Vous êtes sur la page 1sur 20

Amos Cardia

Vocabolario italiano – sardo


ciclistico e non solo (2500 lemmi)

Fueddàriu italianu – sardu


de bicicreta e no sceti (2500 fueddus)

Annu 2005. Imprentas de Associazione Culturale I Sardi, Casteddu.

1
Introdusidura

È vero
che ogni lingua è meticcia per costituzione …
ma ciò che conta,
come riconobbe giustamente il Macchiavelli,
è la capacità di una lingua
di assorbire i vocaboli stranieri
senza esserne sconvolta
perché è sì potente
che i vocaboli accattati non la disordinano,
ma ella disordina loro.

L. DE CESARI,
Dizionario degli errori e dei dubbi grammaticali,
Newton Compton, Roma, 1995, p. 9.

Fendi unu fueddàriu temàtigu su primu nuu ki tòcat a sçolli esti su sçoberu de is
fueddus de nci ponni. Em’ai pòtziu fai unu fueddàriu mannu, jai ki su cicrismu e su
biaxamentu funti sartus ki impràssant unu muntoni ‘e cosa, perou, po su prus, iat’essi
stètia una arrescridura de fueddus ki s’agàtanta jai in su de Antoni Lèpori1. Po cussu
apu sçoberau de ponni innoi is fueddus sceti ki amàncant inguni, fendi de manera ki
custu fuèddarieddu arresurtit un’açunta a-i cuddu.
In prus, po dus fai connosci, apu postu fueddus ki no funti scìpius ancoras, mancai ki
siant arrelataus a su mundu ‘e sa bicicreta e de su biaxamentu de a tesu sceti.

Po su ki spètat a totu is cosas ki finsas a ariserus no teniant unu nòmini in sardu, si


d’apu agatau umperendi prus de totu sa cumponidura (parafango: firma-ludu), sa
prefissadura (antivento: contra-bentu) e sa sufissadura (energetico: afortiadori), est a
nai is tres maneras prus umperadas po su nascimentu de is fueddus in calikisiat lìngua2.
In prus, po unas cant’‘e cosas ki ndi bèninti de atrus pòpulus, apu apretziau sa cosa
prus arrespetosa a torrai a pigai su nòmini insoru sintzillu, sardizendiddu po su ki no si
ndi podit fai de mancu sceti3, e sa pròpiu cosa po is fueddus ki apu fatu benni de su
latinu (gonfiare, lat. cum-flare: cunfrai).

1
A. LEPORI, Dizionario Italiano – Sardo Campidanese, Ed. Castello, Casteddu 1988.
2
Po biri calancunu cumentzu de is istùdius a pitz’‘e cust’argumentu, castiai su capìtulu La formazione
delle parole in M.L. WAGNER, La lingua sarda. Storia, spirito, forma, Francke Verlag, Bern, 1951, pp.
339 – 363 e su paràgrafu La formazione delle parole in M. PIRA, Lingua e civiltà del popolo sardo, pp.
107 – 113, cuntènniu in M. BRIGAGLIA (a cura di), La Sardegna, Vol. 2, Edizioni della Torre, Casteddu.
A oi su stùdiu prus modernu e cumpriu, ki tòrrat a pigai, amànniat e afìnat totu is iscubertas passadas e
de oi puru, est in su càpitulu Su nascimentu de is fueddus in Campidanesu in A. LEPORI, Gramàtiga
sarda po is campidanesus – Compendio di grammatica sarda per italofoni, Ed. C.R., Cuartu S.Aleni
2001, p. 105 - 122.
3
Aici est stètiu, po nai, po su fueddu sardu pengayu ki ndi benit deretu deretu de su pòpulu malesu ki
po primu d’at imbentau e d’at postu su nòmini pengayoe, inveças de du fai benni de s’italianu pagaia ki
esti s’italianizadura de su frantzesu pagaye, ki esti sa frantzesizadura de su malesu pengayoe. Po biri beni

2
Apu circau de ndi bogai totu is italianismus, ki in custus argumentus ndi bèssint a
pilladas, ca atra cosa no fàinti ki no amançai sa lìngua nosta, finsas a si da fai scaresci e
a da furriai a dialetu de s’italianu, cosa ki no est stètia mai e ki no esti mancu imoi. Is
italianismus no tèninti nisçuna arrexoni scentìfiga e no tèninti mancu un’arrexoni de
utilidadi, ca, po nai, totus cumprendint e aprètzianta via arreguladora cantu e de prus
puru de viti de regolatzioni.

Custa kistioni no parrat strama: su nascimentu de is fueddus nc’est stètiu sempri e


nc’est oindi’ puru mancai ki no s’indacataus, in calikisiat lìngua, in su sardu e totu. Ita
nai de si nunca de sçoferru, abioni, bosceri cingoma, jòmetru, polima, justinu,
afeurrau4… ? Totu custus funti fueddus ki dus at imbentaus e spainaus su pòpulu, ki
duncas est una fàbrica de noulogismus. Po su ki spètat a is fueddus spetzialìstigus nç’at
un’atra fàbrica puru, jai ki «la creazione dei metalinguaggi non è opera di grandi
comunità, ma spesso di ristrette cerchie di studiosi … o addiritura di singoli studiosi …
»5 .

Po kini, po unus cant’‘e fueddus italianus, no cumprendessit su caminu ki apu fatu


po lompi a su fueddu sardu, tòcat a si castiai siat is arrègulas ki eus nau in sa noda (2),
siat s’etimulogia de su fueddu italianu e totu, in calancunu fueddàriu etimulògicu
bonu6.
No iat’essi serbiu a spricai de sighia a donnya noulogismu su caminu fatu, ca tanti su
prus funti benniduras de atrus fueddus sardus ki totus connosceus, e s’arrestu est totu
cosa crara meda acetotu castiendi a s’etimulogia. Po custa segundu genia de fueddus, su
caminu ki dis apu fatu fai est simpli e curtzu meda, ca est stètiu sceti su tanti ki est
tocau po no dus fai certai cun su naturali de su Sardu, segundu is arrègulas ki tenit de
sèculus7.

