Osnovni pojmovi geologije i astronomije

Geologija se može definisati kao nauka o geološkim događajima,razvoju, strukturi i dinamici,

posebno litosfere, a i Zemlje u cjelini.
Veoma je značajna nauka, kako među fundamentalnim prirodnim, tako i među
prirodno-ekonomskim i tehničnim naukama.
Naziv geologija prvi put srećemo u djelu Philibiblon od durhamskog biskupa R. De Bury,
objavljenu u Kelnu 1473. godine. Tu se razlikuje geologija kao „nauka o Zemlji“ , od teologije
koja se bavi pitanjima neba.
U naučnoj literaturi naziv geologija je uvršten tek u drugoj polovini XVIII vijeka.
Geologija se inače može podijeliti na nekoliko ravnopravnih naučnih disciplina koje se
međusobno razlikuju, kao što su:
Geodinamika koja obuhvata pokrete i procese koji djeluju u Zemljinoj unutrašnjosti i na
njenoj površini kao faktori trajnih evolucijskih promjena od postanka Zemlje kao nebeskog
tijela.
Učešće organizama u tim procesima dijelom se analizira u paleontologiji.
Djelovanje vode proučavaju hidrogeologija, hidrologija i geomehanika, a djelovanje
vazduha sastavni je dio meteorologije.
Procese postanka stijena u okviru geodinamike proučava petrologija koje je jedna od
osnova mineralogije kao nauke o mineralima.
Geofizika proučava fizička stanja i zakonitosti Zemlje.
Astronomija nas upoznaje sa učešćem svemirskih sila u geodinamici.
Geotehnika proučava prostorne odnose specijalno oblikovanih kompleksa litosfere u
globalnim razmjerama. Za odnose u ograničenim prostorima upotrebljavamo naziv tektonika.
Geodinamika analizira uzroke promjena, a geotektonika rekonstrukciju strukturnih i
morfoloških posljedica. Odraz tih zbivanja na površinskoj konfiguraciji proučava
geomorfologija.
Stratigrafija se bavi razvrstavanjem stijena litosfere prema redoslijedu njihovog postanka.
Ako se posmatra sukcesija vremenski i prostorno povezanih litolođških cjelina, govorimo o
litostratigrafiji. Ako se ograničimo na vremenski slijed vrsta, rodova i viših jedinica
organizama geološke prošlosti, dobijamo elemente biostratigrafije. Užim fizičko-
geografskim promjenama bavi se paleogeografija.
Paleoklimatologija je nauka o klimatskim prilikama u pojedinim razdobljima geološkog
razvoja Zemlje.
Elemente dinamike i tektonie nazivamo opšta geologija, hronološki prikaz promjena Zemlje
nazivamo stratigrafska ili istorijska geologija, a regionalni prikaz većih cjelina kao
regionalna geologija, za koju se veže i geotektonika.
Kako je geologija nauka o ukupnim geološkim događajima razvoja litosfere i Zemlje kao
cjeline kroz njenu dugu istoriju, ona se oslanja na više geoloških disciplina i srodnih nauka.
Radi toga ovaj udžbenik je koncipiran kroz poglavlja i to:
o Osnovni pojmovi geologije i astronomije
o Osnovi mineralogije
o Osnovi petrologije
o Endodinamika
o Osnovi magmatizma
o Osnovi metamorfizma
o Osnovi seizmologije
o Osnovi egzodinamike
o Osnovi geomorfologije
o Osnovi inženjerske geologije
o Razvojni put Zemlje i života ( stratigrafska geologija ) i
o Osnovi geološkog kartiranja i geoloških karata.

ISTORIJSKI RAZVOJ GEOLOGIJE

Geologija je relativno mlada nauka, pokušaji naučne interpretacije prirodnih pojava na Zemlji,
javljaju se u dalekoj prošlosti. U okviru prastarih kultura Hindusa, Babilonaca, Egipćana,
Grka, Arapa i Rimljana, uprkos realnim zapažanjima u vezi sa vodom, kopnom, vatrom i
vazduhom kao „osnovnim elementima Zemlje“, interpretacije pojava ostala je i danas
predmet mitologije.

Djelovanje vanjskih sila na Zemlju, naročito vode, već je odavno zapaženo ( Pitagora,
Strabon )
O podzemnoj vodi govore Homer ( Ilijada ), Thales iz Milete, Anaksagore (500-428 p.n.e),
Platon (427-347 p.n.e)