Kinhtevimo-DHKTTPHCM Diendandaihoc - VN 09594219042011

CHÖÔNG 1
KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ VI MOÂ
I. Ñoái töôïng, noäi dung vaø phöông phaùp nghieân

cöùu kinh teá hoïc vi moâ
1) Caùc khaùi nieäm veà kinh teá hoïc
a)Kinh teá hoïc
Kinh tãú hoüc laì män khoa hoüc xaî häüi nghiãn cæïu caïch choün læûa cuía
nãön kinh tãú trong viãûc sæí duûng nguäön taìi nguyãn coï giåïi haûn âãø saín
xuáút caïc loaûi saín pháøm nhàòm thoaí maîn ngaìy caìng täút hån nhu cáöu cuía
con ngæåìi .
b) Kinh teá hoïc vi moâ

Kinh tãú hoüc vi mä nghiãn cæïu sæû hoaût âäüng cuía nãön kinh tãú
bàòng caïch taïch biãût tæìng bäü pháûn cuía nãön kinh tãú : nghiãn cæïu
haình vi æïng xæí cuía caïc caï nhán vãö caïc haìng hoïa cuû thãø trãn
tæìng loaûi thë træåìng trong mäúi quan hãû våïi caïc taïc nhán gáy ra
båíi hoaìn caính chung.
c) Kinh teá hoïc vó moâ
Kinh tãú hoüc vé mä nghiãn cæïu sæû hoaût âäüng cuía toaìn bäü nãön
kinh tãú nhæ mäüt thãø thäúng nháút . Nghiãn cæïu sæû tæång taïc giæîa
caïc cáúu khäúi chung trong nãön kinh tãú coï thãø âiãöu khiãøn âæåüc.
d) Moái quan heä
Kinh tãú hoüc vi mä vaì kinh tãú hoüc vé mä nghiãn cæïu nãön kinh tãú
åí nhæîng goïc âäü khaïc nhau , tuy nhiãn giæîa chuïng coï mäúi quan
hãû khäng thãø taïch råìi . Kinh tãú vi mä nghiãn cæïu nhæîng tãú baìo ,
Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

nhæîng bäü pháûn , coìn kinh tãú vé mä nghiãn cæïu täøng thãø nãön kinh
tãú , âæåüc cáúu thaình tæì nhæîng tãú baìo , nhæîng bäü pháûn áúy.
Trong thæûc tiãùn kãút quaí kinh tãú vé mä phuû thuäüc vaìo caïc haình
vi cuía kinh tãú vi mä , kinh tãú quäúc dán phuû thuäüc vaìo sæû phaït
triãøn cuía caïc doanh nghiãûp , cuía caïc tãú baìo kinh tãú . Kinh tãú vé
mä taûo haình lang , taûo mäi træåìng , taûo âiãöu kiãûn cho kinh tãú vi
mä phaït triãøn.
2) Ñoái töôïng noäi dung vaø phöông phaùp nghieân

cöùu cuûa kinh teá hoïc vi moâ
a) Ñoái töôïng
Kinh tãú hoüc vi mä nghiãn cæïu tênh quy luáût , xu thãú táút yãúu
cuía caïc hoaût âäüng kinh tãú vi mä ( haình vi cuía caï nhán, doanh
nghiãûp âäúi våïi caïc haìng hoïa cuû thãø ... ) Nhæîng khuyãút táût cuía
kinh tãú thë træåìng vãö vai troì cuía quaín lyï vaì âiãöu tiãút kinh tãú cuía
nhaì næåïc âäúi våïi hoaût âäüng kinh tãú vi mä.
b) Noäi dung
Kinh tãú hoüc vi mä cung cáúp lyï luáûn vaì phæång phaïp luáûn kinh
tãú cho quaín lyï doanh nghiãûp . Laì khoa hoüc vãö sæû læûa choün hoaût
âäüng kinh tã ú trong phaûm vi doanh nghiãûp , noï vaûch ra caïc quy
luáût , xu thãú váûn âäüng táút yãúu cuía hoaût âäüng kinh tãú vi mä .
c) Phöông phaùp
+ Phæång phaïp læûa choün kinh tãú täúi æu.
+ Phæång phaïp thæûc haình , váún âãö , tçnh huäúng.
+ Gàõn lyï luáûn våïi thæûc tiãùn knh tãú.
+ Phæång phaïp mä hçnh hoïa vaì cäng cuû toaïn hoüc .
II) Doanh nghieäp vaø nhöõng vaán ñeà kinh teá cô baûn
cuûa doanh nghieäp

1) Doanh nghieäp vaø chu kyø kinh doanh
a) Khaùi nieäm doanh nghieäp
Doanh nghiãûp laì täø chæïc kinh doanh haìng hoïa , dëch vuû theo
nhu cáöu thë træåìng vaì xaî häüi nhàòm muûc âêch thu låüi nhuáûn täúi
âa.
Theo luáût doanh nghiãûp do quäúc häüi khoïa 10 kyì hoüp thæï 5
thäng qua ngaìy 12 thaïng 6 nàm 1999 coï hiãûu læûc tæì 1/1/ 2000:“
Doanh nghiãûp laì täø chæïc kinh tãú coï tãn riãng , coï taìi saín , coï truû
såí giao dëch äøn âënh âæåüc âàng kyï kinh doanh theo quy âënh cuía
phaïp luáût nhàòm muûc âêch thæûc hiãûn caïc hoaût âäüng kinh doanh “.
b) Kinh doanh
Laì thæûc hieän mäüt hoàûc táút caí caïc cäng âoaûn cuía quaï trçnh
âáöu tæ tæì saín xuáút âãún tiãu thuû saín pháøm hoàûc cung æïng dëch vuû
trãn thë træåìng nhàòm muûc âêch thu låüi nhuáûn.
c) Quaù trình kinh doanh
Laì quaï trçnh hoaût âäüng kinh tã ú cuía doanh nghiãûp bao gäöm
tæì nghiãn cæïu xaïc âënh nhu cáöu thë træåìng vãö haìng hoïa , dëch vuû
, täø chæïc quaï trçnh saín xuáút âãún viãûc cuäúi cuìng laì täø chæïc tiãu
thuû haìng hoïa , thu tiãön vãö cho doanh nghiãp.
d) Chu kyø kinh doanh
Laì khoaíng thåìi gian tênh tæì luïc bàõt âáöu quaï trçnh kinh doanh
cho âãún khi kãút thuïc quaï trçnh kinh doanh.
2) Nhöõng vaán ñeà kinh teá cô baûn cuûa moät doanh

nghieäp
a) Quyeát ñònh saûn xuaát caùi gì ?

Doanh nghiãûp phaíi xaïc âënh saín xuáút haìng hoïa hay dëch vuû
naìo ? säú læåüng cung æïng bao nhiãu ? thåìi âiãøm naìo ?
b) Quyeát ñònh saûn xuaát nhö theá naøo ?
Doanh nghiãûp phaíi xaïc âënh âæåüc phæång phaïp , hçnh thæïc täø
chæïc saín xuáút , trçnh âäü cäng nghãû æïng duûng . Âiãöu naìy quyãút
âënh cháút læåüng cuía saín pháøm vaì chi phê saín xuáút .
c) Quyeát ñònh saûn xuaát cho ai ?
Doanh nghiãûp phaíi xaïc âënh saín xuáút ra haìng hoïa dëch vuû
phuûc vuû âäúi tæåüng naìo , quy mä vaì khaí nàng tiãu thuû bao nhiãu
âãø væìa âaût muûc âêch cuía doanh nghiãûp , væìa âaïp æïng nhu cáöu xaî
häüi.
III) Löïa choïn kinh teá toái öu cuûa doanh nghieäp

1) Lyù thuyeát löïa choïn
Cung cáúp phæång phaïp luáûn khoa hoüc cho caïc quyãút âënh
trong hoüat âäüng kinh tãú vi mä :
+ Sæû læûa choün laì mäüt táút yãúu khaïch quan trong hoaût âäüng
kinh tãú vi mä . Do caïc nguäön læûc coï giåïi haûn (mäüt doanh
nghiãûp chè coï säú väún vaì nguäön læûc nháút âënh ) khäng thãø
cuìng mäüt luïc âaïp æïng nhiãöu muûc tiãu .
+ Sæû læûa choün hoaìn toaìn coï thãø thæûc hiãûn âæåüc . Do mäùi
nguäön læûc coï haûn âãöu coï thãø sæí duûng noï vaìo muûc âêch
khaïc nhau.
+ Muûc tiãu cuaí sæû læûa choün laì xaïc âënh muûc âêch , hình
thöùc vaì phæång phaïp täút nháút cho hoaût âäüng kinh tãú vi mä
âãø täúi thiãøu hoïa chi phê maì váùn täúi âa hoïa låüi êch vaì låüi
nhuáûn cuía chuí thãø .

2) Baûn chaát vaø phöông phaùp löïa choïn kinh teá
toái öu
a) Baûn chaát cuûa söï löïa choïn

Baín cháút cuía sæû læûa choün kinh tãú täúi æu laì giaíi quyãút täút nháút
máu thuáùn giæîa nhu cáöu dæåìng nhæ vä haûn cuía con ngæåìi , cuía
xaî häüi våïi nguäön taìi nguyãn coï giåïi haûn âãø saín xuáút ra nhæîng
cuía caíi âaïp æïng ngaìy caìng täút hån nhæîng nhu cáöu cuía xaî häüi
thäng qua nhæîng quyãút âënh : Saín xuáút caïi gç ? saín xuáút nhæ thãú
naìo ? saín xuáút cho ai ? trong phaûm vi tæìng doanh nghiãûp .
b) Phöông phaùp löïa choïn kinh teá toái öu
Giaíi quyãút baìi toaïn täúi æu trãn cå såí lyï thuyãút giåïi haûn khaí
nàng saín xuáút.
Lyï thuyãút giåïi haûn khaín nàng saín xuáút âæåüc trçnh baìy qua mä
hçnh âæåìng giåïi haûn khaí nàng saín xuáút .
IV) Nhöõng aûnh höôûng ñeán löïa choïn kinh teá toái öu
cuûa doanh nghieäp
1) Taùc ñoäng cuûa quy luaät khan hieám
Nhu cáöu cuía con ngæåìi khäng ngæìng tàng lãn vaì ngaìy caìng
âa daûng , phong phuï ,âoìi hoíi haìng hoïa vaì cháút læåüng dëch vuû
ngaìy caìng cao, tiãûn êch mang laûi ngaìy caìng nhiãöu. Tuy nhiãn taìi
nguyãn âãø thoía maîn nhæîng nhu cáöu trãn laûi ngaìy caìng khan
hiãúm vaì caûn kiãût (âáút âai , khoaïng saín , lám saín , haíi saín ...).
Quy luáût khan hiãúm taìi nguyãn so våïi nhu cáúu cuía con ngæåìi
aính hæåíng gay gàõt âãún sæû læûa choün kinh tãú täúi æu trong hoaût
âäüng kinh tãú vi mä . Dáùn âãún váún âãö læûa choün kinh tãú täúi æu âàût

ra ngaìy caìng càng thàóng vaì thæûc hiãûn ráút khoï khàn. Âoìi hoíi
doanh nghiãûp phaíi læûa choün nhæîng váún âãö kinh tãú cå baín cuía
mçnh trong giåïi haûn cho pheïp cuía khaí nàng saín xuáút våïi sæû caûnh
tranh ngaìy caìng gia tàng.
2) Taùc ñoäng cuûa quy luaät lôïi suaát giaûm daàn

Quy luáût låüi suáút giaím dáön cho biãút khäúi læåüng âáöu ra coï thãm
ngaìy caìng giaím khi ta liãn tiãúp boí thãm nhæîng âån vë bàòng nhau
cuía mäüt âáöu vaìo biãún âäøi(âáöu vaìo khaïc giæî nguyãn).
Quy luáût låüi suáút giaím dáön âoìi hoíi trong læûa choün täúi æu
doanh nghiãûp phaíi phäúi håüp âáöu vaìo saín xuáút våïi mäüt tyí lãû täúi æu
3) Taùc ñoäng cuûa quy luaät chi phí cô hoäi ngaøy

caøng taêng
Chi phê cå häüi : laì chi phê âãø saín xuáút ra mäüt màût haìng âæåüc
tênh bàòng säú læåüng màût haìng khaïc bë boí âi âãø saín xuáút thãm mäüt
âån vë màût haìng âoï.
Quy luáût chi phê cå häüi ngaìy caìng tàng cho biãút : khi muäún
tàng dáön tæìng âån vë màût haìng naìy , xaî häüi phaíi boí âi ngaìy caìng
nhiãöu säú læåüng màût haìng khaïc :quy luáût âoìi hoíi sæí duûng taìi
nguyãn vaìo saín xuáút caïc màût haìng khaïc nhau mäüt caïch hiãûu quaí
.
4) AÛnh höôûng cuûa moâ hình kinh teá

a) Moâ hình kinh teá chæ huy
-Khaïi niãûm nãön kinh tãú chè huy
-Æu âiãøm vaì nhæåüc âiãøm cuía kinh tãú chè huy.
-Aính hæåíng cuía kinh tãú chè huy tåïi sæû læûa choün kinhtãú täúi æu
cuía doanh nghiãûp.

Doanh nghiãûp hoaût âäüng theo nhæîng kãú hoaûch kinh tãú cuía
nhaì næåïc , dæûa trãn quan hãû cáúp phaït , giao näüp saín pháøm háöu
nhæ doanh nghiãûp khäng coï cå häüi læûa choün , nhæîng váún âãö kinh
tãú cå baín âãöu âæåüc giaíi quyãút tæì kãú hoaûch hoïa táûp trung cuía nhaì
næåïc . Doanh nghiãûp chè laì ngæåìi thæûc hiãûn , chè læûa choün nhæîng
phæång hæåïng , nhæîng giaíi phaïp âãø thæûc hiãûn täút nháút kãú hoaûch
nhaì næåïc trãn cå såí nhæîng quy âënh cuía nhaì næåïc.
b) Moâ hình kinh teá thò tröôøng
-Khaïi niãûm vãö kinh tãú thë træåìng
-Æu âiãøm vaì nhæåüc âiãøm cuía kinh tãú thë træåìng.
-Aính hæåíng cuía nãön kinh tãú thë træåìng tåïi sæû læûa choün kinh tãú
täúi æu cuía doanh nghiãûp.
Doanh nghiãûp laì chuí thãø kinh tãú âäüc láûp tæû chuí kinh doanh ,
phaíi læûa choün , xaïc âënh täúi æu nhæîng váún âãö kinh tãú cå baín . Noï
khäng gàûp phaíi nhæîng sæïc eïp hay sæû häù tråü naìo âoï tæì nhaì næåïc ,
tuy nhiãn caûnh tranh gay gàõt , biãún âäüng khoï læåìng . Doanh
nghiãûp phaíi nàng âäüng nhaûy beïn tçm moüi biãûn phaïp âãø phán
phäúi sæí duûng nguäön læûc coï hiãûu quaí nháút .Coï thãø noïi åí âáy sæû
læûa choün kinh tãú täúi æu cuía doanh nghiãûp âaî âaût âãún âènh cao
cuía tæû do læûa choün .
c) Moâ hình kinh teá hoãn hôïp
-Khaïi niãûm vãö kinh tãú häùn håüp
-Æu âiãøm vaì nhæåüc âiãøm cuía kinh tãú häøn håüp.
-Aính hæåíng cuía nãön kinh tãú häùn håüp tåïi sæû læûa choün kinh tãú
täúi æu cuía doanh nghiãûp.
Mä hçnh kinh tãú naìy phaït huy âæåüc tênh nàng âäüng , têch cæûc
cuía doanh nghiãûp trong tæû chuí kinh doanh taûo ra âäüng læûc phaït
triãøn khoa hoüc , kyî thuáût vaì kinh tãú . Âäöng thåìi phaït huy âæåüc vai
troì quaín lyï âiãöu tiãút kinh tãú vé mä cuía nhaì næåïc laì âiãöu kiãûn cáön

thiãút âãø doanh nghiãûp læûa choün kinh tãú täúi æu mäüt caïch coï hiãûu
quaí.
CHÖÔNG II
CUNG - CAÀU
I) CAÀU (D.Demand)
1) Khaùi nieäm
a) Caàu
Laì læåüng haìng hoïa hay dëch vuû maì ngæåìi mua muäún mua åí
mäùi mæïc giaï cháúp nháûn âæåüc.
b) Caàu cuûa caù nhaân
Laì læåüng haìng hoïa hay dëch vuû maì ngæåìi áúy mua åí caïc mæïc
giaï khaïc nhau.
c) Caàu cuûa thò tröôøng
Laì täøng mæïc cáöu cuía caïc caï nhán åí caïc mæïc giaï.
2) Caùc yeáu toá xaùc ñònh caàu, haøm soá caàu

a) Caùc yeáu toá xaùc ñònh caàu

Cáöu vãö haìng hoïa khäng chè phuû thuäüc vaìo giaï caí cuía baín
thán haìng hoïa âoï maì coìn phuû thuäüc vaìo nhiãöu yãúu täú khaïc nhau
nhæ:
+ Thu nháûp cuía ngæåìi tiãu duìng
+ Giaï caí caïc loaûi haìng hoïa liãn quan
+ Dán säú ( quy mä thë træåìng )
+ Thë hiãúu
+ Caïc kyì voüng
b) Haøm soá caàu
Tæì nhæîng yãúu täú xaïc âënh cáöu coï thãø trçnh baìy cáöu dæåïi daûng
haìm säú :
Vôùi :
Px giaù caû haøng hoùa x.

Py giaù caû caùc haøng hoùa coù lieân quan ñeán haøng hoùa x.
IX thu nhaäp chi cho haøng hoùa x
Nx daân soá mua haøng hoùa x.
Lx thò hieáu cuûa ngöôøi tieâu duøng ñoái vôùi haøng hoùa x.
Ex caùc kyø voïng lieân quan ñeán tieâu duøng haøng hoùa x.
3) Ñöôøng caàu
a) Bieåu caàu
Bieåu caàu laø baûng soá lieäu moâ taû soá löôïng caàu veà haøng hoùa hay
dòch vuï maø ngöôøi tieâu duøng mua töông öùng vôùi caùc möùc giaù caû
khaùc nhau.
b) Ñöôøng caàu
Ñöôøng caàu laø ñöôøng moâ taû caàu veà haøng hoùa treân ñoà thò trong
moái töông quan vôùi giaù caû cuûa noù (caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi).