Parafrasiendi a dus linguistas famaus8, custu est unu traballu obertu, est
un’arresurtau no de is iscrucùllius de mei sceti, ma prus de totu de is ki in custus
ùrtimus trint’annus anti spriculau su naturali de su Campidanesu.

totu is arrègulas po arranjai is fueddus stranjus a sa fonètiga de su sardu castiai su capìtulu Il trattamento
dei prestiti, in M. VIRDIS, Fonetica del dialetto sardo campidanese, Edizioni della Torre, Tàtari, 1978,
pp. 77 - 83.
4
Sçoferru d’ant imbentau e spainau in Casteddu in is primus annus de su millinoixentus, candu fiat
lòmpia sa primu vetura cun su ghiadori suu, ki di naranta chaufeur, e du tzerrianta cun custu nòmini
frantzesu in Casteddu e totu, perou s’impunna a sa sardizadura de sa fonètiga iat bintu illuegus e d’iat
fatu bessiri sçoferru. Sa fonètiga sarda at bintu illuegus in atrus fueddus frantzesus puru: avion (in
italianu aereoplano) e boxeur (in italianu pugile), furriendiddus a abioni e bosceri. Cingoma e jòmetru,
de sa pròpiu manera, dus anti fatus sardizendi fueddus de atras lìnguas, innoi ingresu (chewin’-gum) e
italianu (geometra). Polima (in italianu polizia) d’ant imbentau is piçokeddus ‘e crobi in is ùrtimus annus
de sa segundu gherra mundiali e a pustis d’at umperau de totu su pòpulu: esti un’amesturu (forsis fatu a
posta po no si fai cumprendi) de is sìllabas de is fueddus americanus militar police, jai ki in Casteddu in
is ùrtimus annus ‘e sa gherra, is fainas de is justinus das fìanta custa truma de sordaus. Custu fueddu
duncas nascit a primu a intrus ‘e unu suspu (in italianu gergo) e a pustis bessit fueddu de totu sa lìngua.
Po ndi sciri de prus de is suspus in sa lìngua sarda càstia M. PIRA, obra arremonada, pp. 69 – 70. Justinu
(in italianu poliziotto) d’anti fatu a pustis de su fueddu sardu e totu justìtzia. Sa pròpiu cosa balit po
afeurrau (in italianu drogato) ki d’anti fatu de sa lìngua sarda e totu, est a nai de su nòmini feurra, sa
pranta ki scieus totus.
5
M. PIRA, La rivolta dell’oggetto, Giuffrè, Milano 1978, pp. 233 - 235.
6
Deu apu traballau prus de totu cun su de M. CORTELLAZZO – P. ZOLLI, Dizionario etimologico della
lingua italiana, Zanichelli, Bologna 1988.
7
Càstia M. VIRDIS, obra arremonada.
8
M. CORTELLAZZO - P. ZOLLI, obra arremonada, Vol. I, p. X.

3
Medas sartus temàtigus no dus eus sproraus ancoras, serbit genti ki du fetzat cun
abilesa, sabiesa, passièntzia e stima, e duncas custu Fueddàriu de is noulogismus de su
cicrista e de su biaxadori (e no-i sceti) bolit essi un’arreferimentu, e no una lòmpida, ca
arruga nci nd’at meda ancoras, e perou a da fai impari s’incùrtzat.

Amos Cardia

4
Arrègulas po umperai su fueddàriu

Naturaliamenti totu is fueddus funt arringheraus de manera arfabetiga.

A pustis de donnya fueddu italianu, ki esti scritu a grassixeddu, du esti


s’acurtzadura de sa spètzia gramatigali, scrita sbiasça.

abbassamento m. abasçamentu

Is acurtzaduras (f.), (m.), (sing.), (plur.), a pustis de sa tradusidura in sardu de unu


fueddu, bòlinti nai ca cussu fueddu sardu esti de gèneru o de nùmuru diferenti de
s’italianu. Custas acurtzaduras bàlinti sceti po su fueddu ki nci funti a pustis; totu is
atrus fueddus, ki no tèninti nisçuna acurtzadura a pustis, a primu de sa vìrgula, bolit nai
ca funti de su pròpiu gèneru o nùmuru ke in italianu.

animale m. animali, bèstia (f.)

Duas arrayas sbiasças ( // ) stèsiant is sentidus diferentis de unu fueddu; ki po


espressai unu diçu tòcat a arrepiti su fueddu italianu, custu d’eus indidau cun d’un-
arraya ( - ).

borsa f. bussa // - laterale, bèrtula

Po fielidadi prus a sa scèntzia, ki no a su connotu, is nòminis e is açungidoris funti


pigaus a su gèneru ki s’agàtat a primu in s’arringheru arfabètigu, e duncas su prus de is
bortas a su femininu. Sa pròpiu arrexoni balit po sa tradusidura in sardu.
Cumenti in is atrus fueddàrius si tocat a nosu a passai de su masculinu a su femininu,
innoi at a tocai a fai su pròpiu traballu de su femininu a su masculinu, no est nudda ki
siat prus traballosu de is atrus.

abitante f. e m. bividora

Po una spricadura cumpria de sa fonètiga e de sa grafia, ki no iat a capi beni in d-unu


libru ke custu, castiai is primus pàginas de su Dizionario Italiano – Sardo Campidanese
de Antoni Lèpori e, sempri de issu, sa Gramàtiga sarda po is campidanesus (a p. 222),
totu cosa ki eus arremonau jai.

Innoi, a sa lestra, arregordaus sceti ca:


ç esprèssat su sonu de sa -c- moddi o druci it. ciao sar. çau
sç de sa pròpiu manera, esprèssat su sonu ki in it. sciogliere sar. sçolli
italianu est espressau cun -sci-
j esprèssat su sonu de sa -g- moddi o druci it. sar. jardineri
giardiniere
x esprèssat su sonu de sa -j- frantzesa, unu sonu ki it. / sar. luxi, paxi,
in italianu no s’agàtat cìxiri, cinixu…
lly esprèssat su sonu ki in italianu est espressau cun - it. Castiglia sar. Castillya
gli-
nny de sa pròpiu manera, esprèssat su sonu ki in it. ogni sar. donnya
italianu est espressau cun -gn-
5
tz esprèssat su sonu de sa -z- surda o aspa it. mazzo sar. matzu

Candu in d-unu fueddu sardu no cumparit acentu bolit nai ca est in sa segund’ùrtimu
sìllaba, ki esti in sa de tres ùrtimu, o in s’ùrtimu, est sinnau sempri.
Is ditongus funti:
-y- cun sa boxali ki sighit (messayu);
-ku- cun sa boxali ki sighit (akua);
atras boxalis allobadas, candu in sa sìllaba a primu est sinnau s’acentu (tìmiu).

