Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Punjab Times, Vol 20, Issue 6, February 9, 2019 20451 N. Plum Grove Rd., Palatine, IL 60074 Ph:847-359-0746, Fax:847-705-9388
Berkeley Office
Ph: 510-648-5554 2161 Shattuck Ave., 304, Berkeley
Ph:510-841-4582
dolly@worryfreelegaldocs.com
www.worryfreelegaldocs.com
(Regd. and Bonded LDA; Not an Attorney)
39803 Paseo Padre Pkwy, Suite A, Fax:510-217-6847
Fremont, CA 94538 Email: manpreet@gahralaw.com
Punjab Times Vol 20, Issue 6; February 9, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 6; 9 PrvrI 2019 (2)
Homeopathicvibes
izptI spIkr df Krcf ies qoN vwKrf hY. ieh inrol ies qoN ielfvf srkfr hr ivDfiek df pRqI
96 ivDfiekF df Krcf hY. muwK sMsdI skwqr dy mhInf aOsqn 7200 rupey afmdn kr vI qfrdI
ahudy smyN ivDfiekF df aMkVf 84 dy afs pfs
kYptn ny zOliPn ƒ aYlfinaf
Har minder Singh Gill
Harminder
rihMdf sI. srkfrI ÉËfny ny iekwly ivDfiekF ƒ
sfl 2007-08 qoN sfl 2017-18 qwk 61[47 kroV sUby df jl jIv
cMzIgVH: pMjfb dy muwK mMqrI kYptn amirMdr
ivDfiekF dy ielfj ‘qy isMG ny dirafeI zOliPn mwCI ƒ pMjfb df sUbfeI D.H.M.S; B.C.I.H
jl jIv aYlfn idwqf hY. muwK mMqrI ny ikhf hY ik
Krcy Cy kroV ieMzs irvr zOliPn ƒ pMjfb df sUbfeI jl jIv (Ex Homeopathic Medical officer Punjab Govt.)
ivDfiekF dy ielfj ‘qy Ércy Cy kroV rupey ny aYlfny jfx ‘qy mYN byhwd KuÈ hF. ieMzs irvr zOliPn Now we have two locations:
vI ÉËfny ƒ mMjy ivc pfieaf hY. 11 virHaF dOrfn isMDU jl dy dirafvF ivc pfeI jFdI hY qy ieh iksm 940 E. El Camino Real, Sunnyvale, CA 94087
ivDfiekF dI ishq Auqy srkfrI ÉËfny ny 6[01 kroV lupq hox vfly jMglI jIvF ivcoN iek hY. ies smyN
www.homeopathicvibes.com
rupey Érc kIqy hn. sfl 2010-11 ivc qF ienHF zOliPn mwCI dI igxqI krIb 1800 hY qy awiDEN
ivDfiekF dy ielfj ‘qy ieko vrHy ivc 3[59 kroV
rupey Érc kIqy gey sn. sfl 2017-18 ivc
vwD ieh pfiksqfn vfly pfsy hY. pMjfb `c ieh muwK
qOr ‘qy sqluj qy ibafs dirafvF `c pfeI jFdI hY. Ph: (408) 737-7100
ivDfiekF df ielfj Krcf 14[10 lwK rupey irhf hY. ieh duDfrU jIv pfiksqfn df kOmI jIv hY qy cVHdy Fax: (408)737-7102
ies qoN ielfvf sfbkf muwK mMqrI pRkfÈ isMG bfdl pMjfb ny ies ƒ hux sUbfeI jIv aYlfn idwqf hY. 39210 State St., Suite 111, Fremont, CA 94538
dy pirvfr aqy sfbkf muwK mMqrI hrcrn isMG brfV ipCly sfl meI mhIny dOrfn ibafs diraf `c
dy ivDfiek lVky df ielfj Krcf krIb Cy kroV ‘c KMz iml df sIrf Cwzy jfx kfrn vwzI igxqI ivc We sell and ship homeopathic remedies through out North America.
ÉËfny ƒ ipaf hY. jl jIvF dI mOq ho geI sI.
*trwk zrfieivMg skUl srkfr qoN mfnqf pRfpq hY Call For Special Price
*lfiesYNs lYx AuprMq kMm/jOb dI gfrMtI Kashmir S. Thandi
*irhfiesL aqy eyarport qoN cuwkx qy Cwzx df Kfs pRbMD Office: (866) 933-3038
*2-3 hPiqaF ivc pRoPYsLnl trwk zrfievr bxo Balhar S. Ranu Cell:916-502-7733
jld inbyVy leI sKq hdfieqF skwqr zf[ dljIq isMG cImf ny rfÈtrI
iswK sMgq dy afgU vwloN lfey doÈF ƒ rwd
dy jQydfrF ny vI ivroD kIqf hY. iesy leI
ÈRomxI akflI dl ny iswKF dI afvfË
afpxI mrËI df pRDfn lfAuxf cfhuMdy hn
qF jo borz Auqy kbËf kIqf jf sky.
nvIN idwlI: idwlI dI alflq ny dsMbr mhIny kIqf igaf sI pr mfhrF
sI[bI[afeI[ ƒ inrdyÈ idwqy hn ik 1984
iswK kqlyafm kys dI jFc jld inbyVI
dI axhoNd kfrn ies dI irport iqafr
nhIN kIqI jf skI. adflq ny PorYNisk igafnI iekbfl isMG iKlfP akfl qKq
jfvy, ijs ‘c kFgrs afgU jgdIÈ sfieMs lYbfrtrI (aYP[aYs[aYl[) ƒ
tfeItlr ƒ klIn icwt idwqI geI sI. hdfieq kIqI ik ies sbMDI irport jld
qoN jld iqafr kIqI jfvy. adflq
‘qy puj
w I iek hor iÈkfieq
ny aYP[aYs[aYl[ ƒ irport iqafr
aMimRqsr: ivvfd ivc iGry qKq pqnI df dyhFq ho cuwkf hY jdik aijhf
krn leI do hPiqaF df smF
idMidaF kys dI suxvfeI 8 mfrc ƒ
sRI ptnf sfihb dy jQydfr igafnI nhIN sI. Aus ny afpxy nfl hor vDIkIaF igafnI iekbfl isMG
iekbfl isMG iKlfP iek hor iÈkfieq kIqy jfx aqy axmnuwKI vqIrf apnfAux
pf idwqI hY.
sRI akfl qKq dy jQydfr ƒ sONpI geI dy doÈ vI lfey hn. Aus ny igafnI
ny doÈ nkfry
sI[bI[afeI[ ny sIlbMd ilPfPy igafnI iekbfl isMG ny iÈkfieq
hY. ieh iÈkfieq AunHF dI dUjI
‘c irport pyÈ kridaF adflq ƒ pwqr ‘c lfey doÈF ƒ rwd kridaF
pqnI bljIq kOr vwloN kIqI
dwisaf ik AunHF ƒ kYnyzf dI srkfr ikhf ik Auh ies bfry pihlF vI
geI hY aqy ies sbMDI pwqr
ny kuJ svfl kIqy hn, ijnHF bfry mIzIaf sfhmxy afpxf pwK spwÈt
ku J bIbIaF vw l o N sO N i paf
AunHF ny jvfb dyxf hY. kuJ smF kr cuwky hn. AunHF afiKaf ik bljIq
igaf hY.
pihlF adflq ny sI[bI[afeI[ ƒ kOr vwloN ies sbMDI adflq ivc kys
ieh iÈkfieq pwqr sRI
ikhf sI ik Auh nvIN idwlI siQq vI dfier kIqf igaf sI, jo 2018
akfl qKq dy skwqryq ‘c
kYnyzIan hfeI kimÈn ƒ ilK ky ivc Kfrj ho igaf hY qy hux Aus nfl
pRfpq kIqf igaf hY aqy
ies smyN kYnyzf ivc rih rhy ies koeI lYx-dyx nhIN hY. AunHF doÈ
mgroN ieh pwqr lY ky
kys nfl sbMDq muwK gvfh bfry lfieaf ik Aus iKlfP sfiËÈ qihq
afeIaF bIbIaF ny sRI akfl
adflq ny ikhf ik ieh gMBIr muwdf hY. jfxkfrI hfsl krn. pIVq iDr vwloN pyÈ aijhf glq pRcfr kIqf jf irhf hY.
qKq dy kfrjkfrI jQydfr
sI[bI[afeI[ ny vDIk muwK hoey sInIar vkIl aYc[aYs[ PUlkf ny
igafnI hrpRIq isMG nfl
mYtropoiltn mYijstryt aimq aroVf dI dfavf kIqf ik jgdIÈ tfeItlr ny ies
mulfkfq vI kIqI. AunHF ieQy dwsxXog hY ik kuJ idn pihlF
adflq ƒ dwisaf ik ies kys ‘c gvfh kys dy muwK gvfh suirMdr isMG dy puwqr
igafnI iekbfl isMG iKlfP vDIkIaF dy iekbfl isMG iKlfP kfrvfeI dI mMg vI qKq sRI ptnf sfihb pRbMDkI kmytI
vjoN pyÈ ho ky mdd krn vfly ivvfdq nirMdr isMG ƒ kYnyzf Byj idwqf sI qy
doÈ lfAuNidaF kfrvfeI dI mMg kIqI. kIqI hY. Aus ny ieh vI doÈ lfieaf ik dy mYNbr kimkr isMG ny vI akfl qKq
kfrobfrI aiBÈyk vrmf df lfeI iztYktr Aus rfhIN suirMdr isMG Auqy afpxy ibafn
igafnI hrpRIq isMG ny afiKaf ik ieh adflq vwloN Aus df awT hËfr rupey Krcf ivKy pwqr sONp ky igafnI iekbfl isMG
tYst (JUT PVn vflf tYst) lMGy sfl bdlx leI dbfa bxfieaf jf irhf hY.
mfmlf pMj isMG sfihbfn dI iekwqrqf bMinHaf igaf sI pr ieh Krcf Aus ƒ iKlfP gMBIr doÈ lf ky pMQk rvfieqF
vyly ivcfiraf jfvygf. ieh pwqr sONpx nhIN iml irhf hY. anusfr kfrvfeI dI mMg kIqI sI.
KoKr dI pYrol bfry idwlI srkfr ƒ hukm vflIaF bIbIaF ivc surbIr kOr,
nvIN idwlI: idwlI hfeI kort ny idwlI srkfr ƒ ikhf hY ik Auh iswK
ieMdrjIq kOr, rivMdr kOr, gurcrn kOr,
mnjIq kOr, blivMdr kOr afid Èfml
irÈI kumfr Èuklf bxy sI[ bI[
kqlyafm dy doÈI blvfn KoKr dI pYrol bfry ptIÈn Aupr 2 hPqy ivc PYslf
lvy. KoKr ƒ 1984 dy iswK kqlyafm dy mfmly ivc sfbkf kFgrs afgU swjx
sn. AunHF dwisaf ik ieh iÈkfieq pwqr
lY ky bIbI bljIq kOr ny Kud afAuxf sI
afeI[ dy nvyN muKI
kumfr nfl dsMbr ‘c Aumr kYd dI sËf suxfeI geI sI. jwj njmI vËIrI ny idwlI pr AunHF dI ishq TIk nhIN hY. ies leI nvIN idwlI: mwD pRdyÈ dy sfbkf puils muKI (zI[jI[pI[) aqy 1983 dy bYc dy
srkfr ƒ hdfieq kIqI ik sfbkf kONslr blvfn KoKr dI ptIÈn ƒ pRqIinDqf bIbIaF dy vPd ny ieh pwqr akfl qKq aiDkfrI irÈI kumfr Èuklf ƒ sI[bI[afeI[ df nvF zfierYktr inXukq kIqf igaf
krdI mMinaf jfvy qy do hPiqaF ‘c inptfrf kridaF adflq ƒ ies sbMDI dy jQydfr ƒ sONipaf hY. hY. Èuklf muqfbk pRDfn mMqrI dI agvfeI vflI 3 mYNbrI cox kmytI dI mIitMg do
dwisaf jfvy. ies dy nfl adflq ny suprIm kort ivc ivÈyÈ lIv ptIÈn dfKl ies pwqr ivc jQydfr dI dUjI pqnI vfr byiswtf rihx qoN bfad srkfr ny iswDI hI Èuklf dI inXukqI kr idwqI hY.
krn leI mhIny dI pYrol dI mMg krn vflI ptIÈn Kfrj kr idwqI. swjx kumfr bljIq kOr ny doÈ lfieaf ik Aus ƒ DoKy Èuklf dI inXukqI bfry srkfr vwloN jfrI notIiPkyÈn ‘c ikhf igaf ik AunHF ƒ
qy sfQIaF ƒ hyTlI adflq vwloN brI krn dy PYsly ƒ lFBy kridaF hfeI kort ny ivc rwK ky ivafh kIqf igaf hY. pwqr do sfl leI sI[bI[afeI[ df muKI bxfieaf igaf hY. ijLkrXog hY, irÈI kumfr Èuklf
AunHF ƒ sËf suxfeI sI. Aumr kYd dI sËf pflm kflonI ivKy 1-2 nvMbr 1984 ivc Aus ny iliKaf ik ivafh qoN pihlF ƒ mwD pRdyÈ ‘c kFgrs dI srkfr bxidaF hI zI[jI[pI[ dy ahudy qoN htxf ipaf sI.
ƒ mfry gey pMj iswKF aqy gurduafrf sfVy jfx dy kys ivc idwqI geI hY. dwisaf igaf sI ik jQydfr dI pihlI mOjUdf smyN Auh Bupfl ‘c mwD pRdyÈ puils hfAUisMg kfrporyÈn dy cyarmYn hn.
Punjab Times Vol 20, Issue 6; February 9, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 6; 9 PrvrI 2019 (5)
Auzfieaf: kYptn amirMdr isMG kyNdr srkfr iqlMgfnf jF AuVIsf dIaF dy ds sflF dOrfn 3[6 PIsdI ivkfs dr pRqI idn 17 rupey iksfnF
srkfrF vwloN bxfeIaF XojnfvF dI qrË rhI sI. ipXUÈ goiel ny mihMgfeI ƒ kfbU
cMzIgVH: pMjfb dy muwK mMqrI kYptn amirMdr isMG ny kyNdrI bjt ƒ modI Auqy PYslf lvygI. iqlMgfnf srkfr sfl ivc rwKx df ishrf afpxI srkfr ƒ
df apmfn: rfhul
srkfr df ‘jumlf bjt` krfr idwqf hY. muwK mMqrI ny iek ibafn rfhIN ikhf ik kFgrs pRDfn rfhul gFDI ny bjt
ivc do vfr (hfVI-sfAuxI) iksfnF ƒ 4 idwqf pr mihMgfeI kfbU hyT rwKx dI mfr
ieh coxF `qy kyNdirq bjt hY, ijs df AudyÈ JUTy vfaidaF nfl lokF ƒ guMmrfh ‘c iksfnF ƒ idwqI jfx vflI 6 hËfr
hËfr rupey pRqI eykV nkd shfieqf idMdI iksfnI ƒ JwlxI peI hY ikAuNik ies ivc
krnf hY. sImFq iksfnF leI sflfnf 6000 rupey dy aYlfn ƒ kYptn amirMdr rupey dI sflfnf afriQk mdd ‘qy tvIt
hY. AuVIsf dI Xojnf ivc ngd rfÈI Ausy PslF dy Gwt Bfa df bhuq vwzf hwQ hY.
isMG ny mËfk krfr idMidaF ikhf ik sMkt ivc iGry iksfnF leI 500 rupey krdy hoey ikhf ik 5 sfl dI nfkfblIaq
qrHF hY pr ies ivc mËdUr qy byËmIny 23 PslF df Gwto Gwt smrQn muwl qYa
mhInf df aYlfn kr ky modI srkfr ny ies smwisaf dI gMBIrqf ƒ koeI mfnqf aqy hMkfr nfl iksfn pUrI qrHF brbfd
iksfn vI Èfml hn. modI srkfr dovF krn vflI srkfr kxk aqy Jony qoN ibnF
nhIN idwqI. muwK mMqrI ny ikhf ik nirMdr modI ny hryk dy Kfqy ivc 15 lwK rupey ho cuwky hn. hux AunHF ƒ pRqI idn 17
XojnfvF dy vI brfbr vI nhIN phuMc rhI. koeI hor Psl KrIdx dI gfrMtI hI nhIN
pfAux df vfadf kIqf sI, pr Auh hux afpxy kfrjkfl dy aMq qwk 2 hYktyar rupey dyxf AunHF vwloN kIqI jfx vflI
dUsry pfsy mulfËm qbky ƒ afmdn kr krdI. iksfnF dI afmdn XkInI bxfAux
qk dy iksfnF ƒ isrP 6000 rupey sflfnf dyx `qy Auqr afey hn. imhnq qy AunHF dI hr mMg df apmfn hY.
ivc Cot dy ky lgBg 12 hËfr rupey dy svfl ‘qy srkfrF KfmoÈ hn.
Punjab Times Vol 20, Issue 6; February 9, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 6; 9 PrvrI 2019 (6)
XUnfeIitz akflI dl dy jnrl skwqr aqy ieh mMg kIqI ik pMjfb srkfr hux ‘afp` ny drvfËy KuwlHy rwKy hoey hn. AunHF settled in California. Contact, Ph: Wanted suitable girl for
gurdIp isMG biTMzf qy ÈihrI pRDfn POrI bihbl golI kFz dy mfmly ivc dwisaf ik ÈRomxI akflI dl (tksflI) +91-98154-47677 (India) or 408- Arora, Puran Gursikh boy, Good
gmdUr isMG Éflsf ny pRYWs kfnPrMs sfbkf zI[jI[pI[ sumyD sYxI aqy bfdl aqy bspf nfl gwlbfq cwl rhI hY. 621-7329 (USA) 5-8
Looking, muscular, B.Com/MBA,
dOrfn aglIaF coxF lVn df aYlfn pirvfr ƒ igRPqfr kry. AunHF qswlI Ëfihr Managing Textiles manufacturing
kIqf. kIqI ik axpCfqI puils dI pCfx ho bIrdivMdr isMG ny imlfieaf Wanted well settled Unit, Rental Units, in Mumbai, 5'-
pMQk afgUaF ny Kulfsf kIqf ik AunHF geI hY aqy igRPqfrIaF df islislf ÈurU
ny pMjfb zYmokrYitk alfieMs ivc Èfml hoieaf hY. tksflIaF nfl hwQ Canadian/US citizen/green 8'/ 28 yrs. Caste no bar. Boy‘s
card holder boy for Jatt Sikh elder brother, family settled in
vwK vwK iDrF dy afgUaF nfl mIitMgF kr afgUaF ny ieh vI mMg kIqI ik zyrf cMzIgVH: pMjfb ivDfn sBf dy
Kang Canadian PR girl 24 yrs, USA, Canada. Boy is willing to
leIaF hn aqy aglIaF coxF iekwTy qOr isrsf dy muKI ƒ ies mfmly ivc igRPqfr sfbkf spIkr bIrdivMdr isMG ÈRomxI
invest for his start-up. Pl email:
‘qy lVn df PYslf kIqf hY. BfeI gurdIp kIqf jfvy aqy pRikiraf qyË kIqI jfvy. akflI dl (tksflI) ivc Èfml ho gey. 5’-6", diploma electrical control
citibombay@gmail.com
isMG biTMzf ny dwisaf ik bhujn smfj jylHF ivc bMd isMGF dI irhfeI dy Xqn vI pMjfb pRYs klwb, jlMDr `c iek smfgm systems, currently working as 6-
pfrtI nfl qF pihlF hI gwlbfq ho cuwkI qyË kIqy jfx. afgUaF ny afiKaf ik dOrfn tksflI afgU rxjIq isMG technical support in Toronto,
hY aqy Auh bspf pRDfn mfieafvqI nfl brgfVI morcf sdkf hI iensfP leI rfh bRhmpurf, rqn isMG ajnflf qy syvf isMG jIvn sfQI dI loV hY
only child. Contact: What‘s
ipCly idnIN idwlI ivKy mIitMg kr cuwky pwDrf hoieaf hY. afgUaF ny ies gwloN syKvF dI mOjUdgI ivc AunHF ƒ akflI
App 1-437-779-2765 jwt iswK amrIkn grIn kfrz
hn. AunHF afiKaf ik sBnF iDrF ƒ iek ienkfr kIqf ik morcy ivc iksy qrHF dy dl tksflI ivc Èfml kIqf igaf.
bIrdivMdr isMG 1967 ivc bqOr holzr, 44 sfl, 6', qlfksLudf leI
isafsI mMc ‘qy iekwTf kIqf jf irhf hY koeI mqByd nhIN hn.
iswK stUzYNts PYzryÈn dy pRDfn isafsq To Advertise with 35 qoN 45 sfl dI jIvn sfQx dI loV
hY. lVkf gYs pMp ‘qy kYsLIar, sfrf
`c Èfml ‘c hoey sn. 1980 `c Auh
srihMd qoN ivDfiek qy 2002 ivc KrV
Punjab Times pirvfr amrIkf ivc vYl sYtlz, koeI
dI loV hY
ivc mOjUd KflI QF Brn qy pfrtI ƒ hor nvIN idwlI: invyÈkF dy pYsy moVn leI 25700 kroV rupey sybI kol jmF nf
qfkqvr bxfAux leI tksflI dl ivc krfAux ‘qy suprIm kort ny shfrf gruwp dy muKI subRqf rfey ƒ 28 PrvrI ƒ pyÈ hox
Èfml hoey hn. dy hukm idwqy hn. cIP jsits rMjn gogoeI dI agvfeI hyTly bYNc ny ikhf ik shfrf
ƒ pYsy jmF krfAux leI Cy mhIinaF df smF idwqf igaf sI pr Auh isrP 15 hËfr
kYntkI ivc mMidr
mYzIsn, ivskfnisn `c BfrqI dI BMn-qoV
kroV rupey hI jmF krf sikaf hY. bYNc ny subRqf rfey aqy gruwp dy hor zfierYktrF
ƒ hor mOkf dyx qoN ienkfr kr idwqf hY. rfey ies smyN pYrol ‘qy cwl irhf hY.
dI loV hY.
ansrF ny nPrqI aprfD qihq
svfmInrfiex mMdr ivc Bgvfn dI mUrqI
qMdr
U Iey, hYlpr, izsL vfsLr qy
irhfiesL PrI, cMgI qnKfh
Auqy kflf rMg iCVk idwqf aqy kMDF ‘qy
BwdI ÈbdfvlI vfly sunyhy ilK idwqy.
vytr dI loV hY
pu i ls mu q fbk bfrIaF qo V idw q IaF mYzIsn, ivskfnisn ivc BfrqI rYstorYNt ‘Zfbf’
geIaF, kursI ‘qy cfkU mfiraf igaf aqy leI qMdUrIey, hYlpr, izsL vfsLr aqy vytr dI loV hY.
sMprk kro: sMnI drfjF ‘coN sfmfn gfieb sI. kYntkI
muPq Kfxf qy hor shUlqF
Pon: 608-630-0287
jnrl asYNblI leI cuxI geI pihlI
BfrqI-amrIkn inmf kulkrnI ny ikhf sMprk kro: imstr isMG
3-6 ik ieh kfrf ihMdU Drm aqy BfeIcfry ƒ
kmËor krn dI sfiËÈ hY.
Pon: 608-886-2500 6-9
REGISTRATION SERVICES
trwikMg nfl sbMDq hr qrHF dy primt ijvyN IFTA,
Grand Opening CA#, MCP, 2290, ICC, BOC III, NM & Kentucky
or Truc
Special Price ffor k Wash
uck Permit, DOT Fuel Tax, Corporation Filling aqy
trwkF dIaF lfiesYNs plytF Same Day Service vI
Ph: 209.982.9996
globl mltI srivisË dI idMdy hF. qusIN sfzy koloN plytF lY ky afpxf kMm qurMq
nvIN lokyÈn STOCKTON ivc ÈurU kr skdy ho. asIN DOT Compliance, DOT
HIGHWAY 4 dy iblkul nËdIk Audit ivc vI trwikMg kMpnIaF dI mdd krdy hF.
