PROJECTPLAN AANPAK VUURWERK IN HET VOETBAL

Met dit projectplan komt de Regiegroep Voetbal en Veiligheid - die bestaat uit de politie,
KNVB, Openbaar Ministerie, Ministerie van Justitie & Veiligheid en gemeenten - met een
gezamenlijk en uniform projectplan voor de aanpak van vuurwerk in het voetbal. De aanpak
van vuurwerk is een van de speerpunten van Toegankelijk, Gastvrij en Veilig Voetbal 2020.

DOELSTELLING PROJECTPLAN:

‘Het terugdringen van vuurwerk rondom en tijdens voetbalwedstrijden en

evenementen in zowel het voetbalstadion als op de trainingscomplexen.’

Om deze doelstelling te realiseren worden de volgende strategieën verder uitgewerkt:

1) Veranderstrategie
2) Handhavingsstrategie
3) Communicatiestrategie

Dit projectplan wordt gedeeld met alle betrokkenen in het domein Voetbal & Veiligheid, in
navolging van de bestuurdersbijeenkomst Voetbal & Veiligheid op 26 november 2018.
Tijdens deze bijeenkomst is de projectaanpak gepresenteerd aan directies van BVO’s en
hun burgemeesters. De Regiegroep roept alle betrokkenen op om deze projectaanpak te
omarmen en te implementeren. Het succes van dit plan is gebaseerd op dezelfde aanpak
van de ketenpartners in alle voetbalgemeenten in Nederland.

Datum: 20 december 2018

1
Achtergrond
Het aantal incidenten met vuurwerk1 is hoog vergeleken met andere incidentsoorten in het
voetbal. Daarnaast laat deze incidentsoort geen afnemende trend zien, zoals te lezen valt in
het jaarverslag Voetbal & Veiligheid 2017/’18 van de politie (voorheen jaarverslag van het
Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme).

Binnen het stadion 13/14 14/15 15/16 16/17 17/18

Vuurwerk 129 175 140 173 183
Totaal aantal incidenten 471 509 459 493 519
27% 34% 31% 35% 35%

Buiten het stadion 13/14 14/15 15/16 16/17 17/18

Vuurwerk 98 109 96 104 94
Totaal aantal incidenten 316 313 274 281 266
31% 35% 35% 37% 35%

Op dit moment lijkt het beeld in de maatschappij over vuurwerk in een transitiefase te zitten.
Steeds meer gemeenten hanteren tijdens de jaarwisseling vuurwerkvrije zones, daar waar
het tot een aantal jaren geleden overal vrijelijk kon worden afgestoken. De UEFA heeft het
onderwerp sinds een aantal jaren tot prioriteit bestempeld, aangezien in 25% van de
wedstrijden die onder haar auspiciën worden gespeeld vuurwerkincidenten voorkomen.
Daartoe heeft de UEFA een onafhankelijk onderzoek laten uitvoeren (Dr. Tom Smith -
‘Pyrotechnics in Stadia2’ - november 2016) naar de risico’s van vuurwerk in stadions. Het
rapport concludeert dat er significante gezondheids- en veiligheidsrisico’s verbonden zijn
aan het gebruik in de nabije omgeving van andere mensen. Daarnaast is het gebruik in strijd
met de veiligheidsafstanden welke zijn aangegeven op de pyrotechnische artikelen. Derhalve
is geen enkel pyrotechnisch voorwerp veilig te gebruiken in publieksgebieden in
voetbalstadions. Indien er schade aan mensen/materialen optreedt door het gebruik van
vuurwerk dan kunnen bestuurders persoonlijk aansprakelijk gesteld worden.

Vuurwerk en voetbal worden evenwel vaak met elkaar geassocieerd. Er bestaat een groep
supporters die vuurwerkacties waarderen omdat deze naar hun mening de sfeer in het
stadion verhogen. De beelden van deze vuurwerkacties worden vaak massaal gedeeld op
internet. Tegelijkertijd is landelijke wetgeving duidelijk: vuurwerk is verboden; tenzij
afgestoken met oud en nieuw of door een professioneel bedrijf en met een vergunning. De
Regiegroep heeft de volgende doelstelling geformuleerd ten aanzien van vuurwerk: ‘het
terugdringen van vuurwerk rondom en tijdens voetbalwedstrijden en evenementen in zowel
het voetbalstadion als op de trainingscomplexen.’