Is acurtzaduras, ki funti in italianu (cumenti a su fueddu ki s’arrefèrinti), bòlinti nai:

agg. açungidori ( it. aggettivo )


avv. averbu ( it. avverbio)
f. nòmini femininu ( it. sostantivo femminile )
f. e m. nòmini siat femininu e siat masculinu ( it. sostantivo sia femminile e sia
maschile )
geogr. fueddu de sa jografia ( it. termine geografico)
intr. verbu no transidori ( it. verbo intransitivo )
m. nòmini masculinu ( it. sostantivo maschile )
mecc. fueddu de sa mecàniga ( it. termine meccanico)
rifl. verbu arretrogau ( it. verbo riflessivo )
tr. verbu transidori ( it. verbo transitivo )

6
A animale m. animali, bèstia (f.)
anniversario m. is annus (plur.)
abbagliante agg. alluinadora annotare tr. rifl. annodai
abbagliante m. alluinadori annotazione f. annodadura
abbassamento m. abasçamentu annuncio m. sceda (f.)
abbeveratoio m. bufadroxu, pica (f.) anodizzata agg. anodizada
abbronzante agg. amoriscadora // crema -, anteriore agg. de a innantis
crema amoriscadora anticipo m. acoitu // essere in - , essi in
abitante f. e m. bividora acoitu // - di danaro, primu mota (f.)
accampamento m. acampamentu // - di antifurto m. contra-fura
tende, atendamentu antivento m. contra-bentu
accamparsi tr. rifl. s’acampai // - in appassionata agg. scallentada
baracche, s’abarracai // - in tenda, appassionare intr. rifl. scallentai
s’atendai appiedata agg. apeada, a pei
accelerazione f. allestramentu arena f. pratza
acido m. àssidu // - lattico, àssidu latiosu asfaltare tr. asfartai
acquario m. akuarju asfaltata agg. asfartada
adattamento m. arranjamentu asfalto m. asfartu
adattatore m. cuncodru asperità f. spèrrima
aderenza f. apoddu (m.), atratu (m.) asse m. (mecc.) busçula (f.), fusu
aderire intr. pigai parti // apicigai asse mediano m. tiru mesanu
adesione f. acòrdiu (m.) assegnare tr. rifl. assinnai
adesiva agg. apoddosa, apicigosa assegno m. assinnu
adesivo m. picigosu assemblea f. acorramentu (m.)
adrenalina f. arrighina assembleare agg. acorradora
aereo m. abioni // - da turismo, abioni ‘e attenzione f. incuru (m.)
turismu attiva agg. fainera
aerografare tr. rifl. airografai, airopintai attivare tr. rifl. abivai
aerografata agg. airografada, airopintada attività f. atividadi
aerografo m. airògrafu, airopintzellu attrito m. atratu, apoddu
aeroporto m. abiuportu augurare tr. rifl. sperai
affascinante agg. ecisosa auricolare m. origulari
affluente m. afruidori autobloccante agg. firmadora
aggregazione f. mumulloni (m.), truma autocentrante agg. centradora
agonista f. e m. proera, pelera autofilettante agg. filetadora
allenamento m. insaju autogestione f. autocondusidura,
allenare tr. rifl. insajai autocondusimentu (m.)
allentata agg. lenta, collutza, stesada autogestire tr. rifl. autocondusi
allettare tr. ingreghiai, losingai autogestita agg. autocondùsia
alluminata agg. allainada autogonfiante agg. cunfradora
alluminio m. allàinu automobile f. vetura, màkina
altimetro m. sinnartària autoradio f. autoarràdiu (m.), arràdiu ‘e
altipiano m. campeda (f.), tacu (de monti) màkina (m.)
amaccare tr. rifl. abunjai, tumbai autostrada f. autoarruga
amaccatura f. bunju (m.) autostradale agg. autoarrugali
amatore m. stimadori autosufficiente agg. autobastanti
ambulanza f. ambulàntzia autosufficienza f. autoabastu (m.)
ammortizzata agg. ammoddiada // forcella autovulcanizzante agg. autoburcanizadora
- , frucidda amoddiada avvisare tr. averti
ammortizzatore m. amoddiadori avviso m. avertu
andare intr. andai // - in fuga, si nci fuiri avvitare tr. rifl. viai, aviai

7
azimuth m. assùmutu camera f. aposentu (m.) // - d’aria, tubu ‘e
azzardata agg. arriscada àiri (m.)
camerata f. aposentadroxu (m.)
B camma f. cama // freno a camme, frenu a
camas
bacino m. sartu campanello m. campanedda ( f.)
bagagliaio m. carrigarju campeggio m. acampadroxu
baia f. baya camping m. acampadroxu
bar m. piola (f.), staria (f.) canadese f. canadesa
barista f. e m. piolera (f.), stariarja canaletta f. coreta, canaleddu (m.)
barraccello m. barracellu canoa f. canoa
barracellare agg. barracellari canotto m. canotu
basculante agg. tontonosa capanna f. barraca
basculare intr. bati, undulai, tontonai capuccetto m. cuguddeddu, tuponeddu
batteria f. biga carbonio m. crabòniu
battistrada m. pistarruga cardiofrequenzimetro m. sinna-coru
bed & breakfast m. dromi & smurtza carrello m. carrixeddu
bicicletta f. bicicreta // - da corsa, bicicreta carta f. paperi (m.) // - telefonica, carta
‘e curridori // - da turismo, bicicreta ‘e telefòniga // - di circolazione, carta ‘e girai
biaxu // - da discesa, bicicreta ‘e calada // - d’identità, carta ‘e identidadi
bidone m. scuceri // tamburlana carteggiare tr. allisai
biposto agg. po dus cartello m. carteddu
block-notes m. broketu cartolina f. cartoledda
BMX f. bi-ema-ics casco m. cascu
boccola f. bùcula catarifrangente agg. torra-luxi,
bombola f. bòmbula catarrefrangidora
bomboletta f. bombuledda categoria f. genia
borraccia f. burraça, fraskitu (m.) // -
termica, burraça isulada le categorie is genias
borsa f. bussa // - laterale, bèrtula età - edadi
braccio m. bratzu // - oscillante, bratzu debuttante 15 - 18 piçokeddu
tontonosu
cadetto 19 - 27 noitzolu
brik m. paperi
junior 28 - 32 matucu
brugola f. brùgula
senior 33 - 39 mesanu
buca f. fossu (m.) // - delle lettere, stampu
‘e curreu veterano 40 - 47 assocau
bucatura f. stampu (m.) gentleman 48 - 55 adelantau
bullone m. biloni supergentleman 56 - 70 beçu
buonumore m. spètzia bona (f.)
bussola f. bùssula, sinna-nordu (m.) catino m. scivedda (f.), stareddu, tina (f.) //
busta f. busta, bussida - della tenda, fundu
cava f. gava
C cavalletto m. arrimaderu
cavetto m. soghedda (f.)
cabina f. càbia // - telefonica, càbia cellophan m. nailoneddu
telefòniga cellula f. tzèllula
cacciavite m. cassa-via // - a croce o stella, cellulare agg. tzellulari // telefono - ,
cassa-via a gruxi o a steddu // - a taglio, fueddateddu
cassa-via a trincu
cala f. cala
cambusa f. arrebustu (m.)

