Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
gurbwxI ivAwkrx
GURBANI
VIAKARAN
(A Comprehensive Course in Gurbani Grammar)
gurbwxI ivAwkrx
Gurbani Viakaran
MODULE 1
Content
It is the opinion of ordinary people that the syllables used in the end of
words written in Sri Guru Granth Sahib Ji has no significants in
denoting the respective meanings. However, after in depth study one
shall realise that each and every syllable written on the last consonant
of a word not only has a specific order but also defines the meaning of
the word which relates to the overall meaning of the sentence.
The result of the above trend will have a great impact on the future
generations as the authentic meanings of Gurbani will be lost and
many may interpret Gurbani baselessly and directed to the writer’s
opinion. This will cause enormous damage in Gurbani reading as well
as understanding.
pVnWv - ijhV Sbd nWv dI QW vrqy jwx, aus nUM pVnWv AwKdy
(Pronoun) hn[ ijvy:- mYN, AsIN, qUM, qusIN, Aqy auh Awid[
A word used instead of a noun already mentioned
or known, esp. to avoid repetition (e.g. we, their,
this, ourselves).
iekvcn - jdo koeI Sbd kyvl iek vsqU jW jIv dw igAwn krwvy
(Singular) qW ies nUM iekvcn AwKdy hn[ ijvy:- A`K, pu`qR,
QwlI[
A singular word or form.
iesqR I ilM g - jdoN iksy Sbd qoN mwdw Bwv vwly jIv / jIvW jW vsqU /
(Feminine) vsqUAW dw igAwn hovy, qW ies nUM iesqRIilMg AwKdy
hn[ ijvy:- lVkI, GoVI, kursI, rwxI Awid[
Of or denoting the gender proper to words or
grammatical forms classified as female.
In the first line the word qwpu denotes singular with the
aungkar and the same word in the second line without any
syllables (qwp) becomes plural.
4.1.1
ivSySx (Adjective)
bhuvwck nWv dy ivSySx (Adjective) dw BI
AMqlw A~Kr mukqw huMdw hY, ijvyN-
Aink - “Aink iblws krq mnmohn” (gauVI mwlw m: 5)
Amu l - “Amul gux Amul vwpwr]” (jpu)
iesy qrW hyTly Sbd iesqRI-ilMg hox krky mukqy nwl AwauNdy
hn:-
In the same manner the following words are feminine as
ieQy ArQ ‘hy mn’ ‘hy nwnk’ hox krky ‘mn’ Aqy ‘nwnk’ dw
AMqlw A~Kr mukqw hY[ pr ijQy ‘nwnku’ krqw kwrk ivc hovy,
auQy AMq ivc AONkV hovygw:-
In the above two shabad line the word ‘mn’ and ‘nwnk’ is a
vocative case therefore the last word appears without any
syllable but whenever vocative case denotes the creator it
appears with an aungkar, as following;
gu r - ‘gur’ dw Asl rUp ‘ru’ vwlw hY[ pr jd ies dw ArQ ‘gur dw’
hovy, qW iehdw ‘r’ mukqw huMdw hY, ijvyN ‘gur pRswid ivc[
Gurbani
Kav
-‐
Module
1
Page
13
Sri Guru Granth Sahib Ji Academy
gu r bwxI ivAwkrx - Gurbani Viakaran
Part 3 of Advance Sri Guru Granth Sahib Ji Course
Module : Introduction & Basic Grammer of Gurbani
iDAwn - “muMdw sMqoKu srmu pqu JolI iDAwn kI krih ibBUiq]” (jpu)
ieQy ijvyN ‘sMqoKu’ Aqy ‘srmu’ nwl AONkV AwieAw sI, iqvyN
‘iDAwn’ nwl BI cwhIdw sI, pr ies dy ipCoN ‘kI’ Awaux nwl
AONkV lih igAw hY[
In the above Gurbani Shabad the word ‘sMqoKu’ and ‘srmu’
appears with an aungkar, in the same manner the word
‘iDAwn’ should have been with an aungkar but because of
the word ‘kI’, the aungkar has been removed.
“AYsw nwmu inrMjnu hoie]”
iv~c ‘inrMjnu’ dy AMq ivc AONkV hY, ies leI ies dw ArQ
‘inrMjn dw’ nhI ho skdw[ ieh ‘nwmu’ dw ivSySx hY[
iesy qrHW “nwnku nIcu khY vIcwru]” ivc ‘nIc’ ivSySx hY
‘nwnku’ dw Aqy ies dw ArQ ‘ nIcW dw’ nhIN ho skdw[
“hir hir kQw pVih purwxu jIau]” (s`d)
ieQy ‘purwxu dI kQw’ ArQ nhIN ho skdw, ikauNik ‘purwxu’ dy AMq
AONkV ipAw hY[
In the above Gurbani Shabad the word ‘inrMjnu’ appears
with an aungkar, that is why, the meaning for the above
word cannot be interpreted as ‘inrMjn dw’. This is an
adjective describing ‘nwmu’. In the same manner, ‘nIc’ is an
adjective which does not describe ‘nwnku’ as ‘ nIcW dw’.
ies - Shj syqI, Twkr kau, eyk aupir sbdu ibnu, gur ivthu, Gt
qrW AMqir, jl bwJu, Awid[
vy K o
gurbwxI ivAwkrx
Gurbani Viakaran
MODULE 2
Content
5.0 kMnw (Kenna)
isir(=aU p ir) - “sBnw aupwvw isir aupwau hY hir nwmu prwpiq hoie]”
(m: 3, vwr gUjrI)
iesy qrHW hornW sMbMDkI pdW dw hwl hY, ijvyN,BIqir ,bIic
,AMqir , mMJwir , mih ,mwih, inkit,Awid, AMiq, vil,
pwir,vil,pwir smsir, Bir, Awidk[
“isKI isiKAw gur vIcwir] ndrI krim lMGwey pwir]” (Awsw dI vwr)
ArQwq, is`KW ny gurU dI ivcwr dÍwrw is`iKAw hY, ik sv`lI nzr vwlw
vwihgurU AwpxI bKiSS dÍwrw pwr lMGWdw hY[
In the above Gurbani means that Sikhs learn through Guru’s
teaching and Almighty who is with vision of blessing, ferries
across.
ieQy BI ieho Bwv hY ik siqgurU dy Gr Dwrimk jnm lYx nwl Btkxw mu`k
geI, iek rs Sbd dI gUMj ivc ilv juV ky mn itk igAw Aqy Awsw qy
iqRSnw gurbwxI dÍwrw swV idqIAW[hor vyKo:
In the same manner , the word ‘sbid’means that through the
shabad hope and greed has been burned. Note: the sihari on the
word ‘sbid’means through shabad.
“gur kY sbid haumY ibKu mwrY qw inj Gir hovY vwso]” (isD gosit)
“kwhU jugiq ikqY n pweIAY Drim]
nwnk iqsu imlY ijsu iliKAw Duir krim]” (suKmnI)
ienHW qukW dy ArQ krn ivc keI vyr BulyKw pY jWdw hY[keI ArQ ieh
krdy hn ik, iksy qrIky nwl ikDry Drm nhIN imldw[nwnk jI kihMdy hn
ik aus ƒ (Drm) imldw hY, ijs dy lyKW ivc Awid qoN krm iliKAw hoieAw
hovy[
The meanings of the above shabad can be misinterpreted that there
is no way that faith can be found, Guru Nanak says that only the
one obtains faith who has such fate.
“Drim” Aqy “krim” pdW dy nwl ishwrI ƒ mu`K r`Kky TIk ArQ ieh
hoxgy: nwm (ijs dw au~qy izkr clw AwieAw hY) iksy jugqI jW sMprdw
duAwrw nhIN imldw[
ieh nwm aus ƒ imldw hY ijs leI Dur qoN bKiSs dvwrw iliKAw hoieAw
hovy[
The sihari on the word “Drim” and “krim” makes the meaning
to be that Almighty’s Name (the subject is carried forward from the
earlier lines) can never be obtained through any society as this
Name is obtained by the one who has such writ written through
blessing from the beginning (Almighty).
dw ArQ keI s`jx ieauN krdy hn: ik ihMdU SlwGw krn vwly slwhuMdy hn
drSnW ƒ qy mUrqIAW dy suMdr rUp ƒ [
The above line is misinterpreted as ‘The Hindu who praises, praise
the glimpse (darshan) and the beautiful form of the idols.’
pr ‘drsin’ Aqy ‘rUip’ dy AMqly A`KrW nwl ishwrI dw Awauxw ies ArQ
ƒ KMfn krdw hY[ies leI ies ishwrI ƒ sMbMDk krky hI lYxw peygw[quk
dy ArQ ieh hoxgy:-
The word ‘drsin’ and ‘rUip’ has sihari on the last consonant
which proves the above meaning is wrong because the sihari makes
the word to be preposition, therefore the meaning will be as
follows;
ihMdU SlwGw krn vwly r`b ƒ auhdy Apwr rUp Aqy drSn duÍwrw slwhuMdy hn,
ArQwq ausdI SlwGw aus drSn Aqy rUp ƒ mu`K r`K ky krdy hn jo sMswrk
A`KW qoN pry hY, iPr BI ies au~cy AwdrS ƒ Bu`l ky qIrQW au~qy Btkdy
iPrdy hn Aqy mUrqI pUjw ivc ruJy pey hn[ ies qoN A`gy jogIAW bwbq BI
ieho jhI ivcwr kIqI hoeI hY[
‘Hindus who praises, praise Almighty through His form which is
beyond bounderies and His glimpse’ means that Almighty is
praised principally through His glimpse and His form which
beyond the physical eyes but ignoring this fact they still visit the
pilgrimage and roam around worshipping idols.
ivc ‘suin’ dy ArQ ‘sun ƒ’ nhIN ho skdy, blik ‘sun dÍwrw’ jW ‘APur
rUp krky’ hn[
The word ‘suin’ does not mean ‘for the thoughtless state’ instead it
means ‘through thoughtless state’ or ‘by the thoughtless state’.
ivc ‘guix’ dy ArQ ‘gux krky’ hn[ ies ArQ dI shwieqw leI dyKo[
iek hor quk:
The word ‘guix’ means ‘because of virtue’. Look at the following
Gurbani line.
