Karar Verme Stilleri 390707877 - 13554 Ali Rıza TERZİ

_____________________________________________________________________________________
Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 68, Nisan 2018, s. 267-278
Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date
19.02.2018 10.04.2018
Doç. Dr. Ali Rıza TERZİ

Balıkesir Üniversitesi, Necatibey Eğitim Fakültesi, Eğitim Yönetimi Teftişi
terzioglu53@hotmail.com
Dr. Öğr. Üy. Nihat UYANGÖR

Balıkesir Üniversitesi, Necatibey Eğitim Fakültesi Eğitim Programları ve Öğretim
nuyangor@balikesir.edu.tr
KARAR VERME STİLLERİ VE AKADEMİK ERTELEME İLİŞKİSİ:

PEDAGOJİK FORMASYON ÖĞRETMEN ADAYLARI ÜZERİNE BİR
ARAŞTIRMA
Öz
Bu araştırmada akademik erteleme ve karar verme stilleri arasındaki ilişki pedago-
jik formasyon öğretmen adayları merkezli araştırılmıştır. Araştırmanın çalışma
grubunu 2017-2018 güz döneminde Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakül-
tesinde pedagojik formasyon eğitimi alan 8 gruptaki 355 pedagojik formasyon
programı öğrencisi oluşturmuştur. Bu gruplara Akademik Erteleme ve Karar Ver-
me Stilleri Ölçekleri uygulanmış, tam doldurulan 229 ölçek üzerinden istatistiksel
analizler yapılmıştır. Araştırma sonucunda pedagojik formasyon eğitimi alan öğ-
retmen adaylarının en çok kullandıkları karar verme stili rasyonel karar verme, en
az kullandıkları karar verme stili ise kaçıngan karar verme stili olduğu ortaya çık-
mıştır. Öğretmen adaylarının akademik erteleme davranışları ise yüksek bulunmuş-
tur. Araştırmada pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının akademik
erteleme davranışları, erkekler lehine farklılaşmaktadır. Araştırmada karar verme
stilleri arasında ise cinsiyete göre anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir.
Anahtar kelimeler: Karar verme stilleri, akademik erteleme, öğretmen
adayları
Karar Verme Stilleri ve Akademik Erteleme İlişkisi: Pedagojik Formasyon Öğretmen Adayları
Üzerine Bir Araştırma
RELATION OF DECISION MAKING STYLES AND ACADEMIC