1950 E Miner Ave. FAX: 209.982.9997 TEL: 209.982.9996
Stockton, CA 95205 www.globalmultiservices.com info@globalmultiservices.com FAX: 209.982.9997
Punjab Times Vol 20, Issue 6; February 9, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 6; 9 PrvrI 2019 (8)
bfby nfnk dy Kyq bcfAux leI ztI bfby nfnk dIaF AudfsIaF bfry
bxygI dsqfvyËI iPlm
iemrfn Kfn dI asYNblI mYNbr torFto: bfby nfnk dIaF AudfsIaF sfAUdI arb, pfiksqfn aqy Bfrq dIaF
lfhOr: gurU nfnk dyv jI dy KyqF ƒ ieh AusfrI bfbf jI dy KyqF qoN dUr krvfeI ijQy 18 sflF qwk afp hÜ vfh ky anfj bfry jfxn dI iswK jgq dI hmyÈf qFG sUPI, boDI, ieslfimk aqy ihMdU QfvF ƒ
Ausy qrHF rwKx leI pMjfb ivDfn pYdf kIqf sI, AuQy awj vI anfj rhI pr ies bfry Auh Koj nhIN ho skI Kojxgy ijQy-ijQy bfby nfnk ny lokF nfl
sBf dI mYNbr ny afvfË bulMd kIqI pYdf kIqf jfvy aqy gurduafrf ijs dI loV sI. hux amrdIp isMG ny goÈt rcfey. jnm sfKIaF aqy ivdvfnF
hY . pfiksqfn dy pR D fn mM q rI sfihb dy drÈnF leI afAux vfly ieh ijMmf cuwikaf hY. pfiksqfn ivclI dIaF ilKqF ƒ afDfr bxf ky iqafr ho
iemrfn Kfn dI qihrIky - ey - ÈrDflU a F ƒ Au Q y Au g feIaF iswK ivrfsq bfry Koj kr rhy qy isMgfpur rhI ies qkrIbn 450 imMt dI dsqfvyËI
iensfP pfrtI nfl sbMDq lihMdy PslF qy anfj df lMgr vsdy dsqfvyËI PotogRfPr amrdIp isMG df iPlmFkx ies sfl dy aKIr qwk
pMjfb dy isaflkot qoN asYNblI Ckfieaf jfvy. dy mn ivc kfPI sflF qoN ies pRojYkt dI mukM ml hox dI afs hY jdik 2020 dy
mYNbr momnf vfihd ny afpxf mqf momnf ny bIqy idnIN afpxy ivAuNq cwl rhI sI. aKIr qwk ieh afm lokF leI muhweIaf
jmHf krvf idwqf hY, ijs ‘qy agly mqy pMjfb asYNblI ƒ Byjy hn Auh ies do sflf bhu-kroVI pRojYkt ho skygI.
iejlfs dOrfn bihs hox dI aqy hux agly iejlfs dOrfn qihq 9 mulkF ivc koeI 150 QfvF ƒ ies qoN pihlF amrdIp isMG ny cfr
sMBfvnf hY. AunHF ƒ ivcfiraf jf skdf hY. kYmrfbMd kr ky ieh dsqfvyËI ‘alYgorI: sflF dI Gflxf nfl 1947 qoN bfad
momnf vfihd ny afpxy mqy ieiqhfs anusfr qqkflI ey tYpystrI afP gurU nfnks trYvl` pfiksqfn ‘c isw K F dIaF Dfrimk,
ivc do suJfa pyÈ kIqy hn. AunHF gvrnr dunI cMd ny gurU nfnk bxfAu x gy . pfiksqfn qo N kY m rfmY n smfijk, siBafcfrk ivrfsqI iemfrqF
df kihxf hY ik krqfrpur sfihb dyv jI ƒ 100 eykV ËmIn Byt slmfn aflm AunHF dy nfl hY. AunHF dI inÈfndyhI kridaF do sicwqr ikqfbF
gilafry leI gurduafrf sRI kIqI sI, ijQy AunHF krqfrpur dwisaf ik Auh gurduafiraF aqy Drm dy ‘lOst hYrItyj: id iswK lYgysI ien
krqfrpur sfihb dy afly-duafly sfihb ngr vsfieaf. gurU nfnk dfiery qoN bfhr inkl ky bfby nfnk dy pfiksqfn‘ aqy ‘id kuiest kFtIinAUË‘
vwzI pwDr ‘qy AusfrI kIqy jfx dI dyv jI ny krqfrpur dI nINh smuwcI mfnvqf dI BlfeI dy sMdyÈ ƒ pyÈ ilKIaF hn. AunHF 2014 qoN 2017 dOrfn
qjvIË hY. vfihd ny qrk idwqf ik 1515 eIsvI ivc rwiKaf. bfbf krnf cfhuMdy hn. 11 nvMbr qoN AunHF pfiksqfn dy 126 ipMzF ÈihrF ‘c axgOly
ies kfrn gurU nfnk dyv jI dy ivrfsqI jfvy. aYm[pI[ey[ momnf vfihd ny ieh vI jI ny ieQy afpxI kutIaf bxfeI aqy ieQy sRIlMkf qoN bfkfiedf iPlm bxfAuxI ÈurU gurduafiraF aqy ieiqhfsk QfvF lwB ky
Kyq pRBfivq hoxgy. AunHF mMg kIqI hY ik suJfa idwqf hY ik gurU nfnk dyv jI ny hwQIN KyqI krnI ÈurU kIqI. kIqI hY aqy Auh ierfn, ierfk bMglfdyÈ, lokF sfhmxy ilaFdIaF.
ivaMg
ivc sunihrI awKrF ivc iliKaf jfvygf, hovygf! ies aKfx dy hvfly rfhIN asIN
ikAuNik pRDfn gDf sfihb quhfzy ipMz qoN isrP aYnf hI kihxf cfhuMdy hF ik dyKo
cox pRcfr ÈurU kr rhy hn. ies cox rYlI sfzIaF jMglI pRjfqIaF ikQy ikQy mfnvI
ivc hum humf ky phuMcx ‘qy asIN ‘nf iqMnF jIvF df mfrg drÈn kr rhIaF hn. pr
`coN, nf qyrF ‘coN gDf pfrtI’ vwloN quhfzf Bfrq ivc lok sBf coxF isr ‘qy hn aqy vwK vwK rMgF siQqI df ivaMg ieh hY ik BYx zUmxI ho jfxgy aqy asIN ieh iswD krn dI
sB df suafgq hY. ijvyN ik quhfnUM pqf hI dy isafsqdfnF ny lokF dIaF votF btorn df hr hrbf vwl awj qwk iksy ny qvwko nhIN idwqI. koiÈÈ krFgy ik sfzy Brf GoVy dI qrHF
hY ik coxF nyVy af rhIaF hn, asIN giDaF sfzI srkfr afAux `qy asIN Aus nUM vI asIN vI vPfdfr jfnvr hF, ijnHF nUM jfx-
vrqxf huxy qoN sLurU kr ilaf hY. ies lyK ivc siqMdrpfl
ny vI iek sYkUlr isafsI pfrtI df afpxy mMqrI mMzl ivc Èfml krFgy qF buJ ky hfÈIafikRq kIqf igaf hY!
inrmfx kIqf hY. dUjf, quhfnUM sfzI pfrtI bfvf ny isafsqdfnF dy ies vqIry ‘qy ‘giDaF dI cox jo Auh afpxy zMg qy ZMg nfl lokF dI Brfvo! asIN ies gwl df sKq ivroD
dy nF qoN sfzI inrpwKqf aqy sfzI pfrtI rYlI’ rfhIN iqwKIaF cotF lfeIaF hn. -sMpfdk KUb syvf kr sky! krdy hF ik lok rfj ivc srkfrF ieh
dy sYkUlr hox df pqf qF lg hI igaf dUjf, qusIN iek hor aKfx suixaf inrDfrq krn vflIaF kOx huMdIaF hn
hoxf aY! sfzI gDf prjfqI nUM Bfr iKwcx vfr cox lVn df mn bxfieaf hY qy sfnUM ieiqhfs nUM awKoN Ehly rwiKaf hY. hoxY ik ‘mwJ dy awgy bIn vjfAux df kI ik asIN giDaF ny kI Kfxf hY, kI nhIN?
qy Bfr Zox df puÈq-dr-puÈq qËrbf pUrf XkIn hY ik asIN quhfzy sihXog qy asIN iek gwl spÈt kr dyxI Pfiedf?’ Brfvo sfzI srkfr afAux `qy aijhIaF isafsI gwlF nfl mnuwKF nUM qF
hY. sfzf XkIn hY, aÈIrvfd nfl afpxy mnsUby ivc ËrUr cfhuMdy hF ik sfzI pfrtI asloN nvIN ies aKfx dI vrqoN ‘qy ÈrfbbMdI vFg AulJfieaf jf skdf hY pr sfnUM giDaF
pRDfn gDf sfihb sPl hovFgy. isafsI pfrtI hY, ies leI asIN ieh pUrn qOr ‘qy rok lf dyvFgy ikAuNik ies nUM nhIN! hux qusIN afp hI dwso, sfnUM giDaF
dyÈ dy ieiqhfs ivc Brfvo! ‘hwQ kMgx nUM afrsI kI qy nhIN kihMdy ik sfzI srkfr afAux ‘qy aKfx ivc mrd mfniskqf JlkdI hY qy nUM kI pqY ik hux swqf ivc ikhVI srkfr
sB qo N bu D Imfn, pVHy-ilKy nUM PfrsI kI?’ qusIN Kud isafxy quhfzy bYNk KfiqaF ivc 15-15 lwK rupey ieh sfzI BYx nfl vDIkI hY! sfzI srkfr hY, ikhVI nhIN? ikhVI cIË Kfx ‘qy pfbMdI
isafxy qy clfk ho aqy dyÈ dI isafsq qoN cMgI qrHF vfikP af jfxgy, ikAuNik iek qF asIN jumilaF afAux ‘qy sfzI BYx BfvyN zI[ jy[ awgy aY qy iks ‘qy nhIN? E BfeI! sfzy gDy
muwK mMqrI sfbq ho ik ieQy qF sfzI jMglI jIvF dIaF kuJ ivc XkIn nhIN rwKdy, dUjf asIN lflc nfgn zFs kry, Aus nUM koeI nhIN rok BrfvF ny jy afpxy pfpI pyt dI BuwK
hoxgy. quhfzf bhuqf pRjfqI srkfrF bxfAux qwk vI Xogdfn rUpI irÈvq dy ky quhfzIaF kImqI votF skygf. ieh sfzf quhfzy nfl vfadf irhf! imtfAux Kfqr pOdy Kf ley qF kI lohVf
dy cukIaF hn. AunHF dI ies ieiqhfsk nhIN KrIdxf cfhuMdy, sgoN qrk qy dlIl asIN afpxy Co t y ijhy isafsI af igaf! ieQy mMqrI-sMqrI pqf nhIN
siqMdrpfl bfvf dyx qoN koeI munkr nhIN ho skdf. KYr! nfl quhfzf Brosf ijwqxf cfhuMdy hF. anuBv rfhIN ieh igafn vI pRfpq kr kIhdf kIhdf kI kI Ck jFdy aY! nfly
Pon: 91-94676-54643 asIN afpxIaF jfnvr pRjfqIaF `qy mfx iek gwl hor Brfvo! asIN kyvl AuhI ilaf hY ik isafsq cmkfAux leI sfzy BrfvF nUM kI pqf ieh mihMgy Bfa dy
krdy hF ik clo koeI qF hY, ijs ny aYnI vfady krFgy, jo sfzI smrwQf ivc hox iPlmF df ivroD krnf bhuq ËrUrI hY. pOdy qF ‘svwCqf aiBafn imÈn’ dI gRFt
smF nf lYNidaF hux mYN pRDfn gDf sfihb qrwkI kIqI! pr hF! sfnUM iksy nfl qusIN jfxdy ho Brfvo ik iPlmF ivcoN lfey gey sn. E asIN ikhVf mnuwKF
nUM bynqI krdF ik Auh mMc ‘qy af ky cMd koeI sfVf nhIN hY. asIN qF afpxy ivc GoiVaF df nF bfdl, cyqn vFg zfeIt cfrt bxfey huMdy ny, gDy hF
Èbd afpxy mUrK bMd qoN kihx. pRDfn kMm ivc XkIn rwKdy hF, cMm ivc aqy GoVIaF df nfm DMno, GMno qy giDaF ny qF BfeI hux Kfxf hI hoieaf!
gDf sfihb, afAu jI. nhIN! afid rwiKaf huMdY, pr sfnUM gDy Brfvo! asIN afpxy dyÈ nUM muV sony
styj sYktrI ny sfzI Èfn ivc kuJ Brfvo! ieh vI sfzy anuBv df gDf hI bxf ky pyÈ kIqf dI icVI bxfvFgy. sfzI BYx icVI, jo ivdyÈ
bhuqy hI pwTy pf idwqy ny, BfvyN asIN aYny ivc Èfml ho cukf igafn hY ik jFdf hY. so Brfvo! sfzI pRjfqI vwl AuzfrI mfr geI hY, asIN Aus dI Gr
jogy nhIN hF, pr asIN afpxy Coty Brf dy vrqmfn ivc BfvyN iksy vI pfrtI nUM iPlmF ivc mËfk df pfqr vfpsI leI hr Coty-vwzy dyÈ ivc BRmx
ipafr nUM afPry pyt qwk mihsUs krdy hF! dI srkfr hovy, Aus vyly Auh koeI bxf ky pyÈ krn df asIN sKq krFgy aqy Aus nUM lwB ky muV dyÈ ‘c
asIN qF Brfvo! quhfzy ivcoN hI hF, kMm nhIN krdI, sgoN BivwKmuKI ivroD krFgy. sfzy ijhy iek ilafvFgy, Aus nUM afpxI sMsikRqI qy
quhfzy afpxy! asIN isafsq ivc nhIN sI XojnfvF AulIkdI hY. virHaF dy vrHy koml icq jIv df ijs vI siBaqf df pfT muV qoN Xfd krvfvFgy!
afAuxf, pr sfnUM duwK hoieaf ik sfzy Auh iKaflI plfE bxfAuNdI hY aqy iPlmkfr ny mËfk Auzfieaf ieh sB quhfzy ipafr qy sihXog kfrn
BfeIcfry dy awT giDaF nUM cfr idn jylH jdoN AuhI pfrtI ivroDI dl ivc hovy hY, AunHF nUM jFc dy Gyry ivc hI sMBv ho skdf hY Brfvo!
ivc ies krky rwiKaf igaf ik AunHF ny qF vrqmfn srkfr nUM inMdx BMzx ilaFdf jfvygf qF jo BivK ivc hF! aKIr ivc mYN iek bynqI hor
iksy srkfrI pdvIDfrI ivakqI ivÈyÈ ivc muwK BUimkf inBfAuNdI hY. ieh aijhI glqI nUM duhrfieaf nf krnI hY ik sfzy ijqx ipCoN qusIN sfnUM
dy kImqI bUitaF nUM nuksfn phuMcfieaf vI siQqI dI ivzMbnf hY ik mfnv jf sky. Brfvo ieh nIqI dohrf gDy hI swdxf. aYvyN ‘Èyr afieaf, Èyr
sI. ies Gtnf ny sfnUM aMdr qwk lUh jfqI nUM iek dUjy nUM vizafAux jF kMm krygI, ijQy sfzI pRjfqI afieaf’ kih ik sfnUM vizafAuxf nf ÈurU
swuitaf! XkIn jfxo, sfzf Brosf mnuwK BMzx leI sfzIaF hI jMglI nUM iensfP imlygf, AuQy mfnv kr idAu, ikAuNik quhfnUM qF pqY ik sfnUM
jfqI qoN tuwt igaf hY! asIN afpxI gDf pRjfqIaF ijvyN Èyr jF cUhf afid dI imsfl msln asIN lokF nUM afpxy dulwqy mfrn jfqI afpxIaF mUl smwisafvF nUM smJx aslI Èyr qoN ikMnf zr lgdf hY!
ibrqI nfl mnuwK jfqI df ikMnf Bfr hlkf dyxI pYNdI hY. pr Brfvo! sfzI srkfr nf df kMm zbl kr idaFgy. svyry Èfm qoN vI vFJI rih jfvygI! ies nfl gDf Brfvo! sfzI pfrtI df cox inÈfn
krdy rhy hF, pr ieh aihsfn PrfmoÈ BivwK kflI hovygI, nf vrqmfn kflI, dulwqf srivs inrivGn clfAux leI ibrqI df ivkfs qy ivsQfr hovygf! gDf hI hovygf, ikAuNik pRqwK nUM pRmfx
sfzy giDaF dy vI nhIN hoey! sgoN BUq kflI hovygI, jo cfrls zfrivn sfzI srkfr vcnbD rhygI. dUjf, BfvyN sfzIaF gwlF qoN qusIN sfzI dUr idRÈtI dI kI loV? kihMdy ny, loV vyly qF gDy nUM
KYr[[[asIN aijhy msilaF nfl dy ‘AuqpqI dy isDFq’ qoN vI bhuq pihlF asIN afp PotUaF qy sYlPIaF dy ÈOkIn df aMdfjLf qF lf hI ilaf hoxY ik gDf vI bfp kihxf pY jFdY! Brfvo, hux smyN
nijTx leI isafsq df rfh cux ilaf dI gDf pRjfqI dy pUrvjF dy axgOly pr hF, pr asIN sfzI srkfr bxn ‘qy ies BfeIcfry dy ivkfs leI sfzI srkfr ikMnI dI loV hY, qusIN ies rYlI nUM dyÈ dI bdldI
hY qF jo sfzy dyÈ ivc gDf BfeIcfrf amuwly ieiqhfs nUM quhfzy sfhmxy lY ky ‘qy pUrI rok lf idaFgy, ‘zIsYlPfeIËyÈn’ vcnbwD qy kfmXfb srkfr hovygI! asIN qkdIr smJo aqy sfnUM votF dy ky sfzI
surwiKaq rih sky. sfnUM ieh dsidaF afvygI. asIN XUnIvristIaF ivc gDf kr idaFgy ikAuNik sYlPIaF lYx nfl quhfnUM sfP qy spÈt dws dyeIey ik sfzI pfrtI ‘nf iqMnF `coN, nf qyrF `coN gDf
bVI KuÈI ho rhI hY ik amrIkf dI Koj kyNdrF dI sQfpnf krFgy. giDaF dy ijQy dyÈ dI Xuvf pIVHI df smF Krfb huMdf srkfr lokF leI kMm nhIN krygI, sgoN pfrtI’ nUM ijqfE aqy sfnUM muK mMqrI dI
‘ieMtrnYÈnl zONkI aYsosIeyÈn’ dy pRDfn ieiqhfsk Xogdfn `qy ivÈv kfnPrMsF hY, AuQy sYlPIaF dI afizitMg kfrn dyÈ giDaF leI kMm krygI ikAuNik bhuq sfry kursI qwk Zox df ieiqhfsk kfrj kro.
imstr zONkI ny vI ies gYr-gDfnvI krFgy, ikAuNik sfnUM ies gwl `qy vI PKr ivc iBRÈtfcfr vI PYldf hY. giDaF ny sfnUM pfrtI PMz idwqf hY. srkfr aMq ivc asIN AunHF awT giDaF dI
Gtnf dI Gor inMidaf kIqI hY. AunHF afpxy hY ik asIN inrol dysI nsl dy hF, horF Brfvo! hux asIN kuJ dlIlF nfl afAux ‘qy asIN AunHF nUM bhuq sfrIaF byimsfl kurbfnI nUM sjdf krdy hF, ijnHF
iek ibafn ivc ikhf hY ik srkfrF nUM pRjfqIaF vFg amrIkf, sfhIvfl jF iksy afpxI pfrtI bfry dwsxf cfhuMdy hF ik CotF dy ky afpxI vPfdfrI df sbUq sfnUM rfjnIqI ivc afAux leI pRyirq
afpxy kfnUMn mnuwKF ‘qy hI lfgU krny hor nsl dy hox df sfzy `qy koeI doÈ sfzI srkfr ikAuN afAuxI cfhIdI hY. dyvFgy, AunHF nUM bYNkF qoN krËf lYx dI kIqf. hux asIN awgy vI iek do hor ipMzF
cfhIdy hn, sfzy giDaF ‘qy nhIN. AunHF dy nhIN hY. sfnUM Èwk hY ik zfrivn ny afpxI msln ‘vkqoN KMuJI zUmxI qy gfhvy afl- ivDI nUM srl qy afsfn bxfieaf jfvygf. ivc rYlIaF nUM sMboDn krnf hY, so afigaf
ipafr aqy pRyrnf sdkf hI asIN ies Koj smyN jfx-buJ ky sfzI pRjfqI dy pqfl’ aKfx qusIN suixaf hoxY! ies dy Auh dyÈ-ivdyÈ ivcoN krjf lYx dy smrwQ idE! DMnvfd!
awj dI gwl ieAuN nhIN imtfAuxf cfhIdf, bwcy krn pVHfeI, lUMbVF bxq bxf ky ivaMg
‘jY ihMd’ df ijs nfhrf lfieaf swc nUM awgy afAux idE, iewQy ÈyrF dI mwq mfrI. jdoN PIqfÈfhI `c bdmfÈVf jdoN vVdf,
koeI cwb igaf vwzIaF qopF nhIN BulfAuxf cfhIdf. qusIN jfny ikAuN bdlfeI. mfs mfs kr AulJI qfxI afm lokF ƒ pfAuNdf iPr vKq Xfro.
koeI jhfj zwkfr igaf. brnfly ivc Aus dy nfEN idMdy inwq supfrI. isafsq ivc jdoN vVdf sfAU nyqf,
koeI lokF dy pYsy luwt ky ijs idwlI ivc ijnHF Kfqr kflj bxvfAuxf cfhIdf, arQcfry df nfs ho igaf ‘iBRÈt-bdmfÈ` ƒ pfAuNdf vKq Xfro.
ivdyÈ AuzfrI mfr igaf. gurU jI sIs luhf gey. lyKkF ‘c sMq rfm AudfsI BuwKy mrn vpfrI. soÈl mIzIaf jdoN BUcfl pfvy,
ijs df jdoN vI dfa lwigaf EhIE jnyAUaF vfly sn nhIN BulfAuxf cfhIdf. jMgl dy ivc ijLMdgI Xfro ihwldf lwgy vËfrqI qKq Xfro.
Jwt mFjf lf ky pfr igaf. jo kIqy Aupkfr Bul gey. sdf mOq qoN hfrI. rfKy ruwKF dy mfrn qoN bfad vI hux,
pMdrF lwK dIaF PVHF mfr idwlI vfly eyarport df vihxI vflIey df ieh qrlf sVkF Auqy cwl nHIN skdI lwkV mfPIaf sfVdf drwKq Xfro.
koeI nfl jumilaF sfr igaf. nfEN bdlfAuxf cfhIdf, jykr suxdf hY koeI, iekwlI iekihrI nfrI. KUMzf vyK ky qskrF rfh bdly,
KflI bYNk dI kfpI qfeIN DMn DMn sRI gurU qyg bhfdr jI qKqF vfilE kr idE ikrpf ruwKF dy nfl isrF ‘qy cwldI hoieaf zMzf srkfr df sKq Xfro.
sFBx df bws Bfr ipaf. ilKvfAuxf cfhIdf. ‘idafl’ kry arjoeI. AuhIE cMdrI afrI. byruËgfr ƒ BivwK hnyr lwgy,
votF dy sMd bx gey lokIN myrI ies arjoeI df qF hI nÈy krky hoieaf msq Xfro.
ÈYqfn qF bfËI mfr igaf. aMimRqsr ngrI ieh nhINEN burf mnfAuxf cfhIdf, soc dI CqrI KuwlH jfvy jy PV ky lwgy pey kuwtx duKI lokIN,
-jgmIq isMG pMDyr gurUaF hwQIN afp sjfeI, ikrpf kr ky mMqrIaF nUM KuwlH ky afvx sfry, vpfrI nÈy dy ƒ lwgf dsq Xfro.
Pon: 91-98783-37222 kfgoN hMs bxfAuNdI ijhVI PrjL inBfAuxf cfhIdf. Bwj jfxgy klgIaF vfly nÈyVI kuVIaF vI dyx ibafn lwgIaF,
--- ieh jfxy sB lokfeI. -hridafl isMG cImf qKqF-rfjF vfly vI. ho geI puils dI hflq Ksq Xfro.
burf mnfAuxf cfhIdf ijs QfEN ‘qy bdlx qkdIrF isaftl. gurbq dy dr nfloN vD ky pMjfbI afqm-hwiqaf 5-7 inwq krdy,
afjLfd ihMd POj bxf ky nhIN BulfAuxf cfhIdf, --- koeI nhIN hY mwkf, sUrj pMjfb df ho irhf asq Xfro.
ijs hwk leI nfhrf lfieaf.
afkfsLIN nf pfqflIN AuhnUM
rfjf sFsIEN bdl ky
gurU rfm dfs ilKfAuxf cfhIdf.
gurbq dy dr loV smyN nqmsqk huMdy
isr qfjF vfly vI.
hryk cOk ivc kYmry iPwt kr‘qy,
PsU ‘igwl` jy krU gÈq Xfro.
hvf ‘c hI mfr mukfieaf. bMny pYr iÈkfrF dy -hrijMdr gulpur -jugrfj isMG igwl, XOrk
beI nyqf jI df Koj Kurf cMgIaF pusqkF idE bwicaF nUM pr KuwlHy iPrn iÈkfrI. Pon: 91-98722-38981 Pon: 704-257-6693
Punjab Times Vol 20, Issue 6; February 9, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 6; 9 PrvrI 2019 (11)
lok sBf ivc 8 jnvrI 2019 nUM kMm krn vfilaF dI qnKfh Gtf ky
pyÈ hoieaf afrQk qOr ‘qy pCVy lokF nUM
10% rfKvFkrx dyx sbMDI ibwl pfs
kr idqf igaf. agly idn hI rfj sBf
qwQF dI khfxI aMkiVaF dI ËubfnI lgBg qIjf ihwsf kr idwqI hY, lfrf ieh
lfieaf igaf hY ik kuJ smyN dy prK kfl
ipCoN rYgUlr kr idwqf jfvygf. ieh lfrf
ny ieh ibw l pfs kr idqf. dy È dy ivc 39[70 lwK rih igaf. ieMj qnKfh idMdy hn. iek aMdfËy anusfr 2017 ivc qy pfrt tfeIm lYkcrfr hn. rvI iswDU pihlF vI lfieaf igaf sI pr hux nvIN
rfÈtrpqI vloN iesy ibwl ‘qy 12 jnvrI lYx vfilaF dI igxqI ivc 37 lwK df koeI zyZ lwK muMzy-kuVIaF pVHfeI leI dy BrqI Gutfly ipCoN kfljF ‘c BrqI bMd Èrq lfeI geI hY. ivcfry mulfËm Bfxf
2019 nUM dsqKq kr dyx nfl ieh ibwl Gftf dyiKaf igaf hY. srkfrI nOkrIaF vIËf lY ky ivdyÈ cly gey. kr idwqI geI sI. ieh smJ qoN bfhr hY mMn ky Gwt qnKfh ‘qy kMm kr rhy hn
kfnUMn df rUp Dfr cukf hY. hux kul df qF ies qoN vI mfVf hfl hY. 2016 qoN pRiswD arQ sLfsqrI s[ suwcf isMG ik Gutflf iksy ny kIqf aqy sËf afm aqy ivroD vI cl irhf hY. ies qrHF ingUxI
rfKvFkrx, jo pihlF 49[5% sI, vD 2017 qk BrqIaF qy inXukqIaF igwl anusfr ipCly do sflF ‘c 70 lwK lokF nUM ikAuN idwqI jf rhI hY? qnKfh ‘qy kMm kr ky Gr df guËfrf
ky 59[5% ho igaf hY. 1,13,524 qoN Gt ky 1,00,933 ho cukIaF nOkrIaF Gt cukIaF hn. Aukq aMkiVaF AuDr Qwbf Qwbf izgrIaF lY ky ikvyN clfieaf jf skdf hY?
