0-Temel Bankacılık

TEMEL BANKACILIK KAVRAMLARI BANKACILIK
SEKTÖRÜ VE PİYASALAR
YKBA, Eylül 2018

Bu Eğitimde Amacımız
Katılımcılara;
Temel düzeyde Bankacılık ve Finansal

Sistemini tanıtmak
Sektör ve sektörün işleyişi hakkında

genel bilgiler sunmak,
Genel olarak bankacılık ürün ve

hizmetlerini tanıtmak
Neler Öğreneceğiz?
Finansal Sistem Banka Türleri &

Finansal Aracılar Temel Bankacılık Türev Ürünler
Kavramları
Bankaların
Bankalarda Aktif / Yatırım Ürünleri &
Fonksiyonları ve Dış Ticaret
Pasif Yönetimi Mevduat
Ekonomiye Etkileri İşlemleri
Düzenleyici ve
Bankacılık & Türk Nakdi ve Gayrinakdi Yasal Mevzuat
Denetleyici
Bankacılığı Tarihçesi Krediler ve Etik İlkeler
Kuruluşlar
3
FON nedir?
Para ve her an paraya çevrilebilecek türdeki kıymetlere FON denir.
 Hazine Bonosu
 Devlet Tahvili
 Hisse Senedi
 Repo, Altın vb.
FİNANSAL SİSTEM
Bir ekonomide;
fon talep edenler, fon arz edenler, bunlar arasındaki fon akımlarını
düzenleyen kurumlar, fon akımını sağlayan araç ve gereçler, piyasanın
işleyişini düzenleyen hukuki ve idari kurallardan oluşan yapıya denir.
Finansal sistem fon arz edenlerle fon talep

edenleri buluşturan sistemdir.
FİNANSAL SİSTEM
FİNANSAL SİSTEM
 Finansal sistemin unsurları nelerdir?
 Finansal sistem nasıl işlemektedir? Kuralları nelerdir?
 Fon arz edenlerle talep edenler nasıl buluşmaktadır?
 Bu finansal sistemde kimler aracılık yapmaktadır?
7
FİNANSAL SİSTEMİN UNSURLARI
FİNANSAL SİSTEMİN
UNSURLARI
Tasarruf Sahipleri
Yatırımcılar ve Tüketiciler
Finansal Aracılar
Yatırım ve Finansman Araçları
Düzenleyici ve Denetleyici Kuruluşlar
8
8
1.1. Tasarruf Sahipleri (Fon fazlası olanlar)
Gelirler toplamından zorunlu giderlerin, yani mal ve hizmet

harcamalarını çıkartılmasından sonra elde kalan ihtiyaç fazlası
gelirin, yatırımlara dönüşmesine yardımcı olanlar Tasarruf
sahipleridir.
 Bireyler
 Firmalar
 Devlet ve Yabancılar
9
1.1. Tasarruf Sahipleri (Fon fazlası olanlar)
Öğrencisiniz. Aylık geliriniz (burs ve harçlıklar toplamı) 1.000 TL,

aylık giderlerinizin (kira, elektrik, su, gıda, yol vb.) 750 TL olduğunu
varsayalım. Aylık 250 TL bir fon fazlanız var.
Bunu nasıl ve nerede değerlendirirsiniz?.
10
1.2. Yatırımcılar ve Tüketiciler (Fon ihtiyacı olanlar)
Fon talep edenler:

Gelirlerinden fazlasını harcama eğiliminde olanlardır.
(Bireyler, Firmalar, Devlet ve Yabancılar)
Örnek:
Düzenli bir geliriniz var ve bu gelire göre dengeli bir giderinizde var
diyelim. Bu defa geliriniz 1000 TL, ancak İstanbul’a yeni taşındınız, yeni
bir ev tuttunuz. TV, buzdolabı, mobilya vs. alacaksınız. 10.000 TL
ihtiyacınız var. Ancak paranız yok. Ne yaparsınız?
11
1.3. Finansal Aracılar
 Finansal sistemde, tasarruf sahiplerini, yatırımcıları ve tüketicileri bir araya
getiren, buluşturan kuruluşlara finansal aracılar denir.
Finansal aracılar kimlerdir?
 Bankalar (Yapı Kredi Bankası)

 Aracı kuruluşlar (Menkul Değerler Şirketi)
(Yapı Kredi Menkul Değerler)
 Borsalar (BİAŞ)
 Tüketici finansman şirketleri (Koç Tüketici
Finansman şirketi)
 Leasing şirketleri (Yapı Kredi Leasing)
 Factoring şirketleri (Yapı Kredi Factoring)
 Sigorta şirketleri (Yapı Kredi Sigorta)
 Emeklilik şirketleri (Yapı Kredi Emeklilik)
12
1.4. Yatırım ve Finansman Araçları
Fon ihtiyacı olanların taleplerini karşılamak ve finansal sistemin işlemesi için
Fon arz edenler çeşitli yatırım ve finansman araçlarına yönlendirilerek fonların
toplanması sağlanır.
Bu araçlar;
• Mevduat, Hazine Bonosu,
• Devlet Tahvili, Hisse Senedi,
• Repo, Yatırım Fonu, Gelir Ortaklığı Senetleri,
• Birikimli Hayat Sigorta Poliçeleri, Bireysel Emeklilik Sistemi vb.
13
1.5. Düzenleyici ve Denetleyici Kuruluşlar
(Yasal ve İdari Düzen)
Düzenleyici ve Denetleyici Kuruluşlar:
• Fon alış verişleri finansal piyasada yasal düzen içerisinde sistematik olarak
gerçekleşir.
• Yasal çerçeve belli kurumlar tarafından düzenlenir ve ilgili kanunlara göre

denetlenir.
• Bu kurumlara örnek; TCMB, SPK, BDDK ve Hazine Müsteşarlığı,
• Kanunlara örnek; Bankalar Kanunu, Vergi Kanunları, Medeni Kanun ve Borçlar

Kanunu verebilir.
14
Finansal Piyasalar
FİNANSAL PİYASALAR
Reel Piyasa Mali Piyasa
Faktör Mal & Hizmet Para Sermaye

Piyasası Piyasası Piyasası Piyasası
15
15
2. Finansal Piyasalar
• Piyasa; Alıcı ve Satıcının bir araya geldiği karşılıklı değişimin yapıldığı yer, diğer bir
ifade ile arz ve talebin karşılaşarak fiyatın oluştuğu yer olarak da tarif edilmektedir.
Örnek: Perşembe pazarı; meyve-sebze üreticileri ürettikleri malları pazarda arz ediyor. İhtiyacı olanlarda
gidip oradan talepte bulunarak bunları alıyor.
• Fiyatı belirleyen unsur nedir?
• Fiyat neye göre oluşur?
16
2. Finansal Piyasalar
Piyasaların temel olarak üç unsuru vardır.
Alıcı: (Talep) Bir malın tüketicilerinin belirli piyasa fiyatları ile o maldan almaya hazır
oldukları miktarlara "Talep" denir.
Satıcı: (Arz) Bir malın üreticilerinin belirli piyasa fiyatları ile satmaya hazır oldukları mal
miktarına "Arz" denir.
Mal–Hizmet: Alım-satımı yapılan şeydir.
17
3. Finansal (Mali) Piyasalar
• Finansal (Mali) piyasalar kısa ve uzun vadeli olmak üzere ikiye ayrılır.
• Kısa vadeli fonların alınıp satıldığı, işletmelerin, kişilerin ve devletin fon ihtiyaçlarını
karşıladığı piyasa “Para Piyasaları”,
• Uzun vadeli fonların alınıp satıldığı piyasalar ise “Sermaye Piyasaları” dır.
18
3.1. Para Piyasası (Kısa Vadeli Fon Arzı ve Talebi)
Para Piyasaları:
• Bir yıldan kısa vadeli fon arz ve talebinin karşılaştığı, ticari bankaların ve diğer
işletmelerin likidite durumlarını ayarladıkları, Merkez Bankası’nın para politikasının
gereklerini yerine getirdiği piyasa olarak tanımlanabilir.
• Para piyasasından sağlanan fonlar, genellikle ticari işletmelerde kredi olarak kısa
vadeli finansman ihtiyaçları için kullanılır.
• Mevduat, Hazine Bonosu, Repo-Ters Repo gibi bir yıldan kısa vadeli araçlar para
piyasasında işlem görürler.
• Likidite nedir?
19
3.1.1. Para Piyasasının Özellikleri
Para Piyasasının Özellikleri

• Önemli olan likidite yani nakit yönetimidir.
• Faiz geliri sağlanır.
• Vadenin kısa olması sebebiyle belirsizlik azdır.
• Güven unsuru vardır.
• Para piyasalarındaki işlemleri, Spot işlemler ve Vadeli İşlemler olarak
sınıflandırmak mümkündür.
20
3.1.2 Spot İşlemler (Vadesiz)
Spot İşlemler (Vadesiz)
• Bir mal veya kıymetin para ile takasının gün içinde yapıldığı piyasalardır.
• Örnek : Bugün TL verip döviz satın almak gibi
21
3.1.3. Vadeli İşlemler
• İlerideki bir tarihte teslimatı ya da nakit değişimi yapılacak olan bir kıymetin (malın) fiyatının
bugünden belirlendiği ve sözleşmeler vasıtasıyla alım satımının yapıldığı piyasalardır.
“Türev Ürünler ”de “Vadeli İşlem Sözleşmeleri” (Forward, Swap, Futures ve Opsiyon
işlemleri) örnek gösterilebilir .
Örneğin; Bugün, 07.12.2016 vadeli 100.000 USD almak istiyoruz. Bugünden döviz kurunu
(1 USD=1,81 TL) sabitleyip banka ile sözleşme imzalarsak, forward (vadeli döviz alım işlemi)
yapmış oluruz.
22
4. Sermaye Piyasası
Sermaye Piyasası:
Orta ve uzun vadeli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasadır.
Sermaye piyasasından sağlanan krediler genellikle, işletmelerin
bina, makine ve teçhizat gibi duran varlıklarının finansmanında
(yatırım) kullanılır.
23
Menkul Kıymet nedir?

Ortaklık veya alacaklık hakkı sağlayan, belli bir meblağı temsil eden,
üzerinde yazılı nominal değerleri olan, yatırım aracı olarak kullanılan,
dönemsel gelir getiren, misli nitelikte, seri halinde çıkarılan ve şartları
“Sermaye Piyasası Kurulu” tarafından belirlenen kıymetli evraktır.
24
Örnek:
Hisse Senedi; ortaklık hakkı sağlar, bir meblağı temsil eder, temsil edilen
pay’a isabet edecek miktarda şirketten kar payı alma imkânı sağlar.
Devlet Tahvili; alacak hakkı sağlayan, bir meblağ temsil eden ve kupon faizi
alma imkânı sağlar. (1 yıldan uzun borçlanma senedidir)
Dolayısıyla Menkul Kıymet dediğimiz şeyler, Hisse Senedi, Hazine Bonosu (1

yıldan kısa), Devlet Tahvili, Eurobond vs.dir.
25
• Menkul kıymetler birincil ve ikincil piyasada işlem görürler.
• Birincil Piyasa: Menkul kıymetleri ihraç eden şirketlerle alıcıların doğrudan doğruya
karşılaştığı piyasadır.
Menkul kıymet ihraç eden kurumlara nakit girişi sağlayan piyasadır.
Örneğin; İlk Halka Arz işlemi.
• İkincil Piyasa: Menkul kıymetlerin ihraçtan sonra paraya çevrilmesini sağlayan piyasadır
(menkul kıymet borsaları).
Örneğin; BİAŞ’da Halka Arz olan şirketin Hisse Senedi alım-satımı
26
4.1. Sermaye Piyasası Faaliyetleri
 Sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satışına aracılık etmek.
 İhraç edilmiş (çıkartılmış) menkul kıymetlerin aracılık amacıyla alım satımı yapmak
 Vadeli piyasa ürünlerinin tahvil ve bonoların alım satımına aracılık etmek
 Menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahhüdü ile alım satımı (Repo / Ters-Repo)
 Yatırım danışmanlığı yapmak
 Portföy yöneticiliği yapmak
27
FİNANSAL ARACILAR VE BANKA TÜRLERİ
FİNANSAL ARACILAR
BANKALAR DİĞER
TİCARİ BANKALAR BORSALAR (İMKB-İAB-VOB)

KATILIM BANKALARI
YATIRIM FONLARI
YATIRIM BANKALARI
YATIRIM ORTAKLIKLARI
KALKINMA BANKALARI
PORTFÖY YÖNETİM ŞİRKETLERİ
Uluslararası Kalkınma Bankaları FACTORING ve FORFAITING ŞİRKETLERİ
Bölgesel Kalkınma Bankaları FİNANSAL KİRALAMA ŞİRKETLERİ

Ulusal Kalkınma Bankaları TÜKETİCİ FİNANSMAN ŞİRKETLERİ
ARACI KURUMLAR
28
28
1.1. Ticari Bankalar
Ticari Bankalar:
Fon arz edenlerden belli bir faiz oranıyla fonları toplayıp (mevduat), daha sonra fon talep
eden birey ve firmalara kredi olarak, devlete ise Hazine Bonosu-Devlet Tahvili satın
alarak borç veren ve bu işlemden gelir elde eden kurumlardır.
Bankaların fon kaynakları nelerdir?
Bireylerden, firmalardan ve resmi kurumlardan sağladıkları mevduatlar (Borçlar) ile öz kaynakları
29
Finansal Sistem İçindeki Finansal Aracılar ve
Banka Türleri
Yapı Kredi Bankası;
• bireylerden, firmalardan ve devletten fon fazlası olan tutarları mevduat olarak

toplamakta, daha sonra bunları fon ihtiyacı olanlara satmaktadır. Aradaki faiz
farkından da gelir (kâr) elde etmektedir. Ticari Bankaların ana unsuru, faizle
mevduat toplayıp, faizle yine bu mevduatı kredi olarak satmaktır.
30
Ticari Bankaların Aktif/Pasif yapısı
Fon Kullanımları Fon Kaynakları
Gid
Hazine Bonosu Mevduat er
Gelir Devlet Tahvili Alınan Krediler
Verilen Krediler Özsermaye
(Faiz
(Faiz Geliri) Gideri)
Gelir – Gider = Kâr
31
1.2. Katılım Bankaları
• Katılım bankaları, mali sektörde, faiz endişesi nedeniyle Ticari

bankalara yatırılmayan fonları ekonomiye kazandırmak ve tasarruf
sahiplerinin fonlarını güvenle saklamalarına ve değerlendirmelerine
yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur.
32
1.2.1. Katılım Bankalarında Fon Kaynakları ve Kullanımları
• Katılım bankaların temel olarak dört adet fon kaynak ve kullanım yöntemi vardır.
Bunlar;
• Mudaraba (İş Ortaklığı): Katılım Bankası emek, bilgi ve tecrübesini koyar, müşteri ise
(fon arz eden) sermayesini yatırır. Bu faaliyetten kar ve zarara müşteri ortak olur.
(Ticari bankalardaki mevduat gibi)
• Murabaha (Üretim Desteği): Müşteri bir makine ya da bir teçhizat alımı ile ilgili bir
sözleşme imzalar. Katılım bankası bu makine ve teçhizatı satın alarak fon talep edene
satar ve borç bir takvime bağlanarak ödenir. (Ticari bankalardaki işletme kredisi gibi)
33
1.2.1. Katılım Bankalarında Fon Kaynakları ve
Kullanımları
• Muşaraka (İştirak): Müşterinin parası(fon yatıran) ile bir fabrika kurulduğunu

varsayalım. Kuruluş tamamlandıktan sonra sağlanan gelirden katılım bankası
yöneticiliğine düşen payı almakta kalanı ise fon yatıran müşteriye kar payı olarak
verilmektedir. (Mevduat gibi)
• İcara (Kiralama): Müşterinin hammadde ve malzeme gereksinimleri, kurum

kanalıyla üçüncü kişilerden peşin olarak satın alınmakta ve müşteriye vadeli
olarak satılmaktadır. Ticari bankalardaki leasing gibi. (Leasing işlemi gibi)
34
Katılım Bankaları
KATILIM BANKASI
Fon Kullanımları Fon Kaynakları
Gelir Mudaraba Gider