8
Il cellulare Su fueddateddu9 comoda agg. comodosa
antenna antena comodità f. comodesa
batteria biga competitiva agg. cumpetidora
carica batteria càrriga-biga competizione f. cumpetimentu (m.), proa
chip astuledda (f.) composita agg. cumposta
clip firmadori (m.) compressore m. (màkina) prensadora (f.)
cover cobertura (f.) computer m. computadora (f.)
deviazione straviadura ‘e tzerriada
chiamata Il computer Sa computadora
inviare mandai monitor bisori
messaggio missada (f.) tower turri
musica mùsica desk casça (f.)
opzione possibilidadi, sçoberu tastiera butonera, teclera
(m.) tasto butoni, tecla (f.)
registro chiamate lista tzerriadas mouse sorixeddu
ricarica càrriga stampante (màkina) imprentadora
rubrica màngara toner tinta (f.)
scheda carta scanner (màkina) scannidora (f.)
SMS essa-ema-essa scansione scannidura
squillare scrillitai modem (màkina) acapiadora (f.)
squillo scrillitu masterizzatore (màkina) masterizadora
tariffa tarifa (f.)
tasto butoni, tecla (f.) hard-disk discu firmu
tono tonu floppy-disk fropi
compact disk diskixeddu, cidi’
centraruote m. centrarroda programma programa
chip m. astuledda (f.) download scarrigamentu
ciclabile agg. cicràbili virus virus
ciclabilità f. cicrabilidadi antivirus contra-virus
ciclismo m. cicrismu e-mail curreu eletrònigu
ciclista f. e m. cicrista internet Arretza (f.)
ciclocomputer m. (màkina) server serberi
cicrucomputadora browser naviadori
cicloturista f. e m. cicrubiaxadora sito jassu
cinghietta f. corriedda portale portali
cingolato m. cingeddau chat çarra
circolare agg. tunda processore processeri
circolare intr. arrodiai cavo filu
citofonare intr. citofueddai (tr.) spinotto spina (f.)
citofono m. fueddacanta, citòfonu accendere allui
cliccare tr. cracai, clicai spegnere studai
clip f. firmadori (m.) digitare bati
coerente agg. coerenti connettere acapiai
coerenza f. coerèntzia disconnetere scapiai
coesione f. unidadi scannerizzare scanniri
colpo m. corpu // tutta d’ un - , totu a unu masterizzare masterizai
tzàkidu inviare mandai
comfort m. comodesa (f.) ricevere arriciri
commestibile agg. papaditza ingrandire amanniai
ridurre impiticai
9 copiare copiai
Skeda de Pedru Perra.

9
eliminare fuliai elasticizzata agg. elasticizada
scaricare scarrigai elastico m. elàstigu
elastomero m. elastòmeru
D elicoidale agg. elicoidali
emozionarsi rifl. s’emovi
deserto m. arèticu emozione f. emovimentu (m.)
destra f. dereta // a - , a sa dereta, a manu energetica agg. afortiadora
dereta energia f. balias (pr.) // - elettrica, currenti
diagonale agg. sbiasça enfant-prodige f. e m. spantosedda
diagonale f. sbiasça equilibrare tr. rifl. ekilibrai
diapositiva f. diaposta, diapu equilibrata agg. ekilibrada
diga f. diga equilibratura f. ekilibradura
dilettante f. e m. spassiadora equilibrio m. ekilìbriu
diluente m. scalladori esagerazione f. smanamentu
dimagrita agg. slangia escursione f. escurridura // -
dinamo f. (màkina) generadora (f.) dell’ammortizzatore, movidura
direttore m. dirigidori // - di gara, escursionista f. e m. escurridora
dirigidori ‘e proa esempio m. esèmpru, esèmpiu
direzione f. dirigidura // - di gara, esemplificare intr. esemprai
dirigimentu // tiru esibizionista f. e m. sçorera
dirigere tr. dirigi // rifl. (andare in esperimento m. sperimentu
direzione di q.sa) tirai espirare intr. espirai
disboscamento m. smatamentu espirazione f. espiradura
disboscare tr. smatai estera agg. de foras, stranja
discussione f. arrexonada, discutimentu (m.) esterna agg. de foras
display m. bisori estero m. strangia (f.)
dissetante agg. boga-sidi estrattore m. bogadori
distanza f. tretu (m.) evidenziatore m. incraradori
distanziale m. stesiadori
distintivo m. distinghidori F
distratta agg. sconcada
divisa agg. pratzia, spratzia fabbrica f. fraigarju (m.), fàbrica
divisa f. bistimenta fabbricante f. e m. fraa, fraigadora
documentare tr. amostai // rifl. pigai noas fabbricare tr. rifl. fraigai
documentario m. amostamentu fai da te m. fai de sei
documentata agg. studiada faro m. luxi // maritt. lantioni
documentazione f. amostamentu fascetta f. fasça
documento m. documentu fast-food m. smurtzu-lestru
domicilio m. aposentadura (f.) fazzoletto m. muncadoreddu
dopata agg. afeurrada federare tr. rifl. fiderai
doping m. afeurramentu federata agg. fiderada
dormitorio m. dromidroxu federazione f. fideradura
downhill f. calada maca feria f. bagantza, fèria
droga f. droga fermapiedi m. frimapei
drogare tr. rifl. afeurrai fermata f. firmada
drogata agg. afeurrada ferodo m. ferodu
ferrovia f. ferrubia
E ferroviaria agg. ferrubiària

