ασκώντας τη δημιουργικότητα

Ασκήσεις-Παιχνίδια-Τεχνικές Θεάτρου & Εκπαιδευτικού Δράματος

Νίκος Γκόβας (*)
govasn@gmail.com

 Οι ασκήσεις που ακολουθούν, απλές ή πιο σύνθετες, στηρίζονται στα διάφορα παιχνίδια και
αυτοσχεδιασμούς και είναι παραδείγματα απόπειρας για μια πιο διευρυμένη θεατρική
δραστηριότητα. Παρ’ όλα αυτά, όπως και όλες οι ασκήσεις σε αυτό το βιβλίο, παραμένουν
ανοιχτές προτάσεις, εργαλεία και αφετηρία για παραγωγή ιδεών

Αντικείμενα και μεταμορφώσεις

Με άλλη χρήση
Η άσκηση αυτή γίνεται σε ομάδες των τεσσάρων. Ο εμψυχωτής φέρνει μερικά
αντικείμενα π.χ. μια ομπρέλα, ένα βάζο, ένα κώνο της τροχαίας κ.λ.π. Σε πρώτη
φάση ο εμψυχωτής ζητάει από τα μέλη της ομάδας να δείξουν διάφορες χρήσεις του
αντικειμένου μεταμορφώνοντας το σε κάτι άλλο από αυτό που είναι. Μπορούν
επίσης να προσθέτουν μια μικρή φράση για να κάνουν πιο φανερή τη νέα χρήση
π.χ. μια προτεταμένη ομπρέλα δεν είναι απαραιτήτως ένα ξίφος, αλλά
συνοδευόμενη από το «Κύριε, είστε έτοιμος να υπερασπιστείτε τη τιμή σας;»
γίνεται. Με τον ίδιο τρόπο οι ομάδες θα πρέπει μετά να φτιάξουν ένα σύντομο
αυτοσχεδιασμό χρησιμοποιώντας όλα τα αντικείμενα που έχει φέρει ο εμψυχωτής.
 Η προετοιμασία και η εκτέλεση της άσκησης πρέπει να γίνεται σε περιορισμένα
χρονικά πλαίσια. Πρόκειται για πολύ διασκεδαστική άσκηση και μπορεί να έχει
ανταγωνιστική μορφή ανάμεσα στις ομάδες όπου να βραβεύεται η αμεσότητα, η
φαντασία στη χρήση των αντικειμένων κ.ά
Το παπούτσι για όλες τις δουλειές
α) Ο εμψυχωτής ζητάει από όλους να συγκεντρωθούν σε ένα συνηθισμένο και
οικείο αντικείμενο, π.χ. ένα παπούτσι, και να γράψουν 5-8 τρόπους με τους οποίους
μπορεί να χρησιμοποιηθεί πέραν του γνωστού π.χ. σφυρί, ποτήρι, ανθοδοχείο, θήκη
για μολύβια, οικόσημο, κ.λ.π.
β) Η ομάδα χωρίζεται σε ζεύγη και ανταλλάσσονται ιδέες. Σε λίγο δύο ζεύγη
ενώνονται και για 5 λεπτά κουβεντιάζουν για τις λίστες τους.
γ) Στην επόμενη φάση η κάθε ομάδα (δηλαδή τετράδα) παρουσιάζει στις υπόλοιπες
τις καλύτερες ιδέες της.
δ) Ο εμψυχωτής ζητάει από τις ομάδες (τετράδες τώρα) να σκεφτούν ένα άλλο
παρόμοιο αντικείμενο, π.χ. μια κάλτσα, μια χτένα κ.ά., και να ξαναφτιάξουν λίστες
με πιθανές χρήσεις.
ε) Η ομάδα διαλέγει 3 ιδέες και με παντομίμα τις παρουσιάζει στους υπόλοιπους.
Αυτοί προσπαθούν να μαντέψουν το αντικείμενο
Το αγαπημένο μου αντικείμενο
Κάθε μέλος της ομάδας φέρνει ένα αντικείμενο με ιδιαίτερη σημασία γι αυτό.
α) Η ομάδα χωρίζεται σε μικρότερες των 4-5 ατόμων.
β) Τα αντικείμενα και η σημασία τους παρουσιάζονται στις μικρότερες ομάδες.

(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
 γ) Κάθε ομάδα οφείλει να σκεφτεί μια ιστορία όπου όλα τα αντικείμενα και η
σημασία τους παίρνουν μέρος.

Το έμβλημα
α) Η ομάδα χωρίζεται σε μικρότερες των 5 ατόμων. Ανά δύο ομάδες παίρνουν από
τον εμψυχωτή μια λέξη, π.χ. μολύβι, φασόλι, βίδα, κ.ά.
β) Κάθε ομάδα προσπαθεί να μετατρέψει τη λέξη του σε ένα έμβλημα κράτους,
θρησκείας, ομάδας, κινήματος ή άλλο. Ο εμψυχωτής προτρέπει τις ομάδες να
αποφασίσουν για την ιστορία, τη σημασία, τη χρήση κ.λ.π. του εμβλήματος.
γ) Οι δύο ομάδες με την ίδια αρχική λέξη συναντιόνται και ανταλλάσσουν τις
δημιουργίες τους.
δ) Κατόπιν η ομάδα φτιάχνει ένα μικρό σενάριο γύρω από το έμβλημα (π.χ. ένα
διαφημιστικό σποτ, μια παρουσίαση του συμβόλου στα μέλη μιας εταιρείας, ένας
παππούς αφηγείται την ιστορία του εμβλήματος στα εγγόνια του κ.ά.) και να το
παρουσιάσει στους υπόλοιπους.

Ιστορίες Λόγου - Ιστορίες Σώματος

Αλληλοσυμπλήρωμα
α) Η ομάδα χωρίζεται σε μικρότερες των 5-6 ατόμων. Καθεμία φτιάχνει μια
σύντομη «ιστορία λόγου» δηλαδή μια ιστορία μόνο με λόγια. Ένας καλός τρόπος γι’
αυτό είναι ο καθένας να προσθέτει μια μικρή φράση σ’ αυτή του προηγούμενου.
Όταν όλοι είναι έτοιμοι, ο εμψυχωτής ζητάει ν’ ακουστεί η ιστορία κάθε ομάδας. Τα
μέλη των ομάδων απλά θα σταθούν δίπλα δίπλα και η ιστορία θα ακουστεί χωρίς
καμία προσπάθεια παιξίματος.
β) Κατόπιν ο εμψυχωτής ζητάει από τις ομάδες να φτιάξουν μια «ιστορία σώματος».
Δηλαδή μια ιστορία χωρίς λόγο, αλλά με στοιχεία μιμικής. Πάλι μπορεί να
χρησιμοποιηθεί η μέθοδος όπου ο καθένας προσθέτει μια κίνηση σε αυτή του
προηγούμενου. Η ιστορία αυτή δεν έχει καμία σχέση με την προηγούμενη.
Ακολουθεί παρουσίαση με τον ίδιο τρόπο.
γ) Παρουσιάζονται ταυτόχρονα και οι δύο ιστορίες
 Η άσκηση αυτή είναι πολύ σημαντική για να καταλάβει η ομάδα τη σημασία που
έχει η γλώσσα του σώματος σε σχέση με τη γλώσσα του λόγου, ό,τι δηλαδή η μια
συμπληρώνει την άλλη και δεν την περιγράφει. Παρόλο που καθεμιά ιστορία είναι
αυτοτελής, όταν παρουσιάζονται και οι δύο μαζί, δημιουργείται μια νέα τρίτη ιστορία.
Παραλλαγή: Η ομάδα χωρίζεται σε ζεύγη. Ο Α βάζει τον λόγο και ο Β τη κίνηση. Η
δράση γίνεται εναλλάξ με προσπάθεια όχι στη περιγραφή αλλά στην εξέλιξη.
Π.χ.1 Α: Ήταν νύχτα ακόμα όταν ξύπνησε ο Γιώργος…
Β: (Σκάβει)
Α: Δεν μπορούσε να καταλάβει από πού ερχόταν ο θόρυβος…
Β: (Ανοίγει το παράθυρο και κοιτάει σαν Γιώργος ή τραβάει ένα βαρύ κουτί
σαν κάποιος άλλος.)
Α: …
Π.χ 2 Ο Α αφηγείται (έχει τον έλεγχο) ένα απλό καθημερινό πρωινό «τελετουργικό»
όπως «ο Γιάννης ξύπνησε, τεντώθηκε, έψαξε για τις παντόφλες του, περπάτησε
αργά μέχρι ο μπάνιο κ.λ.π» Ο Β εκτελεί και όλα βαίνουν καλώς. Μετά μπορεί κάτι

(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
 να μην πάει και τόσο καλά όπως π.χ.ο Α διηγείται «... άνοιξε το ψυγείο και πήρε το
γάλα ...» και ο Β να δείξει ότι δεν υπήρχε γάλα στο ψυγείο κ.λ.π.
Π.χ.3: Το γνωστό πρωινό τελετουργικό γίνεται σε τριάδες ως εξής: ο Α αφηγείται ο
Β εκτελεί και ο Γ «καθρεφτίζει» τον Β. Κατόπιν δοκιμάζεται σε εξάδες δηλαδή ο Α
αφηγείται και οι υπόλοιποι πέντε εκτελούν σαν ένας άνθρωπος. Η άσκηση μπορεί
έτσι να επεκταθεί και σε όλη την ομάδα. Ενδιαφέρον έχει όταν η αφήγηση περνάει
από το έναν στον άλλο (άσκηση συνενοχής).
 Ο εμψυχωτής σε πιο προχωρημένες ομάδες μπορεί να επιμείνει ώστε ακόμα και
αν από μόνες τους οι ιστορίες λόγου και σώματος δεν γίνονται κατανοητές απ’ το
κοινό, γιατί π.χ. αποτελούνται από αποσπασματικές λέξεις ή κινήσεις, όταν
παρουσιαστούν και οι δυο μαζί, να αναδεικνύεται μια ολοκληρωμένη ιστορία.