Murabaha (iş ortaklığı)
(üretim desteği) Muşaraka
(İştirak)
(İcara (Kiralama)
Özsermaye
35
1.2.2. Katılım Bankalarının Ticari Bankalardan Farkı
• Katılım Bankacılığı; fon toplama ve kullandırma işlemlerinde "faiz" aracı yerine kar
ve zarara katılma modelini, fon kullanma işleminde de müşteriye doğrudan nakit
verme yerine mal ve hizmet tedariki, kiralanması, kar/zarar ortaklığı yatırımı
modellerini uygulamaktadır.
• Klasik bankalar belli bir faiz karşılığında müşterilerden para toplamakta ve yine ilan
edilen faiz oranlarında nakit kredi olarak ihtiyaç sahiplerine sunmaktadırlar. Katılım
Bankaları ise halktan para toplarken kar payı vermekte fakat belli bir gelir
taahhüdünde bulunulmadıkları gibi anapara garantileri yoktur.
36
1.3. Yatırım Bankaları
• Özel sektörde ve kamu sektöründe, uzun vadeli olmak üzere kaynak transferi
yapma görevini üstlenmiş kurumlardır.
• Yatırım bankaları genellikle sermaye piyasalarının aracısı durumundadırlar.
• Sınai Yatırım ve Kredi Bankası, yatırım bankalarına iyi bir örnektir.
• Yatırım finansmanı ve harcamalarını karşılamak üzere kurulan bankalardır.
• Ancak fon toplama yetkileri yoktur.
• Başka bankalardan kredi alarak finansman sağlarlar. Yani yatırımları finanse ederler.
Örneğin; fabrika yapımı, otel yapımı gibi.
37
1.4. Kalkınma Bankaları
• Kalkınma bankalarının temel fonksiyonu, genellikle özel kesim tarafından karlı

bulunmayan veya özel mali gücünün dışında kalan projeler için finansman
sağlamaktır.
• Krediler orta veya uzun vadeli olup faiz oranları ticari kredilerden daha düşük
ve geri ödeme süreleri daha uzundur.
• Kalkınma bankalarının finanse ettiği projeler arasında yol, baraj, elektrik,

haberleşme ve benzeri alt yapı yatırımları ön planda gelir.
• Kalkınma bankaları ülke kalkınması açısından kritik önem taşıyan özel kesim
projeleri için de finansman sağlarlar. Yatırım Bankalarından farkı daha çok
devlete kredi vermesidir. Kalkınma Bankalarının da mevduat toplama yetkileri
yoktur.
38
1.4. Kalkınma Bankaları
Kalkınma Bankalarını üç grup altında görmemiz mümkündür.
• Uluslararası Kalkınma Bankaları
• Bölgesel Kalkınma Bankaları
• Ulusal Kalkınma Bankaları
39
1.4.Kalkınma Bankaları
1.4.1. Uluslararası Kalkınma Bankaları

• Günümüze kadar bu amacı taşıyan bir tek banka kurulmuştur. Bu banka
Dünya Bankası olarak bilinen Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası’dır.
• 2. Dünya Savaşından hemen sonra 1 Temmuz 1944 günü 44 ülke tarafından

savaşta ekonomileri büyük hasar görmüş Avrupa ülkelerine mali destek
vermek amacı ile kurulmuştur.
• 1946 yılında çalışmalarına başlamış, Avrupa ülkelerinin imar faaliyetleri ile

ilgili misyonunu tamamladıktan sonra gelişmekte olan ülkelere Finansal
destek vermek amacı ile faaliyetini devam ettirmiştir.
40
1.4.2. Bölgesel Kalkınma Bankaları
• Dünyanın her yerindeki az gelişmiş ülkelerde ekonomik kalkınmayı sağlamak

amacı ile o ülkelerin ekonomik birimlerine kredi desteği verme amacı ile
kurulurlar.
• Bu bankalara örnek; Asya Kalkınma Bankası’nı, Afrika Kalkınma Bankası’nı

verebiliriz.
41
1.4.3. Ulusal Kalkınma Bankaları
• Ülke içinde faaliyet gösteren ve ülke dışındaki firmalara kredi vermeyen

bankalardır.
• Bu bankalar devlet kuruluşu olarak faaliyet gösterdikleri gibi özel sektörce de

kurulabilirler. Kuruluş amaçları ülkede uzun süreli yatırım kredisi gereksinmesi
duyan kamu veya özel sektör Firmalarına uygun koşullarda kredi vermektir.
• Türkiye’de kalkınma ve yatırım bankacılığı faaliyetini devam ettiren iki banka

mevcuttur.
• Türkiye Kalkınma Bankası
• Türkiye İhracat ve Kredi Bankası (Türk Eximbank)
42
2. Borsa ve Aracı Kurumlar
Borsa: Alıcı ve satıcının bir araya geldiği fiyatın arz ve talebe göre belirlendiği
pazarlardır.
2.1.2. Borsa İstanbul Anonim Şirketi (BİAŞ)
Sermaye piyasasında faaliyet gösteren banka ve aracı kurumlara saklama ve takas hizmeti veren
kuruluştur. Aynı zamanda özel bütçesi ve gelir kaynakları olan özerk nitelikli, tüzel kişiliğe sahip bir
mesleki kuruluştur.
Borsalar Tezgah üstü olabilir (over the counter) ya da organize olabilir. Tezgah üstü piyasalar (over the
counter-OTC); BİAŞ kurulmadan önce Hisse Senedi, Karaköy’de bir sokakta alınıp satılırdı.
Kuralların standart uygulanır olmadığı piyasalara Tezgah üstü (OTC) Piyasalar denir
Organize Piyasalar ise; standart kuralları olan, fiyatı belli, teminatı belli, işlem saati belli ve herkes için aynı
kuralların geçerli olduğu piyasalardır. 1986’da faaliyete geçen BİAŞ bir organize piyasadır.
43
2.1.2. İstanbul Altın Borsası (İAB)
1993 yılında Türk parası kıymetini koruma hakkında 32 sayılı karar da yapılan değişikliklerle
altının fiyatının belirlenmesi ile ithalatı ve ihracatı serbestleştirilmiştir.
İstanbul Altın Borsası ile birlikte altın fiyatları dünya fiyatlarına paralellik kazanmış, ithal edilen
altınların genel kabul gören saflık ve standartta olması zorunluluğu getirilmiş ve altının
kayıt altına alınmasıyla sistemin şeffaf bir yapı kazanması sağlanmıştır.
44
2.1.3. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası A.Ş
(VİOB)
5 Ağustos 2013 tarihinde; Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VİOP) ile İzmir’de
faaliyet gösteren Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası (VOB), Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve
Opsiyon Borsası (VİOP) altında birleşmiştir.
Türev Araçlar Piyasalarında işlem gören Vadeli İşlem Sözleşmeleriyle taraflara bugünden
belirlenen ileri bir tarihte, üzerinde anlaşılan fiyattan, standartlaştırılmış miktar ve
kalitedeki bir malı, kıymeti veya finansal göstergeyi alma veya satma yükümlülüğü getiren
sözleşmelerdir.
Vadeli işleme konu olabilecek araçlar Genellikle mallara (tarımsal ürün, enerji ürünleri,
metaller gibi) hisse senetlerine, hisse senedi endekslerine, faiz oranlarına ve dövize dayalı
olarak düzenlenmektedir. Bu sözleşmeler VOB’ da işlem görmektedir.
45
2.2. Aracı Kurumlar
Sermaye piyasasında aracılık; sermaye piyasası araçlarının (hisse senedi, devlet tahvili, vb.)
yetkili kuruluşlar tarafından;
• Kendi nam ve hesabına; (Örneğin aracı kurumun borsadan kendi adına (portföyüne) hisse
senedi alması)
• Başkası nam ve hesabına; (Örneğin halka arzlarda yatırımcı adına ve hesabına hisse senedi
alınması)
• Kendi namına başkası hesabına; (Örneğin aracı kurumun borsadan kendi adına ancak
müşterileri için hisse senedi alması) alım satımıdır.
46
2.2. Aracı Kurumlar
• Sermaye piyasasında aracılık faaliyetleri, Aracı Kurumlar tarafından gerçekleştirilen, halka

arza aracılık, alım satıma aracılık ve türev araçların alım satımının yapılmasına aracılıktan
oluşur.
• Halka arza aracılık, alım satıma aracılık ve türev araçların alım satımının yapılmasına
aracılık faaliyetleri Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca Kurul’dan yetki belgesi almış aracı
kuruluşlarca yapılabilir.
47
2.2.1. Aracı Kuruluşların Faaliyetleri
• Aracı kuruluşların yapabilecekleri faaliyetler aracı kurum ve bankalar arasında farklılık

göstermektedir. Aracı kurumlar, her bir ayrı faaliyet için Kurul'dan yetki belgesi almak
kaydıyla;
• Sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satışına,
• Daha önce ihraç edilmiş olan sermaye piyasası araçlarının aracılık amacıyla alım satımına,
• Ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mala, kıymetli madenlere

ve dövize dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri dahil türev araçların dayandığı
kategoriler itibarıyla ayrı ayrı veya bütün olarak türev araçların alım satımına, aracılık
edebilirler.
48
2.2.1. Aracı Kuruluşların Faaliyetleri
Aracı kurumlar ayrıca;
1.Sermaye piyasası araçlarının geri alım veya satım taahhüdü ile alım satımı (repo-
ters repo),
2. Yatırım danışmanlığı,
3. Portföy yöneticiliği, faaliyetlerini yapabilirler.
Aracı kuruluşlar, kredili menkul kıymet, açığa satış ve menkul kıymetlerin ödünç
alma ve verme işlemleriyle de uğraşabilirler.
49
2.3. Faktoring ve Forfaiting
• Faktoring en basit anlatımı ile çek kırma işlemidir. Faktoring, mal veya hizmetlerin
satımıyla uğraşan bir firmanın, bu faaliyetlerinden doğan kısa vadeli alacakları ile ilgili:
• Tahsilat,
• Muhasebe,
• Takip,
• Tahsil edememeden doğan zararın karşılanması,
• Alacakların toplam bedelinin bir kısmının vadesinden önce tahsil edilmesi,
• Müşteri değerlemesi, gibi işlevlerin tamamı veya birkaçının factor adı verilen gerçek
veya tüzel kişilere yaptırılması amacıyla kısa vadeli alacakların temliki (devri) işlemidir.
50
2.3.2. Forfaiting
• Forfaiting, ihracat-ithalat işlemlerinden doğan vadeli alacak ve borçların rücusuz (geriye
dönüşsüz olarak) olarak forfaiting kuruluşlarına (forfaiter) satılmasından doğan ve
ıskonto işlemi olarak tarif edilen bir finansman tekniğidir.
• İhracatçı tarafından malların sevkiyatından sonra ihracatçının ithalatçıdan olan alacağı
vadeye kadar geçen süre boyunca uygulanacak sabit bir faiz oranı üzerinden ıskonto
edilmekte ve bakiye ihracatçıya ödenmektedir. Factoring’ten farkı, yurt dışına vadeli
satılan ve yurtdışında olan alacağın kırdırılarak paraya çevrilmesidir.

2.4. Finansal Kiralama Şirketleri
• Kiralama (Leasing), Bir malın yatırımcı tarafından satın alınması yerine, bir kiralama
şirketi tarafından alınıp, yatırımcıya belirli bir dönem kiralanmasıyla sağlanan bir
finansal kolaylıktır. Belirlenen taksitler ve ödeme planı çerçevesinde yatırımcı satın
alınan mala ilişkin kiraları leasing firmasına öder.Borç ödendikten sonra anlaşma gereği
küçük bir bedel karşılığında veya bedelsiz olarak mülkiyet hakkı devredilir.Örneğin; ben
fabrikama makine alacağım. Ancak param yok. Bu makineyi;
• Bankadan kredi kullanarak satın alabilirim.
• Leasing şirketine başvuru yaparak alabilirim.
• Leasing şirketi o makineyi satın alır. (makinenin mülkiyeti leasing şirketine aittir.) Bunu
(fabrikalara) kullanmak için kiralar. Ben de makineyi kiralama karşılında, kira bedeli
öderim.
52
2.5. Tüketici Finansman Şirketleri
• Başlıca işlevi, her türlü tüketim malı ve hizmet alımını kredilendirmek suretiyle,
tüketicinin finansmanını sağlamaktır. Finansman şirketleri ana faaliyetleri dışında başka
işle iştigal edemezler. Teminat mektubu veremezler, Mevduat veya her ne ad altında
olursa olsun bir faiz karşılığı para toplayamazlar.
• Örneğin; Arçelik buzdolabı alacaksınız. Arçelik mağazasına gittiniz. Arçelik mağazası size
bu buzdolabını,
• Nakit satabilir. (paranız varsa)
• Kredi kartı ile taksitli satabilir. (kredi kartınız varsa)
• Çek/senet alarak satabilir. (çekiniz varsa)
• Ya da tüketici finansmanı kullanarak satabilir.
53
2.6. Yatırım Fonları
• Yetkili kuruluşlarca, katılma belgesi karşılığında tasarruf sahiplerinden toplanan

kaynakların, çeşitli sermaye piyasası araçlarına belirli oranlarda dağıtılarak getiri elde
edilmesini sağlayan kurumlara Yatırım Fonu denir.
• Örneğin; paranız var (fon fazlanız), bunu mevduata yatırabileceğiniz gibi yatırım fonu da
alarak (katılım belgesi) getiri elde edebilirsiniz.
• Yatırım fonlarının A Tipi, B Tipi, Borsa Yatırım Fonu ve Bireysel Emeklilik Yatırım fonu olmak
üzere 4 ana çeşidi vardır. Paranız ile gidip B Tipi Yatırım Fonu satın aldınız ve para verdiniz.
Sizin gibi 5.000 kişi de aynı şekilde satın aldı. 5.000 kişinin yatırdığı paralar, yatırım fonu
kuruluşu tarafından çeşitlerine göre değişmekle birlikte, H/S, HB, DT, vs. yatırım
araçlarında değerlendirilir. Elde edilen gelir yatırım fonu satın alan müşterilere paylaştırılır.
54
2.6.1. Katılma Belgesi
• Yatırımcıların yatırım fonlarına ortak olmalarını sağlayan bir belgedir. Pay da denilir.
(Örneğin, Arçelik H/S alarak ona ortak olmanız gibi)Bu belge tasarruf sahibinin yatırım
fonuna katılma payını gösterir. Bu açıdan, katılma belgeleri şirketlerin hisse senetlerine
benzetilebilir.2.6.2. Yatırım Fonu Kurabilen Kurumlar
• Ülkemizde yürürlükte bulunan mevcut mevzuata göre;
• Bankalar
• Aracı Kurumlar
• Sigorta Şirketleri
• Emekli ve Yardım Sandıkları
• Yatırım Fonu kurabilirler, ancak fon kurabilmek için Sermaye Piyasası Kurulu’ndan izin
alınması şarttır.
55
2.7. Yatırım Ortaklıkları
• Yatırım ortaklıkları, küçük tasarruf sahiplerinin birikimlerinin bir havuzda toplanarak
uzman kişiler tarafından yönetilmesi ve elde edilen kazancın ortaklara payları oranında
dağıtılması esasına dayanır. Buna göre, 3 tür yatırım ortaklığı vardır. Bunlar toplanan
paraların değerlendirilme yerlerine göre 3’e ayrılır.
2.7.1. Yatırım Ortaklığı Türleri