(gauVI bYrwgix m: 1)
iesy qrW ‘gobir qrxu n jweI’ Aqy “ijqu muiK nwmu n aUcrih” ivc
ishwrI dw ArQ ‘rwhIN’ kro[
ijhVw Sbd ‘BMfu’ nWv hY, auhdy f`fy nwl AONkV hY Aqy ijs ‘BMif’dw
ArQ hY ‘BMf dÍwrw’, auhdy f`fy nwl ishwrI hY[
In the above shabad the word ‘BMfu’ is a noun and the word ‘BMif’
means ‘through a woman’.
ivc - “nwnk gur prswdI CutIAY jy icqu lgY sic]” (m: 3, vwr mwrU)
ArQwq, sc ivc[ The word ‘sic’ means in ‘in truth’
“chu juig mYly mlu Bry ijn muiK nwmu n hoie]” (sRI rwg m: 1)
ieQy ‘chu juig’ dy ArQ hn, cvHW jugW ivc Aqy ‘muiK’ dy ArQ hn, muK
ivc[
“nMnw nrik prih qy nwhI] jw kY min qin nwmu bswhI]” (bwvn AKrI)
ArQwq, auh nrk iv`c nhIN pYNdy, ijnW dy mn qy qn ivc nwm vsdw hY[
‘isir dw rwrw KwlI huMdw Aqy ishwrI ‘Bwru’ rwry nwl huMdI[
ijvyN Awsw dI vwr ivc iliKAw hY: “BY ivic ieMdu iPrY isr Bwir” ijs dy
ArQ hn ik BY ivc ieMdR (b`dl) isr dy Bwr cldw hY[ ieQy ‘Bwir’ sMbMDkI
(preposition) ArQ rKdw hY[ prMqU jpjI vwlI quk ivc ‘isir’ dI AMqlI
ishwrI sMbMDkI ArQ rKdI hY Aqy ‘Bwru’ nWv (noun) hY Aqy ArQ ieh hn
ik Axigxq AwKidAW BI isr dy Bwr huMdw hY[
ienHW dohW qukW ivc ‘Duir’ dy ArQ ‘Dur’ qoN hn, pr ijQy sMbMDkI pd v`Krw
id`qw huMdw hY, auQy ‘Dur’ dy rwry nwl ishwrI nhIN huMdI[ijvyN
“dyNdw nrik surig lYNdy, dyKhu iehu iD|wxw]” (m: 1, vwr mlwr)
keI s`jx ienHW qukW dy ArQ ieauN krdy hn: Xjur (vyd dy smyN dÍwpr) ivc
zor vwlw ClIAw cMdRbMsI kwnH nwm ikRSn Xwdv kOm dw hoieAw, jo jmnw dy
pwr jw ky gopIAW ilAwauNdw qy ibMdRwbn ivc rws mcwauNdw sI[ieh ArQ
ishwrI dy nymW dy ault hn[‘joir’ dy ArQ hn ‘zor nwl’,
zor vwlw nhIN ho skdy[‘ cMdRwvil’ dy l`ly dI ishwrI iesqrI ilMg dI
inSwnI hY[(dyKo nym 19)
‘pwir jwie’ huMdw[dSw jW sQwn vwck sMbMDkI SbdW dy AMq ivc ishwrI dw
Awauxw jrUrI hY[ XQw:-
ienHW AONkVw ƒ mu`K r`K ky ienHW qukW dy ArQ ieh hoxy cwhIdy hn: Xjur(vyd
dy smyN dÍwpr) ivc jo kwnH ikRSn Xwdv hoieAw, aus ny cMdRwvlI ƒ zor nwl
CilAw[auh AwpxI gopI (sqBwmw) leI pwrjwquu (dw ibRC ieMdR dy bwg ivcoN)
lY AwieAw[aus ibMdRwbn ivc coj kIqy[(dyKo dsm skMd Bwgvq)
“jw pih jwau Awpu Cutkwvin qy bwDy bhu PMDw]” (gauVI kbIr)
ijnHW kol jWdw hW Awpxy CufOx ƒ, auh Awp bhuqy PMiDAW ivc bMnHy pey huMdy
hn[
ivc ishwrI sMbMDkI icMnH hY BwvwrQW nwl, jo nwvW vwkr vrqy gey hn[iesy
qrHW,
“siqgur isau Awlwie byVy fubix nwih Bau]” (m: 1,slok vwrW qy vDIk)
“jw kY hir sw Twkuru BweI] mukiq AnMq pukwrix jweI]” (gauVI kbIr)
ivic - “Dn ipr kw iek hI sMig vwsw, ivic haumY BIiq krwrI]”
(m: 4, mlwr)
dU i r,mM i J - “Awpy nyVY, dUir Awpy hI, Awpy mMiJ imAwnou]” (sRI rwg m: 1)
bwhir vwir - “Kry KjwnY pweIAih, Koty stIAih bwhir vwir]” (vwr mwJ m: 1)
hdU i r - “dyKY suxY hdUir sd Git Git bRhmu rivMdu]” (sRI rwg m: 5)
au u r vwir, pwir - “nwnk nwm ivhUixAw nw aurvwir n pwir]” (m: 3,vwr soriT)
EVik - “kUV inKutY nwnkw EVik sic rhI]” (m: 1 vwr rwmklI)
Awid,miD,AM i q - “Awid miD AMiq pRBu soeI suMdr gur gopwlw]” (Awsw CMq m: 5)
pwis - “vsqU AMdir vsqu smwvY dUjI hovY pwis]” (Awsw dI vwr)
indwin - “mwieAw kw rMgu sBu iPkw, jwqo ibnis indwin]” (sRI rwg m: 5)
viK - “EQY sco hI sc inbVY, cuix viK kFy jjmwilAw]” (Awsw dI vwr)
keI vyr kwlvwcI ikirAw-ivSySx nWv krky vrqy huMdy hn[Aqy
aunHW dy AMq ivc sQwnvwcI ishwrI l`gI huMdI hY:-
Aib - “bhuqy Pyr pey ikrpn kau, Aib ikCu ikrpw kIjY]” (DnwsrI m: 3)
jid - “dUK qdy jid vIsrY suKu pRB iciq Awey ] (iblwvlu m: 5)
gurbwxI ivAwkrx
Gurbani Viakaran
MODULE 3
Content
not: sMbMD kwrk (Possessive case, mur`kb iejw&I) ivc sMbMDI nWv dy
AMqly A~Kr nwloN AOkV lih ky mukqw ho jWdw hY, BWvy sMbMDkI pd ‘dw’
jW ‘kw’ lop hovy jW prgt
Note: In possessive case the oungkar on the last syllable is
removed although the preposition ‘dw’ or ‘kw’ appears or not.
“ijn kY ihrdY mYlu kptu hY, bwhr DovwieAw]” (m: 4, vwr swrMg)
‘bwhr, dy ArQ hn ‘bwhrlw pwsw’, jo nWv hY[
Gurbani
Kav
-‐
Module
1
Page
33
Sri Guru Granth Sahib Ji Academy
gu r bwxI ivAwkrx - Gurbani Viakaran
Part 3 of Advance Sri Guru Granth Sahib Ji Course
Module : Introduction & Basic Grammer of Gurbani
AMdru - “AMdru ivDw sic nwie bwhir BI scu ifToim]” (m: 5, vwr rwmklI)
jd Awpxw AMdr s`cy nwm nwl ivinHAw qW bwhr BI s`c ƒ dyiKAw[
When internally is pierced with the True Name then the
externally the Truth is seen.
AMqru - jdoN AMqir dw ArQ AMdr jW ivc huMdw hY , qW ies dy AMq ivc ishwrI
huMdI hY’ pr jdoN iehdw ArQ Byd jW AMdrlw huMdw hY, qW iehdw AMqlw
rwrw mukqw jW AONkV vwlw huMdw hY[
When the word ‘AMqir’ appears with a meaning of inside, it
appears with a sihari but when the same word appears with a
meaning as ‘different’ or ‘within’ then the last consonant comes
with an aungkar or without any syllable as follows,
“qnu mnu dyie n AMqru rwKY]” (sUhI, rivdws)
“bwhru Doie AMqru mnu mYlw]” (Awsw m: 5)
pr jdoN iehdy ArQ ‘AMq’ huMdy hn, qW ieh nWv huMdw hY[ Aqy iehdy
AMqly k`ky nwl ishwrI nhIN huMdI[ ijvyN-
But when the word ‘EVk’ means the ‘end’ it appears as a noun,
e.g.
