Avt157 2 PDF

H
157/2
Odbiornik dwupasmowy
80/10m na bazie AVT-157
Do czego to służy? zamiast pasma 20m miał możliwość odbioru niej (a nie pozostawienie 5MHz, jak miało to
Z napływającej korespondencji wynika, że bu− wycinka zakresu 10m (pasmo 80m bez miejsce w układzie oryginalnym) można przy
dowa odbiorników na pasma amatorskie cie− zmian). Oczywiście układ nadal jest przezna− jednym zakresie pracy generatora przestraja−
szy się niesłabnącym zainteresowaniem. Po czony dla tych, którzy nie lubią nawijać i stroić nego (12,0−12,5MHz) uzyskać odbiór właśnie
ubiegłorocznej zmianie przepisów, w myśl cewek. pasm 80m i 20m.
których krótkofalowcy z tak zwaną drugą ka− Podstawowe cechy (parametry) odbiornika Na rysunku 1 przedstawiono schemat blo−
tegorią mogą pracować także na pasmach KF − zmodernizowanego kitu AVT−157x: kowy opisywanego odbiornika. W urządzeniu
w zakresie 3,5MHz i 28MHz, wzrosło zapo− − odbiór zakresów częstotliwości 3,5...3,8 zastosowano cztery układy scalone (nie licząc
trzebowanie na dwupasmowe odbiorniki (4,0) MHz oraz 28,0...28,5MHz, stabilizatora napięcia) oraz dwa tranzystory
i transceivery 80/10m umożliwiające odbiór − odbiór emisji jednowstęgowych (SSB) i tele− FET (jako opcja: przy wykorzystaniu samego
sygnałów jednowstęgowych SSB i telegraficz− graficznych (CW), odbiornika można pominąć). Dwa pierwsze
nych CW. Odbiornik na popularne pasmo 80m − zastąpienie nawijania cewek poprzez łatwe układy scalone: US1 (mieszacz i generator
może umożliwić zapoznanie się z pracą wśród do nabycia dławiki w.cz., VFO) i US2 (detektor i generator BFO) to
krajowych krótkofalowców oraz wysłuchanie − maksymalne uproszczenie sposobu przełą− SA612 (NE612) firmy Philips, które są osią−
komunikatów Polskiego Związku Krótkofa− czania zakresów częstotliwości i BFO, galne w kraju i także w ofercie AVT.
lowców, zaś na pasmo 10m zapewni możli− − zastąpienie drogiego fabrycznego filtru SSB Dla osób stykających się pierwszy raz
wość posłuchania pracy stacji zagranicznych przez filtr drabinkowy zestawiony z kilku ła− z układami SA612 (NE612) wypada dodać,
w tym głównie DX−ów. twych do nabycia rezonatorów, że zawierają one wzmacniacz różnicowy ste−
Do tej pory nie było takiego urządzenia − zastosowanie nowoczesnych układów scalo− rujący mieszaczem zrównoważonym, oscyla−
dwupasmowego w ofercie AVT. Po dokład− nych gwarantujących dobre parametry przy tor/separator i skompensowane termicznie
nym prześledzeniu oferty handlowej okazuje prostocie układu, obwody polaryzujące. Charakteryzują się
się, że bez projektowania od nowa płytki dru− − łatwość rozbudowy w układ dwupasmowego wzmocnieniem przemiany układu około 14dB
kowanej, nawijania cewek i stosowania dro− transceivera 80/10m. (przy 50MHz), niskim współczynnikiem szu−
giego filtru kwarcowego można zbudować mów, niskim poborem prądu (napięcie zasila−
taki odbiornik. Wystarczy w tym celu wymie− Jak to działa? nia 4,5−9V przy typowym poborze prądu
nić niektóre elementy w dostępnym kicie Zmodernizowany odbiornik pracuje w ukła− 2,4mA) oraz wysoką częstotliwością pracy.
AVT−157 (odbiornik nasłuchowy CW/SSB – dzie superheterodyny z pojedynczą przemianą Wewnętrzny generator może zapewnić oscyla−
80/20m). Poniżej zamieszczony opis dotyczy częstotliwości z f p.cz. równą 16MHz. Dzięki cje w zakresie do 200MHz z użyciem rezona−
właśnie takiej modernizacji odbiornika, aby przyjęciu akurat takiej częstotliwości pośred− tora kwarcowego lub z przestrajanym obwo−
dem rezonansowym. Warto wiedzieć, że
w przypadku konieczności użycia tych ukła−
dów dla częstotliwości pracy powyżej 200MHz
(do 500MHz) należy poprzez kondensator do−
prowadzić z zewnętrznego generatora do koń−
cówki 6 sygnał o amplitudzie 200...300mV.
Korzystną właściwością tych układów jest
porównywalna impedancja wejścia – wyjście
(1,5kΩ), co znacznie ułatwia konstrukcję fil−
trów pośredniczących między tymi układami.
