakawo gana' toilaan. efektif.
Pasandadon o elemen ngaawi' diti kumaa do tangaanak sikul montok
2. Kotomposianan Kinoyonon Posorili'
momogonop do kabaalan, toilaan om woyoo' tolinuud diolo'. Oponsol
iti montok momolodi' iso' tinaru pakaakalaja' di kikabaalan om  Mositi no do pasandadon id aktiviti pongia'an om

kitoilaan montok popoburu' do ekonomi pogun. Oguno noogi' o pambalajalan do sawi-awi' mato palajalan o koilaan kokomoi

kabaalan, toilaan om woyoo' tolinuud diti soira' kotoguang do manampasi om mintamong do kinoyonon posorili' tokou.

kobolingkangan id koposion tikid tadau om noogi' montok gunoon id


 Oponsol do potonomon o toilaan om sunduan nampasi do
koposion do timpu dumontol. Elemen-elemen nopo di nopili' nga'
kinoyonon posorili' mooi do kopurimon toriirimo o tangaanak
miagal id pointayad:
do oupus om mintamong do kinoyonon posorili' diolo'.

1. Boros
3. Woyo' Tolinuud
 Oponsol kopio o pomogunaan do boros di kotunud, oulud om
 Posontolon id sawi-awi’ mato palajalan o woyoo' tolinuud
olinuud id kopongia'an do sawi-awi' mato palajalan. Unsubon
mooi do kopurimon om kiwoyoo' tolinuud toririmo o
o mongingia' ngaawi' do toriirimo momoguno do boros di
tangaanak.
kotunud, oulud om olinuud mooi do kopongunsub kumaa
tangaanak do toriirimo momoguno do boros di agramatis om
 Poinhanggum nopo do woyoo' tolinuud diti nga' kokomoi do
olinuud id komunikasi diolo'.
aspek korusadan, kotulunan om sunduan mamaamasok.

11
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

4. Sains om Teknologi 5. Patriotisme


 Koingkawas o literasi Sains om toilaan Teknologi do  Kasandad o sunduan patriotik maya' kampayatan do
tangaanak maya' pomogunaan do bakaang sains om tangaanak id aktiviti pambalajalan do sawi-awi' mato
teknologi id proses pongia'an om pambalajalan. palajalan om noogi' maya' kaampayatan doid aktiviti ko-
 Suai ko' mantad dilo', kopongunsub nogi' o bakaang ngaawi' kurikulum om aktiviti monompuan do mogiigion posorili' diolo'.
diti doid pambalajalan di efektif om efisyen.  Sunduan patriotik diti kaanu momolodi' do tangaanak di
 Pisoungkahan o toilaan Sains om Teknologi id pongia'an om oupus do pogun sondii' om ounsikou toririmo sabaagi
pambalajalan poposontol do 4 ahal: songulun mamaamasok id pogun Malaysia.
(i) Toilaan kokomoi Sains om Teknologi (fakta, prinsip,
konsep di kokomoi do toilaan Sains om Teknologi); 6. Kreativiti om Inovasi
 Kreativiti nopo nga' kokomoi do kogisaman momoguno do
(II) Kabaalan saintifik (kokomoi isoiso' proses imaginasi montok monimung, mongompuri om poposogu' do
momusorou om kabaalan manipulatif ); isoiso' idea toi ko' momudali' asil kawawagu di poimpidan
mantad do wokon.
(iii) Koulaalaho' di poinsaintifik (kotunud, kotulidan  Inovasi nopo nga' kokomoi do pomogunaan do pomusarahan
ginawo, koumoligan); om di okreatif montok monimban, monginwasi' om momoguno do
idea di nokosogu'.
(iv) Pomogunaan bakaang teknologi id aktiviti pongia'an  Kreativiti om inovasi nopo nga' duo kabaalan di sopintanud
om pambalajalan. om oponsol montok momolodi' tinimungan pakaakalaja' di
kaanu monompuan om monoina' do koposion id Abad ko-21
diti.

12
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

7. Pongindopuan 9. Kotomposian Global


 Mositi nogi' do pasandadon o kabaalan di oguno id  Kituduan o Elemen Kotomposian Global diti do momolodi'
pongindopuan mooi do katanom nodii o koulaalaho' songulun do tangaanak di koilo momusorou om kiwoyoo' responsif
mongigindapu' di nakalantoi id tangaanak ngaawi'. kumaa kotomposianan om kotilombusan do posorili' id
 Ii nodii do unsubon ngaawi' o mongingia' do poposisip woyoo' koposion do tikid takau miampai momoguno toilaan,
tolinuud do songulun mongingindapu' id proses pongia'an om kabaalan om woyoo tolinuud di naanu mantad elemen
pambalajalan. Woyoo' nopo ngaawi' dii nga' miagal ko' Kotomposianan Pomogunaan om Pomounan,
abagos, otulid ginawo, milo lansanon om kitonggungan. Suai Mamamasok Global om Pisompuruan
ko' mantad dilo' unsubon nogi' o mongingia' do toririmo  Kiguno o Elemen Kotomposian Global diti montok
popoburu' do pomusarahan di okreatif om inovatif id poposodia' do tangaanak do tumoguang do
tangaanak mooi do kaanu nodii yolo' poposogu' idea di kobolingkangan om isu di otoguang id posorili', pogun om
topinto. global.
 Ii nodii do unsubon o mongingia' ngaawi' do poposisip do
8. Teknologi Koilaan om Pionitan elemen diti id aktiviti pongia'an om pambalajalan.
 Momoguno do bakaang teknologi koilaan om pionitan id
proses pongia'an om pambalajalan kaanu papapanggor
toilaan om kabaalan do tangaanak do momoguno teknologi
timpu baino.
 Momoguno do toilaan kokomoi teknologi toilaan om pionitan
diti noogi' kopongunsub do pomusarahan di okreatif do
tangaanak, kaanu poposodia' proses pongia'an om
pambalajalan di kagayat do kaanangan do tangaanak om
kaanu nogi' popoingkawas do kualiti pambalajalan.
13
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

10. Literasi Kousinan PONTAKSIRAN


 Pasandadon o Elemen Literasi Kousinan id pambalajalan
Pontaksiran Sikul (PS) nopo nga' iso' kawo ponginsamakan id
do tangaanak mooi do awangun o generasi do timpu
pontaksiran. Id pontaksiran diti, koindalan iso' proses di monipong
dumontol di kikabaalan takawas maganu kootusan
om monimung koilaan kokomoi do taang koinabasan do tangaanak.
kokomoi pomogunaan om ponoina'an kousinan om
Pontaksiran nopo diti nga' uludon om papanahon do mongingia' om
generasi di kietika om kopiumon do tonggungan id ahal di
sawi-awi' data toi ko' koilaan di aanu id proses diti posuaton, poopion
kokomoi do ponoina'an kousinan.
om poluputon do mongingia’ di pinopoindalan do pontaksiran dii.
 Posisipon o Elemen Literasi Kousinan diti id p&p maya'
pomogunaan do tema, uhu toi ko' kabaalan mongintob di
Papanahon o proses pontaksiran diti do pointilombus maya'
kokomoi do kousinan. Koilaan kokomoi ponoina'an
pontaksiran formal om au' formal mooi do kaanu o mongingia'
kousian id koposion totootopot do tangaanak oponsol do
papatantu' do taang koinabasan di totootopot do tangaanak. Oponsol
poi'a'on kumaa do tangaanak ngaawi' mooi do kaanu o
do koindalanan o pontaksiran di kaanu papaamung do prinsip
tangaanak ngaawi' momoguno do toilaan om kabaalan
inklusif, id kohuboyoon di pointopot om id kinoyoonon sandad.
monoina' kousinan do efektif om kirati'.
Gunoon do mononoina' sikul, mongingia', molohing om tangaanak o
sawi-awi' koilaan di otimung mantad do PS diti montok mongulud
aktiviti sumusuut di koponguhup id ponginwosian om koingkawasan
do pambalajalan do tangaanak.