Ταιριάζοντας την ιστορία με κίνηση και με μουσική

Στην άσκηση αυτή η ομάδα καλείται να παίξει μια μικρή σκηνή στο ρυθμό μιας
μουσικής - χωρίς το κείμενο, μόνο οι κινήσεις.
Η σκηνή πρέπει πρώτα να έχει παιχτεί «κανονικά», νατουραλιστικά, με το κείμενό
της. Μετά επιλέγεται μια μουσική, κατά προτίμηση αρκετά ρυθμική, και
ξαναπαίζεται η σκηνή χωρίς λόγια αλλά με κάθε κίνηση του σώματος, κάθε απλό
βήμα, κάθισμα σε καρέκλα, χειρονομία κ.λ.π να συμπίπτει με τη μουσική. Π.χ.
φτιάξτε μια απλή καθημερινή σκηνή σε ένα εστιατόριο. Μετά βάλτε μια μουσική
π.χ. ζεμπέκικο ή ρέγκε. Κανένας δεν μιλάει αλλά δίνουν παραγγελίες, σερβίρουν,
τρώνε, μπαίνουν, βγαίνουν, βγάζουν το παλτό τους, σπρώχνουν το καροτσάκι με τα
κρασιά, πληρώνουν κ.λ.π. Όλα πάνω στο ρυθμό της μουσικής!
Μερικές ιδέες πάνω στις οποίες μπορούν να γίνουν τέτοιοι αυτοσχεδιασμοί μπορεί
να είναι: μια οικογένεια παίρνει το πρωινό της, μια παρέα παίζει χαρτιά, μια παρέα
σε ένα λουνα-παρκ, μια σκηνή από τον Τιτανικό κ.α. Για μουσική μπορεί να
δοκιμαστεί: τέχνο, παραδοσιακή, ντίσκο κ..α
Πρόκειται για μια τεχνική που συνήθως προκαλεί αρκετό χιούμορ και στοχεύει
τόσο στη κατανόηση των ρυθμών ενός κειμένου όσο και στην ανάδειξη της
δυναμικής κίνησης που αυτό μπορεί να κρύβει.

Με αφορμή Εισόδους και Εξόδους

Ο εμψυχωτής καθορίζει 5-6 σημεία εισόδου στη σκηνή (πίσω, δεξιά, αριστερά,
μπροστά) και μπορεί ν δοκιμάσει τους παρακάτω συνδυασμούς:
Ι) Ο Α μπαίνει από τα δεξιά, περπατάει απλά στο κέντρο, σταματά, κοιτάει το κοινό
και βγαίνει περπατώντας από αριστερά. Μετά το ίδιο από την αντίθετη φορά. Άλλα
περπατήματα μπορεί να δοκιμαστούν όπως: τρέξιμο, έρποντας, βάδισμα προς τα
πίσω, αργή κίνηση κ.λ.π Μετά να δοκιμαστεί η είσοδος με μια κίνηση και η έξοδος
με μια άλλη π.χ. είσοδος τρέχοντας, παύση στο κέντρο, έξοδος σε αργή κίνηση.
Δοκιμάζεται το ίδιο αλλά με κάποιο συναίσθημα π.χ είσοδος και έξοδος με
νευρικότητα, ή είσοδος με χαρά, παύση, έξοδος με έκπληξη κ.λ.π Μετά μπορούν να
δοκιμαστούν συνδυασμοί κίνησης και συναισθημάτων π.χ είσοδος με αργά, παύση
με λύπη, έξοδος με ενθουσιασμό κ.λ.π Άλλοι συνδυασμοί μπορεί να
περιλαμβάνουν είσοδο ενός μέρους του σώματος π.χ μπαίνουν μόνο τα πόδια ή
μπαίνει ένα δάχτυλο, παύση, έξοδος, ή μπαίνει ένα κεφάλι και ένα πόδι, ή άλλοι
συνδυασμοί μαζί με συναισθήματα.
Τα παραπάνω μπορούν να δοκιμαστούν και με εναλλαγές στο ρυθμό κίνησης και με
εισόδους από απροσδόκητα σημεία που οδηγούν στη γνωστή ρουτίνα του
κυνηγητού π.χ. ο Α μπαίνει από δεξιά με σταθερό ρυθμό κάνει μια διαδρομή και
βγαίνει από κάπου αλλού. Επαναλαμβάνει ακριβώς το ίδιο 2 φορές ακόμα αλλά τη
τρίτη εμφανίζεται ανάποδα αλλάζοντας απότομα το ρυθμό του. Σε λίγο, ένας
δεύτερος ακολουθεί από πίσω τον Α (ίδιος ρυθμός κ.λ.π) και να κάνουν μαζί τη

(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
 ρουτίνα όλο και γρηγορότερα. Τη τέταρτη φορά εμφανίζονται από κάπου άλλού
αλλάζοντας κατεύθυνση σαν να κυνηγάει τώρα ο Α τον Β.
ΙΙ) Ο εμψυχωτής ζητάει από την ομάδα να ετοιμάσουν μια μικρή ομαδική σκηνή
που να περιλαμβάνει συνδυασμούς από όλα τα παραπάνω π.χ. να έχει 5
διαφορετικές εισόδους, 5 διαφορετικές εξόδους, 5 «μερικές» εισόδους, φωνές και
δράση πίσω από τη σκηνή (το κοινό ακούει π.χ. χτυπήματα, κλάματα, φιλιά,
ντύσιμο, φόνος κ.α. αλλά δεν βλέπει τι γίνεται). Προφανώς η σκηνή παίζεται χωρίς
λόγια μπροστά στο κοινό. Αν θέλει η ομάδα μπορεί να χρησιμοποιήσει μουσική.
ΙΙΙ) Δίνεται ο γνωστός από τις ταινίες αυτοσχεδιασμός: διάδρομος ξενοδοχείου.
Υπάρχουν δηλαδή πολλές είσοδοι και έξοδοι δεξιά και αριστερά που αφήνουν στη
μέση (στο κέντρο της σκηνής) ένα διάδρομο όπου θα συμβούν οι διάφορες γκάφες
και φάρσες. Η ομάδα μπορεί να αναπτύξει ένα προσχεδιασμένο αυτοσχεδιασμό με
πολλές εισόδους και εξόδους και με χαρακτήρες τους: καμαριέρες, υπεύθυνο
ρεσεψιόν, παντρεμένα ζευγάρια, ένα νέο, μια νέα. Όπως και πιο πάνω ήχοι και
φωνές επιτρέπονται μόνο πίσω από τη σκηνή (off).
 Η άσκηση αυτή παραπέμπει εκτός των άλλων και στο βουβό κινηματογράφο,
από όπου η ομάδα μπορεί να αντλήσει ιδέες, καθώς και στις κινήσεις των κλόουν και
των τύπων της commedia.

Μονόλογοι-Διάλογοι
Ι) Χτίζοντας ένα Μονόλογο Η άσκηση αυτή γίνεται σε ζεύγη. Ο Α διηγείται στον
Β μια ιστορία. Κατόπιν, ο Β πρέπει υιοθετήσει ένα χαρακτήρα (ή τύπο) και να
αφηγηθεί την ιστορία -σαν μονόλογο- στους υπόλοιπους ως εάν η ιστορία να
συνέβη πράγματι σ’ αυτό τον χαρακτήρα. Αν η ομάδα εργάζεται ήδη πάνω σε μια
πρωτογενή ιδέα/έργο ο χαρακτήρας μπορεί να επιλέγει από το μέχρι εκείνη τη
στιγμή σενάριο. Στόχος είναι να προωθηθεί η υπό δημιουργία ιδέα. Άρα, δεν είναι
απαραίτητο ο Β να θυμηθεί όλες τις λεπτομέρειες της ιστορίας του Α. Δεν
πρόκειται για άσκηση μνήμης! Αντίθετα νέες καταθέσεις και συμπληρώσεις στα
πιθανά κενά είναι ευπρόσδεκτες.
Ο Β μπορεί να διαλέξει ένα από τους παρακάτω τρόπους να μεταφέρει τον
μονόλογό του: α) απευθυνόμενος στο κοινό ή β) απευθυνόμενος σε κάποιον άλλο
χαρακτήρα ή γ) απευθυνόμενος σε κάποιο αντικείμενο π.χ. μια φωτογραφία, στο
τηλέφωνο κ.λ.π
Η αρχική ιστορία που θα διηγηθεί ο Α μπορεί: α) να είναι στηριγμένη σε
προσωπική εμπειρία -να συνέβη πραγματικά στον Α ( δεν είναι ανάγκη να
εμπλέκει πολύ προσωπικά στοιχεία ούτε κατ’ ανάγκη συναρπαστικά θέματα ή
προβλήματα.) ή β) να είναι στηριγμένη σε φανταστικές ιστορίες από γνωστά έργα
(π.χ. ένας ηθοποιός/μαθητής σαν Ξυλοκόπος στο Ματωμένο Γάμο παρουσιάζει σε
μονόλογο τι συνέβη το μοιραίο βράδυ στο δάσος ή σαν Γκίλδερστεν/Ρόσενκρατς
παρουσιάζει τι συνέβη στο παλάτι του Άμλετ κ.α.) ή γ) να είναι στηριγμένη σε
ιστορικά στοιχεία ή αφηγήσεις άλλων (π.χ. από κάποιο βιβλίο ιστορίας ή
αφηγήσεις από μια καταστροφή, πόλεμο, προσφυγιά ή αποσπάσματα από
προσωπικά ημερολόγια άλλων -ενός καλλιτέχνη, της Άννας Φρανκ κ.α.)
 Οι δημιουργικοί αυτοί μονόλογοι χρησιμοποιούνται για α) να διηγηθούν μια
ιστορία όπως π.χ. οι «αγγελιοφόροι» στις τραγωδίες ή β) να προβάλουν
προβληματισμούς όπως π.χ. ο «χορός» στο αρχαίο δράμα. Κατά συνέπεια πρέπει να
λέγονται πάντα «σε ρόλο» (δοσμένες συνθήκες, φυσικά χαρακτηριστικά, κ.λ.π) άρα
ισχύουν όσα αναφέρθηκαν στην σχετική ενότητα. Λάβετε υπόψη ότι υπερβολική
έκφραση συναισθημάτων δεν βοηθούν ούτε στην αλήθεια ούτε πείθουν ότι δεν είναι
ο ηθοποιός που υποφέρει αντί του χαρακτήρα.