1
Vuurwerk in de plan van aanpak slaat op ‘onvergund vuurwerk’. Indien het vergund vuurwerk betreft wordt
dit specifiek vermeldt.
2

https://www.uefa.com/MultimediaFiles/Download/uefaorg/Stadium&Security/02/48/11/68/2481168_DOWNL
OAD.pdf

2
1. Veranderstrategie
De Regiegroep is zich ervan bewust dat het terugdringen van vuurwerk rondom het voetbal
tijd gaat kosten. Daarbij is het van belang in gesprek te zijn met de doelgroep die vuurwerk
gebruikt. Vanuit de gedragswetenschappen kunnen (nieuwe) inzichten worden toegepast om
gedragsverandering te bewerkstelligen. Momenteel is het ministerie van Justitie en Veiligheid
in gesprek met een aantal speelsteden om te analyseren welke gedragsinterventies een
bijdrage kunnen leveren aan Toegankelijk, Gastvrij en Veilig voetbal in het algemeen en het
terugdringen van vuurwerk in het bijzonder.

In eerste instantie zijn de volgende aspecten relevant met betrekking tot de

veranderstrategie:

➢ De UEFA heeft een 2-daagse workshop ontwikkeld over dit onderwerp welke wordt
aangeboden aan alle lidstaten van de bond. Op 4 en 5 april 2018 heeft de ‘Nationale
Summit Pyrotechnics’, plaatsgevonden op de KNVB Campus in Zeist. Een van de
zaken die naar voren kwam vanuit het werkveld tijdens deze Summit is dat vergund
professioneel vuurwerk een positief effect kan hebben op minder afsteken vuurwerk
op tribunes. BVO’s behouden derhalve de mogelijkheid om een vuurwerkshow te
organiseren met een vergunning van de provincie;
➢ Burgemeesters en clubdirecties dragen er zorg voor dat de afspraken van het
projectplan worden geïmplementeerd binnen hun gemeente/BVO. Dat betekent dat
het plan van aanpak wordt geagendeerd binnen de driehoek en kunnen afspraken
bijvoorbeeld worden vastgelegd in het convenant (of een vergelijkbaar
beleidsdocument);
➢ We gaan en blijven in gesprek met supporters over alternatieven;
➢ De KNVB heeft een nieuwe instructie gedeeld met alle scheidsrechters en BVO’s
indien er vuurwerk op het veld terecht komt. Deze instructie is toegevoegd aan het
handboek competitiezaken seizoen 2018/’19 (zie bijlage 1);
➢ Tijdens de Algemene Vergadering Betaald Voetbal (AVBV) van de KNVB op 6 juni
2018 hebben de BVO’s ingestemd met een veranderstrategie (bijlage 2);
➢ De Regiegroep vraagt de werkgroep vuurwerk doorlopend te blijven werken aan een
meerjarige veranderstrategie en handelingsperspectieven;
➢ Het projectplan vuurwerk komt aan bod tijdens (praktijk)bijeenkomsten van de
betrokken partners (bijvoorbeeld met veiligheidscoördinatoren van politie of BVO’s);
➢ Tegen de tijd dat het Kader voor Beleid Voetbal & Veiligheid wordt aangepast
(huidige versie uit 2011), dan wordt de aanpak van vuurwerk hierbij meegenomen.

3
2. Handhavingsstrategie
Toegankelijk, Gastvrij en Veilig voetbal gaat niet samen met vuurwerk. We gaan op een
uniforme en strikte wijze om met vuurwerk en treden altijd gezamenlijk op als er vuurwerk
wordt aangetroffen en/of afgestoken. Op basis van de aanwijzing bestrijding van
voetbalvandalisme en voetbal gerelateerd geweld (2015A008) geven OM en politie hoge
prioriteit aan de opsporing en vervolging van de daders van voetbal gerelateerde delicten.
Het optreden van de politie en het OM is daarbij aanvullend op en ligt in het verlengde van
de door de KNVB en de BVO's te nemen preventieve maatregelen.

Daarnaast maken we geen uitzonderingen meer voor trainingscomplexen, corteo’s,

eerste/laatste trainingen en andere voetbalgerelateerde gebeurtenissen. Adequate en
consequente handhaving van dit beleid is een must zodat voor iedere partij helder is wat wel
en niet is toegestaan. De aanwezigheid van politie bij situaties waarbij het risico op
vuurwerkgebruik hoog is, zal worden besproken binnen de lokale driehoek.

Bijgaande voorbeelden geven weer hoe de handhavingsstrategie kan worden toegepast.