“EVk EVk Bwil Qky, vyd khin iek vwq] (jpu jI)
ieQy ‘EVk’ dy ArQ ‘AMq ƒ’ nhIN, sgoN ieh hn ik
‘vyd’ b`s iek g`l AwKdy hn ik AsIN aus dy AMq FUMf-FUMf ky Q`k gey
hW[
ivcu, bIcu - “ivcu” BI gurbwxI ivc ikDry- ikDry nWv krky vriqAw igAw
hY[AjyhIAW QwvW qy iehdy AMqly c`cy nwl ishwrI nhIN huMdI[vyKo-
‘ivcu n koeI kir skY’ (bwrh mwh)
The word ‘ivcu’ is sometimes used as a noun, the last consonant
comes without any syllable or with an aungkar.
“haumY mnu AsQUlu hY, ikauN kir ivcu dy jwie]” (m: 3, vwr gUjrI)
ieQy ‘ivcu dy’ dy ArQ hn, ‘ivcoN dI’ jW ‘ivc QIN’, ies leI ‘ivcu’
nWv hY Aqy c`cw AONkV vwlw hY[
bsu - ‘vs’ jd sMbMDkI ArQW nwl nw Awvy Aqy nWv hovy qW iehdI Skl BI
nwvW vwlI huMdI hY[ vyKo:-
“ikAw bsu jau ibKu dy mhqwrI]” (gauVI kbIr)
leI dUjy ‘Pyru’ dy AMq ivc AONkV hY, ArQ ieh hn: iPr BweI PyrU dy
pu`qR , siqgurU AMgd ny KfUr vswieAw) au~qy iek hor imswl dy Awey hW,
The first ‘Pyir’ is a adverb and the second Pyru is a noun. The
phrase means ‘Then Bhai Pheru Ji’s son, Guru Angad Dev Ji
came to establish Khadur’.
jb qb - “jb jrIAY, qb hoie Bsm qnu, rhY ikrm dl KweI]” (soriT, kbIr)
“jb hm eyko eyku kir jwinAw] qb logh kwhy duKu mwinAw]”
(gauVI kbIr)
“Ab moih jlq rwm jlu pwieAw] rwm audik qnu jlq bJwieAw]”
(gauVI ,kbIr)
ArQwq, hux jo mY sVdy hoey ƒ rwm rUpI jl l`Bw hY, ies rwm dy pwxI
nwl qn sVdw hoieAw TMfw ho igAw hY[ auqlIAW imswLW ivc Sbd ‘Ab’
do do g`lW ƒ joVdw hY kwrx d`s ky[
sxu - “cUVw BMnu pLMg isau muMDy , sxu bwhI sxu bwhw]”
(vfhMs m: 1)
ieQy ‘sxu’ dw ArQ hY ‘Aqy nwloN’[
sxu, sihq, ivxu Awm qOr qy nWvw nwl sMbMDkI pd krky AwauNdy hn,pr
cUMik sQwnvwcI nhIN huMdy, ies leI nym 7 (a) vwlI ishwrI nhI AwauNdI[
Bin,GiV,Fw - “Bin Bin GVIAY GiV GiV BjY, Fwih auswrY,ausry FwhY]”
ih (dKxI EAMkwr)
keI lok “jy ko AwKY bolu ivgwVu” (jpu jI) dw ArQ kIqw krdy
hn, ‘jy koeI bol ƒ ivgwV ky AwKy’, pr jy ieh ArQ huMdw qW
‘ivgwV’ dy VwVy nwl ishwrI huMdI[cUMik hY nhIN, ies leI bolu-ivgwV
ƒ iek sMXukq pd mMnwgy Aqy iehdy ArQ krWgy, ‘bol ƒ ivgwVn
vwlw’[ iek hor QWeI ieauN AwieAw hY:-
“AsI bol- ivgwV ivgwVh bol]” (isrI rwg m: 1)
keI lok “swjn cly ipAwirAw ikau mylw hoeI]” (sUhI mhlw 1)
ƒ ieauN pVHdy hn: “swj n cly ipAwirAw ikau mylw hoeI ]”
Aqy cUMik au~qy k`pVy rMgx dw ijkr AwieAw hY, ies leI ies quk dy
ArQ krdy hn ik, jo AwdmI Awpxy ipAwry v`l (au~pr d`sy k`piVAW
nwl) s`j ky nhIN jWdy, aunHW dw myl ikvy ho skdw hY[ mYkwilP ny BI
ievyN hI ArQ kIqw hY, pr ieh TIk nhIN[ ikauNik jy ieh ArQ huMdy
qW ‘swj’ dy j`jy nwl ishwrI huMdI, pr hY nhI , ies leI TIk ArQ
ieh hoxgy :
s`jx Awpxy ipAwirAW ƒ imlx cly hn, ikvyN myl hovy?
iesy qrHW kbIr swihb dI bwvn-A`KrI ivcoN hyTlI quk dy ArQW ivc
BulyKw pY jWdw hY:
“As jir pr jir jir jb rhY] qb jwie joiq aujwrau lhY]”
pihly do vwrI Awey ‘jir’ Sbd dy ArQ zr jW mwieAw kIqw krdy
hn[ pr ieh ArQ krn leI jrUrI hY ik ‘jir’ dy AMq ishwrI nw
hovy[ TIk ArQ ieh hoxgy: Awpxy ƒ swV ky Aqy prwey ƒ swV ky jd
sV bhyNgw, qd jw ky vwihgurU dI joq dw cwnxw l`Bygw[ies qoN pihly
Awpxy Awp ƒ jINvidAW swVn dw hukm iliKAw hY:
gurbwxI ivAwkrx
Gurbani Viakaran
MODULE 4
Content
1
Imperative Mood Definition:
The quality of a verb that conveys the writer's attitude toward a subject. In English, the
indicative mood is used to make factual statements or pose questions, the imperative
mood to express a request or command, and the (rarely used) subjunctive mood to show a
wish, doubt, or anything else contrary to fact.
• indicative mood
"Life is full of misery, loneliness, and suffering--and it's all over much too soon."
(Woody Allen)
• imperative mood
"Ask not what your country can do for you. Ask what you can do for your
country."
(President John F. Kennedy)
• subjunctive mood
"If I were rich, I'd have the time that I lack
To sit in the synagogue and pray."
(from Fiddler on the Roof)
ijix, - “qyrY nwie rqy sy ijix gey, hwir gey is Tgx vwilAw ]”
hwir (Awsw dI vwr)
kiF - “ieknw BwxY kiF ley ]” (Awsw dI vwr)
Awix - “hoie ieAwxw kry kMmu, Awix n skY rwis ]”(Awsw dI vwr)
pIiV - “dir ley lyKw pIiV CutY nwnkw ijau qylu ]”(Awsw dI vwr)
iesy qrHW hor imswlW hn (In the same manner there are other
examples as follows):
AwiK suxwieAw, jwie jir, Kuis ley, pUir rihE, lIAw imlwie, pIiv rhy,
cuix kFIAY, Awidk[
no t : BwvwrQ (subject) dy AMq ivc ishwrI ‘ƒ, leI, hyq’ dy ArQW nwl
AwauNdI hY, pr BwvwrQ qy ies dy sMXukq ikirAw vwly BwvwrQ ivc Prk
ieh hY ik auQy qW BwvwrQ nWv sI Aqy ishwrI sMbMDkI icMnH sI, ieQy
BwvwrQ muK ikirAw hY[
Note: At the end of the subject sihari appears with the meaning,
‘this, for, the, etc.’ but the difference between the subject and the
subject of the compound verb’ is that the earlier subject was noun
where sihari was written as preposition but here the subject is the
main verb.
igAw hY qW, ies dy p`py nwl AONkV AwauNdw hY, jW bhu-vcn hox dI
hwlq ivc p`pw mukqw huMdw hY[ ijvyN:-
‘Hey being! you recite Almighty’s Name at all times day and
night.’
In Gurbani wherever the word ‘jip’ appears with the
meaning ‘You Recite’, the sihari on consonant ‘ip’ comes
along without fail.
Wherever the word ‘jpu’ appears as a noun and/or verb the
consonant ‘pu’ comes with an aungkar.
