RONALYN P.

GABICA
10-QUEZON

Ngũgĩ wa Thiong'o

Ang mga pangyayari sa nobelang ito ay naganap sa mga araw noong taong 1963
bago at sa araw ng Uhuru, liberasyon ng Kenya mula sa kolonyal na paghahari ng
Britanya. Nagtatampok din ang nobela ng mga pangyayari mula sa nakaraan.
Si Mugo, isang mahiyaing tao ng Thabai, ay hindi nais na magbigay ng
pananalita sa Uhuru, kahit na hiniling na ito ng mga matatanda sa kanilang bayan.
Iniisip ng nayon na siya ay isang bayani dahil sa kanyang pagiging stoicism at tapang na
ipinakita habang siya ay nasa detensyon sa panahon ng Estado ng Emegency ng Kenya,
ngunit siya nagtrabaho ng palihim: kaniyang ipinagkanulo kanilang minamahal Mau
Mau fighter, si Kihika. Siya ay walang pahinga at hindi makatamo ng kapayapaan sa
kanilang nayon.
Si Kihika ay sumali sa Mau Mau bilang isang kabataang lalaki at nakamit ang
katanyagan sa pagkuha ng pulisya sa Mahee at pagpatay sa malupit na Opisyal ng
Distrito ('DO') na si Robson, ngunit pagkatapos siyang ipinagkanulo ni Mugo tungkol sa
kanyang sekreto, siya ay dinampot at ibinitin.
Ang mga nagpaplano na Uhuru ay nais na parangalan siya. Ipinagkanulo ni Mugo
si Kihika dahil sa sigasig ng isang lalaki at dahil sa gantimpalang inihandog para sa ulo
niya, ngunit sa kanyang pagtraydor sa kanya ay nakadama siya ng pagsisisi. Karamihan
sa mga tao, kasama sina General R. at Koina, dalawang Mau Mau na sundalo, ay
naniniwala na si Karanja ang nagtraydor kay Kihika at hindi si Mugo .Kaya sila ay
nagsagawa ng plano laban sa kanya sa Uhura.
Hindi lamang is Mugo ang taong nagmula sa Thabai na gumugol ng panahon sa
kampo. Si Gikonyo, isang mahusay na respetadong negosyante at dating karpintero, ay
dinala rin sa isang kampo. Bago sa kampo, siya ay napamahal sa kanyang
napakagandang asawa na si Mumbi, ang kapatid na babae ni Kihika. Siya ang nanalo at
nakasungit sa puso ni Mumbi kahit na marami, kasama na si Karanja, isang kaibigan ni
Kihika, ang sumubok na sungkitin din ang kanyang puso. Siya ay ang kanyang laging
napapanaginipan habang sila ay magkalayo, at siya ay nagimbal ng malaman na ang
kanyang asawa na si Mumbi ay nagsilang ng isang bata kay Karanja habang siya ay
wala at malayo sa mga taon na iyon. Hindi na siya naniniwala na maaari pa nilang
ayusin ang kanilang relasyon sa isa’t isa, at dahil dun ay iginugol niya ang kanyang sarili
sa kanyang trabaho.
Si Karanja ay nagtratrabaho sa Githima, isang Forest Research Station na
sinimulan ng mga British. Sinisikap niyang linangin ang pag-apruba ng DO, na si Roger
Thompson, na natalaga roon kasama ang kanyang asawang si Margery. Si Thompson
ay minsang nang nadistino para sa isang tanyag na karera, ngunit hindi nagtagal ay
kanyang nilisan din ang lugar dahil mga welga at karahasan sa Rira, ang kampo kung
saan ay nandoon si Mugo. Ngayon si Thompson ay nasa Githima, ngunit naghahanda
RONALYN P. GABICA
10-QUEZON
siya na bumalik sa Britanya dahil hindi niya gustong maging nandoon kung hindi na
mga puti ang namumuno roon. Hindi sumali si Karanja sa kilusan ngunit nagsimulang
magtrabaho para sa mga whitesman, una siyang sumali bilang isang guwardiya ng
bahay at pagkatapos ay naging Chief sa panahon ng Emergency.Nakatamo siya ng mga
sama ng loob mula sa mga tao; Gayunpaman, ang tanging hinahanap ni Karanja ay ang
kanyang sarili. Samantala si Mumbi, ay namimighati na hindi na siya mahal ng kanyang
asawa, at ay dumating upang makita si Mugo. Isinalaysay niya kung paano siya at si
Gikonyo ay nahulog sa isa’t isa, at kung gaano siya nalungkot nang malayo siya sa
kampo.

Siya lamang ay nahulog sa paglago ni Karanja noong kanyang narinig na si

Gikonyo ay babalik na at punong puno siya ng saya. Siya ay naki-usap kay Mugo na
pumunta sa Uhuru; sa kanyang ikalawang pagbisita sa kanya, muli siyang naki- usap sa
kanya. Dumating ang Uhuru, ang unang araw ay maulanat pagkatapos ay maaraw. Ang
mga tao ay puno ng galak at nais nilang makita si Mugo, kahit na sinabi niya na hindi
siya darating. May mga iba’t –ibang laro at talumpati. Mayroon mga pabilisan, at si
Gikonyo at Karanja ay nakikipagkumpitensya sa bawat isa (tulad ng
nakipagkompetensya sa paligsahan para sa pansin ni Mumbi na matagal na ang
nakalipas). Gayunpaman, natisod sila at naputol ang braso ni Gikonyo at kinailangan
siyang dalhin sa ospital.
Si General R. ay nagbibigay ng talumpati na sa halip na si Mugo at nanawagan
para sa traydor na sumuko, sa pag-aakalang ito ay si Karanja. Si Mugo ay lumabas sa
gitna ng maraming tao at nagsasabing siya ang traydor; siya ay nakaramdam ng isang
pakiramdam ng kalayaan sa una, na mabilis na sinundan ng malaking takot. Walang
sinuman ang nagsalita o naniwala sa kanya, at ang mga tao ay nalito at hinahayaan
nalamang siyang umalis.
Nang maglaon, dumating si General R. at Koina upang arestuhin siya at sabihin
sa kanya na magkakaroon siya ng isang private trail. Si Mugo ay nakaramdam ng
kapayapaan sa kanyang ginawa, nagpasya na tanggapin ang kanyang kaparusahan.
Nakadarama ng takot ang ilan sa mga matatanda sa baryo na ang Uhuru ay hindi
maganda, at may mali.
Bumalik si Karanja sa Githima. Siya ay hindi masaya at isinasaalang-alang ang
pagpatay sa kanyang sarili sa harap ng isang tren. Sa huli, nagpasiya siya laban dito.
Nagising si Gikonyo sa ospital at napagtantong handa na siyang magbago para
kay Mumbi. Noong binisita siya ni Mumbi, sinabi niya na handa na siyang alagaan ang
bata na labis niyang binale-wala noong bumalik siya. Sinabi niya sa kanya na dapat
munang maghintay ng tamang pagkakataon kung saan maaari silang magkaroon ng
isang seryoso at taos-puso talakayan ng kanilang mga nais at mga pangangailangan.
Siya ay masaya, at nagplano na mag-ukit ng dumi na nagtatampok ng isang imahe ng
isang buntis na si Mumbi.