elastica agg. elàstiga le feste is festas


elasticità f. elasticidadi

10
fuoristrada avv. for’‘e ‘ia
capodanno su primu ‘e s’annu fuoristrada m. gipi, màkina ‘e monti,
epifania (pasca de) is tres urreis sartaya
carnevale carraxali
pasqua pasca (manna) G
festa della liberazione festa de s’alliberamentu
sa di’ de sa Sardinnya sa di’ de sa Sardinnya gareggiare intr. fai a proa, fai a trivas
festa dei lavoratori festa de is traballadoris gas m. gassu
ferragosto fèria ‘e austu (f.) gavetta f. pinjaredda
tutti i santi donnya santu gergale agg. susposa
natale paskixedda gestione f. gerridura, gerrimentu (m.),
condusidura, condusimentu (m.)
gestire tr. rifl. gerri, condusi
giaciglio m. càtiri, crocadroxu
fianco m. costau // - di pneumatico, costa
girare girai // - attorno, ingiriai
(f.)
gola f. gùturu (m.) // (geogr.) gorropu (m.)
fibbia f. fìbula, frima-corria
gonfia agg. unfrada // (mecc.) cunfrada
fibra f. fibra // - cava, fibra tuvuda
gonfiabile agg. cunfraditza
fiera f. (belva) fera // (esposizione) fiera
gonfiare tr. rifl. unfrai // (mecc.) cunfrai
fil di ferro m. filu ‘e ferru
gonfiata agg. unfrada // (mecc.) cunfrada
fila f. filera // - indiana, filera indiana //
goniometro m. gonnyòmetru
essere in -, essi a fatu e pari
GPS m. agata-postura, gi-pi-essa
filettare tr. filetai
graffetta f. firmadori (m.)
filettatura f. filetadura
grimpeur f. e m. artziadora
filo spinato m. filu spinau
grotta f. gruta
finestrella f. fentanedda
guadare intr. baduai, jumpai, sartai
fiordo m. fiordu
guaina f. bània
flat m. pranu
guidare tr. ghiai // - un mezzo, pigai
fluorescente agg. fruorescia
guidone m. ghioni
fluorescenza f. fruorescèntzia
fodero m. (mecc.) fòderu
forcellino m. fruciteddu H
forgia f. fraigamentu (m.)
forgiare f. fraigai half-pipe m. mesu-tubu
forza f. fortza // - d’animo, fortilesa hamburger m. amburghesu
forzare tr. fortziai humus m. ladàmini
forzatura f. fortziadura
fotografa f. fotògrafa I
fotografare tr. rifl. pigai fotografias //
scattare diapositive, pigai diapostas ideazione f. abisamentu (m.)
fotografia f. fotografia idraulica agg. idràlica // porta - , genna
fotografica agg. fotogràfiga idràlica // forcella - , frucidda a ollu
foulard m. muncadori, mucadori idraulica f. gasista, funtanera, tubista
frana f. sfossonu (m.) idrografia f. akuagrafia, idrografia
franata agg. sfossonada idrografica agg. akuagràfiga, idrogràfiga
frenata f. frenada igloo m. igruu, igru’
frenata agg. frenada imbucare tr. incasçai
freno m. frenu // - a disco, fren’a discu imbullonare tr. abilonai
frequentazione f. trastiju (m.) imbullonata agg. abilonada
frizione f. sfrigonju (m.) immaginare tr. rifl. abisai, megai, dimegai
full-suspended agg. ammodiada cumpria immaginazione f. abisamentu
fulmine m. lampu immersione f. acabussu (m.)

11
impaludare tr. rifl. abenai
impermeabile agg. contrakua J
impermeabilità f. impermeabilidadi
impeto m. impèllida (f.) jeep f. gipi, màkina ‘e monti, sartaya
impetuosa agg. impellidosa jump f. sàrtidu
incellofanare tr. anailonai, innailonai
incellofanata agg. anailonada K
incespicare intr. imbrukinai
incidentata agg. stumbada kaiak m. cayacu
incidente m. stumbu // disdiça (f.) know-how m. connoscimentu
inclinazione f. incrubu (m.) // (tendenza)
impunna
L
incontro m. atòbiu
incuffiare tr. rifl. acofiai, incofiai
lacerata agg. scorriada
incuffiata agg. acofiada, incofiada
lacustre agg. lagosa
indicazione f. indidu (m.), indidadura
lampadina f. lantixedda
indirizzo m. bivimentu // incarreramentu
lavaggio m. sçacu
indispensabile agg. pretzisa
lenta agg. lenta // (allentata) lenta,
individuale agg. singruali
collutza, stesada
individualismo m. singruismu
lentamente avv. a bellu
individualista agg. singruista
lente f. lenti
ingorda agg. allurpia, satzagona
letargo m. letargu // andare in -,
inspessimento m. intipidura, ingrussadura
s’alletargai // essere in -, alletargai
inspirare intr. inspirai
letto m. letu, càtiri // - a castello, letu a
inspirazione f. inspiradura
casteddu
insuccesso m. disarrennèscida
leva f. palancu (m.)
integrare tr. rifl. açungi
lombare agg. lumbari
integratore m. atonadori
lubrificazione f. ungidura, olliadura
integrazione f. açunta
lucchetto m. (tancadura) morisca (f.)
intelaiare tr. imbastai, telarjai
intelaiatura f. bastu (m.), telarju (m.),
telarjadura M
intermittente agg. allui e studa
intermittenza f. allui e studa (m.) magica agg. maxiosa
internet f. e m. Arretza (f.) maglia f. màllia // - della catena, màllia
iperallenamento m. supra-insaju magnesio m. mannèsiu
ipoglicolisi f. suta-tzucuramentu (m.) magnetica agg. mannètiga
irrigidimento m. acirdinamentu, magnetizzare tr. rifl. mannetigai
incirdinamentu malumore m. mùtria (f.)
irrobustimento m. afortiamentu manifestazione f. espressadura, espressada
iscriversi intr. rifl. s’iscriri, s’assentai, manopola f. manaxili (m.), manopra
s’allistai, si listrai manubrio m. manuntza (f.)
iscrizione f. iscriidura // assentamentu (m.), manutenere tr. manutenni
allistamentu (m.) manutenzione f. manutengu (m.),
isolare tr. rifl. isulai manutennidura
isolata agg. isulada mappa f. mapa
istinto m. impèllida (f.) marciapiede m. marça-pei
istituire tr. apariçai marsupio m. marsìpiu
istituto m. istitudu materassino m. stoya (f.), mantalafeddu
istituzionale agg. istituidali materiale agg. materiali
istituzione f. istituidura materiale m. materiali
mecenate f. e m. mecenadi
12
megafonare tr. megafonai nastro m. feta (f.) // - isolante, feta
merenda f. smurtzu (m.) isuladora
merendare tr. smurtzai, murtzai naturale agg. naturali, naturina
navigante f. e m. naviadora
navigare intr. naviai
i mesi is mesis
navigazione f. naviamentu
negativa agg. dennegada, dennegadora
gennaio gennarju
negativo m. (feta) dennegada (f.)
febbraio friarju nervosa agg. nerbiosa
marzo martzu nervoso m. nerbiosu
aprile abrili nipplo m. nipru, dadu ‘e arraju
maggio mayu nuvoloso agg. annuau
giugno lampadas nylon m. nàilonu
luglio mesi ‘e arjolas
agosto austu O
settembre cabudanni
ottobre mesi ‘e ladàmini obiettivo m. tenta (f.)
novembre donnya santu obliterare tr. obriterai
dicembre mesi ‘e idas obliteratrice f. (màkina) obriteradora
ora f. ora // - di tornare, furriadroxu (m.)
messaggiare tr. rifl. missai, semessai orario m. ora (f.) // in - , a su tempus
messaggio m. missada (f.) ordinare tr. torrai puntu // disporre in
metallo m. metallu, galantza (f.) sequenza, arringherai // richiedere via
microfonata agg. a boxi cassada, posta, domandai // comandare, cumandai
microfonada ordinata agg. torrada a puntu // disposta in
microfono m. cassa-boxi, micròfonu sequenza, arringherada // richiesta via
minerale agg. minerali, galantzana posta, domandada
minerale m. galantza (f.) ordinazione f. domanda
modaiola f. modayola ordine m. cumandu, domanda (f.) //
modello m. mollyu sequenza, arringheru (m.)
molibdeno m. molibidina (f.) organizzare tr. rifl. apariçai
molla f. molla // - di ritorno, molla organizzazione f. apariçamentu
torradora orizzontale agg. crocada
mollare tr. lassai // (mecc.) sviai orma f. arrastu (m.), trastiju (m.)
moltiplica f. aprusadora oscillante agg. tontonosa, pendiditza
moltiplicare tr. rifl. aprusai ossido m. arramina (f.)
momento m. arratu ostacolante agg. barrancosa
monolente agg. monolenti ostacolare tr. arrocai, barrancai
monoscocca agg. monoarrogu
montante agg. artziendi, intrendi // turno - P
, busçardu intrendi
montante m. poderu pagaia f. pengayu (m.)
montare tr. ponni // intr. - su un mezzo pagaiare intr. pengayai
setzi pagaiata f. pengayada
mountain bike f. bicicreta ‘e monti paleria f. paleria
mulattiera f. muladera paletta f. palita // - distanziante, palita
multiuso agg. prusumperu stesiadora
parafango m. para-ludu
N parapolvere m. para-pruini, firma-pruini
parcheggiare tr. rifl. aparcai
parcheggiata agg. aparcada

