Vous êtes sur la page 1sur 124

Derechos Sexuales y Reproductivos de

Adolescentes en el Perú.
Cuáles son, cómo se garantizan y
cuál es la agenda pendiente.

!
!

! " # $ !
% & $ &'

( ) * $ )
+ & , )

1
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
Liliana La Rosa Huertas, ha trabajado en los últimos dos años como consultora de la IWHC
para el desarrollo de esta investigación participativa en el Perú. Es consultora internacional
en Políticas y programas de innovación social para la lucha contra la pobreza, con énfasis
en salud, infancia y juventudes, participación ciudadana, género y derechos sexuales y
reproductivos. Su experiencia ha sido desarrollada en doce países de América Latina.

Su trayectoria incluye experiencia como asesora, gerente y operadora de programas en


instituciones públicas y en Organizaciones no gubernamentales, así como, experiencia de
docente universitaria, en programas de pre y post grado. Desde sus diferentes espacios de
trabajo profesional y voluntario, ha desarrollado una amplia labor directa con
organizaciones sociales de base de adolescentes y jóvenes, mujeres, vecinales; así como
con sociedades científicas de diferentes disciplinas.

Actualmente es presidenta del Instituto Peruano de Innovación de Políticas Sociales:


INNOVANDO. Asimismo, es consultora en políticas de juventudes, salud y derechos
humanos en la Región Andina (Bolivia, Perú y Ecuador), para la Fundación Kellogg, es
parte del equipo de evaluadores del premio a la Innovación Social en América Latina de
CEPAL- Chile y es asesora del CONAJU.

Como activista, coordina la red de políticas de juventudes de la CODAJIC – Confederación


de Adolescencia y Juventud de Ibero América y El Caribe y es parte del consejo directivo
de la Mesa de Vigilancia en Derechos Sexuales y Reproductivos.
Fue parte del equipo fundador de la Sociedad Peruana de Adolescencia y Juventud – SPAJ
y tuvo a su cargo la dirección en dos períodos. De otro lado, participó del movimiento
fundador de Foro – Salud.

lilarosa@cox.net
lilarosa@terra.com.pe

2
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
- ,

" '
# (
$ % # )*
& )+
, - )'
" . " # "

))/- )4
)0 / 1 0+
&
)+/ 2 . 04
3 #
)'/3 # . +'
) 4 ,5 6 1 " " +8
6 #
)7/ - '0

,,/ 5 # 9 ':

0 )/5 # '(
0 0/5 " & ; < 40
0 +/- " ; < = 4:
0 '/ # ; # 1 & 4(
#& 0**4
0 4/ # # # 70
# 9
,,, / 7'
2 "
+)/ 74

+0 / . > " :7

+ + / ?@ % # " = :(
A
, / " - = (+
&
3
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
' ) /?@ % B # " (7
"
A ((
' 0 / ?@ % B ! ! 9
"
A 8*
' + ,?@ B - " "
A 80
' ' / ?@ % B $ & 5
"
A 8+
' 4 /?@ % "
A 84
' 7 /?@ % B
A

/5 # 88
?. % 6 #
& A

,/ # )* +
7)/ - " " )* '

70 / # 1 1 1 )* (
# CCC
D & >6 ))0

/
)/ # E 6 , ))'
0 /F ; $ = 9 . ))4

+/ 5 " ))7
" " #& /
F; - 1; #& / ,-

4
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
> 3 1
. # < 1. . 6 6 1
> = 1# & # 1. # # 1
. # 1 " # & =
. < # &

5
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
$

- # B . & 9 >
; &9 = "
1
. 1 1 > &
"

- 1 # # "
1 "
6> 1 . .
# # # . B

# . > " & . % 1 1%


/ 1 # = .
B 9 # #
" 1 # # 6 1 "
&
1 # 9 1 1
"

- 6 # = "
1 #B &
= 6 , ,,1 = .
> 6 & ! 1 &
#

- "
1 #
" 1 # , 1
# # > # " & 9 # 1
. # = ; " , >
0 * * 0 /0 * )*

- 6 1 # &
& 9 =
G # " B
6
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
# . #
& 9

- 6 ,1 # #
" B 1 " &

> = # B && >6 B


" F;$
& . = &

- & 9 . 1 =
"
1 1
1 . 1 = 1
# & "
# . & 9 "

& " & & 9 # . "


= " > 0 + 9" = 1
') 6 > # 9 1F;$ 1 %# 1
> & " - >
= " & " & 1
# H0 * * 'I 1 ! 1
! 1 0**4

; & 9 " # " #


# < = " &
& #
J # 1 # > # " % K
1. > # )* F ; $ 1 0 * =
9 1) 0 6>

5 " > (8 6 9
00 . & 9 1 & #
= F;L F H > # & 9 = 9
F ; $ I1 ,- K , - "
7
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
- > # > : > 1
,-

- &9 & 9 #& G # #


1 1 < 1 1
. B #& 1 # .
# & 9 . 1
" # & 1
. % "
& 1F ; $ " % >

; # # 1 . > #
#& # 9 1 #
& 3 # =
1 # B >
. " # 1
$% > # > " .
> #

1 # "
> . & 9 1 #
# # & F;$ 1 # #
> > > 1
# 9

# . 1 B >% % # &
" 6> 1 " = # =
. > & #B # . /
)0 1 ( 3 # G # 1
1 1
# = & = . >

- 9 & 9 B < . #
< & > # # # #

M5 # # " # #B B " 1
6 # & > # 9 6 .
> # 9 # 1 2( *
8
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
1 3 * 4 (
( 1 / # # > K #
# #B # 1.
B # 1 # 9 # %
)
# # 1 " & 1 " & 6

- B . & # =
> - 1 1
# # > # " 1 " 1# 1
" = " # 6 .
&

- & 9 # 1
. $ , 1 >
# > #

1
En: Sen Amartya. Elements of a Theory of Human Rights. Blackwell Synergy. Philosophy & Public Affairs,
Vol. 32, Issue 4, pp. 315/356. www.blackwell-synergy.com/links/doi/10.1111/j.1088-4963.2004.00017.x/full
(traducción propia y las negritas son nuestras).

9
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
1 ,

@ > # & ,N 3
#
1. ,N 3 =1
> = 1& = & # 1 # <
1 $ # 1 #
#& 1 & =

= & 9 1! - "
9 ; H F; 2 I1 > =
# B " &
" 1 # & " > " $ % . 1
# ! % = ! 1 # #
; . # #

# ! 6 . & 9 ,- 1 =
" #&
,- 1 " #
& 1 # % # > =

= # < . J L B 1 6 $ =
! # 1 !" 9" 5 G 6 #
$ 3 1 9"
5 G = 1 O 3 1 1 - 1
# > 9"

$ B =1 ! P 1 > $ =# B 1 ! 1
1 = >
B 1 # 1
# #

$ B 16 # >
# 9 # # 1& > # $
1 # &

1! 1 ! 1
. # # # 1. & 9"
10
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
" > # " & 9 $ # 9
#&

5 = ! 6 < 1N 9 1 = 1! 6 1
= / - 1 5 1 5 # 1 # 1
! 6 # 1 . 3 1 J B =1 " 1
1 B =1 6 - 1 1 $ #
1 # $ =B =1 5 1 6 # 1! 15
LB 1- 5 1 9 5 1! =1 1$ &
1 ! 6 !B . =1 " # 1 =
& " > # " B - #&
1 # # = & 9 #
1#

1# 1 # 9 13 % ! 1
# . # # . # # > 6 6 G 1
#6 6 &

$ # 9 1 . & 9 # Q > "


9" G% 1 & 6 ): < 1 & # 9 .
"#

" 1 =
> # # 1 # 1 1
= = $ # 1 . &
< 1 = #
- . # #
> = > # 1 1
=. 1 > =#

0**7

11
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
. 5 ,

1 ) ,

6 ) ' , ! - "
6 , !
6 6 ) , ! ! 9 -
1 & # ; " , ; < =

)6 ' , > 6 ! ; < =


) ' , F # &
& 9 1 #
!
&' , 9 ; L
# " ; H ; I 9 "
H I
& , - " F; 21 #
9 ! #6
% /> 1 # 1 "# >

1 . ( ,

& , 9 " - "


" 1 " > 1 9
, # # "
= & # =
& . # !,; 1
% "
. , F = $ & # .
&
) , 9 ; -
F;$ . & 9
+ & , > # & 9 9" .
= 9 F;$ . & 9 9"
F; -
7 , " > .

12
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
7 ) , " > .
"
! , " # 9

8
. +5 ( 0 ,
0 , > & " 1 1
1 > # # 9 1
> # #& 2 # 1
#

0 , > # 1 & 1
& 1 1 # 1 1

. * , L # % 1 # 5 #%
#& % 1 #& . #& >6 #
# # L #& % &
& 1& %

( , 2 # 9 . >6 # # # 9
9 0 , 2 . % #
" >6 # -
. # 9 #& # # # 1 .
# # #

0 , 2 #& . >6 # #
# 9 2 # 9 . >6 # #
#&

0 , 2 . " 6 #& -
# 6 # 6
< =1 # 1 .
# #

+ 1 2 & "
> 9 # 1 # 1
> #

2
www.wrte.org./homofrecuencia/2005/03/definiciones er.html

13
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
. H # I &
# 1 " #& % 1 #
. =
. >
+ 0 2 . # M R .
" . > #
1 & # 1
. 5
#& % > # & 1 1 & 1
"

+ . >
; # > #
1 # . # 6
. > # #&

+ - & = > =
> & 9 # # % # # =
# # & M 1R . #

: ( - 1# 1 " .
" 1 # 1
& 1 & "

) )
; # $ & 07
)8'
)(0 (
14
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
& 78184)

;
(
L 0 :S0 )810 7' / ,; -,1 0**4
9 . " & = 4' (T
& " " & = 1 )* /)' < 77 8T
& " " & = 1 )4 K )8 < 47 7T

& " " # & = 0 ' 'T


& " " # & = 1 )* K )' < ++ :T
& " " # & = 1 )4 K )8 < 0+ 0T

3
INEI. Censo 2005, ENAHO 2001.
15
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
,
) # )
< * * #

16
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
= = , ) # *

5 # 1 #
6 - &
% 6 # . #

5 # " 6 & 1 # "


#B > . & #
-

- # 1. .
)0 )4 < 1 # 1.
. )7 )( < 1 #
> 6 #
1 >6 1 " . #
# #

=4 +) # 9 6 # ="
6 >6 1& " 1 "
. - 6 # # .
& . 1
. # . # 1 #
. & =

84 + #
= 5 1
# # # / &
& H 1 1
1 19 1 I1 # . B
.