aKOqI jn ihq ivc pfs hoeI 124vIN hn. kyNdr srkfr dIaF postF 2013- nUM dyKidaF mihsUs huMdf hY ik 10% nOjuafn ivhly iPr rhy hn aqy nvyN afm lokF vloN ies iksm dy ivhfr
soD afpxy afp 2014 dy 16[91 lwK dy aMkVy dy mukfbly rfKvFkrx iek cox lfrf hI hY. kMm ividafrQIaF leI kfljF ‘c lYkcrfr nUM vyK mihMgI pVHfeI qoN pfs vwitaf jf
ivc invyklI hY. 2016-2017 qk Gt ky 15[23 AuplbD nhIN hn. aYzhfk BrqI irhf hY. ijvyN ik Aupr dwisaf jf cukf
BfvyN muwK ivroDI lwK rih geIaF. isstm clfieaf jf irhf hY. hY, AucyrI pVHfeI leI ivdyÈF vl cly jfx
pfrtI kFgrs ny huxy ijhy Bfrq dy sB qoN vwzy pfrt tfeIm aiDafpkF nUM df ruJfn vwD irhf hY. BfvyN AuQy dI pVHfeI
ies nUM mihj cox sUby, ijs ivcoN kdy lok sBf leI lgBg 45000-50000 rupey df Krc Bfrq nfloN ikqy vwD hY, Pyr vI
ÈoÈf afiKaf hY, 85 sMsd cuxy jfieaf krdy sn, mhInf idwqf jFdf hY, jdik gYst krËy cuwk ky ivdysL jfx dI iKwc vwD hY.
pr ies df ivroD ivc cpVfsI leI kyvl 62 lY k crfrF nU M ky v l 21,600 iksfn pihlF hI srkfr dIaF glq
vI nhIN kIqf. nOkrIaF hI kwZIaF geIaF, ijnHF rupey mhInf idwqf jFdf hY. kMm nIqIaF dy iswty vjoN KudkÈI kr irhf hY.
leI ibnY pwqrF dI igxqI 93,000 dohF iksm dy lYkcrfrF df ieko hux pVHy iliKaF nfl aijhf ivhfr kIqf
zf[ ajIq isMG kotkpUrf sI aqy ies ivc 3740 gRYjUeyt qy ijhf hY. kfljF ‘c lYkcrfrF nUM jf irhf hY. hr Gr leI ruËgfr df lfrf
Pon: 585-305-0443 pIaYc[ zI[ sn. jdoN iksy dyÈ ivc QoVHI ijhI qnKfh ‘qy rwiKaf jFdf lf ky bxI srkfr ieh kih rhI hY ik
pRqI ivakqI afmdn ds hËfr rupey vI clfAux leI jo nOkrIaF idwqIaF jf rhIaF hY. keI BrqI hox vfly qF Aus qoN vwD sB nUM nOkrI dyxI sMBv nhIN hY. do sfl
afm qOr ‘qy sMsd mYNbrF dIaF qnKfhF nf hovy, AuQy rfKvyNkrx dI hwd nUM 66,000 hn, AunHF ivc Tyky dI pRxflI hI cl rhI Krc afpxI pVHfeI ‘qy kr cuky huMdy hn, qF bIq cuky hn aqy jfpdf nhIN ieh lfrf
aqy Bwqy afid vDfAux leI hI srbsMmqI rupey mhInf jF awT lwK sflfnf imQxf hY aqy ies pRxflI ivc rfKvyNkrx leI jdik purfxy lYkcrfr iesy kMm leI ienHF pMj sflF dy aMdr koeI ruËgfr dyx leI
huMdI hY, nhIN qF krIb hr mqy df ivroD afpxy afp hI keI pRÈnF nUM jnm idMdf koeI QF nhIN hY. qoN dugxI jF iqguxI qnKfh ‘qy kMm kr kuJ krygf. hux coxF Pyr isr ‘qy hn
huMdf hY, sMsd ivc hMgfmf huMdf hY aqy hY. kfljF dI siQqI ‘qy nËr mfrI jfvy rhy hn. ieh kMm srkfrI kfljF ivc vI aqy isafsI pfrtIaF nvyN lfiraF nfl
ibwl guMJlF dy jMjfl ivc Ps jFdf hY. aMkiVaF dI GoK-pVqfl kIiqaF qF pqf lwgdf hY ik pMjfb ‘c 49 srkfrI, cl irhf hY. srkfrF nUM iek nmUny dy afm votrF nUM AulJfAux leI iqafr hn.
BfrqI arQ ivvsQf mudrf kyNdr pqf lwgdf hY ik 2017 ivc 5[53 lwK 150 pRfeIvyt, 136 eyizz aqy 300 dy rujLgfrdfqf smiJaf jFdf hY. jy Auh vI so, spÈt hY ik pUry dyÈ ‘c iek
dy aMkiVaF ‘qy Jfq mfiraF pqf lwgdf BfrqI ivdyÈF ivc ividaf lY rhy sn. krIb sYlP PfienYNs kflj hn. kul aijhf ivqkrf krdy hn qF ies nUM ikvyN kroV ds lwK nOkrIaF Gt cukIaF hn
hY ik kul ruËgfr dsMbr 2017 dy kiQq KuÈhfl sUby pMjfb ivcoN hI 3[36 1873 asfmIaF rYgUlr mnËUr hn, ijnHF jfieË Tihrfieaf jf skdf hY? qF 10% rfKvFkrx iek cox lfry qoN
40[79 kroV dy mukfbly dsMbr 2018 lwK muMzy-kuVIaF afeIlYts df iemiqhfn ‘qy rYgUlr 525 aqy bfkI dy gYst PYkltI srkfr ny pihlF dy pUrI qnKfh ‘qy vwD kuJ nhIN.
Punjab Times Vol 20, Issue 6; February 9, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 6; 9 PrvrI 2019 (12)
jINd dI iËmnI cox ivc Bfjpf dI JMzI dfgI isafsqdfnF ‘qy cox
jINd: hirafxf dy vwkfrI ivDfn
sBf hlky jINd dI iËmnI cox hfkm iDr
BfrqI jnqf pfrtI ny ijwq leI hY. ienHF
ies cox nqIjy qoN bfad pRDfn mMqrI
nirMdr modI ny jINd dy lokF df DMnvfd
kridaF tvIt kIqf, ‘ieh aijhI sIt hY
rfmgVH iËmnI cox kimÈn ny kwisaf iÈkMjf
cM z IgVH : lok sBf coxF dOrfn inrdyÈF dI AulMGxf dI sUrq ivc
nqIijaF ‘c nvIN bxI jy[jy[pI[ dUjy qy ijwQy BfrqI jnqf pfrtI ny pihlF kdI kFgrs ny ijwqI AumIdvfrF vwloN cox kimÈn ƒ hI afpxy pfrtI dI mfnqf rwd ho skdI hY. cox
kFgrs qIjy sQfn Auqy rhI hY. ies cox vI ijwq hfsl nhIN kIqI.‘ hirafxf dy jY p u r : rfjsQfn dy rfmgVH aprfDk ipCokV bfry ivsQfr ivc kimÈn ny afAuNdIaF coxF dOrfn AumIdvfrF
‘c pol hoeIaF 1,30,828 votF ivcoN Bfjpf muwK mMqrI mnohr lfl Kwtr ny ikhf ik ivDfn sBf hlky dI iËmnI cox ivc jfxkfrI dy x I ho v y g I. sgo N Au n H F ƒ aqy AunHF dy pqI jF pqnI dI afmdn dy
AumIdvfr ikRÈn imwZf (48) ny 50,556 Bfjpf srkfr dIaF pfrdrÈI nIqIaF aqy kFgrs AumIdvfr ÈPIaf ËubYr ny aKbfrF aqy tYlIivËn ‘qy ieÈiqhfrF sroq, srkfrI jF gYr srkfrI kMpnIaF
votF hfsl kr ky ijwq hfsl kIqI hY. iBRÈtfcfr mukq qy srbpwKI ivkfs kfrn afpxy ivroDI Bfjpf AumIdvfr suKvMq ËrIey puils vwloN drj mfmilaF jF aqy trwstF afid ivc mYNbriÈp,
ieMzIan nYÈnl lok dl (ienYlo) qoN vwK lokF ny Bfjpf ‘qy Brosf jqfieaf hY. AunHF isMG ƒ 12000 qoN vwD votF dy Prk adflqF ivc ivcfr aDIn kysF bfry votrF iekrfrnfmf afid bfry jfxkfrI dyx
ho ky QoVHf smF pihlF hI hoNd ivc afeI ikhf ik Bfjpf sUby dIaF sfrIaF 10 lok nfl hrfieaf hY. ƒ dwsxf hovygf. sbMDI iewk qrHF nfl hlÌnfmf hI dyxf
jnnfiek jnqf pfrtI (jy[jy[pI[) dy sBf sItF ‘qy vI ijwq drj krygI. kFgrs AumIdvfr dI ijwq nfl cox kimÈn ny suprIm kort dy pvygf.
AumIdvfr idgivjY isMG cOtflf (27) jy[jy[pI[ dy idgivjY isMG ny ikhf ik AunHF hux hfkm iDr dIaF 200 mYNbrI ivDfn inrdyÈF qihq ieh hdfieqF jfrI kIqIaF aprfDk ipCokV sbMDI aKbfrF
37,631 votF hfsl krky dUjy sQfn Auqy ƒ imlIaF votF qoN sfbq huMdf hY ik sUby sBf ‘c sO sItF ho geIaF hn jdik hn. pMjfb dy muwK cox aiDkfrI zf[ aYs aqy tYlIivËn ‘c idwqy jfx vfly
rhy jdik kFgrs dy bulfry qy kYQl qoN ivc AunHF ƒ lok vwzy pwDr Auqy sihXog iek sIt AunHF dy BfeIvfl rfÈtrI lok kruxf rfjU vwloN rfj dIaF sfrIaF isafsI ieÈiqhfrF df Krcf AumIdvfr dy Kfqy
ivDfiek aqy kFgrs AumIdvfr rxdIp kr rhy hn. kFgrs AumIdvfr surjyvfl dl kol hY. sUbfeI cox ivBfg vwloN iDrF ƒ vI nvIaF hdfieqF bfry jfxkfrI ivc hI joiVaf jfvygf. muwK cox aiDkfrI
isMG surjyvflf 22,740 votF nfl qIjy ny ikhf ik lok sBf coxF ‘c kFgrs aiDkfrq qOr ‘qy jfrI kIqy gey dy idwqI geI hY. ny dwisaf ik sbMDq rfjnIqk pfrtI aqy
sQfn Auqy rhy. Bfjpf dy bfgI sMsd mYNbr Èfndfr kfrguËfrI idKfeygI qy kyNdr ‘c aMkiVaF anusfr ies cox ‘c ËubYr muwK cox aiDkfrI ny dwisaf ik AumIdvfr vwloN vwKo vwKry qOr Auqy Aus
rfj kumfr sYxI vwloN nvIN bxfeI geI srkfr bxfeygI. 345 votrF ny notf dI ƒ 44[77 PIsdI jdik Bfjpf AumIdvfr vwloN aprfDk ipCokV sbMDI Kyqr dy vwzy aÉbfrF ivc iqMn-iqMn vfr
lokqMqr surkÈf pfrtI (aYl[aYs[pI[) vrqoN kIqI hY. ikRÈn imwZf afXurvYidk AumIdvfr suKvMq isMG ƒ 38[20 votrF ƒ jfgrUk krn leI pRcfr dy vrqy 12 PONt sfeIË ivc aqy shI sQfn Auqy
dy AumIdvfr ivnod aÈrI 13,852 votF zfktr hn qy pMjfbI BfeIcfry nfl sbMD PIsdI votF imlIaF hn. kFgrs gey sfDnF bfry sbMDI irtrinMg aPsr jfxkfrI lfeI jfvy aqy ielYktRfink
nfl cOQy aqy ienYlo AumIdvfr AumYd isMG rwKdy hn. ieh iËmnI cox ikRÈn imwZf dy AumIdvfr ny Bfjpf AumIdvfr ƒ qy cox aiDkfrI vwloN vI shI pfeI jfvygI. mIzIaf ivc vI ieÈiqhfr iqMn-iqMn vfr
ryZU ƒ isrP 3,454 votF imlIaF qy Auh ipqf qy ienYlo dy hrI cMd imwZf dy dyhFq 12,288 votF dy Prk nfl mfq idwqI. jykr koeI AumIdvfr aijhf krn ivc clfieaf jfvy. jy nfmËdgI pwqr vfps
afpxI Ëmfnq vI nf bcf sky. hox kfrn krvfeI geI sI. sPl nhIN huMdf qF kimÈn vwloN kfrvfeI lYx dI qYa imqI iksy mhIny dI 10 qrIk
kIqI jfvygI. AunHF dwisaf ik AumIdvfr hY aqy votF pYx df kfrj 24 qrIk ƒ
ruËgfr mOikaF bfry dfaivaF `qy iGrI modI srkfr vw l o N aprfDk ipCo k V bfry afpxI
isafsI pfrtI ƒ dwisaf jfvygf qy pfrtI
ho x f hY qF aprfDk ipCo k V sbM D I
jfxkfrI aÉbfrF ivc CpfAux dI kfrvfeI
nvIN idwlI: ipCly pMj sflF dOrfn nOkrIaF dy asl aMkVy df Kulfsf nf byruËgfrI dI dr 45 sflF ‘c sB qoN vwloN ieh jfxkfrI vYWbsfeIt rfhIN jnqk Ausy mhIny dI 11 qrIk qoN 22 qrIk qwk
ruËgfr dy mOikaF bfry mIzIaf ‘c afeI hovy. Auprly pwDr ‘qy hY. ies qoN pihlF kFgrs kIqI jfvygI. mukMml kIqI jfvy.
irport Auqy ivroDI iDr aqy Bfjpf kFgrs pRDfn rfhul gFDI ny pRDfn dy muwK qrjmfn rxdIp surjyvflf ny ikhf
afhmo-sfhmxy af gey hn. ivroDI iDr mMqrI nirMdr modI ‘qy inÈfnf syDidaF ik ruËgfr dy aMkVy jfrI nf hox ies
df kihxf hY ik nOjvfnF ƒ ruËgfr dyx
df vfadf krn vflI modI srkfr ny kOmI
dfavf kIqf ik hr sfl do kroV nOkrIaF
dyx df vfadf krn vfly pRDfn mMqrI df
leI kOmI aMkVf kimÈn dy mYNbrF ƒ
asqIPy dyxy pey. irport muqfbk ipMzF
sfbkf rwiKaf mMqrI jfrj
nmUnf srvyKx dPqr (aYn[ aYs[ aYs[
E[) dI irport ƒ vI rok ilaf hY qF jo
irport kfrz ‘kOmI afPq‘ vjoN sfhmxy
afieaf hY. AunHF dfavf kIqf ik
dy 15 qoN 29 sflF dy Aumr vrg ‘c
byruËgfrI dI dr 2017-18 ivc iqMn PrnFzyË df dyhFq
guxf vD ky 17[4 PIsdI ‘qy phuMc geI nvIN idwlI: dyÈ dy sfbkf rwiKaf mMqrI jfrj PrnFzyË (88) df dyhFq
Bfrq ‘c coxF qoN pihlF iPrkU hY. ipMzF ‘c mihlf byruËgfrF dI dr iesy
vkPy dOrfn 4[8 PIsdI qoN vD ky 13[6
ho igaf. Auh lMmy smyN qoN Xfd ÈkqI guafcx dI ibmfrI (alËfeImr) qoN pIVq
sn qy kuJ idn pihlF AunHF ƒ
ihMsf df KdÈf PIsdI ‘qy phuMc geI hY.
byruËgfrI dy aMkiVaF sbMDI
svfeIn PlU vI ho igaf sI. rfj
sBf aqy lok sBf dy mYNbr rhy
vfiÈMgtn: amrIkf dI KuPIaf pYdf kIqf hY. AunHF ikhf ik coxF dOrfn irport aMiqm nhIN: srkfrI srvyKx
PrnFzyË atl ibhfrI vfjpeI dI
eyjMsI dy muKI ny afpxy sMsd mYNbrF ƒ ihMdU rfÈtrvfdI pRcfr dyKx ƒ iml ‘qy afDfirq irport ‘c dfavf kIqf igaf
srkfr ‘c rwiKaf mMqrI rhy.
jfxkfrI idwqI hY ik lok sBf coxF qoN skdf hY qy afpxy smrQkF ƒ BVkfAux hY ik Bfrq ‘c byruËgfrI dI dr 2017
ies qo N ielfvf Au h sM c fr
pihlF Bfrq ƒ iPrkU qxfa df sfhmxf leI hyTly pwDr ‘qy ihMsf BVkfeI jf skdI ivc 45 sflF ivc sB qoN vwD 6[1 PIsdI
mMqrI, AudXog mMqrI, ryl mMqrI
krnf pY skdf hY. KuÌIaf eyjMsI dy hY. kots ny cOks kridaF ikhf ik iPrkU rhI. AuNj srkfr ny ikhf hY ik ies
ijhy aihm ahuidaF Auqy vI rhy.
zfierYktr zYn kots ny amrIkI sYnt qxfa vDx nfl BfrqI muslmfn alwg- irport ƒ ajy pRvfngI nhIN idwqI geI
jfrj PrnFzyË 14vIN lok sBf ‘c
ƒ ilKqI dwisaf ik Bfjpf jykr Qlwg pY skdy hn ijs df Pfiedf AuTf ky hY. kOmI nmUnf srvyKx dPqr dy smFbwD
muËwÌrpur qoN jnqf dl (XUnfeIitz)
rfÈtrvfdI ivcfrDfrf vwl Ëor idMdI hY ieslfimk aiqvfdI Bfrq ‘c afpxf ikrq smrwQf bfry srvyKx muqfbk
dI itkt Auqy sMsd mYNbr cuxy gey
qF Bfrq ‘c sMsdI coxF qoN pihlF iPrkU pRBfv vDfAux dI koiÈÈ krngy. AunHF ikhf byruËgfrI dI aijhI dr pihlF 1972-
sn. AunHF smqf pfrtI dI sQfpnf
ihMsf BVk skdI hY. ik sfzf aMdfËf hY ik GwtoN-Gwt meI 73 ‘c dyKx ƒ imlI sI. nIqI afXog dy
vI kIqI. Auh 1998 qoN 2004 qwk
kots ny sYnt ƒ dwisaf ik modI dy 2019 qwk srhwd ‘qy aiqvfd qy kMtrol Aup cyarmYn rfjIv kumfr ny ikhf ik
aYn[zI[ey[ srkfr ivc rwiKaf mMqrI rhy. sMn 1967 qoN 2004 qwk AunHF nON
kfrjkfl dy dOrfn Bfjpf dIaF nIqIaF ryKf ‘qy golIbfrI Bfrq qy pfiksqfn ivc aKbfr vwloN pRkfiÈq irport aMiqm nhIN
lok sBf coxF ijwqIaF. PrnFzyË dI mOq AunHF dy Gr ivc hI hoeI.
ny pfrtI dy Èfisq rfjF ‘c iPrkU qxfa qxfa vDx df kfrn bxygI. hY aqy ieh KrVf irport hY.
Punjab Times Vol 20, Issue 6; February 9, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 6; 9 PrvrI 2019 (15)
ivruD iÈkMjf kwsx dI iqafrI igaf hY. pRiswD mYgËIn ‘Pym ieMzIaf` vwloN krvfey
srvyKx anusfr cMdUmfjrf df nF dyÈ dy srboqm
25 mYNbrF dI kqfr ivc drj kIqf igaf.
PrIdkot: adflq ny bihbl kFz aiDkfrIaF dIaF Ëmfnq arËIaF rwd nOjvfnF dy kql sbMDI Qfxf bfjfKfnf ‘Pym ieMzIaf` vwloN krvfey srvyKx anusfr
ivc iGry iqM n pu i ls aiDkfrIaF kridaF jwj ny ikhf ik ieh do nOjvfnF ivc akqUbr 2015 ivwc prcf drj cMdUmfjrf vwloN lok sBf ivc sB qoN vwD svfl krn,
ibkrmjIq isMG, amrjIq isMG kulfr dy kql nfl juiVaf mfmlf hY aqy ies hoieaf sI. bihs ivc ihwsf lYx, dyÈ qy ivdyÈ dy mfmilaF dI
aqy pRdIp isMG dIaF agfAUN Ëmfnq gMBIr aprfD ivc puils aiDkfrIaF ƒ
arËIaF Kfrj kr idwqIaF. hux AunHF agfAUN Ëmfnq df lfB nhIN idwqf jf skdf
bfdlF qy sYxI iKlfP gwl krn qoN ielfvf pMjfb, afpxy hlky nfl sbMDq
muwdy AuTfAux aqy aYm[pI[ PMzF dI TIk ZMg nfl
dI igRPqfrI dI sMBfvnf vwD geI hY pr hY. aYs[pI[ ibkrmjIq isMG vwloN adflq hovy kfrvfeI: Kihrf vrqoN krn kr ky dyÈ dy pihly AuWc kotI dy sMsd
PgvfVf: pMjfbI eykqf pfrtI dy mYNbrF dI sUcI ivc nF afAux `qy sMsdI mfmilaF dy
pRDfn suKpfl isMG Kihrf ny afiKaf mMqrI nirMdr isMG qomr vloN srboqm sMsd mYNbr dy purskfr nfl ivigafn Bvn
ik pMjfb dI kFgrs srkfr ny brgfVI nvIN idwlI ivKy snmfinq kIqf igaf.
kFz ‘c sfbkf aYs[aYs[pI[ crnjIq
Èrmf ƒ igRPqfr kr ky kfPI lMby smyN
bfad CotI ijhI kfrvfeI kIqI hY, ijs
Auh rUpoÈ ho gey hn. ivÈyÈ jFc tIm dy spurd kIqy gey pfsport df vI Aus
vwloN sfbkf aYs[aYs[pI[ crnjIq Èrmf ƒ koeI lfB nhIN iml sikaf. nfl pMjfb dy lok sMquÈt nhIN, ikAuNik
dI igRPqfrI mgroN ienHF aiDkfrIaF ƒ adflq ny Aus ƒ afdyÈ idwqf ik ies mfmly ‘c muwK mulËm ajy puils
‘iswt` mUhry pyÈ hox leI ikhf igaf Auh afpxf pfsport adflq ivcoN vfps dI igRPq qoN bfhr hn.
sI. lY skdf hY. ies GtnfkRm qoN bfad Kihrf ny ikhf ik ies kys ‘c dovyN
aYs[pI[ ibkrmjIq isMG, puils aiDkfrI rUpoÈ ho gey hn. ivÈyÈ bfdlF, sfbkf zI[jI[pI[ sumyD sYxI
bfjfKfnf dy sfbkf aYs[aYc[E[ jFc tIm ny sfbkf aYs[aYs[pI[ dI smyq hornF mulËmF iKlfP Dfrf 302
amrjIq isMG kulfr aqy ieMspYktr igRPqfrI qoN bfad 90 idnF dy aMdr clfn qihq kfrvfeI hoxI cfhIdI hY. AunHF
pRdIp isMG ny 29 jnvrI ƒ jFc tIm adflq ivc pyÈ krnf hY aqy ies qoN ikhf ik jsits rxjIq isMG dI irport
sfhmxy pyÈ hox dI QF sQfnk sYÈn pihlF Auh Aukq iqMny aiDkfrIaF qoN ƒ hfeI kort ‘c iljfx kfrn ies
kort ivc arËI dy ky afpxI igRPqfrI puwC-igwC krnf cfhuMdI hY. iËkrXog hY mfmly ivc mulËm lMby smyN qoN bfhr
df KdÈf jqfieaf sI. puils ik bihbl kFz ivc mfry gey do iswK GuMm rhy hn.
pfiksqfn vwloN Bfrq ƒ isMD jl Kyqr dI PyrI df swdf BfrqI ivakqI ny lftrI
nvIN idwlI: pfiksqfn ny Bfrq ƒ swdf idwqf hY ik Auh AunHF vfly pfsy isMD
byisn df dOrf kry. jl sroq mMqrfly dy iek sInIar aiDkfrI ny ikhf ik isMD jl ivc ijwqy 19[45 kroV
smJOqy qihq dohF mulkF vwloN iek dUjy dyÈ dI PyrI pfAuxI lfËmI hY. dwsxf bxdf hY abU DfbI: iek BfrqI df abU DfbI
ik isMD kimÈnr dI agvfeI ivc afey pfiksqfnI vPd ny cfr roËf PyrI qihq Bfrq ivc mhInfvfr lftrI ivc 10 lwK drhfm
vfly pfsy cynfb byisn df dOrf kIqf sI. pfiksqfnI isMD kimÈnr swXd muhMmd (19[45 kroV rupey) df jYkpft lwgf hY.
myhr alI Èfh qy BfrqI kimÈnr pI[ky[sksYnf ny cynfb byisn ivc AusfrI aDIn pRÈFq pMdriQl ny ibwg itkt zrfa dI
BfrqI pxibjlI pRojYktF pfkl zl, rqly qy loar kflneI dI PyrI pfeI. vPd ny itkt afnlfeIn KrIdI sI. ieQy ieh sB
apryÈn aDIn bglIhfr pxibjlI pRojYkt vI vyiKaf. qoN vwzI lftrI hY.
Punjab Times Vol 20, Issue 6; February 9, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 6; 9 PrvrI 2019 (16)
ipMz BOrf ‘c ‘mfqf pRkfÈ kOr XfdgfrI’ awKF df ‘6vF muPq kYNp’
ÈhId Bgq isMG ngr hI vizafeI Xog hY. keI nfmvr sLKsIaqF ipMz BOrf qoN blbIr isMG vI iesy ipMz df mfx hn.
