Wie bang is voor een nat pak, komt nooit droog over de sloot

Geachte leden van de Provinciale Staten van Fryslân,

Eensgezind cultureel Fryslân
Op 26 september brachten wij in de beeldvormende commissie een boodschap vanuit een brede
vertegenwoordiging van het culturele veld. Samenwerkend willen wij intensief bijdragen aan de
innovatieve ontwikkeling van onze regio. LF2018 en de ‘legacy’ die hierop volgt bieden daarvoor een
unieke kans. LF2018 leert dat kunst en cultuur in Fryslân meer kunnen opbrengen dan we ooit
hebben gedacht. Investeren in cultuur loont, en betaalt zich dubbel en dwars terug.
Daarom vragen wij aan de Provincie Fryslân het volgende:
- verhoog het bedrag van € 2 miljoen dat GS willen investeren in 2019 in de legacy naar € 4 miljoen,
met daarbij een garantstelling van € 1 miljoen.
- stel voor 2020 eveneens € 4 miljoen beschikbaar, plus € 1 miljoen garantstelling.
Waar we op mikken
We willen ons in gezamenlijkheid richten op de volgende doelstellingen:
- we werken samen, zowel praktisch als inhoudelijk, zowel binnen disciplines als interdisciplinair, om
het geld zo doelmatig mogelijk te besteden en de provincie en het publiek optimaal te bedienen;
- we dragen bij aan de economische versterking van de provincie met nieuwe impulsen voor
cultuurtoerisme, voor bruisende binnensteden en voor werkgelegenheid;
- we houden rekening met de inclusieve samenleving met in de programmaring aandacht voor
welzijn en zorg en versterking van sociale samenhang;
- we willen met inhoudelijke eigenzinnigheid, vernieuwing en kwaliteit bijdragen aan een sterke
profilering van stad en provincie, onze taal en identiteit;
- we doen dat onder meer door events en festivals te organiseren. Niet als losse incidenten, maar als
parels aan een herkenbare Friese ketting;
- we willen bijdragen aan cultuureducatie en -participatie en zoeken de samenwerking tussen de
professionele organisaties, amateurs en vrijwilligers;
- we willen veel aandacht geven aan het opsporen, stimuleren en ontwikkelen van talent. Dit vraagt
om samenwerking op allerlei niveaus en met uiteenlopende domeinen, zoals het hbo en mbo;
- we zien Leeuwarden en/ of Friesland als ons primaire werkgebied en als uitvalsbasis, maar kijken
wel verder: naar het samenwerkingsverband We The North en naar landelijke en internationale
allianties.

Context
De ambitie van het culturele en maatschappelijke veld ligt hoog. Want, denken wij:
- laten we de energie van de afgelopen jaren van LF2018 (competitie, voorbereiden, uitvoeren)
vasthouden en benutten;
- laten we ruimte scheppen voor denken en debatteren over de maatschappij van morgen;
- laten we vooral aandacht schenken aan onze leefomgeving, zo kostbaar, zo bedreigd;
- laten we het aantrekkelijke profiel van Fryslân verder versterken;
- laten we ons creatieve potentieel zo goed mogelijk benutten!

Het gevaar dreigt dat jonge kunstenaars (collectieven), nieuwe makers en festivals - vlak nadat zij in
2018 in Fryslân voet aan de grond kregen - onze provincie weer verlaten. We willen juist het
momentum van de Culturele Hoofdstad laten doorwerken tot ver in de jaren erna. Met extra
middelen houden we de beweging en energie erin. Voorkom kapitaalvernietiging.

1
Programma
Dit zijn enkele voorbeelden uit het programma in wording, in willekeurige volgorde. Een programma
dat uit meer dan 150 concrete projecten en activiteiten voor 2019 en 2020 zal bestaan:

Themalijn 1: Versterking economie en cultuurtoerisme

Na het succes van Lost in the Greenhouse, vervolg samenwerking Stichting The Greenhouse, De
Lawei en Orkater: Het Verdriet van Fryslân.
Grote tentoonstellingen Fries Museum: Rembrandt & Saskia: liefde in de Gouden Eeuw en Wij
Vikingen!
LandschapsLab Oerol: productiefunctie voor (jonge) landschapskunstenaars i.s.m.
waddenwetenschappers en landschapsbeheerders. Interdisciplinair en in samenwerking met
andere festivals en culturele instellingen in het Noorden.
Een musical op kunstijs over de Elfstedentocht.
De Kromme Horne: een 550 meter lange pier voor de kust van Wierum met drie panoramische
uitkijkplaatsen en een paviljoen. Lopen over water en slik in de weidsheid van het Nederlandse
Waddenlandschap.
Structurele herneming van Kletterdei.
Nieuwe samenwerking tussen Jeugd Dansopleiding en Sense of Place: Ivgy&Greben maken een
voorstelling met 24 vissersschepen en 100 dansers in Lauwersoog.