2.7.1.1. Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığı
• Sermaye piyasası araçları ile ulusal ve uluslar arası borsalarda veya borsa dışı organize
piyasalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenlere ait portföyleri işletmek üzere
kurulan sermaye piyasası kurumlarıdır. Yani toplanan paralar Menkul Kıymetlere yatırılarak
gelir elde edilir ve kar dağıtılır.
56
2.7.1.2. Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı
• Gayrimenkule dayalı projelere ve gayrimenkule dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırım
yapmak suretiyle faaliyet gösteren özel bir portföy yönetim şirketi türüdür. Yani toplanan
para Gayrimenkule yatırılır ve elde edilen gelir dağıtılır.
57
2.7.1.3. Risk Sermayesi Yatırım Ortaklığı

• Risk sermayesi genel olarak; dinamik, yaratıcı, ancak finansal gücü yeterli olmayan
girişimcilerin yatırım fikirlerini gerçekleştirmeye olanak tanıyan bir yatırım finansmanı
biçimi olarak tanımlanabilir. Girişimcilerin fikirlerini ciddiye alıp, onu sermaye ile
destekleyen risk sermayedarı ile girişimcinin kurduğu bir ortaklıktır. Yani burada toplanan
para, fabrikalara ortak olmak suretiyle (sermaye), gelir elde edilir.
Örneğin; elinizde patenti alınmış size ait bir makine var. Ancak bunun seri üretimini yapacak paranız, sermayeniz
yok. Risk sermayesi yatırım ortaklıkları size sermaye verip size ortak oluyor ve bunu seri üretimini yapmanızı
sağlıyor. Kar paylaştırılıyor.
58
2.8. Portföy Yönetim Şirketleri
• Portföy yöneticiliği faaliyetinde bulunmak üzere SPK’dan yetki belgesi almış aracı kurum
niteliğini haiz şirkettir.
• Portföy yöneticiliği; müşteri adına, müşterilerle yapılacak portföy yönetim sözleşmesi

çerçevesinde maddi bir menfaat sağlamak üzere vekil sıfatıyla portföyün yönetilmesidir.
• Bir yatırımcının sahip olduğu menkul kıymetlerin tümüne Portföy, yatırımlarının

profesyonel yöneticiler tarafından yönetilmesini tercih eden birey ya da kurumların
fonlarının, risk tercihleri göz önüne alınarak yönetilmesine Portföy Yönetimi denir.
• Yani sizin 100.000 TL’niz var, yatırım uzmanı olan Portföy Yönetim Şirketleri sizin 100.000
TL’nizi en iyi yatırım araçlarına paylaştırmakta, gelir elde etmenizi sağlamaktadır. Tabi ki bu
işlemden komisyon almaktadırlar.
59
C. Düzenleyici ve Denetleyici Kuruluşlar
TCMB BDDK
HM TMSF
SPK TBB
60
1. Hazine Müsteşarlığı (HM)
• Ülkemizin kalkınmasına katkıda bulunmak amacıyla, ekonominin tüm aktörleriyle işbirliği

içerisinde, şeffaf, hesap verebilir ve etkin bir şekilde; kamu mali varlık ve yükümlülüklerini
yönetmek, ekonomik, finansal ve sektörel politikalar ile düzenlemeleri oluşturmak,
uygulamak, denetlemek ve uluslararası ekonomik ilişkilerin koordinasyonunu sağlamaktır.
• Özellikle Hazine Müsteşarlığı bünyesindeki Sigorta ve Emeklilik Şirketleri Gözetim Dairesi,

sigorta ve emeklilik şirketlerinin işleyişini düzenlemekte ve denetlemektedir. Gelen
şikayetler, hasar ödemeleri zamanında yapılmış mı? vs. incelemekte ve kurallar
koymaktadır.
61
2. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)
• Sermaye Piyasası Kurulu, 1981 yılında 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile
kurulmuştur. Kurul'un temel görevi;
• Sermaye piyasasının güven açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını,
• Tasarruf sahiplerinin yani yatırımcıların hak ve yararlarının korunmasını sağlamaktır
62
2. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)
2.1. Kurulun Temel Amaçları
• Sermaye piyasalarının işleyiş kurallarını belirlemek,

• Piyasadan fon kullanan şirketlerin belli kurallara uygun olarak en iyi şekilde
yararlanmalarını sağlamak,
• Sermaye piyasasına yatırım yapan tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarını korumak,
• Piyasaların adil ve etkin çalışmasını sağlamaktır.
• Kurul bu hedeflere Kanun, yönetmelik ve tebliğlerle düzenlemeler yaparak, piyasaların
gözetim ve denetimini sağlayarak ulaşmaya çalışmaktadır.
63
3. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu/Kurumu (BDDK)
• İdarî ve malî özerkliğe sahip bir kamu tüzel kişiliktir
3.1. Kurumun Başlıca Görev ve Yetkileri

• Kurum, Kanun ve ilgili diğer mevzuatın verdiği yetkiler çerçevesinde;
• Tasarruf sahiplerinin haklarını korumak,
• Bankaların düzenli ve emin bir şekilde çalışmasını tehlikeye sokabilecek ve ekonomide

önemli zararlar doğurabilecek her türlü işlem ve uygulamaları önlemek
• Kredi sisteminin etkin bir şekilde çalışmasını sağlamak üzere gerekli karar ve tedbirleri
almak ve uygulamak,
64
BDDK;
• Finansal kiralama, Faktoring ve finansman şirketlerinin; kuruluş ve faaliyetlerini, yönetim

ve teşkilat yapısını, birleşme, bölünme, hisse değişimini ve tasfiyelerini düzenlemek,
uygulamak, uygulanmasını sağlamak, uygulamayı izlemek ve denetlemek,
• Bağımsız denetim, değerleme, derecelendirme ve destek hizmeti vermek üzere

yetkilendirilecek kuruluşların Kurulca belirlenecek usul ve esaslara uygun olarak
faaliyetlerini yürütmelerini sağlamak,
65
• Yurt içi ve yurt dışı muadil kurumların katıldığı uluslararası malî, iktisadî ve meslekî
teşekküllere üye olmak, görev alanına giren hususlarda yabancı ülkelerin yetkili mercileri
ile mutabakat tutanağı imzalamak,
• Finansal hizmetler sektörünün geliştirilmesine yönelik stratejiler belirlemek,
• Görevleri ile ilgili konularda bakanlıklar dahil ilgili resmî ve özel kuruluşlar ile kişilerden
gizli dahi olsa her türlü bilgi ve belgeyi görevlendireceği personel vasıtasıyla veya yazışma
yapmak suretiyle istemek ya da yerinde görmek.
• Sonuçta BDDK olmazsa, bankaların faaliyetlerinin düzenlenmesi ve denetlenmesi

olmayacaktır, mevduat sahiplerinin haklarının korunması da söz konusu olmayacaktır.
66
4. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF)
• Kamu tüzel kişiliğini haiz bulunan "Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu" (Fon) nun temel işlevi
bankaların tasarruf mevduatlarını sigorta etmektir.
• Fonun tasarruf mevduatını sigorta etme dışında önemli işlevlerinden biri mali bünyesi
bozulmuş olan bankaların yeniden yapılandırılmasını sağlamak, bir diğeri de bankacılık
işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kaldırılan bankaların yönetim ve denetimini
sürdürmektir.
• Özellikle 2001 krizi ile birlikte 22 bankanın TMSF’ye devredilmesi, TMSF’nin önemini ön
plana çıkarmıştır.
67
5. Türkiye Bankalar Birliği (TBB)
Kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşudur.
• Bankacılık mesleğinin gelişmesini temin etmek,
• Bankaların birlik ve bankacılık mesleğinin vakar ve disiplini içinde ekonominin

ihtiyaçlarına uygun olarak çalışmalarını sağlamak;
• Bankalar arası haksız rekabeti önlemek
• İlan ve reklamlarda bankaların uyacakları esasları Kurumun uygun görüşünü alarak tespit
etmek amacını gütmektedir
• Birlik aldığı karar ve öngördüğü tedbirlere zamanında ve tam olarak uymayan üye bankalar
hakkında idari para cezası uygulayabilmektedir. Para cezası uygulanan üye, bu cezayı
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna ödemek zorundadır.
68
6. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB)

Türkiye’de banknot ihracı imtiyazına sahip olan ve 1211 sayılı Kanun ile anonim şirket
biçiminde kurulmuş bulunan TC. Merkez Bankası, başka ülkelerin Merkez Bankaları gibi,
devletin para ve kredi politikasını yürütmek görevini üstlenmiş olup, bu çerçevede bankacılık
sektöründe düzenleyici bir rol oynamaktadır.
69
6.1. Merkez Bankasının Görev ve Yetkileri

• Banknot ihraç etmek.
• Devletin veznedarlık görevini yapmak.
• Mali ve iktisadi konularda devletin danışmanlığını yapmak.
• Ticari bankaların para rezervlerini (mevduat sahiplerine güvence sağlamak ve mali

kesimde panikleri önlemek amacı ile merkez bankasının ticari bankalara tutmalarını
zorunlu kıldığı belli oranlardaki mevduat karşılıkları) muhafaza etmek.
• Ülkenin uluslararası ödeme araçlarının muhafızlığını yapmak. Bankaların takas, tasfiye ve

virman görevini yapmak. Bankalar arası krediyi düzenlemek ve denetlemek.
70
TÜRKİYE’DE PİYASALAR VE TCMB
PİYASALAR
Organize Piyasalar Tezgahüstü Piyasalar

(Over The Counter)
TCMB Açık Piyasa Bankalararası TL Piyasası

TCMB İnterbank Para Piyasası
Bankalararası Repo Piyasası
Takasbank Borsa Para Piyasası
Bankalararası Tahvil Piyasası
Takasbank Ödünç Pay Senedi Piyasası
TCMB Bankalararası Döviz Piyasası Bankalararası Döviz Piyasası
BİAŞTahvil ve Bono Piyasası Serbest Efektif Piyasası
BİAŞ Hisse Senedi Piyasası Serbest Altın Piyasası

İstanbul Altın Borsası
71
1. Organize Piyasalar
Alıcı ve Satıcıyı belli bir fiziksel ortamda buluşturan, belli kurallar

çerçevesinde işlem yapılmasına izin verilen piyasalardır.
72
TCMB Açık Piyasa İşlemleri (APİ) :
• Merkez bankasının para miktarının artırılıp azaltılması amacıyla, hazine
kağıtlarını alması ve satması işlemleridir.
• Merkez Bankası bünyesinde bu tür işlemler, Açık Piyasa İşlemleri ve Para
Piyasası Müdürlükleri tarafından yürütülmektedir.
• Bankalar arası Para Piyasası işlemleri de bu kapsamda değerlendirilmektedir.
73
1.1. TCMB Açık Piyasa İşlemleri
Cevap: TCMB bankacılık sistemi rezervlerini geçici bir süre arttırmak için aracı
kuruluşlardan portföylerindeki Devlet İç Borçlanma Senet'lerini (HB-DT) satın
almaktadır.
• Yani piyasaya nakit para sürmektedir.
• Böylece bankalar bu paraları kredi olarak tüketicilere, yatırımcılara, firmalara

kullandırmaktadırlar.
• Tüketiciler, yatırımcılar ve firmalarda ekonomi içinde bu para ile harcama

yapmaktadırlar.
• Böylece ekonomi içinde likidite sıkıntısı çözülmektedir.
74
1.2. TCMB İnterbank Para Piyasası
• Güven ortamı içerisinde Fon alış verişinin yapılabilmesi için TCMB aracılık rolü
üstlenir.
• Fon fazlası olan banka üzerinde gecelik faizle Merkez Bankası'na vermekte, fon
ihtiyacı olan banka da yine aynı faizle ihtiyacını Merkez Bankası'ndan
karşılamaktadır.
• Merkez Bankası, bu işlemi yapmak isteyen bankalardan önceden yeteri miktarda
hazine kâğıdını teminat olarak almaktadır.
75
1.3. Takasbank Borsa Para Piyasası
Aracı Kuruluşların uzun vadeli varlıklarını elden çıkartmadan kısa

dönemli nakit ihtiyaçlarını karşıladıkları piyasadır.
76
1.4. Takasbank Ödünç Pay Senedi Piyasası (ÖPSP)
• Portföylerine ilave getiri sağlamak amacıyla Pay Senedi ve Borsa Yatırım Fonu
Katılma Belgesi ödünç almak ve vermek isteyen Aracı Kuruluşların karşılaştığı
piyasadır.
• Ödünç denmesinin sebebi, Pay Senedini satan kuruluş bir süre sonra bunu geri
alacaktır.
1.5. TCMB Bankalararası Döviz Piyasası