P
P2
P1
D
O Q2 Q1
Ñöôøng caàu ñöôïc veõ töø bieåu caàu hay töø haøm soá caàu vôùi daïng
ñôn giaûn :
Q = a P + b hay P = a Q + b ( vôùi a < 0)
c) Luaät caàu
Luaät caàu ñöôïc phaûn aùnh qua tính chaát cuûa ñöôøng caàu (ñöôøng
D treân ñoà thò ) . Ñöôøng caàu doác xuoáng veà beân phaûi ñoà thò cho
bieát : caàu veà haøng hoùa hay dòch vuï vaø giaù caû cuûa noù nghòch bieán
vôùi nhau : khi giaù taêng thì caàu giaûm vaø ngöôïc laïi.
Moät soá ngoaïi leä : trong tröôøng hôïp suy thoùai kinh teá hay laïm
phaùt cao, caàu veà haøng hoùa vaø giaù caû ñoàng bieán vôùi nhau.
d) Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu
* Söï thay ñoåi cuûa caàu doïc theo ñöôøng caàu :
Söï thay ñoåi cuûa caàu doïc theo ñöôøng caàu laø söï thay ñoåi
löôïng caàu veà haøng hoùa khi giaù caû cuûa noù thay ñoåi ,caùc
yeáu toá khaùc khoâng ñoåi ( haøm soá caàu khoâng thay ñoåi )
* Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu :
10

Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu laø söï thay ñoåi vò trí cuûa
ñöôøng caàu treân ñoà thò : ñöôøng caàu dòch chuyeån hoaøn
toaøn sang beân phaûi hay beân traùi ñoà thò .
* Nguyeân nhaân söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu : laø do caùc yeáu
toá ngoaøi giaù caû cuûa haøng hoùa taùc ñoäng nhö: thu nhaäp , giaù caû caùc
maët haøng lieân quan, quy moâ thò tröôøng, thò hieáu … Khi caùc yeáu toá
naøy thay ñoåi haøm soá caàu thay ñoåi . Treân thöïc teá caùc yeáu toá ngoaøi
giaù taùc ñoäng ñoàng thôøi , keát quaû toång hôïp theo hai chieàu höôùng :
coäng höôûng hay buø tröø cho nhau , keát cuïc chæ bieåu hieän qua giaù
caû cuûa haøng hoùa trong moái töông quan haøm soá vôùi löôïng caàu veà
haøng hoùa .
II) Cung (Supply)
1) Khaùi nieäm
a) Cung
Cung laø löôïng haøng hoùa hay dòch vuï maø nhöõng ngöôøi baùn saün
saøng baùn ôû moãi möùc giaù chaáp nhaän ñöôïc
b) Cung caù nhaân
Laø löôïng haøng hoùa hay dòch vuï maø moät ngöôøi baùn ( moät
doanh nghieäp ) saün saøng baùn ra thò tröôøng ôû moãi möùc giaù maø
ngöôøi aáy chaáp nhaän ñöôïc.
c) Cung cuûa thò tröôøng
Laø toång möùc cung cuûa caùc caù nhaân ôû moãi möùc giaù
2) Caùc yeáu toá xaùc ñònh , haøm soá cung

a) Caùc yeáu toá xaùc ñònh cung
Cung veà haøng hoùa khoâng chæ phuï thuoäc vaøo giaù caû cuûa baûn
thaân haøng hoùa ñoù maø coøn phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá khaùc nhö :
11

+ Coâng ngheä saûn xuaát
+ Giaù caû caùc yeáu toá saûn xuaát ñaàu vaøo
+ Taùc ñoäng cuûa chính phuû
+ Soá ngöôøi saûn xuaát
+ Caùc kyø voïng
b) Haøm soá cung
Töø nhöõng yeáu toá xaùc ñònh cung coù theå trình baøy cung döôùi
daïng haøm soá :
Vôùi :
PX : giaù caû haøng hoùa x

TX : coâng ngheä saûn xuaát haøng hoùa x
PKL : giaù caû ñaàu vaøo saûn xuaát
NS : soá ngöôøi saûn xuaát
EX : caùc kyø voïng lieân quan ñeán ngaønh saûn xuaát haøng
hoùa x
3) Ñöôøng cung
a) Bieåu cung
Bieåu cung laø baûng soá lieäu moâ taû soá löôïng haøng hoùa hay dòch
vuï maø ngöôøi baùn saün saøng baùn töông öùng vôùi caùc möùc giaù caû
khaùc nhau.
b) Ñöôøng cung
Ñöôøng cung laø ñöôøng moâ taû cung veà haøng hoùa treân ñoà thò
trong moái töông quan vôùi giaù caû cuûa noù ( caùc yeáu toá khaùc khoâng
ñoåi ).
P
S
P1
P2 12

Ñöôøng cung ñöôïc veõ töø bieåu cung hay töø haøm soá cung vôùi
daïng ñôn giaûn :
P = a Q + b hay Q = a P + b
( vôùi a > 0 )
c) Luaät cung
Luaät cung ñöôïc phaûn aùnh qua tính chaát cuûa ñöôøng cung (
ñöôøng S treân ñoà thò ) ñöôøng cung doác leân cho ta bieát : cung veà
haøng hoùa hay dòch vuï vaø giaù caû cuûa noù ñoàng bieán vôùi nhau : khi
giaù taêng thì cung taêng vaø ngöôïc laïi.
Moät soá ngoaïi leä : caùc haøng hoùa noâng phaåm vaø haøng truyeàn
thoáng ñöôïc saûn xuaát döïa treân naêng löïa saûn xuaát , thôøi vuï vaø söï
phaùn ñoaùn thò tröôøng.
d) Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung
+ Söï thay ñoåi cuûa cung doïc theo ñöôøng cung.
Söï thay ñoåi cuûa cung doïc theo ñöôøng cung laø söï thay thay ñoåi
löôïng cung veà haøng hoùa khi giaù caû cuûa noù thay ñoåi (haøm soá
cung khoâng thay ñoåi).
+ Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung
Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung laø söï thay ñoåi vò trí cuûa
ñöôøng cung treân ñoà thò : ñöôøng cung dòch chuyeån hoaøn toaøn sang
beân phaûi hay beân traùi.
13

* Nguyeân nhaân cuûa söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung laø do
caùc yeáu toá ngoaøi giaù caû cuûa haøng hoùa taùc ñoäng nhö : coâng ngheä
saûn xuaát thay ñoåi , giaù caû ñaàu vaøo thay ñoåi … Khi caùc yeáu toá naøy
thay ñoåi haøm cung thay ñoåi . Treân thöïc teá caùc yeáu toá ngoaøi giaù
caû cuûa haøng hoùa taùc ñoäng ñoàng thôøi , keát quaû toång hôïp theo hai
chieàu höôùng: coäng höôûng hay buø tröø cho nhau , keát cuïc chæ bieåu
hieän qua cung veà haøng hoùa trong moái töông quan haøm soá vôùi
giaù caû veà haøng hoùa ñoù.
e) Söï co giaõn cuûa cung
Söï co giaõn cuûa cung laø möùc ñoä bieán ñoåi löôïng cuûa moät haøng
hoùa cung öùng ra thò tröôøng , tröôùc möùc ñoä bieán ñoåi cuûa giaù caû
haøng hoùa ñoù , ngöôøi ta ño löôøng söï co daõn cuûa cung baèng heä soá
co giaõn cuûa cung .
Khi ES > 1 : cung co giaõn nhieàu

ES < 1 : cung co giaõn ít
ES = 1 : cung co giaõn 1 ñôn vò
III) Caân baèng cung - caàu

1) Söï hình thaønh ñieåm caân baèng cung caàu
Caân baèng cung , caàu treân thò tröôøng laø traïng thaùi löôïng cung
vaø löôïng caàu baèng nhau taïi moät möùc giaù naøo ñoù , treân ñoà thò
ñöôøng cung caét ñöôøng caàu taïi moät ñieåm goïi laø ñieåm caân baèng ,
ñieåm naøy xaùc ñònh löôïng caân baèng vaø giaù caû caân baèng cung ,
caàu.
Ví duï : Cung caàu veà giaøy da ôû thaønh phoá HCM 1996
14

Giaù ( P ) Löôïng caàu (QD) Löôïng cung (QS)
Möùc
(1.000 ñoâi/thaùng ) (1.000ñ/ñoâi) (1.000 ñoâi/thaùng)
a 100 100 600
b 80 200 450
c 60 300 300
d 40 400 150
e 20 500 0
Caân baèng cung caàu treân thò tröôøng
P
E S
60
D
O 300 Q
2) Söï dòch chuyeån cuûa ñieåm caân baèng

Cung vaø caàu quyeát ñònh soá löôïng haøng hoùa vaø giaù caû caân
baèng treân thò tröôøng . Vì vaäy khi cung, caàu thay ñoåi thì giaù caû vaø
saûn löôïng caân baèng treân thò tröôøng thay ñoåi : coù 3 tröôøng hôïp :
-Thay ñoåi veà phía caàu , cung khoâng ñoåi.
-Thay ñoåi veà phía cung , caàu khoâng ñoåi.
-Caû cung vaø caàu cuøng thay ñoåi.
3) Söï vaän duïng

a) Kieåm soaùt giaù caû
Möùc giaù toái ña ( Price ceilings ) laø giôùi haïn cuûa giaù caû, laø
möùc giaù cao nhaát maø nhaø nöôùc aán ñònh, buoäc nhöõng ngöôøi baùn
phaûi tuaân thuû . Muïc tieâu cuûa giaù toái ña laø giaûm giaù cho ngöôøi
15

tieâu duøng , noù thöôøng ñöôïc aán ñònh cho caùc loaïi haøng hoùa thieát
yeáu trong thôøi kyø khan hieám.
Möùc giaù toái thieåu ( Price Floors ) laø möùc giaù thaáp nhaát maø
nhaø nöôùc aán ñònh buoäc nhöõng ngöôøi mua phaûi tuaân thuû. Muïc tieâu
cuûa giaù toái thieåu laø hoã trôï ngöôøi baùn , noù thöôøng ñöôïc aùp duïng
cho haøng hoùa noâng phaåm , hay haøng hoùa söùc lao ñoäng.
b) Kieåm soaùt cung , caàu
Kieåm soaùt cung caàu laø moät höôùng vaän duïng khaùc maø nhaø
nöôùc aùp duïng nhaèm caùc muïc tieâu nhö : baûo hoä haøng hoùa trong
nöôùc , khuyeán khích xuaát khaåu , thöïc haønh tieát kieäm , thoâng qua
chính saùch thueá vaø can thieäp baèng giaù caû …
BAØI TAÄP
1 . Cho giaù caû , löôïng cung vaø löôïng caàu saûn phaåm X nhö
sau:
P 120 100 80 60 40 20
QD 0 100 200 300 400 500
QS 750 600 450 300 150 0
a) Thieát laäp haøm soá cung vaø haøm soá caàu cuûa saûn phaåm x
b) Do thu nhaäp daân cö thay ñoåi, caàu veà haøng hoùa x giaûm
20% ôû caùc möùc giaù .Giaù caû caân baèng vaø soá löôïng caân
baèng thò tröôøng baây giôø laø bao nhieâu ?
16

2 . Saûn phaåm Y coù haøm soá cung vaø haøm soá caàu thò tröôøng nhö
sau :
a) Tìm giaù caû vaø saûn löôïng caân baèng thò tröôøng ?
b) Neáu chính phuû ñònh giaù toái thieåu P = 17,5 thì tình hình
thò tröôøng saûn phaåm Y theá naøo ?
c) Neáu chính phuû ñònh giaù toái ña P = 14 thì tình hình thò
tröôøng saûn phaåm Y theá naøo ?
3 . Cho haøm soá caàu vaø haøm soá cung thò tröôøng cuûa saûn phaåm
X nhö sau : QD = 40 – P ; QS = 10 + 2P
a) Tìm giaù caû caân baèng vaø soá löôïng caân baèng thò tröôøng
b) Neáu chính phuû ñaùnh thueá 3ñ/ ñôn vò saûn phaåm thì soá
löôïng vaø giaù caû caân baèng trong tröôøng hôïp naøy laø bao
nhieâu ?
4 . Haøm soá cung, caàu veà luùa mì ôû Myõ nhöõng naêm 1980 nhö
sau : QS = 1800 + 240 P
QD = 3550 – 266 P
Trong ñoù caàu noäi ñòa laø : QD1 = 1000 - 46P
Ñôn vò tính : Q = trieäu giaï, P = dollar.
a) Tìm giaù caû vaø saûn löôïng caân baèng thò tröôøng
b) Giaû söû caàu xuaát khaåu veà luùa mì giaûm ñi 40%, noâng daân
Myõ bò aûnh höôûng nhö theá naøo veà doanh thu vaø giaù caû ?
c) Ñeå khaéc phuïc tình traïng treân, chính phuû Myõ quy ñònh
giaù luùa mì : 3 dollar / giaï, muoán thöïc hieän ñöôïc söï can
thieäp giaù caû chính phuû phaûi laøm gì ?
5 . Vaøo nhöõng ngaøy ñaàu muøa, löôïng caø pheâ moãi tuaàn treân thò
tröôøng Vieät Nam ñöôïc cho bôûi thoâng tin sau :
P ( USD ) 1800 1600 1400
Q ( taán ) 100 150 200
17

Trong ñoù caàu caø pheâ xuaát khaåu ñöôïc cho bôûi haøm soá :
QF = 0,15 P + 350. Löôïng cung caø pheâ moãi tuaàn trong caû
nöôùc ñöôïc bieåu thò bôûi haøm soá : P = Q + 1000
a) Xaùc ñònh giaù caû vaø löôïng caân baèng thò tröôøng
b) Giaû söû caàu caø pheâ noäi ñòa (QE) giaûm chæ coøn 50%. Tìm
giaù caû vaø saûn löôïng caân baèng thò tröôøng môùi.
c) Ñeå baûo hoä saûn xuaát , nhaø nöôùc cam keát mua heát löôïng
caø pheâ thöøa nhaèm giöõ giaù caû ôû möùc caân baèng ban ñaàu,
nhaø nöôùc caàn boû ra bao nhieâu tieàn ?
CHÖÔNG III
LYÙ THUYEÁT NGÖÔØI TIEÂU DUØNG
I) Lyù thuyeát veà lôïi ích (hay höõu duïng)
1) Lôïi ích vaø lôïi ích caän bieân
a) Lôïi ích (U – Utility)
Laø söï thoûa maõn nhu caàu cuûa con ngöôøi khi tieâu duøng haøng
hoùa hay dòch vuï .
b) Toång lôïi ích (TU – Total Utility)
18

Laø toaøn boä söï thoûa maõn thu ñöôïc khi tieâu duøng caùc haøng hoùa
vaø dòch vuï ( tính trong thôøi gian nhaát ñònh)
c) Lôïi ích caän bieân (MU –Marginal Utility)
Laø möùc taêng theâm cuûa toång lôïi ích khi tieâu duøng theâm moät
ñôn vò haøng hoùa hay dòch vuï
2) Quy luaät lôïi ích caän bieân giaûm daàn

+ Noäi dung quy luaät
Lôïi ích caän bieân cuûa moät haøng hoùa hay dòch vuï giaûm daàn khi
haøng hoùa hay dòch vuï ñoù ñöôïc tieâu duøng taêng daàn trong moät thôøi
gian nhaát ñònh .
+ Minh hoïa baèng ñoà thò
Giaû söû söï thoûa maõn cuûa con ngöôøi coù theå ño ñöôïc , ta coù baûng
min hoïa döôùi ñaây veà lôïi ích caän bieân cuûa vieäc uoáng nöôùc ngoït
dieãn ra trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh .
Q nöôùc ngoït
TU MU
Ñôn vò / chai
1 5 5
2 8 3
3 9 1
4 9 0
5 7 -2
MU
6
19

5
4
3
2
1
O
Q nöôùc ngoït
-1 1 2 3 4 5 6
-2
-3
3) Lôïi ích caän bieân vaø ñöôøng caàu

Lôïi ích laø moät khaùi nieäm tröøu töôïng, ngöôøi ta chæ coù theå caûm
nhaän ñöôïc, khoâng ño, ñeám ñöôïc.Tuy nhieân lyù thuyeát veà lôïi ích
vôùi quy luaät lôïi ích caän bieân (MU) giaûm daàn cho ta yù nieäm veà
ñöôøng caàu doác xuoáng. ÔÛ ñaây coù moái quan heä giöõa MU vaø giaù caû
cuûa haøng hoùa.
Khi MU caøng lôùn ngöôøi tieâu duøng traû giaù caøng cao vaø ngöôïc
laïi. Khi MU = 0 ngöôøi tieâu duøng khoâng mua theâm moät ñôn vò
haøng hoùa naøo nöõa, ñöôøng caàu (D) phaûn aùnh quy luaät MU giaûm
daàn : MU = D.
MU & P
( P = 1000 )
6
5
4
3
2
1
Q nöôùc ngoït
-1 1 2 3 4 5 6
20

-2
-3
4) Thaëng dö tieâu duøng (CS –Surplus Consume)

a) Khaùi nieäm
Thaëng dö tieâu duøng laø söï cheânh leäch giöõa lôïi ích maø ngöôøi
tieâu duøng nhaän ñöôïc khi tieâu duøng moät ñôn vò haøng hoùa, dòch vuï.
So vôùi chi phí thöïc teá maø ngöôøi tieâu duøng phaûi traû ñeå thu ñöôïc
lôïi ích ñoù.
b) Söï hình thaønh thaëng dö tieâu duøng
Ngöôøi tieâu duøng chaáp nhaän mua haøng hoùa vaø dòch vuï vôùi giaù
caû töông öùng vôùi lôïi ích maø ngöôøi tieâu duøng nhaän ñöôïc khi tieâu
duøng chuùng. Theo ví duï treân, ngöôøi tieâu duøng chæ chaáp nhaän mua
vaø traû giaù ñeán chai nöôùc ngoït thöù ba laø 1000 ñ / chai, chai thöù tö
khoâng mua vì MU = 0. Ngöôøi tieâu duøng seõ traû 5000 ñ cho chai
nöôùc ngoït thöù nhaát neáu nhö treân thò tröôøng chæ coù moät chai. Tuy
nhieân soá löôïng haøng hoùa nöôùc ngoït raát nhieàu, vì vaäy giaù caû chai
nöôùc ngoït cuoái cuøng töông öùng vôùi lôïi ích caän bieân maø ngöôøi
tieâu duøng nhaän ñöôïc (chai thöù ba) seõ quyeát ñònh giaù caû cuûa nöôùc
ngoït. Khi ngöôøi tieâu duøng mua ba chai seõ thu ñöôïc lôïi ích vöôït
troäi töø chai thöù nhaát vaø chai thöù hai, phaàn naøy laø thaëng dö tieâu
duøng .
Khi caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi, treân ñoà thò ñöôøng caàu
(P = a Q + b) : thaëng dö tieâu duøng laø phaàn dieän tích phía döôùi
ñöôøng caàu, phía treân ñöôøng gia
b S
D
CS
21
O Q

P
II) Söï co giaõn cuûa caàu

1) Khaùi nieäm
Söï co giaõn cuûa caàu laø khaùi nieäm phaûn aùnh söï thay ñoåi löôïng
caàu veà haøng hoùa vaø dòch vuï do söï thay ñoåi giaù caû cuûa noù gaây ra
(caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi).
a) Söï co giaõn cuûa caàu theo giaù caû haøng hoùa
Laø phaàn traêm bieán ñoåi cuûa löôïng caàu so vôùi 1% bieán ñoåi cuûa
giaù caû haøng hoùa
Trong ñoù:
b) Söï co giaõn cuûa caàu theo thu nhaäp

Laø phaàn traêm bieán ñoåi cuûa löôïng caàu so vôùi 1% bieán ñoåi cuûa
thu nhaäp.
Trong ñoù:
22

c) Söï co giaõn cheùo cuûa caàu
Laø phaàn traêm bieán ñoåi löôïng caàu cuûa haøng hoùa naøy so vôùi 1%
bieán ñoåi cuûa giaù caû haøng hoùa khaùc (hai haøng hoùa coù lieân quan)
Trong ñoù :
2) Ñònh löôïng heä soá co giaõn cuûa caàu