13
parcheggio m. aparcamentu // (luogo) pila f. muntoni (m.) // - elettrica, biga
aparcadroxu pinneto m. barraca (f.), pinnetu, pinneta (f.),
parete f. muru (m.) cuboni
pascolata f. pascimentu (m.) pinza f. pintzas (plur.) // pintza
passacavo m. passa-soga pipa f. pipa
passaggio m. tragu // dare un passaggio, pipe m. tubu
donai unu tragu pista f. arrodeu (m.), pratza // - ciclabile,
passante agg. passadora caminera cicràbili
passante f. e m. passadora pizzicatura f. spìtzulu // - a morso di
passaporto m. passa-portu vipera (della camera d’aria), stampu a
passatempo m. disogu mùssiu ‘e tzerpi (m.)
passione f. scallentamentu (m.), passiu (m.) placca f. placa
passiva agg. faiditza pneumatica agg. pinnemàtiga
passività f. faiditzesa pneumatico m. pinnemàtigu
passivo m. amancu polimero m. polìmeru
pass-word f. fuedd’‘e passai (m.) poliziotta f. justina
pasta f. pasta // - abrasiva, pasta porta bici m. traga-bicicreta
scroxadora portaborraccia m. traga-burraça
pattinare intr. patinai portapacchi m. trantzilleri
pattino m. pàtinu // amotròxinu portatile agg. tragaditza
pattuglia f. sproradoria posata f. arrimada
pattugliare tr. cuntrollai, billai // sprorai positiva agg. ponidora
pedalare intr. apedalai posta f. curreu (m.) // - prioritaria, curreu
pedalata f. apedalada apretau // - celere, curreu lestru (m.)
pedivella f. pedalera posteriore agg. de a palas, avatanti
pendenza f. pendidura posto m. logu // - telefonico, logu ‘e
pensionata agg. pensionada telefonai
pensione f. pensioni potabile agg. bufaditza
pensione f. posada // periodo post- precarica f. precàrrigu (m.)
lavorativo, pensioni premiare tr. rifl. premiai
perno m. tacu premiata agg. premiada
pezzetta f. sajoneddu (m.) premiazione f. premiadura
piantare tr. prantai, cravai // rifl. si cravai premio m. prèmiu
piastra f. piastra prenotare tr. rifl. prenodai
picchetto m. punçoni prenotata agg. prenodada
piccone m. picu prenotazione f. prenodadura, prenodamentu
pietraia f. perdaxu (m.) (m.)
preparare tr. rifl. aprontai
preparazione f. aprontadura, aprontamentu
le pietre is perdas
(m.)
pressione f. prensadura
arenaria arenària
priorità f. apretu (m.)
basalto basanitu prioritaria agg. apretada
granito ingraniu professione f. traballu (m.), professu (m.) //
lava burcàniga professada
lavagna bitzarra professionista f. e m. professionista
marmo màrmuri progredire intr. adelantai, andai a innantis
quarzo sitzillu, perdarba (f.) progressione f. adelantadura
scisto skistu progresso m. adelantamentu
proiettare tr. rifl. proyetai // - diapositive,
pignone m. arroketu diapostai