• TCMB’nın gerek pozisyon tutmak gerekse kurlara müdahale etmek amacıyla
Türk Lirası karşılığı döviz alım satım işlemleri yaptığı piyasadır.
77
1.6. BİAŞ Tahvil ve Bono Piyasası
Bu piyasanın amacı sabit getirili menkul kıymetlerin (HB-DT) aracı kuruluşlar

arasında daha verimli olarak dağılımını sağlamak, şeffaf bir ikinci el piyasa
oluşturarak menkul kıymet ihracını arttırmak ve aracı kuruluşlar arasındaki fon
akışını düzenleyerek repo işlemlerinin şeffaf bir ortamda gerçekleşmesini
sağlamaktır.
78
1.7. BİAŞ Hisse Senetleri Piyasası
• BİAŞ Hisse Senetleri Piyasası’nda farklı sektörlerden şirketlerin

hisse senetleri işlem görmektedir.
• Yerli ve yabancı yatırımcılar için likit, şeffaf ve güvenli yatırım
ortamı sağlanmaktadır.
• İşlemler elektronik alım-satım sistemi aracılığıyla fiyat ve zaman
önceliği kuralı baz alınarak gerçekleşmektedir.
• İşlemler biri sabah diğeri öğleden sonra olmak üzere iki ayrı
seansta yapılmaktadır.
• BİAŞ üyeleri yatırımcılardan elektronik olarak topladıkları
emirleri uzaktan erişim ağı üzerinden BİAŞ’ye
göndermektedirler. Ayrıca, üye merkez ofislerinde bulunan işlem
terminalleri aracılığı ile Elektronik Alım-Satım Sistemi’ne
girebilmektedirler..
79
1.8. Tezgahüstü Piyasalar
• Alıcı ve satıcının her hangi bir aracı olmadan bir araya geldiği,
herhangi bir yazılı kural ve düzenlemenin olmadığı, şartların
taraflar arasında belirlendiği piyasalardır
80
2.1. Bankalar arası TL Piyasası
• Bankalar, Türk Lirası alışverişlerini TCMB dışında ikincil piyasa olarak da

adlandırılan piyasada özel bir düzenlemeye tabi olmadan kendi aralarında da
yapabilmektedirler.
• İşlemlerin teminatsız yapılmasından dolayı bankalar işlem yapabilecekleri

bankalara ve işlem miktarına sınırlama getirmişlerdir. Buna piyasada kısaca
"line" denilmektedir.
• Kredi kartındaki limit gibi
• İşlemler telefonla pazarlık usulüyle yapılabildiği gibi bilgi dağıtım firmalarının

(Reuters gibi…) imkanlarından faydalanarak da yapılabilmektedir.
81
2.2. Bankalar arası Repo Piyasası
• Aracı kuruluşlar repo işlemlerini BİAŞ bünyesindeki Repo-Ters Repo

Pazarı'nda yapabildikleri gibi kendi aralarında özel bir düzenlemeye tabi
olmadan yapabilmektedirler.
• Aracı kuruluşlar BİAŞ'nin kendilerine tanınan limitleri yetersiz geldiğinde

işlemleri kendi aralarında yapmayı tercih etmektedirler. Tüm ikincil
piyasalarda olduğu gibi bu piyasada da ancak "line"ı olan bankalarla ve "line"
limitleri dahilinde işlem yapılabilmektedir.
• Gerçekleşen işlemler BİAŞ Pazarı'nda gerçekleşen oranlardan yapılmaktadır.
82
2.3. Bankalar arası Tahvil Piyasası
• Aracı kuruluşlar tahvil ve bono doğrudan alım ve satım işlemlerini BİAŞ
bünyesindeki Kesin Alım-Satım Pazarı'nda yapabildikleri gibi kendi aralarında
özel bir düzenlemeye tabi olmadan yapabilmektedirler.
• Aracı kuruluşlar, BİAŞ'nin kendilerine tanıdığı limitlerin yetersiz geldiği
durumlarda özellikle ileri valörlü işlemlerini kendi aralarında yapmayı tercih
etmektedirler.
83
2.4. Bankalar arası Döviz Piyasası
• Bankalar, yetkili müesseseler (Döviz büfeleri), özel finans kurumları döviz

işlemlerini ikincil piyasa olarak adlandırılan ve özel bir düzenlemeye tabi
olmayan piyasada kendi aralarında yapabilmektedirler.
• Döviz piyasasında gerçekleşen işlemlerin büyük bir çoğunluğu ikincil

piyasada bankaların kendi aralarında gerçekleşmektedir.
84
2.5. Serbest Efektif Piyasası
• Serbest efektif piyasasında işlemler bankalar ve yetkili müesseselerce (Döviz
Büfeleri) gerçekleşmekte fiyatlar efektif talep ve arzına göre değişmektedir. Bu
piyasada fiyatlar yerel piyasalarda yaşanan olaylardan oldukça fazla
etkilenmektedir.
Örneğin, vergi ödeme günleri, hazine ihale ödemesinin yapılacağı günler, piyasalarda likiditenin sıkışık
olduğu günlerde efektif döviz fiyatı düşmekte, piyasalarda likiditenin yüksek, ihale itfasının yapıldığı ve
borsanın düştüğü günlerde efektif fiyatları yükselmektedir.
85
2.6. Serbest Altın Piyasası
• Altın almak veya satmak isteyenler bu işlemlerini İstanbul Altın Borsası veya
serbest altın piyasasında yapabilmektedirler.
• İstanbul Altın Borsası'nda belirten en alt işlem yapma tutarının büyüklüğü

nedeniyle, küçük tutarlı işlemler serbest altın piyasasında gerçekleşir.
• Serbest Altın Piyasası herhangi bir düzenlemeye tabi değildir ve işlemler pazarlık
metoduyla gerçekleşmektedir.
• Altın fiyatları yurt dışındaki altın piyasalarında altının dolar karşısındaki fiyatı ve
yurt içinde doların Türk Lirası karşılığındaki değerine bağlı olarak değişmektedir.
86
BANKALARIN FONKSİYONLARI VE EKONOMİYE ETKİLERİ
BANKALARIN FONKSİYONLARI
Fon Aktarma Fonksiyonu
Hizmet Fonksiyonu
Kaydi Para Yaratma Fonksiyonu
87
87
1.1. Fon Aktarma Fonksiyonu
• Bankaların en temel fonksiyonu, finansal sistem içinde tasarruf
edilen fonları toplayıp, fon ihtiyacı olanlara aktarmasıdır.
88
1.2. Hizmet Fonksiyonu
• Bankalar mevduat toplayıp, vermenin dışında havale, çek, senet, otomatik

ödeme, POS, dış ticaret işlemlerinde aracılık yapmakta, ayrıca türev ürünlerle
müşterilerin finansal risklerini azaltmaktadırlar.
• Fatura, vergi ve üniversite harçlarının tahsilatı gibi hizmetler sunarlar ve bunların

karşılığında da belirli bir miktarda veya oranda ücret ve komisyon talep ederler.
89
1.2. Hizmet Fonksiyonu
• Bu ürün ve hizmetlere örnek vermek gerekirse;
• Havale ve EFT işlemleri,
• Çek ve Senet işlemleri,
• Vergi ve Sigorta Prim Tahsilatlarına aracılık,
• Dış Ticaret işlemleri,
• Fatura ve Çeşitli Harç tahsilatları,
• İnternet Bankacılığı hizmetleri,
• Diğer Elektronik Bankacılık hizmetleri
90
1.3. Kaydi Para Yaratma Fonksiyonu
• Bankaya yatırılarak mevduat hesabına geçen nakit para, kaydi para olarak
adlandırılır. Yani kayıtlardaki para demektir.
• Müşteri, bu parayı nakit olarak çekmeyip havale, çek keşide etme gibi
yöntemlerle kullandığı sürece, kaydi para var olur. Yani kayıtta kalır.
• Bankalar topladıkları mevduatın belli bir oranını yasal karşılık olarak ayırıp,
kalanı ile nakit kredi verebilir. Bu kredi tekrar bankacılık sistemine mevduat
olarak girdiğinde ise, kaydi para kredi miktarı kadar artar.
• Bu mekanizmaya, bankaların kaydi para yatırma fonksiyonu denir.
91
1.3. Kaydi Para Yaratma Fonksiyonu
100 TL 100 TL
mevduat kredi
yatırdı. verdi
Müşteri Yapı Kredi Müşteri
100 TL verdi. Buzdolabı aldı.
Buzdolabı
Satıcısı
Garanti
100 TL mevduat yatırdı.
100 TL
kredi
verdi
100 TL verdi. Makine aldı. Müşteri
Makine
Satıcısı
100 TL mevduat yatırdı. Halkbank
92
2. Bankaların Ekonomiye Etkileri
• Bankacılık ekonomi için anahtar bir sektördür, aynı zamanda konusu da ticari
bir iştir.
• Sermaye Piyasasında etkin çalışan bir bankacılık sistemi, ekonomiye uzun

vadeli ve düşük maliyetli kaynak aktarılmasına aracılık ederek, üretim ve
ekonomik büyümede önemli bir rol üstlenirler.
• Böylece bankalar para politikalarının ekonomiye doğrudan yansıtılmasında

önemli rol oynarlar. Ayrıca, Bankalar geliştirdiği ve uyguladığı ödeme ve
kredilendirme yöntemleri ile uluslararası ticaretin gelişimine önemli katkılarda
bulunurlar.
• En önemlilerinden bir tanesi de bankalarca verilmiş olan kredilerin yatırımlarda

kullanılması istihdam yaratılarak işsizliğin önlenmesinde lokomotif görev
görürler.
93
2. Bankaların Ekonomiye Etkileri
Örneğin;
Fon fazlası olanlar paralarını bankaya yatırarak toplamda büyük bir fonun oluşmasını
sağlarlar. Ardından bankalar bu fonları ihtiyaç sahiplerine kredi olarak verir. Yani
bankalar ekonomi içinde, hem yatırım yapılmasını sağlar hem de fon fazlası olanların
getiri elde etmesini sağlarlar.
94
BANKACILIK TARİHÇESİ
CUMHURİYET
Ö S
N O
C N
E R
S A
İ S
I
95
95
Bankacılık ve Türk bankacılığının Tarihçesi
• Tarihte ilk bankacılık hizmetlerinin eski Sümer ve Babil’e kadar uzandığı

sanılmaktadır.
• Sümerlerde M.Ö.3500 yılında kurulan “Maket”, bilinen ilk banka kuruluşudur.
• Maket’in rahipleri ilk borç verenlerdi. Maketlerin, harman zamanı ödenmek

üzere tohum vb. gibi hammadde ve teçhizat alımı için çiftçilere ilk dönemlerde
fiziki (ayni) daha sonraları parasal kredi açtıkları saptanmıştır.
• Kazılarda çıkan belgeler; bir hesaptan diğer hesaba transferlerin, ödeme ve

teslim emirlerinin verildiği anlaşılmaktadır.
• Maketlerin başlıca uğraş konularının ödünç ve mevduat kabulü işlemlerini

oluşturduğu ve bir düzen içinde yapıldığı tespit edilmektedir.
96
F. Bankacılık ve Türk bankacılığının Tarihçesi
• 1609 yılında ilk modern banka olarak tanımlanabilecek “Amsterdam Bankası”
kurulmuştur.
• 1637 yılında “Venedik Bankası” kurulmuş ve çek ve para kullanımı
başlamıştır.
• 1694 yılında İngiltere’de ilk “ Merkez Bankası” kurulmuştur.
• 1907 yılında ABD Merkez Bankası kurulmuş ve modern banka sisteminin
iskeleti oluşmuştu
97
2. Türk Bankacılık Tarihi
• 1847 yılında hükümetinde desteği ile iki galata bankeri tarafından “İstanbul
Bankası” kurulmuştur.
• 1863 de yabancı iştirakli “Osmanlı Bankası” kurulmuştur.
• 1863 de Mithat Paşa, zirai kredi sandıkları olan “Memleket Sandıkları”nı

kurmuştur.
• 1888 de “Memleket Sandıkları” bugünkü “Ziraat Bankası” olarak resmileşmiştir.
• Cumhuriyet öncesinde 1911–1923 tarihleri arasında milli sermaye ile 21 banka

kurulmuş ancak bunlar sektördeki yabancı bankaların kredi piyasasına egemen
olmaları karşısında faaliyetlerini sürdürmekte zorlanmışlardır.
98
2. Türk Bankacılık Tarihi
• Bu bankalardan iflas ve tasfiyeler sonucu ancak 18’i Cumhuriyet dönemine geçebilmiştir.
Ülkemiz, Cumhuriyetin ilanından sonra ekonomik kalkınmaya önem vermiş, sınai ve ticari
hayatı canlandırmak amacıyla ulusal bankacılığı geliştirmeye başlamıştır.
• 1923 – 1944 tarihleri arası devlet teşvikiyle Türkiye İş Bankası ve Türkiye Sanayi ve Maadin
Bankası, Emlak Bankası, T.C. Merkez Bankası, Halk Bankası, Akbank kurulmuştur.
• 1944 – 1961 tarihleri arası özel bankacılık atılım hareketleri başlamış, Yapı Kredi, Garanti
Bankası, Vakıflar Bankası, Şekerbank, Pamukbank kurulmuştur.
99
2.1. Türk Bankacılığı Güncel Verileri
• Bankacılık sisteminde Haziran 2014 döneminde faaliyet gösteren banka sayısı

50’dir.
• Mevduat Bankaları sayısı 33, kalkınma ve yatırım bankaları 13, katılım bankaları
sayısı 4’tür.
• 2014 yılının ikinci çeyrek itibariyle toplam şube sayısı yurtiçinde 11.137,
yurtdışında 76 personel sayısı ise 198.894.(Kaynak: Bankalar Birliği İstatistiki
Raporlar)
• Yapı Kredi Bankası’nın şuan 980 şubesi ve 18.000 civarında personeli

bulunmaktadır.
100
G. Bankacılık Ürün ve Hizmetleri
Mevduat Tanımı: Bireyler, firmalar ve kamu kesimi tarafından tasarruf edilerek,

bankalar ile bu konuda yetkili diğer kuruluşlara yatırılan paralara, mevduat denir.
TL veya yabancı para cinsinden olabilir.
• Yabancı para cinsinden olanlara, Döviz Tevdiat Hesabı (DTH) denir.
• Kişiler bu paraları, gelir elde etme ya da paralarını güvenli bir biçimde

saklamak amacıyla bankalara yatırırlar.
1.1. Mevduat Türleri
Tasarruf Mevduatı: Gerçek kişiler tarafından açılan ve ticari işlemlere

konu olmayan mevduat hesaplarıdır.
Resmi Kuruluşlar Mevduatı: Genel bütçeli daireler, yerel yönetimler ve

mahkemeler gibi devlete ait kamu kuruluşları tarafından açtırılan
mevduat hesaplarıdır.
1.1. Mevduat Türleri
Ticari Kuruluşlar Mevduatı: Her çeşit ticari işletme ve ortaklıklara açılan mevduat
hesaplarıdır. (Örneğin Anonim ve Limited Şirketler.)
Bankalararası Mevduat: Bankalar, özel finans kurumları ve mevduat kabulüne

yetkili diğer kuruluşlara ait mevduat hesaplarıdır. (Örneğin bir bankanın başka
bir bankada hesap açması)
Diğer Kuruluşlar Mevduatı: Yukarıda tanımlananlar dışında kalanlar için açılan

mevduattır. (Ticaret Odası, Vakıf, Dernek Sendika gibi.)
1.2. Mevduatın Vadeleri
• Vadesiz mevduat: İstenildiği zaman çekilebilen, genellikle faiz işletilmeyen
mevduattır. Banka için düşük maliyetli ama önemli bir kaynaktır.
• İhbarlı Mevduat: Çekileceği tarihten 7 gün önce yazılı bir ihbar verilerek,
çekilebilen bir mevduattır.