2 .1 - Ñònh löôïng theo ñieåm caàu
Ñònh löôïng theo ñieåm caàu laø tính ñoä co giaõn cuûa caàu treân moät
ñieåm cuûa ñöôøng caàu öùng vôùi moät trò soá nhaát ñònh cuûa P & Q (caùc
yeáu toá khaùc khoâng ñoåi).
a) Vôùi heä soá co giaõn cuûa caàu theo giaù

Caùch tính
23

Löu yù : Trong coâng thöùc treân trò soá cuûa P1 vaø Q1 töông öùng
vôùi ñieåm caàu caàn tính ED .
Khi xaùc ñònh ñöôïc haøm soá caàu QD = f ( P ) ta coù theå aùp duïng
coâng thöùc
Do quan heä nghòch bieán giöõa caàu veà haøng hoùa vaø giaù caû cuûa
noù neân ED mang daáu aâm . Vì vaäy khi tính toaùn ngöôøi ta chæ laáy
giaù trò tuyeät ñoái, chaúng haïn ED = -5 = 5 . Ñieàu naøy coù
nghóa laø khi giaù caû thay ñoåi 1% thì caàu thay ñoåi 5% .
+ Phaân loaïi ED
ED < 1 : caàu ít co giaõn
ED = 1 : caàu co giaõn ñôn vò
D
E > 1 : caàu co giaõn nhieàu
+ Moái quan heä giöõa ED vaø TR
(TR – Total Revenue : toång doanh thu )
ED < 1 : TR vaän ñoäng cuøng chieàu vôùi giaù caû
haøng hoùa
D
E = 1 : TR khoâng phuï thuoäc vaøo giaù caû
haøng hoùa .
D
E > 1 : TR vaän ñoäng ngöôïc chieàu vôùi giaù caû
haøng hoùa .
b) Vôùi heä soá co giaõn cuûa caàu theo thu nhaäp

• Caùch tính :
24

Khi xaùc ñònh ñöôïc haøm soá caàu theo I (caùc yeáu toá khaùc khoâng
ñoåi ) QD = f(I) ta coù theå aùp duïng coâng thöùc :
• Moái quan heä :

EI < 0 : saûn phaåm thöù caáp
I
E > 0 : saûn phaåm thoâng thöôøng
Trong saûn phaåm thoâng thöôøng
EI > 1 : saûn phaåm cao caáp
EI < 1 : saûn phaåm thieát yeáu
c) Vôùi heä soá co giaõn cheùo cuûa caàu
• Caùch tính :
Khi xaùc ñònh ñöôïc haøm soá caàu cuûa haøng hoùa x theo giaù cuûa
D
haøng hoaù y (caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi)Q X = ƒ(Py) ta coù theå aùp
duïng coâng duïng :
• Moái quan heä :
2 .2 - Ñònh löôïng theo ñoaïn caàu
25

Ñònh löôïng theo ñoaïn caàu laø tính ñoä co giaõn cuûa caàu treân moät
ñoaïn naøo ñoù cuûa ñöôøng caàu : chaúng haïn ñoaïn AB treân ñöôøng D1
theo hình veõ :
P2 A
B
P1
Q
Q2 Q1
Heä soá co giaõn cuûa caàu ñoaïn AB phaûi bao haøm ñöôïc söï co
giaõn cuûa caàu trong khoaûng AB keå caû khi vaän ñoäng töø A ñeán B vaø
töø B ñeán A. Vì vaäy P vaø Q duøng laøm caên cöù ñeå tính phaàn traêm co
giaõn cuûa caàu phaûi ñöôïc tính ôû trung ñieåm : chaúng haïn ñoái vôùi heä
soá co giaõn cuûa caàu theo giaù thì :
Khi coù haøm soá caàu theo giaù QD = f(P) (caùc yeáu toá khaùc khoâng
ñoåi ) coù theå duøng pheùp tính vi phaân laáy ñaïo haøm cuûa haøm soá QD
P2+P1 Q2+Q1
theo P vaø nhaân vôùi P (vôùi P = vaø Q = ).
Q 2 2
26

III) Löïa choïn saûn phaåm cuûa ngöôøi tieâu duøng
1) Toái ña hoùa lôïi ích cuûa ngöôøi tieâu duøng
Ngöôøi tieâu duøng coù sôû thích khaùc nhau khi tieâu duøng haøng
hoùa hay dòch vuï seõ löïa choïn haøng hoùa hay dòch vuï naøo maø hoï
thích. Tuy nhieân moãi ngöôøi tieâu duøng duø coù khaùc nhau nhö theá
naøo veà sôû thích nhöng ñeàu gioáng nhau laø muoán toái ña hoùa lôïi ích
khi tieâu duøng nhöõng haøng hoùa hay dòch vuï khaùc nhau aáy. Vì vaäy
toái ña hoùa lôïi ích laø muïc tieâu chung cuûa ngöôøi tieâu duøng khi löïa
choïn vaø tieâu duøng haøng hoùa hay dòch vuï.
Maët khaùc söï löïa choïn saûn phaåm tieâu duøng theo sôû thích laïi bò
raøng buoäc khaùch quan bôûi nguoàn thu nhaäp ( ngaân saùch ) haïn cheá
cuûa moãi ngöôøi cuøng vôùi giaù caû vaø töông quan veà giaù caû giöõa caùc
loaïi haøng hoùa treân thò tröôøng. Do ñoù ngöôøi tieâu duøng seõ löïa choïn
tieâu duøng nhöõng saûn phaåm vôùi soá löôïng naøo ñoù thoûa maõn sôû
thích caù nhaân vôùi lôïi ích ñaït ñöôïc cao nhaát trong giôùi haïn ngaân
saùch vaø giaù caû haøng hoùa treân thò tröôøng cho pheùp Nhö vaäy ngöôøi
tieâu duøng ñaõ toái ña hoùa lôïi ích cuûa mình.
2) Phaân tích söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng

baèng ñöôøng baøng quan vaø ñöôøng ngaân saùch
a) Ñöôøng baøng quan (Indifference curve)
27

Ñöôøng baøng quan ( hay ñöôøng ñoàng möùc thoûa maõn ) laø ñöôøng
theå hieän caùc taäp hôïp khaùc nhau giöõa hai haøng hoùa, nhaèm taïo ra
möùc höõu duïng nhö nhau (ñöôøng U).
Haøm U : U* = U(X,Y)
(vôùi U* : möùc höõu duïng coá ñònh)
b) Ñöôøng ngaân saùch (Iso-expenditure line)
Laø ñöôøng theå hieän caùc phoái hôïp khaùc nhau veà haøng hoùa maø
ngöôøi tieâu duøng coù theå mua , vôùi nhöõng möùc giaù vaø thu nhaäp
nhaát ñònh ( ñöôøng I)
Haøm I : I = PX . X + PY . Y
c) Caân baèng tieâu duøng
Y u1 u2 u3
D
I
O X
Caân baèng tieâu duøng laø traïng thaùi thoûa maõn cao nhaát ñaït ñöôïc
veà tieâu duøng caùc haøng hoùa vaø dòch vuï trong ñieàu kieän giôùi haïn
thu nhaäp vaø giaù caû haøng hoùa cho pheùp.
Ñieåm D treân ñoà thò laø ñieåm caân baèng tieâu duøng cho hai saûn
phaåm Y vaø X vôùi thu nhaäp I vaø giaù caû PX vaø PY.
Sôû dó ñieåm D laø ñieåm caân baèng tieâu duøng hay tieâu duøng toái
öu vì noù laø ñieåm duy nhaät thoûa maõn ñieàu kieän : toái ña hoùa ñoä
höõu duïng (ñöôøng u3 cao nhaát ) trong giôùi haïn cho pheùp veà ngaân
saùch vaø giaù caû .
28

Taïi ñieåm D ñoä doác cuûa ñöôøng baøng quan vaø ñoä doác cuûa
ñöôøng ngaân saùch baèng nhau.
Trong ñoù :
MUX , MUY : höõu duïng bieân cuûa saûn phaåm x,y
PX , PY : giaù caû saûn phaåm x , saûn phaåm y
Coâng thöùc treân cho bieát söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng laø
toái öu khi ñaït ñöôïc höõu duïng bieân cuûa caùc loaïi haøng hoùa tính
treân moät ñôn vò tieàn teä chi phí laø baèng nhau .
Ñoái vôùi nhieàu haøng hoùa coâng thöùc treân seõ laø :
3) Aûnh höôûng thay theá vaø aûnh höôûng thu nhaäp
a) Aûnh höôûng thay theá
29

Y Y u2
u1
D2
I1 D1
I2
I2 I1
O x2 x1 x O x1 x2 x
Hình A Hình B
Laø söï thay ñoåi löôïng caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng ñoái vôùi moät saûn
phaåm do söï thay ñoåi giaù caû cuûa noù khi sôû thích cuûa ngöôøi tieâu
duøng vaø giaù caû caùc saûn phaåm khaùc khoâng thay ñoåi.
Ví duï : Khi giaù caû haøng hoùa x taêng, ngöôøi tieâu duøng mua haøng
hoùa x ít hôn, löôïng caàu giaûm x1 xuoáng x2 (hình A).
b) Aûnh höôûng thu nhaäp
Laø söï thay ñoåi löôïng caàu ñoái vôùi moät saûn phaåm khi thu nhaäp
cuûa ngöôøi tieâu duøng thay ñoåi, vôùi giaû thieát caùc giaù caû haøng hoùa
vaø sôû thích khoâng thay ñoåi.
Ví duï : Khi thu nhaäp taêng töø I1 ñeán I2 löôïng caàu saûn phaåm x
taêng töø x1 ñeán x2 (hình B ).
4) Ñöôøng caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng

Ñöôøng caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng ñoái vôùi moät haøng hoùa ñöôïc
xaùc ñònh bôûi soá löôïng saûn phaåm maø ngöôøi aáy mua, vôùi nhöõng
möùc giaù khaùc nhau (caùc ñieàu kieän khaùc khoâng ñoåi).
Lyù thuyeát veà söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng cho pheùp
chuùng ta xaùc ñònh ñieåm caân baèng tieâu duøng, töông öùng vôùi caùc
möùc giaù caû khaùc nhau. Noái caùc ñieåm caân baèng tieâu duøng, bieåu
dieãn noù döôùi hình thöùc khaùc ta ñöôïc ñöôøng caàu cuûa ngöôøi tieâu
duøng .
Y
30
y1 D1 D2
Y2
P
D1
P1
D2
P2 D
O x1 x2 x
BAØI TAÄP
1 . Taïi sao ngöôøi ta goïi chöông naøy laø lyù thuyeát veà caàu ?
2 . Thu nhaäp bình quaân thaùng ôû ngoaïi thaønh taêng töø 110.000ñ/
ngöôøi leân 130.000ñ/ngöôøi. Löôïng thòt boø baùn taêng töø
2.100kg/thaùng leân 3.000ñ/thaùng vôùi möùc giaù caû khoâng
ñoåi
a) Tính ñoä co giaõn cuûa caàu thòt boø theo thu nhaäp.
b) Giaû söû naêm tôùi thu nhaäp taêng leân 160.000ñ/thaùng. Ñoä
co giaõn cuûa caàu veà thòt boø tính ñöôïc ôû caâu a vaãn coøn
giaù trò thì löôïng caàu veà thòt boø naêm tôùi laø bao nhieâu?
3 . Coù 3 xí nghieäp chieám lónh toaøn boä thò tröôøng haøng hoùa x
vôùi haøm soá caàu cuûa töøng xí nghieäp nhö sau :
Q1 = 50 – P ; Q2 = 100 – 2P ; Q3 = 100 – 4P
( vôùi Q1, Q2, Q3 laø löôïng caàu XN1, XN2, XN3 )
a) Soá caàu saûn phaåm x ñoái vôùi moãi xí nghieäp laø bao nhieâu
khi giaù laø 10 vaø 25.
b) ÔÛ caùc möùc giaù noùi treân toång soá caàu thò tröôøng laø bao
nhieâu ?
31

4 . Haøm höõu duïng cuûa moät ngöôøi tieâu duøng ñöôïc cho nhö sau
: U(X,Y) = X . Y
a) Sôû thích ban ñaàu cuûa ngöôøi tieâu duøng laø 6 ñôn vò X vaø
2 ñôn vò Y . Vôùi sôû thích khoâng ñoåi haõy veõ ñöôøng ñoàng
möùc thoûa maõn cuûa ngöôøi tieâu duøng treân .
b) Giaû söû giaù cuûa X laø 10.000ñ/ñôn vò giaù cuûa Y laø
30.000ñ/ñôn vò. Ngöôøi tieâu duøng coù 120.000ñ ñeå chi
tieâu cho haøng hoùa X vaø haøng hoùa Y, haõy veõ ñöôøng
ngaân saùch cuûa ngöôøi tieâu duøng .
c) Söï löïa choïn toái öu cuûa ngöôøi tieâu duøng ñöôïc thöïc hieän
nhö theá naøo ?
5. Treân thò tröôøng saûn phaåm Z ñang caân baèng ôû möùc giaù
P=15 vaø Q = 20. Taïi ñieåm caân baèng naøy heä soá co giaõn
cuûa
tuyeán tính.
a) Xaùc ñònh haøm soá caàu vaø cung thò tröôøng
b) Giaû söû chính phuû ñaùnh thueá laøm löôïng cung giaûm 50%
ôû caùc möùc giaù. Vaäy giaù caû caân baèng vaø saûn löôïng caân
baèng thay ñoåi nhö theá naøo ?
c) Giaû söû chính phuû aán ñònh giaù toái ña : P = 15ñ vaø ñaùnh
thueá nhö caâu b. Tình hình thò tröôøng saûn phaåm Z nhö
theá naøo ?
32

CHÖÔNG IV
LYÙ THUYEÁT VEÀ HAØNH VI CUÛA
DOANH NGHIEÄP
I) Lyù thuyeát saûn xuaát

1) Haøm soá saûn xuaát
* Khaùi nieäm :
+ Haøm soá saûn xuaát laø coâng cuï toaùn hoïc xaùc ñònh möùc saûn
löôïng toái ña coù theå ñaït ñöôïc töø baát cöù khoái löôïng cho tröôùc naøo
cuûa ñaàu vaøo saûn xuaát .
+ Haøm saûn xuaát khaùi quaùt caùc phöông phaùp coù hieäu quaû veà
maët kyõ thuaät khi keát hôïp caùc yeáu toá ñaàu vaøo ñeå taïo ra saûn löôïng
ñaàu ra .
+ Saûn löôïng ñaàu ra : soá löôïng saûn phaåm (Q).
+ Caùc yeáu toá ñaàu vaøo : lao ñoäng (L), ñaát ñai (La), voán (K
), thueá (T) … quaûng caùo (A).
+ Haøm soá saûn xuaát vôùi nhieàu ñaàu vaøo
Q = f ( L , La , K , T , … , A )
Haøm soá saûn xuaát daïng ñôn giaûn
Q=f(K,L)
Vôùi Q : saûn löôïng ñaàu ra.
K : voán hieän vaät (capital) tính baèng ñôn vò: TLSX.
L : lao ñoäng ( labour ) ñôn vò : coâng nhaân.
* Haøm soá saûn xuaát chæ roõ moái quan heä giöõa saûn löôïng toái ña
( Q max ) coù theå thu ñöôïc töø caùc taäp hôïp khaùc nhau cuûa caùc yeáu
toá ñaàu vaøo vôùi moät coâng ngheä nhaát ñònh .
33

Khaûo saùt haøm soá saûn xuaát vôùi moät ñaàu vaøo bieán ñoåi
Ñaàu vaøo saûn Ñaàu ra : saûn löôïng Saûn löôïng taêng

xuaát TP = Q theâm MP = Q
0 0
0,3
1 0,3
0,7
2 1
1,4
3 2,4
1,6
4 4
1
5 5
0,8
6 5,8
0,6
7 6,4
H4.1 – Haøm soá saûn xuaát vôùi moät ñaàu vaøo bieán ñoåi
Haøm soá saûn xuaát vôùi moät ñaàu vaøo bieán ñoåi cho thaáy saûn
löôïng ñaàu ra taêng theâm laø keát quaû cuûa töøng yeáu toá saûn xuaát taêng
theâm .
Khaûo saùt haøm soá saûn xuaát vôùi hai ñaàu vaøo bieán ñoåi
Ñôn vò voán
(K)
6
24 35 42 47 51 54
5 23 32 39 44 48 51
4
20 28 35 40 44 47
3
17 24 30 35 39 42
2
14 19 24 28 32 35
1
5 12 18 21 23 24
Ñôn vò lao ñoäng (L)
0 1 2 3 4 5 6
H4.2 – Haøm soá saûn xuaát vôùi hai ñaàu vaøo bieán ñoåi
34

Haøm soá saûn xuaát vôùi hai ñaàu vaøo bieán ñoåi cho thaáy:
Moãi oâ cuûa haøm soá saûn xuaát cho soá lieäu veà saûn löôïng cöïc ñaïi
(Qmax) cuûa doanh nghieäp coù theå saûn xuaát khi phoái hôïp nhöõng tæ
leä khaùc nhau giöõa hai loaïi ñaàu vaøo saûn xuaát : Q = f(K,L).
2) Quy luaät naêng suaát caän bieân giaûm daàn

a) Naêng suaát cuûa moät yeáu toá saûn xuaát
Töø khaûo saùt haøm soá saûn xuaát vôùi moät ñaàu vaøo saûn xuaát ruùt ra
khaùi nieäm veà naêng suaát cuûa moät yeáu toá saûn xuaát :
Khaùi nieäm : Naêng suaát cuûa moät yeáu toá saûn xuaát laø hieäu quaû
cuûa yeáu toá saûn xuaát ñoù, tính baèng soá löôïng saûn phaåm laøm ra
trong moät ñôn vò thôøi gian (caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi).
Khi moâ taû naêng suaát cuûa moät yeáu toá saûn xuaát ta maëc nhieân
Coi yeáu toá saûn xuaát khaùc khoâng ñoåi , chaúng haïn :
+ Naêng suaát cuûa lao ñoäng : PL = 10 sp / giôø.
+ Naêng suaát cuûa voán : K = 100 sp / giôø.
Naêng suaát bình quaân (AP – Average Product).
Naêng suaát bình quaân (AP) cuûa moät yeáu toá saûn xuaát laø soá saûn
löôïng ñaàu ra (Q) ñöôïc tính theo moät ñôn vò ñaàu vaøo yeáu toá saûn
xuaát.
Vôùi : APL : naêng suaát bình quaân cuûa lao ñoäng

Q : saûn löôïng ñaàu ra Q = TP (Total Products toång
saûn phaåm)
L : toång soá ñôn vò lao ñoäng ñaàu vaøo
Vôùi : APK : naêng suaát bình quaân cuûa voán
35

K : toång soá ñôn vò voán hieän vaät (TLSX) ñaàu vaøo
b) Quy luaät naêng suaát bieân giaûm daàn