14
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

Kawasa' do papanahon o PS diti maya' pontaksiran formatif om Taang Koinabasan Poimbida'


sumatif. Koindalan o pontaksiran formatif miampai proses p&p
Noulud o Taang Koinabasan Poimbida’ diti montok papatantu' taang
poinsuai mantad do pontaksiran sumatif tu' koindalan id koowian do
koinabasan sosongulun tanak id koowian toun. Gunoon o taang
iso-siso' unit pambalajalan, timpu pambalajalan, semester toi ko' id
koinabasan di pointayad id jodual 3 montok monipong koinabasan
koowian toun.
tangaanak id sawi-awi' kabaalan boros. Ii nodii do oponsol do kaanu
o mongingia' monipong taang koinabasan do tangaanak maya’
Montok popoindalan do PS, oponsol do uludon, wonsoyon, toina'on
ponginamatan professional di poinwoyo' kolektif om holistik.
om toinu’on do mongingia' o item pontaksiran di mipahud do
Dokumen Standard om Pentaksiran. Taang koinabasan tangaanak
Jodual 3: Kointalangan kokomoi Taang Koinabasan Poimbida' Mato
di otimung mantad proses pontaksiran dii, mositi no do toina'on,
Palajalan Boros Kadazandusun.
posuaton, poopion om poluputon do mongingia' di pinopoindalan do
pontaksiran dii.
TAANG KOINABASAN POIMBIDA'
Haro duo kawo taang koinabasan di nokosodia' id dokumon diti.
TAANG
Taang Koinabasan Poimbida' om Taang Koinabasan montok isoiso’ KOINABASAN
KOINTALANGAN
kabaalan.
Kaanu momuhondom kawagu koilaan di
norongou, nokito toi ko' nabasa'. Koilaan di
1
polombuson, patahakon toi ko' di posuaton
Au' Kodonto
au' poingonop. Pomogunaan boros
Kadazandusun di au' poingonop.

15
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

TAANG KOINABASAN POIMBIDA' TAANG KOINABASAN POIMBIDA'

TAANG TAANG
KOINTALANGAN KOINTALANGAN
KOINABASAN KOINABASAN

Kaanu momuhondom om mangarati' koilaan Kaanu momoguno koilaan di noompuri om


di norongou, nokito toi ko' nabasa'. Koilaan natahang mantad nunu i norongou, nokito toi
2 di polombuson, patahakon toi ko' di ko' nabasa'. Koilaan di polombuson,
Songgisom posuraton kosudong om olinuud. 5 patahakon toi ko' di posuaton opinto, kirati',
Pomogunaan boros Kadazandusun di Akawas oulud, olinuud om popokito woyo'
songgisom, kosudong om olinuud. pomusarahan di takawas. Pomogunaan
boros Kadazandusun di akawas, oulud om
olinuud.
Kaanu mangarati' om momoguno koilaan di
norongou, nokito toi ko' nabasa'. Koilaan di
3 polombuson, patahakon toi ko' di posuraton Kaanu mongompuri, manahang om
Giigina' kotunud om olinuud. Pomogunaan boros mongulud koilaan mantad nunu i norongou,
Kadazandusun di giigina', kotunud om nokito toi ko' nabasa'. Koilaan di
olinuud. 6 polombuson toi ko' patahakon opinto, kirati',
Nokoinuntu oulud, olinuud, popokito woyo'
pomusarahan di takawas om momoguno
Kaanu mongompuri om momoguno koilaan idea sondii'. Pomogunaan boros
mantad nunu i norongou, nokito toi ko' Kadazandusun di nokoinuntu, oulud om
nabasa'. Koilaan di polombuson, patahakon olinuud.
toi ko' di posuraton kotunud, oulud om
4 olinuud. Pomogunaan boros Kadazandusun
Awasi' di tawasi', kotunud, ouluud om olinuud

16
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

PONGULUDAN PONUANGAN Ponginsamakan Kurikulum

Po’ia'on o mata palajalan Boros Kadazandusun diti tumanud


Minaganu ponginsamakan woyo modular o mato palajalan KSSR
ponginsamakan modular. Ponginsamakan woyo' modular diti kaanu
Boros Kadazandusun diti. Suai ko' mantad dilo', noulud nogi o
popisoungko toinsanan kabaalan boros di strategik montok tudu do
Kurikulum Boros Kadazandusun diti momoguno do reka bontuk di
popoingkawas kabaalan boros miagal di poinsuat id Standard
poinsondiu do standard. Maya' poginsamakan modular, nabaagi o
Ponuangan om Pambalajalan. Sabaagi iso' poomitanan, soira' do
Kurikulum Boros Kadazandusun doid limo modul, Poinsuang nopo
mongia' do kabaalan kolumison boros, kopisoungko nogi' o kabaalan
do tisoiso' modul dilo' nga' Standard Ponuangan, Standard
suai miagal ko' kabaalan mokinongou, moboros, mambasa' om
Pambalajalan om Standard Prestasi tangaanak.
monuat id pongia'an dii. Manahak nogi' do panatalan kumaa
pongia'an om pambalajalan kabaalan boros o ponginsamakan woyo'
modular diti. Aktiviti pongia'an om pambalajalan nopo nga' mositi no
do poinsuang id jodual puun.

Rajah 2: Kointalangan kokomoi ponguludan modul.

17
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

Standard Ponuangan, Standard Pambalajaran om Standard Tema


Prestasi
Ponuangan montok tikid gana' pomogunaan boros id pambalajalan
Boros Kadazandusun nopo nga' pinoimpou id tema di kosudong
Id suang do Dokumen Standard Kurikulum om Pentaksiran (DSKP)
montok tangaanak sikul tosiriba'. Tema nopo ngaawi' diti nga’ :
diti poinhanggum o Standard Ponuangan, Standard Pambalajalan
 Winoun Sondii'
om Standard Prestasi.
 Winoun Susuyan
Jodual 4: Kointalangan kokomoi Standard Ponuangan, Standard  Winoun Toilaan
Pambalajalan om Standard Prestasi

Kawasa' o mongigia' do momili' uhu montok isoiso' tema di pointantu.


