Ασκήσεις Ακ.

Έτους 2018 –19

(επιλύθηκαν – συζητήθηκαν στο µάθηµα όχι κατ’ ανάγκη µε την σειρά που παρουσιάζονται)
Όπου χρειάζεται ο Αριθµός Avogadro λαµβάνεται 0.6023 × 1024 και τα ατοµικά βάρη θεωρείται
ότι ταυτίζονται µε τον µαζικό αριθµό σε g

1. Τα στοιχεία του πυρηνικού καυσίµου ενός αντιδραστήρα αποτελούνται από ράβδους ουρανίου
µε συνολική µάζα 1500 kg. Οι ράβδοι είναι εµπλουτισµένες σε U-235 κατά 20% κατά βάρος
και το υπόλοιπο είναι U-238. Η πυκνότητα του Ουρανίου είναι 19.1 g cm-3. Να υπολογισθούν:
(α) η ποσότητα του U-235 στον αντιδραστήρα, (β) Οι πυκνότητες πυρήνων των δύο ισοτόπων
στις ράβδους και (γ) ο ισοτοπικός εµπλουτισµός σε U-235. ∆ίνεται επιπλέον ότι ΑΒU-238 ≈ 238
και ΑΒU-235 ≈ 235

2. Σε δείγµα 1 g της ένωσης RbCl, καταµετρούνται 586 διασπάσεις το δευτερόλεπτο. Η

ραδιενέργεια αυτή οφείλεται στο ισότοπο Rb-87 (β- ραδιενεργό), τη µία από τις δύο συνιστώσες
του φυσικού ρουβιδίου. Να υπολογισθεί η σταθερή διασπάσεως του Rb-87 και ο χρόνος
υποδιπλασιασµού του.

3. Έστω ότι σήµερα η κατ' άτοµο ισοτοπική σύσταση του φυσικού ουρανίου είναι U-238 99.3%
και U-235 0.7%. Να βρεθεί η περιεκτικότητα του ουρανίου αυτού σε U-235, µετά την πάροδο
109 ετών. ∆ίνονται: Χρόνος ηµιζωής του U-238 = 1.42x1017s και χρόνος ηµιζωής του U-235 =
2.25x1016 s.

4. Οι µικροσκοπικές ενεργές διατοµές των κυρίων ισοτόπων του φυσικού ουρανίου για
απορρόφηση και σχάση και για νετρόνια µε ταχύτητα 2200 ms-1, είναι:
U-235: σa5 = 695 b, σf5 = 595 b
U-238: σa8 = 2.7 b, σf8 = 0.2x10-3 b
Να βρεθούν οι µακροσκοπικές ενεργές διατοµές απορρόφησης και σχάσης του φυσικού
ουρανίου µε ισοτοπική σύσταση U-238 99.3% και U-235 0.7%. Η πυκνότητα του ουρανίου
θεωρείται ίση µε 18.9gcm-3. Επιπλέον δίνεται ότι ΑΒU-238=238 και ΑΒU-235 ≈ 235.

5. Πυρηνικό υποβρύχιο χρησιµοποιεί για την κίνησή του, πυρηνικό αντιδραστήρα, µε καύσιµο U-
235, που αποδίδει στην άτρακτό του 25000 HP, µε ταχύτητα 20 µίλια ανά ώρα. Αν, ο ολικός
βαθµός απόδοσης του κινητηρίου συστήµατος είναι 25%, να υπολογισθεί η ποσότητα U-235
(σε kg), που θα καταναλωθεί για την πραγµατοποίηση του γύρου του κόσµου (40000 µίλια) µε
την παραπάνω ταχύτητα. Για τη λύση, να υποτεθεί ότι οι σχάσεις γίνονται µόνο µε θερµικά
νετρόνια ενέργειας 0.025 eV, ότι η ενέργεια ανά σχάση είναι Ef = 200 MeV και ότι αU-235 =
0.182. ∆ίνονται επίσης: 1 HP = 746 W, 1 MeV = 4.45x10-20 kWh, ΑΒU-235 ≈ 235.

1
6. Από το ίδιο µίγµα πυρηνικού καυσίµου και επιβραδυντή κατασκευάζονται δύο κρίσιµοι γυµνοί
οµογενείς αντιδραστήρες θερµικών νετρονίων κυβικής και κυλινδρικής γεωµετρίας αντίστοιχα.
Αν είναι γνωστό ότι για τον κυλινδρικό αντιδραστήρα ισχύει Η=2.5R, να αποδειχθεί ότι η
κυβική γεωµετρία έχει τη µεγαλύτερη µάζα πυρηνικού καυσίµου. (Να αγνοηθεί το µήκος
γραµµικής επέκτασης).

