Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
TURKISH STANDARD
TS 4313 EN ISO
2409
Nisan 1999
ICS 87.040
1. Baskı
− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde
görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin
değerli katkılarını şükranla anarız.
TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul
edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında
Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
ÖNSÖZ
− Bu standard, ISO tarafõndan kabul edilen ISO 2409: 1992 esas alõnarak TSE Kimya Hazõrlõk Grubu’nca
TS 4313: 1985’in revizyonu olarak hazõrlanmõş ve TSE Teknik Kurulu’nun 8 Nisan 1999 tarihli
toplantõsõnda Türk Standardõ olarak kabul edilerek yayõnõna karar verilmiştir.
İÇİNDEKİLER
1 - KAPSAM ........................................................................................................................1
2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR...................................................................................1
3 - GEREKLİ İLAVE BİLGİLER ..........................................................................................2
4 - CİHAZLAR .....................................................................................................................2
4.1 - KESME ALETİ .................................................................................................................... 2
4.2 - KILAVUZ VE BOŞLUK BIRAKMA ALETİ ............................................................................ 2
4.3 - YUMUŞAK FIRÇA .............................................................................................................. 2
4.4 - ŞEFFAF, BASINCA DUYARLI YAPIŞKAN BANT ............................................................... 2
5 - NUMUNE ALMA.............................................................................................................2
6 - DENEY PANELLERİ ......................................................................................................2
6.1 - TABAN MALZEME.............................................................................................................. 2
6.2 - HAZIRLAMA VE KAPLAMA ................................................................................................ 3
6.3 - KURUTMA .......................................................................................................................... 3
7 - İŞLEM.............................................................................................................................3
7.1 - GENEL................................................................................................................................ 3
7.1.1 - Deney Şartlarõ ve Deneylerin Sayõsõ.............................................................................................. 3
7.1.2 - Deney Panellerinin Şartlandõrõlmasõ .............................................................................................. 3
7.1.3 - Kesimlerin Sayõsõ ........................................................................................................................... 3
7.1.4 - Kesim Aralõklarõnõn Düzenlenmesi................................................................................................. 3
7.2 - KAPLAMANIN ELLE KESİLMESİ VE AYRILMASI .............................................................. 3
7.3 - MOTOR İLE ÇALIŞTIRILAN BİR KESME ALETİ KULLANILDIĞINDA KAPLAMANIN
KESİLMESİ ................................................................................................................................. 4
8 - SONUÇLARIN GÖSTERİLMESİ....................................................................................4
9 - DENEY RAPORU...........................................................................................................5
EK A ....................................................................................................................................5
Gerekli İlâve Bilgiler...........................................................................................................6
2
ICS 87.040.01 TÜRK STANDARDI TS 4313
EN ISO 2409/Nisan 1999
1 - KAPSAM
Bu standard, boyalar, vernikler ve ilgili ürünlerden numune alõnmasõ ve denenmesi ile ilgili bir seri
standarddan birisidir. Bu standard, dik açõlõ bir kafes deseni ile taban malzemenin içerisine nüfuz edecek
şekilde kaplama kesildiğinde, boya kaplamalarõnõn taban malzemeden ayrõlmaya karşõ direncini
değerlendirme için bir deney metodunu kapsar. Bu ampirik deney işlemi ile ölçülen özellik, diğer faktörler
arasõnda ya önceki kaplamaya veya taban malzemeye yapõşmasõna bağlõdõr. Bununla beraber, bu işlem
yapõşmanõn ölçülmesinin bir vasõtasõ olarak değerlendirilmemelidir.
NOT 1 - Bu deney her ne kadar lâboratuvarda kullanõlmak için amaçlanmõş ise de, sahada kullanõlmaya da
uygundur.
1.2 - Açõklanan metot, ya bir geçer/kalõr deneyi olarak, ya da şartlarõn uygun olduğunda bir altõ-basamaklõ
sõnõflandõrma deneyi (bakõnõz Madde 8.3) olarak uygulanabilir. Bu metot, çok katlõ bir kaplama sistemine
uygulandõğõnda, kaplamanõn her bir tabakasõnõ bir diğerinden ayõrmak için mukavemet değerlendirmesi
yapõlabilir.
1.3 - Bu deney, bitirilmiş nesneler ve/veya özellikle hazõrlanmõş deney numuneleri üzerinde uygulanabilir.
Bu metot, sert (çelik) ve yumuşak (ahşap ve alçõ) taban malzemelerin üzerindeki boyalara uygulanmasõna
rağmen, bu değişik taban malzemeler farklõ bir deney işlemini (bakõnõz Madde 7) gerektirir.
Bu metot, toplam kalõnlõğõ 250 µm’den daha fazla olan kaplamalar veya pütürlü kaplamalar için uygun
değildir.
NOTLAR :
2) 250 µm’nin üzerinde toplam kalõnlõğa sahip kaplamalar tek bir çapraz kesme vasõtasõyla denenebilir.