14
proiettore m. (màkina) proyetadora (f.) meridione (parti de) basçus
proiezione f. proyetada // - di diapositive, occidente (parti de) scurigadroxu
diapostada oriente (parti de) obrescidroxu
prolunga f. prolonga
prolungamento m. allonghiamentu
promontorio m. promontorju
Q
protettiva agg. amparadora
quaderno m. cartulàriu // - a righe,
cartulàriu a arrayas // - a quadretti,
le protezioni s’amparamentu cartulàriu a cuadritus
quarter m. cuartu
casco cascu
cavigliera burtzera ‘e pei, burtzighinu (m.) R
ginocchiera genughera
gomitiera guidera raggiungere intr. tr. lompi
mentoniera brabera rastrelliera f. arrastrellera
parafianchi para-fiancu rastremare tr. afinai
paraschiena para-skina rastrematura f. afinadura
parastinchi para-gannedda rata f. atomu (m.), tanda, mota
polsiera burtzera rateizzare tr. rifl. atomai, amotai
visiera facili (m.) recensione f. arrecensidura
recensire tr. arrecensiri
reception f. arricidroxu (m.), aposentu ‘e
prototipo m. primu mollyu, protòtipu
arricida (m.)
provincia f. provinça, meria
recinzione f. tancadura
provinciale agg. provinçali, meriali
reggisella m. aporega-sedda
pubblicità f. arrecramu (m.), pubricidadi //
regionale agg. arrejonali
- di un’atto istituzionale, pregoni (m.)
regione f. arrejoni
pubblicizzare tr. pregonai, pubricizai,
registrare tr. rifl. arregistrai // mecc.,
arrecramai
arregulai // rifl. s’assentai, s’allistai, si
puleggia f. polìdia
listrai
pulizia f. limpiori (m.)
registratore m. (màkina) arregistradora (f.)
pullman m. curriera (f.), postali
registrazione f. arregistradura
pulsante agg. batendi
registro m. listrarju // (mecc.) arrègulu
pulsante m. butoni, tecla (f.)
reparto m. parti (f.), spratzida (f.)
pulsare intr. bati
residence m. bividroxu
punta f. punta, puntera
residente agg. bividora
residenza f. bividura
i punti cardinali is puntus càncarus residenziale agg. bividorali
resistente agg. corriatza
nord nordu resistenza f. arresistèntzia, aporegu (m.)
sud suddu rialzata agg. pesada
ovest uestu ricostituente m. atonadori
est estu riequilibrare tr. torrai a ekilibrai // rifl. ( -
il corpo o la mente), atonai
nord geografico nordu jogràfigu rifugiarsi rifl. s’apigai
nord magnetico nordu mannètigu rifugio m. apigu, arreparu
rigidità f. cidrinesa
is partis càncaras rimboccolare tr. buculai
le aree cardinali
rimboccolata agg. buculada
rimboschimento m. amatamentu
settentrione (parti de) susu
rimboschire tr. rifl. amatai
15
rinnovare tr. rifl. annoai scattare intr. si tzacai, tzacai, si nci ghetai //
rinnovata agg. annoada - foto, pigai fotografias // scattare
rinnovo m. annoamentu diapositive, pigai diapostas
rintanare intr. rifl. acuilai, aculiai scatto m. tzàkidu, guitzu
riordinare tr. torrai puntu scavo m. fossu, sgavu
riparo m. apigu, arreparu scocca f. telarju (m.)
ripostiglio m. apartaditzu, lòbiu scorta f. scuça, abastu (m.) // ruota di - ,
risarcimento m. smendu arroda ‘e scuça
ristorante m. posada (f.) sede f. seu (f.)
ristoratore m. posaderi seggiolino m. cadiredda (f.)
ristoratore agg. atonadori segnalata agg. sinnalada
risultato m. bessidura (f.), arresurtau segnaletica f. sinnaladura, sinnaleria
ritardo m. tradu, atrassu segnata agg. sinnada
ritmare tr. arritimai segretaria f. segretària
ritmata agg. arritimada segreteria f. segreteria
ritmo m. arrìtimu seguire tr. sighiri // - le tracce, arrastai
riverniciare tr. rifl. torrai a pintai self-service m. serbidi’ tui
rivoluzione f. furriada semaforo m. semàforu
road-book m. libru ‘e arruga sensazione f. sentidu (m.)
rondella f. arrandella serie f. filera // - sterzo, filera ‘e strìssiu
rotatoria f. arrodiada sfera f. balla, sfera // - dei cuscinetti, balla
rotonda agg. tunda sforzare intr. rifl. sfortzai
rotonda f. tundu (m.) sganciare tr. rifl. alliberai // sgancio
ruota f. arroda // - libera, arroda lìbera rapido, allìberu lestru
ruspa f. pàlia mecàniga, (màkina) apaliadora sgonfia agg. scunfrada
sgonfiamento m. scunframentu
S sgonfiare tr. rifl. calai // (mecc.) scunfrai
shampoo m. sçacua-conca, sçampu
sacco a pelo m. sacu a pilu, sacapilu sigla f. sigra, acròstigu (m.)
saccoletto m. sacu-letu silenziare tr. citiri
sala d’aspetto f. abetadroxu (m.), aposentu silenziata agg. citia
‘e abetu (m.) single-track m. caminera (f.)
saldata agg. sardada singola agg. singra (f.) // camera -,
saldatore m. sardadori aposentu singru (m.)
saldatrice f. (màkina) sardadora sinistra f. manca // a - , a manca, a manu
saldatura f. sardadura manca
saliscendi m. artzia e cala, artzi’e cala, sito m. logu // - di internet, jassu
furriotu skate-board m. tàula-pàtinu (f.), skèiti
salopette f. salopedda slalom m. mudas (f. plur.)
satellitare agg. sadellidari smagliacatena m. oberri-cadena
satellite m. sadèllidu smagliare tr. oberri
sbarramento m. barramentu smagnetizzare tr. rifl. smannetigai
sbarrare tr. rifl. barrai smagnetizzata agg. smannetigada
sbucare intr. stuponai smontare tirai, bogai // - da un mezzo, calai
sbucciare tr. intr. scroxai SMS m. essa-ema-essa (f.), missada (f.)
scalatore m. artziadori smussamento m. atundamentu, allisamentu
scampagnata f. scampirrada snow-board m. tàula ‘e ni’ (f.), snobordu
scarafaggio m. garàpiu soccorritore m. socurridori
scartavetrare tr. allisai
scattante agg. tzacada, guitzosa il pronto soccorso su sucurtu prontu

16
antiustioni contra-uscrau primaverile de beranu, beranali
benda fasça estivo de istadi, istadiali
bisturi bìsturi, gorteddu ‘e solinjanu autunnale de otonju, otonjali
calmante asseliadori
cerotto sparadrapu
cicatrizzante serradori statale agg. stadali
cotone cotoni sterzo m. strìssiu
crema idratante crema akuadora stick m. bastixeddu
crema protettiva crema amparadora stile m. stilu
detergente sçacuadori stilosa agg. stilosa
disinfettante disimpestu stima f. aprètziu
eccitante allutadori stimare tr. rifl. apretziai
stock m. abastu
emostatico firma-sànguni, emostàtigu
stoppino m. lukitu
forbici ferrus (m.)
stordire tr. rifl. abentai
garza lacinu (m.)
stradale agg. arrugali // polizia - , polima
pinzetta pintzixeddas (plur.) arrugali
pomata manteghillya stradista f. e m. curridora
siero antivipera soru contra-pìbara stratega f. e m. stratega
strategia f. strategia
soffietto m. para-pruini, firma-pruini strategica agg. stratègiga
sognante agg. bisosa strisciamento m. tresinamentu
sopravvalutare tr. rifl. subrapretziai successo m. arrennèscida (f.)
sopravvalutazione f. subrapretziamentu superamento m. sobramentu
sostituzione f. arremprasu, suprimentu supportare tr. rifl. poderai
sotterranea agg. suta-terrànea supporto m. aportu, poderu
sotterraneo m. suta-terràneu svago m. arrecreu
sottosella m. suta-sedda sviluppare tr. rifl. adelantai
sottovalutare tr. rifl. sutapretziai, aminiscai, sviluppata agg. adelantada
aminudai sviluppo m. adelantamentu
sottovalutazione f. sutapretziamentu (m.) svitavvita m. sviavia
sovratelo m. telu
spallaccio m. palali T
spanare tr. rifl. spanai
spartiacque m. serra (f.) tabacchino m. stangu, gabellotu
spessorare tr. ingrussai tacchetto m. takixeddu
spessore m. grussària taccuino m. bròketu
spray m. tzàviu talent-scout f. e m. busca-gèniu
sprecona agg. sperditziada tandem m. (bicicreta) allobada (f.), tàndemu
tascabile agg. busçacosa, de busçaca
le stagioni is temporadas tassello m. tesseddu // - di battistrada di un
pneumatico, takixeddu
inverno ierru tattica agg. tàtiga
primavera beranu (m.) tattica f. tàtiga
estate istadi (m.) tecnica agg. tènniga
autunno otonju tecnica f. tènniga
telaio m. telarju, bastimentu, bastu
teleferica f. tragatesu (m.), telefèriga
gli aggettivi is açungidoris
telefonare intr. telefonai (tr.)
invernale de ierru, ierrali