(ibAUro): ies ijly dy ipMz BOrf ivc kY N p ivc krIb hn. akfl qKq dy sfbkf jQydfr mrhUm iewQoN df jMmpl nOjvfn kulvIr isMG BOrf
lMGy aYqvfr mfqf pRkfÈ kOr XfdgfrI 400 mrIËF dIaF awKF igafnI sfDU isMG BOrf aqy nfmI ZfzI AulMipk ‘c ieMglYNz dI hfkI tIm df
trw s t vlo N ‘shfieqf sM s Qf’, gR f m df muafienf kIqf avqfr isMG BOrf qoN ielfvf jlMDr dy mYNbr irhf. amrIkf vsdy pwqrkfr qy
pMcfieq qy ngr invfsIaF dy sihXog nfl igaf, 100 dy krIb akfl afeI hspqfl dy muKI zf[ blbIr lyKk aYs[ aÈok BOrf vI iesy ipMz qoN
6vF awKF df muPq kYNp iewQy srkfrI nËr dIaF aYnkF isMG BOrf aqy afm afdmI pfrtI dy zf[ hn.
aYlImYNtrI skUl ivc zf[ rijMdr isMG idwqIaF geIaF aqy 53
rfjI dI agvfeI hyT lfieaf igaf, ijs mrIËF dIaF awKF dy
df AudGftn sfbkf afeI[ jI[ aqy afDuink qknIk nfl
AulMpIan suirMdr isMG soZI ny kridaF rijMdrf afeI hspqfl
ikhf ik aijhy smfjk kfrjF dI ies luiDafxf ivKy apRyÈn
vyly pMjfb nUM vwzI loV hY qy sfnUM isafsI kIqy gey.
ivcfrDfrf qoN Aupr AuT ky aijhy kfrjF ies mOky hornF qoN
ivc sihXog krnf cfhIdf hY. ielfvf ipMz dy srpMc
ies mOky muwK mihmfn kFgrs dy rxjIq kumfr, mYNbr
ijlf pRDfn sqvIr isMG pwlI iJwkI ny pMcfieq lKivMdr
ikhf ik aYs[ aÈok BOrf aqy AunHF dy kumfr, suirMdr pfl,
pirvfr vloN afpxI mfqf pRkfÈ kOr nUM ibMdr isMG, gogf mwlHI,
ieMj smfj syvf vjoN Xfd krnf swcIN mwucIN bspf dy sfbkf ijlf
pRDfn divMdr ÈINhmfr, sUbydfr nsIb
cMd, mfstr pRym isMG sUrfpurI, pRo[ ÈMkr
dfs smyq ielfky dIaF nfmI ÈKsIaqF
hfËr sn.
kYNp dy muwK pRbMDk aYs[ aÈok BOrf
ny sB df DMnvfd kridaF ikhf ik ijnHF
pirvfrF ivc mF nUM Xfd rwKx df sMklp
bixaf hoieaf hY, AunHF pirvfrF ivc
AudfsI qy gmI df KdÈf kdy vI pYdf nhIN
huMdf. Auh afpxI mfqf pRkfÈ kOr nUM Xfd
krn leI ieh smfj syvI kfrj krky
afpxy afp nUM DnBfgI hoieaf smJdf
hY. AunHF ‘shfieqf’ sMsQf dy amrIkf
siQq muwK sMcflk zf[ hrkyÈ sMDU df
DMnvfd kridaF ikhf ik ipCly 6 sflF
ivc ies sMsQf ny pMjfb nUM ishq syvfvF
dyx, anfQF qy byafsiraF df afsrf bxn
ivc vwzI BUimkf inBfeI hY.
mOV bMb kFz: jFc `c iZwl Auqy AuTy svfl aYP[sI[afeI[ sUby ivcoN Psl dI Gwt
KrId kr rhI hY. AunHF ikhf ik
aYP[sI[afeI[ dy gudfm Bry pey hn aqy
srkfr ny isafsI bdlfKorI qihq kys
drj krvfieaf sI. AunHF ikhf ik eI[zI
vwloN kIqI jFc ivc keI ÉfmIaF sn, ies
mOV mMzI: mOV bMb Dmfky dI jFc dyKxf cfhuMdy hn. Aus ny afpxy ÈhId puwq sOrB ƒ bMb kFz ivc guaf dyx vfly aglI Psl ƒ BMzfr krn leI koeI QF leI suprIm kort jfx qoN ielfvf hor
ivc vrqI jf rhI iZwl Auqy svfl AuT hoey POjI puwqr kflf isMG dy duwK ƒ afpxy rfkyÈ kumfr dy pirvfr df hY. do mhIny nhIN bcI hY. koeI rsqf nhIN sI.
rhy hn. 2 sfl qoN bfad vI doÈIaF ƒ poqry irpndIp df mUMh dyK ky jr ilaf hspqfl dfKl rihx qoN bfad mfrc
kfbU krn dI QF isrP qsvIrF jfrI krky
zMg sfiraf igaf hY.
sI, pr mgroN poqf vI nf bicaf.
iesy qrHF mOV bMb Dmfky dI Byt cVHy
2016 ƒ aMkuÈ cwl visaf qF mMzI
vfsIaF ny iensfP lYx Kfqr sMGrÈ df
pMjfb srkfr vwlNo muPq ibjlI dyx
rfh PV ilaf. izptI kimÈnr ny CyqI
iensfP dyx df Brosf idwqf, pr ajy qwk
leI XUintF dI hwd htfAux df PYslf
iensfP nhIN imilaf. awj do sflF bfad cMzIgVH: pMjfb srkfr ny do mhIny bfad afAuNdy ibwl dy afDfr
mOV bMb kFz dy pIVqF ny iPr iensfP anusUicq jfqIaF, pwCVIaF ÈRyxIaF aqy Auqy kyvl 200 XUint pRqI mhIny qoN vwD
leI duhfeI pfeI hY. grIbI ryKf qoN hyTly pirvfrF leI ibjlI Kpq kIqy XUintF leI Bugqfn krnf
ipMz mOV klF dy jskrn leI bIqy Kpq dI sflfnf AuprlI hwd 3000 XUint pvygf.
do sflF ‘c koeI smF mubfrk nhIN irhf. htfAux df PYslf kIqf hY, ies dy nfl aYs[sI[
Aus ƒ ies gwl df cyqf vI nhIN sI ik do qF jo ienHF ÈRyxIaF dy GrylU GrylU KpqkfrF, gYr-
sfl pihlF isafsI idlcpsI rwKdf hox Épqkfr pRqI mhInf 200 aYs[sI[ bI[pI[aYl[ GrylU
kfrn kFgrs dI rYlI ivc iek vrkr XUint muPq ibjlI pRfpq ÉpqkfrF, pwCVIaF ÈRyxIaF
vjoN Èfml hoxf Aus ƒ apfhj bxf dyvygf. krn kr skx. ies dy dy GrylU KpqkfrF dy
mOV bMb kFz ivc ËÉmI hoieaf jskrn nfl ienkm tYks adf 17[76 lwK qoN vwD pirvfrF
isMG ipCly do sflF qoN mMjy ‘qy hY. jskrn krn vfilaF ƒ ies Cot ƒ lfB hovygf. ies sbMDI
dwsdf hY ik Dmfkf ieMnf Éqrnfk sI ik qoN bfhr krn df PYslf pRvfinq loz iek iklo vft
hux Auh srdI ivc vI Duwp nhIN Jwl skdf kIqf hY. qwk hovygf. ies dy nfl
qy Aus df srIr mwcx lwg jFdf hY. ies PYsly nfl 1[17 srkfrI KËfny ‘qy sflfnf
ijLkrXog hY ik 31 jnvrI 2016 awTvIN jmfq ivc pVHdy ieklOqy puwq aMkuÈ jskrn ny dwisaf ik ‘afp‘ vwloN lfeI lwK GrylU Kpqkfr vfps ies skIm dy 1253 kroV rupey df sbiszI df boJ
dI Èfm ƒ trwk XUnIan nyVlI glI ivc isMglf ƒ do mhIinaF qwk luiDafxf 2500 rupey dI pYnÈn vI Aus ƒ isrP hyT af jfxgy, jo AuprlI hwd lfgU kr pvygf. pMjfb vËfrq ny ies skIm hyT
rihx vfly zfktr blvIr isMG, kIrqn hspqfl lY ky bYTy rhy igafn cMd ƒ do vfr hI imlI. Aus ny kYnyzf vfsI iek ky ies Gyry ivcoN bfhr ho gey sn. ies ienkm tYks adf krn vfly sfiraF Auqy
isMG, igafn cMd qy rfkyÈ kumfr dy Gr afpxy puwq dy Auh Èbd kdy nhIN Buwldy, aYn[afr[afeI[ qy ivDfiek suKpfl isMG nfl srkfrI KËfny ‘qy pRqI mhInf 163 pRqI mhInf 200 XUint muPq ibjlI dI
hnyr Cf igaf. blvIr isMG df nOvIN jmfq ‘’pfpf mYƒ bcf lE, mYN hux kdy bfhr Kihrf df DMnvfd kIqf, ijnHF ny Aus dI kroV rupey df vfDU boJ pvygf. ies PYsly shUlq pRfpq krn ‘qy rok lfAux df
ivc pVHdf poqf bMb kFz dI lpyt ivc af Kyzx nhIN jfvFgf.`` aijhf hI hfl afpxy mflI mdd kIqI. dy nfl ienHF ÈRyxIaF dy sfry ÉpqkfrF ƒ PYslf kIqf.
igaf. AunHF dy guaFZ rihMdI mfqf surjIq
dyÈ DRh
o dy kfƒn dI isafsq
idwlI dI jvfhr lfl nihrU df kys nhIN bxdf. kuJ lok ajy qwk
XUnIvristI (jy[aYn[XU[) dy 10 mulk dI pRDfn mMqrI ieMdrf gFDI qy POjF
ividafrQIaF iKlfP dyÈ DRoh df kys drj dy srbrfh eyaYWs vYidaf dy kfqlF dIaF
kIqf igaf. puils ny 1200 siPaF dI brsIaF mnfAuNdy hn. iksy ƒ cMgf lwgy
cfrjÈIt dfKl kIqI hY ijs dI aKbfrI jF nf lwgy, vwKrI gwl hY pr AunHF iKlfP
irpo r t isrP ieM n I hY ik ienH F ny vqn qy kuwl Klkq Aus dI kOm. muMbeI ivc BfÈn kridaF afpxI hI qrMg pRsMg qoN pfiksqfn jF iksy hor mulk dI dyÈ DRoh dy kys nhIN drj huMdy. pMjfb dy
XUnIvristI dy ahfqy ivc dyÈ ivroDI iksy vyly bfdÈfh rwb df rUp huMdy ivc Èbd boly- ieh kfƒn pfs hoieaf iËMdfbfd dy nfhry lgfey hn qF Aus dI muwK mMqrI aqy Aus nfl Kloqy 16 bMidaF
nfhry lgfey sn. ieh kys ividafrQI sn. afpxy bfdÈfh dy pRqfp vfsqy, Aus ik sfzy bMdU jo bMglfdyÈ, pfiksqfn jF nukqfcInI kIqI jf skdI hY, bihs krky ƒ kql krn vfly ƒ akflI pfrtI dy
ny q f knw e Iaf ku m fr, Au m r Kfild, dy JMzy bulMd krn qy Aus dI slqnq ƒ aPÊfinsqfn qoN ieQy Èrn lYx afey hn, Aus dI inMdf vI kIqI jf skdI hY pr Ëyry-asr cwldI sMsQf ny jylH ivc jf
ainrbn BwtfcfrIaf qy kuJ kÈmIrI dUr dUr qwk phuMcfAuxf bMdy df PrË sI jo ies dyÈ dI imwtI nfl ÈrDf rwKdy hn, mukwdmf krn df qF koeI mqlb nhIN ky isropfE idwqf qy ‘iËMdf ÈhId’ df iKqfb
ividafrQIaF iKlfP drj kIqf igaf. qy ies vfsqy kurbfn ho jfxf Aus df pRym krdy hn, Bfrq mfqf kI jY bolx inkldf. vI jdoN ik adflq ny Aus ƒ PFsI df
puils muqfbk 6 ividafrQIaF ny ienHF Drm. iPr bfdÈfhqF ny dyÈF dy rUp Dfrn vfly, bMdy mfqRm bolx vfly ies mulk dy iesy qrHF aPËl gurU dI PFsI dI hukm suxfieaf hoieaf hY. ies bfry Bfjpf
dy iKlfP gvfhIaF idwqIaF hn ijnHF ivcoN kr ley. keI sfry qrIikaF nfl bMdy ny ivDIvq nfgirk bx skxgy. Aus ny ieh inMdf vI ies mulk dy bhuq lokF ny kIqI. ny afpxy ivcfr kdy nhIN rwKy.
5 Bfjpf nfl sbM D q aiKl BfrqI afpxy duafly lkIrF iKwc leIaF, Kud Èbd pUrf soc smJ ky qy ieh jfxdy hoey ienHF sqrF df lyKk vI luiDafxy dIaF dyÈ DRoh dy iek mukdmy ivc hI sfzI
AunHF lkIrF ivc kYd ho igaf qy Kud hI vrqy hn ik Bfrq mfqf dI jY aqy bMdy sVkF Aupr aPËl dI PFsI iKlfP inkly suprIm kort ny PYslf kIqf hoieaf hY
aBY isMG AunHF lkIrF dI rfKI krn lwg ipaf. ienHF ik hr iek ƒ iksy vI qrHF dy ivcfr
Pon: +91-98783-75903 lkIrF dy zbl rKvfly bx gey, dohIN rwKx dI KuwlH hoxI cfhIdI hY. isrP aijhy
pfsy qy iek dUjy ƒ mfr ky mfxmwqIaF ivcfrF dI mnfhI hY ijnHF ivc ihMsf jF
ividafrQI pRIÈd dy ahudydfr hn. ÈhIdIaF pRfpq krn lwgy. srhwdF dIaF mfr-kutfeI df pRcfr hovy jo iksy ƒ ihMsf
aKbfrI KbrF muqfbk isrP ieMnf rfKIaF dy joÈIly gIq gfey jfx lwgy. jF nPrq vfsqy AuksfAuNdf hovy. vwzy duwK
dwisaf igaf hY ik ienHF ny Bfrq ivroDI ikDry ieh lkIrF nvIaF bx rhIaF dI gwl hY ik iksy jfqI jF Drm df nfm
aqy ieqrfË Xog nfhry lgfey sn. afm hn, ikDry pwkIaF ho rhIaF hn, ikDry lY ky inMidaf jFdf hY, nPrq PYlfeI jFdI
qOr ‘qy aijhy doÈF ivc iehI dwisaf jFdf imt vI rhIaF hn. bhuqI jgHf imt qF hY, Aus bfry dyÈ DRoh df kfƒn nhIN cwldf.
hY ik Bfrq ivroDI nfhry sn, qy jF nhIN rhIaF pr DuMdlIaF ho rhIaF hn. dyÈ dy lokF ƒ Drm, jfq jF ielfky dy
apmfnjnk Èbd khy gey. cfhIdf ieh ieDr AuDr jfxf ieMnf sOKf qy mfmUl ho afDfr qy qksIm krn dy Auprfly qoN vwzf
hY ik nfhiraF jF apmfnjnk khy jFdy irhf hY ik pqf hI nhIN lwgdf ik srhwd dyÈ DRoh ikhVf ho skdf hY, lyikn Aus
ÈbdF ƒ pUrI qrHF pyÈ kIqf jfvy ik Auh ikQy ku hY. iesy krky awj XUrop ivc bfry koeI kfƒn nhIN. gfvF qy avfrf
kI sn qF jo lok vI anumfn lgf skx srhwdF dIaF rfKIaF dy joÈIly gIq nhIN, kuwiqaF dI rKvflI dy nfm Aupr Èryafm
qy afpxI rfey bxf skx ik kI Auh bhfdr ispfhIaF dIaF kurbfnIaF dy gIq mfqRm bfry ivvfd hY. jlUs ivc Èfiml sI qy do lyK, iek pMjfbI iqwKI ihMsf dIaF DmkIaF ho rhIaF hn,
swcmuc dyÈ ivroDI sn ik nhIN. nhIN aqy isnmF GrF qy skUlF ivc kOmI idwlI XUnIvristI dy ividafrQIaF qy dUjf AurdU ivc, iesy msly ‘qy Cpy. lyikn AunHF bfry koeI dyÈ DRoh nhIN. guaFZI
Bfrq ivc dyÈ DRoh df kfƒn aMgryËF gIqF df ruJfn Kqm hY. isrP tUrnfmYNtF iKlfP kys df pqf lwigaf hY ik AunHF bhuq lokF df ivroD ies pwKoN vI sI ik dyÈF pRqI nPrq dy nfhry qy mulk ƒ lVfeI
dy bxfey 1870 dy kfƒn df hI rUp hY ivc hI lok vwK vwK dyÈ dy kOmI qrfny Aupr doÈ hY ik AuQy ‘pfiksqfn iËMdfbfd’ dunIaf dy do iqhfeI dyÈF ny PFsI dI sËf vwl Dwkxf vwzf dyÈ DRoh hY, lyikn Aus
ijs ivc bfdÈfh iKlfP bgfvq dy jurm aqy JMzy vyKdy hn. AuQy dyÈ BgqI dy dy nfhry lgfey gey qy pfrlImYNt Aupr Kqm kIqI hY, Bfrq ƒ vI krnI cfhIdI bfry vI kfƒn nhIN.
dI crcf sI. ipqf purKI rfj bcfAux jËby vfsqy koeI QF nhIN; ies ƒ jfqIvfd, hmly dy doÈI aPËl gurU dI PFsI df sI. vwzf ivroD ies krky sI ik Aus vyly agr ienHF ividafrQIaF ny afpxy
vfsqy sfrI dunIaf ivc aijhy kfƒnF df iPrkfpRsqI qy ielfkfpRsqI vFg hI ivroD kIqf igaf. ieh vI doÈ hY ik aPËl dI kFgrs srkfr ny isrP Bfjpf qoN jlsy ivc iksy iKlfP kuwt-mfr dI gwl
ilKqI jF gYr ilKqI islislf cwldf irhf dyiKaf jFdf hY. gurU ƒ ‘ÈhId’ dwisaf igaf. ies qoN bfad eyjMzf Kohx dI Kfqr sB asUlF ƒ iCwky kIqI hY, iksy ƒ ËbrdsqI jlsy ivc
hY. awj qkrIbn sfrI dunIaF ivcoN aijhy iek nuwkr qoN cwly ies ruJfn ny iek ieh vI Kbr hY ik Bfjpf dy ividafrQI tMg ky cuwp-cpIqy aPËl gurU ƒ PFsI dy Èfiml kIqf hY, iksy df rsqf roikaf hY,
kfƒn Kqm ho gey hn. pihlF ipqf purKI idn sfrI dunIaf ƒ iesy rsqy ‘qy qornf ivMg dy hI iek kfrkun df ibafn sI ik idwqI sI. asIN lok ies dI awj vI inMdf iksy ƒ iet jF pwQr mfiraf hY, ieQoN qwk
bfdÈfhIaF Kqm ho geIaF jF isrP nfm hY. iPr kI rih jfvygf dyÈ BgqI dy jËby ‘pfiksqfn iËMdfbfd’ dy nfhry qF AunHF krdy hF, sfzf hwk hY. ijnHF ƒ sfzI inMdf ik jy jlsf iksy aijhI jgHf kIqf hY ik
dIaF hI rih geIaF, hux hOlI-hOlI dyÈ, df qy dyÈ DRoh dy kfƒnF df? dUjy pfsy ny lgfey sn. ieQy pihlI gwl ieh hY ik psMd nhIN, AunHF ƒ sfzI inMdf krn df vI hornF lokF ƒ pryÈfnI pYdf hoeI hovy qF
vqn jF ‘afpxI imwtI’ df sMklp vI DuMdlf PfÈIvfd hmyÈF hI kOmpRsqI ƒ afpxf ies mulk ivc pfiksqfn jF iksy vI hwk hY, inbyVf dlIlF nfl hoxf hY. ËrUr aYkÈn ilaf jfxf cfhIdf hY qy
huMdf jf irhf hY. awj dy siBak pwDr hiQafr bxfAuNdf afieaf hY. ies dI qfËf hor mulk dI iËMdfbfd dy nfhry lgfAux ijwQoN qwk aPËl gurU ƒ ÈhId sËfvF vI imlxIaF cfhIdIaF hn. lyikn
muqfbk, sfrf glob hI bMdy dI ‘afpxI imsfl ieh hY ik nfgirkqf ibwl pfs dI nf mnfhI hY qy nf hI ieh gYr kfƒnI kihxf hY, ies bfry vI mqByd ho skdy jy isrP ivcfr pRgt kIqy jfx dI gwl hY
imwtI’ bx geI hY, sfrf sMsfr hI Aus df hox bfad pRDfn mMqrI nirMdr modI ny hn. hF, jy iksy ny byloVy hI ibnF iksy hn, bihs ho skdI hY pr ieh dyÈ DRoh qF Aus bfry bihs kIqI jfxI cfhIdI hY.
mhfrfjf rxjIq isMG dy jIvn ivcoN kuJ aqy Kflsf srkfr dy KYr-Kuafh iewk purKI rfijaF vFg pujfrIaF nUM KflsfeI isDFqF ‘qy afDfrq aglI ÈOk pfldy ivKfieaf igaf qF jo mOjUdf
coxvyN hvfly pysL hn: drbfrIaF ny iksy iksy glq PYsly bfry ivckfr ilafAux vflf qrIkf apnfieaf. rxnIqI bfry PYsly ley jFdy sn. ieh rfijaF qy rfjkumfrF qoN gurU sfihbfn vflf
bcpn ivc rxjIq isMG cyck df rxjIq isMG nUM sucyq krn dI koiÈÈ vI ies vfsqy AunHF pujfrIaF dI mhwqqf iPr srbwq Kflsf mhfrfjy dy iewk purKI rfj hI pRBfv pvy. ies qrHF anykF aijhIaF
iÈkfr ho gey, ijs kfrn AunHF dI iek kIqI, pr AunHF dy pwly nmoÈI hI peI. qoN surjIq krn vfsqy iewk pRmuwK pujfrI nUM TIk nhIN sI bYT skdf. ies leI AunHF kQfvF vflIaF pusqkF aqy gRMQ hoNd ivc
awK clI geI aqy ichry ‘qy mfqf dy dfg aijhy hflfq ivc swcy-suwcy aqy KYr- sfihb isMG bydI, jo gurU nfnk dyv jI dy 1805 ivc pujfrIaF qoN pRcfr krvf ky ilaFdy qy pRcfry gey, jo lokF nUM gurU
pY gey. ies nfl AunHF dI idwK BfvyN sohxI Kuafh lok afp hI ipwCy htxy ÈurU ho vMÈ ivcoN sn, qoN mwQy ‘qy sMDUr df itwkf ik Kflsf rfj sQfpq hox krky hux sfihbfn dy isDFqF aqy isiKafvF dy Ault
nf rhI pr slIky aqy ivhfr krky Auh jFdy hn aqy hfkm cmicaF ivc iGr lgvf ky mhfrfjf df iKqfb hfsl kIqf ies dI loV nhIN rhI, afpxy ieko hukm iPr qoN vihmF-BrmF, krfmfqF aqy
afpxy hfxIaF qy vwizaF ivc hmyÈf iKwc jFdf hY, jo hfkm dy idn nUM rfq aqy rfq aqy Kflsf srkfr df nF bdl ky lfhOr nfl srbwq Kflsf sMmyln bMd krvf krm-kFz dy jfl ivc PsfAux leI
df kyNdr bxy rhy. imwTbolVy suBfa dy nUM idn khy nUM pUrI qrHF sfbq idwqf, ijs nUM pihlIaF mugl shfeI hoey.
nfl nfl sMskfrI gux AunHF afpxI dfdI krn dI hr vfh lf idMdy hn. hkUmqF afpxy sfry XqnF dy iewk Gtnf jo rxjIq isMG aqy morF
dysF qoN pRfpq kIqy. bcpn qoN AunHF df ieho kuJ rxjIq isMG nfl bfvjUd bMd nhIN sn krvf nfl sbMDq afm hI pRcfrI jFdI hY ik
iDafn pVHfeI dI QF XuwD klf iswKx vwl hoieaf jfpdf hY. cmicaF bfry skIaF. ieMnf hI nhIN, AunHF akflI PUlf isMG ny mhfrfjy nUM morF nfl
sI. CotI Aumry hI Auh qlvfrbfËI, GoV afpF sfry jfxdy hF ik hfkm pujfrIaF vfsqy mwisaf, sMgrFd sbMDF qoN vrijaf sI, pr rxjIq isMG
svfrI aqy XuwD klf ivc kfPI mfhr ho dI cmcfigrI ipwCy AunHF dy qy hor anykF ivprI idhfVy ÈurU ny koeI pRvfh nf kIqI aqy morF nfl ÈfdI
gey. ies isKlfeI ivc AunHF dI hox vflI afpxy muPfd huMdy hn. Auh krvf ky AunHF dI pUjf vDfAux kr leI. ikhf jFdf hY ik iewk idn
sws sdf kOr df bhuq Xogdfn sI, jo hfkm dIaF kmËorI vflIaF dI Kfqr ies rUhfnI kyNdr hrI mhfrfjf drbfr sfihb afieaf qF akflI
afp iewk bhfdur XoDf sn. iew C fvF jfx lY N d y hn, pr mMidr, ijQoN lok iswiKaf, syD PUlf isMG dy kfbU af igaf| AunHF Aus nUM
isrP ds sfl dI Aumry AunHF afpxy hfkm nUM AunHF qoN rokx dI QF aqy agvfeI lYNdy sn, nUM iewk morF nfl sbMDF dI sjLf dyx vfsqy drKq
ipqf nfl pihlI lVfeI ivc Bfg ilaf. aijhIaF hrkqF krn leI pUjf df kyNdr bxf idwqf. nfl bMn ky koiVaF dI sjLf suxf idwqI.
qyrF sfl dI Aumry iewk lVfeI ivc AunHF AuksfAuNdy rihMdy hn. ijvyN hrI mMidr nUM pUrI qrHF mhfrfjy ny pUrI hlImI nfl sjLf pRvfn
iewk bhfdr mugl jrnYl hÈmq Kfn df Èrfb dI lwq qF rxjIq isMG pujfrIvfd df kyNdr bxfAux ivc kr leI| mhfrfjy dI hlImI dyK ky sMgq
isr klm krky bhfdrI df sbUq idwqf. nUM CotI Aumry hI lwg geI sI, sB qoN vwzf aiVwkf gurU gRMQ ny akflI PUlf isMG nUM mhfrfjy nUM iewk
iesy sfl ipqf dI mOq hox kfrn rxjIq pr hux ienHF vloN Aus nUM nfc sfihb df isDFq sI. ies vfsqy vfr muafP krn dI bynqI kIqI, jo AunHF
isMG nUM ÈuwkrcwkIaf imsl df muKI Qfipaf gfixaF aqy mu j iraF vw l pujfrIaF ny mhfrfjy dI pRvfn kr leI aqy mhfrfjy nUM awgy qoN
igaf| Aus qoN do sfl mgroN AunHF dI ÈfdI Auksfieaf igaf lgdf hY. ies imlIBugq nfl lokF nUM gurU gRMQ aijhI glqI nf krn dI icqfvnI dy ky
sdf kOr dI DI nfl ho geI, jo dohF imslF dOrfn rxjIq isMG iewk nfcI sfihb dI phuMc qoN dUr krn Cwz idwqf.
