‘WIDOWHOOD
‘Widowhood, n. ujane.
‘Width, n. upana, mapana, eneo,
Ee of view, maarifa mengi,
wield, v. (control) ¢awala, ongoza,
suia; (use, handle) shika mkononi,
chukua, tumia; (brandish) sihisa
ml i, punga. .
Wife, n. (pl. Wives) [mke mwenyi
mume wa halalt), [wa-).
‘Wifeless, n. -siofiwa na mkewe, pa-
sipo mke.
Wifely, a. [-2 kumstahili mke
mwenyi mumewe), -a mke.
Wig, n. [Aifuniko cha kitwa chenyi
nyele).
Wight, n. miu, masikini.
‘Wild, n. = Wilderness.
(animals) -a mwitu, -siofu-
Sitka; (plants) -a gugu; (barbar-
ous) -shenzt; (desert) -a ukiwa,
-a jangwa, pasipo watu ; (violent)
-a nguvu, -a jeuri; (angoverned,
vicious) -fotofu, -a kufanya vyo
vyote.
‘Wildebeest, n. Hager
‘Wilderness, n.
barra, poli [ma- putt ae i
Wildfire, n. | moto ustosimi,
wig sav. burre, faite at abil,
kama kwa wasimu,
‘Wildness, n. Auwa Wild.
Wile, n. hila, janie.
‘Wilful, a. -2aidi, -tundu, -potofu.
‘Wilfalness, n. ukaidi, &c.
‘Wiliness, n. ujanja, udanganyifu.
‘Will, n. moyo, nia, kusudi, mapensi ;
(legal) wosta ; (free will) shtiari,
huchagua, akili; (command) amri,
hukumu, oe wall, At his will,
a , Aiari yake.
eee ‘Would) ‘aka, penda,
chagua, azimu; (order) ‘amuru;
(in comp.) -éa-. I will go, mita-
Awenda, nataka kwenda, You will
R20, enenda, sharti uende. 1 will,
inshallak, vema. I will not, sitaki,
stkubali,
‘Willing, a. -efest, -fesi, tayari, -a
moyo, pasito lasima, kwa kupenda,
456
WINDWARD
Be willing, £udali, -wa rathi,
taka, -wa tayart, &c.
‘Willingness, n. wepesi, &c. (Tas.
Willing).
Wily, a. -danganyifu, -janja,-erevu,
-a hila,
Win, v. (p. t. na pf. t. Won), (get)
‘pata, sipatia; (conquer) shinda ;
(persuade) vuta, shawishi, ongoa.
in back (again), sirudishia, 73-
patia tena, patantsha,
Wince, v. suka, sikunyata, jikunja.
‘Winch, n. mu ao duara ya
Auvutia kamba), duara.
‘Wind, v. (p. t. ma pf. t Wound)
Aunja, pinda, (neut.) sungukasu-
nguka, fanya mapindi, potoka;
(thread, &c.) tatizsa, kunja, vita.
Wind up, Aunja; (finish) matisa,
hata, komesha; (conclude speech)
Sanya mwisho wa maneno; (a
clock) fungulia,
—— n. upepo, pepo, baridé; (breath)
pumuss; (flatulence) riyahi. Light
wind, mpepea. Head wind, pepo
2a mbele. Fair wind, pepo sa ome.
Wind on the beam, pepo za ubavu,
matanga kati, Adverse (contrary)
wind, métsho, tanga mbils. Wind-
instrument, (trumpet) panda, ba-
ragumu; (pipe) somari, Get
wind of, sibea’ h habari ya. Be in
the wind, vumika, -ja.
‘Wind-bound, a. (of ship) -/iosuiwa
Winatall, pato la bakati, pato la
|, 0. pato la fo
her, dafina,
pimia nguvu 4g wpe).
‘Winding, n. Aisingo
[ma-], pindi [ma-]; ** dotdine)
‘Windiig-sheot, n, Aipindo, saanda.
‘Windlass, n. duara.
Windmill, n. (Anu chenyi gurudu-
mu la kuendeshwa na upepo),
‘Window, n. dirisha [ma-]; (small)
mwangasa (me.
‘Windpipe, no. a
‘Windward, a. -a upande wa “pepe
[wa goshini, wa juu).‘WINDY
‘Windy, a. -2 pepo nyingi; (lengthy,
useless) -a maneno mengi, -tupu,
-a ouyo.