STANDARD STANDARD STANDARD
PONUANGAN PAMBALAJALAN PRESTASI Uhu nopo di kawasa' do pili'on om kagayat do kaanangan do
tangaanak nga' uhu di kirati' id koposion tikid tadau om uhu kokomoi

Kointalangan Kointatapan do Iso' nuludan timpu baino i asaru’ kalabus id media masa om media elektronik.
poimbida' kokomoi kriteria toi’ ko kriteria Sabaagi iso’ poomitanan, kosudong do pilion o uhu kokomoi liud
toilaan, kabaalan indikator kualiti poimbida' di
om koowoyoo' di pambalajalan om noulud montok miagal ko ‘Liud id kinoyonon ku’ montok tema Winoun Sondii', soira’
milo dimpoton toi koinabasan di milo popokito taang kiwaa kinantakan do liud id posorili’ kinoyonon. Maya'
ko' inoboson do tukuon montok koinabasan di
tangaanak id momodimpot milo dimpoton pogibaabarasan diti, kaanu tangaanak mogianu-anu do koilaan
kolimpupuson do isoiso' Standard toi ko' pokitonon kokomoi pason pogoduan molohing di tinu' i' om nogi' susuyan om
Toun 6 Ponuangan. do tangaanak
sabaagi kotumbayan sandad tinaru' Kadazan om Dusun kokomoi isoiso'
panakatanda do kinantakan liud. Kopongia'an do uhu diti nogi' kaanu popisoungko
nokoinobos o
tangaanak do sawi-awi' kabaalan boros.
isoiso' toilaan,
kabaalan toi ko'
woyo' di noko'ia'.

18
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

Kurikulum Boros Kadazandusun do kogirot o pomogunaan do pancaindera do tangaanak om


pointounda' tomoimo do miromut.
Panatalan nopo do pongia'an om pambalajalan Boros
Kadazandusun nga' popotilombus tungkus koubasanan om toilaan Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak momoguno
sandad tinaru Kadazan om Dusun maya' ponginabasan kabaalan pomoroitan om loyuk di kotunud id pomoroitan do mogikaakawo
mokinongou om moboros, mambasa' om monuat. Ponginabasan boros om kaanu manahang, manahak tisuli' om popolombus kawagu
momoguno Puralan boros om monginonong Kolumison Boros nga' koilaan di norongou toi ko' di nokito. Suai ko' mantad ngaawi' dilo'
onuan nogi' do kapanatalan id pongia'an om pambalajalan do mato kaanu nogi' o tangaanak do mikomunikasi momoguno boros di
palajalan diti. Suai ko' mantad dii, koilaan kokomoi tungkus kotunud, ayat di agramatis om kobooboroso di olinuud.
koubasanan tinaru Kadazan om Dusun nga' po'ia'on nogi' kumaa
Poinhanggum nopo id Standard Pambalajalan diti nga' kabaalan
tangaanak.
monoining om popolombus tuni mogikaakawo vokal, monoinu' om
Kabaalan Mokinongou om Moboros pomoroitan mogikaakawo boros, om popisuai pomoroitan montok
Mokinongou om moboros nopo nga' iso' kabaalan di touhai montok pimato noolos : /c/, /f/, /q/ om /x/. Pointutunon noogi' o kabaalan
literasi. Ii nodii poogi' do unsubon o tangaanak do minsingilo om monginomot koilaan mantad suat, rencana naratif om autobiografi
momoguno do woyo' mokinongou di kotunud. Unsubon o tagaanak mooi do kaanu o tangaanak monimbar ponguhatan, popoindalan
do tumimpuun do minsingilo do moboros mantad taang popolombus ponuhuan, monuhuk pokionuon om popointalang woyo tolinuud
do tuni pimato di kotunud om kumaa nogi' do popolombus do boros, mantad teks ni norongou.Suai ko' mantad dilo' kabaalan magarati',
frasa om gisom no do kaanu popolombus do ayat di pointunud, oulud manahak tisuli' kumaa koilaan om popolombus kawagu koilaan di
om olinuud montok mogikaakawo kohuboyoon. norongou om nokito nga' poia'on noogi’ id modul mokinongou om
moboros diti.
Aktiviti nopo di kosudong do papanahon montok do kabaalan diti nga'
aktiviti minsingumbal, manahak tisuli', mangarati' om momoguno do
koilaan di norongou. Toinsanan aktiviti diti kawasa' do huliton mooi
19
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

Kabaalan Mambasa' /x/ om popolombus mogikaakawo ayat miapai momoguno ohou di


Id kabaalan mambasa' oponsol do kaanu o tangaanak popolombus otolinahas om loyuk di kotunud. Poinsuang noogi' o kabaalan
tuni pimato montok pomoroitan Boros Kadazandusun. Koilaan diti mongompuri om manahak tisuli' kumaa koilaan di nabasa' mantad
koponguhup id kabaalan popolombus boros, frasa om ayat di suat, rencana naratif, autobiografi, bahan grafik om pibarasan.
mogikaakawo loyuk om kopolombusan.
Kabaalan Monuat
Montok iso' pongia'an kabaalan mambasa' di kohiok, unsubon o Timpuunon nopo do popo'ia' id kabaalan monuat nga' kabaalan
mongingia' do momoguno teks mantad sinding, hiis, tangon toi ko' mongigit pinsil di pointunud. Oponsol do pasandadon kabaalan diti
bukakak, tu' kounsub iti do tangaanak mambasa' om kagayat nogi' mooi do oubas dii o tangaanak do monuat momoguno ralan di
do ginawo. Montok kabaalan mongija', potimpuunon do popo'ia' pointunud. Panatalan nopo do kabaalan diti nga' papawakas tuhat
mantad mongintutun tuni pimato kumaa tuni do phonim, putul boros tunturu' om longon, popomogot kabaalan motor, popoingkawas
gisom no owonsoi iso' boros di kotunud. kabaalan visual om koordinasi mato om longon mooi do kaanu dii o
tangaanak monginobos kabaalan monuat. Suai ko' mantad dilo,
Id kolimpupuson do Toun 6 , kaanu o tangaanak popolombus boros,
hontolon nogi' id kabaalan diti o koilaan monuat pimato miampai
frasa om ayat tumanud pomoroitan, loyuk om otus di pointunud om
momoguno ralan di pointunud mooi do kaanu o tangaanak do
olinuud. Kaanu nogi' o tangaanak do mambasa' om popolombus
monuat boros, frasa om ayat di poimpunong, otolinahas om oulud.
mogikaakawo teks do alantas om tumanud loyuk kopolombusan di
kotunud. Suai ko' mantad diti, kaanu nogi' o tangaanak do Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak monuat miampai
momoguno mogikaakawo kabaalan mambasa' montok maganu, momoguno do ralan ponuatan di pointunud, kaanu momonsoi
monguama' om poposunud kawagu do koilaan id teks pambasaan. mogikaakawo boros, kaanu monuat mogikaakawo ayat miampai
momoguno boros, ayat om tanda' basa' di kotunud, momonsoi
Poinhanggum nopo id Standard Pambalajalan Toun 3 diti nga'
karangan om mongoput sorita' i momoguno boros, ayat, format om
kabaalan mongija' montok popootus do mogikaakawo boros,
puralan boros di kotunud om om olinuud.
popisuai kopolombusan do boros di kipimato noolos : /c/, /f/, /q/ om
20
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