PROCRASTINATION: A RESEARCH ON PEDAGOGICAL FORMATION
TEACHER CANDIDATES
Abstract
In this research, the relationship between academic procrastination and decision-
making styles was researched based on pedagogical formation teacher candidates.
The study group consisted of 355 pedagogical formation program students in 8
groups who received pedagogical formation training at Balıkesir University Neca-
tibey Education Faculty in the fall semester of 2017-2018. The Academic Procras-
tination and Decision Making Styles Scales were applied to the groups and statisti-
cal analyzes were done on 229 scales. As a result of the research, it was found out
that the most prevalent decision-making style of the teacher candidates trained in
pedagogical formation education was rational decision making, and the least used
decision style was inevitable decision making style. Teacher candidates have high
academic procrastination behaviors. The academic procrastination behaviors of te-
acher candidates trained in pedagogical formation in the research are different for
males. In the research it has been determined that there is no meaningful difference
between decision making styles and gender.
Keywords: relation of decision making styles, academic procrastination,
268
teacher candidates
GİRİŞ
Akademik erteleme davranışı, alanyazında gittikçe artan bir ilgi ile öğretmen adayları, üniversi-
te ve lise öğrencileri üzerinde yapılan araştırmalarla akademik reytingi yüksek olan konulardan
biri olmaya devam etmektedir. Akademik ertelemenin öğrenci performansı ve başarısı üzerin-
deki olumsuz etkileri (Balkıs ve Duru, 2010; Seo, 2011) bu ilgiliye kaynaklık ediyor olabilir.
Erteleme, bireyin verilen bir görevi geciktirmesine neden olan davranışsal bir eğilim olarak
tanımlanmaktadır. Akademik erteleme ise, öğrenciler arasında yaygın olarak görülen ve öğren-
cilerin akademik performanslarını olumsuz etkileyen bir durumdur (Çelik ve Odacı,2015).
Akademik ertelemenin birçok değişkenle olan ilişkisi araştırma konusu edilmiştir. Akademik
güdülenme (Terzi, Uyangör ve Dülker (2017) öğretmenlik mesleğine yönelik tutum (Kutlu,
Gökdere ve Çakır, 2015), akademik özyeterlilik (Akbay ve Gizir 2010), bu değişkenlere örnek
olarak verilebilir. Bu araştırmada ise akademik erteleme ve karar verme stilleri arasındaki ilişki
pedagojik formasyon öğretmen adayları merkezli incelenmiştir.
Karar Verme Stilleri
Bireysel farklılıkların nedenlerinden biri de insanların karar verme stilleri açısından farklılaşma-
larıdır. Karar verme stillerinin kullanımı bireyin yaşına, içinde bulunduğu duruma ve yaşadığı
olaylara bağlı olarak değişmektedir (Develioğlu,2006; Taşdelen, 2002). Karar verme, seçenekler
arasındaki uygun seçimi yaparken şüphe ve belirsizlikleri de yeterli bir şekilde azaltma süreci
olarak ifade edilirken (Balkıs, 2007) yönetsel olarak da eylemi etkileyen her türlü yargı karar
olarak tanımlanmaktadır (Bursalıoğlu,2015)
Bu araştırmanın araştırma değişkenlerinden biri karar verme stilidir. Bu doğrultuda ise araştır-
mada, beş temel karar verme stili yer almıştır. Bunlardan rasyonel karar verme: karar durumun-
The Journal of Academic Social Science Yıl:6, Sayı: 68,Nisan 2018, s. 267-278
da bütün seçeneklerin gözden geçirilerek karar verilmesini içerir. Rasyonel karar vericiler, sis-
tematik değerlendirme ve mantıksal düşünme stratejileri kullanır. Sezgisel karar verme; bireyle-
rin duyguları ve önsezilerine göre karar vermesi anlamındadır. Sezgisel karar verenler daha çok
hayal, hissetme ve duygular üzerinde dururlar. Bağımlı karar verme; başkalarının tavsiyelerine
ve yönlendirmelerine göre karar vermeyi, Kaçıngan karar verme; bireyin karar vermemek için
karardan uzaklaşmasını, Anlık karar verme; anında, hızlıca ve düşünmeden alternatifleri değer-
lendirmeden karar vermeyi içermektedir. Bireyler kendi kişilik özelliklerine göre çeşitli karar
verme stillerini kullanırlar. Bu yönleri ile karar verme stili; karar verme durumunda bireyin
yaklaşımı, tepkisi ve eylemleri olarak /ifade edilebilir (Pekdoğan,2015; Taşdelen 2002; Tatlılı-
oğlu,2014).
Akademik alanyazında karar verme stillerinin birlikte ele alındığı farklı değişkenlerin varlığına
dair çok sayıda araştırma bulunmaktadır. Bunlara narsistik kişilik özelliği (Ertürk, 2017), Strate-
jik düşünme (Özen, 2017), Özyeterlik (Karakoç,2016) ve işdoyumu (Ölçüm, 2015) örnek olarak
verilebilir.
Akademik Erteleme
Öğrencinin yapması gereken ders çalışma, ödev teslim etme gibi akademik işlerini geciktirmesi
veya bunları yapmaktan tamamen vazgeçmesi şeklinde tanımlanan akademik erteleme (Tuck-
man, 1991) bazen de amaçlı bir kaçınma stratejisi olarak ele alınmaktadır.
Akademik erteleme eğilimli öğrencilerin; akademik görevleri yerine getirme davranışlarını son 269
ana bırakmaları nedeniyle akademik anlamda başarısız olmaları her zaman olasıdır (Çelik ve
Odacı, 2015). Akademik erteleme davranışının sınav kaygısı, benlik saygısı ve başarısızlık kor-
kusu ile ilişkili olduğu da ileri sürülmektedir (Terzi, Uyangör ve Dülker 2017).
Derslerdeki akademik başarısızlık, akademik anlamda birbirini takip eden çeşitli sorunların da
ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Nitekim Akbay ve Gizir, (2010) erteleme davranışı sergile-
yen öğrencilerin öğrenim süresini uzatabildiklerini, daha ileri aşamada ise okullarından ayrıl-
mak zorunda kalabileceklerini ileri sürmektedir. Akademik başarının önündeki ciddi engeller-
den biri olan ertelemenin (Özer ve Altun, 2011) nedenlerinin incelenmesi ve başka değişkenler-
le olan ilişkilerinin tespiti bu sorunun giderilmesi için alınabilecek önlemlere dayanak oluştura-
bilir.
Bu araştırmada karar verme stillerinin akademik erteleme ile olan ilişkileri araştırılmış ve bu
amaçla aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır
1) Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının karar verme stilleri ve aka-
demik erteleme davranışları ne düzeydedir?
2) Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının karar verme stilleri ve aka-
demik erteleme davranışları arasında;
a)cinsiyetlerine göre,
b) sınıf değişkenine göre anlamlı farklılık var mıdır?
3) Karar verme stilleri ve akademik erteleme arasında bir ilişki var mıdır?
4) Karar verme stilleri, akademik erteleme davranışını yordamakta mıdır?
YÖNTEM
Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının karar verme stilleri ile akademik erte-
leme davranışları arasındaki ilişkiyi betimsel olarak saptamaya yönelik gerçekleştirilen bu araş-
tırmada, ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. İlişkisel tarama modeli iki veya daha fazla değiş-
ken arasındaki birlikte değişimin varlığını belirlemeyi amaçlayan araştırma modelidir (Karasar,
2016).
Çalışma Grubu
Araştırmanın çalışma grubunu 2017-2018 eğitim-öğretim yılı güz döneminde Balıkesir Üniver-
sitesi Necatibey Eğitim Fakültesinde pedagojik formasyon eğitimi alan 8 gruptaki 355 pedago-
jik formasyon programı öğrencisi oluşturmuştur. Bu gruplara Akademik Erteleme ve Karar
Verme Stilleri Ölçekleri uygulanmış ve eksiksiz doldurulan 229 ölçek üzerinden istatistiksel
analizler yapılmıştır. Bu durumda çalışma grubunun evreni temsil oranı % 64.5’tir.
Çalışma grubunu oluşturan pedagojik formasyon programı öğrencilerinin cinsiyete göre dağı-
lımları incelendiğinde; kadın katılımcıların çalışma grubunun %62.44’ ünü (n=143), erkek katı-
lımcıların ise grubun %37.56’sını (n=86) oluşturduğu, öğretim durumu değişkenine göre dağı-
lımları incelendiğinde; mezun durumunda olan katılımcıların grubun %16.59’unu (n=38), üçün-
cü sınıf ve son sınıf öğrencisi olan katılımcıların ise grubun %83.41’ini (n=191) oluşturduğu,
bölüm değişkenine göre dağılımları incelendiğinde; sosyal bilimler alanındaki katılımcıların
grubun %55.4’ünü (n=127), fen ve matematik alanındaki katılımcıların grubun %10.48’ini 270
(n=24), beceri dersleri (müzik, beden, resim) alanındaki katılımcıların ise grubun %34.06’sını
(n=78) oluşturduğu görülmektedir.
Veri Toplama Araçları
Araştırmada “Akademik Erteleme Ölçeği” ve “Karar Verme Stilleri Ölçeği” birlikte kullanıl-
mıştır.
Akademik Erteleme Ölçeği, Çakıcı (2003) tarafından geliştirilmiştir. Ölçek tek boyutlu olup, 12
olumsuz ve 7 olumlu olmak üzere toplam 19 maddeden oluşmaktadır. Ölçekte yer alan madde-
ler; “beni hiç yansıtmıyor”, “beni çok az yansıtıyor”, “beni biraz yansıtıyor”, “beni çoğunlukla
yansıtıyor”, “beni tamamen yansıtıyor” biçiminde olmak üzere 5’li Likert tipli bir ölçektir.
Araştırmacı tarafından ölçeğin tek boyutunun açıkladığı varyans %41,88 olarak bildirilmektedir.
Çakıcı (2003) tarafından ölçeğe uygulanan test-tekrar test güvenirlik katsayısı .89, güvenirlik
katsayısı .92 olarak hesaplanmıştır. Ölçekten alınabilecek en yüksek puan 95, en düşük puan ise
19’dur. Araştırma kapsamında araştırmacılar tarafından ölçeğe yeniden yapılan güvenirlik ana-
lizinde ise Cronbach Alfa α=.876 olarak bulunmuştur.
Karar Verme Stilleri Ölçeği (KVSÖ), bireylerin sorunlarını çözmeye çalışırken kullandıkları
karar verme stillerindeki bireysel farklılıkları ölçmek amacıyla Scott ve Bruce (1995) tarafından
geliştirilmiştir. Ölçek Taşdelen (2002) tarafından Türkçe’ ye uyarlanmıştır. Karar Verme Stili
Ölçeği’nin 25 maddeli orijinal formu; rasyonel, sezgisel, bağımlı, anlık ve kaçıngan karar verme
stilleri biçiminde tanımlanan beş alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçek maddeleri; “kesinlikle katıl-
mıyorum” (1), “katılmıyorum” (2), “kararsızım” (3), “katılıyorum” (4), “kesinlikle katılıyorum”
(5) şeklinde sıralanan likert tipi 5’li bir derecelemeye sahiptir. Bu araştırmada ölçeğin Balkıs
(2006)’ın çalışmasındaki 24 maddelik formu kullanılmıştır. Balkıs ( (2006), ölçeğin beş alt bo-
yutunun iç tutarlılık (Cronbach alpha) katsayılarının .76 ile .79 arasında değiştiği ve tüm ölçek
için (Cronbach alfa) katsayısı a= .74 olduğunu bildirmektedir. Bu araştırmada Balkıs(2006)’ın
24 soruluk formu kullanılmıştır.Bu araştırmada Karar Verme Stilleri Ölçeği’ne araştırmacılar