Onderstaande is niet volgordelijk. Strafmaatregelen kunnen meteen na afloop van de
wedstrijd worden besproken door de ketenpartners en/of in het casusoverleg.

Voorbeeld 1: rondom een wedstrijd steekt een voetbalsupporter vuurwerk af

Politie: Aanhouden van de supporter
Politie: Proces verbaal opmaken en melden bij het OM
OM: Straf vaststellen en doormelden aan de KNVB voor een landelijk stadionverbod
KNVB: Opleggen landelijk stadionverbod
BVO: Indien het een first offender betreft, kan de supporter in overleg met de BVO een
alternatief traject vaststellen. Dit dient te worden goedgekeurd door de KNVB.

Voorbeeld 2: bij de fouillering bij ingang wordt vuurwerk aangetroffen

BVO: BVO treft vuurwerk aan. BVO draagt supporter over aan de politie
BVO meldt persoon aan voor een landelijk stadionverbod bij de KNVB
Politie: Proces verbaal opmaken en melden bij het OM
OM: Straf vaststellen en doormelden aan de KNVB voor een landelijk stadionverbod
KNVB: Opleggen landelijk stadionverbod
BVO: Indien het een first offender betreft, kan de supporter in overleg met de BVO een
alternatief traject vaststellen. Dit dient te worden goedgekeurd door de KNVB.

Voorbeeld 3a: supporter steekt vuurwerk af in het stadion (b.v. fakkel) - heterdaad
BVO: BVO stelt ter plekke vast wie de dader is en draagt de supporter over aan de politie
BVO meldt persoon aan voor een landelijk stadionverbod bij de KNVB
Politie: Proces verbaal opmaken en melden bij het OM
OM: Straf vaststellen en doormelden aan de KNVB voor een landelijk stadionverbod
KNVB: Opleggen landelijk stadionverbod
BVO: Indien het een first offender betreft, kan de supporter in overleg met de BVO een
alternatief traject vaststellen. Dit dient te worden goedgekeurd door de KNVB.

4
Voorbeeld 3b: supporter steekt vuurwerk af in het stadion (b.v. fakkel) – na afloop
BVO: BVO stelt op basis van beelden en/of getuigenverklaring(en) vast wie de dader is en
draagt de informatie over deze supporter over aan de politie alsmede de KNVB voor
een landelijk stadionverbod
Politie: Proces verbaal opmaken. Daarnaast vindt er opsporingsonderzoek plaats. Melden bij
het OM.
KNVB: Opleggen van landelijk stadionverbod
OM: Straf vaststellen en doormelden aan de KNVB voor een landelijk stadionverbod
BVO: Indien het een first offender betreft, kan de supporter in overleg met de BVO een
alternatief traject vaststellen. Dit dient te worden goedgekeurd door de KNVB.

Voorbeeld 4: supporter gooit met vuurwerk – heterdaad

BVO: BVO stelt ter plekke vast wie de dader is en draagt de supporter over aan de politie
BVO meldt persoon aan voor een landelijk stadionverbod
Politie: Proces verbaal opmaken en melden bij het OM
OM: Straf vaststellen en doormelden aan de KNVB voor een landelijk stadionverbod
KNVB: Opleggen landelijk stadionverbod

Overige zaken met betrekking tot de handhavingsstrategie:

➢ Internetsites waar vuurwerk wordt aangeboden als zijnde geschikt voor stadions
zullen worden gemeld aan het Openbaar Ministerie. Het OM kan deze sites, in
samenwerking met de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), aanpakken als er
duidelijk een relatie wordt gelegd met voetbal/ stadion gebruik;
➢ De mogelijkheden rond het alternatief traject worden verruimd op verzoek van de
SLO’s. Alleen ‘first offenders’ hebben de mogelijkheid om een alternatief traject te
volgen waarbij ze 40 uur zich inzetten voor de BVO en daarmee na 3 maanden weer
terug mogen het stadion in. Het is aan de BVO om te beoordelen of de
desbetreffende persoon hiervoor in aanmerking komt. De BVO dient een
professionele organisatie beschikbaar te hebben om dit traject te begeleiden en zal
de KNVB moeten informeren over ieder alternatief traject. De KNVB dient dit goed te
keuren, alvorens de straf (looptijd) officieel kan worden teruggebracht. Het restant
van het stadionverbod zal worden omgezet in een voorwaardelijk stadionverbod.
Daders van het gooien met vuurwerk komen niet in aanmerking voor een alternatief
traject;
➢ Minderjarige daders zonder recidive dienen te worden aangemeld bij Bureau Halt;
➢ Bij strafbare feiten wordt overgegaan tot aanhouding van de verdachte als de
omstandigheden het toelaten. Als dit niet mogelijk is kan de BVO achteraf alsnog
aangifte doen.
➢ Wanneer bij iemand vuurwerk wordt aangetroffen bij een voetbalwedstrijd en er
aanwijzingen zijn dat er thuis en/of elders nog meer vuurwerk ligt, wordt doorgestapt
naar de woning voor een doorzoeking;
➢ Pleegplaats is leidend. Bij vuurwerk in het uitvak zal in beginsel de lokale politie dit
oppakken en niet de politie van de uitspelende BVO;