+4 ) ) " #
H # )) < " > #
" &B I1 6 #
H # >

17
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
I 9 #& % =

>4 ) + 9 & # #
1 & #6 1 6 #
" #6 > # 1 # . & 9
" 1 # "

?4 ) & ' ). @ ) +) A +) .
9 1 1 # > # .

$ = - F 5- -; L -1 1 "
" 1 # " & 9
# G " & 1 # . > # 1
# - 1 .
# > 1 " 1 # "

5 " , ; < 1 .
M # 1 . < # 9
1 6> 1 6 #
R

18
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
1 / # # *
@ < ( / *
0

5 # & & = & = #


< 1. < < # .
9" E 1 1 1. B
&B 1 #
& " & = " 1 . #
1 ( / B

- > # # " 5
'
< . # . 9 6
# " H " " 1
9 I & =

)I 3 > # & = 1 " 1


> 1 & = 1 " #
#

0 I -# & = &

+I " > # # #
" #6 #
& = > # #

'I & 6 # # 1
& " "
. > # " # & 9
%

4
Castañeda Tarsicio y Aldaz-Carroll Enrique. The intergenerational transmission of poverty: some causes and
policy implications. USA, IADB. 1999.
Buvinic Mayra, Valenzuela Juan, Molina Temistocles and Gonzalez Electra. The Fortunes of Adolescent
mothers and theri children: The transmission of Poverty in Santiago, Chile. Population and Development
Review, Vol. 18, Nª2. USA IADB, 1992.
19
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
# & # "
& = 1 # 1 1 # # " 6 &

) - > " > # 1 > >


H " 1 < 1 " 1 # "
" I. # <
< G % > & =
" #

0 , # . & > 9 1
# # 1 "
" > # 1 6 >

+ , # 9 # # & 9
G #
< < . B 1 > #
. 9 9 . .
9

' D 1. # " # 1
1 1 > # #
1 # # " && 1
> # = % "

4 J # # > " > #


# 1 # 9 > # "
" 1 6 # > B
# .

20
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
C< @ 5%
% B < ( : @

$ =
#& > . " #
# B &
#& . & "
# . = .
#

- #& & # .
" # 1 1 >6 1 &
# 1 " 1 - & 1 &
. 1
# # "# # # 1
& 1 . " 1
# 1

- 9 > .
B # # 9
. # - > # # 1
" 1 > # " " 1. & = 6# 1
> #
> # 1 " # #

- . & " 1 # 6# #
1 >B #B "
# < # G &
#& 1 6 1 . # #
& & "
- 1 9 #
6 # . & " .
& 6 # #

- B & . " = "


1 # # = = 9 1

21
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
# " 1 1 # . % B
# < 9 1
# . / @ <
/ 1
0 @ < :
" > 6

; & # . > # . B
1 . 1
4
" >6 1 #"

1 # & # " & # 1


< . 1
#B # >
# . #6 .
# " # < # &
& # G &
. # " & 1 ))
0* < # 9 )0 0' .
# " & # # 1
7
1 & # >

B 6 & .
. # 6

5
pues la primera ocurre más rápidamente que la segunda, el ser humano adquiere capacidades físico biológicas, como la
capacidad reproductiva (mujeres en promedio a los 11 años y varones a los 16), para la que todavía no está preparado en
términos psico sociales.
6
Al respecto sugiero revisar: Sarah Spinks. Adolescent Brains are Works in Progress. Nature. Volume 404. March 9,
2000.
Shonkoff Jack. Inside the teenager brain. www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/teenbrain/interviews/shonkoff.html.
Bruer John. Myth fo the first three years. USA 2000.
www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/teenbrain/interviews/bruer.html.
Spinks Sarah. The “First Years” Fallacy. Mozart, Mobiles, and the Myth of Critical Windows.
www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/teenbrain/science
American Bar Association. Juvenile Justice Center.Adolescence, Brain Development and Legal Culpability. USA January
2004.
Huebner Angela. Adolescent Growth and Development. Virginia Tech. March 2000. SIECUS. Lesbian, Gay, Bisexual
and Transgender Youth Issues. SIECUS report, Volume 29, Number 4, April 2001.

22
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
I # # > .
# 1

&I & " .


> # # # & 1

I 6 . 9 1

I . & # = "
H & " # # 9 I #
% > # > # " . 1

I # # . # "
# 1 & 9 #B . 1
& " 1 # 1

>I . # 9 > # "


B
1 #& = 1
# #

I " >
# . > 1 % = 1

- .
1# > 1 1# > # # .
" > " 1 " > 1
% = 9 1 &
1 -
& & # #

5 # B < .
> " & " #
/ % . > 1
> " 1

23
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
# & 1 . 1.
# 9 #& # 1
1 1 " # .
. "

1 #
) 1 / #
1 : @ < @
( @ # 1
*
& 1 @ @ 1 * 1
@
# ( @
0 #%
# @ 1 @
@
( : *
%
: ( <
0 @ @ *
1 @ ( % @
*
D
+ ( % 0
+ 1
% /1 @ < D
: * # * # < D
: @
1
< # 2(
* : < :
: < # E @ :
5

24
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
= 8 , 2 # @
( ,

1 > 1> "


. &
M R1 " &
1 > # 1 1 & 9 L &
9 H)( < I1 <
# #B >6 % #

C #< < D : @ : @ (
@ @ * (
< E @ < %
1 @ D : B
15 D # / & #

5 . . B 1
= M # 9 R 9
= - " 1
= " 1 " "
1. =

5 # >6 1

5 > # # 1
> & # #
> # & # B
> # 1 1 #

5 > # 1 # 1 #
> - 1
& # 9 1 1
& 1 6 # " &

25
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
# 1 &
M 1 " >6 R. & #

5 . " & = & = #


# & & & 9 .
" # "
# #
& . 1
.
# 9 1 " #B 1 # #
# & . .
1 = # & 9

- # 1 #
& 9 1
> 9 1 " 6
" " % " " #

B &B 1
1 # # # 1
= 9 " 6> 1 & ?. % #
B = 9 # B A

26
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
= ; , ' 2 < *
# * < * # #

< . ,
- 6 # 9 1
/ % 1 . #
1 > # E # &
# 1 # G #6 1
# = 1 = 1

>
= " . ) %
=1 # #

< < 2( @ 1 @ ( % @
@
- % # 1
> # 1 # 1 1 1 @ (
1 < :
# 1 1
# ( < # @
- # #" < < 1
> D
1 & ) < /@
% 2

1 # #
# " 1 ="
M# 6 R1 # # " <
1

27
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
< .5 ,
F # " , . < 15 1 1
# # 1 6 . #
#& # 9 # #
1& B " H
> # I # #
5 < . # . 1
1 # # 1
#& # 9 . . B
H . # 1 # K 1 .
. 6 >9 IG = 9
= " # H % > # 1 #
I # > 9

- & 1 # #& # 9 . # 1
. # 1 # > # 1 # 1
1 # # # " 6 & 19

5 &
& 1 6 1
& 1# 1. >
#& # 9 1 # #
19 # 1 B
& . # #&

> .
: (
% 1 # &B # # E 1
B #

7
El machismo indica relaciones de subordinación de la mujer frente al varón, las cuales están teñidas de
violencia, abuso sexual, físico y psicológico de ella y los hijos e hijas. En la mayor parte de casos, el varón no
aporta económicamente para el sustento del hogar. El hombre machista considera que la mujer es un objeto de
su propiedad, sin derechos humanos. Asimismo, para el machista, la homofobia, utilización y discriminación
de las personas no heterosexuales es legítima.
8
La relación patriarcal también implica subordinación de la mujer frente al varón, pero en este caso, el varón
se comporta como el padre proveedor y generoso que protege a su familia económica y afectivamente, toma
las decisiones que definen la dinámica general de la familia y le asigna a la esposa e hijos roles subalternos.
Para el patriarca, la homofobia y discriminación de las personas no heterosexuales es legítima y necesaria.
28
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
- . < # 1 #B # B
& 1 #& 1 1
#& # 9 B #

8
- . 1 =" <
= 1 . M = " = 9
# & " # #&
- > = < # % 1 #
# - #& " # 1
< # & & # > 1
#& # < 61
#& 1 6 # # # & R

- # # < . M # 1 # 9 &
. 1 # . # 9 # > =
>6 . # # . # # 9 .
#& % M # R1 B # R # # 1 <
. 9 . 9 &
> # . " R

# # # 1 . % = " 1
1 & #& 1 & > #
= " & . # B "
#& # 9 !B 1 & > #
= " # H = 9 I . #
&

< : 0 ,
F # " # . % 1
0 1 1 B # .
1 # 1 1 & 1
& 1 B > # = #
B

9
Save the Children. Suecia. La discriminación en el Perú. Desde las experiencias y percepciones de niños,
niñas y adolescentes. Lima, 2002.
29
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
)*
# 1 M 1 # #
1 B
6 "# 1 1 1
% " .