tarafından yeniden güvenirlik analizi yapılmıştır. Ölçeğin alt boyutlarının Cronbach Alpha’s
katsayıları a=.78-.82 arasında değişmektedir. Ölçeğin toplam Cronbach Alpha’s katsayısı ise a=
.79 olarak bulunmuştur.
Verilerin Analizi
Araştırmada istatistiksel analizlerin seçiminde, varyansların eşitliği varsayımı sağlandığı durum-
larda parametrik, varyansların eşitliğinin sağlanmadığı durumlarda parametrik olmayan testler
kullanılmıştır.
BULGULAR
Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular
Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının karar verme stilleri ve akademik erte-
leme düzeylerine ait bulgular Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1. Karar verme stilleri ve akademik erteleme aritmetik ortalamaları
Alt Boyutlar N  ss
Rasyonel Karar Verme 229 4.06 .65
(RKV)
Sezgisel Karar Verme 229 3.61 .74
271
(SKV)
Bağımlı Karar Verme 229 3.35 .87
(BKV)
Kaçıngan Karar Verme 229 2.31 .96
(KKV)
Anlık Karar Verme 229 2.65 .80
(AKV)
Akademik Erteleme (AE) 229 53.05 13.19
Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının karar verme stilleri ve akademik erte-
leme davranışlarına ait aritmetik ortalamaları gösteren Tablo 1’e göre pedagojik formasyon
eğitimi alan öğretmen adayları karar verirken rasyonel karar verme stilinde en yüksek ortalama
ile “katılıyorum” (  = 4.06 ss=.65), şeklinde; en düşük ortalama ile kaçıngan karar verme sti-
linde “katılmıyorum” şeklinde (  = 2.31; ss=.96) oldukları yönünde görüş bildirmişlerdir.
Diğer bir deyişle öğretmen adayları karar verirken rasyonel karar verme stilini kullandıkları
konusuna katıldıklarını, kaçıngan karar verme stilini kullanma konusuna ise katılmadıklarını
ifade etmişlerdir. Akademik erteleme ile ilgili olarak öğretmen adaylarının akademik erteleme
ölçeğinden alınacak en yüksek puan ortalamasının üzerinde bir erteleme davranışına sahip ol-
dukları söylenebilir (95/2=47.5;  =53.05; ss:13.19). Bu sonuca göre pedagojik formasyon
eğitimi alan öğretmen adayları akademik erteleme davranışına sıklıkla başvurmaktadır denilebi-
lir.
İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular

Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının cinsiyetlerine göre karar verme stilleri
ve akademik erteleme algıları arasında fark olup olmadığına dair bulgular Tablo 2’de verilmiş-
tir.
Tablo 2. Cinsiyete göre karar verme stilleri ve akademik erteleme için t-testi
Alt Boyutlar Cinsiyet N  ss t p
Kadın 143 4.05 .66
Rasyonel Karar Verme -0.086 .931
Erkek 86 4.06 .64
Kadın 143 3.63 .70
Sezgisel Karar Verme .326 .745
Erkek 86 3.59 .80
Kadın 143 3.28 .85
Bağımlı Karar Verme .103 .337
Erkek 86 3.47 .88
Kadın 143 2.23 .60
Kaçıngan Karar Verme 1.646 .101
Erkek 86 2.44 .68
Kadın 143 2.66 .81 272
Anlık Karar Verme .154 .877
Erkek 86 2.64 .77
Kadın 143 50.89 13.99 -3.256 001**
Akademik Erteleme Erkek 86 51.19 13.99
**p<.01
Tablo 2’de pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının karar verme stilleri ile ilgili
görüşleri arasında cinsiyete göre anlamlı bir farklılık yoktur. Akademik erteleme algılarında ise
cinsiyete göre p<.01 düzeyinde anlamlı bir farklılık vardır. Söz konusu farklılık erkek öğretmen
adayları lehinedir (Erkek:  =51.19, ss=13.99; Kadın:  =50.89, ss=13.99). Bu bulguya göre
kadın ve erkek öğretmen adayları karar verirken benzer şekilde davranırken akademik erteleme
davranışlarında ise farklılaşmaktadır. Bu bulguya göre, “erkek öğretmen adayları, kadın öğret-
men adaylarına göre daha fazla erteleme davranışı sergilemektedir” denilebilir.
Üçüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular
Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının öğretim durumuna göre karar verme
stilleri ve akademik erteleme algıları arasında fark olup olmadığına dair bulgular Tablo 3’te
verilmiştir.
Tablo 3. Sınıf değişkenine göre karar verme stilleri ve akademik erteleme için Mann-Whitney
U -testi
Alt boyutlar Öğretim du-
rumu N Ortalama sıra Z p
Rasyonel karar 3-4. Sınıf 191 110,26
-2.447 .014*
Mezun 38 138,82
Sezgisel karar 3-4. Sınıf 191 113,81 -.611 .541
Mezun 38 120,96
Bağımlı karar 3-4. Sınıf 191 120,09
-2.619 .009**
Mezun 38 89,42
Kaçıngan Karar 3-4. Sınıf 191 119,60
-2.365 .018**
Mezun 38 91,86
Anlık Karar 3-4. Sınıf 191 118,36
-1726 .084
Mezun 38 98,12
Akademik Erteleme 3-4. Sınıf 191 123.53 -4.372 .00**
Mezun 38 72.15
**p.<.01 * p.<.05
Tablo 3’de Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının sınıf değişkenine göre ras-
yonel karar verme stillerinde mezun öğrenciler lehine (mezun OS=138.82; 3-4.sınıf:
O.S.=110.26) p.<.05 düzeyinde anlamlı bir farklılık vardır (p=014). Bağımlı karar verme stilin-
de 3.ve 4.sınıflar lehine (3. ve 4.sınıflar OS:120.92; mezun OS: 89.42) p.<.01 düzeyinde anlamlı
bir fark vardır(p= (.009). Yine kaçıngan karar verme stilinde 3. ve 4.sınıf öğrenciler lehine
p.<.05 düzeyinde bir farklılık vardır (p<.018). Diğer yandan akademik erteleme ilgili olarak 3.
ve 4. sınıf öğrencileri mezunlara nazaran daha fazla akademik erteleme davranışı sergilemekte-
dir (3. ve 4.sınıflar OS:123.53; mezun OS:72.15).
273
Dördüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular
Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının görüşlerine göre karar verme stilleri ve
akademik erteleme davranışları arasında bir ilişki olup olmadığına dair yapılan Pearson korelas-
yon analizi sonuçları Tablo 4’te verilmiştir.
Tablo 4. Karar verme stilleri ve Akademik Erteleme İlişkisine Ait Korelasyon Analizi
Kaçıngan karar verme Anlık karar verme
Akademik Erteleme .356** .248**
N=229 **p<.01
Tablo’ 4’te akademik erteleme ile kaçıngan karar verme (r=356) ve anlık karar verme stilleri
arasında (r=248) p.<.01 düzeyinde pozitif anlamlı ilişkiler vardır. Bu bulgu pedagojik formas-
yon eğitimi alan öğretmen adaylarının kaçıngan ve anlık karar vermelerine bağlı olarak akade-
mik erteleme davranışlarının da arttığı şeklinde okunabilir. Rasyonel karar ve sezgisel karar ile
akademik erteleme arasında ilişki olmaması da bu çerçevede açıklanabilir. Rasyonel karar alan
bir bireyin erteleme davranışı da oluşmayacaktır. Çünkü rasyonellik amaç araç dengesinin ku-
rulmasını gerektirir. Amaç herhangi bir akademik işin yapılması ise bu işin zamanında uygun
bir araçla ertelemeden yapılması da rasyonelliğin gereğidir.
Beşinci Alt Probleme İlişkin Bulgular
Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının görüşlerine göre karar verme stillerinin
akademik ertelemeyi yordamasına ilişkin çoklu regresyon analizine ait bulgular Tablo 5’da ve-
rilmiştir.
Tablo 5. Akademik Ertelemenin Yordanmasına İlişkin Çoklu Regresyon Analizi