ΙΙ) Χτίζοντας ένα αφηγηματικό μονόλογο. Ένα βήμα πιο πέρα θα ήταν αν ο
μονόλογος «παιζόταν». Θα μπορούσε δηλαδή τόσο ο ηθοποιός που μεταφέρει το

(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
 μονόλογο όσο και οι υπόλοιποι στην ομάδα να «γίνονται» οι χαρακτήρες ή και τα
αντικείμενα που αναφέρονται στο μονόλογο. Στη περίπτωση αυτή θα ήταν δυνατό
να χρησιμοποιηθούν πιο στυλιζαρισμένοι τρόποι παρουσίασης (χορογραφημένη
κίνηση, μιμική, μάσκα, διαφάνειες, δυναμικές εικόνες κ.α) οι οποίοι είναι πιο
αποτελεσματικοί όταν υπάρχει μεγάλη ενέργεια και πυκνότητα στις σκηνές. Τέτοιοι
μονόλογοι μπορούν να χτιστούν με αφορμή ένα ποίημα ή με αφορμή ένα πεζό
κείμενο π.χ. από τις ιστορίες του Καρκαβίτσα. Υπενθυμίζουμε ότι στις ασκήσεις
που αναφέρονται εδώ στόχος είναι η έρευνα και η ανάπτυξη μονολόγων.
Προφανώς με αφετηρία ένα τέτοιο ποίημα ή πεζό μπορεί να γίνει μια πλήρης
δραματοποίηση και παράσταση.
Παραλλαγή: Μια παραλλαγή είναι όταν ο χαρακτήρας εκτελεί με λεπτομέρεια και
ακρίβεια αυτά που λέει στο μονόλογό του τον οποίο συνήθως απευθύνει
κατευθείαν στο κοινό. Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται από αρκετούς κωμικούς
και κλόουν, συνήθως παράγεται αρκετό χιούμορ και αποτελεί καλό τρόπο να
αποφορτίζονται νατουραλιστικές σκηνές. Ένας τρόπος να οδηγηθεί η ομάδα σε
αυτή τη κατεύθυνση είναι: α) φτιάχνεται πρώτα αυτοσχεδιαστικά μια απλή
καθημερινή ρεαλιστική σκηνή π.χ ένας υπάλληλος μπαίνει να ζητήσει αύξηση από
το αφεντικό, ή η πολυπόθητη συνάντηση ενός αγοριού και μιας κοπέλας σε ένα
πάρτι, ή ένας γονιός πάει να πάρει να αποτελέσματα των ιατρικών εξετάσεων του
παιδιού του ή η κόρη ανακοινώνει στο μπαμπά ότι είναι έγκυος κ.α. β) Η σκηνή
επαναλαμβάνεται με τη μέθοδο της αφήγησης από ένα χαρακτήρα (μονόλογος) ή
από δύο χαρακτήρες π.χ.
Α: (πλησιάζει το τραπέζι όπου η οικογένεια παίρνει το πρωινό της, μιλάει στο
κοινό) Είχα φορέσει τα πιο σεμνά μου ρούχα. Για τη ακρίβεια φόρεσα το φόρεμα
που μου πήρε πέρσι όταν έκλεισα 15 χρονών. Επιστράτεψα όλο μου το κουράγιο
και προσπαθώντας να κρύψω το κόμπο στο λαιμό είπα (στον Β) «καλημέρα! Σ’
αρέσει το νέο μου μενταγιόν;» (στο κοινό) και με δήθεν ενδιαφέρον συνέχισα
(στον Β) «κέρδισε η ομάδα σου πάλι!». (Στο κοινό) Καθώς έλεγα αυτά κάθισα στα
γόνατά του τεντώνοντας το φόρεμα
Β: (στην Α) «Σκίσαμε!» (Στο κοινό) Απάντησα με προσποιητό ενθουσιασμό
διπλώνοντας την εφημερίδα. Έπιασα το όλο σημασία βλέμμα προς την άλλη μεριά
του τραπεζιού όπου η μητέρα της καθάριζε φασολάκια με χέρια που έτρεμαν.
(Στην Α) Κάτι άλλαξε πάνω σου...το χτένισμά σου ίσως... (Στο κοινό) Κάνοντας
μεγάλη προσπάθεια να κρύψω το γεγονός ότι ήξερα ήδη για το μεγάλο κακό!...
κ.λ.π
ΙΙΙ) Χτίζοντας ένα «συγκρουσιακό» διάλογο: Με αυτό εννοούμε δύο συνομιλούντες
χαρακτήρες που αναπτύσσουν μια σύγκρουση. Η σύγκρουση μπορεί να είναι
έντονη και λεκτικά βίαιη ή ήρεμη και στο χώρο του κάτω-κειμένου (το οποίο έτσι
αναδεικνύεται). Ο εμψυχωτής ορίζει το «Ποιος» και το «Τι» π.χ. Α πατέρας, Β
νεαρός γιος που ζητάει να αγοράσει μηχανάκι. Καλό είναι ο εμψυχωτής να αφήσει
λίγο χρόνο στα μέλη της ομάδας να ετοιμάσουν τα επιχειρήματά τους. Κατόπιν
μπορεί να δοκιμαστεί η σκηνή σε τρία στάδια α) Ο Α μιλάει και επιχειρηματολογεί
χωρίς ο Β να διακόπτει, β) αντίστροφα, ο Β επιχειρηματολογεί χωρίς ο Α να
διακόπτει και γ) επιχειρηματολογούν και οι δύο σαν μια πραγματική λεκτική
αντιπαράθεση.
Συγκρουσιακοί διάλογοι μπορούν να χτιστούν και με αφορμή ήρωες/χαρακτήρες
θεατρικών έργων όπως π.χ. Α: Ηλέκτρα, Β: Κλυταιμνήστρα «γιατί μου φέρεσαι
έτσι...»
 Με τα τρία αυτά απλά στάδια μπορεί ο εμψυχωτής να τονίσει την αξία της
δραματικής σύγκρουσης. Χωρίς σύγκρουση δεν υπάρχει δράμα.

(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
Αφήγηση και ταυτόχρονη αναπαράσταση
Είναι η περίπτωση του κατευθυνόμενου αυτοσχεδιασμού. Ο εμψυχωτής βάζει την
ομάδα στην κατάσταση «πλήθους» καθώς αφηγείται μια ιστορία π.χ περιγράφει
έναν ποδοσφαιρικό αγώνα ή περιγράφει μια αεροπορική πτήση που παρουσιάζει
πρόβλημα, μια εκλογική συγκέντρωση, μια διαδήλωση, μια δημόσια εκτέλεση κ.ά.
Η ομάδα αρχίζει παράλληλα με την αφήγηση να δραματοποιεί την ιστορία. Ο
εμψυχωτής κάνει παύσεις, αφήνει χώρο για αυτοσχεδιασμό, παίρνει ιδέες για την
εξέλιξη της ιστορίας και παρεμβαίνει προσπαθώντας να περάσει το «πλήθος» από
διάφορες δραματικές καταστάσεις, π.χ. το αεροπλάνο πέφτει στη ζούγκλα κ.λ.π. Η
ομάδα δρα με κίνηση, ήχους, μιμική και ελάχιστο λόγο, ακολουθώντας την
αφήγηση.

Ένα παράδειγμα: Αρχίζουμε να ανεβαίνουμε το βουνό. Γίνεται κάποιος σεισμός. Το

σκαρφαλώνουμε και γίνεται ο μεγάλος σεισμός. Πέφτουν πέτρες, κατολίσθηση.
Σταματάει ο σεισμός. Συνεχίζουμε να σκαρφαλώνουμε και βρισκόμαστε στην
κορυφή. Ξεκινάμε να κατρακυλάμε το βουνό, ξαναγίνεται σεισμός. Γύρω μας
κατρακυλούν πέτρες μαζί με μας και φτάνουμε κάτω. Βλέπουμε το ποτάμι. Είναι
πολύ ισχυρό. Αρχίζουμε να το περνάμε πέτρα – πέτρα. Το ρεύμα θέλει να μας
παρασύρει, πιανόμαστε από τα κλαδιά και από κλαδί σε κλαδί το περνάμε. Έπειτα
βλέπουμε την πεδιάδα και μετά από αυτήν την έρημο. Μπαίνουμε στην έρημο. Στην
αρχή φυσάει λίγο αλλά μετά δυναμώνει. Έπειτα φυσάει υπερβολικά πολύ. Σταδιακά
πιάνει ανεμοθύελλα προστατεύουμε τον εαυτό μας σκύβουμε στο έδαφος
κουρνιάζουμε και περιμένουμε για το αύριο.... κ.ο.κ.
 Η αφήγηση βοηθάει να αναπτυχθεί η φαντασία καθώς τα μέλη της ομάδας ακούν,
προσαρμόζουν και μετά παίζουν.
 Ο εμψυχωτής μπορεί να διαλέξει περιγραφικές ιστορίες από βιβλία, διηγήματα ή
να αυτοσχεδιάσει.

Αφήγηση – Αυτοσχεδιασμός – Εικονογράφηση

Ο εμψυχωτής φέρνει μια απλή ιστορία (1 περίπου σελίδα) από κάποιο πεζό, ένα
ποίημα, μια θεατρική σκηνή ή ένα ρεπορτάζ εφημερίδας. Θα εξηγήσει σύντομα τις
τρεις τεχνικές: Αφήγηση, Αυτοσχεδιασμός, Εικονογράφηση, με τις οποίες μπορεί να
μεταδοθεί η ιστορία. Η ομάδα χωρίζεται σε τρεις μικρότερες. Καθεμία από αυτές
διαβάζει την ιστορία και βεβαιώνεται ότι όλοι την καταλαβαίνουν. Κατόπιν διαλέγει
μια τεχνική από τις παραπάνω και κάνει δοκιμή για 10 λεπτά.
Αφήγηση μιας ιστορίας μπορεί π.χ. να γίνει μέσα από ένα κουτσομπολιό κατά τη
διάρκεια ενός δείπνου, μέσω μιας συνέντευξης στην τηλεόραση κ.ά.
Ο Αυτοσχεδιασμός της ιστορίας μπορεί π.χ. να ξεκινήσει από το τέλος και να πάει
πίσω με το Flashback, ή μερικοί να αποκαλύπτουν τις κρυφές σκέψεις των
χαρακτήρων που παίζουν κ.ά.
Εικονογράφηση μπορεί να γίνει με τη μέθοδο των «αγαλμάτων», των «δυναμικών
εικόνων» κ.α.