Rys. 1 Na rysunku 2 przedstawiono schemat ide−
Ogólna zasada działania owy opisywanego odbiornika. Na wejściu
52 E l e k t ro n i k a d l a Ws z y s t k i c h
włączane są trójobwodowe filtry pasmowe pojemnościowa jest sterowana napięciem z za− p.cz. niezbędne do przeniesienia dolnej wstęgi
L1...L3 C2...C8 (pasmo 80m) i L4...L6 kresu 0,7...5V za pośrednictwem potencjome− bocznej sygnału wejściowego w paśmie 80m
C9...C15 (pasmo 10m) przełączane elektro− tru dołączonego do punktu „S” (strojenie). (pasmo przenoszenia filtru jest usytuowane
nicznie za pośrednictwem diod D1...D4. Prze− Przy ustawieniu suwaka w dolnym położeniu poniżej częstotliwości BFO). Szkic pracy
łączenia zakresów dokonuje się za pośrednic− dioda pojemnościowa ma największą pojem− przemiany częstotliwości pokazuje rysunek 3.
twem odpowiedniego ustawienia poziomu na− ność i generator wytwarza sygnał odpowiada− Konieczność przełączania częstotliwości BFO
pięcia na punkcie „P” (przełącznik). jący początkowi pasma 10m, zaś przy usta− to w zasadzie jedyna niedogodność, jaka poja−
Prześledźmy teraz drogę sygnału z anteny wieniu suwaka w górnym położeniu dioda po− wiła się w stosunku do pierwotnego rozwiąza−
aż do głośnika: W przypadku pasma 80m („P” jemnościowa ma najmniejszą pojemność i ge− nia kitu AVT−157. W poprzednim rozwiązaniu
= 12V) sygnał z anteny jest skierowany na nerator wytwarza sygnał odpowiadający koń− zarówno sygnały pasma 80m z dolną wstęgą
wejście 1 mieszacza US1 (NE 612) poprzez cowi tego pasma. boczną, jak i sygnały pasma 20m z górną
spolaryzowane w kierunku przepustowym Sygnał wyjściowy z mieszacza 16MHz wstęgą boczną, odtworzone są prawidłowo
diody D1, D3 i filtr o paśmie przepustowym (jako częstotliwość pośrednia będąca różnicą (automatyczne odwrócenie wstęgi bocznej za−
3,5...3,8MHz, zestawiony z dławików o in− częstotliwości doprowadzonej do wejścia wdzięcza się pracy generatora w paśmie 80m
dukcyjnościach po 10uH i pojemnościach po układu SA612 i częstotliwości generatora) jest powyżej częstotliwości wejściowej, a w pa−
150pF. Przepływ prądu stałego przez diody skierowany do filtra kwarcowego. Filtr drabin− śmie 20m poniżej). Ta konieczna zmiana czę−
wygląda następująco: +12V−L11−D1−R1 kowy zestawiony z czterech rezonatorów stotliwości BFO wynika z faktu, że stacje
−L8+6V, +12V−L7−D3−R3−L8+6V. kwarcowych X1...X4 o jednakowych warto− amatorskie poniżej 10MHz (w naszym przy−
Po przełączeniu odbiornika na pasmo 10m ściach 16MHz oraz pięciu kondensatorów padku 80m) pracują jako LSB, czyli z dolną
(„P” = 0V − zwarcie do masy) sygnał z anteny C30...C35 po 100pF ma pasmo przenoszenia wstęgą boczną, zaś powyżej 10MHz (w na−
jest podany na mieszacz poprzez spolaryzowa− około 2,4kHz, co odpowiada szerokości od− szym przypadku 10m) pracują jako USB, czy−
ne w kierunku przepustowym diody D2 D4 i bieranego sygnału SSB. Odfiltrowany sygnał li górną wstęgą boczną.
filtr o paśmie przepustowym 28,0...28,5MHz p.cz. jest następnie skierowany na drugi taki Odfiltrowany sygnał m.cz. w zakresie
zrealizowany z dławików o indukcyjnościach sam układ scalony SA 612 (US2) pracujący 0,3kHz do około 3kHz jest wzmocniony za
po 1uH i pojemnościach po 30pF. Prąd stały w tym razem jako detektor iloczynowy. W wyni− pośrednictwem wzmacniacza operacyjnego
tym przypadku przebiega poprzez diody nastę− ku zmieszania sygnału p.cz. z sygnałem we− 741 (US3), a następnie we wzmacniaczu koń−
pująco: +6V−L8−R4−D4−L7−0V, +6V−L8−R2− wnętrznego oscylatora układu na wyjściu uzy− cowym z układem scalonym LM386 (US4)
D2−R11−0V. skuje się sygnał małej częstotliwości. Ponie− i skierowany do gniazdka zasilającego głośnik
W skład generatora przemiany częstotliwo− waż częstotliwość filtru kwarcowego jest wyż−
ści wchodzą elementy zewnętrzne układu sza od częstotliwości pracy VFO, w układzie Rys. 3
SA612: kondensatory dzielnika pojemnościo− nie następuję odwrócenie wstęgi sygnału.