Değişken B Standart Hata β t p İkili r Kısmi r
Sabit 38.316 2.958 - 12.952 .000 - -
Kaçıngan Karar 4.200 .943 .306 4.452 .284 275

.000**
Anlık Karar 1.888 1.133 .114 1.666 .097 110 113
R= .371 R2=.137
F= 17.984 p=.000
**p<.01
Tablo 5’e bakıldığında, karar verme stillerinin akademik ertelemedeki toplam varyansın
%13’ünü açıkladığı görülmektedir (R=.371, R2=.137, p=.000).
Standartlaştırılmış regresyon katsayılarına göre yordayıcı değişkenlerin akademik erteleme üze-
rindeki önem sırası; Kaçıngan karar verme stili (β=-.306), Anlık karar verme stili (β=-.114)
şeklindedir. Regresyon katsayılarının anlamlılık testlerine bakıldığında kaçıngan karar verme
stilinin akademik ertelemenin (p<.01) düzeyinde anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmektedir.
Yordayıcı değişkenlerle akademik erteleme arasındaki korelasyonlara bakıldığında kaçıngan
karar verme stili ile (.284) (diğer yordayıcı değişkenin etkisi kontrol altına alındığında (r=.275),
anlık karar verme stili ile (.110) (diğer yordayıcı değişkenin etkisi kontrol altına alındığında 274
(r=.113), korelasyon vardır. Regresyon analizi sonuçlarına göre akademik ertelemeyi yordayan
regresyon denklemi:
Akademik erteleme= 38.316 + (4.200 x Kaçıngan karar verme stili) + (1.888 x Anlık karar ver-
me stili şeklinde kurulabilir.
SONUÇ – TARTIŞMA VE ÖNERİLER
Araştırma sonucunda pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının en çok kullandık-
ları karar verme stilinin rasyonel karar verme, en az kullandıkları karar verme stilinin ise kaçın-
gan karar verme stili olduğu ortaya çıkmıştır. Araştırmanın bu bulgusu farklı bir araştırma evre-
nine sahip olsa da Arslan’ın (2013) lise öğrencileri üzerinde yaptığı araştırma sonuçları ile ör-
tüşmektedir.
Öğretmen adaylarının akademik erteleme davranışları akademik erteleme ölçeği ortalama puan-
larının üzerindedir. Araştırmanın bu bulgusuna dayalı olarak öğretmen adaylarının kayda değer
bir şekilde erteleme davranışına başvurmakta oldukları ileri sürülebilir. Terzi, Uyangör ve Dül-
ker (2017)’in yapmış oldukları araştırmadan elde ettikleri bulgular da bu araştırmada elde edilen
bulgularla örtüşmektedir. Ancak Kutlu, Gökdere ve Çakır (2015) ise öğretmen adayları üzerin-
de yaptıkları çalışmada bu araştırmanın bulgularına ters düşen bulgulara ulaşmışlardır.
Araştırmada pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının akademik erteleme davra-
nışları erkekler lehine farklılaşmaktadır. İlgili alanyazın incelendiğinde araştırmanın bu bulgusu
daha önce yapılan birçok çalışmanın bulguları ile (Aydoğan ve Özbay, 2012; Kutlu, Gökdere ve
Çakır, (2015); Sarıoğlu, (2011) örtüşmektedir. Alan yazında bu bulgudan farklı araştırma bulgu-
larına da rastlanmaktadır. Nitekim akademik erteleme davranışı ile cinsiyetler arasında anlamlı
bir farklılığın olmadığını tespit eden Yiğit ve Tilmaç (2011), erteleme davranışının kızlar lehine
daha yüksek olduğunu (Şeker ve Saygı (2013) ileri süren araştırmaların varlığına alanyazında
rast gelinmektedir. Akademik ertelemenin cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin

alanyazındaki bulgular bir bütün olarak ele alındığında, konu ile ilgili görüş birliğinin olmadığı,
ama sonuçlardaki ağırlığın erkekler lehine olduğunu ve cinsiyetin bu konuda belirleyici bir de-
ğişken olmadığı yönündedir. Bu konuda nitel araştırmaların da yapılmasının gerekli olduğu
söylenebilir. Yapılacak nitel çalışmalar ile bu durumun ayrıntıları daha derinlemesine incelene-
bilir.
Araştırmada karar verme stilleri arasında ise, cinsiyete göre anlamlı bir farklılık olmadığı tespit
edilmiştir. Ancak alanyazında araştırmanın bu bulgusuyla örtüşmeyen farklı araştırma sonuçları
bulunmaktadır. Tatlılıoğlu (2014), bu konuda kaçıngan ve panik karar verme stillerinde cinsiyet
değişkeni açısından kızlar lehine anlamlı düzeyde farklılaşma gözlemiştir.
Araştırmada öğretim durumu (sınıf) değişkeni açısından pedagojik formasyon eğitimi alan öğ-
retmen adaylarının akademik erteleme eğilimlerinde son sınıflar lehine (p=01) düzeyinde an-
lamlı fark vardır. Mezun öğretmen adayları halen öğrenci olan öğretmen adaylarına nazaran
daha az erteleme davranışında bulunmaktadır. Bu bulgu, hayatın içerisine giren mezunlar açı-
sından olağan kabul edilmelidir. Zira mezunlara göre içinde bulundukları bu dönemde akademik
görevlerle lisans eğitiminde öğrenci oldukları süreç kadar çok fazla meşgul olmadıklarından, bu
rahat zihinle hayatın erteleme kabul etmediği gerçeği de anlaşılmış olabilir. Araştırmanın bu
bulgusu Demir ve Kösterelioğlu (2015) ve Tatlılıoğlu (2014)’nun araştırmaları ile benzerlik
gösterirken, Köse (2015)’nin araştırma bulgularıyla örtüşmemektedir. Zira Köse’nin (2015)
araştırmasında sınıf değişkeninin erteleme üzerinde bir etkisinin olmadığı gözlenmiştir. 275
Araştırmada akademik erteleme ile karar verme stillerinden kaçıngan karar verme (r=356) ve
anlık karar verme sitili (r=248) arasında (p.01) düzeyinde pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu
tespit edilmiştir. Diğer karar verme stilleri olan rasyonel sezgici ve bağımlı karar verme ile aka-
demik erteleme arasında bir ilişki yoktur. Bu konudaki sonuçlar Saya (2015) ve Balkıs
(2007)’nin yapmış olduğu araştırmalardan elde ettikleri sonuçlar ile kısmen paralellik göster-
mektedir. Anılan araştırma sonuçlarına göre rasyonel karar verme stili ile akademik erteleme
arasında negatif yönde ilişkiler tespit edilmiştir. Araştırmada kaçıngan ve anlık karar verme
stilleri ile akademik erteleme arasında negatif yönlü olarak tespit edilen ilişki kaçıngan ve anlık
karar verme stillerinin kullanımı arttıkça akademik erteleme de artmaktadır şeklinde okunabilir.
Bütün seçeneklerin gözden geçirilerek alınan bir kararın sonucu akademik ertelemeye varmaya-
caktır. Akademik erteleme ile sonuçlanan kararların kaçıngan ve anlık olması bu bağlamda ma-
nidar olmaktadır. Nitekim yukarıda zikredilen rasyonel kararla akademik erteleme arasındaki
negatif yönlü ilişki belirleyen araştırmaların sonuçları da bu yargıyı doğrulamaktadır. Rasyonel
karar arttıkça akademik erteleme azalmaktadır.
Araştırmanın bulgularından biri de sadece kaçıngan karar verme stilinin akademik erteleme
davranışının yordayıcısı olduğudur. Araştırmanın bu bulgusunu kısmen destekleyen çalışmalar
(Akbay, 2009; Balkıs, 2007; Kandemir, 2014; Saya, 2015) alanyazında yer almaktadır.
Akademik erteleme ve karar verme stilleri konusunda bu araştırma kapsamında yer alan değiş-
kenlerle ilgili olarak alanyazındaki araştırmalardan elde edilen bulgular bir bütün olarak değer-
lendirildiğinde bulgular arasında görüş birliği olmadığı anlaşılmaktadır. Araştırmalarda kullanı-
lan farklı örneklemler, kullanılan farklı ölçme araçları ve kavramların kişiye özgü algılanışları
arasında farklılıklar olması araştırma sonuçları üzerinde görüş birliği oluşmamasının muhtemel
nedenleri olarak ifade edilebilir.
Araştırmada pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarında hatırı sayılır düzeyde bir
erteleme davranışının varlığı, üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur. Çünkü öğretmen ol-
duklarında öğrenciye disiplinli çalışma becerisi kazandırma ile de yükümlü olan öğretmen aday-
larının öğrencilere bu beceriye kazandırabilmede sorunlar yaşamayacağını ileri sürmek fazla
iyimser bir bakış açısı olacaktır.
Araştırmadan elde edilen bulgular akademik erteleme ile karar verme stilleri ile ilgili araştırma-
cıları nitel araştırmalar yapmaya yönlendirir niteliktedir. Çünkü sonuçlarla ilgili görüş birliği
olmayışının daha derinliğine araştırma gerekliliği bulunmaktadır.
Alanyazında konu ile ilgili araştırmalar üniversite öğrencileri ve kısmen de lise öğrencileri üze-
rinde yoğunlaşmıştır. Yetişkinler ve ilköğretim düzeyinde de nicel ve nitel araştırmaların yapıl-
masının gerekli olduğu bu çerçevede zikredilebilir. Nitekim alanyazında erteleme davranışının
sadece öğrencilerin değil yetişkin davranışlarında da yaygın olduğuna dair sonuçlara rastlan-
maktadır. Nitekim Harriott ve Ferrari (1996) yetişkinlerin %15-20’sinin oldukça sürekli hale
gelmiş erteleme eğilimlerinden yakındıklarını bildirmektedir (Akt: Balkıs,2007).
KAYNAKLAR
Akbay, S. E., ve Gizir, C. A. (2010). Cinsiyete Göre Üniversite Öğrencilerinde Akademik Erte-
leme Davranışı: Akademik Güdülenme, Akademik Özyeterlik ve Akademik Yükleme
Stillerinin Rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 60-78.
Arslan, A.(2013). Lise öğrencilerinin akademik erteleme davranışlarının karar verme stilleri ile 276
ilişkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi: Gaziantep:
Aydoğan, D. ve Özbay,Y.(2012). Akademik Erteleme Davranışının Benlik Saygısı, Durumluluk
Kaygı, Öz-Yeterlilik Açısından Açıklanabilirliğinin İncelenmesi, Pegem Eğitim ve Öğ-
retim Dergisi, 2 (3),1-9.
Balkıs, M. ve Duru, E. (2009). Prevalence of academic procrastination behavior among preser-
vice teachers, and its relationship with demographic and individual preferences. Journal
of Theory and Practice in Education, 5(1), 18-32.
Balkıs, M. (2007). Öğretmen Adaylarının Davranışlarındaki Erteleme Eğiliminin, Karar Verme
Stilleri ile İlişkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 67-82.
Balkıs,M.(2006). Öğretmen adaylarının davranışlarındaki erteleme eğiliminin, düşünme ve ka-
rar verme tarzları ile ilişkisi,Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir:Dokuz Eylül Üniver-
sitesi
Bursalıoğlu, Z. (2015). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış (19.basım). Ankara: Pegem A
Yayıncılık.
Çakıcı, D.Ç. (2003) Lise ve üniversite öğrencilerinde genel erteleme ve akademik erteleme dav-
ranışlarının incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi:
Ankara.
Çelik, Ç. B ve Odacı, H(2015). Akademik erteleme davranışının bazı kişisel ve psikolojik de-
ğişkenlere göre açıklanması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 30(3): 31-
47.
Demir, F. ve Kösterelioğlu, İ. (2015). Öğretmen Adaylarının Akademik Erteleme Eğilimlerinin

İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(39), 595-603.
Develioğlu, M. (2006). Problem çözme becerileri yüksek ve düşük olan üniversite öğrencileri-
nin karar verme stratejilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi: Ankara.
Ertürk, C.(2017). Ergenlerde narsisistik kişilik özelliklerinin duygu stilleri ve karar verme stille-
rini yordama düzeyi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi:
İstanbul.
Karakoç, A.(2016). Sağlık yönetimi bölümü öğrencilerinin öz yeterlik ve karar verme stillerinin
değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
Kandemir, M. (2014). Predictors of Academic Procrastination: Coping with Stress, Internet
Addiction and Academic Motivation. World Applied Sciences Journal, 32(5), 930-938.
Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayıncılık.
Köse, S. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Akademik Erteleme Eğilimi Düzeylerinin Algılanan
Akademik Öz Yeterlik Düzeyleri ile İlişkisinin İncelenmesi. 12. Ulusal Psikolojik Da-
nışma ve Rehberlik Öğrenci Kongresi Bildiri Kitapçığı.
Kutlu, N., Gökdere, M. ve Çakır,R.(2015). Öğretmen Adaylarının Akademik Erteleme Dav-
ranışı İle Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumlarının Karşılaştırmalı İncelemesi. 277
Ölçüm, D. (2015). Okul yöneticilerinin karar verme stillerinin öğretmenlerin iş doyumuna etkisi
(Sakarya ili örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi: Sakar-
ya.
Özen, B.(2016). Stratejik düşünme, eleştirel düşünme ve yaratıcı düşünmenin karar verme stille-
rine etkisi üzerine bir araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Haliç Üniversitesi: İs-
tanbul.
Özer, A. ve Altun, E. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Akademik Erteleme Nedenleri. Mehmet
Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(21), 45-72.
Pekdoğan, S. (2015). Karar verme stilleri araştırmaları: 2009-2013 yılları arasındaki yüksek
lisans tezlerinin incelenmesi, The Journal of Academic Social Science Studies, 34(321-
331)
Sarıoğlu, A. F. (2011). Öğretmen Adaylarının Akademik Erteleme Eğilimi ile Mükemmeliyetçi-
lik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İs-
tanbul Üniversitesi, İstanbul.
Saya, G. (2015), The relationship of academic procrastination and decision making styles
among university students, Unpublished master’s thesis. Middle East Tecnichal Univer-
sity: Ankara.
Seo, E. H. (2011). The relationships among procrastination, flow, and academic achievement.
Social Behavior and Personality, 39(2), 209-218.
Şeker, S. S. ve Saygı, C. (2013). Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Resim-İş
Eğitimi ve Müzik Eğitimi Anabilim Dallarında Okumakta Olan Öğretmen Adaylarının
Akademik Erteleme Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Turkish