When the word ‘jp’ appears with the consonant ‘p’ without
any syllable it means plural.
ies krky jpu jI swihb dy mu`F ivc jo ‘jpu’ Sbd ‘ gur pRswid’ dy
ipCoN AwieAw, auh nWv ies krky hY ik ‘jpu’ nwm bwxI dw isrlyK
krky vriqAw igAw hY Aqy ikirAw ies krky hY ik prmwqmw dy
srUp Aqy qt`sQI l`Kx jpxy Xog hn[ ies krky ies dw sMbMD mUl-
mMqr nwl hY[ ies krky ieh AnumqXwrQ lkwr (Imperative
Mood) vI hY ijs dw ArQ hY ‘jpxw kro’ ies krky ‘jpu’
ikirAwvI-nWv hY[ ies dw ArQ ‘jnxy Xog’ vI ho skdw hY ies
krky ieh ikirAw vck Sbd hY[
not: ‘jpu’ Sbd dy ‘p’ ƒ AONkV ies krky lwieAw ky ieh BwvwrQ
(subject) dy huMidAw vI ikirAw vwck Sbd hY ikauNky ieQy BwvwrQ hI
muK ikirAw hY[
Dir: - “Dir jIAry iek tyk qMU, lwih ibfwnI Aws]” (gauVI bw: AKrI
m: 5)
gurbwxI ivc iek qrHW dI ADIn vwkMs (Subordinate Clause) AwauNdI hY,
jo A`j klH lop ho geI hY[ iehdy mukwbly au~qy A`j kHl ieho ijhIAW vwkMsW
vrqIAW jWdIAW hn:
In Gurbani there is only one type of subordinate clause appears
which has disappeared in the present time. Now days the following
clauses are used;
“hukm mMinAW” prvwxu hoeIdw hY[“kUV kmwx nwl” kUV hI hUMdw
hY[“isr invwieAw” kI huMdw hY?
gurbwxI ivc ienWH hI vwkW ƒ ieauN pVHogy:
But in Gurbani the clauses are written in the following manner;
nwim - “ nwnk nwim slwihAY mnu qnu sIqlu hoie]” (m: 5, vwr gauVI)
slwihAY
Dwin KwDY - “eyqu Dwin KwDY qyrw jƒ gieAw ]”(m:3,Awsw p`tI)
ies Dwn dy KwiDAW qyrw jnm ivArQ igAw[
vwkMs ivc nWv dI QW pVnWv hovy qW aus pVnWv nwl ishwrI nhI
huMdI[ijvyN:-
To remember that the sihari comes with a noun and when
“siqgur ivthu vwirAw ijqu imilAY Ksmu smwilAw]”
(Awsw dI vwr)
vsin,
Cofin
swlwhin: - “ihMdU swlwhI swlwhin]” (Awsw dI vwr)
iek vw ies quk dy ArQ AS`uD hox qy is`KW ivc v`fw rOlw ipAw sI[
ieQy ‘swlwhin’ dy nMny nwl ishwrI hox krky kyvl ieho ArQ ho
skdy hn ik ihMdU SlwGw krn vwly slwhuMdy hn[
The above line means that ‘the hindus who praises, praise
(Almighty)’ because the last consonant ‘n’ of the word
comes with a sihari.
jpu jI swihb dI quk, “suixAY muK swlwhx mMdu”,
bwbq BI BulyKw ipAw krdw hY[ keI s`jx iehdy ArQ krdy hn,
ik nwm dy suxn nwl mMdy lok mMUh qoN slwhuMdy hn, ieh TIk nhIN
ikauNik jy “swlwhx” dy ArQ ‘slwhuMdy hn’ huMdy qW iehdy AMq
ivc nMny nwl ishwrI huMdI[ ieh TIk hY ik ienHW ArQW ivc ivrlI
QW qy nMny dy bdly phwVI muhwvry vwlw xwxw BI Aw jWdw hY, pr
bhuq QoVHw[KYr, nMnw hovy jW xwxw, iehdy nwl ishwrI qW jrUrI hY[
ies leI ‘swlwhx’ ƒ BwvwrQ jW ikirAwvI-nWv krky hI mMnWgy[
iehdy ArQ hn, slwhxw Aqy swrI quk dy ArQ ieh hoxgy: ijnW
ijnW ny vwijgurU dy scy nwmu ƒ sRvx kIqw hY, auh BwvyN mMdy pwpI
sn, sMswr ivc muKI slwhuxy Xog ho gey[
In Jap Ji Sahib, “suixAY muK swlwhix mMdu”, is misunderstood
as it is translated as ‘Upon listening to Almighty Name, the
wicked ones praises Almighty with their mouth’, this would
have been correct if the word would have appeared with a
sihari. In the word .. the .. appeared without a sihari
therefore .. is a verb-noun which means ‘praise worthy’. The
above line means ‘Whoever listened to Almighty’s Name
they are become praise worthy although they were wicked
before’.
keI ies dy ArQ ieau krdy hn : mrnw mrdW Aqy bhwdrW dw s`cw
hY jy mrnw prvwn hovy[ ieQy Bu`l ieh hY ik Sbd ‘mrin’ ƒ
ikirAwvI-nWv krky ilAw igAw hY[ pr nMny dI ishwrI dsdI hY ik
ieh ikirAw hY Aqy iehdy ArQ hn, mrdy hn[ Agy jw ky AMqlI
quk ivc ‘mrin’ dI QW ‘mrih’ AwieAw hY[ swrI quk dy ArQ ieh
hn: mrxw aunHW mrdW Aqy bhwdrW dw h`k hY jo prvwn ho ky mrdy
hn[
iesy qrHW jd AMqly s`sy-nMny vwlI ikirAw BivK`q kwl (Future Tense)
ivc hovy Aqy auhdw krqw bhuvcn AnX-purK hovy qW BI AMq ivc ishwrI
huMdI hY[ ieh ikirAw p`CmI pMjwb ivc Ajy q`k vrqI jWdI hY[
When a word’s last consonant’s group of ‘s’ and ‘n’ appears as
future tense and third person plural the last ‘n’ comes along with a
sihari.
pausin - “qlbw pausin AwkIAw bwkI ijnw rhI ]” (m: 1, vwr rwmklI)
jwsin - “mƒiK sIgwru n jwxnI jwsin jƒ sBu hwir ]”
(m: 3 vwr rwmklI)
isM\wpsin - “AgY gey isM\wpsin cotw KwsI kauxu ]” (slok PrId)
bhsin - “gorw sy inmwxIAw bhsin rUhw mil ]” (slok PrId)
mUilk ishwrI, ArQwq jy koeI Sbd iksy hor bolI ivcoN AwauNidAW Apxy
nwl AMqlI ishwrI ilAwieAw hovy qW auh ishwrI kwiem rhygI[ kuJ Sbd
ies pRkwr hY[
hir, nwir, rwis (=rws mMfl),jugiq, Duin, BUim, Driq, pRIiq, idRsit,
Awid, isimRiq, nwiB, mydin, SkqI, rYix, rwiq, ruiq, isRsit, jW isriT,
kIriq, riv, Agin,jW Awig, jW Aig, smwiD, mriq, jiq, joiq, rIiq,
Aiq, ibRiq, privriq, inrivriq, iQiq, SWiq, AwiQ, srix, iniD, iriD,
ibiD, join, ibBUiq, suriq, DUir,jW DUiV, jW DUil, muin, iqRpiq, AwiD,
ibAwiD, aupwiD, icMqwmix, sÍsiq jW suAsiq Awidk[
Bgiq = - pr ijQy BgqI krn vwly qoN Bwv hovy auQy ‘Bgqu’ (iek-vcn) jW
BgqI ‘Bgq’ (bhu-vcn) Awvygw :
“qyrI Bgiq qyrI Bgiq BMfwr jI Bry ibAMq byAMqw]” qyry Bgq qyry
Bgq slwhin quDu jI hir Aink Anyk AnMqw]” (Awsw m: 4)
jW gMTI pr ijQy ieh Sbd bdl ky ‘joV’ dy ArQ rKdw Aqy puilMg huMdw hY,
auQy ‘gMiF’ krky iliKAw jWdw hY:-
“kYhW kMcnu qutY swru] AgnI gMFu pwey lohwru]” (m: 1, vwr mwJ)
“swcy nwil qyrw gMFu lwgY]” (Awsw m: 3)
hovygw[
“Pl iPky Pul bkbky kMim n Awvih pq]”
(Awsw dI vwr)
‘pqu’ jogIAW dI sMpRdw dw BI Sbd hY[
“squ sMqoKu pqu kir JolI jogI
AMimRq nwmu Bugiq pweI]” (rwmklI m: 3)
“pqu JolI mMgx kY qweI BIiKAw nwmu pVy]”
(rwmklI m: 1)
siq=scw: - ieh ivSySx (adjective) hY qy iehdy AMq ivc ishwrI AwauNdI hY:
“crn siq, siq prsnhwr]
pUjw siq, siq syvdwr]
“Awip siq, siq sB DwrI]” (suKmnI)
pr ijQy ‘squ’ nWv (noun) huMdw hY auQy iehdw q`qw mukqw jW AONkV
vwlw huMdw hY[Aqy ArQ huMdy hn: ‘scu’ jW ‘siqAw’ ‘dwn pun’ jW
iksy Kws SRyxI dw Kws Drm’ ijvyN, iesqRI jwqI dw Kws gux cwl-
clx dI piv`qRqw hY[XQw:
“suixAY squ, sMqoKu, igAwnu]” (jpu jI)
ieQy ‘squ’ dy ArQ hn, scweI dw Bwv[
“piq ivxu pUjw, sq ivxu sMjm, jq ivxu kwhy jnyaU]”
(rwmklI m: 1)
ieQy ‘sq’ dy ArQ ‘dwn’ hn[ ibnw dwn dy sMjm nwl rihxw
kMjUsI hovygI[
Gurbani
Kav
-‐
Module
1
Page
56
Sri Guru Granth Sahib Ji Academy
gu r bwxI ivAwkrx - Gurbani Viakaran
Part 3 of Advance Sri Guru Granth Sahib Ji Course
Module : Introduction & Basic Grammer of Gurbani
“squ sIgwr, Bau AMjnu pwieAw] AMimRq nwmu qMbol muiK KwieAw]”
(sUhI m:5)
ieQy iesqRI rUp ho ky gurU swihb vwihgurU-kMq ƒ rIJwx leI Awpxy