wego C25, C26, rezystor emiterowy R7, kon− Zewnętrzne elementy dołączone do końcó−
densator separujący C24, właściwy obwód re− wek 6 i 7 układu US2 wchodzą w skład gene−
zonansowy z cewką L9 i dołączonymi kon− ratora BFO. Częstotliwość układu wyznacza
densatorami. Częstotliwość pracy generatora rezonator kwarcowy X5 (również 16MHz) z
wyznacza dławik o indukcyjności 1uH (L9) szeregową cewką L10 (dławik 10uH) lub try−
wraz z kondensatorem C23 i pojemnością dio− merem 40pF. Włączenie dławika zapewnia po−
dy pojemnościowej D5. Aby uzyskać potrzeb− trzebne obniżenie częstotliwości BFO o około
ny zakres przestrajania VFO – 500kHz, zasto− 1,5kHz w stosunku do p.cz. niezbędne do
sowano jako D5 dwie diody połączone równo− przeniesienia górnej wstęgi bocznej sygnału
legle typu BB105 (zielona kropka). Dolnemu wejściowego w paśmie 10m (pasmo przeno−
zakresowi częstotliwości pracy VFO − 12MHz szenia filtru jest usytuowane powyżej często−
odpowiada w paśmie 10m częstotliwość wej− tliwości BFO).
ściowa 28MHz, zaś górnej wartości VFO – Z kolei włączenie w szereg z rezonatorem
12,5MHz częstotliwość wejściowa 28,5MHz. kwarcowym trymera (dobranej pojemności)
Dla pasma 80m (3,5MHz−3,8MHz) wykorzy− zapewnia potrzebne podwyższenie częstotli−
stuje się zakres VFO 12,5...12,8MHz. Dioda wości BFO o około 1,5kHz w stosunku do
Rys. 2 Schemat ideowy
E l e k t ro n i k a d l a Ws z y s t k i c h 53
lub słuchawki. Układy te nie wymagają omó− Dużym uproszczeniem we właściwym do− tości indukcyjności L10 (dla pasma 10m) i po−
wienia. Warto jednak zwrócić uwagę, że dru− borze VFO jest podlutowanie od strony druku jemności kondensatora Cx (dla pasma 80m)
gie wejście wzmacniacza operacyjnego jest równolegle do kondensatora C19 trymera 40pF należy ustalić indywidualnie, kierując się naj−
spolaryzowane za pośrednictwem napięcia 6V (np. Cx, czyli tego, który potem będzie użyty bardziej czytelnym sygnałem. Zamiast L10
służącego do zasilania układów SA612 oraz do BFO). Oczywiście jeżeli ktoś dysponuje można wstępnie wstawić cewkę z rdzeniem
potencjometru strojenia. Napięcie to wytwarza ferrytowymi rdzeniami toroidalnymi o średni− np. filtr 7x7 typu 127 i dobrać właściwą in−
stabilizator scalony 7806. cy 5−10mm, to może pokusić się o zastąpienie dukcyjność (na słuch), a potem ew. zastąpić ją
W układzie odbiornika zastosowano jesz− cewki L9 cewką nawiniętą właśnie na takim cewką stałą o zbliżonej indukcyjności.
cze dwa wtórniki źródłowe z tranzystorami pierścionku. W każdym razie częstotliwość Jeszcze ważna uwaga dotycząca BFO.
FET typu BF245 (T1, T2), które w przypadku VFO powinna wynosić w zakresie nie mniej− Samo doprowadzenie do przełącznika
odbioru można pominąć. Wtórniki te stanowią szym jak 12−12,5MHz. Szerszy zakres VFO USB/LSB powinno być bardzo krótkie. Do−
separatory odpowiednio sygnału VFO oraz z jednej strony jest korzystny, bo będziemy brym rozwiązaniem jest użycie przełącznika
BFO, które mogą być potrzebne w przypadku mieli szerszy zakres pracy odbiornika, a z dru− hebelkowego przytwierdzonego bezpośrednio
planowanego przystosowania urządzenia rów− giej strony będzie trudniej dostroić się do stacji. do płytki (np. jeden rząd styków przylutować
nież do nadawania (rozbudowy urządzenia do Kontroli częstotliwości BFO można doko− od strony masy płytki – jak w modelu na foto−
pracy transceiverowej) bądź do podłączenia nać także za pomocą miernika częstotliwości grafii). Warto też wiedzieć, że przełącznik
cyfrowej skali częstotliwości. W każdym razie dołączonego do punktu BFO. Optymalne war−
zaleca się nie pomijać tych dodat− Rys. 4 Schemat montażowy
kowych tranzystorów; przydadzą
się w końcowej fazie sprawdzania
odbiornika do kontroli częstotliwo−
ści pracy generatorów (dołączony
miernik częstotliwości tylko w nie−
znacznym stopniu będzie wprowa−
dzał niepożądaną pojemność roz−
strajającą układ).