Η μηχανή του μέλλοντος

α) Ο εμψυχωτής καλεί όλους να μιμηθούν με το σώμα τους απλές μηχανικές
κινήσεις, π.χ. τρυπάνι, έμβολο κινητήρα κ.ά.
β) Καλούνται σε ομάδες των 5 ατόμων, να φτιάξουν μια φανταστική αλλά χρήσιμη
μηχανή για το 2500 μ.Χ. Επειδή η μηχανή αυτή θα παρουσιαστεί σε κάποια διεθνή
(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
 έκθεση, ένα μέλος της ομάδας προετοιμάζεται γι’ αυτό (επιβάλλονται διαφημιστικά
και άλλα κόλπα παρουσίασης). Θέματα που θα απασχολήσουν είναι η χρήση της
μηχανής, η μορφή της, ο ρυθμός της, τα μέρη της, ο ήχος της κ.λ.π.
γ) Παρουσιάζεται η πρωτόγνωρη μηχανή, ενώ οι υπόλοιποι είναι το αγοραστικό
κοινό της έκθεσης με απορίες, ερωτήσεις κ.λ.π.
 Ενισχύεται η προσωπική ευθύνη, η συμμετοχή καθενός με τους προσωπικούς του
βιορυθμούς, η παρατήρηση.
Τα σώματα ως σκηνικά αντικείμενα
α) Ο εμψυχωτής ζητάει από καθένα ξεχωριστά να σχηματίσει με το σώμα του
μερικά γράμματα π.χ. Γ, Λ, Χ, Κ κ.λ.π. Μετά ζητάει να γίνει το ίδιο σε ζευγάρια και
πιο δύσκολα γράμματα π.χ. Φ, Ξ, Δ, Ω κ.λ.π. Κατόπιν μπορεί να ζητήσει σε ομάδες
των τεσσάρων να «γράψουν» με τα σώματά τους ένα μήνυμα.
β) Πρώτα ατομικά και μετά σε μικρές ομάδες των τριών-τεσσάρων, τα μέλη της
ομάδας σχηματίζουν με το σώμα τους μικρά έπιπλα ή άλλα (σκηνικά) αντικείμενα,
π.χ. καρέκλα, τραπέζι, καφετιέρα, καναπές, υπολογιστής κ.ά., ή καθημερινά
αντικείμενα, π.χ. τα γυαλιά, το κραγιόν, το ποτήρι, η ατζέντα κ.ά. Ο εμψυχωτής
ζητάει να ζωντανέψουν τα αντικείμενα και αποκτήσουν δική τους φωνή, στυλ
κίνησης, άποψη κ.ά. Κατόπιν ζητάει να γίνει μια στιχομυθία ανάμεσα στα
αντικείμενα π.χ. τι μπορεί να λένε τα αντικείμενα μέσα σε μια γυναικεία τσάντα
κ.λ.π.
γ) Κατόπιν ζητάει από μεγαλύτερες ομάδες να σχηματίσουν ένα ολόκληρο χώρο π.χ.
ένα στάβλο, ένα δωμάτιο, ένα γραφείο κ.λ.π. Ένα μέλος της ομάδας πρέπει να βρει
ένα τρόπο να χρησιμοποιήσει τα αντικείμενα του χώρου.
δ) Κατόπιν η ομάδα μπορεί να δοκιμάσει άλλες μηχανές ή αντικείμενα όπως π.χ.
αυτοκίνητο, ρολόι, πλυντήριο, μοτοσικλέτα κ.λ.π. Σε επόμενη φάση μπορεί η ομάδα
να σχηματίσει ένα φυτό (σε ηρεμία ή σε δυνατό αέρα) ή και τη διαδικασία της
ανάπτυξης του από το σπόρο μέχρι και το μαρασμό. Στο αυτό το σημείο μπαίνει και
ο ρυθμός εξέλιξης - ανάπτυξης που ο εμψυχωτής καλό είναι να ζητήσει να γίνεται
αργά. Η άσκηση μπορεί να συμπεριλάβει όλη την ομάδα σαν ένα λουλούδι ή φυτό.
ε) Ο εμψυχωτής φέρνει ένα μικρό ποίημα ή ιστορία και ζητάει από την ομάδα να
την δραματοποιήσει χρησιμοποιώντας τους ηθοποιούς ως σκηνικά αντικείμενα.
Καλό είναι να φροντίσει η ιστορία να περιλαμβάνει μερικά στοιχεία από αυτά που
ήδη έχει αναπτύξει ή ομάδα στις προηγούμενες φάσεις της δουλειάς π.χ. ένα
ποτάμι, μια πυκνή ζούγκλα από την οποία πρέπει να περάσει ο ήρωας κ.λ.π
στ) Με παρόμοιο «σωματικό» και αλληγορικό τρόπο μπορούν να εκφραστούν και
συναισθηματικές καταστάσεις ηρώων ή η ατμόσφαιρα μιας σκηνής. Ο εμψυχωτής
μπορεί να προχωρήσει και να ζητήσει να εκφραστεί σωματικά ο χώρος
(πραγματικός ή συναισθηματικός) στον οποίο κινείται π.χ. η Φόνισσα του
Παπαδιαμάντη διαλέγοντας μια σκηνή από το έργο.
 Ο εμψυχωτής εξηγεί ότι συνήθως στο «σωματικό θέατρο» ο ηθοποιός
χρησιμοποιεί το σώμα του αντί για σκηνικό, σκηνικά αντικείμενα ή ήχους. Η
συζήτηση που θα ακολουθήσει μπορεί να αναφερθεί σε θέματα «σωματικού
θεάτρου», τα πλεονεκτήματά και τις αδυναμίες του, την οικονομία των κινήσεων,
το ελάχιστο για το μέγιστο, το μοντάζ κ.λ.π.
Δημιουργώντας ένα νέο χαρακτήρα
Η ομάδα χωρίζεται σε μικρότερες των 4 ατόμων, στις οποίες ο εμψυχωτής δίνει μια
φωτογραφία κάποιου άγνωστου προσώπου. Αν δεν υπάρχει φωτογραφία, μπορεί η
ομάδα των 4 να συμφωνήσει πάνω σε έναν φανταστικό τύπο (μη υπαρκτό
πρόσωπο).
Τα μέλη της ομάδας συζητούν και ένας κρατάει σημειώσεις για όσο περισσότερα
χαρακτηριστικά του προσώπου και άλλες πληροφορίες που μπορούν να σκεφτούν
(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
 γύρω από το πρόσωπο αυτό. Κατόπιν οι φωτογραφίες αλλάζουν ομάδα και
φτιάχνεται μια νέα λίστα με στοιχεία για το νέο πρόσωπο.
Πριν από κάθε νέο γύρο, ο εμψυχωτής μπορεί να αλλάζει αυτόν που κρατάει
σημειώσεις και να προκαλεί περισσότερες πληροφορίες με ερωτήσεις, όπως τι
εφημερίδα διαβάζει ο τύπος, τι γνώμη έχει για τη θανατική ποινή κ.ά. Αργότερα
μπορεί να γίνει και το σκίτσο του ή να γραφεί ο επικήδειός του στην τοπική
εφημερίδα. Όλα αυτά έχουν να κάνουν με το «Ποιος» είναι ο άγνωστος αυτός
χαρακτήρας.
Αργότερα ο εμψυχωτής προσπαθεί να βάλει το χαρακτήρα σε μια κατάσταση για να
αναπτυχθεί ένα σενάριο π.χ. ρωτάει για μια σημαντική στιγμή της ζωής του (καλή ή
για κακή). Αυτή η στιγμή μπορεί να αυτοσχεδιαστεί από μικρότερες ομάδες των 4
ατόμων.
Κατόπιν γίνεται προσπάθεια οι χαρακτήρες που φτιάχτηκαν από τις μικρές ομάδες
να συναντηθούν. Συμφωνείται και δοκιμάζεται το «Πού», π.χ. σε πόλεμο, στο
ασανσέρ, μάρτυρες σε δίκη, κ.ά.
Ζωντανεύοντας μια λεζάντα / τίτλους εφημερίδας
α) Ο εμψυχωτής παίρνει 5-8 γραμμές από τη λεζάντα μιας γελοιογραφίας ή ενός
κόμικ ή κάποιο τίτλο μιας εφημερίδας και τα μοιράζει στην ομάδα. Μερικοί
δοκιμάζουν διαφορετικούς τρόπους ανάγνωσης μπροστά σε όλους. Οι σκέψεις για
τις πιθανές εκδοχές δε φανερώνονται.
β) Η ομάδα χωρίζεται σε μικρότερες ομάδες των 3-4, ανάλογα με τη λεζάντα, και
τους δίνονται 10 λεπτά για να προετοιμάσουν μία ή δύο παραλλαγές πάνω σ’ αυτή.
Ο εμψυχωτής μπορεί να βοηθήσει τις ομάδες προτείνοντας τεχνικές, όπως μιμική,
αργή κίνηση, flashback στο χρόνο, παγωμένη εικόνα κ.ά.
γ) Ακολουθεί η παρουσίαση, όπου σημασία έχει να υπάρχουν όλες οι πληροφορίες
που βρίσκονται στη λεζάντα. Π.χ. μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια σειρά δυναμικών
εικόνων από μερικούς και κάποιος άλλος να διαβάζει τη λεζάντα. Μπορεί να
ζωντανέψει δραματικά μια ιστορία και το κείμενο της λεζάντας να βγαίνει μέσα από
το λόγο των ηθοποιών. Μπορεί ο τόπος να είναι ένα μουσείο τέχνης, όπου η
λεζάντα να είναι τα σχόλια ενός ξεναγού κ.λ.π.
Στις πρώτες προσπάθειες τα μέλη της ομάδας κάνουν μια «προφανή»
εικονογράφηση. Αργότερα ο εμψυχωτής μπορεί να υποδείξει πιθανούς τόπους, π.χ.
στο αεροδρόμιο, στο καζίνο κ.λ.π. και να επιμείνει για το μη προφανές.
 Προσοχή, όχι πολλή κουβέντα κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας. Οι ιδέες
δοκιμάζονται, δε συζητιούνται!
Κάνε το στα γρήγορα!!
Ι) Το clip και το trailer μιας ταινίας!
Η ομάδα χωρίζεται σε μικρότερες οι οποίες διαλέγουν μια αγαπημένη τους ταινία ή
ένα είδος ταινιών (π.χ ένα φίλμ τρόμου, ένα καράτε φιλμ, ένα καουμπόικο, ένα star
treck κ.α.). Πρέπει να παρουσιάσουν τη ταινία μέσα σε 10 δευτερόλεπτα
ξεκινώντας και τελειώνοντας με «παγωμένη εικόνα». Ενδιάμεσα θα υπάρχει λόγος
(προφανώς χειμαρρώδης!) Άλλα παραδείγματα μπορεί να είναι: «μια μέρα στο
σχολείο»
Ο τρόπος αυτός, που καταλήγει συνήθως σε πολύ χιούμορ, μπορεί να
χρησιμοποιηθεί και σαν έναρξη/πρόλογος σε κάποιο έργο της ομάδας τονίζοντας τα
κύρια σημεία του.
Το ίδιο μπορεί να γίνει και με το trailer της ταινίας το οποίο μπορεί βέβαια να
ξεπερνάει τα 10 δευτερόλεπτα και να είναι αρκετά μεγαλύτερο σε διάρκεια. Εδώ
μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλα τα γνωστά κλισέ του κινηματογράφου όπως: «η
(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
 Φίνος Φιλμ παρουσιάζει...», ή «από το δημιουργό του Τιτανικού...», ή «Με την
υπογραφή του... και με αστέρια τον εκπληκτικό... και την πανέμορφη... , πάθος,
έρωτας,...» ή να ακούγεται μια αφήγηση, μουσική κ.λ.π
ΙΙ) Θέατρο μισού λεπτού!
Πρόκειται για την τεχνική όπου με πολύ ενέργεια, δύναμη, φωνή και (μάλλον)
χιούμορ μια αρκετά μεγάλη σε μήκος ιστορία πρέπει να παιχτεί σε μισό λεπτό!
Η ομάδα χωρίζεται σε μικρότερες και ο εμψυχωτής τους δίνει μια γνωστή ιστορία
π.χ. την Σταχτοπούτα, την Αργοναυτική εκστρατεία κ.α. Οι ομάδες έχουν 10 λεπτά
για να προετοιμαστούν και 30 δευτερόλεπτα για να την παρουσιάσουν! Προφανώς
πρόκειται για λήψη αποφάσεων και ανάδειξη των σημαντικών στοιχείων του έργου.
Ο εμψυχωτής μπορεί να χρησιμοποιήσει παραμύθια, σενάρια γνωστών ταινιών ή
από σαπουνόπερες της TV κ.α.
ΙΙΙ) Τηλεοπτική διαφήμιση!
Η ομάδα χωρίζεται σε μικρότερες οι οποίες επιλέγουν να διαφημίσουν ένα προϊόν
στην τηλεόραση. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν όλα τα γνωστά μέσα: παγωμένη
εικόνα, διάλογος, μονόλογος, αφήγηση προς το κοινό, μουσική και τραγούδι,
συνέντευξη, μιμική κ.α Προφανώς οι διαφημίσεις πρέπει να είναι σύντομες,
περιεκτικές, καίριες κ.λ.π . Εκτός από προϊόντα ο εμψυχωτής μπορεί να προτείνει
διαφημίσεις προσώπων (π.χ. ο Einstein), μιας ιδέας (π.χ η δασοπροστασία, η
αντικαπνιστική εκστρατεία), ένας χώρου (π.χ.το σπίτι μου), ενός γεγονότος (π.χ. μια
συναυλία, το φιλανθρωπικό έργο μιας οργάνωσης )
 Η τεχνική της γρήγορης παρουσίασης με τέτοιο στυλιζαρισμένο τρόπο είναι ιδιαίτερα
χρήσιμη για δύσκολες και έντονα δραματικές στιγμές. Μουσική και εφέ μπορούν
ασφαλώς να χρησιμοποιηθούν.
Παραλλαγή σε μια γνωστή ιστορία
Ιστορίες για Δράκουλες!
α) Ο εμψυχωτής δίνει την αρχή της γνωστής ιστορίας του Δράκουλα, όπου μια
νύχτα με βροχή το αυτοκίνητο ενός νιόπαντρου ζευγαριού χαλάει μπροστά σε έναν
πύργο κ.λ.π. Κατόπιν ζητάει την εξέλιξη της ιστορίας βάζοντας κάποιους
περιορισμούς όπως: Το έργο έχει μόνο δύο ακόμα εικόνες. Στο κλασικό αυτό
σενάριο μπορεί να προστεθούν νέοι χαρακτήρες και καταστάσεις, όπως το ζευγάρι
έχει παιδιά, ο Αφέντης-δράκουλας παράξενους υπηρέτες κ.ά.
β) Μπορεί να ζητηθεί να παιχτεί χωρίς λόγια (μιμική) ή να τραγουδηθεί σαν όπερα
ή να είναι τοποθετημένο σε άλλες εποχές, π.χ. στον 25ο αιώνα κ.λ.π.