dI nyVqf bxfAux leI AunHF dy bcpn ivc morF ‘qy moihq ho igaf aqy Aus vfsqy qrHF qrHF dy vihm, ijvyN kuJ iewk kQfkfr akfl qKq dI
hI qYa ho geI sI. ÈfdI nUM ajy do sfl df bhuq smF morF nfl bIqx Aucfrn iblkul ÈuwD hoxf jrUrI mhfnqf nUM hor pRBfvÈflI bxfAux vfsqy
hI hoey sn, jdoN aihmd Èfh abdflI dy lwgf. ies df pqvMqy drbfrIaF hY, qfibaf ivc bYTx vfly df ieh vI kihMdy hn ik akfl qKq dy jQydfr
poqry Èfh Xmn ny iewk vwzy hmly dI ny burf mnfieaf aqy ivroD vI pfk pivwqr hoxf lfËmI hY aqy akflI PUlf isMG ny mhfrfjy nUM akfl
Xojnf qihq lfhOr dy iklHy ivc af zyrf kIqf. jnqf ivc vI AunHF dIaF hor keI vihmF-BrmF df qKq ‘qy qlb kIqf sI| mhfrfjf afpxI
lfieaf. ienHF hrkqF df bhuq burf mirafdfvF dy nF ‘qy pRcfr krky glqI dI sjLf Bugqx aqy Buwl bKÈfAux
ies dI Kbr rxjIq isMG nUM lwgI asr ho i eaf, ikAu N i k Au h mhfrfjf rxjIq isMG df iek icwqr lokF ivc iewk sfijÈI zr bYTf leI afp hfjr hoieaf sI, pr zf[
qF Auh afpxI POj lY ky lfhOr phuMc rxjIq isMG vrgy nyk aqy idwqf ik aijhf nf krn nfl hrijMdr isMG idlgIr, jo iewk AuGy iswK
igaf. rxjIq isMG dI mdd vfsqy Aus Aucpfey dy rfjy qoN aijhI AumId
aYzI CotI Aumr ivc lgfqfr ijwqF ny rxjIq mnuwK Gor pfpF df BfgI bxdf ieiqhfkfr qy iPlfsPr hn, anusfr
dI sws vI pUrI iqafrI nfl Aus dy nfl nhIN sI krdy , inhM g mu K I isMG aMdr hAumY Br idwqI aqy Auh afpxy afp hY, ijnHF df koeI qoV nhIN. AunHF aijhI iksy Gtnf df sbUq nhIN imldf
sI. rxjIq isMG ny iklHy dy bfhroN Èfh akflI PUlf isMG ny vI AunHF nUM aijwq smJx lwgf. hux Auh afpxy drbfrIaF dI ieh qrkIb bhuq kfrgr aqy Auh ieh vI dsdy hn ik Aus smyN
Xmn nUM llkfiraf. Aus dI dlyrI qoN nUM KflsfeI kdrF-kImqF dy dI pRvfh kIqy ibnf aihm PYsilaF df iswDf sfbq hoeI, ikAuNik ies nfl qwk akfl qKq dy jQydfr dI koeI pdvI
Èfh aYnf KOPjLdf ho igaf ik Aus dI Ault hrkqF qoN bfË afAux aYlfn hI krn lwgf. kuJ iewk vfr isafxy, lok gurU gRMQ sfihb nUM afp pVH vI hoNd ivc nhIN sI afeI. zf[ idlgIr
mukfblf krn dI ihMmq hI nf peI aqy leI sKq sunyhf Gwilaf, pr anu B vI aqy Kflsf srkfr dy KY r -Ku a fh ky ivcfrnf qF dUr dI gwl, ies qwQF ‘qy afDfrq hI gwl krdy hn, so
kfbl vfps jfx leI mËbUr ho igaf. Au n H F iksy dI vI pR v fh nf drbfrIaF ny iksy iksy glq PYsly bfry rxjIq dI qfibaf bYT ky cOr krn qoN AunHF dI gwl pUrf pUrf vjn rKdI hY ik
ies ijwq ny rxjIq dI hr pfsy vfh vfh kridaF morF nfl ÈfdI kr isMG nUM sucyq krn dI koiÈÈ vI kIqI, pr AunHF vI mfnisk qOr qy KOPËdf huMdy aijhI Gtnf asl ivc hoeI hI nhIN.
krvf idwqI, ikAuNik Auh pihlf BfrqI leI. dy pwly nmoÈI hI peI. aijhy hflfq ivc swcy- gey aqy Auh isrP ÈrDf nfl AuNj vI ieh iewk afm Dfrnf hY ik jdoN
sLfsk sI, ijs ny abdflIaF nUM sB pfisEN ivroD dI
suwcy aqy KYr-Kuafh lok afp hI ipwCy htxy ÈurU mwQf tykx qwk sImq ho gey. koeI glqI mMn ky aqy awgy qoN glqI nf
sfhmixEN llkfiraf sI. afvfjL ny rxjIq isMG nUM bycYn aYnf hI nhIN, AunHF gurU gRMQ krn df vfadf krdf hY qF afm qOr ‘qy
agly sfl qfkq vDfAux leI AunHF kr idwqf. drbfrIaF dy ivroD
ho jFdy hn aqy hfkm cmicaF ivc iGr jFdf sfihb dy aslI isDFq nUM ipwCy Auh muV glqI nhIN krdf, pr ieQy qF
nkeI imsl dI dfqfr kOr nfl ÈfdI kr df Aus nUM bhuqf iPkr nhIN sI hY, jo hfkm dy idn nUM rfq aqy rfq nUM idn khy krn leI srkfr dI srpRsqI, ieAuN lwgdf hY ijvyN rxjIq isMG df qF
leI aqy ies qrHF rxjIq isMG dI hkUmq ikAuNik Auh qF iewk qrHF nfl nUM pUrI qrHF sfbq krn dI hr vfh lf idMdy hn. imlIBugq aqy mdd nfl gurU ies qoN ipwCoN aijhIaF gYr ieKlfkI
iqMn imslF ‘qy ho geI. ieQoN qwk sB Aus dy mulfËm hox krky Aus sfihbfn aqy gur ieiqhfs nfl hrkqF krn df Jfkf hI KuwlH igaf huMdf
TIk Tfk cwl irhf sI. rfj kfj df sfrf dy kMtrol ivc hI sn, pr dUjIaF do iDrF drbfr kr idwqf. nfl hI Aus ny hrI jo V ky qrH F qrH F dIaF mno k lipq, hY. ies leI ieh khfxI vI hfkmF qy
kMm KflsfeI rvfieqF anusfr cldf sI. Aus dy iswDy kMtrol ivc nhIN sn, iewk mMidr ivc kfÈI (bnfrs) qoN bfkfiedf imiQhfsk, vihmF-BrmF aqy krfmfqF pujfrIaF dI imlIBugq aqy zrfmybfjI
sfry aihm PYsly, inXukqIaF afid mMqrI akflI PUlf isMG, jo iewk afËfd aqy anuBvI pujfrI ilaf ky inXukq krny ÈurU nfl BrpUr kQfvF vflIaF ilKqF df pRcfr anusfr GVI geI lgdI hY, ikAuNik ies
mMzl dI sihmqI nfl huMdy sn. rxjIq lokF ivc siqkfrq qy mMnI pRmMnI hsqI kr idwqy. qy pRsfr kIqf, ijnHF df nF qF gurU sfihbfn pRcfr nfl ijQy mhfrfjf rxjIq isMG
isMG afpxy afp nUM rfjf jF mhfrfjf sn, aqy dUjy afm lok. ies vfsqy AunHF hrI mMidr ivc hr sfl ivsfKI aqy dIaF isiKafvF nfl aqy nf hI gurU ivruD cl irhf roh ÈFq ho igaf, AuQy
aKvfAux nfloN isMG sfihb aKvf ky KuÈ akflI PUlf isMG df asr GtfAux aqy dIvflI mOky srbwq Kflsf sMmyln huMdf ieiqhfs nfl sbMD sI. pujfrIaF dI vI Bwl bx geI ik AunHF
huMdf aqy srkfr df nF vI Kflsf srkfr afm jnqf nUM sMquÈt qy kMtrol ivc rwKx sI, ijs ivc smfj nUM pyÈ smwisafvF qy keI pusqkF aqy gRMQF ivc qF gurU mUhry qF rxjIq isMG vI pfxI Brdf hY.
sI. jnqf vI ipCly lMmy smyN dy Ëulm qy leI afpxy cmicaF dI mdd nfl purfxy AunHF dy hwl leI ivcfrF huMdIaF aqy sfihbfn nUM rfijaF qy rfjkumfrF vrgy (bfkI agly aMk ‘c)
qÈwdd dy dOr qoN ipwCoN amn amfn dy rfj
ivc pUrI qrHF sMquÈt sI. afly-duafly
ilKqum
blI dy bwkry dI Bfl?
dIaF bhuqIaF imslF dy hfkm pUrI qrHF AuQy nf nwc rhI huMdI qF kMD pwkI bxdI
lok pwKI nhIN sn rhy, sgoN keI qF pihlF aqy do bMdy nf mrdy.
nfloN vI vwD ËulmI bxy hoey sn. ies inRqkI ny jvfb dy ky khfxI df
krky AuQoN dy lok vI cfhuMdy sn ik ikqy icxvf idwqI pr hoieaf AuhI ijs df mfhrF hY. Tykydfr hfËr hoieaf. Auh kihMdf ruK hI moV idwqf. Auh afjËI nfl bolI,
AunHF df hfkm vI rxjIq isMG hI hovy. ƒ KdÈf sI. kuJ idnF bfad hI suwky aMbr gunfh myrf nhIN, ijnHF rfj imsqrIaF ny mYƒ nwcx df ÈOk nhIN sI ciVHaf hoieaf,
ienHF hflqF ivc hI lfhOr dy pqvMqy kMD izg peI. isrP kMD izgx df hI kMD bxfeI hY, Auh doÈI hn. Tykydfr Cwz mYN qF hfkm dy hukm dI bwDI Aus idn
rxjIq isMG kol afey aqy Pirafd kIqI nuksfn nhIN hoieaf, sgoN lfgy rsqf hox idwqf igaf qy rfj imsqrI bMn ilaFdy nwcI sI.
ik jy rxjIq isMG lfhOr ‘qy kbËf kry kfrn mlby Qwly af ky ngr dy do bMdy vI gey. bcpn `c ijs kQfkfr mUMhoN mYN
qF Auh pUrf sfQ dyxgy. mfry gey. rfj imsqrI kihx lwgy ik mhfrfj! ieh ‘sfKI` suxI sI, Aus ny ‘qkVy df
rxjIq isMG ny afpxy rfj do inrdoÈ mrn krky ngr ivc sfzf koeI ksUr nhIN, ijho ijhf msflf swqIN vIhIN sO` vflf aKfx bolidaF gwl
drbfrIaF nfl slfh ipCoN afpxI qy hfhfkfr mwc geI. lokF ny iekwTy ho ky sfƒ mËdUr ilaf ky PVfeI gey, asIN ieQy mukfeI sI ik jdoN inRqkI dy ibafn
afpxI sws dI sFJI POj nfl lfhOr ‘qy rfjy df ipwt-isafpf krnf ÈurU kr idwqf. Auhdy nfl hI iewtF dI icxfeI krI gey. anusfr kql dI sUeI hukmrfn vwl
kbjf kr ilaf. agly sfl kÈmIr df lokF df inq vDdf roh vyK ky rfjy ny so, quhfzy mulËm mËdUr hn. Jwt hI GuMmx lwgI qF Aus ny POrn hrkq ivc
hfkm afp hI AunHF dI Èrn ivc af igaf. aYlfn kr idwqf ik doÈI bKÈy nhIN jfxgy. mËdUrF dI vI ÈnfKq ho geI. AunHF ny hor afAuNidaF sB qoN pihlF Drm mMidr
CyqI hI AunHF aMimRqsr ‘qy vI kbjf kr
qrlocn isMG dupflpur jd qk gunfhgfrF ƒ lwB ky sËf nhIN hI ‘khfxI` pf idwqI. Auh kihMdy, jd asIN ivc jf ky KUb pUjf-arcnf kIqI aqy
ilaf, ijs ivc akflI PUlf isMG ny vI idwqI jFdI, mYN cYn nfl nhIN bYTFgf. Aus msflf vgYrf rlf rhy sF, qd lfgy mujrf Bgvfn qoN iksy Buwl-cuwk dI iKmf jfcnf
Pon: 408-915-1268 kIqI.
AunHF df rfh nf roikaf. ny afpxy mfqihq rhy iek aPsr ƒ ho irhf sI. sfzf sB df iDafn qF inRqkI
aYzI CotI Aumr ivc lgfqfr ijwqF amlf-PYlf dy ky ‘ienkuafrI kimÈn` dI suMdrqf aqy Aus dIaF ÈoK adfvF vwl iPr ieh anoKf ‘inaF` kridaF
iemfrqsfËI dy mfhrF ny hfkm ƒ
ny rxjIq isMG aMdr hAumY Br idwqI aqy kfiem kr idwqf. hI lwgf irhf. Dfgy nfl afpxy gly dI golfeI/motfeI
mnHF kIqf ik bhuq iËafdf sym hox
Auh afpxy afp nUM aijwq smJx lwgf. mfmly dI jFc-pVqfl krky kimÈn hux pVqflIaf kimÈn ny bfkI sfry nfpI aqy Dfgf aihlkfrF ƒ PVfAuNidaF
kfrn Auh ieQy kMD nf bxfvy pr hfkm
hux Auh afpxy drbfrIaF dI pRvfh kIqy ny iswtf kwiZaf ik ijs Tykydfr ƒ kMD jxy brI kr idwqy aqy inRqkI dy sMmn hukm idwqf ik ijs iksy vI prdysI df
ƒ kMD bxvf ky qkVf isafsI lfB hoxf
ibnf aihm PYsilaF df iswDf aYlfn hI bxfAux df Tykf idwqf igaf sI, ksUrvfr kwZ idwqy. do bMidaF df kql Auhdy mwQy glf myry ies nfp dy iPwt af jfey, Aus
sI. ies krky Auh tilaf nf. rfj-
krn lwgf. kuJ iewk vfr isafxy, anuBvI Auh hY, do bMidaF dI mOq Auhdy isr lgdI mVHidaF Aus ƒ puiCaf igaf ik jy qUM ƒ jldI qoN jldI PFsI lf idAu.
mdu dy nÈy ‘c cUr hoey ny Ptf-Pt kMD
Punjab Times Vol 20, Issue 6; February 9, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 6; 9 PrvrI 2019 (24)
ivgsdI mnuK
w I swiBaqf
jMg dy inÈfn
vIhvIN sdI dy 60ivaF dI mkbUl ieh iewCf duvwly rfhF dI kUtnIqI ivc qy arux iek dUjy qoN axjfx sYink sF.
iPlm ‘idl apnf aOr pRIq prfeI’ dy guaFZI dysL ho afey aPsr ƒ dwsI. Aus dovyN afpo-afpxy dyÈ dI rwiKaf aqy iewjq
gIq dIaF sqrF pqf nhIN ikQy cyqy ivcoN swjx ny Drvfs idwqf aqy ikhf ik koiÈÈ leI lV rhy sF.
AuBr afeIaF: “ajIb dfsqF hY Xyh, khF krdy hF, pr ies dI mnËUrI dovyN dyÈF dI mYƒ dwsidaF bhuq duwK hY ik quhfzf
ÈurU khF Kqm[[[.” nfl hI ajIb, XkInoN srkfr dI sihmqI ‘qy inrBr krdI hY. puwqr myry hwQoN miraf sI. Aus df hOslf
bfhr dI khfxI sfhmxy af KVHI, jo ds sbwb nfl vIËf af igaf. ibRgyzIar byimsfl sI. Aus ny afpxf tYNk byKOP,
ku sfl pihlF sfzy POjI gilafiraF ivc jMg bfry iksy ny TIk hI ikhf hY ik jMg isafsqdfn Kyqrpfl ƒ dwisaf igaf ik lfhOr hvfeI hOsly, dlyrI qy llkfr ky jfn dI prvfh
GuMmI. jdoN vI Auh jMgI khfxI Xfd afAuNdI krvfAuNdy hn, nOkrÈfhI ies ƒ aOKf bxfAuNdI hY aqy awzy `qy iek ibRgyzIar AunHF ƒ imlygf nf kridaF clfieaf sI. dovyN pfsy bhuq
hY, awKF nm ho jFdIaF hn. POjI lVdy-mrdy hn. jMg nfl huMdI qbfhI df kdI aMdfËf qy AunHF dI srgoDf PyrI dy pRbMD ho gey tYNk nuksfny gey sn. afKr ivc asIN
ieh khfxI POjI ipqf ny afpxy ÈhId nhIN lfieaf jf skdf. cIËF-vsqF df nuksfn qF imixaf hn. dovyN iek dUjy dy afhmo-sfhmxy sF. asIN
ho cuwky puwqr bfry syvfmukq myjr jnrl jf skdf hY pr mnuwKI mn `qy pey asr nMU iksy vI ZMg nfl lfhOr hvfeI awzy Auqy ibRgyzIar dovF ny iekwiTaF Pfier kIqf, pr iksmq
ieafn kfrzoËo aqy kuJ hor POjI imwqrF Ky q rpfl df svfgq pfiksqfn dy ivc mYN ijAuxf sI aqy Aus ny mrnf sI.
ƒ dwsI sI. ies dI ÈurUafq 1971 ‘c imixaf nhIN jf skdf. jMg dI krUrqf bfry krnl blbIr ibRgyzIar Kvfjf muhMmd nfisr ny kIqf. mYƒ mgroN pqf lwgf ik Auh kOx sI
hoeI qy isKr 2001 `c. sYikMz lYPtInYNt isMG srF dI suxfeI ieh kQf JMjoVn vflI hY. -sMpfdk Aus ny ikhf ik Auh AunHF df myËbfn aqy aqy ikMnI CotI Aumr df sI. sfzI dovF dI
arux Kyqrpfl. Aumr 21 sfl do mhIny gfeIz hY. ies aPsr ny bhuq hlImI isKlfeI lVnf hY qy ibnf qrs qy pCqfvy
do idn. Cy Puwt do ieMc lMmf. pqlf srIr. ivc CyqI qoN CyqI puwjxf cfhuMdf sI. Aus ny kuJ POjI imwqrF nfl ilK ky sFJy kIqy. aqy sMjIdgI nfl ibRgyzIar Kyqrpfl ƒ dy mfrnf. jMg ivc BfvnfvF leI koeI
vwK vwK skUlF ‘coN pVHdf, sInIar klfsF vkq duÈmx dy toh lfAux afey tYNk ipCy ieh aMÈ arux dy ipqf dy KqF ivcoN hn: srgoDy AunHF df Gr ivKfieaf. Kyqrpfl jgHf nhIN huMdI. asIN lVfeI ivc jo krnf
lfrYNs skUl htx lwgy. jvfnI dy joÈ aqy jMg dI grmI pUnf hfrs (arux dI rYjImYNt) dy afpxf Gr vyK ky Bfvuk ho gey aqy kuJ huMdf hY, ibnf socy AuhI krdy hF pr sYink
snfvr qoN pfs, ny Aus ƒ Kumfr cVHf idwqf. Auh duÈmx dy purfxy aPsr jnrl vrmf ny mYƒ 15 pl bIq gey ƒ Xfd krky hOlf mihsUs hox dy nfl iensfn vI hF. keI vfr jMg
aYn[zI[ey[ puxy qy ipCy ht rhy tYNkF df ipwCf krn lwgf qy PrvrI 1972 ƒ, jo ajy qk pfiksqfn kIqf. iPr dovyN lfhOr prq afey. iksy ‘qy ËfqI ho inbVdI hY. mYN iehI socdf
iPr afeI[ aYm[ duÈmx df iek tYNk brbfd kr idwqf. ivc hI lwgI hoeI sI, qoN iliKaf, “mYN Kyqrpfl Aus pfiksqfnI ibRgyzIar irhf hF ik quhfzy koloN muafPI mMgFgf
ey[ dyhrfdUn qoN eyny ivc pfiksqfnI skuaYzrn ny Kud ƒ Aus jgHf ho ky afieaf hF ijQy arux df dy Gr bhuq hI siqkfrq mihmfn vjoN pr hux ieh nhIN krFgf. ieh khfxI
1971 ivc sMBfl ky awgy vDx leI hmlf ÈurU kIqf tYNk sI qy Auh Cwzx qoN munkr sI, ikAuNik iqMn idn rhy. Auh myËbfn, Aus dy pirvfr dwsx nfl muafPI vfsqy kuJ hY hI nhIN.
aPsr bx, tYNk qy pihl arux dy ielfky ƒ idwqI. arux Auh afpxy sfQI rsfly aqy ienPYNtrI dy sfry jIaF qy nOkrF dI hlImI, ipafr mYN quhfzy puwqr, jo Auh sI aqy jo
kol do hI tYNk sn. Gmsfx dI jMg hoeI. vfilaF ƒ Cwzxf nhIN sI cfhuMdf. Auh aqy dyKBfl qoN bhuq hI pRBfivq hoey. Aus ny CotI Aumry kIqf, ƒ sYilAUt krdf
krnl blbIr isMG srF duÈmx dy ds tYNk nkfrf ho gey ijnHF sYink dI mOq miraf hY. mYN KuÈI nfl ieh smF AunHF leI aBuwl Xfd bx igaf. hF. hux quhfƒ vI sYilAUt krdf hF,
Aus ƒ afpxI Aumr dy 10 sfl dy skdf bhuqy muslmfn pirvfr bfhrilaF nfl ikAuNik Auh quhfzy krky hI eynf bhfdr
rYjImYNt 17 aYc (pUnf hOrs) ivc jf puwjf. sF qF ik Auh ieh snmfn Kud hfsl iËafdf Guldy imldy nhIN, pr ieQy ruK jvfn bixaf. afKr cirwqr qy kdrF-
POjI rvfieqF anusfr tYNk zrfeIvrI, krdf ijs df Auh ds guxf hwkdfr sI.” hor sI. nfisr pirvfr ny ienHF ƒ bhuq kImqF hI mhwqqf rwKdy hn.”
gMnrI, ryzIE aprytr, tYNk kmFzr dI lYPtInYNt jnrl hr pRsfd ny mYƒ ibRgyzIar Kyqrpfl ny ieh swcfeI
isKlfeI ipCoN tYNk trup kmFzr (iqMn PrvrI 1972 `c iliKaf, “qUM mYƒ bynqI cuwp-cfp suxI. cuwp hI Aus df juafb sI
tYNkF dI tolI) bx rYjImYNt nfl rx Kyqr kIqI sI ik arux ƒ pUnf hfrs `c Byijaf jo Aus Auqy hfvI ho geI. Aus bMdy df
ivc phuMc igaf. dovyN pfsy POjI iqafr jfvy. muMzy ƒ afpxI mnpsMd rYjImYNt iml sfhmxf krnf aqy KVHy hoxf bhuq aOKf
sn. bs hukm dI AuzIk sI. geI, pr ikMnI vwzI kImq qfrnI peI.” hY ijs ny quhfzf puwqr mfiraf hovy pr
nOjvfn arux Kyqrpfl pMjfb qoN sI. myry kol arux df 10 dsMbr 1971 Aus df mihmfn hoxf qy AunHF vloN idwqf
ipqf ibRgyzIar mdn lfl Kyqrpfl (aiq df Kq hY, jo Aus ny pfiksqfn dy ds afdr-snmfn aqy ipafr Bulfieaf nhIN
iviÈÈt syvf mYzl) df jnm axvMzy mIl aMdroN iliKaf sI, “ipafry zYzI, sI jf skdf. Auh idloN quhfzy leI kuJ
pMjfb dy srgoDf (pfiksqfn) ‘c hoieaf. asIN KUb mËy `c hF. sfzI rYjImYNt krnf cfhuMdf sI. BfvyN jo Aus kIqf sI,
arux df pVdfdf aYNglo-iswK lVfeIaF bulMdIaF `qy hY. CyqI hI asIN lVfeI Kqm Auh jMg `c izAUtI inBfAuNidaF kIqf sI.