7. Πυρηνοηλεκτρικός σταθµός ηλεκτρικής ισχύος 200 MW, διαθέτει αντιδραστήρα φυσικού

ουρανίου θερµικής ισχύος 600 MW.
(α) Ποια θα ήταν η ηµερήσια κατανάλωση σε g U-235, αν δεν υπάρχει άλλου είδους
καταστροφή πυρήνων U-235, εκτός από σχάσεις κάθε µία εκ των οποίων αποδίδει 200 MeV;
(β) Αν για την ενέργεια των νετρονίων που προκαλούν σχάσεις U-235, είναι
σc/σf = 0.105, ποια είναι η ηµερήσια κατανάλωση σε g U-235;
(γ) Για την περίπτωση (β), να υπολογισθεί η µάζα του φυσικού ουρανίου στην οποία περιέχεται
η καταναλισκόµενη µάζα του U-235.
(δ) Επειδή το φυσικό ουράνιο δεν µπορεί να παραµείνει σε αντιδραστήρα µέχρι να εξαντληθεί
τελείως το U-235 που περιέχεται σε αυτό, να υπολογισθεί η ηµερήσια κατανάλωση φυσικού
ουρανίου, µε την προϋπόθεση ότι µπορεί να γίνει εκµετάλλευση µόνο ποσοστού 10% από το U-
235. Θεωρείστε ότι ισχύουν οι συνθήκες κατανάλωσης του (β).
(ε) Για σύγκριση µε την περίπτωση (δ) να υπολογισθεί η ηµερήσια κατανάλωση πετρελαίου
για θερµοηλεκτρικό σταθµό µε την ίδια θερµική ισχύ για πετρέλαιο µε ειδική κατανάλωση
230gr/KWh.
∆ίνονται: ΑΒU-235 ≈ 235 και 1 MeV = 2.23x10-22 kWh

8. Σε αντιδραστήρα θερµικών νετρονίων, όπου το πυρηνικό καύσιµο είναι ελαφρά εµπλουτισµένο

ουράνιο, ο µέσος κύκλος ζωής των νετρονίων περιγράφεται έτσι:
- 13% των νετρονίων σχάσης παθαίνουν εκλεκτική ραδιενεργή ενσωµάτωση σε πυρήνες U-
238 και 3% των νετρονίων σχάσης χάνονται από διαρροές.
- 5% των νετρονίων που εισέρχονται στη φάση της επιβράδυνσης διαρρέουν έξω από τον
αντιδραστήρα κατά το στάδιο αυτό (της επιβράδυνσης), ενώ τα υπόλοιπα γίνονται
θερµικά.
- Από τα νετρόνια, που γίνονται θερµικά, 82% απορροφούνται από το πυρηνικό καύσιµο.
- Τα 74% των νετρονίων, που απορροφούνται από το πυρηνικό καύσιµο, απορροφούνται σε
πυρήνες U-235.
Σύµφωνα µε τον παραπάνω κύκλο ζωής των νετρονίων, να υπολογιστεί ο συντελεστής
πολλαπλασιασµού του αντιδραστήρα αυτού. Σηµείωση: Να µη ληφθούν υπόψη οι σχάσεις U-
238 µε "ταχέα" νετρόνια. ∆ίνονται:
ν ( U-235) = 2.44 , α (U-235) = 0.175

2
9. Οµογενές σύστηµα απείρου εκτάσεως συγκροτείται από πυρηνικό καύσιµο εµπλουτισµένο
ουράνιο και επιβραδυντή. τα υπόψη δύο υλικά είναι σε τέτοια αναλογία, ώστε το σύστηµα να
είναι ακριβώς κρίσιµο και τα ταχέα νετρόνια των σχάσεων επιβραδυνόµενα να καθίστανται
θερµικά. Με την έναρξη της αλυσιδωτής αντίδρασης (σταθερού ρυθµού) γίνονται οι παρακάτω
διαπιστώσεις: (α) τα θερµικά νετρόνια που απορροφούνται στον επιβραδυντή είναι ποσοστό
24% των θερµικών νετρονίων που απορροφούνται από πυρήνες ουρανίου, και (β) τα νετρόνια
που ενσωµατώνονται εκλεκτικά στο U-238, είναι ποσοστό 11% του συνόλου των ταχέων
νετρονίων που προκύπτουν από κάθε είδους σχάση. Να βρεθεί το πλήθος των θερµικών
νετρονίων που απορροφούνται από πυρήνες ουρανίου εκφρασµένο ως ποσοστό του συνόλου
των ταχέων νετρονίων που προκύπτουν από κάθε είδους σχάση. Οι πυκνότητες κάθε είδους
πυρήνων του µίγµατος θεωρούνται σταθερές για τη στιγµή που αναφέρεται το πρόβληµα.