• Vadeli Mevduat: Yatırıldığı tarihten belli bir süre sonra çekilmek koşuşu ile açılan
mevduattır.
1 aya kadar vadeli, 3 aya kadar vadeli, 6 aya kadar vadeli 1 yıla kadar vadeli, 1 yıl ve
daha uzun vadeli veya kırık vadeli mevduat örnek verilebilir. (Örneğin 14 gün
vadeli).
• Birikimli Mevduat: Asgari 5 yıl vade ile açılan, sözleşme ile belirlenen sürelerde
hesaba para yatırmaya imkân veren mevduattır.
1.3. Mevduatta Devlet Güvencesi
• Bankaların yurtiçi şubelerinde gerçek kişiler tarafından açılmış olan tasarruf mevduatı
hesaplarının 100.000 TL’lik tutarı, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu garantisindedir.
• Bir gerçek kişinin, birden fazla bankada bulunan hesap veya hesaplarının belirtilen
limite kadar olan kısımları, sigorta kapsamındadır.
Örneğin; 2 farklı bankada 100.000 TL’lik hesapları olan bir gerçek kişi, 200.000 TL’lik garanti elde etmiş
MEVDUAT TÜRLERİ VE SINIFLANDIRILMASI
mm
Amacına Göre Mevduat mm Vadesine Göre Mevduat Para Cinsine Göre Mevduat
Vadesiz Mevduat
Tasarruf Mevduatı Vadeli Mevduat TL Mevduat
Ticari Mevduat İhbarlı Mevduat YP Mevduat
Birikimli Mevduat
B.K.’na Göre Mevduat

mm
Hesap Sahibine Göre Mevduat Tasarruf Yetkisine Göre Mev.

mm
Tasarruf Mevduatı
Bireysel Mevduat Resmi Mevduat
Birlikte Mevduat Ticari Mevduat
Gerçek Kişi Mevduatı İştirak Halinde Mevduat Bankalararası Mevduat
Tüzel Kişi Mevduatı Müşterek Mevduat Diğer Kuruluşlar Mevduat
106
2.1. Faiz
Basit Faiz
• Ana paraya ödenen faizin, ana paraya ilave edilmeden hesaplanan faizdir.
• Hesaplama formülü şöyledir:
• f: Faiz, a: Anapara, n: Faiz oranı, t: Vade günü olmak üzere
f= ( a*n*t) / 36500
Örnek: Ahmet Bey 100.000 TL. tutarında 6 ay (183 gün) vadeli ve yıllık % 10 faiz
oranında vadeli mevduat hesabı açtırmış olsun.
Vade sonunda aldığı brüt faiz 100.000 TL X 183 gün X % 10 = ~ 5000 TL olacaktır.
36.500
Bileşik Faiz
• Bileşik faiz, yılsonunda kazanılan faizin çekilmediği sürece, ana paraya ilave
edilerek, ana para + faiz üzerinden faiz hesaplanmasıdır.
• Bileşik faiz şöyle hesaplanır:
Faiz Geliri = Anapara x ( 1 + faiz oranı )^ periyot sayısı
– Örnek: Ahmet Bey 6 ay daha parasını çekmediğinde, faizli anapara 105.000 TL olacak
ve bu sefer 105.000 TL’ye faiz işleyecektir.105.000 TL. X 183 gün X %10 olacaktır.
2.2. Valör
• Faizin işlemeye başladığı tarihe Valör denir. Kredi kullandırımında aynı gün,
mevduatta ise ertesi iş günüdür.
• Yani bugün mevduat hesabı açtığınızda faiz hesaplamasına baz teşkil
edecek gün, ertesi iş günü olup, en az 1 gün eksik hesaplanır.
• Ancak kredi kullandırımında, faiz aynı gün işlemeye (hesaplanmaya) başlar.
Ayrıca faiz formülünde mevduat faizi ise 36.500’e bölünür. Kredi faizinde
36.000’a bölünür.
2.3. Adat
• Faiz hesaplamalarında kullanılan ve faize esas olan anapara miktarı

ile gün sayısının çarpılıp 100’e bölünmesi sonucu bulunan tutar.
• Adat = (Tutar / 100) X gün sayısı formülüyle ifade edilir.

2.4. Şubeler Cari Faizi
• Bankaların genel müdürlükleri ve şubeleri arasındaki fon (para) hareketleri

(borç ve alacak işlemleri) için faiz işletilir. Buna da Şubeler Cari Faizi denir.
• Bu faize ilişkin oran, genel müdürlük tarafından belirlenir.
• Bir şube kullanamadığı fazla fonu, başka bir şubeye yolladığında, şubeye
borç vermiş olur ve bunun karşılığında Şubeler Cari Faizi almaya hak
kazanır. Eğer bir şubenin fona ihtiyacı var ve bunu kendisi bulamıyor ise,
başka şubeden bunu borç olarak alır ve karşılığında o şubeye şubeler cari
faizi öder.
Şubeler Cari Faizi
Etiler Şube İkitelli Şube
1.000.000 TL Mevduat 200.000 TL Mevduat

200.000 TL Kredi 1.000.000 TL Kredi
800.000 TL fazlası var 800.000 TL eksiği var

2.5. Zorunlu Karşılıklar
• Mevduat kabul eden finansal kurumların bu mevduatlara karşılık olarak merkez

bankasında tutmak zorunda oldukları mevduatlarının kanunen saptanan oranını
ifade etmektedir.
• Merkez bankaları bu oranı bir para politikası aracı olarak kullanabilmektedir.

Zorunlu Karşılık Oranları / Required Reserve Ratios
(%) – Türk Lirası
• Vadesiz, ihbarlı mevduatlar ve özel cari hesaplar 11,5
• 1 aya kadar vadeli mevduatlar/katılma hesapları(1 ay dâhil)11,5
• 3 aya kadar vadeli mevduatlar/katılma hesapları (3 ay dâhil)11,5
• 6 aya kadar vadeli mevduatlar/katılma hesapları (6 ay dâhil)8,5
• 1 yıla kadar vadeli mevduatlar/katılma hesapları 5
• 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli mevduatlar/katılma hesapları ile birikimli

mevduatlar/katılma hesapları 5
Yabancı Para 1 yıla kadar olanlar %13 ,1 yıldan uzun %9

Mevduat İşlemleri Vergisel Yükümlülükler
• Stopaj (Gelir Vergisi Kesintisi):
• Bankaların topladıkları mevduat için ödedikleri faizler Gelir Vergi Kanunu
açısından “Gelir” olduğu için %15 vergiye tabidir. Bu verginin bankalar
aracılığıyla tahsil edilmesi gerekmektedir. Buna da stopaj (kaynakta
kesinti) denir.
Mevduat İşlemleri Vergisel Yükümlülükler
Örnek:
100.000 TL tutarında yıllık %8 faiz oranından 3 ay vadeli (183 gün) vadeli

mevduat açmış olalım.
Faiz: 100.000 x 92 gün x 8 = 2.016 TL brüt faiz verilecek.
36.500
Gelir vergisi: 2.016 TL x % 15 = 302 TL
Net faiz: 2.016 – 302 = 1.714 TL dir.

YATIRIM ÜRÜNLERİ
Devlet Tahvili Eurobond
Hazine Bonosu
Repo
Hisse Senedi
Yatırım Fonları
117
Yatırım Ürünleri
3.1. Devlet Tahvili
• T.C.Hazine’sinin uzun vadeli iç borçlanma ihtiyacını karşılamak
üzere çıkarmış olduğu, bir yıldan daha uzun vadeli TL veya Döviz
cinsinden ihraç edilen iç borçlanma senedidir. (İç Borçlanma yani
Türkiye’de borçlanma)
3.2. Hazine Bonosu
• T.C.Hazinesi’nin iç borçlanma ihtiyacını karşılamak üzere çıkarmış olduğu
bir yıldan daha kısa vadeli TL veya Döviz cinsinden ihraç edilen
borçlanma senedidir.
3.3. Eurobond
• Eurobond, devlet ya da şirketlerin, kendi ülkeleri dışında kaynak sağlamak amacıyla,
uluslararası piyasalarda yabancı para birimleri üzerinden satışa sundukları,
genellikle uzun vadeli borçlanma aracıdır. Yani yurtdışından para toplanmaktadır.
• TC Eurobondları ise Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından uluslararası
piyasalarda genellikle USD veya EUR cinsinden ihraç edilmektedir ve çok uzun
vadeli olmaktadır. Örneğin; 30 yıl vadeli gibi.

3.4. Repo
• Repo herhangi bir sabit getirili menkul kıymetin, belli bir süre sonunda önceden
tespit edilmiş şartlarla geri alma taahhüdünde bulunarak satımıdır.
• Menkul kıymeti geri satmak üzere alan taraf da reverse ( ters) repo yapmış olur.
• Genellikle reponun tam anlamını bilmeyen yatırımcılar repoyu kısa süreli mevduat
faizi gibi algılar. Ancak repo işleyişte farklıdır. Repo yapan banka, repo yaptığı
miktar kadar hazine bonosunu portföyünde tutmalıdır.
3.5. Hisse Senedi
Bir anonim şirketin eşit paylara bölünmüş sermayesinin bir payını temsil
eden ve yasal şekil şartlarını taşıyan kıymetli evrak niteliğindeki belgedir.
Örneğin; 100.000 TL sermaye 1 H/S=1 TL ise 100.000 adet H/S vardır.
3.6. Yatırım Fonları:

• Halktan katılma belgeleri karşılığında toplanan paralarla, belge sahipleri
hesabına, altın ve diğer kıymetli madenlerden oluşan portföyü işletmek
amacıyla kurulan mal varlığıdır.
• Hisse senedi, hazine bonosu, devlet tahvili, repo ve diğer sermaye piyasası
araçlarından oluşan fon portföyleri, fonun içtüzüğüne uygun bir şekilde
profesyonel fon yöneticileri tarafından yönetilir.
• Yatırımcıların yatırım fonuna kaç pay ile ortak olduğunu gösteren belgelere
katılma belgesi denir.

3.6.1. Yatırım Fonu Türleri

• İki tip Yatırım Fonu vardır. Bunlar “A” ve “B” tipi olarak adlandırılırlar.
• Portföy değerinin aylık ağırlıklı ortalama bazda en az %25'ini devamlı
olarak, Türk şirketlerinin hisse senetlerine yatırmış olan fonlar A Tipi
olarak adlandırılır.
• B Tipi fonlarda bu şartlar aranmaz.

• Likit Fon: Portföyünün tamamı, vade yapısı en çok 180 gün olan ve vade
ortalaması 45 gün olan faize duyarlı (HB – DT) sermaye piyasası araçlarından
oluşur.
• Değişken Fon: Yukarıdaki türlerden herhangi birine girmeyen portföylerdir.

Banka bonoları:
• Bankalar, sermaye piyasalarından kaynak sağlamak amacıyla bono satışını
gerçekleştirirler.
• Halka arz edilecek olan banka bonolarının vadesi 60 günden az 360 günden fazla
olamaz.
4. Nakdi ve Gayrinakdi Krediler
• Ülkelerin ekonomik kalkınmalarının gerçekleşebilmesi ve büyümelerinin süreklilik

arz etmesi açısından kredi kaynakları önemli yer tutar ve vazgeçilmez bir unsurdur.
İşletmeler Krediyi genellikle,
• Sermayelerinin güçlendirilmesi ve artırılması için kullanırlar.
• Alacaklarının tahsillerinde sorun yaşandığında tahsilat sıkıntılarını finanse etmek

için,
• Üretim araçlarının eksikliği ya da yetersizliği nedeniyle makine ve teçhizatlarını

yenilemek için kredi talep ederler. (yatırım kredisi)
• Bireyler ise, harcama ve tüketim amaçlı talep ederler.

4. Nakdi ve Gayri nakdi Krediler
Krediler;
• Üretim imkanlarını artırarak yatırımların hızlanması ve
istihdam yaratılmasına olanak sağlar.
• Sermaye birikimine olanak sağlar
• Yatırımcıların uzun süre kaynak beklemelerini ortadan
kaldırarak yatırıma girişebilmelerine olanak sağlar,
Soru: Krediyi nasıl tarif edersiniz?

Nakdi ve Gayrinakdi Krediler
Kredi: Bir miktar paranın veya banka itibarının belli bir süreliğine, bir bedel
karşılığında ödünç olarak verilmesidir.
• Kelime anlamı olarak baktığımızda “kredi” satın alabilme yeteneği ya da
kabiliyetidir. Kredi “itibar” olarak da anılabilmektedir.
• Bir kişi ya da kurum lehine kefalet ve garanti vermek de kredi tanımının içinde
yer almaktadır.
Nakdi ve Gayrinakdi Krediler
• Bankacılıkta genel olarak krediler 2 grup altında sınıflandırılmıştır.
• Nakdi Krediler
• Gayrinakdi Krediler
• Krediler bankalar açısından en riskli ürünler olması nedeniyle kredi
kullandırımında dikkate alınacak çeşitli unsurlar vardır. Kredi politikaları
belirlenirken bu unsurlara azami önem verilmektedir.

KREDİLERİN TEMEL UNSURLARI
Zaman
Güven Kar Risk

4.1. Kredilerin Temel Unsurları
4.1.1. Zaman
• Verilen bir kredi varlığının veya verilecek bir garantinin belirli bir süre sonunda iadesi
gereklidir. Bu süre kredi işleminin başlangıcında tespit edilir. Vade uzadıkça risk artar.
Bunun nedeni geleceğin belirsizliğidir.
Örneğin; 5 yıl vadeli kredi kullandığınızdaki risk ile 90 gün vadeli kredi kullandığınızdaki risk
aynı mıdır?
• 24 ay’a kadar vadeli olanlar “Kısa vadeli krediler”,
• 24 Ay’dan uzun olanlar ise “Orta ve Uzun Vadeli Krediler” olarak anılmaktadır.
4.1.2. Güven
• Nakit, mal, teminat, kefalet biçiminde veya herhangi bir şekilde verilen
kredi, belirli bir süre sonunda geri alınmak koşulunu taşıdığından arada bir
güven unsurunun bulunması gereklidir.
• Bankalar açısından güvence, kredi için alınan çeşitli teminatlardır.
• Örnek; ipotek, rehin, kefalet gibi.