5
➢ Er zijn vier categorieën vuurwerk, ingedeeld naar hoe hoog het gevarenrisico is3. Alle
soorten vuurwerk voorhanden hebben of afsteken in een stadion is verboden.
Tegelijkertijd is niet al het vuurwerk vanuit het strafrecht strafbaar;
➢ Wanneer zich in het stadion wanordelijkheden voordoen, bijvoorbeeld in het geval
van vuurwerk, kan de onafhankelijke aanklager van de KNVB een vooronderzoek
starten. De aanklager vraagt dan verklaringen op van betreffende club(s) en waarna
een sepot of schikkingsvoorstel volgt. Als een schikkingsvoorstel is afgewezen, of als
de aanklager vindt dat een zaak zich niet leent voor een schikkingsvoorstel, dan komt
de zaak bij de tuchtcommissie. Een zaak komt terecht bij de commissie van beroep
als hetzij de aanklager, hetzij de veroordeelde partij een beroep instelt tegen een
uitspraak van de tuchtcommissie, of als er een verzoek tot herziening wordt
ingediend.

Foto: UEFA Summit Pyrotechnics, 4 & 5 april 2018, KNVB Campus

3
Categorie F1-vuurwerk, is de lichtste categorie vuurwerk, wordt ook wel kindervuurwerk of fop-en-
schertsvuurwerk genoemd. Hieronder vallen sterretjes, knalerwten, Bengaalse lucifers en kleine
ijsfonteintjes. Categorie F1-vuurwerk mag worden verkocht aan kopers vanaf 12 jaar. Categorie 1
vuurwerk voorhanden hebben en afsteken buiten het stadion is niet strafbaar zolang er geen
baldadigheid of vernieling mee wordt gepleegd. Dit vuurwerk is het hele jaar door verkrijgbaar en
mag je ook het hele jaar door afsteken.

6
3. Communicatiestrategie
We komen gezamenlijk (clubs, gemeenten, KNVB, politie, Ministerie J&V, OM) tot een
duidelijke lijn met betrekking tot vuurwerk: vuurwerk (zowel knalvuurwerk, als fakkels en
rookpotten) is te allen tijde verboden, tenzij de BVO beschikt over de in dit verband
benodigde vergunning(en):

➢ We verbreken de associatie tussen voetbal en vuurwerk in verschillende soorten

(online) communicatie-uitingen. Vuurwerk wordt niet gebruikt in de communicatie van
alle betrokkenen. Denk hierbij aan officiële websites, reclamespotjes, (live)
uitzendingen, social media-uitingen en afbeeldingen/foto’s in de stadions;
➢ De Regiegroep heeft een videofilm geproduceerd om de projectaanpak te
introduceren. Deze is beschikbaar voor alle partners om in te zetten;
➢ Burgemeesters en clubdirecties gebruiken het projectplan proactief in hun
woordvoering met betrekking tot het terugdringen van vuurwerk. In ieder geval nemen
de Regiegroepleden en alle BVO’s deel aan de start van de campagne op donderdag
17 januari 2019. Daarnaast gaan zij met hun communicatieafdelingen in gesprek over
de lokale communicatiestrategie;
➢ We starten gedurende het seizoen 2018/’19 een landelijke campagne tegen
vuurwerkgebruik in stadions. Hiervoor gebruiken we spelers en coaches om te
benadrukken dat vuurwerk schadelijk is voor de gezondheid; De KNVB leidt dit
traject, waaraan de communicatieafdelingen van politie, OM en Ministerie J&V
gekoppeld zullen worden. In eerste instantie wordt er een werkgroep gestart door de
KNVB met communicatiemedewerkers van 4 BVO’s en een SLO’s van 1 BVO om tot
een breed gedragen communicatiestrategie te komen.
Nadruk = bewustwording;
➢ De KNVB betrekt de zendgemachtigde partijen inzake aanpak van vuurwerk. Hierbij
begrijpen we dat vuurwerk als onderdeel van de algemene strategie een
nieuwswaarde heeft, bijvoorbeeld wanneer het direct van invloed is op (het geen
doorgang kunnen vinden van) de wedstrijd;
➢ De KNVB levert informatie aan bij alle clubs waarbij duidelijk wordt gemaakt wat de
procedures en communicatierichtlijnen zijn in relatie tot vuurwerk op de tribunes/veld
tijdens de wedstrijden.