`c icilaF vflf ivKy iswK POj nfl kr idaFgy.” hF, lVfeI 17 dsMbr ƒ POjI smJdy hn ik jIvn aqy mOq
aMgryËF iKlfP liVaf. Aus dy dfdy ny Kqm ho geI. arux vfsqy vI. Aus ieh AunHF leI ieko iswky dy do pfsy hn. iksmq
pihlI aflmI jMg ivc ihwsf ilaf qy ipqf arux Kyqrpfl dunIaF 16 dsMbr ƒ Cwz idwqI. qy hflfq sYink dI Dur iksmq ƒ pRBfivq
syvfmukqI qk BfrqI sYnf dI ieMjInIar `coN cfr iekwly arux ny qbfh kIqy. iesy ieh ajIb dfsqF ikvyN? krdy hn, pr ieh mihË sMXog nhIN sgoN
kor ivc irhf. iqMn dsMbr 1971 dI Èfm dOrfn Auh ËKmI ho igaf. Aus ƒ tYNk 1971 dI Bfrq-pfiksqfn jMg POjI Aus dI afpxI cox huMdI hY. lVfeI df
ƒ pfiksqfn ny keI BfrqI hvfeI awizaF Cwzx leI hukm imilaf. Aus df jvfb ieiqhfs df ihwsf bx cukI hY. arux nqIjf qwkVI dy pliVaF ivc huMdf hY aqy
`qy bMbfrI kIqI qy XuwD df ibgl vwj igaf. sI, “nhIN sr, mYN tYNk nhIN CwzFgf. myry Kyqrpfl bsMqr `c lVdf mfiraf igaf. arux Kyqrpfl df buwq. ieh KqiraF nfl Kyzx vfilaF vwl Jukdy
BfrqI pRDfn mMqrI AudoN pwCmI bMgfl `c tYNk dI gMn ajy kMm krdI hY. mYN ienHF Aus dI kurbfnI ƒ 47 sfl lMG cuky hn. hn. bsMqr dI lVfeI PYslfkun sI. ies
iksy rYlI ƒ muKfiqb sn. rYlI ivcy Cwz nfl iswJdf hF.” Aus vyiKaf ik vYrI BfrI 2001 ivc qIh sfl lMG ky vI ieh khfxI nËdIkI aqy siqkfrq dosq jF Gr dy ivc arux ny pfiksqfn dy awgy vDx dy
idwlI puwjy. sMsd dy aYmrjYNsI sYÈn `c nuksfn dy bfvjUd awgy vDx leI biËwd muwkI nhIN sI. ieh dfsqF ieAuN cwldI hY. hI jIa vjoN rwiKaf. ierfdy ƒ pUrf nf hox idwqf. Auh BfvyN
dyÈ dI hflq dwsI qy XuwD df aYlfn kr hY. jy Aus ny tYNk Cwz idwqf qF duÈmx df 1971 dI jMg qoN bhuq sfl ipCoN dovyN ijAuN ijAuN ruKsq df vkq nyVy af kwcI Aumry hI sI pr Aus dI lIzriÈp ny
idwqf. rfh KuwlH jfvygf. Auh aV igaf. vYrI df dyÈF dy purfxy POjI qy srkfrI aPsrF ny irhf sI, myËbfn aqy mihmfn dI dosqI pfsy plt idwqy. hor qF hor, iËMdgI dy
POjF iBV peIaF. pUrbI aqy pwCmI iek hor tYNk brbfd kr idwqf. nfl hI lokF ivc nyVqf aqy irÈqy vDfAux leI zUMGI huMdI geI, iPr vI kuJ axikhf afKrI plF ivc Aus dI bhfdrI vyKx
muhfË KuwlH gey. BfrqI sYnf pUrI qrHF Aus dy tYNk ‘qy iek hor golf af vwjf qy sMprk ÈurU kIqf. ies ƒ duvwly rfhF dI mihsUs huMdf sI. keI vfr ibRgyzIar aqy dw s x vflf ibR g y z Iar nfisr,
iqafr sI. jMg ivc hyT Auqy cldf rihMdf bhfdr sYikMz lYPtInYNt arux Kyqrpfl kUtnIqI df nF idwqf igaf. kuJ smF pf Kyqrpfl ƒ mihsUs huMdf ik ‘kuJ’ ivwQ ibRgyzIar Kyqrpfl dy sfhmxy KVHf kih
hY. dovF KyqrF ivc iBafnk aqy PYslfkun aMbrIN jf visaf. Aus jfn vfr idwqI pr ky arux dy ipqf ibRgyzIar Kyqrpfl ƒ hY. kfrn smJ nf afAux krky idmfg irhf sI ik Aus dy puwqr dI bhfdrI
jMg hoeI. dovyN POjF afpo-afpxy dyÈ leI vYrI ƒ rfh nf idwqf. arux ƒ ies imsflI ienHF vsIilaF rfhIN sunyhy imlx lwgy ivcoN kwZ idMdy. socdy ik ies Gr dIaF lfimsfl sI. ies qoN vwzI ÈrDFjlI hor
lV rhIaF sn. jMg `c iksy dI koeI inwjI bhfdrI leI prmvIr cwkr idwqf igaf. ik iek pfiksqfnI ibRgyzIar AunHF ƒ aOrqF ivc AunHF dy duwK pRqI aPsos jF kI ho skdI hY. dovyN ibRgyzIar sOx cly
duÈmxI nhIN huMdI. ieh POjI jIvn df qrs hY pr iek gwl ËrUr sI ik eyny gey. AunHF df iKafl sI ik lVfeI byqukI
vrqfrf hY. 17 dsMbr ƒ pfiksqfn dy do ipafr qy syvf ƒ Auh kdy Buwl nhIN skxgy. hY. afKr jyqU kOx hY? dovyN pfsy nuksfn
tukVy hoey qy bMglfdyÈ df jnm hoieaf. vfpsI leI cwlx qoN pihlF dI Èfm AuTfAuNdy hn. POjIaF dI Èhfdq mgroN AunHF
pwCmI Kyqr ivc arux dI rYjImYNt sB ny rl ky Kfxf KfDf qy iPr ipCly dy pirvfr duwK Jwldy hn. iksy ny ikhf
horF nfl iml ky ds mIl pfiksqfn kuJ idnF vFg gwlIN lwg gey. hux qk hY, “lVfeI isafsqdfn krvfAuNdy hn,
aMdr sI. ielfkf ipMz jrpfl, qihsIl myËbfn pirvfr ƒ ibRgyzIar Kyqrpfl nOkrÈfhI ies ƒ aOKf bxfAuNdI hY aqy
ÈkrgVH, iËlHf isaflkot (pfiksqfn), dy sfry pirvfr bfry pqf sI. Bfrq ivc POjI lVdy hn.”
bsMqr ndI iknfry. duÈmx pUrI vfh lf AunHF dy hr pirvfrk jIa leI qohPf agly idn qurn qoN pihlF bgIcy
ky juafbI hmly rfhIN hfiraf ielfkf lYxf idwqf igaf. ivc PotoaF afid iKwcIaF geIaF aqy
cfhuMdf sI. 16 dsMbr ƒ arux dI rYjImYNt vylf sOx leI kmiraF vwl jfx df ibRgyzIar Kyqrpfl idwlI prq afey. ipCoN
pUnf hOrs dI bI skuaYzrn (14 tYNkF dI sI. ibRgyzIar nfisr ny ikhf, “sr, mYN PotoaF zfk rfhIN idwlI phuMcIaF. iek Poto
tolI) ny duÈmx vloN BfrI dbfa kfrn bhuq sflF qoN quhfƒ kuJ dwsxf cfh irhf dy ipwCy iliKaf hoieaf sI:
ipCoN mdd mMgI. pfiksqfnI tYNk igxqI sI, pr smJ nhIN sI af rhI ikvyN aqy inwGy siqkfr, aiqaMq swcy aqy
ivc iËafdf sn. jdoN Aus df trup bsMqr ikQy khF. hux jdoN mYN sfrI AumId Cwz inrol sfP idl nfl
pfr kr irhf sI qF ies Auqy duÈmx dI idwqI sI, iksmq ny Zoa bxfeI aqy quhfƒ ÈhId sYikMz lYPtInYNt arux
mfeIn PIlz ivc lwgy nYst vloN kfrgr sfzy siqkfrq mihmfn vjoN Byj idwqf. Kyqrpfl, prmvIr cwkr, ijhVf spIar
Pfier afieaf. nYst `c lwgIaF afr[ pfiksqfn df qbfh kIqf pYtn tYNk. ipCly kuJ idnF `c asIN iek-dUjy dy bhuq hYWzË 13 lFsrË dy 16 dsMbr 1971 ƒ
sI[ aYl[ gMnË df sI. smF bVf QoVHf sI. ieQoN qk qF khfxI df ihwsf POjI imlxf cfhuMdf hY. ibRgyzIar Kyqrpfl nyVy af cuky hF. mYƒ dwsxf hor vI aOKf ijs ƒ asIN bVf ipMz dI lVfeI aqy
duÈmx jvfbI hmly leI rfh bxf ky awgy jIvn ÈYlI nfl cwldf hY aqy mOq lfVI Aus dy nF qoN jfxU nhIN sn. ies leI ho igaf hY. mYN quhfƒ jo kihxf cfhuMdf 17 pUnf hOrs bsMqr dI lVfeI krky
vDx dI qfk `c sI. arux ny mOky dI nfl pRxfey jfx Auqy muwk jfxf cfhIdf hY AunHF iDafn nf idwqf aqy gwl afeI geI hF, quhfzy puwqr arux bfry hY. arux Xfd krdf hY, dy juafbI hmly ivc ijwq
nËfkq smJidaF ienHF ‘qy Dfvf bol idwqf. pr ies ivcoN iek hor khfxI pnpI aqy ho geI pr hoxI ƒ kuJ hor mnËUr sI. Kyqrpfl kOmI hIro hY[[[ sB qoN Gwt Aumr aqy hfr ivckfr aijwq cwtfn vFg KVHf
iek cfrj ivc Aus df iek tYNk arux dI ÈhIdI qoN krIb qIh sfl ipCoN syvfmukq ibRgyzIar Kyqrpfl dy mn ivc prmvIr cwkr lYx vflf. qusIN aqy irhf, dy ipqf ibRgyzIar Kyqrpfl ƒ.
nkfrf ho igaf aqy tYNk kmFzr mfiraf 2001 `c isKr ‘qy puwjI. 2001 dI gwl ivc 2001 ivc acfnk afpxI jnm- mYN nyVly imwqr bx cuky hF pr Aus hoxI -Kvfjf muhMmd nfisr, 13 lFsrË,
igaf. arux ienHF nYstF df sPfieaf krn qoN pihlF arux bfry kuJ hor qwQ BoieM vyKx dI rIJ ny jnm ilaf, ijs dy vfly idn ‘bVf ipMz’ dI lVfeI, ijs ƒ imqI 2 mfrc, 2001, lfhOr.
krn lwgf irhf, ikAuNik Auh bI skuaYzrn Aus dy ipqf ibgRyzIar aYm[aYl[ Kyqrpfl pUrI hox dI koeI AumId nhIN sI. AunHF qusIN bsMqr dI lVfeI kihMdy ho, ivc mYN swcmuwc, ajIb dfsqfn hY Xyh[[[.
Punjab Times Vol 20, Issue 6; February 9, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 6; 9 PrvrI 2019 (26)
cfry dI pMz
eys pul AuqoN sfhmxf pihaf qy KyqF cMdy dy iTwibaF df Gskfrf cfxck vDyry
vflIaF sfrIaF zMzIaF idsdIaF sn. kurÉq ho igaf, cfl iqwKI ho geI qy Auh
rfhF qoN AuzdI DUV ivc qury afAuNdy Qwky- bfhF isDIaF kr ky qurn lg ipaf.
hfry vfZy idsdy sn; pr ‘BIlI dI byby’ BIlI dI byby df idl ajfeIN eI Ëor
ikDry nËr nhIN sI afeI. ikMnf icr dUr Ëor dI DVkx lg ipaf. jIB suwk ky
qfeIN ingHf mfrn ipwCoN Auh pul dI TwlH guridafl isMG dI khfxI ‘cfry dI pMz’ ikrqIaF qflUey lgdI jfpI qy Auhny inAuN ky sUey
nfl Zoh lf ky bih igaf. ‘c pfxI dI cUlI Br ky mUMh igwlf kr
“byby ikDroN afAUgI, bfpU?” Coty
dy hflfq Auqy iqwKI cot krdI hY. hflfq dy JMby hoey ilaf. Pyr Auhƒ qfV qfV ky cMdy vl bUhy dy kol KVoqI BIlI vl iek-itk
qfrU ny afsy-pfsy ingHf mfridaF puiCaf. ieh ikrqI-kfmy pYr-pYr ‘qy vDIkIaF df iÈkfr ho JfkdI ƒ ieAuN jfipaf, ijvyN sUey df ivMhdf rih igaf. Auh cugfT dI srdl
“KbrY ikhVy Kfqy ‘coN afAUgI!” rhy hn aqy AunFH nMU ieh sB Bfxf mMn ky jrnf pY irhf aglf pul Auqrn qfeIN cMdy ny ikMnI vfrI qoN vI AucI lwgdI sI.
BIlI ny kI jvfb idwqf, iehdf Auhƒ
“cMgf Pyr mYN ilaOnY Bfl ky byby ƒ, hY. khfxI df muwK pfqr ienHF hflfq ‘qy burI qrHF muV muV ky Aus vl qikaf hovy, qy hr
koeI pqf nhIN lwigaf, nIvIN pf ky bwTl
bfpU isaF!” vwzf gfcf phy pY ky Bwj bycYn hoieaf bYTf hY pr Aus dI koeI pyÈ nhIN jf vfr jdoN Auh ipCFh Jfikaf sI qF Auhdf
quiraf. idl ajfeIN eI DVkx lg ipaf sI. dy pfxI nfl mUMh-hwQ Dox jf lwigaf.
“byKIN Auie bfpU, byKIN, ikmyN bqfrU
rhI. ies sB kfsy df gus w f iPr gfhy-bgfhy pirvfr “ieh cfrf sfDU ikaF ny, qUq aflHI kol KVoqI kwtI jrk-jrk hrf cfrf
aFgUM lwqF mfrdf dy jIaF Auqy hI inkldf hY. -sMpfdk JuwgI koly eI bIijaf ivaY nf Blf?” Gr crdI Ëor-Ëor dI pUC mfr jFdI sI. Auhdy
jFdY[[[.” dy nyVy af ky cMdy ny AuBVvfihaF puwiCaf. jfVH-rs df Auhƒ afp ƒ pihlF qF
qfrU mwkI qk AunHF hor koeI gwl nf kIqI. qy Èfied rwKI-kxk lokF dy byQfh hoeI sI. idhfVI “hYN?[[[afho, AuQy eI aY[[[hor AunHF suafd ijhf afAuNdf lwigaf pr Pyr
dIaF iKwlF vFg AunHF dI eysy cuwp kfrn ptVI dy roVF Auqy, by-ihsfby vD geI sI. aYqkIN mfJy vMnIEN dy QF ikhVY pwTy bIjx ƒ?” iekdm mUMh kOVf-kOVf ho igaf.
iKViKVf ky cMdy dy iTwibaF df Gskfrf bVf zrfAuxf kmo, rfa-isaf vI bhuqy nhIN sn afey pr BIlI dI byby dI jIB QQlFdI mUMh-hwQ Do ky rotI Kfx bYTf qF BVQU
hwisaf, pr cMdy ijhf lgx lg ipaf. qy nf eI ‘bFgV dys’ awgy vFg ‘af jfpI. pfAuNdy doey muMzy, ivhVy ivc rVy QF bih
df icq sgoN hor “qUM klH ƒ vI sfDU ky eI jfxY?” Auqiraf’ sI. jdoN Auh doey agV-ipCV Gr vVy ky tftF kutx lg pey. cMdy ƒ cfxck eI
inmoJUxf ijhf ho cMdy ny kuJ dUr jf ky, buiZaF vFg ipwT “pr afh vyK-lIN, dsF idnF ƒ iksy qF kwtI mUMh AuqFh cuwk ky rqf aiVMgI qF roh cVH igaf. Auhny mF dI gflH kwZ ky
igaf. ‘qy hwQ kr ky, rqf kuwb kwZI quridaF dy mrlf nhIN KVoqI hoxI, sB vwZI jfAU.” ËrUr pr roË vFg Aus arVft pfAuNidaF AunHF ƒ GUiraf, “huxy kuwt ky, iehnF df
puiCaf. cMdy ny hAukf BridaF ikhf, “sMmy-ikaF gyVf nhIN bMinHaf; pUC nfl kuwKF JMbx dI dfxf dfl ky afvdI mF ƒ pfAuxy, sfilE
krIE?”
guridafl isMG “ajy qF AunHF dy keI idn lg dy qF msF cfr idhfVIaF hor lgxgIaF; QF iewk vfr ihlf ky muV pwiTaF ivc mUMh
jfxgy-vIh Gumf qoN Auqy peI aY vZx AunHF dy afvdy eI muMzy-KuMzy bQyry hoey gwz ilaf. cMdy ny GUr ky AuhdI KurlI “vy kI hoeI jFdY Qoƒ!” Ausy vyly
“awj iehny sMmy qoN PIm do-do mfvy aflI.” iPrdy aY, afhx aFgUM!” vl qikaf, AunHF mUhry Bwj afey gfcy qy bfhroN afAuNdI BIlI dI byby ny gwl qfV ky
lY ky KfDy sI bfpU, qfhIN aYN tMgF mfrdf qy ikMnf icr Auh Pyr cup kr ky qury “sfzy, sfDU ky qF ajy mhInf nHIN qfry ny, AunHF dy Gr apVx qfeIN, ikMnf muMizaF ƒ polI ijhI iJVk idwqI, “QoQoN
jFdY.” qfrU ny hsidaF hsidaF Pyr ikhf. gey. kocrIaF vflI ikkr kol af ky cMdy vwZI-dI.” sfrf hrf kuqr ky kwtI awgy suwt idwqf hux itk ky nhIN bYTIdf?”
“afAux dy sfly vwzy amlI ƒ, mYN ny cfxck ipCFh BEN ky BIlI dI byby vl “Auie akl dIey mfrIey, ieh nvyN- hoieaf sI. hry cfry nfl sfrf Gr ijvyN muMzy qy inwkI kuVI tftF EQy dI Cz
dyAUN hTysVI! huxy do-do mfvy Kfx lwigaf iek dm ieAuN qwikaf ik Auh TTMbr ky bI afeI kxk ds idn nHIN rihMdI, qUM mihk ipaf hovy. cMdy ƒ pqf nhIN sI ky kMn vlyt ky cONky vl qur gey. BIlI
qF gFhF ƒ kI hfl hoAU iehdf![[[.” cuMnI sUq krn dy bhfny rqf ruk geI. mhIinaF ƒ ronI aYN-awgy aflf ihsfb ligaf ik Auh acyq hI bUihEN vVidaF, dI byby pihlF iKlrIaF tftF ƒ ahulI,
pr icwqoN ijvyN cMdf ÉuÈ sI. cup- pr cfnx cMgf nf hox krky AunHF ƒ iek nf riKaf kr.” do-iqMn zUMGy sfh lY igaf sI. pr Pyr kdy tftF qy kdy cMdy vl BEN BEN
cpIqy vfZy pul AuqoN Auhdy koloN dI lMGdy dUjy dIaF awKF cMgI qrHF nhIN idsIaF. BIlI dI byby iekdm ieAuN cup kr “afh kI aY Auie!” Auhny cfrf ivMhdI, Auhdy qoN rqf prHF ht ky BuMjy eI
gey. rOlf pONdy, rIN-rIN krdy, DUVo-DUV cMdf kuJ icr Pyr cuwp ho ky EvyN geI ijvyN Auhƒ iksy bhuq vwzI gwl df kuqrdy gfcy dy kol, do ku rug tftF dy bih geI. Pyr ibnf iksy dy kuJ puiCaf-
hoey nMgy ipMizaF nfl, mfipaF dy mgr quiraf igaf; pr jdoN boilaf qF AuhdI iPkr pY igaf hovy. ieh Auhny soicaf eI pey vyK ky puwiCaf. disaf afp-muhfrI eI bolx lg peI.
mgr pYr DrIkdy lMGy jFdy inafixaF ‘vfj bVI EprI lwgI. nhIN sI ik nvIN kxk bhuqf icr swcIN “ieh tftF[[[ieh tftF.” toky dI “gylo ƒ puCx geI sI, qVky myry
vloN byiDafn, Auh sMmy-kI pYlI peI kxk “aYqkIN hfVH ‘c BIlI ƒ qF qor eI nhIN sI rihMdI. qfl nfl gfcy ny keI vfr ieho Èbd nfl clx ƒ. sfDU df vwzf muMzf kihMdf,
dy jMm vl ivMhdf irhf; idhfVIaF df dyeIey, isroN Bfr lhy.” jy ivhlI hovy qF Auhƒ vI nfl ilafeIN,
ihsfb lfAux df Xqn krdf irhf. “hYN?” ipCFh rih geI BIlI dI kMm CyqI inbV jU![[[pr AuhdI qF
“af-gI Auie[[[af-gI bfpU, byby byby ny do kfhly kdm put ky Auhdy jfqx dI afkV eI nH I N leI-dI
af-geI!” qfrU pul dI prlI TwlH dy isKr nfl rlidaF ikhf, “kI afiKaf, BIlI ikqy![[[kihMdI, ‘sfZy awT rupeIey
KVoqf igwDf pf ky, iehnF ÈbdF ƒ llkfry ƒ qor dIey?[[[afho, mYN qF afp qYƒ lAUN, nfly dohIN vylIN KfAUN rotI, qy
nfl gIq vFg gfAux lwg ipaf. ipCly sfl dI isr dIaF TIkrIaF iqMn vyly pIAUN cfh.’ mYN ikhf, ‘cMgf
cMdf goizaF ‘qy hwQ Dr ky AuiTaf krn lg peI aYN, qUM suxdf vI aYN BfeI qyrI mrËI, AunHF ny qF mYƒ sfZy
qy ibnf ipCFh qwikaF, ptVI pY quiraf. iksy dI-aYzIaF aYzIaF DIaF ikMnF swqF qfeIN ikhf sI[[[nfly jy socIey
“KVo jf, hux ‘kyrF eI kfhlf ho ik icr bfr bTfeIaF jFdIaY[[[.” qF Auh ivcfry ikhVf hwk rKdy aY
igaf, ibMd mYƒ vI dm lYx dy!” BIlI dI cMdf ibMd df ibMd Pyr cup kr ![[[afh vyK lY, do-ZfeI-syr-sfrIaF
byby dI ‘vfj ipwCoN suxI qF Auhny isr igaf. BIlI dI byby df Auhdy Auqy kfTI qF tftF eI awj cwk ilaFdIaF mYN.
BMvfieaf. pfAux df dfa sUq af igaf sI. DOx, iqMn psyrIaF qoN Gwt cfrf nhIN
sUrj iCipaf hox krky, cMdy ƒ Auhdy “cMgf, hux qUM cup kr!” Auhny hoxf. hor hux AunHF ƒ qF Bmy Gr
ichry Auqy nrm ijhI muskrfht qy awKF rqf awkI hoeI ‘vfj ‘c ikhf. ilaf ky bTf-lIey[[[.”
dI iKcoqfx ijhI nhIN idsI, AuNj AuhdI mMjf zfh lY! qy jdoN BIlI dI byby ny CoilaF dI
‘vfj qoN lwgdf sI, Auh awj bhuqI QwkI “vyK, tUMmF qF ijhVIaF myry kol kMz nfl ilbVI cuMnI nfl mUMh qoN muVHkf
hoeI nhIN sI. TwlH nfl mfr ky juwqI JfVdI hYgIaF, AunHF nfl sr jU”, pr BIlI pUMJidaF, cor-awK cMdy vl qikaf
qy isroN cuMnI lfh ky Auhƒ sUq krdI BIlI dI byby cup krn dI QF rqf TMZI ho ky, qF Auhdf sfrf srIr kMbx lg ipaf:
dI byby vl Auhny iek vfr hor hYrfnI ‘kbIldfrI dIaF slfhF’ krn dy rON burkI pfAuNdy cMdy df hwQ kMb irhf
nfl qikaf, qy Pyr cuwp krky mUhry- ivc bolx lg peI, “bfkI rih igaf Auh kuJ icr Pyr cup kr geI. pr duhrfey qy Pyr PIm dy aml ivc, lor sI, muwCF ajIb hoeIaF lgdIaF sn. Auh
mUhry qur ipaf. kpVy lIVy df Krc, Auh aYqkIN suK nfl BIlI dI byby ny ies Audfs ijhI cuwp ƒ nfl afp-muhfrf eI gIq ijhf gfeI igaf, muV Aus vl nhIN Jfk skI, nf bol skI.
“awj blf icr lf‘qf!” ibMd ku ipwCoN ‘kwTf kr eI lvFgy-bQyrI idhfVI aY hux qoVidaF rqf krfrI ‘vfj ‘c ikhf, “BurU “tftF[[[my r IaF bfTF, by b y ilafeI suMn ijhI hoeI, cuMnI nfl Jl mfr ky
Auhny mlvIN jIB nfl puwiCaf. qF, sFJy swq-awT rupeIey mUMh nfl kih qF agilaF dI BurU, afpF ƒ kI aY! sI[[[ilafeI sI, beI ilafeI sI[[[.” muVHkf skfAuNdI rhI.
“aYvyN[[[mYN ikhf kwtI afsqy, hry dyxy ‘sfn aYN, QoVHy huMdy aY ikqy![[[cfr- idhfVIey Bflx dI Éfqr qF Auh awDI awDI tftF, tftF, tftF, byby ilafeI pr ibMd ku ipCoN qfhIN Ébr ik cMdf
dI QwbI eI lY cwlF.” pMj qF afpxf qfrU-gfcf eI ilaONdy rfq qfeIN sfrf ivhVf ghuMdy iPrdy rihMdy sI[[[! nMgy-pYrIN AuT ky vf-vroly vFg bfhr ƒ
hry dI QwbI!-Auhƒ hor hYrfnI hoeI. aY.[[[qy nfly aYqkI aMnHI-jI koeI Psl aY; bMdf koeI iQafAU qF CyqI vZfAuxgy E[[[tftF, cfrf, qfrf, byby ilafeI qur igaf. BIlI dI byby df idl Ëor-Ëor
pr ipCFh DOx BuafeI qF pul qoN prF gfcf hoeI aY-vfKrU, vfKrU!-sfDU ikaF dI nf, aYvyN ikqy bMbUkftF nfl vZ lYxgy?” sI[[[! dI DVikaf pr ipwCoN ‘vfj mfrn dI ihMmq
swcIN eI hry cfry dI BrI cuwkI afAuNdf sI. kxk ‘qy BfvyN mMjf zfh lY! ho[[[mfr ijwq “koeI nHIN, DIrI ho, agly sfl qfeIN lY beI, Blf bylIaf ilafeI nhIN peI.
“ieh awj qyry ‘qy ikhVf dfqf idafl igwl afilaF dI byrI qfeIN, koh-vft, aYN hfVHI vwZx afly bMbUkft vI afey lY![[[sB sI[[[eI[[[eI!” GfbrI qy hPI ‘vfj nfl Auhny gfcy
ho igaf?” cMdy dI ‘vfj rqf krfr ‘c ho isDx-isDI KVoqI aY, mjfl aY ikqoN igwT kuÈ af-jU !” pr cMdy ƒ ijvyN skqf mfr igaf. ƒ hOlI ijhI ikhf, “jfh vy, vyKIN qyrf
geI lwgI. QF vI mfVf hovy[[[.” BIlI dI byby Pyr cup ho geI. pr Auh lfltYx dy mrnAU ijhy cfnx ivc bfpU ikDr igaY?”