‘Wine, n. mvinyo, divai.
‘Wing, n. (of bird, insect, &c.) awa
[ma-], ktbawa [vi-}; (of building,
&c.) upande, pembe, schemu ; (pro- | Wistful,
tection) Aamaya, tunsa. Wing
feather, ubawa [mbawa], Be on
the wing, Take wing, rua, ondoka.
Take under one’s wing, ‘usa, -pa
hamaya.
— Vv. vunja bawa.
‘Winged, a. -enyi mabawa; (broken-
winged) -/ovunjika bawa.
‘Wink, v. pepesa, honyeza macho.
Wink at, (overlook) achilia,
samehe, pisha.
—— n. hope la juu na chini, honyeso
la macho. Give a wink to, pigia
‘Winner, n. mshindaji, mshindi.
‘Winning, 2. -c kushinda; (attrac-
tive) -a Auvuta, -a kutamanisha;
(graceful) -¢ madaha, -suri.
pendesa, -a fus
‘Winter, n. majira ya baridimayira
ya miezi December, January,
February sisungu), kipupwe.
‘Winter-quarters, n. [Aituo cha ku-
pishia Winter].
‘Wintry, a. -2 Winter, daridi kali.
Wipe, v. futa, pangusa, sugua,
‘Wire, n. usi wa madini, masango
[ya chuma, shaba, fitha, sc), Se-
ngenge, masoka ; (telegraph) simu.
ti] ton Wire;
(telegraph) piga simu, arifu kwa
simu.
Wiry, a. hodari, -shupavu, -siochoka.
‘Wisdom, n. Aehima; (learning) e/i-
mu, maarifa; (sagacity) busara,
ili, werevu; (intellect) akilt
ingt, shauri.
wie, a. -enyi Wisdom, -just.
Wiseacre, nu, myuvi [wa-], myinga
— ¥.
[wa-).
‘Wish, v. take, penda, tamani. 1
wish you would go, ta/athali uende.
457
WITHSTAND
‘Wish, n. tamaa, ttakwayo, mapensi,
matakwa, a
‘Wiahfal, a. -enyi Autaka, -enyi bi-
ait.
Wisp, n. kichopa (cha majani, ma-
nyasi, &c.).
, a. -@ kutaka, -a bidis.
Wit, n. akili; (humour) uchekeshi,
msaha; (a witty person) mtx
mchekeshi, mtu wa ubishi. Wits,
akili, busara, ujust, To wit, ndio,
yaani.
Witch, n. mwanamke mchawi, ki-
chawi,
Witchoraft, n. uchawi.
Witchery, n. uchawi, kuloga; ({as-
cination, charm) ushawishi wa ku-
shinda moyo, usuri wa kupotesa
akili, ushaushi, mouto.
‘With, prep. (persons) 2a; (things)
Awa; (together with) pamoja na,
upande wa; (neat) karibu ya;
(among) 4att ya; (as to) jun ya.
dulibo.
Compared with,
‘Withdraw, v. (p.t. Withdrew, pf. t.
Withdrawn), (retire) ondoka,toka,
sake [za0, &c.]; (remove)
ondosha, toa, chukua; (recall) ru-
disha, tangua,
‘Withdrawal, n. Auondoka, kuondoa,
&c. (Tas. Withdraw).
Withe, Withy, n. ufito (fito], ubu-
gu [mbugu),
Wither, v. ffie, chakaa, nyauka,
fa; (cause to wither) Sifisha, &e.
Withers, n. [mahali pa juu ya ma-
bega ya frasi).
‘Withhold, v. (p. t. #a pf. t. With-
held) nyima, suia.
‘Within, adv. na prep. ndani [ ya};
(of limit) -dogo kuitko. Wit
hour, Aaipatt saa moja. Within
my power, (strength) £adiri yangu ;
(authority) chini yangujuu yangu.
‘Without, adv. na prep. (outside)
nje( ya]; (not with) pasipo, dilla,
ghatré ya. He tried without
success, alijaribu asipate.
‘Withstand, v. (p.t. na pf. t. With-
stood) simamuia, suia, pingia njia,
shindana na,WITLESS
Witless, a. pasipo akili, jinga.