Montaż
i uruchomienie
Cały układ odbiornika zmontowano
na płytce drukowanej AVT−157
o wymiarach 135x50mm (roz−
mieszczenie elementów na płytce
pokazano na rysunku 4). Do prawidłowej pra−
cy wymagana jest konieczność ustawienia
Wykaz elementów
częstotliwości BFO i ewentualnie korekcja ze−
strojenia VFO. Do tych czynności najlepiej Rezystory
jest użyć miernika częstotliwości, choć przy R1,R2,R3,R4,R9,R13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1kΩ C27,C39 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10pF
odrobinie doświadczenia można układ zestroić R5,R7,R11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10kΩ C29,C45 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1nF
na słuch po dołączeniu anteny na wejście od− R6,R10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10Ω C42,C49 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10µF
biornika. R8,R12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100kΩ C47 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1µF
Najbardziej wrażliwy na zmiany pojemno− R14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2,2kΩ C51 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100µF
ści jest generator, a dokładniej chodzi o kon− R15,R16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220kΩ Cx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40pF (trymer)
densator C23. Sprawdzenie pracy generatora R17 . . . . . . . . . . . .10kΩ/B (potencjometr obrotowy) Pó³przewodniki
jest bardzo proste, bowiem wystarczy do punk− R18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1Ω D1,D2,D3,D4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4148
tu VFO podłączyć miernik częstotliwości R19 . . . . . . . . .10kΩ HELITRIM (dziesiêcioobrotowy) D5 . . . . . . . . . . . BB105 (3szt. po³¹czone równolegle)
i skontrolować częstotliwość wyjściową Rx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1kΩ T1,T2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BF245C
w dwóch skrajnych położeniach potencjometru Kondensatory US1,US2 . . . . . . . . . . . . . . . .SA612 (NE612, NE602)
dziesięcioobrotowego dołączonego do punktu C1,C16,C18,C20,C21,C22,C28,C34,C36,C41,C43, US3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .741
S. Jeżeli stwierdzimy przesunięcie częstotliwo− C44,C48,C50 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100nF US4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LM386
ści do dołu (wartość VFO poniżej 12MHz przy C2,C8,C46 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .680pF US5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7806
skręconym suwaku do masy) − należy zmniej− C3,C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220p Rezonatory kwarcowe
szyć pojemność C23. Jeżeli sytuacja będzie od− C4,C6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22pF X1,X2,X3,X4,X5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16,0MHz
wrotna (zakres pracy VFO zaczyna się powy− C9,C15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150pF D³awiki
żej 12,5MHz) − należy zwiększyć wartość C23. C10,C14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38pF L1,L2,L3,L10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10µH
Z kolei jeżeli stwierdzimy zbyt wąski za− C15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30pF L4,L5,L6,L9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1µH
kres przestrajania VFO (np. w przypadku chę− C11,C13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2,2pF L7,L8,L11 . . . . . . . . . . . . . . .470µ (100µH...680µH)
ci obierania szerszego zakresu pasma 10m), to C17,C19,C24,C40 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10nF G³ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8Ω/0,2W
można zastosować dwa rozwiązania: doluto− C23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68pF Prze³¹cznik hebelkowy itp. . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 szt