“sfDU ky KyqoN eI ilaFdy aY, hor “ipCly sfl ikhVf Gwt hoeI sI; Auhny jdoN sfrI Aumr hfr nhIN sI mMnIN, kdy cfry dI QwbI vl GUr GUr ivMhdf, “bfpU igaY ‘PrIkf!” qfrf tuwk dI
Blf ikhVf dfqf idafl hoAU myry ‘qy!” idhfVI vI bQyrI sI!” AuhdI gwl cMdy ny hux ikvyN mMn lYNdI! kdy tftF dI inwkI ijhI ZyrI vl. bu r kI pU x I bxf ky KFdf-KFdf ieh
BIlI dI byby ny pihlF pwiTaF vl qwikaf suBfvk eI tok idwqI, “hfVHIaF cMgIaF “lY agly sfl dI, agly sfl vyKI “lY bfpU pfxI lY lY.” AuhdI kihMidaF bfhr ƒ Bwj igaf.
qy Pyr BEN ky cMdy vl JfkI; pr jdoN huMdIaF ƒ qF cfr pMj vrHy ho-gy[[[.” jfAU. mYƒ pqY, hux myrIaF qF sq-awT sicafrI DI BIlI ny bhIx dy nfl DrIaF pr jdoN Auh dUjy ibMd glI ivcoN muV
awgoN Auhny qfV ky BIlI dI byby dy ichry “nhIN awgy aYnI nHIN sIp kdy hoeI; idhfVIaF hor sfDU ky lwg jfxgIaF. nfly iewtF kol, qwqy pfxI df bwTl DridaF ky afieaf qF AuhdIaF awKF hYrfnI ijhI
Auqy ingHf itkfeI qF Auhny awKF nIvIaF nfly idhfVI ikQy aYnI cVHI sI pr- sfDU-kf vwzf muMzf-blfeIN cMgY vcfrf. Auhƒ swidaf. nfl awzIaF hoeIaF sn. “nI byby, Auh
pf leIaF. prfr?” kihMdf, jFdI BmyN roj hry dI QwbI vI lY- hYrfnI ijhI nfl BEN ky cMdy ny cfr- qF sUey bMnI Pyr quiraf jFdy[[[aODr!”
gfcf ‘ryvIaF cfl’ qurdf, sfho-sfh “pr, pr-prfr hMsy bjfjI afly ijaf kr. pMj-sq idn kwtI ny hrf KfDf cuPyry qwikaf, qy Èfied goihaF dy DUMey “sUey vMnI?” Qwky goizaF nfl AuT
hoieaf, iek kuZwbf-ijhf gIq gfAuNdf idEN ijhVf lIVf puwC ky afey sI, Auho qF cMgI rfjI ho-jU. mfVI-motI qkVI hogI dI kOVvfs krky awKF ‘coN pfxI inkl ky KVHI huMidaF BIlI dI byby ny cor-awK
AunHF dy koloN lMG ky sfiraF dy mUhry lwg hux rupeIey gË mihMgf hoieaf ivaY- qF afs vI lwg-jU, aYsy sfl. agly afieaf. pr awKF Jmkf ky ghu nfl rotIaF pkfAuNdI BIlI vl qkidaF ikhf,
quiraf. qfrU Auhdy gIq ƒ sux-sux ky hsfb qF AuQy df AuQy rihaf ik nf, vwzIey sfl sUx aflI df eI hËfr bfrF sY vwitaf vyiKaf qF BIlI dI byby ikDry nhIN idsI. “hux Auh sUey vMnI kI kr igaY? hY kmlf
hsdf Auhdy nfl Bwj ipaf. qy Auh doey rkfny!” jfAU.” “qyrI byby[[[!” Auhny bwTl vl nf isafxf![[[jfh vy gficaf, jfeIN Bwj
qIvIN-mflk mgr rih gey. ikMnI dUr pr BIlI dI byby ny afpxI gwl PVI Auh afpxy eI rON ivc bolI geI pr ahulidaF BIlI qoN puwiCaf, qy koTVI dy (agly sPy `qy jfrI)
Punjab Times Vol 20, Issue 6; February 9, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 6; 9 PrvrI 2019 (27)
ilKx-ilKfAux df lyKf
kuJ ilK ky pRgt krn dI pirpftI
ivkfs dy keI dOrF ivcoN gujLrI hY. hux
qF hflq ieQoN qwk phuMc cukI hY ik bhuq
sfry lok klm, pYn afid nfl ilKxf vI sLbd
Buwl gey jF Cwz gey hn. awj bhuqy lok lwkV, Dfq afid ‘qy kIqf jFdf sI. spwsLt iksmq, Bfg, nsIb ho igaf hY. sLfh smJIaF jFdIaF hn. ieh lkIrF mwQy `qy
iswDf kMipAUtr dy kI-borz ‘qy itk-itk
krky hI mn dI gwl skrIn ‘qy Auqfrn
hY ik aijhy sKq Drfql ‘qy KMB jF klm
afid nfl nhIN sI iliKaf jf skdf. ieh
husYn dy sLbdF ivc,
ilKy lyK dI zor nUM Ëor zfZf
vI huMdIaF hn qy hwQ `qy vI, ‘kI iliKaf
iksy mukwdr sI, hwQF dIaF cfr lkIrF
JroKf
lwg pey hn, hflF ik ies vrqfry nUM vI dOr Aukrn, Kuxn jF Kurcx df sI. iksy pfsu nf tuwtdI mUl qoVI. df.’ (isLv kumfr btflvI) bljIq bfsI
asIN ilKxf hI afKdy hF. ies qrHF ilKxf sLbd sMsikRq DfqU ‘ilK’ nfl hfÈm Èfh mIaF hIr rFJxy dI lIk qoN lIh sLbd vI bixaf hY.
kMipAUtr ‘qy hI AuNglF clf ky Zyr ikqfbF sbMiDq hY, ijs ivc lkIr iKwcxf, vfhuxf, vyK lyK bxfAuNdf afx joVI. lIh afm qOr ‘qy iGst rhy rfh ‘qy pey Pon: 734-259-9353
rcx vfly lok vI lyKk hI aKvfAuNdy GsItxf, JrItxf, Aukrnf, kurydxf, phIey dy insLfn nUM ikhf jFdf hY. ies qoN
hn. kuJ hor smF lMG lYx idE, sLfied Kurcxf, rfhuxf afid dy Bfv hn. ies df buwly sLfh dy lyK vI pVHo, lIk/lIh df arQ prMprf, rIqI vI ho awj klH ryKf sLbd dI agyqr
ies bMsI df lMmf lyKf jFdf hY. jo bhuqf hI rIqIbwD huMdf hY, ipCyqr vjoN krky keI qknIkI pd bxfey
ijs ny ZUMzf iqs ny dyKf. Aus nUM lkIr df PkIr kih idwqf jFdf gey hn ijvyN ryKf gixq, ryKf icwqr, krk
ÈfdI ies bMsI dI ryKf hY. ipqf purKI ibrqI vfly lok lIky lIky ryKf, mkr ryKf, BUmD ryKf, srl ryKf,
eys vjUdoN isPq AuTfeI. cldy hn. ies qoN Ault lok lIhoN ht ky rUp-ryKf, lCmx ryKf, hsq ryKf afid.
bMsI kfhn acrj bjfeI. cldy hn. ‘lIk lfAuxf’ ivc klMk jF ryKf qoN ryKFkx (ryKf+aMkx) sLbd vI
awj iksy ilKI hoeI vfrqk jF inbMD Dwbf lfAux df Bfv hY. pwQr ‘qy lIk mytI bixaf hY, ijs df arQ hY-AulIkxf,
nUM lyK ikhf jFdf hY. ilK qoN bxy lyKf jF nhIN jf skdI, jd ik pfxI aMdr lIk ryKfvF vfh ky koeI sLkl bxfAuxf; sLbd-
lyKf-joKf sLbd ivc ihsfb-ikqfb df Bfv imt jFdI hY. ‘lIk PyrnI’ df mqlb hY, icwqr bxfAuxf.
hY. sLfhUkfrF dy vhI-KfiqaF ivc ivafjI rwd krnf. lIk qoN bxI ikRaf AulIkxf asIN Aupr irwK DfqU ‘qy gwl lY afey
pYsy ilKy jFdy sn. AuNj vI koeI ihsfb- df arQ hY, Kfkf bxfAuxf. hF. asl ivc irK df vI iek pUrvgfmI
ikqfb jF igxqI-imxqI ilK ky kIqI lIk/lkIr sLbd df arQ hI ryKf rUp hY, irsL. asIN ipCy ruwq aqy rsd
jFdI hY. gixq dy ihMdsy vI afKr ilKq nhIN, sgoN ryKf sLbd iesy df skf sbMDI vfly lyKF ivc irsL DfqU df ijLkr kridaF
hI hY. ies Bfv nUM drsfAuNdI khfvq hY,
‘ly K f mFvF-DIaF df.’ ly K f df Bfv
dyxdfrI ijhf vI hY, jo ‘koeI lyKf dyxf’
bfkI sfry vI kfgjL ‘qy ilKxf Cwz jfxgy. mqlb hY ik pihlF pwQr afid nUM JrItx muhfvry qoN pRgt huMdf hY. ilK qoN hI ilKx
kMipAUtr dI itk-itk ‘qy hI itky keI jF Aukrn leI ‘ilKx’ sLbd dI vrqoN vflI klm dy arQF vflf lyKxI sLbd
Bwdr pursLF dI ilKfeI vI ivgVdI jf rhI huMdI sI. sMsikRq ivc ilK df iewk arQ bixaf. ilK qoN bxy ilKfrI sLbd df muZlf
hY. sfzy vyilaF ivc KusLKq ilKxf pVHfeI icwqrnf vI hY, ikAuNik icwqrkfrI vI arQ gRMQ isrjx vflf nhIN blik ies
ivc iewk ilafkq mMnI jFdI sI. keI lkIrF vfhux vflf hI kMm hY. ies df nUM kfgjL `qy Auqfrn vflf hY, jo rcYqf qoN
vfrI qF vDIaf ilKfeI dy alwg nMbr iewk hor arQ hY, iesqrI nUM Bogxf, awz ho skdf hY. gurU nfnk dyv ny icq
imldy sn. pMjfbI ivc vfhuxf kihMdy hn. awj ilKx nUM lyKfrI ikhf hY, jo prmfqmf df nfm
pRfcIn ivc jd ilKx dI kfZ nhIN df Bfv kurydxf, Kurcxf nf ho ky kfgjL ilKdf hY. awj afm qOr `qy rcYqf nUM lyKk
sI inklI qF dUijaF nUM sMcfrq krn aqy afid `qy klm afid nfl JrItx df hI ikhf jFdf hY. lyK df ivprIq alyK hY,
BivwK leI sFBx vflIaF sfrIaF kMm rih igaf hY , ‘ilKu ly K ix kfgid ijs df Bfv hY-jo byaMq hY, jo lyKy ivc
dIaF gwlF kivqf ivc rcIaF jFdIaF sn. msvfxI]’ (gurU arjn dyv). hF, iksy nhIN af skdf, ‘qF qy jnm alyKY]’
iesy leI ikhf jFdf hY ik sfihq dI ivDf vI ivsLy `qy ilKq rcx nUM vI ilKxf ikhf (Bgq kbIr)
vjoN kivqf ny vfrqk qoN pihlF jnm ilaf. jFdf hY, ijvyN ‘jsvMq isMG kMvl nfvl ilK df apBRMsL hoieaf lIk jF
qfl, lYa, qukFq ivc rcI kivqf nUM Xfd ilKdf hY.’ lkIr. pMjfbI ivc dovyN sLbd KUb cldy
rwKxf afsfn huMdf hY. bRfhmx lok purfxy ilKxf sLbd dy arQF ivc ivsQfr hn. dohF ivc muwK Bfv ryKf jF lfeIn df
irsLIaF vloN rcy mxF-mUMhIN vyd qy hor hoieaf hY. ivDfqf vloN bMdy nUM bKsLI hY. pihlF dwisaf jf cukf hY ik ilK ivc
gRMQ mUMh jLubfnI rt lYNdy sn. asIN jfxdy iksmq nUM vI Aus vloN ‘iliKaf’ ikhf GsItx, JrItx dy Bfv hn. lIk kuJ
hF ik pihlF pMKF, Kfs qOr ‘qy mor-pMKF jFdf hY, ‘afpy kir vyKY isir isir lyKY GsItx nfl hI iKwcI jFdI hY. AuNj lkIr hY. monIar-ivlIamjL anusfr ilK DfqU dwisaf sI ik ieh dovyN sLbd irsL nfl jf
dIaF zMzIaF nfl iliKaf jFdf sI. afpy suriq buJfeI]’ (gurU nfnk dyv). ivc ilKx dy arQ vI smfey hoey hn. df muZlf rUp irK hY. ies qrHF ryKf qy juVdy hn. ‘irsL’ DfqU ivc afAux jfx,
aMgryjLI pYn sLbd pRfcIn lfqInI dy Aus awj dy Xuwg ivc iksy mnuwK dI sLKsIaq mYnUM Xfd hY, iek bwuZI mYQoN icwTI ilKvfAux iPr ies df sMkuicq rupFqr ryKf sLbd phuMcfAux, rsfeI krn dy Bfv hn. irsLI
sLbd qoN ivkisq hoieaf hY, jo KMB df dI ivsLysLqf drsfAuNdy zI[ aYn[ ey[ nUM vI afAuNdI sI. icwTI ivc ikqy KflI jgHf dyK ies irK qoN hI ivAuqpq hoey hn, ‘kwjl sLbd vI iesy qoN bixaf hY. khfxI ajy
sUck sI. pYn qy pMK sjfqI sLbd hn. DuroN iliKaf ikhf jf skdf hY. joiqsL ky ikhf krdI sI, ‘aYQy ku hor lKIr ryK nf sihMdIaF]’ (gurU nfnk dyv). hor ipCy qurdI hY. irsL DfqU ‘ir’ qoN
ilKx df kMm pihlF Boj-pwqrF qy ivc ilKxf sLbd dy ieh arQ hor inKry iKwc dyh.’ mqlb huMdf sI, hor ilK dyh. lkIr jF lyKf dI qrHF ryK jF ryKf df Augimaf hY. ienHF DfqUaF ivc nihq
KwlF afid Auqy huMdf sI. mwD Xuwg ivc ikAuNik hwQ dIaF lkIrF nUM bMdy dy Bfg AudoN mYN socdf sF, Aus anpVH buZVI Bfxy arQ vI iksmq ho igaf hY, ‘ikrq ryK afAux-jfx, phuMcfAux qoN hI AudmkfrI
kfgjL dy pRcilq ho jfx nfl ieh kfgjL smiJaf igaf. ies qrHF joiqsL ivc ilKxf AuGV-duGVIaF lkIrF iKwcxf hI kir krimaf’, hwQF dI ryKf. ryK ivc krm Krocx, lkIr iKwcx afid dy Bfv
‘qy hox lwg ipaf, pr ilKx ijhf kfrj hsq-ryKf nF dI iek vwKrI pRxflI AuBr hY. ieQy ieh gwl vI QF isr hY ik hwQ myK mfrnf muhfvry df arQ hY, iksmq pYdf huMdy hn. ‘ir’ dI kQf ajy cldI
ies qoN vI bhuq pihlF df hY, jo pwQr, afeI. ilK qoN bxy sLbd lyK df arQ hI dIaF lkIrF vI ilKI hoeI iksmq hI plt dyxf. rhygI.
cfry dI pMz
aYzI CyqI ikDr muV cilaY.” Auh rqf lwg ipaf, ijvyN Auhƒ koeI bVf iBafnk pr nf AuhdI jIB ihwlI, nf koeI hor aMg hoeI ‘vfj ‘c Auh bolI, pr Pyr pqf nhIN
hws ky boilaf, “mYN qF AUN eI qur ipaf, supnf afieaf hovy. ikMnf icr Auh suMinaF ihilaf, sfrI idh ijvyN islH-pwQr eI ho kI cMzfl ciVHaf ik agly ibMd eI Aus
ikDry ‘PIm aflI ÉflI zwbI zyg bYTf, vFg Kwby-swjy qy hyT-AuqFh JfkI igaf: geI sI. cFGr mfrI, “nIN qUM AuTdI aYN ik nhIN?
(ipCly sPy dI bfkI) soicaf qVky ƒ koeI hor cwk ky lY jU, sfDU dy ‘bdmfÈ’ muMzy dI Èkl ajy vI pr BIlI Ausy vyly AuBVvfhI AuT ky AuT ky KVHI ho jf eyQoN, BlImfxs aYN qF
ky, ikqy koeI mUkf-mfkf qF nHIN bfhr huxy Bfl ilafmf[[[.” EvyN pRqwK idsI jFdI sI.[[[qy hry pwTy, cMdy dy mgr Bwj qurI. glI ivc jf ky nhIN[[[!”
Buwl afey sI qusIN?[[[ jfh gl jf hux, “lY sux lY!” BIlI dI byby ny suK tftF, klH ƒ idhfVI ‘qy swdI gYÜ-sfrIaF AucI-AucI ‘vfjF vI mfrIaF pr Auh nhIN BIlI dy icq ‘c pqf nhIN kI afeI,
Au h ikQy do ko h lw q F kZo N d f jfAU df sfh lYNidaF ikhf, “mYN qF ikhf KbrnI gwlF, qUq vflI zuwgI duafly ieAuN Gyrf muiVaf. Auh GfbrI, hONkdI muV aMdr Auh sgoN iËwd nfl bfhI qoN ipCFh iKsk
jFdUE?[[[.” kI gwl aY, ijhVf aYN cup kr ky AuT GwqI afAuNdIaF sn, ijvyN hry cfry ivcoN afeI QqlFdI ijhI ‘vfj ivc kUkidaF ky ijvyN sUq ho ky bihMidaF bolI, “jfh
pr gfcy ny tftF dy Audfly huMidaF quiraf.” ‘kuÈ Kf ky’ mrI AunHF dI bUrI kwtI duafly, Aus byby ƒ hlUixaf. nhIN AuTdI!”
byiDafnI ijhI nfl AuhdI gwl axgfAulI pr BIlI dI byby df ajy icwq itkfxy huxy, igrJF ny Jurmt af pfieaf sI. “nIN byby, byby nIN[[[nIN bfpU bfhr ƒ “nhIN AuTdI[[[.” ihrKI ‘vfj nfl
kr ky ikhf, “hF mUkf nf asIN Buwl afey nhIN sI afieaf. Auh Gr qfeIN ieAuN Auhƒ kwtI df poÈ vI AunHF ny nhIN sI quiraf jFdY[[[Auh jFdf ikDr aY, aYs qurq eI AuT ky bihMidaF AuhdI byby ny
ikqy KInKfp df. qyV qF bfpU dy kdy AurlIaF-prlIaF mfrdI afeI, ijvyN lfhux idwqf[[[qy JuwgI dy aMdr, cuVylF dy vyly?[[[nIN byby!” joV ky duhwQV Auhdy mOrF ivc mfiraf qy
kuhfeI nI hoeI, mUkf ikwQoN af igaf[[[ afpxf icwq eI itkfxy krnf cfhuMdI hovy. puTy pYrF vrgy kuJ Epry-Epry inÈfn vI kMbdIaF lwqF nfl byby dy mMjy Auqy BIlI mUMh-Bfr BuMjy jf izgI.
vwzIey isafxIeyN[[[!” cMdy ƒ bUhf vVidaF eI cfxck kwtI Auhƒ aYn sfP idws rhy sn[[[. bih ky BIlI ny byby ƒ Ëor nfl moiZEN PV “hfey nIN qyrf byVf grky nIN, BYxy.”
BIlI dI byby df icwq kIqf, Auhdy ƒ QfpI idwqI qy hry pwiTaF ‘c hwQ Auh bbUkf mfr ky AuTidaF, nMgy ky JUixaf qF agoN Auhny suqy-suBf eI, BIlI ny izigaF ipaf hI lyr mfrI qy Pyr
isr ‘c tokf cuk mfry. eynI bypRvfhI mfridaF kwtI nfl gwlF krn lwg ipaf- isr, nMgy pYrIN bfhr ƒ vg quiraf. awK isDx-isDI ipaf, jvfb idwqf, “sfDU dI sMBl ky AuTidaF BuwbIN rox lg peI.
inafxy ƒ kI afK! pr Auh gflHF kZdI ”awj qF sfzI bUrI bVIaF kuwKF kwZI dy Pyr ivc kuMzf KuwlHidaF Aus GwgI, JuwgI ‘c igaY[[[.” BIlI dI byby muV EvyN suqy-suBf eI
afp eI bfhr ƒ qur geI. BIlI Auhƒ KVoqI aY[[[! gogV CwzI KVoqI aY. bwly kurÉq ‘vfj ‘c ikhf, “eydUM qF bMdf “ikAuN? EQy kI krn igaY? qUM kuÈ isDx-isDI lyt geI qy Auhdy sfry aMg
rotI Kfx leI bulFdI eI rih geI pr beI, bwly[[[hy KF! dyK qF seI qUM kyrF[[[!” miraf eI cMgf[[[! DI df gl Guwt idaFgy, Buwl afeI sI?” Esy Gbrfht nfl BIlI pihlF vFg eI islH-pQr ho gey. suwky
Auh ‘afeI afeI’ kridaF agFh qurI “awj qF ieh KVUgI aYn ‘kyrF bs, ipCly mfrdy eI huMdy sI nf! jMmdIaF eI ny Pyr puwiCaf. hoTF ivcoN hOlI ijhI Aus ijvyN afpxy afp
geI. ‘koly nfl KVoqy’ pr Aus Èukr kIqf mr ky!” BIlI dI byby ny qswlI nfl, rotI mfr idMdy sI[[[! pr eydUM qF bMdf Pyr “afho!” BIlI dI byby ny ikhf. qy ƒ eI ikhf, “mMndI ikhVY iksy dI![[[kdoN
ik rwb ny sux leI; cMdf sUey qoN do vfhx Kfx leI cONky vl jFidaF ikhf qy nfl miraf eI cMgf, iDrg aY aYsy jMmx afpxI DI vl ingHf BuaFidaF rqf aOKI dI afKI jfnI aY, beI BfeI AuT KVHo, AuT
Aury hI muV afieaf. qy jdoN modn dy ByzF eI muMizaF ƒ ‘vfj mfrI, “vy muMizE[[[! dy![[[hF kmilaf! iDrg nHIN Pyr[[[ koeI ijhI ‘vfj ‘c bolI, “jfh, hux qUM AuT ky KVHo, iBwtI jfeyNgI[[[pr kfhƒ jfxdI
vfly vfVy kol Auh iek-dUjy dy nyVy afey tftF qF ‘kwTIaF kr idE BfeI!” jUn aYN[[[.” pY jf afvdy mMjy ‘qy.” aY[[[aYN BlmfxsI nfl jfxdY koeI[[[.”
qF cMdy ny ajIb Epry roN ivc ikhf, “qUM awDI rfq agy sI, awCI ipCy; cMdf qy eyvyN boldf-boldf Auh afQx vFg, “ikAuN? mYN eyQy bYTI BYVI lgdI sfry inafxy jfg ky Gfbry-Gfbry
kfs ƒ afeI aYN myry mgr?” cfxck, AuBVvfhf AuT ky bih igaf qy sUey vl muV qur igaf. aY?” acfnk BIlI ihrK geI sI. Aus vwl Jfkdy rhy pr Auh EvyN isDx-
“aYmyN[[[mYN ikhf KbrY puT-pYrf zOr-BOrf hoieaf cfr-cuPyry ieAuN Jfkx BIlI dI byby EdoN jfgdI peI sI; “nIN afho nIN vYrny, AuT KVH!” awkI isDI peI rhI; EvyN avf-qvf bolI geI.