Poinhanggum nopo id Standard Pambalajalan Toun 3 diti nga' sandad do tinaru Kadazan om Dusun maya' mogikaakawo aktiviti di
kabaalan monuat boros di kikonsonan toniba', kimora om kikonsonan kohiok.
noolos: /c/, /f/, /q/ om /x/. Suai ko' mantad dilo', po'ia'on noogi' o
Poinhanggum nopo id Standard Pambalajalan Toun 3 diti nga'
kabaalan monugku boros om monuat boros momoguno ponuatan
kokomoi do mongintutun om monginonong do kotumbayaan sandad
mirangkai. Kabaalan monuat mogikaakawo ayat nopo nga po'ia'on
om tungkus koubasanan do tinaru Kadazan om Dusun miagal ko' do
maya' aktiviti popisudong frasa om momonsoi ayat maya'
kaadat-adato' om pogilinan id timpu mongkosusu, tuunion om sorita'
ponguhupan do mongingia'. Id Toun 3, po'ia'on nogi' o kabaalan
tinaru. Suai ko' mantad diti, onuan nogi' o tangaanak do kosiwatan
momgoput sorita' om monuat momoguno format ponuatan di kotunud
do monginonog om popolombus do boros tinungkusan miagal ko
montok suat, rencana naratif om autibiografi.
tangon, sundait om hiis. Poinsuang nogi' id Standard Pambalajan
Aspek Kolumison Boros Toun 3 o pongintutunan kokomoi do toilaan sandad om tungkus
Maya' modul kolumison boros kaanu o tangaanak do kosiwatan koubasanan do tinaru Kadazan om Dusun maya' aktiviti
mongintutun, minsingumbal om monginonong do tungkus monurubung paganakan sondii' om ponoriukan mantad internet.
koubasanan tinaru Kadazan om Dusun. Kaanu nogi' iti do
Aspek Puralan Boros
papasarabak kaanangan do tangaanak doid pinsingilaan do boros
Aspek Puralan Boros id Kurikulum Boros Kadazandusun nopo nga'
Kadazandusun om nogi' popoingkawas imaginasi tangaanak do do
kokomoi do kogisaman do tangaanak momoguno Sistom Boros
aktiviti di noulud id Standard Pambalajalan. Aspek Kolumison Boros
Kadazandusun di kotunud id mogisuusuai kohuboyoon.
diti manahak kosiwatan kumaa tangaanak do mokinongou boros
Kadazandusun mantad mogisuai-suai tadon miagal ko' mantad
Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak toilaan momoguno
sinding, hiis koubasanan om susuyan di kosudong.
pimato montok mongija' boros, toilaan kokomoi pomogunaan do
Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu tangaanak mongintutun,
Sompuruan Boros, Pomoroitan Ginumu' om Tukadan. Suai ko'
monginonog om popolombus do tungkus koubasanan om toilaan
mantad dilo koilo noogi' o tangaanak kokomoi do ralan momonsoi

21
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

mogikaakawo ayat di agramatis om olinuud id lisan om nogi' id (i) Fonetik om Fonologi


ponuatan. Oponsol do posunudon kumaa tangaanak o koilaan mamarait om
popolombus boros miampai momoguno loyuk om kopolombusan di
Poinhanggum nopo id Standard Ponuangan Toun 3 diti nga'
pointunud mooi do koilo o tangaanak do mamarait boros om
kabaalan popotunud ija'an, mamarait boros om mongija' boros
popolombus ayat di pointunud. Oponsol o koilaan diti id Boros
nosugkuan. Suai ko' mantad diti, poinsuang nogi' o kabaalan
Kadazandusun mooi do kaanu dii o tangaanak do popolombus
momoguno Sompuruan Boros, momonsoi mogikaakawo boros om
komoyon di kotunud kumaa tulun suai. Suai ko' mantad dii, oponsol
mongintutun miampai momoguno do nuludan ayat MSOO, MSAk om
nogi' o koilaan diti mooi do kaanu o tangaanak do mangarati' boros
MSAkT. Koilaan Puralan Boros suai i inoboson id Toun 3 nopo
om komoyon do tulun suai id pilumaagan tikid tadau.
minsingumbal momoguno do pomoroitan ginumu' om tukadan id
ayat.
(ii) Sistom Ija'an om Ponuatan
Oponsol kopio do posunudon kumaa do tangaanak o Sistom Ija'an
Sistem Boros
Boros Kadazandusun mooi do kaanu o tangaanak do momonsoi
Abaagi o sistom boros Kadazandusun doid piipiro komponen:
ponuatan di pointunud om oulud. Id Sistom Ija'an minog do inoboson
Fonetik, Fonologi, Sistom Ija’an Morfologi, Sintaksis om Semantik
do tangaanak o piipiro aspek mooi do kaanu nodii yolo' do
Oponsol do po'ia'on koilaan momoguno Sistem Boros kumaa
momonsoi ponuatan di poimpunong. Pointayad id siriba' diti,
tangaanak di minsingilo do boros Kadazandusun mooi do kaanu
toinsanan aspek di oponsol do oilaan:
nodii o tangaanak do momoguno boros Kadazandusun di kotunud
(a) pimato Boros Kadazandusun
om oulud.
(b) Sigot / '/
(c) / b / om / d / om / b / om / d /
(d) vokal tanaru om diftong
(e) konsonan on vokal noolos

22
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

(iii) Morfologi (iv) Sintaksis


Morfologi nopo nga' iso' gana' toilaan di monoriuk pamansayan Sintaksis nopo nga' iso' ponoriukan kokomoi pamansayan ayat.
boros. Abaagi o aspek Morfologi Kadazandusun id duo komponen: Abaagi id duo komponen o aspek sintaksis diti miagal di okito id
Sompuruan Boros om Pamansayan Boros miagal di pointayad id Jodual 6.
Jodual 5.
Jodual 6: Aspek di okito id Sintaksis.
Jodual 5: Aspek di okito id Morfologi. SINTAKSIS
MORFOLOGI Ponguludan Boros Sistom Panandaan
Sompuruan Boros: Pamansayan Boros 1. Guas Ayat 1. Pananda Fokus
1. Boros Ngaran 1. Struktur Boros
2. Boros Maan (a) Boros Sandad 2. Bontuk Ayat 2. Partikol
3. Boros Ula (b) Boros Noolos
4. Boros Toguangon
2. Bontuk Boros 3. Kawo Ayat 3. Pananda Timpu
(a) Boros Mintootoiso
(b) Boros Nosugku 4. Nuludan Ayat
(c) Boros Misompuru
(d) Boros Misaup
(e) Pananda Wacana
(f) Partikol (v) Kopomoroitan ginumu'
(g) Tanda' Basa' Kopomoroitan ginumu' nopo nga' popiumbangan do Boros Ngaran
Koizaai i popokito do ginumu'. Kiwaa 2 kowowoyoo' do
kopomoroitan ginumu:
a) Kopomoroitan Ginumu' Ointob
b) Kopomoroitan Ginumu' Au' Ointob

23
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

(vi) Tukadan
Poinhanggum no id tukadan o boros mikagos, poiradan om poniriban
i oponsol do po'ia'on kumaa tangaanak mooi do kaanu nodii yolo'
mongintutun om momoguno do tukadan id lisan toi ko' ponuatan
montok popokito iso' ponginabasan do boros di takawas.