4.1.3. Kar
• Bankalar, topladıkları mevduatlara verdikleri faiz ve piyasa koşulları
doğrultusunda ortalama kaynak maliyetlerini hesaplarlar ve buna göre kredi
faiz oranlarını belirlerler.

4.1.4. Risk
• Bankacılıkta risk, verilen bir kredinin geri ödenmemesi, verilen bir garantiye ilişkin
edimin yerine getirilmemesi sebebiyle banka kaynaklarının tüketilerek bankanın
zarar etmesidir.
4.2.NAKDİ KREDİLER
İskonto & İştira Döviz Kredileri
Borçlu Cari Hesap Kredisi Bireysel Krediler
Spot Kredi
Kredili Mevduat Hesabı
Dövize Endeksli Kredi

YP Çek İştira Kredisi
Altın Kredisi
İşletme Kredileri
135
4.2. Nakdi Krediler
4.2.1. İskonto ve İştira Kredileri

• Senet portföyü geniş olan müşterilerin kısa süreli nakit
ihtiyaçlarını gidermek amacı ile, henüz vadesi gelmemiş
senetlerin iskonto edilerek karşılığında nakit verilmesi yoluyla
kullanılabilen kredilerdir.
• Ödeme yerinin belediye sınırları dahilinde olup olmamasına
göre “iskonto” ya da “iştira” adını alır.
• Belediye sınırları dışında ise iştira denir. Örnek; senet borçlusu
Ankara’da, krediyi kullanan müşteri İstanbul’da ise buna iştira
denir.
4.2. Nakdi Krediler (4.2.2. Borçlu Cari Hesap
Kredileri)
Yatırır Yatırır
1.1 31.3 30.6 30.9 31.12
Kredi çeker Çeker Faiz öder

4.2. Nakdi Krediler
4.2.3. Spot Kredi
• Firmaların, Kısa süreli ve anlık nakit ihtiyacını karşılamak üzere kullandırılır.

Spot Krediler, tutarı, uygulanacak faiz oranı ve vadesi, kredinin kullandırıldığı
tarihteki piyasa koşullarına göre saptanan, firmaların kısa süreli nakit
ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olan kredilerdir.
• Kredi faizi + (BSMV) kesinlikle vade sonunda anapara ile beraber tahsil
edilmelidir.
Örneğin; Firma krediyi kullanır. (En fazla 6 aya kadar vadeli) Vadesinde krediyi
ödeyip kapatır. Tek seferliktir. Yani Borçlu Cari gibi yatır-çek yoktur.
4.2. Nakdi Krediler
4.2.4. Kredili Mevduat Hesapları

• Bankalarda çeşitli adlarla anılsa da asıl olan bir mevduat hesabına limit
tahsis edilerek kredilendirilmesi işlemidir ve genel olarak Kredili Mevduat
Hesabı olarak anılır.
• İşleyişleri itibariyle BCH’lara benzerlik arz ederler.

4.2. Nakdi Krediler
4.2.5. İşyeri Kredisi
• Kullanım Amacı: Ticari faaliyetlerde kullanılmak üzere satın alınacak işyeri

vasfına sahip gayrimenkul ve taşınmazların finansmanı amacıyla
kullandırılan kredilerdir.
• Kullanım Şekli: İpotek tesis edilerek veya ilave teminatlar ile ayda bir, 3
ayda bir, 6 ayda bir eşit taksitler halinde veya 6 aya kadar ödemesiz
olabilmektedir.
• 4.2.6. Taşıt Kredisi
• Kullanım Amacı: Ticari ve binek olmak üzere, tüm araçların finansmanında

kullandırılan kredilerdir.
• Kullanım Şekli: Araç rehini ile aylık eşit taksitli olarak kullandırılmaktadır.
4.2. Nakdi Krediler
4.2.7. Döviz Kredisi
• Türkiye’ye döviz girdisi sağlayabilecek işlerin ihracat, ihracat sayılan satış
ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerin finansmanı
amacıyla kullandırılan kredi türüdür.
4.2.9. Altın Kredisi

Altın işleyen (Örnek Atasay, Gold, Altınbaş gibi) veya altın üzerinden işçilik geliri
elde eden üretici ve altın ticareti yapan firmalarla birlikte, kuyumcuların da
yararlanabildiği Altın Kredisi kullandırılır.

4.2. Nakdi Krediler
4.2.9. Altın Kredisi
• Altın işleyen (Örnek Atasay, Gold, Altınbaş gibi) veya altın üzerinden işçilik
geliri elde eden üretici ve altın ticareti yapan firmalarla birlikte,
kuyumcuların da yararlanabildiği Altın Kredisi kullandırılır.

4.2. Nakdi Krediler
4.2.10. YP Çek İştira Kredisi

• YP çek iştira kredisi, döviz girdisi sağlamaya yönelik olarak
genellikle turizm bölgelerinde konumlanmış banka şubeleri
tarafından, turizm sektöründe faaliyet gösteren firmalara yoğun
olarak kullandırılmakta olan nakdi bir kredidir.
• Henüz vadesi gelmemiş ya da karşılığı muhabir bankadan
sorgulanmamış Yabancı Para çeklerin tutarları firmadan belli bir
güvence altına alınarak vadesinden önce çek bedelinin ödemesi
gerçekleştirilen bir kredilendirme tekniğidir.
4.2. Nakdi Krediler
4.2.11. Yurt Dışı Kaynaklı İşletme Kredileri

• İşletme kredileri, Türkiye’ de yerleşik firmaların işletme sermayesi
ihtiyaçları için yurtdışı finans kaynaklarından sağlanan ve yurtiçi
şubeler aracılığı ile kullandırılan bir kredi türüdür..
4.2. Nakdi Krediler
4.2.12. Çeşitli Bireysel Krediler

• Herkesçe bilinen bireysel kredi türlerinden bazıları
şunlardır:
• Nakit İhtiyaç Kredisi
• Otomobil Kredisi
• Konut Kredisi
• Konut Geliştirme Kredisi
• Tatil Kredisi
• Eğitim Kredisi
• Sağlık Kredisi
GAYRİNAKDİ KREDİLER
TP.Teminat Mektupları
Dvz.Endeksli Teminat Mekt.
Dvz.Natık Teminat Mekt.
Harici Garantiler
Kontr Garantiler
Akreditif
Kabul ve Aval Kredileri
146
4.3.1. Gayrinakdi Kredi Türleri
4.3.1.1. Teminat Mektupları

• Resmi kurum / kuruluşlar ile gerçek ve tüzel kişilere hitaben, belirli bir edimin ya da
taahhüdün belirlenen sürede ve öngörülen koşullar uyarınca yerine getirileceği,
getirilmezse edimi yerine getirecek olan ya da taahhüdü üstlenen tarafın ödemesi
gereken tutarın, bankaca herhangi bir koşul ileri sürülmeksizin ödeneceğine ilişkin
düzenlenen yazılı garantilere teminat mektubu denir.
Örneğin; Benim müşterim, Ahmet Çak firmasınaolan yükümlülüklerini yerine getirmezse,

100.000 TL’ye kadar Bankamız koşulsuz ve şartsız ödemeyi kabul eder.
Dövize Endeksli Teminat Mektubu

Herhangi bir döviz cinsi üzerinden düzenlenen ancak tazmini halinde ödemenin TL
olarak yapıldığı bir teminat mektubu türüdür. TL‘na dönüştürülecek döviz kuru
mektup üzerinde bir yazı ile belirtilir.
Dövize Natık Teminat Mektubu

Herhangi bir döviz cinsi üzerinden düzenlenen ve edimin yerine getirilmemesi
durumunda ödemesi bu döviz cinsinden yapılan teminat mektubudur. Dövize endeksli
Teminat Mektubundan farkı ödeme döviz cinsinden yapılır.
4.3.1. Gayri nakdi Kredi Türleri
4.3.1.2. Harici Garantiler

• Harici garanti kredisi de bir tür teminat mektubu kredisidir. Harici
garantide ortada yabancı para cinsinden düzenlenmiş bir teminat
mektubu vardır. Ancak, bu teminat mektubunun muhatabı yurtdışında
yerleşik bir kişidir.
• Teminat mektubu yabancı bir dilde yazılarak muhataba iletilir.

4.3.1.3. Kontr Garantiler

• Harici garantinin benzeridir. Ancak burada yurt dışındaki muhatap bir
başka ülkenin bankasına ait teminat mektubuna güvenmeyerek kendi
ülkesindeki bir bankanın garantörlüğünü istemesiyle ortaya çıkar
4.4. Dış Ticaret İşlemleri ve Bankacılık
Fonksiyonu
4.4.1 Dış Ticaret nedir?, ihracat nedir?

• Bir satışın ihracat sayılabilmesi için; Satışların yabancı bir ülkeye yapılması
• Alışverişte bir yabancı paranın söz konusu olması
• Malların taşınması
• Malın varış ülkesinde ithalat formaliteleri yerine getirilmesi
• Malın çıkış yerinden varış yerine kadar maruz kalabileceği risklere karşı sigorta
edilmesi, ödemelerde/bedellerin tahsilinde bankacılık sisteminin devreye
girmesi
4.4. Dış Ticaret İşlemleri ve Bankacılık Fonksiyonu
4.4.3. İthalat
• Başka ülkelerde üretilmiş malların, ülkedeki alıcılar tarafından satın alınması.
Dışalım da denir. İhracatın karşıtıdır ve onunla birlikte bir ülkenin dış ticaret
dengesini oluşturur. İthalat, özel ya da tüzel kişilerce, kamu iktisadi kuruluşları
ya da devlet tarafından doğrudan yapılabilir.

4.4. Dış Ticaret İşlemleri ve Bankacılık Fonksiyonu
4.4.4. Dış Ticarette Risk

• Dış ticarette risk unsuru çok fazladır.
• Satıcının önce malı teslim edip bedelini sonra almaya rıza gösterdiği hallerde,
alıcının mal bedelini ödememe riski vardır.
• Alıcının mal bedeli peşin ödeyerek, malı sonra teslim almaya rıza gösterdiği
hallerde de, satıcının malı göndermeme riski vardır.
• Dış ticarette risk, tarafların niyetleri, kabiliyetleri ve hatta ülkelerin ekonomik
politikaları ve kararlarından doğmaktadır.

4.4.4.1. Operasyonel Risk

• Bankaların hatalı işlemleri ve ihmallerinin doğurduğu risklerdir. Bankalar
dış ticaret işlemlerini yerine getirirken gereken dikkat ve özeni göstermek
zorundadırlar.
• İşlemlerin hatalı yapılması sonucunda doğacak risk bankalara ait olacaktır.
• Dokümanların yanlış bankalara, yanlış adrese gönderilmesi, karşı bankaya

verilecek talimattaki yanlışlıklar, meblağ(tutar), döviz cinsi, tarih, vade,
hesap no yazılımlarındaki yanlışlıklar, hatalı mesaj tipi kullanımları,
işlemsel gecikmeler vb. hataların doğurduğu riskler bankaların
operasyonel riskidir.
4.4.4.2. Dokümantasyon Riski

• Bankalar akreditif belgelerinin akreditif şartlarına uygunluğunu makul süre
içerisinde, makul bir özenle ve dış görüşleri itibariyle inceleme yükümlülüğü
altındadırlar. Bankalar bu inceleme sonucunda belgelerin akreditif şartlarına
uygunluğuna inandıklarında akreditiften doğan yükümlüklerini yerine getirirler.
Ancak belgelerin akreditifi açan banka tarafından akreditif şartlarına uygun
bulunmaması nedeniyle ödemenin red edilmesi halinde doğacak risk
dokümantasyon riskidir.
Peşin Ödeme
(Advance Payment)
İhracatçı İthalatçı
Gümrük
5-Vesaik
1- Ödeme talimatı
3-Ödeme
2-Transfer
156
Mal Mukabili
(Open Account) İthalatçı
İhracatçı
2-Vesaik
4- Ödeme talimatı
6-Ödeme
5-Transfer
157
Akreditif
(Letter of Teyitsiz Sight Akreditif İthalatçı
Credit/Documentary Credit)
İhracatçı
(Beneficiary) (Applicant)
1- Akreditif Açma Talebi

3-Akreditif ihbarı
9-Ödeme
10-Vesaik
8-Ödeme
5-Vesaik
2-Akreditif metni
6-Vesaik
Lehtar banka
(advising bank) 7-Ödeme Amir banka (issuing Bank)
158
Kredi Kullanımında Önemli Noktalar
• Kredinin Kullanım Amacı: Kullanılan kredi ile ne yapılacağı çok önemlidir.

Örneğin, kısa vadeli kredi ile uzun vadeli yatırıma (fabrika binası alımı gibi)
gidilirse ya da kullandırılan zirai kredi ile çiftçi ev yaparsa, (kredinin artı
değer yaratacak ekonomik bir faaliyette kullanılmaması nedeniyle)
kredinin ödenmesinde güçlüklerle karşılaşılabilir.
• Akıcılık (Seyyaliyet): Kullandırılan kredinin faiz ve anapara gibi geri

ödemeleri mutlaka zamanında yapılmalı, firma kredi limitleri uzun süre
dolu ve hareketsiz olmamalıdır. Aksi durumlar, kredinin geri ödenme
zorluğu olduğunu gösterir.
Kredi Kullanımında Önemli Noktalar
• Verimlilik: Banka kullandırdığı krediler karşılığında elde ettiği faiz ve komisyon

gelirlerini kar yaratacak şekilde hesaplamalı, müşteri bazında verimlilik
sağlanmalıdır.
• Kredi Geri Ödemesi: Kredi, kullandırılan birey ya da firmanın ekonomik

faaliyetleri sonucunda yarattığı artı değerle geri ödenmelidir. Ekonomik
faaliyetleri sonucu, nakit yaratma performansı düşük olan bir borçlunun krediyi
geri ödemesinde sorun yaşanabilir.
• Bu durumda, varsa teminatlar nakde çevrilerek kredi kapatılır.

