Sokrates

FILOZOFIA
Sokrates

 Sokrates (urodzony około 470 p.n.e. w Atenach, zmarł tam w 399 p.n.e.) –
grecki filozof starożytny. Jest on, uważany za jednego z największych
filozofów starożytności. Dlatego wcześniejsza filozofia nazywana
jest przedsokratejską.
 Pragnął poznać prawdę o człowieku a nie o przyrodzie. Zastanawiał się,
jakie życie można uznać za dobre. Nie uważał siebie za mędrca, mawiał:
"Wiem, że nic nie wiem". Przeciwstawiał się w ten sposób licznym
wędrownym nauczycielom, którzy twierdzili, że posiedli mądrość i udzielali
lekcji za pieniądze, on uczył za darmo. Sokrates uważał, że przez całe
życie trzeba odrzucać błędne przekonania i nieustannie poszukiwać
prawdy.
Intelektualizm etyczny

 Najistotniejszym elementem poglądów Sokratesa były twierdzenia o

moralne. Uważa się, że jest on twórcą etyki. W centrum filozoficznego
systemu znajduje się pojęcie uniwersalnej cnoty. Sokrates jako pierwszy
wyodrębnił wartości moralne, a cnota (prawość, uczciwość, przyzwoitość)
znalazła się na szczycie hierarchii. Filozof uważał, że dla cnoty warto
poświęcić wszystko, łącznie z życiem. Mamy tu więc do czynienia z
przewagą ducha nad materią. Cnota ma konkretne skutki: zawsze jest
pożyteczna i prowadzi do szczęścia.
 Sokrates prezentował stanowisko intelektualizmu etycznego, zgodnie z
którym istnieje ścisły związek pomiędzy dobrem i rozumem. Zło wynika
tylko i wyłącznie z niewiedzy, zaś poznanie dobra rodzi w człowieku
pragnienie jego czynienia. W zakresie etyki Sokrates jest twórcą
pojęcia daimonionu, czyli wewnętrznego głosu, który podpowiada istocie
ludzkiej co jest dobre, a co złe.
Metodologia wiedzy

 Sokrates uważał, że do wiedzy, która zapewnia człowiekowi

postępowanie zgodne z moralnością dochodzi się metodą dwuetapową.
Pierwszym etapem jest obalenie twierdzeń fałszywych, które polega na
doprowadzeniu ich do bzdury. Najważniejszy efekt tego etapu to
uświadomienie sobie własnej niewiedzy. Sokrates jest autorem słynnego
powiedzenia „Scio me nihil scire” („Wiem, że nic nie wiem”). Drugi etap
polega zaś na dochodzeniu do prawdy za pomocą rozumowania
indukcyjnego, czyli przebiegającego od ogółu do szczegółu.
 Według Sokratesa metodą tą można dojść do prawdy pewnej i
uniwersalnej. Sokrates odróżniał się więc od poprzedzających go sofistów
(wędrujących nauczycieli) przede wszystkim zaprzeczeniem relatywizmu.
Wywarł on ogromny wpływ na całą filozofię europejską. Bezpośrednio z
jego poglądów korzystał przede wszystkim Platon, a za jego
pośrednictwem Arystoteles.