17
telefonica agg. telefòniga // segreteria -, tronchese m. trunkesinas (f. plur.)
segreteria telefòniga, segreteria ‘e turismo m. biaxamentu, turismu
fueddatesu turnare intr. busçardai
telefono m. fueddatesu, telèfunu // - turno m. busçardu
cellulare, fueddateddu // - satellitare, tuta f. monu (m.)
fueddatesu sadellidari
telegramma m. scritatesu, telegrama U
tempestiva agg. coitosa
tempestività f. coitu (m.) ufficio m. ofìtziu // - postale, ofìtziu ‘e
tempio m. tempru curreu
tenace agg. corriatza uniforme agg. arregulari
tenaglia f. tanallas (plur.) // tanalla uniforme f. bistimenta
tendere impunnai // - verso un luogo, tirai unitaria agg. unidària
tendicatena m. atesa-cadena
tendiraggi m. atesarraju V
tensionare tr. atesai
tensione f. tesadura, tesu (m.) vacanziera f. bagantzera
tenuta f. poderu (m.) // - di strada, apoddu vaglia f. manda-dinai
(m.) // - stagna, poderu stanju (m.) vagone m. vagu, vagoni
termica agg. tèrmiga valico m. arcu
tessera f. tèssera valvola f. vàrvula
tesserare tr. rifl. tesserai velcro m. belcru
tesserata agg. tesserada
tifare tr. tenni po c.na, tifai
tifo m. tifamentu, tifu
tifosa f. tifadora, tifosa i venti is bentus
tifoseria f. tifadoria, tifoseria
tirante m. tiradori tramuntana,
tiraraggi m. atesarraju, tirarraju tramontana nordu bentu ‘e susu
titanio m. titanu bora nord’estu gregali, bentu aregu
topografa f. topògrafa levanti, bentu
topografia f. topografia levante estu ‘e soli
topografica agg. topogràfiga grecale sudd’estu scirocu
toppa f. sajoni (m.) // - per forature, austro suddu imbatu
sajoneddu (m.) libeccio sudd’uestu bentu ‘e mari, libeçu
tornante m. guidu, giradori, torradori, ponenti, bentu
furriadori ponente uestu ‘e luna
tornare intr. torrai // - a casa, furriai maestrale nord’uestu bentu estu, maistali
torrente m. arriu
traiettoria f. caminu (m.)
vernice f. tinta, pintura
tramontata agg. scurigada
verniciare tr. rifl. pintai
trasparente agg. trasparrosa, trasparria
verniciatura f. pintadura
traspirante agg. intralidosa
vert m. muru
traspirare intr. intralidai
verticale agg. strantaxa
trasporto m. tragu
trattore m. (mecc.) tratori // (gestore della
trattoria) posaderi, stariarju, pioleri il vestiario su bistimentu
trattoria f. staria, posada, piola
trattorista f. e m. tratorista berretto bonetu
traversata f. truessada calza mija
triangolo m. triàngulu felpa pelfa

18
fondello fundu Z
gambale cambali
giacca a vento janketa contra-bentu zaino m. murcìllia (f.)
guanto guantu zelo m. coidu, incuru, assentu
maglia a rete (màllia) arretzada zodiaco m. zodìagu
maglietta malliedda
manica màniga le costellazioni is isteddus
pants cratzonis dello zodiaco de su zodìagu11
paraorecchie para-origa (sing.) ariete murvoni12
salopette salopedda toro malloru
scarpa crapita gemelli fradis de carri
sciarpa sçarpa cancro càvuru
shorts cratzoneddus leone lioni
soprascarpa tupa-crapita, imbussa-crapita vergine ìnnida
tuta monu (m.) bilancia balantza
scorpione arpau
vigile m. guadriedda, guàdria sagittario sagitaru
villeggiante f. e m. scampirradora capricorno crabu-corru
villeggiare intr. scampirrai, fai su mayu10 acquario akuarju
villeggiatura f. scampirrada pesci pisci
visiera f. facili (m.), para-ogu (m.)
visto m. bistu // - consolare, bistu
consulari
vite f. via // - di regolazione, via
arreguladora
vivacizzare tr. rifl. abiatzai
voglia f. gana // axiu (m.)
volata f. bolu (m.)
volontariato m. boluntariau
vulcanizzare intr. burcanizai
vulcanizzazione f. burcanizadura
vulcano m. burcanu, monti ‘e fogu

W
wagon-lit m. vagu-letu
walkie-talkie m. caminascurta , uolkitolki
walkman m. arradieddu, ligi-cascitas
week-end m. acabu ‘e cida

10
«Passai su mayu (trascorrere il maggio) sta per trascorrere le fe-
rie o anche andare in villeggiatura. Dato che la Reale Udienza, la su-
prema magistratura del vecchio regno di Sardegna (1564-1848), os-
servava in questo mese un periodo di interruzione dei lavori, era co-
stume che giudici, avvocati e altri benestanti, perlopiù cagliaritani, se
ne andassero per l’occasione in amene località campestri o dei din-
11
torni di Cagliari o più lontano, in genere San Gregorio o Santa Bar- Skeda de sa crassi de su CURSU DE ARFABETADURA IN LÌNGUA
bara di Capoterra, dove godevano di un periodo di riposo in mezzo al SARDA, aprontau in s’otonju 2002 de su Comitau Studiantis po sa
verde della natura rigogliosa di primavera. Rare le vacanze d’estate e Lìngua Sarda de Casteddu cun s’ajudu de s’E.R.S.U.
12
quasi sconosciuta l’usanza dei bagni a mare, che però andò diffon- Inveças de sa tradusidura literali, ki esti merru, is istudiantis de
dendosi già a metà dell’Ottocento». C. PILLAI, Contributo alla cono- su cursu ki eus nau in sa noda (11) anti preferju a pigai murvoni
scenza dei proverbi o modi di dire sardi relativi ai mesi dell’anno, in (muflone), jai ki sa forma e su naturali funt is pròpius i est un’animali
«Quaderni Bolotanesi» n. 22, 1996, p. 412. sardu.

19
20

Vous aimerez peut-être aussi