10. Οµογενές µίγµα απείρου εκτάσεως από εµπλουτισµένο ουράνιο και επιβραδυντή,
συγκροτήθηκε µε πυκνότητα πυρήνων Ουρανίου NU=5x1021 πυρήνες/cm3, από τους οποίους
6% είναι πυρήνες U-235. Στο σύστηµα αποκαθίσταται κρισιµότητα. Η πυκνότητα ισχύος που
αποδίδεται από τις σχάσεις U-235, παραµένει σταθερή µε το χρόνο σε κάθε θέση του
συστήµατος και είναι ίση µε P = 0.8 kW/cm3. Να υπολογισθεί:
(α) Τι ποσοστό των αρχικών πυρήνων U-235 θα υπάρχει στο σύστηµα µετά από 80 ηµέρες
λειτουργίας;
(β) Ποια πυκνότητα πυρήνων U-236 παραµένει στο σύστηµα µετά από τις 80 ηµέρες
λειτουργίας;
∆ίνεται: Τα νετρόνια του συστήµατος θεωρούνται θερµικά ίσης ενέργειας. Η ενέργεια που
λαµβάνεται ανά σχάση είναι Εσχ = 200 ΜeV. Να αγνοηθεί η πιθανή ραδιενεργή διάσπαση
όλων των πυρήνων του προβλήµατος. Να αγνοηθούν οι ενσωµατώσεις νετρονίων στο U-236.
∆ίνονται για το U-235: σα5 = 678.2 b και σf5 = 577,1 b. Επίσης: 1 MeV = 1.602x10-13 J

11. Σε οµογενές µίγµα επιβραδυντού και U-235 αποκαθίσταται τη χρονική στιγµή t=0 αλυσιδωτή
αντίδραση σχάσεων σταθερού ρυθµού και έτσι εκλύεται θερµότητα µε πυκνότητα 100W/cm3.
Η πυκνότητα πυρήνων U-235 στο µίγµα τη στιγµή t=0 είναι Ν0. Η πιο πάνω αλυσιδωτή
αντίδραση διαρκεί για χρόνο Τ=105sec, οπότε οι αποµένοντες σχάσιµοι πυρήνες στο µίγµα
είναι 1017 πυρήνες/ cm3. Ζητείται η πυκνότητα πυρήνων Ν0. Υποτίθεται ότι η αλυσιδωτή
αντίδραση σχάσεων επάγεται µε µονοενεργειακά νετρόνια ενέργειας 0.025 eV (ταχύτητας
2200m/sec). Η ανά σχάση U-235 απολαµβανόµενη ενέργεια είναι 200MeV.

12. Να ευρεθεί η συγκέντρωση (g/lt) διαλύµατος Pu239O2(NO3)2 σε ‘φυσικό ύδωρ’ ώστε από αυτό
να γίνεται κρίσιµο σύστηµα απείρων διαστάσεων. ∆ίνονται :
n [Pu239O2(NO3)2]=2.03, ε=1, p=1,
Pu : σa = 1010 b , H2O σα = 0.664 b, Ν: σa = 1.85 b και O : σa = 0b
MB του PuO2(NO3)2 : 395.0608 και MB του H2O : 18.0153

3
13. Το οµογενές µίγµα ενός αντιδραστήρα αποτελείται από επιβραδυντή και δύο είδη σχάσιµων
πυρήνων U-235 και Pu-239. Τη χρονική στιγµή t=0 ο αντιδραστήρας τίθεται για πρώτη φορά σε
λειτουργία µε σταθερή ισχύ 1000MW, η οποία διαρκεί ένα έτος. Στο τέλος αυτής της χρονικής
περιόδου διαπιστώνεται ότι η συνολική ποσότητα και των δύο ειδών σχάσιµων πυρήνων έχει
µειωθεί κατά 500kg. Ζητείται η µείωση της µάζας (σε kg) καθενός είδους σχάσιµων πυρήνων
που προήλθε από την προαναφερθείσα λειτουργία του αντιδραστήρα. ∆εδοµένα: Παραγόµενη
ενέργεια : U-235 = 200MeV/σχάση, Pu-239 = 208MeV/σχάση. Τα νετρόνια που επάγουν τις
σχάσεις θεωρούνται µονοενεργειακά ενέργειας 0.0253eV.