(vii) Tinimungan Boros


Tinayadan tinimungan boros montok sikul tosiriba’ potonggoyon
miampai do dokumon standard diti. Tinayadan tinimungan boros diti
kisuang do boros di asaru’ do oguno id pibarasan toi ko’ id ponuatan
om oponsol do inoboson do tangaanak ngaawi’. Sundung po do
ingkaa, oponsol nogi’ do poia’on do mongigia’ o boros suai i au’
nokosanarai id tinayadan diti miampai tumanud tema toi ko’ uhu di
nokosuul id Standard Ponuangan.

Nota: Montok popomogot do toilaan kokomoi Sistem Boros


Kadazandusun kawasa' do momorujuk do buuk Puralan Boros
Kadazandusun id Sikul i pinalabus do Bahagian Pembangunan
Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia

24
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

1.0 KABAALAN MOKINONGOU OM MOBOROS

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

1.1 Mongintutun tuni boros. Kaanu o tangaanak:

1.1.1 Monoinig tuni


(i) vokal toniba'
(ii) vokal tanaru (mora)

1.1.2 Monoinu' pomoroitan boros montok mongintutun boros di


nosugkuan:
(i) Numbul (Ordinal)
(ii) Pakalaja'an
(iii) Padsakayan
(iv) Pomoinan
(v) Sipoot
(vi) Tuunion
(vii) Taakanon om tiinumon
(viii) Tanom
(ix) Tongosongongi'
(x) Sikul
(xi) Tayam

1.1.3 Monoinu' pomoroitan montok boros kikonsonan noolos:


(i) /c/
(ii) /f/
(iii) /q/
(iv) /x/

25
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

1.2 Mamarait boros momoguno pomoroitan om Kaanu o tangaanak:


loyuk di kotunud.
1.2.1 Mamarait boros di
(i) kivokal toniba'
(ii) kimora

1.2.2 Popolombus boros nosugkuan momoguno pomoroitan di


kotunud:
(i) Numbul (Ordinal)
(ii) Pakalaja'an
(iii) Padsakayan
(iv) Pomoinan
(v) Sipoot
(vi) Tuunion
(vii) Taakanon om tiinumon
(viii) Tanom
(ix) Tongosongongi'
(x) Sikul
(xi) Tayam

1.2.3 Popolombus boros di kikonsonan noolos:


(i) /c/
(ii) /f/
(iii) /q/
(iv) /x/

26
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

1.3 Manahang om manahak tisuli' kumaa koilaan di Kaanu o tangaanak:


norongou.
1.3.1 Monginomot koilaan mantad mogikaakawo teks orongou mantad
(i) Surat
(ii) Rencana : naratif
(iii) Autobiografi

1.3.2 Mokinongou montok


(i) monimbar ponguhatan
(ii) popoindalan ponuhuan
(iii) monuhuk pokionuon

1.3.3 Momogonop peta pomusarahan montok monimung koilaan.

1.3.4 Popointalang woyoo' toluud id teks.

27
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

1.4 Popolombus kawagu koilaan di norongou toi ko' Kaanu o tangaanak:


nokito.
1.4.1 Mogibooboros montok popolombus kawagu koilaan mantad bahan
pongunsub

(i) gambal
(ii) jodual
(iii) peta

1.4.2 Monokod om popoboros koilan toponsol mantad teks audio.

1.4.3 Poposunud topurimanan kokomoi teks di norongou.

28
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

1.5 Mikomunikasi momoguno boros di kotunud, ayat di Kaanu o tangaanak:


agramatis om kobooboroso' di olinuud.
1.5.1 Minsingumbal popolombus mogikaakawo ayat miampai
momoguno do loyuk di kotunud.
(i) Toomod
(ii) Pongudio
(iii) Ponuhuan
(iv) Kotigagan

1.5.2 Minsingumbal popolombus piumpangalan di olinuud.


(i) Mamason kounsikahan
(ii) Monongkosiou
(iii) Mamason poniod-siod

1.5.3 Popolombus:
(i) pason toniba'
(ii) sorita'
(iii) ponuhuan
(i) popotuduk ralan (peta)

29
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

TAANG KOINABASAN KABAALAN MOKINONGU OM MOBOROS

STANDARD PRESTASI

TAANG KOINABASAN KOINTALANGAN


1
Kaanu monugut isoiso' boros toi ko' pibarasan. Momoguno boros Kadazandusun di au' poingonop id komunikasi
Au’ Kodonto
lisan. Au' popokito kaparagatan momongo isoiso' buruanon toi ko' ponuhuan.
2
Songgisom Kaanu popoboros do koilaan di kosudong miampai popokito kaparagatan do momoguno boros Kadazandusun di
songisom id komunikasi lisan. Kaanu popokito kaparagatan do momongo isoiso' buruanon toi ko' ponuhaun.
3
Kaanu popoboros do koilaan di kotunud miampai momoguno boros Kadazandusun di olinuud id komunikasi.
Giigina'
Aparagat do momongo isoiso' buruanon toi ko' ponuhuan.

4 Kaanu popoboros do koilaan di kotunud miampai momoguno boros Kadazandusun di oulud om olinuud id
Awasi' komunikasi lisan. Kaanu popokito kabaalan mongompuri soira' maganu om poposunud kawagu do koilaan om
aparagat do momongo isoiso' buruanon toi ko' ponuhuan.
5
Akawas Kaanu popoboros do koilaan di opinto miampai momoguno boros Kadazandusun di kotunud, oulud om olinuud id
komunikasi. Kaanu popokito kabaalan mongompuri om manahang soira' maganu om poposunud do koilaan om
aparagat do momongo isoiso' buruanon toi ko' ponuhuan.

6 Kaanu popoboros do koilaan di opinto miampai momoguno boros Kadazandusun di kotunud, oulud, olinuud id
Nokoinuntu komunikasi lisan. Kaanu popokito woyo' pomusarahan di kreatif, kritis om akawas soira' maganu om poposunud
do koilaan om aparagat do momongo isoiso' buruanon toi ko' ponuhuan.