3) Bu metot, kaba desenli bir yüzey vermek için tasarõmlanmõş kaplamalara uygulandõğõnda, çok fazla
değişiklik gösterecek sonuçlar verecektir.
1
ICS 87.040.01 TÜRK STANDARDI TS 4313
EN ISO 2409/Nisan 1999
4 - CİHAZLAR
Aşağõdakilerle birlikte genel lâboratuvar cihazlarõdõr.
4.1.1 - Uygun aletler, aşağõda verilmiş ve Şekil 1a) ve Şekil 1b’de gösterilmiştir.
a) 20° - 30° kenarlõ ve diğer boyutlarõ Şekil 1a’da belirtildiği gibi olan tek bõçaklõ kesme aleti.
b) Birbirine 1 mm veya 2 mm uzaklõklarla yerleştirilmiş altõ kesme kenarõna sahip çok bõçaklõ kesme aleti.
Tek bõçaklõ kesme aleti her türlü durumda, örneğin sert ve yumuşak taban malzemelerin her ikisi üzerindeki
bütün kaplama çeşitlerinde tercih edilir. Çok bõçaklõ kesme aleti kalõn (> 120 µm) veya sert kaplamalar veya
yumuşak taban malzemeler üzerine uygulanmõş kaplamalar için uygun değildir.
4.1.2 - Madde 4.1.1’de belirtilen aletler elle kullanõm için uygundur ve bu çok yaygõn bir kullanõm metodu
olmasõna rağmen alet daha uniform bir kesme sağlayan motorla çalõştõrõlan bir cihaz üzerine monte edilebilir.
Sonraki işlemin uygulanmasõ, ilgili taraflar arasõndaki anlaşmaya bağlõdõr.
5 - NUMUNE ALMA
TS 1750 EN 21512 (ISO 1512)’de belirtildiği şekilde denenecek olan ürünün temsilî bir numunesi alõnõr.
Denenecek her numune TS 1751 EN ISO 1513’e göre muayene edilmeli ve hazõrlanmalõdõr.
6 - DENEY PANELLERİ
6.1 - TABAN MALZEME
Üzerinde başka türlü anlaşõlmadõkça, taban malzeme TS 4320 EN 605 (ISO 1514)’de belirtilenlerin birinden
seçilir.
2
ICS 87.040.01 TÜRK STANDARDI TS 4313
EN ISO 2409/Nisan 1999
Paneller düz olmalõ ve herhangi bir bozukluk ihtiva etmemelidir. Panellerin boyutlarõ, panelin bir kenarõndan
ve birbirinden en az 5 mm olacak şekilde üç farklõ pozisyonda uygulanmasõnõ sağlayacak büyüklükte
olmalõdõr.
Ahşap gibi nispeten yumuşak bir malzemeden meydana gelen panellerde en az kalõnlõk 10 mm olmalõdõr.
Sert malzemeden meydana gelen panellerde en az kalõnlõk 0,25 mm olmalõdõr.
NOTLAR :
5) Ahşaptan yapõlmõş panel olmasõ durumunda, yön ve damar yapõsõ deneyi etkileyebilir ve belirgin bir
damar, değerlendirmeyi imkânsõz kõlar.
6.3 - KURUTMA
Belirtilen süre içinde ve belirtilen şartlar altõnda her bir kaplanmõş deney paneli kurutulur (fõrõnlanõr) ve
yaşlandõrõlõr (uygulanabilirse).
7 - İŞLEM
7.1 - GENEL
Deney, panel (bakõnõz Madde 8.1) üzerinde en az üç farklõ yerde (bakõnõz Madde 6.1) yapõlõr. Sonuçlar
uyumlu değilse, farklar bir sõnõflandõrma biriminden daha fazla olduğunda, deney, gerekirse farklõ paneller
kullanõlarak üç farklõ yerde daha tekrarlanõr ve bütün sonuçlar kaydedilir.
3
ICS 87.040.01 TÜRK STANDARDI TS 4313
EN ISO 2409/Nisan 1999
7.2.1 - Deney sõrasõnda, panelin herhangi bir deformasyonunu önlemek için deney paneli sert, düz bir yüzey
üzerine yerleştirilir.
7.2.2 - Aşağõda belirtilen işlem takip edilerek elle kesme işlemi yapõlõr. Deneyden önce, bõçağõn kesme kenarõ
konrol edilir ve keskinliği bilemeyle veya bir başkasõyla değiştirilerek korunur.
Panel, ahşap veya benzer malzemeden ise kesmeler, damar yönüne yaklaşõk 45° açõyla yapõlõr.
7.2.3 - Kesme aletinin bõçağõ (Madde 4.1) deney paneli yüzeyine dik olarak tutulur. Kesme aleti üzerine
uniform bir basõnç uygulayarak ve uygun boşluk bõrakma kõlavuzuyla (Madde 4.2) kaplama üzerinde uniform
bir kesme hõzõnda önceden üzerinde anlaşõlmõş sayõdaki kesmeler yapõlõr. Bütün kesmelerin tamamõ taban
malzeme yüzeyine ulaşmalõdõr.