Themalijn 2: Verbetering artistiek klimaat

Internationaliseringsprojecten vanuit de festivals, waaronder Explore the North, Welcome to the
Village, Simmerdeis, Into the Great Wide Open, Media Art Festival, Oerol, etc.
Stimulering jong talent via de klassieke muziekfestivals: Oranjewoud, City Proms en Peter de
Grote festival, in samenwerking met het Prins Claus Conservatorium.
Friese Biënnale, waarbij steeds één jaar wordt benut voor het benoemen van de voorgaande
successen, heroriëntering, het vaststellen van een gezamenlijk thema (Global Goal) en het
plannen van een ‘mini Culturele Hoofdstad’ voor het jaar erna.
New Generation Noordelijk Film Festival: een nieuw en educatief ‘industry’ programma voor
filmmakers, filmjournalisten in spé, studenten, scenaristen en andere spelers in de filmindustrie.
Een hotspot voor studenten, jonge en gevestigde filmmakers, scenaristen, acteurs en
filmjournalisten in spé.
Voortzetting en uitbreiding Stadsoase Leeuwarden door Podium Asteriks.
Nieuwe opera door Stichting RIXt en De Harmonie.

Themalijn 3: Werken aan ecologie en circulariteit

LandschapsSymfonie: theatrale muziekvoorstelling met theatermakers, Fanfare Joost Wiersma en
de inwoners van Noardlike Fryske Wâlden. Community Art-project dat mensen verbindt met het
landschap en agrarische bedrijfsvoering.
Voortzetting en uitbreiding programma Kening fan ‘e Greide.
Voortzetting en uitbreiding Farm of the World van Claudy Jongstra: De Kreake.
Tentoonstelling in Fries Museum over Countryside, Future of the World.
Friese campagne t.b.v. De Dag van de Duurzaamheid door Friese Milieufederatie.

Themalijn 4: Elkenien docht mei

Voortzetting en uitbreiding 2018Verhalen, openingsweekend LF2018 door Museum Federatie.
Ontwikkeling Frysklab in de wijk door Bibliotheekservice Fryslân: BSF gaat met het mobiele
bibliotheeklab de wijk in en geeft wijkbewoners de tools om hun eigen (maatschappelijke)
vraagstukken op te lossen.
Tweede editie de Friese Dansdagen.

2
 Look@Me van Kunstkade biedt kinderen en jongeren uit Leeuwarden van 11 t/m 16 jaar de
gelegenheid om door middel van een professionele documentaire anderen een inkijkje te geven
in hun leven.

Themalijn 5: Meertaligheid/Frysk
Nieuw educatietraject voor jonge schrijvers door Meeuw Jonge Theatermakers.
Nieuw podium voor Taal en Literatuur door Tresoar.
Voortzetting Taalkaravaan door Afûk: rondreis langs vijf Friese festivals in het kader van Lân fan
taal.
Aandacht voor actualiteit, taal en literatuur in voortzetting IepenUP Live.
Parels uit het Fries Film Archief door Fries Film Archief.