14. Το πυρηνικό καύσιµο ενός αντιδραστήρα, κατά την έναρξη της λειτουργίας του είναι
εµπλουτισµένο ουράνιο, που θεωρείται ότι αποτελείται από U-235 και U-238. Η κατά βάρος
περιεκτικότητά του σε U-235 είναι 3.8%. Ο αντιδραστήρας λειτουργεί συνεχώς επί 7500 ώρες,
µε σταθερή ισχύ από σχάσεις U-235 ίση προς 1200MW. Στο τέλος αυτής της περιόδου
λειτουργίας διαπιστώνεται ότι σε ολόκληρο τον αντιδραστήρα το σύνολο των παραχθέντων
πυρήνων U-236 είναι ίσο προς το 5% του συνολικού πλήθους U-235 που υπάρχουν ακόµη
στον αντιδραστήρα. Ζητούνται: (α) Η µάζα του εµπλουτισµένου ουρανίου σε Kg, που
περιέχεται στον αντιδραστήρα κατά την έναρξη της λειτουργίας του. (β) Σε πόσες ώρες
λειτουργίας, µε αυτή την ισχύ, θα καταναλωθεί ποσοστό 55% της αρχικής ποσότητας U-235.
Υπενθυµίζεται ότι το U-236 είναι προϊόν ραδιενεργού ενσωµατώσεως νετρονίου. Να αγνοηθεί
η κατά οποιονδήποτε τρόπο καταστροφή πυρήνων U-236 καθώς και η ραδιενεργός διάσπαση
του U-235. Τα νετρόνια σε όλο τον κύκλο ζωής τους έχουν ενέργεια 0.0253 eV.
14 -2 -1
15. Ένα γραµµάριο κοβαλτίου εισάγεται σε ροή νετρονίων 1x10 neutronscm sec . Υπολογίσατε:
α) Τη ραδιενέργεια 60Co σε curies έναν χρόνο αργότερα και
β) Τη µέγιστη ραδιενέργεια 60Co (κορεσµού)
∆ίδονται: (%) ισοτοπική σύσταση 59Co = 100%, Χρόνος υποδιπλασιασµού 60Co = 5.2 χρόνια
Ενεργός διατοµή της αλληλεπίδρασης ενεργοποίησης: 19 barns, 1 barn = 10-24 cm2

16. Στον παρακάτω πίνακα είναι γραµµένοι οι ρυθµοί διασπάσεων ορισµένου είδους ραδιενεργών
πυρήνων, που έχουν µετρηθεί σε διάφορες χρονικές στιγµές.

t(h) 0.5 1.0 1.5 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

∆ιασπάσεις
min

9535 8190 7040 6050 4465 3295 2430 1800 1330 880 720 530 395 290

Με χρησιµοποίηση ηµιλογαριθµικού χαρτιού:

α) Να υπολογιστεί η σταθερά διασπάσεως και ο χρόνος υποδιπλασιασµού των πυρήνων αυτών.

β) Να βρεθεί το πλήθος των ραδιενεργών πυρήνων στην αρχή των µετρήσεων (t=0).

4
17. Με τον αγωγό ΑΒ του σχήµατος να έχει παντού την ίδια διατοµή S, γίνεται η αποχέτευση
ραδιενεργών υλικών σε µορφή διαλύµατος. Από το άκρο Α µπαίνουν Q1 lt/h διαλύµατος που
έχουν αντίστοιχη ανηγµένη ραδιενέργεια R1 Curie/lt που οφείλεται σε ραδιενεργούς πυρήνες µε
σταθερά διασπάσεως λ1. Στη θέση Γ µπαίνουν Q2 lt/h µε αντίστοιχη ανηγµένη ραδιενέργεια R2
Curie/lt και µε πυρήνες σταθεράς διασπάσεως λ2. Να βρεθεί η ανηγµένη ραδιενέργεια R σε
Curie/lt του µείγµατος στο τέρµα Β του αποχετευτικού αγωγού.