> # # 9 / 5
6 1 & 1 #
# 9 /5 > /
> 1 # 9 # =
# & # 9 / 5
#& 1 &

5 B B
1 #
+* T .
# > # 1 4* T . #
& 6 > = # 6 1 & 6
> 7* T #
# # )17* *
B # # # &

- 1 ". M " #
=" " 1 9 . # >6 1
& # 1 . 6 6
< # R
& . 1 " # " "
. " 1 # 1
" 6> . >

# # 1 >6 =
. # 1 1 1
& & 1 # > 9
&B = " H> # 1
1 # 1& 1 I1 . #B

10
Sulmont Haak David. Encuesta Nacional sobre Discriminación Social. DEMUS. Lima, 2004.
30
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
< 5 * / ,
- 6 1# # U
# , 6 )88+1 &6 (V:8+10 84 .
& 6 1 . & . 1 # 1
B P 1
- )7* * # G # = 6 '0
/ U6 00T <
& " 1

# # 0 S(* * 1* * * > 1 1
)* T & " 5 # & "
# =

> " & 1&


))
& 1. < M 6 # # # 9
6 # #B . & "
- # 9 6 ''( # )* * #
1 # # &
> " >
# '+ +T # 9 6
" +* (T # 9 &
# = 6 > & 1 # . 4 +T #
6 & H # " :0 T
& " IR

5 # . " B "
6 - #&
# 9 & 6 1 > 1 # &
. 1 > # #
#

)0
1 < 1 < 1 M
# " . & > &
# > 1 & # "

11
Cabria Angeles. Más allá de la protección y las buenas intenciones. Un análisis de la situación de los
Derechos Sexuales y Reproductivos de las mujeres indígenas de América latina: el caso de las mujeres
ashaninkas del Perú. IWHC. 2005.
12
Idem.
31
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
#B # " "
" 5 " < 1 <
. 1 > . &
= % 1# . = -
" & " = M > R >
# 1 = M R > # R

= . 1 =
M > R B & 1 #B
& # . = = - M R1
# . 1 & = #B & 9 1 M
& R " > 1
B > #

1 > " & > 1 B = H


& 9 1 & G & 1 1&
# 1 & I - . # <
> 6 . M # # 5#
9 B . 6 % . #
> " & R H 1
# # 1 1 I

; # 1 " 6
" > = - # 1
> # "

# # & %
" % 1 1 "
1 6 # #
& 1 6
= # #

< : ,
F = " ! 1 : )* T & "
6 6 G #& 1

32
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
)+
, & " 1 +) 0 (T
)+ * (T B "
# 6

5 # & # 6 # . #
# " 1 # "
& " &
#B # # &
1 #& 1
# > "
>

( / ,
5 1 " & = . >
#B # & " 1
. 1 # " 1 # 1 " &B
B & "
1 . 19 < < 1 ( D
( * 1 ( @ ( 0 *
0

5 6 < . #B & B
H% 9 > I1
# # & > # # #

1 . 6 6 & B
1 # % "
# # M # # #% R1
. < & &
& 9 1 1 " 1
# = # 1
>6

L #& % & 9 > =


1 & . < 1 & 9

13
Instituto Nacional de Rehabilitación. Prevalencia de las deficiencias, discapacidades y minusvalías en el
Perú. Lima, 1993.
33
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
# # 1 #
= >6 & 1 .
. & 9 1 # =

)
5 " 1
# % & = 9 1 & 9
" 1 =
6 1 1 = 1 3 # 2 1 &
B> % & " 1
1 > #
M R

- 6 & 9
# 9 <
& = & = # 1 L L
> 1 , F 1
/ & 6 1 # 1 1 " 1
= & # - & # .
L #& % & = & " .
" #& 1& 1 # <
1 . ;% $
" 56 $ $ 2
# "

- " & . & 9 #


# #
1 # 6

- # 1 # =
.
& > 1 1 & 6
. = 1 & # 1 > # 1
= & = 1 1 6 #
34
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
# .
"

) ) @# * <
1 : < # @
# 0 * @
<
% % < ( :

D
: 1

35
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
= > , 1 < * # ,

5 # > . 6 1 > #
# " " # . # 1
> #& % M " R 1. .
# # ( @ * % < / ( 1
# . & >
1 #
. 1
1 %

- < 1 B
B 1 . " # "
5 # #
# = " . "
. % 1 . #& % <
# &B

L " 1 # 1 > # 1 &


" M # R #
6 5 > & 9 . =
1 . # 1 #
"

A F @ F * ( @ @
: 0 @ @ @
' 1 ( G 1 ( % H A *
% G< % H@ < 1 ( @ 1
1 < mejore tu raza@ < 5 % @ <
( % @ @ 1 @
& :

= # > # . B
= & 9 > # " # < #
. & 9 1 #& 1 B #B & #
6 & " . # 1 1 B
. M. 6 # # R H # I1 K
# B # /. . # 9 1 .
36
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
I6 % / 1 . B
. = & 1. B # 9
5 B > = # >
6 & " # H 1 > 1
& 1 > # 1 # < 1 I1
& = !B 1 B < . 9
# M & # R H# B & 1 # 9 I1
1 M& . R - " <
> 1 < 9 # < & H& 1 & 1
= I1 . > # 9 . >6 #
# < . #& & 6
. # #& #
- > # = " # # 1
& # " 1 " 1
1& # 1 "

DI 9 < % 1 % 1
>. " & "

- B < . & 9 1 > #


# < & 1 # > #
& " 9

- # > 1 B
. 9 " & # 6
> 1 . 1 # 1
. #B # . # 1 # = 1 1
" " % 1 " #
1 # 1

- # # 1& "
1 . & # 1 . <
# . #

1 ? "# # 6 # #
& 1 1 1 6 1 # & =
37
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
# G # %
& G . & & . & 9 1
. = A

5 % # # "
" 1 .
1 # 9 > # " #
1 . 1 1 > # # B
# > # # 1
. . 1 % % 1 > #

3 # = 1 .
# & ,# # 1.
B 6 & . #
> . # -
# . # & 9 " #
> # " # & 1
> " 3 # .
. #& # 9 1
1 1 B
"

# 9"
& 6 # / 9 # . > #
. % 1 9 B
# # #

@ * @ 1 @ * # @ @
( @ 1 ( < @ < 1 G < 5
* H@ 1 < #
& :

- # 9 1 #
" M # RG
& 1 # B #
! 1 & 1 B
" #
38
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
) < < 1 @ % 0 @ <
D # ( D @ <
# @ 1 1 1 #%
1 @ D ( < @ @ 1 1 @ @
% / @ # # 1 @ 1
: # (
6 E & 2

5 # B B = 1
# W R .
& & # >
> " " . > "
. =
B 1 B

& # . 1 . #
& 9 = # . B
" & = 1 1 G #& %
# # 9 1H 9 #
1 #& . #
& # 9 9 IG # 1 #&
# & "
#& # & #
& L # #& = 9 1 .
/ 9 1
> # " # # # <
#&

5 & 1 &
#& > = "
1 #& " # #
. . % > &
" &
# H% 1 1
"# I. = " & M # R1 #
> M R & #&

39
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
; # #& 1> > # 1

# 1 1# B 1
& # - # & 9
! ==
!

40
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
= ? , @ *
1

2 #B . > >
" # 1 6
> # > # " " H I1
< 6 1 #B 6 # .
. .
& 1 # # # 7810 (*

M5 & " # > 6 #


6 # 1 :8T 6 = 47T &
B # & 1 .
:4T 6 # > > # 1 6 .
# # # - % # 1 #
1 6 " # > #
H7(T I

5 . . > &
1 B 1 . P 1 # 1 &
1 > # # 6
1 9 1 #
)'
& &
- # " " # .

2 B < >
# 9 1 # H# 9 )+ )4 < I 5
" 40 : # # 9 . )8(* 0*** >
# & # #% 1 #
> > = . & &

>6 ! 1 # 1
# 1 # 7* & /
& 1 . # . " B
=

14
Comisión de la Verdad y Reconciliación. Informe final. Lima. 2003. pp 316.
41
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
5 # 9 > H #
9" I . > 1# 9
" H. I1 # # 9
# 1 # >
& . "

5 # 9 . # # . &6
> & . > 1 #
H 9 < 1 < I1
1# = # &
> # 1 # . . &6
# #

6 1 6 # 1 &
> = 1 1 " 6>
J # 1 # 1 & # > 1
& % - 9 9 1
6>
G # 1 1.
& 1 " > # 1
)4
# 1 &

#B < " > # > 1 !,; =


# 1 1 .
# > # 1
9 9 J # >
" & # 1 1 # & #
F;$ 1 = >
& " > #

> 6 # 2 1 #
# 6 =. 1 6
# B 6 =. F;$
5 " # 1
B 9 < 1 1

15
www.larepublica.com. Castillo María Elena. El Perú revelan casos de mujeres que fueron violadas por
militares. 30 Junio 2004.
42
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
" & 9 >
> 1 # # & " . >
> > >

5 # & . # = . 9
& " @ 9 . B
6 . > " "
5 # # > = & " 5 # 1
1 & . 6 1 1> B
# % > #
9"

3 B =
6 1 # 1 " . & #
# > # # .
= " . #

43
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
= I , ) ) 2 * # 0 *
,

- - # B & 6 1
& 1 . > " 1
# . 1 1 1
" 1

- , B# & >
1 1 & 1
& # 6
-

- " )8++ " & 1


# % # " > , "

- )8(* 1 & ! D # =1 "


- 1 "#
. = 1.

2 & 9 . 6 B
, " H B
" , " 1 ! I

2 & # # . " 1
" 1 1 " 1 = "
# > - # D
" #

J # " 1 .
" H, > # J # "
K JF ; F - 1 " 5# 1 )88(/
0***I

F # 1& > & > .


, . - B "
# 1 # H,$ I1
# & 1 B & #
44
________________________________________________________________________
¿Cuales son, como se garantizan y como se violentan?: Un Agenda para la Acción.
,N 3 K ,-

# & . 1 ,#
# H. 9 I1 ,#
1 ,# # 1 5 > # 1
H 6 )* & ,
" - )8(* I

L < " " # #


> . B 1
#& # . & # . >
6 1 & B & " F& # 1
1 . > 2
H 6 )* * 5 0 ++('/5 $ - " H)8(0 I
" > # # 5 0 7()4 &
= 1 # 1
< )88(I

9 & " = & F&


"

- . = , " & # 1
> " 1 "

% , " > # 6
- 1 < # 6 # .
= & " 1 # . > #
# 9 1 " 1 "
# 1 # > "
1# & 1

5 " 1 . - # 1
B = # > # 1
# & "

5 & " &


& " G#B " 9
% " .
> # . " " G &

45
,N 3 K ,-

1 & 1
#

- 6 - 1 # 2 1J 12 1
" & 1 # #
%# & " .
. 1 1

#& 1 . < . - > 1 #


# " , " &
% #& 1.
- , " #B "
#& # 9

1 , " .
# = - " .
> # " 6 9 1
" #& > # " #B
# < = 9
- . > 1

A * @ : @ 1 :
0 @ D % : @
: (2 @ @ @ @ <
1 (
( J < 5 & $ &

- # # " # #
1 & 6
6 1 " ,
" " J # 1 " 1 #
6 - . =
> = # / > # " > 6
#B = #

46
,N 3 K ,-

- " & F , 1
# # . > F;$ 1.
" .
% 1 # 1 "
# > #
# 0 * * 7/0 * ))
5 # # 1 # &9 # 6
& # > 1 & . # <

) 1 # * #
# 0 * @ : @
1 ( < #
( @ 0 @
% @ @ 1 <

6 1 / $ % :

$ =# 1)7 1 #%
5 , " 1 6 .
= #& # 9
. , 1
. 1# = > 6 # .
B = % 6
! 1 # 6 .
):
# 6 & # 1 . #
& & 6 1 # "
= #

16
Guezmes Ana. Estado Laico y libertad de opinión. Buscando un pacto político. En:
http://www.libertadeslaicas.org.mx/pdfS/Medios%20de%20comunicaci%F3n/Estado_laico_y_libertad_de_op
ini__n.pdf
17
Como bien demuestra Carlos Aramburú al analizar los cambios en fecundidad y planificación familiar,
comparando las ENDES 2000, 2004, cuando concluye que “los cambios en la política nacional de
planificación familiar ocurridos en los primeros años de este Gobierno, no han mejorado la calidad ni
disminuido la iniquidad en el ejercicio de derechos reproductivos y que los costos, de estos cambios los han
sufrido, sobre todo, las mujeres rurales y de menores niveles educativos, es decir, las más vulnerables. Ver:
Aramburú Carlos. Fecundidad y planificación familiar: comparando las ENDES 2000 y 2004. En: Economía
y Sociedad 56. CIES. Lima, Junio 2005.