* Naêng suaát bieân ( MP – Marginal Product )
Khaùi nieäm : laø naêng suaát (hay saûn phaåm) taêng theâm khi söû
duïng theâm moät ñôn vò yeáu toá saûn xuaát (caùc yeáu toá khaùc khoâng
ñoåi )
* Quy luaät naêng suaát bieân giaûm daàn
Khaûo saùt : Haøm soá saûn xuaát vôùi moät ñaàu vaøo bieán ñoåi
(phaàn1- H4.1) cho thaáy : naêng suaát bieân cuûa lao ñoäng taêng daàn
töø lao ñoäng thöù 1 ñeán lao ñoäng thöù 4, naêng suaát bieân giaûm daàn töø
lao ñoäng thöù 5 ñeán lao ñoäng thöù 7.
Noäi dung quy luaät : Sau moät möùc naøo ñoù cuûa ñaàu vaøo bieán
ñoåi cuûa caùc yeáu toá saûn xuaát khoâng ñöôïc giöõ nguyeân. Neáu tieáp
tuïc taêng daàn ñaàu vaøo bieán ñoåi ñoù seõ daãn ñeán giaûm daàn lieân tuïc
möùc saûn phaåm bieân cuûa yeáu toá .
Quy luaät naêng suaát bieân giaûm daàn xuaát hieän (hoaït ñoäng) treân
cô sôû : Haøm soá saûn xuaát laø moät töông quan kyõ thuaät thuaàn tuyù
giöõa caùc yeáu toá saûn xuaát ñaàu vaøo. ÔÛ baát cöù trình ñoä kyõ thuaät
naøo, caùc yeáu toá ñaàu vaøo K vaø L chæ phoái hôïp toái öu ôû moät tæ leä
nhaát ñònh, caøng xa tæ leä phoái hôïp ñoù naêng suaát bieân cuûa yeáu toá
saûn xuaát caøng giaûm .
36

Ñoà thò : Ñöôøng TP & MP theo baûng 4.1
Quy luaät naêng suaát bieân giaûm daàn laø cô sôû ñeå xaùc ñònh moái
töông quan veà kyõ thuaät trong vieäc phoái hôïp caùc yeáu toá ñaàu vaøo
saûn xuaát theå hieän trong haøm soá saûn xuaát .
3) Phoái hôïp ñaàu vaøo saûn xuaát ñeå coù chi phí
thaáp nhaát
a) Ñöôøng ñoàng möùc saûn löôïng (Iso – quant)
• Khaùi nieäm : ñöôøng ñoàng möùc saûn löôïng laø ñöôøng theå hieän
caùc möùc phoái hôïp coù theå coù ñöôïc giöõa hai loaïi ñaàu vaøo
saûn xuaát ñeå saûn xuaát ra cuøng moät möùc saûn löôïng ( ñöôøng
Q)
Phöông trình ñöôøng Q: Q = f (K , L)
K
a
b
Q
L
O
Ñöôøng Q phaûn aùnh hieäu quaû veà maët kyõ thuaät cuûa söï phoái hôïp
caùc loaïi ñaàu vaøo saûn xuaát .
Vôùi caùc möùc saûn löôïng coù theå veã ñöôïc bieåu ñoà caùc ñöôøng
ñoàng löôïng .
• Ñoä doác cuûa ñöôøng phaûn aùnh tyû leä thay theá giöõa
ñaàu vaøo K vaø ñaàu vaøo L ñeå saûn xuaát ra cuøng moät möùc saûn löôïng.
Caùc nhaø kinh teá goïi ñaây laø tæ leä thay theá kyõ thuaät bieân (MRTS –
Marginal Rate of Technical Substitution).
37

MRTS cuõng phaûn aùnh tæ leä thay theá caùc saûn phaåm caän bieân:
Goïi MPL laø saûn phaåm caän bieân cuûa L, MPK laø saûn phaåm caän
bieân cuûa K, ∆Q laø möùc thay ñoåi saûn löôïng, ∆K vaø ∆L laø möùc
thay ñoåi cuûa yeáu toá K vaø yeáu toá L.
• Hai tröôøng hôïp ñaëc bieät :

+ Thöù nhaát : ñöôøng Q laø moät ñöôøng thaúng, caùc loaïi ñaàu
vaøo k vaø L coù theå thay theá hoaøn toaøn cho nhau, caùc nhaø kinh teá
goïi laø ñaàu vaøo thay theá hoaøn haûo (hình a)
K K
L L
O O
Hình a Hình b
+ Thöù hai : ñöôøng Q coù daïng hình chöõ L cho bieát caùc loaïi
ñaàu vaøo khoâng theå thay theá cho nhau ñeå saûn xuaát ra baát cöù möùc
saûn löôïng naøo ñeàu phaûi keát hôïp cuøng moät tæ leä caùc loaïi ñaàu vaøo
(hình b ).
b) Ñöôøng ñoàng phí (Isocost)
Khaùi nieäm : Laø ñöôøng theå hieän caùc möùc phoái hôïp khaùc nhau
giöõa hai loaïi ñaàu vaøo saûn xuaát vôùi möùc chi phí baèng nhau
(ñöôøng C).
Ñöôøng C phaûn aùnh hieäu quaû kinh teá cuûa söï phoái hôïp caùc loaïi
ñaàu vaøo ; taïi moäi möùc chi phí coù theå veõ moät ñöôøng ñoàng phí.
38

K
a
b
C
O L
∆K
Ñoä doác cuûa ñöôøng ñoàng phí cuõng chính laø tyû leä thay
∆Y
theá giöõa giaù caû caùc loaïi ñaàu vaøo .
Goïi TC laø toång chi phí, PK vaø PL laø giaù caû ñôn vò yeáu toá K
vaø L, ta coù :
c) Phoái hôïp ñöôøng ñoàng phí vaø ñöôøng ñoàng löôïng löïa
choïn ñaàu vaøo toái öu
Söï löïa choïn phoái hôïp toái öu caùc yeáu toá saûn xuaát laø söï keát hôïp
caû hieäu quaû kyõ thuaät vaø hieäu quaû kinh teá .
Khi gheùp hai ñoà thò ñöôøng ñoàng phí vaø ñöôøng ñoàng löôïng ta
ñöôïc ñieåm tieáp tuyeán giöõa hai ñöôøng ; ñöôøng ñoàng phí vôùi
ñöôøng ñoàng löôïng cao nhaát . Ñieåm tieáp tuyeán, ñieåm E laø ñieåm
phoái hôïp toái öu 2 yeáu toá saûn xuaát .
K
B
Q=12
E
Q=10
Q=8
A
L
O
39

Taïi ñieåm E ñoä doác cuûa ñöôøng ñoàng löôïng baèng vôùi ñoä doác
cuûa ñöôøng ngaân saùch . Töø ñoù suy ra coâng thöùc phoái hôïp toái öu
giöõa hai loaïi ñaàu vaøo saûn xuaát K vaø L.
Saûn phaåm caän bieân cuûa caùc yeáu toá saûn xuaát tính treân ñôn vò
tieàn teä chi phí laø baèng nhau .
II) Lyù thuyeát veà chi phí saûn xuaát

1) Caùc khaùi nieäm
a) Chi phí keá toaùn (OPC – Out of Pocketcost)
Laø nhöõng chi phí thöïc – thöïc söï xuaát tieàn ra ñeå chi phí.
b) Chi phí cô hoäi (OC - Opportunity cost)
Laø khoaûn bò maát maùt do khoâng söû duïng nguoàn löïc theo
phöông thöùc söû duïng thay theá toát nhaát coù theå.
c) Chi phí kinh teá (EC - Economic Cost)
Chi phí kinh teá baèng chi phí keá toaùn coäng vôùi chi phí cô hoäi
EC = OPC + OC
Khi laáy toång doanh thu tröø ñi chi phí keá toaùn ta ñöôïc lôïi
nhuaän thöôøng, khi laáy toång doanh thu tröø ñi chi phí kinh teá ta
ñöôïc lôïi nhuaän kinh teá:
TR - OPC = Pr n
TR - EC = Pre
Vôùi TR : toång doanh thu
P r n – normal profit : lôïi nhuaän bình thöôøng
P re – economic profit : lôïi nhuaän kinh teá
40

Löu yù : Moãi chi phí cô hoäi ñeàu laø nhöõng chi phí kinh teá, phaûi
ñöôïc tính toaùn khi ra quyeát ñònh cung öùng saûn phaåm
d) Ngaén haïn (S – Short run)
Ngaén haïn laø giai ñoaïn trong ñoù doanh nghieäp chæ coù theå thöïc
hieän ñieàu chænh moät phaàn naøo ñoái vôùi caùc loaïi ñaàu vaøo saûn xuaát
theo söï thay ñoåi trong caùc ñieàu kieän saûn xuaát cuûa mình .
Trong ngaén haïn haàu nhö caùc chi phí ñeàu khoâng thay ñoåi ñöôïc
doanh nghieäp khoâng coù khaû naêng ñieàu chænh .
e) Daøi haïn (L – Long run)
Laø giai ñoaïn ñuû daøi ñeå doanh nghieäp ñieàu chænh taát caû caùc
loaïi ñaàu vaøo cuûa saûn xuaát theo söï thay ñoåi trong caùc ñieàu kieän
saûn xuaát cuûa mình.
Trong daøi haïn doanh nghieäp coù ñuû cô hoäi ñieàu chænh taát caû
caùc ñaàu vaøo saûn xuaát ñeå ñaït tôùi nhöõng ñieàu kieän toát nhaát coù theå
cho kinh doanh. Vì vaäy taát caû caùc chi phí ñeàu coù theå thay ñoåi .
2) Chi phí ngaén haïn
a) Toång chi phí, chi phí coá ñònh vaø chi phí bieán ñoåi
* Chi phí coá ñònh (FC – Fixed cost)
Laø chi phí saûn xuaát khoâng bieán ñoåi theo söï bieán ñoåi cuûa möùc
saûn löôïng.
Chi phí coá ñònh bao goàm : caùc tö lieäu saûn xuaát coá ñònh nhö
nhaø xöôûng, kho taøng, maùy moùc thieát bò, phöông tieän vaän chuyeån.
Haøm toång chi phí coá ñònh :FC = K ( K laø haèng soá )
Caùc kyù hieäu: SFC, LFC, TFC (TFC = FC)
* Chi phí saûn xuaát bieán ñoåi (VC – Variable cost)
Laø chi phí saûn xuaát thöôøng xuyeân thay ñoåi theo söï bieán ñoåi
cuûa möùc saûn löôïng.
41

Chi phí bieán ñoåi bao goàm : chi phí lao ñoäng, chi phí nguyeân
vaät lieäu, dòch vuï saûn xuaát.
Haøm chi phí bieán ñoåi : VC = C(Q)
Caùc kyù hieäu : SVC, LVC, TVC (TVC = VC)
* Toång chi phí saûn xuaát (TC – Total cost)
Laø chi phí thaáp nhaát ñeå saûn xuaát ra moät möùc saûn löôïng naøo
ñoù, bao goàm caùc chi phí ñeå saûn xuaát ra saûn phaåm.
TC = FC + VC
Haøm toång chi phí :
TC = K + C(Q)
C TC
VC
FC
O Q
Caùc ñöôøng : Chi phí coá ñònh (FC)

Chi phí bieán ñoåi (VC)
Toång chi phí (TC)
Ví duï : Toång chi phí ngaén haïn
Q SFC SVC STC

(ñôn vò HH/tuaàn) (1000ñ/tuaàn) (1000ñ/tuaàn) (1000ñ/tuaàn)
0 30 0 30
1 30 22 52
2 30 38 68
3 30 48 78
4 30 61 91
5 30 79 109
6 30 102 132
42

7 30 131 161
8 30 166 196
9 30 207 237
10 30 255 285
b) Chi phí bình quaân vaø chi phí bieân

Chi phí bình quaân coá ñònh (AFC - Average Fixed Cost)
Chi phí bình quaân bieán ñoåi (AVC)
Chi phí bình quaân (AC)
Chi phí bieân (MC Marginal Cost)

Laø möùc taêng cuûa toång chi phí khi saûn löôïng taêng theâm moät
ñôn vò.
Ví duï : Veà caùc chi phí ngaén haïn

Q SAFC SAVC SAC SMC
(ñvò H/tuaàn) (1000ñ/tuaàn) (1000ñ/tuaàn) (1000ñ/tuaàn) (1000ñ/tuaàn)
0
1 30.00 22.00 52.00 22
2 15.00 19.00 34.00 16
3 10.00 16.00 20.00 10
4 7.50 15.25 22.75 13
5 6.00 15.80 21.80 18
43

6 5.00 17.00 22.00 23
7 4.29 18.71 23.00 29
8 3.75 20.75 24.50 35
9 3.33 23.00 26.33 41
10 3.00 25.50 25.50 48
* Nhaän xeùt :
+ Ñöôøng SAFC doác xuoáng veà beân phaûi ñoà thò : saûn
löôïng caøng taêng caøng coù lôïi.
+ SAVC vaø SAC hình chöõ U , taïi ñaùy hình chöõ U cho
saûn löôïng vôùi chi phí bình quaân thaáp nhaát.
+ Khoaûng caùch giöõa ñöôøng SAVC ñeán ñöôøng SAC,
ñöôøng baèng AFC taïi moãi möùc saûn löôïng.
+ Ñöôøng SMC ñi qua ñieåm cöïc tieåu cuûa ñöôøng SAVC
vaø SAC.
3) Chi phí daøi haïn

a) Quy moâ saûn xuaát vaø chi phí bình quaân
Quy moâ saûn xuaát laø khaùi nieäm phaûn aùnh möùc saûn löôïng cao
nhaát trong moãi ñôn vò thôøi gian maø doanh nghieäp coù khaû naêng
saûn xuaát.
Moãi quy moâ saûn xuaát ñöôïc bieåu hieän veà maët chi phí saûn xuaát
laø moät ñöôøng chi phí bình quaân:
44

b) Quy moâ saûn xuaát ngaén haïn vaø daøi haïn
Quy moâ saûn xuaát ngaén haïn cho ta ñöôøng cong bieåu thò chi phí
saûn xuaát ngaén haïn (SAC). Ñöôøng SAC theå hieän nhöõng giôùi haïn
veà quy moâ saûn xuaát maø trong ngaén haïn doanh nghieäp khoâng theå
thay ñoåi : SAC1, SAC2, SAC3, … Trong caùc quy moâ saûn xuaát naøy,
quy moâ cho möùc saûn löôïng coù chi phí bình quaân thaáp nhaát laø quy
moâ saûn xuaát toái öu. Möùc saûn löôïng coù chi phí bình quaân thaáp
nhaát laø möùc saûn löôïng toái öu.
Trong daøi haïn quy moâ saûn xuaát bieåu hieän laø moät chuoãi nhöõng
tình traïng ngaén haïn keá tieáp taïo thaønh ñöôøng LAC. Ñöôøng LAC
theå hieän chi phí saûn xuaát daøi haïn. Ñöôøng LAC laø ñöôøng bao
(envelope curve), noù bao truøm phía döôùi caùc ñöôøng SAC. Ñöôøng
LAC cho bieát chi phí thaáp nhaát maø ôû ñoù moãi möùc saûn löôïng coù
theå ñöôïc saûn xuaát trong daøi haïn.
C SAC1 SAC2 SAC3

SAC4 SAC5
LAC
Q
O Q1
c) Chi phí saûn xuaát daøi haïn:
Chi phí saûn xuaát daøi haïn laø traïng thaùi chi phí thaáp nhaát ôû moãi
möùc saûn löôïng maø doanh nghieäp coù theå ñaït ñöôïc khi noù ñaõ thöïc
hieän toaøn boä caùc ñieàu chænh vaø löïa choïn toát nhaát coù theå.
Chi phí saûn xuaát daøi haïn theå hieän ôû LAC.
d) Hieäu quaû saûn xuaát vaø quy moâ saûn xuaát
Trong daøi haïn doanh nghieäp coù cô hoäi vaø ñuû ñieàu kieän ñeå löïa
choïn saûn xuaát ôû baát cöù quy moâ naøo vôùi möùc saûn löôïng mong
45

muoán. Tuy nhieân vaán ñeà quan troïng laø doanh nghieäp phaûi tính
tôùi hieäu quaû cuûa quy moâ saûn xuaát .
Hieäu quaû phaûn aùnh moái quan heä giöõa saûn löôïng ñaàu ra vôùi
möùc gia taêng chi phí caùc yeáu toá ñaàu vaøo.
Hieäu quaû saûn xuaát trong moái quan heä vôùi quy moâ saûn xuaát
ñöôïc phaûn aùnh ôû chi phí saûn xuaát bình quaân ñoái vôùi moãi möùc saûn
löôïng. Coù theå phaân ra nhö sau :
Hieäu quaû taêng theo quy moâ : Khi saûn löôïng taêng, chi phí bình
quaân giaûm xuoáng : ñöôøng AC ñi xuoáng.
Hieäu quaû khoâng ñoåi theo quy moâ : Khi saûn löôïng taêng, chi
phí bình quaân khoâng ñoåi : ñöôøng AC naèm ngang.
Hieäu quaû giaûm theo quy moâ : Khi saûn löôïng taêng, chi phí bình
quaân taêng leân : ñöôøng AC ñi leân.
AC AC AC
AC
AC
AC
Q Q Q
O O O
Khi bieát haøm AC coù theå aùp duïng phöông phaùp giaûi baøi toaùn
cöïc tieåu ñeå xaùc ñònh hieäu quaû.
III) Quyeát ñònh cung öùng saûn phaåm cuûa

doanh nghieäp
1) Lôïi nhuaän vaø muïc tieâu cuûa doanh nghieäp
Lôïi nhuaän (Pr – Profit) laø phaàn cheânh leäch giöõa toång doanh
thu vaø toång chi phí.
TPr = TR - TC
Trong ñoù TPr : toång lôïi nhuaän (Total Profit).
46

Muïc tieâu cuûa doanh nghieäp laø lôïi nhuaän toái ña (toái ña hoaù lôïi
nhuaän).
Ñeå ñaït lôïi nhuaän toái ña, doanh nghieäp phaûi xaùc ñònh ñöôïc
möùc saûn löôïng naøo ñoù maø taïi möùc saûn löôïng ñoù coù möùc cheânh
leäch giöõa TR & TC laø cöïc ñaïi so vôùi taát caû caùc möùc daûn löôïng
khaùc maø doanh nghieäp coù khaû naêng saûn xuaát.
Ví duï : Doanh thu, chi phí vaø lôïi nhuaän
Q P TR TC TPr
(ñvò HH/tuaàn) (1000ñ/ñvò) (1000ñ/tuaàn) (1000ñ/tuaàn) (1000ñ/tuaàn)
0 0 10 -10
1 21 21 25 -4
2 20 40 36 4
3 19 57 44 13
4 18 72 51 21
5 17 85 59 26
6 16 96 69 27
7 15 105 81 24
8 14 112 95 17
9 13 117 111 6
10 12 120 129 -9
Theo baûng : möùc Q = 6SP coù cheânh leäch giöõa TR vaø TC laø
cöïc ñaïi. Ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän doanh nghieäp seõ saûn xuaát taïi
möùc saûn löôïng Q = 6 SP.
2) Xaùc ñònh möùc saûn löôïng cho lôïi nhuaän toái ña

a) Doanh thu bieân (MR - Marginal Reveue)
Laø möùc taêng cuûa toång doanh thu (TR) khi saûn löôïng taêng
theâm moät ñôn vò.
Töø khaùi nieäm treân cho ta MR laø ñaïo haøm cuûa TR
47