4.6. Kredilendirme Süreci
• Müşteri Kredi Talebi ve Ön Görüşme
• Mali Tabloların Analizi ve İstihbarat
• Kredi Değerliliğin Ölçülmesi ve Kredi Yapılandırma
• Kredi Teklifi ve Değerlendirmesi
• Belgeleme ve Teminatlandırma
• Kredi Kullanımı
• Kredi İzleme
4.8. Kredi İşlemlerinde Vergisel Yükümlülükler
• Bankalar ve sigorta şirketleri, yapmış oldukları işlemler sonucunda,
lehlerine kalan (ceplerine giren) tutarlar sebebiyle %5 BSMV ödemek
zorundadırlar.
• Kullandırdıkları krediler sebebiyle tahsil ettikleri faizler üzerinden %5
BSMV
• Yaptığı hizmetler sebebiyle (Havale, EFT, kredi verme vs) tahsil ettikleri
komisyon, masraf, dosya bedeli vs. üzerinden %5 BSMV

4.8. Kredi İşlemlerinde Vergisel Yükümlülükler
KKDF (Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu):

• Bankaların kullandırdıkları kredilerin faizleri üzerinden Ticari Kredilerde %0,
Tüketici Kredilerinde %15 KKDF vardır.
• Örnek:10.000 TL tutarında Bireysel Kredi kullandıralım. 1.000 TL faiz

alacağımızı varsayarsak;
• 10.000 TL Anapara
• 1.000 TL faiz
• 50 TL BSMV
• 150 TL KKDF (%15)
• 11.200 TL tahsil edilecektir.
TÜREV ÜRÜNLER
Forward Futures Swap Opsiyon
164
6. Türev Ürünler
• Kurlarındaki değişmelerden kaynaklanan risklerden korunmak için kullanılan finans
teknikleridir. (türev ürünler)
• Forward: İleri bir tarihte yapılacak bir işlemin kurunun, miktarının, vadesinin
bugünden belirlenmesidir.
Örnek : Bugünden 3 ay sonrası için usd 10.000 alış kurunun belirlenmesi gibi,
(banka tcmb den kredi alır dövize çevirir )
• Forward işlemlerde işlemin yapıldığı gün para alışverişi söz konusu değildir, işlemden
geri dönüş mümkün değildir, işlem yapan tarafların riski söz konusudur, işlemin
kazancı da kaybı da vadede ortaya çıkar.

6. Türev Ürünler
• Futures kontratı, belli nitelikteki ve belli miktardaki bir malın veya döviz, faiz,
tahvil, bono gibi bir mali enstrümanın, ileri bir tarihte teslimini önceden
hükme bağlayan yasal bir sözleşmedir. Mantık olarak forward işlemlerin aynısı
olan futures işlemlerinin ana farkı, bu işlemlerin organize bir borsa aracılığıyla
gerçekleştiriliyor olmasıdır
• Forward piyasasında her tür küsüratlı miktar ve kırık vade için işlem
yapılabildiği halde, futures piyasalarında sözleşme miktarları ve vadeleri
bellidir lehte ve aleyhteki farkların her gün el değiştirmesi ve bunu garanti
edecek bir teminatın varlığından dolayı kredi riskinin minimize edilmesidir.

6. Türev Ürünler
6.3. Swap
• Faiz oranları ile döviz kurlarındaki değişimlerin yarattığı riskleri azaltmak; ülke,
firma ve döviz bazında oluşabilecek dezavantajları asgariye indirmek amacıyla
geliştirilen bir finansal tekniktir.
• Basit olarak swap, farklı karaktere sahip gelecekteki iki nakit akımının
birbirleriyle değiştirilmesi (takas) olarak da tanımlanabilir. İki taraf bir dizi
faiz ve/veya anapara ödemesini değiştirmek üzere anlaşmaktadırlar.
(Örnek: faiz swapı)

6. Türev Ürünler
• 6.4. Opsiyon Tercih, seçim anlamına gelmektedir. Opsiyon sahibi belli bir prim
karşılığı satın aldığı opsiyon sözleşmesini sözleşmede belirlenen süre içinde
veya sonunda kullanma hakkına sahip olur.
• Vade sonunda opsiyonu kullanma zorunluluğu yoktur, vazgeçebilir, ancak bu
durumda ödediği primi karşı taraftan talep edemez. Opsiyon sahibinin
maksimum kaybı ödediği primdir, kazancı ise sınırlı değildir.

7. ADK, Elektronik Bankacılık ve Banka Kartları
• 7.1. İnternet Bankacılığı – Sınırsız Bankacılık
Banka personeli ile bire bir ilişki kurma imkânı yoktur; tüm hizmetler,
müşterinin internette kendi girdiği talimatlar doğrultusunda otomatik
olarak sunulur.
• 7.2. Telefon Bankacılığı

Para yatırma ve çekme gibi nakit işlemleri dışında, hemen hemen tüm
bankacılık işlemleri telefon bankacılığı ile yapılabilir. Her müşteriye
güvenlik amacıyla şifre ve parola verilir. İşlemler, telefona çıkan banka
personeline verilen talimatla ya da otomatik cevaplama sisteminde
telefon tuşları ile yapılır.
7. ADK, Elektronik Bankacılık ve Banka
Kartları
• 7.3. ATM (Automatik Teller Machine) – Otomatik Para Çekme Makinesi
Yapı Kredi ATM’ler
365 gün 24 saat,Para yatırma, para çekme, havale yapma, döviz alım-satımı, fon alım-
satımı, fatura ödemeleri, repo işlemi, hesap bakiyesi sorgulama, hesap hareketleri
inceleme gibi pek çok bankacılık işlemi yapılabilmektedir.
• 7.4. Mobil bankacılık (Wap-palm)
GSM telefonlarından, (wap uyumlu), her türlü bankacılık hizmetinin sunulmasıdır

7.5. Sınırsız Bankacılık Köşeleri (Kiosklar)

• Bulunduğunuz yerde internet ya da telefon erişiminiz yoksa, ya da internet
erişiminizin güvenliği ile ilgili şüpheleriniz varsa, şubelerdeki Sınırsız Bankacılık
Köşeleri’ni kullanarak işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.
7.6. Kredi Kartları
• Ticari Kartlar : Yapı Kredi Ticari Kartları, Business Club Business Club World
Banka Kartı
• Bireysel Kartlar :Yapı Kredi Bireysel Kartları ,World card Gold Platinium
Business Adios Play
• Kredi kartı kullanımı ekonomik hayatta 2 temel kolaylık sağlamıştır:
Kredi kartı kullanımı ekonomik hayatta 2 temel kolaylık sağlamıştır:
• Ödeme kolaylığı: Kişiler yanlarında para taşıma ihtiyacı duymadan ve

alışverişlerde anında ödeme yaparak,
• Döner Kredi İmkanı: Kredi kartı sahipleri, alışverişlerde yaptıkları harcamanın

geri ödeme sürelerini uzatarak
7.6.1. Kredi Kartlarında Taraflar
• Kart Sahibi (Kart Hamili): Kredi kartı ile kendisine tanınan limitler içinde
alışveriş veya nakit çekme işlemi yapar.
• Üye İş Yeri: Satış bedelini, anlaşmalı bankadan aldığı POS veya Imprinter
cihazından, müşterinin kredi kartını geçirerek tahsil eder
• Banka: Üye iş yerinin usulüne uygun şekilde düzenlediği satış
belgelerindeki (slip) tutarını, anlaşmaya varılan hizmet komisyonunu
düşerek, üye iş yerine öder.

7.7. POS ve Üye İşyeri Hizmetleri

• Yapı Kredi POS
• Mobil POS
• Posnet (E-ticaret)
• Mail Order
7.8. Banka Kartları (ATM Kartları)

8. Diğer Ürün ve Hizmetler
8.1. Havale
• Havale işlemlerinde taraflar :
• Amir: Havale emrini veren, yollayıcı.
• Lehtar: Lehine havale gönderilen alıcı.
• Banka (Amir Banka-Lehtar Banka): Havaleyi ödemekle görevlendirilen
yollayıcı ile alıcı arasındaki para gönderme işlemine aracılık eden taraf,
ödeyici.
8. Diğer Ürün ve Hizmetler
8.2. EFT
• Elektronik Fon Transfer Sistemi, bankalar arsı TL fon akışının düzenlenmesi
amacıyla kullanılan bir ulusal ödeme ağıdır.
8.3. Swift
• Dünya Bankalar arası Finansal İletişim Birliği (Society for Worldwide
Interbank Financal Telecommunications) olarak açımlayabileceğimiz
SWIFT, günümüzde beş kıtadaki bankalar arasında kullanılan ve bilgisayara
dayalı bir iletişim ve para transferi sistemidir.

8.4. Western Union
• Western Union yurtdışına hızlı para aktarımına olanak sağlayan bir
sistemdir.
• Western Union dünyanın her yerine birkaç dakika içerisinde para transferi
yapabileceğimiz hızlı, güvenilir, ve kolay para transferi sistemidir.
• Tüm şubelerimizden Western Union para transferi hizmeti ile 200’ü aşkın
ülke ve bölgede 410.000 hizmet noktasına anında para gönderilebilir, isme
gelen para anında alınabilir. Üstelik Western Union ile para transferi
yapmak için gönderici ya da alıcının banka hesabı olması gerekmez.

8.5. IBAN
• Avrupa Birliği düzenlemeleri çerçevesinde, ülkeler arasında gerçekleştirilen para
transferlerinin hızı ile kalitesini artırmak ve maliyetlerini düşürmek amacıyla
International Bank Account Number-IBAN adı verilen uluslararası banka hesap
numarası standardı geliştirilmiştir. IBAN bugün 33 Avrupa ülkesinde
kullanılmaktadır
• Türkiye’de IBAN 26 karakterden oluşmaktadır. İlk iki hane ülke kodunu

belirtmektedir ve Türkiye için TR’dir. Sonraki 2 hane kontrol basamaklarını
oluşturmakta ve IBAN’ın doğrulanmasında kullanılmaktadır. Sonraki 5 hane banka
kodunu ifade etmektedir.
• TR 68 00046 0 0000222990022302
8.6. Tahsilatlar
Çek İşlemleri
• Çek, genel olarak para dolaşımını kolaylaştıran ve hızlandıran bir ödeme
aracıdır. Çekte temel olarak 3 taraf vardır.
• Keşideci, çeki düzenleyen mevduat sahibi müşteridir.
• Muhatap, çek tutarını ödeyecek bankadır.
• Lehtar ise, çek bedelini tahsil etme yetkisi verilen taraftır.
• Banka şubeleri, hem aynı bankanın tüm şubelerine ait çeklerin hem de diğer
bankalara ait çeklerin tahsiline aracılık yaparlar.
• Çek, ciro yoluyla lehtar tarafından başkasına devredilebilir. Ciro, çekin

arkasının imzalanması ile yapılır.
8.6. Tahsilatlar
Senet Tahsili
• TL ya da döviz cinsinden düzenlenmiş (poliçe, bono, vb…) senet bedellerinin
bir komisyon karşılığında müşteriler adına banka tarafından tahsil
edilmesidir.
• Vergi, SSK Prim Tahsilâtları
• Vergi Tahsilâtları
• SGK Prim Tahsilâtları:
• Sigorta İşlemleri (elementer, dask)

Ödeme İşlemleri
• Maaş Ödemeleri:
• Ödeme Emirleri: düzenli ödemelerinin (kira, taksit, okul taksidi vb…)
bilgisayar sistemi aracılığı ile otomatik olarak yapılmasıdır.
• Otomatik Fatura Ödemeleri: Elektrik, doğalgaz, telefon, su vb… fatura
tahsilâtları
• Efektif, Döviz Alım-Satım ve Arbitraj İşlemleri: Banknot olarak alınan tüm
yabancı paralar (YP) ‘’efektif’’ olarak adlandırılırken, banknot haricindeki
tüm nakit karşılıklara (Çek, DTH, YP, Havale vb…) ‘’döviz’’ denir.
8.7. Kiralık kasa
• Bankanın, kiralık kasalarını belirli bir ücret karşılığında müşterilere
(genellikle 1 yıl süreyle) kiraya verme hizmetidir.
• Kiralık kasalar, kullanan müşteriye değerli varlıklarını banka güvencesi
altında koruma avantajını sunar.
Kiralık kasaların bankalara sağladığı yararlar:
• Bankaya kira geliri sağlar.
• Banka müşteri ilişkisini geliştirir.
• Ek ürünlerin pazarlanmasına olanak tanır.

8.8. Sigorta
Sigorta ve Türleri Ani ve beklenmedik risklere karşı, önceden ödenen prim karşılığında
olası riskin sigorta şirketine transferini kapsayan iki taraflı sözleşmeye sigorta denir.
• Hayat ve Hayat Dışı Sigortalar olmak üzere iki ana gruba ayrılmaktadır.
Hayat Dışı Sigortalar:
• Yangın Sigortaları: Bireyin sahip olduğu konut, işyeri ve muhteviyatı için
düzenlenen ve Doğal Afetleri de içeren poliçelerdir.

8.9. Bireysel Emeklilik
• Bireysel Emeklilik Sistemi: Bireysel Emeklilik Sistemi yasayla düzenlenmiş,
güvenliği devlet tarafından sağlanan, emekliliğiniz için önemli vergi avantajları
ile tasarruf yapmanızı ve bu tasarruflarınızı yatırıma çevirmenizi sağlayan, özel
sektörce yönetilen bir sistemdir.
• En erken emekli olma yaşı 56. Bireysel Emeklilik Sistemi'nin emeklilik yaşıyla
ilgili tek ön koşulu, sistemde en az 10 yıl katkı payı ödemektir.