Witness, n. shahidi (ma-]; (evi-
dence) ushuhuda, ushahidt, mathu-
bute.
— V. ona -enyewe, tatama, angalia;
(attest) shuhudia, thubutisha,
Witticism, n. ubishi, meaha, neno
ta akili, neno jerevu.
Wittingly, adv. makusudi, kwa
moyo, kwa akili. .
Witty, a. -enyi Wit.
Wives, pl. ya Wife.
‘Wisard, n. mchawi [wa-1.
Woe, n. (calamity) msiba
(sorrow) Ausunt, hamu,
me! ole wan,
‘Woebegone, Woful, a. -¢ husuni
nyingi, -a hali nyonge habisa,
Woke, p. t. ya Wake, v.
‘Wold, n. jangwa [ma-], poli (ma-),
1 (ma-).
‘Wolf, n. (pl. Wolves) [mbwa wa
mwits mkubwa mkali).
‘Wolfhound, n. (mbwa wa kuwindia
Wolf}.
‘Wolfish, a, kama Wolf, -kali,
-lafi.
‘Woman, n. (pl. Women) mwana-
mke [waanawake); (young) Aijana
‘vi-]; (unmarried) mwanamwali
‘waanawali|; (old) Fisce ; )
lahat [we-], hijakast [ee
‘Womanhood, n. utu uke, tabia ya
mwanamke, asili ya Hike.
‘Womanish,2.-2 mivanambe a hike,
thaifu, -oga.
‘Womankind, n, utu uke, waanake
wote.
‘Womanly, Womanlike, a. -a mwa-
namke, -a kike,-a kumstahili mwa-
namke, -a namna ya kike,
Womb, n. ‘umbo [ma-, la usasi),
mt [wa mwana).
‘Women, pl. yz Woman.
Won, p.t. #a pf. t. ya Win.
Wonder, n. aabu [ma-], msungu
{ne}, mwujiza (mi-], Shani (as
felt) ajabu, mshangao. No wonder,
mi-);
‘oe is
sé shani,
—_—v. gjabe, ona ajabu, staajabu,
shangua,
458
WORD
‘Wonderful, Wondrous, a.-a ajabu.
‘Wont, a. ~s06fue, Be wont to, soea,
soelea. He is wont to gO,
aesturi kwenda, marra fwd
marraaenda, (Won't = Will not.)
—— n. desturi, maxoea.
Woo, v. posa [mwanamke].
Wood, n. mtt [mi-]; (plank) wbax
[bau]. A wood, mwitu, A piece
Of wood, £iiti, kipande, kibas.
Firewood, duns; (one piece) méu-
ni, Underwood, msitu, makoko,
vichaka, Be out of the wood,
okoka, pona.
‘Wooded, a. -a msitu, -a mwitu,
senyi mit
Wooden, a. -a mti,-a mbau, -a miti.
Woodland, n. inchi yenyi mili,
msitu,
‘Woodman, n. mfyeka mwitu, mcha-
nja huni.
‘Woodpecker, n. goguta, higogota.
‘Woody, a. kama mté, -enys asili ya
mti; (containing trees, &c.) -a
msitu, a miti mings.
Wooer, n. mwenyi kuposa, mchumba.
Woof, n. mshindio.
‘Wooing, n. foso,
‘Wool, n. (of aattaals) manyoya; (in
trade) sufi.
‘Woolgathering, .n. wasimu, kasi
burre, ujinga,
‘Woollen, a. -¢ Wool. Woollen
cloth, soko; (thick) bushuti.
‘Woolly, a. -enyi manyoya mengi,
kama sufi. Woolly hair, syele.
Woolsack, n, [414i cha mkuu wa
House of Lords].
Word, n. neno [ma-]; (promise)
ahadi; (news) Aabari; (order)
amri ; (Divine) [/sa Mastya, mwa-
na wa Muungu). Have words,
a. In a word, meno
moja, jumla, mwishe. Word for
word, maneno yote halisi. In
word, kwa maneno. Upon my
word, £weli, nasema kwelt, Break
one’s word, ja ahadi. Keep
one’s word, shika ilisa) ahadi,
timisa manene, Give one’s word,
toa ahadi, jifunga. Eatone’swords,