P
D
Q
MR
Vôùi PQ = TR, P laø haøm soá caàu.
Chi phí bieân : MC ( phaàn II )
b) Xaùc ñònh möùc saûn löôïng toái ña hoùa lôïi nhuaän

Töø haøm : TPr = TR - TC cho pheùp ta xaùc ñònh : Haøm TPr seõ
cöïc ñaïi (TPr max) khi ñaïo haøm cuûa coù trieät tieâu :
Töø ñaây cho ta ñieàu kieän xaùc ñònh möùc saûn löôïng toái ña hoùa
lôïi nhuaän taïi ñieàu kieän bieân: MR – MC = 0 hay MR = MC
(doanh thu bieân ñôn vò saûn phaåm cuoái cuøng baèng vôùi chi phí bieân
ñôn vò saûn phaåm cuoái cuøng).
Ví duï : Duøng doanh thu bieân vaø chi phí bieân ñeå xaùc ñònh saûn
löôïng toái ña hoùa lôïi nhuaän
48

Q MR MC MR - MC Quyeát ñònh
(ñvò HH/tuaàn) (1000ñ/tuaàn) (1000ñ/tuaàn) (1000ñ/tuaàn) saûn löôïng
0
1 21 15 6 Taêng
2 19 11 8 Taêng
3 17 8 9 Taêng
4 15 7 8 Taêng
5 13 8 5 Taêng
6 11 10 1 Taêng
7 9 12 -3 Giaûm
8 7 14 -7 Giaûm
9 5 16 -11 Giaûm
10 3 18 -15 Giaûm
Theo baûng : Möùc 6 SP möùc toát nhaát ñaùp öùng ñieàu kieän toái ña
lôïi nhuaän .
* Löu yù: MR = MC cho pheùp ta xaùc ñònh trong taát caû caùc
möùc saûn löôïng maø doanh nghieäp coù khaû naêng saûn
xuaát thì ñoù laø möùc saûn löôïng cho lôïi nhuaän toái ña.
Coøn lôïi nhuaän, aâm hay döông phaûi xem xeùt tuyø
thuoäc vaøo caùc ñieàu kieän khaùc.
MR & MC
MC
MR
Q
O Q1
Âä
3) ÖÙng duïng
49

a) Toái thieåu hoùa chi phí khi ñaàu vaøo bieán ñoåi
Muïc tieâu toái ña hoùa lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp ñoøi hoûi toái
thieåu hoùa chi phí taïi möùc saûn löôïng caàn saûn xuaát.
Khi gaëp giaù caû caùc ñaàu vaøo thay ñoåi (giaû ñònh caùc yeáu toá
khaùc khoâng ñoåi), ñeå saûn xuaát möùc saûn löôïng nhö cuõ, doanh
nghieäp phaûi thay ñoåi tæ leä caùc loaïi ñaàu vaøo (MRTS). Nguyeân taéc
löïa choïn ñaàu vaøo thay theá ñeå ñaït chi phí toái thieåu laø :
b) Toái thieåu hoùa chi phí khi ñaàu ra thay ñoåi

Khi caàn cung öùng nhöõng möùc ñaàu ra khaùc nhau (giaû ñònh caùc
yeáu toá khaùc khoâng ñoåi) doanh nghieäp xaùc ñònh töøng möùc saûn
löôïng vaø chi phí thaáp nhaát theo nguyeân taéc :
Khi noái caùc möùc phoái hôïp toái öu ñeå saûn xuaát caùc möùc saûn
löôïng ta ñöôïc ñoà thò ñöôøng phaùt trieån cuûa doanh nghieäp.
K
c3 Ñöôøng Phaùt Trieån
c2
c1 C
B
A
Q2
Q1
L
O
50

Ñoà thò ñöôøng phaùt trieån moâ taû nhöõng taäp hôïp lao ñoäng vaø voán
maø doanh nghieäp löïa choïn ñeå toái thieåu hoùa chi phí cho moãi möùc
ñaàu ra. Ñöôøng phaùt trieån cuûa doanh nghieäp cung caáp thoâng tin
veà caùc toång chi phí cho taát caû caùc ñaàu vaøo bieán ñoåi, noù cho
chuùng ta bieát toång chi phí thaáp nhaát trong moät thôøi gian daøi ñeå
saûn xuaát töøng möùc ñaàu ra .
c) Löïa choïn cô caáu saûn phaåm toái öu
Haàu heát caùc doanh nghieäp ñeàu saûn xuaát moät soá loaïi saûn
phaåm, ñieàu naøy cho pheùp noù chuyeån ñoåi maët haøng phuø hôïp vôùi
ñieàu kieän thò tröôøng cho muïc tieâu toái ña hoùa lôïi nhuaän .
Söï löïa choïn phoái hôïp toái ña hoùa lôïi nhuaän ñoái vôùi hai saûn
phaåm phaùi tuaân thuû nguyeân taéc caän bieân nhö sau :
Vôùi MCX vaø MCY laø chi phí caän bieân cuûa saûn phaåm x vaø y
PX vaø PY laø giaù caû cuûa saûn phaåm x vaø y.
Coâng thöùc naøy ñoøi hoûi : chi phí caän bieân cuûa hai saûn phaåm
tính treân giaù caû cuûa chuùng phaûi baèng nhau (giaû ñònh giaù caû saûn
phaåm laø coá ñònh vaø ñoäc laäp vôùi saûn löôïng)
Xeùt veà doanh thu : MRKX = MRKY
Trong ñoù MRKX :doanh thu caän bieân cuûa ñaàu vaøo k tính theo
saûn phaåm x , MRKY doanh thu caän bieân cuûa ñaàu vaøo k tính theo
saûn phaåm y
Veà doanh thu ñoøi hoûi : doanh thu caän bieân cuûa moät yeáu toá saûn
xuaát ñoái vôí caùc saûn phaåm phaûi baèng nhau.
d) Thay ñoåi coâng ngheä
Söï thay ñoåi coâng ngheä laø söï hoaøn thieän hôn nhöõng tri thöùc veà
saûn xuaát cho pheùp môû roäng giôùi haïn khaû naêng saûn xuaát.
51

Ñoåi môùi coâng ngheä laøm chi phí cho moät möùc saûn löôïng naøo
ñoù giaûm ñi : ñöôøng ñoàng löôïng dòch chuyeån toaøn boä sang beân
traùi.
CN1
CN2
Q=10
Q=10
O L
Ñoåi môùi coâng ngheä laøm cho cuøng moät yeáu toá saûn xuaát taïo ra
nhieàu saûn phaåm hôn tröôùc :
Q CN2
Q2 CN1
O L
L1
Ñoåi môùi coâng ngheä laøm cho ñöôøng giôùi haïn khaû naêng saûn
xuaát cuûa doanh nghieäp thay ñoåi.
Luùa
Baép
O CN1 CN2
52

BAØI TAÄP
1 . a) Taïi sao naêng suaát caän bieân cuûa moät yeáu toá saûn xuaát
giaûm daàn .
b) Saûn löôïng toái öu vaø saûn löôïng toái ña hoùa lôïi nhuaän coù
phaûi laø moät khoâng ? Taïi sao ?
c) Taïi sao khi ñöôøng caàu doác xuoáng Doanh thu bieán (MR)
nhoû hôn giaù baùn ñôn vò saûn phaåm cuoái cuøng.
2 . Moät xí nghieäp keát hôïp hai yeáu toá saûn xuaát : voán (K) vaø lao
ñoäng (L) ñeå saûn xuaát saûn phaåm X. Haøm saûn xuaát cuûa XN
coù daïng : Q = (K-2)L. Toång chi phí saûn xuaát cuûa XN: TC =
200 dollar, giaù moãi ñôn vò yeáu toá saûn xuaát laø :
PK = 2 dollar / ñôn vò
PL = 2 dollar / ñôn vò
a) Tìm phoái hôïp toái öu giöõa hai yeáu toá saûn xuaát K vaø L.
b) Giaû söû giaù yeáu toá saûn xuaát khoâng ñoåi nhöng chi phí saûn
xuaát baây giôø laø 220 dollar. Tìm phoái hôïp toái öu.
c) Giaû söû chi phí saûn xuaát vaø giaù yeáu toá saûn xuaát K khoâng
ñoåi, nhöng giaù yeáu toá saûn xuaát L chæ coøn 1 dollar / ñôn
vò, tìm phöông aùn phoái hôïp toái öu môùi.
3 . Cho haøm toång chi phí cuûa moät xí nghieäp nhö sau :
TC = Q2 + 5Q + 10
a) Chi phí coá ñònh ôû möùc saûn löôïng thöù 10 laø bao nhieâu ?
b) Chi phí bieân cuûa XN laø bao nhieâu ?
c) Chi phí bieán ñoåi ôû möùc saûn phaåm thöù 10 laø bao nhieâu?
4 . Soá lieäu veà saûn löôïng vaø chi phí saûn xuaát bieán ñoåi cuûa moät
xí nghieäp ñöôïc cho nhö sau :
Q 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
53

TVC 100 160 200 220 240 270 320 400 560 860
Chi phí coá ñònh bình quaân ôû möùc saûn löôïng thöù 10 laø : 70
a) Xaùc ñònh caùc khoaûn chi phí : AFC, AVC, AC, MC.
b) Ñöôïc bieát MR = 300. Tìm möùc saûn löôïng toái ña hoùa lôïi
nhuaän cuûa XN ?
c) Xaùc ñònh möùc saûn löôïng toái öu va tính toång lôïi nhuaän.
Bieát AR = 300.
chi phí coá ñònh veà tö baûn).
a) Vieát phöông trình bieåu dieãn chi phí bình quaân (AC).
b) Vieát phöông trình bieåu dieãn chi phí bieán ñoåi bình quaân
(AVC).
c) Vieát phöông trình bieåu dieãn chi phí coá ñònh bình quaân
(AFC).
d) Möùc saûn löôïng ñaït ñöôïc chi phí bieán ñoåi bình quaân toái
thieåu laø bao nhieâu ?
6 . Moät haõng saûn xuaát giaøy theå thao nhaän thaáy haøm toång chi
phí cuûa mình laø : TC = 3y2 + 100 trong ñoù y laø löôïng giaøy
saûn xuaát.
a) Vieát phöông trình bieåu dieãn chi phí bình quaân (AC)
b) Haõy suy ra phöông trình bieåu dieãn chi phí caän bieân
(MC) töø chi phí bieán ñoåi (VC).
c) Möùc saûn löôïng ñaït ñöôïc chi phí bình quaân toái thieåu laø
bao nhieâu?
d) ÔÛ möùc saûn löôïng naøo chi phí bình quaân baèng chi phí
caän bieân .
54

e) Chöùng minh raèng ñöôøng MC caét ñöôøng AVC taïi ñieåm
cöïc tieåu cuûa AVC.
CHÖÔNG V
CAÏNH TRANH VAØ ÑOÄC QUYEÀN
I) Thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo

1) Thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo
a) Khaùi nieäm
Thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo laø thò tröôøng trong ñoù moãi
ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua ñeàu khoâng theå gaây aûnh höôûng tôùi thò
tröôøng.
b) Ñieàu kieän
Coù voâ soá ngöôøi saûn xuaát, ngöôøi baùn cuøng moät maët haøng ñoàng
nhaát coù cuøng phaåm chaát.
Giaù caû haøng hoùa hoaøn toaøn do thò tröôøng quyeát ñònh.
Heä thoáng thò tröôøng phaùt trieån toái ña, mua baùn hoaøn toaøn deã
daøng.
Vieäc tham gia hay ruùt khoûi moät ngaønh naøo ñoù khoâng bò raøng
buoäc bôûi baát cöù moät luaät leä naøo.
c) Doanh nghieäp trong thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo
P P
D
P
D
O Q Q
O
55

ÑÑöôøng caàu cuûa DN Ñöôøng caàu cuûa thò tröôøng
Vì khoâng ngöôøi baùn naøo chi phoái ñöôïc giaù caû thò tröôøng do ñoù
doanh nghieäp ñöùng tröôùc ñöôøng caàu naèm ngang : P = AR =
MR
* Doanh thu, chi phí vaø lôïi nhuaän
Ñöôøng caàu naèm ngang cho toång doanh thu (TR) cuûa doanh
nghieäp laø ñöôøng thaúng.
Ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän doanh nghieäp saûn xuaát taïi möùc saûn
löôïng coù cheânh leäch giöõa TR vaø TC laø cöïc ñaïi : theo ñieàu kieän
bieân : MR = MC
TR,TC&Pr
TC
TR
Q
O
Pr
2) Cung öùng saûn phaåm trong ngaén haïn

a) Möùc cung cuûa doanh nghieäp
Möùc cung cuûa doanh nghieäp ñöôïc xaùc ñònh bôûi P = MC.
Hình veõ cho thaáy tình traïng chi phí ngaén haïn cuûa doanh
nghieäp, tröôùc 4 möùc giaù cuûa thò tröôøng.
56

P SMC
P4 D
SAC
C
P3
P2 B SAVC
P1
A
Q
O Q1 Q2 Q3 Q4
* Neáu doanh nghieäp ñöùng tröôùc möùc giaù P4 doanh nghieäp

saûn xuaát taïi möùc Q4. Vì P4 > SAC neân doanh nghieäp ñaït lôïi
nhuaän toái ña.
* Neáu gaëp möùc giaù P1 (P1 = SAVC) doanh nghieäp saûn xuaát
hay khoâng saûn xuaát ñeàu loã nhö nhau. Giaù P1 ñöôïc goïi : giaù ñoùng
cöûa (hay ngöôõng cöûa ngöng hoaït ñoäng). Baát kyø möùc giaù naøo
thaáp hôn P1 ñeàu naèm döôùi ñieåm cöïc tieåu cuûa SAVC, doanh
nghieäp buoäc phaûi ngöøng saûn xuaát, vì ngöng saûn xuaát thì loã ít hôn
laø saûn xuaát.
* Taïi möùc giaù P3 (P3 = SAC) doanh nghieäp hueà voán. Nhö
vaäy taát caû caùc möùc giaù trong khoaûng töø P1 ñeán P3, doanh nghieäp
khoâng loù lôïi nhuaän nhöng tieáp tuïc saûn xuaát thì toát hôn laø ñoùng
cöûa. Vì saûn xuaát loã ít hôn ñoùng cöûa, haønh vi naøy goïi laø toái thieåu
hoùa thua loã trong ngaén haïn.
* Keát luaän :
+ Doanh nghieäp toái ña hoùa lôïi nhuaän khi thò tröôøng coù :
P > AC.
57

+ Doanh nghieäp toái thieåu hoùa thua loã khi thò tröôøng coù
möùc giaù : AC > P > AVC.
b) Ñöôøng cung ngaén haïn cuûa doanh nghieäp

Ñöôøng bieåu thò soá löôïng saûn phaåm maø doanh nghieäp muoán
saûn xuaát taïi töøng möùc giaù laø ñöôøng cung cuûa doanh nghieäp.
Ñöôøng cung cuûa doanh nghieäp trong ngaén haïn laø phaàn phía
treân cuûa ñöôøng MC tính töø möùc giaù : P = SAVC.
Ruùt ra : haøm soá cung cuûa doanh nghieäp laø haøm MC
c) Ñöôøng cung ngaén haïn cuûa thò tröôøng

Cung cuûa thò tröôøng laø toång möùc cung cuûa caù nhaân (doanh
nghieäp) ôû caùc möùc giaù :
Vôùi QS : haøm cung cuûa thò tröôøng (tính baèng soá löôïng).
qS : haøm cung cuûa caùc doanh nghieäp (tính baèng soá
löôïng).
d) Thaëng dö saûn xuaát (Surplus Production)
* Khaùi nieäm
Thaëng dö saûn xuaát laø söï cheânh leäch giöõa giaù baùn haøng hoùa so
vôí chi phí caän bieân ñeå saûn xuaát ra haøng hoùa.
P
D
E S
p
PS
b
58
Q
O Q

Khi caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi, treân ñoà thò ñöôøng cung :
P= aQ + b : thaëng dö saûn xuaát laø phaàn dieän tích naèm phía treân
ñöôøng cung vaø phía döôùi ñöôøng giaù.
3) Cung öùng saûn phaåm trong daøi haïn

a) Khaû naêng ñieàu chænh saûn xuaát
Trong daøi haïn doanh nghieäp coù theå thay ñoåi taát caû caùc ñaàu
vaøo saûn xuaát bao goàm caû quy moâ, ñòa ñieåm cuûa nhaø maùy, xí
nghieäp. Ñöôøng LAC cho pheùp noù saûn xuaát ôû baát cöù möùc saûn
löôïng naøo vôùi chi phí thaáp nhaát.
b) Möùc cung cuûa doanh nghieäp
P LMC
P4 D
LAC
P3
C
P2
B
Q
O Q2 Q3 Q4
Trong daøi haïn :

+ Neáu thò tröôøng coù möùc giaù P4 ñieàu kieän bieân (P = MC)
cho pheùp doanh nghieäp quyeát ñònh möùc saûn löôïng Q4, taïi Q4 :
möùc giaù P4 > LAC doanh nghieäp toái ña hoùa lôïi nhuaän.
59