Έργα μυστηρίου!
Η ομάδα μπορεί να παρωδήσει ένα γνωστό έργο μυστηρίου π.χ. οι δέκα μικροί
νέγροι της Αγκάθα Κρίστι ή να δοκιμάσει να γράψει ένα νέο. Ο εμψυχωτής
παρουσιάζει τα στοιχεία που συνήθως συνθέτουν ένα κλασικό «έργο μυστηρίου»,
σχεδιάζει ασκήσεις (π.χ. «ο δολοφόνος με το ματάκι»), ημερολόγια, βιογραφικά
ηρώων, καταστάσεις κ.λ.π.. Τα έργα αυτά σπάνια είναι ρεαλιστικά ή αληθοφανή και
οι ήρωες είναι γεμάτοι στερεότυπα π.χ. η αθώα νεαρή κοπέλα, ο μπάτλερ, ο
μυστηριώδης ξένος κ.ά. Όλοι όμως έχουν κίνητρο για το φόνο π.χ. έρωτας, απιστία,
χρήμα, εκδίκηση, κάποιο μυστικό κ.ά. Ο ντεντέκτιβ είναι συνήθως χαμηλών τόνων
έχει βοηθό και ποτέ δεν αποκαλύπτει τα ευρήματά του πριν στην τελευταία σκηνή.
Το θύμα έχει πεθάνει με «πρωτότυπο» τρόπο και δεν είναι και τόσο αθώο. Αντίθετα,
έχει κάνει κάτι ώστε όλοι να θέλουν να τον δούνε νεκρό. Ο χώρος είναι συνήθως
κλειστός (δωμάτιο ξενοδοχείου, μπαρ κ.ά.) ή μια μικρή και κλειστή κοινωνία.
Μπλόφες και παγίδες υπάρχουν ώστε να διεγείρουν τις υποψίες προς όλους και να
βάζουν το κοινό σε δίλημμα π.χ. ο Α είδε τον Β να κρατά ένα μαχαίρι στον κήπο
κ.λ.π. Η λύση θα έρθει ακριβώς στο τέλος μετά από μια αγόρευση του ντεντέκτιβ

(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
 που θα παρουσιάζει όλα τα επιμέρους στοιχεία της ιστορίας.
 Τα μέλη της ομάδας αναπτύσσουν καλύτερα ένα σενάριο αν έχουν την αρχή της
ιστορίας και συγκεκριμένους περιορισμούς. Το αποτέλεσμα είναι πιο διασκεδαστικό
όταν η ιστορία είναι γνωστή-κλασική. Η παρωδία είναι λυτρωτική και γίνεται
ασφαλές περιβάλλον για το ξεπέρασμα δισταγμών.
Μάντεψε το έργο!
Η άσκηση αυτή παίζεται χωρίς λόγο. Η ομάδα χωρίζεται στα δυο. Οι μισοί
βγαίνουν για λίγο έξω από το δωμάτιο. Οι υπόλοιποι θα υιοθετήσουν τους ρόλους
και τις συμπεριφορές από μια σκηνή ενός θεατρικού έργου π.χ. η οικογένεια της
Μπερνάντα Αλμπα. Κατόπιν μπαίνει στη σκηνή ένας από τους απ’ έξω. Προσπαθεί
να μαντέψει πια σκηνή παίζεται. Μόλις το καταλάβει θα πάρει κι αυτός θέση στη
σκηνή σαν ένας ακόμα ήρωας και θα μπει ο επόμενος κ.ο.κ.
Το ντοκιμαντέρ
α) Καθένας γράφει σε ένα χαρτί μια πρόληψη (που έχει ή όχι), μια μηχανική
συσκευή που τον ενοχλεί, κάτι που του ξυπνά μια παιδική ανάμνηση (τραγούδι
κ.λ.π.), ένα τικ ή μια συνήθεια που τον εκνευρίζει στους άλλους.
β) Όλοι μιλούν σε όλους, προσπαθώντας να βρουν κοινά στοιχεία
γ) Σχηματίζονται ομάδες των 5 ατόμων με τουλάχιστον δύο άτομα να έχουν κάποια
κοινά χαρακτηριστικά. Οι ομάδες τώρα καλούνται να φτιάξουν ένα μικρό
ντοκιμαντέρ, π.χ. για το παράνομο εμπόριο, ασφάλειες ζωής, κ.λ.π. Στο σενάριο που
θα φτιάξουν πρέπει να συμπεριλάβουν ένα στοιχείο τουλάχιστον από τον καθένα.
 Στο πρώτο σκέλος της η άσκηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σαν παιχνίδι
γνωριμίας.
Μελόδραμα!
α) Ο εμψυχωτής εξηγεί τους χαρακτηριστικούς τύπους: ο Ήρωας, ο Κακός, το
Κορίτσι, Η Πιστή Φίλη / Υπηρέτης, οι Γέροι Γονείς του Κοριτσιού.
β) Καταγράφονται μερικές φράσεις-κλισέ από την τηλεόραση ή από φτηνές
νουβέλες π.χ. «Φύγε και μη λερώνεις το κατώφλι μου!» ή «Επιτέλους, τώρα θα
γίνεις δικιά μου!» Δοκιμάζονται φωνητικά με μικρές, σύντομες παραλλαγές σε
ζεύγη.
γ) Δίνεται το σενάριο-συνταγή όπου ο Ήρωας, νέος και όμορφος, αγαπά το Κορίτσι,
φτωχή και τίμια. Ο Κακός αρπάζει το Κορίτσι και εκβιάζει ότι θα σκοτώσει τους
Γέρους Γονείς, μέχρι που εμφανίζεται ο Ήρωας για να κερδίσει το Κορίτσι!
δ) Τοποθετείται το παραπάνω σενάριο σε μια κατάσταση και σε ομάδες των έξι
γίνεται παρουσίαση με τη χρήση των φράσεων-κλισέ.
 Ο εμψυχωτής πρέπει να φροντίσει ώστε ότι οι σκηνές να είναι ‘τεντωμένες’
χρονικά και να παίζονται με υψηλή ένταση και υπερβολή!
Από το τραγικό στο κωμικό
α) Ο εμψυχωτής δίνει το παρακάτω σενάριο για αυτοσχεδιασμό: «Μια πλούσια
γυναίκα πυροβολεί τον άντρα της, δύο γιατροί καλούνται και προσπαθούν να
σώσουν τον άντρα και να παρηγορήσουν τη γυναίκα».
β) Μπορούν να γίνουν διαδοχικά αυτοσχεδιασμοί, προσθέτοντας κάθε φορά νέα
στοιχεία όπως: μετά τον πρώτο αυτοσχεδιασμό με το τραγικό φινάλε, δοκιμάζεται
ένας νέος, όπου οι δύο γιατροί είναι π.χ. κουρασμένοι ή κακοπληρωμένοι. Μετά
ξαναδοκιμάζεται προσθέτοντας ότι οι δυο γιατροί τσακώνονται μεταξύ τους για