Uit de inventarisatie blijkt dat 2020 als vanzelf een nieuw hoogtepunt wordt en zo het idee van een
Biënnale van onderop gestalte krijgt. Voorwaarde om dat nieuwe hoogtepunt te realiseren is wel dat
u nu al de financiële steun voor 2020 toezegt. Uw politieke mandaat is weliswaar begrensd tot
voorjaar 2019, maar het omvat hoe dan ook een verantwoordelijkheid voor de toekomst van Fryslân.
De financiering van de ‘legacy’ loopt dan parallel aan die van de basisstructuur, waarvoor de
provincie ook verplichtingen tot en met 2020 is aangegaan.
Hoe pakken we het aan?
Over de organisatorische inrichting van onze inzet voor ‘Agenda 2028’ hebben we ook al nagedacht.
Willen de beleidsvoornemens van GS een grote kans van slagen krijgen dan is een lichte, wendbare
en misschien wel fluïde structuur heel belangrijk. De rol van de overheid zal zich vooral kenmerken
door duidelijke kaders mee te geven, hierop te sturen en te faciliteren. Maar ook door intern goed
naar beleidsverbindingen te blijven kijken. En door extern de bestuurlijke lobby en netwerkcapaciteit
in te zetten. We houden als Friese culturele instellingen onze eensgezinde samenwerking vast. Ook
blijven we het contact zoeken met andere domeinen. Van daaruit en vanuit de positieve ervaringen
met LF2018 werken we aan het culturele Fryslân van 2028. Daarbij is uitstekende marketing van
Fryslân essentieel. Aanvullende financiering richting Merk Fryslân is hierbij van belang. Natuurlijk
blijven we ons reguliere werk doen. Daarnaast maken we ruimte voor nieuwe programma’s en
initiatieven. We mixen continuïteit met mooie incidenten. Daarbij zoeken we de samenhang en niet
de tegenstelling. Die samenwerking organiseren we zoveel mogelijk vanuit bestaande organisaties,
inclusief de festivals en met inzet van al aanwezige menskracht, bijvoorbeeld in de vorm van een
coöperatie (aanjagen, verbinden, coördineren, etc). Ondersteuning aan nieuwe initiatieven en
projecten organiseren we zoveel mogelijk via Stipe.frl. Kortom in co creatie met het team Agenda
2028 willen we de komende tijd in gezamenlijkheid gaan werken aan een onderscheidende
programmering, organisatie, expertise, marketing en financiën. We verwijzen hierbij ook naar ons
manifest ‘En nu doorpakken!’.
Financieel
LF2018 heeft een turbo aan de culturele motor toegevoegd. De motor heeft tijdens en mogelijk ook
na LF2018 meer kracht. De energie levert het culturele veld, voor de smeerolie doet het veld een
beroep op de Provincie Fryslân. De geboden € 2 miljoen zal niet toereikend zijn om de ambities de
komende jaren waar te maken. Een snelle rekensom leert ons dat tenminste jaarlijks € 4 miljoen
extra van de provincie nodig zal zijn voor een onderscheidend en spraakmakend programma. Het
culturele en maatschappelijke veld heeft een plus programma ontwikkeld voor 2019 en 2020 dat in
totaal € 20 miljoen kost. Daarvan organiseert het culturele veld € 10 miljoen euro voor eigen risico,
bijvoorbeeld door eigen inkomsten en via bijdragen van gemeenten, fondsen en sponsoren,
waaronder voor Leeuwarden het LOF.
Daarnaast wordt financiering gevraagd bij het Iepen Mienskipsfonds. Voor de resterende € 10
miljoen euro wordt een beroep gedaan op een provinciale bijdrage van € 4 miljoen per jaar en een
garantstelling van € 1 miljoen euro per jaar.

3
Met een lagere bijdrage staan alle initiatieven die in 2019 en 2020 niet vanuit de basisstructuur
worden gefinancierd op losse schroeven, met name de festivals, nieuwe initiatieven en projecten die
andere domeinen raken. Zonder bijdrage wordt de turbo van de motor gehaald en wordt Fryslân
cultureel herleid tot een nationaal en internationaal onbelangrijke culturele speler die zijn eigen
bevolking tekort doet. De afgelopen tijd hebben wij een brede inventarisatie van alle initiatieven
bovenop de bestaande basis voor 2019 en 2020 gemaakt: het plus programma. De initiatieven
realiseren samen de vijf beleidsdoelstellingen die zijn gesteld.

Kortom en afsluitend zien we de hoofdlijnen duidelijk voor ons:

1. We versterken het artistieke en culturele klimaat voor Leeuwarden en Fryslân met
producties van hoge artistieke kwaliteit die een zo breed mogelijk draagvlak krijgen en we
werken tegelijkertijd aan talentontwikkeling;
2. We bevorderen de Friese en de stedelijke economie door het cultuurtoerisme te stimuleren;
3. We laten het sociaal-maatschappelijk klimaat in steden, dorpen en wijken groeien door –
vergeef ons het modewoord- ‘empowerment’: cultuureducatie, amateurkunst, community
projecten, projecten voor kinderen en jongeren en een leven lang leren;
4. We maken werk van meartaligens en het Frysk eigene op een vernieuwende manier.
5. We maken de ecologie tot Fries kenmerk door bestaande en nieuwe projecten rond
landschap, biodiversiteit en duurzaamheid.

Hoogachtend,
Friese provinciale culturele instellingen, festivals, musea, Culturele Hoofdstad-initiatieven,
amateurkunst en andere spelers