+ Neáu thò tröôøng coù möùc giaù P3 (P3 = LAC) doanh nghieäp
hueà voán. Möùc giaù P3 ñöôïc goïi laø ngöôõng cöûa sinh lôøi vì taïi baát
cöù möùc giaù naøo thaáp hôn P3 trong daøi haïn doanh nghieäp phaûi rôøi
ngaønh, taïi baát cöù möùc giaù naøo cao hôn P3 doanh nghieäp coù lôïi
nhuaän treân thò tröôøng ñôn vò saûn phaåm.
* Keát luaän
+ Doanh nghieäp toái ña hoùa lôïi nhuaän khi thò tröôøng coù
P>LAC
+ Doanh nghieäp buoäc phaûi rôøi ngaønh khi thò tröôøng coù
P<LAC
+ Taïi möùc P = LAC doanh nghieäp hueà voán
c) Ñöôøng cung daøi haïn cuûa doanh nghieäp
Ñöôøng cung daøi haïn cuûa doanh nghieäp laø phaàn phía treân cuûa
ñöôøng LMC, baét ñaàu töø möùc giaù P = LAC.
d) Caân baèng caïnh tranh daøi haïn
Trong thi tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo, caùc doanh nghieäp hoaøn
toaøn töï do nhaäp, xuaát ngaønh.Vì vaäy trong daøi haïn traïng thaùi caân
baèng cuûa doanh nghieäp vaø ngaønh laø khoâng lôøi, khoâng loã, TR =
TC, treân thò tröôøng P = LAC doanh nghieäp chæ thu ñöôïc chi phí
cô hoäi.
Sôû dó doanh nghieäp vaø ngaønh caïnh tranh ñaït traïng thaùi
P= LAC laø caân baèng daøi haïn bôûi trong traïng thaùi naøy khoâng
doanh nghieäp naøo coù ñoäng cô gia nhaäp hay ruùt khoûi ngaønh, cung
caàu vaø giaù caû thò tröôøng bình oån, khaùc vôùi traïng thaùi ñang coù lôïi
nhuaän cao hay ñang thua loã.
II) Ñoäc quyeàn
1) Thò tröôøng ñoäc quyeàn baùn
60

a) Khaùi nieäm
Laø thò tröôøng chæ coù moät ngöôøi baùn duy nhaát veà moät saûn
phaåm rieâng bieät, khoâng coù saûn phaåm thay theá.
b) Ñaëc ñieåm
Ñöôøng caàu cuûa doanh nghieäp ñoàng thôøi laø ñöôøng caàu cuûa thò
tröôøng, do ñoù doanh nghieäp coù quyeàn ñònh giaù saûn phaåm trong
khuoân khoå laø : doanh nghieäp ñònh giaù thò tröôøng quyeát ñònh saûn
löôïng, doanh nghieäp quyeát ñònh möùc saûn löôïng, thò tröôøng quyeát
ñònh giaù.
Khoâng hình thaønh ñöôøng cung saûn phaåm.
c) Caùc lyù do ñöa ñeán ñoäc quyeàn
+ Ñoäc quyeàn do giaûm chi phí nhôø quy mo.â
+ Ñoäc quyeàn do sôû höõu nguyeân lieäu chuû yeáu.
+ Ñoäc quyeàn nhôø sôû höõu baèng phaùt minh.
+ Ñoäc quyeàn do luaät leä giaáy pheùp cuûa nhaø nöôùc.
2) Ñoäc quyeàn baùn toái ña hoùa lôïi nhuaän

a) Trong ngaén haïn
Doanh nghieäp ñoäc quyeàn toái ña hoùa lôïi nhuaän taïi ñieàu kieän
bieân : MR = SMC doanh nghieäp thu lôïi nhuaän toái ña.
P
SMC
SAC
P1
MR
Q
O Q1
61

b) Trong daøi haïn
Doanh nghieäp ñoäc quyeàn ñieàu chænh chi phí ñaït ñieàu kieän :
LMC = MR = LAC xaùc ñònh möùc saûn löôïng toái ña hoùa lôïi
nhuaän ñoàng thôøi laø möùc saûn löôïng toái öu.
P
LMC
P2 LAC
Q
O Q1 MR
c) Ñònh giaù cuûa doanh nghieäp ñoäc quyeàn
Haøm soá caàu (töùc haøm AR ) vaø haøm MR coù moái töông quan veà
toaùn hoïc, töông quan naøy theå hieän thoâng qua heä soá co giaõn cuûa
caàu ñoái vôùi giaù ( ED) töø ñoù suy ra :
Taïi möùc saûn löôïng toái ña hoùa lôïi nhuaän thì MR =MC,
3) Chi phí xaõ hoäi cho ñoäc quyeàn baùn
62

Ñoäc quyeàn taïo ra giaù cao hôn vaø saûn löôïng saûn xuaát thaáp hôn
so vôùi caïnh tranh hoaøn haûo neân ngöôøi tieâu duøng bò thieät haïi coøn
nhaø ñoäc quyeàn ñöôïc lôïi. Neáu nhö khoâng coù ñoäc quyeàn ngöôøi saûn
xuaát vaø ngöôøi tieâu duøng ñeàu thu ñöôïc lôïi ích nhö trong thò tröôøng
caïnh tranh hoaøn haûo thì : xaõ hoäi ñaõ maát khoâng vì söùc maïnh ñoäc
quyeàn, ñuùng baèng thaëng dö tieâu duøng coäng vôùi thaëng dö saûn
xuaát ñieàu naøy theå hieän ôû hình veõ döôùi ñaây :
Q
MC
Pm
A
Pc B
D
Q
O Qm Qc
MR
Dieän tích A & B laø maát khoâng cho ñoäc quyeàn.
4) Thò tröôøng ñoäc quyeàn mua

a) Khaùi nieäm
Laø thò tröôøng trong ñoù chæ coù moät ngöôøi mua : moät caù nhaân,
moät taäp ñoaøn ñoäc quyeàn.
b) Nguyeân lyù mua
Ngöôøi ta mua haøng hoùa cho ñeán soá löôïng maø ñôn vò mua cuoái
cuøng ñem lôïi ích caän bieân ñuùng baèng chi phí traû cho ñôn vò cuoái
cuøng ñoù : ME =MU.
Vôùi ME (Marginal Expense) chi tieâu caän bieân : möùc chi traû
taêng theâm khi mua theâm moät ñôn vò haøng hoùa.
Trong caïnh tranh hoaøn haûo ngöôøi mua chaáp nhaän giaù thò
tröôøng (Taát caû haøng hoùa moät doanh nghieäp mua laø cuøng moät
63

giaù). Vì vaäy chi tieâu caän bieân baèng chi tieâu bình quaân, baèng giaù
baùn.
ME = AE = P
Vôùi AE (Average Expense) : chi tieâu bình quaân
P : giaù caû haøng hoùa
c) Chi phí xaõ hoäi cho ñoäc quyeàn mua
Ñoái vôùi ngöôøi mua ñoäc quyeàn thì khaùc haún : ñöôøng cung thò
tröôøng laø ñöôøng chi tieâu bình quaân (AE) cuûa ñoäc quyeàn.Vì vaäy
ME cuûa noù naèm treân AE. Nhaø ñoäc quyeàn mua soá löôïng haøng
hoùa taïi : ME = MU (MU laø ñöôøng caàu) coøn giaù caû ñöôïc quyeát
ñònh bôûi AE (ñöôøng cung cuûa thò tröôøng). Hình döôùi ñaây moâ taû :
xaõ hoäi maát khoâng cho söùc maïnh ñoäc quyeàn mua laø phaàn dieän
tích A & B (töông töï nhö ñoäc quyeàn baùn).
ME
P
S(AE)
A
Pc B
D(MU)
Pm
Q
O Qm Qc
5) Phaân bieät giaù caû

a) Phaân bieät giaù caáp moät
Phaân bieät giaù caáp moät (hay phaân bieät ñoái xöû hoaøn haûo) laø baùn
töøng ñôn vò saûn phaåm vôùi giaù khaùc nhau ñeå baát cöù ñôn vò saûn
phaåm naøo cuõng coù P = MR.
P & MR
E
A MC
P1
F C 64
B
Q
O
Sưu tầm Q Q2
1 www.daihoc.com.vn
bởi:
Hình veõ treân ñaây cho thaáy khi tính moät giaù cho taát caû caùc
khaùch haøng nhaø ñoäc quyeàn saûn xuaát taïi : B vôùi MR = MC saûn
löôïng Q1, giaù baùn P thu lôïi nhuaän MR
: F P1 AB
Khi aùp duïng chính saùch phaân bieät giaù, nhaø ñoäc quyeàn baùn
töøng saûn phaåm vôùi giaù khaùc nhau : saûn phaåm ñaàu tieân : P = E …
saûn phaåm cuoái cuøng cuûa Q1 : P = P1. Ñöôøng caàu trôû thaønh ñöôøng
MR nhaø ñoäc quyeàn thu lôïi nhuaän taêng leân baèng P1 EA. Nhö theá
nhaø ñoäc quyeàn môû roäng saûn xuaát ñeán C vôùi löôïng Q2 lôïi nhuaän
gia taêng theâm : BAC
b) Phaân bieät giaù caáp hai
Laø ñaët ra caùc möùc giaù theo khoái löôïng haøng hoùa hay dòch vuï
baùn ra, mua nhieàu giaù haï, mua ít giaù cao.
Hình döôùi ñaây bieåu thò 3 khoái haøng hoùa vôùi 3 möùc giaù töông
öùng P1, P2, P3 caùch phaân bieät naøy cho pheùp nhaø ñoäc quyeàn thu
ñöôïc lôïi nhuaän cao hôn, ñoàng thôøi ngöôøi tieâu duøng cuõng ñöôïc lôïi
nhôø mua nhieàu, giaù haï. Tuy nhieân phaân bieät giaù caáp hai chæ thöïc
hieän ñöôïc trong ñieàu kieän hieäu suaát taêng daàn theo quy moâ, vaø
caùc khaùch haøng cuûa caùc khoái haøng hoùa khoâng ñöôïc baùn laïi haøng
hoùa cho nhau.
P
P1
Pm
P2
P3 AC
MC
Q
O Khoái 1 Khoái 2 Khoái 3
65
MR

c) Phaân bieät giaù caáp ba
Laø ñaët ra caùc möùc giaù theo caùc nhoùm khaùch haøng, moãi nhoùm
ñöôïc aán ñònh vôùi moät ñöôøng caàu rieâng bieät phuø hôïp.
Ñaây laø hình thöùc phaân bieät giaù phoå bieán nhaát, cho pheùp nhaø
ñoäc quyeàn ñaït ñöôïc giaù caû ñoäc quyeàn, khai thaùc moïi ñoái töôïng.
Söï phaân bieät naøy ñoøi hoûi doanh thu caän bieân (MR1, MR2) töø
caùc möùc saûn löôïng Q1, Q2 theo caùc ñöôøng caàu D1, D2 phaûi baèng
nhau vaø baèng vôùi doanh thu bieân chung vaø chi phí chung.
MR1 = MR2 = MRT = MC
Coøn soá löôïng saûn phaåm :
Q1 + Q2 + … = QT
P1
P2 MC
D2
MRT
Q
0 Q1 Q2 QT D1
MR1 MR2
III) Caïnh tranh khoâng hoaøn haûo
1) Thò tröôøng caïnh tranh khoâng hoaøn haûo
* Laø thò tröôøng hoãn hôïp, ñan xen giöõa caïnh tranh hoaøn haûo
vaø ñoäc quyeàn hoaøn toaøn, chia laøm hai loaïi :
66

+ Caïnh tranh ñoäc quyeàn
+ Ñoäc quyeàn nhoùm
* Caïnh tranh ñoäc quyeàn laø coù nhieàu doanh nghieäp cuøng saûn
xuaát vaø baùn moät loaïi saûn phaåm coù cuøng coâng duïng nhöng khaùc
nhau veà nhaõn hieäu, maãu maõ, chaát löôïng, uy tín vaø giaù caû. Ñoäc
quyeàn nhoùm laø coù moät soá ít doanh nghieäp cuøng saûn xuaát vaø baùn
moät loaïi haøng hoùa ñoàng nhaát hoaëc khoâng ñoàng nhaát.
* Ñieàu khaùc bieät giöõa caïnh tranh ñoäc quyeàn vaø ñoäc quyeàn
nhoùm laø soá löôïng caùc doanh nghieäp. Trong ñoäc quyeàn nhoùm soá
doanh nghieäp ít tôùi möùc doanh nghieäp naøy coù theå gaây aûnh höôûng
tôùi doanh nghieäp kia, aûnh höôûng tôùi thò tröôøng. Trong caïnh tranh
ñoäc quyeàn soá doanh nghieäp nhieàu ñeán möùc moät doanh nghieäp
khoâng theå gaây aûnh höôûng tôùi doanh nghieäp khaùc. Caû hai loaïi
ñeàu bao truøm vöøa coù caïnh tranh vöøa coù ñoäc quyeàn.
+ Caïnh tranh : caùc doanh nghieäp cuøng saûn xuaát vaø baùn
moät loaïi haøng hoaù coù theå thay theá ñöôïc cho nhau. Ñöôøng caàu
cuûa doanh nghieäp doác xuoáng nhöng raát co giaõn, theå hieän söï caïnh
tranh vaø thay theá.
+ Ñoäc quyeàn : haøng hoaù khaùc nhau veà maãu maõ, chaát
löôïng, uy tín vaø giaù caû. Do ñoù doanh nghieäp coù khaû naêng ñieàu
khieån giaù caûsaûn phaåm trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh.
2) Caân baèng cuûa doanh nghieäp trong caïnh

tranh vaø ñoäc quyeàn.
a) Ngaén haïn
P
P1 SMC SAC
O Q1 MR 67 Q

Doanh nghieäp toái ña hoùa lôïi nhuaän theo ñieàu kieän bieân
MR = MC. Taïi möùc saûn löôïng Q1 vôùi P1 > SAC , doanh
nghieäp thu lôïi nhuaän toái ña taïi Q1. Phaàn lôïi nhuaän (ñoùng khung)
seõ thu huùt caùc doanh nghieäp môùi nhaäp ngaønh, vieäc nhaäp ngaønh
cuûa caùc doanh nghieäp môùi taïo ra traïng thaùi daøi haïn cuûa doanh
nghieäp vaø ngaønh.
LMC
P2 LAC
D
Q
O Q2 MR
b) Daøi haïn
Khi coù caùc doanh nghieäp môùi nhaäp ngaønh laøm cho toång soá
caùc doanh nghieäp cung öùng saûn phaåm taêng leân. Keát quaû laø
ñöôøng caàu cuûa moãi doanh nghieäp ñaõ toàn taïi tröôùc ñaây seõ dòch
chuyeån, chuùc xuoáng veà beân traùi ñoà thò. Moãi doanh nghieäp seõ chæ
baùn ñöôïc moät soá löôïng saûn phaåm ít hôn tröôùc ñaây. Maët khaùc do
nhieàu doanh nghieäp caïnh tranh hôn laøm chi phí taêng leân, ñöôøng
LAC chuyeån daàn leân phía treân. Hai söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng
caàu vaø ñöôøng LAC cuûa doanh nghieäp chæ döøng laïi khi LAC tieáp
tuyeán vôùi ñöôøng caàu taïi möùc saûn löôïng coù MR = MC, keát
quaû laø P = AC hay AR = AC, caùc doanh nghieäp khoâng lôøi,
khoâng loã taïo theá caân baèng daøi haïn cuûa doanh nghieäp vaø cuûa
ngaønh.
3) Caân baèng trong ñoäc quyeàn nhoùm
68

Ñaëc ñieåm cuûa ñoäc quyeàn nhoùm laø leä thuoäc laãn nhau , do ñoù
vieäc quyeát ñònh saûn löôïng cuûa moãi doanh nghieäp ñeàu phaûi tính
toaùn ñeán quyeát ñònh cuûa doanh nghieäp khaùc. Theå hieän ôû moät soá
tröôøng hôïp sau :
a) Caân baèng khoâng hôïp taùc
Caân baèng khoâng hôïp taùc do nhaø toaùn hoïc John Nash ñöa ra
vaøo naêm 1951 vì vaäy coøn goïi laø caân baèng Nash : moãi doanh
ngieäp ñöa ra quyeát ñònh nhaèm thu lôïi nhuaän cao nhaát khi bieát
haønh ñoäng cuûa doanh nghieäp ñoái thuû.
Ñaëc ñieåm caân baèng Nash : Lôïi nhuaän thu ñöôïccao hôn caïnh
tranh hoaøn haûo nhöng thaáp hôn lôïi nhuaän khi caùc doanh nghieäp
hôïp taùc vôùi nhau.
Cô cheá : caân baèng Nash döïa treân lyù thuyeát troø chôi. Theo lyù
thuyeát naøy vieäc ñöa ra caùc quyeát ñònh mang tính phuï thuoäc laãn
nhau, trong ñoù moãi ñaáu thuû choïn laáy moät chieán löôïc. Moãi doanh
nghieäp thöïc hieän chieán löôïc cuûa mình goïi laø chieán löôïc thoáng
soaùi, tuy nhieân keát quaû baát lôïi cho caû hai, ôû theá caân baèng naøy hai
beân ñeàu bò thieät.
Saûn löôïng cuûa doanh nghieäpB

Saûn löôïng Cao Thaáp
cuûa doanh Cao 1A 1B 3A 0B
nghieäp A Thaáp 0A 3B 2A 2B
Trong hình veõ ôû moãi oâ bieåu thò lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp A
hay doanh nghieäp B khi theo chieán löôïc saûn löôïng thaáp hay cao.
Doanh nghieäp A seõ ñöôïc 3 lôïi nhuaän (3A) neáu choïn cao vaø B
cuõng vaäy (3B). ÔÛ vò trí caân baèng caû hai beân ñeàu choïn cao thu lôïi
nhuaän 1A = 1B. Neáu cuøng choïn thaáp caû hai beân seõ ñöôïc 2A =
2B, tuy nhieân khoâng ai choïn thaáp vì khi aáy ñoái phöông seõ choïn
cao.
69

c) Caân baèng hôïp taùc
Hôïp taùc laø moät thoûa thuaän töï nguyeän cuûa caùc ñoái thuû trong
ñoäc quyeàn nhoùm.
Hôïp taùc taïo ra möùc caân baèng, vôùi lôïi nhuaän cao hôn cho caùc
beân hôïp taùc . Theo hình veõ treân ( phaàn a) neán hai ñoái thuû kyù moät
hôïp ñoàng ñeå cuøng saûn xuaát ôû möùc thaáp luùc ñoù caû hai seõ ñaït lôïi
nhuaän 2A = 2B. Hai beân cuøng coù lôïi vôùi möùc saûn löôïng caân
baèng thaáp. Tuy nhieân söï hôïp taùc laø khoù khaên bôûi moãi doanh
nghieäp trong ñoäc quyeàn nhoùm luoân mong muoán caïng tranh vôùi
hy voïng taêng theâm thò tröôøng vaø lôïi nhuaän nhieàu hôn tröôùc thieät
haïi cuûa ñoái thuû. Nhöng neáu caùc doanh nghieäp ñeàu caïnh tranh vôùi
nhau thì lôïi nhuaän seõ thaáp vaø khoâng moät doanh nghieäp naøo laøm
aên toát caû. Tình theá löôõng nan laø ôû ñoù.
d) Moâ hình ñöôøng caàu gaõy
Moâ hình ñöôøng caàu gaõy moâ taû möùc giaù caû vaø saûn löôïng khaù
oån ñònh cuûa caùc doanh nghieäp ñoäc quyeàn nhoùm (giaû ñònh caùc
yeáu toá khaùc khoâng ñoåi).
P
A MC
PO
O Q
QO
MR
Moâ hình ñöôøng caàu gaõy giaûi thích : trong ñoäc quyeàn nhoùm
moãi doanh nghieäp ñeàu ñöùng tröôùc moät ñöôøng caàu gaõy taïi möùc
70

giaù hieän haønh (P0) cuûa ngaønh ñoäc quyeàn. ÔÛ caùc möùc giaù cao hôn
P0 ñöôøng caàu raát co giaõn neáu doanh nghieäp taêng giaù seõ hoaøn
toaøn baát lôïi vì caùc ñoái thuû khaùc khoâng taêng. ÔÛ caùc möùc giaù thaáp
hôn P0 ñöôøng caàu ít co giaõn, neáu doanh nghieäp haï giaù caùc ñoái
thuû caïnh tranh haï theo cuõng hoaøn toaøn baát lôïi. Ñieàu naøy taïo theá
caân baèng khaù oån ñònh cho ñoäc quyeàn nhoùm.
Ñöôøng caàu gaõy neân MR cuûa doanh nghieäp bò giaùn ñoaïn, do
ñoù chi phí cuûa doanh nghieäp coù theå thay ñoåi maø khoâng gaây ra söï
thay ñoåi giaù vaø saûn löôïng.
71