isMgwr dw vyrvw dsdy hn[“squ” qoN Bwv iesqRI dw jq hY[
“ibnu sq sqI hoie kYsy nwir]” (gauVI kbIr)
A`KW auqy jw pYNdw hY, pr auhƒ ieho prqIq huMdw hY auh hMJU
icqrkwr ny skuMqlw dIAW A`KW ivc bxwieAw hY[ jy duSXMq dw
kwgz Aqy rMgW v`l iDAwn jWdw qW auhdy auqy ieh Asr nw huMdw[
sWg rcx vwilAW Aqy gwaux vwilAW dw BI ieho Xqn huMdw hY ik jo
vsIly qy FMg hunr ƒ kwmXwb bxwn ivc vrqy jWdy hn, auh lokW
dIAW A`KW Aqy kMnW qoN lop rihx[ iesy leI lwqInI ivc iek
AKwvq hY ik “hunr dy Cupwx dw nW hunr hY”[r`b dw hunr auhdI
kudrq hY[ gurU swihb dw Bwv ieh hY ik swrIAW SRyxIAW dIAW
hsqIAW ivc vwihgurU dw nUr hY[ Aqy ausy nUr ivc swrIAW hsqIAW
hn[ pr ieh nUr auhnw ivc AYsy koml hunr nwl pRvyS kr irhw hY
ik mwno koeI hunr vriqAw hI nhI igAw[ mwdI cIjW ivc
Awqimk-joq dw smwauxw iek v`fy AcMBy dI g`l hY[ gulwb dy bUty
ivc auhdw bIj, im`tI, pwxI, hvw Awidk mwdI cIjW rl ky kMm kr
rhIAW hn[pr ienHW qoN A`f iek hor koml qoN koml cIz BI kMm kr
rhI hY auh hY vwihgurU dI joq[jo aus dI mwdI hsqI ivc Ajyhy
brIk Aqy AidRS qrIky nwl vrqdI hY ik v`fy qoN v`fw swieMsdwn BI
hYrwn rih jWdw hY[ iesy qrW swfy srIr, swfy mn, swfI Awqmw,
swfy rUp, swfy rMg ivc vwihgurU dI joq Alop ho ky vrq rhI hY Aqy
swfw BI sB qoN au~cw Prz ieho d`isAw hY ik
“inrMkwr mih Awkwru smwvY]
Akl klw scu swic itkwvY]
So nru grB join nhI AwvY]” (Awsw m: 1)
ArQwq, jo mn`uK AwpxI mwdI hsqI ƒ Awkwr rihq mhW joqI srUp
vwihgurU ivc lIn kry Aqy pUrx jugqI nwl AwpxI AslIAq ƒ
vwihgurU dI AslIAq ivc itkw dyvy, qW bs auh mukq ho igAw
smJo[
(vwr mwJ m: 1)
gurbwxI ivc ‘sT’ BI AwieAw hY, ijs dw ArQ huMdw hY mUrK
(fool):
iesqRI ilMg SbdW vwsqy ishwrI dI vrqoN ikqI jWdI hY, ijvyN ik hyT il`Ky
Sbd hn jo gurbwxI ivc vrqy hn[
Sihari is often use to define a feminine word, following are some of
these words which appeared in Gurbani;
ienHW qoN Cu`t kuJ hor Sbd hyTW idMdy hW ijnHW dy AMq ivc ishwrI iesqRI-
ilMg vwck hY:-
Other then the words mentioned above, the words written below
are also the words made feminine by the sihari on the last
consonant.
byil jW vyil, dwil, Bwil, BIiq, krqUiq, dwiq, qpiq, Coiq, msIiq,
ruiq, htqwir (=hVqwl), lbiD, ndir, Kbir, foir, vwir jW vwiV
(=vwVI) CutiV, BsmiV, Ardwis, Purmwieis, swbwis, rhrwis, rwis[
keI vyr jd ivSySxI pd iesqRI-ilMg vwly nWv krky vrqy jWdy hn, qW BI
AMq ivc ishwrI AwauNdI hY[XQw:-
Sometimes sihari on the last consonant is used to define feminine
adjective noun, as follows;
suGir, - “nh cquir suGir sujwin byqI moih inrguin gunu nhI ]”
inrguin (iblwvlu m: 5)
dyKo ieho Sbd jdoN puilMg huMdy hn, qW ishwrI ibnW AwauNdy hn:-
“suMdr suGr srUp isAwny pMchu hI moih ClI ry ]” (Awsw m: 5)
syvik - “ihrdY hir hir nwm rsu kvlw syvik iqsu]” (m: 3, vwr iblwvlu)
ijs dy ihrdy ivc hrI dw nwm-rs huMdw hY, l`CmI aus dI syvk huMdI hY[
ArbI qoN Awey nWv ijnHW dy AMq ivc qy dI QW q`qw hovy Aqy iesqRI-ilMg
hox, aunHW dy AMqly q`qy nwl ishwrI id`qI huMdI hY:-
The feminine words originated from Arabic language appears with
a sihari on the last consonant ‘q’ as follows;
kudriq, isPiq, ihkmiq, hujiq, imhrwmiq, srIAiq, hurmiq , gYriq,
krmwiq, jW krwmwiq, slwmiq, kImiq, muskiq, muhliq, naubiq,
nIAiq, hYriq, sUriq, jrUriq, iKjmiq, dauliq, imMniq, Ksliq,
inAwmiq, suniq, reIAiq, msUriq, muhbiq, qrIkiq, msliq, mwhIiq,
aumiq[
ieik: - jdoN ‘iek’ bhuvcn nhI huMdw qW iehdy AMq ivc ishwrI nhI huMdI:
When ‘iek’ is singular then it appears without sihari.
“AslU ieku Dwqu]” (jpu jI)
dyKo nym 5.0 jo aupr ‘lI’ ijs dw ArQ leI hY, aurdU pd hY, jo bwbw
PrId jI kdI nhI vrq skdy[ies qo pqw l`gw ik quk dy ArQ TIk
nhI hn[ iPr ArQ TIk ikhVy hoey?
Refer to item 5.1 where the ‘lI’ is used to define the meaning
of this Urdu word ‘pqlI’ which literally means skinny. Bhagat
Fareed Ji would never have used this word (instead of ‘pq-lI’,
‘pq’means respect and ‘lI’means to take or to earn)
purwxI vlwieq vwlI swKI ivc ies quk ƒ ivgwV ky ieau iliKAw hY:
“iek Awip Dn pqlI ibAw sh ky bolw]” ies qo pqw lgdw hY ik
swKI ilKx vyly ies quk dw kI ArQ smiJAw igAw[ ies dI shwieqw
nwl TIk ArQ ieau jwpdy hn ik: ‘ie`k qW (iesqRI rUp) mn`uK Awp
kmzor hY, auqoN mwlk dy krVy-krVy hukm cVdy hn[Bwv ieh ik ie`k
qW mn`uK dI jwq hI inqwxI qy inrbl hY, auqoN ieho ijhy sKq hukm cVy
hoey hn ik,
Based on an old scripture (Walaiet Wali Sakhi) the same shabad
is written differently (compare to Gurbani) which could have
been based on the meaning which is ‘Firstly the human (form of
female) is weak and the command by the Master is very tough’.
“bolIAY scu Drmu JUTu n bolIAY]” (Awsw, PrId)
“nr Acyq pwp qy fru ry]” (gauVI m: 9)
“pr nwrI kI syj BUil supnY hMU n jYXhu]” (dsm gRMQ)
(rwmklI m:5)
hoir: - ‘hor’ jd iek vcn huMdw hY qW iehdw rwrw mukqw jW AONkV vwlw huMdw
hY[ ijvyN:
When the word ‘hor’ appears as singular there is no syllable or
with an aungkar on ‘r’ as follows;
“DrqI horu prY horu horu]” (jpu jI)
“krim imlY qw pweIAY-horu ihkmiq hukmu KuAwru]” (Awsw dI vwr)
“jy jug cwry Awrjw hor dsUxI hoie]” (jpu jI)
pr jdoN ieho Sbd bhu-vcn ho ky AwauNdw hY qW iehdy rwry nwl ishwrI
huMdI hY[
When the word ‘hor’ appears as plural then there is a sihari on
‘r’ as follows;
“eyqy kIqy hoir kryih]” (jpu jI)
“hoir kyqy gwvin sy mY iciq n Awvin]” (jpu jI)
“nwnk inrBau inrMkwru, hoir kyqy rwm rvwl]” (Awsw dI vwr)
“hau FwFI kw nIc jwiq, hoir auqm jwiq sdwiedy]” (Awsw dI vwr)
jd iksy vwk ivc ikirAw BUqkwl ivc hovy, qW aus dy krqw au~qy jor dyx
leI krqw dy AMqly A`Kr nwl ishwrI vrqI huMdI hY[ ieho ishwrI ky qy
lMmI ho ky lW bx jWdI hY[ijs dw izkr lW dy nym hyT krWgy[
Whenever there is sentence refering to the past the last consonant
of the particular word is stressed by the use of a sihari. The same
sihari prolongs the pronunciation of the word e.g. ‘ik’ sounds like
‘ky’ and ‘iq’ sounds like ‘ky’.
bwip - “bwip idlwsw myro kInw] syj suKwlI muiK AMimRqu dInw]
iqsu bwp kau ikau mnhu ivswrI]” (Awsw kbIr)
pihlI quk ivc ‘bwip’ krqw hY Aqy qIjI ivc krm[
“ijn min pRIiq lgI hir kyrI iqn Duir Bwg purwnw]
iqn hm crx sryvh iKnu iKnu ijn hir mIT lgwnw]”
(jYqsrI m: 4)
ijs ‘iqin’ dy ArQ ‘qRY’ hn, auhdy nMny nwl sdw ishwrI huMdI hY:
Whenever, the word ‘iqin’ appears to denote number three
(3), the consonant ‘n’ comes with sihari as well.