47
,N 3 K ,-

- >
= 1 . #
1 # # # 9 1 =
F;$ J L B 1 # 6 $% 2 !
! 1 6 # 1 #
# / # # 1 # #
1 # 1! # 3 # 5# 1
6= 1 #B #
1 # J 9 ; / F; -

- & & - 5 1 # 6
. < 1 #
# # # B ; #
, " > 1 > #
- 1 , > 9
. & & = #
1 # 9 " -

48
,N 3 K ,-

* % # 1
*

Creo que el punto de partida es que la gente no conoce sus derechos…no


se sabe nada sobre derechos sexuales y reproductivos, se menciona la
frase, pero no sabemos el contenido. ¿A que tenemos derecho?, ¿qué se
puede hacer para hacerlos realidad?, en eso tenemos que trabajar.
Milagros Ramírez.
Líder juvenil Ventanilla.

49
,N 3 K ,-

8 = , * # # ,

- - 9 #B > # # #
. # 9

5 3 # % & 1 & 9 .
# # 1 "
1 6 1 1 # % . &
1 1 #

5 6 3 #

" # # 1 1
= 1 1 > 1 " 1 6 1 L
# # #
1 B 1 ="
&
& > & ; >
= .
# & > # = #
# # # . # 1
1 # 1 #
& 1 -
& G 1 & #
& 1 1 # # 1 9 . = &
; 1 9 # 1
. # #

L > 1 #
M # R

5 # & . #
& 6 1 & < # 9 6 #
> # > # 1
1 1 & =

50
,N 3 K ,-

5 6 . #B = = #
9 & " 1 %

( ( ( ( < D 0
* % #

1 1 * ( < 1
# * % * 1
2(

/ * 1

( 1 @< * : 1 /
1 # # @ @
( * D @ (
1 * @ @
* 1 1 *

5 > . # >
#

9 6 6 1
# M> 9 R1 1
. 6 1 & # &9 M " /
" R1 > # #

- 1. & M #
1 =1 & 9
1 - R1 #

& 1 9 > >6 "


> # 1 &9 M # R

51
,N 3 K ,-

% = # "
" 1 >6 & " . 1
. H# I 9 = 1 =
# M 1 & 6 9 =
# & & R

- # 1 #
# & 1 # #
# 1 #
> " # . 1 - M
# R &

5 # # 9" # 9 1 6
1 1 6 6 1 &
# B " 3 # 1
" # & #
" #

# & & # 1 # 1
#B 1 > )8
# < H % " I1 9 6
# # & M "
R

- & > /9 6
5 -
# B . > # 1
= #
1 # ,; J ; L - - 1
. > # 1 . B > 1
" & = 1 # !-; F - 1 . B
M " R

M > 1 > # # B >


= " # B "

52
,N 3 K ,-

> / & # H.
& 6 # " IR)(

GJ 5 1 # H @
1 @ E < # @<
( : @ ( * 1 # <

5 /
' ( 1

- " 1 <
9 6 5 #% # 6 & > 1
1 9 6 # 1 .
< 1 & #6
> # " " > # &

5 # ; ; 22 # > < .
" , 1.
)8
6 &

18
García Méndez. La Convención Internacional de los derechos del Niño: del menor como objeto de la
compasión-represión a la infancia-adolescencia como sujeto de derechos. En: Derecho de la
Infancia/Adolescencia en América Latina: de la situación irregular a la protección integral. Editorial Gente
Nueva – UNICEF. Bogotá, Colombia 1994.
19
Comisión Interamericana de Derechos Humanos. Organización de Estados Americanos. Capitulo VIII.
Derechos del Niño. Perú 2000. www.cidh.oas.org/countryrep/Peru2000sp/capitulo8.htm

53
,N 3 K ,-

8 8 , ( # E

- #& )88* " &


; < 1 > - # # <
0*
# # < - . . "
& ; < 1 6 B
0)
& # B

5 " & ; < # 9 " 9 6


" > & . #
00
" , 1 : %
#

!B 1 " M 9 6 # 1
/ " 1 " # # 1
6 . 9 B
# < &9 " 1 "
- G " 9 6 # &
1 > # B 9 %
# 1 C : B 0+
5 " < . 1 > # # 1
> 1 " 1 > # " " 1
1 #B 1 1

- & #

20
Oficina del Alto Comisionado para los Derechos Humanos. Convención sobre los Derechos del Niño.
www.unhchr.ch/spanish/htm/menu3/b/k2crc_sp.htm
21
La necesidad de proporcionar al niño una protección especial ha sido enunciada en: la Declaración de
Ginebra de 1924 sobre los Derechos del Niño; la Declaración de los derechos del Niño adoptada por la
Asamblea General el 20 de Noviembre de 1959; la Declaración Universal de Derechos Humanos; el Pacto
Internacional de Derechos Civiles y Políticos (en particular, en los artículos 23 y 24); el Pacto Internacional
de Derechos Económicos, Sociales y Culturales (en particular, en el articulo 10); en los estatutos e
instrumentos pertinentes de los organismos especializados y de las organizaciones internacionales que se
interesan en el bienestar del niño.
22
Buaiz Yuri. Introducción a la Doctrina para la Protección Integral de los niños. Red Interamericana de
Educación en Derechos Humanos. IIDH. Enero 2003. www.iidh.ed.cr/listas/verMensaje.asp
23
Cillero Bruñol Miguel. Infancia, Autonomía y Derechos: Una cuestión de principios. En:
http://www.iin.oea.org/Infancia_autonomia_derechos.pdf. Editorial Mimeo, Argentina 1997

54
,N 3 K ,-

- - & " 1 # # "


" < 9
9 " 1 " 1 # = 1 1
1 # 1 " 1 " 6 6 1
1% 1 " "# 1 # # >6 1
# . " < 1
1. - # # "
# 1 = # 6>
# )( <

# > # . % .
# # 6 #
=

5 " " 1 # # - 1
& " . M B # # 1
6 >
" B #B # .
1 1 # "
R

- - & " # # %
; < ; 2 %
" - 1 & = & #
" , > 1.
! ! 9 / !,! -

5 " < H ;I
5 " 2 #
5 > # # > # # & 1
& & # &
# 1 . # . < E < 1 &
> # 1 #& > 1 # # "
- < E < 1 &
6 #

55
,N 3 K ,-

; 2 1 1 6 =1 1 1
& 1

- % # & 1 " < . 1

( *

@ 0
5 E

0 ( < : *
< 5 @ : * /
( 0 @ D ( ( @
( * : :

( @ * 1

( * ( :

@ 12 E D (% % (
1 @ : @
< 1 # *

# ) : : %
( : @ 1 1 @
0 @ ( 0

# * )
5 : *
5 0% < /

# D ( *
* # (

56
,N 3 K ,-

# 1

# @ * % 1 @
* (
*

# 0 *
E < ( % < 1 *
@ <

# 1 : 0

# < M5 " < 1 #


> 1 - > # 1.
# & 6

# #

I > # . < < 1 # # 1


. G

&I >
> G

I & < = H # "


E> # IG

I > 9 6 "
< = " 1
6 & " > G

I # R0 '

1 = %
6 - 1 >B %
& "

24
Ibid.

57
,N 3 K ,-

- 1# 1 9 &
1. # B . "
1 . #
& #

2 # # .
" " 1. ;X
'+1 > # )7 < # & 1
# # . .
# . #
& & 1 . # 1
# - # > #

- - #
. 6 # 1 & . <
# 1 . 6# > - 1
1 1 1

$ 3
"
5

58
,N 3 K ,-

8 ; , ) 1 # E / *

- # # " < 1 -
)880 &" # 6> < 1. >
# " ; < -
1 " & 0***

- " & ; < =


> # 1 .
& " 1. # &
1 " 9 6 6> 1
. & 9 #
# . # "

- " < . M- " " "


B " 6
1 " & ; < #B
04
> R

6 1 1

#
<

- < 9 1 &
" 6> #B # 1 <
= 6>
> " 1 B
9 # /

- & - 1 > # 1 &


= & 1 # " 1
# & " "
& ; <

25
Código de los Derechos de los Niños y Adolescentes. Perú 2000.

59
,N 3 K ,-

- # . -
% -9 1 5 1 !
& 1 $ & 1 $ & 5 #B
1 6 # " 1 B
% ; <

8 > , # # @ ( 2
8I
( 8K K ? ,

) 1 / # E / *
@ E

= , D D
1 : * 1 % E * E @ #(
: 5 ( 1 :
# E *
E

1 1 =

= # > " 1 # > 1 1


# >6 # " < <

8 , : D 1 E @
E * #
< :

1 1 8

= # # > =
. 9 # # # #

8 # & > " 9 " #


Y Y1 < 1 < #
B #
# ' <

26
Ministerio de justicia. Consejo nacional de Derechos humanos. Plan nacional de Derechos Humanos 2006-
2010. Decreto Supremo N 017-2005- JUS. Perú, Diciembre 2005.

60
,N 3 K ,-

; # # " " ; <


> 9

> # " 1 # 9 6 1
# # " & #
# 9

? $ = # 6 % < 1 < 1
9" " " 9
1 % # #

I # "
9 . &9 " < 1 <

L # # > " # > < 1


< #
# " > #B

M # # # # # "
6 " > 9
# " < 1 <

N $ = . 9 "
< 1 < 1 >
> #

=K # # # = "
# & < 1 <

== # & "
# > " " < 1 <
1 " %

=8 # ;, < 1 <
& #

=; # & 9

61
,N 3 K ,-

; , # ( <
+ ( :
( % :

1 1 ;

= # . #
F ,L & " > # & 9 >

> , E
< 1
< ( 1 )
# E @ E * ( %
* ( % 5

1 1 >

= < # # # & #
B# &

8 1# # > # & #

? , : D *
( @ *
( * #% 1 O
1

= # # > # > # .
& . < 1 <
# " 1 1 &

8 # 9 &
. " 9

; # > # " %
. # # &
> #

62
,N 3 K ,-

8 ? , # %
8L
* # 0 * ,

5 # # . #
# 9 1 "
1 # .