(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
 κάποιο λόγο, π.χ. αντίζηλοι. Μετά μπορεί ένας από τους γιατρούς να έχει κάποια
σχέση με τη γυναίκα κ.λ.π.
 «Άνθρωποι σε δύσκολη θέση»: Αν βάλεις κάποιον σε μια δύσκολη κατάσταση,
προκύπτουν ενδιαφέροντα πράγματα. Αυτό όμως μπορεί να γίνει μόνο σε ένα
ασφαλές περιβάλλον.
Στην γκαλερί μοντέρνας τέχνης
α) Ο εμψυχωτής δείχνει στην ομάδα φωτογραφίες από έργα μοντέρνας τέχνης –
ζωγραφικής ή γλυπτικής- όπου διάφορα αντικείμενα έχουν χρησιμοποιηθεί με όχι
τόσο προφανή τρόπο.
β) Κατόπιν ζητάει από τα μέλη της ομάδας να φέρουν από ένα αντικείμενο.
Χωρίζονται σε ομάδες των τριών ή τεσσάρων και προσπαθούν να κάνουν μια
«εικαστική» σύνθεση με αυτά τα αντικείμνα. Τα μέλη των ομάδων συζητούν τη
θέση, το χρώμα, το φωτισμό, τη χρήση κ.ά των αντικειμένων μέχρι να
συμφωνήσουν. Τότε θα βάλουν και τον τίτλο του έργου τους σε ένα καρτελάκι και
θα το στήσουν για το κοινό στην «γκαλερί τέχνης».
γ) Μετά θα παρατηρήσουν τα έργα των άλλων και αφού διαλέξουν ένα, θα φτιάξουν
δύο ιστορίες που έχουν σχέση με αυτό. Η πρώτη θα είναι η προσωπική ιστορία του
καλλιτέχνη (τι κρύβεται πίσω από τη σύνθεση κ.λ.π.) και η δεύτερη από τη μεριά
του ιδιοκτήτη της γκαλερί (ποια είναι η σημασία του έργου αυτού για την τέχνη
κ.λ.π.). Θα διηγηθούν τις ιστορίες στους «επισκέπτες».
Τα πειστήρια του εγκλήματος
α) Διάφορα μικροαντικείμενα, όπως εισιτήρια, στιλό, καρφίτσα, ρολόι, κέρματα,
σπίρτα κ.ά, συγκεντρώνονται σε διαφορετικούς φακέλους. Η ομάδα χωρίζεται σε
μικρότερες, όσοι είναι και οι φάκελοι. Κάθε ομάδα παίρνει ένα φάκελο και
προσπαθεί να φτιάξει το πορτρέτο του ιδιοκτήτη των αντικειμένων. Φαντάζεται ότι
όλα αυτά βρέθηκαν από την αστυνομία στην εξιχνίαση ενός εγκλήματος.
β) Όταν ο χαρακτήρας χτιστεί, δυο μέλη από κάθε ομάδα μαζί με τα «πειστήρια»
μετακινούνται στη διπλανή ομάδα. Εκεί δείχνουν τα αντικείμενα στους άλλους, οι
οποίοι προσπαθούν με ερωτήσεις να εντοπίσουν το χαρακτήρα.

Το αντικείμενο, η πράξη και ο τύπος

Η ομάδα χωρίζεται σε μικρότερες των 4-5 ατόμων, τα μέλη των οποίων θα
προσπαθήσουν να μιμηθούν ένα αντικείμενο, π.χ. ένα αυτοκίνητο, μια πράξη, π.χ.
σκάψιμο, έναν τύπο, π.χ. μια υπηρέτρια της βασιλικής Αυλής. Με το σύνθημα του
εμψυχωτή, ένα μέλος της κάθε ομάδας πηγαίνει σε μια άλλη και «παίζει» (με
παντομίμα) το αντικείμενο, την πράξη και το τύπο. Κάθε ομάδα έχει τώρα δυο
αντικείμενα, δυο ενέργειες και δυο τύπους (τους δικούς τους και των άλλων).
Πρέπει να φτιάξει μια μικρή σκηνή με αυτά τα δυο αντικείμενα, ενέργειες, τύπους
και να την παρουσιάσει, με λόγο ή χωρίς.
Η πρώτη επαφή
α) Η ομάδα χωρίζεται σε 6 μικρότερες. Οι 5 ομάδες θα διαλέξουν από μια λίστα του
εμψυχωτή μια καθημερινή πρακτική δραστηριότητα, π.χ. μαθητές σε σχολείο,
προετοιμασία φαγητού, αγρότες, στρατός κ.λ.π. Θα μελετήσουν τις λεπτομέρειες
της δραστηριότητάς τους και θα είναι έτοιμοι να την παρουσιάσουν με παντομίμα
και λίγο λόγο.
β) Η άλλη ομάδα μαθαίνει από τον εμψυχωτή ότι είναι εξωγήινοι που θα
πραγματοποιήσουν την πρώτη επαφή με αυτό τον άγνωστο και με παράξενες

(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
 συνήθειες πλανήτη. Φοράνε μάσκες και προετοιμάζουν ερωτήσεις (μιλάνε τη
γλώσσα).
γ) Σε αυτό το σημείο παρουσιάζονται για πρώτη φορά οι εξωγήινοι. Απλώνονται σε
διάφορες ομάδες και προσπαθούν να μάθουν τι κάνουν οι κάτοικοι του πλανήτη
αυτού, τι και πώς τρώνε, τι είναι στρατός, κ.ά.
 Δραστηριότητα με πολλές δυνατότητες παραλλαγών και δραματικής εξέλιξης.
Το Κέντρο Πληροφοριών
Σε ένα φανταστικό χρόνο υπάρχει ένα Κέντρο που δεν δίνει απλά πληροφορίες,
αλλά μπορεί να τις ζωντανέψει, να τις δείξει σε φιλμ. Για τις ανάγκες του παιχνιδιού
η ομάδα χωρίζεται σε Υπαλήλους, Επισκέπτες και Ηθοποιούς.
α) Δύο μέλη της ομάδας είναι οι Υπάλληλοι που χειρίζονται τα καταπληκτικά
«μηχανήματα» και σ’ αυτούς απευθύνονται οι Επισκέπτες. Δίπλα στους Υπαλλήλους
κάθονται οι Ηθοποιοί. Κάθε φορά που ένας Επισκέπτης πλησιάζει και κάνει μια
ερώτηση, οι Υπάλληλοι πατάνε ένα κουμπί και κάποιοι από τους Ηθοποιούς
σηκώνονται και δείχνουν-παίζουν την απάντηση.
β) Οι Υπάλληλοι ελέγχουν την κατάσταση. Αν π.χ. οι ερωτήσεις των Επισκεπτών
είναι υπερβολικές, μπορούν να καθυστερήσουν λέγοντας: «Έχουμε μόνο μια παλιά
ταινία» ή «Η μηχανή έχει πρόβλημα» κ.λ.π. Μπορούν επίσης να πουν ότι η ταινία
παίζεται σε αργή κίνηση ή προς τα πίσω κ.λ.π.
γ) Πιθανές ερωτήσεις των Επισκεπτών είναι: «Μπορείτε να μου πείτε για τον
αρχαιολογικό χώρο εδώ κοντά;» «Πώς τιμωρείτε τους κλέφτες στη χώρα σας;» ή
«Ποια είναι η καλύτερη συνταγή σας;» κ.λ.π.
δ) Μετά από κάθε επεισόδιο, ο Επισκέπτης ενώνεται με τους Ηθοποιούς και ένας
Ηθοποιός περνάει στους Επισκέπτες.
Στο Γραφείο Ευρέσεως Εργασίας / στο Ταμείο Ανεργίας κ.λ.π.
Πρόκειται για δραστηριότητα παρόμοια με τις παραπάνω, όπου κάποιος «ξένος
επισκέπτης» ζητάει πληροφορίες. Ορίζεται το «Ποιος», «Πού», «Πότε», «Τι» και τα
μέλη της ομάδας αυτοσχεδιάζουν ένα μικρό σενάριο.

Το δραματικό περιβάλλον, η σχέση, η σύγκρουση, η ένταση, η λύση

Η παρακάτω άσκηση γίνεται με 3 παίχτες και με πολύ συγκεκριμένα βήματα και

οδηγίες. Ο κάθε παίχτης έχει δικαίωμα να χρησιμοποιήσει ή απλές και σύντομες
κινήσεις (μιμική) ή μια μόνο φράση.