“iqin cyly prvwxu]” (jpu jI)
“Qwl ivic iqMin vsqU peIE]” (muMdwvxI m:5)
Gurbani
Kav
-‐
Module
1
Page
69
Sri Guru Granth Sahib Ji Academy
gu r bwxI ivAwkrx - Gurbani Viakaran
Part 3 of Advance Sri Guru Granth Sahib Ji Course
Module : Introduction & Basic Grammer of Gurbani
ienHW imswlW ivc ‘Awip’ krqw hY[ ijQy ieh krqw nhI huMdw, auQy
iehdy AMq ivc ishwrI nhI huMdI[
Whenever the word ‘Awip’ appears as Creator (Almighty) the
consonant ‘p’ comes with sihari.
“sB pvY pYrI siqgurU kyrI ijQY gurU Awp riKAw]” (rwmklI s`d)
swry pYrI pey siqgurU (rwmdws jI) dy, ijnHW ivc gurU (Amrdws jI)
ny Awpxw Awp r`iKAw[
mn`uK ny aus siqgurU dy imlx qoN s`c pwieAw, ijs ny auhdy ivcoN
haumY k`FI[
“duXI kudriq swjIAY” kihxw ipAw? ieh ArQ TIk nhI[ ieQy
‘Awpu’ krm hY, ijs dy ArQ hn ‘Awpxy Awp ƒ’[ BweI gurdws
jI BI kihMdy hn:
The word .. refers to a deed which means ‘He to Himself’.
Bhai Gurdas Ji writes as follows;
‘Awpy Awpu aupwie kY Awpy Awpxw nwau DrwieAw[ (vwr 187)
vwihgurU ƒ dohW rUpW ivc kQn kIqw igAw hY, iek qW Awpxy sMbMD
Gurbani
Kav
-‐
Module
1
Page
71
Sri Guru Granth Sahib Ji Academy
gu r bwxI ivAwkrx - Gurbani Viakaran
Part 3 of Advance Sri Guru Granth Sahib Ji Course
Module : Introduction & Basic Grammer of Gurbani
ivc Awp, ijs ƒ inrgux BI ikhw igAw hY, Aqy dUjw isRstI dy
sMbMD ivc, ijs ƒ srgux jW ‘nwm rUp’ krky s`idAw igAw hY[ jd
isRstI nhI sI bxI qW vwihgurU inrgux rUp ivc sI, Aqy jd aus ny
rcnw kr ky Awpxw pRkwS kIqw qW srgux rUp ho ky vrqx l`gw[
ienHW dohW rUpW dw ivsQwr suKmnI swihb dI iekIhvIN AstpdI
ivc Ku`ly qOr qy kIqw hoieAw hY[ bwvn A`KrI dI pihlI pauVI ivc
BI hY[gurU jI auprlI quk ivc dsdy hn ik vwihgurU inrgux Aqy
srgux dohW rUpW Awpxy Awp qoN hY[ iksy hor ny nhI bxwieAw[ ieho
Bwv keI hor vwrW dy ArMB ivc id`qw hoieAw hY[XQw:
Meaning: Almighty is described in His two forms; one
which is formless (Nirgun) and the second one is related to
creation which is in form (Sargun). When the creation was
created, Almighty was in His formless form and during the
manifestation of the creation He Himself created and
immerse into the entire creation which is elobrated in detail
in Pauri 21 of Sri Sukhmani Sahib and the first pauri of
Bavan Akhri. Therefore, “AwpIn@Y Awpu swijE, AwpIn@Y ricE
nwau]” means that Almighty He Himself who prevail in both
forms (Nirgun & Sargun) no other has created Him. The
similar concept is repeated in the following lines in Gurbani;
keI vyr jd kivqw dI loV Anuswr LMmI Awvwz ƒ CotI krnw pYNdw hY qW
ishwrI hornW lgW mwqRW dI QW BI vrqI jWdI hY[
Sometimes sihari is used in replacement of great matr (bihari, laav,
etc.) to match the count of matras in accordance to peotry rules.
aus ikirAw dy AMq ivc ijs dy ArQ hox, mYN krW jW krdw hW, Awidk-
Bihari is also used in verbs.
swDwrx BUq kwl ikirAw (Past Tense) ijhdy AMq ivc nMnW hovy Aqy
ijhdw krqw iek-vcn AnÎ purK hovy auhdy nMny qly AONkV jrUr huMdw hY[
A normal past tense which appears with ‘n’ and the composer is
singular third person, the last consonant ‘n’ comes with an
aungkar.
bKisAin, auqwirAnu=aus ny bKSy,aus ny auqwry:
“kaux kaux AprwDI bKisAnu, ipAwry swcY sbid ivcwir]
Baujlu pwir auqwirAnu, BweI, siqgur byVY cwiV]” (soriT mhlw 3)
lieAnu, lwwieEnu - “ieik AwpxY BwxY kiF lieAnu Awpy lieEnu imlwie]”
(isrI rwgu m: 3)
keI vyr pRq`K AnumqXwrQ lkwr (Imperative Mood) vwly ikirAw Sbd
dy AMq ivc AONkV AwauNdw hY[ ijvyN:-
Sometimes the obvious imperative mood verbs ends with an
aungkar on the last consonant, as follows;
Gurbani
Kav
-‐
Module
1
Page
78
Sri Guru Granth Sahib Ji Academy
gu r bwxI ivAwkrx - Gurbani Viakaran
Part 3 of Advance Sri Guru Granth Sahib Ji Course
Module : Introduction & Basic Grammer of Gurbani
keI Aijhy Sbd hn ijnHW dy AMq ivc AONkV mUilk AMg hox krky Awaudw
hY[
There some words which ends with an aungkar as the original
syllable reflecting the word.
keI iesqRI ilMg nWv hn, ijnHW dy AMq mUilk AONkV huMdw hY jo iksy hwlq
ivc lihMdw hI nhI ijvyN:-
There are also some faminine noun words which comes along with
the original aungkar, as follows;
iksy nWv nwl jd aus dy ip`Cy sMbMDkI pd vriqAw jwxw hovy, hux q`k
poTohwr ivc kihMdy hn, KMfU ny iKfwvxy, ryqU ny P`ky, mwaU kI AwK[
When a noun is followed by preposition then dulangkar end the
word.
27.0 lW (Laa’n)
ishwrI dI QW keI vyr lW vrqI geI hY:- ishwrI dI QW keI vyr lW vrqI
geI hY:-
Sometimes Laa’n is used to replace sihari and vice-versa;
dry=dir - “hir dry hir dir sohin qyry Bgq ipAwry rwm]”(Awsw m: 5)
Dury=Duir - “soeI vrqY jig ij kIAw quDu Dury]” (m: 5 vwr gUjrI)
aupry=aupir - “muKu qlY pYru aupry vsMdo kuhQVY Qwie]” (vwr jYqsrI m: 5)
keI vyr ieh lg sQwnvwck sMbMDkI ArQW ivc vrqI jWdI hY[ ieh nrol
pMjwbI muhwvrw hY Aqy poTohwr ivc hux q`k vriqAw jWdw hY[ ijvyN, auh
koTy ciVHAw hY, jW FokY igAw hY[
Sometimes this syllable is used as preposition for a place.
dUjY=dUjy nwl jW ƒ - “sBo sUqku Brmu hY dUjY lgY jwie]” (Awsw dI vwr)
irdY=irdy ivc - “scu qw pru jwxIAY jw irdY scw hoie]” (Awsw dI vwr)
nwrwiexY=nwrwiex - “rMg sBy nwrwiexY jyqy min BwvMin]” (bwrh mwhw mwJ m: 5)
pwis iesy qrHW caukY, mQY, pyVY, sMjY, lyKY, qRyqY, ipCY, AgY, qlY,
GoVVY, gMTVIAY, suKY, rwmdwsY, Awidk[
iksy nWv dy AMq ivc, ijhdy nwl sMbMDkI Sbd vriqAw jwxw hovy:-
At the end of noun where preposition word is used;
jd iksy nWv nwl au~qy d`sy guxW vwlI ishwrI (jW dulweIAW) l`gI hovy qW
aus dy ivSySx dy AMq ivc lW dI QW dulWeIAW AwvxgIAW[
When a noun is appears with an Sihari (or Dulavaa) as mentioned
above, the following adjective will end with dulavaa instead of
Laa’n.