) >
#& # 9 # . 1
& " # " = 1
% # # 1. & >
1 & #

0 - # " #
> # > # < =
# 6# " # "
. & &9 1 1#
# > " & # "
#% < =

+ @ %
& 1 #
# 9

' & " > "


> # 1 # > .
& " B

4 # # #%
> & > " > #

7 5 # " 1 # & " > &


& & 6 #

27
Convención para la Eliminación de todas las Formas de Discriminación contra la Mujer (CEDAW).
Declaración y Programa de Acción de Beijing. Convención Interamericana para Prevenir, Sancionar y
Erradicar la Violencia contra la Mujer – Belém de Parà. Declaración y Programa de Acción de la Conferencia
sobre Población y Desarrollo realizada en El Cairo 1995. Carta Andina para la Promoción y protección de los
Derechos humanos, Ecuador, 26 de julio 2002.

63
,N 3 K ,-

: & # 9 #
#&

( - # B # " # 9 1
# 9 & = 1

8 , > > = " 1 " #


> # # " >

)* > # # < 0**4


" # # # )88*
< 0*** " # < 0 * )4

)) > .
& - # 9 & 6
#
&

)0 - # & B 9 6 1 # . #
# > # "

)+ #& > # # 1 # " 1 > & .


> # "
= = 1 1 1 1 # 1 " 1
" 6 1 1 0 1 " #
. "

64
,N 3 K ,-

# 0 *
1

65
,N 3 K ,-

; = , # 0 * 2 ,

0(
> 6 & 1M
# # 9 = &
> 6 # 1

08
! 1M
& &
# > . &
# " 1 1 # = 1 #
"
- - & = . 9
1 # 9 G # #
> # 1 # U = G
& > # > . > >
5 & 9 > #
& 1 >6 1 #
# &
R

- # 1 " 1
B & .
# 1 # .
#

28
Defensoría del Pueblo. Resolución Defensorial Nª 28-2000/DP. Publicada en el Diario Oficial “El Peruano”
el 15 de mayo del 2000. Primer considerando.
29
MINSA. Guías nacionales de Atención Integral de la Salud Sexual y Reproductiva. Lima 2004.

66
,N 3 K ,-

# 0 * *

= # * #
< 15 @ ( @ *
1 * 0 0 @
: ( 0

- # # &B 1 #
& & . 1
#& 1 " 6 .
= # 1 .
# # # > # . #
> " 1 # 1
# 1 " B> 1 # " >
1 # " #& = # 1
& > " > #

5 " & > #


" 1 #& 1 # " &
> # 6 > #
5 " # >
" E & 1
" -

2 B # 6 &
# " > 1 & B# &
1 # > #
> # # #

; 6 & . # > "


> # 1 & # 1 .
&9 1 1 - #
& B
1 # . =1
1 " >

67
,N 3 K ,-

, . &9 < 1
1 " B 1. K
# & / .

! # 6 # " > # >


# " G 6 # & B 1.
# > 1 B # 1
# %
- > # & " H
" > > # I
# B1 " # > #& 1
. & # 1 #
1

- " 1 1 > 1
& 1H # 9 #
,; D ,J I1 # " 1 >
. % #
#& # 9

1 & # 1 " 1
& = -
= - 5
5 > , " " #
#& # 9 #
# 6 &

5 , " & # 6 .
> # . % 1 "
# > B H I1 " 1
# " "
1 > # " . > # % "
1 # B # &
1 # & " 1 > # #
1 1# # - .
#

68
,N 3 K ,-

1 #
6 6 1 B
& # 1 "

F # # . & # 1 "
" > # 1 19 B . 1 > # =
6# &
# " & 1. # > #
# " . # "
M> R1 5 "
> 1 &B #
& " 1 " #

- # . 1 # .
% # 1 #B 1.
" # #
> # 1 # &9 " 1 # B > " 1
# B 1 9 # 1 & #
>

8 # ) 0 < 1 @
: * @ 0 @
( 0 *
, *
; > # " 1 9 6
" & #& . 1
>6 1 " 1 # #& 1 # >
& # .
# 9 6 1
> # " " 1 . &B #
B #& = 1
>6 # & # >6
5 # "
# . B #
#& &
1 " .
& " 1 9 6 > # " &

69
,N 3 K ,-

& # .
" 5 # >
B 6
#
- % # 1 # # # & 9 1 "
; < = 1 < &
" " 1
1 #&
!,; - 2 # # " > =. #

F & 1 1 & & 1


. & > # " & 1
# #& 1 # "
1 # . & 9 & " 1

- # " 1
& > #
= & " 1 1
" - 1

# H # I .
> H I >
& > 1. 9 > > 1
& 9 > " - M> & R9 >
" < . ): < #
- > & 9 1 9 " &
" "# 6 # > #
5 . - =" 1 "
>6 " 1>
= " M " >6 < R

; # ( 0 @
: @ @ (
: @ : * @<

70
,N 3 K ,-

5 & #
# M # R &
# # " 9 1 . #
# " #& %
- % # 6 & 1 "
# " 5 1 & 1
& 1 # # # 1
" " # &B

5 " 1 1 # "
# " " 1
" # # = 1 #
= 1 #

- B = .
1 #B 1 1 "
1# 1 9 # 9 1
= " > # # & "
> # 1 1& &
- = = & "
= #
& "
- 1 #"
#B G #
> # 1 > 1 1

5 # 1
1 1 - 1 > # B
& &B
1 . > 1 > # " 1 B
1 # # > #
> # @ < (
: @ % * @ 5 :
0 * O

71
,N 3 K ,-

0 * : @

5 " #
#
1 1 .
= & " .
> # " 1 9 6 1 "
1 # . 1 . & #
. # 1 "
1
- 6 =
# # # 1 # - 52 1
9 1. . #& = 1
1 " 1 .
& " !,; 6 G 1. - 52 B
&B B #& =
! & > # " 1 9 6 "
& >
" B G
> # = J = # 1
> > #
!,; - . #
/. !,; / # 1
# " 1 # " .
1
& . < #
!,; 1 # ,
9 - 52 1 # "
= 1 #
# 6 # .
- # # & % 1. !,; 1- 52 F;$ 1
> # " # 9
1. # 1 6
? # %
: : * / @ <

72
,N 3 K ,-

( @1 / @ 1
: * *
- # # " 9 6 B #
& 9 1 " 1 #
> 1 > 6 #
& # < 9 6 " . B
< M " R1 .
>B # #& B #& 1
9 > > # 1 & 1 # #
< 1 9 "
1 & 1
#
& " 1 &
- " < # 9 >
# . ! & 1 " #
0 * * 41 5# 0 7* &
# 1 )4+ > # 9 1 )* :
- < 0 * * '1 0 +17+4
1#B (* T > # -
# . # > 1 & #
. "
- " # > " .
# 9 > >
. # & 1 " . > >
. # "
- # . # 9 # " 9 .
# . >
" &B 1 # 9
6 # > # 1 # .

5 . # # "
" 1
. - % " &
1 # " . B &
# # " 9 1 &
= > 1

73
,N 3 K ,-

" = " 9 1> # #


# " 9 M " R
1 # # 1 6
3 # . & 9 & " 1
> " " 1

I # ) @ 1 *
@ : ( @ * 0 0 @
* D: 0 @ 1 / D *

5 # < # #
" . > 1 &
" 1 & "
# G # . "
1 # " 1 =
9 #& 1 # # "
& " . "
; > 6 # 1
. " #
" 1 .
6
1 . # = =
#& # 9 1 #
. # 9 1 .
#& % # 1 & #B # .
# 9 # # 1 % # # "
" # # 1

- - . = & "
. B 1%
. & # !,! - # - #
; " ; < -
# # " & " &
B
J # 1 B
1 # "

74
,N 3 K ,-

1 & 6 # = " " 1


# # . # % =
9 6
L # : @ 1 @ *
2( *
@ # (
5 " < 1 " ; < =
; " , > 1
# "
# > # = &
= >B - # #&
> # . # &
C # *
< : B

- B > # > # 9 1
# 6 & .

5 & = "
6 & # B 1# B 1 -
& =
. # 9 & " 1
"

5 5 K 5 &
1 & " =
"

5 # " 9 1 &
1 " 1
# &

5 B # & &
% = 1 > #
1 6 1 1
1 1 6 #& 1 >
# # & $ " #

75
,N 3 K ,-

& & H 1 1 1 I = 9
6 . # . 9 .
1 & 6 1
& 1 1 #
& % B & =
#

- 6 % # # = " 1 .
1 . & > 1
>

- " "
- " & .
> 1 "
"

76
,N 3 K ,-

; 8 , < 1 : # 0 *
2
-; - 0**'
'0 (T # 1 #%
1 )' :T #% ') 0 T #%
#
< 1 7) # # 1 # 9 )4 )8
<

P= , % * ( /
1 2

30%

20%

10%

0% ENDES 2000 ENDES 2004


Lima 8% 9%
Resto de la Costa 9% 12%
Sierra 16% 11%
Selva 26% 29%

J -; - 0*** 0**'

;" . > # 5# 1
1 1 " #

77
,N 3 K ,-

- 8) 8T & , 1 (4 0 T .
> # 1 ): 0 T " #
"

5 # 9 )4 0' < 1. B 9 #B
" - 0 7T
& > 1 )(T & < 1 )7T
1 :T &

F = " ! 1 6 1
% - 1 #B >6
# 9
- 0 'T # 9 < . # " > > =
)8T & = # 9 # )4 <

+*
& 1
& # & 5#
# 1 8T #& > 00T # 9
" & " 5 #& > #B
# # . # 9 1 )* )) < 1 )0
)' # 9 5 # &6
"

30
La Rosa Liliana. Adolescencia e Iniciación Sexual. Universidad Peruana Cayetano Heredia. Centro de
Salud Pública. 1997.