30
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

2.0 KABAALAN MAMBASA'

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

2.1 Monoinu' tuni pamansayan boros. Kaanau o tangaanak:

2.1.1 Monompipi' vokal di noguno id isoiso' boros


(i) vokal toniba'
(ii) mora (vokal tanaru)

2.1.2 Monoinu' ija'an om kopolombusan do boros di nosugkuan


(i) Numbul (Ordinal)
(ii) Pakalaja'an
(iii) Padsakayan
(iv) Pomoinan
(v) Sipoot
(vi) Tuunion
(vii) Taakanon om tiinumon
(viii) Tanom
(ix) Tongosongongi'
(x) Sikul
(xi) Tayam

2.1.3 Mongintutun boros di kipimato noolos


(i) /c/
(ii) /f/
(iii) /q/
(iv) /x/

2.1.4 Momili' tanda' basa' di kotunud montok mogikaakawo ayat.

31
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

2.2 Popolombus boros momoguno pomoroitan di Kaanu o tangaanak:


kotunud.
2.2.1 Mamarait isoiso' boros momoguno loyuk di kotunud
(i) kivokal toniba'
(ii) kimora

2.2.2 Mongija' om popoboros mogikaakawo boros.


(i) Numbul (Ordinal)
(ii) Pakalaja'an
(iii) Padsakayan
(iv) Pomoinan
(v) Sipoot
(vi) Tuunion
(vii) Taakanon om tiinumon
(viii) Tanom
(ix) Tongosongongi'
(x) Sikul
(xi) Tayam

2.2.3 Popolombus boros di kipimato noolos


(i) /c/ (iii) /q/
ii) /f/ (iv) /x/

2.2.4 Popolombus ayat momoguno ohou di otolinahas om loyuk di kotunud


montok:
(i) ayat toomod
(ii) ayat pongudio
(iii) ayat ponuhuan
(iv) ayat kotigagan

32
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

2.2.5 Mambasa' opuhod miampai momoguno intonasi om loyuk di


kotunud montok
(i) Suat
(ii) Rencana : Naratif
(iii) Autobiografi
(iv) Pibarasan
(a) Mamason kounsikahan
(b) Monongkosiou
(c) Mamason poniod-siod

kaa
2.3 Manganu om monguama' koilaan di nabasa'. Kaanu o tangaanak:

2.3.1 Monoinu' om popoboros toilaan sondii' kokomoi nunu i okito id:


(i) uhu teks
(ii) label
(iii) carta
(iv) peta

2.3.2 Monindu' ayat tumanud bahan pongunsub.

2.3.3 Momoguno koilaan id teks pambasaan montok


(i) monimbar ponguhatan
(ii) popoindalan ponuhuan
(iii) monuhuk pokionuon

2.3.4 Popolombus ponguhatan montok mokianu kointalangan lobi


kokomoi do teks di nabasa’.

33
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

2.4 Poposunud kawagu koilaan di nabasa'. Kaanu o tangaanak:

2.4.1 Popointalang woyo' toluud id teks.

2.4.2 Papatayad boros di apangkal mantad ayat toi ko' teks.

2.4.3 Tumanud ponontudukan mongingia' montok manahang sorita' di


nabasa'

2.4.4 Momiadang koilaan di nabasa' miampai momoguno peta


pomusarahan di kosudong.

34
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

TAANG KOINABASAN KABAALAN MAMBASA'

STANDARD PRESTASI

TAANG KOINABASAN KOINTALANGAN


1
Au' alantas do mambasa'. Kaanu momuhondom malik koilaan di nabasa'. Au' popokito kaparagatan momongo
Au' Kodonto
isoiso' buruanon toi ko’ ponuhuan.
2
Alantas do mambasa' nga' au' otolinahas o pomoroitan. Kaanu mangarati' koilaan di nabasa'. Kaanu popolombus
Songgisom
do koilaan di nabasa' miampai popokito kaparagatan do momoguno boros Kadazandusun di songisom. Kaanu
popokito kaparagatan do momongo isoiso' buruanon toi ko' ponuhuan.

3 Alantas om otolinahas do mambasa'. Kaanu mangarati' om momoguno do koilaan di nabasa'. Kaanu popolombus
Giigina' do koilaan di kotunud miampai momoguno boros Kadazandusun di olinuud. Aparagat do momongo isoiso' buruanon
toi ko' ponuhuan.

4 Alantas om otolinahas do mambasa' miampai kaanu momoguno loyuk di kotunud. Kaanu popokito kabaalan
Awasi' mongompuri soira' maganu do koilaan di nabasa' om aparagat do momongo isoiso' buruanon toi ko' ponuhuan.
Kaanu popolombus do koilaan di kotunud miampai momoguno boros Kadazandusun di oulud om olinuud.

5 Alantas om otolinahas do mambasa' miampai kaanu momoguno loyuk di kotunud. Kaanu popokito kabaalan
Akawas mongompuri om manahang soira' maganu do koilaan. Kaanu popoboros do koilaan di opinto miampai momoguno
boros Kadazandusun di kotunud, oulud om olinuud om aparagat do momongo isoiso' buruanon toi ko' ponuhuan.

Alantas om otolinahas do mambasa' miampai kaanu momoguno loyuk di kotunud. Kaanu popokito kabaalan
6
mongompuri om manahang soira' maganu do koilaan. Kaanu popoboros do koilaan di opinto miampai momoguno
Nokoinuntu
boros Kadazandusun di kotunud, oulud, olinuud om popokito woyo' pomusarahan di kreatif, kritis om akawas.
Aparagat do momongo isoiso' buruanon toi ko' ponuhuan.

35
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

3.0 KABAALAN MONUAT

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

3.1 Momonsoi boros. Kaanu o tangaanak:


3.1.1 Monuat boros di
(i) kivokal toniba'
(ii) kimora

3.1.2 Monoriulud putul boros montok momonsoi boros kokomoi:


(i) Numbul (Ordinal)
(ii) Pakalaja'an
(iii) Padsakayan
(iv) Pomoinan
(v) Sipoot
(vi) Tuunion
(vii) Taakanon om tiinumon
(viii) Tanom
(ix) Tongosongongi'
(x) Sikul
(xi) Tayam

3.1.3 Monuat boros nosugkuan.

3.1.4 Monuat boros di kipimato noolos:


(i) /c/ (iii) /q/
(ii) /f/ (iv) /x/

3.1.6 Monuat boros momoguno ponuatan mirangkai.

36
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

3.2 Momonsoi ayat di kotunud om olinuud id Kaanu o tangaanak:


ponuatan.
3.2.1 Momonsoi boros mintootoiso miampai momoguno ija'an di kotunud.