H- Bankacılık Faaliyetleri
1- Kurumsal Bankacılık
2- Ticari Bankacılık
3- KOBİ Bankacılığı
4- Bireysel Bankacılık
5- Özel Bankacılık
185
1. Kurumsal Bankacılık
• Yıllık satışları (ciro) belirli bir tutarın üzerinde olan (örneğin, yıllık cirosu
50.000.000 USD’yi aşan) firmalara, yani büyük ölçekli firmalara hizmet
sunulmasıdır.
Örneğin, Türkiye’nin en büyük ilk 1000 firmasına hizmet sunulması gibi. Yıllık 50
milyon USD ve üzerinde ciroya sahip büyük ölçekli şirketlerden ve çok uluslu
kuruluşlardan oluşan müşterilere finansman, güvence ve tahsilat gibi ihtiyaçlarının
karşılanması ve operasyonel verimliliklerinin artırılması konusunda hizmetler
sunulmaktadır.
186
Kurumsal Bankacılık Ürün ve Hizmetleri;
• Nakit Yönetimi
– Ödeme Sistemleri
– Tahsilat Sistemleri
– Çek İşlemleri
– Kamu Ödemeleri
• Proje Finansmanı
• Krediler
– Nakit Krediler
– Gayrinakdi Krediler
187
Kurumsal Bankacılık Ürün ve Hizmetleri;
• Yatırım Hizmetleri
• Dış Ticaret Finansmanı
– Akreditif Kredisi
– Harici Garantiler
– İthalat İşlemleri
– Kabul/Aval Kredileri
• Üye İşyeri Hizmetleri
• Ticari Kartlar
188
2. Ticari Bankacılık
• Yıllık satışları (ciro) belirli bir tutar aralığında olan (örneğin, yıllık cirosu
10.000.000 USD ile 50.000.000 USD arasında), yani, orta ve büyük
ölçekli firmalara hizmet sunulmasıdır.
• Ticari Bankacılık alanında, farklı sektörlerden ticari işletmeler, yan
sanayi şirketleri, bayiler ve tedarikçilerin oluşturduğu, ekonomik
faaliyetlerde ağırlıklı paya sahip olan firmalara hizmet verilmektedir.
189
2. Ticari Bankacılık Ürün ve Hizmetleri;
• Nakit Yönetimi, Proje Finansmanı, Business Club, Üye İşyeri
Hizmetleri
• Krediler : Nakit Krediler, Gayrinakit Krediler
• Yatırım Hizmetleri
• Dış Ticaret Finansmanı
– Akreditif Kredisi
– Harici Garantiler
– İthalat İşlemleri
– Kabul/Aval Kredileri
– Ülke Kredileri ve GSM Kredileri
– İhracat İşlemleri
– Eximbank Kredileri
– Forfaiting
• İhracat Faktoringi
190
3. KOBİ Bankacılığı
• Yıllık satışları (ciro) belirli bir tutarın altında olan (örneğin, yıllık
cirosu 10.000.000 USD‘nin altında), yani, küçük ve orta ölçekli
firmalara hizmet sunulmasıdır.
191
3. KOBİ Bankacılığı
Krediler
– KOBİ Kredileri,Diğer Nakit Krediler,Gayrinakit TL Krediler
– Gayrinakit YP Krediler
• Sektörel Paketler
– Perakende Destek Paketi, İmalat Destek Paketi
– KOBİ AR-GE Paketi, Tarım Destek Paketi, Turizm Destek Paketi
– Hekim Destek Paketi, Eczane Destek Paketi
• Nakit Yönetimi
• Business Club
• Yatırım Ürünleri
• Üye İşyeri Hizmetleri
192
4. Bireysel Bankacılık
• Bireysel bankacılıkta, geniş bir müşteri kitlesine yani bireylere hitap edilir.
• Bankalar açısından da bireysel bankacılığın, riskin tabana yayılması, yüksek işlem adedi ile
karlılığın artırılması gibi avantajları vardır.
• Bireysel müşterilerin finansal ihtiyaçları, geliri, yaşı, eğitimi, yaşam tarzı gibi özelliklerine
göre değişir.
• Yüksek gelir grubundan müşterilere kişiye özel hizmet ve finansal danışmanlık sunulurken;
daha düşük gelir gruplarına, standart ve ucuz ürünler paket olarak sunulur.
• Bireysel bankacılık ürünlerinin sunulduğu ana dağıtım kanalı, şubelerdir.
• Bununla birlikte, son yıllarda teknolojinin gelişmesi ve yarattığı maliyet avantajları nedeni
ile telefon bankacılığı, çağrı merkezleri, internet bankacılığı ve ATM’ler gibi alternatif
dağıtım kanalları da hızla gelişmiştir.
193
Bireysel Bankacılık ürün ve hizmetleri
• Bireysel Bankacılık Ürün ve Hizmetleri;
• Hesaplar : Vadeli Mevduat , Vadesiz Mevduat ,Altın Mevduatı , Kredili Hesap
• Kredi Kartları , Banka Kartları
• Bireysel Krediler :Bireysel İhtiyaç Kredisi , Konut Kredisi , Taşıt Kredisi , Motosiklet
Kredisi , Konut Geliştirme Kredisi , Tekne Kredisi , Eğitim Kredisi , Tatil Kredisi, Evlilik
Kredisi ,Tüp Bebek Kredisi, Kredili Hesaplar
• Yatırım Ürünleri , Bireysel Emeklilik , Sigorta Ürünleri
• Ödemeler : Fatura Ödemeleri ,Düzenli Ödemeler ,Kira Ödemeleri,Üniversite

Ödemeleri ,Emekli Maaş Ödemeleri ,Bağışlar
• MoneyGram, Kiralık Kasalar , Üniversite Bankacılığı,
• Gençlik Bankacılığı
194
5. Özel Bankacılık
• Bireysel bankacılıktan farklı olarak, belirli bir tutarın üzerinde

(Örneğin 250.000 USD’nin üstünde) mevduatı, HB-DT vs olan
müşterilere hizmet sunulmasıdır.
195
5. Özel Bankacılık
• Özel Bankacılıkta Ürün ve Hizmetleri;
• Yatırım Fonları
• Hisse Senedi ve VOB
• Mevduat Ürünleri
• Türev Ürünler
• Hazine Bonosu & Devlet Tahvili & Eurobond
• Varlık Yönetimi
• Krediler
• Kasa 24
• Sigorta
• Emeklilik
196
K. Bankacılık Etik İlkeleri
• Tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunması, mali piyasalarda
güven ve istikrarın sağlanması,
• Ekonomik kalkınmanın gereklerini de dikkate alarak, mevduat ve kredi
sistemlerinin etkin şekilde çalışmasının sağlanması,
• Ekonomide önemli zararlar doğurabilecek işlem ve uygulamaların
önlenmesinin yanı sıra toplumsal yararın gözetilmesi ve çevrenin
korunması,
BANKACILIK ETİK İLKELERİ
Dürüstlük İlan ve Reklam
Tarafsızlık Müşterilerin Bilgilendirilmesi
Güvenirlilik Müşteri Sırları
Saydamlık Hizmet Kalitesi
Toplumsal Yarar ve Çevre Müşteri Şikayetleri
Karaparanın Aklanması Güvenlik
Rekabet
198
• 1. Dürüstlük: Bankalar faaliyetlerini yerine getirirken müşterileri,
çalışanları, hissedarları, grup şirketleri ve diğer banka, kurum ve
kuruluşlar ile olan ilişkilerinde dürüstlük ilkesine bağlı kalırlar.
• 2. Tarafsızlık: Bankalar gerek çalışanları gerekse müşterileri arasında
ayırım gözetmez, önyargılı davranışlardan kaçınırlar.
• 3. Güvenirlilik: Tüm hizmet ve işlemlerde, müşterilere karşılıklı
güven anlayışı içerisinde açık, anlaşılır ve doğru bilgi verirler, müşteri
hizmetlerini zamanında ve eksiksiz yerine getirirler.

• 4. Saydamlık: Müşterilere sunulan ürün ve hizmetlere ilişkin hak ve
yükümlülükler, yarar ve riskler gibi konularda açık ve net biçimde
bilgilendirirler.
• 5.Toplumsal Yararın Gözetilmesi ve Çevreye Saygı: Bankalar faaliyetlerinde
karlılık yanında, toplumsal yararın gözetilmesi ve çevreye saygı ilkeleri ışığında
sosyal ve kültürel etkinliklere destek sağlamaya özen gösterirler.

• 6. Karaparanın Aklanması ile Mücadele: Bankalar karaparanın aklanması,

yolsuzluk ve benzeri suçlarla mücadeleyi önemli bir ilke olarak benimsemektedir.
Gerek kendi aralarında, gerekse konuyla ilgili diğer kurum ve kuruluşlarla ve
yetkili mercilerle işbirliği yapmaya özen gösterirler. Kendi iç bünyelerinde de bu
amaca yönelik gerekli önlemleri alır ve personeli için eğitim programları
düzenlerler.
7. Personel Hareketleri
• Personel istihdamı konusunda haksız rekabete yol açabilecek her türlü
uygulamadan kaçınırlar. İş Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri uyarınca
personel istihdamında sözleşme ve hareket serbestisi bulunmakla birlikte,
eleman alımlarının diğer bankaların hizmetlerini kesintiye uğratmayacak ölçüde
olmasına özen gösterirler. Eski çalışanları hakkında diğer bankalar tarafından
talep edilen bilgileri yanıtlarken samimi ve dürüst davranırlar.

• 8. Rekabet, Serbest piyasa ekonomisi içerisinde sürdürdükleri

faaliyetlerinde kendi menfaatlerinin yanı sıra, Genel olarak bankacılık
sektörüne olan güvenin sürekli olması, Sektörün gelişimi için çaba sarf
edilmesi,
• Ortak menfaatlerin gözetilmesi,
• ilkeleri çerçevesinde haksız rekabet oluşturan davranışlardan kaçınırlar .

9. İlan ve Reklamlar
Gerek kendi mali yapılarının gerekse bankacılık ürün ve hizmetlerinin tanıtım
ve pazarlamasına ilişkin duyuru, ilan ve reklamlarında, yasalara ve genel
ahlaka uygun, dürüst ve gerçekçi davranır, bankacılık mesleğinin saygınlığına
zarar verebilecek her türlü hareketten kaçınırlar. Duyuru, ilan ve
reklamlarında diğer bankaları ya da diğer bankaların ürün ve hizmetlerini
kötüleyen nitelikteki ifade ya da ibarelere yer vermezler.
10. Müşterilerin Bilgilendirilmesi
• Müşterilerine sundukları her türlü ürün ve hizmetlere ilişkin olarak, hizmet
ilişkisinin her aşamasında ve her konuda doğru, eksiksiz ve zamanında bilgi
aktarımı yaparlar. Müşterilere yanlış ya da eksik bilgi vermekten kaçınırlar.
• 11. Müşteri Sırları : Mevzuat gereğince bilgi ve belge istemeye yetkili kişi ve
mercilere yasal olarak verilmesi gereken bilgi ve belgeler dışında, müşterilere
ilişkin her türlü bilgi ve belgeleri gizli tutmak ve özenle saklamak
zorundadırlar.
• 12. Hizmet Kalitesi: Bankalar, teknolojik altyapı ve nitelikli insan kaynağı ile
hizmet kalitesinde sürekli gelişime özen gösterirler. Tüm müşterilerine ulus,
din, finansal ve toplumsal statü, cinsiyet gibi farklılıklar gözetmeksizin aynı
kalitede ve aynı düzeyde hizmet sunarlar.
• 13. Müşteri Yakınmaları: Müşterilerinin her konudaki yakınmalarını
incelemek, değerlendirmek ve sonuca bağlamak suretiyle yanıtlamak için
Genel Müdürlükleri bünyesinde bir mekanizma oluştururlar.

• 14. Güvenlik: Bankacılık sektöründe fiziksel anlamda müşterilerin ve bankaya ait
hizmet ortamlarının her türlü olumsuzluğa karşı korunmasına ilişkin önlem alınır.
• Müşterilere sunulan hizmetlerde teknik olarak zarar doğurabilecek her türlü ihlalin
engellenmesini,
• Teknolojik gelişme ve elektronik bankacılığa paralel olarak gelişen hizmetler, değişen

hizmet kanalları nedeniyle her türlü hizmet ortamında işlem güvenliğin
sağlanmasına ve müşteri mağduriyetlerinin önlenmesine yönelik gerekli teknik ve
hukuksal tüm önlemleri alırlar.
• Gerek müşteri kıymetlerini koruma ve saklama (mevduat, hisse senedi, tahvil, bono,
müşteri sırrı kapsamındaki bilgi ve belgeler vb.), gerekse finansal olanaklar sunma
(kredi, faiz vb.) konularında Güvenlikten ödün vermezler.
TEŞEKKÜR EDERİZ

0-Temel Bankacılık

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

0-Temel Bankacılık

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

TEMEL BANKACILIK KAVRAMLARI BANKACILIK

YKBA, Eylül 2018

Temel düzeyde Bankacılık ve Finansal

Sektör ve sektörün işleyişi hakkında

Genel olarak bankacılık ürün ve

Finansal Sistem Banka Türleri &

Finansal sistem fon arz edenlerle fon talep

 Finansal sistemin unsurları nelerdir?

 Finansal sistem nasıl işlemektedir? Kuralları nelerdir?

 Fon arz edenlerle talep edenler nasıl buluşmaktadır?

 Bu finansal sistemde kimler aracılık yapmaktadır?

Yatırım ve Finansman Araçları

Düzenleyici ve Denetleyici Kuruluşlar

Gelirler toplamından zorunlu giderlerin, yani mal ve hizmet

Öğrencisiniz. Aylık geliriniz (burs ve harçlıklar toplamı) 1.000 TL,

Bunu nasıl ve nerede değerlendirirsiniz?.

Fon talep edenler:

getiren, buluşturan kuruluşlara finansal aracılar denir.

Finansal aracılar kimlerdir?

 Bankalar (Yapı Kredi Bankası)

Fon ihtiyacı olanların taleplerini karşılamak ve finansal sistemin işlemesi için

Fon arz edenler çeşitli yatırım ve finansman araçlarına yönlendirilerek fonların

• Mevduat, Hazine Bonosu,

• Devlet Tahvili, Hisse Senedi,

• Repo, Yatırım Fonu, Gelir Ortaklığı Senetleri,

• Birikimli Hayat Sigorta Poliçeleri, Bireysel Emeklilik Sistemi vb.

Düzenleyici ve Denetleyici Kuruluşlar:

• Yasal çerçeve belli kurumlar tarafından düzenlenir ve ilgili kanunlara göre

• Bu kurumlara örnek; TCMB, SPK, BDDK ve Hazine Müsteşarlığı,

• Kanunlara örnek; Bankalar Kanunu, Vergi Kanunları, Medeni Kanun ve Borçlar

Reel Piyasa Mali Piyasa

Faktör Mal & Hizmet Para Sermaye

gidip oradan talepte bulunarak bunları alıyor.

• Fiyatı belirleyen unsur nedir?

• Fiyat neye göre oluşur?

Mal–Hizmet: Alım-satımı yapılan şeydir.

karşıladığı piyasa “Para Piyasaları”,

Para Piyasasının Özellikleri

• Faiz geliri sağlanır.

• Vadenin kısa olması sebebiyle belirsizlik azdır.

• Güven unsuru vardır.

• Para piyasalarındaki işlemleri, Spot işlemler ve Vadeli İşlemler olarak

Spot İşlemler (Vadesiz)

• Örnek : Bugün TL verip döviz satın almak gibi

Menkul Kıymet nedir?

Dolayısıyla Menkul Kıymet dediğimiz şeyler, Hisse Senedi, Hazine Bonosu (1

• Menkul kıymetler birincil ve ikincil piyasada işlem görürler.

Menkul kıymet ihraç eden kurumlara nakit girişi sağlayan piyasadır.

Örneğin; İlk Halka Arz işlemi.

Örneğin; BİAŞ’da Halka Arz olan şirketin Hisse Senedi alım-satımı

 Vadeli piyasa ürünlerinin tahvil ve bonoların alım satımına aracılık etmek

 Yatırım danışmanlığı yapmak

 Portföy yöneticiliği yapmak

TİCARİ BANKALAR BORSALAR (İMKB-İAB-VOB)

Uluslararası Kalkınma Bankaları FACTORING ve FORFAITING ŞİRKETLERİ

Bölgesel Kalkınma Bankaları FİNANSAL KİRALAMA ŞİRKETLERİ

alarak borç veren ve bu işlemden gelir elde eden kurumlardır.

Bankaların fon kaynakları nelerdir?

Bireylerden, firmalardan ve resmi kurumlardan sağladıkları mevduatlar (Borçlar) ile öz kaynakları

Yapı Kredi Bankası;

• bireylerden, firmalardan ve devletten fon fazlası olan tutarları mevduat olarak

Fon Kullanımları Fon Kaynakları

Gelir Devlet Tahvili Alınan Krediler

Verilen Krediler Özsermaye