78
,N 3 K ,-

; ; , GJ 1 E / *
1 / # 0 *
A

79
,N 3 K ,-

GJ 5 1 1 / # 0 * # 0 *
A
>P , - . #
# 1 6. >6 & & ; > 1 #
B # 1 1 # "
== , - & # 1 #& # 9 1
" . % 1
=?P , - - = . " &B & # 1
# " "
- 1 # >6 1
< 1 #B # > "
5 " & 1 6
1 # " 1 =1 1 1 #
& % 1
=K , - & " & "
# > 1 1 " 1
=? , - - = . " &B # 1 # " # 1
5 " > " > # "
- # & > # . 1 & "
5 # " > "
- # " # 1 6
=IP , -
1
>
=MP , 5 # B

80
,N 3 K ,-

#
! >6 1 " 1 1 &
#
"
> 9 >
# " 1
# . # . "

# & 9
F
+ @ , - 9 1 & >
& " 6> 1 " 9
+ @ , " " " > 1
& & B # " # " 1 " 1
. < " #& " > 1
> # " " 1.

+ @ , - 9 1 >
& " 6>
8P , - - B " = " > 1
# # B # & # # "
> # "
NP , - . > # > "
9 1 B " & # #& # 9 1.
. > # . 9 1 > 1

81
,N 3 K ,-

&9 " . " > "


# = # # > >
8= , " 1# # " H,L I1 3 , /
9 " 6 . # >6 , 1 > B 1 " 1
- 1 & " " & # 1
1 # 1 1 1 6 #
# > # & " 6 # #
# >6 #
6 "
+ Q , - - = #
# " 9 = 5 9 9
" 9 # . % > # > = 1
B # & # # " >
1 # "
1 " 1
= 1
>6 #

+ , - & - 1 > # 1 " #


& = & 1 # - 1 1
" 1 # & > # & 1
" " & ; < " 1 # B>
>P , > # # . > 1 =
1 & 9 > = " "# 1 6 # B .
# > = 1 Z 1 1 B>

82
,N 3 K ,-

#B > # "

=; , - &
> 6 6> # B > " 1 # # " 1
9 6 B > 1 # . # . " "
" # &
" 1 # "
& "

83
,N 3 K ,-

,
) * 1 /
01( # 0 *
2

84
,N 3 K ,-

5 " & ; < - "


; < 1 < > # #
= . 1 "
1 E * @ > # M
9 " 1 & . > # 1
1 1 9 #
" # " <
R

- ! ! 9 . # #
- 1 #

J # 1 & 9 " 6
" <

# % # B
& " <

& < "


# G

6 % F>
$ # " ; < =

5 # #
< =

> # # & 1 #
. 9 # < 1 6 #
# # >

# # # " &
; < 1 " "

- !,! - & /
# 1 # # 1 & & B &
9 1 % # 9

85
,N 3 K ,-

- # 1 . B # 1
1 " " .
9

5 # . # 6 -
" # 1 6 #
= " 1 !,! - " &
# ;
5 # # - 1 # 1 " 1
9 1 1 & 6 - .
; " , > 0**0 K
0 * )* 1 = " " # "
= 9" . & 9
1

" # . ; "
; < = H ; , I & 0 * )* .
" # # . B
# # 6

86
,N 3 K ,-

> = , GJ 5 D # &
# 0 * H

< : * ,
8K K 8,8K = K
# " = " # # "
# . >
" # 9 6 # # "
= < =
# " # " &

< # &
# 0 * ,

- ! & 47 > 6 > #


> 6
- " ))( J J # 1 47 >
7* > 9 2 > > 9

- <
. " < 5 > 6
&
# # " .
6
5 > 6 > # # > 6
- " 1 #& 1
; , 1
- < %
= J # - )' 9 = > # )*
9 = > # =
5 = #
& 1 # #
. G #
& . > F> #

87
,N 3 K ,-

; # " #
9 6 # # " =
5 > # 6 6> >

- ; 3 # 0 * * 7/0 * )* 1 . >
! 1H =" )( " 0 (* *
6 I #
6 " 1 #
" , "

88
,N 3 K ,-

> 8 , GJ 5 D # 6 6 % *
# 0 * H

< : *
8K K 8,8K = K
& B # = 1 > #
& < =
B # > # " = &
" 1
2 # # ; > #
" #
, " # > # " &
< =
# " = " # # "
# . >
# " # " &
, # & = #
# # # "

< # 6 6 % *
# 0 *

- - & 9 #B = # "
= > # # 1 F;$
- #& 1 "
# = 1 > # # =
& "
- &B . > " H)0
)( < I1 6 1 -
# # - !,; > #
)* /)8 < - , K , 1 !,;
> # )4 )( < - 52 )* /)( < - F; 2 H 9
; I> 1 & "
# H)4 )( < I # 9"

89
,N 3 K ,-

3 > !,! - # # 1
# " & " ; ,
; - > # " & # <
"
; "
# # 1
>
- !,! - # " # " F =
, H F ,I # > #
" #
- # ; " , ; < 1
# = "
&
2 # # = #
& . & = %
# & " #
& =
5 > 6 ; <
# # 1 # # (* T
> 6 H )77) > 6
6 I1 #& 1 # # " 1 6
# > # "
> 6 )77)1 B & 9
&

90
,N 3 K ,-

> ; , GJ D # ) #
0 * H

< : *
8K K 8,8K = K

,# # :* T
& " 1 . % 1
" # # 1
< <
" 1 > # 1 #
& " #& =
, 6 > # " #
< =
, " #
6> B 6 9
"
< 0**4 B # 6
# &
6 = " # < > # " 1 " # " 1
& 1 1 %
; #& = & B #
"
- 0 * )* B # # " 1
" 9 6 &
- < 0 * )* 1 :* T B
F = > # " <

< # 6 ) # 0
* ,

- #
# . "
-

91
,N 3 K ,-

9 # 1 " # H
# " # 1
M RIG # #
& # "
#& =
- # # >6 & 1 6 #
# . 6 > # =
& " 1 # 9 # 1 # "
> #
- .
#& = #

; " # " "


9 6 . , > <
- # # > 6 - 9
& " 1 &9

- # ; - " B & - 0**4


" 0** 1 # " # # )* 18* *
< 1 )887 0**) - 0**' #
" # " 1 # 1
" >
5 " 1
. % 1 #& 1 & " . =
&
- - " = > = >
" G > 1
':1* * * 1 " 714)' & #
6 1 )7(8 B 1
+('7 # 8:8 = # 1 #
. # # " )+ (7T 6
)
"

92
,N 3 K ,-

> > , GJ 5 D # . ( * 1
# 0 * H

< : *
8K K 8,8K = K
J = " > = # "
= # & =
# " = " # # "
# . >
# " # " & < 1 <

# > & > # " & < =

GJ 5 D # 1 ( 1 * #
0 * H
& 1 0 71
, > 9 # = B =
< 15 # & . 1L 1 2
; > # " & "
1 # # .
& 9 . &
#
- " > 6 # 1 # # (* T
B & - )177) -!2 ;
1 #& 9 #
# > 1 > >6 .
" 1 #
> = # 1# "
1 # > # " " # <
& 5# B >
%
-!2 ;
; - & #
= & 6 G
. B # > " " #
. "

93
,N 3 K ,-

> ? , GJ 5 # #
0 * H

< : *
8K K 8,8K = K

,# # " # " "

" # " & # "


" & &

= " # < > # " 1 " # " 1 &


1 1 %
> " > #
5 & # # B &
" > # > #
#
# " = " # #
" # . >

< # 6 @) ' @
7 / * # 0 *

" + * 7T !,; "


> 1 )8 . 1 04
0 ,
5 > = #
>
- 52 " > 1
#& 1 B "
= 6
- 52 1 0*T
- 52 & & "
5 #& = 9 1
- 52 1
- 52

94
,N 3 K ,-

- 52 # . 1 & "
. & M R1
9 1 1
B &
- !,; # # 1
# 6 B 1 "
6>
- !,; # 6>
#& = 1 > # . # 9
#& = - 52 # . > "

- !,; " H & " I


> # 1 1 &
- , / , 1 # # . #
& > # & " #
1 . 1 . > # & = #
; B

;
" = # ;
5 # " K 5 1
# = # #&
5 !,;
= # # % 1
B 1
3, / , 1- 52 J = #

95
,N 3 K ,-

> I , GJ 5 D # # 0 *
H

< : *
8K K 8,8K = K

- MJ #
& 1 # # # > =
- G "
1 " &
& G 9 > = "
R

< D # # 0 *
,

- 5# # # = # & 9
# 1 " > 1
6> # 1 #
5 ! " 5 & = = "
# = " 6 1 .
> = - #
& 6> ; ,
5 # 1
# # # =
& # " 1 # = " G #
#& % F;$ =

! 1 .
& 9"
! # # # &
# 9
! # #
! " # " -
& 1 " " & &

96
,N 3 K ,-

- " < KJ
5 , > =
& # = B
! & 9 & > 6
; <
! - " , >

) 5 1 / % @ 0

9 L & 9 " K F;L F - .


= 9 F;$ . & 9 9" 1
& B
5 5 , / - .
= 9 . F;$ =
5 3 # / 9" # 1
& 9
[ . " # / = 9
& 9 # B
# % K D >
= 9 1 & 9 B

% > 9" 1 B
# B 5 # 1 6=
1! 9 1 $ 5J 1 !3 F 5
- % # # = " > # 6> 1
! 1
#B & > 1 " & K
" . "

5 1 / 1 ( , . #B
B E
# > , - "
1\ 1! # ! # 1J L 1 " 1
,; - 1 - F 1 - - 2 1J F , 1 " < 1 6 5&

97
,N 3 K ,-

- J 1 #B #
= 1 &
# & 9 & # 1 !

5 # & # 9"
= #

) +) @ #B
" 1
> J 1 " # K $ L 1 2 ; , -J
2;J

) ) ) + 7 1 $ 6
F& . B #
5 6 1.
. & ; 5
1. #& %
> >
" # #
" 5 # $ 6 F& , >
K 5F $ , 1

) % $ ) 1 &
> = & # & 1 .
& 9 B
L #
# < & 9
= 1 # & = "
- - # . B
. & =
>
"

' ) ) @ 6 > > #


# B 1 # 2
3 15 2 . 15 2 J 1
2 #

98
,N 3 K ,-

* : @ %
J # 1 > # " 1 #

1 / ( HF D I1 # # 1
1 = 1 > # "
1 #

6 1 # # >
# . 1.
, "
# - # # # 1
6 6 > #
-

1 & = # >
> #
& " 1 #& 1
#B 6 # "
%
#

5 " #
"# " 1 # # " "
1 # " # # %
# " &
# "

99
,N 3 K ,-

,
# 0 *
GJ 5 * 1
( H

100
,N 3 K ,-

5 /

) ,
) B # #
1
> > " 1
" # "
1 > # " 9 6 B

0 5 9" . = # 1 &
9 # 1 & #
# 9 1 # < = 1
# & > & >

+ 5 # . #B #
1 #& = "

. = B
# " & >
& H 1 B 1 1# 1
. I 1 & #
" & =
1 & & 6> 1. #
= 1 &
# 1 %

' 5 J & . > =


& = 1
> #B
#

4 5 " . "
& " > # " 5 &
. % 6 .