α) καθορίζοντας το περιβάλλον της δράσης: Ο Α μπαίνει στη άδεια σκηνή και

οφείλει να καθορίσει το «πού» της δράσης. Μπορεί να χρησιμοποιήσει μόνο
κινήσεις και μιμική (όχι λόγο). Όταν ο χώρος έχει ξεκάθαρα δηλωθεί θα μπει ο Β,
π.χ.ο Α μπαίνει και με μιμικές κινήσεις δηλώνει ότι βρίσκεται στο χώρο ενός
γραφείου.
β) εγκαθιδρύοντας τη σχέση: Ο Β μπαίνει έχοντας αποδεχθεί το χώρο δράσης όπως
τον δήλωσε ο Α και οφείλει να δημιουργήσει μια σχέση ανάμεσα στους δύο
χρησιμοποιώντας αυστηρά μια μόνο φράση, κατά προτίμηση σύντομη. π.χ.
«καλημέρα σας κύριε Διευθυντά»
γ) η σύγκρουση: Ο Α οφείλει να λάβει υπόψη τη σχέση που όρισε ο Β και να
δημιουργήσει μια συγκρουσιακή κατάσταση χρησιμοποιώντας επίσης μια μόνο
φράση, π.χ. «ακόμα περιμένω τα έγγραφα που σου ζήτησα»
δ) αυξάνοντας την ένταση: Ο Β λαμβάνει υπόψη του όλα τα προηγούμενα και
καλείται με μια μόνο φράση να αυξήσει τη ένταση, π.χ. «δεν φταίω εγώ αν τα
(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
 χάσατε»
ε) η λύση: Μπαίνει ο Γ ο οποίος οφείλει να οδηγήσει τη σύγκρουση σε λύση-
διέξοδο χρησιμοποιώντας πάλι μια μόνο φράση, π.χ. «ορίστε, είχα κρατήσει
αντίγραφο στον Η/Υ»
 Ο εμψυχωτής μπορεί να καθορίζει από την αρχή με ποίο από τα παραπάνω
αυτά εργαλεία (κίνηση ή φράση) θα παίξει ο καθένας σε κάθε βήμα της άσκησης. Σε
ποιο εξασκημένες ομάδες μπορεί να αφήσει την επιλογή αυτή στους παίχτες κατά τη
διάρκεια της άσκησης.
Από τη φωτογραφία στο κείμενο
Ξεκινώντας και αναπτύσσοντας την άσκηση «Αντέγραψε-Προχώρησε-Άλλαξε»,
μπορεί με αφορμή μια φωτογραφία να οδηγηθεί η ομάδα συλλογικά στη δημιουργία
ενός κειμένου. Σημαντικό στοιχείο εδώ είναι η καταγραφή των ιδεών και των
συναισθημάτων που πρέπει να την κάνει κάποιος παρατηρητής.
α) Η ομάδα κοιτάζει μερικές απλές φωτογραφίες (φωτογραφίες από σκηνές δρόμου
είναι καλές για κινητοποίηση της φαντασίας) και χωρίζεται σε μικρότερες
διαλέγοντας από μία. Ο εμψυχωτής ζητάει από τα μέλη των ομάδων να γράψουν
γιατί διάλεξαν τη συγκεκριμένη φωτογραφία, τι τους θύμισε, τι αισθήματα
προκάλεσε, τι τους άρεσε ή τι δεν τους άρεσε. Η ομάδα καλείται να παρατηρήσει
πιο προσεκτικά και να απαντήσει σε ερωτήσεις όπως: Πόσοι άνθρωποι είναι στη
φωτογραφία, τι κάνουν, πού βρίσκονται, πώς είναι ο χώρος τους, τι φοράνε, (από
αυτά που βλέπει και όχι από το τι νομίζει). Μετά μπορεί να επεκταθεί και σε
ερωτήσεις όπως: ποια είναι η κοινωνική τάξη των ανθρώπων της φωτογραφίας και
ποια η μεταξύ τους σχέση, πότε μπορεί να τραβήχτηκε η συγκεκριμένη φωτογραφία
και από ποιον. Εδώ σημειώνονται οι διαφορετικοί τρόποι «ανάγνωσης», η
υποκειμενικότητα που μπορεί να υπάρξει και οι διαφορετικές ερμηνείες μιας
φωτογραφίας ή ενός κειμένου.
β) Η ομάδα καλείται να γράψει σε χαρτάκια 5 τύπους ανθρώπων που θα έβλεπαν τη
συγκεκριμένη φωτογραφία με διαφορετικό τρόπο. Κατόπιν επιλέγεται στην τύχη
ένας τέτοιος τύπος και ένα μέλος της ομάδας αυτοσχεδιάζει για λίγο, τις
αντιδράσεις του ανθρώπου αυτού, αν έβλεπε τη φωτογραφία αυτή σε μια ειδική
έκθεση ή σε κάποιον άλλο χώρο, π.χ σε μπαρ, στο Μετρό κ.λ.π. Ένα δεύτερο μέλος
της ομάδας μπορεί να αυτοσχεδιάσει έναν άλλο τύπο και να βρεθούν και οι δύο
στον ίδιο χώρο σχολιάζοντας τη συγκεκριμένη φωτογραφία.
γ) Όπως και σε έναν απλό αυτοσχεδιασμό, γίνεται ακριβής αναπαράσταση της
φωτογραφίας -δυναμική εικόνα. Ο εμψυχωτής μπορεί να επιμείνει στο χώρο της
έκθεσης, π.χ. γκαλερί, και να ζητήσει να δει και άλλες φωτογραφίες της ίδιας
γκαλερί. Η ομάδα τότε σε τριάδες θα έφτιαχνε με τα σώματα ή αντικείμενα κι άλλες
φωτογραφίες στις οποίες θα φρόντιζε να δώσει και τίτλο. Φυσικά γενικό τίτλο θα
είχε και η έκθεση. Κατόπιν, από τη θέση αυτή καλούνται οι ήρωες της εικόνας να
πουν πώς νιώθουν στη συγκεκριμένη στάση ή έκφραση. Ο παρατηρητής κρατάει
σημειώσεις.
δ) Αν αφετηρία π.χ. ήταν μια οικογενειακή φωτογραφία, πιθανώς το θέμα μελέτης
που θα προέκυπτε να ήταν «η προσφυγιά» ή «το ταξίδι». Τότε ο εμψυχωτής θα
μπορούσε να κάνει μερικές κρίσιμες ερωτήσεις όπως «τι άραγε να φοβούνται
περισσότερο για το μέλλον;» ή «τι άραγε να τους λείπει πιο πολύ από το μέρος που
έφυγαν;» ή «σε τι άραγε να ελπίζουν;» Οι ερωτήσεις για το παρελθόν και το
μέλλον είναι σημαντικές για να φωτιστούν κρίσιμα σημεία του δράματος που δεν
φαίνονται στο «τώρα». Έτσι, μπορούν τώρα να φτιαχτούν δύο ακόμα φωτογραφίες:
μια λίγο πριν και μια μετά. Τώρα ίσως χρειαστεί να προστεθούν νέοι χαρακτήρες
στις φωτογραφίες. Καταγράφονται συγκεκριμένες λεπτομέρειες-οδηγίες για αυτές:
ποιος είναι ο καθένας, η θέση του, τα σκηνικά αντικείμενα, οι είσοδοι των ηρώων,
(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
 φωτισμοί, ατμόσφαιρα κ.ά. Οι οδηγίες αυτές πρέπει να είναι τόσο λεπτομερείς,
ώστε μια άλλη ομάδα θα μπορούσε να αναπαραστήσει τις φωτογραφίες με ακρίβεια
χωρίς να τις έχει δει.
ε) Οι τρεις δυναμικές εικόνες, το πριν, το τώρα και το μετά, στήνονται ξανά με τη
σειρά. Φτιάχνεται η αρχική-μεσαία φωτογραφία και ο εμψυχωτής τώρα ζητάει να
ζωντανέψουν οι ήρωες και να αυτοσχεδιάσουν μια μικρή κίνηση ή λόγο. Στην αρχή
αυτό γίνεται ατομικά και για λίγο. Ο εμψυχωτής ελέγχει λέγοντας ΣΤΟΠ και με ένα
άγγιγμα, δίνει την πρωτοβουλία σε κάποιον άλλο. Σε λίγο μπορεί να ζωντανέψει
ομαδικά η εικόνα. Ο παρατηρητής καταγράφει.
στ) Κάθε χαρακτήρας της φωτογραφίας γράφει ένα μικρό μονόλογο προς το κοινό ή
ένα προσωπικό ημερολόγιο με όλες τις πληροφορίες που έχει μαζέψει μέχρι τώρα.
ζ) Ο εμψυχωτής βάζει τους ήρωες σε διαφορετική κατάσταση -αναλογία- και τους
αφήνει να αυτοσχεδιάσουν, π.χ. σε άλλο χώρο, ή σε άλλο χρόνο, ή με διαφορετικά
πρόσωπα. Στην αρχή έναν έναν και μετά σε ζεύγη ή σε μικρές ομάδες.
Καταγράφονται όλα.
η) Ξαναζωντανεύει η αρχική φωτογραφία και τώρα της δίνεται κι ένας τίτλος.
Μπορεί να δοκιμάσουν να φτιάξουν ένα ποίημα-ιστορία για το έργο, να
τραγουδηθεί ο τίτλος ή να γίνει ακροστιχίδα.
θ) Η ομάδα προσπαθεί να βάλει τις διάφορες εικόνες σε σειρά. O εμψυχωτής
υπενθυμίζει το flashback, το μονόλογο, το διάλογο, την παράλληλη δράση, το
φωτισμό, τη μουσική κ.ά, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Όλα καταγράφονται
με σύντομη – επιγραμματική σχεδόν περιγραφή σε μια σειρά εικόνων/σχεδίων στο
τοίχο (storyboard). Για την προετοιμασία αυτής της δραστηριότητας, ο εμψυχωτής
μπορεί να φέρει 5 «καρέ» από ένα περιοδικό κόμιξ και να ζητήσει να μπούνε στη
σειρά.

Η δημιουργική σύνθεση
Τεχνικές - Περιορισμοί - Σύνδεσμοι
Ο εμψυχωτής εξηγεί στην ομάδα ότι στόχος είναι να δημιουργήσουν μια θεατρική
σύνθεση με τη τεχνική του κολάζ χρησιμοποιώντας μια ποικιλία τεχνικών κάτω
από συγκεκριμένους περιορισμούς και με τη βοήθεια διαφόρων «συνδετικών
κρίκων». Μπορεί να παρουσιάσει το παρακάτω πίνακα

Το «μενού των τεχνικών» Οι «σύνδεσμοι»

 τραγούδι  με σειρά κινήσεων, μια

 κίνηση μικρή χορογραφία ή με αργή
 χορός κίνηση, κ.ά
 λέξεις (μεμονωμένες)  με ζωντανή ή
 μουσική ηχογραφημένη μουσική,
 ήχοι κρουστά, τραγούδι, έντονες
 μιμική φωνές, κραυγές ονομάτων,
 δυναμική εικόνα ηχητικά εφέ κ.α.
 μάσκα  με επανάληψη φράσεων ή
λέξεων από το έργο
 διαφάνειες
 με έναν «αφηγητή»,
 ηθοποιοί σαν αντικείμενα ή ζώα
φανερό ή μη
 αφήγηση
 με τους ηθοποιούς ως ζώα,
 σύντομος μονόλογος
ρομπότ, ξωτικά, μικρά παιδιά
 σύντομοι διάλογοι κ.ά.
 εσωτερικές φωνές  με διαφάνειες, βίντεο ή
(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
  κούκλες άλλες προβολές
 clip, trailer, διαφήμιση,video  .... (άλλο)...
 καρτούν
 ειδήσεις, ρεπορτάζ
 .....(άλλο)..........................

Οι «περιορισμοί»
 θα χρησιμοποιηθεί ένας συγκεκριμένος αριθμός «τεχνικών» από τον πίνακα
(π.χ. μόνο 4) ή, αντίθετα, όσο το δυνατόν περισσότερες (ορίζεται από τον
εμψυχωτή)
 να αποφευχθούν οι νατουραλισμοί (εκτός ίσως από τους μονολόγους ή
διάλογους)
 μικρή χρήση λόγου
 όλοι οι ηθοποιοί πρέπει να είναι επί σκηνής συνεχώς έστω και σαν
παγωμένες εικόνες
 αν χρειαστεί να βγουν και να μπουν αυτό πρέπει να γίνει με ένα ιδιαίτερο
τρόπο
 δεν επιτρέπονται καρέκλες παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις (ο
εμψυχωτής επισημαίνει ότι οι καρέκλες περιορίζουν τη κίνηση και οδηγούν τους
συμμετέχοντες να κάθονται με αποτέλεσμα φτωχή δράση)
 δεν επιτρέπεται γραμμική αφήγηση ή εξέλιξη του χρόνου
 δεν επιτρέπονται τα «σκοτάδια»
 επιβάλλεται χρήση συγκεκριμένου αριθμού σκηνικών αντικειμένων π.χ
ακριβώς 3
 ορίζεται η χρονική διάρκεια της σύνθεσης π.χ 3 λεπτά

Τα θέματα ή οι αφετηρίες μπορεί να είναι: «ο κύκλος της ζωής», «η ελευθερία», «η

εξουσία», «η απουσία»... κ.λ.π. ή στίχοι όπως «έχεις μια γεύση τρικυμίας στα
χείλη», ή «να ζει κανείς ή να μη ζει», ή «γέλα πουλί μου γέλα είν’ η ζωή μια
τρέλα» κ.λ.π.