wać jeszcze jedną diodę BB105 lub zwiększyć C25,C26,C30,C31,C32,C33,C35, Podstawki: PIN8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 szt
napięcie zasilania potencjometru (napięcie musi C37,C38 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100pF P³ytka drukowana AVT-157
być dodatkowo stabilizowane np. za pośrednic−
twem dodatkowej diody Zenera 9V1). Dolną
granicę zakresu VFO można ustalić, dobierając Komplet podzespołów z płytką jest dostępny w sieci handlowej AVT jako kit szkolny AVT−157/2.
rezystor Rx od strony masy potencjometru.
54 E l e k t ro n i k a d l a Ws z y s t k i c h
USB/LSB można wyeliminować poprzez W każdym razie na płycie czołowej należy wprowadzić przydźwięku sieciowego. Złe usta−
zmontowanie na niewielkiej płytce lub sposo− umieścić dwa potencjometry (strojenie, siła wienie rdzenia transformatora sieciowego,
bem przestrzennym, za pomocą dodatkowego głosu) oraz trzy przełączniki (wył. zasilania, szczególnie w stosunku do obwodu VFO, może
przełącznika diodowego, który byłby przełą− przełącznik 80/20m i przełącznik BFO – wprowadzić „brum” trudny do wyeliminowania
czany równolegle z cewkami zakresów USB/LSB), zaś na tylnej ściance gniazda: an− (lepiej jest dać od razu dodatkowy ekran z mięk−
20/80m. Potrzebne są dwie dodatkowe diody, tenowe (najlepiej UC1 lub odpowiednik), za− kiej blachy stalowej). Oczywiście do poprawnej
które będą dołączały na zakresie 10m cewkę silania, głośnikowe, mikrofonowe (do wyko− pracy odbiornika niezbędna jest antena. Może
L10, a na zakresie 80m − trymer Cx. W dalszej rzystania po rozbudowie o część nadawczą). nią być dwupasmowy dipol 80/10m (2x20 +
kolejności, mając do dyspozycji generator sy− Dla Czytelników, którzy już teraz chcieliby sa− 2x2,5m zasilany wspólnym kablem koncen−
gnałowy, można sprawdzić czułość odbiornika modzielnie dorobić część nadawczą SSB, nale− trycznym np. telewizyjnym) wykonany z linki
i ewentualnie spróbować korygować wartości ży wspomnieć, że na płytce drukowanej znaj− miedzianej lub pojedynczego przewodu o śred−
kondensatorów w filtrach w celu uzyskania duje się zwora, którą tżeba wyjąć i część m.cz. nicy co najmniej 1,5mm, rozciągniętego pozio−
największego sygnału wyjściowego w całym zasilić napięciem 12V występującym podczas mo pomiędzy dwoma blokami czy drzewami.
zakresie pasma. Jeżeli stwierdzimy niewystar− odbioru. Zasilanie US1 oraz US2 z racji wyko− Mniej doświadczonym nasłuchowcom należy
czające wzmocnienie stopnia końcowego rzystania generatora VFO i BFO również pod− się także wyjaśnienie, że stacje amatorskie są
m.cz., warto wiedzieć, że istnieje jeszcze moż− czas nadawania należy zasilać przez cały czas słyszalne w porze dobrej propagacji, która po−
liwość jego zwiększenia poprzez zwarcie wy− pracy transceivera. dobnie jak pogoda jest zmienna (zależy od pory
prowadzeń 1 i 8 układu LM386 za pośrednic− Na zakończenie jeszcze jedna uwaga doty− dnia i roku; dotyczy to szczególnie pasma 10m).
twem kondensatora elektrolitycznego 1...10uF. cząca zasilania odbiornika. Układ można zasi− Czekamy na Wasze propozycje (sprawdzo−
Po zestrojeniu cały układ należy zamknąć lać z akumulatora, baterii, zewnętrznego zasi− ne rozwiązania) jeszcze innego wykorzystania
w obudowie (koniecznie metalowej i raczej lacza o napięciu 12V, a także z wewnętrznego kitu AVT−157.
większej ze względu na możliwość rozbudo− zasilacza sieciowego. W tym ostatnim przy− Andrzej Janeczek
wy o skalę cyfrową czy część nadawczą). padku trzeba być bardzo ostrożnym, aby nie Sp5aht@swiatradio.com.pl
E l e k t ro n i k a d l a Ws z y s t k i c h 55

Avt157 2 PDF

Transféré par

Informations du document

Titre original

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Avt157 2 PDF

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

H

Rys. 2 Schemat ideowy

Vous aimerez peut-être aussi