101
,N 3 K ,-

< # # 1
# # " "

7 5 " &
> & 1 B# 1 1 9"
& = " # < # 1
=

: 5 > # %
> , 1
#& % " &B

( - # & # "

= " 1 & 1
1

8 5 # > # " & # # 1


. & %

)* - " 1 #

)) 5 # . & 9 &
" 6> & 1
! 6 - " 1 1
# 1 1
% 9 6 1 " # < #
= 5 " & 9 B
" % " 19 1
1

)0 5 & > # " &


& H 1 " 1 9 1 I
# # . 9 # 1 # "

102
,N 3 K ,-

> & . >


> # & 1
9 1 1 # 6 1 # 1 1
# # 1 & & 1 #
.

E 1 * ,

)+ 5 . " " 1
& 1 " G # " # 1
# . . B
# - 6 >
"
5 1 < #
6 1. > # & > "
"

)' 5 " . #
1 # - & 1!
& 1 B# &
# 1 = & 1 > #
& " #
# 1 "

2 " B 1 . #
> # 1 # = "
" #B = & & " 1 # 9 # 1
#%

)4 - & & - 5
1 # # > # 1
& & " 1
I > > - 1 > , 1
&I # # #B =
, # 6 &
I& > # " & > # " .
% , #

103
,N 3 K ,-

I & " & #


- # " #
#

104
,N 3 K ,-

,
' ) A ) 6) ) ,

105
,N 3 K ,-

I = , ) ' ) + ) +' ) ) )
)Q ' ) A ) ' + ) ) ) +) ) ) ) '

1 . ( ,

- !,! - . " # ; "


; < = 1 # #
> - 1
# # " & > G
#B &

- ; " , >
- 1 #& 1 -
> & "
# . < )0 )( < =" 6
> 6 1
,; -, H, ; - 6 , > #B I
#

& !,! - 1 6
# # > # " & " & 1
# & . # #
& " 1 % 1
- > & # #
- # 1 " %
" " 6

- - B = >
; IR (
:
- :
5 J = # 1
:
- 0 :

5 # & 1 & = " 1


# . # > " 1 # .

106
,N 3 K ,-

1 = 1 #
6 1 1 > 1 . =
& # 1 ; & "
# " 1

5 & B # # & #
" ; < = 0 71 1
9 # = B & 9

- 52 # #& = H 9
I1 6& " 1 G
" & #B
& =

5 " - - " # > #


# > &
" " < #
# " " B

"
1 &
# " " #
# 1 1 > & 9
" . # " # " 1
# & # . # # "
1. > & B

- & 9 #B
# # # " 1 .
% 9 " 1 % #
> # " 1> # " " & "

1 / . ( ,

" F;$ = #
1 #

107
,N 3 K ,-

& 9 > # "


& #
6 &
. & 6 # #

; " & #B & "


> " #
> 1# B
# = 1 # " # 1 . #
& #

- J J - 1
" " # = 9"

5 F; - H 9 I1
= 1 = 9
" =1 #6

5 # # B > #
3 #
G 1# # 6
1. M# R
& &
H# 1 1 I1 # 1
> # .
. # - 6

1 / ,

5 = %& 1 B =
1 "# % # #
#& # # 1
"
- = # # " > #
# . 6 1 #
. > # 1 #
9 ; 1 # % 5 # " K
5 1 " 1 9 # 1

108
,N 3 K ,-

1 . 1 > 1

5 9" . /
" & # " 1
1 > # " 9 6 1 " 1 1 B
F;$ 9" = 9
# # "
- # 3 # 1
" & # #
"

- 9 " H I
= 9
- 1
" #B - # .
9 6 1 & 6 1 9"
1 1 1

) 1 @ D # D
* * *
: @ #
: * 5 , @
C E B@ C # 0 *
B@ C # # B@ C # E *
( % B

109
,N 3 K ,-

I 8 , ) 6) ) @ ) @ ') + @ ' .) )
SSS )6 TTT

I = , : ,

1 / ,
)/ %# . # . # 1 # # #B
; # # # B CCC J = #
1 " )0
)4 )7 )( < 1 # .
# #

0/ # # "
# & . # > #
> # # &

+/ # # 6 1 1 # 9
CCC

' K - & = # = 9" 1


> CCC # # > # #
# < = 9 1 "
# #

4/L # # = # B # # # 1
# 1 & # # #

) ,
) # 9 # > # #
< = K !,! - 1 .
- H 1 I # 6 1
# > # " . "
; , > )0 )( < CCC

110
,N 3 K ,-

0 ,# # = " "
H > I1 !,; 1- 52 1
J = # L &
= 9
- # . >
. &

+ # . K , 1 # #
" .
# > " . # # .
> #& =

' # # # > # = "


" & 1
. % # "

4 ,# # " "

# " 6

7 # # # "
1
# 1 . > 1 .
B & 1 . & =
#

: # > # = " > 6


< > 6 1
& . & 9
#

( ,# # = " "
= / " & & .
> = # "

111
,N 3 K ,-

8 # . - 52
#& = "

1 ( 1 * ,

)/ # # " # "
< = 1 07 & &
. " >

0/@ = 9 # &
" # @ . # #
& # 1 > # & . .
B . 6 =
# #

+ " > & "


& " 6

' J # # " & > 6 !


; < = -!2 ;

4 # # = 1
# = " #

* ,

)/, > # # > #


# .
# " & 1

0/5 # . 7 * 7 ) "
= " # & " # = .
F; - > =

112
,N 3 K ,-

+/ # # & # & #
- 5 # # =

'/ # # # " &


& 6 # & . = &
= # 1 #
> 1 # & 6 1
> # 6

4/, # # # # " # 9 1> 1


> 1 & 9 1 . >
% >
# = . 9 #
# #

7/ # ! 6
# " > 1 "
# 1 .
& = " &
@ # &
B " = &
# 1

5 " . I B > #
1 &I . # 1 I .
#% E 1 I . > #
" 1 I . 1 >I . > 1 I
1 I 6 1 > 1 = 1
I & " G > #
# # "
& =

113
,N 3 K ,-

9 ( 1 :

) # D 1 D
# 5 & 2 0**'
0 #& J > " > # #
-; - 0 * * * 0 * * ' - - #6 47 ,- 5# 1 0**4
+ D ! 1 = 1! L # $ = = -
L J > # L #
> 1 # Q1 )(1
; ]0 2 , D 1 )880
' D ! > > 2 0***
QQQ & EQ & E E> E Q E & E Q E& #

4 D = O , " " ,
< , # - " 3 # ,, 3
- 0**+ Q Q Q E E ! 9
7 & !B B " & 2
B "
# 9 6 #% # 9 P
,N 3 0**4
: < L =/ - . L
# > # # 2 1, D
)888
( B= 1 1 )88:1 M > & #
6 & # 9 R1 #
2 " 1
! 9 - - 6 & 1 #
$% > 2 "- - 15 #
8 D < ! , > 1 2#6 "
- http://www.iin.oea.org/Infancia_autonomia_derechos.pdf. -
!# 1 )88:
)* " ; < 0***
)) # " " , > # > 5 # 0**+ +)7
)0 # " , # 3 # F = " -
# ,,, ; < 0***
QQQ E E 0*** E ( #

114
,N 3 K ,-

)+ > 6 & " > ; ] 0 (/0 * * * E &


F> M- R )4 # 0***
)' $ 6 !% = 5 " , ; <
# # &9 # " / " > /
# 9 - , > E
#% 5 " " -
$ ; K 2 ; , -J D B1 #& )88'
)4 $ =# - 5 & " D
6 -
http://www.libertadeslaicas.org.mx/pdfS/Medios%20de%20comunicaci%F3n/Estado_laico_y_lib
ertad_de_opini__n.pdf.
)7 3 & $Q # L !
0*** ,- 2 5 & 1 $ 1 D L O ,
,- 2 1 # 0 81 ; # & '1 0**)
): , ; & " > 1
# 6 5 # 1 )88+
)( 5 5 , " 2
3 & )88:
)8 5 5 ! "
& - = 1 !,; 1$ L 5#
0**0
0* 5 5 > 1 > $ "
" ^ 9" 1
!,; 1J " J 15 # 0**)
0) 5 5 # #& 5
#& 6 1 % 2
# = " 9 & 0**+ -
EEQ Q Q E E0 * * +9 0
00 ! 9 9 #
3 # 0 * * 7/0 * )* # ; * ):/0 * * 4/ 2
1 # & 0**4
0 + !,; $ 6 " ,
5 # 0**'
0 ' !,; 5 # 6 5# 0**4
04 F > # 3 # " &
; < QQQ E E # E# +E&EP0 #
07 5 # "
< 1 < 5 # 10 * * 0

115
,N 3 K ,-

0: # - # > L > 3 # D PQ
_ & >> 1 +0 1 , '1 +)4E+47 Q Q Q & PQ /
# E P E E)* ))))E9 )* ((/'87+ 0 * * ' * * * ): E> ,; -,
0 * * 41 -; 3 F 0 * * )
0( P D N P ; #
'* ' ! 810 * * * P >> P , &
QQQ & EQ & E E> E Q E & E Q E P >>
#
08 P L MJ O RJ ! = 1! & 1 ! >
N Q
QQQ & EQ & E E> E Q E & E
+* # 3 P - ; & # "
-!2 5 # 1 0 * * '
+) Q Q Q Q E # > E0 * * 4E* +E > #
+0 Q Q Q & # ! 6 - - # 9
. > # +* 0**'

116
,N 3 K ,-

)Q
= , *U

)I ! % < ,
0I 5 LB & K !,;
+I ! == !
'I # ! 6 1 @ K, - "
4I 6 $ =K! # ! #
7I ! < K F ; $ $ 5J
:I - K J L B
(I !" KF;$ 5
8I 9 5 K J # "
& 2 3
)* I $ # K " # / $L
))I 5 K J ! 2 3
)0 I # $ = =1 & B 6 J
! 2 3
)+I = F;$ $ 1 > 6 &
)'I ! #6 = ! # >
)4I ;% $ $ $ 2
)7I " 2 & 6
):I 3 #& @ . % K F; 2
6
)(I % B = 9 ,
)8I ! P > ,
0*I B , > 5
0 )I " # - " F> 6
" ! - "
00I $ & , > 5
0 +I K !,;
0 'I # K F; 2
0 4I 6 # 9 J; 2
0 7I ! - B
0 :I 5 ! J - > # 6 2 3
0 (I ! 6 # !,;
0 8I 5 # !,;