pUrY - “guir pUrY imhrvwin Brmu Bau mwirAw]” (m: 4, vwr iblwvl)
“siqguir pUrY syivAY dUKw kw hoie nwsu]” (vwr gauVI m: 5)
BIhwvlY - “bin BIhwvlY ihku swQI lDmu duK hrqw hir nwmw]”
(m: 5,vwr gUjrI)
sbwieAY - “PrIdw mY jwinAw duKu muJ kU duKu sbwieAY jig]” (slok PrId)
myrY - “Blky auiT prwhuxw myrY Gir Awvau]” (m: 5,vwr gauVI)
kcY - “PrIdw kcY BWfY rKIAY ikcru qweI nIru]” (slok PrId)
suixAY=suxn krky: - KwDY=Kwx qoN[ ies dw izkr ishwrI dy nym 14 hyTW Aw cu`kw hY[
AwpON=Awp QoN - “nwnk jy ko AwpO jwxY AgY gieAw n sohY]” (jpu jI)
hy nwnk! jy koeI mnu`K koeI kwrj Awpxy qoN hoieAw jwxy, qW
auh AglI drgwh jw ky cMgw nhIN l`gygw[
muhO=mUMh qoN - “muhO ik bolxu bolIAY ijqu suix Dry ipAwru]” (jpu jI)
iesy qrHW “ iek dU jIBO lK hoih…]”
(jpu jI) dw hwl hY[
gurbwxI ivAwkrx
Gurbani Viakaran
MODULE 5
Content
mUilk ishwrI, ArQwq jy koeI Sbd iksy hor bolI ivcoN AwauNidAW Apxy
nwl AMqlI ishwrI ilAwieAw hovy qW auh ishwrI kwiem rhygI[ kuJ Sbd
ies pRkwr hY[
The original sihari is the syllable which is brought along by the
words originating from its mother language and these syllable
remains with the word. Some of the words are as follows;
hir, nwir, rwis (=rws mMfl),jugiq, Duin, BUim, Driq, pRIiq, idRsit,
Awid, isimRiq, nwiB, mydin, Skiq, rYix, rwiq, ruiq, isRsit, jW isriT,
kIriq, riv, Agin,jW Awig, jW Aig, smwiD, mriq, jiq, joiq, rIiq,
Aiq, ibRiq, privriq, inrivriq, iQiq, SWiq, AwiQ, srix, iniD, iriD,
ibiD, join, ibBUiq, suriq, DUir,jW DUiV, jW DUil, muin, iqRpiq, AwiD,
ibAwiD, aupwiD, icMqwmix, sÍsiq jW suAsiq Awidk[
Bgiq = - pr ijQy BgqI krn vwly qoN Bwv hovy auQy ‘Bgqu’ (iek-vcn) jW
BgqI ‘Bgq’ (bhu-vcn) Awvygw :
“qyrI Bgiq qyrI Bgiq BMfwr jI Bry ibAMq byAMqw]” qyry Bgq qyry
Bgq slwhin quDu jI hir Aink Anyk AnMqw]” (Awsw m: 4)
gqI, mukqI pr ijQy ies Sbd dy ArQ ‘cilAw, igAw, hoieAw, hox auQy
iehdI Skl ‘gqu’ jW ‘gq’ hovygI:
“AipE pIE gqu QIE Brmw…]” (jYqsrI m: 5)
ArQwq, Brm clMqU hoey[
“dUK rog Bey gqu…]’ (Awsw m: 5)
du`K rog clxy vwly bxy[
buiD,isiD= - “iriD buiD isiD igAwnu sdw suKu hoie ]” (m: 1 vwr mlwr )
bu`DI,isDI pr ijQy bu`DI ƒ, isDI ƒ pRwpq hoey-hoey mnu`KW qoN Bwv hovy , aQy
Sbd buDu, isDu (iek-vcn) jW buD isD (bhuvcn) Awauxgy:
“BY ivic isD buD sur nwQ]” (Awsw dI vwr)
siq=scw: - ieh ivSySx (adjective) hY qy iehdy AMq ivc ishwrI AwauNdI hY:
“crn siq, siq prsnhwr]
pUjw siq, siq syvdwr]
“Awip siq, siq sB DwrI]” (suKmnI)
pr ijQy ‘squ’ nWv (noun) huMdw hY auQy iehdw q`qw mukqw jW AONkV
vwlw huMdw hY[Aqy ArQ huMdy hn: ‘scu’ jW ‘siqAw’ ‘dwn pun’ jW
iksy Kws SRyxI dw Kws Drm’ ijvyN, iesqRI jwqI dw Kws gux cwl-
vwihgurU ivc lIn kry Aqy pUrx jugqI nwl AwpxI AslIAq ƒ
vwihgurU dI AslIAq ivc itkw dyvy, qW bs auh mukq ho igAw
smJo[
iesqRI ilMg SbdW vwsqy ishwrI dI vrqoN ikqI jWdI hY, ijvyN ik hyT il`Ky
Sbd hn jo gurbwxI ivc vrqy hn[
Sihari is often use to define a feminine word, following are some of
these words which appeared in Gurbani;
qruix: “jYsI qruix Bqwr aurJI, iprih isvY, iehu mnu lwl dIjY ]”
(Awsw m: 5)
ieQy ‘qruix’ dw ArQ iesqRI hY[ The word ‘qruix’ here means
woman.
Gurbani
Kav
-‐
Module
1
Page
94
Sri Guru Granth Sahib Ji Academy
gu r bwxI ivAwkrx - Gurbani Viakaran
Part 3 of Advance Sri Guru Granth Sahib Ji Course
Module : Introduction & Basic Grammer of Gurbani
ienHW qoN Cu`t kuJ hor Sbd hyTW idMdy hW ijnHW dy AMq ivc ishwrI iesqRI-
ilMg vwck hY:-
Other then the words mentioned above, the words written below
are also the words made feminine by the sihari on the last
consonant.
byil jW vyil, dwil, Bwil, BIiq, krqUiq, dwiq, qpiq, Coiq, msIiq,
ruiq, htqwir (=hVqwl), lbiD, ndir, Kbir, foir, vwir jW vwiV
(=vwVI) CutiV, BsmiV, Ardwis, Purmwieis, swbwis, rhrwis, rwis[
keI vyr jd ivSySxI pd iesqRI-ilMg vwly nWv krky vrqy jWdy hn, qW BI
AMq ivc ishwrI AwauNdI hY[XQw:-
suGir, - “nh cquir suGir sujwin byqI moih inrguin gunu nhI ]”
inrguin (iblwvlu m: 5)
dyKo ieho Sbd jdoN puilMg huMdy hn, qW ishwrI ibnW AwauNdy hn:-
“suMdr suGr srUp isAwny pMchu hI moih ClI ry ]” (Awsw m: 5)
syvik - “ihrdY hir hir nwm rsu kvlw syvik iqsu]” (m: 3, vwr iblwvlu)
ijs dy ihrdy ivc hrI dw nwm-rs huMdw hY, l`CmI aus dI syvk huMdI hY[
ArbI qoN Awey nWv ijnHW dy AMq ivc qy dI QW q`qw hovy Aqy iesqRI-ilMg
hox, aunHW dy AMqly q`qy nwl ishwrI id`qI huMdI hY:-
The feminine words originated from Arabic language appears with
a sihari on the last consonant ‘q’ as follows;
kudriq, isPiq, ihkmiq, hujiq, imhrwmiq, srIAiq, hurmiq , gYriq,
krmwiq, jW krwmwiq, slwmiq, kImiq, muskiq, muhliq, naubiq,
nIAiq, hYriq, sUriq, jrUriq, iKjmiq, dauliq, imMniq, Ksliq,
inAwmiq, suniq, reIAiq, msUriq, muhbiq, qrIkiq, msliq, mwhIiq,
aumiq[
ieik: - jdoN ‘iek’ bhuvcn nhI huMdw qW iehdy AMq ivc ishwrI nhI huMdI:
When ‘iek’ is singular then it appears without sihari.
“AslU ieku Dwqu]” (jpu jI)
dyKo nym 1.1 jo aupr ‘lI’ ijs dw ArQ leI hY, aurdU pd hY, jo bwbw
PrId jI kdI nhI vrq skdy[ies qo pqw l`gw ik quk dy ArQ TIk
nhI hn[ iPr ArQ TIk ikhVy hoey?
Refer to item 1.1 where the ‘lI’ is used to define the meaning
of this Urdu word ‘pqlI’ which literally means skinny. Bhagat
Fareed Ji would never have used this word (instead of ‘pq-lI’,
‘pq’means respect and ‘lI’means to take or to earn)
purwxI vlwieq vwlI swKI ivc ies quk ƒ ivgwV ky ieau iliKAw hY:
“iek Awip Dn pqlI ibAw sh ky bolw]” ies qo pqw lgdw hY ik
swKI ilKx vyly ies quk dw kI ArQ smiJAw igAw[ ies dI shwieqw
nwl TIk ArQ ieau jwpdy hn ik: ‘ie`k qW (iesqRI rUp) mn`uK Awp
kmzor hY, auqoN mwlk dy krVy-krVy hukm cVdy hn[Bwv ieh ik ie`k
qW mn`uK dI jwq hI inqwxI qy inrbl hY, auqoN ieho ijhy sKq hukm cVy
hoey hn ik,
Based on an old scripture (Walaiet Wali Sakhi) the same shabad
is written differently (compare to Gurbani) which could have
been based on the meaning which is ‘Firstly the human (form of
female) is weak and the command by the Master is very tough’.