BAØI TAÄP
1 . Saûn löôïng vaø chi phí saûn xuaát saûn phaåm x thuoäc thò tröôøng
caïnh tranh hoaøn haûo nhö sau :
Qx 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
TC 25 35 41 45 47 49 52 57 65 79 100
a) Haõy xaùc ñònh giaù nhaäp ngaønh (hay xuaát ngaønh) vaø giaù
ñoùng cöûa.
b) Neáu giaù saûn phaåm treân thò tröôøng laø 14ñ/sp tìm möùc
saûn löôïng toái ña hoùa lôïi nhuaän. Tính toång lôïi nhuaän ñaït
ñöôïc ?
c) Neáu giaù saûn phaåm treân thò tröôøng laø 5ñ/sp, xí nghieäp
giaûi quyeát nhö theá naøo laø toát nhaát ? Taïi sao ?
2 . Moät xí nghieäp trong thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo coù
haøm chi phí saûn xuaát nhö sau : TC = Q2 + 100
a) Xaùc ñònh haøm cung cuûa xí nghieäp.
b) Neáu giaù saûn phaåm treân thò tröôøng laø 60ñ/sp tìm möùc
saûn löôïng toái ña hoùa lôïi nhuaän. Tính toång lôïi nhuaän ñaït
ñöôïc ?
c) Neáu trong thò tröôøng coù 100 xí nghieäp nhö nhau, haõy
thieát laäp haøm soá cung cuûa thò tröôøng.
3 . Moät xí nghieäp ñoäc quyeàn coù haøm soá caàu thò tröôøng :
P = - 1/5 Q + 800 va ø haøm soá toång chi phí saûn xuaát :
TC = 1/5 Q2 + 200Q + 200.000.
a) Vieát haøm doanh thu bieân vaø chi phí bieân
b) Xaùc ñònh möùc saûn löôïng vaø giaù baùn ñeå toái ña hoùa lôïi
nhuaän .
c) Xaùc ñònh saûn löôïng vaø giaù baùn ñeå toái ña hoùa doanh thu.
72

4 . Moät xí nghieäp saûn xuaát moät loaïi saûn phaåm khoâng coù saûn
phaåm thay theá treân thò tröôøng . Haøm soá caàu thò tröôøng cuûa
saûn phaåm P = - 1 /4 Q + 500. Haøm toång chi phí bieán ñoåi :
TVC = 1/ 2 Q2 + 200Q. Haøm toång chi phí coá ñònh : TFC =
20.000
a) Neáu xí nghieäp baùn 300 saûn phaåm, vaäy giaù baùn laø bao
nhieâu, coù phaûi ñoù laø tình traïng toái ña hoùa lôïi nhuaän hay
khoâng?
b) Xaùc ñònh möùc saûn löôïng vaø giaù baùn toái ña hoùa lôïi
nhuaän. Tính toång lôïi nhuaän.
c) Neáu chính phuû ñaùnh thueá lôïi töùc 3000ñ, möùc saûn löôïng,
giaù baùn, lôïi nhuaän thay ñoåi nhö theá naøo ?
5 . Giaû söû trong thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo coù 80 ngöôøi
mua vaø 60 ngöôøi baùn, nhöõng ngöôøi mua vaø nhöõng ngöôøi
baùn coù cuøng haøm soá caàu vaø haøm toång chi phí veà moät loaïi
haøng hoùa ñoàng nhaát nhö sau :
P = -20q + 164
TC = 3q2 + 24q
a) Thieát laäp haøm soá cung vaø haøm soá caàu thò tröôøng cuûa
haøng hoùa treân.
b) Möùc giaù vaø saûn löôïng caân baèng thò tröôøng laø bao
nhieâu?
c) Lôïi nhuaän thu ñöôïc cuûa moãi nhaø saûn xuaát laø bao
nhieâu? Trong töông lai lôïi nhuaän cuûa moãi nhaø saûn xuaát
seõ theá naøo ?
6 . Moät xí nghieäp saûn xuaát moät loaïi saûn phaåm khoâng coù saûn
phaåm thay theá treân thò tröôøng. Xí nghieäp coù nhöõng chi phí
nhö sau : FC = 2400
Haøm soá caàu cuûa saûn phaåm : P = - Q + 186.
73

a) Xí nghieäp seõ aán ñònh giaù baùn vaø saûn löôïng baùn laø bao
nhieâu ? Thu ñöôïc bao nhieâu lôïi nhuaän ?
b) Neáu xí nhieäp phaûi traû moät khoaûn tieàn thueá khoùan laø
1000, soá thueá naøy aûnh höôûng gì ñeán saûn löôïng vaø giaù
baùn saûn phaåm cuûa xí nghieäp.
c) Neáu xí nghieäp chòu moät khoaûn thueá laø 30% tính treân
doanh soá, saûn löôïng vaø giaù baùn theá naøo ?
d) Neáu xí nghieäp chòu möùc thueá 50% tính treân lôïi nhuaän
saûn löôïng vaø giaù baùn ra sao ?
74

CHÖÔNG VI
THÒ TRÖÔØNG YEÁU TOÁ
SAÛN XUAÁT
I) Nhöõng vaán ñeà chung

1) Giaù vaø thu nhaäp cuûa caùc yeáu toá saûn xuaát
* Yeáu toá saûn xuaát hay ñaàu vaøo saûn xuaát chia laøm 3 nhoùm
chính :
+ Lao ñoäng (söùc lao ñoäng).
+ Ñaát ñai.
+ Voán (hieän vaät).
* Giaù caùc yeáu toá saûn xuaát
+ Giaù cuûa lao ñoäng : tieàn coâng (W - Wage).
+ Giaù cuûa ñaát ñai : tieàn thueâ (R - Rent).
+ Giaù cuûa voán :tieàn thueâ (R).
+ Giaù yeáu toá saûn xuaát do thò tröôøng yeáu toá saûn xuaát quy
ñònh.
Giaù yeáu toá sx
D S
PO
löôïng yeáu toá sx

O QO
Hình 6.1
75

* Thu nhaäp cuûa 1 yeáu toá sx
Thu nhaäp cuûa 1 yeáu toá saûn xuaát laø giaù caû cuûa yeáu toá saûn xuaát
nhaân vôùi löôïng trao ñoåi .
2) Caàu veà yeáu toá saûn xuaát

* Caàu veà yeáu toá saûn xuaát laø caàu thöù phaùt. Caùc doanh nghieäp
muoán saûn xuaát ra haøng hoùa vì vaäy hoï coù nhu caàu veà yeáu toá saûn
xuaát.
* Doanh nghieäp seõ quyeát ñònh ñoàng thôøi möùc cung öùng saûn
phaåm vaø möùc caàu veà yeáu toá saûn xuaát.
* Caàu veà yeáu toá saûn xuaát ñöôïc xaùc ñònh cuï theå döïa treân :
+ Muïc tieâu vaø ñieàu kieän toái ña hoùa lôïi nhuaän cuûa doanh
nghieäp: TPr max taïi MR = MC.
+ Quy luaät naêng suaát caän bieân cuûa yeáu toá saûn xuaát giaûm
daàn : tæ leä phoái hôïp toái öu caùc yeáu toá saûn xuaát.
+ Caùc quan heä thò tröôøng ñoái vôùi saûn phaåm cuûa doanh
nghieäp vaø ñoái vôùi caùc yeáu toá saûn xuaát : thò tröôøng caïnh
tranh hay ñoäc quyeàn …
II) Thò tröôøng lao ñoäng

1) Caâuø veà lao ñoäng
a) Khaùi nieäm
Caàu veà lao ñoäng laø soá löôïng lao ñoäng maø doanh nghieäp mong
muoán vaø coù khaû naêng thueâ taïi caùc möùc tieàn coâng khaùc nhau
trong nhöõng khoaûng thôøi gian nhaát ñònh.
Soá löôïng lao ñoäng ñöôïc thueâ phuï thuoäc :
+ Quy moâ veà caàu cuûa xaû hoäi ñoái vôùi haøng hoùa cuûa doanh
nghieäp : soá löôïng haøng hoùa, giaù caû haøng hoùa.
76

+ Möùc tieàn coâng maø doanh nghieäp coù khaû naêng vaø saün
saøng traû khi thueâ nhaân coâng : söï bieán ñoåi cuûa soá löôïng
lao ñoäng vaø tieàn coâng.
+ Trình ñoä coâng ngheä cuûa saûn xuaát, trình ñoä ngöôøi lao
ñoäng …
b) Caàu veà lao ñoäng vaø tieàn coâng

Khi xaùc ñònh caàu veà lao ñoäng phuï thuoäc vaøo tieàn coâng (W) ta
giaû ñònh caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi : caàu veà lao ñoäng nghòch
bieán vôùi tieàn löông.
A
W1
W2 B
DL
L
O L1 L2
H6.2 – Caàu veà lao ñoäng
c) Doanh nghieäp quyeát ñònh möùc thueâ nhaân coâng

* Caùc khaùi nieäm phaân tích caàu veà lao ñoäng
- Saûn phaåm bieân cuûa lao ñoäng (MPL - Marginal Product of
Labour) : laø soá saûn phaåm taêng theâm khi söû duïng theâm 1 ñôn vò
lao ñoäng
Vôùi : TP : toång saûn phaåm

L : lao ñoäng
- Saûn phaåm giaù trò caän bieân cuûa lao ñoäng
(MVPL - Marginal Value Product of Labour).
77

MVPL = P . MPL
MVPL laø doanh thu taêng theâm khi baùn saûn phaåm do taêng
theâm 1 ñôn vò lao ñoäng taïo ra, trong ñieàu kieän giaù caû haøng hoùa
khoâng ñoåi.
- Saûn phaåm doanh thu caän bieân cuûa lao ñoäng
(MRPL - Marginal Revenue Product of Labour).
Khi giaù caû saûn phaåm thay ñoåi söû duïng theâm moät ñôn vò lao
ñoäng doanh nghieäp thu ñöôïc : MRPL
MRPL : laø löôïng doanh thu taêng theâm khi baùn saûn phaåm do
taêng theâm 1 ñôn vò lao ñoäng taïo ra. Trong ñieàu kieän giaù caû saûn
phaåm thay ñoåi.
MRPL = TR(n+1) - TRn
Trong ñoù : TRn laø toång doanh thu khi söû duïng löôïng n ñôn
vò lao ñoäng.
TR(n+1) laø toång doanh thu khi söû duïng löôïng n+1
ñôn vò lao ñoäng.
- Chi phí caän bieân cuûa lao ñoäng (MCL - Marginal Cost of
Labour).
Khi tieàn coâng khoâng ñoåi : W = MCL
MCL laø chi phí taêng theâm khi söû duïng theâm 1 ñôn vò lao
ñoäng.
* Doanh nghieäp quyeát ñònh möùc thueâ nhaân coâng
- Ñieàu kieän : giaù caû saûn phaåm vaø tieàn löông khoâng ñoåi.
Doanh nghieäp thueâ nhaân coâng taïi möùc tieàn coâng baèng saûn phaåm
giaù trò caän bieân cuûa lao ñoäng.
W = MVPL
78

- Ñieàu kieän : giaù caû saûn phaåm thay ñoåi, tieàn löông khoâng
ñoåi . Doanh nghieäp thueâ nhaân coâng taïi möùc tieàn coâng baèng saûn
phaåm doanh thu caän bieân cuûa lao ñoäng.
W = MRPL
- Ñieàu kieän : tieàn löông thay ñoåi, giaù caû saûn phaåm khoâng
ñoåi. Doanh nghieäp thueâ nhaân coâng taïi möùc chi phí caän bieân cuûa
lao ñoäng baèng vôùi saûn phaåm giaù trò caän bieân cuûa lao ñoäng .
MCL = MVPL
- Ñieàu kieän : caû tieàn löông vaø giaù caû saûn phaåm thay ñoåi.
Doanh nghieäp thueâ nhaân coâng taïi möùc chi phí caän bieân cuûa lao
ñoäng baèng vôùi saûn phaåm doanh thu caän bieân cuûa lao ñoäng.
MCL = MRPL
d) Caàu veà lao ñoäng cuûa ngaønh
Caàu veà lao ñoäng cuûa ngaønh laø toång möùc caàu cuûa caùc doanh
nghieäp ôû caùc möùc giaù. Chaúng haïn :
Trong thò tröôøng caïnh tranh vôùi giaù caû haøng hoùa P1, doanh
nghieäp thueâ nhaân coâng taïi möùc caân baèng MVPL = W1. Coäng caùc
ñöôøng MVPL cuûa caùc doanh nghieäp ñöôïc MVPL1 cuûa ngaønh vôùi
möùc W1 ñöôïc ñieåm caân baèng E1 (H6.3) laø möùc caàu lao ñoäng cuûa
ngaønh taïi W1. Khi tieàn coâng thay ñoåi vôùi W2 < W1 cung veà
haøng hoùa cuûa ngaønh gia taêng, giaù haøng hoùa haï P2 < P1 ñöôøng
MVPL cuûa ngaønh dòch chuyeån sang traùi thaønh ñöôøng MVPL 2 vôùi
möùc tieàn coâng W2 ñöôïc ñieåm caân baèng E2. Noái E1 vaø E2 ñöôïc
ñöôøng caàu veà lao ñoäng cuûa ngaønh.
W DL
E1
W1
E2 MVPL1
W2
MVPL2
O
H6.3 Caàu veà lao ñoäng cuûa ngaønh
79

2) Cung veà lao ñoäng
a) Khaùi nieäm
Cung veà lao ñoäng laø toång soá löông lao ñoäng maø löïc löôïng lao
ñoäng chaáp nhaän laøm vieäc taïi caùc möùc tieàn coâng khaùc nhau trong
nhöõng khoaûng thôøi gian nhaát ñònh.
Cung veà lao ñoäng phuï thuoäc vaøo löïc löôïng lao ñoäng vaø yù
muoán cuûa ngöôøi lao ñoäng.
- Löïc löôïng lao ñoäng : taát caû caùc caù nhaân ñang laøm vieäc hay
ñang tìm kieám vieäc laøm.
- YÙ muoán cuûa ngöôøi lao ñoäng hay möùc cung veà lao ñoäng
cuûa caù nhaân gaén vôùi möùc tieàn coâng thöïc teá vaø ñöôïc xaùc ñònh bôûi
caùc löïa choïn veà söû duïng thôøi gian khaùc nhau ñeå moät ngöôøi ñaït
ñöôïc thoûa maõn toát nhaát veà laøm vieäc vaø nghæ ngôi. Maët khaùc,
cung veà lao ñoäng cuûa caù nhaân coøn phuï thuoäc möùc thoûa maõn veà
taát caû caùc haøng hoùa vaø dòch vuï do thu nhaäp ñaõ ñöôïc tích luõy
mang laïi, vaøo tình traïng söùc khoe , vaøo giaù caû haøng hoùa tieâu
duøng … Ngoaøi ra cung veà lao ñoäng coøn bò chi phoái bôûi lónh vöïc
tinh thaàn nhö : söï yeâu thích coâng vieäc, nieàm tin vaøo lyù töôûng
cuoäc soáng …
Nghæ ngôi 24
(giôø/ngaøy) 20
A
16
12
8
4
0 4 8 12 16 20 24 Laøm vieäc (giôø/ngaøy)

H6.4 Löïa choïn giöõa lao ñoäng vaø nghæ ngôi
b) Cung veà lao ñoäng vaø tieàn coâng
80

Khi coi cung veà lao ñoäng phuï thuoäc vaøo tieàn coâng thöïc teá :
L= f (Wr ) ta giaû ñònh raèng taát caû caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi.
Ñöôøng cung veà lao ñoäng doác leân vaø voøng veà phía sau (H6.5)
phaûn aùnh khi ñaõ thoûa maõn veà taát caû caùc haøng hoùa vaø dòch vuï
cung veà lao ñoäng seõ nghòch bieán vôùi tieàn löông thöïc teá.
Wr
H6.5
M
O L
3) Caân baèng thò tröôøng lao ñoäng

a) Caân baèng thò tröôøng lao ñoäng laø traïng thaùi löôïng cung
vaø löôïng caàu treân thò tröôøng lao ñoäng baèng nhau. Xaùc ñònh doàng
thôøi soá löôïng lao ñoäng caân baèng vaø möùc tieàn coâng töông öùng.
wr DL SL
wo Eo
O L
Lo
b) Söï thay ñoåi ñieåm caân baèng thò tröôøng lao ñoäng cuûa
ngaønh do söï thay ñoåi cung vaø caàu veà lao ñoäng cuûa ngaønh gaây ra
.
81

- Cung veà lao ñoäng cuûa ngaønh thay ñoåi do söï bieán ñoäng
veà tieàn löông, veà nhu caàu taêng giaûm soá löôïng lao ñoäng giöõa caùc
ngaønh.
- Caàu veà lao ñoäng cuûa ngaønh thay ñoåi do söï bieán ñoäng
veà caàu haøng hoùa cuûa ngaønh, söï thay ñoåi coâng ngheä saûn xuaát cuûa
ngaønh…
III) Thò tröôøng voán

1) Voán hieän vaät vaø giaù thueâ voán
a) Voán hieän vaät
Laø döï tröõ caùc haøng hoùa ñaõ ñöôïc saûn xuaát duøng ñeå saûn xuaát ra
caùc haøng hoùa, dòch vuï khaùc. Voán hieän vaät trong neàn kinh teá bao
goàm caùc coâng cuï maùy moùc trong caùc daây chuyeàn saûn xuaát, caùc
heä thoáng ñöôøng xaù, phöông tieän duøng laøm dòch vuï vaän taûi thoâng
tin lieân laïc. Caùc cô sôû taïo neân caùc dòch vuï ñaøo taïo nghieân cöùu
khoa hoïc, caùc phöông tieän phuïc vuï y teá, vaên hoùa, giaûi trí.
Voán hieän vaät khaùc vôùi ñaát ñai, voán hieän vaät hoaøn toaøn laø keát
quaû cuûa saûn xuaát, coøn ñaát ñai do thieân nhieân taïo ra, con ngöôøi
chæ caûi taïo laïi. Voán taøi chính laø söï bieåu hieän baèng tieàn cuûa voán
hieän vaät, voán hieän vaät laø yeáu toá vaät chaát cuûa quaù trình saûn xuaát.
b) Giaù thueâ voán
Voán hieän vaät laø yeáu toá saûn xuaát cuõng gioáng nhö lao ñoäng,
tieàn coâng laø chi phí veà voán lao ñoäng. Tieàn thueâ voán laø khaùi nieäm
moâ taû chi phí caùc dòch vuï veà yeáu toá saûn xuaát, laø caùc loaïi voán
hieän vaät.
Moãi möùc giaù thueâ voán hieän vaät theå hieän chi phí söû duïng caùc
dòch vuï veà yeáu toá saûn xuaát.
Giaù thueâ voán = Chi phí dòch vuï voán
Chi phí dòch vuï voán phuï thuoäc:
82