7
8
Bijlage 1 – Richtlijnen vuurwerk & vuurwerk op het veld

Beleidsuitgangspunten

a. BVO’s en supportersverenigingen zijn primair verantwoordelijk voor het gedrag van hun
supportersaanhang c.q. leden.
b. Vuurwerk is te allen tijde verboden. Tenzij hiervoor door de provincie een vergunning voor is
verleend.
c. BVO’s en supportersverenigingen ondernemen al het mogelijke om vuurwerk tegen te gaan. Dat
doen zij zowel preventief, beheersmatig als repressief. Bijvoorbeeld door met supporters naar
alternatieven te zoeken.
d. Supporters die vuurwerk voorhanden hebben en/of afsteken en/of gooien worden opgespoord en
vervolgens gecorrigeerd via de ketenbenadering: BVO, supportersvereniging, KNVB, politie en
OM. Er is sprake van adequate en consequente handhaving van dit beleid.
e. We maken geen uitzonderingen voor trainingscomplexen, eerste/laatste trainingen en andere
bijzondere gebeurtenissen (zoals herdenkingen).
f. We verbreken de associatie tussen voetbal en vuurwerk in verschillende soorten (online)
communicatie-uitingen. We zorgen dat in de communicatie geen vuurwerk (of de suggestie van
vuurwerk) voorkomt. Dit geldt voor officiële websites, reclamespotjes en reclames, maar ook voor
social media-uitingen van spelers en trainers.

Procedure in geval van vuurwerk op het veld

1. Bij vuurwerk op het veld: de scheidsrechter legt zelfstandig de wedstrijd stil, blijft op het veld, of
doet dit op aangeven van de VC van de thuisclub via hoofdsteward veld en de 4 e official.
a. De arbitrage en spelers nemen nadrukkelijk fysieke afstand van het vuurwerk en blijven er
in alle gevallen van af.
b. Het veiligheidspersoneel laat het vuurwerk uitbranden en pakt in geen geval het
brandende vuurwerk in de hand.
c. Er wordt door de omroeper stadion omgeroepen: ‘we verzoeken jullie te stoppen met
vuurwerk. Je brengt de gezondheid van je medesupporters en de spelers ernstig in
gevaar’. Daarnaast wordt de boodschap getoond op de schermen.
d. Pas als het vuurwerk gedoofd of afgegaan is, verwijdert het veiligheidspersoneel de
restanten.
e. De scheidsrechter hervat de wedstrijd.
2. Indien het incident niet terstond stopt (bijvoorbeeld bij grote hoeveelheden vuurwerk of repeterend
vuurwerk op het veld): de scheidsrechter legt zelfstandig de wedstrijd stil, waarna de arbitrage en
de spelers verlaten het veld (eerste keer). Er wordt door de omroeper stadion omgeroepen: ‘we
verzoeken jullie te stoppen met vuurwerk. Je brengt de gezondheid van je medesupporters en de
spelers ernstig in gevaar’. Daarnaast wordt de boodschap getoond op de schermen. Er vindt
overleg plaats tussen de lokale driehoek.
3. Bij herhaling van het incident: de scheidsrechter legt zelfstandig de wedstrijd stil, waarna de
arbitrage en de spelers verlaten het veld (tweede keer). Er vindt overleg plaats tussen de lokale
driehoek. Deze bespreken de mogelijke gevolgen voor de openbare orde. De wedstrijd wordt
mogelijk gestaakt, altijd in nauw overleg tussen de lokale driehoek.
4. Afstemming woordvoering tussen beide clubs, gemeente, politie en de KNVB.

9
Bijlage 2 – Algemene Vergadering Betaald Voetbal KNVB (6 juni 2018)

10