“bolIAY scu Drmu JUTu n bolIAY]” (Awsw, PrId)
Gurbani
Kav
-‐
Module
1
Page
98
Sri Guru Granth Sahib Ji Academy
gu r bwxI ivAwkrx - Gurbani Viakaran
Part 3 of Advance Sri Guru Granth Sahib Ji Course
Module : Introduction & Basic Grammer of Gurbani
eyik: - “eyik ncwvih eyik Bvwvih ieik Awie jwie hoie DUrw]”
(rwmklI m:5)
hoir: - ‘hor’ jd iek vcn huMdw hY qW iehdw rwrw mukqw jW AONkV vwlw huMdw
hY[ ijvyN:
When the word ‘hor’ appears as singular there is no syllable or
with an aungkar on ‘r’ as follows;
“DrqI horu prY horu horu]” (jpu jI)
“krim imlY qw pweIAY-horu ihkmiq hukmu KuAwru]” (Awsw dI vwr)
“jy jug cwry Awrjw hor dsUxI hoie]” (jpu jI)
pr jdoN ieho Sbd bhu-vcn ho ky AwauNdw hY qW iehdy rwry nwl ishwrI
huMdI hY[
When the word ‘hor’ appears as plural then there is a sihari on
‘r’ as follows;
“eyqy kIqy hoir kryih]” (jpu jI)
“hoir kyqy gwvin sy mY iciq n Awvin]” (jpu jI)
“nwnk inrBau inrMkwru, hoir kyqy rwm rvwl]” (Awsw dI vwr)
“hau FwFI kw nIc jwiq, hoir auqm jwiq sdwiedy]” (Awsw dI vwr)
gurbwxI ivAwkrx
Gurbani Viakaran
MODULE 6
Content
jd iksy vwk ivc ikirAw BUqkwl ivc hovy, qW aus dy krqw au~qy jor dyx
leI krqw dy AMqly A`Kr nwl ishwrI vrqI huMdI hY[ ieho ishwrI ky qy
lMmI ho ky lW bx jWdI hY[ijs dw izkr lW dy nym hyT krWgy[
Whenever there is sentence refering to the past the last consonant
of the particular word is stressed by the use of a sihari. The same
sihari prolongs the pronunciation of the word e.g. ‘ik’ sounds like
‘ky’ and ‘iq’ sounds like ‘ky’.
bwip - “bwip idlwsw myro kInw] syj suKwlI muiK AMimRqu dInw]
iqsu bwp kau ikau mnhu ivswrI]” (Awsw kbIr)
pihlI quk ivc ‘bwip’ krqw hY Aqy qIjI ivc krm[
“ijn min pRIiq lgI hir kyrI iqn Duir Bwg purwnw]
iqn hm crx sryvh iKnu iKnu ijn hir mIT lgwnw]”
(jYqsrI m: 4)
ienHW imswlW ivc ‘Awip’ krqw hY[ ijQy ieh krqw nhI huMdw, auQy
iehdy AMq ivc ishwrI nhI huMdI[
Whenever the word ‘Awip’ appears as Creator (Almighty) the
consonant ‘p’ comes with sihari.
“sB pvY pYrI siqgurU kyrI ijQY gurU Awp riKAw]” (rwmklI s`d)
swry pYrI pey siqgurU (rwmdws jI) dy, ijnHW ivc gurU (Amrdws jI)
ny Awpxw Awp r`iKAw[
nwnk, auh Awpxy Awp ƒ Awpy jwxdw hY, swƒ qW cwhIdw hY ik v`fw
hI AwKIey[
“duXI kudriq swjIAY” kihxw ipAw? ieh ArQ TIk nhI[ ieQy
‘Awpu’ krm hY, ijs dy ArQ hn ‘Awpxy Awp ƒ’[ BweI gurdws
jI BI kihMdy hn:
The word .. refers to a deed which means ‘He to Himself’.
Bhai Gurdas Ji writes as follows;
‘Awpy Awpu aupwie kY Awpy Awpxw nwau DrwieAw[ (vwr 187)
vwihgurU ƒ dohW rUpW ivc kQn kIqw igAw hY, iek qW Awpxy sMbMD
ivc Awp, ijs ƒ inrgux BI ikhw igAw hY, Aqy dUjw isRstI dy
sMbMD ivc, ijs ƒ srgux jW ‘nwm rUp’ krky s`idAw igAw hY[ jd
isRstI nhI sI bxI qW vwihgurU inrgux rUp ivc sI, Aqy jd aus ny
rcnw kr ky Awpxw pRkwS kIqw qW srgux rUp ho ky vrqx l`gw[
keI vyr jd kivqw dI loV Anuswr LMmI Awvwz ƒ CotI krnw pYNdw hY qW
ishwrI hornW lgW mwqRW dI QW BI vrqI jWdI hY[
Sometimes sihari is used in replacement of great matr (bihari, laav,
etc.) to match the count of matras in accordance to peotry rules.
aus ikirAw dy AMq ivc ijs dy ArQ hox, mYN krW jW krdw hW, Awidk-
Bihari is also used in verbs.
swDwrx BUq kwl ikirAw (Past Tense) ijhdy AMq ivc nMnW hovy Aqy
ijhdw krqw iek-vcn AnÎ purK hovy auhdy nMny qly AONkV jrUr huMdw hY[
A normal past tense which appears with ‘n’ and the composer is
singular third person, the last consonant ‘n’ comes with an
aungkar.
bKisAin, auqwirAnu=aus ny bKSy,aus ny auqwry:
“kaux kaux AprwDI bKisAnu, ipAwry swcY sbid ivcwir]
lieAnu, lwwieEnu - “ieik AwpxY BwxY kiF lieAnu Awpy lieEnu imlwie]”
(isrI rwgu m: 3)
keI vyr pRq`K AnumqXwrQ lkwr (Imperative Mood) vwly ikirAw Sbd
dy AMq ivc AONkV AwauNdw hY[ ijvyN:-
Sometimes the obvious imperative mood verbs ends with an
aungkar on the last consonant, as follows;
keI Aijhy Sbd hn ijnHW dy AMq ivc AONkV mUilk AMg hox krky Awaudw
hY[
There some words which ends with an aungkar as the original
syllable reflecting the word.
keI iesqRI ilMg nWv hn, ijnHW dy AMq mUilk AONkV huMdw hY jo iksy hwlq
ivc lihMdw hI nhI ijvyN:-
There are also some faminine noun words which comes along with
the original aungkar, as follows;
gurbwxI ivAwkrx
Gurbani Viakaran
MODULE 7
Content
41.0 lW (Laa’n)
iksy nWv nwl jd aus dy ip`Cy sMbMDkI pd vriqAw jwxw hovy, hux q`k
poTohwr ivc kihMdy hn, KMfU ny iKfwvxy, ryqU ny P`ky, mwaU kI AwK[
When a noun is followed by preposition then dulangkar end the
word.
3.0 lW (Laa’n)
ishwrI dI QW keI vyr lW vrqI geI hY:- ishwrI dI QW keI vyr lW vrqI
geI hY:-
Sometimes Laa’n is used to replace sihari and vice-versa;
dry=dir - “hir dry hir dir sohin qyry Bgq ipAwry rwm]”(Awsw m: 5)
Dury=Duir - “soeI vrqY jig ij kIAw quDu Dury]” (m: 5 vwr gUjrI)
aupry=aupir - “muKu qlY pYru aupry vsMdo kuhQVY Qwie]” (vwr jYqsrI m: 5)
keI vyr ieh lg sQwnvwck sMbMDkI ArQW ivc vrqI jWdI hY[ ieh nrol
pMjwbI muhwvrw hY Aqy poTohwr ivc hux q`k vriqAw jWdw hY[ ijvyN, auh
koTy ciVHAw hY, jW FokY igAw hY[
Sometimes this syllable is used as preposition for a place.
dUjY=dUjy nwl jW ƒ - “sBo sUqku Brmu hY dUjY lgY jwie]” (Awsw dI vwr)
irdY=irdy ivc - “scu qw pru jwxIAY jw irdY scw hoie]” (Awsw dI vwr)
nwrwiexY=nwrwiex - “rMg sBy nwrwiexY jyqy min BwvMin]” (bwrh mwhw mwJ m: 5)
pwis iesy qrHW caukY, mQY, pyVY, sMjY, lyKY, qRyqY, ipCY, AgY, qlY,
GoVVY, gMTVIAY, suKY, rwmdwsY, Awidk[
iksy nWv dy AMq ivc, ijhdy nwl sMbMDkI Sbd vriqAw jwxw hovy:-
At the end of noun where preposition word is used;
jd iksy nWv nwl au~qy d`sy guxW vwlI ishwrI (jW dulweIAW) l`gI hovy qW
aus dy ivSySx dy AMq ivc lW dI QW dulWeIAW AwvxgIAW[
When a noun is appears with an Sihari (or Dulavaa) as mentioned
above, the following adjective will end with dulavaa instead of
Laa’n.
pUrY - “guir pUrY imhrvwin Brmu Bau mwirAw]” (m: 4, vwr iblwvl)
“siqguir pUrY syivAY dUKw kw hoie nwsu]” (vwr gauVI m: 5)
BIhwvlY - “bin BIhwvlY ihku swQI lDmu duK hrqw hir nwmw]”
(m: 5,vwr gUjrI)
sbwieAY - “PrIdw mY jwinAw duKu muJ kU duKu sbwieAY jig]” (slok PrId)
myrY - “Blky auiT prwhuxw myrY Gir Awvau]” (m: 5,vwr gauVI)
kcY - “PrIdw kcY BWfY rKIAY ikcru qweI nIru]” (slok PrId)
suixAY=suxn krky: - KwDY=Kwx qoN[ ies dw izkr ishwrI dy nym 14 hyTW Aw cu`kw hY[
AwpON=Awp QoN - “nwnk jy ko AwpO jwxY AgY gieAw n sohY]” (jpu jI)
hy nwnk! jy koeI mnu`K koeI kwrj Awpxy qoN hoieAw jwxy, qW
auh AglI drgwh jw ky cMgw nhIN l`gygw[
muhO=mUMh qoN - “muhO ik bolxu bolIAY ijqu suix Dry ipAwru]” (jpu jI)
iesy qrHW “ iek dU jIBO lK hoih…]”
(jpu jI) dw hwl hY[