+ Giaù caû mua taøi saûn ( voán hieän vaät )
+ Chi phí cô hoäi cuûa taøi saûn (laõi suaát )
+ Tæ leä khaáu hao vaø baûo döôõng taøi saûn
Chaúng haïn : moät coã maùy giaù mua 10.000 USD laõi suaát 5%
naêm, chi baûo döôõng vaø khaáu hao maùy haøng naêm 1000USD töông
ñöông 10% giaù trò maùy. Vaäy :
Chi phí haøng naêm = 10.000 (0.05 + 0.1 ) = 1500 USD
Chi phí haøng naêm cuûa dòch vuï voán ñoøi hoûi möùc giaù cho thueâ
phaûi buø ñaép chi phí cuûa voán.
R = PK ( i + rD )
Vôùi R : chi phí veà dòch vuï voán ( giaù thueâ voán )
PK : giaù caû taøi saûn
i : laõi suaát
rD : tæ leä khaáu hao vaø baûo döôõng taøi saûn
Töø ñaây suy ra giaù mua saém taøi saûn voán :
2) Caàu veà dòch vuï voán

a) Moãi möùc giaù thueâ voán hieän vaät theå hieän chi phí söû
duïng caùc dòch vuï yeáu toá saûn xuaát . Töø ñaây cho ta khaùi nieäm :
saûn phaåm giaù trò caän bieân cuûa voán (MVPK – Marginal Value
Product of Capital).
Saûn phaåm giaù trò caän bieân cuûa voán laø möùc gia taêng doanh thu
khi söû duïng theâm moät ñôn vò voán (giaù caû saûn phaåm khoâng ñoåi).
Vôùi löïc löôïng lao ñoäng coá ñònh maø doanh nghieäp ñang söû
duïng thì MVPK seõ giaûm xuoáng khi löôïng voán tính treân ñaàu coâng
nhaân taêng daàn leân, maëc duø giaù caû saûn phaåm cuûa doanh nghieäp
khoâng thay ñoåi. Ñieàu naøy do MPK tuaân theo quy luaät : naêng suaát
caän bieân cuûa yeáu toá saûn xuaát giaûm daàn. Ñöôøng MVPK cuûa doanh
nghieäp doác xuoáng.
83

R
R1
MVPK
K
O K1
H6.7 Caàu veà voán cuûa doanh nghieäp
H6.7 cho bieát doanh nghieäp thueâ voán taïi möùc : tieàn thueâ voán
baèng vôùi saûn phaåm giaù trò caän bieân cuûa voán (R1 = MVPK). Nhö
vaäy vôùi möùc giaù caû saûn phaåm cuûa doanh nghieäp vaø caùc yeáu toá
saûn xuaát khaùc khoâng ñoåi thì MVPK laø ñöôøng caàu cuûa doanh
nghieäp ñoái vôùi DV voán. Vôùi baát cöù möùc tieàn thueâ naøo thì ñöôøng
MVPK cuõng cho möùc DV voán ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän cuûa doanh
nghieäp.
Ñöôøng MVPK coù theå dòch chuyeån leân phía treân hay xuoáng
döôùi do caùc nguyeân nhaân :
+ Giaù caû saûn phaåm cuûa doanh nghieäp thay ñoåi.
+ Söï thay ñoåi hieäu quaû lao ñoäng laøm thay ñoåi soá löôïng :
MPK.
+ Söï thay ñoåi kyõ thuaät saûn xuaát laøm thay ñoåi naêng suaát
cuûa voán hieän vaät.
3) Cung veà dòch vuï voán

a) Trong ngaén haïn
84

Möùc cung caùc dòch vuï voán trong ngaén haïn laø coá ñònh, bôûi caùc
taøi saûn, vaät chaát cuûa saûn xuaát, nhaø maùy, xí nghieäp khoâng theå
ngaøy moät ngaøy hai coù theå xaây döïng.
Ñoái vôùi toaøn boä neàn kinh teá cung öùng caùc dòch vuï voán trong
ngaén haïn laø khoâng ñoåi, ñöôøng cung laø ñöôøng thaúng ñöùng.
b) Trong daøi haïn
Toång löôïng voán trong neàn kinh teá thay ñoåi caùc maùy moùc môùi
ñöôïc xaây döïng, quy moâ cung öùng dòch vuï voán taêng. Ñieàu naøy
ñoøi hoûi phaûi coù ñaàu tö môùi veà cung öùng cuûa thò tröôøng voán. Ñeå
coù ñaàu tö môùi, caùc nhaø ñaàu tö phaûi ñaït giaù cho thueâ caàn coù: möùc
toái thieåu cuûa gía cho thueâ caàn coù phaûi baèng vôùi chi phí haøng naêm
cuûa voán.
Trong daøi haïn giaù cho thueâ caøng cao, löôïng ñaàu tö vaø cung
öùng voán caøng lôùn. Ñöôøng cung laø ñöôøng doác leân phaûn aùnh möùc
cung cuûa voán taêng cuøng chieàu vôùi giaù cho thueâ.
SK
R SK'
K
O
H6.8 Ñöôøng cung ngaén haïn vaø daøi haïn veà DV voán .
4) Caân baèng thò tröôøng voán

a) Caân baèng cung caàu veà DV voán
Ñeå khaûo saùt söï caân baèng vaø söï ñieàu chænh treân thò tröôøng voán
cho ñôn giaûn, ta söû duïng ñöôøng cung daøi haïn veà DV voán naèm
85

ngang, vôùi yù nghóa raèng löôïng cung thay ñoåi ôû möùc giaù thueâ
khoâng ñoåi.
R DK
E1
R1 SK
K
O K1
H6.9 Caân baèng thò tröôøng voán .
H6.9 moâ taû caân baèng thò tröôøng voán cuûa moät ngaønh vôùi möùc
thueâ R1 vaø löôïng thueâ k1.
b) Söï ñieàu chænh ngaén haïn vaø daøi haïn
DK SK
DK'
E1' E1
R1 SK'
E2
R2
O K2 K1
H6.10 Söï ñieàu chænh voán theo tieàn coâng lao ñoäng
H6.10 ban ñaàu ngaønh caân baèng taïi E1 vôùi ñöôøng cung ngaén
haïn SK vôùi löôïng k1. Giaû ñònh tieàn coâng taêng laøm dòch chuyeån
DK sang traùi : DK’. Doanh nghieäp buoäc phaûi CB taïi E2 tieàn thueâ
voán giaûm töø R1 xuoáng R2.
86

Giaù R2 khoâng ñaûm baûo giaù cho thueâ caàn coù khoâng kíchthích
duy trì hay taêng voán. Voán giaûm daàn, ñaït möùc caân baèng môùi taïi
E1’ vôùi löôïng k2 giaù thueâ trôû veà R1.
Taïi caân baèng môùi E1’ vôùi giaù thueâ R1 caùc chuû voán thu ñöôïc
giaù cho thueâ caàn coù laïi saün saøng ñaàu tö taêng löôïng voán.
IV) Thò tröôøng ñaát ñai

1) Cung vaø caàu veà ñaát ñai
a) Cung vaø caàu veà ñaát ñai
Ñaëc ñieåm noåi baät cuûa ñaát ñai laø nguoàn cung coá ñònh caû trong
ngaén haïn vaø daøi haïn. Vì vaäy ñöôøng cung veà ñaát ñai laø ñöôøng
thaúng ñöùng, hoaøn toaøn khoâng co giaõn.
Caàu veà ñaát ñai bao goàm toaøn boä nhu caàu söû duïng ñaát ñai cuûa
con ngöôøi phuïc vuï cho ñôøi soáng cuûa xaõ hoäi. Vôùi hai nhu caàu cô
baûn :
+ Nhu caàu ñaát ñai cho xaây döïng nhaø ôû , cô sôû saûn xuaát
coâng nghieäp, dòch vuï, kho baõi, cô sôû haï taàng … goïi chung laø ñaát
xaây döïng cô baûn.
+ Nhu caàu ñaát ñai cho saûn xuaát noâng, laâm, ngö nghieäp
… goïi chung laø ñaát canh taùc.
Ñaëc ñieåm caàu veà ñaát ñai phuï thuoäc vaøo daân soá vaø nhu caàu veà
taát caû caùc haøng hoùa vaø dòch vuï phuïc vuï cho ñôøi soáng xaõ hoäi.
Daân soá vaø nhu caàu gia taêng, caàu veà ñaát ñai taêng theo thôøi gian.
b) Giaù thueâ ñaát
Giaù thueâ ñaát laø khaùi nieäm moâ taû chi phí saûn xuaát cho yeáu toá
saûn xuaát laø ñaát ñai.
Giaù thueâ ñaát do cung vaø caàu veà dòchvuï ñaát ñai quyeát ñònh ,
cung veà dòch vuï ñaát ñai coá ñònh giaù thueâ ñaát ñai, laø giaù caân baèng
thò tröôøng do caàu veà dòch vuï ñaát ñai quy ñònh.
R D' S
D
R1 87
R2
La (Löôïng
Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn ñaát ñai)
2) Giaù thueâ ñaát ñai vaø söï phaân boå nguoàn cung
coá ñònh
R DH' S
DF DH
R2
R3
R1
LA
O LF' LF LH LH’ L
H6.12 Söï phaân boå nguoàn cung veà ñaát ñai.

H6.12 moâ taû : DH laø ñöôøng caàu veà ñaát ñai xaây döïng cô baûn ,
DF laø ñöôøng caàu veà ñaát ñai canh taùc. Ñöôøng cung (S) cho thaáy
toång löôïng cung ñaát ñai coá ñònh phaûi ñöôïc phaân boå cho hai
ngaønh. Möùc phaân boå ñaát ñai giöõa hai ngaønh khoâng coá ñònh , neáu
giaù thueâ khaùc nhau, chuû ñaát ñai seõ chuyeån löôïng cung cuûa hoï töø
ngaønh coù giaù cho thueâ thaáp sang ngaønh coù giaù cho thueâ cao. Do
ñoù giaù cho thueâ ñaát trong daøi haïn cuûa hai ngaønh phaûi baèng nhau,
taïi möùc R1 löôïng caàu ñaát ñai hai ngaønh baèng toång löôïng cung
(LF + LH = L).
Giaû thieát chính phuû trôï caáp cho ngaønh xaây döïng cô baûn, laøm
caàu ñaát xaây döïng dòch chuyeån töø DH leân DH’. Taïi löôïng ñaát ñai
88

nhö cuõ : LH ngöôøi thueâ phaûi traû giaù caân baèng R2 do nhu caàu gia
taêng. Taïi möùc LF caùc ñieàn chuû coù xu höôùng chuyeån ñaát canh taùc
thaønh ñaát xaây döïng ñang coù giaù thueâ cao hôn, söï dòch chuyeån
naøy taïo ra möùc caân baèng môùi cho möùc giaù thueâ caân baèng R3.
Möùc giaù thueâ R3 laøm caân baèng tieàn thueâ vaø phaân boå caân baèng
nguoàn cung giöõa hai ngaønh vôùi LH’ vaø LF’.
* Ñieàu chænh ngaén haïn vaø daøi haïn

+ Trong ngaén haïn löôïng ñaát ñai cung caáp cho moãi ngaønh
laø khoâng ñoåi, ngaønh naøo gia taêng nhu caàu ngaønh ñoù phaûi traû giaù
cao hôn.
+ Trong daøi haïn coù söï phaân boå laïi nguoàn cung coá ñònh
cho nhu caàu hai ngaønh vaø hình thaønh giaù caû caân baèng ñoàng thôøi
cho caû hai ngaønh.
3) Giaù caû cuûa ñaát ñai
89

BAØI TAÄP
1 . Moät doanh nghieäp trong thò tröôøng caïnh tranh coù haøm soá
saûn xuaát : Q = 24L - L2 (L laø ñaàu vaøo lao ñoäng, Q laø saûn
löôïng 1 ngaøy) giaù saûn phaåm 10 USD/ñv.
a) Vieát haøm soá caàu veà lao ñoäng vaø veõ ñoà thò.
b) Neáu giaù thò tröôøng cuûa saûn phaåm laø 12 USD/ñv ñöôøng
caàu lao ñoäng cuûa doanh nghieäp dòch chuyeån theá naøo ?
c) Vôùi tieàn löông W = 40 USD/ñv lao ñoäng doanh nghieäp
thueâ bao nhieâu coâng nhaân ôû moãi möùc giaù caû saûn phaåm
?
2 . Cho cung vaø caàu veà lao ñoäng cuûa doanh nghieäp saûn xuaát
haøng tieâu duøng nhö sau :
Vôùi W laø tieàn löông ngaøy, L laø soá löôïng lao ñoäng
a) Xaùc ñònh soá löôïng lao ñoäng vaø tieàn löông caân baèng thò
tröôøng. Veõ ñoà thò.
b) Xaùc ñònh soá ñôn vò lao ñoäng dö thöøa cuûa doanh nghieäp
khi möùc löông toái thieåu ñöôïc ñaët ra laø 8 USD / ngaøy .
90

c) Do bieán ñoäng thò tröôøng haøng hoaù laøm caàu veà lao ñoäng
giaûm 10% soá ñôn vò lao ñoäng. Tìm caân baèng thò tröôøng
môùi.
3 . Laõi suaát giaûm töø 15% xuoáng 10%, ñieàu ñoù aûnh höôûng nhö
theá naøo ñeán giaù thueâ dòch vuï voán vaø möùc quyõ voán cuûa moät
ngaønh trong ngaén haïn.
4 . Moät nhaø ñaàu tö xaây döïng 1 phaân xöôûng vôùi möùc ñaàu tö
10.000 USD (khoâng keå tieàn thueâ ñaát), thôøi gian söû duïng
cuûa nhaø xöôûng 20 naêm vôùi chi phí baûo döôõng bình quaân
100 USD naêm, laõi suaát 5% naêm.
a) Tính giaù cho thueâ xöôûng (chi phí haøng naêm cuûa voán).
b) Neáu laõi suaát taêng leân 7% naêm, giaù cho thueâ xöôûng baây
giôø thay ñoåi nhö theá naøo ?
c) Heát naêm thöù 10 nhaø ñaàu tö baùn xöôûng ñöôïc 5000USD
(ñöôïc bieát trong 10 naêm söû duïng nhaø ñaàu tö ñaõ tính ñuû
chi phí haøng naêm cuûa xöôûng ).Vaäy taøi saûn naøy coù mang
laïi lôïi nhuaän khoâng ?
5 . Treân moät hoøn ñaûo löôïng cung veà ñaát ñai coá ñònh vôùi
QS =1000 ha.Trong ñoù caàu veà ñaát xaây döïng QH = 500 –
2R caàu veà ñaát ñai QD = 1200 – 4R.
a) Giaù cho thueâ ñaát caân baèng thò tröôøng laø 50USD
ha/naêm. Tính löôïng ñaát cho xaây döïng vaø canh taùc.
b) Veõ ñoà thò caân baèng thò tröôøng ñaát ñai cho hai nhu caàu
caàu xaây döïng vaø canh taùc .
c) Do khaùch du lòch nhieàu trong moät thôøi gian ngaén nhu
caàu xaây döïng gia taêng laøm giaù thueâ ñaát xaây döïng taêng
voït 70USD ha . Tìm soá löôïng ñaát ñai vaø giaù caân baèng
daøi haïn cho caû hai nhu caàu xaây döïng vaø canh taùc.
91

MUÏC LUÏC
CHÖÔNG I: KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ VI MOÂ

I - Ñoái töôïng , noäi dung vaø phöông phaùp
nghieân cöùu kinh teá hoïc vi moâ 1
II - Doanh nghieäp vaø nhöõng vaán ñeà
kinh teá cô baûn cuûa doanh nghieäp 2
III - Löïa choïn kinh teá toái öu cuûa doanh nghieäp 4
IV – Nhöõng aûnh höôûng ñeán löïa choïn kinh teá
toái öu cuûa doanh nghieäp 5
CHÖÔNG II : CUNG – CAÀU

I - Caàu 8
II - Cung 10
III - Caân baèng cung – caàu 14
Baøi taäp 18
CHÖÔNG III : LYÙ THUYEÁT NGÖÔØI TIEÂU DUØNG

I - Lyù thuyeát veà lôïi ích ( hay höõu duïng ) 18
II - Söï co giaõn cuûa caàu 21
III - Löïa choïn saûn phaåm cuûa ngöôøi tieâu duøng
26
Baøi taäp 30
92

CHÖÔNG IV : LYÙ THUYEÁT VEÀ HAØNH VI CUÛA DN
I - Lyù thuyeát saûn xuaát 32
II - Lyù thuyeát veà chi phí saûn xuaát 39
Baøi taäp 52
CHÖÔNG V : CAÏNH TRANH VAØ ÑOÄC QUYEÀN

I - Thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo 54
II - Ñoäc quyeàn 59
III - Caïnh tranh khoâng hoaøn haûo 65
Baøi taäp 71
CHÖÔNG VI : THÒ TRÖÔØNG YEÁU TOÁ SAÛN XUAÁT

I - Nhöõng vaán ñeà chung 74
II - Thò tröôøng lao ñoäng 75
III - Thò tröôøng voán 81
IV – Thò tröôøng ñaát ñai 86
Baøi taäp 89
93

94

Kinhtevimo-DHKTTPHCM Diendandaihoc - VN 09594219042011

Transféré par

Informations du document

Titre original

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Kinhtevimo-DHKTTPHCM Diendandaihoc - VN 09594219042011

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

CHÖÔNG 1

KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ VI MOÂ

I. Ñoái töôïng, noäi dung vaø phöông phaùp nghieân

b) Kinh teá hoïc vi moâ

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

2) Ñoái töôïng noäi dung vaø phöông phaùp nghieân

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

2) Nhöõng vaán ñeà kinh teá cô baûn cuûa moät doanh

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

III) Löïa choïn kinh teá toái öu cuûa doanh nghieäp

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

a) Baûn chaát cuûa söï löïa choïn

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

2) Taùc ñoäng cuûa quy luaät lôïi suaát giaûm daàn

3) Taùc ñoäng cuûa quy luaät chi phí cô hoäi ngaøy

4) AÛnh höôûng cuûa moâ hình kinh teá

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

2) Caùc yeáu toá xaùc ñònh caàu, haøm soá caàu

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

Px giaù caû haøng hoùa x.

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

II) Cung (Supply)

2) Caùc yeáu toá xaùc ñònh , haøm soá cung

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

PX : giaù caû haøng hoùa x

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

Khi ES > 1 : cung co giaõn nhieàu

III) Caân baèng cung - caàu

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

Caân baèng cung caàu treân thò tröôøng

2) Söï dòch chuyeån cuûa ñieåm caân baèng

3) Söï vaän duïng

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

2) Quy luaät lôïi ích caän bieân giaûm daàn

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

3) Lôïi ích caän bieân vaø ñöôøng caàu

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

4) Thaëng dö tieâu duøng (CS –Surplus Consume)

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

II) Söï co giaõn cuûa caàu

b) Söï co giaõn cuûa caàu theo thu nhaäp

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

2) Ñònh löôïng heä soá co giaõn cuûa caàu

a) Vôùi heä soá co giaõn cuûa caàu theo giaù

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

b) Vôùi heä soá co giaõn cuûa caàu theo thu nhaäp

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

• Moái quan heä :

• Moái quan heä :

2 .2 - Ñònh löôïng theo ñoaïn caàu

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

2) Phaân tích söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng

a) Ñöôøng baøng quan (Indifference curve)

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn

3) Aûnh höôûng thay theá vaø aûnh höôûng thu nhaäp