Οι οδηγίες: Τα πρώτα βήματα για να αρχίζει η ομάδα να δημιουργεί και συνθέτει

θα μπορούσαν να είναι: α) επιλέξτε το θέμα ή την ιστορία, β) επιλέξτε 4 στοιχεία
από τα μενού των «τεχνικών», γ) αποδώστε την ιστορία με κάθε ένα απ΄ αυτούς
τους τρόπους χωριστά, δ) ανακατέψτε τη σειρά, ε) διαλέξτε «συνδέσμους» που να
συνδέσουν τις παραπάνω σκηνές, ε) κάντε δοκιμές, στ) παρουσιάστε στην
υπόλοιπη ομάδα.

Οι σύνδεσμοι: Ιδιαίτερη αναφορά και ασκήσεις πρέπει να γίνουν για τους τρόπους
με τους οποίους μπορούν να συνδεθούν οι επιμέρους εικόνες του κολάζ. Ο
εμψυχωτής ζητάει να αποφεύγονται τα «σκοτάδια» ή οι έξοδοι και είσοδοι των
ηθοποιών με το τέλος κάθε εικόνας.
Για να ανακαλύψει η ομάδα τρόπους σύνδεσης πρέπει πρώτα να μελετήσει τα
«κενά» που δημιουργούνται ανάμεσα στις εικόνες που έχει φτιάξει. Έτσι, η ομάδα
μπορεί α) να «παγώσει» το τέλος της εικόνας Α, β) να προχωρήσει και παγώσει τη
αρχή της εικόνας Β, γ) να επιστρέψει αργά πίσω στο τέλος της εικόνας Α και να
κινηθεί ξανά προς την αρχή της εικόνας Β, δ) να παρατηρήσει και αναλύσει αυτές
τις κινήσεις. Αυτές, είναι πολύ πιθανόν, θα αποτελέσουν το «σύνδεσμο».
 Ο εμψυχωτής τονίζει τη σημασία που έχουν για τη σύνθεση «οι χαρακτήρες»
και η «δραματική σύγκρουση».

(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
  Σε άλλες ενότητες αυτού του βιβλίου υπάρχουν ασκήσεις για κάθε μια από τις
επιμέρους «τεχνικές» του παραπάνω μενού. Καλό είναι η ομάδα να έχει ασκηθεί
νωρίτερα σε αυτές χωριστά.
Πάνω σε ένα μύθο ή ιστορία
Η ομάδα παίρνει ένα γνωστό παιδικό παραμύθι π.χ. την κοκκινοσκουφίτσα ή μια
ιστορία π.χ. την ιστορία της Άννας Φρανκ ή ένα μύθο π.χ. την Ιφιγένεια. Χωρίζεται
σε ομάδες που γράφουν για τα Πρόσωπα, τους Χώρους/Τόπους και τα Γεγονότα.
Αφού σχολιάσουν για τι είδους είναι τα πρόσωπα, τα αντικείμενα κ.λ.π , διαλέγουν
τα 6 πιο σημαντικά γεγονότα της ιστορίας και τα βάζουν σε χρονολογική σειρά.
Επιλέγεται ένα μέλος της ομάδας σαν αφηγητής ο οποίος διηγείται τα γεγονότα (σε
παρόντα χρόνο) ενώ οι άλλοι αντιδρούν με δυναμικές εικόνες, κραυγές, εισόδους-
εξόδους κ.α. Μετά η ομάδα μπορεί να γράψει μονολόγους για κάθε πρόσωπο της
ιστορίας που να περιγράφει τα γεγονότα από τη δική του μεριά π.χ. πως βλέπει τα
γεγονότα στην Αυλίδα η μικρή Χρυσόθεμις, καθώς και μονολόγους από πρόσωπα
που δεν υπάρχουν στην ιστορία αλλά που μπορούν να δημιουργηθούν π.χ. ο
μπαμπάς της Κοκκινοσκουφίτσας. Οι μονόλογοι αυτοί δοκιμάζονται σε «αναλογία»
π.χ. σαν μια σημερινή κοπέλα που περιγράφει τα γεγονότα στις συμμαθήτριες της.
Προφανώς μονόλογοι γράφονται και για τα ζώα π.χ. τι να λέει η γυναίκα του Λύκου
στα λυκόπουλά της. Οι μονόλογοι δοκιμάζονται και χρησιμοποιείται η «ανακριτική
καρέκλα» για περισσότερο εμβάθυνση και για ξεκαθάρισμα από τα περιττά και τις
φλυαρίες.
Η ομάδα αναζητά κείμενα, προφορικές ιστορίες, τραγούδια, μουσικές, φωτογραφίες
κ.λ.π. γύρω από αυτή την ιδέα. Το υλικό αυτό αποτελεί τη βάση για την σύνθεση
ενός σεναρίου. Βέβαια, όπως είδαμε στις ασκήσεις των προηγουμένων ενοτήτων, τα
κείμενα δεν είναι η μοναδική αφετηρία για την παραγωγή υλικού. Η ομάδα μπορεί
να ξεκινήσει με αυτοσχεδιασμούς (σωματικούς κ.ά.), να τους εξελίξει, να οδηγηθεί
σε μία ιδέα, να φτιάξει ένα storyboard, να αναπτύξει σενάριο, να συμπληρώσει το
υλικό αυτό με γνωστά κείμενα και να καταλήξει στη σύνθεση.

Περιεχόμενο, αφήγηση, μορφή, ανατροφοδότηση, δομή

Στην προσπάθεια για μια δημιουργική σύνθεση μπορεί ο εμψυχωτής να
καθοδηγήσει την ομάδα προσφέροντας μια λίστα με πιθανές τεχνικές, ασκήσεις ή
συμβάσεις που ταιριάζουν.
Για την ανάπτυξη του περιεχόμενο μιας ιστορίας μπορεί να χρησιμοποιηθούν ή
ληφθούν υπόψη κοστούμια, μουσική, οριοθέτηση χώρου, συλλογικό γράψιμο, ο
ρόλος - στον τοίχο, παιχνίδια, μισοτελειωμένο υλικό, ημερολόγια, γράμματα,
περιοδικά, σχεδιασμός διαγραμμάτων, δυναμικές εικόνες, προσομοιώσεις κ.ά.
Για την αφήγηση μπορεί να χρησιμοποιηθούν ο διάλογος, οι συναντήσεις, οι
συνεντεύξεις, το ρεπορτάζ, η ανακριτική καρέκλα, οι «πίσω» φωνές, δάσκαλος - σε
- ρόλο, ράδιο - τηλέφωνο - ειδήσεις κ.α.
Για μια πιο ποιητική μορφή ή δράση χρήσιμα είναι το μοντάζ, η αντιστροφή ρόλων,
το θέατρο Forum, η τελετή, η αναλογία, η μάσκα, τα καρτούν, η μιμική κ.ά.
Για τη ανατροφοδότηση και τον αναστοχασμό της ομάδας βοηθάει η ανίχνευση
σκέψης, η προσωπική μαρτυρία, η αφήγηση, οι εσωτερικές φωνές κ.ά.
Για τη δομή, η ομάδα, στη προσπάθεια της να δημιουργήσει ένα πρωτογενές έργο,
μπορεί να λάβει υπόψη της τα παρακάτω στοιχεία:
Πρωταγωνιστής -Ανταγωνιστής, ο πρώτος προωθεί τη δράση, ο δεύτερος προσπαθεί
να φρενάρει. (το θέατρο, για πολλούς, στηρίζεται στη «σύγκρουση»)
Πλοκή, η σειρά των γεγονότων που θα συμβούν επί σκηνής
Θέμα, τι σχολιάζεται στο έργο
Οι συνθήκες, ποιος, που, πότε, τι συμβαίνει στην έναρξη
το παρελθόν, τι έχει συμβεί πριν την έναρξη του έργου
το έναυσμα, η πρώτη δράση που σηματοδοτεί την ύπαρξη του προβλήματος
(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο
 τα σημεία έντασης, τα σημεία στο έργο όπου οι συγκρούσεις αυξάνουν τη δραματική
ένταση
η κορύφωση, το υψηλότερο σημείο δραματικής έντασης
η λύση, τα γεγονότα που οδηγούν στην εκτόνωση και λύση
το συμπέρασμα και η εξήγηση,, περιγράφει το τελικό αποτέλεσμα και το γιατί της
όλης σύγκρουσης
Είναι φανερό ότι η δομή που περιγράφηκε παραπάνω δεν ακολουθείται από όλους
τους συγγραφείς ούτε σε όλα τα είδη θεάτρου.
 Μια τέτοια θεατρική σύνθεση δίνει τη δυνατότητα για αλληλεπίδραση διαφόρων
μέσων, τεχνικών και τεχνών, για τη συμμετοχή πολλών ατόμων και για συνύπαρξη
διαφόρων πολιτισμικών στοιχείων και αισθητικών. Προσαρμόζεται και
προεκτείνεται ανάλογα με τη σύνθεση της ομάδας (Έργο σε Εξέλιξη).
 Η προσέγγιση γίνεται με τις περισσότερες από τις τεχνικές που αναφέρθηκαν ήδη,
π.χ. την εικονική αποτύπωση με τα σώματα (αγάλματα, παγωμένη φωτογραφία),
την κίνηση (σωματική έκφραση ή χορογραφία), τους αυτοσχεδιασμούς, τη
μουσική, το βίντεο.
 Οι δυσκολίες, που εμφανίζονται είναι κυρίως δύο: πρώτον, πώς να
ελαχιστοποιηθεί η αποσπασματικότητα και να μπορέσει να φτιαχτεί ένα μικρό
σενάριο ή μια αυτοτελής ιστορία, και δεύτερον, πώς οι διαφορετικές τεχνοτροπίες
θα ενοποιηθούν αισθητικά. Αυτό ειδικά αν η σύνθεση πρόκειται να ξεφύγει από τα
όρια του εργαστηρίου και να οδηγηθεί σε παράσταση.

(*) Περισσότερα στο Γκόβας, Ν. (2001). Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο: ασκήσεις,
παιχνίδια, τεχνικές. Αθήνα: Μεταίχμιο