Kaplamanõn sertliğinden dolayõ taban malzemeye ulaşma mümkün olmazsa, deney geçersiz sayõlmalõ ve bu
şekilde raporlandõrõlmalõdõr.
7.2.4 - Bir kafes deseni oluşturmak üzere orijinal kesmelere 90°’lik açõ oluşturacak şekilde çapraz eşit sayõda
ilâve paralel kesmeler yapõlarak işlem tekrarlanõr.
7.2.5 - Panel, kafes deseninin köşegenlerinin her biri boyunca birkaç defa ileri ve bir kaç defa yumuşak bir
fõrça (Madde 4.3) ile hafifçe fõrçalanõr.
7.2.6 - Sadece sert taban malzemeler için ilâve olarak yapõştõrma bandõ (Madde 4.4) uygulanõr. Yeni bir
deney serisine başlanõyorsa, bir yapõştõrma makarasõndan bandõn tam iki turu çõkarõlõr ve atõlõr. Kararlõ bir
hõzla bant açõlõr ve yaklaşõk 75 mm uzunluğundaki bir parça kesilir.
Bandõn merkezi, Şekil 3’de gösterildiği gibi kesimlerin bir setine paralel olacak şekilde kafes üzerine
yerleştirilir ve bant, kafes alanõ üzerindeki yerine en az 20 mm uzunlukta olacak şekilde parmakla
düzgünleştirilerek yerleştirilir.
Kaplama ile iyi temas sağlamak için, bant parmak ucu ile, sõkõca ovularak bastõrõlõr. Kaplama renginin banttan
görünmesi her tarafdaki temasõn tam bir göstergesidir.
Uygulanmasõndan itibaren 5 dakikalõk süre içerisinde, bant serbest ucundan kavranarak çõkartõlõr ve mümkün
mertebe 60°’ye (Şekil 3) yakõn bir açõda sabit olarak 0,5 s - 1,0 s içerisinde sökülür.
7.2.7 - Bant, örneğin şeffaf filmin bir tabakasõna iliştirilerek referans maksadõyla saklanõr.
8 - SONUÇLARIN GÖSTERİLMESİ
8.1 - Sonuçlarõn değerlendirilmesi aşağõda belirtildiği şekilde yapõlõr:
8.2 - Deney kaplamasõnõn kesilen alanõ, normal veya düzeltilmiş gözle, önceden üzerinde anlaşõlmõş ise bir
büyüteç (Madde 4.5) kullanõlarak iyi bir aydõnlatmada dikkatlice muayene edilir. Gözle muayene sõrasõnda
deney alanõnõn incelenmesi ve aydõnlatõlmasõ bir tek yön ile sõnõrlõ kalmayacak şekilde panel döndürülür.
Bu metot, yapõşkan bandõ da benzer bir usulde muayene etmek için faydalõ olabilir.
8.3 - Deney alanõ, resimlerle karşõlaştõrõlmak suretiyle Çizelge 1’e göre sõnõflandõrõlõr.
4
ICS 87.040.01 TÜRK STANDARDI TS 4313
EN ISO 2409/Nisan 1999
Çizelge 1’de altõ basamaklõ sõnõflandõrma verilmiştir. İlk üç basamak genel amaçlar için tatminkârdõr ve bir
geçer/kalõr değerlendirmesi gerektiğinde kullanõlacaktõr. Altõ basamak sõnõflandõrmanõn tamamõnõn
kullanõlmasõnõn gerektiği özel durumlar ortaya çõkabilir.
8.4 - Çok katlõ bir kaplama sistemi için, herhangi bir pullanmanõn meydana geldiği ara yüz kaydedilir.
8.5 - Deney sonuçlarõ farklõ ise, her bir deney sonucu kaydedilir. Çok katlõ bir kaplama, sistemi olmasõ
durumunda, ayrõlma yeri (kaplama katlarõ arasõ veya kaplama katlarõ ve taban malzemeler arasõ) belirtilir.
9 - DENEY RAPORU
Deney raporu en az aşağõdaki bilgileri ihtiva etmelidir:
EK A
5
ICS 87.040.01 TÜRK STANDARDI TS 4313
EN ISO 2409/Nisan 1999
Gerekli bilgiler, tercihan ilgili taraflar arasõnda önceden anlaşõlarak belirlenebilir ve bu bilgiler kõsmen veya
tamamen denenmekte olan ürünle ilgili bir uluslararasõ standarddan veya millî standarddan veya diğer
dokümandan elde edilebilir.
6
ICS 87.040.01 TÜRK STANDARDI TS 4313
EN ISO 2409/Nisan 1999
7
ICS 87.040.01 TÜRK STANDARDI TS 4313
EN ISO 2409/Nisan 1999
8
ICS 87.040.01 TÜRK STANDARDI TS 4313
EN ISO 2409/Nisan 1999