117
,N 3 K ,-

+* I ! 6 # > F> > 6


!,! -
+)I 5 =! 6 < J #
+0 I N 9 J J #
++I =- !,! -
+'I 5 5 - 52

. A 1 / % < # 1
,

= , . 1 * (
#& +0 ) > ' , 5 # 0:
! $ =
8 , - < <
# ; +* 7/ 1 F > ++8/+') .
! P >6 ! 6 =1 ! # 3
; , - < /
N -=.
" 3 )+)+ / N .
L > * (' 0 ++0 4(
> , J ,
" " '4* 2 & = " ! 1
L %> +0 74+'
5 ! =
? , * $ +' '
" , # =F # )): L %> * (+/+0 )4+:
-/# ^ # # ^ & #
J &B - ! % =
I , ( . 9 ) ) + A
# ; X )44 2 & , 6 ! 5#
> N > > #
L , . CV ' VB 3 ' ) 6 ) ) 4
-# P P^ # #
" 5 ! )0 +/ ! /5 #
; #& " L J
M , 7 1 *

118
,N 3 K ,-

,= # ` 44: 3 B
" $ =
N , + +'+ ) ) + . A 6
+ W 6 X.) )
2 =$
; #& J - # D .
> '('^ # #
=K , 6
! . = 8') 5 # / a J F ; F +0 ()* )0
> 1 5 #
=K , ( , )
" $ - & ))41 ! 6
; #& / -9
== , 6 & # 0 * $
6 ) )
" D 6 70 : K F > '* ) K L 9
" ; 6 =
=8 , ) * @ )
& ; 7')1 !
" 5 # ! 6
=; , , )
9 5 7* )/ 33 1 = K- L #&
" # !% =
=? , ) ( $ )
3 '+* 1 !
" 5
=> , . 7
:- 4)8 K 0 L > * :'/'8(0 741 Q Q Q >
-9 " L B . =
=? , 6 6
& J )44* 1 &
5& 5 # 0)
" ! 6 O < = !B
=I , ) 0 * & $
) ) &
5 L # & 0 7( 2 & = " ! /
5 ! L 9 K
=L , 6 % , ) 6'

119
,N 3 K ,-

D 6 70 : F > '* ) L 9 K )* 7* L > Hb4)/''I


0 )))++
# =
=M , ) ( / $
) )
5 # '8) F > 4* )1 , 15 #
0:
6 =1 9
=N , ( C * 7 B
- < )'0 : F > 0 * '@ L > 8'(/'+0 7 K 0 * /(0 781 L 9 K 5
5&
! -
8K , + +'+ ) ' A ) , C B
2 & 9 B = +0 : / 3 B / /
L > * ('/0 4(+47 * ('/878+:(7 /# ^
" = /
8= , . 7 ( ,
. '7 )
" , ! )):0 9 #
QQQ > > ^ >
-9 ! !
88, 6 9 )
F - F 70 * F J +* 4 !, J 5F - 5,! )(1 L %> ''7/0 +++1
/# ^ # &
-9 O . 2
8; , ) @ & %
" 9 ++4 5 5#
" & = !
8> , ' ) ' + ). ) ) ) +) A &Y ) ) ,
' &
2 3
" 3 ; X '+* K 2 & , 6 K
! 6 5# K L %> H4)/)I +)8/* * * * 0 4++
J H4)/)I +()/8* :0
2 ! , % D # B =
8? , * & ,
# )74 & 5& L > 8('4 70 7*
90 * * '^

120
,N 3 K ,-

-9 ! ! 6 L

+/ 5 " "
"

L )) #& 0**4
( * ),

) / ,- 9 ^
J B =

0 ## < / ,- 9# # ^ # #

+ ! / ,- ! )70 )^ # #

' F / ,- L )0 0 ^ # #
# #

4 D &6 / ,- #9 # > (4^


L
7 / ,- . ):^ # #
!

: ,; - ^ # #

( ! ,; - # ^
8 3 #& ,; - D P 0**0^ # #
O @
)* # D / ,- 9 # ^ # #
D 9
.
)) F # N / ,- F# +0 & ^ # #

)0 > , > ^ # #
#

121
,N 3 K ,-

L
)+ # J 2 5 0 * * * )878^
5
)' / ,- > ((^ # #

#
)4 / P^ # #
O P
D
)7 / ,- # ^ # #
$
): / ,- +0 ()^ # #
!
)( / ,- # * * :^ # #
; B =
L #
)8 V )* 8^ # #

0* V 6 ^ # #

. =
0) % " % )0 ''^ # #

P
00 ! 52 ; 2 ! 0 * * '^ #

0+ # # # ^ #
$ ;
0' - - # 00^ # #
B = ;
>
04 - 5 = F - = ^ # #
- = K - F !2
07 >6 52 ; 2 E > ^ #
2 # "

122
,N 3 K ,-

0: c $ # ^ # #
D ! 9
0( . ^ # #
. 5

08 \ 3 & 9/ & 9 # ^ # #
5
+* ,- )4'^ # #
O Q

+) 9 ^ # #
J 5

+0 - P / ,- P^ # #
O
++ % " 9 ^ # #
J "
$
+' , ^ #
#
$ =
+4 > # 9 ^ #
J
"
F;L F

123
,N 3 K ,-

Derechos Sexuales y Reproductivos para Adolescentes


10 de septiembre del 2005 - X CONADES
Directorio de asistentes

N° Apellidos y Nombres Organización Correo electronico Teléfono


1 Lachira Nieves Narciso Radio San Juan - CATACAOS 073-370668
2 Arua Ordoñez Ricardo MCLCP - TACNA ricardoarva@yahoo.es 052-9368011
3 Mendoza Plomino Eyavana MCJA dulzura5@hotm,ail.com 9652617
4 Carhuapoma Mendoza Elizabeth MCJA eli_carhuit@hotmail.com 9702636
5 Vilca ayala Ana María MCJA - LIDA aaanmar@hotmail.com 9653410
6 Reiser Bustamante Ferreyra CPJ - LORETO reiser_cpj_loreto@yahoo.es 065-9933843
7 Ortega Pilco Pablo RED - LIMA pablorte8@hotmail.com 95765958
8 Penteno Martinez Maritza RED - LIMA maritzit82@hotmail.com 96503912
9 Erasilda Hauman Fernandez TAREA erasilda@tarea.org.pe 066-314642
10 Esther Obregon C. RED - IQUITOS - JUNIN ciberenoc@yahoo.es 064-501330
11 Flores Llanos Jaime Universidad LA CANTUTA aviaflores1900@yahoo.es 3662424
12 Vilacorta Salazar Frank AROJUL - LORETO fucaspi@hotmail.com 065 9934591
13 Coral Amésquita Karla MCJA - LIDA malu_kica@yahoo.es 066-9604033
14 Yudith CarlaOrtega rojas FEDECMA - Ayacucho canl_28_30@hotmail.com 9604538
15 Ñeón Ramirez Greon CPJ - LIMA greencpjlima@yahoo.es 97084791
16 Huayta Rubina Danitza MCJA - MAJU LA MDE amy15151@hotmail.com 9909397
17 Giorffino Papay Noelya Casa Alternativa Juventud noeliagiorffino@hotmail.com 2597064 - 9727091
18 Guicchetti Chavez Gustavo Casa Alternativa Joven gustavoa11@hotmail.com
19 Rosa Burda Lenny Raiz Diversidad Sexual lennyrb80@yahoo.es
20 Jorge Escalnte Raiz Diversidad Sexual raizdiversidad@yahoo.es
21 Llantay Calli Teófilo MCJA teofilollc79@hotmail.com 9608523
22 Humberto Quesquen P Somos Perú humbertoqp@hotmail.com 97139970
23 Angeles Contreras Victor Grupo Juvenil saul_sinergia21@hotmail.com 99108509
24 Marron Castro Zelmira REMURPE - PUNO remurpepuno@yahoo.es 051-9528352
5homira23@hotmail.com
25 Junior Matamoros Peres PEPS VES skppeps@hotmail.com 93122993
26 Ricardo Berette OSOS SIN Fronteras eldiosares3@hotmail.com 96859383
27 Juan Manuel Luna R I.E. GUADALUPE bruno@hotmail.com 3717709
28 Carlos Ocres Rafael COREDES CALLAO universodiferente@hotmail.com 5925584
29 Astria silva Coronel COMUGESA adsilva_mer3030@hotmail.com
30 Livia Drita AKU LINZ AUSTRIA liviadrha@hotmail.com 4636852
31 Eduardo Juarez Colerctivo Contra Natura eduma17@hotmail.com 2586667
colectivo@contranatura.org
32 Roxana Rivas Colectivo de Mujeres isaro2075@hotmail.com 064-9697804
33 Fernandez Aramburu M.S.V doybymania@hotmail.com 2867611
34 Loayza Cortez Mabel UNMSM mabeljoyce@hotmail.com 5623655
35 Peña Romero Zarada FEDECCNPA adiarox@hotmail.com 063-422204
36 Edgar Jusimayta TAREA luislopez103@hotmail.com 3306809
37 Fidela Maribel flores Talla COMUDENA mfff21@hotmail.com 98758876 2744969
38 Paola Gonzales PROMEJ pgonzales@peru.com 97690838
39 Estofanero Suaña Isidora O.S.B isidora259@hotmail.com
40 Ispac Chamorro L. C.P.J HUANCAYO erling_327@hotmail.com 9697804
41 Rosario Chuquiruna V. Org, Juv. PROJOV rosariochuquiruna4hotmail.com 2870794
42 Katia Hurtado A.C.P.J katiahurtado@hotmail.com 3611203
43 Rosaura Villareal Bautista CON -CIENCIAPOLITICA con_cienciapolitica@yahoo.com 5427294
44 Falcón Cangahuale Giorgio UNMSM giorgios99@hotmail.com 97409923
45 Blacido Mejia Magaly CDC - UNALM mblacido@hotmail.com 3496101
46 Robles Montes Maylen UNMSM meylidas_086@hotmail.com 3484820
47 Castillo Espejo Ysabel UNMSM isabelcami@hotmail.com 4235401
48 Farfán Silvera Marco Antonio UNMSM lafoca76@hotmail.com 99660784
49 Asto Llantoy Julio C UNMSM jovensolitario2005@hotmail.com 97860188
50 Sandoval Tena Sofia Instituto Alameda sandovalsofia@peru.com 4824876

124

Vous aimerez peut-être aussi