3.2.2 Momogonop ayat mantad boros di pinatahak.

3.2.3 Momonsoi mogikaakawo ayat maya' ponguhupan do mongigia'.

3.2.4 Monuat tanda' basa' di kotunud montok mogikaakawo ayat.

3.2.5 Monuat frasa momoguno ponuatan mirangkai.

37
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

3.3 Momonsoi mogikaakawo genre ponuatan miampai Kaanu o tangaanak:


momoguno boros om Puralan Boros di kotunud om
olinuud. 3.3.1 Monuat tumanud format ponuatan montok isoiso' ponuatan
(i) Surat
(ii) Rencana: naratif
(iii) Autobiografi

3.3.2 Popisudong frasa toi ko' ayat montok momonsoi ponuatan di


sumiliu pangaan.

3.3.3 Momonsoi ponuatan id pangaan maya' ponguhupan mongingia'.

3.3.4 Mongoput sorita'.

38
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

TAANG KOINABASAN KABAALAN MONUAT

STANDARD PRESTASI

TAANG KOINABASAN KOINTALANGAN

1 Kaanu momosoi boros om ayat om ponuatan is pagaan maya' ponguhupan do mongingia'. Koilaan di
Au' Kodonto polombuson id ponuatan au' oulud om au' nogonop. Kaanu popokito kaparagatan momongo isoiso'
buruon.
2 Kaanu momoguno ija'an di kotunud. Koilo momonsoi ayat di tangasaanang. Kaanu mongulud tonsi id
Songgisom ponuatan. Koilaan di polombuson kosudong. Kaanu popokito kaparagatan do momoguno boros
Kadazandusun di songisom id ponuatan. Kaanu popokito kaparagatan do momongo isoiso' buruanon.

3 Kaanu momoguno ija'an di kotunud. Koilo momonsoi mogikaakawo ayat. Kaanu mongulud tonsi id
Giigina' ponuatan. Koilaan di polombuson awasi'.Kaanu popokito kaparagatan do momoguno boros
Kadazandusun di songisom id ponuatan. Aparagat do momongo isoiso' buruanon.

Kaanu momoguno ija'an di kotunud. Koilo momoguno mogikaakawo ayat di kotunud id ponuatan. Kaanu
4
mongulud om monguyad tonsi id pangaan. Kaanu popolombus do koilaan di kotunud miampai momoguno
Awasi'
boros Kadazandusun di oulud om olinuud id ponuatan. Kaanu popokito kabaalan mongompuri soira'
monguyad do tonsi id ponuatan. Aparagat do momongo isoiso' buruanon.

5 Kaanu momoguno ija'an di kotunud. Koilo momoguno mogikaakawo ayat di kotunud, oulud om olinuud
Akawas id ponuatan. Kaanu mongulud koilaan om monguyad tonsi miampai pounayan di olojik id pangaan.
Kaanu popolombus do koilaan di tawasi' miampai momoguno boros Kadazandusun di kotunud, oulud
om olinuud id ponuatan. Kaanu popokito kabaalan mongompuri om manahang soira' monguyad do
tonsi id ponuatan. Aparagat do momongo isoiso' buruanon.

Kaanu momoguno ija'an di kotunud. Koilo momoguno mogikaakawo ayat di kotunud, ouluud om olinuud
6
id ponuatan. Kaanu popolombus do koilaan di opinto miampai momoguno boros Kadazandusun di
Nokoinuntu
kotunud, oulud, olinuud om popokito woyo' pomusarahan di kreatif, kritis om akawas id ponuatan.
Aparagat do momongo isoiso' buruanon.

39
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

4.0 KABAALAN KOLUMISON BOROS

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

4.1 Monginonong om momogompi kointutunan Kaanu o tangaanak:


tinaru Kadazan om Dusun.
4.1.1 Popisuai koubasanan id koposion tinaru Kadazan om Dusun
(i) Woyoo koposion
(ii) Kaadat-adato' & Pogilinan : kinolodion

4.1.2 Monginonong sorita' tinaru di kipononsunudan.

4.1.3 Momonsoi buuk tonini' kokomoi bontugan Kadazan om Dusun.

4.1.4 Mongintutun tuunion tinaru.

40
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

4.2 Popolombus do boros tinungkusan tinaru. Kaanu o tangaanak:

4.2.1 Minsingumbal popolombus


(i) tangon
(ii) sundait
(iii) hiis
(a) Hius
(b) Andai

4.2.2 Momonsoi poster sundait om sisimbar.

4.2.2 Momonsoi kolaj montok popokito tangon di norongou toi ko'


nabasa'.

41
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

4.3 Popotilombus do toilaan sandad tinaru Kadazan om Kaanu o tangaanak:


Dusun.
4.3.1 Mogihum koilaan om mogibooboros kokomoi toilaan sandad do
tinaru:
(i) Pongindopuan
(ii) Teknologi

4.3.2 Poposunud koilaan kokomoi toilaan sandad do tinaru maya' buuk


tagayo.

4.4 Manahang om momorun tungkus koinusan tinaru Kaanu o tangaanak:


Kadazan om Dusun.
4.4.1 Monoriuk koilaan kokomoi
(i) Pomoinan sandad
(ii) Tuunion koubasanan

4.4.2 Minsingumbal
(i) Mamain pomoinan sandad
(ii) Popouni tuunion koubasanan

4.4.3 Momonsoi replika


(i) Pomoinan sandad
(ii) Tuunion koubasanan

42
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

5.0 ASPEK PURALAN BOROS

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

5.1 Momuhondom koroitan om ija'an Boros Kaanu o tangaanak:


Kadazandusun.
5.1.1 Popotunud ija'an montok boros di
(i) kivokal toniba'
(ii) kimora
(iii) kipimato noolos

5.1.2 Mamarait boros di


(i) kivokal toniba'
(ii) kimora
(iii) kipimato noolos

5.1.3 Mongija' boros montok boros nosugkuan.

43
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

5.2 Momoguno mogikaakawo Sompuruan Boros id Kaanu o tangaanak:


pibarasan om ponuatan.
5.2.1 Monompipi' boros tumanud sompuruan
(i) Boros Ngaran
(ii) Boros Maan
(iii) Boros Ula

5.2.2 Momili' sompuruan boros di kotunud montok momogonop ayat.

5.3 Momonsoi mogikaakawo boros di kotunud montok Kaanu o tangaanak:


gunoon id pibarasan om ponuatan.
5.3.1 Momonsoi boros kokomoi
(i) Numbul (Ordinal)
(ii) Pakalaja'an
(iii) Padsakayan
(iv) Pomoinan
(v) Sipoot
(vi) Tuunion
(vii) Taakanon om tiinumon
(viii) Tanom
(ix) Tongosongongi'
(x) Sikul
(xi) Tayam

5.3.2 Minsingumbal monugku boros.

44
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

5.4 Momonsoi mogikaakawo ayat di kotunud om Kaanu o tangaanak:


olinuud id pibarasan om ponuatan.
5.4.1 Mongintutun ayat di kinuludan:
(i) MSOO
(ii) MSAk
(iii) MSAkT

5.4.2 Minsingumbal momonsoi ayat nuludan:


(i) MSOO
(ii) MSAk
(iii) MSAkT

5.4.3 Momoguno tanda' basa' di kotunud montok mogikaakawo ayat.

5.4.4 Momonsoi ayat


(i) mintootoiso
(ii) misompuru

45
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

5.5 Momoguno pomoroitan ginumu' id pibarasan om Kaanu o tangaanak:


ponuatan.
5.5.1 Mogibooboros montok papatantu' pomoroitan ginumu' di kotunud
montok nunu i okito id bahan pongunsub.