18. Πυρηνική βιοµηχανία αναγκάζεται να ρίξει στη θάλασσα διάλυµα σε νερό του ραδιενεργού
ισοτόπου Na-24, που παράγεται µε σταθερή παροχή Q0=50lt/h. Το διάλυµα παρουσιάζει κατά
την έξοδό του από βιοµηχανία ραδιενέργεια R0=200µC/lt, ενώ η µέγιστη ραδιενέργεια που
επιτρέπεται να έχει το διάλυµα για να ριχτεί στη θάλασσα είναι Rmax=8µC/lt. Το ισότοπο
αποχετεύεται στη θάλασσα µε αγωγό µήκους L=100m και σταθερής διατοµής S=100cm2. Για
να µειωθεί η ραδιενέργεια προτείνεται η ανάµειξη του ισοτόπου µε νερό σύµφωνα µε έναν από
τους δύο εναλλακτικούς τρόπους, που δείχνει το παρακάτω σχήµα, δηλαδή (α) στην είσοδο και
(β) στην έξοδο του αγωγού.

Να εξηγηθεί µε συλλογισµό ποια από τις δύο λύσεις χρειάζεται µικρότερη παροχή νερού γα
την ανάµιξη και για τη λύση αυτή να υπολογιστεί η παροχή Q του νερού που χρειάζεται.

5
19. ∆ίνονται τρεις οµογενείς αντιδραστήρες θερµικών νετρονίων οι οποίοι έχουν τον ίδιο όγκο και
την ίδια ποιοτική και ποσοτική σύνθεση πυρηνικού καυσίµου και επιβραδυντή. Ο πρώτος έχει
ορθογώνιου παραλληλεπιπέδου, ο δεύτερος είναι σφαιρικός και ο τρίτος έχει γεωµετρία κύβου.
Κατατάξτε τους αντιδραστήρες αυτούς ανάλογα µε το ποσοστό των νετρονίων που διαφεύγουν.
∆ικαιολογήστε την απάντησή σας.

20. Από έναν αντιδραστήρα ισχύος, τύπου ‘πεπιεσµένου ύδατος’ εξάγονται για αντικατάσταση
ορισµένα από τα στοιχεία πυρηνικού καυσίµου που περιέχει, µετά από παραµονή τους σ’ αυτόν
επί ορισµένο χρονικό διάστηµα. Για τα εξαχθέντα στοιχεία πυρηνικού καυσίµου δίδονται οι
εξής πληροφορίες:

α) κατά την εισαγωγή τους στον αντιδραστήρα περιείχαν 30 τόνους εµπλουτισµένου ουράνιο
(=αρχικό βάρος) µε κατ’ άτοµο ισοτοπική σύσταση: 3.5% U-235 και 96.5% U-238.

β) κατά την εξαγωγή τους από τον αντιδραστήρα περιέχουν 230kgπλουτωνίου µε κατ’ άτοµο
ισοτοπική σύσταση: 56% Pu-239, 26% Pu-240, 14% Pu-241 και 4% Pu-242.

γ) κατά την παραµονή τους στον αντιδραστήρα απέδωσαν από σχάση πυρήνων U-235 µέση
ανηγµένη παραγωγή ενέργειας 22.000MW-days ανά τόνο αρχικού βάρους εµπλουτισµένου
ουρανίου.
∆ίδεται ότι:
Ανά σχάση U-235 λαµβάνεται ενέργεια 200MeV και ότι: 1019MeV=1.6MWsec. Τα νετρόνια
που επάγουν τις σχάσεις στον αντιδραστήρα θεωρούνται όλα ενέργειας 0.0253eV και α=0.175.
Τα ατοµικά βάρη των διαφόρων ισοτόπων να ληφθούν ίσα προς τους µαζικούς τους αριθµούς.

Ζητούνται:

i) Το πλήθος των σχάσιµων πυρήνων του Πλουτωνίου (Pu-239 και Pu-241) που περιέχονται
στα εξαχθνέντα στοιχεία πυρηνικού καυσίµου, εκφρασµένη σαν ποσοστό των σχάσιµων
πυρήνων U-235 που καταστράφηκαν κατά την παραµονή των υπόψη στοιχείων πυρηνικού
καυσίµου στον αντιδραστήρα.

ii) Ποιο ποσοστό των αρχικών πυρήνων U-235 περιέχουν τα εξαχθέντα στοιχεία του
πυρηνικού καυσίµου.