Studies, 8(12), 1219-1227.
Tatlılıoğlu, K. (2014).Üniversite öğrencilerinin karar vermede öz-saygı düzeyleri ile karar
verme stilleri arasındaki ilişkinin bazı değişkenlere göre incelenmesi, Akademik Sosyal
Araştırmalar Dergisi, 2,(1), 150-170.
Taşdelen, A. (2002). Öğretmen adaylarının farklı psiko sosyal değişkenlere göre karar verme
stilleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi
Terzi, A. R., Uyangör, N.ve Dülker, A. P.(2017).Akademik güdülenme ve akademik erteleme
ilişkisi: Formasyon öğretmen adayları üzerine bir araştırma, Route Educational and So-
cial Science Journal, 4(7),52-62.
Tuckman, B. W. (1991). The Development and Concurrent Validity of the Procrastination Sca-
le. Educational and Psychological Measurement, 51, 473–480.
Yiğit, R. ve Dilmaç, B. (2011). Ortaöğretimde Öğrencilerin Sahip Oldukları İnsani Değerler ile
Akademik Erteleme Davranışlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Dumlu-
pınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(31), 159-178.
278

Karar Verme Stilleri 390707877 - 13554 Ali Rıza TERZİ

Transféré par

Informations du document

Titre original

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Karar Verme Stilleri 390707877 - 13554 Ali Rıza TERZİ

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

_____________________________________________________________________________________

Doç. Dr. Ali Rıza TERZİ

Dr. Öğr. Üy. Nihat UYANGÖR

KARAR VERME STİLLERİ VE AKADEMİK ERTELEME İLİŞKİSİ:

RELATION OF DECISION MAKING STYLES AND ACADEMIC

24 soruluk formu kullanılmıştır.Bu araştırmada Karar Verme Stilleri Ölçeği’ne araştırmacılar

İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular

Tablo 5. Akademik Ertelemenin Yordanmasına İlişkin Çoklu Regresyon Analizi

Kaçıngan Karar 4.200 .943 .306 4.452 .284 275

rast gelinmektedir. Akademik ertelemenin cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin

Demir, F. ve Kösterelioğlu, İ. (2015). Öğretmen Adaylarının Akademik Erteleme Eğilimlerinin

Akademik Erteleme Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Turkish

Vous aimerez peut-être aussi