5.5.2 Momogonop frasa miampai momoguno pomoroitan ginumu' di


kotunud.

5.6 Momoguno tukadan id pibarasan om ponuatan. Kaanu o tangaanak:

5.6.1 Momonsoi do ilustrasi montok popolombus rati' tukadan

5.6.2 Momoguno tukadan di kotunud id ayat.

46
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

NULUDAN BOROS

NUMBUL ORDINAL PAKALAJA'AN PADSAKAYAN POMOINAN


1. Koiso' 1. Mongingia' 1. Padaau 1. Longkudi'
2. Koduo 2. Susuminding 2. Gakit 2. Mintubau
3. Kotolu 3. Dokutul 3. Kurita' 3. Mogigiana'
4. Kaapat 4. Noos 4. Bosikol 4. Kikiriison
5. Kolimo 5. Mongiinginsada' 5. Kuritapui 5. Rampanau
6. Koonom 6. Magagansak 6. Kapaltulud 6. Mimbatu
7. Koturu' 7. Mongingindapu' 7. Baas 7. Tontoidon
8. Kawalu' 8. Susumangod 8. Van 8. Mingkulupak
9. Kosiam 9. Injiniol 9. Luri 9. Minlolosokon
10. Kohopod 10. Luyal 10. Feri 10. Migayat dukug

SIPOOT TUUNION TAAKANON TIINUMON


1. Mimbuul 1. Tagung 1. Linompuka' 1. Paa'
2. Mamana' 2. Turali 2. Bosou 2. Waig
3. Tumindak takawas 3. Bungkau 3. Linugu' 3. Kupi'
4. Buul siud 4. Sompoton 4. Hinava' 4. Jus
5. Papataam pindulu' misintoob 5. Kulintangan 5. Tinimbu' 5. Tii
6. Tumindak sikud 6. Sundatang 6. Linopot 6. Gatas
7. Popotulud pinggan 7. Gandang 7. Hinobok 7. Naggiu
8. Migusa' manangkus 8. Togunggak 8. Tindalam 8. Ginaai wagas
9. Migusa' mamanau 9. Tongkungon 9. Linombu' 9. Sirap
10. Padaau layag 10. Gitar 10. Pinasaakan 10. Tinumon kigas

47
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

TONGOSONGONGI' SIKUL TANOM TAYAM


1. Langau 1. Luguan Mongingia' 1. Linsou 1. Sisingud
2. Kilau 2. Mongingia' 2. Gamut 2. Talad
3. Nondui 3. Linimput balajalan 3. Sobul 3. Tatad
4. Kolibambang 4. Torigi bondira 4. Puun 4. Andawi
5. Tompokikiu 5. Sinaasawat 5. Raan 5. Bolimbing
6. Boyon 6. Pomisok tapui 6. Roun 6. Tinduk
7. Lontugi 7. Gamban 7. Tusak 7. Kayaping
8. Tompios 8. Kantin 8. Tua' 8. Tikiu
9. Tanai 9. Lolopuson 9. Tunduk 9. Wulu'
10. Tompolulu 10. Papan kopoilaan 10. Tuod 10. Sangau

48
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

PANEL MINOMONSOI

Sandra Logijin Bahagian Pembangunan Kurikulum, KPM


Sitiamah Sahat Sektor Pengurusan Akademik, JPN Sabah
Victor Baga IPG Kampus Kent, Tuaran
Evelyn Annol IPG Kampus Kent, Tuaran
James Molijoh IPG Kampus Kent, Tuaran
Juhilin Takun IPG Kampus Keningau, Keningau
Clara Anselmus IPG Kampus Gaya, Kota Kinabalu
Rita Lasimbang Yayasan Bahasa Kadazandusun
Benedette Mujah SK Kionsom, Tuaran
Boni Wilfred Henry SK Togudon, Penampang
Cernelius Intang SK Pahu, Tuaran
Charles Gustin SK Nambayan, Tambunan
Daria Peter Indu SK Barambangon, Kudat
Emily Maikat SK Kusilad, Pitas
Founnah Lumabai SK Sarang, Kota Belud
Innocentia Marcus SK Menawo, Keningau
Ivy Dusity SK Darau, KK
Jaisim Sauting SK Kilimu, Ranau
Jemir Kinsom SK Tampasuk 2, Kota Belud
Jopihin @ Kamsiah Sabin SK Menanam, Telupid
Jovita John SK St. John, Tuaran
Juliana John SK Bahang, Penampang

49
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

Marcellus Anthony SK St Francis Xavier, Keningau


Mathilda Peter Limpas SK Bandau, Membakut
Mime Kimbin SK Tombongon, Tuaran
Nestor Leo SK Rangkam, Tambunan
Patrick Jolius SK Kibabaig, Penampang
Rosie Johnny SK Putaton, Penampang
Roslin Sampai SK St. Joseph, Papar
Satina Sintingan SK Tamu Darat, Kota Belud
Silva Elaine Micheal SK Kelangsat, Sipitang
Thirteen Bin Sodoi SK Tiong Baru, Membakut
Vennia Sopitang SK Stella Maris, Tanjung Aru
Zamrul Bin Mohd Aslie SK Tomis, Tuaran

NOKOGOMPIT MINOMONSOI

Jaylyn Dualis SK St. James, Tenghilan


Lilly Loudi SK Sungai Damit, Tamparuli
Chanalex Sabinos SK St. John, Tuaran

50
KSSR BAHASA KADAZANDUSUN TAHUN 3

KOPONONGKOTOHUADANAN

MONONONTUDUK

Dr. Sariah binti Abd. Jalil - Pengarah

Rusnani binti Mohd Sirin - Timbalan Pengarah (Kemanusiaan)

Datin Dr. Ng Soo Boon - Timbalan Pengarah (STEM)

MONONONTUDUK EDITORIAL

Mohamed Zaki bin Abd. Ghani - Ketua Sektor


Naza Idris bin Saadon - Ketua Sektor
Dr. Rusilawati binti Othman - Ketua Sektor
Mahyudin bin Ahmad - Ketua Sektor
Mohd Faudzan bin Hamzah - Ketua Sektor
Mohamad Salim bin Taufix Rashidi - Ketua Sektor
Paizah binti Zakaria - Ketua Sektor
Norashikin binti Hashim - Ketua Sektor

51
Bahagian Pembangunan Kurikulum
Kementerian Pendidikan
Aras 4-8 Blok E9, Kompleks Kerajaan Parcel E
62604 Putrajaya
Tel: 03-8884 200 Fax: 03-8888 9917
http://bpk.moe.gov.my/

Vous aimerez peut-être aussi