Punjab Times Vol 20, Issue 6; February 9, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 6; 9 PrvrI 2019 (28)
mfsUm muhb
w q dy kql dI gfQf: kfkf-prqfpI pRIq-gfQf
‘kfkf-prqfpI’ 19vIN sdI dy swqvyN tuwkVy krdy cfr|
dhfky ivc vfprI mflvy dy ielfky dI hIr-rFJy, swsU-puMnU, imrjLf-sfihbF, kImf-mlkI dI pRIq gfQf qoN hr pMjfbI vfkP kflI-bolI rfq ivc donoN nMgIaF
hrmn ipafrI lok gfQf hY, jo sLfdI rfm, hY pr kuJ aijhIaF pRIq gfQfvF vI hn, ijnHF df aMq Aunf hI duKdfeI hY, pr bhuqy pMjfbI qlvfrF lY ky prqfpI dy duafly ho gey|
gokl cMd, guridwq isMG, CwjU isMG aqy AunHF qoN vfkP nhIN hn. aijhI hI iek pRIq gfQf kfkf-prqfpI dI hY, ijs df ijLkr ies bybs hrnI ny qrly kIqy, hfVyH kwZy,
cODrI GsItf afid ikwsfkfrF ny afpxy lyK ivc suKdyv mfdpurI ny kIqf hY. -sMpfdk afpxy ipMz df vI vfsqf pfieaf| ipMz df
ikwisaF ivc ibafn kIqI hY| qF kuwqf vI mfx nhIN huMdf:
myry ipMz mfdpur (luiDafxf) qoN iewk iewk dm af igaf| hrnIaF dI zfr ivc cFdI dy Cxkdy ruipaF nfl jYldfr ny rupfloN jf ky kfky dI mF aqrI nUM nf mfrIN vy dlyl guwjrf
mIl dwKx vl irafsq pitaflf (hux BfjV pY geI| BolI qy prqfpI ipMzoN bfhr dI iewjq bcf leI geI| prqfpI brfmd prqfpI dy nfBy jfx bfry dws idwqf| mYN lopoN dI suinafrI. (lok gIq)
pMjfb) df lopoN nfmI ipMz hY| iewQy Pwgx hIrf isMG jwt dy koTy ivc jf vVIaF| nf ho skI| rfm rqn sbr df Guwt Br ky prqfpI df kfky kol nfBy jfxf sux ky pr aMny lflc aqy srdfrF dI PokI
dy mhIny mihmf sLfh PkIr dI smfD ‘qy BolI ny eyDr AuDr dIaF gwlF mfrn rih igaf| aqrI dy isr ijvyN sO GVf pfxI pY igaf iewjq ny prIaF vrgI prqfpI dy toty
bVf BfrI mylf lwgdf hY| ies pRIq kQf mgroN kfky bfry gwl qorI| prqfpI aMdroN kfkf ikrpfl isMG dy mfpy afpxI hovy| Auh mwQf PV ky bYT geI, iewk pl krvf idwqy:
dI nfiekf prqfpI iesy ipMz dI jMmpl lwzU BordI peI sI pr bfhroN: bhuq byiewjqI smJdy sn, AunHF ikrpfl Auh suMn bYTI rhI, afKr Aus dy buwlH krI arjoeI nf drd mMinaF
sI| gokl cMd aqy CwjU isMG anusfr ies afKy prqfpI nI BolIey mKOl kryN isMG dy amoV suBfa nUM muwK rKidaF Aus kMby, “nhIN, nhI hox idaFgI, jYldfr pfp Auqy lwk pfpIaF ny bMinHaF
pRIq kQf df muwZ iesy myly qoN bwJdf hY| kIqf kI psMd Es myrf nI gMvfr df. nUM irafsq nfBf ivKy hIrf isMG dy rsfly kfhn isMG dI nUMh kmIx suinafr dI DI krdy hlfl ijAuN ksfeI bwkry
prqfpI suinafrI lopoN dIaF prIaF jfq dI kmInxI aDInxI grIbxI mYN ivc BrqI krvf idwqf| kfky ny prqfpI, nhIN bx skdI| nhIN bx skdI| jy gujr dlyl ny bxfey zwkry.
vrgIaF muitafrF Es nUM qUM dwsdI hNY puwq jYldfr df| prqfpI dy nfnkIN Cwz aFdI| prqfpI prqfpI kfky dy vs geI qF sfzy Kfndfn (gokl cMd)
dy nfl mylf vyKx jwtF nfl dosqI nf pugdI kmIxF dI nI ivCoVy dI agnI ivc sVdI nfnikaF qoN dI iewjq imwtI ivc iml jfvygI| asIN dlyl horF prqfpI dI lfsL tukVy-
afAuNdI hY: Kyq bMny bIhI glI dyK nI GuMgfrdf| lopoN af geI. vwzy srdfr iksy pfsy vI afpxf mUMh tukVy kr ky hfQI vfly itwby ivc zUMGI
afsLkF dIaF myry nf psMd qyrI gwl guridwq isMGf nfBy qoN prqfpI nUM kfky dy suwK sunyhy idKfAux jogy nhIN rhFgy| vIr myiraf kuJ dwb idwqI| iewk ttIihrI dI idl-cIrvIN
ihwkF nUM lUMhdI ieh imwtI pwt dvy jwt jdoN nI hMkfrdf. puwjdy rhy| Auh hux nfBy kfky kol nws vI kr| iewjq bcf sfzI, qUM awgy vI sfzy afvfjL hOly-hOly mwDm pYNdI geI.
tolI myly ivc Pyrf dUjy idn BolI ny kfky `qy bhuq aihsfn kIqy prqfpI dy acfnk gfieb hox ‘qy
mfrdI hY| mylf nUM sunyhf dy ky rupfloN qoN swd ny | afh lY pM j sO ipMz ivc rOlf pY igaf| koeI afKy,
nisL a f jFdf hY | ilaf| prqfpI qy kfky ny rupey| prqfpI nUM “prqfpI kfky pfs nfBy nws geI hY|”
BolI dy Gr kOl krfr kr ikwDry mukf Cwz| mYN iksy ikhf, “prqfpI nUM kfhn isMG horF
suKdyv mfdpurI ley| ies pRkfr Auh donoN BolI qyry pYrIN pYnI aF|” mrvf idwqf hY|” afKr sLohro sLohrI huMdI
Pon: 91-94630-34472 dy Gr ipafr imlxIaF aqrI ny afpxI cMunI geI| iksy Qfxy jf muKbrI kIqI| prqfpI
mfxdy rhy| afKr kfky qy dlyl dy pYrF `qy rwK df kql hoieaF Cy mhIny lMG cuky sn|
ijlf luiDafxf dy ipMz rupfloN, jo lopoN qoN prqfpI dy iesLk df Byq KuwlH idwqI| puils afeI, sfry ipMz dI mfr kutfeI
iewk mIl dI dUrI ‘qy hY, dy jYldfr kfhn igaf. prqfpI dI mF nMdo dy aqrI dI hflq kIqI pr prqfpI df ikwDry Qhu-pqf nf
isMG df CYl CbIlf gwBrU kfkf ikrpfl kMnIN vI ieh Kbr puwjI| dlyl pfsoN shfrI nf lwgf| aMgryjL bfrbtn, jo Aus smyN
isMG vI mylf vyK irhf hMudf hY| prqfpI prqfpI dy iesLk dI geI| aYzy vwzy luiDafxy df suprzYNt puils sI, ies kys
dy md Bry nYx Aus nUM Gfiel kr idMdy iBxk pYx ‘qy nMdo ny Aus nUM jgIrdfrF dI bhU rfxI dI pVqfl vfsqy rupfloN afieaf| Aus dy
hn| lwK smJfieaf ik Auh kfky Auhdy awgy JolI awzI nfl do sO ispfhI sn| Aus afly duafly
guridwq isMG kfky qy prqfpI df df sfQ Cwz dyvy, pr prqfpI KVHI sI| Auhny prqfpI dy sfry ipMz swd ley| Pyr vI kuJ pqf nf
myl qIaF dy idnF ivc krfvfAuNdf hY| Aus ipCFh muVn vflI ikQy sI! nU M pfr bu l fAu x df lwgf| bfrbtn huisLafr bhuq sI| Auh
dy kQn anusfr lopoN dIaF muitafrF ipMzoN Auhny nMdo nUM sfP afK idwqf, iekrfr aqrI nUM dy AuQy keI idn irhf| Auh afQx smyN bfhr
bfhr ZwkI ivc qIaF pf rhIaF sn| kfkf “mF myrIey, BfvyN mfr, BfvyN idwqf| bYTIaF aOrqF pfs corI bYT ky AunHF dIaF
isLkfr Kyzdf-Kyzdf iewDr af inkilaf| Cwz-mYN qF kfky nUM idwqf kOl rupfloN dy lfgly gwlF suxdf rihMdf| iewk idn Aus nUM
jvfnI dy nsLy ivc mwqIaF muitafrF ny inBfvFgI. Auh qF myrI jfn ipMz cwk df sXd prqfpI dy BolI nfl shylpuxy df pqf
Aus df rfh jf zwikaf. df tukVf ey, AuhdI Kfqr muhMmd dlyl df Xfr lwgf| Auhny BolI jf PVI| BolI ny prqfpI
hfisaF qy mKOlF dI Cihbr lwg geI| afpxI ijMd vfr idaFgI- sI| Auhny Aus nUM vI dy dlyl nfl nfBy jfx dI gwl dws idwqI|
muitafrF ny kfky dy afly duafly Gyrf ipCFh pYr nhIN pfvFgI| lokIN prqfpI nUM mfrn dy awgoN dlyl guwjr ny vfadf muafP gvfh
Gwq ilaf| suinafrI prqfpI dy husn ny pey kuJ afKx, mYnUM iksy dI kfrj ivc afpxf bx ky sfrI Gtnf suxf idwqI| kfkf
kfky nUM cuMiDaf idwqf| Auh suafd-suafd prvfh nhIN|” BfeIvfl bxf ilaf| ikrpfl isMG dI mF aqrI aqy swXd
ho AuiTaf| dlyl guwjr dI BolI gujrI nMdo ny afpxy pqI nfl aMnf lflc cMgy muhMmd sLfh horIN PV ley gey|
kfky dI pihlF qoN jfxU sI| Aus ny msIN prqfpI bfry msLvrf kIqf| BilaF nUM ivgfV idMdf hux suuafl prqfpI dI lfsL lwBx
muitafrF pfsoN Auhdf KihVf Cuzfieaf| KMny nyVy ipMz rfjyvfl dy rfm hY| df sI| dlyl dy dwsy pqy ‘qy hfQI vfly
sLfmF pY rhIaF sn| hrnIaF dI zfr rqn nfl prqfpI ivafhI dlyl ny BolI itwby dI putfeI sLurU hoeI| afly-duafly dy
ipMz nUM prq peI| hr muitafr afpxy hoeI sI, pr ajy muklfvf hwQ prqfpI nUM iqafrI ipMzF ny ijs ivc myry ipMz mfdpur dy
afp nUM hIr smJdI kfky bfry gwlF kr nhIN sI qoiraf| bdnfmI qoN krn leI sunyhf Byj lok vI sLfml sn, itwby dI putfeI ivc
rhI sI| pr kOx jfxy iesLk dI jvflf zridaF prqfpI dy bfp ny idwqf| mfhI pfs jfx mdd kIqI|
ikwQy sulGdI peI sI: muklfvy df idn Dr idwqf| df swdf sux Auh iKVy afKr prqfpI dy hwz lwB pey| ies
koeI afKy nwZI, rfm rqn muklfvf lYx Puwl vFg iKVH geI| hwz lwBx dI vfrqf nUM sfzy ielfky dy
nI myry vl vyKdf sI, leI lopoN puwj igaf| roNdI kurlfAuNdI jfx dIaF ivAuNqF bxf rhI sI| Aus ny pwCm vwl sUrj dI lflI kfloN df iewk lok gIq ny hflI qIk sFB rwiKaf
koeI afKy, prqfpI nUM mfipaF ny rfm rqn nfl afpxI shylI BolI nUM afpxy idl dI gwl rUp Dfr rhI sI| qfry lukx mItI Kyzx hY:
BYxy mYnUM awKF mtkf igaf| muklfvf dy ky qor idwqf| prqfpI kfky nUM dws idwqI, “BolIey iesLk dIaF lwgIaF lwg pey sn| dlyl ivCVI kUMj nUM nfl lY hwz prqfpI dy
koeI afKy, Xfd kr kr hOky BrdI rhI, isskIaF dy bfx bury, myrf lUM-lUM jl irhY, myrI cfvf-pYl stysLn nUM qur ipaf| lopoN qoN btn sfihb ny toly.
mYnUM nI bulfvy nfl sYnqF dy, lYNdI rhI, AuhdI iksy ny iewk nf suxI| nINd ikwDry Auz-puz geI aY| bs kfkf cfvf-pYl qIk itwby hI itwby sn| prqfpI adflq ivc mukdmf cwilaf| swXd
vwtI jF mYN GUrI rfm rqn dI KusLI df koeI pfrfvfr nhIN awTy pihr Xfd afAuNdf rihMdY. mYnUM AunI itwibaF dI koeI prvfh nhIN sI kr rhI| muMhmd sLfh nMU PFsI aqy aqrI nUM kfly
qF qVwk nIvIN pf igaf| sI| Auhdy pwb, prIaF vrgI husLnfk dyr cYn nhIN afAuxI, ijMnI dyr AuhnUM vyK awj Auh sfry idnF nfloN iKVvyN rAuN ivc pfxI dI sjLf idwqI geI| dlyl guwjr
koeI afKy, prqfpI nUM pf ky, DrqI ‘qy nhIN sn lwg nhIN lYNdI, KOry AuhdI kI hflq hovygI| sI| Auh BolI df lwK-lwK sLukr kr rhI vfadf muafP gvfh hox kfrn Cwz idwqf
tyZI ingHf Jfkdf sI myry vl, rhy qy Auh KIvf hoieaf CyqI qoN CyqI BolIey, mYnUM nfBy phuMcfAux dI koeI skIm sI| ipafry dy imlfp leI Auhdf idl igaf| bjurg dwsdy hn ik iewk bdlvfeI
sfhmxy mYN JfkI jdoN rfjyvfl puwjxf locdf sI| so c , sfrI Au m r qy r f aihsfn nhIN ibhbl ho irhf sI| Auh ieh nhIN sI jfxdI vfly idn jdoN gujr dlyl vwg cfrdf
awK nI curf igaf| (guridwq isMG) lopoN aqy rupfloN dy ivcfly ZwkI sI, BulFgI|” prqfpI ny afpxf isr BolI dI ik hoxI kI Bfxf vrqfAux lwgI hY: prqfpI dy kql vflI QF puwjf qF kVkdI
dby BFbV kd qIk dbfey jf skdy suMnsfn rfh. rfm rqn bYl gwzI ivc godI ivc suwt idwqf qy zuskx lwg peI| itwby dy ivc jf vVy, AuqoN rfq gubfr| ibjlI Aus Auqy izwgI aqy Auh AuQy hI
sn| afKr jvflf Puwt hI pYNdI hY: prqfpI nUM leI jf irhf sI ik kfky ny “aVIey hOslf kr, mYN afpxy dlyl Kbr nf koeI rMn nUM, KwKVI-KwKVI ho igaf|
qn mn myry dI BulfeI suD nwZry ny, afpxy nfl kuJ bdmfsL ley qy gwzI ZwkI nfl gwl krky qyrf koeI bMdobsq krdI hY krmF dI hfr| krIb zyZ sdI bIqx mgroN vI
imwTf imwTf bol idKf igaf lIlHf nI| ivc Gyr leI| nfl afey brfqI kuwt kuwt aF. Auh qYnUM srdfr kol Cwz afvygf| mn ivc rMn dy hOslf, prqfpI dI duKFq kQf sfzy ielfky dy
Puwl nI gulfb vFgU ky Bjf idwqy qy prqfpI nUM sxy gwzI afpxy hux pUMJ Cwz ieh hMJU|” BolI ny hOslf kdm Dry ieksfr| sMvydnsLIl lokF dy mnF Auqy CfeI hoeI
rMg myrf Es vyly, ipMz lY afieaf, idwqf| idl ivc lwzU Puwtdy, hY| jgIrdfrF vwloN kIqy gey prqfpI dy
muKVf lukfieaf qF jLor srdfrI dy “BolIey qyrf krjL ikvyN cukfvFgI?” imlxf kfky Xfr| kql nUM AunHF ajy qwk nhIN Bulfieaf|
hoieaf pwq pIlf nI| gwzI moV ky ikly ivc vfVI. “bs idl dI BfP idl ivc hI rwK| Kbr nf koeI pfp dI, Auh prqfpI dI swcI suwcI pfk muhwbq nUM
dsdI mYN swc qYnUM (lok gIq) aOh nrYxI afAuNdI peI hY|” guwjr ivc hMkfr sYaF pRxfm krdy hn| jd koeI bjurg
awj guridwq isMGf, rfm rqn ny KMny dy Qfxy jf irport BolI ny prqfpI dIaF awKF ivc sItI mfr dlyl ny, ies dI bfq pfAuNdf hY qF Aus df glf
luwtI nI mYN luwtI kIqI| puils afeI| jYldfr kfhn isMG anoKI cmk vyKI qy buwlHF ivc muskrfeI| swXd kIqI sfr| Br-Br afAuNdf hY qy nYxF ivc awQrU ism
luwt lY igaf rMgIaf nI| ny iew j q bcfAu x leI keI ko i sL s L F afQx smyN BolI ny afpxy Gr vfly Gyrf pf ky awigEN, afAuNdy hn aqy inrdosL mfsUm prqfpI
hwsdIaF-KyzdIaf muitafrF ajy kIqIaF| kfky ny prqfpI nUM ikDry hor dlyl guwjr nfl prqfpI nUM nfBy Cwz bol ipaf llkfr| dy kql df drd aQrUaF dy rUp ivc vih
QoVHI hI dUr geIaF sn ik mINh df Cwrftf luko idwqf| afAux bfry gwl qorI| aglI Blk dlyl PV lY rMn dlyl qUM, qurdf hY|
Punjab Times Vol 20, Issue 6; February 9, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 6; 9 PrvrI 2019 (30)
iPlm klfkfrF kol bI plfn dI koeI vI crcf rfj kpUr aqy gurUdwq
hmyÈF iqafr rihMdf hY. adfkfrI dy nfl
nfl jF iPr adfkfrI qoN alwg Auh jF
qF inrdyÈn dI kmfn sMBfl lYNdy hn
jF iPr iksy pfrt tfeIm jF Puwl tfeIm
klfkfrF df hr mYdfn Piqh ibnF aDUrI hY. inrdyÈk rfj kumfr
ihrfnI kihMdy hn, ‘gurUdwq aqy rfj
kpUr iPlmI Kyqr dy do nfXfb inrdyÈk
hn. mYN hI nhIN, afAux vflIaF pIVHIaF
‘mxIkrixkf’ qoN mYƒ bhuq AumIdF hn. krygI. crcf hY ik Auh jldI hI afpxy
ibËns df ruK kr lYNdy hn. gwl cfhy ies iPlm leI mYN koeI smJOqf nhIN kIqf. inrmfx vflI iksy iPlm df inrdyÈn vI vI jykr AunHF dI vzmuwlI inrdyÈn
sPl adfkfrF dI hovy jF Plfp ies iPlm leI sfƒ iek Kfs idwK, sQfn kry. dUjI qrP ipRXMkf df kihxf hY ik pR i qBf qo N ku J isw K xgIaF qF ieh
klfkfrF dI, inrdyÈn sB dI psMd hY. qy smyN dI loV sI. ies leI ies dOrfn Auh inrdyÈn krnf cfhuMdI hY, pr ies sfzIaF iPlmF leI ÈuB sMkyq hoeygf.’
adfkfrF leI inrdyÈn dI vfgzor mYN koeI iPlm nhIN kIqI. myrf qF mMnxf mfmly ivc koeI jldbfËI nhIN krnf swc qF ieh hY ik ieh adfkfr qoN bxy
sMBflxf koeI nvIN gwl nhIN hY. rfj hY ik lkÈmI bfeI dy afdrÈ hr aOrq cfhuMdI. ajy qF Auh afpxy bYnr ƒ do aijhy inrdyÈk sn ijnHF ƒ afpxI
kpUr aqy gurUdwq dy bfad keI adfkfr aMdr hn. Auh sfƒ sB ƒ kuJ nvF krn sQfipq kr rhI hY. kuJ aijhf hI adfkfrI qoN iËafdf inrdyÈn leI
ies Kyqr ivc Auqry hn. iqMn sfl dI qfkq idMdI hY. iehI kfrn sI ik iek anuÈkf df kihxf hY. Auh kihMdI hY ik srfihaf igaf. ienHF ƒ pihlF inrdyÈk
pihlF aiBnyqf ajy dyvgn ny iPlm vfr jdoN mYN ies iPlm ƒ bxfAux dI ajy qF Auh bfhr dy inrdyÈkF ƒ lY ky smiJaf igaf, iPr aYktr. AunHF qoN
‘iÈvfey’ ivc inrdyÈn dI kmfn sMBflI TfxI qF iPr mYƒ iksy rukfvt df sfhmxf afpxy bYnr ƒ awgy vDf rhI hY, pr ijs ielfvf mnoj kumfr, suBfÈ GeI, iProË
sI. adfkfr vwzf hovy jF Cotf, iPlm nhIN krnf ipaf. rfj kpUr idn koeI ivÈf Aus ƒ bhuq psMd af igaf Kfn, sunIl dwq, dyv afnMd afid keI
inrdyÈn ivc sB hwQ aËmfAuxf cfhuMdy aijhy adfkfr hn ijnHF ny inrdyÈn dy
hn, bs ieMqËfr rihMdf hY shI mOky smyN ‘qy mYN ies ‘qy awgy vDFgI.’ Kyqr ivc vI afpxI iek Kfs pCfx
df, ikAuNik iPlmF bxfAuxf ieMnf vI ipRXMkf copVf ny BojpurI iPlmF df bxfeI. dUjy pfsy ies Kyqr ivc ÈmI
afsfn nhIN. inrmfx qF ÈurU hI kr idwqf hY. hux Auh kpUr, ÈÈI kpUr, sMjy Kfn, asrfnI,
dyiKaf jfvy qF ieh afqmivÈvfs jldI hI ihMdI iPlm df inrmfx vI ÈurU mihmUd, snI idEl afid keI adfkfrF
hr dUjy adfkfr dy ichry ‘qy nËr ny vI koiÈÈ kIqI, pr Auh asPl rhy.
afAuNdf hY. tryz ivÈlyÈk afmod mihrf ies vrg ivc mihlf inrdyÈkF df nF
dwsdy hn, “asl ivc pRiqBf Gwt aqy afAu x f vI ËrU r I hY . sfDnf, hy m f
iËafdf sfry adfkfrF ivc huMdI hY aqy mfilnI, aprnf syn afid keI
ies ivc jo vI iËafdf sPl ho jFdf hY, aiBnyqrIaF ny inrdyÈk dy Kyqr ivc
Auh iek vfr qF ies ‘qy hwQ ËrUr Prhfn aKqr cMgI koiÈÈ kIqI, pr kOmFqrI pwDr ‘qy
aËmfAuNdf hY. ajy dyvgn hI nhIN qF Auh inrdyÈn ivc awgy vDygI. isrP aprnf syn ny hI Bfrq df nfm
inrdyÈk dI ieh icMgfrI kMgnf rnOq dy gurU dwq ijQoN qk inrdyÈk qoN adfkfr bxn rOÈn kIqf.
nfl hI anuÈkf Èrmf, lfrf dwqf, ipRXMkf iPlhfl qF kMgnf dIaF koiÈÈF dI dI gwl hY qF isrP Prhfn aKqr ny hI jykr qulnf krIey qF dyv afnMd,
copVf, mnoj bfjpeI, ierPfn Kfn afid qfrIP ho rhI hY aqy hux qk df ieiqhfs sB ƒ pRBfivq kIqf hY. AuNj iqgmFÈU sunIl dwq aqy mnoj kumfr ivc mnoj
keI adfkfrF aMdr dwbI hoeI hY. ieh ieh irhf hY ik ies qrHF dIaF koiÈÈF DUlIaf vI cMgy adfkfr dy qOr ‘qy sfhmxy kumfr hI ieklOqf aijhf inrdyÈk irhf
sB vwzy adfkfr isrP smF aqy shI KUb rMg vI ilafeIaF hn. kMgnf ny afpxy afey hn pr ies kfrn Aus df inrdyÈn hY ijs ny inrdyÈn ivc afpxf JMzf
mOky df ieMqËfr kr rhy hn.” gwl shI adfkfrI dy krIar dI ÈurUafq qoN hI df kMm bhuq pRBfivq hox lwigaf hY. ijQoN lihrfieaf. byhwd ËhIn mnoj kumfr
hY. ajy dyvgn vrgy vwzy stfr ƒ vI inrdyÈk bxn df supnf buixaf sI. Aus qk anurfg kiÈap, suDIr imÈrf, krn ƒ ilKx df ÈOk ÈurU qoN hI sI pr 1964
‘XU mI aOr hm’ ipCoN dubfrf inrdyÈn ƒ isrP shI mOky dI qlfÈ sI. amrIkf jOhr vrgy inrdyÈkF df suafl hY, ienHF dI iPlm ‘ÈhId’ ivc Aus dI Xogqf
dI vfgzor sMBflx leI keI sfl df dy iPlm ieMstIicAUt qoN ptkQf lyKk ƒ drÈkF ny iËafdf psMd nhIN kIqf. KuwlH ky sfhmxy afeI. iPr 1967 dI
smF lwgf. hux kMgnf ny vI bhuq ihMmq df kors kr cuwkI ies aiBnyqrI ny do ies idRÈtI nfl adfkfr qoN inrdyÈk iPlm ‘Aupkfr’ qoN Auh pUry smyN vflf
krky aglf kdm cuwikaf hY. iPlmF dI ptkQf ilKI hY. kMgnf dwsdI bxIaF ÈKsIaqF ƒ bhuq iËafdf nMbr inrdyÈk bx igaf. Aus dIaF ‘pUrb
kMgnf mMndI hY ik ‘mxIkrixkf’ hY, ‘myrI BYx ƒ ijs qrHF dI Gtnf df imldy hn. hux AumId qF iehI kIqI jfxI pwCm’, ‘rotI, kwpVf aOr mkfn’, ‘kRFqI’
df ivÈf iËafdf Ausdy mn muqfibk nhIN sfhmxf krnf ipaf aqy Auh iks qrHF cfhIdI hY ik ies pRIiKaf ivc kMgnf vI vrgIaF iPlmF ny Au s ƒ co t I dy
sI. Èfied ies leI vI ieh Aus leI Aus Gtnf qoN bfhr inklI, ieh iPlm pfs hoeygI. inrdyÈkF dI sUcI ivc ilaFdf.
vwzI cuxOqI bx geI. Auh dwsdI hY: Aus swcI Gtnf qoN hI pRyirq hoeygI. shI kMgnf rnOq adfkfr qoN inrdyÈk bxI ÈKsIaq -ey[ ckrvrqI
Punjab Times Vol 20, Issue 6; February 9, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 6; 9 PrvrI 2019 (32)
20vIN sdI dy mhfn iswK sLhId sMq bfbf jrnYl isMG Kflsf iBMzrFvfilaF
dy jnm idn aqy sfkf nkodr dy sLhIdF dI Xfd ivc
mhfn sLhIdI smfgm “mYN srIrk mOq nUM mOq nhIN mMndf, pr
jLmIr dy mr jfx nUM smJdf hF.”
–sLhId sMq jrnYl isMG iBMzrFvfly
pRogrfm df vyrvf
8 PrvrI 2019 (sLuwkrvfr) arMB aKMz pfT svyry 10 vjy ijnHF nYxF kry dIdfr qyry, Auh Juky nhIN srkfrF qoN,
10 PrvrI 2019 (aYqvfr) Bog aKMz pfT svyry 10 vjy ijnHF kMnF sux ley bol qyry, Auh nf Gbrfey mfrF qoN.
Auh jvfnIaF mOqoN nhIN zrIaF, iek vfr jo qYnUM Coh geIaF,
AuprMq kIrqn drbfr sjfieaf jfvygf qy pMQk ivcfrF hoxgIaF qyrI Xfd ‘c ilKIaF njLmF jo, awj Auh vI bfgI ho geIaF.